Қазақстан Республикасы Су кодексінің жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы. 2002 жылғы 27 қараша N 1264

Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:
Қазақстан Республикасы Су кодексiнiң жобасы Қазақстан Республикасының Парламентi Мәжiлiсiнiң қарауына енгiзiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Жоба

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ СУ КОДЕКСI

Осы Кодекс су қатынастарының ұйымдастырушылық, экологиялық, экономикалық және әлеуметтік негіздерін айқындайды және Қазақстан Республикасының су қорын пайдалану мен қорғаудың тиiмдiлiгiн арттыруға бағытталған.

ЖАЛПЫ БӨЛIМ

БIРIНШI БӨЛIМ
ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-тарау
Негiзгi қағидалар

1-бап. Кодексте пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Кодексте мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
1) акватория - табиғи, жасанды немесе шартты шекарамен шектелген су кеңiстiгі;
2) су объектiсiнің бассейнi - гидравликалық түрде байланысты су айдындары мен су ағындарының су жинау алаңдарын қамтитын аумақ;
3) басқарудың бассейндiк принципi - географиялық белгiлер бойынша су қорын басқару және әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктер арасындағы өзендер, көлдер және басқа да су айдындарының бассейндерi шегінде су ресурстарын бөлу кезiнде iске асырылады;
4) жағалау жиегi - судың барынша көтерiлуi (топан cу) нәтижесiнде құралатын су айдынының жиегi;
5) жағалау белдеуi - табиғат қорғау талаптарын сақтап, навигациялық белгiлер мен жабдықтарды орнату үшiн су шегiндегi ені 20 метр су объектiлерi жағалауының бойындағы құрлық белдеуi;
6) су сервитуты - су объектiсiн шектеулi пайдалану құқығы;
7) сулар - "сулар" заң ұғымы пайдаланылуы заңдармен реттелетін су объектілерiнің жиынтығын қамтиды;
8) су үнемдеу - су ресурстарын ұтымды әрi тиiмдi пайдалануды қамтамасыз ететiн шаралар жүйесi;
9) су жинау алаңы - шекарасы шегiнде су объектiсiнiң су ресурстары қалыптастырылатын аумақ;
10) сулардың зиянды әсерi - жер бетi және жер асты суларының басуы, тасуы әрі адамдардың денсаулығы мен өмiрiне, сондай-ақ белгiлi бір аумақтар мен объектiлерге басқа да зиянды әсерi;
11) су шаруашылығы - су объектiлерiн пайдалану, қорғау және молайтумен байланысты экономика саласы;
12) су режимi - су объектiлерi мен құрғақ топырақтағы су деңгейiнің, шығыстары мен көлемiнің уақытқа қарай өзгеруi;
13) су алу құрылысы - су объектiлерiнен су алуға арналған құрылыстар мен құрылғылар кешені;
14) су ағыны - жер бетiндегi судың ойпатта ойысуы бағытындағы су қозғалысын сипаттайтын су объектiсi;
15) су қорғау аймағы - судың ластануын, қоқыстануын және сарқылуын болдырмау үшiн шаруашылық жүргiзудің арнайы режимі белгiленетін су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарына iргелес аумақ;
16) су пайдалану - жеке және заңды тұлғалардың мұқтаждарын және/немесе коммерциялық мүдделерiн қанағаттандыру үшiн су ресурстарын белгiленген тәртіппен пайдалану;
17) су пайдаланушы - өз мұқтаждарын және/немесе коммерциялық мүдделерiн қанағаттандыру үшiн оларға белгiленген тәртiппен су ресурстарын пайдалану құқығы берiлген жеке және заңды тұлға;
18) су тұтынушы - су объектiлерiнен суды тұтынатын немесе су шаруашылығы ұйымдарының қызметтерiн пайдаланатын әрi сумен жабдықтау жүйелерiнен су алатын жеке және заңды тұлға;
19) су шаруашылығы ұйымдары - қызметi су ресурстарын реттеумен, оларды жеткiзумен, молайтумен, суды дайындаумен, сарқынды суларды бұрумен әрi су объектілерін пайдаланумен байланысты ұйымдар;
20) су қорғау белдеуi - шектеулi шаруашылық қызмет режимi бар су объектiсiне iргелес су қорғау аймағы шегiндегi енi кемiнде 20 метр аумақ;
21) су шаруашылығы жүйесi - суларды ұтымды пайдалану мен қорғауды қамтамасыз етуге, сондай-ақ сарқынды суларды бұруға арналған өзара байланысты су объектiлерi мен гидротехникалық құрылыстар кешенi;
22) гидромелиоративтiк жүйе - жер суғару, суландыру әрi құрғатуға арналған өзара технологиялық байланысты гидротехникалық құрылыстар, құрылғылар мен жабдықтар кешенi;
23) гидротехникалық құрылыстар - су ресурстарын басқару, суды дайындау, су тұтынушыларға беру, тасымалдау мен су бұру, сондай-ақ олардың зиянды әсерiнiң алдын алу үшiн пайдаланылатын инженерлiк құрылыстар;
24) санитарлық қорғау аймағы және санитарлық қорғау белдеуi - су сапасы нашарлауының алдын aлу үшiн сумен жабдықтау көзiн (ашық және жер асты), су құбыры құрылыстарын және оларды қоршаған аумақты қорғау мақсатында белгiленген режим сақталуы тиiс сумен жабдықтау көзi әрi су құбыры құрылыстарының маңында арнайы бөлiнетiн аумақ;
25) су объектiсi рекреациясы аймағы - жаппай демалыс, туризм және спорт үшiн пайдаланылатын су объектiсi немесе оған iргелес жағалаудағы оның учаскесi;
26) су пайдалану көзi - су тұтынушылар қажеттiлiктерiн қанағаттандыру үшiн пайдаланылуы мүмкiн су объектілерi;
27) су объектiлерiн пайдалану - жеке және заңды тұлғалардың материалдық немесе өзге де қажеттiлiктерiн қанағаттандыру үшiн су объектiлерiнiң пайдалы табиғи қасиеттерiн сыртқа шығару;
28) өзендерге теңестiрiлген арналар - суды бiр бассейннен екiншiсiне, сондай-ақ бiр өзен жүйесiнен екiншiсіне ауыстыруға арналған жасанды құрылыстар;
29) су пайдалану лимиттерi - су бассейндерi бойынша және жекелеген су пайдаланушылар үшiн белгiленетiн белгiлi бiр уақыт iшiнде су ресурстарын су объектілерiнен алудың немесе нормативтiк сападағы сарқынды суларды су объектiлерiне ағызудың рұқсат етiлетiн шектi көлемдерi;
30) көлтабандық суғару - гидротехникалық құрылыстар жүйесiнiң көмегімен немесе оларсыз еріген қардың, тасқын және басқа да суларды ауыл шаруашылығы алқаптарын сумен басу үшiн пайдалану;
31) арнайы су пайдалануға лицензия - техникалық құралдар мен құрылыстарды пайдаланып су объектiсiнен су алуға, пайдаланылған суларды су объектiлерiне ағызуға, сондай-ақ олардан су алусыз су объектілерiн пайдалануға иесiне құқық беретiн жеке немесе заңды тұлғаға берiлетін арнайы рұқсат;
32) ластаушы заттар шоғырлануының рұқсат етiлетiн шектi шегiнің нормативтерi - адам денсаулығын қорғау әрi өсiмдiк пен жануарлар дүниесiне зиянды әсерiн болдырмау мақсатында белгiленетiн ластаушы заттардың су объектiлерiнде болуы мен физикалық факторлардың су ортасына әсер етуiнің рұқсат етiлетiн шамасы;
33) суғару арнасы - суды су көздерiнен суғаруды талап ететiн учаскелерге су тасымалдауға арналған жасанды құрылыс;
34) су объектiлерiн қорғау - су объектiлерiн сақтауға, қалпына кeлтiруге және молайтуға, сондай-ақ судың зиянды әсерiне жол бермеуге бағытталған кешендi қызмет;
35) жер бетiндегi су объектiлерi - шекарасы, көлемi мен су режимi сипаттары бар оның бедерi нысанында құрғақ жер бетiнде сулардың тұрақты немесе уақытша орналасуы;
36) су жiберулер - су ағынының төмендегi учаскесiндегi су шығысын немесе деңгейiн немесе су қоймасының өзіндегi су деңгейiн реттеу үшiн су қоймасынан суды кезеңдiк немесе бiр мезгiлдік беру;
37) су ағызу арнасы - бөлу желiсiнiң жалғасы болып табылатын әрi пайдаланылған және артық суды өзен саласына немесе жергiлiктi сайға ағызу үшiн пайдаланылатын жасанды құрылыс;
38) сарқынды сулар - табиғи немесе жасанды су объектiлерiне немесе жергiлiктi сайға белгiленген тәртіппен ағызылатын пайдаланылған немесе ластанған аумақтан келiп түскен сулар;
39) трансшекаралық әсер - олардың физикалық көзi шектес мемлекеттің немесе көршi мемлекеттердiң аумағында толық немесе iшiнара орналасқан, адамның қызметінен трансшекаралық сулардың сандық немесе сапалық өзгеруi нәтижесiнде туындайтын кез келген елеулi зиянды зардаптар.

2-бап. Қазақстан Республикасының су заңдары

1. Қазақстан Республикасының су заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Кодекс пен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актілерінен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда осы Кодексте қамтылғаннан өзгеше ережелер белгіленген болса, онда халықаралық шарттардың ережелерi қолданылады.

3-бап. Су заңдарының мақсаты мен мiндеттерi

1. Су заңдарының мақсаты әр азаматтың, халықтың өмiр сүру жағдайларын сақтау мен жақсарту және қоршаған ортаның жағдайларын сақтау үшiн су пайдалану мен су қорын қорғаудың экологиялық қауiпсiз әрi экономикалық оңтайлы деңгейiне қол жеткiзу әрi ұстау болып табылады.
2. Су заңдарының міндеттерi:
1) елдiң су қорларын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк саясатты жүргiзу;
2) су қатынастарын реттеу;
3) тұрақты су пайдалану және су қорын қорғауды қолдау мен дамытудың құқықтық негізін қамтамасыз ету;
4) су қорлары суларын пайдалану мен қорғаудың негізгі принциптері мен бағыттарын айқындау;
5) су ресурстары мен су шаруашылығы құрылыстарын зерттеу, барлау, өндіру, ашу, ұтымды әрі кешенді пайдалану саласындағы қатынастарды басқару.

4-бап. Мемлекеттік су қоры

Қазақстан Республикасының мемлекеттік су қоры өзіне мемлекеттік су кадастрына енгізілген немесе енгізілмеген Қазақстан Республикасының аумағы шегіндегі барлық су объектілерінің жиынтығын, сондай-ақ оларда шоғырландырылған су ресурстарын қамтиды.

5-бап. Су объектілері

Шекарасы, көлемі мен су режимі бар жер беті бедеріндегі және жер қойнауындағы су шоғырланымдары Қазақстан Республикасының су объектілеріне жатады.

6-бап. Су ресурстары

Қазақстан Республикасының су ресурстары пайдаланылатын немесе пайдаланылуы мүмкiн су объектiлерiнде шоғырланған жер бетi және жер асты сулары бүкіл қорының жиынтығы болып табылады.

7-бап. Су қорының жерлерi

1. Су қорының жерлерi - су объектілерi, су шаруашылығы құрылыстары орналасқан жерлер, сондай-ақ су объектiлерiнің, су шаруашылығы құрылыстарының су қорғау аймақтарына және ауыз сумен жабдықтау су алу жүйелерiнің санитарлық қорғау аймақтарына бөлiнген жерлер.
2. Су объектiлерi орналасқан су қорының жерлерi, сондай-ақ су объектiлерiнің су қорғау аймақтарына бөлiнген жерлер мемлекет меншігінде.
3. Су шаруашылығы құрылыстары орналасқан су қорының жерлерi, сондай-ақ су шаруашылығы құрылыстарының су қорғау аймақтарына және ауыз сумен жабдықтау су алу жүйелерiнің санитарлық қорғау аймақтарына бөлiнген жерлер көрсетiлген құрылыстар жекешелендiрiлген жағдайда Қазақстан Республикасының жеке және заңды тұлғаларының жеке меншiгiнде болуы мүмкiн.
4. Су шаруашылығы құрылыстары орналасқан және осы баптың 3-тармағында аталған жер учаскелерi екi немесе одан да көп жер учаскелерiнің иелеріне немесе жер пайдаланушыларға қызмет көрсетсе, оларға ортақ меншiк немесе ортақ жер пайдалану құқығымен берiледi.
5. Су қорынан жер беру тәртiбi Қазақстан Республикасының жер заңдарымен реттеледi.

8-бап. Су құқықтық қатынастары объектілерiн меншiктену құқығының мазмұны

1. Қазақстан Республикасындағы сулар мемлекеттiң ерекше меншiгi болып табылады.
2. Мемлекет су ресурстарын ұтымды әрi кешендi пайдалануды, қорғау мен молайтуды қамтамасыз етедi және олардың тиiмдi пайдаланылуы мен қорғалуына кепілдік бередi.
3. Су меншiгi құқығын бұзған жеке және заңды тұлғалардың iс-әрекеттерi заңсыз болып табылады және Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жауапкершiлiкке тартылады.

9-бап. Су заңдарының негiзгi принциптерi

Су заңдары мынадай принциптерге негiзделедi:
1) оның еңбегi мен демалысы үшiн қолайлы жағдайларды қамтамасыз ететiн адам өмірi мен денсаулығының басымдығы;
2) мемлекет халықтың суға әдiл әрi бiрдей қол жеткiзуiне кепiлдiк бередi және ауыз судың қажеттi санымен әрi кепiлдi сапасымен бiрiншi кезекте қанағаттандырылуын қамтамасыз етедi;
3) су пайдалану су объектiлерiнiң қауiпсiз жай-күйiне жағдай жасауы, су алуды азайтуға әрi судың зиянды әсерiн кемiтуге мүмкiндiк беретiн кешендi және қазiргi заманғы технологияларды жер-жерлерде ұтымды игеретiн болуы тиiс;
4) су пайдалану саласындағы қатынастарды құқықтық реттеу суды табиғат объектiсi, пайдалану объектiсi және мемлекеттік меншiк объектiсi ретiнде қарайды;
5) су объектiлерiн пайдалану оларды қорғаумен бiрге кешендi қаралады, оларды ажыратуға жол берiлмейдi;
6) арнайы су пайдалануды жүзеге асырудың ақылылығы;
7) су заңдары талаптарының сақталуы, оларды бұзғаны үшiн жауапкершiлiктiң бұлтартпастығы;
8) суларды пайдалану мен қорғау жөнiндегi мiндеттердi шешудегi жариялылық және оларды шешуге жұртшылықты тарту;
9) мемлекет шаруашылық қызметiнде су шаруашылығы құрылыстарына меншiктiң әртүрлi нысандары болуына жол бередi;
10) жалпы танылған халықаралық нормалар мен шарттар негiзiнде трансшекаралық суларды пайдаланумен байланысты қатынастар құру.

10-бап. Қазақстан Республикасының су және өзге де заңдарымен реттелетiн су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы қатынастар

1. Қазақстан Республикасының су заңдары су объектiлерiн пайдалану мен қорғау, су қорын және су шаруашылығы құрылыстарын басқару саласындағы қатынастарды және өзге де су қатынастарын реттейдi.
2. Су объектiлерiн пайдалану мен қорғау кезiнде туындайтын қатынастар жерге, орманға, өсiмдiк және жануарлар дүниелерiне қатысты бөлiгiнде арнайы заңдармен және осы Кодекспен су объектiлерiн ұтымды пайдалану мен қорғау үшін қажеттi мөлшерде реттеледi.
3. Су объектiлерiнің экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық қауіпсiздiгін қамтамасыз ету және шаруашылық және табиғи су экологиялық жүйелерiне өзге де қызметтiң зиянды әсерiн болдырмау кезінде туындайтын қатынастар қоршаған ортаны қорғау және халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы заңдармен, сондай-ақ осы Кодекспен реттеледi.
4. Жер қойнауын геологиялық зерттеу, барлау және кешендi игеру, жер асты сулары мен жер асты құрылыстарын судың зиянды әсерiнен қорғау саласында туындайтын қатынастар жер қойнауы режимiне бағындырылады және жер қойнауы мен жер қойнауын пайдалану, өнеркәсiптегi қауiпсiздiк саласындағы тиiстi заңдармен, ал жер асты суларын пайдалану саласындағы қатынастарды басқару мәселелерi осы Кодекспен реттеледi.
5. Су заңдарын бұзғаны үшiн заң жауапкершiлiгiн қолданумен байланысты қатынастар азаматтық заңдармен, Әкiмшілік құқық бұзушылық кодексiмен және Қылмыстық кодекспен реттеледi.
6. Су объектiлеріндегi табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою саласында туындайтын қатынастар табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар туралы заңдармен реттеледi.
7. Кеме жүзуi мен теңiзде жүзу саласында туындайтын қатынастар су көлiгi саласындағы заңдармен реттеледi.
8. Теңiз суларын пайдалану саласындағы қатынастар осы Кодекспен және белгiленген тәртiппен бекiтiлген халықаралық шарттармен реттеледi.

2-тарау
Су қатынастары объектiлерi

11-бап. Су қатынастары объектiлерi

1. Су объектiлерi немесе олардың бөлiктерi, бөлiнген белдеуiмен және су қоры жерлерiмен бiрге су шаруашылығы объектiлерi су қатынастарының объектілерi болып табылады.
2. Су объектiлерi мыналарға бөлiнедi:
1) жер бетi су объектiлерi;
2) жер асты су объектiлерi;
3) Қазақстан Республикасының теңiз сулары;
4) трансшекаралық су объектілерi.
3. Пайдалану түрлерiне қарай су объектiлерi мыналарға бөлiнедi:
1) жалпы пайдаланудағы су объектiлерi;
2) бiрлесiп пайдаланудағы су объектiлерi;
3) оқшау пайдаланудағы су объектiлерi;
4) ерекше қорғалатын су объектілерi;
5) ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерi.

12-бап. Жер бетi су объектілерi

1. Жер бетi су объектiлерi мыналарға бөлiнедi:
1) жер бетi cу ағындары - өзендер, бұлақтар, салалы су қоймалары, өзендерге теңестiрiлген арналар, су ресурстарын бассейнаралық қайта бөлу мен кешендi пайдалану арналары;
2) жер бетi су айдындары - теңiздер, көлдер, су қоймалары, батпақтар мен тоғандар;
3) мұздықтар.
2. Жер бетi су объектiлерi сулардан, олардың түбiнен және жағалауынан тұрады.

13-бап. Жер асты су объектілерi

Жер асты су oбъектiлерiне мыналар жатады:
1) суы бар аймақтар, кендi жыныстар жиектерi мен кешендерi - кен жыныстарының жарықтары мен кеуек қуыстарында шоғырланған және гидравликалық байланыстағы сулар;
2) жер асты суларының бассейнi - жер қойнауында орналасқан суы бар жиектер жиынтықтары;
3) жер асты кенiштерi мен учаскелерi - шегiнде жер асты суларын өндiру мен шығару үшiн қолайлы жағдайлар бар сулы жиектер бөлігі;
4) жер асты суларының табиғи жарып шығуы - жер асты суларының судан немесе жер астынан жарып шығуы;
5) жер қойнауының сулы учаскелерi.

14-бап. Теңіз сулары

1. Егер Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының теңiз суларына Қазақстан Республикасының мемлекеттiк шекарасы шегiндегi орналасқан Каспий және Арал теңiзiнің сулары жатады.
2. Қазақстан Республикасы теңiз суларының жағалаулық жиектерi Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын тәртіппен белгiленедi.

15-бап. Трансшекаралық су объектiлерi

1. Екi немесе одан да көп шет мемлекеттер шекарасын белгiлейтiн, оларды қиып өтетiн немесе олар бойынша трансшекаралық су объектiлерi Қазақстан Республикасының мемлекеттiк шекарасы өтетiн жер бетi және жер асты су объектiлерi трансшекаралық су объектiлерi болып табылады.
2. Трансшекаралық су объектiлерiн пайдалану мен қорғау тәртiбi осы Кодекспен, Қазақстан Республикасының мемлекеттiк шекара туралы заңдарымен және заңдарда белгіленген тәртiппен бекiтiлген халықаралық шарттармен белгiленедi.

16-бап. Жалпы пайдаланудағы су объектілерi

1. Егер су қорғау экологиялық немесе өзге де мүдделерде Қазақстан Республикасының заңдарымен өзгеше көзделмесе, барлық су объектілерi жалпы пайдаланудағы объектілер болып табылады.
2. Жалпы пайдаланудағы су объектiлерiндегі жалпы су пайдалану осы Кодекспен белгiленген тәртіппен жүзеге асырылады.
3. Жалпы пайдаланудағы су объектiлерiн пайдалануда Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген жағдайларда шектеуге рұқсат етiледi.

17-бап. Бiрлесiп пайдаланудағы су объектiлерi

1. Бiрнеше жеке немесе заңды тұлғаның пайдалануына берiлген су объектiлерi немесе олардың бөлiктерi бiрлесiп пайдаланудағы су объектiлерi болып табылады.
2. Су объектiлерiн бiрлесiп пайдалану кезiнде бiрiншi кезекте су ағынының төмен жағында орналасқан су пайдаланушыларының мүдделерi қанағаттандырылады.
3. Бiрлесiп пайдаланудағы су объектiлерiн пайдаланатын су пайдаланушылар өзара мүдделерiн ескеруге су пайдалану құқықтарын жүзеге асыруды қиындатпауға және бiрi-бiріне зиян тигiзбеуге тиiс.
4. Бiрлесiп пайдаланудағы су объектiлерiн жергілiктi атқарушы органдар Қазақстан Республикасының Yкiметi айқындайтын тәртіппен су қорын пайдалану мен қорғау жергiлікті уәкілетті мемлекеттік басқару органымен келiсiм бойынша бередi.
5. Осындай объектiлердегi бiрлесiп су пайдалану осы Кодекспен белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.

18-бап. Оқшау пайдаланудағы су объектiлерi

1. Оқшау пайдалануды жүзеге асыру үшiн жеке және заңды тұлғаларға берiлген су объектілерi немесе олардың бөліктері оқшау пайдаланудағы су объектілерi болып табылады.
2. Оқшау пайдаланудағы су объектілерi осы Кодекспен белгiленген тәртiппен бiрлесiп пайдаланудағы су объектiлерi ретiнде пайдаланылуы мүмкiн.
3. Уақытша жер пайдалануға немесе жеке меншiкке берiлетiн жер учаскелеріндегi су объектiлерi немесе олардың бөлiктерi жергiлiктi атқарушы органдар Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын тәртіппен су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк басқару органымен келiсiм бойынша оқшау пайдалануға беруге жатады.

19-бап. Ерекше қорғалатын су объектiлерi

1. Қазақстан Республикасының Yкiметi ерекше қорғалатын су объектiлерiнiң мынадай санаттарын белгiлеуi мүмкiн:
1) Қазақстан Республикасының iшкi теңiз сулары мен теңiз аумағының қорықтық учаскелерi;
2) бiрегей табиғи ландшафтыға жатқызылған су ағындары мен су айдындары;
3) су объектiлерiнің көздерi немесе сағаларының аймақтары;
4) балықтардың бағалы түрлерiнiң уылдырық шашатын жерлерi;
5) геологиялық қорғалмаған кен орындары және қалалар мен iрi елдi мекендердiң жер асты суларынан су алуы;
6) ормандармен, жануарлар дүниесiмен және ерекше қорғалуы тиiс басқа да табиғи ресурстармен ажырамас байланыста қаралатын су объектiлерiнің өзге де санаттары.
2. Халықаралық маңызы бар ерекше қорғалатын су объектiлерi - Қазақстан Республикасының трансшекаралық (шекаралық) су объектiлерi, iшкi теңiз сулары мен теңiз аумағының учаскелерi, су-батпақ алқаптары Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары мен заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен айқындалады.
3. Ерекше қорғалатын су объектiлерiн құру тәртiбi, оларды күзету мен пайдаланудың режимдерi, қызметі шарттары ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдармен белгiленедi.

20-бап. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерi

1. Қоршаған орта мен аймақ экономикасына үстем әсер ететiн және шаруашылық қызметiн реттеудiң ерекше құқықтық режимiн талап ететiн жаратылысы ерекше табиғи су кешендерi ерекше мемлекеттік маңызы бар су объектiлерi болып танылады.
2. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектілерiнiң тiзбесiн және олардағы шаруашылық қызметiн құқықтық реттеудiң ерекшелiктерiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.

21-бап. Су объектiлерiнiң айналымдық қабiлетi

Осы Кодекстiң 7-бабы 3-тармағында көрсетiлген жерлердi қоспағанда, су объектілерiнiң, су қоры жерлерiнің айналымына, сондай-ақ олардағы су объектілерi мен жерлердің иелiктен айырылуына әкeп соғуы мүмкiн сатып алу, сату, кепiлге беру және басқа да мәмiлелер жасасуға рұқсат етiлмейдi.

ЕКIНШI БӨЛIМ
СУ ОБЪЕКТІЛЕРI МЕН СУ ШАРУАШЫЛЫҒЫ
ҚҰРЫЛЫСТАРЫН MEHШІКТЕНУ ҚҰҚЫҒЫ ЖӘНЕ
БАСҚА ДА ҚҰҚЫҚТАР

3-тарау
Су объектiлерiн меншiктену құқығы және
басқа да құқықтар

22-бап. Су объектiлерiн меншiктену құқығы

1. Су объектілерiн иелену, пайдалану және оларға билiк ету құқығы Қазақстан Республикасының су заңдарымен реттеледi.
2. Қазақстан Республикасының атынан су объектiлерiне меншiк иесi құқықтарын Қазақстан Республикасының Үкiметi жүзеге асырады.

23-бап. Су объектілерiн меншiктенушi болып табылмайтын тұлғалардың су объектiлерiне құқықтары

1. Су ресурстарын алып қойып пайдаланудан басқа, өзге де мақсаттарда су объектiлерiн пайдалану үшiн су объектiлерiн пайдалану құқығын жергiлiктi атқарушы органдар су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегі уәкiлеттi мемлекеттiк басқару органымен келiсiм бойынша заңды және жеке тұлғаларға су объектiлерiн пайдалану құқығын бередi.
2. Су объектiлерiн меншіктенушi болып табылмайтын тұлғалардың cу объектілеріне мынадай құқықтары болуы мүмкiн:
1) қысқа мерзiмдi пайдалану құқығы;
2) ұзақ мерзiмдi пайдалану құқығы;
3) шектеулi пайдалану құқығы (cу сервитуты).
3. Қысқа мерзiмдi пайдалану құқығы бес жыл мерзiмге дейiн, ұзақ мерзiмдi пайдалану құқығы бес жылдан қырық тоғыз жылға дейiнгi мерзiмге берiледi.
4. Су пайдаланушылар су пайдалану құқықтарына билiк ете алмайды.

24-бап. Су объектiсiн шектеулi пайдалану құқығы
(су сервитуты)

1. Су объектiсiн шектеулi пайдалану құқығы жалпы және жеке су сервитуттары нысандарында көрiнедi.
2. Жалпы пайдаланудағы су объектiлерiн әркiм пайдалана алады, мұндай жағдайда жалпы су сервитуты су объектiсiнiң ажырамас бөлiгi болып табылады.
3. Жалпы пайдаланудағы су объектiсi болып табылмайтын су объектiлерiне жалпы су сервитуты Қазақстан Республикасының заңдары, жергілiктi атқарушы органның актiсi немесе оларды пайдалануға алған заңды немесе жеке тұлғалардың су объектiсiн пайдалану тәртiбiн жариялау негiзiнде туындауы мүмкiн.
4. Ұзақ мерзiмдi немесе қысқа мерзiмдi пайдалануға берiлген су объектiлерi өзге де мүдделi тұлғалардың пайдасына (жеке су сервитуты) шектелуi мүмкiн.
5. Жеке су сервитуттары сот шешiмi негiзiнде де белгiленуi мүмкін.
6. Жалпы және жеке су сервитуттары мынадай:
1) құрылыстарды техникалық құралдармен құрылғыларды қолданусыз cу aлу;
2) суатқа мал айдау;
3) сал, қайық және басқа да шағын көлемдi жүзу құралдары үшін су жолдары ретiнде cу объектiлерiн пайдалану мақсаттарында белгiленуi мүмкiн.
7. Су сервитуттарын жүзеге асыру үшiн арнайы су пайдалануға лицензия алу талап етілмейдi.
8. Су объектiсi маңындағы жер учаскелерiн пайдаланушылар мен иелерi үшiн жер сервитуты белгiленуi мүмкiн. Оның туындауы мен құқықтық реттеу тәртiбi Қазақстан Республикасының жер заңдарымен айқындалады.

4-тарау
Су шаруашылығы құрылыстарын меншiктену құқығы және
басқа да құқықтар

25-бап. Су шаруашылығы құрылыстары

Су шаруашылығы құрылыстары - су ресурстарын пайдалану мен қорғауды peттeу, халықты, экономика салаларын сумен қамтамасыз ету, сарқынды суларды бұру мақсаттарында және судың зиянды әсерiн жою үшiн су объектiлерiнде қолдан жасалған гидротехникалық құрылыстар мен құрылғылар.

26-бап. Су шаруашылығы құрылыстарын меншiктену құқығы

1. Су шаруашылығы құрылыстары мемлекеттiк меншiкте не жеке меншiкте болуы мүмкiн.
2. Егер осы Кодексте өзгеше көзделмесе, азаматтық құқық объектiлерi туралы Қазақстан Республикасы азаматтық заңдарының жалпы ережелерi оларға қолданылады.

27-бап. Ерекше стратегиялық маңызы бар су шаруашылығы құрылыстары

1. Ерекше стратегиялық маңызы бар су шаруашылығы құрылыстарына су қоймаларындағы гидротехникалық құрылыстар, су көтеру бөгеттерi (шлюздер) мен су көздерiндегi құрылғылар, ауыз cу мақсатындағы су алу құрылғылары, мемлекетаралық және облысаралық су бұру арналары, кеме жүретiн су жолдары, шамшырақтар, кеме қауiпсiз жүруiн реттейтiн әрi кепiлдiк беретiн құрылғылар мен навигациялық белгiлер, мұнай-газ гидротехникалық құрылыстары (теңiз тұғырнамалары).
2. Ерекше стратегиялық маңызы бар су шаруашылығы құрылыстарының тiзбесi Қазақстан Республикасы Президентiнің Жарлығымен айқындалады.
3. Ерекше стратегиялық маңызы бар су шаруашылығы құрылыстары жалға, сенiмгерлiк басқаруға берiлмейдi және жекешелендiруге жатпайды.

28-бaп. Республикалық меншiктегi су шаруашылығы
құрылыстары

Су көздерiнде орналасқан және республикалық меншiкке жатқызылған су шаруашылығы құрылыстары мемлекеттiк су шаруашылығы ұйымдарына бекiтiп берiледi. Су шаруашылығы құрылыстарының тiзбесiн су қорын пайдалану мен қорғау, геология және жер қойнауын пайдалану мен қорғауды басқару жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк органдар ұсыныстары бойынша Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды. Олар Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес жалға, сенiмгерлiк басқаруға берiледi және жекешелендiрiледi.

29-бап. Коммуналдық меншiктегi су шаруашылығы
құрылыстары

Коммуналдық меншiктегi су шаруашылығы құрылыстары мемлекеттiк коммуналдық кәсiпорындарға бекiтiп берiледi. Егер осы Кодекспен өзгеше белгiленбесе, ерекше стратегиялық маңызы бар су шаруашылығы құрылыстарынан басқалары Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес белгiленген тәртіппен және шарттармен кейін жеке меншiкке сату немесе тегiн беру құқығымен жеке және заңды тұлғаларға жалға, сенiмгерлiк басқаруға берiледi.

30-бап. Ауыз сумен жабдықтау жүйесiн меншiктену құқығы

1. Ауыз сумен жабдықтау жүйесi тiршiлiктi қамтамасыз етудiң аса маңызды объектiлерiне жатады және республикалық, коммуналдық меншiкте, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың меншiгiнде болуы мүмкiн.
2. Коммуналдық меншіктегi ауыз сумен жабдықтау жүйесiн пайдалануды коммуналдық, бiрлескен және басқа да кәсiпорындар жүргiзедi.
3. Ауыз сумен жабдықтаудың жекелеген жүйелерi тұрғын үй кондоминиумдарының құрамына кiруi және үй-жайлар (пәтерлер) иелерiнiң меншiгi болуы мүмкiн.

31-бап. Ауыл шаруашылығы су пайдаланушыларына қызмет көрсетуге арналған су шаруашылығы құрылыстары

1. Ауыл шаруашылығы су пайдаланушыларына қызмет көрсетуге арналған су шаруашылығы құрылыстары коммуналдық меншiкте де, сондай-ақ су пайдаланушылар мен олардың бiрлестiктерiнiң де меншiгінде болуы мүмкiн.
2. Осы баптың 1-тармағында көрсетiлген су шаруашылығы құрылыстары Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарында белгiленген тәртiппен және шарттармен бұл құрылыстар қызмет көрсететiн су пайдаланушыларға немесе олардың бiрлестiктерiне жалға, сенiмгерлiк басқаруға, тегiн пайдалануға берiлуi, сондай-ақ сатылуы немесе өтeуciз берiлуi мүмкiн.

32-бап. Уақытша мемлекеттiк басқару

1. Ұлттық қауiпсiздiк мүдделерiне, азаматтардың өмiрi мен денсаулығына қауiп төнген жағдайда және республика немесе аймақ экономикасы үшiн стратегиялық маңызы бар жекелеген су шаруашылығы құрылыстарының тұрақты жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi мемлекеттiк мүлiктi басқару жөнiндегi уәкiлеттi органның ұсынысы бойынша бұл құрылыстарға қатысты уақытша мемлекеттiк басқаруды енгiзуi мүмкiн.
2. Уақытша мемлекеттiк басқаруды енгiзудiң тәртiбi Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.

33-бап. Су шаруашылығы құрылыстарына құқықтарды және олармен мәмiлелердi мемлекеттiк тiркеу

Су шаруашылығы құрылыстары оларға құқықтар және олармен жасалатын мәмiлелер Қазақстан Республикасының қолданыстағы жылжымайтын мүлiктердi мемлекеттiк тiркеу туралы заңдарына сәйкес мiндеттi түрде мемлекеттік тiркеуге жатады.

34-бап. Су шаруашылығы құрылыстары иелерiнiң жауапкершілiгi

1. Су шаруашылығы құрылыстарының иесi Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес олардың техникалық жай-күйiнiң қауiпсiздiгi үшiн жауап бередi.
2. Су шаруашылығы құрылыстары иелерiнің қауiпсiздiктi қамтамасыз етуiн қадағалауды су қорын пайдалану мен қорғау жөніндегі уәкілетті мемлекеттік басқару органымен келiсім бойынша төтенше жағдайлар және өнеркәсiптегi қауіпсiздiк жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк органдар жүзеге асырады.

YШIНШI БӨЛIМ
СУ ҚОРЫН ПАЙДАЛАНУ МЕН ҚОРҒАУДЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ

5-тарау
Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы
мемлекеттiк басқару

35-бап. Су шаруашылығы кешенiн мемлекеттiк басқару

1. Қазақстан Республикасының су шаруашылығы кешенiн мемлекеттiк басқаруды Қазақстан Республикасының Үкiметi, су қорын пайдалану мен қорғау жөніндегі уәкілетті мемлекеттік басқару органы, жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдар, сондай-ақ өзге де мемлекеттiк органдар өз құзыретi шегiнде жүзеге асырады.
2. Су шаруашылығы кешенi жүйесiн басқару құрылымы кешенділігі мен бағыныстылығын ескере отырып, мынадай деңгейлерге бөлiнедi:
1) мемлекетаралық;
2) мемлекеттiк;
3) бассейіндiк;
4) аумақтық.
3. Басқару деңгейлерi арасындағы функционалдық бағыныстылық пен мiндеттер бөлiсу осы Кодекспен және Қазақстан Республикасының тиiстi нормативтiк құқықтық актілерiмен белгіленедi.
4. Мемлекеттiк органдар су қорын ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiндегi iс-шараларды әзiрлеуге әрi жүзеге асыруға азаматтар мен қоғамдық бiрлестiктердi тартуы мүмкiн.

36-бап. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк басқарудың негiзгi принциптерi

Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттік басқару мынадай принциптерге негiзделедi:
1) халықтың өмiрi мен тiршiлiгiнің негiзi болып табылатын су ресурстарының ұлттық және қоғамдық маңызын тануға;
2) су объектiлерiнің сақталуы мен қалпына келтiрiлуiн, су пайдаланудың оңтайлы жағдайларын, қоршаған ортаның экологиялық тұрақтылығы мен санитарлық-эпидемиологиялық қауiпсiздiктi сақтауды қамтамасыз ететiн су объектiсiнің бүкiл бассейнi мен оның бөлiктерiн ұқыпты, ұтымды әрi кешендi пайдалану мен қорғауды ұштастыруға;
3) су қорын пайдалану, оның шаруашылық пайдаланылуын қорғау мен суды молайту саласындағы мемлекеттiк бақылау мен басқару функцияларын бөлуге;
4) бассейндiк басқаруға.

37-бап. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк басқарудың негiзгi мiндеттерi

Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк басқару мынадай негізгi мiндеттердi шешудi қамтамасыз етедi:
1) экономика салаларын сумен қамтамасыз етудi талдау әрi бағалау, кемшiлiктердi анықтау және оларды жою жөнiндегі мiндеттердi айқындау;
2) қолда бар су ресурстарының көлемiн, олардың сапасын және су ресурстарын пайдалануға құқықтардың болуын анықтау;
3) су тұтыну, су бұру мен су қорғау технологияларын жетiлдiрудiң негiзгi бағыттарын әзiрлеу;
4) қолда бар су ресурстарының көлемiн ұлғайту және су тапшылығын жабу үшiн оларды ұтымды қайта бөлу жөнiндегi iс-шаралардың болжамы және iс-шаралар ұйымдастыру;
5) жылдың сулылығына қарай суға қажеттілiктi қанағаттандырудың басымдықтары бойынша су ресурстарын бөлiп су пайдалану құрылымын белгiлеу;
6) ғылыми негiзделген нормативтер негiзiнде су пайдалану мен қайтымды суларды ағызуды лимиттеу;
7) экологиялық талаптар мен шектеулердi жоспарлау мен оларды сақтау;
8) су объектiлерiнің сандық әрi сапалық жай-күйiн және су пайдалану режимiн бақылау;
9) мемлекеттiк меншiктегi су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын тиiмдi басқару;
10) су шаруашылығы қызметтерiн көрсету рыногын дамыту.

6-тарау
Су қорын пайдалану мен қорғауды басқару саласындағы мемлекеттiк органдардың құзыретi

38-бап. Қазақстан Республикасы Yкіметiнiң құзыретi

Су қорын пайдалану мен қорғауды басқару саласында Қазақстан Республикасы Yкiметiнің құзыретiне мыналар кiредi:
1) су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк саясатты әзiрлеу;
2) республикалық меншiктегi су шаруашылығы объектiлерiнің тiзбесiн бекіту;
3) республикалық меншiктегi су объектiлерiн басқару мен су шаруашылығы құрылыстарына билiк ету;
4) сулар мен оларды пайдалануды мемлекеттiк есепке алуды, мемлекеттiк су кадастры мен су мониторингiн жүргiзу тәртібiн белгiлеу;
5) суларды пайдалану мен қорғауды мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыру тәртiбiн белгiлеу;
6) су объектілерiн пайдалануға беру, арнайы су пайдалануға лицензия беру тәртiбiн бекiту;
7) ауыл шаруашылығы тауар өндiрушiлерiне су беру жөнiндегi қызметтер құнын субсидиялау тәртiбiн бекiту;
8) су қорғау аймақтары мен белдеулерiн белгiлеу ережелерiн бекiту;
9) су ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғаудың жалпы және бассейндік схемаларын және су шаруашылығы баланстарын әзiрлеу мен бекiту тәртібiн белгілеу;
10) су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын жалға немесе сенімгерлік басқаруға беру тәртiбiн белгiлеу;
11) су шаруашылығына инвестициялар тарту;
12) ерекше мемлекеттiк маңызы немесе ғылыми құндылығы бар, ерекше қорғалатын су объектiлерi санатына жатқызылған су айдындары тiзбесiн бекiту;
13) судың жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындарды, құрылыстар мен басқа да объектiлердi орналастырудың және пайдалануға берудiң, сондай-ақ су айдындарында, олардың су қорғау аймақтары мен белдеулерінде құрылыс және басқа да жұмыстар жүргiзудiң тәртiбi мен шарттарын белгiлеу;
14) республика облыстары арасындағы су қатынастары ережелерiн бекiту;
15) су шаруашылығы құрылыстарына қатысты уақытша мемлекеттiк басқаруды енгiзу;
16) трансшекаралық суларды пайдалану мен қорғау мәселелерi бойынша шет мемлекеттермен және халықаралық ұйымдармен заңдарда белгіленген тәртіппен ынтымақтастық жасау;
17) осы Кодекске сәйкес өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асыру.

