Ішкі суда жүзетін кемелерді жасау қағидасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2011 жылғы 09 наурыздағы № 127 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2011 жылы 5 сәуірде № 6871 тіркелді

«Ішкі су көлігі туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 6 шілдедегі Заңының 9-бабының 1-тармағының 22) тармақшасын іске асыру мақсатында БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Ішкі суда жүзетін кемелерді жасау қағидасы бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Көлік және қатынас жолдары комитеті (Н.И. Қилыбай) белгіленген заңнамалық тәртіппен Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне осы бұйрықты мемлекеттік тіркеу үшін ұсынуды қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің жауапты хатшысы Ж. Қасымбекке жүктелсін.
4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр Ә. Құсайынов

Қазақстан Республикасы
Көлік және коммуникация
министрінің
2011 жылғы 19 наурыздағы
№ 127 бұйрығымен
бекітілген

Iшкі суда жүзетін кемелерді жасау қағидасы

1-бөлік. Корпус

1–бөлім. Жалпы ережелер

1. Реттеу заты, ұғымдар және терминдер

1. Осы Ішкі суда жүзетін кемелерді жасау қағидасы (бұдан әрі – Қағида) «Ішкі су көлігі туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 6 шілдедегі Заңына сәйкес әзірленген.
2. Қағида техникалық бақылау жасауды жүзеге асырылатын ішкі суларда жүзетін кемелерді жасаудың тәртібін белгілейді.
3. Қағидада мынадай қысқартылған сөздер және ұғымдар, терминдер қолданылады:
1) авариялық ватерсызығы – бөлік (бөліктер) батуы кезінде зақымданған кеменің ватерсызығы;
2) тербеліс амплитудасы – қарқындылығы сол немесе басқа разрядты су бассейндерінде толқын биіктігімен белгіленетін тұрақсыз толқындатудағы кеменің борт жағынан тербелістің есепті шартты амплитудасы;
3) шашыранды өткізбеушілік - бақыланатын қабатқа перпендикулярлы бағыттағы су ағынын шашыратып құю кезінде кеме ішіне су кіруін алдын-алатын құрылғы сипаттамасы;
4) су өткізбеушілік – су бағанында 10 м қысым астында 3 м қашықтықтағы, сыртқы тесіктер диаметрі 16 мм құрайтын брандспойттан су ағыны әрекет ету кезінде кеме ішіне су кіруін алдын алатын корпус пен жабдықтар конструкциясы элементтерінің сипаттамасы;
5) толқын биіктігі - осы разрядқа арналған су бассейндерімен қабылдануын қамтамасыз ететін жел толқынының есепті биіктігі (осы Қағиданың 1-қосымшасы);
6) жел қысымы – желдің шартты есепті қысымы (динамикалық және статикалық қоса берілген);
7) жабық кеме - су асты борты палубасының ашық бөліктерінде орналасқан жүкті және басқа люктердің су өткізбейтін немесе шашыранды өткізбеушілігі бар кеме;
8) жабық саңылаулар – орнықтылықтың негізгі критерийі бойынша кеме орнықтылығын тексеру кезінде мықты өткізбейтін жармалы ашылатын иллюминаторлар, люктер және есіктерді жабық саңылаулар деп санау қажет.
Су үсті бортты белгілеу және батпауын тексеру кезінде жабық саңылаулар деп мыналарды саналады: мықты және өткізбейтін төсемдермен жабдықталған барлық люктер, шахталар, лаздар, есіктер, қылталар және басқа саңылаулар, тынық бортты және палубалық иллюминаторлар, тұрақты дауылды қақпақтармен ілінген жармалы иллюминаторлары;
9) артқы жағының ауданы – артқы жағының перпендикулярынан 0,2 L ұзындықты корпус учаскесі;
10) конструктивті ватерсызығы (әрі қарай - КВС) – теориялық сызбаны құрудың негізі ретінде алынған және кеменің толықтай су ығыстырғыштығының алдын-ала алынған есебіне сәйкес келетін ватерсызығы;
11) шекті шөгу сызығы - оның тиісті разрядты бассейнде жүзу кезінде кеменің кішкене шөгуін анықтайтын жоғарғы жиегінің жолағы;
12) қисайту сәті - статикалық және динамикалық қоса берілген қисаю сәтінің есепті мәні;
13) шекті рұқсат етілетін сәттер - статикалық және динамикалық қисаю кезінде кеме тұрақтылығының қажетті көрсеткіштерін қамтамасыз ету шарттарынан шекті рұқсат етілетін сәттердің есепті мәндері.
14) су үсті борты - палубалық сызықтың жоғарғы жиегінен шекті шөгу сызығының жоғарғы жиегіне дейінгі мидель-шпангоут бойынша бортқа тік өлшенген ара-қашықтық.
15) алдыңғы жағының ауданы – алдыңғы жағының перпендикулярынан 0,3 L ұзындықты корпус учаскесі;
16) қондырма – соңғысы жоқ болған кезде – жоғарғы палубадан биік кеме бөлімі, төменгі жиек терезе ойығынан жоғары кеме бөлімі;
17) орнықтылықтың негізгі критерийлері – аудару (немесе су басу) бұрышына сәйкес келетін және борт жағынан айдауды ескере отырып немесе ескермей (су бассейнінің разрядына қатысты) анықталатын кемеде желдің динамикалық әсерінен және шекті рұқсат етілетін сәті арасындағы қисайту сәтінің қатынасы;
18) ашық кеме – су үсті борты палубасының ашық жерлерінде орналасқан жүкті және басқа люктердің су өткізбейтін немесе шашыранды өткізбейтін жабулары жоқ кеме;
19) ашық саңылаулар (орнықтылықты тексеру кезінде) – басты палубада немесе корпус борттарында, сондай-ақ мықты өткізбейтін жабулары жоқ қондырма мен рубкаларының палубалары, борттары және іріктеулеріндегі саңылаулар.
Қосымша талаптар бойынша орнықтылықты тексеру кезінде жармалы иллюминаторлар, люктер және есіктерді ашық саңылаулар деп санау керек.
Іріктеулер, палубалар және борттардағы саңылаулар арқылы кемені су басуы және кеме бойынша судың әрі қарай таралуы мүмкін өткізбеушілігін тексеру кезінде ашық тесіктер деп есептелінуі керек;
20) бөлік - түппен немесе екінші түппен, борттармен немесе бойлық қалқалармен, су үсті бортының палубасымен, егер ол бар болған жағдайда, немесе борттың жоғарғы жиегімен, егер палуба болмаса, және екі көршілес көлденең өткізбейтін қалқалармен немесе пикті қалқалар және шеттерімен шектелген корпус көлемінің ішкі бөлігі;
21) су үсті бортының палубасы - су асты борты есептелінетін палуба. Әдетте, бұл жоғарыдан өткізбейтін қалқалардың бөліктерге бөлінуін шектейтін қалқа палубасы.
Жасаушы дифферентпен немесе су үсті бортының палубасынан кертпешімен су асты бортының палубасы бар кемелер ашық палубаның ең төменгі бөлігін немесе кертпеш ауданындағы палубаның жоғарғы бөлігіне қатарлас оның жалғасуын қабылдау керек;
22) палубалық сызық - жоғарғы жиектері кеме бортына борт жағынан қаптаманың сыртқы қабатынан су үсті бортының палубасы төсемінің жоғарғы бетімен қиылысу сызығымен сәйкес келетіндей етіп кеме бортына салынған кеме ұзындығының көлденең жолағы;
23) желкенділік алаңы - кеменің су үсті бөлігінің проекция алаңы қолданыстағы ватерсызығы бойынша орталай шөгу кезінде оның тік күйінде диаметральды жазықтығына;
24) батудың шекті сызығы - бортты қаптаманың сыртқы қабатымен қоса су асты борты палубасының төсемінің сыртқы қабатымен қиылысу сызығы;
25) қисаюдың шекті рұқсат ету бұрышы - осы Қағидамен арттыруы рұқсат етілмейтін қисайту бұрышы;
26) артық тиелу - еркін құлауды жылдамдатуда әуе жастығы кеме корпусының нүктесінен қарағанда тік жылдамдату жиынтық қатынасы;
27) кеме қатынасының тіркелімі - Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Көлік және қатынас жолдары комитетінің «Кеме қатынасының тіркелімі» республикалық мемлекеттік кәсіпорны (бұдан әрі - Кеме қатынасының тіркелімі);
28) кеме отырғызуды түзету - қисаю немесе дифференттің жою немесе азайту үдерісі;
29) ортаңғы аудан - сорғымен және артқы ауданы ортасында орналасқан ұзындығы 0,5L корпус учаскесі;
30) взал құю бұрышы - ашық деп саналатын тесіктер арқылы кеменің ішкі бөлмесі суға бата бастауға жеткен кездегі қисаюдың ең үлкен бұрышы;
31) вопр аудару бұрышы - динамикалық коса берілген қисайту сәтіне жету кезінде кеме аударылатын қисаю бұрышы;
32) желкенділік орталығы - желкенділік ауданының ауырлық орталығы;
33) В - конструктивті ватерсызығы бойынша мидель-шпангоут бойынша қимадағы кеме ені, м;
34) Н борт биіктігі - тік арақашықтық негізгі жазықтықтан борттың теориялық жазықтығы қиылысатын ұзындығына дейін мидель-шпангоуттың жазықтығында өлшенген және жоғарғы палубалар немесе олардың палубаның бортпен дөңгеленіп жалғанған жалғастырулары, м;
35) L – су ығыстырғыштығы жағдайында конструктивті ватерсызығы бойынша кеме ұзындығы, м;
36) Т – скегтің төменгі жиегінен конструктивті ватерсызығына дейін өлшенген кеменің су сыйымдылығы жағдайында шөгуі (соңғысы болмаған кезде - түптен), м;
37) D_г – толы жүктегі кеменің су ығыстырғыштығы, т;
38) D_ck – D кеменің есептік су сыйымдылығына сәйкес келетін скегтың жиынтық су сыйымдылығы, т;
39) b_ск – D_ск < D түп деңгейіндегі және D_ск > D конструктивті ватерсызығы деңгейіндегі скег ені, м;
40) h_ск – м, скег биіктігі;
41) l_о – м, алдыңғы жағының перпендикуларынан кеменің ауырлық орталық қорғауы;
42) v – м/с тыныш суда қалықтау тәртібінде кеменің есептік жылдамдығы;
43) L_вп – м, әуе жастығының ұзындығы;
44) F _вп – м² әуе жастығының алаңы;
45) р_вп – МПа әуе жастығы қалыпты қысымы;
Осы Қағидада қолданылатын басқада терминдер және қысқартылған сөздер Қазақстан Республикасы заңнамасы және нормативті техникалық құжаттарына сәйкес қолданылады.

2. Таралу облысы

4. Осы бөлімнің нормалары су ығыстырушы бір корпусты кемелерге және катамарандарға, су үсті қанатты және қалқыма кемелерге қолданылады.
5. Осы бөлім корпус конструкциясының, беріктіліктің, орнықтылықтың су үсті бортының және жүк маркасының, сондай-ақ конструктивті өртке қарсы қорғау, бөлмелер құрал-жабдығы, экипаж және жолаушыларды қорғау талаптары жатады. Қағида болаттан, аллюминий қорытпадан, темір бетон және пластмассадан жасалған корпустардың орындалуын қарастырады.
6. Кеме корпусын болаттан, алюминий қорытпасынан, темір бетон және пластмассадан орындалуы Қағидамен регламенттеледі.
7. Корпус конструкциясыының элементтерін жасауға арналған материалдар осы Қағиданың 2-бөлімінің талаптарын қанағаттандырады.

2-бөлім. Болат корпустың конструкциясы және беріктілігі 3. Жалпы талаптар

8. Осы бөліммен Кеме қатынасы тіркелімінің сыныбы берілетін ішкі жүзу кемелерінің болат дәнекерленген корпусының негізгі констурктивті элементтерінің беріктілігі мен өлшемін регламенттейді.
9. Осы бөлімнің нормалары осы Қағиданың 1-қосымшасында келтірілген толқынның есептік биіктігі кезінде әртүрлі сыныпқа қолданылатын кемелерге қолданылады.
10. сәйкес су бассейндерінің тізімінде келтірілген осы бөлімнің талаптары суды ығыстыратын ұзындығы 140 м болатын «М», «О», «Р», «Л» сыныпты кеменің мынадай типтеріне қолданылады:
1) артқы жағында орналасқан машиналық бөлімшесі бар өздігінен жүретін трюмді бір палубалы құрғақ жүкті кемелер;
2) артқы жағында орналасқан машиналық бөлімшесі бар өздігінен жүретін құйма кемелер;
3) өздігінен жүрмейтін трюмді палубалы құрғақ жүкті кемелер;
4) өздігінен жүрмейтін құйма кемелер;
5) артқы жағында орналасқан машиналық бөлімшесі бар өздігінен жүретін кеме-алаңдар және өздігінен жүрмейтін кеме-алаңдар;
6) жолаушы кемелер;
7) сүйрегіштер және итергіштер;
8) техникалық флот кемелері;
9) балық кәсіптік кемелер;
10) қосалқы кемелер.
11. Осы бөлімнің талаптары басты өлшемдерінің қатынасы осы Қағиданың 2-қосымшасында көрсетілген шектерден аспайтын кемелерге қолданылады.
12. Басты өлшемдерінің қатынасы осы Қағиданың 2-қосымшасында көрсетілген шектерден асатын кемелер үшін, сондай-ақ типтері осы Қағиданың 10-тармағында тізбектелмеген кемелер үшін Қағида талаптарын қолдану немесе олардан шегіну мүмкіндігі негізделу мүмкіндігінің негізінде, байланыс конструкциясы мен өлшемі қосымша есептеу нәтижелері бойынша таңдалып алынады.
13. Барлық кемелердің корпус байланысының конструкциясы мен өлшемдері осы Қағиданың 5 – 7-тармақтары талаптарына сәйкес келеді.
Ұзындығы 50 метрден артық кеме корпусының байланыс өлшемдері, бұдан басқа осы Қағиданың 4-тарауының талаптарына сәйкес есеппен тексеріледі.
14. Әрбір құрғақ жүкті және құйма кемелерге тиеу-түсіру үдерісінде артық жүкті тиеудің ең жағымсыз жақтарын ескеретін қажетті беріктілік, орнықтылық және дифференттілік есептеулерімен расталған Жүкті тиеу және жүкті түсіру бойынша нұсқаулықтар әзірленеді.
15. Жобалаушы ұйыммен дайындалған, жүкті тиеу және жүкті түсіру бойынша нұсқаулықта мынадай мәліметтер бар:
1) толық тиелмеген және белгілі шарттарда кеменің тиісті шөгуі көрсетілген рұқсат етілген артық жүкті тиеуін қоса, оның жүзуіне рұқсат ету кезіндегі кемеге жүкті тиеу нұсқалары;
2) кемеге жүкті тиеу кезіндегі орнату шарттары – кемеде балластың болуы және жүкті тиеу, түсіру және баластировкалау операцияларын бір мезгілде жүргізу мүмкіндігі, сондай-ақ бақылау әдістері;
3) ашық акваторларда толқындау шарттарында жүкті тиеуді және түсіруді орындаудың мүмкіндігі сондай-ақ жүк операциясы орындауға және осыған қоса толқындау рұқсат етілетін акватория бассейнінің разряды;
4) авариялық жағдайларда капитандарға арналған ұсыныстар – кеменің жекелеген трюмдерін немесе бөліктерін су басуы;
5) борпылдақ жүкті тасымалдауға арналған қағидалар және нұсқаулықтарға сәйкес режимдік іс-шаралар;
6) трюм бойынша, сондай-ақ трюмнің ішінде де - ұзындығы және ені бойынша кемеге жүк тиеудің рұқсат етілген бірқалыпсыздығы;
7) осы тармақтың 6) тармақшасында көрсетілген бірқалыпсыздықты ескере отырып жүкті бірқалыпты бөлу кезіндегі, сондай-ақ топталған жүкті және ауыр салмақты жүкті тасымалдау кезіндегі үлесті тиеудің рұқсат етілген мәні;
8) жүктің рұқсат етілген қабаттары және оны тиеу және түсіру жұмыстарын орындау тәртібі;
9) жүкті қою және бекітудің ұсынылатын тәсілдері;
10) құйма кемелерді тиеу және түсірудің сипаттылық ерекшеліктері: бөліктерді толтыру тәртібі, электр статикалық ұшқын қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша талаптары ескерілген жүк жүйесінің рұқсат ету өнімділігі, танкілердегі жүк деңгейін бақылау әдістері және кеме шөгуі, бөлік бойынша рұқсат етілген жүк деңгейінің ауытқуы, жүкті тиеу аяқталар алдында бастапқы кезеңінде құю өнімділігінің азаюы;
11) мүмкіндік туралы ақпарат және көлденең және бойлық аралықтар қатарындағы механикаланған құралдардың және жүк жүйелерін берудің типінен және ең жоғары өнімділігінен шығатын жүк тиеудің және түсіруді жеделдетілген тәртібі.
16. Негізделген жағдайларда Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен кеменің тағайындалған қызмет мерзімін және пайдаланудағы кемелерге қойылатын талаптарын ескере отырып, корпус байланысының өлшемін есеп әдісімен анықтауға рұқсат етіледі.
17. Осы бөлімде кеме ұзындығы учаскелерінің мынадай анықтамалары қолданылады:
ортаңғы бөлігі – ұзындығы 0,5L учаске, мидель-шпангоуттан алдыңғы және артқы жағына дейін 0,25L есептегенде;
алдыңғы жағының ұшы - ұзындығы 0,15L учаске, перпендикуляр алдыңғы жағынан мидель-шпангоут бағытына қарай;
өздігінен жүретін кеменің артқы жағының ұшы – машиналық бөлімшенің алдыңғы жақты перпендикуляры және алдыңғы жақты аралық арасындағы учаске немесе қай учаскенің ұзындығы ең аз болуына байланысты перпендикуляр алдыңғы жағынан мидель-шпангоут бағытына қарай ұзындығы 0,15L учаске;
өздігінен жүрмейтін кеменің алдыңғы жағының ұшы - перпендикуляр алдыңғы жағынан мидель-шпангоут бағытына қарай ұзындығы 0,15L учаске;
өтпелі аудандар - ортаңғы бөлігі мен ұшының арасындағы учаскелер.
18. Осы бөліміндегі кестелерді қолдану кезінде параметрлердің аралық мәндерін сызықтық интерполяциямен анықтайды.
19. Ағымдылық шегі 235-тен 395 МПа дейін қоса болаттарды қолдану рұқсат етіледі.
Болат илем мынадай жағдайларда қолданылады:
кез келген қалыңдықтағы D, E, D27S, E27S, D32, Е32, D36, Е36, D40, D40S, Е40, E40S маркалы болат шектеусіз пайдаланылады;
В, A27S, А32, А36, А40, A40S маркалы болат мұзды белдеуден басқа, барлық кеме сыныптарына қолданылады;
А маркалы болат:
мұздық белдеу және берік және тіркелетін құрылғы конструкцияларынан басқа, «О», «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін;
барлық сыныптағы кемелердегі жалпы беріктілікті қамтамасыз етуге қатыспайтын конструкциялар үшін қолданылады.
20. Жекелеген жағдайларда Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен кіру бақылауымен расталатын басқа марканың болаттарын қолдануға рұқсат етіледі, сонымен бірге осы Қағиданың 2-бөлігінің техникалық талаптары, қабылдау қағидалары және сынау әдістері сәйкес келеді.
21. Осы Қағиданың 6-тарауында келтірілген формула бойынша шығарылған корпус жиынтығы белдемінің көлденең қимасының қарсыласу сәтінің мәндері, R_ен = 235 МПа болатқа тең.
Корпустық конструкцияға өте жоғары ағымдылық шегі бар болатты қолданған кезінде осы қарсыласу сәттерін 235/R_ен қатынасына пропорционалды азайтайды.

4. Беріктілік және орнықтылық есептері § 1. Жалпы иілім кезіндегі есептік жүктеме

22. Тынық суда М_ТВ иілім сәттері мен N_TB кесіп жіберу күштерін шығару үшін қисық жүктемені 21-ден кем емес тік тұрған орданината бойынша интегралдау керек.
Барлық түрдегі және мәндердегі кемелер үшін жүктеме күйінің неғұрлым жағымсыз мүмкіндіктері қарастырылады.
23. Құрғақ жүкті және құйма кемлерге арналған жүктеме күйінің есепті жағдайлары:
1) бос балластсыз – 10 және 100% қорлар және отын;
2) бос балластпен -10 және 100% қорлар және отын;
3) толық жүкке жүктерді бөлу кезінде, жүктерді тиеу және түсіру нұсқаулығына сәйкес;
4) жүктеме күйінің басқа жағымсыз жағдайларында – ауыр салмақты жүкті тасымалдау, кеменің жүк көтерімділігін толық пайдаланбау;
5) жүкті тиеу және түсіру барысында.
24. Сүйрегіштер және итергіштерге арналған жүктеме жағдайының есепті жағдайлары:
1) 10% қор және отынмен, балластпен және балластсыз;
2) 100% қор және отынмен, балластпен және балластсыз.
25. Жолаушы кемелеріне арналған жүктеме күйінің есепті жағдайы:
1) жүксіз және жолаушыларсыз бос - 10 және 100% қорлар және отын;
2) толық жүкпен және жолаушылармен - 10 және 100% қорлар және отын;
3) жүктеме күйінің басқа жағымсыз жағдайларында.
26. Техникалық флот кемелеріне арналған жүктеме күйінің есепті жағдайы:
1) 10% қор және отынмен, балластпен және балластсыз жорыққа шығу жағдайында;
2) 10 және 100% қор және отынмен, балластпен және балластсыз жұмыс жағдайында.
27. Балық кәсібінің және қызметтік – көмекші кемелерге арналған жүктеме күйінің есепті жағдайы олардың міндеті және конструктивті ерекшелігінен таңдап алынады.
28. Осы Қағиданың 23-тармағы иілім сәттерінің ұлғаюын тудыратын кемедегі орынның батуы кезіндегі (5)тармақшада қарастырылған жағдайларды қоспағанда) жүктеме күйінің есепті жағдайы қарастырылады.
29. Осы Қағиданың 23-тармағы 3) тармақшасында көрсетілген жағдайдағы, құрғақ жүкті кемелер үшін М_ТВ және N_TB кемедегі қабылданған жүктің жалпы көлемінің 5% (минералды-құрылыс материалдарын тасымалдайтын жергілікті кемелер үшін 75% қабылдау ұсынылады) трюмнан кеменің ортаңғы бөлігіне ауыстырылған (жүгі бар палубадан) трюмға ұшынан (осы Қағиданың 3 және 4-қосымшалары) немесе керісінше сәйкес жағдайында қабылдап анықтайды.
30. М_тв және N_тв мәні кеме икемділігі есебімен анықтау рұқсат етіледі. Бұл жағдайда Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген әдістеме бойынша есептеу орындалады.
Құрылыс қалыңдығында корпустың көлденең қимасы алаңынан инерция уақытында корпус байланысын қысқарту есебінсіз анықталған корпустың қаттылық мінездемесі ретінде қолданылады.
31. Кеменің миделіндегі қосымша толқындық иілгіш сәті кНм, мынадай формула бойынша анықталады
М_дв = + (к_р М_в + М_у), (1)
мұндағы М_в — толқынның тікелей қозғалуымен туындаған, иілгіш сәті (толқындық иілгіш сәті);
к_р — толқындық дірілдің әсер етуін есептейтін коэффициент;
М_у — алдыңғы жағының ұшына толқын соққысымен туындаған, иілгіш сәті (соққылық иілгіш сәті).
Толқындық иілгіш сәті, кНм, мынадай формула бойынша анықталады
М_в = 0,255kk_Tk_BBL²h, (2)
h — толқынның есепті биіктігі, м;
 — осы Қағиданың 5-қосымшасына сәйкес анықталатын коэффицент;
k, k_т, k_в коэффициенттер келесі формула бойынша анықталады:
k=exp[-1,6(1-)] (3)

- су ығыстырудың толықтық коэффициенті;
 – осы Қағиданың 5-қосымшасымен қабылданатын коэффициент.
32. Тізбектелген коэффиценттер осы Қағиданың 6, 7, 8-қосымшалары бойынша анықталуы мүмкін, а және b шамасы формула бойынша есептелінеді:
a=3T(2+1) (6)
b=B (7)
33. Жүктеме жағдайының есебіне сәйкес тынық суда М_т.в иілшігіш сәтін шығару кезінде L, B, T және б мәндерін кемелерді отырғызғанда анықтайды.
34. к_р коэффициент мынадай формуламен есептеледі.

_к=_ср+1,92k_vV_ТВ/L, с^-1 (9)

k= 0,0612(1-0,047 - 0,0077²) (11)
(k - коэффициентін нөлден төмен қабылдауға болмайды);
_ср мөлшері - ұзындығы осы Қағиданың 5-қосымшасы сәйкес анықталады;
k_v коэффициенті мынадай формуламен анықталады:

егер 10зh / L > 0,3;
v_тв — есепті жүктеме күйіне арналған тынық судағы кеме жүрісінің жылдамдығы, км/ч;
k_s — 123-10⁴ — жүк тасуға арналған кемелер үшін;
k_s — 117-10⁴ — жолаушы кемелері үшін;
k_s — 104-10⁴ — сүйрегіштер және итергіштер үшін;
I — бірге тең жобалық (құрылыстық) қалыңдықтарда және байланыстардың редукциялық коэффиценттерінде анықталатын эквивалентті брустың мидельді қимасының инерция сәті, м⁴;
D — есепті жүктеме жағдайына сәйкес, кеменің су ығыстыруы, кН.
35. Соққы иілгіштік сәті кН•м мынадай формуламен анықталады:
М_у = k_{у 1}DL, (14)
онда
k_у = 5,3•10^-4₀₀ V₀; (15)
₁ = 1 кезінде Т_н < Т_Н⁰;
₁ = 3 - 2Т_н / Т_Н⁰ кезінде Т_Н⁰ < Т_н < 1,5 Т_Н⁰;
₁ = 0 кезінде Т_н > 1,5 Т_Н⁰;
Т_н – жүктеменің есепті жағдайы үшін, алдыңғы жағымен шөгуі, м,
Т_Н⁰ — «шекті» алдыңғы жағымен шөгуі, м, тең


v₁ биіктігі осы Қағиданың 5-қосымшасына сәйкес қабылданады.
36. Қосымша толқындық иілгіш сәтінің мәні кеменің ортаңғы бөлігінің 0,5L бойымен қабылданған және ұшына қарай сызық заңы бойынша нөлге дейін төмендейді (осы Қағиданың 9-қосымшасы).
Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен келісу бойынша «М» және «О» сыныпты кемелер үшін М_ДВ эпюрден ауытқуға рұқсат етілуі мүмкін, сонымен бірге эпюрдың тұрақты аудандырының шекаралары кеменің мидель-шпангоуттан алдыңғы және артқы жағына 0,15 L кем емес сақталуы қажет.
37. Қосымша толқындық кесіп өту күшінің ең көп мәні мынадай формуламен анықталады, кН:
N_д._в = 4 M_д.в /L. (20)
38. Қосымша толқындық кесіп өту күшінің эпюрасы осы Қағиданың 9-қосымшасынасәйкес қабылданады.
39. Есепті корпус қимасындағғы майысу және асыра иіп жіберуге арналған иілгіш сәтінің есепті мәні, кНм, осы қимадағы қосымша толқындық иілгіш сәттері бар тынық суда алгебралық қосу арқылы шығарады.
M_p = М_т.в + М_д._в (21)
40. Есепті корпус қимасында майысу және асыра иіп жіберуге арналған, кН, кесіп өту күшінің есепті мәнін тынық судағы кесіп өту күшінің және осы ағымдағы қосымша толқындық кесіп өту күшінің қосу абсолюттік мәндерін қосу арқылы анықтайды.
N_p =|N_т.в|+|N_д.в| (22)
41. Едәуір есепті иілгіш сәтін және кесіп өту күштерін 39 және 40-тармақтарына сәйкес, жүктеменің есепті жағдайларында 22—28-тармақтарына сәйкес анықтайды.
42. Осы Қағиданың 23-тармағы 5) тармақшасы 21 және 22-формуласында қарастырылған есепті жағдай үшін «Л» сыныпты кеме үшін осы Қағиданың 31-37-тармағының талабына сәйкес анықталған сәйкес мөлшерінен М_ДВ және N_ДB мәні 0,7 аз қабылданбайды.
Егер жүк тасу операцияларын қорғалмаған акваторияларда жүргізу рұқсат етілсе, онда М_ДВ және N_TB осы акватория кіретін, су бассейнінің разрядына сәйкес келетін кеме сыныптары үшін 1 және 21-формулалары бойынша анықталады.
М_ДВ және N_ДВ толқындауы бойынша қосымша шектеулердің әсерін тіркеу Кеме қатынасы тіркелімінің әдісі бойынша орындалады.
Жүкті тиеу және жүкті түсіру үдерісіндегі М_ТВ және N_TB мәндерін осы Қағиданың 21-тармағына сәйкес кеме ұзындығы бойынша жүкті орналастыруды ескеріп есептейді.

§ 2. Есепті жергілікті жүктемелер

43. Жергілікті жүктемені кеменің жүктеме күйінің мынадай жағдайлары үшін есептеп шығарады:
1) толық жүкке;
2) бос немесе балластта;
3) жүкті тиеу және жүкті түсіру үдерісінде (жүк таситын кемелер үшін);
4) кеме корпусын су өткізбетіндігіне және герметикалығына сынау үдерісінде;
5) кеме бөлігін су басу кезінде осы Қағиданың 1191 және 1193-тармақтарына сәйкес;
6) кемені пайдаланудағы басқа да жағымсыз жағдайлар кезінде.
44. Конструкция жергілікті беріктілігін едәуір күш салуды шақыратын жүктемелерге тексереді.
Корпустың бойлық байланысының беріктігі кеменің жалпы бойлық иілгішінен және жергілікті жүктемеден туындайтын жиынтық күштермен тексеріледі.
45. Есепті жергілікті жүктемені, мәні қабылданған төмендегі келтірілген формуладан алынған мәндерден жоғарыға тең қабылданады р, кПа қысымымен тапсырады:
Н_с - қарастырылып жатқан қимадағы кеме бортының биіктігі, м;
Т_гр - қарастырылып жатқан қимадағы толық жүгі бар кемені отырғызу, м;
Т_п - қарастырылып жатқан қимадағы бос кемені отырғызу, м;
Т_б - қарастырылып жатқан қимадағы балласта кемені отырғызу, м;
h_б - әуе түтігінің басына дейінгі балласты цистернаның биіктігі, м;
h_ш - су құйғыш кемедегі жүк қимасының кеңейтілген шахтасының биіктігі, м;
h_к - газ өткізетін құбырлардағы дем алу клапандары құралған және есептелген, артылған қысымға сәйкес, сулы бағананың қысымы, м;
r - есепті толқынның жартылай биіктігі,м
р_гр - оны бөлудегі бірқалыпсыздық ескерілмеген, жүк немесе отынның қысымы кПа;
Н_т - негізгіден қарастырылып жатқан қимадағы кеме трюмінің биіктігі,м;
р_н - осы Қағиданың 46-тармағына сәйкес оны бөлудегі бірқалыпсыздық ескерілмеген, жүктің қысымы, кПа;
у_г - тиейтін немесе сұйық жүктің үлестік салмағы, кН/м³;
h_дд - екі қабатты түптің биіктігі, м;
46. Оны бөлу кезіндегі бірқалыпсыздықты есепке ала отырып, жүк қысымы, кПа мынадай формуламен есептеледі:
1) құрғақ жүкті кемелер үшін
р_н = k_нР_гр , (23)
мұндағы k_н - 1,25-ке тең рамалық жиынды есептеу кезіндегі және 1,50 –ге тең қабылданған бос жиынды және пластинді есептеу кезіндегі жүк (төбешік және қатар тиелген жүкті тасыйтын кемелерден басқа) қысымының бірқалыпсыздық коэффициенті;
2) құйма кемелер үшін
р_н = р_гр +р_н (24)
мұндағы р_н — жүкті тиеу және жүкті түсіру нұсқаулығымен қарастырылған жүктеме күйіне арналған трюм бойынша жүк қысымының рұқсат етілген есепті бірқалыпсыздығы;
3) бос жиын және пластинді есептеу кезіндегі тиейтін төбешік жүктерді тасымалдайтын құрғақ жүкті кемелерге арналған

мұндағы Н_Г —10 % жоғарылатылған төбешіктегі жүк салмағы арқылы анықталатын (минералды-құрылыс материалдарын тасымалдайтын жергілікті кемелерде 15% қабылдау ұсынылады) кемеге тиеу үшін бірқалыпсыздықты есептеуге арналған төбешік биіктігі, м;
мұндағы Ө — тиейтін жүктің еңісінің нақты бұрышы, рад;
h — формула бойынша анықталып, қабылданған төбешіктің биіктігі,м

Мұндағы L_r, В_г — жүктің бір төбешігі бар жүк төсеніші бөлігінің тиісті ұзындығы мен ені,м.
Егер осы Қағиданың 26-формуласы бойынша есептеу нәтижесінде h < 0 тең болса, онда h — 0 деп қабылдау керек.
4) бос жиынды және пластинді есептеу кезіндегі, қатармен тиеуге арналған жүкті тасымалдайтын құрғақ жүкті кемелер үшін

мұндағы h_шт—штабельдің көлденең қима бөлігінің тік бұрышты үшбұрыш биіктігі,м;
мұндағы Н_шт — тиеудің бірқалыпсыздығын есептеу үшін, 10 % жоғарылатылған қатар ұзындығы бірлігіндегі жүктің салмағы бойынша анықталатын (минералды-құрылыс материалдарын тасымалдайтын жергілікті кемелер үшін 15% қабылдау ұсынылады), штабельдің толық биіктігі, м;
5) құрғақ жүкті кемелер үшін тиеуге арналған төбешік жүктерді тасымалдайтын рамалық жиын есебі кезінде жүк қысымы төсем ауданы бойынша тең бөлінбеген болып есептеледі. Шеңбер ішіндегі орталықпен төбешік орталығында және радиуспен
r₁ = (0.12+0.39Ө)R₁, (28)
мұндағы R₁ — формула бойынша анықталған, төбешіктің конустық бөлігінің радиусы
R₁=(H_г – h)ctgӨ, (29)
осы Қағиданың 25-формула бойынша есептелетін қысым тұрақты және тең р_н.
Сақина ішіндегі қысым r₁ < r_м < R₁ сызық заңы бойынша радиусты бойлай өзгереді
р_м = р_р+ (р_н – р_р)(R₁ - r_м)/(R₁ - r₁), (30)
мұндағы r_M — төбешік орталығынан,м, р_м қысымы есептелетін М нүктесінің ауытқуы,
р_р — құраушы, тең
p_p = ү_rh. (31)
Р_M > R₁ радиус-векторымен тіректі төртбұрыштың нүктелеріндегі қысым
р_м = р_р. (32)
6) құрғақ жүкті кемелердің рамалық жиынын есептеу кезіндегі, қатармен тиейтін жүкті тасымалдайтын, жүк қысымын қатар ұзындығы бойынша бір қалыпты бөлінген және бойлық бағыт бойынша бірқалыпсыз бөлінгенмен есептеледі. Төсеніштің ортаңғы бөлігіндегі қатардың қысымды тұрақты және осы Қағиданың 27-формуласы бойынша есептелген р_н қысымға тең деп санайды.
Ортаңғы бөлігі деп ауданы айтылады, ондағы
у_м <(0,037+0,165Ө)В_шт, (33)
В_шт — штабель ені, м
у_м — жүктік төсеніштегі қатардың бойлық осінен қысым анықталатын, нүктенің ауытқуы,м.
Қатардың шеті бойынша жүктің қысымын сызық заңы бойынша бойлық бағытқа бөлінген деп есептеу керек

7) егер төбешік ені жүктің шанақ енінен кем болмаса құрғақ жүкті кемелердің рамалық жиынын есептеу кезінде, үйілген жүктерді төбешік етіп тасымалдайтын жүктің қысымы төсем ауданы бойынша бірқалыпты бөліген деп санау рұқсат етіледі. Мұндай жағдайда осы Қағиданың 23-формуласын қолдану керек, ондағы бірқалыпсыздық коэффициенті

n_гб — басты бағыттағы (көлденең белдем) бір төбешікке келген белдемдер саны;
п_п— асып түсудегі қиылыс байланыстарының (бойлық белдем) саны;
I_гб, I_п - басты бағыт және қиылыс байланыстарына сай нейтралды осіне қатысты көлденең қима ауданының инерция сәті;
h — осы Қағиданың 23-формуламен есеп келтірілген биіктік.
Бірқалыпсыздық коэффициентін 1, 25 кем емес қабылдайды.
8) егер штабель ені жүктің шанақ енінен кем болмаса, құрғақ жүкті кемелердің рамалық жиынын есептеу кезінде, тиейтін жүктерді штабелмен тасымалдайтын жүктің қысымы төсем ауданы бойынша бірқалыпты бөліген деп санау рұқсат етіледі. Мұндай жағдайда осы Қағиданың 23-формуласын қолдану керек, ондағы бірқалыпсыздық коэффициенті

мұндағы h шт – штабельдің көлденең қимасының тік бұрышты бөлігінің биіктігі.
Бірқалыпсыздық коэффициентін 1,25 кеме емес қабылдау керек.
47. Кеменің тұмсық ұшындағы есепті жүктемені борт биіктігі үшін түбі және үшбұрышы немесе тарпециясы бойынша бірқалыпты (тік бұрыш бойынша) бөлінген деп саналады. Түбі үшін қабылданады:
1) алдыңғы жағы ұшының сына тәріздес үлгісінде
р = 9,81 (Т_гр + 2r); (38)
2) алдыңғы жағы ұшының қасық тәріздес үлгісінде
р = 9,81 (Т_гр + 2,5r); (39)
3) алдыңғы жағы ұшының шана тәріздес үлгісінде
р = 9,81 (Т_гр + 3r). (40)
48. Кеменің артқы жағының ұшындағы есепті жүктеме осы Қағиданың 47-тармағы талабына сәйкес бөлінген деп саналады және түбі үшін мына формулға тең деп қабылданады
р = 9,81 (Т_гр + r). (41)
49. Балласттық қима аудандарындағы түп қысымын тең етіп қабылдайды
P=9,81(h₆-T₆+r), (42)
бірақ артық емес
p=9,81h₆ (43)
50. Ұшын қоспағанда, есепті жүктемені түбінде және түптің ішінде мына формуламен анықталады:
1) жүктің немесе балластың және кеме күйінің қысымға қарсылығы болмағандағы барлық қималардың бос жиын және түптің қаптамалары үшін
жүгімен қоса p=9,81(T_ГР+r); (44)
бос p=9,81(T_п+r); (45)
балластта p=9,81(T₆+r); (46)
2) жүгі бар жағдайдағы құрғақ жүкті кемелердің жүк тиеуге арналған трюмдарының рамалық жиындары үшін
p=p_н-9,81(T_ГР+r); (47)
жүктің қысымға қарсылығы сыналмайтын, қималардың рамалық жиындары үшін (кеме-алаңдар, машиналық бөлімшенің бөліктері, жолаушы және сүйрегіш кемелердің тұрғын үй-жай бөліктері)
p=9,81(T_ГР+r-h_ДД), (48)
екі түпті балластпен бос кезіндегі
p=9,81(T_ГР+r); (49)
мұндағы hдц — екі қабатты түптің биіктігі,м;
екі түптен тыс балластпен бос кезіндегі,
p=9,81(T_В+r); (50)
балластсыз бос кезінде
=9,81(T_п+r); (51)
3) жүгі бар кезіндегі су құйғыш кеменің жүктік қималарының бос жиыны және түп қаптамалары үшін:
қима толығымен толтырылған кезде екі қабатты түп болмағанда
p=y_г(H_Т+h_Ш)-9,81(T_ГР-h_К-r); (52)
қима толық толтырылмаған кезде
( p=p_н-9,81(T_ГР-r-h_К); (53)
екі қабатты түп болғанда – осы Қағиданың 48-формуласы бойынша қабылданады;
бос балластпен екі қабатты түп жағдайында – осы Қағиданың 42 және 43-формулалары бойынша қабылданады;
екі қабатты түптен тыс бос балластпен - осы Қағиданың 50-формуласы бойынша қабылданады
бос балластсыз – осы Қағиданың 51-формуласы бойынша қабылданады.
4) жүгі бар жағдайдағы құрғақ жүкті кемелердің бос жиындары мен ішкі түбі үшін:
р = р_н; (54)
екі қабатты түптегі бос балластты жағдайында
р = 9,81(h_б - h_дд), (55)
мұндағы h_дд осы Қағиданың 39-тармағы 2) тармақшасына сәйкес қабылданады
5) жүгі бар жағдайдағы су құйғыш кемелердің бос жиындары мен ішкі төсеніштері үшін:
бөлік толық толтырылған кезде
р = г_г(Н_т - h_дд + h_ш) + 9,81h_к; (56)
бөлік толық толтырылмаған кезде
р = р_н + 9,81h_к; (57)
6) жүгі бар жағдайдағы су құйғыш кемелердің жүктік қималарының рамалық жиындарының жүктемесі осы Қағиданың 52-формуласымен есептеледі.
51. Рамалық және бос жиындар және борт қаптамалырын есептеу кезінде бортқа жүктеме борттың биіктігі, үшбұрыш және трапеция бойынша бөлінген деп есептеледі.
52. Түп деңгейіндегі кемелердің бортының және екі бортты ішкі бортының қысымын (ұшын қоспағанда) тең деп қабылдайды:
1) балластты қима аудандарын және су құйғыш кемелердің жүктік қима аудандарын қоспағандағы, барлық кемлер үшін – осы Қағиданың 48-формуласы бойынша;
2) құйма кемелердің жүктік қима аудандарында – осы Қағиданың 52 немесе 53-формулалары бойынша;
3) балластты бөлік аудандарында – осы Қағиданың 42 және 43-формулалары бойынша;
53. Екі бортты және екі түпті кемелердің ішкі бортының қысымы екінші түп деңгейінде мына формулалармен қабылданады:
құйма кемелер үшін – осы Қағиданың 56 немесе 57-формулалары бойынша,
құрғақ жүкті кемелер үшін
р = 9,81(Н_с - h_дд), (58)
балластты екі бортқа қабылдайтын кемелер үшін,
р = 9,81(h_б - h_дд), (59)
бірақ осы Қағиданың 58-формуласына қарағанда кем емес.
54. Кеменің берік су өткізбейтін қалқаларының есепті жүктемесі түп деңгейінде үшбұрыш немесе трапеция бойынша бөлінген деп есептеледі:
1) барлық түрдегі және сыныптағы кемелердің форпигін іріктеу үшін, барлық «М» және «О» сыныпты жолаушылар кемесін іріктеу үшін, итеретін кемелердің барлық сыныбының ахтерпикасын іріктеу үшін
р = 9,81Н_с; (60)
2) барлық түрдегі және сыныптардың қимасын және цистернасын шектейтіе аралықтар үшін (құйма кемелердің жүктік бөліктерінің аралықтарынан басқа)
р = р_н , (61)
мұндағы р_н осы Қағиданың 46-тармағына сәйкес қабылданады;
3) барлық типтегі және сыныптағы кеменің қалған болат аралықтары үшін
р = 5,9Н_с. (62)
4) құйма кемелердің жүк бөліктерінің аралықтары үшін
р = г_г(Н_т + h_ш) + 9,81h_к. (63)
55. Палубалық жабуға есептік жүктемені, кПа, мыналарға тең қабылдайды:
1) құрғақ жүкті кеменің жүк палубасы үшін
р = р_н, (64)
мұндағы р_н осы Қағиданың 46-тармағына сәйкес қабылданады;
2) жүкті бөлік аудандарындағы құйма кеменің палубасы үшін
р = 9,81(h_ш + h_к); (65)
3) құйма кемеден басқа, жүкті ашық палуба учаскелеріне орналастыруға арналмаған барлық типті кемелер корпустары үшін
р = 5; (66)
4) жолаушыларды және экипажды орналастыруға арналған корпустың қондырма және рубка палубасының жабық учаскелері үшін,
р = 3,5; (67)
5) жолаушыларға қол жетпейтін және жүкке арналмаған биіктетудің және рубканың жоғарғы палубасы үшін,
р = 1; (68)
56. Осы Қағиданың 46-51-тармақтарына сәйкес жергілікті жүктеме тиеу және жүкті түсіру үдерісінде анықталады, Т_гр, Т_п, және Т_б орнына қолданылатын жүк операциясы нақты кезеңі қимасында қаралатын шөгінді, Н_с, h_б, және Н_Т – ағымдағы кемені тиеу жағдайында балласт цистернасындағы немесе жүк танкісіндегі сұйықтық деңгейі.
Сонымен қатар толқынның есепті жарты биіктігі егер 0,2 м тең қабылданса, тиеу және түсіру толқын деңгейінде рұқсат етілмейді. Егер қорғалмаған акваторда жүк операциясы рұқсат етілсе, онда осы акватор кіретін разрядты бассейнге сәйкес кеме сыныбы үшін осы Қағидаға 1-қосымша бойынша толқынның жарты биіктігі анықталады.
57. Едәуір жергілікті кернеуді шақыратын, кеменің конструктивті ерекшелігіне байланысты, басқа да жергілікті жүктеменің үйлесімі ескерілуі тиіс.
58. Пневматикалық шиналармен автокөлікті және басқа да дөңгелекті техникаларды тасымалдау кезінде, сондай-ақ автожүктерді қолдану кезінде дөңгелек қысымын оның таңбасы және шинадағы қысымға тең бөлінген деп санау керек.
Автокөліктің бір дөңгелегінің таңбасын l₁ және l₂ жақтарынан (l₁ жағы дөңгелек еніне бағдарланған) тік бұрышты деп есептеу керек.
Жақ өлшемдері тең қабылданады, см:
диагональды шиналар үшін

радиалды шиналар үшін (таңбалауда «Р», «R» немесе «Radial» белгілері бар)
l₁ = 0,7B, (71)
l₂ = 10 К_дQ/(рl₁ ), (72)
мұндағы р_к — шинадағы қысым, МПа;
Q — шинаға жүктеме, кН;
В — шина ені, см;
D — шина диаметрі, см;
К_я - динамикалық коэффициент, К_д — 1 тең айыршық жүк тиеуішке арналған және автокөліктер үшін К_л — 1,1.
Егер жобалау кезеңінде дөңгелек техникасында қандай шина қолданылатыны белгісіз болса, онда таңбаның азғантай ауданын алатын дөңгелектер үшін l₁ және l₂ мәндерін қабылдау керек.
Айыр тәрізді жүк тиегіш үшін, барлық жүктеме (тасымалданатын жүкпен тиегіш салмағы ) алдыңғы ось арқылы беріледі.

§ 3. Жалпы беріктілік есебі

59. Жалпы иілгіштен күшті анықтау екі жағдайда жүргізіледі: майысу – сығылған палуб кезінде және асыра иіп жіберу – сығылған түп кезінде.
Есепті корпустың едәуір күш қосындыларын күтуге болатын техникалық қималары үшін орындайды, мысалы, кеменің ортаңғы бөлігіндегі едәуір әлсіз қимасында негізгі бойлық байланыстың аяқталу орындарында, шекара қималарында бір жүйе жиынан басқаға өтуі немесе корпус материалы өзгерген жағдайда.
60. Эквивалентті брусқа копустың барлық бойлық байланысы қарастырылып жатқан қимада табылатын және екі еселенген борт биіктігіне қарағанда көбірек үзіліссіз жүрген жағдайда бұл байланыстардың корпуспен жалғасуы олардың жалпы иілгішке қатысуын қамтамасыз етеді.
61. Егер палубадағы тілік ені b₀ (осы Қағиданың 10-қосымшасы) сәйкес В_с осы жердегі палуба учаскесінің үзіліссіз енінен В_с 0,05 кіші болса, онда мұндай тілік кеме корпусының көлденең қимасының қорсыласу сәтін есептеу кезінде ескерілмейді.
Егер тілік ені b₀ осы жердегі палуба ауданының үзіліссіз енінен 0,05–ке тең немесе үлкен болса, онда эквивалентті брусқа палуба ені бойынша тіліктен тыс байланыстар ғана кіреді. Сонымен бірге палуба ұзындығы бойынша тілік сыртындағы байланыс бөлігі эквивалентті брсқа кірмейді.
62. Аудандағы үзілмелі байланыстардың аяғын осы Қағиданың 10, 11-қосымшаларына сәйкес эквивалентті брусқа (штрихталған учаскелер эквивалентті брусқа қосылмайды) қосады.
63. Бір қабатты қондырмалар (рубка) немесе 3 көлденең қалқадан көп емес тірелетін бірінші қабаттың, қондырмаларын осы Қағидаға 11-қосымшаға сәйкес эквивалентті брусқа қосады.
Қондырманың (рубка) бойлық қабырғасының шеткі аудандарында ені тіліктер аралығынан үлкен болатын, жиі орналасқан терезелік және басқа қималар болмауы тиіс.
64. Кеме–алаңдарының жүкті палуба қоршаулары және барлық кемелердің аялдайтын білеулері эквивалентті брусқа кірмейді.
Аялдайтын білеулерді немесе кеме-аудандарының жүкті палуб қоршауларын шығару бойынша арнайы шаралар кеменің жалпы иілімінде кернеудің жоғарғы концентрациясын шақырмауы тиіс.
65. Эквивалентті білеудің элементтері және ондағы қалыпты кернеуді қысқартылған иілмелі байланыс – пластин қаптамамен, ішкі түппен, платформамен, палубпен, борт және бойлық қалқамен біртіндеп жақындау әдісімен есептейді.
Ақырғы жақындауға мұндағы қалыпты кернеудің әртүрлілігі кеменің жалпы иілгішінен соңғы және алдыңғы жақындаудан эквивалентті білеудің әрбір шеткі жиектері үшін 5% пайыздан аспайтынды қолданады.
66. Қысқартуға жатпайтындар:
1) ені әрбір байланыс жақтарынан тіректі контурдың қысқа жағы 0,25–ке тең (осы Қағиданың 12 және 13-қосымшалары) бірақ пластина қалыңдығы 25 аспайтын, бойлық байланысқа іргелесетін пластин бөліктері;
2) қаңқа дөңгеленуінің бойындағы қаңқа табақ;
3) көлденең жиын жүйесі кездегі эквивалентті білеу зонасының созылған пластині.
67. Көлденең жиын жүйесі кезінде сығылған пластиннің қысылу коэффициенті мына формуламен анықталады
= _кр/|_ж|, (73)
мұндағы |_ж| — пластинаның ауыртпалық орталық деңгейіндегі эквивалентті брустың тиісті жақындауын есептеу кезінде алынған қатты байланыстардағы кернеу қысқышының абсолютті мәні, МПа,
 кр – осы Қағиданың 105-тармағына сәйкес есептелген сығылған пластинаның ақырғы кернеуі.
Редукциялық коэффициент 1 жоғары болмауы тиіс.
68. Жиынның көлденең жүйесінің кезінде пластиннің коэффициенті осы Қағиданың 14-қосымша бойынша тағайындалады.
Оларды кеменің құрылыс механикасы орналасу жағдайына байланысты анықтауға болады. Сонымен бірге пластинге жергілікті көлденең жүктеме осы Қағиданың 46-57-тармағына сәйкес тағайындалады, ал есептік h₀ майысу бағдары,см, есептелеген формуладан төмен болмауы тиіс

мұндағы а — пластиннің кіші жағының ұзындығы,см;
t —пластина қалыңдығы, см.
69. Жүктік палубтарды және екі түпті кемелердің төсеніші үшін, грейфермен жүкті тиеуге – жүкті түсіруге арналған, осы Қағиданың 74-формуласымен есептелген майысу бағытын hо, екі есеге ұлғайтады.
Бастапқы майысуды косинус тәрізді деп санау қажет, ал белдем-жолақтар төсеніште көлденең жүктеменің әсер теу тепесіне қарамастан қатты жабылған.
70. Сығылған кездегі редукциялық коэффициент мынадай формуламен есептелген мәннен жоғары болмау тиіс:
= (19 /|_ж |)(100t/а)І(1 + а²/b²)², (75)
мұндағы |_ж| — эквивалент брус сәйкес жақындауда есептеуде алынған иелену орталық ауырлығы деңгейі, МПа, қатты байланыстағы сығылу кернеуінің абсолютті мәні;
а - пластиннің кіші жағының ұзындығы,см.
b —пластиннің үлкен жағының ұзындығы,см.
71. Кеме корпусының жалпы майысуында оның байланыстарындағы кернеуді анықтау қажет:
қалыпты, МПа,
_i= 10^-3M_pz_i /I; (76)
қатысты МПа, эквивалентті брустың нейтральды ось деңгейінде

мұндағы М_р — көлденең қимадағы есепті едәуір иілу сәті; кНм;
I — эквивалетті брустың көлденең қимадағы инерция сәті, м⁴;
z_i — байланыстың i-й эквивалентті брустың нейтральды осінен қашықта тұру (қосу таңбасы бойынша – нейтральды осьтен жоғары, минус таңбасы бойынша нейтральды осьтен төмен,м );
N_р — көлденең қимадағы есепті едәуір кесіп өту күші, кН;
S — нейтральды осьтен жоғары немсе төмен жатқан, осы ось қатынасы арқылы алынған, эквивлентті брустың көлденең қима бөлігіндегі статикалық сәті, см³;
t — эквивалентті брустың нейтральды ось деңгейіндегі борттың қаптама қалыңдығының және бойлық қалқасының қосындысы, см;

§ 4. Жергілікті беріктілік есебі

72. Жергілікті беріктілікті есептеу кезінде мынадай жағдайлардан туындау қажет:
1) рамалық жиын байланыстары – флорлар, рамалық борттық шпангоуттар және бимстер – бойлық түптер, борттық және палубалық белдем үшін қатты тіреуіш сияқты; кильсондар, борттық стрингерлер және карлингстер - бос түптер және борттық шпангоуттар және бимстер үшін; рамалық тіректер және аралық шельфтері – бос горизантальды және вертикальды қабырға қаттылығы үшін қарастырылады;
2) кництің болуымен негізделген, жүйенің статикалық белгісіздігін ашу кезіндегі рамалық байланыс қимасының қаттылық сипатының ауыспалылығын ескеру қажет етілмейді.
3) шпангоутты рамаларды құрастырудағы өзектердің ұшып кетуі, габарыитті өлшем бойынша қабылдайды (борт биіктігі және кеме корпусының ені, бойлық қалқалар аралығындағы арақашықтықтар және с.с.);
4) көлденең қима белдемінің оған книц қимасын қосумен оқшаулау сәтін есептеу кезінде және әрекеттегі книц етегінің иілу сәтін есептеу кезінде тіреуіш қимадағы белдем жиынындағы кернеуді анықтау кезіндегі кництің болуын ескереді;
5) белдемнің ауыспалы биіктігінде (флорлар, борттық рамалық шпангоуттар, аралық рамалық тіреуіштері және с.с.) белдемнің ұшу ортасындағы көлденең қима сипатын есептеу кезінде пайдалануға рұқсат етіледі.
6) тілік ауданындағы рамалық жиынтық қабырғаларына қатысты кернеуді тіліктің көлденең қима алаңы алып тасталған кесіп өту күшін көлденең қима ауданына бөлу жолымен анықтайды.
73. Рамалық шпангоутарды есептеу кезінде мынадай жағдайлардан туындайды:
1) майысу бимстері және қаңқалардың дөңгелек радиусы ескерілмеуі тиіс, рамаларды құрайтын өзектер тік сызықты деп саналу қажет, ал олардың ұзындығы осы Қағиданың 72-тармағы 3) тармақшасына сәйкес қабылданады;
2) пиллерстер - қозғалмалы түйіндері бар күрделі раманың өзекшесі ретінде қаралады, есептеу кезінде иілудегі олардың қаттылығын ескереді; сонымен қатар кництің пиллерс қаттылығына әсері есепке алынбауы мүмкін. Иілу кезіндегі пиллерстің ақырғы қаттылығын ескермеу рұқсат етіледі, жалғанатын белдемдердің майысуын теңестіре отырып, бойлық күштерді құрады деп есептеледі;
3) егер бойлық белдемдер рамалық шпангоуттарды түсірсе (алдын ала жабу есебі бойынша не туралы жобалауға болатынын) түсіру әрекетін оларды шоғырланған реакция түрінде ескеріледі. Палубалық жүктеме болмаған кезде пиллерссіз рамаларды ашық, борттық бұталары палубалық түйіндеріндегі қатты тіреуішке еркін сүйенген деп есептеуге болады;
4) палубада жүктеме болмағанда көп қабатты рамаларды бір қабатты рамалар сияқты есептеледі;
5) кильсон арасындағы әрбір аралықта бракетті флорларды төменгі жағынан су қысымымен, ал жоғарғы – жүкпен жүктелген белдем ретінде есептеуге рұқсат етіледі. Аралықта тік бағанамен жалғасқан, бракетті флорлардың жоғарғы және төменгі белдемдері нүктелерде олардың бағанамен жалғасуын белдем майысуының теңдігімен есептеуге рұқсат етіледі.
74. Қайтадан жабудың беріктілік есебі кезінде басты бағыттағы қос белдем тіреуішінің коэффициенті шпангоутты рама есебінен анықталады.
Егер рама есебі шығарылмаса онда борттағы қаңқа және бимстердің флорларды дайындау коэффициенті мынадай формуламен анықталады:

мұндағы ,- мәні бойлық аралықтар санына, жүктеме нұсқасына және қатынасына қатысты осы Қағиданың 15-қосымша бойынша қабылданатын коэффициент
I - борттық шпангоут аралығы, м;
В₁ - бимс немсе флор аралығы, м;
I - бимс немесе флордың көлденең қимасының инерция сәті, см⁴;
i - борттық шпангоуттың көлденең қимасының инерция сәті, см⁴.
75. Кемеде бойлық қалқалардың немесе болуына қатысты флорларды және бимстерді дайындау коэффициенті немесе ферм мынадай түрде анықталады:
көрші бойлық аралықтар аралығындағы (фермдермен) немесе бойлық аралықтар (ферммен) және борттар аралығындағы қашықтықтар бір-бірінен 20%-дан кем ажыратылатын, к = 1;
сондай бір-бірінен 20%-дан кем ажыратылатын:
белдемдердің кіші арлығы к = 1;
белдемдердің үлкен арлығы к = 0,75.
76. Қайта жабулардағы байланыс қиылыстарын бітеу коэффициенті мынадай түрде анықталады:
айырмашылығы бір-бірінен 20%-дан кем көршілес бөлік ұзындығында к = 1 деп қабылдау керек;
айырмашылығы бір-бірінен 20%-дан жоғары көршілес бөлік ұзындығында коэффициент келесі формула бойынша есептеледі:

мұндағы q' — көршілес жабу жүктемесінің орташа арифметикалық мәні, кПа;
q — есептелген жабуға жүктеме, кПа;
L'_n — көршілес жабу ұзындығының орташа арифметикалық мәні, м;
L_n — жабуды есепту ұзындығы, м.
77. Әрбір рамалық шпангоутта пиллерстермен жалғанған кильсондар және карлингстер, флорлар және бимстерді, оларды қаттылық қосындысының бір белдемі және кильсон қаттылығының және карлингстер түйіндеріне реакцияны пропорционалды тартады деп қабылдап, жабу сияқты есептеуге болады.
Түпкі жабу үшін белдем қимасының тіреуіш қабырғасына қатысты кернеуді тексереді.
78. Қиғаш фермдерді рамалық жиынтық үшін қатты тіреуіш сияқты есептейді.
79. Бос шпангоуттар және бимстерді ұсыныста көп аралықты белдемдер сияқты есептейді, бойлық рамалық байланыстар (кильсондар, карлингстер және борттық стрингерлер) бос шпангоут және бимстер үшін қатты араласқан тіреуіш болады, ал соңғы тірек арасындағы жекелеген учаскелер иілуге жұмыс істейді.
Борттық бос шпангоутты және книц флорын шпангоуттың төменгі жағына жалғастыру қатты істелген деп санайды.
Бортпен палуба қиылысы түйініндегі бос шпангоут және бимс шеттері, сондай-ақ комингке жалғасатын жарты бимстер, еркін тірелген деп қабылдайды.
80. Бойлық жиынтық жүйе кезіндегі бойлық белдемдер (қабырға қаттылығы) мынадай талаптар негізінде есептеледі:
1) жергілікті беріктілік, белдемдер сияқты:
симметриялық жүктеме кезінде рамалық көлденең жиынтықта (флорларда, шпагоуттарда немесе бимстерде) қатты бітелген;
симметриялық жүктеме кезінде көп аралықты қиылмайтын;
2) белдем сияқты, орнықтылық, рамалық көлденең жиынтыққа еркін тірелген.
81. Борттық стрингерлер борттық қайта жабу құрамында есептеледі.
Ішкі және сыртқы борттардың стригердерін таңу кезінде кергішпен белдем жүйесі ретінде есептеледі.
82. Рамалық бағана және шельфтен аралықтар жиыны егер соңғылары осы бағананы демеп тұратын болса, қайта жабу сияқты есептейді.
Шельф болмаған кезде бос тік қалқалар бір аралықты, ал олар болғанда – қиылмайтын көп аралықты белдемдер сияқты есептеледі.
Рамалық бағана болмаған кезде бос көлденең қабырға қаттылығын бір аралықты, ал болған кезде оларды – егер соңғы арақашықтықтар бірдей болса, рамалық бағанада қатты дайындалған белдем сияқты есептейді.
Егерде осы арақашықтық 20 % үлкен ерекшеленсе, онда рамалық тіреуде қатты тіректей еркін тірелген қабырға кесілмеген көп аралықтардағы арқалықтар есептелінеді.
83. Қаптама пластинаның беріктілік және төсеніш есебін жергілікті жүкті әкелетін барлық пластиналар тіреуіш контурының ұзын шеттерінде қатты дайындалған, ақырғы қаттылық пластина деген ұсыныста орындалады.
Екеуден жоғары пластиннің тіреуіш контуры жақтарының қатынасы кезінде цилиндрлік бет бойынша майысатын сияқты қаралу керек және белдем-жолақтар сияқты есептеледі.
84. Жалғанған белдеулердің ені, см, кемелік жиынның көлденең қима белдемдерінің элементтері мынадай түрде тағайындалады:
1) түбі және екінші түбінде, палубаның бойлық қабырға қаттылығын есептеу кезінде егер олар бос бимстер және шпангоуттардың бойлық жиын жүйесі бойынша, жиын жүйесінің көлденең кезінде алынған болса, сондай-ақ аралықтың қабырға қаттылығының белдемге жалғасу ені мынадай формула бойынша есептеледі:
с₁ = 0,5а, (80)
мұндағы а — бос атауы бір белдемдер аралығының арақашықтығы (шпация), см.
Жалғасқан белдеудің ені оның қалыңдығынан 50-ден артық қабылданбауы тиіс;
2) бос белдемдерге перпендикуляр орналасқан рамалық байланыстарды есептеу кезінде (бойлық жиын жүйесі кезіндегі бимстер, шпангоуттар, флорлар, сондай-ақ көлденең жиын жүйесі кезіндегі карлингстер, кильсондар және борттық стрингерлер және с.с.) бұл с₂ байланыстар үшін жалғасқан белдем енін мынадай формуламен шығарады:
с₂ = c₁ + (b – с₁) , (81)
мұндағы с₁ — осы тармақтың 1) тармақшасына сәйкес жалғасқан белдем ені, см;
b — бос белдемдерге перпендикуляр орналасқан рамалық бір атаулы байланыстар арлығындағы арақашықтықтар,см;
— осы Қағиданың 14-қосымшасы бойынша тағайындалған редукциялық коэффициент.
Редукциялық коэффициент қатты байланыстарда кернеудің кубтік теңесуіне кіретін Кеме механикасын жасау қағидасына сәйкес анықталған жағдайда, заңға сәйкес алынған қарастырылып жатқан рамалық байланыстың рұқсат етиліген қалыпты кернеуіне тең деп қабылданады;
3) бос жиынмен бір бағыттағы рамалық байланысты есептеу кезінде (бойлық жиын жүйесіндегі карлингтер және кильсондар, борттың жиынтық жүйесінің көлденең қимасындағы рамалық шпангоуттар) есептік мәндерге жалғасқан белдеулер ауданына бос жиын қабырға белдемінде табылатын көлденең қима аудандары енгізіледі, ал жалғасқан белдемінің ені мынадай формуламен анықталады:
с₃ = 0,5d [1+0,45(100t/a)²], (82)
мұндағы d — бос белдемдерге параллеь орналасқан рамалық бір атаулы байланыстар аралығында арақашықтық,см;
а — бос бір атаулы белдемдер аралығындағы арақашықтық (шпация), см
Барлық жағдайларда шарт сақталуы тиіс
с₃<d
4) кемелік жиынтық белдемдерінің жалғанған белдеу ені барлық жағдайларда қарастырылып жатқан белдем аралығынан 1/6 аспауы тиіс.
5) кеңірдекке көлденең орналасқан және барлық ұзындық бойына кеңірдектенген табақпен тікелей жалғастырушы рамалық байланыстар үшін, жалғасқан белдік ені кеңірдектенген табақтың 12 қалықдығына тең деп қабылданады:
6) кеңірдекке көлденең орналасқан және барлық ұзындық бойына кеңірдектенген табақпен тікелей жалғастырмайтын рамалық байланыстар үшін, жалғасқан белдік енін нөлге тең деп қабылдайды;
7) бойлық қабырға қаттылығының үстіне кетуші байланыстар үшін (аспалы жиын жүйесі) жалғасқан белдеу енін нөлге тең деп қабылдайды.
85. Пиллерс деп қабылданатын есепті жүктемені кН, мынадай формуламен анықтайды:
Р = fр + Р_в (83)
мұндағы f — қарастырылып жатқан ауданда орналасқан, жүктік люктарды қоса пиллерспен ұсталатын, палуб немесе платформа ауданы м²;
р — осы Қағиданың 55-тарамғына сәйкес анықталатын f ауданына есепті жүктеме, кПа;
Р_в — пиллерстен жоғары орналасқан, пиллерс деп қабылданатын есепті жүктеме, кН.
Көлденең қима пиллерстің ауданы F, см², кем болмау тиіс.
F = 20P/_{кр (84)}

мұндағы _кр — эйлерлік кернеу биіктігі бойынша осы Қағиданың 104-тармағына сәйкес анықталатын өлшемдік кернеуі,
_у=200I/(l²F), (85)
мұндағы l — пиллерстің еспті ұзындығы, м;
1 — пиллерстің көлденең қима ауданындағы ең аз инерция сәті, см⁴.
86. Есепті жүктемеге Р_р және келтірілген ұзындыққа l_пр қатысты қиғаштап қойылған тіректің көлденең қима ауданы осы Қағиданың 84 және 85-формуласы бойынша анықталатыннан кем болмауы тиіс.
Есепті жүктеме, кН,
P_P=(P/k) cos , (86)
мұндағы Р — осы Қағиданың 83-формуласымен анықталған пиллерске есепті жүктеме кН;
k — тең деп қабылданған коэффициент: ферм үшін схемамен осы Қағиданың 16-қосымшада бейнелеген: а) және б)-1, в)- 2;
 — пиллерстік бойлық осі және қиғаштап қойылған тірек аралығындағы бұрыш.
Келтірілген қиғаштап қойылған l_пр тірек ұзындығын мынадай формуламен есептейді:
l_пр = k₁l_п (87)
мұндағы k₁ — тең деп қабылданған коэффициент: ферм үшін схемамен Қағиданың 16-қосымшасында бейнеленген: а) және б) — 1, в) — 0,6;
l_п — қиғаштап қойылған тіректің толық ұзындығы, м.
87. Екі бортты және палубты үлкен етіп ашатын жүгі бар кемелердің көлденең беріктілігі болжамдағы жүкке арналған бункердің екі бортты шпангоуттық рамалармен бірігіп түптік қайта жабу есебі көмегімен бағаланады, егер теңсіздік орындалса, осы рамалардың барлық бөліктері қозғалмайтын және сыртқы және ішкі борттар флорла үшін қатты тірек болып табылады

мұндағы l_т — жүкке арналған едәуір ұзын трюмның ұзындығы, м;
Вф — флор ұзындығы (екінші түп деңгейіндегі, ішкі борттар арлығындағы арақашықтық), м,
d₁ — флорлар арлығындағы арақашықтық, м;
к_ср — флорлады дайындаудың орташа коэффициенті:
к_ср = (к_рn_р + к_пn_п)/( n_р + n_п); (89)
n_р — шпангоуттық рама жазықтығында орнатылған, трюмдағы флорлар саны;
n_п — жартылай аралық жазықтығында орнатылған ч трюмдағы флорлар саны;
Кр — рамалардағы флорлар ұшын бітеу коэффициенті:

I_ф, I_д, I_б — жүкке арналған бункер ауданындағы, екі бортты флор және жалғасқан белдеммен ішкі борт шпангоуытындағы флордың көлденең қима ауданындағы инерция сәті, м⁴;
а_с — ығыстыруды ескеруші коэффициент:

f_д — екі бортты флор қабырғасының көлденең қима ауданы, м²;
b_п, b_c, b_д — палуб деңгейіндегі екі есе борттың ені, борт және түптің жартылай биіктігі, м;
к_п — жартылай аралықтарда флорларды дайындау коэффициенті:

бірақ к_р кем емес
t_nn — төменгі бөліктегі жартылай аралық табағының қалыңдығы, м;
h_д — екі есе түптің биіктігі, м;
i₁ — қысып айналдыру кезіндегі екі есе борттың қатынасты инерция сәті:

i₂ —еркін айналдыру кезіндегі екі есе борттың қатынасты инерция сәті:

t_n, tg — палуба төсенішінің және борт қаптамасының (сыртқы және ішкі) орташа қалыңдығы, м.
88. Егер теңсіздік, осы Қағиданың 88-формуласы орындалмаса, екі есе борттың және түпкі жабудың тынық суда жергілікті жүктеме әрекетінде Қағидамен регламенттелген біріккен деформация есебі жасалу тиіс; мұндай есеп Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарайтын тақырыбы болуы тиіс.
89. Теңсіздік орындалмайтын (осы Қағиданың 88-формуласы) палубы едәуір ашық кемелер үшін толқында пайда болатын тынық суда осындай күштермен және сәттермен қосылуы тиіс диаметрлік жазықтық бойынша және ішкі борт бойынша флор қимасындағы қосымша кесу күштері және иілу сәттері табылу қажет. Бұл күштерді және сәттерді анықтау Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауындағы нәрсе болып табылады.
90. «О» және «М» сыныпты кемелер үшін күш және сәтінің ең үлкен мәні мынадай формуламен есептеледі:
ішкі борт қимасында кесу күші, кН,

мұндағы h — толқынның есепті биіктігі, м;
k — шартты толқын нысанының жиілігі; «О» сыныпты кемелер үшін 0,140 ¹/_м, «М» сыныбына - 0,0838 ¹/_м деп қабылданады;
Т — трюм ортасындағы тұнба, м

l₀ – l_т < 65 м болғанда трюм ұзындығына тең деп қолданылады, м, және 65м l_т > 65 м болғанда;
В_ф, d₁, i₁, i₂, к_ср – осы Қағиданың 87-тармағында қарастырылған деректер.
Шпангоутты рама жазықтығында орнатылған, әрекеттегі флор қимасындағы иілу сәтін есептеу кезінде к = к_р, ал жартылай қалқа жазықтығында орнатылған флор қимасында к= к_п. деп қабылдау керек.
91. Автомабилдерді тасымалдау және автожүк тиеушілерді қолдану кезінде төсеніш беріктілігі, оған дөңгелектен немесе дөңгелек тобынан артық жүктің әсер ету кезінде пластинадан алынған қалдық майысудың мәнімен анықталады W_0CT. Майысу теңсіздікті қанағаттандыру тиіс:

мұндағы b — жоспардағы пластинаның ең кіші өлшемі (қабырға аралығының арақашықтығы, осы Қағиданың 17-қосымшасын қараңыз), см.
Қалдық майысу мынадай формуламен анықталады:

мұндағы k₁—1,40 тең коэффициент, болат үшін с R_еН — 235 МПа және 1,00 мықтырақ болаттар үшін

р_к — жүктеме дағындағы қысым (осы Қағиданың 17-қосымшасы), шинадағы қысымға тең, МПа;
р_Т — фибрлық ағымдылықты тудыратын қысым:

t_min – осы Қағиданың 109-формуласымен анықталатын кеменің қалпына келтірмейтін жөндеумен пайдалану мерзімінің соңындағы төсеніш қалыңдығы,см;
_ж — төсеніш деңгейіндегі қатты байланыстардағы сығылу кернеулерінің абсолютті ең үлкен мәні: көлденең жинақ жүйе кезінде – корпустың жалпы иілуі кезіндегі карлингтің жалғасқан белдіктері немесе кильсондар, бойлық кезде –қайта жабудың иілуіндегі бимстың немесе флордың жалғасқан белдеуі кезінде, МПа; рейстегі автомобиль дөңгелегінің әсер ету есебін толқынды ескере отырып табады, автожүк тиеушілерге дөңгелектін әсерін - жүк тиеу операциясы кезінде, әрекеттегі жүктемені ескере отырып;
₀ —кернеулер ішіндегі ең азына тең кернеу _ж және _э,

а₀ — пластинаның ұзын бойы жағындағы жүктеме қосымшасының дақ өлшемі,см;
b₀ — дәл сондай қысқа бойындағы ұзындығы, см;
R_еН — төсеніш материалының ағымдылық шегі, МПа;
Е —серпімділік модулі, МПа;
К — осы Қағиданың 18-қосымшасына сәйкес анықталаған, төсеніштегі кернеу коэффициенті.
Жүктеме қосымшасының дақ өлшемі а₀ және b₀ немесе l₁- мәні l_2.l₁ және l₂ тең дөңгелектердің бейімделуіне қатысты қабылданады осы Қағиданың 58-тармағына сәйкес анықталады.
Екі еселенген дөңгелек биіктігі l₁, l₁*ауыстырылады
l₁* = l₁+B+, (107)
Мұндағы - екі еселенген шина арлығындағы арақашықтық,
ал шинадағы қысым р жетек қысымға р* ауыстырылады
р* = 2рl₁/l₁*, (108)
bo > b болғанда b₀ = b тең болып қабылданады. р < р_т болғанда қалдық майысу W_0CT = 0.
Осы Қағиданың 100-формуласы қабылданады, егер

30<b/t_min<170;
0,15<а₀/b<2,10;
0,20<b₀/b<1,00;
0,11<100R_eH/E 0,17;
0<10⁴_ж/Е<8,0.

Қалпына келтірмейтін жөндеулерсіз кемені пайдаланудың соңғы мерзіміндегі төсеніш қалыңдығы:
t_min = t - t, (109)
мұндағы t — осы Қағидаға 47-қосымшада талап етілгеннен кем болмау керек, төсеніштің жобалық қалыңдығы,см;
t — пайдалану уақытындағы тозу, см:
t =0,008Т; (110)
Т — жөндеу жұмыстарымен қалпына келмейтін кемелерді пайдалану мерзімі, жыл.
92. Едәуір кесіп өту күші әрекет ететін рамалық жинақ қабырғаларының тілік аудандарында, кернеу анықталу тиіс, МПа:
қалыпты

қатысты

мұндағы М — тілік ортасы арқылы өтетін, қимадағы белдемге әсер ететін иілу сәті, кНм;
I — тілік ауданындағы белдемнің көлденң қима ауданындағы орталық инерция сәті, см⁴;
z — кернеу анықталатын нүктенің белдемнің нейтралды осінен ауытқуы, м;
V_n — тіліктің ортасы арқылы өтетін қимадағы қабырға маңдайшасына әсер ететін кесіп өту күші, кН; осы қимадағы ортасы арқылы өтетін тілікті кесіп өту күшін қабырға маңдайшасы аралығымен көлденең қима маңдайшасы ауданының инерция сәтіне пропоционалды бөлінген деп есептеу керек І_п.;
l_в — тілік ұзындағы, м;
х — есепті қиманың тіліктің сол жақ шетінен ауытқуы, м;
I_п — өзінің нейтральды осіне қатысты, тіліктің үстіне немесе астына орналасқан белдемнің көлденең қима ауданы бөлігіндегі инерция сәті, см⁴;
z_п — қабырға маңдайшасының нейтралды осінен қарастырылып жатқан нүктенің ауытқуы, м;
V, F_н — кесіп өту күші кН, және белдемнің едәуір әлсізденген, көлденең қима қабырғасының ауданы,см²,

§ 5. Кернеулерді қосындылау

93. Жалпы иілуден корпус байланысының және жергілікті жүктемеден есепті жүктемесі мәніне, орналасу және ішкі жүктеменің әрекеттегі бағытына қатысты анықтайды.
94. Олардың әрқайсысы үшін бөлек есептелген, бірнеше ішкі жүктеме кернеуінің бір мезгілді әрекет кезіндегі есепті жүктемесін анықтау үшін Қағида бойынша жасау механикаларын қосындылау керек.
Сонымен бірге тексеріліп жатқан корпус байланысында әртүрлі белгідегі есепті жүктемелердің едәуір үлкен мәнге қол жеткізетін ішкі жүктеме әсерінен осындай мүмкін болатын комбинацияларды қабылдайды.
Тексеріліп жатқан корпус байланысының есепті жүктемесіне рұқсат етілгеннен жоғары болмайтын, жоғары қалыпты және қатысты кернеулерді қабылдайды.
95. Жалпы бойлық иілуге қатысушы корпус байланысының бойлық беріктілігін жергілікті жүктеме кернеуімен жалпы бойлық иілуден кернеулердің алгебралық бірігуі нәтижесінен алынған кернеу бойынша тексереді.
96. Жүктерді палубта тасымалдамайтын кемелер үшін, қосынды кернеуін түпкі байланыста ғана шығарады.
Осы кемелердің палуб байланысындағы есепті жүктемелері жалпы иілуден кернеу болып табылады. Бірақ егер осындай кемелердің жүктеме бөлігі түптен пиллерс арқылы палубаға берілетін және оның байланысында иілу тудыратын болса, палуб байланысындағы қосынды кернеуді осы жүктемені ескеріп шығарады (мысалы, бос күйіндегі кеме алаңдарының қосынды кернеуі).
97. Жүкті палубада тасымалдайтын барлық кемелер үшін палуба байланыстарындағы қосынды кернеу палубаға жергілікті жүктемені ескеру арқылы шығарылады.
98. Кернеуді анықтау және қосындылау екі есепті иілу кемесінің сәтіне жүргізіледі: майысу кезінде және асыра иіп жіберу кезінде.
Көрсетілген сәттердің әрқайсысынан алынған жергілікті жүктеме кернеуін жалпы иілу кернеуімен қосындылау үшін сәйкес жергілікті жүктеме кезінде шығарылады.
99. Жалпы иілу және қайта жабу иілімінің қосынды кернеуі оның байланысындағы тіреуіш және аралығының сыртқы және ішкі шеті үшін анықталады.

§ 6. Рұқсат етілетін кернеулер

100. Жалпы майысудың және жергілікті жүктеменің және қосынды кернеулердің кернеуін есептеу кезінде қауіпті қалыпты және қатысты кернеулерге қабылданады:

мұндағы R_еН – материал ағымдылығының шегі;
 мынадай формула бойынша есептелінетін коэффицент

101. Рұқсат етілетін кернеулер нормасы осы Қағидаға 19-қосымшасында келтіріліген.

§ 7. Орнықтылық есебі

102. Орнықтылықтың тексеру есебін корпустың келесі элементтері үшін орындау қажет:
1) жалпы иілуде пайда болатын ең жоғарғы сығылатын кернеуге әсер ететін бойлық қалқалардың палубалық жабулары, екі түпсіз кемелердің түпкі жабылуы, палубаның бойлық қабырға қаттылығы, түбі, екінші түбі, борттары;
2) ең жоғары сығылатын кернеуге әсер ететін пиллерстер (жекелеген және ферм құрамында) және көлбеулер;
3) жалпы иілісте пайда болатын ең жоғарғы қатысты кернеуге әсер ететін борттық қаптама және бойлық аралықтың табақшалары.
103. Орнықтылыққа тексеруді өлшемдік (эйлерлі түзетілген) кернеулердің _кр.Гук заңынан ауытқыуын ескере отырып орындайды. Өлшемдік кернеулер болжамда шығарылғын эйлерлік кернеуден _э тәуелді болып табылады, корпус элементінің материалы орнықтылықты жоғалтқан кезе Гук заңына бағынады.
104. Сығылған болат серіппелер үшін ауысрпалы кернеуді мынадай формуламен табады, МПа:

мұндағы R_еН - материал ағамдылығының шегі.
105. Жиектің ұзындығы бойында сығылған пластинның өлшемдік кернеуі, МПа, мынадай формуламен есептейді:

мұндағы _э — эйлерлі кернеу, МПа:

t — пластина қалыңдығы, см;
а — қысқа жиектің ұзындығы, см;
R_еН — материал ағымдылығының шегі, МПа.
106. Түпкі және палубалық жабуларды сығу кезіндегі өлшемдік кернеулер, сондай-ақ бойлық қабырға қаттылығы материал ағымдылығының шегінен кем болмауы тиіс.
Жинақтың көлденең жүйесі кезіндегі түптің бос шпангоуттың қаттылығы және бос бимстер өлшемдіктен төмен болмауы тиіс. Түпкі және палубалық жабудың және бойлық қабырға қаттылығының өлшемдік кернеуін мынадай мәнге дейін төмендетуге рұқсат береді.

_сж —есепті жүктеме әрекетінен пайда болатын жалпы иілімдегі жабу немесе бойлық қабырғадағы сығудың ең жоғары кернеуі, МПа;
К_у — орнықтылық қорының төмендегіге тең коэффициенті
К_у = К_кл (0,75 + 0,25R_еН/ 235), (120)
R_еН - ағымдағы материалдың шегі МПа;
K кл - «М» сыныпты кемелер үшін 1,43 және «О», «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін 1,33 тең коэффициент.
107. Орнықтылықты есептеу кезінде бойлық қабырға қаттылығы тиісті көлденең байланыстарға (флорлар, рамалық шпангоуттар және бимстер) еркін тірелген деп саналады. Бойлық қабырғаны қысу кезіндегі эйлерлік кернеулер, МПа,

мұндағы Е - серпімділік модулі, МПа;
I - өлшемдері осы Қағиданың 84-тармағы 1) тармақшасына сәйкес тағайындалатын, белдікпен жалғасқан көлденең қима қабырғасы ауданының инерция сәті, см⁴;
b - қабырға аралығы, см;
f - белдеммен жалғаспаған көлденең қима қабырғасының ауданы, см²
- қабырға арлығының арақашықтығы (пластинаның кіші жағының ұзындығы), см;
t - пластина қалыңдығы, см.
108. Осы Қағиданың 77-формуласымен анықталатын, жалпы иілістегі борт және қалқа пластинінің қатысты кернеуі, мынадай формуламен анықталатын 0,95 эйлерлік қатысты кернеуден артық рұқсат етілмейді, МПа

мұндағы k — осы Қағиданың 20-қосымшасына сәйкес пластина жақтарының қатынасына байланысты анықталған b/a коэффициенті (b – пластинаның үлкен жағының ұзындағы), a – сәйкесінше пластинаның кіші жағының қалыңдығы мен ұзындығы,см.
t, a – сәйкесінше пластинаның аз жағының ұзындығы және жуандығы, см.

§ 8. Жалпы шекті беріктілік есебі

109. Барлық жағдайларда шектік сәттері бойынша кеме корпусының жалпы беріктілігі тексерілуі тиіс.
Шекті сәт - эквивалентті брусқа қосылған корпустың бойлық байланысының тым болмағанда біреуін шақыратын, абсолюттік өлшемі бойынша қауіптігі тең келетін жалпы иілімнің қалыпты кернеу сәті деп түсіндіріледі. Сонымен қатар қалған басқа байланыстарда қауіптіден аспайтын кернеу рұқсат етіледі.
Жергілікті жіктемені тасымайтын, қауіпті кернеуде тең қолданылатын байланыс үшін жергілікті жүктеме

ал жергілікті жүктемемен байланыс үшін

мұндағы R_еН - байланыспен қаралатын тұрақсыздық материалының шегі;
коэффицент k _н – осы Қағиданың 115-формуласы бойынша есептелінеді.
110. Анықтауға екі шекті сәт жатыды М_пр, кНм, - біреуі корпусты майыстыруда, басқасы асыра иіп жіберуде:

мұндағы W —кернеуі ағымдылық шегіне тең, оның жиегінің бейтарап осінен едәуір жойылғаннына қатынасты эквивалентті брустың көлденең қимасының оқшаулану сәті, см³;
_о - байланыста көрсетілген қауіпті кернеу, МПа.
111. W_пр қарсыласу сәтін шығару кезінде корпус байланысының иілгіштігі кемітіледі, W_пр қарсыласу сәтін шығару кезінде бойлық жинақ жүйесіндегі пластинаның редукциялық коэффициентін осы Қағиданың 82-тармағы нормасына сәйкес тағайындалады, ал көлденең жинақ жүйесінде – осы Қағидаға 21-қосымшасына сәйкес, көлденең жинақ жүйесіндегі пластинаның кему коэффициентін осы Қағиданың 83-тармағы нормасын орындай отырып, кемені жасау механикасына сәйкес рұқсат етілген жүктеме бойынша жалпы беріктік есебінде орналасуына байланысты анықтауға болады: осы Қағиданың 14-қосымшасы немесе кеменің құрылыстық механикасын басқаруына қатысты есептер бойынша.
Сонымен қатар қатты байланыстағы кернеу шекті сәтте жасалатын кернеу жағдайына сәйкес қолданылады.
112. Кемітуге сонымен бірге, ауыспалы кернеуі осы Қағиданың 104 және 107-тармағына сәйкес есептеу _кр шығарылған, шекті сәтінің әрекеті болатын қатты байланыстардағы _ж аз кернеулердің сол сығылған «қатты» корпус байланыстары (палубаның бойлық белдемдері, платформалар, ширстрек, түбі, екінші түптің төсеніші және с.с.) жатады.
Осы байланыстардың кему коэффициенті:

113. Шекті сәті бойынша корпус беріктілігін қамтамасыз ету үшін мынадай шарт орындалады

мұндағы к - шекті сәтіынша беріктілік қорының коэффициенті;
М_р - майысудағы және асыра иіп жіберудегі есепті иілу сәті, кНм.
114. Коэффициент мәні k қолданылатын болаттың маркасынан тәуелсіз барлық сыныпты кемелер үшін тең қолданылады 1,35.
115. Жүк тиеуге арналған кемелер үшін шекті сәті бойынша корпус беріктілігі мына өрнекпен тексеріледі

мұндағы к_пр — осы Қағидаға 22-қосымшасы бойынша анықталатын шектік сәтінің коэффициенті;
D —толық жүкпен кеменің су ығыстыруы, кН.

§ 9. Кеменің қызмет ету мерзімінің соңындағы корпустың жалпы беріктілік есебі.
Корпустың жекелеген байланыстарының қызмет мерзімін бағалау

116. Ұзындығы 50 м және одан жоғары кемелер үшін корпус жөндеуді қалпына келтірусіз кемені пайдалану болжанғанда, мерзімінде корпустың жалпы беріктілігі тексеріледі. Көрсетілген мерзім кеме иесімен (жобаға тапсырыс берушімен) немесе әзірлеушімен анықталады.
117. Барлық кемелер үшін қалған жуандықты пайдалану үдерісінде рұқсат етілетін деңгейден қамтамасыз етілетін корпустың жеке байланысының қызмет көрсету мерзімін анықтау орындалады.
Есептер корпустың беріктілігіне әсер ететін және байланыстың өлшемі жобасында қабылданған пайдалану (сынып, жүк көтерімділігі, жүкті тасымалдау түрлері, жүк операциясын өткізу шарттары) шарттарының ерекшелігі жобасында көрсетілген қолдануда орындалады.
Есептер осы Қағиданың 118 - 133-тармақтарына сәйкес орындалады.
118. Қызмет көрсетудің соңғы мерзімінде жалпы беріктілікті тексеру шекті сәттерімен орындалады.
Анықтауға екі шекті сәт жатады, кНм, корпустың майысу және асыра иіп жіберу кезінде:

мұндағы W_{np и} — корпус байланысының тозу және жергілікті қалдық деформациясы ескерілген, кернеуі ағымдылық шегіне тең, оның жиегі нейтралды осьтен едәуір жойылғанға қатынасты эквивалетті білеудің көлденең қимадағы оқшаулау сәті, см³.
_о – көрсетілген байланыс үшін қауіпті кернеу осы Қағиданың 109-тармағына сәйкес белгіленеді, МПа.
119. W_пр.и қарсыласу сәтін анықтауда корпустың иілгіш байланыстарын қысқыртады, жалпы иілудің біреуі қалыпты кернеуі қауіпті шамада абсолют бойынша тең, және осы Қағиданың 120-122-тармақтарына сәйкес корпус байланысының бір мезгілде тозуын және 123-128-тармақтарға сәйкес жергілікті деформацияны ескере отырып орындалады.
Тозу және деформацияны кеме жасында анықтайды, 5 жылға қысқартылған қызмет мерзімінде жобаланады.
120. Корпус байланысының жеке қызмет мерзімі Т, жылы мынадай формула бойынша есептелінеді:
Т = (t_пр – [t])/ с_р + 5, (130)
мұндағы t_пр - жобаға қабылданған байланыспен қаралатын жуандық, мм;
с_р - Осы Қағиданың 121-тармағы нормасына сәйкес анықталатын тозудың жылдамдық есебі, мм/жыл;
[t] –уәкілетті органмен бекітілген Пайдаланудағы кемелерді куәландыру қағидасының 3-қосымшасына сәйкес төсеу және қаптаманың беті үшін алудың рұқсат етілетін қалдық жуандығы (бұдан әрі – Куәландыру қағидасы) және белдем жиынтығы үшін анықталу бойынша формула:
[t]= t_пр (131)
 – куәландыру Қағидасының 20-тармағында тең анықталған рұқсат етілетін қалдық маңыздылығының қатынасы және белдем қимасының көлденең жоба алаңының коэффиценті.
Жеке байланыс қызметін есептеудің нәтижесінде жобада қабылданған кеменің қызмет мерзімі жоспарында аз болуы рұқсат етілмейді.
121. Тозуды есептеу мерзімі мына формула бойынша анықталады:
с_р = (1 + k_QV)с, (132)
мұндағы с – осы Қағидаға 23-қосымшасына сәйкес тағайындалған мм/жыл, тозудың ұсынылатын ортаңғы жылдамдылығы:
V – тозу жылдамдылығының вариация коэффицент түрі:
V = 0,51-1,06с; (133);
k_Q – тең қабылданатын коэффицент:
корпустың жалпы беріктілігін тексеру кезінде қызмет мерзімін жобалау- 1,0 соңы бойынша шекті сәті;
жеке байланыстардың қызмет мерзімін анықтауда – 1,65.
Тозудың және түр коэффицентінің ұсынылатын ортаңғы жылдамдығы осы Қағидаға 23-қосымшасында көрсетілгеннен ерекшеленетін және осы Қағиданың 133 формуласынмен анықталатын Кеме қатынасы тіркелімімен келісу бойынша қабылданады, егер жобалаушы кеме-түп тұлғасының пайдалану тәжірибесінің нақты мәліметімен негізделген, тиісті негіздемелерді ұсынса.
122. Ерекше зақымдануға шалдыққан және ұрылған мұзда үнемі пайдалануға арналған кеме корпустары үшін, агрессивті жүктерді, күкіртті мұнай өнімдерін және с.с. тасымалдауға, Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауы бойынша ескірудің есепті жылдамдығын ұлғайту болып табылады.
123. Бойлық қабырға қаттылығының сыртқы қаптама немесе төсенішпен жергілікті қалдық деформациясын екінші түптегі құрғақ жүкті тиеуге арналған және жүгі бар палубтағы кеме-алаңдарын, барлық кемелердің түбін ескереді.
124. Жаншылғанның жалпы ені жүк аймағы шеңберінде конструкцияның аймақ еніне тең қолданылады.
Көлденең қимада жеке жаншылған майысу бағдар бойлық рамалық байланыстар арасында синус бойынша бөлінгенмен қабылданады.
125. Жаншылуды, жаншылу ортасындағы майысудың ең үлкен бағдары аралық бойлықтың арасындағы орташа арақашықтық бойынша мынадай формуламен анықталады.
h = 50,1k₀k_рk_кb(Т-5)^0,73/(R_еН W₀), (134)
мұндағы k₀ – тең деп қолданылатын коэффицент;
екінші түп және түп төсеніш бойлық қабырға қалыңдығы арасындағы тірек бар болуы кезіндегі бекітілген ортаңғы аралық – 0,5;
қалған жағдайларда – 1,0;
k_р – коэффициент, егер жобада жүк көтерімділігі 200 кН және одан жоғары, және 1,0 - басқа жағдайларда кранмен жүк операцияларын орындау мүмкіндігі қарастырылса 1,5-ке тең;
k_к – тең қабылданатын коэффициент:
кеме-алаңы жүк палубасы үшін–1,0;
құрғақ жүкті кемелердің екінші түбінің төсеуі үшін – 0,7;
бункер қабырғасы және ішкі борттар үшін 0,7 соs а, мұндағы а – бункер бұрышының көлбеуі және негізгі жазықтықтың ішкі борты
b – қабырға ұзындығы, қабырға ұсталынатын көлденең рамалық байланыс арасындағы тең аралық, см;
Т – жылдар, жобаланған қызмет мерзімі;
R_еН – балка материалының тұрақсыздық шегі, МПа;
W₀ – қатты қабырғаның қарсыласу сәтінің шегі, см²:
W₀ = f_пр (y₀ + 0,05t_пп), (135)
мұндағы f_пр – жалғанған белбеуінсіз аралық кескіннің көлденең қимасының жоба алаңы;
y₀ – см, қаптамадан қосылу белбеуінсіз аралық кескіннің көлденең қимасының орталық ауырлығының сақталып қалынуы;
t_пп – жалғанған белбеуінің жоба жуандығы;
126. Ені қабырға арасындағы қашықтықтың жартысына тең жалғанған белбеулері бар қаттылықтың өзгертілінген бойлық қабырғаларын мынадай параметрлерге байланысты анықталған _р редукциялық коэффициенті бар баламалық брусқа қосу керек:
hо — осы Қағиданың 106-тармағына сәйкес деформацияланған қабырғаның майысу бағыты см,
а — қабырға арлығының арақашықтығы,см;
F_p, I_p - көлденең қима ауданы, см², және осы ауданның бейтарап оське қатысты см⁴, бойлық деформацияланған және тең белдік ені ескірген қабырғаға жалғасқан инерция сәті;
z_мах - жоғарыда көрсетілген көлденең қиманың шеткі талшығының шетінің бейтарап осьтен қашықта тұру,см;
р — радиус инерциясы, см,

Е, R_еН — серпімділік модулі және қабырға материалының ағымдылық шегі, МПа;
b — қабырға тірелетін, рамалық көлденең байланыс аралығының арқашықтығына тең, қабырға ұзындығы, см;
_э - қабырғаның эйлерлі кернеуі, МПа,

_ж – созылған кеде _ж > 0, сығылған кезде _ж < 0, белдікпен жалғанған қабырғаның көлденең қима ауданындағы ауыртпалық орталығы деңгейіндегі қатты байланыстағы кернеу;
n – мынаған тең салыстырмалы кернеу

р – осы Қағиданың 46 – 50-тармағына сәйкес қабырғамен қолданылатын төсеудегі жүк қысымының қарқындылығы МПа, жүкке әсер етпейтін қаптаманы немесе төсеуді қолдайтын қабырға үшін р = 0 қабылданады
H_p – қабырға биіктігі, см.
Мынадай формула бойынша есептелінетін редукциалық коэффицент:

мұндағы ₀— осы Қағидаға 24-қосымша бойынша анықталатын коэффицент;
k_п — кеме-алаңдарының палуба қабырғаларына және екінші түптің қабырғаларына тең бірлік ретінде және қалған жағдайларда 0,85;
п_1, п₂ — мынадай формула бойынша есептелінетін сандар:

п₁ теріс, п₂ оң сан;
X, X₁, Y – мынадай формула бойынша анықталатын шама:



127. Егер осы Қағиданың 141, 142 және 143-формулаларымен анықталған қандай да бір коэффициент теріс болса, онда оны нөлге тең деп, ал бірліктер көп болса – бірге тең деп қабылдайды.
128. Жинақтың көлденең жүйесі кезіндегі жапырылған аудандағы кему коэффициенті, осы Қағиданың 126-тармағына сәйкес анықталған көлденең деформацияланған қабырға қаттылығының кему коэффициентінен жоғары қабылданбайды.
Жинақтың көлденең жүйесі кезіндегі жаншылған аудандағы кему коэффициенті осы Қағиданың 21-қосымшасына сәйкес анықталады.
Кеме-алаңының жүк палубасының төсеме және жиынтықтың көлденең жүйесіндегі құрғақ жүктің екінші түбінің төсеме пластинасының редукцияланатын бөліктері эквивалентті брусқа қосылмайды.
129. Тозулар және корпус байланысының жергілікті қалдық деформациясын ескере отырып көлденең сәті М пр.и бойынша кеменің жалпы беріктілігін қамтамасыз ету үшін мынадай шарт орындалады:
|М_пр.и| > |k_иМ_р|, (144)
мұндағы Ки – тозулар және корпус байланысының жергілікті қалдық деформациясын ескерілген көлденең сәті бойынша беріктілік қорының коэффициенті;
М р – майысу және асыра иіп жіберудегі есепті иілу сәті, кНм.
130. Коэффициент k_и беріктілік шартында k_годн коэффицентіне тең Куәландыру қағидасының 1-қосымшасына сәйкес белгіленген мәні қолданылады.
131. Жүк тасуға арналған кемелер үшін тозулар және корпус байланысының жергілікті қалдық деформациясы ескерілген көлденең сәті бойынша М_пр.и кеменің жалпы беріктілігі төмендегі қатынас көмегі арқылы есептеледі:

мұндағы k_пр.и – корпус байланысы деформациясының жергілікті қалдығы және тозу есебі сәтімен шекті коэффиценті.
132. Коэффициент k_и кеменің қызмет ету мерзімінің соңында осы Қағиданың 25-қосымшасына сәйкес қабылданады.
133. Осы Қағиданың 129-131-тармақ шарттарына сәйкес кеменің қызметі мерзімінде жоспарлану орындалады.

5. Кеме корпусын құрастыру § 1. Жалпы талаптар

134. Кемелердің корпустарын конструкциялау кезінде жабық конструкциялар құралу үшін, байланыстардың бір жазықтықта бірігу принципін сақтау қажет: карлингс – көлденең қалқалардың рамалық бағанасы- кильсон; палубтың немесе платформаның көлденең қабырға қаттылығы – көлденең қалқаның бос бағанасы- түптің, екі есе түптің немесе платформаның көлденең қабырғасы, флор- шпангоут-бимс; борттық стрингер - көлденең қалқа шельфі-көлденең қалқа шельфі және с.с.
135. Қалыңдықтың, биіктіктің, қиманың немесе корпус байланысының нысанының өзгеруі бір қалыпты деп рұқсат етіледі.
Көршілес табақшалар қалыңдығының әртүрлілігі жалғастырушы табақшалар қалыңдығынан 30% пайызға немесе 5 мм аспауы рұқсат етілмейді (кіші мәні қабылданады).
Көрсетілгендер саңылау құраушы табақшаларға, сонымен қатар зәкір клюз, кемелік техникалық құралдар астындағы қондырма шетіне орнатылған жуан табақшаларға жатпайды.
Жуанырақ табақшаның шеткі бөліктерін қолданыстағы стандарттарға сәйкес жұқа табақшаның қалыңдығына дейін орындайды.
136. Белдеме қабырғасының және қабырға қаттылығы биіктігінің жоғарыдан төменге немесе керісінше ауысуын, аралығы байланысты жалғастыратын қабырға биіктігінің 5 түрлісіне тең деп тағайындауға ұсынылатын учаскеде жүргізеді.
Ауыспалы учаскенің (кеменің олртаңғы бөлігіндегі кильсон және карлингс қабырғасын қоспағанда) ұзындығын екі түрлі биіктікке дейін кішірейтуге рұқсат етіледі.
Білдем белбеулері ұқсас түрде бірінен кейін біріне қалқып ауысу рұқсат етіледі.
137. Корпустың негізгі бойлық байланысының үлкен санының үдіксіздігін қамтамасыз етуіт иіс.
138. Корпустың бір көлденең қимасында бойлық қабырға қаттылығын 1/3 жоғары, сондай-ақ түп бойында немесе кеменің палубасында орналасқан екеуден жоғары бойлық рамалық байланыстарды үзуге болмайды.
Бойлық байланыстар үзілетін қима бір - бірінен 2 шпациядан кем болмайтын қашықтықта болуы тиіс.
Бойлық жинақ жүйесінен көлденеңге өту ретімен болуы тиіс.
139. Үлкен тіліктермен әлсіреген аудандарда және кернеу концентрациясы аудандарында (мысалы, тік бұрышты тіліктердің бұрыштарын домалақтауға, қондырмаларды және комингстерді аяқтау сияқты) бойлық байланыстарды аяқтауға рұқсат берілмейді.
140. Палубаның, платформаның, екінші түп төсенішінің аяқталу аудандырында кернеу концентрациясын төмендететін книц немесе басқа да конструкциялар қарастырылуы қажет (осы Қағиданың 26-қосымшасы).
141. Аяқтару орындарында қабырға қаттылығы көлденең байламдарға жеткізілуі және кницке бекітілуі қажет.
142. Мынадай байланыстардың шетінде «ус» қысқартуға рұқсат етіледі:
1) қабырға қаттылығының діріліне қарсы;
2) жинақ қабырғаларының бекітуші, қабырға қаттылығы;
3) көлденең жинақ жүйелерімен кемелердегі көлденең қалқалардың бос бағаналары, пиктік және машиналық бөлімшенің аралығын қоспағанда;
4) бойлық жинақ жүйесімен кемелердегі бойлық аралықтардың бос бағаналары.
Шетімен бекітілмеген тіліктің «ус» -да қабырғаның аяқталуына рұқсат етілмейді, оның ішінде бос жинақ білеуі өтуіне арналған тілікте.
143. Рамалық жинақтың бойлық белдемдерін көлденең қалқаларда немесе көлденең рамалық жинақта аяқтау қажет.
Қарама –қарсы жағынан аралығы рамалық жинақтың көлденең белдеміне дейін жеткізілген және оған теңестірілген аяқталатын белдем биіктігінен 1,5 кем емес қайтып келетін кница орнатылуы қажет.
Кница биіктігі аяқталатын рамалық белдемнің биіктігіне осы биіктіктің аяғында ә дейін кемуі биіктігіне теңесу қажет. Кницаның сөресінің қалыңдығы және өлшемі осындай аяқталатын белдемдік сияқты болып қабылдану қажет. Сөрені «ус» аяқтау қажет (осы Қағиданың 27-қосымшасының а) және б)).
Егер рамалық жинақтың аяқталу белдемі бос жинақтың бойлық белдеміне өтсе, кницаны көлденең белдемге дейін жеткізу талап етілмейді (осы Қағидаға 27-қосымша).
144. Түптің бойлық жинақ жүйесі кезінде, палубалар немес платформалар бос шпангоуттар жақын маңдағы бойлық белдемге жеткізілген книц ұштарына бекітілу қажет.
Борттың жинақ жүйелерін құрамдастырған кезде бас шпангоуттарды книц көмегі арқылы борттық стрингерде немесе платформада аяқтайды.
Құрамдастырылған және бойлық борттың жинақ жүйелері кезінде рамалық аралық шпангоуттар учаскесінде қаңқа және әрбір тәжірибелік шпангоут жазықтығында борттың палубамен жалғасқан бөлігі бойынша, жақын маңайдағы бойлық белдемге жететін книц орнатылады.
145. Жобалау үдерісі кезінде, беріктілік есебінде ескерілмейтін, мысалы тіреуіш барабан ауданындағы палубалар, жүзбелі крандардың борттары және түптері, итергіш және итеруші кемелердің ұштары, кеме-алаң палубалары, екінші түп және құрғақ жүк тасуға арналған ішкі борттар және с.с. пайдалану шарттарында жергілікті шоғырлануға және соққылық жүктемеге ұшырайтын, корпус конструкциялары үшін беріктілік және қаттылықты ұлғайтатын конструктивті іс-шаралар қарастыру керек.

§ 2. Жинақ белдемін конструкциялау

146. Қабырғалары бір жазықтықта орналасқан (бимстер шпангоуттармен, шпангоуттар флорлармен және с.с.) жинақ белдемдерін, жинақ белдемдері жалғанатын қабырға жазықтығында орнатылған книц көмегімен жалғастырады, сонымен бірге белдемдер бір-бірімен дәнекерленуі тиіс.
Көлденең бос жинақ белдемдерін шаншып орнатылатын кницке жалғауға рұқсат етіледі.
Рамалық белдемдердің белдемдерін жалғау кезінде кництер жинақты көлденең бойғы биіктігінен кем емес жабып тұру қажет, бос жинақ белдемдерін жалғау кезінде - екі есе көлденең биіктігінен кеме емес (шаншып орнатылатын книц үшін жабу белдем сөресінен бастап өлшенеді).
Рамалық белдемді және бос жиынды жалғаушы книц қалыңдығы белдемдерді жалғаушы қабырға қалыңдығынан кем болмауы қажет.
Бос жинақ белдемдерін жалғастырушы книц қалыңдықтарын азайтуға рұқсат етіледі: фланцссіз кницті – белдем қабырғасының қалыңдығы 7-ден 9 мм-ге дейін болғанда 1 мм және қалыңдық 10 мм және одан жоғары болғанда 2 мм. Фланцы бар книц және дәнекерленген жолақ үшін – қабырға қалыңдығының интервалы 6-дан 8 мм-ге дейін болғанда 1 мм және 9 мм және жоғары болса 2 мм.
147. Рамалық жинақ белдемінің жалғасу бөліктерінде орналасқан кництер, «ус» аяқталатын еркін жиек бойынша жолақ немесе фланеці болу керек.
Басқа жағдайларда, егер кництің дәнекерленген бір жағының немесе бракеттің ұзындығы олардың 35 қалыңдығынан асса бос жиектерді бекіту талап етіледі.
Дәнекерленген жолақтың қалыңдығы кництің қабырға қалыңдығынан кем болмауы, ені – жолақтың 8 қалыңдығынан кем болмауы, бірақ дәнекер сызығының бір жағы бойынша 40 мм кем болмауы;
фланц жуандығы книц жуандығынан 8 кем болмауы,бірақ 40 мм кем болмауы;
кница қабырғасынан өлшенген, белдіктің максималды ені, оның 10 қалыңдығынан аспауы;
рамалық жинақ белдемінің жалғасу бөлігінде кница сөресінің қима ауданы, белдем жалғасуындағы кіші сөре ауданынан 0,8-ден кем емес құрауы қажет.
148. Рамалық жинақ белдемдерінің қалқалармен қиылысу орындарында осы белдемдерді ұзындығы олардың биіктігінен кем болмайтындай жабылатын, қалқаның екі жағынан кницпен бекіту керек.
Белдемнің қабырғалары және белдіктері қалқа қаптамасына дәнекерлену қажет.
Машиналық бөлімнің қалқаларында және ұшында, сондай-ақ таңбасы ауысатын жүктемелердің әсер етуін сынайтын қалқаларда сөрені «ус» аяқтау керек.
149. Бос жинақ су өтетін рамалық байланыстар немесе су өткізетін аралықтар арқылы өткізу қажет.
Бос жинақ белдемінің қабырғасын су өткізетін рамалық байланыс қабырғасына немесе су өткізуші қалқаларға дәнекерленеді, немесе байланыстар книц, жұқа тақтайша (осы Қағиданың 28-қосымшасы), қабырға қаттылығы көмегімен немесе көрсетілген тәсілдерді қиыстыру жолымен жалғанады.
Кница қалыңдығы осы Қағиданың 146-тармағына сәйкес қабылданады, жұқа тақтайша қалыңдығы және қабырға қаттылығы рамалық жинақ белдемінің қабырға немесе қалқалар қалыңдығынан кем болмайды.
Кница катеті бос жинақ белдем биіктігінің 1,5, қабырға биіктігі – осы белдемнің 0,6 кем болмайды.
Сонымен қатар осы Қағиданың 157-келтірілген қабырға қаттылығының талаптары орындалу қажет.
Кництың немесе қабырға қаттылығының қыры симметриялық емес дуал жазықтығынан ығысуы, 1 мм ұлғайтылған катеттің дәнекер тігісінен аспауы қажет.
Бос жинақ белдемнің ілгіш конструктивті жинағы кезінде, бұрыштан орындалған рамалық жинақтың белдемімен дәнекерлеу жолымен сөрені екі тігіспен жалғауға рұқсат етіледі. Бос жинақ ретінде бульба тәрізді қырын қолдану кезінде жалғаулар книц көмегі арқылы орындалу қажет.
150. Иілгіш жинақ кезінде (қос қабатты) рамалық жинақ белдемі ретінде дайын жұқартатын немесе дәнекерленетін қос таврлар және швеллерлер, сондай-ақ бірдей енді сөрелерімен майысқан швеллерлер қолданылады.
151. Рамалық жинақ белдемі және қаптама аралығында қондыруларды орнату ұсынылмайды.
Қондыруларды орнату рамалық жинақ белдемінің қалқалармен және тілінбеген кильсондармен қиылысу жерлерінде, сондай-ақ иілгіш жинақтың әдеттегідейге («кесілген») өту жерлерінде рұқсат етіледі. Сонымен бірге қондырудың бос шетін. Осы Қағиданың 29-қосымшасында көрсетілген кескінді тіліктермен орындау ұсынылады.
152. Су өткізбейтін рамалық байланыстарды немесе су өткізбейтін қалқаларды кесіп өтетін бос жинақтың бойлық белдемдерін жалғау рамалық байланыстың немесе белдемдерді жалғайтын дуал жазықтығындағы қалқаның екі жағынан орнатылған книц немесе бракет көмегі арқылы орындалады.
Книц қалыңдығы осы Қағиданың 146-тармағы талабына сай болуы қажет.
Кницті бойлық белдеммен жалғастырушы дәнекер тігісінің ұзындығы, белдем биіктігінің 2,5 кем болмауы, ал бос жиек бойынша книц жақтарының қалыңдығы және ұзындығына қарамастан книц иіледі (осы Қағиданың 30-қосымшасы).
153. Көлденең байланыстарда голубницаны (тармақ) құрау үшін түптің бойлық қабырға қаттылығын және палубалы байланыс табақшаларына дейін жеткізбеуге рұқсат етіледі.
Қабырға шеттері және байланыс табақшалары аралығының арақышықтығы түп қаптамасының 10 қалыңдығынан аспауы, бірақ 100 мм артық болмау қажет (кіші мәнді қабылдау).
Бойлық қабырға қаттылығын жалғауды осы Қағиданың 152-тармаққа сәйкес орындалады.
154. Қалқаларда немесе рамалық байланыстарда кесіп өтетін бос жинақ белдемнің ұштарын бекіту кезінде нығайтылмаған табақшаларға книц көмегі арқылы дәнекерлеуге рұқсат етілмейді.
Книц жазықтығында қабырға қаттылығы табылуы қажет немесе кництің бір ұшы бойынша жақын маңайдағы жинақ белдеміне жететін жолақтан және жұқартатын қырынан (осы Қағиданың 31, 32, 33-қосымшалары) қабырға қаттылығы орнату қажет. Қабырға ұштарын «ус» аяқтауға рұқсат етіледі.
155. Рамалық жинақтың көлденең белдемінде бос жинақ белдемдерінің ұшын бекітуші кництер, соңғы сөреге дейін жеткізілу қажет. Сонымен бірге 10-20 мм технологиялық саңылау рұқсат етіледі (осы Қағиданың 34-қосымшасы).
Рамалық белдем жинағының сөресіне дәнекерлеген книц немесе бракет жақтары сөренің бос жиегіне дейін 10-20 мм жетпеуі;
рамалық жинақ сөресінің сыртқы қаптамасына жақындаған кезде сөре ұшы мен қаптаманың аралығында 10-200 мм саңылаумен «ус»-та аяқталуы қажет.
156. Өзара перпендикуляр үш конструкцияның қиылысу торабында, (мысалы, платформалар, бойлықжәне көлденең араолықтар) қиылысу нүктесінде пайда болатын күштерді тарату үшін книц немесе қабырға қаттылығы орнатылуы қажет (осы Қағидаға 35-қосымшасы).
157. Биіктіктің h, см, қалыңдыққа t, см қатынасы кезінде
80235/R_eH, мұндағы R ен – белдемнің материал ағымдылығының шегі, МПа, рамалық жинақтың дуалдарын мынадай шарттарды сақтаумен қабырға қаттылығына, рамалық жинақтың параллелді белдеуіне бекіту қажет:
1) рамалық жинақтың қалыпты белдігімен бекітілген нығайтушы қабырға аралығының қажетті арақашықтығы S, см, мынадан төмен емес:

2) белдікпен жалғасқан рамалық жинақтың қалыпты белдігімен қабырға қаттылығының көлденең қима ауданының инерция сәті см⁴, мынадан кем емес
i = 0,l S t³ e^KS/h , (147)
мұндағы К — осы Қағиданың 36-қосымшасымен анықталған коэффициент;
3) белдікпен жалғасқан рамалық жинақтың параллелді белдігімен, қабырға қаттылығының көлденең қима ауданының қажетті инерция сәті см⁴, мынадан кем емес
i = 5,1•10^-7R_еН (f + at)l², (148)
мұндағы R_eH – қабырға материалының ағымдылық шегі, МПа;
f— қабырғаның көлденең қима ауданы (белдікпен жалғаспаған), см²;
а — нығайтушы қабырғалар аралығының арақашықтығы, см;
l — дуалдың нығайтушы ауданының ұзындығы,см.
Қабырғаны жолақтан орындауға рұқсат етіледі, егер олардың биіктігінің қалыңдыққа қатынасы 10 аспаса; сонымен бірге қабырға 50 мм кем болмаса, ал қалыңдық –нығайтылатын дуал қалыңдығынан 0,8 кем болмаса.
Үлкен локалды жүктеме әрекетіне ұшырайтын рамалық жинақтың дуалдарына арналған қажетті қатынас h/t (барлық кемелердің борт жинақтары, грейфермен тиеу және түсіру қарастырылатын кеме – алаңдардың палуба жинақтары) 55235/R_eH аспайтыны рұқсат етіледі.
158. Рамалық жинақ дуалының қалыңдығы қаптамаға жанасатын қалыңдыққа байланысты, рамалық жинақтың дуал қалыңдығы осы Қағиданың 37-қосымшасында көрсетілген мәндер мәнінен кем болмауы қажет.
12 мм және көбірек жуандық қаптамасында қаптама жуандығымен салыстыру бойынша қабырға жуандығы 4 мм дейін азаюы мүмкін.
Ашық кемелердің палубалық стрингеріне немесе комингсіне іргелес рамалық жинақтың дуалы үшін, едәуір кішірейту рұқсат етілуі мүмкін, бірақ көрсетілген конструкцияға іргелес қалыңдықпен салыстырғанда екі еседен көп емес.
Ашық кемелердің жуандатылған палубалық стрингерінің және комингсінің табақшасының жартылай қалыңдығына дейін, осы байланысқа іргелес рамалық жинақтың дуал қалыңдығы төмендетілуі мүмкін.
Ұзындығы 50 м және одан жоғары жүк тасуға арналған кемелердің рамалық жинақ дуалының қалыңдығын осы Қағиданың 38-қосымшасында көрсетілген мәннен кем болмайтыны рұқсат етіледі.
159. Белдемнің дәнекерленген сөресінің қалыңдығы оның дуалының екі есе қалыңдығыған аспауы;
симметриялық сөренің ені оның 24 қалыңдығынан, ал, дуалдың бір жағына дәнекерленген сөре қалыңдығы – 12 қалыңдығынан аспауы қажет.
Майыстырылған фланцтің ені оның қалыңдығының 8-12 қалыңдығы шегінде қабылдау керек.
Г – тәрізді қырдың фланц еніне оның қалыңдығының қатынасы 30 жоғары болмауы;
қосымша шағын фланцтың ені (кішкентай тарақ) 30 мм жоғары болмауы қажет.
160. Майысқан фланці бар симметриясыз белдемнің көлденең қимасының қарсыласуын және инерция сәтін есептеу кезінде фланц ауданын ѓф формуласымен анықталатын ц коэффициентке көбейтіледі

мұндағы l - белдем аралығы, см;
з - ұштардың нығаю түріне қатысты және мыналарға тең деп қабылданатын коэффициент:
1,5 - ұштары қатты бітелген кезде;
1,25 - бірінде қатты бітелген және басқасында ұшына еркін тірелген;
1 - ұштары еркін тірелген кезде;
h - дуал биіктігі, см;
ст - дуалдың көлденең қима ауданы, см²;
ф - фланцтың көлденең қима аданы, см²;
t - фланц қалыңдығы, см;
b - фланц ені, см.

§ 3. Корпус конструкцияларындағы ойықтар

161. Бойлық байланыстардағы тік бұрышты ойықтардың ұштарында радиусы ойық енінен 0,1 кем емес болатын домалақтау болуы қажет.
Үздіксіз бойлық комингстармен шектелген, басты палубалардағы жүкке арналған трюмдардағы ойықтардың дөңгелектеу радиусы 0,5 кішірейтілуі рұқсат етіледі.
162. Кеме корпусының бойлық байланысындағы ойықтарды кеменің үлкен жақ бойына орналастыру ұсынылады.
163. Ойықтардағы байланыстарды арнайы белгіленген байланыста тоқтатып және оған дәнекерлеу қажет (осы Қағиданың 39-қосымшасы).
Егер ойықтар бірнеше болса, оларды мүмкіндігінше бірнеше ойықтарды бір көлденең қималарда біріктірмей, кеме бойындағы бір сызыққа орналастыру керек.
164. Белдем дуалында тіреу немесе кницке тікелей жақын ойық жасауға рұқсат етлімейді.
Ойықтар книц ұшынан белдемнің биіктігі 50% кем емес қашықтықта рұқсат етіледі.
165. Бос жинақ белдемдер өтуге арналған, рамалық жинақ белдемнің дуалындағы ойық биіктігі рамалық жинақ биіктігінен 0,5 асуы рұқсат етілмейді.
Егер дәнекерленіп жалғасқан белдем дуалдары, ал ойықтан босату планканы орнатумен орны толтырылса, ойық биіктігі 0,6 рамалық жинақ биіктігіне дейін ұлғайтылуы рұқсат етіледі.
Қос борт ауданында ойық биіктігі 0,6 рамалық жартылай бимс биіктігіне тең деп қабылдануы мүмкін.
Бос жинақ белдем өтуге арналған, тұтас флорлар және екі түпті кильсондар дуалында, сондай-ақ тұтас рамалық шпонгоут «диафрагм» және қос бортты платформадағы ойықтардың қосынды биіктігі айтылған байланыстардың 0,4 биіктігінен (ені) асуы рұқсат етілмейді.
Жеңілдететін тіліктердің және лаздарға арналған тіліктердің биіктігі 50%, ал ені 75% -дан асуы рұқсат етілмейді.
Рамалық байланыстағы барлық тіліктердің жиегінен бос жинақ белдемі өиуге арналған тілік жиегеніе дейін осы белдем биіктігінен кем болмауы қажет.
166. Жинақтағы голубницке арналған тіліктің биіктігі белдем биіктігінен 20% аспауы керек, ал ұзындығы қаптама немесе төсеніштің 15 қалыңдығынан жоғары болмауы қажет.
167. Тілікпен жеңілдетілген рамалық жинақтың дуалдары қабырға қаттылығына, параллелді белдем белдігіне нығайтылуы қажет, белдікпен жалғасқан көлденең қима ауданының инерция сәті осы Қағиданың 148 формулсымен анықталғаннан кем емес.
168. Белдем үшін тілікпен осы Қағиданың 167-тармағында қарастырылған нығайту орындалмауы мүмкін, егер тіліктің нысаны дөңгелек болса, олардың диаметрі рамалық жинақ белдем биіктігінен 20 % аспаса және олар бірінен кейін бірі немесе басқа тіліктердің 2 белдем биіктігінен кем емес қашықтықта орналасса.
169. Ішкі бортқа, көлденең және бойлық қалқаларға іргелес рамалық жинақ дуалдарының аудандарын иілген қабырға қаттылығына нығайту ұсынылады (осы Қағиданың 40-қосымшасы), тілік нығайтылушы дуалдың ортасында орналастыру қажет.
Иілген қабырға қаттылығы көлденең қима ауданы (белдікке жалғаспаған) см² және инерция сәті i,см⁴, болуы керек, белдікпен жалғасқан қабырғаның көлденең қима ауданы мынадан кем болмауы қажет.

мұндағы V, F_H — белдем қимасының едәуір жеңілдетілгеніне сәйкес кесіп өту күші кН, және дуалдың көлденең қима ауданы, см²;
₀ – осы Қағиданың 114-формуласына сәйкес кернеуге қатысты дуалдың материал ағымдылығының шегі МПа;
R_еН - қабырға материалының ағымдылық шегі, МПа;
h, t — дуалдың сәйкесінше биіктігі және қалыңдығы, см;
 — дуалдың нейтралды оське қабырға қаттылығының иілу бұрышы, бұрыш.
170. Иілген қабырғаларды қондыру кезінде осы Қағиданың 92-тармағына сәйкес дуал беріктілігі тексерілмейді.

§ 4. Кеңірдектелген конструкциялар

171. Кеңірдектелген конструкцияларды қолдану су өткізуші және су өткізбейтін корпус аралықтарына және жалпы иілуге қатыспайтын – қоршаулар, дуал және рубка қақапақшасы екінші деңгейлі конструкцияларға рұқсат етіледі.
172. Кеңірдектелген конструкцияның беріктілігі ұқсас жазық конструкцияның беріктілігінен кем болмауы қажет.
173. Су өткізбейтін корпус аралығына арналған кеңірдек тесіп өтетін –трапеция (осы Қағиданың 41-қосымшасының а) суреті) тәрізді немесе толқынды көлденең қима (осы Қағиданың 41-қосымшасына б) суреті) болуы қажет.
Көлденең аралықтардың кеңірдегі тік, ал бойлықтың – көлденең немесе тік орналасуы қажет. Бойлық аралық кеңірдек тік орналасқан кезде эквивалентті брус қосылмайды.
174. Екінші деңгейлі конструкциялар үшін кеңірдекті таңдау стандарт бойынша жүргізіледі.
175. Кеңірдектелген енге қадалған белдем кництарының ұштарында жақын жердегі кеңірдек, шельф немесе книц бұрышынан шоғырланған жүктемені бөлуді қамтамсыз ететін басқа да конструкциялардың қырына баратын көлденең қабырға қарастырылуы қажет (осы Қағиданың 42-қосымшасы).

§ 5. Дәнекерленген жалғаулар

176. Сыртқы қаптама және палубаның табақша түйісулері кернеу концентрациясы жоғары жерлерде - үлкен тіліктердің бұрыштарында, іргетас ұштарында және с.с. тікелей орналасуы рұқсат етілмейді.
177. Дәнекерленген тігістерінің тығыздалуына, олардың үшкір ұштармен қиылысуына және параллелді түйіскен тігістердің жақын орналасуына немесе түйіскен бұрыш тігістеріне жол беру рұқсат етілмейді.
178. Параллелді, секциялы түйісулердің аралығының және тігіспен дәнекерленген бұрыштардың арқашықтығы табақша қалыңдығы t - 3-10 мм болғанда10 t және t > 10 мм болғанда 100 мм кем болмауы;
ішкі секцияда орналасқан параллелді түйісулер және бұрыштық дәнекерлеу тігісі аралығының арақашықтығы 30 мм кем болмауы қажет.
179. Екі түйісілген тігіс аралығының бұрышы 60⁰ жоғары болуы қажет.
180. Палуб төсенішінің және секцияның сыртқы қаптамасының және блогының монтаждау түйісулерін бір жазықтықта орналастырылады.
181. Корпус конструкцияларының элементтерін түйісуде жалғастыру жалғанатын бөліктердің барлық қалыңдығына пісірумен қамтамасыз ету қажет.
182. Жұлып алуға жұмыс істеуші және дірілдеткіш, ауыспалы және соққылық жүктемелерді сынайтын таңбалы жалғауларда тура қадалушы дуалдардың пісіруін қамтамасыз ететін екі жақты үздіксіз тігістерді қолданады.
Мұндай жалғаулардың тігісінің үсті бүгілген үлгіде болу керек және балқып жалғанушы бөліктердің үстіне ұштасу қажет.
183. Кемелердің корпус конструкцияларының таңбалық жалғаулар тігісінің түрлері осы Қағиданың 44-қосымшасында келтірілген.
Кеме корпусының болат шеті қисаймаған конструкцияларының таңбалық жалғаулар тігісінің констурктивті элементтерін беріктілік коэффициенті, тігіс нөміріне сәйкес жалғанатын табақшалардың едәуір жұқа қалыңдығына үздіксіз тігістің қосынды есепті биіктігінің қатынасы болып табылатын осы Қағиданың 42-қосымшасына сәйкес тағайындайды.
Тігістің есеп биіктігі 0,7 катет жалғауына тең қабылданды.
Үздік-үздік және қайралған тігіс үшін оларға тең берікті үзілмейтін тігіс беріктілік коэффициенті көрсетілген.
184. Осы Қағиданың 44-қосымшасында көрсетілген тігістер Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша конструктивті элементтердің басқа өлшемді басқа сипаттағы беріктілігі тең тігістермен ауыстырылуы мүмкін.
185. Әртүрлі сыныптардағы кеме корпустарынвң элементтеріне арналған таңбалық жалғаулар тігісінің нөмірлері осы Қағиданың 45-қосымшасына сәйкес тағайындайды.
186. Сүйреп - итергіш және итергіш кемелерде жинақты сыртқа қаптамаға және тізбекті құрылғылар ауданындағы палубаға үздіксіз тігіспен пісіру керек.
187. Жұлып алуға жұмыс істейтін таңбалы жалғаулар үшін пісірілетін дуалмен тең беріктілікті қамтамасыз ететін № 1 тігісті қолдану қажет (тілікте және жұлып алуда).
188. Бір жақты дәнекерлеу кезінде белдем дуалының және қабырғаның еркін ұшы тігіс айналасы басқа жаққа өтуге ені 30 мм кем болмайтындай дәнекерленуі қажет.
Сондай-ақ белдем дуалының және тілік қалқаларында тігіс айналасы басқа жаққа өтуге ені мм 30 мм кем болмайтындай дәнекерленуі қажет.
189. Жинақ дуалдарында олардың енді тігіспен дәнекерленген жерлерінде тілік қарастыру қажет, егер осы ендер жинақты қондырғаннан кейін дәнекерленсе.
190. Кеме корпусының су үсті бөліктерінде, сондай-ақ жергілікті діріл және соққылық жүктеме әрекеті аудандарында (машиналық бөлімше, ескіш бұранда, мұздық нығайтулар, алдыңғы жағының ұштары учаскелерінде ) осы Қағиданың 44-қосымшасында көрсетілген нүктелі тігістерді қолдануға рұқсат етілмейді.
191. Бос жинақты өткізу қалқалармен, қорғаулармен және платформалармен олар тілік арқылы өту кезінде немесе книц болмаған жағдайда (тақтайшалар, қабырға қаттылығы) рамалық жинақ дуалдарына пісіру № 2 тігіспен орындалады.
192. Кницамен нығайтылмаған рамалық жинақ белдемінің (дуалдар және еркін белдіктер) ұштары ен бойында белдем қырының биіктігіне тең № 2 тігіспен пісіреді.
Кесілген рамалық жинақ белдемдері үшін (флорлар, бимстер, кильсондар, карлингстер, стрингерлер) ұштарында қиылыс байланыстарына іргелес деп белдем үшін қатты тірек болып табылатын учаскелері түсіндіріледі. Кницке нығайтылмаған бос жинақ белдемінің ұштары, ен бойына белдем қырының екі есе биіктігіне тең № 2 тігіспен пісірілу қажет.
193. Кницпен нығайтылған белдем учаскелерінде (а және а' арақашықтығында тіректен кницаның ішкі шетіне дейін – осы Қағиданың 46-қосымшасы) белдем дуалдары белдікке және табақшаларға нөмірлері книц пісіруге арналған тігіс нөмірлене тең тігіспен пісірілу қажет.
194. Тізбекті құрылғы және тірек конструкциялардың таңбалы жалғаулар тігісі үздіксіз екі жақты болу қажет.
195. Дәнекерленген жалғаулар осы Қағиданың 13-тарауы талаптарына сәйкес орындалу қажет.
196. Аралықты стакандардың фланцтары су өткізбейтін аралықтарға үздіксіз тігістермен екі жағынан пісірілу қажет.

6. Корпустың жекелеген байланыстарынның орналасуы, өлшемдері және конструкциялары § 1. Табақшалар және шпация қалыңдығы

197. Табақшалар қалыңдығы осы Қағиданың 47-қосымшасында көрсетілген ең аз қалыңдықтан кем болмауы қажет.
198. Шпация - бойлық немесе көлденең жинақ белдем аралығының арақашықтығы – 650 мм кем болмайтындай қабылдану қажет.
Ұсынылатын шпация – 550 мм.
199. Егер шпация а₀ жоғары қабылданса, онда осы Қағиданың 47-қосымшасындакөрсетілген (4-тармақтың 9) және 12) тармақшаларын және 5-тармақтың 1) – 3) тармақшаларын қоспағанда) байланыс қалыңдығы, мм шамасына өсіру қажет:
t_min = (а/а₀ - 1) [t] (152)
мұндағы а – нақты шпация, мм;
а₀ – 550 мм тең қабылданатын қалыпты шпация;
[t]- Куәландыру қағидасының 3-қосымшасымен бекітілген корпустың жеке байланысының рұқсат етілетін қалдық қалыңдығы (осы Қағиданың 47-қосымшадағы 2 және 3 ескертпелерге сәйкес анықталатын түзетулерді есепке алмағанда), мм.
200. Жоғары беріктілікті болаттан жасалған байланыстар немесе шпация аз қабылданғанда а₀ онда осы Қағиданың 47-қосымшасында көрсетілген (4-тармақтың 9) және 12) тармақшаларын және 5-тармақтың 1) – 3) тармақшаларын қоспағанда) байланыс қалыңдығы шамаға үлкейтілуі қажет, мм:

мұндағы а, а_0, [t] – осы Қағиданың 199-тармағында қарастырылған деректер, (а > а₀ болса а = а₀ қабылданады);
R_еН – байланыс материалының тұрақсыздық шегі, МПа.
201. Қалқаның қалың белдік (осы Қағиданың 47-қосымшаның 4-тармағының 5), 7) 9), 12) тармақшалары) ені 0,6 м аз болмауы қажет.
202. Қағидаға 47-қосымшаның 1-тармақтың 4) тармақшасы және 2-тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген 4-тармақтың 9) және 12) тармақшасы және 5-тармақтың 1) – 3) тармақшасын қоспағанда көрсетілген қалыңдықтар борт биіктігі Н > 2,5 м кемелерге жатады.
Палубалық стрингер – 0,6 м аз емес, ширстректің ені 0,2 Н аз болмауы қажет.
Н < 2,5 м кезінде ширстректің қалыңдығын сыртқы қаптаманың қалыңдығымен тең қолданылуы мүмкін.
203. Арнайы тозуға және зақымдануға ұшыраған (жоғары механикалық тозу, палуба төсенішінің және құйма кемелерінің танкілері ауданындағы жинақтың жоғары тозулары, агрессивті жүктерді тасу кезіндегі жоғары коррозиялық тозулар) табақшалық конструкция қалыңдығы тозудың нақты жылдамдығы нәтижесінен осы Қағиданың 47-қосымшасында көрсетілгенмен салыстыру бойынша ұлғайтылу қажет.
204. Түпкі қаптаманың қалыңдығы және аз суда пайдалануға арналған кеменің қаңқалы белдігі, осы Қағиданың 47-қосымшасының 1) – 3), 5) тармақшасында көрсетілгенмен салыстыру бойынша 1 мм ұлғайту ұсынылады.
205. Ауыспалы аудандарда табақшалар қалыңдығының өзгеруі біртіндеп болуы қажет (осы Қағиданың 135-тармағына сәйкес).

§ 2. Екі түп жоқ, кемелердегі екі түпсіз және бөлімдердегі түптік жиынтық

206. Флорлар аралығының, м арақашықтығы шпация еселі болу және асып кетпеуі қажет:
кеме –алаңдар үшін – 1,8;
жолаушылар және құйма кемелер үшін – 2,4,
басқа типті кемелер үшін – 2.
207. Белдікпен жалғасқан флордың көлденең қимасының қарсыласу сәті W, см^3, мынадан кем болмау қажет

«Л» сыныпты кемелер үшін, мұнан басқа

мұндағы k1, k2 — осы Қағиданың 48 және 49-қосымшалары бойынша анықталған коэффициенттер,
d — флорлар аралығының арқашықтығы, м;
В1 — бойлық аралықтар (қиғаш орнатылған фермалармен) аралығының немесе олардың және кеме бортының аралағындағы үлкен арақашықтыққа тең деп қабылданңан мөлшері, м.
208. Үш немесе төрт бойлық аралықтар кезінде (қиғаш орнатылған фермаларда) В1 мәні В/3 кем болмайтындай қабылдану қажет, бес немесе одан да жоғары бойлық аралықтарда (қиғаш орнатылған фермаларда)- В/4 кем емес. Бойлық аралықтар болмаған кезде (қиғаш орнатылған фермаларда) В1 В тең деп қабылдайды;
Т — қарастырылып жатқан корпус қимасында кеменің ең көп суға шөгуі, м;
r — есепті толқынның жартылай биіктігі, м.
Флор дуалының көлденең қима ауданы с, см², мынадан кем болмауы қажет

Тілік ауданындағы флор дуалының көлденең қима ауданы сн, см², кем болмауы қажет

мұндағы l’ — тілік және тірек шеті аралығындағы ең аз арақышқтығы, м.
209. Көлденең түптік жинақ кезінде, егер флорлар әрбір шпацияда орналаспаса, олардың аралығында түптік бос шпангоуттар қондыру қажет.
Белдікпен жалғасқан түптік бос шпангоуттың көлденең қимасының қарсыласу сәті см і кем болмау қажет
W = 5,5ac²(T + r), (158)
Ал инерция сәті, см⁴ кем болмауы қажет

мұндағы — шпация, м;
с — кильсон аралығының немесе кильсон және бойлық қалқалар (бортпен) аралығының едәуір үлкен арақашықтығы,м;
t — осы Қағиданың 209-тармағымен бекітілген түптік қаптама қалыңдығы, см;
Т, r, d — осы Қағиданың 207-208-тармағында қарастырылған деректер.
210. Барлық кемелерде үздіксіз орташа кильсон орнатылуы қажет.
Орташа кильсонның орнына – біреулеп әрбір жағы диаметральды жазықтықпен 2 кильсон орнатуға рұқсат етіледі. Сонымен бірге осы Қағиданың 154 және 155 формуласындағы коэффициент к1 орташа кильсонды орнатудағы сияқты қабылданады. Кильсондар аралағының, сондай-ақ кильсон және борт немесе бойлық қалқалар аралығының арақашықтығы 2,5 м аспауы қажет.
Кильсондар алдыңғы және артқы жағынан әрі қарай созылу қажет. Орташа және жақтаулық кильсондардың көлденең қимасының қарсыласу сәті, флорлар үшін талап етілетін қарсыласу сәтінен кем болмауы қажет.
211. Бойлық жинақ жүйесі кезінде жалғасқан белдігі бар түптің қабырға қаттылығының көлденең қимасының қарсыласу сәті мынадан кем болмауы қажет, см³,
W = 10a₁d² (T + r), (160)
ал инерция сәті – кемінде см⁴ кем болмауы

мұндағы а₁ — қабырға қаттылығы аралығының арақашықтығы, м;
 — белдікпен жалғаспаған қабырғаның көлденең қимасының ауданы, см²;
d, Т, r – осы Қағиданың 197-тармағымен қарастырылған деректер.
t – осы Қағиданың 197-тармағымен бекітілген түпкі қаптаманың қалыңдығы, см.
212. Килеваты бар кемелерде, мидель-шпангоут ауданындаы борттан 0,1255 қашықтықтағы флорлар биіктігі оның диаметральды жазықтығының жартысынан кем болмауы қажет.
213. Флордың килеваты бар кемелерде, қаңқалардың, борттан 0,055 қашықтықтан басталатын, борттық бос шпангоутпен жалғастыру үшін бортқа қалқымалы көтеруі болуы қажет.
Жалғастырылғаннан бастап флор шетінің жоғарғы сызық бортына дейін борт бойынша өлшенген бұл көтерудің биіктігі, борттық бос шпангоут қырының үш биіктігінен кем болмауы қажет.
Көрсетілген флорларды көтеру, қалыңдығы флор қалыңдығы сияқты болатын книц қолдану арқылы жүзеге асыру, сонымен бірге кництің еркін шетінде флор сияқты жолақ орнату немесе фланецті шегіндіру қажет.

§ 3. Екі түпті бөліктің түптік жинағы

214. Флорлар аралығының арақашықтығы, м, шпация еселі болуы және мынадан аспауы қажет:
жүктік люк шегіндегі құрғақ жүкті кемелер үшін – 1,8;
жолаушылар және құйма кемелер үшін – 2,4;
жүк люктері шегінен тыс құрғақ жүк тасуға арналған және басқа түрдегі кемелер үшін – 2 м.
215. Дон аралық кеңістіктің биіктігін, м, кеме ұзындығынан кем болмайтындай қабылдау керек:
120 м дейін қоса – 0,8;
120-дан жоғары - 0,9.
Негізделген жағдайларда дон аралық биіктіктің кіші кеңістігін қабылдауға рұқсат етіледі, сонымен бірге оларды куәландыру, қызмет ету және жөндеу үшін бөліктерге кіру мүмкін болмағандықтан конструкцияны қажетті сенімділікпен қамтамасыз ету бойынша шаралар Кеме қатынасы тіркелімімен келісілу қажет.
216. Екі есе түпті бөліктегі барлық кемелерде үздіксіз орташа және қажет болған жағдайда бүйір жақтық кильсондар орнатылу қажет.
Кильсон арлығының, сондай-ақ кильсон және борт немесе бойлық аралық аралығының арақашықтығы 3 м жоғары болмауы қажет. Кильсондар алдыңғы және артқы жағынан әрі қарай созылуы мүмкін.
217. Флордың ең аз табақша қалыңдығы осы Қағиданың 47-қосымшасының 5-тармағы 1), 2) тармақшасы талабына сәйкес келуі қажет.
218. Жинақтың көлденең жүйесі кезінде, егер флорлар әрбір шпацияда орналаспаса, олардың аралығында бракетті флорлар орналасуы қажет.
219. Бракетті флорлар, кильсонның және қаңқалардың бракетіне жалғасқан (бойлық аралықтарда), жоғарғы және төменгі үздіксіз белдемдерден тұруы қажет.
220. Бракет жиектерінде белдем немесе жазылған фланцтар болуы;
бракет қалыңдығы флорлар қалыңдығынан кем болмауы қажет.
221. Бракетті флорлардың төменгі және жоғарғы белдем ұштарын ұзына бойы және сәйкес белдем қырының екі есе биіктігінен жоғары бракеттер жабу қажет (осы Қағиданың 50-қосымшасы).
222. Екі жақтың тік енінің және қаңқаның бракет ені, дон аралық кеңістік биіктігінен 0,5 кем болмауы;
кильсонның бракет ені дон аралық кеңістік биіктігінен 0,3 кем болмауы қажет.
Кильсондарға кесуге арналған бракетті флорлардың белдемдерін қолдануға рұқсат етіледі. Мұндай жағдайда кильсондардың әрбір жағынан ені дон аралық кеңістік биіктігінен 0,3 кем емес бракеттер орнату қажет.
223. Бракет арлығында, бракетті флордың жоғарғы және төменгі белдемдерін жалғастырушы және бракетті флор белдемінің арлығына тең бөлетін кергіш орнатуға рұқсат етіледі.
Кергіштің көлденең қима ауданы бракетті флор белдемдерінің ең аз көлденең қима ауданынан кем болмайтындай болу қажет.
224. Белдікпен жалғасқан бракетті флордың төменгі белдемінің көлденең қимасының қарсыласу сәті см³,

кем болмауы,
белдікпен жалғасқан бракетті флордың жоғарғы белдемінің көлденең қимасының қарсыласу сәті см³,

кем болмауы, ал жүк кемелері үшін

кем болмауы қажет.
Бұл формулаларда:
К 0—мыналарға тең деп қабылданатын коэффициент:
кергі болмаған жағдайда – 1;
кергі болған жағдайда – 0,6;
с1 — бракеттің ішкі шеттері арлығының едәуір қашықтығы,м;
Н_с —қарастырылып жатқан қимадағы борт биіктігі,м;
р_н — осы Қағиданың 50-тармағы 4) тармақшасына сәйкес анықталатын екінші түп төсенішіні жүк қысымы, кПа;
а — осы Қағиданың 209-тармағында қарастырылған деректер;
Т,r— осы Қағиданың 208-тармағымен қарастырылған деректер.
225. Түп жинағының бойлық жүйесі кезіндегі белдікпен жалғасқан түптің бойлық қабырға қаттылығының көлденең қимасының қарсыласу сәті мынадан кем болмауы, см³,

ал инерция сәті-кемінде см⁴:

Белдікпен жалғасқан екінші түптің бойлық қабырға қаттылығының көлденең қимасының қарсыласу сәті кем болмауы қажет, см³

ал жүк тасуға арналған кемелер үшін, осыдан басқа,

кем болмауы қажет.
Осы формулаларда
К₀, Н_с, р_н, - Т, r — осы Қағиданың 224-тармағында қарастырылған деректер.
а_1, ѓ - Т, r – осы Қағиданың 211-тармағында қарастырылған деректер.
d, Т, r - Т, r – осы Қағиданың 207, 208-тармақтарында қарастырылған деректер.
t - Т, r – осы Қағиданың 209-тармағында қарастырылған деректер.
226. Түптің бойлық қабырға қаттылығы және екінші түп аралығында орнатылған кергіш қимасының ауданы, жалғанатын белдемдердің ең аз ауданынан кем болмауы қажет.
227. Жүкті грейфермен тиеу және түсірумен тиелетін жүкті тасымалдауға арналған кемелердегі бракетті флорлардың жоғарғы белдемінің көлденең қимасының W1, см³, және жүк люгінің шегінде белдікпен жалғасқан екінші түптің бойлық қабырға қаттылығының W2, см³, қарсыласу сәті кем болмауы қажет
W₁ = 91kac₁, (169)
мұндағы а, с₁ Т, r – осы Қағиданың 224-тармағында қарастырылған деректер;
W₂ = 91kа₁d, (170)
мұндағы а₁, d – осы Қағиданың 225-тармағында қарастырылған деректер;
k — мыналарға тең деп қабылданған коэффициент:
жүк көтерімділігі 50 кН крандар үшін – 0,5;
жүк көтерімділігі 100 және 160 кН крандар үшін – 1,0;
жүк көтерімділігі 200 кН крандар үшін – 1.5.
Осы Қағиданың 223-тармағына сәйкес кергіштерді орнату кезінде W₁ және W₂ мәндерін 30 %-ға кемітуге болады.
228. Егер екі есе түп ішкі бортта аяқталса, ішкі борттың борт аралық кеңістігіндегі флор биіктігі екі есе түптің биіктігіне теңестіріледі.
Флор белдігінің жазықтығында орналасқан фестонды немесе сүйелген книц көмегімен осы флордың екінші түп төсенішінен еркін белдікке қалқып өтуін қамтамасыз ету қажет.
Фестонды кництің ені немесе текшенің және сүйелген кництің қосынды ені оларды ішкі бортқа жалғау жерінде флор аралығның қашықтығы 0,25 кем болмау қажет.
Книц қалыңдығын екінші түптің қалыңдығына тең деп қабылдайды. Екінші түп төсенішімен жүкті грейфермен тиеу және түсіру шарты бойынша қалыңдатылғанмен салыстырғанда книц қалыңдығын 2 мм төмендетуге рұқсат етіледі.
229. Сыртқы бортқа дейін жететін түптің және екінші түп жинағының бойлық жүйесі кезінде, флор аралығының учаскесіндегі әрбір шпангоут жазығында түптің және екінші түптің жақын жердегі бойлық белдеміне дейін жететін, қаңқа бракеттерін орналастыру қажет.
Бракет қалыңдығы флор қалыңдығымен тең қабылданады.

§ 4. Борттық жинақ

230. Борттық жинақ жүйесі алмасатын рамалық және бос шпангоутпен көлденең болуы қажет.
Негізделген жағдайларда бір ізді көлденең немесе рамалық шпангоуттарды қолданумен борттық жинақтың бойлық жүйесін, сондай-ақ құрамдастырылған жүйені қолдануға рұқсат етіледі (борттың жоғарғы және төменгі аудандарында бойлық және орташа аудандарда көлденең).
231. Рамалық шпангоуттар флор жазықтықтарында орнатылу қажет.
Олардың арақашықтығы флорлар үшін регламенттелген мәннен аспау қажет.
232. Екі есе түпсіз қималардағы рамалық шпангоут дуалдарының биіктігі флордың 0,65 биіктігінен кем болмауы;
екі есе түпсіз бөліктерде рамалық шпангоуттың еркін белдігі флордың еркін белдігінің қима ауданынан 0,65 кем болмайтын көлденең қима ауданы болуы қажет.
233. Белдікпен жалғасқан рамалық шпангоуттың көлденең қимасының қарсыласу сәті кем болмауы қажет
W = 10kH_cd, (171)
мұндағы k — формула бойынша анықталған коэффициент:
құйма кемелерінен басқа, барлық түрдегі кемелер үшін,

құйма кемелері үшін

Н_с —қарастырылып жатқан қимадағы борт биіктігі, м;
d — рамалық шпангоут аралығының арақышықтығы,м.
234. Белдікпен жалғасқан бос шпангоуттың көлденең қимасының қарсыласу сәті см³, кем болмауы қажет
W = 12kla, (174)
мұндағы к — осы Қағиданың 233-тармағымен бекітілген коэффициент;
l — түп және борттық стрингер аралығының (екінші түп төсенішімен), борттық стрингерлер аралығының немесе борттық стрингер және палуба аралығының борт бойынша өлшенген үлкен арақышықтығы, м;
— шпация, м.
235. Борттық жиынтықтың біртектілік көлденең жүйесі кезінде шпангоуттың жалғанған белдігі көлденең қима кедергісінен аз болмауы қажет, см³;
W = 14 kН_са, (175)
мұндағы к — осы Қағиданың 233-тармағымен бекітілген коэффициент.
236. Шпангоут ұштарында бимстер және қаңқалық кництер орнатылуы қажет.
Бос шпангоуттың қаңқалық кницасы немесе борттық жинақтың бірізді көлденең жүйесінде қаңқалар домалақтап жабылуы;
қаңқалық кництің биіктігі шпангоут оның қырының екі есесіне тең ұзындықта кницаны жабатындай болуы қажет.
Егер бос түптік шпангоуттардың көлденең қимасының қарсыласу сәті бос шпангоуттарға арналған талаптардан кем болмаса, онда түптік шпангоуттарды жоғары қарай қаңқалық кницті орнатпай қаңқа және борт бойынша жалғастыруға рұқсат етеді.
237. Екі түпті және бір бортты кемелерде рамалық және бос шпангоуттарды өлшемі осы Қағиданың 146-тармағы талабына сәйкес келетін книц көмегі арқылы екінші түпте аяқтау керек.
Белдем дуалының жазықтығында орналасқан кницты, текше жазықтығында орналасқан қосымша қойылған немесе фестонды кницпен ауыстыруға рұқсат етіледі.
Қосымша қойылған кництің және текшенің ені немесе фестонды кництің ені текшенің үш енінен кем болмауы қажет. Жазықтықта бұл кництерге екінші түп төсенішінде «қатты нүктелерді» жоятын қабырға қаттылығын немесе бракеттер орнату керек.
238. Белдікпен жалғасқан бойлық қабырға қаттылығының көлденең қимасының қарсыласу сәті, см³, кем болмау қажет
W = 6kd², (176)
мұндағы к және d осы Қағиданың 233-тармағына сәйкес қабылданады.
239. 2 м асатын борт биіктігінде Н_с бір борттық стрингер орнату қажет; биіктігі 4 м және одан жоғары борттарда екеуден жоғары стрингерлер орнату қажет.
Борт биіктігі 2 м асатын кемелерде, төменгі брус деңгейіндегі екі сүйелмелі борттық стрингер орнату ұсынылады. Егер кемеде сүйелген тілме қолданылса, борттық стрингерді орнату міндетті.
Борттық стрингер өлшемі рамалық шпангоутке немесе бірізді көлденең жинақ жүйесі кезіндегі борттық шпангоуттарға арналған талаптар өлшемініен кем болмауы қажет.
240. Борттың көлденең жинақ жүйесі кезінде эквивалентті брустың есепті жоғарғы белдік ауданын ұлғайту мақсатында ширстрек және «ус» аяқталатын ішкі борттың жоғарғы бөлігінде бос шпангоуттар үшін қолданылатын қырынан кесуге арналған бойлық қабырға қаттылығын орнатуға рұқсат етіледі.
Қабырға қаптама және биіктік қалыңдығына тең, 10 жоғары қалыңдыққа тең тілімше қалыңдығынан орындалады. Қабырға ұшының және шпангоут аралығының арақашықтығы 30 мм аспауы қажет.
Эквивалентті брусқа кесуге арналған бойлық қабырға қаттылығы қосылмайды, бірақ олардың жалғасқан белдіктері ғана ескеріледі.
241. Ішкі борт қаптамасы егер ол екінші түп төсенішінде аяқталса, қосымша кильсон түрінде дон аралық жазықтықта жалғасы болу немесе түптік қаптамаға дейін жеткізілу қажет.
Көлденең сияқты ішкі борттың бойлық жинақ жүйесі рұқсат етіледі. Рамалық және бос жинақтың өлшемі, мұздық нығайтуды ескермей сыртқы бортқа арналған талаптар өлшемінен кем болмау қажет.
242. Екі бортты кемелерде сыртқы және ішкі борттардың бір деңгейде орналасатын стрингерінің орнына платформалар, ал рамалық жинақ белдемінің орнына - диафрагма орнатуға болады. Платформа және диафрагма қалыңдығы осы Қағиданың 158-тармақ талабына сәйкес тағайындалу қажет, ал балласт астындағы борт аралық кеңістікті қолдану кезінде – 197-тармағын ескеріп.
Екі есе борттың барлық ауданнына кіруге рұқсат болу үшін, өлшемі осы Қағиданың 165-тармағында бекітілгенге сәйкес тағайындалатын лаздарға арналған тіліктер қарастырылу тиіс.
Платформалар және диафрагмалар осы Қағиданың 157 және 167-тармақтарына сәйкес қабырға қаттылығымен нығайтылу қажет.
Кеме қатынасы тіркелімнің келісіміміен оларды қосымша нығайту жағдайында диафрагмалардағы тіліктерді ұлғайтуға рұқсат етіледі.
243. Сыртқы және ішкі борттардың рамалық жинақ белдемінің талап етілген қарсыласу сәті бір платформа болғанда -30% және екі платформа болған жағдайда 50% төмендетілуі мүмкін.
Қарсыласу сәттерін ұқсас төмендетулер бір және екі кергіштер орнатқанда рұқсат етіледі. Сонымен бірге кергіштің ең аз қима ауданы F, см², кем болмауы қажет
F = 0,22dH², (177)
ал, кергінің қима ауданының ең аз инерция сәті I, см⁴, кем емес
I = 0,25 H²dl², (178)
мұндағы Н — борт биіктігі, м;
d — рамалық шпация, м;
l — кергіш аралығының ұзындығы, м.

§ 5. Палубалық жинақ

244. Рамалық бимстерді әрбір рамалық шпангоуттың жазықтығында орналыстыру керек, сондай-ақ жүк люктерінің көлденең комингс жазықтықтарында, машиналы-бу қазандығы шахтасында және палубалық механизмге және құрылғыға нығайтылған орындарда.
245. Белдікпен жалғасқан бимстың көлденең қимасының қарсыласу сәті, см³, кем болмауы қажет
1) жүкті орналастыруға арналған, палу аумақтары үшін,

мұндағы k₀ - мыналарға тең коэффициент:
егер жүкті тиеу және түсіру грейфермен қарастырылмағанда, бос бимстер үшін – 4;
бос жартылай бимстер үшін – 5;
рамалық бимстер үшін – 7;
екі есесіз бортсыз кемелердегі рамалық жартылай бимстер үшін – 28;
k₁ - мыналарға тең коэффициенттер:
бос бимстер және жартылай бимстер үшін – 1;
рамалық бимстер үшін осы Қағиданың 48-қосымшасына сәйкес, «кильсон» сөзін «карлингс» деп ауыстыру керек;
k 2 - мыналарға тең коэффициент:
бос бимстер және жартылай бимстер үшін – 1;
рамалық бимстер үшін осы Қағиданың 49-қосымшасына сәйкес, «флор» сөзін «бимс» деп оқу керек;
d - бос бимстер және жартылай бимстер үшін – шпация; рамалық бимстер және жартылай бимстер үшін – көршілес рамалық бимстер немесе жартылай бимстер аралығының арақашықтығы,м;
В 1 - едәуір арақышқтық, м:
рамалық бимстер үшін – борт аралығы немесе борт және бойлық қалқа аралығы (кергі фермамен), қалқалар аралығы (кергі фермалармен);
бос бимстер үшін – карлингс арасында немесе карлингс және бойлық аралық арасында (бортпен). Рамалық бимстер үшін В1 мәні үш немесе төрт бойлық аралықтарда В/3 кем емес және бес және одан да жоғары бойлық аралықтарда (кергі фермамен) В/4 мәнінен кем қабылданбайды;
р - формула бойынша анықталған, жүктің есепті қысымы, кПа,
p = 9,81 M/f, (180)
мұндағы М - осы жүк тиейтін палуб аумағындағы қабылдай алатын жүк ең көп көлемі,т;
 - осы жүк тиелетін палуб аумағының ауданы, м².
Корпуста борт және бойлық аралық арасында пиллерстер қатарын орнату кезінде және W мәні 20% төмендетілуі мүмкін.
Пиллерс арасындағы арақашықтық флор аралығының екі еселенеген арақашықтығынан кем болмауы;
Р қысымы осы Қағиданың 46-тармағына сәйкес анықталған жүк қысымынан кем болмауы қажет.
Рамалық бимстер үшін W мәні, егер жүкті тиеу және түсіру грейфермен қарастырылса, осы тармақтың 5) тармақшасында анықталғаннан кем болмау қажет;
2) жүк қималары ауданындағы құйма кемелердің палуба учаскесі үшін

мұндағы kо, k1, k2 – осы тармақтың 1) тармақшасыда бекітілген коэффициенттер;
3) құймалардан басқа, палуба учаскелерінің жүк орналастыруға арналған барлық ашық кемелер үшін,

мұндағы kо — мыналарға тең, коэффициент:
«О» және «М» сыныпты кемелердің бос бимстері үшін -5,5;
«Р» және «Л» сыныпты кемелердің бос бимстері үшін – 3,7;
«О» және «М» сыныпты кемелердің жартылай бос бимстері үшін – 7,5;
«Р» және «Л» сыныпты кемелердің жартылай бос бимстері үшін – 5;
«О» және «М» сыныпты кемелердің рамалық бимстері үшін – 11;
«Р»және «Л» сыныпты кемердің рамалық бимстері үшін-7,2;
«О» және «М» сыныпты кемелердің рамалық жартылай бимстері үшін – 42;
«Р» және «Л» сыныпты кемелердің рамалық жартылай бимстері үшін – 28;
мұндағы k₁, k₂, d, B₁ – осы тармақтың 1) тармақшасында қарастырылған деректер.
Жүктеме пиллерстер, дуал қондырмалары, қоршаулар және т.б арқылы жоғары орналасқан палубтан берілетін палуба учаскелері үшін, осы Қағиданың 182-формуласы бойынша анықталған рамалық бимстің көлденең қимасының қарсыласу сәті т = (n+1) коэффициентініе көбейтілу қажет, мұндағы п — осы тармақтың 4) тармақшасы қоспағандағы жоғары орналасқан палубалар саны. Сонымен бірге В1 мәні бимсті ұстап тұратын, бойлық пиллерс қатары арасының немесе бойлық аралық арасының және бойлық аралық (борттық) аралығы арақашықтығының үлкені қабылдануы қажет;
4) жолаушыларға және экипажды орналастыруға арналған палуба корпусының, қондырманың және рубканың жабық учаскелері үшін

мұндағы ко — мыналарға тең коэффициент:
бос бимстер үшін — 1,85;
жартылай бос бимстер үшін — 2,5;
рамалық бимстер үшін — 3,6;
екі есе бортсыз кемелердегі жартылай бимстердің рамалары үшін-14;
k₁, k₂, d, B₁ – осы тармақтың 1) тармақшасында қарастырылған деректер.
Жүк қоюға және жолаушылар кіруіне арналмаған жоғарғы палубалардың қондырма сы мен рубкалары үшін қарсыласудың ең аз сәті осы Қағиданың 183-формуласы бойынша есептеулермен салыстырғанда 30 % төмендетілуі мүмкін;
5) егер грейферлармен жүкті тиеу және түсіру қарастырылғандағы, кеме-алаңдардың бос бимстері үшін
W = 115 kас₁, (184)
мұндағы W —осы Қағиданың 224-тармағында қарастырылған деректер;
k – осы Қағиданың 227-тармағында қарастырылған деректер.
6) рамалық бимстердің өлшемдері L_n/B\ <0,7 болғанда, осы Қағиданың 250-тармағына сәйкес анықталатын карлингстер өлшемдеріне тең деп қабылдау керек.
Мұндағы L_n - көлденең аралықтары мен көлбеу фермалар арасындағы арақашықтық.
246. Рамалық бимс дуалының немесе рамалық жартылай бимстің биіктігі палубаның рамалық шпангоут дуалы биіктігінің 2/3 кем қабылдамау қажет.
Көлденең қима ауданы палубаның рамалық шпангоуттың еркін белдігінің көлденең қима ауданынан 0,75 кем болмауы қажет.
247. Белдікпен жалғасқан рамалық бимстің көлденең қимасыныңы инерция сәті,см⁴, мынадан кем болмауы қажет;
I = 3B₁W. (185)
бос бимстің немесе жартылай бос бимстің инерция сәті см⁴, осы Қағиданың 159-формуласы бойынша анықталатын мәннен кем болмауы қажет, мұндағы:
с - карлингс арасының немесе карлингс және бойлық аралық (бортпен) арасының едәуір арақашықтығы, м;
t - палубалардың төсеніш қалыңдығы, см.
248. Белдікпен жалғасқан бойлық палуба астындағы қабырға қаттылығының көлденең қимасының қарсыласу сәті, см³, кем болмауы қажет:
1) жүкті тиеу және жүкті түсіру грейфермен қарастырылмайтын, жүкті орналастыруға арналған палубалар алаңдары үшін
W = a₁d² p, (186)
мұндағы а₁ - қабырға қаттылығы аралығының арақашықтығы, м;
d – рамалық бимстер аралығының арақашықтығы, м;
р - осы Қағиданың 245-тармағы 1) тармақшасына қарастырылған деректер;
2) егер жүкті тиеу және түсіру грейфермен қарастырылғандағы кеме – алаңдарының палубалары үшін
W = 115kа₁d, (187)
мұндағы а₁, d – осы тармақтың 1) тармақшасына сәйкес анықталады;
к — осы Қағиданың 227-тармағында қарастырылған деректер.
3) жүк танкілері ауданындағы құйма кемелердің палубаларының учаскелері үшін
W = 11,5а₁d², (188)
4) жүкті орналастыруға арналмаған, «О» және «М» класты құймадан басқа барлық түрдегі кемелердің, ашық палуба аумақтары үшін
ортаңғы бөлігінде
= 15a₁d², (189)
ұшындағы
W = 7,5a₁d², (190)
ортаңғы бөліктегі «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін
W = 10a₁d², (191)
ұшындағы
W = 5a₁d², (192)
5) жолаушыларды және экипажды орналастыруға арналған ортаңғы бөліктегі барлық түрдегі кемелер корпустарының жабық палубалары үшін
W = 5a₁d², (193)
ұшындағы
W = 2,5a₁d², (194)
6) жалпы иілгішке қатыспайтын, жолаушыларға және экипажды орналастыруға арналған қондырманың палуба учаскелері үшін,
W = 2,5a₁d², (195)
Жүктерді орналастыруға және жолаушылар кіруге арналмаған, қондырма және рубканың жоғарғы палубаларға арналған мәні W осы Қағиданың 195 формуласы бойынша есептелгенмен салыстырғанда 30% төмендетілуі мүмкін.
249. Белдікпен жалғасқан бойлық палуба астындағы қабырғаның көлденең қима ауданының инерция сәті мыналардан кем болмауы қажет, см⁴,
i = 0,0127R_eH (f + 100a₁t)d², (196)
мұндағы R_eH - материал ағымдылығының шегі, МПа;
f - белдікпен жалғаспаған палуба астындағы қабырғаның көлденең қима ауданы, см²
t - палубалық төсеніш қалыңдығы, см;
а₁, d – осы Қағиданың 248-тармағында қарастырылған деректер.
250. L_n/B\ > 0,7 кезіндегі карлингстер өлшемі, рамалық бимске талап етілетін өлшемнен кем болмауы;
L_п/B₁ < 0,7 кезіндегі карлингстер қимасының көлденең қарсыласуы W, см³ аз болмауы қажет:
1) жүкті орналастыруға арналған, палуба учаскелері үшін

k₁ – карлингсті қолдайтын бір рамалық бимс кезіндегі 1-ге тең коэффициент, үш және одан да жоғары бимстерде k₁ осы Қағиданың 51-қосымшасына анықталады;
k₂ – осы Қағиданың 52-қосымшасына сәйкес анықталатын коэффицент;
b - карлингспен тікелей қолданатын, палубалар ауданының орташа қалыңдығы, м;
l_к - көлденең қалқалар аралығымен, көлденең пиллерс қатары немесе көлденең аралық және көлденең пиллерс қатары аралығымен өлшенген, арақашықтықтың үлкеніне тең қабылданатын, карлингс аралығының ұзындығы,м;
р - осы Қағиданың 245-тармағы 1) тармақшасында қарастырылған деректер;
L_п - көлденең аралық және көлбеу фермалар аралығының арақашықтығы, м.
2) жүк бөліктері ауданындағы құйма кемелердің палуба аудандары, сондай-ақ палуба аумағындағы жүктерді орналастыруға арналмаған ашық барлық түрдегі кемелер үшін

3) жүктерді орналастыруға және жолаушылар кіруге арналмаған қондырма және рубкалардың палуба учаскелері үшін

251. Карлингстерді, әдетте, кильсонмен бір жазықтықта орнату қажет.
252. Палубадағы тілік ені осы жердегі кеме енінің В 0,70 асып кетпеуі қажет.
Арнайы іс-шараларды жүзеге асыратын кезде (көлденең жинақтың қаттылығын ұлғайту, жартылай қалқалармен екі есе бортты орнату, тілік ұзындықтарын азайту және с.с.) тілікті 0,855 ұлғайтуға рұқсат етіледі.
253. Люктер енінің тілігі 0,705 жоғары болған кезде люктердің бойлық комингстері барлық трюм ұзындығы бойынша үздіксіз және комингстің екі есе биіктігінен кем болмайтын кницамен аяқталу қажет. Әрбір люктің ұзындығында орнатылған, бойлық комингстерді оның көлденең комингспен қалыпты жанасуы болмағанда ұзындығы екі есе комингс биіктігінен кем болмайтын кницамен аяқтау қажет.
Әрбір люктің ұзындығында орнатылған, бойлық комингстерді люктің тілік нысаны бойынша көлденең комингстермен қалыпты жанастыру ұсынылады. Бойлық комингсті көлденеңмен қалыпты жанастыруды еркін белдікпен палубаның көлденең кница жазықтығында орнатумен орындауға рұқсат етіледі.
254. Комингс дуалдары карлингс дуалдарымен бірге бір жазықтықта болу қажет.
255. Үшкір тігістерді және тіліктерді өлшемдері осы Қағиданың 53 және 54-қосымшаларында көрсетілген аудандардағы кеменің ортаңғы бөлігінде орналасқан люктердің бұрыштарында орнатуға рұқсат етілмейді, мұндағы г - осы Қағиданың 161-тармағына сәйкес люк бұрышының домалақтау радиусы, Ь_о – люк ені.
Шетінде орналасқан люктердің бұрышы ауданындағы өлшемдер Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен азайтылуы мүмкін.
256. Рамалық бимстің жазықтығында комингс дуалдарында тік бракеттер орнатылу қажет.
Палуба бойынша бракет ені, қайсысы кіші екеніне қарап, бірақ комингс текшесінің енінен кем болмайтындай рамалық бимс биіктігінен немесе комингс биіктігінің жартысынан кем болмауы;
бракеттердің жоғарғы жиегі комингс текшесіне пісірілуі;
бракеттердің бос жиегін нығайтушы ұзынша қиық немесе фланцтар комингс текшесіне жетпей «ус» аяқталуы, ал палубтарда «ус» аяқталуы немесе кеңіп және төсенішке пісірілуі мүмкін, сонымен бірге төсеніштің кері жағынан «қатты нүктелерді» жоятын қабырға қаттылығы және бракеттер орнатылуы қажет.
257. Комингстің жоғарғы жиектері комингстердің табақшаларының тұрақтылығын жеткілікті қамтамасыз ететін, ұзынша қиықпен немесе қырмен күшейтілу қажет.
Егер комингс дуалының биіктігінің оның қалыңдығына деген қатынасы 40 асса, онда комингстың дуалы сондай-ақ осы Қағиданың 157-тармағы 2) тармақшасына сәйкес көлденең қабырғамен нығайтылу қажет.
258. Жүкке арналған люктердің комингстерінің табақшаларын рамалық бимстер жиегінің төменгі деңгейіне дейін жеткізу керек, ал комингстің төменгі жиегінде комингстің 8-12 қалыңдығын қабылдайтындай енімен майысқан фланец болуы керек.
259. Есепті палубалардағы жалғыз тіліктер, борттан кеменің ортыңғы бөлігіндегі жүкке арналған люктердің тілігіне дейін орналасқан мүмкіндігінше кіші өлшемді болуы және жүкке арналған люктердің бұрышынан және машиналық үй-жай шахталарынан, сондай-ақ аралық қондырмасы ұштарынан едәуір алыс орналасуы қажет.
Егер тілік ені (диаметр) палубалық табақшаның 20 қалыңдығынан немесе осы Қағиданың 10-қосымшасына сәйкес палубаның үздіксіз учаскесінің 0,55 енінен жоғары болса, онда тілік палубаның тілікпен беріктілік көрсеткіші кіші шамада, бірақ осындай тіліксіз палубалардан төмен болмайтындай нығайтылуы қажет.

§ 6. Өткізбейтін аралықтар

260. Берік өткізбейтін көлденең аралықтардың санын және орналасуын кеменің сыныбы, түрі және міндетіне байланысты анықтайды.
Осы Қағиданың 13-бөліміне сәйкес суға батпауды қамтамасыз ету, көлденең аралықтардың және жартылай аралықтардың санын және өткізбейтіні талап етілетін кемелерде, тиісті суға батпайтындық есебімен негізделу қажет.
261. Барлық кемелерде форпиктік және ахтерпиктік көлденең өткізбейтін аралықтар болу қажет.
Форпиковті аралықтардың алдыңғы жағанан перпендикулярынан артқы жағына корпус енінің жартысынан кем болмайтындай орналасу қажет. Ені 14 м жоғары кемелер үшін Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша форпик ұзындығын кемітуге рұқсат етіледі.
262. Итерумен кез келген ұшына тізбектелуге бейім, итеруші кемелер үшін екі пиктік көлденең аралықтар форпиковтіге ұсынылатын талаптарды қанағаттандару қажет.
263. Өздігінен жүретін кемелердің, машиналық бөлімшені шектейтін, өткізбеуші көлденең аралықтардың болуы қажет.
264. Барлық өткізбеуші көлденең аралықтар түптен су үсті бортының палубаларына қарай жүруі қажет.
265. Форпик және ахтерпикті аралықтарда есіктерді және лаздарды орналастыруға рұқсат етілмейді.
Егер берік көлденең өткізбеуші аралықтарға есіктер және лаздар орнатса, онда олар өткізбейтін және екі жағынан жабылатын, ал суға батпаушылық талап етілетін кемелерде – бұдан басқа басты палубадан жабылатын болу қажет.
266. Өткізбейтін аралықтар арқылы өтетін барлық құбырлар, кабельдер, штуртросты және білікше өткізгіштер үшін қозғалғыш бөліктерді аралықтардың өткізбеуін қамтамасыз ететін тығыздаманы немесе басқа құрылымдарды қолдану арқылы көлденең стакандарға салынады.
267. Құрғақ жүк тасуға арналған кемелерде өткізбейтін көлденең аралықтардың ең аз саны, форпиковті және ахтерпиковті қоса кеменің:
1) 20 – 60 м - 3;
2) 61 – 80 м - 4;
3) 81 – 100 м — 5;
4) 101 м жоғары ұзындығында — 6 болу қажет.
268. Екі түпті және екі бортты кемелерде көлденең аралықтарды жүк трюмі шегінде орналастырмауға болады.
Мұндай жағдайда борт арасындағы өткізбейтін жартылай қалқаларды (диафрагмалар) 15 шпациядан кейін кем болмайтындай болып орналдастырады.
Жартылай қалқалардың қалыңдығы осы Қағиданың 245-тармаққа сәйкес анықталады, ал олардың жиынтығы 271, 272, 274, 275-тармақтарының талаптарына жауап береді.
Әрбір екінші борт аралық жартылай аралықтарды өткізбейтін етіп орындауға рұқсат етіледі.
269. Кеме-алаңдарында ең аз дегенде ДП бір қалқа және көлбеу фермалар немесе аралықтыраның арқашықтығы 2,5 м аспайтын пиллерстер қатары орнатылу қажет. Пиллерстер аралығының арқашықтығы екі еселенген флорлар арлығының арқашықтығынан аспауы қажет.
Ұзындығы 50 м кем кемелерде Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен ДП-дағы бойлық аралықтың орнына көлбеу ферма орналасуы мүмкін.
Осы Қағиданың 267-тармағында қарастырылған көлденең аралықтан басқа бұл кемелерде көлденең қиғаш орнаталған ферма бекітілуі қажет.
Бойынша көлденең аралықтардан басқа бұл кемелерде көлденең көлбеу фермалар орналасуы қажет. Көлденең көлбеу фермалар аралығының немесе көлденең көлбеу фермалар мен аралықтар аралығының арақашықтығы биіктігі 2,5 м кемелер үшін 12 шпация, 2,5 м жоғары болса 18 шпациядан аспауы қажет.
270. Өткізбейтін аралықтар жазық немесе кеңірдектелген болуы;
өткізбейтін аралықтар қаптамасының ең аз қалыңдығы осы Қағидаға 47-қосымшадағы суретте көрсетілгеннен кем болмауы қажет.
271. Жазық аралықтар жиынтықпен нығайтылуы қажет.
Кильсондар және карлингстер жазықтығында орналасқан көлденең аралықтардың тіреуі рамалық болуы қажет.
Егер кильсондар және карлингстер бір тік жазықтықта орналаспаған жағдайда, жақын жердегі қайраңға жететін және осы Қағиданың 27-қосымшасындағы в) суретке сәйкес бос тіреулер арқылы өтетін, ал көлденең қабырғаларда – ұзындығы рамалық тіреудің 1,5 биіктігінен кем болмайтын кницамен аяқталатын және қабырға қаттылығына дейін жететін ішінара рамалық тіреулер орнатуға болады.
Бойлық аралықтардың рамалық және бос тіреулерін рамалық және бос борттық шпангоуттың жазықтығына сәйкес орнату керек.
Белдікпен жалғасқан тік рамалық тіреудің көлденең қимасының қарсыласу сәті, мұзсыз нығайтуларын және осы Қағиданың 38-қосымшасын ескермей талап етілген белдікпен жалғасқан рамалық борттық шпангоуттың көлденең қимасының қарсыласу сәтінен кем болмауы қажет.
272. Борттық стрингерлер болған кезде олардың жазықтығындағы аралықтарда қайраң орнатылу қажет.
Белдікпен жалғасқан қайраңның көлденең қимасының қарсыласу сәті, талап етілген борттық стрингердің көлденең қимасының қарсыласу сәтінен кем болмау қажет.
273. Форпиковті қалқалардағы бос тіреулерді бір-бірінен 0,6 м жоғары емес қашықтықта орналастырылады.
Басқа қалқаларда бом тіреулер аралығының арақашықтығы 0,75 м аспауы қажет.
Палубаның және түптің бойлық жиынтық жүйесі кезінде көлденең қалқалардың бос тіреулері палубаның бойлық қабырға қаттылығы және түп жазықтығында орналастыру және оларға кницамен бекітілу қажет.
274. Өткізбейтін аралықтар үшін белдікпен жалғасқан бос тік тіреудің көлденең қимасының қарсыласу сәті белдікпен жалғасқан бос шпангоуттың көлденең қимасының қарсыласу сәтіне талап етілгеннен кем болмауы қажет.
275. Өткізбейтін аралықтардың көлденең қабырға қаттылығы аралығының арақашықтығы 550 мм тең деп қабылдау ұсынылады. Белдікпен жалғасқан бұл қабырғалардың көлденең қимасының қарсыласу сәті осы Қағиданың 176-формуласымен талап етілгеннен кем болмау қажет. Сонымен бірге d, м, мәнітік рамалық тіреу аралығының қашықтығына тең деп қабылдануы қажет.
276. Бойлық аралықтар үшін белдікпен жалғасқан жоғары көлденең қабырғасының көлденең қимасының қарсыласу сәті палуба үшін осы Қағиданың 249-тармағына сәйкес талап етілгеннен кем болмауы қажет.
277. Кеңірдектенген аралықтардың құрылымының мынадай нұсқауларын сақтай отырып орындайды:
1) корпустың кеңірдектенген көлденең аралықтары бірыңғай өткізбейтін флорларға немесе тікелей түптік қаптамаға және екінші түп төсенішіне орнатылады.
Көлденең аралықтардың тік гофрларының тік сызықтары кильсондардың аралықтарына жанасатын дуал жазықтығымен бірігуі қажет.
Палубаның және түптің карлингстері, кильсондары, және бойлық қабырға қаттылығы гофрға кницаман бекітіледі;
2) гофрмен тік орналасқан аралықтар борттық стрингерлер жазықтығында орнатылған қайраңдармен нығайтылу қажет.
Гофрмен көлденең орналасқан аралықтар рамалық шпангоут немесе кильсон және карлингс жазықтығында орнатылған рамалық тіреулермен нығайтылу қажет;
3) аралықтардың гофрлары осы Қағиданың 274 және 275-тармақтардың талабынан кем болмайтын қарсыласу сәті болуы қажет;
4) гофрлардың көлденең қимасының қарсыласу сәті (осы Қағиданың 41-қосымшасы), см³ мынадай формулалар бойынша анықтауы қажет:
трапеция тәрізді гофрлар үшін
W = th (a + b/3); (200)
толқынды гофрлар үшін

мұндағы

5) гофр өлшемдері мынадай өзара қатынас болатындай түрде таңдалуы қажет:
трапеция тәрізді гофрлар үшін

толқынды гофрлар үшін
R/t < 65. (204)

§ 7. Пиллерстер және фермалар

278. Пиллерстің және көлбеудің көлденең қимасының ауданы м², мынадай формула бойынша анықталғаннан кем болмауы қажет
F = 98,lfm/(nR_eН), (205)
мұндағы f - пиллерспен қолданатын, қарастырылып жатқан аудандағы жүк люктерін қоса палубаның немесе платформаның ауданы, м²;
n - мәніне байланысты осы Қағиданың 55-қосымшасына сәйкес анықталған коэффициент

мұндағы - мыналар тең деп қабылданатын коэффициент:
құбыр қимасы үшін — 1;
екі қырлы тең бүйірлі бұрыштардан құралған төртбұрышты қорап тәрізді және крест түріндегі қима үшін - 0,61;
бір тең бүйірлі үшбұрыш түріндегі қырдың қимасы үшін – 0,44 деп қабылданатын коэффициент;
_т - мыналарға тең коэффициент

l - пиллерс ұзындығы, м;
R_еH - болат ағымдылығының шегі, МПа;
m — жүк орналастыруға арналған құрғақ жүк тиеуге арналған палубаға тең коэффициент,
m = M/f, (208)
мұндағы М - палубада мынадай ауданда орналасқан жүктің ең үлкен көлемі, т,
жүк орналастыруға арналмаған палу учаскелері үшін,
m = 0,5j, (209)
мұндағы j - пиллерспен қолданатын палуба саны;
құйма кемелердің жүк бөліктерінің палубалары үшін
m = 1,0. (210)
279. Пиллерстің немесе көлбеудің көлденең қимасының ең аз қарсыласу сәті, см⁴, мынадай формуламен есептелгеннен кем болмау қажет
I = ²F², (211)
мұндағы - осы Қағиданың 252-тармағына сәйкес анықталған коэффициент;
F - осы Қағиданың 278-тармағына сәйкес есептелген пиллерстің немесе көлбеудің көлденең қимасы.
280. Әртүрлі қырдан құралған пиллерстер 1 м жоғары емес кейін орналасқан жалғастырушы төсемдерде орнатылу қажет.
Жүк палубаларын және құйма кемелердің палубасын қолдайтын пиллерс ұштары түпкі және палубалық жиынтыққа төрт кницамен бекітілу қажет; басқа палубаларды қолдайтын книц ұштарын тек қана екі кницамен нығайтуға рұқсат етіледі.
Книц биіктігі пиллерстің көлденең қималарының екі есе биіктігінен кем болмау қажет.
281. Пиллерстерді флордың кильсонмен және карлингстің бимспен қиылысқан түйіндерінде орнату ұсынылады.
Кильсондар және флорлар дуалдарындағы пиллерс астындағы тіліктерге рұқсат етілмейді. Пиллерсті кильсонның флормен қиылыспаған түйінінде орнатқан кезде оның астында түп бойынша осы жердегі екі жағынан да жақын жердегі байланысқа жететін негізгі рамалық жиынтықтың өлшеміндегі байланыстар орнату қажет. Ұқсас құрылымдар пиллерсті рамалық палубалық жиынтықпен жалғастыру кезінде де болу қажет.
282. Пиллерс осінің өрнектелген жиынтығы жиынтықтың тік дуалдарымен сәйкес келуі;
өрнектелген жиынтықта орнатылатын құбырлы пиллерстер көлденең кництерге тірелуі қажет.
283. Қондырма және басты палуба бөлмелерінде пиллерс осьтерін біртіндеп тік орналастыру ұсынылады.
284. Көлденең және бойлық көлбеу фермдердің конструкциялары (осы Қағиданың 17-қосымшасы) пиллерстерге және көлбеулерге қатысты флорлар және бимстерге немесе кильсондар және карлингстерге сәйкес жасалу қажет.
285. Бойлық және көлденең көлбеу фермдердің белдігін құраушы бойлық және көлденең жиынтық (тиісті кильсондар, карлингстер және флорлар, бимстер) таңбалық қырдан болуы қажет.
286. Көлбеу ұштары бойынша көлбеу қиылысының түйіндерінде книц немесе бракеттер орналасу қажет.
Книц немесе бракет өлшемдері оларға қырдың екі есе биіктігіне тең көлбеу ұшын бекітетіндей қабылдайды. Книц қалыңдығы (бракет) сәйкес фермалар белдігінің дуал қалыңдығынан кем болмау қажет.
287. Бірнеше бірдей қырдан құралған көлбеулерде сызбасы осы Қағиданың 16-қосымшасы а) және б) сәйкес келетін фермдер үшін үштен кем емес жалғастырушы төсемдер болу және сызбасы осы Қағиданың 16-қосымшасы в) сәйкес келетін фермалар үшін екеуден кем емес жалғастырушы төсемдер болуы қажет.
288. Фермдер пиллерісін осы Қағиданың 279-283-тармақтар талабын сақтаумен дайындайды.

§ 8. Машиналық үй-жайдағы корпус жиынтығы

289. Бірыңғай флорларды әрбір шпангоутта орналастыру керек.
Рамалық шпангоут және бимс аралығының арақашықтығы үш шпациядан аспауы;
шпация кеменің ортаңғы бөлігінен үлкен болмауы;
түптік, борттық және палубалық байланыстар осы Қағиданың 206-259-тармақтарында бекітілген талаптарға жауап беруі және оның өлшемдері грейфермен жүкті тиеу және жүкті түсіруге қосымшаны ескермей кеменің ортаңғы бөлігіндегі тиісті байланысына талап етілетін өлшемнен кем болмауы;
машинналық бөлімнің байланыстары машиналық бөлімшеге жанасатын бөлік байланыстарымен тиісті конструктивті байлауы болуы қажет.
290. Флорлар және кильсондарды қайырылған ернектермен қолданылмайды.
291. Машиналық бөлімшедегі флорлар дуалының қалыңдығы талап етілетін кеменің ортаңғы бөлігіндегі флорлар дуалының қалыңдығынан 1 мм–ге кем болмауы қажет.
Құрғақ жүк тасуға арналған кемелер үшін ортаңғы бөлігіндегі флорлар дуалының қалыңдығын мұндай жағдайда грейфермен жүкті тиеу және жүкті түсіру шартынан оның ұлғаюын ескермей анықтайды.
292. Кильсондар саны және оның орналасуы машиналық іргетас және көршілес бөліктердегі кильсондардың орналасуымен келісуі;
басты қозғалтқыштардың іргетасындағы бойлық белдемдердің бірі кильсондармен бірігуі қажет.
Кильсондарды басты қозғалтқыштардың бойлық іргетастық белдемдерімен біріктіру мүмкін болмаған жағдайда бойлық іргетастық белдем жазықтығында көлденең аралықтардың тік рамалық тіреулерімен байланған машиналық бөлімшенің ұзына бойына (аралықтан аралыққа дейін) қосымша кильсондар орнату қажет.
Машиналық бөлімше кильсондарында флор өлшемінен кем емес өлшем болу қажет.

§ 9. Ұш жиынтығы

293. Борттың ұшындағы жиынтық жүйесі көлденең болуы;
жиынтық көлемдері кеменің ортаңғы бөлігіне талап етілетін өлшемдерден кем болмауы, сонымен бірге осы Қағиданың 294-296-тармақтар талабы сақталуы;
белдемдер аралығының арақашықтығы кеменің ортаңғы корпусына арналған мәннен кем болмауы қажет.
294. Алдыңғы жағының ұшының жиынтығы мынадай нұсқауларды сақтаумен орындайды:
1) алдыңғы жағының ұшында флорлар, 550 мм кем болмайтын әрбір көлденең шпацияда орналасу қажет.
Флорлар дуалының қалыңдығы кеменің ортаңғы бөлігіне талап етілетіннен 1 мм-ге жоғары болуы;
жабдықталмаған жағаға қарай алдыңғы жағымен байланушы кеме форпигіндегі флорлар дуалының қалыңдығы кеменің ортаңғы бөлігіндегі Қағидамен талап етілгеннен 2 мм жоғары болуы қажет.
Осы Қағиданың 308-тармағына сәйкес есептелген формуласы бойынша есептелген алдыңғы жағының ұшы шана тәрізді және қасық тәрізді нысандағы кемелер үшін белдікпен жалғасқан флорлардың көлденең қимасының қарсыласу сәті 1,5 есе ұлғайтылу қажет, сонымен бірге В₁ форпиковты аралықтарға жақын флор белдігінің деңгейінде анықталады. Сүйір тәрізді нысандағы кемелердің алдыңғы жағының ұшындағы флорлар биіктігі кеменің ортаңғы бөлігінің флорлар биіктігінен 80% кем болмау қажет;
2) орташа кильсон – штевнямен, ал транц болған жағдайда – транцтың диаметралды рамалық тіреуімен жалғасқан болу қажет.
Кильсон қырларының өлшемі флорлар өлшемінен кем болмау қажет;
3) рамалық шпангоут аралығының арақашықтығы екі шпациядан аспау қажет.
Рамалық және бос шпангоуттың көлденең қимасының қарсыласу сәті осы Қағиданың 171 және 174-формуласы талабымен салыстырғанда 25% ұлғайту қажет;
4) борттық стрингерлерді осы Қағиданың 339-тармағына сәйкес орнатылады.
Егер борттық стрингер форштевенде аяқталса, онда оны қалыңдығы стрингер қалыңдығына тең болатын брештукпен жалғастыру керек.
Брештук ұзындығы бір шпациядан кем болмауы;
брештуктің бос белдігінің өлшемі борттық стрингердің бос белдігі өлшеміне сәйкес келуі қажет.
295. Ахтерпикте шпация 550 мм кем болмау қажет.
«М», «О» және «Р» сыныпты кемелерде ахтерпиктегі флорларды әрбір шпангоутта орналастырады.
Флорлар ескіш білік немесе дейдвудты құбыр үстіне флор дуалындағы бөлік диаметрінен кем емес биіктікке шығарылу қажет. Жоғарыда шпангоутқа олардың көлденең байланыстырушы тілік қимасын белдікпен пісіру қажет, оларды сондай-ақ ескіш білік немесе дейдвудты құбырға дейін жеткізуге болады, тілік қима қалыңдығы флорлар қалыңдығына тең болу қажет (осы Қағиданың 56-қосымшасы).
Кильсондар артқы жағына қарай кильсондар және машиналық бөлімшенің тағандық белдемінің жалғасы сияқты созылу қажет. Рамалық шпангоут аралығының арақашықтығы екі шпациядан жоғары болмау қажет.
Толық жиектелген алдыңғы жақты кемелерде қаптамаға қалыпты орналсқан бұрылма шпангоут орнатылады. Радиал шпангоут аралығының арақашықтығы кеменің ортаңғы бөлігі үшін қабылданған шпациядан жоғары болмау керек.
Белдікпен жалғасқан рамалық және бос шпангоуттардың көлденең қимасының қарсыласу сәті осы Қағиданың 171 және 174-формулалардың талабымен салыстырғанда 15% ұлғайтылуы қажет.
296. Итерілетін кемелердің ұштары, тіректен күштер бортқа және корпустың бойлық байланысына бірқалыпты таралатындай нығайтылады.
Тірек жазықтығында кеме корпусымен мықты байланысқан және форпик (ахтерпик) аралықтарына дейін жеткізілген бойлық аралықтар және көлбеу фермалар орналастырады.
Тірек аудандарында тұйық шпангоуттық рамалар орналастырады.

§ 10. Ескіш біліктің штевендері, килдері, кронштейндері

297. Жүкке арналған ватерсызығынан төмен болат тілік қимадан жасалған форштевннің көлденең қимасының өлшемі,мм, мынадан кем болмауы қажет:
«М», «О» сыныпты және барлық сыныптағы сүйреп-итеруші кемелер үшін

сүйреп-итерушіден басқа «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін,

мұндағы t — тілік қима қалыңдығы, мм; а тілік қиманың ені, мм.
298. Жүкке арналған ватерсызығынан төмен болат шыбықтан жасалған форштевннің көлденең қимасының диаметрі төмендегіден кем болмау қажет:
«М», «О» сыныпты және барлық сыныптағы сүйреп-итеруші кемелер үшін
d = 46 + 0,96L; (214)
сүйреп-итерушіден басқа «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін
d = 32 + 0,63L. (215)
299. Жүкке арналған ватерсызығынан төмен бұрыштық тең бүйірлі болаттан жасалған форштевннің көлденең қимасының ауданы см², төмендегіден кем болмауы қажет:
«М», «О» сыныпты және барлық сыныптағы сүйреп-итеруші кемелер үшін
F = 11 + 0,22L; (216)
сүйреп-итерушіден басқа «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін
F = 7 + 0,22L. (217)
300. Жүкке арналған ватерсызығының жоғарысында форштевеннің көлденең қимасының ауданын біртіндеп төмендетуге және осы Қағиданың 299-тармағы формуласы бойынша анықталған жоғарғы ұшында 70% тең деп қабылдауға болады.
Егер форштевень жекелеген бөліктерден тұрса, онда олардың жапсары жүкке арналған ватер сызығы ауданында тұрмау қажет.
Форштевеннің жоғарғы ұшы жүкке арналған ватер сызығының үстінде орналасқан жақын жердегі палубаға немесе платформаға дейін жеткізілу қажет.
Форштевеннің төменгі ұшы форпик аралығынан 2-3 шпациядан кем емес алдыңғы жағына қарай қашықтықта тұрған қимаға дейін жеткізілу қажет.
301. Майысқан форштевендер (осы Қағиданың 57-қосымшасы) үшін қалыңдығы 25% болат табақшаларды, қалыңдығы одан жоғары кеменің алдыңғы жағының ұшындағы сыртқы қаптамаға қолдануға рұқсат етіледі.
302. Орналасуы борттық стрингерлер және алдыңғы жағының ұшындағы басқа да жиынтықтың орналасуымен келісілетін, оған қаптамалар жанасатын форштевендер брештуктармен нығайтылу қажет. Брештуктың қалыңдығы сыртқы қаптаманың іргелес табақтарының қалыңдығынан аз болуы қажет.
Брештуктарды шпангоутқа дейін жеткізу ұсынылады.
303. Табақша майысқан форштевендердің брештуктары сыртқы қаптаманың форштевеннің 5 қалыңдығынан кем емес форштевенмен жапсарланып жалғасуы жабу қажет (осы Қағиданың 57-қосымшасы).
304. Көлденең қиманың өлшемі, мм қырлы болаттан жасалған ахтершевеннің старнпостасы мыналардан кем болмау қажет:
«М» сыныпты кемелер үшін

«О» сыныпты кемелер үшін

«Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін

мұндағы , t — ахтершевеннің старнпостасының көлденең қимасының ені мен қалыңдығы, мм.
305. Алмадан төмен рудерпостың және старнпостың көлденең қимасының қалыңдығын осы Қағиданың 218–220-формулаларымен есептеленмен салыстырғанда екі есе ұлғайту қажет.
Осы формуламен анықталған мәндермен салыстырғанда жоғарғы бөліктегі рудерпостың және старнпостың көлденең қимасының енінің мәндерін 15% ұлғайтуға болады.
306. Старнпост алмасының дуалының қалыңдығы (бұрғыланған күйде) осы Қағиданың 218-220-формулалары бойынша анықталғаннан 60% кем болмау қажет.
307. Старнпост және рудерпост аралығының аумағындағы ұлтан мүмкіндігінше қысқа және осы Қағиданың 218 – 220-формулалары бойынша есептелген  және t өлшемді қима ауданынан 25% жоғары көлденең қима учаскесі болуы қажет.
Қаптамамен сенімді бекіту үшін ахтершевеннің ұлтаны старнпостан алдыңғы жағына қарай алмадан төмен старнпостың көлденең қимасының енінен 10 еседен кем емес созылыңқы болуы қажет. Ахтершевень ұлтанының төменгі бөлігі 1/10 тең рудерпост бағытындағы қалқымалы көтеруі болу қажет.
Көлденең жиынтықты бекіту үшін ахтершевень рамасының жоғарғы бөлігінде 1-2 қабырға қарастырылу қажет (көтерілу).
308. Егер кемеде қырлы киль орналасса оның көлденең қимасының өлшемдері мына формула бойынша есептелгеннен кем болмауы қажет:
h = 100 + L; b = 12 + 0,4L, (221)
мұндағы h, b - қырлы килдің биіктігі мен ені, мм.
309. Еспелі біліктің кронштейндері бір табанды немесе екі табанды болуы мүмкін; табандар біреуі басқасына қатысты 80 — 100 бұрышпен орналасады, табанның осьтік сызықтары еспелі білік осімен қиылысады.
Екі табанды кронштейндердің өлшемдері төмендегі есептелген формуладан кем болмау қажет:

мұндағы t_л, t_c - табандардың және күпшектердің тиісті қалыңдығы, мм;
d — еспелі біліктің диаметрі, мм;
F_л - табанның көлденең қимасының ауданы, см²;
t_с - — күпшек ұзындығы, мм.
25 м дейінгі ұзындықтағы кемелердегі екі табанды кронштейндердің күпшегінің дуалының қалыңдығын 0,25d дейін төмендетуге болады.
Кронштейндер табаны корпус жиынтығына және дәнекердегі сыртқы қаптамаға бекітілу қажет. Кронштейн табандарын бекіту аудандарындағы сыртқы қаптама табақшасының қалыңдығы осы Қағиданың 47-қосымшасына сәйкес анықталатын артқы жағының ұшындағы қаптама қалыңдығымен салыстырғанда 25% ұлғайтылу қажет.

§ 11. Жарылған мұзда жүзу үшін корпусты күшейту

310. Ұсақтап жарылған мұзда ауық-ауық жүзетін барлық сыныптағы кемелер, талабы осы Қағиданың 312-326-тармақтарында бекітілуі болу қажет.
Бұл талаптар осы Қағидаға 58-қосымшасында көрсетілген ұсақтап жарылған мұздың қалыңдығына бағытталған.
311. Ауыр мұз шарттарында жүзуге арналған кемелер, осы Қағидаға 58-қосымшасында көрсетілгеннен басқа Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген және түрі, міндеті кеменің жүзу шарты ескеріліп жобаланған қосымша корпус нығайтулары болу қажет.
312. Кеменің ұзына бойына, жоғарғы шегі жүкке арналған ватерсызығынан - 0,5 м, ал төменгі шегі кеменің мүмкінді дифференті ескерілген бос төменгі ватерсызығынан - 0,5 м өтетін сыртқы қаптаманың мұздық белдігін орнату қажет.
Егер кеменің алдыңғы жағының бөлігінде бос ватерсызығы және сыртқы қаптаманың түпкі табақшалары аралығының биіктігі бойынша арақашықтығы 0,5 м кем болса, алдыңғы жағының бөлігіндегі жүкке арналған ватерсызығынан төмен барлық сыртқы қаптаманың қалыңдығы цилиндрлік ендіруге дейін, бірақ ұзындығынан кем емес, кеме еніне тең мұздық белдік қалыңдығы сияқты болу қажет.
313. Мұздық белдіктің табақшалар қалыңдығы t_n, мм осы Қағиданың 59-қосымшасында көрсетілгеннен кем болмау қажет, мм.
314. Шпация өлшемдері мынадан үлкен болмауы қажет:
1) кеменің алдыңғы бөлігіндегі цилиндрлік ендірудің үшінші шпангоутына дейін, ал ұзындығы 0,3Z кем цилиндрлік ендіруі бар шпангоутқа дейінгі толық жүкке және ДП кеменің ватерсызығына қатысты аралықтың бұрышы 7^о> бірақ кеменің ені – 400 мм тең кеменің ұзындығынан кем емес;
2) кеменің қалған ұзындығында – 550 мм.
315. Шпацияны мұзсыз нығайтылған кемелерге арналған сияқты көлденең қимасының қарсыласу сәті осы Қағиданың 318-тармағын қанағаттандыратын борттық шпангоуттар аралығын орнату шартында тағайындауға рұқсат етіледі.
316. Белдікпен жалғасқан рамалық борттық шпангоуттардың көлденең қимасының қарсыласу сәті W, см³ мынадай анықталған формуладан кем болмауы қажет:
1) осы Қағиданың 314-тармағы 1) тармақшасына сәйкес кеменің алдыңғы бөлігінде

2) ахтерпика ауданында

3) кеменің қалған ұзындығында

мұндағы d — рамалық борттық шпангоут аралығының арақашықтығы,м;
Н_с — кеменің тиісті ауданындағы борт биіктігі, м.
317. Белдікпен жалғасқан негізгі бос борттық шпангоуттардың көлденең қимасының қарсыласу сәті W, см³, мынадай формуламен анықталғаннан кем болмауы қажет:
1) осы Қағиданың 314-тармағы 1) тармақшасына сәйкес кеменің алдыңғы бөлігі

2) ахтерпика ауданында

3) кеменің қалған ұзындығында

мұндағы — шпация (негізгі бос борттық шпангоуттардың аралығының арақашықтығы), м;
l — кеменің тиісті ауданындағы борт бойынша өлшенген түп және борттық стрингер аралығының, борттық стрингер немесе борттық стрингер және палуба аралығының ең үлкен арақашықтығы, м.
318. Белдікпен жалғасқан борттық шпангоут аралығының көлденең қимасының қарсыласу сәті белдікпен жалғасқан негізгі бос шпангоуттардың көлденең қимасының қарсыласу сәтінен 75% кем болмауы қажет.
319. Мұздық белдік ауданындағы кеменің барлық ұзындығы бойынша борттық стрингерлер болу қажет, сонымен бірге олардың біреуін жүкке арналған ватерсызығынан төмен орнату қажет.
Азын-аулақ биіктік кезінде бір стрингерлі айнымалы ватерсызығының орнатылуы мүмкін.
320. Борттық шпангоуттардың төменгі бөлігі қаңқаларды жабу қажет.
Оларды жақын жердегі түптің жиынтық байланысына немесе екінші түп төсеміне бекіту ұсынылады.
Аралық шпангоуттың жоғарғы ұшы палубаға, платформаға немесе борттық стрингерге дейін жеткізілу қажет, бірақ мұздық белдіктің жоғарғы жиегінен төмен болмау қажет.
321. Толық қоршалған кемелерде форпик және ахтерпик ұшындағы шпангоуттарды қаптамаға қалыпты орнатады.
322. Форпик және ахтерпик аралықтарында, сондай-ақ машиналық бөлімшеді шектеуші аралықтарда бос тік тіреуге қарағанда ені әрбір борт аралықтарының жоғары қарсыласу сәтімен 25% көлденең қабырға қаттылығы орнатылады.
Осы қабырға жеткізілетін аралықтар тіреуді күшейту қажет.
323. Форштевннің көлденең қимасының ауданын осы Қағиданың 297 – 301-тармақтардың талабымен салыстырғанда 50% ұлғайтылады.
Кеме сыныбы «М» және «О», ал ұсақ жарылған мұздың қалыңдығы 20 см азырақ «Р» және «Л» сыныпты кемелерге осы Қағидаға сәйкес келетін тармағы талабын басшылыққа ала отырып, сонымен бірге кемелер үшін, ұсақ жарылған мұздың қалыңдығы 20 см және одан жоғарыда жүзуге рұқсат етіледі.
Форштевнге жанасатын сыртқы қаптама табақшаларының жиегі мұз әрекетінен қорғалу қажет.
324. Ахтершевннің көлденең қимасының ауданы осы Қағиданың 304-307-тармақтары талабымен салыстырғанда 15% ұлғайту қажет.
Кеме сыныбы «М» және «О», ал ұсақ жарылған мұздың қалыңдығы 20 см азырақ «Р» және «Л» сыныпты кемелерге осы Қағиданың сәйкес келетін тармағы талабын басшылыққа ала отырып, сонымен бірге кемелер үшін, ұсақ жарылған мұздың қалыңдығы 20 см және одан жоғарыда жүзуге рұқсат етіледі.
325. Бұранда және меңгерік мұз әрекетінен қорғалу қажет (крейсерлік артқы жағы, мұзға қарсы төбешіктер және с.с.).
326. Жарылған мұзда жүзу үшін корпусты күшейту ауданындағы жиынтықты үздіксіз тігіспен дәнекерлеу қажет.

§ 12. Басты палубаның қондырмалары және кемерлері

327. Қондырманың көлденең жиынтығы негізгі корпустың бір жазықтығында орналастыру қажет.
«М» және «О» сыныпты кемелердің қондырмаларының борттық шпангоуттарының белдікпен жалғасқан көлденең қимасының қарсыласу сәтінің мәні 9 см³ кем болмауы қажет.
328. Бактың және юттың сыртқы қаптамасының қалыңдығы «М» сыныпты кемелер үшін 3,5 мм кем болмауы, ал «О» сыныпты кемелер үшін 3 мм кем болмауы қажет.
329. Қондырмалардың бойлық дуалдары қондырманың шеткі аралықтарына қондырма биіктігіне тең және палубамен бір қалыпты жанасатын ұзындығына жалғасуы қажет.
Алдыңғы жағына қарай үш шпациядан кем емес ұзына бойындағы қондырманың әрбір ұштық аралығынан, сондай-ақ қондырманың қаптамасының төменгі белдігінің негізгі бөлігі және оның қондырма биіктігінің жартысына тең ұзындықта қондырма ішіне созылатын бөлігіндегі кеме корпусының ширстегі «М» сыныпты кемелер үшін 40%, «О» сыныпты кемелер үшін - 25% және «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін - 10 % қалыңдатылу қажет.
Ширстрек сияқты сол ұзындықта жоғарғы палубаның палубалық стрингері, «М» және «О» сыныпты кемелер үшін 20% және «Р» и «Л» сыныпты - 10% қалыңдатылу қажет.
Егер бак және юттың ұзындығы 0,25Z төмен болса, онда қалыңдатпауға болады.
330. Басты палубаның кемерімен бірге арнайы нығайтулар қарастырылу қажет.
Палуба карлингстері бірқалыпты байлану қажет. Ширстрек кемермен біргекемердің екі жағынан үш шпациядан кем емес 35% қалыңдатылу қажет.
Егер кемер еңіс болса, онда ұзындығы екі биіктіктен кем болмау қажет.
Бірінің үстіне біреуі өтетін басты және көтеріңкі палубалардағы, аумақ ұзындығын корпустың жалпы беріктілігін қамтамасыз ету шартынан, ал ұзындығы 50 м–ге дейін кемелер үшін осы Қағиданың 340-341-тармақтарында анықталғанға сәйкес осы аумақтағы палуба төсенішінің және борт қаптамасының қима учаскесін есепке қосып осы Қағиданың 61-63-тармақтар талабына сәйкес келтірілген шарттан таңдау керек.
Осы палубалардың төсенішінің қимасының ауданын олардың арасында бойлық тік бракет орнату арқылы ұлғайту қажет болса, соңғысының ұзындығы олардың екі есе биіктігінен кем болмау қажет, ал қалыңдығы – осы аудандағы аралықтарға талап етілгеннен кем болмау қажет.
Бракет ұштары осы Қағиданың 140-тармағы талабына сәйкес бекітілу қажет.
Бракеттер қабырға қаттылығымен нығайтылу қажет.
Егер қондырманың бойлық дуалының жазықтығы борт жазықтығымен біріктірілмесе, онда олар осы дуал жазықтығына қойылған карлингстерге сүйену қажет.

§ 13. Фальшборт

331. Фальшбортты орнату ауданын, оның ұзындығын, биіктігін және с.с. осы Қағиданың 54-тарау талаптарына сәйкес тағайындалады.
332. Фальшборт табақшасының қалыңдығын кеменің ортаңғы бөлігіндегі талап етілетін борт қаптамасының қалыңдығынан 2 мм төмен қабылдауға болады, бірақ 2 мм кем емес.
333. Кеменің ортаңғы бөлігіндегі фальшбортконструкциясы, жалпы корпус иіліміне қатыспау қажет.
334. Фальшборт арақашықтығы үш шпациядан аспайтын тіреулермен нығайтылу қажет.
335. Борттық клюз және трапқа қарай өтетін жол аудандарында нығайтушы тіреулер орнатылу қажет, ал фальшборт табақшаларының қалыңдығы басқа табақшалармен салыстырғанда 1 мм ұлғайтылу қажет.

§ 14. Цистерналар

336. Мұнайы бар және ағынды сулардың отын және май цистерналары қосымша және іштей орындалады.
337. Цистерналар, олардағы құралдар түп және бортқа қаптамасына қақтығыспайтындай конструкциялануы қажет.
Ішінен орнатылған цистернаның түптен бастап оның ең төменгі түптің қаптамасына дейінгі арақашықтық 800 мм кем болмау қажет, ал цистернаның борттық дуалынан борттық қаптамаға дейін қарау және жөндеуге рұқсатты қамтамасыз етілетіндей етіп қабылдау керек. Мұндай рұқсатты қосымша цистерналарға барлық жағынан қамтамасыз ету қажет.
Ұзындығы 50 м кем емес кемелер үшін Кеме қатынасының келісімімен қоршаған ортаны ластаудан қорғауды қамтамасыз ететін басқа да шешімдер қабылдануы мүмкін.
338. Ішінен орнатылған цистерналардың және табақша конструкциялардың дуалының қалыңдығын осы Қағиданың 47-қосымшасының 4-тармағы 1) тармақшасы және 5-тармағы 2) тармақшасына сәйкес қабылдау қажет.
Рамалық және бос байланыстардың қарсыласу сәтін аралықтардың сәйкес байланыстарының үйлесі бойынша қабылданады.

7. Кемелердің жекелеген түрлеріне қосымша талаптар § 1. Ұзындығы 50 м төмен кемелер

339. Ұзындықтары 50 м, барлық сыныпты кемелер үшін 314-тарамақтың талаптары сақталмайтын болса, осы Қағиданың 4-бөліміне сәйкес жалпы беріктілік есебін орындау қажет.
Бұл жағдайда майысу сәтін М_тв кеме бойынша деректерді қолдану негізінде анықтауға рұқсат етіледі – тік тұлға, сондай архитектуралы-конструктивті үлгісі бар және қаралатын кеме, жақын ырғақты, кеменің ұзындығы бойынша үйлесімді орналасқан машиналық бөлмелер және су ығыстыру немесе миделдегі майысу сәтіндегі тармақта есептеу негізіндегі алгебриялық жиынтықтар сәті салмақ жүктемесінен әртүрлі жүктеме тармағы және әлсіз қолдау.
Сонымен қатар кез келген жағдайда майысу сәтінің абсолютті шамасы аз қабылдануы қажет, кН м,
М_{тв min} = а_твD (229),
мұндағы а_тв = 1,1 – өздігінен жүретін кемелер үшін;
а_тв= 0,74 – өздігінен жүрмейтін кемелер үшін;
D - толық жүкпен кеменің су ығыстыруы, кН.
Осындай тәсілмен алынған кеме ұзындығы бойынша миделден ± 0,25L қашықтықтағы және сызықты заң бойынша нөлге дейін азаю, мәні тұрақты учаскеде қабылдануы қажет.
5 және 6 бөлім талабын орындау кезінде осы Қағиданың 4-тарауда белгіленген талап етілетін жергілікті беріктілік есебін орындамауға болады.
340. Ұзындығы 50 м және кем кемелер үшін палубалық немесе түпкі белдіктің бойлық байланысының көлденең қимасының ауданының қосынды мәні (кіші мәні қабылданады) см², мынадан кем болмауы қажет:

мұндағы D — толық жүкпен кеменің су ығыстыруы, т;
k₁ – 60-қосымша бойынша анықталатын коэффициент;
k₂ - өздігінен жүретін кемелер үшін 1,0/Z; өздігінен жүрмейтін кемелер үшін 0,67/Z коэффициент;
 - — палубалық байланысқа тең, жергілікті жүкті тасымалдамайтын 0,65; түп және палубалық белдік байланысына тең жергілікті жүкті тасымалдайтын 0,75 коэффициент;
- тең қолданатын және мидел есепті қимасынан таралатын х/L бір шама қорғаудан бағынышты, коэффициент:

х – мидел есепті қимасының қаралатын қоршауы, м.
Формула жақшасында тұрған осы Қағиданың 230 мәндер жинағы 0,125 жоғары қабылданбайды.
Егер акваториялық толқыннан қорғанбаған құрғақ жүктер үшін кранмен бір қабатта немесе кранмен бір бағытта жүк операциясын жүргізу рұқсат етіледі, сонымен қатар бойлық байланысты палубалық және түпкі белдіктердің көлденең қимасы алаңының жиынтық мәні, коэффициент мәнін k₂ 20 % жоғарылату кезінде осы Қағиданың 230-формуласы бойынша анықталудан аз болмауы қажет.
Коэффициент k₁ мәні бұл жағдайда кеме сыныбы үшін акватория кіретін сәйкес келетін бассейн разрядына қабылдануы қажет.
Осы Қағиданың 230-формуласында жақша ішінде тұрған мәнінің мағынасы бұл жағдайда 0,15 көп қабылданбайды.
341. Осы Қағиданың 22-тармағы және 23-тармағы 5) тармақшасы талабына сәйкес анықталатын әртүрлі бағытта екі кранмен бір қабатта жүк операцияларын жүргізу кезінде корпус беріктілігі тура беріктілік есебімен майысу сәті мәнінде орындалатын және тыныш суда күшті қиюы кезінде расталуы қажет.
342. Палубалық белдіктің көлденең қимасының қосынды ауданына мыналар қосылу қажет:
1) жиынтықтың бойлық жүйесі кезіндегі палуба төсеніші қимасының 65% ауданы.
2) ені 0,25 шпация төсеніш аумағының толық ауданы көлденең жиынтық жүйесі кезінде әрбір жақтан әрбір бойлық байланыс;
3) көлденең жиынтық жүйесі кезінде қалған төсеніш ауданының 10%;
4) үздіксіз бойлық қабырға қаттылығы;
5) үздіксіз бойлық комингстер және оларды нығайтушы үздіксіз бойлық қабырға қаттылығы;
6) карлингстер;
7) ширстректің жоғарғы аумағы палубаның үстіне биіктетілетін, сондай-ақ ширстректің палубадан төмен биіктігінің аумағы борт жиынтығының көлденең жүйесі кезінде 0,5 шпация және 0,25 шпация бойлық;
8) жоғарғы палуба бетіндегі бойлық аралық учаскесі және көлденең жүйе жиынтығы кезінде шпация биіктігі 0,5 ішкі борттар және бойлық кезіндегі бойлық қабырға арасындағы арақашықтық 0,25.
343. Түптік белдіктің көлденең қимасының қосынды ауданына мыналар қосылу қажет:
1) жиынтықтың бойлық жүйесі кезінде түптік қаптаманың және екінші түп төсенішінің 65% ауданы;
2) көлденең жиынтық жүйесі кезіндегі әрбір бойлық байланыстардың әрбір жағынан ені 0,25 шпация түптік қаптама және екінші түп төсеніші аумақтарының толық қима ауданы;
3) көлденең жиынтық жүйесі кезіндегі басқа аудандардың 10%;
4) екінші түп төсенішінің үздіксіз бойлық қабырға қаттылығы;
5) түптің үздіксіз бойлық қабырға қаттылығы және нығайтушы және үздіксіз бойлық қабырғаларымен кильсондар;
6) домалақтанған бөліктегі қаңқалық табақша;
7) бойлық аралықтардың, сыртқы және ішкі борттардың екінші түп төсеніші немесе флорлардан 0,25 шпацияға жоғары деңгейдегі төменгі бөлігі.
344. Палубалық және түпкі белдіктің көлденең қимасының қосынды ауданына кіретін бойлық байланыстар қарастырылып жатқан қиманың барлық орналасуы бойынша, ұзындығы және корпуспен жалғасуы осы Қағиданың 59-тармағы талабына шарттарына сай болуы қажет.

