Шиттi мақтаны мақта талшығы етiп бастапқы өңдеудің технологиялық процесiн ұйымдастыру қағидаларын бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 26 желтоқсандағы № 1603 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 30 қаңтардағы № 43 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 30.01.2016 № 43 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

РҚАО-ның ескертпесі.

ҚР мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша 2014 жылғы 29 қыркүйектегі № 239-V ҚРЗ Заңына сәйкес ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 7 шілдедегі № 4-3/611 бұйрығын қараңыз.

"Мақта саласын дамыту туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шiлдедегi Заңының 6-бабының 4) тармақшасын iске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
1. Қоса берiлiп отырған Шиттi мақтаны мақта талшығы етiп бастапқы өңдеудің технологиялық процесiн ұйымдастыру қағидалары бекiтiлсiн.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрi К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2011 жылғы 16 желтоқсандағы
№ 1603 қаулысымен
бекітілген

Шиттi мақтаны мақта талшығы етiп бастапқы өңдеудің технологиялық процесiн ұйымдастыру қағидалары

1. Жалпы ережелер

1. Осы Шиттi мақтаны мақта талшығы етiп бастапқы өңдеудің технологиялық процесiн ұйымдастыру қағидалары (бұдан әрi – Қағидалар) "Мақта саласын дамыту туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шiлдедегi Заңына сәйкес әзiрлендi және шиттi мақтаны мақта талшығы етiп бастапқы өңдеудің технологиялық процесiн ұйымдастыру тәртiбiн айқындайды.
2. Осы Қағидаларда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар:
1) линт – мақта талшығын мақта тұқымынан ажыратқаннан кейiн қалған тұқымның талшықты қабығы;
2) мақта – шиттi мақта, мақта талшығы, мақта тұқымы;
3) мақта қабылдау пунктi – шиттi мақтаны қабылдауға, сақтауға және беруге арналған арнаулы құрылыс;
4) мақта өңдеу ұйымы – меншiк құқығында мақта тазалау зауыты бар, мақта қолхаттарын бере отырып, қойма қызметі жөнiнде қызметтер көрсететiн заңды тұлға;
5) мақтаның сапасы – стандарттау жөнiндегi нормативтiк құжаттардың талаптарына сәйкестiгiн айқындайтын мақтаның тұтыну қасиеттерiнiң жиынтығы;
6) мақта тазалау зауыты – шиттi мақтаны мақта талшығы етiп бастапқы өңдеуге арналған арнаулы құрылыс;
7) мақта талшығы – шиттi мақтаны бастапқы өңдеу кезiнде алынатын негiзгi өнiм;
8) мақта талшығы бумасы – стандарттау жөнiндегi техникалық регламенттер мен нормативтiк құжаттардың талаптарын сақтай отырып, шиттi мақтаны мақта талшығы етiп бастапқы өңдеу нәтижесiнде алынған мақта талшығының ерекше тәсілмен нығыздалған белгiлi бiр көлемi;
9) мақта талшығы сапасының паспорты – мақта талшығы сапасының нақты көрсеткiштерiн және олардың стандарттау жөнiндегi нормативтiк құжаттар және (немесе) келiсiм-шарттар талаптарына сәйкестiгiн куәландыратын құжат;
10) мақта тұқымы – шиттi мақтаны бастапқы өңдеу кезiнде алынған мақта жемiсi;
11) шиттi мақта – тұқымы ажыратылмаған талшық;
12) шиттi мақтаны өңдеудiң жанама өнiмдерi – тұқым, линт, талшықты қалдықтар (құрамында үлiк және мамық бар);
13) шиттi мақта партиясы – сапасы туралы бiр ғана ілеспе құжатпен ресiмделген, селекциялық және өндiрiстiк сорты, түрі мен сыныбы бiр шиттi мақта көлемi;
14) шиттi мақтаны сақтау – шиттi мақтаны қабылдау, сақтау және беру жөнiндегi технологиялық операциялар кешенi;
15) шиттi мақтаны мақта талшығы етiп бастапқы өңдеу – шиттi мақтаны қабылдау, сақтау, тазалау және беру; мақта талшығы мен мақта тұқымын сақтау, беру жөнiндегi технологиялық операцияларды қамтитын, мақта өңдеу ұйымдары жүзеге асыратын қызмет.