39-бап. Су қорын пайдалану мен қорғауды мемлекеттiк басқару органының құзыретi

1. Су қорын пайдалану мен қорғауды мемлекеттiк басқаруды Қазақстан Республикасының уәкiлеттi мемлекеттік органы және оның бассейндік су шаруашылығы басқармалары жүзеге асырады.
2. Су қорын пайдалану мен қорғауды уәкілетті мемлекеттiк басқару органының құзыретiне мыналар кiредi:
1) су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк саясатты әзiрлеу мен iске асыруға қатысу;
2) экономиканың су секторының дамыту бағдарламаларын әзiрлеу;
3) негiзгi өзендердiң бассейндерi мен жалпы республика бойынша су ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғау схемаларын әзiрлеу;
4) экономика салаларында су тұтынудың үлестiк нормаларын келiсу;
5) белгiленген тәртiппен арнайы пайдалануға лицензиялар бepу, тоқтата тұру және қайтарып алу;
6) бассейндер мен су пайдаланушылар бөлiнiсiнде су пайдалану лимиттерiн бекiту;
7) жалпы су пайдалану үлгi ережелерін бекiту;
8) санитарлық нормалар мен экологиялық талаптарды ескере отырып, оларды кешендi пайдалану негiзiнде су ресурстарын аймақаралық, облысаралық, ауданаралық және салааралық бөлудi қамтамасыз ету;
9) ауыл шаруашылығы тауар өндiрушiлерiне су беру жөнiндегi қызметтер құнын субсидиялау тәртiбiн әзiрлеу;
10) су қорын пайдалану мен қорғауды мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыру;
11) су пайдалану саласындағы үлестiк нормалар мен нормативтердi бекiту;
12) су ресурстарын пайдалануды мемлекеттiк есепке алу, мемлекеттік геология және жер қойнауын қорғау, гидрометеорология мен санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарымен бiрлесiп су объектiлерiнiң мемлекеттік су кадастры мен мониторингiн жүргiзу, су ресурстарының ақпараттық дерекқорын жасау әрi жүргiзу және оған барлық мүдделi тұлғалардың қол жеткiзуiн қамтамасыз ету;
13) су көздерiнде тiкелей орналасқан су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын пайдалану режимiн бекiту;
14) суларды пайдалану мен қорғауды реттеу саласындағы жобалау, iздестiру, ғылыми-зерттеу және конструкторлық жұмыстар ұйымдастыру;
15) су шаруашылығы объектiлерiн пайдалануға қабылдау мен тапсыру жөнiндегi жұмысқа қатысу, су шаруашылығы құрылыстарының жобалары мен су объектілерiнiң жай-күйіне әсер ететiн құрылыс, түбiн тереңдету және өзге де жұмыстарды келiсу;
16) республикалық меншiктегi су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын пайдалануды ұйымдастыру;
17) су қатынастары саласындағы әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстердi белгiленген тәртiппен қарау. Су заңдары бұзылған жағдайда мемлекетке келтiрiлген зиянды өтеуге сот тәртiбiмен талап-арыз беру;
18) мүдделi мемлекеттiк органдармен келiсiм бойынша кешендi мақсаттағы су қоймаларын пайдалану ережелерiн бекiту;
19) су ресурстарын пайдаланғаны үшiн төлем ставкаларын әзiрлеу;
20) су шаруашылығындағы мемлекетаралық ынтымақтастықтың басым бағыттарын әзiрлеуге, инвестициялар тарту мен пайдалануға қатысу;
21) су ceкторы үшiн инвестициялық жобалар дайындау әрі iске асыру;
22) су қатынастарын реттеу, трансшекаралық су объектiлерiн ұтымды пайдалану мен қорғау мәселелерi бойынша шектес мемлекеттермен заңдарда белгіленген тәртіппен ынтымақтастық жасау;
23) ерекше қорғалатын су объектілерiнің, соның iшiнде республикалық меншiктегi ауыз сумен жабдықтау режимiн, су қорғау аймақтары мен белдеулерi туралы ережелер әзiрлеу;
24) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес оған жүктелген өзге де функцияларды жүзеге асыру.
3. Су қорын пайдалану мен қорғау жөніндегi уәкiлеттi мемлекеттік органның өз құзыретi шегiнде қабылдаған шешiмдерi барлық жеке және заңды тұлғалардың орындауы үшін мiндеттi.

40-бап. Жергiлiктi өкілдi органдардың құзыретi

Жергiлiктi өкiлдi органдардың құзыретiне су қатынастары саласында мыналар кіредi:
1) су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi уәкiлетті мемлекеттік орган бекiткен үлгi ережелер негізiнде аймақтық жағдайлардың ерекшелiктерiн ескере отырып, жалпы су пайдалану ережелерiн белгiлеу;
2) су объектiлерiн ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiндегi аймақтық бағдарламаларды бекіту және олардың орындалуын бақылау;
3) коммуналдық меншiктегі су шаруашылығы құрылыстарын пайдалануға беру және алып қою тәртiбiн белгiлеу;
4) осы Кодекспен және Қазақстан Республикасының өзге де актілерiмен оларға жүктелген өзге де функцияларды жүзеге асыру.

41-бап. Жергiлiктi атқарушы органдардың құзыретi

Жергiлiктi атқарушы органдардың құзыретіне су қатынастары саласында мыналар кіредi:
1) коммуналдық меншiктегi су шаруашылығы құрылыстарын басқару мен пайдалану жөнiндегi су шаруашылығы ұйымдарын құру;
2) бассейндiк су шаруашылығы басқармаларымен, геология мен жер қойнауын басқару және санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау аумақтық органдарымен келiсiм бойынша ауыз сумен жабдықтау көздерiнің су қорғау аймақтарын, белдеулерi мен санитарлық қорғау аймақтарын белгілеу;
3) су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлеттi мемлекеттi органымен келiсiм бойынша су объектiлерiн оқшау және бiрлесiп пайдалануға беру;
4) бассейндiк кеңестер жұмысы мен бассейндiк келiсiмдерге қатысу;
5) су объектiлерiн ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiндегi аймақтық бағдарламаларды әзiрлеу, қаржыландырылуын қамтамасыз ету және оларды iске асыру;
6) су объектiлерiн ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiндегi бассейндiк бағдарламалардың қаржыландырылуын қамтамасыз ету және оларды iске асыруға үлестiк қатысу;
7) судың жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындар, құрылыстар мен басқа да объектілердi орналастыру мен iске қосуды, сондай-ақ су қорғау аймақтары мен белдеулерiндегi құрылыс, түбiн тереңдету және басқа да жұмыстар жүргiзу шарттарын келiсу;
8) су объектiлерiнiң жай-күйi туралы халықты хабардар ету;
9) су объектілерiн пайдалануға шектеулер енгiзу;
10) осы Кодекспен және Қазақстан Республикасының өзге де актiлерiмен оларға жүктелген өзге де функцияларды жүзеге асыру.

7-тарау
Су ресурстарын бассейндiк басқару

42-бап. Бассейндiк су шаруашылығы басқармаларының мiндеттерi мен функциялары

1. Бассейндiк су шаруашылығы басқармалары су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкiлеттi мемлекеттiк органының аумақтық бөлiмшелерi болып табылады, олардың негізгі мiндеттерi су объектiсi бассейніндегі су ресурстарын бiрiктiріп басқаруды қамтамасыз ету болып табылады.
2. Бассейндiк су шаруашылығы басқармалары мынадай функцияларды жүзеге асырады:
1) бассейндiк принцип негiзiнде гидрографиялық бассейн су ресурстарын кешендi басқару;
2) су қатынастары субъектiлерінің оң экономикалық, орынды, әдiл әрi экологиялық тұрақты нәтижеге қол жеткiзу мақсатында қолда бар су ресурстарын пайдалану жөнiндегi қызметiн үйлестiру;
3) бассейн шегінде перспективалық жоспарлар мен даму бағдарламалары негiзiнде су объектілерін қалпына келтiру мен қорғау туралы бассейндiк келiсiмдер дайындау;
4) су қорын пайдалану мен қорғауды, барлық жеке және заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының су заңдарын сақтауын мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыру;
5) қоршаған ортаны қорғау, геология мен жер қойнауын қорғау және гидрометеорология органдарымен бiрлесiп басссейндер бойынша мемлекеттiк есепті, мониторингін, мемлекеттік су кадастрын жүргiзу;
6) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен арнайы су пайдалануға лицензиялар беру, тоқтата тұру және қайтып алу;
7) мүдделi мемлекеттiк органдардың қорытындыларын ескере отырып, мыналарды келiсу:
басссейн су объектiлерiн ұтымды пайдалану жөнiндегi жергiлiктi атқарушы органдар жоспарларын;
судың жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындардың, құрылыстардың және басқа да объектiлердiң орнын белгiлеу жөніндегi ұсыныстарды;
судың жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындарды, құрылыстарды және басқа да объектілердi салу мен қайта жаңарту жобаларын;
су объектілерiнде, су қорғау белдеулерi мен аймақтарында құрылыс, түбiн тереңдету, пайдалы қазбалар, су өсiмдiктерiн өндiру жөнiндегi жарылыс жұмыстарын, кабельдер мен тұрба құбырларын және басқа да коммуникацияларды салу, сондай-ақ бұрғылау, ауыл шаруашылығы және басқа да жұмыстар жүргiзу туралы құжаттарды;
су объектiлерiн сақтау, олардың жай-күйiн жақсарту жөнiндегi iс-шаралар жоспарларын;
8) судың жай-күйiне әсер ететiн өндiрiстiк, ауыл шаруашылық және тұрғын үй-азаматтық мақсаттағы объектiлердi (iске қосу кешендерiн) пайдалануға қабылдау жөнiндегi мемлекеттiк комиссиялардың жұмысына, сондай-ақ дүлей зiлзалалардың (топан су, тасқын, және т.б.) зардаптарын жою жөнiндегi жұмыстарға қатысу;
9) су пайдаланушылар бөлiнiсiнде және бассейндер бойынша су пайдалану лимиттерiн белгiлеу;
10) жер асты суларының қорларын бекiтуге қатысу;
11) бiрлесiп пайдаланылатын су қоймалары жұмыс режимiн бекiту мен бақылау, салааралық, облысаралық және мемлекетаралық маңызы бар iрi су қоймалары жұмыс режимiн бақылау;
12) аймақаралық, облысаралық, мемлекетаралық су көздерi бойынша су алу мен су бөлу жоспарларын әзiрлеу әрi олардың сақталуын бақылау;
13) бассейн суларын кешендi пайдалану мен қорғау схемаларын, су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын пайдалану ережелерiн келiсу;
14) бассейн бойынша су шаруашылығы теңгерiмдерiн әзiрлеуге қатысу;
15) су объектiлерiн оқшау және бiрлесіп пайдалануға беру туралы ұсыныстарды және оларда су пайдалану шарттарын келiсу;
16) судың жай-күйiне әсер ететiн, су қорын пайдалану мен қорғау саласында белгiленген нормалар мен ережелердi бұзып жүзеге асырылған су шаруашылығы және өзге де объектiлердi қаржыландыруды, жобалау мен құрылысын салуды тоқтату туралы заңдарда белгiленген тәртіппен талаптар қою;
17) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес кiнәлiлердi жауапқа тарту үшiн cу заңдарының бұзылуы туралы материалдарды сот және құқық қорғау органдарына беру;
18) су заңдары бұзылған жағдайда мемлекет келтiрiлген зиянды өтеуге сот тәртiбiмен талап-арыз беру;
19) су ресурстарын ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiнде жүргiзiлiп жатқан жұмыс туралы, судың жай-күйi мен сапасын жақсарту жөнiнде қабылданған шаралар туралы белгiленген құзыреті шегінде халықты хабардар ету;
20) су ресурстарын пайдалану мен қорғау мәселелерi жөнінде жергiлiктi атқарушы және басқа да мүдделi мемлекеттік органдармен өзара iс-қимыл жасау;
21) су ресурстарын ұтымды пайдалану мен қорғау iсiнде халықты ағарту мен тәрбие беру жөнінде жұмыстар жүргiзу;
22) осы Кодекспен және Қазақстан Республикасының өзге де актiлерiмен оларға жүктелген өзге де функцияларды жүзеге асыру.

43-бап. Су ресурстарын басқарудың бассейндiк принципiн iске асыруға қоршаған ортаны қорғау уәкілеттi мемлекеттiк органы аумақтық бөлімшелерінің қатысуы

1. Қоршаған ортаны қорғау уәкiлеттi мемлекеттiк органы аумақтық бөлiмшелерiнiң су ресурстарын басқарудың бассейндiк принципiн iске асырудағы негiзгi функциялары мыналар болып табылады:
1) жасалған су шаруашылығы теңгерiмдерi, бассейн су ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғау схемалары негiзiнде су объектiлерiн ұтымды пайдалану мен қорғау жоспарларын келiсу;
2) су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлеттi мемлекеттік органымен бiрлесiп бассейн су объектiлерiнің мемлекеттік мониторингiн жүргiзуi;
3) су oбъектілерiне әсермен байланысты жеке және заңды тұлғалар қызметiне, сондай-ақ бассейн су объектiлерiнің жай-күйiне әсер ететiн шаруашылық және басқа да объектілердi салу мен қайта жаңартуға арналған жобалау алдындағы және жобалау құжаттамаларына мемлекеттiк экологиялық сараптама жүргiзуге қатысу;
4) су объектiлерiнің қорғалуы мен олардың су қорғау аймақтары аумақтарын пайдалану режимiнiң сақталуын мемлекеттiк бақылау;
5) бассейндiк келiсiмдер әзiрлеуге және олардың ведомстволық бағыныстағы аумақтарда жүзеге асырылуын бақылауға қатысу;
6) су объектілерін пайдалану, қалпына келтiру мен қорғау жөнiндегi мемлекеттiк (аумақтық және бассейндiк) бағдарламалар әзiрлеу және оларға ұсыныстар енгiзу.
2. Өз функцияларын орындау кезiнде қоршаған ортаны қорғау уәкiлеттi мемлекеттiк органының аумақтық бөлiмшелерi су ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғаудың берілген жалпы және бассейндiк схемаларын ұстанады.

44-бап. Су объектілерiн қалпына келтіру мен қорғау туралы бассейндiк келiсiмдер

1. Су объектiлерiн қалпына келтiру мен қорғау туралы бассейндiк келiсiмдер (бұдан әрi - бассейндiк келiсiмдер) су объектiлерiн қалпына келтiру мен қорғау жөніндегi iс-шараларды icкe асыру мақсатында су қатынастары субъектілерiнiң қызметін бiрiктiру және үйлестiру үшiн жасалады және бассейндiк су шаруашылығы басқармалары, жергiлiктi атқарушы органдар және су объектiсi бассейнi шегiнде орналасқан басқа да субъектiлер арасында жасалады. 2. Бассейндiк келiсiмдерде тараптардың оларды iске асыру мерзiмi көрсетiлiп, нақты су қорғау ic-шараларын iске асыру үшiн қажеттi күштер мен құралдарды кооперациялау жөнiндегi міндеттемелерін қамтиды.
3. Бассейндік келiсiмдердi дайындау су шаруашылығы теңгерiмдерi, су объектiлерiн кешендi пайдалану мен қорғау схемалары, су объектiлерiн пайдалану, қалпына келтiру мен қорғау жөнiндегі бағдарламалар, өзге де ғылыми және жобалық әзiрленiмдер, даму болжамдары, сондай-ақ мақсатты бағдарламалар негiзiнде жүзеге асырылады.
4. Бассейндер келiсiмдердiң мақсаттары мен міндеттерін iске асыру үшiн жеке және заңды тұлғалар қаражаты су объектiлерiн қалпына келтiру мен қорғау жөнiндегi iс-шараларға жұмсалатын қорлар құруы мүмкін.

45-бап. Бассейн кеңесi

1. Бассейн кеңесi - оған мемлекеттiк-билiк және бақылау-әкiмшiлiк өкiлеттіктерi берiлмей бассейндiк келiсiм шеңберiнде құрылатын консультативтік-кеңесшi орган.
2. Бассейн кеңесi су басқару, мүлiктiк қандай да болсын қоғамдық қатынастар субъектiсi болып табылмайды.
3. Бассейн кеңесiн осы бассейн су шаруашылық басқармасының басшысы басқарады және ол жергiлiктi атқарушы және өкілдi органдардың басшыларынан, уәкiлетті мемлекеттiк органдар аумақтық бөлiмшелерi басшыларынан және су пайдаланушылар өкiлдерiнен тұрады. Бассейн кеңесiнің құрамына, сондай-ақ қоғамдық бiрлестiктер мен жергiлiктi өзiн өзi басқарудың өкiлдерi кiредi.
4. Бассейн кеңесi су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы өзекті мәселелердi қарайды, бассейндiк келiсімге қатысушылар үшiн ұсыныстар мен ұсынымдар енгiзедi.

8-тарау
Су қорын пайдалану мен қорғауды мемлекеттiк жоспарлау

46-бап. Су қорын пайдалану мен қорғауды мемлекеттік жоспарлаудың мiндеттерi

1. Су қорын пайдалану мен қорғауды мемлекеттiк жоспарлау халықтың ауыз су мен тұрмыстық қажеттiлiктерiн бiрiншi кезекте қанағаттандыруды, суларды қорғау мен олардың зиянды әсерiнің алдын алуды ескере отырып, су пайдаланушылар арасында суларды ғылыми негiзделген түрде бөлудi қамтамасыз етедi.
2. Су қорын пайдалану мен қорғауды мемлекеттiк жоспарлау үшiн су шаруашылығы теңгерiмдерi, суларды кешендi пайдалану мен қорғау схемалары, экономиканың өндiргiш күштерi мен салаларын дамыту мен орналастырудың болжау схемалары жасалады.

47-бап. Су шаруашылығы теңгерімдерi

1. Су шаруашылығы теңгерiмдерi су объектiлерi бассейндерi, экономикалық аудандар бойынша және тұтас республика бойынша су ресурстарының бар-жоғы мен оларды пайдалану мүмкіндiктерiн бағалауға арналған.
2. Негiзгi өзендер бассейндерi мен тұтас алғанда, республикаға арналған су шаруашылығы теңгерiмдерi Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындаған тәртiппен әзiрленедi.
3. Су шаруашылығы теңгерiмдерiн әзiрлеумен байланысты шығындар республикалық бюджет есебiнен жүзеге асырылады.

48-бап. Су ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғау схемалары

1. Су ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғау схемалары су ресурстарын бiрiктiрiп басқару мәселелерi бойынша шешiм қабылдау мақсатында әзiрленедi.
2. Су ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғау схемаларын су ресурстарын пайдалану мен қорғауды басқару уәкiлеттi мемлекеттiк органы мүдделi министрлiктер, ведомстволар мен жергiлiктi атқарушы органдардың қатысуымен ғылыми және мамандандырылған жобалау ұйымдарын қатыстыра отырып, әзiрлейдi.
3. Кешендi схемаларда көзделетiн iс-шаралар мыналарға:
1) өндiрiс технологиясын жетiлдiру негiзiнде суды ұтымды әрi үнемдi пайдалануға;
2) суы аз және сусыз процесстердi қолдануға;
3) суғару жүйелерi мен сумен жабдықтау жүйелерiнде су ысырабын азайтуға;
4) суларды реттеу, өзен ағынын бассейнаралық қайта бөлу, тазартылмаған сарқынды сулар көлемiн азайту есебiнен жергiлiктi су ресурстарын бар мүмкiндiгiнше пайдалану;
5) қалаларды, елдi мекендердi, ауыл шаруашылығы алқаптары мен басқа да объектiлердi су басуының және су тасуының алдын алу.
4. Су ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғау схемалары Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындаған тәртiппен әзiрленедi және республикалық бюджет есебiнен қаржыландырылады.

49-бап. Өндiргiш күштер мен экономика салаларын дамыту мен орналастыру схемалары құрамында су ресурстарын пайдалану мен қорғауды болжау

1. Өндiргiш күштер мен экономика салаларын дамыту мен орналастыруды мемлекеттік болжау жүйесi құрамында су объектiлерiне экологиялық жол берілетін деңгейімен бiрге су ресурстарын пайдалану мен қорғаудың болжамдары әзiрленедi.
2. Өндiргiш күштер мен экономика салаларын дамыту мен орналастырудың болжамды схемаларын орталық атқарушы органдар Қазақстан Республикасы Үкiметінің тапсырмасы бойынша республикалық бюджет есебінен әзiрлейдi.
3. Орталық атқарушы органдар әзiрлеген өндiргiш күштер мен экономика салаларын дамыту мен орналастырудың схемалары су ресурстарын пайдаланудың рұқсат етiлетiн деңгейi мәнінде су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкілетті мемлекеттік органымен келiсуден өтедi.

9-тарау
Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы
бақылау мен сараптама

50-бап. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк бақылаудың мақсаты

Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк бақылаудың мақсаты Қазақстан Республикасы су заңдарының және су қорын пайдалану мен қорғаудың белгiлеген тәртiбiнің орындалуын қамтамасыз ету болып табылады.

51-бап. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы бақылаудың мiндеттерi мен түрлерi

1. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы бақылаудың өзіндiк міндеті шаруашылық және өзге де қызметтің әсерiнен сулардың жай-күйiнің өзгеруiн байқау, су қорғау iс-шараларының орындалуын, су заңдары талаптарының сақталуын тексеру.
2. Қазақстан Республикасында су қорын пайдалану мен қорғау саласында мемлекеттiк өндiрiстiк және қоғамдық бақылау жүзеге асырылады.

52-бап. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын органдар

1. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттік бақылауды өз құзыретi шегiнде мыналар жүзеге асырады:
1) су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлетті мемлекеттік органы;
2) қоршаған ортаны қорғау уәкiлеттi мемлекеттiк органы;
3) геология мен жер қойнауын қорғау уәкiлетті мемлекеттік органы;
4) өнеркәсiптегі қауiпсiздiк саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган;
5) санитарлық-эпидемиологиялық және мал дәрiгерлiк пен фитосанитарлық қадағалау мемлекеттiк органдары;
6) жергілiктi атқарушы органдар.
2. Су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкілетті мемлекеттік орган су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы басқа да уәкiлеттi мемлекеттік және жергiлiктi атқарушы органдар қызметiн үйлестiредi.
3. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк бақылауды ұйымдастыру мен жүргiзу тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындады.

53-бап. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар

1. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыру мiндетi жүктелген су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкілетті мемлекеттік органы мен оның аумақтық органдарының лауазымды адамдары сонымен бiр мезгiлде су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлар болып табылады.
2. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк бақылауға басшылық жасауды Қазақстан Республикасының су қорын пайдалану мен қорғау жөніндегі бас мемлекеттік инспекторы жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi бас мемлекеттiк инспекторы сонымен бiр мезгiлде лауазымы бойынша су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлетті мемлекеттiк орган басшысының орынбасары болып табылады.
Су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi тиiстi басқарманың бастығы Қазақстан Республикасының су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi бас мемлекеттiк инспекторының орынбасары;
Су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкілетті мемлекеттiк орган орталық аппаратының бөлiм бастықтары Қазақстан Республикасының су қорын пайдалану мен қорғау жөніндегі аға мемлекеттiк инспекторлар және мемлекеттік инспекторлар;
Су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкілетті мемлекеттiк орган орталық аппаратының бас және жетекші мамандары Қазақстан Республикасының су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлар;
Су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлеттi мемлекеттiк органы бассейндiк басқармаларының басшылары сонымен бiр мезгілде лауазымдары бойынша тиiсті бассейннің су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi бас мемлекеттiк инспекторлары;
Су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлеттi мемлекеттiк орган бассейндiк басқармалары басшыларының орынбасарлары сонымен бiр мезгiлде лауазымдары бойынша тиiстi бассейннiң су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi бас мемлекеттік инспекторларының орынбасарлары;
Бассейндiк басқармалар бөлiм бастықтары тиiстi бассейннің су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi аға мемлекеттiк инспекторлары;
Бассейндiк басқармалар бас мамандары мен жетекшi мамандары тиiстi бассейннiң су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегі мемлекеттiк инспекторлар.
3. Әкiмшiлiк мемлекеттiк қызметшiлердің тиiстi лауазымдарына "су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi бас мемлекеттiк инспектор", "су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi бас мемлекеттiк инспектор орынбасары", "су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегі аға мемлекеттік инспектор", "су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi мемлекеттік инспектор" арнайы атақтарын су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлетті мемлекеттiк органының басшысы бередi.
4. Су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегі мемлекеттiк инспекторлар су қорын пайдалану мен қорғауды мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру үшiн заңдарда белгіленген тәртіппен тиiстi техникалық құралдармен, белгiленген үлгідегi куәлiкпен, өңіршелік белгiмен және арнайы мөрмен қамтамасыз етіледі.

54-бап. Су қорын пайдалану мен қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлардың құқықтары

1. Су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлеттi мемлекеттiк органы мен оның аумақтық органдарының бас мемлекеттiк инспекторлары, су қорын пайдалану мен қорғау жөніндегі бас мемлекеттік инспекторлардың орынбасарлары, су қорын пайдалану мен қорғау жөніндегi аға мемлекеттiк инспекторлар, су қорын пайдалану мен қорғау жөніндегі мемлекеттік инспекторлар өз құзыретi шегінде мыналарға құқылы:
1) мемлекеттік органдарға, жеке және заңды тұлғаларға, сондай-ақ лауазымды адамдарға су заңдарының нормаларын сақталуын орындау, суларды пайдалану мен қорғауды жақсарту жөнiнде тиiсті iс-шаралар жүргiзу, су мен су объектілерiнің, сарқынды сулардың сапасын зертханалық бақылауды ұйымдастыру әрi нормативтiк құқықтық актiлерде белгіленген тастаулардың көлемi, еселенуi мен номенклатурасының рұқсат етiлетін шектi нормаларын сақтауына міндетті талаптар қоюға;
2) олар суларды пайдалану мен оларды қорғау ережелерiн бұзған не су объектiсiн мақсаттан тыс пайдаланған жағдайда арнайы су пайдалануға жеке және заңды тұлғаларға берiлген лицензиялардың қолданылуын заңдарда белгiленген тәртiппен тоқтата тұруға ұсыныстар енгiзуге;
3) белгiленген тәртiппен тiркелген нұсқама негiзiнде белгiлеген үлгідегi қызметтiк куәлiгiн көрсетiп мекемелер мен ұйымдарға баруға, суларды пайдаланудың жай-күйiн тексерудi жүзеге асыруға, суларды пайдалану мен оларды қорғау ережелерiнiң анықталған бұзылуын жою туралы орындалуы мiндеттi нұсқамалар беруге. Қажет болған жағдайда (авариялық тастаулар қаупi, су объектiлерiнiң қауiптi ластануы, өз бетiмен су алуы, су объектiлерiнде төтенше жағдайлар туындауы және т.с.с.) су пайдаланушылардың шаруашылық қызметiн тоқтата тұру туралы ұсыныстар енгiзуге;
4) заңдарда белгiленген тәртiппен лауазымды адамдар мен жекелеген азаматтардан суларды пайдалану мен қорғаудың жай-күйiн анықтау үшiн қажеттi мәлiметтер, соның iшінде зертханалық талдаулар деректерiн алуға;
5) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес жүргiзiлген тексерулер туралы актілер жасауға, әкiмшiлiк жүргiзуге және кiнәлi адамдарды әкiмшiлiк және өзге де жауапкершiлікке тартуға;
6) жекелеген өнеркәсiп объектiлерi, цехтары, кәсiпорындар, мекемелер мен ұйымдар қызметiн тоқтатуға дейiн белгiленген талаптар бұзылып жүргiзiлген су объектiлерiне сарқынды сулар ағызылуын шектеу, тоқтата тұру және оған тыйым салу туралы ұсыныс енгiзуге;
7) мемлекеттiк органдар, кәсiпорындар, мекемелер мен ұйымдардың басшыларының алдында меншiк нысанына қарамастан суларды пайдалану мен қорғаудың белгiлеген нормалары мен ережелерiн бұзуға жол берген лауазымды адамдарды жауапкершілікке тарту туралы мәселе қоюға, сондай-ақ қажет болған жағдайда қолданыстағы заңдарға сәйкес су заңдарының бұзылуына кiнәлiлердi қылмыстық жауапкершiлiкке тарту туралы мәселенi шешу үшiн құқық қорғау органдарына материалдар беруге;
8) осы Кодекс пен Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асыруға.
2. Су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлеттi мемлекеттік органының мемлекетi инспекторлары өз құзыреттерi шегiнде қабылдаған шешiмдерiн барлық жеке және заңды тұлғалар орындауға мiндетті және оларға бағыныстылығына қарай немесе сотқа шағым берiлуi мүмкiн.

55-бап. Су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкілеттi мемлекеттiк органының мемлекеттiк инспекторларының мiндеттерi

Су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкілетті мемлекеттiк органының мемлекеттік инспекторлары мыналарға мiндеттi:
1) өз қызметiн осы Кодекс пен Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асыруға;
2) бекiтiп берiлген аумақта су заңдарының сақталуын бақылауды жүзеге асыруға;
3) су қорын пайдалану мен қорғауды бақылауды жүзеге асыру кезiнде азаматтармен және қоғамдық бiрлестiктермен өзара iс-қимыл жасауға;
4) су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы заңдардың бұзылу фактiлерi туралы өз құзыретi шегiнде мемлекеттік органдарды хабардар етуге;
5) су қорын ұтымды пайдалану мен қорғау жөніндегi iс-шаралар әзiрлеу кезiнде жеке және заңды тұлғаларға жәрдем көрсетуге;
6) осы Кодекс пен Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген өзге де мiндеттердi орындауға.

56-бап. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы өндiрiстiк бақылау

1. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы өндiрiстiк бақылау су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкілетті мемлекеттiк органы қоршаған ортаны қорғау, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау, ал жер асты суларын пайдалану кезінде геология мен өнеркәсiптегi қауіпсiздiк мемлекетi органдары мен келiсiм бойынша бекiтетiн ережелер негiзiнде жүзеге асырылады.
2. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы өндірiстік бақылауды су объектілерiн ластау көздерi бар жеке және заңды тұлғалар жүзеге асырады.
3. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы өндiрiстiк бақылауды стандарттау, метрология және сертификаттау жөнiндегi уәкiлетті мемлекеттік орган аттестаттаған зертханалар жүргiзедi.

57-бап. Су қорының жай-күйiне әсер ететiн қызметтiң мемлекеттiк сараптамасы

1. Су қорының жай-күйiне әсер ететiн қызметке мемлекеттiк сараптаманың мақсаты осы қызметінің қоршаған ортаға әсерi бағалау мен қабылданатын басқару және шаруашылық шешiмдердiң қолайлы нұсқаларын айқындау болып табылады. Су қорының жай-күйiне әсер ететiн қызметтiң мемлекеттік сараптама мiндетi болып табылады. Адамдар мен қоршаған ортаға әсер ететiн су шаруашылығы жобалары мен жұмыстарын әзiрлеу әрi iске асыру олар мемлекеттiк сараптамадан өткізілгеннен кейін жүзеге асырылады.
2. Су объектiлерiнiң жай-күйiне әсер ететiн шаруашылық және басқа да объектiлер салу мен қайта жаңарту консервациялау мен оларды таратуға арналған жобалау мен жобалау алдындағы құжаттаманың мемлекеттiк сараптамасы олардың жай-күйiнің бастапқы мәлiметтерге, құрылыс жобалау мен салу жөнiндегi техникалық шарттарға, нормативтiк құжаттама талаптарына сәйкестiгiн тексеру мақсатында жүзеге асырылады және оларды құрылыс icтepi мен санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау жөнiндегi уәкілетті мемлекеттiк органдар жүзеге асырады.
3. Жер асты суларының қорлары мен жер асты су объектілерi туралы геологиялық ақпараттың мемлекеттiк сараптамасын геология мен жер қойнауы саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган жүзеге асырады.
4. Су шаруашылығы объектілерi мен өнеркәсiптік гидротехникалық құрылыстардың төтенше жағдайлар талаптарына сәйкестiгiне мемлекеттiк сараптаманы өнеркәсiптегi қауiпсiздiк пен төтенше жағдайлар саласындағы мемлекеттiк орган жүзеге асырады.
5. Мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық және экологиялық сараптаманы қоршаған ортаны қорғау және санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау саласындағы уәкілетті мемлекеттiк органдар жүзеге асырады.
6. Жүргiзiлетiн мемлекеттiк сараптама түрлерi Қазақстан Республикасының тиiстi заң актілерiмен айқындалады.

10-тарау
Суларды ұтымды пайдалану, оларды қорғау мен жай-күйiн жақсартуды қамтамасыз ету талаптары

58-бап. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын пайдалану кезiнде қойылатын табиғат қорғау талаптары

1. Сулардың жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындар мен құрылыстарды орналастыру, кәсiпорындар мен құрылыстарды және өзге де объeктiлердi орналастырылатын жерлердi белгілеу қоршаған ортаны қорғау, жер қойнауын қорғау, санитарлық-эпидемиологиялық, өнеркәсiптегі қауiпсiздiкті қадағалау, су ресурстарын молайту мен ұтымды пайдалану шарттары мен ережелерiн сақтай отырып, сондай-ақ көрсетiлген объектілер қызметiнiң экологиялық салдарларын ескере отырып жүргiзiледi.
2. Су объектiлерiнiң жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындарды, құрылыстар және басқа да объектiлер салу мен қайта жаңарту, консервациялау әрi оларды тарату қоршаған ортаны қорғау, жер қойнауын қорғау, санитарлық-эпидемиологиялық, өнеркәсiптегi қауiпсiздiкті қадағалау мемлекеттік органдарының оң қорытындысы болған жағдайда жүзеге асырылады.
3. Құрылыс жұмыстарын орындау кезiнде жерлердi қайта өңдеу, су ресурстарын молайту мен ұтымды пайдалану аумақтарды көркейту және қоршаған ортаны сауықтыру жөнiнде шаралар қабылданады.

59-бaп. Су объектiлерiне ластаушы заттардың ағызылуын азайту жөнiндегi талаптар

1. Су ресурстарын пайдалану мен қорғау ластаушы заттардың ағызылуы нүктелерiн нормалаудан бiрте-бiрте әрi жоспарлы түрде бас тарту, бассейн, су ағыны немесе учаске шегiнде барлық кәсiпорындардың су шаруашылығы қызметiн жиынтық нормалауға негізделетiн болады.
2. Ағызылатын суларды тазалау дәрежесi мен сапасына қойылатын талаптар су объектiсін ықтимал мақсатты пайдалану бағыттары бойынша айқындалады әрi есептеулермен негiзделедi және су объектiсiнiң нақты жай-күйi, техникалық әрi экономикалық, жоспарланатын көрсеткiштерге қол жеткiзу мүмкiндiктерi ескерiлуi тиiс.
3. Су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың, геология мен жер қойнауын қорғау және қоршаған ортаны қорғау уәкілетті мемлекеттiк органдары су объектiсiнiң әр бассейнi үшiн сулардың жай-күйi мен сапасы өлшемдерiнiң мақсатты көрсеткiштерiн әзiрлеуге мiндеттi.
4. Бассейн iшiндегi су объектiлерi жай-күйiнің мақсатты көрсеткiштерiне кезең-кезеңiмен көшу мерзiмдерiн бассейндiк су шаруашылықтары басқармалары және геология мен жер қойнауын қорғау және қоршаған ортаны қорғау аумақтық органдары бекітілген және келісілген әдiстеме негізiнде белгiлейді.

60-бап. Экономика салалары мен қоршаған ортаны қорғау салалары талаптарының орындалуын қамтамасыз ету үшін кешендi су жiберулердi негiздеу

1. Кешендi су жiберу санитарлық-эпидемиологиялық талаптардың орындалуын, сондай-ақ экономика салалары қажеттілiктерiн қамтамасыз ету шарттары ескеріле отырып айқындалады.
2. Табиғат қорғау және санитарлық-эпидемиологиялық су жiберулер басым болып табылады.
3. Табиғат қорғау су жiберуi су объектiсiнің табиғи ғұмырының сақталуы мен ласталуын жеткiлiктi түрде араластыруды қамтамасыз етуi тиiс. Ең аз су шығысын сақтаудан басқа, табиғат қорғау су жiберуi су жайылуы мен су тасуы кезiнде су объектiлерiнің кезеңдiк шайылуын қамтамасыз етуi тиiс.
4. Табиғат қорғау және санитарлық-эпидемиологиялық су жiберулерiнiң көлемiн өзендер бассейндерi бойынша су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкілетті мемлекеттік органы белгiлейдi.
5. Авариялық су жiберу су тасуы мен су жайылуы кезiнде су объектiсiнде судың көтерiлуiнің және су объектілерi салаларын су шаюының қалыпты деңгейiн ұстауды қамтамасыз етуi тиiс.

11-тарау
Суларды мемлекеттiк есепке алу, су кадастры, су объектілерiнiң мониторингi және су шаруашылығы кешенiн ғылыми қамтамасыз ету

61-бап. Жер бетi және жер асты суларын мемлекеттiк есепке алу

1. Жер бетi және жер асты суларын мемлекеттiк есепке алу осы аумақтағы су ресурстарының саны мен сапасын белгілеген тәртiппен жүйелi түрде анықтау және бекiту болып табылады.
2. Жер бетi және жер асты суларын мемлекеттiк есепке алу мәлiметтерi сапалық және сандық көрсеткiштер, олардың адам өмiрi мен денсаулығы үшiн өнеркәсiптiк және экологиялық қауiпсiздiгi дәрежесi, олардың зерттелуi мен пайдаланылуы бойынша жер бетi және жер асты су объектiлерiнің жай-күйiн көрсетедi әрi сипаттайды.
3. Жер бетi және жер асты суларын мемлекеттiк есепке алуды су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлетті мемлекеттік органы геология мен жер қойнауын қорғау уәкілетті мемлекеттiк органымен бiрлесiп су пайдаланушылар мен гидрометеорологиялық қызметтер ұсынатын жер асты суларын пайдалануды есебiнiң деректерi негiзiнде жүзеге асырады.
4. Су ресурстарын мемлекеттiк есепке алу тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.

62-бап. Мемлекеттiк су кадастры

1. Мемлекеттік су кадастры су объектiлерiнің жай-күйi мен олардың пайдаланылуы туралы, олардың су ресурстары туралы, су пайдаланушылар туралы ресми мәлiметтердің жүйелендiрiлген жиынтығы болып табылады.
2. Мемлекеттiк су кадастры бiрыңғай жүйе бойынша жүргiзiледi және суларды мемлекеттiк есепке алу деректерiне негізделедi.
3. Мемлекеттiк су кадастрына енгiзiлген су объектiсiнің онда тiркеу нөмiрi, атауы мен физикалық-географиялық, геологиялық-геологиялық, гидрологиялық, техникалық, құқықтық және экономикалық көрсеткіштер қамтылатын кешендi сипаттама көрсетiлетiн паспорты болады.
4. Мемлекеттiк су кадастрын жүргiзудi су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкілетті мемлекеттiк органы геология мен жер қойнауын қорғау және гидрогеология мен қоршаған ортаны қорғау органдарымен бiрлесiп жүзеге асырады.
5. Су пайдаланушылар су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкiлеттi мемлекеттiк органына және геология мен жер қойнауын қорғау мемлекеттiк органына Мемлекеттiк су кадастрына енгiзілуi тиiс барлық қажетті мәлiметтердi ұсынуға тиiс.
6. Су пайдаланушылар су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкiлеттi мемлекеттiк органы Мемлекеттік су кадастрында қамтылған ақпаратқа мүдделi жеке және заңды тұлғалардың қол жеткiзуiн қамтамасыз етуге міндеттi.
7. Мемлекеттiк су кадастрын жүргiзу тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.

63-бап. Су объектiлерiнiң мемлекеттiк мониторингi

1. Су объектiлерiнiң мемлекеттiк мониторингi қоршаған табиғи орта мемлекеттiк мониторингi жүйесiнің құрамды бөлiгi болып табылады.
2. Су объектiлерiнiң мемлекеттiк мониторингi олардың жай-күйiне гидрологиялық, гидрогеологиялық, гидрогеохимиялық, санитарлық-химиялық, микробиологиялық, паразитологиялық, радиологиялық және токсикологиялық көрсеткiштерiн тұрақты қадағалау жүргiзу, жағымсыз процестердi уақтылы анықтау, олардың дамуын бағалау мен болжау мақсатында алынған ақпаратты жинақ өңдеу, зиянды әсерiн болдырмау жөнiнде ұсынымдар әзiрлеу әрi жүзеге асырылатын cу шаруашылығы ic-шараларының тиiмдiлiгi дәрежесiн анықтау жүйесi болып табылады.
3. Су объектілерiнің мемлекеттiк мониторингiн су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкілетті мемлекеттiк органы бiрлесiп әзiрлеген әдiстеме бойынша қоршаған ортаны қорғау, геология мен жер қойнауын қорғау, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау, гидрометеорология мемлекеттiк органдарымен бiрлесiп жүзеге асырады.