§ 2. Құрғақ жүк тиеуге арналған және құйма кемелер

345. Стандартты көп жүк тасуға арналған кемелерде, палуба төсенішінде немесе екінші түпте контейнерлердің бұрыштық фитингілерінде ұяшық қарастырылу қажет және тиісті нығайтулар орындалу қажет.
346. Көліктік мұнай құятын кемелердің жүк танкілері ауданында екінші түбі және екінші борты (осы Қағиданың 452 - 467, 498 - 503-тармақтары) болу қажет немесе жүк танкілері салмалы болуы қажет.
Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен қоршаған ортаны ластанудан қорғаудың басқа да шешімдері қабылдануы мүмкін.
347. Осы Қағиданың 347-349-тармақтарының талаптары салынған сыйымдылықтары және кіріктірілген қабықтары бар кемелерге таралмайды.
Ұзындығы 80 м құйма кемелер жүк танкілері ауданында ДП–ға бір бойлық аралығы болу қажет, ал ұзындығы 80 м және одан жағары кемелер - екі бойлық аралықтан кем болмау қажет. Екі бортты кемелерде ДП–ға бір бойлық аралық орнату жеткілікті.
Жүк танкілерінің үстінде кеңейтуші шахтаның болмауын температура жағдайына байланысты және бос палубалық көлемнің болуы есебімен негіздеу керек.
348. Қатынасы В/Н > 3,5 кемелерде бойлық аралықтарға қосымша бройлық фермалар және пиллерстер орнатылу қажет. Бойлық аралықтар және бойлық фермалар аралығының немесе бойлық фермалар және және борт аралығының арақашықтығы 2,05 м аспау қажет.
349. Құйма кемелерде арақашықтығы мыналардан кем емес көлденең аралықтар орнатылу қажет:
борт биіктігі #<2,5 м кемелер үшін 24 шпация;
борт биіктігі Н > 2,5 м кемелер үшін 36 шпация.
Өздігінен жүрмейтін құйма кемелерде бойлық аралықтар арасында көлденең фермалар немесе пиллерстер немесе өткізуші көлденең аралықтар орнатылу қажет.
Көлденең аралықтар немесе аралықтар аралығының арақашықтығы борт биіктігі Н < 2,5 м кемелер үшін 12 шпациядан, ал борт биіктігі Н > 2,5 м кемелер үшін 18 шпациядан аспау қажет.

§ 3. Су ығыстырушы жолаушы кемелері

350. Корпус құрылымы су ығыстырушы жолаушылар кемесінің мынадай түрлеріне арналады:
1) жалпы иілуге қатыспайтын, жеңіл қондырмаларымен бір палубалы кемелер;
2) Эквивалентті брус құрамына кіретін, берік басты палубамен және бірінші қабат қондырмасының берік палубасымен көп палубалы кемелер;
3) жалпы иілуге қатысатын немесе қатыспайтын, екі түппен немесе онсыз және қондырмасыз ашық кемелер.
351. Егер қондырма (рубка) корпустың жалпы иілуіне қатысатын болса, оның жоғарғы берік палубасының берік байланысын және ұштары бойынша жалпы аумақтардың олардың бойлық дуалдарының едәуір қатысты кедергілердің әрекеті жерлеріндегі қондырманы корпуспен жалғау беріктілігін қамтамасыз ету қажет.
Егер жоғарыда көрсетілген талаптар орындалмаса корпустың жалпы иіліміне қондырманың (рубканың) қатысу деңгейін төмендетуші және қондырмада және ол тірелетін палубада жоғары кернеу концентрациясына кедергі келтіретін конструктивті шаралар қолдану қажет.
352. Корпус бортына түйіспейтін ұзындығы оның алты биіктігінен жоғары қондырманың (рубканың) бойлық аралықтары 1/3 кем емес қондырма биіктігін құрайтын радиус бойынша көлденең ұштық дуалдармен бірқалыпты жалғасу қажет.
Ұзындығы кіші қондырмалар (рубкалар) үшін көрсетілген дөңгелектеу радиусы пропорционалды кішірейтілуі мүмкін. Бұл талаптарды бойлық дуалдары қондырмадан төмен орналасқан бойлық дуалдармен бірікпеген қондырмаларда (рубкалар) қанағаттандыру қажет.
353. Эквивалентті брусты қосатын бойлық дуалдардағы және қондырма аралықтардағы (рубкаларда) тіліктердің орналасуы және құрылымы әркеттегі стандарттардың нұсқаулықтарына сәйкес болу қажет.
354. Жоғарғы берік стрингердің қалыңдығы және оның артынан жүруші төменгі жолаушы кемесінің палубасы осы Қағиданың 47-қосымшасы 2-тармағы 1) тармақшасында көрсетілгеннен кем болмау қажет.
Жолаушылар кемесінің ортаңғы бөлігіндегі палуба төсенішінің қалыңдығы осы Қағидаға 47-қосымшаның 2-тармағы 3) тармақшасында көрсетіленнен кем болмау қажет.
355. Қондырма (рубка) дуалдарының қалыңдығы 47-қосымшаның 5-тармақ 6) тармақша көрсетілгеннен, ал корпустың жалпы майысуында қатысатын қондырма (рубка) осы Қағидаға 47-қосымшаның 5-тармағы 7) тармақшасында көрсетілгеннен кем болмау қажет.

§ 4. Сүйрегіштер және итергіштер

356. Сүйрегіштердің және итергіштердің ортаңғы бөлігіндегі және артқы жағының ұшындағы сыртқы қаптаманың қалыңдығы, мм мынадан кем болмауы қажет:
t = (L + 100)/30 + t, (231)
cонымен бірге күштілігі 330 кВт және одан төмен кемелер үшін At = 0;
күштілігі 330кВт жоғары кемелер үшін
мұндағы Р_е - сүйрегіш және итергіштің күштілігі, кВт.
Барлық сыныптағы шлюзді және рейдтік сүйреуіштер, шлюзді және рейдтік итергіштер үшін, сондай-ақ «М»және «О» сыныпты кемелер үшін ортаңғы бөліктегі сыртқы қаптаманың қалыңдығы осы Қағиданың 231-формуламен анықталғаннан 2 мм ұлғайтылу қажет.
Барлық жағдайларда сыртқы қаптаманың қалыңдығы осы Қағиданың 47-қосымшасының регламенттелгеннен кем болмау қажет.
357. Ширстректің және қаңқалық белдіктің қалыңдығын корпустың осы қимасындағы сыртқы қаптама қалыңдығына тең, бірақ осы Қағиданың 47-қосымшасы 1-тармағы 3) және 4) тармақшаларында көрсетілген кем болмайтындай қабылдайды.
358. Сүйрегіштердің және итергіштердің сыртқы қаптамасының алдыңғы жағының ұшының қалыңдығы осы Қағидаға 330 және 331-тармағына сәйкес анықталған ортаңғы бөлік қалыңдығынан кем болмау қажет, бірақ 47-қосымшада көрсетілген алдыңғы жағының ұшындағы қаптама қалыңдығынан кем болмау қажет.
359. Ортаңғы бөліктегі палубалық стрингердің қалыңдығы борттық қаптама қалыңдығынан кем болмауы;
палубалық стрингердің ені 500 мм кем болмауы қажет.
360. Сүйрегіш және итергіштердің ортаңғы бөлігіндегі және ұшындағы палубалық төсеніштің қалыңдығы,мм, кем болмау қажет:
ашық учаскелер үшін
t = (220 + L)/60 + t; (232)
қондырмамен жабылған учаскелер үшін
t = (180 + L)/60 + t, (233)
мұндағы t осы Қағиданың 356-тармағына сәйкес қабылданады.
Шлюздік, рейдтік сүйрегіштер мен итергіштер үшін артқы жағының ұшындағы палуба төсенішінің қалыңдығы ортаңғы бөліктегі сыртқы қаптаманың талап етілген қалыңдығынан кем болмау қажет.
361. Аралықтар табақшасының қалыңдығы осы Қағиданың 47-қосымшасына сәйкес көрсетілген мәннен және 1 мм ұлғайтқаннан кем болмау қажет.
362. Итергіштердің транцтік алдыңғы жағының аралықтарындағы табақшалар және тірек табақшаларының қалыңдығы алдыңғы жағының ұшындағы палуба төсенішінің қалыңдығынан кем болмау қажет.
363. Итергіштер корпусының алдыңғы жағының ұштарын тіректен күштер борқа және корпустың бойлық байланыстарына бірқалыпты таралуын қамтамасыз ететіндей нығайтылады.
Тірек жазықтығында кеме корпусына мықты орнатылған және форпик аралықтарына дейін жеткізілген бойлық аралықтар немесе көлбеу фермалар орнатылу қажет.
Тірек аудандарында жабық шпангоуттық рамалар орнатылу қажет (флорлар, борттық рамалық шпангоуттар және бимстер).

§ 5. Мұзжарғыштар

364. Осы бөлімнің талаптары D^1/4P^1/3 < 230 шарттарды қанағаттандыратын және басты өлшемдердің қатынасы және мынадай шектегі корпус жиегінің сипаттамасы бар мұзжарғыштарға арналған:

мұндағы D —конструтивті ватерсызығы бойынша отырғызу кезіндегі кеменің су ығыстыруы, кН;
Р — еспелі біліктегі қосынды күш, кВт;
L — конструктивті ватерсызығы бойынша кеме ұзындығы, м;
В — конструктивті ватерсызығы бойынша мидель-шпангоуттағы кеменің ені, м;
Т — конструктивті ватерсызығы бойынша кеменің отыруы, м;
— форштевн сызығына қатысты аралықтың және конструктивті ватерсызығы деңгейіндегі негізгі жазықтықтың бұрышы, бұрыш;
— конструктивті ватерсызығына қатысты аралықтың және қимадағы диаметралды жазықтықтың алдыңғы жақты перпендикулярдан 0,15Z қашықтықтағы бұрыш, бұрыш;
 - тік және теоретикалық шпангоутқа қатысты аралықтың бұрышы алдыңғы жақты перпендикулярдан конструктивті ватерсызығының 0,15Z деңгейіндегі бұрыш, бұрыш;
_м – тік және мидель-шпангоутқа қатысты аралықтың бұрышы құрылыс ватерсызығы деңгейіндегі, бұрыш.
365. Осы бөлімде кеме корпусының учаскелерінде мынадай анықтамалар қабылданған:
1) алдыңғы жағының ауданы – алдыңғы жақты перпендикулярдан ұзындығы 0,3Z корпус учаскесі;
2) орташа аудан – алдыңғы және артқы жақтарының аудандар аралығында орналасқан ұзындығы 0,5Z корпус учаскесі;
3) артқы жағының ауданы – артқы жақты перпендикулярдан ұзындығы 0,2Z корпус учаскесі.
366. Мұзжарғыш кемелердің корпустары үшін сыртқы қаптамадан басқасына маркасы D және Е төмен емес кеме жасаушы болатты қолданады, сыртқы қаптама үшін - Е маркасынан төмен емес.
367. Беріктілік және орнықтылық есептері кернеуді рұқсат ететін, конструтивті рәсімдеулер және мұзжарғыш корпусы элементтерінің өлшемдері, егерде осы бөлімде арнай нұсқаулықтар болмаса, осы Қағиданың 3 - 6 және 8 бөлімі талаптарын қанағаттандыру қажет.
368. Корпустық конструтивті жергілікті беріктілік есебінде кернеуді жіберетін мұздық жүктемені материал ағымдылығының R_eH.0,95 шегіне тең деп қабылдайды.
369. Мұздық жүктемені сынайтын түптің және борттың бойлық байланысы үшін жалпы және жергілікті иілімде кернеуді қосындылау жүргізілмейді.
370. Алдыңғы жағының ауданындағы мұздық белдік қаптамасына мұз қысымының есебі МПа мынадай формула бойынша анықталады.
р_н = 1,4 + 0,004D^1/4Р^1/3, (234)
371. Мұздық белдік қаптамасына мұз қысымының есебін МПа, мынаған тең дер қабылдау керек:
орташа ауданда
р_с = 0,60р_н; (235)
артқы жағының ауданында
р_к = 0,75р_н. (236)
мұндағы р_н – осы Қағиданың 370-тармағында қарастырылған деректер.
372. Мұздық белдіктен тыс түптік қаптамаға мұз қысымының есебі МПа, мынадай формула бойынша анықталады:
р_д = р_нD^1/4Р^1/3 / 400, (237)
мұндағы р_н – осы Қағиданың 370-тармағында қарастырылған деректер.
D, Р – осы Қағиданың 364-тармағында қарастырылған деректер.
Қысым р_д, р_с.мәнінен жоғары болмауы тиіс.
373. Кеменің мұздық жамылғыға соққысы кезінде мұздық белдікте алдыңғы жағының ауданында әрекетететін борттық жиынтықта әрекет ететін мұздық жүктеменің интенсивті есебі кН/м, мына формуламен анықталады:

мұндағы к — а және в бұрыштарына қатысты кесте бойынша қабылданатын 61-қосымшада өлшеусіз коэффициент,
v — мұзбен соққы кезіндегі м/с, таза суда vo мұзжарғыштың 60% жылдамдығына тең қабылданатын мұзжарғыштың есепті жылдамдығы.
D – осы Қағиданың 364-тармағы, р_н- осы Қағиданың 370-тармағы.
374. Борттық жиынтыққа кН/м, мұздық жүктеменің есепті интенсивтілігін q_c төмендегідей қабылдау керек:
орташа ауданда – мына биіктіктен кем емес
q_c = 0,6q_н; (239)

артқы жағының ауданында
q_к = 0,75q_н. (241)
q_н – осы Қағиданың 373-тармағына сәйкес.
Интенсивтілік q_K қандай жағадайда да қабылданған мәннен q_c кем болмау қажет.
375. Бойлық қабырға қаттылығына және мұздық белдіктен тыс түптің бос шпангоутарына мұздық жүктеменің интенсивтілік есебі, кН/м:
q_д = 10р_дL. (242)
Интенсивтілік q_u осы Қағиданың 239-фомуласы бойынша анықталған мәннен q_c, жоғары болмауы тиіс.
376. Алдыңғы жағының ауданында шпацияны 300 мм жоғары емес қабылдайды. Оны аралық борттық шпангоут орнату арқылы 600 мм дейін ұлғайтуға рұқсат етіледі.
377. Орташа және артқы жағының аудандарда мұзжарғыштың шпациясы 500 мм аспау қажет. Шпацияны аралық борттық шпангоут орнату арқылы 650 мм-ге дейін ұлғайтуға рұқсат етіледі.
378. Мұзжарғыштың корпусының ұзына бойына сыртқы қаптаманың мұздық белдігі орнатылуы қажет.
379. Мұздық белдіктің жоғарғы шегі кеменің едәуір отыруына сәйкес 0,6 м кем емес ватерсызығынан асуы қажет, ал мұздық белдіктің төменгі шегі 0,02 Z ватерсызық кемесі басылу қажет, балластсыз отын және қодың жүктемесінің сәйкес жағдайы 10% бірақ ватер сызығының астындағы бос кемеден 08 м кем емес.
380. Алдыңғы жағының ауданында – алдыңғы жақты перпендикулярдан 0,2Z кем емес ұзындықта және артқы жағының ауданында – алдыңғы жақты перпендикулярдан 0,15Z ұзындықта мұздық белдіктің төменгі жиегі диаметралды жазықтыққа дейін жеткізілу қажет.
381. Мұздық белдік қаптамасының табақшаларының қалыңдығын мынадай формуламен есептелгеннен төмен емес қабылдайды,мм:

мұндағы s —жиынтық белдемдері арасының арақашықтығы,м;
р — кеменің ұзындығы бойынша табақшаның орналасуына байланысты осы Қағиданың 234 – 242-формулалары бойынша анықталған мұз қысымының есебі, МПа;
R_eH - сыртқы қаптаманың материал ағымдылығының шегі, МПа.
382. Мұздық белдіктен тыс сыртқы қаптаманың табақшаларының қалыңдығын осы Қағиданың 231-формуласы бойынша анықтау керек, мұндағы Р_е еспелі білктегі Р қосынды күшке тең деп қабылдау қажет, кВт.
383. Мұздық белдіктен биіктік бойынша сыртқы қаптама қалыңдығының табақшаларының кішіреюі, қалыңдығы бойынша көршілес табақшалар жұқа жалғастырушы табақшалардан 30% ажыратылу үшін біртіндеп болуы қажет.
384. Палуба төсенішінің табақшаларының қалыңдығы осы Қағиданың 356-тармағының талабын ескеріп 232 және 233 формулаларына сәйкес анықталады.
385. Алдыңғы жағының ауданында борттың рамалық шпангуот аралығының арақашықтығын 1,2 м жоғары емес, ал кеменің қалған ұзындығында – 2,0 м жоғары емес қабылдау керек.
Алдыңғы жағының ауданындағы мұздық белдік шегіндегі рамалық шпангоут дуалдарының ең аз қалыңдығы- 10 мм, кеменің қалған ұзындығында - 8 мм.
386. Конструктивті ватерсызығы деңгейіндегі мұзжарғыштың ұзына бойына (немесе онан төмен 0,25 м жоғары емес) борттық стрингер немесе платформа орнату керек.
387. Мұздық белдік шегінде борттық стрингерлер (стрингер және палуба немесе платформамен, стрингермен және түппен) аралығының арақашықтығын 1,2 м жоғары емес қабылдайды. Мұздық белдік ауданындағы сыртқы қаптамаға жанасатын көрсетілген стрингерлер және платформа табақшаларының қалыңдығы, осы ауданда орнатылған рамалық шпангоут дуалдарының қалыңдығынан кем болмау қажет.
388. Бос шпангоуттардың борттық стрингермен қиылысатын жерінде кница орнатады.
389. Борттың бос шпангоуттар стрингерге (платформаға), палубалық төсенішке, кильсон немесе түптің қаңқалық табақшасына сүйенген көпаралық белдемдер сияқты есептеледі. Борттың бос шпангоуттары есептелетін шоғырланған жүктемені, мынадай формула бойынша анықтау керек, кН,
Q = qs, (244)
мұндағы q — осы Қағиданың 365-тармағына сәйкес мұздық белдіктің тиісті ауданындағы мұздық жүктеменің интенсивтілік есебі, кН/м;
s — бос аралықтың немесе бос және рамалық шпангоут аралығының арақашықтығы, м.
Күштің қосымша нүктесін Q мұздық белдіктің шпангоут арасының ең ұзын ортасында қабылдау керек.
Аралық шпангоуттарды s ретінде қою кезінде осы Қағиданың 244 формуласында аралық және бос шпангоут аралығының арақашықтығын қабылдау керек. Аралық шпангоуттарды бос шпангоут сияқты есептейді.
Бірқалыпты борттық жиынтықтың көлденең жүйесі кезінде борттық шпангоуттарды рамалық шпангоутпен борттық жиынтықтың құрылымы кезіндегі бос шпангоуттар сияқты есептейді. Сонымен бірге бірқалыпты жүйе кезінде борттық стрингерлер жүктемені таратып беруші болып табылатынын ескеріп және сондықтан да шпангоуттарға тіреу болып табылмайды.
390. Борттық стрингерлер және рамалық шпангоуттар есебін борттық жабу құрамында орындау керек, сонымен бірге кеменің ортаңғы ауданы үшін мұздық жүктеменің қосымша зонасындағы бойлығын борттық жабудың барлық ұзындығы бойынша қабылдайды.
Алдыңғы және артқы жағының аудандарындағы мұздық жүктеменің қосымша ұзындығын мынадай формула бойынша есептейді, м.
l = 0,01 q/p, (245)
мұндағы қысым есебі р және мұздық жүктеменің интенсивтілігінің q мәндерін осы Қағиданың 370 — 375-тармағына сәйкес анықтайды.
391. Мұздық белдік деңгейіндегі бос және рамалық шпангоут дуалдары кеменің барлық ұзындығының сыртқы қаптамасына бірыңғай екі жақты тігіспен дәнекерлеу керек.
392. Ұштарда орналасқан шпангоуттар осы Қағиданың 328-тармағы талаптарын орындау қажет.
393. Бірыңғай флорларды кеменің алдыңғы және артқы жағының аудандарындағы барлық ұзындықтарында әрбір шпангоутта орнату керек.
Кеменің ортаңғы ауданындағы бірыңғай флорлар аралығының арақашықтығы 2,0 м аспау қажет.
394. Бірыңғай флорлар және кильсондардың есебін бірқалыпты таралған мұз қысымымен жүктелген 0,3р_д, тең, түптік жабу құрамында орындау керек мұндағы р_д осы Қағиданың 237-формула бойынша анықталады.
395. Түптің бос шпангоуттарын ұзындығы клиьсондар аралығының немесе кильсон және борт немесе бойлық аралықтар аралығының едәуір қашықтығына тең белдем ұшына қысылған бір аралықты сияқты есептеу керек. Түптің бос шпангоуттарын есептейтін шоғырланған жүктемені Q, кН, аралықтың ортасында қосылған деп есептеп және мынадай формуламен анықтау керек,
Q = q_дs, (246)
мұндағы q_R —осы Қағиданың 242-формуламен есептелетін, мұздық жүктеменің интенсивтілік есебі, кН/м,
s — түптің бос шпангоут аралығының немесе түптік бос шпангоут және флор аралығыныңарақашықтығы, м.
Бойлық қабырға қаттылығын олардың аралығының ұзындығы бірыңғай флорлар аралығының арақашықтығына, ал s мәні қабырға аралығының арақашықтығына тең болған кезде есептеу керек.
396. Көлденең қалақалар жазық болу қажет және олардың конструкциясы осы Қағиданың 361, 362, 3797– 400-тармақтары жауап беру қажет.
397. Борт қаптамасына және түпке жанасатын аралықтар матасының қалыңдығы рамалық шпангоут дуалдарының және сәйкесінше флордың қалыңдығынан кем болмау қажет.
398. Көлденең аралықтарда борттық жиынтыққа жанасатын көлденең қабырға қаттылығы орнатылу қажет.
әрбір борттан ДП–ға дейін бұл қабырғалардың ұзындығы аралықтар енінен 10% кем болмауы;
осы қабырға жеткізілетін жақын жердегі аралықтардың тіреуі рамалық болуы;
қабырға қыры осы Қағиданың 275-тармақ талаптарын қанағаттандыру, ал қабырға ұштарын «ус» қиып тастау қажет. Бұдан басқа мынадай шарттар орындалу қажет:
1) қабырғалар аралығының арақашықтығы мынадай формула бойынша анықталғаннан кем болмауы керек,м

мұндағы t — бортқа жанасатын аумақтағы аралықтар табақшаларының қалыңдығы, мм;
R_еН – аралықтар материалының ағымдылық шегі, МПа;
2) белдікпен аралықтар қаптамасына жалғасқан, ені қабырға арлығы ұзындығының 1/6 тең қабырғаның инерция сәті см⁴, мынадай формуладан кем болмауы керек
i = 191psal², (248)
мұндағы р - кеменің тиісті ауданы үшін, мұздық белдік қаптамасына мұз қысымының есебі, МПа;
s - бос аралықтың және бос және рамалық шпангоутаралығының арақышықтығы;
l - қабырға аралығының ұзындығы, м.
3) көлденең қабырға қаттылғына дейін жеткізілетін белдікпен қаптамаға жалғасқан аралықтардың рамалық тіреуінің инерция сәті см⁴, мынадай форсуламен анықталғаннан кем болмауы керек

мұндағы l₁ - тірек аралығының ұзындығы,
l - қабырға аралығының ұзындығы, м;
i - белдікпен қаптамаға жалғасқан қабырғаның инерция сәті, см⁴.
399. Мұздық белдік деңгейіндегі көлденең аралықтарда орнатылған көлденең қабырғалар және шельфтер аралықтар табақшаларына бірыңғай екі жақты тігіспен дәнекерлеу қажет.
400. Көлденең аралықтардың беріктілігі тесікті палубаға дейін толтырушы мұздық жүктемені және судың гидростатикалық қысымын қабылдау кезіне сәйкес орнықтылық және иілу есептерімен тексерілу қажет.
401. Форштевннің үстінде диаметралды жазықтықта ұзындығы форштевн ұзындығынан кем емес бойлық аралықтар орнату ұсынылады.
Бұл аралықтардың табақшаларының қалыңдығы форпиктік аралықтардың қалыңдығынан кем емес қабылданады.
402. Мұзжарғыштың форштевні және ахтершевні қапталған немесе құйма болаттан жасалу қажет.
Форштевнді қалыңдығы кіші шама бойынша форштевнге жанасатын мұздық белдік табақшаларының қалыңдығынан екі есе жоғары болат табақшалардан жасауға рұқсат етіледі.
403. Форштевннің мұз соққысынан оған сыртқы қаптама табақшаларының жиегінің жанасуынан сақтайтын шпунты немесе қандай да бір басқа құрылымы болу қажет.
404. Форштевн кеменің түбіндегі жоғарғы палубадан жердегі осы көлденең аралықтардың көтергіші орнына дейін жақын диаметралды жазықтықта алдыңғы жақты көтергіштің барлық ұзына бойына орналасады.
405. Форштевень осы Қағиданың 401-тармағына сәйкес белгіленген оған сыртқы қаптамамен және бойлық аралықпен жанасатын бірыңғай дәнекер тігіспен жалғасу қажет.
406. Мұздық белдік ауданында фоштевень, аралығының қашықтығы биіктігі бойынша 0,5 м аспайтын брештуктармен нығайтылу қажет. Сонымен бірге дуалдардың биіктігі және қалыңдығы және брештук белдігінің өлшемдері, форпикте орнатылған рамалық шпангоут сияқты қабылданады. Брештуктерді шпангоуттарға жеткізу керек.
407. Мұздық белдік деңгейінде форштевннің көлденең қимасының ауданы мынадай фомуламен анықталғаннан кем болмау қажет, см²
F = 2L. (250)
Мұздық белдіктен жоғары қарай жою шаралары бойынша форштевннің көлденең қимасының ауданы осы Қағиданың 250-формуласы бойынша есептелген F, мәні 70% төмендеуі мүмкін.
408. Ахтершевннің көлденең қимасының ауданын осы Қағиданың 218-формула бойынша есептелген мәндермен салыстырғанда 1,5 — 2 есе ұлғайту керек.
Сонымен бірге осы Қағиданың 307-тармағы талаптары ескерілу қажет.
409. Мұзжарғыштың артқы жағының ұшында артқы жүріспен қозғалу кезінде жарылған мұздардан бұранда және меңгерікті қорғауды қарастыру ұсынылады.

§ 6. Техникалық флот кемелері

410. Егер осы Қағиданың 411-414-тармақтарында басқа нұсқаулықтар келтірілмесе, техникалық флот кемелерінің корпус байланыстарының өлшемдері осы Қағиданың 13-тармағы талабына сәйкес келуі қажет.
411. Жалпы және жергілікті беріктілік, корпустың қаттылығы және дірілінің есебі техникалық флот кемелерін пайдаланудағы шарттардың ерекшелігін және арнайы мехнизмдердің, құрылғылардың және жабдықтардың жұмысының ерекшелігі ескеріліп жүргізілуі қажет.
412. Асауыш және негізгі корпус жиынтығының рамакөтергіш мұнарасының орналасу ауданы күшейтілу қажет. Рамакөтергіш мұнараның тіреуін палубада аяқтауға болады. Олардың астында пиллерстер, рамалық тіреулер және басқа да бірдей конструкциялар қарастырылу қажет. Асауыш мұнаралардың тіреулері түпке дейін жалғасу керек және бойлық және көлденең жиынтықпен нық жалғасу керек немесе көлденең аралықтар орнатылуы қажет.
Асауыш мұнараның өту жеріндегі палуба төсеніштері және рамакөтергіш мұнара тіреуінің асты 25% қалыңдатылу қажет.
413. Соратын түтікшелер жалғасатын аудандағы Борттық жиынтық жүйесі рамалық шпангоут орнатумен көлденең болу қажет, сыртқы қаптама қалыңдығы 25% ұлғайтылу қажет.
414. Топырақты сорғылар астында бөлімінде флорлар және кильсондардың ағынды құдық жасаушы өткізбейтін аумақтар қарастырылу қажет.

§ 7. Ұзындығы 25 м кем кемелер

415. Ұзындығы 25 м кем кемелерге осы Қағиданың 3, 5 және 6-тарауының талаптары қолданылады.
416. Барлық жағдайларда корпус байланыстарының қалыңдығы 2,5 мм кем қабылданады.
417. Ортаңғы бөліктегі және алдыңғы жақты ұштағы түптің және қаңқалық белдіктің қалыңдығы мынадай сынақталатын формуладан кем болмау қажет, мм

мұндағы - шпация, м;
Т, r - корпустың қаралатын қимасының ең жоғарғы кеменің тұнуы
R – есепті толқынның жартылай жоғарлығы, м:
m - мыналарға тең биіктік, м:
«М» және «О» сыныпты кемелер үшін - 0,6;
«Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін - 0,9;
R_еН - ағымдылық шегі, МПа.
Сонымен бірге түп қаптамасының қалыңдығы 3 мм кем болмау, ал қаңқалық белдіктікі – 4 мм кем болмау қажет.
418. Аз сулар және ағаш ағызу шарттарында қолданылуы мүмкін түптің және сүйреуіштің қаңқалық белдігінің және кемелер қаптамасының қалыңдығы осы Қағиданың 417-тармағы талабымен салыстырғанда 1 мм ұлғайтылуы қажет.
419. Барлық кемелердің алдыңғы жағының ұшындағы сыртқы қаптаманың қалыңдығы (осы Қағиданың 420-тармағында көрсетілгеннен басқа) осы Қағиданың 417-тармағы талабымен салыстырғанда 1 мм ұлғайтылу қажет.
420. Аз сулар және ағаш ағызудың ең ауыр шарттарында жұмыс істейтін кемелердің сыртқы қаптамасынңы қалыңдығы осы Қағиданың 417-тармағы талабымен салыстырғанда 1 мм ұлғайтылу қажет.
421. Борт қаптамасының қалыңдығын барлық міндеттегі кемелердің түбінің қаптамасына қойылатын талаптардан ағаш ағызудың ең ауыр шарттарында пайдалануға арналған сүйрегіштер мен кемелерді қоспағанда 1 мм төмен қабылдауға рұқсат етіледі.
422. Палубалық төсеніштің қалыңдығы мынадай формуламен анықталғанннан кем болмау қажет

мұндағы - шпация, м;
р - осы Қағиданың 55-тармағына сәйкес қабылданатын есепті жүктеме, кПа.
423. Аралықтар табақшаларының қалыңдығы мынадан кем болмау қажет

мұндағы - тіреулер аралығының арақышықтығы, м;
Н_с - осы қимадағы борт биіктігі, м.
424. Ұштардағы флорлар дуалдарының қалыңдығын кеменің ортаңғы бөлігіндегі флорлар дуалының қалыңдығына тең деп қабылдауға рұқсат етіледі.
425. Рамалық жиынтықтың дуалдарының қалыңдығын қаптаманың немесе төсеніштің қалыңдығынан 1 мм төмен, бірақ 2,5 төмен емес қабылдауға рұқсат етіледі.
426. Қаңқа ауданында борт қаптамасына және түп шаншылған бет жағына пісірілген сүйір қоршаулары бар бұрыштық қырды орнатуға рұқсат етіледі. Сөре бұрышының қалыңдығы түп қаптамасының қалыңдығына тең болу қажет, бірақ 4 мм кем емес.
427. Жиынтықтың бойлық жүйесі кезіндегі белдікпен жалғасқан қабырға қаттылығының көлденең қимасының қарсыласу сәті түп және палуба үшін, мынадан кем болмау қажет, см³:

мұндағы р - осы Қағиданың 4-бөлімі бойынша анықталған («Есепті жергілікті жүктеме» тарауы); жабуға есепті жүктеме кПа,
- қабырға аралығының арақышықтығы, м;
l - қабырға аралығы, м.
428. Аралықтар тіреулермен нығайтылу қажет. Белдікпен жалғасқан тіреулердің көлденең қимасының қарсыласу сәті см³, мынадан кем болмау қажет

мұндағы р - осы Қағиданың 45-тармағы бойынша анықталған тіректің төменгі ұшы деңгейіндегі қысым есебі;
а - тірек аралығының арақышықтығы, м;
l - тірек аралығы,м.
Тірек ұштарын кницмаен бектіу немес «ус» кесіп тастау қажет.
429. Бірыңғай флорлар аралығының арақашықтығы қысқа шпациялы болу және 1,5 м аспау қажет, ал сүйреуіштерде - 1,0 м.
430. Кильсонның көлденең қимасының биіктігін және ауданын баралық тесіктегі немесе оның бөлігіндегі бірыңғай флорлардың биікті және ауданымен салыстырғанда 15% қысқартуға рұқсат етіледі.
431. Кеменің түбінде немесе палубасында орналасқан бойлық қабырға қаттылығын, сондай-ақ бойлық рамалық байланыстарды бір қимадағы пиктік қалақларда үзуге рұқсат етіледі.
432. Осы Қағиданың 126-тармағында қарастырылған кница ұзындығын бір шпацияға тең деп қабылдауға рұқсат етіледі.
433. Иілген фланцтің немесе пісірілген бос белдіктің енін осы Қағиданың 139-тармағы талабымен салыстырғанда шегінгенімен қабылдауға рұқсат етіледі.
434. Егер корпус беріктілігі рамалық байланыстармен қамтамасыз етілсе, рамалық борттық шпангоуттар, бимстер және қалақлар тіреулері, сондай-ақ бірыңғай флорлар, шельтер және борттық стрингерлерді орнатпауға рұқсат етіледі. Бойлық және көлденең жиынтыққа талап етілетін қарсыласу сәттерін сонымен бірге осы Қағиданың 4-бөліміне сәйкес орындалған беріктілік есебінен анықтау керек.
435. Көлденең аралықтардың саны екеуден кем болмау қажет.
Машиналық бөлім кеменің басқа бөлімдерінен аралықтармен бөлектенуі қажет. Суға батпаушылық және апаттық орнықтылық қағидасының талаптарын шарттарын орындау кезінде машиналық бөлімнің аралықтарын ахтерпиктің қалақтары деп санауға рұқсат етіледі.
436. Осы Қағиданың 124-тармағы талап етілетін шарттарды қарастырмауға рұқсат етіледі.
437. Кеңірдектенген конструкцияларды аралықтар матасына, борт қаптамасына, палуб төсенішіне, қондырма дуалдарына, сондай-ақ қоршауға, дуалдарға, рубка қақпақтарына және басқа да екінші деңгейлі дуалдарға және төсеніштерге қолдануға рұқсат етіледі.
438. Кеңірдектің бортының қаптамсы үшін трапеция тәрізді немесе жартылай домалық көлденең қима болу қажет. Өткізбейтін аралықтарда кеңірдек корпусы тесіп өтетін – трапеция тәрізді, жартылай домалақ толқынды немесе төбесі дөңгелектенген ұшбұрышты қима болуы қажет. Палуб төсеніші үшін кеңірдектің жартылай домалық көлденең қимасын қолдану рұқсат етіледі.
439. Бос белдемдер үшін рамалық жиынтықтың дуалдарындағы тіліктердің қосынды биіктігі 50% рамалық жиынтық биіктігінен аспау қажет.
440. Жиынтықтағы тармақ үшін тілік биіктігі белдік биіктігінен 30% аспау қажет.
441. Борт және тілік аралығындағы палуба участогының ені 0,2 м кем болмау қажет.
442. Ұзындығы 6 шпация және ені 0,2 Д жоғары кеменің ортаңғы бөлігінде және артқы жақты машиналық бөлімше алдында табылатын палубалық төсеніштегі тіліктер, тілік енінен 10% кем болмайтын, палубаның басқа зоналарындағы ұқсас тіліктер - радиус бойынша оның енінен 5% кем емес құрайтын радиус бойынша домалақтануы қажет. Қалған тіліктер палубалық төсеніштің 5 қалыңдығынан кем емес құрайтын радиус бойынша домалақтануы қажет.
443. Фальшборт табақшасының қалыңдығын ортаңғы бөліктегі борт қаптамасының талабынан 2 мм кем, бірақ 1,5 мм кем емес қабылдауға рұқсат етіледі.
444. Осы Қағиданың 297, 298-тармақтарына сәйкес анықталған қима тілік немесе шыбық болаттан жасалған форштевннің көлденең қимасының өлшемін 25% төмендетуге рұқсат етіледі.
445. Тең бүйірлі бұрыштан осы Қағиданың 299-тармағына сәйкес анықталған форштевннің көлденең қимасының ауданын 50% қысқартуға рұқсат етіледі. Сонымен бірге басқа симметриялық илемді қолдануға рұқсат етіледі.
446. Осы Қағиданың 308-тармағына сәйкес анықталған білеулік килдің көлденең қимасының өлшемін 50% төмендетуге рұқсат етіледі.
447. 4-бөлімде регламенттелген жалпы беріктілік есебін осы Қағиданың 340-тармағы талаптары сақталса орындамауға болады.
Сонымен бірге k1 коэффициенті ұзындығы 25 м кемелер үшін осы Қағидаға 60-қосымша бойынша қабылданады.
448. Корпустың жалпы діріл есебін жүргізбеуге рұқсат етіледі.
449. Қалыңдығы 3 мм және жоғары өткізбейтін аралықтардың сыртқы қаптамаға пісірілуін (форпиктік, ахтерпиктік және цистернаның аралықтарынан басқасын), сондай-ақ осы аралықтардың жапсарын дәнекерлеуді аралықтар табақшасының қалыңдығына тең катетпен бір жақты бірыңғай тігіспен орындауға рұқсат етіледі.
450. Жиынтық белдемінің бос ұштары қаптамаға (төсенішке) үздік немесе нүктелі тігіс қадамдарын қысқарту арқылы жалғасу қажет және осы Қағиданың 167-тармағы талабына сәйкес айналысы пісірілген болу қажет.
451. Жиынтық белдемін внахлестте орналасқан книц көмегі арқылы жалғастыруға рұқсат етіледі. Внахлестке жалғастыру кезінде барлық контур бойынша пісіру талап етіледі.

§ 8. Тік алмалы-салмалы сыйымдылығымен танкерлер

452. Осы бөлімнің талаптары толық жүгімен 2,25 м жоғары емес отыратын және жүк сыйымдылығы 1000 т аспайтын тік цилиндрлік алмалы – салмалы сыйымдылығымен танкерлерге (жүк бактарымен) қолданылады. Осы Қағиданың 3, 4, 5 және 6-бөлімдерінің талаптары егер осы бөлімде басқа нұсқаулықтар келтірілмесе, тік алмалы – салмалы сыйымдылығы бар танкерлерге қолдану қажет.
453. L/Н және В/Н басты өлшемдерінің қатынасы өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін трюмдік кемелер үшін осы Қағидаға 2-қосымшада көрсетілгеннен жоғары болмауы қажет.
454. Өткізбейтін көлденең аралықтардың ең аз саны осы Қағиданың 245-тармағы талаптарына сәйкес болуы қажет.
455. Палубалық төсеніштердің, палуба астындағы жиынтықтың және бойлық комингстердің орташа жылдамдық есебі 1-тармақ 1) және 5) тармақша, палуба астындағы жиынтық – 7-тармақ 1) және 5) тармақшамен, комингстер – осы Қағидаға 23-қосымша 2-тармағына сәйкес қабылданады, ал жүктік трюм шегіндегі екінші борттың және аралықтардың жоғарғы, орташа және төменгі табақшалары осы Қағидаға 23-қосымша 5-тармақтың 1) және 4) және 6-тармақ 1) тармақшаға сәйкес қабылданады. Басқа байланыстардың тозу жылдамдық есебі әдеттегі тәртіпте осы Қағидаға 23-қосымша сәйкес белгіленеді.
456. Корпус байланыстарының минималды қалыңдығы құрғақ жүктік кемелерге арналған сияқты осы Қағидаға 47-қосымшасы бойынша тағайындалады. Сонымен бірге барлық өткізбейтін аралықтардың және ішкі борттардың жүктік тесіктерді шектеуші белдік қалдыңдықтары 4-тармақ 1) тармақшада, борт және жұмсақ палубалы кемелердің жүк бактары аралығындағы палуба төсенішінің қалыңдығы – 2-тармақ 1) тармақшада, тронковтық палубаның және жүк багы еніндегі жұмсақ палубалы кемелердің төсеніштерінің қалыңдығы – 47-қосымшаның 2-тармақ 3) тармақшада регламенттелген.
457. Тік алмалы-салмалы сыйымдылықтар түптің рамалық жиынтығында орналасу және оған жалғасу қажет. Ұштары көлденең өткізбейтін аралықтармен шектелген бір жүк трюмына екеуден аспайтын жүк багын орналастыруға болады. Ішкі жүк трюмдерінің бак аралығында көлденең көлбеу фермалар орналасу қажет.
Екі бортты танкерлер үшін көлденең көлбеу фермалар осы Қағиданың 246-тармағымен қаралған борттық жартылай аралықтар аралығында бір жазықтықта орналасу қажет.
Бір бортты танкерлердің борт және жүк багы аралығында орналасқан жүк трюмдарының немесе карлингстердің бойлық комингстері жазықтығында, тиісті кильсонның әрбір флормен қиылысу бөлітерінде бойлық көлбеу фермалар немесе пиллерстер орнатылу қажет.
Танкер палубасында аламалы-салмалы тік сыйымдылықты орнату жерлерінде комингспен жиектелген домалақ тіліктер қарастырылу қажет. Жарыққа тіліктің диаметрі бак диаметрінен 80-100 мм асу қажет және кеме енінен 0,75 жоғары болмауы қажет.
Палубалық кемеден тік қоймалы сыйымдылық бекітулері көлденең сақиналы байланыс көмегімен, қабықшаның барлық шеңбері бойынша жүретін және қабықшадағыдай пісірілетін, сондай жүк багі астындағы жаппай үздіксіз тігіс палубалық ойық комингсі көмегімен іске асуы қажет.
458. Жүк трюмдарының түбі екі түпсіз орындауға болады. Флорлар аралдығының арақашықтығы қысқа шпациялы және 2,0 м аспау қажет.
459. Жүк тесігінің түптік жабуының беріктілік есебі үшін жүктемені анықтау кезінде бос бактың ауырлық күші және жүгі бар бактың ауырлық күші жабудың барлық үстіне бірдей бөлуге болады. Сонымен бірге бос бактың және жүгі бар бактың р_п және р_гр жүктемелері кПа, мынадай формула бойынша анықталады;


мұндағы Q_п, Q_гр — бос және жүгі бар бактардың тиісті көлемі, т;
L_n — осы Қағиданың 48-қосымшада қарастырылған деректер;
В₁ — бір бортты танкерлерге, жүк трюмында бойлық көлбеу фермалары жоқ,-кеме ені В; - бойлық көлбеу фермалар аралығының арақышқтығымен жүк багы және борт аралығындағы бойлық көлбеу фермалары бар бір бортты танкерлер; арақашықтығы ішкі борттар аралығымен – екі бортты танкерлерге тең деп қабылданатын флор аралығының есебі.
460. Флор және бимстер аралығының есебін таңдау және пиллерске үздіксіз бойлық комингстер қаттылығы оның астымен жүретін кильсон қаттылығынан асатын бірақ 8 реттен кем емес, және комингс жіне кильсон аралығында кильсонның әрбір флормен қиылысқан бөлігінде орналасқан тронковты палубалы танкерлер үшін есепті жүктемені анықтау кезінде комингс–кильсон жүйесі бойлық көлбеу фермаға теңеседі.
461. Белдікпен жалғасқан жүк трюмінің флорының көлденең қимасының қарсыласу сәті екі түп болмаған кезде мынадан кем болмау қажет.

мұндағы р — түптегі қысым есебі кПа, мына формула бойынша есептелгеннің ішіндегі үлкен мәніне тең етіп қабылданады:
р = 9,81(Т + r + m) – p_п , (259)
р = р_гр – 9,81(Т – r – m); (260)
мұндағы k₁, k₂ – осы Қағидаға 48 және 49-қосымшалары бойынша анықталатын коэффициент;
d – флорлар арасындағы арақашықтық, м;
Т – корпустың қараудағы қимасында кеменің барынша тұнбасы, м;
r – есеп толқынының жартылай биіктігі, м;
р_гр, р_п – осы Қағиданың 433-тармағында қаралған деректер;
m – тең қолданылатын шама, м:
«М» және «О» сыныпты кемелер үшін - 0,6;
«Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін - 0,9.
Осы Қағиданың 260 формуласы бойынша есептелген Р мәні р_тр кем болмауы тиіс.
462. Көлденең көлбеу ферманың бір пиллерсімен ұсталатын жүк трюмінің түп ауданы, мына формула бойынша анықталады м²:

мұндағы L_n — осы Қағидаға 48-қосымшаға сәйкес қабылданады;
В₁ – осы Қағиданың 433-тармағында қаралған деректер;
n_к - бойлық көлбеу фермалар немесе ішкі борттар аралығындағы кильсондар саны, ал соңғылары болмаған кезде – сыртқы борттар арлығындағы;
n_ф — көлденең аралықтар аралығындағы немесе көлденең аралықтар және көлбеу фермалар аралығындағы флорлар саны;
Бойлық көлбеу ферманың пиллерсімен ұсталатын жүк трюмінің түп ауданы, мына формула бойынша анықталады
f = 0,5L_nВ₁/(n_к + 2n_ф) + L_nb/(n_ф + 1) (262)
b — борттан бойлық көлбеу фермаға дейінгі арақашықтық.
Көлбеу ферманың пиллерсі деп қабылданатын жүктеме есебі, мына формула бойынша анықталады, кН:
P = fp, (263)
мұндағы р – осы Қағиданың 435-тармағында қарастырылған деректер;
Бойлық көлбеу ферманың танкер тюмінде бойлық қатардың бір пиллерсіне қабылданатын күш осы Қағиданың 74-тармағы және 46-тармағы 3) тармақшасына қабылданады.
463. Алмалы-салмалы сыйымдылық орналасатын аудандағы бортқа жүктеменің есебі осы Қағиданың 44-тармағына сәйкес құрғақ жүкті кемелерге арналған сияқты анықтайды.
Осы Қағиданың 58 және 59-формулаларында екі түп болмаған кезде h_дд = 0 деп қабылдау керек.
464. Тік алмалы-салмалы сыйымдылықты орнату ауданындағы жүк трюмінің көлденең аралықтарының жүктеме есебі осы Қағиданың 45-тармағы 3) тармақшасына сәйкес анықталады.
465. Тік алмалы-салмалы сыйымдылықты орнату ауданындағы танкерлер палубасы үшін жүктеме есебі осы Қағиданың 46-тармағы 3) тармақшасына сәйкес анықталады.
466. Тік алмалы-салмалы сыйымдылықты орнату ауданындағы белдікпен жалғасқан бимстер және жартылай бимстердің көлденең қимасының қарсыласу сәті осы Қағиданың 223-тармағы 3) тармақшасына сәйкес анықталады.
467. Тік алмалы-салмалы сыйымдылықты орнату ауданындағы белдікпен жалғасқан бойлық палуба астындағы қабырға қаттылығының қарсыласу сәті осы Қағиданың 226-тармағы 4) тармақшасына сәйкес анықталады.

§ 9. Жүзбелі крандар

468. Осы тараудың талаптары өздігінен жүрмейтін корпус бойынша (понтон) орналаспайтын бағытталған грейферлік-ілмекті жартылай бұрылатын жоғарғы жүк көтергіш құрылысымен «О (мұз)» сыныпты жүк көтерімділігі 25 т аспайтын, ұзындығы 50 м дейін және басты өлшемдердің қатынасымен жүзбелі крандарға қолданылады L/Н<15, В/Н<7.
Басқа жүзбелі крандардың корпустары Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау насаны болып табылады.
Егер осы тарауда басқа нұсқаулықтар айтылмаса, жүзбелі крандарға қолданылатын осы Қағиданың 3 – 5-бөлімі талаптары орындалу қажет.
Жүзбелі крандар үшін «О» сыныбы жебемен сүйреу кезіндегі жол бойынша жиналған жүзу шарттарымен анықталады. Кранның жұмысы кезіндегі жел-толқындық режим бойынша шектегіш шарттар жобалушымен тағайындалады.
Осы тармақпен бекітілген айрықшаланатын басты өлшемдердің қатынасы кезінде, байланыстардың конструкциясы және өлшемі қосымша беріктілік есебімен расталуы қажет.
469. Кранды орнату үшін конструкцияның іргетасы бойлық және көлденең аралықтардан жасалған тіреуіш домалақтан, барабаннан және айқастырмадан тұру қажет (осы Қағидаға 62-қосымша).
Іргетастың басқа конструкциялары Кеме қатынасы тіркелімнің арнайы қарау нысаны болып табылады.
470. Пиктік аралықтар миделге цилиндрлік ендірмеден бастап бір шпациядан кем емес қашықтықта орнатылу қажет. Қандай жағдайда да форпик ұзындығы 7 шпациядан, ахтерпиктігі 5 шпациядан кем болмау қажет.
471. Понтон, форпик және ахтерпиктің борттарында жиынтықтың көлденең жүйесі болуы;
форпик және ахтерикет шпация 400 мм жоғары болмау керек және флорлар әрбір шпангоутта орнатылуы қажет.
Шпация 400 мм жоғары болған кезде борт бойынша алдыңғы жағы және артқы жақты ұштарында белдікпен жалғасқан көлденең қималардың қарсыласу сәті осы Қағиданың 296-тармағына қанағаттандыратын аралық шпангоуттар орнатылу қажет.
472. Айқастырғыштардың көлденең аралықтары понтонның ұзына бойына, ал айқастырғыштардың бойлық аралықтары барабанмен жалғасқан жерден бастап тұмсық және артқы жағына қарай 3 шпациядан кем емес қашықтықта жазық орындалу қажет. Жүзбелі кранның басқа аралықтары кеңірдектенген болып орындалуға болады.
Айқастырғыштардың бойлық аралықтары понтонның барлық ұзындығына немесе форпик және ахтерпик аралықтарының аралығына орналасуы қажет.
Жазық аралықтардың бос жиынтығы, сондай-ақ кеңірдектер тік орналасауы қажет.
473. Мұздық нығайтулар ескерілген понтон корпусының байланысының қалыңдығы мынадай көрсетілген минималды қалыңдықтан кем болмау қажет, мм:
сыртқы қаптама және палубалық төсеніш понтонның барлық ұзындығы бойынша – 8,0;
айқастырғыштардың көлденең аралықтарының жазық табақшалары понтонның және айқастырғыштардың бойлық аралықтарының ен бойына барабанмен жалғасқан жерден бастап алдыңғы жағы және артқы жағына қарай үш шпациядан кем емес - 8,0;
аралықтардың қалған табақшалары - 6,0;
понтонның барлық ұзындығы бойынша қаңқалық белдік - 10,0.
474. Барабан дуалының қалыңдығы мынадай формуламен анықталғаннан кем болмау қажет, мм

= (Р_r + Q_к)(1 + 2C/R)/(16R), (264)
мұндағы Р_r - краннық жүк көтерімділігі, т;
Q_K — кран салмағы (жоғарғы жағы), т;
R — барабан радиусы, м;
С — барабан осінен едәуір жүгі бар жебенің ең үлкен аралығындағы кран салмағының ортасына дейінгі арақашықтық, м.
Барабан дуалының қалыңдық есебінің нәтижесіне қарамастан 8 мм кем қабылданбау қажет.
475. Флорлар және рамалық бимстер аралығының В\ есебі ретінде олардың қарсыласу сәтін анықтау кезінде айқастырғыштардың борт және бойлық аралықтар аралығындағы арақышықтық қабылданады, сонымен бірге В\ мәні 0,385 кем болмау қажет.
476. Белдікпен жалғасқан борттың рамалық шпангоутының көлденең қимасының қарсыласу сәті понтонның барлық ұзына бойына мынадан кем болмау қажет, см³,
W = 0,14LBHd₁, (265)
мұндағы d₁ — ортаңғы бөліктегі рамалық шпангоут аралығының арақашықтығы, м.
477. Белдікпен жалғасқан бос борттық шпангоуттың көлденең қимасының қарсыласу сәті понтонның ұзына бойынан мынадан кем болмау қажет, см³,
W = 0,10LBl, (266)
мұндағы l — борт бойынша өлшенген түп және борттық стрингер аралығының немесе борттық стрингер және палуба аралығының арақышықтығы, м;
— ортаңғы бөліктегі шпация, м.
478. Транц тіректерінің аралығының арақашықтығы 400 мм кем болмау қажет.
Рамалық тіректер кильсондар жазықтығында орналасу қажет. Рамалық тіректің бос белдігі кильсондардың бос белдігінің қима ауданынан 0,65 кем емес көлденең қима ауданы болу қажет.
Белдікпен жалғасқан бос бағананың көлденең қимасының қарсыласу сәті осы Қағиданың 477-тармағына сәйкес анықталған белдікпен бос шпангоуттың көлденең қимасының қарсыласу сәтінен кем болмау қажет.
Арақашықтығы 400 мм жоғары тіреу аралығында аралық бағаналар орнатылу қажет. Белдікпен жалғасқан көлденең қималардың қарсыласу сәті белдікпен жалғасқан негізгі бос тіреулердің көлденең қимасының қарсыласу сәтінен 75 % кем болмау қажет.
479. Тіреуіш домалақтың дуалының қалыңдығы 10 мм, бос белдік - 20 мм кем болмауы;
дуалдарды және белдіктерді нығайтатын тік кництердің дуалдарының қалыңдығы 10 мм кем болмауы;
тіреуіш домалақтың хорда бойынша өлшенген кница арлығының арақашықтығы 0,70 м аспауы қажет.
Тіреуіш домалақтың және барабан дуалдарының технологиялық әртүрлі дуалдары жекелеген тік бұрышты үшбұрыштың тілімдерінен дайындауға болатын тіреуіш домалақ және палуба аралығында қалыңдығы 12 мм кем болмайтын көлденең жапсырма орнатумен теңгеру қажет.
Тіреуіш домалақты палубаға бекіту конструкциясы кернеу концентрациясының ошағын болуды жою қажет. Нығайтылмаған палуба табақшаларына кницті пісіру рұқсат етілмейді. Книц жазықтығында палуба астында қабырға қаттылығы немесе тиісті түрде жиынтықпен байланған басқа конструкция қойылу қажет.
480. Осы Қағиданың 446-тармағында көрсетілген барабан белдігімен және айқастырғыштардың жазық аралықтарымен жалғасқан тік рамалық тіреулердің көлденең қимасының қарсыласу сәті 450-тармағына сәйкес борттың рамалық шпангоутына арналып анықталғаннан кем болмау қажет.
481. Хорда бойынша өлшенген барабанның тік жиынтығы аралығының арақышықтығы 0,70м аспау қажет.
Осы Қағиданың 475-тармағында көрсетілген барабан белдігімен және айқастырғыштардың жазық аралықтарымен жалғасқан тік рамалық тіреулердің бос қимасының қарсыласу сәті 477-тармағына сәйкес борттың бос шпангоутына арналып анықталғаннан кем болмау тиіс.
482. Форпиктің және ахтерпиктің аралықтарының жергілікті беріктілігі осы Қағиданың 45-тармағы 1) тармақшасында көрсетілген жүктеме есебінің әрекеті ескеріліп қамтамасыз ету қажет.

§ 10. Салынған бойлық цилиндр қабықшасы бар құйма кемелер

483. Осы параграфтың талабы бір немесе екі бойлық цилиндрлі қабықты құю кемесіне (жүк танкісімен), кеме корпусына салынған, қатты онымен байланысқан және кеменің жалпы майысуына қатысатын құйма кемелеріне қолданылады.
484. Осы параграфтың 483 – 497 -тармағы параграфтарында айтылмаған барлық жағдайларда осы Қағиданың 3 – 6-тарау талаптарын басшылыққа алу қажет.
485. Цилиндр оболочкасының жоғарғы жиегінен тік ара қашықтығы бойынша диаметрлі жазықтығына дейін артық болмауы қажет:
«Л», «Р», «О» - 0,7D сыныпты кемелер үшін;
«М» - 0,6D сыныпты кемелер үшін;
мұндағы D – цилиндрлі оболочканың диаметрі, м.
486. Цилиндрлі қабықтың өлшенген төменгі жиегінен түптің сыртқы қаптамасына дейінгі тік ара қашықтық осы Қағиданың 193-тармағына сәйкес түп аралық кеңістік биіктігінен ұқсас бойынша қабылдану қажет.
487. R радиусының қатынасы цилиндрлі қабықтың палуба астындағы бөлігі қалыңдығына t көп болмауы қажет:
235 – «М» сыныпты кемелер үшін;
285 – «О» және «Р» сыныпты кемелер үшін.
Кез келген жағдайда t қалыңдығы аз болмауы қажет:
12 м – «М» сыныпты кемелер үшін;
10 мм – «О» және «Р» сыныпты кемелер үшін.
Палубадан төмен цилиндрлі қабықтың қалыңдық t₁ қаптамасы палуба астыңғыдан қарағанда 30 % қабылдануы мүмкін.
488. Цилиндрлі қабықша шектес табақшалар кертігі және жапсарлардағы технологиялық тең қабырғалы біріктірілетін табақшалардың ең көбірек қалыңдығынан немесе 3 мм қайсысы аз содан, 15 % аспауы;
жапсар жинақтау аймағындағы қабықша сынығының технологиялық шамасы (кемені жинау кезінде цилиндр жазықтығында сынық пайда болуы мүмкін, шектес қабықша қима көлденең нысанының ескертпе құрылыс айырмасы) біріктірілетін табақшалардың ең жуан қалыңдығынан аспауы;
шпангоуттың кез келген бағытында өлшенген цилиндр қабықшасының рұқсат етілетін кейінге қалдырулары осы диаметрдің жобалық мәнінен 0,3% аспауы қажет.
489. Кеме шетіндегі бойлық цилиндрлі қабықшаға жатық соңын қабықша соңында жазық көлбеу участкені қолдану жолымен қамтамасыз ету қажет. Палубаға жазықтық участкенің көлбеу бұрышы 30^о көп болмауы қажет.
490. Көлденең аралықтарды және корпустағы көлденең фермдерді орнату осы Қағиданың 349-тармағына сәйкес іске асуы қажет. Құйма сыйымдылығында соңғы көлденең аралықтар және мидель аймағындағы бір көлденең аралықтар корпустың көлденең аралығы мен бір тік жазықтықта орнатылу қажет. Қалған көлденең аралықтар корпустың шеңберді шпангоут жазықтығында орнатылуы қажет.
491. Цилиндр шеңберлі шпангоут жазықтығында қабықтың сыртқы беті бойынша әр бір 4 м кейін орнатылатын палуба астындағы цилиндрлі қабық сақиналы шеңберлі шпангоутпен нығайтылуы қажет.
492. Әрбір цилиндр қабығы арасындағы және кеменің түпкі корпусы қабықтың барлық ұзындығында жүретін кильсон орнатылуы қажет. Цилиндрлі қабық кеме корпусы түбімен бракет көмегі арқылы, қабық шпангоуытының шеңберлі сақинасы арасында орнатылатын және кеме корпусының флорымен жалғасуы қажет. Кильсонның барлық жағынан бракеттер қабық радиусына тең флор ұзындығында орнатылуы қажет.
493. Осы Қағиданың 6-тарауына сәйкес қаралатын кемелердің байланыс өлшемдерін анықтау В₁ мәні (осы Қағиданың 186-тармағы) кезінде екі түпсіз құрғақ жүкті кемелер үшін, В/2 аз емес бір қабықты танкерлер үшін және В/3 аз емес қос қабықты танкерлер үшін жасалады.
494. Сыртқы қаптаманың минималды қалыңдығын, шистрек және осы Қағидаға 47-қосымша бойынша корпустың ортаңғы бөлігіндегі тірек палуба L_усл = LН/Н₁, ұзындық шарты кемелердегі сияқты іске асуы қажет, мұндағы Н₁ – эквивалентті брустің биіктігі, м.
495. Жоғарғы бойлық жиек цилиндр қабығында шекті жағдайында (кемені майыстыру кезінде) қысу кезінде ең көп қалыпты кернеу формула бойынша анықталатын сын қысымнан аспауы қажет, МПа:
_кр = kЕ t/ R, (267)
мұндағы k –75 < R/ t < 300 кезіндегі 0,36 тең коэффициент;
Е – қабық материалының қалыпты серпімділік модулі, МПа;
R/t – цилиндр радиусының оның палуба астындағы бөлімінің қалыңдығына қатынасы.
496. Цилиндр қабығының беті бойынша тең бөлу р_кр сын қысым жүкті шайқау кезінде сирету шартын қанағаттандыруы қажет, кПа,
р_кр > р_в (268)
мұндағы р_в – тыныс қақпағын кПа, реттеуге сәйкес келетін жүкті тартып шығару кезіндегі вакуум, кПа 7 тең.
Сын қысым мәні тең қабылданады, кПа,
р_кр = 920Е(R/L_п)(t/R)^2,5 , (269)
мұндағы Е – қабық материалының қалыпты серпімділік модулі, МПа;
R - цилиндр радиусы, мм;
L_п – жүк трюмінің ең көп ұзындығы (цилиндр сыйымдылығының көлденең аралығы арасындағы арақашықтық), мм;
t – палуба астыңғы бөлігіндегі цилиндр қабығының қалыңдық қаптамасы, мм.
497. Цилиндр қабығының төменгі нүктесіндегі сақиналы қалыпты кернеу (бойлық жазықтықта) шартты қанағаттандыруы қажет, МПа
_у=10^-3(р_из+19,62•10^-3R)•(R/t₁)<0,8R_еН (270)
мұндағы р_из – тыс қақпағын реттеуге сәйкес келетін жүк трюміндегі артық қысым, кПа;
R – цилиндр қабығының радиусы мм;
t₁ – төменгі бөліктегі цилиндр қабығының қалыңдығы (палуба астындағы), мм,
R_еН – цилиндр қабығы материалының ағымдағы шегі, МПа.

§ 11. Цилиндр сыйымдылығымен бойлық салу құйма кемелері

498. Осы параграфтың талабы бір немесе екі бойлық қосымша цилиндр сыйымдылықты, кеменің жалпы майысуына қатыспайтын құю кемелеріне қолданылады. Бойлық сыйымдылықты бекітуді болғызбауы тиіс немесе жүктемені және кемелік корпус конструкциясын араластыруды беру мүмкіндігі төмендеуге әкелуі қажет. Қосымша сыйымдылығының салмағы және оларға жүктемені жасайтын корпусты конструкцияға тең бөлінуі қажет.
499. Қысым астындағы сыйымдылық есепті артық қысым кезінде беріктілкке есептелуі қажет. Олардың конструкциясы және сынау әдісі осы Қағиданың 8-бөлімі ІІ бөлігі талабына сәйкес келуі қажет.
500. Жүк сыйымдылығының шекті өлшемі ППЗС 5.6 көрсетілген шекті өлшемге сәйкес келуі қажет.
501. Жүк сыйымдылығы жасалған материал жүктің басқыншылық ықпалына берік болуы тиіс немесе жүк сыйымдылығы Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген қорғау жабуы үлгісі болуы қажет.
502. Жүк сыйымдылығының люктерін және қылтағын жабу Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген және герметикалық үлгіде болуы қажет.
503. Салу цистернасының қашықтықта болуы борттан және түптен салу цистерналы кемелер үшін ұқсас қашықтықта болуы қажет.

8. Тербелмелі беріктік § 1. Жалпы тараулар

504. Осы талаптар корпустық конструкциялардың беріктілігін және кемеде орнатылған техникалық құралдардың сенімді жұмысын қамтамасыз ету шарттары негізінде белгіленген.
505. Кемелерді жобалау кезінде Кеме қатынасы тіркеліміне ұсынылатын техникалық жоба құрамына енетін жалпы және жергілікті тербелістің есебі орындалу қажет.
506. Тербеліс есебі кезінде бос айналыс жиілігін күшіт қайтарушы кеменің басты және қосымша қозғалтқыштарының, еспелі бұранда және басқа да мүмкінді тербеліс көздерінің жұмысын шақырушы жиілікпен салыстыру арқылы резонанстың болмауын тексереді.
Сонымен қатар діріл метрі қолданумен:
1) кеме корпусының жалпы тік тербелісінің алғашқы екі дыбысына арналған, толық жүкпен және бос балластпен кеме жүктемесінің есепті жағдайларын;
2) бос жиынтықтың, қабырға қаттылығының және сыртқы қаптаманың, палубаның, платформаныңғ аралықтардың және рамалық жиынтық дуалдарының алғашқы дыбысының жергілікті тербелісін тексереді.
507. Жергілікті тербелістерді мынадай аудандарда тексеру қажет:
1) еспелі бұранданың диск орталығынан алдыңғы жағына қарай бір бұрандалы кемелер үшін бұранданың үш диаметр және екі және үш бұрандалы кемелер үшін бұранданың төрт диаметр қашықтығындағы транцтан қимаға дейінгі аумақ түбін;
2) қозғалтқыштар (басты және көмекші) және басқа да ұқсас техникалық құралдар орнатылған кемелердің тесіктерін;
3) машиналық бөлімше жанасатын цистерналар.
508. Жалпы және жергілікті діріл есебі, сондай-ақ діріл параметрлерінің тәжірибелік анықтамаларын мынадай жағдайлар үшін орындайды:
1) кемелердің басты серияларына;
2) жекелеп жасалатын кемелрге;
3) Күрделі жөндеуден кейінгі кемелерге;
4) басты және қосымша қозғалтқыштары, басқа ұқсас техникалық құралдары ауыстырылған немесе басқа өлшеммен еспелі бұрандалар орнатылған кемелерге.

§ 2. Жалпы діріл есебі

509. Бірінші дыбыстың бос тербеліс жиілігінің резонансын болдырмау үшін 15% кем болмайтындай, ал екінші дыбыс үшін мынадай сандарға тең жиілікті қайтарушы күштен 20% кем болмайтындай айрықшалану қажет:
1) еспелі бұранданың айналу тербелісіне;
2) қалақтар санына көбейтілген еспелі бұранданың айналу тербелісіне;
3) қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігіне;
4) екі еселенген қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігіне;
5) мынадай формуламен есептелген иінді біліктің бір айналымындағы козғалтқыш цилиндрлеріндегі жұмыс циклдарының санына көбейтілген қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігіне:
р_н = ki, (271)
мұндағы к —екі ырғақты қозғалтқыш үшін 1;
төрт ырғақты қозғалтқыш үшін 0,5 –ке тең коэффициент;
i — қозғалтқыш цилиндрлерінің саны;
6) жоғарғы барабаннан оның шайқалып кеткен кезіндегі қарпығыш тәрізді тізбектер қозғалтқышының жиілігіне;
7) төменгі қарпығыш тәрізді барабанның айналу жиілігіне;
8) механикалық қопсытқыштың айналу жиілігіне;
9) кесетін элементтердің санына көбейтілген механикалық қопсытқыштың айналу жиілігіне.
510. корпусқа қолданатын бірінші дыбыстың бос тік тербелісінің жиілігін мына формула бойынша анықтайды, Гц:
1) жүк тасуға арналған кемелер үшін (оның ішінде құймаларда)

2) жолаушылар және жүк жолаушыларға арналған кемелер үшін

3) сүйреуіш-итергіштерге арналған

мұндағы I — корпус мидель қимасы ауданының инерция сәті, м⁴; (осы Қағиданың 26-тармағы);
В – кеменің ені, м;
Т — мидель-шпангоуттағы кеменің отыруы,м;
D — кеменің су ығыстыруы, т;
L — әрекеттегі ватер сызығы бойынша кеме ұзындығы, м.
Барлық биіктіктің мәндері жүктеменің есепті жағдайы үшін алынады.
Инерция сәтін осы Қағиданың 54-тармағына сәйкес корпустың жалпы иіліміндегі қондырманың қатысуымен анықталады.
511. Корпусқа қолданылатын екінші дыбыстың бос тік тербелісінің жиілігін мына формула бойынша анықтайды, Гц:
1) жүк тасуға арналған кемелер үшін
N₂ = 2,6N₁; (275)
2) жолаушылар және сүйреткіш кемелер үшін (итергіш)
N₂ = 2,3N_1. (276)
512. Егер осы Қағиданың 510 және 511-тармақ формулалары бойынша есептелген бос тербелістердің жиілігі 509-тармақ талаптарын қанағаттандырмаса, онда бұл жиіліктер жалпы қабылданған әдістердің бірінің көмегімен есептеу жолымен нақтылау қажет.
Егер нақтыланған есеп талап етілген жиіліктің айырмасы қамтамасыз етілмейтінін растаса, онда осы Қағиданың 529-тармағына сәйкес есептелген резонансты артқы жақты ұшындағы тербеліс амплитудасы рұқсат етілген мәннен аспайтынын растайтын дірілдің негізделген есебін ұсынуға рұқсат етіледі.
Егер резонансты тербелістердің амплитудасы белгіленген нормадан асса, онда бос тербелістердің жиілігін немесе күшті қайтарушы жиілігін өзгерту үшін тиісті шаралар қарастырылу қажет.

§ 3. Жергілікті діріл есебі

513. Бірінші дыбыстың бос тербеліс жиілігінің резонансын болдырмау үшін қайтарушы күш жиілігінен пластин үшін 50% және бос жиынтық және қабырға қаттылығы үшін 30% аспау қажет, сандықтары мыналарға тең:
1) еспелі бұранданың қалақтар санын тудырушы еспелі біліктің айналу жиілігіне;
2) иінді балдың бір айналымындағы қозғалтқыш цилиндрларындағы жұмыс циклдарының санына көбейтілген қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігіне;
3) төменгі немесе жоғарғы қарпығыш барабанның³ айналу жиілігінің едәуіріне;
4) кесуші элементтердің³ санына көбейтілген механикалық қопарғыштың айналу жиілігіне.
Жиіліктің талап етілген шегінен шығуы барлық негізгі пайдаланылатын кемелердің жұмыс режимін қамтамасыз ету қажет.
Ескертпе. Негізгі пайдаланушы генереторлардың алғашқы қозғалтқыштарының және жүк сорғыштарының жұмыс режимі үшін, бос тербеліс жиілігінің үстіне қайтарушы күш жиілігін шегінен асыру рұқсат етіледі (30% кем емес).
¹ Еспелі бұрандалардың жұмысын шақырушы қайтарушы күштің әсер ету ауданында (осы Қағиданың 507-тармағы 1) тармақшасы).
² Қозғалтқыштар және басқа да механизмдер орнатылған тесіктер ауданында.
³ Жұмыс ұйымдары орналасқан аудандарда.
Егер талап етілетін жиіліктің шектен шығуы қамтамасыз етілмесе, бос тербелістердің жиілігін ұлғайту үшін шаралар қарастырылу керек. Бұл шаралардың тиімділігі қайталау есептерімен расталу қажет.
Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен көрсетілген жиіліктерді, егер жобалаушы көрсетілген элементтердің тербеліс амплитудасы (осы Қағиданың 527 тармағы) рұқсат етілген мәннен аспайтынын растайтын, мәжбүр болып тұрған дірілдің негізделген есебін ұсынса тілім үшін 25% және бос жиынтық және қабырға қаттылығы үшін 15% асуға рұқсат етіледі.
514. Рамалық жиынтыққа тірелген және бос жиынтықпен немесе қабырға қаттылығымен нығайтылған сыртқы қаптаманың тілімнің бірінші дыбысының бос тербеліс жиілігі мынадай формула бойынша анықталады, Гц:

мұндағы — тілімнің қысқа жағы,м;
b — тілімнің ұзын жағы,м;
t — тілімнің қалыңдығы, м;
Е — тілім материалының бірінші түрінің серпімділік модулі;
р — тілім материалының тығыздығы, кг/м³;
 – тілім материалының Пуассон коэффициенті.
515. Осы Қағиданың 488-тармағында көрсетілген сұйықтық массасымен жалғасқан тілімнің бос тербелісінің А/* жиілігін мына формула бойынша есептейді, Гц:

мұндағы к_П — сұйықтықпен жалғасқан белдіктің тілімнің бос тербеліс жиілігіне әсер ету коэффициенті мына формула бойынша анықталады:
егер пластина сұйықтықтың бір жағымен жуылса,
k_п = 1 + р_жa/рt, (279)
егер пластин әртүрлі тығыздықтағы сұйықтықтың екі жағымен жуылса,
k_п = 1 + а(р'_ж + р"_ж)/ рt, (280)
р_ж, р'_ж, р"_ж — сұйықтық тығыздығы, кг/м³;
р - тілімматериалының тығыздығы, кг/м³;
- пластин жақтарының қатынасына байланысты осы Қағидаға 63-қосымша бойынша анықталатын коэффициент;
t – пластин қалыңдығы, м.
516. Рамалық жиынтыққа тірелген және бос жиынтыққа немесе қаттылық қабырғасына бекітілген сыртқы қаптама тілімінің бірінші түсінің еркін тербелісінің N_П жиілігі (Осы Қағиданың 64-қосымшасы) мына формула бойынша есептеледі, Гц:

мұндағы с — рамалық және бос жиынтықпен құралған тілім ұяшығының қысқа жағының, м;
l - тілім ұяшығының ұзын жағы, м;
Е, t, с, - осы Қағиданың 514, 515-тармағында қарастырылған деректер.
517. Пластин ұяшығының бос тербелісінің жиілігін N*_n сұйықтық мөлшерімен жалғасуын ескеріп осы Қағиданың 278-формуласы ұқсас формула бойынша есептейді. Сонымен бірге сұйықтық мөлшерімен жалғасқан әсер ету коэффициентін мына формула бойынша анықтайды:
сұйықтықтың бір жағымен жуылатын пластиндер үшін,
k_п = 1 + _ж с/ (t), (282)
әртүрлі тығыздықтағы сұйықтықтың екі жағымен жуылатын тілімдер үшін,
k_п = 1 + aс('_ж + "_ж)/ (t), (283)
мұндағы а – тілім ұяшығының тәуелсіздігі тарапына қатынасы с —тілім ұяшығының қысқа жағы, м;
'_ж, "_ж, t – осы Қағиданың 515-тармағында қарастырылған деректер.
518. Бос жиынтықтың немесе қабырға қаттылығының бірінші дыбысының бос тербелісінің жиілігі мына формула бойынша анықталады, Гц:

мұндағы К — мыналарға тең коэффициент:
қырдың еркін тірелген ұштарында 1,57;
қырдың бір ұшында бос тірелген және басқасымен қатты бекітілген кезде - 2,46;
қырдың ұштары қатты бекітілген кезде - 3,56;
Е - бірінші түрдің серпімділік модулі, Па;
i - өлшемдері м⁴ осы Қағиданың 84-тармағы 1) тармақшасына сәйкес тағайындалатын көлденең қима қабырғаның немесе бос жиынтықтың қаптаманың белдігімен жалғасқан жердегі инерция сәті
^m = ( + сt), (285)
l — қабырға ұзындығы, м;
f — оқшауланған қабырғаның көлденең қимасының ауданы, м²;
t — осы Қағиданың 514-тармағында қарастырылған деректер;
с – осы Қағиданың 516-тармағында қарастырылған деректер./
519. Сұйықтық көлемімен жалғасуы ескерілген N*_р бос жиынтықтың немесе қабырға қаттылығының бос тербелісінің жиілігін мына формула бойынша анықталады:

мұндағы k_р – қабырғаның бағдарын ескермей мына формула бойынша анықтайтын сұйықтық көлемі жалғасқан әсер ету коэффиценті:
k_р = 1 + _жа/(t_пр ), (287)
мұндағы _ж — осы Қағиданың 515-тармағында қарастырылған деректер.
А мәнінің коэффицентін а/b қатынасына байланысты осы Қағидаға 63-қосымша бойынша алу керек, яғни бос жиынтықты қондыруға дейінгі тілімнемесе қабырға қаттылығының өлшемдері.
Қабырғамен келтірілген тілім қалыңдығы t_пр, м:
t_пр = t + /c, (288)
мұндағы t, f, с - осы Қағиданың 518-тармағында қарастырылған деректер.
Бос жиынтықпен нығайтылған тілімді сұйықтықпен екі жағынан жуған жағдайда k_р мына формула бойынша анықталады:
k_р = 1 + ('_ж + "_ж)/(t_пр ), (289)
мұндағы '_ж және "_ж — осы Қағиданың 515-тармағында қарастырылған деректер.
520. Бос жиынтықтың(немесе қабырға қаттылығының) және сыртқы қаптаманыңпластинының бос тербеліс жилігінің қатынас мына шартты қанағаттандыру қажет N*_p/N*_n > 2.
521. Рамалық жиынтыққа тірелген және бос жиынтықпен немесе қабырға қаттылығымен нығайтылмаған ішкі конструкциялардың пастиндерінің бірінші түрінің бос тербеліс жиілігін мына формула бойынша анықтайды, Гц:

мұндағы a, b, E, t, , - — осы Қағиданың 514-тармағында қарастырлған деректер.
522. Осы Қағиданың 521-тармағында көрсетілген тілімнің бос тербелісінің жиілігін сұйықтық көлемімен жалғасуын ескеріп осы Қағиданың 278 – 280 формулалары бойынша анықтайды.
А коэффициентін осы Қағидаға 65-қосымша көмегімен а/b жақтарының қатынасына байланысты қисық бойынша я = 1 сәйкес таңдайды.
523. Рамалық жиынтыққа тірелген және бос жиынтықпен немесе қабырға қаттылығымен (осы Қағидаға 64-қосымша) нығайтылған ішкі конструкциясының пластин ұяшықтарының бос тербеліс жилігін мына формула бойынша анықтайды, Гц:

524. Пластин ұяшығының бос тербелісінің жилігі N*_n сұйықтық көлемімен жалғасуын ескеріп осы Қағиданың 278 формуласы бойынша есептеу керек.
Жалғасқан көлемдердің әсер ету коэффицентін осы Қағиданың 282 – 283 формуласы бойынша анықтайды. Бұл формулалардағы коэффициентін осы Қағидаға 65-қосымша көмегімен қисық бойынша ұяшық сандарына тең с/1 ұяшық жағының қатынасына байланысты таңдау керек.
525. Бос жиынтықтың немесе ішкі конструкция үшін қабырға қаттылығының олардың ауада тербелу кезіндегі бірінші дыбысының бос тербеліс жиілігін осы Қағиданың 284 және 285 формулалары бойынша анықтайды.
Жалғасқан көлемдердің әсер етуі осы Қағиданың 286 – 289 формулаларымен ескеріледі.
526. Пластин және бос жиынтықтың немесе ішкі конструкция үшін қабырға қаттылығының бос тербеліс жиілігін есептеу егер N*_p/ N*_n > 2 (немесе N_p/N_n > 2 ауадағы конструкция үшін) болса,онда аяқталды деп есептеу керек. қарамм-қарсы жағдайда пластиндер және қабырғалардың тербеліс кезіндегі аралықтың өзара қарымқатынасын ескеру қажет (осы Қағиданың 527-тармағы).
527. Тілімшенің бірінші дыбысының N_с бос тербеліс жиілігін осы тілімшелерді ішкі конструкцияның қабырға қаттылығымен нығайтушы олардың қарым қатынасын ескере отырып мына формуламен есептеу керек, Гц:

мұндағы А₁ және A₂ — тілімшенің және қабырға қаттылығының және бос жиынтықтың осы Қағиданың 523 – 526-тармағына сәйкес есептелген бос тербеліс жиілігінің квадраттары;
в₁, в₂ – мына формулалармен есептелген коэффициент:

T_пр – келтірілген қабырғамен пластинді қалыңдығы осы Қағиданың 228 формуласы бойынша анықталады.
N_c тілім үшін сияқты осы Қағиданың 513-тармақты қанағаттандыру тиіс.

§ 4. Діріл нормалары

528. Осы Қағиданың 508-тармағында көрсетілген жалпы және жергілікті діріл есебінің нәтижесіне қарамастан діріл амплитудасын және жиілігін өлшеу керек:
1) корпустың артқы жақты ұшы;
2) сыртқа қаптаманың, корпустың ішкі конструкциясының және қондырманың тілімшелері;
3) бос жиынтық және қабырға қаттылығы;
4) іргетастардың тіреуіш беттерін;
5) жабу құрамындағы рамалық жиынтық;
6) қозғалтқыштар және басқа да сол сияқты құралдар.
Осы кемелерде алғашқы екі дыбыстағы корпустың тік тербелісінің жиілігін экспериментальды анықтайды және оларды есеппен алынған жиілікпен салыстырады.
Көрсетілген өлшеулерді, сондай-ақ судың қоры шектелген жағдайда жүкпен және бос жобалық отырғызу кезінде түптің астында басты және қосымша қозғалтқыштардың және жобалаушымен әзірленген және Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген дірілді сынау бағдарламасына сәйкес кемелік техникалар объектілерін жұмыстарының барлық негізгі пайдаланушы режимдерін терең суда орындау қажет.
529. Мынадай көрсетілгендей анықталған тәжірибеде өлшенген тербеліс амплитудалары діріл нормасын аспау қажет:
1) артқы жақты ұштардағы тік тебелістердің рұқсат етілетін амплитудасы мына формула бойынша анықталады, мм:
А₁ = 2/(1 + 0,04N²), (295)
мұндағы N— тәжірибеде өлшенген нақты тербеліс жиілігі, Гц;
2) қозғалтқыш іргетастарының жоғарғы тіреуішінің рұқсат етілетін тербеліс амплитудасы N — 10 Гц — 0,5 жиілікке дейін, тербеліс жиілігі 10 Гц жоғары болса мына формуламен анықталады, мм:
А₂ = 1/(0,02 N²), (296)
3) олардың орталығында тілімше тербелісінің рұқсат етілетін А₃ амплитудасы мына формуламен анықталады, мм:
А₃ = 0,125(а/100t)²t, (297)
мұндағы а — тілімшенің қысқа жағы, мм;
t — тілімше қашықтығы, мм;
4) аралық ортасындағы бос жиынтықтың және қабырға қаттылығының рұқсат етілетін тербеліс А₄ амлплитудасы мына формуламен анықталады, мм:
А₄ = 4000Wl²/(Ei), (298)
мұндағы W — белдікпен жалғасқан қырдың көлденең қимасының қарсыласу сәті, м³;
l - бос жиынтықтың немесе қабырға қаттылығының аралығы, м;
Е - материалдың бірінші дыбысының серпімділік модулі, МПа;
i - белдікпен жалғасқан қырдың көлденең қимасының қарсыласу сәті, м⁴.
5) жабу құрамындағы рамалық жиынтықтың рұқсат етілетін тербеліс амплитудасын осы Қағиданың 295 формуласы бойынша және мынадай есептелген екі мәннің кішісі сияқты анықтайды, мм:
А₅ = 1250 Wl²/(Ei), (299)

§ 5. Дірілді азайту бойынша іс-шаралар

530. Егер діріл нормадан жоғары болса, оларды рұқсат етлетін нормаға дейін түсіретін іс-шаралар әзірленіп және Кеме қатынасы тіркелімімен келісілу қажет.
Кеменің басты және қосымша қозғалтқыштарының барлық негізгі жұмыс режимдерінде дірілді қайта өлшеп орындалған іс-шаралардың тиімділігі расталу қажет.
531. Еспелі біліктің жиілігіне тең, жиілікпен жалпы дірілді төмендетуге бағытталған іс –шараларға жатады:
1) еспелі бұранданың геомтриясын тексеру (қалақша қадамы, қима қадамы және бұранда домалағы бойынша осьтік сызықтың өзара орналасуын). Рұқсат етілетін стандарт немесе жабадан асатын ауытқу табылған кезде бұранданы ауыстыру тиіс;
2) балластық цистерналарды толтыру немесе шайқау;
3) еспелі біліктің айналу жиілігін өзгерту.
532. Еспелі бұранда қалақшасының қысқа санындағы жиілікпен жалпы дірілді төмендетуге бағытталған іс –шараларға жатады:
1) кеме корпусының немесе бағытталған қондырмаға қатысты есеплі бұранданың орналасуының өзгеруі;
2) еспелі бұранда қалақшаларының санының өзгеруі;
3) олардың сумен айналып жүзуін қамтамасыз етуге арналған негізгі бөліктегі қырдың өзгеруі;
4) еспелі бұранда дөңгелегіндегі жылдамдық алаңын теңестіруші арнайы құрылғыларды орнату;
5) корпуста еспелі бұранда үстінде дірілді бәсеңдететін құрығыларды орнату.
533. Осы Қағиданың 530-тармағында тізбектелген еспелі бұранданың қалақшаларының қысқа санын жергілікті дірілді жиілікпен төмендетуге арналған іс-шараларға қосымша ұсынылады:
1) дірілдеуіш тілімшелерді қалыңдату немесе аралық қабырға қаттылығымен нығайту;
2) бойлық және көлденең жиынтықтың қиылысу жерлеріндегі байланысты бекіту бөліктерінің дұрыс құрастырылғандығын тексеру; тұйықталған жиынтық контурларын құру;
3) дәнекерленген жалғаулардың орындалу сапасын тексеру.
534. Жиілікпен жергілікті дірілді төмендетуге арналған қозғалтқыштың еспелі білігінің қысқа айналу жиілігіне қосымша осы Қағиданың 533-тармағында көрсетілген тізбектелген іс-шараларға ұсынылады:
1) дірілді бәсеңдеткіштерге қозғалқыштар немесе аспалы бөрене іргетастарын орнату;
2) дірілді бәсеңдеткіштерге орнатылған қозғалтқыштарды оралымды муфт көмегімен басқа кемелік техника объектілерімен жалғау.
535. Келтірілген ұсынылған іс-шаралар тізімі жеткілікті болып табылмайды. Дірілдерді өлшеу нәтижелерін талдау негізінде әрбір нақты жағдайда дірілді белгіленген нормаға дейін түсіретін басқа да іс–шаралар жүзеге асырылады.

3–бөлім. Жеңіл ерітінділерден жасалған су ығыстырушы кемелер корпусының конструкцияы 9. Жалпы талаптар

536. Осы бөлім корпусы қалайыдан жасалған су ығыстырушы кемелерге қолданылады.
537. Осы бөлімде қарастырылмайтын мәселелер, осы Қағиданың 2-бөлімнің нұсқауларын басшылыққа алуға жатады.

10. Корпус байланысының материалы және минималды қалыңдығы

538. Қағиданың осы бөлімімен регламенттелген корпус конструкцияларының элементтерін дайындау үшін қолданылтын материалдар осы Қағиданың 2-бөлігі талаптарын қанағаттандыру қажет.
539. Корпус құрамына кіретін табақшалардың рұқсат етілетін минималды қалыңдығы болат кемелерге арналғаннан кем болмау қажет.

11. Корпус элементтерінің тұрақты өлшемдерін анықтау

540. Корпус иілімінің иілу сәтіне және қиып өту күшіне әсер етуін ескеру қажет, егер
L⁴ > B/(EI) > 6,01•10³, (300)
Мұндағы L, В – КВЛ бойынша кеменің ені және есеп ұзындығы, м;
Е – корпус материалының модуль серпінділігі, МПа;
I - эквиваленті брустың көлденең қимасының инерция сәті, м⁴.
541. Жиынтық белдемдегі жалғасқан белдіктің енін есептеу кезінде мына формуламен анықтау қажет:
1) бойлық қабырға қаттылығы және екі есе түп, бос шпангоут және бимстер үшін, (осы Қағидаға 66-қосымшаның а), г))
с₁ = 0,5а; (301)
2) егер басты бағыттың белдемдерін қолдайтын болса, бойлық жиынтық жүйесі кезінде флорлар, бимстер және шпангоуттар, көлденең жиынтық кезінде кильсондар және карлингстер үшін (осы Қағидаға 66-қосымша, б), г)),
с₂ = с₁ + (b - с₁)_1, (302)
мұндағы с₁ – осы Қағиданың 301 формуласына сәйкес жалғасқан белдік ені, см;
— қысылған жалғасқан белдік үшін және қаптаманың созылып жалғасқан белдігі үшін осы Қағидаға 67-қосымша бойынша анықталған коэффициент;
3) көлденең жиынтық жүйесі кезіндегі флорлар бимстер және шпангоуттар үшін, бойлық жиынтық жүйесі кезіндегі кильсондар және карлингстер үшін (осы Қағидаға 66-қосымша 34, в), г))
с₃ = 0,5nа(1 + ₂), (303)
мұндағы n – қатты және қысқартылған орындар саны;
₂ — созылып жалғасқан белдік үшін бірге тең және қаптаманың қысылып жалғасқан белдік үшін осы Қағидаға 68-қосымша бойынша анықталған коэффицент.
Жалғасқан белдіктің ені барлық жағдайларда қарастырылып жатқан белдемнің аралық есебінің ұзындығынан ¹/₆ аспау қажет.
542. Қырдың дуалдары биіктігі қалыңдыққа қатынасы 60 жоғары болса, қабырға қаттылығымен нығайтылу қажет.
543. Бос белдік енінің b_п оның қалыңдығына t_п қатынасы формуламен анықталған мәннен асу қажет:

мұндағы R_еН – ағымдағы материалдың шегі, МПа.
Сонымен қатар b_п / t_п 14 аспауы қажет.
544. Тіреу контурындағы қимадағы ең көп кернеу кергісімен қатты бекітілген тілімшені көлденең жүктеме әрекеті кезінде осы
Қағидаға 69-қосымша бойынша анықтау керек.
545. Кернеу нормаланбайтын тіреу қималарында тілімшелер үшін, а көлденең жүктеме әрекетінен осы Қағидаға 69-қосымша бойынша анықтау керек.
546. Тілімшенің эйлерлік кернеулерін, МПа, мына формула бойынша есептеу қажет:
1) тіреуіш контурдың ұзын жағының жанынан сығылған кезде
_э= 26(100t/a)²; (305)
2) тіреуіш контурдың қысқа жағының жанынан сығылған кезде
_э = 6,37(100t/a)²(1+a²/b²)²; (306)
3) қатысты күштер әрекеті кезінде (борт тілішелері)
_э= 6,37k(100t/a)², (307)
мұндағы t — тілімше қалыңдығы, см;
а — 0ысқа жағының ұзындығы, см;
b — ұзын жағының ұзындығы, см;
к — осы Қағидаға 20-қосымша бойынша анықталған коэффициент.
Қиын кездердегі қалыпты кернеулер осы Қағидаға 71-қосымша бойынша анықталады.
547. Жиынтықтың көлденең қимасы кезінде шпацияны 500 мм кем емес қабылдайды.
Түптің және палубаның бойлық жүйесі кезінде шпация 600 мм жоғары болмау қажет.
Форпикте шпация 400 мм дейін төмендетілу қажет.
548. Бірыңғай флорларды 3 шпациядан кейін орнату қажет. Бракетті флорларды қолдануға тыйым салынады.
549. Бірыңғай флорлардың көлденең қимасының қарсыласу сәті см³, кем болмау қажет
W = 62,5 QВ_ф/_д, (308)
мұндағы Q — флордағы толық жүктеме, кН;
В_ф — флордың жоғарғы жиегін деңгейіндегі трюм ені, м;
у_д — рұқсат етілетін кернеулер, МПа.
550. Кильсондарды олардың аралығының арақашықтығы барлық сыныпты кемелер үшін 2 м артық болмайтындай етіп орнатылу керек. Орташа киьлсонның көлденең қимасының инерция сәтінің мәні бірыңғай флорлардың көлденең қимасының талап етілетін инерция сәтінен 1,5 кем болу қажет, ал бүйірлік кильсондар үшін – 0,75.
551. Сыртқы қаптаманың минималды қалыңдығы есеп нәтижесі бойынша тағайындалу қажет.
552. Рамалық шпангоуттың борттық тармақтарының көлденең қимасының инерция сәті мынадан төмен болмау қажет, см⁴,
I₁=2IH/В_ф, (309)
мұндағы I — флордың көлденең қимасының инерция сәті, см⁴;
Н — шпангоуттың борттық тармақтарының биіктігі, м;
В_ф — флордың жоғарғы жиегі деңгейіндегі трюм ені, м.
553. Борт биіктігі 2-ден 3 м-ге дейін болғанда бір борттық стрингер, ал биіктігі 3 м жоғары болғанда – екеу қою қажет.
554. Борттың сыртқы қаптамасының қалыңдығын түптікі сияқты қабылдайды.
555. Жабу белдемінің орнықтылық критерийі болып ағымдылық шегіне өлшемдік қалыпты кернеудің қатынасы табылады:
= _кр / R_еН (310)
Коэффициент осы Қағидаға 71-қосымша бойынша анықталады және мынадан кем болмау қажет:
1) бойлық рамалық жиынтықтың палубалық және түптік жабулар (карлингстер, кильсондар) үшін, барлық түрдегі кемелер – 0,95;
2) палубалық жабудың бойлық қабырға қаттылығы үшін:
егер кильсондар жабудың жалпы иілуіне қатысатын болса – 0,9;
егер кильсондар жалпы иілімге қатыспайтын болса l_п/В_п > 1,5 - 0,7 (l_п және В_п — жабудың ұзындығы мен еніне сәйкес, м);
3) палубалық жабудың бойлық қабырға қаттылығы үшін:
ашық кемелер – 0,9; жабық кемелер – 0,75;
4) кемелік алаңдардың палубалық және түптік бойлық қабырға қаттылығы үшін – 0,7.

12. Рұқсат етілетін кернеулер

556. Жалпы иілуден және жергілікті жүктеме кернеуі үшін және тұрақты сипаттамасы бар қауіпті қалыпты кернеулердің қосынды кернеулері үшін мынаны қабылдау керек, МПа:
1) созылған кезде
₀ = kR_{р 0,2}, (311)
мұндағы R_{р 0,2} - қалдық деформацияға сәйкес 0,2%, МПа материал ағымдылығының шартты шегі.
К мәні тең деп қабылданады:
тойтарылған конструкциялар үшін — 0,9;
дәнекерленген конструкциялар үшін:
3 < t < 4кезде - 0,7;
t > 4 кезде - 0,8,
мұндағы t — конструкцияның жалғастырушы элементтерінің қалыңдығы, мм.
2) сығылған кезде
₀ = _кр (312)
3) қауіптіге қатысты кернеулер биіктігі мынаған тең қабылданады:
₀ = 0,57 ₀ (313)
557. Рұқсат етілетін қалыпты және қатысты кернеулердің нормалаушы мәні осы Қағидаға 72-қосымшада келтірілген.

13. Пісірілген жалғаулар

558. Екі жақты тігіспен таңбалық жалғауларды пісіру кезінде қабылдайды:
1) корпус конструкциясының негізгі байланыстарын жалғау бөліктерінде (флорларды кильсондарға, шпангоуттарды стрингерлерге, бимстерді карлингстерге және комингстерге және с.с.);
2) өткізбейтін аралықтарды, флорларды, кильсондарды және с.с. сыртқы қаптамаға және төсенішке;
3) машинналық бөлім аудандарындағы корпус конструкциясын, қозғалтқыштардың орналасуын және жергілікті діріл, ауыспалы және соққылық жүктеменің әрекет орындарын;
4) қозғалтқыштар астындағы іргетастарды (басты және негізгі) және бсқа да механизмдерді.
559. Таңбалық жалғаулардағы берік корпустың конструкциясына үздікті бұрыштық тігістерді қолдануға рұқсат етілмейді.
560. Бір жақты пісіру кезінде айналасы тігістің басқа жағына өтумен ұзындығы 30 м кем болмайтын белдем, қабырға, книц дуалдарының бос ұштарының, сондай-ақ белдем дуалдарының участкілері және тіліктердегі аралықтардың айналасы пісірілу қажет.

4-бөлім. Катамарандар корпусының конструкциясы 14. Жалпы талаптар

561. Осы бөлімнің талаптары катарамандардың мынадай сынып түрлерге қолданылады «М», «О», «Р» және «Л»:
1) Машиналық бөлімде артқы жақты орналасуымен өздігінен жүретін бір палубалы құрғақ жүк тасуға арналған кемелер;
2) жолаушылар кемесі;
3) сүйреуіш және итергіштер.
562. Катамарандардың негізгі өлшемдері:
L - конструктивті ватер сызығы бойынша ұзындық, м;
В - мидель-шпангоуттағы конструктивті ватерсызығы бойынша ені, м;
В_к - мидель шпангоуттағы конструктивті ватерсызығы бойынша бір корпустың ені, м;
Н - мидель-шпангоуттағы ктігі, м;
Н_нб - мидель-шпангоуттағы су үсті бортының биіктігі, м;
с - көлденең клинерс – конструктивті ватерсызық бойынша ішкі корпус борттарының аралығындағы ең кіші арақашықтығы, м;
h_вi - теоретикалық шпангоуттағы тік клиренс – арақашықтығы есепті ватер сызығынан бастап мост тігісіне дейін немесе кеменің диаметралды жазықтығында өлшенген жиынтықтың төменгі нүктелеріне дейін, м.
563. Талаптар басты өлшемдерінің қатынасы мына шарттарды қанағаттандыратын кемелерге қолданылады:
L/H < 25; (314)
L/ B = 4 ч 6; (315)
h_в / Н_нб > 0,65, (316)
мұндағы h_в — толық жүкті кемелерге арналған миделдегі тік клинерс
564. Катамарандардың корпустарын жасау үшін осы Қағиданың 2–бөлімінің талаптарын қанағаттандыратын және қолданыстағы стандарттарға сәйкес болат және қалайы ерітіндісін қолданады.
565. Мынадай осы бөлімде катамаран корпустарын мынадай тәсілдердің бірімен өзара жалғауларын қарастырады:
1) ұзындығы корпус ұзындығының жартысынан кем болмайтын және 3 берік көлденең аралықтардан кем емес (қондырманың және рубканың алдыңғы жағы, ортаңғы және қормалық бөліктерінде) берік қондырмалар және рубкалар;
2) көлденең белдем жүйелерін бір жақты немесе екі жақты тігісін көрсететін көпірлер. Шетіндегі ұзындығы 0,15Z артық емес қысқа қондырғыларды беріктілік есебі кезінде көпір бөлігі ретінде қарау керек.
566. Көпір көмегімен жалғасатын катамаран корпустарының палубаларында бір корпустың енінен үлкен және ұзындығы трюм ұзындығынан жартысынан үлкен тіліктерге рұқсат етілмейді. Егер осы Қағиданың 583, сондай-ақ 252 – 254-тармақтары талаптары орындалса қондырғы немесе рубкалар орнатылған тіліктерге бұл талаптар таралмайды.
Машинналық бөлімдегі басты қозғалтқыштың ұзындығы шегінде тек қана рамалық шпангоуттарды орнату ұсынылады.
567. Осы бөлімде келтірілген катамаран корпустарының беріктілігін тексеру бойынша нұсқаулықтар ұзындығы 0,4 аспайтын Фруда санымен кемелерге қолданылады.
568. осы бөлімнің кеменің және оның конструкциясының элементтерінің беріктілік жеткілігінің осы Қағиданың 565–567-тармақтары талаптарынан ауытқыған жағдайда арнайы есептермен және зерттеулермен растайды.
569. Осы бөлім бойынша қозғалмаған мәселелер болаттан жасалған катамарандар үшін осы Қағиданың 2-бөлім нұсқаулықтарына және жеңіл қорытпадан жасалған катамарандар үшін 3-бөлім нұсқаулықтарына басшылық етуге жатады.
570. Катамаран корпустарының байланыстарының өлшемі осы бөлімнің талаптарына сәйкес орындалған есептерді бір мезгліде Кеме қатынасы тіркеліміне ұсынып басқа да негізделген әдістермен жүргізілген беріктілік есебі негізінде таңдалуы мүмкін.
571. Корпустың беріктілік көрсеткіштері Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген бағдарлама бойынша басты кемеге жүргізілген сынақ бойынша расталу қажет.
Сынау бағдарламасында жел толқынды шарттардағы оларға тиісті жүктеме және кернеу сияқты аспаптық өлшеу сондай-ақ соңғы статикалық ауыстыруға және соққы құрушыны бөлу мүмкіндігін көздеу қажет.
Корпус элементтерінің беріктілігін бағалау үшін қималарда есеп бойынша максималды кернеу және деформация болатын жерлерде тетіктер орналастыру керек. Тетіктердің саны қима бойынша кернеудің тарау эпюрасын алуға жеткілікті болуы қажет.
Сынау кезінде жалғастырушы көлденең беріктілікті соның ішінде төсеніш аумақтарына жанасатын қондырма немесе рубкалардың көлденең аралығын қамтамасыз ететін конструкциялардың элементтер жағдайының кернеуі бағалану қажет. Тетіктерді көлденең байланыстардың симметриялық және симметриялық еместігін бағалау үшін ішкі борттардың қасына және кеменің диаметралды жазықтығында орналастыру керек.
Тетік көрсеткіштерінің үйлесімді жазбасы қамтамасыз етілу қажет.
572. Катамаран корпустары байланыстарының конструкциясы және өлшемі осы Қағиданың 17-бөлім талаптарын қанағаттандыру қажет.
Ұзындығы 50 м жоғары корпус байланыстар өлшемінің есебін осы Қағиданың 15 және 16-бөлімі талаптарына сәйкес тексерілу қажет.

15. Жалпы бойлық беріктілік есебі

573. Тынық судағы иілу сәттерін М_тв және кесіп өту күшін N_тв ординатада 21 кем емес тең тұрған қисық жүктемені интегралдау жолымен есептейді.
574. Кеменің ортаңғы бөлігіндегі қосымша толқынды иілу сәті, кНм,
М_дв = ±2 ^.9,81k₀k₁k₂k₃B_кL²h, (317)
мұндағы k₀ — «М» және «О» сыныпты кемелер үшін мына формула бойынша есептелетін коэффициент:
k₀ = 1,24 - 1,7В₀/L; (318)
«Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін
k₀ = 1,24 - 2B₀/L. (319)
к_о мәні бірліктен жоғары болмауы қажет.
B₀ — мыналарға тең, есепті ені:
Бір корпус еніне В_К, егер кеме ұзындығы L < 30 болса «М» сыныпты кемелер үшін және басқа сыныпты кемелер үшін L < 20 м;
В корпус еніне егер кеме ұзындығы L < 60 м болса «М» сыныпты кемелер үшін және басқа сыныпты кемелер үшін L < 40;
B₀ арасының В_к және В аралық мәні сызықты интерполяция көмегімен табылады.
k₁ — осы Қағидаға 73-қосымша бойынша анықталатын коэффициент.
k₂ — мынадай үш мәннің бірінің ең үлкен мәніне теңесетін коэффициент:
k₂ = 1 (320)
k₂ = 2 – 20Т_н/L (321)

Т_н — кеменің есепті жүктеме кезіндегі алдыңғы жағымен орналасуы, м;
с — мидель-шпангоуттағы көлденең клинерс, м;
h_в.ср — егер көпір нөлдік теоретикалық шпангоут жазықтығына дейін жететін болса, көпірдің алдыңғы жағы ұшынан бастап бесінші теоретикалық шпангоутқа дейінгі тік клинерстің орташа мәні, м,

Егер көпірдің алдыңғы жағы ұшы нөлдік шпангоуттан артқы жағына қарай қашықтықта х_м, м, жатса,

h_вн — көпірдің алдыңғы жақты ұшындағы тік клинерс;
к — коэффициент
к = 2_сh/(1 + 3_сh), (325)
_с,_h - алдыңғы жақты ұшындағы корпус аралығындағы ағынның қысылуына көлденең және тік клинерстің әсерін ескеретін коэффициент:
_с =(0,15 + 3,5h/L)c₂/B_к; (326)

C2 — екінші теоретикалық шпангоуттағы көлденең клиренс, м;
_{с, h} — мидель–шпангоуттағы катамарандардың килдік шайқалысына клиренстердің әсерін ескеретін коэффициент:
_с = 0,43с/В_к; (328)
_h = 0,2 + 0,07(h_в10/ h); (329)
k₃ - ұзындық бойынша Фруда санындағы коэффициент,
1 кезінде Fr<0,2
k₃=
0,6 + 2 Fr кезінде 0,2<Fr<0,4 (330)
k₄ — 1-ге тең деп қабылданатын ұшының алдыңғы жақты бөлігіндегі көпір ұзындығын қысқарту кезіндегі соққы сәтінің төмендеуін ескеруші коэффициент, егер көпір нөлдік теоретикалық шпангоутқа деәні жететін болса; егер көпірдің алдыңғы жақты ұшы нөлдік шпангоуттан артқы жағына қарай х_м қашықтықта табылса,

б — М_тв табылған жүктеменің есепті жағдайында жалпы толықтығының коэффициенті.
h — есепті толқынның биіктігі, м.
575. Жалпы бойлық иілуден алынған қалыпты және қатысты кернеуді осы Қағиданың 60-тармағына сәйкес есептеу керек, сонымен бірге көпір байланысы эквивалентті брусқа қосылады.
576. Жалпы бойлық иілуден және жергілікті иілуден алынған бойлық байланыстардағы кернеу осы Қағиданың 93-96-тармақтары талабына сәйкес жинақталады.
577. Жалпы бойлық иілуден және жинақталған қосындыдан алынған ең көп қалыпты және қатысты кернеу көрсетілген рұқсат етілген нормадан аспауы қажет:
1) осы Қағидаға 19-қосымша болаттан жасалған кемелер үшін;
2) осы Қағидаға 72-қосымша жеңіл қосындыдан жасалған кемелер үшін.
578. Осы Қағиданың 109–129-тармағы талабына сәйкес шекті сәті бойынша кеме корпусының жалпы беріктілігі тексерілу қажет.

16. Жалғаушы конструкциялардың беріктілік есебі

579. Жүктеменің қолайсыз байланысы кезінде корпусты жалғастырушы байланыс беріктілігінің жеткіліктігін растайтын есептер тексерілу қажет.
580. Кеме қатынасы тіркелімімен бекітілген немесе Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген басқа әдістеме бойынша корпусты жалғастырушы байланыс беріктілігінің есебін катамаран корпустарын жалғастырушы конструкциялардың беріктілік есебінің әдістемесіне сәйкес орындалады (осы Қағидаға 74-қосымшасы).

17. Кеме корпусын конструкциялау

581. Корпус байланыстарының минималды рұқсат етілетін табақшалар қалыңдығы осы Қағидаға 47-қосымша бойынша қабылданады. Ұзындығы 25 м кіші кемелер үшін минималды қалыңдық осы Қағиданың 416 – 426 және 443 тармағы талабына сәйкес анықталады.
Корпустың килеваты болған кезде килдік белдіктің қалыңдығы қаңқалық белдік үшін осы Қағидаға 47-қосымшада көрсетілгеннен кем болмау қажет.
Ұзындығы 25 м кіші кемелер үшін килдік белдік қалыңдығы осы Қағиданың 417 және 419-тармағында көрсетілгеннен кем болмау қажет.
Көпірдің жалпы және жергілікті беріктілігін қамтамасыз етуші берік тігістің минималды қалыңдығын кеменің ортаңғы бөлігіндегі сыртқы қаптама үшін осы Қағидаға 47-қосымшада келтірілген нұсқаулықтарға сәйкес қабылдау керек.
Ұзындығы 25 м кіші кемелер үшін берік тігістің қалыңдығы осы Қағиданың 417-тармағы талабынан кем болмау қажет.
582. Көпірдің көлденең жүйе бойынша жинау ұсынылады. Көпірдің көлденең рамалық және бос жиынтығы тиісті корпус жиынтығымен бір жазықтықта орналасу қажет.
583. Оның енінен 07 асатын корпус палубасындағы қиық кезінде, тілік ауданындағы және тіліктен алдыңғы жағы және артқы жағына қарай тілік енініен 0,5 арақашықтағы көпір палубасы нығайтылу қажет.
584. Корпустардың көлденең қимасының қисық сызықты суреті кезінде цилиндрлік қондырғы ауданында борт жиынтығының көлденең жүйесін және бойлық жиынтық жүйесі қолданған жағдайда борттың бос шпангоуттарының түбі бүйірлік кильсондарда немесе күшейтілген бойлық қабырға қаттылығында аяқталу қажет.
585. Егер палубаның үстінде орнатылған катамаранның көлденең беріктілігін қондырманың немесе ферманың көлденең аралықтары қамтамасыз етсе, онда осы аралықтардың және фермалардың жазықтығындағы корпусында көлденң аралықтар орнату керек.
Егер жайды жобалау шарттары бойынша бұл талаптарды орындау мүмкін болмаса, аралықтар орнына дуал биіктігі флор биіктігінің 1,5 кем емес борттардың күшейтілген рамалық шпангоуттары түсіріледі.
Борттардың күшейтілген рамалық шпангоуттарын бимстің рамаларымен жалғау бөліктерінде книц қою керек.
586. Қалыңдығы және өлшемі катамаранның жалпы көлденең беріктілігін қамтамасыз ететін қондырманың аралықтарының байланыстарының қалыңдығы осы Қағиданың 238 – 255-тармақтары талабына сәйкес тағайындалу қажет. Сонымен бірге корпустың ДП аралығының аумағында көлденең қабырға, ал корпустың ішкі бортының қаптамасының жоғарғы жиегі арқылы өтетін тік жазықтықта – рамалық тіреулер (осы жазықтықта бойлық аралықтар болмаған кезде) орнату керек.
Жалпы көлденең беріктілікті қамтамасыз етуші қондырма аралықтарында ені аралықтар биіктігінен 0,5 асатын тіліктер рұқсат етілмейді, ал бар тіліктерді комингстармен нығайту керек. Есіктің тіліктері ішкі борттар жазықтығында орналасқан рамалық тіреулерден қашық болу қажет және аралықтар ұштарынан тілік биіктігінің жартысынан кем емес.
587. Көпір қрылымы қарауға және жөндеуге мүмкін болуы;
төменгі жағынан өткізбейтін берік тігіспен, ал жоғарғы жағынан өткізбейтін палубалармен шектелген жабық (екі есе) көпірдің биіктігі 800 мм кем болмауы қажет.
588. Жабық көпірдің рамалық бимстер және карлингстер дуалының минималды қалыңдығыосы Қағиданың 47-қосымша 5 тармағы 1) – 3) тармақшасына сәйкес қабылданады.
589. Ішкі борттың рамалық бимсінің биіктігі жабық көпірдің рамалық бимс биіктігіне тең болу қажет.
Бимс биіктігі ішкі борттан жақын жердегі корпустың карлингісіне дейінгі қашықтықта бірқалыпты азаюы қажет. Осы участкідегі ұзынша тілік ауданы 1,5 есе ұлғаю қажет. Корпустарда тігіс деңгейінде осы Қағидаға 74-қосымшаға сәйкес стрингер немесе осы Қағидаға 75-қосымшаға сәйкес күшейтілген кница орнатылу керек.
590. Жоғарғы немесе төменгі ашық көпірдің рамалық бимс өлшемін тағайындау кезінде (оның ішінде көпір байланысы беріктігіне және кеменің жалпы беріктігін қамтамасыз етуге қатыспайтын жеңіл төменгі тігісті көпірлер және жоғарғы ауыспалы палубалы көпірлер) осы Қағиданың 245-тармағы талабына нұсқаулықтарын орындайды.
Көпірдің рамалық бимс өлшемдері корпустың рамалық бимсінің өлшемінен кем болмау қажет.
591. Көпірдің төменгі ашық рамалық бимсінің ішкі бортқа жанасу жерінде осы Қағиданың 146 және 147-тармағы талабына сәйкес тік кницалар немесе осы Қағидаға 77-қосымшаға сәйкес көлденең кницалар орнату қажет.
592. Көпірдің жоғарғы жағынан ашық рамалық бимстің текшесі осы Қағидаға 78-қосымшаға сәйкес палаблы орташа көлденең кницпен жалғасу тиіс.
Осындай кницаларды корпустың рамалық бимсінің қима тілігінің ішкі бортпен көпір тігісі деңгейінде жалғасқан бөлігінде де қою керек. Книц орнына өлшемдеріне сәйкес домалақтанған бракеттерді (фестонды) қолдануға болады.
593. Жабық көпірде және жоғарғы жағынан ашық ауыртпалы палубалы көпірдегі жиынтықтың көлденең жүйесі кезінде рамалық бимстер аралығында карлингстерде және ішкі борттарда бракеттермен жалғасқан жоғарғы төменгі белдемдерден құралған бракетті бимстер орнатылу қажет.
594. Бракеттер ені жабық көпірдің биіктігінен 0,3 кем немесе тігістен ауыпалы палубаға дейін қашықтық, қалыңдығы – рамалық бимс дуалдарының қалыңдығынан кем болмауы;
баркеттер енінің 35 артық қалыңдыққа қатынасы кезінде бракеттердің бос жиектерінде белдіктер немесе фланцтар болуы қажет.
595. Бракеттер арлығының арасында жоғарғы және төменгі белдемдерді кергілер көмегімен жалғауға болады. Жоғарғы жағынан ашық көпірде карлингстер немесе карлингс және ішкі борттар арлығы 1,5 асса, кергілер орнату міндетті.
Кергілердің көденең қимасының ауданы жалғаушы белдемдердің кіші көлденең қима ауданынан кем болмау қажет.
596. Көпірдің палубасының бос бимстерінің және бракеттік бимстердің жоғарғы белдемдерінің өлшемін осы Қағиданың 245 талабына сәйкес тағайындау керек.
Сонымен бірге ауыспалы палуба кезінде жоғарғы белдіктің қарсыласу сәті жалғаспаған белдіктен алынса.
597. Көпір тігісінің бос белдемінің өлшемі ішкі борттың бос шпангоутына немесе қабырға қаттылығына қабылданғаннан кем болмау қажет.
598. Кергілерді орнату кезінде жоғарғы және төменгі бракетті бимстің көлденең қимасының қарсыласу сәтінің мәні 40% төмендеуі мүмкін.
599. Ішкі борттың және корпус палубасының бойлық жиынтық жүйесі кезінде палубаның бойлық қабырғасы және көпірдің бракетті бимстің баркеттер жазықтығындағы борт қаптамсы арлығында борттың жоғарғы қабырғасына дейін жететін книц қою қажет.
600. Көпірдің төменгі жағынан ашық апулбаның бос бимсі ішкі борттың кницаларымен жалғану қажет.
601. Катамаранның көлденең беріктігі жекелеген күшейтліген белдемдермен қамтамасыз етілген жағдайда (көпірдің бірқалыпсыз конструкциясы кезінде) бұл балкілер корпустың көлденең аралықтарымен қатарласу қажет. Осы талапты орындау мүмкін болмағанда аралықтар орынына күшәетәлген рамалар орналастыруға рұқсат етіледі.
Күшейтілген белдем дуалдары корпустың рамалық шпангоуттарымен бір жазықтықта тұру қажет.
602. Күшейтілген белдемді корпуске байлау корпус енінен 0,25 кем емес ішкі корпус участкісіне белдемді ұзарту жолымен немесе төменгі белдік деңгейіндегі корпусқа фестон белдіктерін орнату жолымен жүзеге асырылуы қажет. Белдем белдіктерінің ішкі бортпен жалғанған жерінде көлденең кница орнатылу қажет.

5-бөлім. Су үсті қанатындағы кемелер корпусының конструкция 18. Жалпы талаптар

603. Осы бөлім су үсті қанатындағы екі аз жүктелген қанатты «О», «Р» және «Л» сыныпты кемелерді мынадай сипаттамаларымен қамтиды:
Қаттылығы
I / (DL ³⁾ > 3•10^-8 (332)
жылдамдылығы

мұндағы I - кеменің ортаңғы бөлігіндегі эквивалентті брустың едәуір әлсіреген көлденең қимасының инерция сәті, м⁴;
D —кеменің жүкке су ығыстыруы, т;
L — кеме корпусының едәуір ұзындығы (осы Қағидаға 79-қосымша), м;
v — тынық судағы қанаттағы кеме жылдамдығының есебі, м/с.
604. Осы бөлім корпус жиынтығының және қондырманың бойлық жүйесін қарастырады.
Осы бөлімдегі кеменің төменгі терезе тіліктерінің жиегінен жоғарғы бөлігі қондырма деп саналады, ал соңғысы болмаған жағдайда – кеменің жоғарғы палубадан жоғары бөлігі.
605. Корпус және қондырма конструкциясын дайындау үшін осы Қағиданың 2-бөлімін қанағаттандыратын және стандарттарға сай аллюминді қоспалар қолданылу қажет.
606. Кеме қатынасы тіркеліміне ұсынылатын материалдарда мынадай есептер болу қажет:
1) кеменің жалпы беріктілігі;
2) кеменің жергілікті беріктілігі;
3) қанатты құрылғылар беріктілігі;
4) дірілдер.
607. Осы бөлімге сәйкес орындалған бір мезгілде Кеме қатынасы тіркеліміне есептерді ұсыну кезінде басқа да негізделген беріктілік есебінің әдістерін қолдануға рұқсат етіледі.
608. Әрбір жобаның бас кемесі беріктілік және Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген бағадарлама бойынша дірілін тексеру мақсатында сыналу қажет.
Сынақ нәтижелері Кеме қатынасы тіркеліміне ұсынылу қажет.
609. Беріктілігі осы Қағиданың 19-бөлімі талаптарын қанағаттандыратын кеме мынадай толқын биіктігінде, м су ығыстыру жағдайымен жүзуге рұқсат етіледі:

Кеме сыныбы толқын биіктігі, м

«О» 2,0

«Р» 1,2

«Л» 0,6

19. Жалпы беріктілік және орнықтылық есебі

610. Кеменің жалпы беріктілігі есепті толқын жағдайындағы қанатта жүру кезіндегі кесіп өту күшінің әрекетінің қалыпты және қатысты кернеу бойынша тексеру қажет.
Сондай-ақ конструкцияның бүтіндей және оның жекелеген элементтернің орнықтылығы тексерілу қажет.
611. Кеменің қанатта жүру кезінде толқынның есепті биіктігі, мынадан кем емес қабылдану қажет, м:

Кеме сыныбы толқынның есеп биіктігі, м

«О» 1,3

«Р» 0,8

«Л» 0,4

612. Есепті иілу сәті, кНм, және кесіп өту күші кН, мына формуламен есептелу қажет(осы Қағидаға 80-қосымша):
М_р = М_т(1 + k_мn) (334)
N_p = N_т(l + k_Нn), (335)
мұндағы М_т, N_T — тынық суда кеменің қанатта жүру кезіндегі қарастырылып жатқан көлденең қимадағы иілу сәті кНм, және, кесіп өту күші, кН;
k_М, k_N — қарастырылып жатқан кеменің ұзындығы бойынша көлденең қиманың орналасуына қатысты және мынадай формуламен анықталатын коэффициенттер:
k_м = 1- 0,040j; (336)
k_N = 0,7 - 0,015j, (337)
мұндағы j – есепті шпангоут нөмірі:
шеткі шпангоут алдыңғы жағы үшін j = 0,
шеткі азық үшін j = 20;
n – жүктеменің қосымша есебі (мұрындық қанаттық құрылғысы үстіндегі қимадағы қосымша жеделдету қатынасы кеменің қанатқа кіруі кезінде бос құлауды жылдамдату есепті толқын шарты)
n – мәні прототип немесе моделді сынау нәтижелері бойынша анықтау қажет. Егер мұндай жағдайда болмаған кезде оны мына формула бойынша анықтайды рұқсат етіледі

D_пр — келтірілген су ығыстыру, т:

l_н — кеменің ауырлық орталығының алдыңғы жақты қанатындағы күшті қолдау қосымшасы нүктесінен ауытқуы (О нүктесін осы Қағидаға 80-қосымша);
к — мыналарға тең коэффициент:
h = 1,5 м үшін 0,035;
h = 1,3 м үшін 0,030;
h = 0,8 м үшін 0,020;
h = 0,4 м үшін 0,010.
m — осы Қағидаға 81-қосымша бойынша түптің киловатының есепті бұрышына байланысты А - А қима (осы Қағидаға 82-қосымша) анықталатын коэффициент;
v_в — есепті толқын шарттарында қанаттағы кеме жүрісінің жылдамдығы, мына формуламен анықталады, км/ч;

v_в = 0,85v, (340)

мұндағы v — тынық судағы қанаттағы кеменің жылдамдығы, км/ч.
Толқын биіктігінің аралық мәндерінің коэффициенті к сызықтық интерполяция көмегімен анықталады.
v_в және к мәндері моделді сынау мәліметтері немесе кеме – прототип бойынша нақтылау қажет.
Осы Қағиданың 334 және 335 формуласындағы n мәні аз қабылданбауы тиіс:

h = 1,5м үшін 1,0

h = 1,3м үшін 0,9

h = 0,8м үшін 0,6

h = 0,4м үшін 3

Кеменің қанаттағы жүрісі кезіндегі есепті толқын биіктігін таңдау (кеменің тиісті сыныбына сәйкес диапазон биіктігінде) жобалаудың техникалық тапсырмасы негізінде жүргізілу қажет. Бұл толқын биіктігі кеменің қанаттағы қозғалысының шектеуіші болып табылады және Пайдалану бойынша нұсқаулыққа енгізілу қажет.
613. Иілу сәттерін М_Т және кесіп өту күшін N_T есептеу кезінде мынадай нұсқауларды орындау қажет:
1) қисық жүктемелерді жалпы қабылданған тәсілдермен тік тұратын 21 кем емес ордината бойынша жасау керек;
2) қанаттарды қолдау күшінің семпті мәні, кН, мына формула бойынша анықталады:
алдыңғы жақты қанаты үшін
F_тн = 9,81(D - F_тк), (341)
қ қанаты үшін
F_тк = 9,81Dl_н/l₀; (342)
мұндағы l₀ — алдыңғы жақтағы және артқы жақты қанаттар арасындағы күшті қолдау қосымшасы нүктесінің аралығының арақашықтығы,м;
3) қанаттарды қолдау күші қосымшасының нүктелері F_тн және F_тк осы Қағидаға 79-қосымшаға сәйкес анықталады;
4) қанаттарды қолдау күші F_TH және F_TK алдыңғы жақты (артқы жақты) қанаттарының бағаналарының кеме бойындағы ұзындығына байланысты шпация есебі бойынша бөледі.
614. Кеменің жалпы беріктілігін тексеру (осы Қағидаға 78-қосымша), едәуір қалыпты кернеу күтілетін Қалыпты кернеу бойынша қималарда жүргізілу тиіс:
I - I, қимада, едәуір иілу сәттерінде;
Кеменің ортаңғы бөлігіндегі II - II және III - III әлсіз қималарды;
IV - IV қималарда, қондырма дуалының жалпы участкісінің қанатты құрылғысынан болмаған жағдайда, құрылғының алдыңғы жақты қанаты ауданындағы.
I - I қималардағы есепті иілу моменті II - II немесе III - III қималардағы моментерден 10% кем айрықшаланатын болса, I - I қимасының жалпы беріктілік есебін жүргізбеуге болады.
615. I - I, II - II және III - III қималарда эквивалентті брустың қарсыласу моментін анықтау кезінде корпус және қондырманың байланысы, ал IV - IV — қимада тек корпус байланысын ғана ескеру қажет.
Егер қондырма тойтарылған, ал корпус пісірілген болса, қондырманың байланысы эквивлентті брусқа 0,9 коэффициентпен енгізілу қажет.
616. Терезе тіліктері жиі орналасқан жағдайда, қондырмаларда ұзындығы терезе биіктігінен 20% кем емес асатын екі шеткі (осы Қағидаға 78-қосымша) қондырма дуалының жалпы участкісі қарастырылу немесе кеменің жалпы иілуінде қондырманың қатысуын болдырмайтын конструктивті шаралар орындалуы қажет.
617. Қысылған пластиндер эквивалентті брус құрамына редукциялық коэффициентпен енгізіледі
= _кр<1, (343)
мұндағы _кр — _э/R_eH, қатынасына байланысты осы Қағидаға 71-қосымша бойынша анықталатын қысылған пластиннің өлшемді қалыпты кернеуі;
мұндағы _э - бойлық жиынтық жүйесінде осы Қағиданың 305-формуласы бойынша пластиннің эйлерлы қалыпты кернеуін анықтау қажет, МПа
_д — кеменің жалпы иіліндегі рұқсат етілетін қалыпты кернеу.
0,25а кезінде a/t < 80, (344)
20t кезінде a/t > 80, (345)
Мұндағы а – бойлық белдеме арасындағы арақашықтық;
t – пластин қалыңдығы.
618. Эквивалентті брустың шеткі байланыстарындағы есепті қалыпты кернеу мына формуламен анықтау қажет:
_в = 10_вМ_р/W_в; (346)
_{н =}10_вМ_р/W_н; (347)
мұндағы _в, _н — эквивалентті брус жоғарғы және төменгі байланыстарындағы кернеу есебі, МПа;
_в, _н —мыналарға тең коэффициенттер:
қондырма дуалының жалпы участкісінен өтетін қималар үшін, сондай-ақ IV-IV қималар үшін (осы Қағидаға 78-қосымша) - 1,0;
терезе тіліктері ауданындағы қималар тиісінше - 0,85 және 1,40;
М_р — қарастырылып жатқан көлденең қимадағы есепті иілу сәті (осы Қағиданың 612-тармағы);
W_B, W_H — эквивалентті брус жоғарғы және төменгі байланысына арналған қарсыласу сәті (осы Қағиданың 615-тармағы);
Тойтарылған қондырмада және пісірлген корпуста а_ъ коэффициентін 10% төмендету керек.
619. Қатысты кернеу бойынша жалпы беріктілікті тексеру, ең үлкен қатысты кернеу күтілетін қималарда жүргізілу қажет:
Әлсіреген қималардағы ең үлкен кесіп өту күші әрекет ететін V - V және VI - VI (осы Қағидаға 78-қосымша) қималарда;
қондырма дуалдарының шеткі жалпы участкісіндегі қималарында.
620. Есепті қатысты кернеулер мына формуламен анықталуы қажет, Мпа:
= 10N_рS/(It), (348)
мұндағы N_р — көлденең қимадағы есепті кесіп өту күші, кН;
I - эквивалентті брус қиамсындағы инерция сәті, м⁴;
S - нейтралды осьтен жоғары немесе төмен орналасқан, осы оске қатысты алынған эквивалентті брус қимасы бөлігінің статистикалық сәті, см³;
t - корпус борттарының қаптама қалыңдығының сомасы немесе эквивалентті брустың нейтралды ось деңгейіндегі қондырма дуалы, см.
621. Терезелік немесе есік тіліктерімен әлсіреген қималарда, есепті қатысты кернеу осы Қағиданың 348-формуласы бойынша тіліктен жоғарғы қондырма бөлігін ескермей анықтау қажет.
622. Қондырма дуалдарының шеткі жалпы участкілері бойынша есепті қатысты кернеу ', МПа, осы Қағиданың 620-тармағы талабына сәйкес және формула бойынша есептелгеннен үлкенінне тең деп қабылданады
' =_в f/ktс, (349)
Мұндағы _в - II — II қимадағы (осы Қағидаға 78-қосымша) қондырма палубасындағы есепті кернеу, МПа;
f - қысқартуды ескеріп II - II қимадағы терезе тідіктерінен жоғары қондырманың бойлық байланыстарындағы көлденең қиманың ауданы, см²;
k - мыналарға тең коэффициент:
қанатты құрылғы ауданында орналасқан, қондырма дуалының шеткі жалпы участкісі үшін – 3,0;
кеменің ортаңғы бөлігінде орналасқан, қондырма дуалының шеткі жалпы участкісі үшін - 1,5;
t, с - қарастырылып жатқан қондырма дуалының шеткі жалпы участкісіндегі тиісті қалыңдығы және ұзындығы,см.
623. Өлшемдік қалыпты кернеулер мына шарттарды қанағаттандыру қажет:
қондырма палубасының бойлық қабырғасы үшін қондырма
_кр/ >1,5, (350)
_кр/R_еН>0,7 (351)
мұндағы _кр - қондырма палубасының бойлық қабырғасы, Мпа.
R_еН – түпкі бойлық қабырғасы материалының ағымдағы шегі, МПа.
Қабырғаның _кр сыни қалыпты кернеуі, қабырға ұштары бойынша еркін тірелген деп саналғандағы _э/R_еН мұндағы _э - қабырғаның эйлерлік қалыпты кернеу қатынасына байланысты осы Қағидаға 71-қосымша бойынша анықталады.
624. Корпус борты қаптамасының пластинінің элерлы қатысты кернеуі және қондырма қабырғасы шартты қанағаттандыруы қажет
_э/>1,5, (352)
мұндағы — қимадағы пластиннің есепті қатысты кернеуі.
_э пластиндерді анықтау кезінде контур бойынша еркін тірелген деп санау керек.

20. Жергілікті беріктілік есебі

625. Түпкі қаптаманың пластин және түптің бойлық қабырға беріктілігін тексеру үшін кеменің ұзындығы бойынша есепті арынмен берілген жергілікті жүктеменің мәні мынаған тең деп қабылдану қажет (осы Қағидаға 83-қосымша):
Ро - нөлдік есепті шпангоуттен А — А қимасына дейінгі участкідегі жүктеме (осы Қағидаға 82-қосымша),

р_о - 10 м шпангоут есебінде;
0,7 р_о – 20 м шпангоут есебінде,
мұндағы а — ₁₀/_А қатынасына байланысты осы Қағидаға 84-қосымша бойынша анықталатын коэффициент (мұндағы ₁₀u_А - 10-шы есепті шпангоуттағы және А – А қимасында осы Қағидаға 82-қосымшада көрсетілгендей өлшенген бұрыштар).
Кеменің ұзындығы бойынша А қимасының аралығында 10, 20 шпангоутта орналасқан есепті арындардың мәнін (осы Қағидаға 83-қосымша) сызықты интерполяция анықтайды.
Түптің ені жөніндегі есепті жүктеме тең бөлінген болып қабылдану қажет.
Толқынның есепті биіктігіне (кеменің қанатта жүрісі кезінде) h жобаланған кемелер үшін коэффициент мәні к мыналарға тең:

h = 1,5 м кезінде 0,035;
h = 1,3 м кезінде 0,030;
h = 0,8 м кезінде 0,020;
h = 0,4 м кезінде 0,015.

Толқын биіктігінің аралығына жобаланған кеме үшін коэффициент к мәнін сызықты интерполяция анықтайды.
D_пp, v_в және т мәндері осы Қағиданың 586-тармағында көрсетілгенге сәйкес есептеледі
626. Арынмен берілген 0,5 р, тең флорлардың және түпкі жабулардың беріктігі бірқалыпты бөлінген жүктеменің әрекетіне тексерілу қажет, мұндағы р — қарастырылып жатқан флорға арналған немесе флор жабуының ұзындығы бойынша орташасына арналған арын (жабуды есептеу кезіндегі) осы Қағиданың 589-тармағына сәйкес.
627. Қаптамаға және кеме бортының жиынтығына есепті жүктеме трапеция бойынша борт биіктігі бойынша бөлінген және терезе тіліктерінің төменгі жиегі деңгейінде 3 кПа бастап 0,5 р қаңқа деңгейіне дейін тең деп қабылдану қажет, мұндағы р – қаптама және бойлық қабырғаға арналған 589-тармағына сәйкес және шпангоут және борттық жабуға арналған осы Қағиданың 600-тармағына сәйкес анықталатын арын.
628. Есепті жүктеме мынадай арындармен берілу қажет:
жолаушылар және командаларды тасымалдауға арналған палуб және платформа үшін, сондай-ақ отырғызу кезінде жолаушылар табылатын қондырма палубаларының участкілеріне арналған - 5 кПа;
жолаушылар үшін кресло орналастыру ауданындағы палуб үшін - 3,5 кПа;
қондырма палубалары үшін - 3 кПа.
Осы жүктемелер қаптамаға және негізгі жазықтықққа жанасатын бұрыш аралығы 30^о кем құрамайтын сызықпен шектелген палуба участкілеріне қабылдану қажет.
629. Қондырма палубаларының бимстері және жартылай бимстері мына формуламен анықталған иілу сәтінің әрекетіне тексерілу қажет, кНм:
М_б = 9,81•10²k_бdВ², (354)
мұндағы k_б - осы Қағидаға 84-қосымша бойынша анықталған коэффициент;
В — палуба бойынша кеменің ені, м.
Иілу сәтін анықтау кезінде, бимс үшін d мәнін, мынаған тең деп қабылдау қажет,м:
Тек қана бимстерді орнату кезінде
d = 0,500(d₁+ d₂) (355)
кезектесетін бимстерді және жартылай бимстерді орнату кезінде
d = 0,375(d₁ + d₂), (356)
мұндағы d₁, d₂— қарастырылып жатқан бимстан бастап оған жақын бимстерге немесе көлденең аралықтарға дейінгі арақашықтық, м.
Жартылай бимс үшін иілу сәтін анықтау кезінде d мынаған тең деп қабылдау керек:
d = 0,500(d₁' + d₂'), (357)
мұндағы d'₁, d'₂ — қарастырылып жатқан жартылай бимстан бастап оған жақын бимстерге немесе көлденең аралықтарға дейінгі арақышықтық, м.
Бимстердің және жартылай бимстердің өлшемін бірқалыпты бөлінген және 0,15d, кН/м тең жүктемені қабылдап анықтауға рұқсат етеді.
Көлденең қиманың белдікпен жалғасқан бимстер және жартылай бимстерінің инерция сәттері см⁴, мынадан кем болмау қажет:
I = 0,55dB³. (358)
630. Қарсы дуалдарға есепті арын және қондырма терезелері мыналарға тең деп қабылдану қажет:
Кеме сыныбы есептік арын, кПа
«О» 20
«Р» 10
«Л» 5

Борттық дуалдар және қондырма терезелері үшін есепті арын 3 кПа тең деп қабылдану қажет.
631. Су өткізбейтін көлденең аралықтарға есепті жүктеме үшбұрыш бойынша бөлінген және кеменің түп деңгейіндегі кеменің түбінен аралықтар палубасына дейінгі қашықтыққа тең, ал аралықтар палубасы болмаған жағдайда – су ығыстыру жағдайындағы екі еселенген кеменің орташа отыруына тең берілген ең көп арын бойынша қабылдану қажет.
632. Цистерналарды шектеуші конструкцияға есепті жүктеме, трапецияның биіктігі бойынша бөлінген және қашықтығы цистерна түбінен әуе құбырының жоғарғы ұшына тең цистерна түбінің деңгейінде ең көп арынмен берілген деп қабылданады.
633. Осы бөлімдегі пластин жүктемесіне қабылданған беріктілікті есептеу кезінде абсолютті қатты және формасы өзгертілмейтін тіреу контурына қатты бекітілген деп санау керек.
Жергілікті беріктілікті есептеу кезіндегі бойлық қабырға қаттылығын қатты бекітілген деп санау керек.
634. Жиынтық белдемінің көлденең қимасы ауданындағы элементтерді анықтау жалғасқан белдіктер немесе төсенішті ескеріп жүргізілу қажет.
1) қаптамамен тікелей жалғасқан байланыстар үшін, жалғасқан белдік ені с мыналарға тең деп қабылдау қажет:
a/t < 80 болғанда с = 0,5а; (359)
a/t > 80 болғанда с = 40t, (360)
мұндағы а — бір атаулы байланыстар аралығының орташа қашықтығы,
t — қаптама және төсеніш қалыңдығы.
Барлық жағдайлардағы жалғасқан белдіктер ені есепті белдем 1/6 аралығынан аспау қажет.
2) бойлық қабырға қаттылығының жоғары жағына қарай жүретін байланыстар үшін (аспалы жиынтық жүйесі) жалғасқан белдік ені нөлге тең деп қабылдану қажет.
635. Жиынтық белдемінің орнықтылығын есептеу кезінде олардың қимасының ауданын анықтау үшін жалғасқан белдіктер ені бір атаулы белдіктер арлығының орташа қашықтығына тең деп қабылдау, ал белдемнің көлденең қимасының инерция сәтін анықтау кезінде жалғасқан белдік ені осы Қағиданың 634-тармағына сәйкес тағайындалу қажет.
636. Докқа қою немесе кранмен көтеру кезіндегі кеменің жергілікті беріктілігінің есебі конструкциямен жүргізілу қажет есепті кернеу қатынасы бойынша 1,5 артық қор коэффициенті қамтамасыз етілу қажет.
637. Корпустық конструкциясының жергілікті беріктілік және орнықтылық есебі қанаттық құрылғыларды бекіту жеріндегі осы Қағиданың 613-тармағында көрсетілген жүктеме үшін жүргізілу қажет.
638. Терезе аралығының маңдайшаларының өлшемі мынадай арақатынастың біреуін қанағаттандыру қажет:
h₀ / b₀ > 5; (361)
h₀ / b₀ < 2,5, (362)
мұндағы h₀ – маңдайша биіктігі (терезе), м;
b₀ – маңдайша ені (терезе аралығының қашықтығы), м.
Терезе қималарының дөңгелену бұрышының радиусы мынадан кем болмауы тиіс, м,
r = 0,15h₀ . (363)

21. Қанаттық құрылғылардың беріктілік есебі

639. Қанаттық құрылғы өзек қимасының ұзындығы бойынша ауыспалы рама және корпуста тіректері қатты бекітілген сияқты есептелу қажет.
Қанаттық құрылғылардың беріктілігі тік күшпен берілген және мыналарға тең жүктеме әрекетіне тексерілу қажет,
алдыңғы жақты қанаты үшін
Р_н = kF_тн; (364)
артқы жақты қанат үшін
Р_к = 0,75kF_тк, (365)
мұндағы к — толқынның есепті биіктігіне жобаланған кемелерге тең коэффициент (кеме қанатта жүрген кезде):

h — 1,5 м болғанда 2,2;
h — 1,3 м болғанда 2,0;
h — 0,8 м және төмен болғанда 1,8

F_тн, F_тк - осы Қағиданың 341 және 342 формулалары бойынша анықталатын алдыңғы жақты және артқы жақты қанаттардағы қуаттау күштері.
Толқынның аралық биіктігі үшін к мәні сызықтық интерполяциямен анықталады.
Қанаттық құрылғылардың беріктілігі сондай-ақ F_тн және F_тк күштердің біріккен әрекетіне және шоғырланған көлденең күшпен берілген тіректердің қанатпен біріккен жерінде қосылған мынаған тең әрекет ететін көлденең жүктемеге тексеру қажет, кН
Р_с = 20,59 • 10^-3 D² / l₀, (366)
мұндағы l₀ - алдыңғы жақты және артқы жақты қанаттардағы қуаттау күшінің қосымша нүктесінің аралығының арақашықтығы, м.
Тең әрекет ететін Р_с қанат тірегінің аралығына олардың тиелген ауданының диаметралды жазықтығының проекциясына пропорционалды бөлінген болу қажет.
F_TH, F_TK, P_H және Р_к күштер қанаттар қарқыныны бойынша бірқалыпты бөлініп қабылдану және олардың төменгі жазықтығына нормалды бағытталу қажет осы Қағидаға 85-қосымшаға сәйкес.
640. Қанаттардың қуысындағы қаптама пластинінің эйлерлік кернеулері Р_н және Р_к жүктемеге қанаттық құрылғыларды есептеуден алынған кернеуден кем болмау қажет.
641. Қосымша алдыңғы жақты қанаттарының беріктілігіжәне жабылуы Q, кН, тік күшпен берілген жүктеме әрекетіне тексерілу қажет:
Q = 0,49kc_yv₁²S_l, (367)
мұндағы v₁ - тынық судағы қосымша қанатқа шығу жылдамдығы, м/с;
c_y - атаканың щ бұрышында қосымша алдыңғы жақты қанатына шығуына тиісті көтеру күшінің коэффициенті;
₁=_уст+-₀; (368)
мұндағы _уст - қосымша қанаттың және жабудың орнату бұрышы;
- тынық суда қосымша тұмсық қанатының шығу кезіндегі дифферент бұрышы;
₀- қосымша қанат және жабылу қырының нөлдік көтеру күшінің бұрышы;
к — осы Қағиданың 637 тармағы талабына сәйкес анықталатын коэффициент,
S₁- қосымша алдыңғы жақты қанатының немесе жабылудың ауданы, м².
Экспериментальды мәліметтер болмаған жағдайда қабылдауға рұқсат етеді:
kc_y = 1 (369)
v₁ = 0,7v. (370)

22. Рұқсат етілетін кернеулер нормасы және ең аз қалыңдықтар

642. Жалпы және жергілікті беріктілікті есептеу кезіндегі рұқсат етілетін қалыпты кернеу _д, осы Қағидаға 87-қосымшада көрсетілген мәндердің ең азына тең қабылдану қажет (ағымдылық шегінің бөлшегінде немесе материалдың уақытша қарсыласуы R_m).
643. Рұқсат етілетін жанама кернеулер _д тиісті рұқсат етілетін қалыпты кернеудің 0,57 тең деп қабылдану қажет:
_д = 0,57 _д (371)
644. Конструкция элементінің (пиллерстің, көлбеудің) аумалы қалыпты кернеуінің мәні есепті жүктемеден алынған екі еселенген қалыпты кернеуден кем болмау қажет.
645. сыртқы қаптаманың табақшаларының, палубалар төсенішінің және материал маркасынан тәуелсіз аралықтар қаптамасының қалыңдығы осы Қағидаға 88-қосымшада көрсетілгеннен кем болмау қажет.

23. Діріл есебі және нормалары

646. Жергілікті дірілді тексеру артқы жақты ұш ауданындағы және машинналық бөлімдегі жекелеген кемелік корпус конструкциялары, сондай-ақ артқы жақты қанаттық құрылғы және еспелі біліктің кронштейндері үшін виброметрді қолдануға міндетті.
647. Жекелеген конструкцияның еркін тербелісі жиілігінің резонансының алдын алу үшін негізгі пайдалану режимінде ауытқу күшінің жиілігінен аспау қажет (кеменің қанаттардағы және суы ығыстыру жағдайымен жүруі):
1) артқы жақты қанаттық құрылғы үшін және еспелі білік кронштейндері үшін – еспелі бұранданың айналу жиілігі 30% кем емес.
¹Бос тербелу жылдамдығы үстіндегі қанатты қондырғылардың қарсыласу күші жылдамдығын асыру рұқсат етіледі;
2) қуыс қанаттарының пластині үшін - еспелі бұранданың айналу жиілігі және оның қалақ санына көбейтілген еспелі бұранданың айналу жиілігі 50% кем болмау;
3) артқы жақты ұшындағы корпус түбінің қабырға қаттылығы және пластин үшін – еспелі бұранданың айналу жиілігі және оның қалақ² санынына көбейтілген еспелі бұранданың айналу жиілігі тиісті 50 және 30% кем емес.
²Бестен аз еспелі бұранда қалақтарының саны кезінде тексеру іске асады;
4) пластин және машиналық бөлім ауданындағы корпус жиынтығы үшін – буынды біліктің айналу жиілігі және екі еселенген басты және қосымша қозғалтқыштардың буынды білігінің айналу жиілігі тиісті 50 және 30% кем болмау қажет.
648. Осы Қағиданың 647-тармағында регламенттелгенмен салыстырғанда жиіліктің әртүрлілігін төмендету діріл кезінде амплитуда және кернеу рұқсат етілгеннен аспайтынына көрсететін негізделген мәліметтер ұсынылған жағдайда рұқсат етілуі мүмкін (осы Қағиданың 649 және 650-тармағы).
649. Корпус пластинінің орталығындағы дірілдің рұқсат етілген амплитудасы, мына формула бойынша анықталған мәннен аспау қажет, мм:
A_д = kt(/100t)², (372)
мұндағы к — мыналарға тең коэффициент:
бірыңғай екі жақты тігіспен контур бойынша пісірілген және жиынтыққа шегеленген пластин үшін — 2,90;
бірыңғай бір жақты немесе үзік-үзік екі жақты тігіспен контур бойынша пісірілген пластин үшін — 1,45;
— пластиннің қысқа жағы, см;
t — пластин қалыңдығы, см.
650. Жиынтық дірілі мүмкін болып саналады, егер өлшенген немесе өлшенген амплитуда бойынша есептелген ең үлкен кернеу 20 МПа аспаса.
651. Қозғалтқыштар негізін орнату, корпусқа қанатты құрылғыларды бекіту жерлерінде және жүріп тұрған қысым әрекеті ауданындағы тірек контуры бойынша бұрандадан пластинді пісіру бірыңғай екі жақты тігіспен орындалу қажет.

6-бөлім. Қалқымалы кемелердің корпустарының конструкциясы 24. Жалпы талаптар § 1. Тарлау салалары

652. Осы бөлімнің талаптары скегты және қосмекенді типті қалықтау режимінде қозғалуға қабілетті және су бассейндерінің «О», «Р» және «Л» разрядты шартында жүзетін және мына талаптарды қанағаттандыратын әуе көпшігіндегі жолаушылар, жүріп-тұратын және жүк кемелеріне қолданылады:
EI /(D_гL) > 13; (373)

мұндағы Е — қалыпты серпімділік модулі, кПа;
I — жалпы иілуде берік қондырманың толық қатысуында есептелген көлденең қиманың инерция сәті, м⁴ (берік емес қондырмамен СВП үшін – корпустың көлденең қимасының инерция сәті);
g — еркін құлауды жылдамдату, м/с².
Скегокты СВП үшін осы бөлімнің талаптары басты өлшемдерінің қатынасы мыналарға қанағаттандыратын кемелерді қамтиды:
L/H < 20; (375)
L/В = 3 ч 6; (376)
Н/h_ск = 2 ч 3. (377)
653. Осы бөлімнің талаптары аллюминий қоспадан орындалған, осы Қағиданың 2-бөлімі талаптарын қанағаттандыратын және стандарттарға сәйкес СВП қамтиды.

§ 2. Есептеу көлемі

654. Осы бөлімде скегокты және қосмекенді типті кеме корпустарының мүмкін болатын лайықсыз жүктелу жағдайы қарастырылады. Жобаланып жатқан кеме үшін есептеулердің нақты көлемі (жалпы көлденең беріктілік есебі қажет болғанда) кеменің конструкцияны ерекшелігіне байланысты жобалаушымен анықталады.
Кеме қатынасының тіркеліміне ұсынылатын материалдарда кеме корпусының жалпы және жергілікті беріктілігін бағалау үшін қабылданған есептеулер көлемінің жеткіліктік негізі келтірілу қажет.
655. Осы бөлімге сәйкес орындалған есептермен, есебін Кеме қатынасының тіркеліміне бір мезгілде ұсынған жағдайда басқа да негізделген беріктілік есептерінің тәсілін қолдануға рұқсат етеді.
656. 1% қамтамасыз етілген толқынның есепті биіктігі әртүрлі кеме сыныптары үшін мыналарға тең қабылданады:

Кеме сыныбы h толқынның есепті биіктігі
1%-тік қамтамасыз етілу, м
«О» 2,0 /
«Р» 1,2 /
«Л» 0,6

Қалықтау және жүзу режиміндегі толқынға СВП қозғалысы кезіндегі есепті жылдамдық кеме жобасына техникалық тапсырмамен беріледі.
657. Басты кемелер Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген бағдарлама бойынша жобалауға қарастырылған техникалық тапсырма шартымен, корпус беріктілігін тексеру мақсатында сыналу және Сынау нәтижелері Кеме қатынасы тіркеліміне ұсынылу қажет.
658. Беріктілік шарттары бойынша рұқсат етілген толқын парметрлері және оларға тиісті қалықтау және жүзу режиміндегі СВП қозғалысының жылдамдығы басты кемені сынау негізінде нақтыланады.

§ 3. Анықтама және түсініктеме

659. Осы бөлімде қондырма деп кеменің төменгі терезе тілігінің жиегінен жоғары бөлігі саналады, ал соңғысы болмаған жағдайда - кеменің жоғарғы палубадан жоғарғы бөлігі.
660. Артық жүк деп қарастырылып жатқан СВП корпусының нүктесіндегі қосынды тік жылдамдатудың еркін құлау жылдамдығына қатынасы айтылады.
661. Осы бөлімде мынадай белгілер қабылданған:
L — су ығыстырғыш жағдайдағы конструктивті ватерсызық бойынша кеме ұзындығы, м;
В — конструктивті ватерсызық бойынша мидель-шпангоут қимасындағы кеменің ені, м;
Н — скегоктардың төменгі шетінен қондырма сызығына дейін өлшенген, осы Қағиданың 659-тармағына сәйкес анықталған, мидель-шпангоут бойынша қимадағы борт биіктігі, ал қондырмасыз кемелер үшін – жоғарғы палубаға дейін, м;
Т - скегоктрадың төменгі жиегінен бастап конструктивті ватерсызыққа дейін өлшенген (соңғысы болмағанда - түптен бастап ) су ығыстырғыш жағдайдағы кеменің отыруы, м;
D_г - толық жүкпен кеменің су ығыстыруы, т;
D_CK - кеменің есепті су ығысытыруына сәйкес скегоктардың жиынтық су ығыстыруы, D, т;
b_ск - D_ск < D болғандағы түп деңгейіндегі және D_CK > D, болғандағы конструктивті ватерсызық деңгейіндегі скеганың ені, м;
h_ск - скегактың биіктігі, м;
l_о - кеменің ауырлық орталығының артқы жақты перпендикулярдан ауытқуы, м;
v - тынық суда қалқу режиміндегі кеменің есепті жылдамдығы, м/с;
L_Bn - әуе көпшігінің ұзындығы, м;
F _вп - әуе көпшігінің ауданы, м²;
р_вп - әуе көпшігіндегі қалыпты қысым, МПа.

25. Беріктілік және орнықтылық есебі § 1. Жалпы иілудегі және бұрылудағы есепті жүктеме

662. СВП корпусының жалпы иілуін және бұрауын шақыратын есепті жүктеме, мынадай шарттар үшін анықталады:
1) есепті толқындағы қалықтау режиміндегі қозғалыс;
2) есепті толқындағы жүзу режиміндегі қозғалыс;
3) жағалауға шығу (тіректерге қою);
4) кранмен көтеру.
663. Осы Қағиданың 662-тармағында көрсетілген жағдай үшін, СВП конструктивті және пайдалану ерекшелігіне байланысты, жүктеменің едәуір мүмкін лайықсыз жағдайы қарастырылуы қажет.
664. СВП корпусының жалпы иілуін және бұрауын шақыратын есепті жүктеме, кеменің ауырлық орталығында өлшенген G ең үлкен артық жүктеме бойынша анықталады (осы Қағиданың 89-қосымшасы). Толқында СВП қозғалысы кезіндегі артық жүктеменің мәні жобаланушы кеменің моделді сынағының нәтижесі бойынша немесе прототип бойынша (қозғалыстың әрбір режиміне және корпустың жалпы деформациясының әр түріне жекелеп) анықталу қажет.
Басқа нүктелердегі артық жүктемені мәні мына формуламен анықталады:

мұндағы ₁, ₂ - осы Қағидаға 89-қосымша бойынша анықталатын коэффициенттер.
x₁, x_2, у_1, у₂ - осы Қағидаға 88-қосымша сәйкес ішкі күштердің координаттары;
Xg - кеменің ауырлық орталығының абциссасы;
х, у - артық жүктеме есептелетін нүкте координаттары;
p₁ - ауырлық орталығы арқылы өтетін көлденең оське қатысты кеме көлемінің инерция радиусы, м;
p_{2 -} ауырлық орталығы арқылы өтетін бойлық оське қатысты кеме көлемінің инерция радиусы, м;
n_g - кеменің ауырлық орталығындағы артық жүктеме.
Ауырлық орталығында артық жүктеменің бойлық беріктілігін есептеуге арналған қажетті мәліметтер болмағанда қалықтау режиміндегі СВП-ны жобалаудың алғашқы сатысында мына формуламен анықтау ұсынылады:

665. Артық жүктеменің мәні басты кемені осы Қағиданың 657-тармағына сәйкес кейіннен артық жүктеменің нақты көлемінен туындайтын беріктілік есебін түзетумен сынау кезінде айқындалады.
666. Қосымша схемасы және ішкі күштердің СВП қозғалысы кезіндегі қалықтау және жүзу режиміндегі толқынға қатынасы осы Қағидаға 89 және 90-қосымшаға сәйкес қабылданады.
Ішкі күштердің мәні тең қабылданады, кН:
Р₁ = 9,81 ₁Dп_g; (380)
Р₂ = 9,81 ₂Dп_g. (381)
667. СВП тірекке орнату және кранмен көтеру кезіндегі есепті жүктеме тірек және рамаларды орналастыру схемасынан туындап анықталады. Сонымен бірге кемені тоқтатылмаған тік жылдамдықпен тіреуге отыру мүмкіндігін, сондай-ақ кранмен көтеру кезінде жүктеме қосымшасының серпінділігін ескеру қажет. Артық жүктеме n_g коэффициенті 1,25 тең деп қабылданады.
Тіреулерді және рамаларды орналастыру схемасы мүмкіндігінше СВП – қимасындағы иілу сәттері жүктеменің тиісті пайдалану жағдайындағы мәннен аспайтындай етіліп қабылдану қажет.
668. СВП бойлық майысуындағы Жалпы иілу моменттері M және кесіп өту күштері N қарастырылып жатқан көлденең шпация орталығындағы және осы Қағиданың 638 – 641-тармағына сәйкес есептелген қуаттау күшінің артық жүктеме коэффициентіне n_g көбейтілген әртүрлі салмақ күштерін көрсететін g(x), қисық есепті жүктемені ықпалдаумен есептелу қажет.
669. Жобалаудың алғашқы сатысындағы бойлық майысудағы СВП миделіндегі қосынды иілу сәтін мынадай формуламен анықтау ұсынылады:
1) қос мекенді және скегалық типті кемелердің қалықтау режиміндегі қозғалысы кезінде
М₀ = 9,81[k_тв ± 0,5(0,15 ± k_тв)(п_g - 1)] DL; (382)
2) қосмекенді типті кеменің су ығыстырғыш режиміндегі қозғалысы кезінде
М₀ = ± 4,9(0,15 ± k_тв)DLn_g; (383)
3) Скегалық типті кеменің су ығыстырғыш режиміндегі қозғалысы кезінде
М₀=9,81[k_тв±0,5(0,15±k_тв)(п_g+D_ск/D)]DL±50b_ск(L/10)²h, (384)
мұндағы k_тв = M_тв/(9,81DL) — тынық судағы бойлық иілу сәтінің коэффициенті (таңбасын ескерумен);
n_g — осы Қағиданың 379 формуласы бойынша анықталады.
Осы Қағиданың 382, 383 және 384 формуларындағы (+) таңбасы аса майысуға сәйкес келеді.
Осы Қағиданың 383 және 384 формуларындағы коэффициент n_g прототип бойынша немесе моделді сынақ бойынша анықталады.
Ең көп кесіп өту күші
N₀ = 4M₀/L. (385)
Кеме қимасындағы қосынды иілу сәттерінің және кесіп өту күштерінің есепті мәндері осы Қағидаға 90-қосымша бойынша қабылданады.
670. Көлденең иілудегі иілу сәттері М' және кесіп өту күштері N' g(y), қарастырылып жатқан бойлық шпация орталығындағы артық жүк коэффициентіне және осы Қағиданың 638 – 641-тармағына сәйкес қуаттау күшіне көбейтілген әртүрлі салмақ күштерін көрсететін қисық есепті жүктемені ықпалдаумен есептеледі.
671. Жобалаудың алғашқы сатысындағы көлденең иілу кезіндегі СВП диаметралды жазықтығындағы қосынды иілу сәті кНм және мынадай формулалар бойынша анықтау ұсынылады:
1) қосмекенді және скегалық типті кемелердің қалықтау режиміндегі қозғалысы кезінде
М'₀= 9,8l[k'_тв-0,5(0,15-k'_тв)(п'_g-1)]DВ; (386)
2) қосмекенді типті су ығыстырғыш режимдегі СВП қозғалысы кезінде
М'₀=-4,9(0,15-k'_тв)DBп'_g; (387)
3) скегалық типті су ығыстырғыш режимдегі СВП қозғалысы кезінде
М'₀=-4,9(0,25-0,5b_ск/В-k'_тв)DBп'_g, (388)
мұндағы k'_тв = M_тв/9,81DB — тынық судағы бойлық иілу сәтінің коэффициенті (таңбасын ескерумен).
Осы Қағиданың 386, 387 және 388 формуласындағы п'_g коэффициент, прототип немесе моделді сынақ бойынша анықталады.
Ең көп кесіп өту күші, кН, мынадай формуламен анықталады:
N'₀=4М'₀/B. (389)
672. Ішкі бұралу сәттері М_скр, кНм, бұралу сәтінің есепті қисық интенсивтілігін ықпалдаумен есептеледі. Соңғысы m₁ сәт интенсивтілігінің қуаттау күшінен Р₁, m₂ сәт интенсивтілігінің қуаттау күшінен Р₂ және қума сәтінен m₃ кеме көлемінің бойлық оске қатысты айналу инерциясының алгебралық сомасын көрсетеді. Сонымен бірге
m₁ = 9,81₁Dn_gy₁/l₁; (390)
m₂ = 9,81₂Dn_gy₂/l₂; (391)
m₃ = -g(х)(₁y₁ + ₂y₂); (392)
Кеменің ұзындығы бойынша m₁ және m₂ сәттердің интенсивтілік мәні осы Қағидаға 88-қосымша және 89-қосымшаға сәйкес қабылданады.
m₃ интенсивтілік сәтінің мәні кеменің ұзына бойына қабылданады.
673. Осы Қағиданың 657-тармағына сәйкес басты кемеде толқында табиғи сынақтың беріктілігі кезінде бойлық иілудегі мидель-шпангоуттағы СВП қосынды иілу сәтін анықтайды.
Егер табылған мәндер осы Қағиданың 669-тармағына сәйкес есептелгеннен жоғары болған жағдайда, беріктілік есебін, сериялы кемелердің конструкциясын және корпус байланыстарының өлшемдерін табиғи сынақтың беріктілігінен алынған СВП–ның мидель-шпангоуттағы бойлық иілу сәтіне сәйкес түзету керек.

§ 2. Есепті жергілікті жүктемелер

674. Түптегі жергілікті жүктеме және СВП скегалары мынадай жағдайларға анықталады:
1) әуе көпшігіндегі қысым (конструкцияның сумен байланысы болмағанда);
2) су туралы конструкция соққысы;
3) гидростатистикалық қысым (кеменің су ығыстырғыш жағдайындағы жүзу кезінде);
4) тіреуге орнату.
675. СВП ұзындығы бойынша түптегі әуе көпшігінің қысымын бөлу, сумен байланыс болмаған кезде осы Қағидаға 91-қосымшаға сәйкес қабылданады.
Түп ені бойынша қысымды тең бөлінген деп санау керек.
Қысымның ордината эпюрлері мынаған тең:
р₁ = 9,81(2Dn_g /F_вп); (393)
р₂ = 9,81Dn_g /F_вп. (394)
Есепті қысымның мәні ауаның нөлді шығуы кезінде желдеткіш қондырғыны жасайтын қысымның 30% ұлғайтылғанынан аз болмауы қажет.
676. Толқында түппен жалпақ соққы кезінде ұзындық бойынша қысымды бөлу осы Қағидаға 92-қосымшаға сәйкес қабылданады.
Кеменің ені бойынша қысымды тең бөлінген деп санау қажет.
Соққы процесіндегі конструкцияда әрекет ететін қысымның мәндері мыналарға тең деп қабылданады, кПа:
р₀ = 9,81kDn_g /(0,3LB); (395)
р₁₀ = 9,81kDn_g /(0,4LB); (396)
р₂₀ = 9,81kDn_g /(0,4LB), (397)
Мұндағы к - теңсіздік коэффициенті:
k = 1 - жабу есебі кезінде;
k = 3 - бойлық қабырға қаттылығын және 0-10 шп ауданындағы пластинді есептеу кезінде;
k - 1,25 - бойлық қабырға қаттылығын және 20 шп ауданындағы пластинді есептеу кезінде.
677. Гидростатистикалық қысым тең деп қабылданады, кПа:
түбінде
p = 9,81(T + 0,5h - h); (398)
Скега және бортта
р = 9,81(Т + 0,5h - Z), (399)
мұндағы h — есепті толқын биіктігі, м;
z — негізгі жазықтықтан қарастырылып жатқан скега немесе борттың беткі нүктесіне дейінгі биіктік бойынша арақашықтық, м.
678. Түп бойынша жергілікті жүктемелер және тіреуге орнату кезіндегі скегалар осы Қағиданың 667-тармағына сәйкес анықталады.
679. Скегалардыі ішкі беттеріне әуе көпшігінің қысымы биіктік бойынша тең бөлінген деп қабылданады. Әуе көпшігінің қысымын осы Қағидаға 91-қосымшаға сәйкес СВП ұзындығы бойынша бөлінген деп санау керек.
680. Палубалар үшін есепті жүктеме мыналарға тең деп қабылданады, кПа:
1) жолаушылар немесе командалар жиналуы мүмкін палубалар участкілері үшін — 5,0;
2) жолаушыларға арналған креслолар орналасқан аудандағы палубалар үшін — 3,5;
3) пластин және қондырмалардың палубаларының бойлық белдемі үшін— 3,0;
4) қондырма палубаларының бимстері үшін - 1,0.
681. Қарсы дуалдарға есепті тең бөлінген жүктеме және бірінші қабаттың қондырма терезелері төменегңілерге тең деп қабылданады, кПа:

Сынып есепті тең бөлу
кеме жүктеме, кПа
«О» 20
«Р» 10
«Л» 5

Борттық дуаладр және есепті жүктемелер тең бөлінген бірінші қабаттың қондырма терезелері үшін 3,0 кПа тең деп қабылданады.
682. Цистерналарды және су өткізгіш тесіктерді шектеуші конструкцияларға есепті жүктеме су өткізбеуге арналған сынақ схемасы бойынша қабылданады.
683. Су өткізбейтін аралықтарға есепті жүктеме кеменің негізгі жазықтығынан аралықтардың палубаларының қашықтығына тең, негізгі жазықтық деңгейіндегі үшбұрыш бойынша ең көп арынмен аралықтардың биіктігі бойынша бөлінуімен қабылданады; аралықтар палубалар болмаған жағдайда - су ығыстырғыш жағдайдағы СВП екі еселеніп отыруында.
684. Жүктік палубаларға есепті жүктеме ретінде қарастырылып жатқан нүктедегі артық жүктеме коэффициентіне көбейтілген жүк қысымы (теңсіздік мүмкіндігін ескерумен) қабылданады. Техника (дөңгелек немесе шынжыр) жүктемесін палубаға тасымалдау кезінде, техниканы жүк бөлмесінде нақты орнатуды және кеменің толқындағы қозғалысы кезіндегі артық жүктемені ескеріп жүктемелерді, дөңгелек іздерінің саны және ауданы, шынжырдың беткі тірегінің өлшемдері ось арқылы бөлуден анықталады.

§ 3. Жалпы беріктілік есебі

685. Кеме корпусының жалпы беріктілігі қалыпты және жанама кернеумен тексеру қажет. Бойлық иілу кезінде сондай-ақ қосынды кернеу және шекті иілу сәттері бойынша тексерілу орындалу қажет.
686. Жалпы бойлық беріктілігін тексеру ең көп майысуға және корпустың ең көп асыра майысуына тиісті есепті жүктеменің аса лайықсыз жағдайлары үшін орындалу қажет.
Сонымен бірге корпус қимасының беріктілігі қатынасына тән белгілер қарастырылу қажет: ең көп иілу сәттері мен кесіп өту күштерінің аудандарында, сондай-ақ үлкен тілік жерлеріндегі бұралу сәттері.
Тексерілетін қималардың саны жобалаудағы кеменің конструктивті ерекшелігіне байланысты қабылданады және Кеме қатынасы тіркеліміне ұсынатын беріктілік есептерінде негізделу қажет.
687. Бойлық беріктілік есебі кезінде эквивалентті брусқа байланысты қосу осы Қағиданың 62-тармағына сәйкес жүргізілу қажет. Қондырма ұзындығының жабу еніне қатынасы кезінде қондырманың көлденең жабуларының қима ауданы бестен төмен болғанда эквивалентті брусқа ен бойынша және осы Қағидаға 93-қосымша бойынша анықталатын қалыпты кернеулердің бірқалыпсыз бөлінуін ескеретін редукциялық коэффициентпен ш енгізу қажет:
В₁ — жабулар ені, м;
l_н — қондырманың есепті ұзындығы (ұштық аралықтар аралығының арақышықтығы), м.
688. Осы Қағиданың 666-тармағына сәйкес жабулардың орнықтылығы бүтіндей және оның жеке элементтері (жиынтық белдемі және пластин) тексерілу қажет.
Әрбір жағынан бойлық белдемге жанасатын пластиннің қатты бөліктері мынаған тең деп қабылданады:
b/ t < 80 болғанда 0,25 шпация;
b/ t > 80 болғанда 20t.
689. Берік қондырмамен СВП көлденең қимасындағы кернеу қондырманың жалпы иілуге қатысуын ескеріп есептеледі. Егер қондырма тойтарылған, ал корпус пісірілген болса қондырма байланысы қимасының ауданы эквивалентті брусқа 0,9 коэффициентпен енгізу қажет.
690. Корпустың көлденең қималарындағы қысылып бұралудан қалыпты кернеу ескерілмейді.
691. Берік қондырманың терезе маңдайшасы арлығындағы қалыпты және жанама кернеулердің есепті қосынды мәндері мына формуламен анықталады:
₀ = ₀^скр + ₀^изг; (400)
₀ = ₀^скр + ₀^изг, (401)
мұнадғы ₀^скр, ₀^скр — кеменің бұралуымен шақырылған терезе маңдайшасы арлығындағы қалыпты және жанама кернеулер, МПа;
₀^изг , ₀^изг — кеменің жалпы иілуміен шақырылған терезе маңдайшасы арлығындағы қалыпты және жанама кернеулер, МПа.
692. Корпустың көлденең қимасындағы есепті қосынды жанама кернеу мынаған тең деп қабылданады:
= ^скр + ^изг, (402)
мұндағы ^скр — бұралудан болған корпустағы жанама кернеу, МПа;
^изг — жалпы бойлық иілуден болған корпустағы жанама кернеу, МПа.
693. Кеме беріктілігінің жалпы шекті шамасын қамтамасыз ету үшін мына шарт орындалу қажет:
М_пр > kМ_р, (403)
мұндағы М_р — бойлық иілу немесе аса майысудағы иілу сәті, кНм;
М_пр — шекті иілу сәті, кНм;
k — 1,5 тең деп қабылданған шекті шама сәті бойынша қор беріктілігінің коэффициенті
694. Жүзу режиміндегі қозғалыс кезінде түп және скега байланыстарындағы жалпы және жергілікті иілудің қосынды кернеулері бойынша жалпы бойылқ беріктілік тексерілу қажет.
Жергілікті жүктеме осы Қағиданың 677-тармағы талабын ескеріп қабылданады.
Жүк тасымалдайтын кемелер үшін мұндай тексеру жүк палубаларыны да СВП қозғалысы кезінде қалықтау режиміндегідей жүзу режиміне де орындалу қажет. Жергілікті соңғы жағдайда осы Қағиданың 684-тармағы бойынша анықталады.
695. Жалпы көлденең беріктілік есебінің көлемі және сипаты жобадағы кеменің конструктивті ерекшелігіне байланысты анықталады.

§ 4. Жергілікті беріктілік есебі

696. Жергілікті беріктілік есептеу кезінде жабулар енінен 10% аспайтын құрайтын бимстердің бүгілуін есепте ескермеуге рұқсат етіледі.
697. Тікелей қаптамамен жалғасатын белдемдер үшін, жалғасқан белдік ені мыналарға тең деп қабылданады:
1) бос жиынтықты, сондай-ақ перпендикуляр орналасқан (бос жиынтыққа) рамалық байланыстарды есептеу кезінде
b / t < 80 болғанда d = 0,5b; (404)
b / t > 80 болғанда d = 40t; (405)
2) бос жиынтықпен бір бағытты рамалық байланыстарды есептеу кезінде
b / t < 80 болғанда d = 0,5А; (406)
b / t > 80 болғанда d = 40A/b; (407)
мұндағы b — бос бір атаулы белдемдер аралығының арақышықтығы, см;
А — бір атаулы рамалық байланыстар аралығының арақашықтығы, см.
Жалғасқан белдік құрамына белдік енінде орналасқан рамалық байланыспен бір бағыттағы қабырға қаттылығы қосылуы қажет.
Бос қабырға қаттылығына (аспалы жиынтық конструкциясы) жоғары қарай жүруші рамалық байланыстар үшін, жалғасқан белдік ені нөлге тең деп қабылданады.
Барлық жағдайларда жалғасқан белдік ені есепті белдем аралығының ұзындығынан аспау қажет.

§ 5. Орнықтылық есебі

698. Жиынтық белдемінің орнықтылық есебі кезінде олардың қимасының ауданын анықтау үшін, жалғасқан белдіктер ені бір атаулы белдемдер аралығының орташа қашықтығына тең қабылданады, ал белдемнің көлденең қимасының инерция сәттерін анықтау кезінде жалғасқан белдіктер ені осы Қағиданың 697-тармағына сәйкес қабылданады.
699. Қабырға қаттылығының түзетілген эйлерлы қалыпты кернеуі шарттарды қанағаттандыру қажет
_кр > 1,5. (408)
700. Борт қаптамасының пластиніндегі, қондырма және қалақтар дуалдарындағы жалпы иілуге қатысушы эйлерлы қалыпты кернеу шартын қанағаттандыру қажет.
_э> 1,5. (409)

701. Сығылған жабулардағы рамалық байланыстардың орнықтылығы берілген сығымдылық кернеуге шыдамды көлденең рамалық байланыстарға қажетті қаттылықпен анықталады.
702. Оқшауланған байланыстарда жұмыс істейтін орнықтылық (пиллерстер, көлбеулер және с.с.) есепті кернеуге қатысты 2 қор коэффициентімен қамтамасыз етілу қажет.

§ 6. Рұқсат етілетін кернеулер

703. СВП корпустың жалпы және жергілікті беріктілігін есептеу кезіндегі а, және т рұқсат етлетін кернеулер қауіпті кернеу бөлігіндегі осы Қағидаға 94-қосымшаға сәйкес қабылданады.
704. Қауіпті қалыпты кернеу қабылданады:
созылу кезінде ₀ = kR_р0,2;
сығылу кезінде ₀ = _кр,
мұндағы R_р0,2 - 0,2%; қалдық деформацияға сәйкес материал ағымдылығының шекті шамасының шарты, МПа,
_кр - қалыпты серпімділік модулі өзгерісіне түзетуді ескеріп есептелген қабырға қаттылығының өлшемдік кернеуі, МПа;
к - коэффициент:
тойтарылған конструкциялар үшін к — 0,9;
пісірілген конструкциялар үшін:
2 < t < 3 мм болғандағы к = 0,6;
3 < t < 4 мм болғандағы к = 0,7;
t > 4 мм болғандағы к = 0,8,
t - конструкцияның жалғастырушы элементтерінің қалыңдығы.
Қауіпті жанама кернеулер бірде қауіпті қалыпты кернеудің 0,57 болып, бірде ₀, осы қима қолданысындағығы тең болып қабылданады.

26. Кемені конструкциялау

705. Корпус байланысының қалыңдығы осы Қағидаға 95-қосымшада көрсетілгеннен кем болмау қажет.
706. Қозғалтқыш астында іргетастарды орнату ауданындағы, еспелі біліктердің кронштейндерін бекіту және су өлшегіш жерлердегі сыртқы қаптаманың табақшалары, сондай-ақ күшейтілген механикалық тозуға душар ететін табақшалар 40% кем болмайтындай қалыңдатылады.
707. Жиынтықтың бос қабырғалар аралығының арақашықтығы (шпация) қаптама қалыңдығы 3 мм және басқа жағдайлар 400 мм кем емес кезінде 300 мм аспау қажет.
708. Рамалық шпангоуттар аралығының арақашықтығы 300 мм дейінгі және басқа жағдайларда 1500 мм шпация кезінде 1200 мм аспау қажет.
709. Кильсондар аралығының, сондай-ақ кильсон және борт немесе бойлық аралықтар аралығының арақашықтығы екі түпсіз кемелерде және 2000 мм екі түпті кемелерде 1500 мм аспау қажет.
710. Скеганың төменгі жиегінде қаптаманы қалыңдату жолымен немесе арнайы нығайтуды орнатумен күшейтілу қажет.
Күшейту қалыңдығы скега қаптамасының екі еселенген қалыңдығынан кем болмау қажет.
Тек қана тұщы суда пайдаланылатын кемелерде болат нығайтушы заттарды орнатуға рұқсат етіледі.
711. Отырғызу кезінде жолаушылар жиналуы мүмкін ауданда қаттылықты ұлғайту бойынша шаралар қабылдау қажет. Бұл аудандағы палуба қалыңдығы 3 мм кем болмау қажет.
712. Жиі орналасқан терезе тіліктері болғанда, қондырмада оның дуалдарында екі шеткі участкі қарастырылу қажет (алдыңғы жағы және артқы жағы).
Осы участкілердің әрқайсысының ұзындығы терезе тіліктері биіктігінен 20% ға кем болмай асу қажет.

27. Дірілдік беріктілік және корпус дірілінің нормалары § 1. Жалпы талаптар

713. Діріл есебі кемелік техникалық құралдар және қозғалу кешенінің жұмысымен шақырылатын еркін тербелістердің жиілігін анықтау және оларды кері итергіш күшпен салыстыру жолымен резонанстың болмауын тексеруге жинақталады
Тексеруге жататындар:
1) кеменің толық жүкті және бос есепті жүктеме жағдайлары үшін корпустың жалпы тік тербелісі;
2) жиынтықтың, қабырға қаттылығының және сыртқы қаптама пластинінің, палубалар және аралықтардың жергілікті тербелістері.
714. Жергілікті тербелістерді тексеру мынадай аудандар үшін міндетті:
1) қозғалу кешені ауданындағы түп;
2) қозғалтқыштарды және желдеткіштерді орнату ауданындағы түп.

§ 2. Жалпы және жергілікті діріл есебі

715. Жалпы діріл есептерінде Кеме қатынасытіркелімімен келісілген жүзу режиміндегі және қалқу режиміндегі әдіспен кеменің бірінші, екінші, және жоғарғы екпінінді корпусының еркін тербелісінің жиілігі анықталады. Бұл жиіліктер негізгі пайдаланушы режимдегі мыналарға тең сандық кері итеруші күш жиілігінен өзгешеленуі керек:
1) жылжығыш роторының айналу жиілігіне;
2) жылжығыш ротордың оның қалақтарының санына көбейтілген айналу жиілігіне;
3) қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігі;
4) иінді біліктің бір айналымындағы тұтану санына көбейтілген қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігі;
5) оның қалақтарының санына көбейтілген желдеткіштің айналу жиілігі.
716. Жобалаушымен қабылданған жиілік өзгешелігі жалпы діріл амплитудасы рұқсат етілгеннен аспайтынын көрсететін есеппен негізделуі қажет.
717. Бірінші, екінші және жоғарғы екпін корпусының еркін тербелісінің жиілігі басты кемеде эксперименталды айқындалу қажет.
718. Корпустың жекелеген конструкцияларының бірінші екпінінің еркін тербілісінің жиілігінің резонансын болдырмау үшін негізгі пайдаланушы режимдегі кері итергіш күш жиілігінен асу қажет (кеменің қалқу және жүзу режиміндегі жүрісінде):
1) артқы жақты ұшындағы корпустың пластині және түптің қабырға қаттылығы үшін – тисініше 50 және 30% кем емес; жылжытқыш роторының айналу жиілігіне;
2) басты қозғалтқыштарды орнату ауданындағы пластин және қабырға қаттылығы үшін - тиісінше 50 және 30% кем емес иінді біліктің айналу жиілігі және басты қозғалтқыштардың иінді білігінің екі еселенген айналу жиілігі.
719. Пластин және қабырға қаттылығының еркін тербелісінің айналу жиілігі мыналарға тең сандық кері итергіш күштен өзгешеленуі қажет:
1) артқы жақты ұшында – жылжытқыш роторының айналу жиілігінің оның қалақ санына туындысы;
2) басты қозғалтқыштарды орнату ауданында – иінді біліктің бір айналымындағы тұтанғыш санына қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігі туындысы;
3) желдеткіштерді орнату ауданында – оның қалақ санына желдеткіштің айналу жиілігінің туындысы.
720. Жобалаушы қабылданған еркін тербеліс жиілігінің кері итергіш күш (осы Қағиданың 719-тармағы) жиілігінен өзгешелігі, амплитудалар діріл кезінде рұқсат етілген мәннен аспайтынын көрсететін мәжбүрлі діріл есебімен негізделеді (осы Қағиданың 726-тармағы).
721. Рамалық жиынтыққа тірелген және аралық бос жиынтыққа немесе қабырға қаттылығына нығайтылмаған пластиннің еркін тербелісінің жиілігі, Гц, осы Қағиданың 277, 278 және 279 формулалары бойынша анықталады.
722. Рамалық жиынтыққа тірелген және аралық бос жиынтыққа немесе қабырға қаттылығына нығайтылған пластиннің еркін тербелісінің жиілігі, Гц, осы Қағиданың 281 және 516 формулалары бойынша анықталады.
723. Пластинмен өзара қарым қатынасынсыз анықталатын аралық бос жиынтықтың немесе қабырға қаттылығының еркін тербелісінің жиілігі, Гц, осы Қағиданың 515-тармағы формуласы бойынша есептеледі.
724. Осы Қағиданың 657-тармағына сәйкес басты кемелерді сынау кезінде жылжытқыштардан, қозғалтқыштардан, желдеткіштерден мерзімді кері итергіш күшін толқындармен динамикалық қарым қатынасты күштер және с.с. және Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген бағдарлама бойынша таралу аудандарында эксперименталды анықтау қарастырылу қажет. Сынау нәтижелері Кеме қатынасы тіркеліміне ұсынылу қажет.

§ 3. Діріл қалыпы

725. Артқы жақты ұштардағы рұқсат етілетін діріл амплитудалары осы Қағиданың 295 формуласы бойынша есептелген мәннен аспау қажет.
726. Корпус пластинінің және қондырма орталығындағы рұқсат етілетін діріл амплитудалары мына формула бойынша анықталған мәндерден аспау қажет:
A_д = k(a/ 100t)²t, (410)
мұндағы к — мыналарға тең коэффициент:
контур бойынша жалпы екі жақты тігіспен пісірілген немесе жиынтыққа тойтарылған пастин үшін - 2,90;
контур бойынша жалпы бір жақты немесе екі жақты тігіспен пісірілген пластин үшін - 1,45;
- пластиннің қысқа жағы, см.
t - пластин қалыңдығы, см.
727. Жиынтық дірілі мүмкін деп саналады, егер өлшенген амплитуда бойынша өлшенген немесе есептелген ең үлкен кернеу 20 МПа аспаса.

28. Әуе жастығының икемді қоршауы беріктілік нормасы және конструкцияға қойылатын талаптар § 1. Жалпы ережелер

728. Осы тараудың талаптары Кеме қатынасы тіркелімі мақұлдаған клеепрошитті, болат және шегелеген жалғауларды қолданумен резеңке маталы материалдан дайындалған ішкі жүзу СВП скег және мафитті икемді ауа жастығына қоршауына қолданылады.
729. ГО түйіндісін бастапқы сатысында CВП-ны тапсырмаға сәйкес жобалау және өлшемдерін таңдау, техникалық құрылымы, сонымен қатар ГО материалдарының физика-механикалық сипаттамасы туралы деректер және ұқсас кемелерді жобалау және пайдалану тәжірибесін қоса істеп шығарылады.
730. Техникалық шешімнің принципті жаңалығымен ерекшеленетін ГО конструкциясы үшін Кеме қатынасы тіркелімі бойынша болжамданған пайдалану тәртібі немесе материалдарын таңдау ГО тәжірибелі комплекті сынау және әзірлеу қарастырылуы қажет.
Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген программа бойынша ГО қызметі үшін шекті мерзімі көрсетілген пайдалану шартында тәжірибелі ГО комплекті бас СПВ топтамасында сынау өтуі қажет.
731. Кеме қатынасы тіркелімімен келісу бойынша ГО конструкциясына тиімді нұсқаны таңдау және ол үшін әзірлеуге материалдарды таңдау мақсатында екі және оданда тәжірибелі ГО комплектінің тәжірибелі таңдау және мақсатқа әзірленуі расталуы мүмкін.
Материал маркасын таңдауда пайдалану шартында бір шама қоры бар материалдарға артық көру керек (СВП қозғалысы амфибитті режимінде абразисті тозу және шаршаған кезінде ұзақ суға келуде, мұнай өнімін, күн радиациясы, төменгі және жоғарғы температурасы).
732. ГО техникалық жағдайын анықтау нәтижесі және тәжірибелі пайдалану кезінде сынау хаттамасы, конструкция талабының түзетуі үшін және статистикалық деректерді өңдеу негізінде ГО беріктілігінің нормасы Кеме қатынасының тіркеліміне ұсынылуы қажет.
733. ГО конструкциясы мынадай талаптарға сәйкес келуі қажет:
1) қарастырылған қызмет көрсету мерзім (қорында) шегінде пайдалану шартында ГО сенімді жұмысты қамтамасыз ету;
2) ГО бекітулерінің металдары коррозияға қарсы ерітінді немесе коррозияға қарсы жабудан әзірленуі қажет;
3) мүмкіндігі бойынша технологиялық, қызмет көрсету үшін жеңіл қол жеткізу, жинақтау және бөлшектеу және ауыстыру мүмкіндігін қамтамасыз ету немесе ақау элементтерін жөндеу және заводтан тыс шарты бөлшегі болуы;
4) қауіпсіз қолдану және ГО бүліну мүмкіндігін азайту үшін түзу экранның үстінде булану режимінде оның формасы және конструкциясы әуе жастығының қажетті биіктігін қамтамасыз ету қажет және СВП берілген беріктілік сипаттамасы, сондай-ақ монолитті бекіту түйіндісінде және полотнищ стык да ауаның ағулары қарастырылмаған майысу өзгерістерін рұқсат етпеу.

§ 2. Икемді қоршаулардың беріктілік нормасы және есептері

734. ГО конструкциясының негізгі элементтерінің жалпы беріктілігі ішкі артық қысым ықпалына ұшыраған, жұмсақ қабықша кернеуі есебінің әдісіне сәйкестігі тексерілуі қажет.
735. ГО беріктілік шарты формуламен анықталады:
Т < Т_доп, (411)
Мұндағы Т -есепті кернеу,
Т_доп - ГО бөлігіндегі рұқсат етілетін кернеу.
736. ГО материалында СВП жобалау сатысында рұқсат етілетін кернеу формула бойынша анықталады:
Т_доп = mR_еН, (412)
Мұндағы R_еН – жарылу кезіндегі ГО материалының шекті беріктілігі, кН/см,
m – ГО жинақтау кезінде технологиялық рұқсат етуде материалдың беріктілігін азайту коэффициенті, осы Қағидаға 96-қосымшаға сәйкес белгіленуі қажет, пайдалануда материалдың табиғи ескіруі және тозуы.
737. Осы Қағидаға 96-қосымшаға сәйкес белгіленуге қажет ГО жобалау сатысында базалық есепті жағдайда n, жүктемеге жөнінде динамикалық жүктеме коэффициенті.
738. Негізгі есепті жағдай деп саналады:
1) СВП тік экран үстіндегі кіруінсіз және ауытқудың жоғында булану (базалық жағдай);
2) ауа жастығының тең биіктігінде: 2Z = h_вn ауытқу кезінде су бетімен өзара қатынас және серпу жүрісінде булану режимі;
3) булану режимінде ГО жобасында контурға қатысты көлденең бағдар және бар бойлықтың кедергімен байланысы.
739. n және m коэффициенттерінің мағынаны анықтау тәжірибелі деректер және СВП пайдалану ұзақтығы статистикалық есебімен жасап шығарылады.

§ 3. Монолиттың есептілік беріктігі (базалық жағдай)

740. Монолитпен екі ярусты ГО қабықша бетіндегі толық контурда, төменгі және жоғарғы бекіту нәтижесінде СВП корпусында тұйықталған сондай–ақ СВП нұсқасына сәйкес келетін ГО құрамындағы үрмелі скег түсіндіріледі.
741. Монолит қабықшасының сыртқы бұтақты кернеуі (қоршаған атмосфераның шекарасында) жүріссіз булану тәртібінде (базалық есептілік жағдай) формула бойынша анықталады:
Т_м = Р_мr_н•10^-4, (413)
мұндағы Т_м – монолит қабықшасының сыртқы бұтағы материалындағы есептілік керіліс, кН/см;
Р_м – қуаттылығындағы қысым (ресивере), кПа;
r_н – монолит қабықшасының сыртқы бұтағының қисықтық радиусы, см.
ГО монолитінің қабықшасының тең шартына сәйкес қабықшаның ішкі (толық ауа жастығы шекарасында) бұтағындағы керілісі сыртқы бұтақша керілісіне тең болуы қажет.
742. СВп қозғалысы кезінде толқында монолиттің цилиндрлі аймағындағы қабықшасындағы ең үлкен керіліс (1 және 2 есептілік жағдай) формула бойынша анықталады:
Т_м = nР_м r_н •10^-4, (414)
мұндағы n –әрбір есепті жағдайда жақын түп тұлғаны сынау нәтижесі бойынша анықталатын, ал түп тұлға болмаған жағдайда осы Қағиданың 96-қосымшасына сәйкес қысымды көтеру коэффициенті.
743. Монолит қабықшасының тороидальный (мұрындық және артқы жақты бұрыштық секцияларда) аймағындағы ең үлкен керіліс формула бойынша анықталады:
Т_м = 1,5 nР_м r_н •10^-4. (415)

§ 4. Жартылай монолиттың есептілік беріктігі

744. Жоғарғы бекіту нәтижесінде СВП корпусымен түйіскен пондық емес сұлбаның жартылай монолит ретінде екі ярустың ГО жоғарғы ярусы қабықшасы түсіндіріледі.
745. Цилиндрлі участкелердегі қабықшадағы кернеу жартылай монолиті формула бойынша анықталады:
Т_пм = nР_п r_н •10^-4, (416)
Мұндағы Р_п – ауа жастығы қуысындағы қысым, кПа.
746. Торо тәрізді участкелердегі ең көп кернеу монолиттінің қабықшасы (мұрындық секция және тағамдық бұрыштық секциялар) формула бойынша анықталады:
Т_пм = 1,5nР_п r_н •10^-4. (417)

§ 5. Түсірім элементінің беріктілік есебі

747. Ашық түрдегі түсірім элементінің беріктілік есебі материалының керілуі мына формула бойынша анықталады:
Т_пм = nР_п r_э •10^-4, (418)
мұндағы r_э – көлденен қима элементінің сыртқы тармақтың қисық радиусы, см.
748. Жабық түрдегі түсірілім элемент материалының керілуі монолит үшін формула бойынша анықталады.

7-бөлім. Темірбетонды корпустың конструкциясы 29. Жалпы талаптар

749. Беріктілік және темірбетонды корпустар және қондырмалар жасау конструкциясына арналған талаптарды белгілейді.
750. Корпус және қондырма конструкциясын дайындау үшін осы Қағиданың 2-бөлімінің талаптарын қанағаттандыратын және стандарттарға сай материалдар қолданылу қажет.

30. Корпусты және қондырманы конструкциялау § 1. Жалпы талаптар

751. Кемелердің темірбетонды корпустары көлденең, бойлық және аралас жиынтық жүйесі бойынша таңдалуы мүмкін.
Ұзындығы 35 м дейінгі дебаркадер және брандвахта типті тіреуіштік кемелер үшін көлденең аралықтармен жиі орнына қойылған жиынтықсыз конструкция (қабырғасыз) рұқсат етіледі.
Қабырғалы және қабырғасыз элементтерден жасалған корпустың аралас құрылымы рұқсат етіледі. Соңғысын кеменің ішкі бөліктері (аралықтар, платформалар және басқалар) үшін қолдану ұсынылады.
752. Темірбетонды кеменің корпустары құрамалы, құрама-монолитті және монолитті конструкциядан болуы мүмкін.
753. Темірбетонды кеменің палубаларының ашық участкілері борт сыртына су ағынын қамтамасыз ететін ылдиы болу керек.
Ұзындығы 30 мм жоғары тіреуіштік кеменің түбі ұштарында жүктік ватерсызықтан жоғары көтеріңкі болу қажет.
754. Кеменің корпусындағы су өткізбейтін аралықтардың орналасуы осы Қағиданың 13-бөлімі талаптарына сәйкес оның суға батпаушылығын қамтамасыз ету қажет.
755. Егер су басудың едәуір лайықсыз жағдайында су үсті бортының биіктігі 0,7 м және жоғары болса «Р» және «Л» сыныпты тіреуіштік кемелер үшін аралықтар оларды палубалармен жалғаған жерінде су өткзетін болуы мүмкін. Форпикті және ахтерпикті аралықтарды қоспағанда, сондай-ақ барлық жағдайда палубалармен жалғағанда су өткізбейтін болуы қажет машиналы–қазандық бөлімнің аралықтарын қамтымайды.
756. Пайдалану кезінде соққыға душар болатын корпустың сыртқы бөліктері аялдайтын бөренелермен, арнайы тоқтататын құрылғылар және төсеніштермен қорғалуы қажет.
Корпустың қорғаныш құралдары соққыдан қатты байланысқа күш беруі қажет (аралықтар, жиынтық белдемдері немесе арнайы жергілікті нығайтулар).
757. Интенсивті жергілікті жоюға сыналудың беті (сыртқы қаптаманың плиталары және зәкірлі алдыңғы жағы ауданындағы палубалар, жүк люктерінің комигстері және с.с.) металмен немесе басқа қорғау материалмен қапталу қажет.
758. Темірбетонды корпустың элементтеріндегі арматуралардың санын орналасуын тиісті конструктивті талаптарды сақтаумен беріктілікті қамтамасыз ету және жарықты ашуды шектеу шартынан тағайындайды.
759. Элементтің геометриялық қимасындағы аудан бөлігіндегі керілген арматуралардың көлденең қимасының ауданы мыналарды құрау қажет:
сыныпты болаттан жасалған арматуралар үшін:
A-I (A240) аз емес 5 %;
А- II (А300) аз емес 4 %;
А-III (А400) аз емес 3 %.
760. Корпустың барлық элементтерінде әсіресе сыртқы қаптаманың плиталарында арматуралардың талап ететін көлденең қимасының ауданы ең аз рұқсат етілген өзек аралығының арақашықтығын сақтап, кіші диаметрдің ықтимал үлкен санын қолдануын қамтамасыз ету керек (осы Қағиданың 761-тармағы).
Сонымен бірге өзек диаметрі белдемнің бойлық арматуралары үшін 10 мм және плита торларына, қамытқа және конструктивті пайымдаудан тағайындалған арматуралар үшін 6 мм кем болмау қажет.
761. Корпус элементтеріндегі арматуралық өзектің орналасуы мына талаптарға сәйкес болу қажет:
1) жақын параллелді орналасқан өзектер аралығының жарыққа арақышықтығы олардың ең үлкен диаметрінен және 20 мм кем емес;
2) алға шығатын бөліктердегі қайта өткізу немесе қиылысқан жердік сәйкестенуі және жақын параллелді арматуралардың өзектерін аралығының жарыққа қарай ең кем арақашықтығы 10 мм және одан жоғары;
3) арматуралық өзектер конструкция бөлігінен төмен жататын бетон берілетін тесіктерді олардың алаңынан 40% жаппауы.
762. Корпустың арматурасы пісірілген және жалпақ пісірілген торлардан немесе көлемді пісірілген каркастан болу қажет.
Корпустың монолитті бөліктерін дайындау кезінде, сондай-ақ жекелеген секциялар үшін олардың бетондау жерінде арматураларын жинап және жиналған түрінде тасымалдамайтын жағдайда байланған арматуралар рұқсат етіледі.
763. Арматураларды дәнекерлеуді қолданыстағы стандарттарға сәйкес орындайды.
Өзектердің қиылысқан жалғаулары байланысты немесе доғалық пісіруді орындайды (флангалық тігіспен немесе ванналық тәсілмен астауша қиылысуларда).
Арматуралардың барлық жағдайларында жалғаулар орнында тең берікті жалғанатын өзек, ал диаметрлері әртүрлі өзектерді жалғау кезінде - диаметрі кіші өзектер болу қажет.
764. Қиылысатын өзектерді жалғау, байланысты нүктелік электрлі дәнекермен, жартылай автоматты дәнекермен көмірқышқыл газының ортасында қол жетпейтін жерде орындалу қажет.
765. Өзектерді металл конструкциялармен жалғау доғалық электрлі дәнекермен орындалады (жалпы тігісті, қорғау газдарының нүктелік ортасында немесе флюс қабаты астында).
766. Арматуралық өзектердің ұштары мыналарға байланысты берік бекітілу қажет:
1) беріктілік есебінде ескерілген барлық жұмсақ керілген диаметрі 10 мм және одан жоғары арматуралардың өзектері, сондай-ақ керілуге душар болатын және ұзындығы 20 диаметрден кем емес барлық анкерлер;
2) керілген өзектерді мүмкіндігінше сығылған зонада нығайту;
3) өзектерді есеп бойынша мынадай ұзындықтар бойынша талап етілетін участкілерге қайта өткізу:
диаметрі 30 A-I (A240) және А-П (А300) сыныпты, диаметрі 40 А-Ш (А400) сыныпты болат арматуралардың керілген өзектері;
крюксіз A-I (А240) сыныпты болаттан сығылған өзек диаметрі 30, басқа сыныптар үшін сығылған 10 диаметрден кем емес;
4) қиылысу орындарында үзілетін немесе белдемдердің түйісетін барлық жүктеулі бойлық өзектерді арнайы анкерлерге және жақын жердегі қиылысатын өзекке дәнекерлеу.
767. Арматураларды майыстыруды радиусы доға бойынша орындайды.
Араматураның шеткі қалыпты крюктері өзек диаметрінен 2,5 кем емес жарыққа қарай диаметрі болу тиіс, тік крюктер – майыстыру бөлігінің 3 диаметрден кем емес ұзындығымен.
768. 165^о кем емес бұрышта керілген арматураның майысуы рұқсат етлімейді. Бұл жағдайда арматура ұштасатын элементтердің ен бойына орналасқан, жекелеген қиылысатын өзектерден тұру тиіс.
165^о Асатын бұрыштарда керілген арматураның майысуы оларға қамыттарды орнау жағдайында рұқсат етіледі.
769. Корпустың барлық сыртқы беттері үшін және ішкі беттері үшін дымқылдануға душар болатын бетон қабатының қорғау қалыңдығы 100 мм кем болмауы, ал басқа беттері үшін - 5 мм кем емес;
теңіз суымен жанасатын корпус бөліктері, сондай-ақ арнайы жабулары жоқ палубалардың интенсивті жойылатын участкілері, қалыңдығы көрсетілгенмен салыстырғанда 5 мм кем болмайтындай ұлғайтылған қорғау қабаты болуы;
диаметрі 10 мм жоғары арматуралар үшін қорғау қабатының қалыңдығы өзек диаметрінен кем болмауы қажет.
770. Мыналарға апаратын кеменің корпусын конструкциялау кезінде кернеу концентрациясы ошағының қалыптасуына жол бермеу керек:
1) корпустың негізгі байланыстарындағы серіппелердің үзілулерін элементтердің ұзындығы және ені бойынша бір қимада керілген арматураның ауданы бес плита үшін 25% және белдем үшін 30% жоғары емес, ал сығылған арматуралар үшін 40% аспайтындай етіп орналастыру;
2) үзілген байланыстарды жақын жер жегі қиылысу байланыстарына немесе плиталардың күшейтілген участкілеріне бекіту;
3) 1:3 жоғары емес көлбеуді қамтамасыз ететін, плиталардың қалыңдығын және белдем өлшемдерін біртіндеп өзгерту;
4) бетоннан жасалған бөлшектердің тік және үшкір бұрыштарын өлшемі 25 мм кем емес фаски қарастырады.

§ 2. Плиталар

771. Корпустың плиталарының қалыңдығын кеменің типі және өлшеміне, оның конструкциясы және беріктілікті қамтамасыз ету шартына байланысты тағайындайды.
Барлық жағдайларда плиталар қалыңдығы осы Қағидаға 97-қосымшада көрсетілгеннен кем болмау қажет.
772. Қаңқалар ауданындағы плиталардың қалыңдығы, сондай-ақ бөлшектерді қоятын жерлерде немесе механизмдерді, құрылғыларды және жабдықтарды орнату жерлерінде 25% кем болмау қажет.
773. Қорғауыш қабаттың қалыңдығынан кем емес қашықтықта орналасқан корпус плиталарын екі бірдей торлармен арматуралау керек (осы Қағиданың 769-тармағы).
774. Соққы жүктемелеріне сыналмайтын (қалқалар плиталары, қоруша және палубалар, қорғалған төсеніштер) жұқа плиталарды арматуралау, кезінде екі жағынан жұмыс өзегіне бекітетін екі бірдей тордың орнына орташа бөлгіш өзектен тұратын жартылай торды қолдануға рұқсат етеді.
Сыртқы қаптаманың плиталарын жартылай тормен арматуралау рұқсат етілмейді.
775. Қаңқалар, палубалық стрингер ауданындағы маңызды соққылық немесе шоғырланған жүктемеге ұшыраған плиталар арматураларын, өлшемдерін ұлғайту немесе қосымша өзектер және жергілікті торларды орнату жолымен күшейту қажет.
776. Барлық жағдайларды плиталардың бөлгіш арматуралардың көлденең қима ауданы жұмыс арматурасының көлденең қима ауданынан 20%-ға және осы Қағиданың 759-тармағы талабынан кем болмау қажет.
777. Арматуралық өзектердің өлшемдері және олардың орналасуы мынадай талаптарды қанағаттандыру қажет:
1) барлық ұзындығы бойынша торлардың бір қатарындағы плита аралығы 1 м ұзындыққа 5 кем емес және 25 жоғары емес орналасу қажет;
2) жұмыс өзектері аралығының арақашықтығы плита қалыңдығынан 2,5, ал бөлгіш аралықтары - плитаның 4 қалыңдығынан аспау қажет;
3) плита қалыңдығы 80 мм–ге дейінгі кездегі негізгі торлардың өзектері бір бірінің үстіне емес, шахматты тәртіппен орналасу қажет;
4) өзектердің диаметрі 6 мм кем емес және плита қалыңдығынан 0,25 жоғары болмау қажет;
5) өлшемдері әртүрлі өзектермен плиталарды арматуралау кезінде соңғылары бір бірінен 2 мм жоғарыға ерекшелену керек.
778. Плита тіреулерінде орналасқан жеке өзек түрінде олардың ұзындығы тіреу енінен кем емес қосу 0,4 плита аралығы шартында түп, палубалар және аралықтар плиталарында сыртқы тордың жұмыс арматурасының жалпы санынан 40% дейін орындауға рұқсат етіледі.
779. Плиталардың тіректік қималарын вуттарды орнату жолымен күшейту қажет.
Егер вут беріктілік есебінде ескерілетін болса, оларды арнайы өзектермен немесе торлармен қабырғаға вуттың қума ұзындығының 1 м 5 өзектен кем емес перпендикуляр болатындай есеппен арматуралау қажет.
Вут орнату кезінде осы Қағиданың 778-тармағында көрсетілген жекелеген өзектерді қолдануға рұқсат етілмейді.
780. Бұрыш жасаушы плиталардың арматураларын пісіру немесе бір плитадан басқа плита әрбір плитаның а ұзындығына диаметрі 15 өзектің 60% кем емес, бірақ 150 мм кем емес қайта өткізу жолымен жалғайды.
781. Таңба жасаушы плиталардың арматураларын пісіру немесе орнатылатын плиталардың барлық өзектерін майыстыру тормен басқа плиталар аралығында майыстыру жолымен жалғайды. Майыстыру ұзындығы өзектің 10 диаметрінен кем болмау қажет.

§ 3. Белдемдер

782. Қабырға биіктігі плиталардың 10 қалыңдығына жоғары, ал ені плиталардың 1.5 қалыңдығынан кем болмау қажет.
783. Белдемдердің жұмыс арматурасы мынадай талаптарды қанағаттандыру қажет:
1) жұмыс күйіндегі өзектердің диамтері 10 мм кем болмау, ал монтаждау - 6 мм кем емес;
2) есепті арматура сығылған және керліген аудандарда биіктік бойынша 3 қатардан кем емес және ені бойынша 2 қатардан кем емес орналасуы;
3) белдем биіктігі 500 мм және одан жоғары болғанда оның қапталының қыры бойына диаметрі қыры > 8 мм өзектен қосымша бойлық арматура орналастыру қажет. Белдем биіктігі бойынша өзектер аралығының арақашықтығы < 200 мм болуы.
784. Белдемнің көлбеуленген арматураларын керілген зонадан сығылған зонаға өткізілетін бойлық арматураларды майыстыру жолымен немесе тік участкілермен аяқталатын арнайы жазылған өзектерді және бойлық арматураға пісірілген внахлестті енгізу жолымен орындау керек. Арматуралардың майысуы белдем осінен 30^о кем емес және 60^о жоғары емес бұрыш құрау қажет.
Жекелеген, негізгі арматурамен байланыспаған «қалқымалы» өзектерді қолдануға рұқсат етілмейді.
785. Қамыт түрінде орындалған белдемдердің көлденең арматуралары мынадай талаптарды қанағаттандыру қажет:
1) қамыт диаметрі бойлық арматураның 0,25 диаметрін құрау қажет, бірақ 6 мм кем емес;
2) қамыт аралығының арақашықтығы мынадай мәндердің ең кішісінен аспауы: белдем биіктігінен 0,75.
Пиллерстерді және белдемдерде остік сығылуға душар болатын қамыт қадамдары, бұдан басқа 1,5 қабырға енінен аспауы;
3) сығылған арматуралардың көлденең қимасының ауданы элементтің көлденең қимасының ауданынан 3% асса, онда қамыт аралығының арақашықтығы көрсетілген арматуралар өзегінің 10 диаметрінен аспауы.
4) әрбір қамыт қабырғада 6 жоғары емес сығылған өзекті қамтуы.
Егер бұл орындалмаса,онда қосымша бойлық арматураларды немесе қамыттың қарама-қарсы тармақтарын бекітуші қамыттар, қапсырмалар немесе өзекшелер орнату қажет.
786. Пісіру каркастарымен белдемдерді арматуралау кезінде өзектер немесе планкілердің көлденең қималары болуы;
қабырғаның керілген зонасында көлденең қималар аралығының арақашықтығы бойлық арматура өзегінің 20 диаметрінен аспауы, бірақ 500 мм жоғары болмауы;
қабырғаның сығылған ауданында көлденең қималар аралығының арақашықтығы бойлық арматураның 15 диаметрінен аспау керек, бірақ қабырғаның екі енінен жоғары болмауы;
егер көлденең сығылған арматуралардың ауданы белдемнің көлденең қимасынан 3% асса, онда көлденең байланыстар аралығының арақашықтығы бойлық арматураның 10 диаметрінен аспау қажет.
787. Белдемдерді плиталармен жалғастыру мыналарды орындайды:
1) екі қабырғаның бойлық өзектерін торлармен плиталар аралығында қайта өткізу (бекітілген қамыттар кезінде);
2) торлар мен плиталар арлығында ұзындығы (ашық қамыттар кезінде) 10 диаметрден кем емес жазылған қамыт ұштарын (қалақшалар) орналастыру, сонымен бірге белдемнің ұзына бойына жүретін қамыттардың жазылған ұштарының үстіне бір-бір өзектен орналастырады.
788. Жиынтықтағы корпустың жылу және балласттық бөліктері су ағыны және ауа жіберу үшін голубницасы болуы;
голубницалар белдемдердің бойлық арматураларын кесіп өтпеуі;
голубница жиегінен бойлық арматураға дейінгі арақашықтық 10 мм кем болмау қажет.
789. Белдемдер қиылысатын жерлерде әртүрлі деңгейде қабырға биіктігі бойынша өзектерді орналастыру жолымен олардың бойлық арматураларының үздіксіздігін қамтамасыз етеді.
Егер көрсетілген белдемдер биіктігі 20% айрықшаланатын болса, төменгі белдем жалғау жерінде өлшемдері арматураланған вуттармен күшейтілу қажет.
Өлшемдері конструктивті қабылданатын әлсіз жүктелген белдемдер үшін вут құрылғылары міндетті емес.

§ 4. Тіліктер

790. Палубалардың плиталарындағы элементтің қима ауданын төмендететін, эквивалентті брусқа 15% жоғары емес енгізілген тіліктерді қалпына келтіретін арматуралармен және темірбетонмен немесе металл комингстармен нығайту қажет.
791. Барлық кесілген өзектер қалпына келтірілетін арматуралармен және комингстармен берік жалғану қажет.
792. Тік бұрышты үшбұрыштардың бұрыштарын қысқарту немесе бәсеңдету ұсынылады.
Қауіпті кернеу концентрациясы болуы мүмкін, үлкен тіліктердің бұрыштарының жанында бұрыштың биссектрисасына перпендикуляр өзек орналастыру керек.

§ 5. Секция аралық жалғаулар

793. Корпус секцияларын бір-бірімен және арматуралық шығарымдағы монолитті дайындалатын элементтермен түйістіру керек.
Корпус ішінде орналасқан элементтерді түйістіру үшін салынатын бөлшектерді қолдануға болады.
Секция түйісулері мүмкіндігінше аз жүктелген жерлерде орналасу қажет. Секция бетонының шығару беріктілігі маркалыдан 70% кем болмау қажет.
794. Қиылысқан жерді құрастыру кезінде мынадай шарттарды сақтау қажет:
1) арматуралық шағырылымдарда қиыстыру кезінде секцияның жиектерінің аралығының арақашықтығы: плиталар үшін – плиталардың екі қалыңдығынан кем емес, ал белдемдер үшін - екі еселенген еннен немесе қабырға биіктігінің жартысынан және барлық жағдайлар үшін 100 мм кем болмауы;
2) параллель өзектер аралығының немесе жапсарда жалғаушы бөліктермен орналасқан қиылысқан арматуралардың арақашықтығы арматура диаметрінің жартысына тең, бірақ 10 мм кем болмауы қажет;
3) жапсырма орнында корпус сыртына шығарушы плиталарды қалыңдатуға рұқсат етілмейді.
795. Арматуралық шығарылымдардағы қиылысқан жерде өзектерді жалғау внахлестке пісіруі немесе жапсырма көмегімен аралықпен жүргізеді.
Керілуге душар болмайтын арматуралық шығарылымдарды бұрыштық жалғауларда қиылысу бетонында осы Қағиданың 740-тармағы талабын ескерумен арматуралы өзектердің ұштарын бекітуге қатысты талаптарын сақтай отырып үзуге рұқсат етіледі.
796. Салынатын бөліктердің қиылысулары берік нығайтылған және нақты орналасқан болу қажет.
Су өткізбейтін қиылысуларда салынатын бөлшектердің аралығының арақашықтығы 250 мм аспауы;
салынатын бөліктердің конструкциясы және олардың бекітулері қиылысуды монолиттеу кезінде сапалы бетонның төселуіне рұқсат беруі керек.
797. Қиылысу бетонының беріктілік, су өткізбеушілік және аязға төзімділік көрсеткіші негізгі корпус бетонынан төмен болмау қажет.
798. Қиылысуларды монолиттеуді әдеттегідей (қолмен) немесе механикаландырылған тәсілмен жасау керек. Кем қатынасы тіркелімінің келісімімен ұзындығы 35 м дейінгі кеме корпустарының ішкі элементтерінің қиылысуын момнолиттеуді (аралықтар және қоршаулардың қиылысуын түппен, палубаларды бортпен, қондырма элементтерінің қиылысуын корпуспен және бір бірімен) соғу тәсілімен рұқсат етіледі.
799. Кері температураларда бетондардың мұздап қалуын жою үшін қиылысқан жерлерді және монолитті элементтерді Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген арнайы технологиясыз бетондауға рұқсат етілмейді.
800. Қиылысуларды және монолитті дайындалған элементтерді палубкалау бетонмен беріктілікке (% маркалы) қол жеткізгеннен кейін:
тік элементер үшін - 35;
көлденең элементтер үшін – 50.
801. Қиылысуларды және монолитті элементтерді жүктеу (су өткізбеушілігіне, кеменің стапелде жылжуы, суға түсіруге және с.с. сынау) бетонмен 70% маркалы беріктілікке қол жеткізгеннен кейін рұқсат етіледі.

§ 6. Жабдықты корпусқа бекіту

802. Жабдық орналасқан аудандағы кеме корпусын күшейтеді.
803. Жабдықты корпусқа салынатын бөлшектер, өтпелі және анкерлік бұранда көмегі арқылы бекітеді.
804. Өтпелі бұрандалармен бекіту палубаға және жиынтық белдеміне, сондай-ақ корпустың шығарушы бөліктеріне рұқсат етіледі.
805. Берік жөндеуді қамтамасыз ету кезінде диаметрі 12 мм және одан жоғары анкерлік бұрандаларды қолдану, сыртқы қаптаманың және су өткізбейтін аралықтардың плиталарынан басқа, корпустың барлық бөліктерін бекіту үшін рұқсат етіледі.
806. Егер салынатын бөлшектерді пісіру көмегімен бекітсе, онда олардың қалыңдығы 5 мм кем болмау қажет; бөлшектерді бетонға өңдеу диаметрі 8 мм кем емес екеуден кем емес анкер қажет.
Жанасатын бетонның және өңдейтін бөлшектердің маңызды пісірілген деформациясын шамадан тыс ысып кетуін болдырмау үшін оларды нүктелі немесе пісіру ұзындығы 40 мм және 5 мм кем емес калибрмен үзік тігістермен пісіру қажет.
807. Су өткізбейтін аралықтар немесе сыртқы қаптама арқылы өтетін құбырларды, арнайы өңдейтін бөлшектер көмегімен (стакандарды фланцтармен,) плиталарға бекітеді.
808. Оқшаулауды бекітуге және корпусқа ішкі әрлеуді диаметрі 8 мм кем емес бетонға бекітілген арматуралық шығарымдар көмегімен рұқсат етіледі.
809. Жиынтық белдемге немесе қалыңдығы 60 мм кем емес палуба плиталарымен бекітілген аз жүктелген элементтерді бекітуді винттер және гужондар көмегі арқылы орындайды.
810. Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен жауапкершілігі аз және аз жүктелген бөлшектерді арнайы желім көмегімен бетонға бекітуге рұқсат етіледі.