2. Шиттi мақтаны қабылдау және сақтау тәртiбi

3. Шиттi мақтаны қабылдау зауыт жанында және зауыттан тыс орналасқан мақта қабылдау пункттерiнде жүргiзiледi.
4. Мақта тазалау зауыты тұрған жерден тыс орналасқан мақта қабылдау пунктiнде:
1) шиттi мақтаны текшелеуге және сақтауға арналған ашық (жабық) алаң;
2) таразы жабдығы;
3) желдеткiш жабдығы;
4) шиттi мақтаның сынамаларын iрiктеуге және сапасын анықтауға арналған зертхана жабдығы;
5) тиеу-түсiру механизмдерi;
6) өрт сөндiру құралдары болуы тиiс.
5. Шиттi мақтаны сақтау мынадай жағдайларда жүзеге асырылады:
1) шиттi мақта өңдеу басталғанға дейiн арнайы сипаттағы ашық алаңқайларда брезентпен жабылған көмбелерде, қоймаларда және қалқалар астында селекциялық, өндiрiстiк сорттар мен сыныптар бойынша бөлек-бөлек партиялармен сақталады және жиналады. Шиттi мақтаны танаптардың жиегiнде және бейiмделмеген басқа алаңқайларда сақтауға жол берiлмейдi;
2) шиттi мақтаның жақсы сақталуы және оны ұзақ сақтауды дұрыс ұйымдастыру мақсатында шиттi мақтаны жинақтауды оның ылғалдылығын ескере отырып сараланған түрде жүргiзу қажет. Шиттi мақтаны жеке жинақтау мен сақтауға арналған ылғалдылық градациясы осы Қағидаларға 1-қосымшада келтiрiлген;
3) ылғалдылығы 20 %-дан артық шиттi мақта кептiру-тазалау цехына жақын жинақталады, өйткенi жедел кептiруге және жылдам өңдеуге жатады, ылғалдылығы 14 %-ға дейiнгi шиттi мақтаны тазалау цехы аймағында орналастыру қажет;
4) шиттi мақтаны жинауға арналған көмбе алаңқайларының биiктiгi жер деңгейiнен 40 сантиметр (бұдан әрi – см) және қатты (асфальт немесе бетон) жабынды болуы керек. Көмбе алаңқайының мөлшерi 25х14 метр (бұдан әрi – м) болуы тиiс, жауын суын кетiруге арналған науамен қамтамасыз ету мақсатында бетiнiң ортасы жер бетiнен 5-7 см көтерiлуi тиiс. Вентиляция туннельдерiн қазған кезде дұрыс бағытты қамтамасыз ету үшiн көмбе алаңқайының ортасына бойлық жолақ салынады;
5) шиттi мақтаны алаңқайларда көмбелеу жауынсыз күнi үйiп жүргiзiледi, жауынды күндерi көмбелеуді жүргiзуге болмайды. Көмбе алаңқайына төгiлетiн шиттi мақта қопсытылуы және алаңқайдың жалпы бетi бойынша тегiс қабатта орналасуы тиiс;
6) сортына және ылғалдылығына байланысты шиттi мақтаны көмбелерге қалау биiктiгi (ол шөккенге дейiн) осы Қағидаларға 2-қосымшада көрсетiлген мөлшерлерден аспауы тиiс;
7) көмбенiң тығыздалатын шеттерi үнемi көмбе ортасының деңгейiнен төмен болуы тиiс. Шиттi мақтаны тәулiктiк қалаудың жол берiлетiн нормасы – 60-65 тоннадан артық емес;
8) көмбелердi қалауды биiктiгi 2-2,5 м күмбез тәрiздес төбешiкпен аяқтайды;
9) шиттi мақта қалыптастырылып, шөккеннен кейiн көмбенiң бүйірлері мен шеттерін тарау жүргiзiледi;
10) ашық алаңқайларда сақтаулы шиттi мақтаны жабу үшiн 8,5х7 және 10х20 м мөлшерлiк брезенттер пайдаланылады. Көмбелерде сақтаулы тұқымдық шиттi мақта жаңа брезенттермен және бiрiншi санаттағы брезенттермен жабылуы тиiс;
11) шиттi мақтаның ылғалдылығы қалыпты көмбесiн құру аяқталғаннан кейiн 8-10 күн және ылғалдылығы жоғары көмбесiн құру аяқталғаннан кейiн 3-5 күн өткен соң енi 0,8-1,0 м биiктiгi 1,8-2,0 м бойлық ұзын бiр туннель қазу керек. Туннельдi туннельқазғыш машинамен немесе қолмен көмбе жинақталған және қажетінше шөккен соң, оның бойлық өзегi бойынша қазады;
12) партияларда сақталатын ылғалдылығы орташа шиттi мақтаның температурасын 5 күнде бiр рет, ал ылғалдылығы жоғары шиттi мақта партияларында – әр 3 күн сайын өлшейдi;
13) жылы мезгiлде (қыркүйек-қазан) дайындалған шиттi мақтаның қалыпты температурасы деп 300 ^о С аспайтын температура есептеледi (көмбе iшiнде);
14) сақтаулы шиттi мақта партияларында температура 30^о С-дан жоғары екенi (бiрiншi өлшегенде) немесе алдыңғы өлшегеннен кейiн (сол бiр нүктеде) оның 2-3^о С жоғарылағаны байқалған жағдайда жедел түрде көмбеден ылғал ауаны сорып алу арқылы мәжбүрлi суыту жүргiзiледi;
15) ауаны сору туннельдерден жүргiзiледi, жинақталған шиттi мақтаның ылғалдылығына және ауаның салыстырмалы ылғалдылығына қарай көмбеден ауа сорудың жобалы мерзiмдерi осы Қағидаларға 3-қосымшада келтiрiлген;
16) шиттi мақтаны жинақтау кезiнде профилактика ретiнде ауа сору кезiнде қондырғы жұмысының ұзақтығы 6-8 сағаттан кем болмауы тиiс;
17) шиттi мақта өздiгiнен қызған жағдайда көмбеден ауа сору өлшенетiн сегiз нүктеден алынған шиттi мақтаның температурасы қоршаған ауа температурасына жеткенге дейiн жүргiзiледi;
18) шиттi мақтада температураның алдыңғы өлшеуден кем дегенде бiр градусқа жоғарылауы байқалған жағдайда ауа соруды жүргiзу арқылы, өздiгiнен қызудың жеке ошағы табылған жағдайда – қызған шиттi мақтаны, сонымен қатар көршi учаскелердегi шиттi мақтаны алып тастау арқылы өздiгiнен қызуды жою шаралары қолданылады;
19) судың өтiп кетуi және шиттi мақтаның ылғалданғаны байқалған жағдайда ылғалдану тереңдiгiн анықтау үшiн көмбеде саңылау (құдық) жасап, ылғалданған шиттi мақтаны алып, оны кептiру қажет.