64-бап. Су қорын ұтымды пайдалану мен қорғауды ғылыми қолдау және инновациялық-ақпараттық қамтамасыз ету

1. Су қорын ұтымды пайдалану мен қорғау саласындағы ғылыми-техникалық прогресс Қазақстан Республикасы су саясатының басым бағыты болып табылады.
2. Су қорын ұтымды пайдалану мен қорғауды ғылыми қамтамасыз ету міндеттерi мыналар:
1) су ресурстарын кешендi әрi ұтымды пайдалануды негiздеу;
2) су шаруашылығы кешенiн дамытуды бағалау мен болжау;
3) су үнемдеудің ғылыми-әдiстемелiк және технологиялық негiздерiн әзiрлеу;
4) су шаруашылығы жүйесiнiң нормативтiк базасын әзiрлеу;
5) басқару шешiмдерiн қабылдау үшiн ұсынымдар әзiрлеу болып табылады.
3. Iргелi және қолданбалы ғылыми зерттеулер республикалық бюджетте және Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған басқа да көздер есебiнен қаржыландырылады.
4. Су қорын ұтымды пайдалану мен қорғау саласындағы инновациялық қызмет Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес iске асырылады және мыналарды қамтамасыз етедi:
1) бұл қызметтi дамыту үшiн ұйымдастырушылық және заңдық жағдайларды қалыптастыру;
2) жалпы ұлттық сипаттағы инновациялық су шаруашылығы және су қорғау бағдарламалары үшiн белгiлi бiр жеңілдiктер енгiзу, тікелей мемлекеттік инвестициялар бөлу.
5. Су ресурстарын кешендi әрi ұтымды пайдалану мен қорғауды ұзақ мерзiмдi және орта мерзiмдi жоспарлау, су шаруашылығы ұйымдары мен су пайдаланушыларды ақпараттық қамтамасыз ету мақсатында су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкiлеттi мемлекеттiк органы мүдделi мемлекеттiк органдармен бiрлесiп су ресурстарын пайдаланудың республикалық ақпараттық-талдау жүйесiн құруға құқылы.
6. Дерекқор қалыптастыру үшiн су пайдаланушы жеке және заңды тұлғалар белгiленген тәртiппен бекiтiлген нысандар бойынша мәлiметтер бередi.
7. Су ресурстарын пайдаланудың республикалық ақпараттық-талдау жүйесi республикалық бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылады.

12-тарау
Азаматтар мен қоғамдық бiрлестiктердiң су қорын пайдалану мен қорғауды басқаруға қатысуы

65-бап. Азаматтар мен қоғамдық бiрлестiктердiң су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудағы құқықтары мен мiндеттерi

1. Азаматтар мыналарға құқылы:
1) заңдарда белгiленген тәртiппен су ресурстарын пайдалануға, оларды қорғау мен молайту жөнiнде шараларды жүзеге асыруға, су және онымен байланысты қоршаған ортаны қорғау мен сауықтыруға қатысуға;
2) су ресурстарын пайдалану мен қорғау мәселелерi бойынша мемлекеттiк органдар мен ұйымдарға хаттар, шағымдар, өтiніштер мен ұсыныстар жiберуге;
3) қоғамдық экологиялық сараптама жүргiзу туралы ұсыныстар енгiзуге және оған қатысуға;
4) су ортасы мен адам денсаулығына зиянды әсер ететiн кәсiпорындарды, құрылыстар мен өзге де экологиялық зиянды объектiлер орналастыру, салу, қайта жаңарту мен пайдалануға беру туралы шешiмдердiң күшiн әкiмшiлiк тәртiппен немесе сот тәртібiмен жоюды талап етуге;
5) заңдарда белгiленген тәртiппен Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де құқықтарды iске асыруға.
2. Қазақстан Республикасының әр азаматы мен Қазақстан аумағындағы шетелдiк азаматтар су қорын пайдалану мен қорғау, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы Қазақстан Республикасының заңдарын сақтауға мiндеттi.

66-бап. Қоғамдық бiрлестiктердiң су қорын пайдалану мен қорғауды қоғамдық бақылаудағы қызметi

1. Қоғамдық бiрлестiктердің су қорын пайдалану мен қорғауды қоғамдық бақылаудағы қызметi олардың жарғыларына және Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Қоғамдық бiрлестiктердiң өкiлдерi бассейн кеңестерiнiң жұмысына қатыса алады.
3. Суларды пайдалану мен қорғау саласындағы қоғамдық бақылауды қоғамдық бiрлестіктер өз бастамасы бойынша жүргізеді.
4. Су қорын пайдалану мен қорғауға қоғамдық бақылау жүргiзу тәртiбiн қоғамдық бiрлестiктер олардың жарғысына сәйкес су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын уәкiлеттi мемлекеттiк органдармен келiсiм бойынша айқындалады.

ТӨРТIНШI БӨЛIМ
СУ ПАЙДАЛАНУ

13-тарау
Су пайдалану құқығы

67-бап. Су пайдалану түрлерi, су пайдалану құқығының туындауы және су пайдаланушылар

1. Су пайдалану ретiне қарай жалпы, арнайы, оқшау, бастапқы, қайталама, тұрақты және уақытша болып бөлiнедi.
2. Жалпы су пайдалану құқығы әр азаматта ол туған сәтінен бастап туындайды және қандай да болмасын жағдайда одан айырылмайды.
3. Осы Кодекспен белгiленген арнайы су пайдалануға құқықты белгiлейтiн құжат берiлген сәттен бастап арнайы су пайдалану құқығы туындайды.

68-бап. Жалпы су пайдалану

1. Жалпы су пайдалану су ресурстарын жеке азаматтарға бекiтусiз және судың жай-күйiне әсер ететiн құрылыстар мен техникалық құрылғылар қолданусыз халық мұқтаждарын қанағаттандыру үшiн жүзеге асырылады.
2. Жалпы су пайдалануды жүзеге асыру үшiн арнайы рұқсат талап етілмейдi.
3. Экологиялық, техникалық және санитарлық қауiпсiздiк мақсаттарында жалпы су пайдалану шектелуi немесе оған тыйым салынуы мүмкін.
4. Жалпы су пайдаланудың шарттары мен ережелерiн жергiлiктi атқарушы органдар белгiлейдi.

69-бап. Арнайы су пайдалану

1. Халықтың ауыз су және тұрмыстық қажеттiлiктерiн, ауыл шаруашылығының, өнеркәсiптiң, су көлiгiнiң және экономиканың басқа да секторларының суға қажеттілiктерiн қанағаттандыру, сондай-ақ өнеркәсiптiк, коммуналдық-тұрмыстық, қашыртқылық және басқа да сарқынды сулар ағызу үшiн су объектiсiнен оларды құрылыстар немесе техникалық құрылғыларды қолданып алып қою немесе алып қоюсыз су объектiсiнен жер беті және жер асты су ресурстарын тiкелей пайдалану жатады.
2. Жеке және заңды тұлғалардың арнайы су пайдалану құқығы оларда белгiленген мақсаттарда ғана пайдаланылады және өзге тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерiн бұзбауы әрi қоршаған ортаға зиян келтiрмеуi тиiс.
3. Жеке және заңды тұлғалар арнайы су пайдалану құқығын арнайы су пайдалануға лицензия негiзінде жүзеге асырады.

70-бап. Оқшауланған су пайдалану

1. Су объектілерiн немесе олардың бiр бөлiгiн бiр жеке немесе заңды тұлғаға пайдалануға беру кезiнде оқшауланған су пайдалану құқығы туындайды.
2. Оқшауланған су пайдалануға берiлген су объектiлерiнде жергiлiктi атқарушы органдар белгiлеген шарттармен жалпы су пайдалануға рұқсат етiледi.
3. Оқшауланған су пайдалануды жүзеге асырушы су пайдаланушы белгілеген тәртiппен егер жергілiктi атқарушы органдар шешiмдерімен өзгеше белгіленбесе, белгіленген тәртіппен жалпы су пайдалану шарттары немесе оған тыйым салынғаны туралы жария етуге мiндеттi.

71-бап. Бiрлесiп су пайдалану

1. Су объектiлерiн немесе олардың бiр бөлiгiн бiрнеше немесе заңды тұлғаға пайдалануға беру кезiнде бiрлесiп су пайдалану құқығы туындайды.
2. Бiрлесiп су пайдалану кезiнде бiрiншi кезекте халықты ауыз сумен жабдықтаумен айналысатын, сондай-ақ төменде орналасқан су пайдаланушылар мүдделерi қанағаттандырылады.
3. Бiрлесiп су пайдалануға берiлген су объектiлерiнде жергiлiктi атқарушы органдар белгiлеген шарттармен бiрлесіп су пайдалануға рұқсат етіледi.
4. Бiрлесiп су пайдаланушы су пайдаланушылар егер жергілікті атқарушы органдар шешiмдерiмен өзгеше белгіленбесе, жалпы пайдалану шарттары немесе оған тыйым салынғаны туралы жария етуге мiндеттi.

72-бап. Бастапқы және қайталама су пайдалану

1. Өз қажеттiлiктерiн қанағаттандыру немесе оны қайталама су пайдаланушыларға жеткiзу үшiн су объектiлерiнен тiкелей су алуды жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар бастапқы су пайдаланушылар болып табылады. Бастапқы су пайдалану арнайы су пайдалануға лицензия негiзінде жүзеге асырылады.
2. Бастапқы су пайдаланушыдан шарт негiзiнде су алатын жеке және заңды тұлғалар қайталама су пайдаланушылар болып табылады.
3. Қайталама су пайдалануға шартта берiлетiн су мақсаты және оны пайдаланудың негiзгi шарттары көрсетiлiп, бастапқы су пайдаланушыға белгiленген лимит шегiнде қайталама су пайдаланушыға су беру кестесiне кепiлдiк берiледi.
4. Бастапқы және қайталама су пайдаланушылар су заңдары талаптарының сақталуы үшiн екi жақты жауапкершiлiкте болады.

73-бап. Су пайдалану мерзiмдерi

1. Арнайы су пайдалану мерзiмдерi су объектiсiнің әлеуетi мен ағымдағы экологиялық жай-күйiне байланысты. Арнайы су пайдаланудың басталу мерзiмi арнайы су пайдалануға лицензия алынған күнiнен бастап есептеледi.
2. Алдын ала мерзiмi белгiленбеген су пайдалану тұрақты болып танылады.
3. Уақытша су пайдалану қысқа мерзiмдi - бес жылға дейін және ұзақ мерзiмдi бес жылдан қырық тоғыз жылға дейiн болуы мүмкін.
4. Жалпы су пайдалану мерзiмi шектелмейдi.

74-бап. Су пайдаланушылар құқықтары

Су пайдаланушылар мыналарға құқылы:
1) Қазақстан Республикасының су заңдарында көзделген шарттар мен талаптарды сақтап, берілген мақсаттарда су ресурстарын пайдалануға;
2) бұл peттe басқа тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерiнiң бұзылуына, су объектiлерi мен қоршаған ортаға және су объектiлерiне зиян келтiрмей оларға тиесiлi су пайдалану құқығын өз ұйғарымына қарай жүзеге асыруға;
3) заңдарда белгiленген тәртiппен су қоры жерлерiн пайдалануға;
4) су пайдаланушылар бiрлестiктерiн, одақтарын (қауымдастықтарын) және басқа да коммерциялық емес ұйымдар құруға;)
5) белгiленген тәртiппен су шаруашылығы қызметiн жүзеге асыру үшiн су объектілерiнiң жай-күйi туралы ақпарат алуға;
6) су пайдалануға өз құқықтарын қорғауға және жақтауға;
7) су берудiң белгiленген лимитi мен режимiне сәйкес құқығын бұзумен келтiрiлген зиянды өтетуге, соның ішінде су алу құқығын да;
8) Қазақстан Республикасының су заңдарында көзделген басқа да құқықтарын жүзеге асыруға.

75-бап. Су пайдаланушылар мiндеттерi

Су пайдаланушылар мыналарға мiндеттi:
1) су ресурстарын ұтымды әрi үнемдi пайдалануға су ысырабын азайтуға шаралар қабылдауға;
2) су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарына ұқыппен қарауға, оларға зиян келтiрiлуiне жол бермеуге;
3) белгiлеген су пайдалану лимиттерi мен режимдерiн сақтауға;
4) басқа да су пайдаланушылар мен табиғат пайдаланушылар құқықтары мен мүдделерiнiң бұзылуына жол бермеуге;
5) судың жай-күйіне әсер ететiн су шаруашылығы құрылыстары мен техникалық құрылғыларды оңды күйде ұстауға, олардың пайдалану қасиеттерiн жақсартуға, су ресурстарын пайдалануды есепке алуды жүргiзуге;
6) су қорғау шараларын жүзеге асыруға және су объектiлерiн қорғау жөнiнде шаралар қабылдауға;
7) арнайы су пайдалануға лицензияда белгiленген су пайдалану шарттарын, сондай-ақ бақылаушы органдардың нұсқамаларын толық көлемде белгiленген мерзiмде орындауға;
8) белгiленген нормативтерден асатын зиянды заттар тастауға жол бермеуге;
9) белгiленген нысанда су объектiсiнің пайдаланылуы туралы шынайы әрi толық ақпараттық мемлекеттiк органдарға уақтылы ұсынуға;
10) су үнемдеушi технологияларды, суғарудың озық техникасын, сумен жабдықтаудың айналымдық және қайталама жүйелерін енгiзуге шаралар қолдануға;
11) жер бетi және жер асты суларынан су жинау алаңының ластануына жол бермеуге, аумақтағы жауын суларын тазарту мен жинауды қамтамасыз етуге;
12) су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарында экологиялық, балық шаруашылығы және өзге де қолданыстағы нормаларға су деңгейiнің немесе су шығысының ең төменгі рұқсат етiлетiн деңгейiн қамтамасыз етуге;
13) су объектiлерiнiң су қорғау аймақтарында шаруашылық және өзге де белгiленген қызмет режимiнiң сақталуын қамтамасыз етуге;
14) су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкiлеттi мемлекеттiк органының, қоршаған ортаны қорғау, геология мен жер қойнауын қорғау органдарының тиiстi негiздемесi мен шешiмiнсiз ауыз су сапасындағы судың өндірістік және басқа да мұқтаждарға пайдаланылуына жол бepмeугe;
15) су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарында өнеркәсiптегi қауiпсiздiк талаптарын сақтауға;
16) пайдаланылатын су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарында азаматтардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге;
17) барлық авариялық жағдайлар мен су пайдалану технологиялық режимiнің бұзылуы туралы төтенше жағдайлар жөнiндегi аумақтық органдарға дереу хабарлауға, сондай-ақ су объектілерiне зиян келтірілуiн болдырмау жөнiнде шаралар қабылдауға;
18) су пайдаланғаны үшiн төлемдердiң уақтылы төленуiн жүзеге асыруға;
19) Қазақстан Республикасының су заңдарында көзделген басқа да мiндеттердi орындауға.

76-бап. Су пайдалану құқықтарын жүзеге асыру

1. Су пайдалану құқығы заңмен қорғалады. Осы Кодекспен және басқа да нормативтiк құқықтық актiлерде көрсетiлген негiздер бойынша ғана су пайдалану құқығынан айырылуы мүмкiн.
2. Олардың су пайдалану құқығына қысым көрсетiлуiмен байланысты атқарушы билiк органдары тарапынан су пайдаланушылар қызметiне араласуға осы Кодекспен көзделген жағдайларды қоспағанда, тыйым салынады.

77-бап. Су пайдалану құқықтарын шектеу

1. Мемлекеттiң қауiпсiздiгi мен қорғанысын, халықтың денсаулығын сақтауды, қоршаған ортаны, тарихи-мәдени мұраны, басқа да тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғауды қамтамасыз ету мақсатында, сондай-ақ құрғақшылық, авариялық жағдайларда, iндет қаупі, эпизоотия мен басқа да төтенше жағдайлар туындаған кезде заңдарда белгіленген тәртіппен су пайдалану құқығы шектелуi мүмкін.
2. Су пайдалану құқықтарын шектеу ауыз су және халықтың тұрмыстық мұқтаждар үшiн су ресурстарын пайдалану жағдайларын нашарлатпауы тиiс.

78-бап. Арнайы су пайдалану құқықтарын тоқтату

1. Мынадай:
1) су пайдаланушы су пайдалану құқығынан бас тартқан;
2) су пайдалану мерзiмi өткен;
3) су пайдаланушы жеке тұлға қайтыс болған;
4) су пайдаланушы заңды тұлға таратылған;
5) су объектiлерi табиғи немесе жасанды түрде жойылған;
6) су объектілерін пайдалану құқықтары Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен басқа да жеке және заңды тұлғаларға көшкен жағдайларда арнайы су пайдалану құқықтары тоқтатылды деп саналады.
2. Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртіппен мынадай:
1) су ресурстары мақсаттан тыс пайдаланылған;
2) ауыз сумен жабдықтау су ресурстары бiр жыл бойы пайдаланылмаған;
3) су ресурстары үш жыл бойы пайдаланылмаған;
4) су ресурстарын мемлекеттiк мұқтаждар үшiн пайдалану қажеттілiгi туындаған;
5) су пайдаланушы су заңдарында белгiленген шарттар мен талаптарды сақтамаған;
6) су ресурстарын пайдалануға тыйым салу туындаған жағдайларда арнайы су пайдалану лицензиясын қайтып алу жолымен арнайы су пайдалану құқығы тоқтатылады.
3. Арнайы су пайдалану лицензиясын қайтып алу су пайдалану шартын бұзу үшiн негiз болып табылады.
4. Арнайы су пайдалану құқығын тоқтату туралы шешiмге Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен шағым берiлуi мүмкiн.

14-тарау
Арнайы су пайдалануды лицензиялау

79-бап. Лицензия негiзiнде жүзеге асырылатын арнайы су пайдалану түрлерi

1. Арнайы су пайдалануға лицензияны су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкілетті Мемлекеттік органы лицензиялау туралы қолданыстағы заңдарға сәйкес бередi және ол арнайы су пайдалану құқықтарының туындауы үшiн негiз болып табылады.
2. Лицензиялар арнайы су пайдаланудың мынадай түрлерiне берiледi:
1) өз мұқтаждары үшiн су көздерiнен су алу;
2) су объектiлерiнен су жеткiзуге шарт негiзiнде оны қайталама су пайдаланушыға су алу немесе суды бұру;
3) сарқынды суларды ағызу;
4) жер асты су объектiсiнiң суын пайдалану.
3. Арнайы су пайдалануға лицензиямен белгiленген су пайдалану көлемдерi су пайдалану мен есептелген сумен қамтамасыз етудiң басқа жағдайларында шектi болып табылады.
4. Арнайы су пайдалануға лицензиялаудың ерекшелiктерiн Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлейдi.

БЕСIНШI БӨЛIМ
Су шаруашылығын ұйымдастыру

15-тарау
Су шаруашылығы ұйымдары

80-бап. Мемлекеттiк су шаруашылығы ұйымдары

Мемлекеттiк су шаруашылығы ұйымдарын Қазақстан Республикасының Yкiметi мыналар бойынша жұмыстарды орындау мақсатында құрады:
1) су объектiлерiнiң мониторингiн жүргiзу;
2) су кадастрын жасау;
3) су объектiлерi жай-күйiн бақылау әдiснамасын әзiрлеу мен жетiлдiру;
4) су пайдалану технологиясын әзiрлеу мен жетiлдiру әрi экономиканың әртүрлi саласында оның тиiмдiлiгiн арттыру;
5) су шаруашылығы нормативтерiн әзiрлеу;
6) мемлекеттiк меншiктегi су шаруашылығы объектiлерi мен құрылыстарын ұстау мен пайдалану;
7) республикалық меншiктегi трансшекаралық, мемлекетаралық, облысаралық су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарынан су пайдаланушыларға суды уақтылы әрi iркiлiссiз беру;
8) шектес мемлекеттердегi мемлекетаралық су объектiлерiн жөндеуге үлестiк қатысу.

81-бaп. Коммуналдық су шаруашылығы ұйымдары

Коммуналдық су шаруашылығы кәсiпорындарын жергiлiктi атқарушы органдар мынадай функцияларды орындау үшiн құрады:
1) коммуналдық меншiктегі су шаруашылығы құрылыстарын ұстау әрi пайдалану;
2) су көздерiнен су пайдаланушыларға суды уақтылы әрi iркiлiссiз беру;
3) пайдаланылған, сарқынды және қашыртқылық суларды жинау, тазалау әрi ұйымдастырылған су ағызу.

82-бап. Мемлекеттiк емес су шаруашылығы ұйымдары

1. Мемлекеттiк емес су шаруашылығы ұйымдарын су пайдаланушыларға су беру, техникалық қызмет көрсету және су пайдалану саласында кәсіпкерлiк қызметтi қамтамасыз ету үшiн жеке және заңды тұлғалар, соның iшiнде шетелдiктер де құрады.
2. Су пайдалану саласындағы кәсiпкерлiк қызмет мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылады:
1) пайдалану үшiн cу ресурстарын алып қою;
2) су пайдаланушыларға су жеткiзу үшiн су ресурстарын алып қою;
3) пайдаланылған, сарқынды және қашыртқылық суларды жинау, тазалау әрi ағызу;
4) су ресурстарын алып қоюмен байланысы жоқ қызмет;
5) су объектiлерi сулары сапасы мен олардың жай-күйiн жақсарту жөнiндегi қызмет;
6) су шаруашылығы-экологиялық маркетинг саласындағы қызметтер;
7) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарында тыйым салынбаған өзге де қызмет түрлерi.
3. Су пайдалану мен қорғау қызметi саласындағы кәсiпкерлік қызметтi мемлекеттiк қолдау Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

83-бап. Су шаруашылығы ұйымдары қызметіне қойылатын талаптар

1. Су шаруашылығы ұйымдары табиғи монополия субъектiлерi болып табылады және өз қызметiн осы Кодекске, Қазақстан Республикасының заңдарына, ұйымның жарғысына және тараптармен шарттарға сәйкес жүзеге асырады.
2. Су шаруашылығы ұйымдары мыналарға мiндеттi:
1) су шаруашылығы жүйелерi мен құрылыстарының тиiстi техникалық жай-күйiн қамтамасыз етуге;
2) шарттарға сәйкес белгiленген мерзімде су пайдаланушыларды сумен қамтамасыз етуге;
3) су пайдаланушылармен келiсiм бойынша белгiленген нүктелерде су өлшеуiш аспаптарды орнатуға;
4) су объектiлерiнің ластануын, қоқыстануын және сарқылуын болдырмайтын шаралар қабылдауға.

16-тарау
Су ресурстарын пайдалану мен қорғау саласындағы
мемлекеттiк нормалау

84-бап. Су ресурстарын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк нормалау

1. Су ресурстарының рұқсат етiлетiн сандық және сапалық көрсеткiштерiне, су көрсеткiштерiн дәл өлшеу нормаларына қойылатын талаптарды регламенттеу мақсатында су ресурстарын ұтымды пайдалану мен қорғауды нормативтік техникалық, санитарлық-эпидемиологиялық және метрологиялық қамтамасыз етудiң бiрыңғай жүйесi белгiленедi әрi су объектiлерiндегi өндiрiстiк және өзге қызметтің шегiн реттейдi.
2. Су ресурстарын пайдалану мен қорғау саласындағы нормалауды су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкілеттi мемлекеттік органы және басқа да мемлекеттiк органдар өз құзыретi шегiнде жүзеге асырады.

85-бап. Су пайдалану лимиттерi

1. Өзендер бассейндерi бойынша су пайдалану лимиттерi су объектiлерiн рұқсат етiлетiн зиянды әсерлердiң шектерiнiң бассейндiк схемалары мен нормативтерi негiзiнде белгiленедi және оларды су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкілеттi мемлекеттiк органы қоршаған ортаны қорғау мемлекеттiк органымен, ал жер асты сулары бойынша геология және жер қойнауын пайдалану мемлекеттi органымен келiсiм бойынша бекiтедi.
2. Жылдың сулылығын, су объектiлерiнiң экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық жай-күйiн ескере отырып, олар мәлiмдеген су алу және/немесе су ағызу қажеттiлiктерiнiң негiзiнде барлық су пайдаланушылар үшiн айлар бойынша бөлiп, су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкілеттi мемлекеттiк орган су пайдалану лимиттерін жыл сайын нақтылайды әрi олардан асырмауы тиiс.
3. Су пайдалану лимиттерi су шаруашылығы жағдайының, су объектiлерiнiң экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық жай-күйiнiң өзгеруiне байланысты қайта қаралуы тиiс.

86-бап. Суларды бақылау мен есепке алуды нормативтiк-техникалық, санитарлық-эпидемиологиялық және метрологиялық қамтамасыз ету

1. Суларды бақылау мен есепке алуды нормативтiк-техникалық, санитарлық-эпидемиологиялық және метрологиялық қамтамасыз ету жүйесi стандарттарды, ережелердi, санитарлық ережелер мен нормаларды, нұсқаулықтарды, басқа да нормативтiк құқықтық актiлердi қамтиды.
2. Трансшекаралық суларды бақылау мен есепке алуды нормативтік-техникалық, санитарлық-эпидемиологиялық және метрологиялық қамтамасыз ету Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттарға сай келедi.
3. Суларды бақылау мен есепке алу саласында қойылатын талаптарды Қазақстан Республикасы Yкiметi әзiрлейдi, келiседi және бекітедi.

87-бап. Су объектілерiне зиянды әсерлердiң рұқсат етілетiн шектi нормативтерi

1. Жер бетi және жер асты суларын экологиялық және санитарлық талаптарға сай күйде ұстау қоршаған ортаны қорғау, геология мен жер қойнауын қорғау, санитарлық-эпидемиологиялық және өнеркәсiптегi қауiпсiздiк мемлекеттiк органдарымен келiсiлген су объектiлерiне зиянды әсерлердiң рұқсат етiлетiн шектi нормативтерiнiң белгiленуiмен әрi сақталуымен қамтамасыз етiледi.
2. Су объектілерiне зиянды әсерлердiң жол берiлетiн шектi нормативтерi мыналар ecкepiле отырып, белгiленедi:
1) оның ұзақ уақыт әсерi су объектiсiнiң экологиялық жүйесiнiң өзгеруiне әкелмейтiн антропогендiк жүктеменiң рұқсат етiлетiн шектi нормативi;
2) су объектiсiне және оның су жинау алаңына түсуi ықтимал зиянды заттардың рұқсат етiлетiн массасы мен шоғырлануы.
3. Су объектiлерiне зиянды әсерлердiң жол берiлетiн шектi нормативтерiн әзiрлеу мен бекiту тәртiбiн Қазақстан Республикасы Yкiметi бекiтедi.

88-бап. Су ресурстарын пайдалану мен қорғау саласындағы стандарттау мен сертификаттау

1. Су ресурстарын пайдалану мен қорғау саласындағы Қазақстан Республикасының мемлекеттiк стандарттары Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен әзiрленедi, бекiтiледi және тiркеледi.
2. Су ресурстарын пайдалану мен қорғау саласындағы стандарттар мен техникалық шарттарға сәйкестігін анықтау үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен мiндеттi және ерiктi сертификаттау жүзеге асырылады.
3. Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тiзбеге сәйкес буып-түйiлген күйде (бөтелкеде немесе басқа да сыйымдылықтарда) тұтынушыларға сатуға арналған ауыз су суды тазарту мен зарарсыздандырудың жеке тұрмыстық және топтық техникалық құралдары, сондай-ақ ауыз сумен жабдықтау жүйелерiнде пайдаланылатын материалдар, реагенттер, технологиялық процестер, жабдықтар және өзге де құралдар мiндеттi түрде сертификаттауға жатады.

89-бап. Суды алу мен пайдалану көлемдерiн қысқарту жөнiндегi талаптар

1. Су объектiлерiнен су алу көлемдерiн қысқарту жөнiндегi талаптарға экономиканың барлық салаларындағы әртүрлi технологиялық процестерге су жұмсау нормативтерiн және су тұтынудың үлестiк нормаларын қайта қарау жолымен қол жеткiзiледi.
2. Су ресурстарын пайдалану көлемдерiн қысқарту жөнiндегi талаптарға:
1) барлық тасымалдайтын, бөлетiн желiлердегi және су тұтынудың әр нүктесiндегi ысыраптар мeн ағып кетулердi қысқарту;
2) су пайдаланудың ұтымды әдiстерi мен технологияларын енгiзу және судың нақты пайдаланылуын барлық жерлерде есепке алуды қамтамасыз ету негiзiнде су сақтау есебiнен қол жеткізіледi.
3. Мемлекеттiк органдар, жергiлiктi атқарушы органдар және су пайдаланушылар судың жұмсалуын, тасымалдайтын желiлердегi, су тұтыну нүктелерiндегi су ысыраптарын есепке алуды ұйымдастыруды және су объектiлерiнен су алу көлемдерiн қысқарту мүмкiндiгiн жыл сайын талдауға, және су пайдалану көлемдерiн қысқарту мақсатында кемiнде бес жылда бiр рет экономиканың барлық салаларындағы әртүрлi технологиялық процестерге су жұмсау нормативтерiн және су тұтынудың үлестiк нормаларын қайта қарауға мiндеттi.

90-бап. Ауыз су сапасын жақсарту жөнiндегi талаптар

Су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкілеттi мемлекеттiк органы басқа мүдделi мемлекеттiк органдармен бiрлесiп ауыз су сапасын жақсарту жөніндегi талаптарды әзiрлейдi, олар мыналарды қамтиды:
1) су объектiсiнiң нақты сапасына жауап беретiн құрылыстардың технологиялары мен қуатын жұмысқа қабiлеттi жай-күйінде ұстау;
2) су беру және су бұру жүйелерiнiң ақауларын қалпына келтiру;
3) құрылыс жұмыстарының жоғары сапасын қамтамасыз ете отырып, сенiмдi жабдықтар мен материалдарды пайдалану;
4) тұтынылатын судың нормативтерi мен стандарттарын мерзiмдi жетiлдiру.

91-бап. Су объектiлерiнiң жай-күйiне терiс әсер ететiн құрылыстарды iске қосуға тыйым салу

1. Мыналарды:
1) сулардың зиянды әсер етуiн, ластануын және қоқыстануын болдырмайтын құрылыстармен және құрылғылармен қамтамасыз етiлмеген, сондай-ақ су пайдалану мен сарқындарды ағызуды есепке алу құралдарымен жабдықталмаған жаңа және қайта жаңартылатын объектiлердi;
2) балық қорғау құрылғыларынсыз су алу және ағызу құрылыстарын;
3) тазартатын құрылыстары және санитарлық-қорғау аймақтары жоқ мал өсiру фермаларын және басқа да өндiрiстiк кешендердi;
4) жерлердi су басуды, топан су басуды олардың батпақтануы мен тұздануын және топырақтың эрозиясын болдырмайтын жобаларда көзделген iс-шараларды жүргiзуге дейiн суғару, суландыру және құрғату жүйелерiн, су қоймаларын, бөгеттердi, арналарды және басқа да гидротехникалық құрылыстарды;
5) оларды су реттеу құрылғыларымен, өлшеу құралдарымен жабдықтамай жер асты суларын пайдаланумен байланысты су алу құрылыстарын;
6) санитарлық қорғау аймақтарын және су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстары жай-күйiнiң көрсеткiштерiн байқау пункттерiн белгiлемей су алу және өзге де гидротехникалық құрылыстарды;
7) оларды сулардың ластануын болдырмайтын құралдармен жабдықтамай мұнай, химиялық және басқа да өнiмдердi тасымалдайтын және сақтайтын құрылыстар мен құрылғыларды iске қосуға тыйым салынады.
2. Су объектiлерi жай-күйiнiң көрсеткiштерiн байқау пункттерiн құрмай сарқын сулармен суғару объектiлерiн iске қосуға жол берiлмейдi.
3. Жерлердi қайта өңдеу жөнiндегi жұмыстарды аяқтамай су шаруашылығы объектiлерiн, табанын су басуға дайындау жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асырмай - су қоймаларын iске қосуға жол берiлмейдi.
4. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарының жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындарды, құрылыстарды iске қосуға тыйым салу туралы шешiмдер Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен қабылданады.

92-бап. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын сарқынды суларды ағызу үшiн пайдалану

1. Су объектiлерiн өнеркәсiптiк, коммуналдық-тұрмыстық, қашыртқылық және басқа да сарқынды суларды ағызу үшiн пайдалану Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Сарқынды суларды жер бетiндегi су объектiлерiне ағызу тек қана олардың құрамындағы ластайтын заттардың белгiленген нормалардан асуына әкеп соқтырмайтын жағдайларда және су пайдаланушы су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi және санитарлық қадағалау органдары белгiлеген шектерге дейiн тазартуы шартында жол берiледi.
3. Өнеркәсiптiк, ластанған сарқынды немесе шахталық, карьердiк кен орны суларын жинақтаушылары бар кәсiпорындар, мекемелер және ұйымдар оларды тазарту, зиянсыздандыру және кәдеге жарату үшiн қажеттi шаралар қабылдауға, сондай-ақ осы жинақтаушылары орналасқан жерлердi қайта өңдеудi жүзеге асыруға мiндеттi.
4. Iшiнде тұщы сулар, ластайтын сұйық қаттар, өндiрiс қалдықтары және табиғи сулардың негiзiнде пайда болатын және қолданыстағы құралдармен тазартуға көнбейтiн мұнай-газ кен орындарының жолаушы қат-қабаттық суларын және минералданған шахталық және термалдық суларды қоса алғанда, сарқынды сулар жоқ терең жер асты суы бар жиектерге көму үшiн полигондар жасауға айрықша жағдайларда мүдделi мемлекеттiк органдардың келiсiмi бойынша жол берiледi.

ЕРЕКШЕ БӨЛIМ

АЛТЫНШЫ БӨЛIМ
Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын
экономика салаларында пайдалану

17-тарау
Ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау

93-бап. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау үшiн пайдалану

1. Ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау үшiн олардағы судың сапасы белгiленген мемлекеттiк стандарттарға және гигиеналық нормативтерге сәйкес келетiн, ластану мен қоқыстанудан қорғалған жер бетi және жер асты су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстары берiледi.
2. Халықты ауыз сумен жабдықтауға жарамды сумен қамтамасыз ету үшiн, төтенше жағдайлар туындаған жағдайға ластану мен қоқыстанудан қорғалған жер бетi су объектiлерiнiң базасында ауыз сумен жабдықтау көздерiн резервтеу жүзеге асырылады. Резервтелген сумен жабдықтау көздерiнде Қазақстан Республикасының су және басқа да заңдарына сәйкес арнайы қорғау және олардың жай-күйiн бақылау режимi белгiленедi.
3. Жер бетi және жер асты суларының ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау үшiн қауiпсiздiгiн мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органы анықтайды.
4. Су объектiсiн ауыз сумен жабдықтау көздерiне жатқызу Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен оның сенiмдiлiгi және санитарлық қорғау аймақтары мен округтерiн ұйымдастыру мүмкiндiгi ecкеріле отырып жүзеге асырылады.
5. Осы Кодекс пен жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңдарда көзделген жағдайларды қоспағанда, ауыз сумен жабдықтау үшiн жарамды жер асты су объектiлерiн өзге мақсаттар үшiн пайдалануға жол берiлмейдi.
6. Жер бетi су объектiлерi жоқ, бiрақ ауыз су сапасындағы жер асты суларының жеткiлiктi қорлары бар аумақтарда жергiлiктi атқарушы органдар су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалаудың, геология және жер қойнауын қорғаудың уәкiлеттi мемлекеттiк органдарының келiсiмi бойынша тиiстi негiздемесi болған ретте осы суларды ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтауға байланысты емес мақсаттар үшiн пайдалануға рұқсат бере алады.

94-бап. Халықты орталықтандырылған ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау

1. Халықты орталықтандырылған ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтауды арнайы су пайдалануға арналған лицензия алған және халыққа ауыз су беру үшiн тиiстi су құбырлары желiсi бар заңды тұлғалар жүзеге асырады.
2. Ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтауды жүзеге асыратын заңды тұлғалар алынатын суды есепке алуды ұйымдастыруға, сумен жабдықтау көздерiндегi судың жай-күйiн үнемi байқап отыруды жүргiзуге, көздердегi су сапасының белгiленген мемлекеттiк стандарттар мен гигиеналық нормативтерден ауытқуы туралы тeз арада жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдарға, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалаудың, су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың, қоршаған ортаны қорғаудың, геология және жер қойнауын қорғаудың уәкiлеттi мемлекеттiк органдарына хабарлауға мiндеттi.

95-бап. Халықты орталықтандырылмаған ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау

1. Халықты орталықтандырылмаған ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау кезiнде жеке және заңды тұлғалар су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлеттi мемлекеттiк органы белгiлеген тәртiппен жергiлiктi атқарушы органдарда мiндеттi түрде тiркелген, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау жөнiндегi мемлекеттiк органның оң қорытындысы болған ретте тiкелей жер бетi және жер асты су объектiлерiнен су алуға құқылы.
2. Халықты орталықтандырылмаған ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау кезiнде жер бетi және жер асты су объектiлерiнен су алу тәртiбi су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың және санитарлық-эпидемиологиялық қадағалаудың уәкілеттi мемлекеттiк органдарының келiсiмi бойынша, су объектiлерi орналасқан аумақтағы жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдар белгiлеген ережелерге сәйкес жүргiзiледi.

18-тарау
Су объектiлерiн сауықтырушы және рекреациялық
мақсаттар үшiн пайдалану

96-бап. Сауықтырушы мақсаттағы су объектілерiн пайдалану

1. Ресурстарының табиғи емдеу қабiлетi бар, сондай-ақ емдеу-алдын алу мақсаттары үшiн қолайлы су объектiлерi сауықтырушы санатына жатады.
2. Табиғи емдеу ресурстары бар су объектiлерi Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес сауықтырушы мақсаттар үшiн пайдаланылады.
3. Денсаулық сақтау, су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, қоршаған ортаны қорғау, геология және жер қойнауын қорғау мемлекеттiк органдарының ұсынысы бойынша:
1) республикалық маңызы бар сауықтырушы су объектiлерiнiң тiзбесiн - Қазақстан Республикасының Үкiметi;
2) жергiлiктi маңызы бар сауықтырушы су объектiлерiнiң тiзбесiн - жергiлiктi атқарушы органдар бекiтедi.
4. Сауықтырушы мақсаттағы су объектiлерiн пайдалануға беру тәртiбi Қазақстан Республикасының заңдарына және осы Кодекске сәйкес жүзеге асырылады.

97-бап. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын рекреациялық мақсаттар үшiн пайдалану

1. Сел қаупi бар аймақтарда орналасқан су объектiлерiн қоспағанда, су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын рекреациялық мақсаттар үшiн пайдалануға оған ерекше рұқсатсыз жол берiледi.
2. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарындағы көпшiлiк демалатын, туризм және спорт үшiн орындарды қоршаған ортаны және суда адамдардың өмiрiн қорғау талаптарын сақтай отырып, су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың, қоршаған ортаны қорғаудың және санитарлық-эпидемиологиялық қадағалаудың уәкілеттi мемлекеттiк органдарының келiсiмi бойынша жергiлiктi атқарушы органдар белгілейді.
3. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын әуесқойлық және спорттық балық аулау үшiн пайдалануға су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың, қоршаған ортаны қорғаудың уәкілеттi мемлекеттiк органдарының келiсiмi бойынша жергiлiктi атқарушы органдар рұқсат бередi.

19-тарау
Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын
ауыл шаруашылығы үшiн пайдалану

98-бап. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын ауыл шаруашылығы үшiн пайдалану

1. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын ауыл шаруашылығының мұқтаждары үшiн пайдалану жалпы және арнайы су пайдалану тәртiбiмен жүзеге асырылады.
2. Бастапқы су пайдаланушылар қайталама су пайдаланушылардың су пайдалану жоспарларының негiзiнде су көлемдерiн алуға жыл сайынғы өтiнiмдер жасайды. Су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлеттi мемлекеттiк органы жылдың сулығын ескере отырып және бастапқы су пайдаланушылардың өтiнiмдерi негiзiнде олар үшiн су пайдалану лимиттерiн белгiлейдi. Қайталама су пайдаланушылар үшiн су жеткізу көлемдерi белгiленген лимиттер ескерiле отырып, бастапқы және қайталама су пайдаланушылар арасында жасалған шарттарда айқындалады.
3. Ауыл шаруашылығы өндiрiсiнiң мұқтаждары үшiн пайдалану мақсатында ерiген, жауын және тасқын суларды жинауға арналған су шаруашылығы құрылыстары бар жеке және заңды тұлғалар арнайы су пайдалануға арналған лицензияға ие болуға және су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлеттi мемлекеттiк органында су пайдалануға келiсiлген лимиттердi жыл сайын алуға мiндеттi. Ерiген, жауын және тасқын суларды су шаруашылығы құрылыстарын қолданбай, сондай-ақ қоғамдық пайдалануға арналған су шаруашылығы құрылыстарын қолдана отырып, шөп шабу алқаптарын, жайылымдарды, көлтабандарды сумен басу үшiн пайдалану жалпы су пайдалану тәртiбiмен жүзеге асырылады.
4. Жер бетi және жер асты су объектiлерiн жайылымдарды суландыру үшiн пайдалану арнайы су пайдалану тәртiбiмен жүзеге асырылады.
5. Су объектiлерiн мал суару үшiн пайдалануға санитарлық қорғау аймақтарынан тыс жерде және суару алаңдары және басқа да су объектiлерiнiң ластануы мен қоқыстануын болдырмайтын құрылғылар болған жағдайда жалпы су пайдалану тәртiбiмен жол берiледi.
6. Жеке меншiк қосалқы шаруашылық жүргiзетiн, бағбандықпен және бақша өсiрумен айналысатын азаматтарға суару үшiн су белгiленген лимиттерге сәйкес арнайы су пайдалану тәртiбiмен бөлiнедi. Жеткiлiктi су ресурстары болмаған жағдайда суару үшiн су басқа су пайдаланушылардың лимиттерiн қайта бөлу есебiнен бөлiнуi мүмкiн.
7. Cуғару, құрғату және басқа да мелиоративтiк жұмыстар су объектiлерiн және олардың су жинау алаңдарын қорғауды қамтамасыз ететiн табиғат қорғау iс-шараларымен бiр кешенде жүзеге асырылуы тиiс. Суғарылатын жерлердiң мелиоративтiк жай-күйiнiң мониторингiн және оны бағалауды республикалық бюджеттiң қаражаты есебiнен мамандандырылған мемлекеттiк мекемелер жүргiзедi.
8. Сарқынды суларды суғару үшiн пайдалану белгiленген экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес жүргiзiледi.
9. Суғарылатын аймақта су пайдаланушылар қайталама сулардың көлемi мен сапасын болжауды жүргiзедi, су объектiлерiне ағызу көлемдерiн, жинақтайтын су айдындарын жасауды немесе су-тұз теңгерiмiн мiндеттi түрде бақылай отырып, оларды қалыптастырған жерiнде пайдалануды жоспарлайды.

