Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 2 шілдедегі № 401 қаулысы.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) бекітілсін.

2. Бағдарламаның іске асырылуына жауапты орталық және жергілікті атқарушы органдар, өзге де ұйымдар (келісім бойынша):

1) Бағдарламаны іске асыру бойынша шаралар қабылдасын;

2) "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 29 қарашадағы № 790 қаулысында белгіленген тәртіппен және мерзімде Қазақстан Республикасының Үкіметіне Бағдарламаның орындалу барысы туралы ақпарат берсін.

3. "Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 – 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі 2017 – 2019 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 27 қаңтардағы № 23 қаулысының күші жойылды деп танылсын.

4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлiгiне жүктелсiн.

5. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі

Б. Сағынтаев

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 2 шілдедегі № 401 қаулысымен бекітілген

Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 – 2019 жылдарға арналған МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАСЫ Бағдарлама паспорты

Бағдарламаның атауы	Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы
Әзірлеу үшін негіз	Бағдарлама Қазақстан Республикасы Конституциясының 7, 93-баптарына; "Қазақстан Республикасындағы тіл туралы" 1997 жылғы 11 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына; Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 15 ақпандағы № 636 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарына; Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқы Ассамблеясының XV сессиясында берген тапсырмаларын орындау жөніндегі Іс-шаралар жоспарының 3-тармағына; Ел бірлігі доктринасына сәйкес әзірленді
Бағдарламаны әзірлеу үшін жауапты мемлекеттік орган	Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі
Бағдарламаны жүзеге асыру үшін жауапты мемлекеттік органдар	Орталық мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдар
Бағдарламаның мақсаты	Қазақстанда тұратын барлық этностардың тілдерін сақтай отырып, қазақстандық біртектілік пен бірлікті нығайтудың аса маңызды факторы ретінде мемлекеттік тілдің кең ауқымды қолданысын қамтамасыз ететін үйлесімді тіл саясаты
Міндеттері	Мемлекеттік тілді оқытудың әдіснамасын жетілдіру және стандарттау; мемлекеттік тілді оқытудың инфрақұрылымын дамыту; мемлекеттік тілді оқыту процесін ынталандыру; мемлекеттік тілді қолданудың мәртебесін арттыру; мемлекеттік тілге сұранысты арттыру; қазақ тілінің лексикалық қорын жетілдіру және жүйелеу; қоғамдық қатынастардың барлық салаларында қазақ тілі әліпбиін латын графикасына көшіру бойынша кешенді жұмыстар жүргізу, тіл мәдениетін жетілдіру; орыс тілінің коммуникативтік-тілдік кеңістікте қызмет етуі; Қазақстандағы тілдік әралуандықты сақтау; ағылшын және басқа да шет тілдерін оқып-үйрену, оқытудың үштілді моделін дамыту;".
Іске асыру мерзімі	2011 – 2019 жылдар: бірінші кезең: 2011 – 2013 жылдар екінші кезең: 2014 – 2016 жылдар үшінші кезең: 2017 – 2019 жылдар
Нысаналы индикаторлар	Мыналарды: 1) мемлекеттік тілді меңгерген тұрғындардың үлесін (2016 жылы – 80 %, 2017 жылы – 83 %, 2018 жылы – 85 %, 2019 жылы – 90 %); 2) мемлекеттік тілді В1 деңгейінде меңгерген мектеп түлектерінің үлесін (2016 жылы – 70 %, 2017 жылы – 80 %, 2018 жылы – 90 %, 2019 жылы – 100 %); 3) мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарындағы қазақ тіліндегі контенттің үлесін (2017 жылы – 70 %, 2018 жылы – 71 %, 2019 жылы – 72 %); 4) қазақ тілінің реттелген терминологиялық қорының үлесін (2013 жылы – 20 %, 2016 жылы – 60 %, 2017 жылы – 75 %, 2018 жылы – 90 %, 2019 жылы – 100 %); 5) тұрғындардың ономастикалық комиссиялардың жұмысындағы шешім қабылдау процесін талқылау кезінде қоғамдық қолжетімділік пен ашықтық қағидаттарының сақталуы бөлігінде қанағаттанушылық дәрежесін (2013 жылы – 60 %, 2016 жылы – 75 %, 2017 жылы – 80 %, 2018 жылы – 81%, 2019 жылы – 82 %); 6) республикадағы орыс тілін меңгерген тұрғындардың үлесін (2017 жылы – 89 %, 2018 жылы – 89 %, 2019 жылы – 89 %); 7) этномәдени бірлестіктер жанындағы қазақ және ана тілдерін оқытатын курстармен қамтылған этностардың үлесін (2013 жылы – 60 %, 2016 жылы – 70 %, 2017 жылы – 73 %, 2018 жылы – 78 %, 2019 жылы – 80 %); 8) республикадағы ағылшын тілін меңгерген тұрғындардың үлесін (2013 жылы – 10 %, 2016 жылы – 22 %, 2017 жылы – 23 %, 2018 жылы – 25 %, 2019 жылы – 27 %); 9) республикадағы үш тілді (мемлекеттік, орыс және ағылшын) меңгерген тұрғындардың үлесін (2013 жылы – 10 %, 2016 жылы – 20,5 %, 2017 жылы – 22 %, 2018 жылы – 24 %, 2019 жылы – 25 %) ұлғайту.
Қаржыландыру көздері мен көлемі	2011 – 2019 жылдары Бағдарламаны іске асыруға республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражаты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да қаражат жұмсалатын болады. Бағдарламаның бірінші кезеңін іске асыруға арналған мемлекеттік бюджеттің жалпы шығыны 19134,9 млн. теңгені құрады. Бағдарламаның екінші кезеңін іске асыруға арналған мемлекеттік бюджеттің жалпы шығыны 9 702,1 млн. теңгені құрады. Бағдарламаның үшінші кезеңін іске асыруға арналған мемлекеттік бюджеттің жалпы шығыны 7264,5 млн. теңгені құрайды. Бағдарламаны үшінші кезең бойынша қаржыландыру көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес республикалық және жергілікті бюджеттерді тиісті қаржы жылдарына қалыптастырған кезде нақтыланатын болады.

Кіріспе

Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) Қазақстан Республикасы Конституциясының 7 және 93-баптарына, "Қазақстан Республикасындағы тіл туралы" 1997 жылғы 11 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына, Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 15 ақпандағы № 636 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарына, Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқы Ассамблеясының XV сессиясында берген тапсырмаларын орындау жөніндегі Іс-шаралар жоспарының 3-тармағына, Ел бірлігі доктринасына, Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың "100 нақты қадам: баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет" Ұлт жоспарына, Қазақстан Республикасы Президентінің 2017 жылғы 12 сәуірдегі "Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру" бағдарламалық мақаласына сәйкес әзірленді.

Бағдарлама елімізде қалыптасқан тіл құрылысын талдауға негізделген, тіл саясаты мәселелерімен айналысатын сарапшылар қауымының пікірлері мен ұсыныстары ескерілген.

Бағдарламаны әзірлеу кезінде 30-дан астам шет елдің мемлекеттік тіл саясатын жүзеге асыруға қатысты мәселелерінің құқықтық реттеу тәжірибесі зерделенді.

Бұл құжат қоғамдық өмірдің барлық салаларында тілдерді дамыту мен қолдану және мемлекеттік тілді кең ауқымды қолдану үшін жағдай жасауға байланысты өзекті проблемаларды шешудің нормативтік ұйымдастырушылық негізі болып табылады.

Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқы Ассамблеясының XIII сессиясында: "Біз барша қазақстандықтарды біріктірудің басты факторы болып табылатын қазақ тілінің одан әрі дамуы үшін барлық күш-жігерімізді салуымыз керек. Сонымен бірге елімізде тұратын барлық халықтардың өкілдері ана тілдерінде еркін сөйлей, оқи алуына, оны дамытуға қолайлы жағдай тудыру қажет" деп атап көрсеткен болатын.

Ел бірлігі доктринасында мемлекеттік тіл жалпыұлттық және рухани бірліктің басты факторы, негізгі басымдығы ретінде айқындалған. Оны меңгеру әрбір Қазақстан азаматының парызы мен міндеті саналып, жеке өзінің бәсекеге қабілеттілігі мен қоғамдық өмірге араласуының белсенділігін айқындайтын ынталандырушы тетік болуға тиіс.

Мемлекет басшысының "Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру" бағдарламалық мақаласының негізгі міндеттерінің бірі қазақ тілі әліпбиін латын графикасына көшіру жұмыстарын жүргізу болып табылады.

Бағдарламада белгіленген Мақсаттар мен міндеттерді іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары оның ажырамас бөлігі болып табылады.

Бағдарламада көзделген барлық іс-шаралар жалпыұлттық бірлікті нығайтудың маңызды факторы ретінде мемлекеттік тілді дамытудың басымдығына негізделген және азаматтардың рухани-мәдени және тілдік қажеттіліктерін толық қанағаттандыруға бағытталған.

Бағдарламаны іске асырудың нәтижелі болуы негізгі бағдарламалық шараларды жоспарланған іс-шаралардың тиімді іске асырылуын қамтамасыз ету кезінде мемлекеттік органдардың стратегиялық жоспарларына кіріктіру жолымен қамтамасыз етілетін болады.

Сонымен қатар бұл іс-шаралардың практикалық нәтижесіне қол жеткізу үшін республиканың барлық мемлекеттік органдары мен шаруашылық субъектілері, оның ішінде ұлттық компаниялар мен қаржылық ұйымдарының бірлескен күш-жігері қажет.

Ағымдағы ахуалды талдау

Тәуелсіз Қазақстанда оңтайлы әлеуметтік-лингвистикалық кеңістік құру тіл саясатын кезең-кезеңімен іске асыру арқылы жолға қойылып отыр.

1997 – 2000 жылдары "Қазақстан Республикасындағы тіл туралы" 1997 жылғы Қазақстан Республикасы Заңының қабылдануына және Тілдерді қолдану мен дамытудың 1998 – 2000 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының бекітілуіне орай қоғам өмірінің негізгі салаларында тіл құрылысының құқықтық негізі қалыптаса бастады.

2001 – 2010 жылдары Тілдерді қолдану мен дамытудың он жылдық кезеңге арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде тіл құрылысы стратегиясының мынадай үш бағыты айқындалды: мемлекеттік тілдің әлеуметтік-коммуникативтік қызметін кеңейту және нығайту, орыс тілінің жалпы мәдени функцияларын сақтау, Қазақстан халқының басқа да тілдерін дамыту. Сондай-ақ осы кезеңде Мемлекет басшысының бастамасы бойынша "Тілдің үш тұғырлылығы" атты ұлттық мәдени жобасын іске асыру басталды.

Осы Бағдарламаны іске асыру қорытындылары Қазақстан Республикасындағы болашақ тіл құрылысының негізін қалады:

1) мемлекеттік тілді оқытудың инфрақұрылымы елеулі түрде кеңейді: қазақ тілінде оқытып, тәрбиелейтін ұйымдар – 5644, мектептер – 3798, мемлекеттік тілді оқыту орталықтары – 87;

2) іс қағаздарын жүргізуді мемлекеттік тілге көшіру процесі белсенді іске асырылуда (мемлекеттік органдардағы қазақ тіліндегі құжаттардың үлес салмағы шамамен 88 %-ды құрайды);

3) 219 баспа жобалары, олардың ішінде 65 оқу-әдістемелік құралдар, 47 балаларға арналған кітаптар, 45 салалық сөздіктер және 62 танымдық, ғылыми, публицистикалық кітаптар жарық көрді. "Қазақ сөздігі" атты қазақ тілінің бір томдық үлкен түсіндірме сөздігі және инновациялық негізде әзірленген "Даналық әліппесі" атты оқыту кешені жарық көрді;

4) бірқатар тележобалар: реалити-шоулар, қазақ тілін оқыту сабақтары, анимациялық фильмдер және тағы басқалар іске асырылды;

5) IELTS (Ұлыбритания) және TOEFL (Америка Құрама Штаттары) жүйелері бойынша тілді бағалаудың көпдеңгейлік жүйесі "Қазтест" жүйесі әзірленді. "Қазақ сөзі" (500 cөзден тұратын) және "Қазақ сөзі" 900 сөзден тұратын оқу-әдістемелік құралдар мемлекеттік тілді оқытудың жаңа әдістемесі негізінде әзірленді.

6) мемлекеттік тіл орталықтарын аккредиттеу жүйесінің әдіснамасы әзірленді;

7) шетелдегі қазақ диаспорасы өкілдеріне ана тілін үйренуде әдістемелік және ұйымдастырушылық қолдауды ұйымдастыру жүйелі негізде жүргізіледі. Шетелде тұратын отандастарды қолдау мақсатында Еуропа қазақтарының дәстүрлі кіші құрылтайы мен өнер фестивалі өткізіледі, сондай-ақ шетелде тұратын отандастардың тыныс-тіршілігі мәселелері бойынша әлеуметтік және талдамалық зерттеулер жүргізіледі;

8) Қазақстандағы этностардың тілдерін оқыту бойынша көптілділіктің инновациялық әдістемесі дайындалды;

9) мемлекеттік тілді үйрету процесіне жаңа ақпараттық технологияларды енгізу мақсатында интернет-портал (сервистің 20-дан астам түрі) құрылып, үнемі жаңартылып тұрады. Тілді қашықтан оқытуды кеңінен пайдалану үшін "Tilalemi.kz" порталы және "Atau.kz" ономастикалық, "Emle.kz" орфографиялық, "Termincom.kz" терминологиялық базалары іске қосылды.

10) қазақ тілді интернет-ресурстарды, контенттерді дамыту мақсатында тілді қашықтан оқыту курстарының саны ұлғайды;

11) мемлекеттік тілдің коммуникативтік функциясы нығаюда (мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарының (бұдан әрі – БАҚ) контентінде қазақ тіліндегі хабарлардың көлемі, сондай-ақ БАҚ-та мемлекеттік тілдің үлесі 71%-дан жоғары);

12) "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне ономастика мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2013 жылғы 21 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңы және бірқатар заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілер қабылданды;

13) Қазақстанда тұратын этностардың тілдерін мемлекеттік қолдаудың тиімді жүйесі құрылды.

Осы жылдардағы (2011 – 2019 жылдардағы) тіл құрылысының қисыны елімізде бір қатар проблемалық аспектілердің бар болуымен байланысты.

Қоғамда мемлекеттік тілді меңгерудің әркелкі деңгейі.

Аталған аспект мемлекеттік тілді оқытудың әдіснамасы қалыптасқанмен, қазақ тілі оқытушылары мен мамандарының біліктілігін арттыру мәселесінің толыққанды шешілмеуімен, қазақ тілін оқытудың В1, В2 деңгейлері бойынша оқыту әдістемесінің жетіспеушілігімен, көрсетілген деңгейлер бойынша жүйелендірілген оқу-әдістемелік құралдар базасының болмауымен де байланысты.

Елдің әлеуметтік-коммуникативтік кеңістігіне мемлекеттік тілдің жеткіліксіз енгізілуі.

Бұл бағыттағы проблемалы мәселелер, ең алдымен, халықаралық коммуникациялар, туризм, демалыс пен ойын-сауық саласында мемлекеттік тілді белсенді қолдану аясының кеңеюіне, оны заң, ғылым және жаңа технологиялардың тілі ретінде дамытуға байланысты. Сонымен қатар проблемалық мәселе мемлекеттік тілдің қолдану мәртебесін арттыру, оны отбасы құндылығы ретінде танымал ету сияқты мәселелердің маңызды тізбесі болып табылады.

Сондай-ақ қазақ тілі әліпбиін латын графикасына көшіру жұмыстарын жүргізуді барынша ақпараттандыру маңызды.

Қазақстандық қоғамда тіл мәдениетінің төмендеуі.

Көрсетілген аспектіде терминология, антропонимика және ономастика салаларындағы проблемалар бар. Осыған байланысты стандарттау бойынша терминология саласын жетілдіру және терминдерді біріздендіру жұмыстары аса маңызды болып табылады.

Лингвистикалық кеңістікте сөйлеу және жазу мәдениетін жетілдіру, қазақ тілінде интернет тұтынушылары қатарының өсу шамасы бойынша БАҚ-та тіл тазалығын, тіл мәдениеті, сөйлеу әуезділігін сақтауда айтарлықтай проблемалық мәселелер бар.

Осыған байланысты тіл мәдениеті нормаларының сақталуы бойынша шараларды ұйымдастыру көзделеді.

Қазақстандықтардың лингвистикалық капиталын сақтау және нығайту қажеттілігі.

Бұл аспектіде қазақстандықтардың бәсекелестік басымдығы ретінде тұрғындардың үш (қазақ, орыс және ағылшын) тілді қатар меңгеруіне, Қазақстан мәдениетінің тілдік әралуандығын қалыптастыратын этностардың тілдерін сақтау үшін жағдай жасауға және халықаралық іскерлік қарым-қатынас құралы ретінде ағылшын және басқа да шет тілдерін оқып-үйренуге байланысты проблемалар жиынтығы орын алады.

Осы проблемаларды шешудің және нормативтік құқықтық базаны жетілдірудің басым қажеттілігі бағдарламаның мынадай мақсаттары мен міндеттерін көздейді.

Бағдарламаның мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары және оны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

Бағдарламаның мақсаттары:

1) мемлекеттік тілді меңгеруді қамтамасыз етудің тиімді тәсілдеріне қол жеткізу;

2) мемлекеттік тілді көпшіліктің кеңінен қолдануын танымал ету;

3) дамыған тіл мәдениеті зиялы ұлттың әлеуметтік-мәдени байлығының элементі ретінде;

4) қазақстандықтардың лингвистикалық капиталын дамыту.

