Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін ақпараттандырудың 2002-2004 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы" Жарлығының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2001 жылғы 20 қараша N 1496

 


     Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:

     Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасының білім

беру жүйесін ақпараттандырудың 2002-2004 жылдарға арналған мемлекеттік

бағдарламасы туралы" Жарлығының жобасы Қазақстан Республикасы

Президентінің қарауына енгізілсін.


     Қазақстан Республикасының

          Премьер-Министрі


                Қазақстан Республикасының бiлiм беру жүйесiн

         ақпараттандырудың 2002-2004 жылдарға арналған мемлекеттiк

                            бағдарламасы туралы



 
       Қазақстан Республикасы Конституциясының K951000_ 44-бабына сәйкес және Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi даму стратегиясының "Қазақстан азаматтарының денсаулығы, бiлiмi мен әл-ауқаты" ұзақ мерзiмдi басымдығын iске асыру мақсатында қаулы етемін:
      1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасының бiлiм беру жүйесiн

 

ақпараттандырудың 2002-2004 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы

(бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.

     2. Қазақстан Республикасының Yкiметi Бағдарламаны iске асыру

жөнiндегi iс-шаралар жоспарын әзiрлесiн.

     3. Қазақстан Республикасының Үкiметi және жергiлiктi атқарушы

органдар Бағдарламаны iске асыруды қамтамасыз етсiн.

     4. Осы Жарлық қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.


     Қазақстан Республикасының

             Президентi


                                              Қазақстан Республикасы

                                              Президентінің

                                              2001 жылғы "___"______

                                              Жарлығымен бекітілген


             Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін

      ақпараттандырудың 2002-2004 жылдарға арналған мемлекеттік

                             Бағдарламасы


                         1. Паспорт


Бағдарламаның атауы              Қазақстан Республикасының

                                 білім беру жүйесін ақпараттандыру


Бағдарламаны әзiрлеудiң негiзi   Қазақстан Республикасының

                                 бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың     

                                 2002-2004 жылдарға арналған тұжырымдамасы


Бағдарламаны негiзгi әзiрлеушi   Қазақстан Республикасының

                                 Бiлiм және ғылым министрлiгi


Iске асыру мерзiмi               2002-2004 жылдар


Бағдарламаның мақсаты            Қазақстан Республикасының

                                 бiлiм беру жүйесiнiң ақпараттық          

                                 инфрақұрылымын қалыптастыру, ақпараттық

                                 технологиялардың жетiстiктерiн

                                 пайдалану негiзiнде қазақстандық бiлiм   

                                 берудiң сапасын арттыру, Қазақстанның    

                                 азаматтарының барлық деңгейдегі бiлiм    

                                 алуына бiрдей жағдай жасау, сондай-ақ    

                                 дүниежүзiлiк бiлiм қоғамдастығына кiрiгу


Бағдарламаның мiндеттерi         1. Бiлiм берудің ақпараттық ресурстары

                                 мен технологияларының сапасын қамтамасыз

                                 ететiн стандарттар мен сертификаттауды

                                 жасау әрі бекіту.

                                 2. Мемлекеттік және орыс тілдерінде      

                                 әзірленген электронды оқу материалдарын  

                                 әзірлеу және оқу процесіне енгізу.

                                 3. Оқу процесінде қазіргі ақпараттық     

                                 технологияларды пайдалануға қабiлеттi    

                                 ғылыми-педагогтiк, әкiмшiлiк және

                                 инженерлiк-техникалық кадрларды даярлау.

                                 4. Информатика мен ақпараттық

                                 технологиялар саласында кадрларды даярлау

                                 жөнiндегi әдiстемелiк жүйенi құру және

                                 ғылыми-әдiстемелiк мiндеттердi шешу.

                                 5. Ақпараттық технологиялар негiзiндегi  

                                 қазiргi заманғы бiлiм берудiң ғылыми     

                                 негiздерi мен методологиясын әзiрлеу

                                 және тарату.

                                 6. Мемлекеттiк бiлiм беру мекемелерiн    

                                 қазiргi заманғы компьютерлермен,         

                                 басқарудың ақпараттық жүйелерiмен және

                                 ғаламдық ақпараттық ресурстарға қол      

                                 жеткiзу құралдарымен қамтамасыз ету.

                                 7. Корпоративтiк желi негiзiнде бiлiм    

                                 берудi мемлекеттiк басқарудың ақпараттық

                                 жүйесiн құру, енгiзу әрi дамыту.

                                 8. Бiлiм берудiң ақпараттық ресурстарын  

                                 қорғаудың әдiстерi мен құралдарын жасау.


Қаржыландыру көздері мен көлемi  Республикалық және жергiлiктi

                                 бюджеттердiң бiлiм беру жүйесi үшiн      

                                 көзделген қаржы шегiнде қаражаттары.     

                                 Заемдардың қаражаттарын, халықаралық

                                 қаржы ұйымдарының гранттарын пайдалану   

                                 жоспарлануда.


Күтiлетiн нәтижелер              Мыналарды:

                                 электронды оқу материалдары өнiмдерiнiң  

                                 өндiрiсiн және оларды пайдалану          

                                 индустриясын құруға;

                                 қазіргі заманғы ақпараттық               

                                 технологияларды пайдалану негізінде      

                                 қазақстандық білім берудің сапасын       

                                 арттыруға;

                                 информатика мен ақпараттық технологиялар 

                                 жөніндегі кадрларды даярлауды жүзеге     

                                 асыруға;

                                 азаматтардың барлық деңгейдегі білім     

                                 алуына бірдей мүмкіндіктерді қамтамасыз  

                                 етуге;

                                 дүниежүзiлiк бiлiм қоғамдастығына        

                                 кiрiгуге мүмкiндiк жасайтын Қазақстан    

                                 Республикасы бiлiм беру жүйесiнiң

                                 ақпараттық инфрақұрылымы пайдалануға     

                                 берiледi.


                         2. Кіріспе



 
       Осы Қазақстан Республикасының бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыру саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асыру мақсатында және Қазақстан Республикасының бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың 2002-2004 жылдарға арналған тұжырымдамасы негiзiнде әзiрлендi.
      Бағдарлама Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1997 жылғы 22 қыркүйектегі N 3645 N973645_ өкiмiмен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Республикасы орта бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыру жөнiндегi мемлекеттiк бағдарламасын, Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2001 жылғы 16 наурыздағы N 573 U010573_ Жарлығымен бекiтiлген Қазақстан Республикасының Ұлттық ақпараттық инфрақұрылымын қалыптастырудың және дамытудың мемлекеттiк бағдарламасын одан әрi дамыту мақсатында әзiрлендi.
      Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi даму стратегиясының басымдықтарының бiрi болып табылатын Бiлiм беру мынадай негiзгi үрдiстермен: бiлiм берудiң ұлттық моделiнiң қалыптаса бастауымен; Қазақстанның бiлiм беру жүйесiнiң дүниежүзiлiк бiлiм беру қоғамдастығына кiрiгуiмен сипатталады.
      Индустриалдық өркениет ақпараттық өркениетке ұласып жатқан қазiргi дүниеде мемлекеттер қызметiнiң саяси, экономикалық және әлеуметтiк құрамдас бөлiктерiне белсендi ықпал ететiн, экономика мен қоғамдық қатынастардың ғаламдық сипат алуы процестерiн айқындайтын ақпараттық-коммуникациялық сала жүйе құраушы фактор болып табылады. Яғни, жаңа ақпараттық технологияларды экономика мен басқарудың барлық саласына жылдам енгiзудi қамтамасыз ететiн, ұлттық инфрақұрылымды қалыптастыру қажет.
      Экономиканың жай-күйi, адамдардың тұрмыс деңгейi, ұлттық қауiпсiздiк, мемлекеттiң дүниежүзілiк қоғамдастықтағы рөлi ақпараттық-технологиялық даму мен оның қарқынына байланысты. Тұтас дүние қалыптастыру және адамзат қоғамдастықтарының, жеке адамдар мен бүкiл дүниежүзiлiк қоғамдастықтың өмiр сүруiнiң жаңа жағдайларын қамтамасыз етуде ақпараттық-телекоммуникациялық технологияларға маңызды роль тиесілі.
      Ұлттық ақпараттық инфрақұрылымды қалыптастыруға ықпал ететін факторлардың бiрi - халықтың бiлiм деңгейiн көтеру болып табылады. Бiлiм беру - ақпараттық-телекоммуникациялық технологияларды өмірге енгізудің шешуші факторларының бiрi болып табылады.
      Бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыру білім берудің қазақстандық моделi үшiн зор перспективаларға жол ашады. Қазiргi дүниеде ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды меңгеру оқи әрi жаза білу сияқты қабілеттермен бір қатарға тұрды. Алынған білім мен дағдылар одан әрі де қоғамның дамуын, көбiнесе, айқындайтын болады.
      Ақпараттандыруды енгiзу бүкiл бiлiм беру жүйесін реформалаудың аса маңызды құралдарының бірі болып табылады.
      Бағдарламада мынадай ұғымдар пайдаланылады:
      қашықтан оқыту (қашықтықта бiлiм беру) - электронды және телекоммуникациялық құралдар арқылы бiлiм беру ұйымдарынан шет қалған адамдарды оқытудың нысандарының бiрi, дамыту мен оқу-дүние тану қызметiне мақсатты әрi әдiстемелiк ұйымдастырылған басшылық;
      ақпарат - оларды ұсыну нысандарына қарамастан, адамдар, заттар, фактiлер, оқиғалар, құбылыстар мен процестер туралы мәлiметтер;
      ақпараттандыру - ақпараттық ресурстарды қалыптастыру мен пайдаланудың негiзiнде азаматтардың, мемлекеттiк билiк органдарының, жергiлiктi өзiн өзi басқару органдарының, ұйымдардың, қоғамдық бiрлестiктердiң ақпараттық қажеттiлiктерiн қанағаттандыру мен құқықтарын iске асыруға арналған ақпараттандыру әдiстерi мен құралдарының негізінде ақпаратты жасау мен өңдеу индустриясын құруды ұйымдастырудың әлеуметтiк-экономикалық және ғылыми-техникалық процесi;
      ақпараттық жүйе - ақпараттық процестердi iске асыруға арналған ақпараттық технологиялар мен оларды қамтамасыз ету құралдарының жиынтығы;
      ақпараттық ресурстар - ақпараттық жүйелердегі (кiтапханалық немесе мұрағаттық, қорлар, деректер банктері және басқа да ақпараттық жүйелер) ақпараттар жинақтары және/немесе құжаттардың жиынтығы;
      ақпараттық өнім - пайдаланушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін дайындалатын электронды құжат және/немесе құжаттандырылған ақпарат;
      ақпараттық-телекоммуникациялық жүйе - ақпараттық жүйелер, құралдар мен телекоммуникациялар желілерінен тұратын ақпараттық желі;
      ақпараттық-телекоммуникациялық технологиялар - қазiргi заманғы байланыс және қатынас жасау құралдарына негiзделген технологиялар;
      білім берудің ақпараттық инфрақұрылымы - тиiстi ақпарат көздерiнде орналастырылған деректер, мәліметтер мен білім бар, білім берудің ақпараттық ресурстары; ақпаратты жинауды, өңдеуді, сақтауды және беруді жүзеге асыратын ұйымдық құрылымдар, сондай-ақ ақпараттық ресурстарға қол жеткiзудi қамтамасыз ететiн құралдар;
      халықаралық ақпарат алмасу - Қазақстанның мемлекеттiк шекарасы арқылы, соның ішінде почта байланысы мен ғаламдық ақпарат желiлерiн пайдаланып, ақпарат өнiмдерiн беру;
      бiлiм беру - мақсаты қоғам мүшелерiнiң адамгершiлiк, санаткерлiк, мәдени әрi дене дамуының және кәсiби бiлiктiлiгiнiң жоғары деңгейiне жету болып табылатын тәрбие мен оқытудың үздiксiз процесi;
      оқыту бағдарламасы - белгiлi бiр пән немесе оның бөлiмдерi бойынша оқыту алгоритмi диалог режимiнде iске асырылатын бағдарлама;
      ақпаратты пайдаланушы - оған қажеттi ақпаратты алу үшiн ақпараттық жүйеге немесе делдалға өтiнiш жасаушы және оны ақпаратты меншiктенушi немесе иесi белгiлеген тәртiпке сәйкес пайдаланушы субъект;
      электронды оқулық - бiлiм беру қызметi субъектiлерiн оқытудың автоматтандырылған процесi болып табылатын ашық әдiстемелiк жүйе.
      Бағдарламада барлық білім беру деңгейін ақпараттандырудың бағыттары, жолдары мен тетiктерi қамтылады әрi мыналарға:
      бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыру саласындағы мемлекеттiк саясатты қалыптастыру мен iске асыруға;
      Қазақстандағы бiлiм берудi ақпараттандыру жүйесiн құқықтық,

 

ғылыми-әдiстемелiк, техникалық әрi ұйымдастырушылық қамтамасыз етудi

жетiлдiру жөнiндегi ұсыныстарды дайындауға;

     бiлiм берудi ақпараттандыру саласындағы салалық және аймақтық

бағдарламаларды әзiрлеуге негiз ретiнде қызмет етедi.


             3. Білім беру жүйесін ақпараттандырудың

                     қазіргі жай-күйін талдау


     Білім беру жүйесін бағдарламалық қамтамасыз ету. Талдау республикада

оқу мақсатындағы бағдарламалық қамтамасыз етуді дамыту мынадай түрлері

бойынша жүзеге асырылуда екенін көрсетті:

     бақылау және тестiлеу бағдарламалары;

     тренажерлiк бағдарламалар;

     оқыту ақпараттық-анықтамалық жүйелер;

     оқытатын әрi дамытатын компьютерлiк бағдарламалар;

     электронды оқулықтар;

     мультимедиалық бағдарламалар.