§ 7. Темір бетонды қондырмалар

811. Темірбетоннан жасалған қондырмаларды, кеме корпусының жалпы иілуіне қатыспайтын жеңіл қылып орындайды.
812. Қажет болған жағдайда темірбетонды қондырмалар берік болуы мүмкін, яғни кеме корпусының жалпы иілуіне қатысатын. Мұндай жағдайларда, олардың бірігіп жұмыс істеуін қамтамасыз ететін қондырманың корпуспен берік байланысын көздеу қажет.
Берік қондырманың материалы және конструкциясы осы бөлімнің негізгі корпусқа арналған талаптарын қанағаттандыру қажет.

31. Беріктіліктің есептері және нормалары § 1. Жалпы талаптар

813. Ішкі жүктеменің мәндерін осы Қағиданың 2-бөлімі талаптарын қолданып анықтайды.
814. Апаттық жағдайдағы кеме корпусына әсер ететін ішкі жүктемелерді, бір немесе екі бөліктің суға батуы, кеменің жалпы беріктілігінің едәуір лайықсыз көзқарасы жағдайынан анықтайды (осы Қағиданың 1191 және 1193- тармағы).
815. Құрама элементтердің, оларды тасымалдау және есепті жүктемеге монтаждауда беріктілігін тексерген жағдайда 1,5 тең динамикалық коэффициентке көбейтілген элементтің өзінің салмағын қабылдайды.

§ 2. Жалпы иілуден есепті күштер, сәттер және кернеулер

816. Корпустың жалпы иілуден сәттер және кернеулерді анықтау үшін кеме эквивалентті брус ретінде қаралады және мынадай белгімен қолданылады:
М - иілу сәті, кНм;
N - бойлық күштер, кН;
Q - кесіп өту күші, кН;
Т - жанама кернеулер, МПа;
I - эквивалентті брустың барлық көлденең қимасының ауданына келтірілген инерция сәті, м⁴;
S - эквивалентті брустың нейтралды осіне қатысты алынған, нейтралды осьтің бір жағында орналасқан, эквивалентті брустың көлденең қимасы бөлігінің келтірілген ауданының статистикалық сәті, см³;
S₃ - эквивалентті брустың нейтралды осіне қатысты қарастырылып жатқан элементтің көлденең қимасының келтірілген ауданының статистикалық сәті, см³;
F_э - қарастырылып жатқан элементтің келтірілген көлденең қимасының ауданы см²;
F_п - эквивалентті брустың түптік немесе палубалық белдігінің келтірілген көлденең қимасының ауданы, см²;
Н - түп және палубаплиталарының сыртқы беті аралығымен өлшенген кеменің борт биіктігі, м;
t- эквивалентті брустың нейтралды ось деңгейіндегі борт және бойлық аралықтардың қалыңдық сомасы, см.
817. Есепті күштер, сәттер және кернеулерді кеменің екі күйінің мүмкіндігі үшін табады: бүгілу – сығылған палуба кезінде және асыра майысу - сығылған түп кезінде.
818. Есепті күштерді, сәттерді және кернеулерді корпус элементтері едәуір кернеулі қима үшін есептеледі (кеменің ортаңғы бөлігіндегі, үлкен тіліктер ауданындағы, жиынтық жүйесін ауыстыру жерлеріндегі, бойлық байланыстардың үзілуіндегі және т.б. қималар).
819. Корпустың бойлық байланыстары және темірбетонды қондырмаларды осы Қағиданың 4-тарауы қарастырылған жағдайда болат кемелердің ұқсас байланыстары сияқты эквивалентті корпус құрамына қосады.
Ең үлкен өлшемі плиталардың 5 қалыңдығынан аспайтын және эквивалентті брус белдігінің қимасының ауданын 3% төмендетпейтін жекелеген тіліктерден әлсіреуді ескермеуге болады.
820. Эквивалентті брустардың элементтеріндегі иілу сәтінен болған бойлық күштерді керілген зонадағы бетон жұмысын ескермей анықтауға рұқсат етіледі, кН:
N = 10²MS_э /I. (419)
Жалпақ бір түпті бір палубалы кемелер үшін иілу сәтіндегі бойлық күштерді жақындатылған формуламен есептейді, кН:
N = MF_э /HF_п. (420)
821. Келтірілген көлденең қиманың ауданына арматуралардың барлық көлденең қимасын және бетонның сығылған зонасындағы көлденең қимасының 0,1 ауданын қосады.
822. Эквивалентті брустың тік элементтеріндегі ең көп жанама кернеулер (борттарда және бойлық аралықтарда), МПа:
= 10 QS /I t. (421)
Жалпақ бір түпті бір палубалы кемелер үшін ең үлкен жанама кернеулерді, МПа, мынадай жақындатылған формуламен анықтауға болады:
= 10^-1 Q/Ht. (422)

§ 3. Жергілікті жүктемеден есепті күштер, сәттер және кернеулер

823. Жергілікті иілу корпус байланысында есепті күштер, сәттер және кернеулер серпінді жүйелер үшін құрылыс механикасының жалпы ережесі бойынша анықталады және мынадай негізгі белгілермен қолданылады:
q және q₁ - есепті жүктеменің интенсивтілігі, кН/м;
h_вс - бортқа немесе аралықтарға гидростатистикалық жүктеме құраушы, су бағанасының биіктігі, м;
М_{оп -} белдем-қима тіліктердің тірек қимасындағы иілу сәті, кНм;
М_пр - белдем-қима тіліктер аралығының ортасындағы иілу сәті, кНм;
l - белдем-қима тіліктердің жарыққа аралығы;
l₁ - ось аралығындағы белдем-қима тіліктер аралығы, м;
l_в - вут ұзындығы, м;
h - плиталар қалыңдығы, см;
h _р - вут аудандағы плитаардың есепті қалыңдығы, см;
h_B - вуттың толық биіктігі, см;
h _вр - вуттың есепті ұзындығы, см.
824. Корпус жиынтығының көлденең байланыстары жай немесе көпаралықты белдемдер сияқты шпангоуттық рама құрамында есептелу қажет.
825. Жиынтықтың бойлық байланыстарын қабылданған конструкцияға байланысты рамалық шпангоуттарды және бимстерді серпінді немесе мықты тірек деп санап көлденең аралықтарға бекітуді ескеріп есептейді.
826. Көлденең байланыстардың инерция сәттері олардың қаттылыққа деген қатынасын анықтау үшін осы қималардың жұмысын серпінді деп болжап арматураларды ескермей есептеледі.
827. Үш немесе төрт жиек бойынша тірелген тікбұрышты плиталарды, егер жақтардың қатынасы 2:1 жоғары болса, плиталардың кіші жағына тең аралықты белдемдер сияқты есептеледі.
Жақтардың қатынасы 2:1 тең немесе кіші болғанда тікбұрышты плиталарды жұқа изотопты плиталарға арналған формула бойынша есептейді.
Екі жиекпен тірелген плиталар, тірелген жиектерге тең аралық қашықтығына тең белдемдер сияқты есептеу керек.
828. Белдемдердің есепті аралығы және плиталар үшін тіректің ось аралығының арақышқытығы қабылданады.
Шпангоуттық рамалардың геометриялық өлшемдері қаптаманың ішкі беті бойынша қабылданады.
829. h_в/l_в<¹/₃, қатынасты вуттары бар белдемдер мен плиталарда вуттар тиісті қималардағы вуттур толықтай ескеріледі.
h_в/l_в > ¹/₃ қатынасты вуттар шартты түрде h_в/l_в = ¹/₃ қатынасы бар деп септеледі (осы Қағидаға 98-қосымша).
830. Жиынтық белдем қимасының элементтерін анықтау кезінде плиталардың жалғасқан белдіктері саналу қажет.
Жалғасқан белдіктің есепті енін қабырғаға жанасатын плиталар аралығының жарты моасына тең деп, бірақ 20 қалыңдықтан (немесе арматураланған вуттармен қабырғамен ұштасатын плиталардың 25 қалыңдығы) жоғары емес қабылдау керек.
Сонымен бірге жалғасқан белдік ені есепті белдем аралығының ¹/₃ өлшемінен аспау қажет.
831. Кесілмейтін арқалықтар және бөрене тілімдер үшін есептік тірек сәті ретінде тірек болатын қабырғаның шеті бойынша қимадаға сәт алынады. Сонымен бірге тіректердегі қысылған белдем-қима тіліктер, арматураланған вуттар және тең бөлінген жүктемелермен жүктелген, иілу сәттерін призматикалық емес белдемге арналған сияқты есептеуге болады, кНм:
тіректе
М_оп = -ql²/(12); (423)
аралықта
М_пр = ql² (3-2)/24, (424)
мұндағы , — осы Қағидаға 99-қосымша бойынша анықталатын коэффициент.
832. Көлденең жиынтық жүйесі және борттардың плиталарының тік қабырғалармен беріктігін тексеру кезінде белдем-қима тіліктің жүктемесінің интенсивтілігіне мына формула бойынша есептелген мәннің ең үлкені қабылданады, кПа:
q = 9,81 (h_вс - 0,5l); (425)
q₁ = 9,81•2h_вс /3. (426)

§ 4. Қарапайым темір бетоннан жасалған кеме корпусының элементтерінің беріктілігін есептеп тексеру

833. Негізгі белгілері:
R_np - осьтік сығылудағы бетон беріктілігінің шегі, МПа;
R_p - осьтік керілудегі бетон беріктілігінің шегі, МПа;
R_еН - арматуралардың ағымдылық шегі, МПа;
М - элементтің қалыпты қимасындағы есептік жүктемедегі иілу сәті, Нем;
М_р - элементтің қалыпты қимасындағы есепті жою сәті, Нсм;
N - есепті жүктемеден бойлық күш, Н;
N_р - есепті жоятын бойлық күш.
Q - есепті жүктемеден кесіп өту күші, Н;
Q_р - есепті жойылатын кесіп өту күші, Н;
Q_б - көлбеу қимадағы бетон элементінің ось элементінің қалпына шекті күшінің проекциясы, Н;
_гл.р - басты созылатын кернеу, МПа;
 - жалпы иілуден борттардағы және бойлық аралықтардағы ең үлкен жанама кернеулер, МПа;
F_a - керілген арматураның көлденең қимасының ауданы, см²;
F'_a - сығылған арматураның көлденең қимасының ауданы, см²;
F_aб - борт немесе бойлық аралықтардың 1 м ұзындықта қимасынан өтетін, тік және көлденең армаутралардағы көлденең қима ауданы, см²/м; - арматураның көлденең қимасы ауданының ауырлық орталығынан F_a қиманың жақын жердегі жиегіне дейінгі арақашықтық, см;
b — тікбұрышты немесе таңбалық қиманың толық биіктігі; борттардың плиталарының және бойлық аралықтардың қалыңдығы, см;
h — тікбұрышты көлденең қиманың ені; таңбалық қиманың қабырға ені, см;
h₀ — h — а тең, қиманың жұмыс биіктігі, см;
е₀ — M/N тең, бойлық күштің эксцентриситеті, см;
k, k₁ — осы Қағидаға 100-қосымша бойынша қабылданатын беріктілік қорының коэффициенті.
834. Элементтердің беріктілігін тексеру кезінде орындау қажет:
1) қалыпты қима бойынша иілу сәттерінің, бойлық күштердің әрекетіне, сондай-ақ иілу сәттерінің және бойлық күштердің біріккен әрекетіне;
2) кесіп өту күштерінің әрекетіне көлбеу қима бойынша.
Борттар және бойлық аралықтар, бұдан басқа жалпы иілуден кесіп өту күшінің әрекетіне тексерілу қажет.
835. Қалыпты қима бойынша беріктілікті тексеруді ең үлкен иілу сәттері, элемент қимасының және арматураның үзілу жерлерінде орындайды.
Сонымен бірге мынадай шарттарды сақтау қажет:
иілу сәттерінің әрекеті кезінде
М_р/М > k; (427)
бойлық күштердің әрекеті, сондай-ақ иілу сәттерінің және бойлық күштердің біріккен әрекеті кезінде
N_р/N > k. (428)
836. Кесіп өту күштерінің әрекетіне көлбеу қима бойынша беріктілігін тексеру мыналарды қолданып (осы Қағидаға 101-қосымша) орындалу қажет:
1) ең үлкен кесіп өтетін күштердің әрекет ету жерлерінде;
2) элементтің көлденең қимасының кенеттен өзгеру жерлерінде;
3) тіректің қыры арқылы өтетін қималарды (қима I — I);
4) керілген зонада орналасқан майысу басынан өтетін қимада (қима II - II, III - III, IV - IV);
5) керілген зонада орналасқан көлденең арматураның интенсивтілік өзгеру нүктесі арқылы өтетін қималармен;
Сонымен бірге мына шарттар орындалуы қажет:
Q_р / Q > k₁, (429)
Мұндағы k₁ — осы Қағидаға 100-қосымша бойынша қабылданатын беріктілік қорының коэффиценті
Q < bh₀R_пp / 7. (430)
Майысқан өзекшелер болған жағдайда есептеп кесіп өту күшінің мәні мыналар сияқты қабылданады:
бірінші жазықтықтың майысулары үшін – тірек қырының кесіп өту күшінің мәніне тең;
әрбір мынадай жазықтықтардың майысуы үшін – майысу жазықтығының тірегіне қатынасы бойынша алдыңғы, төменгі нүктенің кесіп өту күшінің мәніне тең.
837. Егер мынадай шарттарды орындайтын болса, беріктіліктің көлбеу қимасы бойынша кесіп өту күші әрекетіне тексеруді жүргізбеуге болады.
bh₀R_p / Q > k₁. (431)
838. Кесіп өту күшінің әрекетіне көлбеу қима бойынша орталықтандырылмаған сығылған элементтердің беріктілігін тексеруді майысатын элементерге арналған сияқты жүргізу қажет (осьтік сығылуды ескермей).
839. Орталықтандырылмаған керілген элементтердің беріктілігін кесіп өту күшінің әрекетіне тексеру мынадай нұсқауларды ескеріп орындалу қажет:
1) аз эксцентриситеттерде (F_a және F'_a көлденең арматура қимасы алаңының ауырлық ортасы арасындағы созылатын күш қосылған) қимадағы барлық қиатын күш бойлық ось элементінің бұрышы 60^о және жоғары көлденең арматурамен қабылдануы қажет.
Бойлық осьпен элементтің 60^о бұрышын құраушы, қималардағы элементтердің беріктілігін тексеруді жүргізбеуге болады;
2) барлық аз эксцентриситеттерде (керілу күші арматуралардың көлденең қима ауданының ауырлық орталығы аралығына қосылған F_a және F'_a) беріктілікті тексеру майысу элементтеріне арналған сияқты жасалу қажет.
Егер осы Қағиданың 495-формуласы бойынша есептелген мән e₀<1,5/h_o тең болса, коэффициентке k_в көбейтілу қажет
k_в = е₀ /h₀ - 0,5. (432)
840. Жоғары эксцентриситеттегі орталықтандырылмаған керілген элементтердің беріктілігін кесіп өту күшінің әрекетіне тексеру, кемінде мынадай шарттардың бірін қанағаттандырса орындалуы мүмкін:
_гл.р < R_p / k₁; (433)
Q < 10² k_вR_pbh₀/k₁, (434)
Мұндағы k_в — осы Қағиданың 432 формуласы бойынша есептелген коэффициент.
Осы Қағиданың 433 формуласында көрсетілген шарттардың біріншісін қанағаттандырса аз эксцентриситеттегі беріктілікті тексеруді орындамауға болады.
841. Жалпы иілуден борттардың және бойлық аралықтардың кесіп өту күшіне әрекетінің беріктілігін тексеру мынадай шарттар үшін орындалу қажет:
< R_пp /7; (435)
F_а.бR_еН /100h > k. (436)
Тік және көлденең қималардың ауданына F_аб шартты түрде қима бойынша бірқалыпты орнатылған тиісті тік немесе көлденең қабырғалардың арматураларының көлднең қимасының ауданын қосуға рұқсат етіледі.
842. Егер мынадай шарттар орындалса, борттардың және бойлық аралықтардың кесіп өту күшіне әрекетін тексермеуге болады.
< R_p / k₁. (437)

§ 5. Күштерді және сәттерді бұзуды анықтауға арналған материалдар мен формулалардың есепті сипаттамасы

843. Негізгі белгілері:
R_пp - осьтік сығылудағы бетон беріктілігінің шегі (призмалық беріктілік), МПа;
R_p - осьтік керілудегі бетон беріктілігінің шегі, МПа;
E_б - сығылу және керілудегі бетон серпімділігінің алғашқы модулі, МПа;
R_еН - арматура ағымдылығының шегі, МПа;
E_a - арматураның серпімділігінің модулі, МПа;
М - элементтің қалыпты қимасындағы есепті жүктемеден иілу сәті, Нем;
М_р - элементтің қалыпты қимасындағы есепті бұзу сәті, Нем;
N - есепті жүктемеден бойлық күштер, Н;
N_р - есепті бұзушы бойлық күш, Н;
Q - есепті жүктемеден кесіп өту күші, Н;
Q _р - есепті бұзушы кесіп өту күші, Н;
Q_б - элемент осінің қалыптылығына көлбеу қимасының бетонындағы ағымдылығының күшейтудің проекциясы, Н;
q_x - элемент ұзындығының бірлігіне көлденең өзекшелердегі ағымдылық күші, Н/см;
l₀ - элементтің есепті ұзындығы, см;
r - элементтің көлденең қимасының ауданындағы инерцияның ең кіші радиусы, см;
F - барлық элементтердің көлденең қимасының ауданы, см²;
F_б - бетонның көлденең қимасының ауданы, см²;
F₀ - барлық бойлық арматуралардың көлденең қимасының ауданы, см²;
F_a - бойлық арматураның көлденең қимасының ауданы, см²:
керілген зонада табылатын - иілу сәттері үшін,
бойлық күшейтудің қосымша нүктесінен едәуір қашық қима шетінде орналасқан - орталықтандырылмаған сығылған элементтер үшін N,
бойлық күшейтудің қосымша нүктесінен едәуір қашық қима шетінде орналасқан -орталықтан тыс керілген элементтер үшін N;
F' - бойлық арматураның көлденең қиасының ауданы, см²:
керілген зонада табылатын - иілу сәттері үшін,
бойлық күшейтудің қосымша нүктесінен едәуір қашық қима шетінде орналасқан - орталықтандырылмаған сығылған элементтер үшін N,
бойлық күшейтудің қосымша нүктесінен едәуір қашық қима шетінде орналасқан -орталықтан тыс керілген элементтер үшін N;
F_от - қарастырылып жатқан көлденең қиманы қиып өтетін бір жазықтықта орналасқан, майысқан өзекшелердің көлденең қимасының ауданы, см²;
F_п - қарастырылып жатқан көлбеу қиманы кесіп өтетін, бір қалыпты элемент осінің жазықтығына орналасқан, көлденең өзекшелердің көлденең қимасының ауданы, см²;
f_x - қамыттың бір бұтағының көлденң қиимасының ауданы, см²;
n - элементтіің бір қимасындағы қамыттар бұтағының саны;
t - элемент ұзындығы бойынша көлденең өзекшелер (қамыттардың) аралығының арақашықтығы, см;
- элемент осіне майысқан өзекшелердің көлбеі бұрышы, град;
- арматураның көлденең қимасы ауданының ауырлық орталығынан қиманың жақын жердегі диегіне дейінгі арақашықтық, см;
' - арматураның көлденең қимасы ауданының ауырлық орталығынан F'_a қиманың жақын жердегі жиегіне дейінгі арақышықтық, см;
b - тікбұрышты қиманың ені; таңбалық қима қабырғасының ені, см;
b_п - жалғасқан белдік ені, см;
h - тікбұрышты немесе таңбалық қиманың толық биіктігі, см;
h₀ - h — а тең, қиманың жұмыс биіктігі, см;
h'₀- h - а' тең қиманың жұмыс биіктігі;
h _п — жалғасқан белдік қалыңдығы, см;
z - сығылған арматура жұмысын ескеріп есептелген, бетонның сығылған зонасының биіктігі, см;
z₀ - сығылған арматура жұмысын ескермей есептелген, бетонның сығылған зонасының биіктігі, см;
S₀ - арматураның көлденең қимасының F_a ауданының ауырлық орталығы арқылы өтетін, оське қатысты бетоның барлық жұмысының көлденең қимасы ауданының статистикалық сәті, см³;
S_б - арматураның көлденең қимасының F_a ауданының ауырлық орталығы арқылы өтетін, оське қатысты, беонның сығылған зона ауданының статистикалық сәті см³;
е₀ - M/N, тең, бойлық күштің эксцентриситеті, см;
е - күшейту әрекетінің сызығынан бастап N арматураның көлденең қимасының ауырлық орталғы ауданына F_a дейінгі арақашықтық, см;
е' - күш әрекетнің сызығынан N арматураның көлденең қимасының ауырлық орталғы ауданына F_a дейінгі арақашықтық, см;
с - көлденең қиманың ауырлық орталығы ауданынан керілген немесе шамалап сығылған жиекке дейінгі арақышқытық, см;
с' - көлденең қиманың ауырлық орталығы ауданынан сығылған немесе аздап керліген жиекке дейінгі, см.
844. Кеме жасаушы бетонның беріктілігінің есепті көрсеткіші осы Қағидаға 102-қосымша бойынша, ал арматуралар 103-қосымша бойынша қабылдауы қажет.
845. Бетон беріктілігі кеме жасаушы ұйымдарда қолданылатын, шығарылатын материалдармен тәжірибелі жолмен анықтау қажет.
Тәжірибелі мәліметтер болмаған жағдайда жобалу сатысында ауыр бетонның тығыздығы 2,40 — 2,45 т/м³ ал жеңіл бетонды осы Қағидаға 104-қосымша бойынша қабылдауға рұқсат етіледі.
Темірбетонның тығыздығын конструкция көлемінің бірлігіне қатысты, бетон және арматура массасының сомасы сияқты анықтау керек.
846. Орталық-сығылған элементтердегі есепті бұзу күшейтулері, Н,
N_р = 100 (R_прF_б + R_еНF₀), (438)
мұндағы – осы Қағидаға 105-қосымша анықталатын бойлық иілу коэффициенті.
Элементтің l₀ есепті ұзындығы оның геометриялық ұзындығының элемент ұштарының қысу және қозғалу деңгейіне қатысты коэфициентке көбейтумен анықталады және мыналарға тең қабылданады:
екі ұштарын толық қысу кезінде - 0,5;
бір ұшын толық қысу және басқасын шарлық-қозғалмайтын бекіту кезінде - 0,7;
екі ұштарын шарлық-қозғалмайтын бекіту кезінде - 1;
біреуі толық қысылған және біреуі бос ұшында - 2;
ұштарды біртіндеп қысу кезінде және бөліктермен сыймайтын рамкаларда - 0,7.
847. Орталық керілген элементтердегі есепті бұзу күштері, Н,
N_р = 10²R_еНF₀ . (439)
848. Тікбұрышты қимадағы майысатын элементтердегі есепті бұзу сәттері (осы Қағидаға 106-қосымша), Нсм
М_р = 10²R_прbz(h₀ – z/2) + 10²R_еН F'_а(h₀ – а'), (440)
мұндағы
Z = R_еН (F_а – F'_а)/ R_прb. (441)
Сонымен бірге, осы Қағиданың 441 формула бойынша есептелген Z мәні, мына шарттарды қанағаттандырады деп жобалануда:
2а' < Z < 0,55h₀. (442)
егер
Z < 2 < AZ₀, (443)
мұндағы
Z₀ = R_еН F_а / R_пр b, (444)
онда бүліну есебінің сәті осы Қағиданың 440-формуласы бойынша есептелінеді,
Z = 2a' (445)
және
F'_а = F_а — R_прb2а' / R_еН, (446)
Егер z₀ < 2а'есепті бұзу сәті осы Қағиданың 440-формуласы бойынша F'_a = 0 қолданумен анықталады.
849. Керілген зонадағы белдікпен жалғасқан таңбалық қимадағы майысу элементтеріндегі есепті бұзу сәттерін ені қабырға еніне тең, тікбұрышты қимадағы майысу элементтері сияқты анықталады.
850. Сығылған зонадағы белдікпен жалғасқан таңбалық қиманың майысу элементтеріндегі, есепті бұзу сәттері мынадай есептеледі:
болғанда
F_аR_еН < (R_прb_п h_п + F'_аR_еН) (447)
осы Қағиданың 467 формуласы бойынша, b_п x h_п өлшемді тік бұрышты майысу элементінің қимасы (осы Қағидаға 107-қосымша);
болғанда
F_аR_еН > (R_прb_п h_п + F'_аR_еН) (448)
Формула бойынша

мұндағы
Z = [(F_a – F'_а) R_еН – 0,8(b_п – b) h_пR_пp]/R_пpb. (450)
сонымен бірге шарт сақталуы тиіс (осы Қағидаға 108-қосымша)
S_б < 0,8S₀. (451)
851. Шарттарды қанағаттандыратын, тікбұрышты қимадағы орталықтан тыс сығылған элементтердегі септі бұзу күштері N_p (осы Қағидаға 109-қосымша)
2а' < Z < 0,55h₀, (452)
Н, формула бойынша анықталады:
N_р = 10²R_прbZ – 10²(F_а – F'_а )R_еН, (453)
мұндағы

е және е' мәні формула бойынша анықталады
е = M/N + с – а; (455)
е' = M/N – с + а' (456)
кезіндегі
M/N > (c' – a') (457)
және
е' = c' – M/N – а' (458)
кезіндегі
M/N < c' – а'. (459)
Осы Қағиданың 454-формуладағы минус мәні түпастындағы екінші құрамдағы мәнер, күш N арматуралардың F_a және F'_а орталық ауырлығының шегіне қосылғанда қабылданады.
Тікбұрышты қима элементтеріндегі шартты қанағаттандырушы
z < 2a < z₀, (460)
мұндағы

Есепті бұзу күштері осы Қағиданың 453-формуласы бойынша анықталады
z = 2а' (462)
және
F'_а = (eF'_аR_еН – 2R_пр)/(e'R_еН). (463)
z₀ < 2a' болған кезде есепті бұзу күштерін сығылған арматураны ескермей, F_a = 0 қабылдап осы Қағиданың 453 формуласы бойынша анықталады.
Шартқа сәйкес келетін тік бұрыш қима элементі (осы Қағидаға 110-қосымша)
z > 0,55 h₀, (464)
есепті қирау күші формула бойынша анықталады, Н:
N_p = [F'_aR_eН(h₀ – a') + 0,5R_пpbh'₀²]10²/e. (465)
Сонымен бірге, егер N күш арматуралардың F_a және F_a, көлденең қимасы ауданының ауырлық орталығы аралығына қоса берілсе, мына шарт орындалу қажет
N_pe' < [10²F_aR_eН(h₀ – a') + 10²•0,5R_пpbh'₀²]. (466)
852. Керілген немесе аздап сығылған зонада орналасқан белдікпен жалғасқан таңбалық қимадағы орталықтан тыс сығылған элементтердегі есепті бұзу күштер, ені, қабырға енініе тең, тікбұрышты қималардағы орталықтан тыс сығылған элементтерге арналған сияқты анықталады.
853. Шартын қанағаттандыратын, сығылағн зонада орналасқан, белдікпен жалғасқан таңбалық қимадағы орталықтан тыс сығылған элементтердегі есепті бұзу күштері, ені, белдікпен жалғасқан енге,
z < h_п (467)
яғни осы Қағиданың 453 формуласы бойынша тікбұрышты қималардағы орталықтан тыс сығылған элементтерге арналған сияқты b — Ь_П қабылдап анықталады. Егер b — Ь_п қабылданса,
z > h_п (468)
онда есептеп бұзу күштері мынадай тәртіпте анықталады:
1) сығылған зонаның биіктігі есептеледі, см;

Екінші түп астындағы мәнерде қосылған минус таңбасы, күштің қосымша нүктесі N арматуралардың көлденең қимасы ауданының F және F' шектелген ауырлық ортылығы қимасының участкісінен тыс табылатын болған жағдайда қабылданады;
2) орталықтан тыс сығылған жағдайда мынадай шарттар қарастырылады:
жоғары эксцентриситет кезінде
S_б < 0,8S₀; (470)
аз эксцентриситет кезінде
S_б > 0,8S₀; (471)
3) жоғары эксцентриситет кезінде есептеп бұзу күштері, Н,
N_p = 10²R_пpbz – 10²(F_a – F'_a)R_eН + 10²R_пp (b_п – b)h_п; (472)
4) аз эксцентриситет кезінде есептеп бұзу күштері, Н,

Егер барлық қималар сығылған болса, осы Қағиданың 473-формуласы бойынша анықталған есептеп бұзу күштері, мына формуламен есептелген N_p күшке теңестіріледі

Беріктілікті тексеру үшін, осы Қағиданың 473 және 474 формулалары бойынша есептелген бұзу күшінің ең аз мәні қабылданады.
854. Орталықтан тыс қысылған элементтерді есептеу кезінде, иілгіштің әсер етуінде мыналар ескерілуі тиіс:
тікбұрышты қималар үшін болғандағы
l₀/b > 10; (475)
кез келген нысандағы қима үшін, болғандағы
l₀/r > 35. (476)
Бұл әсер ету l₀ мәнін мынадай формула бойынша есептелген з коэффициентіне көбейту жолымен ескеріледі:
Тікбұрышты қималар үшін
= 1/[1 - kN(l₀/h)²/(40000R_прF)]; (477)
кез келген нысандағы қима үшін
= 1/[1 - kN(l₀/r)²/(480000R_прF)], (478)
Мұндағы к — осы Қағидаға 100-қосымша бойынша қабылданған беріктілік қорының коэффициенті.
855. Орталықтан тыс керілген элементтердегі есепті бұзу күштері, егер керілу күші арматуралардың көлденең қимасының F_a және F' ауырлық орталығы ауданы аралығына қосылса, мына формуламен анықталады, Н: (осы Қағидаға 111-қосымша)
N_р = 10² F_a (h₀ - а) R_eH /е' (479)
және
N_р = 10² F'_a (h₀ - а') R_eH /е, (480)
е, е' — мәні мына формула бойынша анықталатын параметрлер:
е = с - М/N - а; (481)
е' = М/N + с' - а' . (482)
мұндағы с — элементтің көлденең қимасының ауырлық орталығы ауданынан керілген жиекке дейінгі арақашықтық;
с' - элементтің көлденең қимасының ауырлық орталығы ауданынан сығылған жиекке дейінгі арақашықтық.
Беріктілікті тексеру үшін бұзу күшінен алынған мәндердің ең кішісі қабылданады.
856. Керілу күшейтулері арматуралардың көлденең қимасының F_a және F'_a (осы Қағидаға 112-қосымша), ауырлық орталығы ауданынан тыс қосылған болса, тікбұрышты қималардың орталықтан тыс керілген элементтеріндегі есепті бұзу күштері, Н, мына формуламен анықталады:
N_р = 10^-2 (F_a - F'_а) R_eH - 10² R_прbz, (483)
мұндағы

e, e' — мәнінің параметрін формула бойынша есептеу қажет
е = М/N - c + a; (485)
е' = М/N + с' - а' , (486)
мұндағы с — барлық арматуралардың көлденең қимасының ауырлық орталығы ауданынан едәуір керілген жиекке дейінгі ара қашықтық;
с' — барлық арматуралардың көлденең қимасының ауырлық орталығы ауданынан ең аз керілген жиекке дейінгі арақашықтық.
Сонымен қатар қысылған бетонның биіктік аймағы шарты қанағаттандыру болжанады.
2а' < z < 0,55h₀. (487)
егер
z < 2а' < z₀, (488)
мұндағы

z = 2а' (490)
және
F' = (eF_aR_eH – 2e' R_прba')/e'R_eH. (491)
z < 2а' кезінде бұзатын есепті күш осы Қағиданың 483 формуласы бойынша F_a = 0 қабылдауме сығылған арматураны есебінсіз анықталады.
857. Керілу күшейтулері арматуралардың көлденең қимасының F_a және F'_a ауырлық орталығы ауданынан тыс қосылған болса, керілген зонадағы белдікпен жалғасқан таңбалық қимадағы орталықтан тыс керілген элементтердің есепті бұзу күштері, ені қабырға еніне тең, тік бұрышты қимадағы орталықтан тыс керілген элементтерге арналған сияқты анықталады.
858. Керілу күшейтулері арматуралардың көлденең қимасының F_a және F'_a ауырлық орталығы ауданынан тыс қосылған болса, сығылған зонадағы белдікпен жалғасқан таңбалық қимадағы орталықтан тыс керілген элементтердің есепті бұзу күштері, мынадай жолмен анықталады:
z < h_п болғанда, мұндағы z мәні осы Қағиданың 484-формуласы бойынша есептеледі, есепті бұзу күшейтулері b — Ь_П қабылдап, ені жалғасқан белдік еніне тең, тікбұрышты қима элементтеріне арналған сияқты анықталады;
z > h_п, болғанда есепті бұзу күштері мына формуламен анықталады, Н:

мұнда

859. Элементтің көлбеу қимасындағы есепті бұзатын кесіп өту күші, Н,
Q_р = 10²(R_eH (еF_от sina + еF_п ) + Q_б), (494)
мұндағы
Q_б = 10²•0,15R_прbh₀² /c₀. (495)
мұндағы со — ұзындығын қамыт қадамдарының санын параметрдің % бүтіндей бөлік мәніне дейін ұлғайту жолымен алатын, элемент осіне едәуір лайықсыз көлбеу қимасы проекциясының мынаған тең есепті ұзындығы

мұндағы
q_х = 10²R_eH f_xn/t. (497)
Майысқан өзекшелер болмағандағы, есептеп бұзатын кесіп өту күші, Н,

860. Су қысымынан жүктемете тең бөлінген деп қабылданатын, элементтердегі есептеп бұзатын көлденең қималарды осы Қағиданың 859-тармағына сәйкес анықтайды.
Сонымен бірге осы Қағиданың 496 – 498 формулаларындағы q_x биіктік орнына мынадайын қою керек
q'_x = q_x + p, (499)
мұндағы р — элемент ұзындығының бірлігіне су әрекетінен есепті жүктеме, Н/см.

§ 6. Сызаттарды ашудағы кеменің корпус элементтерін тексеру

861. Негізгі белгілері:
Е_а - арматуралардың серпімділік модулі, МПа;
Е_б - сығу және керілу кезіндегі бетон серпімділігінің алғашқы модулі, МПа;
М - иілу сәті, Нем;
N - бойлық күш, Н;
_ао - бойлық керілу күші кезіндегі арматурадағы кернеу, МПа;
_аи - иілу сәті қозғалысындағы арматурадағы кернеу, МПа;
а_т - сызатты ашудың есепті ені, мм;
l_т - сызаттар аралығының арақашықтығы,см;
F₀ - элементтің қарастырылып жатқан қимасындағы барлық бойлық арматураның көлденең қимасының ауданы, см²;
F_a - қарастырылып жатқан қимадағы керілген арматураның көлденең қимасының ауданы, см²;
F_б - бетондағы барлық қиманың көлденең қимасының ауданы, см²;
F'_б - бетонның сығылған зонасындағы көлденең қиманың ауданы, см²;
a - арматураның көлденең қима ауданының ауырлық орталығынан жақын жердегі қиманың жиегіне дейінгі арақашықтық, см;
b - тікбұрышты қиманың ені;таңбалық қиманың қаьырға ені, см;
h - тікбұрышты немесе таңбалық қиманың толық биіктігі, см;
h₀ - h - a, cm қиманың жұмыс биіктігі;
l - плита жарыққа қарай аралығы, см;
d - керілген арматураның өзекшесінің диаметрі, мм;
t - көлденең арматураның өзекше (қадам) аралығының арақашықтығы, см.
862. Беріктілігі есеппен расталған, тұрақты немесе кездейсоқ есепті жүктемеге тұрақты немесе бірігіп қосылған әрекет кезінде корпустың барлық элементтерін сызаттың ашылуына тексереді.
Корпустың темірбетонды әртүрлі элементтері және жүктеу жағдайлары үшін, сызаттың ашылуына рұқсат етілген енін, мм осы Қағидаға 113-қосымша бойынша қабылдау керек.
863. Ашық сызат енінің есебі, мм
a_т = (_0a0 + _иaи) l_т / Е_a, (500)
₀, _и – осы Қағидаға 114-қосымша бойынша қабылданатын коэффицент.
864. Ашық сызат енінің есептеу кезінде қолданылатын арматурадағы кернеу мына формуламен анықталады:
1) бойлық керілу күші әрекетінен _ао, МПа,
_ао = 0,01N/F₀; (501)
2) иілу сәт әрекетінен, МПа,
_аи = 0,01ӨM/F_ah₀, (502)
мұндағы Ө - барлық жағдайларда 1 тең деп қабылданатын, Ө = 0,8 тең плиталардың тік қимасынан басқалар үшін коэффициент;
- плиталар және керілген зонадағы белдікпен таңбалық белдемдегі 0,85 тең қабылданатын және сығылған зонадағы белдікпен таңбалық белдем үшін 0,90 тең қабылданатын коэффициент.
865. Иілетін және орталықтан тыс сығылған элементтер үшін, сызаттар аралығының арақашықтығы, мм,

мұндағы р – кезеңді пішінді желі үшін 1 және тегіс желі үшін 1,3 тең қабылданады;
m – 0,02 көп қабылданбайтын мынадай көрсетілгендер бойынша анықталатын арматуралық қима коэффициенті;
тақта үшін
= F_а/(bh₀); (504)
сығылған аймақтағы белдік белдем үшін
= F_а/(b_пh₀); (505)
созылған аймақтағы белдік белдем үшін
= F_а/[(b_рh_р + b_п(h₀ - h_р)], (506)
мұндағы b_p — белдем қабырғасының ені,см;
b_п — белдікке жалғасу ені, см;
h₀ (h_р) — қабырға биіктігі,см.
Ескертпе:
1) керілген зонадағы F_a белдікпен жалғасқан белдемдер үшін, белдікке жалғасқан ен шегінде орналасқан қабырғалар мен плиталардың арматураларын қосу керек;
2) керілген арматуралардың әртүрлі диаметрлері кезінде есепке, мына формуламен анықталатын диаметрдің d_y диаметрдің шартты белгісі енгізіледі, мм,
d_y = (n₁d₁ + n₂d₂+ … + n_id_i)/(n₁ + n₂ + …+ n_i),
мұндағы n_i — керілген арматураға кіретін диаметрі d₁, өзекшелердің саны;
3) диаметрі di > 0,07 h_n, керілген зонадағы көлденең арматурасы бар плиталарда, t қадаммен жатқызылған және сызаттарға параллель орналасқан, сызаттар аралығының арақашықтығы 0,7l_т < t < 1,3l_т. болғанда t тең деп қабылданады.

32. Темірбетоннан алдын ала кернеулі корпусты конструкциялау және есептеу § 1. Жалпы талаптар

866. Алдын ала кернеуленген темірбетонды жекелеген элементтер және бүтіндей кеме корпусы үшін қолданылады.
867. Алдын ала кернеуленген темірбетонды қолдану кезінде құрылмалы немесе құрылғы-монолитті тәсілмен жасауда қолдану қажет.
Секцияаралық жалғауларды жан жағымен орындау ұсынылады.
Тиісті күшейтулермен орындалған, жапсарлармен қызуланған құрылғылар рұқсат етіледі.
868. Алдын ала кернеуленген темірбетонды қолданумен кеме жасаудың технологиялық процесі Кеме қатынасы тіркелімінің келісіміне жатады.

§ 2. Байланыстарды конструкциялау

869. Корпусты жалпы қысуды бойлық белдемдерде немесе корпустың күшейтілген элементтерінде (түпке және палубаға жанасатын палубалық стрингерде, қаңқаларда, бойлық аралықтар учаскелерінде) орналасқан, арнайы арматуралық өзекшелерді немесе байламдардың алдын ала кернеуі жолымен жүзеге асырылады.
Корпусты жергілікті қысуды тілімнің және арқалық жиынтығының арматурасын алдын ала кернеуі жолымен жүзеге асырылады.
870. Арматуралардың алдын ала кернеуі оларды тірекке немесе қатайған бетонға тарту жолымен жүзеге асырылуы қажет.
Қызу температурасының ең үлкен мәні өзекшелік арматуралар үшін 350 С және сымдық үшін 300 С аспаған жағдайда арматура секцияларын тартудың термиялық тәсілі рұқсат етіледі.
871. Алдын ала кернеуге ұшыраған арматура, арнайы анкерлер көмегімен немесе басқа тәсілдермен бетонға бекітілу қажет.
Каналдардағы мұндай арматураларды орнатуда қысыма астында сұйықтықпен толтыру қажет.
872. Ұзындығы анкерлікке бейім екі ұзындыққа тең участкілердегі, ал 10 диаметр өзекше ұзындықтағы, бірақ 200 мм кем емес анкерлер болмаған жағдайда, элементтердің алдын ала кернеу ұштарын, пісіру торларымен немесе жиі орнатылған жабық қамыттармен күшейті қажет.
Сонымен бірге торлар мен қамыттардың диаметрі 6 мм кем болмау қажет.
873. Алдын ала кернеуге ұшырайтын, арматуралар қабатының қорғау қалыңдығы, өзекше диаметріне тең болу қажет, бірақ 10 мм кем емес.
Мұндай арматураларды каналдарда немесе кертіктерде орнату кезінде қорғау қабатының қалыңдығы каналдың диаметріне немесе кертік енінің жартысына тең болу қажет, бірақ 20 мм кем емес.
Алдын ала кернеуге ұшырамайтын арматуралардың қорғау қабатының қалыңдығы осы Қағиданың 743-тармағы талабына сәйкес тағайындау қажет.

§ 3. Беріктілік есептері

874. Негізгі белгілері:
R_np — осьтік сығылу кезіндегі бетон беріктілігінің шегі (призмалық беріктілік), МПа;
R_p —осьтік керілудегі бетон беріктілігің шегі, МПа;
N — есепті жүктемеден бойлық керілу күші, Н;
N₀ — оның қысылуынан болған, бетондағы кернеуді жоюшы бойлық керілу күші, Н;
М — иілу сәті, Нем;
_ао - бойлық керілу күшінің әрекетіндегі арматурадағы есепті кернеу, МПа;
_аи - иілу сәті кезіндегі арматурадағы есепті кернеу, МПа;
F₀ — барлық бойлық арматураның көлденең қима ауданы, см²;
F_а — қарастырылып жатқан элементтің қимасындағы керілген арматураның көлденең қима ауданы, см²;
а — арматураның көлденең қимасының F_a ауырлық орталығы ауданынан қиманың жақын жердегі жиегіне дейінгі, см;
h — тікбұрышты немесе таңбалық қиманың толық биіктігі, см;
h₀ — h — а,тең, қиманың жұмыс биіктігі, см;
е_х — арматураның көлденең қимасының ауырлық орталығы ауданынан F_a күштің әрекеттегі сызығына Щ дейінгі арақашықтық, см;
,Ө - осы Қағиданың 864-тармағына сәйкес анықталатын коэффициенттер;
875. Алдын ала қыздырылған темірбетоннан орындалған корпус элементтерін: сызаттық – тұрақтылыққа; бетонның сығылған зонасының беріктілігіне; бұзу күштерінің әрекетіндегі беріктілікке тексеру қажет.
Қиыстырылған конструкцияның элементтерін, сондай-ақ ыстық өзекшелермен арматурланған және су мен жанаспайтын, алдын ала қыздырылған элементтерді бұзу күштерінің және сызат тұрақтылығының әрекетінде ғана тексеруге болады.
876. Алдын ала қыздырылған конструкцияның есебі: бетонның алдын ала қыздырылуымен есепті жүктеменің үйлесуіне, конструкцияны дайындау сатысындағы бетоның алдын ала қысылуы, бетонның алдын ала қысылуының үйлесуіндегі құрама элементтерді тасымалдау және монтаждау кезінде пайда болатын күштерге ықпал етуіне орындалады.
877. есепті жүктеме әрекетінен алдын ала қыздырылған конструкцияларда пайда болатын күштердің, сәттердің және кернеулердің мәнін, серпінді жүйелерге арналған құрылыс механикасы қағидасына сәйкес анықтау қажет.
Сызаттың құралуына және алдын ала қыздырылған конструкцияның бұзылуына келтірілген күштердің, сәттердің және кернеулердің қауіпті мәнін, жалпы қабылданған әдістеме бойынша есептеу керек.
878. Сызатқа тұрақтылық және күштерді бұзу бойынша беріктілікке есептеу кезінде қор коэффициенттері осы Қағидаға 115-қосымша көрсетілгеннен кем болмау қажет.
879. Алдын ала қысу және есепті жүктеменің біріккен әсерінен бетонның сығылған зонасындағы кернеу, корпус элементтеріндегі қысу немесе қысумен майысуды сынайтын 0,6R_np, элементтердегі майысуды сынайтын 0,7R_np аспау қажет.
880. Алдын ала қыздырылған элементтер басты керілетін элементтердің қабылдауына тексерілу қажет, ал /г/15 тең немесе кіші дуал қалыңдықты элементтер - басты сығылатын кернеулер қабылдауына тексерілу қажет.
Сонымен бірге басты керілетін кернеулердің мәндері 0,8 R_p, ал басты сығымдылық кернеулер - 0,5 R_пp аспау қажет.
881. Беріктілігін бұзу күшейтулері бойынша бақылауға рұқсат етілетін, алдын ала қыздырылған конструкцияның сызатқа тұрақтылығына тексеруді осы Қағиданың 865-тармағы талабына сәйкес орындау қажет. Сонымен бірге арматуралардағы кернеуді мына формуламен анықталады, МПа:
осьтік керілу күші әрекетінен
_ао =10^-2(N - N₀)/F₀; (507)
иілу сәті әрекетінен
_аи=10^-2ӨМ/(F_ah₀)+10^-2N₀x(e_х–h₀)/(F_ah₀). (508)
882. Конструкцияның өзінің беріктілігін тексерумен нарядты анкер астындағы бетон беріктілігіне тексереді. Анкер астындағы бетон сғылуының жергілікті мәні 0,7 R_np. аспау қажет.

8-бөлім. Пластмассадан жасалған корпустың конструкциясы 33. Жалпы талаптар. Байланыстарды конструкциялау

883. Осы бөлім пластмассадан жасалған ішкі жүзу кемелерін қамтиды.
884. Кемелік конструкциялар химиялық технология бойынша технологиялық процесс және нұсқаулыққа сәйкес дайындалу қажет.
885. Кемелердің корпусын монолитті және секциялық тәсілмен жасауға рұқсат етіледі.
Кемелерді секциялық тәсілмен жасау кезінде жапсарлар жапсырмалардың ұзындығынан кем емес қашықтықта таралған болу қажет.
886. Ірі габаритті бұйымдарды және ұзындығы 15 м жоғары кемелердің негізгі белдем жиынтығын көтергіштерді жасау кезінде шыны пластиканың сапасын бақылау үшін енінде әдіп, ал секцияның бір белдемінде ұзындығы ұлғайту қажет.
Басқа бөлшектердің материалдарының құрылғысын дайын пария үлгілерінде анықтауға болады.
Монолитті тәсілмен басты кеменің корпусымен бір мезгілде, сол шарттармен салынып жатқан, ұзындығы 15 м-ге дейінгі кемелер және кемелер корпустарының бақылау панелдерін қалыңдығы және конструкцияны корпустың шыны пластикасының қалыңдығы және конструкциясына сәйкес келетіндей етіп пішіндеу керек.
887. Шыныпластикадан жасалған конструкцияларды жалғау үшін қолданылатын, тойтармалар, болттар және бұрандалар шыныпластика қабаттарына перпендикуляр орналасу қажет.
Жалғанған жерді алдын ала металл пластинамен арматуралауға рұқсат етіледі.
888. Ыстық өзара аластанған және басқа да материалдармен Пластмассадан жасалған конструкцияның элементтерін жалғау (шыныпластиклармен, метаодармен) жалғаушы жапсырмаларда немесе желім, тойтармалар, бұрандалар немесе болттар көмегімен бұрыштарда орындалуы мүмкін.
889. Пенопластарды, сотопластарды, ағаштарды қолданумен көпқабатты конструкцияларды жасау кезінде ішкі қуыстарды тығыз толуын және сыртқы қабаттың барлық беті бойынша толықтырушыларға желімдеуді қамтамасыз ету қажет.
890. Кемелердің корпустары үшін кез келген жиынтық жүйесі рұқсат етіледі.
Жиынтық жүйесін таңдау кезінде материалды, жасау технологиясын, кемені пайдалану және жөндеудің ұтымды шарттарын қамту қажет.
891. Ұзындығы 15 м жоғары кемелер үшін түп және палубаның бойлық жиынтық жүйесі, ал борттар үшін - көлденең ұсынылады. Барлық кемелердің форпиктерінде көлденең жиынтық жүйесі болу қажет.
892. «Р» және «Л» сыныпты ұзындығы 15 м жоғары кемелердің корпустары үшін және барлық сыныптағы ұзындығы 15 м-ге дейінгі кемелер үшін, сондай-ақ қондырма, рубка, жеңіл аралықтар және барлық кемелердің қоршаулары үшін жиынтықсыз немесе жиынтықты үш қабатты қаптаманы қолдануға рұқсат етіледі.
893. Жиынтықтың бойлық жүйесі кезінде жиынтықтың бойлық белдемдері аралығының арақашықтығын 250 мм жоғары емес қабылдау ұсынылады.
894. Жалпы иілуге қатысушы белдем жиынтықтары корпустың ұзына бойына үздіксіз, көлденең жиынтықтарды және аралықтарда тіліксіз болу қажет.
895. Жиынтықтың көлденең жүйесі кезінде шпацияны барлық сыныптағы кемелер үшін 500 мм тең деп қабылдау ұсынылады. Сонымен бірге жиынтықтың жабық контурларын құру қажет.
896. Ұзындығы 15 м жоғары кемелердегі кильсондар аралығының арақашықтығын былай қабылдау ұсынылады, м:
Кеме сыныбы кильсондар арақашықтығы, м
«М» 1,00
«О» 1,25
«Р» 1,5
Ұзындығы 15 м-ге дейінгі кемелерде бұл арақашықтықтарды 1,25 м деп қабылдау ұсынылады.
897. Жиынтықты қаптамамен жалғау жалғанатын элементтер жасалған материалдан екі жақты симметриялық жалғаушы бұрыштар көмегімен орындалу қажет (осы Қағидаға 116-қосымша). Бұрыштар өлшемдері жиынтық өлшемдеріне байланысты тағайындалады және негізделу қажет. Барлық жағдайларда бұрыштардың сөресінің ені 30 мм кем болмау қажет, ал қалыңдығы t – белдем дуалының жарты қалыңдығынан кем емес.
898. Жиынтықтың элементтерін жалғау екі жақты симметриялық жалғаушы жапсырмалар көмегімен жүзеге асырылуы;
жапсарлық саңылаулар 2 мм аспауы;
жапсырмалар белдем дуалдарындағыдай конструкциядағы шыныпластикадан орындалуы;
жапсырмалар өлшемдері жиынтық өлшемімен анықталады және негізделуі;
жапсырма ұзындығы l_н қыр биіктігінің жартысынан кем болмауы, қалыңдығы д_н - белдем дуалы қалыңдығының t жартысынан кем болмауы (осы Қағидаға 117-қосымша);
барлық смала сіңірілген саңылаулар шыныталшықтармен толтырылуы қажет.
899. Ұзындығы 10 м дейінгі кемелер үшін түптің, борттардың және палуба төсеніштерінің қаптамасы талшықтар қондырылған маталардан немесе олардың композициясынан дайындалуы мүмкін. Ұзындығы 10 м жоғары кемелер үшін шыны маталарды немесе түзу арматуралаудың әртүрлі схемаларын қолдану ұсынылады.
900. Сыртқы қаптаманы палубамен жалғау екі жақты жалғаушы бұрыштар көмегімен орындайды. Олардың өлшемдері негізделу және жалғаушы табақшалардың кіші қалыңдығы бойынша анықталу қажет. Бұрыштардың қабаттарындағы негіз кеменің ен бойына бағытталу қажет.
Палубаларды борттармен болттар көмегімен жалғау кезінде табақшаның шетінен соңғыларының ауытқуы болт диаметрінің 3,5 кем болмауы қажет.
901. Сыртқы қаптаманың табақшаларын, палубалардың төсеніштерін немесе өзара аралықтарды жалғау, өлшемдері негізделуі тиіс екі жақты симметриялық жапсырма көмегімен жүзеге асырылуы тиіс.
Жапсырма ұзындығы 200 мм, қалыңдығы жалғаушы табақшалардың қалыңдығынан ¹/₂ кем болмауы. Жапсар кеме ұзындығы бойынша таралуы тиіс және мүмкіндігінше аз кернеулі кеме қималарында орналастырады.
Жапсырма қабаттарындағы негізді жапсарға көлденең орналастыру керек.
902. Сыртқы қаптаманың және палуба төсеніштерінің қалыңдығы жалпы және жергілікті беріктілік шарты бойынша анықталады, олардың мәндері осы Қағидаға 118-қосымшада көрсетілгеннен кем болмауы тиіс.
903. Ұзындығы 15 м жоғары кемелердің қондырма беріктілігінің ұштары ауданында сыртқы қаптаманы және палуба төсеніштерін күшейту қарастырылу қажет.
904. Ұзындығы 15 м дейінгі кемелердің аралықтары үшін, сондай-ақ ұзындығы 15 м жоғары кемелердің жеңіл аралықтары және қоршаулары үшін қорапша тәрізді немесе толқынды гофрлы жиынтықсыз конструкцияларды қолдануға рұқсат етіледі.
Жеңіл аралықтарды және қоршауларды дайындау үшін дайын ыстық пластмассамен қатырылған сыртқы қабатымен үшқабатты панелдер қолданулуы мүмкін.
905. Шыны пластикадан жасалған аралықтарды корпуспен жалғау өлшемі негізделуі қажет, екі жақты жалғаушы бұрыштар көмегімен жүзеге асырылады. Сонымен бірге бұрыштардың сөресінің ені су өткізбейтін аралықтар үшін 60 мм кем болмау қажет.
Панелдерді өзара және көршілес конструкциялармен жалғау металл немесе пластмасс бұрыштармен және бұрандалар және желімдермен қолданумен тарату көмегі арқылы жүзеге асырылу қажет.
906. Өлшемдер және элементтерінің материалдарын таңдау негізделу қажет. Сонымен бірге су өткізбейтін аралықтардың қаптама табақшаларының қалыңдығы ұзындығы
15 м дейінгі кемелер үшін - 2 мм,
15 мм жоғары кемелер үшін – 3 мм кем болмауы қажет.
907. Жиынтық жүйесін таңдау және ұзындығы 15 м жоғары кемелердің берік қондырмаларының байланыс өлшемдерін тағайындау кезінде негізгі корпусқа арналған талаптарды басшылыққа алу керек.
Ұзындығы 15 м жоғары кемелердің жеңіл қондырмалары және рубкалары және ұзындығы 15 м дейінгі кемелердің қондырмалары үшқабатты конструкцияны, сондай-ақ гофр түріндегі жиынтықпен болуы мүмкін.
Жеңіл қондырмалардың және рубкалардың дуал және палубаларының қалыңдығы осы Қағидаға 119-қосымшада көрсетілгеннен кем болмау қажет.
908. Қондырма дуалдарын шыныпластикадан жасалған корпуспен жалғау өлшемі негізделуі қажет шыныпластикадан жасалған екі жақты жалғаушы бұрыштар көмегі арқылы жүзеге асырылуы қажет. Сонымен бірге берік қондырма үшін бұрыштар сөресінің ені 90 мм, жеңіл қондырмалар және рубкалар үшін – 60 мм кем болмау қажет.
909. Пластмассадан жасалған қондырма дуалдарын палубалармен жалғау болттар, тойтармалар, желімдер және желім және тойтарманың қиыстырылуы көмегімен жүзеге асырылуы мүмкін. Сонымен бірге бекіту металл комингстерде немесе палубаға тікелей фланцта жүргізілуі мүмкін. Соңғысы ұзындығы 15 м дейінгі кемелерге ғана рұқсат етіледі.
910. Борттан бортқа дейін жүруші берік қондырмалардың ұштарында кернеу концентрациясын төмендету бойынша конструктивті шаралар қарастырылу қажет.
911. Кемелердің негізгі байланыс корпустарында өлшемдері мынадай көрсетілген барлық тіліктер нығайтылу қажет:
ұзындығы 15 м жоғары кемелер үшін – 20 қалыңдықтан жоғары;
ұзындығы 15 м дейінгі кемелер үшін - 200 мм жоғары.
Қолданыстағы кернеу рұқсат етілгеннен 0,3 аспайтын, байланыстардағы тіліктер үшін шығару рұқсат етіледі.
Барлық тікбұрышты тіліктерде тілік енінен 0,2 кем емес радиуспен домалақтанған бұрыш болуы қажет.
912. Тіліктерді нығайтуды табақшалар қалыңдығын ұлғайтумен немесе тіліктер өлшемі бойынша жапсырмаларды орнатумен жүзеге асыру қажет. Кіші тіліктер үшін (ені 50 қалыңдыққа тең немесе кіші) жапсырмалар қалыңдығы (немесе табақшалардың ұлғайтылған қалыңдығы) табақша қалыңдығына тең деп қабылдануы мүмкін; үлкен тіліктерде олар есеппен анықталады.
913. Іргетастардың және қозғалтқыш, құрылғылар астында нығайтулардың беріктілігі және қаттылығы, сондай-ақ қозғалтқыштарды және құрылғыларды іргетасқа бекіту беріктілігі кемелердің жүзуі кезінде қозғалтқыштардың және құрлығылардың қалыпты пайдаланулуын қамтамасыз ету қажет.
914. Металл, ағаш және пластмасты іргетастарды корпусқа жалғау тәсілдері әрбір нақты жағдайда негізделу қажет.

34. Беріктілік және орнықтылық есебі

915. Қауіпті қалыпты GQ және жанамаға кернеу мыналарға қабылданады, МПа:
₀ = kR_m; (509)
₀ = kj_в, (510)
мұндағы к - материал құрылғысының беріктілігін төмендету коэффициенті;
R_m - деформацияның тиісті түріндегі материалдың уақытша қарсыласуы (құрғақ үлгілерді зертханалық сынау бойынша) МПа;
_в - қарастырылып жатқан бағыт бойынша мұзды жаруға немесе сүйреуге материалдың уақытша қарсыласуы(құрғақ үлгілерді зертханалық сынау бойынша), МПа.
Материал құрылғысының беріктілігін төмендету коэффициенті негізделу қажет және мыналарды ескеру қажет:
1) зертханалық үлгілердің физика-механикалықтан, зауыттық жағдайда алынған материал құрылғысының физико-механикалық айрықшалануы;
2) ылғалдандыру нәтижесінде материал құрылғысының өзгеруі;
3) жүктемені қоспай уақыт ағымдылығымен материал құрылғысының өзгеруі;
4) қыздыру кезіндегі материал құрылғысының өзгеруі.
Қысқа мерзімді жүктеме кезіндегі гидрофобно-адгезионды құрамдармен өңделген шыны толықтырғышпен шыныпластикалар үшін немесе оларға ұқсас материалдар үшін, коэффициентті к – 0,5 тең деп қабылдауға рұқсат етіледі. Ыстықтай қатырылған пластмассалар үшін к - 0,8.
916. Тұрақты ұзақ жүктеме әрекетіне душар болған конструкциялар үшін, қауіпті кернеуді есептеу кезінде құрылғылар беріктілігін төмендету коэффициенті төмендетілу қажет және 0,2 тең деп қабылдану қажет.
917. Конструкцияның орнықтылығын жоғалтуға әкелуі мүмкін қалыпты және жанама кернеулер үшін, қауіпті үшін қаптама үшін және жиынтық үшін ығыстыру анизотропияны ескеріп эйлерлік қалыпты а_э және жанама т_э кернеулер қабылдану қажет.
Эйлерлік кернеулерді есептеу кезінде есепті модульдерді мынадай өрнекпен анықтау қажет:
қалыпты серпімділік модулдері
Е_р = nЕ; (511)
мұндағы n — материал серпімділік модулінің төмендету коэффициенті;
Е - материал серпімділігінің қалыпты модулі (құрғақ үлгілерді зертханалық сынау бойынша);
ығыстыру модулі
G_р = nG. (512)
G — ығыстыру модулі (құрғақ үлгілерді зертханалық сынау бойынша).
Гидрофобты-адгезионды құраммен өңделген шыны толықтырғышпен шыныпластикалар үшін (немесе оларға ұқсас материалдар үшін) ұзындығы 15 м жоғары кемелер үшін коэффициентті n былай қабылдауға болады:
ашық палубалардың төсеніштері үшін - 0,50;
жабық палубалардың төсеніштері, платформалардың және аралықтардың қаптамасы үшін - 0,75;
түп және борттардың қаптамасы үшін — 0,60;
палубалар, платформалар, аралықтар жинағы үшін - 0,75;
түп және борттардың жиынтығы үшін - 0,65.
Ұзындығы 15 м дейінгі кемелер үшін n коэффициентті 0,60 тең деп қабылдауға болады. Ыстықтай қатырылған пластмасса үшін оны 0,80 тең деп қабылданады.
918. Екі жапсырмалы жапсарлық жалғау ауданындағы шыныпластикалар үшін қауіпті кернеу мәні '_о мынадай өрнекпен анықтау қажет:
'_о = pR_т, (513)
мұндағы р = k — деформация кезіндегі иілу және сығылу және р — 0,8 — керілу деформациясы кезінде.
Иілу және сығу деформациясы кезіндегі шыны мата негізіндегі шыны пластиктер (екі жапсырмлар кезінде) үшін R_T мәні осы деформациядағы материалдың уақытша қарсыласу мәніне тең деп қабылданады, ал керілу деформациясы кезінде олар әртүрлі жалғанатын табақшалар және жапсырмалар ұзындығына сәйкес осы
Қағидаға 120-қосымша бойынша тағайындалған R_m мәннен кем болмайды.
919. Рұқсат етілетін кернеулер қауіптіден бөлшегінде тағайындалады.
Жалпы беріктілікті есептеу кезінде рұқсат етілетін қалыпты кернеу 0,60 тең деп, жанама — 0,60т тең деп қабылданады, мұнда ₀ және ₀ — осы Қағиданың 915-тармағында қарастырылған деректер.
Жалпы беріктілікті есептеу кезінде рұқсат етілетін қалыпты кернеу 0,75₀₀ тең деп, жанама — 0,75т₀.т тең деп қабылданады.
920. Осы Қағиданың 917-тармағының талаптарына сәйкес есептелген барлық сыныпты кемелер корпусының қатты байланыстарының эйлерлік қалыпты кернеуі сг_э мына шартты қанағаттандыру қажет.
_э/₀ > 0,95, (514)
мұндағы ₀ — осы Қағиданың 915-тармағында қарастырылған деректер.
Ұзындығы 15 м жоғары кемлер үшін эйлерлік кернеудің жабулары ығыстыру және анизотропияны ескеріп анықталу қажет.
Ұзындығы 15 м дейінгі кемелер үшін ығыстыру және анизотропияны ескермеуге рұқсат етіледі.
921. Қаптама табақшаларының эйлерлік қалыпты кернеуі сг_э мына шартты қанағаттандыру қажет:
_э/> 1,5, (515)
мұндағы — жалпы иілуден немесе қосындыдан есепті қалыпты кернеу.
922. Кернеу бойынша беріктілікті тексеруден басқа жекелеген байланыстарды және деформацияның жоғарылауы бойынша корпусты бүтіндей тексеруді жүргізу қажет, ұзындығы 15 м жоғары кемелер үшін иілуден майысу нарядында және жекелеген байланыстарда сығыстырудан майысу ескерілу қажет.
Майысулардың рұқсат етілген бағыттары мынадан аспау қажет, м:
1) корпустың жалпы иілуінен - L400;
2) корпустың негізгі байланыстары үшін жергілікті жүктемеден:
Белдем жиынтығы үшін - l/100;
қаптама пластині үшін - l/50.
Мұндағы L және l корпусқа тиісті және жекелеген байланыстардың ұзындығы, мм.
Майысу бағыты бақылау өлшеуде 0,5 сағаттан кем емес жүктемедегі конструкцияны қолдау қажет.
923. Жиынтықты қаптамамен, бортты палубамен және берік қондырманы корпуспен осы бөлімнің нұсқаулықтарына сәйкес орындалған шыныпластикадан желімдік бұрыштарды жалғау үшін, жанама кернеулер жалғау жерінде 6,86 МПа аспау қажет.
Жүктемелерді үзу әрекетінде кернеу мәні, МПа, үзу кезінде қалыңдықтар үшін аспау қажет:
6 мм және одан жоғары - 5,88 МПа;
3 мм — 2,94 МПа.
6 дан 3 мм дейінгі қалыңдықтардың аралық мәні үшін қауіпті қалыпты кернеу мәні сызықтық интерполяциямен анықталады.
Есептіге жалғаушы бұрыштардың қосынды қалыңдығы қабылданады.
Ұзындығы 15 м дейінгі кемелер үшін жиынтықты қаптамамен жалғау беріктілігін тексермеуге болады, егер жалғаушы бұрыштың қалыңдығы белдем дуалының қалыңдығының жартысынан кем болмаса, ал сөре ені – оның сегіз қалыңдығынан кем болмаса.
924. Есепті иілу сәттерін және кесіп өту күштерін жалпы иілуде және жергілікті беріктілікті есептеу кезіндегі жүктемеде анықтау болат кемелер үшін қазіргі тәсіл бойынша жүргізілу қажет.
Сонымен бірге ұзындығы 15 м жоғары кемелер үшін иілу сәттеріне кеменің майысуының әсері ескерілу қажет.
Корпустың майысуын осы Қағиданың 918 – 919-тармағы талабын ескеріп иілуден сияқты ығыстырудан да анықтау қажет.
925. Ұзындығы 15 м жоғары кемелердің эквивалентті брус элементтерін есептеу 2 бөлімде айтылған жүктеме жағдайының және корпустың көлденең қимасының есепті жағдайы үшін жүргізіледі.
Ұзындығы 15 м дейінгі кемелер үшін тек миделдік қима ғана қарастырылады.
926. Корпус байланыстарының эквивалентті брус элементтерін есептеу кезінде есепке мыналарды ескеретін коэффициенттермен енгізілу қажет:
1) материал құрылғысының өзгеруі (осы Қағиданың 915 және 917-тармағы);
2) байланыс серпімділігінің модулінің өзгешілігі, және де шыныпластиктің анизотропиясы.
927. Иілгіш байланыстар эквивалентті брусқа редукционды коэффициентпен қосылады.
Қысқартуға барлық жақындауларда эквивалентті брусті есептеу кезінде қатты контурға енімен жанасатын, тірек контурдың 1/6 тең қысқа жағына тең пластин бөлігі жатпайды.
928. Корпустың иілгіш байланысының редукциялық коэффициенттері жалпы қабылданған әдіс бойынша анықталу қажет. Сонымен бірге қатты корпус байланыстарындағы жалпы иілуден қолданыстағы сығылатын кернеулер осы Қағиданың 926-тармағы талаптарын ескеріп анықталады.
Анизотропты шыныпластикадан жасалған пластиндер үшін Эйлерлік қалыпты кернеу _э материалдың серпімді құрылғысының анизотропиясын ескеріп анықталу қажет, стекломаттан жасалған пластиндер үшін - изотпропды материалдарға арналған әдеттегі формуламен анықтау қажет.
Сонымен бірге осы Қағиданың 917-тармағы талаптарын ескеру қажет.
929. Ұзындығы 15 м жоғары кемелердің белдем орнықтылығы және барлық кемелердің жабулары ығыстыруды ескеріп тексерілу қажет.
930. Мата немесе жөке негізіндегі қаптаманың жалғасқан белдігінің ені арматуралаудың параллелді конструкциясында белдем және жиынтық аралығының арақашықтығы мәнінің ең кішісіне тең немесе белдем аралығының ұзындығына тең деп қабылдану қажет. Тозаңдату әдісімен алынған қаптаманың жалғасқан белдігінің ені конструкциясында белдем және жиынтық аралығының арақашықтығы немесе белдем аралығының ұзындығы мәнінің ең кішісіне тең деп қабылдану қажет.
Сонымен бірге қаптаманың және жиынтықтың серпімділік модулінің өзгешелену мүмкіндігін ескеру қажет.
931. Шыныпластикадан жасалған белдемнің жергілікті беріктілігін тексеру кезінде осы Қағиданың 930-тармағы талабын ескеріп изотропты материалдардағы белдемдер есебі сияқты есепті схемаларды қолдану қажет. Қима элементтерінің көлемі осы Қағиданың 930-тармағы талабын ескеріп тағайындалу қажет; сонымен бірге белдем дуалының ауданы жалғаушы бұрыштарды ескермей қабылдану қажет.
932. Белдемдер иілудің жалпақ үлігісінің орнықтылығын қамтамасыз етуге тексеру қажет.
933. Белдемнің орнықтылық есебі осы Қағиданың 904 және 905-тармағы талаптарын ескеріп жүргізілу қажет.
934. Иілу кезінде аизотропты шыныпластикадан жасалған пластиндер есебі анизотпропияны ескеру арқылы жүргізілу қажет.
935. Пенопласт типті жеңіл толықтырғышпен үш қабатты пластиндер есебі ішкі қабаттар жұмысына толықтырғыш ығыстыру деформациясының әсерін ескеріп жүргізілу қажет.
936. Жиынтықты қаптамамен және басқа осындай жалғаулардың беріктілігі есебі кезіндегі статистикалық сәт және инерция сәті жалғаушы бұрыштардың адынан ескеріп есептелу қажет, ал дуал қалыңдығы бұрыш текшесінің екі еселенген қалыңдығына тең деп қабылданады.

9 бөлім. Конструктивті өртке қарсы қорғау 35. Жалпы талаптар

937. Осы бөлімнің 39-41-талаптары ішкі жүзу кемелерінің конструктивті өртке қарсы қорғауға қатысты жалпы талаптар болып табылады.
938. Кемелердің жекелеген типтеріне арналған қосымша талаптар, 42-46-бөлімінде айтылған.
939. Мұнай құю кемелерімен жұмыс істеуге арналған сүйрегіш және итергіштерге мұнай құю кемелеріне қатысты талаптар қамтылады.
940. Арнайы міндетті кемелер жолаушылар кемесінің конструктивті өртке қарсы қорғауға ұсынылатын талаптарға жауап беруі қажет.

36. Анықтамалар мен түсіндірулер

941. Қағиданың осы бөлімінде қолданылатын терминдердің мынандай анықтамалары бар:
1) кеме ұзындығы — кеменің габаритті ұзындығы.
2) тұтанатын сұйықтықтар – мұнай, мұнай өнімдері және (бұдан әрі мұнай өнімдері) булардың жарылыс және өрт қауіпті концентрациясын тудыруға қабілетті және тиісті стандарттармен анықталатын булардың тұтану температурасын сипаттайтын оларға теңесетін сұйықтықтар.
3) Мұнай өнімдерін тиеудің–түсірудің жабық тәсілдері - герметикалық құбырлар жүйесі арқылы жағалаулық, сондай-ақ кемелік құралдармен құю бөліктерінің байланыстары атмосферамен тек газ шығарушы жүйе арқылы жүзеге асырылатын жүк жұмыстарын жүргізу тәсілдері.
Жабық тәсілмен сондай-ақ эжекторлармен ауыстырылған мұнай өнімдерін тиеу-түсіруді санау керек; сонымен бірге герметизация мұнай өнімдерінің буын шығаруды жоятын, тығыздалған құрылғылар көмегімен қамтамасыз етіледі.
4) Конструктивті өртке қарсы қорғау - конструктивті қорғаудың Мыналарға бағытталған пассивті құралдар кешені: өрт тудырушы қауіптің алдын алу; кеме бойынша жалын мен түтіннің таралуын шектеу; кемелік бөлмеден және кемеден адамдарды қауіпсіз эвакуациялау, сондай-ақ өртті сөндіру үшін жағдай жасау;
5) тік өртке қарсы зоналар – кеме корпустары бөлінген, көлденең өртке шыдамды немесе өртті ұстағыш конструкциясымен қондырмалар және рубкалар көлемдері;
6) Жүк зонасы – жүкті сақтауға және тасымалдауға байланысты, бөлмелер мен кеңістіктің жиынтығы.
Құйылатын тұтанғыш сұйықтықтарды және сығылған газдарды сақтауға және тасымалдуға арналған кемелердің жүк зонасына мынадай жайлар және кеңістіктер кіреді: тұтанғыш сұйықтықтарға және газдарға арналған бөліктер мен цистерналар, сондай-ақ олармен көршілес жайлар; тұтанғыш сұйықтықтарды және газдарды айдауға арналған сорғылар және компрессорлар бөлмесі; жүк жеңдерін (шлангілер) сақтауға арналған бөлмелер; жүк жүйесінің құбырлары өтетін бөлмелер; сорғылар бөлмесі үстіндегі, сондай-ақ тұтанғыш сұйықтықтар және газдарға арналған бөліктер мен цистерналарға көршілес тік коффердамалар үстіндегі бөлмелер; олардан вертикаль бойынша 2,4 м кем емес және көлденең бойынша 3 м кем емес қашықтықтағы жүк танкілері үстіндегі кеңістік; жабық цистерналардан, бактардан, мерниктерден және с.с. кез келген бағыттағы көлденеңі бойынша 3 м кем емес вертикаль бойынша 2,4 м кем емес қашықтықтағы кеңістік; желдеткіш құбырдан және ұқсас құрылғыдан газ шығару орнынан кез келген бағыттағы 3 м кем емес қашықтықтағы кеңістік; тұтанғыш сұйықтықтарды және газдарды айдауға арналған құбыр өтетін, осы құбырлардан 3 м шектегі кез келген бағыттағы кеңістік; жоғарыда айтылған тесігі бар және кеңістікке шығатын жайлар.
Басқа кемелердің жүк зоналарына мынадай жайлар және кеңістіктер кіреді:
жүктерді орналастыруға арналған трюмдар және кеңістіктер;
тұтанғыш және тез тұтанғыш материалдар мен заттарды, сондай-ақ тесігі бар және осы кеңістікке шығатын жайларды кез келген түрде орналастыруға арналған, жүк трюмдарының желдеткіш және газ шығарушы құбырларының газ шығару жерлеріндегі кез келген бағыттағы 3 м кем қашықтықтағы кеңістік.
7) А типті конструкция немесе отқа төзімді конструкциялар – аралықтармен немесе палубалармен құралған мынадай болуы қажет конструкциялар:
болаттан немесе басқа құны бірдей материалдан жасалған;
түтін немесе жалынның өтуін бір сағаттық стандартты сынақта отқа төзімді етіп жасалған;
Уақытқа байланысты t, оттың әсеріне қарама қарсы жағындағы үстінің температурасы кезінде алғашқыда 139 С жоғары емес асатын және кез келген нүктеде 180 С жоғары асатын конструкцияларға мынадай белгілер тағайындалады;
t — 60 мин кезінде - А-60
t — 30 мин кезінде - А-30
t — 15 мин кезінде - А-15
t — 0 мин кезінде - А-0
8) В типті конструкция немесе өртті ұстап тұратын конструкция – аралықтармен, палубалармен, талшықтармен немесе тігісптен құралған, жанбайтын материалдардан жасалған және отқа төзімділікке стандартты сынақ кезінде 30 минут бойына жалын үшін су өткізбеуді сақтайтын конструкция. Уақыттқа байланысты t, оттың әсеріне қарама қарсы жағындағы үстінің температурасы кезінде алғашқыда 225 С жоғары асатын конструкцияға мынадай белгілер тағайындалады:
t — 15 мин кезінде В-15;
t — 0 мин кезінде В-0.
9) болатпен тең материал - өзінің құрылғысына немесе оны жабатын қоршаулардың арқасында, отқа төзімділігіне стандартты сынау кезіндегі, құрылғылардың тиісті оттың әсері ұшына ұсқас болатқа тең конструктивті конструкциялар мен отқа төзімділігіне ие;
10) отқа төзімділікке стандартты сынау үшін үлгі – жобаланған конструкцияға барынша нақты тиісті және егер одар жобаланған конструкцияда болса, аз шамада бір қоршау жалғауын қосатын, 4,65м² кем емес қыздыру ауданы және биіктігі (палубалар ұзындығы) 2,44 м болатын аралықтар үлгісі;
11) тұрғын бөлмелер – экипаждарға, жолаушылар және арнайы персоналдарға арналған каюталар, салондар, каюта-компаниялар, ресторандар, асханалар, кинозалдар, спорт залдары, кеңселер, шаштараздар, санитарлы-гигиеналық бөлмелер және т.б., сондай-ақ дәліздер, вестибюльдер және тамбурлар, осы бөлмелерге жанасатындар;
12) машиналық бөлме – басты механизмді, сым валы, котлы, ішкі жанудың қозғалтқышы, электрлі генератор және басқада негізгі электрлі механизмдер, қондырмалар, машиналық рөлдер және т.б.
13) сорғылық бөлме – құйма кемелердегі жүктік сорғылық бөлме;
14) көршілес бөлмелер – бір бірінен қалқалар, палубалар немесе басқа да осындай оларды үнемі конструкциясының тіліксіз немесе үнемі жабық тіліктермен бөліп тұратын бөлек жайлар.
Бір бірінен алмалы конструкциямен бөлініп тұрған, немесе оларды бөліп тұрған аралықтарда жабылмайтын тіліктері бар бөлмелерді жалпы бір бөлме ретінде көздеу керек;
15) шаруашылық бөлмесі – камбуздар, азық-түлік қоймалары, әртүрлі кемелік қорларды сақтауға арналған бөлмелер және оған ұқсас бөлмелер, сондай-ақ осы бөлмелрге жанасатын дәліздер;
16) өрт сөндіру орны (одан әрі - ӨСО) - өртке қарсы жүйелердің іске қосқыш құрылғылары, өртке қарсы жабдықтау құралдары немесе кеменің айқын бір бөлігіне (тесіктер, жекелеген бөлмелер) арналған өрттік сигнал берудің хабарлаушысы шоғырланған орын;
17) орталық өрт сөндіру орны (бұдан әрі - ОӨСО) - өртті байқаудың дабыл беруі станциясы және өртке қарсы жүйелердің (егер олар қарастырылған болса) іске қосқыш дистанционды құрылғылар шоғырланған бөлме, кішкене көпірде немесе кіші көпірмен байланысы бар немесе тәулік бойы кеме жүрісіне вахтасы бар басқа басқару орындарында орналасқан;
18) басқару орындары – басты навигациялық құралдар және кемені басқаруға арналған жабдықтар, кемелік радио қондырғылар және радиотрансляциялық бөліктер, орталық өрт сөндіру орындары, өрт сөндіру станциялары, радиостанция немесе апаттық жарықтандыруға арналған аккумуляторлық және агрегаттық, сондай-ақ энергияның апат көздеріне арналған бөлмелер;
19) стационарлық өрт сөндіру жүйелері – күзеттелетін бөлмелерге немесе тікелей оларға және кеме корпусымен конструктивті байланысты бөлмелерге өрт сөндіру заттарын беруге арналған жүйелер;
20) өртке сөндіру жабдықтары – ауыспалы активті өртпен күресуге (аппараттар, инвентарь және шығыс материалдары) арналған құралдар:
өрт сөндіруге арналған;
өртті сөндіру кезінде экипаж әрекетін қамтамасыз етуге арналған;
өрт сөндіру жүйелерін осы жүйенің өртті сөндіру кезінде жұмысына қажетті шығыс материалдарымен қамтамасыз етуге арналған;
21) отқа төзімділігіне стандартты сынау - үлгіні сынау пештерінде, пештің бастапқы температурасынан бастап мынадай температураға дейін есептелінетін қыздыру уақытына байланысты кез-келген жағынан қыздыруға қарсы тұру қасиетінің анықтамасы:
ұшына қарай 5 мин 556 С дейін қыздыру
10 мин » » 659^оС;
15 мин » » 718^оС;
30 мин » » 821^оС;
60 мин » » 925^оС;.
22) стационарлық палубалық жабулар – антикоррозиялық жабуларды және желімдерді қоса, бірақ декоротивті қаптамаларсыз(линолеум, кілеммен жабулар және с.с.) метал палубаға тікелей апарылатын, барлық палубалық жабулар;
23) мұнай құюға арналған кемелер – мұнай құюға және мұнай өнімдерін тасымаладуға және сақтауға арналған жүк кемесі.
Мұнай станциялары (мұнай айдайтын, бункерлік, тіркеу станциялары, мұнайы бар суларды жинау және өңдеу станциялары) бөлігіндегі Қағиданың осы бөлімін мұнай құю кемелері деп санау қажет;
24) жолаушылар кемесі – 12 жоғары жолаушыларды тасымалдауға арналған кеме. Онда 12 жоғары жолаушылар тұруға арналған тұрақтағы кемені Қағиданың осы бөлімін қолданғанда жолаушылар кемесіне тең деп санау керек;
25) тұтану температурасы – тұтанғыш сұйықтықтар үстінде құралған булардың ең төменгі температурасы, қоршаған ортадағы ауамен оған ашық жалынды апарғанда тұтануға қабілетті қоспаны құрайды.
Тұтанғыш температурсын конструкциясы Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған құралмен жабық тиглмен анықтау керек;
26) отын және майлаушыларды сақтау – негізгі қорлар цистерналары, шығыстар, ағындар, аударып құю тұрақтағы және басқа да цистерналар.

37. Жанатындық, тұтанғыш жалындардың таралуы бойынша материалдардың бөлімшелері

942. Кемелерде қолданылатын материалдар Қағиданың 2-бөлімінде (осы Қағиданың 121-125-қосымшасы) көрсетілген әдістемелер бойынша жанатындық, жалын таралуы, палубалық төсемдердің тұтануы, конструкцияның отқа төзімділік деңгейі және маталардың тұтану сипаттамасын анықтауға арналған сынауларға жатады.
Сынаулар нәтижелеріне байланысты материалдар осы Қағиданың 943– 946-тармағына сәйкес бөлінеді.
943. Осы Қағиданың 946-тармағында көрсетілгеннен басқа материалдар мынадай түрде бөлінеді:
1) жанбайтын материалдар – сынау процесінде 750^оС қыздыру кезінде жанбайтын және олардың өздігінен тұтануы үшін жанатын газдарды бөлмейтін материалдар;
2) жанатын материалдар – сынау процесінде жанатын немесе олардың өздігінен тұтануына жеткілікті көлемде жанатын газдарды бөлетін материалдар.
944. Жанатын материалдар мен композицияларды жалын таралуына сынайды және мынадай түрде бағаланады:
1) жалынды баяу тарататын материалдар – сыртқы қабат бойынша жалын таралуына қатысты жақсы қарсыласатын және жалын таралу индексімен I < 20 сипатталатын материалдар мен композициялар;
2) жалыны тез тарайтын материалдар – жалын сыртқы қабаты бойынша тарайтын және жалын таралу индексімен /< 20 сипатталатын материалдар және композициялар.
945. Қалыңдығы 5 мм және одан аса стационарлы палубалық төсемдерді тұтануына сынайды және мынадай түрде бағаланады:
1) баяу тұтанатын палубалық төсемдер – сынаулар процесінде ұзақтығы 10 секунттан аса жалындап жануды сақтау үшін жеткілікті көлемде жанатын газдарды бөлмейтін стационарлы палубалық төсемдер;
2) тез жанатын палубалық төсемдер - сынаулар процесінде ұзақтығы 10 сек. аса жалындап жануды сақтайтын стационарлы палубалық төсемдер;
946. Шымылдырық, перде, және басқа сол сияқты ілінетін өнімдерді жасауға арналған маталар мен қабықтарды жалынның әрекетіне қарсыласына сыналады.
Шыдаған сынаулар көрсетілген мақсатта қолдану үшін жарамды деп танылады.

38. Сызбалар және схемалар

947. Ұзындығы 25 м және одан аса әрбір өздігінен жүретін кемеде ЦПП да, басқару рубкада немесе коридорлардағы көрнекті жерлерде мыналарды көрсететін жоспарлар ілініп тұруы қажет:
1) басқару орындарының орналасуы;
2) олардың жұмыстарын басқару үшін құралдар мен арматуралардың орналасуы көрсетілген стационарлы өртке қарсы жүйелермен қорғайтын бөлмелердің орналасуы;
3) отты ұстайтын және отқа тұрақты конструкцияның орналасуы;
4) өртке қарсы жабдықтардың орналасуы;
5) коридорлар мен есіктердің эвакуациялау жолдары көрсетілген түрлі бөліктерге, палубаларға және с.с. өтетін құралдар;
6) өрт крандарының орналасуы;
7) кемеде әрбір аймаққа қызмет ететін жапқыштар мен желдеткіштердің өздерінің орналасуы көрсетілген желдеткіштермен басқару орталығын қоса желдету жүйесінің сызбасы;
8) отынды цистерналардың құбырларының дистанциялық жабу орындарының орналасуы.
Осы тармақтың 5) тармақшасы талабы каюталармен жабдықталған кемелерге міндетті түрде, ал басқа кемелерге ұсынылады.
948. Жолаушылар кемелерінде басқару рубкасында осы Қағиданың 947-тармағы 7) тармақшасында көрсетілген сызба болуы қажет.

39. Материалдарға қойылатын талаптар

949. Машиналық бөлімнің, палубалар мен шахталардың конструктивті аралықтары болаттан жасалуы қажет, болмаса олардың конструкциясы талды конструкцияны өртке қарсы қауіпсіздікке тең болуы болуы қажет.
950. Машиналық бөлімдерде конструкцияны бөліктерді жасау үшін жанатын материалдар жіберілмейді.
951. Кемелік бөлмелердің оқшаулауы мынадай болуы қажет:
1) борттар, палубалар, аралықтар, қоршаулар және басқа жабулар жанбайтын материалдардан жасалынды. Негізделген жағдайларда жалын баяу таралатын жанатын материалдар болуы мүмкін;
2) машиналық және қазанды бөлмелердің борттарының, аралықтарының, палубалардағы және шахталарының жылу және шуға қарсы оқшаулау жанбайтын материалдардан жасалуы тиіс. Оқшаулаудың үсті отын, май және олардың түтіндері түсуден сақтануы қажет.
Машиналық бөлімдерді оларға ұқсас тұрғын және шаруашылық бөлмелерден бөлетін аралықтар мен палубаларға А-30 төмен емес типті конструкция қолданылады. Егер машиналық бөлімдерге ұқсас бөлімдерде жанатын материалдар толық болмаса, онда оларды бөлетін аралықтар А-0 типті болуы мүмкін.
952. Басқару орындарында тұрғын және шаруашылық үй-жайларға апаратын коридорларды қосқанда, осы Қағиданың 945-тармағы 1) тармақшасына сәйкес тұрақты палубаның жабу қалыңдығы 5 мм және көбірек қиын еритін болуы тиіс және уыт немесе жарылуға қауіпті газды бөлуі қажет.
Тұрғын және шаруашылық бөлімдерінің басқару орындарынан жүргізілетін коридорлар мен қоршаулардың сыртқы қабаттары, сондай-ақ жасырын немесе қол тимейтін аймақтарының қабаттарында (панельдер, және с.с.) осы бөлімдерде жалынды баяу таралатын материалдардан жасалуы қажет.
Тұрғын және шаруашылық бөлмелердің сыртқы қабатының қаптамасы, егер көрсетілген бөлмелер машиналық бөлімге ұқсас болмаса, қалыңдығы 2 мм кем жанатын материалдардан жасалуына жол беріледі. Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша жалын баяу таралатын материалдарды қолдану шартымен қаптама қалыңдығы 2 мм аса болуы мүмкін.
953. Егер Қағиданың осы бөлімінің осындай материалдарды қолдануға тыйым салынбаса, тұрғын және шаруашылық бөлмелердің (салқындататын бөлемелрден басқа) басқару орындарының ішкі аралықтар, торшықтар, оқшаулау, зашивкалар, жасанды бөліктер, жиһаздар және басқа жабдықтарды жасау үшін қолданылған жанатын материалдардың салмағы әрбір бөлімнің палуба 1 м² ауданына 45 кг кем болуы қажет. Негізделген жағдайларда Кеме қатынасының тіркелімі осындай материалдардың көрсетілген шекті нормасын қайта қарауы мүмкін.
Торшықты, ішкі палубаның төсемі мен оқшаулаудың платформалары, аралықтары, тігулері жасауға арналған ағаш отқа қарсы құраммен сіңуі немесе басқа күші тең тәсілмен өңделуі қажет.
Жинау мен қыздыру кезінде материалдар қауіпті топтастырылған улы немесе жанатын газдарды бөлмеуі;
материалдың барлық жағдайларында жалын баяу таралуы қажет.
954. Кеменің ішін қаптау үшін нитроцеллюлозды немесе басқа тез жанатын негізді бояулар, сырлар және басқа сол сияқты өңдеу төсемдері рұқсат етілмейді.
Жоғары температурада қаптауға арналған қаптаулар шамадан тыс түтін немесе улы заттарды бөлмеуі қажет.
Мұнай құятын кемелердегі өртке қауіпті булардың жиналуы мүмкін жүк құюға бөліктерде, коффедрамдарда, сорғы бөліктерде, жүк палубасының ауданында және басқа орындарда алюминий сырларын қолдауға рұқсат етілмейді. Бұл орындарда 10⁹ Ом•м асатын меншікті көлемді электр кедергісі бар қаптаманы қолдануға рұқсат етілмейді.
955. Шымылдырықтарды, перделерді және с.с., сондай-ақ жиһаздар мен матрацтардың қаптардың материалдары жалын салмағы 0,8 кг/м² жүн матадан тезірек таралмауы;
кілемдер мен басқа сол сияқты төсемдерде жалын осы мақсатты қолданылатын жүн өнімдерінен тезірек таралмауы қажет.
Матрастар мен жастықтарды қымтауға арналған мақта және сол сияқты жанатын материалдар рұқсат етілмейді.
956. Жанатын қалдықтарды жинауға арналған барлық сауыттар жанбайтын материалдардан жасалуы және қабырғалары мен түптерінде тесіктер болмауы қажет.
957. Палубалық жабулар жарылыс қауіпі бар үй-жайларда және кеңістіктерде ұшқын пайда болуын болдырмауы қажет.

40. Түтін және жалынның кіру тартымды шектейтін шаралар, шахталар, траптар

958. Бөлмелерден шығуы, траптар, есіктер және құтқару лаз-иллюминаторлар Қағиданың 10 және 11-бөлімінің талаптарына сәйкес орындалуы қажет.
959. Барлық ішкі және сыртқы траптар жанбайтын материалдардан жасалуы қажет.
960. Лифттер және көтергіштер болаттан немесе бір палуба аралық бөлмеден басқасына түтін және жалынның кіруін алдын алатын шахтаға тең материалдан жасалған болу қажет. Созылуды шектейтін және түтіннің кіруін жабуға арналған құрал қарастырылу қажет.
961. Тік бағыттағы трап қоршауы қаптамасының, шахтаның және с.с артындағы әуе кеңістігі, сондай-ақ құбыр және кабельдің өтуіне арналған палубалардағы тесіктер әрбір палубада жанбайтын материалдармен тығыз бекітілу қажет.

41. Тез тұтанатын материалдар мен заттарды, жанатын материалдарды және пиротехникалық құралдарды сақтау

962. Тез тұтанатын материалдар мен заттарды, содай-ақ жанатын материалдарды сақтауға арналған қойма тұрғын, машинналық бөлімдермен, отын және жанармай сақтайтын қоймалар мен іргелес болмауы қажет. Аралықтар құрлымы және қоймалық палубалар болаттан және оған тең материалдан орындалуы қажет.
Корпусты, қондырғыны және рубкаларды басқа материалдардан дайындаған кезде аралықтар конструкциясы және қоймалық палубалар В-15 типті болу қажет.
963. Тез тұтанатын материалдар мен заттарды сақтауға арналған қойма мынадай талаптарды қанағаттандыру қажет:
1) қоймаларда ашық палубаларға бөлек шығулары болуы. Фонарьді және малярды көршілес бөлмелерде орналасқан, басқа бөлмелерден оқшауланған жалпы тамбур арқылы, осы тамбурға шығатын жеке жабылатын шығулар болған жағдайда ашық палубаға құрылғының біреуін шығаруға рұқсат етіледі қоймаларда;
2) олардың жабдықтары жанбайтын материалдардан жасалуы;
3) олар табиғи қиыстырылатын – сорап желдеткішпен жабдықталуы.
Көрсетілген бөлмелерде желдеткіштің шығу тесіктерінде жалын үзетін арматуралар орнатылған;
4) қоймалар ішіндегі будың тұтану температурасы 43^оС төмен тұтанатын сұйықтықтар жалын үзетін арматуралармен жабдықталған, сыртқа әуе құбырымен шығарылған арнайы металл цистерналарда сақталады;
5) қоймалар есігі ашық паулба жаққа қарау ашылуы; оларда «Тез тұтанғыш» деген жазу болуы қажет.
964. Тұтанғыш сұйықтықтарды сақтауға арналған жеке қоймалар құрылғысы мүмкін болмаса, оларды мынадай талаптарға сәйкес келетін, болат шкафтарда немесе жәшіктерде сақтауға рұқсат етіледі:
1) шкафтар немесе жәшіктердің тығыз жабылатын есіктері немесе құлыптарымен қақпақтары және жалын үзетін арматурамен жабдықталған желдеткіш патрубкалары болуы қажет.
Шкафтар және жәшіктер тұрғын үйлермен жанаспауы қажет.
Шкаф немесе жәшік корпусымен жанасатын жерде есіктер немесе қақпақтар ұшқын құрамайтын материалдармен қапталуы қажет.
Жанатын материалдардан палубада шкафтарды немесе жәшіктерді орнату кезінде қалыңдығы 5 мм абсеста қабаты бойынша шкаф немесе жәшіктің болатпен габариті бойынша оқшаулау қарастырылу қажет. Палубаны оқшаулау орнына биіктігі 50 мм кем емес аяқтағы шкафтар немесе жәшіктер рұқсат етіледі;
2) шкафтар немесе жәшіктердің ішіне тұтанатын сұйықтықтарды екеуден ем емес тығыз жабылатын канистрларды сақтауға рұқсат етіледі. Болат канистрлер ұшқынды мүлдем болдырмайтын, жанбайтын материалдармен қапталған ұялаға бекітілу қажет.
Тұтанатын сұйықтықтарға арналған канистр сыйымдылығы 20 л аспауы қажет.
Синтетикалық материалдардан жасалған канистрді қолдануға рұқсат етілмейді.
965. Шүберек қорларын (сүртетін) және қолданылған сүрткіштерді машинналық бөлмелерден тыс қоймаларда сақтайды.
Машиналық бөлмелерде шығымдалған қорларды ветоштарды (обтирка) бөлек болатан жасалған жабылатын жәшіктерді сақтауға рұқсат етіледі.
966. Құтқару қайықшалары мен құтқару салдары жабдықталатын пиротехникалық құралдардан басқа кемелік пиротехникалық құралдар мықты жабылатын металды шкафтарда сақталуы қажет.
967. Пиротехникалық құралдарды сақтауға арналған шкафтар рубкаларға салынған немесе жүрістегі көпіршіктің қанаттарында орналасқан және көпірдің палубасына ашылатын су өткізбейтін есіктермен жабдықталған болуы қажет.

42. Жолаушыларды тасымалдауға арналған кемелер

968. Жолаушыларды тасымалдауға арналған кемелердің корпустар мен қондырмалардың ішінде мынадай конструктивті элементтер отқа төзімді болуы қажет:
1) машиналық және қазандық бөлмелердің шахталары;
2) траптар қоршаулары;
3) басқару орындарын басқа тектес бөлмелерден бөлетін аралықтар мен палубалар;
4) тұрғын бөлмелерді шаруашылық, машиналық және қазандық бөлмелерден, сондай-ақ жүк трюмдары мен отынды сақтауға арналған бөлмелерден бөлетін аралықтар мен палубалар;
5) жеңіл тұтанатын және жанатын материалдарды сақтауға арналған қоймалардың, сондай-ақ отын сақталатын және қолданылатын камбуздар мен басқа сол сияқты бөлмелердің аралықтары мен палубалары;
6) жолаушылар мен экипажды эвакуациялауға қызмет ететін тораптардың аралықтары мен палубалары.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша атап айтылған конструктивті элементтер отқа тұрақты конструкция сияқты орындалуы мүмкін.
969. Ұзындығы 65 м және одан аса жолаушыларды тасымалдауға арналған кемелер басты вертикалды өртке қарсы зоналар А-30 типті көлденең отқа төзімді аралықтармен бөлінуі қажет.
Кеменің конструктивті ерекшелігі, бөлмелердегі жанатын материалдар саны мен өртке қарсы күрестің жоғары белсенді қолданылатынына байланысты Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша басқа конструкциялар рұқсат етілуі мүмкін, бірақ В-15 типтен төмен емес.
Отқа төзімді немесе отты ұстап тұратын аралықтар арасындағы қашықтық 40 м кем болуы ұсынылады.
Отқа төзімді және отқа тұрақты аралық корпустың, қондырманың және рубканың барлық биіктігі бойынша борттан бортқа, ал биіктігі бойынша жолаушыларға арналған қондырманың (рубканың) түбінен жоғарғы палубасына дейін жайылуы қажет.
Отқа төзімді немесе отқа тұрақты аралық кертпешпен орындалуы мүмкін, сондай-ақ осы кертпеші жасайтын палуба бөлігі конструкциясының типі вертикальды өртке қарсы аралықтар конструкциясының типінен төмен болмауы қажет.
970. Осы Қағиданың 968-тармағында көрсетілген аралықтардағы есіктер мен тораптар аралық өзінің отқа төзімділігі бойынша тең және бір адамның үлесімен аралықтың екі жағынан да ашулы және жабылуы;
есіктер өздігінен жабылатын типті болуы;
басқару орындарында ескі күйінің көрсеткіші («Ашық» - «Жабық») болуы;
аралықтарда кесілетін басқа тесіктер жанбайтын материалмен аралықтың отқа төзімділігі бұзылмайтындай етіп жамалуы;
басқа от ұстайтын конструкциялардағы жабық тесіктер жалынға өткізбеушілігін сақтайтындай етіп нығыздалуы қажет.
971. Тек бір палубадан өтетін траптар екі палубаның бірінде отқа тұрақты конструкциямен және өздігінен жабылатын есіктермен қоршалуы;
бір және одан аса палубалардан өтетін траптар барлық палубаларда отқа тұрақты және өздігінен жабылатын есіктермен қоршалуы, траптар қоршауларынан ашық палубаға шығатын шығыстар немесе ашық палубаға шығатын коридорлары болуы қажет.
972. Сүйреткіштер, панельдер немесе зашивкалардың артындағы әуе аймағы тартылыстың алдын алатын және бірі басқасынан 14 м кем қашықтықта орналасқан жанбайтын материалдардан жасалған тесіктері жоқ жамаулары тығыз әкелініп бөлінген болуы қажет.
973. Жолаушылар паромдарының конструкцияны өртке қарсы қорғанысы жолаушыларды тасымалдауға арналған кемелердегідей орындалуы қажет.
Бактарында жанармайы бар автомашиналар мен басқа техникасын тасымалдауға арналған кемелер мен паромдар мынадай талаптарды қанағаттандыруы қажет:
1) оларда тұрғын, қызметтік және машиналық бөлмелер жүк палубасы мен А типті конструкцияны отқа төзімді трюмдардан бөлінуі;
2) жабық бөлмелер (трюмдер) жасанды желдеткішпен жабдықталуы.

43. Мұнай құюға арналған кемелер § 1. Жалпы талаптар

974. Қондырма және рубкалардағы жүк цистерналары немесе өлшем сыйымдылығына қарай айналдырылған, сондай-ақ оған 3-мм қашықтықта жанасатын сыртқы аралықтардағы иллюминаторлар және терезелер жабық (ашылмайтын) типті болу қажет.
Бұл талаптар, тұрғын және қызметтік бөлмелермен және меңгерік рубкалармен тікелей хабарламайтын, жүк операцияларының басқару постарын қамтымайды.
975. Машиналық үй-жайлардағы шахталар есігі өздігінен жабылатын түрдегі болуы тиіс. Қалыпты жағдайда есіктер жабық болуы қажет.
976. Жүкке арналған құймалы кемелерде (танкілерде), коффердамаларда және сорғылық бөлмелерде ағаш және басқа жанатын материалдарды қолдануға рұқсат етілмейді.
977. Жүкке арналған құймалы кемелер (танкілер) машиналық бөлімдерден коффердамалармен бөлінуі қажет.
978. Коффердамалар ұзындығы шпацияға тең болу қажет, бірақ 0,5 м кем емес. Коффердамалар аралықтарында қайта өткізу клинкеталарына жол берілмейді.
979. Машиналық бөліммен көршілес, сорғылық бөлме болған кезде коффердам қажет емес.
980. Сорғылық бөлмелер машинналық бөлмеден және коффердамдардан герметикалық аралықтармен бөлінуі қажет.
Сорғылық бөлмелер герметикалық жабуларымен ашық палубаға қарай жек шығуы болу керек.
Сорғылық бөлменің машинналық бөлімен тікелей хабарламасына жол берілмейді.
981. Жүктік құйма цистерналарының палубаларында қуыс бөлшектерді трап конструкцияларында, қоршауларды және басқа конструкцияларда қолдану, олардың ішкі қуыстарында таиғи желдеткіш жағдайында рұқсат етіледі.
Жүктік құйма кемелерде (танкілерде) және мұнай құю кемелерінің сорғылық бөлмелеріндегі қуыс бөлшектерде қолдануға жол берілмейді.
Айтылғандар жүкті қыздырудың құбыр жүйелеріне қатысы жоқ.
982. Жарылуға қауіпті бөлмелерде және кеңістіктерде орнатылған люктік жабу конструкциясы, оларды ашу және жабу кезінде ұшқынның құрылуын болдырмауы;
люктік қақапақтар герметикалық болуы қажет.
983. Тұрғын бөлмелер болаттан немесе сондай материалдан жасалған кеменің артқы жақты бөлігіндегі қондырмаларда орналасу қажет.
Егер тұрғын бөлмелер сорғылық бөлме, коффердам немесе жүк бөлігінің үстіне орналасса, онда көрсетілген бөлмелердің палубалары кеменің палубасының үсітне 0,5 м биіктікке көтерілу қажет.
984. Кеменің палуба және көтерілген қондырма аралығындағы кеңістік ашық болуы;
қондырманың көтерілген палубасы газ өткізбейтін және болаттан жасалған немесе сондай материалдан жасалған болуы қажет.
985. Тұрғын бөлмелер орналасқан қондырмада әрбір борттан біреулеп жасалған ашық палубаға шығатын екі есік болу керек.
Жекелеген жағдайларда Кеме қатынасы тіркелімімен шығулардың біреуін палуба қондырмасының артқы жақты бөлігінде шығаруға рұқсат етіледі.
986. Өздігінен жүретін мұнай құятын кемелердегі қондырмаларда темекі шегетін орын, жанбайтын материалдардан жабдықталуы және зашивка орындалған болуы қажет.
Темекі шегетін үй-жайдан коридорға шығуы тиіс, кеменің дөңгелек терезесі ақырын түрдегі болуы қажет (ашылмайтын).

§ 2. Тұтану буы 60^оС төмен шайқалу сұйықтығын сақтау температурасымен тасымалдауға арналған мұнай құятын кемелерге қойылатын талаптар

987. Машиналық үй-жайлар, отын цистернасының және пиктер ағызу цистернасы және жүк құю цистерналарынан коффердамалармен бөлінуі қажет. Коффердамалар су толтыру жүйесімен немесе инертті газбен жабдықталуы қажет.
Тұрғын үй-жайлар болаттан немесе басқада тең бағалық материалдан әзірленген кеменің артқы жақты қондырма бөлігінде құрғақ бөлікте орналасуы қажет. Артқы жақты қондырманың бірінші қабаты борттан бортқа дейін жазылуы тиіс. Бұл қабаттың мұрындық аралығы өткізбеушілік, есіксіз, қылтасыз және ашылу иллюминатынсыз болуы қажет.
Өздігінен жүрмейтін құю кемелері мұрындық үй-жайлары және жүк танкілерінде ілінулі үй-жайлар және рулдік кесу немесе жайғасу рұқсат етілмейді. Өздігінен жүрмейтін кемелерде бұл үй жайларды кеменің ортаңғы бөлігінде кофферрда, мұрындық үй-жайда және жүк бөлігінде орналастыру рұқсат етілуі мүмкін, егер үй-жайдың палубасы кеменің палубасында 2 м биіктікке көтерілсе сонымен қатар осы Қағиданың 959-тармағы талабы орындалуы қажет.
988. Үй-жайлардағы аралықтардан сорғыш үй-жайында коффердің (осы Қағиданың 979-тармағы) орын басушы бірінші флор өткізбеушілік болуы қажет.
989. Жарылуға қауіпті үй-жайларда және кеңістіктерде орнатылатын палубалық механизмдердің (тежегіш колод, собачек) бөлшектерінің материалдары және конструкциясы ұшқынның пайда болуын болғызбауы;
бағалы қораптарда (көрсетілген үй-жайларда және кеңістіктерде орналасқан жағдайда) өткізбеушілік және су құю үшін бейімділігі болуы қажет.
990. Шварттық және буксирді кнехталар конструкциясы кнехта астында ауа айналымын еркін рұқсат ететін іргетастарда орнатылуы қажет.
Жарылуға қауіпті үй-жайларда және кеңістіктерде болат буксирді және швартты арқандарды қолдану және сақтау рұқсат етілмейді.
991. Жүкті жарылуға қауіпті аймақта орналасқан брусті демалу материалдары және конструкциясы соққыда ұшқынның пайда болуын болғызбауы қажет.
992. Палубаның жұмыс (палуба механизмі және кеме қасындағы құрылғылар) орнында ағаш тормен немесе оқшауланған сырғанамайтын сұйық затпен жабылуы қажет.
Торлар болатты бекітулерсіз дайындалуы қажет.
993. Камбуз қондырманың артқы жақты бөлігінде немесе тұрғын үй-жайларының артындағы кесулер және олардан қимамен бөлінген, болаттан немесе басқа тең бағалы материалдан дайындалған бөлікте орналасуы қажет.

44. Мұнай станцияларына қойылатын талаптар

994. Тұтану бу температурасы 60^оС төмен тұтану сұйықтығында жұмыс істейтін станцияларда сорғы бөлімшесі, машинналық үй-жай, басқару пулті және қызметтік-шаруашылық (конторок, жуыну, душтық және туалет) үй-жайларынан басқа тұрғын және басқа үй-жайлардың қондырмасы рұқсат етілмейді.
Басқару пультін және қызметтік-шаруашылық үй-жайларды кеме корпусында орналастыру рұқсат етілмейді.
995. Барлық станцияларды машиналық үй-жайлар, сондай-ақ тұтану бу температурасы 60^оС төмен тұтану сұйықтығында жұмыс істейтін зачистті станцияларда от бөлмесі мына талапқа сәйкес келуі қажет:
1) жүк цистернасы үстінде орналасқан машиналық үй-жайлар жүк цистерна (танктерде) палубасы үстінде 0,7 м көтеріліп тұруы қажет;
2) корпуста орналасқан машиналық үй-жайлар жүк цистернасынан (танктер) ені 0,5 м кем емес коффердамен бөлінуі қажет.
996. Тұтану бу температурасы 60^оС және жоғарғы тұтану сұйықтығында жұмыс істейтін барлық станцияларда машиналық үй-жайларды қалай корпуста солай жүк цистерна (танктер) палубасы үстінде орналастыруға болады.
Жүк цистернасы үстінде орналасқан машиналық үй-жайдың палубасы жүк цистернасы палубасының үстінде 0,5 м көтеріліп тұруы қажет.
Машиналық үй-жайды корпус ішіне орналастырған кезінде бұл үй-жай жүк цистернасынан коффердамен бөлінуі қажет.
Тұтану бу температурасы 120^оС сумен тұтануда жұмыс істеуге арналған станцияларда машиналық үй-жайдың палуба көтерілімі жүк цистерна палубасы үстінде қажет етілмейді.
997. Тұтану бу температурасы 60^оС төмен тұтану сұйықтығында жұмыс істейтін барлық станцияларда машиналық үй-жайға кіру қондырма палубасымен немесе бас палубадан 2 м кем емес биіктікте орнатылған кіру шабуы болуы қажет.
998. Қызметтік үй-жайларды машиналық үй-жайлар аймағынан тыс орналастыру ұсынылады.
999. Сорғы, машиналық үй-жайлар сонымен қатар кіру шабулары ақырын борттық (ашылмайтын) иллюминатор, герметикалық іріктеу және қайтадан жабу және герметикалық жабуымен ашық палубаға өздігінен шығуы қажет.

45. Мұнай құятын кемелерден қызмет көрсетілетін кемелер

1000. Порттық кемелер, (қызметтік-жүріп тұратын және қосалқы кемелер, бункерлеушілер) тұтану бу температурасы 60 ^оС төмен мұнай жүгі үшін қызмет көрсететін мұнай құю кемелері осы Қағиданың 35 – 41-тарауы талабына сәйкес сондай-ақ мынадай қосымша талаптарға сәйкес келуі қажет:
1) дамылдайтын брусьялар ұшқынның пайда болуын болғызбайтын материалдардан немесе қапталған осындай материалдардан дайындалады. Дамылдайтын брусьяларды корпусқа алмаспайтын бұрандамен бекіту рұқсат етілмейді.
2) ұшқын пайда болатын материалдан дайындалған сыртқы бетмен крандар рұқсат етілмейді;
3) леерлі қоршаулардың түсірімді элементі, шварттық және буксирлі қанаттар, жабық фальшборттар және аспалы крандар ұшқынның пайда болғызбайтын материалдан дайындалады;
4) шварттау кезінде құю кемесі жүк аймағына түсетін конструкция есіктері, люктік жабулар ашу (жабу) кезінде ұшқын пайда болғызбайды;
5) мұнай құятын кеме болып саналатын бункерлеушілер жүк бортында бар бу ұшқыны температурасын қоса осы Қағиданың 43 және 44-тарауы талаптарын қанағаттандырады.

46. Ұзындығы 25 м кем кемелерді өртке қарсы қорғау

1001. Осы тараудың талаптары ұзындығы 25 м кем кемелерді конструктивті өрттен қорғау құралдарына қолданылады.
1002. Егер осы бөлімде қосымша нұсқаулар болмаса 36 – 41-тарауларда аталған талаптар ұзындығы 25 м кем кемелерге қолданылады.
1003. ағаш және композитті кемелерде ішкі қоршау, қоршаулар ағаштары үшін ішкі жану қозғалтқыштары орнатылған үй-жайлардағы ағаш конструкциясын қоспағанда, палубалық сіңіруді оттан қорғауынсыз қолдану рұқсат етіледі.
Машиналық үй-жайдың қоршаулары, борттар және подволок қалыңдығы 5 мм кем емес жанбайтын материалмен жұқа табақты болатпен немесе оттан қорғау қабатымен ылғалдандырылуы қажет.
1004. Бензин бәгі бөлігінің үстіндегі жылылықты өткізбеу палубасы жанбайтын материалдан болуы қажет.
1005. Үздіксіз палуба жоқ кемелерде ішкі жану қозғалтқышы үшін үй-жайды қоршау үшін өткізбейтін қоршау құрылғысы міндетті емес.
Үзіндісіз палубалары жоқ кемелерде ішкі жанулар үшін үй-жайды қоршау үшін өткізбейтін қоршау міндетті емес.

10-бөлім. Үй-жайдың жабдығы 47. Жалпы тиіс

1006. Осы бөлімнің талаптары өтетін жерлерге, есіктерге және құтқару лаза-иллюминаторлары экипаж және жолаушылар тұрғын және қызметтік үй-жайларының орналасуына және жабдықтарға қатысты.
1007. Машиналық үй-жайдың жабдықтары және орналасу талаптары Қағиданың 2-бөлігінде баяндалған.
Машиналық үй-жайдың орналасуы және жабдығы осы Қағиданың 3-бөлігінде бекітілген талаптан басқа мынадайға сәйкес келуі қажет:
1) машиналық үй-жайлар жүк танкісінен азық және ағызу цистернасына орналасуы тиіс; олар сонымен қатар жүк сорғысы бөлімі және коффердадан азыққа орналасу тиіс, бірақ от цистернасы азықғына міндетті түрде емес;
2) кез келген машиналық үй-жайлар жүк танкісінен және ағу цистернасынан, жүкті сорғы бөлімдерінен, отын цистернасынан немесе балластты танктер коффердамен бөлінеді;
3) А категориялы үй-жай болып саналмайтын машиналық үй-жайлар, жүк танкісінен және ағын цистернасына шартпен мұрындыққы орнатылуы мүмкін олар жүк танкісінен және ағын цистернасынан жүк сорғыш бөлімі, отын цистернасы немесе балластты танк коффердамен, бөлінген.
Көрсетілген үй-жайлар қауіпсіздік деңгейі бөлігінде Кеме қатынасы тіркелімінің талаптарына сәйкес келуі қажет.

48. Өтетін жерлер, есіктер, траптар

1008. Өтетін жерлердің ені мынадан аз болмауы қажет:
1) жалпы жолаушылар үй-жайы магистральды коридорларда, тұрғын жолаушылар және көпшілік үй-жайлары коридорларында сонымен қатар құтқару шлюптері және плоттарға апаратын жолаушы кемелерінің өтетін палубалық – 0,8 мм;
2) фальшборт және рубка арасындағы палубадағы қуаттылығы 590 кВт және ұзындығы 25 м немесе жүк көтерімділігі 300 т – 0,6 м кем кемелер үшін ал қуаттылық мәні үлкен ұзындығы немесе жүк көтерімділігі кемелер үшін – 0,7 м;
3) экипаж үй-жайындағы дәліздерде - 0,7 м;
4) ұзындығы 25 м - 0,6 м аз кемелер үй-жайының коридорлары;
5) ұзындығы 25 м – 0,5 м қолдау динамикалық приципті кеме үй-жайындағы коридорлар;
6) кнех,
Кнехты, стензельді тіреулер, қолайлы люктер – 0,5 м орнататын жерлердегі палубаларда.
1009. Ашық палубаға апаратын қондырма және рубоктың есіктері сыртқа ашылуы;
қоғамдық үй-жайлардың (кают-компания салоны) есіктері сыртқа немесе екі жаққа да ашылуы;
каюта есіктері үй-жайдың ішіне ашылуы тиіс және олардың төменгі бөлігінде выбивные филенки өлшемі 0,4x0,5 м болуы;
жолаушы каюта есігінің бұл филенок ішкі жағында жазба болуы қажет: «апаттық шығу – апаттық жағдайда ұру».
Каюталарда құтқару лазов-иллюминаторлары болған кезінде немесе күнге өлшемі 400 мм кем емес ашылатын терезеде ұру филеноктары жабдықтары қажет етілмейді.
1010. Екінші және үшінші ярусты қондырмада орналасқан жолаушы үй-жайлары қондырма соңына қарама қарсы орналасқан кем дегенде екі траппен жабдықталуы қажет.
1011. 20 аз жолаушылар трюмді жолаушы үй-жайларында әр бір үй-жайдан бір трап орнатылуы мүмкін.
1012. Жолаушылар санында трюді үй-жайларды 20 және жоғарғыда үй-жайдың соңында қарама қарсы орнатылған қондырма палубасының сыртында олардың 2 трап біреуі мүмкіндігінше ашық палубаға шығуы қажет.
1013. Трюмді жолаушылар 20 дан 50 дейін жолаушыларды қосқанда қордағы трапты тік скоб-траппен ауыстыру рұқсат етіледі.
1014. Осы Қағиданың 1020-1022-тармағында көрсетілгеннен басқа трюмді үй-жайдан шығу осы Қағиданың 50-тарауына сәйкес әрбір борттан біреуден. әрбір үй-жайда құтқару иллюминаторы жасалуы қажет.
1015. Экипаж үшін трюмді тұрғын үй-жайларында 20 және одан жоғары адамдарға бас палубаға апаратын және үй-жайдың соңында қарама қарсы орналасқан кем дегенде екі траппен қамтамасыз етілуі қажет; траптардың біреуі палубалық қондырмадан тыс немесе қондырмадағы изолирленген қоршау болат аралығы, өрт болғанда бас палубаның ашық бөлігіне қауіпсіз шығу немесе борттық обносты қамтамасыз етуі қажет.
Қордағы трапты тік скоб-траппен ауыстыру рұқсат етіледі.
1016. Егер бас шығуға қарама қарсы бетінде құтқару иллюминаторы – әрбір борттан бір бірден қарастырылса, трюді үй-жайларда 10 нан 20 дейін экипаж адамдарын орналастыруда және ашық палубаға шығудың бар болуында қосымша трапты орналастырмауға болады.
1017. Трюмді үй-жайда 10 экипаж адамын орналастыру кезінде және ашық палубаға шығу бар болғанда қосымша трапты немесе құтқару иллюминаторын қарастырмауға болады.
1018. Жолаушылар саны 50 және көп болғанда ол үй-жайда траптың ені 0,8 м аз болмауы;
әрбір 10 жолаушы үстінен 50 трапт ені 5 см көбейтілуі;
экипаж үшін үй-жайда трап ені 0,8 м аз емес, ал кемелерде ұзындығы 25 м – 0,65 м аз емес болуы қажет.
Ұзындығы 25 м кемелерде трап енін 0,5 м дейін азайту рұқсат етіледі.
1019. 20 және одан көп адамға есептеген су астындағы қанаттағы әрбір кемелердің жолаушы салоны және ауа жастығы салон соңында қарама қарсы орналасқан кем дегенде екі шығумен жабдықталуы қажет. Шығудың біреуі апаттық болуы рұқсат етіледі.

49. Иллюминаторлар

1020. Борт жақтағы иллюминаторларды құрылғылары мен орналасуы осы Қағиданың 14 бөлім талаптарына сәйкес болуы қажет.
Жүктерді тасымалдауға арналған бөлмелерде иллюминаторларды орнатуға рұқсат етілмейді.
1021. Жолаушылар тасымалдауға арналған кемелердегі жолаушылар мен экипажға арналған трюм бөлмелерінде, сондай-ақ машина-қазандық бөлмелерде көлемі жарықта 400 мм құтқарушы иллюминаторлар орнатылуы қажет.
Ескертпе. Құтқару иллюминаторларды тек су асты бортының биіктігі оларды бос орнатуға болатындай кемелерде қарастырылуы қажет.
1022. Трюм бөлмелерде жолаушылар мен экипаждарға арналған иллюминаторлар жалпы каютада немесе әрбір борттың коридорларда бір-біреуден орналасуы тиіс.
1023. Машина бөлімдеріндегі құтқару иллюминаторлар әрбір борттан бір-бірден орналасуы қажет.
Егер машиналық және қазандық бөлімдерді бөлетін аралықтарда есік болса, әрбір бөлмеде, бөлменің аяғында қарама-қарсы орналасуы тиіс кемінде бір иллюминаторлардан орнатылуы қажет.
1024. Жолаушылар немесе командаларға арналған трюм бөлмелерінде, сондай-ақ машина бөлмесінде тікелей ашық басты палубаға келтірілетін қосымша есік болса, құтқару иллюминаторларды орнатуға болмайды.
1025. Құтқару иллюминаторлардың астыңғы жиектері кеме борттарында орналасқан қалыпты иллюминаторлардың астыңғы жиектерінен төмен болмауы қажет.
1026. Құтқару иллюминаторларға келтіретін жолдар бос болуы қажет. Борт бойынша тар жолды жеңілдету үшін қапсырмалар қойылуы қажет.
1027. Құтқару иллюминаторлардың рамкалары қызыл түске боялуы және тиісті жазулары болуы қажет.
Құтқару иллюминторлардың орналасу көрсеткіштері көрнекті жерде орналастырылуы қажет.

50. Тұрғын және қызметтік үй-жайлар

1028. Кемелердің жолаушылар сыйымдылығын есептеу кезінде жолаушыларға арналған алаң есептеуге рұқсат етілмейді:
1) форпик, палубаны форпик пен ахтерпик үстіне;
2) компания-каюталары, шылым шегуге және басқаға арналған салондар, ресторандар, асхана және сол сияқты бөлімдер, қысқа экскурсия рейстерін жасайтын кемелерде аталған бөлмелерден басқа;
3) Жолаушыларды отырғызу мен түсіруге арналған тораптар ауданындағы палубаны, құтқару шлюпкалар мен траптарға жататын жолдарды, сондай-ақ жолаушыларға кіруге рұқсат етілмейтін палубаға;
4) кемелік құрылғылардан 1 м қашықтықтағы палубаны (рульдік, шлюпкалық, жүкке арналған, швартовка, сүйреп тарту және басқа);
5) тұрғын және қызметтік бөлмелердегі жүк, машина люктері;
6) Ішкі суда жүзетін кемелерге арналған тазалық қағидасы мен нормаларына сәйкес жолаушыларды орналастыруға рұқсат етілмейтін бөлмелер.
1029. Обноста орналасқан кемелік бөлмелер обнос шеттерінен кемінде 300 мм қашықтықта тұруы қажет.
Обноста орналасқан қондырма мен рубкалардағы борт жағындағы аралық бойына төсек орнатуға рұқсат етілмейді.
1030. Экипаждар мен жолаушыларға арналған тұрғын каюталары, сондай-ақ тұрмыстық газ жүйесімен жабдықталған камбуз, демалуға арналған бөлме ретінде қолданылатын асхананың сұйық отын цистернасы үстінен немесе оның қасында орналастырубиіктігі кемінде 600 мм горизантальды коффедрамды немесе ені бір шпацияға тең тік коффердам құрылғыларын орнату шартымен рұқсат етіледі.
Коффердамдар тұрғын бөлменің желдетуіне қарамайтын күшейтілген желдетпемен жабдықталуы қажет.
Осы бөлмелер ауданында палубалар немесе аралықтарда қылта құрылғылары немесе басқа тесіктерге арналған ойып кесулер болмауы қажет.
1031. Экипаждарды орналастыруға мынадай бөлмелерді қолдануға рұқсат етілмейді:
1) форпик және ахтерпик;
2) шахтамен қоршалмаған жүкке арналған люк бар бөлме;
3) машиналық және қазандық;
4) тұрғындық жолаушыларға арналған, қоғамдық және шаруашылық, қызметтік және санитарлы-гигиеналық;
5) қозғалтқыштар, қазандар, сорғылар орнатылған немесе мұнай өнімдерін, көмір сақтауға арналған, сондай-ақ малярлы және фонарлы бөлмелерге тікелей шығатын есіктер немесе лазалары бар бөлме;
6) тазалық ережесі мен нормалары бойынша экипажды орналастыруға тыйым салынатын бөлмелер.
1032. «М» және «О» сыныпты кемелерде заттар (шкафтар, столдар, дивандар, пианино және с.с.) бекітілуі қажет.
1033. Кемелік бөлмелердің қосымша шығатын жер үстінде жазулар және жарық болуы қажет.
1034. Жолаушылар тасымалдауға арналған кемелерде, брандвахталарда, агит кемелерінде, жүзбелі көрмелерде кинофильмерді көрсетуге жабдықталған көрме залдар және бөлмелерде тікелей ашық палубаға біреуі 50 көрерменге, бірақ қарама-қарсы орналасқан кемінде екі шығатын есіктері болуы қажет. Әрбір шығатын жерде сыртқа ашылатын есігі, сонымен бірге есік мен жолдың минималды ені 1,1 м болуы қажет.
Көрермендер шығатын жағынан әрбір шығатын жердің үстінде қызыл түсті жарықтандырылған «Шығатын жер» және «қосымша шығатын жер» деген жазулары болуы қажет.
Көрермендер залындағы жиһаз жалынды ақырын таралдыратын материалдан орындалуы және сенімді шегеленген болуы қажет.
Көрермендер залында кілемдер және кілемдік төсеулер рұқсат етілмейді.
1035. Өздігінен жүрмейтін мұнай құюға арналған кемелерде кинофильмдерді көрсету рұқсат етілмейді.

51. Электр газды пісіру жұмыстарын және баллондарды
сақтауды жүргізуге арналған үй-жайлар

1036. Оттегі және ацетиленді баллондарды сақтауға арналған орындар мынадай талаптарды ескере отырып орналасуы қажет:
1) оттегі және ацетиленді баллондар тік күйде табиғи желдетпелері бар арнайы жабық бөлмелерде және ашық палубаларда сақталуы қажет;
2) Баллондарды сақтауға арналған орындар мықты бекітілуі мен баллондарды тез босатуды қамтамасыз ететін ұяшықтары бар бағаналармен, хомуттармен немесе басқа құрылғылармен жабдықталуы қажет;
3) ашық палубада баллондарды сақтау орындары баллондарды кездейсоқ механикалық зақымдау мүмкіндігі болмайтындай етіп таңдалуы қажет. Баллондар сенімді құрылғылармен басқа тұлғалардан сақталуы қажет.
Баллондарға күн шуағы тікелей түсуден сақтау үшін ақ түске боялған күннен қорғайтын күнқағарлар орнатылуы қажет.
Баллондары бар алаңның қоршауында алдын-ала сақтандыру «Өртке қауіпті» және «Шылым шегуге болмайды» белгілері орналасуы қажет. Баллондарды тұрмыстық бөлмелерде бекітуге болмайды;
4) Баллондарды сақтауға арналған бөлмелер тұрмыстық бөлмелерден және басқару бөлмелерінен кемінде 2 м қашықтықта және тез жанатын заттар мен отындар орналасқан немесе жауапты кемелік жабдық орнатылған бөлмелерден кемінде 4 м қашықтықта орналасуы қажет.
Ацетиленды баллондарды сақтауға арналған бөлмелер оттекті баллондарды сақтауға арналған бөлмелерде тәуелсіз болуы;
бұл бөлмелерде ашық палубасы бар кіретін жерлері болуы;
есіктер сыртқа қарай ашылуы;
бөлмелер мен шкафтар есіктерінде қауіп туралы алдын-ала ескертетін жазулары болуы қажет;
5) Осы Қағиданың 1036-тармағы 4) тармақшасында айтылған бөлмелер А-60 типті конструкцияны жапсарлас бөлмелерден бөлінуі қажет. Бұл бөлмелердің есігі құлыптануы қажет.
1037. Кемелерді электр пісіру жұмыстарын жүргізуге арналған бөлмелер мынадайды ескере отырып жабдықталуы қажет:
1) бөлмеде ашық палубаға шығатын есік болуы және А-60 типті конструкцияны жапсарлас бөлмелерден қоршалуы;
2) есікте құлып болуы.

52. Камбузды үй-жайлар

1038. Камбуздарды тез тұтанатын және жанатын материалдарды сақтауға арналған қоймалармен сығылған газды тұрмыстық қондырғыларының баллондары орналасқан таратушы бөлмеден басқа отын мен майланатын майы бар бөлмелерге жапсарлас бөлмелерде орналастырмайды.
1039. Камбуздардың аралықтары мен палубалары болаттан немесе басқа түсті металлдан жасалынуы тиіс, сонымен бірге екі жағдайда да тиісті оқшаулау алдын-ала қарастырылуы қажет.
Камбузды плиталардың қасындағы жанатын материалдардан жасалған конструкциялар жанбайтын материалдан жасалған жылу оқшаулауымен қапталып, плитаның габаритті көлемінен кемінде 500 мм асатын болатты табақшалармен тігілуі қажет.
1040. 50 аса адамдарға қызмет ететін әрбір камбузда кемінде екі шығатын есік қарастырылуы қажет, біреуі ғана рұқсат етілетін кезде электрмен немесе пармен жұмыс істейтін камбуздардан басқа.

11-бөлім. Қоршаулар, тұтқыштар, өтетін көпірлер,
ұқсас бақыштар 53. Жалпы талаптар

1041. Мықты фальшборт немесе арқанды қоршаулар корпустың, қондырма және рубкалардың барлық ашық палубаларында орнатылуы қажет.
Ұзындығы 10 м дейін өздігінен жүретін кемелерде тұтқыштарды қондырма мен рубка периметрі бойынша орнатуға рұқсат етіледі.
1042. 0,5 мм аса биіктікте, сондай-ақ ашық алаң айналасында орналасқан фальшборт биіктігі немесе палубалар мен көпірлер периметрлері бойынша арқанды қоршаулар кемінде 1100 мм болуы қажет.
20 м кем ұзындықты кемелерде фальшборт немесе арқанды қоршаулардың биіктігі рұқсат етілген ең төмен (бірақ, кемінде 900 мм) болуы мүмкін, егер экипаждар мен жолаушыларды жеткілікті қорғанысын қамтамасыз етудің тиісті негіздемелері ұсынылса.
1043. Жолаушыларға рұқсат етілген барлық сыныпты жолаушылар тасымалдайтын кемелердің ашық палубасында тынық фальшборт немесе қорғайтын торлы арқанды қоршаулар түрінде орындалуы қажет.
1044. Доңғалақ техникаларды тасуға арналған паром және басқада кеме палубалары биіктігі 0,45 м кем емес доңғалақ-тоқтатушымен қоршалуы қажет.

54. Фальшборт

1045. Фальшборттың әрбір үздіксіз бөліктерінде фальшборттың әрбір үздіксіз бөліктері алаңынан жалпы ауданы кемінде 10% су ағынына арналған ойықтар алдын-ала қарастырылуы қажет.
1046. Шығуға арналған фальшборт ойықтарында ішке қарай ашылатын қос қақпалы есіктері немесе алмалы-салмалы қоршаулары болуы қажет.
1047. Фальшборт төбесінде планширь алдын-ала қарастырылуы қажет.

55. Леер қоршаулары

1048. Леер бағаналар арасындағы ара-қашықтық 3 шпациядан аспауы қажет.
1049. Төменгі леер палубадан 230 мм жоғары болмауы;
басқа леерлер арасындағы ара-қашықтық 380 мм аспауы;
жолаушылар кіруі мүмкін палубалардың леерлі қоршауларында қорғайтын торлары болуы;
тор ұйым жақтары 100 мм аспауы қажет.
1050. Барлық сыныпты өздігінен жүрмейтін кемелердің қондырма мен рубка ауданында леерлі қоршаулары орнатылуы қажет.
«О», «Р», және «Л» сыныпты өздігінен жүрмейтін кемелерде, сонымен қатар командасыз пайдаланылып жатқан жүкке арналған трюм мен жүкке арналған бункерлер ауданындағы леерлі қоршауларда жүкке арналған люк немесе жүкке арналған бункердің қабырғасы бойынша шкафутты қырлы бөренемен және тұтқышпен ауыстыруға рұқсат етіледі.
Егер палуба астынан өтпелі жол қарастырылса қисайту немесе аудару тәсілдерімен тиелетін барж-алаңдарында леерлі қоршауларды орнатпауға да болады.
1051. Шкафутты брустың жоғарғы жиектері кеме палубасынан кемінде 100 мм жоғары болуы;
шкафутты брус палубадан су ағынына кедергі болмауы қажет.
1052. Фальшборт пен леерлі қоршаулар ажырайтын жерлерде (палубалық механизмдер, басқыштарға арналған аралық және с.с.) алмалы-салмалы шынжырлы леер қарастырылуы қажет.
1053. Басқыштарда леерлі қоршауларға қабылданған биіктіктен кем емес қоршаулар мен тұтқыштары болуы қажет.

56. Тұтқыштар, өтпелі көпірлер, өтетін басқыштар

1054. Қондырмалардың сыртқы қабырғаларында қоршауы бойынша жол болған жағдайда мықты тұтқыштар орнатылуы қажет.
1055. «М» және «О» сыныпты мұнай құятын кемелерде бөлек орналасқан тұрғын және қызметтік бөлмелер арасында палубадан аса көтерілген өтпелі көпірлер қарастырылуы қажет. Өтпелі көпірлерде тұтқыштар болуы қажет.
1056. Итеріп жүретін және итерілетін кемелерде команданың бір кемеден басқасына қауіпсіз өтуін қамтамасыз ететін баспалдақтар мен басқыштары болуы қажет.

12-бөлім. Тұрақтылық 57. Жалпы талаптар

1057. Осы Қағиданың 12, 13, 14 бөлімдерінің талаптары мыналарға қолданылады:
1) су ығыстыратын күйде жүзетін барлық кемелер;
2) пайдаланудағы және ауыспалы режимдердегі су асты қанаттағы кеме;
3) пайдалану режимінде су бетінде қалқып жүретін кеме.
1058. Қағиданың осы бөлімінің талаптары глиссерлер мен желкенді кемелерге, әуе каверналы кемелер, экранопландар және жүзбелі доктар Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген жобалаушы негіздемелеріне сәйкес дұрыс және жүзеге асырылатын күйде қолданылады.
1059. Осы бөліммен белгіленетін жүктеменің барлық түрі қанағаттандыратын болса кеме тұрақты деп танылады:
1) кеме сыныбына қатысты осы Қағиданың 59 – 63-тарауына сәйкес анықталатын негізгі тұрақтылық критерийіне;
2) кеме типі мен міндетіне қатысты осы Қағиданың 64 – 72-тарауына сәйкес қабылданатын тұрақтылыққа қойылатын қосымша талаптар;
3) бастапқы орнықтылыққа қойылатын талаптарына сәйкес барлық кемелер үшін сұйық жүктердің бос қабатының әсерін түзетуді ескере отырып қабылданған көлденең (бастапқы) метаорталық биіктігі, ал мұз жаруға арналған кеме мұздануды қоса ескере отырып кемінде 0,2 м.
Мұздануды ескере отырып бастапқы метаорталық биіктігін анықтау жүктеме нұсқасының ең нашар орнықтылығына қатысты жүргізілуі қажет.
Сонымен бірге ашық палубаның жалпы горизонталь жобасының салмағы 1 м² мұзды 15 кг тең деп қабылдануы қажет. Палубалардың жалпы горизонтальды жобасына барлық ашық палубалардың және аспалының болуына қарамастан жол тораптардың горизонтальды жобаларының сомасы кіруі қажет.
Осы жүктемеден биіктігі бойынша сәт тиісті палубалар мен жол тораптар ауырлық орталығынан жоғарлауы анықталады.
Палубалық механизмдер, құрылғылар, люктер қақпақтары және с.с. палуба жобаларына жатады және арнайы ескерілмейді.
1060. Кеме орнықтығын тексеру осы Қағиданың 64 – 72-тарауында көрсетілген барлық жүктеме нұсқаларында орындалуы қажет.
Арнайы тапсырыстар болмаған кезде қандай-да бір типті кемелер үшін орнықтылықты жүктеменің мынадай күйлерінде тексеру қажет:
1) қорлар мен отынның толық нормасы бар жүкке толы кеме;
2) балластсыз және балластпен 10% қорлар мен отыны бар жүгі жоқ кеме.
1061. Егер пайдалану шарттары бойынша осы кемелерге оның орнықтылығы үшін 1060-тармақта атап өткен немесе 64 — 72-тарауларында көрсетілгеннен аса нашар жүктеме қарастырылса, онда олар үшін әрі кеме орнықтылығы тексерілуі қажет.
1062. Рұқсат етілген қисаю бұрыштарын кеменің тең көлемді көлбеуі анықталу керек.
1063. Ауырлық орталығының күйін айқындау мақсатында қисайтылуы қажет:
1) әрбір жобаның басты кемесі;
2) конструктивті өзгерістері бірінші кеменің есепті мәліметтері бойынша сериялық кеме орнықтылықтың аса маңызды өзгерістерін келтіреді. Бұндай кемені жаңа серияның бірінші кемесінің орнықтылығына қатысты деп есептелу қажет;
3) қайта жабдықтау, жетілдіру немесе пайдалану тәсілімен өзгертуден кейінгі кеме, егер бұл жағдайда орнықтылық нашарлауы мүмкін;
1064. Кеме жүктемесінің барлық мүмкін болатын күйлерінде кеме орнықтылығын бақылау және оны пайдаланудың қауіпсіздігін тәжірибе жүзінде бағалау үшін Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген кеме орнықтылық пен батпаушылық туралы ақпарат берілуі қажет.
Ақпаратпен айтылған Кемені пайдалану бойынша Қағида мен ақпараттармен жазылатын режимдік іс-шаралар, сондай-ақ пайдаланудың барлық шарттарында және апатты жағдайларда кеме орнықтылығын қамтамасыз ету бойынша қажетті іс-шаралар шектеулерін сақтау қажет.
1065. Орнықтылық пен батпаушылық туралы ақпарат мыналар үшін құралуы қажет:
1) жолаушылар таситын, көшпелі, сүйреткіш және өндірістік кемелер үшін;
2) жиналған адамдар топты тасымалдайтын жолаушылар тасымалдауға арналмаған кемелер;
3) олардың орнықтылығына қосымша талаптар қойылатын жүкке арналған кемелер (осы Қағиданың 1111 және 1113-тармақтары);
4) Кеме қатынасының тіркелімі талаптары бойынша басқа типті және міндетті кемелер.
1066. Кеме орнықтылығы мен батпаушылығы жайлы ақпарат Осы Қағидаға сәйкес орындалған орнықтылықты есептеу нәтижелері бойынша құралуы қажет. Егер есепті және тәжірибелі мәліметтер арасындағы айырмашылық мынадан асатын болса ол қисайту нәтижелері бойынша түзетілуі қажет:
су ығыстырғышпен бос +2%; метаорталық биіктігі бойынша +5%.
Ақпарат кеме орнықтылығы мен батпаушылығы жайлы ақпаратты жасау әдістемесіне сәйкес, ал қисайтудың хаттамасы – Кеме қатынасы тіркелімімен бекітілген Тәжірибеден кеме салмағының орталық күйін анықтау бойынша әдістемеге сәйкес әзірленуі қажет.
1067. Осы бөлімде көрсетілген қосымшаларды пайдалану кезінде параметрлердің аралық мәндерін сызықтық интерполяция мен анықталуы қажет.
1068. Егер шекті рұқсат етілетін жоба динамикалықтан қалай кренді сәттен асса, солай 5 % көбірек желдің статистикалық амалы, кренді жүзу догын және басты жүк кемелерін жүргізбеу (беріктілік өлшемі 1,05 көп) рұқсат етіледі.
Кеме қатынасының тіркелімі кемені крендеуді жүргізбеуді келіседі, егер бос кеме ауыр орталығы жоғарлаған кезде жобамен салыстыру бойынша 20 % көбейтілген, осы бөліктің талабы орындалады.

58. Анықтамалар және түсініктер

1068. Осы Қағиданың бөлімінде және осы бөлімнің тарауларына мына анықтамалар қабылданды:
1) су өткізбейтін үй-жайдың көлем коэффиценті к_v – толық үй-жайдың теориялық көлемі, бөлімнің толық су басуында сумен толық толтырылуы мүмкін үй-жайдың көлем қатынасы;
2) беттік су өткізбейтін коэффициенті к_s = S_a/S,
мұндағы S_a - площадь ватерлинии затопленного отсека за вычетом площадей груза, механизмов, оборудования, пересекаемых ею;
S – су басқан бөлімнің алаңы.

59. Орнықтылық диаграммасы

1070. Негізгі критерийлер мен қосымша талаптар бойынша кеме орнықтылығын тексеруді жүктеменің тиісті нұсқаларында динамикалық және статикалық орнықтылық диаграммасы бойынша орындайды.
1071. Егер кеменің тура күйінде олардың қосынды әсері метаорталық биіктігінің 5% және одан аса кемуіне әкелетін орнықтылық диаграммалары сұйық жүктердің бос қабаттарын ескере отырып жасалу қажет. Осымен қатар, соққы аралықтарын өткізгіш деп санау керек. Кеменің динамикалық орнықтылығын тексеру кезінде (орнықтылықтың негізгі критерийлері бойынша, айналымның даму кезеңінде және сүйреткіш арқанның динамикалық әсері кезінде) бұл аралықтарды су өткізбейтін деп қарастырылуы рұқсат етіледі.
Мұзжарғыш орнықтылығының диаграммасы құрастырылуы қажет, сондай-ақ мұздануды ескере отырып, сонымен бірге мұзданудың шартты нормалары осы Қағиданың 1059-тармағы 3) тармақшасына сәйкес қабылдануы қажет.
Кемені пайдалану кезінде сұйықтық салмағы өзгеретін сол цистерналар мен танктердегі сұйық жүктердің бос қабатының әсеріне метаорталық биіктігінің түзетулерін салмақ жүктеменің есебімен қабылданған толуына қарамастан кеменің тура күйінде осы цистерналардың 50% толу жағдайында есептелінеді.
Кеме орнықтылығының есебінде босатылған цистерналардағы сұйық жүктердің қалдығының 5 см дейін биіктігін есептемеуге рұқсат етіледі.
1072. Орнықтылық диаграммасын жасау кезінде кеме корпусы ұзындығының есепті 0,15 аса тең ұзақтылығында қондырмалар, рубкалар және жүк люктерінің комингстерінің әсері ескерілуі мүмкін, сондай-ақ бұл қондырмалар, рубкалар және комингстер, сондай-ақ олардағы тесіктер мен ойықтарды жабуға арналған құрылғы мықты және өткізбейтін болуы қажет.
Өткізбейтін палубада немесе жабық люктерді орналасқан орман жүктерін мықты бекітуі кезінде оның көлемін өткізбетін деп есептелінуі мүмкін, сонымен бірге, жүктің есепті биіктігін қазіргі биіктігінің 0,75 тең, бірақ 2 м кем болуы қажет.
1073. «М» сыныпты кемелер үшін статикалық орнықтылықтың диаграммасының ең көп иіні кемінде 0,25 м болуы;
статикалық орнықтылықтың жағымды шегі кемінде 50 м болуы қажет.

60. Орнықтылықтың негізгі критерийлері

1074. Тынық суда немесе толқындатуда жүзу кезінде динамикалық қоса берілген жел қысымына тұрақты болса, яғни мына шарттар орындалса негізгі критерий бойынша кеме орнықтылығы жеткілікті деп есептелінеді:
М_кр < М_доп, (516)
мұнда М_кр — осы Қағиданың 65 тарауына сәйкес анықталатын желдің динамикалық әсерінен қисаю сәті, кН•м;
М_доп — осы Қағиданың 64-тарауына сәйкес анықталатын динамикалық көлбеу кезінде шекті рұқсат етілген соменті.
1075. Негізгі критерий бойынша орнықтылықты борт жағынан айдауды ескере отырып «М» және «О» сыныпты кемелер үшін (осы Қағиданың 62-тарауы), ал «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін – тынық суда тексерілуі қажет. Ауа-райы бойынша шектеулері бар «О» разрядты бассейндерде жүзуге рұқсат етілген «Р» сыныпты кемелер орнықтылығы борт жағынан ескере отырып тексерілуі қажет.
1076. Қағиданың осы бөлімі осы Қағидаға 126-қосымшада көрсетілген су бассейндердің жер-толқынды режимнің есепті сипаттамасы кезінде түрлі сыныпты кемелерге қолданылады.

61. Желдің динамикалық әсерінен қисаю сәті

1077. Кемеге желдің динамикалық әсерінен қисаю сәті мынадай формула бойынша анықталады, кНм:
М_кр= 0,001pSz, (517)
мұнда р — шартты есепті желдің динамикалық қысымы, Па;
S — әрекеттегі ватерсызығы бойынша орташа шөгу кезінде кеме желкенділік ауданы, м²;
z — бір уақытта қисайту мен кеменің шет жағынан дрейфтеу кезіндегі қисайту қос көрсетілген иіні, м.
Формуланың оң жағына кіретін осы Қағиданың 517 формуласының көлемінің мәні осы Қағиданың 1078 – 1082 тармағы талабына сәйкес қабылдануы қажет.
1078. Желдің шартты есепті динамикалық қысымы әрекеттегі шөгудің жазықтығынан желкенді орталықтан жоғарлауына қатысты осы Қағиданың 127-қосымша бойынша кеме сыныбына сәйкес қабылдануы қажет.
z_т = z_n - T, (518)
мұнда z_n — кеменің негізгі жазықтығынан желкен орталығының жоғарлауы, м.
1079. Желкенділік ауданына корпус, қондырма және рубукалар, мачта, түтін түтігі, желдеткіштер, шлюпкалер мен палубалық жүктердің, сондай-ақ дауылды ауа-райында тартылуы мүмкін тенттер элементтерінің барлық тұтас қабатының диаметральды жазықтығына жобалаушылар қосылуы қажет.
Кеме элеменеттерінің тегіс емес қабаттарының желкенділігі – леерлердің, торлы типті кранды фермдардың, рангоуттың (мачтаны есептемегенде) такелажды және с.с. жоғарыда айтылған тегіс қабатты 5%, ал ал кеменің негізгі жазықтығына қатысты оның статикалық сәтінің - 10% қосынды алаңының минималды шөгуі үшін есептелінгенді асыруды шамалап асыруда ескеру рұқсат етіледі.
1080. Егер барлық осындай қабаттардың және негізгі жазықтыққа қатысты оның статикалық сәтінен аса бөлшектеп есептелінсе, осы Қағиданың 1079-тармағында көрсетілгенді кеме элементтерінің тегіс емес қабаттарының желкенділігінің әсерінің шамаланған қосымшасында ескермеуге болады.
Бұл жағдайда тегіс емес қабаттардың желкенділік ауданына толтыру коэффициенттеріне көбейтілген, мәндерін мынадай түрде қабылдау қажет олардың габаритті ауданын қосу қажет:
Тормен тартылған леерлер үшін, — 0,6; сол сияқты, тормен тартылмаған, — 0,2 т;
шілтерлі типті кранды фермалары үшін — 0,5;
рангоут пен такелаж үшін — 0,6.
Жоғарыда айтылған элементтердің бірыңғай қабатының желкенділік аудандары оларды бөліктеп санау кезінде 1 тең ағу коэффициентімен қабылдануы қажет.
Кеме корпусының, сондай-ақ қондырмалар мен кәдімгі (ақпайтын) типті рубкалардың су асты бөлігінің жобалаушы аудандары 1 тең ағу коэффициентімен қабылдану қажет. Аққыш типті қондырмалар мен рубкалардың жоба аудандары кемінде 0,6 коэффициентімен қабылдауға болады, бірақ бұл тиісті эксперименталды-есепті мәліметтермен расталуы қажет.
Бөлек орналасқан және аққыш пішінді (мачталардың, түтінді түтіктердің, желдеткіштердің және с.с.) кеме элементтері жобаларының ауданы ағу коэффициенті 0,6 болуы қажет.
1081. Кемеге желдің динамикалық әсері кезінде қисатылып жатқан жұптың көрсетілген иіндері, м
z = z_т + _{1 2}T, (519)
мұнда z_T — желкенділік орталығының әрекеттегі ватерсызығының жазықтығынан жоғарлауы (осы Қағиданың 1078-тармағы) м;
а₁, а₂ — осы Қағиданың 1082-тармағымен қарастырылған түзету коэффициенттері;
Т — әрекеттегі ватерсызығы бойынша кеменің орташа шөгуі, м.
1082. Қисайтылып жатқан жұптың иініне қапталдағы судың дрейфіне қарсыласу күшінің әсерін ескере отыратын коэффициентті а₁ В/Т қатынасына (В және Т - әрекеттегі ватерсызығы бойынша кеме ені мен орташа шөгуі) байланысты осы Қағидаға 128-қосымша бойынша қабылдануы қажет.
Қисаю жұптың иініне серпінділік күшінің әсерін ескеретін а₂коэффициенті z_g/B (z_g — салмақ ортасының кеменің негізгі жазықтығынан жоғарлауы, м) қатынасына байланысты осы Қағидаға 129-қосымша бойынша анықталуы қажет.

62. Айдаудың есепті шартты амплитудасы

1083. Қабырғалары домаланған және қабырғалы кильсіз кеме корпустары үшін борт жағынан айдаудың Ө_град, есепті шартты амплитудасымына формула бойынша анықталуы тиіс жиілігіне m, c^-1 байланысты осы Қағидаға 130-қосымшасы бойынша қабылдануы қажет.
т = m₁ m₂ m₃, (520)
мұнда m₁, m₂, m₃— осы Қағиданың 1085-тармағымен қарастырылған көбейткіштер.
Ескертпелер.
1) осы Қағидаға 130-қосымшада көрсетілгеннен асатын мәндерде т осы сыныпты кемелер үшін есепті айдау амплитудасының едәуірін қабылдау қажет.
2) қабырғалы кильді кемелер үшін (немесе қырлы бөренелі) айдау амплитудасы осы Қағиданың 1080 – 1089-тармағына сәйкес анықталуы қажет.
1084. Үшкір қабырғалы және доңғалақты кемелер үшін айдаудың шартты есепті амплитудасы осы Қағидаға 130-қосымша бойынша алынған олардың мәнінің 0,75 пен 0,80 тең деп қабылдауын қажет.
1085. Кеменің (тынық суда) өзінің тербеліс жиілігін сипаттайтын көбейткіш m, c^-1, мына формула бойынша анықталуы қажет
m₁ = m₀ / h₀ , (521)
мұнда h₀ — сұйық жүктердің бос қабатының әсері ескерілмей есептелінетін кеме жүктемесінің нұсқасына тиісті метаорталық биіктігі, м;
m₀ — параметрлеріне байланысты мәні осы Қағидаға 131-қосымша бойынша қабылдануы қажет коэффициент
n₁= h₀В/(z_g³V), (522)
мұнда V — әрекеттегі ватерсызығы бойынша орташа шөгу кезінде кеменің сумен ығыстырылыуы Т, м³;
z_g — жүктеменің осы нұсқасы үшін кеменің ауырлық орталығының негізгі жазықтығынан жоғарлауы, м;
В — әрекеттегі ватерсызығы бойынша кеме ені, м;
Өлшемсіз көбейткіш мәні m₂ және m₃ борттық айдаудың амплитудасына кеме корпусының формуласының ықпалын есептейді, В/Т қатынасына тәуелділігінен және д ватерлин толықтылығы коэффициенті осы Қағидаға 132, 133-қосымшалар бойынша қабылдау қажет.
1086. Қабырғалы кильді (қырлы бөренелі кильмен) кемелер үшін борт жағынан айдаудың есепті шартты амплитудалары и'_m, град,
Ө_m'k = Ө_m, (523)
мұнда к — осы Қағиданың 1087-тармағында қарастырылған түзету коэффициенті;
ө_m — килі жоқ кеме үшін борт жағынан айдау амплитудасы (осы Қағидаға 130-қосымша).
1087. Қабырғалы немес қырлы бөренелі кильдерді орнату нәтижесінде кеменің борт жағынан айдау амплитудасының қатысты кемуін сипаттайтын к коэффициентті байланысты осы Қағидаға 134-қосымша бойынша қабылдануы қажет
q = rВ, (524)
мұнда В — әрекеттегі ватерсызығы бойынша кеме ені, м;
а — осы ватерсызығының ауданы толықтығының коэффициенті;
r — осы Қағиданың 1088-тармағына сәйкес анықталатын көбейткіш.
1088. Қабырғалы немесе қырлы бөренелі қондырғыларымен негізделген кеменің борт жағынан суды айдаудың қарсыласудың өсуін ескеретін г көбейткіш мына формула бойынша анықталуы қажет:
r = (r₁ + r₂) r₃, (525)
мұндағы r₁, r₂, r₃ – осы Қағиданың 1089-тармағында қарастырылған коэффиценттер.
1089. Қосынды аалңы S_к, бар қабырғалы кильдердің әрекетінің тиімділігін сипаттайтын r₁, коэффициенті 100S_к /LB, % қатынасына байланысты осы Қағидаға 135-қосымша бойынша қабылдануы қажет (L және В әрекеттегі ватерсызығы бойынша кеме ұзындығы мен ені, м).
Кеме корпусы формасының қабырғалы кильдердің әрекет ету тиімділігін ескеретін r₂ және r₃, коэффициенттер осы Қағидаға 136, 137-қосымшалар бойынша кильдер ауданы S_K мен қатынасы В/Т кезінде толық су ығыстыру д коэффициентіне байланысты (Т - әрекеттегі ватерсызығы юойынша кеменің орта шөгуі, м) қабылдануы қажет.
Ескертпе: осы Қағиданың 1089-тармағында көрсетілген нұсқаулар қырлы бөренелеі кильді бөренелерге де таралуы мүмкін. Бұл жағдайда 5_К, м² – кильдың қаптал жобасының ауданы.

63. Негізгі критерий бойынша орнықтылықты тексеру кезінде
шекті рұқсат етілген сәті

1090. Шекті рұқсат етілген сәт шекті рұқсат етілген қисаю бұрышымен анықталады.
1091. Жел мен толқындатудан қисайту сәтінің динамикалық әрекеті кезінде шекті рұқсат етілген қисаю бұрышы ретінде бұл бұрыштардың қайсысы кішірек болуына байланысты немесе аудару бұрышын е_опр немесе су басу бұрышын в_зал қабылдау қажет.
1092. Шекті рұқсат етілген сәтті М_поп динамикалық немесе статикалық орнықтылықтың диаграммасы бойынша анықтауға болады.
1093. Ауа райы бойынша шектеулері бар «М» және «О» сыныпты кемелер үшін, сондай-ақ «Р» сыныпты кемелер үшін шекті рұқсат етілген сәті М_поп борт жағынан айдау әсерінен ескере отырып орындалған салу жолымен анықтау қажет.
Динамикалық орнықтылық диаграммасы ол бойынша М_п0П анықтау кезінде осы Қағиданың 62-тарауына сәйкес есептелінген есепті шартты айдау амплитудасына в_т тең бөліктерде осьтің теріс мәнінің ауданында жалғасады.
Координат басынан сол жаққа қарай 0 (осы Қағиданың 138, 139-қосымшалары) айдаудың амплитудасының мәні кейінге қалдырылады және диаграмманың сол жақтағы тармағында әрі қарай бастапқы деп аталатын тиісті А нүктесі жазылады.
Айтылған диаграммалардың кез-келгені бойынша шекті рұқсат етілген сәтті анықтау кезінде мынадай типті жағдайлар мүмкін:
1) кеменің аударылу бұрышына Ө_опр, сәйкес шекті рұқсат етілген сәтті М_Л0П анықтау үшін бастапқы А нүктесінен қисық иіннің d оң жақтағы тармағына жанама АК жүргізіледі (осы Қағидаға 138-қосымша). К жанасу нүктесінің абсциссасы бұл жағдайда аудару бұрышын анықтайды.
Әрі қарай бастапқы А нүктесінен абсциссаның осіне паралель тура жүргізіледі және осы турада 1 рад (57,3^о) тең АВ кесіндісі кейінге қалдырылады. В нүктесінен Е нүктесінде АК тиетін қиылысуға дейін перпендикуляр қайта құрылады.
BE кесіндісі кемені аудару бұрышына сәйкес шекті рұқсат етілген сәтінің иіннің санды мәнін lдоп1 береді. Бұл жағдайда шекті рұқсат етілген сәт М_доп1, кНм, шөгу кезінде орнықтылық диаграммасы құрылған кеме салмағына l_доп1, көбейтілген, КН, м тең болады, яғни
М_доп1 = Dl_доп1, (526)
2) Диаграмма абсциссасы осінің и_зал су басу бұрышына сәйкес шекті рұқсат етілген сәтті М_доп2 анықтау үшін ө_зал (осы Қағидаға 139-қосымша)бұрышының мәні алыып қойылады және алынған нүктеден F нүктесіндегі d қисық иінінің қиылысуына дейінгі перпендикуляр қайта құрылады.
Диаграмма бойынша әрі қарай салуды, 1 рад тең қайта келтірілген қиып өтетін AF нен А В кесінделеріне перпендикуляр Е нүктесіне дейін жүргізілетін өзгерістермен ғана алдыңғы жағдайдағыдай жүргізіледі.
Бұл жағдайда BE кесіндісі кемені су басу бұрыны тең шекті рұқсат етілген сәттің l_доп2 иіннің санды мәнін береді.
Шекті рұқсат етілген сәт М_доп2 кеме салмағына D көбейтілген, кН, l_доп2 тең болады, кНм:
М_доп2 = Dl_доп2 . (527)
Шекті рұқсат етілетін сәттерді немесе М_пШ2 статикалық орнықтылық диаграммасы бойынша осы Қағиданың 138, 139-қосымшада бейнеленген салулар нәтижелері ретінде анықталуы қажет.
Статикалық орнықтылықтың диаграммаларына (қисық иін l) сызбада S₁ және S₂ штрихтелген теңдіктен шығатын абсцисса осьтеріне паралель CN тураны таңдайды.
Диаграмма ординатасының осінде ОС кесіндісі (осы Қағидаға 138-қосымша) кемені аудару бұрышына сәйкес болатын шекті рұқсат етілген сәттің иіннің санды мәнін /_Д0П1, осы сәттің мәні М_Д0П1 береді, кНм, осы Қағиданың 526-формула бойынша есептелуі қажет.
Ұқсас ОС кесіндісі (осы Қағидаға 139-қосымша) кемені су басу бұрышы үшін шекті рұқсат етілген сәттің иіннің санды мәнін М_доп2/_Д0П2 береді, кНм, осы Қағида 527 формула бойынша есептелінуі қажет.
1094. «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін динамикалық майысудың шекті рұқсат етілген сәті олардың орнықтылығын негізгі критерий бойынша тексеру кезінде, сондай-ақ барлық сыныпты кемелер үшін олардың орнықтылығын қосымша талаптар бойынша тексеру кезінде динамикалық және статикалық диаграммалар бойынша, осы Қағиданың 1093-тармағында көрсетілгендей, бірақ борт жағынан айдау әсері ескерілмей (осы Қағиданың 140, 141-қосымшалары), сол ретте анықталуы қажет.
Орнықтылық диаграммалары абсцисса осьтерінің теріс мәні облысында жалғаспайды және барлық салуларды (жанама немесе d қисығына қиманы өткізу немесе l қисығы бойынша бір шамалы аудандарды тұрғызу) тек қана оң жаққа координаталар басынан орындалуы қажет (0 нүктесінен осы Қағиданың 140, 141-қосымшалары).
1095. Желдің динамикалық әсерінен қисаю сәті мынадай түрде анықталатын шекті рұқсат етілген сәттен М_доп аспайтын болса, «Р» немесе «Л» сыныпты тік бортты (осы Қағиданың 61-тарауы) кемелер үшін орнықтылық диаграммасы бойынша есептеулері орындалмауға рұқсат етіледі, кНм:
М_доп = 0,0087Dh'₀Ө_доп , (528)
мұнда D — әрекеттегі ватерсызы бойынша шөгу кезінде кеме салмағы, КН;
h'₀— сұйық жүктердің бос қабаттарының әсер ететін түзетулерлерді, ал мұзжарғыш кемелерге мұздануды қоса ескере отырып есептелінген метаорталық биіктігі, м;
в_доп — взал бұрышты, палуба жиегінің суға кіру немесе қабырға жалаңдату бұрыштары мәндерінен ең кішісіне тең қабылдануы қажет динамикалық майысулары кезінде шекті рұқсат етілген бұрышы.

64. Жолаушылар тасымалдауға арналған және
оларға теңестірілген кемелер

1096. Осы Қағиданың 60-тарауында көрсетілген негізгі критерий бойынша жолаушыларға арналған кемелердің орнықтылығын тексеру жүктеменің мынадай нұсқаларында орындалуы қажет:
1) кеме жүкке толы, қорлар мен отын нормасына толы, жүктері бар каюталық және палубалық жолаушыларына толы;
2) кеме жүкке толы, қорлар мен отындардың 10% мен, жүктері бар каюталық және палубалық жолаушыларына толы;
3) кемеде жүгі жоқ, қорлар мен отындардың 10% мен, жүктері бар каюталық және палубалық жолаушыларына толы;
4) кемеде жүктер мен жолаушылар жоқ, қорлар мен отындардың 10% мен.
Негізгі критерий бойынша кеме орнықтылығын тексеру кезінде барлық каюталық жолаушылар өз бөлмелерінде, барлық палубалық жолаушылар өз палубаларында, ал жүктердің жүктерге арналған трюмдарда және палубаларда орналастыру осы кеменің қалыпты пайдалану шарттарына сәйкес деп саналады.
Осы Қағиданың 1096-тармағы 1) – 3) тармақшасы бойынша жүктеменің нұсқалары үшін, сондай-ақ осы Қағиданың 1097, 1102, 1107-тармақтарында қарастырылған талаптарды қанағаттандыратын орнықтылық тексерілуі қажет.
Ескертпе: кеме орнықтылығын қосымша талаптарға сәйкес тексеру сондай-ақ, жоғарыда атап өткен кемелердің ең нашарынан орнықтылығы үшін аздап жағымды болуы мүмкін жүктеменің осындай күйі жолаушылардың толмауы кезінде орындалады.
1097. Жолаушылар тасымалдауға арналған кемелердің орнықтылығы жолаушылардың бір бортта жиналу жағдайында жеткілікті болуы тиіс, яғни мына шарт орындалуы қажет
М_п < М'_доп, (529)
мұнда М_п —осы Қағиданың 1098-тармағында қарастырылған жолаушылардың бір бортта жиналуынан қисаю сәті, кНм,
М'_доп — осы Қағиданың 1100-тармағында қарастырылған кеменің статикалық майысу кезінде шекті рұқсат етілген сәті, кНм,
1098. М_п қисайту сәтін кемені пайдаланудың қалыпты шарттарында олардың едәуір аса орналасуы мүмкін болатын жолаушылардың бір бортта жиналудың есепті сызбасы бойынша анықталуы қажет.
Бұл жағдайда жолаушыларды палубаның сол немесе басқа бөліктеріне рұқсат беру шектеулерін ескере отырып, палубаның құралдар мен құрылғылардан бос аудандарында орналастыру қажет.
Қисайту сәтті М_п анықтау кезінде жолаушыларды орналастыру тығыздығы: ұзақтығы 24 с аса – 4 адамға палубаның бос ауданы 1м² тұрақты рейстерді жасайтын кемелерде; ұзақтығы 24 с кем - 1м² 6 адам рейстерді жасайтын кемелерде қабылдануы қажет.
Фальшборттар немесе леерлі кқоршаулар қасында орналасқан сыртқы жолдардың аудандары жолдар ені 0,7 м аса - 0,75 коэффициентімен және ені кемінде 0,7 м кезінде 0,50 коэффициентімен қоса қабылдануы қажет.
Өз орындарында отырғандарға қосымша жолаушалардың жиналуы мүмкін дивандар (орындық, кресло) арасындағы тораптар аудандары 0,5 коэффициентімен қабылдануы қажет.
Бір жолаушының салмағын 75 кг тең, ал ауырлық орталығын палуба деңгейінен 1,1 м биіктікте орналасқан деп қабылдануы қажет.
1099. Осы бұрыштардың қайсысы кіші болатынына қарағанда қисаюдың шекті рұқсат етілген бұрышы в'_доп 0,80 тең бұрышты немесе палуба жиегі мен кеме обностарының жоғарғы жиектері суға кіретін бұрыш қабылдануы қажет. в'_доп бұрыш мәні 10^о, ал ұзындығы 30 м кемелер үшін - 12^о аспауы қажет.
1100. М1 сәтін шекті рұқсат етілген қисаю бұрыштарына қатысты статикалық орнықтылық диаграммасы бойынша анықталуы қажет, град, (осы Қағиданың 1099-тармағы)
Жолаушылардың бір бортта жиналу жағдайында орнықтылықты тексеру кезінде осы Қағиданың 1071-тармағы талабына сәйкес сұйық жүктердің бос қабатының әсерін ескеру қажет.
1101. «Р» және «Л» сыныпты тік бортты кемелер үшін жолаушылардың бір бортта жиналуынан қисаю моменті (осы Қағиданың 1098-тармағы) мына формула бойынша анықталатын шекті рұқсат етілген моментін М'_доп аспайтын болса, статикалық орнықтылық диаграммасы бойынша есептерді сұралмауы мүмкін, кНм.
М'_доп = 0,0175Dh'₀Ө_доп, (530)
где D — әрекеттегі ватерсызығы бойынша шөгу кезінде кеме салмағы, кН;
h'₀— осы Қағиданың 1071-тармағы талабына сәйкес сұйық жүктердің бос қабаттарының әсеріне түзетулерді ескере отырып саналатын метаорталық биіктігі, м.
Ө_доп — бұл бұрыштардың қайсысы кішірек болатынан қатысты немесе осы Қағиданың 1099-тармағы талабына сәйкес немесе қабырға ортасының суынан шығу бұрышына тең қабылданатын шекті рұқсат етілген бұрыш, бұр.
1102. Жолаушылардың бір бортта жиналуы кезінде жолаушыларға арналған кемелердің орнықтылығы айналымның даму кезеңінде пайда болатын кішкене динамикалық қисаюы жеткілікті болуы, яғни мына шарт орындалуы қажет:
М_ц < М"_доп , (531)
Мұндағы М_ц - айналымның даму кезеңінде пайда болатын және осы Қағиданың 1103-тармағына сәйкес анықталатын динамикалық қоса берілген қисаю сәті, кНм;
М"_доп — жолаушылардың бір бортта жиналуынан болатын бастапқы қисаюды ескере отырып айналымның даму кезеңіне кеменің майысу жағдайында осы Қағиданың 1105-тармағына сәйкес қабылданатын шекті рұқсат етілген сәті, кНм.
Ескертпе: егер қандай-да бір сериялы жасалған жолаушылар тасымалдауға арналған кеме жүктемесінің нақты нұсқасына М_ц < 0,8М"_доп шарттары орындалмаса, онда айналымның даму кезеңінде оның орнықтылығы серияның басты кемесінде орындалған арнайы қойылған натуралық эксперимент көмегімен тексерілуі қажет. Натуралық экспериментті Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген бағдарлама бойынша жүргізілуі қажет.
1103. Кемеге айналымның даму кезеңінде әсер ететін динамикалық қоса берілген қисаю сәті, кНм:

М_ц = cv₀²D (z_g - _зT)/L, (532)

мұнда с — кемелік қозғалтқыштар типтеріне қатысты және бұрандалы және суатқыштарға 0,029 және доңғалақты кемелер үшін 0,045 тең коэффициент;
v₀ — тура бағытта толық жүріс жылдамдығында 0,8 тең қабылданатын айналымға кіру алдындағы кеме жылдамдығы, м/с;
D — әрекеттегі ватерсызығы бойынша шөгу кезіндегі кеме салмағы, кН;
z_g — кеме ауырлық ортылығының негізгі жазықтықтан жоғарлауы, м;
_з — кеме дрейфі кезінде биіктігі бойынша қаптал қысымының ортасының орын ауыстыруын ескере отырып және В/Т (В — ширина судна по действующую ватерлинию) қатынасына қатысты осы Қағидаға 142-қосымша бойынша анықталатын коэффициент
L және Т — тиісінше кеме ұзындығы мен оның әрекеттегі ватерсызығы бойынша орташа шөгу, м.
Ескертпе: осы Қағиданың 532 формуласы ұзындығы бойынша Фруд саны бар су ығыстырғыш бір корпусты кемелер үшін расталады

Барлық басқа жағдайларда айналымдағы кеме орнықтылығы бойынша материалдар Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
1104. Қисаюдың шекті рұқсат етілген бұрышы деп бұл бұрыштардың қайсысы кем болатынына қатысты немесе палубаның суға кіру бұрышына тең бұрышты (обностардың суға кіруін санамағанда) немесе ашық деп саналатын жиектер тесіктерінен 75 мм төмен өтетін ватерсызығына кіретін бұрышты қабылдау қажет.
1105. Сәтті М'_доп статикалық сәтті М_П қоса беру кезінде пайда болатын координаттардың басы жолаушылардың бір бортта жиналуынан статикалық қисаю бұрышына Ө"_доп (осы Қағиданың 1104-тармағы) тиісті нүктесінен l қисық нүктесіне шартты түрде ауыстырылған осы
Қағидаға 144-қосымшасына сәйкес көрсетілген салу нәтижесінде шекті рұқсат етілген қисаю бұрышына Ө"_доп қатысты статикалық орнықтылық диаграммасы бойынша анықталуы қажет.
Айналымның даму кезеңінде орнықтылықты тексеру кезінде осы Қағиданың 1071-тармағы талабына сәйкес сұйық жүктерінің бос қабаттарының әсері ескерліуі қажет.
1106. Айналымның даму кезеңінде кемеге әсер ететін қисаю сәті (осы Қағиданың 1103-тармағы) шекті рұқсат етілген сәттен аспайтын болса, «Р» және «Л» сыныпты тік бортты кемелер үшін статикалық орнықтылық диаграммасының есептерді орындамауға болады.
М"_доп = 0,0087Dh^,_о(Ө"_доп - Ө^,_п), (533)
Мұндағы D — әрекеттегі сатерсызығы бойынша шөгу кезіндегі кеме салмағы, кН;
h^,₀ — осы Қағиданың ң 1071-тармағы талабына сәйкес сұйық жүктердің бос қабаттарына түзетулердің әсерін ескере отырып анықталатын метаорталық биіктігі, м;
Ө"_доп — қисаю сәттерінің бірге әрекеттесуі кезінде немесе осы Қағиданың 1104-тармағы талабына сәйкес анықталатын немесе қайсысы кем болатынына қатысты су қабырға ортасынан шығатын бұрышқа тең қабылданатын шекті рұқсат етілген қисаю бұрышы, бұр;
Ө^,_п — Жолаушылардың бір бортта жиналған кезінде қисаю бұрышы, град.
1107. Желкенді орталығы әрекеттегі ватерсызықтан 2 м жоғары орнатылған жолаушыларды тасымалдауға арналған кеменің орнықтылығы желдің статикалық әсер ету кезінде жолаушылардың бір бортта жиналған жағдайда жеткілікті болуы тиіс, яғни мына шарт орындалуы қажет:
(М_п + М_в) < М^,_доп, (534)
мұнда М_п — осы Қағиданың 1096-тармағы талабына сәйкес анықталатын жолаушылардың бір бортта жиналуынан болатын қисаю сәті, кНм;
М_в — осы Қағиданың 1108-тармағында қарастырылған желдің статикалық әсерінен қисаю сәті, кНм;
М_доп — бұрышына Ө^,_доп (осы Қағиданың 1099-тармағы), қатысты статикалық орнықтылық бойынша анықталатын, кемені статикалық қисайтудың шекті рұқсат етілген сәті, кНм, бұрыш мәні Ө^,_доп 10 немесе 12⁰ шектелмейді.
1108. Кемеге желдің статикалық әсерінен өисаю сәті, кНм,
М_в = 0,001р_сS(z_п – a₃T), (535)
мұнда р_с — кеме сыныбы мен әрекеттегі ватерсызығы жазықтығынан желкенді орталығының жоғарылауына қатысты осы Қағиданың 127-қосымшасынан алынған желдің динамикалық қысымының тиісті мәні 0,47 тең қабылдануы тиіс желдің шартты есепті статикалық қысымы, Па;
S - осы Қағиданың 1079 және 1080-тармағында қарастырылған желкенділік ауданы, м^2;
Z_п – кеменің тік қалпында негізгі жазықтықтың бетіндегі желкенді орталықтың жоғарылауы, м;
a₃ – осы Қағидаға 142-қосымша бойынша бекітілген коэффициент;
Т – әрекет ететін ватерлин бойынша кеменің ортаңғы түнуы.
1109. Арнайы белгіленген ұйымдастырылған адамдарды тасымалдайтын жүріп тұратын кемелер және жолаушы емес кемелердің беріктілігі кемеде кеме экипажын қоспағандағы адамдарды бір бортта барлық адамдарды жинау мүмкіндігі есебімен жолаушылар кемелерінің беріктілігіне ұсынылатын талапқа жауап беруі қажет.
1110. Бір мезгілде адамдарды тасымалдау және буксирлеуді және технологиялық жұмыстарды орындау рұқсат етілмейді. Бұл кеменің орнықтылығы және беріктілігі туралы ақпаратта көрсетілуі қажет.

65. Жүк кемелері

1111. Осы Қағиданың 1060 және 1061-тармағына сәйкес құрғақ жүкті кемелердің орнықтылығын тексеру жүктеме кезінде 60-тарауда келтірілген негізгі критерий бойынша орындайды.
Жүктерді орналастыру кемелерді пайдаланудың қалыпты шартына сәйкес келуі қажет.
Құю кемелерінің орнықтылығын қосымша танкының 50 % толуында тексеру қажет.
Ескертпе: орман жүктерін тасушы кемелердің орнықтылығын орман жүгі үшін ең үлкен жүк арту көлемінде тексеру қажет.
1112. Барлық жүк кемелері үшін желкенді орталығы 2 м жоғары жұмыс істейтін ватерлиннің беті желдің статистикалық әрекетінде орнықтылығы тексерілуі қажет, яғни шарт орындалуы қажет
М_в < М^,_доп, (536)
мұндағы М_в – осы Қағиданың 1108-тармағында қарастырылған желдің статистикалық әсері бойынша қисаю сәті;
М^,_доп – Ө^,_доп бұрышынан тәуелділігінде статистикалық диаграмма орнықтылығы бойынша анықталатын кеменің статистикалық қисайған кезіндегі шекті рұқсат етілетін сәті (осы Қағиданың 1113-тармағы).
1113. Ө^,_доп шекті рұқсат етілетін крен бұрышын суға палубаның жиегі кіретін бұрыш немесе 0,80 Ө^,_зал тең қабылдау қажет.
1114. Барлық энергиямен жарақтанған жүк кемелері үшін яғни қуаты Р_е, кВт, жеке су сыйымдылығына келетін V, м³, Р_е/V ? 0,735, эволюциалық айналым кезінде орнықтылығы тексерілуі қажет, яғни шарты тексерілуі қажет:
М_ц < М_доп, (537)
мұндағы М_ц – осы Қағиданың 1103-тармағында бекітілген айналымның эволюциялық кезінде кемеде әсер ететін динамикалық қосылған қисаю сәті;
М_доп – бұрыштан допқа тәуелді динамикалық орнықтылық немесе статистикалық диаграмма бойынша анықталатын шекті рұқсат етілетін сәт, кН м, (осы Қағиданың 1090-тармағы).
1115. Шекті рұқсат етілетін бұрышты и_доп тең қолдану немесе суға палубаның кіру бұрышында, немесе саңылаудың төменгі жиегінен 75 мм өтетін ватерлин кіру бұрышында бұл бұрыштардың қайсысы бұрышы аз соған тәуелді ашық деп есептелінетін
1116. «Р» және «Л» сыныпты тік бортты кемелер үшін диаграммалық орнықтылықты құрмауға болады, егер:
1) толқынның статистикалық әсерінен қисаю сәті (осы Қағиданың 1112-тармағы) М^,_доп шекті рұқсат етілетін сәттен аспайды, формула бойынша анықталады, кН•м:
М^,_доп = 0,0175Dh'₀Ө^,_доп; (538)
2) кемеде циркуляцияның эволюционды (осы Қағиданың 1114-тармағы) кезінде іске асатын динамикалық қосымшалағна қисаю сәті рұқсат етілетін сәттен аспайды, формула бойынша анықталады, кН•м:
М_доп = 0,0087Dh'₀Ө^,_доп, (539)
мұндағы D – іске асатын ватерлин бойынша тұну кезіндегі барлық кеме, кН; h'₀ — сұйық жүк бетінің бос ықпалына түзету есебімен есептелінетін мета орталықты биіктік, м;
h'₀ – сұйық жүк бетінің бос ықпалына түзету есебімен есептелінетін мета орталықты биіктік, м;
Ө^,_доп – осы Қағиданың 1113-тармағы талабына сәйкес қабылданатын немесе скул ортасына судан шығатын тең бұрыш бұл бұрыштардың қайсысы аз соған тәуелді шекті рұқсат етілетін бұрыш, бұрыш;
Ө_доп – осы Қағиданың 1115-тармағы талабына сәйкес қабылданатын немесе скул ортасына судан шығатын тең бұрыш бұл бұрыштардың қайсысы аз соған тәуелді шекті рұқсат етілетін бұрыш, бұрыш.

66. Сүйрегіш кемелер

1117. 60-тарауда келтірілген негізгі критерий негізі бойынша буксирлі кемелердің беріктілігін тексеру және осы Қағиданың 1118 – 1127-тармағына қосымша талаптар бойынша осы Қағиданың 1060 және 1061-тармағында көрсетілген жүктеме нұсқасында орындау қажет.
Ескертпе. Буксирлі құрылғысы бар басқа типті кемелердің орнықтылығын осы Қағиданың 1118–1127-тармағына сәйкес барлық жүктеменің нұсқасы үшін буксирлі арқан амалында тексереді.
1118. Барлық буксирлі кемелердің орнықтылығы буксирлі арқанның статистикалық ықпалында жеткілікті болуы қажет, яғни шарт сақталуы қажет
М_с < М^,_доп, (540)
мұндағы М_с – буксирлі арқанға тартылған статистикалық кеме амалына қисаю сәті, осы Қағиданың 1119-тармағында қарастырылған, кН•м;
М,_доп- Осы Қағиданың 1122-тармағында қарастырылған кеменің статистикалық иілуі кезіндегі шекті рұқсат етілетін сәт, кНм.
1119. Қисаю сәті М_с формула бойынша анықталады, кНм
М_с = F [(z_г /B + f₁) f₂, f₃ + 0,65h'₀/B], (541)
Мұндағы F – 1,12 Р_е тең қабылданатын, бірақ 0,17 V кем емес көбейткіш;
Р_е – бас қозғалтқыштардың нақты қуаты, кВт;
V – іске асатын ватерлин бойынша Т, м кеменің шөгуі кезіндегі су ығыстырушылығы, м³ ;
z_г – негізгі жазық бойынша тік өлшенген буксирлі арқанның күш кернеуінің қорғау қосымша нүктесі, м;
В – іске асатын ватерлин бойынша кеме ені, м;
f₁, f₂, f₃ – осы Қағиданың 1120-тармағында қарастырылған коэффициенттер;
h'₀ – ықпалға түзету есебімен есептелінетін сұйық жүктің бос жазықтығы қондырманың берілген нұсқасы үшін кеменің аз мета орталық биіктігі, (осы Қағиданың 1071-тармағы) м.
Ескертпе. Буксирлі арқанды қорғау рамалық қоршауды орнату жағдайында z_г, м, мәндердің жартысын тең қолдану қажет: гак ілгішінің жоғарлау нүсктесі немесе шеңбері қоршаудың төменгі жиегінің жоғарлауы.
1120. f₁ және f₂ коэффициентінің мәні В кеме шөгуінің Т ені қатынасына тәуелді осы Қағидаға 144-қосымша бойынша қабылдайды.
f₃ мәні 1 тең қабылданады, егер буксирлі арқанның күш кенреуінің жоғарылау нүктесі қосымшасы, x'_г,м, кеменің ауыр ортасынан көлденең өлшенген L, м, x'_г < 0,3L; x'_г > 0,3L, то f₃ егер 0,85 x'_г > 0,3L, тең қабылдау қажет.
Ескертпе. Буксирлі арқанның шеңберлі қоршауын орнату мәнінде x'_г, м, шеңберлі қоршаулар және кеменің орта ауырлығы арасындағы тең арақашықтықпен қабылдау қажет.
1121. Шекті рұқсат етілетін крен бұрышы Ө'_доп 0,80 Ө_зал, бұрышына немесе палуба жиегіне суға кіретін кездегі бұл бұрыштардың қайсысы аз соған тәуелді тең қабылдау қажет.
1122. Шекті рұқсат етілетін сәтіМ'_доп формула бойынша анықталады, кНм:
М'_доп = Dl_доп, (542)
мұндағы D – іске асатын ватерлин бойынша шөгу кезіндегі барлық кеме, кН;
l_доп – крен бұрышында Ө'_доп статистикалық орнықтылығы диаграммасынан алынған рұқсат етілетін сәттің иығы (осы Қағиданың 1121-тармағы), м.
1123. Буксирлі кемлердің орнықтылығы z_г > l,2z_g (z_g – негізгі жазықтық істінен кеме ауыр орталығының жоғарылауы) буксирлі арқанның динамикалық әсерінде тексеру қажет, яғни шарт орындалуы қажет
М_р < М_доп, (543)
мұндағы М_р – осы Қағиданың 1124-тармағында қарастырылған буксирлі арқанға тартылған кемеге динамикалық әсерінен қисаю сәті, кНм.
М_доп – осы Қағиданың 1126-тармағында қарастырылған шекті рұқсат етілетін кеменің динамикалық орнықтылығын сипаттайтын сәт.
1124. М_р кренді сәтті формула бойынша анықтау қажет, кНм.
М_р = 1,85 wD(K₁K₂)², (544)
мұндағы w – осы Қағиданың 145-қосымша бойынша анықталатын және кеме қуатының атаулысынан тәелді көбейткіш Р_е, кВт;
D – іске асатын ватерлин бойынша шөгу кезіндегі барлық кеме, кН;
К_1, К₂- кеменің екпінді және демпфирутті қасиетінің қисаю сәтіндегі ықпалы есептелінетін коэффициенттер формула бойынша есептеледі:
К₁=g₂(z_g/В–1,2z_g/B)/[0,8+(x'_г/L)²q₁+(z_g/В–1,2z_g/B)²q₂]; (545)
К₂ = 1+ q₃/(Z_a-1.2Z_g)/B, (546)
мұндағы q₂- В/Т және z_g/В қатынасына тәуелді осы Қағидаға 146-қосымша бойынша анықталатын параметр;
x^,_г/L – осы Қағиданың 1120-тармағында қарастырылған қатынас;
q₁, q₃- В/Т қатынасына тәуелді осы Қағидаға 147-қосымша бойынша анықталатын коэффициент.
1125. Шекті рұқсат етілетін крен бұрышы и_доп аударылатын бұрышқа тең қабылдау қажет и_опр немесе төгу бұрышы и_зал, бұл бұрыштардың қайсысы аз соған байланысты.
1126. Шекті рұқсат етілетін сәт, кНм,|
М_доп = Dd_доп, (547)
мұндағы D – іске асатын ватерлин бойынша шөгу кезіндегі кеме, кН;
d_дon – крен бұрышы кезінде динамикалық орнықтылық диаграммасынан алынған рұқсат етілетін сіт иығы (осы Қағиданың 1125-тармағы), м.
1127. Буксирлі кемелердің орнықтылық циркуляция кезіндегі эволюционалдығы осы Қағиданың 1114-тармағы талабына сәйкес тексерілуі қажет.
1128. Кеменің орнықтылығы және беріктілігі туралы ақпаратында ағу жылдамдығын v_тeч көрсету қажет, жоғарылату кезінде маневрленген кеме шайқаусыз буксирлі арқан қасындағы қозғаусыз тұрған баржаға қауіпті болып саналады. Ағым жылдамдығы формула бойынша анықталады, км/с:

М'_доп және М_с сәті осы Қағиданың 1119-1126-тармағы талабына сәйкес есептеу қажет.
1129. Үлкен энергиямен жарақтанан (6,6 кВт/м³ жоғары) буксирлі кемелердің орнықтылығы басты кемеге сынау жүргізу кезінде тексерілуі қажет.
Егер сынау буксирлі арқанның статистикалық ықпал кезінде шектелген буксир жылдамдығында анықталған кезде кеменің орнықтылығы жеткілікті екенің көрсетеді, осы Қағиданың 1118-тармағы талабынан шегіну рұқсат етіледі.
Кемені сынау программасы, сынау хаттамасы және орнықтылығы және беріктілігі туралы ақпарат Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау заты болып табылады.

67. Кәсіпшілік кемелер

1130. Кәсіпкерлік кемелердің орнықтылығын негізгі критерия (осы Қағиданың 60-тарауы) бойынша мынадай жүктеме нұсқасы үшін тексеру қажет:
1) толық қор және отын қалпында кәсіпшілікке шығу кезінде;
2) 10 % қормен және отынмен трюмде толық ұсталған балық және палубада жүкпен кәсіпшіліктен қайту кезінде (егер жобада тор, балық және басқа да жүктерді палубада тасымалдау қарастырылса);
3) 10 % қормен және отынмен трюмде ұсталған балықсыз және палубада жүкпен кәсіпшіліктен қайту кезінде (егер жобада тор, балық және басқа да жүктерді палубада тасымалдау қарастырылса).
1131. Барлық жүктемелердің нұсқалар үшін осы Қағиданың 1114-тармағы талабына сәйкес циркуляцияның эволюциялық кезеңінде сонымен қатар орнықтылығы тексерілуі қажет.
1132. Трюмдерде ұя болмағанда тығындалған тақта пайда болған балықтарды көлденең және бойлық алмастыру қарастырылса, соңғысын сұйық жүк сияқты орнықтылық есебімен есептеу қажет.

68. Жүзбелі крандар, техникалық флот кемелері, жегулер

1133. Жүзбелі крандардың орнықтылығын 10 % су және отын қоры динамикалық жел қысымы қосымшаланған жағдайда жұмысқа қолайсыз жағдайында тексеру қажет, яғни шарт орындалуы қажет
М_кр < М^,_доп, (549)
мұндағы М_кр – желдің динамикалық қысымынан қисаю сәті (осы Қағиданың 1134-тармағы), кН м;
М^,_доп – осы Қағиданың 1136-тармағына сәйкес гактегі жүктен креннің бастапқы есебімен анықталатын шекті рұқсат етілетін сәт, кН м
Ескертпе. Жоғарыда көрсетілген талаптар басқаға сәйкес жүзбелі толық бұрылатын крандар гактағы жүкпен оқтың барлық мүмкін ұшуларында 3^о30' аспайтын статистикалық креннің бұрышы болуы қажет.
1134. Желдің динамикалық қысымынан гактегі жүкпен жұмыс жағдайындағы ең үлкен жүктеме үшін жүзбелі крандардың орнықтылығын тексеру кезінде кренді сәтті осы Қағиданың 61-тарауына сәйкес анықтау қажет.
Сонымен бірге барлық сыныпты крендер үшін желдің есепті қысымын іске асатын ватерлиннің жазықтығы үстінде желкенді жоғары орталығына тәуелсіз 400 Па тең қабылдануы қажет.
Жаппай қабырғалы жүзбелі кранның желкенділігінің есептілік алаңы контурлы конструкцияға шектелген алаңды, кереге конструкциясы үшін негіз арасындағы шегеру саңылауына сол алаңды қабылдау керек.
Бір-бірінен кейін орналасқан бірнеше жоғарылығы бірдей белдемеден (жаппай немесе керегелі) тұратын крандардың желкенді есептілік алаңын қабылдау керек (осы Қағидаға 148-қосымша):
1) белдеме арасындағы арақашықтық кезінде алдыңғы белдеменің аз биіктігі алдыңғы белдеменің жазықтық алаңы;
2) белдеменің тең немесе үлкен, белдеме арасындағы арақашықтық кезінде оның екі еселенген биіктігінің аз алдыңғы белдеменің жазықтық алаңы толықтай және әрбір белдеменің жазықтық алаңы 50 %;
3) белдеме арасындағы арақашықтық кезінде олардың тең немесе екі еселенген биіктігі – барлық белдеменің жиынтық алаңы.
Артқы белдеменің жазықтық алаңы алдыңғы белдемемен жабылмайтын желкенді алаңы толығымен есептелінуі керек.
Ескертпе. Айналмалы оғымен жүзбелі крандардың орнықтылығын шпангоут жазықтығында бортқа жазу оқтың жағдайы кезінде тексеру қажет. Сонымен бірге желдің динамикалық қысымынан қисаю сәтінің қимылын жайылған оқтың және гактегі жүктің кренді сәтінің қимылы сол бағытқа қабылдау керек.
1135. Крен бұрышының Ө" рұқсат етілетін шегі мынадай көрсетілген бұрыштардың ішінен біреуін, осы бұрыштардың қайсысы аз болады бірақ 6^о көп емес соған тәуелсіз қабылдау керек:
1) палубаның суға кіру бұрышы;
2) ашық деп есептелінетін саңылау жиектен 75 мм төмен өтетін ватерлин бойынша анықталған бұрыш;
3) кран жабдығының жұмысы рұқсат етілетін ең үлкен бұрышы.
1136. Желдің динамикалық қысымы жағдайында гактағы жүкпен жазылған оқтан бастапқы статистикалық крен кезіндегі шекті рұқсат етілетін сәт, кН м.
М"_доп = 0,0087Dh'₀ (Ө"_доп - Ө'_г), (550)
мұндағы D – іске асатын ватерлин бойынша шөгу кезіндегі кеме салмағы, кН;
h'₀ – осы Қағиданың 1046 тармағына сәйкес сұйық жүктердің бос қабатына әсерін түзетуді ескере отырып есептелінген кіші метаорталық биіктігі;
Ө^"_доп – осы Қағиданың 1135-тармағында қарастырылған шекті рұқсат етілетін град, крен бұрышы;
Ө^,_г – гактегі жүкпен, жазылған оқтан крен бұрышы, бұрыш.
1137. Көтеретін жүктің ауырлық орталығынан есепті жағдайды оның оққа аспа нүктесінде қабылдау керек.
1138. Негізгі өлшем (осы Қағиданың 60-тарауы) бойынша техникалық флоттағы (жер сорғы, көп қарпымалы жер снаряды) кемелердің орнықтылығын жүктемнің мынадай жағдайларында қабылдау керек:
1) қордың және отынның толық қалпы мен;
2) отынның және қордың 10 %.
1139. Жұмысыты жағдайдағы жегулердің орнықтылығы желдің динамикалық қысымы жағдайына тексеріледі, яғни шарт орындалуы қажет
М_кр < М^,_доп, (551)
мұндағы М_кр – осы Қағиданың 61-тарауы талабына сәйкес анықталатын желдің динамикалық қысымынан қисаю сәті, желдің есепті қысымы жұмыс істейтін ватерсызық жазықтығы үстіндегі кеме сыныбынан және желкенді орталығының жоғарлауынан тәуелсіз 400 Па тең қабылдау керек;
М^,_доп – шекті рұқсат етілетін сәті, кН м, бастапқы крен Ө'_кр есебімен анықталатын тасудың симметрия емес жүктемесінен және осы Қағиданың 550-формуласы бойынша жүкті құбырлар Ө^,_г бұрышымен бірге Ө^,_кр. бұрыш қабылданады.

69. Су асты қанаттағы кемелер

1140. Осы тарау «Р» және «О» сыныпты су асты қанаттағы кемелерге (одан әрі - САҚК) қолданылады.
1141. Қағиданың осы тарауының 1103, 1107 және 1108-тармағында көрсетілген нұсқауларға қолданылады.
Осы тараудың қалған нұсқаулығы су ығыстыратын режимде САҚК кезінде пайдаланылуы қажет.
1142. Орнықтылық осы Қағиданың 1096-тармағында көрсетілген мынадай режимдердегі жүктеме нұсқаларында тексереді:
1) су ығыстырғыш;
2) ауыспалы;
3) пайдаланудағы.
Орнықтылықты су ығыстырғыш режимінде есеп жолымен, ал ауыспалы және пайдаланудағы – үлгі сынауларда тексеріледі. Орнықтылық параметрлері басты кемені қисайту нәтижелері бойынша су ығыстырғыш режимінде, ал ауыспалы және пайдаланымдағы режимдерде су асты кемені тапсыру сынаулар процесінде жүргізілетін экспериментті байқаудың ақырғы мәліметтері бойынша түзетілген болуы қажет.
Сынаулар бағдарламасы, есеп, сондай-ақ эксперимент пен есептеу негізінде жасалған Кеменің орнықтылығы мен суға батпайтындығы туралы ақпарат Кеме қатынасының тіркелімімен арнайы қарауына жатады.
1143. Су ығыстырғыш режимде орнықтылық жолаушылардың бақылаусыз орын ауыстыру кезінде (яғни жолаушылар кіре алатын бос аумақтар толып тұрса) кемені көлденең ауытқуы 8 аспайтындай, ал бір борттағы жолаушылардың жиналу нәтижесінде қисаю сәттерінің бірігіп әрекеттесуінен және айналудан қисаю бұрышы 15^о аспауы қажет.
Айналымнан қисаю сәті мына формула бойынша анықталады, кНм:

Мұнда z_g – кеменің ауырлық орталығының негізгі сызықтан асуы, м;
D — кеме ығыстырылуы, т;
L — кеме ұзындығы, м.
1144. Ауыспалы режимде кеме қисаюы тура бағытта осы Қағиданың 1071 тармағы 2) тармақшасы бойынша жүктеме нұсқасында және жолаушылардың бір бортта жиналуы 15^о аспауы қажет.
1145. Пайдаланымдағы режимде осы Қағиданың 1096-тармағы 2) тармақшасы жүктеме нұсқасында қисаю бұрышына бағытталған жолаушылар жиналудан айналымдағы қисаю бұрышы 10^о аспауы қажет.

70. Қалқымалы кемелер § 1. Жалпы нұсқаулар

1146. Осы тарау «О», «Р» және «Л» сыныпты әуе көпшігінде қалқып жүретін кемелерге (одан әрі - СБҚЖК) қолданылады.
1077, 1081, 1082, 1093-1095, 1097, 1100-1103, 1105-1108, 1110, 1112, 1114-тармақтарында және осы Қағиданың 62, 66 - 68 тарауларында көрсетілген нұсқаулар су бетінде қалқып жүретін режимінде СБҚЖК орнықтылығын тексеру үшін қолданылмайды.
Осы Қағиданың 1102, 1103, 1105, 1106, 1114, 1115-тармақтарында және 66 - 68, 72-тараулары көрсетілген нұсқаулар су ығыстырғыш режимде жүзу кезінде СБҚЖК орнықтылығын тексеру үшін қолданылмайды.
Қағиданың осы бөлімнің қалған талаптары қарсы айтылмаса СБҚЖК қолдану үшін қажет шамада көрсетілуі қажет. Осы Қағиданың 1193-тармағында көрсетілген нұсқаулар СБҚЖК су ығыстырғыш режимде жүзу кезінде қолданылмайды.
1147. СБҚЖК орнықтылығын есепті-эксперименталды жолымен негізделуі қажет.
1148. Эксперименттен анықталуы тиіс Кеме қатынасының тіркелімі қанағаты бойынша ұқсас түптұлға-кемені сынау есептері, нәтижелері бойынша орнықтылық сипаттамасының талаптары дәлелденсе, эксперименталды сынаулар толық немесе бөліктеп жүргізілмеуі мүмкін.
1149. СБҚЖК орнықтылығын осы Қағиданың 1060-тармағында көрсетілген жүктеменің барлық нұсқасында тексеріледі, екі режим үшін:
1) жүзудің;
2) ауа жастығындағы әрекет.
Орнықтылықтың сипаттамасы қисайту нәтижелері бойынша жүзу режимі, сондай-ақ осы СБҚЖК жылдам және маневрлі сынаулар немесе серияның басты кемесі үшін, ал су бетінде қалқып жүретін әрекет режимі үшін – СБҚЖК қабылдау-тапсыру процессінде жүргізілетін едәуір қолайсыз жағдайда эксперименталды сынаулар мәліметтері үшін түзету қажет. Сынау бағдарламалары, есеп, сондай-ақ есеп пен эксперимент негізінде жасалған кеменің орнықтылығы мен суға батпайтындығы туралы ақпарат Кеме қатынасының тіркелімімен арнайы қарауына жатады.
Ескертпе. Натуралы кемелерде орнықтылықты эксперименталды тексеруді есеп нәтижелері немесе түптұлға сынаулар бойынша анықталуы тиіс орнықтылықтың ең нашар жүктеме нұсқаулары бойынша жүргізуге рұқсат етіледі. Егер кеме жүктемесінің минималды нұсқасы ең нашары болса, онда тиісті қисаю сәтін жасау үшін аз салмақты қисаю-балласты қолдану қажет.
1150. Креннің шекті рұқсат етілетін бұрыштарын кеме жылдамдығы мен меңгерікті қайта салу қисаю сәтінің қисаю бұрышының эксперименталды байланысы арқылы анықталуы қажет.

§ 2. Скегті СБҚЖК орнықтылығына қойылатын
негізгі талаптар

1151. Су бетінде қалқып жүру режимінде желдің динамикалық әрекетінен қисаю сәті, кНм, мына формула бойынша анықталуы қажет:
М_кр = 0,001kpS(z_п - 0,5Т), (553)
мұнда к — осы Қағиданың 1152-тармағында қарастырылған коэффициент,
р - Осы Қағиданың 1078-тармағына сәйкес анықталатын шартты есепті динамикалық жел қысымы, Па;
S — осы Қағиданың 1079 және 1080-тармағына сәйкес анықталатын әрекеттегі ватерсызығы бойынша орта тұнбада кеменің желкенді ауданы, м²;
z_п — скегтердің астыңғы жиек деңгейінде өтетін желкенді орталығының кеменің негізгі жазықтығынан жоғарлауы, м;
Т — су бетінде қалқып жүретін кемедегі әрекеттегі ватерсызық бойынша қозғалыстағы орташа тұнба, м.
1152. Су бетінде қалқып жүретін кемеде жүру кезінде кеменің аэродинамикалық күш жылдамдығына әсерін ескере отыратын к коэффициенті мына формалу бойынша анықталады:

мұнда v — толық жүрістегі кеме жылдамдығы, м/с.
1153. Жүзу режиміне желдің динамикалық әрекетінен қисаю сәтін осы Қағиданың 61-тарауына сәйкес анықталуы тиіс, сонымен қатар а₁ (осы Қағиданың 519-формуласы) коэффициентін В/Т қатынасына қарамастан 1 тең деп қабылдау қажет.
1154. Барлық сыныпты кемелер үшін рұқсат ету шегі М_поп Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген бірден-бір тәсілдермен жасалған динамикалық және статикалық диаграмма бойынша су бетінде қалқып жүру режимі үшін анықтайды. Крен бұрышының рұқсат ету шегі в_доп осы Қағиданың 1091-тармағына сәйкес қабылдануы қажет.
Ескертпе. Негізгі критерийлер бойынша орнықтылықты есептеу кезінде қозғалыссыз су бетінде қалқып жүрген кеменің булану режимі үшін жасалған орнықтылық диаграммасын қолдануға рұқсат етіледі.
1155. Ауа-райы бойынша шектеулер «О» разрядты бассейндерде жүзуге рұқсат етілетін «О» сыныбы, сондай-ақ «Р» сыныбы үшін рұқсат ету шегі М_доп су бетінде қалқып жүру режимінде және жүзі режиміндегі есепті амплитудасы борт жағынан айдауды жасау жолымен анықталады.

§ 3. Скегті СБҚЖК орнықтылығына қойылатын қосымша талаптар

1156. Осы Қағиданың 1151-1155-тармағында көрсетілген негізгі критерий бойынша жолаушы және жүк пен жолаушылар таситын кемелер орнықтылығын тексеру 1096-тармағында көрсетілген жүктеме нұсқасында орындалуы қажет.
1157. Жолаушы кемелер орнықтылығы су бетінде қалқып жүзетін және кемелер жүзу режимдеріндегі жылдамдықтың бір бортының барлық диапазонында жолаушылар жиналу кезінде жеткілікті болуы қажет. Су бетіндегі қалқып жүзу кезінде нұсқауы орындалуы қажет
Ө_п < Ө^'_доп, (555)
мұнда Ө_п — жолаушылар бір бортта жиналудан крен бұрышы, осы Қағиданың 1098-тармағы бойынша қисаю сәті кезіндегі бұрыш
Ө^,_доп - крен бұрышының рұқсат ету шегі, осы Қағиданың 1099-тармағына сәйкес қабылданатын бұрыш.
Тиісті жылдамдығы мен қисаю сәті кезінде қисаю бұрышын кеме жылдамдығы мен қисаю сәтінен қисаю бұрышының эксперименталды байланысын ескере ала отырып креннің ең үлкен бұрышына тең деп қабылданады (осы Қағиданың 149-қосымшасына 1099-тармағының 1) тармақшасы).
Жүзу режимі үшін СБҚЖК орнықтылығы осы Қағиданың 1097-1111-тармақтарына сәйкес тексеріледі.
1158. Жолаушылардың бір бортта жиналу кезінде жолаушылар таситын кемелер орнықтылығы су бетінде қалқып жүзу және жүзу режимдерінде айналымның даму кезеңінде пайда болатын едәуір жоғары динамикалық кренде жеткілікті болуы, яғни шарт орындалуы қажет
Ө_ц < Ө^,_доп, (556)
мұнда Ө_ц — креннің ең үлкен бұрышы, жолаушылардың бір бортта жиналу кезінде (осы Қағиданың 1098-тармағы) айналымның даму кезеңінде және эксперименталды анықталатын (осы Қағиданың 149-қосымшасына 7-тармағының 2) тармақшасы) пайда болатын бұрыш;
Ө^,_доп – осы Қағиданың 1104-тармағына сәйкес қабылданатын крен бұрышының рұқсат ету шегі.
1159. Әрекеттегі ватерсызығынан 2 м желкенді орталығын жолаушылар таситын кемелер орнықтылығы желдің статикалық қозғалысы кезінде жолаушылардың бір бортта жиналу кезінде жеткілікті болуы қажет.
Су бетінде қалқып жүзу режимінде орындалуы қажет нұсқаулар
Ө_вп < Ө'_доп, (557)
мұнда Ө_вп - бір уақытта желдің статикалық қозғалыс кезінде (осы Қағиданың 1157-тармағы) жолаушылар жиналудан (осы Қағиданың 1098-тармағы) қисаю бұрышы (осы Қағиданың 1160-тармағы);
Ө'_доп - осы Қағиданың 1099-тармағына сәйкес анықталатын, сонымен қатар 10 немесе 12^о шектелмейтін крен бұрышының рұқсат ету шегі
Жүзі режимі үшін орнықтылықты осы Қағиданың 1082 тармағына сәйкес, ал қисаю сәтін М_в анықтау кезінде (осы Қағиданың 1083 тармағы) а₃ коэффициент мәнін тексеруді В/Т байланысына қарамастан нөлге тең деп қабылдануы қажет.
1160. Су бетінде қалқып жүзу режимі үшін статикалық жел қысымынан қисаю сәтін, кНм
М_в = 0,001kр_сS_п (z_п - 0,5Т), (558)
мұнда к — 0,47р тең желдің динамикалық қысымын р статикалық р_с қысымымен ауыстырумен қоса осы Қағиданың 1152-тармағына сәйкес анықталатын коэффициент.
р_с — кеме сыныбы мен желкен ортасының әрекеттегі ватерсызығы жазықтығынан жоғарлауына байланысты осы Қағиданың 127-қосымшасына сәйкес анықталған динамикалық қысымның 0,47 тең қабылдануы тиіс шартты есепті статикалық жел қысымы, Па.
1161. Жүк таситын кемелердің орнықтылығын осы Қағиданың 1111- тармағын ескере отырып, 1151-1155-тармағына сәйкес негізгі критерийлер бойынша тексереді.
1162. Әрекеттегі ватерсызығынан 2 м жоғары желкен ортасының барлық жүк таситын кемелер үшін статикалық жел қысымы кезінде орнықтылығы тексеру қажет.
Су бетінде қалқып жүзу кезінде орындалу қажет нұсқаулар
Ө_в < Ө'_доп, (559)
мұнда Ө_в — статикалық жел қысымынан крен бұрышы, осы Қағиданың 558 формула бойынша есептелінген қисаю сәті М_в кезіндегі бұрыш;
Ө'_доп — осы Қағиданың 1113-тармағында қарастырылған кренның рұқсат ету шегі, бұрыш.
Жүзу режимі үшін осы Қағиданың 1159-тармағын ескере отырып тексеру 1087 тармағына сәйкес жүзеге асырылады.
1163. Су бетінде қалқып жүзу және жүзулер режимінде барлық жүк таситын кемелер үшін айналымның даму кезеңінде орнықтылық тексерілуі, яғни шарт орындалуы қажет.
Ө_ц < Ө_доп, (560)
мұнда Ө_ц — креннің ең үлкен бұрышы, айналымның даму кезеңінде пайда болатын және эксперименталды анықталатын бұршақ (осы Қағиданың 149-қосымшасына 7-тармағының 2) тармақшасы);
Ө_доп - крен бұрышының рұқсат ету шегі, бұрыш, осы Қағиданың 1115-тармағымен қарастырылған.

§ 4. Амфибия типті СБҚЖК орнықтылығына қойылатын
қосымша талаптар

1164. Жүзу сондай-ақ СБҚЖК амфибиялық ерекшелікті ескере отырып су ығыстырғыш режиміндегі орнықтылық осы Қағиданың 1060-тармағында көрсетілген барлық жүктеме нұсқасында тексерілуі қажет.
1165. Су бетінде қалқып жүзу режиміндегі орнықтылық Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген едәуәр қолайсыз жайғдайда пайдалану бағдарлама кезінде бас кемені тапсыру-қабылдау сынаулар процесінде алынған эксперименталды қорытындымен бекітілуі қажет.

71. Тез жүзетін су ығыстырғыш кемелер

1166. Тез жүзетін су ығыстырғыш кемелер орнықтылығы (Фруд кемесі санымен ұзындығы бойынша: ) бас кемені сынау кезінде тексеру қажет.
Орнықтылықты тексеру меңгеріктің орнын ауыстыру бұрышының біртіндеп сатылы өсу ретімен тынық су айналымында, оған қоса жолаушылар жиналуына (жолаушы кемелері үшін) қарсы бортқа ең көп қозғалтқыш айналым жиілік мәнінің жоғарғысын қоса біртіндеп сатылы өсу кезінде тексерілу қажет.
1167. Жолаушылар таситын кемені сынау кезінде жолаушылар бір бортта жиналған кездегі ауыртпалық орталығы және креннің алғы бұрышына тиісті су ығыстырығышты қамтамасыз ету үшін кемеге арнайы қабылданған және ажыратылғын қатты балласт пайдалану қажет.
1168. Сынау процесінде хаттамада жазылады:
1) Су ығыстырғышын;
2) алдыңғы жақты пен артқы жақты тұнбасы;
3) қозғалтқыштардың айналу жиілігі және оған тиісті жылдамдықты;
4) акватория тереңдігін;
5) ауа-райы күйі;
6) креннің алғы бұрыштарын;
7) әрбір сынау режимі үшін крен бұрыштары;
8) меңгеріктің орнын ауыстыру;
9) крен барысында борт бойынша су қабатының деңгейі.
1169. Сынау кезінде алынған крен бұрыштарын әр-түрлі типті кемелерге қойылатын қосымша бойынша рұқсат етілген крен бұрыштарымен салыстырады (осы Қағиданың 64 – 67-тарауы).
1170. Сынаулар нәтижелері бойынша Кеменің орнықтылығы мен суға батпайтындығы жөніндегі ақпаратқа бас қозғалтқыштардың айналу жиілігі немесе басқа меңгеріктің орнын ауыстыру бұрыштарына үйлесімге қажетті шектеулер жазылуы қажет.
1171. Сынау бағдарламасы, хаттама, сондай-ақ есептер мен сынаулар негізінде жасалған Кеменің орнықтылығы мен суға батпайтындығы жөніндегі ақпарат Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.

72. Катамарандар § 1. Жалпы талаптар

1172. Осы тараудың талаптары мидель-шпангоут қимасында ватерсызық жазықтығы корпус суынан шығып тұратын қаңқа тең көлемді қисаю кезінде рұқсат етілетін шегінен аспайтын «М», «О», «Р» және «Л» сыныпты катамаран сыныптарына қолданылады.
Осы Қағиданың 62-тарауының және 1081, 1082, 1103, 1108-тармағының талаптары катамаранға таралмайды. Қалған талаптар катарандарға осы кемелерге пайдаланылуы мүмкін және осы тараудың талаптарына қарсы болмайтын шамада қолданылады.

§ 2. Катамарандар орнықтылығына қойылатын
негізгі талаптар

1173. Желдің кемеге динамикалық әсер ету кезінде катамарандар үшін көрсетілген қоса қисайған иін мынадай формула бойынша анықталады, м:
Z = Z_п - 0,5T, (561)
мұнда Z_n — желкенділік орталығының кеме жазықтылығынан жоғарлауы, м;
Т — әрекеттегі ватерсызығы бойынша катамаранның орташа тұнбасы, м.
1174. Тиісті сыныпты катамарандар үшін борт жағынан айдаудың есепті амплитудасы, бұрышты qB және V/2L байланысты осы Қағиданың 150-қосымшасынаи сәйкес қабылдау қажет, (В, L және V - катамаранның тиісті ені, ұзындығы және көлемді су ығыстырғышы, сонымен қатар, q көбейткішті формула бойынша анықталуы қажет, с^-2,
q = (Z_m - Z_g)/i, (562)
мұнда Z_m — көлденең метаорталықтың ординатасы, м;
z_g — катамаран ауырлық ортасының ординатасы, м;
i — сұйықтық қоспасын есепке ала отырып инерцияның қатынас сәті, мс²;

g — бос құлату жылдамдату, м/с².
Z_m ординатасын осы Қағиданың 1175-тармағына сәйкес анықталуы қажет.
1175. Катамаранның көлденеі метаорталығының ординатасы мынадай формула бойынша анықталады, м:

мұнда а — корпустардың әрекеттегі ватерсызығы ауданның толықтық коэффициенті;
В_к — мидель-шпангоуттағы әрекеттегі ватерсызық деңгейіндегі корпус ені, м;
b — корпус енінің В_к тұнбаға Т қатынасы;
— корпустардың су ығыстырғышы толықтылығы коэффициенті;
 = С/2В_К — корпустардың көлденең клиренс қатынасы;
С — мидель-шпангоуттағы әрекеттегі ватерсызық деңгейіндегі корпустардың ішкі борттар арасындағы ара-қашықтық, м.