3. Шиттi мақтаның орташа талшықты сорттарын өңдеу тәртiбi

6. Мақта тазалау зауытында:
1) кемiнде бiр мақта қабылдау пунктi;
2) шиттi мақтаны талшықты мақта етiп бастапқы өңдеу жөнiндегi технологиялық операцияларды жүзеге асыруға арналған жабдық;
3) таразы жабдығы;
4) желдеткiш жабдығы;
5) тиеу-түсiру механизмдерi;
6) өрт сөндiру құралдары;
7) мақтаның сапасын айқындауға арналған өндiрiстiк-технологиялық зертхана;
8) мақта сақтауға арнайы бөлiнген орын болады.
7. Шиттi мақтаны кептiру процесi:
1) кептiрудiң технологиялық процесi шиттi мақтаны тазалауға дайындау үшiн, тұқымды джинирлеу мен линтерлеу үшiн жүргiзiледi;
2) зауыт сыртындағы және зауыт жанындағы кептiру-тазалау цехы және мақта зауытының тазалау цехы жылуды бақылау, шиттi мақтаны тасымалдау және жеткiзу жүйелерi бар кептiру жабдығының екі жиынтығын қамтиды;
3) кептiргiштердi жылумен жабдықтау сұйық немесе газ тәрiздi отынмен жұмыс iстейтiн жылу генераторларынан жүзеге асырылады. Барлық типтi жылу генераторлары бақылау-есептеу құралдарымен және қауiпсiздiк автоматикасымен қамтамасыз етiледі;
4) кептiргiшке қосылған газжүргiш түзу (иiрiмi жоқ), кесiндiсiнiң аумағы 0,5 м² және ұзындығы 8-10 м болуы, оның от жағу мұржасы, желілік (жылулық) кеңею компенсаторы және жарылу клапаны болады;
5) шиттi мақтаны тасымалдау және жеткiзу жүйесi кептiргiштердiң дәйектi және қатар жұмыс iстеуiн қамтамасыз етеді;
6) шиттi мақтаны кептiру процесi қалыпты өтуі үшiн мақтакептiргiш жабдықтың жылумен қамтамасыз ету құралдары мынадай талаптарға сай болуы тиiс:
жылу генераторларының жылытылатын барлық элементтерi мен буындары жылудан оқшауланған болуы тиiс;
жылу генераторының қорабындағы ауа кiргiзетiн терезелердiң жалюзилерi қажеттi (жанармайдың жану өнiмдерiмен араласуға) атмосфералық ауаның кiруiн шектемейді;
7) мақта кептiру жабдығының жұмыс тәртiбi шиттi мақтаның сортына, бастапқы және тиiстi ылғалдылығына, сондай-ақ жабдықтың өнiмдiлiгiне қарай белгiленедi;
8) зауыттың тазалау цехына кептiруге түсетін шиттi мақтаның ылғалдылығы 14 %-дан аспайды;
9) өңдеудiң оңтайлы сапалы көрсеткiштерiне қол жеткізу үшiн тазалануы қиын шиттi мақта мақта зауытының тазалау цехында: бiрiншi сорттар – 7,0-8,0, ал одан төмен сорттар – 8,0-9,0 % ылғалдылыққа дейiн кептiрiлуi тиiс;
10) ылғалдылығына талдау жүргiзу үшiн шиттi мақтаның кептiргенге дейiнгi және кептiргеннен кейiнгi сынамалары кептiргiштер жұмыс істеп тұрған әр екi сағат сайын әр партиядан алынып отырады.
8. Шиттi мақтаны тазалау процесi:
1) шиттi мақтаны тазалауды селекциялық және өндiрiстiк сортына, бастапқы ластануы мен ылғалдылығына, джинирлеу алдында шиттi мақтаны ылғалдандыруды пайдалануға байланысты оңтайлы ылғалдылыққа дейiн кептiргеннен кейiн жүзеге асырады;
2) шиттi мақтаны арамшөп қоспаларынан тиiмдi тазалауға және талшық кемшіліктерінің неғұрлым аз болуына кептiргеннен кейiн (тазалауға дейiн) шиттi мақтаның ылғалдылығын осы Қағидаларға 4-қосымшада келтiрiлген көрсеткiштерге жеткiзген кезде қол жеткізіледi;
3) машиналардың жұмыс органдарының бүлiнуiн және шиттi мақтаның тұтануын болдырмау мақсатында аулалық және цехаралық пневмотасымалдағыш қондырғылардың сепараторлары алдына ауыр қоспаларды желілік аулағыштар орнатылады;
4) шиттi мақтадан арамшөп қоспаларын бөлу үшiн тазалау цехында өңдеудiң технологиялық процесiне екi түрлi тазалағыштар қосылады: тiкендi жұмыс органдарымен – майда қоқысты бөлу үшiн және аратәрiздес – iрi қоқысты бөлу үшiн;
5) шиттi мақтаны тазалау жоспарларын таңдау оның бастапқы ластануына, селекциялық және өндiрiстiк сортына байланысты, мақта талшығын соңынан тазалаумен байланыстыра отырып, жүргiзiледi;
6) сыныбына, сортына және селекциясына байланысты шиттi мақтаны тiкендi және аратәрiздес барабандарда тазалау еселiгi осы Қағидаларға 5-қосымшада келтiрiлген көрсеткiштерге сай болуы тиiс;
7) бүкіл технологиялық процестiң жалпы тазалау әсерi осы Қағидаларға 6-қосымшада келтiрiлген шектерде болуы тиiс;
8) егер технологиялық процесінiң нақты жалпы тазалау әсерi жол берiлетiн ең төменгі көрсеткiштен төмен болса, онда тазалау жабдығының техникалық жағдайын және оның герметикасын тексеру қажет.
9. Шиттi мақтаны джинирлеу:
1) кептiру мен тазалаудың кезектi сатысынан өткеннен кейiн шиттi мақта джинирлеуге – талшықты тұқымнан ажырату процесiне ұшырайды;
2) орташа талшықты шиттi мақтаның барлық өндiрiстiк сорттары аратәрiздес джиндерде өңделедi;
3) аратәрiздес джиндер талшық тазалағыш, қыспақтық, тасымалдағыш және қосалқы жабдықпен кешенде джиндердiң санына және жабдықтау таңбасына байланысты батареяларға топталады;
4) аратәрiздес джиндердiң өнiмдiлiгi шиттi мақтаның селекциялық және өндiрiстiк сорттарына қарай жабдықтың өнiмдiлiгiмен регламенттеледi;
5) тұқымдық шиттi мақта үшiн джинирлеудiң жеңiлдетiлген режимi белгiленедi – бiр араға сағатына 7 килограммнан (бұдан әрi – кг) көп емес;
6) аратәрiздес джин шиттi мақтаны арамшөптi қоспалардан тазалауға және оны джинирлеу процесi жүзеге асырылатын джиннiң жұмыс камерасына қажеттi көлемде бiркелкi жiберуге арналған қоректендiргiшпен бiрге пайдаланылады;
7) джинерлеу алдындағы шиттi мақтаның ластануы осы Қағидаларға 7-қосымшада келтiрiлген көрсеткiштерге сай болуы тиiс;
8) джиндердiң жұмысы кемшілігі барынша аз, сапасы жоғары талшық алуды, түктiлiгi бойынша бiркелкi тұқым алуды, талшықтың барынша көп шығуын қамтамасыз етуi тиiс.
10. Орташа талшықты сорттардың мақта талшығын тазалау:
1) талшықты арамшөп қоспаларынан және ақаулардан тазалау мақсатында аратәрiздес джинирлеу зауыттарында тура ағымды талшық тазалағыштарды қолданады;
2) қиын тазаланатын сорттардың талшығын қосымша тазалау үшiн, сонымен қатар алғашқы ластануы жоғары болған шиттi мақтаны өңдеу кезiнде конденсорлық типтi талшық тазалағыштар қолданылады;
3) талшықты тазалау жоспары джиндерге түсетiн шиттi мақтаның алғашқы ластануы және талшықтың өндiрiстiк сорт көрсеткiштерiне қарай белгiленедi;
4) егер ақаулар мен арамшөп қоспалары болуының таңдалып алынған мәндеріне қол жеткізілмеген жағдайда, талшық тазалағыштардың саңылауларын, ажыратқыштарын және аэродинамикалық режимiн тексерiп, табылған ауытқуларды жою қажет.
11. Орташа талшықты сорттардың тұқымдарын өңдеу және сақтау:
1) аратәрiздес джинирлеу мақта тазалау зауытында тұқымды өңдеу технологиясы тұқымды бөтен қоспалардан тазартуды (бiрiншi линтерлеуден бұрын), оны екi рет линтерлеудi, тұқымды өлшеудi және пакеттеу алдында линттi тазалауды көздейдi;
2) МЕМСТ 30446-95, 30447-95, 30448-95, 30449-95, 30450-95, 30451-96, 30452-95, 30453-95 «Техникалық мақта тұқымы» және МЕМСТ 21820.3-76 «Мақта тұқымы. Ластануын, механикалық бүлiнуiн, қалдық түктiлiгiн және қызғандығын айқындау әдiстерi» бойынша қолданыстағы Қазақстан Республикасының белгіленген ұлттық стандарттарына сәйкес келмейтін тұқымдар аратәрiздес джиндерден кейiн, линтерлеуге дейiн тасымалдау бағытында торлы тазалағышта немесе тұқым тазалағыш қондырғыда арамшөптi қоспалардан тазартудан өтедi;
3) линттелгеннен кейiн линт пневматикалық линттазалағышта тазаланады;
4) линтерлердiң әр батареясынан алынған линт конденсорға жiберiлiп, одан соң батареялық линттазалағышта тазаланады және пакетке салынады;
5) линттелгеннен кейiн тұқым автоматты таразыда өлшенуi тиiс;
6) линт және тұқым сапасы Қазақстан Республикасының қолданыстағы ұлттық стандарттарының және мемлекетаралық Өз РСТ 645-95 «Мақта линті. Техникалық шарттар» және МЕМСТ 23577-79 «Тұқымдық мақта-шикізат. Техникалық шарттар» техникалық талаптарына сәйкес болуы тиіс.
7) линтерлiк цехтардан қысқа уақыт сақтау орындарына тұқым винттi конвейерлермен немесе вентилятордан, циклоннан, вакуум-клапаннан және ұзындығы 60 м-ге дейiнгi құбырдан пневмотасымалдағыш қондырғылармен тасымалданады;
8) қысқа уақыт сақтау орындарында тұқымды селекциялық және өндiрiстiк сорттары бойынша бөлек жинау қамтамасыз етiледi. Сақтау және тиеп жөнелту кезiнде сорттардың араласуына жол берiлмейдi;
9) ылғалдылығы 10-11 %-дан жоғары тұқымды жинау алаңқайларда немесе мәжбүрлi ауа алмасу жүйелерiмен жабдықталған қоймаларда жүргiзiледi;
10) тұқымды қысқа уақыт сақтау:
тұқымды төккен кезде ашық алаңқайларда;
механикаландыру құралдарының жартылай стационарлық кешенiмен жабдықталған еден үлгісіндей қоймаларда;
механикаландырылған қоймалар блогының көмегiмен жүргiзiледi.
Ескерту. 11-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 23.07.2013 № 735 қаулысымен.