 
       Қазiргi уақытта, бақылау және тестілеу бағдарламалары неғұрлым кеңiнен қолданылуда, электронды оқулықтар мен алғашқы мультимедиалық оқыту жүйелерін әзiрлеу жалғастырылуда. Бағдарламалық құралдар телекоммуникациялар ескерiлiп әрi пайдаланылып, әзiрленуде.
      Қазақстанда, мектептердiң жартысынан астамы ауылда орналасқан әрi көпшiлiгi оқушылармен аз қамтылған шағын мектептер болғандықтан, электронды оқулықтарды пайдалану ауылдағы оқушылардың елдің ең үздiк мұғалiмдерiмен және жетекшi ғалымдарымен қатынас жасауына қол жеткiзiп, оқушылардың сабақ үлгерiмiнiң сапасын арттыруға жәрдемдесер едi. Электронды оқулықтарды қашықтан оқытуды ұйымдастыру, сондай-ақ қосымша кәсiби бiлiм алу үшiн пайдаланудың өнiмдiлiгi де еш кем емес.
      Соңғы жылдары ғалым-педагогтар бiлiм салалары пәндерiнің мамандарымен бiрлесiп геометрия, физика, планиметрия және басқа да пәндер бойынша электронды оқулықтардың сериясын жасады. Сонымен бiр мезгiлде, оқу орындарында пайдалануға ұсынылатын электронды оқу материалдарын мiндеттi түрде эксперименттiк тексерудiң тетiгi әлi әзiрленген жоқ.
      Отандық құралдар мен авторлық бағдарламалық құралдар, iс жүзiнде, мемлекеттiк тiлде әзiрленбейтiнi фактiсiн де атап өту қажет. Мұндай жағдайдың орын алуының себептерiнiң бiрi - мемлекеттiк тiлде информатика мен ақпараттық технологиялар саласында даярлаудан өткен кадрлардың жоқтығы болып табылады. Сонымен бiр мезгiлде, қазiргi уақытқа дейiн қазақ тiлiнде ақпарат өңдеу мен Интернет арқылы диалогты жүзеге асыруға арналған оңтайлы (лицензиялық) жүйелiк бағдарламалық қамтамасыз ету болған жоқ, мұның өзi ақпараттандыруды мемлекеттiк тiлде толыққанды жүзеге асыруға кедергi болып табылды. Мемлекеттiк тiлде информатика мен ақпараттық технологияларды оқыту бірқатар проблемаларды тұтас шешуді талап етеді: қазақ тілінде оқулықтар мен әдістемелік құралдар, арнайы ғылыми-әдістемелік әзірлемелер мен зерттеулер, сондай-ақ әзірлемелік бағдарламалық құралдар әзірлеу үшін терминологиялық құралдардың болмауы.
      Ақпараттық-телекоммуникациялық орта. Қазіргі уақытта, республикадағы мемлекеттiк ішкi аймақтық арналар түпкі тұтынушыға (оқу орнына) мультимедиалық ақпараттың үлкен көлемін беруді көздейтін білім беруді ақпараттандырудың талаптарын қанағаттандыруға шамасы жетпейді.
      Сонымен бір мезгілде, мемлекеттiң ғана емес, сондай-ақ мемлекеттiк емес құрылымдардың қарамағындағы зор ақпарат тасқындарын жылдам алмасуды қамтамасыз ететiн, дерек берудiң магистральдық арналары белсендi түрде дамытылуда.
      Білім берудi басқарудың ақпараттық жүйесi. Бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың жетекшi бағыттарының бiрi - орта бiлiм берудi басқарудың ақпараттық жүйесiн (ББАЖ) әзiрлеу мен енгiзу болып табылады. Жобаны iске асыру процесiнде статистика есептiлiгiнiң негiзгi нысандары бойынша құжат айналымы зерттелді әрi талданды, қазiргi құжат айналымының ақпараттық моделi құрылды.
      Қазiргi уақытта, оның нәтижесiнде мынадай он кiшi жүйе:
      1) "Мектепке дейiнгi тәрбие мен оқыту" - мектепке дейiнгi балалар ұйымдарының дамытылуы туралы деректер жүйесi;
      2) "Мектептегi бiлiм беру" - күндiзгi мектептер мен мектеп-интернаттар, кешкi мектептер, мектептен тыс мекемелер, балалар үйлерi, жетiм балаларға арналған мектеп-интернаттар;
      3) "Кәсiби бiлiм беру" - бастауыш кәсiби бiлiм беру оқу орындарының оқу-материалдық базасы және жұмысының қорытындысы, басшы және инженерлiк-педагогтiк қызметкерлерiнiң сандық құрамы мен қозғалысы туралы деректер жүйесi;
      4) "Кадрлармен қамтамасыз ету" - педагогтiк кадрларының сандық құрамы, жоғары және арнаулы бiлiмi бар педагогтiк кадрларға сұранысты талдау туралы деректер жүйесi;
      5) "Құжаттардың орындалуын бақылау" - жоғары тұрған ұйымдардың құжаттарын талдау, төмен тұрған және басқа да ұйымдардың құжаттарын талдау, құжаттардың орындалуын автоматтандырылған бақылау, ҚР БҒМ-ның Wеb-сайтын құру;
      6) "Лицензиялау мен аттестаттау" - орта бiлiм беру мекемелерiн лицензиялаудың мониторингi мен педагогтік кадрларды аттестациялау;
      7) "Есептiлiк" - орта бiлiм беру жүйесiнiң негiзгi көрсеткіштерін, ЮНЕСКО үшiн есептердi, жоғары тұрған ұйымдарға жыл сайынғы есептердi қалыптастыруға арналған автоматтандырылған жүйе;
      8) "Қаржы" - министрлік мекемелерінің қаржы-шаруашылық қызметi туралы ақпарат;
      9) "Ақпараттандыру" - мектептердi, облыстарды компьютерлiк техникамен қамтамасыз ету туралы ақпарат;
      10) "Оқулықтармен қамтамасыз ету" - республика мектептерiн оқулықтармен қамтамасыз ету туралы ақпарат жүйесi бойынша Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлiгiне (ҚР БҒМ) деректердi енгiзу автоматтандырылған ББАЖ жобасының бастапқы кезеңін әзірлеу аяқталды.
      Электронды оқу материалдарының пайдаланылуы туралы деректерi бар кiшi жүйе әзiрлеу қажет.
      Қазiргi уақытта, мектепке дейiнгi тәрбие мен оқыту саласы компьютерлiк техникамен жарақтандырылмаған.
      Орта бiлiм беру саласындағы ақпараттандыру Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1997 жылғы 22 қыркүйектегі N 3645 өкiмiмен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Республикасының орта бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың 1997-2002 жылдарға есептелген мемлекеттiк бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылды. 1997 жылға дейiн мектептердi компьютерлендiру, негiзiнен, iрi қалалар мен өнеркәсiп орталықтарында жүргiзiлгенiн атап өту қажет. Компьютерлiк техниканы жалпы бiлiм беру мектептерiне мақсатты түрде жеткiзу жоғарыда аталған Бағдарламаны iске асырудан басталды.
      Бiрiншi кезеңде (1997/1998 оқу жылы) қалалар мен аудан орталықтарындағы базалық орта мектептер жарақтандырылды. Бiлiм берудi басқарудың ақпараттық жүйесiн құру, компьютерлiк оқу бағдарламаларын әзiрлеу, бiлiм берудегi жаңа технологиялардың аймақтық орталықтарын нығайту мен кеңейту жөнiндегi жұмыстар өрiстетiлдi.
      Екiншi кезеңде (1998/1999 оқу жылы) орта мектептердi компьютерлендiру басталды.
      Үшiншi кезеңде (1999/2000 оқу жылы) орта мектептердi компьютерлендiру аяқталды.
      Төртiншi кезеңде (2000/2001 оқу жылы) барлық негiзгi мектептердi компьютерлендiру жүргiзiлдi.
      Мектептердi компьютерлендiру процесi аяқталды. Қазiргi таңда, республиканың 8196 мектебi, соның iшiнде 6227 ауыл мектебi 49110 компьютермен жарақтандырылды.
      Бағдарламаны iске асыру кезінде мектептерді компьютерлендiрудi Атырау, Қарағанды, Маңғыстау облыстары, сондай-ақ Астана және Алматы қалалары алдымен аяқтады.
      Есептеу техникасымен қамтамасыз ету бiр компьютерге 68 оқушы мөлшерін құрайды. Бұл басқа елдермен, мысалы Ресей Федерациясымен салыстырғанда, нашар көрсеткіш емес, онда бір компьютерге 80 оқушыдан келедi. Сонымен бірге, 1997-1999 жылдар кезеңінде көптеген мектептерге кідіріссіз ауыстыруды талап ететiн Ямаха, IВМ-286, 386, Искра-1020, Корвет сияқты компьютерлік техниканың ескірген модельдері жеткізілді. Қазіргі жағдайда, бұл модельдер пайдалануға жарамсыз әрі операциялық жүйесiн iске қосуға мүмкiндiк бермейді, жергілікті желіге қосылмаған, яғни ақпараттық-телекоммуникациялық технологияларды оқытуға енгізу процесінде проблемалар туғызады. Сонымен бiр мезгiлде, компьютер сыныптарын қосымша толықтыру қажет, өйткенi республиканың көптеген мектептерiне "2+1 (2 оқушы мен 1 мұғалiмге)" және "1+1" конфигурациясындағы компьютер сыныптары жеткiзiлдi. Қазiргi заман талаптарына сәйкес "5+1", "10+1", "12+1" және одан да жоғары конфигурациясындағы компьютер сыныптары, сондай-ақ оқу сыныбы, мектеп шегiнде жергiлiктi желi құру қажет.
      Компьютерлендiрумен қатар мектептердi Интернет желiсiне кезең-кезеңiмен қосу процесi "Интернет - мектептерге" салалық ведомствоаралық бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылды. Осы бағдарламаны орындау үшiн орта мектеп оқушылары мен жоғары оқу орындарының студенттерi онда Қазақстанның Web ресурстарына қол жеткiзе алатын "Қазақстандық Интернет" желiсiн "Қазақтелеком" ААҚ өрiстеттi.
      Жоғарыда аталған ведомствоаралық бағдарлама шеңберiнде Интернет желiсiне республиканың 570 мектебi қосылды, оның iшiнде 100 ауыл мектебi. Сонымен бiрге, осы бағдарламаны iске асыруда уақытылы әрi толық қаржыландырмау, мектептердiң қосу желілерiн ұйымдастыру жөнiндегi техникалық шарттарды орындамауы сияқты бiрқатар проблемалар ұшырасуда. Ауыл мектептерiн Интернет желiсiне қосу үшiн қажеттi ауылды телефонмен қамтамасыз ету бұрынғыдай проблема болып қалуда. Осы Бағдарламаның идеясы қазiргi таңда нақ соларда оқулықтар мен әдiстемелiк әдебиет, көрнекi, көрсету құралдары мен зертханалық жабдықтар мүлде жетiспейтiндiктен, ауыл мектептерiн қамту едi. Айтылған ауыл мектептерiнiң жарақталу жай-күйi ауыл оқушыларының ақпараттан оқшау қалуы, сапалы білiм алуда олардың жағдайының нашарлығы туралы қорытынды жасауға мәжбүр етедi. Сондықтан, бiлiм берудiң ақпараттық инфрақұрылымын құру процесiнде ауыл мектептерiне ерекше көңiл бөлiнуi тиiс.
      Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Республикасы орта бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыру жөнiндегi мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру қазiргi таңда кадрларды даярлау мен қайта даярлау проблемасы бастыларының бірі екенін көрсетті. Ауылдық жерлерде білікті кадрлардың жетіспеушілігі қатты байқалады. Информатика мұғалімдерінің болмауынан шалғайдағы ауыл мектептерiнде компьютерлiк техника жұмыс істемей тұр, информатика сабағы тиiстi деңгейде жүргізілмеуде.
      Даярланған кадрлар санының жетiспеуi оқытуға жаңа ақпараттық технологияларды енгiзу процесiнде елеулі проблемаға айналуы мүмкін. Яғни, осы мәселе ерекше назар аударуды талап етеді және оны шешу үшiн информатика мұғалiмдерiне сұранысты ескере отырып, әрбiр аймақта кадрларды даярлау мен қайта даярлау жүйесін ұйымдастыру қажет.
      Қазiргi уақытта, информатика мұғалiмдерiнiң бiлiктiлiгiн арттырумен, негiзiнен, бiлiм беру жүйесiндегi басшы және ғылыми-педагогтiк кадрлардың бiлiктiлiгiн арттырудың республикалық институты айналысуда. 1998-2001 жылдары 7492 информатика мұғалiмi қайта даярлаудан өттi.
      Қазақстан Республикасы бойынша 1998-2001 жылдары жалпы бiлiм берудегi информатика мұғалiмдерiнiң бiлiктiлiгiн арттыру туралы мәлiметтер төменде келтiрiледi:
 
      (графикті қағаз мәтіннен қараңыз.)
 
      Жоғарыда келтiрiлген кестеден көрініп отырғанындай, көрсеткiштiң төмендеу үрдiсi байқалады, өйткені, 1998 жылға дейін жалпы бiлiм беретiн орта мектептердiң информатика мұғалiмдерi ескiрген компьютерлiк техникамен (Корвет, УКНЦ және Искра) жұмыс iстедi. Ақпараттық технологиялар саласындағы саясаттың өзгеруiне байланысты теориялық білім мен қазіргі заманғы компьютерлік техникамен жұмыс істеудің машықтарын игеруi тиiс болған жаңа жағдайларда информатика мұғалімдерін қайта даярлау қажеттігі туындады. Сондықтан, 1998 жылы бiлiктiлiк арттыру мен қайта даярлаудан өткен мұғалімдердің саны өте көп болды. 1999 жылдан бастап информатика мұғалiмдерінің негiзгi құрамында қазiргi заманғы компьютерлік технологиялар бойынша базалық бiлiмi болды және осы көрсеткіштің төмендеуі байқалады. 2002 жылдан бастап осы Бағдарламаны іске асыруға және жаңа ақпараттық технологияларды енгізу мен қашықтан оқыту қажеттiгiне байланысты, информатика мұғалiмдерiн қайта даярлау қажеттiгi туындайды, яғни бұл көрсеткiштiң өсу үрдiсi пайда болады.
      Бастауыш және орта кәсіби білім беру жүйесінде 419 оқу орын жұмыс істеуде, олардың ішінде 278 бастауыш кәсіби оқу орын, 141 орта кәсіби оқу орын бар. 133 оқу орны компьютермен жабдықталған, олардың iшiнде 72 бастауыш кәсiби оқу орын, 61 орта кәсiби оқу орны бар.
      Интернет желiсiне оқу орындарының небәрi 10% қосылған.
      Кәсiби мектептер, лицейлер мен колледждердегi оқу-есептеу техникасы сыныптарының бiр де бiрi қазiргi талаптарға сай келмейтiнiн атап өту қажет. Бұдан басқа, арнайы пәндер бойынша әзiрленген электронды құралдар, оқу-әдiстемелiк құралдар мен бағдарламалық құралдар да жоқ.
      Бастауыш және орта кәсiби бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыру мақсатында Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 10 мамырдағы N 616 P010616_ қаулысымен Қазақстан Республикасы Бастауыш және орта кәсiби бiлiм беру оқу орындарын ақпараттандырудың бағдарламасы бекiтiлдi.
      Бағдарлама 2002-2005 жылдары iске асыруға есептелген және бастауыш және орта кәсiби бiлiм берудiң барлық оқу орындарын қамтиды.
      Осы кезеңде кәсiби мектептер (лицейлер) мен колледждердi оқу-есептеу техникасының мультимедиялық сыныптарымен жарақтандыру жоспарлануда.
      Жоғары кәсiби бiлiм беру жүйесiнде республикада 8630 компьютермен жабдықталған 47 мемлекеттiк жоғары оқу орны бар. Бюджет қаражаты есебiнен 16 жоғары оқу орны компьютерлендiрiлдi, қалғаны - бюджеттен тыс қаражат есебiнен.
      Бiлiм беруді басқарудың автоматтандырылған жүйелерiн құру мен пайдалану саласындағы жоғары кәсiби бiлiм берудi ақпараттандырудың жай-күйi, негiзiнен, факультеттерде (деканаттарда) оқу процесiн басқару жөнiндегi жекелеген шашыраңқы жергiлiктi автоматтандырылған жұмыс орындарының (АЖО) болуымен сипатталады. Оқу процесiн автоматтандыру саласында электронды құралдар, оқытатын, мультимедиалық және тестілеу бағдарламаларын жасау жөнінде жекелеген әзiрлемелер бар. Оқытатын бағдарламалық-техникалық кешендер мен жүйелер және Интернет желісінің дүниежүзілік желісіне шығуды қамтамасыз ететiн жүйелер енгiзiлуде, сонымен бiр мезгiлде әлде бiр жүйелеу мен мақсатты жоспарлау жоқ. Кейбiр жоғары оқу орнында қашықтан оқытуды енгiзуге арналған оқу материалдарын әзірлеу басталды. Компьютерлiк техниканы пайдаланып, қашықтан оқытуды ұйымдастырудың дидактикалық шарттары белгiлендi. Қазiргi уақытта, Алматы, Қарағанды, Тараз, Өскемен және басқа да қалаларда студенттердi қашықтан оқытудың жаңа ақпараттық технологияларын қолдану жөнiнде эксперименттер жүргiзiлуде. Сонымен бiрге, жоғары оқу орнында қашықтан оқытуды құру мен дамытуда бiрқатар проблемалар бар. Проблеманың бiрi - қашықтан оқытудың сапалы оқу курсын әзiрлеп, өзiндiк ерекшелiгi бар әрi әлi де болса, жаңа бiлiм беру-технологиялық саласында өз бiлiмiн беруге қабiлеттi мамандардың жоқтығы болып табылады.
      Жоғарыда айтылғанның бәрiнен республика жоғары оқу орындарындағы ақпараттандыру деңгейi қанағаттандырарлық емес деп танылуы тиіс.
      Қазiргi жағдайда, жоғары оқу орындары өмiрдің барлық саласын кеңiнен ақпараттандыру үшiн базаға, ақпараттық технологияларды енгiзу мен бiлiктi кадрлар даярлаудың орталығына айналуы тиiс. Кадрлар даярлауда оларға ерекше рөл берiлуi тиiс, өйткені, олардың орасан зор ғылыми техникалық әлеуетi және ақпараттық қоғам жағдайында жұмыс істеу үшiн бүкiл республика ауқымында ақпараттық технологияларды енгiзуге арналған мамандар даярлауды жүзеге асыру мүмкiндiгi бар. Осы мiндеттердi шешу үшiн жоғары оқу орындарында ақпараттандырудың оқу-әдiстемелiк бөлiмдерiн құру қажет болуы да мүмкiн.
      Жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiби білiм беру жүйесi. Қазiргi уақытта, жоғары оқу орнынан кейінгi бiлiм беру жоғары оқу орындары мен ғылыми ұйымдарда мемлекеттік тапсырыс бойынша да, ақылы негізде де жүзеге асырылуда. 2001/2002 оқу жылында мемлекеттік тапсырыс бойынша аспирантураға 1436 адам қабылдау міндеті алда тұр, соның ішінде 860 өндірістен қол үзіп, клиникалық ординатураға - 50, докторантураға - 120 адам.
      1996-2000 жылдары бiлiм беруді ақпараттандыру саласында кандидаттық және докторлық диссертация өте аз қорғалды. Мұндай жағдайдың орын алуының себептерінің бірі информатика мен ақпараттандыру технологиялар саласында диссертация қорғау кеңесінің әлі күнге дейін құрылмауы болып табылады. Ал, нақ осы салада ғылыми кадрлардың жетіспеушілігі қатты сезілуде. Қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды әзірлеу мен енгізу, ақпараттық-білім беру жүйесін жобалау мен құру, электронды оқу құралдарын жасау мен пайдалану, ғылыми-техникалық ақпараттық ресурстарды қалыптастыру мен ұтымды пайдалану жүйесін жетілдіру жөніндегі ғылыми зерттеулер жүргізу арқылы осы ғылым саласын дамыту қажеттігі орын алуда.
 