§ 3. Орнықтылыққа қойылатын қосымша талаптар

1176. Айналымның даму кезеңінде жолаушылар таситын катамарандарға әсер ететін динамикалық қоса берілген қисаю сәтіі мынадай формула бойынша анықталады, кН·м:

мұнда v_o — тура бағытта толық жүріске тең қабылданатын айналымға кірер алдында катамаран жылдамдығы, м/с;
D — әрекеттегі ватерсызығы бойынша шөгу кезіндегі катамаран салмағы, кН;
Z_g — ауыртпалық орталықтың негізгі жазықтықтан жоғарлауы, м;
L және Т — әрекеттегі ватерсызығы бойынша тиісті ұзындығы мен орта шөгуі, м.
1177. Жолаушы таситын катамаранға желдің статикалық әсерінен қисаю сәті мынадай формула бойынша анықталады, кНм:
М_в = 0,001 р_сS (z_п - 0,5T), (566)
мұнда р_с — кеме сыныбына байланысты және әрекеттегі ватерсызық жазықтығынан ауыртпалық орталығының жоғарылауына қатысты осы Қағиданың 127-қосымшасына сәйкес анықталған тиісті динамикалық қысымы 0,47 тең деп алынуы қажет желдің шартты есепті статикалық қысымы, Па;
S — осы Қағиданың 1079 және 1080-тармағына сәйкес есептелінген желкенді ауданы, м²,
z_П — кеменің тік тұру қалпында желкенділіктің ауыртпалығы негізгі жазықтылықтан жоғарылауы, м;
Т- осы Қағиданың 1176-тармағында қарастырылған деректер.
1178. Жүк таситын катамаран орнықтылығын тексеру кезінде осы Қағиданың 537-формуласы бойынша айналымның даму кезеңінде әрекеттенетін динамикалық қоса берілген қисаю сәті М_ц осы Қағиданың 565-формуласы бойынша анықталуы қажет.
1179. Буксир-катамаранға қолданылатын осы Қағиданың 541, 545, 546 формулаларында және 144, 146, 147-қосымшасындағы В орнына В_к қойылуы қажет, яғни толығымен есепті ватерсызығы бойынша буксир-катамаранның ені, м.
1180. Буксир-катамаран орнықтылығын тексеру кезінде қисаю сәтін осы Қағиданың 541 және 544 формулалар бойынша есептелінуі қажет:

М_кр = 0,001pS(z_п - 0,5Т) + k(z_г - 0,5T)Р_г, (567)

мұнда р —осы Қағиданың 127-қосымшасына сәйкес кеме сыныбына сәйкес қабылданатын желдің шартты есепті динамикалық қысымы, Па;
S — кеме желкенділік ауданы, м²;
z_n — кеменің желкенділік орталығының негізгі жазықтықтан жоғарлауы, м;
Т — әрекеттегі ватерсызығы бойынша катамаранның орташа шөгуі, м;
к— «М» сыныпты катамарандар үшін 1,75 және «О», «Р» және «Л» үшін 1,25 тең коэффициенті;
z_r — қосымша нүктенің тартылыс күшінің кеменің негізгі жазықтылығынан жоғарылауы, м;
Р_r — буксир арқанмен тарту күші, кН. Егер тартылыс күшінің мәні белгісіз болса, оны 0,0163 Р_е тең деп қабылдануы қажет (Р_е — бас қозғалтқыштардың номиналды қуаты, кВт).

13-бөлім. Суға батпаушылық 73. Жалпы талаптар

1181. Барлық кемелердегі форпик, ахтерпик және машиналық бөлімше суға батпайтын аралықтармен қоршалуы қажет.
1182. Суға батпаушылық есептеулерінде борт пен түп зақымдану өлшемдері осы Қағиданың 1183 және 1184-тармақтарына сәйкес қабылдануы қажет.
1183. Корпустың борт бөлігінің зақымдану өлшемдері мен формаларын мынадай болып қабылдануы қажет:
1) зақымдану ұзындығы — 4% кеме ұзындығынан L;
2) диаметральды жазықтылыққа глубина повреждения, измеренная от внутренней поверхности наружной обшивки под прямым углом к диаметральной плоскости, - 0,075 В или 0,9м в зависимости от того, что меньше;
3) тік бойынша зақымдану өлшемі – негізгі жазықтықтан шектеулерсіз жоғары;
4) форма бойынша зақымданулар — параллелпипед тікбұрышты.
1184. Түп бойынша зақымдану өлшемдері қабылдануы қажет:
1) зақымдану ұзындығы - 4% кеме ұзындығынан L;
2) зақымдану көлемі - 0,1 В;
3) тігінен зақымдану көлемі - қайсы аздауына байланысты 0,05 В немесе 0,8м.
1185. Осы Қағиданың 1183, 1184-тармағында көрсетілген кеме көлемінен кішірек зақымдануы авариялық отырғызу және (немесе) апаттық орнықтылыққа қатысты ауыр жағдайларға әкеп соқтыру мүмкін болса, онда зақымданудың мұндай нұсқасы суға батпаушылықты тексеру есептерімен орындау кезінде қаралуы қажет.
1186. Егер екі көршілес көлденең суға батпайтын аралықтардың ара-қашықтығы осы Қағиданың 1183 және 1184-тармақтарында айтылған аралықтар көлемінен кем болса, онда орнықтылықты авариялық тексеру кезінде тиісті бөлік жобалаушының қалауы бойынша кез келген шектес бөліктеріне жалғануы қажет.
Сонымен қатар, кеме корпусындағы барлық бөліктері үшін саңылаулардың орта ұзындығын бөлік ұзындығының ортасында қабылданады. Форпик және ахтерпикті өздігінен бөлек қарастырады.
1187. Суға батпаушылықтың тексеру есептерінде суға бататын әрбір бөлік бөлімі тең деп қабылдануы тиіс бөліктер көлемінің өткізгіштік коэффициентін ескере отырып анықталуы қажет:
1) 0,98 — борт аралық және түп аралық бөліктерін, балластты цистерналарын, рефрежираторлы емес трюм, кеме-алаңның бос палуба асты бөліктері;
2) 0,95 — тұрғын және жолаушылар бөлімдер, құрғақ форпикті және ахтерпикті бөліктерін, дөңгелекті бос техникамен тиелген;
3) 0,93 — бос рефрижераторлы трюмдар үшін;
4) 0,85 — орта және ірі кемелердің машиналық бөлімдері үшін (L > 40 м);
5) 0,80 — көлемі кіші кемелердің машиналық бөлімдері үшін (L < 40 м);
6) 0,60 — басты жүктер, кемелік қорлармен тиелген бөлімдер үшін; 7) 0,55 — сеппелі жүктермен, соның ішінде көмірмен тиелген трюмдар үшін;
8) 0,35 — орманды жүктермен тиелген трюмдар үшін;
9) 0,25 — ұнды қаптармен немесе пакеттегі цементпен толтырылған трюмдар үшін.
1188. Әр-түрлі белгеленген бөлімдер орналасқан ірі бөліктер үшін өткізгіштік көлемі коэффициентінің мәні мынадай формула бойынша анықталады:
k_v = k_viV_i/V_i, (568)
мұнда V_i — бөліктегі бөлек бөлімдерінің толық теориялық көлемі;
k_vi — Осы бөлімдердің арнауына сәйкес қабылданатын көлемнің өткізгіштік коэффициенті.
1189. Кемелік техникалық құралдардың, жабдықтардың авариялық ватерсызығы ауданында жүктің болуын ескеру мақсатында суға батқан бөліктерінде статикалық сәті мен ватерсызықтың жоғалған ауданының инерция сәтінің алаңын анықтау кезінде қолданылатын қабаттың өткізгіштік коэффициенті әдетте осы Қағиданың 1187-тармағына сәйкес көлемнің өткізгіштік коэффициентіне тең деп қабылдайды.
Авариялық ватерсызық ауданында орналасқан көбінесе жүктер, кемелік техникалық құрылғылар және жабдықтармен толтырылмаған бөлімдер үшін қабаттың өткізгіштік коэффициентін бөлім көлемінің бірлік және өткізгіштік коэффициенті арасында орташа арифметикалыққа тең деп қабылдайды.
Қаралып жатқан коэффициенттерінің арнайы анықталған есебі орындалуы мүмкін.
1190. Осы Қағиданың 1065-тармағында көрсетілген кемеге Орнықтылығы мен суға батпайтындығы жөніндегі ақпарат берілуі қажет.
1191. Ақпарат Қағиданың осы бөлімімен регламенттелген орнықтылық пен суға батпайтындығы есептері нәтижесі негізінде жасалынуы және Кеменің орнықтылығы мен суға батпайтындығы жөніндегі ақпаратты жасау бойынша Нұсқаулыққа сәйкес орындалуы қажет (осы Қағиданың 151-қосымшасы).

74. Бөліктер суға батқан кезінде авариялық отырғызу
мен орнықтылыққа қойылатын талаптар

1192. Кемелердің суға батпайтындығына қойылатын Қағиданың талаптары орындалған деп есептелсе осы Қағиданың 1193-тармағымен анықталатын бөліктері суға батқан кезінде:
1) ақырғы бату сызығы суға кірмесе;
2) борт сыртындағы су зақымданбаған бөліктерге таралу мүмкін ашық саңылаулардың асты жиегі авариялы ватерсызығынан төмендегіден кем емес түзетулерге дейін:
0,3 м – ұзындығы бойынша 25 м және жоғары «М», «О», «Р» сыныпты топтастырылған адам тобын тасымалдайтын жолаушылар таситын, арнайы белгіленген, жүріп тұратын және жолаушылар тасымалдауға арналмаған кемелер үшін;
0,15 м - алдыңғы абзацта көрсетілгеннен бөлек «М» сыныпты кемелер, сондай-ақ ұзындығы бойынша 25 м және жоғары «М», «О», сыныпты топтастырылған адам тобын тасымалдайтын жолаушылар таситын, арнайы белгіленген, жүріп тұратын және жолаушылар тасымалдауға арналмаған кемелер үшін;
0,075 м - ұзындығы бойынша 25 м және кем «Р» сыныпты топтастырылған адам тобын тасымалдайтын жолаушылар, арнайы белгіленген, жүріп тұратын және жолаушылар тасымалдауға арналмаған кемелер үшін және басқа кемелер үшін;
3) түзетуге дейін және кейінгі қисаю бұрышы осы Қағиданың 1199-тармағымен регламенттелген мағынасынан аспайды;
4) авариялық орнықтылық осы Қағиданың 1201-тармағы талаптарын қанағаттандырады;
5) статикалық орнықтылық авариялық диаграмманың параметрлері осы Қағиданың 1201-тармағында белгіленген нормаға сәйкес;
1193. Суға батпайтындығына қойылатын осы Қағиданың 1192-тармағында бекітілгенге талаптар суға бату кезінде қамтамасыз етілу керек:
1) бөлек-бөлек форпик және ахтерпик - барлық типті және сыныпты кемелер үшін;
2) әрбір бөлікті бөлек - командамен қоса пайдаланылатын «М», «О» и «Р» сыныпты жолаушылар тасымалдайтын және арнайы белгіленген кемелер; мұзжарғыш кеме; «М» және «О» сыныпты өздігінен жүргіш кеме-алаңы; жүк көтергіші 1500 т жоғары барж-алаңы; ұзындығы 25 м жоғары темір бетонды кемелер үшін;
3) бір корпуста және бір уақытта екі корпустағы бөлек форпиктер мен ахтерпиктер - катамарандар үшін;
4) бір және бір уақытта екі скегтегі бөлек форпиктер мен ахтерпиктер - су бетінде қалқып жүретін скегті кемелер үшін;
5) бортқа немесе транцқа жалғанатын әрбір екі шектес бөліктер, - командамен пайдаланылатын ұзындығы 25 м және одан аса барлық темір бетонды кемелер үшін;
6) шөмішті ойықтар ауданында әрбір бөліктер - «М» және «О» сыныпты шөмішті жер снарядтары үшін.
Ескертпе. Осы Қағиданың 1193-тармағы 2) тармақшасы талаптары су бетінде қалқып жүретін жолаушылар тасымалдайтын кемелер және су асты қанаттары үшін бөлімдерге таратпауға рұқсат етіледі; осы бөлімдердің суға бату кезінде ойдағыдай жүзу сақталынуы қажет.
1194. Бөлек бөліктер суға батқан кезде суға батпайтындығы қамтамасыз етілетін жолаушылар тасымалдауға арналмаған, бөлек жағдайда батудың және су үсті борт палубасының ақырғы сызыққа дейін суға кіруі рұқсат етіледі, сонымен қатар осы Қағиданың 1192 және 1202-тармағы 2) тармақшасы талаптары орындалуы қажет.
1195. Барлық типті және сыныпты кемелер үшін машиналық бөлімнің батуы кезінде суға батпаушылығын қамтамасыз етілуі қажет.
1196. Барлық типті және сыныпты жобаланған кемелер үшін авариялық ватерсызығының және авариялы орнықтылығының жағдайын есепті тексеруді Өзен тіркеліміне есепті ұсынумен қоса әрбір бөліктің бөлек суға батуы кезінде орындау қажет. Есеп қорытындылары Суға батпайтындығы жайлы ақпаратта көрсетілуі қажет.
1197. Бөліктердің суға батуы кезінде суға батпайтындығын тексеру кезінде авариялық тұрғызу және авариялық орнықтылықтың параметрлерін тұрақты су ығыстырғыш тәсілімен анықтайды.
1198. Жолаушылар тасымалдайтын кемелер үшін авариялы орнықтылық бойынша есепті жолаушыларға рұқсат етілген едәуір жоғары орналасқан палубаларда жолаушылар тұрған туралы болжамымен орындайды. Жолаушыларды орналастыру тығыздылығы осы Қағиданың 1098-тармағына сәйкес.
1199. Симметриялы емес батудың соңғы кезеңінде қисаю бұрышы кемені түзету бойынша шара қолданғанға дейін аспауы қажет:
1) 15 — жолаушылар тасымалдайтын кемелер үшін;
2) 20^о — жолаушылар тасымалдауға арналмаған кемелер үшін.
1200. Симметриялы емес батудың соңғы кезеңінде қисаю бұрышы кемені түзету бойынша шара қолданғаннан кейін аспауы тиіс:
1) 7^о — жолаушылар тасымалдайтын кемелер үшін;
2) 12^о — жолаушылар тасымалдауға арналмаған кемелер үшін.
1201. Симметриялы бату және симметриялы емес күйде қисаймаған жағдайда тұрақты теңдік үшін батудың соңғы кезеңінде тұрақты су ығыстырғыш тәсілімен анықталатын көлденең мета орталық ұзындығының мағынасы шара қолданғанға дейін 0,05 м кем емес болуы қажет.
1202. Зақымданған кеменің орнықтылығының статикалық диаграммасы қолайлы иінді аудан алаңы болуы қажет. Сонымен қатар суға батудың ақырғы кезеңінде, сондай-ақ өздігінен жүрмейтін кеме- алаңынан басқа барлық кемелер үшін түзетілгеннен кейін қамтамасыз етілуі қажет:
1) авариялы орнықтылық диаграммасының ең үлкен иін мағынасы 0,1+ м жоғары болуы тиіс;
2) қолайлы иінді авариялы орнықтылық диаграммасы бойындағы бөлігі – симметриялы батуда 30 кем емес және симметриялы емес кезде 20-дан жоғары.
Бұл нормативтер өздігінен жүрмейтін кеме-алаңы үшін ұсынылады.
1203. Авариялы отырғызу мен орнықтылыққа қойылатын талаптардың орындалуын растайтын есептер жүктеменің пайдалану нұсқада отырғызу мен орнықтылыққа қатысты ең нашар саны үшін осы есептер негізінде барлық жағдайда зақымданған кеме күйі авариялы отырғызу мен орнылыққа қойылатын талаптарды қанағаттандыратынына сенімді болу үшін орындалуы қажет. Сонымен қатар, зақымданған бөліктердің бұл құрылыстар су таралуын тұрақты шектейтін немесе уақытша өткізбейтіндігін сақтайтын өткізбейтіндігі іс-жүзіндегі пішін үйлесімін, саңылаулардың жабу сипатын, бойлық аралықтар мен қоршаулар барын, ескере отыру қажет.

14-бөлім. Су асты борты және жүк маркасы 75. Жалпы талаптар және жүк маркасын қою тәртібі

1204. Осы бөлімде ішкі жүзу кемелерінің су асты борттарының ең кіші биіктігі регламенттелген.
Халықаралық рейс жасайтын жүк кемелерінде, 66/88 жылғы жүк маркасы туралы Халықаралық конвенция талаптарына сәйкес жүк маркасынан басқа осы бөлімінің талабына сәйкес жүк маркасын алып кету рұқсат етіледі.
1205. Су асты борттың белгіленген қажет шарты кеме беріктілігі, орнықтылығы және суға батпайтындығы Қағиданың талаптарын қанағаттандыратыны болып келеді.
1206. Ағаш кемелер үшін, композициялы конструкциялы немесе басқа материалдардан жасалған кемелер үшін, сондай-ақ Қағиданың осы бөлімінің ережелерін қолдану орынсыз және құнтсыз болатын конструктивті ерекшеліктер, су асты бортын әрбір бөлек жағдайда жобалаушымен жеткілікті негіздеме мен есептер ұсыну шартымен Кеме қатынасының тіркелімімен белгіленеді.
1207. Кемеге белгіленген су асты борты кеменің әрбір бортында палуба сызығын және жүк маркалы марка қою жолымен белгілеп қойылады. Ұзындығы 10 м және кем кемелерде су асты борты маркаларын қоймауға рұқсат етіледі.
1208. Жүк белгісі (осы Қағиданың 152-қосымшасы) горизанталь сызығы мен ақырғы тұнба сызығы ортасы бойынша қиып өткен шеңберден тұрады.
Горизантальды сызығы үстінен шеңбер алдыңғы жағына кеменің жүзу ауданын (осы Қағиданың 153-қосымшасы) мәлімдейтін әріп қойылады. Шеңбер сызығы мен жүк маркасы 25 мм басқа сызықтар ені шеңберінің ішкі диаметрі 250 мм, горизантальды сызықтың ұзындығы 400 мм, сызық қалыңдыңы 15 мм мен әріп өлшемі 100x60 бойынша.
Өзінің жоғарғы жиегімен шеңберді қиып өтетін горизантальды сызығы оның ортасынан өту тиіс; осы кеме бойынша тағайындалған кеме сыныбы үшін ақырғы тұнба сызығы болып табылады. Шеңбер ортасы палуба сызығының ортасынан бір тік орналасуы тиіс. Палуба сызығының ұзындығы – 300 мм, ені – 25 мм.
Егер кеме түрлі разрядты су бассейндерде рейс жасау үшін тағайындалса, онда марканың алдыңғы жақты бөлігінде шеңбердің (Ішкі және өзен-теңіз жүзу кемелерін сыныптау Қағидасының 89-тармағына сәйкес сонымен қатар эпизотты жүзу шартында) горизантальды сызығының шетінен тік сызық пен ұзындығымен 150 мм (осы Қағиданың 154-157-қосымшалары) ақырғы тұнбасының қосымша сызығын қою қажет.
Ақырғы тұнбаның жоғарғы жиек сызығы тиісті разрядты су бассейндері үшін белгіленген кеме бортының су астымен сәйкес болуы қажет.
1209. Жүк маркасын және палуба сызығын кеме ұзындығының ортасында әр борттың минель-шпангоуттарына қояды.
Әрбір бортта бортты ескіш дөңгелектерімен қоса кемелерге кеме шеттерінен ұзындығы бойынша шамамен ¹/₃ ара-қашықтықта 2 марка қойылуы қажет.
Жүк маркаларын мидель-шпангоутта емес қою кезінде палуба ершіктілігін ескеру қажет.
Ершіктілікті және мидель-шпангоут жазықтылығынан артқы жақты немесе алдыңғы жағына ауыстырылған (ершіктіктің нөлдік ординатасымен) су асты борты палубасының ең төмен нүктесінен мидель-шпангоутта белгіленуі тиіс палуба сызығының жоғарғы жиектері мен ақырғы тұнба сызығының жоғарғы жиегі арасындағы аралық мидельді қимада ершікті ордината көлеміне ұлғаюы тиіс.
Палуба деңгейінде орналасқан немесе палубамен дөңгелектенген тоқтау білеуімен немесе тозған төсенішімен қоса кемелерді белгілемеуге болады (осы Қағиданың 158-қосымшасы).
1210. Егер жүк маркасының және ақырғы шөгу сызығы белгісі тоқтау білеуі астына түссе, онда соңғысы кесіліп және оның шеттері жүк марка белгісіне және ақырғы шөгу сызығы 100 мм дейін жеткізілмеуі қажет.
1211. Жүк маркасын қараңғы аяда ақ немесе сары бояумен немесе жарық аяда қара бояумен сырлайды.
Болатты кемелерде жүк маркасы болат табақтан жасалып және білікше еріту жолымен пісіріліп немесе жасалып, сонан соң сырлануы қажет.
Жеңіл қоспалы кемелерде жүк маркасының горизанталь сызықтары корпус материалынан дәнекерленген немесе жабыстырылған тілмеден, қалған тілмелер тек қана кернелген және сырланған болуы қажет.
Шыны пластикті корпусты кемелерде жүк маркасы пластиктен жасалып, жабыстырылуы қажет.
Сыртқы қаптаманың қалыңдығына қатысты ағаш қаптамалы кемелердегі жүк маркасын қиып және сырланып немесе тек қана сырлап қоюға болады.
1212. Шөгуді бақылау үшін және мұрындықта және жемде кеменің жүктемесінде тереңдету маркасын қою қажет (шөгудің шкаласы). Маркаларды дайындау, келтіру және бояу осы Қағиданың 1186-тармағына сәйкес іске асады. Ұзындығы 25 м кем емес кемелерге осы талап ұсыныс болып табылады.

76. Ең аз су астындағы борты

1213. Осы Қағиданың 162-қосымшасында регламенттелген стандартты ершіктілікті және комингс биіктігімен жабық өздігінен жүргіш және өздігінен жүрмейтін кемелердің су асты бортының ең төмен биіктігі осы Қағиданың 159-қосымшасында көрсетілгеннен кем емес болуы тиіс.
1214. Стандартты ершікті және осы Қағиданың 1239-тармағы талаптарын қанағаттандыратын құйма кемелерінің су асты бортының ең төмен биіктігі осы Қағиданың 160-қосымшасында көрсетілгеннен кем емес болуы қажет.
1215. Кеме-алаңының су асты бортының ең төмен биіктігін құйма кемелер үшін қарастырылған нормамен белгіленуі қажет.
1216. Кеме-алаңның жүк ауданын қоршау конструкциясы тиеуге арналған жүктерді шаю мүмкіндігін алып тастауы;
қоршау мен су асты бортының санды биіктігі кеме пайдаланылып жатқан бассейн разрядына сәйкес толқын биіктігінің жартысынан кем болмауы қажет.
1217. Ашық кемелердің су асты бортының ең төмен биіктігі олардың ұзындығына қарамастан «О» сыныпты - 1000 мм; «Р» сыныпты - 600 мм; «Л» сыныпты – 450 мм кем болмауы;
сонымен қатар, «О» сыныпты ашық кемелер үшін су асты бортының және комингстің сандық биіктігі 1900 мм, «Р» сыныпты - 1200 мм, «Л» сыныпты - 600 мм кем болмауы қажет.
«М» сыныпты ашық кемелерді жасау мен пайдалану Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
1218. Трюмда тасымалдайтын жүктерді «О», «Р» и «Л» сыныпты тентті баржа үшін су асты бортының ең төмен биіктігі егер тент және оның қақпалары бүрку өткізбейтін болса, ал қақпалар комингсінің биіктігі жүк люктер үшін қарастырылғаннан (осы Қағиданың 159-қосымшасы) кем емес құрғақ жүкті палуба кемелері үшін белгіленген (осы Қағиданың 1228-тармағы) тектес болуы мүмкін.
Мұнда:
1) тент — қолайсыз ауа-райында жүктер мен адамдарды қоршау үшін су асты бортының палубасындағы жеңіл конструкция;
2) тент қоршауы — тент қабырғаларында тиеу-шығару үшін ойықтарды жабу.
Осы талаптарды орындамаған жағдайда су асты бортының биіктігін ашық кемелер (осы Қағиданың 1217-тармағы) үшін деп қабылдау қажет.
1219. Түп тереңдеткіш снарядтар, дебаркадерлер, брандвахталар, жүзбелі доктар үшін су асты бортының биіктігін жабық кемелер тектес анықталуы қажет.
1220. Гидромеханикалық құралмен толтырылатын, жүк кемелері үшін су асты борты құю кемесі үшін сияқты анықталады. Осындай кемелерде басқа түрлі жүктерді тасымалдау мүмкіндігі негізделген жағдайда су асты борты ашық кемелердегідей осы Қағиданың 1217-тармағында көрсетілгенге сәйкес белгіленуі қажет.
1221. Скегті типті су бетінде қалқып жүзетін кемелердің су асты борты биіктігін су ығыстырғыш кемелер үшін сияқты есептейді.
Сонымен қатар, су асты борты палуба сызығының жоғарғы жиегіне дейін, ал су асты бортының палубасы болмаған кезде терезелі қималардың астыңғы жиектерінен жоғары емес құйылуы мүмкін саңылаудың астыңғы жиегіне дейінгі аралығы деп есептеу қажет.
1222. Қарапайым су ығыстырғыш кемелерден ерекшеленетін корпус конструкциясы мен корпус нысанымен қоса амфибиялы типті су бетінде қалқып жүзу кемелерінің су асты борты 100% кем емес ең ауыр салмағы сәйкес жүзушілік қорын қамтамасыз ету шартынан белгілеу қажет.

77. Ершіктілік, бак және ют

1223. алдыңғы жақты перпендикуляр ауданында «О», «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін су асты борты палуба бакына дейін, ал бак болмаған кезде мидель үстінде су асты бортының ең кем санынан және стандартты ершіктіліктен кем су асты борт палубасына дейін алдыңғы жағында мықты жалған борт орнату ұсынылады.
«М» сыныпты кемелер үшін мықты жалған борттың орнатылуы міндетті.
1224. Бак және юті жоқ кемелердің стандартты ершіктіліктің сызығынан мидель-шпангоут үстінде, ал осы Қағиданың 161-қосымшасына сәйкес алдыңғы жақты және ақырғы перпендикулярлы ординатасы 0 тең екі тік сызық қабылдануы қажет.
Ершіктілік ординатасын осы Қағиданың 75-тарауына сәйкес салынған палуба сызығының жоғарғы жиегімен сәйкес горизантальды сызығынан бастап өлшенуі қажет.
1225. Осы Қағиданың 1224-тармағында көрсетілген «М», «О» және «Р» сыныпты кемелерде стандартты көлемді бак пен юті бар стандартты ершіктілік қажет етілмеуі мүмкін:
1) палуба үстінгі бак биіктігі: «М» сыныпты - 1000 мм; «О» сыныпты – 900 мм; және «Р» сыныпты кемелер үшін - 500 мм;
2) барлық сыныпты кемелер үшін бақ ұзындығы кеме ұзындығынан 0,07 кем емес;
3) барлық сыныпты кемелер үшін палуба үстіндегі ют биіктігі бак биіктігінің жартысынан кем емес;
4) барлық сыныпты кемелердің ют ұзындығы кеме ұзындығынан 0,03 кем емес, бірақ 2 м қысқа емес.
Бак болмаған кезінде алдыңғы жақтың шеттеріндегі ершіктіліктің «М» сыныпты кемелер үшін стандартты бак ұзыныдығына тең ұзындықты жалған борт орнатылады.
Кормада және ютада ершіктілік болмаған кезде «М», «О» және «Р» сыныпты кемелерде сол ұзындықты, бірақ 2 м қысқа емес ұзындықты жалған борт орнатылуы қажет.
1226. Бак пен ют көлемдері немесе ершіктілігін стандарт бойынша орындау мүмкін болмаса, онда су асты борт биіктігі екі шарттың орындалуын қамтамасыз ететін мағынасына көбейтеді:
1) жүзушілік қоры стандарт кезінде ершіктілік немесе бак пен ютадан кем болмауы қажет;
2) мидель-шпангоут жазықытылығына қатысты су асты бортының биіктігі ұлғайтылғаннан көлемнің статикалық сәттері ершіктілігі неме бак және юталары стандартты көлемін статикалық сәт көлемінен кем болуы қажет.
1227. Түпті тереңдеткіш снарядтар, дебаркадерлер, брандвахталар, жүзбелі доктар, жүзбелі крандар мен басқа басқа сол сияқты кемелер үшін осы Қағиданың 1224 және 1225-тармағы талабына қолданбауға рұқсат етіледі стандартты ершіктілік, бак және ют.

78. Саңылаулар мен комингстер құрылғылары

1228. Су асты бортында орналасқан және қондырғылар немесе рубкалармен жабылмаған жүкті және басқа люктердің палуба төсенішінің жоғарғы жиегінен комингс биіктігі осы Қағиданың 162-қосымша көрсетілгеннен кем болмауы қажет.
Егер комингс биіктігі осы тарау талаптарымен регламенттелгеннен кем болса, онда су асты бортының ең төмен биіктігі (осы Қағиданың 159-қосымшасы) кестелі және нақты комингс биіктіктері арасындағы айырмасына қосылуы қажет. Барлық сыныпты кемелердің ашық палубада орналасқан комингс люктерінің ең төмен биіктігі 100 мм кем болмауы қажет.
Осы Қағиданың 159-қосымшасында көрсетілгенмен салыстырғанда комингс биіктігін ұзарту салдарынан су асты борты биіктігінің төмендеуіне жол берілмейді.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген басқа да люктар комингстерінің биіктігі егер люкті жабулар осы Қағиданың 1069-тармағы 8) тармақшасы шарттарына сәйкес болса түзетулер енгізусіз кестеден кем болуы мүмкін.
1229. «О», «Р», және «Л» сыныпты ашық кемелердің жүк люктер комингстерінің биіктігі осы Қағиданың 1217-тармағы талаптарына сәйкес белгіленуі қажет.
Палуба немесе қондырғымен жабылмаған корпус бөліктерінде жолаушылар орналастырылатын жолаушылар таситын кемелер люк комингсінің биіктігі ашық жүк кемелерінің комингс биіктігінен кем болмауы қажет.
1230. Люктердің осы бөлімде көрсетілген жабулармен жабдықталмаған ішкі қондырғыларында орналасқан кезде барлық сыныпты кемелер үшін люктер комингсінің биіктігі 75 мм болып қабылдануы мүмкін.
1231. «М» және «О» сыныпты жабық кемелерінің су асты бортының ашық аудандарында орналасқан жүкті және басқа люктерде су өткізбейтін, «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін – бүргу өткізбейтін жабулар орнатулы қажет.
«О» сыныпты кемелердің жүк люктерінде егер орнатылған жүк люктің су асты борты немесе комингс биіктігі 1200 мм кем болмаса бүргу жабулар рұқсат етіледі.
Жүк люктердің жабулары осы жабуларда тасымалдау қарастырылатын жүк салмағынан жүктемеге есептелінуі тиіс, бірақ есепті жүктеме 2,45 кПа кем болмауы қажет.
1232. «М» және «О» сыныпты кемелерде жүк люктер колмингстерінің жоғарғы жиектерінен төмен орналасқан басқа люктердің жабылулары су өткізбейтін болуы қажет. Су өткізбейтін жабулардың есепті қысымын таңдау кезінде осы Қағиданың 23-тармағын басшылыққа алады.
1233. Су асты борт палубаның ашық бөліктеріндегі желдеткіш басы жүк люктері комингстері үшін қажет болмайтын биіктікті мықты комингі болуы;
«М» және «О» сыныпты кемелердегі желдеткіш саңылаулар өткізбейтін жабулары болуы қажет.
1234. Су асты бортының палубасынан төмен борттарда орналасу кезінде түтіктер сыртқы саңылауларының құрылғысы ІСЖЕ 10-бөлімінің 2-бөлігі талаптарға сәйкес болуы қажет.
1235. Су асты борттың палубасыныда орналасқан қондырғылар, рубкалар, тамбурдың барлық сыртқы есіктері барлық сыныпты кемелерде су өткізбейтін болуы қажет.
1236. Сыртқы есіктер және терезелер бүргіөткізбейтін болуы мүкін, егер оның астыңғы жиегі едәуір шөгілген жазықтықтан мынадай арақашықтықта тұрып қалса:
Кеме сыныбы арақашықтық, мм
«М» 350
«О» 1900
«Р» 1200
«Л» 600
Су асты борттың, бактың және ютаның палубасында орналасқан шағын жабық бөлімдерінің есіктері бүргіөткізбейтін болуы мүмкін.
1237. «М» және «О» сыныпты кемелерде су асты борттың палубасынан төмен бөлімдерде орналасқан борттық иллюминаторлар тұрақты дауылды қақпалармен ілінген болуы қажет. Сонымен бірге иллюминатор шынысының қалыңдығы күнге диаметрі 350 м және жоғары кезінде 8 мм көп болмауы тиіс. Бірақ күнге диаметр 450 мм аспауы қажет. Күнге аралық диаметр үшін шыны қалыңдығы интерполяция сызығымен анықталады.
«Р» және «Л» сыныпты кемелерде шыны иллюминатор қалыңдығы күнге диаметрі 250 мм кезінде 6 мм және күнге диаметрі 400 мм және жоғарыда 10 мм рұқсат етіледі.
Барлық сыныпты кемелердің бортты иллюминторларының төменгі жиегі едәуір шөгу сызығы 150 мм жоғары тұруы қажет. «Р» сыныпты кемелерде иллюминаторларда дауылды қақпалар болмаған жағдайда көрсетілген қашықтық осы Қағиданың 159 және 160-қосымшаларына сәйкес су асты бортының биіктігінен кем болмауы қажет.
Кеме енінің 2,5% кем едәуір шөгу сызығынан орналасқан «М» сыныпты жолаушылар таситын кемелерінің борттық иллюминторлары терең болуы қажет.
Су асты бортының палубасында орналасқан және борттан бортқа өшірілетін қондырғыларда дауылды қақпасы бар иллюминаторлар орнатылуы қажет. Су асты бортының палубасында орналасқан және кеме борттарына жетпейтін қондырғы бөлімшелерінде шынылары жуандатылған (10 мм кем емес) су өткізбейтін терезелер қолданылады.
1238. Кингстонды және мұзды жәшіктердегі қақпалар су өткізбейтін болуы;
көрсетілген жәшіктер саңылауларының жоғарғы жиектері ең жоғарғы шөгуі 150 мм кем емес сызығынан жоғарлауы қажет.
1239. Мұнай құйғыш кемелерде және кеме-алаңында мынадай талаптар орындалуы қажет:
1) Су асты бортының палубасындағы барлық саңылауларда мықты су өткізбейтін жабулары болуы;
2) Жарты бак пен жарты ютта орналасқан «О», «Р» және «Л» сыныпты кемелердің тамбурларының мойындары, есіктері және басқа саңылаулары бүргу өткізбейтін болуы;
3) жүк танктер моындарының, коффердамдарды, құрғақ бөліктер мен пиктер комингстерінің биіктігі мықты және су өткізбейтін жабулары жеткілікті болуы.

15-бөлім. Маневр жасау 79. Таралу саласы

1240. Осы бөлім су ығыстырғыш кемелердің маневрлеуіне ұсынылатын, мыналарға таралатын талаптардан тұрады:
1) ұзындығы 40 м және одан аса өздігінен жүретін жүк кемелері;
2) ұзындығы 20 м және одан аса су ығыстырғыш жолаушылар кемелер, жүріп-тұру кемелері және арнайы белгіленген кемелер.
1241. Осы бөлім талаптары итергіш құрамдар, құрамды кемелер, катамарандар, қозғаушылары суатқыш, қанатты және доңғалақ кемелерге таралмайды.

80. Анықтаулар және түсініктер

1242.Осы бөлімде мынадай терминдер мен түсініктер қолданылады:
1) қозғаушы-меңгерікті кешені (әрі қарау - ҚМК) – қозғаушы және оған қатысты басқару құралдары (меңгерік және/немесе бұрылу саптамасы);
2) кеменің қозғаушы-меңгерікті кешені (әрі қарай - КҚМК) – кемеде бар және бойлық қозғалыс пен кеме бұрылуын қамтамасыз ететін барлық ҚКМ жиынтығы;
3) бұрылғыштығы – қисықтың жеткілікті аз радиусты траекториясы бойынша кеменің бұрылыс жасау қабілеттілігі;
4) бағыттағы тұрақтылық – кеменің терең тынық суда белгіленген тура бағытын ұстау қабілеті;
5) желде басқарылуы – кеме қабілеті, көрсетілген жылдамдықтан аспайтын барлық қозғауыштардың номиналды айналу жиілігімен және жүзу ауданында желмен еркін белгіленген тура бағытты ұстау, жылдамдығы осы Қағиданың 1261-тармағында көрсетілгеннен аспайды;
6) қозғауыштары жұмыс істемеген кезде басқару – инерция бойынша жүру кезінде тура бағытты ұстайтын, белгіленген бағытта бұрылу және бұрылу бағытын қарама-қарсы бағытқа ауыстыруды жүзеге асыратын кеме қабілеті.
7) жедел тежеуіш – осы Қағиданың 1244-тармағында көрсетілген кеме жүктемесінде терең тынық суда кеменің барлық қозғауыштарының жұмыс режимінің толық алғы жүрістен толық артқы жүріске тез арада өзгеруі.

81. Маневр жасауда нормалаудың жалпы нұсқаулары

1243. Кеме осы Қағиданың 1244-тармағында көрсетілген жүктемеде маневр жасауға қатысты осы бөлім талаптарына жауап береді және мыналарды қанағаттандырады:
1) бұрылу критерийлерін (осы Қағиданың 83-тарауы);
2) бағытта тұрақтылық критерийлері (осы Қағиданың 84-тарауы);
3) қозғауыштары жұмыс істемеген кезде басқару критерийлерін (осы Қағиданың 85-тарауы);
4) жедел тежеу критерийлерін (осы Қағиданың 86-тарауы);
5) жел кезінде басқару критерийлерін (осы Қағиданың 87-тарауы).
1244. Жүкпен толы, жазық кильге дифференттелген, қорлар мен отындары толық нормасымен кеменің маневр жасауы тексерілуі қажет.
Осы Қағиданың 1261-тармағына сәйкес жел кезінде жүк таситын кемелердің басқаруын тексеру балластпен қоса жүксіз 10% қорлар мен отынмен жүктелген кезде ғана орындалуы қажет.
Осы Қағиданың 1261-тармағына сәйкес жел кезінде жолаушылар таситын кемелердің басқаруын тексеру жүксіз және жолаушыларсыз 10% қорлар мен отынмен жүктелген кезде ғана орындалуы қажет.
1245. Осы бөлімде регламенттелген маневрлеуді бағалау критерийлері мынадай типті КҚМК кемелер үшін анықталады:
1) бұрылыс саптамасындағы ескіш бұрандамалар;
2) бұрылыс саптамасындағы ескіш бұрандамалар және ортаңғы меңгерік;
3) ашық ескіш бұрандамалардан кейінгі меңгеріктер;
4) ескіш бұрандамалар артындағы саптамалардағы меңгеріктер.
Көрсетілген КҚМК типті кемелер үшін маневрлеу критерийлерінің мәндері ішкі және аралас суларда жүзу кемелерінің маневрлеуін есепту және натуралы маневрлі сынауларды жүргізу жолымен басым анықталады.
1246. Осы Қағиданың 1245-тармағында көрсетілген КҚМК типті кемелері үшін Басшылыққа сәйкес орындалған есептерін Кеме қатынасының тіркеліміне ұсынумен қоса бір уақытта маневрлеу критерйлерін анықтаудың негізделген басқа тәсілдерін қолдануға рұқсат етіледі.
1247. Осы Қағиданың 1245-тармағында көрсетілмеген КҚМК типтері үшін маневрлеу критерийлерін анықтау тәсілдері Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
1248. Бағытта бұрылуын, тұрақтылығын бағалау және қозғауыштары істен шыққан кезде басқарудың критерийлерін анықтау мынадай жолдармен жүргізілуі мүмкін:
1) автономиялы өздігінен жүретін модельді кемеге геометриялы ұқсас кемені сынау жолымен;
2) натуралық сынаулар жолымен.
Бұл жағдайларда критерийлерді есептеу мәндері орындалмауы мүмкін.

82. Маневр жасау кестесі

1249. Рубкада маневрлеу сипаттамасын жедел анықтау үшін көрініп тұрған жерде маневрлеу кестесі ілініп тұру қажет.
1250. Маневрлеу кестесін жобалаушы мекеме жасайды.
1251. Есептеу қорытындылары натуралық сынаулар немесе өздігінен жүретін модельдерді сынау мәліметтері бойынша қосымшаланады және түзетіледі.

83. Бұрылу

1252. Ортаңғы екі борттағы циркуляцияны орнатқан(D_ц/L)_min кеменің ауырлық орталығымен анықталған кіші қатысты диаметр осы Қағидада бұрылудың критериі ретінде қабылданады, яғни КВЛ бойынша кеменің ұзындығына L маневрдың басталуына дейін және барлық ескіш бұрандалардың көбірек реттелмейтін айналыс жиілігі кезінде бірдей терең тынық суда кемемен орындалған циркуляцияның D_ц кіші мүкінді диаметрінің қатынасы.
1253. Бұрылу орнатылған циркуляцияның қатысты диаметрі шартына сәйкес болса, Қағида талаптарын қанағаттандырады деп есептейді.
(D_ц/L)_min < 2. (569)

84. Бағыттағы тұрақтылық

1254. Меңгеріктің орнын ауыстыруының нөлдік бұрышында және барлық ескіш бұрандалардың айналуының бірдей жиілігінде терең тынық суда орындалатын кеменің екі борттарындағы ортаңғы ауырлық орталығымен анықталған орнатылған циркуляцияның диаметрі осы Қағидада бағыттағы тұрақтылық критериі ретінде қабылданады.
1255. Егер орнатылған айналым диаметрі 10 кеме ұзындығын және одан аса құрайды, сондай-ақ егер кеме меңгерікті бұраудың нөлдік бұрышында циркуляцияға кірмей, тура бағытта қозғалысын жалғастыра берсе бағыттағы тұрақтылық осы Қағиданың талаптарын қанағаттандырады деп есептейді.

85. Қозғауыштар істен шыққан кезіндегі басқару

1256. Кеменің басқару құрылғысын қолданбай, меңгерікті 20^о бұрышына бұрып жасалатын негізгі қозғауыштары тоқтатылғаннан кейін орнатылған циркуляциядан шығу қасиеті қозғауыштар істен шыққан кезінде басқару критериі ретінде қабылданады.
1257. Кеменің басқару құрылғысын қолданбай, негізгі басқару құралдарының әрекеттерімен негізгі қозғауыштары тоқтағаннан кейін меңгерікті 20^о бұрышына бұрып жасалатын орнатылған циркуляциядан шыға алатын болса, кеме Қағида талаптарын қанағаттандырады деп есептелінеді.

86. Кеменің жедел тежелу қасиеті

1258. Суға қатысты кеменің жедел тежелуінің басталуы жайлы команда беру моментінен кеменің толық тоқтауына дейін суға қатысты өтетін, ара-қашықтық, м – тежелу жолы S_AT кеменің жедел тежелу қасиетінің критериі ретінде қабылданады.
1259. Егер тежелу жолы S_AT мынадай шартты қанағаттандыратын болса, кеме осы тараудың талаптарына сәйкес келеді деп есептеледі, м,

мұнда V- кеменің су ығыстырғышы, м ³;
L – кеме ұзындығы, м.

87. Жел кезіндегі басқару

1260. Басқару критериі ретінде қабылданады:
1) барлық қозғауыштардың номиналды айналу жиілігімен еркін белгіленген тура бағытпен жылжуы мүмкін болатын жүзу ауданындағы жел жылдамдығы, м/с;
2) негізгі басқару құралдары және басқару құрылғылар көмегімен кеменің орнында айналуына қажет басқару құрылғысының үлесті тарту күші, кН/м².
Жүкке толы басқару құрылғыларының Т_пу, кН, кеме ұзындығы КВЛ L және шөгуін Т көбеюіне қатынасы Т_пу/ м² жүк таситын кеменің басқару құрылғысының меншікті тарту күші ретінде түсіндіріледі. Басқару құрылғысының Т_пу, кН, желкендету ауданына S, м² қатынасы жолаушылар таситын кеменің басқару құрылғысының меншікті тарту күші ретінде түсіндіріледі.
1261. Барлық қозғауыштардың номиналды айналу жиілігімен еркін белгіленген тура бағытпен жылжуы мүмкін болатын жүзу ауданындағы жел жылдамдығы мынадайды құрайтын болса, жел кезінде басқаруы осы Қағиданың 1260-тармағы 1) тармақшасы талаптарын қанағаттандырады деп есептелінеді:
«М» және «О» сыныпты кемелер үшін – 19 м/с кем емес;
«Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін – 14 м/с кем емес.
1262. Осы Қағиданың 1260-тармағы 2) тармақшасы талаптары меншікті тарту күші мынадан жоғары болатын алдыңғы жақты басқару құрылғысын орнатумен қамтамасыз етіледі:
жүк таситын кемелер үшін
Т_пу/(LT) = 0,03; (571)
Жолаушылар таситын кемелер үшін SL > 20000м³
Т_пу / S = 0,04. (572)

88. Табиғи сынақ

1263. Кеменің маневрлеуін Қағида талаптарына сәйкестігін анықтау мақсатымен натуралық сынаулар, сондай-ақ маневрлеу кестесінің қосымшалары мен түзетулері қабылдау-тапсыру сынауларымен бірге жүргізілуі қажет:
1) сериямен жасалған негізгі кемесінде,
2) жеке жасалған кемелерде,
3) егер бұл жағдайда кеменің маневр жасауы өзгерілсе, жөндеу, қайта жабдықтау, модернизациялаудан кейінгі кемелерде.
1264. Натуралық сынаулар осы Қағиданың 1244-тармағына сәйкес жүргізілуі қажет. Шөгу бойынша мүмкін болатын ауытқулар 10 % аспауы қажет.
1265. Маневрлеудің натуралық сынаулары шкала бойынша ГУГМС 1-2 балдан және жел жылдамдығы 3-4 м/с дан аспайтын толқындату кезінде терең тынық суда (сынау ауданындағы су тереңділігі кеме шөгуінің үштен кем емес) жүргізілуі қажет.
1266. Маневрлеудің натуралық сынаулары уәкілетті органмен бекітілген Кеме жасауға және материалдар және бұйымдарды дайындауға техникалық бақылау қағидасына сәйкес жасалған бағдарлама бойынша жүргізіледі.

2 бөлік. Материалдар және дәнекерлеу 16-бөлім. Жалпы ережелер 89. Таралу саласы

1267. Қағиданың осы бөлімінің талаптары қолданылады:
1) «Кеме қатынасының тіркелімі» республикалық мемлекеттік кәсіпорынның техникалық бақылауына жататын материалдар (сондай-ақ дәнекерлеу);
2) Өнімнің дәнекерлеудің технологиялық процесстері және дәнекерлеу конструкциясын тексеру.
1268. Материалдар осы бөлімнің талаптарын орындаудан бөлек, материалдарды қолдануға қатысты Қағиданың басқа да бөлімдерінде жауап беруі қажет.
1269. Осы бөлімнің талаптарына сәйкес келмейтін материалдарға рұқсат Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
1270. Объектілердің конструкциясын дәнекерлеу Қағиданың осы бөлімінің талаптарына сәйкес дәнекерлеу материалдары мен дәнекерлеу тәсілдерін пайдаланумен біліктілікпен расталған дәнекерлеушімен (операторлармен) орындалуы қажет.
1271. Материалдар мен өнімдер Қағиданың осы бөлімінің талаптары ескерілген КҚТ келісілген стандарттар және/немесе техникалық шарттармен бойынша жеткізілуі қажет. Материалдарды сынау әдістемесі қосымшада (121-125, 163-166) көрсетілген.

90. Терминдер және олардың анықтамалары

1272. Қағиданың осы бөлімінде мынадай анықтамалары бар терминдер пайдаланылды:
1) жоғары температурада дәнекерлеу — қорытпаның еріту температурасы 450 С асатын дәнекерлеу тәсілі.
2) термиялық әсер ету зонасы – дәнкерлеу кезінде қыздырудан конструктивті ауысу пайда болған дәнекерлеу тігісіне іргелес (немесе ерітуге) негізгі металл қабаты.
3) тігіс металлы – негізгі металды және дәнекерлеу материалды немесе тек қана негізгі металды дәнекерлеу кезінде еріту нәтижесінде алынатын металл.
4) ерітілген металл – электрод немесе сымдарды еріту нәтижесінде алынатын және негізгі металдың шамалы білініп тұратын қоспалары жоқ металл.
5) нұсқа – сынаулар кезінде материалдың механикалық, технологиялық және басқа қасиетті анықталатын нақты пішінді және көлемді сынамадан жасалған өнім.
6) негізгі металл – дәнекерлеуге жататын өнім металы.
7) жартылай өңделген өнім – құю, тағалау, жұқарту, сүйрелеу немесе осындай басқа тәсілдермен жасалған және әрі қарай тағайымы бойынша пайдалану кезінде механикалық және технологиялық өңдеуге жататын өнім.
8) байқау — жартылай өңделген өнім немесе өнім немесе сынаулар үшін үлгілер кесіп алатын арнайы әзірленген дайындық.
9) пісіруші — негізгі металдың еруі немесе дәнекерленіп жатқан екі жақты да еріту.
10) қабатты жарық – мағыналы дәнекерлеу қуаты және/немесе жұқарту қабатына перпендикуляр бағыттағы ішкі жүктемелер салдарынан жапырақты жұқартудан жасалған дәнекерлеу конструкция элементтерінің бұзылуы.
11) дәнекерлеуші материал — дәнекерлеу кезінде қолданылатын электрод, сым, флюс, қорғаушы газ.

91. Таңбалау

1273. Материалдарды таңбалау мынадай талаптарды ескере отырып стандарттар бойынша орындалады:
1) Жартылай өңделген өнімдерді бір реттік алып келу кезінде таңба әрбір өнім таңбалануы қажет. Егер жартылай өңделген өнім байламдармен әкелінсе, таңбаларды байламдарын қарама-қарсы шеттеріне бекітілген екі мықты, атмосфералық әсерге қарсы тұрақты биркаларда салынуы қажет.
Кіші көлемді жартылай өңделген өнім алып келу кезінде таңбалаудың салу тәртібі мен күтіп ұстауы Кеме қатынасының тіркелімімен келісуге жатады.
Әрі қарай өңдеуге жататын жартылай өңделген өнімдерде таңбалау мүмкіндігінше соңынан өңделуге жатпайтын тиіс орындарда салынуы қажет.
Таңбалау анық салынуы және атмосфералық әсерге тұрақты ақшыл бояумен жектелуі қажет.
2) Жалпы жағдайда таңбалауда болуы қажет: материал категориюсы немесе таңба; жартылай өңделген өнім пайда болуын орнатуға мүмкіндік беретін санды немесе басқа мәні (жартылай өңделген өнім нөмірі, еріту нөмірі және басқа мәліметтер); дайындаушының атауы немесе шартты белгілері; дайындаушы-мекеменің бақылау бөлімінің бақылау таңбасы; Кеме қатынасының тіркелімінің таңбасы (қажет болғанда);
3) Егер жартылай өңделген өнім Қағидада көрсетілген сынауларды өтпесе немесе оны тағайымы бойынша пайдалануға мүмкіндік бермейтін зақымдар табылса Кеме қатынасының тіркелімінің және материал категориясын көрсететін таңбасы жойылуы немесе өшірілуі қажет;
4) дәнекерлеу материалдармен қоса жүретін пачкада немесе басқа да жабыстырылған жарлықтарда, сондай-ақ құжаттарда «Кеме қатынасының тіркелімімен рұқсат етілді» деген болуы қажет.

17-бөлім. Материалдарды сынау 92. Жалпы нұсқаулар

1274. Осы бөлімнің талаптары материалдарды сынау түрлері мен әдістеріне қолданылады. Сол немесе басқа сынаулар жүргізу қажеттілігі және олардың нәтижелері бағалау критериилері Қағиданың осы бөлімінің тиісті тарауларында немесе басқа бөлімдерде белгіленеді.
1275. Осы бөлімнің талаптары сынаулар жүргізу шарттарын, нобайлардың типтері мен көлемдері, оларды жасау талаптарын регламенттейді.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша Қағидамен белгіленген материалдар қасиетін анықтау кезінде егер олар нәтижелердің қажетті кемдігі, қайталанғыштығы мен сенімділігін қамтамасыз ететін болса, онда нобайлардың басқа да сынаулар тәсілдері мен типтері қолданылуы мүмкін.
1276. Материалдарға арнайы сынаулар жүргізу түрлері мен тәсілдері, сондай-ақ Қағидада нұсқаулар болмаса бағалау критериилері Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі қажет.
1277. Сынаулар кезінде, сондай-ақ стандарттар немесе Кеме қатынасымен келісілген нормативті құжаттамалар талаптары орындалуы қажет.
1278. Сынаулар үшін дайындалатын сынамалар олар жасалған өнім сияқты дәл сондай мысалы, термиялық өңделуі қажет. Сынаулар үшін үлгілер материалдар қасиетіне әсер етпейтін тәсілдерімен жасалуы қажет.
1279. Сынаулар құзырлы қызметкерлермен қажетті қуатты машиналармен жүргізілуі қажет. Сынаулар үшін машиналар өлшемдердің қажетті кемдігін қамтамасыз ету, өкілетті органдармен кезең сайын бақылануы және калибрленуі қажет.
Кезең сайынғы тексеру нәтижелері Кеме қатынасының тіркеліміне ұсынылуы қажет.

93. Металды материалдарды сынау § 1. Қоршаған ауа температурасы, созылуларға сынаулар

1280. Сынаулар кезінде қоршаған ауа температурасы егер мынадай бөлімдерде және осы бөлім тарауларында басқа нұсқаулар болмаса, стандарттар талаптарына сәйкес болуы қажет.
1281. Қағида мен стандарттар талаптарына байланысты созылуларға сынаулар кезінде материалдардың механикалық қасиеттерінің мынадай сипаттамалары анықталады:
1) ағымдылықтың физикалық шегі R_e – ағымдылық кезіндегі пластикалық деформацияларының басталуына тиісті кернеу немесе егер бұл кернеу кез-келген мынадай сәйкес келетін қауырттылық мәнінен аспайтын болса ағымдылық кезіндегі пластикалық деформацияның қисық процессінде қадағаланатын металл құйылуынан алынған қисық деформацияда алғашқы қауырттылыққа сәйкес келетін кернеу.
Серпімді деформация облысында ағымдылық шегіне жетпейтін жүктеу жылдамдығы болат және шойын үшін секундына 30 МПа-дан және олар үшін темір негізгі элемент болмайтын материалдар үшін секундына 10 МПа аспауы қажет;
2) егер материалда ағымдылық әсері нақты көрінбесе, ағымдылықтың шартты шегі анықталады.
Ағымдылықтың шартты шегі R_p – бастапқы есепті ұзындықта көрсетілген (0,2% — R_p0,2 үшін қатысты ұзарту) пластикалық деформация берілген мәнге жететін кернеу.
Жүктеудің жылдамдығы осы тармақтың 1) тармақшасына сәйкес бекітіледі.
3) R_m уақытша қарсыласу – үлгінің қирауына әкеп соқтыратын ең жоғарғы жүктемеге сәйкес болатын кернеу.
R_m уақытша қарсыласуды анықтау үшін үлгі әрекет үстінде жүктеменің қалыпты өсуінен бұзылуына дейін созылады. Осы процесстерде пластикалық материалдар үшін өзгеру жылдамдығы, мм/мин үлгінің шектен тыс өзгеру уақытынан немесе үлгі бұзылуына дейінгі ағынның шартты шегі есепті бөлігінің ұзындығы 40 % қатынасынан аспауы қажет;
4) А жарылуынан кейінгі ұзарту қатынасы – үлгінің есепті ұзындығы артуының % көрсетілген бастапқы есепті ұзындық қатынасы;
5) Z жарылуынан кейінгі қатысты тарылуы – үлгінің % көрсетілген көлденең қиманың бастапқы алаңына жарылудан кейін көлденең қиманың бастапқы және ең кішкентай алаңының әр-түрлі қатынасы. Пропорционалды цилиндрлі үлгілерде анықталады;
6) Индекспен аса жоғары температурады созылу сынауларын жүргізу кезінде сынау температурасы көрсетілуі қажет, мысалы, R_{m /350}, А_5/350, Z₃₅₀.
1282. Созылу сынауларын осы Қағиданың 167-171-қосымшаларына сәйкес үлгілерде жүргізіледі. мұнда:
do, мм,— үлгінің жұмыс бөлігінің диаметрі;
а₀ mm,— жазық үлгінің немесе жолақтың жұмыс бөлігінің қалыңдығы;
b₀, мм,— жазық үлгінің немесе жолақтың жұмыс бөлігінің ені;
L_c, мм,— үлгінің жұмыс ұзындығы;
L₀, mm,— үлгінің есепті ұзындығы;
r, мм,— бекіту радиусы;
S₀, mm²,— үлгінің жұмыс бөлігінің көлденең қимасының алаңы;
D, мм,— түтіктің сыртқы диаметрі;
T, мм,— түтік қабырғаларының қалыңдығы.
Сынаулар үлгінің түрлерін осы Қағиданың 172-қосымшасына сәйкес таңдалынады.
 тең тікбұрышты қима үлгісінің есепті бөлігінің немесе L₀=5,65d₀ тең цилиндрлі есепті бөлігі – пропорционалды деп аталады.
Басқа өлшемдер үлгілерін Кеме қатынасының тіркелімінің келісімімен қолданылуы мүмкін.
Мұндай пропорционалды үлгілерде А_о қажетті қатынас ұзартуы, мысалы, есепті ұзындығы L_c— 200 мм мынадай формула бойынша есептелінеді, %

Мұнда A₅ – пропорционалды үлгілер үшін орнатылған қатысты ұзартудың нормасы, %.
1283. Сұр шойынды созу сынаулары осы қосымшаға 173-қосымшаға сәйкес цилиндрлі үлгіде орындалады.

§ 2. Соғып майыстыру сынақтары

1284. KCU соғу созылымдылығы U-тектес тілікті үлгіде 174 және 175-қосымшаларға сәйкес V – тектес үлгілерде KV және KU соғу жұмысы және U- тектес тілікті үлгіде осы Қағиданың 176, 177 және 178, 179-қосымшаларына сәйкес анықталады.
KV және KU соғу жұмысы үш үлгіде, KCU соғу созылымдылығы кемінде екі үлгіде жүргізіледі.
KV және KU соғу жұмыстары осы Қагидаға 180-қосымшасына сәйкес үш сынаулар нәтижесі бойынша орташа деп анықталады; сонымен бірге үштен бір үлгілерді сынау кезінде соғу жұмысы қажетті ең аз мәнінен 70 % кем болмауы тиіс.
Екі үлгіде KCU соғу созылымдығын анықтау кезінде соғу созылымдылығының алынған әрбір мәні қажетті ең аз мәнінен кем болмауы қажет.
Қалыңдығы 10 мм аспайтын үлгілерде KCU соғу созылымдылығы анықтау тек қана Кеме қатынасының тіркелімі талабы бойынша жүргізіледі, KCU қажетті ең аз мәні Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі қажет.
1285. Кеме қатынасының тіркелімі тіліксіз үлгілерде соғу созылымдылығын анықтауды талап етуі мүмкін. Мұндай үлгілердің қима өлшемі (10+0,11) х (10+0,11) мм ұзындығы (55+0,60) мм болуы қажет.
1286. Сынаулар 150 Дж кем емес қуатымен маятникті копрда жүргізілуі;
тіректер арасындағы қашықтық (40+0,5) мм болуы;
маятник тілікке қарама-қарсы жағынан тіліктің симметриялы жазықтық үлгісін бұзуы, сонымен бірге тіліктің симметриялы жазықтығы мен маятник арасындағы ара-қашықтық 0,5 мм аспауы қажет.
Төмен температурадағы сынаулар үшін қажетті температураға жеті мақсатымен үлгілер салқындатылулы қажет. Сынаулар 60^оС температурасында салқындату дәрежесі - 4^оС болуы мүмкін, оған қоса үлгілердің бұзылу сәтінде сынаудың қажетті температурасынан болуы мүмкін ауытқу +2^оС дан аспауы қажет.
1287. Тозуға қарсы тұрақтылық осы Қағидаға 174-қосымшаға сәйкес үлгілердің соғу салдарынан майысуды сынау қажет. Соғу салдарынан майысуды сынаулар үшін дайындалатын сынамалар 10% қалдық деформацияға дейін алдын-ала созылуы қажет.
Одан кейін сынамалар шамамен 30 минут бойы (250+5)^оС температурасында термиялық өңдеуге жатады.
Механикалық өңдеу процесінде үлгі жоғарыда көрсетілген температурада қызуы қажет. Басқа талаптар болмағанда қартаюға ұшыраған үлгілер KV соғылу жұмысының тапсырылған ең аз мәні 50 % алуын немесе үлгілерде 20^оС кезінде анықталатын қартаюға ұшырамаған KCU тұтқырлық соғылуы: бірақ соққының барлық жұмыс жағдайында 27 Дж аз емес, тұтқырлық соққы - 290 кДж/м² аз емес болуын қамтамасыз етуі қажет.

§ 3. Технологиялық сынақтар

1288. Иілу сынаулары осы Қағиданың 181-қосымшасына сәйкес орындалатын үлгілерде жүргізілуі қажет.
Үлгінің жиектері созылатын жағынан 1-2 мм радиусқа дөңгелетуге болады.
Табақтар мен пішіндердің иілу сынаулары мынадай өлшемді үлгілерде орындалуы қажет:
a-t (t — өнім қалыңдығы);
Ь-30 мм.
Өнім қалыңдығы 25 мм жоғары үлгіні бір жағынан қалыңдығы 25 мм дейін механикалық өңдеуге жатуы мүмкін. Бұл жағдайда сынау кезінде қондырма өңделген бет жағынан орналасуы қажет.
Соғылма, құю және дайындаулар иілу сынауларын а — 20 мм; b — 25 мм өлшемді үлгілерде жүргізілуі қажет.
Көрсетілген иілу бұрышы сынықсыз болып келсе, сынаулар нәтижелері қанағаттанарлық деп саналады.
Егер үлгі қайтадан бекітуден кейін түзетілсе, онда қайта сынаулар жүргізу қажет емес.

§ 4. Қаттылықты анықтау, құлап келе жатқан жүк
арқылы сынау (DWI)

1289. Қаттылықты Бринель (әрі қарай-НВ), Виккерс (әрі қарай-HV), Роквелл (әрі қарай-HRC) немесе Кеме қатынасының тіркелімімен мақұлданған басқа да тәсілдермен анықталады.
1290. Егер Қағидамен талап етілсе құлап келе жатқан жүкті сынау және нәтижелерді бағалау, оған қоса үлгілер өлшемдері құрауы қажет, мм: 25x90x360; 19x50x130; 16x50x130.
Егер үлгілерді дайындау кезінде отпен кесу, оның өлшемдері 25 мм ұлғаюы қажет, бірақ табақ қалыңдығынан кем болмауы қажет.
Үлгінің бір жағы прокат бетін сақтауы қажет. Егер арнайы нұсқаулар болмаса үлгілерді ойып кесу бағдары орнатылмайды.

§ 5. Түтіктерді технологиялық сынау

1291. Майыстыру сынауларын сыртқы диаметрі d <400 мм және қабырға қалыңдығы t <0,15d болатын түтіктерде жүргізеді.
Түтік үлгісінің L ұзындығы 1,5 d тең және (10-100) мм құруы қажет. Басу пластиналар арасындағы Н қашықтығы, егер Қағидалар мен стандарттарда басқалары көрсетілмесе мынадай формула бойынша анықталады, мм:
H = (l + c)t/(c + t/d),
мұнда с — Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша материалға байланысты қабылданатын коэффициент.
Жалпы майысуда басу пластиналар арасындағы ара-қашықтық 2,25 t құрауы қажет.
Дәнекерлеуіш түтіктерді сынау кезінде дәнекерлеу тігісі иілім бағытына перпендикуляр жазықтықта орналасуы қажет.
Егер жазылған өлшемге дейін майысқан үлгіні қараудан кейін сызаттар байқалмаса, сынаулар нәтижелері қанағаттандырарлық деп есептелінеді.
1292. Ілестіріп беру сынауларды d сыртқы диаметрі оны қоса 150 мм дейін және қабырға қалыңдығы 9 мм дейінгі түтіктер өтеді. Үлгіге конусты оправканы үлестіріп берудің қажетті дәрежесіне жету үшін ішіне басып енгізілуі қажет.
Оправканың үлгі ұзындығы және конусты бұрышы осы Қағиданың 182-қосымшасында көрсетілген.
Егер қарау кезінде жазылған ілестіріп берулер сызаттарсыз жетілетін сынаулар нәтижелері қанағаттандырарлық деп есептелінеді.
1293. Шығыршық созылуын сынауларға қабырға қалыңдығы 30 мм аспайтын диаметрі 110-508 мм болатты түтіктер жатады.
Түтік қалыңдығының сыртқы диаметріне қатынасы 0,13 кем болуы қажет. Үлгі ұзындығы 10-15 мм түтік кесінділерінен тұруы қажет.
Шығыршықты түтік қабырғаларының үш есе қалыңдығынан аса диаметрімен қоса екі оправка көмегімен үзілуіне дейін созылуы қажет. Дәнекерлеуіш түтіктерді сынаулар кезінде дәнекерлеу тігіс жазықтығы созылу бағытына перпендикуляр болуы қажет.
Егер қарау кезінде үлгіде қатерлер, қылаулар, задирлер, сызаттар, қыртыстанулар табылмаса сынаулар нәтижелері қанағаттандырарлық деп есептелінеді.

§ 6. Макро және микроконструктивті талдау,
химиялық талдау

1294. Металды материалдарды макро және микроконструктивті талдаулар Қағидамен талап етілген жағдайларда стандарттар бойынша орындалады.
1295. Металды материалдардың химиялық құрамын анықтау тәсілдері және сонымен бірге рұқсат етілетін ауытқулар стандарттармен белгіленеді.

§ 7. Материалдардың бұзылмайтын бақылау тәсілдері

1296. Материалдың радиографиялық бақылауын жүргізу кезінде нәтижелер фото түсірілімдерде бақылау нәтижелерін бағалауымен қоса белгіленуі қажет.
1297. Өнімдердің ультра дыбысты бақылаулары бейнеленген импульстер тәсілімен толщиномер және дефектоскопты қолданумен жүргізіледі. Бақылау үшін қосарланған сынау бастары қолданылады.
Бөлек қосарланған және призмалық бастар аса нақты бақылау үшін қолданылады.
Бақылау аппаратураның дұрыстығы және нақтылығы уақыт сайын тексерілуі қажет.
Ақау көлемін анықтау тәсілдері стандарттар бойынша белгіленеді, ал оларды болмаған жағдайда Кеме қатынасының тіркелімімен келісіледі.
Бағалай критерийлері және болуы мүмкін ақаулар өлшемдері өнімге жоба-техникалық құжаттама құрамында Кеме қатынасының тіркелімімен келісуге жатады.
Өнімдер беті сынау бастарының сенімді және біркелкі акустикалық байланыстарын қамтамасыз етуі қажет.
Ультрадыбысты бақылау өнімді дайындау кезеңінде, жай пішінді болған кезде термиялық өңдеуден кейін жүргізіледі.
1298. Магнитұнтақты бақылау жүргізу үшін сынаулардың әр-түрлі шарттарында жақсылап тексерілген аппаратураны қолданған жөн. Бақылауға жататын өнім аумағында алаңның қажетті кернеу қамтамасыз етілуі қажет.
Бақылаудан кейін өнімді магнитсіздендіру жүргізу қажеттілігі техникалық құжаттамада көрсетуі қажет.
1299. Осы Қағиданың 1296-98-тармақтарында көрсетілгеннен ерекшеленетін бақылау тәсілдерін Кеме қатынасының тіркелімі рұқсатымен ғана қолданылуы мүмкін. Бақылау нәтижелерін бағалау тәсілдері Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі тиіс.
1300. Егер бақылау жүргізу Қағидамен талап етілсе, бақылау хаттамалары Кеме қатынасының тіркелімінің куәлігіне қоса берілуі қажет.

94. Металл емес материалдарды сынау тәсілдері § 1. Сынақ жүргізу шарттары

1301. Сынаулар алдында үлгілерді салқындатуды қоршаған орта температурасы (23+2) ^оС және қатысты ылғалдылығы (50+5)% кезінде орындалады. Егер басқасы айтылмаса салқындату уақыты 16 сағат. кем болуы қажет.
Сынау тікелей үлгілерді салқындатудан кейін жүргізілуі қажет.
Егер Кеме қатынасының тіркеліміне сынаулар шарттары олардың нәтижелерінің тұрақтылығына елеулі әсерін тигізбейтіндігі дәлелденсе, салқындату жүргізілмеуі мүмкін.
1302. Резеңкеленген тоқыма материалдарды сынау үшін үлгілер негіз бойынша немесе бекіту тетігінің үлгі осьі негіз талшықтарына паралель болып немесе бекіту тетігіне сәйкес ойып кесілуі тиіс.
1303. Негізделген жағдайларда Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша сынаулар осы тарауда талап етілгеннен нысан немесе өлшем бойынша ерекшеленетін үлгілерде жүргізілуі мүмкін.
1304. Осы тарауда айтылмаған сынаулар жүргізу шарттар стандарттарға сәйкес болуы қажет.

§ 2. Созылу сынақтары

1305. Мм өлшемдері осы Қағиданың 185-қосымшасында көрсетілген созылу кезінде шыны пластик беріктілігінің шегі 183, 184- қосымшаларға сәйкес үлгілерде анықталады.
1306. Cозылу кезіндегі беріктілік шегі және қабатты тоқыма материалдардың жарылу кезіндегі қатысты ұзартуларын ені 50+1 мм және сынақ машиналардың қысқыштар арасындағы бастапқы ұзындығы 200+5мм үлгілерде анықталады.
Ұсынылып отырған алдын-ала жүктеме тығыздығы 200г/м³ және кем маталар үшін 2 Н, тығыздығы 200 ден 500 г/м³ дейін материалдар үшін және тығыздығы 500г/м³ аса маталар үшін 10 Н құрайды.
Сынақ машиналардың қысқыш әрекет жылдамдығы 100+200 мм/мин.
Жарылу кезіндегі қатысты ұзартуларды осы Қағиданың 1281-тармағы 4) тармақшасына сәйкес анықталады.
1307. Қабатты тоқыма материалдар тесігі бойынша жарылу беріктілігі өлшемдері (225+5)х(75+5) мм тікбұрышты үлгілерде анықталады. Үлгінің бойлық жиектеріне паралель оның бірден-бір шеттерінің ортасында ұзындығы 80+1 мм болатын саңылау жасалынуы қажет. Үлгінің пайда болған тілдері сынақ машиналардың қысқыштарында жарылу басы жарылу үлесінің қосымшалары бағыттарына паралель болатындай етіп бекітеді. Сынақ машиналардың қысқыш әрекетінің жылдамдығы 100+10 мм/мин.
Жарылу жүктемесін жарылыс үлесінің орташа арифметикалық ең үлкен мәні деп есептейді.
1308. Қабатты тоқыма материалдың қабаттары арасындағы байланыс беріктілігі өлшемдері (50+1) х (200+5) мм болатын тікбұрышты үлгілерде анықтайды. Үлгілердегі төсемдер ақырындап матаға дейін ойып кесіледі және осы Қағиданың 175-қосымшасына (қатпарланған аумақ штрихтап тасталған) сәйкес қисық саңылау жағынан ұзындығы 50 мм пышақ арқылы қатпарланады. Пайда болған тілдер сынақ машиналардың қысқыштарда бекітіледі.
Қатпарлану графикте үлестер тіркеуімен 100 мм ұзындықта орындалады. Қысқыштың әрекет жылдамдығы 100+10 мм/мин.
Қабаттар арасындағы байланыс беріктілігін үлгі ұзындығының орта бөлімдеріннен алынған, қатпарлану жалпы ұзындығы 50 % құрайтын қисық үлгілердің сынаулар графиктерінің 50 % ең төмен пиктеріне сәйкес болатын тіркелген үлестердің орта арифметикалық болып есептелінеді.
1309. Қабатты тоқыма материалдар байланыстарының жабыстырылған жарылу беріктілігі жабыстырылған жалғанулардың ортасы үлгі ортасымен сәйкес болатындай етіп, ал осы жалғанулардың ені үлгіні 25 мм жабатын үлгілерде анықталады. Үлгілердің нысаны мен өлшемдерін осы Қағиданың 1305-тармағына сәйкес анықтайды. Қолданылған желім өнімді дайындау шарттарына сәйкес болуы қажет.
Жарық қайтарылатын материалдардың жарылысу беріктілігі ені 25±1 мм және сынау машинасының қысқыш арасындағы басты ұзындықта 100±5 мм үлгісінде анықталады.
Сынау машинасы қысқышының қозғалыс жылдамдығы - 100±5 мм.
Жабысқақ қабатты материалдарды сынау қорғау қағазы алынғаннан кейін орындалады.
Жабысуға қарсы беріктілік жарық қайтарылатын жабысқақ қабатымен материалдар жұлынып алынуы ені 25±1 мм және ұзындығы 200±5 мм үлгілерде анықталады.
Сынау алдында материалдың жабысқақ қабатынан 80±5 мм ұзындықтағы қорғау қағазы алынып тасталынады және (50±5)x(90±5) мм өлшемімен сыналатын жазықтықта орнатылады.
Үлгінің жиынтық соңы сынау машинасының козғалмайтын қысқышына бекітіледі. Үлгінің үзілініп алынуы қарама қарсы бос үлгінің соңы арқылы өтетін остің айналасында пластин 180^о бұрылысы жолымен орындалады.

§ 3. Сығылу сынақтары

1308. Шыны пластиктің беріктілік шегін сығылуына өлшемдері мм осы Қағиданың 176-қосымшасында көрсетілген, 172-қосымшаға сәйкес үлгілерде анықталады.
1309. Қатты пенопласттардың беріктілік шегінің сығылуы (50,0±0,5)x(50,0±0,5)x(25±1) мм жақтарымен параллелепипед нысанды үлгілерде анықталады.
Жүктемені біртекті көбейтеді. Жүктеу жылдамдығы 5 мм/мин аспауы тиіс.

§ 4. Шыны пластиктер шымырлығының модулін анықтау Иілімге сынаулары

1312. Шымырлық модулін анықтау үшін осы Қағиданың 1305-тармағына сәйкес созылу, 1310-тармағына сәйкес сығылған кезінде дайындалған үлгілер қолданылады.
Үлгі ұзаруын бұзу жүктеменің мәнінің 2 және 8—10 % құрайтын мәндерге сәйкес болатын бастапқы P_о және ең көп P_max жүктемеде анықталады.
1313. Қатты пенопласттардың иілімін сынауды ұзын (120+1,2) мм, ені (25,0+0,25) мм және қалыңдығы (20,0+0,2) мм үлгілерде жүргізілуі қажет.
Тіректер арасындағы ара-қашықтық 100 м құрауы, пуансон және тіректердің жұмырлау радиустары — (5,0+0,2) мм болуы, пуансонның беріліс жылдамдығы (10+2) мм/мин тең болуы қажет.
1314. Шыны пластиктердің иілуін сынау қалыңдығынан 20 есе тең ұзындықты ені 25 мм үлгілерде жүргізілуі қажет. Тіректер арасындағы ара-қашықтық үлгінің қалыңдығынан 16 есеге тең болуы; үлгі ортасында үлгі сынған жеріне дейін қалыпты өсетін жүктеме қоса берілуі қажет.

§ 5. Қабатты тоқыма материалдардың иілімін сынау

1315. Сынаулар осы Қағиданың 188-қосымшасына сәйкес сынақ қондырғыларда бекітілетін өлшемдері (300+5) х (25+5) мм тік бұрышты үлгілерде жүргізіледі. Үлгіні орнату кезінде қысқыштар арасындағы ара-қашықтық l 30 мм құрайды.
Үлгіні орнату кезінде l қысқыштар арасындағы ара-қашықтық 30 мм құрайды.
Үлгі орнатылғаннан кейін қысқыштар жанасқанға дейін апарылады. Сонымен бірге, үлгіге әсер ететін үлес 10 Н құрауы тиіс.
Сынау процессінде жылжымалы қысқыш жиілігі 2 Гц және амплитудасы 50 мм қайту-түсу орын ауыстырудың 500 цикл орындайды.
Жарық қайтарылатын материалдардың майысуын сынау термокамерадағы 30^оС температурада диаметрі 3,2 мм металды қондырумен ұстамдылықтан кейін (25±5)x(150±5) мм өлшемді үлгілерде орындалады.
Жабысқақ қабатты жарық қайтару материалдарын сынау қорғау қабатын жойғаннан кейін орындалады.

§ 6. Шыны пластиктердің құрамындағы салмағы бойынша
шынының салыстырмалы мөлшерін анықтау

1316. Өлшемдері (10+1,0) х (10+1,0) мм (625±25) ^оС температурада қара май жану үлгі пластина қалыңдығына муфельді пешке кедергі келтіреді.
Салмағы бойынша шынының салыстырмалы құрамын мынадай формула бойынша анықталады, %
S = (G₂ - G₀)100/(G₁ - G₀), (574)
мұнда G₁ — смола жануына дейін үлгілермен қоса пеш салмағы, г;
G₂ — смола жанғаннан кейінгі үлгімен қоса пеш салмағы, г;
Go — жарылған бос пештің салмағы, г.
Салмақты кемдігі 0,01 г кем емес болып анықталуы тиіс.

§ 7. Пенапласттың көрініп тұратын тығыздылығын анықтау.
Шекті температурада пластмассаның шөгу деформацияларын анықтау

1317. Пенапласттың көрініп тұрған тығыздылығын анықтау көлемі 10^-4 м³ дұрыс геометриялық нысанды үлгілерде жүргізілуі қажет.
Ұстамдылық алдында осы Қағиданың 1301-тармағына сәйкес үлгілерді 40+5 ^оС салмақ өзгермеуіне дейін құрғатылады. Көрініп тұрған тығыздылық оның м³ көлеміне үлгінің қатысты салмағы сияқты анықталады.
1318. Өлшемі (100±1)x(100±1)x(15±0,5) мм үлгілер 48 сағат бойы сыналатын пластмасса үшін шекті температурада ұсталады.
Шөгу деформациялары сызықты деформацияның үлгінің алғашқы өлшеміне қатынасы сияқты анықтайды және пайыздарда көрсетіледі.

§ 8. Су сіңіру сынақтары

1319. Су сіңіру қалыңдығы (50+1)х(50+1) мм өлшемді өнім қалыңдығына тең, бірақ 50+1 мм аспайтын үлгілерде анықталады.
Үлгілер сынаулар алдында тұрақты салмаққа дейін құрғатылған болуы қажет.
Құрғату тәртібі стандартпен бекітіледі.
Құрғату мен ілуден кейін үлгілер тазартылған суға салынады және 23+2 ^оС температурада 24 сағат бойы ұсталынады, одан соң қайта өлшенеді. Сонымен қатар, үлгі бетіндегі су жойылуы қажет.
Су сіңіру құрғақ үлгі салмағына жатқан сіңірілген су бөлігінің салмағы ретінде есептелінеді.
Пенопласттардың су сіңіруі үлгі қабаты алаңына жататын сумен сіңірілген салмақ ретінде есептелінеді.
1320. Үлгілердің қажетті саны көлемінен анықталатын өлшемді сынама температурасы 23+2 ^оС тұщы суға 1,25 м тереңділікке салынады және 7 тәулік бойы ұсталынады.
Сынаулар алдында сынама өлшенеді, сондай-ақ ол тәулік және жеті тәуліктен кейін ұстау процессінде өлшенеді.
Сынамадан ұстаудан кейін қажетті сынаулар өткізу үшін үлгілер дайындалады.

§ 9. Тозуды сынау

1321. Үлгілердің қажетті саны мен өлшемдерінен анықталатын өлшемді сынама температурасы 23+2 ^оС жасанды теңіз суда жартылай алынған күйде 30 тәулік бойы ұсталады. Ұстау процессінде сынама күнделікті 2 сағат бойы сынамадан 50 см қашықтықта орналасқан, қуаты 500 Вт шам көмегімен ультракүлгінмен сәулеленуге жатады. Ұстаудан кейін сынамадан қажетті сынаулар өткізу үшін үлгілер дайындалады.
1322. Үлгілердің қажетті саны мен өлшемдерінен анықталатын өлшемді екі сынамалар ортаның температурасы 70+1 ^оС ілініп тұрған күйде 7 тәулік бойы ұсталады, сонымен бірге, сынамалардың біреуі су үстінде жабық аумақта орнатылуы тиіс. Ұстаудан кейін сынамалардан сынаулар жүргізу үшін сандары тең үлгілер дайындайды.
1323. Жиектерге паралель екі бағытта қосылатын Тозудан кейінгі бүрме пайда болу мен пішін тұрақтылығын сынау
Жатық пайда болу және форма беріктілігін сынау ескіруден кейін 100+5 мм жағынан төрт бұрышты үлгілерде жасалынады, екі бағытта жиналатындар – бір біріне тік бұрыштар үстінен және жиектермен параллельді, бүктелінеді және қарама қарсы бағытта сол қабат бойынша тағы бір рет жиналады. Әрбір жиналғаннан кейін жиек саусақтармен тегістелінеді.

§ 10. Мұнай өнімдерінің әсерін сынау

1324. 70+5 мм диаметрлі диск тәрізді үлгі осы Қағиданың 189-қосымшасына сәйкес сынау қондырғысына салынады.
Сынау қондырғысы 20 мм деңгейіне дейін майлар қоспаларымен мынадай пропорцияда толтырылады:
30% 2, 3, 4-триметилэтан;
50% толуол;
15% диизобутилен;
5% этанол.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша дизель отын, жанармай және т.б. сияқты мұнай өнімдері қолданылуы мүмкін.
Үлгі майлар әсерінен 20+2 ^оС температурада 22 сағат бойы ұсталады.
Сұйықтықтан алынғаннан кейін үлгі сәл құрағытылып, суланған қабатты екіге бүктелсін.
Суланған қабаттар бір-біріне жабыспауы тиіс. Саусақпен бақылау кезінде қабат бүліндеуі қажет.
1325. Үлгілердің қажетті саны мен өлшемдерінен анықталатын өлшемді сынамалар 23+2 ^оС температурамен дизель отынға салынады және 30 тәулік бойы ұстайды.
Ұстайдан кейін сынамадан қажетті сынаулар жүргізу үшін үлгілер дайындайды.
1326. Үлгілердің қажетті саны мен өлшемдерінен алынатын өлшемді сынамалар дизель отынға немесе темпераптурасы 23+2 ^оС жоғары октанды жанармайға 100 мм тереңділікке салынады және 24 сағат бойы ұстайды.
1327. Үлгілердің қажетті саны мен өлшемдерінен алынатын өлшемді сынамалар температурасы 23+2 ^оС шикі мұнай, мазут, дизель отын, жоғарғы октанды жанармай және керосинге 100 мм тереңділікке салынады және 14 тәулік бойы ұстайды.
Ұстаудан кейін қажетті сынаулар жүргізу үшін үлгілер дайындайды.

§ 11. Сумен әрекеттесуді сынау

1328. Үлгілердің қажетті саны мен өлшемдерінен алынатын өлшемді сынамалар температурасы 23+2 ^оС жасанды теңіз суға салынып, 5 ай бойы ұстайды.
Ұстаудан кейін қажетті сынаулар жүргізу үшін үлгілер дайындайды.
1329. Қабатты тоқыма материалдарда периметр бойынша жабыстырылған өлшемі 300х200 мм сынамаларды тұзды суда тұз қоюлануы 3,3 — 3,8 %, су бетінен 500 мм тереңділікте, температурасы 40+1 ^оС суда 4 сағат бойы ұстауы қажет.
1330. Алюминий панельіне бекітілген және Х-тәрізді диоганаль тілігі бар өлшемдері (70+5)х(150+5) мм жарық қайтарғыш материалдардың үлгілері температурасы 23+2 ^оС жасанды теңіз суда жабық аймақта 16 сағат бойы жартылай салынған күйде ұсталынады.
Үлгелер қабатында тұз қалдығын ұстаудан кейін жуылады.
Осы Қағиданың 1327-тармағына сәйкес дайындалған және орнатылған жарық қайтару материалдарының үлгілері тыныш көлемде 16 секунд жасанды теңіз суында және тазарту ықпалына ұшырайды.
1331. Алюминий панельіне бекітілген өлшемдері (70+5) х (150+5) мм жарық қайтарғыш материалдар үлгілері температурасы 35+2 ^оС тозаңдатылған 5% тұзды ерітіндіде 5 тәулік бойы ұсталынады.
Ұстамдар арасында үлгілер 2 тәулік бойы әр 22 сағат сайын құрғатылады.

§ 12. Ауа өткізбейтіндігін, салқынға тұрақтылығын,
озонмен әрекеттенуін сынау

1332. Диаметрі 350 мм диск тәрізді үлгілерді орта бөлігінің диаметрі 290 мм балауыздан бос қалатындай етіп балауызбен қаптайды және осы Қағиданың 190-қосымшасына сәйкес сынау қондырғының ернектері арасына бекітіледі.
Үлгінің астына 27,5 кПа артық қысым ықпал етеді.
10-15 минуттан кейін үлгіні оның жоғарғы нүктесі 13 мм тереңдікте болатындай етіп сумен толтырады. 1 минуттан кейін оның жазықтығында қалған ауа көбіктері жойылуы қажет.
Кейінгі 5 минутта көбіктер көтерілмеуі тиіс.
1333. Қатпарлы тоқыма материалдардың салқынға тұрақтылығын сынау өлшемдері (100±5)х(50±5) мм болатын тікбұрышты үлгілерде орындалады. Үлгілер, оларды -30 ч -35 ^оС температурада 1 сағат бойы, сондай-ақ -60 ч -65 оС 10 минут бойы ұсталғаннан кейін майыстырылады.
Сынау қондырғылардың схемасы осы Қағидаға 191-қосымшада көрсетілген.
Сынау соңында үлгінің паралель бөліктері арасындағы ара-қашықтық оның 4 қалыңдығына тең болуы қажет.
1334. Үлгіні цилтиндрлі оправка қоршауында 180^о алу бұрышымен орнатылады және 1 сағат бойы 30+2 ^оС температурада және 26 % қатысты ылғалдылықта 50 pphm озонмен топталған атмосферамен әрекеттенуге жатады.
Керек саннан шыға анықталған сынама және үлгі өлшемдеріне 8 сағаттан пенопласттар үшін және 27 сағаттан 40±5 ^оС до +70±5 ^оС температура ығыстырғышыты жарық қайтарғыш материалдар үшін кезек бойынша салынады.

§ 13. Діріл жүктемесі және тіркелу ықпалын сынау

1335. Бұйымдарды пайдалану шартынан таралу негізінде анықталатын үлгі, түр және өлшемдер діріл қабырғаға орнатылады және діріл жүктеме ықпалына мынадай тәртіпте ұшырайды:
тербеліс амплитудасы – 2,5 мм;
аралық жылдамдылығы – 5 ден 500 Гц дейін құлау жылдамдығы 32 Гц және діріл тездеткіш жылдамдығы 10g.
1336. Жарық қайтару материалының ұстасуын сынау 100±5 мм өлшемді төрт бұрышты үлгіде орындалады.
Бір біріне жарық қайтаратын жазықтықта қалыңдығы 3 мм шынылы пластинаның арасына екі үлгі орнатылады, 8 сағат бойы салмағы 18 кг жүк астында және 65±2^оС температурада термокамерада ұсталынады.
Ұстамдылығынан кейін үлгілер 23±2^оС температурада 5 минут ішінде салқындатылады.

§ 14. Жарық қайтаратын материалдардың
коэффициентін анықтау

1337. Жарық қайтаратын материалдың коэффициенті 150±5 мм өлшемді төрт бұрышты үлгілерде анықталады. Осы Қағиданың 192-қосымшасына сәйкес кіру бұрышы және бақылау қабылданады.
Бет бұрыс жазықтық бұрышы кезінде есептілік 30^о көп емес жүрісімен 0 ден 180^о өлшеулер орындалады.
1338. Көлденең бағытта тік жазықтықта бекітілген жарық қайтарғыш материалдардың коэффициенті су қабығының үстіндегі (150±5)x(75±5) мм өлшемді үлгілерді анықталады.
Сынау процесінде үлгі тұрақты қозғалатын су қабаты үстінде болады. Өлшемдер бақылау бұрышы 0,2^о және кіру бұрышы 5^о кезінде орындалады.

§ 15. Сүрту, бүлінуді және көгерудің пайда болуына
беріктілігін сынау

1339. Жарық қайтару және қабатты тоқыма материалдарын сүртуге сынау алюмин панеліне бекітілген (150±5)x(425±5) мм өлшемді үлгілерде орындалады.
Сынау машинасында қозғаусыз орнатылған панель қыл минутына 37±2 циклды жылдамдықта 1000-циклды қайтару-түсу ықпалына ұшырайды
Сынау үшін мм блокта (90±5)x(40±5)x(12,5±5) өлшемімен және жалпы салмағы 450±15 г диаметрі 4 мм 60 саңылауда орнатылған қара шошқа қыл жиегі қолданылады. Қыл 20 мм артық болмайтындай блоктан шығып тұруы қажет.
1340. Жарық қайтару материалдарын ластану заттарына ықпалын сынау алюминді панельге бекітілген 150±5 мм өлшемді төрт бұрышты үлгілерде жүргізіледі.
Үлгілерге 0,075 мм қалыңдықта ластанушы заттың қабаты жағылады, сынақ шынысымен жабылады және 24 сағат бойы ұсталынады.
Ұсталғаннан кейін ластанушы зат Уайт-спиртпен суланған жұмсақ матамен үлгіден жойылады, жуу затының 1 %-тік ерітіндісімен жуылады және суда шайылады.
Сынау үшін қолданылатын ластаушы зат сажи 8 салмақты бөлігінен, минералды майдың 60 салмақты бөлігінен және Уайт-спирттің 32 салмақты бөлігінен құралуы қажет.
1341. Жарық қайтару және қабатты тоқыма материалдарын көгерудің пайда болуына беріктілігін сынау алюминді панелге бекітілген 75±2 мм өлшемді төрт бұрышты үлгілерде жүргізіледі. Үлгілер жерде екі апта бойы ұсталынады. Ұсталғаннан кейін 70 % этил спирті ерітіндісімен сіңірілген жұмсақ матамен үлгілер жерден тазартылады және осы Қағиданың 1310-тармағына сәйкес 48 сағат бойы салқындатылады. Жердің микробиологиялық белсенділігі өңделмеген мақталы қағаз матасымен анықталады. Салмағы 400 – 475 г/м² меншікті матаның беріктілік ағымдылығы жерде 5 тәулік ұсталғаннан кейін алғашқы мәнінен кем дегенде 50 % төмендеуі қажет.

95. Дәнекерлеуді сынау

1342. Тарау материалдың оны дәнекерлеуге рұқсат етілген кезде сынаулар технологияларына қойылатын жалпы талаптардан тұрады.
Кеме жасауда дәнекерлеу құрылғылар үшін қолданылатын сырғаланған болат, болатты құйма, соғылған болат пен алюминийлі ерітінділерінің дәнекерлеуін сынауға жатады.
1343. Рұқсаттама беру үшін сынаулар кезінде материал дәнекерленуі конструктивті жасау кезінде қолдану қарастырылатын тәсілдермен дәнекерлеу кезінде тексерілуі қажет. Дәнекерлеу тәсілдері материалға рұқсаттамада көрсетіледі.
1344. Дәнекерлеуін сынау кезінде анықталуы қажет:
1) химиялық құрам және негізгі материалдың механикалық қасиеті;
2) тоңазытқыш сызаттар пайда болуына қарсы тұрақтылық;
3) Осы Қағиданың 1287-тармағына сәйкес болаттың шөгу бейімділігі;
4) Қағиданың осы бөлімінің 9-бөліміне сәйкес дәнекерлеу жалғанулардың қасиеті.
1345. Осы Қағиданың 1344-тармағында көрсетілген параметрлері мен қасиеттері кемінде ең үлкен қалыңдықты табақтарда немесе басқа өнімдердегі үш түрлі ерітінді металдарда анықталады.
1346. Болаттан басқа металды материалдар үшін нақты жағдайларда дәнекерленуі Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген бағдарлама немесе олармен мақұлданған стандарттар бойынша сынаулар нәтижелерімен анықталады.

18-бөлім. Болат және шойын 96. Жалпы нұсқаулар

1347. Осы бөлімнің талаптары кеме жасаушы болат, қазандар мен сауыттарға арналған болаттарға қысым астында жұмыс істейтін болатты түтіктер, қысқыштарға арналған болат және қысқыштар, шынжырларға арналған болат, болатты соғылмалар, болатты құйма және шойынды құймаларға қолданылады.
1348. Стандарттар немесе басқа техникалық шарттар бойынша жасалған жартылай дайындалған өнімдер, олардың талаптары Қағидамен анықталған нормаларға эквивалентті болған жағдайда қолданылуы мүмкін.

97. Кеме жасауда қолданылатын болат § 1. Жалпы нұсқаулар. Химиялық құрам

1349. Осы тараудың талаптары дәнекерленетін қалыңдығы 50 мм ыстықтай жайылған табақты, ұзыншы қиықты және профильді болатты және сортталған болаттарға қолданылады.
Химиялық құрам, ашу тәсілімен, термиялық өңдеумен немесе механикалық қасиетіне бойынша ерекшеленетін болат, сондай-ақ шымдалған болат Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы көздеуінен кейін қолданылуы мүмкін. Мұндай болаттың арнайы белгісі болуы рұқсат етіледі: категория рәмізіне S әріпі қосылады.
1350. Болаттың химиялық құрамы әрбір ерітіндінің әр шөмішінен таңдалған сынамаларды талдау нәтижелерінен анықталуы қажет. Дайындаушымен орындалған талдау Кеме қатынасының тіркелімі бойынша оны мерзім сайын тексеру шартымен қабылданады.
Беріктілігі қалыпты болаттың химиялық құрамы осы Қағиданың 193-қосымшасы, ал беріктілігі жоғары болаттар – 194-қосымша талаптарына сәйкес болуы қажет.
Осы Қағиданың 193, 194-қосымшаларында қышқылда ерітілетін алюминий құрамы көрсетілген. Егер алюминийдің жалпы құрамы анықталатын болса, ол 0,020 % кем болмауы қажет.
Кеме қатынасының тіркелімі, сондай-ақ, осы Қағиданың 193, 194-қосымшаларында көрсетілмеген элементтері құрамын анықтауды қажет етуі мүмкін, сонымен бірге, қалыпты беріктілікті болатта хром, никель және мыс құрамы әрқайсында 0,30 % аспауы қажет.
Беріктілігі қалыпты көміртекті болат үшін көміртек құрамы 1/6, марганец құрамы 0,40 % аспауы қажет.
Рұқсаттама алу үшін беріктілігі жоғары болаттар үшін көміртек эквиваленті (пайызда) шөмішті тергеу мәліметтері бойынша сынаулар кезінде анықталады және мынадай формула бойынша есептелінеді.
С_экв =С + Мn/6 +(Cr + Mo + V)/5 + (Ni + Cu)/15. (575)
Барлық дәрежелі болаттарда күшән құрамы 0,08 % аспауы қажет.
Осы Қағиданың 193, 194-қосымшаларда көрсетілген жағдайларда болат ниобий, ванадий, алюминий немес бөлек немесе әрбір комбинацияда басқа ұсақталатын түйір элементтерден тұру қажет. Бір элементпен өңдеу кезінде оның болат құрамы кестеде белгіленгенмен сәйкес болуы тиіс. Егер элементтер қисандастырылып қолданылса ең болмаса біреуінің болат құрамы қосымшада көрсетілгенге сәйкес болуы қажет.
Егер алюминий немесе басқа ұсақталатын түйір элементтерінің құрамы талап етілгеннен кем болса, Кеме қатынасының тіркелімі сонымен бірге бесінші баллмен анықталып жатқаннан ірілей болмауы қажет аустенитті түйір өлшемін анықтауды талап етуі мүмкін.

§ 2. Механикалық қасиеті. Жеткізу күйі

1351. Беріктілігі қалыпты болаттың механикалық қасиеті осы Қағиданың 193-қосымша, беріктілігі жоғары болаттар – 194-қосымшада көрсетілгенге сәйкес болуы қажет.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша соққы иілімін сынау кезінде соғу жұмысы немесе бойлық (KV_L), немесе көлденең үлгілерде (KV_T) анықталуы мүмкін.
1352. Болатты жеткізу күйі осы Қағиданың 195, 196-қосымшаларына сәйкес болуы және сертификат немесе мекеме құжатында көрсетілуі қажет. Бақыланып жатқан температурамен немесе термомеханикалық өңделумен прокатты нормалауды (N) ауыстыру мүмкін болса, прокаттың мұндай процесстері Кеме қатынасының тіркелімінің арнауы қарауына жатады.
Сонымен бірге мынадан қарау қажет:
1) бақыланып жатқан температурамен прокат (CR) – прокатканың соңғы температурасы аустенитті қайта толық кристалдандыру мақсатымен нормалаудың температура диапазонында белгіленетін процесс.
2) термомеханикалық өңдеу (ТМСР) — сығу температурасы мен дәрежесі қатал регламенттелетін процесс. Қағида сияқты, кішкене сығулар Асз ауыспалы температураға жақын немесе төмен орындалады, әдетте прокатка екі фаза облысындағы температура диапазонының төменгі шегіне жақын орындалады, соның нәтижесінде аустенитті қайта кристалдандыруы болмайды дерлік.
Егер кейіннен пішін пайда болуы немесе кернеуді алып тастау үшін термомеханикалық өңдеуден өткен болаттың қызуы қарастырылса немесе ұзына бойы жоғары қуатпен дәнекерлеу кезінде механикалық қасиеттерінің тиісті кему мүмкіндігі қарастырылуы қажет.
Прокат аяқталғаннан кейін шапшаң салқындату, сондай-ақ Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауынан кейін рұқсат етілуі мүмкін.

§ 3. Сынама мен үлгілерді дайындау. Сынақтар көлемі

1353. Сынаулар үшін үлгілерді мынадай жолмен орындалуы қажет.
Ені 600 м аса табақтар мен ұзынша қиықтан сынаманы бір шетінде сынама осі табақтың бойлық осі немесе ұзынша қиық және оның жиектері арасында орналасатындай етіп ойып кесіледі (осы Қағиданың 197-қосымшасы).
Ені 600 мм және кем ұзынша қиық және қапталынан сынамалар бір шетінде сынама осі ұзынша қиық жиегінен немесе текшенің сыртқы жиегінен 1/3 ара-қашықтықта орналасатындай етіп, ал кішкене қаптал үшін – осы күйге мүмкіндігінше жақын (осы Қағиданың 198, 199 және 200-қосымшасы) ойып кесіледі.
Швеллерлер, таңбалар және бульба сынамаларын, сондай-ақ қабырға ортасынан ә ара-қашықтықта ойып кесуге болады (осы Қағиданың 199-қосымшасы).
Шыбықтар және басқа сол сияқты жартылай өңделген өнімдерден сынамаларды бір шетінде үлгі осі қаптал бағытына паралель болатындай етіп ойып кесіледі.
Кішкене көлемді жартылай өңделген өнімдер үшін қажетті ұзындықты сыналып жатқан үлгілердің қималары жартылай өңделген өнімнің толық қимасына тең болуы мүмкін, және оларды алдын-ала механикалық өңдеусіз (соғудан майысу сынаулары үшін үлгілер механикалық өңдеуден өтеді) сыналуы мүмкін.
Басқа жағдайларда үлгілер олардың осьтері мынадай орналасатындай етіп ойып кесіледі:
1) Цилиндрлі емес жартылай өңделген өнімдер үшін төбесінен диоганаль жартысынан 1/3 ара-қашықтықта (осы Қағиданың 201-қосымшасы);
2) Цилиндрлі жартылай өңделген өнімдер үшін сыртқы жиегінен радиусы 1/3 ара-қашықтықта (осы Қағиданың 202-қосымшасы).
Созылу мен майысу сынаулары үшін үлгілерді, олардың бойлық осьтері ені 600 мм және одан кем қаптал, шыбық және ұзынша қиықтан басқа материалдардың соңғы прокаткасы бағытына перпендикуляр болып, ойып кесілуі тиіс.
KV соғудың жұмысын анықтау үшін үлгілерді, олардың бойлық осьтері соңғы прокат бағытына паралель немесе перпендикуляр болатындай етіп ойып кесіледі.
Тілікті прокат қабатына перпендикуляр және жалынмен немесе қайшымен қиылған жиектен 25 мм аса қашықтықта орындалуы тиіс.
1354. Прокат партиямен сынауларға жатады. Әрбір партия бір түрдің, бір ерітіндінің және жеткізудің бір күйінен тұруы қажет. Егер басқасы айтылмаса, салмағы 50 т кем әрбір партиядан созылуына бір үлгісі және соғудан майысуға үлгілер жиыны (Е, Е32, Е36, Е40 дәрежелі болаттан басқа) сыналуы қажет.
Егер партия салмағы 50 т асатын болса, қосымша әрбір толық 50 т және одан кем үлгілер жиындары бір реттен созылу мен соғудан майысу сынаулары жүргізіледі.
Егер партия қалыңдығы 10 мм аса ерекшеленетін табақтардан немесе қалыңдығы немесе диаметрі 10 мм аса ерекшеленетін қаптал мен шыбықтардан жасалған болса, сол сияқты қосымша бір реттен сынаулар жүргізіледі.
1355. Егер Кеме қатынасының тіркелімімен ыстық жайылған күйде жеткізілуі рұқсат етілсе, соғудан майысу сынаулары үшін үлгілердің бір жиынтығы әрбір толық немесе одан кем 25 т үшін сыналуы қажет.
1356. Е, Е32, Е36 және Е40 дәрежелі болатты соғудан майысу сынаулары мынадай көлемде жүргізіледі:
1) Табақты және кең ұзынша қиықты болат - әрбір өнім сыналады;
2) Қапталды және сортты болат - әрбір толық және одан кем 25 т бір жиынтығы.
Егер қапталды болат үшін Кеме қатынасының тіркелімімен рұқсат етілген ыстықтай жайылған күйде немесе бақыланып жатқан температурамен прокаткадан кейін үлгілердің бір жиынтығы толық және одан кем 15 т үшін сыналады.

§ 4. Байқау. Таңбалау

1357. Корпусты конструкция дайындауға арналған табақты және ұзынша қиықты болат қалыңдығының шекті кему ауытқулары толщиномердің көмегімен анықталғаннан 0,3 мм аспауы;
кемелік машина жасау үшін арналған табақты және ұзынша қиықты болаттың және басқа бөлшектері қалыңдықтарының шекті кему ауытқулары осы Қағиданың 203-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес болуы;
болаттағы сегрегация және металлды емес қосқыштар қабылданған нормадан аспайды. Жартылай өңделген өнімдерде материалды тағайымы бойынша қолдануға кері әсер ететін сызаттар, шлакты қоспалар және басқа ақаулар болмайды. Жартылай өңделген өнім беткі қабаты таза болады және соғумен түзетуге жатпайды;
дайындаушы-мекеме бақылау сынауларымен расталатын отырғызу шұңғылшаның толық жойылуын кепіл етеді. Сынаулар жүргізу тәсілдері Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі қажет.
Жергілікті тазалау арқылы бет қабатының ақауларын жою номиналды қалыңдықтың тереңділігі 7 % кем, бірақ барлық жағдайларда 3 мм кем. Тазалаудың есепті алаңы жартылай өңделген өнімнің бет қабатының 2 % кем болуы қажет.
Жергілікті тазалаумен жойылмайтын бет қабатының ақаулары Кеме қатынасының тіркелімімен және оның қарауында шауып алынып немесе мынадай шарттармен артынан дәнекерленіп қойылатын тазалау арқылы жойылуы мүмкін:
1) дәнекерлеу алдында ақауларды жою кезіндегі жартылай өңделген өнім қалыңдығы 20 % жоғары кемуіне жол берілмейді;
2) дәнекерлеуді расталған технологиялық процесске сәйкес рұқсат етілген электродтармен білікті дәнекерлеуші жүргізеді;
3) дәнекерлеу орны жартылай өңделген өнімнің номиналды қалыңдығына дейін тазартылады;
4) дәнекерлеудің бөлек орындарының ауданы 25·10^-4 м² кем болуы тиіс;
5) пісіріндінің жалпы алаңы жартылай өңделген өнімнің жазықтығнда 1 % көп болмауы тиіс.
6) бет қабатындағы ақауларды дәнекерлеуден кейін термиялық өңдеуді жүргізу және оның түрі Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі тиіс.
1358. Болат дайындаушы ерітіндіні орнатуға мүмкіндік беретін кесек, сляб және жартылай өңделген өнімдерді белгілеу жүйесі болуы қажет.
Әрбір жартылай өңделген өнім белгіленген тәсілмен белгіленген жерде анық түсірілген Кеме қатынасының тіркелімінің мөр немесе таңбасы және ең аз дегенде мынадай мәліметтер болуы қажет:
1) дайындаушы-мекеменің атауы немесе белгілері;
2) жартылай өңделген өнім нөмірі немесе белгілері;
3) ерітінді нөмірі;
4) болат дәрежесінің және ағымдылық шегінің біріздірілген белгілері (мысалы, А, D36).
Егер болат термомеханикалық өңдеуден кейін әкелінсе, Кеме қатынасының тіркелімінің талаптары бойынша дәреже белгісінен кейін «ТМ» индексі қосылуы қажет (мысалы, Е36ТМ).

98. Қысымда жұмыс істейтін қазан және сауыттарға
арналған болат § 1. Жалпы ережелер

1359. Осы тараудың талаптары қысым астында жұмыс істейтін кемелік қазан, жылу алмастырғыш аппараттар және сауыттарға арналған жайылған болаттарға қолданылады.
1360. Болат Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттар немесе техникалық талаптарға сәйкес дайындалады.
1361. Осы талаптарға сәйкес дайындалған және сыналған жайылған болат бөлме немесе жоғары температурада жұмыс істеу үшін арналған.

§ 2. Химиялық құрамы

1362. Болаттың химиялық құрамы бөлмелік немесе есептелген жоғары температурада қажетті механикалық қасиетіне байланысты стандарттармен белгіленген; сонымен қатар негізгі элементтер құрамы мыналардан аспуы қажет, %:
1) Көміртекті және көміртекті-марганецті болат үшін (шөмішті сынама):
Көміртек – 0,20, кремний – 0,50, марганец – 1,6, күкірт – 0,040, фосфор – 0,040, никель, хром, мыс - әрбір элементтен 0,30. Тиісті дәнекерлеу қамтамасыз етілген жағдайда құрамы 0, 20 % дан аса көміртегі бар болатты қолдану мүмкіндігі Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі тиіс;
2) Аз қоспалы болаттарға: көміртек – 0,18, кремний – 0,50, марганец – 0,80, күкірт – 0,040, фосфор – 0,040, хром – 2,50, молибден – 1,10, ванадий – 0,35.
1363. Болат жайлы ерітінділі болуы қажет. Қайнап жатқан ерітінді болатын қолдануға рұқсат етілмейді, ал жартылай жайлыны – Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша рұқсат етіледі.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша болат басқа түйір ұсақтайтын элементтерімен өңделуі мүмкін.
Жұмыс 400^оС жоғары температураға арналған көміртекті және көміртек-марганецті болатта алюминий болмауы тиіс.
1364. Көрсетілген шектерден асқан негізгі элементтер құрамы, сондай-ақ басқа химиялық құрамды болаттарды қолдану Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша жүзеге асырылуы мүмкін.

3. Механикалық қасиеті. Термиялық өңдеу.
Сынамалар дайындау. Сынақтар көлемі

1365. Бөлмелік және есепті жоғарғы температурадағы болаттың механикалық құрамы стандарттармен белгіленеді.
Болат қасиеті мынадай сынаулармен расталуы қажет:
1) созылуына (уақытша қарсыласу, ағымдылық шегі және қатысты ұзартуларды анықтаумен);
2) майысуы;
3) соғудан майысуы (KCU немесе KV).
Егер стандарттармен жоғары температурада созылуын сынау, сондай-ақ болатты шөгу төзімділігін анықтауға арналған сынаулар регламенттелген болса, өткізілуі қажет. Кеме қатынасының тіркелімінің талаптары бойынша жоғары температурада ұзақ уақыт бойы беріктілік шегін анықтау бойынша болаттың сынаулар нәтижелері ұсынылуы қажет.
1366. Болат нормаланған, нормаланған және жіберілген немесе ширатылған және жіберілген күйде әкелінеді. Термиялық өңдеу түрі стандарттармен белгіленеді.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша болат қажетті қасиетпен қамтамасыз ету шартымен термиялық өңдеусіз әкелінуі мүмкін.
1367. Сынаулар үшін сынамалар осы Қағиданың 1353-тармағы талаптарына сәйкес дайындалуы қажет.
Созылуын және соғу жабысқақтығын KCU анықтау үшін сынаулар үлгілерін көлденең ойып қияды, ал соғу жұмысын KV анықтау үшін – соңғы прокатка бағыты бойы.
1368. Табақты илем табақ сайын сынаулар үшін ұсынылады. 12 мм дейін қалыңдықты көміртекті болаттан табақты сынама үшін сондай-ақ табақшаның (жайылым) және пішіннің жалпы көлемі 10 % сынау үшін пішінді сынаманы тартып алу рұқсат етіледі, бірақ қалыңдықтың бірден екеуінен көп емес (диаметр немесе кескін) бір балқығыш және бірдей термиялық өңдеу.
Егер басқасы айтылмаса, созылулар мен майысу сынаулары үшін жартылай өңделген өнімнен бірден бір үлгілерден кем емес, сондай-ақ, соғудан майысу сынаулары үшін үлгілердің бірден бір жиынтықтары ойып кесілуі қажет.
Жоғары температурада созылу мен беріктік ұзақтығын сынауларға арналған үлгілер саны Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша белгіленеді.
Салмағы 6 т жоғары табақтардан (жайуы) немесе ұзындығы 15 м жоғары сынамалар үшін сынауларды екі шеттерінен іріктеледі.

§ 4. Байқау, таңбалау. Беріктілік сипаттамасы

1369. Прокат, оны тағайымы бойынша пйдалануға кедергі келтіретін ақаулары болмауы қажет. Индикатор трещин және толшиномер, дефектоскопты қолданумен ақаулардың болмауы дайындаушымен кепілденіп және бұзылмайтын бақылаумен расталуы мүмкін.
Дайындаудың сол немесе басқа тәсілімен мүмкін болатын сыртқы қабаттағы ақаулар, егер олардың тереңділігі нормаланған міндер шегінен аспайтын болса рұқсат етіледі.
Беттегі ақаулар Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша дәнекерлеумен, кейіннен термиялық өңдеумен жойылуы мүмкін.
1370. Таңбалауды осы Қағиданың 91-тарауы талабтарына сәйкес орындалады.
1371. Қазанды болаттардың беріктілік сипаттамасы осы Қағиданың 204, 205-қосымшасында келтіріледі.

99. Болат түтіктер § 1. Жалпы нұсқаулар

1372. Осы талаптар қысым астында жұмыс істейтін қазан, жылу алмастырғыш аппараттар, сауыттар, кемелік жүйелер және құбырларға арналған болатты ыстық және салқын өзгертілген, сондай-ақ дәнекерленген түтіктерге қолданылады.
1373. Болатты құбырлар Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандартар мен техникалық шарттарға сәйкес дайындалады.
1374. Осы Қағидаға сәйкес дайындалған және сыналған құбырлар бөлме және одан жоғары температурада жұмыс істеуіне арналған.
1375. Дәнекерленген құбырларды электрлі индукциялық немесе жалғанушы қысыммен немесе ерітумен дәнекерлеу арқылы дайындалуы мүмкін.

§ 2. Химиялық құрам

1376. Құбырларға арналған химиялық құрамдар бөлме немесе есепті жоғарланған температурада қажет етілетін механикалық қасиетіне байланысты стандарттар бойынша таңдалады, сонымен бірге, негізгі элементтер құрамы мыналардан аспауы қажет:
көміртекті және көміртекті-марганецті болаттар үшін (шөмішті сынама),%:
күкірт — 0,04;
марганец — 1,50;
кремний — 0,50;
көміртек — 0,23;
фосфор — 0,04;
хрома, никель,
мыс - по 0,30 каждого элемента.
Аз қоспалы болат үшін (шөмішті сынама), %:
күкірт — 0,035;
марганец — 1,0;
кремний — 0,50;
көміртек — 0,20;
фосфор — 0,035;
хром — 2,50;
молибден — 1,20;
ванадий — 0,35.
1377. Болат жазық ерітілген болуы қажет. Құбырлар дайындау үшін қайнап жатқан болатты пайдалануға тыйым салынады. Жартылай жазық, сондай-ақ түйір ұсақтайтын элементтермен өңделген болаттарды Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша қолданылуы мүмкін. 400 ^оС жұмыс температураларына арналған көміртекті және көміртекті-марганецті болаттарда алюминий болмауы тиіс.
1378. Негізгі элементтер құрамы осы Қағиданың 1376-тармағында көрсетілген шектері, сондай-ақ негізгі қоспалы элементтері бар болаттарды қолдану Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша рұқсат етілуі мүмкін.

§ 3. Механикалық және технологиялық қасиеттер. Термиялық өңдеу

1379. Бөлме және одан жоғары температурада құбырлар үшін болаттың механикалық және технологиялық қасиеттері стандарттармен белгіленеді.
1380. Дайындау кезінде құбырлар мынадай сынауларды өтуі қажет:
1) осы Қағиданың 1281-тармағына сәйкес (уақытша қарсыласу, ағымдылық және ұзарту шегін анықтаумен қоса) сәйкес созылу;
2) осы Қағиданың 1281-тармағына сәйкес жоғарыланған температура кезінде созылуына (шартты ағымдылық шегін анықтаумен қоса);
3) осы Қағиданың 1291-тармағына сәйкес қабыстырып тастау немесе 1293-тармаққа сәйкес сақиналар созулуына;
4) осы Қағиданың 1292-тармағына сәйкес таралуына.
Жоғарланған температурада созылу сынаулары қабыстырып тастауын, сақиналар созылуын немесе таралуын сынаулар нәтижелері бағаланатын стандарттармен немесе Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген техникалық құжаттама бойынша қажет болған жағдайда орындайды. Бұл Кеме қатынасының тіркелімінің талабы немесе стандарттармен алдын-ала қарастырылса, жоғарланған температурада беріктілік ұзақтығының шегін анықтау бойынша құбырлар үшін болаттарды сынаулар нәтижелері ұсынылуы қажет.
1381. Құбырлар стандарттармен немесе Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген жоба-техникалық құжаттамамен алдын-ала қарастырылған термоөңделуі қажет. Сонымен қатар, салқындай өзгертілген және электрлі дәнекерленген құбырларды әрбір жағдайда термиялық өңдеуге жатады: нормалау, нормалау және босату немесе шыңдау және босату. Термиялық өңдеудің түрі және режимін дайындаушы-мекеме белігейды, бұл туралы Кеме қатынасының тіркеліміне хабарлайды және куәлікте көрсетеді.

§ 4. Сынамаларды дайындау, сынақтар көлемі

1382. Егер басқасы айтылмаса, үлгілер дайындау үшін сынамаларды партиядан кемінде екі түтіктен бір шетінен бастап таңдайды.
1383. Түтіктер партиямен сынауларға жатады.
Партия бір ерітінді болаттан жасалған, және бірдей режим бойынша термиялық өңдеуден өткен өлшемдері бірдей түтіктерден тұруы қажет.
Партиядағы түтіктер көлемі мынадан аспауы тиіс, шт:
сыртқы диаметрі 76 мм кем түтіктер үшін 400;
сыртқы диаметрі 76 мм аса түтіктер үшін 200.
Көрсетілген қалған санының жартысынан кем түтіктер тиісті партияға қосылады, ал жартысы және одан аса бөлек партия деп саналады.
Сынаулар өткізу үшін әрбір сынамадан созылу, қабыстырып тастау немесе сақиналар созылу және таралу сынаулары үшін (дәнекерлеу түтіктерді сынау кезіндегі екі үлгі) бір үлгіден ойып кесіледі. Барлық түтіктер гидравликалық сынауларды өтуі қажет. Сынамалық қысым стандарттар немесе Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген құжаттамамен сәйкес белгіленеді, бірақ, әрбір жағдайда осы Қағиданың 2385-2390-тарауында көрсетілгеннен кем емес болмауы қажет.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша ультрадыбыстық немесе басқа эквиваленттің бақылауға жататын түтіктерге гидравликалық сынау жүргізілмеуі мүмкін.
Дәнекерлеу түтіктердің дәнекерлеу тігістері ультрадыбыстық бақылауға жатқызу қажет.

§ 5. Байқау және таңбалау

1384. Көзбен шолып бақылауға барлық түтіктер жатады.
Түтіктер бетінде сызат, шырмау, жырық, жаншылулары болуына рұқсат етілмейді.
Егер олар қабырға қалыңдығын минусты ауытқулар шегінен асырмаса, аз ғана жапырылу, жаншылу, тәуекел ету, қабыршақтың жұқа қабаты, ақауларды тазалау іздері және майда шырмаулар болуы мүмкін.
1385. Таңбалауды осы Қағиданың 91-тарауы талаптарына сәйкес орындалуы қажет.

100. Шынжырларға арналған болат § 1. Жалпы нұсқаулар

1386. Осы талаптар зәкірлі шынжырларды, сондай-ақ конструкцияға, кемелік зәкірлі шынжырларды дайындау және сынау және олардың бөліктерінің жинақтамаларын дайындауға арналған жайылған болаттарға қолданылады.
1387. Жайылған болат (болатты прокат) Кеме қатынасының тіркелімімен танылған мекемелермен дайындалуы қажет. Сонымен бірге, Кеме қатынасының тіркелімі осы Қағиданың 1400-1407-тармақтарына сәйкес дайын шынжырдың термиялық өңдеуіне ұқсас термиялық өңдеуден кейін осы мекемемен жасалатын материалға соңғы сынаулар жүргізуін талап етуі мүмкін.
1388. Прокатты дайындаушы Кеме қатынасының тіркеліміне материал ерекшелігін келісуге ұсынады.
Ерекшелікте болатты ерітіп шығару тәсілі және босаңсыту әдісті, қажетті химиялық құрам, жеткізу күйі және механикалық қасиеті көрсетілуі қажет.
Ерітіп шығару тәсілі, босаңсыту әдісі және химиялық құрамы, сондай-ақ осы Қағиданың 1388-1390-тармағы талаптарын толық қанағаттандырмайтын болатты жеткізу күйі ерекшелікті көздеу кезінде Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі қажет.
1389. Қолданылып жатқан тірегіштермен қоса шынжыр болатын созу кезіндегі уақытша қарсыласуына байланысты 1, 2 және 3 дәрежелерге, ал тірегіштерсіз 1 және 2 дәрежелеріне бөлінеді.

§ 2. Химиялық құрамы. Механикалық қасиеті және жеткізу күйі

1390. Шөміш сынамасы бойынша болаттың химиялық құрамы Қағиданың 206-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес болуы қажет.
Сортты прокат болаттың тынық ерітіндісінен дайындалуы тиіс, сонымен бірге 2 және 3 дәрежелі шынжырлар үшін болат түйір ұсақтайтын элементтермен өңделуі қажет.
1391. Болатты прокаттың механикалық қасиеті дайын шынжырдың осы Қағиданың 207-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес қасиетін қамтамасыз етуі қажет.
1392. Сортты прокатты прокат жүргізілгеннен кейін жеткізіледі.

§ 3. Сынақтар көлемі

1393. Сортты илем партиямен сынауларға ұсынылады. Салмағы 50 т кем партия диаметрлер айырмашылығы 4 мм кем жеткізудің бір күйін бір ерітіндіні илемдеуден тұруы қажет.
1394. Созылу сынауларына бір үлгі дайындайтын сортты илемнің әрбір илемінен және егер соғудан майысу сынаулары үшін үлгілер қажет болғанда бір сынама таңдалады (KV).

§ 4. Үлгілерді дайындау, байқау

1395. Үлгілер сынамадан оның ось бойымен 1/6 диаметр арақашықтықта жоғарғы немесе осы Қағиданың 208-қосымшасына сәйкес осы қалыпқа мүмкіндігінше жақын ойылуы қажет.
1396. Сортты прокат диаметрінің рұқсат етілетін ауытқулары стандарттармен белгіленеді және ерекшелікте көрсетіледі.
1397. Сортты прокатта оның келесі өңдеуіне және қолданылуына кедергі болатын ішкі және сыртқы ақаулары болмауына рұқсат етілмейді.
Сыртқы ақаулар диаметрге рұқсат етілетін шектерінде тазаланып жойылуы мүмкін.
1398. Сортты прокатты таңбалау осы Қағиданың 91-тарауы талабына сәйкес әрбір өнімде орындалады.

§ 5. Шынжыр материалдары және олардың бөліктерінің
жинақтамалары

1399. Шынжырлар дайындау үшін сортты прокат осы Қағиданың 1391– 1398-тармағы талаптарына сәйкес болуы қажет.
1400. Егер мынадан басқасы айтылмаса, тағаланған шынжыр материалдары және олардың бөліктерінің жинақтамалары осы Қағиданың 101-тарау талабына, ал құйылған – 102 тарау талаптарына сәйкес болуы тиіс.
1401. Тірегіштер үшін осы шынжыр үзбесіне ұқсас, жайылған, тағаланған немесе құйылған көміртекті болат қолданылуы қажет.

§ 6. Шынжырлар конструкциясы және дайындалуы және
олардың бөліктерінің жинақтамалары

1402. Шынжыр үзбелері түйістірілген жалғанған дәнекерлеуді ерітумен сортты прокаттан дайындалады, үзбелерді тағалау немесе құюмен дайындалуы мүмкін.
Калибрі 26 мм және одан кем тірегішсіз шынжыр үзбелері түйістірілген жалғану дәнекерлеуі қысыммен дайындалуы мүмкін.
1403. Шынжыр жинақтамасының бөліктері, үзбелері және тоғындары, вертлюгтер және вертлюгтер-тоғындар тағалау немесе құйылумен дайындалады және ең аз дегенде 2 дәрежелі шынжырлар үшін талаптарына сәйкес болу тиіс.
Көрсетілген бөліктер, сондай-ақ дәнекерді қолданумен жасалуы мүмкін.
1404. Шынжыр үзбелерінің конструкциясы және олардың бөліктерінің жинақтамалары Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген құжаттамаға сәйкес болуы қажет.
1405. Шынжырларды жеткізу күйі және дәрежеге байланысты олардың бөліктерінің жинақтамалары осы Қағиданың 209-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес болуы қажет.
Шынжырлар және олардың жинақтама бөліктерінің термиялық өңдеуі жүктемемен ажырату және сынама сынауларына дейін жүргізілуі қажет.
1406. Дайын шынжыр және оның бөліктерінің жинақтамаларының механикалық қасиеттері осы Қағиданың 210-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес болуы қажет.
1407. Дәрежеге байланысты шынжырлар және олардың бөліктерінің жинақтамалары осы Қағиданың 211, 212-қосымшасында көрсетілген сынама және ажырату жүктемеге төзетіндей етіп жасалуы қажет.
1408. Барлық шынжыр үзбелері және оларды жинақтайтын бөлшектерде жасау тәсілімен анықталатын бет қабаты таза болуы, өнімді тағайымы бойынша пайдалану мүмкіндігін жоятын сызаттар, тіліктер, бөгде қосылулар мен басқа ақаулары болмауы қажет. Тағалған бөлшектердегі ағып келулер немесе заусенецтер тиісті түрде тазалануы тиіс. Рұқсаттама шеттеріндегі кішкентай сыртқы қабаттағы ақаулар сыртқы қабаттың бір қалыпты өтуін қамтамасыз ететіндей етіп тазартылуы қажет. Тереңділіктің үзбе калибрінің немесе дене қалыңдығының шектерінен 5 % кем жергілікті тазалау жүргізілуі мүмкін.
1409. Шынжыр үзбелерінің өлшемдері стандарттар талаптарына сәйкес болуы қажет.

§ 7. Шынжыр үзбелерінің рұқсат етілетін ауытқулары

1410. Үзбелердің жалғанбаған, майысқан жеріндегі диамтер ауытқулары осы Қағиданың 213-қосымшасындағы талаптарын қанағаттандыратындай болуы қажет.
1411. Майысқан жердегі шынжыр үзбелерінің көлденең қимасының аумағында минусты ауытқулар болмауына рұқсат етілмейді.
Бұл аймақты бір және дәл сол көлденең қимадағы, бірақ сол қиманың ішкі контурының түрлі нүктелерінде диаметрдің орта арифметикалық төрт өлшемдерінде анықталған диаметр бойынша есептелінуі керек.
1412. Әрбір бес үзбелерде өлшенген шынжырлардың түйіскен жерлері ұзындығының мүмкін болатын ауытқулары номиналды ұзындықтың +2,5 % аспауы қажет. Өлшеулер шынжырларды сынама жүктемелермен созу кезінде орыныдалады.
1413. Кергілер оның бойлық осіне перпендикулярлы үзбелер ортасында орнатылуы қажет. Тұтасқан орындардың екі шеттері бойынша соңғы үзбелердің кергілері жалғаушы үзбелер немесе тоғындардың еркін өтуі үшін жылжытылуы мүмкін. Сонымен бірге, егер кергілер мықты бекітілсе және олардың шеттері саңылауларсыз үзбелердің ішкі бет қабаттарына жанасатын болса: эксцентриситет X— 0,1 d,  бұрышы 4^о аспайтын болуы мүмкін.
Ауытқуларды осы Қағиданың 214-қосымшасына сәйкес орындалады.
1414. Шынжырларды жинақтайтын бөліктердегі рұқсат етілетін өлшемдер ауытқулары: диаметрі +5%, басқа өлшемдеі +2,5%.
1415. Пісірулер мынадай талаптарды ескере отырып, Кеме қатынасының тіркелімімен расталған технология бойынша орындалуы қажет:
1) кергілер осы Қағиданың 1401-тармағына сәйкес болаттан жасалған болуы қажет;
2) кергілерді үзбенің дәнекерлеу тігістеріне қарама-қарсы бір шетінен ғана пісіріледі. Кергі шеттері мен үзбе бет қабатының арасында мағыналы саңылаулар болмауы рұқсат етілмейді;
3) дәнекерлеу төменде тұрған күйде Кеме қатынасының тіркелімінің рұқсаттамасы бар дипломды дәнекерлеушімен технология бойынша талап етілетін дәнекерлеуіш материалдармен орындалады;
4) дәнекерлеу шынжырды соңғы термиялық өңдеуге дейін орындалуы қажет;
5) дәнекер тігістерінде шынжырды тағайымы бойынша пайдалануға кедергі болатын ақаулары болуына рұқсат етілмейді. Қажет болғанда тіліктер, шеттердегі кратерлер және сол сияқты ақауларды тазалау арқылы жойылуы қажет.
Кеме қатынасының тіркелімінің талаптары бойынша кергілерді пісіру үшін технологиялық дәнекерлеу сынаулары орындалуы қажет.

§ 8. Дайын шынжырларды сынау

1416. Дайын шынжырлар инспектордың қатысуымен мынадай көрсетілген сынауларға жатады. Сынауларға боялмаған антикоррозиялық жабуларсыз шынжырлар жатады.
1417. Шынжырдың әрбір тұтасқан жері (27,5 м) осы Қағиданың 211, 212-қосымшасында көрсетілген сынамалық жүктемемен сынауға жатады.
1418. осы Қағиданың 211, 212-қосымшасында көрсетілген жүктемемен шынжырды ажырату сынаулары үшін ең аз дегенде кергілері бар үш немесе кергісіз бес үзбеден тұратын осы Қағиданың 215-қосымшасына сәйкес үлгілерді таңдайды. Үлгілер дәл сол технологиямен жасалып және шынжырмен қоса (дәнекер және термиялық өңдеу) болу керек. Үлгілерді шынжырлардан инспектор қатысуымен таңдалады.
1419. Ажыратқыш машинаның және шынжырдың үлкен калибр қуаттылығы жеткіліксіз болып, ажырайтын жүктемеге жету мүмкін емес болған жағдайда Кеме қатынасының тіркелімімен басқа да сынаулар тәсілдері қаралуы мүмкін.
1420. Ажырату жүктемемен сынаулар нәтижелері қанағаттандырмайтын болса, дәл сол тұтасқан орыннан басқа үлгіні таңдайды және сынайды. Сынаулар нәтижелері қажетті жүктемеге сәйкес болған кезде қанағаттандырарлық деп саналады.
Егер қайтадан сынау нәтижелері қанағаттандырмайтын болса, тұтасқан орындар бракталады.
Дайындаушының қарауы бойынша осы партияның қалған әрбір үш тұтасқан орындарынан үлгілер таңдалып, жүктемемен сыналуы мүмкін. Егер бірден-бір тұтасқан орындардың сынаулар нәтижелері қанағаттандырарлықсыз болса, партия бракталады.
1421. Сынама жүктемемен сынау нәтижесі қанағаттандырмайтын болса, ақауланған үзбелер (үзбе) ауыстырылып, жаңа үзбенің (үзбе) жергілікті термиялық өңдеуін жүргізеді және сынама жүктемемен қайтадан сыналады. Сонымен бірге, үзбені (үзбе) жойылу себебі анықталуы қажет.
1422. 3 дәрежелі шынжырдың әрбір төртінші тұтасқан жерлерінің, сондай-ақ 2 дәрежелі термиялық өңдеусіз осы Қағиданың 215-қосымшасындағы сәйкес созылу мен соғудан майысу сынаулары үшін үлгілер таңдалады. Үлгілерді осы Қағиданың 103-суретіне сәйкес дәнекер тігісіне қарама-қарсы үзбе жағында ойып кесіледі.
Негізделген жағдайларда Кеме қатынасының тіркелімі дәнекер тігісінен ойып кесілген үлгілерді дәнекер тігісіне көлденең созылуына және дәнекер тігісі бойынша тілігі бар соғудан майысуына сынауды жүргізуін талап етуі мүмкін.
1423. Шынжырдың тұтасқан жерлерінде үлгілерді дайындау үшін қосымша үзбе (немесе шынжыр аз калибрлі болса, бірнеше үзбе) алдын-ала қарастырылуы керек. Қосымша үзбе ажырауын сынау үшін үлгілерге ұқсас дайындалуы қажет(осы Қағиданың 215-қосымшасы).
1424. Сынаулар нәтижелері осы Қағиданың 215-қосымша талаптарына сәйкес болуы және сертификатта көрсетілуі қажет.
1425. Шынжырды таңбалау әрбір тұтасқан орынның соңғы үзбелерінде орындалуы және сертификат нөмірі, шынжыр дәрежесі және таңбасы болуы қажет. Таңбалаудың таңбалары осы Қағиданың 216-қосымшасына сәйкес орналасуы қажет.

§ 9. Шынжырды жинақтайтын бөлшектерді сынау

1426. Шынжырды жинақтайтын бөлшектер Кеме қатынасының тіркелімі инспекторының қатысуымен сынауға жатады. Сынауларға боялмаған антикоррозиялық жабуларсыз бөлшектер жатады.
1427. Барлық бөлшектер осы Қағиданың 211-қосымшасында көрсетілген сынама жүктемемен сынауларға жатады.
1428. осы Қағиданың 211-қосымшасында көрсетілген жүктемемен ажырауын сынау үшін бөлшектер партиямен ұсынылады.
Көбейтілген тоғындар, вертлюгтер, вертлюгтер мен тоғындар және соңғы үзбелердің партиялары 25 бөлшектен кем, ал жалғанушы үзбелер - бір ерітінді материалдан жасалған және бір садкада термиялық өңдеуді өткен бір дәрежелі, бірдей өлшемді 50 бөлшектерден тұруы қажет.
Әрбір партиядан бір өнім жүктемемен ажырау сынауларына жатады, сонымен бірге сыналған өнімдерді тағайымы бойынша пайдалануға болмайды.
1429. Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша жүктемемен ажырау сынаулары жүргізілмеуі мүмкін, егер:
1) дайындаушыны Кеме қатынасының тіркелімімен тану кезінде өнімді алғашқы сынаулардың жағымды нәтижелерімен расталуы тиіс жүктемемен ажырау,
2) әрбір партияның механикалық сынау нәтижелері осы Қағиданың 1431–1433-тармағына сәйкес қанағаттандырарлық, және бөлшектер Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген тәсіл бойынша бұзылмайтын бақылауды өтті.
1430. Егер оларды дайындау кезінде осы шынжыр үшін қажет болғаннан шынжырдың аса жоғары дәрежесіне сәйкес материалдар қолданылса, осы Қағиданың 1428-тармағы талабына қарамастан алдын-ала жазылған жүктемемен ажырауға сыналған өнімдер тағайымы бойынша пайдаланылуы мүмкін.
1431. Бөлшектердің әрбір партиясынан осы Қағиданың 208-қосымшасына сәйкес арнайы таңдалған сынамадан немесе бөлшектен ойып кесілген бір үлгі созылуына және үш үлгілердің бір жинақтамасы соғудан майысу (KV) сынауларына жатады.
1432. Механикалық сынаулар нәтижелері осы Қағиданың 210-қосымша талаптарына сәйкес болуы және сертификатта көрсетілуі қажет.
1433. Шынжырды жинақтайтын бөлшектерді таңбалау әрбір өнімде орындалады және сертификат нөмірі, дәрежесін және Кеме қатынасының тіркелімінің таңбасы болуы тиіс.

101. Болатты шыңдау § 1. Жалпы нұсқаулар

1434. Болатты шыңдаулар мынадай айтылған талаптарға сәйкес орындалуы және сыналуы қажет.
1435. Осы талаптар кеме жасауға және кемелік машина жасауға арналған шыңдауларға және қоршаған ауа температурасында анықталған қасиеттеріне байланысты анықталған қолдану аймағына қолданылады (осы Қағиданың 1280-тармағы).
1436. Талаптар соғылма орнына қолданылатын прокаттан жасалған дайындама, және жай пішінді білік, бұрандама және басқа сол сияқты бөлшектер жасау үшін (тек қана механикалық өңделген) қолданылатын диаметрі 250 мм кем емес сортты прокаттарға қолданылады.
1437. Төмен немесе жоғары температурада жұмыс істеу үшін арналған бөлшектер үшін соғылмаларға, сондай-ақ арнайы қасиеті (коррозиялық тұрақтылық, ыстыққа төзімді, ыстыққа берік және т.б.) бар қоспалы болаттан жасалған соғылма әрбір жағдайларда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады. Сонымен бірге Кеме қатынасының тіркеліміне келісуге ұсынылатын құжаттамаларда соғылманың химиялық құрамы, механикалық және арнайы қасиеті, термиялық өңдеу, сынаулар тәсілдері мен көлемі бойынша мәліметтер көрсетілуі қажет.
1438. Орнатылған біртекті соғылмаларды өндіру кезінде Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша технологиялық процесстердің және соғылма сапаларының тұрақтылығын растау шартымен басқа да сынаулар тәсілдері мен көлемі рұқсат етілуі мүмкін.
1439. Күрделі пішінді тағалған бөлшектерді жасау кезінде екі немесе одан аса соғылмаларды дәнекерлеу қарастырылса, болаттың химиляқ құрамы жіәне дәнекерлеу технологиясы Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі тиіс, сонымен бірге, ол дәнекерленген жалғанулардың технологиялық сынауларын жүргізуді талап етуі мүмкін.
1440. Пластикалық деформацияның (уков) дәрежесі термиялық өңдеуден кейін ақаулары болмайтындай, конструкция біртектілігі мен қажетті механикалық қасиетін осы Қағиданың 217-қосымшасына сәйкес қамтамасыз етілетіндей болуы қажет.
Диск тәрізді соғылманың кез-келген жағының қалыңдығы (мысалы, тістектес доңғалақтың соғылымалары) уковтың алғашқы дайындамасы 1,5: 1 аса болатын шартымен соғылма шөгуімен орындалған дайындама ұзындығының жартысынан кем болмауы қажет.
Егер дайындама, тікелей кесектен ойып кесілген болса немесе оның алдын-ала уковы 1,5;1 кем, диск тәріздес соғылманың кез-келген бөлігінің қалыңдығы дайындама ұзындығының 1/3 артық болмауы қажет.
Доңғалақ соғылмалары немесе басқа типті қуыс соғылмаларды қуыс дайындамаларды таратумен немесе оправаларда жайылудан жасалады. Құйылған бос денелі дайындамаларды қолданылуы мүмкін. Соғылма қабырғаларының қалыңдығы қуыс дайындама қабырғасының жартысынан кем болуы қажет, қарама-қарсы жағдайда дайындама деформация дәрежесі 2:1 алдын-ала өңдеуге жатады.
1441. Егер нақты өнімдер үшін соғылманың бағыты жүктемені аса жағымды болатын қабылдауын қажет етсе, пластикалық өңдеудің технологиялық процессі Кеме қатынасының тіркелімімен келісуге жатады.
Соғылманы жасау процессінде ол конструктивті бақылауын және талшықтар бағытын тексеруді талап етуі мүмкін.
1442. Егер басқа тәсіл келісілмесе, газды кесу, отпен тазалау немесе доғалы бет қабатын сүргілеуді соңғы термиялық өңдеуге дейін орындау қажет. Осы операцияларды жасау кезінде болаттың химиялық құрамына және/немесе оның қалыңдығына қатысты алдын-ала жылыту қажет етуі мүмкін.

§ 2. Химиялық құрамы

1443. Соғылмалар үшін болаттардың химиялық құрамы механикалық және арнайы қасиетіне қатысты қажет етілген болаттың нақты типіне орнатылады.
Соғылмалар жайлы ерітінділі болаттан жасалуы қажет.
1444. Соғылмалар үшін (шөмішті сынама) көміртекті және көміртекті-марганецті болаттардың химиялық құрамы мынадай шекті мәндерге сәйкес болуы қажет, %:
көміртек – 0,60;
кремний – 0,45;
марганец – 0,30 – 1,50;
күкірт – 0,040;
фосфор – 0,040;
мыс – 0,30; хром – 0,30;
молибден – 0,15 және никель – 0,40.
1445. Соғылмалар үшін (шөмішті сынама) қоспалы болаттың химиялық құрамы ең үлкен құрамды Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттар немесе басқа техникалық талаптарына сәйкес болуы қажет, %:
көміртек – 0,45;
кремний – 0,45;
күкірт – 0,03;
фосфор – 0,035.
1446. Дайындаушы өзінің қарауы бойынша, егер басқасы қарастырылмаса, түйірлерді ұсақтайтын элементтерді қабылдауы мүмкін. Мұндай элементтер құрамы шөмішті талдауда көрсетіледі.

§ 3. Механикалық қасиеті және термиялық өңдеу

1447. Ағымдылық шегінің, қатысты ұзартуына, қатысты тарылуы мәнінің қажетті ең аз уақытша қарсыласуына байланысты көміртекті және көміртекті – марганецті болаттан жасалған соғылма үшін соғудан майысу сынауларының нәтижелері осы Қағиданың 218-қосымшасында көрсетілген, шыңдау мен босатудан кейінгі қоспалы болаттан жасалған соғылма – 219-қосымша, цементтелген қоспалы болаттан жасалған соғылма – 218-қосымша мәндеріне сәйкес болуы тиіс.
1448. Соғылмаларды қажетті конструкция мен механикалық қасиетті алу үшін, сондай-ақ түйірді ұсақтау үшін термиялық өңдеуге жатады.
Термиялық өңдеу режимі соғылма болатының химиялық құрамы, тағайымы және өлшемдеріне байланысты мынадай шарттарды орындаумен дайындаушы белгілейді:
1) босату температурасы 550^оС төмен болуы тиіс;
2) егер сол немесе басқа себеппен соғылма термиялық өңдеуден кейін ыстық өңдеумен қыздырылады, ол қайта термиялық өңдеуге жатқызу қажет;
3) егер соғылма беттік шыңдауға жататын болса, осы процестің технологиясы және технологиялық талаптары Кеме қатынасынық тіркелімімен келісілуі қажет. Сонымен бірге, ол болат қасиетінің ақаулары мен өзгерісі болмаған жағдайда қажетті қаттылық пен тереңділіктің бет қабатының біркелкілігін тексеру үшін сынауларды жүргізуді талап етуі мүмкін;
4) егер механикалық өңдеуден кейін индукциялық шыңдау, цементтеу немесе азоттау қарастырылса, соғылманы мынадай бетін өңдеуге мүмкін болатын күйге дейін (әдетте, толық қысымға немесе нормалау және босатуға) термиялық өңдеуге жатқызу қажет;
5) егер соңғы термиялық өңдеуден кейін түзетулер орындалып жатса, соғылма кернеуді түсіру үшін термиялық өңдеуге жатқызу қажет;
6) термиялық өңдеу түрі Кеме қатынасының тіркеліміне айтылады және сертификатта көрсетіледі.

§ 4. Сынамаларды дайындау

1449. Сынама өлшемдері сынаулар және қайта сынаулар жүргізу үшін жеткілікті болуы тиіс, ал оның көлденең қимасының ауданы сынама өңделген соғылма бөлігінің көлденең қима алаңынан кем болмауы қажет. Арнайы айтылған жағдайлардан бөлек сынамалар соғылмалармен бірге соғып шығарылуы қажет. Сынамалар олардан жасалған үлгілердің осьтері соғылма бетінен оның диаметрі немесе қалыңдығының 10 % артық ара-қашықтықта орналасатындай етіп, ойып кесілуі қажет.
1450. Сынамаларды соғылмадан бөлшектер цементтеуге жататын болса немесе басқа да шешімдер қабылданса, олардың термиялық өңдеудің барлық түрі аяқталғанға дейін кесіледі.
1451. Жалпы жағдайда сынамадан созылуына сынау үшін бір үлгі және соғудан майысу сынаулары үшін үлгілер комплектісі жасалынады.
1452. Соғылмалар біртіндеп немесе партиямен сынауланады. Арнайы айтылған жағдайлардан басқа сынамаларды таңдау орындары мен көлемі мынадай болуы тиіс:
1) баллер және меңгеріктің қадалық істігі соғылмалары, білік, шатун: осы Қағиданың 221, 222, 223-қосымшасына (А қал.) сәйкес әрбір соғылманың соңынан бойлық осі бойымен бір сынама.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша сынама В, С және D қалыптарына сәйкес көлденең бағытта ойып кесілуі мүмкін. Егер бір уақытта соғылма салмағы 4 т, ұзындығы 3 м асса соғылманың әрбір шеттерінен бір-бірден сынамалар таңдалады;
2) тісті доңғалақтың соғылмасы: егер соңғы механикалық өңдеуден кейін тісті бөлігінің диаметрі 200 мм асатын болса осы Қағиданың 224-қосымшасына ( В қал) сәйкес көлденең бағытта бір сынама немесе егер өлшемдері осы Қағиданың В қалпы бойынша ойып кесілуіне келмесе осы Қағиданың 224-қосымшасына (С қал) сәйкес.
Диаметрі 200 мм және одан кем бойлық сынама осы Қағиданың 224-қосымшасына ( А қал) сәйкес. Егер тісті бөліктің соңғы қзындығы 1250 мм асатын болса, соғылманың әрбір шетінен бір сынамадан ойып кесіледі;
3) тісті доңғалақтыардың соғылмалары; осы Қағиданың 225-қосымшасына ( А немесе В қал) сәйкес көлденең бағытта;
4) жайылу арқылы жасалған тісті доңғалақтардың дайындамалары: бір дайындама осы Қағиданың 226-қосымшасына ( А қал) сәйкес. Дайындаманың соңғы диаметрі 2500 мм немесе салмағы 3 т асса, осы Қағиданың 226-қосымшасында (А және В қал) сәйкес екі сынама ойып кесіледі;
5) муфтаның шыңдалуы, қабықша: осы Қағиданың 227-қосымшасына (А немесе В қал) сәйкес көлденең бағытынан бір сынама. Егер соңғы ұзындық 1250 мм асатын болса, осы Қағиданың 227-қосымшасына (А және В қал) сәйкес соғылманың әрбір шетінен бір сынамадан ойып кесіледі;
6) иінді білік мойындарының соғылмалары: әрбір соғылмадан көлденең бағытынан бір сынамадан;
7) толық тағалған иінді біліктер: осы Қағиданың 228-қосымшасына (А қал) сәйкес жалғанушы муфт жағынан соғылманың шетінен бойлық бағытта бір сынама.
Егер соғылма салмағы 3 т асса, осы Қағиданың 228-қосымшасына (А және В қал) сәйкес оның әрбір шетінен бір сынамадан ойып кесіледі. Егер иінді механикалық өңдеу немесе газ жалынымен кесу жолымен жасалса, осы Қағиданың 228-қосымшасына (О қал) сәйкес көлденең қимада қосымша сынаманы ойып кеседі;
8) белгіленген бағдар бойынша иінді біліктерінің соғылмалары және басқа соғылмалар: сынаманы таңдау саны мен орны әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады;
9) цементтеуге жататын соғылмалар: егер Кеме қатынасының тіркелімімен басқасы айтылмаса, тағалаудан кейінгі алдын-ала сынау мен цементтеуден кейін тиісті соғылмалар үшін пп 1-8 көрсетілген орындарда ақырғы екі еселенген сынамалар ойып кесіледі. Сонымен бірге, соғылмалардың салмағы мен өлшеміне қарамастан сынамаларды тек қана бір бағытта ойып кесіледі. Сынамаларды механикалық тәсілмен қандай диаметр кішілеу екеніне байланысты диаметрі D/4 немесе 60 мм дейін өңделеді.
Алдын-ала сынаулар үшін сынамаларды тағалаудан кейін соғылма карбюризаторсыз цементтеуге және термиялық өңдеуге жатады. Ақырғы сынаулар үшін сынамаларды карбюризаторсыз цементтеуге және олардан алынған соғылмалар термиялық өңдеуге жатады.
Дайындаушының қарауы бойынша көлденең қиманың үлкен аумағын алатын сынамалардың соғылма немесе тісті доңғалақтары цементтеуге немесе карбюризаторсыз цементтеуге жатуы мүмкін, бірақ ақырға шыңдау мен термиялық өңдеуге дейін кернеуін тоқтату үшін оларды қажетті диаметрге дейін өңдеу қажет.
Цементтеуге жататын соғылмаларды сынаудың басқа тәсілдері әрбір нақты жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
Ескертпе. Тістегергіш мен тісті доңғалақтардың соғылмаларында (осы тармақтың 2), 3) және 4) тармақшасы) соғылмаларға ұқсас режимі бойынша дәл сол ерітінді металынан тағалған бөлек сынамалардан механикалық сынаулар үшін үлгілер ойып-кесілуі мүмкін. Бұл жағдайда сынама соғылма партиясымен бірге термиялық өңделуі қажет.

§ 5. Сынақтар көлемі

1453. Кішкене соғылмаларды бір тұнбада термиялық өңдеуден өткен шамамен бірдей салмақты және көлемді бір ерітінділі сынамалар кіруі тиіс партияда сынауларға ұсынылуы мүмкін. Сынаулар үшін үлгілер соғылма уковтардың өзгеру дәрежесіне тең және соғылмалармен бірге термиялық өңдеуден өткен бөлек тағалған сынамалардан немесе тура партияға кіретін соғылмалардан жасалуы мүмкін.
Соғылмалардың әрбір партиялары үшін сынауларға ең аз дегенде үлгілердің бір жинақтамасы жасалады.
Сынаулар көлемі осы Қағиданың 229-қосымшасына сәйкес белгіленеді.
1454. Егер соғылмалардан бірнеше дайындамалар ойып кесілсе, сынаулар көлемі одан алынған дайындамалар бір тұнбада термиялық өңдеуден өту шартымен соғылма ұзындығы немесе салмағына байланысты белгіленеді.
1455. Соғылма орнына қолданылатын диаметрі 250 мм дейінгі сортты прокат партиямен сынауларға ұсынылуы мүмкін, сонымен бірге партия мыналардан тұруы қажет:
бөлек дайындамаларға кесілген, бір тұнбада термиялық өңдеуден өткен жайылған жартылай дайындалған бір өнімнен, немесе жалпы салмағы 2,5 т кем бір тұнбада термиялық өңдеуден өткен ерітінділері бірдей мен диаметрлі бірдей жайылған дайындамалар материалдарынан.
1456. Кеме қатынасының тіркелімі қаттылықты анықтауды талап етуі мүмкін:
тісшелер термиялық өңдеуден өткен соң тісті доңғалақтардың соғылмалары үшін. Қаттылықты қоршауы бойынша бірдей ара-қашықтықта орналасқан төрт жерде анықтайды. Егер тісті бөліктің соңғы диаметрі 2500 мм асатын болса, қаттылықты сегіз жерде анықтайды. Егер тісті доңғалақ соғылмасының ені 1250 мм асатын болса, қаттылықты соғылманың екі шеттерінде сегіз жерде анықтайды;
партиямен сыналған иінді біліктер немесе тісті доңғалақтардың кіші соғылмалары үшін. Бұл жағдайда қаттылықты әрбір соғылмада анықтайды;
шыңдау, азоттау немесе цементтеуге жатқан соғылмалар үшін.
Сынаулар нәтижелері Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген құжаттама талаптарын қанағаттандыру қажет.

§ 6. Байқау

1457. Соғылмалар бұл қажет болғанда ішкі қабаттарын байқау Кеме қатынасының тіркелімі қызметкеріне көзбен шолып бақылауға ұсынылуы қажет.
Соғылмаларда оларды тағайымы бойынша қолдануға кедергі болатын ақаулар болмауы қажет.
1458. Егер осы Қағидамен немесе Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген техникалық құжаттамалар бойынша қажет болға жағдайда соғылмалар, оған қоса дәнекерлеуге жататын, Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген тәсілдер бойынша бұзылмайтын бақылауға жатады.
Магнитұнтақты немесе каппилярлы бақылау соғылмаларда олар соңғы термиялық өңдеуден өткеннен кейін орындалады, сонымен бірге рұқсат етілген ақаулардың нормалары Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі және олармен келісілген техникалық құжаттама талаптарына сәйкес болуы қажет.
Осы қағидамен немесе Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген техникалық құжаттаманың талаптарымен регламенттелу бойынша соғылмалардың ультрадыбысты бақылауларын қолдану соңғы термиялық өңдеуден кейін және бақылау (сонымен қатар, және соңғы механикалық өңдеуден кейін) жүргізу мүмкіндігін қамтамасыз ететін бет қабатын дайындау осы Қағиданың 1461-тармағына сәйкес орындалады.
1459. Бет қабатындағы ақаулар өңдеуге жіберумен ғана рұқсат етіледі. Көзбен шолу немесе бұзылмайтын бақылау кезінде анықталған кішкене бет қабаттағы ақаулар жергілікті тазалау немесе кесіп алу және тазалаумен жойылуы мүмкін. Ақауларды болмауы магнитұнтақты немесе каппилярлы бақылау нәтижелерімен расталуы қажет.
1460. Ақауларды пісіру бөлек жағдайларда әдетте, аз көлемде және мағыналы жүктемені қабылдамайтын орындарда рұқсат етіледі. Жөндеу технологиясы және бақылау тәсілі Кеме қатынасының тіркелімімен келісуге жатады.
Ол аяқталғаннан кейін пісіру орындары және бақылау нәтижелері соғылма сызбасында немесе эскизінде жазылуы тиіс.

§ 7. Ультрадыбысты бақылау және таңбалау

1461. Ультрадыбысты бақылау осы Қағиданың 1297, 1299 және 1300-тармағы талабына сәйкес орындалады.
1462. Болатты соғылмаларды таңбалау осы Қағиданың 91-тарауы талаптарына сәйкес болуы қажет.

102. Болат құймалар § 1. Жалпы нұсқаулар

1463. Болатты құймалар мынадай көрсетілген нұсқауларға сәйкес жасалуы және сыналуы қажет.
1464. Осы талаптар кеме жасауға және удовты машина жасауға арналған және қолдану аясы бөлме температурасында анықталған қасиеттерінен анықталатын көміртекті және көміртекті - марганецті болаттан жасалған құймаларға қолданылады.
1465. Төмен немесе жоғары температурада жұмыс істеуге арналған бөліктер құймалары, сондай-ақ арнайы қасиеттерімен қоспалы болаттан жасалған құймаларға қойылатын талаптар (коррозиялық ұстамдылық, ыстыққа ұстамдылық, ыстыққа тұрақтылық) әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады. Сонымен бірге Кеме қатынасының тіркеліміне келісуге ұсынылатын құжаттамаларда химиялық құрамы, механикалық және арнайы қасиеттері, термиялық өңдеу, құймаларды сынаулардың көлемі мен тәсілдері бойынша толық мәліметтер көрсетілуі қажет.
1466. Егер құйылған күрделі нысанды бөліктерді жасау кезінде екі немесе одан аса құймаларды пісіру алдын-ала қарастырылса, болаттың химиялық құрамы және пісіру технологиясы Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі тиіс, сонымен бірге ол дәнекерлеу жалғанулардың технологиялық сынауларын талап етуі мүмкін.

§ 2. Химиялық құрам

1467. Құймаларға арналған болаттың химиялық құрамы қажетті механикалық және арнайы қасиеттеріне байланысты болаттың нақты типіне қолдануға белгіленген. Құймалар еркін ерітінді болаттан жасалуы қажет.
1468. Құймалар үшін көміртекті және көміртекті-марганецті болаттың химиялық құрамы (шөмішті сынама) мынадай ақырғы мәндерге сәйкес болуы қажет, %:
көміртек – 0,40; кремний – 0,60; марганец – 0,50-1,60; күкірт – 0,040;
фосфор – 0,040; мыс – 0,30; хром – 0,30; никель – 0,40 және молибден – 0,15.
Қазіргі стандарттар бойынша химиялық және механикалық қасиеттеріне құймалар қолданылуы мүмкін.
1469. Дайындаушы, басқасы айтылмаса, өзінің талабы бойынша түйірді ұсақтайтын элементтерді қолдануы мүмкін.
Бұл элементтердің құрамы шөмішті талдау нәтижелерінде көрсетіледі.

§ 3. Механикалық қасиеті. Термиялық өңдеу

1470. Қажетті ең аз уақытша қарсыласуына R_m, байланысты қатысты ұзарту, қатысты тарылудың ағымдылық шегінің мәні және көміртекті және көміртекті-марганецті болаттан тұратын құймалар үшін соғудан майысу сынаулар нәтижелері осы Қағиданың 230-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес болуы қажет.
1471. Егер Кеме қатнасының тіркелімімен ерекшесі айтылмаса, дайындаушының қарауы бойынша соғудан майысу сынаулары кезінде осы Қағиданың 176, 177 және 174-қосымшасына сәйкес соғу жұмысы KV немесе KU, соғудан жабысқақтығы KCU анықталады.
1472. Қажетті конструкция мен механикалық қасиетін алу үшін құймалар термиялық өңдеуге жатады. Термиялық өңдеудің режимін химиялық құрамы, тағайымы және құйма формасына байланысты мынадай шарттарды орындаумен белгіленеді:
1) жіберу температурасы 500^оС температурасынан төмен болмауы қажет;
2) өлшемдер бір қалыптылығы және ішкі кернеулер жоқ бөліктер кернеулерін тоқтату үшін өте маңызды болатын термиялық өңдеу 550^оС жоғары температурада өткізілуі қажет, сонан кейін құймалар пешпен бірге 300^оС немесе одан жоғары температурада салқындатылуы қажет.
3) егер термиялық өңдеуден кейін құйма қыздыру немесе түзетуге жататын болса, Кеме қатынасының тіркелімі кернеуді тоқтату үшін термиялық өңдеуді өткізуді талап етуі мүмкін.

§ 4. Сынамаларды дайындау

1473. Сынамалар тікелей құймалардан немесе оған құюлардан жасалуы мүмкін. Сынамалар қалыңдығы 30 мм кем болмауы қажет.
Бөлек құйылған сынамалар қолданылуы мүмкін, сонымен бірге олардың өлшемдері құймалар өлшемдеріне сәйкес болуы қажет.
1474. Егер құймадан екі немесе одан аса сынамаларды дайындау алдын-ала қарастырылса, оларды таңдау орындары бір-бірінен ең үлкен мүмкін болатын қашық орналасуы қажет.
1475. Сынамалар олар жасалған құймалармен бірге термиялық өңдеуге жатады.
1476. Әрбір құймадан кемінде бір сынама дайындалуы қажет. Егер бір құйма үшін бірнеше шөміштен жасалған металл қолданылса, әрбір шөміштен бір сынамадан таңдалуы қажет.
Егер тазартылған күйдегі құйма салмағы 10 т асса немесе құйма күрделі нысанды болса, одан кемінде екі сынама дайындалуы қажет.

§ 5. Сынақтар көлемі

1477. Құймаларды партиямен сынаулар рұқсат етіледі. Әрбір партия бір шөміш металынан құйылған және бір тұнбада термиялық өңделген шамамен бірдей өлшемді және нысанды құймалардан тұруы қажет. Құймаларды партиямен сынау кезінде үлгілерді бөлек құйылған сынамалардан немесе партияның бірден-бір құймаларынан дайындалуы мүмкін.
1478. Әрбір сынамадан созылуға сынау үшін ең аз дегенде бір үлгі және соғудан майысу сынаулары үшін үлгілер жиынтығы дайындалуы қажет.

§ 6. Байқау және таңбалау

1479. Құймалар тазартылған қылаулары жойылған байқау мен соңғы сынауларға ұсынылуы қажет.
Құймалар оларды тағайымы бойынша қолдануға кері әсер ететін ақаулары болмауы қажет.
1480. Қағиданың сол немесе басқа бөліктерінде тиісті талаптары болса немесе Кеме қатынасының тіркелімі қызметкері нұсқауы бойынша құймалар бұзылмайтын бақылауға алу қажет.
Бақылау тәсілі мен мүмкін болатын ақаулар нормалары Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген техникалық құжаттамалар талаптарына сәйкес болуы қажет.
1481. Өңдеуге жіберу шегінде орналасқан бет қабат ақаулары механикалық өңдеу жолымен өңделуі мүмкін.
1482. Ақауларды осы Қағиданың 1731-тармағына сәйкес дәнекерлеумен арқылы түзетілуі мүмкін. Өлшемдері бойынша маңызды ақауларды дәнекерлеумен түзету алдында қоспалы болаттан жасалған құймалар, иінді біліктің құймалары және басқа жауапты бөліктерді осы Қағиданың 1472-тармағына талаптарын ескере отырып, термиялық өңдеуге жатады; Инспектордың талабы бойынша пісірілу орындары бұзылмайтын бақылауға жатады.
1483. Қалған құймаларды таңбалау осы Қағиданың 91-тармағына талаптарына сәйкес болуы қажет.

103. Еспелі бұрандалар үшін болатты құймалар § 1. Жалпы нұсқаулар

1484. Осы талаптар толық құйылған еспелі бұрандаларға, қалақтарға және аз қоспалы және қоспалы болаттан жасалған көміртекті алмалы-салмалы бұрылатын қалақтан еспелі бұрандалы күпшектерге қолданылады. Сондай-ақ, осы Қағиданың 102-тармағында қолданылатын талаптар орындалуы қажет.
1485. Химиялық құрамы немесе механикалық қасиеті бойынша осы Қағиданың 1486 және 1487-тармақ талаптарына сәйкес келмейтін қоспалы болат Кеме қатынасының тіркелімімен жіберілуі мүмкін. Бұл жағдайда болаттың коррозиялық тозуына сынау нәтижелері ұсынылуы тиіс. 10 цикл базасында коррозиялық тозудың шегі 75 МПа аса болуы тиіс.

§ 2. Химиялық құрамы және механикалық қасиеті

1486. Еспелі бұрандаларға арналған болатты құймалардың химиялық құрамы осы Қағиданың 231-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес болуы;
барлық дәрежелі болаттар үшін S және Р құрамы әрбір элементте 0,035 % аспауы қажет.
1487. Еспелі бұрандаларға арналған болаттың механикалық қасиеті Кеме қатынасының тіркелімінің қарауы бойынша бөлек құйылған сынама мен күпшектерге немесе қалақтың ернекті жағына құйылған үлгілерді сынау кезінде анықталады және осы Қағиданың 232-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес болуы тиіс.

§ 3. Термиялық өңдеу, сынамаларды дайындау және
сынақтар көлемі

1488. Еспелі болаттарға арналған құймалар осы Қағиданың 232-қосымша талаптарына сәйкес термоөңдеуге жатады.
Кернеуді тоқтатуға арналған термиялық өңдеу құйма металының механикалық қасиетіне және оның коррозиялық тұрақтылығына кері әсер етпеуі қажет. Термиялық өңдеу режимін дайындаушы белгілейді.
1489. Бөлек сынамалар бір құйылатын шөмішті металынан құйылуы және құйылумен қоса бір тұнбада термоөңдеуді өту қажет.
Әрбір құймаға немесе құйма партияға үлгілер дайындау үшін бір сынама дайындалуы қажет.
1490. Сынауларға бұранданың әрбір құймасы ұсыну қажет.
Бір тұнбада термоөңделген және бір ерітінді металынан жасалған диаметрі 1,0 м кем құймалар партиямен ұсынылуы мүмкін. Құймаларға немесе құймалар партиясына мынадай сынаулар жүргізілуі қажет:
1) созылуына — ең аз дегенде бір үлгіде;
2) соғудан майысу — ең аз дегенде бір үлгілер жинақтамасында.
Кеме қатынасының тіркелімінің талабы бойынша микроконструкцияның бақылауы жүргізілуі қажет.

§ 4. Байқау және таңбалау

1491. Құймалар көзбен шолу және бұзылмайтын бақылауға дайындалған қабатымен куәландырылуға ұсынылуы қажет.
Құймалар бет қабаты каппилярлы немесе магнитұнтақты бақылауға жатады. Қалақтың айдауыш және соратын бет қабаты, сондай-ақ қалақтан күпшекке немесе ернекке өтетін жері жоғарыда айтылған бірден-бір тәсілдермен міндетті түрде бақылауға жатады. Кеме қатынасының тіркелімінің талабы бойынша құймалар ішкі ақауларды анықтау үшін бұзылмайтын бақылауға жатады.
Бақылаудың көлемі мен бақылау тәсілі, рұқсат етілген ақаулар нормалары Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген техникалық құжаттамамен келісілген талаптарға сәйкес болуы қажет. Табылған ақаулар механикалық тәсілмен жойылуы және расталуы мүмкін.
Түзетулерсіз жіберілетін және механикалық тәсілмен немесе дәнекерлеумен жойылуға жататын ақаулар өлшемдері, көлемі және орналасуы Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша белгіленеді. Ақауларды толық жойылуы және оларды пісіру орындары бұзылмайтын тәсілмен тексерілуі қажет. Пісірілген ақаулардың өлшемдері мен күйі еспелі бұранданы құю сертификатына қоса берілген сызбаларда көрсетілуі тиіс.
1492. Еспелі бұрандалар үшін болатты құймаларды таңбалау осы Қағиданың 91-тарауы талаптарына сәйкес болуы қажет.

104. Дәнекерлеуші конструкция үшін мықтылығы жоғары болат § 1. Жалпы нұсқаулар. Химиялық құрамы

1493. Осы талаптар корпусты және басқа пісірілетін конструкция дайындауға арналған пісірілетін табақты және ені жазық мықтылығы жоғары қалыңдығы 70 мм дейін болаттарға қолданылады.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша осы тараудың талаптары қалыңдығы 70 мм және басқа пішінді прокатқа, мысалы, көлденең, конструктивті түтіктерге және т.б. қолданылуы мүмкін.
Кепілденетін ағымдылықтың ең аз шегіне байланысты болат мықтылығының алты дәрежесіне бөлінеді: 420, 460, 500, 620 және 690 МПа; соғудан майысу сынауларының температурасына байланысты әрбір мықтылық дәрежесіне үш дәреже белгіленген: D, Е және F.
Осы тарауда алдын-ала жазылғаннан механикалық қасиеті, химиялық құрамы ерекшеленетін болат Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
1494. Болаттың химиялық құрамы әрбір ерітінде немесе шөміштен жасалған кезде анықталады және Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген құжаттама талаптарын қанағаттандыру қажет. Қоспалы және түйір ұсақтайтын элементтер құрамының шекті мәні осы Қағиданың 233-қосымшасында көрсетілген.
Болат толық ашытылуы және түйірді ұсақтайтын элементтермен өңделуі қажет. Қоспалы және ұсақтайтын элементтердің құрамы Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген құжаттамамен белгіленеді.

§ 2. Термиялық өңдеу және және механикалық қасиеті

1495. Болат шыңдау мен босатуға жатады.
Осы талаптар дисперсиялық болаттарға қолданылады.
1496. Созылу мен соғудан майысуға сынау кезінде болаттың механикалық қасиеті осы Қағиданың 234-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес болуы қажет.

§ 3. Сынамаларды таңдау. Сынақтар көлемі

1497. Созылуына сынау үшін үлгілер осьтері ені 600 мм және одан кем ені жазық прокат, үлгінің бағдары Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша белгіленетін қапталды және сортты прокаттардан басқа соңғы прокат бағытына перпендикуляр бағытталуы қажет.
1498. Әдетте, созылуына сынау үшін жазық үлгілер бір жағынан болса да прокат қабаты сақталатындай етіп, дайындалуы қажет.
Егер созылу сынаулары цилиндрлі үлгілерде орындалса, олардың осьтері бет қабатынан қалыңдығы ә ара-қашықтықта немесе мұндай күйге мүмкіндігінше жақын орналасуы қажет.
1499. Егер Кеме қатынасының тіркелімімен басқасы келісілмесе ені 600 мм және одан аса табақты немесе ені жазық болатты соғудан майысу сынаулары осы Қағиданың 178-қосымшасына сәйкес бойлық осі прокат бағытына перпендикуляр бағытталаған (көлденең үлгі) үлгілерде жүргізіледі.
Қиманың басқа формасын прокаттау үшін және соғудан майысу сынаулары бойлық үлгілерде орындалады.
1500. Әрбір табақты (жайылым) термиялық өңдеуден кейін созылу мен соғудан майысу сынауларын өту қажет.
Өтетін үзіліссіз пештерде шыңдау мен босатуды өткен прокат үшін үлгілер саны мен олардың қималарының бағытын қоса сынаулар көлемі Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген құжаттамамен белгіленеді.
Созылуына сынау үшін әрбір сынамадан аз дегенде бір үлгі, ал соғудан майысу сынаулар үшін – үш үлгі дайындалады.
Кеме қатынасының тіркелімінің талабы бойынша көлденең қиманың қатысты тарылуын анықтаумен қоса бойлық осьтері табақ бет қабатына перпендикуляр үлгілер созылуына сыналуы тиіс.

§ 4. Байқау және таңбалау

1501. Прокат мынадай көрсетілгенді ескере отырып, осы Қағиданың 1333-тармағының талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
Ақауларды тазалаумен бет қабатын түзету кезінде тазалау орнындағы прокат қалыңдығы мүмкін болатын ауытқулар шегінен шықпауы тиіс.
Прокат Қағидамен талап етілген кезде Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттарға сәйкес ультрадыбыстық бақылауға жатады.
1502. Таңбалау осы Қағиданың 91-тарауы және 1358-тармағы талаптарын қанағаттандыуы тиіс.

105. Болатты арқандар § 1. Жалпы нұсқаулар

1503. Осы талаптар жүк көтеруге, қайық және басқа кемелік құрылғыларға арналған арқандарға қолданылады.
1504. Арқандар олармен танылған кәсіпорындардағы Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттарға сәйкес жасалуы және сыналуы тиіс.

§ 2. Дайындау

1505. Арқандарды дайындау үшін коррозиядан сақтау үшін жабулары мен жарылуға уақытша қарсыласуы 1180-1770 МПа доңғалақ қиманың сым темірі қолданылуы тиіс.
1506. Арқандардың органикалық өзектері манила, сизали, кендір жіп немесе синтетикалық талшықтардан болуы тиіс.
Есепті диаметрі 12 мм және одан аса арқандар кем дегенде үш есе өзегі болуы тиіс.
1507. Дайын арқанның сымдары маймен жағылуы тиіс.
Органикалық өзекшелер суда ерімейтін және қышқылдар мен сілтілері жоқ антикоррозиялық және көгергенге қарсы сұйықтықтар сіңілуі немесе жағылуы тиіс.
Физика химиялық қасиеттері бойынша арқандарды жағу мен органикалық өзектерді сіңіруі бірге жүруі тиіс.

§ 3. Сынамаларды дайындау және сынақтар көлемі

1508. Сынауларды жүргізу үшін ұзындығы 200 м және одан кем әрбір арқаннан бір соңғы тілік, ал ұзындығы 200 м жоғары арқандарды екі шеттерінен де соңғы тіліктерді бөледі.
Арқанның соңғы тіліктерінің ұзындығы барлық алдын-ала жазылған сынауларды жүргізу мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.
1509. Дайындау кезінде әрбір арқан толығымен жарылуларға сыналады.
1510. Сынаулар Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттар бойынша жүргізіледі. Сонымен бірге, арқанның толығымен жарылуларына сынау кезінде қысқыштан 50 мм кем ара-қашықтықта жүргізіледі, сынау қайталануы қажет.
1511. Сынаулар нәтижелері стандарттар талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
1512. Өндірістің біріздірілген жағдайында сынау жабдықтары болмаған кезде арқанды толығымен жарылуларын сынау үшін арқанның мынадай формуласы бойынша барлық сымдардың созылуына F сынаулар нәтижелері бойынша үлестері анықталуы мүмкін, кН:

мұнда с — стандарттар бойынша қабылданатын немесе стандартпен талап етілетін арқанның толығымен жарылулар үлесінің арқандағы барлық сымдарының жарылулар үлесінің санына қатынасы;
і — бірдей өлшемді сымдар тобының саны;
т — стандарттар талаптарын қанағаттандыратын диаметрлері бойынша әрбір топтың созылуына сыналған сымдардың саны;
F_m — бір сымды созылуына сынау кезінде үлгінің бұзылу алдыңғысынан көп жүктемесі, кН;
п — диаметр бойынша әрбір диаметрінің сымдар саны;
Z — диаметр бойынша созылуына сыналған әрбір топтың сымдарының саны.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша тағайымына қатысты арқанның созылуына сыналған сымдар саны кемуі, бірақ арқандағы сымдардың жалпы санына дейін 25 % кем болуы мүмкін.

§ 4. Байқау және таңбалау

1513. Арқанның конструкциясы, диаметрі және басқа параметрлерінің стандарттарға сәйкестігі көзбен шолып бақылау мен өлшеулер кезінде расталуы тиіс.
1514. Тарқатылмаған арқанның ширатылған жіптері мен жіптердегі сымдары байлануларды немесе пісіру орындары тарқатылмауы тиіс немесе қандайда бір оңай тәсілмен бастапқы жағдайына қайтару тәсілімен тарқатылуы мүмкін.
1515. Арқанның диаметрін өлшеу тартылған арқанда оның осіне перпендикуляр екі бір-біріне қарама-қарсы жіптердің екі күйінде жүргізілуі тиіс.
Арқан диаметрі белгіленгенді 6 % аса аспауы тиіс.
1516. Арқанның бет жағында жіптердің ширатып орау мен масайрауы, арқанның тағайымы бойынша пайдалануына кедергі болатын жіптердегі сымдардың үзілуі мен түсіп кетуі, қиысуы, коррозиясы болмауы тиіс.
1517. Арқандарды таңбалау стандарттарға сәйкес жүргізілуің тиіс.
1518. Байқау мен сынаулар нәтижелері мазмұны Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі тиісі, сынаулар туралы куәлікке жазылуы тиіс.

106. Шар тәрізді графиті бар шойыннан жасалған құйма § 1. Жалпы нұсқаулар

1519. Шар тәрізді графиті бар шойыннан жасалған құймалар мынадай көрсетілген талаптарға сәйкес орындалады және сыналуы тиіс.
1520. Осы тараудың талаптар кеме жасау мен кемелік машина жасауға арналған және қолдану аймағы бөлме температурасында анықталған қасиетіне байланысты белгіленетін шар тәрізді графиті бар шойыннан жасалған құймаларға қолданылады.
1521. Төмен және жоғары температурада жұмыс істеуге арналған құймалар бөліктеріне қойылатын талаптар әрбір нақты жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады. Сонымен бірге, Кеме қатынасының тіркеліміне химиялық құрамы, механикалық және арнайы қасиеттері, термиялық өңделуі, көлемі және сынаулар тәсілдері туралы толық мәліметтер ұсынылуы қажет.
1522. Біркелкі құймалардың біріздендірілген өндірісі кезінде Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша технологиялық процестер мен құйма сапасының тұрақтылығын растау шартымен басқа да сынаулар тәсілдері және көлемі рұқсат етілуі мүмкін.

§ 2. Химиялық құрамы және механикалық қасиеті

1523. Химиялық құрамы құймалардың қажетті механикалық қасиеттеріне байланысты белгіленеді. Кеме қатынасының тіркелімінің талабы бойынша құйманың техникалық құжаттамасында шөмішті сынаманың химиялық құрамы көрсетілуі тиіс.
1524. Құймалардың механикалық қасиеттері осы
Қағиданың 235-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес болуы тиіс.
Құйма материалдарын созылуына сынау кезінде уақытша қарсыласу мен қатысты ұзартуларын анықтайды.
Созылу кезінде қажетті ең аз уақытша қарсыласу Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген құйманың техникалық құжаттамасында көрсетіледі, бірақ, кез-келген жағдайда ол осы Қағиданың 235-қосымшасында белгіленген шектеріне сәйкес болуы тиіс.
Сондай-ақ, Қағиданың тиісті бөлімдерінің қосымша талаптары орындалуы тиіс.
Уақытша қарсыласудың аралық мәндері үшін қатысты ұзартулардың және ағымдылық шегінің ең аз мәндері осы Қағиданың 235-қосымша мәліметтерімен сызықтық интерполяциямен анықталуы мүмкін.
Қаттылық твердомермен анықталады.
1525. Соғудан майысу сынауларын өткізу қажет болса, үлгінің нормалары мен типі Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі қажет.
1526. Құйманың микро конструкциясындағы шар тәрізді графит мөлшері кем дегенде 90 % тұруы тиіс. Тілімше тәрізді графит рұқсат етілмеді.

§ 3. Термиялық өңдеу

1527. Құймаларды термиялық өңделген және термиялық өңделмеген түрде жүргізіледі.
Термиялық өңдеудің қажеттілігі және оның режимін дайындаушы құйманың химиялық құрамы, тағайымы және формасына байланысты белгілейді.
Кеме қатынасының тіркелімі конструктивті жетілдіру мен кернеуді тоқтату үшін міндетті түрде термиялық өңдеуді қажет етуі мүмкін. Кернеуді тоқтатуға арналған термиялық өңдеуді конструктивті жетілдіру үшін термиялық өңдеуден кейін механикалық өңдеуге дейін орындалуы қажет.
1528. Егер жергілікті бет қабатын нығайту қажет болғанда тәсілі мен технологиялық талаптары Кеме қатынасының тіркеліміне ұсынылуы қажет.

§ 4. Сынамаларды дайындау

1529. Сынамалар бөлек немесе құймаға құйылуы мүмкін.
Бөлек құйылған сынамалардың көлемдері осы Қағиданың 236, 237, 238-қосымшасына сәйкес болуы тиіс, сонымен бірге сынама ұзындығын машина типіне байланысты созылуына сынау үшін таңдайды.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша сынамалар басқа көлемді болуы немесе тікелей партияның бір құймасынан таңдалуы мүмкін.
Бөлек сынамаларды құймалар формасының материалына ұқсас материалдан жасалған формадан құйылуы қажет. Сынамаларды осы формалардан сынама металлының 500^оС төмен температурада шығарылуы қажет.
1530. Сынаманың құймаларын термиялық өңделген күйінде жеткізу кезінде сынамаларды осы партия құймаларымен бірге термиялық өңдеуге алу қажет.
1531. Металлографиялық сынаулар үшін сынама ретінде созылуына сынау үшін үлгі бөліктерін немесе шөміштен металды құю соңында өңделу шартымен бөлек құйылған сынама қолданылуы мүмкін.

§ 5. Сынақтар көлемі

1532. Әрбір құймадан кем дегенде бір сынама таңдалуы тиіс. Егер бір құймаға бірнеше шөміштен жасалған металл қолданылса, әрбір шөміштен бір сынамадан таңдалуы тиіс.
1533. Тазартылған күйдегі салмағы 1 т және одан кем құймалар партиямен сынаулы мүмкін.
Әрбір партия бір шөміш металынан құйылған шамамен пішіні мен өлшемдері бірдей құймалардан тұруы тиіс. Бір партияның тазартылған құймалардың әрбір 2 т бөлек құйылған сынамамен өңделуі тиіс.
1534. Әрбір сынамадан созылуына сынау үшін кемінде бір үлгі, және қажет болғанда соғудан майысуына сынау үшін үлгі жинақтамасы жасалуы тиіс.
1535. Егер құйма қысыммен тығыздылығын сынауға жатса, техникалық құжаттамада жұмыс және сынамалық қысымы көрсетілуі тиіс.

§ 6. Байқау және таңбалау

1536. Құйманы литниктерін тазартылған, жаншылулары, кірістері жойылған күйде байқауға және соңғы сынауға жатады.
Құймаларда тағайымы бойынша қолдауына кері әсер ететін ақаулары болмауы тиіс. Ақауларды пісірумен түзету, әдетте рұқсат етілмейді. Беткі қабатындағы ақаулар Кеме қатынасының тіркелімі жұмысшыларымен келісу бойынша тазартумен жойылуы мүмкін.
Құйманың ішкі ақаулары жоқтығы туралы бұзылмайтын бақылаумен расталуы мүмкін.
1537. Шар тәрізді графитімен қоса шойыннан жасалған құймаларды таңбалау осы Қағиданың 91-тарау талаптарын қанағаттандыруы тиіс.

107. Сұр шойыннан жасалған құймалар § 1. Жалпы нұсқаулар

1538. Сұр шойынның құймасы мынадай айтылған талаптарға сәйкес жасалуы және сыналуы тиіс.
1539. Осы талаптар кеме жасауға және кемелік машина жасауға арналған сұр шойынның құймаларына қолданылады.
1540. Біртекті құймалардың бірізділік өндірісінде Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша технологиялық процесстер мен құйма сапасының тұрақтылығын растау шартымен басқа сынаулар тәсілдері және көлемдері рұқсат етілуі мүмкін.

§ 2. Химиялық құрамы және механикалық қасиеті

1541. Химиялық құрамды дайындаушы құймалардың қажетті механикалық қасиеттеріне байланысты белгілейді. Кеме қатынасының тіркелімінің талаптары бойынша құйманың техникалық құжаттамасында шөмішті сынаманың химиялық құрамы көрсетілуі қажет.
Сұр шойыннан жасалған құймалардың механикалық қасиеті твердомер мен және экспресс анализатормен анықталады.
1542. Созылуына қажетті ең аз уақытша қарсыласуы құйманың техникалық құжаттамасында белгіленеді, бірақ әрбір жағдайда кемінде 200 МПа болуы тиіс. Сонымен бірге, Қағиданың тиісті бөлімдерінің қосымша талаптары орындалуы тиіс.

§ 3. Техникалық өңдеу. Сынамаларды дайындау

1543. Құймалар термиялық өңделген немесе өңделмеген күйде жеткізіледі.
Термиялық өңдеудің қажеттілігін және оның режимін дайындаушы химиялық құрамы, тағайымы, құйма формасына байланысты белгілейді.
Кеме қатынасының тіркелімі конструктивті жетілдіру немесе кернеуді тоқтату үшін міндетті түрде термиялық өңдеуді талап етуі мүмкін. Кернеуді тоқтату үшін термиялық өңдеуді конструктивті жетілдіру үшін термиялық өңдеуден кейін механиккалық өңдеуге дейін орындалуы қажет.
1544. Сынамалар бөлек цилиндр күйінде құйылуы тиіс. Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша сынамалар басқа өлшемді, құймаларға қоса құйылған немесе тікелей құймалардан дайындалуы мүмкін.
Бөлек сынамаларды құймаларға арналған формаға ұқсас материалдарынан жасалған формаларға құйылуы қажет.
Сынамалардан бұл формалардан сынама металының 500^оС жоғары температурада шығарылуы қажет.
1545. Сынаманың термиялық өңделген құймасын жеткізу кезінде осы партия құймасымен бірге термиялық өңдеуге алу қажет.
1546. Әрбір сынамадан созылуына сынау үшін үлгі жасалуы тиіс.

§ 4. Сынақтар көлемі

1547. Әрбір шөміштен кем дегенде бір сынама өңделуі тиіс. Егер бір құймаға бірнеше шөмішті металл қолданылатын болса, әрбір шөміштен бір сынамадан өңделуі тиіс.
1548. Тазартылған күйдегі салмағы 1 т және одан кем болатын құймалар партиямен сыналуы мүмкін. Партия бір шөміш металынан құйылған шамамен бірдей пішінде және көлемді құйма олардан тұруы тиіс. Әрбір 2 т тазартылған бір бөлек құйылған сынамалардан таңдалуы тиіс.
1549. Егер құймалар қысыммен тығыздылығын сынауға жататын болса, техникалық құжаттамада жұмыс және сынама қысымы көрсетілуі тиіс.

§ 5. Байқау және таңбалау

1550. Құймаларды байқауға және соңғы сынауларға тазартылған, жаншылулары және т.б. жойылған күйде ұсынылады. Құймаларда тағайымы бойынша қолдануға кері әсер ететін ақаулары болмауы тиіс.
Кеме қатынасының тіркелімі қызметкерімен келісу бойынша бет қабатындағы ақаулар жергілікті тазалаумен жойылуы мүмкін. Құймалардың ішкі ақауларының болмауы бұзылмайтын бақылаумен расталуы тиіс.
1551. Сұр шойыннан жасалған құймаларды таңбалау осы Қағиданың 91-тарауы талаптарын қанағаттандыруы тиіс.

108. Тағалған шойын

1552. Тағалған шойынды 300^оС төмен температурада және 2 Мпа кем қысымда жұмыс істейтін кеме жасау және кемелік машина жасау өнімдерін дайындау үшін қолданылуы мүмкін.
1553. Тағалған шойыннан құйылған өнімдердің химиялық құрамы, механикалық қасиеті және сынаулар көлемі әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімімен келісіледі.

19-бөлім. Мыс және мыс ерітінділері 109. Мыстан жасалған жартылай өңделген өнімдер
мен ерітінділер § 1. Жалпы нұсқаулар

1554. Мыстан жасалған жартылай өңделген өнім мен ерітінділерге (жайылған, тағалған, сым тартылған, сығымдалған және т.б.) және кеме жасау мен кемелік машина жасауда қолданылатын құймаларға қолданылады.
1555. Мыстан жасалған өнімдердің химиялық құрамы мен механикалық қасиеті және түтіктер, табақтар, шыбықтар, сортты қапталдар, соғылмалар және құймалар түріндегі мыс ерітінділері стандарттар немесе Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген техникалық шарттар талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
Мыс ерітінділерін таңдау кезінде бөлме және жоғары температурадағы механикалық қасиетін, коррозиялық тұрақтылығын және басқа қасиеттерін осы ерітінділерді пайдалану шарттарымен сәйкестігін ескеріледі.

§ 2. Жеткізу күйі және сынамаларды таңдау

1556. Мыстан жасалған жартылай өңделген өнім мен мыс ертінділерін жасау процесі кезінде мыстар термиялық өңдеуге жатады, оның түрі Кеме қатынасының тіркелімі мен келісілуі және материал куәлігінде көрсетілуі қажет.
Ертініділерден жасалған жайылған өнімдер CuZn (латундар) кернеуін тоқтату үшін босаңдатылуы тиіс.
Қатты және жартылай қатты күйдегі өнімдер тек қана Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша қолданылуы мүмкін.
1557. Табақ материалдарынан жасалған созылу сынамалары прокат бағытына (тағалау) көлденең, ал түтіктер, шыбықтар, қапталдар және соғылмалардан жасалған – прокат бағыты бойынан ойып кесілуі тиіс.
Диаметрі (немесе қалыңдығы) 40 мм және одан кем түтіктер, шыбықтар және қапталдар өңделмеген күйде созылуға сыналуы мүмкін.
Соғылма сынамалары бөлек соғылуы немесе соғылмаларға бекітілуі мүмкін.
Сынамалар осы соғылманың аса жүктелген қимасының өзгеру дәрежесі сияқты болуы тиіс.
Құймалар сынамалары бөлек дайындалуы, құймаларға құйылған немесе құймадан ойып кесілуі мүмкін.
Кез-келген жағдайда сынамалар соңғы термиялық өңдеуден (жеткізу күйі) кейін ойып кесілуі қажет.

§ 3. Сынақтар көлемі. Байқау және таңбалау

1558. Егер басқасы келісілмесе, әрбір партиядан сынамалар таңдалуы қажет:
1) химиялық құрамын анықтау үшін (ерітінді талдауы);
2) механикалық қасиетін анықтау үшін (R_m, R_еН, А₅);
3) технологиялық сынаулар үшін.
Жартылай өңделген өнімдердің (прокат, соғылма, құйма) сынаулар көлемі Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттар бойынша белгіленеді.
Жылу алмастырғыш аппаратарға арналған ерітіндіден CuZn жасалған түтіктер мыналарға ұшырауы тиіс:
1) тиісті нормалар (өнім партиясына бір үлгі) талаптарына сәйкес азотты қышқылды сынаптан немесе аммиакта сыналады;
2) қабыстырып тастау сынауларына (екі түтіктерден ойып кесілген екі үлгі, қысқыш табақтар ара-қашықтығы Н түтік қабырға қалыңдығы t үш есе көбейтілген болуы тиіс);
3) таралу сынаулар (оправка екі түтіктен жасалған екі үлгі конусының бұрышы, =45^о, таралу дәрежесі — 30 %);
4) микроконструктивті зерттеу (өнім партиясына бір үлгі).
Түйірдің орташа өлшемі шамамен 0,001 ден 0,05 мм болуы тиіс.
Түтіктер гидравликалық сынаққа жатады, сынау кезіндегі қысым мстандарттар немесе техникалық құжаттамалар бойынша анықталады.
Жылу алмастырғыш аппараттардың түтіктерін сынау кезінде қысым 5 МПа, еспелі біліктің қаптауларындағы түтік – 2 МПа болуы тиіс.
Бұзылмайтын бақылаумен гидравликалық сынауды ауыстыру әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
1559. Кеме қатынасының тіркелімі бақылауына ұсынылатын өнімдер оларды қабылдауға негіздеме болатын тиісті стандарттар мен техникалық шарттарға сәйкес болуы тиіс.
Өнімдерде тағайымына сәйкес олардың жұмыстарына кері әсер ететін ақаулары болмауы тиіс.
1560. Өнімдерді таңбалау осы Қағиданың 91-тарау талаптарына сәйкес болуы тиіс.

110. Еспелі бұрандалардың құймалары § 1. Жалпы нұсқаулар және химиялық құрамы

1561. Осы талаптар толық құйылған еспелі бұранда, еспелі бұрандалардың қалақтар мен күпшектер құймаларына қолданылады.
1562. Химиялық құрамы осы Қағиданың 239-қосымша талаптарына сәйкес болуы тиіс.
1563. Егер басқасы айтылмаса, мынадай формула бойынша есептелген %, 1 және 2 дәрежелі ерітінділердегі мырыш құрамы 45% кем болуы тиіс.
С_Zn = 100 - 100Сu/(100 + А) (577)
Осы Қағиданың 577-формуласында:
Cu – ерітіндідегі мыс құрамы, %;
А — ерітінді параметрі:
А = 1·Sn + 5 Al - 0,5 Mn - 2,3 Ni - 0,1 Fe;
Sn, Al, Mn, Ni, Fe — ерітіндідегі тиісінше қалайы, алюминий, мыс, никель және темір құрамы, %.
1 және 2 дәрежелі ерітінділердегі альфа-фаза құрамы 25 % кем емес болуы тиіс. Альфа-фаза құрамын анықтау дайындаушымен жүргізіледі.
Осы Қағиданың 239-қосымшасында көрсетілгеннен химиялық құрамы ерекшеленетін ерітінділер Кеме қатынасының тіркелімінің ерекше келісімен рұқсат етілуі мүмкін.

§ 2. Механикалық қасиеті. Сынамаларды дайындау және сынау көлемі

1564. Бөлек құйылған сынамалардан жасалған үлгілерді сынау кезінде еспелі бұрандалар үшін ерітінділерді механикалық қасиеті осы Қағиданың 240-қосымшасына сәйкес болуы тиіс.
Қоса құйылған сынамалардан жасалған немесе тікелей құймадан таңдалған үлгілерді сынау кезінде механикалық қасиеті мынадай көрсетілген осы Қағиданың 240-қосымшасына сәйкес болуы мүмкін, бірақ 30 % аспайды.
1565. Еспелі бұрандаларға арналған ерітінділердің механикалық қасиеттерін анықтау үшін бөлек құйылған сынамалар әрбір шөміштен бөлек таңдалуы және өлшемдері осы Қағиданың 241-қосымшасына сәйкес болуы тиіс.
1566. Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша стандарттар бойынша жасалған сынамаларды қолдануға болады.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша сынауды соңғы сынау кезінде тікелей құймалардан немесе оларға құйылған құймалардан таңдалуы мүмкін.
1567. Әрбір сынамадан осы Қағиданың 172-қосымша талаптарына сәйкес бір цилиндрлі үлгі дайындалады және сыналады, ал сондай-ақ 1 және 2 дәрежелі құймаларда – фаза құрамы анықталады.

§ 3. Байқау және таңбалау

1568. Құймалар тазалануы, ал олардың бет қабаты көзбен шолу байқау мен бұзылмайтын бақылауға дайындалуы тиіс. Кеме қатынасының тіркелімінің талаптары бойынша құймалардың бет қабаты каппилярлық бақылауға жатуы мүмкін. Ішкі ақауларды бұзылмайтын бақылаудың бірде-бір тәсілдерімен іздеу қажет.
Анықталған ақаулар механикалық қасиетпен жойылуы немесе пісірілуі мүмкін.
Түзетусіз рұқсат етілетін, механикалық қасиетпен жойылуға немесе пісірілуге жататын ақаулардың өлшемдері, саны және орналасуы Кеме қатынасының тіркелімі бойынша анықталады.
Ақауларды жою және/немесе пісіру орындары бұзылмайтын бақылауға жатады.
Пісіру нәтижесінде пайда болған кернеу ақаулары Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген тәсілмен алынып тасталуы қажет.
Ақауларды пісірумен түзетілер Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша Рұқсаттама куәлігі бар, мамандандырылған пісірушілермен жүргізілуі қажет.
Пісірілген ақаулардың өлшемдері мен күйлерін еспелі бұранданың құймасына берілетін куәлікке қоса берілетін сызбаларда көрсетіледі.
1569. Еспелі бұрандалардың құймаларын таңбалау осы Қағиданың 91-тарау талаптарына сәйкес болуы тиіс.

20-бөлім. Алюминий ерітінділері 111. Деформацияланатын алюминий ерітінділері § 1. Жалпы нұсқаулар. Механикалық қасиеті және химиялық құрамы

1570. Осы тараудың талаптары кеме жасау мен кемелік машина жасауға арналған алюминий ерітінділерінен жасалған соғылма, қалыптама, кішкене шыбық, қаптал, сығымдалған панельдер мен қалыңдығы 1,5 мм аса табақтарға қолданылады.
Осы Қағиданың 242, 243-қосымшасында көрсетілген ерекшеленетін ерітінділердің химиялық құрамы мен механикалық қасиеттерін қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
Алюминий ерітінділерден жасалған жартылай өңделген өнімдер Кеме қатынасының тіркелімімен танылған кәсіпорынмен жасалуы қажет.
1571. Жартылай өңделген өнімдердің және алюминий өзгерген ертінділердің механикалық қасиеттері осы Қағиданың 242-қосымшасына сәйкес болуы тиіс.
1572. Алюминийі өзгерген ерітінділердің химиялық құрамы осы Қағиданың 243-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес болуы тиіс.
Осы Қағиданың 243-қосымшасына көрсетілмеген қоспалар саны 0,1 % аспауы тиіс.
Кеме қатынасының тіркелімен келісілген титан және цирконий басқа түйір ұсақтайтын элементтермен бөлектеп немесе толық ауыстырылуы мүмкін.

§ 2. Термиялық өңдеу. Сынамаларды дайындау

1573. Алюминий ерітінділерінен жасалған жартылай өңделген өнімдердің қажетті механикалық қасиетіне байланысты ыстықтай жайылған, ыстықтай сығымдалған немесе сығылған күйінде жеткізілуі тиіс.
Жеткізу күйі жартылай өңделген өнім куәлігінде көрсетіледі.
Дәнекерлеу конструкциясында жартылай өңделген өнімдерді жартылай күйген және күйген күйде Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
Жергілікті қыздыру, қақтап бекіту және құрылыым өзгеруімен қоса жүретін технологиялық операцияларды орындау жартылай өңделген өнімдерді тағайымы бойынша пайдалануыға кедергі болатын қасиеттеріне өзгеруіне жол бермеуі тиіс.
1574. Механикалық қасиеттерін анықтау үшін сынамаларды бойлық осьтері мынадай бағытталған үлгілерді дайындау қамтамасыз ететіндей етіп таңдалуы қажет:
1) қалыңдығы 25 мм табақтар мен ұзынша қиықтан – талшықтар бағыты бойынан;
2) шыбықтар мен қапталдардан – талшықтар бағыты бойынан;
3) сығымдалған панельдерден – талшықтар бағыты бойынан.
Қалыңдығы 25 мм асатын соғылма, қалыптама, табақтар мен ұзынша қиықтар үшін сынамаларды таңдау орны, сынамалар өлшемдері мен үлгілер кесінділері Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша анықталады. Сонымен бірге, сынамалар соғылмаларға бекітілуі немесе сынама ретінде соғылманың бірден-бірі қолданылуы тиіс.
Үлгілер үшін дайындамаларды, сондай-ақ сынаулар үшін үлгілердің өздерінен дайындаулар қызу мен қақтап бекіту салдарынан ерітінді қасиетін өзгеру мүмкіндігін болдырмайтын тәсілдермен жүргізіледі.
Созылу сынауларын осы Қағиданың 1281 және 1282-тармаққа сәйкес үлгілерде жүргізіледі.

§ 3. Сынақтар көлемі. Байқау және таңбалау

1575. Алюминий ерітінділерден жасалған жартылай өңделген өнім партиямен сынауларға жатады. Әрбір партия бір таңбалы, бір өлшемді және жеткізу күйлері бірдей бір ерітіндіден жасалған жартылай өңделген өнімдерден тұруы тиіс. Партиядағы соғылма немесе қалыптамаларды бір тұнбада термиялық өңдеуге алу қажет.
Табақтар мен сығымдалған панельдер партия салмағы 2 т, қапталдар мен шыбықтар – 1 т жоғары болмауы тиіс.
Сынаулар жүргізу үшін әрбір партиядан кемінде үш жартылай өңделген өнімдер, соғылмалар мен қалыптама партиясынан кемінде бір жартылай өңделген өнімдер таңдалуы тиіс. Әрбір жартылай өңделген өнімдерден созылуға сынау үшін кемінде бір үлгіден жасалуы тиіс.
Сынаулардың қанағаттандырмайтын қорытындыларында қайта сынаулар жүргізіледі. Қайта сынаулар үшін үлгілерді сол партиядан басқа жартылай өңделген өнімдерден таңдалады. Қайта сынаулардың қанағаттандыратын нәтижелері үшін партия таңдалуы мүмкін.
1576. Табақтар, қапталдар, соғылмалар, қалыптамалар және панельдерде жартылай өңделген өнімдерді тағайымы бойынша пайдалануға кері әсер ететін ақаулары болмауы тиіс.
Партияның барлық жартылай өңделген өнімдері көзбен шолып бақылауға жатады. Дайындаушы-кәсіпорын бет қабатының тиісті сапасын кепілдеуі тиіс. Бет қабатының ақауларын Кеме қатынасының келісімен ғана жойылуы мүмкін.
Кеме қатынасының тіркелімі жартылай өңделген өнімдердің ішкі ақаулары болмауына металлографиялық сынаулар мен бұзылмайтын бақылауды талап етуі мүмкін.
1577. Өзгерген алюминий ерітінділерінен жасалған табақтар, қапталдар, соғылмалар, қалыптамалар мен панельдерді таңбалау осы Қағиданың 91-тарауына сәйкес жүзеге асырылады.
Жартылай өңделген өнімде жасаушы инспекторға материалды толық жасау жолын таңбалар бойынша анықтау мен оның тиісті партиясының тән екенін белгілейтін мәндер жүйесін қолдануы тиіс.

114. Құймалы алюминий ерітінділері § 1. Химиялық құрамы және механикалық қасиеттері

1578. Осы тараудың талаптары кеме жасау мен кемелік машина жасауда қолданылатын құймалы алюминий ерітінділерінен жасалған бөліктер мен конструкцияларға қолданылады.
1579. Кеме жасауда және кемелік машина жасауда қолданылатын алюминий ерітінделерінен құйылған өнімдердің химиялық құрамы мен механикалық қасиеттері осы Қағиданың 244-қосымшасына сәйкес болуы тиіс.
Қысым немесе темірқорам астында құю кезінде Кеме қатынасының тіркелімі механикалық қасиеттерінің аса жоғары мәндерін талап етуі қажет. Бұл жағдайда механикалық қасиеттерінің мәндері мен сынамаларды таңдау тәртібі Кеме қатынасының тіркелімімен келісуге жатады.
Осы Қағиданың 244-қосымшасында көрсетілгеннен химиялық құрамы мен механикалық қасиеттері ерекшеленетін ерітінділерді қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
Химиялық құрамы бойынша ерекшеленетін жаңа ерітінділерді қолдану кезінде Кеме қатынасының тіркелімі олардың коррозиялық тұрақтылығын тексеруді талап етуі мүмкін.

§ 2. Термиялық өңдеу және сынамаларды дайындау

1580. Егер алюминий ерітінділерінен жасалған құймалар термиялық өңдеуге жатса, оның түрі дайындаушы – кәсіпорынмен белгіленеді және материал куәлігінде көрсетіледі.
1581. Сынамалар құймаларға немесе бөлек құйылуы мүмкін. Сынамалар қалыңдығы ең аз дегенде құйма қалыңдығынан кем боламуы тиіс. Сынамаларды мүмкіндігінше құймаларды салқындатуға ұқсас жағдайларда салқындатылуы қажет.
Егер құймалар үлкен жүктемелерге жататын бөліктерге арналса сынамалар қалыңдығы құйма бөлігінің аса жүктелген қалыңдығынан аса және сызбаларда көрсетілуі тиіс.

§ 3. Сынамалар көлемі. Байқау және таңбалау

1582. Алюминий ерітінділерінен жасалған құймалар олардан өнімдер тағайымына байланысты сынаулар тобына бөлінеді. Сынаулар көлемі осы Қағиданың 245-қосымшасына сәйкес болуы тиіс.
Сынамалар құйылуы тиіс құймаларды сынау көлемі Кеме қатынасының тіркелімімен келісуге жатады. Созылуға сынау кезінде ағымдылық шегі, уақытша қарсылаусы мен қатысты ұзартулары анықталуы тиіс, бірақ Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша негізделген жағдайда ағымдылық шегі анықталмауы мүмкін.
Кіші көлемді поршеньдер құймаларын сынау кезінде Кеме қатынасының тіркелімі бұл жағдайда созылуға сынау жүргізбей қаттылықты анықтаумен шектеледі.
1583. Құймаларды байқауға тазартылған, жаншылу, қылаулары жойылған күйде ұсыну қажет. Құймаларда тұрақтылығы мен тағайымы бойынша қолдануына кері әсер ететін ақаулары болмауы тиіс.
Рұқсаттама шегіндегі өлшемдер жазықтығындағы ақаулар назарсыз қалуы немесе механикалық өңдеуден шектетілуі мүмкін.
Бөлек құйма ақауын дәнекермен жою рұқсат етіледі, сонымен бірге дәнекердің технологиялық процесі Кеме қатынасының тіркелімімекн келісілуі қажет.
Егер құйма материалы гидравликалық сынау тығыздылығына тексерілсе, құйма сызбасында сыналатын қуыстың жұмыс қысымы және сынау кезіндегі байқау қысымы көрсетілуі тиіс.
Байқау қысымы мәні осы Қағиданың талабына сәйкес немесе Кеме қатынасы тіркелімімен келісім бойынша бекітіледі.
Үлкен жүктемелерде жұмыс істейтін бұйымдар үшін құйма Кеме қатынасы тіркелімі талабы бойынша ішкі ақауларды табу мақсатында қиратпайтын бақылауға ұшырауы мүмкін.
1584. Құймаларды таңбалау осы Қағиданың 91-тарауының талабын сәйкес болуы тиіс.

21-бөлім. Металл емес материалдар 113. Жалпы нұсқаулар

1585. Осы бөлімнің талаптары конструкция мен бөліктерін дайындау үшін кеме жасау мен кемелік машина жасауға қолданылатын металды емес материалдарға қолданылады.
1586. Егер басқасы айтылмаса барлық органикалық материалдар мен пластмассалар, сондай-ақ осы материалдары бар корпусты конструкция үлгілерінде болуы тиіс:
1) осы Қағиданың 121-125-қосымшасына сәйкес жанғыштығы, жалын таралуы, тұтануы және отқа төзімділігі бағаланады;
2) пластмасса мен материалдар температурасы олар сенімді жұмыс істейтін температурадан жоғары болған кезде де жарылуға қауіпті газдарды бөлмеуі;
3) егер пайдалану шарттары аса төмен немесе жоғары жұмыс температурасын алдын-ала қарастырмаса, ашық палубада - 40 до +70 С қа дейінгі температурада конструкция мен өнімдер, ал кеменің ішкі бөліктерінде - 10 до +70 С температурада жұмысын сенімді қамтамасыз етуі;
4) пайдалану процесінде осалды болмауы және механикалық қасиеттерін алғашқы мәндермен салыстырғанда 30 % аса төмендеуіне жол бермеуі;
5) шіру мен саңылаулармен зақымдануға қарсы тұрақтылы, сондай-ақ олар жанасатын материалдарға кері әсерін тигізбеуі тиіс.

114. Темір бетон § 1. Жалпы нұсқаулар

1587. Кеме жасауға қолданылатын барлық материалдар стандарттар, техникалық шарттар мен Қағиданың осы бөлім талаптарына сәйкес болуы тиіс.
1588. Мұнай өнімдерін сақтау үшін қолданылатын кеме бөліктері арнайы мұнай өткізбейтін бетоннан жасалуы қажет.

§ 2. Бетон

1589. Жүзбелі крандар мен тасымалдау кемелері үшін В40 төмен емес, ал басқа кемелер үшін – В30 сыныпты кеме жасау бетондарын қолданады.
Бетон сыныбы деп сығылу мықтылығы бойынша сынып түсініледі.
1590. Ылғалданатын корпус элементтері үшін суыққа төзімділік бойынша бетон таңбасы (түбі, борт, палубаның ашық жерлері, су өткізбейтін аралықтар, шектейтін балластты бөліктер) кеме пайдаланылатын ауданның климаттық жағдайларына байланысты осы Қағиданың 246-қосымшасы көмегімен белгіленуі қажет. Ылғалданбайтын корпус элементтері, сондай-ақ қондырмалар үшін суыққа төзімділік бойынша таңба F50 кем болмауы тиіс.
1591. Мықтылық параметрлерін анықтау мақсатымен кеме жасау бетон, сондай-ақ су өткізбейтіндігі, суыққа төзімділік сынаулары стандарттар мен Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген басқа басқару техникалық материалдар нұсқауларына сәйкес жүргізіледі.
Ұзақ уақыт бойы жасалатын кемелер үшін бетон параметрлерін 60 және 90 күн «жасында» бетон мықтылығы анықталуы мүмкін.
1592. Егер бір және сол құрамды бетон табиғи шарттарда және буландыру кезінде жетілетін болса, су өткізбейтіндік пен суыққа тұрақтылықты тексеру үшін тек қана буландырылған бетонды сынаумен шектеледі.
1593. Құрамдары, жетілу режимдері және мықтылық параметрлері бірдей бетонды кемелерді сериямен жасау кезінде Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша бірнеше кемелерге бір суыққа төзімділік сынауларын жүргізу рұқсат етіледі.
1594. Егер жобамен бетон беріктілігін параметрлерін 28- күндіктен ерекшеленетін әр-түрлі мерзімдерде тексеру алдын-ала қарастырылса, онда әрбір мерзімге бетонның әрбір партиясынан таңдалып, сыналуы қажет.
1595. Ауыр және жеңіл бетондағы цемент құрамы 450 кг/м³ кем болмауы тиіс.
Бетонда жабық палуба мен аралықтар үшін цемент құрамы алынатын бетон осы Қағиданың 1589-4591-тармақтары талаптарын қанағаттандыру шарттарда көрсетілгенмен салыстырғанда 15 % азаюы мүмкін.
1596. Кеме жасаушы бетон форманы (қорама қорапты) жақсы толтыруы және таңдалған төсеу тәсілімен қатпарланбауы, сондай-ақ жетілудің белгіленген режимінде отырғызылған жарықтары болмауы тиіс.
1597. Кеме жасау бетонына агрессиялы ортаға және басқа шарттарына қарсы мұнай өткізбейтіндігі, жоғарғы өшіргіштік, тұрақтылығы ұсынылған жағдайда арнайы айтылып, әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі тиіс.
1598. Құрамы мен тұрғызуы Кеме қатынасының тіркелімімен қосымша келісілуі тиіс секция аралық жалғануларды бетондау үшін ұсақ түйірлі (топырақты) бетон рұқсат етіледі.

§ 3. Бетонды қоспалардың құрамы

1599. Кеме жасауыш бетонды дайындау үшін 400 төмен емес таңбалы портландцементтер (қарапайым, тез қатаятын, сульфатқа төзімділік) қолданылуы керек.
Түйіскен жерлер бетондау мен тесіп өткен саңылауларды бітеуді гипстопырақты кеңейтетін 400 төмен емес маркалы цементті қолдануға рұқсат етіледі.
Теңіз суын пайдаланылуы мүмкін кемелер үшін бетонды тек қана сульфат төзімлділігін 400 кем емес маркалы портландцементте дайындануға рұқсат етіледі.
1600. Цементтер қасиеттері цементті осы Қағиданың 1571-тармағына сәйкес күтіп ұстау кезінде қажетті таңбаның кеме жасау бетонын алуды қамтамасыз етуі тиіс.
1601. Цементті стандарттармен сәйкес оның физико-механикалық қасиеттерін тексеруден кейін қолдану рұқсат етіледі. Көрсетілген тексеру мен цементті қолдану арасындағы уақыты қарапайым кемелер үшін 2 ай және тез қатаятын кемелер үшін 1 айдан аспауы тиіс.
1602. Цементті стандарттар талаптары бойынша сулануы, сондай-ақ бөлек партиялардың араласуы жойылған жабық қоймаларда сақталуы қажет.
1603. Кеме жасаушы ауыр бетонды ірілеп толтыру ретінде кесе жасауыш бетонды материал стандарттары талаптарын қанағаттандыратын ұсақталған қатты таужыныстан жасалған фракционды қиыршықтас немесе табиғи жасалған фракционды ірі құм қолданылуы қажет.
1604. Кеме жасаушы жеңіл бетонды (керамзитті) ірілеп толтыру ретінде тығыздығы 600-800 кг/м³ және 2 сағат бойы 15 % кем су сіңіруі тез себілетін күйдегі керамзитті ірі құм қолданылуы қажет.
1605. Толтырғыш түйірдің аса ірілігі бетондалатын элементтің 20 мм кем немесе 1/4 аса өлшемді, сондай-ақ арматура өзектері паралель орналасқан арасындағы ара-қашықтық ең аздан кем болмауы тиіс.
1606. Кеме жасаушы бетонды ұсақ толтыру ретінде кеме жасаушы бетон материалдарының талаптарын қанағатандыратын ірі және орташа табиғи кварцты немесе қиыршықтас пен ірі құм елендісі қолданылуы керек.
1607. Сақтау кезінде ірі және ұсақ толтырғыштарды ластауға және араластыруға болмайды. Керамзитті ірі тасты сақтау кезінде суланудан қорғау тиіс.
1608. Кеме жасауыш бетонды дайындау үшін сукеме жасаушы бетон материалдар стандарттарының талаптарына сай болуы тиіс.
1609. Суыққа төзімділік, су өткізбейтіндігін көбейту, бетон қоспаларының техникалық сапаларын жақсарту, цемент шығысын азайту, сондай-ақ қоршаған ортаның кері температурада бетон жұмыстарын жүргізу мүмкіндігін қамтамасыз ету мақсатымен Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген нормативті-техникалық құжаттамаларға сәйкес бетонды қоспаға арнайы қосымшаларды салынуы мүмкін.
1610. Кішкене ақауларды жою үшін эпоксидті шайыр негізінде шыны пластик пен пласт бетонды, сондай-ақ Кеме қатынасыың тіркелімімен келісілген нұсқаулыққа сәйкес цементті коллоидты желім қоданылуы мүмкін.