Нысаналы индикаторлар:

Мыналарды:

1) мемлекеттік тілді меңгерген тұрғындардың үлесін (2016 жылы – 80 %, 2017 жылы – 83 %, 2018 жылы – 85 %, 2019 жылы – 90 %);

2) мемлекеттік тілді В1 деңгейінде меңгерген мектеп түлектерінің үлесін (2016 жылы – 70 %, 2017 жылы – 80 %, 2018 жылы – 90 %, 2019 жылы – 100 %);

3) мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарындағы қазақ тіліндегі контенттің үлесін (2017 жылы – 70 %, 2018 жылы – 71 %, 2019 жылы – 72 %);

4) қазақ тілінің реттелген терминологиялық қорының үлесін (2013 жылы – 20 %, 2016 жылы – 60 %, 2017 жылы – 75 %, 2018 жылы – 90 %, 2019 жылы – 100 %);

5) тұрғындардың ономастикалық комиссиялардың жұмысындағы шешім қабылдау процесін талқылау кезінде қоғамдық қолжетімділік пен ашықтық қағидаттарының сақталуы бөлігінде қанағаттанушылық дәрежесін (2013 жылы – 60 %, 2016 жылы – 75 %, 2017 жылы – 80 %, 2018 жылы – 81 %, 2019 жылы – 82 %);

6) республикадағы орыс тілін меңгерген тұрғындардың үлесін (2017 жылы – 89 %, 2018 жылы – 89 %, 2019 жылы – 89 %);

7) этномәдени бірлестіктер жанындағы қазақ және ана тілдерін оқытатын курстармен қамтылған этностардың үлесін (2013 жылы – 60 %, 2016 жылы – 70 %, 2017 жылы – 73 %, 2018 жылы – 78 %, 2019 жылы – 80 %);

8) республикадағы ағылшын тілін меңгерген тұрғындардың үлесін (2013 жылы – 10 %, 2016 жылы – 22 %, 2017 жылы – 23 %, 2018 жылы – 25 %, 2019 жылы – 27 %);

9) республикадағы үш тілді (мемлекеттік, орыс және ағылшын) меңгерген тұрғындардың үлесін (2013 жылы – 10 %, 2016 жылы – 20,5 %, 2017 жылы – 22 %, 2018 жылы – 24 %, 2019 жылы – 25%) ұлғайту.

Міндеттер:

1) мемлекеттік тілді оқытудың әдіснамасын жетілдіру және стандарттау;

2) мемлекеттік тілді оқытудың инфрақұрылымын дамыту;

3) мемлекеттік тілді оқыту процесін ынталандыру;

4) мемлекеттік тілді қолдану мәртебесін арттыру;

5) мемлекеттік тілге сұранысты арттыру;

6) қазақ тілінің лексикалық қорын жетілдіру және жүйелеу;

7) қоғамдық қатынастардың барлық салаларында қазақ тілі әліпбиін латын графикасына көшіру бойынша кешенді жұмыстар жүргізу, тіл мәдениетін жетілдіру;

8) коммуникативтік-тілдік кеңістікте орыс тілінің қызмет етуі;

9) Қазақстандағы тілдік әралуандықты сақтау;

10) ағылшын және басқа да шет тілдерін оқып-үйрену, оқытудың үштілді моделін дамыту.

Нәтижелердің көрсеткіштері:

1) қазақ тілі бойынша педагог кадрларды даярлауға көзделген гранттардың саны (жыл сайын 500 адам);

2) онлайн режимінде қашықтан қол жеткізу мүмкіндігін пайдалана отырып ұйымдастырылған мемлекеттік тілді оқыту орталықтары оқытушыларының біліктілігін арттыруға бағытталған іс-шаралардың үлесі (2013 жылы – 20 %, 2016 жылы – 50 %, 2017 жылы – 65 %, 2018 жылы – 75 %, 2019 жылы – 90 %);

3) мемлекеттік тілді оқитындар санының өсуі (2013 жылы – 30 %, 2016 жылы – 70 %, 2017 жылы – 80 %, 2018 жылы – 90 %, 2019 жылы – 100 %);

4) "Қазтест" жүйесі арқылы анықталатын мемлекеттік тілді меңгерген мемлекеттік қызметшілердің үлесі: В1 деңгейінде (2016 жылы – 25 %, 2017 жылы – 28 %, 2018 жылы – 30 %, 2019 жылы – 35 %); С1 деңгейінде (2016 жылы – 5%, 2017 жылы – 8 %, 2018 жылы – 9 %, 2019 жылға қарай – 10 %);

5) "Қазтест" жүйесі арқылы анықталатын мемлекеттік тілді В1 деңгейінде меңгерген мемлекеттік қызмет көрсететін ұйымдардағы, сондай-ақ ұлттық компаниялар мен ұлттық холдингтердің қызметкерлерінің үлесі (2016 жылы – 10 %, 2017 жылы – 30 %, 2018 жылы – 32 %, 2019 жылы – 35 %), С1 деңгейінде (2016 жылы – 5 %, 2017 жылы – 7 %, 2018 жылы – 8 %, 2019 жылы қарай – 9 %);

6) мемлекеттік тілді танымал етуге бағытталған мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстың үлесі (жыл сайын 10 %);

7) мемлекеттік БАҚ эфиріндегі мемлекеттік тілдегі жаңа телевизиялық жобалар санының өсуі (жыл сайын 10 %);

8) мемлекеттік тілде шығатын баспа БАҚ-ты қолдауға бағытталған мемлекеттік ақпараттық тапсырыстың үлесі (жыл сайын 50 %);

9) терминологиялық комиссия бекіткен терминдердің саны (өсу қорытындысымен) (2016 жылы – 18000, 2017 жылы – 21000, 2018 жылы – 24000, 2019 жылы – 27000);

10) көрнекі ақпараттарда мемлекеттік тілдің пайдаланылу дәрежесі (2013 жылы – 30 %, 2016 жылы – 50 %, 2017 жылы – 70 %, 2018 жылы – 85 %, 2019 жылы – 100 %);

11) қазақ және ана тілдерін үйрету бойынша әдістемелік көмекпен қамтылған ұлттық-мәдени бірлестіктері бар этностардың үлесі (2013 жылы – 20 %, 2016 жылы – 60 %, 2017 жылы – 75 %, 2018 жылы – 85 %, 2019 жылы – 100 %);

12) орталықтардың жалпы санына шаққанда ағылшын және басқа да шет тілдерін үйрету бойынша қызмет көрсететін мемлекеттік тілді оқыту орталықтарының үлесі (2013 жылы – 50 %, 2016 жылы – 75 %, 2017 жылы – 85 %, 2018 жылы – 86 %, 2019 жылы – 87 %).

Бағдарламаның негізгі бағыттары, алға қойылған мақсаттарға қол жеткізу жолдары және тиісті шаралар

Бірінші бағыт – мемлекеттік тілді меңгеру

Мақсаты: мемлекеттік тілді меңгеруді қамтамасыз етудің тиімді тәсілдеріне қол жеткізу

Нысаналы индикаторлар:

1) мемлекеттік тілді меңгерген тұрғындардың үлесі (2016 жылы – 80 %, 2017 жылы – 83 %, 2018 жылы – 85 %, 2019 жылы – 90 %);

2) мемлекеттік тілді В1 деңгейінде меңгерген мектеп түлектерінің үлесі (2016 жылы – 70 %, 2017 жылы – 80 %, 2018 жылы – 90 %, 2019 жылы – 100 %).

Бағдарламаның бірінші бағытын іске асыру арқылы Қазақстанның барша азаматтарының мемлекеттік тілді меңгеру жүйесін құру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру көзделеді. Бұл жүйенің өзегі үшқұрамды негізден тұрады – мемлекеттік тілді оқыту әдіснамасын жетілдіру, оқытудың инфрақұрылымын кеңейту және мемлекеттік тілді меңгеру процесін ынталандыру. Аталған тәсіл бірінші бағыттың үш міндетін айқындайды.

1. Мемлекеттік тілді оқыту әдіснамасын жетілдіру және стандарттау.

Мемлекеттік тіл оқыту әдіснамасын жетілдіру үшін, ең алдымен, оқытудың тиісті стандарттарын жетілдіру және үздіксіз білім беру моделін құру арқылы мемлекеттік тілді меңгеру деңгейін бағалау жүйесін енгізу көзделген.

Көпдеңгейлі стандарт тілді А1-А2 деңгейлері бойынша қарапайым түрде пайдалану, тілді В1-В2 деңгейлері бойынша өз бетінше пайдалану және тілді С1-С2 деңгейлері бойынша біліктілікпен пайдалану көзделуге тиіс.

Құрылған стандартты жүйенің негізінде мемлекеттік тілді оқытудың әдіснамалық негізін дайындау, оның ішінде мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін де әзірлеу көзделеді.

Осы шаралар мемлекеттік тілді бастауыш сыныптардағы оқушылардың А1 деңгейінде, орта буындағы оқушылардың А2 деңгейінде, мектептің жоғары сынып, сондай-ақ техникалық және кәсіптік білім беру мекемелері оқушыларының В1 деңгейінде, жоғары оқу орны студенттерінің В2 деңгейінде, жоғары оқу орнынан кейін білім алатындардың С1 деңгейінде игеруін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, тілді меңгеру әдістемесін жетілдіру мен жаңғырту көзделеді. Қазақ тілі толыққанды күнделікті қызметтік және кәсіптік қарым-қатынас тілі болуға тиіс.

Үздіксіз білім беру моделі арқылы қазақ тілін оқытудың стандарты негізінде шығармашылық педагогикалық ізденістің және оқытудың жаңа әдістемелерін әзірлеудің тұрақты процесі сөзсіз қажеттілікке айналатын болады.

Қолданыстағы заңнама талаптарына сәйкес қазақ тілі оқытушыларын оқыту және олардың біліктілігін арттыру құрылатын жүйенің қажетті құрамдас бөлігі болып табылады.

Мамандарды жоғары сапалы деңгейде оқыту ісін жүргізуге ұйымдастырушылық және әдістемелік мүмкіндігі бар ғылыми-білім беру орталықтары санының аздығына байланысты қашықтан оқыту жүйесін кеңінен енгізу көзделеді.

2. Мемлекеттік тілді оқытудың инфрақұрылымын дамыту. Қазақстанның барша азаматтарының мемлекеттік тілді меңгеру жүйесінің ең қажетті екінші компоненті мемлекеттік тілді оқыту орталықтарының қызметі болып табылады. Қазақ тілін оқытуға арналған осы орталықтар оқу орындарын бітірген Қазақстанның ересек азаматтарының мемлекеттік тілді меңгеруінің инфрақұрылымдық базасына айналуға тиіс.

Мемлекеттік тілді оқыту орталықтарының стратегиялық даму жоспары, басқару құрылымы, оқу процесін ұйымдастыру, материалдық-техникалық ресурстарының болуы қажет.

Орталықтардың қызметін бағалауға орталық тыңдаушыларының "Қазтест" жүйесі бойынша емтихан тапсыру нәтижелері туралы шынайы мәліметтер негіз болады.

3. Мемлекеттік тілді оқыту процесін ынталандыру. Қойылған мақсатқа қол жеткізудің үшінші міндетті компоненті мемлекеттік тілді оқыту процесін ынталандыру және мониторинг жүргізу жүйесін құру болып табылады.

Аталған міндетті мемлекеттік қызметшілердің, мемлекеттік қызмет көрсету, сондай-ақ халыққа қызмет ұсыну саласындағы ұйымдар қызметкерлерінің (банктер, сауда ұйымдары, қызмет көрсету саласы және тағы басқалары) қазақ тілін білу деңгейіне қойылатын ең төменгі талаптарды айқындау арқылы іске асыру көзделеді.

Аталған шара мемлекеттік қызметшілер мен мемлекеттік қызмет көрсету ұйымдары қызметкерлерінің Қазақстан Республикасының ұлттық стандарты негізінде қазақ тілін оқыту жүйесін ұйымдастыруды қажет етеді. Мемлекеттік тілді қажетті көлемде меңгермеген мемлекеттік қызметшілер мен мемлекеттік қызмет көрсететін ұйымдардың қызметкерлерінің мемлекеттік тілді білу деңгейі жыл сайын "Қазтест" жүйесінің негізінде анықталуға тиіс.

Әрбір мекеме ұйымдастырған мемлекеттік тілді оқыту курсының аяқталуы бойынша қызметкерлер "Қазтест" жүйесі арқылы сертификаттық тестілеуге қатысып, білім деңгейін анықтайды.

Қызметкерлердің мемлекеттік тілді білу деңгейі коммуникативтік талаптарды анықтайтын ұлттық стандарттар негізінде белгіленеді.

Тест технологиясы диагностикалық және сертификаттық тесттен тұрады.

Білім беру жүйесінің барлық сатыларында мемлекеттік тілді білу деңгейін бағалау жүйесін жетілдіру мәселесін пысықтау көзделеді. Қазақ тілі білім алушыларды қорытынды аттестаттаудың қажетті және міндетті компонентіне айналуға тиіс.

Қазақ тілін үйренуге мүдделі барлық тұлғаларға кеңінен мемлекеттік қолдау көрсету көзделген. Осы шаралардың қатарында мемлекеттік тілді оқыту орталықтарының жанынан білім деңгейі бойынша тегін курстар ұйымдастыру, сондай-ақ осы жұмысқа мемлекеттік-жекешелік әріптестік әдістерін тарту бар.

Сонымен қатар оқытудың инновациялық нысандары мен әдістемелерін әзірлеу арқылы қазақ тілін қашықтан оқытуды кеңінен енгізу көзделеді.

Шетелдегі қазақ диаспорасының өкілдеріне ана тілін меңгеру үшін саяси-дипломатиялық, әдістемелік және ұйымдастырушылық қолдау көрсетілетін болады. Сонымен қатар отандастар мәселелері бойынша сараптамалық және зерттеу жұмыстарының жүйесін ұйымдастыру көзделеді.

Нәтижелердің көрсеткіштері:

1) қазақ тілі бойынша педагог кадрларды даярлауға көзделген гранттардың саны (жыл сайын 500 адам);

2) онлайн режимде қашықтан қол жеткізу мүмкіндігін пайдалана отырып ұйымдастырылған мемлекеттік тілді оқыту орталықтары оқытушыларының біліктілігін арттыруға бағытталған іс-шаралардың үлесі (2013 жылы – 20 %, 2016 жылы – 50 %, 2017 жылы – 65 %, 2018 жылы – 75 %, 2019 жылы – 90 %);

3) мемлекеттік тілді оқитындар санының өсуі (2013 жылы – 30%, 2016 жылы – 70 %, 2017 жылы – 80 %, 2018 жылы – 90 %, 2019 жылы – 100 %);

4) "Қазтест" жүйесі арқылы анықталатын мемлекеттік тілді В1 деңгейінде меңгерген мемлекеттік қызметшілердің үлесі (2016 жылы – 25 %, 2017 жылы – 28 %, 2018 жылы – 30 %, 2019 жылы – 35 %), С1 деңгейінде (2016 жылы – 5 %, 2017 жылы – 8 %, 2018 жылы – 9 %, 2019 жылға қарай – 10 %);

5) "Қазтест" жүйесі арқылы анықталатын мемлекеттік тілді В1 деңгейінде меңгерген мемлекеттік қызмет көрсететін ұйымдардағы, сондай-ақ ұлттық компаниялар мен ұлттық холдингтердің қызметкерлерінің үлесі (2016 жылы – 10 %, 2017 жылы – 30 %, 2018 жылы – 32 %, 2019 жылы – 35 %), С1 деңгейінде (2016 жылы – 5 %, 2017 жылы – 7 %, 2018 жылы – 8 %, 2019 жылы – 9 %).

Екінші бағыт – мемлекеттік тілді көпшіліктің қолдануын танымал ету және оның пайдаланылу аясын кеңейту

Мақсаты: "Мемлекеттік тілді кеңінен қолдануын танымал ету".

Нысаналы индикаторлар:

1) мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарындағы қазақ тіліндегі контенттің үлесі (2017 жылы – 70 %, 2018 жылы – 71 %, 2019 жылы – 72 %).

Екінші мақсатқа қол жеткізудің алгоритмі арқылы мемлекеттік тілдің беделін арттыру мен қолданылу аясын кеңейту жөніндегі жұмысты жүзеге асыруды көздейді.

1. Мемлекеттік тілді азаматтық қоғам институттарында және бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен қолдану.

Бұл міндетті іске асыруға қоғамдық санада мемлекеттік тілде сөйлеушінің беделді бейнесін қалыптастыру және орнықтыру арқылы қол жеткізіледі. Бұл бағытта PR-технологиялар негізгі рөлге ие болады. Бұл үшін мемлекеттік тілді танымал етуге қол жеткізу және насихаттау жөніндегі арнайы жұмыстарды ұйымдастыру қажет.

Нысаналы аудиториялардың негізгі ерекшеліктерін ескере отырып, әртүрлі позитивті бейнелер мен модельдерді әзірлеу негізінде мемлекеттік тілде сөйлеушінің беделді бейнесін қалыптастыру жөніндегі жұмысқа табысты мәртебелі тұлғаларды, оның ішінде мемлекеттік және басқа да тілдерді білетін этнос өкілдерін тарту көзделеді.