             4. Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттері
 
      Бағдарламаның негiзгi мақсаты - Қазақстан Республикасының бiлiм беру жүйесiнiң ақпараттық инфрақұрылымын қалыптастыру, ақпараттық технологияларды пайдалану, Қазақстан азаматтарының барлық деңгейдегi бiлiм алуына бiрдей жағдай жасау, сондай-ақ дүниежүзiлiк бiлiм қоғамдастығына кiрiгу болып табылады.
      Бағдарламаның негiзгi мiндеттерi:
      1) бiлiм берудiң ұйымдарын қазiргi компьютерлермен, басқарудың ақпараттық жүйелерiмен және ғаламдық ақпараттық ресурстарына қол жеткiзу құралдарымен қамтамасыз ету;
      2) бiлiм берудiң ақпараттық ресурстары мен технологияларының сапасын қамтамасыз ететiн стандарттар мен сертификаттауды жасау әрi бекiту;
      3) оқу процесiнде қазiргi ақпараттық технологияларды пайдалануға қабiлеттi педагогтiк, әкiмшiлiк және инженерлiк-техникалық кадрларды даярлау;
      4) мемлекеттiк және орыс тiлдерiнде әзiрленген қазiргi заманғы электронды оқу материалдарын жасау әрi оқу процесiне енгiзу және оларды дәстүрлi оқу материалдарымен тұтастыру;
      5) ақпараттық технологиялар негiзiнде қазiргi заманғы бiлiм берудiң

 

ғылыми негiздерi мен әдiстемесiн әзiрлеу және тарату;

     6) корпоративтiк желi негiзiнде бiлiм берудi мемлекеттiк басқарудың

ақпараттық жүйесiн құру, енгiзу әрi дамыту;

     7) Қазақстан Республикасында бiлiм берудiң ақпараттық ресурстарын

қорғаудың әдiстерi мен құралдарын жасау.

     Бағдарламада білім берудің әрбір деңгейі үшін ақпараттандырудың нақты

мақсаттары мен міндеттері айқындалады.

     Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту.

     Мақсат - оқытатын әрі дамытатын компьютер ойындары арқылы балаларды

санаткерлік және жеке дамытуды қамтамасыз ету.

     Негізгі міндеттер:

     1) мектепке дейiнгi ұйымдарды компьютерлік техникамен қамтамасыз ету;

     2) оқытатын әрi дамытатын ойындар бағдарламаларын әзiрлеу;

     3) мектепке дейiнгi ұйымдар үшiн кадрлар даярлауды жүзеге асыру.

     Орта бiлiм беру.


 
       Мақсат - оқытудың ақпараттық технологияларын пайдалану арқылы орта

 

бiлiм алуда қаладағы және ауылдағы мектеп оқушыларына бiрдей мүмкiндiктер

туғызу.

     Негiзгi мiндеттер:

     1) ескiрген есептеу техникасын жаңғырту және ауыстыру;

     2) республика мектептерiн бiлiм берудiң ақпараттық желiсiмен қамту;

     3) Интернет желiсiн пайдалануға негiзделген технологияларды оқу

процесiнде пайдалану;

     4) ақпараттық технологияларды оқытуда енгiзуге қабiлеттi информатика

мұғалiмдерiн даярлау;

     5) жалпы бiлiм беретiн пәндер бойынша электронды оқу материалдарын

әзiрлеуді жүзеге асыру;

     6) ақпараттық технологияларды пайдалану есебiнен бiлiм сапасын көтеру;

     7) информатиканы оқытудың әдістемелік жүйесін жетілдіру;

     8) аз қамтылған және ауыл мектептеріне арналған қашықтан оқыту

нысанын енгiзу.

     Бастауыш және орта кәсіби білім беру.

     Мақсат - оқу процесiне ақпараттық технологияларды енгізу арқылы жалпы

білім мен кәсіби білім алу үшін жағдай жасау.

     Негiзгi мiндеттер:


 
       1) бастауыш және орта кәсiби бiлiм беру ұйымдарын ақпараттық және коммуникациялық техника құралдарымен қамтамасыз ету;
      2) арнайы пәндер бойынша электронды оқу материалдарын әзiрлеудi жүзеге асыру;
      3) оқу-тәрбие процесiне ақпараттық технологияларды енгiзудi қамтамасыз ету жөнiндегi ғылыми-зерттеу және оқу-әдістемелік жұмыс жүргізу;
      4) бастауыш және орта кәсіби білім беру оқу орындары үшiн ақпараттық технологияларды енгізу әрі пайдалану саласындағы кадрларды даярлау және қайта даярлауды қамтамасыз ету;
      5) кейін дүниежүзілік білім беру ортасына шығуы үшін бастауыш және орта кәсіби білім беру ұйымдарын Интернет ғаламдық желісіне қосуды қамтамасыз ету.
      Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі кәсіби білім.
      Мақсат - республика экономикасы үшін білікті мамандарды, соның ішінде ақпараттық-телекоммуникациялық технологияларды білім беруге енгізу процесін ғылыми қамтамасыз ету үшін даярлау және қайта даярлауға жағдай жасау.
      Негізгі міндеттер:
      1) ақпараттық технологиялар саласындағы кадрларды даярлау және қайта даярлаудың жоғары сапасын қамтамасыз ету;
      2) оқытудың жаңа ақпараттық технологиялары бойынша студенттер даярлау оқытушылардың бiлiктiлiгiн арттыру және қайта даярлауда халықаралық ынтымақтастықты кеңейту;
      3) оқу-тәрбие процесiне ақпараттық технологияларды енгiзудi қамтамасыз ету жөнiндегi ғылыми-зерттеу және оқу-әдiстемелiк жұмыс жүргiзу;
      4) бiлiм беру жүйесiне оқыту мақсатындағы электронды өнiмдердi әзiрлеу мен енгiзудi қамтамасыз ету;
      5) информатиканы оқытудың әдiстемелiк желiсiн жетiлдiру;
      6) Қашықтан оқытудың енгiзiлуiн қамтамасыз ету;
      7) кейiн дүниежүзiлiк бiлiм беру ортасына шығуы үшiн жоғары оқу орындарын Интернет ғаламдық желiсiне қосуды қамтамасыз ету.
 
                 5. Бағдарламаны іске асырудың негізгі
                           бағыттары мен тетігі
 
