Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы. 2003 жылғы 10 ақпан N 1019

Алматы қаласын одан әрi дамыту және оның елдiң мәдени, ғылыми, бiлiм беру және қаржы орталығы ретiндегi тұғыр-шебiн орнықтыру мақсатында "Алматы қаласының ерекше мәртебесi туралы" 1998 жылғы 1 шiлдедегі Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қаулы етемін:

1. Қоса берiліп отырған Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.

2. Қазақстан Республикасының Үкiметi бір ай мерзiм iшiнде Бағдарламаны iске асыру жөніндегi 2003-2005 жылдарға арналған iс-шаралар жоспарын (I кезең) әзiрлеп, бекiтсiн.

3. Орталық және жергiліктi атқарушы органдар:
Бағдарламаны iске асыру жөнінде шаралар қолдансын;
Алматы қаласының әкiмiне жартыжылдықтың қорытындылары бойынша 20 қаңтарға және 20 шілдеге Бағдарламаның орындалу барысы туралы ақпарат берiп отырсын.

4. Алматы қаласының әкiмi жылына екi рет, жартыжылдықтың қорытындылары бойынша 1 ақпанға және 1 тамызға дейiн Қазақстан Республикасы Президентiнiң Әкiмшiлiгі мен Қазақстан Республикасының Үкіметiне Бағдарламаны iске асыру барысы туралы жиынтық талдау ақпаратын беретiн болсын.

5. Бағдарламаның орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жүктелсін.

6. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Қазақстан Республикасы
Президентінің
2003 жылғы 10 ақпандағы
N 1019 Жарлығымен
БЕКІТІЛГЕН

АЛМАТЫ ҚАЛАСЫН ДАМЫТУДЫҢ 2003-2010 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАСЫ

Бағдарламаның паспорты

Атауы Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға
арналған мемлекеттiк бағдарламасы

Әзiрлеу үшін Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Алматы
негіз қаласын дамыту жөнiндегi мiндеттер туралы" 2002
жылғы 30 мамырдағы кеңесте берген тапсырмасы, N
01-10.6 хаттама

Әзiрлеушілер Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттiк
жоспарлау министрлiгi, Алматы қаласының әкiмдiгi

Мақсаты Қаланың ерекше, яғни республикалық маңызы бар қала
мәртебесiне сәйкес жаңа келбетін қалыптастыру және
республиканың қаржы, ғылыми, білiм беру, мәдени және
туристік орталығы ретiндегі айқындамасын нығайту

Мiндеттерi қала және оның шеткерi аймағы экономикасының
мақсатты функционалдық-салалық құрылымын құру;
қаланың және оның маңындағы аумақтардың қалыпты
және тұрақты тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету үшiн
ұйымдастыру-экономикалық және нормативтік құқықтық
жағдайлар жасау;
Алматы қаласының ерекше мәртебесiне сәйкес қазiргi
заманғы инфрақұрылым құру;
экономика салаларында ғылымды қажет ететiн
өндірістерді және инновациялық технологияларды
дамыту;
кедейлiктiң ауқымын қысқарту;
жұмыссыздықтың деңгейiн елдiң тұрақты
әлеуметтiк-экономикалық дамуын қамтамасыз ету
процестерiне қауiп төндiрмейтiн өлшемдерге дейiн
төмендету, әрбiр отбасының ең кемiнде бiр мүшесiн
жұмыспен қамту;
жоғары деңгейде қайта өңдеу өнiмдерi экспортының
өсiмiн ескере отырып, әлем елдерiмен тығыз
әрiптестiк байланыстар орнату;
туризмдi дамыту жөнiнде ұйымдастыру және құқықтық
шаралар кешенiн әзiрлеу, тиiмдi және бәсекеге
қабiлеттi туризм индустриясын құру;
қаланы дамытудың Бас жоспарына сәйкес оның тиiмдi
жұмыс iстеуiне және экономикалық өсiп-өркендеуiне
ықпал ететiн қала құрылысының неғұрлым ұтымды
шешiмдерiн анықтау;
мемлекеттiк активтердi және қаланың тыныс-
тiршiлiгiн қамтамасыз ететiн объектiлердi басқарудың
тиiмдiлiгiн арттыру;
қаланың экологиялық жағдайын жақсарту және
ықтимал дүлей апаттар мен табиғи зiлзалаларға
әрдайым дайын болуын қамтамасыз ету;
Алматы қаласының республиканың қаржы, ғылыми,
бiлiм беру, мәдени және туристiк орталығы ретiндегi
бет-бейнесiн қолдау

Iске асыру 2003-2010 жылдар
мерзімі I-кезең - 2003-2005 жылдар
2-кезең - 2006-2010 жылдар

Қажеттi Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға
ресурстар мен арналған мемлекеттiк бағдарламасын iске асыруға
қаржыландыру республикалық, жергіліктi бюджеттердiң және халықтың
көздері қаражаты, халықаралық қаржы-экономикалық ұйымдардың
гранттары, шетелдiк және отандық инвестициялар
пайдаланылады. Бюджет қаражатын қоса алғанда,
инвестициялық ресурстарға жалпы қажеттiлiк 711
миллиардтан астам теңгенi, соның iшiнде 2003-2005
жылдарға - 230 млрд. теңгенi құрайды.
Дамыту бағдарламалары бойынша iс-шараларды iске
асыруға 2003 жылы мемлекеттiк бюджетте 8630,2 млн.
теңге, оның iшiнде республикалық бюджеттен 4706 млн.
теңге, жергiлiктi бюджеттен 3924,8 млн. теңге
көзделедi. Келесi жылдарға арналған қаржыландырудың
нақты көлемдерi кезектi қаржы жылына арналған
республикалық бюджеттi және Алматы қаласының
бюджетiн қалыптастыру кезiнде қаржылық
мүмкіндiктерге қарай айқындалатын болады.

Күтiлетiн Бағдарламаны iске асыру қаланың қаржы, өндiрiстiк,
нәтижелер кадрлық, ғылыми және мәдени әлеуетiн мейлiнше
мүмкiндiкпен пайдалану үшiн жағдайлар жасауға ықпал
етуге және осының негiзiнде мегаполистiң және оның
маңындағы елдi мекендердiң халқы тұрмысының деңгейi
мен сапасын арттыруға тиiс.
Алматы қаласының аса iрi қаржы, ғылым, бiлiм беру
және туристiк орталық ретiндегi рөлiн арттыру қала
экономикасының құрылымын бiршама өзгертедi. Осы
кезеңде сауда, көлiк, коммуналдық шаруашылық,
байланыс, ойын-сауық, индустриясы, туризм және
халыққа көрсетiлетiн басқа да қызметтер ілгерi
қарқынмен дамиды. Осы салаларды жеделдете дамыту
өндiрiс саласындағы шағын кәсiпкерлiктi мемлекеттiк
қолдаумен қатар халықты жұмыспен қамту проблемасын
iс жүзiнде шешетiн болады. Қалада тұтас алғанда 80
мыңнан астам жаңа жұмыс орны ашылады.
Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға
арналған мемлекеттiк бағдарламасын ойдағыдай iске
асыру қуатты мультипликативтiк әсер есебiнен бүкiл
елдiң дамуы мен гүлденуiне ықпал етуге тиiс.

Кiрiспе

Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Алматы қаласын дамыту жөнiндегi мiндеттер туралы" 2002 жылғы 30 мамырдағы кеңесте берген тапсырмасына сәйкес әзiрлендi, N 01-10.6. хаттама.
Оны әзiрлеу Алматы қаласының қазiргі әлеуетiн сақтау және шеткерi аймақтары мен рекреациялық маңайын дамытумен өзара байланыста бiртiндеп арттыру жолымен одан әрi дамыту стратегиясын белгілеу қажеттілiгiнен туындады.
Осы Бағдарлама Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2001 жылғы 27 шiлдедегi N 1014 қаулысымен мақұлданған, Алматы қаласын аймақтық қаржы орталығы ретiнде дамыту тұжырымдамасының ережелерiн дамытады.
Қазiргi уақытта қала тұрақты экономикалық өркендеу кезеңiнде. Өнеркәсiп өндiрiсiнiң, күрделi құрылысқа инвестициялардың, тұрғын үйдi пайдалануға берудiң, көрiктендiру және көгалдандыру жөнiндегi жұмыстардың, бюджетке салықтар мен төлемдердi жинаудың көлемi арта түсуде.
Сонымен қатар, қаланың қарқынды дамуына қаланың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету жүйелерiнiң жұмыс iстеуiне, көлiк инфрақұрылымын дамытуға, қала құраушы сипаттағы және кейбiр басқа да мәселелерге қатысты бiрқатар проблемалар кедергi келтiруде. Осы Бағдарлама олардың қаланың және iшiнара республиканың әлеуметтік-экономикалық дамуына терiс әсерiн жою мақсатында әзiрлендi.
Онда тек қазiргi таңдағы проблемаларды шешу көзделiп қана қоймай, қаланың 2010 жылға дейiнгi дамуының жалпы бағдары мен қажеттiлiктерiне сәйкес келетiн негiздер қаланады.
Бағдарламада Алматы қаласында экономикалық даму деңгейiн және тұрмыс сапасын көтеруге, iскерлiк, ғылыми, мәдени және туристiк орта құруға бағытталған экономикалық, әлеуметтiк, ұйымдастырушылық және техникалық шаралардың жиынтығы айқындалған.

1. АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАЙ-КҮЙІН ТАЛДАУ

1.1. Жалпы сипаттама

Алматы қаласының тыныс-тiршiлiгiн реттеу оның тиiмдi дамуына кепілдiк беру мақсатында қабылданған "Алматы қаласының ерекше мәртебесi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының негiзiнде жүзеге асырылады.
Қала Iле Алатауының солтүстiк баурайында Үлкен Алматы мен Кiшi Алматы өзендерi аралығы аңғарының ұштығында орналасқан. Алматының ең солтүстік нүктесi теңiз деңгейiнен 670 метр жоғары, ең оңтүстiк нүктесі - 970 метр жоғары белгіде орналасқан.
2002 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша қаланың аумағы 287,6 шаршы километрдi, тұрақты халқының саны - 1136,1 мың адамды, халықтың тығыздығы - 1 шаршы километрге шаққанда 3964 адамды құрайды. Қала 6 ауданнан тұрады.
2001 жылы Алматы қаласының үлесiне республиканың жалпы iшкi өнiмiнiң 15,4%-i, өнеркәсiп өнiмiн өндiрудiң 5%-i, негiзгi капиталға инвестициялардың 10%-i, бөлшек сауда операцияларының 40%-i, сыртқы сауда айналымының 16,3%-i сай келдi.
Қаланың аумағында республиканың барлық коммерциялық банктерінің 75%-i және зейнетақы активтерiн басқару жөнiндегi жеке компаниялардың басым көпшiлiгi орналасқан, бұл оның елдiң қаржы орталығы ретіндегі рөлiн айқындайды.
Шетелдiк инвестициялар, негiзiнен, көлiк пен байланыс, сауда, ойын-сауық индустриясы сияқты неғұрлым табысты және тез өтемдi қызмет салаларында шоғырлануда. Аймаққа шетелдiк инвесторлардың күн өткен сайын қызығушылығы оның әлi iске асырылмаған мол әлеуеті мен инвестициялық тартымдылығының куәсi.
Қала республикалық бюджеттi қалыптастыруда маңызды рөлге ие. 2001 жылдың қорытындылары бойынша республикалық бюджеттiң 25%-i Алматы қаласы салық төлеушiлерiнiң салық түсiмдерi есебiнен қалыптасты.
Алматы қаласы елдiң қаржы, ғылыми және мәдени орталығы ретінде жоғары инвестициялық тартымдылығымен және астаналық функцияның бір бөлiгiн атқара отырып, халықаралық маңызы бар мегаполистiң iскерлiк келбетiне ие болуда. Сити-менеджментте қазiргi заманғы басқару технологиялары мен қаржы құралдары пайдаланылады, тұрғын үй-коммуналдық саласында институционалдық және құрылымдық реформалар, қаланың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету жүйелерiн оңтайландыру мен монополиясыздандыру жүргiзiлдi.
Алматы республиканың аса iрi жол торабы болып табылады. 2001 жылы оның көлiк тораптары арқылы республиканың барлық автомобиль тасымалының бестен бiр бөлiгi және әуе тасымалдарының үштен бір бөлiгi жүзеге асырылды.
Алматы ғылым, бiлiм беру, денсаулық сақтау, мәдениет мекемелерiнiң дамыған желiсiмен ерекшеленедi, оның аумағында әлемнiң көптеген елдерiнiң елшiлiктерi мен өкiлдiктерi, iрi шетелдiк компаниялар, республикалық қоғамдық бiрлестiктердiң көпшiлігінiң штаб-пәтерлерi орналасқан.
Сонымен бiрге қала жоғары сейсмикалық белсендiлiк аймағында орналасқандықтан табиғи зiлзала туындау қаупi, таудан сел жүру және қаланың едәуiр аумағын, әсiресе, қар еру мен нөсер жауын кезiнде су басу қаупi бар.

1.2. Әлеуметтiк сала

Демографиялық ахуал
Астананың қоныс аударуына байланысты қала халқының бiршама азаюы байқалды. 2002 жылғы 1 қыркүйектегi жағдай бойынша Алматы қаласының экономикалық бейiмдi халқы 566,5 мың адамды (49,6%) құрады, 17%-i - 15-тен 24 жасқа дейiнгi жастар, 14%-i - зейнеткерлер.
1999 жылдан бастап халықтың табиғи өсуiнiң оң сальдосы қалыптасты. 2002 жылдың 9 айында ол 40,9%-ке өсiп, 2457 адамға жеттi. 1999 жылмен салыстырғанда үшінші және төртiншi баланың туылуы тиiсiнше 18 және 27%-ке ұлғайды. 2002 жылғы 1 қазанға 1000 тұрғынға алғанда бала туу коэффициентi - 13,4, қайтыс болу коэффициентi - 10,5 болды.
1998 жылдан бастап көшi-қонның оң сальдосы қалыптасуда, көшi-қонның өсуi шамамен 2300-4600 адам шегiнде өзгеруде. Келген де, кеткен де азаматтардың негiзгi құрамы еңбекке қабiлеттi жастағы адамдар болып табылады.
Демографиялық дамудың негiзгi проблемасы халықтың өлiм-жiтiмiнiң жоғары деңгейi, сондай-ақ әлеуметтiк маңыздағы аурулармен сырқаттануы болып табылады.
Тұрмыс деңгейi
2001 жылдың 9 айында қала бойынша орташа айлық еңбекақы 27022 теңгенi, орташа айлық табыс 16200 теңгенi құрады, бұл 2001 жылдың осындай көрсеткiшiнен тиiсiнше 18,3 және 19,1%-ке жоғары. Бұл ретте нақты табыс 10,7%-ке өстi.
Кедейлiк деңгейiнен төмен тұрмыстағы және әлеуметтiк қорғалуға мұқтаж қала тұрғындары санының төмендеуi байқалады. Қала тұрғындарының осы санатының халықтың жалпы санындағы үлесi 1,9%-тi (21,4 мың адам) құрайды.
Қаланың ерекшелiгi бүкiл халқының 14%-i зейнеткер жасында екенi болып табылады. 2001 жылы әлеуметтiк бағдарламаларға алдындағы жылмен салыстырғанда 38,2% өсiммен 1,8 млрд. теңге жұмсалды. 2002 жылы жоғарыда аталған мақсаттарға арналған шығыстардың өсiмi 2001 жылға қарағанда 38,8%-тi құрады.
Проблемалар:
жергiлiктi бюджеттiң әлеуметтiк бағдары салдарынан оған түсетiн елеулi ауыртпалық;
нақты жұмыссыздықтың жоғары деңгейi (экономикалық бейiмдi халықтың 9,5 %-iнiң тұрақты жұмысы жоқ).
Денсаулық сақау
Қаланың аумағында 250 емхана және 57 аурухана жұмыс iстейдi, олардың тиiсiнше 41-i мен 49-ы мемлекет меншiгiнде.
Соңғы жылдарда денсаулық сақтау объектiлерi желiсiн амбулаториялық-емханалық көмектi дамыту жағына қайта бағдарлау жүргiзiлдi. Өзiнiң маңыздылығы жағынан бiрегей медициналық ұйымдар - медбикелiк күтiм ауруханасы, хоспис ұйымдастырылды.
1993 жылдан берi мемлекеттiк емес денсаулық сақтау ұйымдарының желiсi 18 есе өстi. 2001 жылы мемлекеттiк емес денсаулық сақтау ұйымдары мен емдеу iсiмен жекеше айналысатын дәрiгерлер қала халқына амбулаториялық көмек көрсету көлемiнiң 14,7%-iн және стационарлық көмек көрсету көлемiнiң 4,8%-iн қамтамасыз еттi.
Қаланың дәрiханалық ұйымдар желiсi шамамен 700 объектiнi құрайды. Сырқат азаматтарға тегiн босатылатын дәрі-дәрмек құралдарының түр-түрі кеңейтiлдi.
Денсаулық сақтау проблемалары:
медициналық мекемелердiң қажеттi материалдық-техникалық құралдармен жеткiлiктi жабдықталмауы, оларды ақпараттық қамтамасыз ету мен өзара iс-әрекетiнiң бiрыңғай жүйесiнiң болмауы;
фармацевтикалық және медициналық өнеркәсiп дамуының төмен деңгейi;
сәби жасындағы балалардың мамандандырылған экологиялық таза тағамдармен жеткiлікті қамтамасыз етілмеуi.
Бiлiм беру
Алматы республиканың зияттық және бiлiм беру орталығы болып табылады. Қаланың 70%-тен астам халқының жоғары, жалпы орта және кәсіптік орта бiлiмi бар. Қаланың аумағында 153 мектепке дейiнгi бала мекемесi, 230-дан астам мемлекеттік және жеке жалпы бiлiм беру мектебi, 73 жоғары оқу орны, 71 ғылыми ұйым, оның iшiнде 9-ы жоғары оқу орындарының жанындағы, сондай-ақ 18 жобалау ұйымы орналасқан. Қаланың үлесiне елдiң барлық студенттерінің үштен бір бөлiгi келедi.
Бес-алты жасар балалардың мектепке дейiнгi дайындығын ұйымдастыру үшін жағдайлар жасалған.
Орта бiлiм беру жүйесiнде пәндердi тереңдетiп оқытатын мекемелердiң саны жыл сайын 3-5%-ке өсуде. 90 мектепте ғылыми қоғамдар ашылған, онда 80 мың оқушы ғылыми-iзденiс жұмысымен шұғылдануда, бұл олардың дайындық деңгейiне оң әсерiн тигiзедi.
Бiлiм беру саласындағы негiзгi проблемалар:
кейбiр объектiлер мен инженерлiк коммуникациялардың қанағаттанғысыз материалдық-техникалық жай-күйi;
мектептердегi белгiленген нормативтерден артық оқушы саны;
бiлiм берудiң барлық деңгейлерiндегi сабақтастық жүйесiнiң жеткiлiксiз дамуы;
еңбек нарығының талаптарына сәйкес бiлiктi жұмысшы кадрлар мен мамандарды даярлаудың жеткіліксiз деңгейi болып табылады.
Мәдениет және спорт
Алматы қаласында республиканың жетекшi театр-концерт, мұражай және кiтапхана ұйымдары шоғырланған. Мәдениет объектiлерiнiң желiсi әртүрлi меншiк нысанындағы 270 ұйымнан тұрады, оның iшiнде мемлекеттiк меншiктегi 65 ұйым бар.
Абай атындағы опера және балет театрының ғимаратын қайта жаңғырту аяқталды, ол қаланың коммуналдық меншiгiне берiлдi, кинотеатрларды қайта жаңғырту жүргiзiлуде. Н.Сац атындағы Республикалық жасөспiрiмдер мен балалар театры және Қазақ мемлекеттiк цирк коммуналдық меншiкке берілдi.
Алматыда республика мен қаланың тарихи мұрасы болып табылатын 126 сәулет және монументалдық өнер ескерткiшi бар.
Алматының аумағында 959 спорт ғимараты орналасқан, оның 86%-i қаланың коммуналдық меншiгiнде. Аймақтың әрбiр төртiншi тұрғыны әртүрлi спорт түрлерiмен айналысады.
"Олимпикс" мұз айдыны сарайы салынды, Б.Шолақ атындағы спорт және мәдениет сарайына, қаланың коммуналдық меншiгiне берiлген биiк таудағы "Медеу" мұз айдынына қайта жаңғырту жүргiзiлдi.
Мәдениет пен спортты дамытудың проблемалары:
көптеген мәдениет пен спорт объектiлерiнiң қанағаттанғысыз материалдық-техникалық жай-күйi;
жоғары кәсiпқой спортшыларды даярлау жүйесiнiң болмауы.

1.3. Өнеркәсiп және энергетикалық кешен

Өнеркәсiп
2002 жылы өнеркәсiп өндiрiсiнiң құрылымында өнiмнiң 91,9%-i өңдеушi өнеркәсiпке (37,5% - тамақ өнiмдерiн өндiруге, 11,2% - целлюлоза-қағаз өнеркәсiбiне және баспа iсiне, 17,0% - машина жасау саласына, 12,3% - металлургия өнеркәсiбiне және металл бұйымдарын шығаруға), 8,1%-i - электр энергиясын, газды және суды өндiру мен таратуға тиесілi болды.
Алматы қаласының өнеркәсiп секторы 1996-2001 жылдары елеулi өзгерiстерге ұшырады. Тиiмсiз және тоқтап тұрған өндiрiстердi қайта ұйымдастыру, демпингке қарсы және импорт алмастыру саясатын жүргiзу жөнiнде шаралар қолданылды, шаруашылық жүргiзудiң шағын нысандарына қолдау көрсетiлдi. Нәтижесiнде 1996 жылдан бастап өндiрiс көлемдерiнiң жыл сайынғы өсуi байқалады (1-кecтe). Өнеркәсiп кәсiпорындарының саны осы кезеңде 3,5 есеге, оның iшiнде шағын кәсiпорындар 4,6 есеге өстi.

1-кесте

Өнеркәсiп өнiмдерін өндiру көлемiнiң серпiнi

___________________________________________________________________
1998ж. 1999ж. 2000ж. 2001ж. 2002ж. 10 айы
___________________________________________________________________
Өнеркәсiптің тауарлы
өнiмдерiнiң көлемi - 59119 63857 82371 100795 90015
барлығы млн.теңге

Өсу қарқыны, өткен 105,9 105,2 127 122,9 109,4
жылмен салыстырғанда
%-пен

Алматы қаласы 7,1 5,6 4,6 5,1 4,9
өнеркәсіп өндiрiсi.
нiң жалпы
республикалық
көлемдегі үлесi, %
___________________________________________________________________

Iрi және орта кәсiпорындар ИСО 9000 сериясының халықаралық стандарттарына сәйкес келетiн сапа жүйелерiн енгiзуде және сертификаттауда.
Сонымен бiрге, 2001 жылдың аяғына өндiрiстiк қуаттар тоқыма және тiгiн өнеркәсiбiнде мақта-мата жiбiн иiруде - 7,7%, мақта-мата бұйымдары бойынша - 9,4%, кiлем және кiлем бұйымдары бойынша - 20,6%, былғары аяқ киiм шығаруда - 11,7% қана пайдаланылған. Алматы қаласы тұрғындарының қаланың өз өнiмдерiн тұтыну қажеттiлiгi мақта-матаға 16%-ке, тоқыма бұйымдарына - 1%-ке, аяқ киiмге - 6,9% қамтамасыз етiледi.
Металл кесу станоктары, кiр жуу машиналары, ауыл шаруашылығы машиналарына арналған жабдықтар мен қосалқы бөлшектер, оң және одан көп жолаушыларды тасымалдауға арналған автомобильдер, тiркемелер мен жартылай тiркемелер, автокөлiкпен жүк таситын және мамандандырылған автомобильдер өндiрiсiндегi қуаттар 10-40%-ке ғана пайдаланылуда.
Ағаш өңдеу өнеркәсiбi өндiрiстiк қорларының жүктемесiнде аздаған жетiмсiздiктер бар.
Негiзгi проблемалар:
табиғи тұрғыдан тозған және моральдық ескiрген өндiрiстер мен технологиялар үлесiнiң жоғарылығы;
кооперациялық байланыстардың жеткiлiксiз дамуы;
тоқтап тұрған өндiрiс қуаттарының болуы;
өнеркәсiп секторының ғылыми-техникалық және қаржы саласымен байланысының әлсiздiгi;
қаржы ресурстарының тапшылығы мен өндiрiстiк қорлармен жеткiлiктi қамтамасыз етілмеу болып табылады.
Энергетикалық кешен
Қаланың энергетикалық кешенi 3 автономды жылу беру аймағынан тұрады:
1) Қаланың орталық және батыс бөлiктерiне орталықтандырылған жылу беру аймағы (жылыту аймағы) ЖЭО-1, ЖЭО-2 және Батыс жылу кешенiнiң (БЖК) жылу қазандықтары беретiн жылумен 80%-ке,
жергiлiктi жылу қазандықтары және автономды жылу жүйелерi (АЖЖ) беретiн жылумен 20%-ке қамтамасыз етiледi;
2) қаланың солтүстiк бөлiгiне жылу беру аймағы, жылуды тұтынудың 85%-i жергiлiктi жылу қазандықтары мен АЖЖ-дан, 15%-i солтүстiк-шығыс жылу кешенiнен (СШЖК) қамтамасыз етiледi. ЖЭО-3 Энергетик кентiн жылумен қамтамасыз етедi;
3) қаланың оңтүстiк бөлiгiне орталықтандырылған жылу беру аймағы 80%-ке "Орбита" аудандық жылу қазандықтарынан (ОАЖҚ), оңтүстiк-шығыс аудандық жылу қазандықтарынан (ОШАЖҚ), 20%-ке - жергiлiктi жылу қазандықтарынан және АЖЖ-дан қамтамасыз етiледi.
Қаланың мұқтаждары үшiн электр және жылу энергиясын өндiрушiлер "АПК" ЖАҚ (85%), "Алматыжылукоммунэнерго" АҚ (12%), СШЖК (3%) болып табылады.
Энергиямен қамтамасыз етудегi негiзгi проблемалар:
Жылумен және электрмен қамтамасыз ететiн ұйымдар жабдықтарының барынша моральдық және табиғи тозуы (ЖЭО-1,3 - 59%, ЖЭО-2 -25%, БЖК - 19%, Қапшағай ГЭС-i - 23%, ГЭС каскады - 75%, РКТ - 40%, APЭK - 33%, ГЭРС - 30%);
жылу және электр желiлерiнiң табиғи тозуы (тиiсiнше 40% және 34,6%-ке);
жабдықтардың көпшiлiгiнiң моральдық және табиғи тозуынан электр және жылу желiлерiнде жоғары ысырап болуы;
энергия жүйесiнiң жылу станцияларынан атмосфераға зиянды заттардың рұқсат етiлген шектi шығарылымдар нормативiнен 2 есеге артуы болып табылады.
Ғылым және инновациялық қызмет
жұмыс iстейтiн ҒЗИ, жоғары оқу орындары мен кәсiпорындардың базасында технологиялық парктер және ақпараттық технологиялар парктерiн құру жолымен республика экономикасының салаларында инновациялық технологияларды жеделдетiп дамыту, енгiзу және тарату үшiн Алматы қаласында елеулi әлеует бар.
Ядролық физика институтының (ЯФИ) материалдық және кадрлық базасы радиациялық технологияларды пайдалана отырып, ғылыми-зерттеу және өндiрiстiк қызметтi жүргiзуге мүмкiндiк бередi. ЯФИ активiнде республиканың әлеуметтiк-экономикалық дамуы үшiн принциптi маңызға ие әзiрленiмдер бар.
Инновациялық дамуды тежейтiн проблемалар:
заңнамалық базаның инновациялық қызметтi ынталандыру тұрғысынан жетiлмегендiгi;
ғылыми және қолданбалы әзiрленiмдердi жоспарлау және олардың экономика талаптарына икемдеу жүйесiнiң болмауы.

1.4. Шағын және орта бизнес

Алматы қаласы республикада кәсiпкерлiк дамуының аса iрi орталығы болып табылады. 1998-2001 жылдар кезеңiнде шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi өндiретiн өнiмдердiң құрылымында оң өзгерiстер болды - сауда-делдал қызметi секторының үлесi 80-нен 37,1%-ке дейiн төмендедi.
1999 жылдан бастап Алматы қаласында өнеркәсiп аймағын құру тұжырымдамасы iске асырылуда. Өз ауқымына 38 кәсiпорынды бiрiктіретiн бизнес-инкубатор жұмыс iстейдi.
2001 жылы 1998 жылмен салыстырғанда жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындардың саны 44%-ке өсiп, 23 мыңға жеттi, бюджетке төлемдер 5,6 есеге өсiп, 26970 млн. теңгеге жеттi, жұмыстар және қызметтер көрсету көлемi 2,4 eceгe өсiп, 262266 млн. теңгеге жеттi, жұмыспен қамтылғандар саны - 74%-ке өсiп, 216,5 мыңға жеттi.
2002 жылғы 1 шiлдедегi жағдай бойынша өнеркәсiп, құрылыс, көлiк және байланыс саласына шағын кәсiпорындар өндiретiн өнiмдер тиiсiнше 17,2; 13,1 және 12,3%-тен келедi.
Шағын бизнестiң дамуына кедергi проблемалар:
қаржы қиыншылықтары: бастапқы капиталдың жеткiлiксiз мөлшерi, банк кредиттерiнiң қолжетiмдi еместiгi, оларды алу үшiн қажеттi кепiлдiктердiң болмауы;
тауар нарықтарындағы жағдайды сипаттайтын ақпараттың болмауынан тауарлар өткiзу мен қызметтер көрсетудiң қиындығы;
шикiзатқа, материалдарға, энергияға бағалардың өсуi;
кәсiпкерлердiң кәсiби дайындығының жеткiлiксiз деңгейi.