§ 4. Арматуралық болат

1611. Темір бетонды кемелер корпустарын дайындау үшін ыстықтай жайылған арматура қолданылуы қажет:
1) A-I (A240) сыныпты ВСтЗсп2 және ВСтЗпс2 таңбалы тегіс көміртекті болаттан;
2) А-П (А300) сыныпты Ст5сп2 және Ст5пс2 таңбалы көміртекті болаттан жасалған кезеңдік қапталды;
3) А-Ш (А400) сыныпты 25Г2С және 35ГС таңбалы аз қоспалы болаттан жасалған кезеңдік қаптал.
1612. Суық өңдеу жолымен нығайту мен қалыпқа келтіруге, сондай-ақ термонығайтуға жататын арматуралық болат кәдімгі (алдын-ала кернеусіз) темір бетонда қолдануға болмайды.
1613. Аса қатқыл климаттық жағдайларда пайдаланылатын кемелер үшін жартылай тынық болаттан жасалған арматураны қолдануға болмайды.
1614. 35ГС таңбалыы болаттан жасалған арматураны ауыспалы немесе белгісі ауыспалы жүктемеге (кемелік техникалық құралдар астындағы фундамент және басқалары) жататын конструкцияларды қолдануға тыйым салынады.
1615. Темір бетонды өнімнің бір қимасында арматуралық болаттың ағымдылық шегі 30 % кем ерекшелену шартымен түрлі таңбалы арматураларды қолдануға болмайды.
1616. Төсейтін бөліктерді кеме жасауға пісірілетін болат стандарттары талаптарын қанағаттандыратын тынық және жартылай тынық ерітінді болаттан, ал төсейтін бөліктердің танкерлері осы Қағиданың 1611-1614-тармақтары талаптарын қанағаттандыратын болаттан жасалады.

§ 5. Алдын-ала жүктелмеген темір бетон

1617. Алдын-ала жүктелмеген конструкцияны дайындау үшін В40 сыныбынан төмен емес ауыр бетон мен ВЗО сыныбынан төмен емес жеңіл бетон қолданылады.
Каналдарды толтыру үшін қолданылатын бетон ВЗО таңбадан төмен болмауы тиіс.
Сығу үлесін бетонға беру сәті соңғы беріктілік таңбаның 70% төмен болмауы тиіс.
1618. Кемелік конструкцияның алдын-ала жүктелген арматурасына қолданады:
1) В, Вр түрдегі аса мықты арматуралық сым мен К-7 арматуралық арқандар;
2) Ат-VI және At-V сыныпты термиялық нығайтылған арматулардан жасалған өзектер;
3) A-IV(600) сыныпты ыстықтай жайылған және термиялық нығайтылған арматуралық болаттан жасалған өзектер;
4) (А300) и (А400) сыныпты ыстықтай жайылған арматуралық болаттің өзектері.
1619. Алдын-ала жүктеуге жатпайтын арматураны осы Қағиданың 1611-1614-тармақтары талаптарына сәйкес тағайындалады.

115. Шыны пластиктер § 1. Жалпы нұсқаулар. Қасиеті

1620. Осы тараудың талаптары кемелік конструкция мен өнімдерді дайындауда қолданылатын шыны пластиктерге қолданылады.
Шыны пластикті жасау тәсілі Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі қажет.
1621. Жалғаушы материалдар ретінде шыны пластиктерді дайындау кезінде полиэфирлі шайыр қолданылуы қажет.
Эпоксидті және басқа шайырларды тек қана Кеме қатынасының тіркелімінің рұқсатымен қолдануға болады.
Дайындаушы-мекеме Кеме қатынасының тіркеліміне шайыр қасиеттері туралы мәліметтер ұсынылуы қажет: тығыздық, жабысқақтық, тиісті температурадаға гель пайда болатын уақыты мен қатаю дәрежесі, сондай-ақ басқа қажетті мәліметтер. Сонымен қатар, шайырды сақтау мен қайта өңдеу жайлы нұсқаулық ұсынылуы қажет.
Оның қасиетіне кері әсер ететін шайырға пигменттер мен басқа бояу құрылғыларын қосуғарұқсат етілмейді; пигментті қоспаларды тек қана жасанды қабатқа қосылуы қажет.
Шыны пластиктерді дайындау тәсілі мен оны қатаю (темпераратура, ылғалдылық, уақыт және т.б.) шарттары рұқсаттаманы дайындау кезіндегі тәсіл мен шарттарына сәйкес болуы тиіс.
1622. Арматуралау материалы ретінде Na₂O қайта санағанда сілтілігі 1 % кем кенеп, мата, ровница немесе ровница кесінділері (ұзындығы 25 мм және одан аса) түрінде ұсақ сілтілі шыны қолданылуы тиіс.
Элементар бөлек талшықтардың диаметр 5-тен 15 мкм болуы тиіс.
Арматуралау материал шыны талшық пен шайыр арасындағы сенімді байланысын кепілдейтін гидрофобно-адгезионды құраммен өңделуі тиіс.
Желімделген кенептердегі желімденетін сұйықтық шайырда тез ерітіледі және оған кері әсерін тигізбейтін болуы тиіс.
Желімденетін сұйықтықтың шайырда тез сіңуі шыны пластик қалыптау процесі аяқталуы алдында кенептің бұзылуына әкелмеуі тиіс.
Арматуралау материалының әрбір партиясына дайындаушы-мекеме мынадай мәліметтерден тұратын куәлік берілуі тиіс: дайындаушы-мекеме, материал, сілтілігі, элементтер талшықтарының өлшемі, маталар түрлері, майлағыш және кенепті байланыстыратын сұйықтық аппрет.
1623. Шыны пластиктердің механикалық қасеиттері дайындау кезінде қабылданған арматуралау сызбасына байланысты Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша белгіленеді.
Теңіз су, мұнай өнімдері әрекеті мен тозуы олардың алғашқы мәндерімен салыстырғанда механикалықы қасиеті 25 % кем төмендетпеуі тиіс.
1624. Салмағы бойынша шыны пластиктердегі шынының пайыздық құрамы конструкция мен өнімнің тағайымы және жұмыс жағдайына байланысты Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша белгіленеді. Жүктелген конструкция мен өнімдерінің шыны құрамы 25 % кем болмауы тиіс.
Кенеппен арматуралау кезінде шыны талшықтардың ең көп құрамы 35 % аса болуы тиіс.

§ 3. Сынамаларды дайындау. Сынақтар көлемі

1625. Шыны пластиктердің физика-механикалық қасиеттерін анықтау кезінде үлгілер үшін сынамалар бір технологиямен, шыны талшықтар құрамы бірдей біртекті материалдардан жасалған жасалып жатқан өнімдері дайындалуы тиіс.
Созылу сынауларына үлгілер дайындалуы тиіс және салмағы бойынша шыны құрамын анықтау кезіндегі сынамалар ұзындығы 500 мм, ені шамамен 400 мм, ал сығылу сынаулары жүргізілуі тиіс сынамалар қалыңдығы 10-12 мм болуы тиіс.
Үлгілер пішіні мен өлшемдері стандарттар бойынша қабылдануы мүмкін.
Жасалып жатқан өнімге қатысты сынамалар күйі Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі қажет.
Формаланатын өнімдердің жіберуден жасалған сынамаларды, ал техникалық негізделген жағдайларда Кеме қатынасының тіркелімінің талаптары бойынша тікелей өнімнен таңдалуы мүмкін.
Сынамалар шыны пластиктермен қалыпты физика-механикалық қасиеттерін алудан кейін таңдалуы қажет.
Бұған қажетті уақыт байланысытыратын материалды дайындауцшы-мекемемен белгіленеді және шыны пластикке рұқсаттаманы әзірлеу кезінде көрсетіледі.
Иілімдік модулі мен беріктілік шегі Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша бұзылмайтын тәсілдермен анықталуы мүмкін.
1626. Шыны пластиктерді сынау кезінде созылу мен сығылу, созылу кезіндегі иілімділік модулі, сығылу мен майысу және көлемі бойынша шыны құрамына қатысты беріктілік шегін анықтайды.
Кеме қатынасының тіркелімі сондай-ақ, созылмалы модулі мен табақ жазықтығында жылжыту кезінде беріктілік шегі мен көлемі бойынша шыны құрамына қатынасын анықтауды талап етуі мүмкін.
Механикалық қасиеттерінің мәндері негіз бен утка бойынша бір сынамадан бес үлгілерді сынау нәтижесін орталау жолымен анықталады.
1627. Сынаудың қанағаттандырмайтын нәтижелерінде мынаны ескеру қажет.
1) егер қанағаттандырмайтын нәтижелер бір немесе екі үлгілерден алынса сынаулар екі еселенген үлгілер санымен қайталануы тиіс;
2) егер сынаулардың қанағаттандырмайтын нәтижелері үш немесе одан аса үлгілерден алынса, Кеме қатынасының тіркелімі тікелей өнімнен кесіп ойылған үлгілерде сынау қажет;
3) егер қайта сынау кезінде бірден-бір үлгіде қанағаттандырмайтын нәтижелер алынса, өнімдер бракталуы тиіс.
1628. Шыны пласстиктерге рұқсаттамаға сынау кезінде осы Қағиданың 1321 – 1323-тармағына сәйкес тозу дәрежесі, 1324 – 1327-тармағына сәйкес аз тұрақтылығы мен 1328 – 1331-тармағына сәйкес теңіз суының әрекетіне тұрақтылығы анықталуы тиіс. Айтылған әрбір сынаулар үш үлгілерде жүргізіледі.
Дайын шыны пластиктердің сапасын тексеру үшін Кеме қатынасының тіркелімінің өтінімі бойынша шыны пластикке тұщы суда үлгілердің 3 сағат бойы қайнап ылғалдану әрекетіне жеделдетілген сынаулары орындалуы қажет. Сонымен қатар, үлгі жиектерін сынау кезінде дайын өнімде олар бөлектенген болса, шайырмен қапталуы мүмкін.

§ 4. Байқау. Корпус материалдарына қойылатын талаптар

1629. Шыны пластиктерден жасалған өнімдер оларды тағайымы бойынша пайдалануына кедергі келтіретін қатпарлануы, бос болуы, бөтен ажыратқыштар мен басқа да ақаулар болмауы тиіс.
Қажет болған жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің өтінімі бойынша өнімді бұзу тәсілімен сынауды немесе бұзылмайтын бақылауды жүргізу қажет.
Ультрадыбысты бақылау Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген тәсілмен орындалады.
1630. Шыны пластиктерді дайындау мен корпус конструкциясын жалғау кезінде байланыстырушы ретінде суық қатаю шайырлары – полиэффирлі, эпокссидті немесе басқа, сондай-ақ олардың әрекеттегі стандарттар мен техникалық шарттар талаптарын қанағаттандыратын композициялары қолданылуы тиіс.
1631. Шайыр түрі мен байланыстырушының дайындау рецептурасы конструктивті дайындаудың технологиялық процесінде көрсетілуі тиіс.
1632. Шайырлар өзі өшетіндей етіп, яғни оларды алаудан шығару кезінде жануды үдететпейтін болуы тиіс.
Өзі өшетіндей шайырларды тек қана сыртқы қабаттарына қолдану, сондай-ақ бет қабаттарын жанбайтын бояулармен жабу рұқсат етіледі.
1633. Шайырға салу кезінде түрлі толықтырғыштар мен қоспаларды дайындау процесінде шыны пластик сапасы (жану дәрежесі, агрессивті құралдарға тұрақтылық) сақталуы, ал беріктілік және майысқақтық сипаттамасының төмендеуі жобада қабылданғанмен салыстырғанда 10% аспауы тиіс.
1634. Шыны пластиктерді арматуралау материалдар ретінде дайындау кезінде стандарттар мен техникалық шарттар талаптарын қанағаттандыратын түрлі типті шыны талшықты материалдар және олардың үйлестіктері – маталар, күңгірттері қолданылуы мүмкін.
1635. Шыны талшықты материалдар сілтілері жоқ шынылардан жасалуы және гидрофоб-агдезиялық құраммен өңделуі тиіс. Гидрофоб-агдезиялық құраммен өңделмеген шыны талшықты материалдарды қолдану негізделуі тиіс.
Ұзындығы 15 м кемелерге сілтілі шыныларды қолдануға болады, бірақ оларды міндетті түрде гидрофоб-агдезиялық құрамын сіңірілуі тиіс.
Әрбірі жағдайда шыны талшықты материалдарда майлағыштары (парафинді, майлы және т.б.) болмауы тиіс.
1636. Түрлі арматуралау материалдарымен қоса суық қатаю шайыр негізінде жасалған шыны пластиктері корпустың қажетті беріктілігі мен қаттылығын қамтамасыз ететін физика-механикалық сипаттамалары болуы тиіс.
1637. Шыны пластиктерден жасалған үлгілерді тұщы суда 6 айдан аса жүктемесіз созылу мен сығуға материалдардың беріктілігінің астыңғы шектері 20% аса төмендемеуі тиіс. Шыны пластиктерді ұзақ уақыт бойцы суда ұсталуы тұщы суда екі сағат бойы қайнатылған үлгілермен ауыстырылуы мүмкін.
10⁷ цикл базасындағы (симметриялық жүктеу кезінде) тілігі жоқ үлгілерді сынау нәтижелерімен анықталатын тозу шегі материал беріктіліктің төменгі шегінен 25% кем болмауы тиіс.
1638. Егер шыны пластиктегі шыны құрамы жобада қабылданғаннан ерекшеленетін болса, беріктілік шегі мен иілімділік мобулін қайта санау қажет. Шыны құрамындағы салмағы бойынша ауытқулар +10% кем болмауы тиіс.
1639. Үш қабатты конструкция жасауға қолданылатын жеңіл толтырғыштар (пенопласт, сотопласт және т.б. сияқты) жануды үдетпейтін, су, май, сұйық отын әрекетіне ұстамды және оларды полиэфирлі немесе эпоксидты шайырлармен төсеу кезінде бұзылмай, сондай-ақ кеміргіштермен зақымданбауы тиіс.
1640. Жану арқылы қатаятын шайырлар негізіндегі пластмассалар ұзындығы 15 м дейін кемелер, сондай-ақ аралықтар, қоршаулар, рубкалар мен сол сияқты кез-келген өлшемді конструкциялар жасау үшін рұқсат етіледі.

116. Қабатты тоқыма материалдары § 1. Жалпы нұсқаулар

1641. Осы талаптар қысым астында жұмыс істейтін конструкцияларды жасау үшін резеңкелі немесе пластмасты су өткізбейтін төсемдері бар тоқыма материалдарына қолданылады.
1642. Қабатты тоқыма материалдары Кеме қатынасының тіркелімінің бұйымдар немесе материалдарды үлгі мақұлдануы туралы сертификаты болуы тиіс.
1643. Қабатты тоқыма материалдар Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген онымен танылған кәсіпорындармен жасалады және сыналуы тиіс.

§ 2. Қасиеті

1644. Қабатты тоқыма материалдар ауа өткізбейтін, ал олардың қасиеттері осы Қағиданың 247-қосымшасына сәйкес болуы тиіс.
Құтқару салдарының үрмелі қабықшалары үшін ауа өткізбеушілік материалдары шартында негіз бойынша созу кезінде және хабарды мағынадан көп қабылдау беріктілігі рұқсат етіледі, формула бойынша есептелген: бір ярусты плоттардың конструкциясы
Т =0,15D_п
Плоттар қосқабат конструкциясы үшін
Т =0,095D_п
мұнда Т— плоттардың қабатты материалындағы негізі мен утка бойынша созу кезіндегі беріктілік, кН/5, см,
D_n — адамдар мен жабдықтар есебімен құтқару плоттардың су ығыстырылуы, кН.
Негіз бен утка бойынша үрлемелі плоттар сырты үшін материалдарының жарылу кезіндегі қатысты ұзартулар 40 % аспауы тиіс.
1645. Қабатты тоқыма материалдарды тозу мен иілуін сынаудан кейін созу кезіндегі беріктілік шегінің өзгеруі алғашқы мәннен 10%, ал тозудан кейін негіз бен утка бойынша алғашқы мәннен — 2% аспауы тиіс.
Қабатты тоқыма материалдардың жабыстырылған жалғанулардың тозуға дейін және кейін созылуын сынау кезінде жарылулар негізгі материалдарда пайда болуы тиіс.
1646. Тоқыма материалдарының жабыстырылған жалғанулардың созылуына сынау және тозудан кейінгі форма сақтауы, мұндағы ұстамдылық, суыққа тұрақтылық кезінде қабатты тоқыма материалдар сыртындағы озонмен және теңіз су әрекетінен сызаттар және бет қабатының қатпарлануы пайда болмау, түсі өзгермей және жабысқақ болмауы тиіс.
1647. Қолданылатын бояйтын заттарды негізгі материалдың қасиетіне әсер етпеуі тиіс.

§ 3. Сынамалар мен үлгілерді дайындау, сынақ көлемі

1648. Үлгілерді дайындау үшін үлгілер жиектерінен 0,1 м және орам соңынан 1 м аса ара-қашықтықта осы Қағиданың 1302-тармағы талаптарын ескере отырып қабатты тоқыма материалдарының әрбір партиясынан таңдалады. Сынамаларды таңдау материалды дайындаудан кейін 24 сағаттан ерте жүргізілмейді.
1649. Қабатты тоқыма материалдар партиямен сынауларға ұсынылады. Партия бір технологиялық циклда әзірленетін бір рулоннан жинақталады.
Механикалық сынаулардың бірқалыпты нәтижелері Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша партия көлемі өсірілуі мүмкін.
1650. Әрбір партияға он үлгілерде осы Қағиданың 1306-тармағына сәйкес жарылуларға 1307-тармағына сәйкес жарылу кезіндегі қатысты ұзартуын анықтаумен қоса созылу сынаулары әрқайсысына, 1308-тармағына сәйкес қатпарлануы үш үлгілерде ауа өткізбейтіндігін, 1332-тармағына сәйкес екі үлгілерде, сондай-ақ Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттарға сәйкес материал салмағын анықтайды.
1651. Осы Қағиданың 1650-тармағында көрсетілгеннен басқа қабатты тоқыма материалдарға рұқсаттама беру кезінде тозудан кейінгі 1322- тармағына сәйкес созылуға; 1315-тармағына сәйкес майысуын; 1309-тармағына сәйкес қабатты тоқыма материалдардың жабыстырылған жалғануларын тозуға дейін мен кейін он үлгілерді (негіз бойынша бес және утка бойынша) әр қайсысын; 1323-тармағына сәйкес тозудан кейін қатпарлану пайда болуы мен пішін тұрақтылығы; 1326-тармағына сәйкес мұнай ұстамдылығы; 1329-тармағына сәйкес теңіз суының әрекетін; 1333-тармағына сәйкес суыққа тұрақтылық және 1334-тармағына сәйкес озон әрекетін сынаулар жүргізіледі.
1652. Сынаулар нәтижелері осы Қағиданың 1644-1647-тармағы талаптарына сәйкес және куәлікте көрсетілуі тиіс.

§ 4. Байқау және таңбалау

1653. Қабатты тоқыма материалдар қабатында материалды тағайымы бойынша пайдалануға мүмкіндік бермейтін зақымдар, ойлы кесілген, тегістелетін қатпарлар, тоқыма алдындағы бедер, қатпарлануы, дақтар, көпіршіктер мен кеуектілік немесе басқа ақаулар болмауына рұқсат етілмейді.
1654. Қабатты тоқыма материалдарды таңбалау осы Қағиданың 91-тарауына сәйкес жүргізіледі; қосымша материал салмағының аудан бірлігіне көрсетілуі тиіс.

117. Пенопласттар § 1. Жалпы нұсқаулар. Қасиеті

1655. Осы тараудың талаптары өнімдерді дайындау үшін қолданылатын пенопласттарға қолданылады. Үшқабатты конструкциялар, ауадағы құтқару қайық жәшіктерінің сыртына түсетін жүктеме арасындағы аумақты толтыру үшін, сондай-ақ оған ұқсас толтыру үшін Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған пенопластты қолданады.
Қуыстарды осы мақсатта дайындалған тақта және оларды орындарда көбіктендіру немесе шаңдату әдісімен толтырылу қажет.
1656. Пенопласттардың механикалық қасиеті осы Қағиданың 248-қосымшасына сәйкес болуы тиіс.
Теңіз су мен мұнай өнімдерінің әрекетінен кейін пенопласттардың қасиеттерінің өзгеруі осы Қағиданың 248-қосымшасында көрсетілгеннен аспауы тиіс. Олардың конструкциясы көбінесе тұйық ұяшықтармен және сызықтық өлшемдеріне рұқсаттамадан асатын уақытында отырғызылған өзгерулер болмауы тиіс.
Қуыстарды толтыру үшін қолданылатын пенопласттарды отырғызу шектелген қабатымен қоса агдезияны бұзбауы тиіс.

§ 2. Сынамаларды дайындау, сынақтар көлемі және байқау

1657. Сынамаларды пенопласт орта кесекті ойып кесілуі тиіс; сонымен бірге тегіс ұяшықты конструкциясы бар жерді таңдау қажет.
1658. Сығу кезіндегіпенопласттың беріктілігін анықтау осы Қағиданың 1311-тармағына сәйкес үш үлгіде, сонымен қатар шамамен 1 минуттан кейі пайда болуы тиіс пенопласт конструкциясының аяқ астынан бұзылуына әкелетін ең үлкен жүктемесі анықталады.
Майыстыру кезіндегі беріктілігін анықтау осы Қағиданың 1313-тармағына сәйкес үш үлгіде жүргізіледі.
Көрініп тұрған тығыздылықты анықтау осы Қағиданың 1317-тармағына сәйкес үш үлгілерде жүргізіледі.
Су ығыстырылуы осы Қағиданың 1319, 1320-тармағына сәйкес бес үлгіде анықталады.
Пенопласттардың мұнай өнімдеріне қарсы тұрақтылығы осы Қағиданың 1324-1327-тармағына сәйкес, теңіз су әрекетіне қарсы 1328-тармағына сәйкес және тозуға қарсы 1321-1323-тармағына сәйкес анықталады. Әрбір бұлардың сынаулары материалға рұқсаттама кезінде үш үлгіде жүргізіледі.
1659. Куәландыру кезінде пенопласт тілігінің бетіндегі конструкция ұяшықтар тұйықталы тексерілуі тиіс.

118. Палубалық жабулар. Пластмассалардан жасалған
түтіктер мен арматуралар. Жабыстырылатын заттар

1660. Ашық палубаларды жабу үшін пластмассаларды, ал ішкі бөлімдерінің палубаларын жабу үшін жанатын ғана пластмассалар рұқсаттама беру үшін сынаулар жүргізілуі тиіс.
Палубаларды жабуға арналған пластмассаларға рұқсаттама беру кезінде Кеме қатынасының тіркеліміне олардың құрамы мен төсеу тәсілі ұсынылуы қажет.
1661. Пластик типі, механикалық қасиеті, түтіктер көлемі мен тәсілдерін сынау және пластиктен жасалған арматура әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
1662. Конструкция бөлімдерін біріктіру үшін жабысатын заттар және бөліктер, жүктеме ұшырайтындар Кеме қатынасы тіркелімі материалдарын немесе бұйымдарын мақұлдау туралы үлгі сертификат болуы тиіс.

119. Өсімдік және синтетикалық талшықтардан
жасалған арқандар

1663. Осы талаптар жүк көтергіш және басқа кемелік құрылғыларға қолданылатын арқандарға қолданылады.
1664. Арқандар Кеме қатынасының тіркелімімен танылған кәсіпорындарда онымен келісілген стандарттарға сәйкес жасалып және сыналуы тиіс.
Жарылу үлестері арқанды толығымен сынаумен анықталады.
1665. Арқанның жарылу үлесі F мынадай формула бойынша анықталады, кН:

мұнда с — стандарттар бойынша анықталатын немесе стандартпен талап етілетін арқанның толық ажырау үлесінің арөандағы барлық сымдарының ажырау санына қатынасынан есептелінетін арқан сымдарының беріктілігін қолдану коэффициенті;
т — стандарттар талабын қанағаттандыратын сымдардың созылу сынауларының саны;
F_m — бір сымды созылуына сынау кезінде үлгілердің жарылуларына әкелетін аса жүктеме, кН;
п — арқандағы сымдар саны;
z — 0,5п – қоршауы 80 мм дейін арқандар үшін; 0,3п – қоршауы 80-нен 115 мм дейін; 0,1 п – қоршауы 115 мм аса тең қабылданатын сымдар созылуын сынаулар саны.
1666. Синтетикалық талшықтан жасалған арқан ажырау кезінде қатысты ұзартуды анықтау үшін сынауға жатады.
Ажырау кезіндегі арқанның қатысты ұзартылуы мынадай формула бойынша анықталады, А, %:
A = 100(l_p - l₀)/l₀, (579)
мұнда 1₀ — арқан үлгісінің сыналып жатқан бөлімінің алғашқы ұзындығы, см;
1_р — стандарттарда көрсетілген арқанның толық ажырау үлесіне тең жүктеме астында арқанның сол жердегі ұзындығы, см.
1667. Конструкция, қоршау және арқанның басқа параметрлерінің стандарттарға сәйкестігі көзбен шолып байқау мен өлшеу кезінде расталуы тиіс.
Дайын арқанның бетінде қоңыр дақтар, өңездер, ерітілген бөлімдер, сондай-ақ шірік пен күйік иістері болмауы тиіс.
Арқан түсі ұзындығы бойынша тегіс және ол жасалған пряжа немесе синтетикалық талшық түстеріне сәйкес болуы тиіс.
1668. Арқанды таңбалау стандарттарға сәйкес жүзеге асырылады.
1669. Сынаулар нәтижелері мазмұны Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі тиіс сынаулар туралы куәлікке енгізілуі тиіс.

120. Құтқару құрылғылары үшін жарық қайтару материалдары

1670. Осы тараудың талаптары құтқару құрылғылары үшін жарық қайтару материалдарына қолданылады.
1671. Жарық қайтару материалдары қолдану шарты бойынша екі типке бөлінеді:
1) 1 тип – сыртқы ортамен уақытша байланысы бар икемді жазықтықтарда орнату үшін;
2) 2 тип – сыртқы ортамен тұрақты ықпалдағы икемді жазықтықтарды орнату үшін.

§ 1. Қасиеттері

1672. Жабысқақ қабатты жарық қайтару материалының созылуы кезіндегі беріктілік шегі 0,6 МПа, ал негізгі бойлық бағыттағы механикалық бекітулер үшін – 13 МПа және көлденең бағытта 9 МПа көп болуы тиіс.
1673. Кіру және бақылау бұрышына тәуелді жарық қайтару коэффициентінің мәні осы Қағиданың 192-қосымшасында көрсетілгеннен аз болмауы тиіс, кд/(лк•м²).
1674. Материалды су астындағы қабықтан тапқанда және ескіруден кейін жарық қайтару коэффициентін төмендету осы Қағиданың 192-қосымшасында көрсетілген 20 % көп емес рұқсат етіледі, сонымен бірге материалды өшіруге сынаудан кейін 50 % көп емес.
1675. Теңіз суының, көгерулер, тұзды тұман ықпалы және шекті температура жарық қайтару материалының коэффициентін төмендетуге әкелмеуі тиіс.
1676. Әртүрлі жазықтыққа жабысқақ қабатты жарық қайтару материалының адгезионды мөлдірлігі 0,6 МПа аз болмауы тиіс.
1677. Ультра күлгінді сәуле түсіру ықпалы, теңіз және тазартылған су жабысқақ қабатты жарық қайтару материалының адгезионды құрылғысының төмендеуіне әкелмеуі тиіс.

§ 2. Сынаманы әзірлеу. Сынақ көлемі

1678. Үлгі дайындау үшін сынамалар жарық қайтару материалының әрбір партиясынан рулон соңынан бір метрден кем емес ара-қашықтықта жиналады.
Үлгілерді дайындау алдында осы Қағиданың 1310-тармағына сәйкес 24 сағат ішінде сынама салқындатылады.
1679. Жарық қайтарғыш материалдар сынауға партиялармен ұсынылады.
Бір технологиялық топтамадан дайындалған партиялар бір рулоннан жинақталады.
Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша сынаудың тұрақты нәтижесінде партия көлемі ұлғайтылуы мүмкін.
1680. Материалдың әрбір партиясы үшін ара-қашықтыққа сынау жүргізіледі (осы Қағиданың 1309-тармағы екінші – төртінші азат жолы), әртүрлі жазықтықтардағы жабысқақ қабатты материалының адгезионды беріктілігін анықтау (осы Қағиданың 1336-тармағы 5 азат жолы) және жарық қайтару коэффициентінің анықтамасы (осы Қағиданың 1336-тармағы).
1681. Жарық қайтару материалы рұқсат етілген кезде осы Қағиданың 1680-тармағында көрсетілген, сынаудан басқа 1337-тармаққа сәйкес су қабықшасы астындағы жарық қайтару материалының коэффициентін анықтау бойынша сынау жүргізіледі, сонымен қатар сынау: 1331-тармаққа сәйкес ескіру, 1339-тармаққа сәйкес өшірілу, 1330-тармаққа сәйкес теңіз суының ықпалы, 1331-тармаққа сәйкес тұзды тұман ықпалы, 1318-тармаққа сәйкес шекті температура, 1341-тармаққа сәйкес көгеруге беріктілік пайда болуы, 1315-тармаққа сәйкес майысу, 1338-тармаққа сәйкес тіркелу және 1340-тармаққа сәйкес ластану заттарының ықпалы.
Жабысқақ қабатты жарық қайтару материалы үшін осы Қағиданың 1309- тармағына сәйкес әртүрлі жазықтыққа адгезионды беріктілігін анықтау қажет, 1321-тармаққа сәйкес ультра күлгін сәуле түсіру материалына ықпалынан кейін және 1328-1330-тармаққа сәйкес тазартылған және теңіз сулары.
Сынаудың әрбір түрі кем дегенде үш үлгіде орындалуы тиіс.
Сынау нәтижесі осы Қағиданың 1672-тармағына сәйкес келуі тиіс.

§ 3. Қарау және таңбалау

1682. Теңіз суы ықпалынан кейін тұзды тұман 10 минут және 4 сағатта ескірудегі шекті температуралар, сонымен қатар жарық қайтару материалының жазықтықта тіркелуі және майысуға сынаудан кейін жарық, қабаттасу, көтерілу, жабысқақтық, бояуының және өлшемінің өзгеруі байқалмауы тиіс.
1683. Жарық қайтару материалының жазықтығында материалды бағыты бойынша қолануға мүмкіндік бермейтін бұзылу, тереңдетілу, қисындылық, қыртыстану, дақтар және басқа да ақаулар болмауы тиіс.
1684. Жарық қайтару материалдарын таңбалау осы Қағиданың 91-тарауына сәйкес іске асады; қосымша ортақ алаңға материал көлемі көрсетіледі.
Сынау нәтижесі Кеме қатынасы тіркелімімен мәтіні келісілген сынау туралы куәлікке енгізілуі тиіс.

22-бөлім. Пісіруге арналған технологиялық талаптар 121. Жалпы нұсқаулар

1685. Осы бөлімнің талаптары Кеме қатынасының тіркелімімен техникалық бақылау мен сыныптауға жататын объектілерді пісіруі кезінде орындалуы қажет.
Пісіру жұмыстары мен пісіру жалғанулар конструкциясын бақылау қажетті санын қамтамасыз ететін жабдықта орындалуы тиіс.
1686. Ауаның кері температурасында пісіру шарттары осы Қағидалар талаптарын қанағаттандыратын пісірілетін жалғанулардың орындалу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
Жұмыс орны жел әсері мен атмосфералық шөгіден сақталуы тиіс.
1687. Қоршаған ауаның төмен температурасында тігістер қажет жағдайда тез суудан сақтануы тиіс.

122. Пісіру жұмыстарын іске асырудың шарттары

1688. Пісіру жұмыстарын егер осы Қағиданың 1686-тармағының шарттары сақталып және пісіру материалдары - 25^оС ауа температурасында 1802-тармағына сәйкес болса, ауаның кез-келген қайшы температурасында жүргізуге рұқсат етіледі. Олай болмаған жағдайда қыздырусыз пісіру кезіндегі ең төмен мүмкін болатын ауа температурасы пісіру материалдарын әзірлеушімен белгіленуі және тиісті сынаулар өткізгеннен кейін пісіру материалдарына рұқсаттама берілгені жазылуы тиіс.
Осы Қағиданың 249-қосымшасында көрсетілген жағдайларда әрбір жалғанып жатқан бөліктердің жиектері пісіру алдында ені 75 мм 20^оС жоғары температурада қыздырылуы тиіс.
1689. Аз қоспалы болаттан жасалған құбырларды, бу түтіктерінің негізгі құбырлар, сондай-ақ 350 ^оС жоғары температурада жұмыс істейтін құбырларды пісіру 0 ^оС төмен температурада жүргізілуі тиіс.
1690. Пісіру жалғануларының мықтылығын қамтамасыз ететін пісіру тігістеріне қойылатын конструктивті талаптар Қағиданың тиісті бөліктерінде көрсетілген.
1691. Бөліктер жиектерінің пісіру үшін бөлу Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттар немесе сызбаларға сәйкес жүргізілуі тиіс.
1692. Жиектерді пісіруге дайындау Қағиданың пісіру жалғануларына қойылатын талаптарын қанағаттандыратын тәсілдермен жүргізілуі тиіс.
1693. Бөліктердің пісіріліп жатқан жиектері май, ылғал, қабыршақ, тот, бояу және ластанудан тазартылуы тиіс.
Топырақпен төселген болатты бөліктерді пісіруі осы Қағиданың 165-қосымшасында талаптарына сәйкес Кеме қатынасының тіркелімімен жіберілген топырақты алып тастаусыз жүргізуге рұқсат етіледі.
1694. Егер конструкция пісіруі қайшы температурада орындалып жатса, пісіріліп жатқан жиектер қардан, қырау мен мұздан тазартылуы және құрғақ болуы тиіс.
1695. Конструктивті пісіру реті аса қалдық кернеу мен деформация пайда болмайтындай болуы тиіс.
1696. Егер пісіру алдында бөліктерді қыздыру қажет болса, қыздыру температурасын белгілеу кезінде нақтылауы тиіс: металдың химиялық құрамы, пісіру тәсілі, пісіріліп жатқан бөліктердің қалыңдығы.
Күрделі конструктивті пісіру кезінде қыздыру температурасы әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркекелімінің арнайы қарауына жатады.
1697. Су астында пісіру мен кесу, сондай-ақ сырт жағында су бар конструктивті пісіру жұмыстары Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
1698. Табақтар, тілімшелер пісіру кезінде қатты контурға пісіруден кернеуді түсіретін технологиялық тәсілдер қабылдануы тиіс.
Ескертпе. Осы орындағы табақтар қалыңдығының алпыстан кем ойылған өлшемдерінің бірі периметр бойынша бікітілген қатты контур деп саналады. Контурдың күрделі конструкциясы тіліктің үлкен өлшемінде де қатты деп есептелінеді.
1699. Конструктивті түзету тек қана шектелген көлемде жүргізілуі мүмкін.
Механикалық әсіре бар жылыту мен механикалық қасиеті жоқ жылыту арқылы түзетілуі мүмкін. Сонымен бірге тігіс немесе табақ бет қабатында зақымдануы рұқсат етілмейді. Жылыту арқылы түзету кезіндегі қыздыру температурасы 650 ^оС жоғары болмауы тиіс, бірақ кез-келген жағдайда қыздырудан металдың конструкцияның өзгерістері болмауы тиіс.
1700. Пісіруден кейін термиялық өңдеу қалдық кернеулерді жою қажет болған кезде талап етіледі.
Термиялық өңдеу түрі материал қасиетіне байланысты кәсіпорынмен белгіленеді және Кеме қатынасының тіркелімімен келісіледі.
1701. Суық иілгіш кеме жасаушы болаттан жасалған бөліктерді пісіру егер иілімнің ішкі радиусы стандарттарғы сәйкес болса, рұқсаттама термиялық өңдеусіз беріледі. Мұндай стандарттар болмаған жағдайда ол кемінде табақ қалыңдығынан үш есе болуы тиіс.
1702. Ерітілген металдағы сутегі құрамы бақыланатын пісіру материалдары сақталуы және қолдану алдында дайындаушы ұсыныстарына сәйкес шынықтырылуы тиіс.
1703. Кемелер корпустары конструкцияларының бұрыштардағы тігістерінің көлемі осы Қағиданың 1-бөлігі талаптарына сәйкес қабылданады.
Басқа да конструкцияларға бұрыштардағы тігістерінің көлемін конструкция жататын Қағида сол бөліктерінің талаптарына сәйкес қабылданады; егер осы бөліктердегі пісіру тігістерінің өлшемдері көрсетілмесе, оларды есептеумен немесе стандарттар бойынша анықтайды.
Тігіс қалыңдығы (оның есепті биіктігі): қолдан пісіру кезде а_руч = а; автоматты пісіру кезінде (бірінші кіріс үшін) а_ас >1,4 мұнда a — білікше қимасына жазылған (осы Қағиданың 250-қосымшасы) теңбүйірлі үшбұрыш биіктігі.
к — 1,4а немесе a — 0,7к қабылданатын білікше қимасына жазылған бұрыш тігісінің катеті мен тең бүйірлі үшбұрыш биіктігі арасындағы қатынасы.
Жобамен алдын-ала қарастырылған қолмен пісіруді автоматқа ауыстыру кезінде тігіс қалыңдығы немесе катеті (есеп негізіне қайсысы қабылданғанына байланысты) азайтылуы мүмкін, бірақ бірқабатты тігістерге 30% кем азайтылуы мүмкін. Көп қабатты тігістерге көрсетілген азайту көлемі Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.

123. Кемелер мен кемелік жабдықтар корпустарын пісіру

1704. Бөліктерді пісіру салдарынан болатын ең аз кернеуді қамтамасыз ететін технология бойынша жүзеге асырылады. Іліп алу бойынша жұмыстарды тек қана тиісті біліктілігі бар тұлғалармен орындалуы тиіс. Осы немесе бір дәрежеге жоғары конструктивті пісіру үшін қажет дәрежелі пісіру материалдары қолдануға жатады. Іліп алу пісіру жалғанулар сапасын нашарлататын ақаулары болмауы тиіс.
Кеме қатынасының талаптары бойынша іліп алу жұмыстары сызаттар немесе басқа ақаулар болмағанына тексерілуі қажет.
Іліп алу жұмыстары орнатылған жерлерде табылған сызаттар бөлу мен пісіру арқылы жойылуы тиіс.
Пісіру кезінде уақытша бекітілетін бөліктерді ең аз көлемде, ал оларды ерітіп жабыстыру мен іліп алуды тілу, сызаттар және басқа рұқсат етілмейтін ақауларсыз орындалуы қажет.
Уақытша бекітулерді жою кезінде пайда болатын негізгі металдың басқа да зақымдары негізгі металға бір сарын өтуін қамтамасыз ететін мынадай тазалаумен пісірілуі қажет.
Тазалау кезінде негізгі металдың батыру мәні стандарттармен регламенттелген табақтар қалыңдығы бойынша шекті ауытқулардан аспауы тиіс.
Бекітілетін бөліктер тігістерінің шығып тұрған қалдықтары мынадай көрсетілген кеме корпустар конструкциясын тазалаумен жойылуы тиіс:
1) есепті палуба (жүкке арналған люктердің ажырамайтын бойлық комингстерін қоса табақт ар және бойлық жинақтар);
2) түптер (табақтар және бойлық жинақтар);
3) борттар;
4) ширстрека және қаңқалы белдем (табақтар және бойлық жинақтар);
5) цистерналарды шектейтін аралықтар;
6) танктардағы рамалық жинақ;
7) үдемелі діріл ауданында орналасқан конструкция.
Стандарттармен регламенттелген пісіру тігістерін күшейтудің шекті ауытқуларынан аспайтын қалыңдықтары қалуы мүмкін.
Кеме корпустар конструкцияның қалған уақытша бекіту бөліктерінің шығып тұрған қалған тігістерін тазалау қажеттілігін жобалаушы белгілейді.
1705. Түйіскен жалғануларды пісіру кезінде табақ қалыңдығы 0,1 дейін, бірақ 3 мм кем табақтарды өзара ығыстыруы.
1706. бөліктерді дұрыс өңдемеу немесе нақты құрастырылмау салдарынан болған жағдайларда жиектреді ерітінді арқылы түзету тек қана Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша орынадалуы мүмкін.
1707. Пісіру материалдарын осы Қағиданың 250-қосымшасына сәйкес пісірілген болат дәрежесіне байланысты таңдалады. Сонымен бірге мынадай талаптарды басшылыққа алу қажет:
1) қалыпты беріктілік болаты беріктілігі жоғары болатпен пісірілетін, пісіру жалғауларын орындау үшін, осы Қағиданың 251-қосымшасында рұқсат етілген тиісті төменгі дәрежелі және осы тармақтың әрбір болат үшін бөлек пісіру материалдарын (D және Е32 дәрежелі болаттың пісіру жалғануларында 2 дәрежелі пісіру материалдар қолданылуы мүмкін) қолданылуы мүмкін.
2) Болаттың беріктіліктері бірдей дәрежелі, бірақ соғудан майысу сынауларының температурасы бойынша түрлі талаптармен пісіру жалғауларын орындау үшін әрбір болат үшін бөлек осы Қағиданың 251-қосымшасында рұқсат етілген төменгі дәрежелі пісіру материалдары қолданылуы мүмкін (мысалы, D32 және Е32 дәрежелі болаттарының пісіру жалғаулары үшін 2Y дәрежелі пісіру материалдар қолданылуы мүмкін);
3) Беріктілігі жоғары болаттардан жасалған пісіру жалғауларын орындау үшін, сондай-ақ беріктілігі жоғары болатта беріктілігі қалыпты болатпен пісіру кезінде осы Қағиданың 264-қосымшасына сәйкес диффузиялық сутек құрамы бақыланатын пісіру материалдары қолданылуы тиіс. Бұл мақсатпен диффузиялық сутек құрамы бақыланбайтын пісіру материалдарын қолдану тек қана Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген бағдарлама бойынша сынаулар жүргізуден кейін көміртекті эквивалентті С_экв<0,41 (осы Қағиданың 1350-тармағы) болаттарға берілетін Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы рұқсаттамасымен мүмкін болады;
4) А40, D40, Е40 дәрежелі болаттарға тиісті рұқсаттамалар алған пісіру материалдарының А, В, D, Е дәрежелі беріктілігі қалыпты болаттарды пісіру үшін қолдану пісіру материалдарының нақта белгісіне берілетін Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы рұқсатымен ғана мүмкін болады;
5) 1Ү дәрежелі пісіру материалдардың беріктілігі жоғары болатты пісіру үшін қолдану металл қалыңдығы 25 мм қоса жалғаулары үшін ғана рұқсат етіледі;
6) осы Қағиданың 251-қосымшасы бойынша таңдалған пісіру материалдары, сондай-ақ көрсетілген кестеде алдын-ала қарастырылғаннан басқа болаттарды пісіру үшін белгіленген, егер механикалық қасиеті мен химиялық құрамы бойынша бұл болат осы пісіру материалы рұқсат етілген болатпен эквивалентті болса;
7) рутиловый жабылған электродтар мынадай жалғауларды пісіру үшін қолданылмауы тиіс: секциялар арасындағы түйіскен жерлерді жөндеу, сыртқа қаптаманың мұз белдемінің барлық түйіскен жерлері мен паздарын, бойлық жинақтаманың түйіскен белдемдері, қалыңдығы 20 мм аса кемелік корпустарының түйіскен жалғаулары үшін, қатты контур жағдайында пісірілетін массивті өнімдер, түйіскен жалғаулар.
8) жабудың қышқыл типімен электродтар осы Қағиданың 1 бөлігімен регламенттелген пісіру конструкциясында қолданылмауы тиіс;
9) мұз тікелей әрекетіне жататын "М—СП (мұз)" сыныпты кемелер мен мұзжарғыштарының корпустық құрылымын пісіру үшін қолданылатын пісіру материалдары осы Қағиданың 1784-тармағының талаптарын қанағаттандыруы тиіс. Сонымен бірге, пісіру жалғаулардың коррозия элементтерінің жылдамдығына қатынасы 0,9 — 1Д шегінде орналасуы тиіс.
1708. Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша осы Қағиданың 1773-тармағында көрсетілген мәнінен асатын тіліктерді түзету пісіріп бітеу немесе қырнау арқылы жүргізілу рұқсат етіледі.

124. Кемелік машина жасау өнімдерді пісіру

1709. Осы талаптар Қағиданың осы бөлімі талаптарын сәйкес негізгі және пісіру материалдарды қолданумен жасалатын кемелік машина жасау конструкциясын пісіруге қолданылады. Осы Қағидамен регламенттелмеген материалдардан жасалған конструкцияларды дайындау Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша орындалуы тиіс.
1710. Кемелік техникалық құралдар конструкциясын пісіруге арналған пісіру материалдарын таңдау осы Қағиданың 1707-тармағы талаптарын ескере отырып оларды дайындау үшін қолданылатын нақты болат белгілеріне қатысты жүргізіледі.
1711. Егер конструкциялар жоғары температурада немесе химиялық белсенді ортада жұмыс істейтін болса, осы шарттарды ескере отырып таңдалуы тиіс.
1712. Суық сызаттар пайда болуына қарсы пісіру жалғаулары тұрақтылығын қамтамасыз ететін қалыңдығы 30 мм және одан аса болаттан жасалған кемелік машина жасау бөліктерді пісіру үшін немесе суық сызаттарды болдырмау үшін дайындаушы технологиялық тәсілдерді (қыздыру, термо өңдеу, пісіру кезіндегі қоршаған ауа температурасын ең аз шектеу) қолдануы тиіс.
1713. Динамикалық жүктеме кезінде жұмыс істейтін конструкцияның пісіру тігістері толық пісіру арқылы орындалуы тиіс. Негізгі металдың тігіске өтуі бір сарынды болуы тиіс.
1714. Кемелік білік жетектер біліктері мен иінді біліктерге пісіруді қолдану әрбір жағдай Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады. Сонымен қатар, барлық пісіру тігістерінің бұзылмайтын бақылауы орындалуы және пісіру жалғанулардың босаңсу беріктілігі қамтамасыз етілуі қажет.
Қажет тәжірибелі пісіру көлемі мен сынаулар бағдарламасы жұмыс басталғанға дейін Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі қажет.
1715. Кемелік машина жасау өнімдерді жасау мен жөндеу кезінде пісіру, еріту, тозаңдату арқылы металдандыру және сол сияқты тәсілдерді Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттар бойынша қолданулы мүмкін.
Тозған немесе бет қабатында сызаттары бар құрамы 0,45 % көміртектен тұратын кемелік біліктерді еріту арқылы қалпына келтірілуі мүмкін, егер сызаттар тозуы немесе тереңдігі біліктің 5 % диаметрінен, бірақ 18 мм кем болса, жұмыстарды Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген технологиямен орындалады.
Сонымен бірге, біліктің барлық бет қабаты ерітуге дейін келісілген тәсілмен сызаттардың болмауы тексерілуі тиіс. Сонда-ақ, ерітуге дайындалған және ерітілген жерлер тексерілуі қажет. Анықталған сызаттар механикалық тәсілмен жойылуы қажет.
Еріту алдында білік барлық қалыңдығы 350 - 650^оС температурасына дейін қыздырылуы тиіс.
Көрсетілген температураны толық пісіру кезінде ұстап және бақылануы қажет. Пісіруден кейін білік баяу салқындатылуы керек.
Құрамы 0,4 % көміртек пен 0,8 % кем марганецтен тұратын көміртекті болаттан жасалған кемелік біліктерінің флюс астында автоматты бір немесе екі реттік еріту оларды алдын-ала қыздырусыз өткізіледі.
Алдын-ала механикалық өңдеуден кейін ерітілген металл бетінен аунақшамен суықтай жүріп өткізуге алынуы тиіс.

125. Кемелік бу қазандары мен қысымда жұмыс істейтін
сауыттарды пісіру

1716. Қазандардың пісіру тігістері пісіруді қандай пісіруші жүргізгенін анықтауға болатындай етіп таңбалануы тиіс.
Қысым астында жұмыс істейтін коллектор, қазан корпустары мен сауыттардың бойлық және көлденең тігістері қыспақ орындалуы тиіс. Егер қыспақ тігістерді жасау мүмкін болмаса, тігіс конструкциясы Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
1717. Қысым астындағы қазандар мен сауыттарды пісіру үшін пісіру материалдары таңдауы осы Қағиданың 1707-тармағы талаптарын ескере отырып, жасау үшін қолданылатын болаттың нақты таңбаларынан жүргізіледі.
1718. Рутильді және қышқылмен жабылған электродтарды I сыныпты қазандар мен сауыттарды пісіру үшін (осы Қағиданың 2148-тармағы) қолданылуға болмайды, егер көрсетілген өнімдер көміртекті болаттан жасалса және пісіріліп жатқан бөліктер қалыңдығы 20 мм аспайтын жағдайда бұл электродтар II және III сыныпты қазандар мен сауыттарды пісіру үшін қолданылы мүмкін.
1719. Қазандар мен сауыттарды термиялық өңдеу жұмыстары стандарттар бойынша орындалады немесе болатты әзірлеушінің ұсыныстарына назар аударылады.
Олардың көлемі немесе арнайы конструкциясына байланысты бөліктерді пісіру жалғайлары кернеуді тоқтату үшін толығымен термо өңдеуге болмайды, Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша бөліктермен өңделуі мүмкін. Сонымен бірге, термо өңдеу бөліктердің басқа аудандарына жылы кернеу таралуы мүмкін болмайтындай етіп, тігіс бойымен (пісіру тігісінің екі жағынан да шамамен табақты алты қалыңдығы) жеткелікті кең жерде біркелкі қыздырылуы тиіс. Жергілікті өңдеуде пісіру шілтерін қолдануға болмайды.
1720. Қазандардағы саңылаулар қақпақшалармен пісіріп бітеу стандарттар талаптарын орындау шартымен рұқсат етіледі.
1722. Тозған қазандар мен сауыттар қабырғаларын еріту арқылы жөндеу тек қана Кеме қатынасының тіркелімінің келісімі бойынша рұқсат етіледі.
Еріту алаңы 500 см², ал тереңділігі табақ қалыңдығынан 30 % кем болуы тиіс. Егер бұл шарттар орындалмайтын болса, ақауланған жер жаңа табақпен ауыстырылады.
1723. I немесе II (осы Қағиданың 2148-тармағы) сыныбына жататын қысым астында жұмыс істейтін қазандар, жылу алмастырғыш аппараттар мен сауыттарды жасау кезінде мынадай жағдайларда енсіз жұқа тақтайшалары пісірілетінін пісіру жалғаулары тігістерінің механикалық қасиеттері тексеріледі:
1) жекелеген өнімдерді дайындау кезінде;
2) өнімнің негізгі үлгісінде сериямен дайындау кезінде;
3) негізгі узелдер мен өнім бөліктері конструкциясын өзгеруі кезінде;
4) жаңа материалдар мен пісіру тәсілдерін қолдану кезінде.
Қажет жағдайларда Кеме қатынасының тіркеліміне III сыныпқа жататын өнімдерді дайындау үшін әзірленген бақылау енсіз жұқа тақтайшаларды ұсынады.
1724. Бақылау енсіз жұқа тақтайшалар енсіз жұқа тақтайшалардың пісіру тігістері өнім тігісінің жалғасы болатындай етіп, қазан немесе сауыттың бойлық тігістеріне бекітілуі тиіс. Енсіз жұқа тақтайшалардың тігістері өнім тігісіндегі технологиялық шарттарда пісірілуі тиіс.
Сынамалардан дайындалуы және сыналуы тиіс: осы Қағиданың 266-қосымшасына сәйкес ойып кесілген бір көлденең үлгі созылуына, екі көлденең үлгіні майысуына, үш үлгі соғудан майысуға.
III сыныпты конструкцияларға арналған үлгілер Кеме қатынасының тіркелімінің талабы бойынша әзірленуі қажет. Үлгілерді сынамалардан ойып кесу және сынаулар жүргізу шарттар осы Қағиданың 1804 және 1805-тармақтарға сәйкес болуы қажет.

126. Кемелік құбырларды пісіру

1725. Құбырлардың пісірілген жалғауларының типтері стандарттарға сәйкес болуы тиіс.
1726. Құбырларды пісіруге арналған пісіру материалдарын таңдау осы Қағиданың 1707-тармағы талаптарын ескере отырып, оларды дайындау кезінде қолданылатын болаттың нақты белгілеріне байланысты жүргізіледі.
1727. Түтіктердің пісірілген түйіскен жалғаулары тігіс түбірін толығымен пісірушімен орындалуы тиіс. Жойылатын астар сақиналар пісірілуі мүмкін.
1728. Түтіктің түйіскен жерлеріндегі қалған астар сақиналар пайдалану қасиетіне кері әсер ететін сол құбырларда қолданылуы мүмкін. Түтіктермен қоса ернектердің түйіскен жалғаулары қалған астар сақинада орындалмайды.
1729. Түтіктердің пісірілген жалғаулары аз қоспалы болаттан жасалған түтіктерде немесе 350 ^оС аса температурада жұмыс істейтін бас бутүтікті газбен пісіру кезінде термо өңдеуге жатады.
1730. Құрамы 0,8 % хромнан және 0,16 % көміртектен тұратын хроммолибден болаттан жасалған түтіктерді пісіру кезінде пісіріліп жатқан жиектер 200—230 ^оС температураға дейін қыздырылуы тиіс. Бұл температура пісіру процесінде сақталуы тиіс.
1731. Пісірудің алдында қабырға қалыңдығы 5 мм және одан аса мыс түтіктің пісіріп жатқан жиектері 250—350^оС температураға дейін қыздырылуы тиіс. Мыс никелді түтіктерді пісіруі қыздырусыз жүргізілуі тиіс. Мыс никельді түтіктер жалғауларын дәнекерлеуге рұқсат етілмейді.
1732. Кемелік құбырлардың зақымданған орындарын пісіру арқылы жөндеу мүмкіндігі әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.

127. Құймалар мен соғылмаларды пісіру

1733. Қоршаған ауа температураға қарамастан болат құймалар мен соғылмаларды пісірудің қажетті сапасын қамтамасыз ететін алдын ала қыздыру немесе басқа технологиялық іс-шаралар мынадай жағдайларды орындалуы тиіс:
1) құймалар мен соғылмалар болаттарында көміртек құрамы 0,25 % аса;
2) құйма болатындағы және шыңдалу көміртегі құрамы кеме корпусы құрамына кіретін мұзды шарттарда жүзу үшін арналған 0,23 % көбірек (ахтерштен құймасы және шыңдалу, форштевня, еспелі біліктің кронштейі және конструкциясы).
1734. Құймалар мен соғылмаларды қыздыру температурасы және термо өңдеу режимдері конструкция, өлшемі және осы Қағиданың 1688, 1696, 1700-тармағына сәйкес пайдалану жағдайына қатысты анықталады.
1735. Болат соғылмалар мен құймалардағы ақауларды осы болаттың пісірілуі тексеріліп және құю немесе тағалған бөліктер шарттарын ескеру жағдайында ғана пісірумен түзету рұқсат етіледі.
Әдетте, ақауларды соңғы термо өңдеуден кейін пісірумен түзетіледі. Соңғы термо өңдеуден кейін ақауларды пісіру тек қана ерекше жағдайларда рұқсат етіледі. Соғылмалар мен құймаларда жүйелі түрде пайда болатын ақауларды пісірумен түзетуге рұқсат етілмейді.
1736. Құймалардағы ақауларды жаншылулар жойылуы мен құймаларды қалыпты материалдардан, бөгде ажыратқыштарының қабыршақтарынан мұқият тазалағаннан кейін пісіріледі. Пісіруге жататын орындар таза металға дейін пісіруді қамтамасыз ететіндей етіп, бөлінуі тиіс.
Пісіру астына дайындалған қабырғалар жайпақ, ал дайындалған тереңділіктің бет қабатында үшкір бұрыштары болмауы тиіс.

128. Жалатылған болатты пісіру

1737. Жалатылған болатты пісіру тәсілі осы Қағиданың 1270-тармағына сәйкес; пісіру материалдары 24-бөлім талаптарына сәйкес болуы тиіс.
Бөліктер жиектерін пісіру үшін бөлу Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттар немесе сызбаларға сәйкес жүргізілуі керек.
Бөлуді механикалық өңдеу жолымен орындалуы қажет.
Жинау кезінде бөліктер жиектері бір-біріне жақсылап келтіріліп және жалатылған қабат жағында ығыстырылмауы қажет.
1738. Металл тігісінің жалатылған қабаты жағынан коррозиялық ұстамдылық жалатылған қабаты сияқты болуы тиіс. Тігістің коррозиялық қабатының қалыңдығы жалатылатын қабат қалыңдығынан кем болмауы тиіс.
Жалатылатын қабат бетіндегі тігіс металының (тігіс түбірінің аумағын санамағанда) химиялық құрамы жалатылатын металдың химиялық құрамына сәйкес болуы тиіс.
1739. Әдетте, тігіс ең бірінші негізгі қабат жағынан және екінші кезекте жалатылатын қабат жағынан пісірілуі тиіс. Негізгі қабат жағынан тігіс бөлігін орындау кезінде пісіру жалатылатын қабаты ерітілмейтіндей етіп жүргізілуі тиіс. Жалатылатын қабатты пісіруге дейін тек қана механикалық өңдеумен немесе тегістеу арқылы таза металға дейін тазалануы тиіс. Осы тігістің түбірін пісіріңкіреу үшін жалатылатын қабатты пісіруге қолданалатын пісіру материалдары қолданылуы тиіс. Жалатылатын қабатты пісіру қоспалы металлдың аз қоспасыз металмен біраз араласпайтындай етіп, орындалуы тиіс. Жалатылатын қабатты пісіру үшін пісіру диаметрі мүмкіндігінше аз электродтары мен сымдары қолданылуы тиіс. Пісіруді мүмкіндігінше аз тоқтың күшінде жүргізеді. Жалатылатын қабат жағындағы тігіс кемінде екі қабатта орындалуы тиіс. Жалатылатын қабатты пісіру кезінде электродтың көлденең ауытқуына жол берілмейді. Егер жоғарғы қабат ені оны бірнеше тараптарда орындау қажет болатындай болса, соңғы тарап тігіс ортасында орындалуы қажет.
1740. Егер жалатылған болаттан жасалған түтіктерді пісіру кезінде екі жақты пісіруді қолдану мүмкін емес болса, барлық тігіс жалатылатын қабат материалдарына сәйкес пісіру материалдарымен орындалуы тиіс.
Жалатылған болаттың жұқа табақтарын пісіру кезінде барлық тігіс сол сияқты тігіс жалатылатын қабат материалдарына сәйкес пісіру материалдарымен орындалуы тиіс.

129. Жоғарғы беріктілікті болатты пісіру

1741. Жоғарғы беріктілікті болатты пісіруге арналған пісіру материалдары осы Қағиданың 9.5-тарауы сәйкес, ал сонда қолданылатын пісіру 1270-тармағына сәйкес рұқсат етілуі тиіс.
1742. Пісіру тәсілі мен технологиясы келісілген бағдарлама бойынша технологиялық сынауларды орындаудан кейін Кеме қатынасының тіркелімімен мақұлдануы қажет. Сонымен қатар, пісіру конструкциясын өндіруші пісіру алдындағы қыздыру температурасының мәні, пісіру кезінде ұзына бойы энергиясы, пісіруден кейін термиялық өңдеу режимі, тораптар арасындағы температурасы көрсетілген құжаттамаларды ұсыну тиіс.
Өндіруші тораптар арасындағы температураны өлшеумен қоса тіркеу мен пісіру режимін бақылау жүйесі болуы тиіс және пісірудің жалғауларын Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша көп торапты пісіруден кейін орындайды.
1743. Дәнекерлеу біріктірулері көп өтпелі дәнекермен орындалады.
Бір өтпелі дәнекерлеу Кеме қатынасы тіркелімімен ғана рұқсат етіледі.
Әрбір торап үзіліссіз доғаның ең аз ауытқуымен орындалады.
1744. Доғаны пісіруге дайындалған жиектерінен тыс жерлерде жағуы рұқсат етілмейді.
Монтажды қосымша құралдарды пісіру жергілікті қыздыруды қамтамасыз етілген кезінде өзгешелік ретінде ғана рұқсат етіледі.
Монтажды қосымша құралдар, әдетте, механикалық кесу жолымен әрі қарау негізгі металдың бетін тазалау арқылы жойылады.
1745. Газбен кесуді қолданумен дайындалған жиектер одан кейін тек механикалық тәсілмен өңделуі тиіс. Тігіс түбірін тазалау тек қана механикалық тәсілмен орындалады. Түзету кезіндегі қыздыру температурасы әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімімен келісуге жатады. Сонымен бірге, негізгі метал мен пісіру жалғауларының қажетті қасиеттері қамтамасыз етілуі қажет.

130. Шойынды пісіру, жоғары температурада пісіру

1746. Шойыннан жасалған құймалардағы ақаулар Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген бағдарлама бойынша сынаулардан өткен тәсілдерді қолданып, пісірумен түзетілуі мүмкін.
1747. Конструкция объектілерінің пісірілген жалғаулары стандарттарға немесе Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген техникалық құжаттамаға сәйкес орындалуы қажет.

131. Алюминий ерітінділерін пісіру, мыс ерітінділері,
ауыр металды және басқа түсті металдарды пісіру

1748. Пісіру жұмыстары пісірілген тігістің жоғары сапасын, жалғанудың ең үлкен беріктілігін және коррозияға қарсы жеткілікті тұрақтылығын қамтамасыз ететін лайықты тәсілмен жүргізілуі тиіс. Сонымен бірге, тігістің химиялық құрамы негізгі металдікіне жақын болуы тиіс.
1749. Пісіру тігістері мүмкіндігінше аса төмен кернеу ауданында орналасуы тиіс.
Пісіру, әдеттегідей төменгі жағында жүргізілуі тиіс.Пісіру тігістерінің күшеюін тоқтату тек Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша рұқсат етіледі.
1750. Тікелей пісіру алдында (қысып алу) алюминийден жасалған бөліктердің пісірілген жиектерін және оның ерітінділері арнайы еріткішпен (ацетон, спирт және т.б.) майы алынып және болат сымды қылшықпен тазартылуы тиіс. Пісіру алдында қысып алу, сондай-ақ болт қылшығымен тазартылуы тиіс. Көп торапты пісіруде мынаны салар алдында әрбір алдыңғы қабаттар қылшықтармен тазартылуы тиіс.
1751. Алюминийден жасалған пісіру материалдары және оның ерітінділері пісіру алдында оксидті қабыршақпен жою үшін тазартылуы тиіс.
1752. Қалған немесе жойылатын астарларда алюминий ерітінділерін пісіру рұқсат етіледі. Қалған астарлар пісіріліп жатқан бөліктердің маркасымен бірдей ерітінділерден жасалуы тиіс.
1753. Екі жақты пісіру кезінде екінші жағынан тігіс салу алдында тігіс түбірін рубкамен, строжкамен және қопсытумен таза металлға дейін жойылуы қажет. Тігіс түбірін абразивті доңғалақтармен жою рұқсат етілмейді.
1754. Алюминийден жасалған конструктивті және оның ерітінділерін ыстықтай түзету рұқсат етіледі. Түзету кезіндегі қыздыру температурасы осы ерітінді қасиетіне сәйкес болуы тиіс.
1755. Егер пісіру кезінде флюс қолданылса, ол мүмкіндігінше бейтарап болуы тиіс. Егер ерекшелік ретінде флюс қолданылмаса пісіруден кейін ол мұқият жойылуы тиіс.
1756. Алюминий ерітінділерінен жасалған конструутивті жалғау аумағында пісіру жұмыстары тойтару басталғанға дейін аяқталуы тиіс.
1757. Мыс және оның ерітінділерін, ауыр металлдарды және басқа түсті металлдарды пісіру стандарттар талаптарына сәйкес жүргізіледі, ал соңғылары болмаған кезінде әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.

23-бөлім. Пісіру жұмыстарын бақылау 132. Бақылауды ұйымдастыру

1758. Конструкция мен бөліктерін жасау кезінде пісіру жұмыстары мен пісірілген тігістерін бақылау кәсіпорынның бақылау органдарымен жүзеге асырылуы тиіс. Бақылау нәтижелері мекемеде белгіленген нысан бойынша тіркелуі, сонда объектіні тапсыруға дейін сақталуы және Кеме қатынасының тіркелімінің талабы бойынша қарауға ұсынылуы қажет.
1759. Пісіру тігістерінің бұзылмайтын бақылауы орындалуы мүмкін:
1) оларды ішкі байқау жолымен (көзбен шолып бақылау);
2) магнит ұнтақты тәсілмен (магнитұнтақты бақылау);
3) капилляр тәсілімен (капилляр бақылауы);
4) радиографиялық тәсілмен (радиографиялық бақылау, рентген немесе гаммаграфиялау арқылы);
5) ультрадыбысты тәсілмен (ультрадыбысты бақылау);
6) өткізбеушілік сынаулары кезінде және нәтижелері бойынша;
Бұзылмайтын бақылаудың нақты тәсілін қолдану жобаның техникалық құжаттамаларында конструкция жауаптылығы мен пісіру жалғауларының типіне қатысты белгіленеді.
Бақылаудың басқа тәсілдерін қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
Бұзылмайтын бақылау Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттар немесе тәсілдермен жүзеге асырылады.
Егер пісіру тораптарының термиялық өңдеуі қарастырылса, пісіру жалғауларының соңғы бұзылмайтын бақылауы оны аяқтаудан кейін жүргізіледі.
Жоғары беріктілікті болатты және күрделі пішінді конструкцияны пісіру кезінде бұзылмайтын бақылау пісіру аяқталғаннан соң 72 сағаттан кейін орындалуы тиіс.
Пісіру тігістерінің және нақты бұзылмайтын бақылауы Кеме қатынасының тіркелімімен ультро дыбысты дефектоскопты қолданумен іске асады.
Пісіру тігістерін бақылауды және олардың сапасын бағалауды жүргізетін қызметкер бақылау тәсілдерін қолдануға қойылатын нормалық-техникалық құжаттамалар талаптарына сәйкес құзіретті органмен куәландырылған біліктілігі болуы тиіс.
1760. Осы конструкцияда пісіру жұмыстары аяқталғаннан кейін кәсіпорынның басқару органы Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген бақылау сызбасы бойынша бұзылмайтын тәсілмен бақылау орындарын анықтайды. Соңғылардың сапасына күмәнданған жағдайда Кеме қатынасының тіркелімі пісіру тігістерінің қосымша жерлеріне бақылау жүргізуді талап етеді.
1761. Егер рұқсат етілмейтін ақаулар анықталса, бақылауды қанағаттандырарлық нәтижеге дейін осы бөлімнің екі жағынан да жалғастырылуы тиіс. Кеме қатынасының тіркелімі сол пісіру тігістерінің екі орындарын қанағаттандырарлықсыз баллмен бағаланған әрбір сурет бойынша басқа орындарда қосымша бақылауды талап етеді.
Қосымша бақылау нәтижелерін ақауларды түзеткенге дейін алғашқы бақылау құжаттарымен бірге ұсынылу қажет. Егер пісіру тігістерінің алғашқы және қосымша бақылау көлемі оның ұзындығының 50 % асатын болса, осы тігіс барлық ұзындығы бойына қосымша бақылауға алынуы тиіс.
Рұқсат етілмейтін ақаулар түзетілуі тиіс, сонымен қатар, қайта түзетулер Кеме қатынасының тіркелімімен арнайы келісуге жатады.
1762. Негізделген жағдайларда бас инженер пісіру жалғауларының радиографиялық және ультра дыбысты тәсілдерімен пісіру жалғауларының бірде бір жерлеріне бақылауды жүргізуді талап етеді.
1763. Сыртқы қаптамаларының пісіру тігістерін бақылау кезінде сурет осы Қағиданың 252-қосымшасында көрсетілгендей түйіскен жер ось бойының қиылысында бөлігі кертпені де алатындай етіп орналасуы тиіс.
Ультрадыбысты бақылау кезінде паз бөліктерін 100 мм ұзындықта осы Қағиданың 253-қосымшасына көрсетілгендей етіп түйіскен жердің әрбір жағынан бақыланады.

133. Бұзылмайтын бақылау көлемі

1764. Кеме корпусының пісіру жалғауларының бұзылмайтын бақылау көлемі осы Қағиданың 254-қосымшасына сәйкес Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген сызба бойынша белгіленеді.
Кеменің орта бөлігі ауданындағы 0,5Z сыртқы қаптамасының снимок жалғауларының саны мынадай формула бойынша анықталады:
N = L(B+H)T/45
мұнда N — бақылауға жататын бөліктер саны;
L, В, Н — кеме бортының ұзындығы, ені және биіктігі м;
Т — Кеме ұзындығына байланысты және осы Қағиданың 255-қосымшасы бойынша анықталатын коэффициент.
1765. Қазандар, қысым астындағы сауыттар және жылу алмастырғыш аппараттардың пісіру жалғаулары конструкция сыныбына байланысты (осы Қағиданың 2148-тармағы) осы Қағиданың 256-қосымшасында көрсетілген көлемде бұзылмайтын бақылауға жатады.
1766. Осы Қағиданың 322-қосымшасында көрсетілген олардың сыныбына байланысты құбырлардың пісіру жалғаулары осы Қағиданың 257-қосымшасында көрсетілген көлемде бұзылмайтын бақылауға жатады.
1767. Осы Қағиданың 254-257-қосымшасында көрсетілген конструкциялардан басқа жүкке арналған діңгектер, бағаналар және с.т. жалғаулар сияқты құрылғылар элементтері және олардың механизмдері бұзылмайтын бақылауға жатады. Осы конструкциялардағы бақыланатын бөліктер инженермен келісу бойынша белгіленеді.
1768. Кеме қатынасы тіркелімінің қызметкері пісіру жұмыстары орындалған нақты жағдайларға байланысты сызбада мақұлданған бақылаудан басқа бұзылмайтын бақылау бөліктер бөлуді белгілейді.
1769. Радиографикалық және ультра дыбыстық бақылау негізінде ұйым алты айда кем дегенде бір рет дәнекерленген жалғаулар ақауының пайызын анықтауы және нәтижесін Кеме қатынасының тіркеліміне хабарлауы тиіс.
1770. Пісіру жалғауларының ақау көрсеткіштері К, % мынадай формула бойынша анықталуы тиіс: %: К= 100l/s, мұнда l — пісіру тігістерінің қанағаттанбаушылық сапасы белгіленген бақылау бөліктерінің жалпы ұзындығы, м;
Егер ақау пайызы 5% асатын болса, онда көрсетілгеннен жоғары болса әрбір пайызға Кеме қатынасының тіркелімі бақылау бөліктерінің 10% ұлғаюын талап етеді.
Егер пісіру жұмыстарының деңгейі Кеме қатынасы тіркелімінің қызметкерімен қанағаттандырарлық деп танылса бақыланып жатқан бөліктер саны азаюы мүмкін.
1771. Кемелерді және жүзу құралдарын қайта жабдықтау мен жөндеу кезінде бақыланатын бөліктер саны пісіру жұмыстарының көлемі мен осы Қағиданың 1764-1770-тармағы талаптарын ескере отырып конструкция жауаптылығына қатысты Кеме қатынасының тіркелімімен анықталады.

134. Пісіру тігістерінің сапасын бағалау

1772. Радиографиялық немесе ультрадыбысты бақылау кезінде пісіру жалғауларының бағалау сапасы Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген бес немесе үш балдық межелік немесе басқа межеліктер бойынша жүргізілуі мүмкін.
Бағалаудың бес балдық межелік бойынша критерилері Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттарға сәйкес қабылданады.
Үш балдық межелік бағалау критерийлері осы Қағиданың 1774-тармағына сәйкес белгіленеді.
Бақылаудың басқа тәсілдерін қолдану кезінде сапасын бағалау рұқсат етілген белгілі кемдіктерін ескере отырып немесе Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттар немесе басқа критерийлер негізінде жүргізілуі тиіс.
1773. Бақылаудың бөлек түріндегі бағалау критерийлері және рұқсат етілген баллдары осы Қағиданың 258, 259-қосымшасында көрсетілген.
Бақылауды жүргізуден кейін ақауланған бөліктер, көлемі, түрі, ақаулар баллы және олардың орналасуының көрсетілген хаттама жасалуы тиіс.
1774. Болатты конструкцияның пісіру жалғауларының сапасын бағалаудың үш балдық межелігі:
1) балл III - пісіру тігістерінде ішкі ақаулар жоқ немесе бар:
бөлек газды және металды (вольфрамды) ажыратулар, әрқайсысының тігіс қалыңдығы 0,1, бірақ 2 мм аспайды;
бөлек қожды ажыратулар, әрқайсының тігіс қалыңдығы 0,3-ке дейін, бірақ 3 мм аспайды, және алаңы мм² аспайды.
Жоғарыда көрсетілген ақаулар саны орташа тігіс ұзындығының 100 мм бірден көп болмау тиіс.
2) балл П - пісіру тігістерінде сызаттар, қаяулар, пісірілмеген, ерітілмеген жерлері жоқ. Oсы Қағиданың 260-қосымшасында көрсетілген әрбір 100 мм бақыланып жатқан бөліктерінде қуыстардың рұқсат етілген ең ұзын ұзындығы, ені және қосынды ұзындығы, қожды немесе вольфрам қосулар, тізбек және осы ақаулардың жиналулар және тотықты ажыраулары;
3) балл I - пісіру тігістерінде сызаттар, қаяулар, пісірілмеген, ерітілмеген жерлері жоқ. Осы Қағиданың 261-қосымшасында көрсетілген әрбір 100 мм бақыланып жатқан бөліктерінде қуыстардың рұқсат етілген ең ұзын ұзындығы, ені және қосынды ұзындығы, қожды немесе вольфрам қосулар, тізбек және осы ақаулардың жиналулар және тотықты ажыраулары.

24-бөлім. Пісіру материалдары 135. Жалпы ережелер

1775. Кеме қатынасының тіркелімімен техникалық бақылауға жататын конструктивті пісіру олармен рұқсат етілген пісіру материалдарымен орындалады.
1776. Пісіру материал мен оны пайдалану облысын және осы бөлімнің талаптарына сәйкес онымен келісілген бағдарлама бойынша Кеме қатынасының тіркелімінің техникалық бақылауында сипаттайтын техникалық құжаттамаларды қарау нәтижесі негізінде жаңа пісіру материалы жіберіледі.
Осы Қағидада толық сынаулар тізімі қарастырылмаған немесе қоспалы болатты пісіруге арналған пісіру материалдарына рұқсат беру кезінде Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген бағдарлама бойынша сыналуы қажет.
1777. Егер ерекшесі айтылмаса, пісіру материалдары рұқсат ету кезінде белгіленген олардың қасиеттері мен сапасын растау үшін Кеме қатынасының тіркелімінің инженерінің қатысуымен осы Қағиданың 1788-тармағына сәйкес жыл сайынғы сынауларға жатады.
1778. Рұқсат етілген пісіру материалдары қасиеттері, химиялық құрамы немесе оны жасау технологиясы өзгерген кезінде қайта сынаулар жүргізу қажет.
1779. Кеме қатынасының тіркеліміне ұсынылатын пісіру материалдарының техникалық құжаттамаларында кемінде мынадай мәліметтерден тұруы қажет:
1) пісіру материалының дайындаушы-кәсіпорын атауы;
2) пісіру материалының атауы, таңбасы, типі және міндеті;
3) Қағидаға сәйкес пісіру материалдарының категориясын;
4) ерітілген металдың химиялық құрамы;
5) ерітілген металл мен пісіру жалғауларының механикалық және технологиялық қасиеттері;
6) технология және пісіру режимі;
7) пісіру материалының жасау технологиясының қысқаша мазмұны, сапасын бақылау тәсілі.

136. Кеме жасауда қолданылатын болатты пісіруге
арналған пісіру материалдары § 1. Жалпы ережелер

1780. Қалыпты беріктілікті кеме жасаушы болатты пісіруге арналған пісіру материалдары 1, 2 және 3 категорияларына, жоғары беріктілікті кеме жасаушы болат - 1Y, 2Y, 3Y категориясына, ал жоғары беріктілікті кеме жасаушы болат - 3Y, 4Y, 5Y категорияларына бөлінеді.
Жоғары беріктілікті болатты пісіруге арналған пісіру материалдарының категориялары материалдарының ең аз ағымдылық көрсетілетін қосымша индекстер белгіленеді (осы Қағиданың 143-бөлімі).
Автоматты түрде рұқсат етілген пісіру материалдарының байланыстары мынадай индекстермен белгіленеді:
екі торапты пісіру – Т;
көп торапты пісіру – М;
екі торапты және көп торапты пісіру – ТМ.
Жартылай автоматты түрде пісіруге жіберілген материалдар байланысы S индексімен белгіленеді.
1781. Ерітілген металдың механикалық қасиеті мен соғу жұмысы KV осы Қағиданың 262-қосымшасы, пісіру материалдарының тиісті категорияларының пісіру жалғауларын - 263-қосымшаны қанағаттандыруы тиіс.
1782. Кеме жасаушы болаттарға арналған пісіру материалдарын таңдау осы Қағиданың 251-қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады.
1783. Осы Қағиданың 1789-тармағына сәйкес анықталатын ерітілген металда диффузиялық сутек құрамына байланысты пісіру материалдарына Кеме қатынасының тіркелімімен осы Қағиданың 264-қосымшасы сәйкес «Н», «НН» или «ННН» индекстері берілуі мүмкін. Сутек құрамын анықтау тәсілі рұқсат ету кезінде сынаулар хаттамасында көрсетілуі тиіс. Диффузиялық сутек құрамы температура мен қысымы бойынша стандартты жағдайларда есептеумен келтіріледі.
1784. 0,22 % және одан аса көміртектен тұратын қалыпты беріктілікті болатты пісіруге арналған кез-келген категориялы немесе басқа болаттармен сол тектес болаттарды, сондай-ақ жоғары беріктілікті болатты пісіруге арналған пісіру материалдары -25 ^оС температураға дейін пісіруден кейін тігіс металындағы және пісіру жалғауларындағы салқын сызаттар болмауы, ал ерітілген металдағы күкірт пен фосфор құрамы әрбір элементтің кемінде 0,03 % болуы тиіс.
1785. Аралас жүзу кемелер корпустарын пісіруге арналған пісіру материалдары пісіру жалғауларының (тігіс металын және термиялық әсер ету зонасының) және негізгі металдың теңіз суындағы тегіс немесе өте жақын коррозия жылдамдығын қамтамасыз етуі тиіс.
1786. Дайындаушының өтініші бойынша егер пісіру материалдары жыл сайынғы сынаулар кезінде осы категория талаптарын қанағаттандыратын болса, оны аса жоғары категорияға көшіруге болады.

§ 2. Сынақтар кезіндегі жалпы талаптар

1787. Пісіру материалдарына рұқсат беру мен Кеме қатынасының тіркелімімен дайындаушы- кәсіпорынды тану кезінде жалпы жағдайда анықталуы тиіс:
1) ерітілген металдың механикалық қасиеттері;
2) метал тігісінің және пісірілген түйіскен жалғауларының механикалық қасиеттері;
3) таврды сынаманы пісіру кезінде ыстық сызаттардың пайда болуына қарсы тігіс металының және пісіру жалғауларының тұрақтылығы.
Бұл қажет болғанда, немесе дайындаушының ықыласы бойынша пісіру материалдарына рұқсаттама беру кезінде анықтайды:
1) ерітілген металдағы диффузиялық сутектің құрамы (осы Қағиданың 1783 және 1789-тармағы);
2) тігіс металының және пісіру жалғауларының салқын сызаттар пайда болуына қарсы тұрақтылық (осы Қағиданың 1784 және 1790-тармағы);
3) теңіз суындағы коррозияға қарсы пісіру жалғауларының тұрақтылығы (осы Қағиданың 1783 және 1789-тармағы).
Нақты пісіру материалдарының сынаулар көлемі Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген осы Қағиданың 1792 және 1711-тармағына сәйкес бағдарламамен белгіленеді.
1788. Осы Қағиданың 1777-тармағына сәйкес пісіру материалдарын жылсайынғы сынаулар кезінде теңіз суларында салқын сызаттар мен коррозия пайда болуына қарсы тігіс металлының және пісіру жалғауларының тұрақтылығын анықтауға арналған Осы Қағиданың 1787-тармағында көрсетілген сынаулар. Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген сынаулар көлемі азаюы мүмкін.
1789. Бұл қажет болғанда сутек құрамын анықтау вакуумды тәсілдің екеуінің бірі бойынша жүргізілуі тиіс:
осы Қағиданың 166-қосымшасында көрсетілген әдістеме бойынша;
сынапты – вакуумды аппаратураны қолдану әдістемесі бойынша.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша сутек глицеринді тәсілімен анықталуы жүргізуге болады.
1790. Тігіс металының және пісіру жалғауларында салқын сызаттар пайда болуына қарсы тұрақтылықты Осы Қағиданың 164-қосымшасында көрсетілген әдістеме бойынша анықталады.
Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша сынауларды басқа әдістемелермен жүргізуге рұқсат етіледі, сонымен бірге, кемелерді жасау кезінде жағдайларға ұқсас жағдайларда орындалуы қажет.
1791. Теңіз суларында пісіру жалғауларының коррозияға қарсы тұрақтылығы осы Қағиданың 163-қосымшасында көрсетілген әдістеме бойынша анықталады. Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша сынауларды басқа тәсілдер бойынша анықтау рұқсат етіледі.

137. Сынамаларды, үлгілерді дайындау және
нәтижелерді бағалау § 1. Сынамаларды дайындау

1792. Барлық пісіру материалдары үшін ерітілген металл құрамын анықтауға арналған сынамалар кез келген категориялы кеме жасаушы болаттан жасалуы мүмкін.
Түйіскен және таврды жалғаулардың сынамалары тағайындалған пісіру материалының категориялы болаттан жасалуы тиіс. Егер пісіру материалы түрлі категориялы болатты пісіруге арналған болса, түйіскен жерлердің сынамалары ең жоғары категориялы болаттан жасалуы тиіс.
Сынамалар қалыпты температурада пісірілуі тиіс, оған қоса келесі қабаттар алдыңғы қабаттар кемінде 250^оС дейін, бірақ 100^оС кем емес суыған соң ерітіледі, сынамаларды пісіру қалыпты температурада орындалуы тиіс.
Түйіскен жалғаулар сынамалары үлгілерге кесулерге дейін нәтижелері рұқсат етілмейтін ақаулардың болмауын растайтын радиографиялық бақылауға алынуы тиіс.
Сынамаларды пісіру Кеме қатынасының тіркелімі бас инженерінің немесе Кеме қатынасының тіркелімінің уәкілетті тұлғасының қатысуымен орындалуы қажет.
1793. Егер пісіру материалдары тұрақты және ауыспалы тоқта жіберілуге тиісті болса, онда сынамаларды ауыспалы тоқта пісіру керек. Кеме қатынасының тіркелімі сынамаларды тұрақты тоқта да пісірулі талап етеді.

§ 2. Үлгілерді дайындау

1794. Пісіру жалғауларының сынамаларынан үлгілерді пісіру жалғауларының пісіру металының ерітілген металын созылуына, майысуына және соғудан майысуға сынаулар үшін кесіледі. Үлгілер өлшемдері осы Қағиданың 17-бөлімнің талаптарына сәйкес қабылданады.
Пісіру жалғауларының үлгілер созылуына сынау үшін оның өлшемдері осы Қағиданың 265-қосымшасында көрсетілген.
Цилиндрлі үлгілердің пішіндері мен көлемдері созылуына сынау үшін стандарттарға сәйкес болуы тиіс.
Созылуға сынау алдында сутектерді жою үшін 16 сағат бойы 250^оС аспайтын температурада ұсталынуы тиіс.
1795. Соғудан майысу үшін сынауларға арналған үлгілер пісіру жалғауларының сынамаларынан осы Қағиданың 266, 267-қосымшасында сәйкес ойып кесілуі тиіс.
1796. Созылу мен майысуына сынау үшін пісіріліп, түйіскен жалғаулардан кесілген үлгілердегі тігістердің күшеюі негізгі металмен екі жағынан да жойылуы тиіс. Майысуға сынау үшін үлгілер жиектерін кемінде 2 мм радиусқа шеңберленіп рұқсат етіледі.

§ 3. Сынақтар нәтижелерін бағалау

1797. Үлгінің үш қалыңдығына тең оправканың майысуынан кейін үлгінің шешіліп жатқан жағында сызаттар пайда болмаса, майысу сынаулары қанағаттандырарлық деп саналады. Бетінде пайда болған ұзындығы 3 мм кем сызаттар саналмайды.
1798. Егер созылу мен майысу сынауларының нәтижелері талаптарға сәйкес болмаса, үлгілердің екі еселенген көлемінде қайта сынаулар жүргізу қажет.
1799. Соғудан майысу сынаулары температурасы 2^оС нақтылымен бағылануы тиіс үш үлгілерде жүргізіледі. Алынған соғу жұмысының орташа мәні осы Қағиданың 262, 263-қосымшасында талаптарына сәйкес болуы тиіс. Сынаулар кезінде алынған бір үлгі үшін соғу жұмысы талап етілген орташа мәннен кем болуы мүмкін, бірақ кемінде оның 70% құрауы тиіс.
1800. Егер үлгілерді соғудан майысу сынаулар нәтижесі осы Қағиданың 262, 263-қосымшасында талаптарына сәйкес болмайтын болса, үш үлгіден тұратын комплектіні қосымша сынау жұмыстар жүргізілуі мүмкін. Егер сынақ кезінде алынған соққы жұмысы екі үлгінің талап етілген орташа мәндерден төмен және артық болуына қарағанда, олардың бірі осы мәнінен төмен болмайтын 70% құрауына қарағанда артық болмаса, қосымша сынақтар рұқсат етіледі.
1801. Дәнекерлеу материалдарын ыстық жарықтың пайда болуына қарсы сынау осы Қағиданың 1806-тармағына сәйкес іске асуы тиіс. Сынаудың нәтижесі қанағатты болып саналады егер, дәнекерлеу тігістерінде таңбалы сынама жоқ болса жазықтық және ішкі жарықтар, сондай-ақ елеулі кеуектілер.
1802. Салқын жарықтардың пайда болуына қарсы беріктігіне сыналған бағалау нәтижесі осы Қағиданың 164-қосымшасында баяндалған әдістемеге сәйкес жасалынады.
1803. Теңіз суда пісіру жалғауларының коррозияға қарсы тұрақтылығын анықтау үшін сынаулар нәтижелерінің негізінде тігіс металлының және термиялық әсер ету зоналарының коррозияға тұрақтылығының орташа жылдамдығы, пісіру жалғау зонасындағы және пісіру жалғауларынан бірнеше қашықтықтағы коррозияның орташа жылдамдығы анықталуы тиіс. Сонымен бірге, пісіру жалғаулары элементтерінің коррозия жылдамдығының қатынасы 0,9—1,1 шегінде болуы тиіс.

138. Қолдан доғалы пірісу үшін электродтарды сынау § 1. Ерітілген металды және пісіріліп түйіскен
жалғауларды сынау

1804. Төмен орналасқан күйдегі ерітілген металлды сынау үшін екі сынама пісірілуі тиіс, сонымен бірге олардың бірі диаметрі 4 мм электродтармен, ал басқасы - өндірістік диаметрінен едәуір электродтармен пісіріледі. Егер электродтар тек қана бірдей көлемді болып жасалса, бір сынама жеткілікті.
Ерітілген металдың сынамасы осы Қағиданың 268-қосымшасына сәйкес болуы тиіс.
Тігіс металлы бірнеше қабаттармен ерітілуі тиіс, сондай-ақ әрбір мынадай реттегі қабатты алдыңғысына қарама-қарсы бағыттау қажет. Әрбір қабаттың қалыңдығы кемінде 2 мм және 4 мм аспауы тиіс.
Осы Қағиданың 268-қосымшасына сәйкес сынамалардан ойып кесілген үлгілерді сынаулар нәтижелері осы Қағиданың 262-қосымша талаптарына сәйкес болуы тиіс.
1805. Пісірудің әрбір күйінде үшін (төменгі, төменнен жоғары тік, тік жоғарыдан төнменге, төбелік, тік жазықтықта көлденең) электродтар арналған пісіріліп, түйіскен жалғаулардың қасиеттерін анықтау үшін бір сынамадан пісірілуі тиіс. Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша төменгі және тура төменнен жоғары күйде пісіру үшін арналған электродтар тура жазықтықта көлденең күйде пісіру үшін қолданылуы мүмкін.
Егер электродтар төменгі күйде пісіру үшін ғана арналған болса, осы күйде екі сынамалар пісірілуі тиіс. Пісіріліп, түйіскен жалғаулардың сынамаларының электродтарын сынау үшін осы Қағиданың 269-қосымшасында сәйкес болуы тиіс.
Төбелік күйде пісірілген сынамалардан соғудан майысу сынаулары үшін үлігелірді дайындау талап етілмейді.
Сынамаларды пісіру мынаны ескере отырып орындайды.
1) төменгі күйде - бірінші жолды диаметрі 4 мм электродпен, соңғы екі қабаттарды санамағанда, қалған жолдарды диаметрі 5 мм немесе одан аса электродтармен орындалуы қажет.
Екі соңғы қабаттардың жолдары өндірілген диаметрі едәуір аса электродтармен орындалуы қажет.
Төменгі күйде екінші сынама қажет болған жағдайда бірінші жолды диаметрі 4 мм электродтармен, мынадай жолды 5 немесе 6 мм диаметрлі электродтармен, қалған жолдары едәуір өндірілген диаметрлі электродтармен орындалуы қажет.
2) көлденең күйі - бірінші жол диамтері 4 немесе 5 мм электродтармен, мынадай жолдар – диаметрі 5 мм электродтармен орындалуы қажет;
3) төменнен жоғары тура күйде және төбелік - бірінші жол диаметрі 3,25 мм элеткродтармен, қалған жолдарды диаметрі 4 немесе 5 мм электродтармен орындалу қажет, егер мұндай диаметрлі электродтар осы күйдегі пісіру жұмыстары үшін ұсынылатын болса;
4) жоғарыдан төменге қарай тура күйде - электрод диаметрі және сынамаларды пісіру тәртібі жасаушының ұсынысы бойынша қолданылады.
Қайта пісірілетін тігіс негізгі тігіс орындалған сол пісіру күйіндегі тігіс түбірін таза металға дейін кесіп алудан кейін диаметрі 4 мм электродтармен орындалады.
Осы Қағиданың 269-қосымшасында сәйкес сынамалардан ойып кесілген үлгілерді сынаулар нәтижелері осы Қағиданың 263-қосымшасында талаптарына сәйкес болуы тиіс.

§ 2. Тігіс металының және пісіру жалғауларының ыстық
сызаттарының пайда болуына қарсы тұрақтылықты сынау

1806. Ыстық сызаттар пайда болуына қарсы тұрақтылықты анықтау үшін осы Қағиданың 270-қосымшасында көрсетілгендей үш таврлы сынамалардан пісірілуі тиіс. Мүмкіндігінше сынамалар түрлі диаметрлі элетродтармен пісіріледі.
Тура табақшалардың төменгі жиегі тең және төменгі табақша тығыздығына айдалуы тиіс. Тегіс емес жерлер жойылуы тиіс.
Тік қойылған пластиндардың кесілген жерінде орындалады. Төменгі пластинада қосымша қаттылық беру арқылы үш көлденең қабырға олардың майысуын болдырмауы тиіс.
Дәнекерлеу «қайық» жағдайында жасалынуы тиіс. Бұрыштық тігістер осы тип үшін дайындаушымен ұсынылатын және электрод диаметрі бір өтетін жерлі және ең жоғарғы тоқта орындауы тиіс.
Екінші тігіс бірінші тігіс аяқталғаннан кейін тез арада орындалуы тиіс және бірінші тігіс басталған жерден сынаманың соңында бітеді. Екі тігісте тербелмелі қозғалыссыз тұрақты жылдамдықта орындалуы тиіс.
Ұзындығы 120 мм тігістерді пісіру үшін қажет электродтардың ұзындығы осы Қағиданың 271-қосымшасында көрсетілген.
Пісіруден кейін тігістерден қож жойылады, толық суыған тігістерде сызаттарды анықтау үшін бақылау мен бұзылмайтын бақылауға жатады.
Содан соң бірінші білікше станокта кесіледі немесе кескішпен шабылады, ал екінші білікше тігіс түбірі созылатындай етіп сынады.

§ 3. Бұрыштық тігістерді пісіруге ғана арналған
электродтарды сынау. Флюс сымдарының үйлесімділігін сынау

1807. Еңісті және жататын элктродтарды пісіруге арналған электродтарды қоса бұрыштық тігістерді пісіруге ғана арналған электродтар мынадай сынауларға жатады:
1) осы Қағиданың 1804-тармағына сәйкес ерітілген металының қасиетін анықтауға;
2) таврды жалғауларды сынауларға;
3) осы Қағиданың 1789-тармағына сәйкес сутек құрамын анықтау.
Таврлы жалғаулардың пісірілуі осы Қағиданың 272-қосымшасына сәйкес жүргізілуі тиіс. Таврлы сынамалар электродтар арналған әрбір күйде (төменгі, тура, төменнен жоғары, жоғарыдан төмен, тура, төбелік) пісірілуі тиіс. Сынамалар пісірудің осы күйіне дайындаушымен ұсынылған диаметрлі электродтарды пайдалану арқылы пісірілуі тиіс. Сынамалар ұзындығы бір электродты толық еріту кезінде алынатын тігістер орындала алатындай болуы тиіс. Сынама бойынша бірінші тігіс едәуір өндірілген диаметрлі электродтармен, екінші диаметрі ең аз электродтармен пісірілуі тиіс. Ені шамамен 25 мм үш бөліктерден үш макро тілімтас жасалуы тиіс. Үш ірі тілімтастарда осы Қағиданың 272-қосымшасында көрсетілгендей тігіс металының қаттылығы, термиялық әсер ету және негізгі метал зоналары өлшенуі тиіс.
Тігіс металы қаттылығы мен термиялық әсер ету зонасының орташа мәні қалыпты және жоғары беріктілікті кеме жасаушы болатты пісіру кезінде 350 HV аспауы тиіс (100 Н жүктемеде алмас пирамидасы көмегімен анықталатын қаттылық).
Тігістердің бірін строжка немесе кескішпен жоюдан кейін сыну сынаулары қалған тігіс түбірі созылатындай етіп жүргізіледі. Сынулар беттерінде сызаттар мен мағыналы кеуектілік болмауы тиіс.
1808. Осы талаптар көп жолды және екі жолды автоматты пісіруге арналған флюс-сымдарының үйлесімділігіне қолданылады. Егер үйлесімділік тәсілдердің екеуіне де арналатын болса, онда сынауларды әрқайсысына жүргізу қажет.

139. Көп жолды пісіруге арналған үйлесімділік § 1. Ерітілген металды және пісіріліп түйіскен
жалғауларды сынау

1809. Сынама осы Қағиданың 273-қосымшасына сәйкес астыңғы күйде пісірілуі тиіс.
Әрбір мынадай қабаттың ерітілген пісірулері алдыңғысына қарама-қарсы болуы тиіс. Әрбір жол қабатының қалыңдығы сым диаметрінен, соныымен бірге 4 мм кем болмауы тиіс.
Осы Қағиданың 272-қосымшасына сәйкес сынамалардан кесілген үлгілерді сынаулар нәтижелері 262-қосымшасына талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
1810. Сынама осы Қағиданың 274-қосымшасына сәйкес төменгі күйде пісірілуі тиіс.
Әрбір жол қабатының қалыңдығы сым диаметрінен, сонымен бірге 4 мм кем болмауы тиіс. Осы Қағиданың 274-қосымшасына сәйкес сынамалардан ойып кесілген үлгілерді сынау нәтижелері 263-қосымшасына талаптарына сәйкес болуы тиіс.

§ 2. Әрбір екі жолды пісірудің үйлесімділігі

1811. Осы Қағиданың 275-қосымшасына сәйкес екі сынама пісірілуі тиіс:
1) 1 және 1Y категориясы үшін қалыңдығы 12-15 мм бір сынама және қалыңдығы 20-25 мм басқа сынама;
2) 2, 2Y, 3, 3Y категориясы үшін қалыңдығы 20-25 мм бір сынама және қалыңдығы 30-35 мм басқа сынама.
Егер пісіру материалдары қалыпты және жоғары беріктілікті болатты пісіруге арналған болса, беріктілігі жоғары болаттан екі сынама дайындау қажет. Кеме қатынасының тіркелімі, сондай-ақ, қалыпты беріктілікті болаттан дайындауды талап етуі мүмкін.
Болат категориясын, сымдар диаметрін таңдау, сынама пісіру кезінде жиектерді дайындау осы Қағиданың 275-қосымшасына талаптарына сәйкес болуы тиіс.
Табақшаның жиектерінің арасындағы ара-қашықтығы 1 мм аспауы тиіс. Сынама екі жолда орындалып бітуі тиіс. Бірінші жолды орындаудан кейін және мынаны орындаудың алдында сынама 100 "С температураға дейін ашық ауада сууы тиіс.
Осы Қағиданың 275-қосымшасына сәйкес ойып кесілген үлгілерді сынау нәтижелері 262, 263-қосымшасына талаптарын қанағаттандыруы тиіс.

§ 3. Сым байланыстарын сынау — қорғаушы газ

1812. Осы талаптар «сым-қорғаушы газ» пісіру материалдар комбинациясына, сондай-ақ флюсы бар және флюспен қапталған сымдарға (қорғаушы газбен және газсыз пісіру үшін) қолданылады.
1813. Қорғаушы газдың құрамы үйлесімділік рұқсаттамасында көрсетілуі тиіс.
Сол сымдар үшін басқа құрамды қорғаушы газды қолдану қосымша сынаулар жүргізуден кейін мүмкін.
Бұрыштық тігістерді пісіруге арналған үйлесімділікке рұқсаттама беру кезінде осы Қағиданың 1807-тармағы талаптары орындалуы тиіс.
Автоматты көп жолды пісірудің үйлесімділігіне рұқсаттама кезінде осы Қағиданың 1809-тармағы талаптары орындалуы тиіс, ерітілген металдың сынамасын пісіру кезінде қабат қалыңдығының 3 мм кем болмауы тиіс.
Жартылай автоматты көп жолды пісіру үшін рұқсаттаманың үйлесімділігі қосымша сынаулар жүргізілмей автоматты пісіруге рұқсат етіледі.

140. Көп жолды пісірудің үйлесімділігі § 1. Ерітілген металды және пісіріліп түйіскен
жалғауларды сынау

1814. Ерітілген металды төменгі күйде сынау кезінде: бірінші - өндірілетін ең төмен диаметрлі сымдармен, ал басқасы – едәуір аса диаметрлі сыммен осы Қағиданың 268-қосымшасына сәйкес екі сынама пісірілуі тиіс. Егер сымдар тек қана бір диаметрлі болып өндірілетін болса, бір сынаманы ғана пісірген дұрыс.
Сынаманы пісіру кезінде ерітілген металдың әрбір қабатының қалыңдығы 2-6 мм тұруы тиіс.
Осы Қағиданың 268-қосымшасына сәйкес сынамалардан ойып кесілген үлгілерді сынау нәтижелері 262-қосымша талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
1815. Үйлесімділік арналған пісірудің әрбір күйіне осы Қағиданың 269-қосымшасына сәйкес бір сынамадан пісірілуі тиіс. Сынамаларды пісіру кезінде бірінші жол ең кіші диаметрлі сымдармен орындалады. Мынадай жолдарда: төменгі күй үшін - өндірілетінін едәуір аса диаметрлі сымдармен, басқалары үшін – пісірудің осы күйі үшін жасаушымен ұсынылатын едәуір аса диаметрлі сыммен орындалады.
Егер үйлесімділік тек қана төменгі күйде пісіру үшін арналған болса, қосымша сынаманы, бірінші сынаманы пісіру үшін қолданылған сымдардың басқа диаметрлі сымдарды қолдану арқылы жасау қажет.
Егер сымдар тек бір диаметрлі болып жасалатын болса, бір сынама жасалынуы керек.
Осы Қағиданың 269-қосымшасына сәйкес сынамалардан ойып кесілген үлгілерді сынаулар нәтижелері 262, 263-қосымшасына талаптарын қанағаттандыруы тиіс.

§ 2. Автоматты қос сымды пісіруге арналған байланыстыру

1816. Сынаулар мыналарды ескере отырып осы Қағиданың 1811-тармағы талаптарына сәйкес жүргізіледі:
1) сынаулар үшін осы Қағиданың 275-қосымшасына сәйкес екі сынама жасалынуы тиіс: біріншісі – қалыңдығы 12-15 мм және басқасы - қалыңдығы 20-25 мм.
2) егер үйлесімдер 25 мм және одан аса қалыңдықты болатты пісіруге арналған болса, екі сынама жасалынуы тиіс: осы үйлесімдерді пісіруге арналған біреуі - шамамен 20 мм қалыңдығы және басқасы – ең үлкен қалыңдықты.
1817. Пісіріліп жатқан сынамалардың қалыңдығына байланысты пісіру астындағы жиектерді дайындау осы Қағиданың 277-қосымшасына сәйкес орындайды.

§ 3. Қорғаушы газдағы доғалы пісіруге және астарлардағы
бір жақты пісіруге арналған пісіру материалдарын сынау

1818. Жоғарыда көрсетілген пісіру материалдарына осы Қағиданың 1811-тармақтары талаптарын ескере отырып, 1819-тармақтары талаптары қолданылады.
Сонымен бірге, пісіруде бір жолмен, ал жиектерді бөлуді жүргізбей орындалуы мүмкін.
1819. Сынаулар үшін осы Қағиданың 278, 279-қосымшасына сәйкес қалыңдығы 25 мм және 35 – 40 мм екі сынама пісірілуі тиіс.
Сынамалар үшін болат категориялары қалыңдығы 25-35 мм сынамаларға осы Қағиданың 276-қосымшасына сәйкес болуы тиіс.
Осы Қағиданың 278, 279-қосымшасына сәйкес сынамалардан ойып кесілген үлгілерді сынау нәтижелері автомаитты түрде пісіру үшін 262, 263-қосымшасына талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
1820. Сынаулар көлемі және оларды жүргізу шарттары мынадай нұсқауларды ескере отырып, тиісті пісіру тәсілдері үшін осы Қағиданың 1804-1811-тармағы талаптарына сәйкес белгіленеді.
Ерітілген металды сынауға арналған сынамаларды пісіру тәсіліне байланысты осы Қағиданың 268 және 273-қосымшасына сәйкес жасалады. Осы Қағиданың 280-қосымшасына сәйкес қалыңдығы ең аз және ең көп пісіріліп, түйіскен жалғаулардан екі сынама жасалынуы тиіс.
Жиектерді дайындау, ойықтар өлшемдері, пісіру режимдері пісіру материалдарын жасаушының ұсыныстарына сәйкес болуы тиіс.
Пісіру материалдарының тиісті категорялары үшін ерітілген металдың механикалық қасиеттері осы Қағиданың 262-қосымшасына, ал пісіру жалғаулардың – 263-қосымшасына сәйкес болуы тиіс. Егер пісіру материалдары әдеттегі технология бойынша пісіру үшін Кеме қатынасының тіркелімімен жіберілген болса, осы Қағиданың 280-қосымшасына сәйкес пісіру жалғауларын сынауға арналған бір сынама жасалынуы тиіс.

141. Қазанды болатты пісірудің дәнекерлеу материалдары

1821. Қазанды болатты пісіруге арналған пісіру материалдарына осы тараудың нұсқауларын ескере отырып, салқын сызаттар мен теңіз суларда коррозия пайда болуына қарсы тұрақтылықты сынаудан бөлек кеме жасауыш болатты пісіру үшін толық осы Қағиданың 136-тарауында қарастырылған талаптар қолданылады.
1822. Ерітілген метал мен түйіскен жалғаулардың сынамаларынан жасалған қазанды болат үшін пісіру материалдарын сынау кезінде қосымша осы Қағиданың 93-тарауына сәйкес тозудан кейін соғудан майысу сынаулары үшін үлгілер комплектісін жасайды.
1823. 350 ^оС және жоғары қолданылатын болатты пісіруге арналған пісіру материалдарына сынаулар жүргізу кезінде Кеме қатынасының тіркелімі шартты ағымдлық шегін R _po,2t анықтаумен ең жоғары жұмыс температурасы кезінде созылуына сынауды талап етуі мүмкін.
Сынауларды жүргізеді және олардың нәтижелерін Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттар бойынша бағаланады.

142. Механизмдерді, құрылғыларды, жабдықтарды, құбырларды
және жоғарғы беріктілікті болатты жасауға арналған болатты
пісірудің пісіру материалдары

1824. Кеме жасаушы немесе қазанды болатты пісіруге жіберілген пісіру материалдары қосымша сынауларсыз, егер оны кеме жасаушы немесе оның қасиеттеріне жақын құрылғылармен орындалса, кемелік техника, құрылғылар және олардың механизмдерін, құбырларын жасауға арналған болатты пісіру үшін қосымша сынауларсыз жіберілуі мүмкін.
Барлық басқа жағдайларды осы конструкцияларға арналған пісіру материалдар олар пісіруге арналған болатта сыналуы тиіс. Сынаулар Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген бағдарлама бойынша жүргізіледі.
1825. Сынамаларды дайындау, олардың өлшемдері және көлемі, сондай-ақ ерітілген металды сынаулар қолданылатын пісіру материалдарына байланысты осы Қағиданың 1792, 1804, 1809, 1814 және 1815-тармақтары талаптарына жауап беруі тиіс.
Үлгілерді сынау нәтижелері осы Қағиданың 281-қосымшасына талаптарына жауап беруі тиіс.
1826. Сынамаларды дайындау, олардың өлшемдері мен көлемі, сондай-ақ пісіру жалғауларының сынаулары пісіру материалдарын қолдануға байланысты осы Қағиданың 1805, 1810, 1814 және 1815-тармақтары талаптарына жауап беруі тиіс.
Сынамалар көрсетілген категорияларына тиісті ең аз уақытша қарсыласумен жоғарғы беріктілікті болаттан жасалуы тиіс.
Үлгілерді сынау нәтижелері осы Қағиданың 282-қосымшасына талаптарына жауап беруі тиіс.
1827. Пісіру материалдары осы Қағиданың 1789-тармағына сәйкес сутек құрамын анықтау сынауларына жатады және НН сутек құрамы индексімен ұсынылған метлға қойылатын талаптарды қанағаттандыруы тиіс.

143. Алюминий мен оның ерітінділерін пісіруге арналған
пісіру материалдары

1828. Нақты ерітіндіні пісіруге арналған пісіру материалдар осы ерітіндіде сыналуы тиіс. Сынаулар үшін үш түйіскен және үш таврлы сынамалар пісірілуі тиіс.
1829. Сынаулар жүргізу үшін қалыңдығы мынадай табақты материалдардан тұратын үш түйіскен сынамалардан жасалады:
5 мм немесе кем;
шамамен 10 мм;
10 мм аса.
Сынамаларды төменгі күйде пісіреді. Жиектерді пісіруіне бөлу пісірудің қолданылып жатқан тәсілі үшін қарапайым технологияға сәйкес орындалады.
Сынамалар өлшемдері мүмкін болатын қайта сынауларды ескере отырып, қажет етілетін барлық үлгілерді жасау үшін жеткілікті болуы тиіс.
Әрбір пісіріліп, түйіскен сынамалардан ойып кесіліп және сыналуы тиіс:
1) пісіру жалғауларын созылуына сынау үшін тігіске көлденең үш жазық үлгілер. Сынаулар алдында тігістің ұлғаюы шешілмейді.
2) Майысуға сынау үшін тігіске көлденең үш үлгі. Сынаулар алдында тігістің ұлғаюы шешілуі тиіс. Үлгі созу зонасында жол соңғы пісірілетіндй етіп майысуы тиіс;
3) пісіру тігістері материалының созылуына сынау үшін тігіс бойымен ойып кесілген үш цилиндрлі үлгі.
Үлгілер қалыңдығы 10 мм және одан аса сынамалардан жасалады.
1830. Осы Қағиданың 1829-тармағында көрсетілген үлгілерді сынау нәтижелері осы Қағиданың 283-қосымша талаптарына сәйкес болуы тиіс.
1831. Таврлы сынамаларды осы Қағиданың 1806-тармағына сәйкес жасайды және сыну, кеуектілік, сызаттар және басқа ақауларды тексеру мақсатында сынуға сыналады.
Таврлы сынамалардың үштен бірі диаметрі ең аз сымдармен, басқасы – едәуір аса диаметрлі сымдармен, үшіншісі – орташа диаметрлі сымдармен пісіріледі.
Тігістердің сынуында осы Қағиданың 258, 259-қосымша талаптарына сәйкес жіберілмейтін ақаулары болмауы тиіс.

25-бөлім. Пісірушіге рұқсаттама беру 144. Жалпы ережелер

1832. Осы бөлімнің талаптары конструктивті пісіруге орындалған пісірушіге рұқсаттама беру (операторларды) жалпы шарттарын белгілейді.
1833. Осы бөліммен қарастырылған талаптарын орындау кезінде Кеме қатынасының тіркелімінің пісірушіні ондағы анықталған шарттармен (материал, пісіру тәсілі, пісіру күйі) конструктивті пісіруге рұқсаттама беруді растайтын Пісірушіге рұқсаттама беру туралы куәлік беріледі.
1834. Пісірушілерге рұқсаттама беруге сынаулар жүргізу үшін өтінімде мынадай мәліметтер болуы тиіс: жөні, аты, тегі, туған жылы, жұмыс орны, сыныптамалық құжатты беру күні мен орны.
1835. Кеме қатынасының тіркелімімен пісірушіге рұқсаттама беру үшін сынаулар оқу немесе пісірушінің жұмысы орнында сыныптамалық сынаулармен қосарлануы мүмкін.
1836. Сынамалар дайындау үшін негізгі материалдар Кеме қатынасының тіркелімімен жіберілуі және тиісті сертификаттар болуы;
сынамаларды пісіру Кеме қатынасының тіркелімімен рұқсат етілген пісіру материалдары мен пісіру тәсілдерімен орындалуы қажет.
1837. Егер сынамаларды дайындау кезінде жабдықтың ақаулығы (кернеу түсуі, тоқ жоғалуы), электродтың қатпарлануы және басқасы, пісірушіге байланысы жоқ ақаулар анықталса, онда сол көлемде қайта сынамалар дайындалады.

145. Пісірушіге рұқсаттама беру сынаулары

1838. Пісірушіге рұқсаттама беру үшін сынаулар оның теориялық және тәжірибелік білімін тексеруді қосуы тиіс.
1839. Рұқсаттама беру үшін қолдан және жартылай автоматты пісіру сынаулары осы Қағиданың 284-қосымшасына және 285-292-қосымшасына сәйкес жүргізіледі.
1840. Автоматты пісіру бойынша рұқсаттама беру сынаулары осы Қағиданың 293-қосымшасына сәйкес жүргізіледі.

146. Пісірушіге рұқсаттама беру туралы куәліктің әрекеті

1841. Пісірушіге рұқсаттама беру туралы куәліктің әрекет ету мерзімі – екі жылға дейін.
Мерзімі аяқталғаннан соң Куәлік қайта алынады.
Жаңа куәлікті алу үшін пісірушіге осы Қағиданың 145-тарауына сәйкес рұқсаттама беру үшін жаңа сынауларды өтуі тиіс.
Егер пісіруші Куәліктің әрекет ету мерзімі кезінде осы Қағиданың 1685-тармағында көрсетілген құрылысты пісіруді орындап және пісіру тігістерін бақылау нәтижелері бойынша (сонымен қатар, бұзылмайтын) ескертулер алмаса Куәлік әрекеті сынауларсыз қайта жаңартылуы мүмкін.
1842. Куәлік мынадай жағдайларда күшін жояды:
1) егер Куәліктің әрекет ету кезеңінде пісіруші Куәлікте көрсетілген пісіру жұмыстарын алты айдан аса қатарынан пісіру жұмыстарын орындамаған болса;
2) егер Куәліктің әрекет ету кезеңінде пісірушімен орындалған пісіру жұмыстары Қағиданың осы бөлімінің талаптарын қанағаттандырмады деп танылса.

3-бөлік. Энергетикалық қондырғылар және жүйелер 26-бөлім. Жалпы ережелер 147. Қолдану саласы

1843. Қағиданың осы бөлімі ішкі жүзу кемелерінің энергетикалық қондырғылар және жүйелер объектілерін қарастырады және осы объектілердің талаптарын және олардың орналасуын, қондырғылар және өртке қарсы қорғау талаптарын қамтиды.
1844. 155, 169-тарауларын қоспағанда энергетикалық қондырғыларға, Қағиданың осы бөлімінің талаптары,, қозғалтқыштар және қазандар үшін қолданылатын және жабық тиглде анықталатын сұйық отынның тұтану температурасы 60^оС төмен болмауы, ал авариялық дизель-генераторлар үшін 43^оС төмен болмауы тиіс шартынан туындайды.

148. Түсініктемелер және анықтамалар

1845. Қағиданың осы бөлімінде мынадай түрде түсіндірілетін терминдер қолданылған:
1) қазандарды автоматты жағатын құрығы – сұйық отынды жағуға арналған құрылғы, қызмет көрсету персоналдарының қатысуынсыз автоматты түрде жүзеге асырылатын жұмыс;
2) қосымша қозғалтқыштар – тоқтың кемелік генераторының алғашқы қозғалтқыштар, жүкке арналған, өрт сорғысы жетектерінің қозғалтқыштары;
3) басты қозғалтқыштар – кеменің негізгі міндетін қамтамасыз ететін, жылжытқыштарды және/немесе жабдықтарды іске қосуға арналған қозғалтқыштар;
4) қозғалтқыштар — ішкі жану қозғалтқыштары;
5) екі отынды жүйелер –ауыр және дизельді отынмен отынның бір түрінен екінші түріне ауысу жолымен қозғалтқыштың жұмыс істеу мүмкіндігін қамтамасыз ететін жүйе;
6) дистанционды басқару – жиіліктің және айналу бағытының дистанционды өзгеруі;
7) кеменің ұзындығы – кеменің конструктивті ұзындығы;
8) тұтанғыш сұйықтықтар –булардың жарылыс және өрт қауіпті концентрациясын тудыратын және булардың тұтану температурасымен сипатталатын, тиісті стандарттармен анықталатын мұнай, мұнай өнімдері және оған теңестірлген сұйықтықтар (бұдан әрі мұнай өнімдері);
9) жүк тиеудің жабық тәсілі – құйма қуыстардың атмосферамен байланысы тек газ шығарушы жүйемен ғана жүзеге асырылатын, мұнай өнімдерін түсіру – жағалаулық сияқты, кемелік құралдармен жүк жұмыстарын герметикалық құбыр жүйесі арқылы жүргізу тәсілі;
сондай-ақ мұнай өнімдерін ауыспалы прожекторлармен тиеу-түсіруді жабық тәсіл деп санауға болады, сонымен бірге герметизация мұнай буларын өткізуді болдырмайтын, тығыздалған құрылғылар көмегімен қамтамасыз етіледі.
10) көбіктің еселігі – алынған көбіктің көбік жасаушы берілген сулы еріткіштің көлеміне қатынасы;
11) машиналық бөлімше – энергетикалық қондырғылар элементтері (басты және қосымша), жөндеу алаңдары және шеберханалар орналасқан бөлмелер немесе бөлмелер тобы;
12) машиналық үй-жай - басты және көмекші қозғалтқыштар, қазандар, компрессорлар, сорғылар, жабдықтар, шеберханалар және басқа осындай бөлмелер орналасқан жайлар, сондай-ақ осы жайлардың шахталары;
13) жергілікті басқару посты – басқару органдарымен, бақылау-өлшеу құралдарымен және байланыс құралдарымен жабдықталған, кемелік техникалар объектілерін басқаруға арналған және басқаратын объектіге жақын немесе тікелей сонда орналасқан пост;
14) жабдық – энергетикалық қондырғылар қызметін қамтамасыз етуге арналған сүзгіштер, жылуды ауыстырғыш аппараттар, цистерналар және басқа да құрылғылар;
15) сорғылық бөлім – құйма кемелердегі жүктік құйма кемелер;
16) қорғалатын бөлме - өрт сөндіру жүйелерінің бірімен немесе өртті байқаудың автоматты сигнал беруімен жабдықталған бөлме;
17) Тұрғын жайлар – экипаждарға, жолаушыларға және арнайы персоналдарға арналған каюталар, салондар, каюта–компаниялар, ресторандар, асханалар, кинозалдар, спор залдар, кеңселер, шаштараздар, санитарлы-гигиеналық бөлмелер, сондай-ақ осы жайларға жанасатын дәліздер, вестибюлдер және тамбурлар;
18) Көршілес жайлар – бір бірінен аралықтармен, палубалармен немесе басқа да осындай олардың конструкциясын үнемі тіліксіз немесе үнемі жабық тіліктермен бөлетін жекелеген жайлар.
Бір бірімен алмалы конструкциялармен бөлінген немесе оларды бөліп тұратын аралықтарда жабылмайтын тіліктері бар жайларды жалпы бір бөлме деп көздеу керек;
19) шаруашылық жайлар – камбузалар, азық-түлік қоймалары, әртүрлі кемелік қорларды сақтауға арналған қоймалар, кемелік шеберханалар және соған ұқсас жайлар, сондай-ақ осы жайларға жанасатын дәліздер;
20) Өрт сөндіру посты (ӨСП) - өртке қарсы жүйелерді іске қосатын құрылғылар, өртке қарсы жабдықтар құралдары немесе кеменің айқын бір бөлігіне (жекелеген бөлмелердің қуыстары) арналған өрт туралы сигнал беру хабарламалар шоғырланған орын;
21) орталық өртке қарсы посты (ОӨҚП) – өртті байқау сигнал беруінің станциясы және өртке қарсы жүйелердің дистанционды іске қосу құрылғылары шоғырланған, кішкене көпірде немесе басқа кішкене көпірмен байланысы бар басқару постарында немесе кеме жүрісіне тәуліктік вахтада орналасқан бөлме немесе бөлменің бір бөлігі;
22) басқару постары — басты навигациялық құралдар және кемені басқаруға арналған жабдықтар, кемелік радиоқондырғылар және радиотрансляциялық орындар, орталық өрт сөндіру постары, радиостанция үшін немесе авариялық жарықтандыру үшін орналасқан өрт сөндіру, аккумуляторлық және агрегаттық станциялар, сондай-ақ авариялы тоқ көздеріне арналған бөлмелер орналасқан жай;
23) жұмыс қысымы (қазандар,жылу ауыстырғыш аппараттар және сауыт астындағы қысымдар) – ұзақтылық режимінде жұмыс процесінің қалыпты жүруі кезіндегі, сақтандырғыш клапанның немесе басқа да сақтандырғыш құрылғылардың әрекеті кезіндегі рұқсат етілетін қысымының қысқа мерзімді жоғарылауын қоспағанда, ең жоғары рұқсат етілетін қысым;
24) қазанның есепті бу өнімділігі – ұзақтылық режиміндегі жұмыс кезіндегі және буды барлық мүмкін тұтынушыларды қосу жағдайындағы, уақыт бірлігіндегі қазанмен өндірілетін есепті параметрлердің ең үлкен көлемі;
25) Есепті қуаттылық – Қағидамен регламенттелген есептерді қолданып, уақыт бойынша шектелмеген ең үлкен қуат;
26) есепті айналу жиілігі – есепті қуаттылыққа сәйкес, айналу жиілігі;
27) Станционарлық өрт сөндіру жүйесі – қорғалатын бөлмелерге немесе тікелей оларға және кеме корпусымен конструктивті байланысқандарға өрт сөндіру құралдарын беруге арналған жүйелер;
28) жанатын орта – тұтанатын сұйықтықтар, тұтанатын қысылған, сұйытылған және газ қысымымен ерітілген, тұтанатын қатты жанғыш материалдар және заттар;
29) қазандар, жылу ауыстырғыш аппараттар және қысымдағы сыйымдылықтар дуалы - булы, сұйықтық және газ кеңістігінің көлемін шектеуші, оның ішінде патрубкаларды жалғастырушы және жабық құрылғылар корпусының дуалдары;
30) шикі мұнай – ол тасымалдау мақсатында өңделген бе жоқ па одан тәуелсіз, мұнай айдаудың кейбір фракцияларын жоятын немесе мұнай айдаудың кейбір фракцияларын қосуы мүмкін шикі мұнайды қоса жер қойнауында табиғи түрде кездесетін кез келген мұнай;
31) тұтану температурасы – тұтанатын сұйықтықтар үстінде пайда болған булар қоршаған ауамен оған ашық отты жақындатқанда тұтануға қабілетті құрайтын қоспаның ең төменгі температурасы.
Тұтану температурасын конструкциямен келісілген құралмен жабық тиглде анықтау керек;
32) көлемді сөндірулер – ортаға жануды қолдамауды тудыратын тұтанбайтын сұйықтықтар немесе тұтанбайтын газдар буымен күзетілетін бөлмені толтыру жолымен өртті сөндіру;
33) жоғарыдан өшіру – салқындату, сулау немесе ыстық үстіне кислороды жіберуді шектеу құралдарымен өртті сөндіру, мысалы, сумен немесе көбікпен;
34) ауыр отын – тұтқырлықты қозғалтқышқа беру үшін талап етілген қажетті шамаға дейін төмендету мақсатында қыздырылуы немесе дизелді отынмен араласуы қажет отын;
35) отынды және жанар-жағар майды сақтау орны – негізгі қорлардың цистерналарлы, шығыстардың, ағындардың, құятын, тұрақтағы және басқа да цистерналар;
36) басқарудың орталық посты – энергетикалық қондырғылардың басты және қосымша элементтерін дистанционды басқару органдары, сондай-ақ бақылау -өлшеуіш құралдары, авариялық – сақтандырғыш сигнал беру құралдары және байланыс құралдары орналасқан жай.

149. Қисаю және дифферент кезінде жұмыс істеу.
Басқару құрылғысы

1846. Энергетикалық қондырғы барлық қалыпты пайдалану кезінде, сондай-ақ кеменің 15^о дейін ұзақ уақыт қисаюында және 5^о дейін (жасалынынп жатқан дифферентті ескермей) дифферентте кеменің жұмысын қамтамасыз ету тиіс.
1847. Іске қосатын және реверстеу құрылғысының конструкциясы және орналасуы әрбір қозғалтқыштың іске қосылуын және реверстерілуін, муфтаның бір адаммен реверсті – редукторлы беруін қамтамасыз етуі тиіс.
1848. Реверстеудің ұзақтылығы (басқару органын қайта салу сәтінен бастап қарама қарсы тіреу бағыты бойынша жылжытқыштың жұмысының басталуына дейін) аспау тиіс:
1) толық жүрісте — 25 с;
2) аз жүрісте — 15 с.
1849. Басқару тұтқаларын және маховиктерді орналастыру бағыты көрсеткіштермен және тиісті жазулармен белгіленуі қажет.
1850. Басқару тұтқаларын жергілікті және дистанционды басқару постарына басты қозғалтқыштармен, тапсырулармен және муфталармен штурвалдарды өзіне және оңға немесе сағат бағыты бойынша орналастыру айтылған объектілердің алдыңғы жүріс жұмысына сәйкес келуі тиіс.
1851. Басқару құрылғысының конструкциясы оларға берілген тапсырманың өздігінен өзгеру мүмкіндігін болдырмауы тиіс.
1852. Басты қозғалтқыштармен басқару құрылғысы бекітілмеген іске қосуды, сондай-ақ осы қозғалтқыштардың білік айналдырғыш құрылғыларын қосқан кезде іске қосылуын болдырмайтындай етіп блоктануы тиіс.

150. Басқару постары. Байланыс құралдары

1853. Дистанционды басқарылатын кемелік техникалық құралдар жергілікті басқару постарымен жабдықталуы тиіс.
Негізделген жағдайларда ұзындығы 25 м кем кемелерде жергілікті басқару постарын қарастырмау рұқсат етіледі.
1854. Басты қозғалтқыштармен әрбір басқару постары бір бірінен тәуелсіз меңгерік рубкамен екі жақты байланыс құралдарымен жабдықталуы тиіс. Бұл құралдардың біреуі машиналық телеграф болуы тиіс.
Меңгерік рубкадан басты қозғалтқыштарды дистанционды басқаруы бар кемелерде меңгерік рубка және машиналық бөлімше аралығында байланыстың бір құралы рұқсат етіледі.
1855. Машиналық телеграфтар сигналды құралдармен жабдықталуы тиіс.
1856. Сөйлесу аппараттарын орнату кезінде қозғалтқыштардың және басқа да техникалық құралдардың жұмысы кезінде жақсы естілуін қамтамасыз ететін шаралар қабылдануы тиіс.

151. Бақылау - өлшеуіш құралдары

1857. Бақылау - өлшеуіш құралдар тез табылатын және көрінетін жерлерде орналасуы тиіс.
1858. Айналу қысымын және жиілігін өлшейтін құралдар шкалаларында айқын сырланған белгіленген түрде олардың шекті мәндері жазылуы тиіс. Айналу жиілігіне тыйым салынған зоналар жақсы көрінетін сырмен тахометр шкалаларында көрсетілуі тиіс. Белгілерді құралдардың қорғау шыныларында жазуға рұқсат етіледі.
1859. Машиналық бөлімшеден басқарылатан қондырғыларда, дыбыстық сигналдар агрегаттардың жұмыс істеп тұрған кезінде осы бөлменің кез келген жерінен жақсы естілуі тиіс. Машиналық телеграфтың сигналдары дыбыс бойынша машиналық бөлімшедегі басқа сигналдардан ерекшеленуі керек. Дыбыс сигналдарының уақытша сөндірілуіне рұқсат беріледі (ақаулықты жөнделгенге дейін)

152. Машиналық бөлімшелер § 1. Өткелдер

1860. Басты және көмекші қозғалтқыштар, агрегаттар және жабдықтар, машиналық бөлімде олардың басқару постарынан және қызмет көрсету орындарынан шығуларға еркін өткелдер қамтамасыз етілетіндей болып орналасу тиіс. Өткел ені оның ұзына бойына 600 мм кем болмау, ал биіктігі – 1900 мм кем болмауы тиіс. Жарық бойынша өткел енін 500 мм дейін жергілікті төмендетуге рұқсат етіледі.
Корпусы су бетінде қалқып жүретін және әуе кемелерінде, сондай-ақ ұзындығы 25 м кем су ығыстырғыш кемелерде негізделген жағдайларда өткел ендерін 400 мм дейін төмендетуге рұқсат етіледі.
1861. Басты қозғалтқыштармен басқару постарының, сондай-ақ басты қозғалтқыштар арасының жағынан өткел ені 1000 мм кем болмауы тиіс.
Басты қозғалтқыштарды дистанционды басқару кезінде өткел ені 800 мм дейін төмендетілуі мүмкін.

§ 2. Шығу жолдары

1862. Әрбір машиналық бөлімше (осы Қағиданың 1863-тармағында көрсетілгеннен басқа), білік жетектердің туннелдері, сондай-ақ басты бөліп тұратын қалқандар орналасқан әрбір бөлмеде,біреуі су өткізбейтін есік арқылы бөлмеге апаратын өз бетінше шығу жолы бар екеуден кем емес шығатын жолдары болуы тиіс.
Екінші шығу жолы тікелей ашық палубаға апаруы тиіс; бұл шығу ретінде тік болатты трап қолданылуы мүмкін. Шығулар барынша бір брінен қашық орналасуы тиіс. Трап орналасқан шахта жарығына қарай өлшемдер 600x600 мм кем болмауы тиіс.
1863. Екінші шығу жолы:
1) ауданы 25 м² аспайтын машиналық бөлімшеден, егер шығатын жолы көршілес машиналық бөлімшелерге немесе үй-жайларға апармайтын болса;
2) ұзындығы 25 м аспайтын кемелерде;
3) өртке қауіпсіз және машиналық бөлімшенің ішінде қоршалған, екі шығу жолы бар қосымша бөлімдерден;
4) басты бөлгіш қалқандар орналаспаған жабық орталық басқрау постарынан;
5) сұйық отында жұмыс істейтін қозғалтқыштары жоқ бөлімдерден талап етілмейді.
1864. Егер екі көршілес бөлімдер есіктер көмегі арқылы хабарланса және осы бөлімдердің әрқайсысы ашық палубаға қарай бір ғана шығу жолы болса, онда бұл шығулар қарама қарсы борттар бойынша орналасуы тиіс.
1865. Мұнай құюға арналған кемелердегі жүк сорғыларының бөлімдері тікелей ашық палубаға апаратын кемінде бір шығу жолы болуы тиіс.

§ 3. Траптар

1866. Ұқсас траптардың баспалдақтары 150 мм кем емес тереңдікте және 560 мм кем емес ені болуы тиіс. Олар табақшалардың және торлардың сырғанап кету қатынасында қауіпсіз болып жасалуы тиіс. Траптардың еңкеюі көлденеңге 60^о жоғары болмауы тиіс.
Корпусы су бетінде қалқып жүзетін кемелерде және әуе жастықтарында, сондай-ақ ұзындығы 25 м кіші су ығыстырғыш кемелерде ұқсас траптардың енін 500 мм дейін төмендетуге рұқст етіледі.
1867. Тік траптардың ені 500 мм кем болмауы тиіс. Жекелеген баспалдақтар аралығының арақашықтығы 300 мм жоғары болмауы тиіс.

§ 4. Түпкі төсеніштің табақшалары,
платформалар, торлар және қоршаулар

1868. Машиналық бөлімшедегі түпкі төсеніштің табақшалары (слани) кедір-бұдырланған табақша материалдардан жасалуы тиіс. Олар алып-салмалы болуы және ығысуды болдырмайтындай сенімді құрылғысы болуы тиіс. Табақшалар қалыңдығы пайдалану шарттарында олардың майысуы болмайтындай болуы тиіс. Табақшалардың көлемі және өлшемі оларды бір адамның көтеруін қамтамасыз етуі тиіс (бір табақшаның ең үлкен көлемі 25 кг).
Қозғалтқыштардың, агрегаттардың және армтуралардың бөліктерінің өткелдерінде түпкі төсеніштің бақша үстіне шықпауы тиіс. Мұндай өткелдерге кіру төсеніш табақшаларының қақпағы арқылы жүзеге асырылуы тиіс. Қақпақтар және оларды көтеру үшін бейімдеулердің шығу бөліктері болмауы тиіс.
1869. Қозғалтқыштарға, жабдықтарға, құралдарға және басқа да құрылғыларға қызмет көрсетуге және жөндеу жүргізуге арналған алаңдардың ені 450 мм кем болмау және биіктігі 900 мм кем емес берік тұтқасы болуы тиіс.
Егер алаңдар машиналық бөлімшедегі ауаның дұрыс циркуляциясын бұзатын болса, олардың орнына мықты болат торлар қарастырылуы тиіс.
Алаңдар және торлардың сыртқы жиектері биіктігі 40 мм кем емес комингстармен қапталуы тиіс.
1870. Қозғалтқыштың, агрегаттардың, жабдықтардың және жетектердің персоналдарға қызмет көрсетуге қауіпті жылжитын барлық бөліктері тұтқалармен немесе бүркеніштермен қоршалуы тиіс.

§ 5. Ұқсас және жарықты люктердің есіктері, қақпақтары

1871. Машиналық бөлімшеден шығу жолу болуы мүмкін есіктер, сондай-ақ ұқсас және жарықты люктердің қақпақтары сыртқа қарай ашылу, сыртынан жабылуы және ашылуы іштен ашылатындай болуы тиіс.
Ұқсас люктардың қақпағында оларға қандай да бір элементтерді жинап салуға тыйым салынатын анық жазу болуы тиіс. Шығуға арналмаған жарық люктердің қақпақтары оларды сыртынан жабатын құрылғысы болуы тиіс.
1872. Мұнай құюға арналған кемелердегі сорғылық бөлімнің люктерінің есіктері мен қақпақтары сыртқа қарай ашылу, ал жабылғанда ішінен де сыртынан да жабылу тиіс. Олардың конструкциясы тұтанудың болу мүмкіндігін болдырмауы тиіс.
1873. Жарық люктердің шынылары механикалық зақымдардан торлармен қорғалу және өрт болған жағдайда олар құламайтындай етіп орнатылуы тиіс.

153. Энергетикалық қондырғылар объектілерінің орналасуы

1874. Энергетикалық қондырғылар объектілері, жабдықтар, құбырлар және арматура оларға қызмет көрсету және жөндеу үшін еркін кіру қамтамасыз етілетіндей орналасуы тиіс. Энергетикалық қондырғылардың басқа объектілерін бөлшектеусіз объектілерді ауыстыру мүмкін болмаған жағдайда оларды жөндеу үшін кіру қарастырылмаса да болады.
1875. 60^оС жоғары температурада қызуға душар болатын және персоналдарды қызмет етуге қауіп тудыратын энергетикалық қондырғылардың және құбырлардың барлық бөліктері, жылулық сәулеленуді (теплоизоляция, экрандау) болдырмайтын немесе шектейтін құрылғылармен жабдықталуы тиіс.
Энергетикалық қондырғылардың 220^оС жоғары қызыған үсті, соның ішінде құбырлар жанбайтын материалдардан жасалған оқшаулануы болуы тиіс. Егер оқшау мұнай жорамалды болса, онда отын немесе май сақталатын машиналық бөлімшеде оқшаулау металл табақшалармен немесе басқа эквивалентті мұнай өткізбейтін материалдармен қоршалуы тиіс. Дірілден және механикалық зақымдардан оқшаудың бұзылуын болдырмайтын шаралар қарастырылуы тиіс.
1876. 1875-тармақта көрсетілген объектілердің сыртқы бетінен сұйық отынның цистерна дуалына дейінгі арақашықтық 600 мм кем болмауы тиіс.
Ұзындығы 25 м кем кемелерде, қоршаудың сыртқы бетінің температурасы 60 ^оС аспаған жағдайда бұл арақашықтықты 400 мм дейін төмендетуге рұқсат етіледі.
1877. Ішкі жану қозғалтқышымен бір бөлімде орналасқан қазандар отындық құрылғылар ауданында металл жақтаулармен қоршалуы тиіс. Отындық құрылғыдан шығару кезінде бөлімді жалынның әсер етуінен қорғайтын жабдық, басқа да конструктивті шаралар қарастырылуы мүмкін.
1878. Платформада немесе аралық палубаларда орналасқан және су өткізбейтін аралықтармен қоршалмаған сұйық отында жұмыс істейтін қазандар, биіктігі 200 мм кем емес су өткізбейтін комингстермен қоршалуы тиіс.
Комингстермен қоршалған, қазандар астындағы палуба (платформа) осындай су өткізбейтін болуы тиіс.
1879. Мұнай құюға арналған кемелердің қазандары жүкке арналған мұнай цистерналарының зонасынан тыс коффердамалар артында орнатылуы тиіс
Бу ұшқынының температурасы 45^оС дейін кемелерді қоса, мұнай өнімдерін тасымалдауға арналған, мұнай құятын кемелерде, сондай-ақ оларға қызмет көрсететін кемелерде, сондай-ақ тез тұтанатын жүктерді тасымалдауға арналған жүк кемелерінде қатты отында жұмыс істейтін қазандарды орнатуға тыйым салынады.
1880. Отын және жанар жағар май цистерналары, сондай-ақ сулы мұнайы бар жиынтық цистерналар ішкі жану қозғалтқыштарының, қазандардың, газ шығарушы құбырлардың, түтін жолдарының, электр жабдықтары мен энергетикалық қондырғылардың басты элементтерімен басқару постарының трап үстінде орналаспауы тиіс.
1881. Жүк сорғыларын және мұнай құю кемелеріндегі сорғылық бөлімнің желдеткіштерін жетектеуге арналған қозғалтқыштар, тиісті орындалған (осы Қағиданың 5-бөлімі 455-тарауы) болуы, гидравликалық және электрлік қозғалтқыштарды қоспағанда жүк сорғылық бөлімдерде орнатуға рұқсат етілмейді. Бұл қозғалтқыштар орналасуы тиіс:
1) сорғылықпен көршілес, бірақ онымен тікелей хабарласпайтын бөлмелерде;
2) сорғылық бөлім ішінде орналасқан жақсы желденетін және герметикалық қоршалған бөлімдерде орналасу қажет.
Жетек біліктердің аралықтар немесе палубалар арқылы өту жерлерінде май ағызбайтын нығыздағыш орналасуы тиіс.

154. Қозғалтқыштарды, қазандарды және
жабдықтарды орналастыру

1882. Оларды кемеде комплекті ауыстыру мүмкіндігі болған жағдайда немесе кемеде тұрақты жөндеу құжаттамаларында қарастырылған жағдайларда конструкциясының ерекшелігіне байланысты қызмет көрсету, ревизия және жөндеу үшін барлық бөлшектеріне қалыпты кіру қамтамасыз етілмеген қозғалтқыштарды орнатуға рұқсат етіледі.
1883. Қозғалтқыштар, қазандар және жабдықтар берік және қатты іргетастарда орнатылуы тиіс.
1884. Су өткізбейтін аралықтарда, білік жетектер туннелінің дуалдарында және сұйық отынның немесе май цистерналарының дуалдарының сыртқы қаптамасында жабдықтарды орнату оларды қабырға қаттылығы ауданындағы қаптамаға пісірілген қабырға қаттылығына немесе кронштейндерге бекіту жағдайында рұқсат етіледі.
1885. Іргетастар және тірек плиталарының арасында орналасқан төсемдер екі бөліктен жоғары емес болуы тиіс.
1886. Амортизаторларда қозғалтқыштарды және жабдықтарды орнату кезінде амортизаторлар конструкциясы Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлдануы тиіс.
Амортизаторларда орналасқан ішкі жану қозғалтқыштарының тербеліс амплитудасы (цилиндрлердің жоғарғы блоктары) мыналардан аспау тиіс:
f < 17 Гц болғанда 0,3 мм;
f > 17 Гц болғанда 5/f мм,
мұндағы f — тербеліс жиілігі.
1887. Басты және қосымша қозғалтқыштар, тапсырулар, білік жетектердің және автономды қазандардың тіректік білік тіректері кемелік іргетастарға тығыз әкелінген болттармен немесе кемені пайдалану кезіндегі мүмкін болатын барлық жүктеменің түрлерінің араласып кетуін болдырмауға арналған арнайы тіректермен бекітілуі тиіс.
1888. Басты және қосымша қозғалтқыштарды, қазандарды кемелік іргетастарға білік жетектердің білік тіректерін бекіту өздігінен бұрылып кетуді болдырмау үшін болттар сенімді тоқтатылуы тиіс.

155. Бензинді қозғалтқыштарды қолдану

1889. Бензинді қозғалтқыштарды қолдану қажет:
1) ұзындығы 12 м кем кемелерде және құтқару шлюпкаларында;
2) барлық кемелердегі ауыспалы өрт сөндіргіш және құрғату сорғыларын жетектеу үшін, мұнай құюға арналған және тез тұтанғыш жүктерді тасымалдайтындарды қоспағанда.
1890. Ашық кемелерде қозғалтқыштар қорғаныш бүркеніштермен жабылуы тиіс. Жанатын материалдардан жасалған қорғауыш бүркеніштер ішінен асбест қабаты бойынша болат жамылтқымен жабылуы тиіс.
1891. Қозғалтқыштың алдында және артында өткізбейтін орындаудағы флорлар орнатылуы тиіс. Осы флорлармен бөлінген жабық машиналық бөлімшенің қозғалтқышын орнату жерін, сондай-ақ жылу бактары, қолмен сорғылау немесе қозғалтқыштан әрекетке келтірілген сорғылар орналасқан бөлімдерді құрғату мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
1892. Қозғалтқыштардың карбюраторлары және отынды сорғылары, карбюратордан отынды сорғыға жалын түспейтіндей етіп орнатылуы тиіс.
1893. Карбюраторлардың сорғы құбырлары алмалы бүркеніш шегіне шығарылуы және олардың 500 мм кем емес жоғарылауы тиіс. Сорғы құбырларының ұштарында жалын үзетін арматурамен мойын орнатылуы тиіс.
1894. Жабық жайларда қозғалтқыштарды орнату кезінде карбюраторлардың сору құбырларының қабылдау саңылаулары цилиндрлердің қақпақтарының үстінде 300 мм кем емес биіктікте орналасу және жалын үзгіш торлармен жабдықталуы тиіс. Ауаның карбюраторға кіретін жерінде сору құбыры болмаған кезде жалын үзетін арматуралар орналастырылуы тиіс.
1895. Сұйық отынның ағып кетуі мүмкін қозғалтқыштар, отындық сорғы бактарының, арматуралардың және отын жүйелерінің басқа да түйіндері астындағы ағаш кемелерде, сұйық отынның трюмге өтіп кетпеуін болдырмайтын түп орнатылуы тиіс. Түптің жиектері кертпек болуы тиіс.
1896. Үздіксіз палубалы кемелерде бензин бак ішкі жану қозғалтқыштары бөлімінен оқшауланған бөлікте (қоршауда) орналасуы тиіс. Бөліктер (қоршаулар) бензин буын ұшыру үшін табиға желдеткішпен жабдықталуы тиіс.
1897. Қозғалтқыштардың, машиналық бөлімшелердің, отын бактары орналасқан жайлардың қорғауыш бүркеніштері қиыстырылған –керілген желдеткіштері болуы тиіс
Бұл бөлімдердің желдеткіш құбырлары бір бірімен байланыспауы тиіс.
Қозғалтқыштардың бүркеніштерінен желдеткіш құбырлар, сондай-ақ отын бактарынан газ шығарушы құбырлар жалын үзгіш арматуралармен жабдықталуы тиіс.
1898. Бензин багынан және саңылаудан әуе құбырлары бөлек болуы қажет, ал олардың шығу саңылаулары біреуі бірінен алыс жойылуы және жалын үзетін арматуралармен эжекторлық мойынмен жабдықталуы тиіс.
1899. Жабық моторлы жайлар қозғалтқышты іске қосқанға дейін жиналған бензин буларын жоюды қамтамасыз ететін желдеткіші болуы тиіс.
Электрлік керілген желдеткіш ұсынылады.
1900. Отын баутары және отын жетектер отын ортасының әсерінен коррозияға ұшырамайтын темалдан жасалуы тиіс.
1901. Отын бактарын толтыру үшін палубаға қарай патрубкалары корпус ішіне отынның түсіп кетуін мүмкіндігін болдырмайтын құю патрубкалары шығарылуы тиіс.
Ағаш кемелерде құю патрубкаларының айналасындағы ағаштың тиісті қаптамасы болуы тиіс.
1902. Отын бактарында түтік тәрізді шыны отынның деңгейін көрсеткіштерді орнатуға рұқсат етілмейді.
1903. Бактағы электрлі бензин деңгейін көрсеткіш жарылуға қауіпсіз заттан жасалуы тиіс.
1904. Отын бактарында тұрақты іске қосу құрылғысын көздеу ұсынылмайды. Мұндай құрылғылар болған жағдайда өздігінен жабылатын арматуралар шығу ұштарында қосымша бұрандалы тығындармен жабдықталуы тиіс, ал цистерна астында түп орналасуы тиіс.
1905. Жылу өткізгіштерде қозғалтқыш алдында кемені басқару постынан құбырды жабуға мүмкіндік беретін тікелей жапқыш құрылғы орнатылуы тиіс.
Жылу өткізгіштер механикалық зақым келулерден қорғалуы тиіс және оларды құбыр ұзындығы бойынша бақылау қамтылатындай етіліп орналасуы тиіс. Құбырлар қосымша гайкамен қатты дәнекерленген нипел көмегі арқылы жалғануы тиіс.
1906. Бензин құбырын жалғау төсемсіз орындалуы тиіс. Бензин құбырлары көзге көрінетін жерде орналасуы және зақым келулерден қорғалуы тиіс.
Амортизаторларда қозғалтқыштарды орнату кезінде иілтіп жалғауға арналған материал әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
1907. Отын жүйесінің барлық бөліктерін шығарушы коллектордың қарама қарсы жағына орналастыру қажет.
1908. Бензиндік қозғалтқыштармен жабдықталған кемелерде, машиналық бөлімшеде және отын бактары немесе отын жүйесінің бөліктері орналасқан бөлімдерде орналасқан екеуден кем емес өрт сөндіргіш қарастырылуы тиіс.
1909. Моторлы жайларда карбюраторға немесе отын жіберетін аппаратқа қарама қарсы жағында тек қана жабық жәшікте аккумуляторды орналастыруға рұқсат етіледі. Соратын желдеткіш қарастырылуы тиіс.
Отын бактарының астында аккумуляторларды орналастыруға тыйым салынады.

27-тарау. Ішкі жану қозғалтқыштары 156. Жалпы талаптар

1910. Осы бөлімнің талаптары қуаттылығы 55 кВт және одан жоғары қозғалтқыштарды қамтиды.
1911. Осы бөлімнің талаптарының қуаттылығы 55 кВт кіші қозғалтқыштарға таралуы әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
1912. Қозғалтқыштың бөлшектерін дайындауға арналған материалдар 294-қосымшаның 3-бағанында көрсетілген талаптарды қанағаттындыруы тиіс.
1913. Қозғалтқыш бөлшектері үшін қоспасыз болатты қолдану, оның ішінде ыстыққа берік, ыстыққа төзімді және жоғары берікті болаттарды немесе болат қоспасыз шойынды қолданған жағдайда, олардың міндеті бойынша қолдану мүмкіндігін растайтын химиялық құрамы, механикалық және арнайы құрылғылар бойынша мәліметтерін Кеме қатынасы тіркеліміне ұсынуы тиіс.
1914. Шар тәрізді графитпен шойынды 300^оС температураға дейін, сұр шойынды - 250^оС температураға дейін қолдануға рұқсат етіледі.
1915. Дәнекерді қолданумен бөлшектерді дайындау кезінде осы Қағиданың 2-бөлімі орындалуы тиіс.

157. Бөлшектерді бақылау

1916. Қозғалтқыштардың болат бөлшектерін дайындау
кезінде 295-қосымша талаптарына сәйкес ультрадыбысты бақылауға жатады.
Ультра дыбысты бақылау осы Қағиданың 2-бөлімі 1297-тармағы талаптарына сәйкес жүргізіледі.
1917. 296-қосымшада көрсетілген қапталған болат және құйма бөлшектер олардың пісіру жалғауларын қоса, дайындау барысында магнитті немесе түрлі түсті дефектоскоп тәсілімен жоғарғы ақаулардың болмауына бақылаудан өтуі тиіс.
1918. Негізделген жағдайларда қозғалтқыштардың басқа бөлшектерін және олардың дәнекер жалғауларын бұзбай бақылау жүргізуді талап етеді.

158. Гидравликалық сынақ

1919. Соңғы механикалық өңдеуден кейін қорғаныш жабу қондырылғанға дейін артық қысымда жұмыс істеуші бөлшектер, құбырлар және қозғалтқыш қуыстары 297-қосымша талаптарына сәйкес байқалатын қысымда сыналуы тиіс.
1920. Отын жүйелерінің және майлау жүйелерінің элементтері астындағы түптер Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген тәсілмен беріктілікке сынаққа алынуы тиіс.

159. Жалпы техникалық талаптар

1921. Қозғалтқыштар 1 сағаттан кем емес уақыт ішінде номиналды 10% қуатқа тең жүктемеде жұмыс істеу мүмкіндігі болу керек, сонымен бірге осындай жұмыс режимінің мерзімділігі 6 сағаттан кем болмауы тиіс.
1922. Қондырғыларда винтке тікелей тапсыруға басты ретінде қолдануға арналған реверсті қозғалтқыштар, артқы жүріспен жұмыс істеу кезінде номиналды айналу жиілігінің 85 % дамытуы тиіс.
1923. Басты қозғалтқыштардың винтке тікелей тапсыруымен айналу жиілігінің ең аз тұрақтылығы номиналды айналу жиілігінен 30 % жоғары болмауы тиіс.
1924. Басты қозғалтқыштардың иінді біліктерінің қауіпсіз бұрылу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
1925. Қозғалтқыштың жылжымалы бөліктерінің тіреу бөліктері, сондай-ақ кіруі қиын жерде тұрған тірек бөлшектер олардың өздігінен әлісреуі және берілуін болдырмайтын қабілеті немесе тиісті конструкциясы болуы тиіс.
Қозғалтқыштардың жылжымалы бөліктері жабық бүркеніштермен жабылуы тиіс.
1926. Бөлшектреді және қуыстарды майлауға арналған құрылғы қозғалтқыштардың жұмыс істеуі кезінде қызмет көрсету үшін оңай жерде және қауіпсіз болуы тиіс.
1927. Сақтандырғыш және қорғау құрылғылары конструкциялануы керек және олардың жұмыс істеу нәтижесінде, олар өрт сияқты қызмететуші персонладарға қауіп тигізбейтіндей орнатылуы тиіс.
1928. Дистанционды және автоматты басқарудың жүйелері осы Қағиданың 37-бөлім қолданылатын талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
1929. Қозғалтқыштардың жүйелері және құбырлары осы Қағиданың 35-бөлімін қолданылатын талаптырын қанағаттандыруы тиіс.
1930. Турбо айдамалаудың роторлары есепті 1,2 тең айналу жиілігінде келтірілген кернеулер кез келген қимада бөлшектердің материал ағымдылығы шегінен 0,95 жоғары болмауы тиіс.

160. Арқау негіздер

1931. Қозғалтқыштың картерін құрушы арқау негіздерінің бөлшектерін жалғау жазықтығы, тығыз және газ және май өткізбейтін, калибрленген бөлшектер көмегімен өзара бекітілген болуы тиіс.
1932. Люктердің картері және алмалы қапақтары жеткілікті берік болуы тиіс; сонымен бірге люктердің қақпақтары олардың жарылыс кезінде жылжымайтындай етіп бекітілуі тиіс.
1933. Қозғалтқыштың және олармен тірелген бөлшектердің арқау негіздерінде дренажды құрылғылар қарастырылу қажет (ағын жыралар, құбырлар), сондай-ақ циркуляциялық майға отынның және судың түсіп кетуін болдырмайтын басқа да шаралар қарастырылуы тиіс.
Блоктардың кертілетін кеңістіктері, оларды толық құрғатуды қамтамасыз ететін іске қосу құрылғылары болуы тиіс.
1934. Қозғалтқыштардың картерлерін желдету, сондай-ақ сыртқы ауаның картерге қосылуын тудыратын құрылғыларды қолдану ереже сияқты рұқсат етлімейді. Егер картерден газды мәжбүрлі шығару қарастырылса (мысалы, онан түттінді байқау үшін), онда ваккумда 250 Па аспауы тиіс.
Сорылатын аумен қозғалтқышқа майдың түсіп кетпеуін болдырмайтын, сенімді май бөлгіштерді орнату жағдайында, қуаттылығы 750 кВт дейінгі қозғалтқыштар үшін турбо айдамалағыш және ауа үрлегіштер арқылы картерден ауаны сорып алуды жүзеге асыруға рұқсат етіледі.
Екі картер немесе одан көп қозғалтқыштардан әуе немесе дренажды майлы құбырларды біріктіруге рұқсат етілмейді.
Картерден әуе құбырының диаметрі барынша кіші болу қажет; сонымен бірге құбырдың ұштары жалын үзетін арматуралармен жабдықталуы қажет және қозғалтқышқа судың кіріп кетуін болдырмайтындай етіліп орналасуы тиіс.
Әуе құбырлары жоғарғы ашық палубаға немесе тиісті сору қамтамасыз етілген жерлерге шығарылуы тиіс.
1935. Қозғалтқыштың картерлері мынадай талаптарға сәйкес сақтандырғыш клапандармен жабдықталуы тиіс:
1) диаметрі 200 мм цилиндр және одан жоғары, бірақ 250 мм аспайтын қозғалтқыштарда, егер цилиндрлер саны сегізден аз болса сақтандырғыш клапандар әрбір картер ұшында орнатылуы тиіс; цилиндрлер саны сегіз және одан жоғары болғанда картердің ортаңғы бөлігінде қосымша сақтандырғыш клапандар орнатылуы тиіс;
2) диаметрі 250 мм жоғары цилиндр, бірақ 300 мм аспайтын қозғалтқыштарда сақтандырғыш клапандар картерде біреуден бір цилиндрден кейін орнатылады, сонымен бірге картерде барлық жағдайларда клапандар саны екеуден кем болмауы тиіс;
3) цилиндр диаметрі 300 мм асатын қозғалтқыштарда, сақтандырғыш клапандар картерде біреуден әрбір цилиндрге қарама қарсы орнатылуы тиіс;
4) таратқыш біліктің жетек қимасы сияқты толық көлемі 0,6 м³ асатын картердің жекелеген кеңістіктері қосымша сақтандырғыш клапандармен жабдықталуы тиіс;
5) цилиндр диаметрі 200 мм кіші немесе картер көлемі 0,6 м³ аспайтын қозғалтқыштарда сақтандырғыш клапандарды орнату талап етілмейді.
1936. Сақтандырғыш клапандар Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлдануы қажет. Клапандар конструкциясы мынадай талаптарға жауап беруі тиіс:
1) картерде 0,02 МПа жоғары емес қысымның көтерілуі кезінде клапандардың лезде ашылуын және картерге ауа кіріп кетпеуін қамтамасыз етуі;
2) клапандардың шығу саңылаулары шығарылатын жалынның мүмкін болатын қаупін төмендету үшін тиісті түрде экрандалуы тиіс.
1937. Қозғалтқыштардың картерлерінің сақтандырғыш клапандарындағы өткел қималарының қосынды ауданы картердің толық көлеміне әрбір куб метрге 0,0115 м² кем болмауы тиіс. Картердің толық көлемін есептеу кезінде, картердің ішінде орналасқан қозғалтқыштардың жылжитын бөліктерінің көлемін азайтуға рұқсат етіледі.
1935-тармақтың талабына сәйкес картерде орнатылатын әрбір сақтандырғыш клапан, өткел қимасының кіші ауданына сәйкес екі топталған клапандармен ауыстырылуы тиіс, сонымен бірге әрқайсысының өту қимасының ауданы 0,0045 м² кем болмауы тиіс.
1938. Картердің дренажды саңылаулары дренажды құбырға бөтен заттардың түсіп кетуін болдырмайтын торлар немесе шілтерлері болуы тиіс.
Көрсетілген талаптар құрғақ картерлі қозғалтқыштарды да қамтиды.
1939. Цилиндрде номиналды параметрлердің жұмысында жану қысымының ең көп артуы 40% жоғары емес қысымға реттелген, Диаметрі 230 мм және одан жоғары цилиндрлер әрбір жұмыс цилиндрінде сақтандырғыш клапан болуы тиіс.

161. Иінді білік

1940. Осы бөлімнің талаптары екі көрші түпкі мойынның арасында бір ғана шатунды мойын орналасқан, қозғалтқыштардың цилиндрлерінің бір қатарлы және V- тәрізді орналасуымен болат және шойын біліктерін қамтиды; сонымен бірге қозғалтқыштардың цилиндріндегі тұтану аралығының интервалы өзара тең.
Осы тармақта көрсетілгеннен айырмашылығы бар цилиндр орналасқан қозғалтқыштардың иінді біліктері, негізделген түрде есептер немесе экспериментальды мәліметтер ұсынылған жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен жіберілуі мүмкін.
1941. Кеме қатынасы тіркеліміне келісуге жіберліген техникалық құжаттамада иінді біліктің беріктілік есебінің нәтижелері болу керек.
1942. Иінді біліктерінің мойындарындағы осьтік саңылаудың диаметрі 0,4d_ш мұндағы d_ш аспауы тиіс – иінді біліктің мойын диаметрі.
1943. Тұтастай немесе жартылай құрамды иінді біліктердің мойыннан шекеге қарай өтетін ойысының радиусы 0,05 d_ш кем болмауы тиіс.
Фланец болғандағы біліктің мойнына қарай өту ойысының радиусы 0,08 d_ш кем болмауы тиіс.
1944. Майлы каналдардың мойынның жоғарғы жағына қарай шығуын ең кіші жүктемені қабылдайтын зонада орналастыру ұсынылады.
Майлы каналдардың мойынның жоғарғы жағына қарай шығуының жиектері канал диаметрінен 0,25 кем емес радиуспен домалақтануы және тегістелуі тиіс.
1945. Иінді біліктердің мойындарын жоғарғы термикалық нығайту біліктер толықтай нығайтылатын жағдайдан басқа ойыстарға тарамауы тиіс.
1946. Құрамды иінді біліктердің конструкциясы мойыннан шекеге қарай өту орнында кернеу концентрациясы ең кіші болатындай болуы тиіс.
1947. Мойындарды шекеге ыстық отырғызуда керу (0,0014 - 0,0018) d_ш. шегінде болуы тиіс.
Шекелердің түпкі және шатунды мойындармен жалғау жеріндегі сыртқы беттерінде бақылау қауіп қатері қондырылуы тиіс.
1948. Қозғалтқыштың рамасында орналасқан тіректі мойын тіректерде мойынтірек ауданындағы тірек білігінің диаметрі түпкі мойын диаметрінен кем болмау қажет, сондай-ақ 3-бөлім формуласымен есептелгеннен кем болмауы тиіс.

162. Үрлеу және ауа жабдықтау

1949. Турбо айдағыш қатардан шығып кеткенде басты қозғалтқыштың есептіден 20 % кем еместі құрайтын төмендетілген қуаттылықта жұмыс істеу мұмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.
1950. Үрленген ауалардың жел өткізетін ресиверлерде салқындатылуы кезінде әрбір ауа салқындатқыштан кейін конденсатты іске қосатын термометр және краниктер қарастырылуы тиіс.
1951. Ауа ресиверлерінен жиналатын тұнбаларды түсіру қарастырылуы тиіс.
1952. Қозғалтқыштардың ауа сорғыш патрубкалары құбыр компрессорлары және жел жіберетін агрегаттар, патрубкаға бөтен заттардың түсіп кетуін болдырмайтын сақтандырғыш торлармен жабдықталуы тиіс.
1953. Турбо айдағыштың роторларың осы Қағиданың 2037-тармағына сәйкес құрамда қалпына келтірілуі тиіс.

163. Отынды аппаратура

1954. Басты қозғалтқыштардың жоғары қысымды отынды сорғысы қозғалтқыштың кез келген цилиндріне отынның берілуін жылдам тоқтататын құрылғылармен жабдықталуы тиіс. Алып тастау цилиндр диаметрі 180 мм жоғары емес блок типті отынды сорғысы бар қозғалтқыштар үшін рұқсат етіледі.
1955. Жоғары қысымды отын құбырлары пісірілмеген немесе аралық жалғаулары дәнекерленбеген болатты тігіссіз қалың құбырлардан жасалуы тиіс.
1956. Қозғалтқыштағы отын жүйесі жоғары қысымды қолмен айналдыру құбырларының мүмкіндігін рұқсат етуі тиіс.
1957. Жоғары қысымды құбырлар бақылауға және жылдам ауыстыруға ыңғайлы жерде орналасу және сенімді бекітілуі тиіс.
1958. Кемелік қозғалтқыштардың жоғары қысымды отынды құбырлары, құбыр жарылып кеткен жағдайда отынның қозғалтқышқа, сондай-ақ қоршаған жабдықтарға түсіп кетуін болдырмау мақсатында қорғалуы тиіс. Сонымен бірге қозғалтқыштарда тиісті құрылғылар қарастырылуы қажет отын құбырының зақымдануы туралы саңылауды бұрып жіберіп және дабыл беру құрылғысы қарастырылуы тиіс.
1959. Отынның ағуын арнайы сыйымдылыққа құятын құбыр қарастырылуы тиіс. Ағып кеткен отын майлау жүйесіне түспеуді қарастыратын шаралар қабылдау керек.

164. Майлау

1960. Турбо айдағыштардың біліктіректерін майлау жүйесі үрленген ауаның майға түсіп кетуін болдырмауы тиіс.
1961. Қозғалтқыштың конструкциясымен қозғалтқышты тоқтатуға команда орындалғаннан кейін шығу кезеңіне турбо айдамалаудың біліктіректерін жақсылап майлау қарастырылуы тиіс.
1962. Егер майлы жүйеде әрбір қозғалтқыштың жекелеген май жинаушылары болса, онда дренажды майлы құбырларды екі және одан жоғары қозғалтқыштармен біріктіруге рұқсат етілмейді.
1963. Турбо айдамалағыш біліктіректердегі майдың ағуына бақылау құралын көздеу ұсынылады.

165. Салқындату

1964. Қозғалтқыштар сулы салқындатқыш жүйелермен жабдықталуы тиіс.
Басты және қосымша қозғалтқыштар үшін ауа салқындатқышын қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы келісіміне жатады.
Авариялы генераторлардың алғашқы қозғалтқыштарында ауа салқындатқыштары болуы мүмкін.
1965. Салқындатқыш сұйықтықтарды поршеннің ішкі қуыстарын салқындату мақсатында жеткізуге телескопиялық құрылғыларды қолданған жағдайда гидравликалық соққылардан қорғау қарастырылуы тиіс.

166. Іске қосу құрылғылары

1966. Басты іске қосу клапанынан цилиндрлерді іске қосу клапанына ауаны жеткізу желісінде, іске қосқаннан кейін осы желіні қысымнан жеңілдететін бір немесе бірнеше сақтандырғыш клапандар және құрылғылар орналастыруы тиіс.
Сақтандырғыш клапандар іске қосу желісіндегі ауа қысымынан 1,2 жоғары емес қысымға реттелуі тиіс. Жеңілдететін құрылғы және сақтандырғыш клапан тікелей басты іске қосу клапанында орналасуы мүмкін.
Құбырда жарылыс болған кезде іске қосу желісін бұзылудан қорғайтын басқа да құрылғыларды орнатуға рұқсат етіледі.
1967. Іске қосу клапандарына ауаны жеткізуші әрбір партубкада реверсті қозғалтқыштар цилиндрінің қақпақтарында жалын үзгіштер орнатылуы тиіс (от шектегіштер).
Реверсті емес қозғалтқыштар үшін, іске қосу клапандарына қозғалтқыш цилиндрлеріне ауа жеткізу жүзеге асырылатын, басты іске қосу клапанынан ресиверге ауа жеткізу желісінде барынша кіші жалын үзгіш орнату міндетті.
Цилиндр диаметрі 230 мм және одан кіші қозғалтқыштар үшін жалын үзгіштерді орнату міндетті емес.
1968. Электрстартерлі іске қосылатын қозғалтқыштар іске қосылатын аккумуляторлы батареяларды автоматты түрде зарядтау үшін ілмелі генераторлармен жабдықталуы тиіс.

167. Газ шығарушы

1969. Газ шығарушы коллекторлардың конструкциясы олардың жылу таралуын және діріл кезінде коллекторлардың герметикалығын қамтамасыз етуі тиіс.
1970. Цилиндр диаметрі 180 мм және одан жоғары екі ырғақты қозғалтқыштардың газ шығарушы коллекторлары коллектор ұштарында орналасқан түсіру крандарымен және коллекторды және цилиндрлік төлкелердің пайдаланылған терезелерін тазарту үшін люктермен жабдықталуы тиіс.
Төрт ырғақты қозғалтқыштар үшін түсіру крандарының және люктердің болуы ұсынылады. Салқындатқышы бар газ шығарушы коллекторлар су қуыстарын тазартуға арналған люктермен жабдқыталуы тиіс.
1971. Газ шығарушы коллекторларды және құбырларды конструкциялау кезінде турбоайдағыштар алдында және артында газ температурасын өлшеу мүмкіндігін көздеу ұсынылады.
1972. Газтурбинді үрлеудің импульсивті жүйесімен екі ырғақты қозғалтқыштарда, турбоайдағышқа поршень сақиналарының сынықтарының түсіп кетуіне кедергі келтіретін құрылғылар қарастырылуы тиіс.

168. Басқару және реттеу

1973. Іске қосу және реверсивті құрылғылар мыналардан болдырмауы тиіс:
1) тапсырылғанмен салыстырғанда иінді біліктің айналу бағытын өзгерту;
2) отын беру қосылған кездегі қозғалтқыштың реверстелуі;
3) аяқталмаған реверстеуде қозғалтқыштың іске қосылуы.
1974. Әрбір басты қозғалтқышта, қозғалтқыштың айналу жиілігі 15% жоғары аспайтындай күйге келтірілген реттегіші болуы тиіс.
Реттегішке қосымша қарым-қатынасты тоқтату муфтісі көмегімен білік жетектерден ажыратылуы мүмкін, қуаттылығы 220 кВт және одан жоғары әрбір басты қозғалтқышта, қозғалтқыштың айналу жиілігінің ең жоғарысы 20% аспайтындай болып реттелген жеке шекті сөндіргіші болуы тиіс.
1975. Генераторды әрекетке келтіретін әрбір қозғалтқышта, сипаты мынадай талаптарды қанағаттандыратын айналу жиілігінің реттегіші болуы тиіс:
1) 100 % жүктемені лезде тастау кезінде қозғалтқыштың айналу жиілігінің лездік өзгеруі номиналдыдан 10 % аспауы тиіс, ал 5 секунд өткеннен кейінгі орнатылған айналу жиілігі алдыңғы айналу жиілігіннің режимінен номиналды айналу жиілігінен 5 % артық өзгешеленбеуі тиіс.
2) 70 % жүктемені лезде тастау кезінде, сондай-ақ қалған 30 % кейіннен тастау кезінде қозғалтқыштың айналу жиілігінің лездік өзгеруі номиналдыдан 10 % аспауы тиіс, ал жүктемені тастағаннан кейін 5 секунд өткеннен кейін орнатылған айналу жиілігі алдыңғы айналу жиілігіннің режимінен номиналды айналу жиілігінен 5 % артық өзгешеленбеуі тиіс; қозғалтықшытң үрлену деңгейіне байланысты жүктемені лездік тастау мәні Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен 50 % дейін төмендетіледі;
3) тұтынушылардың электр қондырғыларында жиіліктің жоғары тұрақтылығын талап ететін жекелеген жағдайларда Кеме қатынасы тіркелімімен орнатылған айналу жиілігінің уақытын қалпына келтіру уақытын жоғарылатуға рұқсат етілуі мүмкін;
4) авариялы генератордың жетекті қозғалтқышының айналу жиілігін реттеуішінің сипаттамасы 100 % жүктемені шығару және қабылдау кезінде жоғарыда көрсетілген айналу жиілігінің өзгеруіне қатысты талаптарды қанағаттандыруы тиіс.
Қуаттылығы 220 кВт және одан жоғары генератордың жетекті қозғалтқышында реттегішке қосымша, қозғалтқыштың айналу жиілігінің ең жоғарысы 20 % аспайтындай болып реттелген жеке шекті сөндіргіші болуы тиіс.
Осы Қағиданың 1974-тармағы және осы тармақта көрсетілген жеке шекті сөндіргіш реттегішпен байланысы жоқ құрылғы болу қажет және реттегіш немесе оның жетекті механизмі істен шығып кеткен жағдай әрекет етуі тиіс.
1976. Ауыспалы тоқтың дизель-генераторының орнатылған айналу жиілігінің тербелісі номиналды электр қуатынан 25-тен 100 % дейін жүктеме кезінде номиналды айналу жиілігінің 1 % шегінде болуы тиіс. Реттегіш жергілікті және айналу жиілігінің дистанционды өзгеруіне арналған құрылғысы болуы тиіс.

169. Бақылап -өлшегіш құралдар

1977. Басты және қосымша қозғалтқыштармен жергілікті басқару посты мыналардан өлшеу құрылғыларымен жабдықталуы тиіс:
1) иінді біліктің айналу жиілігін, қарым-қатынасы муфталар болған жағдайда - және еспелі біліктің айналу жиілігін;
2) қозғалтқыш алдындағы май қысымы;
3) салқындату контурының ішіндегі су қысымы;
4) салқындату жүйесіндегі борт сыртындағы су қысымы;
5) басты іске қосу клапанының алдындағы жіберу ауасының қысымы;
6) жоғары қысымды сорғылар алдындағы отын қысымы (отын-айдағыш сорғы болған жағдайда);
7) форсундарды және поршендарды салқындату жүйесіндегі қысым;
8) реверсті құрылғы жүйесіндегі қысым;
9) қозғалтқышқа кіру жолындағы үрленген ауаның қысымы;
10) әрбір цилиндрдегі шығарушы газдың температурсы (цилиндр диаметрі 1810 мм және одан жоғары қозғалтқыштар үшін);
11) қозғалтқышқа кіретін және әрбір цилиндрден және поршеннан шығатын су мен майдың температурасы (қуаттылығы 220 кВт және одан жоғары қозғалтқыштар үшін), қозғалтқыштан шығудағы суды және майды салқындату температурасы (қуаттылығы 220 кВт кіші қозғалтқыштар);
12) қозғалтқыш алдындағы май температурасы;
13) үрленген ауаларды салқындатқаннан кейінгі ауа температурасы;
14) заряд тізбегіндегі тоқ күші және кернеуі және іске қосылатын аккумуляторлы батареялардағы тоқты ажырату тізбегіндегі кернеулер (электрстартерлі іске қосылатын қозғалтқыштар үшін);
15) жоғары қысымды сорғылар алдындағы отын температурасы (қыздыруды талап ететін отындар үшін).
Ескертпе. Егер қысымды (6), 7), 9) тармақша) және температураны (10), 11), 12), 13) тармақша) өлшеу тікелей қозғалтқышта орналасқан жергілікті құралдармен жүзеге асырылса, онда Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен жергілкті басқару постында құралдарды орнатпауға болады.
1978. Қозғалтқыш картерінде майлы булардың жарылысқа қауіпті концентрациясының пайда болуы туралы сигнал беретін құралды орнату ұсынылады.

170. Бензинді қозғалтқыштар

1979. Шығарылатын коллекторлар және жалғаушы патрубкаларда сулы салқындатқыштар болуы тиіс.
1980. Осы бөлімде айтылған талаптар бензинды қозғалтқыштарды да қамтиды. Бұдан басқа осы Қағиданың 155-тарауы талаптары орындалуы тиіс.

28-бөлім. Білік жетектер 171. Жалпы талаптар, материалдар, сынаулар

1981. Білік жетектердің бөлшектерін жасауға арналған материалдар 298-қосымшаның 3-бағанында көрсетілген талаптарды қанағаттандыруы тиіс. Басқа материалдарды қолдану техникалық құжаттаманы қарау кезінде Кеме қатынасы тіркелімінің келісіміне жатады.
1982. Қоспасыз болаттан жасалған, соның ішінде коррозияға тұрақты және жоғары беріктілікті білік жетектерді қолдану кезінде Кеме қатынасы тіркеліміне оларды міндеті бойынша қолдану мүмкіндігін растайтын химиялық құрамы, механикалық және арнайы құрылғылар бойынша мәліметтер ұсынылуы қажет.
1983. Аралық, тіректік және еспелі біліктер 430–дан 690 МПа дейін уақытша қарсыласатын болаттан жасалуы тиіс. Басқа сипатты болаттарды қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
Көрсетілген біліктер жасау кезінде бұзбайтын бақылауға алыныу тиіс. Бұл бақылаудың әдістері, көлемі және нормалары Кеме қатынасы тіркелімінің келісіміне жатады.
1984. Аралық, тіректік, еспелі біліктер (шпилькалар), сондай-ақ жалғаушы және бекітуші болттар осы Қағиданың 1436-тармағына сәйкес болаттан жасалуы мүмкін.
1985. Еспелі біліктердің, дейдвудты біліктіректердің төлкелері және кронштейндердегі еспелі біліктердің тіректік біліктіректерінің қаптамаларын Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен пластмассадан немесе басқа металл емес материалдардан жасауға рұқсат етіледі.
1986. Еспелі біліктердің қаптамалары, дейдвудты құбырлар механикалық өңдеуден өткеннен кейін 0,2 МПа қысымда гидравликалық сынақ жүргізілуі тиіс.
1987. Монтаждаудан кейін біліктіректерді майлау кезінде дейдвудты құбырларды нығыздау 0,1 МПа кем емес қысымда гидравликалық сынаққа душар болуы тиіс.
1988. Біліктердің диаметрін есептеу үшін осы бөлімдегі келтірілген формулалар пайдалану кезеңінде біліктердің жұмыс мойнына мынадай ағуына әдіпті ескермей ең кіші өлшемді анықтайды.
1989. Барлық кемелерде еспелі біліктің дейдвудты майланудан шығып кетуін және еспелі білік сынып қалған жағдайда машиналық бөлімшенің батып кетпеуін болдырмауы тиіс.

172. Біліктер өлшемін анықтау

1990. Осы бөлімде келтірілген формула бойынша біліктер диаметрінің есептері, айналдырғыш схемалар қалпына келтірілгеннен кейін білік жетектердің барлық элементтерінің өлшемдері айналыс тербелісінен кернеу есебінің нәтижесі бойынша, оның ішінде ұзақ жұмыс үшін тыйым салынған тиісті айналу жиілігі режимінде анықталатын болғандықтан алдын ала болып табылады.
Білікжетектердің элементтерінің геометриясы ерекше болғандықтан (580) формула көмегімен біліктердің диаметрін анықтау мүмкін болмаған жағдайда Кеме қатынасы тіркеліміне арнайы беріктілік есептері ұсынылуы қажет.
1991. Аралық, тіректік немесе есеплі біліктердің диаметрі, мынадай формуламен анықталғаннан кем болмауы тиіс, мм:

мұндағы R_m – білік материалының уақытша қарсыласуы, МПа. Формула (580) R_m = 400—600 Мпа болғанда дұрыс, R_m > 600 Мпа болған жағдайда R_m = 600 Мпа қою керек;
к — коэффициент:
қапталған фланцтармен немесе фланецті буантсыз муфталармен аралық біліктер үшін к = 130;
буантты муфталы аралық біліктер үшін к = 140;
шайқалудағы біліктіректердің тіректік біліктері үшін к = 142;
еспелі біліктің еспелі бұранда күпшегінің алдыңғы жақ қырынан бастап 4 есе диаметр арақашықтықтағы еспелі біліктер үшін

к = 160;
еспелі біліктің еспелі бұранда күпшегінің алдыңғы жақ қырынан бастап 4 есе диаметрден жоғары арақашықтықтағы еспелі біліктер үшін к = 150;
C_ew – күшейту коэффициенті:
мұзсыз күшейтілетін кемелер үшін C_ew = 1,0;
жарылған мұзда жүзуге арналған кемелер үшін, C_ew = 1,05;
мұзжарғыш типті мұзжарғыштар және кемелер үшін C_ew = 1,07;
Р - білікпен берілетін есепті қуаттылық, кВт;
п - есепті айналу жиілігі, минут^-1;
d₁ - біліктің осьтік тесігінің диаметрі, мм, егер осы диамтер 0,4rf_r тең немесе кіші болса, онда d [- 0 тең деп қабылдауға болады.
d_r - біліктің нақты диаметрі, мм. Дейдвудты учаскеден фланцқа немесе муфтаға дейін еспелі біліктің алдыңғы жақ бөлігінің диаметрі біртіндеп аралық біліктің 1,05 диаметріне дейін төмендетілуі мүмкін. Біліктің бірыңғай қаптамасы немесе тиімді коррозияға қарсы қорғауы болмаған жағдайда, сумен байланысы бар еспелі бұранданың учаскесі (580) формула көмегімен анықталғаннан 5 % жоғары болатын сыртқы диаметрі болуы тиіс.

173. Коррозиядан қорғау

1992. Еспелі біліктер Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған тәсілмен қорғалуы тиіс.
1993. Қаптаманы орнату кезінде оларды дайындауға арналған материал 298-қосымша талаптарына жауап беруі тиіс.
1994. Біліктің қола қаптамасының қалыңдығы s мынадай формуламен анықталғаннан кем болмауы тиіс, мм:
s = 0,03 d'_r + 7,5, (581)
мұндағы d'_r — еспелі біліктің нақты диаметрі.мм.
Біліктіректер аралығының қаптамасының қалыңдығы 0,75s дейін төмендетілуі мүмкін.
1995. Бірыңғай қаптамаларды қолдану ұсынылады. Жекелеген бөліктерден тұратын қаптамалар пісіру көмегімен немесе басқа Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған тәсілмен жалғануы тиіс. Дәнекерленген тігістің жапсарларын қаптаудың жұмыстан тыс жерінде орнату ұсынылады.
1996. Еспелі біліктің конусына су түсіп кетпеуін болдырмау үшін тығыздау орнатылуы тиіс.
Ұзындығы 25 кіші кемелерде тығыздауды қарастырмауға рұқсат етіледі.

174. Саңылаулар және біліктердегі тіліктер

1997. Білікте радиалды саңылауды орындау кезінде білік диаметрі ұзындықта саңылаудың жеті диаметрінен кем емес 10 % ұлғайтылуы тиіс. саңылау біліктің қалыңдатылған бөлігінің ортасында болуы тиіс, ал оның диаметрі біліктің ұлғайтылған диаметрінен 0,2 аспауы тиіс.
Саңылау жиектері 0,35 диаметрден кем емес радиуста домалақтануы қажет, ал саңылаудың үсті мұқият тегістелуі тиіс.
1998. Бойлық тілік орындалған біліктің диаметрі d мынадай формула бойынша анықталғаннан кем болмауы тиіс, мм:
d = 1,2d₀+ 0,114(1,5+ b), (582)
d₀—(582), формула бойынша анықталған білік диаметрі,мм;
 — тіліктің толықтай ұзындығы, мм;
b — тіліктің ені, мм.
Біліктің қалыңдатылған бөлігі, есепті білік диаметрінен 0,25 кем болмайтындай әрбір жағынан тілік шегінің мәнінен шығатындай болуы тиіс. Ұлғайтылғаннан есепті диаметрге біртіндеп өтуі тиіс.
Тілік ені 0,1 кем еместі құрауы тиіс, бірақ біліктің 0,25 есепті диаметрінен d₀ жоғары емес. Тіліктің ұштары тілік енінің жартысына тең радиуспн домалақтануы тиіс.
Жиектері тілік енінен 0,35 кем емес радиуспен домалақтануы тиіс. Тіліктің үстіңгі беті мұқият тегістелуі тиіс.
1999. Біліктің цилиндрлік бөлігіндегі буатты кертік болған кезде, буатты кертіктің ұзындығын жабатын учаскеде (580) формула бойынша анықталған білік диаметрін 5 % ұлғайту қажет.
Егер кертік біліктің конусында орындалса, біліктің диаметрін ұлғайту міндетті емес.

175. Білікжетектерді конструктивті рәсімдеу § 1. Біліктердің конустары

2000. Еспелі бұранда астындағы еспелі біліктің конусы 1:12 артық емес конустылықпен орындалуы тиіс.
2001. Диаметрі 100 және одан жоғары еспелі біліктерде буатты кертіктерінің аяқталуы еспелі біліктің конусында қасық тәрізді болу керек және конустың үлкен негізінен еспелі білік диаметрінен 0,2 кем емес қашықтықта болуы тиіс.
Еспелі біліктердің 100 мм кіші диаметрі кезінде буатты кертіктің қасық тәрізді аяқталуына рұқсат етіледі.
Буатты кертіктердің өлшемдері, еспелі білік конусының алдыңғы жақты аяқталуының қасық тәрізді бөлігінің нысаны және өлшемінің қатынасы стандарттар талаптарына сай болуы тиіс.
2002. Буатсыз жалғаулардағы еспелі бұранда және муфта астындағы біліктің конусы мынадай конустылықпен орындалуы тиіс:
ұштық гайкамен жалғау үшін 1:15 жоғары емес;
ұшсыз гайкамен жалғау үшін 1:50 жоғары емес.

§ 2. Бұрандалатын шет мойындар. Жалғаушы муфталар

2003. Бұрандалатын шет мойындардың сыртқы диаметрі бұранданы бекіту гайкалары үшін конустың үлкен 60 % кем еместі құрауы тиіс.
2004. Жалғаушы болттар, муфталар және жартылай муфталар уақытша қарсыласуы, білік жетектер үшін қолданатын болаттың уақытша қарсыласуынан төмен болмайтын болаттан жасалуы тиіс.
2005. Жалғаушы фланцтардың болттарының d_б диаметрі мынадай формуламен анықталғаннан кем болмауы тиіс, мм:

мұндағы d_пр – күшейтілу ескерілген, (580) формула бойынша анықталған аралық біліктің диаметрі,мм; егер білік диаметрі иірмелі тербелістен қауіпті кернеу көмегімен ұлғайтылса, онда d_np аралық біліктің нақты диметріне тең деп қабылдау қажет;
i — жалғаулардағы болттар саны;
r — болттардың орналасу орталығының шеңбер радиусы,м.
2006. Әдетте білікжетектердің фланцтік жалғауларының бірақ үшеуден кем емес цилиндрлік болттарының жалпы санының 50 % тығыз әкелінуі тиіс.
Тек өтпелі болттарды қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
2007. Жалғастырушы болттардың орталық шеңберінде өлшенген, аралық біліктердің жалғашу фланцтарының қалыңдығы, (583) формула бойынша анықталған жалғастырушы болттардың диаметрінен кем болмауы тиіс.
Еспелі біліктің фланц қалыңдығы (580) формула бойынша анықталған аралық біліктің 0,25 диаметрінен кем болмауы тиіс.
2008. Фланцтан білікке қарай өту шеңберінің радиусы 0,08 білік диаметрінен кем болмауы тиіс.
2009. Карданды біліктерді қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы келісімін жатады.

§ 3. Біліктіректер

2010. Кронштейнде және дейдвудты құбырдағы біліктіректердің ұзындығы 2,5 білік диаметрінен кем болмауы қажет.
2011. Дейдвудты біліктіректі майлауға арналған суды беруді тоқтататын клапан, тікелей дейдвудты құбырда немесе ахтерпиктің аралығында орнатылуы тиіс.
Дейдвудты біліктіректі майлауға арналған суды беруші құбырларда сұйықтық ағынын көрсеткіш орнатылуы тиіс.
2012. Дейдвудты құбырдағы майдың температурасын өлшеуге арналған құрылғы көздеу ұсынылады.
2013. Дейдвудты біліктіректерді гидростатикалық майлау кезінде майлы цистерна кеменің ең үлкен отыруының ватер сызығынан жоғары орналасу және деңгей көрсеткішімен қамтамасыз етілуі тиіс.
Егер цистерна қиын жерде немесе басты қозғалтқыштар немесе ескекті электроқозғалтқыштар орналасқан жайдан тыс жерде орналасса, май деңгейінің рұқсат етілгеннен төмен төмендегені туралы сигнал беруді көздеуі тиіс және басты қозғалтқыштарды немесе ескекті қондырғыларды басқару постарына көрінетіндей немесе естілетіндей болып орнатылу тиіс.
2014. Еспелі біліктің n < 350 мин-¹ айналу жиілігінде ұйғарынды мәнін біліктіректердің аралығындағы көршілес біліктіректерінің ең үлкен рұқсат етілген арақашықтығын _mах мынадай формула бойынша анықтауға болады, мм:

мұндағы d_r — біліктің нақты мәні, мм (осы Қағиданың 1962-тармағы);
k₁ — коэффициент:
маймен майланған, біліктіректердің сырғанауы үшін, k₁ = 450;
конситетті майланған сұры шойыннан жасалған дейдвудты біліктіректер тербелісі үшін
k₁ = 405;
сумен майланған дейдвудты резиналы біліктіректер үшін
k₁ = 401.
п > 350 мин-¹кезінде:

мұндағы k₂ — коэффициент:
маймен майланған, біліктіректердің сырғанауы үшін

k₂ = 11455-1063732,5/n;

конситетті майланған сұры шойыннан жасалған дейдвудты біліктіректер тербелісі және сумен майланған резиналы немесе пластмасса сырғанау біліктіректері үшін

k₂ = 133,378n-16907,881-0,224n²+0,000126n³.

Білікжетектердің тіректік біліктіректерінің көршілес аралығының ең кіші қашықтығы _min мынадан кіші болмауы тиіс
.

2015. Дейдвудты құбырда еспелі білік екі біліктірекке тірелуі тиіс. Білік диаметрі 4,5 кіші ұзындығы дейдвудты құбырларда сумен майланған резинадан немесе пластмассадан сырғанайтын біліктіректерді қолданған жағдайда, және біліктің 3 диаметрлі маймен майланған сырғанайтын біліктіректерді қолданған жағдайда бір артқы жағындағы біліктірек орнатуға рұқсат етіледі.
2016. Дейдвудты құрылғының біліктіректерінің ұзындығы және еспелі біліктердің округтік жылдамдығы 299-қосымша талаптарына сәйкес болуы тиіс.
2017. Маймен немесе сумен майланған сырғанау біліктіректерімен жабық контур қысымында дейдвудты құбырлардан өтетін тербеліс біліктірекке тірелетін еспелі біліктердің, дейдвудты құбырлар ұшында Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған тығыздау болуы тиіс.
2018. Майлау дейдвудты құбырда, оны артқы жағына қарай сияқты дейдвудты құбырдың алдыңғы жақ біліктірегіне жеткізілуін қамтамасыз етуі қажет. Консистентті майлау қолданған жағдайда оның берілуі алдыңғы жақ және артқы жақтағы біліктіректер арқылы жүзеге асырылуы тиіс.
2019. Біліктіректердің маймен майланған дейдвудты құбырларында құбырларды маймен толтыру, сынақ және дренаждарға арналған жалғау орналасу тиіс және бұдан басқа жетдеткіш құбырлар қосылған. Бұл жалғаулар және дейдвудты құбыр майды және құбырға түскен суды және ауаны жоятындай етіліп орындалуы тиіс.

176. Есу бұрандалардың білікжетектерінің муфталарын
буатсыз жалғау. Тежегіш құрылғылар

2020. Есу бұрандасын еспелі білікпен буатсыз жалғау баспалдақ және еспелі білік арасының аралық төлкесіз орындау қажет. Аралық төлкелерді қолдану арқылы жалғаулардың конструкциясы Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
2021. Буатсыз жалғауларды монтаждау кезінде білікке қатынасты h күпшекті немесе саңылауды жойғаннан кейін конусың үстіңгі бетінде металдық байланысты алған кезеңнен бастап аралық төлкелерді осьтік ауыстыру мынадай формуламен анықталғаннан кем болмауы тиіс,м:

мұндағы В - материал коэффициенті және жалғау нысаны, МПа-¹:

у - күпшектің ішкі диаметрінің орташа коэффициенті;

у = (D_z1+D_z2+D_z3)/(D_y1+D_y2+D_y3)

w - білік тесігінің диаметрінің орташа коэффициенті

w=(D₀₁+D₀₂+D₀₃)/(D_w1+D_w2+D_w3)

v_y - күпшек материалы үшін Пуассон саны;
v_w - болат үшін, білік материал үшін Пуассон саны v_w = 0,3;
Еу - күпшек материалы созылған кездегі серпімділік модулі, МПа;
Ем - білік материалының созылған кездегі серпімділік модулі, МПа;
Р - жалғаумен берілетін қуат, кВт;
Т - алдыңғы жүрістегі еспелі бұранданың тірегі, кН;
D_w - күпшек немесе аралық төлкемен байланыс жеріндегі біліктің ішкі орташа диаметрі (осы Қағиданың 300-қосымшасы), м:

Аралық төлкемен:

_y - күпшек материалының сызықтық кеңейтілу коэффициенті,1/оС;
_w - білік материалының сызықтық кеңейтілу коэффициенті,1/оС;
t_с - пайдалану шартында жалғау температурасы,оС;
t_m - монтаждау кезіндегі жалғау коэффициенті, оС;
к = 1 - арлық төлкесіз жалғау үшін;
к = 1,1 - аралық төлкемен жалғау үшін;
h — білік конусының немесе күпшекті аралық төлкенің жұмыс (байланыс) ұзындығы,м;
z - күпшектің конустылығы:
z = (d _{кон max}-d _{кон min})/L_кон
d _{кон max} - конустың ең үлкен диаметрі, мм;
d _{кон min} - конустың ең кіші диаметрі, мм;
L_K0H - еспелі білік конусының ұзындығы
n - жалғау айналымының жиілігі, мин-¹.
Осьтік бұрғылаумен болат білікпен жалғау үшін, коэффициентті В сызықтық интерполяцияны қолдану арқылы осы Қағида 301-қосымшаға сәйкес бойынша қабылдауға болады.
2022. Болат муфталар және үстіңгі бетіне цилиндрлік жанасуды монтаждау кезіндегі керу D,м.

Белгілер осы Қағиданың 2021-тармағында келтірілген.
2023. Оларды буатсыз біліктермен жалғастыру кезіндегі бұранда күпшектері және жартылай муфталар үшін мынадай қатынас орындалу қажет:
А [C/D_y+(_y-_w)t_m]/B<0,75R_eH,
мұндағы А —күпшек нысанының коэффициенті:

А коэффициентін мынадай формуламен есептеуге болады
А-¹ = 0,5756 - 0,5937/у², диапазондағы тура
у =1,2—2,4;
С = h_rz — ұштық жанасатын беттермен жалғау үшін, м;
С = D_r- — цилиндрлік жанасатын беттермен жалғау үшін, м;
h_r — t_m, h_r >h температурада күпшекті монтаждау кезіндегі нақты алмасу;
D_r — цилиндрлік жанасатын бетін жалғауды монтаждау кезіндегі нақты керу, D_r. >D;
D_y – білікпен немесе аралық күпшекпен байланыс жеріндегі күпшектің ішкі орташа диаметрі, м;
D_y =(D_y1 + D_y2 + D_y3)/3;
R_eH – күпшек материал ағымдылығының жоғарғы шегі, МПа.
Қалған белгілер осы Қағиданың 2021-тармағында келтірілген.
2024. Әрбір білікжетектің құрамында басты қозғалтқыштың жөндеу қатарынан шығып кеткен жағдайда біліктердің айналуын болдырмайтын тежегіш немесе тоқтатқыш құрылғылар болуы тиіс.

29-бөлім. Тапсырулар, ажырататын және серпінді муфталар 177. Жалпы ережелер. Материалдар және дәнекерлеу

2025. Осы бөлімнің талаптары басты және қосымша энергетикалық қондырғыларда орнатылатын реверсты-редукторлы тісті берілетін цилиндрлік дөңгелектермен сыртқы және ішкі тізбектермен, планетарлы және конустық берілетін, ажыратқыш және серпінді муфталарға қолданылады. Ажыратқыш электромагнитті және гидравликалық муфталарға бұл талаптар олар қалай қабылдауға лайықты, солай қолданылады.
2026. Беру және муфталарды дайындауға арналған материалдар осы Қағидаға 302-қосымшадағы үшінші бағанда көрсетілген талаптарды қанағаттандыруы тиіс. Осы Қағиданың 301-қосымшасына 4, 5, 6 тармақтарында көрсетілген бөлшектер материалдар, сондай-ақ стандарт бойынша таңдалуы мүмкін.
Мұндай жағдайда материалдарды қолдану техникалық құжаттаманы қарау кезінде Кеме қатынасы тіркелімінің келісіміне жатады.
2027. Беру және муфталар біліктерін шыңдалатын болаттан және құйма болаттан жасау керек. Фланецы жоқ беру және муфталар біліктерін жазылған домалақ болаттан жасауға рұқсат етіледі.
Жеке қапталған тістегершік біліктерін және тісті доңғалақ біліктерін 430 Мпа кем емес уақытша кедергілі болаттан жасалуы тиіс. Беру біліктерінің уақытша кедергісі білікжетектердің аралық білігінің уақытша кедергі материалынан кем болмауы тиіс.
2028. Басты энергетикалық қондырғылардың тісті беру шестерналары 620-дан 980 МПа дейінгі уақытша кедергісімен қоспасыз болаттан жасалуы тиіс.
2029. Беріліс және муфталардың корпусын шар тәрізді графитпен немесе қапталған болат немесе құйылған болаттан төлкемен тілінген болаттан жасалған дәнекерленген болат конструкциямен жасауға рұқсат етіледі. Егер шестернаның округтік жылдамдығы 60 м/с аспаса, ал муфтаның бүркеніші — 40 м/с болса, онда беріліс және қапталған муфталарды сұры шойыннан, шар тәрізді графитті немесе қапталған болат немесе құйылған болаттан төлкемен тілінген болаттан жасалған дәнекерленген болат конструкциямен жасауға рұқсат етіледі.
2030. Бұрау сәтін бұрандаға беруге арналған муфтаның жауапты бөлшектері қапталған болаттан, құйылған болаттан немесе көбінесе ферритті конструкциясы бар шар тәрізді графитті шойыннан жасалуы тиіс.
Муфталардың ұстанымды сыртқы жүктелген бөліктері үшін тиісті механикалық құрылғыларымен аллюминий қорытпасын қолдануға рұқсат етіледі. Гидравликалық сырғанау муфталарының шестерналарын талап етілген көрсеткіштерді механикалық құрылғылармен қамтамасыз еткен жағдайда сұр шойыннан, ал бүркенішін - аллюминий қорытпасынан жасауға рұқсат етіледі.
2031. Генераторларға бұрау сәтін беруші серпімді муфталардың корпустары, муфта, қысқа тұйықталу кезіндегі сәтінің секіруін көтеру үшін көбінесе ферритті констуркциясы бар шар тәрізді графитті шойыннан, қапталған болаттан немесе құйма болаттан орындалуы тиіс.
2032. Егер беріліс және муфт бөлшектері үшін қоспасыз болатты немесе қоспасыз шойынды қолданған жағдайда Кеме қатынасы тіркеліміне, олардың міндеті бойынша қолдану мүмкіндігін растайтын химиялық құрамы, механикалық және арнайы құрылғылар бойынша мәліметтерді ұсыну қажет.
2033. Басты берілістің біліктері, шестерналары және тісті доңғалақатары осы Қағиданың 1297-тармағының талаптарына сәйкес тәсілмен бұзбай бақылауға жатады.
2034. Негізделген жағдайларда Кеме қатынасының тіркелімі берілістің, муфталардың және олардың пісірілген жалғауларының басқа да бөлшектерін бұзбай бақылау жүргізуді талап ете алады.
2035. Беріліс және муфталардың бөлшектерін дәнекерлеуді қолданумен дайындау кезінде осы Қағиданың 2-бөлімінің талаптары орындалу қажет.

178. Жалпы талаптар

2036. Реверсивті-редукторлы тісті берілістердің орнатылған режимде артқы жүріске жұмыс істеуі кезінде алдыңғы жүрістің есепті қуаттылығының кемінде 70 % қамтамасыз етуі тиіс.
2037. Округтік жылдамдығы 5-тен 20 м/с дейінгі бөлшектер статикалық, ал 20 м/с жоғары округтік жылдамдық – сондай-ақ динамикалық теңдестіруге жатады.
Нақты динамикалық теңдестіру мынадай формула көмегімен анықталуы тиіс.
< (65,786 -0,139 V) 10³ / п (588)
мұндағы — ауырлық орталығы және бөлшек айналуының геометрияллық осі аралығының арақашықтығы, мкм;
п - айналу жиілігі, мин-¹;
V - округтік жылдамдық, м/с.
V = 20-300 м/с диапазонында қолданған осы Қағиданың формуласы (588).
Мән V көрсетілген диапазоннан шығып кеткен жағдайда, есептеу кезінде 300 м/с тең округтік жылдамдықты қабылдау қажет.
Жалғаушы муфталардың бөліктері, олармен қатты жалғанған бөлшектермен бірігіп теңгерілуі тиіс.
2038. Басты берілістердің конструкциясы барлық біліктіректерге ыңғайлы кіруді қамтамасыз етуі тиіс.
Беріліс корпустарында тез алынатын қақпақтарымен мойындардың жеткілікті саны болуы тиіс.
Мойынның орналасуы, берілістің ішінде орналасқан барлық ұзындықта және біліктіректердің тістерін қарауға мүмкіндікті қамтамасыз етуі тиіс.
Осы талаптарды планетарлы беріліске қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
2039. Беріліс корпустары желдеткіш құрылғылармен жабдықталуы тиіс.
Беріліс корпустарының 0,5 м³ және одан жоғары көлемді желдеткіш құбырлары ашық палубаға немесе сору қамтамасыз етілген жерлерге қарай шығарылуы тиіс.
Желдеткіш құбырлардың ұштары жалын үзгіш арматуралармен жабдықталу қажет және беріліс ішіне судың түсіп кетуін болдырмайтындай етіп орналастыруы тиіс.
2040. Егер тіректік біліктірек беріліс корпусында орналасса, онда корпустың төменгі бөлігі тиісті нығайтылған болу тиіс.
2041. Басты берілістердің сырғанау біліктіректерінде корпусты бөлшектемей біліктің осьтік және радиалды күйін өлшеуге арналған құрылғылары болуы тиіс.
Әрбір сырғанау біліктірегі және әрбір тіректік біліктірек температураны өлшеуге арналған құрылғылармен жабдықталуы тиіс.
2042. Қалқымалы кемелерді беру конструкциясында номиналды 1,35 тең бұрау сәтінде іске қосылатын сақтандырғыш құрылғылар көзделуі тиіс.
2043. Планетарлы берілісте теңгергіш құрылғы болуы тиіс.
Саттелит саны үштен жоғары берілістерде эпицикликалық дөңгелек тәжінің жиегі икемді радиалды бағытта орындалуы тиіс.

179. Тісті берілістер, майлау

2044. Тісті дөңгелектерді дайындау кезінде бөлгіш домалақта қадамның сәйкестілігін және жалпы қателіктер, тіс сызығының бұрыштық ауытқуы, тістердің бүйір бетіндегі кедір-бұдырлығы және тістің аяғының домалақтану радиусының стандарт талаптарына сәйкестігі тексерілуі тиіс.
2045. Тістердің кедір-бұдырлы бүйір бетін дөңгелектеу алдында, қағида сияқты тістер фрезерлеу немесе ойылып орындалған жағдайда, 10 мкм аспауы тиіс.
Егер талап етілген тістердің нысаны тегістеу немесе ысқылау жолымен жетсе, кедір–бұдырлығы 4 мкм аспауы тиіс.
Эталонды құрал сайманның қырында тістің аяқтарын дөңгелектеу радиусы қалыпты модулден кемінде 0,25 құрауы тиіс.
2046. Шестерналардың тістері және тісті дөңгелектердің B/d₁>0,3 (осы Қағидаға 303-қосымша) қатынасы кезінде 45^о<<60^о бұрышпен жаны бойынша модулдің 1,5 кем емес тереңдігіне қисаюы тиіс, мұндағы В – тісті дөңгелектің (шестернаның) ені, d₁ — бастапқы домалақтаудың диаметрі.
2047. Шестерналардың тістерінің материалының қаттылығы дөңгелек тістерінің қалыңдығынан кемінде15 % жоғары болмауы тиіс.
Бұл талаптар үсті шыңдалған шестерналар және тісті дөңгелектерге қолданылмайды (цементтелген, азотталған үсті-шыңдалған).
2048. Шестерналар және дөңгелек тістерінің және басқа элементтерінің беріктілігі есеппен расталуы тиіс. Сонымен бірге бұрау тербелістерімен, дауылды ауа райымен, кеме әдісімен, сүйреумен, кеменің әртүрлі тиелуімен айтылған, қалақ санынан бұранданың кедергісінің бірқалыпсыздығына байланысты қосымша жүктемелер ескерілуі тиіс.
2049. Кеме қатынасы тіркеліміне келісуге техникалық құжаттамамен бірге Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған тәсіл бойынша орындалған басты тісті берілістің беріктілік есебінің нәтижелері ұсынылу қажет.
2050. Тиісті іліністерге және сырғанау біліктіректеріне май беру қысым астында жүзеге асырылса, онда майды сүзу және оның қысымын реттеу қамтамасыз етілу, манометр және термометр орналасуы, сондай-ақ майдың қысымын рұқсат етлігеннен асып кетпеуін болдырмайтын сақтандырғыш құрылғылар орналасуы тиіс.
Артық майлау кезінде май деңгейін бақылау мүмкіндігі көзделу тиіс.
2051. Тісті іліністерді және біліктіректерді майлау, көбік және май эмульциясы құралмайтындай болып жүзеге асырылуы тиіс.
2052. Егер берілістерде шайқалу біліктіректері қолданылса, онда майдың берілістен (редуктордан) шығу құбырында қосымша термометр орнату ұсынылады.

180. Тісті муфталар

2053. Тік тісті муфталардың тістерінің бүйір үстінің тасу қабілеттілігін тексеру мынадай қатынастың көмегімен жүзеге асырылады, МПА:
р =9,9•10⁸Рk_A/(Bhdzn)<p_zul (589)
Р10¹⁵/үшін (n³d²_mM)>4,5 (590)
(Р10¹⁵/(n³d²_mM мәні) 4,5 тек қана дайындаудың жоғарғы нақтылығында және білінер білінбес қалдық дисбаланста мүмкін) Теңгерулерде (589) және (590):
Р — жетек қуаты, кВт;
k_A — жетек және муфт типін ескеруші коэффициент:
гидравликалық муфтпен немесе электромагнитті қозғалтқыш және беріліс аралығында сырғанайтын муфтпен турбинді, электрлі және дизельді қозғалтқыштар үшін k_A = 1,0;
қозғалтқыш және беріліс аралығындағы жоғары серпімді муфтамен дизелді қозғалтқыштар үшін к_А = 1,25.
Егер кернеу мәні бұрау тербелісінен рұқсат етілгенге жақындаса, k_A мәні Кеме қатынасы тіркелімінің талабы бойынша жоғарылатылуы мүмкін.
В — жүктемені тасушы, тістің ең кіші ені, мм;
h — тістердің жұмыс қысымы,мм;
d — бөлгіш дөңгелектердің диаметрі,мм;
z — тістер саны;
п — айналу жиілігі, мин"¹;
d_m — муфт жеңінің диаметрі, мм;
М — муфт жеңінің көлемі, кг;
p_zul — тістердің бүйір бетінің рұқсат етілген тасу қабеліеттілігі, МПа:
түзетуден өткен болаттар үшін p_zul — 400 - 600 МПа жоғарғы мәндері тістері жоғары нақтылы дайындалу және олардың бетін өңдеудің жоғарғы беріктілікті болаттарға жатады;
шыңдалған және қажет болған жағдайда тегістелген тістер үшін p_zul — 800 -1000 МПа, сонымен жоғарғы мәндері, жоғары дәлдікпен дайындалған және өңделген тістердің азотталған тістері үшін сипатталған.
2054. dn² < 6-10⁹ мм/мин² кезінде муфт тістерін майлау муфтадағы май деңгейін үнемі бақылаумен батыру тәсілімен жүзеге асырылуы мүмкін.
dn² > 6-Ю⁹ мм/мин² кезде майлаудың циркуляциялық жүйесі қарастырылу қажет.
2055. Төлке, фланц және тісті муфталардың болаттарының өлшемін анықтау укезінде осы Қағиданың 2004-2008-тармақтарының талаптары ескерілуі тиіс.

181. Серпімді муфталар

2056. Басты қозғалтқыштар және берілістер арасындағы серпімді муфталардың өлшемі олар белгілі уақыт аралығында кез келген цилиндрдің қатардан шығып кетуінде, сонымен бірге қосымша бұрау тербелісінің кернеуінен туындайтын жүктемені көтере алатындай болып анықталуы тиіс.
2057. Жетек қозғалтқыштың орташа бұрау сәтіндегі муфтаның тиелген элементтеріндегі кернеу күшейтуді тілікке қабылдайтын және күшейтілмеген резина немесе пластиктен жасалған кернеу резина немесе серіппелі элементтер конструкциясының сапасына байланысты 0,25—0,45 МПа аспауы тиіс. Бұл осы серіппелі элементтер шегінде кернеулерді қолайлы бөлуді қамтамасыз ету үшін қажет. Резина сапасы жетклікті деп санауға болады, егер бәрінен басқа құптауға болатын эластикалық сығулар 35—65 % шегінде болса, ал эластикалық ұзарту - 250—550 % шегінде болса.
Тіліктің теріс әсер етуін төмендету мақсатында бітелген ұштарымен аяғындағы бөліктері күшейтілуі тиіс.
2058. Корпустар, фланцтер және серпімді муфталардың болттарының өлшемдерін анықтау кезінде осы Қағиданың 2004-2008-тармақтарының талаптары ескерілуі тиіс.
2059. Егер серпімді муфталардың конструкциясы, жүктемемен жұмыс істеу кезінде онымен жалғайтын жетек қозғалтқыштардың бөліктерінің осьтік күшейтуін тудыратындай болса, онда бұл күшейтулерді бейтараптау бойынша шараларды қабылдауы тиіс.
2060. Дизель - генераторлардың серпімді муфталары қысқа тұйықтаумен шақырылған, соққы жүктемелерді жұтып қоюы тиіс.
Мұндай мәліметтер болмаған жағдайда, ең үлкен бұрау сәті муфтаның номиналды бұрау сәтінен 4,5 кем болмауы тиіс.

182. Ажыратқыш муфталар

2061. Басты қозғалтқыштардың ажыратқыш муфталарында, ұзақ сырғанауды болдырмайтын құрылғысы болуы тиіс.
2062. Ажыратқыш муфталармен басқару басты қозғалтқыштармен басқару постарынан жүзеге асырылуы тиіс.
Тікелей муфталардың өзінде резервті басқару құрылғысы көзделуі тиіс.
2063. Бір еспелі білікте екі немесе одан да көп қозғалтқыштар жұмыс істеу кезінде ажыратқыш муфталар арқылы оларды басқару құрылғысы қозғалтқыштың айналуының әртүрлі бағыттарында жұмыс істеу кезінде бір мезгілде қосылу мүмкіндігін алып тастауы тиіс.
2064. Механикалық жетекпен білік айналдырғыш құрылғыны қосу кезінде ажыратқыш муфтаның қосылу мүмкіндігін болдырмайтын блоктау көзделуі тиіс.

30-бөлім. Еспелі бұрандалар 183. Жалпы талаптар

2065. Осы бөлімнің талаптары кемелердің еспелі бұрандаларын, соның ішінде мұздық күшейтілген кемелерге қолданылады.
2066. Мұзжарғыштардың еспелі бұрандаларының коснтрукциясы және өлшемдері, сондай-ақ арнайы коснтрукциялардың жылжытқыштары (қанатты, суатқыш, есеплі дөңгелек) Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы келісіміне жатады.

184. Материалдар, сынау және дәнекерлеу

2067. Еспелі біліктерді дайындауға арналған материалдар осы Қағидаға 304-қосымшаның үшінші бағанындағы талаптарды қанағаттандыруы тиіс.
Осы Қағидаға 304-қосымшаның 2, 3-тармағында көрсетілген еспелі білік бөлшектерінің материалдары стандарт бойынша таңдалуы мүмкін.
Мұндай жағдайда материалдарды қолдану техникалық құжаттарын қарау кезінде Кеме қатынасы тіркелімінің келісіміне жатады.
2068. Осы Қағидаға 304-қосымшаның 1, 3-тармағында және 2-тармағының 1), 2) тармақшаларында көрсетілген бөлшектер үшін Кеме қатынасы тіркелімімен пластмасса немесе басқа да металл емес материалдарды қолдануға рұқсат етіледі.
2069. Мұздық күшейткісіз кемелер үшін еспелі біліктерді осы Қағиданың 107-тарау талаптарына сәйкес тілімше графитті шойыннан жасауға рұқсат етіледі.
2070. Бұранда қалақтар дайындалу кезінде бұзбай бақылауға алынуы тиіс.
Бұл бақылаудың әдістері, көлемі және нормалары Кеме қатынасы тіркелімімен келісуге жатады.
2071. Дәнекер жалғауларды пісіру және бақылау осы Қағиданың 2-бөлімінің талаптарына сәйкес орындалуы тиіс.

185. Еспелі бұрандаларды жобалау § 1. Қалақтар қалыңдығы

2072. Тұтас, құрама еспелі бұрандалардың цилиндрлік қимасын түзеткен қалақ қалыңдығы s (осы Қағидаға 305-қосымша) мынадай формуламен анықталғаннан кем болмауы тиіс,мм:

мұндағы А — есепті көлденең қима радиусына r және осы радиустағы H/D қадамдық қатынасқа байланысты осы Қағидаға 306-қосымшаға сәйкес номограмма бойынша анықталатын коэффициент;
к — осы Қағидаға 307-қосымшаға сәйкес анықталған коэффициент
Р — басты қозғалтқыштың есепті қуаттылығындағы еспелі бұрандадағы қуат,кВт;
т — қалақ көлбеуі,мм;
D — еспелі бұранданың диаметрі, м;
п — еспелі бұранданың айналу жиілігі, мин-¹;
z_л — қалақтар саны;
b — қалақтардың түзетілген цилиндрлік қимасының ені, м;
у_м = 0,6R_m + 175 МПа, бірақ: болат үшін 570 МПа, түрлі түсті қорытпалар үшін 610 МПа, шойын үшін 290 МПа жоғары емес;
R_m — қалақ материалдарының уақытша кедергісі
с — көлденең қиманың радиусына байланысты осы Қағидаға 308-қосымша бойынша анықталатын орталықтан тепкіш кернеу коэффициенті.
Қалақтар қалыңдығы екі көлденең қимада тексеріледі: түпкі және r = 0,6R радиусында (осы Қағидаға 305-қосымша).
Қалақтардың есептік негізгі қимасын мынадай етіп қабылдау керек:
1) тұтас еспелі бұрандалар үшін - 0,2R радиуста, егер күпшек радиусы 0,2R, кем болмаса және 0,25R радиуста, егер күпшек радиусы жоғары немесе 0,2R тең болса
2) 0,3R радиустағы алмалы қалақтармен бұрандалар үшін, сонымен бірге А және с коэффициенттері r= 0,25R үшін қабылданады.
Есепті қимадағы қалақтар қалыңдығы қалақтардың күпшекке өту ойысының радиусын ескермей анықталады (осы Қағидаға 305-қосымша). Сонымен бірге еспелі бұрандалардың алмалы қалақтарын нығайту бөлшектеріне арналған саңылаулар есепті қиманың төмендеуіне әкеп соқтырмауы тиіс.
2073. Қалақтардың ұшының жиегіндегі қалыңдық S_k мыналардан кем болмауы тиіс,м:
1) 0,0035D — мұздық күшейтусіз кемелер үшін;
2) 0,005D — мұздық күшейтілі кемелер үшін.
2074. Негізделген жағдайларда 2072 және 2073-тармақтарға сәйкес анықталған қалақтар қалыңдығы (мысалы, калақтың арнайы қырын қолданған жағдайда) Кеме қатынасы тіркелімі беріктіліктің толық есебін ұсынған жағдайда төмендетілуі мүмкін.