      5.1. Білім беру жүйесін ақпараттандырудың негізгі бағыттары
 
      Бiлiм беру жүйесiнiң ақпараттық инфрақұрылымын құру. Қаралып отырған Бағдарламаның шеңберiндегi Интернет ғаламдық желiсiнiң ұлттық сегментiне енетiн қазақстандық ғылыми-бiлiм беру желiлерiнiң қазiргi инфрақұрылымын барынша пайдалану қажет.
      Қазақстан Республикасы бiлiм беру жүйесiнiң желiлiк телекоммуникациялық құрылымы қазiргi байланыс жүйелерiне нақты кiрiгуi үшiн ақпараттық желiлердiң қолда бар учаскелерімен қатар оқу орындарының нақты орналасуын да ескеретін оны дамыту жоспары жасалуы тиіс.
      Мектептердi қамтитын байланыс желiлерiнің негізін облыс орталықтарында орналастырылып, бөлiнген аймақтық тораптар құрауы тиіс.
      Аймақтық тораптарға тiкелей облыс орталықтарында және оларға салыстырмалы түрде жақын орналасқан мектептер мен компьютерлiк орталықтар қосылуы тиiс. Ауыл мектептерін қосу схемасы және байланыстың жеткiлiктi жылдамдығын, сапасы мен сенiмдiлiгiн қамтамасыз ету үшiн қажеттi шығындарды азайту мақсатында олардың орналасуы, осы аймақтағы байланыс желiлерiнiң жай-күйi ескерiле отырып, таңдап алынады. Егер байланыс желiлерiнiң жақсы дамыған инфрақұрылымы болса, (дәстүрлi телефон байланысы және деректер беру желiсi) аймақтық тораптарды қосуға арналған қазiргi арналар пайдаланылады. Мұндай жағдайда, байланыстың жылдам арналары байланыс операторларынан (провайдерлерден) жалға алынады.
      Байланыс магистральдарына сенiмдi қосу арналары жоқ аймақтарда тиiстi жабдықтары бар барлық аймақтық орталықтармен сапалы байланысты қамтамасыз ететiн спутник байланысының жабдығы орнатылады.
      Спутник желiсi базасында ақпараттың үлкен көлемi мен деректер банкi бар iрi жоғары оқу орындары мен ғылыми орталықтар арасында байланыс арналарын ұйымдастыру қажет. Бұл желiнiң кез келген нүктесiнде бiлiм ресурстарына жылдам қол жеткiзу әрi ғылыми, оқу ақпаратын алмасуға жәрдемдеседi, мұның өзi әртүрлi ғылыми және жоғары оқу орындары орталықтарының қызметкерлерi мен студенттерiнiң бiрлескен ғылыми зерттеулерiн жүргiзудi ұйымдастыруға мүмкiндiк бередi.
      Бiлiм беру саласындағы магистральдық және аймақтық телекоммуникациялық инфрақұрылымын дамытудың негізгі бағыттары:
      түпкi пайдаланушыларды (бiлiм беру ұйымдарын) қосу жөнiндегi мiндеттi шешу;
      тiрек желiлерiнiң жер бетiндегi байланыс арналарының өткізу қабiлетiн арттыру;
      спутник арналары базасында желілік инфрақұрылымды дамыту.
      Қазақстанның білім беру, ғылыми және академиялық мекемелерінің халықаралық ғылыми-білім беру қоғамдастығына кірігуін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы білім беру және ғылым саласының телекоммуникациялық желісіне арналған бірыңғай халықаралық арнасын ұйымдастыру қажет.
      Ақпараттық-білім беру ортасын құру, енгізу және дамыту.
      Ақпараттық-білім беру ортасы қазіргі білім беру жүйесінің негізі болып табылады. Білім беру жүйесіне осындай орта өзінің технологиялық базисін түбегейлі түрде жаңғыртуға және білім берудің ақпараттық технологиясына көшуге мүмкіндік береді. Ақпараттық қоғамдастықтың ғаламдық ақпараттық ресурстарына қол жеткізуге мүмкіндік беретін ашық білім беру жүйесіне көшу жүзеге асырылады.
      Осы ортаны құру мен дамыту оны шешу, білім беру жүйесіндегі қолда бар ақпараттық технологиялармен жұмыс тәжірибесінің негізінде ғылыми және эксперименттік іздестіруді талап ететін, ғылымды қажет ететін, техникалық жағынан күрделі әрі қымбатқа түсетін міндет болып табылады. Ақпараттық-бiлiм беру ортасын құру, енгiзу, пайдалану және дамыту үшiн отандық бiлiм беру жүйесi жинақтаған ақпараттық, ғылыми-әдiстемелiк, технологиялық, ұйымдастырушылық және педагогтiк әлеуетiн толық iске қосу қажет.
      Бiлiм беру мекемелерiнiң жұмыс тиiмдiлiгiн арттырумен байланысты (бiлiм беру стандарттары, үлгiлiк оқу бағдарламалары, мамандықтар жiктемелерi, оқу-әдiстемелiк бiрлестiктерi жұмысының материалдары және т.б.) ақпарат алуының шектелуi бiлiм беру жүйесiн дамытуды тежейтiн, бiлiм беру саласындағы өзектi мiндеттердi шешу үшiн ғылыми-педагогтiк әлеуеттi толық iске қосуға мүмкiндiк бермейтiн маңызды фактор болып табылады. Көрсетiлген проблемаларды шешу мақсатында Бағдарлама iс-шараларының құрамында Қазақстанның жетекшi жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу институттарының базасында бүкiл бiлiм беру жүйесi туралы мәліметтер бар мамандандырылған бiлiм беру порталдарын жасауға бағытталған жобалардың iске асырылуын көздеу қажет.
      Кадрларды даярлау және қайта даярлау. Бiлiм беру жүйесiне ақпараттандыруды табысты енгiзудiң аса маңызды шарттарының бiрi - қазiргi заманғы ақпараттық технологияларды меңгерген бiлiктi кадрлардың болуы. Осыған байланысты, Бағдарламаны iске асыру процесiнде кадрларды даярлау және қайта даярлауға ерекше көңiл бөлiнедi. Оқытушыларды қайта даярлау компьютермен жұмыс iстеудi үйретудi ғана емес, сонымен қатар оқу пәндерiн оқыту жұмысының жаңа әдiстерiн меңгерудi де қамтуы тиіс. Ол ақпараттық және коммуникациялық технологияларды практикада қолдану тәжірибесі мен ақпараттық ортаны жобалау тәжiрибесiн алуға бағытталған практикалық, жобалық сипатта болуы тиіс.
      Педагогтiк және әкiмшiлiк-басқару кадрларын тиімді даярлау және қайта даярлау үшiн әдiстемелiк қамтамасыз етудi әзiрлеу, сондай-ақ әртүрлi санаттағы қызметкерлердің біліктілігін арттыруды ұйымдастыру үшiн аймақтардағы базалық және мектепаралық компьютерлiк орталықтарды айқындау жөнінде жұмыс жүргiзу қажет.
      Педагогтiк, ғылыми-педагогтiк және әкiмшiлiк кадрларының бiлiктiлiгiн арттыруды ұйымдастыру мақсатында жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялар саласындағы әртүрлi санаттағы қызметкерлердi оқыту бағдарламалары қалыптастырылуы тиiс:
      бiлiм берудi басқарудың жергiлiктi органдарының басшылары мен мамандарын, мектеп директорларын, бастауыш және орта кәсiби бiлiм беру оқу орындарының, сондай-ақ жоғары кәсiби бiлiм беру оқу орындарының директорларын да қамтитын әкiмшiлiк-басқару персоналын;
      республика мектептерiндегi информатика мұғалiмдерiн, пәндер мұғалiмдерiн;
      бастауыш және орта кәсiби бiлiм беру оқу орындарының пәндер оқытушыларын, информатика оқытушыларын;
      жоғары кәсiби бiлiм беру және жоғары оқу орындарынан кейiнгi кәсiби бiлiм беру орындарындағы ғылыми-педагогтiк кадрлар.
      "Бiлiм берудегi ақпараттық технологиялар" мамандығы бойынша мамандар даярлауды, сондай-ақ курстар мен тренинг-курстарда бiлiм беруге ақпараттық-телекоммуникациялық технологияларды енгiзу жөнiндегi үйлестiрушi оқытушыларды даярлауды жүзеге асыру орынды.
      Кадрлар даярлауда қосымша жоғары бiлiм берудi дамыту маңызды қадамға айналуы тиiс. Пәндер мұғалiмдерi үшiн тиiстi бiлiктiлiк берiп, "Информатика және (тиiстi пән)" мамандығы бойынша қосымша жоғары бiлiм алуды ұйымдастыру қажет.
      Республиканың өз кадрларын ұйымдастыру мақсатында жаңа "Жаңа ақпараттық технологиялар және қашықтан оқыту" оқу пәнiн енгiзу қажет. Сондай-ақ, жоғары оқу орындарында "Ақпараттық технологиялар және кiтапхана iсi" мамандығын ашып, есептеу желiлерiне қызмет көрсету мен әкiмшiлiк жүргізу жөнiндегi мамандар даярлауды қамтамасыз ету қажет.
      Электронды оқу материалдарын әзiрлеу мен таралымын көбейту. Электронды оқу материалдары бiлiм беру процесін қолдау мен сүйемелдеу құралдарына жатады. Электронды оқулықтарды пайдалану мезеттiк керi байланысты қамтамасыз етедi, аз ғана уақыт iшiнде қажетті ақпараттық табуға мүмкіндік бередi, уақытты үнемдейдi, бiлiмiн жылдам тексеруге мүмкіндік береді және Интернеттің көмегімен оқу ақпаратын жаңадай алады. Сондықтан, Бағдарламаны iске асырудың бiрiншi кезеңiнде электронды оқу материалдарына қойылатын талаптар әзірленуі және бекiтiлуi тиiс. Бiлiм беруде пайдалануға ұсынылатын электронды оқу материалдарына мiндеттi сараптама жасау әрi эксперименттiк тексерудiң тетiгi әзiрленеді.
      Электронды және дәстүрлi оқу материалдары бiртұтас бiлiм беру ортасының бөлiктерi ретiнде бiрiн бiрi үйлесiмдi толықтыруға тиiс. Электронды оқу материалдарын әзiрлеу бiлiм беру деңгейлерiне сәйкес (жалпы орта, бастауыш және орта кәсiби, жоғары кәсiби) және жаңа ақпараттық технологиялар негiзiнде ұйымдастырылуы тиiс. Жалпы бiлiм беру пәндерi бойынша электронды оқу материалдарын әзiрлеудi республикалық бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асыру қажет, өйткенi олар мемлекеттiк стандартпен бекiтiлетiн барлық оқу орындарының үлгiлiк оқу жоспарларына енгiзiлген.
      Бағдарламаны iске асыру барысында электронды оқу материалдарын жасау мен пайдалану индустриясы құрылуы тиiс. Қазiргi ақпараттық технологияларды пайдаланып, электронды оқу материалдарын жасау бiлiгi жоғары ғалымдар мен мамандарды - информатиктердi, педагогтердiң, сценаристердiң, дизайнерлердiң, психологтардың және т.б. күш-жiгерiн бiрiктiрудi көздейдi. Сондықтан, электронды оқу материалдарын жасау, атап айтқанда, мемлекеттiк тiлде де жасау мiндетi осындай жұмыстың жаңа нысандарын iздеудi талап етедi.
      Мемлекеттiк тiлдегi оқу материалдарын жасау мен тарту мақсатында қазақ әлiппесi әрiптерiн кодтаудың стандарттарын әзiрлеу, қазақ тiлiндегi электронды орфографиялық, терминологиялық, түсiндiрме және фразеологиялық сөздiктер, сондай-ақ оқу процесiн қамтамасыз ету үшiн қажетті автоматтандырылған оқу жүйелерi мен электронды аудармашылар жасау қажет. Осы мiндеттердi қазiргi талаптарға сай шешу мейлiнше көкейкестi.
      Электронды кітапханалар құру. Ақпараттық, әдiстемелік және өзге де ресурстарды жинақтау мен таратудың көзі ретінде электронды кiтапханалар құру үшiн қажетті алғышарттарды ақпараттық технологиялардың кеңiнен таралуы қалыптастырды. Үдемелі дамып келе жатқан желілік инфрақұрылымның арқасында осы ресурстарға кез келген желіні пайдаланушының қолы жетіп, білім берудің барлық деңгейіндегі оқушылар аудиториясын кеңейтуге шексіз перспектива ашылады.
      Осы бағдарлама шеңберiнде жасалуы көзделетiн электронды кітапханалардың құрамында оқыту, анықтамалық, иллюстрациялық, каталогы жасалған тақырыптық деректер базасы қалыптастырылуы тиіс.
      Электронды кiтапханалар құру принциптерi әртүрлi мәтiндiк және мультимедиалық ресурстарды, сондай-ақ әртүрлі бағдарламалық ортада жұмыс істейтін модельдеу бағдарламаларын жинақтау, сақтау және беру мүмкiндігін қамтамасыз етедi.
      Медиатека қалыптастыру. Құралдық бағдарламалық-техникалық кешен қолданбалы бағдарламалық-әдiстемелiк қамтамасыз етумен сүйемелденуi тиiс. Бұл ретте, бiлiм беру мекемесiнiң медиатекасы туралы ереже әзiрленедi. Мұның өзi, әсiресе, үлкен қалалардағы мәдени және ақпараттық ортадан шеттеп қалған ауыл мектептерi үшiн маңызды.
      Бiлім берудiң ақпараттық ресурстары мен технологияларын жасау мен бекiту. Бiлiм берудiң ақпараттық ресурстары мен технологияларына олардың сапасы мен сертификатталуын қамтамасыз етуге мүмкiндiк беретiн бiрыңғай стандарттар әзiрленуi тиiс. Отандық білiм беру стандарттарын бiлiм берудi стандарттаудың жалпы қабылданған халықаралық модельдерiне сәйкес келтiру қажет.
      Қашықтан оқыту жүйесiн ұйымдастыру бiлiм берудiң ашық жүйесi шеңберiнде жұмыс iстейтiн алыс қашықтықта қол жеткiзу режимiндегi ұжымдық пайдаланудың университеттiк және аймақтық орталықтарын құруды көздейдi әрi бiлiм беру жүйесiнiң бiрнеше мекемесiндегi бiр мезгiлдiк бiлiм беру процесi үшiн жағдай жасап, қажеттi ресурстарға қатар қол жеткiзудi қамтамасыз етедi.
      Қашықтан бiлiм беру телекоммуникациялар саласындағы соңғы жетiстiктердi өз бетiмен бiлiм алу және өзiн өзi бақылаудың ең жаңа әдiстемелерiн бiрiктiредi. Қашықтан бiлiм берудiң мәнi мынада: оқушы мен оқытушы әртүрлi ақпараттық-телекоммуникациялық құралдар арқылы қашықтан, байланыс жасайды.
      Қашықтан оқытуды ұйымдастыру үшiн бiлiм беру мекемесiне келуге мүмкiндiгi жоқ (әлеуметтiк, психологиялық, физиологиялық ерекшелiктерiне, денсаулығына байланысты және басқа да себептермен), бiрақ бiлiм алуға тiлек бiлдiрген адамдарды жеке оқытуды қамтамасыз ететiн нормативтік құжаттар мен материалдар әзiрлеудi көздеу қажет, қашықтан оқыту үшiн желiлiк тестiлiк бақылау жүйесiн құрудың зор маңызы бар.
      Педагогтiк кадрларды өндiрiстен қол үзбей даярлау және қайта даярлау кезiнде қашықтан оқытуды пайдалану едәуiр қаражатты үнемдеу мүмкiндік бередi, сонымен бiр мезгілде мұғалімдерге ұдайы білікті консультациялар алып, желідегі ақпараттық ресурстарға қол жеткізе алады.
      Білім беруді басқарудың ақпараттық жүйесін дамыту. Бағдарламаны іске асыру барысында білім беруді басқарудың ақпараттық жүйесін пайдалану және дамыту міндеті алда тұр. Бағыттардың бірі - оның барлық деңгейінде білім беру жүйесін басқарудың тиімділігін арттыруға бағдарланған корпоративтік желі құру болады.
      Қазақстан Республикасының ақпараттық ресурстарын қорғауды қамтамасыз ету кадрларды даярлау жүйесін дамыту, ақпаратпен жұмыс істеу мәдениетіне үйрету сияқты білім беру жүйесі алдында бірқатар міндеттер қояды. Бағдарлама шеңберiнде бiлiм беру саласының ақпараттық қауiпсiздiгi тұжырымдамасын қалыптастыру көзделедi. Бұған тиiстi бiлiм беру семинарларын, тренинг-курстарын ұйымдастыру жәрдемдеседi.
      Компьютерлiк техниканы нормадан тыс пайдаланудың ықтимал терiс зардаптарынан бiлiм беру ақпараттық технологияларын пайдаланушыларды қорғаудың, үздiксiз жұмыс iстеу уақытының ұзақтығын регламенттеудiң, сондай-ақ ақпараттық ресурстарды рұқсатсыз енуден қорғаудың ережелерiн, нормалары мен шаралары жүйелерiнiң әзiрленуiн көздеу қажет.
      Мектепке дейiнгi тәрбие мен оқыту. Мектепке дейiнгi ұйымдарды компьютерлiк техникамен қамтамасыз ету қажет. Мектепке дейiнгi естиярлау жастағы балаларды санаткерлiк және жеке дамыту мақсатында оқытатын әрi дамытатын ойындық бағдарламалық өнiмдер топтамасын жасау қажет.
      Орта бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыру. Бағдарламада жалпы бiлiм берудiң мынадай: бастауыш (1-4 сыныптар), негiзгi (5-9 сыныптар) және аға (10, 11, 12 сыныптар) сатылары қамтылуы тиiс.
      Орта бiлiм берудi ақпараттандыру мектептiң ақпаратқа кеңiнен қол жеткiзуi жағдайында бiлiм беруге көшуi кезеңiнде оқушыларға жалпы бiлiм берудi даярлаудың мазмұнын, әдiстерi мен ұйымдық нысандарын өзгерту процесi болып табылады. Бұл ретте, қалыптасқан жүйенi белден басып бұзуға, бiлiм берудiң оң нәтижелерiнен айрылуға жол берiлмеуi тиiс. Терең дәстүрлерi бар, қалыптасқан білім беру жүйесін қиратпай, керiсiнше, оның артықшылықтарын пайдалана отырып, ашық оқу жүйесiн құру. Мұғалiмдердiң бiлiм берудiң ақпараттық ресурстарын пайдалануға көшуін қамтамасыз ету.
      Мектептерді жаңа ақпараттық технологияларды меңгерген мұғалiмдермен қамтамасыз ету проблемасын шешудiң орта бiлiм беру жүйесi үшін орасан зор маңызы бар.
      Бұл мәселенi шешу үшiн информатика мұғалімдерін даярлау және қайта даярлау жүйесiн құру қажет. Бұл ретте, ауыл мектептерiне арналған информатика мұғалімдерін мақсатты даярлаудың тетiгiн әзiрлеу қажет.
      Бiлiм берудiң педагогикалық тиімдi ақпараттық инфрақұрылымын құру мақсатында электронды түрдегі оқулықтар, тапсырмалықтар, әдістемелік материалдар, анықтамалықтар, дамыту ойындарын, тестердi және басқа да бiлiм беру ақпаратын әзiрлеу қажет. Негiзгi және жалпы орта бiлiмнiң базалық оқу жоспарын орындауды қамтамасыз ететiн оқу-әдiстемелiк кешендерiн әзiрлеудi жүзеге асырудың маңызы да кем емес. Оқу кешенiне электронды оқулық, мектептiң мультимедиалық электронды энциклопедиясы,

 

электронды зертханалық практикум, өз бетiмен жұмыс iстеуге арналған

тренажерлiк кешен, бақылау-тестiлеу кешенi, сондай-ақ мұғалiмдерге

арналған әдiстемелiк материалдар енедi.

     Бағдарламаны iске асыру барысында әзiрленуi тиiс жалпы бiлiм беру

пәндерi бойынша электронды оқу материалдарының ең төменгi тiзбесi мынадай:

--------------------------------------------------------------------------

1.  Қазақ мектептерiне арналған қазақ тiлi            1-11 сыныптар

2.  Орыс мектептерiне арналған қазақ тiлi             2-11 сыныптар

3.  Қазақ әдебиетi                                    5-11 сыныптар

4.  Қазақстан тарихы                                  5-11 сыныптар

5.  Қазақстан географиясы                             5-11 сыныптар

6.  Химия                                             8-11 сыныптар

7.  Физика                                            7-11 сыныптар

8.  Биология                                          6-11 сыныптар

9.  Орыс тiлi                                         5-11 сыныптар

10. Орыс әдебиетi                                     5-11 сыныптар

11. Адам және қоғам                                   9 сынып

12. Бейнелеу өнерi                                    5-6 сыныптар

13. Музыка                                            5-6 сыныптар

14. Әлемдiк көркем мәдениет                           9-11 сыныптар

15. Шет тiлдерi (ағылшын, немiс)                      5-9 сыныптар

16. Математика                                        1-5 сыныптар

17. Информатика                                       7-11 сыныптар

18. Геометрия                                         6-11 сыныптар

19. Алгебра                                           6-11 сыныптар

20. Сызу                                              9 сынып

--------------------------------------------------------------------------



 
       Бағдарламаны іске асыру процесiнде оларды пайдалану ақпараттық-оқыту ортасын дамытуға жәрдемдесетiн оқу бейнефильмдері өндiрiсiн ұйымдастыру қажет.
      Қала және ауыл оқушыларының бастапқы мүмкiндiктерiн теңестiру мақсатында ақпараттандырудың алғашқы кезеңiнде-ақ мазмұнды әрi педагогикалық тиiмдi желiлiк ресурстар мен ақпараттық технологияларға қол жеткiзу мүмкiндiгiн барынша қамтамасыз ету қажет. Осы мақсатқа қол жеткiзуде оқу ақпаратын, педагогиканың озық әдiстемелерiн, көрнектi ғалымдардың және практиктердiң жұмыстарын шалғайдағы және халқы аз елдi мекендерге жеткізуге мүмкiндiк беретiн қашықтан оқыту нысанын енгiзуге маңызды рөл берiледi.
      Сонымен бiр мезгiлде, Бағдарламаны iске асырудың бүкiл кезеңi iшiнде ескiрген компьютерлiк техниканы ауыстырып, компьютерлiк сыныптарды қосымша толықтыру, сондай-ақ сынып, мектеп шегiнде жергiлiктi желiлер құруды жүзеге асыру қажет.
      Бастауыш және орта кәсiби білім беру жүйесi. Бастауыш және орта кәсiби бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыру, онда:
      жұмысшылар мен орта буын мамандарын жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды пайдалану бiлiмiмен, шеберлiктерiмен және машықтарымен қамтамасыз ету;
      жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды пайдалану саласындағы машықтарға үйретуді үйлестiру мен бақылауды жетiлдiру;
      ақпараттандыруды кәсiби оқытуға кiрiктiру бағыттары айқындалған Бастауыш және орта кәсiби бiлiм беру оқу орындарын ақпараттандырудың 2002-2005 жылдарға арналған бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылады.
      Бастауыш және орта кәсiби бiлiм беру ұйымдары үшiн жалпы бiлiм беру пәндерiмен қатар оқушылар мен студенттерде кәсiби дайындықты қамтамасыз ететiн, оларда кәсiби машықтар мен шеберлiктердi қалыптастыратын пәндердi ақпараттық-технологиялық қамтамасыз етудiң принциптiк маңызы бар.
      Жоғары кәсiби бiлiм беру жүйесi. Қазiргi уақытта, Қазақстанның жоғары оқу орындарының көпшiлiгiнде компьютерлiк техниканың жеткiлiктi саны бар және компьютерлiк желiге қол жеткiзiлген. Алайда, оқу және ғылыми қызметiн ақпараттандыру деңгейi олардың көпшiлiгiнде төмен.
      Республика жоғары оқу орындарын ақпараттандыру және корпоративтiк телекоммуникациялық желi құру оларды бiлiм беру жүйесінің ақпараттық инфрақұрылымына бiрiктiруге мүмкiндiк бередi.
      Жоғары оқу орындарын ақпараттандыруды өзара байланысты мынадай аспектілерде қарауға болады:
      мамандарды даярлау жөнiндегi ұйымдастырушылық басқару қызметiн ақпараттандыру;
      тiкелей жоғары оқу орнында және жоғары оқу орнынан тыс (сырттай немесе қашықтан оқыту) оқу процесiн ақпараттандыру;
      жоғары оқу орындарының ғылыми-зерттеу қызметін ақпараттандыру.
      Жоғары оқу орындарын ақпараттандыру процесiнде шешу қажет негiзгi мiндеттер мыналар: оқу бағдарламалары мен электронды кiтапханалар құру, қашықтан және телекоммуникациялық оқытуды дамыту, қазiргi желiлiк инфрақұрылымды жаңғырту мен дамыту, пайдаланылатын арналардың өткiзу қабiлетiн арттыру, сондай-ақ қолда бар оқу жабдықтарын автоматтандыру мен дамыту.
      Жалпы ғылыми, сондай-ақ мамандық бейiнiндегi пәндер бойынша автоматтандырылған зертханалық практикумдар әзiрлеу қажет. Жекелеген жоғары оқу орындарының ерекшелiктерiн және көптеген мамандық санын ескере отырып, электронды оқу материалдарының едәуiр санын жоғары оқу орындары өз күшiмен дайындауы тиiс.
      Қазақстанның жоғары оқу орындары жалпы бiлiм беру оқу орындары мен бастауыш және орта кәсiби бiлiм беру оқу орындары үшiн ақпараттық және бiлiм беру қызметтерiн көрсетудiң маңызды көздерiне айналуы тиiс. Сонымен бiрге, республика жоғары оқу орындарына жаңа ақпараттық технологияларды бiлiм беру жүйесiне енгiзуге қабiлеттi бiлiктi кадрлар даярлауда маңызды рөл берiледi.
      Қазiргi қоғам жоғары сапалы бiлiм беруге қол жеткiзудiң принциптi түрде жаңа деңгейiне көшудi талап етедi. Сондықтан, қашықтан оқыту нысанын енгiзiп, бiлiм берудiң ашық жүйесіне көшу заңды құбылыс.
      Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесі. Білім беруді ақпараттандыру сияқты ғылым саласының сұранысын ескере отырып, аспирантура мен докторантураға жоспарлы түрде қабылдауды жүзеге асыру қажет. Информатика және ақпараттандыру технологиялары саласындағы ғылыми зерттеулердiң деңгейi мен тиiмдiлiгiн арттыру үшiн бiлiгi жоғары ғылыми және ғылыми-педагогтiк кадрлар даярлауды ұйымдастыру қажет. Бiлiм берудi ақпараттандырудың проблемаларын ғылыми түрде зерттеу үшiн неғұрлым талантты студенттер мен жастардың арасынан ғылыми ортаға кадрлардың келуiн қамтамасыз ету. Қазiргi уақытта, білім беруді ақпараттандыру проблемалары бойынша ғылыми-педагогтік зерттеулер мынадай бағыттарда қажет:
      жалпы білім беретін мектептегі ақпараттық дайындықтың проблемалары;
      жоғары кәсіби білім беруді ақпараттандыру;
      бастауыш және орта кәсіби білім беру жүйесіне ақпараттық технологияларды енгізу проблемалары;
      педагогтiк қызметкерлердi қайта даярлау мен бiлiгiн арттыру жүйесінде ақпараттық технологияларды пайдалану;
      ғылыми-педагогтiк қызметтi ақпараттық қамтамасыз ету;
      білiм берудi ақпараттандырудың педагогтiк-психологиялық және этикалық аспектiлерi;
      бiлiм беру мен кәсiби оқытуды басқаруда компьютерлiк және ақпараттық технологияларды пайдаланудың проблемалары.
      Сонымен бiр мезгiлде, бiлiм беруге ақпараттық технологияларды енгiзу жөнiндегi ғылыми-әдiстемелiк әзiрлемелер жасау қажет. Қашықтан және телекоммуникациялық оқыту технологиялар енгiзу, олардың сараптамасы, эксперименттiк байқау және одан әрi кеңiнен енгiзiп, бiлiм берудiң ақпараттық технологияларын жасау мен пайдалану мәселелерiн елеулi түрде озыңқы ғылыми пысықтауды жүзеге асыру қажет.
      Бiлiм беру ұйымдарын ақпараттандыру құралдарымен жарақтандыру. Әртүрлi пән салалары бойынша бiлiм берудiң барлық деңгейi үшiн зерттеу объектiсiн (зертханалық практикум немесе көрсетудiң физикалық объектiсi), компьютер мен бағдарламалық-әдiстемелiк құралдарды қамтитын оқыту кешендерiн жасау көзделедi. Бiлiм беру мекемелерiндегi жарақтанудың ең төменгi қажеттi шегiнде сыныптардың толықтырылуы мен оқушылар санына қарай берiлетiн жабдықтар мен компьютерлердiң саны ғана әртүрлi болуы мүмкiн. Пәндердi тереңдетiп оқытатын бiлiм беру ұйымдары оқу жабдықтарының кеңейтiлген тiзбесiн пайдаланады. Оқушылар тиiмдi жұмыс iстеуi үшiн бiлiм беру ұйымдарына жеке компьютерлер емес, бiр сынып, мектеп шегiнде жергiлiктi желiге бiрiктiрiлген компьютерлердi беру орынды. Мұның өзi, мұғалiм тарапынан неғұрлым тиiмдi бақылауды жүзеге асыруға, бiлiм беру өнiмдерiнiң желiлiк версияларын (бiр сыныпқа бiреу) пайдалануға, желiде жұмыс істеу кезiнде компьютер ресурстарын (жадуалы, жеделдігі) тиiмдiрек пайдалануға мүмкiндiк бередi. Жеткізу жинақтауышына лицензиялық жүйелік бағдарламалық қамтамасыз ету кіруі тиіс.
      Компьютерлiк сыныптар арнайы жиһазымен жеткiзiлуi тиiс, өйткенi желiлiк жабдықты орнату, қосу кабелiн қойып беру ретсiз жүргiзiлмеуi тиiс, олар қолданыстағы стандарттарға, нормалар мен ережелерге сай болып, сертификатталуы тиiс.
      Жиhаз мектеп жиhазы, бiлiм беру ұйымдарының жиһазы және оқытушы үстелi жөнiндегi мемлекеттік стандарттардың талаптарына сай болуы тиiс. Оқушылардың әртүрлi жас мөлшерiне арналған жиhаздың биiктiгi үлгiлерi, сондай-ақ сапа сертификатының болуы талаптары сақталуы тиiс.
      Сөйтiп, бiлiм беру ұйымдарына жеткiзiлетiн заттар мыналар:
      компьютерлiк сыныптар (соның iшiнде, оқытушы мен оқушының жұмыс орындары);
      оқу жабдықтарының ең төменгi қажеттi тiзбесiне сәйкес оқу техникасы;
      әрбiр оқу пәнi бойынша бағдарламалық-әдiстемелiк кешендер (компьютерлiк оқыту бағдарламалары);
      оқу кабинеттерi мен желiлiк компьютерлiк сыныптарға арналған арнайы жиhаз.
      Компьютерлердi орналастыруға қойылатын арнайы талаптар ескерiле отырып, жеткiзiлетiн техниканы қабылдау мен орналастыруға ұйымдардың дайындығын қамтамасыз ету қажет.
      Сервистiк қызметтi ұйымдастыру. Сервистiк қызметтi ұйымдастырудың деңгейi Бағдарламаны тұтас iске асырудың сапасы мен тиiмдiлiгiн қамтамасыз етуде шешушi маңызы бар. Мұның өзi, жеткiзiлетiн телекоммуникациялық құралдардың, компьютерлiк техника мен бағдарламалық қамтамасыз етудiң мейлiнше күрделiлiгiнен, тұтынушылар санының көп болуымен және тұтынушылардың ықтимал жеткiзушiлер мен сервистiк қызмет көрсетушi құрылымдардан алыс орналасуынан да туындайды. Сервистiк қызметтi сапалы орындау жұмыстарды орындау кезiнде ұйымдастырушылық, техникалық әрi ақпараттық өзара байланысты талап етедi.
      Бағдарлама шеңберiнде сервистiк қызметті ұйымдастыру аппараттық-бағдарламалық кешендердi кепiлдiктi жөндеу мен қызмет көрсетедi, олардың жаңғыртылуын (iшiнара) және оқу процесiне бейiмдеу үшiн оқу-әдiстемелiк қолдауды қамтамасыз етуi тиiс.
      Бағдарламаның ауқымдылығын ескере отырып, сервистiк қызметтi ұйымдастыруға мыналар:
      салалық, аймақтық және жергілікті деңгейде сервистік қызметтi басқарудың ұйымдастыру нысандары мен принциптерін әзірлеуді;
      сервистік қызметті ұйымдастыру үшін нормативтік-техникалық және әдістемелік қамтамасыз етуді құру;
      Салалық, аймақтық және жергілікті деңгейде сервистік қызмет орталықтары үшін материалдық-техникалық база жасау мен кадрлар даярлауды қамтуы тиіс.
 
               5.2. Бағдарламаны іске асыру тетігі
 
      Қазақстан Республикасының бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың 2002-2004 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыруға жүйелi бақылауды қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Yкiметi жанында Yйлестiру кеңесiн құру қажет.
      Бағдарламаны iске асыру процесiн жедел басқаруды Қазақстан Республикасының Білiм және ғылым министрлiгi қамтамасыз ететiн болады.
      "Мемлекеттiк сатып алу туралы" Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 16 шiлдедегi Z970163_ Заңына сәйкес тауарлар жеткiзуге тапсырыстарды орналастыруды, қызметтер көрсетудi, сондай-ақ Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi бағдарламалық жобалар мен iс-шараларға қатысушыларды iрiктеудi Қазақстан Республикасының Бiлiм және ғылым министрлiгi тұлғасындағы мемлекеттiк тапсырыс берушi конкурстық негiзде республикалық бюджет қаражаты есебiнен жүргiзедi.
      Бағдарламаны iске асыру тетiгi iске асырылуына жауапты орындаушылар мен iске асыру мерзiмдерi белгiленетiн "Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарын" әзiрлеудi көздейдi.
 
        6. Бағдарламаны қаржыландырудың қажетті ресурстары мен көздері
 
      6.1. Бағдарламаны қаржыландырудың ресурстары
 
      Бағдарламаны iске асыруды қамтамасыз ететiн негiзгi ресурстар: қаржылық, кадрлық және ақпараттық ресурстар, сондай-ақ материалдық-техникалық ресурстар болып табылады.
      Қаржылық ресурстар Республикалық және жергiлiктi бюджеттердің қаражаттары, заемдардың қаражаттары және бюджеттен тыс қаражаттар.
      Кадрлық ресурстар. Бағдарламаны iске асыруды қамтамасыз ететін кадрлық ресурстар: бiлiм берудi басқарудың жергiлiктi органдарының басшылары мен мамандарын қамтитын әкiмшiлiк-басқару персоналы; жоғары оқу орындарының басшылары, мектеп, бастауыш және орта кәсiби бiлiм беру оқу орындарының директорлары, ғылыми-педагогтік кадрлар, пәндер оқытушылары, информатика мұғалiмдері, бастауыш сыныптар мұғалiмдерi.
      Ақпараттық ресурстар. Мыналар: электронды оқулықтар, мультимедиалық бағдарламалар, электронды кiтапханалар, медиатекалар, желiлiк тестілеу мен бiлiмдi бақылау құралдары, аудио және бейнефильмдер, деректер банктерi, оқу-әдiстемелiк әзiрлемелер, электронды энциклопедиялар Бағдарламаны iске асыру үшiн қажеттi ақпараттық ресурстар болып табылады.
      Материалдық-техникалық ресурстар. Республикалық және аймақтық материалдық-техникалық ресурстар, есептеу техникасы, ғылыми жабдықтар, оқу-ғылыми зертханалар.
 
               6.2. Бағдарламаны қаржыландыру көздері
 
      Бағдарламаны қаржыландыру республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң қаражаттарын бiлiм беру жүйесi үшiн көзделген қаржы шегiнде пайдалануды көздейдi. Сонымен қатар, заемдар қаражаттарын, халықаралық қаржы ұйымдарының гранттарын пайдалану жоспарлануда.
      Бағдарламаның 1 кезеңiн республикалық бюджеттен 2002 жылға есептелген қаржыландыру 210,433 млн. теңге құрайды.
      Келесi жылдарға арналған қаржыландыру көлемi тиiстi жылға арналған "Республикалық бюджет туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес республикалық бюджет комиссиясының қорытындысы болған жағдайда айқындалады.
      Жергiлiктi бюджеттердiң шығыстарын жергiлiктi өкiлдi органдар айқындайды.
      Бағдарламаны iске асыру 2002-2004 жылдар iшiнде 3 кезеңде жүзеге асырылады: 1 кезең (2002 жыл), 2 кезең (2003 жыл), 3 кезең (2004 жыл).
      Бағдарламада бүкiл 3 кезеңдегi бағдарламаның iс-шараларын орындаумен байланысты мақсатты шығыстар ғана көзделедi.
 
            7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтиже
 
      Бағдарламаны iске асыру экономиканың ғаламдық сипат алуы дәуіріндегі мемлекеттiң мiндеттерiн шешуге қабiлетті функционалдық сауатты мамандар буынын қалыптастыру арқылы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз етуге жәрдемдеседi.
      Бағдарламаның орындалуы нәтижесiнде мыналарды:
      олардың сапасы мен сертификатталуын қамтамасыз етуге мүмкiндiк беретiн бiлiм берудiң ақпараттық ресурстары мен технологияларының стандарттарын;
      мемлекеттiк және орыс тiлдерiнде бiлiм берудi ақпараттандыруды қолдау мен дамыту үшiн кадрларды даярлау және қайта даярлау жүйесiн;
      ақпараттық технологиялар негiзiнде қазiргi заманғы бiлiм берудi ақпараттандыру процесi мен методологиясының ғылыми негiздерiн;
      мемлекеттiк және орыс тiлдерiнде әзiрленген қазiргi заманғы электронды оқу материалдарын;
      электронды оқу материалдары мен бағдарламалық-әдiстемелiк қамтамасыз ету өнiмдерiнiң өндiрiсiн және оларды пайдалану индустриясын;
      корпоративтiк желi негiзiнде бiлiм берудi басқарудың ақпараттық жүйесiн;
      бiлiм берудiң ақпараттық ресурстарын қорғаудың әдiстерi мен құралдарын қамтитын Қазақстан Республикасы бiлiм беру жүйесiнiң ақпараттық инфрақұрылымы құрылады.
      Бағдарламаны iске асыру бiлiм беру сапасын арттыруды, бiлiм беру бағдарламаларына халықтың неғұрлым кең жiктерiнiң қол жеткiзуiн, болашақ мамандардың кәсiби икемдiлiгi мен ширақтығын қамтамасыз етедi. Сондай-ақ, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар арқылы бiлiм беру ресурстарына

 

қол жеткiзудi ұйымдастыру жолымен ауыл мектептерiндегi оқудың сапасын

арттыруға мүмкiндiк бередi.

     Бағдарлама бiлiм беру жүйесiне оң өзгерiстер енгiзедi және халықтың

санаткерлiк әрi рухани дамуына оң ықпалын тигiзедi, мұның өзi дүниежүзілiк

қауымдастықтағы мемлекеттiң мәртебесiнiң көтерiлуiне жәрдемдеседi.



Мамандар:

     Багарова Ж.А.,

     Қасымбеков Б.А.





О проекте Указа Президента Республики Казахстан "О Государственной программе информатизации системы образования Республики Казахстан на 2002-2004 годы"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 20 ноября 2001 года N 1496

      Правительство Республики Казахстан постановляет:
      Внести на рассмотрение Президента Республики Казахстан проект Указа Президента Республики Казахстан "О Государственной программе информатизации системы образования Республики Казахстан на 2002-2004 годы".
 

     Премьер-Министр

  Республики Казахстан


 
 
              О Государственной программе информатизации системы
                      образования Республики Казахстан
                             на 2002-2004 годы
 
      В соответствии со статьей 44 K951000_ Конституции Республики Казахстан и в целях реализации долгосрочного приоритета "Здоровье, образование и благополучие граждан Казахстана" K972030_ Стратегии развития Казахстана до 2030 года постановляю:
      1. Утвердить прилагаемую Государственную программу информатизации

 

системы образования Республики Казахстан на 2002-2004 годы (далее -

Программа).

     2. Правительству Республики Казахстан разработать План мероприятий по

реализации Программы.

     3. Правительству Республики Казахстан и местным исполнительным

органам обеспечить реализацию Программы.

     4. Настоящий Указ вступает в силу со дня подписания.


     Президент

Республики Казахстан   


                                                  Утверждена

                                               Указом Президента

                                             Республики Казахстан

                                          "___"_________2001 года N ___


              Государственная программа информатизации системы

                      образования Республики Казахстан

                             на 2002-2004 годы         


                               1. Паспорт


Наименование Программы        Информатизация системы образования          

                              Республики Казахстан на 2002-2004 годы


Основание для                 


P011037_
 

  Концепция информатизации системы

разработки Программы          образования Республики Казахстан на         

                              2002-2004 годы


Основной разработчик          Министерство образования и науки Республики

Программы                     Казахстан


Срок реализации               2002-2004 годы


Цель Программы                Формирование информационной инфраструктуры

                              системы образования в Республике Казахстан,

                              повышение качества казахстанского           

                              образования на основе использования         

                              достижений информационных технологий,       

                              создание равных условий для граждан

                              Казахстана на получение образования всех    

                              уровней, а также интеграция в мировое       

                              образовательное сообщество


Задачи Программы              1. Создание и утверждение стандартов,       

                              обеспечение качества и сертификация         

                              образовательных информационных ресурсов и   

                              технологий.

                              2. Создание и внедрение в учебный процесс

                              современных электронных учебных материалов,

                              разработанных на государственном и русском  

                              языках.

                              3. Подготовка научно-педагогических,

                              административных и инженерно-технических    

                              кадров организаций образования, способных   

                              использовать в учебном процессе современные 

                              информационные технологии.

                              4. Создание методической системы и решение  

                              научно-методических задач по подготовке     

                              кадров в области информатики и              

                              информационных технологий.

                              5. Разработка и распространение научных     

                              основ и методологии современного образования

                              на основе информационных технологий.