1.5. Туризм

Алматы қаласы тау сілемдерiнiң баурайында орналасу ерекшелiгi, сауықтырушы және спорттық туризмді дамытуға ықпал ететiн табиғи жағдайларының алуан түрлiлiгi, Жiбек жолының бойында орналасуы жөнінен туристер үшiн тартымды болып табылады.
Қаладан 500 км шеңберiнде шетелдiк және отандық туристер баратын көптеген туристiк объектiлер, оның iшiнде биiк таудағы "Медеу" мұз айдыны, "Шымбұлақ" тау шаңғысы туристiк базасы және басқалары орналасқан.
Туристерге қызмет көрсетуге арналған бес жұлдызды және үш жұлдызды қонақ үйлер, санаторийлер мен демалыс үйлерi, қызық-думан және ойын-сауық орындары бар.
Алматының туристiк қызметтерi нарығын 300 туристiк фирма ұсынады. 2002 жылдың 9 айында 70 мың, оның iшiнде республикаға сырттан келген 23 мың туристке қызмет көрсетiлдi.
Алматы қаласының тартымды туристiк келбетiн қалыптастыру мақсатында арнайы WEB-сайт ашылған, жарнамалық өнiмдер шығарылады, туризмнiң жұмыс iстеп тұрған инфрақұрылымы, жаңа туристiк бағыттар, қызметтердiң түрлерi, бiлiктi экскурсия жүргiзушiлердiң, гид-аудармашылардың құрамы туралы деректер қоры қалыптастырылған. Туризм саласындағы отандық және шетелдiк мамандар үшiн жарнамалық турлар, Шарын аңғарына, Yлкен және Кiшi Алматы шатқалдарына туристiк десанттар ұйымдастырылған.
Туризмдi дамыту саласындағы проблемалар:
қызметтер инфрақұрылымын дамытудың жеткiлiксiз деңгейi, сервис-қызмет бағалары деңгейiнiң олардың сапасына сәйкес еместiгi;
Алматы қаласы мен Ұлы Жiбек жолы даңғылының мүмкiндiктерiн шетелде жарнамалау мен танытудың тиiстi деңгейiнде болмауы;
туризм жөнiндегi мамандардың дайындығы мен бiлiктiлiгiнiң жеткiлiксiз деңгейi;
тарихи ескерткiштердiң қанағаттанғысыз жай-күйi, туристiк және спорттық базалардың, демалыс үйлерiнiң моральдық тозуы;
Алматы қаласы мен Алматы облысы бойынша экскурсиялық бағыттардың өзара байланысының болмауы.

1.6. Қала құрылысы және тұрғын үй-коммуналдық
шаруашылық

Қала құрылысы және қаланы көрiктендiру
Алматы қаласы, әсiресе оның орталық бөлiгi әкімшілiк-iскерлiк, сауда-тұрмыстық, мәдени-ойын-сауық мақсатындағы объектiлер құрылысының жоғары тығыздылығымен ерекшеленедi. 1997 жылдан берi ғимараттардың бiрiншi қабаттарын қызмет салалары кәсiпорындарын орналастыру үшiн қайта бейiмдеу жөнiндегi жұмыстар қарқынды жүргiзiлуде.
2000 жылдан бастап жол-көлiк инфрақұрылымын дамыту және қаланы көгалдандыру жөнiндегi жұмыстар елеулi жандандырылды. Көлiк легiн ажырататын және көктей өтетiн жолдар салу жүзеге асырылуда. Жолдарды салу мен қайта жөндеуде жаңа технологиялар қолданылады. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құрылды, дендропарк салу жүзеге асырылуда, Баум тоғайы мен басқа да объектiлердi жаңарту жөнiндегi жұмыстар жүргiзiлуде.
Қала дамуының соңғы кезеңi селитебтiк аумақтардың қарқынды өсуiмен сипатталады.
Негiзгi проблемалар:
қаланың шет жақтарында аз қабатты үйлердi салу Қаланы дамытудың бас жоспарын ескерусiз жүзеге асырылуда, жекелеген объектiлер құрылысына бұл мақсаттарға жарамсыз аумақтар (өзендердiң жайылмалары, санитарлық-қорғау аймақтары және т.б.) пайдаланылады;
жеке тұрғын үй салу аудандарының көпшiлiгi инженерлiк-коммуникациялық, көлiктiк және мәдени-тұрмыстық қызмет көрсетудiң қажеттi деңгейiмен қамтамасыз етiлмеген;
шет аудандардың көлiктiк байланыстары, транзиттiк ағындар қаланың орталық бөлiгi арқылы өтедi, бұнымен олар мегаполистiң экологиялық жай-күйiн қиындатады және қала жолдарындағы қауiпсiздiк деңгейiн төмендетедi;
табиғи желектердiң бiршама бөлiгi қайта жаңартуды және қаланың аумақтық-жоспарлау және экологиялық ерекшелiктерiне бағындыруды қажет етедi;
қаланың тауар базарлары желiсi, негiзiнен, 1980-1990 жылдары қала құрылысы мен санитария ережелерi сақталмастан ретсiз қалыптасқан.
Тiршiлiк ету ортасы
Қаланың тыныс-тiршiлiк ортасы:
жоғары сейсмикалық белсендiлiк аймағында орналасуымен;
Үлкен және Кiшi Алматы, Есентай, Қарғалы өзендерiнiң бассейндерi арқылы таудан сел жүруiнiң және қаланың едәуiр аумағын, әсiресе қар еру және нөсер жауындар кезiнде, су басуы қаупі болуымен сипатталады.
Мамандар бағалауы бойынша 9 балл жер сiлкiнiсiне Алматы қаласының ғимараттарының 50%-i ғана шыдайды.
1999 жылы Кiшi Алматы өзенiнiң бассейнiнде сел тасқыны жүрген кезде жақын орналасқан ғимараттар мен инженерлiк коммуникацияларға елеулi материалдық зиян келтiрдi. Металдан жасалған елек-сүзгiлi тосқауылдарын салу, уақытша қорғаныс бөгеттерiн тұрғызу және тасқын суларды бұру жөнiнде жедел шаралар қолдану нәтижесiне Алматы қаласы құрбандар мен қираудан сақтап қалынды. Алайда, бұл шаралар жеткiлiксiз, өйткенi тұрғызылған құрылыстардың қуаты аз әрi сел тасқындарынан тиiмдi қорғауға арналмаған.
Ықтимал қатты жер сiлкiнiсi факторы қала мен оның төңiрегiндегi 40 км шеңберiнде қосымша күштi сел тасқынын, су басуын, топырақтың терең шөгуiн тудыруы мүмкiн.
Авариялық-құтқару және диспетчерлiк қызметтердiң материалдық-техникалық базасы, сондай-ақ төтенше жағдайлардың алдын алу және жою үшiн хабар беру және байланыс жүйесi елеулi жақсартуды қажет етедi.
Тұрғын үй қорының жай-күйi
Соңғы жылдары тұрғын үй салу қарқынды жүргізілуде. 2001 жылы 240,9 мың ш. метр салынды, бұл 1998 жылғы деңгейден 39% артық. 2002 жылдың 9 айы iшiнде тұрғын үй салудың қарқыны 2001 жылдың осындай кезеңiне қарағанда 5,2%-тi құрады. Кәсiпорындар мен ұйымдар салған тұрғын үйлер үлесi өсуде. 1998 жылмен салыстырғанда ол 20,8-тен 32,3%-ке дейiн өстi. Аяқталмаған тұрғын үй құрылысының көлемi осы кезеңде 423-тен 236 мың ш. метрге дейiн немесе 44,3%-ке қысқарды.
Қаланың тұрғын үй қоры 2002 жылғы 1 қаңтарда тұрғын үйдiң жалпы алаңының 21,2 млн. ш. метрiн құрайды. Қалада 7137 көп қабатты тұрғын үй бap, оларда жалпы алаңы 15832 мың ш. метр 299 мың пәтер орналасқан.
Негiзгi проблемалар:
қаланың тұрғын үй қорының 5,6 млн. ш. метр тұрғын үйi немесе жалпы алаңының 26,5%-i сейсмикалық осал ғимараттар қатарына жатқызылды, сейсмикалық аса қауiптiлерi - тиiсiнше 2,3 млн. ш. метр немесе 11%-i;
50 мың адам тұратын жалпы алаңы 488 мың ш. метр 951 тұрғын үй апатты жағдайда, бұл үйлердiң қызмет мерзiмi 50 жылдан асқан, бұл санаттағы үйлердiң негiзiн төмен нормативтік қызмет мерзiмi бар объектiлер (қамыс қаңқалы, ағаш және саман) құрайды;
өзендердің су қорғау аймақтарында рұқсатсыз тұрғызылған тұрғын үй құрылыстары бар, олар әлсiн-әлсiн тасқын мен жауын-шашын суларының астында қалады, бұл онда тұратын азаматтардың өмiрi мен денсаулығына қауiп төндiредi;
43227 адам тұрғын үй жағдайын жақсартуға мұқтаж, оның iшiнде 8976 азаматтың жеңiлдiкпен пәтер алу құқығы бар.
Газбен жабдықтау
Қаланы газбен жабдықтау Газли - Шымкент - Алматы магистральды газ құбыры бойынша жүзеге асырылады және қалаға 1 және 2-ГБС арқылы келiп жетедi.
Газ құбырларының қашықтығы қалада 2543,5 км құрайды, оның iшiнде жоғары қысымды газ құбырлары - 16,3 км, орташа қысымды газ құбырлары - 287,4 км, төмен қысымды газ құбырлары - 2239,9 км.
Жыл сайын орта есеппен 140 км газ құбыры жөнделедi, жер асты құрылыстарын электр химиялық коррозиядан қорғау жөнiндегi жұмыстар жүзеге асырылады.
Газбен жабдықтаудағы проблемалар қала үшiн газ көлемiнiң жеткiлiксiздiгi болып табылады, бұл жекеменшiк тұрғын үй құрылысы аудандары мен орталықтандырылған жылу көздерiнiң газбен нашар қамтамасыз етiлуiн тудырады.
Сумен жабдықтау және су бұру
Қалаға су беру Yлкен және Кiшi Алматы өзендерiндегi екi су жиналғыдан және Алматы мен Талғар су шығару конустарының екi жер асты су жиналғыларынан жүзеге асырылады. Демалыс аймақтары мен қалаға iргелес кенттердiң бiр бөлiгiне қызмет көрсететiн бiрыңғай орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйесi бар.
Алматы қаласының тұрғын үй қоры cy құбырымен 89,8%-ке, кәрiзбен - 86,2%-ке қамтамасыз етiлген.
Су құбыры желiлерiнiң және су бұрғыштардың жалпы ұзақтығы 2285 км-ді құрайды. 1997 жылдан бастап 2001 жылды қоса алғанда 17,6 км су құбыры желiлерi салынып, 26 км күрделi жөндеуден өттi.
Жалпықалалық кәрiз қаладан, оған iргелес демалыс аймақтарынан, бiрқатар кенттерден және Талғар мен Қарасай қалаларынан сарқынды суларды қабылдауды, бұруды және тазартуды жүзеге асырады. Сарқынды сулар тазартудың бiрнеше сатысынан өтедi, содан кейiн ауыл шаруашылығы дақылдарын суаруға және сүзгi танаптарына жiберiледi. Вегетациядан тыс кезеңде бұру каналы бойынша олар Сорбұлақ жинақтауышына жiберiледi. Сарқынды суларды тазартудың барлық сатыларында зертханалық бақылау ұйымдастырылған. Сорбұлақ жинақтауышының кемерiнен асуын болдырмау мақсатында Iле өзенiне авариялық ағызу каналы салынған.
Қалаға iргелес аудандарының бiрқатарының аз қабатты құрылыстарының сарқынды суларын жекеменшiк тұрғын үйлердiң кәрiз жүйесiне немесе оларды шағын аудандарға iргелес сүзгi танаптарына бұру арқылы ағызу жүзеге асырылады.
Сумен жабдықтау мен су бұру проблемалары:
құбырлардың моральдық және табиғи тұрғыдан аса тозуы;
Алматы жер асты сулары көзiнде су сағасының кемуi салдарынан қаланың солтүстiк бөлiгiнде ыза сулар деңгейiнiң күрт жоғарылауынан ғимараттар мен құрылыстарды су басу қаупi;
аз қабатты ғимараттар мен қала маңындағы шағын аудандар объектілерiнiң кәрiз желiлерiмен қамтамасыз етiлмеуi;
өзендердiң ластануына әкеп соқтыратын қаланың бiрыңғай жауын-нөсер кәрізi жүйесiнiң болмауы.

1.7. Көлiк-коммуникациялық кешен

Көлiк
Қаланың көлiк желiсi ұзақтығы 1500 км автомобиль жолдарынан, 93 автожол және 73 жаяу жүргiншiлер көпiрлерiнен, 5 жолөткелдерiнен және 20 жер асты өтпелерiнен тұрады.
Қалада 98 көлiк кәсiпорыны жұмыс iстейдi, оның 38-i жеке меншiкке қарасты.
2002 жылдың 9 айы iшiнде қалада автобустармен 109 млн. адам, трамвайлармен және троллейбустармен - 49,7, таксимен - 7,6 млн. адам тасымалданды.
Қаланың орталық бөлiгiн жаңа шағын аудандармен жалғайтын бағыттар ашылды. Көлiк айырымдарын, жанама көшелер ашу, жолдарды кеңейту және күрделi жөндеу есебiнен жүргiншiлер ағынымен кептелетiн магистралдарды сирету жүзеге асырылады.
Қаланың неғұрлым өзектi көлiк проблемаларына мыналар жатады:
магистралдық жолдарды дамыту мүмкiндiгiнiң шектеулiлiгi (аумақтың тығыздылығы жол алаңын кеңейтуге мүмкiндiк бермейдi);
экологияға терiс әсерiнiң өсуiмен және қозғалыс қауiпсiздiгiнiң күрт төмендеуiмен қала жолдарында автокөлiктiң тым көптiгі;
қаланың халықаралық автокөлiк даңғылы қиылысында орналасуы, сондай-ақ айналма жолдардың болмауы қаланың негiзгi магистралдарының мерзiмiнен бұрын бұзылуын тудырады және экологияны нашарлатады;
электр көлiгiн дамытудың жеткiлiксiз деңгейi.
Қозғалыстың қарқындылығы және автомобильдің шектен тыс көбеюi экологиялық ахуалды нашарлатады, сондықтан метрополитен салуды одан әрi жүзеге асырудың мүмкiндiктерiн белсендi iздестiру қажет.
Жобаның сметалық құны 662 млн. AҚШ долларына бағаланып отыр, қазiргi уақытта 142,9 млн. АҚШ доллары игерiлдi.
Жобаны iске асыру бiрқатар проблемалармен тоқайласқан, олардың iшiнде:
қаланың геодезиялық және қала құрылысы ерекшелiктерi - қоймалжың топырақтың, жер асты өзендерiнiң, жүзбе қорыстардың болуы, құрылыстың тығыз салынуы және жоғары сейсмикалық ауданда орналасуы (құрылыс жұмыстарын тоқтата тұру техногендiк сипаттағы проблемалардың шиеленiсуiне әкеп соғуы мүмкiн);
қаржы қаражатының жеткiлiксiздiгi (1994 жылдан бастап метро құрылысын орталықтандырылған қаржыландыру қысқартылды, 2001 жылы жүргiзiлген жоқ, 2002 жылы жергiлiктi бюджетте жобаны iске асыруға 350 млн. теңге көзделдi);
электрмен жабдықтаушы көздер қуатының жеткілiксiздiгi;
құрылыс алаңдарындағы 159 үйдi бұзудың қажеттiгi.
Байланыс
Қаладағы байланыс қызметiн "Алматытелеком" MTO көрсетедi. Телефон желiсiнiң жалпы сыйымдылығы 453798 нөмiрдi құрайды, оның iшiнде электрондық станцияларының сыйымдылығы 33%-тi құрайды. Қазiргi уақытта оны тiрек-транзиттiк станция салу арқылы жаңғыртудың жаңа кезеңi жүзеге асырылуда, ол электрондық станцияларының сыйымдылығын жалпы сыйымдылықтың 45,4%-iне дейiн арттыруға мүмкiндiк бередi.
Саланы дамыту проблемалары:
республикада қазiргi заманғы байланыс құралдары жабдықтары өндiрiсiнiң болмауы;
қаланың жаңа шағын аудандарының байланыс қызметтерiмен қанағаттанғысыз қамтамасыз етілуi.

1.8. Инвестициялық ахуал

Инвестициялық қызмет
Алматы қаласының инвестициялық ахуалы тұрақты қоғамдық-саяси және экономикалық жағдай, банк жүйесiнiң тұрақтылығы, жинақтаушы зейнетақы қорларының, КУПА-ның, сақтандыру компанияларының, сервистiк қызмет көрсетулер деңгейiнiң серпiндi дамуы салдарынан бiршама қолайлы деп сипатталады.
2000 жылдан бастап Алматы қаласының инвестициялық саясатының 2005 жылға дейiнгi кезеңге арналған стратегиясы iске асырылуда.
Күрделi құрылыстың салалық құрылымында бiрқатар жылдар бойы басымдықтарды өңдеу өнеркәсiбi, сауда, көлiк және байланыс ыңғайына қайта бөлу байқалады. Тамақ өнеркәсiбiне бағытталған инвестициялардың үлесi 1999 жылдан бастап 3 есеге, саудаға, автомобильдер мен үй бұйымдарын жөндеуге - 28 есеге, көлiк және байланыс саласына - 1,2 eceгe ұлғайды.
2001 жылы қала объектілерiнiң күрделi құрылысына 24 млрд. теңге инвестиция бағытталды, бұл 2000 жылмен салыстырғанда 2 eceгe көп.
Күрделi құрылысқа шетелдiк инвестициялардың көлемі 2001 жылы 3,0 млрд. теңге мөлшерiнде қалыптасты, бұл жалпы көлемнiң 12%-iн құрайды.

2-кесте

Инвестициялар көлемiнiң өсу қарқыны

___________________________________________________________________
1998 ж. 1999 ж. 2000 ж. 2001 ж. 2002 ж.
___________________________________________________________________
Негiзгi капиталға 26839 50208 53909,3 114763 137188
инвестициялардың
көлемi, млн. теңге

Өткен жылға - 176,7 99,5 194,5 110,2
қарағанда өсу
қарқыны, %

Iрi және шағын 9499 10097 11213 24254,5 -*
кәсiпорындар
бойынша күрделi
құрылысқа
инвестициялар,
млн. теңге

Өткен жылға 66,3 100,4 102,9 2 есе
қарағанда өсу
қарқыны, %

Негізгі капиталға 10,2 13,6 9,1 12,2 11,5
инвестициялардың
республикалық
көлемінде
қаланың үлесі, %
___________________________________________________________________

* есеп беру жылына бір рет көзделедi

Сонымен бiрге, республика мен қала үшiн басымдықты машина жасау, металл өңдеу, тоқыма, тігiн өнеркәсiбi, экология сияқты экономика салалары мен дамыту бағыттары инвесторлардың мүддесiнен тыс қалуда.
Негiзгi проблемалар:
төлемсiздiктер дағдарысымен шиеленiсетiн қаржы құралдарының төмен өтiмділiгi;
анық ақпараттың жеткiлiксiздiгі.
Қаржылық құралдар мен технологиялар
2000 жылы 400 млн. теңге муниципальдық облигациялар эмиссиясы жүзеге асырылды. Облигациялық заемнан тартылған қаражат есебiнен қала үшiн басымдықты бiрқатар жобалар қаржыландырылды.
"Алматы қаласын аймақтық қаржылық орталық ретінде дамыту туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 27 шiлдедегi N 1014 қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi бағалы қағаздар, оның iшiнде мемлекеттiк емес бағалы қағаздар нарығын дамыту мәселелерi бойынша нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру жөнiнде шаралар қолдануда.

1.9. Сауда

Сыртқы сауда
Алматы қаласы 134 жақын және алыс шетелдермен сауда-экономикалық қарым-қатынас жасауда, олар бойынша сыртқы сауда айналымы 2002 жылдың 9 айында 2125,4 млн. АҚШ долларын құрады, бұл 2001 жылдың тиiстi кезеңiмен салыстырғанда 23,7%-ке артық.
Экспорттық жеткiзiлiмдердiң көлемi 521 млн. АҚШ долларына бағалануда. Қала кәсiпорындары өнiмi мен қаладан әкетiлетiн тауарлардың негiзгi тұтынушылары: Швейцария, Қытай, Бiрiккен Apaб Әмiрияттары, Ресей және Украина болып табылады. Осындай ұқсас кезеңдегi импорттық жеткiзiлiмдердiң көлемi 1604,4 млн. АҚШ долларын құрады. Қалалық нарықты өнеркәсiптiк өнiммен, шикiзатпен, материалдармен және халық тұтынатын тауарлармен молықтыруда Ресей жетекшi болып табылады.
Сонымен бiрге, экспорт пен импорттың тауар құрылымын талдау кәсiпорындардың, ұйымдардың және халықтың негiзгi ақшалай ағыны импорт, негiзiнен, өңдеуші сала өнiмдерiн (машиналар, жабдықтар, тетiктер, алкогольдiк және алкогольдiк емес сусындар, дәрi-дәрмектер, тұтыну мақсатындағы өндiрiстiк емес тауарлар) сатып алуға бағытталатындығын көрсетедi.
Негiзгi проблемалар:
экспорттың шикiзатқа бағыттылығы сақталып отыр, импортта жоғары деңгейлi қайта өңдеу өнiмi басымдық алып отыр.
Iшкi сауда
Қаланың тұтыну нарығы тауарлармен және қызмет көрсетулердiң барынша молығуымен ерекшеленедi. Бөлшек сауда айналымы 2002 жылдың 10 айында 236,8 млрд. теңге мөлшерiнде қалыптасты және 2001 жылдың осындай деңгейiне қарағанда 3,5%-ке өстi. Қаланың базарларына (98) жалпы бөлшек сауда айналымының 73,6%-i келедi. 1998 жылдан бастап оларды жаңғырту жөнiндегi белсендi жұмыс жүргiзiлуде. Базарлардың тауар айналымының өсуiмен салыстырғанда сауда кәсiпорындарының бөлшек сауда айналымының iлгерiлей өсуi (2001 жылы 51,5%) оң фактор болып табылады (19,6%).
Көтерме сауданың сауда айналымы 2002 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша 265,5 млрд. теңгенi құрады. Көтерме сауданы, негiзiнен, шағын (58,7%) және орта (36,4%) кәсiпорындар жүзеге асыруда.
Алматы қаласына қоғамдық тамақтандыру өнiмiнiң республикалық айналымының 26,5%-i келедi.
Сауданы дамытудағы проблемалар:
басым көпшiлiгi шағын делдал ұйымдарынан тұратын көтерме сауда жүйесiнiң жетiлмеуi баға деңгейiне керi әсерiн тигiзедi;
тиеу-түсiру жұмыстары тетiгiнiң және қазiргi заманғы ақпараттық жүйелердi қолданудың төмен деңгейi;
тауарлардың қауiпсiздiгi мен сапасына байланысты азаматтардың құқықтарын қамтамасыз етудiң жеткiлiксiз деңгейi.

1.10. Салықтар мен бюджет

Салықтар
1997 жылдан бастап қалада бюджетке салық түсiмдерiнiң және алымдарының болжамы орындалуының қарқынды өсу серпiнi қалыптасты. 2002 жылдың 9 айында Алматы қаласының бiрiктiрiлген бюджетiне барлық салық төлеушiлерден 109,7 млрд. теңге түстi. Салықтар алымының болжамы 14,0%-кe асыра орындалды.
Қызмет саласы бөлiнiсiндегi салықтар мен төлемдер түсiмдерiнiң құрылымы мына түрiнде көрiнедi:
өнеркәсiп - 16,2% (2001 жылдың 9 айында - 11,2%);
құрылыс - 6,3% (6,8%);
сауда - 25,8% (11,6%).
Сонымен бiрге салық салу саласында бересiнiң едәуір көлемiнiң болуы, оның iшiнде қайта тiркеуден өтпеген және салық органдарымен байланысын үзген, тоқтап тұрған кәсiпорындардың ауыспалы берешегiнiң болуы негiзгi проблема күйiнде қалып отыр.
Бюджет
2002 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша республикалық бюджетке Алматы қаласы 89,6 млрд. теңге (жиналған салықтар мен төлемдердiң 81,7%), оның iшiнде бюджеттiк алулар түрiнде - 15 млрд. теңге аударды.
Алматы қаласы бюджетiнiң кiрiстерi 2002 жылдың 9 айында iс жүзiндегi көрсеткiштердiң жоспардағыдан 14%-ке асып түсуiмен сипатталады. Бюджет шығыстарында 43% бюджеттiк алуларға келедi.
Проблемалар:
Алматы қаласының жергiлiктi бюджетiнен республикалық бюджетке алулардың тұрақты нормативiнiң болмауы;
жергiлiкті бюджет шығыстарының негiзiнен ағымдағы шығындарға шоғырлануы, iрi инвестициялық жобаларды қаржыландыру мүмкiндiгiнiң болмауы.

1.11. Мемлекеттiк активтердi басқару

2002 жылғы 1 шiлдедегi жағдай бойынша қаланың аумағында, негiзiнен, ғылым, мәдениет, бiлiм беру, денсаулық сақтау, әлеуметтiк қамсыздандыру салаларында жұмыс iстейтiн 1745 заңды тұлғалар мемлекеттiк меншiкте қалады немесе мемлекеттiк үлесi болады.
Коммуналдық меншiктiң шаруашылық жүргiзушi субъектiлерiнiң банкi 418 ұйымнан тұрады, оның iшiнде 44-інде акциялардың мемлекеттiк пакетi бар.
Жалға беру шартымен пайдалануға берiлетiн коммуналдық меншiк объектiлерiн оңтайлы пайдалану 2000 жылмен салыстырғанда жалға беруден бюджетке түсетiн түсiмдердiң 85,3%-ке өсуiн қамтамасыз етуге мүмкiндiк бердi.
Шағын кәсіпкерлік субъектiлерiн басымдықты дамыту оларға мүлiктiк жалдауға үй-жайлар бepу арқылы қамтамасыз етiлуде.
Коммуналдық меншiк объектiлерiн оңтайлы пайдалануды қамтамасыз ету және оларды тиесiлi техникалық жағдайға келтiру мақсатында "Қозғалмас" мемлекеттiк қазыналық кәсіпорны құрылды.
1998-2001 жылдарда кепiлдiктi қамтамасыз ету ретiнде жалпы сомасы 44,5 млн. АҚШ долларына коммуналдық меншiк мүлiгi берiлдi.
Сонымен бiрге, мемлекеттiк активтердi басқару тетігiнде бiрқатар кемшiлiктер бар, олардың iшiнде:
коммуналдық мемлекеттiк кәсiпорындардың (бұдан әрі - кәсiпорын) таза кiрiсiнiң бір бөлiгiн жергiлiктi бюджетке есептеу мен аударуда бақылаудың жеткілiксiздiгi;
кәсiпорындардың қаржы-шаруашылық қызметi нәтижелерiн жинау мен талдау жүйесiнiң болмауы;
коммуналдық меншiк объектілерiнiң бiрыңғай деректер базасын жүргiзу жөнiндегi жеткiлiксiз жұмыс;
республикалық және коммуналдық меншiк объектiлерiн шектеу өлшемдерi мен тетіктерiнiң болмауы.

1.12. Қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану

Алматы қаласы елдiң ірі урбанизацияланған орталығы болып табылады. Алайда, қаланы физикалық-географиялық, табиғи-климаттық ерекшелiктер мен экологиялық талаптарды жеткілiктi есепке алмай дамыту оның аумағында экологиялық теңдiктiң бұзылуына әкеп соқтырды. Алматы республиканың неғұрлым экологиялық қолайсыз қалаларының қатарында қалып отыр. Табиғи жел өтінiң әлсiздiгі және зиянды заттар шығарындыларының жылжымалы және стационарлық көздерi санының көп болуы жағдайында әуе бассейнiнiң ластануы қаланың табиғи ортасының жай-күйiне келеңсiз ықпал етудiң басты факторы болып табылады.
Жыл сайын қаланың әуе бассейнiне 180 мың тоннаға жуық ластаушы заттар шығарылады, олардың 80%-тен астамы жылжымалы көздердiң шығарындыларын құрайды. Олардың саны 10 жылда екi еселенді және 200 мың бiрлiкке жеттi. Бұдан басқа, күн сайын қалаға шығарындылары есепке алынбайтын қаладан тыс жерлерден келген 50 мың бiрлiкке жуық автомобиль кiредi.
Ластаушы заттардың қатарында шоғырланудың шектi-рұқсат етiлген көлемiнiң: шаң (салмағы өлшенген заттар), көмiрсутектiң тотығы бойынша - 1,1 - 1,3 eceгe, азоттың диоксидi - 1,3 - 1,5, фенол - 1,3 - 1,7, формальдегид - 4,7 - 6,6 есеге асып түсуi үнемi байқалуда. Әуе бассейнiнiң едәуiр ерекше ластануы жылжымалы және стационарлық көздердiң зиянды шығарындыларының көлемi атмосфераның өзiн-өзi тазартуға қабiлетiнен асып түсетiн жылдың салқын уақытында байқалады.
Таза судың жаңартылатын ресурстарының басым бөлiгi қалыптасатын Iле Алатауы тауларында экологиялық ахуалдың нашарлауының терiс үрдiсi байқалуда.
Шағын өзендердiң алқаптарында халықтың және шаруашылық объектiлердiң санының өсуi су ағызғылардың гидрологиялық теңгерiмiнiң, жер асты суларының гидрогеологиялық режимiнiң бұзылуына, жер бетi және жер асты сулары ластануының ұлғаюына ықпал етедi.
Экологиялық ахуалдың едәуiр нашарлауы қала маңындағы жерлердi беталды пайдалануына және оларда құрылыс салуға, улы қалдықтарды көму жөнiндегi полигонның болмауына байланысты.
Рекреациялық аумақтар орман-мелиоративтiк және көгалдандыру жұмыстарын жандандыруға мұқтаж.
Қазiргi уақытта Алматы қаласының экологиялық ахуалын жандандыру жөнiндегi басқарушылық және шаруашылық шешiмдердiң тиiмдiлiгiн арттыру мақсатында қоршаған табиғи ортаның мемлекеттiк мониторинг жүйесi жетiлдiруге мұқтаж.