Аталған жұмыстар жиынтығы, сондай-ақ мемлекеттік тілде сөйлеушінің беделді бейнесін қалыптастыру процесіне мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс тетігі мен мемлекеттік ақпараттық тапсырыс негізінде бұқаралық ақпарат құралдары арқылы үкіметтік емес сектордың шығармашылық әлеуетін тартуды талап етеді.

Жоспарланып отырған шаралар қатарында интернетті қоса алғанда, БАҚ-тың барлық түрінде мемлекеттік тілді көпшілікке танымал ететін үлгі тұтарлық бейнелерді медиялық ротациялау, көпшілікке арналған мерзімді басылымдарды шығаруды, негізгі нысаналы аудиториялар үшін көрнекі және имидждік өнімдер шығара отырып, көрнекі үгіт құралдарының PR іс-шаралар кешенін ұйымдастыруды қамтамасыз ету көзделген.

Мемлекеттік тілді көпшіліктің қолдануына қол жеткізу жөніндегі жұмысқа бірлескен акциялар өткізу арқылы мемлекеттік-жекешелік әріптестік әдістерін тарту көзделеді.

Мемлекеттік тілді отбасы құндылығы ретінде көпшіліктің қолдануына қол жеткізу аталған жүйенің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Қазақ тілінде сөйлейтін, оның ішінде этностар мен шетелдік диаспоралар өкілдерінің танымал отбасыларын РR жұмысына тарту арқылы мемлекеттік тілді отбасындағы қарым-қатынас тілі ретінде көпшіліктің қолдануына қол жеткізу жөнінде ауқымды науқан ұйымдастыру көзделеді.

Сонымен қатар қоғамдық пікір көшбасшыларын тарта отырып, ақпараттық-идеологиялық сипаттағы шаралар кешенін, ақпараттық және қоғамдық науқандар, ірі қоғамдық қозғалыстар, акциялар мен жобалар, ұйымдастыру талап етіледі.

Қоғамдық пікірді қалыптастыру жөніндегі жұмыстардың маңызды элементінің бірі – мемлекеттік тілді қолдану мәселелеріндегі ұнамсыз стереотиптерді бейтараптандыру көзделеді.

Осы бағыттағы жұмыс мемлекеттік тілді пайдалану мен қолдану саласындағы жағымсыз стереотиптік пікірлердің алдын алу жөнінде зерттеу-талдау қызметін жүргізу, қажетті шаралар кешенін айқындау арқылы жолға қойылатын болады.

Үкіметтік емес сектор мен масс-медиа әлеуеті мемлекеттік тілді қолдану саласындағы жағымсыз аспектілерді қоғамдық айыптау тетіктерін қалыптастыру жөніндегі жұмыстың негізгі ресурсына айналуға тиіс.

2. Мемлекеттік тілге сұранысты арттыру.

Қойылған мақсатқа қол жеткізудің екінші міндеті мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейту, қоғамның тыныс-тіршілігінің барлық саласына интеграциялау болып табылады.

Осы бағытта мемлекеттік тілде хабар тарататын жаңа телевизиялық арналар құру арқылы тілдік ортаны қалыптастырудағы БАҚ-тың рөлін күшейтуге ерекше назар аударылып отыр. Бұл ретте цифрлық телерадио хабарларын таратуды енгізу арқылы айрықша мүмкіндіктер ашылады.

Сондай-ақ балалар мен жастарға арналған қазақ тіліндегі контентті кеңейту, арнайы оқыту бағдарламаларын, фильмдер жасау арқылы мемлекеттік тілді оқыту процесін ұйымдастыруда медиялық саланың әлеуетін белсенді пайдалану көзделеді.

Сондай-ақ қазақ тіліндегі интернет-ресурстарды мемлекеттік қолдау жүйесі арқылы қазақ тілді БАҚ-тарға жүйелі қолдау көрсету де маңызды аспект болып саналады.

Қоғамдағы тіл мәдениетін тікелей қалыптастыратын адамдар ретінде БАҚ қызметкерлеріне қойылатын міндетті тілдік біліктілік талаптарын енгізу ерекше рөлге ие болады.

Сонымен бірге аталған бағытта мемлекеттік тілді ғылым, заңнамалық актілер және жаңа технологиялар тілі ретінде дамыту шаралары көзделеді.

Осы аспектіде дәстүрлі және инновациялық тәсілдер негізінде өзіндік ғылыми-технологиялық тілдік базаны қарқынды дамыту барынша өзекті болып саналады.

Энциклопедияларды, ғылыми-публицистикалық, іскерлік, көркем және басқа да әдебиеттерді түпнұсқа тілінен қазақ тіліне аудару ісін ұйымдастыру және көп таралыммен шығару мемлекеттік тілдің қазіргі қолданбалы ғылым тілі ретіндегі рөлін барынша күшейтуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ "электрондық үкімет" шеңберінде электрондық қызмет көрсетудің барлық деңгейінде қазақ тілінің қолданылуын жандандыру көзделеді.

Қазақ тілінің халықаралық коммуникациялар, демалыс және ойын-сауық саласында қолданылуын кеңейте түсу де көзделіп отыр.

Мәдениет мекемелерінің репертуарларын қазақ тіліндегі жаңа контентпен толықтыру қажеттілігі мемлекеттік тілдегі жаңа қойылымдарды және жобаларды, оның ішінде балалар мен жасөспірім көрермендер аудиториясына бағытталған шығармаларды туындату үшін шығармашылық әлеуетті ынталандыруға арналған конкурстық шараларды ұйымдастыру және өткізудің міндеттерін айқындап берді.

Бұқаралық мәдени, спорт және басқа да көпшілік шараларды өткізген кезде мемлекеттік тілді кеңінен қолдану сөзсіз қажеттілікке айналуға тиіс.

Мемлекеттік тіл халықаралық кездесулер өткізу, шарттарды, келісімдерді және өзге де халықаралық актілерді ресімдеу кезінде негізгі тіл болуға тиіс.

Этнотуристік іс-шараларды (мәдени-этнографиялық ескерткіштерге саяхат, скаутинг, балалардың этносаяхаттары және жазғы этнолагерьлер) ұйымдастырған кезде мемлекеттік тілдің әлеуетін белсенді пайдалану өте өзекті болып саналады.

Нәтижелердің көрсеткіштері:

1) мемлекеттік тілді танымал етуге бағытталған мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстың үлесі (жыл сайынғы мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты іске асыруға бөлінетін қаражаттың жалпы көлемінің 10 %-ы);

2) мемлекеттік БАҚ эфирінде мемлекеттік тілдегі жаңа телевизиялық жобалар санының өсуі (жыл сайынғы телевизиялық жобалардың жалпы санының – 10 %-ы);

3) мемлекеттік тілде шығатын баспасөзді қолдауға бағдарланған мемлекеттік ақпараттық тапсырыстың үлесі (жыл сайын 50 %).

Үшінші бағыт – қазақстандықтардың тіл мәдениетінің деңгейін арттыру.

Мақсаты: "Дамыған тіл мәдениеті зиялы ұлттың әлеуметтік-мәдени байлығының элементі"

Нысаналы индикаторлар:

1) қазақ тілінің реттелген терминологиялық қорының үлесі (2013 жылы – 20 %, 2016 жылы – 60 %, 2017 жылы – 75 %, 2018 жылы – 90 %, 2019 жылы – 100 %);

2) тұрғындардың ономастикалық комиссиялардың жұмысындағы шешім қабылдау процесін талқылау кезінде қоғамдық қолжетімділік пен ашықтық қағидаттарының сақталуы бөлігінде қанағаттанушылық дәрежесі (2013 жылы – 60 %, 2016 жылы – 75 %, 2017 жылы – 80 %, 2018 жылы – 81 %, 2019 жылы – 82 %.

1. Қазақ тілінің лексикалық қорын жетілдіру және жүйелеу

Аталған бағытты іске асыру, ең алдымен, әкімшілік-аумақтық бірліктердің атауларын жүйелендіруді қамтамасыз ету көзделеді.

Ономастика саласындағы жұмысты жетілдіру, ең алдымен, ономастикалық жұмыстарды жүргізген кезде ашықтық қағидаттарын енгізу, қоғамдық пікірді ескеру, шешімдерді қабылдау процесіне азаматтық қоғам институттарын және бұқаралық ақпарат құралдарын кеңінен тарту көзделеді.

Оған қол жеткізу үшін ономастика саласында нормативтік құқықтық базаны жетілдіре түсу, сондай-ақ географиялық объектілердің атауларын мемлекеттік тілде жазу, оны орыс және басқа да тілдерде транслитерациялаудың ережелерін әзірлеу талап етіледі.

Антропонимикалық атауларды және көрнекі ақпараттарды сәйкестендіруді жүзеге асыру мемлекеттік тілде антропонимикалық белгілеулерді жазу мен сәйкестендіру жөніндегі бірыңғай талаптарды әзірлеуді, сондай-ақ көрнекі ақпаратты көркем ресімдеу туралы нормативтік құқықтық базаны жетілдіруді талап етеді.

Терминологиялық лексиканы біріздендіру, терминологиялық қорды толықтыру жөніндегі міндет өзекті болып саналады.

Қажетті шаралардың қатарында қазақ терминологиясын жүйелеу жөніндегі жаңа талаптарды әзірлеу, терминдерді және атауларды негізгі қағидаларға, қазақ тілінің жазу нормаларына сәйкес ретке келтіру жұмыстары орын алады.

Аталған жұмыс әлемдік тәжірибені, туыстас тілдердің үлгілерін, халықаралық терминдерді және терминологиялық атауларды пайдалану арқылы, сондай-ақ жаңадан бекітілген терминдерді бұқаралық ақпарат құралдарында пайдалану жиілігіне тұрақты мониторинг жүргізу жағдайында жүргізілуге тиіс.

Терминологиялық қорды жаңа терминдермен жаңарту тілдік тарихи мұраны қайта жаңғыртуды, сондай-ақ терминтану мен терминография жөніндегі арнайы жұмыстарды жүргізуді талап етеді.

Сондай-ақ халықаралық терминдерді қазақ тіліне аудару әдістерін қайта қарау, терминдер мен ұғымдарды аудару әдістерін әзірлеу, сондай-ақ жалпы қабылданған халықаралық аналогтарға сәйкестендіру тұрғысындағы жұмыстарды жүргізу талап етіледі. Осыған байланысты халықаралық терминдерді қабылдаудың қағидаттарын әзірлеу көзделеді. Сонымен қатар салалық терминологияның бірыңғай электрондық базасын құру және қазақ терминологиясының жалпы қорын жасау, веб-сайттар мен порталдарға орналастыру көзделеді.

Үздіксіз тілдік өзгерістер процесін бекітетін, тілдің жүйе құру, лексикалық және грамматикалық құрылысын сипаттайтын қажеттілігі де өте өзекті болып табылады.

2. Қазақ тілі әліпбиін латын графикасына көшіру, оны қоғамдық қатынастардың барлық салаларында қолдану бойынша кешенді жұмыстар жүргізу, тіл мәдениетін жетілдіру.

Қазақ тілі әліпбиін латын графикасына көшіру, оны қоғамдық қатынастардың барлық салаларында қолдану бойынша кешенді жұмыстар жүргізу.

Осы бағытта қоғамдық пікірді қалыптастыру мақсатында қазақ тілі әліпбиін латын графикасына көшіру бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізу, қазақ тілінің фонологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, қазақ тілінің орфографиясын жетілдіру жөнінде шаралар қабылдау, азаматтардың жаңа әліпбиді үйренуі бойынша материалдарды дайындау, олардың көпшілікке қолжетімділігін қамтамасыз ету көзделген.

Сонымен қатар қазақ тілі әліпбиін латын графикасына көшіру барысында болашақ ұрпақ үшін қазақ халқының кириллица негізіндегі бай мәдени мұрасын сақтап қалу қажет. Болашақта кириллицада шығарылған көркем әдебиет, халық өнері, тарихи шығармалар, әлемдік әдебиеттің қазақ тіліне аударылған туындылары, энциклопедиялары латын графикасының негізінде қайта шығарылуға тиіс.

Теле- және радиоарналарда, мерзімді баспа басылымдарында қазақ әліпбиін латын графикасына көшіруге арналған тақырыптық айдарлар мен бағдарламалар ашуды ұйымдастыру қажет.

Латын графикасын үйрену үшін сөздіктер, емле ережелерін, тілашарларды шығаруды қамтамасыз ету, инновациялық IT-технологияларды қолдана отырып, балалар мен ересектерге арналған онлайн-қосымшалар, электрондық нұсқадағы оқу курстарын әзірлеу қажет.

Латын графикасын үйрететін оқытушы-мамандар даярлау, ересек тұрғындар үшін курстарды үйлестіру қажет.

Қазақстандықтардың тіл мәдениетінің деңгейін көтерудің қажетті компоненті сөйлеу мәдениетін дамыту болуға тиіс.

Айтыстар, мүшәйра, пікірталас турнирлерін, жыраулар мен жыршылар конкурстарын ұйымдастыру және өткізу осы бағыттағы негізгі шаралар болып табылады.

Қазақ жазуын одан әрі жетілдіру сауаттылықты арттыруға бағытталған конкурстық іс-шаралар кешенін ұйымдастыру және өткізу арқылы іске асырылатын болады. Сонымен бірге мемлекеттік тіл мәселесімен айналысатын мерзімді баспа басылымдарын мемлекеттік қолдау талап етіледі.

Сонымен қатар ақпараттық-анықтамалық электрондық тілдік қызметті құру және дамыту, элективті, қосымша курстарды ұйымдастыру арқылы мемлекеттік тілдегі іскерлік ресми жазба дағдыларына оқыту жүйесін ұйымдастыру жоспарлануда.

Үйлесімді тілдік ортаны сақтау – тіл мәдениетін жетілдіру міндеттерінің бірі. Қоғамды, мәдениет және өнер қайраткерлерін, БАҚ-ты кеңінен тарта отырып, Қазақстан халқы тілдері күнін ұйымдастыру және өткізу, түркі жазбаларына арналған іс-шаралар кешенін ұйымдастыру, сондай-ақ тіл мәдениетін насихаттауға бағытталған шараларды өткізу дәстүрін жалғастыру жұмыстары қажетті шаралар қатарына жатады.

Нәтижелердің көрсеткіштері:

1) терминологиялық комиссия бекіткен терминдердің саны (өсу қорытындысымен) (2016 жылы – 18000, 2017 жылы – 21000, 2018 жылы – 24000, 2019 жылы – 27000);

2) көрнекі ақпараттарда мемлекеттік тілдің пайдаланылу дәрежесі (2013 жылы – 30 %, 2016 жылы – 50 %, 2017 жылы – 70 %, 2018 жылы – 85 %, 2019 жылы – 100 %).

Төртінші бағыт – лингвистикалық капиталды дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау

Мақсаты: "Қазақстандықтардың лингвистикалық капиталын дамыту"

Нысаналы индикаторлар:

1) республикадағы орыс тілін меңгерген тұрғындардың үлесі (2017 жылы – 89 %, 2018 жылы – 89 %, 2019 жылы – 89 %);

2) этномәдени бірлестіктер жанындағы қазақ және ана тілдерін оқытатын курстармен қамтылған этностардың үлесі (2013 жылы – 60 %, 2016 жылы – 70 %, 2017 жылы – 73 %, 2018 жылы – 78 %, 2019 жылы – 80 %);

3) республикадағы ағылшын тілін меңгерген тұрғындардың үлесі (2013 жылы – 10 %, 2016 жылы – 22 %, 2017 жылы – 23 %, 2018 жылы – 25 %, 2019 жылы – 27 %);

4) республикада үш тілді (мемлекеттік, орыс және ағылшын) меңгерген тұрғындардың үлесі (2013 жылы – 10 %, 2016 жылы – 20,5 %, 2017 жылы – 22 %, 2018 жылы – 24 %, 2019 жылы – 25 %).

1. Коммуникативтік-тілдік кеңістікте орыс тілінің қызмет етуі.

Төртінші бағытты іске асыру Қазақстанның коммуникативтік-тілдік кеңістігінде орыс тілінің қолданылуын қамтамасыз ету жөніндегі жүйелі жұмыстарды ұйымдастыруды көздейді.

Мұның аясында орыс тілін оқыту жүйесін оқу-әдістемелік және зияткерлік тұрғыдан одан әрі қамтамасыз ету, сондай-ақ оқытушы кадрларды кәсіптік тұрғыдан оқыту жөніндегі жұмыс жалғастырылатын болады.

Орыс тілінің қолданылуын ақпараттық қолдау Қазақстанның ақпараттық кеңістігінде орыс тілін пайдалануды қамтамасыз ету арқылы қол жеткізілетін болады.

2. Қазақстандағы тілдік әралуандықты сақтау.

Осы міндет аясында, ең алдымен, Қазақстанда тұратын этнос өкілдерінің ана тілдерін оқытуға жағдай жасау көзделеді. Бұл үшін жексенбілік мектептерге оқу-әдістемелік көмек көрсету, сондай-ақ ана тілдерін оқыту кезінде тілді білетін тәжірибелі педагог мамандарды тарту, халықаралық тәжірибені және заманауи технологияларды пайдалану жоспарланады.

Сонымен қатар, этностардың тілдерін сақтау және мәдениеттерді өзара байыту үшін қажетті жағдайлармен қамтамасыз ету көзделеді. Кеңінен ақпараттық қолдаумен мәдени-көпшілік іс-шараларды ұйымдастыру, этностардың тарихи және заманауи жазба мұрасын сақтауды қамтамасыз ету жұмыстары қажетті шаралар қатарына жатады.

Халықтың шығармашылық тұрғыдан өсуіне жәрдемдесу этностардың мәдени және шығармашылық мүмкіндіктерін одан әрі іске асыру арқылы жоспарланады.