                              6. Обеспечение государственных учреждений

                              образования современными компьютерами,

                              информационными системами управления и

                              средствами доступа к глобальным             

                              информационным ресурсам.

                              7. Создание, внедрение и развитие           

                              информационной системы государственного     

                              управления образованием на основе           

                              корпоративной сети.

                              8. Создание методов и средств защиты

                              информационных ресурсов образования.


Источники и объем             Средства республиканского и местных бюджетов

финансирования                в пределах ассигнований, предусмотренных для

                              системы образования. Планируется            

                              использование средств займов, грантов       

                              международных финансовых организаций.


Ожидаемые результаты          Будет введена в эксплуатацию информационная

                              инфраструктура системы образования          

                              Республики Казахстан, обеспечивающая        

                              использование информационных и              

                              телекоммуникационных технологий, которая    

                              позволит:

                              создать индустрию производства и            

                              эксплуатации электронных учебных материалов;

                              повысить качество казахстанского образования

                              на основе использования современных

                              информационных технологий;

                              осуществить подготовку кадров по информатике

                              и информационным технологиям;

                              обеспечить граждан равными возможностями    

                              на получение образования всех уровней;      

                              интегрироваться в мировое образовательное   

                              сообщество.


                              2. Введение



 
       Настоящая Государственная программа информатизации системы образования Республики Казахстан (далее - Программа) разработана в целях реализации государственной политики в области информатизации системы образования и на основании P011037_ Концепции информатизации системы образования Республики Казахстан на 2002-2004 годы.
      Программа разработана для дальнейшего развития N973645_ Государственной программы Президента Республики Казахстан информатизации системы среднего образования Республики Казахстан, утвержденной распоряжением Президента Республики Казахстан от 22 сентября 1997 года N 3645, U010573_ Государственной программы формирования и развития национальной информационной инфраструктуры Республики Казахстан, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 16 марта 2001 года N 573.
      Образование, выступая одним из приоритетов K972030_ Стратегии развития Казахстана до 2030 года, характеризуется следующими основными тенденциями: становлением национальной модели образования; интеграцией системы образования Казахстана в мировое образовательное сообщество.
      В современном мире перехода от индустриальной к информационной цивилизации системообразующим фактором развития является информационно-коммуникационная сфера, которая активно влияет на политическую, экономическую и социальную составляющие деятельности государств, определяет процессы глобализации экономики и общественных отношений. Следовательно, необходимо построение национальной инфраструктуры, обеспечивающей быстрое внедрение новых информационных технологий во все сферы экономики и управления.
      От информационно-технологического развития и его темпов зависят состояние экономики, уровень жизни людей, национальная безопасность, роль государства в мировом сообществе. Информационно-телекоммуникационным технологиям принадлежит важная роль в формировании целостного мира и в обеспечении новых условий существования человеческих сообществ, отдельных личностей и всего мирового сообщества.
      Одним из факторов, способствующих формированию национальной информационной инфраструктуры, является повышение уровня образования населения. Образование представляет собой решающий фактор претворения возможностей информационно-телекоммуникационных технологий в жизнь.
      Информатизация системы образования открывает большие перспективы для казахстанской модели образования. В современном мире владение информационными и телекоммуникационными технологиями становится в один ряд с такими качествами, как умение читать и писать. Полученные знания и навыки в дальнейшем будут во многом определять пути развития общества.
      Внедрение информатизации можно рассматривать как одно из важнейших средств реформирования всей системы образования.
      В Программе используются следующие понятия:
      дистанционное обучение (образование на расстоянии) - одна из форм обучения, целенаправленное и методически организованное руководство учебно-познавательной деятельностью и развитием лиц, находящихся в отдалении от организаций образования, посредством электронных и телекоммуникационных средств;
      информация - сведения о лицах, предметах, фактах, событиях, явлениях и процессах независимо от форм их представления;
      информатизация - организационный социально-экономический и научно-технический процесс создания индустрии производства и обработки информации на основе методов и средств информатики, предназначенной для удовлетворения информационных потребностей и реализации прав граждан, органов государственной власти, органов местного самоуправления, организаций, общественных объединений на основе формирования и использования информационных ресурсов;
      информационная система - совокупность информационных технологий и средств их обеспечения, предназначенных для реализации информационных процессов;
      информационные ресурсы - массивы информации и/или совокупность документов в информационных системах (библиотечных или архивных, фондах, банках данных и других информационных системах);
      информационный продукт - электронный документ и/или документированная информация, подготавливаемые для удовлетворения потребностей пользователей;
      информационно-телекоммуникационная система - информационная сеть, состоящая из информационных систем, средств и сетей телекоммуникаций;
      информационно-телекоммуникационные технологии - технологии, основанные на современных средствах связи и общения;
      информационная инфраструктура образования - информационные ресурсы образования, содержащие данные, сведения и знания, зафиксированные на соответствующих носителях информации; организационные структуры, осуществляющие сбор, обработку, хранение, поиск и передачу информации, а также средства, обеспечивающие доступ к информационным ресурсам;
      международный информационный обмен - передача информационных продуктов через Государственную границу Казахстана, в том числе с использованием почтовой связи и глобальных информационных сетей;
      образование - непрерывный процесс воспитания и обучения, целью которого является достижение высокого уровня нравственного, интеллектуального, культурного и физического развития и профессиональной компетентности членов общества;
      обучающая программа - программа, реализующая в диалоговом режиме алгоритм обучения по той или иной дисциплине или по одному из ее разделов;
      пользователь информации - субъект, обращающийся к информационной системе или посреднику за получением необходимой ему информации и пользующийся ею в соответствии с порядком, установленным собственником или владельцем информации;
      электронный учебник - открытая методическая система, представляющая собой автоматизированный процесс обучения субъектов образовательной деятельности.
      Программа содержит направления, пути и механизмы информатизации всех уровней образования и служит основой:
      формирования и реализации государственной политики в области информатизации системы образования;
      подготовки предложений по совершенствованию правового,

 

научно-методического, технического и организационного обеспечения системы

информатизации образования в Казахстане;

     разработки отраслевых и региональных программ в области

информатизации образования.


              3. Анализ современного состояния информатизации

                           системы образования


     Программное обеспечение системы образования. Анализ показал, что

развитие программного обеспечения учебного назначения в республике

осуществляется по следующим видам:

     контролирующие и тестирующие программы;

     программы-тренажеры;

     учебные информационно-справочные системы;

     обучающие и развивающие компьютерные игры;

     электронные учебники;

     мультимедийные программы.


 
       В настоящее время наиболее широко используются контролирующие и тестирующие программы, продолжается разработка электронных учебников и первых мультимедийных обучающих систем. Программные средства разрабатываются с учетом и использованием телекоммуникаций.
      В Казахстане, где более половины школ являются сельскими и, в большинстве своем, малокомплектными, использование электронных учебников способствовало бы повышению качества успеваемости школьников, сделав доступным общение сельских школьников с лучшими учителями и ведущими учеными страны. Не менее продуктивным было бы использование электронных учебников для организации дистанционного обучения, а также в получении дополнительного профессионального образования.
      За последние годы учеными-педагогами совместно с высококвалифицированными специалистами предметных областей знаний создана серия электронных учебников по геометрии, физике, планиметрии и по другим предметам. В то же время еще не выработан механизм обязательной экспериментальной проверки электронных учебных материалов, рекомендуемых для использования в учебных заведениях.
      Следует отметить и тот факт, что отечественные инструментальные и авторские программные средства практически не разрабатываются на государственном языке. Одной из причин такого положения является отсутствие кадров, прошедших подготовку в области информатики и информационных технологий на государственном языке. В то же время до настоящего времени не существовало оптимального (лицензионного) системного программного обеспечения для обработки информации на казахском языке и осуществления диалога через Интернет, что и являлось препятствием для полноценного осуществления информатизации на государственном языке. Обучение информатике и информационным технологиям на государственном языке потребует решения целого ряда вопросов: терминологических, необходимых для подготовки учебных и методических пособий, специальных научно-методических разработок и исследований, а также разработок программных средств на казахском языке.
      Информационно-телекоммуникационная среда. В настоящее время в республике государственные внутрирегиональные каналы не в состоянии удовлетворить требованиям информатизации образования, предполагающим передачу больших объемов мультимедийной информации к конечному потребителю (учебному заведению).
      В то же время активно развиваются магистральные каналы передачи данных, обеспечивающие высокоскоростной обмен большими потоками информации между регионами, принадлежащие как государству, так и негосударственным структурам.
      Информационная система управления образованием. Одним из ведущих направлений информатизации системы образования является разработка и внедрение информационной системы управления средним образованием (ИСУО). В процессе реализации проекта исследован и проанализирован документооборот по основным формам статистической отчетности, построена информационная модель существующего документооборота.
      В настоящее время завершена разработка первой фазы проекта ИСУО, в результате которой автоматизирован ввод данных из областных департаментов образования в Министерство образования и науки Республики Казахстан (МОН
РК) по десяти подсистемам, таким как:
      1) "Дошкольное воспитание и обучение" - система данных о развитии детских дошкольных организаций;
      2) "Школьное образование" - система данных о дневных школах и школах-интернатах, вечерних школах, внешкольных учреждениях, детских домах, школах-интернатах для детей-сирот;
      3) "Профессиональное образование" - система данных об учебно- материальной базе учебных заведений начального профессионального образования и итогах работы, численном составе и движении руководящих инженерно-педагогических работников;
      4) "Обеспечение кадрами" - система данных об анализе качественного состава педагогических кадров, о потребностях в педагогических кадрах с высшим и специальным образованием;
      5) "Контроль исполнения документов" - система анализа документов от вышестоящих организаций, анализ документов от нижестоящих и других организаций, автоматизированный контроль исполнения документов, создание Wеb-сайта МОН РК;
      6) "Лицензирование и аттестация" - мониторинг лицензирования учреждений среднего образования и аттестация педагогических кадров;
      7) "Отчетность" - автоматизированная система для формирования основных показателей системы среднего общего образования, отчетов для ЮНЕСКО, ежегодных отчетов в вышестоящие организации;
      8) "Финансы" - информация о финансово-хозяйственной деятельности учреждений министерства;
      9) "Информатизация" - информация об обеспечении компьютерной техникой школ, областей;
      10) "Обеспечение учебниками" - информация об обеспечении учебниками школ республики.
      Необходимо разработать подсистему с данными об использовании электронных учебных материалов.
      В области дошкольного воспитания и обучения в настоящее время дошкольные организации не оснащены компьютерной техникой.
      В области среднего образования информатизация осуществлялась в соответствии с N973645_ Государственной программой Президента Республики Казахстан информатизации системы среднего образования Республики Казахстан, утвержденной распоряжением Президента Республики Казахстан от 22 сентября 1997 года N 3645, рассчитанной на 1997-2002 годы. Следует отметить, что до 1997 года компьютеризация школ проводилась в основном в крупных городах и промышленных центрах. Целенаправленная поставка компьютерной техники в общеобразовательные школы началась с реализации вышеназванной Программы.
      На первом этапе (1997/1998 учебный год) оснащались базовые средние школы в городах и районных центрах. Разворачивались работы по созданию информационной системы управления образованием, разработке компьютерных учебных программ, укреплению и расширению региональных центров новых технологий в образовании.
      На втором этапе (1998/99 учебный год) началась компьютеризация средних школ.
      На третьем этапе (1999/2000 учебный год) завершилась компьютеризация средних школ.
      На четвертом этапе (2000/2001 учебный год) проводилась компьютеризация всех основных школ.
      Процесс компьютеризации школ завершен. На сегодня 8196 школ республики, в том числе 6227 сельских школ, оснащены 49110 компьютерами.
      За время реализации Программы первыми завершили компьютеризацию школ Атырауская, Карагандинская, Мангистауская области, а также города Астана и Алматы.
      Обеспеченность вычислительной техникой составляет порядка 62 учеников на один компьютер. Это неплохой показатель в сравнении с другими странами, например Российской Федерацией, где на один компьютер приходится 80 учеников. Но вместе с тем необходимо отметить и тот факт, что до 1997 года многие школы были оснащены устаревшими моделями компьютерной техники, такими как Ямаха, IВМ - 286,386, Искра - 1020, Корвет, требующими срочной замены. В современных условиях эти модели не пригодны к эксплуатации и не обеспечивают возможность ввода операционной системы Windows 95/98, не объединены в локальную сеть, а значит, будут создавать проблемы в процессе внедрения в обучение информационно-телекоммуникационных технологий. В то же время требуется дополнительная комплектация компьютерных классов, потому что во многие школы республики поставлялись компьютерные классы конфигурации "2+1" (2 ученических и 1 преподавательский компьютер) и "1+1". В соответствии с современными требованиями необходимы более высокие конфигурации компьютерного класса, "5+1", "10+1", "12+1" и выше, а также создание локальных сетей в пределах учебного класса, школы.
      Параллельно с компьютеризацией осуществлялся процесс поэтапного подключения школ к сети Интернет в соответствии с отраслевой межведомственной Программой "Интернет - школам". Для выполнения данной программы ОАО "Казахтелеком" развернута сеть "Казахстанский Интернет", в которой учащиеся средних школ и студенты высших учебных заведений имеют возможность получать доступ к Wеb-ресурсам Казахстана.
      В рамках вышеназванной межведомственной программы к сети Интернет подключены 570 школ республики, из которых 100 школ являются сельскими. Вместе с тем реализация данной программы сталкивается с рядом проблем, таких как несвоевременное и неполное финансирование, невыполнение школами технических условий на организацию соединительных линий. По-прежнему остается проблемой телефонизация на уровне села, необходимая для подключения сельских школ к сети Интернет. Идея данной Программы заключалась в охвате сельских школ, так как на сегодня именно в них остро не хватает учебной и методической литературы, наглядных, демонстрационных пособий и лабораторного оборудования. Описанное состояние оснащенности сельских школ приводит к выводу об информационной изолированности сельских школьников, неравных условиях в получении качественного образования. Поэтому в процессе построения информационной инфраструктуры образования особое место должно быть отведено сельским школам.
      Реализация "Государственной программы Президента Республики Казахстан информатизации системы среднего образования Республики Казахстан" показала, что на сегодня одной из главных остается проблема подготовки и переподготовки кадров. Острый дефицит в квалифицированных кадрах наблюдается в сельской местности. Из-за отсутствия учителя информатики в отдаленных сельских школах простаивает компьютерная техника, не ведутся на должном уровне уроки информатики. Недостаточное количество подготовленных кадров может стать серьезной проблемой в процессе внедрения новых информационных технологий в обучение. Следовательно, этот вопрос требует особого внимания и для его решения необходимо организовать систему подготовки и переподготовки кадров в каждом регионе, исходя из потребностей в учителях информатики.
      В настоящее время повышением квалификации учителей информатики занимается в основном Республиканский институт повышения квалификации руководящих и научно-педагогических кадров системы образования. За 1998-2001 годы прошли переподготовку 7492 учителя информатики.
 