2. БАҒДАРЛАМАНЫҢ МАҚСАТЫ МЕН МIНДЕТТЕРI

Алматы қаласын одан әрi дамыту үшiн негiзгi алғышарттар:
республикадағы және Алматы қаласындағы жалпы әлеуметтiк-экономикалық жағдайды тұрақтандыру;
барлық агломерацияны қарқынды дамытуды қамтамасыз ету жөнiндегi Алматы қаласының мүмкiндiктерi мен осының негiзiнде қуатты мультипликациялық нәтиже алу;
қаланың және іргелес аумақтың экономикасын дамытудың ұйғарылып отырған мiндеттерiн шешу үшiн еңбек ресурстарының жеткілiктiлiгi;
қалада iскер, қаржы және ғылыми құрылымдардың, халықаралық ұйымдар өкiлдiктерiнiң едәуiр бөлiгiнiң шоғырлануы;
Алматы облысының рекреациялық әлеуетiмен қоса алғанда туризмнiң қазiргi заманғы индустриясын құру үшiн нақты базаны құрайтын туристiк бизнестiң инфрақұрылымын дамыту болып табылады.
Қазiргi алғышарттар мен Алматы қаласын және оған iргелес аумақтарды одан әрi дамыту мүмкiндiктерiн ескере отырып, осы бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi айқындалды.
Осы бағдарламаның басты мақсаты қаланың айрықша, яғни республикалық маңызы бар қала мәртебесiне сәйкес оның жаңа кейпiн қалыптастыру және республиканың қаржы, ғылыми, бiлiм беру, мәдени және туристiк орталығы ретiндегi айқындамасын бекiту болып табылады.
Алматы қаласының функционалдық және қала құрайтын құрылымдары, тыныс-тiршілігiн қамтамасыз ету жүйесiнiң деңгейi қазiргi заманғы қалалардың әлемдiк стандарттарына сәйкес келуi және тiршiлiк ету үшiн қолайлы жағдайды қамтамасыз етуi тиiс.
Қойылған мақсатқа жету үшiн мынадай мiндеттердi шешу талап етiледі:
қаланың және оның шеткерi аймағының экономикасының мақсатты функционалдық-салалық құрылымын құру;
қаланың және оған iргелес аумақтың қалыпты және тұрақты тыныс-тiршiлiгi үшiн ұйымдастыру-экономикалық және нормативтiк құқықтық жағдайлар жасау;
Алматы қаласының айрықша мәртебесiне сәйкес келетiн қазiргi заманғы инфрақұрылым құру;
экономика саласындағы ғылымды қажетсiнетiн өндiрiстер мен инновациялық технологияларды дамыту;
кедейлiк ауқымын қысқарту;
жұмыссыздық деңгейiн қаланың бiрқалыпты әлеуметтiк-экономикалық дамуын қамтамасыз ету процестерiне қатер әкелмейтiн шамаға дейiн төмендету, әрбiр отбасының кемiнде бiр мүшесiн жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету;
жоғары дәрежелi қайта өңдеу өнiмi экспортының өсуiн ескере отырып, әлем елдерiмен тығыз әрiптестік қарым-қатынастар орнықтыру;
туризмдi дамыту жөнiндегi ұйымдастыру және құқықтық шаралар кешенiн әзiрлеу, туризмнiң пайдалы және бәсекеге қабiлеттi индустриясын құру;
қаланы дамытудың Бас жоспарына сәйкес, оның тиiмдi жұмыс iстеуiне және экономикалық ұдайы өндiрiсiне ықпал ететiн неғұрлым оңтайлы қала құрылысы шешiмдерiн айқындау;
мемлекеттік активтердi және қаланың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету объектiлерiн басқарудың тиiмдiлiгiн арттыру;
экологиялық ахуалды жақсарту және қаланың мүмкiн болатын дүлей апаттарға және табиғи зiлзалаларға үнемi дайын болуын қамтамасыз ету;
Алматы қаласының республиканың қаржы, ғылыми, бiлiм беру, мәдени және туристiк орталық ретiндегi бейнесiн ұстап тұру.

3. БАҒДАРЛАМАНЫҢ НЕГIЗГI БАҒЫТТАРЫ ЖӘНЕ ОНЫ IСКЕ
АСЫРУДЫҢ ТЕТІГІ

3.1. Әлеуметтiк саланы дамыту

Демографиялық даму
Басымдықтар:
отбасы және неке институтын дамыту үшiн жағдайлар жасау;
белсендi демографиялық саясатты жүргiзу;
демографиялық дамудың сапалы көрсеткiштерiн жақсартуға қол жеткiзу.
Шешу жолдары
Халықтың табиғи өсiмiн халықтың өмiр сүру сапасын арттыру мен денсаулығын жақсарту есебiнен қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар қолданылатын болады.
Отбасы және неке институтын дамыту, сондай-ақ жастарды жаңа экономикалық жағдайларға әлеуметтiк бейiмдеуге бағытталған жастар бағдарламаларын iске асыру басым бағыт болады.
Аумақтық емханаларда бала босанатын жастағы әйелдердi қазiргi заманғы сауықтыру мақсатында диспансерлеу жөнiндегi жұмыс қайта қолға алынады.
Балалар тағамын шығару жөнiндегi мамандандырылған кәсiпорындар желiсiн құру және бiр жасқа дейiнгi балалар үшiн балалар асханасы желiсiн ашу (тегiн тамақтандыру) жоспарланып отыр, бұл сәбилердiң сырқаттануы мен шетiнеуiнiң деңгейiн қысқартуға мүмкiндiк бередi.
Оралмандардың өмiр-тiршiлiгiн жақсарту үшiн жағдай жасалатын болады. Қажеттi инфрақұрылымдар құра отырып, "Байбесiк" поселкесін салуды аяқтау жоспарлануда.
Демографиялық процестердi реттеу мақсатында Алматы қаласы халқының экономикалық нормативтерi әзiрленетiн болады.
Тұрмыс деңгейi
Басымдықтар:
еңбек нарығындағы ахуалды жақсартуды сипаттайтын сапалы көрсеткiштерге қол жеткізу және азаматтардың әл-ауқаты деңгейiн өсiру;
жұмыссыздық деңгейiн төмендетудiң тиiмдi тетiктерiн енгiзу;
халықты әлеуметтiк қамсыздандырудың тиiмдi жұмыс iстейтiн жүйесiн құру.
Шешу жолдары
Еңбек нарығындағы ахуалды және қала экономикасының қажеттiлiгiн ескере отырып, жұмыссыздарды кәсiби оқыту мен қайта даярлаудың икемдi жүйесi жасалатын болады.
Кедейлiктi қысқарту және жұмыссыздықты төмендету мақсатында:
әрбiр отбасының кемiнде бiр мүшесiн жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету;
кәсiпорындармен бiрлесiп, жұмыссыз азаматтарды шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң тапсырмасы бойынша оқытуға ақы төлеу тетiгiн енгiзу;
арнайы iрiктеуден өткен жұмыссыздар қатарындағы тұрмысы төмен азаматтарға гранттар мен шағын кредиттер беру тетiктерiн әзiрлеу және кәсiпкерлiк қызмет дағдыларына үйрету;
халықты әлеуметтiк бейiмдеу және өзiн-өзi ұйымдастыру мәселелерi бойынша тренингтер өткiзу көзделіп отыр.
Алдағы кезеңде қалада халықты әлеуметтiк қорғауды жақсартуға бағытталған мiндеттердiң толық кешенi шешiлетiн болады.
Тұрмысы төмен азаматтарды есепке алу және әлеуметтiк көмек көрсету мониторингi жүйесiн жетiлдiру оның атаулылығын күшейтуге мүмкiндiк бередi. Бұл, өз кезегiнде, әлеуметтiк бағдарламалардың тиiмдiлiгiн арттыруға ықпал ететiн болады.
Ересек адамдардың демалу және емделу мүмкiндiгiн кеңейту мақсатында санаторийлерге жолдамалар сатып алуға қосымша қаражат iздестірілетiн болады.
Қалада зейнеткерлерге әлеуметтiк қызмет көрсету аумақтық орталықтары ашылып, белгiлi тұрғылықты жерi жоқ адамдар үшiн әлеуметтiк бейiмдеу орталықтары құрылатын болады. Жалғызбасты қарттар мен мүгедектердi күтiп бағуды жақсарту үшiн интернат-үйлер желiсi кеңейтiлетiн болады.
Денсаулық сақтау
Басымдықтар:
халықтың денсаулық жағдайын сипаттайтын сапалы көрсеткiштердi жақсарту;
аурулардың алдын алуды күшейту және салауатты өмiр салтын насихаттау;
ұсынылатын медициналық қызметтердiң сапасын арттыру, олардың халықтың барлық тобы үшiн қолжетiмдiлiгi;
емдеу әдiстерiнiң алдыңғы қатарлы технологияларын енгiзу.
Шешу жолдары
Қаланың денсаулық сақтау iсiн жақсарту үшiн:
жеке секторды дамыту, көрсетiлетiн ақылы қызметтердiң тiзбесiн кеңейту, дәстүрлi емес емдеу әдiстерiн енгiзу;
мемлекет кепiлдiк берген жалпыға қолжетiмдi медициналық көмектiң сапасын жақсарту;
жүрек-қан тамыры жүйесi, эндокриндiк аурулармен ауыратын азаматтарды, бала босанатын жастағы әйелдердi диспансерлiк қадағалау қызметiн дамыту;
халықтың әлеуметтiк-қорғалатын тобын дәрi-дәрмекпен қамтамасыз етудi жақсарту;
мемлекеттiк ұйымдарды жаңа медициналық жабдықтармен қамтамасыз ету және дәлелдi медицинаға негізделген алдыңғы қатарлы технологияларды енгiзу;
денсаулық сақтаудың жай-күйi мен медициналық және фармацевтикалық ұйымдар қызметiнiң, дәрiлiк заттардың адамның денсаулығына зиянды әсерi мониторингiнiң бiрыңғай ақпараттық жүйесiн құру;
фармацевтiк және медицина өнеркәсiбiн дамыту;
денсаулық сақтау инфрақұрылымын дамыту. Жаппай тұрғын үй құрылысын салу аудандарында халыққа алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету объектiлерiн ашу; психиатриялық аурухана салу; халыққа жедел және кезек күттiрмейтiн көмек көрсету жөнiнде көп салалы клиника салу; үлгi-жобадағы перинаталды орталық, СПИД-ке қарсы күрес жөнiндегi қалалық орталық салу; крематорийi бар қалалық мәйiтхана салу мәселелерi пысықталатын болады.
Салауатты өмiр салтын қалыптастыру бағытында ДДСҰ-ның "Салауатты қалалар", "Салауатты мектептер", "СӨС принциптерiн насихаттайтын ауруханалар", "Отбасының денсаулығы" жобаларын iске асыру жоспарланып отыр.
Бiлiм беру
Басымдықтары:
бiлiм берудiң тәрбиелiк функциясын күшейту;
мектепке дейiнгi, жалпы орта және кәсiби бiлiм берудiң үздiксiздiгi мен сабақтастығын қамтамасыз ету;
еңбек нарығында бәсекеге қабiлеттi мамандарды даярлауды қамтамасыз ететiн бiлiм берудiң тиiмдi жүйесiн қалыптастыру.
Шешу жолдары
Мыналар арқылы бiлiм берудiң сапасына баға беру өлшемдерi енгiзiледi:
оқытудың әдiстемесiн әзiрлеу жөнiндегi ғылыми-әдiстемелiк зертхана құру;
бiлiм беру, оқыту және тәрбие беру ұйымдарының жұмыс сапасының мониторингi жүйесiн әзiрлеу.
Оқытудың бiрегей оқу-әдiстемелiк құралдары мен жаңа технологияларын әзiрлеу үшiн мұғалiмдер мен ғалымдарды бiрiктiретiн ұжымдар құру белгіленуде.
Бiлiм беру инфрақұрылымын одан әрi дамыту мақсатында тұрмысы төмен отбасылардың балаларына, өсiп-жетiлуi кешеуiлдеген балаларға арналған балабақшалар ашу, жаңа мектептер салу көзделуде.
Бiлiм берудiң мазмұнын жаңалау балабақшалар мен мектептердiң базасындағы сынақ алаңдары мен оқу-тәрбие орталықтары арқылы жүзеге асырылады. Бiрнеше тiлде оқытатын жаңа ұлттық мектептiң тәжірибелiк моделiн құру көзделуде.
Бастауыш және кәсiби орта бiлiм берудiң жүйесiн дамыту мақсатында:
барлық жерде мемлекеттiк жалпыға мiндеттi бастауыш және орта кәсiптiк бiлiм беру стандарттарын, оқулықтардың жаңа буынын енгізу;
еңбекке баулу стандарттарын енгiзу, "мектеп-кәсiби мектеп (лицей)" үлгiсiндегi кешендер құру;
еңбек нарығының қажеттелiктерiне сәйкес кәсiби бiлiм беретiн оқу орындарын қайта бейiмдеу, оларды компьютерлердiң жаңа буынымен жабдықтау және оқу-әдiстемелiк жағынан қамтамасыз ету көзделуде.
Бiлiм беру жүйесiнде әрiптестiктi дамытуды қамтамасыз ету үшiн кадрларды нарық қажеттiлiктерiне сәйкес даярлау бағдарламасын әзiрлеу және бiлiм беру мекемелерiнiң кiшiгiрiм фирмаларға олардың қызметкерлерi үшiн қысқа мерзiмдi курстар, семинар сабақтарын ұйымдастыру жолымен жәрдем көрсетуi жоспарлануда.
Мәдениет және спорт
Басымдықтары:
қаланың мәдени және спорт инфрақұрылымын сақтау және жаңғырту;
спортпен айналысуға жағдай жасау жолымен халықтың салауатты өмiр салтымен өмiр сүруге қызығушылығын арттыру;
Республиканың мәдени орталығы және халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау орталығы ретiндегi Алматы қаласының рөлiн күшейту.
Шешу жолдары
Қаланың мәдени инфрақұрылымын дамыту және оның мәдени орталық ретiндегi беделiн көтеру мақсатында:
муниципалдық театр, филармония, халық шығармашылығы орталығын құру;
Алматы қаласының тарихи-өлкетану мұражайын ашу;
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетiнiң iргелi кiтапханасының ғимаратын салу;
қаланың барлық кiтапханаларын компьютерлендiру мүмкiндiктерi iздестiрiледі.
Ескерткiштердi күтiп ұстау ережелерiн сақтау мәселелерiнде бақылауды жүзеге асыру үшiн Алматы қаласында тарихи-мәдени мұраларды қорғау және пайдалану жөнiндегi қалалық инспекция құрылады.
"Мультиплекс" үлгiсiндегi қазiргi заманғы кинотеатрлар, сондай-ақ шағын залдары бар электрондық кино цифрлық кинотеатрларының желiсiн құру көзделуде.
"Еуразия" халықаралық кинофестивалiн өткiзудi қалпына келтiру жөнiнде шаралар қолданылады, мұның өзi отандық кинематографтың дамуына игi ықпал етедi.
Көркем, деректi және ғылыми-көпшiлiк фильмдердiң қалалық кинобейне қорын құру жоспарлануда.
Дене шынықтырумен және спортпен шұғылдануды дағдыға айналдыру мақсатында: спорттағы дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектеп; балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектебiн; дәрiгерлiк-дене шынықтыру диспансерiн; дәстүрлi емес сауықтыру дене шынықтыру орталығын; спортшыларды олимпиадалық даярлау орталығын ұйымдастыру жоспарлануда.
Алматы қаласында әртүрлi халықаралық спорт жарыстарын өткiзудiң болашағын ескере отырып, "Самал" шағын ауданындағы спорттық ойын-сауық кешенiнiң құрылысын аяқтау жоспарлануда.

3.2. Өнеркәсiп пен энергетикалық кешенді дамытудың
негiзгi бағыттары

Өнеркәсiп
Басымдықтары:
тиімдiлiгi жоғары өнеркәсiптiк аймақтар (өсу нүктелерiн) құру;
кәсiпорындарды технологиялық қайта құру, жаңа технологияларды кең ауқымда енгiзу және таралымын көбейту;
өндiрiс құрылымын ұтымды өзгерту ғылыми-техникалық саланы кейiннен коммерциялай отырып, жоғары технологиялардың өз жанындағы орталықтарын құру, тұрақты экспорттық блок қалыптастыру.
Шешу жолдары
Жұмыс iстеп тұрған iрi және орташа кәсiпорындардың өз өндiрiсi үшiн өнiмге және құрауыштарға қажеттiлiктерiне толық ауқымды талдау жүргiзiлетiн болады, бұл жергiлiктi нарықтың сыйымдылығы мен әлеуетiн анықтауға және оларды шағын кәсiпорындарда шығаруға мүмкiндiк бередi.
Сатып алынатын техника түрлерi мен технологияларды, олардың әлемдiк стандарттарға және қалалық өнеркәсiптiк жағдайларға сәйкестiк деңгейiн анықтауды ескере отырып, конъюнктуралық зерттеулердi жүзеге асыру жоспарлануда. Осы жұмыстың негiзгi басымдылығы зерттеулердiң өнеркәсiп өндiрiсi талаптарына бағыныстылығы болмақ.
Ғылыми-техникалық өнiм жарнамасын ұйымдастыру, технологияларды алушылар мен жеткiзушiлер туралы деректер банкiн құру керек болады.
Интеграциялық байланыстарды кеңейту, бiрлескен кәсiпорындар құру, тендерлiк тетiктердi пайдалану арқылы кәсiпорындарды жаңарту жөнiндегi шаралар кешенiн өткiзе отырып, оларды дамыту стратегиясын айқындауға айрықша назар аударылатын болады.
Қолайлы баға бойынша отандық және шетелдiк инвесторларға ұсынылатын, әлемдiк және отандық нарықта өздерiн оңынан көрсеткен кәсiпорындардың мүлiктiк кешендерiн қалыптастыра отырып, кәсiпорындарды оңалту тетiгi дамытылатын болады.
Машина жасау
Машина жасауды дамыту мақсатында жоспарланып отырған бүкiл кезең iшiнде:
өндiрiстi ұйымдастыру және өнеркәсiп пен ауыл шаруашылығы техникасы үшiн қажеттi қосалқы бөлшектердiң шығарылуын игеру;
авто- және электр көлiгi құралдарының өз жанындағы өндiрiстiк базасын дамыту;
теледидар, компьютер, есептеу аппаратурасының және халық шаруашылығына арналған аспаптардың өз жанындағы өндiрiстерiн дамыту көзделетін болады.
Өндiрiстердi машина жасау кәсiпорындарының жанынан бас кәсiпорынның мұқтаждары үшiн құрауыштар шығаруға бағдарланған шаруашылық жүргiзудiң шағын нысандарын құруды ынталандыру жолымен жинақтау жағдайын жақсартуды көздеу қажет.
Машина жасау кәсiпорындарын қолдаудың негiзгi шаралары:
тапсырыстарды жабдықтардың жекелеген түрлерiн дайындауға орналастыру;
елдiң қорғаныс және жұмылдыру қажеттiлiктерi үшiн мемлекеттiк сатып алу;
басым инвестициялық жобаларға орта және ұзақ мерзiмдi кредит беру болады.
Құрылыс материалдарының өнеркәсiбi
Осы саланың кәсiпорындарында өнiмнiң өсуiне iшкi нарықта талап етiлетiн жаңа өнiм түрлерiн игеру есебiнен қол жеткiзiлетiн болады. Таяу арадағы 3-4 жылда сала кәсiпорындарында: цемент-құм черепица, сапасы жақсартылған жылу қымтағыш материалдар сияқты өнiмнiң жаңа түрлерi игерiлетiн болады. Табан жолдар плиткасын, жоғары сапалы құрғақ құрылыс қоспаларын шығару жөнiндегi жаңа қуаттарды енгiзу болжанып отыр.
Химия өнеркәсiбi
Саланы дамытудың болашақ бағыты косметика өнiмiн шығару және дәрі-дәрмек препараттарын өндiру болмақ.
Қысқа мерзiмде күйiкке қарсы тиiмдi вакцина өндiру кәсiпорындарға мемлекеттiк тапсырысты орналастыру жолымен "Биоком" ЖШС-ға жүктелетiн болады.
Жеңіл өнеркәсiп
Жеңiл өнеркәсiптiң ерекшелiгi айналым қаражатының салыстырмалы түрде жылдам айналуына байланысты.
Салада iшкі нарықтың қажеттiлiгiн қанағаттандыруға қабiлеттi көлемдерде өнiм шығару үшiн қажеттi ғылыми-өндiрiстiк әлеует, сенiмдi шикiзат базасы бар.
Саланы дамыту бәрiнен бұрын, отандық ауыл шаруашылығы шикiзатын қайта өңдеуге бағдарланған қолда бар өндiрiстiк әлеует базасында жүзеге асырылатын болады.
Саладағы бiрiншi кезекті мiндет тиiмдiлiгi төмен өндiрiстердi қайта бейiмдеу немесе саралау, олардың базасында ұтқыр бәсекелес өндiрiстер құру болмақ.
Жеңiл өнеркәсiп кәсiпорындарын iрiктеп қолдаудың негiзгi нысандары әскери және оларға теңестiрiлген тұтынушылар, әлеуметтiк мекемелер үшiн конкурстық негiзде олардың өнiмiн мемлекеттiк сатып алу және орта және ұзақ мерзiмдi кредит беру болмақ.
Тамақ өнеркәсiбi
Саланың негiзгi мiндетi түпкi бәсекеге қабiлеттi өнiмге Алматы қаласы мен жақын жатқан аумақтар халқының қажеттiлiктерiн толық қанағаттандыру, аймақаралық ауыстыру мен экспортты кеңейту болып табылады. Дайындық деңгейi жоғары, экологиялық таза, сондай-ақ сақтау мерзiмi ұзақ өнiм өндiрiсiн дамыту басым дамытуға ие болады.
Алматы облысының ауыл шаруашылық өндiрушiлерiнiң және Алматының тамақ өнеркәсiбi қайта өңдеу кәсiпорындарының күш-қуатын бiрiктiру жолымен сапасы жоғары сүт өнiмдерiн өндiрудi кеңейту жоспарланып отыр.
Энергетикалық кешен
Басымдықтары:
ресурсты үнемдеудiң қатаң саясатын жүргiзу;
электр энергиясының бәсекелес нарығын дамыту;
энергетикалық өндiрiс саласында жаңа экологиялық таза технологияларды дамыту;
қазiргi энергетикалық жүйелердi қайта жаңарту және жаңғырту;
саланы рентабельдiлiктiң ғылыми негiзделген деңгейiне шығару, қала мен оған iргелес аумақтардың жылуға және электр энергиясына өсiп келе жатқан қажеттiлiктерiн қамтамасыз ету.
Шешу жолдары
Энергетика кешенi қала экономикасының жалпы құрылымында экономиканың барлық салалары үшiн базалық және баға белгiлеушi болып табылады. Оны тұрақтандыру және одан әрi көтеру жағдайында энергия тұтынудың өсуi күтіледi.
Электр энергиясына қажеттіліктiң өсуi аймақты энергиямен қамтамасыз етудегi қиындықтың бiрқатар сақталуымен қатар жүредi, өйткенi энергетикалық объектілердi iске қосу мен қайта жаңарту жөнiндегi iс-шараларды iске асыру жағдайында ғана бұл проблеманы толық шешуге болады.
Өндiрушiлер мен тұтынушылар үшiн ресурсты үнемдеу жөнiндегi жұмысты тартымды және экономикалық жағынан пайдалы ету үшiн ресурсты үнемдеу саясатының жүргiзiлуiн ынталандыру стратегиялық бағытқа айналады. Талдау көрсеткендей, ресурсты үнемдейтiн технологияларға арналған шығындар ресурстардың қосымша өсiмiн алу үшiн капитал жұмсалымына қарағанда, 2-3 есе төмен.
Жоғарыда аталған бағытта тиiстi кәсiпорындардың қаражаты есебiнен мынадай iс-шараларды жүргiзу жоспарланып отыр:
жұмыстар мен қызметтер көрсету өндiрiсiне жұмсалатын шығындардың энергетикалық құрамын төмендету арқылы қала экономикасын дамытудың энергия үнемдеу жолына бiртiндеп ауыстыруды жүзеге асыру;
өндiрілетiн және жұмсалатын отын-энергетикалық ресурстарды шынайы есепке алуды ұйымдастыру, қалалық отын-энергетикалық теңгерiм жасау;
ресурсты тиiмдi үнемдеу тұрғысынан кәсiпорындар мен мекемелерге тексерудi ұйымдастыру;
монополиялық энергетикалық нарықта бәсекелестiктi дамыту мақсатында тәуелсiз өндiрушiлердiң энергия ресурстары нарығына қол жетiмдiлiктi қамтамасыз ету;
ресурсты үнемдейтiн нормалар мен нормативтердi әзiрлеу және енгiзу, оларды стандарттау мен сертификаттауды ұйымдастыру;
ресурсты үнемдеу нормативтерiне сәйкестiгiне қарай енгiзiлетiн негiзгi қорларға, технологияларға, бизнес-жобаларға сараптама жүргiзу;
pecуpc үнемдеудi насихаттау.
Пайдаланылған ресурсты ескере отырып, негiзгi қорларды жаңарту жөнiнде жұмыстар жүргiзу, құрылыстар мен желiлердi жаңғырту және қайта жаңарту мақсатында:
ЖЭО-1, 2, 3 оңтүстiк-шығыс қазандықтарын қайта жаңарту және кеңейту;
магистралды және таратушы жылу желiлерiн салу;
ААЭК және CЭC-тегi электр желілерi объектiлерiн салу және қайта жаңарту;
жылу мен энергия тұтынуды бақылау мен есепке алудың автоматтандырылған жүйесiн енгiзу;
ЖЭО-1-дi неғұрлым сапалы әрi арзан Шұбаркөл көмiрiн жағуға көшіру;
Алматы қаласының энергетикалық теңгерiмiне экологиялық таза энергия енгiзу (Көксу өзенiндегi CЭC каскадын, Iле CЭC-iн iске қосу, ыстық сумен қамтамасыз ету жүйесiн күн сәулесi жылу коллекторларын пайдалануға жоспарлы түрде ауыстыру) көзделедi.
Ғылым және инновациялық қызмет
Басымдықтары:
ғылыми зерттеулердiң республика мен қаланы әлеуметтiк-экономикалық дамыту талаптарына бағыныстылығы;
ақпараттық жүйелер мен технологияларды дамыту;
республика мен қала экономикасына инновациялық технологияларды жаппай енгiзу.
Шешу жолдары
қаланың ғылымды көп қажет ететiн өндiрiстерi бар ғылыми-зерттеу мекемелерi мен жоғары оқу орындарының күш-жiгерiн бiрiктiру үшiн жағдай жасау көзделедi. Жоғары оқу орындарының бiрқатарында инновациялық жетiстiктердi дамыту және енгiзу жөнiндегi эксперименттiк алаңдар құру жоспарланып отыр.
Ғылыми-зерттеу мекемелерi мен бiлiм беру ұйымдарын интеграциялаудың негiзгi мақсаты нарықтық экономика заңдарының негiзiнде әрекет ететiн ғылымның қолданбалы секторын құру болмақ.
Ғылымды көп қажет ететiн өндiрiс ошақтарын дамыту аралық мақсат болады, бiрiншi кезеңде оның бiрi ақпараттық технологиялар паркi болмақ, оны Алатау кентiндегi Ядролық физика институты базасында жүзеге асыру жоспарланып отыр.
Ақпараттық технологиялар паркiн (бұдан әрi - АТП) құрудың негiзгi мiндетi:
қаланың ғылыми, зияткерлiк және өндiрiстiк әлеуетiн неғұрлым толық пайдалану мен дамытуға жәрдемдесу;
ақпараттық және инновациялық технологияларды дамыту, болашағы бар зерттеулердiң нәтижелерiн өндiрiске жедел беру болып табылады.
АТП қызметiнiң негiзгi бағыттары:
жоғары технологияларды, ғылымды көп қажет ететiн әзiрлемелердi өнеркәсiптiк игеру, бәсекеге қабiлеттi өнiмдердi өндiру жөнiндегi инвестициялық және инновациялық жобаларды iске асыру;
инновациялық процестiң барлық сатыларын қамтамасыз ететiн тиiмдi инновациялық құрылым жасау және осы тәжiрибенi экономика саласына енгiзу;
ғылыми-өндiрiстiк кәсiпорындардың жергілікті атқарушы органдармен тұрақты әрi өзара тиiмдi ынтымақтастығының экономикалық қуатты моделiн жасау.

3.3. Орта және шағын бизнестi дамыту

Басымдықтары:
шағын кәсiпкерлiктiң инфрақұрылымын дамыту;
қолда бар өндiрiстiк алаңдарды тиiмдi пайдалану;
шағын бизнеске қаржылай қолдау көрсету;
тоқтап тұрған өндiрiстiк қорларды пайдалана отырып, шағын және орта бизнестi дамыту;
iрi, орта және шағын кәсiпорындар арасындағы кооперацияланған байланыстарды дамыту;
өзi шығаратын өндiрiс тауарларымен iшкі нарықты толықтыру, ғылыми-технологиялық өнiмдер нарығына қосу.
Шешу жолдары
Басым мiндеттерi жаңа технологиялар саласындағы бизнес-жобаларды қолдау, тиiмдi шарттарда лизингке жабдықтар беру, сондай-ақ венчурлiк операцияларды жүзеге асыру болатын инновациялар мен кәсiпкерлiктi қолдау қорын құру жоспарланып отыр.
Ақпараттық-маркетингтiк орталық ашу көзделедi, оның қызметi мынадай мiндеттердi шешуге бағытталатын болады:
өндiрушi кәсiпорындар, сауда фирмалары және басқа да кәсiпкерлiк қызмет субъектiлерi туралы деректер банкiн құру, тауар нарығына маркетингтiк зерттеулер жүргiзу;
консалтингтiк қызметтер көрсетудi ұсыну;
басым инвестициялық жобалар портфелiн қалыптастыру;
маркетингтiк ақпарат жинау және ұсыну;
кәсiпорындарға өз маркетингтiк қызметтерiн құруға жәрдемдесу;
кәсiпорындарға кең ауқымды ақпараттық қызметтер көрсету.
Аймақта өндiрiлетiн тауарлар мен қызметтер көрсету жарнамасын қамтамасыз ету үшiн тұрақты жұмыс iстейтiн сауда-көрме орталығын құру көзделедi, ол қоғамда отандық тауарларға және оларды өндiрушілерге оң қарым-қатынас қалыптастыруға ықпал етедi.
Бизнес-инкубаторлардың тағы бiр түрi "Филип Моррис Қазақстан" АҚ Алматы темекi комбинаты мүлiктiк кешенiнiң аумағында өнеркәсiп паркiн құру болмақ.
Шағын бизнес субъектiлерiне кредит беру тетiгін жетiлдiру мақсатында кәсiпорындарға қаржылай қолдау көрсетудiң ұқсас түрлерiн (лизингтiк кредиттер және басқа да тетiктер), сондай-ақ аманат қорларын және өзара кредиттеу қорларын құру жүйесiн дамыту көзделеді.