99-бап. Гидромелиоративтiк кондоминиум

Гидромелиоративтiк кондоминиум - жерлер жеке және заңды тұлғалардың жеке меншiгiнде немесе уақытша өтеулi жер пайдалануында, ал гидромелиоративтiк жүйе немесе оның элементтерi ортақ үлестiк меншiк құқығында олардың иелiгiнде болған жағдайындағы бiртұтас меншiктiк кешен (бұдан әрi - гидромелиоративтiк кондоминиум объектiсi) ретiндегi жылжымайтын мүлiкке меншiктiң ерекше нысаны.

100-бап. Гидромелиоративтiк кондоминиумдi құру және қызметiн тоқтату

1. Екi және одан көп жер пайдаланушылардың немесе жер меншiктенушiлердiң иелiгiндегi бiр суғару арнасының немесе оның бөлiгiнiң маңайында орналасқан суғарылатын алқаптардың жерлерiнде меншiктiң ерекше нысаны - гидромелиоративтiк кондоминиум құрылады.
2. Жер пайдаланушылардың немесе жер учаскелерiн меншiктенушiлердiң әрқайсысы Қазақстан Республикасының жер заңдарына сәйкес бөлiнген меншiктегi жер учаскесiнде өз қалауы бойынша жер учаскесiне немесе жер пайдалану құқығына иелiк етуге, оларды пайдалануға және билiк етуге құқылы.
Суғару алқабының бөлiнген (дара) меншiктегi емес бөлiктерi (суғару алқабының су шаруашылығы құрылыстары) ортақ үлестiк меншiк құқығында жер меншiктенушiлердiң иелiгiнде болады.
Су шаруашылығы құрылыстары орналасқан жерлер ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерден бөлу белдеулерiне жатады және ортақ үлестiк меншiк құқығында гидромелиоративтiк кондоминиумге қатысушылардың иелiгiнде болады.
3. Әр жер пайдаланушының немесе жер учаскесiн меншiктенушiнiң ортақ мүлiктегi үлесі оған тиесілі жер учаскесiне жер пайдалану құқығынан немесе меншiк құқығынан ажырамайды. Үлестiң көлемi гидромелиоративтiк кондоминиумге әр қатысушының суғарылатын жерлерi мөлшерiнiң бүкiл суғару алқабының жалпы алаңына қатысымен анықталады. Ортақ мүлiктегi бұндай үлес табиғи түрде бөлiне алмайды (идеалдық үлес).
4. Гидромелиоративтiк кондоминиумге барлық қатысушылардың келiсiмiнде ортақ мүлiктегi үлестiң көлемi айқындалмауы мүмкiн, бұл жағдайда ортақ мүлiк бөлiнуге жатпайтын бiрлескен меншiкте болады.
5. Суғарылатын жер учаскесiне жер пайдалану құқығының немесе меншiк құқығының басқа тұлғаға ауысуы алушыға ортақ мүлiктегi үлестiң де ауысуына әкеп соғады.
6. Суғарылатын жер учаскесi жер пайдаланушысының немесе меншiктенушiсiнiң ортақ мүлiктегi өз үлесiн суғарылатын жер учаскесiнен бөлек иелiктен айыруға құқығы жоқ.
7. Гидромелиоративтiк кондоминиумнiң ортақ мүлкiн пайдалану оның барлық қатысушыларының келiсiмi бойынша кепiлзат ретiнде мүмкiн.
8. Бiр суғару арнасы қызмет көрсететiн барлық суғарылатын жер учаскелерiне жер пайдалану құқығы немесе меншiк құқығы және оған сәйкес ортақ мүлiк бiр меншiктенушiге ауысқан жағдайда гидромелиоративтiк кондоминиумнiң қызметi тоқтатылуы мүмкiн.

101-бап. Гидромелиоративтiк кондоминиум объектiсiн тiркеу

1. Гидромелиоративтiк кондоминиум объектiсi Қазақстан Республикасының жылжымайтын мүлiкке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелердi тiркеу туралы заңдарына сәйкес бiртұтас кешен ретiнде тiркелуi тиiс.
2. Гидромелиоративтiк кондоминиум объектiсiн тiркеудi Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес уәкілеттi ұйымдар жүргiзедi.

102-бап. Суғарылатын жер учаскелерi жер
пайдаланушыларының немесе меншiктенушiлерiнiң
гидромелиоративтiк кондоминиумдағы құқықтары

1. Суғарылатын жер учаскелерiнiң барлық жер пайдаланушылары немесе меншiктенушiлерi - гидромелиоративтiк кондоминиумге қатысушылар ортақ мүлiктi басқарудың тең құқықтарына ие.
2. Гидромелиоративтiк кондоминиумдағы суғарылатын жер учаскесiнiң әр жер пайдаланушысының немесе меншiктенушiсiнiң ортақ мүлiктi пайдалануға құқығы бар.
Жер учаскесiн басқа тұлғаларға жалға беру суғарылатын жер учаскесiн меншiктенушiнiң құқығын шектеуге әкеп соқпайды және оны Қазақстан Республикасының заңдарында және меншiктенушiлердiң келiсiмінде меншiктенушiге қойылған мiндеттерден босатпайды.
3. Суғарылатын жер учаскелерiнiң жер пайдаланушылары немесе меншiктенушiлерi кондоминиумге қатысушылардың келiсiмiнде белгiленген шарттарда шектеулi пайдаланылатын ортақ мүлiктiң өздерiне бекiтiлген бөлiктерiн пайдалануға құқылы.
4. Суғарылатын жер учаскелерi жер пайдаланушыларының немесе меншiктенушiлерiнiң қандай да болса шектеулi пайдаланылатын ортақ мүлiктi өз атынан иелiктен айыруға құқығы жоқ.

103-бап. Суғарылатын жер учаскелерi жер пайдаланушыларының немесе меншiктенушiлерiнiң мiндеттерi

1. Суғарылатын жер учаскелерiнiң жер пайдаланушыларына немесе меншiктенушiлерiне Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген мiндеттер жүктеледi.
2. Суғарылатын жер учаскелерiнiң жер пайдаланушылары немесе меншiктенушiлерi ортақ мүлiктi ұстауға арналған барлық шығыстарға қатысуға мiндеттi, ортақ мүлiктiң сақталуы мен қауiпсiз пайдаланылуы үшiн жауапты болады.
3. Ортақ мүлiктi ұстауға арналған шығыстардың көлемдерi, егер гидромелиоративтiк кондоминиумге қатысушылардың келiсiмiмен өзгеше көзделмесе, суғарылатын жер учаскелерi жер пайдаланушыларының немесе меншiктенушiлерiнiң ортақ мүлiктегi үлестерiнiң көлемiне сәйкес белгiленедi.
4. Гидромелиоративтiк кондоминиум объектiсiнiң суғарылатын жер учаскесiн жер пайдаланушы немесе меншiктенушi пайдаланбаған жағдайда ол ортақ мүлiктi ұстауға арналған шығыстардан босатылмайды.
5. Суғарылатын жер учаскелерi жалгерлерiнiң дауыс беру құқығы болмайды және өзге де түрде гидромелиоративтiк кондоминиум объектiсiн басқаруға қатыса алмайды, бiрақ гидромелиоративтiк кондоминиумге қатысушылар үшiн ортақ ережелердi сақтауға мiндеттi.

104-бап. Гидромелиоративтiк кондоминиум объектiсiн басқару

1. Суғарылатын жер учаскелерiнiң жер пайдаланушылары немесе меншiктенушiлерi гидромелиоративтiк кондоминиум объектiсi тiркелгеннен кейiн бiр ай iшiнде гидромелиоративтiк кондоминиум объектiсiн басқару нысаны туралы мәселенi шешуге мiндеттi.
2. Гидромелиоративтiк кондоминиум объектiсiн басқару нысаны Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес оған қатысушылардың келiсiмiмен анықталады.

20-тарау
Су объектілерi мен су шаруашылығы құрылыстарын
өнеркәсiп және жылу энергетикасы үшiн пайдалану

105-бап. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын өнеркәсiп және жылу энергетикасы үшiн пайдалану

1. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын өнеркәсiптiң және жылу энергетикасының мұқтаждары үшiн пайдалану арнайы су пайдалану тәртiбiмен жүзеге асырылады.
2. Өнеркәсiп және жылу энергетикасы кәсiпорындары айналымдық сумен жабдықтауға ие болуға мiндеттi. Айналымдық сумен жабдықтауы жоқ жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындар су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың, қоршаған ортаны қорғаудың және санитарлық-эпидемиологиялық қадағалаудың уәкілеттi мемлекеттiк органдарына нақты мерзiмдерiн көрсете отырып, айналымдық сумен жабдықтауға көшу жоспарларын беруге мiндеттi.
3. Ауыз су мен минералдық су санатына жатқызылмаған жер асты сулары жер асты суларын ұтымды пайдалану мен қорғау талаптарын сақтай отырып, арнайы су пайдалану шарттарында техникалық сумен жабдықтау, олардың құрамындағы пайдалы химиялық компоненттердi шығару, жылу энергиясын алу үшiн және басқа өндiрiстiк мұқтаждар үшiн пайдаланылуы мүмкін.
4. Халықтың денсаулығына және қоршаған табиғи ортаға қауiп төндiретiн басқа пайдалы қазбалармен бiрге табылған ауыз су мен минералдық су санатына жатқызылмаған жер асты сулары мiндеттi түрде кәдеге жаратылуы тиiс.
5. Ауыз суды басқа сападағы басқа су объектiлерi болған жағдайда өнеркәсiп үшiн пайдалануға, ол технологиялық процеспен көзделген кәсiпорындарды қоспағанда, жол берiлмейдi. Дүлей зiл-зала, авариялар кезiнде жергiлiктi атқарушы органдар халықтың ауыз су және шаруашылық-тұрмыстық мұқтаждарын бiрiншi кезекте қанағаттандыруды ескере отырып, ауыз суды өнеркәсiптiк мақсаттар үшiн тұтынуға уақытша рұқсат беруге құқылы. Ауыз суды өнеркәсіптік мұқтаждар үшiн тұтыну мерзiмдерi су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлеттi мемлекеттiк органының келiсiмi бойынша белгiленедi.
6. Қазақстан Республикасының Yкiметi, жергiлiктi атқарушы органдар дүлей зiл-зала авариялар және басқа да төтенше жағдайлар кезiнде заңдарда белгiленген тәртiппен өнеркәсiп және жылу энергетикасы кәсiпорындарының су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын пайдалануына тыйым салуға құқылы.

106-бап. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын гидроэнергетика үшiн пайдалану

1. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын гидроэнергетика үшiн пайдалану су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкілеттi мемлекеттiк органдарының және басқа да мүдделi мемлекеттiк органдардың, ал сел қаупi бар аудандарда төтенше жағдайлар және өнеркәсiптiк қауiпсiздiк жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк органдардың келiсiмi бойынша экономиканың басқа салаларының мүдделерiн, суларды кешендi пайдалану және оларды қорғау талаптарының сақталуын ескере отырып, арнайы су пайдалану тәртiбiмен жүзеге асырылады.
2. Су қоймаларындағы және басқа да су айдындарындағы гидроэнергетикалық және гидротехникалық құрылыстарды пайдаланатын ұйымдар:
1) ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтаудың басымдығын сақтай отырып, су қоймаларын толтыру мен босатудың белгiленген режимiн;
2) өзендердiң жайылмалары мен атырауларында балық ресурстарын сақтау және өсiмiн молайту үшiн аса маңызды өзендер мен су қоймаларының учаскелерiндегi балық шаруашылығының қажеттiлiгiн;
3) кемелер салдардың кедергiсiз өткiзiлуiн;
4) белгiленген технологиялық, санитарлық және табиғат қорғаушы су жiберулердiң жүзеге асырылуын қамтамасыз етуге мiндеттi.
3. Егер су қоймаларын толтыру және босату нәтижесiнен туындаған су объектiлерi табиғи деңгейiнiң өзгеруi салдарынан жеке және заңды тұлғаларға зиян келтiрiлсе, кiнәлiлер Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес оны өтеуге мiндеттi.

21-тарау
Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын көлiк,
ағашты сумен ағызу және өртке қарсы мұқтаждар үшiн пайдалану

107-бап. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын көлiк және ағашты сумен ағызу үшін пайдалану

1. Кеме жүзетiн және әуе кемелері ұшып шығатын әрi қонатын санатына жатқызылған Қазақстан Республикасының жер бетi су объектiлерi, осы мақсаттарға оларды пайдалануға толық немесе iшiнара тыйым салынған, не олар оқшау пайдалануға берiлген жағдайларды қоспағанда, ортақ пайдаланылатын су жолдары болып табылады.
2. Кеме жүзу, ағашты сумен ағызу, әуе кемелерiнiң ұшып шығуы (қонуы) үшiн пайдаланылатын су объектiлерiнiң тiзбесiн Қазақстан Республикасының Yкiметi анықтайды.
3. Су объектiлерiн кеме жүзетiн санатына жатқызу тәртiбiн, кеме жүзу үшiн ашық кеме жүзетiн су жолдарының тiзбесiн және оларды пайдалану ережесiн бекiтудi Қазақстан Республикасының Үкiметi жүзеге асырады.
4. Кеме жүзу үшiн пайдаланылатын су объектiлерiнде кеме тартқышысыз ағашты сумен ағызуға тыйым салынады. Су объектiлерiнде молдық ағашты сумен ағызуға тыйым салынады. Ағашты сумен ағызуды жүзеге асыратын ұйымдар су объектiлерiн батып кеткен ағаштардан тазартуды үнемi жүргiзiп отыруға мiндеттi. Ағашты сумен ағызу үшiн пайдаланылатын су объектiлерiнiң тiзбесiн және оларды тазартудың тәртiбiн су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың және қоршаған ортаны қорғаудың уәкiлеттi мемлекеттiк органдарының келiсiмi бойынша жергiлiктi атқарушы органдар анықтайды.
5. Су объектiлерiн шағын көлемдi жүзу құралдарында жүзу үшiн, сондай-ақ әуе кемелерінің ұшып шығуы (қонуы) үшiн пайдалану Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес уәкiлеттi органдар белгiлейтiн тәртiппен жүзеге асырылады.
6. Кеме жүзу ағашты сумен ағызу, әуе кемелерiнiң ұшып шығуы мен қонуы үшiн арналған су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын пайдалану кезiнде су пайдаланушылар:
1) суларды ұтымды пайдалану мен қорғауды қамтамасыз етуге;
2) кеме жүзуiн реттейтiн органдардың талаптарын орындауға;
3) су объектiлерiне шаруашылық-тұрмыстық қалдықтардың және ластайтын заттардың тасталуына жол бермеуге;
4) су объектiлерiнiң және су шаруашылығы, гидротехникалық және басқа да құрылыстардың салалары мен жағаларының бұзылуына жол бepмeуге;
5) басқа жеке және заңды тұлғалардың құқықтарын бұзбауға мiндеттi.

108-бап. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын өртке қарсы мұқтаждар үшiн пайдалану

1. Өртке қарсы мұқтаждар үшiн су алуға оған ерекше рұқсатсыз кез келген су айдындарынан жол берiледi.
2. Көрсетiлген мақсаттар үшiн су алу орындарын таңдауды су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың және қоршаған ортаны қорғаудың уәкілеттi мемлекеттік органдары қоятын шарттарды сақтай отырып, жергiлiктi өртке қарсы қызмет органдары, ал оларды жайластыруды (пирстер, кiреберiстер, жарықтық көрсеткiштер және басқалары) - жергiлiктi атқарушы органдар жүзеге асыруы тиiс.
3. Өздерiнiң су құбырлары желiлерiнде тиiстi өрт сөндiретiн құрылыстары мен құрылғылары бар заңды тұлғалар оларды оңды жай-күйiнде ұстауға мiндеттi.
4. Арнайы өртке қарсы мұқтаждар үшiн арналған су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарынан суды өзге мақсаттар үшiн пайдалануға тыйым салынады.

22-тарау
Балық және аңшылық шаруашылығына арналған су объектiлерi
мен су шаруашылығы құрылыстарын пайдалану

109-бап. Балық және балық ресурстарын аулау үшiн су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын пайдалану

1. Балық ресурстарын (соның iшiнде өнеркәсiптiк балық аулау) сақтау өсiмiн молайту әрi аулау үшiн шешушi маңызы бар су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстары немесе олардың учаскелерi, сондай-ақ су қорғау белдеулерiнiң жер учаскелерi жергiлiктi атқарушы органдардың шешiмiмен, су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкілеттi мемлекеттiк органымен, қоршаған ортаны қорғау, жануарлар дүниесiн қорғау, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау мемлекеттiк органдарымен және су объектілері әрi су шаруашылығы құрылыстарын пайдалануды жүзеге асыратын кәсiпорындармен келiсiм бойынша балық шаруашылығы мұқтаждары үшiн пайдалануға берiлуi мүмкiн.
2. Осы баптың 1-тармағында жазылған жағдайларда ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық жабдықтаудан басқа мақсаттарға су объектiлерi әрi су шаруашылығы құрылыстарын пайдалану осы Кодекске сәйкес балық шаруашылығы мүдделерiнде шектелуi мүмкiн.
3. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарының немесе олардың учаскелерiнiң және шектеу түрлерiнiң тiзбесiн жергiлiктi атқарушы органдар су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкiлеттi мемлекеттiк органымен, жануарлар дүниесiн қорғау, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау мемлекеттiк органдарымен келiсiм бойынша белгiлейдi.
4. Қарамағына балық, су мен су маңындағы жануарларды аулау мен өсiмдiктердi өсiру үшiн су объектiлерi әрi су шаруашылығы құрылыстары пайдалануға берiлген жеке және заңды тұлғалар мыналарға мiндеттi:
1) су қорын пайдалану мен қорғауды басқару мемлекеттiк жануарлар дүниесiн қорғау уәкiлеттi органдарымен келiсiм бойынша су мен су шаруашылығы құрылыстары объектiлерiнiң жай-күйiн және балық қорларын өсiмiн молайту жағдайларын жақсартуды қамтамасыз ететiн балық шаруашылығы, мелиоративтiк-техникалық iс-шараларды жүргiзуге;
2) су объектiлерi жағалаулары мен су шаруашылығы құрылыстарын олар пайдаланылатын жерлердi Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген санитарлық-эпидемиологиялық және экологиялық талаптарға сәйкес ұстауға.
5. Қорықтар, балық питомниктерi, тоған, көл және өзге де балық шаруашылықтары аумағында орналасқандарын, сондай-ақ ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау су қоймаларын қоспағанда, су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын азаматтар балық аулаудың белгiлеген ережелерiн сақтай отырып, спорттық және әуесқойлық балық аулау үшiн пайдалана алады.

110-бап. Су объектілерi мен су шаруашылығы құрылыстарын аңшылық шаруашылығы үшiн пайдалану

1. Жабайы құстар мен cу құстары үшiн мекендеу ортасы болып табылатын су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын жергiлiктi атқарушы органдар су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, жануарлар дүниесiн қорғау мемлекеттiк уәкiлеттi органдарымен келiсiм бойынша жеке және заңды тұлғалардың пайдалануына беруi мүмкiн.
2. Пайдалану режимi құстар мен су жануарларының жаппай мекендейтiн жерлерiне әcep ететiн су қоймаларын, көлдер мен басқа да су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын пайдалану кезiнде аңшылық шаруашылығын жүргiзу мүдделерi ескерiлуi тиiс.
3. Мелиоративтiк-техникалық жұмыстар мен балық аулауды, су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарында, сирек, бағалы суда жүзетiн әрi батпақта жүретiн құстарды, су және су маңындағы жануарлар мекендейтiн жерлерде аңшылық шаруашылығын жүргiзу үшiн пайдалы өсiмдiктер өcipудi жүргiзу су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, жануарлар дүниесiн қорғау мемлекеттiк уәкiлеттi органдарымен келiсiм бойынша жүзеге асырылады.
4. Сирек, бағалы суда жүзетiн әрi батпақта жүретiн құстарды, су жануарлары мекендейтiн, сондай-ақ жануарлар дүниесiн ұдайы молайту мен қорғау жөнiндегi ic-шаралар жүзеге асырылатын жерлерде жергiлiктi атқарушы органдар су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, жануарлар дүниесiн қорғау мемлекеттiк уәкілеттi органдарымен келiсiм бойынша азаматтардың болуына, әуесқойлық әрi кәсiпшiлiк аң аулауды, жағалау белдеуiнде құрылыс салу және басқа да су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарының аңшылық шаруашылығын жүргiзудiң жай-күйiн нашарлататын iс-әрекеттерге шек қоюы мүмкiн.

23-тарау
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар су айдындарын
пайдалану

111-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар су айдындарын пайдалану

1. Мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер, мемлекеттiк табиғи қорықтар мен ерекше қорғалатын өзге де табиғи аумақтар су айдындары ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға жатады.
2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар су айдындарын пайдалану тәртiбi Қазақстан Республикасының арнайы заңдарымен айқындалады.

24-тарау
Өзендер мен арналардағы су қоймалары мен
гидротехникалық құрылыстарды пайдалану

112-бап. Су қоймалары ретiнде пайдаланылатын су айдындарын пайдалану мен iске қосу

1. Су қоймалары жер бетiндегi су ағынын және су пайдаланушылардын суға қажеттiлiктерiн реттеу мақсатында құрылады.
2. Су қоймаларын жобалау, салу мен пайдалану табиғи қалыптасқан шаруашылық кешендерге осындай араласудың барлық ықтимал терiс салдарларына өтемақы төлеу негiзiнде жүзеге асырылады.
3. Гидрогеологиялық және инженерлiк-геологиялық шарттар талаптары мен экологиялық тұрақтылықты, санитарлық-эпидемиологиялық әрi радиациялық қауiпсiздiктi сақтауды, халық пен экономика салалары мүдделерiн қанағаттандыруды қамтамасыз ететiн шарттар сақталған жағдайда су қоймалары пайдалануға берiледi.
4. Су қоймаларын пайдалану тәртiбi су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкiлеттi мемлекеттiк органы басқа да мүдделi мемлекеттiк органдармен келiсiм бойынша бекiтетiн ережелермен айқындалады.
5. Су қоймаларын, су ағызу мен су өткiзу немесе олардағы су алу құрылыстарын пайдаланатын ұйымдар су қоймалары әсер ететiн аймақтардағы су пайдаланушылар мен жер пайдаланушылар мүдделерi ескерiлiп, белгiленген су қоймаларын толтыру әрi су ағызу режимiн сақтауға мiндеттi.
6. Су қоймаларын пайдалану ережелерiнiң сақталуын бақылауды су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкiлеттi мемлекеттiк органы жүзеге асырады.
7. Осы баптың ережелерi, сондай-ақ су қоймалары ретiнде пайдаланылатын көлдер мен басқа да су айдындарына қолданылады.

113-бап. Өзендер мен арналардағы тежеуiш гидротехникалық құрылыстарды пайдалану мен iске қосу

1. Өзендер мен арналардағы тежеуiш гидротехникалық құрылыстарды пайдалану мен iске қосу олардың мақсатына, бұл құрылыстарды жобалау кезiнде әзiрленген шарттары мен нормаларына сәйкес жүргiзiледi.
2. Уақытша тежеуiш гидротехникалық құрылыстардың көмегiмен су пайдаланушылардын жер бетін су ағынын реттеуi кеме жүруiн және осы өзен бассейнi су ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғауды ескере отырып, су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, қоршаған ортаны қорғау, мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау уәкілетті мемлекеттiк органдарымен, жергiлiктi атқарушы және басқа да мүдделi мемлекеттiк органдармен келiсiм бойынша жүзеге асырылады.

ЖЕТIНШI БӨЛIМ
СУ РЕСУРСТАРЫН ҚОРҒАУ ЖӘНЕ
СУЛАРДЫҢ ЗИЯНДЫ ӘСЕРIМЕН КYРЕСУ

25-тарау
Су қорғау қызметi

114-бап. Су объектiлерiн қорғау

1. Су объектiлерi мыналардан:
1) зиянды, қауiптi химиялық және уытты заттармен әрi олардың қосылыстарымен табиғи әрi техногендiк ластануы, жылу, бактериалдық, радиациялық және басқа ластанудан;
2) қатты, ерiмейтiн заттармен, өндiрiстiк, тұрмыстық және өзге де тектегi қалдықтармен қоқыстанудан;
3) сарқылуынан қорғауға жатады.
2. Мыналарды:
1) табиғи жүйелердiң экологиялық тұрақтылығының бұзылуын;
2) халықтың тұрмысы мен денсаулығына зиян келтiрiлуiн;
3) балық қорлары мен басқа да су жануарлары қорларының азаюын;
4) сумен жабдықтау жағдайларының нашарлауын;
5) су объектiлерiнiң табиғи өсiмi мен тазалануы қабiлетiнiң төмендеуiн;
6) су объектiлерi гидрологиялық режимiнiң нашарлауын;
7) су объектiлерiнiң физикалық, химиялық және биологиялық қасиеттерiне терiс әсер ететiн басқа да қолайсыз құбылыстарды болдырмау мақсатында су объектілерi қорғалуы тиiс.
3. Су объектiлерiн қорғау мынадай:
1) су объектiлерiн пайдаланудың кез келген түрiн жүзеге асыратын барлық су пайдаланушыларға су қорғау жөнiнде жалпы талаптар қою;
2) шаруашылық қызметiнiң жекелеген түрлерiне арнайы талаптар қою;
3) жаңа техника мен экологиялық, эпидемиологиялық қауiпсiз технологиялар енгiзiп, су қорғау iс-шараларын жетілдiру және қолдану;
4) су қорғау аймақтарын, су объектiлерiн қорғаудың жағалаулық белдеулерiн, ауыз сумен жабдықтау көздерiн санитарлық қорғау округтерін;
5) су объектiлерiн пайдалану мен қорғаудың мемлекеттiк және басқа да нысандарын жүргiзу;
6) су объектiлерiн қорғау жөнiндегi талаптардың орындалмағаны үшін жауапкершiлiк шараларын қолдану жолдарымен жүзеге асырылады.
Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес су объектiлерiн сақтау, олардың ластануын, қоқықстануы мен сарқылуын болдырмау, сондай-ақ аталған құбылыстардың зардаптарын жою жөнiнде тұрақты даму принципiмен үйлесiмдi шаралар қабылдайды.
4. Қызметi су объектiлерiнiң жай-күйiне әсер ететiн жеке және заңды тұлғалар ұйымдастырушылық, технологиялық, орман мелиоративтiк, агротехникалық, гидротехникалық, санитарлық-эпидемиологиялық және суларды ластанудан, қоқыстанудан әрi құрудан қорғауды қамтамасыз ететiн басқа да iс-шаралар жүргiзуге мiндеттi.

115-бап. Су объектiлерiн ластанудан қорғау

1. Су объектiлерiнiң ластануы деп су объектiлерiнiң сапалық жай-күйiн нашарлататын әрi оларды пайдалануды қиындататын заттардың немесе ластаушы заттардың су объектiлерiне тасталуы немесе өзге де тәсiлмен түсуi танылады.
2. Су объектiлерiн қорғау диффузиялық ластануды (жер бетi мен ауа арқылы ластануы) қоса алғанда, ластанудың барлық түрiнен қорғау жүзеге асырылады.
3. Су объектiлерiн ластанудан қорғау мақсатында мыналарға тыйым салынады:
Су объектiлерiнiң су жинау алаңында улы химикаттарды, тыңайтқыштарды қолдануға. Дезинфекциялық, дезинсекциялық және дератизациялық іс-шаралар жүргізуді тиісті қызмет түрiне лицензиясы бар заңды және жеке тұлғалар жүзеге асырады. Олардың су объектiлерiнiң су жинау алаңы мен санитарлық қорғау аймағында химиялық құралдарды қолдануы (дезинфекция, дезинсекция, дератизация) мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарымен келiсiм бойынша жүргiзiледi;
радиоактивтi және уытты заттарды су объектiлерiне тастау әрi көму;
су объектiлерiне тазалау құрылыстары жоқ әрi нормативтерге сәйкес тиiмдi тазалауды қамтамасыз етпейтiн өнеркәсiптiк, тамақ жасау объектiлерiнiң сарқынды суларын ағызуға радиоактивтi және улы заттар бөлiнуi бiрге жүретiн ядролық және технологиялардың өзге де түрлерi пайдаланылатын жарылыс жұмыстарының су объектiлерiнде жүргiзiлуiне халықтың денсаулығы мен қоршаған табиғи ортаға қауiп төндiретiн су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарында техника мен технологиялардың қолданылуына.

116-бап. Су объектiлерiн қоқыстанудан қорғау

1. Су объектiсiнiң гидрологиялық жай-күйi нашарлап, су пайдалануға кедергi келтiретiн оларға қатты, өндiрiстiк, тұрмыстық және басқа да қалдықтардың, сондай-ақ салмақты бөлшектердiң түсуi су объектiлерiнiң қоқыстануы деп танылады.
2. Су объектiлерiне қатты, өндiрiстiк, тұрмыстық және басқа да қалдықтардың тасталуы мен оларды көмуге тыйым салынады.
3. Су объектiлерi су жинау алаңдарының, су объектiлерi мұз қабатының, мұздықтардың қатты, өндiрiстiк, тұрмыстық және басқа да олардың шайылуы жер бетi және жер асты су объектілерi сапасын нашарлатуға әкелетiн қалдықтармен қоқыстануына рұқсат етiлмейдi.

117-бап. Су объектiлерiн сарқылудан қорғау

1. Су объектiлерiнiң сарқылуы деп су ағынының рұқсат етiлетiн ең аз мөлшерiнiң, жер бетi сулары қорының немесе жер асты сулары қорының азаюы танылады.
2. Су объектiлерiнiң сарқылуын болдырмау мақсатында су объектiлерiн пайдаланатын жеке және заңды тұлғалар мыналарға:
1) су объектiлерiнен лимиттен тыс қайтарусыз су алуға жол бермеуге;
2) су қорғау аймақтары мен белдеулерiнде жер жырту, малды суға тоғыту мен санитарлық өңдеу, құрылыстар салу мен су объектілерiнiң сарқылуына әкелетiн басқа да шаруашылық қызмет түрлерiн жүргiзуге рұқсат бермеуге;
3) су қорғау iс-шараларын жүргiзуге мiндеттi.
3. Жеке және заңды тұлғалар жүргiзетiн су объектiлерiнiң сарқылуын болдырмауға бағытталған су қорғау iс-шаралары су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, қоршаған ортаны қорғау және геология мен жер қойнауын қорғау уәкілеттi мемлекеттiк органдарымен алдын ала келiсiледi.

118-бап. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарының су қорғау аймақтары мен белдеулерi

1. Су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын санитарлық-гигиеналық, экологиялық талаптарға сай жай-күйде ұстау, жер бетi суларының ластануын, қоқыстануы мен сарқылуын болдырмау, сондай-ақ жануарлар мен өсiмдiктер дүниесiн сақтау мақсатында ерекше пайдалану шарттары бар су қорғау аймақтары мен белдеулерi белгiленедi.
2. Су қорғау аймақтары мен белдеулерiн және оларды шаруашылық пайдалануды жергiлiктi атқарушы органдар су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкiлеттi мемлекеттiк органымен, мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау, қоршаған ортаны қорғау органдарымен, жерге орналастыру қызметiмен және төтенше жағдайлар жөнiндегi органмен (сел қаупi бар аудандарда) келiсiм бойынша бекiтiлген жобалық құжаттама негiзiнде белгiленедi.
3. Су қорғау аймақтары мен жағалаулық қорғау белдеулерiнде орналасқан ормандарда негiзгi пайдаланудағы ағаш кесудi жүзеге асыруға тыйым салынады. Су объектiлерiн қорғауды қамтамасыз ететiн межелiк пайдаланудағы ағаш кесудi және басқа да орман шаруашылығы iс-шараларын жүргiзуге рұқсат етiледi.
4. Су қорғау аймақтарында орналасқан ормандарды пайдалануға беру Қазақстан Республикасының орман және су заңдарына сәйкес су қорын пайдалану мен қорғауды басқару уәкiлеттi мемлекеттiк органымен келiсiм бойынша жүзеге асырылады.
5. Су қорғау аймақтары мен белдеулерiн белгiлеу ережелерiн Қазақстан Республикасының Yкiметi бекiтедi.

119-бап. Суларды санитарлық қорғау аймақтары

1. Ауыз сумен жабдықтау, емдеу, курорттық және халықты сауықтырудың өзге мұқтаждары үшiн пайдаланылатын суларды қорғау мақсатында жергiлiктi атқарушы органдар санитарлық қорғау аймақтарын белгiлейдi.
2. Санитарлық қорғау аймақтары мен санитарлық қорғау белдеулерiн белгiлеу тәртiбiн Қазақстан Республикасының мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдары айқындайды.

120-бап. Су объектiлерiндегi төтенше экологиялық жағдай немесе экологиялық зiлзала аймақтары

1. Шаруашылық қызмет немесе табиғи процестер нәтижесiнде адам денсаулығына, жануарлар мен өсiмдiктер дүниесiне қоршаған ортаның жай-күйiне қауiп төндiретiн өзгерiстер болған су объектiлерi төтенше экологиялық жағдай немесе экологиялық зiлзала аймақтары болып жариялануы мүмкін.
2. Су объектiлерiндегi төтенше экологиялық жағдай немесе экологиялық зiлзала аймақтарын Қазақстан Республикасының Үкiметi жариялайды.

121-бап. Су қорғау аймақтары мен белдеулерiндегi жер учаскелерiн уақытша пайдалануға беру және олардың пайдаланылуын бақылау

1. Су қорғау аймақтары мен белдеулерiндегi жер учаскелерi жеке және заңды тұлғаларға шаруашылық қызметi режимiне қойылатын талаптарды сақтау шартымен Қазақстан Республикасының жер заңдарында белгiленген тәртiппен берiлуi мүмкін.
2. Су қорғау аймақтары мен белдеулерiн пайдалану режимiнiң сақталуын мемлекеттiк бақылауды су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, қоршаған ортаны қорғау, жер ресурстарын басқару жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк органдар олардың құзыретi шегiнде жүзеге асырады.

122-бап. Жер асты сулары объектілерін қорғаудың ерекшеліктері

1. Өндiрiстiк қызметi жер асты суларының жай-күйiне зиянды әсер етуi мүмкiн жеке және заңды тұлғалар жер асты суларының мониторингiн жүргiзуге әрi жер асты суларының ластануы мен сарқылуын және сулардың зиянды әсерiн болдырмау жөнiнде уақтылы шаралар қабылдауға мiндеттi.
2. Ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау үшiн пайдаланылатын немесе пайдаланылуы мүмкiн жер асты суларының су жинау алаңдарында радиоактивтi және химиялық қалдықтарды, үйiндiлердi, молаларды, мал қорымын және жер асты суларының жай-күйiне әсер ететiн басқа да объектiлердi орналастыруға тыйым салынады.
3. Жер асты суларының жай-күйiне әсер етсе немесе әсер етуi мүмкiн болса жерлердi сарқынды сулармен суғаруға тыйым салынады.
4. Ұңғымаларды, пайдалы қазбалар кенiштерiнiң пайдаланылған кен орындарын сарқынды және қашыртқы суларды ағызуға пайдалануға осы Кодекс пен жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңдарда көзделген талаптардың орындалуымен бiрге геология мен жер қойнауын пайдалану және санитарлық-эпидемиологиялық, тау-кен қадағалау органдарымен келiсiм бойынша арнайы су пайдалануға лицензиясы бар жеке және заңды тұлғаларға рұқсат етiледi.
5. Гидрогеологиялық ұңғымалар, соның iшiнде өзi құйылатын және барлау, сондай-ақ пайдалануға жарамсыз немесе пайдаланылуы тоқтатылған ұңғымалар Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен консервация құрылғыларымен жабдықталуы немесе жойылуы тиiс.
6. Бұрғылау және басқа да кен жұмыстарын жүргiзген кезде жеке және заңды тұлғалар суы бар жиектердi ашса, олар өзi құйылатын және барлау ұңғымаларын реттеушi құрылғылармен және бақылау құралдарымен жабдықтауға, қоршаған ортаны қорғау, геология мен жер қойнауын қорғау, санитарлық-эпидемиологиялық және өнеркәсiптегi қауiпсiздiк мемлекеттiк органдарымен келiсiлген жобалық құжаттамаға сәйкес жер асты суларын қорғау жөнiнде басқа да шаралар қабылдауға мiндеттi.
7. Жер асты сулары су алу құрылыстарын пайдаланатын жеке және заңды тұлғалар жер асты суларын санитарлық қорғау аймағы мен олардың мониторингiн ұйымдастыруға мiндеттi.
8. Арнайы су пайдалануға лицензиясы болса, пайдалы қазбалар өндiру кезiнде су деңгейiн төмендету жұмыстарын жүргiзуге, құрылыстар салу немесе сулардың зиянды әсерiнен қорғау, сондай-ақ мелиорацияланған жерлерде қашыртқы жүйелерiн салу әрi пайдалану кезiнде жер асты суларын сыртқа шығаруға рұқсат етiледi.
9. Жер асты суларын пайдаланумен байланысты су алу құрылыстарын орналастыру, жобалау, пайдалануға беру және пайдалану кезiнде олардың жер бетi су объектiлерi мен қоршаған ортаға зиянды әсерiн болдырмайтын шаралар көзделуi тиiс.
10. Жер асты суларын пайдаланумен байланысты емес жер қойнауын зерттеу, барлау мен пайдалы қазбаларды барлау әрi өндiру, жер асты құрылыстарын салу мен пайдалану кезiнде жер қойнауын пайдаланушылар жер асты суларының ластануы мен сарқылуының алдын алу жөнiнде шаралар қабылдауға мiндеттi.

26-тарау
Шағын су объектiлерi және оларды қорғаудың
ерекшелiктерi

123-бап. Шағын су объектілерi

1. Көлемi мынадай:
тұйық су объектiлерi бойынша - су бетiнiң алаңы 10 гектарға дейiнгi;
өзендер бойынша - ұзындығы 200 км-ге дейiнгi табиғи су объектiлерi шағын су объектiлерiне жатады.
2. Шағын су объектiлерiнiң су ресурстарын пайдалану жалпы су пайдалану тәртiбiмен жүзеге асырылады.
3. Су қорын пайдалану мен қорғауды басқару жөнiндегi уәкілеттi мемлекеттiк орган осындай су пайдаланудың олардың жай-күйiне салдарларын зерттегеннен кейiн және мемлекеттiк экологиялық сараптаманың оң қорытындысы болған жағдайда арнайы су пайдалану тәртiбiмен шағын су объектiлерiнiң cу ресурстары пайдаланылуы мүмкiн.

124-бап. Шағын су объектілерiн қорғаудың ерекшелiктерi

1. Шағын су объектiлерiнiң шегiнде жалпы су пайдалану режимiн және олардың су қорғау аймақтары мен белдеулерi шегiнде шаруашылық қызметтi жүзеге асыруды, сондай-ақ олардың ластануы, қоқыстануы мен сарқылуының алдын алу әрi жою жөнiндегi шараларды жергілікті атқарушы органдар су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, қоршаған ортаны қорғау, мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау уәкiлеттi мемлекеттiк органдарымен, ал сел қаупi бар аудандарда, сондай-ақ төтенше жағдайлар жөнiндегi органмен келiсiм бойынша белгілейдi.
2. Шағын су объектiлерiнiң сарқылуын, ластануын және азуын болдырмау мақсатында су ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғаудың бассейндiк бағдарламаларында және жергiлiктi атқарушы органдардың жоспарларында оларды қорғау және қалпына келтiру жөнiнде iс-шаралар кешенi жеке көзделедi.
3. Шаруашылық қызметi шағын су объектiлерiнiң жай-күйi мен режимiне әсер ететiн жеке және заңды тұлғалар су қорын пайдалану мен қорғауды басқару жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк органмен келiсiм бойынша шағын су объектiлерiнiң сулылығын қалпына келтiру және олардың суларының тазалығын сақтау жөнiнде іс-шараларды жүйеге асыруға мiндеттi.

