"Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесін одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесі Хатшылығының түсіндірмесі

Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Мемлекеттік-құқық бөлімінің 2003 жылғы 26 желтоқсандағы N 1255 Жарлығына түсіндірме

2003 жылдың 23 желтоқсанында Мемлекет басшысы "Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесін одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы" Жарлыққа қол қойды.
Аталған акт Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің 2003 жылғы 3 желтоқсандағы шешім орындау үшін әзірленді және құқық қорғау органдарының қызметін жетілдіруге, олардың экономикалық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы, сондай-ақ есірткі заттарының заңсыз айналымы саласындағы қылмыстарға қарсы күресін жандандыруға бағытталған бірқатар нақты шараларды көздейді.
Жарлықпен Әділет министрлігінің Есірткіге және есірткі бизнесіне қарсы күрес жөніндегі комитеті таратылып, ал оның функциялары мен өкілеттіктері Ішкі істер министрлігінің жаңадан құрылатын Есірткі бизнесіне қарсы күрес және есірткі заттардың айналымын бақылау жөніндегі комитетіне ауысады.
Мұндай шара бұрын болған Комитет мәртебесінің төмендегі, тиісті өкілеттігінің болмауы және құрамының шағындығы себебінен есірткінің қауіпті таралуына қарсы тиімді іс-әрекет ұйымдастыруға қабілетсіз болғанынан туындап отыр.
ІІМ құрылымында құрылатын Комитет құқық қорғау органының функциялары мен өкілеттіктерін иеленеді және жергілікті жерлерде құрылымдық бөлімшелері болады. Оның қызметі республика аумағында есірткі трафигінің және есірткіні заңсыз саудалаудың жолын кесуге, елде есірткіге қарсы күллі қызметті үйлестіруге негізделетін болады. Комитет бұл жұмысқа орталық және жергілікті атқарушы органдарды, сондай-ақ халықтың қалың топтарын тартатын болады.
Қабылданған Жарлықпен Қаржы полициясы агенттігі Экономикалық және сыбайлас жемқорлық қылмысқа қарсы күрес жөніндегі агенттік (қаржы полициясы) болып қайта құрылды. Оған Ішкі істер министрлігінің экономикалық және сыбайлас жемқорлық қылмыстарды анықтау мен тергеу жөніндегі функциялары мен өкілеттіктері қосымша беріледі, бұл құқық қорғау органдары арасында функциялардың қосарлануын болдырмауға мүмкіндік береді.
Қайта ұйымдастырылатын Агенттікке экономиканың қарқынды дамуына, Қазақстанда құқықтық мемлекеттің қалыптасуына кедергі жасайтын аталған қылмыстар түрлерін анықтау мен тергеу жөніндегі функциялар мен өкілеттіктердің жүктелуі экономикалық секторда құқық қорғау қызметін шоғырландыру қажеттілігімен түсіндіріледі.
Бүкіл қылмыстық-атқару жүйесін Ішкі істер министрлігінің құзырынан Әділет министрлігіне бұдан бұрын болған өткізу тұтастай алғанда өзін ақтап отыр. Осы орайда аталған Жарлықта көзделген, қылмыс жасады деп күдік артылған және айып тағылған адамдарды қамту және тергеу изоляторларында жазасын өтеп отырған сотталғандарға қатысты қылмыстық жазаларды орындау жөніндегі функциялар мен өкілеттіктерді Ішкі істер министрлігінен Әділет министрлігіне беру заңды қадам болып табылады. Осылайша, қылмыстық қудалау органдарынан ендігі жерде адамдарды қамауда ұстау мен қылмыстық жазаны өтеу жүйесі толық бөлінеді.
Тіркеу қызметінің тармақталған желісіне ие Әділет министрлігіне сол сияқты Қазақстан Республикасының азаматтарына олардың жеке басы куәліктері мен паспорттарын құжаттау және беру жөніндегі функциялар мен өкілеттіктер өткізіледі. Аталған шара жеке тұлғаны сәйкестендірудің, азаматтарды есепке алу мен тіркеудің біртұтас жүйесін құруға мүмкіндік береді, мұның өзі тұтас алғанда азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету мүдделеріне сай келеді.
Бұған қоса, қабылданған Жарлықпен Үкіметке кеден органдарына жедел-іздестіру қызметін жүзеге асыру құқығын беру бөлігіне кейбір заң актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізуді көздейтін заң жобасын Қазақстан Республикасы Парламентінің қарауына енгізу тапсырылады. Мұның өзі контрабанданы неғұрлым тиімді құрықтау, соның ішінде Қазақстанның құқық қорғау органдарымен, сондай-ақ басқа мемлекеттердің кеден органдарымен тығыз өзара іс-қимыл арқылы құрықтау мақсатында кедендік бақылау органдарының мүмкіндіктерін пайдалануға септігін тигізеді.