4. Талшықты қалдықтарды мақта зауыттарында тазалау тәртiбi

12. Талшықты қалдықтарды мақта зауыттарында өңдеу арнайы цехта жүргiзiледi. Өңдеудің технологиялық процесі талшықты үлiк пен мақта мамығының ағымдары бойынша құрылады, бұл ретте иiрiлген талшық алу үшiн талшықты үлiк регенарациялық машинада өңделедi.
13. Талшықты қалдықтарды мақта зауытында тазалау талшықты материалдарды тазалағыштарда жүргiзiледi, сондай-ақ талшық регенераторлары қолданылады.
14. Талшық тазалағыштар мен талшық конденсорларының талшықты қалдықтары олардан талшықты регенерациялау мақсатында тазаланады. Регенерацияланған талшық шиттi мақта өңдеудiң негiзгi ағымына қайта оралады.
15. Мақта зауытының қалдықтарынан алынған өнiм 6015-72 "Мақта зауыттарының талшықты қалдықтары. Техникалық шарттары" МЕМСТ-ке сәйкес, сапа көрсеткiштерiне сай болуы тиiс.
16. Зертханалық талдау жүргiзгеннен кейiн талшықты қалдықтардан бөлiнген талшықты үлiк, мақта мамығы тиiстi сорттар, типтер және топтар бойынша кiрiске алынады.

5. Мақта зауыттары шығаратын мақта талшығын, мақта линтiн және талшықты қалдықтарды тығыздау тәртiбi

17. Мақта тазалау зауыттары шығаратын талшықты материалдар 3152-79 "Мақта талшығы. Буу, таңбалау, тасымалдау және сақтау" МЕМСТ-ке сәйкес бумаларға тығыздалуы тиiс.
18. Пресс цехтары талшықтар мен линттер үшiн талшықты массаның буманың ұзына бойына бiркелкi таратылуын қамтамасыз ететiн конденсорлармен, талшықты ылғалдататын, талшық әперетiн және талшықты материалдардың барлық түрлерiн бумаларға бөлек тығыздауға арналған гидроқыспақты қондырғылармен жабдықталады. Талшықты қалдықтар жеке орындарда орнатылған қыспақтарда тығыздалуы тиiс.
19. Ылғалдылығы 7 %-дан төмен мақта талшығын тығыздау алдында РСТ Өз 634-95 "Мақта талшығы. Ылғалдың салмақ қатынасын анықтау әдістері" көрсетілген нормаларға дейiн жасанды ылғалдандыруға жатады.
20. Талшықтар мен мақта линтiн тығыздау кемінде 4800 килоНьютон күшпен гидравликалық қыспақтарда жүргiзiледi. Талшықты қалдықтарды тығыздау осындай қыспақтарда және қуаты төмен қыспақтарда жүргiзiледi.
21. Талшықты және мақта линтiн, талшықты қалдықтарды тығыздаған кезде, араласу немесе талшықты материалдардың бiр түрi басқа бумаға қосылу мүмкiндiгiн толығымен болдырмайтын шаралар қолданылуы тиiс.
22. Барлық қыспақ қондырғыларында қыспақ жәшiгiне нығыздалған талшықты материалдың санын көрсететiн дұрыс сiлтегiштер болуы тиiс.
23. Бумаларды өлшеу тығыздау цехында немесе оларды қатарлап жинау орнына апарар жолда жүргiзiледi. Өлшеу нәтижесi 0,2 кг дейін дәлдiкпен тiркеледi.
24. Мақта өнiмi бумаларын шанду үшiн 3152-79 "Мақта талшығы. Буу, таңбалау, тасымалдау және сақтау" МЕМСТ талаптарына сай болат таспаны, төмен көмiртектi сымды, берiктiгi жоғары сымды қолданады.
25. Салмағын өлшеп, таңбалағаннан кейiн дайын бумалар цех iшiндегi көлiкпен тиеу алаңқайына жiберiлiп, ол жерде соңынан тиеп жөнелту үшiн автотиегiштер көмегiмен партиялар бойынша қатарланады.

Шиттi мақтаны мақта талшығы
етiп бастапқы өңдеудің технологиялық
процесiн ұйымдастыру қағидаларына
1-қосымша

Бөлек жинақтау және сақтау үшiн шиттi мақта ылғалдылығының градациясы

Шиттi мақта сорты	Жинау түрi	Ылғалдылығы, %	Жинау түрi	Ылғалдылығы, %
I	қолмен	9-ға дейiн	машинамен	11-ге дейiн
II	қолмен	10-ға дейiн	машинамен	11-ге дейiн
III	қолмен	11-ге дейiн	машинамен	18-ге дейiн
IV			машинамен	20-ға дейiн
V				20-дан жоғары

Шиттi мақтаны мақта талшығы
етiп бастапқы өңдеудің технологиялық
процесiн ұйымдастыру қағидаларына
2-қосымша

Шөккенге дейiн көмбе қалаудың жол берiлетiн биiктiгi

Шиттi мақта сорты	Шиттi мақтаның ылғалдылығы, %	Көмбенi қалау биiктiгi, м, көп емес		Типтi алаңдағы шиттi мақтаның жобалық салмағы, т
		ауаны соруды қолданбағанда	ауаны соруды қолданғанда
I	9-ға дейін	8	-	400
	9,1-12,0	-	8	350
	12,1-14,0	-	7	300
	14-тен жоғары	-	6	250
II	10-ға дейін	8	-	370
	10,1-13,0	-	8	300
	13,1-16,0	-	7	250
	16 жоғары	-	6	200
III	11-ге дейін	7	-	350
	11,1-15,0	-	7	300
	15,1-18,0	-	6	250
	18 жоғары	-	6	230
IV	13-ке дейін	6	-	300
	13,1-17,0	-	5	250
	17,1-20,0	-	4	200
V	20,1-22,0	-	3	150

Шиттi мақтаны мақта талшығы
етiп бастапқы өңдеудің технологиялық
процесiн ұйымдастыру қағидаларына
3-қосымша

Көмбеден профилактикалық ауа соруды жүргiзу мерзiмдерi

Шиттi мақтаның ылғалдылығы, %	Профилактика (ауа сору) қай күннен бастап жүргiзiледi			Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы, %-дан артық емес
	Көмбенi аяқтағаннан кейiн бiрiншi	Бiрiншiден кейiн мынадай күн аралықпен екiншi	Одан кейiнгiлер мынадай күн аралықпен
I және II сортты шиттi мақтаны сақтау кезiнде
12,0-14,0	7-10	10	15	75
14,1-16,0	5-8	8	12	80
16,1 және жоғары	5	5	8	85
III-V сортты шиттi мақтаны сақтау кезiнде
13,0-15,0	7-10	10	15	75
15,1-18,0	5-8	8	10	85
18,1 - 22,0	3-5	5	8	95
22,1 және жоғары	3-4	5	7	95

Шиттi мақтаны мақта талшығы
етiп бастапқы өңдеудің технологиялық
процесiн ұйымдастыру қағидаларына
4-қосымша

Кептiру жабдығына жiберуге дейiнгi шиттi мақтаның ұсынылатын ылғалдылығы, %

Шиттi мақтаның өнеркәсiптiк сорттары	Мақтаның селекциялық сорттары
	қалыпты тазаланатын	қиын тазаланатын
I - II	8-9	7-8
III - IV	9-10	8-9

Шиттi мақтаны мақта талшығы
етiп бастапқы өңдеудің технологиялық
процесiн ұйымдастыру қағидаларына
5-қосымша

Орташа талшықты шиттi мақтаны тiкендi және ара тәрiздес барабандарда тазалаудың ұсынылатын еселiгi

Сыныбы	Сорты	Ластануы, %-дан артық емес	Селекциясы
			қалыпты тазаланатын	қиын тазаланатын
1	I	3,0	8Т	16Т
	II	5,0	8Т	16Т +2А
	III	8,0	16Т +2А	32Т +4А
	IV	12,0	24Т +2А	40Т +2А
2	I-II-III	12,0	24Т +4А	40Т +6А
	IV	16,0	24Т +2А	40Т +4А
3	I-II-III	18,0	24Т +4А	40Т +6А
	IV	20,0	24Т +2А	40Т +4А
	V	22,0	24Т +2А	32Т +2А

Ескертпе: Т – тiкендi барабан, А – аратәрiздес барабан, әрiптердiң жанындағы сандар – тазалау процесiне қосылатын барабандар саны.