27-тарау
Сулардың зиянды әсерiнiң алдын алу және оларды жою

125-бап. Сулардың зиянды әсерiнiң алдын алу және оларды жою жөнiндегi мемлекеттiк органдардың, жеке және заңды тұлғалардың мiндеттерi

Мемлекеттiк органдар, жеке және заңды тұлғалар мыналардың:
су тасқындарының, су басудың, су тасудың;
жағалау, қорғау бөгеттерiнiң және басқа да құрылыстар қирауының;
жерлердiң батпақтануы мен сортаңдануының;
топырақ пен су эрозиясының, жыралар құралуының, тау сырғымаларының, сел тасқындарының және басқа да зиянды құбылыстардың алдын алу және зиянды әсерлерiн жою жөнiнде ic-шаралар жүргiзуге мiндеттi.

126-бап. Судың зиянды әсерiнiң алдын алу мен жою жөнiндегi шараларды жүзеге асыру тәртiбi

1. Су шаруашылығы ұйымдары, суды пайдаланушылар, жеке және заңды тұлғалар елдi мекендердi, өнеркәсiптiк объектiлердi, ауыл шаруашылығы жерлерiн, қорғалатын аумақтарды судың зиянды әсерiнен қорғау жөнiнде алдын алу және ағымдағы iс-шараларды жоспарлауға және жүргiзуге мiндеттi. Судың зиянды әсерiнiң алдын алу мен жою жөнiндегi алдын алу және ағымдағы iс-шараларды қаржыландыру суды пайдаланушылардың және мемлекеттiң қаражаты есебiнен жүргiзiледi.
2. Судың зиянды әсерiнен туындаған авариялар мен дүлей зiлзаланы жоюды Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен төтенше жағдайлар жөнiндегi органдар жүзеге асырады.

28-тарау
Су объектiлерiнде, су қорғау аймақтары мен
алқаптарында жұмыстарды жүргiзу тәртiбi

127-бап. Су объектiлерiнде, су қорғау аймақтары мен алқаптарында кәсiпорындарды, объектілердi және басқа да құрылыстарды орналастыру, жобалау, салу, қайта жаңарту және пайдалануға енгiзу шарттары

1. Су объектiлерiнде, су қорғау аймақтары мен алқаптарында кәсiпорындарды, объектiлердi және басқа да құрылыстарды орналастыру, жобалау, салу, қайта жаңғырту және пайдалануға енгiзу шарттары су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, қоршаған ортаны қорғау, геология және жер қойнауын қорғау, жер ресурстары, санитарлық-эпидемиологиялық және ветеринарлық қадағалау уәкiлеттi мемлекеттiк органдарымен, жергiлiктi атқарушы органдармен, сел қаупi бар өзендерде - төтенше жағдайлар жөнiндегi органдармен, кеме жүзетiнге жатқызылғандарында - көлiк жөнiндегi органдармен келiсiледi.
2. Жаңадан құрылатын және қайта жаңартылатын кәсiпорындар мен басқа да объектiлердi жобалау және салу кезiнде, сондай-ақ су объектiлерiнiң жай-күйiне әсер ететiн жаңа технологиялық процестердi енгiзу кезiнде техникалық cумeн қамтамасыз етудiң тұйық жүйелерiн құруды көздеу қажет.
3. Су объектiлерiнiң және су шаруашылығы құрылыстарының жай-күйiне әcеp ететiн кәсiпорындарды, құрылыстарды және басқа да объектiлердi қайта бейiмдеу, консервациялау және тарату су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, қоршаған ортаны қорғау, геология және жер қойнауын қорғау, жер ресурстары, санитарлық-эпидемиологиялық және ветеринарлық қадағалау уәкілетті мемлекеттiк органдарының және өзге де органдардың келiсiмi бойынша, белгiленген тәртiппен қоршаған ортаға әсерiн, анықталған бұзушылықтардың жойылғанын және келтiрiлгeн зиянның өтелгенiн бағалай отырып жүргiзiледi.
4. Судың жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындарды, құрылыстарды және басқа да объектiлердi салу жобалары су объектiлерiн демалыс және спорт үшiн пайдалану мүмкiндiктерiн ескере отырып жасалады.
5. Су объектiлерi арқылы коммуникациялар салу жобалары су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, қоршаған ортаны қорғау, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау уәкiлеттi мемлекеттiк органдарымен және қажет болған жағдайларда энергетика органдарымен келiсiлуге жатады және тасқын суды өткiзудi, су объектiлерiн пайдалану режимiн, судың ластануын, қоқыстануын және таусылуын болдырмауды, оның зиянды әсерiнiң алдын алуды қамтамасыз ететiн iс-шараларды жүргiзудi көздеуi тиiс.
6. Құрылыс жұмыстарын орындау кезiнде жердi қайта өңдеу, аумақтарды көркейту және қоршаған ортаны сауықтыру жөнiнде шаралар қабылдануы тиiс.

128-бап. Су объектiлерiнде және олардың су қорғау аймақтары мен алқаптарында жұмыстарды жүргiзу

1. Су объектiлерiнiң жай-күйiне әсер ететiн, су объектiлерi мен су қорғау аймақтарындағы құрылыс, түбiн тереңдету және жару жұмыстары, паналы қазбаларды және басқа да ресурстарды қазу, кабельдер, құбырларды және басқа да коммуникацияларды өткiзу, орман ағаштарын кесу, бұрғылау және өзге де жұмыстар су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, қоршаған ортаны қорғау, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау уәкiлеттi мемлекеттiк органдарының, жергiлiктi атқарушы органдардың, кеме жүзетiнге жатқызылғандарында - көлiктегi уәкiлеттi органдардың келiсiмi бойынша жүргiзiледi.
2. Су объектiлерiнде және олардың су қорғау аймақтарында жұмыстар жүргiзу тәртiбi су объектiлерiнiң жай-күйiн, қоршаған табиғи ортаның экологиялық тұрақтылығын сақтау талаптарын ескере отырып, су қорын пайдалану мен қорғауды басқару, қоршаған ортаны қорғау, мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау уәкiлеттi мемлекеттiк органдарының, жергiлiктi атқарушы органдардың және өзге де мүдделi мемлекеттiк органдардың келiсiмi бойынша жеке айқындалады.

СЕГIЗIНШI БӨЛIМ
Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерiндегi
шаруашылық қызметтi құқықтық реттеудің
ерекшелiктерi

29-тарау
Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерi

129-бап. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерiндегi шаруашылық қызметтiң құқықтық режимiнiң мiндеттерi

Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерiндегi шаруашылық қызметтi реттеудiң құқықтық режимi мынадай мiндеттердi шешедi:
1) экономика мүдделерiнiң экологиялық, мәдени және тарихи құрамдас бөлiктермен теңгерiмiн сақтау негiзiнде аймақтың тұрақты дамуын қамтамасыз ету;
2) табиғи су кешенiнiң су объектiлерiндегi судың деңгейiн белгiленген шектi белгіден төмен емес деңгейде сақтау;
3) өндiрiстер жұмыс iстеуiнiң технологиялық схемаларын және ұйымдастыру-экономикалық нысандарын тұрақты жетiлдiру негiзiнде су ресурстарын тиiмдi пайдалану;
4) су бассейнi мен су объектiсiнiң қоршаған ортасының жағдайын жақсарту;
5) аймақтың экономикалық, ресурстық әлеуетiн және оның санитарлық-эпидемиологиялық және экологиялық әл-ауқатын сақтауда жұртшылықтың рөлiн арттыру;
6) балық ресурстарын, жануарлар мен өсiмдiктер дүниесiн сақтау және санын молайту;
7) рекреациялық кешендi дамыту;
8) заңдылықты және экологиялық құқық тәртiбiн нығайту.

130-бап. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектілерiн қорғаудың ерекшелiктерi

Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерiн қорғаудың ерекшелiктерi:
1) аймаққа бөлу және аймақтар бойынша қатаңдау су және экологиялық нормативтер белгілеу;
2) су объектiлерiне және экологиялық жүйеге антропогендiк жүктеменi нормалау;
3) аймақтың су объектiлерiн пайдалану ережелерiн белгiлеу кезiнде олардың ерекшелiктерiн жергiлiктi атқарушы органдардың есепке алуы;
4) өндiрiс қалдықтарын кәдеге жарату кезiнде кешендiлiктi қамтамасыз ету;
5) су объектiсi бассейнiнiң аумағын су және жел эрозияларынан, шөлге айналудан, батпақтанудан, екіншi рет тұзданудан, өндiрiс және тұтыну қалдықтарынан және басқа заттардан ластанудан қорғау;
6) бұзылған су объектiлерiн және су қорының жерлерiн қайта өңдеу;
7) су объектiлерiнiң арналары бойынша суды экологиялық және санитарлық жiберудiң шаруашылық жiберудiң алдында басымдылығы.

131-бап. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерiнiң аймағындағы шаруашылық қызметке қойылатын талаптар

Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерi аймағының экологиялық жүйесiн қорғау мақсатында оларда:
1) санитарлық-эпидемиологиялық және экологиялық жағдайды сақтау мен жақсартуға бағытталған қызмет түрлерiнiң басымдығын;
2) су объектiлерiнiң экологиялық жүйесiне шаруашылық қызметтiң әсерiн тұрақты азайтуды;
3) тұрақты дамыту принциптерiнде әлеуметтiк-экономикалық мiндеттердi шешу мен ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектілерiн қорғаудың теңгерiмділiгiн көздейтiн шаруашылық қызметтiң ерекше режимi белгiленедi.

132-бап. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектілерiнiң аумағында тыйым салынған қызмет түрлерi

1. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерiнiң аумағында:
бассейннiң табиғи экологиялық жүйелерiнiң бұзылуын, қоршаған ортаның халықтың өмiрi мен денсаулығына қауiптi өзгерiстерiн туғызатын шаруашылық және өзге де қызметке;
радиоактивтi қалдықтарды және зиянсыздандыруға немесе кәдеге жаратуға келмейтiн өнiмдi ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерi аймақтарына әкелуге, сондай-ақ онда сақтауға немесе көмекте қамысты шабуға және құрғақ өсiмдiктердi өртеуге орман ағаштарын тамырымен суыруға, балық уылдырық салатын өзендердiң арналарын өңдеуге;
мiндеттi мемлекеттiк экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық сараптамасыз аумақта шаруашылық қызметтi және жұмыстар мен қызмет көрсетулердi жүргiзуге тыйым салынады.

133-бап. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерiнiң аймағындағы шаруашылық қызметтi реттеуге мемлекеттiң қатысуы

1. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерiнiң экологиялық жүйесiн сақтау және қалпына келтiру мақсатында орталық және жергiлiктi атқарушы органдар:
1) аймақтық және салалық бағдарламаларды әзiрлейдi және iске асырады;
2) су ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғаудың бассейндiк схемаларын жасау кезiнде аймақтың ерекшелiктерiн ескередi;
3) ерекше мемлекеттiк маңызы бар су объектiлерiнiң экологиялық жүйесiн сақтауға және қалпына келтiруге бағытталған iс-шараларды қаржылық қолдау жөнiнде қоғамдық қорлар құру мен қалыптастыруға жәрдем көрсетедi.
2. Мемлекеттiк органдардың, қоғамдық бiрлестiктердiң және шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң қызметiн республикалық деңгейде үйлестiру үшiн Қазақстан Республикасының Үкiметi оның құрамын, өкiлеттiктерiн және жұмыс тәртiбiн айқындай отырып, Ұлттық Yйлестiру Кеңесiн құруы мүмкiн.

ТОҒЫЗЫНШЫ БӨЛIМ
СУ ҚОРЫН ПАЙДАЛАНУ МЕН ҚОРҒАУДЫ РЕТТЕУДІҢ
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТЕТІГІ

30-тарау
Суды пайдалануды реттеудiң экономикалық әдiстерi

134-бап. Экономикалық реттеу түрлерi

Экономикалық реттеудiң негiзгi түрлерi:
суды пайдаланушылардан Қазақстан Республикасының Салық кодексiнде көзделген төлемдер мен алымдарды жинау;
1) су ресурстарын ұтымды пайдалану мен қорғау бағдарламаларын әзiрлеу және бекiтiлгендерiн қаржыландыру;
2) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жеке және заңды тұлғаларға олар ресурстарды сақтайтын өз қалдықты технологияларды және энергияның дәстүрден тыс түрлерiн енгiзген және игерген, су ресурстарын қорғау мен ұтымды пайдалану жөнiнде басқа да тиiмдi шараларды жүзеге асырған кезде кредиттiк және өзге де жеңiлдiктер беру;
3) қоғамдық қорлар құру және оларды су объектiлерiн қалпына келтiру мен қорғау үшiн пайдалану болып табылады.

135-бап. Су ресурстарын пайдалану үшiн ақы төлеу

1. Қазақстан Республикасында жалпыға бiрдей суды пайдалану тегiн жүзеге асырылады.
2. Қазақстан Республикасында арнайы суды пайдалану Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес ақылы негiзде жүзеге асырылады.

136-бап. Суды жеткiзу жөнiндегi қызметтерге ақы төлеу

1. Суды алуға, суларды тасымалдауға, таратуға, тазартуға, суды пайдаланушыларға суды жеткiзу кезiндегi жөндеу-қалпына келтiру жұмыстарын және басқа да су шаруашылығының iс-шараларын орындауға байланысты қызметтер ақылы негiзде жүзеге асырылады.
2. Су шаруашылығы жүйелерiнiң қызметтерi үшiн тарифтер Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңдарына сәйкес бекiтiледi.
3. Суды жеткiзу жөнiндегi қызметтер үшiн ақы төлеудiң тәртiбi мен шарттары тараптардың шарттарымен айқындалады.

137-бап. Су шаруашылығын мемлекеттiк қолдаудың түрлерi және су қорын ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiндегi инвестициялық саясаттың принциптерi

1. Су шаруашылығын мемлекеттiк қолдаудың негiзгi түрлерi:
1) су шаруашылығы жүйесiнiң мемлекеттiк мекемелерiн ұстау;
2) суды жеткiзумен байланысты емес трансшекаралық су шаруашылығы объектiлерiн және республикалық маңызы бар су шаруашылығы объектiлерiн пайдалану жөнiндегi шығындарды қаржыландыру;
3) ерекше авариялық қаупi бар су шаруашылығы объектiлерi мен гидромелиоративтiк жүйелердi қалпына келтiру жөнiндегi iс-шараларды, сондай-ақ су шаруашылығы iс-шараларының жекелеген аса маңызды түрлерiн республикалық және жергiлiктi бюджеттер қаражаты есебiнен қаржыландыру;
4) су шаруашылығы объектiлерi мен гидромелиоративтiк жүйелердiң жаңаларын салуға және пайдаланудағыларын қайта жаңартуға қаржылық ресурстарды, оның iшiнде қарыз қаражатын тарту;
5) суды ауыл шаруашылығы су пайдаланушыларына жеткiзу жөнiндегi қызметтердiң құнын субсидиялау;
6) заңдарда белгiленген тәртiппен су шаруашылығы субъектiлерiне жеңiлдiктi және ұзақ мерзiмдi кредиттер мен басқа да преференциялар беру болып табылады.
2. Су қорын ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiндегi инвестициялық саясаттың негiзгi принциптерi:
1) қайтарымды негiздегi орталықтандырылған инвестициялардың есебiнен су саласын дамытуды мемлекеттiк қолдау;
2) инвестициялық су шаруашылығы қызметiнде оларды пайдалану үшiн кәсiпорындардың өз көздерiнiң рөлiн арттыруды ынталандыру;
3) басқа елдердiң капиталдарын тарта отырып инвестицияларды бiрлескен мемлекеттiк-коммерциялық қаржыландыру практикасын кеңейту;
4) инвестицияларға бағытталатын бюджет қаражатын жұмсауды мемлекеттiк бақылау болып табылады.
3. Су шаруашылығын мемлекеттiк қолдау және су қорын ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiндегi инвестициялық саясат Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

138-бап. Су қатынастарын сақтандыру

1. Су және су шаруашылығы тәуекелiн сақтандырудың мақсаты сулардың зиянды әсерiнен, су ресурстарының тапшылығынан, олардың ластануынан, су шаруашылығы жүйелерi мен құрылыстарының аварияларынан туындаған оқиғалар кезiнде су қатынастары субъектiлерiнiң мүлiктiк мүдделерiн қорғау болып табылады.
2. Ерiктi сақтандыруды суды пайдаланушылар, жеке және заңды тұлғалар өз ынтасы бойынша жүзеге асырады. Ерiктi сақтандырудың тәртiбi мен шарттары сақтандырушылар мен сақтандырылушылардың арасындағы келiсiмдермен айқындалады.

ОНЫНШЫ БӨЛIМ
СУ ДАУЛАРЫ ЖӘНЕ СУ ЗАҢДАРЫН БҰЗУ ҮШIН ЖАУАПКЕРШIЛIК

31-тарау
Су дауларын шешу

139-бап. Су даулары

1. Су объектiлерiн, су шаруашылығы құрылыстарын пайдалану мен қорғау және суды бөлу мәселелерi бойынша су шаруашылығы субъектілерiнiң арасында туындайтын даулар су даулары болып табылады.
2. Су шаруашылығы субъектiлерiнiң арасындағы су даулары тараптардың келiссөздерi жолымен, оларды суды пайдаланушылардың бiрлестiктерi, кооперативтepi, қауымдастықтары құрған органдарда, жергiлiктi атқарушы органдарда және су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлеттi мемлекеттiк органында немесе соттарда қарау арқылы шешiледi.

32-тарау
Су заңдарын бұзғаны үшiн жауапкершілiк

140-бап. Қазақстан Республикасының су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы заңдарын бұзғаны үшiн жауапкершілiк

Қазақстан Республикасының су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы заңдарының бұзылғанына айыпты адамдар Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес жауапкершiлiкке тартылады.

141-бап. Сулардың жағдайына терiс әсер ететiн объектiлердi пайдалануға қойылатын талаптар

Су объектiлерiнiң жағдайына әсер ететiн шаруашылық және басқа да құрылыстардың пайдаланылуын шектеудi, тоқтата тұруды, мәжбүрлеп тоқтатуды немесе оған тыйым салуды жергiлiктi атқарушы органдардың, су қорын пайдалану мен қорғауды басқарудың уәкiлеттi мемлекеттiк органының, қоршаған ортаны қорғау, геология және жер қойнауын қорғау мемлекеттiк органының, мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық және ветеринарлық қадағалау органдарының қуынымы бойынша сот жүзеге асырады.

142-бап. Өз бетiмен басып алынған су объектілерi мен су шаруашылығы құрылыстарын қайтару

Өз бетiмен басып алынған су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстары заңсыз пайдалану уақытында су заңдарының бұзылуымен келтiрiлген зиянды өтей отырып, иесiне қайтарылады. Өз бетiмен басып алынған су объектілерiн қайтару сот шешiмi бойынша жүргiзiледi.

ОН БIРIНШI БӨЛIМ
СУ ҚАТЫНАСТАРЫ, ТРАНСШЕКАРАЛЫҚ СУЛАРДЫ
ПАЙДАЛАНУ МЕН ҚOPҒAУ САЛАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ
ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ

33-тарау
Трансшекаралық өзендерді пайдалану мен қорғау

143-бап. Халықаралық ынтымақтастықтың негiзгi бағыттары

Су қатынастары, трансшекаралық суларды пайдалану мен қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастықтың негiзгi бағыттары:
1) халықаралық шарттар жасасу негiзiнде трансшекаралық суларды пайдалану мен қорғау саласындағы Қазақстан Республикасының мүдделерiн қорғау;
2) Қазақстан Республикасының халықаралық су конвенциялары мен шарттары бойынша мiндеттемелерiн орындау;
3) шекаралас елдердiң трансшекаралық сулар бойынша мемлекетаралық қатынастары бөлiгiнде су заңдарын үйлестiру мен жақындастыруға қатысу;
4) трансшекаралық суларды пайдалану мен қорғау саласындағы ғылыми-техникалық ынтымақтастық, бағдарламаларды, нормаларды, стандарттарды, жобаларды және мониторингтi бiрлесiп әзiрлеу және iске асыру болып табылады.

144-бап. Халықаралық ынтымақтастықтың принциптерi

Қазақстан Республикасы трансшекаралық суларды пайдалану мен қорғау саласындағы су қатынастары аясындағы өзiнiң саясатында мынадай принциптердi басшылыққа алады:
1) жалпыға бiрдей экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету және халықаралық табиғат қорғау ынтымақтастығын дамыту;
2) халықаралық су құқығының жалпы танылған принциптерi мен нормаларын ескере отырып, трансшекаралық ағын судың барлық елдерiнiң су ресурстарын әділ, орынды және өзара тиiмдi пайдалану құқығын қамтамасыз ету;
3) болашақ ұрпақтардың қажеттiлiктерiне зиян келтiрмей қазiргi ұрпақтың қажеттiлiктерiн қанағаттандыруды ескере отырып, су ресурстарын басқару;
4) адамның экологиялық құқықтарының, мүдделерiнің және трансшекаралық өзендер бассейндерiнiң су шаруашылығы жүйелерiнiң экономикалық дамуы қажеттiлiктерiнiң теңгерiмiн сақтау қажеттiгi;
5) трансшекаралық суларды пайдалану мен қорғау проблемаларын шешу кезiнде өзара көмек көрсету және даулы мәселелердi бейбiт түрде реттеу;
6) трансшекаралық сулардың жағдайына ықтимал трансшекаралық әсер етудiң алдын алу жөнiндегi сақтық шараларын қабылдауды қамтамасыз ету ("зиян келтiрме" принципі);
7) халықаралық жауапкершiлiк және трансшекаралық әсер етуден туындаған залалды өтеу ("ластаушы төлейдi").

145-бап. Су қатынастарындағы мемлекетаралық ынтымақтастықтың тетігі

Су қатынастарындағы мемлекетаралық ынтымақтастықтың тетiгi мыналарды көздейдi:
1) трансшекаралық әсер ететiн немесе етуi ықтимал қызметтi жүзеге асыру кезiнде трансшекаралық суларды олардың трансшекаралық сипатын ескере отырып, орынды және әдiл түрде пайдалануды қамтамасыз ету;
2) трансшекаралық суларды су ресурстарын экологиялық негiздемелi және орынды басқару, оларды сақтату және қоршаған ортаны қорғау негiзiнде пайдалану;
3) трансшекаралық суларды ластаудың жолын кесу оны болдырмау, шектеу және қысқарту жөнiндегi шаралар ластауды қоршаған ортаның басқа құрамдас бөлiктерiне ауыстыруға апармауы тиiс;
4) трансшекаралық әcep етуден бұзылған экологиялық жүйелердi сақтау және қажет болған жағдайда қалпына келтiру;
5) сарқынды суларды ағызудың шектi нормаларын белгiлеу суды пайдаланудың қазiргi заманғы техникалық жетістіктерiне және экономикалық ықтимал жағдайларына сәйкес келетін суды сақтаудың қатаң нормаларына бағдарлану;
6) трансшекаралық сулар мен су объектілерiнің мониторингi бағдарламаларын әзiрлеу мен келiсу және оларды iске асыруға қатысу;
7) трансшекаралық суларды басқару, реттеу және қорғау жөнiндегi су объектiлерiн бiрлесiп пайдалануға қаржылық және техникалық қатысу;
8) трансшекаралық өзендердiң бассейндерiндегi су шаруашылығы ахуалы туралы ақпарат алмасу, төтенше су жағдайлары кезiнде жедел хабардар ету және өзара көмек көрсету;
9) шекаралас елдермен нормативтiк құқықтық базаны бiрегейлендiру, трансшекаралық су объектілерiн және олармен байланысты экологиялық жүйелердi қорғау мен қалпына келтiрудiң бiрлескен бағдарламалары мониторингiнiң, оларды әзiрлеудiң және iске асырудың бiрыңғай жүйелерiн құpу саласында ынтымақтасу, осы мақсаттар үшiн халықаралық ұйымдардың қаражатын тарту;
10) трансшекаралық су объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын бiрлесiп пайдалану жөнiндегi iс-шараларды әзiрлеу, келiсу және жүзеге асыру;
11) трансшекаралық суларды орынды пайдалану мен қорғауға байланысты басқа да қызмет.

146-бап. Халықаралық су қатынастары саласындағы қызметтiң құқықтық негізі

1. Трансшекаралық суларды пайдалану мен қорғауға байланысты қатынастар осы Кодекспен, Қазақстан Республикасының заңдарымен, сондай-ақ Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттардың ережелерiмен реттеледi.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда Қазақстан Республикасының заңдарындағы трансшекаралық суларды пайдалану мен қорғау ережелерiнен өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттардың ережелерi қолданылады.
3. Трансшекаралық суларды пайдалану мен қорғау мәселелерi бойынша Қазақстан Республикасы мен шекаралас мемлекеттердiң арасында халықаралық шарттар халықаралық су құқығының принциптерi мен нормалары ескерiле отырып жасасылады.

147-бап. Халықаралық су қатынастарының экономикалық негiзi

Халықаралық су қатынастарының экономикалық негiзi мыналарды көздейдi:
1. Осы су көзiнде және оның маңындағы аумақта биологиялық тепе-теңдiктi ұстап тұру, молайту және сақтау мақсатында трансшекаралық су объектiлерiн тиiмдi және ұтымды пайдалану.
2. Трансшекаралық әсер ету нәтижесiнде кiнәлi тарап келтiрген залал үшiн өтеу жауапкершілігi.
3. Басқа мемлекеттер пайдаланатын, трансшекаралық суларды басқару, реттеу және қорғау жөнiндегi су шаруашылығы объектiлерiн бiр жақты пайдалануды жүзеге асырушы мемлекетке пайдаланылатын су ресурстарына үлестiк қатысу принципiнде шығындарын өтеу.
4. Бiр мемлекеттiң тиiстi халықаралық шарттардың негiзiнде белгiленген өзiнiң трансшекаралық су ресурстары үлесiн (үлесiнiң бөлiгiн) өтемдiк негiзде екiншi мемлекетке беруi.

148-бап. Су қатынастары саласындағы дауларды реттеу

1. Қазақстан Республикасы мен басқа мемлекеттердiң арасындағы трансшекаралық суларды пайдалану мен қорғау мәселелерi бойынша даулар iзгi ниет, өзара сыйластық және тату көршiлiк қатынастары негiзiнде келiссөздер жолымен немесе келiссөз жүргiзу немесе дауға қатысты тараптарға лайықты басқа әдiспен шешiледi.
2. Келiссөздердi жүргiзгенде өзара қолайлы шешiмдерге келмеген жағдайда, су дауларын төрелiк процесс арқылы шешу орынды деп табылады, егерде трансшекаралық суларды пайдалану және қорғау жөнiнде сәйкестi халықаралық келiссөздермен қарастырылмаса.

149-бап. Осы Кодекстi iске қосудың тәртiбi

1. Осы Кодекс ресми жарияланған күннен бастап күшiне енедi.
2. Қазақстан Республикасының 1993 жылдың 31-наурызындағы Су Кодексiнiң күшi жойылды деп танылсын. (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1993 ж., N 7, 149-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1996 ж., N 22, 408-құжат; 1999 ж., N 11, 357-құжат; 2001 ж., N 3, 20-құжат; N 24, 339-құжат).

Қазақстан Республикасының
Президентi

О проекте Водного кодекса Республики Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 27 ноября 2002 года N 1264

Правительство Республики Казахстан постановляет:
Внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Водного кодекса Республики Казахстан.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Проект

Водный кодекс Республики Казахстан

Настоящий Кодекс определяет правовые, организационные, экологические, экономические и социальные основы водных отношений и направлен на повышение эффективности использования и охраны водного фонда Республики Казахстан.

ОБЩАЯ ЧАСТЬ

РАЗДЕЛ ПЕРВЫЙ

Общие положения

Глава 1
Основные положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в Кодексе

В настоящем Кодексе используются следующие основные понятия:
1) акватория - водное пространство, ограниченное естественными, искусственными или условными границами;
2) бассейн водного объекта - территория, включающая водосборные площади гидравлически связанных водоемов и водотоков;
3) бассейновый принцип управления - управление водным фондом по гидрографическим признакам и реализуется при распределении водных ресурсов в пределах бассейнов рек, озер и других водоемов между административно-территориальными единицами;
4) береговая линия - линия берега водоема, образующаяся в результате максимального прилива (полной воды);
5) береговая полоса - полоса суши вдоль берегов водных объектов шириной 20 метров от уреза воды, для установки навигационных знаков и оборудования с соблюдением природоохранных требований;
6) водный сервитут - право ограниченного пользования водным объектом;
7) воды - юридическое понятие "воды" охватывает совокупность водных объектов, использование которых регулируется законодательством;
8) водосбережение - система мер, обеспечивающая рациональное и эффективное использование водных ресурсов;
9) водосборная площадь - территория, в пределах границ которой формируются водные ресурсы водного объекта;
10) вредное воздействие вод - затопление, подтопление и другое вредное воздействие поверхностных и подземных вод на здоровье и жизнь людей, а также на определенные территории и объекты;
11) водное хозяйство - отрасль экономики, связанная с использованием, охраной и воспроизводством водных объектов;
12) водный режим - изменение во времени уровней, расходов и объемов воды в водных объектах и почвогрунтах;
13) водозаборное сооружение - комплекс сооружений и устройств для забора воды из водных объектов;
14) водоток - водный объект, характеризующийся движением воды в направлении уклона в углублении земной поверхности;
15) водоохранная зона - территория, примыкающая к водным объектам и водохозяйственным сооружениям, на которой устанавливается специальный режим хозяйственной деятельности для предотвращения загрязнения, засорения и истощения вод;
16) водопользование - использование водных ресурсов в установленном порядке для удовлетворения нужд и/или коммерческих интересов физических и юридических лиц;
17) водопользователь - физическое или юридическое лицо, которым в установленном порядке предоставлено право использования водных ресурсов для удовлетворения своих нужд и/или коммерческих интересов;
18) водопотребитель - физическое или юридическое лицо потребляющие воду из водных объектов или пользующиеся услугами водохозяйственных организаций и получающих воду из систем водоснабжения;
19) водохозяйственные организации - организации, деятельность которых связана с регулированием водных ресурсов, их доставкой, воспроизводством, водоподготовкой, отведением сточных вод и эксплуатацией водных объектов;
20) водоохранная полоса - территория шириной не менее 20 метров в пределах водоохранной зоны, прилегающая к водному объекту, являющаяся природоохранной территорией с режимом ограниченной хозяйственной деятельности;
21) водохозяйственная система - комплекс взаимосвязанных водных объектов и гидротехнических сооружений, предназначенных для обеспечения рационального использования и охраны вод, а также для отведения сточных вод;
22) гидромелиоративная система - комплекс технологически взаимосвязанных гидротехнических сооружений, устройств и оборудования, предназначенных для орошения, обводнения и осушения земель;
23) гидротехнические сооружения - инженерные сооружения, используемые для управления водными ресурсами, подготовки, подачи, транспортировки воды водопользователям и водоотведения, а также предупреждения вредного их воздействия;
24) зона санитарной охраны и санитарно защитной полосы - специально выделяемая территория вокруг источника водоснабжения и водопроводных сооружений, на которой должен соблюдаться установленный режим с целью охраны источника водоснабжения (открытых и подземных), водопроводных сооружений и окружающей их территории от загрязнения для предупреждения ухудшения качества воды;
25) зона рекреации водного объекта - водный объект или его участок с прилегающим к нему берегом, используемый для массового отдыха, туризма и спорта;
26) источник водопользования - водные объекты, которые могут быть использованы для удовлетворения потребностей водопользователей;
27) использование водных объектов - извлечение полезных естественных свойств водных объектов для удовлетворения материальных или иных потребностей физических и юридических лиц;
28) каналы, приравненные к рекам - искусственные сооружения, предназначенные для переброски воды из одного бассейна в другой, а также из одной речной системы в другую;
29) лимиты водопользования - предельно допустимые объемы изъятия водных ресурсов из водных объектов или сброса сточных вод нормативного качества в водные объекты в течение определенного времени, устанавливаемые по бассейнам рек и для отдельных водопользователей;
30) лиманное орошение - использования талых, паводковых и других вод для затопления сельскохозяйственных угодий с помощью системы гидротехнических сооружений или без них;
31) лицензия на специальное водопользование - специальное разрешение, выданное физическому или юридическому лицу, дающее право владельцу на забор воды из водного объекта, сброс использованной воды в водные объекты с использованием технических средств и сооружений, а также на использование водных объектов без изъятия из него воды;
32) нормативы предельно допустимых концентраций загрязняющих веществ - величины допустимого содержания загрязняющих веществ в водных объектах и воздействия физических факторов на водную среду, устанавливаемые в целях охраны здоровья человека и предотвращения вредного влияния на растительный и животный мир;
33) оросительный канал - искусственное сооружение, предназначенное для транспортировки воды от источников орошения к участкам, требующим орошения;
34) охрана водных объектов - комплексная деятельность, направленная на сохранение, восстановление и воспроизводство водных объектов, а также на недопущение вредного воздействия вод;
35) поверхностные водные объекты - постоянное или временное сосредоточение вод на поверхности суши в формах ее рельефа, имеющее границы, объем и черты водного режима;
36) попуски - периодическая или эпизодическая подача воды из водохранилища для регулирования расхода или уровня воды на нижележащем участке водотока или уровня воды в самом водохранилище;
37) сбросной канал - искусственное сооружение, являющееся продолжением распределительной сети и используемое для сброса использованной и излишней воды в русло реки или естественного понижения местности;
38) сточные воды - использованные или поступившие с загрязненной территории воды, сбрасываемые в установленном порядке в естественные или искусственные водные объекты или в рельефы местности;
39) трансграничное воздействие - любые значительные вредные последствия, возникающие в результате количественного или качественного изменения трансграничных вод, вызываемого деятельностью человека, физический источник которых расположен полностью или частично на территории сопредельного государства или соседних государств.

Статья 2. Водное законодательство Республики Казахстан

1. Водное законодательство Республики Казахстан основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Кодекса и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
2. Если международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Кодексе, то применяются правила международных договоров.

Статья 3. Цель и задачи водного законодательства

1. Целью водного законодательства является достижение и поддержание экологически безопасного и экономически оптимального уровня водопользования и охраны водного фонда для сохранения и улучшения жизненных условий каждого гражданина, населения и окружающей среды.
2. Задачи водного законодательства:
1) проведение государственной политики в области использования и охраны водных фондов страны;
2) регулирование водных отношений;
3) обеспечение правовой основы поддержки и развития устойчивого водопользования и охраны водного фонда;
4) определение основных принципов и направлений использования и охраны вод водных фондов;
5) управление отношениями в области изучения, разведки, добычи, извлечения, рационального и комплексного использования и охраны водных ресурсов и водохозяйственных сооружений.

Статья 4. Государственный водный фонд

Государственный водный фонд Республики Казахстан включает в себя совокупность всех водных объектов, а также сосредоточенных в них водных ресурсов, в пределах территории Республики Казахстан, включенных или подлежащих включению в государственный водный кадастр.

Статья 5. Водные объекты

К водным объектам Республики Казахстан относятся сосредоточения вод в рельефах поверхности суши и недрах земли, имеющие границы, объем и водный режим. Ими являются: моря, реки, приравненные к ним каналы, озера, ледники и другие поверхностные водные источники, а также подземные воды.

Статья 6. Водные ресурсы

Водные ресурсы Республики Казахстан представляют собой совокупность всех запасов поверхностных и подземных вод, сосредоточенных в водных объектах, которые используются или могут быть использованы.

Статья 7. Земли водного фонда

1. Земли водного фонда - земли, занятые водными объектами, водохозяйственными сооружениями, а также земли, выделенные под водоохранные зоны водных объектов, водохозяйственных сооружений и зоны санитарной охраны водозаборных систем питьевого водоснабжения.
2. Земли водного фонда, занятые водными объектами, а также земли, выделенные под водоохранные зоны водных объектов находятся в собственности государства.
3. Земли водного фонда, занятые водохозяйственными сооружениями, а также земли, выделенные под водоохранные зоны водохозяйственных сооружений и зоны санитарной охраны водозаборных систем питьевого водоснабжения могут находиться в частной собственности физических и юридических лиц Республики Казахстан, в случае приватизации указанных сооружений.
4. Земельные участки, занятые под водохозяйственными сооружениями и перечисленные в пункте 3 настоящей статьи, обслуживающие два и более собственников земельных участков или землепользователей, предоставляются им на праве общей собственности или общего землепользования.
5. Порядок предоставления земель водного фонда регулируется земельным законодательством Республики Казахстан.

Статья 8. Содержание права собственности
на объекты водных правоотношений

1. Воды в Республике Казахстан являются исключительной собственностью государства.
2. Государство обеспечивает рациональное и комплексное использование, охрану и воспроизводство водных ресурсов и гарантирует их эффективное использование и охрану.
3. Действия, физических и юридических лиц нарушающие право собственности на воды, являются недействительными и влекут ответственность, предусмотренную законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 9. Основные принципы водного законодательства

Водное законодательство основывается на следующих принципах:
1) приоритет жизни и здоровья человека, обеспечивающий благоприятные условия для его труда и отдыха;
2) государство гарантирует справедливый и равный доступ населения к воде и обеспечивает первоочередное удовлетворение питьевой водой в необходимом количестве и гарантированного качества;
3) водопользование должно создавать условия безопасного состояния водных объектов, быть комплексным и рациональным с повсеместным освоением современных технологий, позволяющих сократить забор воды и снижать вредные воздействия вод;
4) правовое регулирование отношений в сфере водопользования рассматривает воду как объект природы, объект пользования и объект государственной собственности;
5) использование водных объектов рассматривается в комплексе с их охраной, не допускается их разделение;
6) платность за осуществление специального водопользования;
7) соблюдение требований водного законодательства, неотвратимость ответственности за его нарушение;
8) гласность и привлечение общественности к решению задач по использованию и охране вод;
9) государство в хозяйственной деятельности допускает наличие различных форм собственности на водохозяйственные сооружения;
10) построение отношений, связанных с использованием трансграничных вод, на основе общепризнанных международных норм и договоров.

Статья 10. Отношения в области использования
и охраны водного фонда, регулируемые
водным и иным законодательством
Республики Казахстан

1. Водное законодательство Республики Казахстан регулирует отношения в области использования и охраны водных объектов, управления водным фондом и водохозяйственными сооружениями и иные водные отношения.
2. Отношения, в части земель, лесов, растительного и животного мира, атмосферного воздуха, возникающие при использовании и охране водных объектов, регулируются специальным законодательством и настоящим Кодексом в той мере, в какой это необходимо для рационального использования и охраны водных объектов.
3. Отношения, возникающие при обеспечении экологической, санитарно-эпидемиологической безопасности водных объектов и предотвращении вредного воздействия хозяйственной и иной деятельности на естественные водные экологические системы, регулируются законодательством об охране окружающей среды и санитарно-эпидемиологического благополучия населения, а также настоящим Кодексом.
4. Отношения, возникающие в области геологического изучения, разведки и комплексного освоения недр, охрана подземных вод и подземных сооружений от вредного воздействия вод, подчиняются режиму недр и регулируются соответствующими законодательствами в области недр и недропользовании, промышленной безопасности, а вопросы управления отношениями в области использования подземных вод регулируются настоящим Кодексом.
5. Отношения, связанные с применением мер юридической ответственности за нарушение водного законодательства, регулируются гражданским законодательством, Кодексом об административных правонарушениях и уголовным Кодексом.
6. Отношения, возникающие в области предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера на водных объектах, регулируются законодательством о чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера.
7. Отношения, возникающие в области судоходства и мореплавания, регулируются законодательством в сфере водного транспорта.
8. Отношения, возникающие в области использования морских вод, регулируются настоящим Кодексом и международными договорами, ратифицированными в установленном порядке.

Глава 2
Объекты водных отношений

Статья 11. Объекты водных отношений

1. Объектами водных отношений являются водные объекты или их часть, водохозяйственные сооружения с полосой отвода и земли водного фонда.
2. Водные объекты подразделяются на:
1) поверхностные водные объекты;
2) подземные водные объекты;
3) морские воды Республики Казахстан;
4) трансграничные водные объекты.
3. В зависимости от видов пользования водные объекты подразделяются на:
1) водные объекты общего пользования;
2) водные объекты совместного пользования;
3) водные объекты обособленного пользования;
4) особо охраняемые водные объекты;
5) водные объекты особого государственного значения.

Статья 12. Поверхностные водные объекты

1. Поверхностные водные объекты подразделяются на:
1) поверхностные водотоки - реки, ручьи, русловые водохранилища, каналы, приравненные к рекам, каналы межбассейнового перераспределения и комплексного использования водных ресурсов;
2) поверхностные водоемы - моря, озера, водохранилища, болота и пруды;
3) ледники.
2. Поверхностные водные объекты состоят из вод, дна и берегов.

Статья 13. Подземные водные объекты

К подземным водным объектам относятся:
1) водоносные зоны, горизонты и комплексы горных пород - воды, сосредоточенные в трещинах и порах горных пород и находящиеся в гидравлической связи;
2) бассейн подземных вод - совокупность водоносных горизонтов, расположенных в недрах;
3) месторождения и участки подземных вод - часть водоносного горизонта, в пределах которых имеются благоприятные условия для добычи и извлечения подземных вод;
4) естественный выход подземных вод - выход подземных вод на суше или под водой;
5) обводненные участки недр.