"О мерах по дальнейшему совершенствованию системы государственного управления Республики Казахстан"

Комментарий секретариата Совета безопасности Республики Казахстан к Указу Президента Республики Казахстан от 23 декабря 2003 года N 1255

23 декабря 2003 года Главой государства подписан Указ "О мерах по дальнейшему совершенствованию системы государственного управления Республики Казахстан".

Данный акт подготовлен во исполнение решения Совета безопасности Республики Казахстан от 3 декабря 2003 года и предусматривает ряд конкретных мер, направленных на совершенствование деятельности правоохранительных органов, активизацию их борьбы с экономической и коррупционной преступностью, а также с преступлениями в сфере незаконного оборота наркотиков.

Указом упраздняется Комитет по борьбе с наркоманией и наркобизнесом Министерства юстиции, а его функции и полномочия переходят вновь образуемому Комитету по борьбе с наркобизнесом и контролю за оборотом наркотиков Министерства внутренних дел.

Такая мера вызвана тем, что существовавший прежде Комитет по причине низкого статуса, отсутствия соответствующих полномочий и малочисленности оказался неспособным организовать эффективное противодействие опасному распространению наркотиков.

Создаваемый в структуре МВД Комитет будет обладать функциями и полномочиями правоохранительного органа и иметь структурные подразделения на местах. Его деятельность будет акцентирована на пресечении наркотрафика и нелегальной торговли наркотиками на территории Республики, координации всей антинаркотической деятельности в стране. К этой работе Комитетом будут привлекаться центральные и местные исполнительные органы, а также широкие слои населения.

Принятым Указом Агентство финансовой полиции преобразовано в Агентство по борьбе с экономической и коррупционной преступностью (финансовая полиция). Ему дополнительно передаются функции и полномочия Министерства внутренних дел по выявлению и расследованию экономических и коррупционных преступлений, что позволит исключить дублирование функций между правоохранительными органами.

Возложение на реорганизуемое Агентство функций и полномочий по выявлению и расследованию указанных видов преступлений, препятствующих поступательному развитию экономики, становлению правового государства в Казахстане, объясняется также необходимостью сконцентрировать правоохранительную деятельность в сфере экономики.

Состоявшаяся ранее передача всей уголовно-исполнительной системы из ведения Министерства внутренних дел в Министерство юстиции в целом оправдывает себя. В этой связи, закономерным шагом становится предусмотренная данным Указом передача из МВД в Минюст функций и полномочий по содержанию лиц, подозреваемых и обвиняемых в совершении преступлений, и исполнению уголовных наказаний в отношении осужденных, отбывающих наказания в следственных изоляторах. Таким образом, от органов уголовного преследования теперь полностью отделяется система содержания лиц под стражей и отбывания уголовного наказания.

В Министерство юстиции, обладающее разветвленной сетью регистрационной службы, также передаются функции и полномочия по документированию и выдаче гражданам Республики Казахстан удостоверений личности и паспортов. Данная мера позволит создать единую систему идентификации личности, учета и регистрации граждан, что в целом отвечает интересам обеспечения прав и свобод граждан.

Кроме того, принятым Указом Правительству поручено внести на рассмотрение Парламента Республики Казахстан проект закона, предусматривающий изменения и дополнения в некоторые законодательные акты в части наделения таможенных органов правом осуществления оперативно-розыскной деятельности. Это позволит использовать возможности органов таможенного контроля в целях наиболее эффективного пресечения контрабанды, в том числе посредством тесного взаимодействия с правоохранительными органами Казахстана, а также таможенными органами других государств.