3. Ағылшын және басқа да шет тілдерін оқып-үйрену, оқытудың үштілді моделін дамыту.

Қазақстандықтардың лексикалық капиталының негізгі компоненттерінің бірі іскерлік және халықаралық қарым-қатынас құралы ретіндегі ағылшын тілін білу болып табылады.

Осы міндеттің аясында шет тілдерін оқыту процесінің ауқымды білім беру кеңістігін сақтау көзделген.

Шет тілдік мәдениетпен өзара іс-қимыл жасау мақсатында халықаралық ынтымақтастықты кеңейту үкіметаралық келісімдер аясындағы мәдени-көпшілік іс-шаралар – шет мемлекеттердің Мәдениет күндерін, көрмелер, көркем және деректі фильмдерді түпнұсқа тілінде көрсету көзделеді.

Оқытудың үштілді моделін дамыту

Осы бағыт шеңберінде үш тілде білім беру идеясын танымал етуге және ынталандыруға бағытталған арнайы іс-шараларды ұйымдастыру жөніндегі жұмыс көзделген.

Сонымен қатар мектепке дейінгі ұйымдар мен орта білім беру ұйымдарындағы үш тілде білім беру және тәрбиелеу қызметіне арналған әдістемелік материалдарды әзірлеу және шығару да көзделген.

Нысаналы топтарда үш тілде білім беруді ілгерілету жөніндегі ақпараттық стратегияны іске асыру шеңберінде көрсетілген бағытты кеңінен жария ету көзделген.

Нәтижелердің көрсеткіштері:

1) қазақ және ана тілдерін үйрету бойынша әдістемелік көмекпен қамтылған ұлттық-мәдени бірлестіктері бар этностардың үлесі (2013 жылы – 20 %, 2016 жылы – 60 %, 2017 жылы – 75 %, 2018 жылы – 85 %, 2019 жылы – 100 %);

2) орталықтардың жалпы санына шаққанда ағылшын және басқа да шет тілдерін үйрету бойынша қызмет көрсететін мемлекеттік тілді оқыту орталықтарының үлесі (2013 жылы – 50 %, 2016 жылы – 75 %, 2017 жылы – 85 %, 2018 жылы – 86 %, 2019 жылы – 87 %).

Бағдарламаны іске асыру кезеңдері

Бағдарламаны іске асыру үш кезеңде жүзеге асырылады.

Бірінші кезеңде (2011 – 2013 жылдар) тілдерді одан әрі дамыту мен қызмет етуінің нормативтік құқықтық және әдіснамалық базасын жетілдіруге бағытталған шаралар кешені өткізілді.

Осылайша, бірінші кезеңнің аясында мемлекеттік тілді оқыту стандарттарын жетілдіру, қазақ тілін оқыту орталықтарын аккредиттеудің әдістемесін әзірлеу жұмыстарын жүзеге асыру іске асырылды.

Сонымен қатар, әкімшілік-аумақтық бірліктердің атауларын жүйелендіруді қамтамасыз ету мәселесі бойынша ономастика саласындағы, терминологиялық лексиканы біріздендіру мәселесі бойынша терминология саласындағы, сондай-ақ антропонимикалық атаулар мен көрнекі ақпаратты сәйкестендіруді жүзеге асыру мәселесі бойынша антропонимика саласындағы нормативтік құқықтық база жетілдірілді.

Сонымен бірге, құқықтық олқылықтарды жою мен тілдер туралы заңнаманың бұзылғаны үшін жауапкершілікті күшейту тұрғысынан нормативтік құқықтық база жетілдірілді.

Осы кезеңде мемлекеттік тілді көпшіліктің кеңінен қолдануына, Қазақстанда тұратын этностардың тілдерін сақтауға және оқып-үйренуге қолайлы жағдайлар жасайтын ұйымдастырушылық-практикалық шаралар кешені, сондай-ақ нәтижелердің тиімділігіне мониторинг жүргізу жүйесі енгізілді.

Екінші кезең (2014 – 2016 жылдар) аясында мемлекеттік тілді оқып-үйрену және қолдану саласында, сондай-ақ тілдік әралуандықты сақтауда жаңа стандарттар, технологиялар мен әдістерді енгізу жөніндегі практикалық шаралар кешені іске асырылды.

Мемлекеттік тілді меңгеруді ынталандыру жүйесін құру жөніндегі жұмыс ұйымдастырылып, мемлекеттік қызметшілердің, халыққа қызмет көрсету және мемлекеттік қызметтер көрсету саласы қызметкерлерінің мемлекеттік тілді меңгеруі жөніндегі міндетті минималды талаптары енгізілді. Бұған қоса, мемлекеттік тілді көпшіліктің кеңінен қолдануына қол жеткізу жөніндегі жұмысы жалғастырылуда.

Әзірленген нормативтік құқықтық базаның негізінде қазақ тілінің терминологиялық қорын ретке келтіру, ономастикалық кеңістікті жүйелендіруді қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстар жүргізілді.

Үшінші кезең (2017 – 2019 жылдар)

Мемлекеттік тілді оқытудың ұлттық стандарттарына сәйкес қазақ тілін оқыту әдістемесін одан әрі жетілдіру, мемлекеттік тілдің әлеуметтік-коммуникативтік кеңістікте жеткілікті қолданылуы, оның мәртебесін арттыру, қазақ тілі әліпбиін латын графикасына көшіру бойынша мемлекет пен азаматтық қоғамның ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын күшейту, қазақ тілінің оқу-әдістемелік құралдары базасын латын графикасында қалыптастыруды іске асыру, сондай-ақ кириллицада шығарылған әдеби және басқа да шығармаларды шығару жүзеге асырылатын болады.

Сонымен қатар қоғамдық өмірдің барлық салаларында мемлекеттік тілдің қажеттілігін, оның басқа тілдердің қолданылуы одан әрі сақталған жағдайда тиісінше қолданылу сапасына және меңгерілу деңгейіне жүйелі мониторинг жүргізу көзделеді.

Бұған қоса ономастика, терминология, мемлекеттік тілді көпшіліктің қолдануына қол жеткізу, сондай-ақ үйлесімді тілдік ортаны сақтау жөніндегі жұмыстар жалғастырылатын болады.

Қажетті ресурстар

2011 – 2019 жылдары Бағдарламаны іске асыруға республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражаты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да қаражат жұмсалатын болады. Бағдарламаның бірінші кезеңін іске асыруға арналған мемлекеттік бюджеттің жалпы шығыны 19134,9 млн. теңгені құрады. Бағдарламаның екінші кезеңін іске асыруға арналған мемлекеттік бюджеттің жалпы шығыны 9 702,1 млн. теңгені құрады.

Бағдарламаның үшінші кезеңін іске асыруға арналған мемлекеттік бюджеттің жалпы шығыны 7264,5 млн. теңгені құрайды.

Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына қосымша

Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі 2017 – 2019 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары

Р/с №	Атауы	Өлшем бірлігі	Аяқтау нысаны	Орындалу мерзімі	Орындауға жауаптылар	Оның ішінде жылдар бойынша				Қаржыландыру көздері	Бюджеттік бағдарламаның коды
						2017 жыл	2018 жыл	2019 жыл	Барлығы

Кестенің жалғасы

1	2	3	4	5	6	7		8		9		10	11		12
	Мақсаты: мемлекеттік тілді меңгеруді қамтамасыз етудің тиімді тәсілдеріне қол жеткізу
	Нысаналы индикаторлар:
	мемлекеттік тілді меңгерген тұрғындардың үлесі	%			МСМ, ЖАО	83		85		90
	мемлекеттік тілді В1 деңгейінде меңгерген мектеп түлектерінің үлесі	%			БҒМ	80		90		100
	Міндет:
	1. Мемлекеттік тілді оқытудың әдіснамасын жетілдіру және стандарттау
	Нәтижелер көрсеткіші:
	онлайн режимде қашықтан қол жеткізу мүмкіндігімен ұйымдастырылған мемлекеттік тілді оқыту орталықтары оқытушыларының біліктілігін арттыруға бағытталған іс-шаралардың үлесі	%			МСМ, ЖАО	65		75		90
	Іс-шара
1	Онлайн режимде қашықтан қол жеткізу мүмкіндігімен ұйымдастырылған мемлекеттік тілді оқыту орталықтары оқытушыларының біліктілігін арттыру	млн. тг	МСМ-ге ақпарат	2017 -2019 жыл дар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	ЖАО	7,4		13,2		14,7		35,3	ЖБ
	Міндет:
	2. Мемлекеттік тілді оқытудың инфрақұрылымын дамыту
	Нәтижелер көрсеткіші:
	қазақ тілі бойынша педагог кадрларды даярлауға көзделген гранттардың саны	адам			БҒМ	500		500		500		1500
	Іс-шара
2	Мемлекеттік білім беру тапсырысы шеңберінде қазақ тілінің болашақ оқытушыларын оқыту		МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	БҒМ	204 100 республикалық бюджеттік бағдарламасы шеңберінде көзделген
	Міндет:
	3. Мемлекеттік тілді оқыту процесін ынталандыру
	Нәтижелер көрсеткіштері:
	мемлекеттік тілді оқитындар санының өсуі (2013 жылмен салыстырғанда)	%			МСМ, МО	80		90		100
	"Қазтест" жүйесі арқылы анықталатын мемлекеттік тілді В1 (С1) деңгейінде меңгерген мемлекеттік қызметшілердің үлесі	%			МСМ, БҒМ	28 (В1 деңгейінде) 8 (С1 деңгейінде)		30 (В1 деңгейінде) 9 (С1 деңгейінде)		35 (В1 деңгейінде) 10 (С1 деңгейінде)
	"Қазтест" жүйесі арқылы анықталатын мемлекеттік тілді В1 (С1) деңгейінде меңгерген мемлекеттік қызмет көрсететін ұйымдардың, сондай-ақ ұлттық компаниялар мен ұлттық холдингтердің қызметкерлерінің үлесі	%			МСМ, БҒМ	30 (В1 деңгейінде) 7 (С1 деңгейінде)		32 (В1 деңгейінде) 8 (С1 деңгейінде)		35 (В1 деңгейінде) 9 (С1 деңгейінде)
	Іс-шаралар
3	"Қазтест" бағдарламасы негізінде білім деңгейін жыл сайынғы бақылау жүйесін енгізу	млн. тг	МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	БҒМ	63,6		59,6		61,7		184,9	РБ		225 204108
4	Мемлекеттік қызметшілер және мемлекеттік қызметтер көрсететін ұйымдардың қызметкерлері үшін "Қазтест" қазақ тілін меңгеру деңгейін бағалау жүйесі бойынша тестілеуді ұйымдастыруды қамтамасыз ету		диагностикалық тестілеу	2017- 2019 жылдар	МСМ, БҒМ, МО, ҰК	талап етілмейді
5	Тілдерді деңгейлеп меңгерудің халықаралық стандарты негізінде "Балабақша – мектеп – колледж – жоғары оқу орны" мемлекеттік тілді үздіксіз оқыту жүйесін жетілдіру жұмыстарын жалғастыру		МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	БҒМ	талап етілмейді
6	Қазақ тілін үйрену үшін барлық адамдарға мемлекеттік қолдау көрсету, мемлекеттік тілдің қолданыс аясын біркелкілікке жеткізу үшін мемлекеттік тілді оқыту жөніндегі орталықтардың жанынан білім деңгейі бойынша тегін курстар ұйымдастыру	млн. тг	МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	ЖАО, ҰК, ҮЕҰ	342,1		347,7		362,3		1 052,1	ЖБ
7	Мемлекеттік тілді оқытудың жаңа, баламалы, барынша жетілдірілген, сапалы бағдарламаларын әзірлеуді және дайындауды жүзеге асыратын мамандарды ынталандыру іс-шараларын жүргізу	млн. тг	жыл сайынғы семинар-тренинг	2017-2019 жылдар	МСМ, ҮЕҰ	3,4		13,2		13,2		29,8	РБ		240 021
8	Әлем әдебиетін мемлекеттік тілге аудару, ғылыми-танымдық, энциклопедиялық, анықтамалық-сөздік, әдістемелік, балалар әдебиетін, инновациялық бағдарламаларды, анимациялық фильмдерді мемлекеттік тілде (соның ішінде, латын графикасында) әзірлеу және шығару	млн. тг	анықтама лық-сөздіктер, энциклопедиялық, танымдық, балаларға арналған әдебиеттер, анимация лық фильмдер	2017-2019 жылдар	МСМ	497,7		84,4		84,4		666,5	РБ		240 021
9	Шетелдегі қазақ диаспорасының өкілдеріне ана тілін үйренуі үшін әдістемелік және ұйымдастырушылық қолдау көрсету	млн. тг	жыл сайынғы кіші құрылтай және халықара лық өнер фестивалі	2017-2019 жылдар	МСМ, СІМ, ЖАО	26,4		14,7		14,7		55,8	РБ		240 021
10	Шетелде тұратын отандастар мәселелері бойынша әлеуметтанушылық және талдамалық зерттеу жүргізу	млн. тг	ҰЭМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны на дейін	МСМ, СІМ	2,0		2,0		2,0		6,0	РБ		240 001 103
11	Дүниежүзі қазақтарының құрылтайын өткізу	млн. тг	құрылтай	2017 жыл	МСМ, СІМ, МО	160,0		-		-		160,0	РБ		240 021
	Мақсаты: Мемлекеттік тілді көпшіліктің кеңінен қолдануын танымал ету
	Нысаналы индикаторлар:
	мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарындағы қазақ тіліндегі контенттің үлесі	%			АКМ	70		71		72
	Міндет:
	1. Мемлекеттік тілді қолдану мәртебесін арттыру
	Нәтижелер көрсеткіштері:
	мемлекеттік БАҚ эфиріндегі мемлекеттік тілдегі телевизиялық жобалар санының өсуі	%			АКМ	10		10		10
	мемлекеттік тілде шығатын баспа БАҚ-ты қолдауға бағытталған мемлекеттік ақпараттық тапсырыстың үлесі	%			АКМ	50		50		50
	Іс-шаралар
12	Мәртебелі тұлғаларды және қазақ тілінде сөйлейтін этностардың танымал отбасыларын тарта отырып, мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің бірлескен акцияларын өткізу арқылы PR технологиясы бойынша мемлекеттік тілді көпшілікке танымал ету жұмыстарын ұйымдастыру		акциялар, флешмоб тар	2017-2019 жылдар	МСМ, БҒМ, ЖАО, "Нұр Отан" партия сы (келісім бойын ша), МТДҚ	талап етілмейді
13	Мемлекеттік тілді және Қазақстан халқының басқа да тілдерін теле-, радиобағдарламалар мен мерзімді баспа басылымдары, оның ішінде балалар мен жастарға арналған мемлекеттік тілдегі контентті БАҚ-та кеңейту арқылы дамыту және насихаттау		МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	АКМ	003 республикалық бюджеттік бағдарламасы шеңберінде көзделген
14	Қазақ тілді БАҚ-қа қазақ тіліндегі интернет-ресурстарға мемлекеттік қолдау жүйесі арқылы жүйелі қолдау көрсету жұмыстарын жалғастыру		МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар,жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтары на дейін	АКМ	талап етілмейді
15	Тілдерді дамыту мен қолдануды мемлекеттік тіл саясаты басымдықтарын, оның ішінде БАҚ-та, интернет-ресурста ілгерілетуді, көпшілікке танытуды әдістемелік қамтамасыз ету	млн. тг	ҰЭМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны на дейін	МСМ	49,0		30,2		30,2	109,4		РБ		240 021
	Міндет:
	2. Мемлекеттік тілге сұранысты арттыру
	Нәтижелер көрсеткіші
	мемлекеттік тілді танымал етуге бағытталған мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстың үлесі	%			ДІАҚМ, МСМ, әлеуметтік тапсырысты іске асыра тын МО	10		10		10
	Іс-шаралар
16	Халық арасында мемлекеттік тілді көпшілікке танымал ету және жеке субъектілердің іс жүргізуін мемлекеттік тілге көшіруді жеделдету мақсатында мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде және басқа да көздер арқылы қоғамдық қозғалыстарды, бірлескен акциялар мен жобаларды ұйымдастыру және өткізу кезінде қазақ тілін насихаттау		МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар	ДІАҚМ, МСМ, МО, "Нұр Отан" Партия сы, МТДҚ, ҰК, ҮЕҰ	талап етілмейді
17	Мемлекеттік тілдің беделін арттыру мен қолданылу аясын кеңейту, мемлекеттік тілге сұранысты арттыру мақсатында мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде өткізілетін шаралар	млн. тг	МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	ЖАО	82,8		104,2		108,5		295,4	ЖБ
18	Фильмдерді мемлекеттік тілде дубляждауды қамтамасыз етуге мемлекеттік қолдау көрсету	млн. тг.	ҰЭМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны на дейін	МСМ	27,1		134,7		21,2		183,0	РБ		240 033 104
19	Қазақстан Республикасындағы тіл саясаты мәселелері бойынша әлеуметтанушылық және талдамалық зерттеу жүргізу	млн. тг	ҰЭМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны на дейін	МСМ	12,0		12,0		12,0		36,0	РБ
20	Үш тілді білім беруді ілгерілету бойынша жобаларды іске асыру, интернет кеңістігіндегі жұмыстар, тележобалар, компьютерлік бағдарламалармен (базамен) қамтамасыз ету	млн. тг	ҰЭМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны на дейін	МСМ	66,4		112,6		112,6		291,6	РБ
21	"Электрондық үкімет" шеңберінде электрондық қызметтер көрсетудің барлық деңгейінде қазақ тілінің қолданылуын кеңейтуді қамтамасыз ету		МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	АКМ, МО	талап етілмейді
22	Мәдениет ұйымдарының (театр, кино және т.б.) репертуарын қазақ тіліндегі жаңа контентпен, оның ішінде балалар мен жасөспірім көрермендер аудиториясына арналған шығармалармен толықтыру		ҰЭМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны на дейін	МСМ, ЖАО	талап етілмейді
23	Бұқаралық мәдени, спорт және өзге де қоғамдық шараларды өткізу кезінде мемлекеттік тілді кеңінен қолдануды қамтамасыз ету		МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	МО, ҰК	талап етілмейді
24	Мемлекеттік тілді халықаралық қызметте қолдануды қамтамасыз ету		МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	СІМ, МО, ҰК	талап етілмейді
	Мақсаты: дамыған тіл мәдениеті – зиялы ұлттың әлеуеті
	Нысаналы индикаторлар:
	тұрғындардың ономастикалық комиссиялардың жұмысындағы шешім қабылдау процесін талқылау кезінде қоғамдық қолжетімділік пен ашықтық қағидаттарының сақтау бөлігінде қанағаттанушылық дәрежесі	%			МСМ	80		81	82
	қазақ тілінің реттелген терминологиялық қорының үлесі	%			МСМ	75		90	100
	Міндет:
	1. Қазақ тілінің лексикалық қорын жетілдіру және жүйелендіру
	Нәтижелер көрсеткіші
	мемлекеттік тілдің көрнекі ақпараттарда пайдаланылу дәрежесі	%			МСМ, ЖАО	70		85		100
	Іс-шаралар
25	Қазақстан Республикасының Үкіметі жанындағы республикалық терминологиялық және ономастикалық комиссиялардың жұмысын қамтамасыз ету, ономастикалық атауларды ретке келтіру және терминология жұмыстарын жетілдіру тілдік тарихи мұраны жаңғырту, терминтану мен терминография жөніндегі арнайы жұмыстарды жүргізу	млн. тг	Семинар лар, комиссия лар	2017-2019 жылдар	МСМ, ЖАО	9,2		12,1		12,1		33,4	РБ		240 021
26	Ономастика және терминология жұмыстарын жүргізу кезінде азаматтық қоғам институттарын және БАҚ-ты тарту		ҰЭМ-не ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны на дейін	МСМ	талап етілмейді
	Міндет:
	2. Тіл мәдениетін жетілдіру
	Нәтижелер көрсеткіші:
	терминологиялық комиссия бекіткен терминдердің саны (өсу қорытындысымен)	бір лік			МСМ	21 000		24 000		27 000
	Іс-шаралар
27	Мемлекеттік тілде мемлекеттік топографиялық және тақырыптық карталарды, географиялық атаулардың мемлекеттік каталогын (бюллетенін) жасау және жаңарту	млн. тг	МСМ-ге ақпарат туралы МСМ-ге ақпараттуралы	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	АШМ	691,0		786,1		829,4		2306,5	РБ		212 259 101
28	Қазақстан Республикасының Үкіметі жанындағы республикалық терминологиялық және ономастикалық комиссиялардың бюллетеньдерін, қазақ тілін дамыту мәселелері бойынша журналдар, альманахтар басып шығаруды қамтамасыз ету	млн. тг	"Терминологиялық хабаршы", "Ономастикалық хабаршы" бюллетеньдері, журналдар	2017-2019 жылдар	МСМ	3,6		9,7		9,7		23,0	РБ		240 021
29	Білім беру ұйымдарында (мектепке дейінгі ұйымдар, мектептер, колледждер, ЖОО-лар және ҒЗИ) қазақ әліпбиін латын графикасына көшіру бойынша іс-шаралар өткізу		МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	БҒМ, МКС	Көзделген қаражат шегінде
30	Ілеспе аударманы оқыту, тіл мәдениетін жетілдіру жұмыстарын ұйымдастыру	млн. тг	Семинар-тренингтер	2017-2019 жылдар	МСМ, МО	8,0		7,8		7,8		23,6	РБ	240 021
31	Тілдік ортаны құрудың және дамытудың өзекті проблемалары бойынша республикалық (өңірлік) іс-шараларды, түркі және қазақ жазуы күндерін, жыршы-термешілер арасындағы конкурстарды, пікірталастар, мүшәйра, сондай-ақ "Мемлекеттік тіл және БАҚ" конкурсын өткізу	млн. тг	жыл сайынғы семинар лар, кеңестер, "дөңгелек үстелдер", конференциялар	2017-2019 жылдар	МСМ, МО	21,6		38,3		38,3		98,2	РБ	240 021
32	Өңірлерде тіл мәдениетін дамыту, ономастика және терминология мәселелері бойынша іс-шаралар, тележобалар, телеойындар, телесабақтар өткізу	млн. тг	МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	ЖАО	181,4		179,9		168,4		517,7	ЖБ
	Мақсаты: қазақстандықтардың лингвистикалық капиталын дамыту
	Нысаналы индикаторлар
	орыс тілін меңгерген тұрғындардың үлесі	%			МСМ, ЖАО	89		92		93
	этномәдени бірлестіктер жанындағы қазақ және ана тілдерін оқытатын курстармен қамтылған этностардың үлесі	%			МСМ, ЖАО	73		78		80
	республикадағы ағылшын тілін меңгерген тұрғындардың үлесі	%			МСМ, ЖАО	23		25		27
	республикадағы үш тілді (мемлекеттік, орыс және ағылшын) меңгерген тұрғындардың үлесі	%			МСМ, ЖАО	22		24		25
	Міндеттер:
	1. Орыс тілінің коммуникативтік-тілдік кеңістіктегі қызмет етуі
	2. Қазақстандағы тілдік әралуандықты сақтау
	Нәтижелер көрсеткіші
	қазақ және ана тілдерін үйрету бойынша әдістемелік көмекпен қамтылған этномәдени бірлестіктері бар этностардың үлесі	%			МСМ, ЖАО	75		85		100
	Іс-шаралар
33	Республикалық этномәдени бірлестіктердегі жексенбілік мектептер арқылы этнос тілдерін және мемлекеттік тілді оқыту курстарын ұйымдастыруға мемлекеттік қолдау көрсету	млн. тг	Мемлекет тік және этностар дың ана тілдерін оқыту курстары	2017-2019 жылдар	МСМ	22,5		20,0		20,0		62,5	РБ		240 021
34	Мемлекеттік және ана тілдерін оқыту үшін оқу-әдістемелік, ғылыми, анықтамалық, танымдық, публицистикалық әдебиеттерді әзірлеу және шығару (соның ішінде, латын графикасында)	млн. тг	оқу-әдісте мелік, ғылыми, анықтама лық, публицстикалық әдебиеттер	2017-2019 жылдар	МСМ	35,0		35,0		35,0		105	РБ		240 021
35	Қазақстан халқы тілдері күнін және Славян жазуы күндерін мерекелеу шеңберінде республикалық конкурстар, семинар-тренингтер, "дөңгелек үстел" отырыстарын өткізу	млн. тг	фестиваль, семинар-тренинг тер, дөңгелек үстелдер	2017-2019 жылдар	МСМ, МО	12,7		12,4		12,4	37,5		РБ		240 021
36	Қазақстанның шекара маңы өңірлерінде және этникалық топтар жинақы орналасқан өңірлерде тілдік ахуалды зерделеу бойынша әлеуметтанушылық және талдамалық зерттеу жүргізу	млн. тг	ҰЭМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны на дейін	МСМ	4,5		4,5		4,5	13,5		РБ		240 001 103
37	Қазақстан халқы тілдерінің фестивалі шеңберінде этнос тілдерін қолдау және оларды сақтау мақсатында іс-шаралар өткізу	млн. тг	МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	ЖАО	66,7		71,4		76,9	215,0		ЖБ
	Міндет:
	3. Ағылшын және басқа да шет тілдерін оқып-үйрену
	Нәтижелер көрсеткіші
	орталықтардың жалпы санына шаққанда ағылшын және басқа да шет тілдерін үйрету қызметтерін ұсынатын тілдерді оқыту жөніндегі мемлекеттік орталықтардың үлесі	%			МСМ, ЖАО	85		86		87
	Іс-шаралар
38	Тілдерді оқыту жөніндегі мемлекеттік орталықтарда ағылшын және басқа да шет тілдерін оқыту курстарын кеңейту	млн. тг	МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	ЖАО	117,2		121,4		128,6	367,2		ЖБ
39	Үштілді білім беруді ілгерілету аясында мемлекеттік қызметшілерге тілдерді оқыту курстарын ұйымдастыру	млн. тг	тіл оқыту курстары	2017-2019 жылдар	МСМ, ОАО	57,5		57,5		57,5	172,5		РБ		240 021
40	Үш тілде білім беретін мектептер үшін ұйымдарда жаратылыстану-математика пәндерінің оқытушыларын даярлауды қамтамасыз ету		МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	БҒМ	РБ шегінде бөлінген қаражат							РБ		204 100
41	Үш тілде (қазақ, орыс және ағылшын тілдерін) оқытудың бірыңғай тілдік стандартын әзірлеу		МСМ-ге ақпарат	2018 жыл	БҒМ	талап етілмейді
42	Үштілділікті енгізуді ынталандыруға бағытталған іс-шараларды өткізу	млн. тг	ҰЭМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпаны на дейін	МСМ, МО	1,5		7,3		7,3		16,1	РБ	240 021
43	Үштілді білім беру идеясын өңірлерде танымал етуге бағытталған іс-шараларды өткізу	млн. тг	МСМ-ге ақпарат	2017-2019 жылдар, жылына бір рет, есепті жылдан кейінгі жылдың 10 қаңтарына дейін	ЖАО	53,6		56,6		56,8		170,0	ЖБ
	Жиыны:					1774,7	1454,1			1386,0		4614,8	РБ
						837,7	895,9			916,0		2 649,7	ЖБ