Статья 14. Морские воды

1. К морским водам Республики Казахстан, если иное не предусмотрено международными договорами Республики Казахстан, относятся воды Каспийского и Аральского морей в пределах государственной границы Республики Казахстан.
2. Береговая линия морских вод Республики Казахстан устанавливается в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.

Статья 15. Трансграничные водные объекты

1. Поверхностные и подземные водные объекты, которые обозначают, пересекают границу между двумя или более иностранными государствами или по которым пролегает государственная граница Республики Казахстан, являются трансграничными водными объектами.
2. Порядок использования и охраны трансграничных водных объектов устанавливается настоящим Кодексом, законодательством Республики Казахстан о государственной границе и международными договорами, ратифицированными в установленном законодательством порядке.

Статья 16. Водные объекты общего пользования

1. Все водные объекты являются объектами общего пользования, если в водоохранных, экологических или иных интересах законодательством Республики Казахстан не предусмотрено иное.
2. На водных объектах общего пользования осуществляется общее водопользование в порядке, установленном настоящим Кодексом.
3. Ограничения использования водных объектов общего пользования допускаются, в случаях определенных законодательством Республики Казахстан.

Статья 17. Водные объекты совместного пользования

1. Водные объекты или их части, предоставленные в пользование нескольким физическим или юридическим лицам, являются водными объектами совместного пользования.
2. При использовании водных объектов совместного пользования в первую очередь удовлетворяются интересы нижерасположенных по водотоку водопользователей.
3. Водопользователи, использующие водные объекты совместного пользования, обязаны учитывать взаимные интересы, не затруднять осуществления права водопользования и не причинять вреда друг другу.
4. Водные объекты для совместного пользования предоставляются местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
5. Общее водопользование на таких объектах осуществляется в порядке, установленном в настоящем Кодексе.

Статья 18. Водные объекты обособленного пользования

1. Водные объекты или их части, предоставленные в пользование физическим или юридическим лицам для осуществления обособленного водопользования, являются водными объектами обособленного пользования.
2. Водные объекты обособленного пользования могут использоваться как водные объекты общего пользования в порядке, установленном настоящим Кодексом.
3. Водные объекты или их часть в составе земельных участков, передаваемых во временное землепользование или в частную собственность, подлежат передаче землепользователю или собственнику земельного участка в обособленное пользование местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.

Статья 19. Особо охраняемые водные объекты

1. Правительством Республики Казахстан могут быть установлены следующие категории особо охраняемых водных объектов:
1) заповедные участки внутренних морских вод и территориального моря Республики Казахстан;
2) водотоки и водоемы, отнесенные к уникальным природным ландшафтам;
3) зоны охраны истока или устья водных объектов;
4) места нереста ценных видов рыб;
5) геологически незащищенные месторождения и водозаборы подземных вод городов и крупных населенных пунктов;
6) иные категории водных объектов, рассматриваемых в неразрывной связи с лесами, животным миром и другими природными ресурсами, подлежащими особой охране.
2. Особо охраняемые водные объекты международного значения - трансграничные (пограничные) водные объекты, участки внутренних морских вод и территориального моря Республики Казахстан, водно-болотные угодья определяются в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан в соответствии с международными договорами и законодательством Республики Казахстан.
3. Порядок образования, режимы охраны и пользования, условия деятельности особо охраняемых водных объектов устанавливаются законодательством об особо охраняемых природных территориях.

Статья 20. Водные объекты особого государственного
значения

1. Водными объектами особого государственного значения признаются естественные природные водные комплексы, оказывающие доминирующее влияние на окружающую среду и экономику региона и требующие особого правого режима регулирования хозяйственной деятельности.
2. Перечень водных объектов, особого государственного значения и особенности правового режима регулирования хозяйственной деятельности в них определяется Правительством Республики Казахстан.

Статья 21. Оборотоспособность водных объектов

Оборот водных объектов, земель водного фонда, за исключением земель, указанных в пункте 3 статьи 7 настоящего Кодекса, а также купля, продажа, залог и совершение других сделок, которые влекут или могут повлечь отчуждение водных объектов и земель, занятых ими, не допускается.

РАЗДЕЛ ВТОРОЙ
Право собственности и другие права на Водные объекты
и водохозяйственные сооружения

Глава 3
Право собственности и другие права
на водные объекты

Статья 22. Право собственности на водные объекты

1. Право владения, пользования и распоряжения водными объектами регулируется водным законодательством Республики Казахстан.
2. От имени Республики Казахстан права собственника на водные объекты осуществляет Правительство Республики Казахстан.

Статья 23. Права на водные объекты лиц, не являющихся
собственниками водных объектов

1. Право пользования водными объектами предоставляется физическим и юридическим лицам местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда для пользования водными объектами в иных целях, кроме использования водных ресурсов с изъятием.
2. Физические и юридические лица, не являющиеся собственниками водных объектов, могут иметь следующие права на водные объекты:
1) право краткосрочного пользования;
2) право долгосрочного пользования;
3) право ограниченного пользования (водный сервитут).
3. Право краткосрочного пользования предоставляется сроком до пяти лет, право долгосрочного пользования предоставляется сроком от пяти до сорока девяти лет.
4. Водопользователи не могут распоряжаться правами пользования водными объектами.

Статья 24. Право ограниченного пользования водным
объектом (водный сервитут)

1. Право ограниченного пользование водным объектом выступает в формах публичного и частного водных сервитутов.
2. Каждый может пользоваться водными объектами общего пользования, в этом случае публичный водный сервитут является неотъемлемой частью водного объекта.
3. Публичный водный сервитут на водные объекты, который не является водным объектом общего пользования, может возникнуть на основании законодательства Республики Казахстан, акта местного исполнительного органа, или объявления порядка пользования водным объектом физическим или юридическим лицами, получившими их в пользование.
4. Водные объекты, предоставленные в долгосрочное или краткосрочное пользование, могут быть ограничены в пользу иных заинтересованных лиц (частный водный сервитут).
5. Частные водные сервитуты могут устанавливаться и на основании судебного решения.
6. Публичные и частные водные сервитуты могут устанавливаться в целях:
1) забора воды без применения сооружений, технических средств и устройств;
2) водопоя и прогона скота;
3) использование водных объектов в качестве водных путей для паромов, лодок и других маломерных плавательных средств.
7. Для осуществления водных сервитутов не требуется получение лицензии на специальное водопользование.
8. Для землепользователей и собственников земельных участков, находящихся вокруг водного объекта, может устанавливаться земельный сервитут. Порядок его возникновения и правового регулирования определяется земельным законодательством Республики Казахстан.

Глава 4
Право собственности и другие права
на водохозяйственные сооружения

Статья 25. Водохозяйственные сооружения

Водохозяйственные сооружения - искусственно созданные гидротехнические сооружения и устройства на водных объектах с целью регулирования использования и охраны водных ресурсов, обеспечения водой населения, отраслей экономики, отведения сточных вод и для устранения вредного воздействия вод.

Статья 26. Право собственности на водохозяйственные
сооружения

1. Водохозяйственные сооружения могут находиться в государственной собственности либо частной собственности.
2. Предметом права собственности выступают водохозяйственные сооружения, к ним применяются общие правила гражданского законодательства Республики Казахстан об объектах гражданских прав, если иное не предусмотрено настоящим Кодексом.

Статья 27. Водохозяйственные сооружения,
имеющие особое стратегическое значение

1. К водохозяйственным сооружениям, имеющим особое стратегическое значение, относятся гидротехнические сооружения на водохранилищах, водоподъемные плотины (шлюзы) и устройства на водоисточниках, водозаборные устройства питьевого назначения межгосударственные и межобластные каналы переброски стока, судоходные водные пути, маяки, устройства и навигационные знаки, регулирующие и гарантирующие безопасность судоходства, нефтегазовые гидротехнические сооружения (морские платформы).
2. Перечень водохозяйственных сооружений, имеющих особое стратегическое значение, определяется Указом Президента Республики Казахстан.
3. Водохозяйственные сооружения, имеющие особое стратегическое значение, не могут быть переданы в аренду, доверительное управление и не подлежат приватизации.

Статья 28. Водохозяйственные сооружения
республиканской собственности

Водохозяйственные сооружения, расположенные на водоисточниках и отнесенные к республиканской собственности, закрепляются за государственными водохозяйственными организациями. Перечень водохозяйственных сооружений определяется Правительством Республики Казахстан по представлению уполномоченных государственных органов по управлению использованием и охраной водного фонда, геологии и охраны недр. Они могут быть переданы в аренду, доверительное управление и приватизированы в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан.

Статья 29. Водохозяйственные сооружения коммунальной
собственности

Водохозяйственные сооружения коммунальной собственности, закрепляются за государственными коммунальными предприятиями. Они могут предоставляться физическим и юридическим лицам в аренду, доверительное управление, безвозмездное пользование с последующей продажей или безвозмездной передачей в собственность, кроме водохозяйственных сооружений, имеющих особое стратегическое значение, в порядке и на условиях, установленных действующим законодательством Республики Казахстан, если иное не установлено настоящим Кодексом.

Статья 30. Право собственности на системы
водоснабжения питьевой водой

1. Системы питьевого водоснабжения относятся к особо важным объектам жизнеобеспечения и могут находиться в республиканской, коммунальной собственности, а также в собственности физических и юридических лиц.
2. Эксплуатация систем питьевого водоснабжения, находящихся в коммунальной собственности, производится коммунальными, совместными и другими предприятиями.
3. Отдельные системы питьевого водоснабжения могут входить в состав жилищных кондоминиумов и являться собственностью собственников помещений (квартир).

Статья 31. Водохозяйственные сооружения,
предназначенные для обслуживания
сельскохозяйственных водопользователей

1. Водохозяйственные сооружения, предназначенные для обслуживания сельскохозяйственных водопользователей, могут находиться как в коммунальной собственности, так и в собственности водопользователей и их объединений.
2. Водохозяйственные сооружения, указанные в п.1 настоящей статьи, могут быть переданы в аренду, доверительное управление, безвозмездное пользование, а также проданы или безвозмездно переданы водопользователям или их объединениям, обслуживаемых этими сооружениями в порядке и на условиях, установленных действующим законодательством Республики Казахстан.

Статья 32. Временное государственное управление

1. В случае угрозы интересам национальной безопасности, жизни и здоровью граждан и в целях обеспечения стабильности функционирования отдельных водохозяйственных сооружений, имеющих важное стратегическое значение для экономики республики или региона, Правительство Республики Казахстан по представлению уполномоченного органа по управлению государственным имуществом может ввести временное государственное управление в отношении этих сооружений.
2. Порядок введения временного государственного управления определяется Правительством Республики Казахстан.

Статьи 33. Государственная регистрация прав на
водохозяйственные сооружения и сделок с ними

Водохозяйственные сооружения, права на них и сделки, совершаемые с ними, подлежат обязательной государственной регистрации в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан о государственной регистрации прав на недвижимое имущество.

Статья 34. Ответственность собственников
водохозяйственных сооружений

1. Собственник водохозяйственных сооружений несет ответственность за их безопасное техническое состояние в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан.
2. Надзор за обеспечением безопасности собственниками водохозяйственных сооружений осуществляют уполномоченные государственные органы по чрезвычайным ситуациям и промышленной безопасности совместно с уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда.

РАЗДЕЛ ТРЕТИЙ
Государственное управление использования и
охраны водного фонда

Глава 5
Государственное управление в области
использования и охраны водного фонда

Статья 35. Органы государственного управления
водохозяйственным комплексом

1. Государственное управление водохозяйственным комплексом в Республике Казахстан осуществляют Правительство Республики Казахстан, уполномоченный государственный орган управления использованием и охраной водного фонда, местные представительные и исполнительные органы, а также иные государственные органы в пределах своей компетенции.
2. Структура управления системой водохозяйственного комплекса с учетом комплексности и соподчиненности подразделяется на следующие уровни:
1) межгосударственный;
2) государственный;
3) бассейновый;
4) территориальный.
3. Функциональное соподчинение и разделение обязанностей между уровнями управления устанавливается настоящим Кодексом и соответствующими нормативными правовыми актами Республики Казахстан.
4. Государственные органы могут привлекать граждан и общественные объединения для разработок и осуществления мероприятий по рациональному использованию и охране водного фонда.

Статья 36. Основные принципы государственного
управления в области использования
и охраны водного фонда

Государственное управление в области использования и охраны водного фонда основывается на принципах:
1) признания национального и общественного значения водных ресурсов, являющихся основой жизни и деятельности населения;
2) устойчивого водопользования - сочетания бережного, рационального и комплексного использования и охраны всего бассейна водного объекта и его частей, обеспечивающих сохранение и восстановление водных объектов, оптимальные условия водопользования, сохранение экологической устойчивости окружающей среды и санитарно-эпидемиологической безопасности;
3) разделения функций государственного контроля и управления в области использования водного фонда, охраны и воспроизводства вод от их хозяйственного использования;
4) бассейнового управления.

Статья 37. Основные задачи государственного
управления в области использования
и охраны водного фонда

Государственное управление в области использования и охраны водного фонда обеспечивает решение следующих основных задач:
1) анализ и оценка водообеспечения отраслей экономики, выявление недостатков и определение задач по их устранению;
2) определение располагаемых объемов водных ресурсов, их качества и наличия прав пользования водными ресурсами;
3) разработка основных направлений совершенствования технологий водопотребления, водоотведения и охраны вод;
4) прогноз и организация мероприятий по увеличению объемов располагаемых водных ресурсов и их рациональному перераспределению для покрытия дефицита воды;
5) установление структуры водопользования с распределением водных ресурсов по приоритетности удовлетворения потребности в воде в зависимости от водности года;
6) лимитирование водопользования и сброса возвратных вод на основе научно-обоснованных нормативов;
7) планирование и соблюдение экологических требований и ограничений;
8) контроль за количественным и качественным состояниями водных объектов и режимом использования вод;
9) эффективное управление водными объектами и водохозяйственными сооружениями государственной собственности;
10) развития рынка водохозяйственных услуг.

Глава 6
Компетенция государственных органов в области
управления использованием и охраной водного фонда

Статья 38. Компетенция Правительства
Республики Казахстан

В компетенцию Правительства Республики Казахстан в области управления использованием и охраной водного фонда входят:
1) разработка государственной политики в области использования и охраны водного фонда;
2) утверждение перечня водохозяйственных объектов республиканской собственности;
3) управление водными объектами и распоряжение водохозяйственными сооружениями республиканской собственности;
4) определение порядка ведения государственного учета вод и их использования, государственного водного кадастра и мониторинга вод;
5) определение порядка осуществления государственного контроля за использованием и охраной вод;
6) утверждение порядка предоставления в пользование водных объектов, выдачи лицензии на специальное водопользование;
7) утверждение порядка субсидирования стоимости услуг по подаче воды сельскохозяйственным товаропроизводителям;
8) утверждение правил установления водоохранных зон и полос;
9) определение порядка разработки и утверждения генеральных и бассейновых схем комплексного использования и охраны водных ресурсов и водохозяйственных балансов;
10) определение порядка предоставления в аренду или доверительное управление водных объектов и водохозяйственных сооружений;
11) привлечение инвестиций в водное хозяйство;
12) утверждение перечня водоемов, имеющих особое государственное значение или особую научную ценность, отнесенных к категории особо охраняемых водных объектов;
13) определение порядка согласования, размещения и ввода в эксплуатацию предприятий, сооружений и других объектов, влияющих на состояние вод, а также условий производства строительных и других работ на водоемах, их водоохранных зонах и полосах;
14) утверждение правил регулирования водных отношений между областями республики;
15) введение временного государственного управления в отношении водохозяйственных сооружений;
16) сотрудничество в установленном законодательством порядке с иностранными государствами и международными организациями по вопросам использования и охраны трансграничных вод;
17) осуществление иных полномочий в соответствии с настоящим Кодексом.

Статья 39. Компетенция уполномоченного
государственного органа управления
использованием и охраной водного фонда

1. Государственное управление использованием и охраной водного фонда осуществляет уполномоченный государственный орган Республики Казахстан и его бассейновые водохозяйственные управления.
2. В компетенцию уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водного фонда входят:
1) участие в разработке и реализации государственной политики в области использования и охраны водного фонда;
2) разработка программ развития водного сектора экономики;
3) разработка схем комплексного использования и охраны водных ресурсов по бассейнам основных рек и в целом по республике;
4) согласование удельных норм потребления воды в отраслях экономики:
5) выдача, приостановление и отзыв лицензий на специальное водопользование в установленном порядке;
6) утверждение лимитов водопользования в разрезе бассейнов и водопользователей;
7) утверждение типовых правил общего водопользования;
8) обеспечение межрегионального, межобластного, межрайонного и межотраслевого распределения водных ресурсов на основе их комплексного использования с учетом санитарных норм и правил и экологических требований;
9) разработка порядка субсидирования стоимости услуг по подаче воды сельскохозяйственным товаропроизводителям;
10) осуществление государственного контроля за использованием и охраной водного фонда;
11) утверждение удельных норм и нормативов в области водопользования;
12) государственный учет использования водных ресурсов, ведение государственного водного кадастра и мониторинга водных объектов совместно с государственными органами геологии и охраны недр, гидрометеорологии и санитарно-эпидемиологического надзора, создание и ведение информационной базы данных водных ресурсов, и обеспечение доступа к ней всех заинтересованных лиц;
13) утверждение режима использования водных объектов и правил эксплуатации водохозяйственных сооружений, расположенных непосредственно на водоисточниках;
14) организация проектных, изыскательских, научно-исследовательских и конструкторских работ в области регулирования использования и охраны вод;
15) участие в работе по приему-передаче в эксплуатацию водохозяйственных объектов, согласование проектов водохозяйственных сооружений и производства строительных, дноуглубительных и иных работ, влияющих на состояние водных объектов;
16) организация эксплуатации водных объектов и водохозяйственных сооружений республиканской собственности;
17) рассмотрение в установленном порядке дел об административных правонарушениях в области водных отношений. В случае нарушения водного законодательства, предъявление исков в судебном порядке на возмещение вреда, нанесенного государству;
18) утверждение по согласованию с заинтересованными государственными органами правил эксплуатации водохранилищ комплексного назначения;
19) разработка ставок платы за пользование водными ресурсами;
20) участие в выработке приоритетных направлений межгосударственного сотрудничества, привлечении и использовании инвестиций в водном хозяйстве;
21) подготовка и реализация инвестиционных проектов для водного сектора;
22) сотрудничество в установленном законодательством порядке с сопредельными государствами по вопросам регулирования водных отношений, рационального использования и охраны трансграничных водных объектов;
23) разработка режима особо охраняемых водных объектов, в том числе источников питьевого водоснабжения, находящихся в республиканской собственности, положений о водоохранных зонах и полосах;
24) осуществление иных функций, возложенных на него в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
3. Решения уполномоченного государственного органа по управлению использованием и охраной водного фонда, принятые в пределах своей компетенции, являются обязательными для исполнения всеми физическими и юридическими лицами.

Статья 40. Компетенция местных представительных органов

В компетенцию местных представительных органов в области водных отношений входят:
1) установление правил общего водопользования с учетом особенностей региональных условий на основе типовых правил, утвержденных уполномоченным государственным органом управления использованием и охраны водного фонда;
2) утверждение региональных программ по рациональному использованию и охране водных объектов и контроль за их исполнением;
3) установление порядка предоставления в пользование и изъятия водохозяйственных сооружений, находящихся в коммунальной собственности;
4) осуществление иных функций, возложенных на них настоящим Кодексом и законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 41. Компетенция местных исполнительных органов

В компетенцию местных исполнительных органов в области водных отношений входят:
1) создание водохозяйственных организаций по управлению и эксплуатации водохозяйственных сооружений, находящихся в коммунальной собственности;
2) установление водоохранных зон, полос и зон санитарной охраны источников питьевого водоснабжения по согласованию с бассейновыми водохозяйственными управлениями, территориальными органами геологии и охраны недр и органами санитарно-эпидемиологического надзора;
3) предоставление водных объектов в обособленное и совместное пользование по согласованию с уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда;
4) участие в работе бассейновых советов и в бассейновом соглашении;
5) разработка, обеспечение финансирования и реализация региональных программ по рациональному использованию и охране водных объектов;
6) долевое участие в обеспечении финансирования и реализации бассейновых программ по рациональному использованию и охране водных объектов;
7) согласование размещения и ввода в эксплуатацию предприятий, сооружений и других объектов, влияющих на состояние вод, а также условий производства строительных, дноуглубительных и других работ на водоемах и в водоохранных зонах и полосах;
8) информирование населения о состоянии водных объектов;
9) введение ограничений на пользование водными объектами;
10) осуществление иных функций, возложенных на них настоящим Кодексом и законодательством Республики Казахстан.

Глава 7
Бассейновое управление водными ресурсами

Статья 42. Задачи и функции бассейнового
водохозяйственного управления

1. Бассейновые водохозяйственные управления являются территориальными подразделениями уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водным фондом, их основной задачей является обеспечение интегрированного управления водными ресурсами в бассейне водного объекта.
2. Бассейновые водохозяйственные управления осуществляют следующие функции:
1) комплексное управление водными ресурсами гидрографического бассейна на основе бассейнового принципа;
2) координация деятельности субъектов водных отношений по использованию имеющихся водных ресурсов с целью достижения положительного экономического эффекта, разумного, справедливого и экологически устойчивого водопользования;
3) подготовка бассейновых соглашений о восстановлении и охране водных объектов на основе перспективных планов и программ развития в пределах бассейна;
4) осуществление государственного контроля за использованием и охраной водного фонда, соблюдением всеми физическими и юридическими лицами водного законодательства Республики Казахстан;
5) ведение государственного учета, мониторинга и государственного водного кадастра по бассейнам совместно с органами охраны окружающей среды, геологии и охраны недр и гидрометеорологии;
6) выдача, приостановление и отзыв в установленном законодательством Республики Казахстан порядке лицензии на специальное водопользование;
7) согласование с учетом заключений заинтересованных государственных органов:
планов местных исполнительных органов по рациональному использованию водных объектов бассейна;
предложений по определению мест строительства предприятий, сооружений и других объектов, влияющих на состояние вод;
проектов строительства и реконструкции предприятий, сооружений и других объектов, влияющих на состояние вод;
документов о проведении строительных, дноуглубительных, взрывных работ по добыче полезных ископаемых, водных растений, прокладке кабелей, трубопроводов и других коммуникаций, рубке леса, а также буровых, сельскохозяйственных и других работ на водных объектах, в водоохранных полосах и зонах;
планов мероприятий водопользователей по сохранению, улучшению состояния водных объектов.
8) участие в работе государственных комиссий по приемке в эксплуатацию объектов (пусковых комплексов) производственного, сельскохозяйственного и жилищно-гражданского назначения, влияющих на состояние вод, а также в работах по ликвидации последствий стихийных бедствий (паводки, наводнения и др.);
9) определение лимитов водопользования в разрезе водопользователей и по бассейну;
10) участие в утверждении запасов подземных вод;
11) утверждение и контроль за режимом работы водохранилищ совместного пользования, контроль за режимом работы крупных водохранилищ межотраслевого, межобластного и межгосударственного значения;
12) разработка планов забора воды и вододеления по межобластным, межрегиональным, межгосударственным водным источникам и контроль за их соблюдением;
13) согласование схемы комплексного использования и охраны вод бассейна, правил эксплуатации водных объектов и водохозяйственных сооружений;
14) участие в разработке водохозяйственных балансов по бассейну;
15) согласование предложений о предоставлении водных объектов в обособленное и совместное пользование и условий водопользования в них;
16) предъявление в установленном законодательством порядке требований о прекращении финансирования, проектирования и строительства водохозяйственных и иных объектов, влияющих на состояние вод, осуществляемых с нарушением установленных норм и правил в области использования и охраны водного фонда;
17) передача материалов о нарушении водного законодательства в судебные и правоохранительные органы для привлечения виновных к ответственности в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан;
18) в случае нарушения водного законодательства предъявление исков в судебном порядке на возмещение вреда, нанесенного государству;
19) информирование в пределах установленной компетенции населения о проводимой работе по рациональному использованию и охране водных ресурсов, о принимаемых мерах по улучшению состояния и качества вод;
20) взаимодействие с местными исполнительными и другими заинтересованными государственными органами по вопросам использования и охраны водных ресурсов;
21) проведение работ по просвещению и воспитанию населения в деле рационального использования и охраны водных ресурсов;
22) осуществление иных функций, предусмотренных настоящим Кодексом и законодательством Республики Казахстан.

Статья 43. Участие территориальных подразделений
уполномоченного государственного органа
охраны окружающей среды в реализации
бассейнового принципа управления
водными ресурсами

1. Основными функциями территориальных подразделений уполномоченного государственного органа охраны окружающей среды в реализации бассейнового принципа управления водными ресурсами являются:
1) согласование планов рационального использования и охраны водных объектов на основе составленных водохозяйственных балансов, схем комплексного использования и охраны водных ресурсов бассейна;
2) ведение совместно с уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда государственного мониторинга водных объектов бассейна;
3) участие в проведении государственной экологической экспертизы деятельности физических и юридических лиц, связанной с воздействием на водные объекты, а также предпроектной и проектной документации на строительство и реконструкцию хозяйственных и других объектов, влияющих на состояние водных объектов бассейна;
4) государственный контроль за охраной водных объектов и соблюдением режима использования территорий их водоохранных зон;
5) участие в подготовке бассейновых соглашений и контроле за их осуществлением на подведомственной территории;
6) разработка и внесение предложений для государственных (территориальных и бассейновых) программ по использованию, восстановлению и охране водных объектов.
2. При выполнении своих функций территориальные подразделения уполномоченного государственного органа охраны окружающей среды придерживаются утвержденных генеральных и бассейновых схем комплексного использования и охраны водных ресурсов.

Статья 44. Бассейновые соглашения о восстановлении
и охране водных объектов

1. Бассейновые соглашения о восстановлении и охране водных объектов (далее - бассейновые соглашения) составляются для объединения и координации деятельности субъектов водных отношений с целью реализации мероприятий по восстановлению и охране водных объектов и заключаются между бассейновыми водохозяйственными управлениями, местными исполнительными органами и другими субъектами, расположенными в пределах бассейна водного объекта.
2. Бассейновые соглашения содержат обязательства сторон по кооперации сил и средств, необходимых для реализации конкретных водоохранных мероприятий с указанием сроков их исполнения.
3. Подготовка бассейновых соглашений осуществляется на основе водохозяйственных балансов, схем комплексного использования и охраны водных объектов, государственных программ по использованию, восстановлению и охране водных объектов и иных научных и проектных разработок, прогнозов развития, а также целевых программ.
4. Для реализации целей и задач бассейновых соглашений физические и юридические лица могут создавать фонды, средства которых предназначены для осуществления мероприятий по восстановлению и охране водных объектов.

Статья 45. Бассейновый совет

1. Бассейновый совет - консультативно-совещательный орган, создаваемый в рамках бассейнового соглашения без наделения его государственно-властными и контрольно-административными полномочиями.
2. Бассейновый совет не является субъектом водных управленческих, имущественных или каких бы то ни было иных общественных отношений.
3. Бассейновый совет возглавляет руководитель бассейнового водохозяйственного управления данного бассейна и состоит из руководителей местных исполнительных и представительных органов, руководителей территориальных подразделений уполномоченных государственных органов и представителей водопользователей. В состав Бассейнового совета могут также входит представители общественных объединений и местного самоуправления. Всю подготовительную работу Бассейнового совета проводит бассейновое водохозяйственное управление.
4. Бассейновый совет рассматривает актуальные вопросы в области использования и охраны водного фонда, вносит предложения и рекомендации для участников бассейнового соглашения.

Глава 8
Государственное планирование использования
и охраны водного фонда

Статья 46. Задачи государственного планирования
использования и охраны водного фонда

1. Государственное планирование использования и охраны водного фонда обеспечивает научно-обоснованное распределение вод между водопользователями с учетом первоочередного удовлетворения питьевых и бытовых нужд населения, охрану вод и предупреждения их вредного воздействия.
2. Для государственного планирования использования и охраны водного фонда составляются водохозяйственные балансы, схемы комплексного использования и охраны вод, прогнозные схемы развития и размещения производительных сил и отраслей экономики.

Статья 47. Водохозяйственные балансы

1. Водохозяйственные балансы предназначены для оценки наличия и возможности использования водных ресурсов по бассейнам водных объектов, экономическим районам и республике в целом.
2. Водохозяйственные балансы для бассейнов основных рек и в целом по республике разрабатываются в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
3. Затраты, связанные с разработкой водохозяйственных балансов, осуществляются за счет средств республиканского бюджета.

Статья 48. Схемы комплексного использования
и охраны водных ресурсов

1. Схемы комплексного использования и охраны водных ресурсов разрабатываются в целях принятия решений по вопросам интегрированного управления водными ресурсами.
2. Схемы комплексного использования и охраны водных ресурсов разрабатываются уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водных ресурсов с привлечением научных и специализированных проектных организаций с участием заинтересованных министерств, ведомств и местных исполнительных органов.
3. Намечаемые в комплексных схемах мероприятия должны быть направлены на:
1) рациональное и экономное использование воды на основе совершенствования технологии производства;
2) применения маловодных и безводных процессов;
3) сокращения безвозвратных потерь воды в оросительных системах и системах водоснабжения;
4) максимально возможного использования местных водных ресурсов за счет регулирования вод, межбассейнового перераспределения речного стока, сокращения объемов сброса неочищенных сточных вод;
5) предупреждения затопления и подтопления городов, населенных пунктов, сельскохозяйственных угодий и других объектов.
4. Схемы комплексного использования и охраны водных ресурсов разрабатываются в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан, и финансируется за счет средств республиканского бюджета.

Статья 49. Прогноз использования и охраны водных
ресурсов в составе схем развития
и размещения производительных сил
и отраслей экономики

1. В составе системы государственных прогнозов развития и размещения производительных сил и отраслей экономики разрабатывается прогноз использования и охраны водных ресурсов с экологически допустимым уровнем нагрузки на водные объекты.
2. Прогнозные схемы развития и размещения производительных сил и отраслей экономики разрабатываются центральными исполнительными органами по поручению Правительства Республики Казахстан за счет средств республиканского бюджета.
3. Разработанные центральными исполнительными органами схемы развития и размещения производительных сил и отраслей экономики проходят согласование в уполномоченном государственном органе управления использованием и охраной водного фонда на предмет допустимого уровня использования водных ресурсов.

Глава 9
Контроль и экспертиза в области
использования и охраны водного фонда

Статья 50. Цепь государственного контроля
за использованием и охраной водного фонда

Целью государственного контроля за использованием и охраной водного фонда является обеспечения выполнения водного законодательства Республики Казахстан и установленного порядка использования и охраны водного фонда.

Статья 51. Задачи и виды контроля в области
использования и охраны водного фонда

1. Контроль в области использования и охраны водного фонда имеет своей задачей наблюдение за состоянием и изменением вод под влиянием хозяйственной и иной деятельности, проверку выполнения водоохранных мероприятий, соблюдения требований водного законодательства.
2. В Республике Казахстан осуществляется государственный, производственный и общественный контроль в области использования и охраны водного фонда.

Статья 52. Органы, осуществляющие государственный
контроль в области использования
и охраны водного фонда

1. Государственный контроль в области использования и охраны водного фонда в пределах своей компетенции осуществляют:
1) уполномоченный государственный орган управления использованием и охраной водного фонда;
2) уполномоченный государственный орган охраны окружающей среды;
3) уполномоченный государственный орган геологии и охраны недр;
4) уполномоченный государственный орган в области промышленной безопасности;
5) государственные органы санитарно-эпидемиологического и ветеринарного и фитосанитарного надзора;
6) местные исполнительные органы.
2. Уполномоченный государственный орган управления использованием и охраной водного фонда координирует деятельность других уполномоченных государственных и местных исполнительных органов в области государственного контроля за использованием и охраной водного фонда.
3. Порядок организации и проведения государственного контроля за использованием и охраной водного фонда определяется Правительством Республики Казахстан.

Статья 53. Должностные лица, осуществляющие
государственный контроль за
использованием и охраной водного фонда

1. Должностные лица уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водного фонда и его территориальных органов, на которых возложена обязанность за осуществление государственного контроля в области использования и охране водного фонда, одновременно являются государственными инспекторами по использованию и охране водного фонда.
2. Руководство государственным контролем в области использования и охраны водного фонда осуществляет Главный государственный инспектор Республики Казахстан по использованию и охране водного фонда.
Главным государственным инспектором Республики Казахстан по использованию и охране водного фонда является одновременно по должности заместитель руководителя уполномоченного государственного органа управления использования и охраной водного фонда.
Заместителем Главного государственного инспектора Республики Казахстан по использованию и охране водного фонда - начальник соответствующего управления по контролю за использованием и охраной водного фонд;
Старшими государственными инспекторами и государственными инспекторами Республики Казахстан по использованию и охране водного фонда - начальники отделов центрального аппарата уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водного фонда;
Государственными инспекторами Республики Казахстан по использованию и охране водного фонда - главные и ведущие специалисты центрального аппарата уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водного фонда;
Главными государственными инспекторами по использованию и охране водного фонда соответствующего бассейна являются одновременно по должности руководители бассейновых управлений уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водного фонда;
Заместителями Главного государственного инспектора по использованию и охране водного фонда соответствующего бассейна - заместители руководителей бассейновых управлений уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водного фонда;
Старшими государственными инспекторами по использованию и охране водного фонда соответствующего бассейна - начальники отделов бассейновых управлений;
Государственными инспекторами по использованию и охране водного фонда соответствующего бассейна - главные и ведущие специалисты бассейновых управлений.
3. Специальные наименования "главный государственный инспектор по использованию и охране водного фонда", "заместитель главного государственного инспектора по использованию и охране водного фонда", "старший государственный инспектор по использованию и охране водного фонда", и "государственный инспектор по использованию и охране водного фонда" к соответствующим должностям административных государственных служащих присваиваются руководителем уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водного фонда.
4. Государственные инспектора по использованию и охране водного фонда для осуществления государственного контроля за использованием и охраной водного фонда обеспечиваются соответствующими техническими средствами, удостоверением установленного образца, нагрудным знаком и специальной печатью в установленном законодательством порядке.

Статья 54. Права государственных инспекторов
уполномоченного государственного органа
управления использованием и охраной
водного фонда

1. Главные государственные инспекторы, заместители Главных государственных инспекторов, старшие государственные инспекторы и государственные инспекторы уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водного фонда и его территориальных органов в пределах своей компетенции имеют право:
1) предъявлять государственным органам, физическим и юридическим лицам, а также должностным лицам требования, обязательные для исполнения по соблюдению норм водного законодательства, проведению соответствующих мероприятий по улучшению использования и охране вод, организации лабораторного контроля за качеством воды и водных объектов, сточных вод и соблюдению предельно допустимых норм сбросов в объеме, кратности и номенклатуре определенной нормативными актами;
2) вносить предложения о приостановлении в установленном законодательством порядке действие лицензий на специальное водопользование, выданных физическим и юридическим лицам, в случае нарушения ими правил пользования водами и их охраны, либо при использовании водного объекта не по назначению и вносить предложение об отзыве этих лицензий;
3) на основании предписания, зарегистрированного в установленном порядке, посещать при предъявлении служебного удостоверения установленного образца предприятия, учреждения и организации и иные объекты, осуществлять проверку состояния использования вод, давать обязательные для исполнения предписания об устранении выявленных нарушений правил пользования водами и их охране. В случае необходимости (угрозе аварийных сбросов, опасного загрязнения водных объектов, самовольного водозабора, возникновения чрезвычайных ситуаций на водных объектах и т.п.) вносить предложения о приостановлении хозяйственной деятельности водопользователей;
4) получать в установленном законодательством порядке от должностных лиц и отдельных граждан сведения, необходимые для выяснения состояния использования и охраны вод, в том числе данные лабораторных анализов;
5) составлять акты о проведенных проверках, осуществлять административное производство и привлекать к административной и иной ответственности виновных лиц, в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан;
6) в установленном законодательством порядке вносить предложение об ограничении, приостановлении и запрещении сброса сточных вод в водные объекты, производимые с нарушением установленных требований, вплоть до прекращения деятельности отдельных промышленных объектов, цехов, предприятий, учреждений и организаций;
7) ставить перед государственными органами, руководителями предприятий, учреждений и организаций, независимо от форм собственности, вопрос о привлечении к ответственности должностных лиц, допустивших нарушение установленных норм и правил использования и охраны вод, а также передавать в необходимых случаях правоохранительным органам материалы для решения вопроса о привлечении лиц, виновных в нарушении водного законодательства к уголовной ответственности в соответствии с действующим законодательством;
8) осуществлять иные действия в соответствии с настоящим Кодексом и законодательством Республики Казахстан.
2. Решения, принятые государственными инспекторами уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водного фонда в пределах их полномочий, обязательны для исполнения всеми физическими и юридическими лицами и могут быть обжалованы в порядке подчиненности или в суде.

Статья 55. Обязанности государственных инспекторов
уполномоченного государственного органа
управления использованием и охраной
водного фонда

Государственные инспекторы уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водного фонда обязаны:
1) осуществлять свою деятельность в соответствии с настоящим Кодексом и законодательством Республики Казахстан;
2) осуществлять контроль за соблюдением на закрепленной территории водного законодательства;
3) взаимодействовать с гражданами и общественными объединениями при осуществлении контроля за использованием и охраной водного фонда;
4) информировать государственные органы о фактах нарушения законодательства в области использования и охраны водного фонда в пределах своей компетенции;
5) оказывать содействие физическим и юридическим лицам при разработке мероприятий по рациональному использованию и охране вод;
6) выполнять иные обязанности, установленные настоящим Кодексом и законодательством Республики Казахстан.

Статья 56. Производственный контроль в области
использования и охраны водного фонда

1. Производственный контроль в области использования и охраны водного фонда осуществляется на основании положений, утверждаемых уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда по согласованию с государственными органами охраны окружающей среды, санитарно-эпидемиологического надзора, а при использовании подземных вод - государственными органами геологии и охраны недр и промышленной безопасности.
2. Производственный контроль в области использования и охраны водного фонда осуществляется физическими и юридическими лицами, которые имеют источники загрязнения водных объектов.
3. Производственный контроль в области использования и охраны водного фонда проводится лабораториями, аттестованными уполномоченным государственным органом по стандартизации, метрологии и сертификации.

Статья 57. Государственная экспертиза деятельности,
влияющей на состояние водного фонда

1. Цель государственной экспертизы деятельности, влияющей на состояние водного фонда, заключается в оценке воздействия данной деятельности на окружающей среду и определении приемлемых вариантов принимаемых управленческих и хозяйственных решений. Государственная экспертиза деятельности, влияющей на состояние водного фонда, является обязательной.
Разработка и реализация водохозяйственных проектов и работ, влияющих на жизнь и здоровье людей и окружающую среду, осуществляется после их государственной экспертизы.
2. Государственная экспертиза предпроектной и проектной документации на строительство и реконструкцию, эксплуатацию, консервацию и ликвидацию хозяйственных и других объектов, влияющих на состояние водных объектов, осуществляется с целью проверки ее состояния исходным данным, техническим условиям и требованиям нормативной документации по проектированию и строительству и осуществляются уполномоченными государственными органами по делам строительства и санитарно-эпидемиологического надзора.
3. Государственная экспертиза запасов подземных вод и геологической информации о подземных водных объектах осуществляется уполномоченным государственным органом в области геологии и охраны недр.
4. Государственная экспертиза соответствия водохозяйственных объектов и промышленных гидротехнических сооружений требованиям чрезвычайных ситуации осуществляется государственным органом в области промышленной безопасности и чрезвычайных ситуаций.
5. Государственная санитарно-эпидемиологическая и экологическая экспертиза осуществляются уполномоченным государственным органами в области охраны окружающей среды и санитарно-эпидемиологического надзора.
6. Порядок проведения видов государственной экспертизы определяется соответствующими законодательными актами Республики Казахстан.

Глава 10
Требования, обеспечивающие рациональное использование,
охрану и улучшение состояния вод

Статья 58. Природоохранные требования при
использовании водных объектов и
водохозяйственных сооружений

1. При размещении предприятий и сооружений, влияющих на состояние вод, определение мест размещения предприятий, сооружений и иных объектов производится с соблюдением условий и правил охраны окружающей среды, охраны недр, санитарно-эпидемиологической, промышленной безопасности, воспроизводства и рационального использования водных ресурсов, а также с учетом экологических последствий деятельности указанных объектов.
2. Строительство, реконструкция, эксплуатация, консервация, ликвидация предприятий, сооружений и иных объектов, влияющих нa состояние вод, осуществляются при наличии положительного заключения государственных органов охраны окружающей среды, геологии и охраны недр, санитарно-эпидемиологического надзора и промышленной безопасности.
3. При выполнении строительных работ принимаются меры по рекультивации земель, воспроизводству и рациональному использованию водных ресурсов, благоустройству территорий и оздоровлению окружающей среды.