§ 2. Күпшек және қалақты нығайту бөлшектері

2075. Қалақтардың күпшекке өту ойысының радиустары мыналардан төмен болмауы тиіс:
1) сорып алатын жағы бойынша — 0,04D;
2) айдамалау жағы бойынша — 0,03D;
3) егер қалақ көлбеуі болмаса, екі жағынан — 0,03D.
2076. Еспелі бұранданың күпшегінде күпшек және білік конусы аралығындағы бос қуыстарды, сондай-ақ ораудағы қуыстарды жағу материалдарымен толтыру үшін саңылау орындалуы тиіс.
2077. Күпшекке алмалы қалақтарды бекітуші түйреуіш d_ш, бұрандасының ішкі диаметрі, мынадай формуладан кем болмауы тиіс, мм:

мұндағы к — 0,33 айдамалау беті жағынан үш түйреуіш кезінде;
к — 0,30 айдамалау беті жағынан төрт түйреуіш кезінде;
к — 0,28 айдамалау беті жағынан бес түйреуіш кезінде;
s — есепті тнегізгі қимадағы қалақтардың ең үлкен қалыңдығы (осы Қағидаға 305-қосымша), мм;
b — есепті негізгі қимадағы қалақтардың түзетілген ені (осы Қағидаға 145-суреті), мм;
R_mл — қалақ материалының уақытша кедергісі, МПа;
R_mш — түйреуіш материалдарының уақытша кедергісі, МПа;
d —түйреуіштердің d — 0,85? домалақтау емес бойынша орналасуы кезіндегі, түйреуіш орналасуының орталық округтік диаметрі, м, (? — едәуір жойылған түйреуіштер аралығының арақашықтығы, м).
2078. Күпшекке бекітуші болттар және гайкалар сенімді тоқтатылуы тиіс.
2079. Қалақтардың болттарының тіреу резьбаларының ішкі диаметрі мынадай формула бойынша анықталуы тиіс, мм

мұндағы F_M — болтқа әсер ететін күш, Н:
F_M = 280-10⁶.R_р0,2 РС_ew² C²_G/(nz_лZС_wd_ц); (594)
_А — тіреу болттарының созылған коэффициенті: _А = 1,2-1,6;
R_eH— материал ағымдылығының шегі, МПа;
R_р0,2 — бастапқы есепті ұзындықтан пластикалық деформация 0,2 % жететін шартты ағымдылық шегі, МПа;
Р — басты қозғалтқыштың есепті қуаттылығындағы еспелі бұрандадағы қуат, кВт;
п — еспелі бұранданың айналу жиілігі, мин-¹;
C_ew — Күшейтусіз кемелердегі күшейту коэффициенті C_Ew ⁼ 1,0; Жарылған мұзда жүзуге арналған кемелер үшін C_Ew = 1,05;
Мұзжарғыш типті кемелер және мұзжарғыштар үшін C_ew ⁼ 1,07;
С_G — Бұранда өлшемін ескеруші коэффициент D:

С_G мәні 0,85-1,1 шегінде қабылданады
f_СG — қадамы тіркелген бұрандаларға арналған коэффициент f_СG = 7,2;
құрама еспелі бұрандалар үшін f_СG = 6,2;
Со 0,85-1,1 диапазон шекарасынан шығып кеткен жағдайда С_G тиісті шекаралық мәнге теңін қабылдау қажет;
z_л — қалақтар саны;
Z — қалақтардың тіреу болттарының саны;
C_w — еспелі бұранда материалының коэффициенті, материалдың созылуындағы уақытша кедергіге R_m тең деп қабылданады;
d_ц — болттардың орналасу орталығының айналма коэффициенті, мм.
2080. Қалақтарды бекітуге арналған болттар тартуды бақылау үшін болттарды алдын ала керу ағымдылық шегінің шамамен 60—70 % құрайтындай болып жете бұралуы тиіс.
Кездейсоқ кері соғуды болдырмайтын шаралар көзделуі тиіс.

186. Еспелі бұранданы теңгеру

2081. Түпкі өңделген еспелі бұранда статикалық теңгерілуі тиіс. Теңгеру дәрежесі әрбір көлденең орналасқан бұранда қалақтарының ұшында іліп қою кезінде айналуды бастайтын, бақылау жүгі көмегімен тексерілуі тиіс.
Бақылау жүгінің салмағы т, мынадай формула бойынша анықталуы тиіс, кг:
т = km_B/R, (596)
мұндағы п <200 үшін к = 0,75;
200 < п <500 үшін к = 0,5;
п > 500 үшін к = 0,25;
п — еспелі бұранданың номиналды айналу жиілігі, мин-¹;
m_B — еспелі бұранданың салмағы, т;
R — еспелі бұранданың радиусы, м. 50

31-бөлім. Иірмелі тербелістер 187. Жалпы талаптар

2082. Қуаттылығы 110 кВт және одан жоғары ұйым-дайындаушы қабырғасында сыналатын дизель - генераторлы, дизель-редукторлы, дизель-компрессорлы және дизель-сорғылық агрегаттардың, кемелік жылжытқыш қондырғылардың иірмелі тербелістерінің есебін келісу кезінде Кеме қатынасы тіркеліміне мыналар ұсынылады:
1) жаңа кеменің техникалық жобасының;
2) жаңа қозғалтқыштың немесе агрегаттыңтехникалық жобасының;
3) қайта жабдықталған, жетілдіретін, қайта қалпына келтірілетін, жаңартылатын немесе қайта сыныпталатын кеменің техникалық құжаттамалар (осы Қағиданың 2083-тармағы).
2083. Осы Қағиданың 2084-тармағында көрсетілген техникалық құжаттаманы әзірлеу кезінде мынадай иірмелі тербеліс есептері орындалады:
1) кемеге маркасы кеменің арнайы қозғалтқышынан ажыратылатын басты қозғалтқышты орнату кезінде;
2) кемеге ерекшелік сияқты сол маркалы қозғалтқышты орнату кезінде, бірақ жоғары үрлемелі немесе өзгертілген конструкциямен, сондай-ақ иінді біліктің немесе поршеннің басқа материалдарымен;
3) егер жаңа маховиктің инерция сәті бұрынғыдан 10% және одан жоғарыға айырмашылығы болса; басқа маховикті орнату немесе қолданыстағы ағынды орындау жағдайында;
4) қосымша маховикті орнатқан жағдайда;
5) иірмелі тербелістердің демпферін орнатқан кезде (динамикалық дірлі сөндіргіш), оны алып тастау немесе басқа сипаттағы демпферге ауыстыру (динамикалық діріл сөндіргіш); демпфреді жөндеу кезінді (динамикалық діріл сөндіргіш) демпфирлейтін немесе серпімді сипатын өзгертумен (силиконды сұйықтық маркасын өзгерту,силиконды демпфредегі саңылаулар, маховик материалдарын немесе өлшемдерін,серіппелі пакеттерін, саусақ диаметрлерін ) (діріл сөндіргіш);
6) серпімді муфтаны орнатқан кезде, оны алып тастау немесе басқа техникалық сипаттағы муфтаға ауыстыру;
7) басқа өлшемдегі немесе басқа материалдан жасалған еспелі бұранданы (жылжытқыш ) орнату кезінде немесе қолданыстағы бұранданың қалағын тілу, жаңа бұранданың немесе тілінген қалақ бұрандасының инерция сәті жалғасқан су көлемін ескеріп 10% және одан жоғары ерекшеленеді;
8) қуаттылықтың қосымша қабылдауын орнату кезінде (білік генератор, сорғы) оны алып тастау немесе басқа маркалы қуаттылық қабылдауына ауыстыру, егер қабылдағыштың инерция сәті жұмыс цилиндрінің кривошипті шойын механизмнің инерция сәтімен өлшемдес болса;
9) білік диаметрін 2% және одан жоғары өзгерткен жағдайда немесе олардың икемділігін 5% жоғары өзгерткен жағдайда, егер біліктің жекелеген учаскелерінің өлшемдерін өзгерту біліктің икемділігін 5% жоғарыға әкелмесе, білік диаметрін өзгерткен жағдайда иірмелі тербелістің толық есебін ұсынбауға рұқсат етіледі, ал олардың икемділігін өзгерткен жағдайда – қауіпті иірмелі тербелісті дамытуға;
10) қозғалтқышты (генератор, редуктора, компрессор, сорғы) басқа маркалы қозғалтқышқа ауыстырып агрегатты жетілдіру кезінде.
2084. Иірмелі тербелістердің есебі негізі нұсқаға арналғандай және ұйым-дайындаушының қабырғасында сыналатын, агрегаттардың кемелік жылжытқышты қондырғының, дизелді қозғалтқыштың, мынадай жұмыс нұсқауларына ұсынылуы тиіс:
1) РҚВ және қанатты жылжытқышты қондырғының қуаттылығының және бос жүрісінің (қалақтардың құбылмалы орналасуында) ең жоғары іріктелуі;
2) қуаттылықты іске қосылған қосымша қабылдағыш, егер соңғы инерция сәті жұмыс цилиндрінің кривошипті механизмнің инерция сәтімен өлшемдес болса;
3) реверс-редуктормен қондырғыларда артқы жүріс және әртүрлі редукцияда алдыңғы және артқы жүрісте жұмыс істеу кезінде;
4) егер ол негізгіден ерекшеленетін болса, артық (ауыспалы) бұрандамен.
2085. Иірмелі тербеліс есебі мынадай мазмұнда болуы тиіс:
1) осы схеманы сипаттайтын, келтірілген иірмелі тербелістердің схема жүйесін және жинақ кестесін, оның ішінде қозғалтқыштың иінді білігінің номиналды қуатын, есепті және номиналды айналу жиілігін, оның цилиндрінің орналасуын (қатарлық, V-тәрізді ), цилиндр жұмысының саны және тәртібі, цилиндр диаметрі, поршен жүрісі, салмақ және жалғаулар атауы, салмақтардың инерция сәті, сондай-ақ есептерде қолданылған редуктор, муфта, демпфер (дірліге қарсы), еспелі бұрандада немесе қуатты тұтынушы туралы мәліметтер;
2) номиналды айналу жиілігінде 0,2 -ден 1,2 дейін диапазондағы нақты резонанстары бар, барлық түрдегі еркін тербелісінің жиілік есебінің кестесі;
3) ығыстырушы сәтке біліктің айналу жиілігі және гармониялар тәртібіне байланысты, ығыстырушы сәтттің мәндері есебінің кестесі;
4) барлық қарастырылып жатқан ығыстырушы сәтттің үндестіру тәртібін үшін, векторлық диаграмманың геометриялық сомасының мәні;
5) резонансты иірмелі тербелістер параметрінің нәтижелері, соның ішінде барлық нақты резонанстардан едәуір әлсіреген қимадағы есепті кернеу туралы мәліметтер. Егер басты тәртіптің резонансы 0,85-1,05 номиналды айналу жиілігіне жақын орналасса, онда бұл диапазонға басты тәртіптің резонанс әрекетінен пайда болған, резонансты емес амалсыз тербелістерден кернеулер есептелуі тиіс. Серпімді муфт болған жағдайда эластикалық сәтттердің рұқсат етілген амплитуда мәнімен немесе оның элементтеріндегі кернеу анықталған және салыстырылған болу керек, ал редуктор болған жағдайда - эластикалық сәтттердің амплитудасының орташа иірмелі сәтімен анықталу және салыстырылуы тиіс.
6) есептер нәтижесі бойынша тұжырым.

188. Рұқсат етілген кернеулер

2086. Резонансты, резонанс маңындағы және резонансты емес амалсыз тербелістер ұзық жұмыс істеу кезінде мынадай формуламен есептелген мәннен аспауы тиіс:
Басты қозғалтқыштардың және еспелі бұрандалардың иінді біліктері үшін
_доп=±(45-0,4d-13n/n_ном) (597)
аралық және тіректік біліктер үшін
_доп=±(69-0,6d - 20n/nном) (598)
жауапты міндетті генераторларды және басқа да қосымша механизмдерді әрекетке келтіретін қозғалтқыштардың иінді білктері үшін, сондай-ақ (0,85-1,05) n_ном айналу жиілігі диапазонындағы генераторлар біліктері үшін
_доп = ±(22,5- 0,2d), (599)

мұндағы _доп — рұқсат етілген кернеу, МПа;
d — едәуір әлсіз қимадағы білік диаметрі, мм;
п — зерттелетін айналу жиілігі, с^-1;
n_ном — номиналды айналу жиілігі, мин^-1.
Номиналдыдан төмен (мысалы, сүйрегіштер, траулерлер) айналу жиілігінде басты қозғалтқыштары ұзақ уақыт бойы жұмыс істейтін кемелер үшін, барлық жағдайларда n = n_ном.қабылдау қажет.
Басты қозғалтқыштар ұзақ уақыт жұмыс істейтін, айналу жиілігі диапазонындағы резонанстан алшақтау қажет.
Резонанстар айналу жиілігі диапазонында(0,85-1,05) n_ном, орын алатын болса, олардан кернеу осы Қағиданың (597) және (598) формулалары бойынша анықталған рұқсатт етілген кернеуден аспауы тиіс.
2087. Иірмелі тербелістен рұқсат етілген кернеулер (осы Қағиданың 2086-тармағы) 430-дан 510 МПа дейін уақытша кедергісімен болаттан жасалған біліктерге қолдануға берілген.
510 Мпа жоғары уақытша кедергісімен болаттан жасалған біліктер үшін, рұқсат етілетін кернеу мынадай формула бойынша анықталуы мүмкін
 = _доп (2 R_m 510)/ R_m (600)
мұндағы _доп — осы Қағиданың (597), (598) немесе (599) формулалар бойынша анықталған рұқсат етілетін кернеулер Мпа;
R_m — керілу кезіндегі материалдың уақытша кедергісі, МПа.
780 Мпа жоғары уақытша кедергісімен материалдар үшін есептерде R_m = 780 МПа қабылдау керек.
2088. Ұзақ жұмыс істеуге тыйым салынған, айналу жиілігінің зоналары арналған, бірақ тез өтулер рұқсат етілетін кернеу, мынадай формуламен анықталған мәндерден аспауы тиіс:
1) басты қозғалтқыштардың және еспелі біліктердің иінді біліктері үшін
'_доп = 2_доп (601)
1)аралық біліктер және тіректік біліктер үшін
'_доп = 1,7_доп (602)
2) қосымша қозғалтқыштардың иінді біліктері және генератор біліктері үшін
'_доп = 5_доп (603)
мұндағы '_доп — ұзақ жұмыс үшін тыйым салынған, айналу жиілігі зоналарындағы рұқсат етілген кернеу, МПа;
ф_доп — осы Қағиданың (597) – (598) формулаларына сәйкес анықталған, рұқсат етілген кернеулер.
Осы Қағиданың (601) – (603) формулалары тыйым салынған зоналар рұқсат етілмейтін 0,3—0,4 и 0,85—1,05 номиналды айналу жиілігінің диапазонына қолданылмайды.

189. Иірмелі тербелістердің параметрлерін өлшеу

2089. Ұйым-дайындаушы қабырғасында сыналатын кемелік жылжытқыш қондырғылар, дизельді генераторлардың агрегаттарының иірмелі тербеліс есебінің нәтижелері, иірмелі тербеліс амплитудасын өлшеу нәтижесі және/немесе иірмелі-тербелетін жүйелердегі элементтер кернеуі және серпімді муфталардың термометриясы бойынша расталуы тиіс.
2090. Иірмелі тербеліс параметрлерін өлшеуді мыналар жүргізеді:
1) басты кеменің сериясындағы жылжытқыш қондырғыда, серияның басты қозғалтқышында,ұйым-дайындаушының қабырғасында сыналатын агрегат сериясында;
2) сериялық немесе жөндеудегі жылжытқыш қондырғылардың қозғалтқыштардың, осы Қағиданың 2083-тармағында көрсетілген иірмелі-тербеліс жүйесінде өзгеріс туғызатын агрегаттар оларды жаңғырту немесе жөндеу кезінде;
Егер жүйенің жекелеген элементтерінің конструкциясын өзгерткеннен кейін иірмелі тербеліс, осы өзгерістер енгізілгенге дейінгі алынған есептер мен өлшеулерді салыстыру бойынша иірмелі тербелістер параметрінің қауіпті жағына қарай маңызды ауытқуын таппаса, онда Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен иірмелі тербелістердің параметрлерін өлшеуді жүргізбесе де болады;
¹ иірмелі тербелудің маңызды парамертінің ауытқуы қауіпті жаққа ұзақ жұмыс үшін рұқсат етілетін олардың мәні 80% жететін ауытқулар есептелінеді.
3) пайдаланудағы жылжытқыш қондырғыларда, қозғалтқыштарда, агрегаттарда мерзімдік бақылау сынау кезінде, иірмелі тербелістердің және арнайы құрылғылардың демпферлерінің жұмысының тиімділігін тексеру үшін, техникалық шарттармен көзделген немесе ұйым-дайындаушымен ұсынылған олардың пайдалану мерзімін анықтағаннан кейін иірмелі амплитуданы төмендету үшін;
4) иірмелі тербелістердің және арнайы құрылғылардың демпферлерін жөндегеннен кейін, бақылау сынау жүргізу кезінде егер жөндеу процесінде олардың демпфирлеу және серпімді сипаттарын өзгерту орындалса, иірмелі тербелістердің амплитудасын төмендету үшін.
Иірмелі тербелістердің параметрлерін анықтау мақсатында сынау осы Қағиданың 2082 – 2084-тармақтарына сәйкес қондырғылардың едәуір сипатты режимінде орындалуы тиіс.
2091. Еркін тербелістердің өлшенген жиілігі, есептіден 5% жоғарыға ерекшеленуі тиіс, қарама қарсы жағдайда есеп тиісті түзетуге жатады.
2092. Торсиографирлеу (амплитуда тербелісінің өзгеруі ) мәліметтері бойынша кернеуді есептеу тарсиограмманың бөлігіне тиісті ең үлкен амплитуда тербелісі бойынша орындалу қажет, ал резонансты емес амалсыз тербелістерді бағалау кезінде тарсиограмманың үйлестіру талдауын жүргізуі тиіс.

190. Айналу жиілігінің тыйым салынған зоналары

2093. Қолданыстағы кернеу және температура ұзақ жұмыс үшін рұқсат етілгеннен асып кетсе, айналу жиілігінің тыйым салынған зоналары белгіленеді.
Айналу жиілігінің тыйым салынған зонасы айналу жиілігі аралығының номиналды айналу жиілігінің 0,03 мәніне екі жағын да ұлғайтумен қолданыстағы және рұқсат етілгенге тең сипатталатын айналу жиілігі аралығының диапазонын қамтиды.
2094. Айналу жиілігінің тыйым салынған зонасы болған жағдайда тахометрді өлшеу ± 2,5% шегінде болуы тиіс.
2095. Айналу жиілігінің тыйым салынған зоналары тахометрде жақсы көрінетін сырмен анық белгіленуі қажет немесе қондырғымен барлық басқару постарында басқа тәсілдермен белгіленуі тиіс.

32-бөлім. Компрессорлар, сорғылар, желдеткіштер 191. Қолдану облыстары. Бөлшектерді бақылау

2096. Қағиданың осы бөлімінің талаптары мыналарға қолданылады:
1) тоқ көзі жетегімен әуе компрессорлары;
2) қолмен жетектейтін сорғыны қоспағанда, осы Қағиданың 35 және 38-бөлімдерінде регламенттелетін жүйе құрамына кіретін сорғылар;
3) Осы Қағиданың 35-бөлімімен регламенттелетін жүйе құрамына кіретін желдеткіштер.
2097. Біліктер және компрессорлардың, сорғылардың, желдеткіштердің жұмыс дөңгелектерін дайындау кезінде осы Қағиданың 133-тарауының талаптарына сәйкес ультрадыбыстық бақылауға жатады.
2098. Қапталған және құйылған болат бөлшектер, олардың пісіру жалғауларын қоса, дайындау процесінде жоғарғы ақауларының жоқтығына бақылау жүргізуі тиіс. Ақаулардың болуына қатысты күмән болса, бөлшектерге және олардың дәнекерленген жалғауларына бұзбай бақылау жүргізуі тиіс.

192. Материалдар және дәнекерлеу

2099. Компрессорлардың, сорғылардың, желдеткіштердің бөлшектерін дайындауға арналған материалдар, осы Қағиданың 309-қосымшасында көрсетілген талаптарды қанағаттандыруы тиіс. Сорғылар және желдеткіштер корпустарының материалдары стандарт ұсынысы бойынша таңдалуы мүмкін. Мұндай жағдайда материалдарды қолдану техникалық құжаттаманы қарау кезінде Кеме қатынасы тіркелімінің келісіміне жатады.
2100. Қоспасыз болатты және шойынды, шар тәрізді шойынды және пластинді графитті, сондай-ақ дәнекерді қолданған жағдайда осы Қағиданың 1913–1915-тармақтарының талаптары ескерілуі тиіс.

193. Жалпы талаптар

2101. Компрессорлардың, сорғылардың, желдеткіштердің конструкциясы және орындалуы осы осы Қағиданың 149 және 150-тарау талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
2102. Кіруі қиын жерлерде тұрған компрессорлардың, сорғылардың, желдеткіштердің жылжымалы бөліктерінің тіректік бөлшектері олардың өздігінен әлсіреуін және берілуін болдырмайтын қабілеті және тиісті конструкциясы болуы тиіс.
Жетектердің жылжымалы бөліктері қорғау бүркеніштерімен жабық болуы тиіс.
2103. Қуыстарды және бөлшектерді майлауға арналған құрылғы агрегаттар жұмыс істеп тұрған кезде қызмет етуші персоналдарға оңай кіретін және қауіпсіз болуы қажет.
2104. Сақтандырғыш және қорғағыш құралдар, олардың жұмыс істеуі кезінде өрттің шығуын болдырмайтындай және қызмет етуші персоналдарға қауіп тудырмайтындай етіп орнатылуы тиіс.
2105. Коррозияны тудырушы ортамен жанасатын бөлшектер, егер бұл пайдалану кезінде қамтамасыз ету үшін қажет болса, антикоррозиялық материалдан жасалуы қажет немесе коррозияға қарсы төзімді жабыны болу қажет.
Әртүрлі электрлі ықтимал материалдан жасалған және агрессивті орталармен жанасатын қуыстар және бөлшектер, электролитті коррозиядан қорғалуы тиіс.
2106. Компрессорлардың, сорғылардың, желдеткіштердің қызатын үстіңгі беттері жылылықты өткізбейтін болуы қажет немесе тізбектелген техникалық құралдардың көрсетілген үстіңгі беттеріне отынның және майдың түсіп кетуін болдырмайтын конструктивті шаралар көзделуі тиіс.
Жылылықты өткізбеу металл бүркенішпен немесе отын және май өткізбейтін құраммен жабылуы тиіс.
2107. Компрессорлардың, сорғылардың, желдеткіштердің жүйелері және құбырлары осы осы Қағиданың 35-бөлімінің талаптарына сәйкес келуі тиіс.

194. Сынау

2108. Артық қысым кезінде жұмыс істеуші компрессорлардың, сорғылардың, желдеткіштердің бөлшектері, соңғы механикалық өңдеуден кейін қорғаушы жабуды әкелгенге дейін мынадай формуламен анықталатын байқау гидравликалық қысыммен р_пр сыналуы тиіс, МПа.
р_пр = (1,5 + 0,1k)р, (604)
мұндағы k — осы Қағиданың 310-қосымшасы сәйкес қабылданған коэффициент;
р — жұмыс қысымы, МПа.
Барлық жағдайларда байқау қысымы сақтандырғыш клапанның тиісті толық ашылу қысымынан төмен қабылдануы тиіс, бірақ салқындатқыш тіліктер және тығыздаудың әртүрлері үшін 0,4 МПа төмен емес және басқа жағдайлар үшін 0,2 МПа төмен қабылданбауы тиіс.
Егер температуралар және жұмыс қысымы осы Қағиданың 310-қосымшасында көзделген мәннен асып кетсе, байқау қысымының мәні әрбір жекелеген жағдайда Кеме қатынасы тіркелімімен келісілуі тиіс.
2109. Бөлшектер және қуыстарды сынау тілімшелер бойынша, жұмыс қысымына және әрбір тілімшедегі қысымға сәйкес тағайындалған, бөлек байқау қысымымен сынау жүргізуге рұқсат етіледі.
2110. Мұнай өнімдерімен немесе гидростатистикалық немесе атмосфералық қысыммен толтырылған компрессорлар, бөлшектер және түйінді сорғылар, желдеткіштер Кеме қатынасы тіркелімі мақұлдаған құю керосинінің беріктілігі немесе басқа да тәсілдермен беріктілікке сынау жүргізілуі тиіс.
Дәнекерлеуші конструкцияларда тығыздыққа сынау тек қана дәнекерлеу тігісіне жүргізу жеткілікті.
2111. Компрессорлар, сорғылар, желдеткіштер құрастыру біткеннен кейін, реттеу және кемеге орнатқанға дейін жүргізіп жаттықтыру Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген бағдарлама бойынша жүктеме астында қабырғада сыналуы тиіс.
Жеке негізделген жағдайда Кеме қатынасы тіркелімімен келісім бойынша қабырғада сынауды кемеде сынауға ауыстыруға рұқсат етіледі.

195. Тоқ көзінен жетектелетін әуе компрессорлары

2112. Компрессорлар конструкциясы және олардың жетектері толық жүктемеде ұзақ жұмыс істеу мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.
2113. Компрессорлардың қабылдаушы келте құбырлары торлармен жабдықталуы тиіс.
2114. Ауаны тазарту және салқындату осы Қағиданың 2633, 2634-тармақтарының талаптарына сәйкес қамтамасыз етілуі тиіс.
2115. Компрессорлардың тілікшелерін салқындату іске қосу құрылғыларымен жабдықталуы тиіс.
2116. Компрессордың әрбір сатысында немесе тікелей одан кейін, қыздыру құбырларында жабық клапан кезінде сатыларды қысымның есептіден 1,1 асып кетпеуін бодырмайтын сақтандырғыш клапан орнатылуы тиіс.
2117. Қыздырғыш келте құбырларда тікелей компрессорлардан кейін, 125^оС аспайтын ауа температурасында жұмыс істейтін балқығыш сақтандырғыш немесе сигналды құрылғы орнатылуы тиіс.
2118. Ауа салқындатқыштардың корпустары, құбыр жарылып кеткен жағдайда ауаның еркін шығуын қамтамасыз етуші сақтындырғыш құралдармен жабдықталуы тиіс.
2119. Компрессордың әрбір сатысында манометр орнатылуы тиіс.
2120. Тікелей компрессордан кейін ағынды келте құбырда ауа температурасын өлшеу мүмкіндігі көзделуі тиіс.
2121. Аспалы компрессорлардың жабдықтарының бақылау - өлшеу құралдары болып әрбір жекелеген жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.

196. Тоқ көзі жетегінен әуе компрессорларының
иінді біліктері

2122. Осы Қағиданың 2124 және 2125-тармақтарында айтылған тексеру есебінің тәсілі қатарлы, V – тәрізді және W- тәрізді цилиндрлерінің орналасуымен, біреуден және көп сатылы сығулармен иінді болат біліктерді қамтиды.
Шойынды иінді біліктер, сондай-ақ төменде келтірілген формулаға есептелген болат иінді біліктердің өлшемінен ауытқуы, негізделген есептерді немесе эксперименталды мәліметтерді ұсынған жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен рұқсатт етіледі.
2123. Иінді біліктер 410-тан 780 МПа дейінгі уақытша кедергілі болаттан дайындалуы тиіс.
780 МПа жоғары уақытша кедергілі болатты қолдану әрбір жекелеген жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
Шойын иінді біліктер осы Қағиданың 235-қосымшасында келтірілген шар тәрізді графитті шойыннан жасалуы тиіс.
2124. Компрессорлардың иінді біліктерінің мойнының d_K, диаметрі мынадай формуламен есептелгеннен кем болмауы тиіс, мм:

мұндағы k, f, ц₁— осы Қағиданың 311, 312, 313-қосымшасында бойынша қабылданған коэффициенттер;
D_p — цилиндрдің есепті диаметрі, мм;
D_p = D_u бір сатылы сығылу кезінде;
Dp = D_B жекелеген цилиндрлерде екі және көп сатылы сығылуда;
D_p = 1,4D_B бір сатылы поршенда екі сатылы сығу кезінде;

бір дифференциалды поршенда екі сатылы сығу кезінде;
D_ц — цилиндр диаметрі, мм;
D_B — жоғары қысымды цилиндр диаметрі, мм;
D_H — төменгі қысымды цилиндр диаметрі, мм;
р_к — жоғары қысымды цилиндрдің айдамалу қысымы;
тоңазытқыш машиналардың әуе компрессорлары үшін Рк мәні осы Қағиданың 2219-тармағы бойынша қабылдануы тиіс.
L_p — түпкі біліктіректер аралығының есепті арақашықтығы, мм, мыналарға тең:
L_p = L' бір кривошиптің екі түпкі біліктіректер аралығына орналасу кезінде,мм;
L_p = 1,1 L' екі аралас кривошипті екі түпкі біліктіректер аралығына орналастыру кезінде, мм;
L' — түпкі біліктіректер аралығының аралығындағы нақты арқашықтық, мм;
s — поршен жүрісі, мм.
2125. Біліктің шекесінің қалыңдығы мынадай анықталған (осы Қағиданың 314-қосымшасы) формуладан кем болмауы тиіс, мм:

мұндағы k₁ - коэффициент:

а – мыналарға тең қолданылатын коэффициент:
1) а = 0,9 – барлық үстіңгі беті азотталған немесе Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған оңайлатуға ұшыраған біліктілік үшін;
2) а = 0,95 – мөрлерде немесе талшықта бағытында соғылған біліктер;
3) а = 1 – оңайлатуға ұшырамаған болаттар үшін;
R_m – керілу кезіндегі материалдың уақытша кедергісі, МПа; 780 МПа жоғары уақытша кедергімен материалды қолдану кезіндегі R_m = 780 МПа деп алу қажет;
D_p – цилиндрдің есепті диаметрі (осы Қағиданың 2124-тармағы), мм;
Ш₁, ш₂ – осы Қағиданың 315, 316-қосымшасында бойынша қабылданатын коэффициент; коэффициентті ш₂ анықтау кезінде галтелдің ең кіші радиусы назарға алынады;
р_К — осы Қағиданың 2124-тармағында көрсетілгенге сәйкес, қабылданатын айдамалау қысымы МПа;
с₁ — түпкі біліктіректен шекенің орталық жазықтығына дейінгі арақашықтық, екі түпкі біліктіректер аралығында орналасқан аралас кривошиптер кезінде тіліктен едәуір орналасқан орталық жазықтыққа дейінгі арақашықтық қабылданады.мм;
f₁– осы Қағиданың 317-қосымшасы бойынша қабылданатын коэффициент;
b - шекелер ені, мм.
2126. Жобалау және біліктерді дайындау кезінде осы Қағиданың 1942-1945-тармағы талаптары орындалуы тиіс.

197. Сорғылар

2127. Айдаушы сұйықтықтардың біліктірекке түспеуіне қарсы шаралар көзделуі тиіс.
2128. Сору жағында орналасқан сорғылардың тығыздамасын гидравликалық жапқыштармен жабдықтау ұсынылады.
2129. Сорғылардың конструкциясы олардың параметрлерін бақылау мүмкіндігін, ішікі тілімшелердің құрғауын және манометрдің қосылуын рұқсат етуі тиіс.
2130. Егер сорғылардың конструкциясы қысымының есепті қысым үстінен жоғарылауын жоймайтын болса, онда сорғы корпусында немесе бірінші жабық клапанға дейінгі құбырда сақтандырғыш клапан көзделуі тиіс.
2131. Ыстық сұйықтықтарды айдауға арналған сорғыларда, сақтандырғыш клапандардан сұйықтықтарды өткізу сорғының сору тілмесімен жүзеге асырылуы тиіс.
2132. Гидравликалық соққыларды жоюшы шаралар көзделуі тиіс; бұл мақсаттар үшін өткізу клапандарын қолдану рұқсат етілмейді.
2133. Сорғы бөлшектері, сорғының есепті параметрлеріне сәйкес келетін жүктеме кезінде беріктілікке тексерілуі тиіс. Сонымен бірге бөлшектердегі кернеу бөлшек материалы тұрақсыздық шегі 40 % аспауы тиіс.
2134. Сорғы роторының өлшемдік айналу жиілігі есепті айналу жиілігінен 1,3 кем болмауы тиіс.
2135. Өздігінен соратын құрылғылармен жабдықталған сорғылар, «құрғақ сору» шартында жұмысты қамтамасыз етуі және лас суда өздігінен соратын құрылғының жұмысын тоқтататын құрылғысы (жуан және жұқа тазарту сүзгілері) болуы тиіс.
2136. Ыстық сұйықтықты айдауға арналған сорғылардың білігін нығыздау, мүмкін болатын ағып кетулер тұтанғыш сұйықтық және әуе буларының қоспаларының тұтанғыштығына алып келетін булар санын құрамайтындай болуы тиіс.
2137. Сорғылардың бөлшектерін айналдарушы нығыздаушының конструкциясы, ыстық сұйықтықтарды айдау үшін олардың 50 ^оС жоғары қызып кетуін болдырмауы тиіс.
2138. Конструкцияда төменгі электрлі жүретін (пластмасса, резина) ыстық сұйықтық материалын айдау үшін олардың құрамына жапсырманы қосу немесе зарядты алып тастау құрылғысын қолдану және оларды корпусқа бұру жолымен олардан электр зарядын шешу шаралары көзделуі тиіс.

198. Желдеткіштер

2139. Осы Қағиданың 35-бөлімінде көрсетілген жүйелерді комплектациялауға арналған желдеткіштер, сондай-ақ мынадай талаптарға сәйкес келуі тиіс:
1) жалғаушы муфталармен біріккен желдеткіштердің роторлары осы Қағиданың 2037-тармағына сәйкес динамикалық теңестірілуі тиіс;
2) желдеткіштердің сорғыш келте құбырлары оларға бөтен заттардың түсіп кетуінен қорғалуы тиіс.
2140. Жұмыс дөңгелегі есептінің 1,3 тең айналу жиілігінде, кез келген қимадағы эквивалентті кернеу бөлшектің материал ағымдылығы шегінің 0,95 жоғары болмауы тиіс.
2141. Жұмыс доңғалағы есептінің 1,2 тең айналу жиілігінде жүрдек қондырғыда 3 мин кем емес механикалық беріктілікке сыналуы тиіс, егер сынаудан кейін ақаулық ізі болмаса, беріктілік жеткілікті деп саналады.

199. Мұнай құюға арналған кемелердің жүк сорғысы
үй-жайындағы желдеткіштерге қойылатын қосымша талаптар

2142. Қанатша және желдеткіш корпусы аралығындағы әуе саңылауы, біліктірек ауданындағы қанатша білігінің мойны диаметрінен 0,1 кем болмауы тиіс, бірақ барлық жағдайларда ол 2 мм кем болмау керек. 13 мм жоғары саңылауды шамадан тыс деп санауға болады.
2143. Желдеткіш корпусына бөтен заттардың түсіп кетуін болдырмау үшін, желдеткіш каналдардың кіру және шығуында жақтарының өлшемі 13 мм жоғары емес квадратты ұяшықтармен қорғау торлары орнатылуы тиіс.
2144. Айналдырғыш бөлшектерде және корпуста электр зарядының жиналуын бодырмау үшін олар статикалық электр зарядының пайда болуын тудырмайтын материалдардан дайындалуы тиіс. Бұдан басқа кемеде желдеткіштің монтажы, олардың осы Қағиданың 5-бөлімі талаптарына сәйкес кеме корпусында сенімді отыруын көздеуі тиіс.
2145. Қанатшамен жанасуы мүмкін аудандағы қанатша және корпус, өзара қатынас кезінде ұшқын тудырмайтын материалдан дайындалуы тиіс.
Қанат және корпус материалдарының мынадай үйлесімі ұшқын тудырмайтын деп танылады:
1) антистатикалық құрылғысы бар, металл емес материалдардан;
2) темір емес негіздегі қоспаларда;
3) аустенитті даттанбайтын болаттан;
4) аллюминий немесе магний қоспасына жасалған қанат, ал корпус шойын немесе болаттан (аустенитті даттанбайтын болатты қоса), егер қанат ауданындағы корпус ішінде темір емес негіздегі қоспадан жасалған тиісті қалыңдықтың сақинасы орнатылса;
5) олардың аралығындағы саңылау 13 мм кем болмайтын жағдайда, шойын және болат қанаттардың және корпустардың кез келген үйлесімі (қанат және корпус аустенитті даттанбайтын болаттан жасалған жағдайды қоса).
2146. Егер тиісті сынауларда олардың ұшқын пайда болдыруы көрсетілмесе, осы Қағиданың 2145-тармақтарында көзделмеген қанат және корпус материалдарының үйлесімі рұқсат етілуі мүмкін.
2147. Материалдардың мынадай үйлесімін қолдануға рұқсат етілмейді:
1) қанаттары аллюминий және магний қоспаларынан, ал корпустары темір негіздегі қоспалардан жасалған;
2) қанаттары темір негіздегі қоспалардан, ал корпус аллюминий және магний қоспаларынан жасалған;
3) қанаттары және корпустары олардың арасындағы саңылау 13 мм кіші кезінде темір негіздегі қоспадан жасалған.

33-бөлім. Жылу алмастырғыш аппараттар және
қысымдағы сауыттар 200. Жалпы талаптар. Сыныптарға бөлу

2148. Қағиданың осы бөлімі мыналарға қолданылады: қазанда жұмыс қысымы 0,07 МПа және одан жоғары бу қазандары (оның ішінде қайта өңделген); су қыздыру қазандары; (тек сұйықтық қысымында табылатыннан басқасы), жұмыс жағдайында 0,07 МПа жұмыс қысымымен газбен немесе бумен толтырылған және 0,025 м жоғары сыйымдылықта және одан жоғары немесе 0,03 МПа және одан жоғары құрайтын сыйымдылыққа (қазан булағыштар, конденсаттар, булық қыздырғыштар, жалпы кемелік пневмогидроцистерналар. Көмірқышқылды баллондар және өрт сөндіру жүйесінің құрамындағы сұйық отынды өшіруге арналған резервуарлар) жұмыс қысымын жүргізетін жылу ауыстырғыш аппараттар және қысым астындағы сауыттар.
2149. Су қыздырғыш қазандар, энергетикалық қондырғылардың басты және қосымша элементтерінің сүзгілері және салқындатқыштары, осы Қағиданың нұсқаулықтарына сәйкес жылуы ауыстырғыш аппаратқа және қысым астындағы сауытқа қойылатын талаптарды қанағаттандыруы тиіс.
2150. Сығылған газдарды сақтауға арналған және кемені әртүрлі жүйелерде және құрылғыларда қолданатын сауыттар Кеме қатынасы тіркелімімен танылған құзырлы органның бақылауымен стандарт бойынша дайындалуы мүмкін. Сонымен осы Қағиданың 2207 – 2210-тармақтарына сәйкес талаптар сақталуы тиіс.
2151. Қазандарды, жылу ауыстырғыш аппараттарды және қысымдағы сауыттарды дайындауға дейін, тізімі уәкілетті органмен бекітілген Кеме жасау және материалдар және бұйымдарды дайындауға техникалық бақылау қағидасында (бұдан әрі - КЖТБҚ) келтірілген құжаттама Кеме қатынасы тіркеліміне ұсынылуы тиіс.
2152. Нәрлі су жүйесінің талаптары осы Қағиданың 243-тарауында айтылған.
2153. Дайындау процесінде қазандарға, жылу ауыстырғыш аппараттарға және қысым астындағы сауыттарға техникалық бақылау көлемі КЖТБҚ келтірілген.
2154. Қазандар, жылу ауыстырғыш аппараттар және қысым астындағы сауыттар параметрлеріне және конструкциясының ерекшелігіне байланысты осы Қағиданың 318-қосымшасына сәйкес сыныптарға бөлінеді

201. Материалдар, пісіру және термиялық өңдеу

2155. Осы Қағиданың 319-қосымшасында айтылған қазандардың, жылу ауыстырғыштардың және қысым астындағы сауыттардың бөлшектерінің материалдары осы Қағиданың 2-бөлімдерінің талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
Қазандардың, жылу ауыстырғыштардың және III сыныпты қысым астындағы сауыттардың бөлшектерінің материалдары, сондай-ақ осы Қағиданың 319-қосымшасына 1-тармағы 5) тармақшасы және 2-тармақтың 5) тармақшасында көрсетілген бөлшектер стандарт бойынша таңдалуы мүмкін. Мұндай жағдайда материалдарды қолдану техникалық құжаттаманы қарау кезінде Кеме қатынасы тіркелімінің келісіміне жатады.
2156. Көміртекті және көміртек-марганцевті болатты есепті қазандардың, жылу ауыстырғыштардың және қысым астындағы сауыттардың бөлшектері үшін температура 400^оС дейін кезінде, төмен қоспаланған болатты 500^оС дейін қолдануға рұқсат етіледі. Бұл болаттарды жоғарыда көрсетілген температурадан жоғары ортаға қолдану, олардың механикалық құрылғысы және ұзақ беріктілік шегі 100 000 с қолданыстағы стандарттарға жауап беретін болса және осы жоғары температурада болатты дайындаушымен кепіл берілген жағдайда рұқсат етілуі мүмкін. Қазандардың және жылу ауыстырғыштардың элементтері және арматуралары температурасы 500^оС жоғары орта үшін, ереже сияқты қоспалы болаттан дайындалуы тиіс.
2157. 250^оС есепті температурамен жылу ауыстырғыш аппарат және қысым астындағы сауыт Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша осы Қағиданың 97-тарауына сәйкес кеме жасаушы болат қолданылуы мүмкін.
Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша жұмыс қысымы 0,7 Мпа кіші және есепті температурадан 120^оС кіші жылу ауыстырғыш аппарат және қысым астындағы сауыттың кейбір бөлшектері үшін бірқалыпты жартылай жайлы болатты қолдануға рұқсат етіледі.
2158. Егер есепті сипаттаманың сапасы ретінде жоғарғы температура кезіндегі ағымдылық шегі қабылданса, онда есепті температура кезінде материалдың керілуге сынақтан өткізілуі тиіс, ал егер созылмалық беріктілік шегі қабылданса, онда Кеме қатынасы тіркеліміне есепті температура кезіндегі созылмалық беріктілік шегі туралы мәліметтер ұсынылуы қажет.
2159. Қазандардың, жылу ауыстырғыштардың және қысым астындағы сауыттар үшін қоспалы болатты қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
Сонымен бірге Кеме қатынасы тіркеліміне механикалық құрылғылар және болаттың созылмалық беріктілігі және есепті температура кезіндегі дәнекерленген жалғаулар, технологиялық құрылғылар, дәнекерлеу технологиялары және термиялық өңдеу туралы мәліметтер ұсынылуы қажет.
2160. Жұмыс қысымы 1 Мпа дейін және температурасы 200^оС дейінгі диаметрі 200 мм дейінгі қазандық арматура, сақтандырғыш және қорек калапандарын және үрлеу клапандарын қоспағанда, осы Қағиданың 2-бөлімі талаптарына жауап беруші, шар тәрізді графитті шойыннан жасауға рұқсат етілуі мүмкін.
2161. Жылу ауыстырғыш және қысым астындағы сауыттардың 1 МПа дейінгі жұмыс қысымы және 1000 мм дейінгі диаметрмен бөлшектер және арматураларын осы Қағиданың 2-бөліміне сәйкес толықтай ферритті конструкциясы бар шар тәрізді графитті шойыннан жасалуы мүмкін.
Басқа жағдайлар үшін шойынды қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
2162. Қазандардың, жылу ауыстырғыш және қысым астындағы сауыттардың бөлшектері және оның арматуралары үшін мыс қоспаларын қолдану 250^оС дейінгі есепті температурада және 1,6 МПа дейінгі жұмыс қысымында рұқсат етіледі.
Басқа жағдайлар үшін мыс қоспаларын қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
2163. Осы Қағиданың 319-қосымшасына 1-тармақтың 2) тармақшасы және 2-тармақтың 3) тармақшасы көрсетілген бөлшектер үшін Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша, олардың тігіссіз эквиваленттілігі дәлелденген кезде, электрлі дәнекерленген бойлық тігіспен құбырларды қолдануға рұқсат етіледі. Коллекторларда бекітілген құбырлар және жаншумен құбырлы торлар тігіссіз болуы тиіс.
2164. Дәнекерлеу және дәнекерленіп жалғанған бақылау осы Қағиданың 2-бөлім талаптарына сәйкес орындалуы тиіс.
2165. Дәнекерленген жалғаулар қағида бойынша түйістірілген болуы тиіс.
Майысуға душар болатын бұрыштық пісіру жалғаулар немесе жалғаулар қолданылатын конструкциялар, әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
2166. Бір тік бойлық тігісте, бірнеше секциядан тұратын конструкцияның орналасуы әрбір нақты жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
2167. Дәнекерлеуден кейін немесе пластикалық өңдеуден кейін бұзылуы мүмкін материалдың бөлшектері, конструкциялары тиісті термиялық өңдеуге алынуы тиіс.
Дәнекерленген конструкцияларды термиялық өңдеу кезінде осы Қағиданың 2-бөлім талаптары орындалуы тиіс.
2168. Термиялық өңдеу жүргізілуі тиіс, егер:
1) жалпақ болаттан жасалған қазандардың, сауыттардың және жылу ауыстырғыш аппараттардың элементтері салқындатып таңбалауға, майыстыруға және сыртқы талшықтары 5 % жоғары пластикалық деформациямен фланцовкалауға жатады;
2) құбырлы торлар бірнеше бөліктерден дәнекерленген; мұндай жағдайда термиялық өңдеу құбыр астында саңылауды бұрғанға дейін жүргізілуі мүмкін;
3) салқын таңбалаудан жасалған пісірілген түптер;
4) металды соғу температуасынан төмен қысыммен ыстық өңдеудің аяқталуы бойынша бөлшектер температурасы;
5) пісірілген конструкциядағы болатта көміртек құрамы 0,25 % жоғары.

202. Сынау

2169. Бу қазандары, жылу ауыстырғыш аппараттар және қысым астындағы сауыттар, сондай-ақ оларды комплектеуші жинама бірліктер және бөлшектер КЖТБҚ талаптарына сәйкес беріктілік және тығыздыққа гидравликалық сынауға алынуы тиіс.
Қазандардың, жылу ауыстырғыш аппараттар және қысым астындағы сауыттардың арматуралары осы Қағиданың 194-тарауы талаптарын ескеріп беріктілікке сыналады.
2170. Гидравликалық сынаулар барлық дәнекерленген жұмыстары жүргізілгеннен кейін, оқшаулауды және қорғау жабуларын түсіргенге дейін жүргізілуі тиіс.
2171. Егер жинаудан кейін жекелеген қуыстардың және бөлшектердің сыналатын жоғарғы беттерін барлық жағынан қарау қиын немесе мүмкін болмаса, онда бұл бөлшектер және қуыстар жинауға дейін сыналуға жатады.
2172. Стандартта көрсетілгеннен жоғары байқау қысымымен сынау кезінде, сыналатын элементтер беріктілік тексеру есебіне алынуы тиіс. Сонымен бірге кернеу 0,9 материал ағымдылығы шегінен аспауы тиіс.
2173. Гидравликалық сынаудан кейін ауа қорғағыштар жалғаудың тығыздығын тексеру үшін арматурамен бірге жинауда әуе сынағына тартылуы қажет.
2174. Тоңазытқыш қондырғы құрамына кіретін жылу ауыстырғыш аппараттар және қысым астындағы сауыттар осы Қағиданың 225-тарауы талаптарына сәйкес сынауға жатады.

203. Жылу алмастырғыш аппараттары және
қысымдағы сауыттар

2175. Ащы борт сыртындағы сумен немесе басқа да агрессивті орталармен жанасатын жылу ауыстырғыш аппараттар және қысым астындағы сауыттар коррозиялық төзімді материалдардан жасалуы тиіс.
Басқа материалдарды қолданған жағдайда оларды коррозиядан қорғау Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
2176. Жылу ауыстырғыш аппараттар және қысым астындағы сауыттар осы Қағиданың 202-тарауының талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
2177. Жылу ауыстырғыш аппараттарға және қысым астындағы сауыттарға мынадай талаптар қолданылады.
1) байланыс құбырларына майысу және кесу жүктемесі әсер етпейтіндей етіп орналасуы тиіс.
Байланыстар, берік қабырғалар көлденең қимада шұғыл өзгерістер болмауы тиіс.
Қысқа байланыстар соңы бойынша оларда осі бойынша тереңдігі 25 мм бақылау бұрғылау қосу қабырға қалыңдығы, қосу дәнекерленген тігіс көзделуі тиіс;
2) келте құбыр және штуцерлерде арматураны оқшауды жоюсыз алу және бекіту үшін жеткілікті қатты конструкция және ең төмен ұзындық болуы тиіс;
Келте құбырлар шамадан тыс майысу күші әрекетіне ұшырамауы тиіс, қажет болған жағдайларда олар қаттылық қабырғасымен нығайтылуы тиіс.
3) арматураны және құбырларды орнатуға арналған пісірулер, сондай-ақ қазанның барлық қабырғасының қалыңдығы арқылы өтетін келте құбырлар, төлке және штуцерлер екі жақты тігіспен пісірілуі тиіс. Келте құбырлар және жалғастықтар сондай–ақ жойылатын төсеніште бір жақты өңдеу бұрыш тігіс немесе пісірілетін бөлшектің барлық қалыңдығына қайнатуды қамтамасыз ететін басқа тәсілмен пісірілуі мүмкін;
4) барлық ішкі жазықтықты қарау және тазарту үшін қазан лазамен жабдықталуы тиіс. Егер лазаны орнату мүмкін болмаса онда қарау люктері көзделуі;
5) метал емес нығыздалған төсеніштерді қолданған кезде қылта және люкті жабулардың конструкциясы төсенішті сығу мүмкіндігін болдырмауы тиіс;
6) қылта лазы жарыққа мынадан кем емес өлшем болуы тиіс: сопақ нысанды қылта үшін - 300x400 мм, дөңгелек нысанды қылта үшін - 400 мм.
Жекелеген жағдайларда Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша қылта лазының өлшемі 280х380 мм және 380 мм дейін сопақ және дөңгелек нысанды қылта үшін де азайтылуы мүмкін.
Сопақ нысанды қылта лазы цилиндрлі қабырғада кіші өлшемі бойлық бағытта болатындай етіп орналасуы тиіс;
7) жазық қабырғаларда лаза және қылта астындағы диаметрі 4s көбірек түп және қақпақ ойығы s – қабырға қалыңдығы ыстық штурцев көмегімен, пісіру немесе қабырға есептілік қалыңдығын үлкейту жолымен бекітілуі тиіс. Ойықтар есепті диаметр сұлбасынан оның мәнінен 1/8 кем емес арақашықтықта орналасуы тиіс;
8) Цилиндрлі, сфералық және конус қабырғаларындағы және дөңес түптердегі ойықтар ыстық диск тәрізді жапсырма (приварышей), пісіру құбыр тәрізді элемент, штуцер, төлке, келте құбыр және немесе есепті келісім бойынша қабырға қалыңдығы майысу ойығы ауданындағы әлсіреу қабырға өтемін арттыру жолымен бекітілуі тиіс.
Ойықтарды бекіту конструкциясы тігістің негізінде дәнекерлеуге тиісті сапаны қамтамасыз ететін жойылатын төсеніште орындалады немесе басқада тәсілдер қолданылады.
Диск тәрізді төсеніштер және құбыр тәрізді элементтер бір және сол жазық емес қабырға және түп ойықтарын бекіту үшін бірге қолданылуы мүмкін;
9) қабырғамен бекітілетін материалдар және бекітулер мүмкіндігінше бірдей беріктілік сипаттамасы болуы тиіс. Материалды бекіту үшін қабырғамен бекітілетінге қарағанда беріктілік сипаттамасынан төмен қималарды бекітетін алаңды қолдану кезінде сәйкес үлкейтілуі тиіс.
Қабырға бекінісімен сенімді бекініс біріктіруімен қамтамасыз етілуі тиіс;
10) жазық емес қабырғалардағы ойықтар дәнекерлеу бекітулерінен кем дегенде 3s бірақ 50 мм аз емес арақашықтықта орналасуы тиіс. Дәнекерлеу бекітулерінен 50 мм азырақ арақашықтықта орналасқан ойықтар және дәнекерлік бекіту аймағында кез келген жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады;
11) жазық емес қабырғада бекітілетін ойықтың ең үлкен өлшемі 500 мм аспауы тиіс. 500 мм көп ойықтарды бекіту Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарайтын пәні болып табылады;
12) жылу алмастырғыш аппарат және сауыттарда пісірілетін құбыр (келте құбырлар, төлке және жалғастықтар) тәрізді элементтердің қабырғасының ең кіші қалыңдығы кем дегенде 5 мм қабылдануы тиіс; 5 мм жоғары қалыңдық Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарайтын пәні болып табылады;
13) болат ашық түп қабырғаның ең кіші қалыңдығы 5 мм кем болмауы тиіс. Түрлі түсті қорытпа және тотықпайтын болаттан жасалған түптер үшін Кеме қатынасы тіркелімімен келісім бойынша қабырғаның ең кіші қалыңдығы азайтылуы мүмкін.
14) сфералық және цилиндрлі қабырғаның қалыңдығы мынадан кем болмауы тиіс:
мақсатты тартылған және дәнекерлеу элементтері үшін - 5 мм;
жаншу құбырлар және саңылаулардың радиалды орналасуы – 12 мм құбыр торлары үшін;
пісірілген құбырдағы құбыр торлары үшін - 6 мм;
осы Қағиданың 320-қосымшасында көрсетілген құбырлар үшін.
15) жазылған қалқып сызылған сақиналы немесе ішкі жазықтықта шиыршық турбулизатор мен құбырларды қолдану рұқсат етіледі. Құбырдың қабырға қалыңдығы жаншу немесе икемді бату процесінде есептілктіктен аз болмауы тиіс;
16) құбыр торымен құбырдың жаншып бекітулері кезінде құбыр торындағы жаншылған белдеуінің ұзындығы 12 мм және 40 мм кем болмауы тиіс.
1,6 МПа жоғары жұмыс қысымына жаншу бекітулерін тығыздау жырашықпен орындау керек.
17) жаншумен коллекторларда және құбырлы торларға бекітілген құбырлар тігіссіз болуы тиіс.
2178. Конструкция қажет болған жағдайда корпустың және жылу ауыстырғыш аппараттардың жекелеген бөліктерін және қысым астындағы сауыттардың жылулық ұзару мүмкіндігін көздеуі тиіс.
2179. Жылу ауыстырғыш аппараттардың және қысым астындағы сауыттардың конструкциясы олардың іргетасқа берік нығайтылуын көздеуі тиіс. Қажет болған жағдайларда жоғарғы нығайту көзделуі тиіс.
2180. Жылу ауыстырғыш аппараттардың және қысым астындағы сауыттардың ішкі бетін қарау үшін лазалар көзделуі тиіс. Егер лазалар құрылғысы мүмкін болмаса, тиісті жерлерде қарау люктерін көздеу қажет. Жылу ауыстырғыш аппараттардың және қысым астындағы сауыттардың ұзындығы 2,5 м жоғары кезінде қарау люктері екі шетінде болуы тиіс.
Қарау лазаларының немесе люктерінің құрылғылары талқыланған конструкциясы кезінде, сондай-ақ ішкі дуалдардың коррозиялар және ластануы толықтай жойылған кезде талап етілмейді.
Жылу ауыстырғыш аппараттарда және сауыттарда лаза және люк арқылы қарау мүмкіндігін болдырмайтын конструкция, олардың құрылғысы міндетті емес.
Лазалар мойындарының өлшемі осы Қағиданың 2177-тармағы 6) тармақшасында көрсетілген.
2181. Жылу ауыстырғыш аппараттарды және қысым астындағы сауыттарды орнату талаптары осы Қағиданың 154-тарауында келтірілген.
2182. Әрбір жылу ауыстырғыш аппарат және қысым астындағы сауыт немесе олардың топтарында ажыратылмайтын сақтандырғыш клапандары болуы тиіс. Бірнеше хабарламайтын қуыстар болған жағдайда әрбір қуысқа сақтандырғыш клапандар көзделуі тиіс.
Гидрофорларда су кеңістігі жағында орналасқан сақтандырғыш клапандар болуы тиіс.
2183. Сақтандырғыш клапандар, қағида сияқты серіппелі болуы тиіс. Отынды немесе майды қыздырғыштарда, отын немесе май жағынан орналасқан Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған типті мембранды қолдануға рұқсат етіледі.
2184. Сақтандырғыш клапандар кез келген жағдайларда жұмыс қысымы 15 % аспайтындай қабілетті өткізетін сақтандырғыш клапаны болуы тиіс.
2185. Сақтандырғыш клапандардың констукрциясы оларды пломбалауға мүмкіндік беруі қажет немесе осыған тең қызмет етуші персоналдардың жетегінсіз клапандарды реттеу мүмкіндігін шығарып тастайтын қорғауы болу керек.
Серіппенің және клапандардың бетін нығыздаушы материал ортаның коррозиялық әсеріне қарсы болуы тиіс.
2186. Жылу ауыстырғыш аппараттарда және қысым астындағы сауыттарда деңгей көрсеткішті және қарау шыныларын орнату мұны бақылау және қадағалау жағдайы талап еткен жағдайда ғана орнатылады. Деңгей көрсеткіш және қарау шынылары берік конструкциялы және тиісті үлгіде орнатылуы тиіс.
Бу, отын, май және хладагенттері бар деңгей көрсеткіште жазық шынылар қолданылуы тиіс.
Деаэраторларда цилиндрлік шыныларды қолдануға рұқсат етіледі.
2187. Жылу ауыстырғыш аппараттарда және қысым астындағы сауыттарда араматураларды орнату үшін пісірулер немесе фланцті қатты қысқа келте құбырлар көзделуі тиіс. Гидрофорларда бұранды жалғауларды қолдануға рұқсат етіледі.
2188. Сауыттар және жылу ауыстырғыш аппараттар үрлеу және дренаждау құрылғысымен жабдықталуы тиіс.
2189. Әрбір жылу ауыстырғыш аппарат және қысым астындағы сауыттар немесе олардың бір бірінен ажырамайтын бөліктері манометрлермен немесе мановакумметрлермен жабдықталуы тиіс.
Бірнеше қуыстары бар жылу ауыстырғыш аппараттарда, манометрлер әрбір қуыс үшін көзделу қажет.
Манометрлерде қазанды гидравликалық сынауды қамтамасыз ету үшін бойлығы жеткілікті шкаласы болуы тиіс.
Жұмыс қысымы манометр шкаласында қызыл сызықпен белгіленуі тиіс.
2190. Отын температурасы 220^оС асатын, отын қыздырғыштарда, температураны реттегіштен басқа температураның жоғарылауы немесе қыздырғыш арқылы отын қозғалысының болмауы туралы алдын ала сигнал беретін тетік орнату қажет.

204. Жылуы алмастырғыш аппараттарға және
қысымдағы сауыттарға қойылатын арнайы талаптар § 1. Ауа сақтағыш

2191. Үзілуден кейінгі ауа сақтағыштардың сақтандырғыш клапандары, ауа сақтағышта қысым жұмыс қысымынан 0,85 дейін төмендеген кезде ауа шығаруды толықтай тоқтатуы тиіс.
2192. Егер ауасы ауа сақтағышқа берілетін компрессорлар, редукционды клапандар немесе құбырлардың жұмыс қысымынан жоғары қысымда ауаның берілуін тоқтататындай етіп орнатылған сақтандырғыш клапандары болса, онда ауа сақтағышта сақтандырғыш клапандарды орнату міндетті емес. Мұндай жағдайда әрбір ауа сақтағышта сақтандырғыш клапанның орнына жеңіл қалқитын тығын орнатуы тиіс.
2193. Ауа сақтағыштардың жеңіл қалқитын тығыны 100 ден 130^оС дейінгі балқу температурасы болуы тиіс. Балқу температурасының мәні тығында көрсетілуі тиіс.
Сыйымдылығы 700 л жоғары ауа сақтағыштар үшін жеңіл балқитын тығынның диаметрі 10 мм кем болмауы тиіс.
2194. Әрбір ауа сақтағыш ылғалды жоятын құрылғымен жабдықталуы тиіс. Ауа сақтағыш көлденең орналасқан жағдайда ылғалды жоюға арналған құрылғыны оның екі ұшынан да көздеу қажет.

§ 2. Конденсаторлар. Жылу алмастырғыш аппараттар және
өртке қарсы қондырғылар және тоңазытқыш ыдыс

2195. Конденсатордың конструкциясы және оның кемеде орналасуы құбырды ауыстыру мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс. Конденсатор корпусы қағида сияқты болатты дәнекерленген болуы тиіс. Конденсаторлардың ішінде буды жеткізу орындарында құбырды тікелей бу соққысынан қорғауға арналған шағылдырғыш қалқан көзделуі тиіс.
Құбырларды бекіту конструкциясы олардың салбырауын және қауіпті дірілді болдырмауы тиіс.
2196. Конденсатордың сулы камераларының қақпақтары саны және орналасуы құбырлық будың кез келген бөлігіне жаншу, ауыстыру, нығыздау немесе құбырларды сөндіру үшін кіруді қамтамасыз етуі тиіс.
Сулы камераларды, құбыр торларын және құбырларды электрлік коррозиядан қорғау үшін протекторлық қорғау көзделуі тиіс.
2197. Турбогенератордың конденсаторы кез келген ажыратылған корпуста апаттық режимде турбоагрегатты жұмыс жіберуі тиіс.
2198. Конденсатордың конструкциясы оған бақылау және өлшегіш құралдарды қосу мүмкіндігін рұқсат етуі тиіс.
2199. Жылу ауыстырғыш аппараттар және тоңазытқыш сауыттар және өртке қарсы қондырғылар осы Қағиданың 34 және 38-бөлімінің талаптарын қанағаттандыруы тиіс.

§ 3. Технологиялық жабдық құрамындағы қысымдағы сауыттар

2200. Технологиялық жабдық құрамындағы сауыт астындағы қысымның мерзімдік ашылатын қақпақтары, олардың біртіндеп жабылуын немесе өздігінен ашылуын болдырмайтын құрылғылармен жабдықталуы тиіс. Сонымен бірге сауытта артық қысым немесе вакуум болған жағдайда қақпақты ашылу мүмкіндігін, сондай-ақ қақпақтың ішінара жабылуы кезінде сауыттық қысыммен жүктелуін болдырмауы тиіс.
2201. Технологиялық жабдық құрамындағы қысым астындағы сауыттардың ішкі қарауға кедергі келтіретін ішкі құрылғысы (бұлғағыш, тарелкелер, аралықтар) алмалы болуы тиіс.
2202. Диаметрі 150 мм жоғары қоспалардың жұмыс кеңістігін бақылауға арналған байқау шыныларын, 0,25 МПа кем емес қысымы бар сауыттарда орнатуға рұқсат етіледі.
2203. Технологиялық жабдық құрамындағы қысымы 0,25 МПа жоғары сауыттардағы жабық тиейтін саңылаулардың конструкциясы, қақпақты нығыздау бұзылған кезінде ыстық орта қызмет етуші персоналдарға қауіпсіз бағытқа бұрылатындай етіп жасалуы тиіс.
2204. Вакуум және қыздыру буларымен немесе 115^оС жоғары температурамен ыстық су астында жұмыс істейтін технологиялық жабдық құрамындағы сауыттар, қуыста вакуум астындағы жұмыс істейтін қыздыру жүйесінің герметикалығы бұзылған кезде, қуыста сыналатыннан 0,85 асатын артық қысымның пайда болуын болдырмайтын сақтандырғыш клапандармен жабдықталуы тиіс.
Бұл сауыттар сондай-ақ есепті қысым кезінде сақтандырғыш клапанның ашылу қысымына тең беріктілікке есептелу қажет. Сонымен бірге сауыт қабырғасындағы есепті кернеу есепті температурадағы материал ағымдылығының шегінен 0,8 аспауы тиіс.
2205. Технологиялық жабдық құрамындағы қысым астындағы сауыттың мерзімді ашылатын қақпақтарының фланцтарының, болттарының және шпилкілерінің беріктілігі есеппен расталуы тиіс. Сонымен бірге ондағы есепті кернеу есепті температура кезінде материал ағымдылығы шегінен 0,4 аспауы тиіс.
Барлық жағдайларда болттардың және шпилкілердің диаметрі 16 мм кем болмауы тиіс.
2206. Өңделетін шикізатпен жанасатын бумен немесе сумен қыздырылатын бұлғауыштар, сондай-ақ сауыттардың қоспалауыш камералары үшін есепті дуал қалыңдығына үстеме 2 мм кем қабылданбауы тиіс.

§ 4. Сығылған газдарға арналған сауыттар

2207. Көшірмелі сауыт астындағы қысым саналатын, сығылған газдарды, салқындатқыштарды немесе СО2 сақтауға арналған, кемені пайдалану кезінде қолданылатын және кемеде бар құралдармен болдыруға болмайтын, сығылған газдарға арналған сауыттардың беріктілік есебін Кеме қатынасы тіркелімінің әдісі бойынша немесе олармен келісілген техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес орындалады.
750 МПа ағымдылықтың жоғарғы шегінен жоғары, бірақ 850 МПа жоғары емес болаттарды қолдану тек қана Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша рұқсат етіледі.
2208. Сауыттың ішінде температураның жоғарылауы кезінде сығылған газдар үшін мүмкін емес ішкі қысымды болдырмау үшін танылған конструкцияның ажыратылмайтын сақтандырғыш құрылғыларын көздеуі тиіс. Жұмыс қысымынан 10 % жоғары, бірақ сынау қысымынан 90 % төмен қысымға жұмыс істейтін рұқсат етілген сақтандырғыш клапандар және сақтандырғыш мембрандар.
2209. Сығылған газдық сауытында ұзақ мерзімді таңбалау түсіруі тиіс.
2210. Сығылған газдарға арналған сауыттар жұмыс қысымының 1,5 тең сынау қысымымен гидравликалық сынаққа алынуы тиіс.

205. Беріктілікке есептеу

2211. Беріктілік есебі Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген қазан, жылу алмастырғыш аппараттары және қысым астындағы сауыттар құжаттары негізінде орындалады.
2212. Беріктілік есебі Кеме қатынасы тіркелімінің келісілген әдістемесі бойынша орындалуы қажет.

34-бөлік. Тоңазытқыш қондырғылар 206. Жалпы нұсқаулар

2213. Қағиданың осы бөлімінің талаптары кемелік тоңазытқыш қондырғыларды және олардың жабдықтарына қолданылады.
2214. Жүк трюмдарын салқындатуға арналған, тоңазытқыш қондырғылар сондай-ақ кемемен тасымалданатын ауыспалы салқындатқыш контейнерлерінің жүк камералары Қағиданың осы бөлімінің барлық талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
2215. Осы Қағиданың 2214-тармағында көрсетілмеген тоңазытқыш қондырғылар 218-бөлімнің 2217, 2219, 2236, 2238 - 2242, 2243 - 2247, 2251, 2255, 2257, 2260-тармақтарының, 2267, 2270, 2273, 2274, 2276, 2277, 2280, 2283, 2285, 2286, 2289, 2292-тармақтарының, 2293, 2297, 2307, 2308, 2309, 2310, 2313- тармақтарының 3) тармақшасының - салқындатқыш агент қысымымен жұмыс істейтін жабдықтар үшін ғана және осы Қағиданың 2311 және 2314-тармақтарының талаптарына сәйкес келуі тиіс.

207. Жалпы техникалық талаптар

2216. Салқындатқыш қондырғылардың элементтері осы Қағиданың 149-тарауына сәйкес айдау және дифферент шарттарында жұмыс қабілеттілігін сақтауы тиіс.
2217. Салқындатқыш қондырғы құрамына кіретін жабдықтарды кемеде осы Қағиданың 1883, 1884, 1886, 2102-тармақтары талаптарына сәйкес орнатылады.

208. Тоңазытқыш агенттер және есепті қысымдар

2218. Осы Қағидада салқындатқыш агенттер мынадай үш бөлікке бөлінеді:
I — тұтанбайтын тоңазытқыш агенттер;
II — тоңазытқыш агенттің ауадағы 3,5 % және одан жоғары булардың көлемді концентрациясы кезіндегі тұтанғыштың төменгі шегі болатын, улағыш тұтанатын тоңазытқыш агенттер;
III — тоңазытқыш агенттің ауадағы 3,5 % булардың көлемді концентрациясы кезіндегі тұтанғыштың төменгі шегі болатын, жарылысқа қауіпті немесе тұтанғыш тоңазытқыш агенттер.
III-топтың тоңазытқыш агенттерін Кеме қатынасының тіркелімі жүкті тоңазытқыш агент ретінде қолданатын, құйылатын төмендетілген газдарды тасымалдаушы кеменің тек тоңазытқыш жүйелеріне қолдануға рұқсат етеді.
2219. Тоңазытқыш агент қысымымен жұмыс істеуші, элементтердің беріктілігін есептеу кезінде, есептік ретінде осы Қағиданың 321-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес көрсетілген 50^оС кезіндегі тоңазытқыш агенттің қаныққан буының артық қысымнан төмен емес қысымды қабылдау қажет.
Тоңазытқыш агенттердің критикалық температурасымен төменгі қысымымен жұмыс істейтін (50^оС төмен), тоңазытқыш жабдықтар үшін есепті қысым Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
Қысыммен жұмыс істейтін тоңазытқыш қондырғылардың элементтері, гидравликалық сынау кезіндегі сынау қысымына тең қысым кезінде тексеру есебіне ұшырауы тиіс. Сонымен бірге кернеу 0,9 материалдың ағымдылық шегінен аспауы тиіс.

209. Тоңазытқыш өнімділік және жабдықтардың құрамы

2220. Тоңазытқыш қондырғы салқындатқыш үй-жайлардағы, жүк тасымалының түрі бойынша және кемені пайдаланудың қалыпты жағдайында жүзу кезінде талап етілетін температураны үнемі ұстап тұруды қамтамасыз етуі тиіс.
2221. Тоңазытқыш қондырғы салқынның сыртқы ауа 40^оС төмен емес және борт сыртындағы судың температурасы 30^оС төмен емес негізгі жабдықтың жұмыс істеуі кезінде барлық тұтынушыларға талап етілетін температураны ұстап тұруды қамтамасыз етуі тиіс.
2222. Жетектің қуаты, салқын өнімділік, булағыштың беткі ауданы, ауасалықындатықштардың конденсаторлары, сондай-ақ олардағы салқындату циркуляциясы салқын тасымалдағышпен батареяның беткі ауданы, салқындату бөлмелеріндегі регламенттелген температураны ұстап тұруға, негізгі жабдықтың тәулік ішінде 24 сағат үздіксіз жұмыс істеуі кезінде және басқа тұтынушыларды салқынмен қамтамасыз етуге жеткілікті болуы тиіс.
Негізгі жабдық құрамына екеуден кем емес бірдей конденсатор және аралық салқын тасымалдағышты немесе каскадты және сатылы циклдерді қолданған жағдайда, екі бірдей жылу ауыстырғыштардың каскад аралық және сауыт аралық буландырғыштарды қосуы тиіс.
2223. Жетек қуаты, салқын өнімділік және Қағиданың 2222-тармағында көрсетілген беттердің аудандары, сондай-ақ алдын ала салқындатылмаған кемедегі жүкті салқындатуға арналған тоңазытқыш қондырғылар, резервті қоса барлық жабдықтың үздіксіз жұмыс істеуі кезінде, оның сақталуы қамтамасыз етілетін уақытта регеламенттелген температураға дейін жүкті салқындату үшін жеткілікті болуы тиіс.
2224. Резервті жабдықтың салқын өнімділігі, кез келген негізгі компрессордың немесе конденсатордың біреуі қатардан шығып кеткен жағдайда салқынмен барлық тұтынушылар қамтамасыз етілетіндей болуы тиіс.
Қордағы жабдықтың салқын өндірушісі негізгі компрессорлардың біреуі істен шыққан кезде немесе барлық тұтынушыларды конденсаторлар салқынмен қамтамасыз етілетіндей болуы тиіс.
2225. Салқындату трюмдерінің сыйымдылығы 300 м³ жоғары кемелерде тоңазытқыш қондырғыларды олардың жабдықтарын резервтемей қолдануға рұқсат етіледі. Салқын өнімділік және қондырғының салқындату бетінің ауданы жабдықтың тәулігіне 18 сағат жұмыс істеуі кезінде регламенттелген температураны ұстап тұру үшін жеткілікті болуы тиіс.
2226. Тоңазытқыш қондырғылардың элементтерінің аралығындағы құбырлар жүйесін жалғау жабдықтың кез келген байланысында қондырғы жұмыс істейтіндей болуы тиіс. Жылу ауыстырғыш және басқа да аппараттарды соратын және айдамалайтын құбырлармен жалғауға арналған, тоңазытқыш агентті айдауды және оны аппараттан жоюды қамтамасыз ететін құрылғымен жабдықтау қажет.
2227. Салқындатқыш батареялар бөлмелерді бірыңғай салқындатуды қамтамасыз ететіндей болып орналасуы тиіс.
Батареялар әрқайсысы ажыратылатын кем дегенде екеуден кем емес дербес секциядан тұру тиіс.
II-топтағы тоңазытқыш агенттің тікелей буландырғышымен салқындату батареясын қолдануға рұқсат етілмейді.
2228. Тоңазытқыш агенттің циркуляциясының сорғы жүйесін қолдану кезінде, біреуі резервті болып саналатын, екеуден кем емес тоңазытқыш агенттің циркуляциялық сорғысын орнатуды көздеуі тиіс.
Егер сорғы жүйесі ажыратылған сорғыда жұмыс істесе резервті құрылғыны орнату міндетті емес. Мұндай жағдайда қондырғының салқын өнімділігі Қағиданың 2220-тармағындағы талаптардықанағаттандыру тиіс, ал мұздатқыш камералар немесе агенттердің салқын өнімділігі 20 % артық төмендемеу тиіс.
2229. Салқынды тұтынушылар тобының сұйық салқын тасушы жүйесі біреуі резервті болатын сұйық салқын тасушының екеуден кем емес сорғысы болуы тиіс.
Өздігінен сұйық салқын тасығышымен салқынды тұтынушылардың екі және одан жоғары тобы кезінде (әртүрлі температураларымен) әрбір топта біреуден кем емес сұйық салқын тасығыштың сорғысы болуы тиіс; олар үшін жалпы беруге және арынға тиісті сорғы резервті болуы мүмкін.
2230. Тоңазытқыш қондырғының біреуі резервті болатын екеуден кем емес су салқындатқыштың циркуляциялық сорғысы болу тиіс.
Резервті ретінде берілуі және арыны жеткілікті борт сыртындағы судың кез келген кемелік сорғысы болуы мүмкін.
2231. Салқындаушы су екеуден кем емес кингстондардан жеткізілуі қажет. Жалпы кемелік міндеттегі кингстондарды қолдану кезінде кеменің қалыпты пайдалануындағы жағдайда әрбір кингстоннан судың жеткілікті жеткізілуі қамтамасыз етілу тиіс.

210. Материалдар

2232. Артық қысымда динамикалық жүктеме қосымшасында жұмыс істейтін тоңазытқыш жабдықтардың бөлшектерін, бөліктерін және крепаждарын дайындауда қолданылатын материалдардың сапасы және негізгі сипаттамалары, ауыспалы және төменгі температура әрекеті осы Қағиданың 2-бөліміне тиісті талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
Материалдарды тоңазытқыш агенттің жұмыс температурасына және физика-химиялық құрылғыларына байланысты таңдау қажет:
1) жабдықтар материалдарының тоңазытқыш агенттермен және олардың ерітінділерімен, жағу майларымен және салқындату орталарымен байланысатын бөліктері, олардың қатынасына бейтарап және тізбектелген ортаның агрессивті әрекетіне тұрақты болуы тиіс;
2) төменгі температура жағдайында жұмыс істейтін жабдықтар материалдарының бөліктері кері айналмайтын конструкциялық өзгерісі болмауы тиіс және төменгі жұмыс температурасында жеткілікті беріктілік сақтамауы тиіс;
3) -50^оС температурада жұмыс істейтін болат констуркциялар осы Қағиданың 1365-тармақтары талаптарына жауап беруі қажет;
4) 50^оС төмен температурада жұмыс істейтін жабдықтың материал бөліктері Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
2233. Коррозиялық активті орталармен байланысатын жабдықтардың бөлігі материалдары, осы орталарға қатынасы бойынша коррозияға тұрақтылығы жеткілікті болатын немесе коррозиялық қарсы жабуы бар материалдардан жасалу қажет.
Әртүрлі электролиттік әлеуеті бар және теңіз суымен байланыстыратын материалдардан жасалған механизмдердің және аппараттардың бөліктері және конструкциялары электрохимиялық коррозиядан қорғалу қажет.
2234. Даттанбайтын болаттан жасалған сұйық салқын тасымалдағыштың және осы құбырларды жалғау бөліктері, сыртынан мырышталуы немесе сыртынан коррозияға қарсы тең қорғау болуы тиіс.

211. Электрлік жабдықтар.
Салқындытқыш машиналық үй-жайлар

2235. Тоңазытқыш қондырғылардың, автоматты құрылғылардың электр жабдықтары, сондай-ақ, тоңазытқыш агенттің және салқындату бөлменің қорларын сақтауға арналған тоңазытқыш машиналардың бөлектену жарықтануы осы Қағиданың 5-бөлім талаптарын қолданылуын қанағаттандыруы тиіс.
2236. Салқындатқыш машина бөлмесі осы Қағиданың 1860, 1866-тармақтардың талаптарын және осы бөлімнің тарауларын қанағаттандыруы тиіс.
Тоңазытқыш машиналар II және III-топтағы тоңазытқыш агенттер қолданатын тоңазытқыш машиналарды жеке герметикалық бөлмелерде орнатады.
Тоңазытқыш машиналар бөлімін құрғату осы Қағиданың 2430-тармағы талаптарына сәйкес орындалуы тиіс.
2237. Сорғылар, компрессорлар, аппараттар және құбырлар тоңазытқыш машиналар бөлімшесінде, оларға қызмет көрсетуге ыңғайлы, сондай-ақ сорғылар, компрессорлар, аппараттарды іргетастардан шешіп алмай-ақ бөліктерін ауыстыру мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс. Сонымен бірге тізбектелген және басқа да жабдықтарды бөлмелер аралығынан және көрші құрылғылар үстінен 100 кем емес қашықтықта орналасу қажет.
2238. Тоңазытқыш машиналар бөлімшесінде сыртқа қарай ашылатын және бір бірінен мүмкіндігінше алыс орнатылған екі есігімен шығуы болуы тиіс. Егер тоңазытқыш машиналар ашық палубадан жоғары немесе төмен орналасса, онда оның шығулары ашық палубаға қарай шығатын жолы бар бөлме есігіне апаратын болаттан жасалған траптармен жабдықталуы тиіс.
Үнемі вахтаны қажет етпейтін жағдайда автоматтандырылған тоңазытқыш машиналардың бөлімшесі I топтағы тоңазытқыш агентті қолданған жағдайда екі шығуы болу қажет емес.
2239. II және III-топтағы тоңазытқыш агенттер қолданылатын тоңазытқыш машиналар бөлімшесінің шығулары тұрғын және қызметтік бөлімшелерге және олармен хабарласатын бөлімшелерге апарылмауы тиіс. Шығулардың біреуі ашық палубаға қарай апаруы тиіс.
Дәліздері және шахталары бар шығатын есіктер ағымды және сорғыш желдеткіштермен жабдықталуы тиіс және де ағымды желдеткіш жасанды болуы тиіс. Осы желдеткішті өшіретін құрал тоңазытқыш машина бөлімшесінің сыртында және ішінде шығатын есіктің дәл қасында орналасуы тиіс.
2240. Қолданылатын ІІ және ІІІ-топтағы тоңазытқыш агенттері, жеке тоңазытқыш машиналарынан шығулар су бүрку жасау үшін құрылғысы болуы тиіс. Су бүркуді қосу үшін құрылғы шығу есігінен тікелей жақынды сыртынан орналасуы тиіс.
Тоңазытқыш машиналар бөлімшесінде сумен өрт сөндіретін жүйедегі шлангысы бар өрт краны болу қажет.
2241. Тоңазытқыш машиналар бөлімшесі сағатына 10 есе ауа ауысуын қамтамасыз ететін автономды желдеткіші болу қажет.
2242. 2210-тармақтың талаптарын қанағаттандырушы негізгі желдеткіштен басқа тоңазытқыш машинаның әрбір бөлімі төмендетіледі қамтамасыз етуші апаттық желдеткішпен қамтамасыз етілуі тиіс:
II және III-топтың тоңазытқыш агенттерін қолданушы, тоңазытқыш машиналар бөлімшесі үшін сағатына 30 есе ауа ауыстырғыш;
I топтың тоңазытқыш агенттерін қолданушы, тоңазытқыш машиналар бөлімшесі үшін сағатына 20 есе ауа ауыстырғыш;
Тоңазытқыш агенттің тығыздығына байланысты желдеткіш жүйесі бөлменің ең жоғарғы немесе ең төменгі бөліктеріндегі ауаны жоюды қамтамасыз етуі тиіс
Авариялық желдеткішті есептеу кезінде, тоңазытқыш машиналардың таратқыш қалқандарын тоқсыздандыру кезінде негізгі желдеткіш авариялықпен бірігіп әрекет ете алатынын ескеріп негізгі желдетудің желдеткіш беруін ескеруге рұқсат етіледі.

212. Тоңазытқыш агенттердің қорларын сақтауға
арналған үй-жайлар

2243. Тоңазытқыш агенттердің қорларын сақтауға арналған үй-жайлар бір бірінен жеке болу қажет, ал олардың кемеде орналасуы, сондай-ақ жоғарғы беттерін шектеуші құрылғысы осы Қағиданың 9-бөлім талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
Тоңазытқыш агентті сақтауға арналған үй-жай газ өткізбейтін болуы тиіс.
I-топтағы тоңазытқыш агенттердің азғантай қорларын сақтау кезінде Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен айтылған талаптардан ауытқуға рұқсат етіледі.
2244. Тоңазытқыш агенттердің сауыттарын айдау кезінде олар қозғалмайтындау етіліп бекітіледі.
Қойма үй-жайының қаптамалары және сауыттары аралығында, сондай-ақ жекелеген сауыттар аралығында металл емес төсемдер салынуы тиіс.
2245. Тоңазытқыш агенттердің қорларын сақтауға арналған үй-жай автономды желдеткішпен жабдықталу қажет және олардағы температура 45^оС аспайтындай етіліп оқшаулануы тиіс.
2246. Тоңазытқыш агенттердің қорлары сақталатын үй-жайда басқа сығылған газдары бар сауыттарды сақтауға рұқсат етілмейді.
Жабдық үй-жайы үшін жанатын материалдарды қолданбау керек.
2247. Олар орнатылған сауыттар және бөлмелер осы Қағиданың 2240, 2242, 2273, 2274, 2276, 2285, 2286-тармақтарының талаптарын қанағаттандырған жағдайда, тоңазытқыш агенттердің қорларын стационарлы сауыттарда сақтауға рұқсат етіледі.
Жүйені толтырудан кейін немесе оны зарядтағаннан кейін әрбір сауыттың шығыс құбырынан II-топтағы тоңазытқыш агентті жою мүмкіндігін көздеуі тиіс.
Тоңазытқыш агентті сақтауға арналған, сауыттардан шығыс құбырлар тұрғын және қызметтік үй-жайлар арқылы салынбауы тиіс.

213. Салқындататын жүк үй-жайлары

2248. Салқындатқыш бөлмелерде орналасқан тоңазытқыш жабдықтар, батареялар, құралдар, сондай-ақ құбырлар және ауа үрлегіштер берік нығайтылуы және жүктерден зақым келмеуі үшін қорғалуы тиіс.
2249. Әуе салқындатқыш жүйесінің ауа салқындатқыштарды жекелеген бөлмелердегі сияқты, жүк салқындатқыш бөлмелерде де орнатуға болады. Жүк салқындатқыш бөлмелерде ауа үрлегіштер орнатылған кезде конденсат жинақтарымен жабдықталуы тиіс. Минус температруралы салқындатқыш үй-жайлар үшін конденсаттар жинағын жылыту орындау ұсынылады.
II-топтағы тоңазытқыш агенттің тікелей булағышымен ауа салықындатқыштарды қолдануға рұқсат етілмейді.
2250. Жүк үй-жайы толықтай жүктелген кезде ауа салқындатқыш жүйенің ауа салқындатқышына рұқсат қамтамасыз етілуі тиіс. Егер бұл талапты орындау мүмкін болмаса ауа салқындатқышқа рұқсат салқындатылмайтын көрші үй-жайдан көзделу тиіс. Бөлмеге ауа салқындатқыш жүрісіне арналған саңылау өлшемі ол арқылы желдеткіш қанатшасын және электр қозғалтқышын алып өтуге мүмкін болатындай болу қажет.
2251. Ауа салқындатқыш арқылы ауа құбырының өткізбейтін аралық арқылы өтуі кезінде соңғысында аралық қысымына есептелген клинкенттер орнату қажет. Клинкеттерді басқару су үсті борты палубасынан жоғары қол жетімді жерге шығарылу қажет.
2252. Сақталуы жүктік салқындату бөлмелеріндегі ауаны ауыстыруды талап ететін жүктерді тасымалдау үшін, бөлмеге сыртқы таза ауаны (салқын немесе жылы) жеткізуді қамтамасыз ететін желдеткіш жүйесі көзделу тиіс.
2253. Аралықтарда немесе салқындатқыш жүк бөлмесінің шектеуіштерінде орналасқан әрбір кіргізетін және шығаратын саңылаулар жабуға арналған ауа өткізбейтін құрылғысы болу қажет.
2254. Салқындатқыш үй-жай арқылы басқа бөлмеге қарай өтетін ауа өткізгіштер герметикалық және мұқият оқшауланған болу қажет.
2255. Егер тоңазытқыш қондырғылар үшін ауа салқындатқыштарда II-топтағы тоңазытқыш агенттің тікелей булануымен жүк трюмдарының ауа салқындатқышы қолданылса, әрбір немесе осындай бірнеше трюмдар үшін тәуелсіз желдеткіш жүйесін көздеу қажет.
2256. Салқындатқыш үй-жайлар телетермометриялық құрылғылармен жабдықталуы қажет.
Олар болмаған жағдайда салқындатқыш бөлмелер екі (немесе одан да көп) диаметрі 50 мм кем емес термометриялық құбырлармен жабдықталуы тиіс.
Салқындатпайтын бөлмелер арқылы өтетін термометриялық құбырлардың учаскелері мұқият оқшаулануы тиіс.
2257. Салқындатқыш үй-жайларды құрғату осы Қағиданың 2436–2439- тармақтарына сәйкес орындалу тиіс.

214. Тоңазытқыш және салқындатқыш камералар

2258. Тоңазытқыш камераларда ауа салқындатқыш және желдеткіштерді орнату осы Қағиданың 2248 және 2250-тармақтардың талаптарына жауап беру тиіс.
2259. Тоңазытқыш машиналардың бөлімшелерінде тікелей булану жүйесінде жұмыс істейтін тоңазытқыш және салқындатқыштардың жұмысын бақылауға арналған құралдар орнатылу тиіс.
2260. Егер тоңазытқыш камерада II-тоңазытқыш агенттің тікелей булану жүйесі қолданылса, апаттық сору желдеткіші көзделу қажет, ал камера герметикалық болу қажет.
2261. Камераның ішіне қарай апарушы құбырлардың арматурасы камерадан тыс орналасу қажет.

215. Технологиялық жабдықтары бар үй-жайлар

2262. Кемеде тоңазытқыш агенттің қысымымен жұмыс істейтін жұмыс істейтін компрессорларды, сорғыларды, аппараттарды және сауыттарды тоңазытқыш машиналардың үй-жайларынан тыс орналастыру әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
2263. II-топтағы тоңазытқыш агенттің тікелей булану жүйесі бойынша жұмыс істейтін технологиялық жабдығы бар үй-жайларда сулы өрт сөндіру жүйесінің шлангысымен өрт краны болу қажет.
2264. Технологиялық жабдығы бар үй-жайлардың автономды желдеткіші болу қажет. Тікелей булану жүйесі бойынша жұмыс істейтін негізгі желдеткіштен басқа авариялық желдеткішті көздеу қажет.
Ауа жүйесінің негізгі және авариялық желдеткіштерінің ауа ауыстыру еселігі осы Қағиданың 2241 және 2242-тармақтарының талаптарын қанағаттандыру қажет.
2265. II және III-топтың тоңазытқыш агенттерінің тікелей булану жүйесімен жұмыс істейтін технологиялық жабдығы бар үй-жайларда осы Қағиданың 2238 және 2239-тармақтарына сәйкес екі шығу көзделу қажет. II-топтың тоңазытқыш агентін қолданған кезде шығулар су бүркуін құраушы құрылғысы болу қажет. Су бүркуін қосуға арналған құрылғы шығу есігіне тікелей жақын жердегі үй-жайдың сыртында табылуы қажет.

216. Компрессорлар, сорғылар, желдеткіштер

2266. Компрессорлар осы Қағиданың 196-тарауы 2119-тармақтардың және осы бөлімнің талаптарына сәйкес келуі қажет.
2267. Динамикалық жүктеме қосымшасында және артық қысымда жұмыс істейтін компрессорлар бөлшектерінің беріктілігі осы Қағиданың 2219-тармағына сәйкес есепті қысымнан туындап есептелу қажет.
2268. Сору және тоңазытқыш агенттің айдамалау жағындағы компрессорлар автоматты түрде қолданылатын клапандардың болуынан тәуелсіз бекіту клапандары болу қажет.
2269. Тоңазытқыш агент, май және салқындататын су үшін қуыстар қажетті жерлерде іске қосу құрылғылары болу қажет.
2270. Компрессорларды сығудың аралық және соңғы сатылық жағында айдамалау қуысы және берік клапан аралығында қысым шамадан асып кеткен жағдайда тоңазытқыш агентті компрессорды сору жағына қарай өткізуші сақтандырғыш клапан немесе басқа өздігінен әрекет жасайтын сақтандырғыш клапан орнатылу қажет.
Сақтандырғыш құрылғылардың өткізгіш қабілеті компрессордың қорғау сатыларының ең көп беру көлемінен (массасынан) кем болмау қажет.
Сақтандырғыш клапанды ашқаннан кейін қысымды жоғарылату оны ашу қысымынан 10 % аспау қажет.
Өткізгіш сызықта ешқандай жабушы құрылғы болмау қажет.
Тоңазытқыш агент құрылғысын атмосфераға шығару мүмкіндігі әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылды.
2271. Сорғылар осы Қағиданың 197-тарау талаптарына сәйкес келу қажет.
2272. Желдеткіштер осы Қағиданың 198-тарау талаптарымен қолданылатын талаптарға сәйкес келуі қажет.

217. Жылу алмастырғыш аппараттар және қысымдағы сауыттар

2273. Жылу ауыстырғыш аппараттар және қысымдағы сауыттар материалдар және арматураны жарақтау қатынасы Қағиданың осы бөлімінің және 203-тарауда қолданылатын талаптарды (2182, 2184-тармақтарынан басқа), 204-тарау (2191 – 2194, 2197, 2198-тармақтардан басқа) және Қағиданың осы бөлімін сәйкес болуы тиіс. Олардың беріктілікке есебі Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген әдістеме бойынша жүзеге асырылады.
2274. Бүркеніш құбырлы аппараттар және тоңазытқыш агент қуысының 50 дм³ және одан жоғары көлемдегі сауыттарын сақтандырғыш клапанды толықтай ашу кезіндегі ашу қысымының 10 % асатын қысымның пайда болуын жоятын есепті шығару қабілетімен сақтандырғыш құрылғылармен жабдықтау қажет.
Шығару қабілеттілігі G мынадай формуламен есептелгеннен кем болмау қажет, кг/с
G = qS/r (610)
мұндағы q — өрт кезіндегі жылу ағынының тығыздығы, кВт/м² (барлық жағдайда 10 кВт/м² тең қабылданады.)
S — сауыттың (аппараттың) жоғарғы бетінің сыртқы ауданы, м²;
r — сақтандырғыш клапанды ашу қысымы кезіндегі тоңазытқыш агенттің бу құраушының үлесті жылуы, кДж/кг.
Сақтандырғыш құрылғылар екі сақтандарғыш клапаннан және кез келген жағдайда аппаратпен немесе сауытпен екі сақтандырғыш немесе екеуінің бірі қосылатындай конструкциядағы ауыстырып қосқыш құрылғыдан тұру қажет. Әрбір клапан толық өткізгіш қабілеттілікке есептелу қажет.
Кеме қатынасының тіркелімі егер бұл мақсатқа сай деп таныса, басқа да типтегі аппараттардың сақтандырғыш құрылғылармен жабдықталуын талап етеді.
Аппараттар немесе сауыттар және сақтандырғыш құрылғылар аралығында бекіту клапандарын орнатуға рұқсат етілмейді.
Сақтандырғыш құрылғыларды бір сақтандырғыш клапанмен немесе басқа конструктивті типпен қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
2275. Аппараттар және қысым астындағы сауыттар ауаны шығаруға, суды, майды жән сұйық салқын тасығышты жіберуге арналған құрылғысы болу қажет.
2276. II және III-топтағы сұйық тоңазытқыш агенттері бар аппараттар және сауыттар апатты тоңазытқыш агентті құбырға арналған құрылғысы болу қажет.
Осы Қағиданың 2219-тармағына сәйкес қабылданған санмен есептіге тең сауытта немесе аппаратта тоңазытқыш агенттің артық қысымы өзгермейтін кездегі тоңазытқыш агентті құюдың есепті уақыты 2 минуттан жоғары болмау қажет

218. Ауа салқындатқыштар

2277. Тоңазытқыш агенттің тікелей булағыштарымен ауа салқындатқыштарды булағыштар дәнекерленген немесе пісірілген конструкциялы болуы қажет. Секция және құбыр аралығындағы фланецті жалғауларды қажет болған жағдайларда ғана қолдану керек, сонымен бірге барлық фланецтік жалғаулар жалғаудың нығыздылығын тексеру мүмкін болу үшін қол тиімді жерде орналасу тиіс.
2278. Егер жүк бөлмелерін салқындату үшін бір ғана ауа салқындатқыш қолданылады, оның булағышы әрқайсысы ажыратылатын, екеуден кем емес дербес секциядан тұру қажет.

219. Арматура және сақтандырғыш клапандар

2279. Тоңазытқыш қондырғылар жүйесінде жабылатын, реттелетін және сақтандыратын арматура қолданылу қажет, (1,25 кем емес қысымға есептелген), мұндағы р — осы Қағиданың 2219-тармақпен сәйкес қабылданған, есептік қысым.
Болат арматура орнатылу қажет. Басқа материалдан жасалған арматураны қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
Тоңазытқыш компрессорлардың қуыстарына кіру және шығу үшін пластинчатты графитті шойыннан жасалған ішкі жабық арматураны қолдану керек, сондай-ақ ортаның температурасы 40^оС төмен I және II-топтағы тоңазытқыш агент үшін шар тәрізді графитті шойыннан жасалған арматураны қолдануға болады.
2280. Сақтандырғыш клапандардың серіппелі құрылғысы осы Қағиданың 2219-тармағына сәйкес қабылданған есептік қысымнан 10 % аспайтын қысым кезінде олардың ашылуын қамтамасыз ету қажет.

220. Құбырлар

2281. Cұйық салқын тасығыштың және су салқындатқыштың тоңазытқыш агент жүйесінің құбырлары осы Қағиданың 35 бөлімімен қолданылатын және осы тараудың Қағида талаптарына сәйкес келуі тиіс.
Сонымен бірге II және III-топтағы тоңазытқыш агенттердің құбырлары, сондай-ақ I-топтың сұйық тоңазытқыш агентін циркуляция жасайтын құбырлардың учаскелері осы Қағиданың 322-қосымшасына сәйкес I-сыныпты құбырларға жатады.
2282. Тоңазытқыш агенттің және сұйық салқын тасығыштың құбырлары тігіссіз құбырлардан жасалу қажет. Сұйық салқын тасығыштың құбырлары болат құбырлардан жасалу қажет.
2283. Тоңазытқыш агенттердің компрессорлардың және сорғылардың айдамалау құбырларында кері (қайталамайтын) клапандар орнату қажет. Мұндай клапандарды I-топтың тоңазытқыш агентінің жұмыс денесі ретінде қолданылатын және жүк түсіретін құрылғысы жоқ компрессорлар үшін мұндай клапандарды орнатпауға рұқсат етіледі.
2284. Суда аз ерітілетін тоңазытқыш агенттердің сұйық құбырларында ылғалды сіңіруге арналған құрғату құрылғылары көзделу қажет. Оларды сүзгіштерден бірге орнату немесе олармен конструктивті жалғау керек.
2285. Сақтандырғыш клапаннан тоңазытқыш агенттің құю құбырлары (осы Қағиданың 2270-тармағында көрсетілгеннен басқа) ең аз отырғызу кезінде кеменің ватерсызығынан төмен борт сыртына шығару қажет. Құбырлар тоңазытқыш агент және кері клапандардың ағып кетулерінің көрсеткішімен жабдықталу қажет. I-топтың тоңазытқыш агенттерін адамдарға қауіпсіз жерде атмосфераға шығаруға рұқсат етіледі.
2286. Аппраттардан және сауыттардан тоңазытқыш агенттің авариялық құю құбырларын тоңазытқыш машинадан тыс, бірақ оған кіретін жерге жақын орналасқан коллекторге шығару керек.
Коллектордың әрбір құю құбырында жабық клапандар және әрбір клапаннан кейін тоңазытқыш агентінің ағып кетуінің ағынына көрсеткіш орнатылу қажет. Клапандар бөтен тұлғалардың кіруінен қорғалу және жабық күйінде пломбалауға қабілетті болу қажет.
Коллектордан авариялық құюдың борт сыртына жалпы құбыры кері клапанмен жабдықталуы және ең аз отыру кезінде кеменің ватерсызығынан төмен шығарылу қажет. Жалпы құбырды үрлеу үшін сығылған ауа немесе буды жеткізу көзделу қажет.
Жекелеген аппараттардан және сауыттардағы тоңазытқыш агенттердің апатты құбырының ішкі диаметрі осы Қағиданың 2274-тармағы бойынша анықталған сақтандырғыш клапанның диаметрінен кем болмау қажет.
Борт сыртындағы авариялық құюдың жалпы құбырының қимасының ауданы, жалпы құбырлармен жалғасқан жекелеген аппараттардағы және сауыттардағы ең үлкен үш апатты құю құбырларының қима ауданынан кем болмау қажет.
2287. Осы Қағиданың 2285 және 2286-тармағына сәйкес кеменің ватерсызығынан төмен шығарылған құбырлардың учаскелері үшін, барлық жағдайларда құбырлардың дуалдарының ең кіші қалыңдығы осы Қағиданың 323-қосымшасының 3 бағанында көрсетілгеннен кем қабылданбау қажет.

221. Бақылау-өлшеу құралдары

2288. Тоңазытқыш агенттердің компрессорларында, басқа агрегаттарында, құбырларында жұмыс денесінің параметрлерін және қондырғының жұмыс режимінің параметрлерін бақылауға арналған құралдар орнату керек. Бұдан басқа, сынақ жүргізу үшін қажетті бақылау және өлшеу құралдарын орнату мүмкіндігі көзделу қажет.
2289. Бақылау және өлшегіш құралдар тез қол жететін және жақсы көрінетін жерде орналасу қажет. Шкалада бақыланатын параметрлердің ең үлкен және ең кіші мәндері көрсетілу қажет.

222. Автоматтандыру құрылғысы

2290. Автоматизация жүйесі, сондай-ақ оның құрамына кіретін элементтер және бөлшектер осы Қағиданың 37-бөлімнің қолданылатын талаптарына сәйкес келуі тиіс.
2291. Тоңазытқыш қондырғының автоматты басқаруын қолданған кезде сондай-ақ қолмен басқару мүмкіндігін көздеу қажет.
Егер екі параллелді жұмыс істейтін автоматты құрылғы болса, қолмен басқаруды көздемеуге болады.
2292. Тоңазытқыш агенттердің компрессорларын олардың жетегі мынадай жағдайларда ажыратылатын автоматты құрылғылармен жабдықталу тиіс:
1) сору қысымының жарамайтын төмендеуі;
2) айдамалу қысымының жарамайтын жоғарылауы;
3) жағатын майдың қысымының жарамайтын төмендеуі;
4) айдамалау қысымының (II және III топтың тоңазытқыш агенттерінде жұмыс істейтін тоңазытқыш қондырғылар, сондай-ақ вахтасыз қызмететілетін автоматты қондырғылар үшін) жарамайтын жоғарылауы;
5) орталықтан тепкіш компрессордың роторының жарамайтын осьтік қозғалуы;
6) орталықтан тепкіш компрессорлардың біліктіректерінің қозғалу температурасының жарамайтын жоғарылауы.
2293. Сұйықтықтарды бөлгіштер, аралық сауыттар және циркуляциялық ресиверлер (тоңазытқыш агенттің цируляциясының сорғы жүйесі кезінде), сондай-ақ сұйықтықтың еркін бетімен булағыштарды, мыналарды қамтамасыз ететін автоматты құрылғылармен жабдықталады:
1) булағыштың қалыпты жағдайы немесе булардың үнемі қызып кетуінің температурасы үшін орнатылған, тоңазытқыш агенттің тұрақты деңгейін қолдау;
2) булағыштарға және компрессор тоқтаған кезде кез келген типтегі сауыттар аралығына сұйық тоңазытқыш агенттің беруінің тоқтауы;
3) тоңазытқыш агенттің деңгейінің жарамайтын жоғарылауы кезінде компрессорды сөндіру.
2294. Бүркеніш құбыр булағыштарымен қондырғылар мыналарды қамтамасыз ететін автоматты құрылғылармен жабдықталады:
1) булағыш арқылы сұйық салқын тасығыштың қозғалысы тоқтаған кезде немесе осы булағыштың тоңазытқыш агент жүйесінен ажыратқан кездегі компрессордың тоқтауы;
2) сұйық салқын тасығыштың температурасының жарамайтын төмендеуі кезінде компрессордың тоқтауы.
2295. Тоңазытқыш қондырғылар осы Қағиданың 2292-2294 тармақтарда көрсетілген қорғаудың автоматты құрылғысы іске қосылған кезде тоңазытқыш қондырғымен басқару постына сигнал беретін сигнал беру құрылғысымен жабдықталуы тиіс.
Тоңазытқыш қондырғымен жергілікті басқару постында көрсетілген сигналдардың түсіндіру мүмкіндігін көздеу қажет.
2296. Рульдік рубкада толықтай автоматтандырылған тоңазытқыш қондырғыны қолдану кезінде, осы тасымалдаушы жүктің түріне талап етілетін салқындатқыш бөлмелердегі температураның рұқсат етілгеннен ауытқуы туралы сақтандырғыш сигнал беру көзделу қажет.
2297. Тоңазытқыш агенттің қысымындағы жабдықпен әрбір бөлме газоанализатормен және тоңазытқыш агенттің ағып кетуі туралы сақтандырғыш сигнал берумен жабдықталуы тиіс. Сигнал беру тоңазытқыш қондырғымен басқару постына шығарылу қажет.
2298. Автоматтандырылған тоңазытқыш қондырғы осы Қағиданың 37- бөлімі талаптарына сәйкес болуы тиіс.

223. Салқындату үй-жайларын оқшаулау

2299. Салқындататын жүк үй-жайларының ішінде кеме корпусының барлық металл бөліктері мұқият қошаулану қажет.
2300. Салқындататын жүк үй-жайларының оқшаулауын иісі жоқ биотұрақты материалдардан орындау қажет.
2301. Отын танкілері және цистерналар орналасқан аудандағы аралықтардың және екі түпті төсеніштердің беттері иіс бөлмейтін мұнайға тұрақты материалдан жабылуы керек. Бұл жабуды жеткізу көрсетілген беттерді оқшаулаудан бұрын орындалу қажет.
2302. Салқындататын жүк үй-жайларының оқшаулануы ылғалдың кіріп кетуінен қорғалу қажет немесе пайдалану кезеңінде оны құрғатудың сенімді құралдарымен жабдықталуы, сондай-ақ ластанулардан зақымданудан қорғалу тиіс.
2303. Салқындататын жүк үй-жайларының оқшаулануында қаптама немесе басқа қорғайтын жабуы болу қажет. Қаптама ол жүктермен зақымдалынуы мүмкін жерлердегі сенімді қорғалуы тиіс.
2304. Тоңазытқыш туннельдерді оқшаулау осы Қағиданың 2254, 2300, 2302, 2303-тармақтарының талаптарына сәйкес келуі тиіс.

224. Құбырларды оқшаулау

2305. Аралықтар және палубалар арқылы құбырлар өтетін жерлерде жылу көпірлерінің құрылуын бодырмау мақсатында аралықтармен және палубалармен тікелей байланыс болмау қажет.
2306. Құбырларды оқшаулау ылғалдың кіруінен қорғалуы қажет.
2307. Құбырларды оқшаулау үшін осы Қағиданың 9-бөлігінің талаптарына сәйкес жанбайтын оқшауланған материалдар қолданылу тиіс. Бұл талаптар салқындататын жүк үй-жайларының және қоймалар шегінде орналасқан құбырларды оқшаулауға қолданылмайды.
2308. Олардың саны ең кіші, ал олардың ашық бөліктері жаймен беті бойынша жалын тарататын жағдайда, андиконденсатты материалдар және желімдер оқшаулаумен үйлесуде қолданатын және құбырлардың арматураларын оқшаулау осы Қағиданың 9-бөлігі талаптарына жауап бермеуге болады.

225. Ұйымдастырушы-дайындаушы қабырғасында
тоңазытқыш қондырғылар элементтерін сынау

2309. Тоңазытқыш агенттің қысымымен жұмыс істейтін элементтер 1,5р кем емес сынақ қысымында беріктілікке гидравликалық сынақтан өту қажет, мұндағы р — поршенді компрессорлы катерледі қоспағанда, осы Қағиданың 2219-тармағына сәйкес қабылданған есепті қысым.
Сұйық салқын тасығыш немесе су қысымымен жұмыс істейтін элементтер 1,5 жұмыс қысымына тең, бірақ 0,4 МПа кем емес қысыммен гидравликалық сынақ жүргізілу қажет.
2310. Тоңазытқыш агент қысымымен жұмыс істейтін элементтер осы Қағиданың 2219-тармағына сәйкес қабылданған есептіден кем емес сынақ қысымы есептіден 0,8 кем болмайтын поршенді компрессорлы картерлерді қоспағанда сынақ қысыммен пневматикалық сынақ жүргізілуі қажет.
2311. Атмосфералықтан төмен қысымда жұмыс істейтін жабдықтар, 0,8 кПа жоғары емес қалдық қысым кезінде вакумдалумен герметикалыққа сыналуы қажет.
2312. Көрсетілген сынақтан басқа жабық органы бар Жинақтағы арматура және автоматика құралдары, осы Қағиданың 2219-тармағына сәйкес есептіге тең сынама қысыммен жабылу беріктілігіне пневматикалық сыналу тиіс.
2313. Тоңазытқыш агенттің, сұйық салқын тасығыштың және суды салқындатқыштың компрессорлары, сорғылары, тоңазытқыш агент қысымымен жұмыс істейтін жылу ауыстырғыш және басқа да аппараттар, сауыттар, 1,0 МПа және одан жоғары қысымға арналған құбырлар және арматура, автоматтық басқару жүйесінің құралдары, бақылау және қорғау, сондай-ақ жинаудан кейін тоңазытқыш бөлмелердегі температураны өлшейтін және тіркейтін құралдар осы Қағиданың 2108-тармағы талабына сәйкес сыналу қажет.

226. Тоңазытқыш қондырғыны кемеде сынау

2314. Кемеде тоңазытқыш қондырғыны монтаждауды аяқтағаннан кейін р тең сынама қысыммен тоңазытқыш агент барлық жүйесіне пневматикалық сынақ жүргізілу қажет, мұндағы р — осы Қағиданың 2219-тармағы талабына сәйкес қабылданған есепті қысым.
2315. Кемеде пневматикалық сынауды құрғақ ауамен, көмірқышқыл газымен немесе азотпен жүргізуге болады.
2316. Тоңазытқыш агенттің жүйесі тығыздылыққа сыналғаннан кейін құрғатылу және 1 кПа артық емес қалдық қысымда вакуумдалумен герметикалық сыналуы тиіс.
2317. Жүйені тоңазытқыш агентпен толтырғаннан кейін жалғаудың және арматураның тығыздығын тексеру керек.
2318. Сұйық салқын тасығыш және су салқындатқыш жүйесінің құбырлары жұмыс жағдайында тығыздыққа сыналуы тиіс.
2319. Осы Қағиданың 209-тарауы талаптардың орындалуын тексеру үшін тоңазытқыш агенттің жылу техникалық сынауы жүргізілу тиіс.

35-бөлім. Жүйелер 227. Жалпы ережелер

2320. Қағиданың осы бөлімінің талаптары кемелерде қолданатын мынадай жүйелерге қолданылады:
1) Құрғатушы;
2) балласттық;
3) мұнай құятын кемелердің сұйық жүктері;
4) ауа, газ шығарушы, құйма және өлшеу құбырлары;
5) газ шығарушы;
6) отындық;
7) майлы;
8) суды салқындату;
9) сығылған газ;
10) желдеткіштер;
11) қазандарды үрлеуші буөткізгіштер және құбырөткізгіштер;
12) сұйылтылған газдар;
13) уыттандыратын орталармен;
14) қоректендіретін және конденсатты;
15) сақтандырғыш клапандардан ашық бу өткізгіштер;
16) танкілерді тазарту және жуу;
17) гидравликалық жетектер.
Жоғарыда көрсетілмеген жүйелерге және құбырларға арнайы талаптар, Қағиданың осы және басқа бөлімінің тиісті бөлімдерінде келтірілген.
2321. Ортаның міндеті мен параметрлеріне байланысты құбырлар осы Қағиданың 322-қосымшасына сәйкес үш сыныпқа бөлінеді.
Құбырлардың әрбір сыныбы үшін жалғаулардың нақты түрлері, термиялық өңдеулердің түрлері, дәнекерлеу режимдері, қажетті түрлері және сынақ көлемі белгіленеді.

228. Құбырлар § 1. Материал, оны дайындау және қолдану

2322. Құбыр және арматураны дайындауға арналған материалдар және оларды сынау осы Қағиданың 2-бөлімі талаптарына сәйкес келуі тиіс.
Агрессивті коррозиялық ортаға арналған құбырлар және арматуралар үшін материалдар әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің қарауына жатады.
2323. I және II-сыныптың құбырларын дайындауға арналған, сондай-ақ III-сыныптың мынадай құбырларын дайындауға арналған болат құбырлар:
1) қабылдағыш құрғатуларды;
2) арынды қоректік сулар;
3) балласты ( егер оларды отынды немесе отынды цистерна арқылы жүретін ретінде пайдаланса);
4) отынды, жағу майы;
5) отын және майды қыздырудың бұрандалары;
6) жаңа бу және қазандарды цируляциялау;
7) сығылған газды;
8) гидравликалық
Кеме қатынасы тіркелімімен танылған эквивалентті тігіссіз құбыр, тігіссіз немесе дәнекерленген болуы тиіс.
Көміртекті және көміртекті – марганецті болаттан жасалған құбырлар және арматура, қағида сияқты, 400^оС жоғары емес температурадағы орталар үшін, 500^оС жоғары емес – төмен қоспаланған болат үшін қолданылады.
Көрсетілгеннен жоғары температурадағы орта үшін бұл болаттарды қолдану, олардың механикалық құрылғысы және ұзақ беріктілік шегі 100000 с қолданыстағы стандарттарға жауап берсе және болатты дайындаушымен осы температурада қолдануға кепіл берілсе рұқсат етіледі.
500^оС жоғары температурадағы орта үшін құбырлар және арматуралар қоспаланған болаттан жасалу қажет. Бұл талаптар газ шығарушы құбырларға қолданылмайды.
2324. І және ІІ-сыныпты құбырлар үшін мыс құбырлары тігіссіз болуы тиіс.
Мыстан және мыс қоспасынан жасалған құбырлар және арматура, қағида сияқты, 200^оС жоғары емес температуралы ортаға, ал 300^оС жоғары емес температуралы ортаға мыс-никелді қоспадан жасалған - қолдану қажет.
Қола арматура 260^оС дейінгі температурадағы орта үшін рұқсат етілуі мүмкін.
2325. Шаровидті графитті шойыннан жасалған құбырлар және арматура екі еселі түп және жүк цистерналары арқылы өтетін құрғатушы, балластық және сұйық жүктер үшін рұқсат етілуі мүмкін.
Мұндай құбырларды және арматураны басқа жерлерде, сондай-ақ II және III-сыныпты басқа міндеттегі құбырларда қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
Шаровидті графитті шойыннан жасалған арматура 350^оС жоғары емес температуралы орта үшін рұқсат етілуі мүмкін.
Борттық арматура және борттық келте құбырлар, сондай-ақ таранды аралықтарда, отынды және майлы цистерналарда орнатылған арматура осы Қағиданың 2-бөліміне сәйкес толықтай ферритті конструкциясы бар шар тәрізді графитті шойыннан жасалуы мүмкін.
2326. Пластинчатты графитті шойыннан жасалған құбырларды жүк цистерналары арқылы өтетін таза балластың құбырларын қоспағанда, танкерлерде жүк және балласты цистерналар үшін қолдануға рұқсат етіледі.
Пластинчатты графитті шойыннан жасалған құбырларды сондай-ақ жүк шлангасымен жалғасатын құбырлардың және олардың арматураларының ұштық учаскелерін қоспағанда, ашық палуба бойынша өтетін жүк құбырлары үшін де рұқсат етіледі.
III-сыныпты құбырлар үшін пластинчатты графитті шойыннан жасалған құбырларды және арматураны қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
Бірақ пластинчатты графитті шойын мыналарға қолданылмайды.
1) орта температурасы 220^оС жоғары арматуралар үшін;
2) гидравликалық соққымен қыздырылатын құбырлар үшін;
3) кеме корпусының сыртқы қаптамасымен тікелей байланысты құбырлар үшін;
4) кеме корпусының сыртқы қаптамасында және таранды аралықтарында орнатылған арматуралар үшін;
5) егер Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған тәсілмен механикалық әсерден қорғалатын, тікелей отынды және майлы цистерналарда орнатылған гидростатикалық арында табылатын арматуралар үшін.
2327. 150^оС жоғары емес температурадағы ортада өтетін құбырлар үшін аллюминий қоспадан жасалған құбырлар қолданылуы мүмкін, егер сонымен бірге байланысты коррозияны болдырмауға арналған шаралар көзделсе.
2328. Пластмассадан жасалған құбырлар және каналдар қолданылады:
1) қолдық сорғымен қызмет етілетін, үлкен емес қималарды құрғату жүйесінің құбырлары үшін;
2) сулы цистерна арқылы өтетін сулы құбырларда (балласты құбырларды қоспағанда);
3) құдықтардағы су деңгейін өлшеу үшін және жолаушылар кемесіндегі жүк трюмдарындағы температураларды өлшегіш құбырлар ретінде;
4) өткізбейтін қималар ішінде немесе су үсті бортының палубасынан жоғары орналасқан, ағынды, санитарлы, желдеткіш каналдар, сондай-ақ ауаны салқындату қондырғысының сулы құбырлардың сөйлесу құбыры ретінде.
Басқа жағдайларда пластмассадан жасалған құбырларды қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
2329. Ашық палубалардағы өлшегіш құбырлардың палубалық төлкелерінің тығындары және бұранда бөліктері қола немесе латуннан болуы тиіс. Басқа материалдарды қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнай қарау пәні болып табылады.
2330. Отынды цистерналардың өлшегіш құбырларының өздігінен жабдықталатын арматурлары жалынның пайда болу мүмкіндігін жою қажет.

§ 2. Құбырлардың майысу радиустары. Құбырларды термиялық өңдеу

2331. Ішінде 0,5 Мпа жоғары қысыммен айдалатын орта немесе 60^оС жоғары температурадағы болат, мыс және аллюминді құбырлардың майысуының ішкі радиусы, сондай-ақ өздігінен өтелуге арналған құбырлардың майысу радиусы 2,Sd кем болмау қажет, {d\ — (құбырдың сыртқы диаметрі).
Егер майысу процесінде құбыр дуалдарының батуы болмаса, көрсетілген радиус төмендетілуі керек.
Қазандарды үрлеу құбырларының майысуының ішкі радиусы 3,5d кем болмау қажет (d —құбырдың ішкі диаметрі).
Жоғарыда көрсетілгенне қарағанда басқа жағдайларда жұмыс істейтін құбырдың майысу радиусы, машиналық майысуды қолдану кезінде l,5d дейін төмендетілуі мүмкін.
2332. Майысудан кейін гидравликалық сынаққа дейін термиялық өңдеуге қоспаланған болаттан жасалған, сондай-ақ қағида сияқты көміртекті болаттан жасалған мынадай құбырлар жатады:
1) жұмыс қысымы 1,6 Мпа жоғары булар үшін;
2) жұмыс қысымы 1 Мпа жоғары отындар үшін;
3) жұмыс қысымы 3 Мпа жоғары басқа орталар үшін.
4d₁ радиусты және жоғары құбырдың мұздай майысуы кезінде және 850— 950^оС температурада ыстық майысуда көмітекті болаттан жасалған құбырларды термиялық өңдеу міндетті емес.

§ 3. Құбыр дуалдарының қалыңдығы

2333. Ішкі қысымда жұмыс істейтін металл құбырларды дуалдарының қалыңдығы s, мм, осы Қағиданың (611) формуласы бойынша анықталғаннан кем болмау қажет:
s =s₀+b+c (609)
мұндағы s₀=dp/(2_lim ц+ p);
d — құбырдың сыртқы иаметрі, мм;
p — есептік қысым (сақтандырғыш клапандарды ашудағы ең жоғарғы қысымыны, ал олар болмағанда – гидравликалық сынақ қысымына тең деп қабылданатын, ең үлкен есепті қысым), МПа
Көмірқышқылды өрт сөндіру жүйесінің құбырлары үшін (сауыттардан іске қосу қақпақтарына дейін) p есептік қысымға тең деп қабылданады.
Қыздырылған отыны бар құбырлар үшін, есепті қысым 1,4 МПа кем емес қабылдану қажет.
Қағидамен көзделмеген ерекше жағдайларда есепті қысымы Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауына жатады;
_lim — рұқсат етілетін кернеу, МПа;
— тігіссіз құбырлар және пісірілген құбырлар үшін бірлікке тең деп қабылданатын, эквивалентті тігіссіз деп танылған беріктілік коэффициенті.
Басқа дәнекерленген құбырлар үшін беріктілік есебінің мәні Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады;
b — майысудағы құбыр дуалдарының нақты батуын ескеретін үстеме, құбырдың майысқан бөліктеріндегі кернеу ішкі қысымнан рұқсат етілгенен аспауы тиіс.
Майысудағы құбыр дуалдарының нақты батуының мәні болмағанда үстеме мынадай формуламен анықталуы мүмкін, мм
b = d s₀/(2,5R), (610)
R — құбыр майысуының орташа радиусы, мм;
с — коррозияға үстеме. Осы Қағиданың 323-қосымшасы және болат құбыр үшін және түрлі-түсті металл үшін осы Қағиданың 324-қосымшасы бойынша қабылданады.
Көміртекті және қоспаланған болат құбыр үшін рұқсат етілген кернеу _lim келіс биіктіктерден жанасатын мәндердің ең кішісіне тең қабылданады:
R_m /2,7; R_eL/t/1.8;
R_m/_t100000 /1,8; R_{pl/t 100000} /1,0
R_eL/t — ең кіші ағымдылық шегі немесе есепті температура кезінде шартты ағымдылық шегі, МПа;
R ₁₀₀₀₀₀ — есепті температура кезінде 100000 с ұзақ беріктілік шегі, МПа;
R¹⁰⁰⁰⁰⁰ — есепті температура кезіндегі 100000 с жорғалаудың 1%-дық шегі, МПа.
Беріктілік қорын төмендету мүмкіндігі Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылды. Есептік температура ретінде t рұқсат етілетін температураны есептеу кезінде құбырдың ішкі ортасының ең үлкен температурасы қабылданады.
Ерекше жағдайларда есепті температураның мәні Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
Ұзақ беріктілік бойынша және жорғалау шегі бойынша рұқсат етілген кернеуді анықтау міндетті емес.
Жоғары қоспаланған болаттан жасалған құбырлар үшін рұқсат етілген кернеу Кеме қатынасы тіркелімінің арнай қарау пәні болып табылады.
Мыс және мыс қоспадан жасалған құбырлар үшін рұқсат етілген кернеу осы Қағиданың 325-қосымшасы бойынша анықталады.
Дайындау кезінде қалыңдыққа минустік рұқсаты бар құбырларды қолданған жағдайда, құбыр дуалдарының қалыңдықтары, мынадай формула бойынша анықталады:
s₁ =s/(1- 0,01 a), (611)
мұндағы s — (609) формула бойынша есептелген құбыр дуалының қалыңдығы;
а — құбыр қалыңдығына минустік рұқсат, %.
2334. Болаттан, мыстан және мыс қоспадан жасалған құбыр дуалдарының қалыңдығы кез келген жағдайларда осы Қағиданың 326-қосымшасында көрсетілген мәннен кем емес қабылдануы тиіс.
2335. Пластмассадан жасалған дуал қалыңдығын анықтау кезінде рұқсат етілген кернеу мәні Кеме қатынасы тіркелімімен келісілу қажет.
2336. Жүйелерде қолданылатын жылу ауыстырғыш аппараттар және қысымдағы сауыттар осы Қағиданың 33-бөлім талаптарына сәйкес келуі тиіс.

§ 4. Артық қысымнан құбырларды қорғау

2337. Есептіден асатын қысым пайда болуы мүмкін құбырлар, құбырларда есептіден артық қысымның жоғарылауын болдырмайтын сақтандырғыш құрылғылармен жабдықталуы қажет.
Сақтандырғыш клапандардан отынды және майды ашық бұруға рұқсат етілмейді.
2338. Егер құбырда редукциялық клапан көздесе, онда оның артына манометр және сақтандырғыш клапан орнатылу қажет.
Редукциялық клапанның байпас құрылғысы рұқсат етіледі.

§ 5. Құбырларды жалғау

2339. Құбырлардың сыныбына байланысты фланцсіз жалғаулардың мынадай түрлері рұқсат етіледі:
1) дәнекерленген жапсарлы толық қайнатылған дәнекерленіп жалғанған тігістің ұшының сапасын қамтамасыз ету бойынша арнайы шараларды қабылдаған кезде құбырдың кез келген сыртқы диаметрімен құбырлардың барлық сыныптары үшін;
2) дәнекерленген жапсарлы толық қайнатылған дәнекерленіп жалғанған тігістің ұшының сапасын қамтамасыз ету бойынша арнайы шараларды қабылдамаған кезде – құбырдың кез келген сыртқы диаметрінің II және III- сыныпты құбырлары үшін;
3) пісірілген муфталық – құбырдың кез келген сыртқы диаметрімен III- сыныпты құбырлар үшін;
4) бұрандалы муфталы - ыстық ортадағы құбырларды қоспағанда, сыртқы диаметрі < 57 мм III сыныпты құбырлар үшін;
5) штуцерлі жалғау – ішкі диаметрі < 32 мм барлық сыныптар үшін;
Осы Қағиданың 327-тармағының 3) – 5) тармақшасы талаптары орындалмаған жағдайда кез келген диаметрдегі барлық сыныпты құбырлардың муфталық дәнекерлеуі, бұрандалы және штуцерлі жалғаулары құбырлардың міндетіне байланысты Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы келісімі бойынша рұқсат етілуі мүмкін.
2340. Құбырлардың фланцтық жалғаулары осы
Қағиданың 327-қосымшасы көрсетілген типке сәйкес келуі керек.
D типті конустық бұрандалы жалғауда қажет болған жағдайда фланцті орнатқаннан кейін құбырды жою жүргізіледі.
Фланц өлшемдері стандарттарға сай болуы тиіс.
Фланцтық жалғаулардың басқа типтері Кеме қатынасы тіркелімінің келісім бойынша рұқсат етіледі.
2341. Фланцтық жалғаудың типтерін таңдау құбырлардың сыныбына байланысты осы Қағиданың 328-қосымшасы сәйкес жүргізілуі тиіс.
Жағалаумен немесе басқа кемемен жалғауға арналған және жарылысқа қауіпті зоналарда және кеңістіктерде орналасқан кез келген міндеттегі құбырларда мынадай гальвандық ұшқын қауіпсіздігі көзделуі тиіс:
1) электрлендіру (фланецтік немесе басқа) жалғау, электрлеуші тіректер немесе корпустан 10 кОм кем емес оқшаулауға қарсыласудың қосындысымен электрді құбыр учаскелеріне өткізбейтін;
2) электрлеуші маттар, төсемдер және құбырлардың металл бөліктерінің жағалаумен немесе басқа корпусты кемемен байланысты болдырмауға арналған қоршаулар; Осы талаптар сондай-ақ пайдаланудағы кемелерге қолданылады.
2342. Төсем материалы айдау ортасының әсеріне қарсы тұратын болуы тиіс.
Отын құбырлары жалғауындағы төсемдер ортаның 120^оС төмен емес температурсы кезінде жалғаулардың өткізбеушілігін қамтамасыз етуі тиіс.
2343. Иілмелі жалғаулардың типі және контрукциясы Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлдануы тиіс. Иілмелі жалғаулардың ұшында фланцтар және штуцерлер болу қажет, қамытты қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады. Иілмелі жалғаулар оңай қол жетімді жерде орналасуы тиіс. Бұл жалғауларды зақым келген жағдайда ауыстыру үшін клапандармен отынды, майлы, сығылған ауа және сулы салқындату жүйесінен ажырату көзделу тиіс.
Иілмелі жалғаулар оларды мынадай құбырларда қолданғанда отқа тұрақты болу қажет:
1) отын немесе жағатын майды айдауға арналған;
2) егер жалғаудың зақымдануы кемеге немесе адамдарға қауіп тудыратын болса, басқа тұтанатын сұйықтықтағы айдауға арналған; су өткізбейтін есіктердің жетегімен байланысты; сыртқы қаптамада саңылаулармен байланысты (құрғату жүйесін қоса).
Отқа тұрақты деп болашақта құбырмен жалғанатын, сумен толтырылған және ашық ұшы бар 3 минут ішінде 800^оС температураны ұстап тұратын және есептік қысыммен оны кейіннен сынау кезінде су өткізбеушілігін сақтап қалатын жалғаулар түсіндіріледі.
Иілмелі майысу жалғауының материалы қолданылатын сұйықтың, қысымның, температураның және қоршаған жағдайды ескеріп таңдалуы тиіс. Иілмелі жалғаулардың жарылу қысымдары есепті қысымды 4 реттен кем емес асуы қажет.
Жарылысқа қауіпті үй-жайларда және кеңістіктерде қолдануға арналған иілмелі жалғаулар электрөткізгішті болуы қажет.

§ 6. Дәнекерлеу тігістерін бақылау, электрлік
қарсыласуды бақылау

2344. Бұзбау тәсілдермен дәнекерлеу тігістерін бақылау осы Қағиданың 2-бөлімі талаптарына сәйкес жүргізілуі тиіс.
2345. Жарылысқа қауіпті бөлмелерде және кеңістіктерде қолдануға арналған әрбір иілмелі жалғаудың электрлік қарсыласуы жалғауды орнатуға дейін бақылануы тиіс. Кез келген екі нүкте арасындағы иілмелі жалғаудың электрлік қарсыласуы 10⁶ Ом аспауы қажет.

229. Жолдама арматурасы § 1. Конструкция

2346. Өткел диаметрі 32 мм жоғары клапандардың қақпақтары корпусқа болттармен немесе шпилькалармен бекітілуі тиіс.
Өткел диаметрі 32 мм дейінгіні қоса клапандар егер осы қақпақтарда сенімді стопорлар болған жағдайда бұрандалы бекітетін қақпақтары болуы мүмкін.
Кран тығындарының гайкалары кранмен басқару кезінде өздігінен бұралып кетуден қорғалуы тиіс.
2347. Қашықтықтан басқарылатын арматураның жергілікті басқаруы болуы тиіс.
2348. Сығылған ауаның энергиясы жүк цистернасының ішінде орналасқан клапандармен қашықтықтан басқару жүйелерінде қолданылмауы тиіс.
2349. Жүк цистернасының ішінде орналасқан, клапандармен қашықтықтан басқарудың гидравликалық жүйесін қолданған кезде, әрбір клапанның басқарылуы гидравликалық жүйесіне немесе тікелей оның орындаушы механизіміне тиісті жерде жеке құбырларды қосатын, қолмен сору көмегімен екінші басқару құрылғысы көзделу тиіс.
2350. Жүк цистернасының ішінде орналасқан, клапандармен қашықтықтан басқарудың гидравликалық жүйесіне қызмет етуге арналған шығыс цистернасы, бұл қаншалықты іс жүзінде мүмкін болса цистернаның жоғарғы деңгейінен жоғары табылу қажет және гидравликалық жүйенің барлық құбырлары жүк цистернасына жоғарғы бөлік арқылы кіруі тиіс.
Бұдан басқа шығыс цистернасы жалын үзуші арматурамен жабдықталған және ашық палубадағы қауіпсіз жерге шығарылған әуе құбырымен жабдықталуы тиіс. Бұл цистерна цистерналардағы сұйықтық деңгейінің рұқсат етілген деңгейдің ең кіші деңгейіне төмендеуін қосатын, дыбыстық және жарықтық сигнал берумен жабдықталуы тиіс.

§ 2. Арматураларды таңбалау

2351. Жабық арматура оның міндетін анықтайтын анық жазумен жақсы көрінетін бекітілген планкамен жабдықталуы тиіс.
2352. Басқару постарындағы қашықтықтан басқарылатын арматура оның міндетін анықтайтын бекітілген ажырататын планка, сондай-ақ «Ашық», «Жабық» жағдайын көрсеткіші болуы тиіс.
Егер қашықтықтан басқару тек арматураны жабуға арналған болса, бағытын көрсеткіштерді орнату міндетті емес.

§ 3. Арматураны орналастыру және орнату

2353. Өткізбейтін аралықтарда орнатылатын арматура дәнекерлеуге шпилкіде бекітулі және іріктелген стакандарда орнатылуы тиіс.
Тіреу түйреуі астындағы саңылаулар алмаспауы тиіс.
2354. Диаметрі 10 мм жоғары жолдама арматура пластмасса құбырдың трассасында орналасқан корпус конструкциясына бекітілуі тиіс.

230. Кингстонды және мұздық жәшіктер. Дондық және
борттық арматура. Сыртқы қаптамадағы саңылаулар § 1. Арматураның конструкциясы және орнатылуы

2355. Су үсті бортының палубасынан төмен орнатылатын борттық арматураның, сондай-ақ дондық арматураның бөлшектері өрт кезінде тез бұзылатын материалдардан дайындалмауы тиіс.
2356. Дондық және борттық арматураның жалғастыру өзегі және жапқыш бөлшектері коррозияға–тұрақты материалдан жасалуы тиіс.
2357. Борт сыртындағы суды қабылдау үшін, кингстонды немесе мұздық жәшіктер көзделу тиіс. Қақпақпен жабылатын қылта арқылы жәшік ішіне кіру мүмкіндігін көздеу тиіс (осы Қағиданың 1238-тармағы).
2358. Мұздық күшейтілген кемелердегі кингстонды жәшіктердің біреуі мұзды болу қажет. Мұздық жәшіктердің конструкциясы мұздың тиімді бөлінуін және борт сыртындағы су жүйесінің қалыпты жұмысын қамтамасыз ету үшін ауаны жоюды қамтамасыз ету қажет.
2359. Мұздық күшейтілген кемелердегі кингстонды және мұздық жәшіктер, сондай-ақ жүктік ватерсызық үстінде орналасқан борттық арматураның жылытқышы болуы тиіс.
2360. Корпустың сыртқы қаптамасында барлық құю саңылаулары судың кеме корпусының ішіне байқамай түсіп кетуін болдырмайтын, сенімді қолданыстағы құрылғылармен жабдықталуы тиіс.
2361. Машиналық бөлімшеде орналасқан, борт сыртындағы басты және қосымша қозғалтқыштардың жүйелері және құбырларының қабылдау және құю саңылаулары тез ашылатын клапандармен немесе жергіліккті басқару клинкеттарымен жабдықталуы тиіс. Басқару жетектері клапанның ашық немесе жабық екенін көрсететін көрсеткіштері болуы тиіс.
Құймалы борттық клапандар қатпайтын-жабық типті болуы тиіс. Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен мұндай клапан кері клапанмен немесе ең жоғарғы жүктік ватерсызықтың үстіне көтерілген құбыр ілгегімен ауыстырылуы мүмкін.
2362. Қабылдағыш дондық арматураның басқару жетектері оңай қол жетімді жерде орналасу және клапанның ашық немесе жабық екенін көрсететін құрылғылармен жабдықталуы тиіс.
Жолаушылар кемесінде бұл жетектер машиналық бөлімшенің төсенішінен жоғары орналасу қажет.
2363. Дондық және борттық арматура пісірулерде орналасуы тиіс.
Егер олар тиісті қаттылықты және ең кіші ұзындығы болатын жағдайда, арматураны пісірілген келте құбырларда орнатуға рұқсат етіледі. Келте құбырлар дуалының қалыңдығы кеме ұшындағы сыртқы қаптаманың ең кіші қалыңдығынан кем болмау қажет, бірақ ол 8 мм жоғары болу талап етілмейді.
Тіреу шпилькаларының астындағы саңылаулар қаптама маңынан өтпеуі тиіс, пісіруде аяқталуы қажет. Қорғасын және өрт кезінде тез бұзылатын материалдардан жасалған төсемдерді қолдануға рұқсат етілмейді.
2364. Қазандарды үрлеу құбырларының борттық арматурасы пісірулерде орнатылуы тиіс. Қаптаманың сыртқы жағында пісірілген қорғау сақинасы көзделеді.
Артматураның пісіру арқылы қаптама және қорғау сақинасына өтетін фланцта бурты болуы қажет. Егер мұндай бурт пісіруде болса, фланцтағы бурт міндетті емес.

§ 2. Сыртқы қаптамадағы саңылау

2365. Сыртқы қаптамадағы саңылау саны аз болуы қажет. Құятын құбырлар мүмкіндігінше жалпы саңылауларға жалғану қажет.
2366. Қабылдау және құю саңылауларының кеменің сыртқы қаптамасында орналасуы мынадай талаптарға жауап беруі тиіс:
1) ағын суларды, нысаптарды, күлдерді және басқа борт сыртындағы судың сорғысымен таза еместерін қабылдау мүмкіндігін жою;
2) иллюминатор арқылы кеме бөлмесіне ағын және құю суларының, сондай-ақ оларды суға түсіру кезінде шлюпкаға және салдарға түсіп кету мүмкіндігін жою.
Егер осы Қағиданың 2) тармақшасын орындау мүмкін болмаса, құю саңылаулары кеме бөлімшесіне, шлюпкаға және салдарға судың түсуін болдырмайтын тиісті құрылғылармен жабдықталуы тиіс.
2367. Сыртқы қаптамадағы, кингстондағы және мұздық жәшіктегі саңылаулар қорғаушы торлармен жабдықталуы тиіс.
Тор орнына кеме корпусында саңылау немесе қуысты орындауға рұқсат етіледі.
Саңылаудың немесе қуыстың қосынды ауданы су бортындағы белгіленген қабылдау арматурасының қима ауданының 2,5 есесінен кем болмауы тиіс.
Торлардағы немесе сыртқы қаптамалардағы саңылау және қуыс енінің диаметрі 20 мм жоғары болмау қажет.
Кингстонды жәшіктердің торлары кемеде тиісті құралдар болған жағдайда оларды бумен, сығылған ауамен немесе сумен үрлеу құрылғысымен жабдықталуы тиіс. Үрлеу құбырларында қайталамайтын-жабық клапандар көзделуі тиіс. Үрлеу жүйесіндегі будың немесе сығылған ауаның қысымы 0,3 МПа аспауы тиіс.

231. Құбырлардың төсемі § 1. Жалпы талаптар

2368. Құбырларды бекіту, олар құбырларда жылудың кеңейтілуінен, корпус деформациясынан және дірілден кернеудің шамадан артуының себебі болмайтындай етіліп жүргізілуі тиіс.
2369. Жүйелердің және желдеткіш каналдарының құбырлары қажет болған жағдайда іске қосу немесе жұмыс ортасын немесе ылғалды үрлеу құрылғысы болуы тиіс.
Корпус және жабдық конструкциясында үрлеу өнімдерінің бұзылу әрекетін болдырмауға арналған конструктивті шаралар көзделуі тиіс.
2370. Ыстық ортаны өткізуші және кеме бойында үлкен ұзындығы бар құбырлар компенсаторлармен жабдықталуы немесе құбырлардың өздігінен өтелуін қамтамасыз ететін жеткілікті иілімі болуы тиіс.
2371. Гидравликалық жүйенің құбырлары донаралық кеңістікте салынбауы қажет. Гидравликалық жүйенің құбырлары қол жетімі қиын жерлерде алмалы-салмалы болмауы тиіс.

§ 2. Өткізбейтін конструкциялар арқылы
құбырлардың төсемі

2372. Өткізбейтін аралықтар арқылы өтетін құбырлар өткелінің саны ең аз болуы тиіс.
2373. Су үсті бортының палубадан төмен таранды аралықтар арқылы, форпиктегі сұйықтыққа операция өндірісі үшін бір ғана құбыр өте алады. Сонымен бірге егер құбырдан донаралық кеңістіктен тыс салынса, ол су үсті бортынан жоғары шығарылған жетекпен, форпик жағындағы аралықта орнатылған жабық клапанмен немесе клинкетпен жабдықталуы тиіс.
2374. Өткізбейтін аралықтар, палубалар және басқа да өткізбейтін конструкциялар арқылы құбырларды салу, конструкцияның өткізбейтіндігін қамтамасыз етуші пісіру немесе басқа да жалғаулар стаканын қолдану арқылы орындалуы тиіс.
Нығайтқыш шпилькілер астындағы саңылаулар осы коснтрукциялар жанынан өтуі тиіс, ал ерітіп пісіруде аяқталуы тиіс.
2375. Өткізбейтін аралықтар және палубалар, өткізбейтін саңылауларды шектеуші арқылы құбырлардың пластмассадан өту жерлерінде су үсті бортынан жоғары шығарылған жетекпен клапандар орнатылуы тиіс. Клапандар болаттан немесе басқа отқа қарсы тұратын материалдан жасалуы тиіс.

§ 3. Құбырларды цистерналарда орнату

2376. Ауыз және қазан суының құбырларын отынды және майды сақтау қоймасы арқылы орнату, сондай-ақ отынды және майлы құбырларды ауыз және қазандағы су цистерналары арқылы орнату, цистернаның конструктивті бөлігі болып саналатын мұнай өткізбейтін туннельдерде рұқсат етіледі.
Борт сыртындағы су және майдың құбырларын сондай-ақ әуе, құю және өлшегіш құбырларды отын қоймасы арқылы туннелсіз орнату, осы қоймалар ішінде алмалы-салмалы жалғаулары жоқ, тігіссіз құбырларда қолданған жағдайда рұқсат етіледі (осы Қағиданың 326-қосымшасы).
2377. Цистерна арқылы құбырлардың туннельсіз төсеніш кезінде, егер жылылық ұлғайту өтемі қажет болса цистерна шегінде сол құбырлардың майысуы көзделуі тиіс.
2378. Мұнай құюға арналған кемелерде құбырларды орнату осы Қағиданың 2459 – 2470-тармақтардың талаптарына сәйкес келуі тиіс.

§ 4. Жүктік трюмдарда және басқа үй-жайларда
құбырларды орнату

2379. Жүк трюмдарына, тізбекті жәшік және басқа үй-жайларда өтетін, механикалық зақымдануға жататын құбырлар тиісті түрде қорғалуы қажет.
2380. Отын, бу және су құбырларын, сондай-ақ гидравликалық жетектің арынды құбырларын, құрғатушы, жүк трюмдарындағыны қоспағанда, рұқсат етілмейді.
Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылатын жағдайларда, бұл құбырларды орнату туннельдерде немесе дуалдары қалыңдатылған құбырларды қолданған және олардың қорғауы берік конструкциялы болат бүркенішті болған жағдайда рұқсат етіледі (осы Қағиданың 326-қосымшасы 5-бағаны).
2381. Қыздырылған сұйықтар өтетін буөткізгіштер және құбырлар майлау, фонарлы және басқа тез тұтанатын материалдарды тасымалдауға және сақтауға арналған үй-жайларда орнатылмауы тиіс.
2382. Отын құбырлары тұрғын және қызметтік бөлмелер арқылы салынбауы тиіс. Алып тастауды авариялық дизель-генератордың отын құбыры және дуал қалыңдығы 4 мм кем емес және алмалы-салмалы жалғаулары жоқ құбырларды санитарлық үй-жай арқылы орнату рұқсат етілетін отын қабылдау құбыры құрайды.

§ 5. Салқындатқыш және вахтасыз машиналық үй-жайларда
құбырларды орнату

2383. Салқындатқыш бөлме арқылы осы бөлмеге қызмет көрсетуге арналмаған құбырларды орнатуға рұқсат етілмейді. Егер мұндай құбырларды орнату қажет болса, олар қапталу қажет. Осы талаптар тең деңгейде әуе және өлшегіш құбырларға да жатады.
Мұндай үй-жайларда құбырлар су жиналатын және қататын учаскелері болмауы тиіс.
2384. I-сыныпты отын және май құбырларын жалғау дәнекерленген болуы тиіс. Алмалы–салмалы дәнекерлеуді қолдануға рұқсат етіледі, бірақ олардың саны аз болу қажет; сонымен бірге олар қолданылған жерлерде қажет болған жағдайда қорғаныш бүркеніштері орнатылу тиіс.

§ 6. Құбырларды электр және радиожабдыққа жақын орнату

2385. Басты және авариялық таратқыш қалқандар, механизмге жауапты басқару тетіктері үстіне, сондай-ақ олардан кейін, қысымдағы құбырларды орнатуға рұқсат етілмейді.
Осы қалқандар және тетіктердің оң және бүйір жақтарынан мұндай құбырлар 400 мм кем емес қашықтықта орнатылады. Олардан 700 мм кем қашықтықта орнатылатын құбырлардың алмалы-салмалы жалғаулары болмауы тиіс.
Көрсетілген зонадан жоғары фланецті жалғаулармен құбырды орнату кезінде соңғысы қорғау бүршіктерімен шектелуі тиіс.
2386. Арнайы электр бөлмесі арқылы, сондай-ақ аккумуляторлы бөлме арқылы, көміртекті өшіру құбырларын және осы үй-жайда орнатылған электр жабдықтарына қызмет көрсетуші құбырларды қоспағанда, құбырларды орнатуға рұқсат етілмейді (осы Қағиданың 3631-тармағы 11) тармақшасы).

232. Гидравликалық сынау § 1. Арматураны гидравликалық сынау

2387. 0,1 МПа жоғары есептік қысымға арналған арматура осы Қағиданың 2108-тармағына сәйкес сынақ қысыммен беріктілікке сыналуы тиіс.
2388. 0,1 МПа және одан кіші есептік қысымға, сондай-ақ вакуум жағдайында жұмыс істеуге арналған арматура 0,2 МПа кем емес қысыммен сыналуы тиіс.
2389. Кингстонды және мұзды жәшікке белгіленген арматураға арналған сынақ қысымы 0,3 МПа кем қабылданбауы тиіс.
2390. Жинақтағы арматура есептік қысымға тең, жабылудың герметикалығына гидравликалық сыналуы тиіс.

§ 2. Құбырларды гидравликалық сынау

2391. I және II-сыныптың, сондай-ақ барлық бу, қоректік, сығылған ауа құбырлардың түтіктері және 0,35 МПа жоғары есептік қысыммен олардың сыныбынан тәуелсіз отын жүйесінің құбырлары дайындалғаннан және соңғы өңдеуден кейін, бірақ қаптауға және жабуды түсіруге дейін сынақ қысыммен гидравликалық сыналуы тиіс.
р_пр = 1,5р, (614)
мұндағы р — есептік қысым (осы Қағиданың 2333-тармағы), МПа.
Сұйық қауіпті жүктерді тасымалдауға арналған танкерлер үшін (қысым астында немесе салқындатылған жағдайында газ емес), тиейтін – жүк түсіретін құбырларды сынау кезінде сынама артық қысым 1 МПа аз болмауы тиіс.
Гидравликалық сынау кезінде пайда болатын кез келген жағдайдағы кернеу сынау температурасы кезінде материал ағымдылығының 0,9 шегінен аспауы тиіс.
2392. Егер техникалық себептерге байланысты кемеге орнатуға дейін құбырларға толықтай гидравликалық сынау жүргізу мүмкін болмаса, онда Кеме қатынасы тіркеліміне жекелеген учаскелерін сынау, әсіресе монтажды жалғаулар бойынша ұсыныс жіберілуі тиіс.
2393. Диаметрі үлкен емес (15 мм кіші) кез келген сыныптағы құбырлардың түтіктерін сынама қысыммен сынау, түтіктің міндетін ескеру арқылы Кеме қатынасы тіркелімінің қарауы бойынша жүргізілмейді
2394. Барлық құбырлар оларды кемеде жинағаннан кейін жұмыс жағдайында беріктілікке сыналуы тиіс, мыналарды қоспағанда:
1) 1,5 қысыммен бірақ 0,4 МПа кем емес сыналуы тиіс қыздырудың иректүтіктері және сұйық және газ тәрізді отын құбырлары;
2) бақылау тәсіліне қолдануға белгіленген қысымға байланысты беріктілікке (ауамен, галоидамен) сыналуы қажет сұйытылған газдардың құбырлары.
2395. Егер жинақтағы құбырларды гидравликалық сынау кемеде орындалса, тығыздылыққа және беріктілікке сынау біріктірілуі мүмкін.
2396. Ауа, құю және өлшегіш құбырларды сынау, олар жеткізілген цистерналармен жүргізілуі тиіс.

233. Құрғату жүйесі § 1. Сорғылар

2397. Жалпы қуаттылығы 220 кВт және одан жоғары басты қозғалтқышымен кез келген өздігінен жүретін кемеде, біреуі механикалық жетекпен стационарлы болу және құрғату жүйесі қосылуы қажет, екеуден кем емес құрғату сорғылары болу қажет. Құрғату сорғысы ретінде балласты, санитарлы немесе механикалық жетегімен жалпы кемелік міндеттегі сорғылар қолданылуы мүмкін.
Құрғату сорғыларының бірі ретінде басты қозғалтқышпен әрекетке келтірілетін су сорғалайтын немесе бу сорғалайтын эжектор қолданылуы мүмкін (егер бу қазандығы үнемі әрекетте болса).
2398. Басты қозғалтқышының жалпы қуаттылығы 220 кВт кіші өздігінен жүзетін кемелерде, біреуі механикалық жетегі бар стационарлы сорғы немесе эжектор болуы мүмкін, ал басқасы осы Қағиданың 329-қосымшасында көрсетілген мәннен кем берілмейтін тасымал сорғысы болатын кемінде екі құрғатқыш құралы болуы керек. Стационарлы немесе екі тасымал сорғының орнына механикалық жетегі бар ауыспалы сорғыны қолдану Кеме қатынасы тікрелімінің келісуіне жатады.
Сумен өшіру жүйесі жоқ ұзындығы 25 м кіші кемелерде бір қолдық құрғату сорғысын орнату рұқсат етіледі. Сонымен бірге қималарды иілмелі шланга көмегі арқылы құрғатуға рұқсат етіледі.
2399. Энергия көзімен жабдықталған немесе энергияны жағалаудан алатын өздігінен жүрмейтін және тұрақтағы кеме, өздігінен жүретін басты қозғалтқышының қуаттылығы 220 кВт кіші кеме сияқты жабдықталады.
Мұндай сұйық отында жұмыс істейтін, бу қазандығы жоқ кеме, мұнай құятын баржаларды қоспағанда, құрғату құралы ретінде ауыспалы сорғыны иемденуге болады.
Қолдық сорғының берілісі 3,5 м³/с кем емес болу керек.
2400. Жеке энергия көзі жоқ және жағалаудан энергия алмайтын экипажы бар өздігінен жүрмейтін кемелерде механикалық жетекті құрғату сорғыларын қолдану міндетті емес, бірақ қолдық сорғы берілісі Қағиданың 329-қосымшасында көрсетілгеннен кем емес ауыспалы поршенді типті болуы тиіс.
Егер талап етілген сорғының беруі, қолдық сорғының беруінен жоғары болса, онда кемені, сүйемелдеуді кемелердің өрт магистралынан эжектор жұмысын қамтамасыз етуші ауыспалы эжектормен және шлангалар жиынымен жабдықтауы тиіс.
2401. Экипажсыз пайдаланудағы өздігінен жүрмейтін кемелерде құрғатуды сүйрегіш-итергіш немесе рейдтік кеме құралдарымен жүргізілуі мүмкін.
2402. Орталықтандырылған құрғату сорғысы өздігінен сорылатын болуы қажет немесе ауасорғыш құрылғылармен жабдықталуы тиіс.
2403. Әрбір құрғату сорғысы, льялді құрғатуға арналған сорғыны және өздігінен жүрмейтін кемелердің қолдық сорғысын қоспағанда, асудың есепті жылдамдығы қабылдағыш құрғату магистралындағы, диаметрі осы Қағиданың (615) формуласы бойынша есептелген шартында анықталатын, қалыпты пайдалун жағдайында 2 м/с кем болмайтын берілісі болуы тиіс.
2404. Мұнай құятын кемелердегі жүк сорғы үй-жайы, сорғы үй-жайының өзінде орналасқан жеке сорғылармен немесе эжекторлармен құрғатылуы тиіс. Тегістелген сорғыны ашық қабылдағыш қосымша ұштарында қайталанбайтын – жабық клапандарды және есепке алынған сорғымен құрғатудың клапандық қорынан жалғаушы құбырлардағы жабық клапандарды орнатқан жағдайда қолдануға рұқсат етіледі. Сорғылардың конструкциясы жоғары деңгейде жалын құрау мүмкіндігін жоюы тиіс.
2405. Мұнай құятын кемелердің алдыңғы жақ қималарын құрғату үшін, тек балласты суға арналған цистерналарды толтыруға және босату үшін де қолданылатын жеке сорғы немесе эжектор орнатылуы тиіс.
2406. Шапшаң кемелерде құрғату сорғыларының саны және олардың берілісі Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.

§ 2. Құбырлардың диаметрлері

2407. Құрғату магистралдарының ішкі және тікелей алдыңғы жаққа қарай жалғанатын қабылдағыш қосымшалар диаметрі D₁, мынадай формула бойынша анықталады

мұндағы L, В, Н - осы Қағидаға 329-қосымша мәліметтері.
Техникалық флот кемесі үшін L — құрғатылатын қима ұзындығының сомасы, м.
2408. Магистралға жалғанатын қабылдағыш қосымшалардың ішкі диаметрі d₁ мм, сондай-ақ қолдық сорғының қабылдау құбырларының диаметрі мынадай формула бойынша анықталады.

 — түбі бойынша өлшенген, құрғатылатын қиманың ұзындығы, м;
b — құрғатылатын қиманың ені, м;
Н — осы Қағидаға 329-қосымшаның мәліметтері.
2409. Барлық жағдайларда құрғату құбырларының ішкі диаметрі 40 мм кем болмау қажет, ұзындығы 10 м кіші кемелерде бұл диаметрді 20 мм дейін төмендетуге рұқсат етіледі.
Құрғататын алдыңғы жаққа тікелей жалғанатын құбырлардың ішкі диаметрі сорғының қабылдағыш келте құбырының ішкі диаметріне тең болуы тиіс.
2410. Таратқыш қабылдағыш қорабын құрғату магистралымен жалғаушы құбырлардың көлденең қимасының ауданы, осы қорапқа жалғанатын екі ең үлкен қосымшалардың көлденең қимасының қосынды ауданынан кем, бірақ магистралды құбырдың көлденең қима ауданынан жоғары болмауы тиіс.
2411. Құрғату сорғылары тек машиналық бөлімшені құрғатуға арналған мұнай құятын және басқа кемелердегі құрғату магистралының көлденең қимасының ауданы, ішкі диаметрі осы Қағиданың (616) формуласы бойынша анықталатын, қосымшаның екі еселенген көлденең қиманың ауданынан кем болмауы тиіс.
2412. Машиналық бөлімшенің авариялық құрғатуға арналған қосымшалар диаметрі осы Қағиданың 2420-тармағына сәйкес орындалады.

§ 3. Құбырлардың және құрғатушы қабылдағыш
қосымшалардың орналасуы

2413. Құрғатушы құбырлардың орналасуы, сондай-ақ олардың қабылдағыш қосалқысы болуы қажет сонымен қатар, осы Қағиданың 2397 және 2398-тармақтарында талап етілген кез келген сорғы арқылы өткізбейтін қималарды құрғату мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс. Бұл талаптар мұнай құятын кемелердің үй-жайларына және коффердамдарына, сондай-ақ сұйықтықтарды сақтауға арналған цистреналарға қолданылмайды.
2414. Жүйе борт сыртындағы судың кеме ішіне кіріп кетуін, сондай-ақ судың бір өткізбейтін бөлігінен екіншісіне өткізбейтіндей болып орнатылуы тиіс.
Бұл үшін құрғату құбырларының таратқыш қораптарының қабылдағыш клапандары, сондай-ақ тікелей магистралға жалғанатын қабылдағыш қосымшалардағы клапандар қайталанбайтын–жабық типті болуы тиіс.
Сонымен қатар басқа тең бағалы құрылғылар рұқсат етіледі.
2415. Әрбір дербес құрғату сорғысы, өзі табылатын бөліктен тікелей қосымшасы болуы тиіс. Бұл қосымшаның ішкі диаметрі осы Қағиданың (613) формуласы бойынша анықталады.
2416. Құбырлардың орналасуы машиналық бөлімшелерді, басқа басқа сорғылармен бір мезгілде құрғату кезінде, тікелей сорғыға жалғасқан қабылдағыш қосымшалар арқылы құрғату мүмкіндігін қамтамасыз ететіндей болуы тиіс.
2417. Құрғату құбырларының орналасуы басқа сорғылар жұмысқа қабілетсіз немесе басқа мақсаттарға қолданылатын жағдайда бір сорғының жұмыс істеуін қамтамасыз етуі тиіс.
2418. Егер машиналық бөлімшеде орналасқан, алдыңғы және артқы жаққа қарай құрғату үшін сорғыдан бір магистраль қарастырылатын болса, онда қосымшалардағы құрғату бөліктеріне қарай жүруші қайталанбайтын жабық клапандармен басқару су үсті бортының палубасымен жүргізілуі тиіс.
2419. Құрғату құбырлары донаралық кеңістен тыс орналасуы тиіс. Бұл құбырларды отынды, майды, қазан және ауыз су сақтау орындары арқылы орнату қажет болғанда, олар осы Қағиданың 2376-2378-тармақтар талаптарына сәйкес келуі тиіс.
Егер құбыр донаралық кеңістікте орналасса, әрбір өткізбейтін бөліктерде кері (қайтпайтын) клапандар орнатылуы тиіс.
2420. Жалпы қуаттылығы 220 кВт және одан жоғары басты қозғалтқышымен барлық өздігінен жүретін кемелерде осы Қағиданың 2415-тармақпен талап етілген қабылдағыш қосымшадан басқа машиналық үй-жайларды авариялық құрғату көзделуі тиіс. Осы мақсатпен суды салқындатқыш сорғының берілісі бойынша ең үлкені, машиналық үй-жайды құрғатуды қамтамасыз ететін деңгейде орналасқан, авариялық құрғатудың қайталанбайтын-жабық клапанымен тікелей қабылдағыш қосымшасы болуы тиіс. Қосымша диаметрі сорғының қабылдағыш келте құбырының диаметріне тең болуы тиіс.
Егер жоғарыда айтылған сорғы құрғату ретінде жұмысқа қабілетті болмаса, онда машиналық үй-жайдың қабылдағыш қосымшасы, құрғатуға арналмаған сорғы берілісі бойынша ең үлкені көзделуі тиіс. Мұндай сорғының берілуі Кеме қатынасы тіркелімімен жеткілікті деп танылған осы Қағиданың 2403-тармақта талап етілетін мәннен асуы тиіс. Қосымша диаметрі сорғының қабылдағыш келте құбырының диаметрінен кем болмауы тиіс.
2421. Ауыспалы құрғату сорғыларын немесе сүйрету–итергіштен құрғату рұқсат етілетін кемелерде, бөліктерді құрғату, егер қылтықша астында жүк болмаса иілмелі шланга көмегімен палубалық қылтықша арқылы немесе шланга жалғасатын палубалық төлкеде немесе келте құбырда аяқталатын үнемі қабылдағыш тірекше арқылы жүргізілуі мүмкін.
2422. Борт сыртына айдалатын мұнай өнімдерінен тазарту үшін құрылғы қолданылу қажет немесе мұнай өнімдерімен ластанған қабатталған суларды жинауға арналған ыдыс орнатылу тиіс.
Қондырғы және суды тазартуға арналған құрылғы жұмысы құрғату және балласты жүйе жұмысына кедергі келтірмеуі тиіс.
2423. Қабылдағыш қосымшалардың орналасуы және саны әрбір жағдайда бөліктердің түрі және орналасуына байланысты таңдалуы тиіс.
Әрбір құрғатылатын бөлікте құрғату жүйесінің екіден кем емес қабылдағыш қосымшасы орнатылуы тиіс.
Қысқа және тар бөліктерде, егер ол бөліктердің дұрыс құрғатылуын қамтамасыз ететін болса, бір қабылдағыш бөлік көзделеді.
2424. Құрғатудың қабылдау бөліктері әрбір бөлікте, кеменің статикалық кранында кез-келген бортқа 5^о дейін кезінде едәуір бөліктің толық құрғатылуын қамтамасыз ететіндей болып орналасуы тиіс.
2425. Құрғатудың қабылдау қосымшалары әрбір өткізбейтін бөліктің екі борт жағынан орналастырылуы тиіс. Түптің 5^о жоғары көлбеуіндегі бөліктерді және кеменің ұштарындағы қосымшалар диаметралды жазықтыққа жақын орналасуы тиіс.
2426. Кеме ұзындығы бойынша құрғату жүйесінің қабылдау қосымшалары мынадай түрде орналасуы тиіс:
1) дифферентсіз кемелерде – алдыңғы жақ бөліктердің артқы жақ аралықтарында және артық бөліктерінің алдыңғы аралықтарында;
2) артқы жаққа қарай қарай дифферентті кемелерде - бөліктердің артық жақ аралықтарында.

§ 4. Машиналық үй-жайларды және туннельдерді құрғату

2427. Машиналы-қазан үй-жайларын құрғату жүйесінің қабылдағыштарының орналасуы және саны осы Қағиданың 2423-2426-тармақтарға сәйкес қабылдануы тиіс, сонымен бірге қабылдағыш құрғатулардың біреуі автономды жетегімен құрғату сорғысына жалғасуы тиіс.
Машиналық үй-жайлар орналасқан кемесінде автономды жетегімен әрбір құрғату сорғысынан жолаушылар кемесінде, осы үй-жайлардың бортында орналасқан қосымша екі қабылдағыш болуы тиіс.
2428. Машиналық бөлімшенің құрғату қабылдағыш қосымшаларында жеңіл қол жетімді лай қораптар орналастыру қажет.
Лай қораптар және льялдар (құдықтар) аралығындағы құбыр мүмкіндігінше тік болуы тиіс. Осы құбырлардың төменгі ұштарында торлы қабылдағыштар орнатылады.
Лай қораптарда тез ашылатын қақпақтары болуы тиіс.
Лай қораптың тесігінің қимасының қосынды ауданы, осы қосымшаның екі еселенген өту қимасынан кем болмауы тиіс.
Ұзындығы 25 м дейінгі кемелерде лай қораптар орнына, оларға кіру болған жағдайда торлар қолданылуы мүмкін (осы Қағиданың 2435-тармағын қараңыз).
2429. Авариялық құрғату үшін қосымшаларда қабылдағыш торлар немесе сүзгілер орнатылмауы тиіс.
2430. Фреонды тоңазытқыш машина бөлімшесі жалпы кемелік құрғату жүйесіне қосылуы мүмкін.
Аммианды тоңазытқыш бөлмелерде автономды құрғату жүйесі болуы тиіс.
2431. Еспелі біліктер туннельдерінде құрғатудың қабылдағыш қосымшалары туннельдің артқы бөлігінде орналасуы тиіс.
Біліктіректердің туннельдерін құрғату үшін қосымшалар осы Қағиданың 2428-тармақ талаптарына сәйкес келуі тиіс.

§ 5. Өткізбейтін бөліктерді және жүк
трюмдарын құрғату

2432. Егер өткізбейтін бөліктер немесе жүк трюмдары шегінде оның ен бойына жайылатын екі түп болса, онда екі борт жағынан бір құрғату құдықтарын көзделеді.
2433. Өткізбейтін бөліктер немесе жүк трюмдарының 35 м жоғары ұзындығы кезінде осы бөліктің немесе трюмнің алдыңғы және артқы бөліктерінде қабылдағыш қосымшалар орнатылады.
2434. Су үсті борты палубасынан төмен орналасқан басқа өткізбейтін бөліктерде өткізбейтін бөліктерге немесе жүк трюмдерінің льялына қарай бөлмеден суды бұруға рұқсат етілмейді.
2435. Қабылдағыш құрғату қосымшалары қабылдағыш қораптармен немесе торлармен жабдықталуы тиіс. саңылау қимасының қосынды ауданы осы қосымшаның екі еселенген өту ауданынан кем болмауы тиіс.
Қораптар және торлар алмалы болу немесе оларды қабылдағыш қосымшасын бөлшектемей тазарту мүмкіндігін қамтамасыз ету қажет.
Қораптар коррозиядан қорғалуы тиіс.

§ 6. Салқындатқыш үй-жайларды құрғату

2436. Барлық үй-жайларды, түптерді, науаларды және су жиналуы мүмкін жерлерді құрғату көзделуі тиіс.
2437. Салқындатпайтын бөліктен суды құю құбырын салқындататын бөлменің льялына (құдық) қарай шығаруға рұқсат етілмейді.
2438. Салқындату бөлмесінен әрбір су құю құбыры гидравликалық жапқышпен немесе оған тең құрылғымен жабдықталуы тиіс.
Гидравликалық жапқыштағы сұйықтықтың биіктігі пайдаланудың кез келген жұмысында оның бас тартпауын қамтамасыз етуі тиіс. Гидравликалық жапқыштар қол жетімді жерде қошаулаусыз орналасуы тиіс.
2439. Салқындату үй-жайынан су құю құбырларында жабық клапандар орнатылмайды.

§ 7. Коффердамдарды құрғату

2440. Сумен толтырылатын коффердамдар құрғатуға арналған құрылғымен жабдықталуы тиіс. Құрғатудың қабылдағыш қосымшаларының орналасуы осы Қағиданың 2432-2435-тармақтары талаптарына сәйкес келуі тиіс.
2441. Мұнай құятын кемелердің коффердамдары арнайы осыған арналған сорғылармен немесе су ағысының эжекторларымен құрғатылуы тиіс.

§ 8. Пиктерді және басқа үй-жайларды құрғату

2442. Балластық немесе басқа цистерналар ретінде қолданылмайтын шыңдар қолмен соратын немесе су ағынды эжекторлармен автономды құрғатуы мүмкін. Сорғылар су үсті бортының палубасынан жоғары орналасуы тиіс.
2443. Ахтерпикті құрғату льялға немесе көршілес бөліктердің құрғату құдықтарына ағын құбыры арқылы жүргізілуі тиіс.
Ағынды құбырда көршілес бөлік жағынан ахтерпиктің қалқасында орналасқан өздігінен жабылатын клапан болуы тиіс.
2444. Тұрақтағы кемелерде және ұзындығы 25 м кіші кемелерде пиктерді құрғату, шыңдардың аралығанда орналасқан клинкеттермен басқару палубамен жүргізілетін жағдайда, осы бөліктерден суды көршілес бөліктерге жіберу жолымен жүзеге асырылады
2445. Тізбекті жәшіктерді құрғату ағынды саңылау арқылы форпик бөлігіне судың ағу жолымен жүргізілуі мүмкін.
2446. Катамарандарда әрбір корпус Қағиданың осы тарау талаптарына сәйкес келетін автономды құрғату жүйесімен жабдықталуы тиіс.

234. Балластты жүйе § 1. Сорғылар

2447. Балласты жүйе кем дегенде бір сорғымен қызмет етуі қажет.
Ең үлкен балласты цистерна үшін осы Қағиданың (615) есептелген қабылдағыш құбырдың диаметрі кезінде 2 м/с кем емес судың жылдамдығын қамтамасыз етуден туындайтын Балластық сорғыны беру ұсынылады.
2448. Балластық сорғы ретінде жалпы кемелік міндеттегі берілуі жеткілікті сорғылар, соның ішінде құрғататын, өрттік немесе суды салқындатқыш резервті сорғы қолданылуы мүмкін.
2449. Мұнай құятын кемелердің балластық сорғылары туралы осы Қағиданың 2405-тармағында көзделген.
2450. Екі түпті цистернадан балласты суды айдау сорғысы өздігінен соратын типті болуы тиіс.

§ 2. Құбырлар

2451. Жеке цистерналар үшін, балласты құбырлардың d_B, мм қосымшаларының ішкі диаметрі мынадай формула бойынша анықталғаннан кем болмауы тиіс

мұндағы V - балластық цистернаның сыйымдылығы, м³.
Қосымша диаметрін стандарттармен регламенттелген мәнге к d_B жақын тең деп қабылдау қажет.
2452. Қабылдағыш қосымшалардың орналасуы, кеме тік күйде немесе 5^о қисайып тұрғанда, кез келген балласты цистернадан суды айдау қамтамасыз етілетіндей болуы тиіс.

235. Мұнай құятын кемелердің сұйық жүк жүйесі § 1. Сорғылар және олардың жетектері

2453. Мұнай құятын кеменің жүк жүйесі әрбір жеке танктің жүк тиеу интенсивтілігін реттеуге мүмкіндік беру қажет.
Танкіде қабылдау келте құбырының шығуда алғашқы кезеңде 1 м/с дейін және 8 м/с дейін әрі қарай жүк тиеуде ағын жылдамдығын шектеуді қамтамасыз ету қажет.
Ағынның жылдамдығын реттеу мынадай тәсілдердің барлығы немесе олардың жиынтығымен жүзеге асырылуы тиіс:
1) айналу жиілігін қалқып өзгертуге мүмкіндік беретін сорғылардың жетектерін қолданумен;
2) берілісті өзгертуге мүмкіндік беретін, сорғылардың жетектерін қолданумен;
3) реттеуші арматура жүйесінде қолданумен;
4) Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған басқа да тәсілдермен.
2454. Жүктік және тазарту сорғылары осы Қағиданың 2404-тармағында көрсетілген жағдайды қоспағанда, тікелей міндеттері бойынша қолдану қажет. Бұл құбырлар жүктен тыс шығарылған қабылдау немесе айдамалау құбырлары болмау қажет.
Жүктік және тазарту сорғылары жүктік сорғылық бөлмелерде орналасу қажет.
Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша жүк цистернасы ауданында жүк сорғыларын қондыруға рұқсат етіледі.
2455. Жүк сорғыларының жетек қозғалтқыштарының орналасуы осы Қағиданың 1881-тармақтың талаптарына сәйкес келу қажет.
2456. Сорғылардың, арматуралардың және олардың жетектері максималды деңгейде жалын құрылуын жою қажет.
2457. Палубадағы қол жетімді жердегі әрбір жүк және тазарту сорғысының тоқтауы үшін құрылғы қарастырылу қажет.
Жүк операцияларымен орталық басқару посты болған жағдайда сорғыларды тоқтатуға арналған құрылғы жүк операцияларын басқару постарында қарастырылу қажет.
Электржетекпен жүк сорғыларын тоқтатуға арналған құрылғы осы Қағиданың 4222-тармақ талаптарына сәйкес болу қажет.
2458. Арынды магистралды жүк және есепті құбырлардағы манометрлер сорғыларда, сондай-ақ жүк жүйесімен орталық басқару постарында орналасу қажет.

§ 2. Құбырлардың орналасуы

2459. Басқа кемелрлерді отынмен жабдықтауға арналған отын жүйесі осы Қағиданың 9-бөлімінің талаптарын қанағаттандыру қажет.
2460. Жүк құбырлары сұйық жүкті сақтауға арналмаған цистерналар арқылы өтпеу керек және басқа цистерналармен немесе құбырлармен, оның ішінде энергетикалық қондырғысымен отын құбырымен жалғанбау қажет.
Коффердамдар жүк цистерналарымен ешқандай жалғанбау қажет. Коффердамдарда өткізу клапандарын орнатуға рұқсат етілмейді.
2461. Жүк цистерналарына қызмет көрсетуге арналмаған құбырлар осы цистерналар арқылы өтпеу қажет және олармен жалғанбау қажет, алмалы–салмалы жалғаулары бар, берік нығайтылған және механикалық зақымданулардан қорғалған жағадайда, жүк цистерналары арқылы өтетін отын цистренасының әуе және өлшегіш құбырларын қоспағанда.
Бұл құбырлар дуалдарының қалыңдығы осы Қағиданың 326-қосымшасында 5 бағанында көрсетілгеннен кем болмау қажет.
2462. Қашықтықтан басқару арматурасы осы Қағиданың 2347 - 2350 тармақтардың талаптарын қанағаттандыру қажет.
Цистерна аралығында орналасқан, клапандармен басқарудың біліктік жетектері герметикалық сальниктер арқылы ашық палубаға шығатын шығулары болу қажет.
Жетектердің конструкциясы оларда сұйық жүктердің жиналу орындарын жою қажет.
Сальниктердің тығыздалуын ауыстыру ашық палубамен жүргізілу қажет.
Жетектер ашық немесе жабық екенін көрсететін құрылғылармен жабдықталуы қажет.
Жүктің әртүрлі сорттарын араластыру немесе оны суландыру қауіптілігі бар жүйенің құбырлары екі жабық арматурамен жабдықталуы қажет.
2463. Сұйық жүктерді қыздыруға арналған құрылғы осы Қағиданың 2538-2544-тармақтардың талаптарын қанағаттандыру қажет; сонымен бірге қыздыру үшін қолданылатын қаныққан будың қысымы 0,7 МПа аспау қажет.
2464. Жағалаудағы шлангаларды жалғауға арналған құбырлардағы фланцтар және тіреулер, сондай-ақ жерге қону жалын шығармайтын материалдардан жасалу қажет.
2465. Палубалардағы және жүк цистерналарындағы құбырлар берік нығайтылуы және компенсаторлармен жабдықталуы қажет.
Егер жүк құбыры артқы жағына қарай шығарылған болса, қондырма ауданында оның алмалы-салмалы жалғаулары болмау қажет.
Қондырма арқылы өту кезінде жүк құбыры ашық туннельде орналасу қажет. Мұндай құбырларды жүк магистралына жалғау лақтырылатын фланец-бітеуіш арқылы немесе қондырманың алдыңғы жақ аралығы алдында орналасқан алмалы келте құбыр арқылы жүзеге асырылу қажет.
Бұл құбырдың құю ұшында орнатылған жабық клапандардың саны және тпіне қарамастан бітеу фланец орнатылу қажет.
Бұл талаптар сондай-ақ жүк құбырын кеменің алдыңғы жақ бөлігіне шығаруды қамтиды.
2466. Фланцтармен өзара жалғасқан жүк құбырларының барлық бөліктері, өзара берік электрлік жалғануы қажет, ал құбыр – кеме корпусымен (осы Қағиданың 4218-тармағын қараңыз).
2467. Жүк магистралы және сорғылар аралығында орналасқан қашықтықтан басқарылатын клапандардың жергілікті қолмен басқаруы болу қажет.
2468. Жүк цистерналарының ішінен және коффердамдар арқылы өтетін жетекердің шалғай бөліктері, сондай-ақ ашық палубада, жалынның тұтануын болдырмау қажет.
2469. Жүк танктерінің толықтыратын түтіктерінің шеттері танк түбіне мүмкіндігінше жақын болуы, бірақ осы түтіктер шеттері мен танк түбі арасындағы арақашықтық толықтыратын түтіктің ішкі диаметрінің 0,25 кем болмауы тиіс.
2470. Жуудан кейін тұрақтану танкіне түсіретін құбырлардың шығатын ойықтары түтіктің ішкі диаметрінің танк түбінен кемінде 0,25 арақашықтықта орналасуы тиіс. Жуылған су мен мұнай қалдықтарынан тұратын сұйықтықтың тұрақтану танкіне бос түспеуі тиіс.

236. Әуе, газбұрушы, құятын және өлшегіш құбырлар жүйесі § 1. Әуе құбырлары

2471. Сұйықтықты сақтауға арналған әрбір цистерна, әрбір коффедрамға, сондай-ақ мұздық және кингстонды жәшіктер әуе құбырларымен жабдықталуы қажет.
Оларды тазарту немесе жууға арналған құрылғысы бар мұздық және кингстонды жәшіктердің әуе құбырлары, тікелей жәшіктерде орналасатын жабық клапандармен жабдықталуы қажет.
Корпустың сыртқы қаптамасымен шекараласатын, екінші түпті цистернаның және цистернаның әуе құбырлары сондай-ақ мұздық және кингстонды жәшіктер ашық палубағы шығарылуы қажет.
2472. Цистернаның әуе құбырлары, ереже сияқты, толықтырылатын құбыр едәуір жойылған жерден оның жоғарғы бөлігінен шығарылу қажет.
Әуе құбырларының саны және орналасуы цистернаның түрі, өлшеміне байланысты таңдалу қажет, сондай-ақ әуе қаптарының құрылуынан туындайтын жағдайларда.
2473. Борттан бортқа дейін жайылып жатқан цистреналар екі борт та әуе құбырларымен жабдықталу қажет.
Цистерналардың әуе құбырларын бір текті емес сұйықтықтармен біріктіруге рұқсат етілмейді.
2474. Құбырдағы палубадан сұйықтық деңгейіне дейін өлшенетін әуе құбырларының биіктігі мыналардан төмен болмау керек:
1) «М» сыныпты кемелерде— 400 мм;
2) «О»сыныпты кемелерде— 300 мм;
3) «Р» және «Л» сыныпты кемелерде — 250 мм.
Әуе құбырлары жүк операциялары кезінде олардың зақымдануы мүмкін болмайтын жерлерде орналасу қажет.
2475. Әрбір әуе құбырының шығу ұштары, саңылаумен төменге қаратылған немесе басқа конструкциямен әуе құбырына судың, атмосфералық тұнбаның және қатты заттың түсіп кетпеуін болдырмайтын буын ретінде орындалу қажет.
2476. Отын және май цистерналарының әуе құбырларының ашық ұштары, сондай-ақ жүк және құйма цистерналарын бөлуші мұнай құятын кемелердегі коффердамдар, цистерна және коффердамнан шығатын булар өрт қаупін тудырмайтын ашық палубаға қарай шығарылуы қажет.
Кемелік немесе жағалаулық сорғылармен толтырылған барлық әуе құбырларының көлденең қимасының қосынды ауданы, осы цистернадағы барлық толықтырғыш құбырлардың көлденең қимасының қосынды ауданынан 1,25 кем болау қажет.
2477. Қыздырумен жабдықталмаған, негізгі қорлардың және өңделген майдың салынатын майлы цистерналарының әуе құбырлары цистерналар орнатылған бөлмелерге шығарылуы керек; сонымен бірге электр жабдықтарына және цистерна толып кеткен жағдайда қыздырылған бетіне майдың түсіп кету мүмкіндігі жойылу қажет.
2478. Отын және ағынды циркуляциялық май цситерналарының әуе құбырларының әрбір шығу саңылаулары, сондай-ақ жүк немесе құйма цистерналарын бөлуші мұнай құятын кемелердегі коффердамдар Кеме қатынасы тірелімімен мақұлданған типті жалын үзгіш арматуралармен жабдықталуы қажет. Бұл арматураның өту қимасының ауданы әуе құбырының қима ауданынан кем болмау қажет.
2479. Ашық палубада орналасқан әуе құбырларының шығу ұштарын, цистернаға борт сыртындағы судың түсіп кетуін болдырмайтын, үнемі орнатылған қолданыстағы құрылғылармен жабдықтау ұсынылады.
2480. Толтыру граватациялық тәсілмен орындалатын, цистерналардың әуе құбырларының көлденең қимасының қосынды ауданы, осы цистернаның толтыру құбырларының қосынды қима ауданынан кем болмау қажет.
2481. Кемелік немесе жағалаулық сорғылармен толтырылатын цстерналардың әуе құбырларының қосынды қима ауданы, цистерналардың толтыру құбырларының 1,25 қима ауданынан кем болмау қажет. Толтыру құбырының диаметрі 50 м кіші болғанда әуе құбырының диаметрі толтыру құбырының диаметрінен аспау қажет.
Бірнеше цистернадан әуе құбырының жалпы қима ауданы осы цистерналардың жалпы толтыру құбырының 1,25 қима ауданынан кем болмау қажет.
2482. Егер кемелік немесе жағалаулық сорғылармен толтырылатын цистерналар құйма құбырлармен жабдықталса, цистерналардың әуе құбырының қосынды қима ауданы толтыру құбырының қима ауданынан 1/3 кем болмау қажет.
Құйма құбырлармен жабдықталған, бірнеше цистерналардан әуе құбырын біріктірген кезде, жалпы әуе құбырының қима ауданы осы цистерналардың жалпы толтыру құбырының қима ауданынан 1/3 кем болмау қажет.
2483. Әуе құбырларының орналасуы қалыпты қисаю және кеменің дифференті кезінде құбырларда гидравликалық жапқыштардың құрылу мүмкіндігін жою қажет.
2484. Тұрғын және салқындату бөлмесіндегі отын цистреналарының әуе құбырлары алмалы – салмалы болу қажет.
Жүк цистерналары арқылы өтетін отын цистерналарының әуе құбырларын орнату осы Қағиданың 2461-тармақтың талаптарын қанағаттандыру қажет.
2485. Әуе құбырларының шығу ұштары ажыратқыш жазуы бар планкалармен жабдықталу қажет.
2486. Іштен Жану қозғалтқыштарының картерлерінің әуе құбырлары осы Қағиданың 1934-тармақтың талаптарын қанағаттандыру қажет.

§ 2. Мұнай құятын кемелердің және мұнай-руда
тасымалдағыштардың газ шығару құбырлары

2487. Әрбір жүк цистернасы осы цистернаның жоғарғы бөлігіне жалғасқан газ шығару құбыры болу қажет.
Газ шығару құбырлары басқа құбырлармен жалғаспау қажет.
Газ шығарушы құбырлардың конструкциясы жүк цистерналарында қысқа өлшеу мүмкіндігін және жалын бөгеуіштегі қысымының түсіп кету мүкіндігін көздеуі тиіс.
2488. Газ шығарушы құбырлар бір немесе бірнеше магистраль құбырларына жалғануы мүмкін. Құбырларды жалғастыру біртекті жүкті жүк цистерналарына рұқсат етіледі.
Жекелеген газ шығарушы құбырлардың ішкі диаметрі 80 кем болмау қажет, ал жиын құбырларда – 100 мм кем болмау қажет.
Газ шығарушы құбырлардың қима ауданы цистерналардың толтыру құбырларның қимасынан 1,25 кем болмау қажет.
Бірнеше цистерналардан магистральды газ шығарушы құбырлардың қима ауданы осы цистерналардың жалпы толтыру құбырларының қима ауданынан 1,25 кем болмау қажет.
2489. Атмосферамен хабарласатын газ шығарушы құбырлардың шығу ұштары, Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған жалын үзгіш арматурамен жабдықталу қажет. Осы арматураның өту ауданы газ шығарушы құбырдың қима ауданынан кем болмау қажет.
Егер газ шығарушы құбырлар жалпы магистральға жалғасқан болса, онда әрбір цистернадан жүруші құбырларда, Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған жалын бөгегіш орнатылу қажет. Жалын бөгегіштер жүзудің кез келген шартында, айдауды қоса оларға сұйық жүктің түсіп кету мүмкіндігін болдырмайтын жерлерде орналасу қажет.
Жалын бөгегіштер коррозияға тұрақты материалдан жасалу қажет. Жалын бөгегіштер конструкциясы оларды ауыстыру мүмкіндігімен немесе газ шығарушы құбырларды монтаждамай бөліктеуді қамтамасыз ету қажет.
2490. Жүк цистерналарынан газ шығарушы құбырлар мынадай талаптарды орындауды ескеріп ашық палубаға қарай шығарылу қажет:
1) будың тұтану температурасы 45^оС төмен мұнай өнімдерін тасымалдауға арналған кемелерде, құбырдың шығу тесігі 1/3 кеме енінен кем емес биіктікте палубаның үстінде орналасу қажет; сонымен бірге олардың биіктігі 5 м асуы мүмкін, бірақ 3 м кем болмау қажет;
2) будың тұтану температурасы 45-тен 60^оС дейін мұнай өнімдерін тасымалдауға арналған кемелерде, шығу саңылаулары басты палубаның үстінде 2,4 м кем емес биіктікте орналасу қажет;
3) будың тұтану температурасы 60^оС және одан жоғары мұнай өнімдерін тасымалдауға арналған кемелерде, шығу саңылаулары палуба үсітнде 600 мм кем емес биіктікте орналасу қажет.
Газ шығарушы құбырлардың шығу саңылаулары рубкалардан, қондырмадан, ауа дуалының орнынан мүмкіндігінше едәуір қашықтықта орналасады, бірақ 1) және 2) көрсетілген жағдайларда 3 м кем емес және 3) жағдай үшін 1 м кем емес.
2491. Газ шығарушы құбырлардағы демалу клапандары, егер цистерналар жоғары қысымға есептелмеген және атмосфералықтан төмен 2 кПа жоғары төмендетілген болса жүк цистерналарындағы қысым 20 кПа аспайтындай етіп конструкциялы және орнатылуы қажет.
2492. Демалу клапаны болған жағдайда газ шығарушы құбырларда жабық арматуралы байпаст маңдайшасы болу қажет немесе жүк операциялары кезінде жүк цистерналары жоғары қысымға ұшырамайтын немесе оларда вакумның пайда болуын болдырмайтын басқа да конструктивті шаралар қарастырылу қажет.

§ 3. Құйма құбырлары

2493. Құю құбырлары шығыс және тұрақтағы отын цистерналарында орнатылу қажет және отынның негізгі қор цистернасына шығарылады.
2494. Құю құбырының қима ауданы оны қол сорғысымен толтырған кезде цистерналардың құю құбырының қима ауданынан кем болмау қажет.
Цистерналарды сорғымен механикалық жетекпен толтырған кезде, құю құбырының қима ауданы цистерналардың толтыру құбырының қима ауданынан 1,25 кем болмау қажет.

§ 4. Өлшегіш құрылғылар

2495. Кіру өте қиын сұйықтық, сондай-ақ льялды (құдық) сақтауға арналған әрбір цистерна, ереже сияқты, ашық палубаға шығарылған өлшегіш құбырлармен немесе Кеме қатынасы Тіркемімен мақұлданған сұйықтық деңгейін көрсеткішпен жабдықталу қажет.
Салымшы құбырдан ашық палубаға өлшегіш құбырды шығару міндетті болып табылмайды.
Отын және май цистерналарының өлшегіш құбырлары жолаушылар және экипаждар бөлмесіне шығарылмау қажет.
2496. Отын және май цистернасының мөлдір салымшамен жабдықталған сұйықтық деңгейін көрсеткіш, зақымданудан қорғалу қажет.
Отын цистерналарының мөлдір салымшалары жалпақ шыныдан немесе сынбайтын пластмассадан жасалып, оларға отын әсері кезінде мөлдірлігін жоғалтпайтындай болу қажет.
Көрсеткіш және цистерна аралығында төмен өздігінен жабылатын кран қарастырылу қажет. Мұндай кран көрсеткіштің жоғарғы бөлігінде орналасады, егер соңғысы цистернамен жалғанса, цистернадағы мүмкін болатын максималды деңгейден төмен.
Сыйымдылығы 0,5 м³ кіші май цистерналары үшін өздігінен жабылатын крандарды орнату міндетті емес.
2497. Егер екі түп борттық льялды құраса немесе егер кемеде жалпақ түп болса, онда өлшегіш құбырлар әрбір бортта орналасу қажет. Бұл құбырлар өндірісті өлшеуге әрқашанда мүмкін болатын жерлерге су үсті бортының палубасынан жоғары шығарылу қажет. Өлшегіш құбырлар мүмкіндігінше тік және футштоктармен өлшеуге қарсы келмеу керек.
Бөліктері ауыспалы сорғылармен құрғататын кемелерде, өлшегіш құбырлар болып ауыспалы құрғататын сорғыларға қосылатын тіреушелер болуы мүмкін.
2498. Отын және майға арналған цистерналардың өлшегіш құбырларын конструктивті шаралар немесе бұл құбырлар отын немесе майдың олардың кездейсоқ өлшегіш құбырлар арқылы шығаруда қазандардың қыздырылған бетіне, қозғалтқыштарға, газ шығарушы құбырларға, сондай-ақ электрлік машиналарға және таратқыш қалқандарға түсіп кетуін болдырмайтын жерлерге шығарылған жағдайда машиналық бөлімнің төсемінің үстіне немесе біліктіректің туннеліне шығаруға рұқсат етіледі. Мұндай құбырлар өздігінен жабылатын крандармен жабдықталуы қажет, ал олардың биіктігі төсеніш деңгейінен 0,5 м кем болмау қажет.
Отын цистерналарының өлшегіш құбырларын жүк цистернасы арқылы орнату осы Қағиданың 2460-тармағының талаптарын қанағаттандыру қажет.
2499. Дон аралық сулы цистерналардың өлшегіш құбырларын олардың үстіне орналасқан үнемі мүмкін болатын бөлмелерге шығаруға рұқсат етіледі. Мұндай құбырлар әуелегі ретінде қолданбау қажет және өздігінен жабылатын крандармен жабдықталуы қажет.
2500. Ашық палубаларға шығарылған өлшегіш құбырлардың ұштары осы Қағиданың 2329-тармағының талаптарын қанағаттандыратын тығыз тығындармен жабдықталуы қажет.
Егер өлшегіш құбырлар ашық палубалардан жоғарыласа, онда олар оларға зақым келмейтін жерлерде орналасу немесе тиісті қоршаулары болу қажет.
2501. Жүк танкілеріне жүкті құю деңгейін өлшеу кезінде, өлшегіш құбырлардың ашық ұштарының қаптамасының зақымдануын болдырмайтын шаралар қабылдануы қажет.
Тілігі бар өлшегіш құбырлардың жабық төменгі ұштары кезінде өлшегіш құбырдың бітеуіштеріне қатысты басқа шараларды көздеу қажет.
2502. Өлшегіш құбырлардың ішкі диаметрі 25 мм кем болмау қажет.
Температураны төмендету 0^оС дейін және одан төмен түсіру мүмкін салқындату бөлмелері арқылы өтетін құбырлардың ішкі диаметрі, сондай-ақ қыздыру жүйелерімен жабдықталған цистерналардың құбырлары 50 мм кем болмау қажет.
2503. Өлшегіш құбырлардың шығу ұштары ажыратқыш жазулары бар планкалармен жабдықталу қажет
2504. Будың тұтану температурасы 60^оС төмен мұнай өнімдерін тасымалдаушы мұнай құятын кемелердегі жүктің құйылу деңгейін анықтауға арналған Футштоктар және басқа да құрылғылар жалын тұтанбайтын материалдан жасалу қажет.

237. Газ шығару жүйелері § 1. Газ шығару құбырлары

2505. Газ шығарушы құбырлар ереже сияқты, ашық палубаларға шығарылу қажет.
2506. Газ шығарушы құбырлар қаптама арқылы артқы жағына қарай шығару ұзындығы 25 м кіші кемелерге рұқсат етіледі, ал басқа кемелерде мұндай шығару әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады. Газ шығарушы құбырларды борт қаптамасы арқылы атмосфераға шығаруға рұқсат етілмейді.
2507. Әрбір басты қозғалтқыштың жеке газ шығару құбыры болу қажет. Қажет болған жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысанынан ауытқуға рұқсат етілуі мүмкін.
Қосалқы қозғалтқыштардың газ шығарушы құбырлары, мыналарды болдырмайтын қолданыстағы сенімді сақтандырғыш құрылғысы болғанда жалпы газ шығарушы құбырға біріктірілуі мүмкін:
жалпы құбырдан газ ағынын жұмыс істемейтін қозғалтқыштардың құбырына;
кез-келген қозғалтқыштың оны іске қосқан кезде зақымдануы.
2508. Қазандардың түтіндігін біріктіру кезінде, оларды ашық жағдайда бекітуге арналған құрылғымен жабдықталған түтіндік қақпақтарын орнатуға рұқсат етіледі. Түтіндіктерді, сондай-ақ қажет жерлердегі қазанның ауа құбырларын қарау және тазарту үшін лазалар немесе тұтқа-тараптар қарастырылуы қажет.
2509. Өңделген және құрамдастырылған қазандардың конструкциясы олардың қыздыруына құрғақ күйінде (сусыз) мүмкіндік бермесе, онда газ шығарушы құбырлардан қазандарды ажырататын өткізуші жапқыштармен қапталған құбырлар көзделуі тиіс.
Басты және қосалқы қозғалтқыштардың газ шығарушы құбырлары бір және сол өңделген және құрамдастырылған қазандарға, жұмыс істемейтін немесе сөндірілген қозғалтқыштардың газ шығарушы құбырларын оларға жұмыс істеп тұрған қозғалтқыштан газ ағынының түсіп кетуінен сақтандыратын, сондай-ақ өңделген немесе құрамдастырылған қазандарды сол немесе басқа қозғалтқыштардан газ шығару құбырларын ажырататын және осы қозғалтқыштан газ ағынын өткізуші газ құбырына бағыттайтын қолданыстағы құрылғы болған жағдайда жеткізілуі мүмкін.
2510. Қазандардың газ шығарушы құбырлары және іштен жау қозғалтқыштары оқшаулау материалының, екі қаьатты қаьырғаның және экранның көмегімен жылылықты сақтау жүргізілу қажет.
Егер температура құбырдың жоғарғы бетінде 60^оС аспаса «ылғал» шығарындымен қозғалтқыштардың газ шығарушы құбырларын оқшауламауға рұқсат етіледі.
2511. Қозғалтқыштардың газ шығарушы құбырлары жылу компенсаторлармен жабдықталуы қажет. Мүмкіндік бар жерлерде газ шығарушы құбырлар тазартуға және және қажет болған жағдайда түсіру крандарына арналған люктер болу қажет.
2512. Тұрғын үй арқылы немесе рульдік рубка арқылы өтетін газ шығарушы құбырлар осы бөлмелер ішінен газ өткізбейтін қорғау бұркеншітермен жабдықталуы қажет. Газ шығарушы және қорғаушы бүркеніштер аралығында кеңістікте ашық атмосферамен хабарлануы қажет.

§ 2. Сөндіргіштер және жалын өшіргіштер

2513. Сөндіргіштер және жалын өшіргіштер оларды тазарту мүмкін болатындай етіліп орналасу қажет. Осы мақсат үшін олар люктрамен немесе түсіру крандарымен жабдықталуы қажет.
2514. Өңделген қазандарды және «ылғал» типті жалын өшіргіштерді орнату кезінде, қазандардың құбырында саңылау немесе басқа да ақаулық пайда болғанда қозғалтқышқа судың түсіп кетуіне қарсы шаралар қарастырылуы қажет.
Түсіру құбырлары машиналық бөлімнің льялына бағытталуы және гидравликалық қақпағы болу қажет.

238. Желдету жүйесі

§ 1. Желдету каналдары

2515. Су үсті бортының палубасынан төмен өткізбейтін аралықтар арқылы желдеткіш каналдарын орнатуға рұқсат етілмейді.
2516. Су үсті бортының палубасына төмен бір өткізбейтін бөліктер шегінде, өткізбейтін палубалар арқылы өтетін шахталар және тік желдеткіш каналдар өткізбейтін және кеме корпусының жергілікті конструкциясына тең беріктілікті болу қажет.
2517. Басты жалынды бөгегіш аралықтар арқылы өтетін желдеткіш каналдарда, ереже сияқты аралықтарда орнатылған және қалқалардың екі жағынан да әрекет ететін жергілікті жетектермен жабдықталатын өртке қарсы болат жапқыштары болуы қажет.
Жапқыштарды орнату орны және жетектер олармен басқару оңай және қызыл жарық беретін сырмен боялуы қажет. Жапқыштың ашық немесе жабық екенін көрсететін құрылғы қарастырылу қажет.
Егер жапқыш аралықтарда орнатылмаса, онда аралықтар және жапқыштар арасындағы канал болаттан немесе соған тең материалдан жасалу қажет және қажет жерде отқа тұрақты аралыққа тең оқшау болу қажет.
2518. Желдеткіш каналдар терлеу мүмкін жерлерде оқшаулану қажет, ал су жиналуы мүмкін жерлерде түсіру тығынымен жабдықталу қажет.
2519. Жарылыс және өртке қауіпті булар және газдарға арналған желдеткіш каналдар, герметикалық болуы қажет және басқа бөлмелердің каналдарымен жалғанбау қажет.
Бұл каналдарды жабу олардың жалын тұтану мүмкіндігін жоятындай етіп орналасу қажет.
Осы Қағиданың 2531-тармағында көрсетілгеннен басқа каналдардың сыртқы саңылауларында жалын үзгіш арматуралар болу қажет.
2520. Жататын каюталармен жабдықталған жолаушылар кемесінде жасанды желдеткішті қолдану кезінде, желдеткіштер және желдету каналдарын, желдететін бөлмеде табылатын бір басты өртке қарсы зона шегінде орналастыру ұсынылады.

§ 2. Желдеткіш маңдайшаларын және қабылдау саңылауларын
орналастыру. Машиналық үй-жайды желдету

2521. Қиыстырылған желдеткіштің желдеткіш маңдайшалары, сондай-ақ желдету жүйесінің қабылдау саңылаулары газдармен, мұнай өнімдерінің буларымен ластанған дуал ауасының ықтималдығы минимумға дейін біріктірілген және борт сыртындағы судың желдеткіш каналына түсіп кету мүмкіндігін жоятын жерлерде орналастыру қажет.
Желдеткіш қоныштарының комингстері осы Қағиданың 12-14-бөлімдерінің қолданылатын талаптырна сәйкес биіктігі болу қажет.
2522. Машинналық бөлмені желдету қызмет көрсетуге және кемені кез келген пайдалу кезінде энергетикалық қондырғысының жұмыс объектісіне қажетті ауаның келуін қамтамасыз ету қажет.
Бөлменің төменгі зоналарынан, сондай-ақ ауыр ауаның газдарының жиналуы мүмкін төсеніштердің астындағы жерлерде ауаның жойылуы қамтамасыз етілуі қажет.
Тоңазытқыш бөлмелерді желдету туралы осы Қағиданың 2241 және 2242-тармақтарды қараңыз.
2523. Біліктіректердің туннелдерінде желдеткіш болу қажет.
2524. Апатты дизель-генератордың бөлмесі жабық есіктерде (люктерде) пайдаланудың барлық жағдайларында толық жүктемемен дизель-генератордың жұмысы үшін ауаның жеткілікті келуін қамтамасыз ететін құрылғымен жабдықталуы қажет.

§ 3. Автокөліктерді және жылжымалы техниканы тасымалдауға
арналған паромдардағы және трюмдардағы жабық үй-жайларды
желдету

2525. Автокөліктерді және басқа жылжымалы техникаларды багтарындағы отынмен тасымалдауға арналған жабық бөлмелер және жүк трюмдары тәуелсіз жасанды соратын минимум мыналарды қамтамасыз ететін желдеткіштермен жабдықталу қажет:
1) паромдарда және жолаушылар кемесінде сағатына 10 есе ауа айырбастау;
2) барлық басқа кемелерде 6 есе ауа айырбастау.
2526. Желдету жүйесі желдеткіш жұмысын бақылау үшін құралдармен жабдықталу қажет. Құралдар рульдік рубкаларда орналасу қажет.
2527. Максималды деңгейдегі желдеткіш конструкциялы жалын құралу мүмкіндігін жою қажет.

§ 4. Салқындатқыш және аккумулятор үй-жайларын
және жәшіктерді желдету

2528. Салқындату бөлмелеріне арналған талаптар осы Қағиданың 2252-2255-тармақтарында келтірілген.
2529. Аккумулятор бөлмелерін және жәшіктерді желдету жүйесі тәуелсіз және желдететін бөлменің жоғарғы зоналарынан ауаны жоюды қамтамасыз ету қажет.
Соратын желдеткіштер каналы газ өткізбейтін болу қажет.
2530. Келетін ауа желдететін бөлменің төменгі зонасына жеткізілу қажет.
2531. Желдеткіш каналдардың сыртқы ұштары, оларға судың, атмосфералық тұнбаның және қатты заттардың түсіп кетуін жоятындай түрде орындалу қажет.
Оларға жалын үзгіш арматруа оратылмауы қажет.
Соратын желдеткіш каналдардың саңылаулары, шығарылатын газдар өрт қауіптілігін тудырмайтын жерлерге шығарылу қажет.
2532. Батареяларының зарядты қуаттылығы 0,2 кВт аспайтын аккумуляторлы жәшіктердің желдеткіші газдардың жойылуын қамтамасыз ететін жәшіктердің төменгі және жоғарғы саңылаулары арқылы жүзеге асырылуы тиіс. Батареялардың зарядты қуаттылығы осы Қағиданың 400-тарауына сәйкес анықталады.
2533. Аккумуляторлы бөлмені немесе жәшіктерді табиғи жолмен желдету кезінде ауа шығысы Q мынадай фомуламен анықталғаннан кем болмау қажет, м³/с:
Q = 0,11I n, (618)
мұндағы I — А батареялары зарядталатын номиналды токтан 0,25 кем емес, газ шығару кезіндегі максималды зарядты тоқ;
n — Батарея элементтерінің саны.
2534. Аккумуляторлы бөлмені немесе жәшіктерді табиғи соратын желдеткіші каналының көлденең қимасының ауданы F Q мынадай фомуламен анықталғаннан кем болмау қажет, м²:
F = 2,9 10⁴ Q (619)
бірақ қышқыл аккумуляторлар үшін 0,008 м² және сілтілік үшін 0,012 м² кем болмау қажет.
Мұндағы Q — осы Қағиданың (616) формуласы бойынша анықталған ауа шығысы,м³/с.
2535. Бөлмені табиғи желдету мынадай шарттарды орындау кезінде қолданылуы мүмкін:
1) осы Қағиданың (616) формуласы бойынша анықталған ауа шығысы 85 м³/с кішіні құрайды;
2) желдеткіш каналының вертикалдан ауытқу бұрышы 45^о кішіні құрайды;
3) каналдың буын саны екеуден аспайды;
4) желдету каналының ұзындығы 5 м аспайды;
5) желдету әрекеті желдің бағытына байланысты емес;
6) желдету каналының қима ауданы осы Қағиданың (617) формуласымен анықталғаннан кем қабылданбайды.
2536. Егер осы Қағиданың (616) формуласы бойынша есептелген ауа шығысы 85 м³/с және одан жоғарыны құраса, аккумуляторлы бөлме жасанды соратын желдету жүйесімен жабдықталу қажет.
2537. Сору каналдарының ішкі беттері, сондай-ақ желдеткіштер электролитпен бөлінетін газдардың әсерінен қорғалу қажет.
2538. Желдеткіштердің қозғалтқыштары жойылатын газдардың ағынында орналасу қажет.
Желдеткіштер конструкциялы ең жоғары деңгейде жалын құрауды жою қажет.

§ 5. Көбікпен өшіру, көлемді өшіру және ауыз суды
дайындау («Озон» типті) станциясын, жүк сорғы үй-жайларын
желдету

2539. Көбікпен өшіру және көлемді өшіру станциялары эффективті желдеткішпен жабдықталуы қажет.
Көмірқышқылды сөндіргіш станциясы тәуелсіз сору және келетін желдеткішпен жабдықталуы қажет. Сору каналдарының қабылдау саңылаулары станция бөлмесінің төменгі зонасында орналасуы тиіс.
Ауыз суды дайындау («Озон» типті) станциясы сағатына 10 есе ауа айырбастайтын кіру-сору желдеткішімен жабдықталуы қажет.
2540. Жүк сорғы бөлмелері сағатына кемінде 20 есе айырбастауды қамтамсыз ететін осы бөлмелердің әрқайсысы жеке жасанды сору желдеткішімен жабдықталуы қажет.
2541. Осы бөлмелердегі кіру желдеткіші табиғи болуы мүмкін.
Желдеткіштердің жетегі үшін бу қозғалтқыштары сорғы бөлмесінде орналаса алады.
Желдеткіштердің жетегі үшін электр қозғалтқыштар осы Қағиданың 1881-тармағына сәйкес орналасу қажет.
2542. Сору каналдарының қабылдау саңылаулары сұйық жүктердің көбірек жиналуы ықтимал жерлерде, бөлменің төменгі зоналарында орналасу қажет.
Сорғылық бөлмеден тыс бұл каналдар герметикалық болуы қажет және ереже сияқты, жүк цистерналарының және басқа бөлмелердің желдеткіш каналдарымен жалғанбауы қажет.
Сорғы бөлмесінің желдету жүйесі жүк құбырының желдеткіші үшін қолданылатын болса және ол арқылы – жүк цистерналары, онда желдеткіш каналын жүк құбырына жалғау жерінде екі еселенген жабық арматура орнатылу қажет.
2543. Барлық желдетікіш каналдарын жабу, жалын құралы мүмкіндігі болмайтындай етіліп орнатылу қажет.
Желдеткіштердің конструкциясы ең көп деңгейде жалынның құрылуын жою қажет.
2544. Каналдардың шығу саңылаулары, мұнай өнімдерінің буларының тұтану көздері сақталуы мүмкін жерлерде кеменің ішіне қарай жүруші кез келген саңылаудан 2 м кем емес қашықтықта болу қажет және желдеткшітің кіру каналдарының қабылдау саңылауларына қатынасы бойынша кіру ауасының ластануы жойылатындай етіп орналасу қажет.
Кіру желдеткішінің қабылдау саңылаулары бас палубадан 2,4 м кем емес қашқытықта және жүк цистерналарының және газ шығарушы құбырлардың ашық шығаруларынан – 5 м кем емес қашықтықта болу қажет (сондай-ақ осы Қағиданың 2490-тармақтары).
Сору каналдарының сыртқы саңылаулары жалын үзгіш арматуралармен жабдықталу қажет.

§ 6. Жүк трюмдарын және камбуздарды желдету

2545. Жүк трюмдарын желдету табиғи немесе жасанды болуы мүмкін. Жүк трюмдарының желдету еселігі тасымалданатын жүктің түріне байланысты анықталады.
2546. Жолаушылар кемесіндегі камбузалық плитаның әрбір сору каналы майды жинауға арналған тез шешілетін қорапшамен, сондай-ақ каналдың төменгі ұшында орналасқан өрт сөндіруші жапқышпен жабдықталу қажет.

§ 7. Қауіпті жүктерді тасымалдауға бейімделген
трюмдарды желдету

2547. Әрбір трюм, бос трюм көлемі бойынша кіші шамада сағатына алты есе ауа айырбастауды қамтамасыз ететін, екі бір біріне тәуелсіз сору желдеткіштері көмегімен желдетілуі қажет.
Бұл трюмдардың бір нүктеден желдету табиғи болу қажет.
2548. Желдеткіштердің конструкциясы ең жоғары деңгейде жалынның құрылу мүмкіндігін жою қажет.
2549. Сору каналдарының қабылдау саңылаулары трюмда және тоқырау зоналары болмағанда біркелкі ауа айырбастауды қамтамасыз етіп, трюм биіктігі бойынша әртүрлі деңгейде орналасу қажет.
2550. Қабылдаушы және шығарушы желдеткіш саңылаулары жалын үзгіш араматуралармен жабдықталу қажет. Бұл арматураның өту қимасының ауданы желдеткіш құбырдың қима ауданынан кем болмау қажет.
2551. Желдеткіш жүйенің конструкциясы тұрғын үй-жайларға, рульдік рубкаға немесе машиналық бөлімшеге қауіпті газдың кіруін болдырмау қажет.

239. Отын жүйесі § 1. Сорғылар

2552. Запас цистерналардан сұйық отынды шығыс цистерналарына айдау үшін механикалық жетекті және резервті қолмен сорғысы бар оты айдағыш сорғымен жабдықталу қажет. Резервті ретінде отынның сеператоры болған жағдайда сеператор сорғысы болуы мүмкін.
Тәуліктік отын шығысы 1 т кем емес кемелерде бір қолдық сорғы орнатуға рұқсат етіледі.
2553. Отын айдағыш сорғылар, сондай-ақ сеператорлардың сорғылары, жергілікті басқарудан басқа, орнатылған бөлмеден тыс әрқашанда кіру мүмкін жерлерде оларды тоқтатуға арналған құралы болу қажет.

§ 2. Құбырлардың орнатылуы

2554. Отын құбырларды, ереже сияқты, басқа жүйелердің құбырларынан даралану қажет. Олар интенсивті жылу ағындарының әрекетіне душар болмау қажет және олардың барлық ұзындығында бақылау үшін мүмкін болу қажет.
2555. Қысымдағы қыздырылған сұйық отынды айдауға арналған құбырларды жақсы көрінетін және кіру мүмкін жерлерде орналастыру ұсынылады.
2556. Отын құбырлары ішкі жану қозғалтқыштарының, турбиналардың, қазандардың, ыстық бөліктерге жақын және қозғалтқыштардың ауа сору құрылғыларының, компрессорлар және электрожабдықтар, газ шығарушы құбырлар, бу өткізгіштер (отынды қыздыруға арналған бу өткізгішті қоспағанда) бу қазандары және олардың түтіндігі үстіне салынбау қажет.
Ерекше жағдайларда отын құбырларын осы аудандарда құбырлардың алмалы- салмалы жалғаулары болмайтын немесе көрсетілген жабдыққа отының түсуін болдырмайтын шаралар қабылданатын жағдайда жоғарыда көрсетілген жабдықтар үстіне салуға рұқсат етіледі.
2557. Сыйымдылығы 50 л жоғары цистернадан шығатын донаралық кеңістіктен тыс орналасқан сұйық отынның қабылдау құбырлары, сондай-ақ цистерналардағы сұйықтық деңгейін түзеуге арналған құбырлар, тікелей осы цистерналарда орнатылған жабық клапандармен жабдықталуы қажет. Бұл клапандар, цистерна табылатын бөлмеден тыс орналасқан, әрқашанда кіру мүмкін жерлерде қашықтықтан жабуы болуы қажет.
Шығыс цистерналарында тез жабылатын типті клапандар болу қажет.
Донаралық цистернадан шығатын сұйық отынның қабылдау құбырлары, цистернадан жоғары орналасқан жабық клапандармен жабдықталуы қажет (осы Қағиданың 2575-тармағы).
2558. Егер отын цистерналар өзара жалғасқан болса, онда жалғаушы құбырлардың (арматуралардың) көлденең қимасының ауданы, отын қабылдау үшін толытыру құбырларының көлденең қима ауданынан ең аз болғанда 1,25 рет көп болу қажет.
2559. Негізгі қордың отын цистерналарының толтыру құбырлары, палубаға шығарылу және жабық құрылғысы болу қажет.

§ 3. Цистерналардағы отынды қыздыруға арналған құрылғы

2560. Сұйық отынды қыздыру бу немесе сулы иректүтіктер арқылы жүзеге асырылу қажет. Бұл мақсат үшін электрлі қыздыру құрылғысын қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің қарауына жатады.
2561. Отынды қыздыру иректүтіктері цистернаның едәуір төмен жерлерінде орналасу қажет. Қыздырғыш иректүтік секциялары биіктігі бойынша бірнеше қатарда орналасқан терең цистерналарда, цистерналардағы отын деңгейін төмендету шарасы бойынша жекелеген иректүтіктер секциясын ажырату мүмкіндігін көздеу тиіс.
2562. Шығыс және тұрақтағы цистерналардан шығушы отын құбырының қабылдау ұштары қыздыру иректүтіктерінің үстінде, соңғысы жалаңаштанбайтындай етіліп орналасу қажет. Талаптар тазарту құбырларының ұштарын қамтымайды.
2563. Цистерналардағы қыздырлыған отынның ең жоғарғы температурасы отынның бу тұтану температурсынан 10 ^оС кем емес төмен болу қажет.
2564. Қажетті жерлердегі қыздырылатын отынның температураларын бақылау үшін термометрлер орнатылу қажет.
2565. Бу қыздыру конденсаты, олардың тазалығын бақылауға мүмкіндік беретін, қарау құрылғысы арқылы өту қажет.
2566. Отынды қыздыруға үшін қолданылатын бу қысымы 0,5 МПа аспау қажет.

§ 4. Отын цистерналарынан суды жоюға және отынның
ағып кеткенін жинауға арналған құрылғылар

2567. Шығыс және тұрақтағы цистерналардан суды жою үшін өздігінен жабылатын типті клапандар және лас отынды жинау цистерналарына құбырлар қарастырылуы қажет.
Суды және шламдарды жою құбырларында қарау шынылары қарастырылуы қажет. Шыны орнына түп болған жағдайда ашық шұңқырларды қолдануға рұқсат етіледі.
2568. Ағып кетуі мүмкін және отын жерлеріндегі салымшы цистерналар, сорғылар, сүзгілер және басқа жабдықтар түптермен жабдықталу қажет.
2569. Түтптерден ағынды құбырлар жинау цистерналарына шығарылу қажет.
2570. Дренажды құбырлардың ішкі диаметрі 15 мм кем болмау қажет.
2571. Ағынды құбырлар минималды саңылаумен жинау цистернасының түбіне дейін жеткізілу қажет.
Жинау цистернасы донаралық кеңістікте орналасқан кезде сыртқы қаптама зақымданған жағдайда, ағынды құбырдың ұштары арқылы машинналық бөлімге судың түсуін болдырмайтын шаралар қабылдануы қажет. Жинау цистерналарында жоғарғы шекті деңгей бойынша алдын ала ескертетін дабыл беру қарастырылуы қажет.
2572. Егер әртүрлі өткізбейтін бөліктерде орнатылған жинау цистернасы түптердегі ағынды құбырлар үшін жалпы болып табылса, онда ағынды құбырлардың ашық ұштары арқылы судың бір су басқан бөліктен басқасына құйылуын болдырмайтын конструктивті шаралар қабылдануы қажет.