3.4. Туризмдi дамыту

Басымдықтары:
аймақтың лайықты туристiк бет-бейнесiн қалыптастыру;
отандық және шетелдiк туристiк қызметтердi тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыратын бәсекеге қабiлеттi туристiк саланы қалыптастыру;
туризмдi дамыту үшiн экономикалық және құқықтық жағдайлар жасау;
жарнамалық-ақпараттық қызметтi, туризмнiң инфрақұрылымы мен материалдық базасын дамыту;
туризмдi экономиканың табысты саласына айналдыру.
Шешу жолдары
Алматы қаласында:
көлiк, туристiк сервис, қоғамдық тамақтандыру, демалыс және ойын-сауық, ақпараттық қызмет, медициналық қызмет көрсету, туристердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету кәсiпорындарының жұмысын жетiлдiру негiзiнде туризм индустриясын қалыптастыру;
Алматы қаласының әуежайында, темiр жол және автовокзалдарында сервистiк туристiк қызмет көрсету;
тартымды туристiк өнiмдер жасау;
"Жiбек жолы тарихи орталықтарының қайта өрлеуi, түркi тiлдес мемлекеттердiң мәдени мұрасын сақтау және сабақтастықпен дамыту, туризм инфрақұрылымын дамыту" мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру;
бiрыңғай электрондық ақпарат кеңiстiгiн, жарнама-ақпарат қызметi жөнiндегi туристiк орталық құру;
экологиялық, қаржылық, бизнес-туризмдi ұйымдастыруды жетiлдiру;
экскурсия қызметiн дамыту, "Алматы қонағы" дисконттық карточкасын енгiзу, қалада экскурсиялық бюро; iлесiп жүру, "051" кәсiби қызметтерiн құру;
туристiк ұйымдардың қызметiн үйлестiру, олардың мониторингi;
туристiк қызметтер көрсету халықаралық нарығында қаланың үлес-орнын айқындау үшiн маркетингтiк зерттеулер жүргiзу;
туристiк нарық айқындығын қамтамасыз ету мен дамуын болжамдау үшiн оның нақты кiрiстерi мен шығыстарын есепке алу жүйесiн енгiзу;
туристік кадрларды даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру жүйесiн жетiлдіру жөнiндегi туризмді дамыту бағдарламасын әзiрлеу жоспарланып отыр.

3.5. Қала құрылысы және тұрғын үй-коммуналдық
шаруашылықты дамыту

Қала құрылысы және көркейту
Басымдықтары:
Алматы қаласын және оған iргелес аумақтарды тиiмдi аумақтық-кешендiк дамытуды қамтамасыз етудiң нормативтiк құқықтық шарттарын құру;
агломерацияны дамытуға неғұрлым ұтымды қала құрылысы шешiмдерiн енгiзу;
аз қабатты құрылыстардың аумақтарын қарқынды дамыту;
тұрғын үйлер мен әлеуметтік және мәдени-тұрмыстық нысандағы ғимараттардың бiтпеген объектілерiн салуды аяқтау;
құрылыстан бос жатқан аумақтарды игеру;
қаланы және одан шеткерi аумақтарды дамытудың кешендiлiгiн қамтамасыз ету;
жаппай көп қабатты, оның iшiнде қолайлылығы жоғары деңгейлi тұрғын үйлер салу.
Шешу жолдары
Агломерация аумағын дамыту Алматы қаласы мен Алматы облысын урбанизациялау процесiне әсер етедi. Сондықтан, сыртқы аумақ аудандарын дамыту тиiмдiлiгiн арттыру неғұрлым өзектi мiндет болып табылады.
Алматы қаласы мен Алматы облысы әкiмдерiнiң бiрлескен күш-жiгерiмен Алматы қаласы мен қала маңы аймағын дамытуды жоспарлаудың және қала құрылысын реттеудiң кешендi схемасы әзiрленетiн болады.
Қаланы кешендi дамытуды қамтамасыз ету мақсатында бiрқатар ғылыми-қолданбалы және жобалау-жоспарлау жұмыстарын, оның iшiнде:
геологиялық және экологиялық талаптарды, қала шекарасын кеңейтудi ескере отырып, қала құрылысы қызметiн реттеудiң нормативтік-құқықтық базасын;
Алматы қаласының тұрғын үй аумақтарын және жекелеген қала құрылысы объектiлерiн жоспарлау жобаларын әзiрлеу, келiсу және бекiту құрамы мен тәртiбi туралы ережелердi;
Алматы қаласы маңы аймағын дамытуды реттеу жобасын;
геологиялық және басқа да тәуекелдi ескере отырып, техногендiк ауыртпалықтар мен экологиялық тәуекелдiң деңгейi бойынша Алматы қаласының аумағын аймақтау схемасын әзiрлеу көзделедi.
Батыс аудан басым дамитын болады, онда бос жатқан аумақтарда көп қабатты және аз қабатты мекен-жай құрылыстар аудандары қалыптасуда. Қазiргi Дружба, Қалқаман кенттерi магистралдардың барларын қайта жаңарту және жаңаларын салу нәтижесiнде қала құрылымына табиғи жарасымды кiретiн болады.
Қаланың шашыраңқы және өзара байланыспаған кенттерi мен қайта игерiлетiн аумақтары бар солтүстiк-батыс бөлiгі (Шаңырақ 1, 2, 3, 4, 5 ...), айналма жол, Үлкен Алматы каналын бойлай өтетiн магистралды салу және бiрқатар көшелердi "ашу" кезiнде қаланың жалпы жоспарланатын құрылымына табиғи жарасымды түрде кiредi.
Қаланың шығыс және солтүстiк бөлiгiнде қайта қалыптасып келе жатқан тұрғын үй алаптары жаңа көлiк магистралдарын салу және барларын дамыту нәтижесiнде орталықпен қосылады.
Алматының тұрғын үй аумақтарын жалпы қалалық дамытудың басым бағыттары:
игерiлмеген аумақтарда: қаланың батыс бөлiгiнде Боралдай мен Қарғалы өзендерiнiң арасында, Ақбұлақ кентiнен солтүстiкке қарай; шығыс бөлiкте Шемякин көшесi мен Кiшi Алматы өзенi арасында; қаланың солтүстiк бөлiгінде Первомайский мұнай базасы ауданында жаңа құрылыс салуды;
қаланың солтүстiк-батыс бөлiгiнде Шаңырақ 1, 2, 3, 4, 5 ..., тұрғын үй құрылыстарында, Ақсай, Мамыр, Жетiсу, Таугүл шағын аудандарында тұрғын үй құрылысын аяқтауды;
тау етегi аумақтарында aз қабатты және шағын тұрғын үй құрылыстарын қалыптастыруды;
жаңа қалалық магистралдар, метрополитен, жол құбырларын, көпiрлер салу, өзендер маңы аумақтарын барынша көгалдандыру мақсатында тұрғын үй қорын бұзуды;
сейсмикалық аса қауiптi тұрғын үй қорын кезең-кезеңiмен бұзу;
тарихи-мәдени құндылықты бiлдiретiн тұрғын үй қорын, оның iшiнде сәулет ескерткiштерiн қалпына келтiру және қайта жаңарту;
қаланың батыс тұрғын үй ауданында, 1, 2, 3, 4, 5-шағын аудандарда индустриялық үй салудың бiрiншi кезеңiнде салынған тұрғын үй құрылысы алаңдары аудандарын кешендi қайта жаңартуды көздейдi.
Аз қабатты тұрғын үй қорын жаңарту, қаланың орталық бөлiгiн көркейту, көгалдандырудың, жаяу жүргiншiлер аймақтарының, абаттандырылған гүлзарлардың, демалыс аймақтарының бiрыңғай жүйесiн жасау жөнiнде шаралар әзiрлеу белгiленiп отыр.
Қаланың орталық бөлiгiнiң бiрегейлiгiн сақтау, гүлзарларды, бульварларды және саябақтарды сақтау мақсатында оны қазiргi уақытта жүрiп жатқан тұрғын үй-азаматтық құрылыс объектiлерiмен қыспақтау процесiн тоқтату көзделеді.
Тiршiлiк ету ортасы
Басымдықтары:
ғимараттар мен құрылыстардың сейсмикалық берiктiгiн қамтамасыз ету;
таулы сел тасқындарының жүруi нәтижесiнде қаланың едәуiр аумақтарын және оған iргелес аумақтарды су басуын болдырмау, төтенше жағдайлардың алдын алу мен оны жоюдың кешендi жүйесiн дамыту.
Шешу жолдары
Сейсмикалық берiк тұрғын үй қорын, ғимараттар мен объектiлердi кезең-кезеңiмен қайта жаңартуды дәйектi түрде жүргiзу.
Сейсмикалық аса қауiптi тұрғын үй қорын кезең-кезеңiмен бұзу.
Беделбай және Батарейка өзендерiнде қорғаныс құрылыстарының каскадтарын салу.
Есентай, Кiшi Алматы, Кiмасар, Бутаковка, Қарғалы өзендерiнiң арналарын тұрақтандыру.
Медеу мұз айдыны ауданында тау көшкiнiне қарсы iс-шаралар жүргізу.
Авариялық-құтқару қызметтерiнiң материалдық-техникалық базасын нығайту, қала маңындағы бекеттердi ұстау, хабарлау және байланыс жүйелерiн дамыту, материалдық-техникалық, медициналық және азық-түлiк қорларын жасау жөнiндегi iс-шаралар кешенiн iске асыру.
Тұрғын үй қорының жай-күйi
Басымдықтары:
Алматы қаласында тұру жағдайының оның мәртебесiне сәйкес келуiне қол жеткiзу;
авариялық-ескі үйлерде тұратын халықтың тұрғын жағдайларын жақсарту, авариялық тұрғын үй қорын жою;
өзендердiң су қорғау аймақтарын авариялық тұрғын үй қорынан босату.
Шешу жолдары
Алматы қаласының авариялық-ескі тұрғын үй қорын бұзу жөнiндегi қалалық бағдарламаны iске асыру шеңберiнде:
тұрғын үйлердiң жай-күйін техникалық тексеру;
жобалау-сметалық құжаттама әзiрлеп, авариялық-ескi тұрғын үйлердi кезең-кезеңiмен бұзу жөнiндегi жұмыстарды орындау;
тұрғындарды көшiру, жаңа тұрғын үй алу құқығын белгiлейтiн құжаттарды ресiмдеу жөнiнде жұмыстар жүргiзiлетiн болады.
Газбен жабдықтау
Басымдықтары:
қаланың және оған iргелес аумақтардың газға қажеттiлiгiн қамтамасыз ету;
жаңа газ желілерiн салу;
ресурсты үнемдеу саясатын жүргiзу.
Шешу жолдары
100 көп қабатты және 500 жеке тұрғын үй құрылысы салынған әуежай ауданында газ құбыры желiлерiн салу.
Шаңырақ, 1, 2, ... Қалқаман 2, 3; Дархан, Ұлжан, Ақбұлақ, Думан, Таугүл 3 шағын аудандарын газбен жабдықтау үшiн газ құбырлары желiлерiн салу.
Жеке сектор үйлерiнде 10 мың газ есептеу аспаптарын орналастыру.
Сумен жабдықтау және су бұру
Басымдықтары:
қаланың шеткерi аймақтарын ескере отырып, орталықтандырылған сумен жабдықтауды және су бұруды жақсарту;
ресурсты үнемдеу режимдерiн мiндеттi сақтай отырып, қаланың және оған iргелес аумақтардың сапалы суға, оның iшiнде ауыз суға қажеттелiктерiн толық қамтамасыз ету;
инженерлiк коммуникацияларды қайта жаңарту;
сарқынды суларды тазарту сапасын арттыру;
қаланы сумен жабдықтау мен су бұру жүйесiн әлемдiк стандарттарға жақындату.
Шешу жолдары
Қала ауданының құрамына жаңа тұрғын үй алаңдарының енгiзiлуiне байланысты, оны кеңейту орталықтандырылған сумен жабдықтау мен су бұру суына қажеттiлiгiнiң өсуiне әкеп соқтырады. Мұнымен қатар су тұтынудың (су қашыртқының) ұлғаюы белгiленiп отырған тiршiлiк сапасын арттырумен де байланысты болады.
Қала үшiн су ресурстарының салыстырмалы түрде шектеулiлiгiне, тазарту құрылыстары санының жеткiлiктi болмауына, экологияға үлкен ауыртпалығына байланысты оны үнемдеу өзектi болмақ.
Осыған байланысты Француз Республикасынан 27,4 млн. евро мөлшерiнде сыртқы үкiметтiк қарыз шеңберiнде қаржыландырылатын "Алматы қаласын сумен жабдықтау және су бұру жүйесiн қайта жаңарту және жаңғырту" жобасын iске асыру басымдықты болып табылады. Жобаны iске асыруды 2003 жылы бастау жоспарланып отыр. Алматы қаласының барлық кәсiпорындарында қала кәрiзiне жіберу алдында бастапқы өңдеу жүргiзумен сарқынды суларды тазартудың экологиялық таза технологияларын енгiзу көзделедi.
Судың ысырап болуын төмендету үшiн сумен жабдықтау желiсiн кеңейту мен қайта жаңартуды, "Медеу" сүзгi станциясын қайта жаңартуды, басты тазарту құрылыстарын кеңейтудi, Алматы қаласының сарқынды суларын механикалық және биологиялық тазарту құрылыстарын қайта жаңартуды жүзеге асыру жоспарланып отыр.
Жауын-нөсер сарқындыларын реттеу және кейiннен техникалық мұқтаждықтар мен жасыл екпелердi суаруға пайдалану жөнiндегi iс-шаралар кешенiн әзiрлеу көзделiп отыр.
Су ресурстарына әсер ету деңгейiн ескере отырып, кәрiздiк емес құрылыстарды қаланың кәрiз жүйесiне қосу жөнiндегi жұмыстар жалғасады (Пригородный кентiндегi аз қабатты құрылыс).
Су жиналғыларға қойылатын талаптардың өзгеруiне байланысты Алматы жер асты суларының көздерiне оның қорларын түпкiлiктi қайта бағалау мақсатында барлау жүргiзу белгiленiп отыр.
Кәсiпорындардың, ұйымдардың және халықтың су тұтынуына толық су өлшеу есебiн жүргiзудi қамтамасыз ету жоспарлануда.

3.6. Көлiк-коммуникациялық кешендi дамыту

Басымдықтары:
қалада, оның маңында және Алматы облысына жақын аудандарда ұтымды көлiк жүйесiн қалыптастыру;
көлiк қызметтерiн көрсетудiң сапасын арттыру;
жаңа технологияларды қарқынды енгiзу есебiнен телекоммуникациялар мен байланыс жүйелерiнiң қызметтер көрсету саласын кеңейту;
транзиттiк тасымалдарды қала аумағынан тысқары жерлерге ауыстыру;
электр көлiгiн жеделдете дамыту, метрополитеннiң құрылысын аяқтау;
көшелерде жол жүру қауiпсiздiгін арттыру;
инвестициялар тарту негiзiнде тиiмдi және технологиялық жағынан жаңартылған көлiк пен телекоммуникация кешенiн құру.
Шешу жолдары
Көлiк
Көлiк саласындағы мiндеттердi шешу үшiн мынадай iс-шаралар белгiленген:
қауiпсiздiктi қамтамасыз ету проблемалары, экологияны жақсарту және ақпараттық технологияларды дамыту бойынша жекелеген зерттеулер жүргiзу;
"Көлiк ҒЗИ" ЖАҚ-тың қалалық жолаушылар көлiгiнiң бағыттық желiсiн оңтайландыру жөнiндегi ұсынымдарын дәйектi түрде iске асыру;
қала магистралдары мен көшелерiнiң өткiзу қабiлетiн: көлiк жол айырымын, көшелердiң жаңа учаскелерiн "тесiп өту"; көпiрлер салу және оларды қайта жаңарту; жолдарды жыл сайынғы күрделi және ағымдағы жөндеу; жаппай жеке құрылыстар аудандарында кейiннен асфальтталатын тас төселген жолдар салу арқылы кеңейту.
Қала жолдарында қозғалыс қарқындылығын және оның экологиялық жүйеге қолайсыз әсерiн төмендету:
айналмалы шеңберлi магистраль салу, қаланың санитарлық аймағынан тысқары жерлерге транзиттiк ағындарды бiртiндеп көшiрудi жүзеге асыру, халықаралық байланыстарды жүзеге асыратын бағыттар бойынша тасымалдау жағдайын жетілдiру;
қаланың оңтүстiк-батыс және орталық бөлiктерiн қосатын метрополитеннiң бiрiншi кезегiнiң құрылысын аяқтау және оның құрылысын одан әрi жалғастыру;
электр көлiгiн қарқынды дамыту;
қалалық жолаушылар көлiгiнiң автокөлiк құралдарын сығымдалған және сұйытылған газға көшiру;
экологиялық талаптарға сәйкес келетiн және сапалы қызмет көрсетудi қамтамасыз ететiн тұрақты автожанармай құю станцияларының оңтайлы желiсiн құру;
көп қабатты автопаркингтер құрылысын жүзеге асыру нәтижесiнде қамтамасыз ету көзделедi.
Көлiк негiзiн қалыптастырудың маңызды мiндетi қала орталығынан оған қызмет көрсетумен немесе мақсатты келуiнен байланысты емес транзиттік көлiк ағындарын шеткерi шығару және жедел жүретiн қалалық жолдар мен қалалық маңызы бар магистралдардың бiрыңғай жүйесiн құрып, соңғысын iркiлiссiз әрi реттелетiн қозғалыс магистралiне айналдыру болып табылады.
Iркiлiссiз қозғалыс жүйесi бiрқатар көлiк жол айрықтарын, жолөткел салуды және жекелеген учаскелерде тұрғын үй құрылыстарын бұзуды талап етедi. Бұл шара көлiк қозғалысын реттеуге және әуе бассейнiнiң жай-күйiн жақсартуға мүмкiндiк бередi.
Қала аумақтарын сыртқы транзиттiк ағындардан оқшаулауды Талғар трактiсiнiң ауданында үлкен жартылай шеңбермен бұрылатын айналмалы магистраль қамтамасыз етедi.
Байланыс
Сапалы қызметтер көрсету саласын, телекоммуникациялар мен байланыс жүйелерiн кеңейту мақсатында:
бiркелкi станцияларды қазiргі заманғы электрондық станциялармен толық алмастыруды жүзеге асыру;
телекоммуникациялардың мультимедиялық қызметтер көрсетуiн ("жедел интернет", "бейнеинтернет") енгiзудi қамтамасыз ету;
Алматы қаласының шеткерi аймақтарын сапалы телекоммуникациялық байланыспен қамтамасыз ету жоспарлануда.

3.7. Инвестициялық ахуалды жақсарту

Инвестициялық қызмет
Басымдықтары:
инвестициялық ресурстарды қала экономикасын дамытуға тарту және бағыттау мәселесiнде жергiлiктi билiк органының орталық атқарушы органдармен өзара іс-қимылын нығайту;
инвестициялық-қарыз жүйесiн жетілдiру арқылы қала тiршiлiгiн қамтамасыз ету салаларын, өндiрiстiк инфрақұрылым объектiлерiн дамыту;
аймақтың кредит рейтингін арттыру.
Шешу жолдары
Қолайлы iскерлiк және инвестициялық ахуал:
әлеуметтік-саяси тұрақтылықты ұстап тұру;
экономиканың жұмыс iстеу режимдерiнiң ашықтығын қамтамасыз ету және ырықтандыруды тереңдету;
инвестициялық тәуекелдердi төмендету және сақтандыру;
бюджеттiк берешектерге уақтылы қызмет көрсету;
бюджетке борыштық ауыртпалықсыз инвестициялық-қарыз жүйесi тетiктерiн дамыту есебiнен қамтамасыз етiлетiн болады.
Инвестициялардың дәстүрлi көздерiн кеңейту және экономикаға жаңаларын тарту мақсатында:
аманат қорымен қамтамасыз етiлген борыштық мiндеттемелердi пайдалану тетігін одан әрi iске асыру жолымен инвестициялық тәуекелдердi төмендету және сақтандыру;
ақпараттық бизнес орталықтарының желiсiн дамыту арқылы әлеуеттi инвесторларды ақпараттық қамтамасыз ету мен аймақтың қолайлы бет-бейнесiн жасау, басым инвестициялық жобалардың дерекқорын құру, конференциялар, форумдар өткiзу, брошюралар шығару және т.б.;
аймақты дамыту басымдықтарын ескере отырып, жергілiктi атқарушы органның борыштық мiндеттемелерi портфелiн тиiмдi басқару жөнiндегi шаралар көзделеді.
Iрi инвестициялық жобаларды әзiрлеу мен iске асыру үшiн бюджеттен тыс қаражатты (инвестицияларды) тартуға, шоғырландыруға және бағыттауға мүмкiндiк беретiн инвестициялық-қарыз жүйесi тетiктерiн дамыту жоспарланып отыр:
ипотекалық кредиттеу тетiгiн пайдалана отырып, жаппай тұрғын үй салу;
тұрғын үй емес қордың коммерциялық құрылысын оны, қаржылық әрi жедел лизинг схемаларын пайдалану арқылы пайдалануға беру;
ғылыми жобалар, салалық және/немесе аймақаралық бiрлескен компаниялар түрiнде өндiрiстердi қайта жаңарту, жаңғырту, конверсиялау жобалары;
аймақтардың үлестiк қатысуы арқылы аймақаралық бағдарламалар;
қаржылық лизинг тетiгiн енгiзу жолымен негiзгi өндiрiстiк қорларды жаңарту бағдарламалары.
Қаржылық құралдар мен технологияларды дамыту
Басымдығы:
аймақтық қаржы орталығы ретiнде Алматы қаласын дамыту.
Шешу жолдары
Мынадай:
халықтың екінші деңгейлi банктердегi салымдарының жинақталуын, оның iшiнде оларға кепілдік беру жүйесiн кеңiнен насихаттау арқылы ынталандыру;
зейнетақы активтерiн дамыту және сақтандыру;
корпоративтiк басқаруды, бағалы қағаздар нарығының заңнамалық, техникалық, институционалдық және құқықтық инфрақұрылымын жетiлдiру арқылы қор нарығының дамуын ынталандыру;
төлем тетiктерiн пайдалану тәртібiн реттейтiн нормативтiк құқықтық базаны одан әрi жетiлдiру;
мемлекеттiк емес бағалы қағаздар секторын дамыту;
Алматы қаласындағы Бағалы қағаздардың орталық депозитарийiнiң және Қазақстан банкаралық есептемелер орталығының iркiлiссiз жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету жөнiнде шаралар қабылданатын болады.
2004 жылдан бастап ипотекалық кредиттеу тетiктерiн пайдалана отырып, жаппай тұрғын үй салуды өрiстету жоспарлануда.
Қаржылық лизинг тетiктерiн дамыту үшiн коммуналдық мемлекеттiк кәсiпорын нысанында қалалық қаржы компаниясын құру жоспарлануда.

3.8. Сауданы дамыту

Сыртқы сауда
Басымдықтары:
кәсiпорындар мен ұйымдардың экспортқа бағдарлануын ынталандыру;
қала кәсiпорындарының өнiмдерді өткiзудiң жаңа өткiзу нарықтарын игеруi, экспорт географиясын кеңейту үшiн жағдайлар жасау;
сапалы бәсекеге қабiлеттi, жоғары дәрежелi өңдеу өнiмдерiн әкетуге экспорттық жеткiзiлiмдердi қайта бағдарлау;
халықаралық коммерциялық қызметтiң алдыңғы қатарлы технологияларын енгiзу.
Шешу жолдары
Әлемдiк нарықтың қазiргi конъюнктурасын зерделеу және бәсекеге қабiлетті өндiрiстердi дамыту мақсатында қала кәсiпорындары мен ұйымдарының маркетингтiк қызметтерiн дамытуға барынша көңiл бөлiнетін болады.
Аймақтағы экономикалық ахуалдың өзгерiстерiн ескере отырып және Қазақстанның ТМД мен ЕурАзЭҚ елдерiмен қабылданған мiндеттемелерi шеңберiнде сыртқы сауда қызметiн тарифтік және тарифтiк емес реттеудiң қолданылатын шараларын қайта қарауға бастама жасалатын болады.
Ұлы Жiбек жолы трассасында халықаралық көтерме нарық құру, сондай-ақ Кабул қаласында қала кәсiпорындары шығаратын өнiмдердi, орнатылмаған және босатылатын жабықтарды сату үшiн "Алматы" сауда үйiн құру мәселесiн қарау көзделедi.
Қала кәсiпорындарына халықаралық көрмелерге және тауарлар мен қызметтер көрсету жәрмеңкелерiне белсендi қатысуға жәрдем көрсетiледi, сондай-ақ дайын өнiмдердiң және өнiмдер мен қызметтер көрсетудiң дәстүрлi емес түрлерiнiң экспортын ұлғайту жағына экспорт құрылымын әртараптандыруды ынталандыру жөнiнде жұмыс жүргiзiледi.
Өнiмдердi контрабандалық әкелудi жою мақсатында қаланың кеден қызметiнiң жұмысын жетiлдiру және жаңғырту жалғастырылады.
Қалалық экспорттаушы кәсiпорындарды сақтандыру және кредиттеу жүйесiн құру көзделедi.
Орта және шағын бизнес кәсiпорындарының сыртқы нарықтарға шығу мүмкiндiгiн кеңейту мақсатында интернет-сауданы белсендi түрде қолданысқа енгiзу жөнiнде шаралар қолданылатын болады.
Ішкi сауда
Басымдықтары:
базарды отандық өндiрiс өнiмдерiмен толықтыру;
қаланың азық-түліктiк қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету;
ұсынылатын қызметтер көрсетудiң сапасын жақсарту;
сауда саласында құрылымдық қайта құрулар жүргiзу;
саудалау-сатып алу қызметiнiң жүйесiн жетілдіру;
көтерме және бөлшек сауданың материалдық-техникалық базасын ұтымды дамыту, оны аумақтық орналастыруды оңтайландыру.
Шешу жолдары
Қаланың азық-түлiктiк қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мiндетiн:
ауыл шаруашылығы өнiмдерiн өнеркәсiптiк қайта өңдеу көлемдерiн өсiру;
iшкі нарықты сапасыз өнiмдерден қорғау жөнiндегі шараларды күшейту;
бағаларды тұрақтандыру және сауда базарларындағы бәсекелестiктi дамытуға жәрдемдесу мақсатында азық-түлiк тауарларына олардың негiзсiз өсуiн бақылауды қамтамасыз ету есебiнен шешу жоспарланып отыр.
Өндiрiс пен сату көлемдерiн ұлғайту есебiнен өндiрiстiк және сауда қызметiн сұранысты кеңейтуге бағдарлайтын сауда-өнеркәсiп топтарын қалыптастыру процесi дамитын болады.
Көтерме сауда құрылымы:
меншiк құқығын көтерме буынға көшiре отырып, сатып алу-өткiзу операцияларының толық кешенiн жүзеге асыратын кәсiпорындар;
өз қызметiнде тауарға меншiк құқығының өзiне өтуiн пайдаланбайтын делдал көтерме құрылымдар (брокер кәсiпорындар, сауда агенттерi, комиссионерлер және c.c.);
тауарлардың көтерме айналымын (жәрмеңкелер, тауар биржалары, аукциондар, көтерме базарлар) ұйымдастыру жөнiнде қызметтер көрсететiн шаруашылық жүргiзушi субъектiлер негiзiнде дамитын болады.
Көтерме сауда кәсiпорындарының желiсi шағын кәсiпорындармен белсендi түрде өзара iс-қимыл жасайды және олар үшiн неғұрлым нақты және тиiмдi әрiптес болып табылады.
Бөлшек сауда кәсiпорындарының желiсi сауда қызметiн көрсетудiң алуан түрлi нысандарын: сауда орталықтарын, супермаркеттер, өз-өзiне қызмет көрсету дүкендерiн, дүкен-қоймаларды, арнайы бөлiнген жерлерде ұйымдастырылатын көше жәрмеңкелерiн және базарларды, бөлшек сауда автоматтарын, интернет-дүкендердi iске қосатын болады.
Алматы қаласының әкімдігі елiмiздiң қолданыстағы заңнамасының қағидаларын және әлемдiк тәжiрибенi ескере отырып:
отандық тауар өндiрушілердi қолдау негiзiнде ішкі нарықты қорғау және кеңейту;
тауар қозғалысының тұрақты жүйесiн қамтамасыз ететiн және монополизм көрiнiсi мүмкiндiгiнiң алдын алатын бәсекелiк орта қалыптастыру;
сатылатын тауарлардың сапасын, қызмет көрсетудiң жоғары деңгейiн және тұтынушылардың мүдделерi мен құқықтарын қорғауды қамтамасыз ету тұрғысынан тұтыну нарығын бақылауды жүзеге асыру жөнiнде шаралар қолданатын болады.
Қаланың барлық базарларын жаңғырту, оларды су құбыры мен кәрiз жүйесiне қосу, санитарлық-ветеринарлық сараптаманы қазiргi заманғы зертханалармен жабдықтау жөнiндегi жұмысты аяқтау жоспарланып отыр.

3.9. Салықтар мен бюджет

Салықтар
Басымдықтары:
Салықтар мен бюджетке төленетiн төлемдердi жинауды тұрақты көбейту;
салық әкімшілігін жүргізуді;
қаланы әлеуметтiк-экономикалық дамытумен салықтық реттеу тетiктерiн жетiлдiру;
мемлекет пен салық төлеушiлер мүдделерiнiң оңтайлы үйлесiмiн қамтамасыз ету мәселелерiнде жергiлiктi билiк органының рөлiн күшейту.
Шешу жолдары
Салықтар мен бюджетке төленетiн төлемдердi жинауды жақсарту мақсатында:
электрондық бақылау мен аудиттiң ақпараттық жүйелерiн енгiзу арқылы салық және кеден әкiмшiлiгiн жүргiзудi автоматтандыру мен интеграциялаудың негiзгi процестерiн аяқтау;
кәсiпкерлiк қызмет субъектiлерiн толық есепке алуды жүзеге асыру;
салық органдарының республикалық көлiк ұйымдарымен өзара iс-қимылы бойынша шаралар әзiрлеу мен оны iске асыру арқылы тасымалданатын жүктерге салық салынуын бақылауды жетiлдiру;
шығындардың нақтылығын растау мақсатында залалды кәсiпорындардың қаржы-шаруашылық қызметiне уақтылы тексерiстер жүргiзу көзделедi.
Мұнай өнiмдерi нарығында бақылауды қатайту мақсатында:
қалаға әкелiнетiн мұнай өнiмдерi көлемiнiң сатылуын бақылау тетiктерiн жетiлдiру;
жанар-жағар май материалдарын сақтау бойынша МҚС-ның, көтерме сауда базаларының, қоймалардың, темiр жол тұйықтарының орналасуы туралы мәлiметтердi қамтитын экономикалық карталар жасау көзделеді.
Бюджет
Басымдықтары:
перспективалық жоспарлау және бюджеттiң атқарылу процестерiнiң тиiмдiлiгiн арттыру;
қаланы әлеуметтік-экономикалық дамытумен бюджеттік реттеу тетiктерiн дамыту;
бюджет әкiмшiлiгiн жүргiзудi жақсарту;
бюджетаралық қатынастардың әділдігi мен теңгерiмділiгiн қамтамасыз ету кезiнде бюджеттiң функционалдық мүмкiндiктерiн кеңейту.
Шешу жолдары
Бюджеттiк бағдарламалаудың перспективалық әдiстерiн енгiзу, стратегиялық, индикативтік және бюджеттiк жоспарлаудың үйлестірiлуiн қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар көзделедi.
Қызметтiң басым түрлерiн бiрiншi кезектi тәртiппен және толық көлемде қаржыландыруды:
кедейлiк пен жұмыссыздықты төмендету бағдарламаларын iске асыру;
экономиканың нақты секторына және, бiрiншi кезекте, шағын бизнес саласындағы басым инвестициялық жобаларға, өнеркәсiпке кредит беру;
технологиялық парктер құру және оны дамыту;
бизнес-инкубаторлар, жаңа технологиялардың инкубаторларын, лизингтiк компаниялар, маркетингтiк орталықтар құру және оларды дамыту;
туризмдi дамытудың аймақаралық бағдарламаларын iске асыру;
қала тұрғындары мен қала қонақтары қауiпсiздiгiнiң жоғары деңгейiн қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларды iске асыру, әртүрлi бизнес пен тұрмыстық сервистi дамыту;
Қала салудың бас жоспарына сәйкес жобалау-жоспарлау жұмыстарын жүзеге асыру;
табиғи апаттарға үнемi дайындықты қамтамасыз ету және төтенше жағдайларды жою жөнiндегi бағдарламаларды қаржыландыру;
шеткерi аймақты ескере отырып, көлiктiк және инженерлiк инфрақұрылымды дамыту, бiлiм беру, денсаулық сақтау, әлеуметтiк қорғау, қоршаған ортаны қорғау, мәдениет саласындағы бағдарламаларды толық көлемде қаржыландыру бағыттары бойынша қамтамасыз ету жоспарланып отыр.
Бюджет қаражатын пайдаланудың тиiмдiлiгiн арттыру және бюджеттің айқындығын қамтамасыз ету:
республиканы және қаланы дамытудың ұзақ мерзiмдi мақсаттары мен басымдықтарына сәйкес бюджет қаражатын пайдалану саясатын жүргiзу;
кiрiстердiң бюджетке түсуiне жүйелi талдау жүргiзу және олардың түсуiнiң төмендеу фактiсiне уақтылы ден қою, кiрiстердi жұмылдыру тетiгiн жетiлдiру;
бөлiнген бюджет қаражатын мақсатсыз пайдаланған жағдайда, қаржыландыруды тоқтата тұру немесе оларды қайтарып алу практикасын дамыту;
қаржылық есептер мен қаржы ресурстарының қозғалысы туралы ақпаратты БАҚ-та жариялау арқылы бюджеттiк қаржыландырудың ашықтығы мен айқындығын қамтамасыз ету, атқарушы органдардың бюджеттiк қызметiнiң тиiмдiлiгiн тәуелсiз бағалауды жүргiзу есебiнен қол жеткізiлетін болады.