Шиттi мақтаны мақта талшығы
етiп бастапқы өңдеудің технологиялық
процесiн ұйымдастыру қағидаларына
6-қосымша

Орташа талшықты шиттi мақтаны тазалаудың технологиялық процесiнiң тазалау әсерлерi

Шиттi мақтаның бастапқы ластануы, %	Селекциясы
	қалыпты тазаланатын	қалыпты тазаланатын
	тазалау әсерлерi, %
3,0 дейiн	73 дейiн	70 дейiн
3,1-5,0	74-84	68-80
5,1-8,0	84-90	76-85
8,1-16,0	85-90	78-85
16,1-18,0	89-90	81-83
18,1-20,0	87-88	80-82
20,1-22,0	85-86	75-77

Шиттi мақтаны мақта талшығы
етiп бастапқы өңдеудің технологиялық
процесiн ұйымдастыру қағидаларына
7-қосымша

Шиттi мақтаның джинирлеу алдындағы ластануы көрсеткiшi

Шиттi мақта
сыныбы	сорты	джинирлеу алдындағы ластануы (джиннiң науасынан), %-дан артық емес
1	I	0,8/0,9
1	II	0,8/1,0
1	III	0,8/1,2
1	IV	1,2/1,8
2	I	1,0/1,5
2	II	1,0/1,5
2	III	1,2/1,8
2	IV	1,6/2,4
3	I	1,6/2,4
3	II	1,6/2,4
3	III	1,8/3,0
3	IV	2,4/3,6
3	V	3,0/5,0

Ескертпе. Алымда – қалыпты тазаланатын селекцияларға, бөлгіште – қиын тазаланатын селекцияларға арналған мәлiметтер.

Шиттi мақтаны мақта талшығы
етiп бастапқы өңдеудің технологиялық
процесiн ұйымдастыру қағидаларына
8-қосымша

Шиттi мақтаны өңдеудiң ұсынылған режимдерi кезiндегi талшықтың болжамды сапасының мәні

Шиттi мақта			Талшық
сыныбы	сорты	бастапқы ластануы, %-дан артық емес	ақаулар мен арамшөптi қоспалардың салмақтық үлесi, %-дан артық емес	сорт-сыныбы, төмен емес
1	I	3,0	2,0/2,5	I-жоғ/I-жақ
1	II	5,0	2,5/3,5	II-жоғ/II-жақ
1	III	8,0	4,0/5,5	III-жақ/III-орт
1	IV	12,0	6,0/8,5	IV-жақ/IV-орт
2	I	10,0	2,5/4,0	I-жақ/I-кәд
2	II	10,0	3,5/5,5	II-жақ/II-кәд
2	III	12,0	4,0/7,5	III-жақ/III-кәд
2	IV	16,0	6,0/10,0	IV-жақ/IV-кәд
3	I	16,0	3,0/5,5	I-орт/I-лас
3	II	16,0	4,5/7,0	II-орт/II-лас
3	III	18,0	5,5/10,0	III-орт/III-лас
3	IV	20,0	8,5/14,0	IV-орт/IV-лас
3	V	22,0	10,5/16,0	V-орт/V-лас

Ескертпе. Алымда – қалыпты тазаланатын селекцияларға, бөлгіште – қиын тазаланатын селекцияларға арналған мәлiметтер.

Об утверждении Правил организации технологического процесса первичной переработки хлопка-сырца в хлопок-волокно

Постановление Правительства Республики Казахстан от 26 декабря 2011 года № 1603. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 января 2016 года № 43

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 30.01.2016 № 43 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ.
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ Министра сельского хозяйства РК от 07.07.2015 г. № 4-3/611.

В соответствии с подпунктом 4) статьи 6 Закона Республики Казахстан от 21 июля 2007 года "О развитии хлопковой отрасли" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Правила организации технологического процесса первичной переработки хлопка-сырца в хлопок-волокно.
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 26 декабря 2011 года № 1603

Правила
организации технологического процесса
первичной переработки хлопка-сырца в хлопок-волокно 1. Общие положения

1. Настоящие Правила организации технологического процесса первичной переработки хлопка-сырца в хлопок-волокно (далее – Правила) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 21 июля 2007 года "О развитии хлопковой отрасли" и определяют порядок организации технологического процесса первичной переработки хлопка-сырца в хлопок-волокно.
2. Основные понятия, используемые в настоящих Правилах:
1) линт – волокнистый покров семян, оставшийся после отделения хлопка-волокна от семян хлопчатника;
2) хлопок – хлопок-сырец, хлопок-волокно, семена хлопчатника;
3) хлопкоприемный пункт – специализированное сооружение, предназначенное для приемки, хранения и отпуска хлопка-сырца;
4) хлопкоперерабатывающая организация - юридическое лицо, имеющее на праве собственности хлопкоочистительный завод, оказывающее услуги по складской деятельности с выдачей хлопковых расписок;
5) качество хлопка – совокупность потребительских свойств хлопка, определяющих соответствие требованиям нормативных документов по стандартизации;
6) хлопкоочистительный завод – специализированное сооружение, предназначенное для первичной переработки хлопка-сырца в хлопок-волокно;
7) хлопок-волокно – основной продукт, получаемый при первичной переработке хлопка-сырца;
8) кипа хлопка-волокна – определенный объем запрессованного особым способом хлопка-волокна, полученного в результате первичной переработки хлопка-сырца в хлопок-волокно, с соблюдением требований технических регламентов и нормативных документов по стандартизации;
9) паспорт качества хлопка-волокна – документ, удостоверяющий фактические показатели качества хлопка-волокна и их соответствие требованиям нормативных документов по стандартизации и (или) контрактов;
10) семена хлопчатника – плоды хлопчатника, полученные при первичной переработке хлопка-сырца;
11) хлопок-сырец – волокно с неотделенными семенами;
12) побочные продукты переработки хлопка-сырца – семена, линт, волокнистые отходы (улюкосодержащие и пухосодержащие);
13) партия хлопка-сырца – количество хлопка-сырца одного селекционного и промышленного сорта, типа и класса, оформленное одним сопроводительным документом о качестве;
14) хранение хлопка-сырца – комплекс технологических операций по приемке, хранению и отпуску хлопка-сырца;
15) первичная переработка хлопка-сырца в хлопок-волокно – деятельность, осуществляемая хлопкоперерабатывающими организациями, включающая технологические операции: по приемке, хранению, очистке и отпуску хлопка-сырца; хранению, отпуску хлопка-волокна и семян хлопчатника.