       Сведения о повышении квалификации учителей информатики общего
      среднего образования по Республике Казахстан за 1998-2001 годы
 
      (См.бумажный вариант)
 
      Как видно из вышеприведенного графика показатель имеет тенденцию к снижению, поскольку до 1998 года учителя информатики средних общеобразовательных школ работали на устаревшей компьютерной технике (Корвет, УКНЦ и Искра). В связи с изменением образовательной политики в области информационных технологий появилась необходимость переподготовки учителей информатики для новых условий, где они должны были владеть теоретическими знаниями и практическими навыками работы на современной компьютерной технике. Поэтому в 1998 году количество учителей, прошедших повышение квалификации и переподготовку, было самым высоким. С 1999 года основной контингент учителей информатики уже имел базовое образование по современным компьютерным технологиям, поэтому в эти годы и наблюдается снижение этого показателя. С 2002 года в связи с реализацией данной Программы и необходимостью внедрения новых информационных технологий и использования дистанционного обучения появится необходимость в переподготовке учителей информатики и, следовательно, этот показатель будет иметь тенденцию к росту.
      В области начального и среднего профессионального образования функционирует 419 учебных заведений, из них 278 начальных профессиональных заведений и 141 среднее профессиональное заведение. Оснащены компьютерами 133 учебных заведения, в том числе начальных профессиональных заведений - 72 и средних профессиональных заведений - 61.
      К сети Интернет подключено всего 10% учебных заведений.
      Необходимо отметить, что ни один из классов учебно-вычислительной техники, находящихся в профессиональных школах, лицеях и колледжах, не соответствует современным требованиям. Кроме того, отсутствуют электронные учебники, учебно-методические пособия и программные средства, разработанные по специальным дисциплинам.
      В целях информатизации системы начального и среднего профессионального образования постановлением Правительства Республики Казахстан от 10 мая 2001 года N 616 P010616_ утверждена "Программа информатизации учебных заведений начального и среднего профессионального образования Республики Казахстан".
      Программа рассчитана на реализацию с 2002 по 2005 годы и охватывает все учебные заведения начального и среднего профессионального образования.
      В этот период планируется оснастить профессиональные школы (лицеи) и колледжи мультимедийными классами учебно-вычислительной техники.
      В области высшего профессионального образования в республике насчитывается 47 государственных вузов, оснащенных 8630 компьютерами. За счет бюджетных средств компьютеризировано 16 вузов, а остальные - за счет внебюджетных средств.
      Состояние информатизации высшего профессионального образования в области создания и использования автоматизированных систем управления образованием характеризуется в основном наличием отдельных разрозненных локальных автоматизированных рабочих мест (АРМ) по управлению учебным процессом на факультетах (деканатах). В области информатизации процесса обучения имеются отдельные разработки по созданию электронных учебников, обучающих, мультимедийных и тестирующих программ. Разрабатываются и внедряются обучающие программно-технические комплексы и системы, обеспечивающие выход в глобальную сеть Интернет, но в тоже время отсутствует какая-либо систематизация и целенаправленное планирование. В некоторых вузах начаты разработки учебных материалов для внедрения дистанционного обучения. Определены дидактические условия организации дистанционного обучения с использованием компьютерной техники. В настоящее время в ряде казахстанских вузов городов Алматы, Караганды, Тараза, Усть-Каменогорска и других проводятся эксперименты по применению новых информационных технологий в дистанционном обучении студентов. Вместе с тем имеется и ряд проблем в создании и развитии дистанционного образования в вузах. Одной из проблем является отсутствие специалистов, способных разрабатывать качественные дистанционные учебные курсы и передавать свои знания в специфической и все еще достаточно новой образовательно- технологической среде.
      Из всего вышесказанного следует, что уровень информатизации в вузах республики не может быть признан удовлетворительным.
      В современных условиях вузы должны стать базой для широкой информатизации всех сфер жизни, стать центром внедрения информационных технологий и подготовки квалифицированных кадров. В подготовке кадров им должна быть отведена особая роль, так как они располагают огромным научно-техническим потенциалом и имеют возможность осуществлять подготовку специалистов, призванных внедрять информационные технологии в масштабе всей республики для работы в условиях информационного общества. Возможно, для решения этих задач следует создать в высших учебных заведениях учебно-методические отделы информатизации.
      Послевузовское профессиональное образование. В настоящее время послевузовское образование осуществляется в вузах и научных организациях, как по госзаказу, так и на платной основе. В 2001/2002 учебном году предстоит набрать по госзаказу в аспирантуру 1436 человек, в том числе 860 с отрывом от производства, в клиническую ординатуру - 50, в докторантуру - 120 человек.
      В течение 1996-2000 годов в области информатизации образования было очень мало защит кандидатских и докторских диссертаций. Одной из причин такого положения является то, что до сих пор не создан диссертационный совет по защите в области информатики и информационных технологий. Тогда как именно в этой области наблюдается острый дефицит научных кадров. Существует необходимость развития данной области науки путем проведения научных исследований по разработке и внедрению современных информационных технологий, проектированию и построению информационно-образовательной системы, созданию и эксплуатации электронных учебных материалов, совершенствованию системы формирования и рационального использования научно-технических информационных ресурсов.
 
                      4. Цели и задачи Программы
 
      Основная цель Программы - формирование информационной инфраструктуры системы образования в Республике Казахстан, повышение качества казахстанского образования на основе использования информационных технологий, создание равных условий для граждан Казахстана на получение образования всех уровней, а также интеграция в мировое образовательное сообщество.
      Основные задачи Программы:
      1) обеспечить организации образования современными компьютерами, информационными системами управления и средствами доступа к глобальным информационным ресурсам;
      2) создать и утвердить стандарты, обеспечивающие качество и сертификацию образовательных информационных ресурсов и технологий;
      3) подготовить педагогические, административные и инженерно-технические кадры организаций образования, способных использовать в учебном процессе современные информационные технологии;
      4) создать и внедрить в учебный процесс современные электронные учебные материалы, разработанные на государственном и русском языках, и интегрировать их с традиционными учебными материалами;
      5) разработать и распространить научные основы и методологию современного образования на основе информационных технологий;
      6) создать, внедрить и развить информационную систему государственного управления образованием на основе корпоративной сети;
      7) создать методы и средства защиты информационных ресурсов образования Республики Казахстан.
      Для каждого уровня образования Программой определяются конкретные цели и задачи информатизации.
      Дошкольное воспитание и обучение.
      Цель - обеспечение интеллектуального и личностного развития детей через обучающие и развивающие компьютерные игры.
      Основные задачи:
      1) обеспечить дошкольные организации компьютерной техникой;
      2) разработать обучающие и развивающие игровые программы;
      3) осуществить подготовку кадров для дошкольных организаций.
      Среднее образование.
      Цель - создание равных возможностей для городских и сельских

 

школьников в получении среднего образования посредством использования

информационных технологий обучения.

     Основные задачи:

     1) модернизировать и заменить устаревшую вычислительную технику;

     2) охватить информационной образовательной сетью школы республики;

     3) использовать в учебном процессе технологии, основанные на

использовании сети Интернет;

     4) подготовить учителей информатики, способных внедрять

информационные технологии в обучение;

     5) осуществить разработку электронных учебных материалов по

общеобразовательным дисциплинам;

     6) повысить качество образования за счет использования информационных

технологий;

     7) совершенствовать методическую систему обучения информатике;

     8) внедрить дистанционную форму обучения для малокомплектных и

сельских школ.

     Начальное и среднее профессиональное образование.


 
       Цель - создание условий для получения общеобразовательного и профессионального образования через внедрение в учебный процесс информационных технологий.
      Основные задачи:
      1) обеспечить организации начального и среднего профессионального образования средствами информационной и телекоммуникационной техники;
      2) осуществить разработку электронных учебных материалов по специальным дисциплинам;
      3) провести научно-исследовательскую и учебно-методическую работу по обеспечению внедрения информационных технологий в учебно-воспитательный процесс;
      4) обеспечить подготовку и переподготовку кадров для учебных заведений начального и среднего профессионального образования в области использования и внедрения информационных технологий;
      5) обеспечить подключение к глобальной сети Интернет организаций начального и среднего профессионального образования для последующего выхода в мировую образовательную среду.
      Высшее и послевузовское профессиональное образование.
      Цель - создание условий для подготовки и переподготовки квалифицированных специалистов для экономики республики, в том числе кадров для научного обеспечения процесса внедрения информационно- телекоммуникационных технологий в образование.
      Основные задачи:
      1) обеспечить высокое качество подготовки и переподготовки кадров в области информационных технологий;
      2) расширить международное сотрудничество в подготовке студентов, повышении квалификации и переподготовке преподавателей по новым информационным технологиям обучения:
      3) провести научно-исследовательскую и учебно-методическую работу по обеспечению внедрения информационных технологий в учебно-воспитательный процесс;
      4) обеспечить разработку и внедрение электронных продуктов учебного назначения в систему образования;
      5) совершенствовать методическую систему обучения информатике;
      6) обеспечить внедрение дистанционного образования;
      7) обеспечить подключение к глобальной сети Интернет высших учебных заведений для последующего выхода в мировую образовательную среду.
 
            5. Основные направления и механизм реализации Программы
 
      5.1. Основные направления информатизации системы образования
      Создание информационной инфраструктуры системы образования. В рамках рассматриваемой Программы необходимо максимально использовать существующую инфраструктуру казахстанских научно-образовательных сетей, входящих в национальный сегмент глобальной сети Интернет.
      Поскольку сетевая телекоммуникационная инфраструктура системы образования Республики Казахстан должна быть реально интегрирована в существующие системы связи, первым шагом должно быть составление плана ее развития, учитывающего как имеющиеся уже участки информационных сетей, так и реальную дислокацию учебных заведений.
      Основу сети связи, охватывающей школы, должны составлять распределенные региональные узлы, расположенные в областных центрах.
      К региональным узлам будут подключены школы и компьютерные центры, расположенные непосредственно в областных центрах и на относительно небольшом удалении от них. Схема подключения сельских школ должна выбираться исходя из их расположения, состояния линий связи в данном регионе и с целью сокращения затрат, необходимых для обеспечения достаточной скорости, качества и надежности связи. В том случае, когда имеется хорошо развитая инфраструктура сетей связи (как традиционная телефонная, так и сетей передачи данных), будут использованы существующие каналы связи для соединения региональных узлов. В этом случае скоростные каналы связи будут арендоваться у операторов связи (провайдеров).
      В регионах, не имеющих надежного подключения к магистралям связи, будет установлено оборудование спутниковой связи, обеспечивающей качественную связь со всеми региональными центрами, имеющими соответствующее оборудование.
      На базе спутниковой сети необходимо организовать каналы связи между крупными вузовскими и научными центрами, имеющими большой объем информации и банк данных. Это будет способствовать быстрому доступу к образовательным ресурсам из любой точки сети и обмену научной, учебной информацией, что позволит организовать проведение совместных исследований сотрудниками и студентами разных научных и вузовских центров.
      Основными направлениями развития магистральной и региональной телекоммуникационной инфраструктуры в сфере образования должны стать:
      решение задачи по подключению конечных пользователей (организации образования);
      увеличение пропускной способности наземных каналов связи опорной сети;
      развитие сетевой инфраструктуры на базе спутниковых каналов.
      Для обеспечения интеграции образовательных, научных и академических учреждений Казахстана с международным научно-образовательным сообществом необходима организация единого международного канала для телекоммуникационной сети сферы образования и науки Республики Казахстан.
      Создание, внедрение и развитие информационно-образовательной среды. Основой современной образовательной системы является информационно- образовательная среда. Такая среда позволяет системе образования коренным образом модернизировать свой технологический базис и перейти к образовательной информационной технологии. Осуществить переход к открытой образовательной системе, обеспечивающей доступ к глобальным информационным ресурсам информационного общества.
      Создание и развитие данной среды представляет наукоемкую, технически сложную и дорогостоящую задачу, решение которой требует научного и экспериментального поиска на основе опыта работы с информационными технологиями, имеющимися в системе образования. Для создания, внедрения, эксплуатации и развития информационно-образовательной среды необходимо полностью задействовать информационный, научно-методический, технологический, организационный и педагогический потенциал, накопленный отечественной системой образования.
      Ограниченность образовательных учреждений в получении информации, связанной с повышением эффективности работы (образовательные стандарты, типовые учебные программы, классификаторы специальностей, материалы работы учебно-методических объединений и др.), является важным фактором, сдерживающим развитие системы образования, не позволяющим в полной мере задействовать научно-педагогический потенциал для решения актуальных задач в сфере образования. В целях решения указанной проблемы в составе мероприятий Программы на базе ведущих вузов и научно-исследовательских институтов Казахстана необходимо предусмотреть реализацию проектов, направленных на создание специализированных образовательных порталов, содержащих сведения о всей системе образования.
      Подготовка и переподготовка кадров. Одним из важнейших условий успешного внедрения информатизации в систему образования является наличие квалифицированных кадров, владеющих современными информационными технологиями. В связи с этим в процессе реализации Программы вопросу подготовки и переподготовки кадров отводится особое место. Переподготовка преподавателей должна включать не только обучение работе с компьютером, но и освоение новых методов работы в преподавании учебных дисциплин. Она должна носить практический, проектный характер, направленный на получение опыта практического применения информационных и коммуникационных технологий и опыта проектирования информационной среды.
      Для эффективной подготовки и переподготовки педагогических, научно-педагогических и административных кадров требуется разработка методического обеспечения, а также необходимо провести работу по определению базовых и межшкольных компьютерных центров в регионах для организации повышения квалификации различных категорий работников.
      В целях организации повышения квалификации педагогических и административно-управленческих кадров следует сформировать программы обучения различных категорий работников в области новых информационных и телекоммуникационных технологий:
      административно-управленческого персонала, включающего руководителей и специалистов местных органов управления образованием, директоров школ, директоров учебных заведений начального и среднего профессионального образования, а также высшего профессионального образования;
      учителей информатики, учителей-предметников в школах республики;
      преподавателей-предметников, преподавателей информатики в учебных заведениях начального и среднего профессионального образования;
      научно-педагогических кадров в учебных заведениях высшего профессионального и послевузовского профессионального образования.
      Целесообразно осуществление подготовки специалистов по специализации "Информационные технологии в образовании", а также подготовки на курсах и тренинг-курсах преподавателей-координаторов по внедрению информационно- телекоммуникационных технологий в образование.
      Важным шагом в переподготовке кадров должно стать развитие дополнительного высшего образования. Следует организовать для учителей- предметников получение дополнительного высшего образования по специальности "Информатика и (соответствующий предмет)" с присуждением соответствующей квалификации.
      В целях организации в республике подготовки собственных кадров следует ввести новый учебный предмет "Новые информационные технологии и дистанционное обучение". Также следует открыть в вузах специальность "Информационные технологии и библиотечное дело" и обеспечить подготовку специалистов по обслуживанию и администрированию вычислительных сетей.
      Разработка и тиражирование электронных учебных материалов. Электронные учебные материалы относятся к средствам поддержки и сопровождения образовательного процесса. Использование электронных учебников обеспечивает мгновенную обратную связь, возможность в короткое время найти нужную информацию, экономит время, позволяет быстро проверить знания и может обновить учебную информацию с помощью Интернета. Поэтому на первом этапе реализации Программы должны быть разработаны и утверждены требования к электронным учебным материалам. Разработан механизм обязательной экспертизы и экспериментальной проверки, рекомендуемых для использования в образовании электронных учебных материалов.
      Электронные и традиционные учебные материалы должны гармонично дополнять друг друга как части единой образовательной среды. Разработка электронных учебных материалов должна быть организована в соответствии с уровнями образования (среднее общее, начальное и среднее профессиональное, высшее профессиональное) и на основе новых информационных технологий. Разработку электронных учебных материалов по общеобразовательным дисциплинам необходимо осуществлять за счет средств республиканского бюджета, поскольку они включены в типовые учебные планы всех учебных заведений, которые утверждаются государственным стандартом.
      В ходе реализации Программы должна быть создана индустрия производства и эксплуатации электронных учебных материалов. Создание электронных учебных материалов с использованием современных информационных технологий предполагает объединение усилий высококвалифицированных ученых и специалистов-информатиков, педагогов, сценаристов, дизайнеров, психологов и др. Поэтому задача создания электронных учебных материалов, в частности на государственном языке, требует поиска новых форм организации такой работы.
      В целях создания и распространения электронных учебных материалов на государственном языке необходимо разработать стандарты кодировки букв казахского алфавита, создать электронные орфографические, терминологические, толковые и фразеологические словари на казахском языке, а также автоматизированные обучающие системы и электронные переводчики, необходимые для обеспечения учебного процесса. Решение данных задач в соответствии с современными требованиями весьма актуально.
      Создание электронных библиотек. Широкое распространение информационных технологий сформировало необходимые предпосылки для создания электронных библиотек, как средства накопления и распространения информационных, методических и иных ресурсов. Благодаря интенсивно развивающейся сетевой инфраструктуре данные ресурсы становятся потенциально доступными любому пользователю сети и открывают неограниченные перспективы по расширению аудитории обучающихся всех уровней образования.
      В составе электронных библиотек, предполагаемых к созданию в рамках настоящей Программы, должны быть сформированы обучающие, справочные, иллюстративные, каталогизированные тематические базы данных.
      Принципы организации электронных библиотек обеспечат возможность накопления, хранения и предоставления различных текстовых и мультимедийных ресурсов, а также моделирующих программ, функционирующих в различных программных средах.
      Формирование медиатеки. Инструментальный программно-технический комплекс должен сопровождаться прикладным программно-методическим обеспечением. При этом будет разработано типовое положение о медиатеке образовательного учреждения. Это особенно важно для сельских школ, оторванных от культурной и информационной среды больших городов.
      Создание и утверждение стандартов образовательных информационных ресурсов и технологий. На образовательные информационные ресурсы и технологии должны быть разработаны единые стандарты, позволяющие обеспечить их качество и сертификацию. Необходимо привести в соответствие отечественные стандарты образования с общепринятыми международными моделями стандартизации образования.
      Организация системы дистанционного обучения предполагает создание университетских и региональных центров коллективного пользования в режиме удаленного доступа, функционирующих в рамках системы открытого образования, и обеспечивает параллельный доступ к необходимым ресурсам, создавая условия для одновременного образовательного процесса в нескольких учреждениях системы образования.
      Дистанционное образование объединяет последние достижения в области телекоммуникаций с новейшими методиками самообразования и самоконтроля. Суть дистанционного образования состоит в том, что обучаемый и преподаватель контактируют через посредство различных информационно- телекоммуникационных средств на расстоянии.
      Для организации дистанционного обучения необходимо предусмотреть разработку нормативных документов и материалов, обеспечивающих индивидуальное обучение лиц, не имеющих возможности посещать образовательное учреждение (в силу социальных, психологических, физиологических особенностей, по состоянию здоровья или других причин), но желающих получить образование, большое значение имеет создание системы сетевого тестового контроля для дистанционного обучения.
      Использование дистанционного обучения при подготовке и переподготовке педагогических кадров без отрыва от производства позволит сэкономить значительные средства, и в то же время даст возможность учителям постоянно получать квалифицированные консультации и доступ к сетевым информационным ресурсам.
      Развитие информационной системы управления образованием. В ходе реализации Программы предстоит эксплуатировать и развивать информационную систему управления образованием. Одним из направлений будет создание корпоративной сети, ориентированной на повышение эффективности управления системой образования на всех ее уровнях.
      Обеспечение защиты информационных ресурсов Республики Казахстан ставит ряд задач перед системой образования, таких как развитие системы подготовки кадров, обучение культуре работы с информацией. В рамках Программы предполагается сформировать концепцию информационной безопасности в сфере образования. Этому будет способствовать организация соответствующих образовательных семинаров, тренинг-курсов.
      Необходимо предусмотреть разработку систем правил, норм и мер защиты пользователей образовательных информационных технологий от возможных негативных последствий ненормируемого использования компьютерной техники, регламентирующих продолжительность времени непрерывной работы, а также защиты информационных ресурсов от несанкционированного доступа.
      Дошкольное воспитание и обучение. Необходимо обеспечить компьютерной техникой дошкольные организации. В целях обеспечения интеллектуального и личностного развития детей старшего дошкольного возраста следует создать пакет обучающих и развивающих игровых программных продуктов.
      Информатизация среднего образования. Программой должны быть охвачены следующие ступени общего образования: начальная (1-4 классы), основная (5-9 классы) и старшая (10-11 (12) классы).
      Информатизация среднего образования представляет собой процесс изменения содержания, методов и организационных форм общеобразовательной подготовки учащихся на этапе перехода школы к образованию в условиях расширенного доступа к информации. При этом нельзя допустить грубой ломки сложившейся системы, утраты положительных результатов образования. Не разрушая сложившуюся образовательную систему, имеющую глубокие традиции, а, наоборот, используя ее достоинства, выстроить открытую учебную систему. Обеспечить переход учителей к использованию образовательных информационных ресурсов.
      Решение проблемы обеспечения школ учителями, владеющими новыми информационными технологиями, имеет огромное значение для системы среднего образования.
      Для решения этого вопроса требуется создание системы подготовки и переподготовки учителей информатики. При этом следует разработать механизм целевой подготовки учителей информатики для сельских школ.
      В целях, создания педагогически эффективной информационной инфраструктуры образования необходимо разработать в электронном виде учебники, задачники, методические материалы, справочники, развивающие игры, тесты и другую образовательную информацию. Не менее важно осуществить разработку учебно-методических комплексов, обеспечивающих выполнение базового учебного плана основного и среднего общего образования. Учебный комплекс будет включать электронный учебник, школьную