3.10. Мемлекеттiк активтердi басқару

Басымдықтар:
қала аумағындағы коммуналдық меншiк мүлкiнiң тиiмдi пайдаланылуын арттыру мен сақталуын қамтамасыз ету;
мемлекеттiк активтердi тиiмдi басқару есебiнен қаланың бюджетiне қосымша қаржы ресурстарын тарту;
коммуналдық меншiктi қаланың тұрақты қайта өндiру жүйесi ретiнде дамыту;
мемлекеттiк активтер мониторингiнiң әрекеттi жүйесiн құру.
Шешу жолдары
Мемлекеттiк активтердi басқару жүйесiнiң тиiмділiгiн арттыру мақсатында:
қаланың аумағында жылжымайтын мүлкi бар шаруашылық жүргiзушi субъектілердiң тұрғын үй емес қызметтiк үй-жайларын толық түгендеу мен тiркеудi жүргiзу;
мемлекеттік тұрғын үй емес қордың, оны республикалық меншiкке жататын мүлiкке және оған бұрынғы "иесiз" объектiлердi қосып, коммуналдық меншiкке жататын мүлiкке дәл бөле отырып бiрыңғай ақпараттық дерекқорын құру;
бұрын жекешелендiруге жатқызылмаған не өткен кезеңдерде жекешелендiрiлмеген мемлекеттiк кәсiпорындардың, мекемелер мен акционерлiк қоғамдардың бiр бөлiгiн жекешелендiру процесiне кезең-кезеңмен енгiзу тәртiбiн әзiрлеу;
коммуналдық меншiктегi үй-жайларды мүлiктiк жалға беру мәселелерiнде тариф саясатын жетiлдiру;
коммуналдық меншiк объектiлерiн аманаттық қамтамасыз ету ретiнде пайдалану практикасын кеңейту;
экономикалық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету және қала экономикасын тұрақты дамыту мақсатында стратегиялық салаларда жекешелендiрiлген кәсiпорындар мен ұйымдарды басқару мониторингiн ұйымдастыру;
кәсiпорындар мен акционерлiк қоғамдарды оңтайландыру мақсатында олардың әкiмшiлiк шығыстарының мониторингiн жүргiзу;
кәсiпорындардың шаруашылық қызметiнiң ағымдағы және перспективалы жоспарларын орындауына, оның iшiнде жергілiктi бюджетке акционерлiк қоғамдардың дивидендтерiн және кәсiпорындардың таза табысының бiр бөлiгiн аударуына бақылауды жүзеге асыру;
коммуналдық меншiктi, оның iшiнде мүлiктiк жалға берiлетiн мемлекеттiк тұрғын үй емес қорды жүйелi есепке алуды қамтамасыз ету, сондай-ақ коммуналдық меншiк объектiлерiн мүлiктiк жалға беру ережесiнiң сақталуын бақылау көзделедi.
Болашақта қаланың әлеуметтiк-экономикалық жүйесiнiң тұрақты ұдайы өндiрiлетiн негiзi ретiнде коммуналдық меншiктiң рөлi артады. Осыған байланысты коммуналдық меншiк объектілерiн, олардың ағымдағы және перспективалы қаржылық мүмкiндiктерi мен оларды шартты түрде бiрнеше топтарға бөлу көзделiп отыр.

3.11. Қоршаған ортаның жай-күйiн жақсарту

Басымдықтар:
қоршаған орта мониторингi жүйесiн жетілдiру;
автомобиль көлiгiнен зиянды заттардың шығарындыларын төмендету жөнiнде шаралар қолдану;
қаланың су қоймаларын оңалту;
өндiрiс қалдықтарын басқару мен тұтыну жүйесiн жетілдiру;
қаланы көгалдандырудың бiрыңғай жүйесiн жасау;
қоршаған орта жай-күйiнiң сапалы көрсеткiштерiн жақсартуға қол жеткізу.
Шешу жолдары
Қаланың жоғары сейсмикалық және сел қаупi ауданында орналасқанын ескере отырып, экологиялық саясат мониторингiнiң мемлекеттiк жүйесi негiзiнде алынған қоршаған ортаның жай-күйi туралы дұрыс және жедел ақпаратқа негiзделуi тиiс.
Алматы қаласы қоршаған ортасының ластануына мониторинг жүргiзу жөнiндегi жұмыстарды қамтамасыз ету мақсатында:
атмосфералық ауаның ластануын қадағалау пункттерiн қалпына келтiру және жаңғырту;
қоршаған ортаның ластану мониторингінiң автоматтандырылған жүйесін құру;
ISO 14000 сериялы халықаралық стандарттарға сәйкес қоршаған ортаны қорғауды басқару жүйесiн енгiзу;
жер бетi және жер асты сулары мониторингiнiң мемлекеттiк жүйесiн қалпына келтiру;
мұздақтар аймағынан бастап, барлық жоғары деңгейлердегi су ағындарын тiркейтiн гидрологиялық бекеттер ашу;
сейсмологиялық қадағалаудың аймақтық желiсi станцияларының жиi орналасуын қамтамасыз ету;
көшкiн процестерiнiң мониторингін ұйымдастыру жөнiнде шаралар қолданылатын болады.
Автомобиль көлiгiнен зиянды шығарындыларды төмендету мақсатында:
автокөлiк құралдарын улы газдардағы зиянды заттарды төмендету құрылғыларымен кезең-кезеңмен жарақтандыру;
қоғамдық автокөлiктi мүмкiндiгiнше электр көлiгiмен ауыстыру жоспарланып отыр.
Қаланың су ресурстарының жай-күйiн жақсарту мақсатында:
Үлкен Алматы каналының арнасын тазартуды жүргiзу және оны аббаттандыру;
гидрогеологиялық, инженерлiк-геологиялық, сейсмикалық және санитарлық сипаттамаларды ескере отырып, Алматы су қорлары жер асты суларының жарып шығу аймағын кешендi зерттеудi жүргiзу көзделіп отыр.
Әуе ағындарын өткізуде экологиялық дәлiз рөлiн атқаратын табиғи-ландшафтық негiздiң кеңiстiк толассыздығын дамыту мақсатында:
қаланың табиғи экологиялық негiзiн дамытудың бас жоспарын әзiрлеу есебiнен қаланы көгалдандыруды жақсарту;
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар салу және оларды қайта жаңарту жобаларын ("ХХI ғасыр" дендропаркi, "Медеу" паркi, Баум тоғайы мен басқа да объектiлер) iске асыру жөнiнде шаралар қолдану көзделiп отыр.
Экологияға керi әсердi төмендету мен өндiрiстiк және тұрмыстық қалдықтарды кәдеге жарату мақсатында:
Алматы қаласындағы қалдықтарды жинау, шығару және iшiнара қайта өңдеу жөнiндегi кешендi бағдарламаны iске асыру есебiнен қатты қалдықтарды есепке алу мен басқарудың тұрақты жүйесiн құру;
полигондар, оның iшiнде Алматы қаласы мен Алматы облысының улы қалдықтарын көметiн полигондар салуды жүзеге асыру және өндiрiстiң улы қалдықтарын басқару жүйесiн ұйымдастыру;
қаланың кәсiпорындарында қауiптi заттарды қауiпсiз пайдалану жөнiнде iс-шаралар әзiрлеу және жүзеге асыру жоспарланып отыр.

3.12. Бағдарламаны имидждiк және ақпараттық
қамтамасыз ету

Басымдықтар:
Алматы қаласын кешендi дамытуды идеологиялық және ақпараттық-құқықтық қамтамасыз ету саласында мақсатты және атаулы имидждік акциялар, жобалар ұйымдастыру және жүргiзу;
Алматы қаласының экономикалық басымдықтарын ғаламдандыру саласында көрнекi пилоттық және инновациялық жобалар әзiрлеу;
сыртқы экономикалық қызметтi әртараптандыру.
Шешу жолдары
Имидж қалыптастыру жөнiндегi жобалар құрлықтық маңызы бар мегаполистi дамытудың жаңа идеологиясы туралы мақалалар топтамасын республикалық және шетелдiк басылымдарда, "Интернет" желiсiнде жариялау, ғылыми-практикалық симпозиумдар мен семинарлар, коммерциялық-инвестициялық жобалардың тұсаукесерлерiн, Алматы қаласын дамытудың проблемалары мен перспективалы бағыттары жөнiнде қоғамдық талқылаулар ұйымдастыру мен өткiзу арқылы iске асырылатын болады.
Мақсатты және инновациялық жобаларды әзiрлеу үшiн жақын және алыс шетелдердiң ғалымдары мен іскер топтары өкілдерiн қатыстыра отырып, қала кәсiпорындарын экономикалық және техникалық зерттеулердi жүзеге асыру болжанып отыр.
Алматы қаласының сыртқы экономикалық қызметiн әртараптандыру, ұстанымын нығайту шеңберiнде әлемдiк және аймақтық нарықтарда қазақстандық тауарлар өткiзу ауқымын кеңейтiп, оны Оңтүстiк Шығыс Азия, Орталық Азия аймағы, Таяу Шығыс елдерiне жылжытуда Қытайдың арнайы экономикалық аймақтарын пайдалану, Алматы қаласының экономикасы мен инфрақұрылымына "портфельдi" инвестициялар тарту мақсатында халықаралық семинар, инвестициялық саммиттер өткізу болжанып отыр.
Инновациялық жобаларды iске асыру үшiн жағдайлар мен ынталандыратын режимдер жасау, қаланың ақпараттық ресурстарын басқарудың арнаулы жүйесiн құруға жәрдемдесу болжанып отыр.
Халықаралық конгрестер, талқылаулар, фестивальдер, конкурстар, спорттық-бұқаралық акциялар өткізу арқылы халықтың түрлi топтарының үйлесiмдi тiршiлiк етуi және рухани тұтастығы жөнiндегi Қазақстан Республикасының бiрегей тәжiрибесiн насихаттауға көңiл бөлiнетін болады.
Жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың негiзiнде Алматы қаласының бiрыңғай ақпараттық кеңiстiгiн құру арқылы муниципальдi менеджменттi едәуiр жетілдiру көзделедi.

3.13. Бағдарламаны iске асыру тетiгi

Бағдарламаны орындау оны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары арқылы жүзеге асырылатын болады, ол Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарының талаптарын, яғни әзiрленетiн бағдарламаларды орташа мерзiмдi жоспарлау ескеріле отырып әзiрленедi және шартты түрде: 2003-2005 және 2006-2010 жылдарға арналған үш кезеңге бөлiнiп, оны Қазақстан Республикасының Yкiметi бекiтетiн болады.
Iс-шаралар жоспары қаланы дамытудың әрбiр сатысының сапалық ерекшелiктерiн сипаттайтын және Бағдарламаның барлық ережелерiн iске асыруды көздейтiн болады. Онда нақтылы орындаушылар және iске асыру мерзiмдерi, сондай-ақ жылдар бойынша болжанып отырған қаржыландыру көлемi мен көздерi белгіленетін болады.
Iс-шаралардың кешендiлiгi қызметтi барынша үйлестiретiн және Алматы қаласының тыныс-тiршiлiк жүйесiн дамытудың барлық бағыттары бойынша мақсатты әрi келiсiлген iс-қимылды қамтамасыз ету жөнiндегi орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың мүмкiндiктерiн шоғырландыруға мүмкiндiк бередi.
Алматы қаласының әкiмдiгi жоспарлар iс-шараларының орындалуы мен жоспарланатын көрсеткiштерге (индикаторларға) қол жеткiзу барысына бақылау жасау арқылы Мемлекеттiк бағдарламаны iске асырудың тиiмдiлiгінiң тұрақты мониторингiн және оны бағалауды жүзеге асыратын болады.

4. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР МЕН ҚАРЖЫЛАНДЫРУ КӨЗДЕРI

Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын iске асыруға республикалық, жергiлiктi бюджеттердiң және халықтың қаражаты, халықаралық экономикалық ұйымдардың гранттары, шетелдiк және отандық инвестициялар пайдаланылатын болады. Бюджет қаражатын қоса алғанда, инвестициялық ресурстарға жалпы қажеттiлiк 700 миллиардтан астам теңгенi құрайды, оның iшiнде 2003-2005 жылдарға - 230 млрд. теңге.
Дамыту бағдарламалары бойынша iс-шараларды iске асыруға 2003 жылы мемлекеттiк бюджетте 8630,6 млн. теңге көзделуде, оның iшiнде республикалық бюджеттен 4706 млн. теңге, жергiлiктi бюджеттен 3924,8 млн. теңге. Келесi жылдарға арналған нақтылы қаржыландыру көлемi қаржылық мүмкiндiктер ескерiле отырып, кезекті қаржы жылына арналған республикалық бюджеттi және Алматы қаласының бюджетiн қалыптастыру кезiнде айқындалатын болады.

5. БАҒДАРЛАМАНЫ IСКЕ АСЫРУДАН КҮТIЛЕТIН НӘТИЖЕЛЕР

Бағдарламаны iске асыру қаланың қаржылық, өндiрiстiк, кадр, ғылыми және мәдени әлеуетiн бар мүмкiндiгiнше пайдалану үшiн жағдайлар жасауға және осының негiзiнде мегаполис пен оған iргелес елдi мекендер халқының өмiр сүру деңгейi мен сапасын арттыруға жәрдемдесуге тиiс.
Жаңа қаржы институттарының дамуымен, қала тiршiлiгiн қамтамасыз ету жүйесiнiң тиiмдi жұмыс iстеуiн қамтамасыз етумен, коммуналдық меншiкті басқару процесiне жаңа технологиялар енгiзумен қалада қалалық шаруашылықты дамыту мен халықтың әлеуметтiк қорғалуын арттыруды қаржыландырудың сенiмдi көздерi пайда болады.
Өнеркәсiп өндiрiсiнiң құрылымы өзгередi, онда шағын кәсiпорындардың үлесiне 2010 жылға қалада шығарылатын барлық өнiмнiң 40,9%-i келетiн болады.
Жаңа технологияларды қолдана отырып, жабдықтар, автомобильдер, электроника, химия, мұнай, тау-кен-металлургиялық кәсiпорындар үшiн қосалқы бөлшектер, жоғары сапалы медициналық препараттар өндiру басым даму алады. Алматы қаласының инновациялық тәжiрибесi республиканың басқа аймақтарында ғылыми-техникалық прогрестi дамытуға жәрдемдесетiн болады.
Жүргiзiлiп отырған өнеркәсiп саясатының нәтижесi қазiргi бар өндiрiстiк қорларды олардың бiр бөлiгiн шағын бизнес саласына беру және ғылымды көп қажет ететiн өнiм шығару мен жергiлiктi шикiзат пен материалды неғұрлым терең өңдеуге бағдарланған басым өндiрiстердi талғамалы қолдау арқылы тиiмдi пайдалану болады. Өнеркәсiптiк өндiрiстiң көлемi 2010 жылы 2002 жылмен салыстырғанда 68,4%-ке артады.
Шағын және орта бизнестi дамыту саласында инновациялық технологияларды белсендi енгiзуге, қаланың iрi және ұсақ кәсiпорындарының алуан түрлi кооперацияларын қызметтiң барлық салаларында кеңiнен қолдануға баса назар аудару көзделiп отыр.
Жоғары деңгейде қайта өңделген өнiмнiң экспорты едәуір артады, нарықты отандық сапалы шикізат өнiмiмен молықтыру есебiнен шикiзат импортына тәуелдiлiктi төмендету көзделуде.
Қаланың жалпы сәулет-құрылыс келбетi қаланың тарихи бөлiгiн сақтай отырып қалыптасатын болады, жаңа шағын аудандар салынады, жолдардағы көлiк ағынының көптiгi төмендетiледi. Қаладағы экологиялық ахуал едәуiр жақсарады.
Қаланың энергетикалық теңгерiмiне экологиялық таза ресурстарды енгiзу, pecуpc жинақтайтын технологияларды қолданысқа енгiзу энергетикалық кешеннiң тұрақты жұмысын қамтамасыз етуге, энергетиканың қоршаған ортаға зиянды әсерiн қысқартуға мүмкiндiк бередi, мұның өзi қаладағы қазiргi энергетикалық ауыртпалықты толығымен жояды.
Автокөлiктiң қаланың экологиясына керi әсерi қысқарады, метрополитеннiң бiрiншi кезегі iске қосылатын болады.
Салық салынатын базаның өсуi мен салық әкiмшiлiгiн жүргiзудiң жақсаруы қаланың бiрiктiрiлген бюджетiне салықтардың жиналуын 2010 жылы 1,7 есе ұлғайтуға мүмкiндiк бередi. Салықтар құрылымында шағын бизнес саласынан түсетiн қаражаттың үлесi едәуiр артады.
Алдын алу бағыттылығына ие болатын денсаулық сақтау мекемелерiнiң желiсi толығымен сақталатын және одан әрi дамытылатын болады. Халықтың медициналық-демографиялық ахуал, денсаулық көрсеткiштерi тұрақтанатын, ал содан кейiн жақсаратын болады.
Қаланың мәдени және спорт инфрақұрылымы одан әрі дамытылады, оның республика азаматтарын сауықтыруға жәрдемдесетiн және жаңа спорттық жетiстiктердi қамтамасыз ететiн спортты дамытудағы рөлi артады.
Елiмiздiң iрi қаржы, ғылыми, бiлiм беру, мәдени және туристiк орталығы ретiнде Алматы қаласы рөлiнiң артуы қала экономикасы құрылымының едәуiр өзгеруiне әкеп соғады. Осы кезеңде сауда, көлiк, коммуналдық шаруашылық, байланыс, ойын-сауық индустриясы, туризм және халыққа көрсетiлетiн басқа да қызметтер ерекше қарқынмен дамитын болады. Осы салалардың жедел дамуы, өндiрiстiк саладағы шағын кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдаумен қатар, iс жүзiнде халықтың жұмыспен қамтылу проблемасын шешедi. Тұтастай алғанда, қалада 80 мыңнан астам жаңа жұмыс орындары ашылатын болады.
Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын сәттi iске асыру қуатты мультипликациялық әсер есебінен бүкіл елдің дамуы мен гүлденуіне ықпал етуі тиіс.
Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асырудың жоспарланып отырған индикаторлары 3-кестеде көрсетілген.

3-кесте

Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасын іске асырудың индикаторлары

___________________________________________________________________
Көрсеткіштер 2001 ж. 2002 ж. 2003 ж. 2004 ж. 2005 ж.
есеп бағалау
___________________________________________________________________
Халықтың жан басына 436025 467727 470896 503706 538104
шаққандағы ЖІӨ,
теңгемен

Өнеркәсіптік өнім 122,9 110,6 107 107,1 107,9
көлемінің өсу
қарқыны, өткен
жылға %-пен

ІЕК-де шағын 16,8 19,6 21,8 24,9 34,2
бизнес субъектілері
өндірген өнім мен
қызмет көрсетулер.
дің үлес салмағы,
%-пен

Экономикалық 18,1 19,7 21,6 23,8 31,1
белсенді халықтың
шағын бизнеспен
айналысатындарының
үлес салмағы,
%-пен

Тұрғын үйді 240,8 266,1 288 312 335
пайдалануға қосу,
мың шаршы метр

Қала халқының ОТА 27,8 28,6 29,6 30,5 31,5
жарақтандырылу
деңгейі, 100
адамға бірлік

Бөлшек сауда 264,9 288 294 308,6 323,9
айналымы, млрд.
АҚШ доллары

Сыртқы сауда 2503,7 2965,7 3298 3875 4511,7
айналымы, млн.
АҚШ доллары

Жұмыссыздық 10,8 8,9 8,6 8,3 8,1
деңгейі, %-пен

Күнкөрістің ең 12,1 8,5 8,2 7,9 7,5
төменгі деңгейі.
нен төмен кірісі
бар халықтың үлес
салмағы, %-пен

Бюджетке түсетін 127 148 161 174 187
салық және салықтық
емес төлемдер,
млрд. теңге
___________________________________________________________________

таблицаның жалғасы
___________________________________________________________________
Көрсеткіштер 2006 ж. 2007 ж. 2008 ж. 2009 ж. 2010 ж. 2010 ж.
2002ж-ға
%-пен
___________________________________________________________________
Халықтың жан басына 576320 617257 660675 707686 757394 162
шаққандағы ЖІӨ,
теңгемен

Өнеркәсіптік өнім 107 106,5 106,3 106,2 106 168,4
көлемінің өсу
қарқыны, өткен
жылға %-пен

ІЕК-де шағын 35,8 37,2 38,8 39,5 40,9
бизнес субъектілері
өндірген өнім мен
қызмет көрсетулер.
дің үлес салмағы,
%-пен

Экономикалық 32,9 34,2 35,8 37 38,1
белсенді халықтың
шағын бизнеспен
айналысатындарының
үлес салмағы,
%-пен

Тұрғын үйді 345 360 375 390 400 150,3
пайдалануға қосу,
мың шаршы метр

Қала халқының ОТА 32 32,5 33 33,5 34 118,9
жарақтандырылу
деңгейі, 100
адамға бірлік

Бөлшек сауда 341,7 361,5 383,2 407 434 151
айналымы, млрд.
АҚШ доллары

Сыртқы сауда 5177,6 5861 6540,6 7394,7 8267,5 278,8
айналымы, млн.
АҚШ доллары

Жұмыссыздық 8 7,9 7,8 7,6 7,4
деңгейі, %-пен

Күнкөрістің ең 7 7 6 6 6
төменгі деңгейі.
нен төмен кірісі
бар халықтың үлес
салмағы, %-пен

Бюджетке түсетін 200 213 226 239 253 170
салық және салықтық
емес төлемдер,
млрд. теңге
___________________________________________________________________

О Государственной программе развития города Алматы на 2003-2010 годы

Указ Президента Республики Казахстан от 10 февраля 2003 года N 1019

В целях дальнейшего развития города Алматы и закрепления его позиций как культурного, научного, образовательного и финансового центра страны, в соответствии с Законом Республики Казахстан от 1 июля 1998 года "Об особом статусе города Алматы" постановляю:
1. Утвердить прилагаемую Государственную программу развития города Алматы на 2003-2010 годы (далее - Программа).
2. Правительству Республики Казахстан в месячный срок разработать и утвердить план мероприятий по реализации Программы на 2003-2005 годы (I-этап).
3. Центральным и местным исполнительным органам:
принять меры по реализации Программы;
к 20 января и 20 июля по итогам полугодия предоставлять акиму города Алматы информацию о ходе выполнения Программы.
4. Акиму города Алматы два раза в год, до 1 февраля и до 1 августа, по итогам полугодия предоставлять в Администрацию Президента Республики Казахстан и Правительство Республики Казахстан сводную аналитическую информацию о ходе реализации Программы.
5. Контроль за исполнением Программы возложить на Администрацию Президента Республики Казахстан.
6. Настоящий Указ вступает в силу со дня подписания.

Президент
Республики Казахстан

Утверждена
Указом Президента
Республики Казахстан
от 10 февраля 2003 года
N 1019

Государственная программа развития
города Алматы на 2003-2010 годы Паспорт Программы

Наименование Государственная программа развития
города Алматы на 2003-2010 годы

Основание для Поручение Президента Республики Казахстан,
разработки данное на совещании 30 мая 2002 года
"О задачах по развитию города Алматы"
(протокол N 01-10.6)

Разработчики Министерство экономики и бюджетного
планирования Республики Казахстан, акимат
города Алматы

Цель Формирование нового облика города в
соответствии с его особым статусом, т.е.
города республиканского значения,
и закрепление его позиций в качестве
финансового, научного, образовательного,
культурного и туристского центра республики

Задачи Создание целевой функционально-отраслевой
структуры экономики города и его периферии;
создание организационно-экономических и
нормативных правовых условий для нормального и
стабильного жизнеобеспечения города и
прилегающих к нему территорий;
создание современной инфраструктуры,
соответствующей особому статусу г. Алматы;
развитие наукоемких производств и инновационных
технологий в отраслях экономики;
сокращение масштабов бедности;
снижение уровня безработицы до параметров, не
представляющих угрозу процессам обеспечения
устойчивого социально-экономического развития
города, обеспечение занятости как минимум
одного члена каждой семьи;
налаживание тесных партнерских отношений со
странами мира с учетом роста экспорта продукции
высокой степени переработки;
разработка комплекса организационных и правовых
мер по развитию туризма, создание рентабельной
и конкурентоспособной индустрии туризма;
определение наиболее рациональных
градостроительных решений в соответствии с
генеральным планом развития города,
способствующих его эффективному
функционированию и экономическому
воспроизводству;
повышение эффективности управления
государственными активами и объектами
жизнеобеспечения города;
улучшение экологической обстановки и
обеспечение постоянной готовности города к
возможным стихийным бедствиям и природным
катаклизмам;
поддержание имиджа города Алматы как
финансового, научного, образовательного,
культурного и туристского центра республики

Срок реализации 2003-2010 годы
1 этап - 2003-2005 годы
2 этап - 2006-2010 годы

Необходимые На реализацию Государственной программы
ресурсы и развития города Алматы на 2003-2010 годы будут
источники использованы средства республиканского,
финансирования местного бюджетов и населения, гранты
международных финансовых, экономических
организаций, иностранные и отечественные
инвестиции. Общая потребность в
инвестиционных ресурсах, включая бюджетные
средства, составляет более 711 млрд. тенге, в
том числе на 2003-2005 годы - 230 млрд. тенге.
На реализацию мероприятий по программам
развития в 2003 году в государственном бюджете
предусматривается 8630,8 млн. тенге, в том
числе из республиканского бюджета 4706 млн.
тенге, из местного бюджета 3924,8 млн. тенге.
Конкретные объемы финансирования на последующие
годы будут определяться при формировании
республиканского бюджета и бюджета г. Алматы на
очередной финансовый год исходя из финансовых
возможностей.
Ожидаемые Реализация Программы должна способствовать
результаты созданию условий для максимально возможного
использования финансового, производственного,
кадрового, научного и культурного потенциала
города и на этой основе повысить уровень и
качество жизни населения мегаполиса и
прилегающих к нему населенных пунктов.
Повышение роли города Алматы как крупнейшего
финансового, научного, образовательного,
культурного и туристского центра страны
приведет к значительному изменению структуры
экономики города. Опережающими темпами в этот
период будут развиваться торговля, транспорт,
коммунальное хозяйство, связь, индустрия
развлечений, туризм и другие услуги населению.
Ускоренное развитие этих отраслей, наряду с
государственной поддержкой малого
предпринимательства в производственной сфере,
практически решит проблему занятости населения.
В целом в городе будет создано более 80 тыс.
новых рабочих мест.
Успешная реализация Государственной
программы развития города Алматы на 2003-2010
годы должна способствовать развитию и
процветанию всей страны за счет мощного
мультипликативного эффекта

Введение

Государственная программа развития города Алматы на 2003-2010 годы разработана в соответствии с поручением Президента Республики Казахстан, данным на совещании 30 мая 2002 года "О задачах по развитию города Алматы" (протокол N 01-10.6).
Разработка ее вызвана необходимостью определения дальнейшей стратегии развития г. Алматы путем сохранения и последующего наращивания имеющегося потенциала города во взаимосвязи с развитием его периферии и рекреационных окрестностей.
Настоящая Программа развивает положения Концепции развития г. Алматы как регионального финансового центра, одобренной постановлением Правительства Республики Казахстан от 27 июля 2001 года N 1014.
В настоящее время город находится в фазе стабильного экономического роста. Наращиваются объемы промышленного производства, инвестиций в капитальное строительство, ввода жилья, работ по благоустройству и озеленению, сбора налогов и платежей в бюджет.
Вместе с тем динамичному развитию города препятствует ряд проблем, касающихся функционирования систем жизнеобеспечения города, развития транспортной инфраструктуры, вопросов градообразующего характера и некоторых других. С целью устранения их негативного влияния на социально-экономическое развитие города и частично республики разработана данная Программа.
В ней предусмотрено не только решение существующих проблем, но и заложены основы, соответствующие общим контурам и потребностям развития города до 2010 года.
В Программе определена совокупность экономических, социальных, организационных и технических мер, направленных на повышение уровня экономического развития и качества жизни, создание деловой, научной, культурной и туристской среды в г. Алматы.