* Барлық бюджет деңгейлері бойынша шығыстар көлемі тиісті жылға арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының заңына және жергілікті бюджет туралы мәслихаттардың шешімдеріне сәйкес айқындалады (нақтыланады).

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

РБ ЖБ МО ЖАО ОАО МСМ ҰЭМ БҒМ АКМ СІМ ДІАҚМ АШМ "Нұр Отан" партиясы МТДҚ ҰК ҮЕҰ БАҚ

– – – – – – – – – – – – – – – – –

республикалық бюджет жергілікті бюджет мемлекеттік органдар жергілікті атқарушы органдар орталық атқарушы органдар Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Қазақстан Республикасының Ақпарат және коммуникациялар министрлігі Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі Қазақстан Республикасының Дін істері және азаматтық қоғам министрлігі Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі "Нұр Отан" партиясы" қоғамдық бірлестігі "Мемлекеттік тілді дамыту қоры" корпоративтік қоры" қоғамдық бірлестігі ұлттық компаниялар үкіметтік емес ұйымдар бұқаралық ақпарат құралдары

О Государственной программе развития и функционирования языков в Республике Казахстан на 2011 – 2019 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 2 июля 2018 года № 401.

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемую Государственную программу развития и функционирования языков в Республике Казахстан на 2011 – 2019 годы (далее – Программа).

2. Центральным и местным исполнительным органам, иным организациям (по согласованию), ответственным за реализацию Программы:

1) принять меры по реализации Программы;

2) представлять в Правительство Республики Казахстан информацию о ходе исполнения Программы в порядке и сроки, определенные постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 ноября 2017 года № 790 "Об утверждении Системы государственного планирования в Республике Казахстан".

3. Признать утратившим силу постановление Правительства Республики Казахстан от 27 января 2017 года № 23 "Об утверждении Плана мероприятий на 2017 – 2019 годы по реализации Государственной программы развития и функционирования языков в Республике Казахстан на 2011 – 2020 годы".

4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Министерство культуры и спорта Республики Казахстан.

5. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания и подлежит официальному опубликованию.

Премьер-Министр Республики Казахстан

Б. Сагинтаев

Утверждена постановлением Правительства Республики Казахстан от 2 июля 2018 года № 401

ГОСУДАРСТВЕННАЯ ПРОГРАММА
развития и функционирования языков в Республике Казахстан
на 2011 – 2019 годы

Паспорт Программы

Наименование Программы	Государственная программа развития и функционирования языков в Республике Казахстан на 2011 – 2019 годы
Основания для разработки	Программа разработана в соответствии со статьями 7, 93 Конституции Республики Казахстан; Законом Республики Казахстан от 11 июля 1997 года "О языках в Республике Казахстан"; Стратегическим планом развития Республики Казахстан до 2025 года, утвержденным Указом Президента Республики Казахстан от 15 февраля 2018 года № 636; пунктом 3 Плана мероприятий по реализации поручений Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева, данных на XV сессии Ассамблеи народа Казахстана; Доктриной национального единства
Государственный орган, ответственный за разработку Программы	Министерство культуры и спорта Республики Казахстан
Государственные органы, ответственные за реализацию Программы	Центральные государственные органы и местные исполнительные органы
Цель программы	Гармоничная языковая политика, обеспечивающая полномасштабное функционирование государственного языка как важнейшего фактора укрепления казахстанской идентичности и единства при сохранении языков всех этносов, живущих в Казахстане.
Задачи	Совершенствование и стандартизация методологии обучения государственному языку; развитие инфраструктуры обучения государственному языку; стимулирование процесса обучения государственному языку; повышение престижа употребления государственного языка; повышение востребованности государственного языка; усовершенствование и систематизация лексического фонда казахского языка; проведение комплексной работы по переводу алфавита казахского языка на латинскую графику, его применению во всех сферах общественных отношений, совершенствование языковой культуры; функционирование русского языка в коммуникативно-языковом пространстве; сохранение языкового многообразия в Казахстане; изучение английского и других иностранных языков, развитие трехъязычной модели обучения.
Сроки реализации	2011-2019 годы первый этап: 2011-2013 годы второй этап: 2014-2016 годы третий этап: 2017-2019 годы
Целевые индикаторы	Увеличение: 1) доли населения, владеющего государственным языком (в 2016 году – 80%, в 2017 году – 83%, в 2018 году – 85%, в 2019 году – 90%); 2) доли выпускников школ, владеющих государственным языком на уровне В1 (в 2016 году – 70%, в 2017 году – 80%, в 2018 году – 90%, в 2019 году – 100%); 3) доли казахоязычного контента в государственных средствах массовой информации (в 2017 году – 70%, в 2018 году – 71%, в 2019 году – 72%); 4) доли упорядоченного терминологического фонда казахского языка (в 2013 году – 20%, в 2016 году – 60%, в 2017 году – 75%, в 2018 году – 90%, в 2019 году – 100%); 5) степени удовлетворенности населения работой ономастических комиссий в части соблюдения принципов прозрачности и общественного доступа к обсуждению процесса принятия решения (в 2013 году – 60%, в 2016 году – 75%, в 2017 году – 80%, в 2018 году – 81%, в 2019 году – 82%); 6) доли населения республики, владеющего русским языком (в 2017 году – 89%, в 2018 году – 89%, в 2019 году – 89%); 7) доли этносов, охваченных курсами обучения казахскому и родному языкам при этнокультурных объединениях (в 2013 году – 60%, в 2016 году – 70%, в 2017 году – 73%, в 2018 году – 78%, в 2019 году – 80%); 8) доли населения республики, владеющего английским языком (в 2013 году – 10%, в 2016 году – 22%, в 2017 году – 23%, в 2018 году – 25%, в 2019 году – 27%); 9) доли населения республики, владеющего тремя языками (государственным, русским и английским) (в 2013 году – 10%, в 2016 году – 20,5%, в 2017 году – 22%, в 2018 году – 24%, в 2019 году – 25%).
Источники и объемы финансирования	На реализацию Программы в 2011-2019 годах будут направлены средства республиканского и местных бюджетов, а также другие, не запрещенные законодательством Республики Казахстан. Общие затраты из государственного бюджета на реализацию первого этапа Программы составили 19134,9 млн. тенге. Общие затраты из государственного бюджета на реализацию второго этапа Программы составили 9 702,1 млн. тенге. Общие затраты реализации третьего этапа Программы из государственного бюджета составляют 7264,5 млн. тенге. Объем финансирования Программы по третьему этапу будет уточняться при формировании республиканского и местных бюджетов на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Введение

Государственная программа развития и функционирования языков в Республике Казахстан на 2011-2019 годы (далее – Программа) разработана в соответствии со статьями 7 и 93 Конституции Республики Казахстан; Законом Республики Казахстан от 11 июля 1997 года "О языках в Республике Казахстан"; Стратегическим планом развития Республики Казахстан до 2025 года, утвержденным Указом Президента Республики Казахстан от 15 февраля 2018 года № 636; пунктом 3 Плана мероприятий по реализации поручений Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева, данных на XV сессии Ассамблеи народа Казахстана; Доктриной национального единства; Планом нации Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева "100 конкретных шагов: современное государство для всех", программной статьей Президента Республики Казахстан от 12 апреля 2017 года "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания".

Программа основана на анализе сложившегося в стране языкового строительства, учитывает мнения и рекомендации экспертного сообщества, занимающегося вопросами языковой политики.

При разработке Программы изучен опыт свыше 30 зарубежных стран по правовому регулированию вопросов, связанных с реализацией государственной языковой политики.

Данный документ является нормативно-организационной основой решения актуальных проблем в сфере функционирования и развития языков и создания условий для полномасштабного применения государственного языка во всех сферах общественной жизни.