 

мультимедийную электронную энциклопедию, электронный лабораторный

практикум, тренажерный комплекс для самостоятельной работы,

контрольно-тестирующий комплекс, а также методические материалы для

учителей.

     Минимальный перечень электронных учебных материалов по

общеобразовательным дисциплинам, подлежащий разработке в ходе реализации

Программы:

___________________________________________________________________________

1.  Казахский язык для школ с казахским языком обучения    1-11 классы

2.  Казахский язык для школ с русским языком обучения      2-11 классы

3.  Казахская литература                                   5-11 классы

4.  История Казахстана                                     5-11 классы

5.  География Казахстана                                   5-11 классы

6.  Химия                                                  8-11 классы

7.  Физика                                                 7-11 классы

8.  Биология                                               6-11 классы

9.  Русский язык                                           5-11 классы

10. Русская литература                                     5-11 классы

11. Человек и общество                                     9 класс

12. Изобразительное искусство                              5-6 классы

13. Музыка                                                 5-6 классы

14. Мировая художественная культура                        9-11 классы

15. Иностранные языки (английский, немецкий)               5-9 классы

16. Математика                                             1-5 классы

17. Информатика                                            7-11 классы

18. Геометрия                                              6-11 классы

19. Алгебра                                                6-11 классы

20. Черчение                                               9 класс

___________________________________________________________________________



 
       В процессе реализации Программы следует организовать производство учебных видеофильмов, использование которых будет способствовать развитию информационно-обучающей среды.
      В целях выравнивания стартовых возможностей городских и сельских школьников необходимо уже на первом этапе информатизации обеспечить максимальную возможность доступа к содержательным и педагогически эффективным сетевым ресурсам и информационным технологиям. Важная роль в достижении этой цели отводится внедрению дистанционной формы обучения, которая позволит передавать учебную информацию, передовые педагогические методики, работы видных ученых и практиков в отдаленные и малонаселенные пункты.
      В то же время необходимо осуществлять в течение всего периода реализации Программы замену устаревшей компьютерной техники и дополнительную комплектацию компьютерных классов, а также создавать локальные сети в пределах класса, школы.
      Начальное и среднее профессиональное образование. Информатизация системы начального и среднего профессионального образования будет осуществляться согласно Программе информатизации учебных заведений начального и среднего профессионального образования на 2002-2005 годы, где определены следующие направления:
      обеспечение рабочих и специалистов среднего звена знаниями, умениями и навыками в области использования новых информационных и телекоммуникационных технологий;
      совершенствование координации и контроля обучения навыкам в области использования новых информационных и телекоммуникационных технологий;
      интеграция информатизации в профессиональное обучение.
      Для организаций начального и среднего профессионального образования принципиально важным является информационно-техническое обеспечение, как общеобразовательных предметов, так и дисциплин, обеспечивающих профессиональную подготовку учащихся и студентов, формирующих у них профессиональные навыки и умения.
      Высшее профессиональное образование. В настоящее время большинство вузов Казахстана имеет достаточное количество компьютерной техники и доступ в компьютерные сети. Однако уровень информатизации учебной и научной деятельности в большинстве из них низок.
      Информатизация вузов республики и создание корпоративной телекоммуникационной сети позволят объединить их в информационной инфраструктуре системы образования.
      Информатизацию вузов можно рассматривать в трех взаимосвязанных аспектах:
      информатизация организационно-управленческой деятельности по подготовке специалистов;
      информатизация процесса обучения непосредственно в вузе и вне вуза (заочное или дистанционное обучение);
      информатизация научно-исследовательской деятельности вузов.
      Основными задачами, которые необходимо решить в процессе информатизации вузов, являются: создание учебных программ и электронных библиотек, развитие дистанционного и телекоммуникационного обучения, модернизация и развитие существующей сетевой инфраструктуры, увеличение пропускной способности используемых каналов, а также модернизация, автоматизация и развитие существующего учебного оборудования.
      Необходима разработка автоматизированных лабораторных практикумов, как по общенаучным, так и по специальным профилирующим дисциплинам. С учетом специфики отдельных вузов и большого числа специальностей, значительное количество учебных электронных материалов для студентов должны готовиться силами самих высших учебных заведений.
      Вузы Казахстана должны стать важными источниками информационных и образовательных услуг для общеобразовательных учебных заведений и заведений начального и среднего профессионального образования. Вместе с тем вузам республики отводится важная роль в подготовке квалифицированных кадров, способных внедрять новые информационные технологии в систему образования.
      Современное общество требует перехода к принципиально новому уровню доступности высококачественного образования. Поэтому будет закономерен переход к открытой образовательной системе с внедрением дистанционной формы обучения.
      Послевузовское профессиональное образование. Необходимо осуществлять плановый прием в аспирантуру и докторантуру с учетом потребностей в развитии такой области науки, как информатизация образования. Следует организовать подготовку научных и научно-педагогических кадров высшей квалификации для повышения уровня и эффективности научных исследований в области информатики и информационных технологий. Обеспечить приток кадров в научную среду из числа наиболее талантливых студентов и молодежи для научных исследований проблем информатизации образования. В настоящее время необходимы научно-педагогические исследования по проблемам информатизации образования в следующих направлениях:
      проблемы информационной подготовки в общеобразовательной школе;
      информатизация высшего профессионального образования;
      проблемы внедрения информационных технологий в систему начального и среднего профессионального образования;
      использование информационных технологий в системе переподготовки и повышения квалификации педагогических работников;
      информационное обеспечение научно-педагогической деятельности;
      педагогико-психологические и этические аспекты информатизации образования;
      проблемы использования компьютерных и информационных технологий в управлении образованием и профессиональном обучении.
      В то же время необходимо создание научно-методических разработок по внедрению информационных технологий в образование. Необходимо осуществить серьезную опережающую научную проработку вопросов создания и использования информационных образовательных технологий с внедрением технологий дистанционного и телекоммуникационного обучения, их экспертизу, экспериментальную апробацию и дальнейшее широкое внедрение.
      Оснащение организаций образования средствами информатизации. Предполагается создание обучающих комплексов, включающих в себя объект изучения (физический объект от лабораторного практикума или демонстрации), компьютер и программно-методические средства для всех уровней образования по различным предметным областям. В пределах минимально необходимого уровня оснащенности в образовательных учреждениях может варьироваться только количество поставляемого оборудования и компьютеров в зависимости от наполняемости классов и количества обучаемых. Организации образования с углубленным изучением предметов пользуются расширенным перечнем учебного оборудования. Для эффективной работы учащихся целесообразно поставлять в организации образования не отдельные компьютеры, а компьютеры, объединенные в локальную сеть в пределах одного класса, школы. Это позволит осуществлять более эффективный контроль со стороны учителя, использовать сетевые версии образовательных продуктов (одну на класс), эффективнее использовать ресурсы компьютеров (память, оперативность) при сетевой работе. В комплект поставки должно входить лицензионное системное программное обеспечение.
      Компьютерные классы должны поставляться вместе со специализированной мебелью, так как монтаж сетевого оборудования, укладка соединительного кабеля не может производиться случайным образом, поскольку должна соответствовать действующим стандартам, нормам и правилам и сертифицироваться.
      Мебель должна соответствовать требованиям государственных стандартов по школьной мебели, по мебели для организаций образования и по столам для преподавателя. Обязательно соблюдение ростовых типов мебели для различных возрастных групп учащихся, а также наличие сертификата качества.
      Таким образом, предметом поставки в организации образования являются:
      компьютерные классы (в т.ч. рабочие места преподавателя и ученика);
      учебная техника в соответствии с перечнем минимально необходимого учебного оборудования;
      программно-методические комплексы (компьютерные обучающие программы) по каждой учебной дисциплине;
      специализированная мебель для учебных кабинетов и сетевых компьютерных классов.
      Необходимо обеспечить готовность организаций образования к приемке и размещению поставляемой техники с учетом специальных требований к размещению компьютеров.
      Организации сервисной службы. Уровень организации сервисной службы имеет решающее значение в обеспечении качества и эффективности реализации Программы в целом. Это обусловлено высокой технической сложностью поставляемых средств телекоммуникаций, компьютерной техники и программного обеспечения, большим количеством потребителей и удаленностью потребителей от потенциальных поставщиков и структур сервисного обслуживания. Качественное выполнение сервисного обслуживания требует организационной, технической и информационной взаимосвязи при выполнении работ.
      Организация сервисного обслуживания в рамках Программы должна обеспечить постгарантийный ремонт и обслуживание аппаратно-программных комплексов, их модернизацию (частично) и учебно-методическую поддержку для адаптации в учебном процессе.
      Учитывая масштабность Программы, организация сервисной службы должна включать:
      разработку организационных форм и принципов управления сервисным обслуживанием на отраслевом, региональном и местном уровнях;
      создание нормативно-технического и методического обеспечения для организации сервисного обслуживания;
      создание материально-технической базы и подготовку кадров для центров сервисного обслуживания, отраслевого, регионального и местного уровней.
 
                  5.2. Механизм реализации Программы
 
      В целях обеспечения системного контроля за реализацией Государственной программы информатизации системы образования на 2002-2004 годы необходимо создать Координационный совет при Правительстве Республики Казахстан.
      Оперативное управление процессом реализации Программы будет обеспечено Министерством образования и науки Республики Казахстан.
      Согласно Закону Республики Казахстан "О государственных закупках" от 16 июля 1997 года, размещение заказов на поставки товаров, выполнение работ, оказание услуг, а также отбор участников программных проектов и мероприятий по реализации Программы производит государственный заказчик в лице Министерства образования и науки Республики Казахстан на конкурсной основе за счет средств республиканского бюджета.
      Механизм реализации Программы предусматривает разработку "Плана мероприятий по реализации Программы" с определением ответственных исполнителей и сроков реализации.
 
        6. Необходимые ресурсы и источники финансирования программы
 
      6.1. Необходимые ресурсы программы
      Основными ресурсами, обеспечивающими реализацию Программы, являются: финансовые, кадровые и информационные ресурсы, а также материально- технические ресурсы.
      Финансовые ресурсы. Средства республиканского и местных бюджетов, средства займов и внебюджетные средства.
      Кадровые ресурсы. Кадровыми ресурсами, обеспечивающими реализацию Программы, являются: административно-управленческий персонал, включающий руководителей и специалистов местных органов управления образованием; руководители вузов, директора школ и учебных заведений начального и среднего профессионального образования, научно-педагогические кадры, преподаватели-предметники, преподаватели информатики, учителя- предметники, учителя информатики, учителя начальных классов.
      Информационные ресурсы. Информационными ресурсами, необходимыми для реализации Программы являются: электронные учебники, мультимедийные программы, электронные библиотеки, медиатеки, средства сетевого тестирования и контроля знаний, аудио-, видеофильмы, банки данных, учебно-методические разработки, электронные энциклопедии.
      Материально-технические ресурсы. Республиканские и региональные материально-технические ресурсы, вычислительная техника, научное оборудование, учебно-научные лаборатории.
 
      6.2. Источники финансирования Программы
      Финансирование Программы предполагает использование средств республиканского и местных бюджетов в пределах ассигнований, предусмотренных для системы образования. Наряду с этим планируется использование средств займов, грантов международных финансовых организаций.
      Финансирование из республиканского бюджета 1 этапа Программы, рассчитанного на 2002 год, составит 210,433 млн. тенге.
      Объемы финансирования на последующие годы будут определяться в соответствии с Законом Республики Казахстан "О республиканском бюджете" на соответствующий год при наличии заключения Республиканской бюджетной комиссии.
      Расходы местных бюджетов будут определяться местными представительными органами.
      Реализация Программы будет осуществляться в 3 этапа в течение 2002-2004 годов: 1 этап (2002 год); 2 этап (2003 год); 3 этап (2004 год).
      Программа предусматривает на все 3 этапа только целевые расходы, связанные с выполнением программных мероприятий.
 
             7. Ожидаемый результат от реализации Программы
 
      Реализация Программы будет способствовать обеспечению социально-экономического развития Казахстана через формирование поколения функционально грамотных специалистов, способных решать задачи развития государства в эпоху глобализации экономики.
      В результате выполнения Программы будет создана информационная инфраструктура системы образования Республики Казахстан, которая будет включать в себя:
      стандарты образовательных информационных ресурсов и технологий, позволяющие обеспечить их качество и сертификацию;
      систему подготовки и переподготовки кадров для поддержки и развития информатизации образования на государственном и русском языках;
      научные основы процесса информатизации и методологии современного образования на основе информационных технологий;
      современные электронные учебные материалы, разработанные на государственном и русском языках;
      индустрию производства и эксплуатации электронных учебных материалов и продуктов программно-методического обеспечения;
      информационную систему управления образованием на основе корпоративной сети;
      методы и средства защиты образовательных информационных ресурсов.
      Реализация Программы обеспечит повышение качества образования, доступность образовательных программ широким слоям населения, профессиональную гибкость и мобильность будущих специалистов. Также позволит повысить качество обучения в сельских школах, путем организации доступа к образовательным ресурсам посредством информационно-

 

телекоммуникационных технологий.

     Программа внесет позитивные изменения в систему образования и

положительно скажется на интеллектуальном и духовном развитии населения

страны, что будет способствовать повышению статуса государства в мировом

сообществе.


(Специалисты: Склярова И.В.,

              Умбетова А.М.)