2. Порядок приемки и хранения хлопка-сырца

3. Приемка хлопка-сырца производится на призаводских и внезаводских хлопкоприемных пунктах.
4. На хлопкоприемном пункте, находящемся вне места расположения хлопкоочистительного завода, обеспечиваются:
1) открытая (крытая) площадка для складирования и хранения хлопка-сырца;
2) весовое оборудование;
3) вентиляционное оборудование;
4) лабораторное оборудование для отбора проб и определения качества хлопка-сырца;
5) погрузочно-разгрузочные механизмы;
6) средства пожаротушения.
5. Хранение хлопка-сырца осуществляется в следующих условиях:
1) хлопок-сырец до начала переработки хранится и укладывается партиями, отдельно по селекционным, промышленным сортам и классам на открытых специализированных площадках в бунтах, накрытых брезентом, в складах и под навесами. Не допускается хранение хлопка-сырца на обочинах полей и других неприспособленных площадках;
2) в целях лучшей сохранности хлопка-сырца и правильной организации его длительного хранения, комплектование хлопка-сырца следует производить дифференцированно с учетом его влажности. Градация влажности хлопка-сырца для раздельного комплектования и хранения приведена в приложении 1 к настоящим Правилам;
3) хлопок-сырец, с влажностью более 20 % складируется вблизи сушильно-очистительного цеха, поскольку подлежит срочной сушке и ускоренной переработке, хлопок-сырец с влажностью до 14 % следует располагать в зоне очистительного цеха;
4) бунтовые площадки для складирования хлопка-сырца должны иметь высоту 40 сантиметров (далее – см) от уровня земли и твердое покрытие (асфальтовое или бетонное). Размер бунтовой площадки 25 х 14 метров (далее – м), середина поверхности приподнята на 5-7 см с целью обеспечения стока для удаления дождевой воды. В середине бунтовой площадки наносится продольная полоса для обеспечения правильного направления при рытье вентиляционных туннелей;
5) бунтование хлопка-сырца на площадках производится насыпью в сухую погоду, в дождливую погоду бунтование производить нельзя.
Высыпаемый на бунтовую площадку хлопок-сырец разрыхляется и размещается по всей поверхности площадки ровным слоем;
6) высота укладки хлопка-сырца в бунты (до его усадки), в зависимости от сорта и влажности, не превышает величин, указанных в приложении 2 к настоящим Правилам;
7) уплотняемые края бунта все время ниже уровня середины бунта. Допустимая суточная норма укладки хлопка-сырца – не более 60-65 тонн;
8) укладку бунтов завершают куполообразной шапкой высотой 2-2,5 м;
9) после формирования и усадки хлопка-сырца производится очесывание боковых и торцевых сторон бунта;
10) для укрытия хлопка сырца, хранящегося на открытых площадках, используются брезенты размером 8,5 х 7 и 10 х 20 м. Семенной хлопок-сырец, хранящийся в бунтах, укрывается новыми брезентами и брезентами первой категории;
11) через 8-10 дней после завершения формирования бунта хлопка-сырца нормальной влажности и через 3-5 дней - повышенной влажности необходимо прорыть в бунте один продольный сквозной туннель, шириной 0,8-1,0 м и высоту 1,8-2,0 м. Туннель прорывается туннелеройной машиной или вручную по продольной оси бунта после его комплектования и необходимой усадки;
12) температуру хранящегося в партиях хлопка-сырца, заготовленного со средней влажностью, измеряют один раз в 5 дней, а в партиях хлопка-сырца с большей влажностью - каждые 3 дня;
13) нормальной температурой хлопка-сырца, заготовленного в теплое время (сентябрь - октябрь), считается температура, не превышающая 30 ^оС, (внутри бунтов);
14) при обнаружении в партиях хранящегося хлопка-сырца температуры выше 30 ^оС (при первых замерах) или повышения ее на 2-3 ^оС, после предыдущего замера (в одних и тех же точках) в срочном порядке производится принудительное охлаждение посредством отсоса влажного воздуха из бунта;
15) отсос воздуха осуществляется из туннелей, примерные сроки отсоса воздуха из бунта в зависимости от влажности скомплектованного хлопка-сырца и относительной влажности воздуха приведены в приложении 3 к настоящим Правилам;
16) при проведении отсоса в порядке профилактики при комплектовании хлопка-сырца длительность работы установки не менее 6-8 часов;
17) при самосогревании хлопка-сырца отсос воздуха из бунта производится до момента снижения температуры хлопка-сырца в восьми измеряемых точках до температуры окружающего воздуха;
18) в случае обнаружения в хлопке-сырце повышения температуры, против предыдущего замера хотя бы на один градус, принимают меры к ликвидации самосогревания путем проведения отсоса воздуха при обнаружении одиночного гнезда самосогревания - путем удаления греющегося хлопка сырца, а также хлопка-сырца с соседних участков;
19) в случае обнаружения протеков и увлажнения хлопка-сырца необходимо прорыть в бунте отверстия (колодцы) для выяснения глубины увлажнения, изъять увлажненный хлопок-сырец и просушить его.