1. Анализ современного состояния развития города Алматы

1.1. Общая характеристика
Регулирование деятельности города Алматы осуществляется на основе Закона Республики Казахстан "Об особом статусе города Алматы", который принят в целях гарантирования его эффективного развития.
Город расположен у северного подножья Заилийского Алатау на конусе выноса междуречья Улькен Алматы и Киши Алматы. Самая северная точка Алматы имеет отметку 670 метров над уровнем моря, южная - 970 метров.
По состоянию на 1 января 2002 года территория города составляла 287,6 кв. км, численность постоянного населения - 1136,1 тыс. человек, плотность населения - 3964 человека на 1 кв. км. Город состоит из 6 районов.
В 2001 году на долю города Алматы приходилось 15,4% валового внутреннего продукта республики, 5% производства промышленной продукции, 10% инвестиций в основной капитал, 40% розничных торговых операций, 16,3% внешнеторгового оборота.
На территории города находится 75% всех коммерческих банков республики, большинство частных компаний по управлению пенсионными активами, что предопределяет его роль как финансового центра страны.
Иностранные инвестиции концентрируются в основном в наиболее доходных и быстро окупаемых сферах деятельности, таких, как транспорт и связь, торговля, индустрия развлечений. Нарастающий интерес иностранных инвесторов к региону свидетельствует о его большом нереализованном потенциале и инвестиционной привлекательности.
Город играет значительную роль в формировании республиканского бюджета. По итогам 2001 года 25% республиканского бюджета сформировано за счет налоговых поступлений от налогоплательщиков г. Алматы.
Город Алматы, являясь финансовым, научным и культурным центром страны, имея высокую инвестиционную привлекательность и выполняя часть столичных функций, приобретает деловой имидж мегаполиса международного значения. В сити-менеджменте используются современные технологии управления и финансовые инструменты, проведены институциональные и структурные реформы в жилищно-коммунальной сфере, оптимизация и демонополизация систем жизнеобеспечения города.
Алматы является крупнейшим транспортным узлом республики. В 2001 году на его транспортные артерии приходились пятая часть всех автомобильных и третья часть воздушных перевозок республики.
Алматы отличается развитой сетью учреждений науки, образования, здравоохранения, культуры, на его территории находятся посольства и представительства многих стран мира, крупные иностранные компании, штаб-квартиры большинства республиканских общественных объединений.
В то же время в городе имеется опасность возникновения природных катаклизмов, так как он находится в зоне высокой сейсмической активности, присутствует опасность схода горных селевых потоков и затопления значительных территорий города, особенно в период таяния снегов и обильных дождей.

1.2. Социальная сфера

Демографическая ситуация
В связи с переносом столицы наблюдалось незначительное снижение населения города. По состоянию на 1 сентября 2002 года экономически активное население г. Алматы составляло 566,5 тыс. человек (49,6%), 17% - молодежь в возрасте от 15 до 24 лет, 14% - пенсионеры.
С 1999 года сложилось положительное сальдо естественного прироста населения. За 9 месяцев 2002 года оно возросло на 40,9% и достигло 2457 человек. В сравнении с 1999 годом увеличилась рождаемость третьего и четвертого ребенка, на 18 и 27% соответственно. Коэффициент рождаемости на 1 октября 2002 года составил 13,4, смертности - 10,5 на 1000 жителей.
С 1998 года формируется положительное сальдо миграции, миграционный прирост колеблется в пределах 2300 - 4600 человек. Основным контингентом как прибывших, так и выбывших граждан являются лица трудоспособного возраста.
Основными проблемами демографического развития являются относительно высокий уровень смертности населения, а также заболеваемость социально значимыми болезнями.

Уровень жизни
За 9 месяцев 2002 года среднемесячная зарплата по городу составила 27022 тенге, среднемесячный доход - 16200 тенге, что выше аналогичного показателя 2001 года, соответственно на 18,3 и 19,1%. При этом реальные доходы возросли на 10,7%.
Наблюдается снижение численности горожан, проживающих за чертой бедности и нуждающихся в социальной защите. Доля данной категории горожан в общей численности населения составляет 1,9% (21,4 тыс. человек).
Особенностью города является то, что 14% всего населения находится в пенсионном возрасте. В 2001 году на социальные программы было израсходовано 1,8 млрд. тенге, с ростом к предыдущему году на 38,2%. В 2002 году рост расходов на вышеназванные цели составил 38,8% по отношению к 2001 году.
Проблемы:
значительная нагрузка на местный бюджет вследствие его социальной ориентации;
высокий уровень реальной безработицы (9,5% экономически активного населения не имеет постоянной работы).

Здравоохранение
На территории города действует 250 поликлиник и 57 больниц, из которых соответственно 41 и 49 находятся в государственной собственности.
В последние годы проведена переориентация сети объектов здравоохранения в сторону развития амбулаторно-поликлинической помощи. Организованы уникальные по своей значимости медицинские организации - больница сестринского ухода, хоспис.
С 1993 года сеть негосударственных организаций здравоохранения увеличилась в 18 раз. В 2001 году негосударственными организациями здравоохранения и частнопрактикующими врачами обеспечены 14,7% объема амбулаторной и 4,8% объема стационарной помощи населению города.
Сеть аптечных организаций города составляет около 700 объектов. Расширен ассортимент лекарственных средств, бесплатно отпускаемых больным гражданам.
Проблемы здравоохранения:
недостаточная оснащенность медицинских учреждений необходимыми материально-техническими средствами, отсутствие единой системы их информационного обеспечения и взаимодействия;
низкий уровень развития фармацевтической и медицинской промышленности;
недостаточное обеспечение детей раннего возраста детским специализированным экологически чистым питанием.

Образование
Алматы является интеллектуальным и образовательным центром республики. Более 70% населения города имеет высшее, среднее общее и среднее профессиональное образование. На территории города находится 153 детских дошкольных учреждений, свыше 230 государственных и частных общеобразовательных школ, 73 высших учебных заведений, 71 научная организация, из них 9 при высших учебных заведениях, а также 18 проектных организаций. На долю города приходится третья часть всех студентов страны.
Созданы условия для организации предшкольной подготовки детей пяти-, шестилетнего возраста.
В системе среднего образования ежегодно на 3-5% растет число учреждений с углубленным изучением предметов. В 90 школах открыты научные общества, в которых занимаются научно-поисковой работой 80 тыс. учащихся, что положительно сказывается на уровне их подготовленности.
Основными проблемами в области образования являются:
неудовлетворительное материально-техническое состояние некоторых объектов и инженерных коммуникаций;
перегруженность школ сверх установленных нормативов;
недостаточное развитие системы преемственности всех уровней образования;
недостаточный уровень подготовки квалифицированных рабочих кадров и специалистов в соответствии с потребностями рынка труда.

Культура и спорт
В г. Алматы сосредоточены ведущие театрально-концертные, музейные и библиотечные организации республики. Сеть объектов культуры состоит из 270 организаций различной формы собственности, в том числе 65 организаций находятся в государственной собственности.
Завершена реконструкция здания театра оперы и балета им. Абая, который передан в коммунальную собственность города, проводится реконструкция кинотеатров. Переданы в коммунальную собственность города республиканский театр юного зрителя им. Н.Сац и Казахский государственный цирк.
В Алматы находятся 126 памятников архитектуры и монументального искусства, являющихся историческим наследием республики и города.
На территории Алматы находятся 959 спортивных сооружений,
86% из них являются коммунальной собственностью города. Каждый четвертый житель региона вовлечен в занятия различными видами спорта.
Построен ледовый дворец "Олимпикс", проведена реконструкция Дворца спорта и культуры им. Б.Шолака, высокогорного катка "Медео", переданного в коммунальную собственность города.
Проблемы развития культуры и спорта:
неудовлетворительное материально-техническое состояние многих объектов культуры и спорта;
отсутствие системы подготовки высокопрофессиональных спортсменов.

1.3. Промышленность и энергетический комплекс

Промышленность
В 2002 году в структуре промышленного производства 91,9% продукции приходится на обрабатывающую отрасль (37,5% - на производство пищевых продуктов, 11,2% - целлюлозно-бумажную промышленность и издательское дело, 17,0% - машиностроительную отрасль, 12,3% - металлургическую промышленность и выпуск металлоизделий), 8,1% - производство и распределение электроэнергии, газа и воды.
Промышленный сектор г. Алматы за 1996-2001 годы претерпел значительные изменения. Принимались меры по реорганизации неэффективных и простаивающих производств, проведению антидемпинговой и импортозамещающей политики, оказывалась поддержка малым формам хозяйствования. В результате с 1996 года наблюдается ежегодный прирост объемов производства (таблица 1). Число промышленных предприятий выросло за этот период в 3,5 раза, в том числе малых - в 4,6 раза.

Таблица 1

Динамика объемов производства промышленной продукции
-------------------------------------------------------------------
! 1998 г. ! 1999 г. ! 2000 г. ! 2001 г.!10 мес.
! ! ! ! !2002 г.
-------------------------------------------------------------------
Объем товарной
продукции
промышленности - 59119 63857 82371 100795 90015
всего, млн. тенге

Темп роста, в % к
предыдущему году 105,9 105,2 127 122,9 109,4

Доля промышленного
производства
г. Алматы в 7,1 5,6 4,6 5,1 4,9
общереспубликанском
объеме, %
-------------------------------------------------------------------

Крупными и средними предприятиями внедряются и сертифицируются системы качества, соответствующие международным стандартам ИСО серии 9000.
В то же время на конец 2001 года в текстильной и швейной промышленности мощности по производству хлопчатобумажной пряжи использованы всего на 7,7%, хлопчатобумажной ткани - на 9,4%, ковров и ковровых изделий - на 20,6%, обуви кожаной - на 11,7%. Потребность населения г. Алматы за счет собственного производства удовлетворяется: по тканям хлопчатобумажным - на 16%, трикотажным изделиям - на 1%, обуви - на 6,9%.
В производстве станков металлорежущих, стиральных машин, оборудования и запчастей для сельскохозяйственных машин, автомобилей для перевозки десяти и более пассажиров, прицепов и полуприцепов, автомобилей грузовых и специализированных мощности используются на 10-40%.
Имеется значительная недозагрузка производственных фондов в деревообрабатывающей промышленности.
Основными проблемами являются:
высокая доля физически изношенных и морально устаревших производств и технологий;
недостаточная развитость кооперационных связей;
наличие бездействующих производственных мощностей;
слабая связь промышленного сектора с научно-технической и финансовой сферами;
недоступность финансовых ресурсов и недостаточная обеспеченность производственными фондами.

Энергетический комплекс
Энергетический комплекс города состоит из трех автономных зон теплоснабжения:
1) зона централизованного теплоснабжения центральной и западной частей города (зона теплофикации), на 80% обеспечиваемая теплом от ТЭЦ-1, ТЭЦ-2 и котельных западного теплового комплекса (ЗТК), на 20% - местными котельными и автономными системами отопления (АСО);
2) зона теплоснабжения северной части города, 85% теплопотребления обеспечивается от местных котельных и АСО, 15% - северо-восточным тепловым комплексом (СВТК). ТЭЦ-3 обеспечивает теплом пос. Энергетический;
3) зона централизованного теплоснабжения южной части города, на 80% обеспечивается теплом от районных котельных "Орбита" (РКО), юго-восточной (ЮВРК), на 20% - от местных котельных и АСО.
Производителями электро- и теплоэнергии для нужд города являются ЗАО "АПК" (85%), АО "Алматытеплокоммунэнерго" (12%), СВТК (3%).
Основными проблемами в энергообеспечении являются:
высокий моральный и физический износ оборудования тепло- и электроснабжающих организаций (ТЭЦ - 1,3 - 59%, ТЭЦ - 2-25%, ЗТК - 19%, Капчагайская ГЭС - 23%, каскад ГЭС - 75%, РКТ - 40%, АРЭК - 33%, ГЭРС - 30%);
физический износ тепло- и электросетей (40% и 34,6% соответственно);
высокие потери в электрических и тепловых сетях из-за морального и физического износа большей части оборудования;
превышение в 2 раза норматива предельно допустимых выбросов вредных веществ в атмосферу от тепловых станций энергосистемы.

Наука и инновационная деятельность
В г. Алматы имеется значительный потенциал для ускоренного развития, внедрения и тиражирования в отраслях экономики республики инновационных технологий путем создания технологических парков и парков информационных технологий на базе имеющихся НИИ, высших учебных заведений и предприятий.
Материальная и кадровая база Института ядерной физики (ИЯФ) позволяет вести научно-исследовательскую и производственную деятельность с использованием радиационных технологий. В активе ИЯФ находятся разработки, имеющие принципиально важное значение для социально-экономического развития республики.
Проблемы, сдерживающие инновационное развитие:
несовершенство законодательной базы в части стимулирования инновационной деятельности;
отсутствие системы планирования и подчинения научных и прикладных разработок требованиям экономики.

1.4. Малый и средний бизнес
Город Алматы является крупнейшим в республике центром развития предпринимательства. За период с 1998 по 2001 годы произошли положительные изменения в структуре продукции, производимой субъектами малого предпринимательства: доля сектора торгово-посреднической деятельности снизилась с 80 до 37,1%.
С 1999 года реализуется Концепция создания в г. Алматы промышленной зоны. Действует бизнес-инкубатор, объединяющий 38 предприятий.
В 2001 году по сравнению с 1998 годом количество функционирующих предприятий выросло на 44% и достигло 23 тысячи, платежи в бюджет соответственно в 5,6 раза и 26970 млн. тенге, объем производства работ и услуг - в 2,4 раза и 262266 млн. тенге, численность занятых - на 74% и 216,5 тыс. человек.
По состоянию на 1 июля 2002 года на сферу промышленности, строительства, транспорта и связи приходится соответственно 17,2; 13,1 и 12,3% продукции, производимой малыми предприятиями.
Проблемы, препятствующие развитию малого бизнеса:
финансовые трудности: недостаточный размер первоначального капитала, недоступность банковских кредитов, отсутствие необходимых гарантий для их получения;
затрудненность сбыта товаров и услуг из-за отсутствия информации, характеризующей ситуацию на товарных рынках;
рост цен на сырье, материалы, энергию;
недостаточный уровень профессиональной подготовки предпринимателей.

1.5. Туризм
Город Алматы является привлекательным для туристов в силу уникальности расположения у подножия горных массивов, разнообразия природных условий, способствующих развитию оздоровительного и спортивного туризма, нахождения на трассе Шелкового пути.
В радиусе 500 км от города расположены многие туристские объекты, посещаемые иностранными и отечественными туристами, в том числе высокогорный каток "Медео", горнолыжная турбаза "Чимбулак" и другие.
К услугам туристов имеются пятизвездные и трехзвездные гостиницы, санатории и дома отдыха, зрелищные и развлекательные заведения.
Рынок туристских услуг Алматы представляют 300 туристических фирм. За 9 месяцев 2002 года обслужено 70 тысяч туристов, из них 23 тысячи - въезжающих в республику.
В целях формирования привлекательного туристского имиджа города Алматы открыт специальный Web-сайт, издается рекламная продукция, сформирован банк данных об имеющейся инфраструктуре туризма, новых туристских маршрутах, видах услуг, наличии квалифицированных экскурсоводов, гидов-переводчиков. Организованы рекламные туры для отечественных и зарубежных специалистов в области туризма, туристские десанты на Чарынский каньон, Большое и Малое алматинские ущелья.
Проблемы в области развития туризма:
недостаточный уровень развития инфраструктуры услуг, несоответствие уровня цен на сервис-услуги их качеству;
отсутствие должного уровня рекламы и представления возможностей города Алматы и трассы Великого шелкового пути за рубежом;
недостаточный уровень подготовки и квалификации специалистов по туризму;
неудовлетворительное состояние исторических памятников, моральный износ туристских и спортивных баз, домов отдыха;
отсутствие взаимосвязанных экскурсионных маршрутов по г. Алматы и Алматинской области.

1.6. Градостроительство и жилищно-коммунальное хозяйство

Градостроительство и благоустройство города
Город Алматы, особенно его центральная часть, отличается высокой плотностью застройки объектами административно-делового, торгово-бытового, культурно-развлекательного назначения. С 1997 года интенсивно ведутся работы по реконструкции первых этажей зданий для размещения предприятий сферы услуг.
С 2000 года значительно активизированы работы по развитию дорожно-транспортной инфраструктуры и озеленению города. Осуществляется строительство транспортных развязок и "пробивок". В строительстве и реконструкции дорог применяются новые технологии. Созданы особо охраняемые природные территории, осуществляется строительство дендропарка, ведутся работы по обновлению рощи Баума и других объектов.
Последний период развития города характеризуется интенсивным ростом селитебных территорий.
Основные проблемы:
малоэтажная застройка периферии города осуществляется без учета генерального плана развития города, для строительства отдельных объектов используются непригодные для этих целей территории (поймы рек, санитарно-защитные зоны и т.д.);
большинство районов индивидуальной жилой застройки не обеспечены необходимым уровнем инженерно-коммуникационного, транспортного и культурно-бытового обслуживания;
транспортные связи периферийных районов, транзитные потоки проходят через центральную часть города, осложняя экологическое состояние мегаполиса и снижая уровень безопасности на дорогах города;
значительная часть природных насаждений нуждается в реконструкции и подчинении территориально-планировочным и экологическим особенностям города;
сеть товарных рынков города в основном сформирована в 1980-1990 годы стихийно, без соблюдения правил градостроительства и санитарии.

Среда обитания
Среда обитания города характеризуется опасностью возникновения природных катаклизмов из-за:
нахождения в зоне высокой сейсмической активности;
наличия угрозы схода горных селевых потоков по бассейнам рек Большая и Малая Алматинки, Есентай, Каргалинка и затопления значительных территорий города, особенно в период таяния снегов и обильных дождей.
По оценке специалистов, землетрясение в 9 баллов может выдержать только 50% зданий города Алматы.
В 1999 году при сходе селевого потока в бассейне реки Малая Алматинка причинен значительный материальный ущерб расположенным вблизи зданиям и инженерным коммуникациям. Избежать жертв и разрушений в городе Алматы удалось за счет строительства сквозных металлических селеуловителей, возведения временных оградительных дамб и принятия экстренных мер по отводу селевых вод. Однако этих мер недостаточно, так как установленные конструкции маломощны и не предназначены для эффективной защиты от селевых выбросов.
Фактор возможного мощного землетрясения может дополнительно спровоцировать сильные селевые потоки, затопление, глубокую просадку грунта в городе и вокруг него в радиусе 40 км.
Нуждается в значительном улучшении материально-техническая база аварийно-спасательных и диспетчерских служб, а также системы оповещения и связи для предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций.

Состояние жилого фонда
Последние годы ведется интенсивное строительство жилья. За 2001 год построено 240,9 тыс. кв. метров, что превышает уровень 1998 года на 39%. За 9 месяцев 2002 года темп роста жилья к аналогичному периоду 2001 года составил 5,2%. Растет доля жилья, построенного предприятиями и организациями. По сравнению с 1998 годом она выросла с 20,8 до 32,3%. Объем незавершенного строительства жилья сократился за этот период с 423 до 236 тыс. кв. метров, или на 44,3%.
Жилой фонд города на 1 января 2002 года составлял 21,2 млн. кв. метров общей площади жилья. В городе имеется 7137 многоквартирных жилых домов, в которых находится 299 тыс. квартир общей площадью 15832 тыс. кв. метров.
Основные проблемы:
к несейсмостойким зданиям отнесено 5,6 млн. кв. метров жилья, или 26,5% общей площади жилого фонда города, к особо сейсмоопасным - соответственно 2,3 млн. кв. метров, или 11%;
951 жилой дом общей площадью 488 тыс. кв. метров, где проживают 50 тыс. человек, находится в аварийном состоянии, срок службы этих домов превысил 50 лет, основу этой категории домов составляют объекты с низким нормативным сроком службы (каркасно-камышитовые, деревянные и саманные);
имеются самовольно возведенные жилые строения в водоохранных зонах рек, они подвергаются периодическому затоплению паводковыми и дождевыми водами, что создает угрозу для жизни и здоровья проживающих в них граждан;
в улучшении жилищных условий нуждаются 43227 человек, из которых 8976 граждан имеют право на льготы.

Газоснабжение
Газоснабжение города осуществляется по магистральному газопроводу Газли-Шымкент-Алматы и поступает в город через ГРС-1 и 2.
Протяженность газопроводов в городе составляет 2543,5 км, в том числе газопроводы высокого давления - 16,3 км, газопроводы среднего давления - 287,4 км, газопроводы низкого давления - 2239,7 км.
Ежегодно ремонтируется в среднем 140 км газопроводов, осуществляются работы по защите подземных сооружений от электрохимической коррозии.
Проблемами в газоснабжении являются недостаточные объемы газа для города, что вызывает неудовлетворительную обеспеченность им районов индивидуальной жилой застройки и централизованных теплоисточников.

Водоснабжение и водоотведение
Подача воды в город осуществляется из двух водозаборов на реках Большая и Малая Алматинки и двух подземных водозаборов Алматинского и Талгарского конусов выноса вод. Существует единая централизованная система водоснабжения, обслуживающая часть зон отдыха и прилегающих к городу поселков.
Жилищный фонд г. Алматы обеспечен водопроводом на 89,8%, канализацией - на 86,2%.
Общая протяженность водопроводных сетей и водоводов составляет 2285 км. С 1997 по 2001 год построено 17,6 км и капитально отремонтировано 26 км водопроводных сетей.
Общегородская канализация осуществляет прием, отведение и очистку сточных вод из города, прилегающих к нему зон отдыха, ряда поселков и городов Талгара и Карасая. Сточные воды проходят несколько стадий очистки, а затем направляются на полив сельскохозяйственных культур и на поля фильтрации. Во вневегетационный период по обводному каналу они отводятся в накопитель Сорбулак. На всех стадиях очистки сточных вод организован лабораторный контроль. В целях исключения переполнения накопителя Сорбулак построен канал аварийного сброса в реку Или.
Сброс сточных вод части прилегающих к городу районов малоэтажных застроек осуществляется в канализационную сеть индивидуальных жилых домов или посредством вывода их на поля фильтрации, прилегающие к микрорайонам.
Проблемы водоснабжения и водоотведения:
высокий моральный и физический износ трубопроводов;
угроза подтопления зданий и сооружений из-за резкого поднятия уровня грунтовых вод в северной части города вследствие уменьшения водозабора на Алматинском месторождении подземных вод;
необеспеченность канализационными сетями малоэтажных зданий и объектов пригородных микрорайонов;
отсутствие единой системы ливневой канализации города, приводящее к загрязнению рек.

1.7. Транспортно-коммуникационный комплекс

Транспорт
Транспортная сеть города состоит из автомобильных дорог протяженностью 1500 км, 93 автодорожных и 73 пешеходных мостов, 5 путепроводов и 20 подземных переходов.
В городе функционируют 98 транспортных предприятий, из которых 38 находятся в частной собственности.
За 9 месяцев 2002 года автобусами в городе перевезено 109 млн. человек, трамваями и троллейбусами - 49,7, такси - 7,6 млн. человек.
Открыты маршруты, соединяющие центральную часть города с новыми микрорайонами. За счет строительства транспортных развязок, улиц-дублеров, расширения и капитального ремонта дорог осуществляется разуплотнение наиболее загруженных пассажиропотоками магистралей.
К наиболее острым транспортным проблемам города относятся:
ограниченная возможность развития сети магистральных дорог (компактность территории не дает возможности расширения дорожного полотна);
чрезмерная перенасыщенность автотранспортом дорог города с нарастающим отрицательным воздействием на экологию и резким снижением безопасности движения;
расположение города на пересечении международных автотранспортных коридоров, а также отсутствие объездных дорог вызывает преждевременное разрушение основных магистралей города и ухудшает экологию;
недостаточный уровень развития электротранспорта.
Интенсивность движения и чрезмерная автомобилизация ухудшают экологическую обстановку, поэтому необходимо активно изыскивать возможности для дальнейшего осуществления строительства метрополитена.
Сметная стоимость проекта оценивается в 662 млн. долларов США, к настоящему моменту освоено 142,9 млн. долларов США.
Реализация проекта сопряжена с рядом проблем, в числе которых:
геодезические и градостроительные особенности города - наличие жидкого грунта, подземных рек, плавунов, высокая плотность застройки и нахождение в районе высокой сейсмичности (приостановление строительных работ может привести к обострению проблем техногенного характера);
недостаток финансовых средств (с 1994 года централизованное финансирование строительства метро сокращалось, в 2001 году - не производилось, в 2002 году в местном бюджете на реализацию проекта было предусмотрено 350 млн. тенге);
недостаточная мощность электроснабжающих источников;
необходимость сноса 159 домов, расположенных на площадках строительства.

Связь
Услуги связи в городе предоставляет ГЦТ "Алматытелеком". Общая емкость телефонной сети составляет 453798 номеров, в том числе емкость электронных станций составляет 33%. В настоящее время осуществляется новый этап ее модернизации со строительством опорно-транзитной станции, которая позволит повысить емкость электронных станций до 45,4% от общей емкости.
Проблемы развития отрасли:
отсутствие производства оборудования современных средств связи в республике;
неудовлетворительная обеспеченность услугами связи новых микрорайонов города.

1.8. Инвестиционный климат

Инвестиционная деятельность
Инвестиционный климат в г. Алматы характеризуется как достаточно благоприятный вследствие стабильной общественно-политической и экономической ситуации, устойчивости банковской системы, динамичного развития накопительных пенсионных фондов, КУПА, страховых компаний, уровня сервисных услуг.
С 2000-го года реализуется Стратегия инвестиционной политики г. Алматы на период до 2005 года.
В отраслевой структуре капитального строительства на протяжении ряда лет наблюдается перераспределение приоритетов в пользу обрабатывающей промышленности, торговли, транспорта и связи. Доля инвестиций, направленных в пищевую промышленность, с 1999 года увеличилась в 3 раза, в торговлю, ремонт автомобилей и домашних изделий - в 28 раз, в сферу транспорта и связи - в 1,2 раза.
За 2001 год в капитальное строительство объектов города направлено 24 млрд. тенге инвестиций, что в 2 раза больше, чем в 2000 году.
Объем иностранных инвестиций в капитальное строительство в 2001 году сложился в размере 3,0 млрд. тенге, что составляет 12% от их общего объема.

Таблица 2

Динамика роста объема инвестиций

-------------------------------------------------------------------
! 1998 г.! 1999 г.! 2000 г.! 2001 г. !2002 г.
-------------------------------------------------------------------
Объем инвестиций в
основной капитал,
млн. тенге 26839 50208 53909,3 114763 137188

Темп роста к
предыдущему году, % - 176,7 99,5 194,5 110,2

Инвестиции в
капитальное
строительство по
крупным и 9499 10097 11213 24254,5 -*
средним предприятиям,
млн.тенге

Темп роста к
предыдущему году, % 66,3 100,4 102,9 в 2 раза -

Доля города в
республиканском объеме
инвестиций в основной 10,2 13,6 9,1 12,2 11,5
капитал, %
-------------------------------------------------------------------
* отчетность предусматривается один раз в год

Вместе с тем вне интересов инвесторов остаются такие приоритетные для республики и города отрасли экономики и направления развития, как машиностроение, металлообработка, текстильная, швейная промышленность, экология.
Основные проблемы:
низкая ликвидность финансовых средств, обостряемая кризисом неплатежей;
нехватка достоверной информации.

Финансовые инструменты и технологии
В 2000 году осуществлена эмиссия муниципальных облигаций на сумму 400 млн. тенге. За счет средств, привлеченных от облигационного займа, профинансирован ряд приоритетных для города проектов.
В соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 27 июля 2001 года N 1014 "О развитии города Алматы как регионального финансового центра" Национальным Банком Республики Казахстан принимаются меры по совершенствованию нормативной правовой базы по вопросам развития рынка ценных бумаг, в том числе негосударственных.
Разработаны и утверждены городским маслихатом положения "О долговых обязательствах г. Алматы" и "О залоговом фонде г. Алматы" , Концепция развития системы ипотечного кредитования жилищного строительства и Программа жилищного строительства г. Алматы через механизм ипотечного кредитования.

1.9. Торговля

Внешняя торговля
Город Алматы поддерживает торгово-экономические отношения со 134 странами ближнего и дальнего зарубежья, внешнеторговый оборот по которым за 9 месяцев 2002 года составил 2125,4 млн. долларов США, что на 23,7% больше, чем в соответствующем периоде 2001 года.
Объем экспортных поставок оценивается в 521 млн. долларов США. Основными потребителями продукции городских предприятий и товаров, вывозимых из города, являются Швейцария, Китай, Объединенные Арабские Эмираты, Россия и Украина. Объем импортных поставок за аналогичный период составил 1604,4 млн. долларов США. Лидером в насыщении городского рынка промышленной продукцией, сырьем, материалами и товарами народного потребления является Россия.
Вместе с тем анализ товарной структуры экспорта и импорта показывает, что основные денежные потоки предприятий, организаций и населения направляются на приобретение импортной продукции, в основном обрабатывающих отраслей (машины, оборудование, механизмы, алкогольные и безалкогольные напитки, медикаменты, непродовольственные товары потребительского назначения).
Основные проблемы:
сохраняется сырьевая направленность экспорта, в импорте преобладает продукция высокой степени переработки.

Внутренняя торговля
Потребительский рынок города отличается высокой насыщенностью товаров и услуг. Розничный товарооборот за 10 месяцев 2002 года сложился в размере 236,8 млрд. тенге и вырос относительно аналогичного уровня 2001 года на 3,5%. На рынки города (98) приходится 73,6% общего розничного товарооборота. С 1998 года проводится активная работа по их модернизации. Позитивным фактором является опережающий рост розничного товарооборота торговых предприятий (51,5% за 2001 год) по сравнению с ростом товарооборота рынков (19,6%).
Товарооборот оптовой торговли по состоянию на 1 ноября 2002 года составил 265,5 млрд. тенге. Оптовая торговля в основном осуществляется малыми (58,7%) и средними (36,4%) предприятиями.
На г. Алматы приходится 26,5% республиканского оборота продукции общественного питания.
Проблемы в развитии торговли:
несовершенство системы оптовой торговли, состоящей преимущественно из мелких посреднических организаций, что отрицательно влияет на уровень цен;
низкий уровень механизации погрузочно-разгрузочных работ и применения современных информационных систем;
недостаточный уровень обеспечения прав граждан на безопасность и качество товаров.

1.10. Налоги и бюджет

Налоги
С 1997 года в городе сложилась позитивная динамика роста поступлений и выполнения прогнозов сбора налогов в бюджет. За 9 месяцев 2002 года в консолидированный бюджет города Алматы от всех налогоплательщиков поступило 109,7 млрд. тенге. Прогноз сбора налогов перевыполнен на 14,0%.
Структура поступлений налогов и платежей в разрезе сфер деятельности выглядит следующим образом;
промышленность - 16,2% (за 9 месяцев 2001 года - 11,2%);
строительство - 6,3% (6,8%);
торговля - 25,8% (11,6%).
Вместе с тем в области налогообложения основной проблемой остается наличие значительного объема недоимки, в том числе переходящей задолженности бездействующих предприятий, не прошедших перерегистрацию и потерявших связь с налоговыми органами.