Как отметил Глава государства Н.А. Назарбаев на XIII сессии Ассамблеи народа Казахстана: "Мы должны приложить все усилия для дальнейшего развития казахского языка, который является главным фактором объединения всех казахстанцев. В то же время необходимо создать благоприятные условия, чтобы представители всех проживающих в стране народностей могли свободно говорить, обучаться на родном языке, развивать его".

В Доктрине национального единства государственный язык определен ключевым приоритетом, главным фактором духовного и общенационального единства. Овладение им должно стать долгом и обязанностью каждого гражданина Казахстана, стимулом, определяющим личную конкурентоспособность и активное участие в общественной жизни.

Одной из основных задач программной статьи Главы государства "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания" является проведение работ по переводу алфавита казахского языка на латинскую графику.

План мероприятий по реализации целей и задач, обозначенных в Программе, является ее неотъемлемой частью.

Все мероприятия, предусмотренные Программой, основаны на приоритетности развития государственного языка как важнейшего фактора укрепления общенационального единства и направлены на полноценное удовлетворение духовно-культурных и языковых потребностей граждан.

Успешность реализации Программы будет обеспечена путем интеграции основных программных мер в стратегические планы государственных органов при обеспечении эффективности реализации запланированных мероприятий.

Вместе с тем, для достижения практических результатов данных мероприятий необходимы совместные усилия всех государственных органов и хозяйствующих субъектов республики, в том числе национальных компаний и финансовых организаций.

Анализ текущей ситуации

Создание оптимального социолингвистического пространства в независимом Казахстане выстраивается путем поэтапной реализации языковой политики.

1997-2000 годы – с принятием в 1997 году Закона Республики Казахстан "О языках" и утверждением Государственной программы функционирования и развития языков на 1998-2000 годы начинается формирование правовой основы языкового строительства в основных сферах общественной жизни.

2001-2010 годы – в рамках реализации Государственной программы функционирования и развития языков на десятилетний период стратегия языкового строительства определялась тремя направлениями: расширение и укрепление социально-коммуникативных функций государственного языка, сохранение общекультурных функций русского языка, развитие других языков народа Казахстана. Также в этот период по инициативе Главы государства начата реализация Национального культурного проекта "Триединство языков".

Итоги реализации данной Программы заложили основу последующего языкового строительства в Республике Казахстан:

1) существенно расширена инфраструктура обучения государственному языку: организации, обучающие и воспитывающие на казахском языке, – 5644, школы – 3798, центров по обучению государственному языку – 87;

2) активно реализуется процесс перевода делопроизводства на государственный язык (удельный вес документов на казахском языке в государственных органах составляет порядка 88%);

3) реализовано 219 издательских проектов, среди которых 65 учебно-методических пособий, 47 книг для детей, 45 отраслевых словарей и 62 познавательные, научные, публицистические книги. Выпущен однотомный большой толковый словарь казахского языка "Қазақ сөздігі" и разработан на инновационной основе учебный комплекс "Даналық әліппесі".

4) реализованы ряд телепроектов: реалити-шоу, уроки по изучению казахского языка, анимационные фильмы и др.;

5) на основе многоуровневой системы оценки знания языка по системам IELTS (Великобритания) и TOEFL (Соединенные Штаты Америки) разработана система Казтест. На основе новейшей методики по обучению государственному языку разработаны учебные пособия "Қазақ сөзі", состоящее из 500 слов, и "Қазақ сөзі", состоящее из 900 слов.

6) разработана методология аккредитации языковых центров государственного языка;

7) на системной основе проводится организация методической и организационной поддержки представителей казахской диаспоры за рубежом в изучении родного языка. В целях поддержки соотечественников, проживающих за рубежом, проводятся традиционный малый курултай казахов Европы и фестиваль искусств, также социологические и аналитические исследования по вопросам жизнедеятельности соотечественников, проживающих за рубежом.

8) подготовлена инновационная методика полиязычия по обучению языкам этносов Казахстана;

9) в целях внедрения новых информационных технологий в процесс изучения государственного языка создан и постоянно обновляется интернет-портал (свыше 20 видов сервисов). Для дистанционного изучения языка широкому применению запущены портал "Тilalemi.kz", а также единая ономастическая база "Atau.kz", орфографическая база "Emle.kz", терминологическая база "Termincom.kz".

10) в целях развития казахоязычных интернет-ресурсов и контентов увеличено количество курсов дистанционного обучения языку;

11) укрепляется коммуникативная функция государственного языка (в контенте государственных средств массовой информации (далее – СМИ) объем вещания на казахском языке в электронных СМИ, а также доля государственного языка в печатных СМИ составляют свыше 71%);

12) приняты Закон Республики Казахстан от 21 января 2013 года "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам ономастики" и ряд подзаконных нормативно-правовых актов;

13) создана эффективная система государственной поддержки языков этносов, проживающих в Казахстане.

Логика языкового строительства за эти годы (2011-2019 годы) обусловлена наличием ряда проблемных аспектов в стране.

Неравномерный уровень владения государственным языком в обществе.

Несмотря на сформировавшуюся методологию обучения государственному языку, данный аспект связан с нерешенной в полном объеме проблемой повышения квалификации преподавателей и специалистов казахского языка, нехваткой методик обучения казахского языка по уровням В1, В2, отсутствием систематизированной базы учебно-методических пособий по указанным уровням.

Недостаточное внедрение государственного языка в социально-коммуникативное пространство страны.

Проблемные вопросы в данном направлении связаны, прежде всего, с расширением сфер активного применения государственного языка в области международных коммуникаций, туризма, досуга и развлечений, его развития в качестве языка закона, науки и новых технологий. Наряду с этим проблемным является важнейший перечень вопросов повышения престижа его употребления, популяризации государственного языка как семейной ценности.

Вместе с тем важно максимально информатизировать работу по переводу алфавита казахского языка на латинскую графику.

Снижение языковой культуры в казахстанском обществе.

В указанном аспекте имеются проблемы в сфере терминологии, антропонимики и ономастики. В этой связи наиболее значимыми являются работы по стандартизации, совершенствованию сферы терминологии и унификации терминов.

Имеются достаточно проблемные вопросы в совершенствовании культуры речи и письменности в лингвистическом пространстве, сохранении чистоты языка, языковой культуры, речевой мелодичности в СМИ по мере роста числа интернет-потребителей на казахском языке.

В этой связи предусматривается организация мероприятий по сохранению норм языковой культуры.

Необходимость сохранения и укрепления лингвистического капитала казахстанцев.

В этом аспекте существует совокупность проблем, связанных с овладением населения тремя (казахским, русским, английским) языками в качестве конкурентного преимущества казахстанцев, созданием условий для сохранения языков этносов, формирующих языковое многообразие культуры Казахстана, и изучением английского и других иностранных языков как средств делового международного общения.

Приоритетная необходимость решения данных проблем и совершенствования нормативно-правовой базы обусловили следующие цели и задачи Программы.

Цели, задачи, целевые индикаторы и показатели результатов реализации Программы

Цели Программы –

1) достижение эффективных способов обеспечения овладения государственным языком;

2) популяризация широкого применения государственного языка;

3) развитая языковая культура как элемент социально-культурного богатства интеллектуальной нации;

4) развитие лингвистического капитала казахстанцев.

Целевые индикаторы:

Увеличение:

1) доли населения, владеющего государственным языком (в 2016 году – 80%, в 2017 году – 83%, в 2018 году – 85%, в 2019 году – 90%);

2) доли выпускников школ, владеющих государственным языком на уровне В1 (в 2016 году – 70%, в 2017 году – 80%, в 2018 году – 90%, в 2019 году – 100%);

3) доли казахоязычного контента в государственных средствах массовой информации (в 2017 году – 70%, в 2018 году – 71%, в 2019 году – 72%);

4) доли упорядоченного терминологического фонда казахского языка (в 2013 году – 20%, в 2016 году – 60%, в 2017 году – 75%, в 2018 году – 90%, в 2019 году – 100%);

5) степени удовлетворенности населения работой ономастических комиссий в части соблюдения принципов прозрачности и общественного доступа к обсуждению процесса принятия решения (в 2013 году – 60%, в 2016 году – 75%, в 2017 году – 80%, в 2018 году – 81%, в 2019 году – 82%);

6) доли населения республики, владеющего русским языком (в 2017 году – 89%, в 2018 году – 89%, в 2019 году – 89%);

7) доли этносов, охваченных курсами обучения казахскому и родному языкам при этнокультурных объединениях (в 2013 году – 60%, в 2016 году – 70%, в 2017 году – 73%, в 2018 году – 78%, в 2019 году – 80%);

8) доли населения республики, владеющего английским языком (в 2013 году – 10%, в 2016 году – 22%, в 2017 году – 23%, в 2018 году – 25%, в 2019 году – 27%);

9) доли населения республики, владеющего тремя языками (государственным, русским и английским) (в 2013 году – 10%, в 2016 году – 20,5%, в 2017 году – 22%, в 2018 году – 24%, в 2019 году – 25%).

Задачи:

1) совершенствование и стандартизация методологии обучения государственному языку;

2) развитие инфраструктуры обучения государственному языку;

3) стимулирование процесса обучения государственному языку;

4) повышение престижа употребления государственного языка;

5) повышение востребованности государственного языка;

6) усовершенствование и систематизация лексического фонда казахского языка;

7) проведение комплексной работы по переводу алфавита казахского языка на латинскую графику, его применению во всех сферах общественных отношений, совершенствование языковой культуры;

8) функционирование русского языка в коммуникативно-языковом пространстве;

9) сохранение языкового многообразия в Казахстане;

10) изучение английского и других иностранных языков, развитие трехъязычной модели обучения.

Показатели результатов:

1) количество грантов, предусмотренных на подготовку педагогических кадров по казахскому языку (ежегодно 500 человек);

2) доля мероприятий, направленных на повышение квалификации преподавателей центров обучения государственному языку, организованных с возможностью удаленного доступа в режиме онлайн (в 2013 году – 20%, в 2016 году – 50%, в 2017 году – 65%, в 2018 году – 75%, в 2019 году – 90%);

3) рост числа обучающихся государственному языку (в 2013 году – 30%, в 2016 году – 70%, в 2017 году – 80%, в 2018 году – 90%, в 2019 году – 100%);

4) доля государственных служащих, владеющих государственным языком на уровне В1 (в 2016 году – 25%, в 2017 году – 28%, в 2018 году – 30%, в 2019 году – 35%); на уровне С1, определяемых по системе "Казтест" (в 2016 году – 5%, в 2017 году – 8%, в 2018 году – 9%, в 2019 году – 10%);

5) доля сотрудников организаций, предоставляющих государственные услуги, а также сотрудников национальных компаний и национальных холдингов, владеющих государственным языком на уровне В1 (в 2016 году – 10%, в 2017 году – 30%, в 2018 году – 32%, в 2019 году – 35%), на уровне С1, определяемых по системе "Казтест" (в 2016 году – 5%, в 2017 году – 7%, в 2018 году – 8%, в 2019 году – 9%);

6) доля государственного социального заказа, направленного на популяризацию государственного языка (ежегодно 10%);

7) рост числа новых телевизионных проектов на государственном языке в эфире государственных СМИ (ежегодно на 10%);

8) доля государственного информационного заказа, ориентированного на поддержку печатных СМИ, выходящих на государственном языке (ежегодно 50%);

9) количество терминов, утвержденных терминологической комиссией (с нарастающим итогом) (в 2016 году – 18000, в 2017 году – 18000, в 2018 году – 24000, в 2019 году – 27000);

10) степень использования государственного языка в визуальных информациях (в 2013 году – 30%, в 2016 году – 50%, в 2017 году – 70%, в 2018 году – 85%, в 2019 году – 100%);

11) доля этносов, имеющих этнокультурные объединения, охваченных методической помощью по изучению казахского и родного языков (в 2013 году – 20%, в 2016 году – 60%, в 2017 году – 75%, в 2018 году – 85%, в 2019 году – 100%);

12) доля государственных центров обучения языкам, предоставляющих услуги по изучению английского и других иностранных языков, от общего числа центров (в 2013 году – 50%, в 2016 году – 75%, в 2017 году – 85%, в 2018 году – 86%, в 2019 году – 87%).

Основные направления, пути достижения поставленных целей Программы и соответствующие меры

Первое направление – овладение государственным языком

Цель: достижение эффективных способов обеспечения овладения государственным языком

Целевые индикаторы:

1) доля населения, владеющего государственным языком (в 2016 году – 80%, в 2017 году – 83%, в 2018 году – 85%, в 2019 году – 90%);

2) доля выпускников школ, владеющих государственным языком на уровне В1 (в 2016 году – 70%, в 2017 году – 80%, в 2018 году – 90%, в 2019 году – 100%).

Реализация первого направления Программы предполагает организацию работы по созданию системы овладения государственным языком всеми гражданами Казахстана. Ядро данной системы составляет трехкомпонентная основа – совершенствование методологии обучения государственному языку, расширение инфраструктуры обучения и стимулирование процесса овладения государственным языком. Данный подход определил три задачи первого направления.

1. Совершенствование и стандартизация методологии обучения государственному языку.

Для совершенствования методологии обучения государственному языку предусмотрены, прежде всего, совершенствование соответствующих стандартов обучения и внедрение системы оценки уровня владения государственным языком посредством создания модели непрерывного образования.

Многоуровневый стандарт должен предусматривать элементарное использование языка на уровнях А1-А2, самостоятельное использование языка на уровнях В1-В2 и компетентное использование языка на уровнях С1-С2.

На основе выстроенной стандартизированной системы предполагается разработка методологических основ обучения государственному языку, в том числе для лиц с ограниченными возможностями.

Данные меры позволят обеспечить овладение государственным языком на уровне А1 учащимися начальных классов школы, на уровне А2 учащимися среднего звена, на уровне В1 учащимися старших классов школы, а также учреждений технического и профессионального образования, на уровне В2 студентами высших учебных заведений, на уровне С1 по итогам получения послевузовского образования.

Наряду с этим предусматриваются также совершенствование и модернизация методики овладения языком. Казахский язык должен стать языком полноценного каждодневного функционального и профессионального общения.

Безусловной необходимостью станет постоянный процесс творческого педагогического поиска и разработки новых методик обучения на основе стандарта обучения казахскому языку через модель непрерывного образования.

Необходимыми компонентами выстраиваемой системы являются повышение квалификации и обучение преподавателей казахского языка в соответствии с требованиями действующего законодательства.

Ввиду малой численности научно-образовательных центров, имеющих организационные и методологические возможности вести обучение специалистов на качественно высоком уровне, предполагается широкое внедрение дистанционных форм обучения.

2. Развитие инфраструктуры обучения государственному языку. Вторым необходимым компонентом системы овладения государственным языком всеми гражданами Казахстана является функционирование государственных центров обучения языку. Именно государственные центры обучения языку должны стать инфраструктурной базой по овладению государственным языком взрослыми гражданами Казахстана, уже закончившими учебные заведения.

Необходимы стратегический план развития, структура управления, организация учебного процесса, материально-технические ресурсы государственных центров обучения языку.

Основой для составления оценок работ центров будут служить объективные данные о результатах сдачи слушателями центров экзамена по программе "Казтест".

3. Стимулирование процесса обучения государственному языку. Третьим обязательным компонентом в достижении поставленной цели станет создание системы стимулирования и мониторинга процесса обучения государственному языку.

Реализация данной задачи предполагается через определение минимальных требований к уровню владения казахским языком государственными служащими, сотрудниками организаций, предоставляющих государственные услуги, а также услуги в сфере обслуживания населения (банки, организации торговли, сфера услуг и прочее).

Данная мера потребует организации системы обучения казахскому языку на основе Национального стандарта Республики Казахстан для государственных служащих и сотрудников организаций, предоставляющих государственные услуги. Ежегодно на основе системы "Казтест" уровень государственного языкового знания должен определяться у государственных служащих и сотрудников организаций, предоставляющих государственные услуги, которые не владеют государственным языком на необходимом уровне.

По окончании курсов по обучению государственному языку, организованных каждой организацией, сотрудники участвуют в сертифицированном тестировании по системе "Казтест", где определяется уровень знания.

Уровень знания государственного языка сотрудников устанавливается на основе национальных стандартов, определяющих коммуникативные требования.

Технология тестирования состоит из диагностического и сертифицированного тестирования.

Предполагается проработать вопрос совершенствования системы оценки уровня знания государственного языка на всех ступенях системы образования. Казахский язык должен стать необходимым и обязательным компонентом итоговой аттестации обучающихся.

Всем заинтересованным в изучении казахского языка лицам предусмотрено оказание широкой государственной поддержки. В числе таких мер: организация бесплатных курсов по уровням образования при центрах по обучению государственному языку, а также привлечение к данной работе метода государственно-частного партнерства.

Предполагается также широкое внедрение дистанционного обучения казахскому языку посредством разработки инновационных форм и методик обучения.

Представителям казахской диаспоры за рубежом будет оказываться политико-дипломатическая, методическая и организационная поддержка в изучении родного языка. Также предполагается организация системы аналитической и исследовательской работы по проблемам соотечественников.