3. Порядок переработки хлопка-сырца средневолокнистых сортов

6. На хлопкоочистительном заводе в наличии имеются:
1) не менее одного хлопкоприемного пункта;
2) оборудование, предназначенное для осуществления технологических операций по первичной переработке хлопка-сырца в хлопок-волокно;
3) весовое оборудование;
4) вентиляционное оборудование;
5) погрузочно-разгрузочные механизмы;
6) средства пожаротушения;
7) производственно-технологическая лаборатория для определения качества хлопка;
8) специально отведенное место для хранения хлопка.
7. Процесс сушки хлопка-сырца:
1) технологический процесс сушки производится для подготовки хлопка-сырца к очистке, джинированию и линтерованию семян;
2) сушильно-очистительный цех внезаводских и призаводских хлопкоприемных пунктов и очистительный цех хлопкозавода включают два комплекта сушильного оборудования с системами теплонаблюдения, транспортирования и питания хлопко-сырцом;
3) теплоснабжение сушилок осуществляется от теплогенераторов, работающих на жидком или на газообразном топливе. Теплогенераторы всех типов оснащены комплектом контрольно-измерительных приборов и автоматики безопасности;
4) газоход к сушилке является прямой (без изгибов) сечением 0,5 м² и длиной 8-10 м и иметь растопочную трубу, компенсатор линейного (теплового) расширения и взрывной клапан;
5) система транспортирования и питания хлопко-сырцом обеспечивает последовательную и параллельную работу сушилок;
6) для нормального течения процесса сушки хлопка-сырца средства теплоснабжения хлопкосушильного оборудования отвечают следующим требованиям:
все элементы и узлы теплогенераторов, подвергающиеся нагреву, должны быть теплоизолированы;
жалюзи воздухозаборных окон на корпусе теплогенератора не ограничивает поступление необходимого (на смешение с продуктами сгорания топлива) атмосферного воздуха;
7) режимы работы хлопкосушильного оборудования устанавливаются в зависимости от сорта, исходной и требуемой влажности хлопка-сырца, а также от производительности оборудования;
8) в очистительный цех завода хлопок-сырец поступает на сушку с влажностью не выше 14 %;
9) для достижения оптимальных качественных показателей переработки трудноочищаемый хлопок-сырец в очистительном цехе хлопкозавода высушивается до влажности: первые сорта – 7,0-8,0, а низких сортов – 8,0-9,0 %;
10) пробы хлопка-сырца до и после сушки для проведения анализа на влажность отбираются через каждые два часа работы сушилок от каждой партии.
8. Процесс очистки хлопка-сырца:
1) очистку хлопка-сырца осуществляют после его сушки до оптимальной влажности, которая зависит от селекционного и промышленного сорта, исходной засоренности и влажности, применения увлажнения хлопка-сырца перед джинированием;
2) наиболее эффективная очистка хлопка-сырца от сорных примесей и наименьшее образование пороков волокна достигается при доведении влажности хлопка-сырца после сушки (перед очисткой) до значений, приведенных в приложении 4 к настоящим Правилам;
3) в целях предотвращения повреждения рабочих органов машин и загорания хлопка-сырца устанавливаются линейные уловители тяжелых примесей перед сепараторами дворовой и межцеховой пневмотранспортных установок;
4) в очистительном цехе для удаления сорных примесей из хлопка-сырца в технологический процесс переработки включаются очистители двух типов: с колковыми рабочими органами – для выделения мелкого сора, и пильчатыми – для выделения крупного сора;
5) выбор планов очистки хлопка-сырца производится в зависимости от его исходной засоренности, селекционного и промышленного сорта, в увязке с последующей очисткой хлопкового волокна;
6) кратность очистки средневолокнистого хлопка-сырца на колковых и пильчатых барабанах в зависимости от его класса, сорта и селекции соответствуют значениям, приведенным в приложении 5 к настоящим Правилам;
7) суммарные очистительные эффекты всего технологического процесса средневолокнистого хлопка-сырца получается в пределах, приведенных в приложении 6 к настоящим Правилам;
8) если фактический суммарный очистительный эффект всего технологического процесса меньше минимально допустимого, то необходимо проверить техническое состояние очистительного оборудования и его герметизацию.
9. Джинирование хлопка-сырца:
1) после прохождения очередной стадии сушки и очистки, хлопок-сырец подвергается джинированию – процессу отделения волокна от семян;
2) все промышленные сорта средневолокнистого хлопка-сырца перерабатываются на пильных джинах;
3) пильные джины группируются в батареи, в зависимости от количества джинов и марки оборудования в комплексе с волокноочистительным, прессовым, транспортным и вспомогательным оборудованием;
4) работа пильных джинов, в зависимости от селекционного и промышленного сортов хлопка-сырца, регламентируется производительностью оборудования;
5) для семенного хлопка-сырца устанавливается облегченный режим джинирования – не более 7 килограмм (далее – кг) на пилу в час;
6) пильный джин используется совместно с питателем, предназначенным для очистки хлопка-сырца от сорных примесей и равномерной подачи его в необходимом количестве в рабочую камеру джина, где осуществляется процесс джинирования;
7) засоренность хлопка-сырца перед джинированием соответствует значениям, приведенным в приложении 7 к настоящим Правилам;
8) работа джинов должна обеспечивать получение волокна высокого качества при минимальном образовании пороков, получение равномерных по опушенности семян, а также максимального выхода волокна.
10. Очистка хлопкового волокна средневолокнистых сортов:
1) в целях очистки волокна от сорных примесей и пороков на заводах пильного джинирования применяют прямоточные волокноочистители;
2) для дополнительной очистки волокна трудноочищаемых сортов, а также при переработке хлопка-сырца с повышенной исходной засоренностью применяются волокноочистители конденсорного типа;
3) планы очистки волокна устанавливаются в зависимости от показателей исходной засоренности хлопка-сырца, поступающего в джины, и промышленного сорта волокна;
4) в случае, если не достигается выбранное значение содержания пороков и сорных примесей, то следует проверить зазоры, разводки и аэродинамический режим волокноочистителей и устранить обнаруженные отклонения.
11. Переработка и хранение семян средневолокнистых сортов:
1) технология переработки семян на хлопкоочистительном заводе пильного джинирования предусматривает очистку семян от посторонних примесей (перед первым линтерованием), их двукратное линтерование, взвешивание семян и очистку линта перед его пакетированием;
2) семена, не соответствующие установленным действующим национальным стандартам Республики Казахстан по ГОСТам «Семена хлопчатника технические» 30446-95, 30447-95, 30448-95, 30449-95, 30450-95, 30451-96, 30452-95, 30453-95 и по ГОСТу 21820.3-76 «Семена хлопчатника. Методы определения засоренности, механической поврежденности, остаточной опушенности и горелости», после пильных джинов проходят очистку от сорных примесей на сетчатом очистителе в линии транспортировки до линтерования или на установке семяочистителя;
3) после линтерования линт очищается в пневматическом линтоочистителе;
4) линт, снятый с каждой из батарей линтеров, направляется в конденсор, затем очищается в батарейном линтоочистителе и пакетируется;
5) семена после линтерования должны взвешиваться на автоматических весах;
6) качество линта и семян должно соответствовать техническим требованиям действующих национальных стандартов Республики Казахстан и межгосударственным РСТ Уз 645-95 «Линт хлопковый. Технические условия и ГОСТ 23577-79 «Хлопок-сырец семенной. Технические условия»;
7) семена от линтерных цехов транспортируют к местам кратковременного хранения винтовыми конвейерами или пневмотранспортными установками, состоящими из вентилятора, циклона, вакуум-клапана и трубопровода протяженностью до 60 м;
8) в местах кратковременного хранения обеспечивается раздельное складирование семян по селекционным и промышленным сортам. Не допускается смешение сортов в процессе хранения и отгрузки семян;
9) складирование семян влажностью выше 10-11 % производится на площадки или в склады, оборудованные системами принудительного вентилирования;
10) кратковременное хранение семян производится:
на открытых площадках при отсыпке семян;
в складах напольного типа, оборудованных полустационарным комплексом средств механизации;
с помощью блока механизированных хранилищ.
Сноска. Пункт 11 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 23.07.2013 № 735.

4. Порядок очистки волокнистых отходов на хлопкозаводах

12. Переработка волокнистых отходов на хлопкозаводах производится в специальном цехе. Технологический процесс переработки строится по потокам волокнистого улюка и хлопкового пуха, при этом для извлечения прядомого волокна волокнистый улюк подвергается обработке на регенерационной машине.
13. Очистка волокнистых отходов на хлопкозаводе производится на очистителях волокнистых материалов, также применяются регенераторы волокна.
14. Волокнистые отходы волокноочистителей и конденсоров волокна подвергаются очистке с целью регенерации из них волокна. Регенерированное волокно возвращается в основной поток переработки хлопка-сырца.
15. Полученная продукция из отходов хлопкозаводов соответствует качественным показателям, в соответствии с ГОСТом 6015-72 "Отходы волокнистые хлопкозаводов. Технические условия".
16. Улюк волокнистый и хлопковый пух, выделенные из волокнистых отходов после проведения лабораторных анализов, оприходуются по соответствующим сортам, типам и группам.