Бюджет
По состоянию на 1 октября 2002 года в республиканский бюджет городом Алматы перечислено 89,6 млрд. тенге (81,7% собранных налогов и платежей), в том числе в виде бюджетных изъятий - 15 млрд. тенге.
Доходы бюджета города Алматы за 9 месяцев 2002 года характеризовались превышением фактических показателей над плановыми на 14%. В расходах бюджета 43% приходится на бюджетные изъятия.
Проблемы:
отсутствие стабильного норматива изъятий из местного бюджета г. Алматы в республиканский бюджет;
концентрация расходов местного бюджета в основном на текущих затратах, отсутствие возможности финансирования крупных инвестиционных проектов.

1.11. Управление государственными активами
По состоянию на 1 июля 2002 года на территории города остаются в государственной собственности или имеют государственную долю 1745 юридических лиц, функционирующих в основном в отраслях науки, культуры, образования, здравоохранения, социального обеспечения.
Банк хозяйствующих субъектов коммунальной собственности состоит из 418 организаций, из которых 44 имеют государственный пакет акций.
Рациональное использование объектов коммунальной собственности, передаваемых в пользование на условиях аренды, позволило обеспечить рост поступлений в бюджет от аренды по сравнению с 2000 годом на 85,3%.
Обеспечивается приоритетное развитие субъектов малого предпринимательства через предоставление им помещений в имущественный найм.
С целью обеспечения рационального использования объектов коммунальной собственности и приведения их в надлежащее техническое состояние создано государственное казенное предприятие "Козгалмас".
За 1998-2001 годы в качестве залогового обеспечения представлено имущество коммунальной собственности на общую сумму 44,5 млн. долларов США.
В то же время в механизме управления государственными активами имеется ряд недостатков, в числе которых :
недостаточный контроль за начислением и перечислением в местный бюджет части чистого дохода коммунальных государственных предприятий (далее - предприятия);
отсутствие системы сбора и анализа результатов финансово-хозяйственной деятельности предприятий;
недостаточная работа по ведению единой базы данных объектов коммунальной собственности;
отсутствие критериев и механизмов разграничения объектов республиканской и коммунальной собственности.

1.12. Охрана окружающей среды и природопользование
Город Алматы является крупным урбанизированным центром страны. Однако развитие города без достаточного учета физико-географических, природно-климатических особенностей и экологических требований привело к нарушению экологического равновесия на его территории. Алматы остается в числе наиболее экологически неблагоприятных городов республики. Загрязнение воздушного бассейна в условиях слабой естественной вентиляции и большого количества передвижных и стационарных источников выбросов вредных веществ является ключевым фактором негативного воздействия на состояние природной среды города.
Ежегодно в воздушный бассейн города выбрасывается около 180 тыс. тонн загрязняющих веществ, более 80% которых составляют выбросы передвижных источников. Число их за 10 лет удвоилось и достигло 200 тыс. единиц. Кроме того, ежедневно в город въезжает до 50 тысяч единиц иногородних автомобилей, выбросы которых не учитываются.
По ряду загрязняющих веществ постоянно наблюдается превышение предельно допустимого объема концентрации: по пыли (взвешенным веществам), оксиду углерода - в 1,1-1,3 раза, диоксиду азота - в 1,3-1,5, фенолу - в 1,3-1,7, формальдегиду - в 4,7-6,6 раза. Особенно значительное загрязнение воздушного бассейна наблюдается в холодное время года, когда объемы вредных выбросов передвижных и стационарных источников превышают способность атмосферы к самоочищению.
Наблюдаются негативные тенденции ухудшения экологической ситуации в горах ЗаилийскогО Алатау, где формируется подавляющая часть возобновляемых ресурсов чистой воды.
Рост численности населения и хозяйственных объектов в долинах малых рек способствует нарушению гидрологического баланса водотоков, гидрогеологического режима подземных вод, увеличению загрязнения поверхностных и подземных вод.
Значительное ухудшение экологической обстановки связано с хаотичным использованием и застройкой пригородных земель, отсутствием полигона по захоронению токсичных отходов.
Рекреационные территории нуждаются в активизации лесомелиоративных и озеленительных работ.
В настоящее время нуждается в совершенствовании система государственного мониторинга окружающей природной среды с целью повышения эффективности управленческих и хозяйственных решений по оздоровлению экологической обстановки в г. Алматы.

2. Цель и задачи программы

Основными предпосылками для дальнейшего развития города Алматы являются:
стабилизация общей социально-экономической ситуации в республике и городе Алматы;
возможности г. Алматы по обеспечению интенсивного развития всей агломерации и получение на этой основе мощного мультипликативного эффекта;
достаточность трудовых ресурсов для решения намечаемых задач развития экономики города и прилегающих территорий;
сосредоточение в городе значительной части деловых, финансовых и научных структур, представительств международных организаций;
развитая инфраструктура туристского бизнеса, которая в совокупности с рекреационным потенциалом Алматинской области составляет реальную базу для создания современной индустрии туризма.
Исходя из имеющихся предпосылок и возможностей дальнейшего развития города Алматы и прилегающих к нему территорий определены цель и задачи настоящей программы.
Главной целью данной Программы является формирование нового облика города в соответствии с его особым статусом, т.е. города республиканского значения, и закрепление позиций в качестве финансового, научного, образовательного, культурного и туристского центра республики.
Функциональная и градообразующая структуры, уровень системы жизнеобеспечения г. Алматы должны соответствовать мировым стандартам современных городов и обеспечивать комфортабельные условия для жизнедеятельности и производства.

Для достижения поставленной цели требуется решение следующих задач:
создание целевой функционально-отраслевой структуры экономики города и его периферии;
создание организационно-экономических и нормативных правовых условий для нормального и стабильного жизнеобеспечения города и прилегающих к нему территорий;
создание современной инфраструктуры, соответствующей особому статусу г. Алматы;
развитие наукоемких производств и инновационных технологий в отраслях экономики;
сокращение масштабов бедности;
снижение уровня безработицы до параметров, не представляющих угрозу процессам обеспечения устойчивого социально-экономического развития города, обеспечение занятости как минимум одного члена каждой семьи;
налаживание тесных партнерских отношений со странами мира с учетом роста экспорта продукции высокой степени переработки;
выработка комплекса организационных и правовых мер по развитию туризма, создание рентабельной и конкурентоспособной индустрии туризма;
определение наиболее рациональных градостроительных решений в соответствии с генеральным планом развития города, способствующих его эффективному функционированию и экономическому воспроизводству;
повышение эффективности управления государственными активами и объектами жизнеобеспечения города;
улучшение экологической обстановки и обеспечение постоянной готовности города к возможным стихийным бедствиям и природным катаклизмам;
поддержание имиджа города Алматы как финансового, научного, образовательного, культурного и туристского центра республики.

3. Основные направления и механизм реализации программы

3.1. Развитие социальной сферы

Демографическое развитие
Приоритеты:
создание условий для развития института семьи и брака;
проведение активной демографической политики;
достижение улучшения качественных показателей демографического развития.
Пути решения
Будут приняты меры по обеспечению естественного прироста населения за счет повышения качества жизни и улучшения здоровья населения.
Приоритетным направлением станет развитие института семьи и брака, а также реализация молодежных программ, направленных на социальную адаптацию молодежи к новым экономическим условиям.
Возобновится работа по диспансеризации женщин фертильного возраста в территориальных поликлиниках с целью их своевременного оздоровления.
Планируются создание сети специализированных предприятий по производству детского питания и открытие сети молочных кухонь для бесплатного питания детей до одного года, что позволит сократить уровень младенческой заболеваемости и смертности.
Будут созданы условия для улучшения жизни репатриантов. Планируется завершить застройку поселка "Байбесик", включая создание необходимой инфраструктуры.
В целях регулирования демографических процессов будут разработаны экономические нормативы народонаселения г. Алматы.

Уровень жизни
Приоритеты:
достижение качественных показателей, характеризующих улучшение ситуации на рынке труда и рост уровня благосостояния граждан.
внедрение эффективных механизмов снижения уровня безработицы;
создание эффективно действующей системы социального обеспечения населения.
Пути решения
Будет создана гибкая система профессионального обучения и переподготовки безработных с учетом ситуации на рынке труда и потребности экономики города.
В целях сокращения бедности и снижения безработицы предусматривается:
обеспечение занятости как минимум одного члена каждой семьи;
внедрение механизма совместной с предприятиями оплаты обучения безработных граждан по заказу хозяйствующих субъектов;
разработка механизмов предоставления грантов и микрокредитов малообеспеченным гражданам из числа безработных, прошедших специальный отбор и обучение навыкам предпринимательской деятельности;
проведение тренингов по вопросам социальной адаптации и самоорганизации населения.
В предстоящем периоде в городе будет решен целый комплекс задач, направленных на улучшение социальной защиты населения.
Совершенствование системы учета малообеспеченных граждан и мониторинга оказания социальной помощи позволит усилить ее адресность. Это в свою очередь будет способствовать повышению эффективности социальных программ.
С целью расширения возможности отдыха и лечения пожилых людей предполагается изыскать дополнительные средства на приобретение путевок в санатории.
В городе будут открыты территориальные центры социального обслуживания пенсионеров, созданы центры социальной адаптации для лиц без определенного места жительства. Будет расширена сеть домов-интернатов для улучшения содержания одиноких престарелых и инвалидов.

Здравоохранение
Приоритеты:
улучшение качественных показателей, характеризующих состояние здоровья населения;
усиление профилактики заболеваний и пропаганды здорового образа жизни;
повышение качества предоставляемых медицинских услуг, доступность их для всех слоев населения;
внедрение передовых технологий методов лечения.
Пути решения
Для улучшения здравоохранения города будут приняты меры по:
развитию частного сектора, расширению перечня оказываемых платных услуг, внедрению нетрадиционных методов лечения;
улучшению качества общедоступной медицинской помощи, гарантированной государством;
развитию службы диспансерного наблюдения граждан с заболеваниями сердечно-сосудистой системы, эндокринными заболеваниями, женщин фертильного возраста;
улучшению лекарственного обеспечения социально защищаемых слоев населения;
обеспечению государственных организаций новейшим медицинским оборудованием и внедрению передовых технологий, основанных на доказательной медицине;
созданию единой информационной системы мониторинга состояния здоровья и деятельности медицинских и фармацевтических организаций, влияния побочных действий лекарственных средств на здоровье человека;
развитию фармацевтической и медицинской промышленности;
развитию инфраструктуры здравоохранения. Будут проработаны вопросы: открытия объектов первичной медико-санитарной помощи населению в районах массовой жилищной застройки; строительства психиатрической больницы; строительства многопрофильной клиники по оказанию населению экстренной и неотложной помощи; строительства типового перинатального центра, городского центра по борьбе со СПИДом; строительства городского морга с крематорием.
В направлении формирования здорового образа жизни планируется реализация проектов ВОЗ: "Здоровые города", "Здоровые школы", "Больницы, пропагандирующие принципы ЗОЖ", "Здоровье семьи".

Образование
Приоритеты:
усиление воспитательной функции образования;
обеспечение непрерывности и преемственности дошкольного, общего среднего и профессионального образования;
формирование эффективной системы образования, обеспечивающей подготовку специалистов, конкурентоспособных на рынке труда.
Пути решения
Будут введены критерии оценки качества образования посредством:
создания научно-методической лаборатории по разработке методики обучения;
разработки системы мониторинга качества работы организаций образования, обучения и воспитания.
Намечается создание коллективов, объединяющих учителей и ученых для разработки оригинальных учебно-методических средств и новых технологий обучения.
В целях дальнейшего развития инфраструктуры образования предусматривается открытие детских садов для детей из малообеспеченных семей и для детей с ограниченными возможностями развития, строительство новых школ.
Обновление содержания образования будет осуществлено через экспериментальные площадки и учебно-воспитательные центры на базе детских садов и школ. Предполагается создать экспериментальную модель новой национальной школы с обучением на нескольких языках.
В целях развития системы начального и среднего профессионального образования предусматривается:
повсеместное внедрение государственных общеобязательных стандартов начального и среднего профессионального образования, учебников нового поколения;
внедрение стандартов трудового обучения, создание комплексов типа "школа - профессиональная школа (лицей)";
перепрофилирование учебных заведений профессионального образования в соответствии с потребностями рынка труда, полное оснащение их компьютерами нового поколения и учебно-методическое обеспечение.
Для обеспечения развития партнерства в системе образования планируется разработать программы подготовки кадров в соответствии с потребностями рынка и оказания учреждениями образования помощи небольшим фирмам путем организации краткосрочных курсов и семинарских занятий для их сотрудников.

Культура и спорт
Приоритеты:
сохранение и модернизация инфраструктуры культуры и спорта города;
повышение интереса населения к ведению здорового образа жизни путем обеспечения условий для занятия спортом;
усиление роли г. Алматы как культурного центра республики и центра подготовки спортсменов международного класса.
Пути решения
В целях развития инфраструктуры культуры и поднятия имиджа города как культурного центра изыскиваются возможности:
создания муниципального театра, филармонии, центра народного творчества;
открытия историко-краеведческого музея города Алматы;
строительства здания фундаментальной библиотеки Казахского национального университета им. Аль-Фараби;
компьютеризации всех библиотек города.
Для осуществления контроля в вопросах соблюдения правил содержания памятников в г. Алматы будет создана городская инспекция по охране и использованию историко-культурного наследия.
Предполагается создать сеть современных кинотеатров типа "Мультиплекс", а также цифровых кинотеатров электронного кино с небольшими залами.
Будут приняты меры по возрождению проведения международного кинофестиваля "Евразия", что послужит одним из стимулов для развития отечественного кинематографа.
Планируется создание городского киновидеофонда художественных, документальных и научно-популярных фильмов.
В целях культивирования занятий физкультурой и спортом планируется организовать: специализированную школу для одаренных в спорте детей; детско-юношескую спортивную школу; врачебно-физкультурный диспансер; центр нетрадиционной оздоровительной физкультуры; центр олимпийской подготовки спортсменов.
С учетом перспективы проведения в г. Алматы различных международных спортивных соревнований планируется завершить строительство спортивно-зрелищного комплекса в микрорайоне "Самал".

3.2. Основные направления развития промышленности и
энергетического комплекса

Промышленность
Приоритеты:
создание высокоэффективных промышленных зон (точек роста);
технологическая перестройка предприятий, масштабное внедрение и тиражирование новых технологий;
рациональное изменение структуры производства, создание собственных центров высоких технологий с последующей коммерциализацией научно-технической сферы, формирование устойчивого экспортного блока.
Пути решения
Будет проведен полномасштабный анализ потребностей действующих крупных и средних предприятий в продукции и комплектующих для собственного производства, который позволит определить емкость и потенциал местного рынка и наладить их выпуск на малых предприятиях.
Планируется осуществление конъюнктурных исследований с учетом приобретаемых видов техники и технологий, установления уровня их соответствия мировым стандартам. Главным приоритетом этой работы станет подчинение научных исследований требованиям промышленного производства.
Предстоит организовать рекламу научно-технической продукции, создать банк данных о получателях и поставщиках технологий.
Особое внимание будет уделяться определению стратегии развития предприятий с проведением комплекса мер по их возрождению за счет расширения интегрированных связей, создания совместных предприятий, использования тендерного механизма.
Получит развитие механизм оздоровления предприятий с формированием имущественных комплексов, которые будут предлагаться по приемлемой цене отечественным и иностранным инвесторам, положительно зарекомендовавшим себя на мировом и отечественном рынках.

Машиностроение
В целях развития машиностроения в течение всего планируемого периода необходимо предусмотреть:
организацию производства и освоения выпуска необходимых запасных частей для промышленной и сельскохозяйственной техники;
развитие собственной производственной базы авто- и электротранспортных средств;
развитие собственных производств телевизионной, компьютерной, вычислительной аппаратуры и инструментов для народного хозяйства.
Предусматривается улучшение условий комплектации производств путем стимулирования создания при машиностроительных предприятиях субъектов малых форм хозяйствования, ориентированных на выпуск комплектующих для нужд головного предприятия.
Основными мерами поддержки машиностроительных предприятий будут:
размещение заказов на изготовление отдельных видов оборудования;
государственные закупки для оборонных и мобилизационных потребностей страны;
средне- и долгосрочное кредитование приоритетных инвестиционных проектов.

Промышленность строительных материалов
Рост производства на предприятиях этой отрасли будет достигнут за счет освоения новых видов продукции, востребованных на внутреннем рынке. В ближайшие 3-4 года на предприятиях отрасли будут освоены новые виды продукции: цементно-песчаной черепицы, теплоизоляционных материалов улучшенного качества. Намечено ввести новые мощности по выпуску тротуарной плитки, высококачественных сухих строительных смесей.

Химическая промышленность
Перспективным направлением развития отрасли станет производство косметической продукции и изготовление лекарственных препаратов.
Производство эффективной вакцины от сибирской язвы в кратчайшие сроки будет налажено на ТОО "Биоком" путем размещения на предприятии государственного заказа.

Легкая промышленность
Специфика легкой промышленности заключается в относительно быстрой оборачиваемости оборотных средств.
Отрасль располагает необходимым научно-производственным потенциалом, надежной сырьевой базой для выпуска продукции в объемах, способных удовлетворить потребности внутреннего рынка.
Развитие отрасли будет осуществляться на базе имеющегося производственного потенциала, ориентированного прежде всего на переработку отечественного сельскохозяйственного сырья.
Первоочередными задачами в отрасли будут перепрофилирование или сегментация малоэффективных производств, создание на их базе мобильных конкурентных производств.
Основными формами селективной поддержки предприятий легкой промышленности станут государственные закупки на конкурсной основе их продукции для военных и приравненных к ним потребителей, социальных учреждений и средне- и долгосрочное кредитование.

Пищевая промышленность
Основной задачей отрасли является полное удовлетворение потребностей населения г. Алматы и близлежащих территорий в конечной конкурентоспособной продукции, расширение межрегионального обмена и экспорта. Приоритетное развитие получит производство продукции повышенной степени готовности, экологически чистой, а также с длительными сроками хранения.
Планируется расширение производства высококачественных молочных продуктов путем объединения усилий сельскохозяйственных производителей Алматинской области и перерабатывающих предприятий пищевой промышленности г. Алматы.

Энергетический комплекс
Приоритеты:
проведение жесткой политики ресурсосбережения;
развитие конкурентного рынка электроэнергии;
развитие новых экологически чистых технологий в сфере энергетического производства;
реконструкция и модернизация существующих энергетических систем;
вывод отрасли на научно обоснованный уровень рентабельности, полное обеспечение растущих потребностей в тепло- и электроэнергии города и его прилегающих территорий.
Пути решения
Энергетический комплекс в общей структуре экономики города является базовым и ценообразующим для всех отраслей экономики. В условиях ее стабилизации и дальнейшего подъема ожидается возрастание энергопотребления.
Рост потребности в электроэнергии будет сопровождаться некоторым сохранением напряженности в энергоснабжении региона, так как полное решение этой проблемы возможно только в условиях реализации мероприятий по вводу и реконструкции энергетических объектов.
Стратегическим направлением станет стимулирование проведения политики ресурсосбережения, которая состоит в том, чтобы сделать работу по ресурсосбережению привлекательной и экономически выгодной для производителей и потребителей. Как показывает анализ, затраты на ресурсосберегающие технологии в 2-3 раза ниже, чем капиталовложения для получения дополнительного прироста ресурсов.
В вышеназванном направлении планируется провести следующие мероприятия за счет средств соответствующих предприятий:
осуществить постепенный перевод экономики города на энергосберегающий путь развития путем снижения энергетической составляющей затрат на производство работ и услуг;
организовать достоверный учет производимых и расходуемых топливно-энергетических ресурсов, создать городской топливно-энергетический баланс;
организовать обследование предприятий и учреждений с точки зрения эффективного ресурсосбережения;
обеспечить доступ на рынок энергоресурсов независимых производителей в целях развития конкуренции на монопольном энергетическом рынке;
разработать и внедрить ресурсосберегающие нормы и нормативы, организовать их стандартизацию и сертификацию;
проводить экспертизу вводимых основных фондов, технологий, бизнес-проектов на предмет соответствия нормативам ресурсосбережения;
пропагандировать ресурсосбережение.
В целях проведения работ по обновлению основных фондов, модернизации и реконструкции сооружений и сетей с учетом отработанно и ресурса предусматривается:
реконструкция и расширение ТЭЦ - 1, 2, 3, юго-восточной котельной;
строительство магистральных и распределительных тепловых сетей;
строительство и реконструкция электросетевых объектов на АРЭК и ГРЭС;
внедрение автоматизированной системы контроля и учета тепло- и энергопотребления;
перевод ТЭЦ-1 на сжигание более качественного и дешевого Шубаркольского угля;
введение в энергетический баланс г. Алматы экологически чистой энергии (ввод в эксплуатацию каскада ГЭС на реке Коксу, Илийской ГЭС, планомерный перевод системы горячего водоснабжения на использование солнечных тепловых коллекторов).

Наука и инновационная деятельность
Приоритеты:
подчинение научных исследований требованиям социально-экономического развития республики и города;
развитие информационных систем и технологий;
массовое внедрение в экономику республики и города инновационных технологий.
Пути решения
Предусматривается создать условия для объединения усилий научно-исследовательских учреждений и высших учебных заведений города с наукоемкими производствами. В ряде высших учебных заведений планируется создание экспериментальных площадок по развитию и внедрению инновационных достижений.
Основной целью интеграции научно-исследовательских учреждений и организаций образования станет создание прикладного сектора науки, действующего на основе законов рыночной экономики.
Промежуточной целью будет развитие очагов наукоемких производств, одним из которых на первом этапе станет парк информационных технологий, который планируется осуществить на базе Института ядерной физики в поселке Алатау.
Основными задачами создания парка информационных технологий (далее - ПИТ) являются:
содействие наиболее полному использованию и развитию научного, интеллектуального и производственного потенциала города;
комплексное развитие информационных и инновационных технологий, ускоренная передача результатов перспективных исследований в производство.
Основными направлениями деятельности ПИТ станут:
реализация инвестиционных и инновационных проектов по промышленному освоению высоких технологий, наукоемких разработок, производству конкурентоспособной продукции;
создание эффективной инновационной структуры, обеспечивающей все стадии инновационного процесса и внедрение этого опыта в отрасли экономики;
создание экономически состоятельной модели устойчивого и взаимовыгодного сотрудничества научно-производственных предприятий с местными исполнительными органами.

3.3. Развитие малого и среднего бизнеса
Приоритеты:
развитие инфраструктуры малого предпринимательства;
эффективное использование имеющихся производственных площадей;
оказание финансовой поддержки малому бизнесу;
развитие малого и среднего бизнеса с использованием бездействующих производственных фондов;
развитие кооперированных связей между крупными, средними и малыми предприятиями;
насыщение внутреннего рынка товарами собственного производства, подключение к рынку научно-технологической продукции.
Пути решения
Планируется создать фонд поддержки инноваций и предпринимательства, приоритетными задачами которого станут поддержка бизнес-проектов в сфере новых технологий, предоставление оборудования в лизинг на выгодных условиях, а также осуществление венчурных операций.
Предусматривается открытие информационно-маркетингового центра, деятельность которого будет направлена на решение следующих задач:
создание банка данных о предприятиях-производителях, торговых фирмах и других субъектах предпринимательской деятельности, проведение маркетинговых исследований товарных рынков;
предоставление консалтинговых услуг;
формирование портфеля приоритетных инвестиционных проектов;
сбор и предоставление маркетинговой информации;
содействие предприятиям в создании собственных маркетинговых служб;
оказание предприятиям широкого спектра информационных услуг.
Для обеспечения рекламы товаров и услуг, производимых в регионе, предусматривается создание постоянно действующего торгово-выставочного центра, который будет способствовать формированию в обществе позитивного отношения к отечественным товарам и их производителям.
Разновидностью бизнес-инкубаторов станет создание промышленного парка на территории имущественного комплекса Алматинского табачного комбината АО "Филип Моррис Казахстан".
В целях совершенствования механизма кредитования субъектов малого бизнеса предусматривается развитие альтернативных видов финансовой поддержки предприятий (лизинговые кредиты и другие механизмы), а также системы создания залоговых фондов и фондов взаимного кредитования.

3.4. Развитие туризма
Приоритеты:
формирование положительного туристского имиджа региона;
формирование конкурентоспособной туристской отрасли, удовлетворяющей спрос отечественных и зарубежных потребителей туристских услуг;
создание экономических и правовых условий для развития туризма;
развитие рекламно-информационной деятельности, инфраструктуры и материальной базы туризма;
превращение туризма в доходную отрасль экономики.
Пути решения
Планируется разработать программу развития туризма в г. Алматы, предусматривающую меры по:
формированию индустрии туризма на основе совершенствования работы предприятий транспорта, туристского сервиса, общественного питания, досуга и развлечений, информационной службы, медицинского обслуживания, обеспечения безопасности туристов;
сервисному туристскому обслуживанию в аэропорте, на железнодорожных и автовокзалах г. Алматы;
созданию привлекательного туристского продукта;
реализации Государственной программы "Возрождение исторических центров Шелкового пути, сохранение и преемственное развитие культурного наследия тюркоязычных государств, создание инфраструктуры туризма";
созданию единого электронного информационного пространства, туристского центра по рекламно-информационной деятельности;
совершенствованию организации экологического, паломнического, бизнес-туризма;
развитию экскурсионной деятельности, введению дисконтной карточки "Гость Алматы", созданию в городе экскурсионного бюро, профессиональных служб:
сопровождения, "051";
координации, мониторингу деятельности туристских организаций;
проведению маркетинговых исследований для определения ниши города на международном рынке туристских услуг;
внедрению системы учета реальных доходов и расходов туристского рынка для обеспечения прозрачности и прогнозирования его развития;
совершенствованию системы подготовки, переподготовки и повышения квалификации туристских кадров.

3.5. Градостроительство и развитие
жилищно-коммунального хозяйства

Градостроительство и благоустройство
Приоритеты:
создание нормативных правовых условий обеспечения эффективного территориально-комплексного развития г. Алматы и его прилегающих территорий;
внедрение в развитие агломерации наиболее рациональных градостроительных решений;
интенсивное развитие территорий малоэтажной застройки;
окончание строительства незавершенных объектов жилья и зданий социального и культурно-бытового назначения;
освоение свободных от застройки территорий;
обеспечение комплексности развития города и его периферии;
массовое строительство многоэтажного жилья, в том числе повышенной степени комфортности.
Пути решения
Развитие территории агломерации влияет на процесс урбанизации г. Алматы и Алматинской области. Поэтому наиболее актуальной задачей является повышение эффективности развития районов внешней периферии.
Совместными усилиями акимов г. Алматы и Алматинской области будет разработана комплексная схема планирования и градостроительного регулирования развития территории г. Алматы и пригородной зоны.
В целях обеспечения комплексного развития города предусматривается разработка ряда научно-прикладных и проектно-планировочных работ, в числе которых:
нормативно-правовая база регламентации градостроительной деятельности с учетом геологических и экологических требований, расширения границ города;
положения о составе и порядке разработки, согласования и утверждения проектов планировки жилых территорий в г. Алматы и отдельных градостроительных объектов;
проект регулирования развитием пригородной зоны г. Алматы;
схема зонирования территории г. Алматы по уровню техногенных нагрузок и экологического риска с учетом геологического риска и др.
Преимущественное развитие получит западный район, где на имеющихся свободных территориях формируются районы многоэтажной и малоэтажной усадебной застройки. Существующие поселки Дружба, Калкаман органично войдут в городскую структуру благодаря реконструкции существующих и строительству новых магистралей.
Северо-западная часть города, где существующие поселки и вновь осваиваемые территории (Шанырак 1, 2, 3, 4, 5...) разбросаны и не связаны между собой, органично войдет в общепланировочную структуру города при строительстве объездной дороги, магистрали вдоль Большого алматинского канала и "пробивке" ряда улиц.
Вновь формируемые жилые массивы в восточной и северной части города соединятся с центром благодаря строительству новых и развитию существующих транспортных магистралей.
Приоритетные направления общегородского развития жилых территорий Алматы предусматривают:
новое строительство на неосвоенных территориях: в западной части города между реками Бурундай и Каргалинка, севернее поселка Акбулак; в восточной части между улицей Шемякина и рекой Малой Алматинкой; в северной части города в районе Первомайской нефтебазы;
завершение жилищного строительства в северо-западной части города в жилых образованиях Шанырак 1, 2, 3, 4, 5..., микрорайонах Аксай, Мамыр, Жетысу, Таугуль;
формирование малоэтажной и малокомпактной жилой застройки на предгорных территориях;
снос жилого фонда в целях строительства новых городских магистралей, метрополитена, путепроводов, мостов, максимального озеленения пойменных территорий рек;
поэтапный снос особо сейсмоопасного жилого фонда;
реставрацию и реконструкцию жилого фонда, представляющего историко-культурную ценность, в том числе памятников архитектуры;
комплексную реконструкцию районов массового жилищного строительства первого периода индустриального домостроения в западном жилом районе города, в микрорайонах 1, 2, 3, 4, 5.
Намечено разработать меры по обновлению малоэтажного жилого фонда, благоустройству центральной части города, созданию единой системы озеленения, пешеходных зон, благоустроенных скверов, зон отдыха.
Предусматривается сохранить уникальность центральной части города, остановить происходящий в настоящее время процесс уплотнения его объектами жилищно-гражданского строительства с целью сохранения скверов, бульваров и аллей.

Среда обитания
Приоритеты:
обеспечение сейсмостойкости зданий и сооружений;
предотвращение от затопления значительных территорий города и прилегающей периферии в результате схода горных селевых потоков;
развитие комплексной системы предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций.
Пути решения
Последовательное проведение поэтапной реконструкции несейсмостойкого жилого фонда, зданий и объектов.
Поэтапный снос особо сейсмоопасного жилого фонда.
Строительство каскадов защитных сооружений на реках Бедельбай и Батарейка.
Стабилизация русел рек Есентай, Малая Алматинка, Кимасар, Бутаковка, Каргалинка.
Проведение противооползневых мероприятий в районе катка "Медео"
Реализация комплекса мероприятий по укреплению материально-технической базы аварийно-спасательных служб, содержанию загородных пунктов, развитию системы оповещения и связи, созданию материально-технических, медицинских и продовольственных запасов.

Состояние жилого фонда
Приоритеты:
достижение соответствия условий проживания в городе Алматы его статусу;
улучшение жилищных условий населения, проживающего в аварийно-ветхих домах, ликвидация аварийного жилого фонда;
освобождение водоохранной зоны рек от аварийного жилого фонда.
Пути решения
В рамках реализации городской программы по сносу аварийно-ветхого жилого фонда города Алматы будут проведены работы по:
техническому обследованию состояния жилых домов;
разработке проектно-сметной документации и выполнению работ по поэтапному сносу аварийно-ветхого жилья;
отселению жильцов, оформлению документов, устанавливающих право на получение нового жилья.