Показатели результатов:

1) количество грантов, предусмотренных на подготовку педагогических кадров по казахскому языку (ежегодно 500 человек);

2) доля мероприятий, направленных на повышение квалификации преподавателей центров обучения государственному языку, организованных с возможностью удаленного доступа в режиме онлайн (в 2013 году – 20%, в 2016 году – 50%, в 2017 году – 65%, в 2018 году – 75%, в 2019 году – 90%);

3) рост числа обучающихся государственному языку (в 2013 году – 30%, в 2016 году – 70%, в 2017 году–- 80%, в 2018 году – 90%, в 2019 году – 100%);

4) доля государственных служащих, владеющих государственным языком на уровне В1 (в 2016 году – 25%, в 2017 году – 28%, в 2018 году – 30%, в 2019 году – 35%), на уровне С1, определяемых по системе "Казтест" (в 2016 году – 5%, в 2017 году – 8%, в 2018 году – 9%, в 2019 году – 10%);

5) доля сотрудников организаций, предоставляющих государственные услуги, а также сотрудников национальных компаний и национальных холдингов, владеющих государственным языком на уровне В1 (в 2016 году – 10%, в 2017 году – 30%, в 2018 году – 32%, в 2019 году – 35%), на уровне С1 определяемых по системе "Казтест" (в 2016 году – 5%, в 2017 году – 7%, в 2018 году – 8%, в 2019 году – 9%).

Второе направление – популяризация и расширение сферы применения государственного языка

Цель: "Популяризация широкого применения государственного языка"

Целевые индикаторы:

1) доля казахоязычного контента в государственных средствах массовой информации (в 2017 году – 70%, в 2018 году – 71%, в 2019 году – 72%).

Алгоритм достижения второй цели предполагает осуществление работы по повышению престижа и расширению сферы применения государственного языка.

1. Широкое применение государственного языка в институтах гражданского общества и средствах массовой информации.

Реализация данной задачи достигается через формирование и закрепление в общественном сознании престижного образа носителя государственного языка. Основная роль в этом направлении отводится средствам PR-технологий. Для этого предполагается организация специальной работы по популяризации и пропаганде государственного языка.

На основе разработки разноплановых позитивных образов и моделей с учетом основных особенностей целевых аудиторий предполагается привлечение к работе по формированию престижного образа носителя государственного языка успешных, статусных лиц, в том числе представителей этносов, владеющих государственным и другими языками.

Данный блок работы потребует также вовлечения творческого потенциала неправительственного сектора в процесс формирования престижного образа носителя государственного языка через механизм государственного социального заказа и средств массовой информации на основе государственного информационного заказа.

В числе планируемых мер – медийная ротация позитивных образов, популяризующих государственный язык во всех видах СМИ, включая Интернет, обеспечение выпуска на государственном языке массовой популярной периодики, организацию комплекса PR-мероприятий для основных целевых аудиторий с выпуском визуальной и имиджевой продукции, средств наглядной агитации.

Необходимым представляется также привлечение к работе по популяризации употребления государственного языка методов государственно-частного партнерства через проведение совместных акций.

Важным компонентом данной системы является популяризация государственного языка как семейной ценности. Путем привлечения к PR-работе известных семей, говорящих на казахском языке, в том числе представителей этносов и зарубежной диаспоры, предполагается организация широкой кампании по популяризации государственного языка как языка внутрисемейного общения.

Наряду с этим потребуется также организация комплекса мер информационно-идеологического характера с привлечением лидеров общественного мнения: информационные и общественные компании, крупные общественные движения, акции и проекты.

Одним из важных элементов работы по формированию общественного мнения предполагается нейтрализация негативных стереотипов в вопросах употребления государственного языка.

Работа в данном направлении будет выстраиваться путем проведения исследовательско-аналитической деятельности по превентивному выявлению негативных стереотипов в сфере употребления и применения государственного языка, определения комплекса необходимых мер.

Основным ресурсом в работе по формированию механизмов общественного порицания негативных аспектов в сфере употребления государственного языка должен стать потенциал неправительственного сектора и масс-медиа.

2. Повышение востребованности государственного языка.

Второй задачей в достижении поставленной цели являются расширение сферы применения государственного языка, интеграция во все сферы жизнедеятельности общества.

Ключевой акцент в данном направлении сделан на усилении роли СМИ в формировании языковой среды посредством создания новых телевизионных каналов, вещающих на государственном языке. Особые возможности в этом плане открываются с внедрением цифрового телерадиовещания.

Также предусмотрены расширение детского и молодежного казахоязычного контента, активное использование потенциала медийной сферы в организации процесса обучения государственному языку через создание специальных обучающих программ, фильмов.

Важным аспектом также является оказание системной поддержки казахоязычным СМИ через систему государственной поддержки интернет-ресурсов на казахском языке.

Особая роль отводится введению обязательных языковых квалификационных требований, предъявляемых к работникам СМИ как людям, непосредственно формирующим языковую культуру общества.

Вместе с этим в данном направлении предусматриваются меры по развитию государственного языка как языка науки, законодательных актов и новых технологий.

В этом аспекте особо актуальной представляется активное развитие собственной научно-технологической языковой базы на основе традиционных и инновационных подходов.

Организация перевода на казахский язык и издание массовым тиражом энциклопедий, научно-публицистической, деловой, художественной и другой литературы с языка оригинала позволят существенно усилить роль государственного языка как языка современной прикладной науки. Также на всех уровнях предоставления электронных услуг в рамках "электронного правительства" предполагается активизация применения казахского языка.

Вместе с тем, предусмотрено расширение применения казахского языка в сфере международных коммуникаций, досуга и развлечений.

Необходимость пополнения репертуаров учреждений культуры новым казахоязычным контентом определила задачу организации и проведения конкурсных мероприятий по стимулированию творческого потенциала на создание новых постановок и проектов на государственном языке, в том числе ориентированных на детскую и юношескую аудиторию.

Безусловной необходимостью должно стать широкое употребление государственного языка при проведении массовых культурных, спортивных и иных общественных мероприятий.

Государственный язык должен стать основным при проведении международных встреч, оформлении договоров, соглашений и иных международных актов.

Особо актуальной представляется активизация использования потенциала государственного языка при организации этнотуристических мероприятий (посещение культурно-этнографических памятников, скаутинг, детские этнотуры и летние этнолагеря).

Показатели результатов:

1) доля государственного социального заказа, направленного на популяризацию государственного языка (10% от общего объема средств, выделяемых на реализацию государственного социального заказа);

2) рост числа новых телевизионных проектов на государственном языке в эфире государственных СМИ (ежегодно на 10% от общего числа телевизионных проектов);

3) доля государственного информационного заказа, ориентированного на поддержку печатных СМИ, выходящих на государственном языке (ежегодно 50%).

Третье направление – повышение уровня языковой культуры казахстанцев

Цель: "Развитая языковая культура как элемент социально-культурного богатства интеллектуальной нации"

Целевые индикаторы:

1) доля упорядоченного терминологического фонда казахского языка (в 2013 году – 20%, в 2016 году – 60%, в 2017 году – 75%, в 2018 году – 90%, в 2019 году – 100%);

2) степени удовлетворенности населения работой ономастических комиссий в части соблюдения принципов прозрачности и общественного доступа к обсуждению процесса принятия решения (в 2013 году – 60%, в 2016 году – 75%, в 2017 году – 80%, в 2018 году – 81%, в 2019 году – 82%).

1. Усовершенствование и систематизация лексического фонда казахского языка.

Реализация данной задачи предполагает прежде всего обеспечение систематизации наименований административно-территориальных единиц.

Совершенствование работы в сфере ономастики предполагает внедрение принципов прозрачности, учета общественного мнения, широкого привлечения институтов гражданского общества и средств массовой информации к процессу принятия решения при проведении ономастических работ.

Для достижения этого потребуются доработка нормативной правовой базы в области ономастики, а также разработка правил написания на государственном языке и транслитерации на русском и других языках наименований географических объектов.

Осуществление идентификации антропонимических наименований и визуальной информации потребует разработки единых требований по идентификации и написанию антропонимических обозначений на государственном языке, а также совершенствования нормативной правовой базы в области художественного оформления визуальной информации.

Особо актуальной является задача по унификации терминологической лексики, пополнению терминологического фонда.

В числе необходимых мер – разработка новых требований по систематизации казахской терминологии, упорядочение терминов и наименований согласно основным правилам, письменным нормам казахского языка.

Данная работа должна проходить с использованием мирового опыта, моделей родственных языков, международных терминов и терминологических наименований, а также при постоянном мониторинге частоты использования новых утвержденных терминов в средствах массовой информации.

Обновление терминологического фонда новыми терминами потребует реконструкции языкового исторического наследия, а также проведения специальной работы по терминоведению и терминографии.

Также требуется пересмотреть методы перевода международных терминов на казахский язык, разработку методов перевода терминов и понятий, а также ведение работ с точки зрения соответствия общепринятых международных аналогов. В этой связи, предусмотрена разработка принципов принятия международных терминов.

Наряду с этим предполагаются создание и размещение единой электронной базы отраслевых терминологий и общего фонда казахской терминологии на веб-сайтах и порталах.

Также особо актуальной является необходимость создания системы, описывающей лексический и грамматический строй языка, а также фиксирующей процессы непрерывных языковых изменений.

2. Проведение комплексной работы по переводу алфавита казахского языка на латинскую графику, его применению во всех сферах общественных отношений, совершенствование языковой культуры.

Проведение комплексной работы по переводу алфавита казахского языка на латинскую графику, его применению во всех сферах общественных отношений.

В целях формирования общественного мнения в данном направлении предусмотрены проведение разъяснительной работы по переводу алфавита казахского языка на латинскую графику, учитывая фонологические особенности казахского языка, применение мер по совершенствованию орфографии казахского языка, подготовку материалов по изучению гражданами нового алфавита, обеспечение их общедоступности.

Кроме того, в процессе перевода алфавита казахского языка на латинскую графику необходимо сохранить для будущего поколения богатое культурное наследие казахского народа, основанное на кириллице. В будущем изданные на кириллице произведения художественной литературы, народного искусства, истории, произведения мировой литературы, переведенные на казахский язык, энциклопедии необходимо переиздать на латинской графике.

Необходимо организовать открытие на теле- и радиоканалах, в периодических печатных изданиях тематических рубрик и программ, посвященных переводу казахского алфавита на латинскую графику.

Необходимо обеспечить издание словарей, правил правописания, разговорников для изучения латинской графики, разработать онлайн-приложения, учебные курсы в электронных версиях для детей и взрослых с применением инновационных IT-технологий.

Необходимы подготовка преподавателей-специалистов, обучающих латинской графике, координация курсов для взрослого населения.

Необходимым компонентом повышения уровня языковой культуры казахстанцев должно стать развитие культуры речи.

Основными мерами в данном направлении станут организация и проведение айтысов, мушайра, дебатных турниров и конкурсов жырау и жыршы.

Дальнейшее совершенствование казахской письменности предполагается через организацию и проведение комплекса конкурсных мероприятий, направленных на повышение грамотности. Вместе с этим, потребуется государственная поддержка периодических печатных изданий, освещающих вопросы развития государственного языка.

Наряду с этим планируются создание и развитие информационно-справочной электронной языковой службы, организация системы обучения навыкам делового официального письма на государственном языке, в том числе через организацию элективных, дополнительных курсов.

Сохранение гармоничной языковой среды – одна из задач совершенствования языковой культуры. В числе необходимых мер – организация и проведение Дня языков народа Казахстана с широким привлечением общественности, деятелей культуры и искусства, СМИ, организация комплекса мероприятий, посвященных тюркской письменности, а также продолжение традиции проведения мероприятий, направленных на пропаганду языковой культуры.

Показатели результатов:

1) количество терминов, утвержденных терминологической комиссией (с нарастающим итогом) (в 2016 году – 18000, в 2017 году – 18000, в 2018 году – 24000, в 2019 году – 27000);

2) степень использования государственного языка в визуальных информациях (в 2013 году – 30%, в 2016 году – 50%, в 2017 году – 70%, в 2018 году – 85%, в 2019 году – 100%).

Четвертое направление – создание благоприятных условий для развития лингвистического капитала

Цель: "Развитие лингвистического капитала казахстанцев"

Целевые индикаторы:

1) доля населения республики, владеющего русским языком (в 2017 году – 89%, в 2018 году – 89%, в 2019 году –89%);

2) доля этносов, охваченных курсами обучения казахскому и родному языкам при этнокультурных объединениях (в 2013 году – 60%, в 2016 году – 70%, в 2017 году – 73%, в 2018 году – 78%, в 2019 году – 80%);

3) доля населения республики, владеющего английским языком (в 2013 году – 10%, в 2016 году – 22%, в 2017 году – 23%, в 2018 году – 25%, в 2019 году – 27%);

4) доля населения республики, владеющего тремя языками (государственным, русским и английским) (в 2013 году – 10%, в 2016 году – 20,5%, в 2017 году – 22%, в 2018 году – 24%, в 2019 году – 25%).

1. Функционирование русского языка в коммуникативно-языковом пространстве.

Реализация четвертого направления предполагает организацию системной работы по обеспечению присутствия русского языка в коммуникативно-языковом пространстве Казахстана.

В рамках этого будет продолжена работа по дальнейшему учебно-методическому и интеллектуальному обеспечению системы обучения русскому языку, а также профессиональному обучению преподавательских кадров.

Информационная поддержка функционирования русского языка будет достигаться посредством обеспечения представленности русского языка в информационном поле Казахстана.

2. Сохранение языкового многообразия в Казахстане.

В рамках данной задачи предполагается, прежде всего, создание условий для обучения родному языку представителей этносов, проживающих в Казахстане. Для этого планируются оказание учебно-методической помощи воскресным школам, а также привлечение опытных педагогов-носителей языка, использование международного опыта и современных технологий при обучении родным языкам.

Наряду с этим предполагается обеспечение необходимых условий для сохранения языков и взаимообогащения культур этносов. В числе необходимых мер – организация культурно-массовых мероприятий с широким информационным сопровождением, обеспечение сохранения исторического и современного письменного наследия этносов. Содействие творческой реализации населения планируется через дальнейшую реализацию культурных и творческих возможностей этносов.

3. Изучение английского и других иностранных языков.

Одним из ключевых компонентов лексического капитала казахстанцев является знание английского языка как средства делового и международного общения.

В рамках данной задачи предусмотрено сохранение широкого образовательного пространства процесса обучения иностранным языкам.

Расширение международного сотрудничества в целях взаимодействия с иноязычной культурой предполагает проведение культурно-массовых мероприятий в рамках межправительственных соглашений – Дни культуры иностранных государств, выставки, показ художественных и документальных фильмов на языке оригинала.

Развитие трехъязычной модели обучения

В рамках данного направления предусмотрена работа по организации специальных мероприятий, направленных на популяризацию и стимулирование идеи трехъязычного образования.

Наряду с этим предусмотрены разработка и выпуск методических материалов для трехъязычной образовательной и воспитательной деятельности в дошкольных организациях и организациях среднего образования.

Широкое освещение указанного направления предусматривается в рамках реализации информационной стратегии по продвижению трехъязычного образования в целевых группах.

Показатели результатов:

1) доля этносов, имеющих этнокультурные объединения, охваченных методической помощью по изучению казахского и родного языков (в 2013 году – 20%, в 2016 году – 60%, в 2017 году – 75%, в 2018 году – 85%, в 2019 году – 100%);

2) доля государственных центров обучения языкам, предоставляющих услуги по изучению английского и других иностранных языков, от общего числа центров (в 2013 году – 50%, в 2016 году – 75%, в 2017 году – 85%, в 2018 году – 86%, в 2019 году – 87%).

Этапы реализации Программы

Реализация Программы осуществляется в три этапа.

На первом этапе (2011-2013 годы) проводился комплекс мер, направленных на усовершенствование нормативно-правовой и методологической базы дальнейшего функционирования и развития языков.

Так, в рамках первого этапа осуществлена работа по совершенствованию стандартов обучения государственному языку, разработана методика аккредитации центров обучения казахскому языку.

Наряду с этим усовершенствована нормативная правовая база в сфере ономастики по обеспечению систематизации наименований административно-территориальных единиц, в сфере терминологии по унификации терминологической лексики, а также в сфере антропонимики по осуществлению идентификации антропонимических наименований и визуальной информации.

Вместе с этим усовершенствована нормативная правовая база в части устранения правовых пробелов и ужесточения ответственности за нарушение законодательства о языках.

На данном этапе введены комплекс организационно-практических мер по популяризации широкого применения государственного языка, созданию благоприятных условий для изучения и сохранения языков этносов, проживающих в Казахстане, а также система мониторинга эффективности результатов.

В рамках второго этапа (2014-2016 годы) реализован комплекс практических мер по внедрению новых стандартов, технологий и методов в области изучения и применения государственного языка, а также сохранения языкового многообразия.

Также организована работа по созданию системы стимулирования овладения государственным языком: введение обязательных минимальных требований по владению государственным языком для государственных служащих, работников сферы обслуживания населения и предоставления государственных услуг. Вместе с этим продолжается работа по популяризации широкого применения государственного языка.

На основе разработанной нормативной правовой базы проведена работа по упорядочению терминологического фонда казахского языка, обеспечению систематизации ономастического пространства.

Третий этап (2017-2019 годы)

В соответствии с национальными стандартами обучения государственному языку будут осуществляться дальнейшее совершенствование методики обучения казахскому языку, достаточное применение государственного языка в социально-коммуникативном пространстве, повышение его статуса, усиление деятельности государства и гражданского общества в сфере информационно-разъяснительной работы по переводу казахского алфавита на латинскую графику, реализация формирования базы учебно-методических пособий казахского языка на латинской графике, а также переиздание литературных и других произведений, выпущенных на кириллице.

Наряду с этим предполагается системный мониторинг степени востребованности государственного языка во всех сферах общественной жизни, качества его надлежащего применения и уровня владения при дальнейшем сохранении позиций других языков.