§ 5. Цистерналарды отын қорымен толтыру

2573. Сұйық отынды кемеге қабылдау, негізгі қордың барлық цистерналарына отын беруді қамтамасыз ететін қажетті арматурамен жабдықталған, осыған арнайы арналған құбырлар арқылы жүргізіледі.
Отынды толтыру құбыры минималды саңылаумен цистернаның түбіне дейін жеткізілу қажет.
2574. Сұйық отынды қабылдау үшін жолаушылар кемесінде, басқа бөлмелерден бөлінген және жинайтын отын цистернасына баратын дренажды құбырлармен жабдықталған арнайы қабылдау станциясы қарастырылуы қажет.
2575. Біреуі екі еседен жоғары орналасқан цистерналардың толықтыру құбырлары, сондай-ақ донаралық кеңістіктегі цистерналардың толықтыру құбырлары цистернаның жоғарғы бөлігіне жалғануы қажет, сонымен бірге толтыру құбырын цистернаның ішіндегі гидравликалық үзілумен максималды отын деңгейінен жоғары цистернаға енгізуді жүзеге асыруды ұсынылады. Егер мұны жүзеге асыру мүмкін болмаса, онда толтыру құбырлары тікелей цистерналарда орнатылған кері (қайтпайтын) немесе қайтпайтын-жабық клапандары болу қажет.
Толықтыру құбыры қабылдағыш ретінде қабылданса, кері (қайтпайтын) қақпақтың орнына цистерна орналасқан бөлімшелерден тыс орналасқан қол жетімді жерге шығарылған қашықтан басқарылып жабылатын жабық қақпақ орнатылады.

§ 6. Отын цистерналары

2576. Салымшы отын цистерналарын конструкциялау кезінде осы Қағиданың 1-бөлігінің талаптары ескерілуі қажет.
2577. Машиналық бөлмелерде отын цистерналарын орналастыру осы Қағиданың 1880-тармақтың талаптарын қанағаттандыру қажет.
2576. Ашық палубаларда және қондырмаларда, сондай-ақ атмосфера әсеріне душар болған басқа жерлерде орналасқан отын цистерналары, күн сәулесінің әсерінен қорғалу қажет.
Сұйық отынның цистерналары, отын құбырлары және жолдық арматруа экипаждарға, жолаушыларға және арнайы персоналдарға, салондарға, кают-компанияларға, ресторандарға, асханаларға, кинозалдарға, спорт залдарға арналған каюталарға не отын, не будың түсіп кетуі болмайтындай етіліп орналасу және жайғасуы қажет.
2579. Үнемі вахтасыз машинналық бөлмедегі басты қозғалтқыштардың тікелей қоректенуіне арналған шығысты отын цистерналарында, цистерналардағы рұқсат етілген отын деңгейі бойынша рульдік рубкаға түсетін оптикалық және дыбысты дабыл құрылғысы болу немесе шығыс отын цистерналарын автоматты толтыру қажет.
2580. Таранды аралықтардың алдыңғы жағынан орналасқан бөліктер, отынды немесе басқа сұйық тұтанғыш заттарды тасымалдауға қолданбау қажет.
2581. Қарауға және ішкі қуыстарын тазартуға арналған сұйық отынның цистерналары герметикалық қақпақтармен қамдалған лазалар жабдықталуы қажет.

§ 7. Ішкі жану қозғалтқышына отынды жеткізу

2582. Отын жүйесінің жабдығы, тиісті түрде дайындалған және осы қозғалтқыш үшін талап етілген деңгейде тазартылған отынды жеткізуді қамтамасыз ету қажет.
2583. Отын сүзгіштері қозғалтқышты тоқтатпай тазартуды рұқсат ету қажет.
2584. Құрамына ауыр отында жұмыс істейтін қозғалтқыштар кіретін энергетикалық қондырғылар екі отынды жүйемен жабдықталу қажет.
2585. Егер басты қозғалтқыштар екі отынды, ал қосымша - тек дизельді отынды қолдануға ғана арналған болса, қосымша қозғалтқыштардың отын жүйесіне ауыр отынның түсуіне қарсы шаралар қабылдану қажет.
2586. Ауыр отынды дайындау жүйелерінде автоматтандырылған тазарту жүйесімен сүзгілерді орнатуды көздеу ұсынылады.
2587. Арынды отын құбырларында расходомерді орнатқан жағдайда, реттеу немесе қатардан шығып кеткен кезінде қозғалтқышқа отынды беруді тоқтату ықтималдығын жоятын шаралар қабылдануы қажет.
2588. Апатты ретінде қолдануға арналған дизель-генераторға отынды жеткізу, апатты дизель-генератор бөлмесінде орналасқан автономды шығыс цистернасы арқылы жүргізіледі. Бұл цистернадан басқа мақсат үшін отынды жұмсауға рұқсат етілмейді. Шығыс цистернасындағы отын қоры осы Қағиданың 391-қосымшасында көрсетілген уақыт кезеңінде дизель-генератордың жұмысын қамтамасыз етуге жеткілікті болу қажет.
2589. Отынды дизель-генераторға жеткізу, оларда орнатылған сүзгілермен және жабық арматурамен жекелеген құбырлар көмегімен жүзеге асырылу қажет.

§ 8. Отынды қазандарға жеткізу

2590. Әрбір қазанның форсункаларына отынды беруші құбырларда, жергілікті басқарумен тез жабылатын клапан қарастырылу қажет. Автоматтандырылған қосымша қазанды орнатқан кезде тез жабылатын клапан қажет емес.
2591. Форсункаға берілетін ауыр отынның температурасын және қысымын бақылау үшін, тиісті құбырларда термометрлар және манометрлар орнатуды көздеу тиіс.
2592. Форсункаға отын беуші құбырда, гидростатистикалық қысымда қазандарға отынды беру кезінде сүзгілер көзделуі тиіс.

240. Майлау жүйесі § 1. Ішкі жану қозғалтқыштарының май сорғылары

2593. Қуаттылығы 220 кВт және одан жоғары басты қозғалтқыштың біреуіне қызмет көрсету үшін, біреуі қозғалтқыштан жетегі бар екеуден кем емес циркуляциялық сорғысы болу қажет. Бір сорғы негізгі ретінде, ал басқасы – резервте болу қажет.
Резервті сорғыны беру негізгі сорғының берілісінен кем болмау қажет.
2594. Екі немесе одан да көп қозғалтқыштар болған кезде резервті май құбыры қажет емес.
2595. Әрбір қосымша қозғалтқышта тәуелсіз майлау жүйесі болу қажет.
Қосымша қозғалтқыштардың майлау жүйесін біріктіру әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қару нысаны болып табылады.
2596. Егер май құбыры сақтандырғыш немесе өткізгіш клапандармен жабдықталса, мұндай клапанды арынды құбырда орналастыру қарастырылуы қажет.

§ 2. Майлау майын ішкі жану қозғалтқышына жеткізу

2597. Қозғалтқыштың картерінен циркуляциялық – ағынды цистернаға құю құбырларының ұштары, оларда қозғалтқыштың жұмысы кезінде олар үнемі маймен батып тұратындай етіліп орналасу қажет.
Екі немесе одан да жоғары қозғалтқыштардан құю құбырлары өзара жалғаспау қажет.
2598. Май жүйесінің құбырлары отынның және майдың араласуын болдырмайтын берік құрылғы болған кездегі, отынды сеператорлау үшін қолданылуы мүмкін сеператорға жалғасуды қоспағанда, басқа міндеттегі құбырлармен жалғаспауы қажет.
Сеператорлау кезінде майдың өзіне тән сорты бойынша ажыратылатын араласуды жоятын шаралар қарастырылуы қажет, мысалы, басты және қосымша қозғалтқыштар егер олар араласпаған май сортын қолданатын болса.
2599. Майлы циркуляциялық жүйенің құбырларында мыналар орнатылуы қажет:
1) тісті беру сорғысының сору құбырында - магнитті сүзгі;
2) сорғының сору құбырында – тұрпайы тазартатын бір сүзгі (тор);
3) басты қозғалтқыштың қыздыру құбырында – екі параллелді сүзгі немесе екі еселенген ауыстырып қосатын бір сүзгі немесе бір өздігінен тазартатын сүзгі.
2600. Қозғалтқыштың және турбоайдамалағыштың жалпы май жүйесі кезінде турбоайдамалағыштардың біліктіректерінің алдында, конструкциясы майдың циркуляциясын тоқтатпай тазалауға рұқсат беретін жұқа тазарту сүзгісі орнатылу қажет. Сүзгіден кейін манометр орнату керек.
2601. Әрбір май сүзгісінің өткізу қабілеттілігі сорғының ең үлкен берілісінің 10 % асу қажет.
2602. Май құбырлары қажетті бақылау-өлшегіш құралдармен жабдықталу қажет.
Майды редукторға жеткізу құбырында майдың редукторға түсуін бақылайтын құрылғы орнатылу қажет, мысалы, қарау шынылары.

§ 3. Май цистерналары

2603. Май құбырларының тұрғын үйлермен жалпы аралықтары болмау тиіс.
2604. Екі еселенген түптен тыс орналасқан цистернадан шығатын қабылдау құбырлары, тікелей цистерналарда орналасқан жабық клапандармен жабдықталу қажет.
2605. Цистернадағы майды қыздыру қажет болған жағдайда осы Қағиданың 2560-2566-тармақтарының талаптары орындалуы қажет.
2606. Май құбырлары ішкі қуыстарды қарау және тазарту үшін, герметикалық қақапақтармен қамтылған, лазалармен жабдықталу қажет.
2607. Гидравликалық жетек және жағар май жүйелерінен жұмыс сұйықтығы немесе май ағуы мүмкін деген орындарда поддондар орнатылуы тиіс.

214. Сумен салқындату жүйесі § 1. Сорғылар

2608. Қозғалтқыштарды салқындату жүйесі екі контурлы болу қажет; сонымен бірге ішкі контур сорғысынан борт сыртындағы судың қозғалтқышын салқындату мүмкіндігін көздеу тиіс. Ұзындығы 25 м кіші кемелерде тұйық бір контурлы жүйе рұқсат етіледі.
Бір білікті қондырғысымен «Т» және «Ө» сыныпты кемелерде сыртқы және ішкі контурлардың сорғы жұмыстарын резервтеу үшін, тәуелсіз жетікілікті беріліс жетегімен қосымша сорғы қарастырылуы қажет, қуаттылығы 220 кВт кіші қондырғы кезінде резервті сорғыны орнатылмайды.
2609. басты және/немесе қосымша қозғалтқыштардың салқындату жүйесін бір автономды сорғымен біріккен ішкі контур суымен орындауға рұқсат етіледі. Бұл жағдайда сорғыны беру, олардың максималды жүктемемен жұмыс істеу кезінде барлық қозғалтқыштардың бір мезгілде салқындату үшін жеткілікті болу қажет.
Су салқындататын құбырда мұндай жағдайда әрбір қозғалтқыш алдында су салқындату шығысын реттейтін клапан орналастыру қажет.
2610. Егер әрбір қосымша қоғалтқыштан су салқындататын жеке сорғысы болса, онда бұл құбырлар үшін резервті сорғылар қажет емес.
Егер қосымша қозғалтқыштар тобына жалпы салқындату жүйесі қарастырылса, онда ішкі және сыртқы контурлар үшін бір резервті сорғы жеткілікті.
Басты және қосымша қозғалтқыштарды салқындатудың біріктірілген жүйесінде қосымша қозғалтқыштарды салқындату үшін резервті сорғы қажет емес.
2611. Резервті салқындату сорғысы ретінде, балласты немесе таза су үшін қолданылатын жалпы кемелік міндеттегі басқа сорғылар қолданылуы мүмкін.

§ 2. Құбырлардың орналасуы

2612. Суды салқындату жүйесінде өзара жалғасқан екеуден кем емес қабылдағыштар қарастырылуы қажет.
Қуаттылығы 220 кВт кіші бір қозғалтқышты кемелерде, машиналық бөлмеде орналасқан бір қабылдағыш рұқсат етіледі; сонымен бірге екі параллелді жалғасқан сүзгі қарастырылуы қажет.
2613. Мұздық күшейткішпен кемелердің кингстонды жәшіктерінің қыздыруы туралы осы Қағиданың 2359-тармағымен қарастырылған.
2614. Борт сыртындағы судың құйма құбыры едәуір жоғары орналасқан қозғалтқыштардың салқындату қуыстарын, үрлемелі ауаны салқындатқышты, майды және суды сумен толтыруды қамтамасыз ету, сондай-ақ іркілген зоналардың құрылуын болдырмау қажет.

§ 3. Суды салқындатқыштың сүзгілері және
салқындату жүйесінің басқа да құрылғылары

2615. Басты және қосымша іштен жану қозғалтқыштарының борт сыртындағы суларының қабылдау магистральдарында сүзгілер орнату қажет.
Салқындату сорғыларының жұмысын тоқтатпай сүзгілерді тазарту мүмкіндігі қарастырылуы қажет.
2616. Мұздық күшейтілген кемеледе қозғалтқышты іске қосудан бұрын қыздыру үшін құрылғы қарастырылуы қажет. Жылыту қыздырылған салқындату суымен жүзге асырылуы қажет, қозғалтқыштарды бумен жылытуға рұқсат етілмейді.
2617. Қозғалтқышты салқындату жүйесінің екі контурлы ішкі контурында, су деңгейі қозғалтқыштағы максималды су деңгейінен жоғары болатын кеңейту цистерналары қарастырылуы қажет. Кеңейту цистернасы сорғылардың қабылдау құбырларына жалғасуы қажет.
2618. Кеңейту цистерналары ішкі қуыстарды қарау және тазарту үшін, герметикалық қақпақтармен қамтылған, лазалармен жабдықталуы қажет.

242. Сығылған ауа жүйесі § 1. Ауа сақтағыштар саны және жіберілетін ауа қоры

2619. Басты қозғалтқыштардың сығылған ауа жүйесі бір мезетте іске қосуды және барлық басты қозғалтқыштардың реверстелуін қамтамасыз ету қажет.
2620. Басты қозғалтқыштарды іске қосу және басқару жүйесінің әрекеті үшін сығылған ауа қоры, екеуден кем емес ауа сақтығыштарда немесе ауа сақтағыштардың екі тобында сақтаулы қажет, сонымен бірге осы әрбір екі ауа сақтағышта немесе ауа сақтағыштардың әрбір тобында осы Қағиданың 2621 және 2622-тармақтарымен талап етілгеннің жартысынан кем емес іске қосу ауасының қоры сақталу қажет.
2621. Басты қозғалтқыштарды іске қосуға және реверстеуге арналған барлық ауа сақтағыштардағы сығылған ауа қоры, әрекетке дайындалған, басты қозғалтқыштың алдыңғы және артқы жүрісіне 12 кем емес кезектесіп іске қосуды қамтамасыз ету қажет.
2622. Басты реверстелмеген қозғалтқыштарды, сондай-ақ басты дизель-генераторларды іске қосуға арналған сығылған ауаның жалпы қоры, әрекетке дайындалған, орнатылған қозғалтқыштардан ең үлкен қуаттылығы бойынша алтаудан кем емес іске қосуды орындау үшін жеткілікті болу қажет, ал екеуден көп қозғалтқыш болған жағдайда - әрекетке дайындалған, әрбір қозғалтқышқа төртеуден кем емес іске қосуға жеткілікті болу қажет.
2623. Қосымша қозғалтқыштарды іске қосу үшін, кемінде әрекеттке дайындалған, әрбір қосымша қозғалтқышты алты рет, ал екеуден жоғары қосымша қозғалтқыш болғанда - әрекетке дайындалған, әрбір қозғалтқышты төрт реттен кем емес іске қосуға орындауға жеткілікті сыйымдылықта бір ауа сақтағыш болу қажет.
Мұндай бір ауа сақтығышты орнату кезінде, бір ауа сақтағыштан қосымша қозғалтқышты немесе басты қозғалтқыштардың бір тобынан іске қосу мүмкіндігі қарастырылу қажет.
2624. Осы Қағиданың 2620-тармағында көрсетілген басты қозғалтқыштардың ауасақтағыштарындағы ауаны жіберу қоры тифон жұмысы үшін және мынадай жағдайлардағы шаруашылық қажеттіліктер үшін қолданылуы мүмкін:
1) бір ауа сақтағыш (ауа сақтағыштар тобы) басқалардан кері (қайтпайтын) клапанмен бөлінген және тек басты қозғалтқыштарды іске қосуға арналған;
2) ауасақтағыштағы қысымның жұмыс қысымынан 0,5 МПа жоғары еместен төмен төмендеуі кезінде қосылатын, ауасақтағышта автоматты ауа қорын толтыру және дабыл беру қарастырылған.
2625. Осы Қағиданың 2623-тармақта көрсетілген қосымша қозғалтқыштардың ауа сақтағыштарын, осы Қағиданың 2624-тармағында көрсетілген басты қозғалтқыштардың ауа сақтағыштардың ауасымен толтыруға рұқсат етіледі, сонымен бірге кері бағытта ауаның өту мүмкіндігін жою қарастырылу қажет.
2626. Ауа сақтағыштар, пайдаланудың кез келген жағдайында олардан ылғалды толық жою мүмкін болатындай етіліп орнатылу қажет.

§ 2. Компрессорлар

2627. Негізгі компрессорлардың саны, ереже сияқты, біреуі аспалы болуы мүмкін, екеуден кем болмау қажет. Сонымен бірге едәуір берілістен компрессор қатардан шыққан жағдайда басқа компрессорлардың беруі, соңғы іске қосу және маневр мүмкін қысымнан бастап, осы Қағиданың 2621 және 2622-тармақтарында көрсетілген іске қосу және маневрлар санын орындауға қажетті қысымға дейінгі 1 сағат ішінде басты қозғалтқыштардың ауа сақтағыштарын толтыруға жеткілікті болу қажет.
Егер ауа сақтағыштарды жағалау құралдарымен толтыру қарастырылса, жүйрік кемелерде электростартерлі және қолмен іске қосу немесе бір аспалы компрессорды орнатуы бар қосымша дизельден жетекпен бір автономды комперссорды орнатуға рұқсат етіледі.
2628. Реверстелмеген басты қозғалтқыштармен кемелерде ауа сақтағыштарды толтыру автономды компрессормен жүргізілуі мүмкін. Екінші іске қосу құралы ретінде газ таңдау құрылғысынан сығылған газ, электрстартерлі іске қосу немесе басқа да іске қосу құралдары қолданылуы мүмкін.
Компрессордың немесе газтаңдау құрылғысының берілуі осы Қағиданың 2627-тармақтың талаптарын қанағаттандыру қажет.

§ 3. Құбырлардың орналасуы

2629. Ауа сақтағыштарды толтыруға арналған құбырлар, іске қосу құбырларынан толықтай бөлектенуі қажет.
2630. Осы Қағиданың 2620-2623-тармақтарда көрсетілген әрбір іске қосқыш ауа сақтағышта, 2627-2623-тармақтарда қарастырылған әрбір негізгі компрессордан толтыру мүмкіндігі болу қажет.
Ауаны қайта жіберу шарты туралы осы Қағиданың 2625-тармақты қараңыз.
2631. Әрбір компрессордан кейінгі құбырда қайтпайтын-жабық клапандар орнатылу қажет.
Әрбір қозғалтқышқа ауа беруші құбырда, оның іске қосқыш клапанының алдында кері (қайтпайтын ) клапан орнатылу қажет.
Егер қозғалтқыштың конструкциясында, жарылыстың таралуын болдырмайтын құрылғы қарастырылса, кері (қайтпайтын) клапанды орнату қажет емес (осы Қағиданың 1966-тармағы).
2632. Құбырлар мүмкіндігінше суды жіберу үшін тік (майысусыз) кішкене көлбеу салыну қажет.
Құбырларда қозғалтқыштың басты іске қосқыш клапанына қарай бағытында көлбеу болмау қажет.
2633. Ауа сақтағышқа түсетін ауаның немесе сығылған газдардың температурасы, 90^оС аспау қажет. Қажет жағдайларда тиісті салқындатулар қарастырылу қажет.
Газ таңдаушы құрылғылардан сығылған газдың құбырлары машиналық бөлменің төсеніш астына салынбау қажет.
2634. Компрессор және ауа сақтағыш аралығындағы құбырларда, егер мұндай құрылғылар компрессорлардың өзінде болмаса суды және майды жою құрылғысы қарастырылуы қажет.

243. Қоректендіргіш су жүйесі Сорғылар

2635. I-сыныпты немесе қазандар жұмысында біріктірілген топтың әрбір автономды қазанында екеуден кем емес автономды жетекпен қоректік сорғылары болу қажет.
II сыныпты автономды қазандарды қоректендіру үшін бір қоректендіргіш сорғы және инжектор орнату жеткілікті.
Конструкциясы шығарынды газдармен қыздыру кезінде оларға сусыз табылуына рұқсат ететін, өңделген қазандарды қоректендіру үшін, қазанға немесе осындай қазандар тобы үшін бір қоректік сорғы көздеу жеткілікті.
Әрбір сорғыға қоректі беру қолмен реттелетін қазандар үшін, қазандардың есепті бу өнімділігінен 1,5 кем болмау қажет, ал аутоматты реттелетін қазандар үшін – олардың есепті бу өнімділігінен 1,15 кем емес.
Қоректік сорғылардың екеуден жоғары саны кезінде олардың берілуі, кез келген сорғы қатардан шығып кеткен кезде қалған сорғылардың қосынды берілісі жоғарыда көрсетілген сорғының берілісіне кем болмайтындай жағдайдан туындап таңдалу қажет.
Тура нүктелі қазандардың әрбір қоректік сорғыларының берілуі оның есепті бу өнімділігінен кем болмау қажет.
2636. Бу жетекті қоректік сорғылар, олармен қызмет көрсетілетін барлық қазандардан бу жеткізілетін, жаңа буға арналған құбырлары болу қажет.
2637. Мәжбүрлі циркуляциясымен жауапты міндеттегі автономды қазандар, біреуі резервті болатын екеуден кем емес циркуляциялық сорғымен қызмет көрсету қажет.
Резервті сорғының автоматты қосылуын көздеу ұсынылады.

§ 2. Құбырлардың орналасуы

2638. Ашық жүйеде қоректік сорғыларды және инжекторларды қоректендіру жылы жәшіктен, борттан және қоректік судың запас цистернасынан жылы суды қабылдау мүмкіндігі болу қажет.
2639. Әрбір I сыныпты автономды қазанды қоректендіру жүйесі басты және қосымша - бір–бірінен тәуелсіз екі қоректік құбырлардың әрбір қоректік сорғысы арқылы қазанды және қазандар тобын қоректендіру мүмкінідігі қамтамасыз етілетіндей орнатылу қажет.
II сыныпты автономды қазандар үшін су қоректендірудің бір құбыры болу жеткілікті.
2640. Қоректендіру су жүйесіне майдың және мұнай өнімдерінің түсіп кетуін болдырмайтын конструктивті шаралар қарастырылуы қажет.

244. Бу құбырлары және тазарту құбырлары

2641. Өзара жалғасқан екі немесе одан да жоғары әрбір қазанның бу құбырларында жалпы магистральға жалғауға дейін кері (қайтпайтын) клапандар орнатылу қажет. Егер қазанда тоқтатқыш қайтпайтын-жабық типті клапандар орнатылса, бұл клапандар қажет емес.
2642. Екі немесе одан жоғары қазандардың тазартатын жоғарғы және төменгі клапандарында, тазарту құбырында әрбір қазанды жалпы құбырмен жалғауға дейін кері (қайтпайтын) клапан орнатқан жағдайда жалпы бұру құбыры болуы мүмкін.
Қазандарды тазарту жүйесінде, қазандарды тазарту кезінде циркуляцияның бұзылуын болдырмайтын құрылғы көзделуі тиіс.
2643. Бу құбырымен байланысты құрылғы және жабдықты, құбырдың арнайы иілуінің арқасында өздігінен өтелетін немесе қажетті жерлерде компенсаторды орнату жолымен, құбырдың жылулық кеңейтілуінен болатын кернеуден босату қажет.
2644. Қазан тігінен кіші қысымға есептелген, буды құрылғыға және жабдыққа жеткізуші бу құбырларында, редукциялық клапандар орнатылу және осы Қағиданың 2338-тармақтың талаптары орындалу қажет.
2645. Булауға және отын цистерналарын және сұйық жүктерінің цистерналарын көбікпенөшіруге арналған бу құбырларының тармақталуында, кері (қайтпайтын) клапандар орнатылу қажет, ал цистернадан тыс қол жетімді жерде орналасқан бұл тармақтанудың магистральдарында - жабық клапан орнатылу қажет.
2646. Машиналық және қазан үй-жайларындағы бу құбырлары, мүмкіндігінше осы бөлмелердің бақылау және қызмет ету үшін мүмкін болатын жоғарғы бөліктеріне салыну қажет.
Машиналық және қазан бөлмелерінің астына, қыздыру және қазандарды тазарту құбырын қоспағанда,бу құбырларын салуға рұқсат етілмейді.
Бу құбырлары отын цистерналарына жақын салынбау қажет.
2647. Жаңа будың бу құбырларында жабдықтарды гидравликалық соққылардан қорғау мақсатында кондесатты бұруға арналған құрылғы қарастырылу қажет.
2648. Бу құбырларын тазарту түтігінің ашық ұштары машиналық бөлменің төсенішінен төмен шығарылу қажет.

36-бөлім. Тұрмыстық қыздыру қондырғылары 245. Камбуздар және камбуздық плиталар

2649. Камбуз плиталары осы Қағиданың 2689-тармағында қарастырылған жағдайды қоспағанда, электрлік, газды, сондай-ақ сұйық және қатты отында жұмыс істейтін болуы мүмкін. Камбуздар үшін сұйық отынның тұтану буы 60^оС төмен болмауы қажет.
Сұйық немесе қатты отында жұмыс істейтін камбузды плиталарда отқа төзімді кірпіштен футерленген металл бүркеніші және сажды жоюға арналған құрылғысы болу қажет.
2650. Сұйық отында жұмыс істеуші, плиталардың форсункаларының астында 100 мм кем емес форсункалардың габаритті өлшемдерінен шығатын, 75 мм кем емес кертпектерді қоршайтын биіктікте отының ағып кетуін жинауға арналған түптер орнатылу қажет.
2651. Шығысты отын цистерналарын камбуз бөлмесінде орнатуға болмайды. Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен шығысты отын цистерналарын плитадан және есіктен едәуір қашық жерде, бірақ оларға 1 м жақын емес жерде камбуз бөлмесінде орнатуға рұқсат етілуі мүмкін.
Цистернаны отынымен плитаның үстінде орантуға рұқсат етілмейді. Камбуз бөлмесінде орналасқан шығысты отын цистернасының сыйымдылығы, отынды тәуліктік тұтынуына есептелу қажет, бірақ 0,05 м³ жоғары емес.
Шығыс құбырында жабық клапанды басқару кмбуздан тыс әрқашан қол жетімді жерден қашықтықтан болуы тиіс.
Цистернаның және отын құбырының жабдықтары осы Қағиданың 35-бөліміне сәйкес орындалу қажет.
2652. Кеме бөлмесінің ішінен өтетінкамбуздық плиталардың түтін құбырлары, қоршаудың сыртқы температурасы 60 ^оС жоғары температуға дейін қызбайтындай қалыңдықтағы жанбайтын материалдан жасалған жылу қаптағыштары болу қажет.
2653. «Ө» және «Т» разрядты бассейіндерде пайдаланылатын кемелердегі камбызды плиталар дауылды қоршаумен жабдықталуы қажет. Плитаның жұмыс істейтін жағында 0,8-1,2 м биіктіктегі тұтқалар қарастырылу қажет.

246. Сұйылтылған газдың тұрмыстық қондырғылары

2654. Кемелерде стандарттардың талаптарына сай сұйытылған жану газдарын қолдануға рқсат етіледі.
2655. Сұйытылған газды тамақ дайындауға арналған, сондай-ақ сағатына 1,5 кг жоғары емес сұйытылған газды тұтынатын су қыздыруға арналған кемелік тұрмыстық қондырғыларда қолдануға рұқсат етіледі.
Сұйытылған газды басқа мақсаттар үшін қолдану Кеме қатынасы тіркелімімен арнайы келісілу қажет.
2656. Сұйытылған газдың тұрмыстық қондырғыларын, жолаушыларды тасымалдауға арналған бензинді қозғалтқышты кемелерді қоспағанда, барлық ішкі жүзу кемелерінде орнатуға рұқсат етіледі.
Мұнай құятын кемелерде сұйытылған газдың қондырғыларын қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
2657. Кемеде сұйытылған газдың бірнеше жекелеген қондырғылары орнатылуы мүмкін.
Жүк зоналарымен бөлінген бөлмелердегі газ құралдарын бір қондырғымен қызмет көрсетуге рұқсат етілмейді.
2658. Есіктен немесе жабық бөлмелердің басқа типтерінен немесе сұйытылған газдың тұрмыстық қондырғыларының элементтері орнатылған кеңістіктен 3 м дейінгі қашықтықта орналасқан палубадағы саңылаулар, биіктігі 100 мм кем емес комингстері болуы тиіс.

§ 1. Сұйылтылған газдың сауыттары

2659. Кемеде орнатуға толтыру көлемі 35 кг дейінгі стандартты сауыттарды ғана орнатуға рұқсат етіледі.
Кеме қатынасы тіркелімінің ерекше келісімі бойынша толтыру көлемі жоғары сауытарды қолдануға рұқсат етіледі.
2660. Кемеде орнатылатын сауыттарда олардың техникалық жағдайы дұрыс екендігі туралы таңба және мынадай жазулар болуы тиіс:
1) соңғы гидравликалық сынақтың күні;
2) сыну қысымы;
3) ұйым-дайындаушы немесе иесінің аты;
4) толтырылатын газ түрі.
2661. Сауыттарды сұйытылған газбен кеменің бортында толтыруға рұқсат етілмейді.

§ 2. Таратқыш пост

2662. Таратқыш пост ашық палубадағы арнайы шкафта немесе металл икемдеудің немесе рубканың қоршауында орналасу қажет.
Оны палубада орнату кезінде кеме бойынша экипаж мүшелерінің еркін орналасуына кедергі болмау қажет.
2663. Таратқыш постың конструкциясы осы Қағиданың 962-тармақтың талаптарын және бұдан басқа мынадай талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) шкафтың немесе қоршаудың жоғарғы және төменгі бөліктеріндегі саңылау немесе саңылау арқылы тиімді табиғи желдету қамтамасыз етілу қажет. Табиғи желдетуге қосымша жасанды желдетуде рұқсат етіледі, сонымен бірге желдеткіштер жарылыстан қорғап орындалатын және жалынның құралу мүмкіндігін жою қажет;
2) қажет жағдайларда бөлменің ішіндегі температура 50 ^оС аспау үшін конструктивті шаралар қарастырылуы қажет;
3) жасанды жарық түсіруді көздеуге рұқсат етілмейді; тек ерекше жағдайларда, жарық түсіру қажет болса, ол – орындалуы жарылыстан қорғалған мақұлданған типті шырағдан көмегі арқылы электрлі болу қажет сонымен бірге сөндіргішті постың ішкі жағынан орнату керек;
4) ағып кеткен жағдайда газ, оның кеменің ішкі бөлмесіне өту мүмкіндігінен қорықпай, пост шегінен жылдам жойылу қажет;
5) есіктерде жарылыстың қауіптілігі немесе ашық отынды қолдану сондай-ақ шылым шегуге тыйым салынатынын ескертетін жазу немесе шартты белгілер болу қажет.
2664. Бір таратқыш постында орнатуға рұқсат етіледі:
1) желіге қосылатын сауыт; сонымен бірге сауыттың басында табылатын редукциялық клапанды сұйытылған газдың құбырына жалғау үшін, ұзындығы 1 м жоғары емес герметикалық және берік нығайтуды қамтамасыз етуші, резина маталы металл бүркеніштерімен жеңді қолдану қажет. Жең оған жұмыс ортасының әрекетіне төзімді және 0,6 МПа кем емес жұмыс қысымына есептелу қажет;
2) біреуі желіге қосылатын, ал басқалары резервті болатын сауыттар тобын; сонымен бірге таратқыш желінің коллекторына екі сауытты қосуға рұқсат етіледі; әрбір сауыттың және коллектордың арасына жабық клапан немесе кран орату керек, бірақ поста екі сауытты пайдалануды бір мезгілде қолдануға тыйым салынатыны туралы жазу болу қажет.
Таратқыш поста бөтен заттарды және оған қатысы жоқ жабдықты орнатуға болмайды.
2665. Сұйытылған газдардың сауыттарын жалынның құралуын болдырмайтын материалдан жасалған және басқару дуалдарына тез алынуға икемділігімен берік нығайтатын арнайы ұяларда тік, клапанын жоғары орнату керек.

§ 3. Артық және толтырылмаған сауыттарды сақтау

2666. Таратқыш постында тек осы Қағиданың 2664-тармақта көрсетілген сауыытра ғана табылу қажет.
2667. Таратқыш постан тыс табылатын запас және бос сауыттарды тұрғын емес бөлмеде болат шкафта немесе осы Қағиданың 2662-2665-тармақтардың талаптарын қанағаттандыратын жабық қоршауларда сақтау керек.
2668. Желіге қосылмаған барлық сауыттар, егр олар сұйытылған газбен толтырылмаған деген жорамал болса да жабық болуы қажет.

§ 4. Газды тұтынушылар және оларды орнатуға
арналған үй-жайлар

2669. Кемеде орнатылатын барлық газды тұтынушылар, техникалық бақылауға құқықты органмен мақыұлданған типті болу қажет.
2670. Газды тұтынушылар, егер жанарғы отыны сөніп қалған жағдайда газ беруді автоматты тоқтатын құрылғымен жабдықталуы қажет. Су қыздырғыштарда бұл құрылғының бақылау жалыны болуы тиіс.
Суқыздырғыштар жану өнімдерін бөлмеден тысқары шығару үшін түтін құбырымен жабдықталу қажет.
Газды жеткізуді автоматты тоқтататын құрылғысы жоқ газ плиталарын орнатуға, егер оларды персоналдардың қатысуымен пайдаланатын болса ғана рұқсат етіледі.
2671. Газ тұтынуды орнатуға арналған бөлме осы Қағиданың 245-тарауына сәйкес жабдықталу қажет, сондай-ақ мынадай талаптарды қанағаттандыру керек:
1) басты палубадан төмен орналаспау қажет және жану өнімдерін жою және ауаны айырбастау үшін тиімді желдеткішпен жабдықталу қажет;
2) ашық палубаға қарай шығу және ашылатын иллюминатор (терезе) болу қажет. Егер камбуздан тұрғын емес бөлмеге қарай ашылатын иллюминатормен немесе есікпен ашық палубаға қарай апаратын шығу жолы болса, камбузда ашылатын иллюминаторды (терезе) қарастырмауға рұқсат етіледі;
3) суқыздырғыштар бөлмесінің төменгі бөлігінде, әрбір суқыздырғышқа 0,02 м² кем емес көлденең қима ауданымен желдеткіш торы қарастырылу қажет;
4) аралықтар және палубалар өткізбейтін болу қажет, есік тіліктерінің комингстері 150 мм кем емес биіктікте болу қажет;
5) бөлменің биіктігі 2,2 м кем болмау қажет. Плитаның габаритті өлшемдерінен шығатын, сору желдеткішінің тез шешілетін қорабын орнату кезінде, бөлменің биіктігі 1,9 м дейін төмендетілуі мүмкін;
6) бөлме көлемін әрбір газ плитасының кемпірегіне 4 м³ есептен, су қыздырғышқа 7,5 м³ есептен анықтау қажет.
Сору желдеткішінің тез шешілетін қорабын орнату кезінде 2 кемпіректі бөлме көлемін 6 м³ дейін, 4 кемпіректіні - 12 м³ дейін кемітуге рұқсат етіледі.
2672. Конструкциясында жану өнімдерін бөлмеден тысқары бұру қарастырылған, барлық газ құбырлары мынадай талаптарға жауап беретін жеке түтін құбырымен жабдықталу қажет:
1) түтін құбырлары көлденең учаскесінде газ құралдары жағына қарай 0,01 кем емес көлбеу болу қажет;
2) түтін құбырларының көлденең учаскелерінің қосынды ұзындығы кемінде 3 м болуы тиіс;
3) түтін құбырларда айналы радиусы түтік диаметрінен кем болмауы тиіс үш иілімі болуы тиіс;
4) түтін құбырларын шығару түтін құбырда жақсы тартылысты қамтамасыз ету тиіс;
5) құбырлардың бөлек үзбелерін қосу саңылаусыз, тығыз болуы тиіс;
6) түтін құбырларды салу осы Қағиданың 2694-тармақ талаптарына сәйкес болуы тиіс.
2673. Газ құралдарынан бастап аралықтарға дейінгі арақашықтық кемінде 75 мм болуы тиіс.

§ 5. Сұйылтылған газдардың құбырлары және
олардың арматурасы

2674. Сұйытылған газдың құбырлары тігіссіз болат немесе ішкі диаметрі 6 мм кем емес мыс құбырынан жасау қажет.
2675. Құбырлардың дуалының қалыңдығы осы Қағиданың 326-қосымшасында 2 немесе 9-бағанына сәйкес келу керек.
2676. Құбырларды жалғау дәнекерленген жолмен болуы қажет. Бұранды және фланецті жалғаулар тек бақылау-өлшегіш құралдарын, газды тұтынушыларды және арматураларды жалғау жерлерінде ғана рұқсат етіледі.
2677. Құбырдағы таратқыш постынан шығу жерінде, бөлмеден тыс жерде басқарылатын жабылатын кран немесе клапан орнатылу қажет. Егер мұны орындау мүмкін болмаса, онда постың сыртқы жағынан екінші жапқыш кран немесе клапан орнатылу қажет.
2678. Таратқыш постынан тұтынушы газға дейінгі құбырлар ашық палубада салыну және мүмкін болатын механикалық зақымдардан қорғалу қажет.
Сұйытылған газ құбырын тұрғын, шаруашылық және машиналық бөлмелер арқылы салуға рұқсат етілмейді.
2679. Егер кемеде бірнеше тұтыну газын орнату қарастырылса, жалпы құбырдан тұтынушыға әрбір тармақтандыру жапқыш арматурамен жабдықталуы қажет.
2680. Жүйеде орнатылатын редукциялық клапандар, тұтынушыға жеткізілетін газдың 5 кПа жоғары емес артық қысымын қамтамасыз ету қажет.
2681. Құбырдағы крандар тез қол жетімді жерде орналасу қажет. Кран тығынында оны 90^о бұруға мүмкіндік беретін шектеуіш және күйінің «Ашық» - «Жабық» екенін білдіретін көрсеткіш болу қажет.
2682. Барлық арматура қола, жез немесе басқа коррозияға тұрақты материалдан жасалу қажет.
2683. Газ құбырын таратқыш құрылғылардан, сақтандырғыштардан, ажыратқыштардан және басқа коммутациялық және қорғағыш аппараттан 500 мм кем емес қашықтықта орнату керек.
Газ құбырынан аралыққа дейінгі арақашықтық 50 мм кем болмау қажет. Газ құбырының басқа құбырлармен қиылысатын жерлерде олармен жанаспау қажет.

§ 6. Сұйылтылған газ қондырғысын сынау

2684. Сауыттардан бастап редукциялық клапанға дейінгі сұйытылған газ құбырлары цехта - 2,5 Мпа гидравликалық қысыммен, кемеде - 1,9 Мпа ауа қысымымен сыналу қажет.
Редукциялық клапаннан тұтынушы газға дейінгі сұйытылған газ құбырын кемеде монтаждан кейін тығыздыққа ауамен 0,2 Мпа артық қысыммен сынау қажет.
2685. Оны кемеде монтаждағаннан кейін барлық сұйытылыған газ қондырғысы жүйеде тығыздыққа қалыпты жұмыс қысымында тексеру қажет.
Жалғауды тығыздыққа тексеру оларға сабын ерітіндісін жағу жолымен тексеріледі, газдың шығуына рұқсат етілмейді.
2686. Тұтынушыға газ беруді тоқтататын автоматты құрылғы қосылғаннан кейін газ тұтынушылардың қалыпты жұмысы тексерілуі қажет.

247. Жылытқыштар және пештер

2687. Барлық жылытқыштардың конструкциясы және орналасуы өрттің пайда болу себебі болмау қажет.
Жылытқыштың үстіңгі бетіндегі температура 60^оС аспау қажет, ондай болмаған жағдайда жылытқыштарды бүркенішпен қорғау керек, сонымен бірге бүркеніштің бетіндегі температура 60^оС аспау қажет.
2688. Электрлік жылыту осы Қағиданың 57-бөлімінің талаптарына жауап беру қажет.
2689. Өздігінен жүрмейтін және тұрақтағы кемелерді, жолаушылар және мұнай құятын кемелерді қоспағанда пешпен жылытуға рұқсат етілмейді.
Сондай-ақ сұйық отында жұмыс істейтін, отынмен немесе қондырғысымен цистерналары бар үй-жайларда ауыр отынмен жұмыс істейтін пештерді орнатуға рұқсат етілмейді.
Негізделген жағдайларда Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен мұнай құю баржаларындағы кемелік үй-жайларда пешпен жылыту рұқсат етілуі мүмкін.
Кірпіш пештер жабын болаттан жасалған бүркеніштермен қорғалу қажет.
2690. Жылыту үшін будың тұтану температуасы 60⁰С төмен емес сұйық отынды пайдалануға рұқсат етіледі.
Сұйық отында жұмыс істейтін пештер кемені, сондай-ақ отынның ағып кеткендерін жинағыштарды кез келген пайдалану шартында пештердің сенімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін дозаторлармен жабдықталуы қажет
2691. Жылыту құралдарын және пештерді орнату және орналастыру кезінде мынадай талаптар орындалу қажет:
1) сумен жылытылатын жылытпаның қабырғасынан бастап жану конструкциясына дейінгі арақашықтық 25 мм кем болмау қажет;
2) бу жылуты жылытпалары және электрлік жылыту құралдарын борттардан және аралықтардан 50 мм кем емес қашықтықта орнату керек. Ағашпен, фанермен немесе басқа да жанатын материалдармен айналдырылған және қыздыратын элементтерге қарсы орнатылған борттар немесе аралықтар учаскелері жанбайтын материалдан жасалған жылу қоршаумен қорғалу қажет. Жылу қорғаулары болмаған жағдайда қыздыру элементтері жанатын жамаудан 150 мм кем емес қашықтықта болу қажет.
Жылулық сәулеленудің едәуір интенсивтілік бағытында электрлі жылыту құралдары жану конструкциясынан 1 м кем емес қашықтықта орналасу қажет;
3) жылытуға арналған пештер жану конструкциясына 500 мм кем емес қашық тұру қажет, оларда жанбайтын материалдан жылу изоляциясы болғанда, бұл қашықтық 250 мм кем болмау қажет. Ол егер жану конструкциясының және оның жылу қоршауының арасында ауаның еркін циркуляциясы болса төмендетілуі мүмкін.
Егер конструкция учаскелері толықтай жанбайтын материалдан жасалған пештерге жанасатын болса минималды қашықтық регламенттелмейді.
Жағатын есіктен жанатын материалдан жасалған аралыққа дейінгі қашықтық 1,25 м кем болмау қажет. Егер аралық жанбайтын материалдан немесе асбеста қабаты бойынша қалыңдығы 5 мм жапқыш болатпен оқшауланған болса, бұл қашықтық 1 м төмендетілуі мүмкін. Жағатын және үрлеу есіктерінің алдында болаттан жасалған табақша қарастырылу қажет.
Пештер кеменің ауытқуы кезінде олардың араласып кетуін болдырмау үшін берік нығайтылу қажет.
2692. Суды қыздыруға немесе газды өндіруге арналған қазандар, сондай-ақ олардың форсункалары конструкциямен мақұлданған болуы және осы Қағиданың 33-бөлімінің талаптарына жауап беруі қажет.
2693. Ағаш аралықтар және жанатын материалмен қапталған аралықтар арқылы өтетін бумен жылыту құбырларының өтетін жерлерінде, асбеста қабаты бойынша қалыңдығы 2 мм жапқыш болатпен қапталған жаққа қарай 50 мм кем емес өртке қарсы бөліктер қарастырылу қажет.
Сумен жылыту құбыры үшін жаққа қарай бөлік 25 мм кем болмау қажет, сонымен бірге асбесті оқшау талап етілмейді.
2694. Пештердің түтін құбырлары ең жоғарғы қондырғыдан 0,5 м жоғары болу қажет. Мұнай құйғыш кемелерде түтін құбырларының ойықтары жүк зонасының шектерінен кемінде 2 м арақашықтықта тұруы тиіс.
Түтін құбырының аралықтар немесе палубалар арқылы өтетін жерлері, олардың калқалармен немесе палубалармен жанасатын жерлеріндегі температура 60 ^оС аспайтындай етіліп орнатылу қажет.
Түтін құбырынан немесе түтіндіктен жану конструкциясына дейінгі арақашықтық 350 мм кем болмау қажет.
Құбырлар желдету қуысын құрайтын бүркенішті болат немесе жылу өткізбейтін материалмен оқшауланған болу қажет.
Түтін құбырлары берік нығайтылған және жалын ұстағыштармен жабдықталуы қажет.
2695. Кірпіш пештер мынадай талаптарға жауап беру қажет:
1) жалын камерасының, түтіндіктердің ішкі кірпіш дуалдарының қалыңдығы 130 мм кем болмау қажет;
2) жоғарғы жабудың салынуының қалыңдығы 200 мм кем болмау қажет;
3) пештерді жандыру кірпіш қалаудың қалыңдығы 250 мм кем емес жанатын материалдан жасалған палубалық төсеніштен бөлектенуі қажет.
4) пештер болат бүркеніштермен қорғалу қажет.
Кемелік бөлмелерде кірпішсіз футеровканы немесе сусыз көйлекпен жылытуға арналған металл пештерді орнатуға тыйым салынады.

37-бөлім. Автоматтандыру 248. Таралу саласы және анықтамалар

2696. Қағиданың осы бөлімі барлық типті және міндеттегі кемелерде қолданылатын автоматтандыру жүйесін және құрылғысына қолданылады.
2697. Егер кемелерді машиналық бөлімшеде вахтасыз немесе кемелік техникаға мерзімді қызмет көрсету кезінде орталық басқару постында (ОБП) вахтамен пайдаланылатын болса, Қағиданың осы бөлімінің талаптары орындалу қажет.
2698. Энергетикалық, электрлік және электрлі жабдықтар, сондай-ақ автоматтандыру жүйесінің конструктивті элементтері және осы жүйемен жабдықталған қозғалтқыштың өзі, компрессорлар, сорғылар, механизмдер осы Қағиданың талаптарна сәйкестіктен басқа, Қағиданың осы бөлігінің, осы Қағиданың 4 және 5-бөлігінің талаптарын қанағаттандыру қажет.
2699. Осы бөлімде мынадай анықтамалар қабылданған:
1) орындаушы дабыл беру - өзінше бөлік немесе қоректің болуы, берілген команданың басқару жүйесінің орындалғаны туралы персоналдарға хабар беруге арналған, автоматтандыру жүйесінің бөлігі;
2) орталықтандырылған сигнал АСЖ – параметрлері бақыланатын объектіден немесе объекті тобынан түскен сигнал,, бірақ сигналдар бақылау тетігінен тікелей басқару пультына түспейді және шешілмейді. Бақыланатын параметрлердің біреуі регламенттелген диапазон мәні шегінен шығып кеткен жағдайда бұл сигналды АСЖ басқарады;
3) апатты-сақтандырғыш дабыл беру жүйесі (АСЖ) – бақыланатын параметрлармен белгіленген шекті мәнге жеткенде және энергетикалық қондырғылардың қалыпты жұмыс режимінің өзгеруі кезінде жарық және дыбсты сигнал беруді қамтамасыз ететін жүйе;
4) автоматтандыру жүйесі – элементтер, автоматизация құрылғылары және басқару және бақылау саласында берелген қызметтерді орындауға арналған жалғаулар жиынтығы;
5) қашықтықтан автоматтандырылған басқару жүйесі (ҚАБ жүйесі) - әрі қарай барлық аралық әрекеттерді автоматты орындайтын басқару органына (мысалы рукоятка) қашықтықтан пост көмегі арқылы бір қалыпты әрекетпен механизмнің қажетті жұмыс редимін тапсыруға болатын басқару жүйесі;
6) қашықтықтан басқару жүйесі (ҚБ жүйесі) – қашықтықтағы поста орналасқан, басқару органына аралық әрекеттерді орындау үшін, оператордың қатысуын қажет ететін басқару жүйесі;
7) қорғау жүйесі – апатты ескерту немесе оның зардабын шектеу мақсатында басқарылатын қондырғыға нақты автоматты ықпал етуге арналған жүйе;
8) индикация жүйесі – қоректену жүйесінің,басқарудың және бақылаудың дұрыс қалыптасуын визуалды бақылайтын, сондай-ақ қауіпсіз жұмыс үшін сипатталатын шектен тыс, энергетикалық қондырғының және кеме жүйесінің қалыпты пайдаланылуын қамтамасыз ететін, сол немесе басқа параметрдің шығу жағдайлары байқалатынжүйе;
9) автоматтандыру элементі – құрылғы және/немесе автоматтандыру жүйесі құрамына кіретін (күшейткіш, тетік, микросхема, логикалық элемент) электрлік немесе электронды бұйым.

249. Жалпы талаптар

2700. Жабдықтың сенімділігін көрсеткіштер мынадай талаптарға жауап беруі тиіс:
1) реттеу операциясы арасының белгіленген қызмет көрсету мерзімі және жөндеулер 3000 с кем емес жұмыс істеуге сәйкес келу қажет, белгіленген жөндеу аралық ресурс 15000 с кем болмау қажет;
2) Егер автоматтандыру құралдарының ұзақ мерзімділігі цикл немесе операциялардың жұмысында анықталса, онда жұмыс істеу бойынша берілген мәліметтер сағаттарға белгіленген ресурсқа сәйкес келетіні дәлелдену қажет.
2701. Электрлік, пневматикалық, және гидравликалық элементтер жабдықтар және автоматтандыру жүйелері осы Қағиданың 350-тарауында көрсетілген жағдайда пайдалану кезінде сенімді жұмыс істеу қажет.
2702. Электрлік және электронды элементтердің қорғау деңгейі және орналасу орнына байланысты автоматтандыру құрылғысы осы Қағиданың 5-бөлігіне сәйкес болу қажет.
2703. Автоматтандырудың гидравликалық және пневматикалық жүйелері қорек қысымы номинальды мәннен ±20 % ауытқыған кезде сенімді жұмыс істеу қажет.
2704. Автоматтандыру жүйесі сол немесе басқа элементтерді және құрылғыларды олардың бір типті ұқсастарымен ауыстыру автоматтандыру жүйесі жұмысына әсер етпейтіндей және осы жүйелердің қайта реттеуін талап тепейтіндей болып орындалу қажет.
2705. Автоматтандыру жүйелерінде кемелік техниканы қосумен және ажыратумен, кеменің тербелу себебінен, параметрлердің қысқа мерзімді өзгерісінен туындайтын қарама қарсы іске қосулар шаралары қабылдану қажет.
2706. Автоматтандыру жүйелері «қатардан қауіпсіз жаққа қарай шығу» принципі бойынша орындалу қажет.
2707. Автоматтандыру жүйелерін магнитті және электрлі сызықтардан құралатын кедергілерден, сондай-ақ кемеде әртіүрлі электрлік жабдықтарды пайдалану кезінде пайда болатын, кернеудің және токтың кенеттен пайда болған импульсынан қорғау шаралары қабылдану қажет.
2708. Автоматтандыру жүйелері жергілікті басқару постынан алғашқы күйіне қорғауды қолмен қайтарғаннан кейін, қорғаудың іске қосылу нәтижесінен тоқтатылған, кемелік техникалардың объектілерінің автоматты немесе қашықтықтан қосылу мүмкіндігін қамтамасыз ету қажет.
2709. Автоматтандыру құрылғыларының конструкциясы, ол жұмыс кезінде олардың дұрыстығын бақылауға мүмкіндік беру қажет.
2710. Әрбір автоматты реттелетін параметр үшін қолмен реттеу мүмкіндігі көзделу қажет. автоматтандыру немесе қашықтықтан басқару жүйелерінің зақымдануы, істен шығуы шығаруға қолмен басқару қатарынан әкелінбеу қажет.
Қашықтықтан басқарылатын әрбір техникалық құрал үшін жергілікті постан басқару мүкіндігі көделу қажет.
2711. Техникалық құралдармен қашықтықтан басқару кезінде берілген команданың орындалуын бақылау мүмкіндігі қамтамасыз етілу қажет.
2712.Техникалық құралдары қашықтан басқару кезінде берілген командалардың орындалуын бақылау мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
2713. Гидравликалық және пневматикалық басқару жүйесінің құбырлары осы Қағиданың 228-тарау талаптарына сәйкес болу қажет, оның ішінде олады қорғау құрылғыларының жабдықтарына.
Электірлік басқару жүйесін қорғау осы Қағиданың 5-бөлігінің талаптарына сәйкес келу қажет.
2714. Машиналық бөлмеде орналасқан автоматтандырудың барлық жүйелері және құрылғылары вахталық қызмет көрсетусіз жұмыс жағдайына бейім болу қажет, ең болмағанда машиналық бөлмеде қызметтеуші персоналдар болмаған жағдайда.
Автоматтандырудың жүйелерінің немесе құрылғыларының техникалық қызмет көрсетуі бойынша жекелеген қысқа мерзімді операцияларды орындауға рұқсат етіледі, егер осы операциялар тиісті нұсқаулықтармен қарастырылса және егер олар белгіленген кезеңмен орындалатын болса бірақ 12 сағатта бір реттен жиі емес.

250. Қорек

2715. Автоматтандырылған басқару жүйесін энергетикалық қондырғылардың резервті элементтерімен қоректендіру мүмкіндігінше, энергетикалық қондырғының негізгі элементіне сәйкес автоматтандырылған басқару жүйесі қорегінен тәуелсіз болу қажет.
2716. Қарастырылып жатқан энергетикалық қондырғылардың элементін басқару жүйесін қоректендіруді қосу және өшіру кезінде, АСД қорек тізбегін қосу және өшіру және қорғау автоматты түрде қамтамасыз етілуі қажет.
2717. Автоматтандырудың гидравликалық және пневматикалық жүйелерін қоректендіру үшін екі қорек көзі қарастырылу қажет.
Резервті қорек көзі қорек қысымы төмендеген кезде автоматты түрде қосылу қажет.
Егер ауа сақтағыштарды автоматты толтыру қамтамасыз етілсе, ауаны жіберу жүйесінен автоматтандыру жүйесін ауамен қамтуға рұқсат етіледі.
2718. Автоматтандырудың пневматикалық жүйесін қоректендіру үшін ауаны құрғату немесе тазарту қажет болған жағдайда екі құрылғы қарастырылу қажет.
Егер сүзгілеуші элементтерін ауыстыру жұмысты тоқтатпай мүмкін болса, бір құрылғы көздеуге рұқсат етіледі.
2719. Қоректі аккумулятордан алатын, автоматтандырудың электрлі жүйелері, қорек кернеуінің номинальды мәннен +20...-25% ауытқуы кезінде сенімді жұмыс істеу қажет.
Жүктемеге зарядты құрылғысымен параллель жұмыс ісейтін аккумулыторлы батареялар үшін кернеудің номинальды мәннен ауытқуы +30-25% аспау қажет.

251. Авариялық–сақтандырғыш сигнал беруді
қорғауды және индикацияны басқару жүйелері

2720. Жүйелердің әрқайсысы (басқару, АСД, қорғаулар, индикациялар) тәуелсіз және тиісті қызметтерін біреуден жоғары емес орындау қажет. Осы жүйелердің қандай да бір бұзылуы немесе зақымдалуы басқа жүйелердің жұмысына ықпалын тигізбеу қажет. Басқару жүйесінің, АСД және қорғауды сазадп жалғауға рұқсат етіледі, оның ішінде егер осымен бірге осы жүйелердің жоғары сенімді жұмысы қамтамасыз етілсе, АСД және қорғау жүйелері үшін бірыңғай тетікті қолдану.
2721. АСД жүйесі бір мезгілде дыбыстық және жарық сигналын беру қажет.
Дыбыс сигналы АСД барлық жүйелері үшін жалпы болуы мүмкін және бұзылған туралы жаңадан түскен сигналды ажыратқаннан кейін оның жұмысқа дайындығы сақталған кезде ажыратылатын болу қажет.
Жарық сигналдары АСД жүйесінің іске қосылу себебін көрсету және жақсы ажыратқыш индикаторларды қосу арқылы жағдайдың немесе бұзылудың тиісті мәліметтері беру қажет. Бұзылған жағдайда индикаторды қосу кезінде жыпылықтайтын жарық сигналымен басқару қажет. Квитирленгеннен кейін жыпылықтайтын жарық сигналы үнемі жарық интенситі сигналына қайта өзгертілуі қажет және тек бұзулар жойылғанда немесе бұзылған механизмнің, құрылғылардың, жүйелердің немесе АСД жүйелерінің бөліктері ажыратылған кезде автоматты түрде ажыратылу қажет.
2722. Жарық сигналдары осы Қағиданың 395-қосымшасына сәйкес болу қажет.
2723. АСД жүйесінің дыбысты сигналы басқа дыбыс сигналдарынан айырмашылығы болу қажет.
2724. Кемелік техниканың объектілерін жұмыс режимін өзгертпей АСД жүйесін тексеру мүмкіндігі қамтамасыз етілуі қажет.
2725. Қорғау жүйесінің іске қосылуы жарық және дыбысты сигналмен ере жүру керек.
2726. Энергетикалық қондырғылардың жекелеген элементтерін қорғау жүйесі бір-бірінен тәуелсіз болу қажет.

252. Автоматтандыру көлеміне қойылатын жалпы талаптар

2727. Автоматтандыруға арналған талаптар көлемі бойынша кемелер үш топба бөлінеді:
I топ — басты қозғалтқышының қосынды қуаттылығы 1500 кВт және одан жоғары кемелер;
II топ – басты қозғалтқышның қосынды қуаттылығы 400 жоғары, бірақ 1500 кВт кем емес кемелер;
III топ — басты қозғалтқышның қосынды қуаттылығы 400 және одан кіші, сондай-ақ динамикалық принципті қолдаумен кемелер (су асты қанатында, әуе жастығында).
2728. Кемелердің әрбір тобына арналған АСД және қорғау жүйесінің көлемі осы Қағиданың 330-қосымшасына сәйкес келу қажет.
2729. ОБП болғанда осы Қағиданың 330-қосымшасына сәйкес АСС сигналдарын ОБП үнемі вахталық ұғындыруды қамтамасыз ету қажет. Рульдік рубкада осы Қағиданың 330-қосымшасына 1-тармақ 1), 13) тармақшаларында ұғындырылған сигналдырының қайталануын көздеу керек. Жергілікті басқару постарында басты қозғалтқыштардың, дизель-генераторлардың, қазандардың, сеператорлардың, сорғылардың, компрессорлардың, жүйелерердің әрбір бақылау параметрі бойынша АСС сигналдарынын ұғындыру талап етілмейді, бірақ ОБП шығарылмайтын АСС сигналдарын ұғындыру жүргізілу қажет. Мұндай жағдайда дыбысты және жарық сигналдарын ажырату осы Қағиданың 2721-тармаққа сәйкес көзделмейді. Машиналық бөлмедегі осы Қағиданың 330-қосымшасында жабдық және жүйеде көрсетілген АСС жинақ сигналдарын ұғындыруға рұқсат етіледі.
2730. ОБП болмағанда ұғындырылған жинақ сигналдар 7-тармақтың 1), 2) тармақшаларымен, 8-тармақтың 1) тармақшасында көзделген сигналдарынан басқа энергетикалық осы Қағиданың 330-қосымшасында көрсетілген қондырғының элементтері және рульдік жетектер рульдік рубкаларға шығарылуы қажет.
Бұл сигналдардың ұғындырылуы машиналық бөлмеде орталық немесе жергілікті басқару постарында жүзеге асырылу қажет. Басты қозғалтқыштардың, еспелі энергетикалық қондырғылардың, дизель-генераторлардың, қазандардың, компрессорлардың, сеператорлардың, сорғылардың, сығылған ауа жүйелерін, өртке қарсы және әрбір бақыланатын параметр бойынша құрғатудың АСС сигналдарын ұғындыру жергілікті басқару постарында машиналық бөлмеде қамтамасыз етілу қажет.
2731. Кемемен басқару постындағы АСС жарық сигналдары мүмкіндігінше жинақталу қажет. Жинақтау мынадай талаптарды қанағаттандыру қажет:
1) Әрбір басты қозғалтқышқа оның берілісі және білік өткізгішімен және әрбір қосымша қозғалтқыш үшін бөлек ескертетін және апаттық жинақтау сигналдарын көздеу қажет;
2) бір міндеттегі олардың жүйесімен энергетикалық қондырғылардың әрбір қосымша тобы үшін бір жалпы сигналды көздеуге болады;
3) Жалпыға басқару жүйесін қоректендірудің жоғалуы, өрт қауіптілігі, трюмдардағы судың пайда болуы, өртке қарсы жүйенің ақауы және жалынның өшуі туралы сигналдар жатпайды.
2732. I топтағы кемелерде АСС жүйесінен жалпылама сигнал беру машиналық бөлменің персоналдары бар бөлмелерге (асхана, тұрғын үй-жайлар және т.б.) шығарылу қажет, I топтағы кемелер үшін ұсынылады.
2733. Энергетикалық қондырғының басты элементтерімен автоматтыққа немесе қашықтықтан немесе кері ауыстырып қосу рульдік рубкадағы жергілікті басқару индикациясымен жергілікті постардан ғана мүмкін болу қажет.
2734. Машиналық бөлмедегі І топтың кемелерінде АСС жүйесінің апатты сигналының жүруі кезінде қосылатын үзік жарық көзі орнатылу қажет.

253. Басты қозғалтқыштар, берілістер

2735. Басты қозғалтқыштармен және берілістермен басқару машиналық бөлмедегі ДАБ жүйесі арқылы рульдік рубкадан жүзеге асырылуы қажет.
Кеменің ені 10 м жоғары болған кезде ДАБ жүйесінің негізгі постынан басқа, кемені басқару пульттарында сондай-ақ ДАБ жүйесінің борттық посты қарастырылу қажет.
Реверсті–редукторлы реверстелген қозғалтқыштар үшін, бір басқару органымен бағыттың және реверс-редуктордың шығу білігінің айналу жиілігінің өзгеруі, ал басқасымен - қозғалтқышты іске қосу және тоқтату қамтамасыз етілетін ДАБ жүйесін қолдануға рұқсат етіледі.
Қуаттылығы 220 кВт және одан кіші қозғалтқыштар үшін ДТ жүйесін қолдануға рұқсат етіледі.
2736. ДАБ жүйесі басты қозғалтқыштармен мыналарды қамтамасыз ету қажет:
1) Жұмыс режимін талап ететін бір басқару органымен қашықтықтан тапсырма мүмкіндігі;
2) тез өзгеретін командалар берілген жағдайда мынадай тапсырылған команданы алдыңғыларды өзгертіп орындау;
3) Әрекетке дайындалған қозғалтқышты, режимнің өзгеруін, тоқтатуды, реверстеуді іске қосу және қозғалтқышты және берілісіті жүктемей берілген бағдарлама бойынша аралық операцияларды автоматты түрде орындау;
4) қозғалтқыштың барлық жұмыс режидерінде айналу жиілігінің сатысыз (қалқымалы) өзгеруі;
5) айналу жиілігінің барлық жұмыс диапазонында қозғалтқыштың орнықты жұмысы;
6) қозғалтқышпен отында жұмысқа сенімді өтуді қамтамасыз ететін жағдайға жеткенде және қосынсыз іске қосу кезінде ауа берудің тоқтату немесе электорсаттерді ажырату.
2737. ДАБ жүйесінің статистикалық қатесі иінді біліктің номинальды айналу жиілігінен немесе толық қуаттылыққа тиісті айналу жиілігінің +1,5 % пайызынан аспау қажет.
2738. Кез келген ақаулар немесе ДАБ жүйесінің қоректендіруі тоқтауы айналу жиілігінің ұлғайуын және еспелі бұранданың тірек бағытының өзгеруін тоқтатпау қажет.
2739. Қозғалтқыштарды басқару бойынша барлық операциялар рульдік рубкада кез келген дистанционда басқару постынан қандай да бір ауыстырып қосусыз орындалу қажет. Рульдік рубкадағы қашықтықтағы постарда басқару тұтқалары, үйлестіріліп басқару қай постан жүзеге асырылатынына қарамай орналасу қажет.
2740. ҚАБ жүйесінің қашықтықтағы постын ажырату мүмкіндігі көзделу және дизель-электрлі еспелі қондырғылы кемелердегі ҚАБ жүйесінен басқа, қашықтықтан басқару постының тұтқасының күйіне қарамай, жергілікті басқару постынан басқаруға өту көзделу қажет.
Басқару бір постыдан басқасына ауыстыру басты қозғалтқыштардың немесе жылжытқыштардың жұмыс режимінің өзгеруіне әкелмеуі қажет.
2741. Басқару жүйесінен, АСС және қорғаудан тәуелсіз, қозғалтқыштарды шұғыл қашықтықтан тоқтатуға арналған құрылғы көзделуі тиіс.
2742. Рульдік рубкада, айналу жиілігі бойынша қорғаудан және «Қорғау ажыратылды» орындаушы сигнал беруден басқа, қозғалтқышта болатын автоматты қорғауды ажыратуға арналған құрылғы көзделу тиіс.
2743. Салқындату және басты қозғалтқыштарды майлау жүйелеріндегі судың және майдың ішкі контурының температурасын реттеу автоматты түрде орындалу қажет.

254. Генераторлы агрегаттардың алғашқы қозғалтқыштары

2744. Кемелік генераторлардың алғашқы қозғалтқыштары рульдік рубкадан немесе ОБП-нан ДБ немесе ДАБ жүйелерімен жабдықталуы қажет.
Жылдам іс-қимылға дайындықта алғашқы қозғалтқыштардың автоматты қолдауы қамтамасыз етілу қажет.
2745. Іс-қимылға дайындалған қозғалтқыштың іске қосуға дайын болғанға дейін сигналды беру сәтінен бастап 100%-ды жүктемені қабылдауға дейінгі уақыты 30 с жоғары болмау қажет.
2746. Қашықтықтан басқару постынан шұғыл іске қосқан кезде генераторлы агрегаттың қыздырылмаған қосымша қозғалтқышымыен жүктемені қабылдау мүмкіндігі көзделу қажет.
2747. Суды салқындату температурасын реттеу автоматты түрде жүзеге асырылу қажет.
2748. Негізгі генераторлы агрегаттардың алғашқы қозғалтқыштарын басқару жүйесі мынадай басқару түрлерін қамтамасыз ету қажет:
1) қашықтықтан іске қосу және дизель-генераторды тоқтату;
2) негізігі жұмыс істеуші (осы сәттегі) қатардан шығып кеткен кездегі резервті дизель-генераторды (І және ІІ топтың кемелері үшін) автоматты іске қосу;
3) Рульдік рубкадан немесе ОБП-нан (егер І немесе ІІ топтың кемелері қуаттылығы дизель-генератордың қуаттылығымен шамалас ДБ жетектерімен жабдықталса) дизель-генераторды параллельді жұмысқа қашықтықтан іске қосу және автоматты қосу;
4) резервті дизель-генераторды автоматты іске қосу және электростанцияның жүктемесінің белгіленген шекті мәннен (І топтың кемелері үшін) артуы кезінде параллельді жұмысқа автоматты енгізу;
5) ОПБ немесе ГРЩ -дан қашықтықтан іске қосу, тоқтату, үйлестіру, жүктемелерді бөлу егер ол ОБП бөлмесінде болса (І топтың кемелері үшін).

255. Отын жүйелері

2749. Қозғалтқыштардың шығыс отын цистерналарын толтыру және қосымша қозғалтқыштардың қазандарын толтыру автоматты түрде жүзеге асырылуы қажет.
2750. Екі отынды (дизельді – ауыр отын) жүйелерінде І топтағы кемелердің қозғалтқыштарын қоректендіру мыналарды көздеу қажет:
1) қоректі дизельдіден ауыр отынға және ауыр отыннан жизельді отынға ауыстырумен қыздыру және ауыр отынды айдауды қашықтықтан басқару;
2) ауыр отынның берілген тұтқырлығын (температура) автоматты қолдау;
3) ауыр отынның тұтқырлығының рұқсат етілмегеннен асып кетуі кезінде (температураның төмендеуі), сондай-ақ арматуралардың жетектерінің және екі отынды жүйенің сорғыларының жоғалуы кезінде дизельді отынға автоматты ауыстыру;
4) Қыздырғыштарда отынның қатты қызып кетуін ескерту үшін жеткілікті уақыт ішінде оларды ажыратқаннан кейін қыздырғыштар арқылы отын циркуляциясын автоматты қолдау;
2751. Ауыр отынды тазартуға арналған қондырғыларда іске қосу, тоқтатау, шламды жою және тұрақ рәсімдерінің автоматтандырылған технологиялық операциялары болу қажет.

256. Салқындату, майлау және сығылған ауа жүйелері

2752. І топтың кемелерінде қозғалтқыштарды және берілістерді салқындататын және майлайтын,негізгі сорғылар қатардан шығып кеткен жағдайда білік өткізгіштің мойынтіректерін майлайтын және айдайтын резервті циркуляциялық сорғылардың автоматты іске қослуы көзделуі керек.
2753. Басты қозғалтқыштарды маймен айдауды іске қосар сорғылар үшін қашықтықтан іске қосу және қозғалтқышты іске қосқаннан кейін автоматты тоқтату көзделу қажет.
Егер турбокомпрессордың роторының мойынтіректерінде майлаудың автономды (тәуелсіз) жүйесі болмаған жағдайда маймен айдауды іске қосар қозғалтқыштың тоқтауына сигнал өту сәтінде маймен айдауды іске қосатын сорғылардың автоматты қосылуын және турбокомпрессор роторы тоқтағаннан кейін олардың автоматты тоқтауын көздеу қажет.
2754. Іске қосқыш ауалардың ауа сақтағыштарын, тифонды және шаруашылық қажетттілік үшін, сондай-ақ автоматтандыру жүйесінің қорегі үшін ауаны толтыру автоматты болу қажет.
Автономды компрессорлар үшін сондай-ақ оларды рульдік рубкадан немесе ОБП-нан іске қосу және тоқтату көзделу қажет. Компрессорлардың сеператорларын автоматты тазарту көзделу қажет.
2755. Әуе компрессорларын автоматты қосу ауа сақтағыштардағы қысымның номиналдыдан 30% артық емес төмендеуі кезінде және номиналды қысымның 97—103% жеткенде сөндіргенде жүзеге асырылу қажет.

257. Жалпы кемелік жүйелер

2756. Қашықтықтан басқару және орындаушы сигнал беру болғанда, балласты құбырлардың жапқыш қарым-қатынасты ашылу және жабылуы, балласты бөліктердегі қашықтықтағы индикация немесе су деңгейінің сигнал беруі жергілікті постарда орнатылуы тиіс.
2757. Құйма кемелер рульдік рубка немесе басқару постарында жүк операцияларымен танкілерде көрсеткіштерді немесе сигнализаторларды орнатумен қашықтық индикациясы немесе су деңгейінің шекті сигнал беру (95 %) және апатты жүйесімен (98 %) жабдықталуы қажет. Жалпы жарық және дыбыстық сигналдар ашық палубаға шығарылу қажет.
2758. Егер кемеде сландалған суды мұнай фракциясынан регламенттелген ПЭБ тазарту деңгейінің мәніне дейін тазарту жүйесі көзделсе, І топтың кемелерінде арнайы цистернаға немесе борт сыртына сландалған суды айдау жолымен машиналық бөлмелерге автоматтындырылған құрғату жүйесін қолдану ұсынылады.

258. Рульдік рубканың жабдығы

2759. Рульдік рубкадағы басқару органдары, құралдар индикациясы және сигнал берулері бір адаммен қызмет көрсетуге қабілетті пульттарда орналасуы қажет.
2760. ОБП болуына қарамастан рульдік рубкадан басты қозғалтқыштармен, өрт сорғыларымен, ұшқын сөндіргіштермен басқару қамтамасыз етілу қажет.
2761. Жарықтық сигнал беру кеме жүргізушіге көзі көрмей қалатын әсер бермеу және күндізгі уақытта анық көрінетіндей етіп орындалу қажет.
Орындаушы сигнал берудің шамының сәулесінің жарықтануын реттеу көзделу қажет.
2762. Мынадай индикация көзделу қажет:
1) жылжытқыштардың айналу жиілігі және бағыты;
2) басты қозғалтқышқа кіру жеріндегі май қысымы;
3) басты қозғалтқыштан шығардағы ішкі контурдағы су салқындату температурасы;
4) басты қозғалтқыштардың іске қосқыш сауыттарындағы және дыбыстық сауыттағы ауа қысымы;
5) басты қозғалтқыштардың, муфталардың ДАБ жүйелеріндегі жұмыс ортасының қысымы;
6) генераторлар жүктемесінің кернеуі және тогы.
ОБП болғанда 2), 3) және 6) көрсетілген параметрлердің үнемі вахталық индикациясын көздемеуге рұқсат етіледі.
2763. Реверстелмеген басты қозғалтқыштар үшін және реверстелген басты дизель-редукторлық агрегаттар үшін иінді біліктің айналу жиілігінің индикациясын көздеу қажет. Сонымен бірге қуаттылығы 220 кВт дейін айналу индикациясын және жылжытқыштардың айналу бағытын қоса реверстелмеген қозғалтқыштар үшін көздемеуге рұқсат етіледі бірақ реверстің орындаушы сигнал беруін көздеу қажет.
2764. Білік генераторлы кемелерде ток жиілігінің және кернеудің индикациясы көзделу қажет.
2765. Көрсетілген борттық постарда ДАБ басты қозғалтқыштардың борттық постары болған жағдайда жиілік индикациясы және жылжытқыштың айналу бағыты, рульдердің күйі және рульдеу құрылғысының тіректің бағыты көзделу қажет. Борт постарынан сондай-ақ рульдік жетектермен және рульдеу құрылғысымен жабдықталу қажет.
2766. «Апатты» категориясының АПС жүйесінің жарықтық жалпылама сигналы АПС апаттық сигналы бойынша (апатты қорғаудың жұмыс істеуі, техникалық құралдың жылдам тоқтауы талап етіледі, резервті енгізуі және с.с.) қалыптасуы қажет.
Рульдік рубкаға шығарылған АПС жүйесінің міндетті сигналдарын осы Қағиданың 2731-тармақтарын қараңыз.
2767. Рульдік рубкада жарықтық орындаушы сигнал беруді көздеу қажет:
1) әрбір дизель – генератордың жұмысы туралы;
2) берілетін отынның сорты және ауыр отынға өтуге дайындығы туралы (екі отынды жүйелермен жарықтандырылған кемелер үшін );
3) салқындату және майлайтын резервті сорғыны іске қосу туралы;
4) автономды компрессорлардың жұмысы туралы;
5) ұшқын сөндіру жүйесінің автономды сорғыларының жұмысы туралы.
Үнемі вахталы ОБП болғанда 2) - 4) тармақшалар бойынша жарықтық орындаушы сигнал беруді көздемеуге рұқсат етіледі.
2768. ДАБ және ДБ болуына қарамастан рульдік рубкадан басты қозғалтқыштарды тоқтату мүмкіндігі көзделу қажет.

259. Тұрақты вахтамен ОБП жабдығы

2769. ОБП–да машинналық бөлмеге орнатылатын жабдықтар үшін басқару органдары, қашықтық индикацияларды көрсеткіш, байланыс құралдары, АСС және орындаушы сигнал беру көзделу қажет.
ОБП–да басты қозғалтқыштармен басқару органдарын көздемеуге рұқсат етіледі.
ОБП көзделетін энергетикалық қондырғылардың элементтерінің қашықтық индикацияларын көрсеткіштер құрамы, басты қозғалтқыштан басқа, әрбір жағдайда кеменің міндеті және оның энергетикалық қондырғысының типіне байланысты анықталады.
2770. ГРЩ электростанциясын ОБП немесе тікелей (көру) оның көрітетін жағында орналастыру ұсынылады.
Егер ГРЩ ОБП көрінетін жерден тыс орналасса, соңында ГРТТТ генераторлы автоматтарының күйі туралы сигнал беру құрылғысы орнатылу қажет.
2771. Егер ОБП басты қозғалтқыштармен қашықтықтан басқару пневмматикалық,гидравликалық, электрлік байланыстар көмегімен немесе олардың тәсілдері көмегімен көзделсе, онда рульдік рубкадан басты қозғалтқыштармен ДАБ жүйесі ОБП басқару жүйесінен тәуелсіз болу қажет.
2772. Басты қозғалтқыштармен басқаруды ОБП постына ауыстыру кезінде осыған дейін басқару жүргізілген рульдік рубкадағы поста сигнал беру іске қосыылу қажет

38-бөлім. Өртке қарсы жабдықтар және жүйелер 260. Жалпы талаптар

2773. Осы бөлімнің талаптары қарастырылып жатқан кеменің өртке қарсы қорғауға арналған өрт сөндіру жүйесі және өртке қарсы жабдықтарын қамтиды.
2774. Өртке қарсы жабдықтар және жүйелер, осы бөлімнің талаптарын қанағаттандырғаннан басқа, Қағиданың қолданылатын тиісті бөлімдерінің талаптарын қанағаттандыру қажет.
2775. Егер кемеде жоғарыда көрсетілгеннің үстіне өртке қарсы қосымша жабдықтар және жүйелер көзделсе, онда олар әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген көлемде төмендег талаптарға жауап беруі қажет.
2776. Қосынды қуаттылығы 220 кВт жоғары кемелердегі мұнай станцияларында, жүзбелі шеберханаларда, қауіпті жүктерді жегулерде және сорғы станцияларындағы үй-жайларда олардың міндетіне байланысты осы Қағиданың 331-қосымшасында сәйкес өрт сөндірудің стационарлы жүйелерімен жабдықталуы қажет.
Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша, бұдан басқа және көрсетілгендерді ауыстыруға, тәжірибеде тексерілген стационарлы жүйелер қолданылуы мүмкін.
2777. Үшеуден кем емес экипажымен кемелерде сумен өшірудің стационарлы жүйесін көздемеуге болады.
2778. Ыстық заттарды және тұтанатын сұйықтықтарды тасымалдайтын кемелермен жұмыс істеуге арналған тіркеп сүйрегіштер және итермелегіштер көбікпен өшіру жүйесімен жабдықталуы қажет.
2779. Кеменің типі және конструктивті ерекшелігіне байланысты кемелік үй-жайлар осы Қағиданың 414-тарауында көрсетілген өрттік сигнал берумен жабдықталуы қажет. Командасыз пайдаланылатын өздігінен жүрмейтін кемелерде өрт сөндіру құралы талап етілмейді.
2780. Командасыз пайдаланылатын өздігінен жүзбейтін кемелерде өртке қарсы жабдық немесе жүйелер талап етілмейді.
2781. Осы бөлімнің талаптары арнайы өрт сөндіретін кемелердің өрт сөндіру жүйелерін және жабдықтарын қамтымайды.
2782. Егер көмірқышқыл немесе аэрозолды өрт сөндіру жүйесімен қорғалатын бөлімшеде сыйымдылығы бос ауа бойынша осы бөлімше көлемінің 30 пайызын құрайтын ауа сақтандырғышы болса, өрт сөндіргіш заттардың көлемі қорғалатын бөлменің есепті көлемін қорғау қажеттілігінен және сығылған ауаның бос көлемінің артықшылығынан анықталады.
Егер ауа қорғалатын бөлімшеден тыс сақтандырғыш қақпақтар мен ауа сақтандырғыштардың жеңіл ерітілетін тұғырықтарынан айналуы қамтамасыз етілсе, өрт сөндіргіш заттардың мұндай көлемін көбейту көзделмеуі мүмкін.

261. Өртке қарсы жабдықтар § 1. Жалпы талаптар

2783. Өртке қарсы жабдықтар мен жүйелердің конструктивті орындалуы, пайдаланудың барлық жағдайларында жылдам орындауға олардың сенімділігі және дайындығы қамтамасыз етілуі қажет.
2784. Өрт сөндіру жүйесін дайындау кезінде осы Қағиданың 35-бөлімінде айтылған талаптар орындалуы қажет.
2785. Өрт сөндіргіш заттарды, пневмогидравликалық цистерналарды, көмірқышқыл газының, өрт сөндіру жүйелерінде қолданылатын сығылған ауаның және азоттың сауыттарын, сақтауға арналған резервуарлар, осы Қағиданың 33-бөлімінде айтылған қысым астындағы сауыттарға арналған талаптарды қанағаттандыру қажет.
2786. Көлемді өрт сөндіру жүйесі күзетілетін үй-жайды олармен көршілес кеме үй-жайымен бөліп тұрған жабындардың герметикалығы қамтамасыз етілуі қажет.
2787. Көмірқышқыл, аэрозольды немесе көлемді химиялық сөндіру жүйелерімен қорғалатын үй-жайдың желдеткіш саңылаулары, үй-жайдың сыртынан саңылауды жабуға арналған құрылғылармен жабдықталуы қажет.
2788. Өрт сөндіру жүйелерін дайындауға арналған материалдар жанбайтын және өрт сөндіретін заттардың әсеріне тұрақты болуы қажет.
2789. Өрт сөндіру жүйелерінің барлық конструкциясы оларды әрекетте мерзімді тексеру үшін қабілетті болу қажет.
Таратқыш коллекторға көмірқышқылмен сөндіру жүйесінің құбырларын тексеру үшін, сығылған ауа жеткізілу қажет. Сығылған ауаның құбырында қайтпайтын–жабық клапан орнатылуы қажет. Өртті аэрозольмен сөндіру жүйесі үшін іске қосқыш электр тізбегінің дұрыстығын бақылау функциялары көзделу қажет.
2790. Жүйеде қашықтықтан іске қосқыштың болуына қарамастан тікелей өрт сөндіру станциясынан жергілікті, ал сорғыны – оны орнату орнынан басқару көзделу қажет.
Аэрозольды өрт сөндіру жүйесі үшін жергілікті басқаруды көздемеуге рұқсат етіледі.
2791. Қашықтықтан іске қосу жүйелерінде (ауа, азот, көмірқышқыл газы және т.б көмегімен), әрқайсысы өрт сөндіру жүйесін бір рет толық іске қосуды қамтамасыз ететін, екі іске қосқыш сауыттары болу қажет.
2792. Қашықтықтан іске қосқыштың арматурасымен басқару штоктармен немесе білікшемен қатты жалғанған маховиктармен немесе рычагтармен жүзеге асырылуы қажет.

§ 2. Құбырлар және арматура

2793. Өрт сөндіру жүйесінің құбырларын отынды, майлау майын сақтау орны арқылы, барлық кемелердегі үй-жайды салқындатқыш және мұнай құятын кемелердің сорғы бөлімі арқылы орнатуға рұқсат етілмейді.
2794. Әрбір күзетілетін үй-жайдағы көлемді өшіру жүйесінің өрт сөндіру заттарын жеке құбырлар арқылы шығару керек; ілмек арматура өрт сөндіру станциясының үй-жайында орналасу қажет.
Бір атты көлемі бойынша үлкен емес үй-жайлар тобына бір таратқыш құбыр рұқсат етіледі (мысалы, фонарьлық және малярлық).
2795. Газбен өшіру жүйесінің құбырларын тұрғын және қызметтік үй-жайлар арқылы салып, дәліздерді қоспағанда, егер құбырлар осы үй-жайлардың ішінде барлық ұзындықта алмалы-салмалы жалғауларсыз орындалған және беріктілікке өрт сөндіру станцияларындағы коллекторларды гидравликалық сынау үшін талап етілген қысыммен сыналған болса, рұқсат етілуі мүмкін.
Бұл құбырларды тұрғын және қызметтік үй-жайлардың дәліздері арқылы салу кезінде алмалы–салмалы жалғауларды қолдануға болады. Сонымен бірге олардың саны минимумға теңестірілу қажет.

§ 3. Өрт сөндіру станциялары

2796. Барлық өрт сөндіру жүйесінің жабдықтарын, сумен өшіру жүйесін қоспағанда, күзетілетін үй-жайдан тыс өрт сөндіру жүйелерінің үй-жайында орналастыру керек.
Егер осы жүйелердің жұмысы өрт сорғысының әрекетімен байланысты болса, онда ұзындығы 65 м жоғары жолаушылар кемесінде, өздігінен жүретін құрғақ жүкті және жүк көтерімділігі 1500 т жоғары мұнай құятын кемелерде өрт сорғысы, жетекті қозғалтқыш, сондай-ақ оларды басқару органдары қорғалатын бөлмеден тыс орналасу қажет.
2797. Көбікпен өшіру және көлемді өшіру станциялары мынадай талаптарды қанағаттандыру қажет:
1) машиналық үй-жай үшін өрт сөндіру станцияларын қоспағанда, өрт сөндіретін барлық станциялар ашық палубаларда немесе тікелей олардың астында тікелей палубаға шығуымен орналасу қажет.
машиналық үй-жай үшін өрт сөндіру станцияларында тікелей палубаға шығатын жолы бар ашық палубаға тікелей шығудың болмауы, рульдік рубкадан немесе басқа үй-жайдан от сөндіретін заттарды қашықтықтан іске қосқыш құрылғысы болғанда ғана рұқсат етілуі мүмкін;
2) станцияларды герметикалық қоршауларда немесе шкафтарда орналастыру қажет.
Станцияларды қорғалатын үй-жайларды бөліп тұратын аралықтардың және палубалардың конструкциясы А типті болу қажет (осы Қағиданың 9-бөлімі);
3) егер станцияның қалыпты жұмысы үшін қажетті температура қажет болса станцияның үй-жайында жанбайтын материалдан жасалған жылу оқшаулауы және жылыту болу қажет;
4) станцияның үй-жайындағы ауаның температурасын бақылау үшін станцияның ішінен және сыртынан иллюминатор арқылы көрінетін термометр орнатылу қажет. Станция үй-жайындағы ауа температурасы 40^оС аспау қажет.
Ауа сақтағыштардағы манометрлердің көрсеткіштері станцияның ішінен және сыртынан иллюминатор арқылы көрінуі керек;
5) станцияны жарықтандыру табиғи және электрлі болу қажет, оның ішінде жарық беретін шырақтар қоректі негізгі желіден және апаттық жарықтандырудан алу қажет;
6) станция әрқашанда екі кілті бар құлыпқа жабылу қажет, біреуін шыны дуалда құлыпқа жақын жерде жабық жәшікте, ал екіншісін – рульдік рубкада сақтау керек;
7) станцияның үй-жайында көрінетін жерде іске қосқыш құрылғылары және күзететін үй-жайлардың, сондай-ақ жүйені іске қосу бойынша қысқаша нұсқаулық көрсетілген өрт сөндіру жүйесінің сызбасы іліну қажет;
8) станцияның барлық клапандарында және құрылғыларында «Ашық», «Жабық» деген жазулар және көрсеткіштері бар ажыратқыш маңдайшалар болу қажет;
9) станциялар сағатына 12 ауаны айырбастауды қамтамасыз ететін автономды сору желдеткішімен жабдықталу қажет.
2798. Негізделген жағдайларда жекелеген қорғайтын үй-жайларға сауыт саны бесеуден жоғары болмайтын жергілікті станцияларды көздеу қажет (көмірқышқыл газының 125 кг жоғары емес).
Машиналық үй-жайдың ішінде картерлерді, іштен жану қозғалтқыштарын тұншықтырғыштарды, түтін құбырларын және басқа машиналық үй-жайдың ішіндегі тұйық көлемдерді қорғау үшін сауыттарды оратуға рұқсат етіледі.
2799. Мұнай құю кемелеріндегі өрт сөндіру станциялары жүктік құйма бөліктердің палубаларынан тыс орналасу қажет.
2800. Кемені пайдаланудың кез келген жағдайларында жүйенің өздігінен іске қосылуын болдырмау қажет; барлық құрылғылар механикалық ақаулардан қорғалу қажет; көбікпен өшіру және көлемді өшірудің іске қосқыш тұтқалары кеме әкімшілігімен пломбалануы қажет.

262. Өрт сөндіру жүйесін гидравликалық сынау Сумен өшіру жүйесі

2801. Өрт сөндіру жүйелері осы Қағиданың 332-қосымшасында сәйкес байқау қысымымен сыналуы қажет.

§ 1. Өрт сөндіру сорғылары

2802. Сумен өшіру жүйелерінің сорғыларының механикалық жетегі болу қажет, ал олардың саны осы Қағиданың 333-қосымшасында келтірілген нормаларға сәйкес болу қажет.
Жекелеге жағдайларда Кеме қатынасының тіркелімі «қозғалтқыш-біліктірек-бұранда» кешенінің конструкциясы кеменің тұрағында жұмыс істеуге мүмкіндік берсе және оның қозғалысы кезінде сорғының ажыратылуын қамтамасыз ететін жағдайда, басты қозғалтқыштан өрт сөндіру сорғыларының жетегін рұқсат етуі мүмкін.
Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен, бұрау сәтінің егер бір ремені бөлшектенген жағдайда да сенімді берілісті қамтамасыз ететін, басты қозғалтқыштан сорғыға клиноременді беріліс рұқсат етіледі.
2803. Негізгі өрт сорғыларының қосынды берілісін кемеде орнатылған барлық өрт сөндіру крандары санының бір мезгілде 15 % қамтамасыз етуден туындайтын шарттан анықтау керек, бірақ үшеуден кем емес, ал қосынды қуаттылығы 220 кВт және одан кіші қозғалтқышты кемелер үшін – кемеде қолданылатын ең үлкен бүркумен ақырын ағыс беру кезінде екеуден кем емес.
Егер кемеде өрт сөндіру сорғысынан су тұтынатын өрт сөндіру жүйесі көзделсе (көбікпен өшіру жүйесі, су тозаңдатқыш, жер суландыру және с.с.), онда сорғыны беру сумен өшіру жүйесінің екі бағанының жұмысын ету және судың ең көлемін тұтынатын басқа бір жүйенің параллельді жұмысын қамтамасыз ету үшін жеткілікті болу қажет.
2804. Жүйедегі арын осы Қағиданың 2803-тармағында көрсетілген жүйенің бір мезгілде жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін жеткілікті болу қажет, сонымен бірге өрт сөндіру крандарының қысымы 0,25 МПа кем болмау қажет.
2805. Кемелік қорек көздері кемені кез келген пайдалану жағдайларында, соның ішінде тұрақта өрт сөндіру сорғысының жұмысын қамтамасыз ету қажет.
2806. Егер біреуі тікелей міндеті бойынша тез қимылға іске қосылуға үнемі дайындықта тұратын автономды жетегімен екеуден кем емес сорғы көзделсе, стационарлы өрт сөндіру сорғылары басқа кемелік қажеттіліктер үшін қабілетті болуы мүмкін.
Егер кемелер бір өрт сөндіру сорғысы орнатылса, оларды басқа мақсаттар үшін қысқа мерзімде қолдануға рұқсат етіледі (мысалы, палубаларды, шлюздарды жуу үшін)
2807. Өрт сөндіруге арналған сорғылар және құбырларды мұнай өнімдерін, майлау майларын немесе басқа тұтанатын сұйықтықтарды айдау үшін, сондай-ақ кезектесіп отынмен және балластпен толтырылатын цистерналар үшін, балласты сорғылар ретінде қолдануға болмайды.
2808. Арынды құбырда қарым-қатынасты клапанға дейін манометр орнатылу қажет.
Өрт сөндіру құбырларында рұқсат етілгеннен жоғары қысым тудыратын сорғылар, арынды құбырдан қабылдауға суды бұру үшін қайта жіберу клапанымен жабдықталуы қажет.
Қайта жіберу клапандары жұмыс қысымынан 10 % артық емес асатын қысымға реттелуі қажет.
2809. Оларға кингстондар сәйкес келетін стационарлы өрт сөндіру сорғылары бос кеменің ватерсызығынан төмен орналасу қажет. Егер сорғы көрсетілген ватерсызықтан жоғары орнатылса сенімді өздігінен соратын құрылғылар көзделу қажет.
Кеменің әртүрлі борттарында орналасқан екі кингстоннан өрт сөндіру сорғыларымен суды қабылдау мүмкіндігі көзделу қажет.
2810. Стационарлы апатты өрт сөндіру сорғысы мынадай талаптарды қанағаттандыру қажет:
1) сорғының апатты дизель-генераторлар қоректенетін, дизельді немесе электрлі қозғалтқыштан жетегі болу қажет. Егер сорғы жетегі үшін дизель орнатылса, онда апатты өрт сөндіру сорғысының бөлмесінде сыйымдылығы 3 сағаттан кем емес уақыт ішінде сорғының жұмыс істеуі үшін жеткілікті шығыс отын цистернасы көзделу қажет;
2) сорғы кеменің сумен өшіру жүйесіне жалғану қажет;
3) сорғының берілісі есепті қысым кезінде осы кеме үшін қабылданған, бүркудің ең үлкен диаметрімен екі тұтқалы бағанның бір мезгілде жұмыс істеуі үшін жеткілікті болу қажет. Егер сорғы сондай және басқа сумен немесе көбікпен өшіру жүйелері үшін қолдану ұйғарылатын болса, онда оның берілісі, судың ең үлкен көлемін тұтынатын осы жүйелердің біреуінің бір мезгілде жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін тиісті үлгімен ұлғайтылу қажет;
4) оның жетегі және қабылдау кингстондары үшін сорғы, энергия көздері, негізгі өрт сөндіру сорғысы орналасқан бөлмеде өрт болған жағдайда, олар қатардан шығып кетпейтіндей етіп орнатылу қажет;
5) апатты сорғы үй-жайына кіру негізгі өрт сөндіру сорғысының үй-жайына кіруден тәуелсіз болу қажет. Сорғыны форпиктің аралықтарын алдыңғы жаққа орналастыруға рұқсат етілмейді;
6) Сорғы осы Қағиданың 2808, 2809-тармақтардың талаптарын қанағаттандыру қажет; сонымен бірге, егер қабылдау құбырында клинкетті ысырма осы кингстоннан апатты сорғы үй-жайында табылатын болса, екінші кингстон осы Қағиданың 2809-тармақпен талап етілетін кез келгені бола алады.

§ 2. Құбырлар

2811. Сумен өшіру жүйесінің магистральды құбырлардың диаметрі және олардан қосымша, құбырлардағы судың жылдамдығы бірде бір учаскеде 4 м/с аспайтындай болу қажет. Өрт сөндіру құбырындағы қысым 1 МПа аспау қажет.
2812. Жылытылмайтын үй-жайлар және ашық палубалар арқылы өтетін Сумен өшіру жүйесінің құбырлар учаскелері, оларды жылытылатын, сондай-ақ суды жіберуге қабілетті үй-жай арқылы өтетін құбырлардан ажырату үшін жапқыш арматурмен жабдықталуы қажет.
2813. Әрбір өрт сөндіру сорғысының қабылдау және арынды құбырларында жапқыш клапандар орнатылу қажет; қабылдау құбырларында клинкеттерді орнатуға рұқсат етіледі; екі орталықтандырылған сорғылар және одан жоғары арынды құбырларда олардың әрқайсысында қайтпайтын-жапқыш клапандар орнатылу қажет.
2814. Сумен өшіру жүйесінің құбырлары ішкі және сыртқы жағынан коррозияға қарсы жабындалған болат тігіссіз құбырлардан дайындалу қажет.
Арматура қола, жез, болат және басқа оларға коррозияға тұрақтылығы бойынша тең материалдардан дайындалу қажет.
Жалғаулардың төсемдері өрт сөндіретін заттың әсеріне тұрақты материалдардан дайындалу қажет.
2815. Ұзындығы 50 м кемелерде және одан жоғары оңай қол жетімді жерлердегі сызықты магистралды өрт сөндіру құбырларында 30 м кейін жапқыш клапандар орнатылу қажет.

§ 3. Өрт сөндіру крандары

2816. Әрбір өрт сөндіру крандары жылдам қабыстырылатын типті стандартты жалғаушы бастармен жабдықталуы қажет.
Ашық палубаларда орнатылған крандар, сондай-ақ жылдам қабыстырылатын бас-бітеуішпен жабдықталу қажет.
2817. Өрт сөндіру крандары кемеде кеменің кез келген жеріне судың екі ақырын ағысын бір мезгілде беруді қамтамасыз ететіндей етіп орнатылу қажет.
Өрт сөндіру крандарын орнату керек:
ашық палубаларда – қондырмадан және шахтадан шығу ауданында, сондай-ақ жүк люктерінен;
үй-жайдың ішінде – дәліздерде және вестибюльдерде, машиналық үй-жайларда.
Өрт сөндіру крандарын палубадан немесе төсеніштен 1,35 м жоғары емес қашықтықта орнату қажет.
Ішкі үй-жайларда орнатылған өрт сөндіру крандары, бір бірінен 20 м жоғары емес қашықтықта орналасу қажет.
Сыртқы өрт сөндіру крандары бір бірінен 40 м жоғары емес қашықтықта орналасу қажет.
Көршілес екі жапқыш клапандар аралығында қосарланған өрт сөндіру крандары орнатылу қажет.
Палубалық жүктерді тасымалдаушы кемелерде, өрт сөндіру крандары олардың жүкпен және бұдан басқа қол жетімді жерде орналасқан зақымданудан қорғалу қажет.
2818. Машиналық және қазан үй-жайларында, қарама қарсы бортта орналасқан екеуден кем емес өрт сөндіру крандарын көздеу керек, сонымен бірге қуаттылығы 750 кВт дейінгі кемелерде тікелеу өрт сөндіру сорғысында орналасқан кранды қолдануға рұқсат етіледі (сорғы және жапқыш клапан аралығында).
Қуаттылығы 220 кВт кіші кемелердің машиналық бөлімдерінде өрт сөндіру сорғысында орналасқан бір өрт сөндіру кранын орнатуға рұқсат етіледі (сорғы және жапқыш клапан аралығында).
2819. Тіркеп сүйрегіштер, тіркеп-сүйрегіштер-итермелегіштер, мұзжарғыштар, құтқару кемелері және жүзбелі доктар ашық палубаларда орнатылатын және басқа кемеге суды беруге арналған гайкамен тез қабысатын коллекторлармен жабдықталу қажет.
2820. Кемедегі барлық өрт сөндіру крандары қызыл түске боялу және нөмірленуі қажет.

§ 4. Өртке су себетін түтік құбырлар және бағандар

2821. Өртке су себетін түтік құбыр мынадай талаптарды қанағаттандыру қажет:
1) ашық палубада орнатылған крандарға арналған өртке су себетін түтік құбырдың ұзындығы 10 кіші және 20 м жоғары болмау қажет, ал кеменің үй-жайында орнатылған крандар үшін - 10 м кем емес.
2) өртке су себетін түтік құбыр Кеме қатынасы тіркелімі мақұлдаған немесе құзырлы ұйымдармен танылған материалдардан жасалу қажет.
2822. Өртке су себетін түтік құбырлардың саны кемеде орнатылған крандар санына тең болу қажет.
2823. Әрбір өртке су себетін түтік құбырлар өрт сөндіру бағанымен жиналған түрде, оған арналған кранның қатарына орналасу қажет.
Өртке су себетін түтік құбырды жеке жабылмайтын шкафтарда немесе вьюшкаларда сақтау қажет; шкафтарда «ПР» (Өртке су себетін түтік құбыр) деген жазу болу қажет.
2824. Бағандар жинақ сияқты шашыраған арын ағысты алу мүмкіндігін беретін құрастырылған болу қажет.
2825. Сұғындырмалардың стандартты диаметрін 12, 16 және 19 мм немесе осы өлшемдерге жақын сандарға тең деп қабылдау қажет.
Жүк көтерімділігі 1000 т және одан жоғары ашық палубалардағы қолдық бағандардың, ұзындығы 50 м және одан жоғары техникалық флот кемелерінің және жүзбелі доктардың сұғындырма диаметрлері 16 мм кем болмау қажет.
Қосынды қуаттылығы 900 кВт кіші басты қозғалтқыштары бар тіркеп-сүйрегіш және итермелегіштерде ашық палубаларда сұғындырма диаметрі 12 мм қолдық өрт сөндіру бағандарын қолдануға рұқсат етіледі, егер осы кемелерде көбікпен өшіру жүйесінің өрт сөндіру сорғысы қамтамасыз етілсе.

263. Көбікпен өшіру жүйесі

2826. Көбікпен өшіру жүйесінде жалын сөндіруші зат ретінде мынадай көбік еселігі өндіріледі:
1)төменгі — шамамен 10:1;
2) орташа — 50:1 және 150:1 арасында;
3) жоғарғы — шамамен 1000:1.
Төменгі еселікті көбікпен өшіру жүйесінде, ереже сияқты, еселегі 12:1 қарағанда жоғары көбік өндірілу қажет. Егер нақты еселігі 12:1 қарағанда біреше жоғары болса көбікқұраушының саны 12:1 еселік жүйесі үшін есептелінеді. Егер нақты еселігі 12:1 қарағанда біреше төмен болса, көбікқұраушының саны пропорционалды ұлғайтылуы қажет.
2827. Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған типті көбік құраушы қолданулы қажет.
2828. Көбікпен өшіру жүйесінің өнімділігі және көбік құраушының саны көбік құраушының еселігіне, ерітіндінің беріліс интенсивтілігіне және осы Қағиданың 334-қосымшасында көрсетілген жүйелердің жұмыс ұзақтығына байланысты есептелу қажет.
2829. Көбік құраушыларға арналған цистерналар толтыру және сұйықтықты жіберуге арналған құрылғымен, сұйықтық деңгейіне және қарау және тазарту үшін мойындарды бақылауға арналған құрылғылармен жабдықталу қажет. Цистерналардың сыйымдылығы көбікқұраушылардың барлық қорларын сақтау үшін жеткілікті болу қажет.
Егер жүйенің жүмыс істеуі кезінде цистерналарда артық қысым құралмау қажет, онда цистерналар және магистральды құбырлар аралығында кері (қайтпайтын) клапандарды көздеу қажет.
Егер ащы сумен бассейнге шығуға пайдалануға арналған кемелердегі, жоғары еселікті көбікпен өшіру жүйесінде, тұщы суда жұмыс істейтін көік құраушы қолданылған болса, көбікпен өшіру станциясындағы цистернада қорғалатын бөлмені көбікпен бір еселі толтыруға арналғаннан кем емес запас көзделу қажет.
2830. Көбікпен өшіру станциясындағы жүйені сумен қоректендіретін құбырда манометр орнатылу қажет.
2831. Егер кеме төменгі және/немесе орташа еселікті өшіру жүйесімен жабдықталса, ерітіндінің құбырынан жоғарғы палубамен машиналық бөлімге кіру жеріне, сондай-ақ кемеге сұйық отынды қабылдау аудандарына қосымшалар көзделу қажет.
Бұл қосымшаларда әуе-көбікті бағандармен немесе көбік генераторлармен оларға өрт сөндіретін түтік құбырды жалғау үшін екі краннан орнатылу қажет.
2832. Жоғары еселікті көбікпен өшіру жүйесі мынадай талаптарға жауап беруі қажет:
1) көбік суының қима ауданы көбікгенераторлардың шығу тесігінің қима ауданынан кем болмау қажет. Көбік сулар оларда арынды жоғалту минималды болатындай етіліп салыну қажет, ал шығу саңылауларының орналасуы қорғалатын үй-жайға көбіктің еркін түсуіне ештеңе кедергі келтірмейтіндей болу керек;
2) көбік генератордың немесе көбіксудың шығу саңылаулары оның станциясынан тыс шығу жерлерінде жабылатын құрылғылармен жабдықталу қажет. Бұл құрылғы бір мезгілде автоматты түрде түсіру жүйесімен ашылу қажет. құрылғыны қолмен басқару және «ашық» және «жабық» күйн көрсететін көрсеткіш көзделу қажет;
3) жүйені сынау кезінде көбікті ашық палубаға шығару үшін ауыстырып қосатын құрылғы көзделу қажет. Құрылғы қорғалатын бөлмедегі көбіктің түсуін қамтамасыз ететін күйге қарай пломболануы қажет;
4) көбікгенераторлардың жұмысын қамтамасыз етуші жабдықтар, қоректі негізгі және апатты энергия көздерінен алу қажет.
2833. Жоғары еселікті көбік жүйесімен қорғалатын үй-жайлардың судың көбікке қарама қарсы жағының жоғарғы бөлігінде осы Қағиданың 2-бөлігі 238-бөлімінің және 1192-тармағы 2) тармақшасының талаптарын қанағаттандыратын ауаны шығаруға арналған саңылау көзделуі тиіс.
2834. Концентрацияға, көбікгенераторға және әуе-көбікті бағандарға қажетті көбік құраушының су ерітіндісін алуға арналған қоспалауыштар Кеме қатынасы тіркелімі мақұлдаған типті болу қажет.
Қоспалауыш арқылы көбікқұраушыныңы есепті шығысы бағандардың және/немесе көбікгенераторлардың бірмезгілде жұмыс істеу әрекетін қамтамасыз ету үшін жеткілікті болу қажет.
2835. Кемелік үй-жайларда қолданылатын әуе – көбікті баған 120 м³/с кем емес көбіктің берілсін қамтамасыз ету қажет.
2836. Орташа еселікті әуе-механикалық көбіктің ауыспалы генераторы мынадай талаптарды қанағаттандыру қажет:
1) генераторлар алдындағы 0,6 МПа шамадай қысым кезінде көбік құраушының ерітінді бойынша шығысы 21,6 мЗ/с кем болмау қажет;
2) көбіктің ақырын ағысының аралығының қашықтығы 8 м кем болмау қажет.
3) көбікгенераторлардың немесе құрамдастырылған көбік қондырғысының есепті саны
N = Q/q, (620)
мұндағы Q — ерітінді бойынша жүйенің өнімділігі, м³/с;
q — көбікгенераторлардың немесе ерітінді бойынша құрамдастырылған көбіктің өнімділігі м³/с.
2837. Әрбір лафетті баған осы Қағиданың 334-қосымшасындағы 1-сілтемесінде көрсетілген көбік құраушының ерітіндісіні 50 % кем емес берілісін қамтамасыз ету қажет.
2838. Лафетті баған судың және көбіктің кезектесіп берілісін қамтамасыз етуге арналған ауыстырып қосқыш құрылғымен жабдықталуы қажет. Бұл құрылғыларға өрт сөндіру магистралынан және көбікті ерітіндінің магистралынан қосымшалар жеткізілу қажет.
Егер өзара блоктау көзделген болса, ауыстырып қосқыш құрылғының орнына жапқыш клапандарды орнатуға болады.
2839. Оның тұмсығына орналасқан қорғалатын ауданның лафетті бағаннан ең алыс шекараға дейінгі арақашықтығы, желсіз кезде лафетті бағанның ақырын ағысының ұзындығынан 75 % жоғары болмау қажет.
2840. Құрғақ қауіпті жүктерге арналған үй-жайды стационарлы көбікпен өшіру жүйесі мынадай талаптарды қанғаттандыру қажет:
1) жүйенің магистралды құбырының ашық палубаға шығуы алдында жапқыш клапан көзделу қажет;
2) әрбір борттан магистральды құбырда өрт сөндіру крандарымен клапандық қорапшалар көзделу қажет. Әрбір борттан қорапшалар аралығындағы ара-қышықтық көбікгенераторлардың есепті санының 50 % тең болу қажет.
Әрбір жәшіктегі өрт крандарының саны көбікгенератордың есепті санының 50 % тең болуы тиіс.
2841. Тұтанатын сұйықтықтарды немесе құрғақ қауіпті жүктерді тасымалдайтын өздігінен жүрмейтін кемелерге арналған, тіркеп-сүйрегіш итермелегіштердің көбікпен өшіру жүйесі, өздігінен жүрмейтін кемелерді қызмет етушілерді өшіруге есептелу қажет. Жүйенің өнімділігі және көбікқұраушының қоры осы Қағидаға сәйкес анықталады, сонымен бірге жүк цистерналарына немесе трюмдарға өздігінен жүрмейтін кемелердің цистерналарын және трюмдарын қабылдайды.
Көбікпен өшіру қондырғысы лақтырылатын өртке су себетін түтік құбырмен, көбік құйылатын немесе ұзартқышпен көбікті генераторлы көбік бағандарымен жабдықталуы қажет.
Тіркеп-сүйрегіштердің және итермелегіштердің өзін қорғау үшін басқа өрт сөндіру жүйелерін қолдануға болады.

264. Көмірқышқылмен өшіру жүйесі § 1. Жалпы нұсқаулар

2842. Көмірқышқыл газының саны (кг) мынадай формула бойынша анықталу қажет
G= 1,79 Vц, (621)
мұндағы V — едәуір қорғалатын үй-жайдың есепті көлемі, м³;
ц — мыналарға тең коэффициент:
0,3 — төменде көрсетілгендерді қоспағанда, құрғақ жүкті трюмдар және басқа үй-жайлар үшін;
0,35 — есепті көлемі шахтаның толық көлемімен анықталған машиналық үй-жайлар үшін;
0,4 — есепті көлемі, шахтаның көлденең қимасының ауданы машиналық үй-жайдың ауданының 40 % тең немесе кіші шахтаның көлемін ескермей есептелген, машиналық үй-жайлар үшін.
Машиналық үй-жай үшін G ең үлкен мәні алынатын коэффициент алынады.
Жалпы сыйымдылығы 2000 кіші кемелерде, жолаушылар кемесін қоспағанда, 0,35 және 0,4 коэффициенттерін тиісті 0,3 және 0,35 дейін төмендетуге рұқсат етіледі.
2843. Коллекторлардың өту қимасының қосынды ауданы, сондай-ақ таратқыш коллектордың өту қимасының ауданы, көлемі бойынша ең үлкен қорғалатын үй-жай үшін бір мезгілде ашылатын сауыттардың клапандарының өту қимасының ауданынан жоғары болмау қажет.
2844. Жекелеген қорғалатын үй-жайлар үшін таратқыш құбырлардың өту қимасының ауданы, осы үй-жай үшін бір мезгілде ашылатын сауыттардың клапандарының өту қимасының ауданынан жоғары болмау қажет.
Сонымен бірге құбырларды бұраушы өту қимасының ауданы құбырды жеткізуші өту қимасының ауданынан жоғары болмау қажет.
2845. Көмірқышқыл газының есепті санының 85 % енгізу мынадай кезеңнен жоғары емес қамтамасыз етілу қажет:
1) 2 мин — машиналық үй-жайлар үшін, апатты дизель-генератор және өрт сөндіру сорғылары үй-жайы және, сұйық отын немесе басқа да тұтанатын сұйықтықтар қолданылатын басқа үй-жайлар үшін;
2) 10 мин — сұйық отын және тұтанатын сұйықтық тасымалданбайтын және қолданбайтын үй-жайлар үшін.
2846. Қорғалатын үй-жайларға көмірқышқыл газын беру үшін осы бөлменің жоғарғы бөлігінде сопло орнатылу қажет.
Егер машиналық үй-жайдың сландарының төсеніштері түптен (екінші түптен) 1 м жоғары орналасса, онда соплоның бір бөлігі (15 % жуық) төсеніш астындағы кеңістіктің жоғарғы бөлігінде орналасу қажет.
2847. Осы үй-жайдың соплоның шығарынды тесігінің қосынды ауданы таратқыш құбырдың өту қимасының ауданынан 85 % жоғары болмау қажет.
2848. Тұншықтырғыштарда, кәдеге жарайтын қазандарда және түтін құбырларында соплоның орнына бұрғылап тесілген құбырлар рұқсат етіледі.
Құбырды бұрғылаудың қосынды ауданы оның қимасынан 10 % кіші болу қажет

§ 2. Сауыттар

2849. Сұйытылған көмірқышқыл газын сақтауға арналған сауыттар мөлшері толтыру деңгейіне байланысты анықталады (1 л сыйымдылыққа көмірқышқыл газының мөлшері) сауыттағы 12,5 Мпа көмірқышқыл газының есепті қысымы кезінде 675 кг/м³ жоғары болмау қажет және жоғары немесе сауыттағы 15 Мпа және жоғары көмірқышқыл газының есепті қысымы кезінде 750 кг/м жоғары болмау қажет.
Сауыттарды толтыру кезінде сауытқа көмірқышқыл газының есепті көлемінен 0,5 кг қарағанда жоғары емес ауытқуы рұқсат етіледі.
Осы Қағиданың 2798-тармағында қарастырылған жағдайда толтыру деңгейін жоғарыда көрсетілген шекті мәндермен салыстырғанда 75 кг/м³ төмендету керек.
2850. Сауыттарды ағаштан болуы мүмкін орнатулардың қатарымен тік күйінде орнату қажет.
Сауыттар қарау және көмірқышқыл газының мөлшерін анықтау үшін кіруге мүмкін болу қажет. Әрбір сауыт реттік нөмірмен таңбалану қажет.
Іске қосқыш сауыттар өрт сөндіру станцияларында орналасу және ерекше сырлану қажет.
2851. Көмірқышқылмен өшіру станцияларында сауыттарды өлшеуге немесе олардағы сұйықтық деңгейін өлшеуге арналған құрылғы болу қажет.

§ 3. Құбырлар және арматура

2852. Сауытты коллектормен жалғаушы құбыр толықтай тартылған және қызыл мыстан орындалған болу қажет.
Мақұлданған материалдардан жасалған арнайы майысатын тармақтарды қолдануға рұқсат етіледі.
Құбырда кері (қайтпайтын) клапан орнатылу қажет.
2853. Көмірқышқыл газбен өшіру станциясының коллекторында, жоғарғы мәні сауыттарды гидравликалық сынаудың 1 Мпа кем емес қысымының мәнінен асатын, шкаласы бар манометр орнатылу қажет.
2854. Сауыттардың клапандары мынадай талаптарды қанағаттандыру қажет:
1) сақтандырғыш құрылғысы болу қажет.
Сақтандырғыш мембрандардың жарылуы сауыттағы қысым (1,3±0,1)р мәнге дейін артқан кезде болу қажет, мұндағы – р сауыттағы есепті қысым. Қосымша сақтандырғыш мембрандармен жабдықталған тілінген мембранды клапандар үшін, кесілген мембрандардың жарылу қысымы сақтандырғыш мембрандардың жоғарғы шекті жарылу мәнінен 1 Мпа кем емес жоғары болу қажет.
Сақтандырғыш құрылғының іске қосылуын көрсететін бақылау бейімдегіш көзделу қажет;
2) клапанды ашуға арналған құрылғы рычаг типті болу және рычагты 90^о жоғары емес бұрышқа айналдырғанда толық ашылуын қамтамасыз ету қажет. Құрылғы клапандардың жеке немесе топпен ашылуын қамтамасыз ету қажет;
3) сауыттардың 5—15 мм түбіне дейін жетпейтін қисық тілікті түтіктің болуы. Көрсетілген түтіктің, сондай-ақ сауыттардың клапандарын коллектормен жалғаушы түтіктердің диаметрі 10 мм кіші болмау қажет;
4) егер іске қосқыш сауыттардың клапандары конструкциясы бойынша қалған сауыттардың клапандарынан айрықшаланатын болса, олар басқа түсті бояумен белгіленуі қажет және корпусында «іске қосқыш» деген таңбасы болу қажет.
2855. Клапандардың сақтандырғыш құрылғыларынан газды атмосфераға бұру жекелеген құбырлар бойынша шығу қосымшасында дыбысты сигнал құрылғысы немесе төменде болатын таратқыш коллекторымен станциядан тыс жүзега асырылуы қажет:
1) екі құбыр, біреуі жапқыш клапанмен және ашық ұшымен, ал екіншісі – сақтандырғыш мембранасымен;
2) үнемі вахтамен үй-жайға шығарылған, коллекторда қысымның бар болуы туралы сигналды құрылғы.
Бұл жағдайда сақтандырғыш құрылғының іске қосылуын көрсететін бақылау бейімдеу талап етілмейді.
2856. Іске қосқыш сауыттардан сервомоторларға көмірқышқыл газ түсетін құбырларда, іске қосқыш сауыттарды ашу құрылғысымен блоктанған жапқыш клапандар көзделу қажет.

§ 4. Іске қосқыш құрылғылар

2857. 2845-тармақтың 1) тармақшасымен көзделген үй-жайлар үшін орталық өрт сөндіру постынан немесе оларға кіруге жақын жерде қашықтықтан іске қосуды көздеу ұсынылады.
Өрт сөндіру станциясындағы жүйелердің іске қосқыш құрылғылары, көрсетілген үй-жайларға арналған сауыттардың клапандарының бір мезгілде ашылуын қамтамасыз ету қажет.
2858. Жүйелерді қашықтықтан іске қосу қорғалатын үй-жайға көмірқышқыл газының түсуі туралы сигнал беретін құрылғымен жабдықталуы қажет. Постының орналасу жеріне байланысты осындай құрылғының қажеттілігі әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.

265. Өрт сөндірудің аэрозольді жүйесі

2859. Аэрозольды өрт сөндіру жүйесінде Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген типті аэрозольды өшіру генераторы қолданылу қажет.
2860. Аэрозольды өрт сөндіру жүйесі мыналарды қосады:
1) аэрозольды жалын сөндіргіш генераторлар;
2) басқару және сигнал беру қалқаны;
3) аэрозольды өрт сөндіру жүйесінің іске қосылуы туралы хабарлау құрылғысы.
2861. Аэрозоль құраушы құрамның есепті көлемі, кг, мынадай формула бойынша анықталу қажет:

мұндағы V — қорғалатын бөлменің есепті бос көлемі, м³;
V_bxi— ауа сақтағыштың көлемі, м³;
n — қорғалатын бөлмедегі ауа сақтағыштардың саны;
i — ауа сақтығыштардың реттік нөмірі;
P_bxi — ауа сақтығыштағы жұмыс қысымы, МПа;
Р_а — атмосфералық қысым, МПа;
 — аэрозольдың нормативті жалын сөндіру концентрациясы, кг/м³;
к — 1,5 тең коэффициент запасы.
2862. Генераторлардың есепті қысымы мынадай формуламен анықталу қажет:
N=G/m, 623)
мұндағы G — аэрозоль құраушы құрамның есепті көлемі, кг;
m — бір генератордағы заряд көлемі, кг.
Есептеу нәтижесінде алынған бөлу санын N үлкен жағына қарай бүтінге дейін домалақтау керек.
2863. Жүйені іске қосқан кезінде мыналар қамтамасыз етілу қажет:
1) осы Қағиданың 4043-тармағының 3) тармақшасына сәйкес қорғалатын бөлмедегі хабарлаудың автоматты қосылуы;
2) қорғалатын бөлмедегі желдетікштің автоматты ажырауы.
2864. Генераторлар жанбайтын негізде тікелей қорғалатын бөлмеде орнатылуы қажет.
2865. Генераторлар қоршаған ауаның температурасы 250^оС жоғары артқан кезде автоматты (өздігінен) іске қосылу мүмкіндігі болу қажет.
2866. Генераторлардың орналасуы қорғалатын бөлмедегі жалын өшіретін аэрозольдың тең таралуын қамтамасыз ету қажет.
Қорғалатын бөлмеде жабдықтармен және қоршаушы конструкциялармен құралған іркілген зона болған жағдайда, тікелей іркілген зонаға жалын өшіретін аэрозольды беруге арналған қосымша генераторларды орнату көзделу қажет.
2867. Аэрозольдың есепті көлемін беру машиналық үй-жай, апатты дизель-генераторлар және үшін сұйық отын немесе басқа тез тұтанатын сұйықтықтар, жанатын сұйықтықтар қолданылатын басқа үй-жайлар 2 мин ішінде қамтамасыз етілу қажет.
2868. Генераторалардың жұмыс істеуі кезінде аэрозольды сорғалау эвакуация, кемелік жабдықтар, электрлік сымдар, апатты жарықтандыру, ескертетін сигнал беру, отынды және майлы цистерналар және осы Қағиданың 2869-тармақтағы нормаларды ескеріп құбырлардың жолына жылулық әсерін тигізбеу қажет.
2869. Генератордың әрбір типі оның генератордан шығу жерінен бастап температурасы + 70^оС жылулық зонасының шекарасына дейінгі арақашықтық (аэрозольдың сорғалау осі бойынша) туралы мәлімет болуы қажет.
2870. Басқару және сигнал беру қалқаны осы Қағиданың 351, 354, 356-тарау талаптарына сәйкес келу қажет.
2871. Басқару және сигнал беру қалқаны қорғалатын бөлмедегі барлық генераторлардың бір мезгілде қашықтықтан іске қосылуын қамтамасыз ету қажет. Қорғалатын бөлмеде саны 5 данадан көп генераторлар болған кезде, осы Қағиданың 2867-тармақтың шарттары орындалған жағдайда генераторлардың топтық іске қосылуы мүмкін.
2872. Аэрозольды өрт сөндіру жүйесімен бірнеше үй-жайларды қорғаған кезде басқару және сигнал беру қалқаны генератораладың әрбір бөлмеде бөлек іске қосылуын қамтамасыз ету қажет.
2873. Кернеу жоғалған жағдайда апатты көзге көлемді аэрозольды өрт сөндіру жүйесінің автоматты қосылуы қамтамасыз етілу қажет.
2874. Басқару және сигнал беру қалқаны генераторлардың жалған іске қосылуына қабілетті электрлік импульстарды бермеу қажет, оның ішінде қоректі апатты ажырату және қосу кезінде, қысқа тұйықталу немесе сымның үзілуі жатады.
2875. Іске қосқыш тізбектер экрандалған сым өткізгіштермен орындалу қажет. Сым өткізгіш желі осы Қағиданың 60-бөліміне сәйкес келу қажет.

266. Мұнай құюға арналған кемелердегі инертті
газдар жүйесі

2876. Инертті газ жүйесі жүк сорғыларының максималды есепті берілісінен және 125 % кем емес мөлшерде газ берілісін қамтамасыз ету және күзетілетін бөліктерде 20 кПа жоғары емес қысымды құрау қажет.
2877. Инертті газ жүйесінде болу қажет:
1) инертті газдың генераторы және қазандардың түтін құбырынан газды таңдау құрылғысы;
2) қатты бөліктерден және жанудың күкірт өнімдерінен тазартуға арналған жабыдықтар, инертті газдарды құрғату (газ тазартқыштар);
3) газды айдамалауға арналған желдеткіштер (бу эжекторлары);
4) құбырлар және күзетілетін бөліктерге газдың берілісін іске қосу және реттеуге арналған арматура;
5) кислородтың немесе көмірқышқыл газдың, газдың температурасын және қысымының көлемді бөлігін көрсететін, бақылау құралдары;
6) күзетілетін бөлікке берілетін инертті газдың температурасының шекті мәні бойынша дыбыстық және жарықтық сигнал беру.
Температура бойынша датчиктер инертті күзетілетін бөлмедегі бірінші тармаққа дейін газ жүйесінің арынды құбырында орнатылу қажет.
2878. Инертті (түтін) газдардағы кислородтың көлемді бөлігі 5 % жоғары болмау қажет немесе көмірқышқыл газының көлемді бөлігі 12 % кем болмау қажет.
2879. Күзетілетін бөлікке түсетін инертті газдың температурасы 40^оС жоғары болмау қажет.
2880. Газ тазартқыштар желдеткіштердің сору жағынан немесе бу эжекторлардың айдамалау жағынан орнатылу қажет.
2881. Инертті газ жүйесі бөліктерді ауамен тазартуды қамтамасыз ету қажет.
Ауаға арналған қабылдау саңылаулары «Ашық» және «Жабық» көрсетілген жапқыш арматурамен жабдықталу қажет.
2882. Дыбыстық және жарықтық сигнал беру мынадай жағдайларда қондырғының параметрлерінң өзгеруіне байланысты жұмыс істеуі қажет:
1) инертті газдың температурасы 40^оС жоғары көтерілуі – жарықтық және дыбыстық дабыл беру қосылады;
2) инертті газдың температурасы 60^оС жоғары көтерілуі – желдеткіш немесе эжекторға будың берілуі ажыратылады.
2883. Инертті газ қондырғысының салқындату жүйесі болу қажет. Осы мақсат үшін арнайы сорғылар көзделмейді.

§ 1. Құбырлар және арматура

2884. Оны әрекетке дайындау кезінде, күзетілетін бөліктерге газ беруді ажырату кезінде инертті газдың қондырғысының тұрақты жұмысын қамтамасыз ету үшін атмосфералық құбыр көзделу қажет. Атмосфераға газды шығаруға арналған келте құбырлар күзетілетін бөліктерге бірінші жапқыш клапанға дейін инертті газ берілісінің арынды құбырында орнатылу қажет.
2885. Газ берілісіне арналған құбырлар конденсатты жою үшін төмен түсіруші тығындармен, сондай-ақ құбырларды булау және коррозия және ластану өнімдерін тазартуға мүмкіндік беруді қамтамасыз ететін құрылғылармен жабдықталуы қажет.
2886. Инертті газ жүйесінің жақын маңайдағы күзетілетін бөліктің тармағына дейінгі құбырда қайтпайтын-жапқыш клапан немесе желдеткіштер (бу эжекторлары) тоқтаған кезде газ тазартқышқа (жылу ауыстырғыш – газ салқындатқыштар) жүк бөліктерінен булардың түсуін болдырмайтын ұқсас мәнді құрылғы орнатылу қажет. Егер қайтпайтын құрылғы ретінде сулы қақпақ қолданылса, онда оның сумен қоректенуі үздіксіз жүзеге асырылу қажет.
2887. Сулы қақпақтың тоңазудан қорғауға арналған шаралар қабылдану қажет, бірақ мұндай түрмен қыздыру нәтижесінде оның су өткізбеушілігі бұзылмау керек.
2888. Инертті газ жүйесінің құбырында, егер желдеткіш (бу эжектор) рұқсат етілгеннен жоғары қысым тудыратын жағдайда, сұйықтық немесе басқа эквивалентті типті күзетілетін бөліктерде 20 кПа жоғары қысымның құрылуын болдырмайтын сақтандырғыш құрылғы көзделу қажет.
2889. Күзетілетін жүк бөліктеріне инертті газды беруге арналған құбырлардың қосымшалары, мұнай өнімдерінің деңгейінен жоғары газ шығарушы құбырлардан мүмкіндігінше үлкен қашықтықта жоғарғы бөлікте, жүкпен көршілесте – бөліктердің төменгі бөліктерінде орналасу қажет.
2890. Инертті газдардың магистральдарын инертті газдың ішкі бастауларына қосуға арналған тиісті құрылғылар көзделу қажет.

267. Жолаушылар кемесіне қойылатын қосымша талаптар

2891. 12 жоғары адам тұруға арналған және осы Қағиданың 2776-тармағында аталған қозғалтқыштармен жабдықталмаған экипажы 3 және одан жоғары адамнан тұратын дебаркадерлерде, брандвахталарда және басқа тұрақтағы кемелерде өрт сөндіру сорғысы ретінде мынадай талаптарды қанағаттандыратын ауыспалы мотосорғылы агрегатты қолдануға рұқсат етіледі:
1) ол бүрку диаметрі 12 мм кем емес екі қолдық өрт сөндіру бағандарының бір мезгілде жұмыс істеуін сору қамтамасыз ету қажет, биіктігі 5 м кем емес және айдамалау қысымы 0,4—0,6 Мпа кезінде, сенімді өздігінен соратын құрылғысы болу қажет;
2) сорғы қозғалтқышы қоршаған ауаның дұрыс және кері температураларында да (5 ^оС дейін) оңай және жылдам іске қосылу қажет.
Қозғалтқыштың отын багының сыйымдылығы сорғының 1,5 с ішінде жұмыс істейтін қамтамасыз етуге жеткілікті болу қажет; кемеде отын багын толтыруға жеткілікті отын қоры болу қажет;
3) лақтырылатын тармақтардың және бағандардың өлшемдері және жалғаушы арматураларының типі кемеде сумен өшірудің стационарлы жүйесі үшін қабылданғанмен бірдей болу қажет;
4) мотосорғылы агрегат бейімделулермен және ұйым-дайындаушының ерекшелігімен сәйкес құрал-саймандармен жабдықталу қажет.
Ауыспалы мотосорғылы агрегаттарды палубада арнайы шкафтарда немесе жәшіктерде сақтау керек.
2892. Көп палубалы жолаушылар кемесінде және негізінен жатын каютамен жабдықталған кемелерде, қуттылығы 220 кВт және одан кіші қозғалтқышты кемелерді қоспағанда, өрт сөндіру құбыры орама сызба бойынша орындалу қажет. Өрт сөндіру құбырларының жекелеген учаскелерін ажырату үшін онда қол жетімді жерлерде клапандар орнатылу қажет.
2893. Тұрғын үй-жайларда ауыспалы көмірқышқыл немесе газбен өшірулер рұқсат етілмейді.
2894. Автомобильдерді және багында отыны бар басқа техникаларды тасымалдауға арналған жабық үй-жайлар (трюмдар), көлемді өрт сөндіру жүйесінің бірімен және өртті байқайтын автоматты сигнал берумен жабдықталу қажет.
2895. Жабудың жетегін қашықтықтан басқаратын есіктері бар кемелердегі рульдік рубкада есікті жабуды орындаушы сигнал беру көзделу қажет.

268. Мұнай құюға арналған кемелерге және оларға қызмет
көрсететін кемелерге арналған қосымша талаптар

2896. Қозғалтқыштар және будың тұтану температурасы 60^оС төмен отын қазандары үшін қолдануға рұқсат етілмейді.
2897. Машиналық үй-жайлар артық қысым тудыратын мәжбүрлі желдеткішпен жабдықталуы қажет.
2898. Сорғылық бөлімдер және оларда орнатылған жүк сорғылар ағып кеткен газды жинауға және жоюға арналған құрылғылармен жабдықталуы қажет.
2899. Өрт қауіптілігінің екінші категориялы үй-жайларында және кеңістіктерінде (осы Қағиданың 441-тарауы) сорғыны жетектеу үшін белдік беріліс рұқсат етілмейді.
Сорғылық бөлмеде орналасқан және будың тұтану температурасы 60^оС төмен сұйықтықтарды айдауға арналған сорғылардың жетекті біліктерінде, палуба немесе аралықтар арқылы өтетін жерлерінде салқындатылған герметикалық тығыздалған сальниктер болу қажет.
Сальниктерді салқындату болмаған кезде олардың температурасын қашықтықтан бақылау болуы тиіс.
2900. Жүк құйма цистерналарының (танкілердің) клинкеттерінің штоктары тығыздалған сальниктер арқылы жүк палубаларына шығарылу қажет. Сальниктердің конструкциясы олардың ауысуын немесе палубамен қысылуын мүмкіндік беру қажет.
2901. Жуу цистерналарында (танкілерде) сұйықтық деңгейін өлшеудің негізгі құралы, осы цистерналардағы мойынды ашпайтын, жабық тәсілді болу қажет. Сұйықтық деңгейін өлшеудің ашық тәсілін резервті құрал ретінде пайдалануға ғана рұқсат етеді.
2902. Тұтанатын сұйықтықтарды тиеуге және түсіруге арналған, шлангілердің статистикалық электрін бұру үшін ұштарымен фланцке пісірілген, майысатын сымнан немесе пластинадан жасалған орнату өткізгіші болу қажет.
2903. Қазандардың газ шығарушы құбырлары және іштен жану қозғалтқыштары ұшқын сөндіргшітермен жабдықталуы қажет.
Механикалық қондырғысы бар кемелерде, түтін құбыры ұшқын аулағыштармен жабдықталуы қажет.
Ұшқын сөндіргіштер және ұшқын аулағыштар Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлдануы қажет.
2904. Газ шығарушы жүйенің барлық учаскелерінің конструкциясы еркін ағуды және конденсатты түсіру және магистральды тазартуды көздеу қажет.
2905. Газ шығарушы құбырларда орналасқан жалын үзгіш арматура коррозияға тұрақты материалдан жасалу қажет.
Жалын үзгіш арматураның конструкциясы газ шығарушы құбырларды монтаждамай оны ауыстыру және бөлшектеуге мүмкіндік беру қажет.
2906. Көбікпен өшіру жүйесі кез келген палубасы ашық құйма цистернасына (танкіге), сондай-ақ жүк цистерналарының палубаларының кез келген ауданына көбікті беруді қамтамасыз ету қажет. Бұл мақсаттар үшін көбікті лафетті бағандармен немесе ауыстырғыш құрылғылармен (әуе-көбікті бағандармен немесе көбік генераторлармен) беру керек.
2907. Лафетті бағандар жүк көтерімділігі 2000 т және одан жоғары кемелерде орнатылу қажет, басқа кемелер тек ауыспалы генераторлармен немесе қолдық әуе–көбік бағандарымен жинақталуы мүмкін. Мұндай жағдайда көбік құраушының ерітіндісінің берілісі интенсивтілігі әрбір көбік генератормен немесе әуе-көбікті бағанмен есептіден 25 % кем еместі құрау қажет.
2908. Кемелерде еселігі орташа көбікті пайдалану кезінде көбікке түрлендіргіштің саны есептіден кем емес және көбікке түрлендіргіштің және бір орнатылған лафетті бағанның есепті көлемі 10 минут бойы жұмыс істеуіне жеткілікті болуы тиіс.
2909. Лафетті баған судың және көбіктің кезектесіп берілуі үшін ауыстырып қосқыш құрылғымен жабдықталу қажет. Бұл құрылғыға су және көбікпен өшіру құбырларынан қосымшалар жеткізілу қажет. Ауыстырып қосқыш құрылғының орнына, егер олардың өзара блокталуы көзделсе жапқыш клапандар орнатуға рұқсат етіледі.
Ерітінді бойынша кез келген лафетті бағанды беріліс осы Қағиданың 334-қосымшасындағы талаптарын қанағаттандыру қажет.
2910. Жүк танкілерінің палубаларындағы қол жетімді жерлерде магистральды құбырда көбікпен өшіру әрбір 30 м соң кесу клапандары орнатылу қажет. Әрбір клапан әдеттегі пайдалану жағдайында клапан үнемі ашық тұру керек екенін жазылған көрсеткіш тақтамен жабдықталу қажет.
Әрбір кесу клапанының алдында магистральда осы Қағиданың 2817-тармақтың талаптарының орындалуы қамтамасыз етілетін қашықтықта, өртке су себуге арналған түтік құбырды әуе–көбікті бағанмен жалғастыру үшін диаметрі 70 мм жуық қосарланған өрт сөндіру крандары орнатылу қажет.
Сумен және көбікпен өшіру жүйесінің магистральды құбырынан лафетті бағанға қосымшалары сонымен қатар кесу клапандарына дейін орнатылу қажет.
Егер орташа еселікті көбік қолданылатын болса, қосарланған өрт сөндіру крандарының орнына, көбік генераторының есепті санының 50 % тең өрт сөндіру крандарының санымен клапанды қораптар орнатылу қажет.
2911. Көбікпен өшіру станциясындағы мұнай құю кемелерінде магистральды құбырдың шығу алдында одан тыс жапқыш клапан орнатылу қажет.
Жапқыш клапан алдында, артқы жағындағы қондырманың лафетті бағанға қарай алдыңғы жақ бөлігінің палубасына шығарылған, артқы жақтық қондырманың алдыңғы жақ аралықтарының немесе тұрғын үй-жайларда жүк палубасының жағына қараған және диаметрі 70 мм жуық өртке су себуге арналған түтік құбырды әуе–көбікті бағанмен жалғастыру үшін қосарланған өрт сөндіру краны бойынша сол және оң борты бойынша орналасқан біреуден қосымша болу қажет.
2912. Мұнай құю кемелеріндегі ұзартушы–құбырлар көбік генераторлардың 50 % көлемде болат немесе жеңіл қоспадан жасалған болу қажет; құбырдың екі ұшында өрт сөндіру және ауыспалы көбік генераторлар үшін жалғаушы арматура болу қажет.
Құбыр-ұзартқыштардың ұзындығы 4-тен 5 м дейін болу қажет; құбырдың ортасында жеңіл треног орнатылу қажет. Құбыр-ұзартқыштарды кеменің артқы жақ бөлігінде орнату қажет.
2913. Жүк палубасында орналасқан әрбір әуе-көбікті баған, 15 м кем емес қашықтықта 4 м³/мин кем емес көбік берілісін қамтамасыз ету қажет.
2914. Будың тұтану температурасы 60^оС төмен мұнай өнімдерін тасымалдауға арналған кемелерде мұнай өнімдерінің буының құрамын бақылау үшін 2 қолдық ауыспалы газоанализатор болу қажет.
2915. Палубалық механизмдерді герметикалық жабылатын, құрғақ бөліктердің үстінде орналастыру керек.
2916. Тұтану температурасы 60^оС төмен мұнай өнімдерін тасымалдауға арналған мұнай құятын кемелердің механикалық рульдік жетектерінен берілістерді, науалардың немесе қорапшалардың үстінде салу керек.
Осы жетектердің қажалатын бөліктерінің конструкциясы қажау және соққы кезінде ұшқын құрауды жою қажет.
2917. Жарылысқа қауіпті үй-жайларда жұмысы үшін қолданылатын және тұтану температурасы 60^оС төмен сұйықтықтарды тасымалдауға, сақтауға және айдауға арналған мұнай құю кемелерінің кеңістіктерінің барлық жұмыс құрал-саймандары (балға, тұтқыр, гайкалық кілттер және т.б.), соққы кезінде ұшқын құрамайтын материалдардан жасалу қажет.
2918. Палубадағы жүк құбырында соққы кезінде ұшқын тудырмайтын материалдан жасалған герметикалық бітеуіштер болу қажет.
Тұтанатын сұйықтықтарды жабық тәсілмен тиеу және түсіру мүмкіндігі конструктивті қамтамасыз етілу қажет.
2919. Егер айдаушы мұнай станциялары тұтану температурасы 60 ^оС төмен тұтанатын сұйықтықтармен жұмыс істейтін болса, бу немесе электроэнергия жағалаудан немесе басқа кемеден берілу қажет.
Тікелей осы станциялардағы іштен жану қозғалтқышының қондырғысы Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен рұқсат етілуі мүмкін.
2920. Тазалау станцияларындағы, тұтану температурасы 60 ^оС төмен тұтанатын сұйықтықтармен жұмыс істейін қазан үй-жайлары екі өрт сөндіру жүйесімен жабдықталуы қажет.
2921. Порттық кемелер (қызметтік жүріп-тұратын және қосымша кемелер, жүзу-дүкендері), тұтану температурасы 60 ^оС төмен мұнай өнімдері үшін, қызмет ететін мұнай құю кемелері Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған типті ұшқын өшіргіштермен (ұшқын аулағыштармен) жабдықталуы қажет.
2922. Мұнай құю кемелеріндегі темекі тартуға арналған үй-жайлар сору желдеткішімен жабдықталуы қажет.
2923. Бу тұтану температурасы 60 % төмен сұйықтықтарды тасымалдау. Айдау және сақтауға арналған мұнай құйғыш кемелерде жүк танктермен, инертті газдармен аралас құрғақ бөліктердің толтырылуы немесе желдетілуі көзделуі тиіс.
Итерілетін құрамды өздігінен жүзбейтін баржаларда артқы жақтық коффердамдарды мойыншық қақпағының астын сумен немесе осы бөліктерді инертті газдармен толтыру шартымен пикті бөліктердің желдетуі көзделуі тиіс.
Желдетілуі пикті бөліктерде сағатына 6-еселік ауа айналымын, ал жүк танктермен аралас бөліктерде – кемінде үш еселік ауа айналымы қамтамасыз етуі тиіс.
2924. Өртке қауіпті бөлімшелерде және аумақтарда орнатылған немесе арнайы жабдықтардың конструкциялық бөліктері электрстатикалық және гальновикалық шашыранды қауіпсіздігін қамтамасыз ететін материалдардан жасалуы тиіс.

269. Ұзындығы 25 м кіші кемелердің өртке қарсы қорғауы

2925. Ұзындығы 25 м кіші кемелерге егер осы тарауда қосымша нұсқаулар болмаса, 260-268-тарауларда айтылған талаптар қамтылады.
2926. Ашық палубасыз кемелерде қозғалтқыштар жанбайтын материалдан жасалған алмалы-салмалы бүркеніштермен жабылуы қажет.
2927. Қозғалтқыштардың алмалы–салмалы бүркеніштерінде диаметрі 80 мм кем емес, біреуі кеме корпусының 70 мм түбіне дейін жетпеуі, ал екіншісі – бүркеніштің қақпағында аяқталуы қажет желдеткіш құбырлар орнатылуы тиіс.
2928. Жекелеген бөлімі жоқ палубасыз кемелерде басты қозғалтқыштар үшін отын цистерналары қозғалтқыш және газ шығарушы құбырлардан 800 мм кем емес қашықтықта орналасы қажет. Мұндай жағдайда отын цистерналары алмалы щиттермен қоршалуы қажет.
Отын цистернасындағы кеңістікті желдету, құбырларды жабдықтау және түптерді орнату жеке бөліктерде орнатылған цистерналар үшін де орындалу қажет.
2929. Отын цистерналарын толтыру үшін палубаға корпустың ішініе отынның түсіп кетуін болдырмайтын келте құбыр шығарылу қажет. Келте құбырлардың тығындары ұшқын тудырмайтын металдан жасалу қажет.
2930. Ағаш палубалар және аралықтар арқылы түтін құбырлары өтетін жерлерде өлшемі 150 мм кем емес өңдеу көзделу қажет. Өңдеуге жанасатын жанатын материалдан жасалған конструкциялар қалыңдығы асбеста қабаты бойынша 10 мм кем емес жабын болатпен оқшаулануы қажет.
2931. Камбузды плитадан жанатын материалдан жасалған жанбайтын жылу өткізбеуішпен қорғалған құрылмыға дейінгі арақашықтық 150 мм кем болмау қажет, сонымен бірге оқшаулау қалыңдығы 25 мм кем болмау қажет, ал оқшауланған аудан 250 кем емес плита шегінен шығу қажет.
2932. Газдық құрал және сыйымдылығы 20 л дейінгі сауыт бір үй-жайда орналасуы мүмкін, сонымен бірге оларды резина маталы тармақпен жалғауға рұқсат етіледі.
2933. Ұзындығы 25 м кіші кемелерде, тіркеп-сүйрегіш және итермелегіштерден басқа, суымен өшіретін стационарлы жүйені көздемеуге болады. Мұндай жағдайда машиналық бөлім үшін көмірқышқыл немесе аэрозольды өшіру жүйесі, ал басқа үй-жайлар үшін – автономды ауыспалы немесе тасылатын.
2934. Іштен жанатын қозғалтқышты үй-жайларда, тікелей өрт сөндіру сорғысында орналасқан бір өрт сөндіру краны жеткілікті.
2935. Жолаушылар, тіркеп-сүйрегіштер – итермелегіштер және мұнай құятынды қоспағанда, кемелерде су бір сорғалаумен беріледі.
2936. Көбікпен өшіру жүйесімен жабдықталған кемелерде, өрт сөндіру кранының сору қуысына арналған көбік құраушы берілісі рұқсат етіледі.
2937. Өрт сөндіру краны үшін суды бір кингстоннан қабылдауды көздеуге рұқсат етіледі.
2938. Сумен өшіру жүйесінң құбырлары коррозияға қарсы жабусыз жасалуы мүмкін.
2939. Өрт сөндіру тармақтарының ұзындығы 10 м кем болмау қажет.
2940. Қолдық өрт сөндіру бағандарды диаметрі 12 мм кіші сұғындырмамен қолдануға рұқсат етіледі.
2941. 2819-тармақта көрсетілген кемелерде суды басқа кемелерге беру үшін коллектор орнату талап етілмейді.
2942. Ұзындығы 12 м кіші және қозғалтқыштардың қосынды қуаттылығы 220 кВт және кіші кемелер үшін стационарлы өрт сөндіру жүйесінің орнына осы Қағиданың 323-тарау талаптарын қанағаттандыратын бір көбікті немесе ұнтақ жалын сөндіргіш рұқсат етіледі.
2143. Механизмдер, құрылғылар және жабдықтар қор бөлшектерімен, сондай-ақ орнатудың техникалық шарттарына немесе механизм орнатылатын басқа құжаттамаларға сәйкес бөлшектеуге, жөндеуге және реттеуге арналған құрал-сайманмен және қарапайым құралмен жабдықталуы қажет.
Міндеттілер тізіміне мынадай қарапайым құралдар кіреді:
1) жауапты болттарды және гайкаларды (бұлғақты, анкерлі және т.б.) дәл тарту үшін;
2) қозғалтқыштардың бұлғақты болттарының қалдық деформациясын өлшеуге арналған;
3) қозғалтқыштардың иінді біліктерінің жағының айырмашылығын өлшеуге арналған;
Қор бөлшектері коррозиядан таңбаланған және қорғалған болу қажет, оларды қол жетімді жерлерді сақтау керек.
«М» сыныпты кемелерде қор бөлшектері берік нығайтылу қажет.

4-бөлік. Кемелік құрылғылар және жабдықтау 39-бөлім. Жалпы ережелер 270. Таралу саласы

2944. Қағиданың осы бөлімі техникалық флот кемелерінің арнайы және технологиялық құрылғыларын, жабдықтар және жабдықтауларды қоспағанда (жер снарядтарының папильонды құрылғылары, шаландалардағы және оларға ұқсас кемелердің жарма көтеретін құрылғылары) кемелік құрылғыларға, палубалық механизмдерге, жабдықтар және ішкі жүзу кемелерін жабдықтауларды қамтиды.
2945. Қағиданың осы бөлімінің нормалары техникалық флот кемелерінің (жер снарядтардың папильонажды құрылғылар, шаландалардағы баған көтергіш құрылғылар және олар тектес кемелер) арнайы және технологиялық мақсаттарға арналған құрылғылар, жабдықтар және жабдықтауларға таралмайды.

271. Анықтамалар және түсіндірмелер

2946. Қағиданың осы бөлімінде қолданылатын терминдер мынадай түрде түсіндіріледі:
1) тіркеп-сүйрегіш және итермелегіштер - тіркеп-сүйрегіш және тізбекті құрылғысы бар, басқа кемелерде және жүзбелі құрылыстарды итеру тәсілімен сүйреуге және жүргізуге арналған кеме;
2) тіркеп-сүйрегіш жабдықтары – кнехталар,сүйрегіш арқандары, шектеуіштер, блоктар, клюздар, бекітулер, сырғалар және т.б.;
3) корпус үстіндегі биіктік – сигнальды құрылғыны орнату жеріндегі ең жоғарғы палубаның үстіндегі биіктік;
4) көріну қашықтығы – сигнальды жалындар жарқын ауа-райындағы қараңғы түнде көрінуі қажет қашықтық;
5) есту қашықтығы – дыбсты сигнал 3 м/с дейінгі жел жылдамдығы кезіндегі естілетін қашықтық;
6) кеменің ұзындығы және ені – кеменің конструктивті ұзындығы және ені;
7) артық рульдік жетек – негізгі рульдік жетек қатардан шығып кеткен жағдайда кемені басқару мақсатында, рульді немесе бұрылатын сұғындырманы қайта салуға үшін көзделген жабдық;
8) жеке құтқару құралдары – құтқару дөңгелегі, құтқару көкірекшесі, гидрокостюм және жылудан қорғау құралдары;
9) гидрокостюм – суық суда адам организмін тоңудан сақтауға арналған су өткізбейтін материалдан жасалған костюм;
10) жылудан қорғайтын құрал – суық суда болған адамның температурасын қалпына келтіруге арналған төмен жылу өткізетін су өткізбейтін материалдан жасалған қап немесе костюм;
11) ұжымдық құтқару құралдары – құтқару шлюпкалары, құтқару салдары (онда судан тыс адамдарды орналастыруға арналған сал), құтқару құралдары (адамдарды судың үстінде көтеруге арналған жеңіл сал, үстел, орындық);
12) тізбекті құрылғының корпусты конструкциялары – тіректер, тізбекті белдеудер, нығайтулар, іргетастар және с.с.;
13) негізгі рульдік жетек – механизмдер, рульдік жетектің күштік қондырғылары, егер мұндайлар бар болса, қосымша жабдықтар және (мысалы, румпель, немесе сектор) кемені қалыпты пайдалануда кемені басқару мақсатында руль баллерінің бұрау сәтінің беріліс құралы немесе бұралу сұғындырмалары;
14) палубалық механизмдер – механизмдер, шығырлар, сорғылар, гидро-электрқозғалтқыштар, құлыптар, керу станциялары, рульдік, зәкірлік, швартовты, тіркеп-сүйрегіш, тізбекті, жүк құрылғысы, сондай-ақ рульдік рубканы, мачт және т.б. көтеруге арналған құрылғылар құрамына кіретін күштерді, бұрау сәттерін, шектеуіштерді беру құралдары;
15) Р_р есептік жүктеме – есептік иілу сәтінің әрекетінен күштер;
16) есептік иілу сәті М_р – құрамның жазықтықтың диаметральды жазықтығымен ажырау тізбегі қиылысының сызығы бойынша өтетін, тізбектің тік осіне қатысты көлденең жазықтықта әрекет ететін ең үлкен сәт;
17) жарық күші – осы ағын таралатын, жарық ағының денелік бұрышқа қатынасы;
18) өртке қарсы жабдықтау - өрт сөндіруге арналған, өртпен күресетін ауыспалы активті құрал (аппараттар, инвентарь және шығыс материалдары); өртті сөндіру кезінде экипаж әрекетін қамтамасыз етуге арналған; өрт сөндіру жүйесін шығыс материалдарымен, осы жүйелерді өрт сөндіру кезінде қажетті материалдармен қамтамасыз етуге арналған;
19) төмен түсіруші құралдар – құтқару шлюпкаларын түсіру және көтеруге арналған кемедегі белдеу және басқа құрылғылар шлюптері;
20) тізбекті жабдықтар – құлыптар, көру станциялары, шығырлар және с.с.;
21) итеруші құрам – қатты немесе майысатын бір немесе көпжіпті құрам немесе құрамды жүк теплоходы. Итеру итермелегіш құрамның бөлігі болып табылады. «алдыңғы жақ зәкірлері» түсінігі құрамның баржаларына, «артқы зәкірлер» - итергіштерге жатады;
22) тізбекті құрылғының бұрыштық люфті бұрылу сәті бағытының өзгеруі кезіндегі байланыстырдың бос саңылаулары шегіндегі – кемелердің өзара бұрылысының бұрышы.
2947. Қағиданың осы бөлімінің мәтінінде пайда болатын кернеулерде мынадай формула бойынша есептелген эквивалентті _экв кернеу түсіндіріледі, МПа:

мұндағы — қарастырылып жатқан қимадағы қалыпты кернеу, МПа;
 — қарастырылып жатқан қимадағы жанама кернеу, МПа.
Осы кернеулер бойынша беріктілік шартын тексеру керек.
2948. Қолданылатын материалдың ағымдылық шегі бөлігінде Қағиданың осы бөлімінде регламенттелген беріктілік шартын тексеру кезінде, келтірілген кернеуді салыстыруға қажетті, рұқсат етілген кернеу; сонымен бірге (егер онша айтылмаса) ағымдылық шегінің мәнін сол материалдың 0,7 жоғары емес уақытша қарсыласуын қабылдау керек.

272. Материалдар

2949. Осы Қағиданың 336-қосымшасында келтірілген құрылғылардың бөлшектері және жабдықтаулар осы Қағиданың 2-бөлігінің талабына қатысты Кеме қатынасы тіркелімінің бақылауына жатады.
Осы Қағиданың 335-қосымшасында көрсетілген бөлшектер үшін басқа материалдарды қолдану әрбір нақты жағдайда Кеме қатынасы тікрелімімен арнайы келісу керек.
2950. Румпельдің біліктері, шестерналары, тісті доңғалақтары және секторлары осы Қағиданың 1297-тармағының талаптарына сәйкес ультрадыбыстық тексеруге жатады.

273. Палубалық механизмдерге арналған талаптар

2951. Механизмдердің конструкциясы және орындалуы барлық қалыпты пайдалану кезінде, сондай-ақ кеменің 15^о дейінгі ұзақ қисаюда және 5^о дейінгі дифферент (құрылыс дифферентін ескермей) кемелердің жұмысын қамтамасыз ету қажет.
Ашық палубада орнатуға арналған механизмдер сыртқы ауаның -20–дан + 40^оС дейінгі температура кезінде оларды пайдалану шартынан туындап есептелу қажет.
2952. Құйма кемелердің палубалық механизмдерін герметикалық жабылатын құрғақ бөліктер үстіне орналастыру қажет.
2953. Тежегіш жапсырмалар және олардың бекітілуі су және мұнай өнімдеріне тұрақты, сондай-ақ 250 ^оС температураға дейін термо тұрақты болу қажет.
Тежегіш жапсырмалар және тіректік каркастар аралығындағы жалғаулардың рұқсат етілген термотұрақтылығы механизмнің барлық мүмкінді жұмыс режиміндегі жалғаулардағы қызудан жоғары болу қажет.
2954. Қиын жерлерде орнатылған механизмдердің және құрылғылардың жылжымалы бөліктерінің тіректік бөлшектерінің олардың өздігінен әлсіреуі және берілуін болдырмайтын құралдары немесе конструкциялары болу қажет. Механизмдердің жылжымалы бөліктері қорғағыш бүркеніштермен жабылуы қажет.
2955. Жарылысқа қауіпті үй-жайларда және кеңістіктерде (осы Қағиданың 4195 және 4196-тармақтары) орнатылған палубалық механизм бөлшектерінің (ілгектер, тежегіш қалыптар және т.б.) конструкциясы және материалы жалын құрауды болдырмау қажет.
2956. Механизмдерді майлауға арналған құрылғы механизмдердің жұмысы кезінде қызмет көрсету үшін қол жетімді жерде және қауіпсіз болу қажет.
2957. Сақтандырғыш және қорғау құрылғылары құрамдастырлған және іске қосылған кезде олар, өртке қарсы қатынас сияқты персоналдарға қызмет көрсету үшін де қауіптілік тудырмайтындай етіп орнатылу қажет.
2958. Өрт қатынасына қауіптілік тудыратын механизмдердің қызатын бетінде жалынға тұрақты жылу өткізгіші болу қажет немесе оларға отын немесе майдың түсуін болдырмайтын конструктивті шешімдер көзделу қажет.
Жылу өткізгіш металл бүркенішпен немесе отын-май өткізбейтін құраммен жабылуы қажет.
2959. Коррозия тудыратын ортамен жанасатын механизмдердің бөлшектері коррозияға қарсы материалдан жасалуы немесе пайдалану кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін қажетті жерлерде коррозияға қарсы тұрақты жабындары болу қажет.
Әртүрлі электрлік әлеуетті материалдардан жасалған және агрессивті ортамен жанасуы мүмкін механизмдердің бөлімдері және бөлшектері электролиттік коррозиядан қорғалуы қажет.
2960. Қашықтықтан және автоматты басқару жүйелерінің механизмдерін басқару құрылғылары осы Қағиданың 3-бөлігінің талаптарын қанағаттандыру қажет.
2961. Палубалық механизмдермен басқару құрылғысы, көтеру маховиктің айналуымен оңға немесе рычагтың қозғалысымен өзіне, ал түсіру – маховиктің айналуымен солға немесе рычагтың қозғалысымен өзінен керу жүргізілетіндей етіп орналасу қажет.
Тежегіштерді тоқтату маховиктерді оңға айналдырумен, ал тоқтата тұру солға айналдырумен жүргізілуі қажет.
2962. Энергия көзінен жетегі бар механизмдер және қолдық жетек, жетектердің бір мезгілде жұмыс істеуін болдырмайтын блоктау құрылғысы болу қажет.
2963. Рычагқа және басқару маховиктеріне қосымшаланатын қолдық күштердің рұқсат етілген мәні минималды болу және қолдық жетектердің қолдану жиілігіне байланысты тағайындалу қажет.
Басқарудың сирек қолданылатын құрылғылары үшін қолдық жетек кезінде 160 Н жоғары емес күш және аяқтан жетектеуде 300 Н жоғары емес күштің рұқсат етілуі мүмкін.
Тік бағытта бір адаммен қоса берілген, максимальды бір реттік күш ретінде 490 Н дейінгі күш рұқсат етіледі (мысалы, тіркеуін ажырататын құрылғылар үшін).
2964. Шығырлар қанаттың ораудың орташа қабатындағы күйінде талап етілетін номинальды тарту күшейтуді қамтамасыз ету қажет.
Олар үшін мынадай тарауларда беріктілік қоры арқанның орташа орау қабатындағы тартуды күшейту кезінде анықталу қажет. Бірақ қолайсыз жағдайларда беріктілік қорының жүктемелері екі еседен кем болмау қажет.
2965. Қолдық жетекті шығырлар әрбір жұмыс істеп тұрғаны 160 Н тең тұтқаларды күшейту кезінде номинальды тарту күшін дамыту қажет.
Бес еселі қолмен күшейту кезінде және арқанның ораудың төменгі қабатындағы күйінде, тарту күші ораудың ең төменгі қабатындағы арқанның үзілуінен 0,85 жоғары болмау қажет.
2966. Арқанның ұштарын барабанға бекітудің сенімді конструкциясы болу қажет.
Барабандардың ребордалар ұшы бойынша арқан диаметрінен 2,5 кем емес ораудың жоғарғы қабатынан және толықтай оралған арқанның соңғысының үстінде 1,5 диаметрден кем емес асулары болу қажет.
2967. Гидравликалық жетектер осы Қағиданың 3058-тармағында көзделгеннен басқа іске қосу қысымы максимальды есепті қысымнан 1,1 жоғары болмайтын сақтандырғыш клапандармен қорғалу қажет.
Сақтандырғыш клапаннан бұрылатын жұмыс сұйықтығы соратын құбырға немесе гидробакке бағытталу қажет.
2968. Жұмыс сұйықтығының гидравликалық жетегін толтыру, сондай-ақ оның ағып кетулерін толтыру және түсіру кезінде ауаны толықтай жоюға арналған құрылғы көзделу қажет.
Гидробактың ішкі қуысы атмосферамен тек сүзгі (сапун) арқылы ғана байланысады
2969. Жұмыс сұйықтығының деңгейін бақылау үшін гиробакта төменгі және жоғарғы деңгейі белгіленген көрсеткіш және минималды сұйықтық деңгейінің датчигі көзделу қажет.
2970. Гидравликалық жүйелерде өткізу қабілетімен және жұмыс сұйықтығының сүзгішінің жіңішкелігіне қажетті сүзгілер көзделу қажет.
Кеменің қауіпсіз қозғалысын қамтамасыз ететін үнемі қолданыстағы гидравликалық жүйелерде, жұмыс сұйықтығының циркуляциясын тоқтатпай сүзгілерді тазалау көзделу қажет.
2971. Негізгі және қор сорғыларының соратын және құйма құбырлары гидробакта жұмыс сұйықтығы өтіп кеткене қор сорғысының жұмыс қамтамасыз етілетіндей етіп орнатылу қажет.
2972. Гидравликалық жабдықтан жұмыс сұйықтығының ағып кетуі мүмкін жерлерде түптер көзделу қажет.
2973. Гидравликалық жүйелер және құбырлар осы Қағиданың 47-бөлімі талаптарын қанағаттандыру қажет.

274. Сынақ

2974. Артық қысымда жұмыс істейтін палубалық механизмдердің бөлшектері ақырғы механикалық өңдеуден кейін қорғайтын жабынды жапқанға дейін мынадай формуламен анықталатын сыналатын гидравликалық қысыммен р_nр сыналу қажет, МПа
р_nр = (1,5 + 0,1 k)р, (623)
мұндағы k — осы Қағиданың 336-қосымшасында бойынша қабылданатын коэффициент;
р — жұмыс қысымы, МПа.
Барлық жағдайларда сынау қысымының мәні сақтандырғыш клапанның толықтай ашылуының тиісті қысымынан төмен емес болу қажет, бірақ бөлшектердің қуыстарын салқындатуға арналған және әртүрлі нығыздау түрлеріне арналған 0,4 МПа төмен емес және басқа жағадайларда 0,2 МПа төмен болмау қажет.
Егер температура немесе жұмыс қысымының мәні осы Қағиданың 336-қосымшасында көзделгеннен асатын болса, сынау қысымының мәні Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
2975. Жүктеме астында табылатын гидравликалық жетектердің бөлшектері, жұмыс қысымына сәйкес күшейтудің әрекеті кезінде беріктіліккке тексерілу қажет, сонымен бірге бөлшектердегі эквивалентті кернеулер бөлшектердің материал ағымдылығы шегінен 0,4 аспау қажет.
2976. Ішкі қысыммен туындайтын жұмыс цилиндрлерінің конструктивті элементтеріндегі кернеу материал ағымдылығының 0,33 шегінен аспау қажет.
Майысудың деңгейі 60 жоғары кезінде бойлық иілуде беріктілік қоры 5 кем болмау қажет.
2977. Мұнай өнімдерімен немесе гидростатистикалық немесе атмосфералық қысыммен олардың буымен толтырылатын палубалық механизмдердің бөлшектері және бөліктері (редукторлардың корпустары, түптер және с.с.) тығыздылыққа керосинді толтырумен немесе Кеме қатынасы тіркелімімен мақұлданған басқа тәсілмен сыналуы қажет. Пісіріліген конструкцияларында тығыздылыққа пісірілген тігістерді ғана сынау жеткілікті.
2978. Жинау, реттеу және домалатуды аяқтау бойынша кемеде орнатқанға дейін палубалық механизмдер Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген бағадарлама бойынша жүктемемен қабырғада сыналу қажет.
Жекелеген жағдайларда Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша қабырғалық сынауларды кемедегі сынаумен ауыстыруға рұқсат етіледі.

275. Жабдықтаудың сипаттамасы

2979. Жабдықтаудың сипаттамасы N_c, м², 626 формула бойынша есептеледі

мұндағы L, В, Н — кеменің конструктивті өлшемдері, м;
k — осы Қағиданың 2980-2982-тармақтарға сәйкес тағайындалған коэффициент;
l — жекелеген қондырма және рубкалардың ұзындығы, м;
h — жекелеген қондырма және рубкалардың орташа биіктігі, м.
Катамаран типті кемлер үшін жабдықтау сипаттамасын мынадай формула бойынша анықтау қажет:

мұндағы В_К — бір корпустың ені, м;
В_с — бүтіндей кеменің ені, м;
Т — кеменің жүүке отыруы, м.
2980. k коэффициентті кеменің жартылай ұзындығынан асатын барлық палубаларда орналасқан қондырмалардың және рубкалардың қосынды ұзындықты кемелер үшін 1 тең және көрсетілген қосынды ұзындық кеменің 0,25 бастап 05 дейнгі шегінде жататын кемелер үшін 0,5 тең деп қабылдау керек.
Қондырмалардың және рубкалардың қосынды ұзындығы кеме ұзындығынан 0,25 кіші болғанда зәкірлік сипаттаманы есептеу кезінде қондырмаларды және рубкаларды ескермеуге болады.
2981. Су асты қанатындағы, әуе жастығындағы кемелер және глиссирленетін кемелер үшін к мәнін осы Қағиданың 2980-тармағында көрсетілгенмен салыстырғанда 2 есе кіші қабылдау қажет. Су асты қанаттары жабдықтау сипатын анықтау кезінде ескерілмейді.
Су асты қанатындағы және әуе жастығындағы кемелерде су үсті бортының палубасы болмаған жағдайда терезе тіліктерінің төменгі жиегіндегі кеменің бөлігін қондырма деп санау керек
2982. Жүкті палубада тасымалдаушы кемелер үшін параметрді оның орташа биіктігіне шектеуіш жүк конструкциясымен палубада салынған жүктің бүйір проекциясының көбейтіндісі сияқты есептеу керек, ал коэффициентті к тек сусымалы жүктерді ғана тасымалдауға арналған кемелер үшін 0,5 тең деп және басқа палубалық жүктерді тасымалдауға арналған кемелер үшін 1 тең деп қабылдау керек.
2983. Мұнараның түпті тереңдететін снарядтарындағы жүріс жағдайындағы қарпығыш рамалар және лотоктарды жабдықтау сипаттамасында бүйірлік бетінің ауданы габаритті контур бойынша анықталатын рубкалар сияқты ескеру қажет.

40-бөлім. Рульдік құрылғы 276. Жалпы талаптар

2984. Қағиданың осы бөлімінің талаптары рульді құрылғылар (жәй, теңестірілен, жартылай теңестірілген) және бұрылатын сұғындырмаларды қамтиды.
2985. Осы Қағидамен регламенттелмеген арнайы конструкцияның құрылғысы әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің келісіміне жатады.
2986. Рульдік құрылғымен барлық өздігінен жүретін кемелер жабдықталуы қажет.
Арқанда тіркеп-сүйреуге арналған өздігінен жүрмейтін кемелер, жекелеген негізделген жағдайларда рульдік құрылғының орнына жылжымайтын тұрақтандырғыштармен жабдықталуы мүмкін.
Тек итеру тәсілімен жүргізуге арналған тұрақтағы және өздігінен жүрмейтін кемелерге тұрақтандырғыштарды орнатпауға болады.
2987. Рульдік құрылғы осы Қағиданың 15-бөлімінде көрсетілген маневр көрсеткіштерін қамтамасыз ету қажет.
2988. Негізгі жетек немесе рульдік рубканы коректендіру көзі істен шыққан жағдайда қор жетекке өту ұзақтығы немесе қоректегі үзіліс 5 с аспау қажет.
2989. Активті және алдыңғы жақ рульдердің конструкциясы, сондай-ақ рульдерді бұру құрылғысы әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.

277. Руль және сұғындырма

2990. Үшкір рульдің ұшының t, мм, қаптамасының табағының қалыңдығы мынадай формуладан кем болмау қажет:
t = k d₀+3, (626)
мұндағы k — осы Қағиданың 337-қосымшасы бойынша қабылданатын коэффициент;
d₀ – = 260 МПа кезінде осы Қағиданың 3006-3008-тармақтарына сәйкес анықталатын баллер диаметрі,мм.
R_eH = 260 МПа.
2991. Рульдің ұшының бүйірлік табағының қалыңдығы осы Қағиданың 2990-тармағына сәйкес анықталған қаптама табағының 1,3 қалыңдығынан кем болмау қажет.
2992. Пластикатты рульдің ұшының қаптама табағының қалыңдығы t_nлр мынадай анықталған формуладан кем болмау қажет, мм:
t_nлр =kd₀+4, (627)
мұндағы k — осы Қағиданың 338-қосымшасы бойынша қабылданатын коэффициент;
d₀ — R_eH= 260 МПа кезіндегі осы Қағиданың 3006-3008-тармақтарына сәйкес анықталған баллер диаметрі.
2993. Бұрылатын қуыс сұғындырмалардың және тұрақтандырғыштың қаптама табақшаларының сыртқы қаптамаларының табақшаларының ең кіші қалыңдығы, мынадай формуламен анықталғаннан кем болмау қажет, мм:
t₁ = t + 1, (628)
мұндағы t₁ — осы Қағиданың 2990-тармағына сәйкес анықталған қаптама табағының қалыңдығы, мм:
Сұғындырманың ішкі қаптамасының табағының ең кіші қалыңдығы t₂ мынадай формуламен анықталған кем болмау қажет, мм:
t₂ = 1,25t₁, (629)
2994. Бұрылатын қуыс сұғындырманың орта бөлігіндегі ішкі қаптамада t₂ қалыңдығы мынадай формуламен анықталған кем емес күшейтілген белдігі болу қажет, мм:
t₃ = 2t₂, (630)
Күшейтілген белдіктер табақтарын даттанбайтын болаттан жасау ұсынылады.
2995. Үшкірленген рульдің ұшының, қуыс сұғындырманың және оның тұрақтандырғыштарының қаптамасының табақшаларының қалыңдығы кез келген жағдайда кеменің артқы жақ ұшындағы сыртқы қаптаманың табақшаларының қалыңдығынан кем болмау қажет.
2996. Мұздық нығайтулары бар кемелердегі рульдың ұшының және тұрақтандырғышымен бұрылатын сұғындырманың қаптамасының табағының қалыңдығы осы Қағиданың 2990 – 2995-тармақтар бойынша анықталғанмен салыстырғанда 20 % ұлғайтылуы қажет.
2997. Рульдің ұшының және тұрақтандырғыштың қалыңдығы ішінен тік қабырғалармен және көлденең диафрагмалармен, ал сұғындырма қаптамасы – бойлық қабырғалармен және айналма диафрагмалармен нығайтылу қажет.
2998. Қабырға және диафрагма қалыңдығы үшкірленген рульдің (тұрақтандырғыш) қаптамасының немесе бұрылатын сұғындырманың сыртқы қаптамасының табағының қалыңдығынан кем болмау қажет.
2999. Қабырғаларда және диафрагмаларда іліктер көзделу қажет.
3000. Рульдің ұшы және бұрылатын сұғындырма құрамында 0,22 % жоғары қөмірқышқылы бар көмірқышқылды болаттан жасалу қажет.
3001. Бұрылатын сұғындырманың пісірілген немесе құйылып пісірілген конструкциясы қабылданады. Шыңдалған немесе құймадағы көмірқышқылдың құрамы 0,25 % жоғары болмау қажет.
3002. Рульдің ұшының бүйірлік табақшаларында, сұғындырмалардың төменгі және жоғарғы нүктелерінде коррозияға тұрақты материалдан жасалған тығын көзделу қажет.
3003. Рульдің ұшы және бұрылатын сұғындырма кеменің габаритінен шығып кетпеу қажет. Бұл талаптарды орындау мүмкін болмаған жағдайларда қорғау құрылғысын (қоршаулар, криналиндер) көздеу керек.
3004. Рульдің және бұрылатын сұғындырманың орналасуы олардың кеменің ең жоғары есепті дифферентпен артқы жаққа жүзуі кезінде соққыдан зақымдалуын болдырмау қажет.
Саяз жерлерде жұмыс істеуге арналған кемелердің рулі және бұрылатын сұғындырмасы. Төменгі тірекпен жобалау ұсынылады.
3005. Рульдің орнына орнатылған жылжымайтын тұрақтандырғыштың қаптамасының қалыңдығын осы Қағиданың 2990, 2991, 2995, 2996-тармақтарға сәйкес анықтау керек. Жылжымайтын тұрақтандырғыштың конструкциясы осы Қағиданың 2997 - 2999, 3003-тармақтардың талаптарын қанағаттандыру қажет.

278. Баллер және рудерпис

3006. Диаметрі төменгі тіректік мойынтіректің баллер рулінің және бұрылатын сұғындырмасының диаметрі рульді немесе бұрылатын сұғындырманы орташа күйден шекті бұрышқа ауыстыру кезінде пайда болатын, ең үлкен гидродинамикалық жүктемелерге үшін орындалған есеппен негізделу қажет.
3007. Есепті ретінде алдыңғы жүрістің толық жылдамдығы қабылдану керек: өздігінен жүретін кемелер үшін 3,5 м/с кем емес, ал өздігінен жүрмейтін кемелер үшін - 3,0 м/с кем емес қабылдау керек.
Артық жүрістің есепті жылдамдығын есепті алдыңғы жүрістің 60 % кем емес қабылдау керек.
3008. Гидродинамикалық есептер болмаған кезде, тіректік мойынтірек ауданындағы баллер диаметрі d₀ мм, мынадай анықталған формуладан кем болмау қажет:
1) аспалы руль үшін

2) ахтерштевень өкшесіндегі төменгі тіректік руль үшін

3) ахтершевень ілмегіндегі қадалқы рульдер үшін

k – «Т» және «К» — 2,5;
«Ө» и «А» — 2,0;
сыныпты кемелер үшін тең деп қабылданатын баллер материалының беріктілік қорының коэффициенті
с — с = формуласы бойынша анықталатын коэффициент
- мынадай формулалардың бірімен анықталатын рульдың ұшына қатынасты ұзарту
= h/b; = h²/А;  = А²/b;
— мыналарға тең деп қабылданатын коэффициент:
1,0 — бұранданың сорғалауында орналасқан рульдер үшін;
0,9 — бұранданың сорғалауында орналаспаған рульдер үшін;
А — руль ұшының ауданы, м²;
v — жүкке кеменің есепті жылдамдығы (құрамды – итермелегіштер үшін), км/ч;
r — шартты есепті жүктеме қосымшасы нүктесінің оның ауырлық орталығы деңгейінде мынадай формуламен анықталған рульдың ұшын айналдыру осінен ауытқуы, м:
r = b[0,33 + 1,5(А₁/А)²]-; (634)
b — руль ұшының ені,м;
А — айналдыру осінен алдыңғы жағына қарай орналасқан руль ұшы ауданының бөлігі, м²;
— айналдыру осінің оның ауырлық орталығы деңгейіндегі алдың руль ұшынан ауытқуы, м;
h — руль ұшының биіктігі, м;
 — рульдің ұшының қаптамасының жоғарғы бүйір табағының және баллердің төменгі мойынтірегінің аралығындағы арақашықтық, м;
R_eH – баллер материалының ағымдылығының шегі, МПа.
3009. Едендік баллердің d_H рұқсат етілген минималды сыртқы диаметрі, мынадан төмен болмау қажет, мм,
d_H = d₀, 635)
мұндағы — баллер дуалы қалыңдығының сыртқы диаметрге тағайындалған қатынасына байланысты осы Қағиданың 339-қосымшасына сәйкес қабылданатын коэффициент (/d_H);
d₀ — осы Қағиданың 3006 немесе 3008-тармақтарына сәйкес анықталған баллер диаметрі, мм.
3010. Рульдік құрылғының элементтерінің өлшемін анықтаған кезде есепті тәсілмен рұқсат етілген кернеуді осы Қағиданың 340-қосымшасына бойынша қабылдау керек.
3011. Баллер беріктілігі рульдің немесе бұрылатын сұғындырманың сыналану кезінде рульдік машиналармен құрылатын ең үлкен күшейту іс-қимылына тексерілу қажет.
Бұл жағдайда есепті кернеу 0,8 R_eH немесе 0,6 R_m.мәндердің ең кішісінен асу қажет.
3012. Жарылған мұзда жүзуге арналған кемелердегі, осы Қағиданың 3006 және 3008-тармақтарына сәйкес есептелген баллерлердің есепті көлденең қимасының диаметрі 15 % ұлғайтылу қажет.
3013. Баллерлер және рудерпистер қапталған және дәнекерленген болуы мүмкін.
Құйылып пісірілген және литокова, бірақ дәнекерленген конструкция рұқсат етіледі, сонымен бірге баллердің құйылған бөлігінің диаметрі қапталған баллердің есепті диаметрімен салыстырған 15 % ұлғайтылу қажет.
Ұзындығы 25 м кіші кемелер үшін баллерлер және рудерпистерді илемнен жасауға рұқсат етіледі.
3014. Жоғарғы бөліктегі рудерпистің көлденең қимасының ауданы баллердің көлденең қимасының ауданына тең болу қажет. Рульдің ұшының жоғарғы жиегінен төмен рудерпистің көлденең қимасының ауданын біртіндеп жоғарғы бөліктегі көлденең қима ауданының 50 % төмендетуге болады.
Баллерді руль ұшымен немесе бұрылатын сұғындырмамен жалғау берік баллерге тең болу қажет.
3015. Сүйір қуыс рульдерде рудерпис болмаса да болады.
Мұндай жағдайда рудерписті ауыстыратын конструкцияға, осы Қағиданың 341-қосымшасында көрсетілгендей руль ұшының қорап тәрізді емесе құбыр тәрізді қиманың жанасатын қаптамасымен кесілмейтін диафрагмалар қызмет етеді.
Теңестірілген рульдерде айналу осінен руль ұшының ені бойынша ең үлкен өлшемнің s жартысынан аспайтын қашықтықта (осы Қағиданың 341-қосымшасы), екі диафрагммалар орналасу қажет, ал теңдестірілмеген рульдерде - біреуі рульдің алдыңғы жиегінен s өлшемінен аспайтын қашықтықта орналасу қажет. Рудерписті ауыстыруша құбыр диаметрі руль ұшының ені бойынша s өлшемге тең болу қажет. Қаптама табақшаларымен және құбыр дуалдарымен жанасатын диафрагмалар қалыңдығы (626) бойынша есептелген қаптама табақшаларының қалыңдығымен салыстырғанда 2 реттен кем емес ұлғайтылады.
Қаптаманың қалыңдатылған табақшаларының ені руль ұшы қырының ең үлкен қалыңдығынан кіші болмау қажет.
3016. Руль ұшы немесе баллерлі бұрылатын сұғындырма көлденең фланцпен немесе Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген басқа конструкция (конусты, бугельді) көмегімен жалғану қажет.
Қолмен рульдік жетектеу кезінде ұзындығы 10 м кем емес кемелер үшін баллерді руль ұшымен жалғау пісірілген болу қажет.
3017. Жалғау үшін қолданылатын болттар (түйрегіштер) тығыз қималанған болу қажет. Шпонкалар болған жағдайда тығыз қималанған болттар екеуден кем болмау қажет. Барлық болттардың қосынды қима ауданы ^F мынадай формуламен анықталғаннан кем болмау қажет, мм²:
^F=0,3d₀² (636)
мұндағы d₀ — осы Қағиданың 3006 немесе 3008-тармақтарына сәйкес анықталған баллер диаметрі,мм.
3018. Баллерді және руль ұшын немесе бұрылатын сұғындырманы тіреп жалғау өздігінен бұрылмауды болдырмау үшін сенімді тоқтатылу қажет.
3019. Болт үшін саңылаулар шетінен жалғаушы фланцтың сыртқы жиегіне дейінгі арақашықтық 0,65 d_б кем болмау қажет, мұндағы d_б – болт диаметрі.
3020. Фланц қалыңдығы жалғаушы болттың диаметрінен кем болмау қажет.
3021. Баллердің фланцпен жанасатын ойын радиусы 0,65d₀ кем болмау қажет (d₀ – осы Қағиданың 3017-тармағы).
3022. Егер баллерді руль ұшымен немесе сұғындырмамен жалғау конусты болса, онда конус ұзындығы баллер диаметрінен 1,5 кем болмау қажет, ал конустылығы 1:10 кем емес. Баллердің конусты бөлігі цилиндрлікке кемерсіз өту қажет.
Конустың жалғауда өлшемі руль немесе бұрылатын сұғындырмаға әрекет ететін, гидродинамикалық бұрау сәтінің ең жоғары берілісіне есептелетін, шпонка орнатылуы тиіс. Шпонды кертік шаңғы тәрізді шығулары болуы тиіс.
3023. Баллер тіректеріне сырғанау немесе айдау мойынтіректері қызмет етеді.
3024. Сырғанау h_вт мойынтірегінің төлке биіктігі мынадай формуламен анықталғаннан кем болмау қажет, мм:
h_вт = 1000R/(pd₁), (637)
мұндағы R — майысуға осы Қағиданың 3025-тармағына сәйкес анықталған «баллер — рудерпис» белдеуін есептеу кезіндегі баллер тірегінің шартты реакциясы, кН;
р — осы Қағиданың 342-қосымшасына бойынша қабылданатын мойынтірек төлкесінің материалы үшін рұқсат етілген қысым, МПа;
d₁ — Тіректегі баллер диаметрі (қаптамана қоса, егер ол қолданылатын болса), мм.
Кез келген жағдайда баллердің мойынтірегінің төлкесінің тіректік бетінің биіктігі 0,8 d₁. кем болмау қажет.
3025. Баллердің мойынтірегі жағынан шартты есепті реакция R мынадай формула бойынша анықталғаннан кем болмау қажет, кН:
1) аспалы рульдер үшін
R = 9,81 10^-3сАv²(0,5h+l+)/ (638)

2) төменгі тіректі рульдер үшін

R = 5,39 10^-3сАv², (639)

Мұндағы с, , A, v осы Қағиданың 3008-тармағына сәйкес қабылдау керек.
h, I, осы Қағиданың 343-қосымшасында бейнеленген.
3026. Баллер тірегі үшін, оларды сенімді майлау және судан қорғау қамтамасыз етілгенде, тербетудің стандартты мойынтіректерін қолдануға рұқсат етеді.
3027. Баллер мойынтіректерін жобалау кезінде, рульдің немесе бұрылатын сұғындырманың аксиальды араласуын болдырмайтын іс-шаралар көзделу қажет.
3028. Гельмпортты құбырлардың конструкциясы кеме корпусына борт сыртындағы судың түсуін болдырмау қажет.
ГВЛ жоғары орналасқан сальниктер жүзуде қарау және қызмет ету үшін ашық болу қажет.
3029. румпель күпшектерін немесе секторды руль баллерімен жалғау тәсілі әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінң арнайы қарау нысаны болып табылады.
Секторларда еркін отырғызылған және қосымша румпельдердің күпшектерінің биіктігі руль баллері басының диаметрінен 0,8 кем болмау қажет.
Күпшектің сыртқы диаметрі баллер басының диаметрінен 1,6 кем болмау қажет.
3030. Алмалы күпшіктер әрбір жағынан кем дегенде екі болтпен нығайтылу және екі шпонкасы болу қажет.
Шпонкалар алмалы жазықтыққа 90^о бұрышпен орналасу қажет.
3031. Рульдік машинаны немесе берілістерді руль баллерімен берік жалғанған бөлшектермен жалғау, міндеті баллер рулінің 0,1 диаметрінен аспайтын баллерді осьтік орнату кезінде, рульдік жетектің сыну мүмкіндігін болдырмау қажет.

279. Рульдік жетектер § 1. Рульдік құрылғылардың рульдік жетектер
мен комплектациясы

3032. Кеменің рульдік құрылғысының екі жетегі болу қажет: негізгі және қосалқы.
3033. Бірнеше рульдері немесе сұғындырмалары бар, іс-қимылға бөлек басқарушы машиналармен келтірілетін кемелерге қосалқы жетек талап етілмейді.
3034. Негізгі және қосалқы рульдік жетектер, екеуінің біреуі зақымданғанда, басқасы қатардан шығып кетпейтіндей етіліп жасалу қажет.
Сонымен бірге баллерге күштік жетектердің жалпы бөлшектерінің (румпель, сектор, цилиндрлі блок) болуы рұқсат етіледі.
3035. Негізгі рульдік жетекті басқару жүйесі қосалқы рульдік жетектің басқару жүйесінен тәуелсіз болу қажет. Жалпы штурвал немесе басқару тұтқасы болуы мүмкін.
3036. Негізгі сияқты қосалқы рульдік жетектер де егер олар осы Қағиданың 3045 – 3048-тармақтардың талаптарын қанағаттандырған жағдайда қолдық болуы мүмкін. Барлық қалған жағдайларда рульдік жетек іс-қимылға энергия көзінен келтірілу қажет.
3037. Қосалқы рульдік жетек рульдің немесе бұрылатын сұғындырманың негізгі сияқты максимальды бұрышқа ауысуын қамтамасыз ету қажет.
3038. Штурарқанды өткізуге арналған арқан майысатын мырышталған бұралмайтын крест тәрізді есілген болу қажет.
3039. Негізгі және қосалқы рульдік жетектермен басқару посты рульдің күйін көрсеткішпен жабдықталу қажет (бұрылатын сұғындырма).
3040. Егер негізгі және қосалқы жетек гидравликалық болса, онда әрбір осы жетектердің тәуелсіз қозғалтқыштарымен сорғысы болу қажет, ал жетектердің құбырлары бір біріне мүмкіндігінше алыс салыну қажет.
3041. Егер негізгі және қосалқы рульдік жетектер электрлі болса, онда олардың қоректену жүйесі және басқаруы бір біріне тәуелсіз болу қажет. Осы екі жетектердің әрқайсысында өзінің электр қозғалтқышы болу қажет.

§ 2. Жетектің қуаты

3042. Негізгі рульдік жетектің қуаты рульді кеменің алдыңғы жүрісінің ең үлкен 0,6 жылдамдығы және жүк ватерсызығы бойынша отырғызылған кезінде, 30 с жоғары емес уақытта бір борттан 35^о бастап басқа бортқа дейін 35^о ауыстыру үшін жеткілікті болу қажет
3043. Қосалқы механикалық рульдік жетектің қуаты рульді кеменің алдыңғы жүрісінің максимальды жылдамдығы және жүк ватерсызығы бойынша отырғызылған кезінде, 60 с жоғары емес уақытта бір борттан 20^о бастап басқа бортқа дейін 20^о ауыстыру үшін
3044. Рульдік жетектердің қозғалтқыштары 1 мин ішінде есепті бұрау сәтінің 1,5 тең сәті бойынша жүктің шамадан артуын рұқсат етуі тиіс.

§ 3. Қолдық және қосалқы рульдік жетектер

3045. Негізгі қолдық рульдік жетек өздігінен тежелетін конструкциялы болу және автоматты іске қосылатын тежегіші болу қажет.
Негізгі қолдық рульдік жетек бір толықтай ауыстыруға көлемі 25 жоғары емес айналым кезінде, штурвал тұтқасында 120 Н жоғары емес күшпен бір адамның жұмыс істеуі кезінде осы Қағиданың 3042-тармақтың талаптарын қанағаттандыру қажет.
3046. Қосалқы қолдық жетек өздігінен тежелетін конструкциялы болу және оларды басқару постынан сенімді басқару қамтамасыз етілетін жағдайдабекіту құрылғысы болу қажет.
Қосалқы қолды рульдік жетек толық бір ауыстыруға 25 жоғары емес айналым кезінде, штурвал тұтқасында әрбір жұмыс істеушіге 160 Н жоғары емес күшпен жұмыс істеуі кезінде осы Қағиданың 3043-тармақтың талаптарын қанағаттандыру қажет.
3047. Қосалқы рульдік жетек негізгіден тәуелсіз болмау қажет және мүмкіндігінше руль баллеріне тікелей әсер ету қажет.
3048. Негізгі және өздігінен тежелетін қосалқы қолдық жетектердің сыртқы жиегі болу қажет.

§4. Қашықтықтан басқаруы мен механикалық
рульдік жетектер

3049. Шынжырлар, тарту штангілері және штурарқанды өткізгіштер құрамына кіретін мырышталған болат арқандардың босатуды таңдауға арналған құрылғысы болу қажет; бұдан басқа штурарқанды өткізгіште әрбір борттан керілетін серіппелер көзделу қажет.
3050. Аксиометрлердің конструкциясы (тірек, беріліс, шарнирлер, муфтілер) жүкті орналастырудан немесе толқыннан корпустың деформациясы кезінде олардың сыналану және зақымдану мүмкіндігін болдырмау қажет.
3051. Тұтану температурасы 60 ^оС төмен сұйықтықтарды тасымалдауға, айдауға және сатуға арналған мұнай құю кемелерінің механикалық рульдік жетектерден берілісін, палубалардың үстінде науаларда немесе қораптарда салу қажет.
Бұл жетектердің қажалатын бөліктерінің және бөлшектерінің конструкциясы ұшқынның құралуын болдырмау қажет.

§ 5. Гидравликалық рульдік жетектер

3052. Негізгі және қосалқы рульдік жетектердің гидравликалық жүйесі және олардың сорғылық агрегаттары бір бірінен тәуелсіз болу қажет. Егер қосалқы рульдік жетектің сорғысы үнемі іс-қимылда болмайтын, қосымша қозғалтқыштан жеткізілсе, онда мұндай сорғының қозғалтқышты іске қосу уақытындағы жұмысы буферлі жүйемен қамтамасыз етілу қажет.
3053. Негізгі және қосалқы рульдік жетектердің жүйелерінің ереже сияқты цилиндрлер, мұндай жүйелер бір бірінен тәуелсіз әрекет ететін жағдайда ортақ бөлшектері болады.
3054. Гидравликалық рульдік жетектердің жүйелері басқа гидравликалық жүйелермен байланыспауы қажет.
3055. Екі сорғылы рульдік құрылғының гидрожетегінде іске қосатын сорғыны қосу және оны қандай да бір клапансыз ажырату көзделу қажет.

§ 6. Шамадан артық артудан және қайта айналудан қорғау

3056. Қолды рульдік жетек үшін жүктемеден қорғау орнына буферлі серіппелердің болуы жеткілікті.
Егер қолдық рульдік жетек қосалқы ретінде қолданылса, онда жүктемеден қорғау талап етілмейді.
3057. «М» және «О» сыныпты кемелердегі рульдік жетектердің құрамы, гидравликалықтан басқа, екі еселіден кем емес номинальды жүктемеге есептелген амортизаторлар енгізілу қажет.
3058. Гидравликалық рульдік жетектер үшін жүктемеден қорғау құрылғысы ретінде, номинальды жұмыс қысымының 1,1 бастап 1,5 дейінгі қысымына реттелген сақтандырғыш клапандарды қолдануға рұқсат етіледі. Қорғау құрылғысының конструкциясы оның пломбалану мүмкіндігін көздеу қажет.
3059. Гидравликалық рульдік машиналардың сорғылары ажыратылған сорғының кері бағытта айналуын болдырмайтын қорғау құрылғысы немесе ажыратылған сорғы арқылы сұйық ағыны болдырмайтын автоматты іске қосылатын құрылғысы болу қажет.

§ 7. Тежегіш құрылғы

3060. Рульдік құрылғы баллер мойынтіректерінде қажалуды ескермей руль жағынан бұрау сәті кезінде кез келген күйде рульді (бұрылатын сұғындырманы) орнында ұстап тұратын, тежегішпен немесе басқа құралмен жабдықталуы тиіс.
3061. Поршендары немесе күректері май өткізгіштердің клапандарының жабынымен бекітілуі мүмкін гидравликалық рульдік жетектер үшін арнайы тежегіш құрылғыны көздемеуге болады.

§ 8. Ақырғы ажыратқыштар, шектеуіштер, рульдің
(бұралатын сұғындырмалардың) күйін көрсеткіштер

3062. Әрбір механикалық рульдік жетек, руль рульді бұрудың шектеуішіне жеткенге дейін оның іс-қимылын қысқартатын құрылғысы (ақырғы ажыратқыш) болу қажет.
Ақырғы ажыратқыштар рульді 35^о кем емес бұрышқа және бұрылатын сұғындырманы 30^о кем емес бұрышқа ауыстыруға бапталу қажет.
3063. Рульдік құрылғыларда рульді және бұрылатын сұғындырманы бұру шектеуіштері болу қажет. Шектеуіштер ақырғы шектеуіштер бапталған бұрыштан 1,5^о көп бұрышқа рульді және бұрылатын сұғындырманы ауыстыруды рұқсат ету қажет.
3064. Шектеуіштердің барлық бөлшектері, оның ішінде бір мезгілде рульдік жетектің бөлшектері болып табылатындар мынадай формуламен анықталатын шекті кері сәтке М_пр сәйкес келетін күшке есептелу қажет, кН-м,
М_пр = 1,132-10-7 d_бR_eH (640)
мұндағы d_б — ең кіші көлденең қимадағы баллер диаметрі,мм;
R_eH – баллер материалының ағымдылық шегі, МПа.
Сонымен бірге шектеуіштер бөлшектеріндегі кернеу олардың материал ағымдылығы шегінен 0,95 аспау қажет.
3065. Рульдік машинадан ажыратылған «М» және «О» сыныпты кемелерде рульдің және бұрылатын сұғындырманың өздігінен айналуын болдырмау үшін белгілеуші құрылғы орнатылу қажет.
3066. Рульдік механизмдер қашықтық рульдің күйін көрсеткіштермен жабдықталу қажет. Гидравликалық рульдік машинаға немесе баллермен қатты байланысқан бөліктерге параллель рульдік жетектер секторында, 1^о жоғары емес бөлу бағасымен рульдің нақты күйін анықтау үшін шкала болу қажет.

§ 9. Беріктілікті тексеру

3067. Жүктемедегі негізгі және қосалқы рульдік жетектердің бөлшектері есептік бұрау сәтіне сәйкес, оларға күштің әсер еткен кезінде беріктілікке тексерілу қажет. Сонымен бірге бөлшектердегі эквивалентті кернеулер бөлшектердің материал ағымдылығының 0,4 шегінен аспау қажет.
3068. негізгі және қосалқы рульдік жетектер (румпель, сектор, редуктор және с.с.) үшін жалпы бөлшектердегі кернеу, осы Қағиданың 3067-тармағымен рұқсат етілген 0,8 кернеуден аспау қажет.
3069. Артық жүктен осы Қағиданың 3056-3049-тармақтарымен көзделген сақтандырғыш құрылғылармен қорғалмаған рульдік жетектердің бөлшектері, баллер беріктілігінің көрсеткішіне жол бермейтін, беріктілік көрсеткіші болу қажет.
3070. Осы Қағиданың 3058-тармағымен көзделген жағдайда сақтандырғыш клапандардың ашылу қысымына сәйкес күштің әрекеті кезінде бөлшектердің беріктілігі тексерілу қажет; сонымен бірге бөлшектердегі эквивалентті кернеулер бөлшектердің материалының 0,95 ағымдылық шегінен аспау қажет.

280. Рульді бұру құрылғылары

3071. Жолаушылар және өздігінен жүретін жүк кемелерінің рульді бұру құрылғысының үлесті тарту күші осы Қағиданың 1262-тармағына сәйкес анықталғаннан кем болмау қажет.
3072. Рульді бұру құрылғысының орналасуы кеменің жүктеудің барлық мүмкінді жағдайларында тірек жасайтындай болу қажет.
3073. Рульді бұру құрылғыларының бөліктері су өткізбейтін болу қажет.
3074. Рульді бұру құрылғысының басқару пультінде тірек бағытын көрсеткіш болу қажет.

41-бөлім. Зәкірлік құрылғы 281. Жалпы талаптар

3075. Қағиданың осы бөлімі кемелерді зәкірлермен және зәкірлік шынжырлармен жабықтау нормаларын, сондай-ақ зәкірлік құрылғының механизмдері мен бөлшектеріне ұсынылатын талаптарды мазмұндайды.
3076. Осы Қағиданың 3077-тармағында көрсетілгенді қоспағанда әрбір кеме, босатылған зәкір кезінде кемені орнында ұстап тұру үшін қажетті зәкірлік құрылғымен жабдықталу қажет.
3077. Тұрақтағы кеме, сондай-ақ қысқа линиядағы рейстерді іске асыратын «Р» және «Л» сыныптардың итерілетін кемелері, Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша, кеме иесімен оларды тіркеп-сүйреу, итеру және кідіріс қауіпсіздігін қамтамасыз еткен жағдайда зәкірлік құрылғысы болмаса да болады.
3078. Тасымалдау технологиясымен келісілген құрамаларды немесе жекелеген баржаларды (секцияларды) тоқтату үшін арнайы айлақтық понтондармен (зәкірлермен ) немесе жарықтық сигналдармен жабдықталған рейдтер қолданылады. Зәкірлік понтонның (зәкірліктер) зәкір талап етілген ұстау күшін Т_д мынадай формуламен анықтау керек, Н:
Т_д = 3,5 gm_я (641)
мұндағы g — еркін құлаудың жылдамдығы, м/с²;
m_я — формула бойынша есептелетін едәуір итерілетін құраманың алдыңғы жақ зәкірлерінің қосынды көлемі, кг.
3079. Жүзбелі доктарды, жүзбелі крандарды, мұнай айдаушы станцияларды, кемелерді және ерекше конструкциялы жүзбелі құрылыстарды зәкірлік жабдықтауды және тағайындауды кеме жобасында оның пайдалану сипатына және ерекшелігіне байланысты есеппен негіздеу және Кеме қатынасы тіркелімімен келісу қажет.
Зәкірге жобалауда техникалық тапсырмамен орнатылатын кез келген көрсетілген кемелер типін орнату қамтамасыз етілуі тиіс қажетті шарттар (тереңдік, ағыс жылдамдығы, жел жылдамдығы).
3080. Осы Қағиданың талаптары, егер бұл ерекше айтылмаса, көбінесе Холл зәкіріне жатады.
Матросова зәкірлерін қолданған жағдайда олардың көлемі кестеліктің жартысына тең қабылдану керек, ал шынжырлардың өлшемдері Холл зәкірінің кестеленген көлеміне сәйкес болу қажет.
Жартасты және тасты жерлерде Матросова зәкірін қолдану ұсынылмайды.
3081. Мұнай құю кемелерінің шынжырлы жәшіктері (жарылысқа қауіпті үй-жайларда және кеңістіктерде орналасқан жағдайда) су өткізбейтін және су құю үшін құралдары болу қажет.

282. Зәкірлермен, зәкірлік шынжырлармен және
арқандармен жабдықтау

3082. Өздігінен жүретін, өздігінен жүрмейтін және итермелегіш кемелерді алдыңғы жақтық зәкірлермен және шынжырлармен жабдықтау жабдықтау сипатымен сәйкес N_c осы Қағиданың 344-қосымшасында келтірілген норма бойынша қамтамасыз етілу қажет (осы Қағиданың 275-тарауы).
Барлық жағдайларда зәкірлік шынжырлардың калибрлеуін Холл зәкірінің көлеміне байланысты осы Қағиданың 345-қосымшасына бойынша тағайындау керек.
3083. Су асты қанатындағы, әуе жастығындағы кемелерді және глиссирленетін кемелерді зәкірлік жабдықтау нормалары осы Қағиданың 346-қосымшасына келтірілген.
Арқанның үзілу күшін анықтау кезінде зәкір көлемін осы Қағиданың 346-қосымшасында көрсетілгенге қарағанда, 2 есе үлкен алу қажет.
3084. Түп тереңдеткіш снарядтарда көлемі қосынды кестелік көлемнің жартысыныан кем емеске тең бір уақытша зәкірдің болуына рұқсат етіледі.
Өздігінен жүретін түп тереңдеткіш снарядтарда зәкірлік құрылғыны алдыңғы жақ ұшында, ал өздігінен жүрмейтін снарядтарды - снарядтың (сосун, қарпығыш рама және с.с) негізгі жұмыс істейтін құрылғысы орналасқанға қарама қарсы ұшында орналастыру қажет.
3085. Тіркеп-сүйрегіштер және итермелегіштерді қоспағанда (осы Қағиданың 3086-тармағы), кемелерді және өздігінен жүретін кемелерді (осы Қағиданың 3087-тармағы) артқы жақтағы зәкірлік құрылғылармен жабдықтау кеме иесінің қарауы бойынша жүзеге асырылады.
Егер ұзындығы 25 м кіші кемелерде тіркеп-сүйрегіштер және итермелегіштерді қоспағанда, алдыңғы жақтағы зәкірлік құрылғыны орналастыру қиын болғанда, онда мұндай кемелерді тек артқы зәкірлік құрылғылармен жабдықтауға рұқсат етіледі.
3086. Әдеттегі тіркеп-сүйрегіш кемелерге (осы Қағиданың 3082-тармағы), арналған нормаға сәйкес алдыңғы жақтағы зәкірлік құрылғымен жабдықталған Тіркеп-сүйрегіштер – итермелегіштерде сондай-ақ артқы зәкірлік құрылғы болу қажет (осы Қағиданың 283-тарауы).
3087. Жабдықтау сипаттамасы 1000 м² және одан жоғары өздігінен жүретін кемелер алдыңғы жақтағы зәкірлік құрылғыдан басқа, артқы зәкірлік құрылғымен жабдықталуы қажет, егер:
1) бұл кемелердің жүзу ауданына ағыссыз немесе ағыс жылдамдығы төмен учаскелері кіреді. Мұндай кемелер үшін артқы жақтағы зәкір көлемі алдыңғы жақтағы зәкірлердің қосынды көлемінен 0,25 кем емес құрау қажет;
2) бұл кемелердің жүзу ауданына ені кемелердің алдыңғы жақ зәкірін ағысқа қарсы қою үшін айналуға мүмкіндік бермейтін кемелік жүрістің көптеген учаскелері кіреді. Артқы жақтағы зәкірдің көлемі осы жағдайда алдыңғы жақтағы зәкірдің қосынды көлемінің 0,4 кем емес құрау қажет.
Екі жағдайда да зәкірлік шынжырдың ұзындығы алдыңғы жақтағы зәкірдегі кіші зәкір шынжырының ұзындығынан 75 % кем болмау қажет.
3088. Кемелерді зәкірлермен және шынжырлармен жабдықтау, есептелгенге жақын жабдықтау сипатының сол кестеленгеніне сәйкес келу қажет.
3089. Орнатылатын екі зәкірдің әрқайсысының көлемі кестеленген көлемнің жартысына тең болу қажет. Бір зәкірдік көлеміне (оң жағы) кестеленген қосынды көлемді басқа зәкірдің көлемін сәйкесінше төмендетумен 0,6 дейін деп қабылдауға рұқсат етіледі.
3090. Егер зәкірлік шынжырлардың жалпы ұзындығы жұп санмен сипатталатын болса, онда екі зәкірдің шынжырының ұзындығы бірдей болу қажет.
Егер зәкірлік шынжырдың жалпы ұзындығы жапсарласудың тақ санымен сипатталатын болса, онда шынжырлардың біреуінің ұзындығын бір жапсарға артық алады және көлемі әртүрлі зәкірлер кезінде зәкірмен көлемі үлкенін жалғайды.
3091. Пісірілген калибр орнына құйылған зәкірлік шынжырды қолданған жағдайда оларды 12 % төмендетуге болады.
3092. Су асты қанатындағы, әуе жастығындағы кемелер және глиссирленген кемелерден басқа, шынжырларды болат, синтетикалық немесе кендір арқанмен ауыстыру, ереже сияқты зәкірлік шынжырлары болат арқандармен ауыстыру, тек артқы жақтағы зәкірлер үшін «О» және «М» сыныпты кемлер үшін рұқсат етіледі, ал ұзындығы 25 м кіші «О» сыныпты кемелер үшін және «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін - мынадай талаптарды сақтаған да алдыңғы жақтағы зәкір үшін рұқсат етіледі:
1) болат және синтетикалық арқанмен ауыстырылатын шынжырлар калибрі, 22 мм, ал кендір арқанмен ауыстырылатын шынжырлар калибрі – 14 мм жоғары болмау қажет;
2) арқандар иілімді және қажетті калибрлі тізбектерге тең беріктілікті болуы тиіс;
3) болатын қанаттар мырышталған, ал кендір – шәйірленген болу қажет;
4) арқан зәкірмен зәкірді жүріс бойынша тізбекті тоқтату көмегімен арқанға тең кесілген шынжырмен жалғану қажет. Егер зәкірлік құрылғы конструкциясымен көтерілген зәкірді ұстау үшін басқа тоқтату құрылғысы көзделген болса, шынжырлардың кесіндісі талап етілмейді.
3093. Тіркеп-сүйрегіш шығырлармен жабдықталған барлық сыныптағы қуаттылығы 590 кВт дейінгіні қоса тіркеп-сүйрегіш – итермелегіштерде, зәкірлік шынжырды артқы жақтағы зәкірлік құрылғыда болат арқанмен ауыстырған рұқсат етіледі.
Тежелген барабан кезінде арқанның еркін есілуін қамтамасыз ететін, барлық сыныптағы сықырлайтын шығырлармен техникалық флоттардың өздігінен жүрмейтін кемелерінде зәкірлік шынжырларды 31 мм дейінгі калибрмен болат арқанмен ауыстыруға рұқсат етіледі. Екі жағдайда да осы Қағиданың 3092-тармақтың 2), 4) тармақшаларындағы шарттар сақталу қажет.
3094. «О» сыныпты кемелердің зәкірлі жабдықтауы осы Қағиданың 344-қосымшасында көрсетілген нормаларға сәйкес болуы тиіс.
3095. «О» сыныпты кемелердегі зәкірлі тізбектердің ұзындығы кестелік мәнмен салыстырғанда кемінде 1 түйінге көбейтілуі тиіс.
3096. Ағыс жылдамдығы 6 бастап 9 км/с дейінгі бассейндерде жүзуге арналған «Р» сыныпты кемелердің зәкірлерінің қосынды көлемі кестеленгенге қарағанда 25 %, ал ағыс жылдамдығы 9 км/с жоғары болғанда - 55 % ұлғайтылуы қажет.
Сонымен бірге жабдықтау сипаттамасы 500 м² және одан жоғары кемелердің шынжырларының қосынды ұзындығы бір бірлесуге ұлғайтылуы қажет.
3097. Ағыс жылдамдығы 6 бастап 9 км/с дейінгі бассейндерде жүзуге арналған «Л» сыныпты кемелердің зәкірлерінің қосынды көлемі кестеленгенге қарағанда 15 %, ал ағыс жылдамдығы 9 км/с жоғары болғанда - 45 % ұлғайтылуы қажет. Сонымен бірге жабдықтау сипаттамасы 500 м² және одан жоғары кемелердің шынжырларының қосынды ұзындығы бір бірлесуге ұлғайтылуы қажет.
Канал және өзен иірімімен 2 км/с дейінгі ағыс жылдамдығымен жүзетін «Л» сыныбындағы барлық кемелердің зәкірлер көлемі, жақындағы кіші есептелген кестеленген сипаттамаға сәйкес келуі мүмкін, сонымен бірге зәкірлік шынжырдың ұзындығы 25 м аспауға болады.
Канал және өзен иірімімен 2 км/с дейінгі ағыс жылдамдығымен жүзетін, 450 м² және кіші зәкірлік жабдықтау сипаттамасымен «Л» сыныпты өздігінен жүретін кемелерде, бұдан басқа, көлемі кестеленген екі зәкірдің көлемінен 0,5 кем емес бір алдыңғы зәкірдің болуына рұқсат етіледі.
Зәкірдің көлемін осындай төмендету өткелде жұмыс істейтін немесе порт акваториясы немесе «Р» және «Л» разрядқа жататын кемежай бойынша үнемі тасымалдаумен айналысатын кемелерде порттан немесе кемежайдан 5 км жоғары емес қашықтаумен рұқсат етіледі, сонымен бірге Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша бұл кемелердің зәкірлік жабдықталуы жеңілдетілуі мүмкін.
3098. Су асты қанатындағы, әуе жастығындағы кемелердің және глиссирленетін кемелердің зәкірлерінің көлемі, ұзындығы және арқанның үзілу күші «М» сыныпты кемелер үшін, осы Қағиданың 3083-тармаққа сәйкес «О» сыныпты кемелер үшін қабылданғанмен салыстырғанда 25 % ұлғайтылуы қажет.
3099. Ағыс жылдамдығы 6 км/с жоғары өзен учаскелері бойынша және түптің тасты жерлерімен жүзетін, су асты қанатындағы, әуе жастығындағы кемелер және глиссирленетін кемелер үшін зәкір көлемі осы Қағиданың 346-қосымшасында көрсетілгенмен салыстырғанда екі есе ұлғайтылу қажет.

283. Итерілетін кемелердің зәкірлік құрылғысы

3100. Итерілетін құрамның зәкірлік жабдықталуын анықтау кезінде есептіге Т+1+1 сызба бойынша құрылған кильватерлі құрам қабылданады.
3101. Итерілетін құрамның алдыңғы зәкірлерінің қосынды көлемі m_я мынадай формула бойынша анықталады, кг:

мұндағы L және В — ватерсызық жазықтығындағы құрамның өлшемі, м;
Н — есепті борт биіктігі (құрамның барлық баржаларының ең үлкені), м;
 және h — палубадағы жүктің силуэтінің ұзындығы және биіктігі, м;
k — сусымалы жүктерді тасымалдау кезіндегі 0, 5 тең және басқа палубалық жүктерді тасымалдау кезінде 1,0 тең деп қабылданатын коэффициент;
k_с — осы Қағиданың 3102-тармақтың нұсқаулықтарына сәйкес тағайындалатын коэффициент;
k_n — осы Қағиданың 3103-тармақтың нұсқаулықтарына сәйкес тағайындалатын коэффициент;
3102. Итерілетін кемелердің коэффициентін k_с осы Қағиданың 347-қосымшасы бойынша қабылдау керек.
3103. Коэффициентті k_n бассейн разряды суының және ағыс жылдамдығы үстінен желкендік орталығының жоғарылауына байланысты қабылдау керек.
1,25 м < z_n < 4,0 м болғанда коэффициентті мынадай фомула бойынша анықтайды.
k_n = 1-A(4,0-z_n), (643)
Мұндағы А — осы Қағиданың 348-қосымшасы бойынша қабылданатын коэффициент.
z_n < 1,25 м кезде k_n, z_n 1,25 тең деп қабылдап, осы Қағиданың 643-формула бойынша анықталады.
z_n > 4,0 м кезде k_n коэффициент 1,0 деп қабылданады.
3104. Әрбір екі алдыңғы жақтағы және екі артқы жақтағы зәкірлердің көлемін тағайындау кезінде осы Қағиданың 3089-тармақтың нұсқаулықтарын басшылыққа алу қажет.
3105. Итермелегіштердің артқы жақтағы зәкірлерінің қосынды көлемі итерілетін құрамның алдыңғы жақ зәкірлері көлемінің 0,8 мәніне тең деп қабылдану қажет.
3106. Құрамның артқы және орташа секциялары, басты секциялардың бір алдыңғы массасына тең, бір алдыңғы зәкірмен жабдықталады.
3107. Итерілетін құрамның әрбір алдыңғы және артқы шынжырларының ұзындығы итермелегіштің және құрамның бір баржасының қосынды ұзындығына тең болу қажет, бірақ 50 м кем емес және 150 м жоғары болмау қажет.
3108. «О» сыныбына жатқызылатын өзендердің шеткі аумақтарында жүзетін итерілетін құрамдарда тізбектер ұзындығы есепті мәнмен салыстырғанда кемінде бір түйінге көбейтілуі тиіс.