Газоснабжение
Приоритеты:
обеспечение потребности города и прилегающих к нему территорий в газе;
строительство новых газовых сетей;
проведение политики ресурсосбережения.
Пути решения
Строительство сетей газопровода в районе аэропорта, где имеется 100 многоквартирных и 500 домов индивидуальной жилой застройки.
Строительство сетей газопровода для газоснабжения микрорайонов: Шанырак 1, 2...; Калкаман 2, 3; Дархан, Улжан, Акбулак, Думан, Таугуль 3.
Установка в домах частного сектора 10 тысяч приборов учета газа.

Водоснабжение и водоотведение
Приоритеты:
улучшение централизованного водоснабжения и водоотведения с учетом периферии города;
полное обеспечение потребностей города и прилегающих территорий в качественной воде, в том числе питьевой, при обязательном соблюдении режимов ресурсосбережения;
реконструкция инженерных коммуникаций;
повышение качества очистки сточных вод;
приближение системы водоснабжения и водоотведения города к мировым стандартам.
Пути решения
Расширение территории города с включением в его состав новых жилых массивов приведет к росту потребности в воде централизованного водоснабжения и водоотведения. Кроме того учитывается, что рост водопотребления (водоотведения) будет связан также с намечаемым повышением качества жизни.
Для города актуальным будет являться экономия водных ресурсов в связи с их относительной ограниченностью, отсутствием достаточного количества очистных сооружений, большой нагрузкой на экологию.
В связи с этим приоритетной является реализация проекта "Реконструкция и модернизация системы водоснабжения и водоотведения г. Алматы", финансируемого в рамках внешнего правительственного займа у Французской Республики в размере 27,4 млн.евро. Реализацию проекта планируется начать в 2003 году. Предусматривается внедрение экологически чистых технологий очистки сточных вод на всех предприятиях г. Алматы с проведением первичной обработки перед сбросом в городскую канализацию.
Планируется осуществить расширение и реконструкцию сети водоснабжения для снижения потерь воды, реконструкцию фильтровальной станции "Медео", расширение головных очистных сооружений, реконструкцию сооружений механической и биологической очистки сточных вод г. Алматы.
Предусматривается разработать комплекс мероприятий по регулированию и последующему использованию ливневого стока для технических нужд и полива зеленых насаждений.
Продолжатся работы по подключению неканализованной застройки к системе канализации города с учетом степени воздействия на водные ресурсы (малоэтажная застройка в поселке Пригородный).
Намечается произвести разведку Алматинского месторождения подземных вод с целью коренной переоценки его запасов в связи с изменившимися требованиями к водозаборам.
Планируется обеспечить полный водомерный учет потребления воды предприятиями, организациями и населением.

3.6. Развитие транспортно-коммуникационного комплекса
Приоритеты:
формирование рациональной транспортной системы в городе, его окрестностях и близлежащих районах Алматинской области;
повышение качества транспортных услуг;
повышение безопасности движения на улицах;
расширение сферы услуг систем телекоммуникаций и связи за счет интенсивного внедрения новых технологий;
перенос транзитных перевозок за территорию города;
опережающее развитие электротранспорта, завершение строительства метрополитена;
создание эффективного и технологически обновленного транспортного и телекоммуникационного комплекса на основе привлечения инвестиций.
Пути решения

Транспорт
Для решения задач в области транспорта определены следующие мероприятия:
проведение отдельных исследований по проблемам обеспечения безопасности, улучшения экологии и развития информационных технологий;
последовательная реализация рекомендаций ЗАО "НИИ транспорта" по оптимизации маршрутной сети городского пассажирского транспорта;
расширение пропускной способности магистралей и улиц города путем: строительства транспортных развязок, "пробивки" новых участков улиц; строительства и реконструкции мостов; проведения ежегодного капитального и текущего ремонта дорог; строительства дорог с гравийным покрытием с последующим их асфальтированием в районах массовой индивидуальной застройки.
Предусматривается обеспечить снижение интенсивности движения на дорогах города и негативного влияния на экосистему в результате:
осуществления строительства объездной кольцевой магистрали, постепенного перевода транзитных потоков за пределы санитарной зоны города, совершенствования условий перевозок по маршрутам, обеспечивающим международные связи;
окончания строительства первой очереди метрополитена, который соединит юго-западную и центральную части города, и дальнейшего продолжения его строительства;
интенсивного развития электротранспорта;
перевода автотранспортных средств городского пассажирского транспорта на сжатый и сжиженный газ;
создания оптимальной сети стационарных автозаправочных станций, соответствующих экологическим требованиям и обеспечивающих качественное обслуживание;
осуществления строительства многоярусных автопаркингов.
Важной задачей формирования транспортного каркаса является отвод от городского центра транзитных потоков транспорта, не связанных с его обслуживанием или целенаправленным посещением, и создание единой системы скоростных городских дорог и магистралей городского значения с дифференциацией последних на магистрали непрерывного и регулируемого движения.
Система непрерывного движения потребует строительства значительного количества транспортных развязок, путепроводов и сноса жилых строений на отдельных участках. Эта мера позволит упорядочить транспортное движение и улучшить состояние воздушного бассейна.
Изоляцию городских территорий от внешних транзитных потоков обеспечит объездная магистраль, огибающая город большим полукольцом в районе Талгарского тракта.

Связь
В целях расширения сферы качественных услуг, систем телекоммуникаций и связи планируется:
осуществить полную замену аналоговых станций на современные электронные станции;
обеспечить внедрение мультимедийных услуг телекоммуникаций ("быстрый Интернет", "видеоинтернет");
обеспечить качественной телекоммуникационной связью районы периферии г. Алматы.

3.7. Улучшение инвестиционного климата

Инвестиционная деятельность
Приоритеты:
укрепление взаимодействия местного органа власти с центральными исполнительными органами в вопросе привлечения и направления инвестиционных ресурсов на развитие экономики города;
развитие отраслей жизнеобеспечения города, объектов производственной инфраструктуры через совершенствование инвестиционно-заемной системы;
повышение кредитного рейтинга региона.
Пути решения
Благоприятный деловой и инвестиционный климат будет обеспечен за счет:
поддержания социально-политической стабильности;
обеспечения открытости и углубления либерализации режимов функционирования экономики;
снижения и страхования инвестиционных рисков;
своевременного обслуживания бюджетных задолженностей;
развития механизмов инвестиционно-заемной системы без долговой нагрузки на бюджет.
В целях расширения традиционных и вовлечения в экономику новых источников инвестиций предусматриваются меры по:
снижению и страхованию инвестиционных рисков путем дальнейшей реализации механизма использования долговых обязательств, обеспеченных залоговым фондом;
информационному обеспечению потенциальных инвесторов и созданию благоприятного имиджа региона через развитие сети информационных бизнес-центров, созданию базы данных приоритетных инвестиционных проектов, проведению конференций, форумов, выпуску брошюр и т.д.
эффективному управлению портфелем долговых обязательств местного исполнительного органа с учетом приоритетов развития региона.
Планируется развитие механизмов инвестиционно-заемной системы, которые позволят привлекать, аккумулировать и направлять внебюджетные средства (инвестиции) в разработку и реализацию крупных инвестиционных проектов:
массовое жилищное строительство с использованием механизма ипотечного кредитования;
коммерческое строительство нежилого фонда с передачей его в эксплуатацию посредством использования схем финансового и оперативного лизинга;
научные проекты, проекты реконструкции, модернизации, конверсии производств в виде отраслевых и/или межрегиональных совместных компаний;
межрегиональные программы через долевое участие регионов;
программы обновления основных производственных фондов путем внедрения механизма финансового лизинга.

Развитие финансовых инструментов и технологий
Приоритет:
развитие г. Алматы как регионального финансового центра.
Пути решения
Будут приняты меры по:
стимулированию накоплений сбережений населения в банках второго уровня, в том числе через широкую пропаганду системы их гарантирования;
развитию и страхованию пенсионных активов;
стимулированию развития фондового рынка через совершенствование корпоративного управления, законодательной, технической, институциональной и правовой инфраструктуры рынка ценных бумаг;
по дальнейшему совершенствованию нормативной правовой базы, регулирующей порядок использования платежных инструментов;
развитию сектора негосударственных ценных бумаг;
обеспечению бесперебойного функционирования центрального депозитария ценных бумаг и Казахстанского центра межбанковских расчетов в г. Алматы.
С 2004 года планируется развернуть массовое жилищное строительство с использованием механизмов ипотечного кредитования.
Планируется создать городскую финансовую компанию в форме коммунального государственного предприятия для развития механизмов финансового лизинга.

3.8. Развитие торговли

Внешняя торговля
Приоритеты:
стимулирование экспортоориентации предприятий и организаций;
создание условий для освоения предприятиями города новых рынков сбыта продукции, расширения географии экспорта;
переориентация экспортных поставок на вывоз качественной конкурентоспособной продукции высокой степени переработки;
внедрение передовых технологий международной коммерческой деятельности.
Пути решения
В целях изучения современной конъюнктуры мирового рынка и развития конкурентоспособных производств большое внимание будет уделено развитию маркетинговых служб предприятий и организаций города.
Будет инициироваться пересмотр применяемых мер тарифного и нетарифного регулирования внешнеторговой деятельности с учетом изменений экономической ситуации в регионе и в рамках принятых обязательств Казахстана со странами СНГ и ЕврАзЭС.
Предполагается создать международный оптовый рынок на трассе Великого шелкового пути, а также рассмотреть вопрос создания торгового дома "Алматы" в г. Кабуле для реализации продукции, производимой городскими предприятиями, а также неустановленного и высвобождающегося оборудования.
Будет оказываться содействие предприятиям города в активном участии в международных выставках и ярмарках товаров и услуг, а также проводиться работа по стимулированию диверсификации структуры экспорта в сторону увеличения экспорта готовой продукции и нетрадиционных видов продукции и услуг.
Продолжится совершенствование и модернизация работы таможенной службы города с целью ликвидации контрабандного ввоза продукции.
Предусматривается создание системы страхования и кредитования городских предприятий-экспортеров.
В целях расширения возможности выхода на внешние рынки предприятий среднего и малого бизнеса будут приняты меры по активному внедрению Интернет-торговли.

Внутренняя торговля
Приоритеты:
насыщение рынка продукцией отечественного производства;
обеспечение продовольственной безопасности города;
улучшение качества предоставляемых услуг;
проведение структурных преобразований в сфере торговли;
совершенствование системы торгово-закупочной деятельности;
рациональное развитие материально-технической базы оптовой и розничной торговли, оптимизация ее территориального размещения.
Пути решения
Задачу обеспечения продовольственной безопасности города планируется решать за счет:
роста объемов промышленной переработки сельскохозяйственных продуктов;
усиления мер по защите внутреннего рынка от некачественных продуктов;
обеспечения контроля за необоснованным ростом цен на продовольственные товары с целью их стабилизации и содействия развитию конкуренции на торговых рынках.
Получит развитие процесс формирования торгово-промышленных групп, ориентирующих производственную и торговую деятельность на расширение спроса через относительное снижение цен за счет увеличения объемов производства и продаж.
Структура оптовой торговли будет развиваться на основе:
предприятий, осуществляющих полный комплекс закупочно-сбытовых операций, с переходом права собственности к оптовому звену;
посреднических оптовых структур, не использующих в своей деятельности перехода к ним права собственности на товар (предприятия-брокеры, торговые агенты, комиссионеры и т.п.);
хозяйствующих субъектов, оказывающих услуги по организации оптового оборота товаров (ярмарки, товарные биржи, аукционы, оптовые рынки).
Сеть предприятий оптовой торговли будет активно взаимодействовать с малыми предприятиями и являться для них наиболее реальным и выгодным партнером.
Сеть предприятий розничной торговли будет включать разнообразные формы торгового обслуживания - торговые центры, супермаркеты, магазины самообслуживания, магазины-склады, уличные ярмарки и базары, создаваемые в специально отведенных местах, автоматы розничной торговли, Интернет-магазины.
Акиматом города Алматы с учетом положений действующего законодательства страны и мирового опыта будут приняты меры по:
защите и расширению внутреннего рынка на основе поддержки отечественных товаропроизводителей;
формированию конкурентной среды, обеспечивающей устойчивую систему товародвижения и предупреждающей возможности проявления монополизма;
осуществлению контроля за потребительским рынком с позиций обеспечения качества реализуемых товаров, высокого уровня обслуживания и защиты интересов и прав потребителей.
Планируется завершить работу по модернизации всех рынков города, подключению их к системе водопровода и канализации, оборудованию современными лабораториями санитарно-ветеринарной экспертизы.

3.9. Налоги и бюджет

Налоги
Приоритеты:
стабильное наращивание сборов налогов и платежей в бюджет;
улучшение налогового администрирования;
совершенствование механизмов налогового регулирования социально-экономическим развитием города;
усиление роли местного органа власти в вопросах обеспечения оптимального сочетания интересов государства и налогоплательщиков.
Пути решения
В целях улучшения сбора налогов и платежей в бюджет предусматривается:
завершение основных процессов автоматизации и интегрирования налогового и таможенного администрирования посредством внедрения информационных систем электронного контроля и аудита;
осуществление полного учета субъектов предпринимательской деятельности;
совершенствование контроля за налогообложением перевозимых грузов через разработку и реализацию мер по взаимодействию налоговых органов с республиканскими транспортными организациями;
своевременное проведение проверок финансово-хозяйственной деятельности убыточных предприятий с целью подтверждения реальности убытков.
В целях ужесточения контроля на рынке нефтепродуктов предполагается:
усовершенствовать механизмы отслеживания реализации объемов ввозимых в город нефтепродуктов;
создать экономические карты, содержащие сведения о дислокации АЗС, оптовых баз, складов, железнодорожных тупиков по хранению горюче-смазочных материалов.

Бюджет
Приоритеты:
повышение эффективности процессов перспективного планирования и исполнения бюджета;
развитие механизмов бюджетного регулирования социально-экономическим развитием города;
улучшение бюджетного администрирования;
расширение функциональных возможностей бюджета при обеспечении справедливости и сбалансированности межбюджетных отношений.
Пути решения
Предусматриваются меры по внедрению новых перспективных методов бюджетного программирования, обеспечению гармонизации стратегического, индикативного и бюджетного планирования.
Планируется обеспечивать финансирование в первоочередном порядке и в полном объеме приоритетных видов деятельности по следующим направлениям:
реализация программ снижения бедности и безработицы;
кредитование реального сектора экономики и в первую очередь приоритетных инвестиционных проектов в сфере малого бизнеса, промышленности;
создание и развитие технологических парков;
создание и развитие бизнес-инкубаторов, инкубаторов новых технологий, лизинговых компаний, маркетинговых центров;
реализация межрегиональных программ развития туризма;
реализация мероприятий по обеспечению высокого уровня безопасности горожан и гостей города, развития разнообразного бизнес- и бытового сервиса;
осуществление проектно-планировочных работ в соответствии с генеральным планом строительства города;
обеспечение постоянной готовности к стихийным бедствиям и финансирование программ по ликвидации чрезвычайных ситуаций;
развитие транспортной и инженерной инфраструктуры с учетом периферии, финансирование в полном объеме программ в области образования, здравоохранения, социальной защиты, охраны окружающей среды, культуры.
Повышение эффективности использования бюджетных средств и обеспечение прозрачности бюджета будет достигаться за счет:
проведения политики использования бюджетных средств в соответствии с долгосрочными целями и приоритетами развития республики и города;
проведения систематического анализа поступления доходов в бюджет и своевременного реагирования на факты снижения их поступления, совершенствования механизма мобилизации доходов;
развития практики приостановления финансирования или отзыва выделенных бюджетных средств в случае их нецелевого использования;
обеспечения открытости и прозрачности бюджетного финансирования через опубликование в СМИ финансовых отчетов и информации о движении финансовых ресурсов, проведения независимой оценки эффективности бюджетной деятельности исполнительных органов.

3.10. Управление государственными активами
Приоритеты:
повышение эффективности использования и обеспечение сохранности имущества коммунальной собственности на территории города;
привлечение дополнительных финансовых ресурсов в бюджет города за счет эффективного управления государственными активами;
развитие коммунальной собственности как стабильной воспроизводственной системы города;
создание действенной системы мониторинга государственных активов.
Пути решения
В целях повышения эффективности системы управления государственными активами предусматривается:
провести полную инвентаризацию и регистрацию нежилых служебных помещений хозяйствующих субъектов, имеющих недвижимое имущество на территории города;
создать единую информационную базу данных государственного нежилого фонда с четким разделением его на имущество, относящееся к республиканской собственности, и имущество, относящееся к коммунальной собственности, с включением в нее ранее "бесхозных" объектов;
разработать порядок поэтапного включения в процесс приватизации части государственных предприятий, учреждений и акционерных обществ, ранее не подлежащих приватизации либо неприватизированных на предыдущих этапах;
усовершенствовать тарифную политику в вопросах имущественного найма помещений, находящихся в коммунальной собственности;
расширить практику использования объектов коммунальной собственности в качестве залогового обеспечения;
организовать мониторинг управления приватизированными предприятиями и организациями в стратегических отраслях в целях обеспечения экономической безопасности и устойчивого развития экономики города;
проводить мониторинг административных расходов предприятий и акционерных обществ с целью их оптимизации;
осуществлять контроль за исполнением предприятиями текущих и перспективных планов хозяйственной деятельности, в том числе за перечислением в местный бюджет дивидендов акционерных обществ и части чистого дохода предприятий;
обеспечить систематический учет коммунальной собственности, в том числе государственного нежилого фонда, сдаваемого в имущественный наем, а также контроль за соблюдением правил предоставления в имущественный наем объектов коммунальной собственности.
В перспективе возрастет роль коммунальной собственности как стабильной воспроизводственной основы социально-экономической системы города. В связи с этим предполагается провести классификацию объектов коммунальной собственности с учетом их текущих и перспективных финансовых возможностей и с условным разделением на несколько групп.

3.11. Улучшение состояния окружающей среды
Приоритеты:
совершенствование системы мониторинга окружающей среды;
принятие мер по снижению выбросов вредных веществ от автомобильного транспорта;
оздоровление водоемов города;
совершенствование системы управления отходами производства и потребления;
создание единой системы озеленения города;
достижение улучшения качественных показателей состояния окружающей среды.
Пути решения
Учитывая расположение города в районе повышенной сейсмичности и селевой опасности, экологическая политика должна базироваться на достоверной и оперативной информации о состоянии окружающей среды, полученной на основе государственной системы мониторинга.
В целях обеспечения работы по мониторингу загрязнения окружающей среды города Алматы будут приняты меры по:
восстановлению и модернизации пунктов наблюдений за загрязнением атмосферного воздуха;
созданию автоматизированной системы мониторинга загрязнения окружающей среды;
внедрению системы управления охраной окружающей среды в соответствии с международными стандартами серии ISO 14000;
восстановлению государственной системы мониторинга подземных и поверхностных вод;
открытию гидрологических постов, регистрирующих сток вод на всех высотах, начиная с зоны ледников;
повышению плотности размещения станций региональной сети сейсмологических наблюдений;
организации мониторинга оползневых процессов.
В целях снижения вредных выбросов от автомобильного транспорта планируется:
поэтапное оснащение автотранспортных средств устройствами снижения содержания вредных веществ в выхлопных газах;
максимально возможное замещение автомобильного общественного автотранспорта электротранспортом.
В целях улучшения состояния водных ресурсов города предусматривается:
провести очистку русла Большого алматинского канала и его благоустройство;
провести комплексное обследование зоны выклинивания подземных вод Алматинского месторождения с учетом гидрогеологических, инженерно-геологических, сейсмических и санитарных характеристик.
В целях развития пространственной непрерывности природно-ландшафтного каркаса, выполняющего роль экологических коридоров пропуска воздушных потоков, предусматривается принять меры по:
улучшению озеленения города за счет разработки генерального плана развития природно-экологического каркаса города;
реализации проектов строительства и реконструкции особо охраняемых природных территорий (дендропарк "XXI век", парк "Медео", роща Баума и другие объекты).
В целях снижения негативного влияния на экологию и утилизации производственных и бытовых отходов планируется:
создать устойчивую систему учета и управления твердыми отходами за счет реализации комплексной программы по сбору, вывозу и частичной переработке отходов в г. Алматы;
осуществить строительство полигонов, в том числе по захоронению токсичных отходов города Алматы и Алматинской области, и организовать систему управления токсичными отходами производства;
разработать и осуществить мероприятия по безопасному использованию опасных веществ на предприятиях города.

3.12. Имиджевое и информационное обеспечение Программы
Приоритеты:
организация и проведение целевых и адресных имиджевых акций, проектов в сфере идеологического и информационно-правового обеспечения комплексного развития г. Алматы;
разработка демонстрационных пилотных и инновационных проектов в сфере глобализации экономических приоритетов г. Алматы;
диверсификация внешнеэкономической деятельности.
Пути решения
Проекты по формированию имиджа будут реализованы путем публикации серий статей о новой идеологии развития мегаполиса континентального значения в республиканских и зарубежных изданиях, сети Интернет, организации и проведения научно-практических симпозиумов и семинаров, презентаций коммерческо-инвестиционных проектов, общественных дебатов по проблемам и перспективным направлениям развития г. Алматы.
Для разработки целевых и инновационных проектов предполагается осуществление экономических и технических обследований предприятий города с участием ученых и представителей деловых кругов ближнего и дальнего зарубежья.
В рамках диверсификации внешнеэкономической деятельности, укрепления позиций г. Алматы на мировых и региональных рынках предполагается использование специальных экономических зон Китая в расширении и продвижении казахстанских товаров в страны Юго-Восточной Азии, Центральноазиатского региона, Ближнего Востока, проведение международного семинара, инвестиционных саммитов в целях привлечения "портфельных" инвестиций в экономику и инфраструктуру г. Алматы.
Предполагается создание условий и стимулирующих режимов для реализации инновационных проектов, содействие созданию специальной системы управления информационными ресурсами города.
Особое внимание будет уделяться пропаганде уникального опыта Республики Казахстан по гармоничному сосуществованию и духовной общности различных слоев населения через проведение международных конгрессов, дебатов, фестивалей, конкурсов, спортивно-массовых акций.
Предусматривается значительно усовершенствовать муниципальный менеджмент посредством создания единого информационного пространства города Алматы на основе применения новых информационных технологий.

3.13. Механизм реализации Программы
Выполнение Программы будет осуществляться посредством плана мероприятий по ее реализации, который с учетом требований действующего законодательства Республики Казахстан, т.е. среднесрочного планирования разрабатываемых программ, будет разрабатываться и утверждаться Правительством Республики Казахстан на два условно разбитых этапа: на 2003-2005 и 2006-2010 годы.
Планы мероприятий будут характеризовать качественные особенности каждой стадии развития города и предусматривать реализацию всех положений Программы. В них будут обозначены конкретные исполнители и сроки реализации, а также предполагаемые объемы и источники финансирования по годам.
Комплексность мероприятий позволит максимально координировать деятельность и концентрировать возможности центральных и местных исполнительных органов по обеспечению целенаправленных и согласованных действий по всем направлениям развития систем жизнеобеспечения города Алматы.
Акиматом города Алматы будут осуществляться постоянный мониторинг и оценка эффективности реализации Государственной программы посредством контроля за ходом исполнения мероприятий планов и достижения планируемых показателей (индикаторов) Программы.

4. Необходимые ресурсы и источники финансирования

На реализацию Государственной программы развития города Алматы на 2003-2010 годы будут использованы средства республиканского, местного бюджетов и населения, гранты международных финансовых экономических организаций, иностранные и отечественные инвестиции. Общая потребность в инвестиционных ресурсах, включая бюджетные средства, составляет более 700 млрд. тенге, в том числе на 2003-2005 годы - 230 млрд. тенге.
На реализацию мероприятий по программам развития в 2003 году в государственном бюджете предусматривается 8630,8 млн. тенге, в том числе из республиканского бюджета 4706 млн. тенге, из местного бюджета 3924,8 млн. тенге. Конкретные объемы финансирования на последующие годы будут определяться при формировании республиканского бюджета и бюджета г. Алматы на очередной финансовый год исходя из финансовых возможностей.

5. Ожидаемые результаты от реализации Программы

Реализация Программы должна способствовать созданию условий для максимально возможного использования финансового, производственного, кадрового, научного и культурного потенциала города и на этой основе повысить уровень и качество жизни населения мегаполиса и прилегающих к нему населенных пунктов.
С развитием новых финансовых инструментов, эффективным функционированием систем жизнеобеспечения города, внедрением новых технологий в процесс управления коммунальной собственностью у города появятся надежные источники финансирования развития городского хозяйства и повышения социальной защищенности населения.
Изменится структура промышленного производства, в которой на долю малых предприятий будет приходиться к 2010 году 40,9% всей выпускаемой в городе продукции.
Приоритетное развитие получит производство оборудования, автомобилей, электроники, запчастей для химических, нефтяных, горнометаллургических предприятий, высококачественных медицинских препаратов с использованием новейших технологий. Инновационный опыт г. Алматы будет способствовать развитию научно-технического прогресса в других регионах республики.
Результатом проводимой промышленной политики станет эффективное использование имеющихся производственных фондов посредством передачи части их в сферу малого бизнеса и селективной поддержки приоритетных производств, ориентированных на выпуск наукоемкой продукции и более глубокую переработку местного сырья и материалов. Объем промышленного производства возрастет в 2010 году на 68,4% по сравнению с 2002 годом.
В сфере развития малого и среднего бизнеса предусматривается перенос акцента на активное внедрение инновационных технологий, широкое распространение различных видов кооперации крупных и малых предприятий города во всех сферах деятельности.
Значительно возрастет экспорт продукции высокой степени переработки, за счет насыщения рынка качественной отечественной сырьевой продукцией предусматривается снижение зависимости от импорта сырья.
Будет сформирован общий архитектурно-строительный облик города с сохранением исторической части города, построены новые микрорайоны, снизится загруженность дорог транспортными потоками. Значительно улучшится экологическая ситуация в городе.
Введение в энергетический баланс города экологически чистых ресурсов, внедрение ресурсосберегающих технологий позволят обеспечить устойчивую работу энергетического комплекса, сократить вредное воздействие энергетики на окружающую среду, что практически полностью ликвидирует существующую энергетическую напряженность в городе.
Сократится негативное влияние автотранспорта на экологию города, будет введена в действие первая очередь метрополитена.
Рост налогооблагаемой базы и улучшение налогового администрирования позволят увеличить сбор налогов в консолидированный бюджет города к 2010 году в 1,7 раза. В структуре налогов значительно возрастет доля средств, поступающих от сферы малого бизнеса.
Полностью будет сохранена и получит дальнейшее развитие сеть учреждений здравоохранения, которая приобретет профилактическую направленность. Будут стабилизированы, а затем улучшены показатели медико-демографической ситуации и здоровья населения.
Получит дальнейшее развитие инфраструктура культуры и спорта города, повысится его роль в развитии спорта, способствующего оздоровлению граждан и обеспечению новых спортивных достижений республики.
Повышение роли города Алматы как крупнейшего финансового, научного, образовательного, культурного и туристского центра страны приведет к значительному изменению структуры экономики города. Опережающими темпами в этот период будут развиваться торговля, транспорт, коммунальное хозяйство, связь, индустрия развлечений, туризм и другие услуги населению. Ускоренное развитие этих отраслей наряду с государственной поддержкой малого предпринимательства в производственной сфере практически решит проблему занятости населения. В целом в городе будет создано более 80 тыс. новых рабочих мест.
Успешная реализация Государственной программы развития г. Алматы на 2003-2010 годы должна способствовать развитию и процветанию всей страны за счет мощного мультипликативного эффекта.
Планируемые индикаторы реализации Государственной программы развития г. Алматы на 2003-2010 годы отражены в таблице 3.

Таблица 3

Индикаторы реализации Государственной
программы развития г. Алматы на 2003-2010 годы

-------------------------------------------------------------------
Показатель !2001 г.!2002 г.!2003 г.!2004 г.!2005 г.!2006 г.
!отчет !оценка ! ! ! !
-------------------------------------------------------------------
1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7
-------------------------------------------------------------------
ВРП на душу 436025 467727 470896 503706 538104 576320
населения, в тенге

Темп роста объемов
промышленной 122,9 110,6 107 107,1 107,9 107
продукции, в % к
предыдущему году

Удельный вес
продукции и услуг,
произведенных 16,8 19,6 21,8 24,9 34,2 35,8
субъектами малого
бизнеса, в ВРП, в %

Удельный вес
занятых в малом
бизнесе в 18,1 19,7 21,6 23,8 31,1 32,9
экономически
активном населении,
в %

Ввод жилья в
эксплуатацию, 240,8 266,1 288 312 335 345
тыс.кв.м.

Уровень
оснащенности
ОТА населения 27,8 28,6 29,6 30,5 31,5 32
города, ед. на
100 чел.

Розничный
товарооборот, 264,9 288 294 308,6 323,9 341,7
млрд.тенге

Внешнеторговый
товарооборот, 2503,7 2965,7 3298 3875 4511,7 5177,6
млн.долл. США

Уровень
безработицы, в % 10,8 8,9 8,6 8,3 8,1 8

Удельный вес
населения,
имеющего доходы 12,1 8,5 8,2 7,9 7,5 7
ниже прожиточного
минимума, в %

Поступление
налогов и
неналоговых платежей 127 148 161 174 187 200
в бюджет,
млрд.тенге
-------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы

----------------------------------------------------------------
Показатель !2007 г.!2008 г.!2009 г.!2010 г.!2010 г. к
! ! ! ! !2002 г. в %
----------------------------------------------------------------
1 ! 8 ! 9 ! 10 ! 11 ! 12
----------------------------------------------------------------
ВРП на душу 617257 660675 707686 757394 162
населения, в тенге

Темп роста объемов
промышленной 106,5 106,3 106,2 106 168,4
продукции, в % к
предыдущему году

Удельный вес
продукции и услуг,
произведенных 37,2 38,8 39,5 40,9 -
субъектами малого
бизнеса, в ВРП, в %

Удельный вес
занятых в малом
бизнесе в 34,2 35,8 37 38,1 -
экономически
активном населении,
в %

Ввод жилья в
эксплуатацию, 360 375 390 400 150,3
тыс.кв.м.

Уровень
оснащенности
ОТА населения 32,5 33 33,5 34 118,9
города, ед. на
100 чел.

Розничный
товарооборот, 361,5 383,2 407 434 151
млрд.тенге

Внешнеторговый
товарооборот. 5861 6540,6 7394,7 8267,5 278,8
млн.долл. США

Уровень
безработицы, в % 7,9 7,8 7,6 7,4 -

Удельный вес
населения,
имеющего доходы 7 6 6 6 -
ниже прожиточного
минимума, в %

Поступление
налогов и
неналоговых 213 226 239 253 170
платежей в бюджет,
млрд.тенге
------------------------------------------------------------