5. Порядок прессования волокна хлопкового, линта хлопкового
и отходов волокнистых, выпускаемых хлопкозаводами

17. Волокнистые материалы, выпускаемые хлопкоочистительными заводами, должны запрессовываться в кипы в соответствии с ГОСТ 3152-79 "Волокно хлопковое. Упаковка, маркировка, транспортирование и хранение".
18. Прессовые цехи оборудуются конденсорами для волокна и линта, обеспечивающими равномерное распределение волокнистой массы по длине кипы, увлажнителем волокна, податчиком волокна и гидропрессовыми установками, предназначенными для раздельного прессования в кипы всех видов волокнистых материалов. Волокнистые отходы запрессовываются на прессах, установленных в отдельных помещениях.
19. Хлопковое волокно с влажностью менее 7 % перед прессованием подлежит искусственному увлажнению до норм указанных по ГОСТу РСТ Уз 634-95 "Волокно хлопковое. Методы определения массового отношение влаги".
20. Прессование волокна и линта хлопкового производится на гидравлических прессах усилием не менее 4800 килоНьютон. Прессование отходов волокнистых производится на таких же прессах и прессах меньшей мощности.
21. При прессовании волокна и линта хлопкового, отходов волокнистых принимаются меры, полностью исключающие возможность смешения или попадания одного вида волокнистого материала в кипу с другим.
22. На всех прессовых установках исправные указатели количества волокнистого материала, затрамбованного в ящик пресса.
23. Взвешивание кип производится в прессовом цехе или на пути следования их к месту штабелирования. Результаты отвеса фиксируются с точностью до 0,2 кг.
24. Для обвязки кип хлопковой продукции применяют стальную ленту, проволоку низкоуглеродистую, проволоку высокопрочную, которые соответствуют требованиям ГОСТ 3152-79 "Волокно хлопковое. Упаковка, маркировка, транспортирование и хранение".
25. Готовые кипы, после взвешивания и маркировки, подаются внутрицеховым транспортом на погрузочную площадку, где с помощью автопогрузчиков штабелируются по партиям для последующей их отгрузки.

Приложение 1
к Правилам организации
технологического процесса
первичной переработки
хлопка-сырца в хлопок-волокно

Градация влажности хлопка-сырца
для раздельного комплектования и хранения

Сорт хлопка-сырца	Вид сбора	Влажность,%	Вид сбора	Влажность,%
I	ручной	до 9	машинный	до 11
II	ручной	до 10	машинный	до 11
III	ручной	до 11	машинный	до 18
IV			машинный	до 20
V				более 20

Приложение 2
к Правилам организации
технологического процесса
первичной переработки
хлопка-сырца в хлопок-волокно

Допустимая высота укладки бунта до усадки

Сорт хлопка- сырца	Влажность хлопка-сырца, %	Высота укладки бунта, м , не более		Примерная масса хлопка-сырца на типовой площадке, тонн
		без применения отсоса воздуха	с применением отсоса воздуха
I	до 9	8	-	400
	9,1-12,0	-	8	350
	12,1-14,0	-	7	300
	более 14	-	6	250
II	до 10	8	-	370
	10,1-13,0	-	8	300
	13,1-16,0	-	7	250
	более 16	-	6	200
III	до 11	7	-	350
	11,1-15,0	-	7	300
	15,1-18,0	-	6	250
	более 18	-	6	230
IV	до 13	6	-	300
	13,1-17,0	-	5	250
	17,1-20,0	-	4	200
V	20,1-22,0	-	3	150

Приложение 3
к Правилам организации
технологического процесса
первичной переработки
хлопка-сырца в хлопок-волокно

Сроки проведения профилактического отсоса воздуха из бунта

Влажность хлопка-сырца, %	С какого дня производится профилактика (отсос воздуха)			Относительная влажность воздуха, % не более
	Первая после завершения бунта	Вторая после первой с интервалом дней	Последующие с интервалом дней
При хранении хлопка-сырца I и II сортов
12,0-14,0	на 7-10	10	15	75
14,1-16,0	на 5-8	8	12	80
16,1 и выше	на 5	5	8	85
При хранении хлопка-сырца III - V сортов
13,0-15,0	на 7-10	10	15	75
15,1-18,0	на 5-8	8	10	85
18,1 - 22,0	на 3-5	5	8	95
22,1 и выше	на 3-4	5	7	95

Приложение 4
к Правилам организации
технологического процесса
первичной переработки
хлопка-сырца в хлопок-волокно

Рекомендуемая влажность хлопка-сырца перед подачей
в очистительное оборудование, %

Промышленные сорта хлопка-сырца	Селекционные сорта хлопчатника
	нормальноочищаемые	трудноочищаемые
I - II	8-9	7-8
III - IV	9-10	8-9

Приложение 5
к Правилам организации
технологического процесса
первичной переработки
хлопка-сырца в хлопок-волокно

Рекомендуемая кратность очистки средневолокнистого
хлопка-сырца на колковых и пильчатых барабанах

Класс	Сорт	Засоренность, %, не более	Селекции
			нормально очищаемые	трудно очищаемые
1	I	3,0	8К	16К
	II	5,0	8К	16К+2П
	III	8,0	16К+2П	32К+4П
	IV	12,0	24К+2П	40К+2П
2	I-II-III	12,0	24К+4П	40К+6П
	IV	16,0	24К+2П	40К+4П
3	I-II-III	18,0	24К+4П	40К+6П
	IV	20,0	24К+2П	40К+4П
	V	22,0	24К+2П	32К+2П

Примечание: К – колковый барабан, П – пильчатый барабан, цифры при буквах – количество барабанов, включаемых в процесс очистки

Приложение 6
к Правилам организации
технологического процесса
первичной переработки
хлопка-сырца в хлопок-волокно

Очистительные эффекты технологического процесса очистки
средневолокнистого хлопка-сырца

Исходная засоренность хлопка-сырца, %	Селекции
	нормальноочищаемые	трудноочищаемые
	очистительный эффекты, %
до 3,0	до 73	до 70
3,1-5,0	74-84	68-80
5,1-8,0	84-90	76-85
8,1-16,0	85-90	78-85
16,1-18,0	89-90	81-83
18,1-20,0	87-88	80-82
20,1-22,0	85-86	75-77

Приложение 7
к Правилам организации
технологического процесса
первичной переработки
хлопка-сырца в хлопок-волокно

Значение засоренности хлопка-сырца перед джинированием

Хлопок-сырец
класс	сорт	засоренность перед джинированием (с лотка джина), %, не более
1	I	0,8/0,9
1	II	0,8/1,0
1	III	0,8/1,2
1	IV	1,2/1,8
2	I	1,0/1,5
2	II	1,0/1,5
2	III	1,2/1,8
2	IV	1,6/2,4
3	I	1,6/2,4
3	II	1,6/2,4
3	III	1,8/3,0
3	IV	2,4/3,6
3	V	3,0/5,0

Примечание: В числителе – данные для нормальноочищаемых селекций, в знаменателе – для трудноочищаемых.

Приложение 8
к Правилам организации
технологического процесса
первичной переработки
хлопка-сырца в хлопок-волокно

Значение прогнозируемого качества волокна
при рекомендуемых режимах переработки хлопка-сырца

Хлопок-сырец			Волокно
класс	сорт	засоренность исходная, %, не более	массовая доля пороков и сорных примесей, %, не более	сорт-класс,не ниже
1	I	3,0	2,0/2,5	I-выс/I-хор
1	II	5,0	2,5/3,5	II-выс/II-хор
1	III	8,0	4,0/5,5	III-хор/III-сред
1	IV	12,0	6,0/8,5	IV-xop/IV-сред
2	I	10,0	2,5/4,0	I-xop/I-обыч
2	II	10,0	3,5/5,5	II-хор/II-обыч
2	III	12,0	4,0/7,5	III-хор/III-обыч
2	IV	16,0	6,0/10,0	IV-xop/IV-обыч
3	I	16,0	3,0/5,5	I-сред/I-сор
3	II	16,0	4,5/7,0	II-сред/II-сор
3	III	18,0	5,5/10,0	III-сред/III-сор
3	IV	20,0	8,5/14,0	IV-cpeд/IV-cop
3	V	22,0	10,5/16,0	V-cpeд/V-cop

Примечание: В числителе – данные для нормальноочищаемых селекций, в знаменателе – для трудноочищаемых.