Статья 59. Требования по сокращению сброса
загрязняющих веществ в водные объекты

1. Использование и охрана водных ресурсов основываются на постепенном и планомерном отказе от нормирования загрязнения в точках сброса загрязняющих веществ, на совокупном нормировании водохозяйственной деятельности всех предприятий в пределах бассейна, водотока или участка.
2. Требования к степени очистки и качеству сбрасываемых вод определяются по направлениям возможного целевого использования водного объекта и обосновываются расчетами, и должны учитывать реальное состояние водного объекта, техническую и экономическую возможность и сроки достижения планируемых показателей.
3. Уполномоченные государственные органы управления использованием и охраной водного фонда, геологии и охраны недр и охраны окружающей среды для каждого бассейна водного объекта обязаны разрабатывать целевые показатели состояния и критерии качества воды.
4. Сроки поэтапного перехода на целевые показатели состояния водных объектов внутри бассейна, определяются бассейновыми водохозяйственными управлениями и территориальными органами геологии и охраны недр и охраны окружающей среды, на основе утвержденной и согласованной методики.

Статья 60. Обоснование комплексных попусков
для обеспечения требований отраслей
экономики и охраны окружающей среды

1. Комплексный попуск определяется исходя из условия обеспечения санитарно-эпидемиологических и природоохранных требований, а также с учетом потребности отраслей экономики.
2. Природоохранные и санитарно-эпидемиологические попуски являются приоритетными.
3. Природоохранный попуск должен обеспечивать сохранение естественной жизни водного объекта и достаточное разбавление загрязнения. Кроме сохранения минимального расхода, природоохранный попуск должен обеспечить периодические промывки водных объектов во время половодий и паводков.
4. Объемы природоохранного и санитарно-эпидемиологических попусков устанавливаются по бассейнам рек уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда.
5. Аварийный попуск должен обеспечивать поддержание нормального горизонта уровня воды на водном объекте во время паводков и половодий и промывку русел водных объектов.

Глава 11
Государственный учет вод, водный кадастр,
мониторинг водных объектов и научное обеспечение
водохозяйственного комплекса

Статья 61. Государственный учет поверхностных
и подземных вод

1. Государственный учет поверхностных и подземных вод представляет собой систематическое определение и фиксацию в установленном порядке количества и качества водных ресурсов, имеющихся на данной территории.
2. Данные государственного учета поверхностных и подземных вод отражают и дают характеристику состоянию поверхностных и подземных водных объектов по качественным и количественным показателям, степени их промышленной и экологической безопасности для жизни и здоровья человека, изученности и использования.
3. Государственный учет поверхностных и подземных вод осуществляется уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда совместно с уполномоченным государственным органом геологии и охраны недр на основе данных учета использования поверхностных и подземных вод, представляемых водопользователями и гидрометеорологическими службами.
4. Порядок осуществления государственного учета водных ресурсов устанавливается Правительством Республики Казахстан.

Статья 62. Государственный водный кадастр

1. Государственный водный кадастр представляет собой свод систематизированных официальных данных о состоянии и использовании водных объектов, об их водных ресурсах, о водопользователях.
2. Государственный водный кадастр ведется по единой системе и основывается на данных государственного учета вод.
3. Водный объект, занесенный в Государственный водный кадастр, имеет паспорт, в котором указывается регистрационный номер, наименование и комплексная характеристика, содержащая физико-географические, геолого-гидрологические, гидрологические, технические, правовые и экономические показатели.
4. Ведение Государственного водного кадастра осуществляется уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда совместно с государственными органами геологии и охраны недр и органами гидрометеорологии и охраны окружающей среды.
5. Водопользователи обязаны представлять в уполномоченный государственный орган управления использованием и охраной водного фонда и государственный орган геологии и охраны недр все необходимые данные, подлежащие включению в Государственный водный кадастр.
6. Уполномоченный государственный орган управления использованием и охраной водного фонда обязан обеспечить доступ заинтересованных физических и юридических лиц к информации, содержащейся в Государственном водном кадастре.
7. Порядок ведения Государственного водного кадастра определяется Правительством Республики Казахстан.

Статья 63. Государственный мониторинг водных объектов

1. Государственный мониторинг водных объектов является составной частью системы государственного мониторинга окружающей природной среды.
2. Государственный мониторинг водных объектов представляет собой систему регулярных наблюдений за гидрологическими, гидрогеологическими, гидрогеохимическими, санитарно-химическими, микробиологическими, паразитологическими, радиологическими и токсикологическими показателями их состояния, сбор, обработку и передачу полученной информации в целях своевременного выявления негативных процессов, оценки и прогнозирования их развития, выработка рекомендации по предотвращению вредных последствий и определения степени эффективности осуществляемых водохозяйственных мероприятий.
3. Государственный мониторинг водных объектов осуществляется уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда совместно с органами охраны окружающей среды, государственного санитарно-эпидемиологического надзора, гидрометеорологии, геологии и охраны недр по совместно выработанной методике.

Статья 64. Научное сопровождение и
инновационно-информационное обеспечение
рационального использования и охраны
водного фонда

1. Научно-технический прогресс в области рационального использования и охраны водного фонда является приоритетным направлением водной политики Республики Казахстан.
2. Задачами научного обеспечения рационального использования и охраны водного фонда являются:
1) обоснование комплексного и рационального использования водных ресурсов;
2) оценка и прогноз развития водохозяйственного комплекса;
3) разработка научно-методических и технологических основ водосбережения;
4) разработка нормативной базы системы водного хозяйства;
5) выработка рекомендаций для принятия управленческих решений.
3. Фундаментальные и прикладные научные исследования финансируются за счет республиканского бюджета и других источников финансирования, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.
4. Инновационная деятельность в области рационального использования и охраны водного фонда реализуется в соответствии с законодательством Республики Казахстан и обеспечивается:
1) формированием организационных и законодательных условий для развития этой деятельности;
2) государственной поддержкой путем введения определенных льгот, выделения прямых государственных инвестиций для инновационных водохозяйственных и водоохранных программ, имеющих общенациональный характер.
5. С целью долгосрочного и среднесрочного планирования комплексного и рационального использования и охраны водных ресурсов, информационного обеспечения водохозяйственных организаций и водопользователей уполномоченный государственный орган управления использованием и охраной водного фонда совместно с заинтересованными государственными органами имеют право создавать республиканскую информационно-аналитическую систему использования водных ресурсов.
6. Для формирования базы данных физические и юридические лица - водопользователи, безвозмездно предоставляют сведения по утвержденным формам в установленном порядке.
7. Республиканская информационно-аналитическая система использования водных ресурсов финансируется за счет средств республиканского бюджета.

Глава 12
Участие граждан и общественных объединений
в управлении использования и охраны водного фонда

Статья 65. Права и обязанности граждан в управлении
использованием и охраной водного фонда

1. Граждане имеют право:
1) использовать в установленном законодательством порядке водные ресурсы, осуществлять меры по их охране и воспроизводству, участвовать в охране и оздоровлении водной и связанной с ней окружающей среды;
2) обращаться в государственные органы и организации с письмами, жалобами, заявлениями и предложениями по вопросам использования и охраны водных ресурсов и требовать их рассмотрения;
3) вносить предложения о проведении общественной экологической экспертизы и принимать в ней участие;
4) требовать отмены в административном или судебном порядке решений о размещении, строительстве, реконструкции и вводе в эксплуатацию предприятий, сооружений и иных экологически вредных объектов, а также об ограничении и прекращении хозяйственной и иной деятельности физических и юридических лиц, оказывающих отрицательное воздействие на водную среду и здоровье человека;
5) реализовать в установленном законодательством порядке иные права, предусмотренные водным законодательством Республик Казахстан.
2. Каждый гражданин Республики Казахстан и иностранные граждане, находящиеся на территории Казахстана, обязаны соблюдать законодательство Республики Казахстан в области использования и охраны водных фондов, а также охраны окружающей среды.

Статья 66. Деятельность общественных объединений
в управлении и общественном контроле
использования и охраны водного фонда

1. Деятельность общественных объединений в управлении и контроле за использованием и охраной водного фонда осуществляется в соответствии с их уставами и действующим законодательством Республики Казахстан.
2. Представители общественных объединений могут участвовать в работе бассейновых советов.
3. Общественный контроль в области охраны и использования вод проводят общественные объединения по своей инициативе.
4. Порядок проведения общественного контроля в области использования и охраны водного фонда определяться общественными объединениями в соответствии с их уставами по согласованию с уполномоченными государственными органами, осуществляющие государственный контроль в области использования и охраны водного фонда.

РАЗДЕЛ ЧЕТВЕРТЫЙ
Водопользование

Глава 13
Право водопользования

Статья 67. Виды водопользования, возникновение
права водопользования и водопользователи

1. Водопользование в зависимости подразделяется на общее, специальное, обособленное, совместное, первичное, вторичное, постоянное и временное.
2. Право общего водопользования для гражданина возникает с момента его рождения, и не может быть отчуждено ни при каких обстоятельствах.
3. Право специального водопользования возникает с момента выдачи правоустанавливающего документа на специальное водопользование установленного настоящим Кодексом.

Статья 68. Общее водопользование

1. Общее водопользование осуществляется для удовлетворения нужд населения без закрепления водных ресурсов за отдельными гражданами и без применения сооружений или технических устройств, влияющих на состояние вод.
2. Специального разрешения для осуществления общего водопользования не требуется.
3. Общее водопользование может быть ограничено или запрещено в целях экологической, технической и санитарной безопасности.
4. Условия и правила общего водопользования устанавливаются местными представительными органами.

Статья 69. Специальное водопользование

1. К специальному водопользованию относится пользование поверхностными и подземными водными ресурсами непосредственно из водного объекта с изъятием или без изъятия их с применением сооружений или технических устройств для удовлетворения питьевых и бытовых нужд населения, потребностей в воде сельского хозяйства, промышленности, энергетики, водного транспорта и других секторов экономики, а также для сброса промышленных, коммунально-бытовых, дренажных и других сточных вод.
2. Право специального водопользования физических и юридических лиц используется исключительно для целей определенных в них и не должно нарушать права и законные интересы иных лиц и не причинять вреда окружающей среде.
3. Специальное водопользование осуществляется физическими и юридическими лицами на основании лицензии на специальное водопользование.

Статья 70. Обособленное водопользование

1. При предоставлении водных объектов или их части в пользование одному физическому или юридическому лицу возникает право обособленного водопользования.
2. На водных объектах, предоставленных в обособленное водопользование, общее водопользование допускается на условиях, установленных местными представительными органами.
3. Водопользователь, осуществляющий обособленное водопользование, обязан в установленном порядке объявлять об условиях или запрете общего водопользования, если иное не установлено решениями местных исполнительных органов.

Статья 71. Совместное водопользование

1. При предоставлении водных объектов или их части в пользование нескольким физическим и/или юридическим лицам возникает право совместного водопользования.
2. При совместном водопользовании в первую очередь удовлетворяются интересы водопользователей, занимающихся питьевым водоснабжением населения, а также интересы нижерасположенных водопользователей.
3. На водных объектах, предоставленных в совместное водопользование, общее водопользование допускается на условиях, установленных местными представительными органами.
4. Водопользователи, ведущие совместное водопользование, обязаны объявлять об условиях или запрете общего водопользования, если иное не установлено решениями местных исполнительных органов.

Статья 72. Первичное и вторичное водопользование

1. Первичным водопользованием является водопользование физических и юридических лиц, осуществляющих забор воды непосредственно из водных объектов для удовлетворения собственных потребностей или поставки ее для вторичных водопользователей. Первичное водопользование осуществляется на основе лицензии на специальное водопользование.
2. Вторичным водопользованием является водопользование физических и юридических лиц, получающих воду от первичного водопользователя на основании договора.
3. В договоре на вторичное водопользование указывается цель, для которой предоставляется вода и основные условия ее использования и гарантируется подача воды по графику вторичному водопользователю, в пределах лимита установленного для первичного водопользователя.
4. Первичный и вторичный водопользователи несут обоюдную ответственность за соблюдение требований водного законодательства.

Статья 73. Сроки водопользования

1. Сроки специального водопользования зависят от ресурсного потенциала и текущего экологического состояния водного объекта. Начало срока специального водопользования исчисляется со дня получения лицензии на специальное водопользование.
2. Постоянным признается водопользование без заранее установленного срока.
3. Временное специальное водопользование может быть краткосрочным - до пяти лет и долгосрочным - от пяти до сорока девяти лет.
4. Общее водопользование сроком не ограничивается.

Статья 74. Права водопользователей

Водопользователи имеют право:
1) пользоваться водными ресурсами в целях, для которых они предоставлены, с соблюдением условий и требований, предусмотренных водным законодательством Республики Казахстан;
2) по своему усмотрению осуществлять принадлежащее им право пользования водными ресурсами, не допуская при этом нарушения правил законных интересов других лиц, причинения вреда водным объектам и окружающей среде и водным объектам;
3) использовать в установленном законодательством порядке земли водного фонда;
4) создавать объединения, союзы (ассоциации) и другие некоммерческие организации водопользователей;
5) получать в установленном порядке информацию о состоянии водных объектов для осуществления водохозяйственной деятельности;
6) защищать и отстаивать свои права на водопользование;
7) на возмещение вреда, причиненного нарушениями прав, в том числе прав на получение воды, в соответствии с установленным лимитом и режимом подачи;
8) осуществлять другие права, предусмотренные водным законодательством Республики Казахстан.

Статья 75. Обязанности водопользователей

Водопользователи обязаны:
1) рационально и экономно использовать водные ресурсы, принимать меры к сокращению потерь воды;
2) бережно относиться к водным объектам и водохозяйственным сооружениям, не допускать нанесения им вреда;
3) соблюдать установленные лимиты и режим водопользования;
4) не допускать нарушения прав и интересов других водопользователей и природопользователей;
5) содержать в исправном состоянии водохозяйственные сооружения и технические устройства, влияющие на состояние вод, улучшать их эксплуатационные качества, вести учет использования водных ресурсов;
6) осуществлять водоохранные мероприятия и принимать меры по охране водных объектов;
7) выполнять в установленные сроки в полном объеме условия водопользования, установленные лицензией на специальное водопользование, а также предписания контролирующих органов;
8) не допускать сброса вредных веществ, превышающих установленных нормативов;
9) своевременно представлять в государственные органы достоверную и полную информацию об использовании водного объекта по установленной форме;
10) принимать меры к внедрению водосберегающих технологий, прогрессивной техники полива, оборотных и повторных систем водоснабжения;
11) не допускать загрязнения площади водосбора поверхностных и подземных вод, обеспечивать сбор и очистку ливневых вод с занимаемой территории;
12) обеспечивать соблюдение на водных объектах и водохозяйственных сооружениях минимально допустимого уровня или расходов воды, соответствующих экологическим, рыбохозяйственным и иным действующим нормам;
13) обеспечивать соблюдение установленного режима хозяйственной и иной деятельности на территории водоохранных зон водных объектов;
14) не допускать использования воды питьевого качества на производственные и другие нужды без соответствующего обоснования и решения уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водного фонда и органов геологии и охраны недр;
15) соблюдать требование промышленной безопасности на водных объектах и водохозяйственных сооружениях;
16) обеспечивать безопасность граждан на используемых водных объектах и водохозяйственных сооружениях;
17) немедленно сообщать в территориальные органы по чрезвычайным ситуациям и местные исполнительные органы о всех аварийных ситуациях и нарушениях технологического режима водопользования, а также принимать меры по предотвращению вреда водным объектам;
18) своевременно осуществлять платежи за водопользование;
19) выполнять другие обязанности, предусмотренные водным законодательством Республики Казахстан.

Статья 76. Осуществление права водопользования

1. Право водопользования охраняется законом. Никто не может быть лишен права водопользования иначе, как по основаниям, указанным в настоящем Кодексе и других нормативных правовых актах.
2. Вмешательство со стороны органов исполнительной власти в деятельность водопользователей, связанное с ущемлением их права водопользования запрещается за исключением случаев, предусмотренных настоящим Кодексом.

Статья 77. Ограничение права водопользования

1. Право водопользования может быть ограничено в установленном законодательством порядке в целях обеспечения безопасности и обороны государства, охраны здоровья населения, окружающей среды, историко-культурного наследия, прав и законных интересов других лиц, а также при маловодий, аварийных ситуациях, угрозе возникновении эпидемии, эпизоотии и других чрезвычайных ситуациях.
2. Ограничение права водопользования не должно ухудшать условия пользования водными ресурсами для питьевых и бытовых нужд населения.

Статья 78. Прекращение права специального
водопользования

1. Права специального водопользования считаются прекращенными в случаях:
1) отказа водопользователя от права водопользования;
2) истечения срока водопользования;
3) смерти физического лица-водопользователя;
4) ликвидации юридического лица-водопользователя;
5) естественного или искусственного исчезновения водных объектов:
6) перехода прав пользования водными объектами в установленном водным законодательством Республики Казахстан порядке другим физическим и юридическим лицам.
2. Права специального водопользования прекращается путем отзыва лицензии на специальное водопользование в установленном законодательством Республики Казахстан порядке в случаях:
1) использования водных ресурсов не по целевому назначению;
2) не использования в течение одного года водных ресурсов, предназначенных для питьевого водоснабжения;
3) не использования водных ресурсов в течение трех лет;
4) возникновения необходимости использование водных ресурсов для государственных нужд;
5) несоблюдения водопользователем условий и требований, установленных водным законодательством;
6) возникновения запрета использования водными ресурсами.
3. Отзыв лицензии на специальное водопользование является основанием для расторжения договора водопользования.
4. Решения о прекращении права специального водопользования могут быть обжалованы в установленном законодательством Республики Казахстан порядке.

Глава 14
Лицензирование специального водопользования

Статья 79. Виды специального водопользования,
осуществляемые на основании лицензии

1. Лицензия на специальное водопользование выдается уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда в соответствии с действующим законодательством о лицензировании и является основанием возникновения прав специального водопользования.
2. Лицензии выдаются на следующие виды специального водопользования:
1) забор воды из водных источников для собственных нужд;
2) забор или переброска воды из водных объектов на основании договора на поставку ее вторичному водопользователю;
3) сброс сточных вод;
4) использование подземного водного объекта.
3. Объемы водопользования, установленные лицензией на специальное водопользование являются предельными при всех прочих условиях водопользования и расчетной обеспеченности.
4. Особенности лицензирования специального водопользования устанавливаются Правительством Республики Казахстан.

РАЗДЕЛ ПЯТЫЙ
Организация водного хозяйства

Глава 15
Водохозяйственные организации

Статья 80. Государственные водохозяйственные
организации

Государственные водохозяйственные организации создаются Правительством Республики Казахстан с целью выполнения следующих работ по:
1) проведению мониторинга водных объектов;
2) составлению водного кадастра;
3) разработке и совершенствованию методологии контроля за состоянием водных объектов;
4) разработке и совершенствованию технологии водопользования и повышения его эффективности в различных отраслях экономики;
5) разработке водохозяйственных нормативов;
6) содержанию и эксплуатации водохозяйственных объектов и сооружений, находящихся в государственной собственности;
7) своевременной и бесперебойной подаче воды водопользователям из трансграничных, межгосударственных, межобластных водных объектов и водохозяйственных сооружений республиканской собственности;
8) долевому участию в ремонте межгосударственных водных объектов с сопредельными государствами.

Статья 81. Коммунальные водохозяйственные организации

Коммунальные водохозяйственные предприятия создаются местными исполнительными органами для выполнения следующих функций:
1) содержания и эксплуатации водохозяйственных сооружений, находящихся в коммунальной собственности;
2) своевременной и бесперебойной подачи воды водопользователям из водных источников;
3) сбора, очистки и организованного сброса использованных, сточных и дренажных вод.

Статья 82. Негосударственные водохозяйственные
организации

1. Негосударственные водохозяйственные организации создаются физическими и юридическими лицами, в том числе иностранными, для оказания услуг по поставке воды, техническому обслуживанию водопользователей и обеспечения предпринимательской деятельности в области водопользования.
2. Предпринимательская деятельность в области водопользования осуществляется по следующим направлениям:
1) изъятие водных ресурсов для использования;
2) изъятие водных ресурсов для доставки водопользователям;
3) сбор, очистка и сброс использованных, сточных и дренажных вод;
4) деятельность не связанная с изъятием водных ресурсов;
5) деятельность по улучшению качества вод и состояния водных объектов;
6) услуги в области водохозяйственно-экологического маркетинга;
7) другие виды деятельности в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан.
3. Государственная поддержка предпринимательской деятельности в области водопользования и водоохранной деятельности осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 83. Требования к деятельности водохозяйственных
организаций

1. Водохозяйственные организации являются субъектами естественных монополий и осуществляют свою деятельность в соответствии с настоящим Кодексом, законодательством Республики Казахстан, уставом организации и договорами сторон.
2. Водохозяйственные организации обязаны:
1) обеспечивать надлежащее техническое состояние водохозяйственных систем и сооружений;
2) в установленные сроки обеспечивать водопользователей водой согласно договора;
3) по согласованию с водопользователями устанавливать в точках выдела водоизмерительные приборы;
4) принимать меры, предотвращающие загрязнение, засорение и истощение водных объектов и вредное воздействие вод.

Глава 16
Государственное нормирование в области
использования и охраны водных ресурсов

Статья 84. Нормирование в области использования
и охраны водных ресурсов

1. Единая система нормативно-технического, санитарно-эпидемиологического и метрологического обеспечения рационального использования и охраны водных ресурсов устанавливается в целях регламентации требований к допускаемым показателям количества и качества водных ресурсов, нормам точности измерений показателей вод и регулирует пределы воздействия производственной и иной деятельности на водные объекты.
2. Нормирование в области использования и охраны водных ресурсов осуществляет уполномоченный государственный орган управления использованием и охраной водного фонда и другие государственные органы в пределах своей компетенции.

Статья 85. Лимиты водопользования

1. Лимиты водопользования по бассейнам рек устанавливаются на основе бассейновых схем и нормативов предельно допустимых вредных воздействий на водные объекты, и утверждаются уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда по согласованию с государственным органом охраны окружающей среды, а по подземным водам и с государственным органом геологии и охраны недр.
2. Лимиты водопользования уточняются ежегодно с распределением по месяцам для всех водопользователей на основании заявленных ими потребностей объемов забора и/или сбросов воды с учетом водности года, экологического и санитарно-эпидемиологического состояния водных объектов уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда и не могут быть превышены ими.
3. Лимиты водопользования подлежат пересмотру в связи с изменением водохозяйственной обстановки, экологического и санитарно-эпидемиологического состояния водных объектов.

Статья 86. Нормативно-техническое,
санитарно-эпидемиологическое и
метрологическое обеспечение контроля
и учета вод

1. Система нормативно-технического, санитарно-эпидемиологического и метрологического обеспечения контроля и учета вод включает стандарты, правила, санитарные правила и нормы, положения, инструкции, другие нормативные правовые акты.
2. Требования в области контроля и учета трансграничных вод нормативно-технического, санитарно-эпидемиологического и метрологического обеспечения соответствуют международным договорам, участником которых является Республика Казахстан.
3. Требования в области контроля качества и учета вод разрабатываются, согласовываются и утверждаются в порядке, устанавливаемом Правительством Республики Казахстан.

Статья 87. Нормативы предельно допустимых вредных
воздействий на водные объекты

1. Поддержание поверхностных и подземных вод в состоянии, соответствующем экологическим и санитарными требованиям, обеспечивается установлением и соблюдением нормативов предельно допустимых вредных воздействий на водные объекты согласованные с государственными органами охраны окружающей среды, геологии и охраны недр, санитарно-эпидемиологической и промышленной безопасности.
2. Нормативы предельно допустимых вредных воздействий на водные объекты устанавливаются исходя из:
1) предельно допустимой величины антропогенной нагрузки, длительное воздействие которой не приведет к изменению экологической системы водного объекта;
2) предельно допустимой массы и концентрации вредных веществ, которая может поступить в водный объект и на его водосборную площадь.
3. Порядок разработки и утверждения нормативов предельно допустимых вредных воздействий на водные объекты устанавливается Правительством Республики Казахстан.

Статья 88. Стандартизация и сертификация в области
использования и охраны водных ресурсов

1. Государственные стандарты Республики Казахстан и технические условия в области использования и охраны водных ресурсов разрабатываются, утверждаются и регистрируются в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
2. Для определения соответствия стандартам и техническим условиям в области использования и охраны водных ресурсов осуществляется обязательная и добровольная сертификация в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
3. Питьевая вода, предназначенная для реализации потребителям в расфасованном виде (в бутылях или других емкостях), индивидуальные бытовые и групповые технические средства очистки и обеззараживания воды, а также используемые в системах питьевого 38 водоснабжения материалы, реагенты, технологические процессы, оборудование и иные средства подлежат обязательной сертификации в соответствии с перечнем, установленным Правительством Республики Казахстан.

Статья 89. Требования по сокращению объемов забора
и использования воды

1. Требования по сокращению объемов изъятия воды из водных объектов достигается путем пересмотра нормативов расхода воды на различные технологические процессы и удельных норм водопотребления во всех отраслях экономики.
2. Требования по сокращению объемов использования водных ресурсов достигаются за счет:
1) сокращения потерь и утечек во всех транспортирующих, разводящих сетях и в каждой точке потребления воды;
2) водосбережения на основе внедрения рациональных методов и технологий водопользования и обеспечения повсеместного учета фактического использования воды.
3. Государственные органы, местные исполнительные органы и водопользователи обязаны ежегодно анализировать организацию учета расхода вод, потери воды в транспортирующих сетях, точках потребления воды и возможность сокращения объемов изъятия воды из водных объектов, и не реже одного раза в пять лет пересматривать нормативы расхода воды на различные технологические процессы и удельных норм водопотребления во всех отраслях экономики с целью сокращения объемов водопользования.

Статья 90. Требования по улучшению качества
питьевой воды

Уполномоченный государственный орган управления использованием и охраной водного фонда совместно с другими заинтересованными государственными органами разрабатывают требования по улучшению качества питьевой воды, которые включают:
1) поддержание в работоспособном состоянии технологии и мощности сооружений, отвечающего конкретному качеству водного объекта;
2) восстановление неисправностей систем водоподачи и водоотведения;
3) использование надежного оборудования и материалов с обеспечением высокого качества строительных работ;
4) периодическое совершенствование нормативов и стандартов потребляемой воды.

Статья 91. Запрещение ввода в эксплуатацию
сооружений, отрицательно влияющих
на состояние водных объектов

1. Запрещается ввод в эксплуатацию:
1) новых и реконструируемых объектов, не обеспеченных сооружениями и устройствами, предотвращающими вредное воздействие, загрязнение и засорение вод, а также не оснащенных приборами учета потребления воды и сброса стоков;
2) водозаборных и сбросных сооружений без рыбозащитных устройств;
3) животноводческих ферм и других производственных комплексов, не имеющих очистных сооружений и санитарно-защитных зон;
4) оросительных, обводнительных и осушительных систем, водохранилищ, плотин, каналов и других гидротехнических сооружений до проведения предусмотренных проектами мероприятий, предотвращающих затопление, подтопление, заболачивание и засоление земель, и эрозию почв;
5) водозаборных сооружений, связанных с использованием подземных вод, без оборудования их водорегулирующими устройствами, измерительными приборами;
6) водозаборных и иных гидротехнических сооружений без установления зон санитарной охраны и пунктов наблюдения за показателями состояния водных объектов и водохозяйственных сооружений;
7) сооружений и устройств для транспортирования и хранения нефтяных, химических и других продуктов без оборудования их средствами для предотвращения загрязнения вод.
2. Не допускается ввод в эксплуатацию объектов орошения сточными водами без создания пунктов наблюдения за показателями состояния водных объектов.
3. Не допускается ввод в эксплуатацию водохозяйственных объектов без завершения работ по рекультивации земель, а водохранилищ - без осуществления мероприятий по подготовке их ложа к затоплению.
4. Решения о запрещении ввода в эксплуатацию предприятий, сооружений, влияющих на состояние водных объектов и водохозяйственных сооружений, принимаются в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 92. Использование водных объектов
и водохозяйственных сооружений для
сброса сточных вод

1. Пользование водными объектами для сброса промышленных, коммунально-бытовых, дренажных и других сточных вод производится в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
2. Сброс сточных вод в поверхностные водные объекты допускается только в случаях, когда это не приведет к увеличению содержания в них загрязняющих веществ выше установленных норм и при условии очистки водопользователем до пределов, установленных органами по управлению использованием и охраны водного фонда, охране окружающей среды и санитарного надзора.
3. Предприятия, учреждения и организации, имеющие накопители промышленных загрязненных сточных или шахтных, карьерных рудничных вод, обязаны принимать необходимые меры для их очистки, обезвреживания и утилизации, а также осуществлять рекультивацию земель, занятых этими накопителями.
4. Создание полигонов для захоронения в глубокие подземные водоносные горизонты, не содержащие пресных вод, загрязняющих жидкостных веществ, отходов производства и сточных вод, включая попутные пластовые воды нефтегазовых месторождений или минерализованные шахтные и термальные воды, которые образуются на основе природных вод и не поддаются очистке существующими средствами, допускается в исключительных случаях по согласованию с заинтересованными государственными органами.

ОСОБЕННАЯ ЧАСТЬ

РАЗДЕЛ ШЕСТОЙ
Использование водных объектов и водохозяйственных
сооружений в отраслях экономики

Глава 17
Питьевое и хозяйственно-бытовое водоснабжение

Статья 93. Использование водных объектов и
водохозяйственных сооружений для питьевого
и хозяйственно-бытового водоснабжения

1. Для питьевого и хозяйственно-бытового водоснабжения предоставляются защищенные от загрязнения и засорения поверхностные и подземные водные объекты и водохозяйственные сооружения, качество воды в которых, соответствует установленным государственным стандартам и гигиеническим нормативам.
2. Для обеспечения населения водой, пригодной для питьевого водоснабжения, на случай возникновения чрезвычайных ситуаций осуществляется резервирование источников питьевого водоснабжения на базе защищенных от загрязнения и засорения подземных водных объектов. На резервированных источниках водоснабжения устанавливается специальный режим охраны и контроля за их состоянием в соответствии с водным и другим законодательством Республики Казахстан.
3. Безопасность поверхностных и подземных вод для питьевого и хозяйственно-бытового водоснабжения определяется государственным органом санитарно-эпидемиологического надзора.
4. Отнесение водного объекта к источникам питьевого водоснабжения осуществляется с учетом его надежности и возможности организации зон и округов санитарной охраны в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
5. Использование подземных водных объектов пригодных для питьевого водоснабжения, для иных целей не допускается, за исключением случаев, предусмотренных настоящим Кодексом и законодательством о недрах и недропользовании.
6. На территории, где отсутствуют поверхностные водные объекты, но имеются достаточные запасы подземных вод питьевого качества, местные исполнительные органы по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, санитарно-эпидемиологического надзора и геологии и охраны недр могут при соответствующем обосновании разрешать использование этих вод для целей, не связанных с питьевым и хозяйственно-бытовым водоснабжением.

Статья 94. Централизованное питьевое и
хозяйственно-бытовое водоснабжение
населения

1. Централизованное питьевое и хозяйственно-бытовое водоснабжение населения осуществляется юридическими лицами, получившими лицензию на специальное водопользование и имеющими соответствующую сеть водопроводов для подачи питьевой воды населению.
2. Юридические лица, осуществляющие питьевое и хозяйственно-бытовое водоснабжение, обязаны организовать учет забираемой воды, вести регулярное наблюдение за состоянием воды в источниках водоснабжения, немедленно сообщать местным представительным и исполнительным органам, уполномоченным государственным органам санитарно-эпидемиологического надзора, управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды и геологии и охраны недр об отклонении качества воды в источниках от установленных государственных стандартов и гигиенических нормативов.

Статья 95. Нецентрализованное питьевое и
хозяйственно-бытовое водоснабжение
населения

1. При нецентрализованном питьевом и хозяйственно-бытовом водоснабжении населения физические и юридические лица вправе забирать воду непосредственно из поверхностных и подземных водных объектов при наличии положительного заключения государственного органа по санитарно-эпидемиологическому надзору с обязательной регистрацией в местных исполнительных органах в порядке установленном уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда. Нецентрализованное питьевое и хозяйственно-бытовое водоснабжение населения не требует получения лицензии на специальное водопользование.
2. Порядок забора воды из поверхностных и подземных водных объектов при нецентрализованном питьевом и хозяйственно-бытовом водоснабжении населения производится в соответствии с правилами, устанавливаемыми местными представительными и исполнительными органами, на территории которых расположены водные объекты по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда и санитарно-эпидемиологического надзора.

Глава 18
Использование водных объектов для оздоровительных
и рекреационных целей

Статья 96. Использование водных объектов
оздоровительного назначения

1. Водные объекты, ресурсы которых обладают природными лечебными свойствами, а также благоприятные для лечебно-профилактических целей, относятся к категории оздоровительных.
2. Водные объекты с природными лечебными ресурсами используются, для целей оздоровления в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
3. Перечень оздоровительных водных объектов по представлению государственных органов здравоохранения, управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды, геологии и охраны недр утверждается:
1) республиканского значения - Правительством Республики Казахстан;
2) местного значения - местными исполнительными органами.
4. Порядок предоставления в пользование водных объектов оздоровительного назначения осуществляется в соответствии законодательством Республики Казахстан и настоящим Кодексом.

Статья 97. Использование водных объектов и
водохозяйственных сооружений для
рекреационных целей сооружений
в отраслях экономики

1. Пользование водными объектами и водохозяйственными сооружениями для рекреационных целей допускается без особого на то разрешения, за исключением водных объектов, расположенных в селеопасных зонах.
2. Места для массового отдыха, туризма и спорта на водных объектах и водохозяйственных сооружениях устанавливаются местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды и санитарно-эпидемиологического надзора, с соблюдением требований охраны окружающей среды и жизни людей на воде.
3. Использование водных объектов и водохозяйственных сооружений для любительского и спортивного рыболовства разрешается местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды.

Глава 19
Использование водных объектов и водохозяйственных
сооружений для сельского хозяйства

Статья 98. Использование водных объектов и
водохозяйственных сооружений для
сельского хозяйства

1. Использование водных объектов для нужд сельского хозяйства осуществляется в порядке общего и специального водопользования.
2. Первичные водопользователи на основе планов водопользования вторичных водопользователей составляют ежегодные заявки на получение объемов воды. Уполномоченный государственный орган управления использованием и охраной водного фонда с учетом водности года и на основании заявок первичных водопользователей устанавливает для них лимиты водопользования. Объемы поставок воды для вторичных водопользователей определяются договорами, заключенными между первичными и вторичными водопользователями с учетом установленных лимитов.
3. Физические и юридические лица, имеющие водохозяйственные сооружения для накопления талых, ливневых и паводковых вод с целью использования их для нужд сельскохозяйственного производства обязаны иметь лицензию на специальное водопользование и ежегодно получать согласованные лимиты на использование воды в уполномоченном государственном органе управления использованием и охраной водного фонда. Использование талых, ливневых и паводковых вод для затопления сенокосных угодий, пастбищ, лиманов без применения водохозяйственных сооружений, а также с применением водохозяйственных сооружений для общественного пользования осуществляется в порядке общего водопользования.
4. Использование поверхностных и подземных водных объектов для обводнения пастбищ осуществляется в порядке специального водопользования.
5. Использование водных объектов для водопоя скота допускается вне зоны санитарной охраны и при наличии водопойных площадок и других устройств, предотвращающих загрязнение и засорение водных объектов в порядке общего водопользования.
6. Гражданам, ведущим личное подсобное хозяйство, занимающимся садоводством и огородничеством выделяется вода для полива в порядке специального водопользования в соответствии с установленными лимитами. При отсутствии достаточных водных ресурсов вода для полива может быть выделена за счет перераспределения лимитов других водопользователей.
7. Орошение, осушение и другие мелиоративные работы должны осуществляться в комплексе с природоохранными мероприятиями, обеспечивающими защиту водных объектов и их водосборных площадей. Мониторинг и оценка мелиоративного состояния орошаемых земель проводится специализированными государственными учреждениями за счет средств республиканского бюджета.
8. Использование сточных вод для орошения проводится в соответствии с установленными экологическими и санитарно-эпидемиологическими требованиями.
9. В орошаемой зоне водопользователями производится прогноз объема и качества возвратных вод, планируются объемы сброса в водные объекты, создание аккумулирующих водоемов или использование их на месте формирования, при обязательном контроле водно-солевого баланса.

Статья 99. Гидромелиоративный кондоминиум

Гидромелиоративный кондоминиум - особая форма собственности на недвижимость как единый имущественный комплекс (далее - объект гидромелиоративного кондоминиума), при котором земли находятся в частной собственности или во временном возмездном землепользовании физических и юридических лиц, а гидромелиоративная система или ее элементы принадлежит им на праве общей долевой собственности.

Статья 100. Образование и прекращение
гидромелиоративного кондоминиума

1. На землях орошаемых массивов, находящихся под одним оросительным каналом или его выделом, принадлежащих двум и более землепользователем или собственникам земли, образуется особая форма собственности - гидромелиоративный кондоминиум.
2. Каждый из землепользователей или собственников земельных участков вправе по своему усмотрению владеть, пользоваться и распоряжаться земельным участком или правом землепользования на земельном участке находящиеся в раздельной собственности в соответствии с земельным законодательством Республики Казахстан.
Те части оросительного массива, которые не находятся в раздельной (индивидуальной) собственности (водохозяйственные сооружения оросительного массива), принадлежат собственникам земли на праве общей долевой собственности.
Земли, занятые водохозяйственными сооружениями относятся к полосам отвода от земель сельскохозяйственного назначения и принадлежат участникам гидромелиоративного кондоминиума на праве общей долевой собственности.
3. Доля каждого землепользователя или собственника земельного участка в общем имуществе неотделима от принадлежащего ему права землепользования или права собственности на земельный участок.
Размер доли определяется отношением количества орошаемой земли каждого участника гидромелиоративного кондоминиума к общей площади всего оросительного массива. Такая доля в общем имуществе не может быть выделена в натуре (идеальная доля).
4. Соглашением всех участников гидромелиоративного кондоминиума размер доли в общем имуществе может не определяться, в этом случае, общее имущество находится в совместной собственности, которая не подлежит разделу.
5. Переход права землепользования или права собственности на орошаемый земельный участок к другому лицу влечет переход к приобретателю и доли в общем имуществе.
6. Землепользователь или собственник орошаемого земельного участка не вправе отчуждать свою долю в общем имуществе отдельно от орошаемого земельного участка.
7. Использование общего имущества гидромелиоративного кондоминиума возможно в качестве залога с согласия всех его участников.
8. Гидромелиоративный кондоминиум может быть прекращен при переходе права землепользования или права собственности на все орошаемые земельные участки, обслуживаемые одним оросительным каналом и соответственно общего имущества к одному собственнику.

Статья 101. Регистрация объекта гидромелиоративного
кондоминиума

1. Объект гидромелиоративного кондоминиума должен быть зарегистрирован как единый комплекс в соответствии с законодательством Республики Казахстан о регистрации прав на недвижимое имущество и сделок с ним.
2. Регистрация объекта гидромелиоративного кондоминиума производится уполномоченными организациями в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан.

Статья 102. Права землепользователей или
собственников орошаемых земельных
участков в гидромелиоративном
кондоминиуме

1. Все землепользователи или собственники орошаемых земельных участков - участники гидромелиоративного кондоминиума имеют равные права управления общим имуществом.
2. Каждый землепользователь или собственник орошаемого земельного участка в гидромелиоративном кондоминиуме имеет право пользоваться общим имуществом.
Передача земельного участка в аренду другим лицам не влечет за собой ограничения права собственника орошаемого земельного участка и не освобождают его от обязанностей, налагаемых на собственника законодательством Республики Казахстан и соглашением собственников.
3. Землепользователи или собственники орошаемых земельных участков вправе использовать закрепленные за ними части общего имущества ограниченного пользования на условиях, установленных соглашением участников кондоминиума.
4. Землепользователи или собственники орошаемых земельных участков не имеют права от своего имени отчуждать какое-либо общее имущество ограниченного пользования.

Статья 103. Обязанности землепользователей или
собственников орошаемых земельных участков

1. Землепользователи или собственники орошаемых земельных участков несут обязанности, предусмотренные законодательством Республики Казахстан.
2. Землепользователи или собственники орошаемых земельных участков обязаны участвовать во всех расходах на содержание общего имущества, несут ответственность за сохранность и безопасную эксплуатацию общего имущества.
3. Размеры расходов на содержание общего имущества устанавливаются соразмерно доли землепользователей или собственников орошаемых земельных участков в общем имуществе, если иное не предусмотрено соглашением участников гидромелиоративного кондоминиума.
4. В случае, если орошаемый земельный участок объекта гидромелиоративного кондоминиума не используется землепользователем или собственником, он не освобождается от расходов по содержанию общего имущества.
5. Арендаторы орошаемых земельных участков не имеют права голоса и не могут иным образом участвовать в управлении объектом гидромелиоративного кондоминиума, но обязаны соблюдать правила, общие для участников гидромелиоративного кондоминиума.