Будет продолжена работа в сфере ономастики, терминологии, популяризации применения государственного языка, а также по сохранению гармоничной языковой среды.

Необходимые ресурсы

На реализацию Программы на 2011-2019 годы будут направлены средства республиканского и местных бюджетов, а также другие, не запрещенные законодательством Республики Казахстан. Общие затраты из государственного бюджета на реализацию первого этапа Программы составили 19134,9 млн. тенге. Общие затраты из государственного бюджета на реализацию второго этапа Программы составили 9 702,1 млн. тенге.

Общие затраты реализации третьего этапа Программы из государственного бюджета составляют 7264,5 млн. тенге.

Приложение к Государственной программе развития и функционирования языков в Республике Казахстан на 2011 - 2019 годы

План мероприятий
на 2017 - 2019 годы по реализации Государственной программы развития
и функционирования языков в Республике Казахстан на 2011 - 2019 годы

№ п/п	Наименование	Единица измерения	Форма завершения	Сроки исполнения	Ответственные за исполнение	В том числе по годам				Источники финансирования	Код бюджетной Программы
						2017 год	2018 год	2019 год
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
	Цель: достижение эффективных способов обеспечения овладения государственным языком
	Целевые индикаторы:
	доля населения, владеющего государственным языком	%			МКС, МИО	83	85	90
	доля выпускников школ, владеющих государственным языком на уровне В1	%			МОН	80	90	100
	Задача:
	1. Совершенствование и стандартизация методологии обучения государственному языку
	Показатель результатов:
	доля мероприятий, направленных на повышение квалификации преподавателей центров обучения государственному языку, организованных с возможностью удаленного доступа в режиме онлайн	%			МКС, МИО	65	75	90
	Мероприятие
1	Повышение квалификации преподавателей центров обучения государственному языку, организованных с возможностью удаленного доступа в режиме онлайн	млн. тг	информация в МКС	2017 -2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МИО	7,4	13,2	14,7	35,3	МБ
	Задача:
	2. Развитие инфраструктуры обучения государственному языку
	Показатель результатов:
	количество грантов, предусмотренных на подготовку педагогических кадров по казахскому языку	чел.			МОН	500	500	500	1500
	Мероприятие
2	Обучение будущих преподавателей казахского языка в рамках государственного образовательного заказа		информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МОН	предусмотрено в рамках республиканской бюджетной программы 204 100
	Задача:
	3. Стимулирование процесса обучения государственному языку
	Показатели результатов:
	рост числа обучающихся государственному языку (по сравнению с 2013 годом)	%			МКС, ГО	80	90	100
	доля государственных служащих, владеющих государственным языком на уровне В1 (С1), определяемых по системе "Казтест"	%			МКС, МОН	28 (на уровне В1) 8 (на уровне С1)	30 (на уровне В1) 9 (на уровне С1)	35 (на уровне В1) 10 (на уровне С1)
	доля сотрудников организаций, предоставляющих государственные услуги, а также сотрудников национальных компаний и национальных холдингов, владеющих государственным языком на уровне В1 (С1), определяемых по системе "Казтест"	%			МКС, МОН	30 (на уровне В1) 7 (на уровне С1)	32 (на уровне В1) 8 (на уровне С1)	35 (на уровне В1) 9 (на уровне С1)
	Мероприятия
3	Внедрение ежегодной системы контроля уровня знаний на основе системы "Казтест"	млн. тг	информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МОН	63,6	59,6	61,7	184,9	РБ	225 204 108
4	Обеспечение организации тестирования по системе "Казтест" оценки уровня владения казахским языком для государственных служащих и сотрудников организаций, предоставляющих государственные услуги		диагностическое тестирование	2017-2019 годы	МКС, МОН, ГО, НК	не требуется
5	Продолжение работы по совершенствованию системы непрерывного обучения государственному языку "Детский сад – школа – колледж – высшее учебное заведение" на основе международного стандарта уровневого овладения языками		информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МОН	не требуется
6	Оказание государственной поддержки всем лицам для изучения казахского языка, организация бесплатных курсов по уровням образования при центрах по обучению государственному языку для достижения идентичности сферы применения государственного языка	млн. тг	информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МИО, НК, НПО	342,1	347,7	362,3	1 052,1	МБ
7	Проведение мероприятий по стимулированию специалистов, осуществляющих разработку и создание новых, альтернативных, более совершенных, качественных программ обучения государственному языку	млн. тг	ежегодный семинар-тренинг	2017-2019 годы	МКС, НПО	3,4	13,2	13,2	29,8	РБ	240 021
8	Перевод на государственный язык мировой литературы, разработка и выпуск научно-познавательной, энциклопедической, справочно-словарной, методической, детской литературы, инновационных программ, анимационных фильмов (в том числе на латинской графике)	млн. тг	справочные словари, энциклопедическая познавательная, детская литература, анимационные фильмы	2017-2019 годы	МКС	497,7	84,4	84,4	666,5	РБ	240 021
9	Оказание методической и организационной поддержки представителям казахской диаспоры за рубежом в изучении родного языка	млн. тг	ежегодный малый курултай и международный фестиваль искусств	2017-2019 годы	МКС, МИД, МИО	26,4	14,7	14,7	55,8	РБ	240 021
10	Проведение социологических и аналитических исследований по вопросам соотечественников, проживающих за рубежом	млн. тг	информация в МНЭ	2017-2019 годы, раз в год, до 15 февраля года, следующего за отчетным годом	МКС, МИД	2,0	2,0	2,0	6,0	РБ	240 001 103
11	Проведение Всемирного курултая казахов	млн. тг	курултай	2017 год	МКС, МИД, ГО	160,0	-	-	160,0	РБ	240 021
	Цель: популяризация широкого применения государственного языка
	Целевые индикаторы:
	доля казахоязычного контента в государственных средствах массовой информации	%			МИК	70	71	72
	Задача:
	1. Повышение престижа употребления государственного языка
	Показатели результатов
	рост числа телевизионных проектов на государственном языке в эфире государственных СМИ	%			МИК	10	10	10
	доля государственного информационного заказа, ориентированного на поддержку печатных СМИ, выходящих на государственном языке	%			МИК	50	50	50
	Мероприятия
12	Организация работы по популяризации государственного языка через PR-технологии путем проведения совместных акций государственно-частного партнерства с привлечением статусных лиц и известных семей этносов, говорящих на казахском языке		акции, флешмобы	2017-2019 годы	МКС, МОН, МИО, партия "Нұр Отан" (по согласованию), ФРГЯ	не требуется
13	Развитие и пропаганда государственного языка и других языков народа Казахстана через теле-, радиопрограммы и периодические печатные издания, в том числе путем расширения детского и молодежного медийного контента в СМИ на государственном языке		информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МИК	предусмотрено в рамках республиканской бюджетной программы 003
14	Продолжение работы по оказанию системной поддержки казахоязычным СМИ через систему государственной поддержки интернет-ресурсов на казахском языке		информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МИК	не требуется
15	Методическое обеспечение развития и функционирования языков, продвижения, популяризации приоритетов государственной языковой политики, в том числе в СМИ и интернет-ресурсах	млн. тг	информация в МНЭ	2017-2019 годы, раз в год, до 15 февраля года, следующего за отчетным годом	МКС	49,0	30,2	30,2	109,4	РБ	240 021
	Задача
	2. Повышение востребованности государственного языка
	Показатель результатов:
	доля государственного социального заказа, направленного на популяризацию государственного языка	%			МДРГО, МКС, ГО осуществляющие социальные заказы	10	10	10
	Мероприятия
16	Пропаганда казахского языка при организации и проведении общественных движений, совместных акций и проектов в рамках государственного социального заказа и через другие источники в целях популяризации государственного языка среди населения и ускорение перевода делопроизводства частных субъектов на государственный язык		информация в МКС	2017-2019 годы	МДРГО, МКС, ГО, партия "Нұр Отан", ФРГЯ, НК, НПО	не требуется
17	Мероприятия, проводимые в рамках государственного социального заказа, в целях повышения престижа и расширения применения государственного языка, повышения востребованности государственного языка	млн. тг	информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МИО	82,8	104,2	108,5	295,4	МБ
18	Оказание государственной поддержки в обеспечении дубляжа фильмов на государственный язык	млн. тг	информация в МНЭ	2017-2019 годы, раз в год, до 15 февраля года, следующего за отчетным годом	МКС	27,1	134,7	21,2	183,0	РБ	240 033 104
19	Проведение социологических и аналитических исследований по вопросам языковой политики в Республике Казахстан	млн. тг	информация в МНЭ	2017-2019 годы, раз в год, до 15 февраля года, следующего за отчетным годом	МКС	12,0	12,0	12,0	36,0	РБ
20	Реализация проектов по продвижению трехъязычия, работа в интернет пространствах, телепроекты, обеспечение компьютерными программами (базами)	млн. тг	информация в МНЭ	2017-2019 годы, раз в год, до 15 февраля года, следующего за отчетным годом	МКС	66,4	112,6	112,6	291,6	РБ
21	Обеспечение расширения применения казахского языка на всех уровнях оказания электронных услуг в рамках "электронного правительства"		информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МИК, ГО	не требуется
22	Пополнение репертуара организаций культуры (театров, кино, библиотек и др.) новым казахоязычным контентом, в том числе произведениями для детской и юношеской зрительской аудитории		информация в МНЭ	2017-2019 годы, раз в год, до 15 февраля года, следующего за отчетным годом	МКС, МИО	не требуется
23	Обеспечение широкого применения государственного языка при проведении массовых культурных, спортивных и иных общественных мероприятий		информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	ГО, НК	не требуется
24	Обеспечение применения государственного языка в международной деятельности		информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МИД, ГО, НК	не требуется
	Цель: развитая языковая культура – потенциал интеллектуальной нации
	Целевые индикаторы:
	степень удовлетворенности населения работой ономастических комиссий в части соблюдения принципов прозрачности и общественного доступа к обсуждению процесса принятия решения	%			МКС	80	81	82
	доля упорядоченного терминологического фонда казахского языка	%			МКС	75	90	100
	Задача:
	1. Усовершенствование и систематизация лексического фонда казахского языка
	Показатель результатов
	степень использования государственного языка в визуальных информациях	%			МКС, МИО	70	85	100
	Мероприятия
25	Обеспечение работы республиканских терминологических и ономастических комиссий при Правительстве Республики Казахстан, упорядочивание ономастических названий и совершенствование терминологических работ	млн. тг	семинары, комиссии	2017-2019 годы	МКС, МИО	9,2	12,1	12,1	33,4	РБ	240 021
26	Привлечение институтов гражданского общества и СМИ при проведении ономастических и терминологических работ		информация в МНЭ	2017-2019 годы, раз в год, до 15 февраля года, следующего за отчетным годом	МКС	не требуется
	Задача
	2. Совершенствование языковой культуры
	Показатель результатов:
	количество терминов, утвержденных терминологической комиссией (с нарастающим итогом)	единица			МКС	21000	24000	27000
	Мероприятия
27	Создание и обновление государственных топографических и тематических карт, государственных каталогов (бюллетеней) географических названий на государственном языке	млн. тг	информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МСХ	691,0	786,1	829,4	2306,5	РБ	212 259 101
28	Выпуск и издание бюллетеней республиканских терминологической и ономастической комиссий при Правительстве Республики Казахстан, журналов, альманахов по вопросам развития казахского языка	млн. тг	бюллетени "Терминологический вестник", "Ономастический вестник" и журналы	2017-2019 годы	МКС	3,6	9,7	9,7	23,0	РБ	240 021
29	Проведение мероприятий по переходу казахского алфавита на латинскую графику в организациях образования (дошкольные организации, школы, колледжи, ВУЗы и НИИ)		информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МОН, МКС	В пределах предусмотренных средств
30	Обучение синхронному переводу, организация работы по совершенствованию языковой культуры	млн. тг	семинары-тренинги	2017-2019 годы	МКС, ГО	8,0	7,8	7,8	23,6	РБ	240 021
31	Проведение республиканских, (региональных) мероприятий, дней тюркской и казахской письменности, конкурсов среди певцов-сказателей, диспутов, мушайры, а также конкурсов "Государственный язык и СМИ" по актуальным проблемам развития и создания языковой среды	млн. тг	ежегодные семинары, совещания, "круглые столы", конференции	2017-2019 годы	МКС, ГО	21,6	38,3	38,3	98,2	РБ	240 021
32	Проведение мероприятий в регионах, телепроектов, телеигр, телеуроков по вопросам развития языковой культуры, ономастики и терминологии	млн. тг	информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МИО	167,9	181,4	168,4	517,7	МБ
	Цель: развитие лингвистического капитала казахстанцев
	Целевые индикаторы
	доля населения республики, владеющего русским языком	%			МКС, МИО	89	89	89
	доля этносов, охваченных курсами обучения казахскому и родному языкам при этнокультурных объединениях	%			МКС, МИО	73	78	80
	доля населения республики, владеющего английским языком	%			МКС, МИО	23	25	27
	доля населения республики, владеющего тремя языками (государственным, русским и английским)	%			МКС, МИО	22	24	25
	Задачи:
	1. Функционирование русского языка в коммуникативно-языковом пространстве
	2. Сохранение языкового многообразия в Казахстане
	Показатель результатов
	доля этносов, имеющих этнокультурные объединения, охваченных методической помощью по изучению казахского и родного языков	%			МКС, МИО	75	85	100
	Мероприятия
33	Оказание государственной поддержки в организации курсов изучения этнических и государственного языков через воскресные школы республиканских этнокультурных объединений	млн. тг	курсы по изучению государственного языка и родных языков этносов	2017-2019 годы	МКС	22,5	20,0	20,0	62,5	РБ	240 021
34	Разработка и издание учебно-методической, научной, справочной, публицистической литературы для обучения государственному и родному языкам (в том числе на латинской графике)	млн. тг	учебно-методическая, научная, справочная, публицистическая литература	2017-2019 годы	МКС	35,0	35,0	35,0	105	РБ	240 021
35	Проведение республиканских конкурсов, семинаров-тренингов, заседаний "круглых столов" в рамках празднования Дня языков народа Казахстана и Дней славянской письменности	млн. тг	фестиваль, семинары-тренинги, круглые столы	2017-2019 годы	МКС, ГО	12,7	12,4	12,4	37,5	РБ	240 021
36	Проведение социологических и аналитических исследований по изучению языковой ситуации в приграничных регионах Казахстана и регионах, компактно населенных этническими группами	млн. тг	информация в МНЭ	2017-2019 годы, раз в год, до 15 февраля года, следующего за отчетным годом	МКС	4,5	4,5	4,5	13,5	РБ	240 001 103
37	Проведение мероприятий в целях поддержки и сохранения языков этносов в рамках фестиваля языков народа Казахстана	млн. тг	информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МИО	66,7	71,4	76,9	215,0	МБ
	Задача
	3. Изучение английского и других иностранных языков
	Показатель результатов
	доля государственных центров обучения языкам, предоставляющих услуги по изучению английского и других иностранных языков, от общего числа центров	%			МКС, МИО	85	86	87
	Мероприятия
38	Расширение курсов английского и других иностранных языков в государственных центрах по обучению языкам	млн. тг	информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МИО	117,2	121,4	128,6	367,2	МБ
39	Организация курсов обучения языкам государственных служащих в рамках продвижения трехъязычного образования	млн. тг	курсы по обучению языкам	2017-2019 годы	МКС, ЦИО	57,5	57,5	57,5	172,5	РБ	240 021
40	Обеспечение подготовки преподавателей естественно-математических дисциплин в организациях для школ с обучением на трех языках		информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МОН	В пределах выделенных средств из РБ				РБ	204 100
41	Разработка единого языкового стандарта обучения на трех языках (казахский, русский и английский языки)		информация в МКС	2018 год	МОН	не требуется
42	Проведение мероприятий, направленных на стимулирование внедрения трехъязычия	млн. тг	информация в МНЭ	2017- 2019 годы, раз в год, до 15 февраля года, следующего за отчетным годом	МКС, ГО	1,5	7,3	7,3	16,1	РБ	240 021
43	Проведение мероприятий в регионах, направленных на популяризацию идеи трехъязычного образования	млн. тг	информация в МКС	2017-2019 годы, раз в год, до 10 января года, следующего за отчетным годом	МИО	53,6	56,6	56,8	170,0	МБ
	Итого:					1774,7	1454,1	1386,0	4614,8	РБ
						837,7	895,9	916,0	2649,7	МБ

* Объемы расходов по всем уровням бюджета будут определяться (уточняться) в соответствии с законом Республики Казахстан о республиканском бюджете и решениями маслихатов о местном бюджете на соответствующий год.

Примечание: расшифровка аббревиатур:

РБ	–	республиканский бюджет
МБ	–	местный бюджет
ГО	–	государственные органы
МИО	–	местные исполнительные органы
ЦИО	–	центральные исполнительные органы
МКС	–	Министерство культуры и спорта Республики Казахстан
МНЭ	–	Министерство национальной экономики Республики Казахстан
МОН	–	Министерство образования и науки Республики Казахстан
МИК	–	Министерство информации и коммуникаций Республики Казахстан
МИД	–	Министерство иностранных дел Республики Казахстан
МДРГО	–	Министерство по делам религий и гражданского общества Республики Казахстан
МСХ	–	Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан
партия "Нұр Отан"	–	общественное объединение "Партия "Нұр Отан"
ФРГЯ	–	Общественное объединение "Корпоративный фонд "Фонд развития государственного языка"
НК	–	национальные компании
НПО	–	неправительственные организации
СМИ	–	средства массовой информации