Статья 104. Управление объектом гидромелиоративного
кондоминиума

1. Землепользователи или собственники орошаемых земельных участков обязаны решить вопрос о форме управления объектом гидромелиоративного кондоминиума в течение месяца после регистрации объекта гидромелиоративного кондоминиума.
2. Форма управления объектом гидромелиоративного кондоминиума определяется соглашением его участников в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Глава 20
Использование водных объектов и водохозяйственных
сооружений для промышленности и энергетики

Статья 105. Использование водных объектов и
водохозяйственных сооружений для
промышленности и теплоэнергетики

1. Использование водных объектов и водохозяйственных сооружений для нужд промышленности и теплоэнергетики осуществляется в порядке специального водопользования.
2. Промышленные и теплоэнергетические предприятия обязаны иметь оборотное водоснабжение. Действующие предприятия, не имеющие оборотного водоснабжения, обязаны представить в уполномоченные государственные органы управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды и санитарно-эпидемиологического надзора планы перехода на оборотное водоснабжение с указанием конкретных сроков.
3. Подземные воды, не отнесенные к категории питьевых и минеральных вод, могут использоваться для технического водоснабжения, извлечения содержащихся в них полезных химических компонентов, получения тепловой энергии и для других производственных нужд на условиях специального водопользования с соблюдением требований рационального использования и охраны подземных вод.
4. Подземные воды, не отнесенные к категории питьевых и минеральных вод, добытые попутно с другими полезными ископаемыми, представляющими угрозу здоровью населения и окружающей природной среде, подлежат обязательной утилизации.
5. Использование питьевой воды для промышленности при наличии других водных объектов другого качества не допускается, за исключением тех предприятий, на которых оно предусмотрено технологическим процессом. При стихийных бедствиях, авариях местные исполнительные органы вправе временно разрешать потребление для промышленных целей питьевой воды с учетом первоочередного удовлетворения питьевых и хозяйственно-бытовых нужд населения. Сроки потребления питьевой воды для промышленных нужд устанавливаются по согласованию с уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда.
6. Правительство Республики Казахстан, местные исполнительные органы, в случаях стихийных бедствий, аварий и других чрезвычайных ситуаций, вправе в установленном законодательством порядке ограничивать, приостанавливать или запрещать предприятиям промышленности и теплоэнергетики использование водных объектов и водохозяйственных сооружений.

Статья 106. Использование водных объектов и
водохозяйственных сооружений для
гидроэнергетики

1. Использование водных объектов и водохозяйственных сооружений для гидроэнергетики осуществляется в порядке специального водопользования с учетом интересов других отраслей экономики, соблюдения требований комплексного использования вод и их охраны по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда и другими заинтересованными государственными органами, а в селеопасных районах с уполномоченными государственными органами по чрезвычайным ситуациям и промышленной безопасности.
2. Организации, эксплуатирующие гидроэнергетические и гидротехнические сооружения на водохранилищах и других водоемах, обязаны обеспечить:
1) установленный режим наполнения и сработки водохранилищ, соблюдая при этом приоритет питьевого и хозяйственно-бытового водоснабжения;
2) потребность рыбного хозяйства на участках рек и водохранилищ, имеющих важное значение для сохранения и воспроизводства рыбных ресурсов в поймах и дельтах рек;
3) беспрепятственный пропуск судов и плотов;
4) осуществления установленных технологических, санитарных и природоохранных попусков.
2. Если, вследствие изменения естественного уровня водных объектов, возникшего в результате наполнения и сработки водохранилищ, нанесен вред физическим и юридическим лицам, виновные обязаны возместить его в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Глава 21
Использование водных объектов и водохозяйственных
сооружений для транспорта, лесосплава
и противопожарных нужд

Статья 107. Использование водных объектов и
водохозяйственных сооружений для
транспорта и лесосплава

1. Поверхностные водные объекты Республики Казахстан, отнесенные к категории судоходных и для взлета и посадки воздушных судов, являются водными путями общего пользования, за исключением случаев, если их использование в этих целях полностью или частично запрещено, либо они предоставлены в обособленное пользование.
2. Перечень водных объектов, используемых для судоходства, лесосплава, взлета (посадки) воздушных судов, определяется Правительством Республики Казахстан.
3. Порядок отнесения водных объектов к категории судоходных, утверждение перечня судоходных водных путей открытых для судоходства и правил их эксплуатации осуществляется Правительством Республики Казахстан.
4. Лесосплав на водных объектах, используемых для судоходства, без судовой тяги запрещается. Молевой лесосплав на водных объектах запрещается. Организации, осуществляющие лесосплав обязаны регулярно проводить очистку водных объектов от затонувшей древесины. Перечень водных объектов используемых для лесосплава и порядок проведения их очистки определяются местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда и охраны окружающей среды.
5. Использование водных объектов для плавания на маломерных плавательных средствах, а также для взлета (посадки) воздушных судов осуществляется в порядке, устанавливаемом уполномоченными органами в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
6. При использовании водных объектов и водохозяйственных сооружений, предназначенных для судоходства, лесосплава, взлета и посадки воздушных судов водопользователи обязаны:
1) обеспечивать рациональное использование и охрану вод;
2) выполнять требования органов, регулирующих судоходство;
3) не допускать сброс в водные объекты хозяйственно-бытовых отходов и загрязняющих веществ;
4) не допускать разрушения русел и берегов водных объектов и водохозяйственных, гидротехнических и других сооружений;
5) не нарушать прав других физических и юридических лиц.

Статья 108. Использование водных объектов и
водохозяйственных сооружений для
противопожарных нужд

1. Забор воды для противопожарных нужд допускается из любых водоемов, без особого на то разрешения.
2. Выбор мест забора воды для указанных целей должен осуществляться местными органами противопожарной службы с соблюдением условий, предъявляемых государственными органами управления использованием и охраной водного фонда и охраны окружающей среды, а их обустройство (пирсы, подъезды, световые указатели и др.) - местными исполнительными органами.
3. Юридические лица, имеющие соответствующие сооружения и устройства пожаротушения на своих водопроводных сетях, обязаны содержать их в исправном состоянии.
4. Запрещается использовать для иных целей воду из водных объектов и водохозяйственных сооружений, специально предназначенных для противопожарных нужд.

Глава 22
Использование водных объектов и водохозяйственных
сооружений для рыбного и охотничьего хозяйств

Статья 109. Использование водных объектов и
водохозяйственных сооружений для
рыбного хозяйства и добычи рыбных ресурсов

1. Водные объекты и водохозяйственные сооружения или их участки, имеющие важное значение для сохранения, воспроизводства и добычи рыбных ресурсов(в том числе для промышленного рыболовства), а также участки земель водоохранных полос, решением местных исполнительных органов, по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, охраны животного мира, санитарно-эпидемиологического надзора и предприятиями осуществляющими эксплуатацию водных объектов и водохозяйственных сооружений, могут быть предоставлены в пользование для нужд рыбного хозяйства.
2. В случаях, изложенных в пункте 1 настоящей статьи использование водных объектов и водохозяйственных сооружений или их участков для иных целей, кроме питьевого и хозяйственно-бытового водоснабжения, может быть ограничено в интересах рыбного хозяйства в соответствии с настоящим Кодексом.
3. Перечень водных объектов и водохозяйственных сооружений или их участков и виды ограничений устанавливаются местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, государственными органами охраны животного мира и санитарно-эпидемиологического надзора.
4. Физические и юридические лица, в пользование которых предоставлены водные объекты и водохозяйственные сооружения для добычи и разведение рыб, водных и околоводных животных и растений обязаны:
1) проводить по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда и животного мира, рыбоводные и мелиоративно-технические мероприятия, обеспечивающие улучшение состояния водных и водохозяйственных объектов и условий воспроизводства рыбных запасов;
2) содержать берега водных объектов и водохозяйственных сооружений в местах их использования в соответствии с санитарно-эпидемиологическими и экологическими требованиями, установленными законодательством Республики Казахстан.
5. Водные объекты и водохозяйственные сооружения, за исключением расположенных на территории заповедников, рыбопитомников, прудовых, озерных и других рыбных хозяйств, а также водохранилищ питьевого и хозяйственно-бытового водоснабжения, могут использоваться гражданами для спортивного и любительского рыболовства с соблюдением установленных правил рыболовства.

Статья 110. Использование водных объектов и
водохозяйственных сооружений для
охотничьего хозяйства

1. Водные объекты и водохозяйственные сооружения или их части, являющиеся местами обитания диких водоплавающих птиц и водных животных, предоставляются местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда и охраны животного мира в пользование физическим и юридическим лицам.
2. При эксплуатации водохранилищ, озер и других водных объектов и водохозяйственных сооружений, режим использования которых влияет на места массового обитания птиц и водных животных, должны учитываться интересы ведения охотничьего хозяйства.
3. Проведение мелиоративно-технических работ и лов рыбы, культивирование на водных объектах и водохозяйственных сооружениях растений, полезных для ведения охотничьего хозяйства в местах обитания редких, ценных водоплавающих и болотных птиц, водных и околоводных животных, осуществляется по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда и охраны животного мира.
4. В местах обитания редких, ценных водоплавающих и болотных птиц и водных животных, а также на участках, где осуществляются мероприятия по воспроизводству и охране фауны, местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда и охраны животного мира могут быть ограничены пребывание граждан, любительская и промысловая охота, застройка береговой полосы и другие действия, ухудшающие состояние водных объектов и водохозяйственных сооружений и ведение охотничьего хозяйства.

Глава 23
Пользование водоемами особо охраняемых
природных территорий

Статья 111. Пользование водоемами особо
охраняемых природных территорий

1. К водоемам особо охраняемых территорий относятся водоемы государственных национальных природных парков, государственных природных заповедников и иных видов особо охраняемых природных территорий.
2. Порядок пользования водоемами особо охраняемых природных территорий определяется специальным законодательством Республики Казахстан.

Глава 24
Эксплуатация водохранилищ и гидротехнических
сооружений на реках и каналах

Статья 112. Использование и эксплуатация водоемов,
используемых в качестве водохранилищ

1. Водохранилища создаются в целях регулирования поверхностного стока и удовлетворения потребностей водопользователей в воде.
2. Проектирование, строительство и эксплуатация водохранилищ, осуществляются на основе компенсаций всех возможных отрицательных последствий такого вмешательства в сложившиеся естественные и хозяйственные комплексы.
3. Водохранилища предоставляются в пользование при соблюдении требований изучения гидрогеологических и инженерно-геологических условий и условий, обеспечивающих сохранение экологической устойчивости, санитарно-эпидемиологической и радиационной безопасности, удовлетворение интересов населения и отраслей экономики.
4. Порядок эксплуатации водохранилищ определяется правилами, утверждаемыми уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда по согласованию с другими заинтересованными государственными органами.
5. Организации, эксплуатирующие водохранилища, водопроводные и водопропускные или водозаборные сооружения на них, обязаны соблюдать режим наполнения и сброса водохранилищ, установленный с учетом интересов водопользователей и землепользователей, находящихся в зонах влияния водохранилищ.
6. Контроль за соблюдением правил эксплуатации водохранилищ осуществляется уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда.
7. Положения настоящей статьи распространяются также на эксплуатацию озер и других водоемов, используемых в качестве водохранилищ.

Статья 113. Использование и эксплуатация подпорных
гидротехнических сооружений на реках
и каналах

1. Использование и эксплуатация подпорных гидротехнических сооружений на реках и каналах производится в соответствии с их назначением, условиями и нормами, разработанными при проектировании этих сооружений.
2. Регулирование водопользователями поверхностного стока при помощи временных подпорных гидротехнических сооружений осуществляется с учетом судоходства и комплексного использования и охраны водных ресурсов данного речного бассейна по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды и государственного санитарно-эпидемиологического надзора, местными исполнительными и другими заинтересованными органами.

РАЗДЕЛ СЕДЬМОЙ
Охрана водных ресурсов и борьба с вредным
воздействием вод

Глава 25
Водоохранная деятельность

Статья 114. Охрана водных объектов

1. Водные объекты подлежат охране от:
1) природного и техногенного загрязнения вредными опасными химическими и токсическими веществами и их соединениями, теплового, бактериального, радиационного и другого загрязнения;
2) засорения твердыми, нерастворимыми предметами, отходами производственного, бытового и иного происхождения;
3) истощения.
2. Водные объекты подлежат охране с целью предотвращения:
1) нарушения экологической устойчивости природных систем;
2) причинения вреда жизни и здоровью населения;
3) уменьшения рыбных запасов и других водных животных;
4) ухудшения условий водоснабжения;
5) снижения способности водных объектов к естественному воспроизводству и очищению;
6) ухудшения гидрологического режима водных объектов;
7) других неблагоприятных явлений отрицательно влияющих на физические, химические и биологические свойства водных объектов.
3. Охрана водных объектов осуществляется путем:
1) предъявления общих требований по охране вод ко всем водопользователям, осуществляющим любые виды пользования водными объектами;
2) предъявления специальных требований к отдельным видам хозяйственной деятельности;
3) совершенствования и применения водоохранных мероприятий с внедрением новой техники и экологически, эпидемиологически безопасных технологий;
4) установления водоохранных зон, прибрежных защитных полос водных объектов, округов санитарной охраны источников питьевого водоснабжения;
5) проведения государственного и других форм контроля за использованием и охраной водных объектов;
6) применения мер ответственности за невыполнение требований по охране водных объектов.
4. Центральные и местные исполнительные органы в соответствии с законодательством Республики Казахстан принимают совместимые с принципом устойчивого развития меры по сохранению водных объектов, предотвращению их загрязнения, засорения и истощения, а также по ликвидации последствий указанных явлений.
5. Физические и юридические лица, деятельность которых влияет на состояние водных объектов, обязаны проводить организационные, технологические, лесомелиоративные, агротехнические, гидротехнические, санитарно-эпидемиологические и другие мероприятия, обеспечивающие охрану вод от загрязнения, засорения и истощения.

Статья 115. Охрана водных объектов от загрязнения

1. Загрязнением водных объектов признаются сброс или поступление иным способом в водные объекты предметов или загрязняющих веществ, ухудшающих качественное состояние и затрудняющих использование водных объектов.
2. Охрана водных объектов осуществляются от всех видов загрязнения, включая диффузное загрязнение (загрязнение через поверхность земли и воздух).
3. В целях охраны водных объектов от загрязнения запрещаются:
применение ядохимикатов, удобрений на водосборной площади водных объектов. Проведение дезинфекционных, дезинсекционных и дератизационных мероприятий осуществляется юридическими и физическими лицами, имеющими лицензию на соответствующий вид деятельности. Применение ими химических средств (дезинфекции, дезинсекции, дератизации) на водосборной площади и санитарно-защитной зоне водных объектов, проводится по согласованию с органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора;
сброс и захоронение радиоактивных и токсичных веществ в водные объекты;
сброс в водные объекты сточных вод промышленных, пищевых объектов, не имеющих сооружений очистки и не обеспечивающими в соответствии с нормативами эффективную очистку;
проведение на водных объектах взрывных работ, при которых используется ядерные и иные виды технологий, сопровождающие выделением радиоактивных и токсичных веществ;
применения техники и технологий на водных объектах и водохозяйственных сооружений, представляющих угрозу здоровью населения и окружающей природной среде.

Статья 116. Охрана водных объектов от засорения

1. Засорением водных объектов признаются попадание в них твердых, производственных, бытовых и других отходов, а также взвешенных частиц, в результате чего ухудшается гидрологическое состояние водного объекта, и создаются помехи водопользованию.
2. Сброс в водные объекты и захоронение в них твердых, производственных, бытовых и других отходов запрещается.
3. Не допускается засорение водосборных площадей водных объектов, ледяного покрова водных объектов, ледников твердыми, производственными, бытовыми и другими отходами смыв которых повлечет ухудшение качества поверхностных и подземных водных объектов.

Статья 117. Охрана водных объектов от истощения

1. Истощенностью водных объектов признается уменьшение минимально допустимого стока, запасов поверхностных вод или сокращение запасов подземных вод.
2. В целях предотвращения истощенности водных объектов физические и юридические лица, пользующиеся водными объектами, обязаны:
1) не допускать сверх лимитного безвозвратного изъятия воды из водных объектов;
2) не допускать на территории водоохранных зон и полос распашки земель, купки и санитарной обработки скота, возведения построек и ведения других видов хозяйственной деятельности, приводящих к истощению водных объектов;
3) проводить водоохранные мероприятия.
3. Водоохранные мероприятия, направленные на предотвращение водных объектов от истощения, проводимые физическими и юридическими лицами, предварительно согласовываются с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды и геологии и охраны недр.

Статья 118. Водоохранные зоны и полосы водных
объектов и водохозяйственных сооружений

1. Для поддержания водных объектов и водохозяйственных сооружений в состоянии, соответствующем санитарно-гигиеническим и экологическим требованиям, для предотвращения загрязнения, засорения и истощения поверхностных вод, а также сохранения животного и растительного мира устанавливаются водоохранные зоны и полосы с особыми условиями пользования.
2. Водоохранные зоны, полосы и режим их хозяйственного использования устанавливаются местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда, на основании утвержденной проектной документации, согласованной с органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора, охраны окружающей среды, землеустроительной службы и по чрезвычайным ситуациям (в селеопасных районах).
3. В лесах, расположенных на водоохранных зонах и прибрежных защитных полосах осуществление рубок главного пользования запрещается. Разрешается проведение рубок промежуточного пользования и других лесохозяйственных мероприятий, обеспечивающих охрану водных объектов.
4. Предоставление в пользование лесов водоохранных зон осуществляется по согласованию с уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда в соответствии с лесным и водным законодательством Республики Казахстан.
5. Правила установления водоохранных зон и полос утверждаются Правительством Республики Казахстан.

Статья 119. Зоны санитарной охраны вод

1. В целях охраны вод, используемых для питьевого водоснабжения, лечебных, курортных и иных оздоровительных нужд населения, местными исполнительными органами устанавливаются зоны санитарной охраны.
2. Порядок установления зон санитарной охраны и санитарных защитных полос определяется органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора Республики Казахстан.

Статья 120. Зоны чрезвычайной экологической
ситуации или экологического бедствия
на водных объектах

1. Водные объекты, на которых в результате хозяйственной деятельности или природных процессов происходят изменения, угрожающие здоровью людей, животному и растительному миру, состоянию окружающей среды, могут объявляться зонами чрезвычайной экологической ситуации или экологического бедствия.
2. Чрезвычайная экологическая ситуация на водных объектах или бассейнах рек и месторождениях подземных вод объявляется Правительством Республики Казахстан.

Статья 121. Предоставление земельных участков
в водоохранных зонах и полосах во временное
пользование и контроль за их использованием

1. Земельные участки в водоохранных зонах и полосах водных объектов и водохозяйственных сооружений могут быть предоставлены во временное пользование физическим и юридическим лицам в порядке установленном земельным законодательством Республики Казахстан, с условием соблюдения установленных требований к режиму хозяйственной деятельности.
2. Государственный контроль за соблюдением режима использования водоохранных зон и полос осуществляются уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды, по управлению земельными ресурсами, в пределах их компетенции.

Статья 122. Особенности охраны подземных водных
объектов

1. Физические и юридические лица, производственная деятельность которых может оказать вредное влияние на состояние подземных вод обязаны вести мониторинг подземных вод и своевременно принимать меры по предотвращению загрязнения и истощения водных ресурсов и вредного воздействия вод.
2. На водосборных площадях подземных вод, которые используются или могут быть использованы для питьевого и хозяйственно-бытового водоснабжения, запрещается размещение захоронений радиоактивных и химических отходов, свалок, кладбищ, скотомогильников и других объектов, влияющих на состояние подземных вод.
3. Запрещается орошение земель сточными водами, если это влияет или может повлиять на состояние подземных вод.
4. Использование скважин, отработанных горных выработок месторождений полезных ископаемых для сброса сточных и дренажных вод разрешается физическим и юридическим лицам, имеющим лицензию на специальное водопользование с соблюдением требований, предусмотренных настоящим Кодексом и законодательством о недрах и недропользовании, по согласованию с государственными органами геологии и охраны недр и санитарно-эпидемиологического и горнотехнического надзора.
5. Гидрогеологические скважины, в том числе самоизливающиеся и разведочные, а также скважины, не пригодные к эксплуатации или использование которых прекращено, подлежат оборудованию устройствами консервации или ликвидируются в установленном законодательством порядке Республики Казахстан.
6. Если физическими и юридическими лицами, при проведении буровых и других горных работ вскрыты водоносные горизонты, они обязаны оборудовать самоизливающиеся и разведочные скважины регулирующими устройствами и средствами контроля, принять другие меры по охране подземных вод в соответствии с проектной документацией, согласованной с государственными органами охраны окружающей среды, геологии и охраны недр, санитарно-эпидемиологической и промышленной безопасности.
7. Физические и юридические лица, эксплуатирующие водозаборные сооружения подземных вод, обязаны организовать зоны санитарной охраны и мониторинг подземных вод.
8. Извлечение подземных вод при добыче полезных ископаемых, проведении работ по водопонижению, при строительстве сооружений или при защите от вредного воздействия вод, а также при строительстве и эксплуатации дренажных систем на мелиорированных землях допускается, при наличии лицензии на специальное водопользование.
9. При размещении, проектировании, строительстве, вводе в эксплуатацию и эксплуатации водозаборных сооружений, связанных с использованием подземных вод, должны быть предусмотрены меры, предотвращающие их вредное влияние на поверхностные водные объекты и окружающую среду.
10. При геологическом изучении недр, разведке и добыче полезных ископаемых, строительстве и эксплуатации подземных сооружений, не связанных с добычей полезных ископаемых, недропользователи обязаны принять меры по предупреждению загрязнения и истощения подземных вод.

Глава 26
Малые водные объекты и особенности их охраны

Статья 123. Малые водные объекты

1. К малым водным объектам относятся естественные водные объекты имеющие следующие размеры:
по замкнутым водным объектам - с площадью водного зеркала до 10-ти гектаров;
по рекам - водотоки длиной до 200 км.
2. Использование водных ресурсов малых водных объектов, как правило, осуществляется в порядке общего водопользования.
3. Использование водных ресурсов малых водных объектов в порядке специального водопользования возможно после изучения уполномоченным государственным органом по управлению использованием и охраной водного фонда последствий такого водопользования на их состояние и при наличии положительного заключения государственной экологической экспертизы.

Статья 124. Особенности охраны малых водных объектов

1. Режим общего водопользования и осуществления хозяйственной деятельности в пределах водоохранных зон и полос малых водных объектов, а также меры по предупреждению и ликвидации загрязнения, засорения и истощения их устанавливаются местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды и санитарно-эпидемиологического надзора, а в селеопасных регионах - также по согласованию с государственным органом по чрезвычайным ситуациям.
2. В целях предотвращения истощения, загрязнения и деградации малых водных объектов в бассейновых программах комплексного использования и охраны водных ресурсов и в планах местных исполнительных органов отдельно предусматриваются комплекс мероприятий по их защите и восстановлению.
3. Физические и юридические лица, хозяйственная деятельность которых оказывает влияние на состояние и режим малых водных объектов, обязаны осуществлять согласованные с уполномоченным государственным органом управления использованием и охраной водного фонда мероприятия по восстановлению водности малых водных объектов и сохранению чистоты их вод.

Глава 27
Предупреждение и ликвидация вредного воздействия вод

Статья 125. Обязанности государственных органов,
физических и юридических лиц по
предупреждению и ликвидации вредного
воздействия вод

Государственные органы, физические и юридические лица обязаны проводить мероприятия по предупреждению и ликвидации вредного воздействия вод таких как:
наводнения, затопления, подтопления;
разрушения берегов, защитных дамб и других сооружений;
заболачивания и засоления земель;
эрозия почв и водных объектов, образование оврагов, оползней, селевых потоков и других вредных явлений.

Статья 126. Порядок осуществления мер по
предупреждению и ликвидации вредного
воздействия вод

1. Водохозяйственные организации, водопользователи, физические и юридические лица обязаны планировать и производить предупредительные и текущие мероприятия по защите населенных пунктов, промышленных объектов, сельскохозяйственных угодий, охраняемых территорий от вредного воздействия вод. Финансирование предупредительных и текущих мероприятий по предупреждению и ликвидации вредного воздействия вод проводится за счет средств водопользователей и государства.
2. Ликвидация аварий и стихийных бедствий, вызванных вредным воздействием вод, осуществляется органами по чрезвычайным ситуациям в порядке установленным Правительством Республики Казахстан.

Глава 28
Порядок производства работ на водных объектах,
водоохранных зонах и полосах

Статья 127. Условия размещения, проектирования,
строительства, реконструкции и ввод в
эксплуатацию предприятий, объектов и
других сооружений на водных объектах,
водоохранных зонах и полосах

1. Условия размещения, проектирования, строительства, реконструкции и ввод в эксплуатацию предприятий, сооружений и на водных объектах, водоохранных зонах и полосах, согласовываются с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды, геологии и охраны недр, земельных ресурсов, санитарно-эпидемиологического и ветеринарного надзора, местными исполнительными органами, на селеопасных реках - по чрезвычайным ситуациям, отнесенных к судоходным - по транспорту.
2. При проектировании и строительстве вновь создаваемых и реконструируемых предприятий и других объектов, а также при внедрении новых технологических процессов, влияющих на состояние водных объектов, необходимо предусматривать создание замкнутых систем технического водоснабжения.
3. Перепрофилирование, консервация и ликвидация предприятий, сооружений и других объектов, влияющих на состояние водных объектов и водохозяйственных сооружений, производится по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды, санитарно-эпидемиологического надзора, геологии и охраны недр и иными органами, с оценкой воздействия на окружающую среду, устранения выявленных нарушений и возмещения причиненного вреда в установленном порядке.
4. Проекты строительства предприятий, сооружений и других объектов, влияющих на состояние вод, составляются с учетом возможностей пользования водными объектами для отдыха и спорта.
5. Проекты строительства коммуникаций через водные объекты подлежат согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды, санитарно-эпидемиологического надзора и в необходимых случаях, с органами энергетики и должны предусматривать проведение мероприятий, обеспечивающих пропуск паводковых вод, режим эксплуатации водных объектов, предотвращение загрязнения, засорения и истощения вод, предупреждение их вредного воздействия.
6. При выполнении строительных работ должны приниматься меры по рекультивации земель, благоустройству территорий и оздоровлению окружающей среды.

Статья 128. Производство работ на водных объектах
и в их водоохранных зонах и полосах

1. Строительные, дноуглубительные и взрывные работы, добыча полезных ископаемых и других ресурсов, прокладка кабелей, трубопроводов и других коммуникаций, рубка леса, буровые и иные работы на водных объектах или в водоохранных зонах, влияющие на состояние водных объектов, производятся по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды, санитарно-эпидемиологического надзора, местными исполнительными органами, отнесенных к судоходным - с уполномоченными органами на транспорте.
2. Порядок производства работ на водных объектах и их водоохранных зонах определяется индивидуально, с учетом состояния водных объектов, требований сохранения экологической устойчивости окружающей природной среды по согласованию с уполномоченными государственными органами управления использованием и охраной водного фонда, охраны окружающей среды, государственного санитарно-эпидемиологического надзора, местными исполнительными органами и иными заинтересованными государственными органами.

РАЗДЕЛ ВОСЬМОЙ
Особенности правового регулирования
хозяйственной деятельности на водных объектах,
имеющих особое государственное значение

Глава 29
Водные объекты особого государственного значения

Статья 129. Задачи правового режима хозяйственной
деятельности на водных объектах особого
государственного значения

Правовой режим регулирования хозяйственной деятельности на объектах особого государственного значения решает следующие задачи:
1) обеспечение стабильного развития региона на основе соблюдения баланса интересов экономики с экологическими, культурными и историческими составляющими;
2)сохранение уровня воды на водных объектах естественного природного водного комплекса на уровне, не ниже установленной критической отметки;
3) эффективное использование водных ресурсов на основе постоянного совершенствования технологических схем и организационно-экономических форм функционирования производств;
4) улучшение состояния окружающей среды водного бассейна и водного объекта;
5) повышение роли общественности в сохранении экономического, ресурсного потенциала региона и его санитарно-эпидемиологического и экологического благополучия;
6) сохранение и воспроизводство рыбных ресурсов, животного и растительного мира;
7) развитие рекреационного комплекса;
8) укрепление законности и экологического правопорядка.

Статья 130. Особенности охраны водных объектов
особого государственного значения

Особенностями охраны водных объектов особого государственного значения являются:
1) зонирование и установление более жестких водных и экологических нормативов по зонам;
2) нормирование антропогенной нагрузки на водные объекты и экологическую систему;
3) учет особенностей водных объектов региона местными исполнительными органами при установлении правил пользования ими;
4) обеспечение комплексности при утилизации отходов производства;
5) защита территории бассейна водного объекта от водной и ветровой эрозий, опустынивания, заболачивания, вторичного засоления, загрязнения отходами производства и потребления и другими веществами;
6) рекультивация нарушенных водных объектов и земель водного фонда;
7) приоритетность экологических и санитарных попусков воды по руслам водных объектов перед хозяйственными.

Статья 131. Требования к хозяйственной деятельности
в зоне водных объектов особого
государственного значения

В целях охраны экологической системы зоны водных объектов особого государственного значения, в них устанавливается особый режим хозяйственной деятельности, который предусматривает:
1) приоритетность видов деятельности, направленных на сохранение и улучшение санитарно-эпидемиологической и экологической ситуации;
2) постоянное уменьшение воздействия хозяйственной деятельности на экологическую систему водных объектов;
3) сбалансированность решения социально-экономических задач и охраны водных объектов особого государственного значения на принципах устойчивого развития.

Статья 132. Виды деятельности, запрещенные
на территории водных объектов особого
государственного значения

1. На территории водных объектов особого государственного значения запрещаются:
хозяйственная и иная деятельность, вызывающая разрушение естественных экологических систем бассейна, изменения окружающей среды, опасные для жизни и здоровья населения;
ввоз в зоны водных объектов особого государственного значения, а также хранение или захоронение радиоактивных отходов, и продукции не поддающейся обезвреживанию или утилизации;
выкашивание тростника и выжигание сухой растительности, раскорчевка леса, разработка русел рек, имеющих нерестовое значение;
хозяйственная деятельность и производство на территории работ и услуг без обязательной государственной экологической и санитарно-эпидемиологической экспертизы.

Статья 133. Участие государства в регулировании
хозяйственной деятельности в зоне
водных объектов особого государственного
значения

1. В целях сохранения и восстановления экологической системы водных объектов особого государственного значения центральные и местные исполнительные органы:
1) разрабатывают и реализуют региональные и отраслевые программы;
2) учитывают особенности зоны при составлении бассейновых схем комплексного использования и охраны водных ресурсов;
3) оказывает содействие в создании и формировании общественных фондов по финансовой поддержке мероприятий, направленных на сохранение и восстановление экологической системы водных объектов особого государственного значения.
2. Для координации деятельности государственных органов, общественных объединений и хозяйствующих субъектов на республиканском уровне Правительством Республики Казахстан может создаваться Национальный Координационный Совет с определением его состава, полномочий и порядка работы.

РАЗДЕЛ ДЕВЯТЫЙ
Экономический механизм регулирования использования
и охраны водного фонда

Глава 30
Экономические методы регулирования водопользования

Статья 134. Виды экономического регулирования

Основными видами экономического регулирования являются:
взимание с водопользователей платежей и сборов, предусмотренных Налоговым кодексом Республики Казахстан;
1) разработка и финансирование утвержденных программ рационального использования и охраны водных ресурсов;
2) предоставление физическим и юридическим лицам в соответствии с законодательством Республики Казахстан кредитных и иных льгот при внедрении и освоении ими ресурсосберегающих малоотходных, технологий и нетрадиционных видов энергии, осуществлении других эффективных мер по охране и рациональному использованию водных ресурсов;
3) создание общественных фондов и использование их для восстановления и охраны водных объектов.

Статья 135. Плата за пользование водными ресурсами

1. Общее водопользование в Республике Казахстан осуществляется бесплатно.
2. Специальное водопользование в Республике Казахстан осуществляется на платной основе в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан.

Статья 136. Плата за услуги по подаче воды

1. Услуги, связанные с водозабором, транспортировкой, распределением, очисткой вод, выполнением ремонтно-восстановительных работ и другими водохозяйственными мероприятиями при подаче воды водопользователям осуществляются на платной основе.
2. Тарифы за услуги водохозяйственных систем утверждается в соответствии с антимонопольным законодательством Республики Казахстан.
3. Порядок и условия взимания платы за услуги по подаче воды определяются договорами сторон.

Статья 137. Виды государственной поддержки водного
хозяйства и принципы инвестиционной
политики по рациональному и охране
водного фонда

1. Основными видами государственной поддержки водного хозяйства являются:
1) содержание государственных учреждений системы водного хозяйства;
2) финансирование затрат по эксплуатации трансграничных водохозяйственных объектов и водохозяйственных объектов республиканского значения, не связанных с подачей воды;
3) финансирование мероприятий по восстановлению особо аварийных водохозяйственных объектов и гидромелиоративных систем, а также отдельных особо важных видов водохозяйственных мероприятий за счет средств республиканского и местного бюджетов;
4) привлечение финансовых ресурсов, в том числе заемных средств на строительство новых и реконструкцию существующих водохозяйственных объектов и гидромелиоративных систем;
5) субсидирование стоимости услуг по доставке воды сельскохозяйственным водопользователям;
6) предоставление льготных и долгосрочных кредитов и других преференций субъектам водного хозяйства в установленном законодательством порядке.
2. Основными принципами инвестиционной политики по рациональному использованию и охране водного фонда:
1) государственная поддержка развития водной отрасли за счет централизованных инвестиций на возвратной основе;
2) стимулирование повышения роли собственных источников предприятий для использования их в инвестиционной водохозяйственной деятельности;
3) расширение практики совместного государственно-коммерческого финансирования инвестиций с привлечением капиталов других стран;
4) государственный контроль расходования бюджетных средств, направляемых на инвестиции.
3. Государственная поддержка водного хозяйства и инвестиционная политика по рациональному использованию и охране водного фонда осуществляется в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан.

Статья 138. Страхования водных отношений

1. Целью страхования водных и водохозяйственных рисков является защита имущественных интересов субъектов водных отношений при событиях, вызванных вредным воздействием вод, дефицитом водных ресурсов, их загрязнением, авариями водохозяйственных систем и сооружений.
2. Добровольное страхование осуществляется водопользователями, физическими и юридическими лицами в силу их волеизъявления. Порядок и условия добровольного страхования определяется соглашениями между страхователями и страховщиками.

РАЗДЕЛ ДЕСЯТЫЙ
Водные споры и ответственность за
нарушение водного законодательства

Глава 31
Разрешение водных споров

Статья 139. Водные споры

1. Водными спорами являются споры, возникающие между субъектами водного хозяйства по вопросам использования и охраны водных объектов, водохозяйственных сооружений и раздела воды.
2. Водные споры между субъектами водного хозяйства разрешаются путем переговоров сторон, рассмотрением их в органах, созданных объединениями, кооперативами, ассоциациями водопользователей, в местных исполнительных органах и уполномоченном государственном органе управления использованием и охраной водного фонда или в судах.

Глава 32
Ответственность за нарушения водного законодательства

Статья 140. Ответственность за нарушение
законодательства Республики Казахстан
в области использования и охраны
водного фонда

Лица, виновные в нарушении законодательства Республики Казахстан в области использования и охраны водного фонда несут ответственность в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 141. Санкции, предъявляемые к эксплуатации
объектов, отрицательно влияющих на
состояние вод

Ограничение, приостановление, принудительное прекращение или запрещение эксплуатации хозяйственных и других сооружений, влияющих на состояние водных объектов, осуществляется судом по искам местных исполнительных органов, уполномоченного государственного органа управления использованием и охраной водного фонда, государственного органа охраны окружающей среды, геологии и охраны недр, государственных органов санитарно-эпидемиологического и ветеринарного надзора.

Статья 142. Возврат самовольно захваченных водных
объектов и водохозяйственных сооружений

Самовольно захваченные водные объекты и водохозяйственные сооружения возвращаются по их принадлежности с возмещением вреда, причиненного нарушением водного законодательства за время незаконного пользования. Возврат самовольно захваченных водных объектов производится по решению суда.

РАЗДЕЛ ОДИННАДЦАТЫЙ
Международное сотрудничество в области водных
отношений, использования и охраны трансграничных вод

Глава 33
Использование и охрана трансграничных рек

Статья 143. Основные направления международного
сотрудничества

Основными направлениями международного сотрудничества в области водных отношений, использования и охраны трансграничных вод являются:
1) защита интересов Республики Казахстан в сфере использования и охраны трансграничных вод на основе заключения международных договоров;
2) выполнение обязательств Республики Казахстан по международным водным конвенциям и договорам;
3) участие в гармонизации и сближении водных законодательств приграничных стран в части межгосударственных отношений по трансграничным водам;
4) научно-техническое сотрудничество, совместная разработка и реализация программ, норм, стандартов, проектов и мониторинга в области использования и охраны трансграничных вод.

Статья 144. Принципы международного сотрудничества

Республика Казахстан в своей политике в области водных отношений в сфере использования и охраны трансграничных вод руководствуется принципами:
1) обеспечения всеобщей экологической, санитарно-эпидемиологической безопасности и развития международного природоохранного сотрудничества;
2) обеспечения права всех стран трансграничного водотока на справедливое, разумное и взаимовыгодное использование водных ресурсов с учетом общепризнанных принципов и норм международного водного права;
3) управления водными ресурсами с учетом удовлетворения потребностей нынешнего поколения без ущерба для потребностей будущих поколений;
4) необходимости соблюдения баланса экологических прав, интересов человека и потребностей экономического развития водохозяйственных систем бассейнов трансграничных рек;
5) взаимопомощи и мирного урегулирования спорных вопросов при решении проблем использования и охраны трансграничных вод;
6) обеспечения принятия мер предосторожности по предупреждению возможных трансграничных воздействий на состояние трансграничных вод (принцип "не навреди");
7) международной ответственности и компенсации ущерба, вызванного трансграничными воздействиями (принцип "загрязнитель платит").

Статья 145. Механизм межгосударственного
сотрудничества в водных отношениях

Механизм межгосударственного сотрудничества в водных отношениях предусматривает:
1) обеспечение использования трансграничных вод разумным и справедливым образом с учетом их трансграничного характера при осуществлении деятельности, которая оказывает или может оказывать трансграничное воздействие;
2) использование трансграничных вод на основе экологически обоснованного и рационального управления водными ресурсами, их сохранения и охраны окружающей среды;
3) меры по пресечению, предотвращению, ограничению и сокращению загрязнения трансграничных вод, не должны вести к переносу загрязнения на другие компоненты окружающей среды;
4) сохранение и, в случае необходимости, восстановление экологических систем, нарушенных трансграничным воздействием;
5) установление предельных норм сбросов сточных вод, ориентация на жесткие нормы водосбережения, соответствующие современным техническим достижениям и экономически возможным условиям водопользования;
6) разработку и согласование программ мониторинга трансграничных вод и водных объектов и участие в их реализации;
7) финансовое и техническое участие в совместной эксплуатации водных объектов по управлению, регулированию и охране трансграничных вод;
8) обмен информацией о водохозяйственной обстановке в бассейнах трансграничных рек, оперативное оповещение и взаимная помощь при чрезвычайных водных ситуациях;
9) сотрудничество с сопредельными странами в области унификации нормативно-правовой базы, создания единых систем мониторинга, разработки и реализации совместных программ охраны и восстановления трансграничных водных объектов и, связанных с ними экологических систем, привлечение для этих целей средств международных организаций;
10) разработку, согласование и осуществление мероприятий по совместной эксплуатации трансграничных водных объектов и водохозяйственных сооружений;
11) другую деятельность, связанную с рациональным использованием и охраной трансграничных вод.

Статья 146. Правовая основа деятельности в области
международных водных отношений

1. Отношения, связанные с использованием и охраной трансграничных вод регулируются настоящим Кодексом, законодательством Республики Казахстан, а также положениями международных договоров, участником которых является Республика Казахстан.
2. Если международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, установлены иные правила использования и охраны трансграничных вод, чем те, которые содержаться в законодательстве Республики Казахстан, применяются положения международных договоров.
3. Международные договоры между Республикой Казахстан и сопредельными государствами по вопросам использования и охраны трансграничных вод заключаются с учетом принципов и норм международного водного права.

Статья 147. Экономическая основа международных
водных отношений

Экономическая основа международных водных отношений предусматривает:
1. Эффективное и рациональное использование трансграничных водных объектов в целях поддержания, воспроизводства и сохранения биологического равновесия на данном водоисточнике и прилегающей ней территорий.
2. Компенсационную ответственность за ущерб, нанесенный виновной стороной в результате трансграничного воздействия.
3. Возмещение затрат государству, осуществляющему одностороннюю эксплуатацию водохозяйственных объектов по управлению, регулированию и охране трансграничных вод, используемых другими государствами, на принципе долевого участия в используемых водных ресурсах.
4. Представление на компенсационной основе одним из государств другому государству своей доли (часть доли) трансграничных водных ресурсов, установленной на основе соответствующих международных договоров.

Статья 148. Урегулирование споров в области
водных отношений

1. Споры по вопросам использования и охраны трансграничных вод между Республикой Казахстан и другими государствами решаются на основе доброй воли, взаимоуважения и добрососедских отношений путем переговоров или другим способом, приемлемом для участвующих в споре сторон.
2. При невозможности достижения взаимоприемлемых решений в переговорах, признается целесообразным арбитражный процесс решения водных споров, если иное не предусмотрено соответствующими международными договорами по использованию и охране трансграничных вод.

Статья 149. Порядок введения в действие настоящего
Кодекса

1. Настоящий Кодекс вводится в действие со дня его официального опубликования.
2. Признать утратившим силу Водный кодекс Республики Казахстан от 31 марта 1993 года. (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1993 г., N 7, ст. 149; Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1996 г., N 22, ст. 408; 1999 г. N 11, ст. 357, 2001 г., N 3, ст. 20; 2001 г. N 24 ст. 339).