284. Зәкірлерді және зәкір шынжырларын бекіту құрылғысы

3109. Әрбір зәкірлік шынжыр үшін 2 тоқтату құралы көзделу қажет; біреуі кеменің зәкірде тоқтаған кезінде бекіту үшін, екіншісі көтерілген зәкірді ұстап тұру үшін. Кеме зәкірде тоқтаған кезде шынжырларды бекіту үшін бекіту құралы ретінде зәкірді көтеру механизмінің тежегішін қолдануға рұқсат етіледі.
Көтерілген зәкірді ұстап тұру үшін қолдану қажет. Стандартты жұдырықшалы, фрикционды немесе шынжырлы зәкірлік бекітулер қолдану қажет. Матросов зәкірінің 25 кг дейінгі және Холл зәкірінің 50 кг дейінгі көлемі кезінде кеменің зәкірде тұруын қамтамасыз ететін, бір бекіту құралы рұқсат етіледі. Бекіту құралы ретінде кнехталар және уткалар қолдануға рұқсат етіледі.
3110. Зәкірлік шынжырлардың негізгі жапсарласуы немесе арқандардың негізгі ұштары, керілген зәкірлік шынжырлар немесе арқандар кезінде осы ұштарды қол жетімді жерден босату үшін, кеме корпусымен сенімді бекітілуі және алмалы жалғаулармен жабдықталуы қажет.
Зәкірлік шынжырларды және арқандарды және олардың алмалы жалғауларының бөлшектері зәкірлік шынжыр немесе олардың арқанын ауыстырушылардың қатынасы бойынша тең берікті болу қажет.
Ұзындығы 25 м кіші кемелердегі синтетикалық немесе кендірлі зәкірлік арқандардың негізгі ұштарында алмалы жалғаулар болмасада болады.
3111. Зәкірлік клюздер және олардың орналасуы мынадай талаптарды қанағаттандыру қажет:
1) клюз құбырының ішкі диаметрі зәкірлік шынжырлардың 10 калибрынан кем болмау қажет, қалыңдығы - зәкірлік шынжырдың 0,4 калибрінен кем болмау қажет;
2) зәкірдің ұршығының клюзға еркін тартылуы, ал зәкірлік шынжырды өңдеу кезінде - оның ауырлық күшінің іс-қимылында еркін шығу қамтамасыз етілу қажет;
3) бекіту және клюз арқылы өту кезінде шынжырдың сынуы ең аз болу керек. Кіші сыныуды қамтамасыз ету мүмкін болмаған жағдайда бағыттаушы шығыршықты орнатуға рұқсат етіледі.

285. Зәкірлік механизмдер § 1. Жалпы талаптар

3112. Көлемі 50 кг және жоғары зәкірлерді беру және көтеру, сондай-ақ кеменің зәкірлік тұрақта ұстап тұру үшін шпиль немесе брашпиль орнатылу қажет. Көлемі 150 кг және одан жоғары зәкір кезінде бұл механизмдерде жұлдызшалар болу қажет.
3113. Шынжыр орнына арқандарды қолданған кезде зәкірлік шығыр орнатуға рұқсат етіледі. Зәкірді көтеру механизмі ретінде тіркеп-сүйрегіш шығырларды қолдануға рұқсат етіледі.
3114. Гидравликалық жетекті зәкірлік механизмдер осы Қағиданың 2967-2973-тармақтарының талаптарын қанағаттандыру қажет.

§ 2. Жетек

3115. Зәкірлік механизм жетегінің қуаты жұлдызшада F₁, номиналды тарту 0,12 м/с кем емес жылдамдықпен күші кезінде кез келген зәкірден үзу және көтеру кеменің зәкірге тартылуын қамтамасыз ету қажет, H,
F₁ = 22,6m d², (644)
мұндағы т - әдеттегі тіректі шынжырлар үшін – 1 тең, тірексіз шынжырлар үшін - 0,9 тең беріктілік коэффициенті;
d - шынжырлар калибрі, мм.
3116. Жетек жылдамдықпен және тарту күшімен, 30 мин ішінде үздіксіз осы Қағиданың 3115-тармағында көрсетілген зәкірлік шынжырды таңдауды, сондай-ақ зәкірлік тұрақтың есепті тереңдігіне бір зәкірді түсіруді қамтамасыз ету қажет.
3117. Зәкірлік механизмнің түсіру сәті 2 F₁ кем емес қозғалмайтын зәкірлік шынжыр кезінде жұлдызшада тарту күшін құрау қажет.
3118. Зәкір клюзге жақындаған кезде жетек шынжырдың 0,12 м/с жоғары емес жылдамдықты таңдауын қамтамасыз ету қажет.
3119. Зәкірлік механизмнің жетегі зәкірлік тұрақтың есепті тереңдігінің жартысыныан еркін ілініп тұрған зәкірлердің бір мезгілде көтерілуін қамтамасыз ету қажет.
3120. Қолдық жетек осы Қағиданың 3115-тармақ талаптарына сәйкес жұлдызша тарту күшінің іс-қимылы кезінде 0,042 м/с кем емес жылдамдықты таңдауын қамтамасыз ету қажет. Сонымен бірге тұтқаларда күш бір жұмыс істейтінге 160 Н жоғары емес болу қажет.
Теңселмелі қолдық жетектердің қолдану кезінде бір жұмыс істейтінге күші 200 Н жоғары болмау қажет.
3121. Басқа гидравликалық құбырлармен жалғастырылған зәкірлік механизмдердің гиравликалық жүйесінің құбырлары, екі тәуелсіз сорғылық агрегаттармен қызмет етуі қажет, әрқайсысы номиналды тарту күшімен және зәкірлік шынжырды таңдаудың номиналды жылдамдығымен зәкірлік құрылғы жұмысын қамтамасыз ету қажет.
3122. Егер механизмнің жетегі зәкірлік механизмдерде бөлшектердің материал ағымдылығының шегінен 0,95 асатын кернеу тудырушы сәтін дамытатын болса, жетек және механизм аралығында орнатылатын, көрсетілген моменттен қорғау көзделу қажет.

§ 3. Тежегіштер және муфталар

3123. Зәкірлік механизмдер жұлдызша және оның жетекті білігінің арасында орналасқан, қарым-қатынасты муфталармен жабдықталуы қажет.
Электрлі немесе дизельді жетекті зәкірлік механизмдердің жетек білігінде орналасқан және жетек қатардан шығып кеткен жағдайда қосылатын автоматты тежегіші болу қажет.
Өздігінен тежелетін беріліс болған кезде автоматты тежегіш талап етілмейді.
3124. Автоматты тежегіш жұлдызшадағы 2 F₁. кем емес күшке сәйкес келетін тежегіш сәтті қамтамасыз етуі тиіс.
3125. Әрбір шынжырлы жұлдызша, тежегіш сәті шынжырдағы жұлдызшаның 0,3F_np (F_np - зәкірлік шынжырдың сынау жүктемесі (осы Қағиданың 1417-тармағы) кем емес, ал қолдық жетекті механизмдер үшін - 2 F₁ кем емес күшіне сәйкес келуі тиіс тежегіші болу қажет.
Тежегіш жетегінің тұтқасындағы күш 490 Н жоғары болмау қажет.

§ 4. Шынжырлы жұлдызшалар

3126. Шынжырлы жұлдызшылардың 5 кем емес жұдырықтары болу қажет.
Жұлдызшалар үшін көлденең күйдегі осьтердің шынжырды құлаштау бұрышының 115^о кем болмау, ал осьтің тік орналасуында 150^о кем болмау қажет.
3127. Шынжырлы жұлдызшалар жалғаушы тізбектердің горизанталь және тік күйінде өтуін қамтамасыз ету қажет.
Тік зәкірлік шығырлардың шынжырлы жұлдызшалары жалғаушы тізбектердің тік күйінде өтуін қамтамасыз ету қажет.

§ 5. Беріктілікті тексеру және қосымша талаптар

3128. Жүктемеге бейімделген зәкірлік механизмдердің бөлшектері оларға қрғаудың шекті қондырғысына сәйкес келетін, жетектің немесе сәттің ең көп сәтіне сәйкес келетін күштің іс-қимылы кезінде беріктілікке тексерілу қажет. Сонымен бірге бөлшектердегі эквивалентті кернеулер бөлшектің материал ағымдылығының 0,95 шегінен аспауы тиіс.
Номиналды тарту күшінің іс-қимылы кезінде кернеу бөлшектің материал ағымдылығының 0,4 шегінен аспау қажет.
3129. Тежелген жұлдызшада жүктемеде табылатын зәкірлік механизмнің бөлшектері шынжырдың үзілу жүктемесінің іс-қимылы кезінде беріктілікке тексерілу қажет. Сонымен бірге кернеу бөлшектің материал ағымдылығының 0,95 шегінен аспау қажет.
3130. Швартовты операцияларды орындауға арналған зәкірлік механизмдер, осы тараудың талаптарынан басқа осы Қағиданың 289-тарау талаптарын қанағаттандыру қажет.

286. Зәкірдің қашықтықтан қайтару құрылғысы

3131. Тұтанатын сұйықтықтарды тасымалдауға арналған ұзындығы 60 м жоғары өздігінен жүретін кемелердегі, өздігінен жүрмейтін итерілетін кемелердегі, сондай-ақ итермелегіштерде оң алдыңғы зәкірді көтеру механизмінің, итермелегіштердегі және артқы жақтағы тежегіш зәкірдің қашықтықтан қайтару құрылғысымен жабдықталуы тиіс. Қашықтықтан қайтару құрылғысы зәкірдің өздігінен қайтаруын бодырмау қажет.
3132. Зәкірлердің қашықтықтан қайтару құрылғысы қамтамасыз ету қажет:
1) оң алдыңғы жақтан қайтаруды рульдік рубкадан басқару (өздігінен жүрмейтін кемелерде – итермелегіштің рульдік рубкасынан), ал итермелегіштер және артқы зәкірлер, сондай-ақ индикация ұзындығы үшін түзету шынжырмен;
2) оның кез келген түзетілген ұзындығында, рульдік рубкадан зәкірлік шынжырды тоқтату мүмкіндігі;
3) зәкірді қайтару ұзақтығы зәкірді қайтарудың қашықтықтан басқаруын қосқан сәтінен бастап 15 секундтан жоғары емес.
3133. Қашықтықтан басқару көзделетін, бекітулер және басқа да зәкірлік жабдықтардың жергілікті қолмен басқаруы болу қажет.
3134. Зәкірлік жабдықтардың конструкциясы және жергілікт қолмен басқарудың бөліктері жекелеген бөліктердің немесе қашықтықтан басқарудың барлық жүйесі қатардан шығып кеткен кезінде зәкірлік құрылғының қалыпты жұмысын қамтамасыз ету қажет.

42-бөлім. Швартовты құрылғы 287. Жалпы ережелер

3135. Әрбір кемеде, кемелерді жағалауға немесе жүзбелі айлақтық құрылысына тартуды және оларға сенімді бекітуді қамтамасыз ететін швартовты құрылғы болу қажет.
3136. Швартовты құрылғылардың санын, механизмін және бөлшектерін таңдау, сондай-ақ олардың кемеде орналасуы конструктивті ерекшеліктерге сәйкес және Қағиданың осы бөлімінің талаптарын ескеріп кеменің міндеті бойынша жобалаушымен орындалуы қажет.

288. Швартовты жабдықтар

3137. Швартовты кнехталар болат немесе шойын болу қажет.
Тек қана өсімдіктен жасалған арқандармен немесе синтетикалық талшықтан жасалған арқанмен жабдықталған кіші кемелер үшін жеңіл қоспадан жасалған кнехталар рұқсат етіледі.
3138. Кнехта тумбасының сыртқы диаметрі болат арқанның он диаметрінен немесе өсімдіктен жасалған немесе синтетикалық талшықтан жасалған шеңбер ұзындығынан кем болмау қажет.
3139. Кнехталарда палубаға бекітілетін және корпус жиынтығымен жалғанатын іргетастарға орнату қажет. Кнехталарды палубалық төсеніштің қалыңдатылған табақшаларына пісіруге рұқсат етіледі.
Палуба төсенішіне пісіру жолымен орнатылған, борттық кнехталарды көліктік кемелерде қолдануға рұқсат етілмейді.
Осы кемелерде борттық кнехталарды нығайту, екі күшке кемелерді тіркеп – сүйреу және итеру кезінде туындайтын күшке есептелу қажет.
3140. Кнехталар, байламды планкалар және Швартовты жабдықтардың басқа да бөлшектері, сондай-ақ олардың іргетастары, швартовты арқанның үзілу күшіне тең, күштің іс-қимылы кезінде, олар арналған бөлшектердегі кернеу олардың материалының 0,95 ағымдылық шегіненаспайтындай етіліп конструкциялану тиіс.
3141. Жарылысқа қауіпті үй-жайларда және кеңістіктерде орналасқан, швартовты кнехталар, конструкциясы ауаның кнехта астында еркін циркулясиясын рұқсат ететін іргетастарда орнатылу қажет.
3142. Швартовты жабдықтарды орнату ауданындағы корпусты конструкциялар сенімді нығайтылу қажет.
3143. Швартовтықтарды таңдау үшін швартовты барабандары бар швартовты механизмдер (швартовты шпильдер, швартовты шығырлар және т.б) және басқа палубалық механизмдер (брашпильдер, жүктік шығырлар және т.б.) қолданылуы мүмкін.

289. Швартовты механизмдер және арқандар § 1. Жетек

3144. Швартовты механизмнің жетегі 30 мин ішінде номинальды жылдамдықпен номинальды тарту күшінде швартовты арқанды үздіксіз таңдауды қамтамасыз ету қажет.
Швартовты арқанды таңдау жылдамдығы, ереже сияқты, номинальды тарту күшінде 0,3 м/с аспау қажет. Бұдан басқа 0,15 м/с жоғары емес жылдамдықпен арқанды таңдау мүмкіндігі қамтамасыз етілу қажет.
3145. Швартовты механизмнің жетегі 15 сек ішінде екі еселі номинальды тарту күшінен кем емес күшті құруға қабілетті болу қажет.
3146. Егер жетектің ең жоғарғы сәті осы Қағиданың 3149–3150-тармақтарында көрсетілгендерден асатын, швартовты механизмдер бөлшектерінде кернеу тудыруы мүмкін болса, жүктемеден қорғау көзделу қажет.

§ 2. Тежегіштер

3147. Швартовты механизм автоматты қалыпты тұйық тежегішпен жабдықталуы қажет.
Тежегіш қозғалмайтын күйде арқанға швартовты механизмнің номинальды тарту күшінен 1,5 кем емес статистикалық күштің әсері кезінде швартовты барабанды ұстап тұру қажет.
3148. Автоматты швартовты шығырлар барбанда орнатылған, арқанның үзілу жүктемесін ұстап тұратын тежегіштермен жабдықталуы қажет.

§ 3. Беріктілікті тексеру

3149. Жүктеме астында табылатын, швартовты механизмдердің бөлшектері жетектің ең жоғарғы сәтіне сәйкес немесе қорғаудың орналасу шегінің сәтіне сәйкес күштің іс-қимылы кезінде беріктілікке тексерілуі тиіс.
Сонымен бірге эквивалентті кернеу материал ағымдылығының 0,95 шегінен аспау қажет. Номиналды тарту үлесінің әрекеті кезінде бөліктердегі кернеу материал ағымдылығы шегінен 0,4 аспауы тиіс.
3150. Швартовты механизмнің білігі (баллер), оның тіректері, механизмді іргетасқа бекіту бөлшектері, швартовты барабанға арқанның үзілу жүктемесіне тең иілу күші әрекет еткен кезде есеппен беріктілікке тексерілу қажет. Сонымен бірге кернеу материал ағымдылығының 0,95 шегінен аспау қажет.

§ 4. Автоматты швартовты механизмдер

3151. Автоматты швартовты механизмдерді қолданған жағдайда, сондай-ақ осы механизмдерді қолмен басқару көзделу қажет.
3152. Автоматты швартовты механизмдер жабдықталуы қажет:
1) түсірілген арқанның максимальды рұқсат етілген кезінде іске қосылатын, дыбыстық сақтандыратын сигнал берумен;
2) механизм жұмысының автоматты режимінде швартовты арқанына қосылған, тарту күшінің нақты мәнін көрсеткіштермен.
3153. Тежелген барабан кезінде жүктемеде табылатын автоматты швартовты механизмдердің бөлшектері, арқанның үзілу жүктемесінің іс-қимылы кезінде беріктілікке тексерілу қажет. Сонымен бірге бөлшектердегі кернеу материал ағымдылығының 0,95 шегінен аспау қажет.

§ 5. Швартовты арқандар

3154. Швартовты арқандар болат, өсімдіктен жасалған және синтетикалық болады.
3155. Швартовты арқанның үзілу күші F_p мыналардан кем болмау қажет, кН:
1) жабдықталу сипаттамасы 100-1000 м² кемелер үшін
F_p = 0,147 N_c +24,5; (645)
2) жабдықталу сипаттамасы 1000 жоғары кемелер үшін
F_p = 171 + 3,92-10-²(N_c - 1000), (646)
мұндағы N_c — осы Қағиданың 275-тарау талаптарына сәйкес есептелген жабдықталу сипаттамасы.
3156. Швартовты арқандардың санын және ұзындығын кеменің типі және пайдалану шартына байланысты таңдау керек.
3157. Болат Швартовты арқандарды жарылысқа қауіпті үй-жайларда және кеңістіктерде (осы Қағиданың 4195 және 4196-тармағы) қолдануға және сақтауға рұқсат етілмейді.

43-бөлім. Тіркеп-сүйрегіш және тіркелетін құрылғы 290. Тіркеп-сүйрегіш құрылғы және шығырлар

3158. Тіркеп-сүйрегіштердің және тіркеп-сүйрегіш – итермелегіштердің тіркеп-сүйрегіш құрылғысы мыналарды қосу қажет:
1) Тіркеп-сүйрегіш арқандарды бекіту үшін екеуден кем емес құрал болу қажет: негізгі және резервті. Тіркеп-сүйрегіш арқанды бекітуге мыналардың көмегімен жүргізуге рұқсат етіледі:
тіркеп-сүйрегіш шығырлар және тіркеп-сүйрегіш гактар;
тіркеп-сүйрегіш гакты және тіркеп-сүйрегіш кнехталар немесе битенгтер;
тіркеп-сүйрегіш шығырлар және тіркеп-сүйрегіш кнехталар немесе битенгтер;
2) тіркеп-сүйрегіш арқан;
3) тіркеп-сүйрегіш аркалар және арқанды бағыттайтын басқа конструкциялар;
4) тіркеп-сүйрегіш арқандарды шектеуіштер.
Тіркеп-сүйрегіш кнехтаны немесе битенгты тіркеп-сүйрегіш гакпен, тіркеп-сүйрегіш гакты - тіркеп-сүйрегіш шығырмен ауыстыруға рұқсат етіледі.
Екі бір типті тіркеп-сүйрегіш шығырларды немесе екі бір типті тіркеп-сүйрегіш гактарды тіркеп-сүйрегіште орнатқан жағдайда, олардың біреуі негізгі, басқасы - резервті ретінде қарастырылады.
3159. Тіркеп-сүйрегіштер және «М» сыныпты қуаты 300 кВт жоғары басты қозалтқышты тіркеп-сүйрегіш – итермелегіштер, қуаты 440 кВт және одан жоғары басты қозғалтқышты «О», «Р» және «Л» сыныпты кемелер механикалық жетекті тіркеп-сүйрегіш шығырлармен жабдықталу қажет.
3160. Қуаты 440 кВт жоғары «М» сыныпты кемелер автоматты тіркеп-сүйрегіш шығырлармен жабдықталуы қажет.
3161. Қуаты 300 кВт жоғары басты қозғалтқышты тіркеп-сүйрегіш құрылғысы бар және тіркеп-сүйрегіш шығырлармен жарықтандырылмаған, барлық басқа типті кемелер, тіркеп-сүйрегіш арқандарды таңдау және салуға арналған құрылғылармен жабдықталуы қажет.
3162. Тіркеп-сүйрегіш кнехталардың, битенгтердің, бума планкілердің, бағыттаушы блоктардың, бекітулердің орналасуы, конструктивті ерекшелігіне және негізгі тіркеп-сүйрегіш жабдықтың (шығырлар, гактар) жалпы орналасуына сәйкес болу қажет.
3163. Әрбір өздігінен және өздігінен жүрмейтін кеме, мынадай жабдықтарды қосатын, қажет болған жағдайда оны тіркеп-сүйрегішке алуға қабілетті құрылғымен жабдықталуы қажет:
1) кеменің алдыңғы және артқы ұшында орналасқан, екі тіркеп-сүйрегіш кнехта немесе битенг;
2) фальшборттар арқылы тіркеп-сүйрегіш арқандарды өткізу үшін тіркеп-сүйрегіш клюздер.
3164. Жүзбелі крандар, дебаркадерлер, техникалық флот кемелері және ұшында транцевті құрылатын басқа да кемелер, екі борттың ұштарында орнатылатын кнехталардың немесе битенгтердің екі жұбымен жабдықталуы қажет.
3165. Тіркеп-сүйрегіш клюздарды роульстарды немесе бағыттаушы кнехталармен бума планкалармен ауыстыруға рұқсат етіледі.
3166. Тіркеп-сүйрегіш шығырлар тіркеп-сүйрегіш арқанның кіші үзілк күшін ұстау қабілеті бар тежегіші болу қажет.
3167. Жүктемеде табылатын тіркеп-сүйрегіш шығырлардың бөлшектері, жетектің ең жоғарғы сәтінің іс-қимылы кезінде беріктілікке тексерілуі тиіс. Сонымен бірге бөлшектердегі кернеу материал ағымдылығының 0,95 шегінен аспау қажет.
Номинальды тарту күшінің арқанды есудің орташа қабатының іс-қимылы кезінде бөлшектердің барабандағы кернеуі олардың материал ағымдылығының 0,4 шегінен аспау қажет.
3168. Тежелген арқанды барабандағы тіркеп-сүйрегіш шығырлардың бөлшектері, тіркеп-сүйрегіш арқанның үзілу күшіне тең, есу күшінің сыртқы қабатқа әрекеті кезінде беріктілікке тексерілу қажет.
Сонымен бірге бөлшектердегі кернеу материал ағымдылығының 0,95 шегінен аспау қажет.
3169. Тіркеп–сүйрегіш арқанның керілісін реттеу үшін автоматты құрылғыны қолдану кезінде, осы сәтте қолданыстағы тарту күшінің мәнін бақылау мүмкіндігі қамтамасыз етілу қажет. Көрсеткіштер шығырлар жанында және рульдік рубкада орнатылу қажет.
3170. Максимальды рұқсат етілген түзетілген арқан ұзындығында іске қосылатын, дыбыстық сақтандырғыш сигнал беру көзделу қажет.
3171. Жергілікті басқару постынан сияқты рульдік рубкадан да тіркеп-сүйрегіш арқанның еркін жегілу мүмкіндігі көзделу қажет.

291. Тіркеп-сүйрегіш гактар

3172. Кемеде стандартты лақтырылатын тіркеп-сүйрегіш гактарды ашық және жабық типтерін серіппелі амортизаторларымен және оларсыз, механикалық және гидравликалық жапқыштармен орнатуға рұқсат етіледі.
«М» және «О» сыныпты барлық тіркеп-сүйрегіштер және тіркеп-сүйрегіштер – итермелегіштер, сондай-ақ қуаты 300 кВт жоғары «Р» және «Л» сыныптың тіркеп-сүйрегіштері, тіркеп-сүйрегіш гактарды негізгі құрал ретінде қолданған жағдайда, лақтырылатын типті серіппелі амортизаторлармен жабдықтаулы тиіс.
Лақтырылмайтын типті гактарды тіркеп-сүйретілетін кемелерде тіркеп-сүйрегіш арқанды бекіту үшін негізгі құрал ретінде және тіркеп-сүйрегіштерде резервті құрал ретінде орнатуға рұқсат етіледі.
3173. Тіркеп-сүйрегіш гактарды тасушы барлық элементтер және оны корпусқа бекіту бөлшектері тіркеп-сүйрегіш арқан есебі бойынша қабылданған үзілу күшіне есептелу қажет. Сонымен бірге осы элементтердегі кернеу олардың материал ағымдылығының 0,95 шегінен аспау қажет.
3174. Серіппе амортизаторы тіреуге дейін сығылатын жүктеме, гактағы 1,3 номинальды тартудан кем болмау қажет.
3175. Тіркеп-сүйрегіш ілмектері бүтіндей қапталған болу қажет.
Ілгек материалдарын қатынасыт ұзарту 5 еселі үлгіде 18 % кем болмау, ал ағымдылық шегі 245 МПа кем болмау қажет.
3176. Тіркеп-сүйрегіш гактарды кемеге орнатқанға дейін, швартовты режимде кемелер үшін анықталған гактағы екі еселі есепті тартуға тең динамометрді қолдану арқылы сынақ жүктемемен сынау керек.
3177. Тіркеп-сүйрегіш гактарды кемелік конструкцияға бекіту тіркеп-сүйреудің кез келген тәжірибелік мүмкінді бұрыштарында гак көлденең жазықтықта иілу күшін байқамайтын және тікелей немесе арқандық сынабекітпемен корпусқа борттық шектеуіштер орнату шегінде қандай да бір конструкция берілмейтіндей болу қажет.
3178. Жұмыс істемейтін күйінде тіркеп-сүйрегіш гак жүрісі бойынша бекітілу қажет.
3179. Тіркеп- сүйрегіш арқанды қайтару екі постан көзделу қажет:
1) рульдік рубкадан (қашықтық);
2) қауіпсіз зонада тіркеп- сүйрегіш гакқа тікелей жақын орналасқан жергілікті постан.
3180. Тіркеп - сүйрегіш гакты қайтаруға арналған құрылғы гакта жүктеме диапазонында нөлден бастап арқанның үзілу күшіне дейін арқанның кез келген диаметральды жазықтықтан ауытқуы кезінде жұмыс істеу қажет.

292. Тіркеп-сүйрегіш жабдықтар § 1. Кнехталар, битенгілер, арқандарға арналған бекітулер

3181. Кнехталарды, битенгілерді, сондай-ақ тіркеп-сүрегіш құрылғыларды, палубамен бекітілетін және жиынтықпен кеме корпусына байланған іргетастарда орнату керек.
Іргетастарды орнататын жерлердегі палуба нығайтылу қажет.
Екінші категориялы жарылысқа қауіпті үй-жайларда және кеңістіктерде орнатылған кнехталар, конструкциялар кнехтлар астында ауаның еркін циркуляциясын рұқсат ететін іргетастарда орнатылу қажет.
3182. Битенгілердің және кнехталардың құбырларының диаметрі болат тірке-сүйрегіш арқан диаметрінен 10 кем емеске немесе өсімдіктен жасалған арқанның бір шеңбер ұзындығынан кем емеске тең болу қажет.
3183. Арқандарға арналған бекітулер, гактағы есепті тартудың жартысына тең жүктемені ұстап тұру қажет.

§ 2. Тіркеп-сүйрегіш аркалар

3184. Тіркеп-сүйрегіш арқанды ауыстыру мүмкін аудандағы тіркеп-сүйрегіштердің артқы жақ бөлігінде, борттан бортақ кемеге қарсы жүруші тіркеп-сүйрегіш арқандар немесе арқанды бағыттаушы басқа конструкция орнатылу қажет.
Әрбір тіркеп-сүйрегішке аркалардың саны оның артқы бөлігінің ұзындығына байланысты анықталады.
3185. Тіркеп-сүйрегіш аркалардың биіктігі және қорғаушы қоршаулар қауіпсіз жұмысты және тіркеп-сүйрегіш арқанды ауыстыру мүмкін облысында экипажды қауіпсіз орнын ауыстыруды қамтамасыз ету қажет.
Қажет болған жағдайда қауіпті зонаға адамдардың кіруін шектейтін іс-шаралар көзделу қажет.
3186. Тіркеп-сүйрегіш арқан жанасатын, олардың контрфорстарын және тіркеп-сүйрегіш құрылғының басқа бөлшектерін нығайтушы Тіркеп-сүйрегіш арқандар, құбырдан немесе тіркеп-сүйрегіш арқанның диамтерінен кем емес радиусты басқа қолайлы қырдан жасалу қажет.

§ 3. Тіркеп-сүйрегіш гактарды шектеуіштер

3187. Тіркеп-сүйрегіш құрылғысы бар барлық кемелерде тіркеп-сүйрегіш арқанның борттық шектеуіштері орнатылу қажет.
3188. Тіркеп-сүйрегіш арқанның борттық шектеуіштерінің конструкциясы тіркеп-сүйрегіш арқанның үзілу күшіне тең жүктемені қабылдауға есептелу қажет. Сонымен бірге шектеуіштердің элементтерін тасушыдағы, сондай-ақ оларды кеме корпусына немесе басқа конструкцияларға бекіту бөлшектеріндегі кернеу олардың материалының 0,95 ағымдылық шегінен аспау қажет.

293. Тіркеп-сүйрегші арқандар

3189. Тіркеп-сүйрегіш арқандардың беріктілік сипаттамаларын гидродинамикалық есеп бойынша немесе прототип және басты кемелердің сынау нәтижелері бойынша орнатылған, швартовты режимдегі гактағы есепті тарту мәніне байланысты анықтау керек. Егер мұндай есептеулер орындалмаса немесе прототип болмаса, гактағы есепті тартуды F мынадай формула бойынша есептелген мәннен кем емес қабылдау керек, кН:
F=0,l6Р_e, (647)
мұндағы Р_е — басты қозғалтыштардың қосынды қуаты, кВт.
3190. Бүтіндей гакта тіркеп-сүйреуге арналған арқанның үзілу күші мынадай формула бойынша анықталғаннан кем болмау қажет, кН:
F_o = kF, (648)
мұндағы F - гактағы есепті тарту, кН;
к - Беріктілік қор коэффициенті:
5 - 120 кН дейін гактағы есепті тарту кезінде;
4 - 120 кН және жоғары гактағы есепті тарту кезінде;
3 - автоматты тіркеп-сүйрегіш шығырлардың арқаны үшін;
6 - өсімдік талшығынан жасалған және синтетикалық арқандар үшін;
Тіркеп-сүйрегіш – итермелегіштер үшін беріктілік қорының коэффициенті төмендетілуі мүмкін:
4 - гактағы есепті тарту кезінде 120 кН дейін;
3 - гактағы есепті тарту кезінде 120 кН дейін және жоғары.
3191. Тіркеп–сүйрегіш арқанның ұзындығы жүзу ауданына байланысты таңдалады, бірақ «М» сыныпты кемелер үшін 180 м, «О» сыныпты кемелер үшін 100 м, «Р» және «Л» сыныпты кемелер үшін 60 м кем болмау қажет.
3192. Тіркеп-сүйрегіш ретінде қолданылатын, болат арқандарда 144 кем емес сымдар және 7 органдық өзекшелер болу қажет, ал автоматты тіркеп-сүйрегіш шығырларды қолданған кезде – 216 сымдар 1 сымдардың 1177-1373 1МПа созылуында 1 органдық өзекше болу қажет.
Барлық жағдайларда арқандар тарқалмайтындай болу қажет. Сымдар мырышталған болу қажет.
3193. Тіркеп-сүйрегіш ретінде жоғары беріктілікті манильді арқандарды қолдануға болады. Шәйірлі кендірлі, үш қатарлы,әдеттегідей және арнайы арқандарды, сондай-ақ синтетикалық талшықтан жасалған – шеңбері 200 мм дейінгі үш қатарлы арқандарды қолдануға рұқсат етіледі.
3194. Әрбір тіркеп-сүйрегіш арқанда бір ұшында жалын (сынабекітпемен немесе оларсыз) немесе марка (бір немесе екі ұшынан ) болу қажет. Сынабекітпесіз жалын, тіркеп-сүйрегіш арқан кнехта тумбаларында немесе битенгке бекітілетін жағдайда ғана рұқсат етіледі.
3195. Жарылысқа қауіпті үй-жайларда және кеңістіктерде болат тіркеп-сүйрегіш арқандарды қолдануға және сақтауға рұқсат етілмейді.

294. Тізбекті құрылғылар § 1. Есепті жүктемелер және тізбекті құрылғылардың
беріктілік қорлары

3196. Итерілетін құрамның тізбекті құрылғысы жұмыс үшін жеткілікті беріктілігі болу қажет:
1) «Р» разрядты бассейндерде толқын биіктігі 1,2 м және құрамның толық жүрісінде борттан бортқа рульді немесе бұрылатын сұғындырманы ауыстыру кезінде максимальды жылдамдықтың;
2) «О» разрядты бассейндерде толқын биіктігі 2,0 м және бұрылатын сұғындырманы ауыстыру кезінде максимальды жылдамдықтың;
3197. Рульді, кемелердің борттық айдауын және бүйірлік толқындық қысымды ауыстырудан, гидродинамикалық күштердің бірігіп іс – қимылында, сондай-ақ тізбекті құрылғылар байланысында әрекет ететін есепті жүктемені Р_р, есептеу бойынша туындайтын иілу сәтін М_р анықтау бойынша есептер, әрбір жекелеген жағдайда Кеме қатынасы тіркелімімен келісуге жатады.
3198. Тізбекті жабдықтардың бөлшектерінің беріктілік есебі, тізбекті жабдықтардың бөлшектері үшін материал ағымдылығы шегінің 0,63-тен деп қабылдану қажет, рұқсат етілген кернеу бойынша жүргізілу қажет.
3199. Қабырғада тізбекті жабдықты сынау үшін сынау жүктеме 1,5Р_р кем болмау қажет.
3200. Тізбекті жабдықтың басты үлгісі қабырғада 1,5/р байқау жүктемесімен Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген, арнайы әзірленген бағдарлама бойынша жауапты бөлшектерге аспаптық өлшеу (тензометрлеу) жүргізумен қабырғада сыналады.
Егер байқау жүктемесімен сынау кезінде бөлшектердегі кернеу материал ағымдылығының 0,95 шегіненаспайтын болса, басты үлгі кемеде пайдалану сынауларын жүргізу үшін жарамды деп саналады
3201. Бүтіндей арқанның үзілу күші1,5Р_р кем болмау қажет.

§ 2. Тізбекті құрылғылардың конструкциясы

3202. Тізбекті құрылғылардың конструкциясы, борттық және кильдік тербелісте ең үлкен мүмкінді амплитуда кезінде, сондай-ақ кемелерді тиеудің әртүрлі жағдайларында кемелердің сенімді тіркелуін қамтамасыз ету қажет.
3203. Тізбекті құрылғыларды әзірлеуге арналған материалдар стандарттарға сәйкес болу қажет.
3204. тізбекті жабдықтарды пісіру бөлшектеріне арналған көмірқышқылды болаттың құрамында 0,22 % жоғары емес көмірқышқыл болу қажет. Төмен қоспалы болаттарды пісіру құжатпен расталу қажет.
3205. Барлық болат шыңдалу және құйып алулар, сондай-ақ қиылысатын тігістермен және бір бірінен пісірілген бөлшектермен 5 қалыңдық және кіші қашықтықта жатқан тігістермен пісірілген жауапты бөлшектер, дайындалғаннан кейін термиялық өңдеуге жатады.
3206. Байланыстардағы бос саңылаулар, амортизаторлар және олар болған жағдайда 0,10^о болмаған кезде тізбекті құрылғының 0,06^о жоғары бұрыштық люфті рұқсат етпеу қажет.
3207. Тізбекті жабдықтарды іргетастармен болттық жалғауларда ығыстырушы күштерді қабылдайтын элементтер (призонды болттар, сыналы тіреулер және т.б.) бар болу қажет. Болттарды ішке тарту есепті күштің іс-қимылы кезінде жалғау ашылып кетпейтіндей болу қажет. Іргетастық болттардың гайкалары өздігінен бұралудан аман болу үшін сенімді тоқтатылу қажет.
3208. Тұйық тіркеулер, керу құрылғысы және басқа амортизаторымен тізбекті жабдықтар толықтай сығылған амортизатордан бірнеше рет жүктемені шешу кезінде жұмысқа қабілетті болып қалу қажет.
3209. Лақтырылатын типті тұйық тіркеулер оларды жүріс бойынша тіркеуге арналған бекітулер қажет.
3210. Тізбекті құрылғының корпусты конструцияның негізгі бөлшектері (тіреулер, тізбекті белдеудер және т.б.) кеме корпусының берік конструкциясымен бірқалыпты жанасуы қажет.
3211. Тіреуіштік байланыстардың түйісу бетінің табақтарының қалыңдығын осы Қағиданың 349-қосымшасы бойынша есепті күшке Р_р байланысты тағайындау керек.
Тіреуіш белдеулер және тіреулер берік плиталар түрінде сенімді тірек бетімен конструкциялану қажет.
3212. Тізбекті құрылғы, басқа кемелердің конструкциясының элементтеріне және швартовтау және шлюз кезінде кемежайлық қабырғаларға соғып кетпеу үшін борттың пісірілген қыр жазықтығынан шығып кетпеу қажет.
Борт жағынан тізбекті құрылғыны қоршайтын пісірліген қырлар, сондай-ақ тіреулер арасында орналасқан қоршау белдеулерін, амортизаторларда орнату немесе амортизаторланатын материалдан орындау ұсынылады.
3213. Тізбекті жабдықтар байланыстардағы күштер Р_р және жоғары кезінде, кемелердің авариялық ағытуын қамтамасыз ету қажет.
Екі тұйықты тізбектер үшін Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы шешімімен Р_р кіші жүктеме кезінде кемелердің ағытылуы рұқсат етілуі мүмкін.
3214. Автотізбектің тұйықтары кемелер жанасқан кезде автоматты түрде жабылу және жергілікті басқару постынан қолдық жетек көмегі арқылы ашылу қажет. Итермелегіштерде рульдік рубкадан тұйықты ашауға арналғаг құрылғы көзделу қажет.
3215. Тік тізбектің төменгі ұштарында және бағыттаушы белдеудерде тұйықты алмастыратын шектеуіш болу қажет.

44-бөлім. Жүк көтеру құрылғысы 295. Жалпы ережелер, анықтамалр және түсіндермелер

3216. Қағиданың осы бөлімі жүктерді тиеуге, түсіруге және ауытыруға арналған жүк көтеру құрылғысын қамтиды:
1) жүзбелі крандардың жоғарғы құрылысы;
2) кемелік крандар;
3) жүзбелі доктардағы крандар;
4) жүктік ұштар;
5) қозғалысы жылдамдығы 1,0 м/с жоғары арқандар көмегімен жүзеге асырылатын, кабинадағы жүкті көтеруге және түсіруге арналған жүк көтерміділігі 250 кг және одан жоғары электр жетекті лифтер.
3217. Осы бөлімнің талаптры ұстау құралдарының операцияларына және кәсіпшілік өнімдерін өңдеуге, кемелік жабдықтарды тиеуге және түсіруге, жабдықтау және кемелік қорлар үшін, гидротехникалық, түп тереңдеткіш және кеме көтеру жұмыстарына, арнайы құрылғылар құрамына кіретін жүк көтеру құрылғыларына (варповальды, папильонды және рама көтеретін шығырлар, қарпып көтеретін және т.б.), машиналық үй-жайдың қолдың тальдары, жүкті алатын құралдар (грейферлер, платформалар, торлар, бекітулер және т.б.) жүк көтерімділігі 250 кг лифтілер, сондай-ақ лифтің құрамды бөлігі болмайтын қосымша құралдар: талперлер, крюктар, рельстердегі башмактар, шлагбаумдар және с.с. жүк көтеру құрлығыларын қамтымайды.
3218. Қағиданың осы бөлімімен регламенттелмеген жүк көтеру құрылғысы немесе осы Қағидамен қарастырылмаған ерекше жағдайларда пайдалануға арналған құрылғы, Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
3219. Қағиданың осы бөлімінде мынадай анықтамалар мен терминдер қабылданған:
1) жүзбелі кранның жоғарғы құрылысы – арнайы жобаланаған жүзбелі негізде понтонды типте орнатылған жүк көтеру құрылғысы. Жоғарғы құрылыстың және понтонның шекарасы болып бұрылыс механизмінің іргетасы табылады;
2) аралық – горизанталь бойынша кранның бұралу бөлігінің осінен жүк алатын құралдың жүктемесіз, понтонның (кеме) қисаюы және дифференті болмайды ұсыныста деп қабылданған тік осіне дейінгі арақашықтық;
3) жүк ұшы – ұштың жеке конструкциясында және одан тыс (мачталарда, колонналарда, палубаларда және шығырлада) бекітілген арқандар және блоктар жүйесінің арқасында, жүк қармайтын құралдың ұстау көмегімен жүкті ауыстыру жүзеге асырылатын, жүк көтеру құрылғысы;
4) жүк қармауыш құралдар – барлық құралдар, жүктерді жүк көтеру құрылғысына сенімді бекітуге көмектесетін барлық құралдар, бірақ жүк көтеру құрылғысының немесе жүктің құрамды бөлігі болып табылмайды, мысалы, грейферлер, контейнерлерге арналған спредерлер, жүк көтеретін электромагниттер, көтеру траверстері,платформалар, рамалар, кюбельдер, қауғалар, жүк асып қоятын арқандар, торлар және кемеге тиесілі басқа құралдар.
Егер басқа жүк қарпығыш құралдар айтылмаса алмалы бөлшектер ретінде көздеу керек:
5) жүк көтеру құрылғысы – жүктерді көтеруге және ауыстыруға (кран, жүк ұшы, лифт) арналған кемелік құрылғы;
6) жүк көтерімділік –, көтеру және ауыстыруға, тапсырылған пайдалану шарттарында, алмалы жүк қарпығыш құралдардың көлемін қоса, жүк көтеру құрылғысы есептелген, ең үлкен жұмыс жүгінің рұқсат етілген көлемі;
7) қолданыстағы жүктемелер – ауырлық күшімен, инерциямен, жел қысымымен, қисаюмен және дифферентпен, тербеліспен, температуралық деформациямен, соққы болулармен, кран асты бойынша жолмен қозғалыс кезінде, жүктің иілмелі аспаға тербетіп дүмпумен ескертілген статистикалық және динамикалық жүктемелер;
8) бөлшектер – күштерді беру және механизмдер құрамына кіретін бөлшектерді қоспағанда, кинематикалық байланыстарды орындау үшін қызмет ететін жүк көтеру құрылғысының бөлшектері;
9) Рұқсат етілген жұмыс жүктемесі (SWL) – жүк көтеру құрылғысының әрбір жекелеген бөлігіне әсер ететін, ең үлкен рұқсат етілген статистикалық күш;
10) ақырғы ажыратқыш – жүк көтеру құрылғысының ауыстыруын немесе оның қандай да бір бөлігін автоматты шектейтін, сондай-ақ жүкті соңғы жағдайларда механизм жетегін ажыратумен жүкті ауыстыру құрылығысы;
11) қауіпсіздік коэффициенті – бұзылатын жүктеменің ең кіші мәнінің рұқсат етілген жұмыс жүктемесінің мәніне қатынасы;
12) кран — жүк қарпығыш құралмен жүкті кеңістікте көтеру және ауыстырға арналған және кранның жеке емес конструкциясында бекітілетін арқандар және блоктар жүйесін қажет етпейтін жүк көтеру құрылғысы;
13) барабандық шығыр – тарту арқандарын есу барабаны бар құрылғы;
14) металконструкция – жүк көтеру құрылғысына әсер ететін ұштар, алдыңғы жақтар, қатты тартулар, бұрылысты платформалар, колонналар, көпірлер, порталдар, іргетастар, тіреуіш барабандар және басқа конструкциялар;
15) механизмдер – жүк көтеру механизмдері, аралықтың, бұрылыстың және жүк көтеру құрылғысы қозғалысының өзгеруі;
16) алынбайтын бөлшектер – жүк көтеру құрылғысының тасушы конструкцияларында немесе кеме корпусындағы үнемі бекітілген бөлшектер;
17) жүк сәтін шектеуіш – жүк көтеру механизмін және көлемі осы аралық үшін бекітілген мәннен асатын жүкті көтерген жағдайда аралықтың өзгеруі автоматты ажырататын;
18) жүк көтерімділігін шектеуіш – көлемі белгіленген шекті мәннен асатын жүкті көтеруге тырысқан кезде, төңкеру сәтін төмендететін жүкті түсіру және қозғалыстан басқа, жүк көтеру құрылғысының барлық жұмыс істейтін қозғалысын автоматты қосатын құрылғы;
19) жүзбелі кран – арнайы понтон типті немесе оған үлгісі бойынша жақын жүзбелі негізде жобаланғанда орналасқан құрылғы;
20) есепті жүктемелер – жүк көтеретін құрылғының жұмыс істейтін және жұмыс істемейтін күйіне жеке анықталған қолданыстағы жүктемелердің комбинациясы;
21) кемелік кран – жүктік құрғақ жүкті кемеде орнатылған кран;
22) алмалы бөлшектер – блоктарды, крюктарды, шынжырларды, тұтқаларды, вертлюгтер, сынабекітпелер, ұштық патрондар және арқандардың престейтін қысқыштары, сондай-ақ қосымша құралдар: траверстер, көтеру рамалары және т.б;
23) жүк көтерімділіктің көрсеткіші – осы кранға, ұштардың аралығында әртүрлі мәндер кезінде есепті жүктеменің шекті рұқсат етілгенін автоматты және визуалды көрсететін құрылғы(жүктің ілінген ілінбегеніне қарамастан);
24) қауіпсіздік құрылғысы – жүк көтеретін машиналардың қауіпсіз пайдалануын қамтамасыз етуге арналған құрылғы: жұмыс қозғалыстарын, жүк көтерімділікті шектегіштер, жүк көтерімділігін, ұштың еңіс бұрышын көрсеткіштер, қауіпті кернеудің, жел қорғаудың сигнализаторлары, айдауға қарсы құрылғы, тіреулер, буферлер, аулағыштар, лифт жылдамдығын шектеуіштер, крюктардағы сақтандырғыш құрылғы және т.б;
25) экипаждың өкілетті тұлғасы –орындалатын жұмыс түрі бойынша қажетті біліктілігі және талап етілген жауапты операцияларды орындау құқы бар экипаж мүшесі;

296. Жалпы техникалық талаптар

3220. Ашық палубалардағы жүк көтеру құрылғысы сыртқы ауа температурасы +40 бастап -20 С дейінгі диапазонда олардың қауіпсіз пайдаланылуы қамтамасыз етілетіндей етіліп конструкциялану қажет.
Жүк көтеру конструкциясының құрылғысы қисаюдың статистикалық 5^о және дифференттің 2^о бұрышында және максимальды аралықта оның сенімді және қауіпсіз пайдаланылуын қамтамасыз ету қажет.
3221. Барабандардың тіректеріне, блоктарға, доңғалақтарға, жайылымдар және басқа оларда бөлшектер айналатынға қызмет ететін жылжымайтын осьтер сенімді бекітілу қажет.
3222. Барлық болттық, шпондық және жүк көтеру құрылғысының сыналық жалғаулары, өздігінен бұрылуды және ажыратуды болдырмау үшін сенміді бекітілу қажет.
3223. Алмалы бөлшектерді және жүк қарпығыш құралдарды бекіту олардың майысуын немесе бұралуын бодырмау қажет, ол үшін вертлюгтарды қолдануға рұқсат етіледі.
Шарикті немесе шығырлы мойынтіректерде тіректі вертлюгтің конструкциясы мойынтіректерді мерзімді майлауды қамтамасыз ету қажет.
3224. Металл конструкцияларға немесе бөлшектерге бектілетін арқандардың ұштары сынабекітпемен жабдықталуы немесе арқанды патрондарға немесе қысқыштарға Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген конструкциямен бекітілу қажет.
Шығыр барабандарына бекітілетін арқандардың ұштары, сынбекітпелері немесе патрондары болмауы мүмкін. Сонымен бірге арқанның барабанға сенімді бекітілуі қамтамасыз етілу қажет.
3225. Жүк көтеру құрылғысының механизмімен басқару органдары, тұтқалардың, рычагтардың немесе командоаппарататтардың маховигінің қозғалыс бағыты жүк қозғалысына сәйкестенетіндей етіп орындалу және орнатылу қажет, мысалы жүкті көтеруге тік рычагтың өзіне, көлденеңді рычагтың жоғарыға ауыстырылуы, маховикті сағат тілінің бағыты бойынша айналдыру сәйкес келу қажет; жүкті оңға ауыстыру рычагтарды оңға ауыстыруға немесе маховикті сағат тілінің бағыты бойынша айналдыруға сәйкес келу қажет; аралық кішірейтіп (ұштарды көтеруге) тік рычагтың өзіне, көлденең рычагтың жоғарыға ауыстырылуы, маховикті сағат тілінің бағыты бойынша айналдыру және т.б. сәйкес келу қажет.
Тұтқалар, рычагтар немесе маховиктер нөлдік және жұмыс күйінде (сатылы реттеу кезінде ) тіркелу қажет, белгісі және қолдану үшін қолайлы болу қажет. Тіркелген деп белгілі бір жағдайларда осы күйден осы күйлер аралығындағы қозғалыс үшін талап етілгеннен қажеттіден көп күшті шығаруға үшін тұтқаның ұстап тұруы түсіндіріледі.
Басқару элементтеріне қажетті күштер қолдық жетек кезінде 120Н және аяқтан жетек кезінде 300 Н аспау қажет.
Жиі қолданылатын тұтқаларды басқару үшін талап етілетін күштер, маховиктердің басқыштары және басқарудың басқа элементтері 40 Н аспау қажет (осы Қағиданың 2963-тармағы).
Көрсеткіштер элементтері және механизмдер және қондырғылардың басқаруларында орыс тілінде және егер қажет болса ағылшын тілінде анық оқылатын жазулармен берік тіркелген қалқандары болу керек.
Маховиктердің құрылғының ашылуы және /немесе іске қосылуы үшін айналу бағытын белгілейтін шартты бейнелері және жазулары болу қажет.
Басқару рычагының жүрісі аспау қажет:
қолмен басқару кезінде 600 мм;
басқышпен басқару кезінде 50 мм.
Кнопкалар, оператор қолын алғанда немесе оның күшін әлсіреткенде серіппелі немесе басқа «стоп» күйіне өздігінен қайтатын құрылғымен жабдықталу қажет. Бұл құрылғы оператордың шаршауын тудыратын күш қосымшаларын талап етпеу қажет.
3226. Қауіпті жүктерді (жарылатын заттарды, кислота, радиоактивті заттар және с.с.) тасымалдауға арналған жүк көтеру құрылғысын басқару органдары (бақылаушылар, ажыратқыштар, кнопкалар), сондай-ақ ауыстырмалы қашықтықтан басқару кезінде қолданылатын басқару органдары нөлдік (нейтральды) күйде өздігінен қайтару құрылғысы болу қажет. Кез келген бағыттағы жүк көтеру құрылғысы үшін өздігігне қайтаратын басқару органдарын көздеу қажет.
Егер қашықтықтан басқару кезінде оператор барабан шығырын көрмесе, онда оған арқанның дұрыс есілгеніне ерекше назар аудару қажет.
3227. Палубалық бу құбырының жүк көтеру құрылғысының механизміне қосу клапандары, тікелей механизмге жақын жерде орналасу, кез келген уақытта кіретін және қолмен жеңіл жабылу қажет.
3228. Электрлі, гидравликалық және бу жетектері, механизмдер, тісті берілістер, жүйелер және құбырлар, электрлік жабдықтар, бөлшектер, соның ішінде алмалылар осы бөлімінің және басқа бөлімдеріндегі талаптардың қолданылуын қамтамасыз ету қажет.
3229. Жүк көтеру крандары крандық механизмдерді қосу кезінде және механизмдерді жетектен ажыратқанда немесе күш жетектерінің және басқару шынжырлары қоректенуі бұзылғанда жүктің құлауын немесе ұштың немесе кранның өздігінен ауысуын болдырмайтын қорғау құрылғысымен жабдықталу қажет.
3230. Жүкті көтеру және аралықтың өзгеру механизмдері, жүкті немесе ұшты түсіру тек жетек көмегі арқылы орындалатындай болу қажет. Авария болған жағдайда жүктің қауіпсіз түсірілуін және тоқтауын жүргізуге мүмкіндік беретін құрал көзделу қажет.
3231. Жүк көтеру құрылғысының әрбір механизмі, өздігінен тежелетін бұранды жетекті механизмдер немесе гидроқұлып болған кезде гидравликалық цилиндр жетегінен басқа, Қағиданың осы бөлімінің тиісті тармақтарында көрсетілген, тежеуді қор коэффициентімен қамтамасыз ететін автоматты тежегішпен жабдықталуы қажет.
Тежеу қорының коэффициенті деп тежегіш құрайтын сәттің, арқанның (жүкті көтеру механизмі, аралықтың өзгеруі) ең үлкен есепті тартуымен тежегіш білігінде құралатын статистикалық сәтке қатынасы түсіндіріледі, ал қатты кинематикалық байланысты механизмдер үшін (бұрылу және крандардың қозғалу механизмдері, аралықтың өзгеруі) – есепті жүктемемен.
Автоматты тежегіштің конструкциясы жұмыс слонеиді қандай да бір қозғалтқыштан, паразитті немесе қаңғыма токты немесе оқшаулау ойығынан кері ЭДС қоздырылмауы қажет. Авариялық жағдайда көтеру механизмдеріне жетектерді энергияны беру болмаған кезде, тежегіштерді қолмен қалпына келтіру.
Тежегіштер тұйық типті болу қажет, егер басқалар Қағиданың осы бөлімінің тиісті тармақтарында көрсетілмесе, тежегіштер тұйық типті және бірқалыпты түрткісіз әрекет ету қажет, реттеудің жәй қол жетімді құралдары болу және фрикционды бөлшектердің қолайлы ауыстыруын рұқсат ету қажет.
Басқарылатын тежегіштермен жұмыс істеуге арналған күш тұтқада немесе рычагта 160 Н, ал басқыштарда – 310 Н аспау қажет. Жұмыстың әдеттегі режимінде тұрақты қолданылатын тежегіштер үшін, күш ең болмағанда екі рет төмендетілуі қажет. Тежегіш басқыштардың беті тайғанақ болмау қажет.
Бір жетекпен бірнеше механизмдердің жұмысын қамтамасыз еткенде тежегіштер әрбір механизмде орнатылу қажет.
Егер қозғалтқыштар және берілістер арасында тежегіш орнатылса, ол беріліс жағында табылу қажет. Басқарылатын алшақ тежегіштер тұйық күйде тіркелу қажет. Тежегіш жүгімен тежегіш күшін құруға рұқсат етілмейді.
Тежегіш серіппелер басымды және төлке немесе ілдірік түрінде бағытталуы қажет.
Тежегіш барабан (тегершік) егер тежегіш жұмыс үшін басқа ұқсас қорғаусыз конструкцияланбаса су, қар, мұз, май әсерінен қорғалу қажет.
3232. Көтеру және қауіпті жүктерді арнайы тиеу, түсіру және ауыстыруға арналған жүк көтеру құрылғысы аралығының өзгеру механизмдері, энергияны беру тоқтаған жағдайда, жүкті (ұштарды) ұстап тұруды қамтамасыз ететін тұйық типті бір бірінен тәуелсіз қолданыстағы екі автоматты тежегішпен жабдықталуы қажет. Тежегіштердің іс-қимылы тізбекті болуы мүмкін.
Егер қозғалтқыш және редуктор арасында муфта болса, тежегіш жартылай муфтада редуктор жағынан немесе редуктор білігінде монтаждалған болу керек. Екінші тежегіш электрқозғалтқыштың білігінде немесе кез келген жетекті механизм жерінде орнатылу қажет. Тежегіштер бір тежегіштің сенімділігін бақылау үшін басқасын оңай ажыратылатындай болып орнатылу қажет.
3233. Шығырлардың барабандары, мүмкіндігінше арқанның бір қабатты есілуі қамтамасыз етілетіндей ұзындығы болу қажет; барлық жағдайларда арқандардың үш қабаттан артық есілуін рұқсат ету қажет. Шығарып тастау үш қабаттан жоғары есілген арқанмен барабанды қолдану, әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімнің арнайы қарау нысаны болып табылатын ауыр салмақты құрылғыларға рұқсат етілуі мүмкін.
Бұрау сәтін анықтау үшін шығырлардың беріктілігін есептеу кезінде жоғарғы есу қабатындағы арқанның тарту күшін қолдану керек, сонымен бірге барабан диаметрі арқан диаметрінен 18 кем болмау қажет. арқанның бір қабатты есуіндегі машиналы жетекпен шығырлардың барабаны бұранда сызығы бойынша тілінген жырашықтары болу қажет. Барбандардың ребордалары, сондай-ақ көпқабатты есілген жырашықты барабандар, арқанның еспенің жоғарғы қабатынан 2,5 диаметрінен кем емес асу қажет.
Барабанның обоймаларындағы арқанның ойнақтау бұрышы, ереже сияқты, барабанның перпендикуляр бойлық осінен жазықтыққа 4^о аспау қажет.
Жүк вахтасы органының ең төменгі жұмыс күйінде барабанда арқанның үштен кем емес орамы қалу қажет; бұл сонымен бірге шекті күй үшін аралық өзгеру механизмінің барабанына да қатысты. Бір қабатты есілген арқанның барабаны үшін мұндай жағдайда екеуден кем емес айналым болуы қажет.
3234. Электр жетекті жүк көтеру құрылғысының оның үзілістен кейін электрқозғалтқыштарға қоректі беруі, тиісті тұтқалар, маховиктер және басқару постарының рычагтары нөлдік (нейтралды) күйде орналасқаннан кейін ғана мүмкін болу қажет.
Басқару постарында немесе оған жақын қорек желісінде кернеудің бары туралы сигнал, сондай-ақ электр жетекті қосу және өшіру туралы визуальды сигналды көздеу ұсынылады.
Гидравликалық немесе пневматикалық жетектердің басқару жүйелері, оның үзілісінен кейін гидро немесе пневмоқозғалтқыштарға (күштік цилиндрлер) тиісті басқару органдар нөлдік (нейтралды) күйге орнатылмайынша қоректің берілісін болдырмайтын құрылғымен жабдықталуы қажет.
Сондай-ақ мұндай жүйелерде қоректің бары (жұмыс ортасының қысымы) және жетектердің қосылуы және ажыратылуы туралы сигнал беруді көздеу қажет.
3235. Жетектермен басқару шынжырларындағы ақаулар қозғалтқыштардың айналу бағытының өзгеруі немесе орындаушы органдардың бағытының өзгеруі, тежегіштерді қалпына келтіру немесе оларды қалпына келтірлген күйінде сақтау рұқсат етілмеген қосудың немесе олардың жұмысын жалғастырудың (жылдам тоқтату орнына) себебі болмау қажет.
3236. Топенанттардың және шырмауықтарын автономды жетегімен басқару шынжырларының контрсозулары крюктағы жүк кезінде жетектерді ажырату мүмкіндігін немесе жұмысын жалғастыруды болдырмау қажет.
Егер көрсетіген жетектерді қосу мүмкін болмаса, блоктауды көздемеуге болады.
3237. Оператор қолының тартылған шегінде жүк көтеру құрылғысын басқару постында қауіпсіздік кнопкасы немесе жетектің басты шынжырын ажырату үшін өшіргіш орнатылу қажет. Олар қызыл түске боялуы және «тоқта» деген жазумен қамтамасыз етілу қажет.
3238. Жүк көтеру құрылғысының басты шынжырларында, тек қана экипаждың өкілетті тұлғаларына рұқсат етілген ажыратқыш орнатылу қажет, немесе ажыратылған күйінде өшіргішті бекіту мүмкіндігі қамтамасыз етілу қажет.
3239. Жылжымалы жүк көтеру құрылғысын қоректендіру үшін ашық (троллельді) сымдарды қолдануға рұқсат етілмейді.
3240. Жетектің рұқсат етілмеген өшіруі жойылу қажет.
Әрбір механизмнің немесе гидросорғының электр қозғалтқышы тек тұтқаның нейтральды күйден басқаруы кезінде іске қосылу қажет.
3241. Жасанды желдеткішпен жабдықталған, жүк көтеру құрылғысының электрлі жетектерінде, сөндірлген желдеткіш кезінде жетектің қосылуын немесе жұмысын жалғастыруын болдырмайтын блоктау болу қажет.
3242. Мұнай құятын, мұнай жинайтын кемелердің және қауіпті жүктерді тасымалдайтын кемелердің палубаларында орналасқан жүк көтеру қолданған кезде, ұшқын құралын болдырмау мақсатында, жүк көтеру құрылғыларының алмалы бөлшектері (Крюктер, тұтқалар, вертлюгтер, шынжырлар және т.б.) стандарттарға сәйкес ұшқынға қауіпсіз болып орындалу қажет.
3243. Ұштарды қоспағанда, кемелік крандардың бұрылатын бөлігі, корпус кемесінің габаритінен шығып кетпеу қажет.
Кемелік крандар, стационарлы траптардың борт сыртана және олардың алаңдарына крандарды ауыстыру болмайтындай етіліп орнатылу қажет.

297. Материалдар, термиялық өңдеу және пісіру

3244. Металл конструкциялардың кернеулік тасушы элементтерін дайындау үшін қолданылатын материалдарды, бөлшектерді және жүк көтеру механизмдерін, соның ішінде лифтілерді, соғылатын және құймаларды термиялық өңдеу сондай–ақ пісіру осы Қағиданың 2-бөлік талаптарына сәйкес келу қажет.
3245. Металл конструкцияның барлық тасушы кернеулік элементтері, бөлшектері және механизмдері, осы Қағиданың 3246-тармағында көрсетілген жағдайдан басқалары, болаттан жасалу қажет; басқа материалдарды қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
3246. Мыналарды жасау үшін шойынды немесе болат құйманы қолдануға рұқсат етіледі:
1) тісті, бұрамды жүрісті доңғалақтарды (шойынды құйма тек қолдық жетекті жүк көтеру құрылғысы үшін рұқсат етіледі);
2) жиекті бұрамды доңғалақты қоладан;
3) шығырлардың барабандарын және турачектерін, редукторлардың корпустарын және блоктардың тегершіктерін;
4) тежегіштердің науасын, барабандардың кронштейндерін және мойынтіректердің корпустарын;
5) арқанды жүргізуші тегершіктерді және лифтілердің арқанды қысқыштарының сыналарын.
Басқа бөлшектерді дайындау үшін болат құйманы қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
3247. Болат категориясын таңдау қоршаған ортаның температурасына байланысты осы Қағиданың 350-қосымшасының көмегімен жүргізіледі.
3248. Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша кеме жасаушы емес болатты металл конструкцияға қолданған кезде, олар кеме жасаушы болаттарға ұсынылатын талаптарды қанғаттандыру қажет.
3249. Бөлшектердің кернеулік элементтеріне арналған болат тынық балқыған болу керек.
Оның қасиеті кері температура кезінде ашық палубаларда жүк көтеру құрылғысының жұмысын қамтамасыз ету қажет. Алмалы бөлшектердің кернеулік элементтеріне арналған болат, бұдан басқа, бес еселі үлгіде 20 %. қатынасы ұзартуға кепілденген мәні болу керек.
— 20^оС төмен температура кезінде жұмыс істеуге арналған, жүк көтеру құрылғысы шынжырларының болаты, осы Қағиданың 206-қосымшасының 2-ші немесе 3-ші категориялы болаттарға арналған талаптарға жауап беруі тиіс.
Сапасын және беріктілікті көтеру үшін термо өңдеуді талап етпейтін шынжырлар, дайындалғаннан кейін нормаландырылуы қажет.
3250. Жүк көтеру құрылғысы бөлшектерінің құрамындағы болат шыңдалған және құйылған, сондай-ақ, пісірілген тігістермен жақын орналасқан немесе қиып өтетін, кернеуленген пісірілген бөлшектер ішкі кернеулерді түсіру үшін термиялық өңдеуге жатады (қоспаланған болаттан жасалған шыңдаулар – шынықтыру және босату, көмірқышқылды болаттан жасалған шыңдаулар және құюлар – шынықтыру және босатуға немесе нормалауға жатады, электрлі пісірілген бөлшектер - күйдіруге).
Бөлшектерді термиялық өңдеу жабық пештерде температураны сенімді бақылау кезінде жүргізілу қажет. Термиялық өңдеудің режимі болат маркасына байланысты белгіленеді, бөлшектердің міндеті және өлшемдері Кеме қатынасы тіркелімімен келісіледі.
Термиялық өңдеуді жүргізу ұйым-дайындаушының сертификатымен расталуы қажет.
3251. Құралдардың элементтері және бөлшектері үшін жоғары беріктілікті материалдарды қолдану көзделген пайдалану температурасы ескерілген кезде рұқсат етіледі. Сонымен бірге ақырғы бұйымның материалы, қалыпты температура кезінде А₅ — 12 % кем емес қатынасты ұзартуы болу керек.
3252. Бұрыштық тігістердің ұштарын беріктілік есебі бойынша және технологиялық шарттар бойынша мүмкіндігінше ең кішісін тағайындау керек.
Бұрыштық ұштың катеті 4 мм кем емес және жалғайтын элементтердің қалыңдығының 1,2 жоғары болмау қажет.
Бұрыштық тігістің ұзындығы кемінде 50 мм болуы тиіс.
Жауапты бөлшектердің таврлық жалғаулары үшін қысқа пісірілген бұрыштық тігістерді олардың барлық ұзындықтары бойынша Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген бақылау әдісімен тексерілу қажет.
3253. Кіші диаметрлер қимасының домалақ немесе сақина бөлшектерінің (шынжырлар, шыбық вант) электрпісіруі байланыс тәсілмен жүргізілу қажет.
3254. Құбырлы, қорапты элементтердің жапсарлы пісірілген тігістері толықтай тігістің ұшымен пісіріліп орындалу қажет, ал рұқсат болмағанда - болат астана қоятын жұқа тақтайшамен.
3255. Тұйық контурлы конструкцияларда рұқсат болмағанда ішінен ішкі жиынтықта (диафрагма) жабатын табақшаны бекіту үшін байқау тігістерін қолдануға рұқсат етеді.
3256. Металл конструкцияның элементтерін тасушы пісірілген тігістердің сапасы радиграфикалық немесе Кеме қатынасы тіркеліммен келісілген басқа бөлшектемей бақылайтын тәсілмен тексерілу қажет. Бақылауға 10 % кем емес бақыланатын жалғаулар душар болу қажет. Міндетті бақылауға пісірілген тігістердің қиылысқан жерлері жатады. Металл конструкцияларды тасымалдаушы айналмалы үздіксіз жапсарлы тігістер барлық ұзына бойы бақылауға душар болу қажет.

298. Есептердің, есепті жүктемелердің және
кернеулердің нормалары

3257. Жүк көтеру құрылғысының элементтеріндегі күштердің және кернеулердің есептеу тәсілдері Қағидамен регламенттелмейді, бірақ Кеме қатынасы тіркелімі жекелеген жағдайларда олармен келісілген есептеу тәсілін қолдануды талап ете алады.
3258. Кеме қатынасы тіркелімінің ерекше келісімі бойынша рұқсат етілген кернеулер, беріктілік қорлары және жүк көтеру құрылғысының металл конструкциялардың орнықтылығын, осы Қағиданың 299-тарауында келтірілгеннен айрықшаланатын тәсіл бойынша, бірақ Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген анықтауға рұқсат етіледі.
3259. Кемелік және жүзбелі крандар үшін есепті жүктеме мынадай құралатындардың қосындысымен анықталады:
1) көтерілетін жүктің көлемінен және алмалы жүк қарпығыш құралдардың көлемінен өлшенетін жүктемелер;
2) кран конструкциясын көлемінен өлшенетін жүктемелер;
3) палубалық кранның жоғарғы бетінде және бойлық және көлденең бағыттағы жүктердегі қолданыстағы желдік жүктемеден. Желдік жүктеме стандарттарға сәйкес анықталады және жоғарғы құрылыс үшін (осы Қағиданың 3256 және 3257-тармақтары), қарастырылып жатқан комбинацияның есепті жүктемесіне байланысты, желдің динамикалық қысымымен ескертіледі.
Крандардың элементтеріндегі күштерді есептеу кезінде осы Қағиданың 3250-тармағына сәйкес еңкею бұрыштары ескерілу қажет. Толқында жұмыс істеу рұқсат етілетін крандар үшін, есепті жүктеме осы Қағиданың 3264, 3269 және 3270-тармақтардың талаптарын қанағаттандыру қажет;
4) жүкті тербетуден, кемені (понтонды) еңкейтуден туындайтын, жүктемлер.
3260. Желдік жүктемені анықтау кезінде кранның бетіндегі желдік емес есепті ауданға, кранның конструкциялық ерекшелігін ескеріп желдің көлденең бағытына перпендикуляр бетінің ауданы қабылданады. Бірыңғай қабырғамен конструкциялар үшін есептіге, конструкциялар контурымен шектелген беткі аудан қабылданады; торлы конструкция үшін - серіппелер аралығындағы сәулені шегеріп, конструкция контурымен шектелген беткі аудан қабылданады.
Кранның бетінің есепті ауданына, бірдей биіктіктегі (бірыңғай немесе торлы) бірнеше жазықтық белдеудері бар, бір бірінен кейін орналасқан мыналарды қабылдау керек:
1) белдеулер аралығындағы арақашықтық кезінде, белдеудің кіші биіктігі – алдыңғы белдеудің толықтай беткі ауданы;
2) белдеудің биіктігіне тең немесе осы биіктіктен жоғары, бірақ оның биіктігінен екі есе кіші белдеулер арасындағы арақашықтық кезінде - алдыңғы белдеудің толықтай беткі ауданы қосу әрбір келесі белдеудің 50 %;
3) тең немесе оның екі есе биіктігінен жоғары белдеулер аралығындағы арақашықтық – барлық белдеулердің толық бетінің ауданы. Алдыңғы белдеулермен жабылмайтын, артқы белдеулердің бөлігі толықтай ескеріледі.
Құбырдан жасалған конструкция үшін есепті желсіз ауданның мәнін түзетілген коэффициентке 0,75 көбейтумен төмендетілуі мүмкін.
Жүк бетіндегі есепті жел жақтық аудан А, кранға арналған көтеру үшін жүктің нақты контуры бойынша бағаланады немесе статистикалық мәлімет бойынша қабылданады, олар болмаған жағдайда мынадай формула қолданылуы мүмкін, м²:

мұндағы Q — жүк көтерімділік, т.
(651) формуласы жүк көтерімділігі 0,05 бастап 100 т дейін өзгеру диапазонында әділ.
3261. Блоктардағы (шкивтерде) қажаудағы жоғалу және блоктардағы (шкивтерде) арқандардың иілуі кезінде әрбір блокқа (шкивке) 5 % теңі сырғанау мойынтірегімен және 2 % тербелу мойынтірегімен қабылданады.
Арқандарды блоктар бойынша орналастыру кезінде жүк көтеру құрылғысының конструктивті элементтеріндегі күштердің өзгеруі қозғалыстық әрбір элементі немесе қозғалыстың жиынтығы (жүкті немесе ұшты көтеру немесе босату) үшін ең қолайсыздықтар бойынша ескерілу қажет.
3262. Егер кранның майысатын тартылыспен жұмысы кезінде кран ұштарын азайту бойынша іс-шаралар көзделсе, мысалы балластировкалау, онда тартылыстағы күшті есептеу кезінде бұл іс-шаралар назарға алынуы мүмкін.
3263. Кемелік және жүзбелі крандардың конструктивті элементтеріндегі күштердің есебі қисаюдың 5^о және дифференттің 2^о статистикалық бұрыштары кезіндегідей болса, толқында жұмыс істеу кезінде сондай болады.
Егер пайдалану шартында қисаю және дифферент бұрыштары көп болса, есептерде бұрыштардың нақты мәндері алынуы тиіс.
3264. Кемелік және жүзбелі крандардың конструктивті элементтеріндегі күштердің есебі, желдің екпінінің іс-қимылы кезінде немесе жүктің үзілу әсерінен мүмкін болатын, тынық судағы борттық ауытқуды ескеріп жүргізілу қажет.
3265. Топсалы біріктірілген ұштармен және иілмелі тартылысты крандар үшін, ұш қарама қарсы аралық жаққа аударылмайтыны есептеулер жолымен немесе сынақ жүргізумен дәлелдену қажет.
Аударылмауды болдырмайтын шарт деп аралық жағынан желдің қысымы осы Қағиданың 3259-тармақ 3) тармақшасына сәйкес кезінде ең кіші аралықта және қарама қарсы жаққа еңкею кезінде пайдалануға мүмкін ұштық арқандардың тарту ұзақтылығының болуы саналады.
3266. Сығылған және сығылған – майысқан өзекшелердегі кернеулерді есептеу кезінде, олардың қосымшасының эксцентриситеті құрылысының опаты және өзінің салмақты жүгінен алғашқы қисықтығы ескеріліп бойлық күштің әсері ескерілу қажет.
3267. Болат арқандардың серпімділік модулінің есебін 98 ГПа тең деп қабылдау керек.
3268. Беткі аудандардың және қарсыласу сәтінің тойтарылған және болттық конструкциясын беріктілікке есептеу кезінде қималар саңылаулармен орын алатын беткі ауданның есебімен анықталады.
3269. Жүзбелі крандардың жоғарғы құрылысы үшін есепті жүктеме ретінде мыналар қабылданады:
1) көтерілген жүктің және алмалы жүк қарпығыш органдардың және құралдардың көлемінен өлшенетін жүктеме;
2) өзінің конструкциясы және ондағы орналасқан жабдық көлемінен өлшенетін жүктеме;
3) желдің динамикалық қысымымен жүкке және металл конструкцияға келісілген, былай қабылданатын желдік жүктеме: жұмыс күйінің максимальды жүктемесі үшін - 400 Па кем емес, жүкті түсіру үшін - 125 Па кем емес, жұмыссыз күйдегі максимальды жүктеме үшін - 2000 Па кем емес.
Жұмыссыз күй үшін желдің есепті динамикалық қысымы акваторияның желдік жүктемесі туралы мәлімет ұсынған жағдайда және жүзбелі кранның жоғарғы құрылысын пайдалану шарттарында төмендетілуі мүмкін, бірақ барлық жағдайларда ол 1000 Па кем қабылданбау қажет.
4) жүкті қапсырып көтеру кезіндегі жүкті көтеруді (түсіруді) жылдамдатқан (тежеу) кездегі инерциялық жүктемелер. Динамикалық коэффициентін сонымен бірге Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген әдістеме бойынша есептейді; тынық суда жұмыс істеуге арналған, бұл коэффициенттің жоғарғы құрылысының мәні 1,15 кем емес, ал толқында жұмыс істеуге арналған жоғарғы құрылыс үшін - 1,4 кем емес қабылдану қажет;
5) аралықтың өзгеру механизмін тежеу (екпін) кезінде, сондай-ақ жүкті тынық суда және толқында тербеткен жағдайда пайда болатын инерциялық жүктемелер.
Бұл жүктемелер Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген әдістеме көмегі арқылы анықталатын жүктің ауытқу бұрышы туралы мәліметтер негізінде ескеріледі; кез келген жағдайда бұрыштардың мәндері ұштардың бойында және кесе көлденең 3^о кем емес қабылдану қажет. Бұрыштарды санауды жоғарғы құрылыстың максимальды динамикалық қисаю кезінде тігінен жүргізу керек;
6) жоғарғы бұрылыстың бұрылысы кезінде пайда болған, орталықтандырылған күш инерциясынан жүктеме;
7) толқындағы тербеліс кезінде жүкке әсер ететін, тік күш инерциясынан жүктемелер. Бұл жүктемелер Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген әдістеме бойынша анықталатын, динамикалық коэффициент көмегімен ескеріледі. Барлық жағдайларда динамикалық коэффициентін 1,25 кем емес қабылдау керек.
3270. Жоғарғы құрылыс үшін есепті жүктемелер комбинациясы ретінде мыналар қабылданады:
1) жұмыс күйінің қалыпты кернеуі. Есепті жүктеме мыналардан жиналады: көтерілген жүктің және жүк қарпығыш құралдардың көлемінен, сондай-ақ жүк көтеру құрылғысы конструкцияның элементтері көлемінен өлшенетін жүктемелер; байсалды түсіру және тежеу кезіндегі инерциялық жүктеме; конструкцияға және 250 Па жүкке желдік динамикалы қысымына сәйкес келетін желдік жүктеме. Ол Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген әдістеме бойынша орындалатын жоғарғы құрылыстың шыдамдылыққа (шаршаған беріктілікке) есептеу кезінде ескеріледі. Сонымен бірге алынған беріктілік қоры коэффициентінің мәні осы тармақтың 2-тармақшасы есебі бойынша анықталғаннан кем болмау қажет.
2) жұмыс күйінің максимальды жүктемесі.
бірінші жағдай. Жүзбелі кранның жоғарғы құрылысы жылжымай (тек көтеру механизмі жұмыс істейді жерден (палубадан) жүкті көтеруді (үзіп алу) немесе оны түсіру, жүкті түсіру кезінде тежеуді жүргізеді.
Есепті жүктеме мыналардан жиналады: көтерілген жүктің көлемінен және жүк қарпығыш құралдар динамикалықтың ең үлкен коэффициентін ескерумен, сондай-ақ жүк көтеру құрылғысы конструкциялары элементтерінің көлемінен өлшенетін жүктеме; инерциялық жүктемелер жүкті түсіру және тынық суда және толқында тербетуден инерциялық жүктеме; конструкцияға және жұмыс күйіне арналған жүкке желдің динамикалық қысымына сәйкес, желдік жүктеме; 16^о тігінен ең үлкен бұрышпен ауытқуымен иілмелі ілмекте жүкті тербетуден жүктеме.
Динамикалық коэффициенті жүкті ауыстырудың, конструкция қаттылығының (арқандарды қоса), және конструкция және жүк көлемінен жүкті көтеру жағдайына арналған сияқты және түсіру кезінде тежеу үшін ең үлкен жылдамдығын ескеріп анықталу қажет.
Жүктемені анықтау кезінде жүзбелі кранның жоғарғы құрылысының бұрылатын бөлігі мынадай жағдайларда екі қозғалысты біріктіру сәтінде көзделуі тиіс:
көтеру – жүкті түсіру және кранды бұру;
кранды бұру және аралықтың өзгеруі;
көтеру – жүкті түсіру және аралықты өзгерту.
екінші жағдай. Жүзбелі кранның жоғарғы бөлігі жүгімен қозғалыста (қозғалу, аралықтың, бұрылыстың өзгеруі ) болады, бұл жерде механизмдердің біреуін тежеу немесе тарату жүргізіледі.
Есепті жүктеме мыналардан жиналады: көтерілген жүктің көлемінен және жүк қарпығыш құралдардан, сондай-ақ жүк көтеру құрылғысы конструкциялары элементтерінің көлемінен кран жолы бойынша қозғалыс кезінде соққыны ескерумен өлшенетін жүктеме; толқынның тербелуінен инерциялық жүктеме; жоғарғы құрылыс және жүрісті доңғалақтарды тұрғызуды, шекті сәттің муфталырының іске қосылуы немесе пайдалану ерекшеліктерін ескеру көлемінің инерциясының ең үлкен көлденең күшінен жүктеме; конструкцияға және жұмыс күйіне арналған жүкке желдің динамикалық қысымына сәйкес, желдік жүктемелер; иілмелі ілмекте жүкті тербетуден жүктеме.
Соққы коэффициенттері қозғалыс жылдамдығына және рельстерді жапсырмалардың болуына байланысты анықталады;
3) Жұмыссыз күйдің максимальды жүктемесі.
Есепті жүктеме жүк көтеру құрылғысы конструкциясы элементтерінің көлемінен өлшенетін жүктемеден және жұмыссыз күйге арналған конструкцияға желдің динамикалық қысымының сәйкес келетін желдік жүктемеден жиналады.
Жеткілікті негіздеме кезінде, пайдалану немесе жоғарғы құрылыс конструкциясы сипаттамасымен ескерілген, көрсетілген жүктеме комбинациядан айрықшаланатынды қолдануды талап ете алады.

299. Рұқсат етілетін кернеулер, беріктілік және
орнықтылық қорлары

3271. Есепті жүктеменің іс-қимылы кезінде жүзбелі және кемелік крандардың металл конструкцияларындағы кернеу, осы Қағиданың 3272-3275-тармақтардың талаптарын ескеріп, 351-қосымшада келтірілген мәндерден аспау қажет.
Қолдық жетектпен жүк көтеру құрылғысы үшін рұқсат етілген кернеу материал ағымдылығы шегінің R_eH. 0,6 тең деп қабылдануы мүмкін.
Арқандардың (болат, өсімдіктен жасалған, синтетикалық) рұқсат етілген жұмыс жүктемесі (SWL) осы Қағиданың 356 және 357-қосымшаларына сәйкес беріктілік қорының коэффициентіне бөлінген бүтіндей арқанның есепті үзілу күшінен жоғары болмау қажет.
3272. Осы Қағиданың 351-қосымшасында көрсетілген рұқсат етілген кернеу, мынадай формула көмегімен есептелген жүктеме әрекетінің динамикалық коэффициентін ескеріп келтірілген
_н = 0,7R_еН/, (650)
мұндағы _н - есепті жүктеменің әрекеті кезіндегі, күтілетін ең үлкен динамикалық күштің статистикалық күшке қатынасы ретінде анықталатын, динамикалықтың нормативті коэффициенті. Жүкті көтерудің немесе түсірудің максимальды жылдамдығы кезінде, l,33(_н — 1) м/с жоғары, мынадай формула көмегімен орындалуы мүмкін динамикалық коэффициентті есепті тексеру қажет.

мұндағы - динамикалық күштің қатынасын оның статистикалық ұқсастығына ұсынатын, динамикалық коэффициент;
v - жүкті орналастырудың ең жоғарғы жылдамдығы, м/с;
_ст - өлшенетін жүктеменің статистикалық әрекеті кезінде, жүк көтерімділігіне сәйкес, жүк көлемінен жүк ілгегі нүктесінің есептік тігінен ығысуы (арқанның ұзындығының өзгеруін қоса), м.
Егер динамикалық коэффициенті , _н үлкен болса, осы Қағиданың 351-қосымшасында рұқсат етілген кернеу _н/ көбейтілу қажет. Егер коэффициент _н, тең немесе үлкен болса, онда бұл кернеулерді осы Қағиданың 351-қосымшасы бойынша қабылдайды.
Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша динамикалық коэффициентінің есебі басқа әдіспен орындалуы мүмкін.
3273. Металл конструкция үшін рұқсат етілген кернеуді анықтау кезінде есепті ағымдылық шегі ретінде, оның стандартпен немесе техникалық шарттармен кепілденген мәні қабылданады; бірақ барлық жағдайларда есепті ағымдылық шегі, стандартпен немесе техникалық шарттармен кепілденген ең кіші ағымдылық шегінен 0,70 (уақытша қарсыласу) жоғары емес қабылдану қажет.
3274. Осы Қағиданың 3272-тармақтың талаптары созылыу, сығылу және майысу кернеуіне, сондай-ақ эквивалентті кернеулерге жатады. деформациялардың басқа түрі үшін, коэффициенттердің рұқсат етілген кернеуге өтудің, сондай-ақ пісірілген, тойтарылған және болттық жалғауларды есептеу үшін ұсынылатын мәні мынадай:
1) рұқсат етілген кернеуге деформациялардың әртүрлі түрлерінен өту коэффициенті осы Қағиданың 352-қосымшасында келтірілген;
2) пісірлген тігістер үшін рұқсат етілген кернеуге өту коэффициенттері осы Қағиданың 353-қосымшасында келтірілген;
3) тойтарып және болттық жалғаулар үшін рұқсат етілген кернеуге өту коэффициенті осы Қағиданың 354-қосымшасында келтірілген.
Егер қашау астындағы тойтару және болттарға арналған саңылауларды жиналған элементтерде немесе кондуктор бойынша жекелеген элементтерде бір мезгілде бұрғыланса, өту коэффициенттері қолданылады. Монтаждық тойтару үшін рұқсат етілген кернеуді 10 % төмендету қажет. Жасырынды немесе жартылай жасырынды бастарды тойтару үшін рұқсат етілген кернеуді 20 % төмендету қажет. Тойтару және болттық жалғаулардың рұқсат етілген кернеуін есептеу үшін бастапқы биіктік ретінде, тойтару және болттың материал ағымдылығының шегі бойынша созылу және кесу үшін анықталатын рұқсат етілген кернеуді қабылдау керек, ал езу үшін - металл конструкцияның материал ағымдылығының шегі бойынша;
4) Өту коэффициентерін сондай-ақ стандарт бойынша таңдауға болады.
3275. Алмалы бөлшектердің конструкциясы және өлшемдері оларды байқау жүктемесімен сынау кезінде қалдық деформацияның болмауын және олардың шекті жүктемесін сынау кезінде бұзылудың болмауын қамтамасыз ету қажет.
Стандарт және Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген норма бойынша дайындалған бөлшектер, осы күшті қанағаттандырады деп саналады. Стандартталмаған алынбайтын бөлшектер үшін рұқсат етілген кернеу металл конструкцияға арналған рұқсат етілген кернеуден жоғары болмау қажет (осы Қағиданың 3271-3274-тармақтары).
3276. Үзілетін жүктемеге қатынасты жүк қарпығыш құралдардың шынжырларының беріктілік коэффициенті 4 кем болмау қажет.
3277. Болат жүктік және крандардың ұштық арқандарының беріктілік қорының бүтіндей арқанның үзілу жүктемені қатынасты коэффициенті осы Қағиданың 356-қосымшасында келтірілгеннен кем емес жұмыс режиміне (осы Қағиданың 355-қосымшасында) байланысты болу қажет.
Осы Қағиданың 355-қосымшасында қолданылған жүктеу коэффиценті К мынадай формула көмегімен анықталуы мүмкін:

мұндағы t₁ — жүктеменің аз деңгейі кезіндегі механизмді қолданудың орташа ұзақтығы, с: t_i= t_1, t₂,…. t_n;
 - жүктеменің әртүрлі деңгейімен механизмді қолданудың жалпы ұзақтылығы, с:
 = t₁+ t₂+ t_n
P_i — осы механизмді типті қолдану кезіндегі орташа ұзақтылықпен жүктеме деңгейі, Н:
P_i = Р₁ Р₂, ... Р_n;
n — жүктеме деңгейінің жалпы саны;
Р_mах – механизмге қосылған, ең үлкен жүктеменің мәні, Н.
3278. өсімдік талшығынан жасалған арқандардың беріктілік қорының коэффициентінің бүтіндей арқанның үзілу жүктемесіне қатынасы осы Қағиданың 357-қосымшасында көрсетілгеннен кем болмау қажет, ал синтетикалық – 10 кем емес.
3279. Орнықтылық қоры беріктілік қорының (ағымдылық шегіне қатынасты) сол элементті сығуынан кем болмау қажет.
3280. Сығылған өзекшелер жалпыға, ал олардың жұқа дуалды элементтері – жергілікті орнықтылыққа тексерілу қажет.
Көлденең майысуға жұмыс істейтін белдеулер жалпыға, ал тік дуалдар және сығылған белдіктер – жергілікті орнықтылыққа тексерілу қажет.
3281. Орталық сығылған өзекшелердің өлшемдік күші, қосынды мәні өзекше ұзындығынан 0,001 кем емес деп қабылдау керек, бойлық күштің және майысудың алғашқы эксцентриситетін ескеріп анықталды.
3282. Жалғаушы элементтер (жұқа тақтайшалар немесе торлармен) арасындағы учаскедегі құрамды қималардың орталық – сығылған өзекшелерінің әрбір бұтағының иілгіштігі 40 аспау қажет.
3283. Сығылған және металл конструкциялардың созылған элементтерінің иілгіштігі осы Қағиданың 358-қосымшасында көрсетілгеннен кем болмау қажет.
Иілгішті анықтау кезінде есепті ұзындық ұштардағы бекіту түрін ескеріп қабылданады. Иілгіштік басты инерция сәттерінің жазықтығында анықталады.
3284. Есепті жүктеменің әрекеті кезінде жүзбелі крандардың жоғарғы құрылысындағы металл конструкциялардағы кернеу, осы Қағиданың 3273 және 3274-тармақтарының нұсқауларын ескеріп, осы Қағиданың 359-қосымшасында келтірілген рұқсат етілген кернеуден кем болмау қажет.
Қарапайым конструкцияның жоғарғы құрылысы үшін рұқсат етілген кернеу осы Қағиданың 3271-тармағына сәйкес қабылдану қажет.

300. Жүк көтеру құрылғыларының механизмдерін
беріктілікке есептеу. Крандарға арналған жалпы талаптар

3285. Жүк көтергіш құрылғылардың механизмдер беріктілігінің есебін орындау кезінде (әрі қарай - есеп) мыналар есептелінуі тиіс:
1) механизмдердің бөлшектерінің беріктілік қоры, Ереженің осы бөлімінің талаптарына сәйкес байқау жүктемемен механизмдерді сынау кезінде, ақаулардың (өндірістіктен басқа) немесе қалдық деформациялардың пайда болу ықтималдығы алып тасталатындай болу қажет;
2) механизмдердің есепті жүктемесі жүк көтеру құрылғысының жүктемесін және конструктивті элементтердегі (осы Қағиданың 298 және 299-тараулары) күштерді анықтау шартын есепке алып анықталу қажет;
3) механизмдердің бөлшектерінің беріктілік қоры осы Қағиданың 299-тарауына сәйкес жүк көтеру құрылғысының металл конструкциялардың беріктілік қорынан кем болмау қажет.
3286. Осы Қағиданың 300–305-тарау талаптары ішкі және аралас суда жүзетін кемелерде орнатылған крандарды қамтиды.
3287. Крандарды кемелерде орнату және конструкциясы олардың аударылмауын болдырмау қажет (осы Қағиданың 3298-тармағы).
3288. Иілмелі тарту ұшты крандардың конструциясы ұштың аралыққа қарама қарсы жаққа, қисаюларды және диференттерді пайдаланудағы мүмкіндіктерді ескеріп, қажет болған жағдайда шектеуші тіреулерді қолданып (осы Қағиданың 3265-тармағы) өздігінен аударылуын болдырмау қажет.
3289. Крандардың конструкциялары олардың кеме корпусына сенімді бектіліуін қамтамасыз ету қажет. Кранды орнатумен бірге кеме корпусының жиынтығы қажет болған жағдайда нығайтылу қажет.
3290. Крандардың, олардың ұштарының «жүріс бойынша» сенімді бектілуі көзделу қажет.

301. Крандардың қауіпсіздік құрылғысы

3291. Крандар механизмдердің соңғы күйінде тоқтатау үшін, автоматты қолданыстағы құрылғылармен (ақырғы ажыратқыштармен) жабдықталу қажет:
1) көтеру;
2) аралықтың өзгеруі;
3) кранның және оның арбасының қозғалысы;
4) кранның бұрылуы (бұрылуы бұрышы шектеулі крандар үшін );
5) егер арқанның тұйықталу шығырының салмағы таңдалса, соңғы жоғарғы күйдегі грейфердің тұйықталуы.
Ақырғы ажыратқыштарды іске қосқаннан кейін кері бағыттағы механизмдердің қозғалу мүмкіндігі қамтамасыз етілу қажет.
Ақырғы ажыратқыштарды шунттайтын, тұйықталуларды қолдану кезінде (мысалы, «жүріс бойынша» қондыру кезінде, крандардың ұштарын түсіру үшін) тұйықталулар тек экипаждың өкілетті тұлғаларына ғана рұқсат етілу қажет.
Егер крандар жағы ұштар түсіру кезінде жүк қарпығыш құралда жатса, көтеру механизмімен бір мезгілде, ұшты түсіру бағытындағы аралықтың өзгеруі механизмі ажыратылу қажет.
3292. Жүк көтерімділігінің аралығына байланысты ауыспалы крандар, белгіленген аралыққа сәйкес, жүк көтерімділігінің автоматты көрсеткішімен жабдықталу қажет. Көрсеткіштің шкаласы операторға оның жұмыс орнынан көріну қажет.
3293. Орнықтылығы жүктің орналасуына байланысты крандар, жүкті көтеру механизмін және осы аралық үшін көтерілетін жүктің көлемі жүк көтерімділіктен 10 % асқан жағдайда аралықтың өзгеруін автоматты ажырататын, жүк сәтінің шектеуіштерімен жабдықталу қажет. Жүк сәтін шектеуішті іске қосқаннан кейін жүкті түсіру және аралықты төмендету мүмкіндігі қамтамасыз етілуі қажет.
Басқа типті крандарда шектеуіштер орнату ұсынылады.
3294. Ауыспалы аралықпен және аралықтың барлық учаскесі бойынша үнемі жүк көтерімділік көтеру механизмінің жүк көтерімділік шегімен жабдықталуы қажет.
Жүк көтерімділігінің іске қосылуы, көтерілетін жүктің көлемі, жүк көтерімділіктен 10 % асуын бодырмау қажет. Жүк көтерімділігінің шектеуіші іске қосылғаннан кейін жүкті түсіру мүмкіндігі қамтамасыз етілу қажет.
Артық жүктеменің қысқа мерзімді әрекеті (0,5±0,1 с дейін) жүк көтерімділігінің шектеуішінің іске қосылуын тудырмау қажет.
3295. Стационарлы басқару постымен немесе радиотелебасқаруымен жүк көтеру құрылғысы, оператормен іс–қимылға келтіру кез келген уақытта мүмкін болатын, дыбыстық сақтандырғыш құрылғымен жабдықталуы қажет. Дыбыстық сақтандырғыш сигнал жақсы естілуі және басқа дыбыстық сигналдардан және жұмыс шуынан лезде ажыратылуы қажет.

302. Крандардың механизмдері

3296. Жүк көтеруді тежеу қорының коэффициенті 1,5 кем болмау қажет. Аралықтың өзгеруінің тежеу қорының коэффициенті 2 кем болмау қажет; сонымен бірге ауырлық күшімен жүктің, ұштың, тұмсықтың және жүкке қарсы көлемін тудыратын, тежеу білігіндегі статистикалық сәт, ұштың сәтінің ең үлкен мәні бар күйінде анықталу қажет.
Жетекте екі және одан жоғары тежеулер болған кезде тежеу қоры, барлық жүк бір тежеумен ұсталатын қосымшада орнатылады.
Осы тежеулердің әрқайсысының тежеу қорының коэффициенті бір мезгілде іске қосылған кезде 1,25 кем болмау қажет. Егер тежегіштердің бір мезгілде жұмыс істеуі көзделмесе, онда тежеу қорының коэффициенттерін, бір тежеуіштердікі сияқты қабылдау керек.
3297. Бұрылу және қозғалу механизмдерінің тежегіштері автоматты әрекеттегі және басқарылатын болу қажет; ашық типті тежегіштерді қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
Тежеу қорының коэффициенті 1 кем болмау қажет.
Толқында жұмыс істеуге арналған жүзбелі крандардың және крандардың жоғарғы құрылымы үшін тежеу қорының коэффициенті 1,5 кем болмау қажет.
Бұрылу мехнизмдері және тежегіштің қолдық жетегімен крандарды қозғалту, өздігінен бұрылу немесе крандардың қозғалу мүмкіндігін болдырмайтын бекітулермен жабдықталу қажет.

303. Крандарды жылжыту

3298. Жылжымалы крандардың орнықтылығы, жұмыс және жұмыссыз күйінде қамтамасыз етілу қажет. Орнықтылықты тексеру Кеме қатынасы тіркелімімен келісілген әдістеме және норма бойынша жүргізілу қажет.
3299. Крандардың қозғалысы берік тұрақты рельстік қармауышпен және кері доңғалақшамен жабдықталуы қажет.
Крандарды жылжыту айдауға қарсы құралдары болу қажет (алмалы рельстік қарпығыштар және с.с.).
3300. «Жүріс бойынша» крандарды бекіту олардың қозғалысының алдын алу қажет.
3301. Крандардың қозғалу мехнизмінің жүріс доңғалақтары, доңғалақтардың рельстен тайып кетуін болдырмайтындай етіліп орындалуы немесе орнатылуы қажет. Рельстерді кемелік жиынтықтарға бекіту пайдалану жүктемелерінің ең қолайсыз үйлесімін ұстап тұру қажет.
3302. Жылжымалы крандардың рамалары релсьтен 20 мм жоғары емес қашықтықта тұратын және доңғалақтардың немесе осьтердің сынуы кезінде тіреу сияқты қолданылуы мүмкін, тасушы бөлшектермен жабдықталуы қажет, бұл бөлшектер ең жоғары болатын мүмкінді жүктемеге есептелу қажет.
3303. Қозғалыстың механикалық жетегімен жылжымалы крандар тіреуден болуы мүмкін соққыны жұмсарту үшін буферлармен жабдықталуы қажет. Буферлер тіреулерде орнатылуы мүмкін.
3304. Рельстік жолдың аяғында, номиналды жылдамдықта ең үлкен жұмыс жүгімен жылжитын, кран соққысын қабылдауға есептелу қажет.
3305. Бірнеше крандарды бір жолда жылжыту кезінде қақтығысуды болдырмау үшін қозғалыстың шектеуішімен жабдықталуы қажет.

304. Крандардың қарсы салмағы және
металл конструкциялары

3306. Крандық қарсысалмақтың конструкциясы пайдаланудағы белгіленген көлемнің өзгеруін болдырмау қажет. жекелеген жүктерді қарсы салмақта бекіту олардың ығысуын болдырмау қажет.
3307. Жылжымалы қарсы салмақтар аралықтың өзгеруімен автоматты түрде қозғалу немесе жақсы қарсы салмақтың күйін көрсеткіші болу қажет.
Жылжымалы қарсы салмақтың сыналану ықтималдығы болмау қажет. Жылжымалы қарсы салмақтың ақауы болған жағдайда аралықтың механизмін блоктауды көздеу ұсынылады.
3308. Қарауға және барлық жағынан күтуге мүмкінді металл конструкцияның элементтерін тасушы дуалдардың қалыңдығы, 4 мм кем болмау қажет; қарауға және ішкі жағынан күту мүмкін емес металл конструкцияның қорапты немесе құбырлы дуалдарының қалыңдығы 6 мм кем болмау қажет.
Кран ұшының ең үлкен құрылыс опаты, ілмектің жазықтығынадағы сияқты, оған перпендикуляр жазықтықта да 1/1500 жоғары болмау қажет.
3309. Бастың үзілуіне тойтарылған жүктемеден, әсіресе дірілден қашық болу керек. Осындай ерекшелікті конструкцияны қолдану жүктеме қосымшасын тек Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша ғана рұқсат етіледі. Жасырынды және жартылай жасырынды бастарды тойтару созылуында жұмыс істеуге рұқсат етілмейді.
Тойтарулар және болттар үшін саңылаулар жалғанатын элементтерде немесе кондуктор бойынша жекелеген элементтерде бұрғылау қажет.
Тасушы элементтердің жалғауларындағы тойтарулар және болттар 12 мм кем емес диаметрі болу қажет.
Тойтарылатын элементтердің шекті қалыңдығы тойтарудың 5 диаметрінен аспау қажет.
Бөліктерде немесе жапсарманың бір жағында орналасқан бекітуші элементтерді тойтару саны екеуден кем болмау қажет.

305. Крандарды басқару кабиналары

3310. Крандармен стационарлы басқару постары арнайы жабдықталған кабиналарда орнатылу қажет.
3311. Крандармен басқару кабиналары оператор кранның барлық толық жұмыс циклі кезінде жүк қарпығыш органдарды және жүкті бақылау мүмкіндігі болатындай етіліп орнатылу қажет. Оператордың жұмыс орнынан көкжиек бойынша 230^о кем емес шолу секторы қамтамасыз етілу қажет. Шолу бұрышын 270^о дейін ұлғайту ұсынылады.
3312. Басқару кабиналарын орналастыруды, үзілу немесе жебені ұстап тұрған (арқан, керу және с.с.) конструкция зақымдалған кезде кабинаға зиян келмейтіндей етіліп таңдау қажет.
3313. Крандарды басқару кабиналары барлық жағынан жабық және оператордың шолу секторы шегінде әйнектелген болу қажет. Сонымен бірге шыныларды тазарту, сондай-ақ терлеуін және мұздануын болдырмауға арналған электр қыздыру мүмкіндігі қамтамасыз етілу қажет. Оператор тұратын төменгі әйнек, адам салмағын көтеретін, торлармен қорғалу қажет. Кабинада эффективті желдеткіш және қолданыстағы стандарттарға сай жылыту жеткілікті болу қажет.
Кабиналарды барлық жағынан жабу талаптары кемелік крандарға жатпайды.
3314. Басқару кабинасының өлшемі, жабдыққа еркін кіру мүмкін болатындай болу қажет.
3315. Кабина есігі сырттан ашылу керек, ал оның алдында тиісті қоршаулармен алаң болу қажет. Оператор болмаған кезде басқару кабинасын құлыптау құрылғысы болу қажет.
3316. Кабинаға өтетін жер және оған кіру механизмдермен, арқандармен және басқа құрылғылармен бөгелуі қажет.
Кранның кабинасы арқылы жүк және жебелік арқандарды жүргізуге, сондай-ақ оған арқандарды есуге арналған барбандарды орнатуға рұқсат етілмейді.
3317. Кабиналарды стационарлы, ыңғайлы орындықтармен биіктік және көлденең жазықтық бойынша реттелумен жабдықталу қажет.
3318. Жүзбелі крандардың кабиналары 1,9 мм кем емес биіктікте болу қажет; кемелік крандардың кабиналарын, оператордың тек отырып жұмыс істеуі көзделген жағдайда, 1,5 м биіктік жасауға рұқсат етіледі.
Жүзбелі крандарда, оператордан басқа, кем дегенде бір тұлғаның табылу мүмкіндігін көздеу қажет.

306. Жүзбелі крандардың жоғарғы құрылысы. Жүзбелі доктардағы крандар

3319. Крандарға талап етілетін, сондай-ақ төменде айтылған қосымша талаптар Қағиданың осы бөліміндегі барлық талаптар жүзбелі крандардың және жүзбелі доктардың жоғарғы құрылысын қамтиды.
3320. Рұқсат етілген жүзбелі крандардың пайдаланудағы еңкеюлері кезіндегі қарсы салмақтың габариттері және кранның бұралу бөлігі, жебелерді қоспағанда, борт сызығынан аспау қажет.
Тұрғын және қызметтік үй-жайлар жүкті ауыстыру зонасынан тыс табылу қажет, ал олардан шығулар – максималды айналмалы бұралу бөлігінің орындаушы бөлшектерінің жүкті ауыстыру зонасынан тыс 1000 мм кем емес қашықтықта, сонымен бірге шығулар мүмкіндігінше кранды айналдыру зонасына қарама қарсы бағытталу қажет.
3321. Жүзбелі крандардың жоғарғы құрылысы осы Қағиданың 3291 – 3294-тармақтардың талаптарына жауап беретін қауіпсіздік құрылғысымен жабдықталу қажет.
3322. Жебелік құрылғы көлемінен өлшенетін жүктеме қарсы салмақ көмегімен теңдестірілу қажет.
3323. Металл конструкциялардың тасуша элементтерінің дуалдар қалыңдығы мыналардан кем болмау қажет, мм:
5,0 — қырладың екі жағынан боялған кезінде;
6,0 — жабық қорапты қималар үшін;
5,0 — герметикалы жабылатын кесілген ыстық жазылған немесе престелген құбырлар үшін.
3324. Пісірілген конструкциялардағы қырдың текшесінің ені 30 мм кем болмау қажет, ал тойтарылған немесе болтталғандарда - 50 мм кем емес.
3325. Барабан диаметрінің арқан диаметріне қатынасы крандық механизмдердің жұмыс режиміне байланысты орнатылу қажет (осы Қағиданың 355-қосымшасы).
Режимге байланыты осы қатынастың рұқсат етілген ең кіші мәні осы Қағиданың 355-қосымшасында келтірілген.
3326. Металл конструкциялардың ішкі қуыстарына оларды куәландыру үшін кіруді көздеу қажет. Металл конструкциялардың тұйықталған қуыстары, қуыс ішіне 0,03 МПа артық қысыммен ауаны беру және олардың сыртқы дуалдарына көбік құраушы ерітіндіні жағу жолымен тығыздық үшін әуелік сынаққа душар болуы қажет. Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша басқа сынақ түрі рұқсат етілуі мүмкін.
3327. Толқында жұмыс істеуге арналған басты жүзбелі кранның жоғарғы құрылысы, толқынның және желдік жүктеменің ең үлкен мәндері кезінде табиғи шартында сыналу қажет.
3328. Сериялық жүзбелі кранның жоғарғы құрылысы, толқында жұмыс істеуге арналған, кеменің үлесінде макисмальды арлықтағы жүк көтерміділігінің жүк салмағынан 1,4 тең байқау жүктемесімен сыналу қажет. Байқау жүктемесі статитикалық түрде қосымшаланады, жүктемеде ұстап тұру уақыты 5 мин кем емес.

307. Крандардың бөлшектері және арқандары

3329. Жылжымалы жалғаулардағы бөлшектердің өзара жанасуы радиальды және акиальды бағыттардағы саңылаулармен жұмыс шарты бойынша минималды рұқсат етілген тіреулік беттердің дұрыс іргелесуін қамтамасыз ету қажет.
3330. Алмалы бөлшектердің рұқсат етілген жұмыс жүктемесі, блоктарды қоспағанда, бөлшек есептелгенді көтеру үшін, жүктің максималды көлемінен өлшенетін жүктеме сияқты анықталады.
3331. Алынбайтын бөлшектерді металл конструкциялармен жалғау жалғаудың талап етілген беріктілігін және металл конструкция байланыстарындағы күштердің біркелкі бөлінуін қамтамасыз ету қажет.
3332. Жүктік крюктар және тұтқалар қапталған болу қажет. Пластинчатты крюктарды және тұтқаларды қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
Жүктердің шамадан артуында қолданылатын, крюктардың конструкциясы бастапқы конструкциялардың артынан көтеру кезінде ілініп кетуді және жүк асатын арқанның сырғанап кетуін болдырмау қажет. Жүктік крюктар, тұтқалар және бөлшектер оларды бекіту шығатын бөліктері және үшкір жиектері болмау қажет.
Жүк көтерімділігі 10 т және жоғары крандар үшін, қарапайым крюктарға қойылатын талаптарды қанағаттандыруы қажет, екі мүйізді крюктарды қолдануға рұқсат етіледі. Жүзбелі крандар және техникалық флоттың жүк көтеру құрылғысына арналған екі ұшты крюктар Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша арқандардың сырғанауынан және ілініп кетуден қорғау үшін арнайы құралдарсыз орындалуы мүмкін.
3333. Жүк крюктерінің және блоктардың вертлюгтері қапталған болу қажет. вертлюгтің гайкалары бұрандада бұралудан сенімді тоқтатылу қажет.
3334. Тұтқалар бұранда немесе гайкамен саңылауларда бекітілген тік қадалықпен қапталу қажет. Қадалықтар немесе гайкалар сенімді тоқтатылу қажет.
Майысқан (домалақ) тұтқалар жүк жүк тұтқасы ретінде және өсімдіктен немесе синтетикалық талшықтан жасалған арқандарға арналған тұтқа ретінде қолдануға болады.
Жүкті ілу жүйесіндегі бөлшектерді бекітуге арналған тұтқалар (крюутар, қарсы салмақтар, үшбұрышты планкалар және шынжырлар) жартылай жасырынды гайкасыз бастарымен қадалығы болу қажет.
Тұтқаны орнату қадалықтың дұрыс ісргелесуін қамтамасыз ету және тұтқалардың ауытқумен жұмыс істеуін болдырмау қажет.
3335. Блок арқандар шеке және жиек аралығында сыналануы болмайтындай етіп, орындалу қажет.
Блоктардың осьтері бұралудан немесе аксиальды ығысудан сенімді тоқтатылу қажет. Сырғанау мойынтірегіндегі блоктар фрикционға қарсы материалдардан (мыс, қола) төлкемен жабдықталуы қажет.
Блоктардың құлақтары немесе шанышқылары бүтіндей қапталған болу қажет, вертлюгтардың гайкалары сенімді тоқтатылу қажет. жүк көтеру құрылғысында ашық гайкалы блоктарды қолдануға рұқсат етілмейді.
Бұрандада сенімді тоқтатулармен шанышқыларды бекіту әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
Жырашық түбі бойынша өлшенген, болат арқандарға арналған блоктардың диаметрі, жүктемеде жылжитын арқандар үшін, арқан диаметрінен 14 кем болмау және - жүктемеде жылжитын арқандар үшін 9 кем болмау қажет.
Өсімдіктен немесе синтетикалық талшықтан жасалған арқандар үшін блоктардың диаметрі арқанның 5 диаметрінен кем болмау қажет.
Блоктардың жырақшаларының қыры сыналусыз арқанның тығыз салынуын қамтамасыз ету қажет.
Блок диаметрі және жырақшаның қыры, сымдардың ең кіші беріктілік шегінен туындайтын, арқан диаметрінен таңдалу қажет.
Блоктардың жырашықтарының тереңдігі, ереже сияқты, блоктың міндеті және орнатылуына байланысты арқанның 1,4 диаметрінен асу қажет және кез келген жағдайда арқан диаметрінің кем дегенде бірін құрайды.
Жырашықтың түбі, бұрышы 120^о кем емес сегмент құрап, щеңбер контуры болу қажет. Жырашықтың радиусы арқан радиусынан 10 % кем емес асу қажет.
3336. Арқандарды немесе шынжырларды жалғауға арналған үшбұрышты және көпбұрышты планкалардың, тұтқалардың еркін жылжуын қамтамасыз ететін минималды саңылаумен, оларға бекітілетін тұтқаның жұтқыншағына сәйкес қалыңдығы болу қажет, симметриялық пісірілерді қолдануға рұқсат етіледі.
3337. Талрептер бүтіндей қапталған құлақтармен немесе шанышқылармен қолданылу қажет; Талрептерді Крюктермен қолдануға рұқсат етілмейді.
Талрептардың конструкциясы созылған бұрандалардың сенімді тоқтатылуын көздеу қажет.
Бұрандада сенімді тоқтатумен шанышқыны бекіту әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
3338. Сынабекітпелер бос қақтаудан немесе болат таңбадан жасалу қажет. Құйылған сынабекітпелерді қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
3339. Қағиданың осы бөлімімен регламенттелмеген бөлігіндегі, жүк көтеру құрылғыларында қолданылатын шынжырлар осы Қағиданың 100-тарауы талаптарын қанағаттандыру қажет және ұсталық көрнекті пісіруден электрлі пісірлу (байланыс пісірумен) қажет.
Жүктік шынжыр ретінде бекті үшін ұштық бөлімімен қысқа тізбекті шынжырлар (калибрленген – жұлдызшаларда жұмыс істеген жағдайда) қолданылу қажет.
3340. Жүк көтеру құрамындағы арқандарды және шынжырларды металл конструкцияларға және бөлшектерге бекітуге арналған жалғастырушы тізбектерді (зәкірлі шынжырлардың тізбек типтері) қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады.
Жалғаушы тізбектер қапталған болу қажет. Ажыраудың конструкциясы тізбектің екі жартысында берік жалғауды және өздігінен ажыраудан оларды сенімді тоқтатуды қамтамасыз ету қажет.
Тізбектерді орнату олардың жалғаушы бөлшектердегі саңылауларда олардың еркін қозғалысын қамтамасыз ету және тізбектердің қиғаш жұмыс істеуін болдырмау қажет.
3341. Жүк көтеру құрылғыларында қолданылатын арқандар, Қағиданың 2-бөлімінің тиісті талаптарын қанағаттандыру қажет.
3342. Жылжымалы такелаждарүшін бір шектеулі өзекшемен және 114 кем емес сымдар санымен болат арқандар қолданылу қажет; көп өзекшелі арқандарды өолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау нысаны болып табылады. 1275 - 1770 Мпа беріктіліктің есепті шегімен сыртқы қабаттың диаметрінен 0,6 кем емес сымдар диаметрімен арқандарды қолдану ұсынылады.
Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша болат өзекшелі арқандар қолданылуы мүмкін. Сонымен бірге тегершіктер және барабандар диаметрінің арқан диаметріне қатынасы Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша қабылдану керек.
Тұрып тұрған такелаж үшін бір немесе бірнеше органикалық өзекшемен сыртқы қабаттағы 1 мм кем емес сымдар диаметрімен және 42 кем емес сымдар санымен болат арқандар қолданылу қажет.
1275 -1670 Мпа (кем мәндерді қолдану ұсынылады) беріктіліктің есепті шегімен арқандарды қолдану ұсынылады
Жылжымалы және тұратын такелаждардың сымдары стандартпен танылғанға сәйкес мырыштық жабындары болу қажет.
3343. Өсіру тәсілімен қосылған арқандарды қолдануға рұқсат етіледі.

308. Кемелік лифтер

3344. Кемелік жүк лифтілерінің конструкциясы әрбір нақты жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
3345. Кемелік жүк лифттерді жоспарлау кезінде уәкілетті органмен бекітілген Пайдаланудағы кемелерді куәландыру қағидасын басшылыққа алу қажет.

309. Кемелік жебелер

3346. Жүк жебелерінің конструкциясы әрбір нақты жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәні болып табылады.
3347. Кемелік жүк жебелерін жобалау кезінде осы Қағиданың 295–307-тарау талаптарын басшылыққа алу керек.

310. Құжаттар және таңбалау

3348. Кеме қатынасы тіркелімінің техникалық бақылауымен дайындалған жүк көтеру құрылғыларына РС-1.6. нысанды жүк көтеру құрылғысын куәландыру актісі беріледі.
3349. Талаптары Кеме қатынасы тіркелімімен танылған, оның Қағиданың талаптарына баламалы, шетел сыныптамалық органдарының күші бар құжаттары болғанда, жүк көтеру құрылғысының оның қауіпсіз пайдаланылуына жеткілікті негіз болып табылады. Бірақ жүк көтеру құрылғысының жағдайына немесе оның бар құжаттарына сәйкестілігіне күмән болса, бұл құрылғы, тиісті құжаттарының болуына қарамастан, Қағиданың осы бөліміне сәйкес куәландыруға және сынауға жатады.
3350. Жүк көтеру құрылғысының әрбір алмалы бөлшектері, лифтілерден басқа, байқау жүгімен сыналғаннан кейін, куәландыру кезінде оң нәтиже берген жағдайда таңбалану және мөрленуі қажет. Сонымен бірге мынадай мәліметтер енгізіледі:
«SWL» жазуы бар, рұқсат етілген жүктемеге сәйкес, жүк көлемі т;
сынау айы және жылы;
бөлшектің жеке тану символы;
Кеме қатынасы тіркелімінің немесе дайындаушының (оны құзырлы тұлғамен сынаған кезде) мөрі;
болат категориясының таңбасы – осы Қағиданың 361-қосымшасы.
Таңбалауды жазу бөлшектердің мынадай жерлерінде жүргізілу тиіс:
блоктар – шеңбердегі немесе шекедегі (құлақ және тегершік арасында – шеңбер болмаған жағдайда);
вертлюгтер - сырғаның құлақшаланған бөлігінде құлақша өзегі өтетін жерде;
блоктардың ұшқалақ аспалары – қадалыққа жақын жердегі бүйірлік бетінде;
крюки — саңылауға жақын қаптал;
Саңылауға жақын бүйірлік беттің бірінде, ал екі мүйізді крюктарда – мүйіз арасында құлақшаланған бөлігінде; арқанды патрондар – конусты бөлігінде; блоктардың айқастырма блоктарында - бүйірлік бетінің орталығында;
скобы — саңылауға жақын қаптал қабаттарының бірінде;
байланыстырғыш буындар — қаптал жақтың бір бетінде, ал ерекшеленетін нөмірі — құлыптың орташа салмасында;
талрептер — муфтта, ал ерекшеленетін нөмірі — құлақшасында немесе ашасында;
тізбектер — ұштасудың әрбір шетінің шеткі буыны. Таңбаларды салу қиын болған жағдайда аз өлшемді бөліктерінде сынау күнін салмауға да болады.
3351. Куәландырудың жағымды нәтижелерінде крандарға мынадай мәліметтерден тұратын марка салынады:
1) рұқсат етілетін жүк көтерімділік, т;
2) сынау айы және жылы;
3) кранның ерекшеленетін нөмірі;
4) Кеме қатынасының таңбасы (бас инженер қадағалауымен сынау кезінде) немесе кәсіпорын таңбасы (құзіретті тұлғамен сынау кезінде).
3352. Сынақ жүктемемен сыналған әрбір жүккөтергіш құрылғы куәландырудың жағымды нәтижелерінде сынаудан кейін келесі мәліметтерден тұратын марка қойылады:
1) рұқсат етілетін жүк көтерімділік, т; рұқсат етілетін едәуір кем және едәуір аса ұшулар; ұшуға байланысты ауыспалы жүк көтерімділік жебесі – әрбір белгіленген жүк көтерімділік үшін едәуір кем және едәуір аса ұшулар (осы Қағиданың 362-қосымшасы);
2) сынау айы және жылы;
3) кранның ерекшеленетін нөмірі;
4) Кеме қатынасы тіркелімінің таңбасы. Таңбалар тіреуге жақын жебенің төменгі жанында салынады. Барлық жағдайларда таңба жақсы көрінетін және қолжетімді жерде салынады.
3353. Таңбалар жеткілікті нақты және берік, оларды салу орындары ерекшеленетін бояумен белгіленуі тиіс.
Таңба кернеу топтауын болдырмау үшін домалақтанған контуры және пісірілген орындарда салынбауы тиіс.
3354. Егер таңбалау көлемі осы Қағиданың 3352-тармағы 1) тармақшасына сәйкес дәлелсіз арбиған болса, кран жүк көтерімділігінің аралық мәні туралы мәліметтер бас инженермен келісім бойынша қысқартылуы мүмкін.
Осы жағдайларда ұшуына байланысты ауыспалы жүк көтерімділікті крандар үшін краншы кабинасының көрінетін жерінде әрбір жүк көтерімділік үшін ұшуы көрсетілген тақта орнатылуы тиіс.
Мәндер биіктігі кемінде 80 мм нақты көрінетін араб цифрларымен жазылуы тиіс.
Крандар металл конструкцияларында жазулар қисайтылуы немесе пісірілуі тиіс.

311. Меңгерік рубканы көтеруге арналған құрылғы

3355. Меңгерік рубканы түсіру механикалық жетек көмегімен немесе өз салмағының әрекетінен жүзеге асырылады.
Механикалық жетек пайдалану кезінде меңгерік рубканың авариялық түсуі рубканың өз салмағының әрекетінде жүзеге асырылуы тиіс.
3356. Көтеру немесе түсіру рульдік рубкадан орындалатын операцияларға кедергі келтірмеу қажет.
3357. Көтеру және түсіру құрылғысы рульдік рубканың кез келген берілген жағдайда тоқтауын және ұстап қалуын қамтамасыз ету қажет.
3358. Ұштық жағдайларда көтеру механизмніңавтоматты ажыратылуы көзделу қажет.
3359. Көтеру механизмі ұштық жағдайға жеткен кезде рубканың қозғалысының біртіндеп бәсеңдеуін қамтамасыз ету қажет немесе буферлі құрылғылар көзделу қажет.
3360. Рульдік рубканы түсіру рубкадан, сондай-ақ одан тыс постан бір адаммен қамтамасыз етілуі қажет.
3361. Өздігінен тежелетін көтеру механизімін қолдануға рұқсат етілмейді.

45-бөлім. Құтқару құралдар 312. Жалпы талаптар

3362. Қағиданың осы бөлімі ішкі суларды құтқару құралдармен жабдықтау нормаларымен, сондай-ақ құтқару құралдарға және олардың кемеде орналастырылуына қойылатын талаптардан тұрады.
3363. Кемелерді құтқару құралдармен жабдықтау нормалары кемелер сыныбы тиісті разрядты бассейндерде пайдалануға арнау шартынан қойылады.
Егер кеме сыныбынан жоғары разрядты бассейндерде кемені пайдалану қарастырылса, онда бұл кеме жоғарғы разрядты бассейндерге арналған нормалар бойынша жабдықталуы тиіс.
Егер кеме сыныбы разряды төмен бассейндерде кеме тұрақты пайдаланылса, онда Инспекциямен келісу бойынша мұндай кемені құтқару құралдармен жабдықтау осы бассейндердің разрядтарын ескере отырып жүргізілуі мүмкін.
3364. 66^о30' Кеңдіктің сол жағында және Байқал көлінде пайдаланылатын және осындай салдарда құтқару операцияларында бос емес экипаждың әрбір мүшесіне салдарға суға түспей отырғызуды қамтамасыз ететін Кеме қатынасының тіркелімімен рұқсаттамасы болмаған кезде лақтырылатын типті салдармен жабдықталған кемелерде гидротермокостюм қарастырылуы қажет.
3365. Барлық типті «Р» сыныпты, жолаушылардан тасымалдауға арналған кемелерден басқа құтқару шлюпкаларды егер олардың су асты бортының биіктігі осы Қағиданың 3400-тармақ талаптарын, ал жабдытаулар – 3405-тармақ талаптарын қанағаттандыратын сыйымдылығы бойынша сәйкес жұмыс шлюпкалармен ауыстырылуы мүмкін.
3366. Құтқару құралдардың тәжірибелі үлгілері Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген тәсілдеме бойынша сыналуы қажет.
3367. Егер басқасы айтылмаса, осы бөлімде көрсетілген барлық құтқару құралдары мынадай талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) оларды 30 дан +50 дейін ^оС ауа температурасында сақтаудан кейін жарамдылықты сақтау;
2) судың 0^оС дейін 30^оС дейінгі температурасында еңбекке жарамды болуы тиіс;
3) іріп-шіру, коррозияға тұрақтылығын және су, мұнай, мұнай өнімдерін және саңылаулардың әрекетіне ұстамдылығы;
4) күн сәулесінің ұзақ әрекетіне тұрақты (өзінің сапасын жоғалтпау) болуы;
5) оларды тез табуға болатын түстерге боялуы;
6) осы бөлімнің талаптарын ескере отырып олар табылатын орындарда жарық қайтарғыш материалдармен жабдықталуы;
7) толқындатуда пайдалану кезінде қажетті қасиетті сақтау (егер олар осыған арналса);
3368. Уақыт өткен сайын өзінің қасиетін жоғалтатын құтқару құралдардың және олар жабдықталған заттардың қызмет ету мерзімі белгіленуі тиіс. Мұндай құтқару құралдар мен жабдықтау заттар қызмет ету мерзімі немесе оларды ауыстыру күні көрсетілген таңбасы болуы тиіс.
3369. Құтқару құралдар мен құрылғыларды, сондай-ақ пісіру конструкцияларды жасау кезінде пайдаланылған материалдар осы Қағиданың 2-бөлік талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
3370. Осы бөлімнің талаптары 3367-3369, 3393, 3407, 3409, 3413, 3418-3420, 3468, 3470, 3471, 3481, 3483, 3485 және 3494 басқа да кемелерге қолданылады.
3371. Кемені қайта жабдықтау, жетілдіру немесе қайта сыныптау жүргізу кезінде құтқару құралдар Қағиданың осы бөлімінің талаптарына сәйкес көрсетілуі тиіс.
3372. Дебаркадер, брандвахта және жағалау понтондарының периметрі бойынша ватерсызық ауданындағы корпус құтқару леерімен қоршалуы тиіс.

313. Ұжымдық құтқару құралдары мен жабдықтау нормалары

3373. Жолаушылар тасымалдауға, жүріп тұратын кемелер, арнайы міндетті кемелер және өздігінен жүретін паромды осы Қағиданың 3385 және 3390-тармақтарын ескере отырып осы Қағиданың 363-қосымшасында көрсетілген нормалар бойынша ұжымдық құтқару құралдармен жабдықталуы тиіс.
3374. «М» разрядты бассейндерде пайдалануға арналған жолаушылар тасымалдайтын кемелер қозғалтқышы бар құтқару құралдармен жабдықталуы тиіс.
«М», «О» немесе көлдерде және «Р» разрядты бөгендердегі бассейндерде пайдаланылып жатқан жолаушылар тасымалдауға арналған кемелер құтқару салдарды сүйретуді қамтамасыз ету үшін кемінде қозғалтқышы бар құтқару шлюпкамен жабдықталуы тиіс.
Қалған құтқару қайықтары салдармен ауыстырылуы мүмкін.
3375. Су асты қанаттағы, кеме астында арнаулы иілімді және глиссирлі кемелерді ұжымдық құтқару құралдармен жабдықтауды осы Қағиданың 364-қосымшасында көрсетілген нормасы бойынша қабылдануы тиіс.
3376. Мұнай құйғыш өздігінен жүретін (осы Қағиданың 3373 және 3375-тармақтарында атап өткен кемелерден басқа) және өздігінен жүрмейтін экипажбен пайдаланылатын кемелерді ұжымдық құтқару құралдармен жабдықтау осы Қағиданың 3377 және 3378-тармақтар нұсқауларын ескере отырып 365-қосымшасында көрсетілген нормаларға сәйкес болуы тиіс.
Адамдар санына 100 % құтқару қайықтары бар «М» және «О» разряядты бассейндерде пайдалануға арналған ұзындығы кемінде 30 м және «Р» сыныпты бассейндерде пайдалануға арналған ұзындығы 30 м аса кемелерде құтқару салдарын қарастыруға болады.
3377. Ұйымдастырылған топты тасымалдауға жіберілген жолаушыларды тасымалдауға арналмаған кемелер, кемеде орналасқан адамдардың жалпы санын ескере отырып осы Қағиданың 365-қосымшасы бойынша ұжымдық құтқару құралдармен жабдықталуы тиіс.
3378. Осы Қағиданың 3376-тармағында көрсетілген мұнай құйғыштардан басқа «М» және «О» разрядты бассейндерде пайдалануға арналған кемелерде құтқару қайықтарын салдармен ауыстыруға болады.
3379. Мұнай құйғыштан басқа өздігінен жүрмейтін кемелерді ұжымдық құтқару құралдармен жабдықтау осы Қағиданың 3380-3382-тармақтар нұсқауларын ескере отырып осы Қағиданың 366-қосымшасында көрсетілген нормалар бойынша қабылдау қажет.
3380. «Р» және «Л» разрядты бассейндерде пайдалануға арналған өздігінен жүрмейтін кемелерді ұжымдық құтқару құралдармен жабдықталмауы мүмкін
3381. «М» және «О» разрядты бассейндерде пайдалануға арналған өздігінен жүрмейтін паромдарды осы Қағиданың 363-қосымша нормалары бойынша жабдықтау қажет.
3382. Командасыз пайдаланылатын өздігінен жүрмейтін кемелерді құтқару құралдармен жабдықталмауы мүмкін.
3383. Лақтырылатын типті құтқару салдары қолданылатын ұзындығы 30 м аса «М» және «О» сыныпты жолаушыларға арналған кемелерді адамдарды суға тигізбей отырғызуды қамтамасыз ететін құрылғылармен жабдықтау ұсынылады.
3384. Кемеде бар адамдардың 100 % есептелуге тиіс құтқару кемелері және салдармен жабдықталған 66^о30' солтүстік ендікте «М» және «О» дәрежелі бассейндерде пайдалануға арналған кемелері, 66^о30' солтүстік ендікте «Р» дәрежелі бассейндерде пайдалануға арналған жолаушы кемелері.
3385. Егер кеме жабдықталған құтқару қайықтардың сыйымдылығы белгіленген нормадан асатын болса, онда құтқару салдар мен құралдардың саны ұжымдық құтқару құралдармен қамтамасыз етілетін адамдардың жалпы санына сәйкес мәніне дейін кемуі мүмкін.
Егер кеме жабдықталған құтқару салдардың сыйымдылығы орнатылған нормалардан асса, онда құтқару құралдардың саны ұжымдық құтқару құралдармен қамтамасыз етілетін адамдардың жалпы санына сәйкес мәнге дейін азайтылуы мүмкін.

314. Жеке құтқару құралдары мен жабдықтау нормалары

3386. Кеме бортта орналасқан адамдардың 100 % қамтамасыз етуден шығатын құтқару жилеттермен жабдықталуы тиіс.
3387. Әрбір кемеде орналасқан адамдардың 2 % есептелінген қосымша құтқару жилеттер қарастырылуы тиіс.
«М» және «О» сыныпты кемелерде меңгерікті рубка мен вахтамен жұмыс істейтін қызметкерлерге арналған машина бөлімінде бір вахтадағы қызметкерлердің санына тең қосымша құтқару жилеттер қарастырылуы тиіс.
3388. Жолаушыларды тасымалдауға арналған кемеде кемінде 10 % жолаушыларға есептелінген қосымша балаларға арналған құтқару жилеттері алдын-ала қарастырылуы тиіс.
3389. Кемелерді құтқару шеңбермен жабдықтау осы Қағиданың 367-қосымшасында көрсетілген нормаларға сәйкес болуы тиіс.
3390. «Р» және «Л» разрядты өзендер мен каналдар өткелдерде пайдалануға арналған өздігінен жүретін паромдар паромның габаритті ұзындығының әрбір 5 м құтқару шеңбермен құтқару қарастырылған; сонымен бірге осы Қағиданың 363-қосымшасында қарастырылған құтқару құралдар қажет етілмейді.
3391. Ұзындығы 30 м және кем бос тұрған кемелерде әрбір палубада екі құтқару шеңберлермен, ал ұзындығы 30 м аса бос тұрған кемелерде - әрбір палубада төрт құтқару шеңберлер болуы тиіс. Басты палубада орналасқан шеңберлердің бірі құтқару линегі болуы тиіс.
3392. Ұзындығы 30 м дейін «О», «Р» және «Л» сыныпты кемелерде барлық құтқару құралдарды шеңберлермен ауыстырылуы мүмкін.
Құралдарды шеңберлермен ауыстыру кезінде бір шеңбер екі адамды ұстайтындай етіп, сонымен бірге осы Қағиданың 367-қосымшасында қажет етілетін шеңберлер есептелінуі мүмкін.

315. Құтқарғыш қайықтар

3393. Құтқарғыш қайықтар мен көтергіш гактардың мықтылығы орналастырылуға рұқсат етілген адамдардың толық санымен және жабдықтау комплектісімен оны суға қауіпсіз түсіруге жеткілікті болуы тиіс.
Қайықты ілу нүктелері орнықтылықты жоғалтпай толық жүктемемен қайықтың түсуін қамтамасыз ететіндей етіп орналасуы тиіс.
3394. Планширьдің жоғарғы жиегіне дейін суға толтырылған адамдардың толық саны мен жабдықтау комплектісімен қоса құтқару қайықшасы жүзгіштік пен ұстамдылығын сақтау қажет. Сонымен бірге, қайықшада қисайған жерлері болмауы, ал оның су асты бортының биіктігі кемінде 20 мм болуы тиіс.
3395. Егер қайықшада орналастыруға рұқсат етілгеннен бір жағында ғана отырған орналастыруға рұқсат етілген адамдар санының 50 % тиелген кезде су асты бортында кемінде 100 мм қалғанда Құтқарғыш қайықшаның орнықтылығы жеткілікті деп саналады.
3396. Белгіленген адамдар саны мен жабдықтаулармен суға толы құтқарғыш қайықшаның жүзгіштігі қайықша немесе үрлемелі өткізбейтін жәшіктерден немесе жүзбелі материалмен жасалған материалдың жүзгіштігін қамтамасыз етуі тиіс.
Жүзгіштікті қамтамасыз ететін (өткізбейтін ауа жәшіктер, орындықтар, жүзбелі материалдар) қайықша корпусының материалы және элементтері осы Қағиданың 3367-тармақ талаптарына сәйкес болуы тиіс.
3397. Су өткізбейтін әуе жәшіктерінің ұзындығы 600 мм аспауы тиіс. Оларды көлденең өткізбейтін аралық пен бойлық қаттылық қабырғасын орнату шартымен ұзындығы 1200 мм дейінгі әуе жәшіктерді орнатуға рұқсат етіледі.
3398. Қайықшаның авариялық күйдегі қайықшаның орнықтылығын қамтамасыз ету үшін (осы Қағиданың 3394-тармағы) әуе жәшіктері немесе жүзбелі материал борт бойымен орналасуы тиіс.
Барлық әуе жәшіктерде немесе жүзбелі материалдарды борт бойына орналасу мүмкін емес болса, оларды тұмсығында, артқы жақ ұшында және банкілер астындағы орта бөлігінде орнатуға болады, бірақ ең түбінде емес.
3399. Жапсырмалы жәшіктерді орнату кезінде оларды жеңіл ауыстыру, зақымдардан қорғануды қамтамасыз етуі және олардың орын ауыстыруы болмауы тиіс.
3400. Толық толтырылған кезде қайықшаның су асты бортының ол борттың биіктігі кемінде 0,4 болуы тиіс. Құтқару ретінде қолданылатын жұмыс қайықшаның су асты бортының биіктігі (осы Қағиданың 3365-тармағы) толық жүктемеде оның бортының биіктігінің кемінде 0,3 болуы тиіс.
3401. Құтқарғыш шлюпкада орналастыруға рұқсат етілетін адамдар саны алдын-ала бір адамға кемінде 0,226 м³ есебімен жалпы сыйымдылығы бойынша анықталады. Адамдардың соңғы саны есу мен қайықшамен басқаруға кедергі болмай онда орналасуы мүмкін құтқару жилеттерін киген ересек адамдар санын анықтауға мүмкіндік беретін сынауларды жүргізу кезінде белгіленеді.
3402. Ені 150 мм планширь мен қаптаманың жоғарғы белінің қабаты қызғылт сары түске боялуы тиіс.
3403. Қаптаманың жоғарғы белі екі жағынан да қайықшаның тұмсығында кеме атауы, кеме иесі, қайықшаның жалпы көлемі, онда орналастырылатын рұқсат етілген адамдар саны және қайықшаны сынау күні көрсетілген өшірілмейтін жазулар салынуы тиіс.
3404. Құтқарғыш қайықшалар судан көмек қажет адамдарды бортқа көтеру мүмкіндігі болатындай етіп орналасуы немесе арнайы құрылғысы болуы тиіс.
3405. Құтқарғыш қайықшалардың жабдықтауларын осы Қағиданың 368-қосымшасында көрсетілген норма бойынша қабылдануы тиіс.
3406. Тойтарыс ілмектен басқа, құтқарғыш қайықшаны жабдықтаудың барлық заттары штатты орындарда бекітілуі тиіс.
3407. Құтқарғыш қайықшаның қозғалтқышы артқы жүрісті жүзеге асыратын реверс-редуктормен немесе басқа құрылғымен жабдықталуы тиіс.
3408. Құтқарғыш қайықшаның қозғалтқышы қайықшаны пайдалану кезінде мүмкін болатын кез-келген жағдайларда қолмен 2 мин қосылуы тиіс. Қозғалтқыштың сабындағы үлесі бір адамға 160 Н аспауы тиіс.
Қозғалтқыштың қосылуын қамтамасыз ету үшін қосымша құрылғылар мен құралдарды қолдану рұқсат етіледі.
3409. Қозғалтқыш қуаты кемінде 11 км/с және 15 км/с аспайтын жабдықтаулар мен адамдар толы құтқарғыш қайықшаның тынық суда тура жүру жылдамдығы қамтамасыз етілетіндей болуы тиіс.
Отын қоры қозғалтқыштың жүру режимінде кемінде 2 с жұмысына жеткілікті болуы тиіс. Қайықшада отынды сақтау үшін қозғалтқыштың типіне (стационарлы немесе ілінетін) байланысты стационарлы немесе ауыспалы сауыттар алдын-ала қарастырылуы тиіс.
3410. Қозғалтқыш және оған жататын құрылғылар қайықшаның иінді біліктің ось сызығына дейін су басу кезінде үздіксіз жұмысы қамтамасыз етілетіндей етіп сақтануы тиіс.
3411. Қозғалтқышы бар қайықшада қозғалтқышты қосудың нұсқаулығы болуы тиіс.
3412. Қозғалтқышы бар қайықшаның борт жақтарынан артқы жақ бұрышына жақын құтқару салдарды сүйретуді қамтамасыз ететін айлаққа келген кеме арқанын бекіту тетігі қондырылуы тиіс.
3413. Мұнай құюға арналған кемелердің құтқарғыш қайықшаларына қойылатын қосымша талаптар:
1) қайықшада адамдарды от аймағында оны суға түсіру кезінде, және осы аймақты өту кезінде оттан, түтіннен және жоғары температурадан сақтайтын су өткізбейтін қатты жабулары болуы тиіс;
2) қайықша корпусы отқа төзімді материалдардан жасалуы тиіс;
3) қайықшаның конструкциясы 1,5 мин аспай адамдарды қайықшаға отырғызу қамтамасыз етілетіндей болуы тиіс;
4) қайықша өрт кезінде пайдалану егжей-тегжейлі нұсқаулықтарымен, сондай-ақ көміртек тотығынан күю мен уланудан медикамент жинағымен жабдықталуы тиіс;
5) қайықша корпусының термо оқшаулауы осы тармақтың 2) тармақша талаптарын ескере отырып қайықша ішінде 60^оС аспайтын ауа температурасын қамтамасыз етуі тиіс.
Ескертпе:
тұтану температурасы 60^оС жоғары мұнай өнімдерін тасымалдауға арналған мұнай құйғыш кемелердің қайықшаларына осы тармақ талаптары таралмауы мүмкін.

316. Құтқарғыш салдар

3414. Құтқару салдардың конструкциясы оны кемінде 10 м биіктіктен суға лақтыру кезінде құтқару салдар мен оның жарақтары зақымданбайтын болуы тиіс.
3415. Тенті көтерілген немесе тенті жоқ судағы сал, оған сал түбінен 4,5 м биіктіктен салмағы 75 кг адамның секіруіне тұрақты болуы тиіс.
3416. Құтқару салдың және оның жабдықтарының конструкциясы тынық суда адамдар мен жабдықтардың есепті санымен оның жылдамдығы 5,5 км/с сүйретуге мүмкін болатынбай болуы тиіс. Сонымен бірге, құтқарғыш салдың орнықтылығы сақталуы тиіс.
3417. Үрлемелі салдың жүзушілік камералары әрқайсысы өзінің қайтару (қайтарылмайтын) қақпағынан толтырылатын кемінде екі бөлшек бөлікке бөлінуі тиіс.
Жүзушілік камералары кез-келген бір бөлікті зақымдануы немесе жеткіліксіз толуы кезінде зақымданбаған бөліктер кәдімгі қалыпта отырған салмағы 75 кг нан әрбір адамдар саны есепті барлық периметрі бойынша қалыпты су асты бортымен құтқару салдардың жүзушілігін сақтай алатындай етіп орналасуы тиіс.
Қатты салдың жүзушілігі құтқару салдарының шеттеріне мүмкіндігінше жақын орналасқан жүзбелі материалмен қамтамасыз етілуі тиіс. Жүзбелі материал отты баяу тарататын қасиетімен немесе отты баяу тарататын төсемдері болуы тиіс
3418. Құтқару салдың конструкциясы кез келген жағымен жүзіп шығу кезінде оны пайдалану қамтамасыз етілетіндей болуы тиіс.
3419. «М» сыныпты кемелерге арналған құтқары салдар мынадай шарттарды қанағаттандыратын тентпен жабдықталуы тиіс:
1) адамдарды шашыранды, салқын және желден сақтау
2) жеткілікті ауа ауыстырғышты қамтамасыз ету
3) кемінде бір қарайтын терезесі болуы тиіс;
4) жай және тиімді жабулармен жабдықталған кіреберістері болуы;
5) адамдарды отырған күйінде орналастыру үшін жеткілікті биіктігі болуы тиіс.
3420. Құтқару сал периметр бойынша біреуі сыртқы жағынан, басқасы ішкі жағынан бекітілген құтқару леерлерімен, сондай-ақ оны кеме бортына тарту мен оған адамдарды отырғызу кезінде ұстау құралдарымен жабдықталуы тиіс.
3421. Егер құтқарғыш салдың еркіне қалқып шығуын қамтамасыз ететін құралда қоңырау әлсіреген болса, онда:
1) құтқарғыш салдың контейнерінен фалиньнің тартылуына қажетті күшпен үзілмеуі;
2) құтқарғыш салды үрлеуді қамтамасыз ету үшін беріктілігі жеткілікті болуы;
3) 0,105n тең, бірақ 2,2 ± 0,4 кН аспайтын үлесте үзілуі тиіс, мұндағы n - салдың сыйымдылығы, адам.
3422. Егер салдың еркін қалқып шығуын қамтамасыз ететін құралда гидростатикалық таратқыш құрылғысы болса, онда ол:
1) Дұрыс емес іске қосылуын болдырмайтын тиісті материалдардан жасалуы тиіс. Қорғаушы металды төсемін гидростатикалық таратқыш құрылғы бөліктеріне гальвандау немесе басқа тәсілмен салуға болмайды;
2) тереңдігі 4 м аспайтын кемеден автоматты түрде тарату;
3) құрылғының қалыпты күйде табылғанда, онда су жиналуын болдырмайтын гидростатикалық камераларды құрғатуға арналған құралдары болуы;
4) құрылғыны толқындармен толтыру кезінде кемеден құтқарғыш салды таратуды болдырмайтын конструкциясы болуы;
5) корпуста немесе сыртында жасау күнін, типі мен сериялық нөмірін, сондай-ақ сыйымдылығы кемінде 25 адам салдармен қолдану үшін құрылғының жарамдылығын көрсететін таңбаны;
6) оның фалинмен және оған жататын құрылғыларымен қосылатын әрбір бөліктері фалиннің қажетті беріктілігінен кем емес беріктілігі болуы.
3423. Құтқару салдың жабдықтау комплектісіне кіруі тиіс:
1) су өткізбейтін орамадағы бірінші көмек дәрі қобдишасымен;
2) екі жүзбелі ескекпен;
3) қарпығыш;
4) ұзындығы 15 м құтқару сызығына бекітілген жүзбелі құтқару құрылғысы;
5) жүзбелі камерасында саңылауларды жамауды жөндеу комплектісі (үрлемелі құтқару салдары үшін);
6) үрлеуішке арналған қол терісі (үрлемелі құтқарғыш салдар үшін);
7) «М» разрядты бассейндерде пайдаланылатын кемелер үшін алты фальшфейерлер, «О» разрядты бассейндерде падаланылатын кемелер үшн үш фальшфейерлер;
8) бір ысқырық немесе оған тең дыбыс құрылғысы;
9) екі губка;
10) тұтқасы жүзбелі материалдан жасалған, фалинді салға бекіту орнына жақын тенттің сыртқы жағындағы қалтада бекітілетін және сақталатын пышақ;
11) жылу қорғағыш құрылғысы болу тиіс.
Ескерту: 66^о30' кеңдігінен солтүстікке қарай пайдаланылатын кемелер үшін құтқарғыш салдардың жабдықтаулар құрамында жылу сақтағыш құрал көзделеді.
3424. Құтқару салдарда орналастыруға рұқсат етілген адамдар саны мынадай мәндердің ең азына теңесуі тиіс:
1) үрленген күйде жүзу элементтерінің көлемін, үрлемелі салдар немесе жүзгек материалының көлемі, м³ ,қатты салдары үшін 0,096 ге бөлу жолымен алынған едәуір аса санынан, м³;
2) түп (көлденең банкілерді қоса алғанда) қимасының ішкі горизанталды ауданын 0,315 бөлу тәсілімен алынған едәуір толық санынан;
3) әрқайсысы құтқарғыш көкірекшені киген, құтқарғыш салды жабдықтау үшін орынды шектемейтін, ыңғайлы отыра алатын салмағы 75 кг адамдар санынан.
3425. Құтқару сал адамдарды судан отырғызуды жеңілдетуге арналған құрылғысы болуы тиіс.
3426. Құтқарғыш салдың түбі су өткізбейтін және салқыннан жеткілікті оқшаулауды қамтамасыз етуі тиіс.
3427. Құтқарғыш салды үрлеу үшін уланбаған газды қолдану қажет.
3428. Кез-келген құтқарғыш салдың конструкциясы оны кемінде 3 тәулік пайдалануын қамтамасыз етуі тиіс.
3429. Үрлемелі салдар үшін конструкцияның үрлемелі элементтерін қол терісімен үрлеу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
3430. Әрбір үрлемелі құтқару сал 12 айдан аспайтын уақыт өткен сайын куәландыруды және қайта жиналуы тиіс.
3431. Үрлемелі құтқарғыш сал шашыратқышты өткізбейтін атқаруда орындалуы қажет контейнерде немесе мықты қапта оралуы қажет. Контейнер немесе қап онда оралған салмен бірге 20 минуттан кем емес уақытта дұрыс қалқуын қамтамасыз ету қажет.
Салдарды түсіруге арналған құрылғылармен жабдықталмаған, кемелердегі оралған салдар көлемі 80 кг аспау қажет.
3432. Үрлемелі құтқару салының, қабының немесе контейнердің таңбалары өшірілмейтін және ораналастыруға рұқсат етілген адамдар саны, сериялық нөмірі, шығарылған күні, дайындаушының атауы немесе сауда маркасы туралы мәліметтерден тұруы тиіс.
Қапты немесе контейнерлерді таңбалауда салды пайдалану жағдайына келтіру бойынша қысқаша нұсқаулық болу керек.

317. Құтқару құралдары

3433. Құтқару құралының көтергіш күші, судағы және оны ұстап тұрған есепті адамдар санын қолдауға жеткілікті болу қажет.
3434. Құтқару құралымен қолданатын адамдар санын п, мынадай формула бойынша есептелген мәннің ең кішісіне тең деп қабылдау керек:
п = Р_п/Р₁ (653)
п = Q/q₁, (654)
мұндағы Р_п - құрал өлшемі, м;
P₁— бір адамға өлшем бойынша рұқсат етілген ұзындық, P₁ = 0,3 м;
Q —құралдың көтергіш күші, Н;
q₁ — бір адамға келетін, құралдың көтергіш күші, q₁ = 142 Н.
3435. Құтқару құралының беріктігі оны 10 м биіктіктен суға лақтырған кезде оның пайдалану құрылғысына әсер ететін зақымдар болмайтындай болу керек.
3436. Құтқару құралы қай жақтан жүзуіне қарамастан орнықты болу керек.
3437. Құралдың суға батпаушылығы әуе жәшіктерімен немесе басқа да осындай жүзу құралдары көмегімен қамтамасыз етілу қажет.
3438. Құтқару құралының өлшемі бойынша жүзбелі немесе салбыраған қалтқы леермен жабдықталған құралмен қолданатын адам санына тең бекітілген болу қажет.
3439. Құтқару құралы қызғылт сары болу керек. Құралдың көрінетін жерінде «Құтқару құралы» деген жазу және есепті адам саны жәнекеме атауы көрсетілуі қажет.
3440. Әрбір құтқар құралы диаметрі 8 мм кем емес ұзындығы 18 м кем емес фалинмен жабдықталу қажет. Фалинь құралға құралды сүйретуге келетіндей етіп бекітілу қажет.
Құтқару құралы басқа құтқару құралының фалинін жабуға қабілеті болу қажет.

318. Құтқару дөңгелектері, көкірекшелер
және гидрокостюмдер

3441. Құтқару дөңгелектерінің және көкірекшелерінің конструкциясы стандарттарға және төменде айтылған талаптарға сай болуы керек.
3442. Құтқару дөңгелектерін және көкірекшелерін дайындауға арналған материалдар осы Қағиданың 3367-тармақ талаптарына сай болу керек.
Құтқарғыш көкірекшелер, шеңберлер, гидрокостюмдар және жылу сақтағыш құралдар 2 с бойы жалынмен алынғаннан кейін жану және ерімеу қажет.
3443. Құтқару дөңгелектері:
1) ішкі диаметрі 400 мм кем болмау;
2) қалқымалы материалдан жасалуы; құтқару дөңгелегінің қалқымалығы қандай да бір материалдардан және үрлемелі әуе камераларынан қамтамасыз етілмеу қажет;
3) 24 сағат бойы салмағы 14,5 кг кем емес болат немесе шойын жүгін тығыздалған суда ұстап тұру;
4) 2,5 кг кеме емес меншікті салмағы болу;
Өлшеулер Кеме қатынасының тіркелімі қызметкерлерінің қатысуымен тексерілген таразыда жүргізіледі.
5) 10 м биіктіктен суға лақтырғанда пайдалану құрылғыларын нашарлатпай және оған бекітлген жабдықты зақымдамайтындай конструкциясы болу керек;
6) бір бірінен тең тұрған төрт жерінен бекітілген диаметрі 9,5 мм кем емес және ұзындығы дөңгелектің төрт сыртқы диаметріне тең құтқару леері болу керек.
3444. Құтқару дөңгелегінде кеменің аты, иесі көрсетілген жазу және сынақ жүргізілгендігі туралы мөртабаны болу керек.
3445. Дөңгелекке бекітілген құтқару линьдері диаметрі 8 мм кем емес және ұзындығы 27,5 кем болмау қажет.
3446. Өздігінен жанатын қалқымаларды ұзындығы 1,5 м линмен құтқару дөңгелегіне бекітілуі қажет. Автоматты түрде жанатын жалынның жану ұзақтылығы жарықтың 2 кд күшінде 45 мин кем болмау қажет.
3447. Құққару көкірекшесінің конструкциясы мынандай болу қажет:
1) оның конструкциясын мүлдем білмейтін тұлғалар қандай да бір көмексіз, сыбырсыз және алдын ала көрсетімсіз олармен дұрыс қолдана білу;
2) оны алып жүруге ыңғайлы болу;
3) онымен суға 4,5 м биіктіктен денені жарақаттамай және ығыстырмай немесе сонымен бірге көкірекше зақымдалып суға секіруге болатындай;
4) онымен қысқа қашықтыққа жүзіп және құтқару қайығына немесе салға жетуге болатындай.
3448. Құтқару көкірекшесі толқын болмаған кезде, қалқымалылығы және тығыз суда орнықтылығы мыналар үшін жеткілікті болу керек:
1) әлсіреген немесе есінен танған адамның басын су бетінде ұстап тұру;
2) 5 минуттан жоғары емес уақытта суда кез келген күйде дене сәл артқа тігінен ауытқып қалқып тұрған кезде, ал аузы су үстінде тұрғанда есінен танған адамның денесінен бұру (үлкендерге арналған құтқару құралдарында 120 мм арақашықтықтан кем емес, балалар үшін - 90 мм кем емес).
3449. Құтқару құралының қалқымалылығы оны суға 24 сағатқа түсіру кезінде 5 % жоғары төмендетілу керек.
3450. Құтқару дөңгелектері және көкірекшелер сары қызғылт түсті және оларды орналастыруда көкірекшелерді және дөңгелектерді байқауға мүмкін болатын жерлерінде жарыққа шағылумен жабдықталуы қажет.
Құтқару көкірекшесінің сыртқы жағы болуы мүмкін әрбір жағы түсін қайтаратын материалдан өлшемі 50x100 мм болатын үш жолақпен жабдықталу қажет; ондағы екі жолақ сыртқы бөлігінде және біреуі жағасында орналасу қажет.
3451. Әрбір құтқарғыш көкірекше оған шнур көмегімен мықты бекітілген ысқырықпен жабдықталуы тиіс.
Сыртқы болуы мүмкін құтқарғыш көкірекшенің әрбір жағы көлемі 50x100 мм түсті қалыптастырғаш материалды кемінде үш жолақпен жабдықталуы тиіс.
Құтқарғыш көкірекшенің комплектісіне іздеуге арналған электр оты кіруі тиіс.
3452. Құтқару көкірекшесінде сынақ жүргізілгені туралы мөртабан болуы қажет.
3453. Балаларға арналған құтқарғыш көкірекше ересектерге арналған көкірекше сияқты конструкциясы және сипаттамасы болуы тиіс.
Сонымен бірге, ол мынадай мүмкіндіктерді қамтамасыз етуі тиіс:
жасы кішкентай балалар кұтқарғыш көкірекшені кию кезінде көмек көрсету;
әлсіз немесе есін жоғалтқан баланың аузын су бетінде ұстау;
баланың судан ұжымдық құтқарғыш құралға көтерілу кезінде көмектесу.
Сонымен бірге, құтқарғыш көкірекше баланың қозғалуына аса кедергі болмауы тиіс.
3454. Баланың құтқарғыш көкірекшесінде өшірілмейтін бояумен салынған: «Балаларға» және бой шегі немесе баланың салмағынан тұратын таңбалары болуы тиіс.
3455. Гидрокостюм су өткізбейтін материалдардан мынадай шарттарды орындау арқылы жасалуы тиіс:
1) киім мен құтқарғыш көкірекшемен, егер гиброкостюммен құтқарғыш көкірекшені кию қажет болса, бірге 2 минуттан аспайтын уақытта оны ашып және басқа адамдардың көмегінсіз кию мүмкіндігі;
2) костюммен киген адамның бүкіл денесін, беттен, сондай-ақ қол жабудан басқа, егер гидрокостюмға үнемі бекітіліп тұратын қолжапқыш қарастырылмаса;
3) минимумға келтіретін немесе штаниндарда ауаның артығын шығаратын құралдардың болуы;
4) гидрокостюмдағы адам кемінде 4,5 м биіктіктен суға секіргеннен кейін гидрокостюмға түскен су көлемі 500 г. аспауы тиіс.
3456. Сондай-ақ 3334-3336 тармақтардың талаптарын қанағаттандыратын гидрокостюм құтқарғыш көкірекше деп саналуы мүмкін.
3457. Гидрокостюмның және құтқарғыш көкірекшенің конструкциясы, егер гидрокостюммен құтқарғыш көкірекше кию қажет болса, гидрокостюмдағы адамға:
1) ұзындығы кемінде 5 м тіке трап бойынша көтерілу және түсу;
2) кемені қалдыруға байланысты қарапайым әрекеттерді орындау;
3) сонымен бірге гидрокостюмның зақымдануы немесе ығысуынсыз және дене зақымынсыз кемінде 1,5 м биіктіктен суға секіру;
4) шамалыы қашықтықты жүзу және құтқару құралына міну мүмкіндіктер беруі тиіс.
3458. Жүзбелі қасиеті бар және құтқарғыш көкірекшесіз қолдануға арналған гидрокостюм ысқырықпен және іздеуге арналған электр тоғымен жабдықталуы тиіс.
3459. Егер гиброкостюм құтқарғыш көкірекшені киюді қажет етсе, онда құтқарғыш көкірекше гидрокостюм сыртына киілуі тиіс. Гидрокостюм мен көкірекше құрылғысы оны киген адамға басқа адамдардың көмегінсіз гидрокостюмның сыртына құтқарғыш көкірекшені кию мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.
3460. Жылулықты оқшауламау қасиеті жоқ материалдан жасалған гидрокостюм:
1) ол жылы киімге киілуі тиіс екенін көрсететін таңбасы болу;
2) егер гидрокостюм құтқарғыш көкірекшені киюді талап ететін болса, жылы киім және құтқарғыш көкірекшемен бірге киген кезінде толқын болмай, су температурасы 5^оС айналымында бір сағат бойы болғаннан кейін 4,5 м биіктіктен бір рет секірген кезінде адам температурасы 2^оС түспейтін конструкциясы болуы тиіс.
3461. Егер гидрокостюм құтқару көкірекшені киюді талап ететін болса, құтқару көкірекшесі бар немесе жылу ұстайтын қасиеттері бар материалдан жасалған гидрокостюм, толқындар болмаған кезінде 0-ден 2^оС дейінгі температурада айналып тұратын су ішінде 6 сағ бойы болғаннан кейін адам денесінің температурасы 2^оС түспейтіндей етіп, оны киіп 4,5 м биіктіктен суға бір рет секіргеннен кейінгі жеткілікті жылу ұстауын қамтамасыз етуі тиіс.
3462. Гидрокостюм немесе гидрокостюм және құтқарғыш көкірекшенің конструкциясы гидрокостюм киген адамның тұщы суда бетімен төмен қараған күйінен бетімен жоғары қарай 5 с аспайтын уақытта айналуына мүмкіндік беруі тиіс.
3463. Жылу ұстағыш құрылғы су өткізбейтін материалдан жасалуы және адамға киілген кезде адам денесінің жылуын түсіретін конструкциясы болуы тиіс.
3464. Жылу ұстағыш құрылғы:
1) Беттен басқа құтқарғыш көкірекшедегі адам денесін толық жабу керек. Егер жылу ұстағыш құрылғыға үнемі бекітіліп тұратын қолғап болмаса, сондай-ақ қолдар да жабық болуы тиіс;
2) құтқарғыш қайықшада немесе салда өзге адамның көмегісіз ашылып және жеңіл киілетіндей болуы тиіс;
3) егер оған жүзуге кедергі болатын болса, жылу ұстағыш құрылғыдағы адам оны 2 мин аспайтын уақытта шешетін болуы тиіс.
3465. Жылу ұстағыш құрылғы өз қасиеттерін 30 дан +20^оС дейінгі ауа температурасында орындауы тиіс.

319. Түсіруші құрылғылар

3466. Әрбір түсіруші құрылғы кеменің кез-келген бортқа 5^о дейін статикалық диференті мен 15^о қисаю кезінде жабдықтаулары толық және есептелінген адамдар саны бар құтқарғыш құрылғыларға қызмет көрсету кезінде қауіпсіз түсуін қамтамасыз етуі тиіс.
3467. Әрбір түсіруші құрылғы құтқарғыш құралдың түсіруін тоқтатып және есепті адамдар санымен және жабдықтаулармен жүктелген кезінде оны мықты ұстап тұратын тежеуіштерімен жабдықталуы тиіс.
3468. Түсіруші құрылғы және оған жататын құрылғылар максималды жұмыс жүктемені кемінде 1,5 есе асатын жүктемеде статикалық сынауды өтуі тиіс.
3469. Барлық сыныптағы кемелерде құтқару қайықтары белдеу шлюптерінің астында орналасу керек. Егер бұл мүмкін болмаса Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша басқа ауыстыратын қайық белдеулі құрылғылар орнатуға болады.
3470. Қайықты белдеулердің ұшып кетуі мынадай болу керек, кеменің борт аралығында немесе бастаушы кұрылымдарда қисаю болмаған жағдайда және «М» және «О» сыныпты кемелерден қайықтарды түсіру кезінде қайықпен 0,3 ± 0,05 м саңылау қалу, «Р» сыныпты кемелерден қайықтарды түсіру кезінде – 0,15 кем емес.
3471. Қайықша құрылғысының қайықша арқалығы, лопар, блоктарының және басқа бөліктерінің беріктілігі қайықшаны қауіпсіз суға түсіруге және салмағы мынаған тең, кг, жүктерді көтеру үшін жеткілікті болу тиіс.
G = 1,25(Q + qn), (655)
мұнда Q — жабдықтауы бар қайықшаның салмғы, кг;
q — бір адам салмағы (75 кг);
n — қайықшада орналасқан мынаған тең болып саналатын адамдар саны:
төгу, түсіру және көтеру кезінде – қайықша есептелінген адамдар саны;
су басу кезінде – оған қызмет ету үшін қайықшада орналасқан адамдар саны.
«М» және «О» сыныпты кемелер үшін қайықша құрылғысы бөліктерінің беріктілігін есептеу кезінде кеменің кез-келген бортқа кемінде 15^о қисаюы мен кемінде 5^о дифференті есептелінуі тиіс.
Тальдер лопарьларының ұзындығы бос кемені кез-келген бортқа 15^о қисаю және 5^о дифферент кезінде қайықшаны түсіру үшін жеткілікті болуы тиіс. Сонымен бірге, қайықша ескіштің барабанында арқанның кемінде үш виткасы қалуы тиіс.
3472. Қайықшаның суға түсіру ұзақтығы түсіруге дайындалу мен борт сыртына төгу уақытын қоса 5 мин аспауы тиіс.
Уақыт нормасына адамдарды қайықшаға түсіруге кететін уақыт кірмейді.
3473. Электр берілісі бар қайықша құрылғысы сондай-ақ қол берілісі көмегімен жабдықтауы мен оларға қызмет ету үшін қайықшада орналасқан адамдар саны бар қайықшаны көтеруді қамтамасыз етуі тиіс.
3474. Кемелер үрлемелі плоттарды лақтыруға арналған арнайы құрылғылармен жабдықталуы тиіс. Егер әрбір плот салмағы 80 кг аспайтын болса, онда бұл құрылғылар қарастырылмауы мүмкін.
3475. Ұзындығы 30 м кем кемелердегі оларға жол жоқ қиын жетілетін орындарда құтқару салдарын орналастыру кезінде дистанциялық басқарумен жабдықталған салдарды лақтыруға арналған тиімді әрекет ететін арнайы түсіру құрылғысы қарастырылуы тиіс.
3476. Болатты, өсімдік және синтетикалық арқандар осы Қағиданың 44-бөлім талаптарын, ал скобтар, вертлюгтар, бұрандалы тарлептер және басқа алмалы-салмалы бөліктер – Қағиданың осы бөлімінің 2-бөлімінің талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
3477. Отырғызатын траптарда ұзындығы кемінде 450 мм, беті сырғанамайтын және бір-бірінен 380 мм аспайтын арақашықтыққа тең горизантальды бекітілген, үшкір ұштары жоқ, қатты баспалдақтары (балясиндер) болуы тиіс.

320. Кемелерде құтқару құралдарын орналастыру

3478. Ұжымдық құтқару құралдарды су бетіне оларды толқынмен соғудан зақымдану қауіпсіз тәжірибе жүзінде мүмкіндігінше жақын орналасуы тиіс.
3479. Ұжымдық құтқару құралдар кеменің жарылыстар, өрт, навал және тағы басқа кезінде әсіресе қауіпсіз тұрғын және қызметтік бөлмелерге мүмкіндігінше жақын орналасуы тиіс.
3480. Ұжымдық құтқару құралдар түсіріліп жатқан, төгіліп және құтқару құралдарын түсіру кезінде бір уақытта адамдарды отырғызу орындарына адамдар жиналуына кедергі болмайтындай етіп орналастырылуы тиіс.
3481. Ұжымдық құтқару құралдар әдетте борттың тік қабырғалы бөлігі аумағында орналастырылуы тиіс. Көрсетілген құрылғыларды тік арасындағы және шпангоут жазықтығында жүргізілген бос немесе балласт ватерсызығы 45^о аспайтын сыртқы қаптамаға қатысты бұрыш ауданында орналасуы мүмкін.
Борттан түсірілетін құтқару құралдарды орналастыру кезінде мынадай талаптар орындалуы тиіс:
1) қайықшаның алдыңғы жақ шеті форпикті аралықтың жазықтығына кірмеу тиіс;
2) қайықшаның кормдық шеті ашық бұрандалы кемелерге еспелі бұранда жазықтығынан тұмсығына оның ұзындығынан кем емес және бағыттауыш қондырғыларында бұрандалы кемелерге қайықша ұзындығының жартысынан кем емес ара қашықтықта орналасуы тиіс.
3482. Егер қайықшаны түсіру кезінде судан шығып тұрған еспелі бұрандамен және меңгерікпен немесе кеме кормының конструкциясымен зақымдау қауіпі болмаған кезде, құтқару қайықша кеме кормында диаметральды жазықтықта орнатылуы мүмкін.
3483. Қайықшаны формасы оның корпусының айналу формасына сәйкес болуы тиіс кильблоктарға қондырылуы тиіс.
Кильблоктардың құрылымы оны алдын-ала көтерусіз қайықшаны тез түсіруді қамтамасы етуі тиіс.
3484. Кильблоктарда орнатылатын жүзбелі қайықшаны бекіту үшін берікті, жеңіл және тез берілетін найтовтар қарастырылуы тиіс.
3485. Адамдарды қайықшалар отырғызу қайықшаны алдын-ала төгусіз және түсірусіз тікелей оларды орнату орындарында жүзеге асырылуы тиіс.
3486. Жолаушыларды тасымалдауға арналған кемелер басты палубадан суға түсірілген қайықшалар мен салдарға отырғызу орындар траптармен жабдықталуы тиіс.
Үрлемелі траптарды қолдануға болады.
3487. Құтқару салдар мен құралдарды бекітілуі жеткілікті мықты және қарапайы, сонымен бірге құтқару құралдар кемені суға түсіру кезінде олар жеңіл босанып және бос жүзетіндей етіп орнатылуы тиіс.
3488. Құтқару құралдар мен салдарды бір борттан басқа бортқа ауыстыруға болатындай етіп орналастыру ұсынылады.
3489. Құтқару құралдарды бірін екіншісіне жинауға рұқсат етіледі, сонымен бірге құралдар арасында прокладкалар орнатылып және тербеліс кезінде құралдардың орын ауыстыруын болдырмайтын шаралар қолданылуы тиіс.
3490. Ұжымдық құтқару құралдардың орнату орындарының, құтқару құралдарына келтіретін жолдардың, сондай-ақ түсіру ауданындағы су бетінің жарықтары алдын-ала қарастырылуы тиіс.
3491. Құтқару құралдарды көрнекті және жеңіл алынатын жерлерде кеменің екі бортында да орнатылуы тиіс. Кеме батуы кезінде қалқып шығуына мүмкіндік бермейтін конструкциялы шеңберлерді терең бекітуге болмайды.
3492. Егер кеме жабдығына құтқару жолақтарымен немесе өздігінен жанатын буйкалары бар екі шеңбер болмаса, онда бұл шеңберлерд бір-біріне қарама-қарсы борттарда орналас тырылуы тиіс.
3493. Каюталық жолаушыларға арналған құтқару кеудешелерді каютаның жеңіл алынатын жерлерінде орналасуы тиіс.
3494. Каюталық емес жолаушыларға арналған құтқару кеудешелер жеңіл алынатын жерлерді жайылуы тиіс. Бір жерде 20 кем кеудешелер сақталуы тиіс. Кеудешелерді сақтау орындарының қасында «Құтқару кеудешелер» деген жазулар болуы тиіс.
Балаларға арналған құтқару кеудешелер бөлек орналасуы тиіс, оларды сақтау орындарының қасында «Балаларға арналған құтқару кеудешелер» деген жазулары болуы тиіс.
Құтқару кеудешелерді сақтау орындарының жарығы алдын-ала қарастырылуы тиіс.

46-бөлім. Өрт жабдығы 321. Жалпы ережелер

3495. Қағиданың осы бөлімінде ішкі суларда жүзетін кемелердің жинақтамасы бойынша, сондай-ақ жабдықтау мен оны кеме бойынша орналасуына қойылатын талаптардан тұрады.
3496. Бөлімнің талаптары қайта жобаланып және салынып жатқан кемелерге, сондай-ақ өрт сөндірушілердің жабдықтарының жинақтамасы мен өрт сөндіргішке қатысты пайдаланудағы жолаушаларды тасымалдауға арналған кемелерге қолданылады.
3497. Командасыз пайдаланылып жатқан өздігінен жүрмейтін кемелерде өрт жабдығы талап етілмейді.
3498. Өрт жабдығының конструкциялық орындалуы пайдаланудың барлық жағдайларында оның беріктілігі мен баяу пайдалануына дайындығы қамтамасыз етілетіндей болуы тиіс.

322. Жабдықтаудың нормасы

3499. Ішкі суларда жүзетін кемелер осы Қағиданың 369-қосымшасында көрсетілген норма бойынша өрт жабдықтарымен жинақталуы тиіс.
3500. Өрт жабдығының барлақ заттары әрекетке тұрақты дайын күйінде күтіп ұсталуы және жеңіл алынатын жерлерде орналасуы тиіс.
3501. Өрт сөнірушілер жабдықтарының жинақтамалары бір басқасынан мүмкіндігінше алыстатылған жеңіл алынатын жерлерде қолдануға дайын түрде сақталуы тиіс.
3502. Олардың тағайымына байланысты кемелік бөлмелер осы Қағиданың 370-қосымшасында көрсетілген норма бойынша ауыспалы өрт сөндіргішпен жабдықталуы тиіс.
3503. Қолмен ауыстырылатын өрт сөндіргіштерді орналастырылуына мынадай талаптар қойылады:
1) олар күн сәулесі мен атмосфералық шөгулердің тікелей әрекетінен бөлменің палубасы немесе төсемінен 1,5 м кем биіктікте және жылытқыш құрылғыларға немесе жылудың басқа көздерден кемінде 1,5 м жақын болмауы тиіс;
2) өрт сөндіргіштер мықты бекіту мен тез алынуды қамтамасыз ететін арнайы ұстағыш-кронштейнерлерде орнатылуы тиіс;
3) тұрғыйн-үй бөлмелерде олар күзетілген орыннан кемінде 15 м қашықтықта орнатылуы тиіс. Өрт сөндіргіштер кемінде бір есіктен кейін болуы тиіс;
4) егер осы Қағиданың 3502-тармағына сәйкес бөлмелерде бірнеше өрт сөндіргіштер болу керек болса, онда олардың бөлігі кіреберіс алдында, ал қалғандары бөлме ішінде әсіресе өрт болуы мүмкін орындарда орналастырылуы тиіс;
5) егер бөлмеде немесе кемеде бір ғана өрт сөндіргіш орнатылса, онда оны кіреберісте немесе өрт болу қауіпі едәуір жердің қасында орналастырылуы тиіс.
3504. Құмы бар металды жәшіктерді қазанды бөлмелерде, инсенератор-қазандары орналастырылған бөлмелерде (жағу фронты жағынан), малярлы, сондай-ақ отынды қабылдау мен тарату орындары аудандарында орналасқан бөлмелерде орнатылуы қажет.
3505. Машиналық және сорғы бөлмелерде құмы бар жәшіктерді орнатуға тыйым салынады. Осы бөлмелерде сода ерітінділері сіңген ағаш үгінді жәшіктер орнатылуы тиіс. Құмы мен үгінділері бар бір жәшік орнына бір ауыспалы көпіршікті немесе ұнтақты өрт сөндіргіштер орнатылуы мүмкін.

323. Өрт жабдықтауларына қойылатын талаптар

3506. Жалынды сөндіруге арналған жамылғы:
1) жеткілікті тығыз және мықты;
2) әдеттегідей жанбайтын материалдан жасалынуы; қалыңдығы кемінде 10 мм түтіп даярланбаған таза тығыз киіз қолданылуы мүмкін;
3) 1,5x2 м өлшемді және жұқа темір табақтан жасалған қабында немесе жеңіл ашылатын есіктер мен қақпалары бар шкафтарда сақталуы мүмкін.
3507. Өрт құрылғысы мынадай талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) өрт құрылғысының бір комплекті құрамында өрт балтасы, өрт сүймені, өрт багоры болуы тиіс;
2) әрбір комплект жеңіл алынатын жерлерде штатты металды қалқандарда орналастырылуы және бекітілуі тиіс. Қалқандар мен құрал-жабдықтар қызыл түске боялуы тиіс.
3508. Өрт шелектерінде ұзындығы жеткілікті ұзартылатын кеме арқаны болуы тиіс. Оларды ашық палубада суппорттарда сақтау қажет. Шелектер қызыл түске боялуы және «өртке» жазулары болуы тиіс.
3509. Өрт сөндірушілерге арналған жабдықтау комплектісінің құрамында болуы тиіс:
1) соғудан тиімді қорғауды қамтамасыз ететін өрт дулығасы;
2) қорғаныс киімі жылудан, өрт кезінде шығатын күйдіру мен будан қорғайтын тері материалынан жасалуы. Қорғаныс киімнің сыртқы қабаты суға тұрақты болуы тиіс;
3) электр өткізбейтін материалдан жасалған бәтеңке мен қолғаптары;
4) кемінде 3 сағат бойы жануға есептелінген қауіпсіз конструкциялы ауыспалы аккумуляторлы фонарь;
5) қатты тұқымды ағаштан жасалған тұтқасы бар өрт балтасы. Басқа материалдан жасалған тұтқалар электр тогын өткізбейтін қоршаулаумен қапталуы тиіс;
6) баллондар құрамында кемінде 1200 л ауасы бар сығылған ауада жұмыс істейтін өрт күзеті мен санитарлы бақылау органдарымен расталған типті автономды дем алатын аппараты немесе кемінде 30 мин бойы әрекет ететін басқа дем алатын аппараты.
Әрбір дем алатын аппараттарға ұзындығы шашамен 30 м иілмелі, отқа төзімді сақтандырғыш арқан қарастырылуы тиіс. Арқан 3,5 кН сынама жүктемемен сыналуы тиіс. Оны сақтандыру арқанымен жұмыс істеу кезінде аппараттан үзілмейтіндей етіп ілмек-ілгек көмегімен тікелей аппаратқа немесе бөлек белдікке бекіту қажет.
3510. Қолмен ауыстырылатын конструкциялы өрт сөндіргіштер мынадай талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) өрт сөндіргіштер улы газ бөлмейтін өрт сөндіру оқтамамен жабдықталуы тиіс;
2) ашық палубаларда орналастыруға арналған өрт сөндіргіштер қоршаған ауаның теріс температурасы кезінде қолдануға мүмкіндік беретін оқтамамен жабдықталуы тиіс;
3) көпіршікті өрт сөндіргіштердің сыйымдылығы кемінде 9 дм³ болуы тиіс;
4) ұнтақты өрт сөндіргіштер кемінде 4 кг, көмір қышқыл кемінде 3 кг көмірқышқыл газды сыйдыруы тиіс;
5) көбіршікті емес құрылғысы бар өрт сөндіргішті қолдану кезінде олардың тиімділігі көпіршікті сыйымдылығы 9 дм³ кем болуы тиіс;
6) өрт сөндіргіштерде қысымды рұқсат етілгеннен жоғарылау кезінде корпус бөлінуін ескертетін сақтандырғыш құрылғы қарастырылуы тиіс;
7) өрт сөндіргіш салмағы 23 кг аспауы тиіс.
3511. Құмы бар немесе содамен сіңген ағаш үгіндісі бар металды жәшіктер мынадай талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) жәшіктер сыйымдылығы кемінде 0,1 м³ болуы;
2) әрбір жәшікте ашылатын қақпақ пен оны ашық күйді ұстауға арналған құрылғысы болуы тиіс. Әрбір жәшікте совковая күрек болу қажет.

324. Ұзындығы 25 м кем кемелердің өрт жабдықтау нормалары

3512. Егер осы тарауда басқа нұсқаулар болмаса, ұзындығы 25 м кем кемелерге осы Қағиданың 321-323-тарауларында көрсетілген талаптар қолданылады.
3513. Ұзындығы 25 м кем кемелердің өрт жабдығы осы Қағиданың 371-қосымшасында көрсетілген нормаға сәйкес болуы тиіс.
3514. Осы Қағиданың 371-қосымшасына сәйкес жинақталған өрт жабдықтауы осы Қағиданың 323-тарауының талаптарын қанағаттандыруы тиіс. Сонымен бірге қолданылуы мүмкін:
1) оттамасы кемінде 1,4 кг ұнтақты және көмірқышқылды, сыйымдылығы кемінде 3,5 дм³ көбіршікті өрт сөндіргіштер;
2) құмы немесе сыйымдылығы 0,05 м³ сода сіңген құрғақ үгінділері бар жәшік;
3) өлшемі 1,0x1,5 мм жамылғы.

47-бөлім. Сигнал беру құралдары 325. Жалпы ережелер

3515. Осы тараудың талаптары қайта жобаланатын және салынатын, сондай-ақ пайдаланудағы кемелерге қолданылады.
3516. Номенклатура мен сигналы ерекшеленетін фонарьлар мен күндізгі сигналдарды салу реті Қазақстан Республикасы Ішкі суларында жүзу қағидалары мен Жүзудің жергілікті қағидаларымен анықталады.
3517. Теңіз кеме қатынасы режимімен саға бөліктерінде пайдаланылатын ішкі суларда жүзетін кемелер Аралас «өзен-теңіз» жүзетін кемелерді жасау қағидаларына сәйкес сигналды фонарьлармен және дыбысты сигналды құрылғылармен жабдықталуы тиіс. Көріну алыстығы, фонарьлар арасындағы қашықтық және дыбысты сигналды құрылғылардың есту алыстығы Қағиданың осы бөлімі талаптарына сәйкес қабылдануы мүмкін.
3518. Кеме ұзындығы, кеме ені, кеме биіктігі – оның сәйкесінше едәуір аса ұзындығы, ені, биіктігі.

326. Сигналы-ерекшеленетін фонарьлар мен күндізгі
сигналдармен жабдықтау нормалары

3519. Ішкі су жолдарында пайдаланылатын кемелер осы Қағиданың 372-қосымшасында көрсетілген норма бойынша сигналы ерекшеленетін фонарьлармен және күндізгі сигналдармен жабдықталуы тиіс.
3520. Кемелерде қолданылатын сигналы ерекше фонарьлар электрлі болуы тиіс.
3521. Итеру тәсілімен жұмыс істеуге жабдықталған жүк теплоходтарда итергіштерге осы Қағиданың 372-қосымшасында қарастырылған сигналы ерекше фонарьлар орнатылуы тиіс.
3522. Барлық кемелер сигналы ерекше фонарьларға қосалқы бөлшектермен жабдықталуы тиіс.
1) жарық сүзгісімен – егер фонарьда түсті линза қолданылмаса, бір-біреуден әрбір электрлі фонарьға;
2) электрлің лампасымен – бір-біреуден әрбір электрлі фонарға.
3523. Ұзындығы 7 м кем өздігінен жүретін кемелерде белгі фонары мен жарықсезгіш (түсті) белгілерді орнату қажет емес.
3524. Мұнай өнімдері, жарылғыш және қауіпті заттар тасымалдайтын өздігінен жүрмейтін кемелері бар жұмысқа арналған сүйреткіш және итергіштер қосымша қызыл белгімен жабдықталуы мүмкін.

327. Сигналды пиротехникалық құрылғылары мен
жабдықтау нормалары

3525. Сигналды пиротехникалық құрылғыларға парашютті кемелік авариялық сигнал ракетасы және фальшбейер жатады.
3526. Пиротехникалқы құрылғыларға қойылатын навигациялық және техникалық талаптар осы Қағиданың 330-тарау талаптарына сәйкес болуы тиіс.
3527. Кемелерді пиротехникалық құрылғылармен жабдықтауды осы Қағиданың 373-қосымшасында көрсетілген норма бойынша қабылдануы тиіс.
3528. «Р» разрядты бөгендерге шығатын «Р» сыныпты кемелерді «О» разрядты бассейндерде пайдаланылатын кемелер сияқты жабдықталуы тиіс.
3529. Құтқарғыш салдарды пиротехникалық құрылғылармен жабдықтауы осы Қағиданың 45-бөліміне сәйкес қабылдануы тиіс.
3530. Кеменің әрбір бортында апат ракетасын ұшыру үшін жүрістегі көпіршік қоршауларында немесе фальшбортта сыртына 60-70^о горизонтқа еңісті тесігі бар арнайы стакан орнатылуы тиіс.
3531. Жобалық разрядпен салыстырғанда одан жоғары бассейндерде жүзуге жарамды деп танылған «О» және «Р» сыныпты кемелерді осы кемелер пайдаланылатын жүзу ауданына арналған нормалар бойынша пиротехникалық құрылғылармен жабдықталады.
3532. Мұнайды тасымалдауға арналған мұнайқұйғыш және басқа кемелерде, сондай-ақ өздігінен жүзбейтін мұнайқұйғыш кемелерді сүйретуді және итеруді жүзеге асыратын буксирлер мен итергіштерде фальшфейерлерді қолдануға болмайды. Олардың орнына көрсетілген «М» сыныпты өздігінен жүзетін кемелерде қосымша апат сигналының 3 ракета, ал «О» сыныпты кемелерге – 2 ракета болуы тиіс.
3533. Парашютты кемелік апат сигналының ракеталарын алты жұлдызды кемелік қызыл кемелік ракеталарға ауыстыруға болады.

328. Сигналды дыбысты құрылғылары мен
жабдықтау нормалары

3534. Дыбысты сигналдарды беруге арналған барлық өздігінен жүретін кемелер әуе тифондары немесе бу ысқырықтары мен қоңыраулармен жабдықталуы тиіс.
3535. Ауа сақтағыш және бу қазандары жоқ ұзындығы 25 м барлық сыныпты кемелерде, сондай-ақ «О», «Р» және «Л» сыныпты кемелерде негізгі дауыс құрылғысы ретінде электр сиренасы қолданылуы мүмкін.
3536. «М» сыныпты кемелерде электр сиренасы қосымша құрылғы ретінде орнатылуы тиіс.
3537. Ұзындығы 20 м кем кемелерде негізгі дауыс сигналы ретінде автокөлік типті дыбыс сигналдары қолданылуы мүмкін.
3538. Өздігінен жүрмейтін кемелерде сигналды қоңырау немесе металды тақта орнатылуы тиіс. Мұнай құйғыш өздігінен жүрмейтін кемелерде қоңырау немесе тақта түсті металдан жасалуы тиіс.
Командасыз қолданылатын кемелерде дыбыс сигналын орнату қажет етілмейді.

329. Сигналы ерекше фонарьлар мен күндізгі сигналдарға
қойылатын навигациялық техникалық талаптар

3539. Ішкі суларда жүзетін кемелерге орнатуға рұқсат етілген сигналы ерекше фонарьларды Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген техникалық шарттарға сәйкес жасалынуы қажет.
3540. Сигналы ерекше фонарьлар осы Қағиданың 374-қосымшасында көрсетілген жарықтандыру бұрыштары мен көріну алыстығы болуы тиіс.
3541. Тік жазықтығындағы оттың көріну бұрышы жарық көзі ортасынан өтетін горизантальды жазықтығының екі жағынан да кемінде 10^о болуы тиіс.
3542. Сигналы ерекше фонарьлар осы Қағиданың 350-тарауында көрсетілген жағдайларда жұмыс істеуге есептелінуі тиіс.
3543. Сигналы ерекше фонарьлар материалдар коррозиясына қатысты тұрақты немесе мықты антикоррозиялық төсемі болуы тиіс.
3544. Фонарьларда конденсатты табиғи сыртқа шығаруға арналған құрылғысы болуы тиіс.
3545. Сигналы ерекше фонарьлардың конструкциясы фонарьлардың ашылуы және жабылуы, сондай-ақ құрал-саймандарды қолданусыз лампаны тез ауыстыру болатындай болуы тиіс.
3546. Фонарьлардағы лампалары тігінен орнатылып, линза фокусында орналасуы тиіс. өздігінен бұрандау және өздігінен бұралатын мүмкіндігі алынып тасталуы тиіс.
Сигналы ерекше фонарьларда екі жібі бар лампаларды қолдануға тыйым салынады.
3547. Сигналы ерекше фонарьлардың ішкі қабаты фонарьлардың түсіне және жарық сипаттамасына әсер етпейтін температура мен ылғал әрекеттеріне тұрақты қорғаушы қабатпен қапталуы тиіс.
3548. Сигналы ерекше фонарьларда оттың минималды көру алыстығы осы Қағиданың 374-қосымша талаптарына, ал қисық тігінен жарық таратқыш - осы тармақ талаптарына сәйкес болуы шартымен линзалар және тегіс шыны қолданылуы мүмкін.
Линзалар және тегіс шынылардың ішкі және сыртқы қабаттары тегіс, ал шыны фонарь сипаттамасын нашарланатын басқа ажыратулары, көпіршіктері болмауы тиіс.
Сигналы ерекше фонарьлар линзалары фонарьдің қисық тік жарық таратқышы мынаны қамтамасыз ететін конструкциясы болуы тиіс:
1) линза симметриясының горизантальды жазықтығынан екі жағына да тік жазықтығы 5^о дейін көріну бұрышы шектерінде осы Қағиданың 375-қосымшасында көрсетілгеннен кем емес жарық күші;
2) жарық күшінің жазылған кемінде 60 % көріну бұрыш шегінде 7,5^о дейін линза симметриясының горизантальды жазықтығынан екі жағына да.
Борт жағындағы фонарьлардың қисық горизантальды жарық таратуы кемеде орнатылған фонарьлар осы Қағиданың 3552-тармағында көзделген жазылған шекті секторлар сыртынан 1 ден 3^о шегіне дейін кемуі және жойылуы тиіс тұмсығы бойынша тура бағыттағы жарық күшіндей болуы тиіс.
Топ және алдыңғы жақ фонарьларында, сондай-ақ борттық фонарьлардың траверз артындағы 22,5^о секторлардағы көрсетілген жарық күші осы Қағиданың 374-қосымшасында көрсетілген секторлар шегінен 5^о дейінгі шекте ұсталуы тиіс. 5^о бастап секторлар шектеріне дейін сектор шегінде жарық күші 50 % кемуі мүмкін, әрі қарай ол жазылған шеттерден кемінде 5^о шегінде толық жойылуына дейін бірте-бірте кемуі тиіс.
3549. Түсті жарық сүзгі және линзалар мынадай талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) сигналы ерекше фонарьлардағы түс тиесілі жарық сүзгілермен, сондай-ақ түсті линзалармен құрылуы мүмкін. Егер олардың барлық қабатында сүзгінің түсті сипаттамасын қамтамасыз ететін түсті тегіс шыныларды қолдануға болады.
Әрбір жағдайда түсті линзаларды қолдану Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады;
2) сигналы ерекше фонарьларда қолданылатын түсті жарық сүзгілер барлық қалыңдығы бойынша немесе тек беті боялған шыныдан жасалуы мүмкін.
Жарық сүзгілер олардың барлық көрсеткіштері барлық жағдайларда шыныдан жасалған жарық сүзгі мәнінен кем емес мәні болу шартымен пластмассадан жасалуы мүмкін;
3) рұқсат етілген облыстардың бұрыштық нүктелерінің х және у координаталары әрбір түске осы Қағиданың 376-қосымшасында көрсетілген.
От түсі бұнда оптикалық жарық сүзгіден алынған жарық көзі нәтижесінде қабылданады.
Түсті жарық сүзгісінің жіберу коэффициенттері осы Қағиданың 3540 және 3548-тармақтар талаптарына сәйкес фонарьлардың жазылған көріну алыстығы қамтамасыз етілетіндей етіп мәндері болуы тиіс;
4) түсті жарық сүзгі доғасының биіктігі және ұзындығы жарық сүзгі линзаның барлық ішкі қабатын жабатындай болуы тиіс;
5) жарық сүзгінің, ішкі және сыртқы жарық сүзгісінің қабатында жаншылулары мен соғулары, ал жарық сүзгі фильтрлерінде – көпіршіктер, басқа қосылулары және саңылаулары болмауы тиіс;
6) жарық сүзгілер фонарьларда оларды кемеде қолдану кезінде өздігінен ауысу мүмкіндігі болмайтындай етіп орнатылуы тиіс.
3550. Алмалы жарық сүзгілерде барлық периметр бойынша металды арматуралау қарастырылуы немесе пайдалану мен сақтау кезінде мүмкін болатын нақыштар мен механикалық зақымданудан қорғануға тең басқасы қолданылуы мүмкін.
3551. Борт жағындағы ерекшеленетін фонарьлардың жарық сүзгілері және олардың арматурасы қызыл жарық сүзгісінің оң жақты борттағы фонарына және жасылды – сол жақты фонарға орнату мүмкіндігі болмайтындай етіп құрылуы тиіс.
3552. Осы Қағиданың 374-қосымшасында талап етілетін фонарьлардағы I, кд, көріну қашықтығының жарық күші мынадай формула бойынша анықталатыннан кем болмауы тиіс:
I = 3,43 10⁶ТD²k^-D, (656)
мұнда Т — жарық ағыны, лк; Т = 2·10-7 лк;
D — от көрінісінің алыстығы, теңіз милі;
k — шамамен 13 теңіз миляға тең метеорологиялық көрінісіне тең атмосфераның жіберу коэффициентті k = 0,8.
Осы Қағиданың 656-формуласы бойынша есептелінген жарық күшінің мәні осы Қағиданың 375-қосымшасында көрсетілген.
Фонарьлардың максималды рұқсат етілген жарық күші осы Қағиданың 375-қосымшасында көрсетілген мәнді кемінде 1,7 есе асуы, бірақ 150 кд аспауы тиіс.
Сигналы ерекшеленетін фонарьларда шағылдырғыштарды (рефлекторларды) қолдану рұқсат етілмейді.
3553. Белгі тулары жеткілікті мықты және бояуы тұрақты жүн ту матасынан (флагдука) жасалуы тиіс. Туларды синтетикалық материалдардан жасау рұқсат етіледі.
3554. Белгі тулары төрт бұрышты болуы тиіс. Төрт бұрыш бүйір өлшемі кемінде 1000 мм, ал тудың сермеуі – кемінде 700 мм болуы тиіс.
Ұзындығы 25 м кем кемелерге ту төрт бұрышы кемінде 500 мм.

330. Сигналды пиротехникалық құрылғыларға
қойылатын талаптар

3555. Авариялық белгісін беруге тағайындалған пиротехникалық құрылғылар қолдану кезінде және қызметтің барлық кепілдік беру кезінде сақтау кезінде қауіпсіз болуы тиіс.
3556. Сигналды пиротехникалық құрылғыларды ылғал мен механикалық зақымданудан қорғау қажет. Сигналды пиротехникалық құрылғыларды сақтауға арналған қаптары қандай да бір құрал-саймандарсыз ашылуы тиіс.
3557. Әрбір сигналды пиротехникалық құрылғыда өшірілмейтін бояу салынуы тиіс: дайындаушы мекеменің таңбасы, шығару күні, сақтау мерзімі, тағайымы және қолдану бойынша нұсқаулық болуы тиіс. Сигналды ракеталарда тілмен ұшу бағыты белгіленуі тиіс.
3558. Сигналды ракеталардың конструкциясы оларды «қолдан» және арнайы құрылғыдан жіберілуін болуы тиіс.
3559. Барлық сигналды пиротехникалық құрылғылар жел жылдамдығы 30 м/с кезінде дірілді, ылғалға тұрақты және үрленбейтін болуы тиіс. Олар -45-тен +45 С-ке дейінгі ауа температурасы кезінде өзінің қасиеті сақталуы және жаңбыр кезінде әрекеттенуі тиіс.
3560. Кемелік сигналды пиротехникалық құрылғылардың сипаттамалары осы Қағиданың 377-қосымшасында талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
3561. Парашютты ракета салынған тұтанатын құрылғысы болуы және конструкциясы дайындаушы – ұйымның нұсқаулығына сәйкес ракетаны қолдану кезінде қолында ұстап тұрған адамға кедергі болмайтындай болуы тиіс.
3562. Фальшфейер:
1) салынған тұтанатын құрылғысы болуы;
2) конструкциясы дайындаушы – ұйымның нұсқаулығына сәйкес ракетаны қолдану кезінде қолында ұстап тұрған адамға кедергі болмайтындай етіп және жанған және тұтанған қалдықтармен кемеге немесе ұжымдық құтқарғыш құралға қауіп төндірмеуі;
3) 0,1 м тереңдікке түскеннен кейін жануды жалғастыру керек.

331. Сигналды дыбысты құрылғыларға қойылатын талаптар

3563. Ысқырықтар мен тифондар дыбыс сигналдары дыбыс деңгейінің ауытқусыз, шыжылдау немесе басқа бұрмалаусыз болуы тиіс. Сигнал басы мен аяғы айқын тыңдалуы тиіс.
3564. Дыбысты сигналды құрылғылардың конструкциясы мен материалы тыңдалудың алыстығын кемінде осы Қағиданың 378-қосымшасында регламенттелген қамтамасыз етуі тиіс.

332. Сигналды құрылғыларда орнатуға қойылатын
жалпы талаптар

3565. Сигналы ерекшеленетін фонарьлар олардың жанудың барлық уақыты кезінде қандай-да бір басқа оттар немесе сигналды немесе ерекшеленетін оттар ретінде қабылдануы мүмкін сыртқы жарықтары көрінбейтіндей етіп орнатылуы тиіс.
3566. Сигналы ерекшеленетін фонарьлардың барлық штатты орындарында оларды тез және нақты орнатуға арналған құрылғылар қарастырылуы тиіс.
3567. Секторлы оттарды орнату нақтылығы кеменің диаметрлі жазықтығына қатысты оның күйі бойынша тексерілуі тиіс. Фонарьларды орнатудың горизанталдығы кемені толық жүктеу күйіне қатысты тексерілуі тиіс.
3568. Діңгекте бір уақытта жанатын бірнеше Фонарьларды (бірі екіншісінің үстінен) орнату кезінде олардың арасындағы арақашықтық кемінде 1 м болуы тиіс. Ұзындығы 20 м кем кемелерде бұл арақашықтық 0,5 м дейін азайтылуы мүмкін.
3569. 360^о горизанталды жазықтығындағы көріну бұрышының фонарьлары олардың оттары 6^о аспайтын қондырмалары, міңгектер, стеньгалармен және с.с. секторларды жаппайтындай етіп орнатылуы тиіс.

333. Топ фонарьларын орнату

3570. Итергіштердегі төменгі топ фонарьларынан басқа топ фонарьлары кеменің диаметрді жазықтығында орналасуы тиіс.
Топ фонарьлары (сүйрегіш пен итергіштерде – төменгі топ фонарьларымен) мен борт жақты фонарьлар арасындағы тік бойынша ара қашықтық кемінде 1 м болуы тиіс (ұзындығы кемінде 20 м 0,5 м кем емес).
3571. Итергіштердегі топ фонарьлары негізімен төмен және шыңымен диаметрлі жазықтықта 1 ден 3 м дейінгі жағымен жақтары тең үш бұрыштармен орналастыру тиіс. Қызыл топ фонарды осы Қағиданың 3568-тармақ талаптарын ескермей тікелей жоғарғы ақ топ үстіне орнатылады.
3572. Сүйреткіштердегі топ фонарьлары діңгекте вертикалды осы Қағиданың 3568-тармақ талаптарын ескере отырып орналастырылуы тиіс.
3573. Ұзындығы 50 м және аса өздігінен жүретін кемелерде қорма мен тұмсығында біреуі екіншісінен кемінде 20 м арақашықтықта орнатылуы тиіс. Олардың арасындағы вертикалды қашықтығы кез-келген пайдалану дифференті кезінде алдыңғы фонар борт жақты фонарьлардан төмен, сонымен бірге ал артқы жағы - артынан және олардан кемінде 1 м жоғары орналасатындай болу керек.
3574. Көпір астынан өту үшін діңгектерді толтыру қажет кемеде кеменің алдыңғы жақ бөлігінде резервті топ фонарын орнатуға болады, сонымен бірге ол борт оттарынан төмен орналасуы мүмкін. Ұзындығы 50 м және аса кемеде бұл фонарь үнемі алдыңғы жақтағы топ фонары ретінде қолданылуы мүмкін.
3575. Барлық топ фонарьлар төменде көпір мен палубада адамдардың шағылыстыруын алдын алатын қоршаушы қалқаны болуы тиіс.

334. Борттарды ажыратқыш фонарьларды орнату

3576. Борттық фонарьлар (қызыл - сол жақты борттың, жасыл – оң жақты борттың) көріну бұрыштарында регламенттелген шегінде қарсы келе жатқан және озып келе жатқан кемелерге көріну керек. Фонарьлар және олардың қоршаулары кеменің габаритті ені шегінен шықпауы тиіс.
3577. Борттық фонарьлар кеменің диаметральды жазықтықтарына симметриялы бір горизантальды сызықта орналасқан және мынадай түрде қондырылған:
1) палубасы жоқ кемелерде – планшир үстінен кемінде 0,5 м биіктікте (бөлек негізделген жағдайларда фонарды планшир деңгейінде орнатуға рұқсат етіледі);
2) бір қабатты қондырмалы кемелерде (рубкамен) – оның жоғарғы бөлігінде;
3) екі немесе одан аса қабатты қондырмасы бар кемелерде – жүрістегі көпірдің палубасынан төмен емес.
3578. Әрбір борттық ажыратқаш фонар борт жағынан алдыңғы және артқы бөліктің екі көлденең шымылдық аралығы бар арнайы фонарь қалқанымен қоршалуы тиіс.
Ұзындығы 25 м және одан аса кемелерде орнатылатын қорғаушы шыны немесе фонар линзаларының сыртқы жиектерінен алдыңғы көлденең шымылдық аралығының артқы жиектеріне дейінгі арақашықтық кемінде 915 мм болуы тиіс. Осы фонарьлардың қалқандар ұзындығы кемінде 1 м болуы тиіс.
Алдыңғы көлденең шымылдық аралығының ені шымылдық аралығы мен жарық көзінің ортасының жиектерінен өтетін сызық кеменің диаметральды жазықтығына паралель өтетіндей болуы тиіс. Артқы көлденең шымылдық аралығы ені қорма жағынан фонарьды жабу кезінде ол кеме траверзінің артынан 22,5^о бұрышында отты көруге кедергі болмайтындай болуы тиіс.
3579. Борттық ажыратқыш фонарьларды қондырма немесе рубка ойықшаларда орнатуға болады. Ойықшалар өлшемдері фонар қалқандарының өлшемдеріне сәйкес, ойықшалар фонар қалқандарындағыдай шымылдық аралығы болуы тиіс.
3580. Фонарь қалқандарының ішкі қабаттары және ойықшалары қара күңгірт түске боялуы тиіс.
3581. Ұзындығы 25 м кемелерде, сондай-ақ су асты қанатты гидродинамикалық көтеру күштері арқылы корпусы су бетінде қалқып жүзетін (суда на подводных крыльях) және кеменің бүкіл салмағы немесе басым бөлігі су бетінде қалқып жүзетін кеме (суда на воздушной подушке) кемелерде қалқандар көлемін кішірейтуге немесе егер от көрінудің қажетті бұрыштары қамтамасыз етілетін болса, орнатпауға да болады.
Ұзындығы 7 м кем кемелерде жарықтандыру бұрышы мен көріну алыстығы осы Қағиданың 374-қосымшасында көрсетілген нормаларға сәйкес жалғасқан екі түсті борттық фонарьларды орнатуға рұқсат етіледі.

335. Артқы жағындағы және сүйреткіш фонарьларды орнату

3582. Бір артық жағындағы фонары бар кемелерде осы фонарь кеменің диаметральды жазықтығында түтіктің немесе қондырманың артында және мүмкіндігінше борттық фонарьлармен бір биіктікте, бірақ олардан жоғары емес орнатылуы тиіс. Бөлек негізделген жағдайларда ұзындығы 20 м кем кемелерге артқы жағындағы фонарьды борттық фонарьлардан жоғары орнатуға рұқсат етіледі.
3583. Үш артқы жағындағы фонарьлары бар кемелерде олардың жоғарғысы осы Қағиданың 3582-тармағына сәйкес, ал екі төменгі - фальшбортта немесе қондырманың артқы жағындағы қабырғаларында мүмкіндігінше бір горизантальды сызықта және кеменің диаметральды жазықтығына симметриялы борттарға жақын орнатылуы тиіс.
3584. Сүйреткіш фонар диаметральды жазықтықта қормалық фонар үстінде орналасуы тиіс. Осы фонарьлар арасындағы тік арақашықтық кемінде 0,5 м болуы тиіс.

336. Доңғалақ және борттық бағаналық фонарьларды орнату

3585. Аялдамада қолданылатын өздігінен жүретін кемелердің ақ доңғалақ фонары кеменің алдыңғы жақ бөлігінде орналасуы тиіс. Бұл фонарьды діңгекте, флагштокте орнатуға немесе штагте көтеруге болады.
3586. Қызыл доңғалақ фонарь ақ доңғалақ фонарьлардан жоғары орналасуы тиіс. Бұл фонарьды бағаналық оттары бар бір вертикалда орнатуға болмайды.
3587. Сары шұғыла доңғалақ фонар едәуір толық үлгісі бар орында орнатылуы мүмкін, сонымен бірге оны топ фонарьлары бар олардан жоғары немесе төмен бір тігінен орнатуға рұқсат етіледі.
3588. Борттық бағаналық фонарьлар жүрістегі көпірдің шеттерінде борттар бойына орналастырылуы тиіс. Тұрақтандырылған кемелерде жүріс жағынан бір борттық бағаналық фонарь орнатылады.

337. Жарық импульсты (түсті) сермеулерді орнату

3589. Жарық импульсты (түсті) сермеулер борттық фонарьлар үстінен биіктігі 0,5 м кем, ал 12 м дейінгі кемелерде – олардан кемінде 0,25 м биіктікте кеменің барлық бортында стационарлы екіден (тұмсығы мен қормасына) орнатылады.
3590. Сермеу-фонарьлары бөлек ажыратулар болуы тиіс.

338. Балық аулайтын кемелерге арналған доңғалақ
фонарьларды орнату

3591. Балық аулайтын кемелерде доңғалақ фонарьларды діңгекте тік кеменің орта бөлігінде, сондай-ақ ақ фонарь қызыл мен жасыл фонарьдан төмен орналасуы тиіс.
3592. Бірақ және бір қызыл фонарьларды бөлек қосу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.

339. Өздігінен жүрмейтін және техникалық флот кемелерде
сигнал-ажыратқыш фонарьларды орнату

3593. Өздігінен жүрмейтін кемелер оларда топ және ақ доңғалақ фонарьларды қондыру үшін екі флагштоппен (тұмсығында және қормасында) жабдықталуы тиіс. Бұл фонарьларды кеменің диаметральды жазықтығында мынадай түрде орнату қажет:
1) топ фонары – тұмсығында, әдеттегідей палуба үстінен 2 м биіктікте;
2) доңғалақ ақ фонарьлар – корпус үстінен кемінде 2 м немесе палубалық жүктен 1 м тұмсығы мен қормасында.
3594. Мұнай құйғыш кемелерде және қауіпті жүктерді тасымалдауға арналған кемелерде алдыңғы және артқы флангштоктардан басқа қызыл доңғалақ отты салуға арналған діңгектер қондырылуы тиіс. Бұл діңгек күндізгі сигналдарды көтеруге қалыптасуы тиіс.
3595. Дебаркадерларда, жүзбелі шеберханада, брандвахталарда ақ доңғалақ фонарьды қондырғы қақпағынан кемінде 2 м биіктікте кеменің орта бөлігінде діңгекте орнатылуы тиіс.
Ұзындығы 50 м аса мұнай станцияларында фонарьларды тұмсығы мен қормасында орнатады. Қызыл доңғалақ фонарьды осы Қағиданың 3586-тармағына сәйкес орнату қажет.
3596. Түп тереңдеткіш снарядтардың және су асты және сүңгуір жұмыстарымен бос емес кемелердің доңғалақ фонарьлары діңгекте тігінен орналастыру қажет.
Бір ақ және бір қызыл доңғалақ фонарьларды бөлек қосу мүмкіндігі қамтамсыз етілуі тиіс.
Түп тереңдеткіш снарядтарда бір жасыл қызыл отты діңгекте орнату қажет. Әрбір борттың алдыңғы және артқы жақ бөліктерінде тент деңгейінде 2 доңғалақ фонарьларды (жасыл және қызыл түсті) орнатады.

340. Сигналды дыбысты құрылғыларды орнату

3597. Бу ысқырықтары мен ауа тифондары жоғарғы палубадан 2,5 м кем емес биіктікте орнатылуы және палубаның жоғарғысында (діңгектер мен бу түтіктерін санамағанда) орналасқан оларды барлық қоршайтын заттардан жоғарылуы тиіс.
3598. Ұзындығы 25 м кем кемелердегі дыбысы сигналды құрылғыларды басқару рубкасының қақпағынан (немесе тікелей онда) төмен емес орнату қажет.
3599. Сигналды қоңырауды мүмкіндігінше кеменің алдыңғы жақ бөлігіндегі едәуір ашық орындарында орнату қажет.
Қоңырау қисаю кезінде қоршаған заттарды тимейтіндей етіп бос ілінуі тиіс.

341. Кемелерде қосалқы және ауыспалы сигналды
құралдарды сақтау

3600. Стационарлы орнатылмайтын сигналды құралдар мен қосалқы фонарьларды сақтау үшін кемелерде басқару рубкасы ауданында орналастыру ұсынылатын арнайы жеңіл жердегі қоймалар, кеніштер немесе шкафтар қарастырылуы тиіс.
3601. Сигналды фонарьларды сақтауға арналған қоймалар кеме тербелісі кезінде олардың орын ауыстыруын болдырмау мақсатымен фонарьларды мықты бекітуге арналған құрылғылары бар металды сөрелермен жабдықталуы тиіс.
3602. Сигналды туларды сақтау үшін әрбір туға бөлек, нақты белгіленген ұйымдары бар арнайы сөрелер қарастырылуы қажет.
Сөрелерді басқару рубкада немесе шөгу мен тура күн сәулесінен қорғайтын орындарда орналастыру қажет.
3603. Кемелік сигналды пиротехникалық құралдарды сақтау үшін көпір немесе рубка ауданында металды герметикалық шкафтар қарастырылуы тиіс.
Шкафтар көпір палубасына ашылатын су өткізбейтін есіктермен жабдықталуы тиіс.
Ұзындығы 25 м кем кемелерде пиротехникалық құралдарды сақтау үшін басқару рубкасында металды герметикалық жәшік қарастырылуы рұқсат етіледі.

48-бөлім. Навигациялық жабдықтау 342. Жалпы ережелер

3604. Қағиданың осы тарауы кемелерді навигациялық жабдықтау нормаларынан тұрады.
3605. Навигациялық жабдықтаумен жинақтау бойынша осы бөлімнің талаптары қайта жобаланып және салынып жатқан кемелерге, сондай-ақ пайдаланымдағы кемелерге қолданылады.
3606. Навигациялық жабдықтау талаптары мен кемелерді жабдықтау нормалары осы Қағиданың 5-бөлігінде көрсетілген

343. Навигациялық жабдықтау нормасы

3607. Навигациялық жабдықтау нормаларын анықтау үшін кемелер 3 категорияға бөлінеді:
I — ұзындығы 25 м аса өздігінен жүретін кемелер;
II — ұзындығы 25 м және кем өздігінен жүретін кемелер;
III — өздігінен жүрмейтін кемелер.
3608. Кемелерді навигациялық жабдықтау бассейн разряды мен кеме категориясына байланысты осы Қағиданың 379-қосымшасында көрсетілген норма бойынша қабылдануы тиіс.
3609. Жүзудің нақты шарттарына, сенімде радиобайланыс болуы мен ауа-райының қалыпты алуына байланысты Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша осы Қағиданың 379-қосымшасында жазылған нормадан ауытқу рұқсат етіледі.
3610. Навигациялық жабдықтауды қарастырмауға болады:
«Р» және «Л» разрядты бассейндерде пайдаланылатын ұзындығы 10 м және одан кем кемелерде;
командасыз пайдаланылатын III категориялы кемелерде.
3611. Су асты қанаттары және әуе жастығы бар кемелерде кренометрді қарастырмауға рұқсат етіледі.

49-бөлім. Авариялық жабдықтау 344. Жалпы ережелер

3612. Осы бөлімнің талаптары қайта жобаланып және салынып жатқан кемелерге, сондай-ақ пайдаланудағы кемелерге қолданылады.
3613. мынадай типті кемелерге авариялық жабдықтау қажет етілмейді:
1) командасы жоқ өздігінен жүрмейтін;
2) бір бөліктік суға батпайтыны бар өздігінен жүрмейтін;
3) командасы бар ұзындығы 30 м кем «Р» және «Л» сыныпты өздігінен жүрмейтін;
4) ұзындығына қарамастан құйғыш өздігінен жүрмейтін;
5) жолаушылар тасымалдайтын және Рейс ұзақтығы 1 с кем өткізуге арналған кемелер;
6) тұрақтандырылған;
7) рейсте экипаж үш адамнан кем «О», «Р», «Л» сыныпты өздігінен жүретін;
8) ұзындығы 25 м кем «Р» және «Л» сыныпты өздігінен жүретін;
9) су асты қанатты, су үстінде қалқып жүзетін және глиссирде.
3614. 3613-тармақта атап көрсетілген өздігінен жүрмейтін кемелермен жұмыс істейтін сүйреткіш және итергіш кемелер осы сүйреткіш немесе итергіш тобынан бір позицияға жоғары топ кемелерге (3616-тармақ) авариялық жабдықтармен жинақталуы тиіс. Осы Қағиданың 3613-тармақтың 7) және 8) тармақшалардағы нұсқауларына қарамастан ұзындығы 15 м және одан аса сүйреткіштер мен итергіштер V топ кемелерге арналған норма бойынша жабдықталуы тиіс.
3615. Осы Қағиданың 380 және 381-қосымшасында атап өткен және кемеде бар, бірақ басқа міндеттерге арналған жабдықтау заттары авариялық жабдықтау заттары ретінде танылуы мүмкін.

345. Кемелерді авариялық жабдықтау нормалары

3616. Авариялық жабдықтау нормаларын анықтау үшін кемелер 7 топқа бөлінеді:
I — ұзындығы 90 м аса «М» және «О» сыныпты өздігінен жүретін;
II — ұзындығы 40-тан 90 м қоса «М» және «О» сыныпты өздігінен жүретін;
III — ұзындығы 25-тен 40 м қоса «М» және «О» сыныпты және ұзындығы 70 м және одан аса «Р» және «Л» сыныпты өздігінен жүретін;
VI — ұзындығы 40-тан 70 м дейін оны қоса «Р» және «Л» сыныпты өздігінен жүретін;
V — ұзындығы 25-тен 40 м дейін оны қоса «Р» және «Л» сыныпты және ұзындығы 25 м дейін «М» және «О» сыныпты өздігінен жүретін;
VI — «М» және «О» сыныпты өздігінен жүрмейтін;
VII — ұзындығы 30 м және одан аса «Р» және «Л» сыныпты өздігінен жүрмейтін.
3617. Осы Қағиданың 3613-тармағында атап өткеннен басқа барлық кемелерде осы Қағиданың 380-қосымшасында көрсетілген норма бойынша авариялық жабдықтаулары болуы тиіс.
3618. Осы Қағиданың 380-қосымшасында көрсетілген темір ұстаның құрал-саймандар жинағы осы Қағиданың 381-қосымшасында сәйкес жинақталуы тиіс.
3619. Осы Қағиданың 380 және 381-қосымшасында * белгісімен белгіленген жабдықтау заттары ұшқын пайда болмайтын орындауда булардың жарық ету температурасы 60^оС төмен тұтанатын сұйықтықтарды тасымалдайтын мұнай құйғыш кемелерге қойылуы тиіс.
3620. Авариялық жабдықтау қарастырылған әрбір кемеде авариялық жабдықтарды есепке алу журналы болуы тиіс.

346. Тығындар

3621. Тығындар суға тұрақты арзанқол материалды парусиннен немесе басқа тең матадан жасалуы тиіс. Оларды, оған бұрыштары бойынша төрт коуштармен бітелген ликтростармен жиектелуі тиіс. Сондай-ақ, осы Қағиданың 383-қосымшасында көрсетілген арқандар саны бойынша кренгельстер қарастырылуы тиіс.
3622. Тығындардың техникалық мәліметтері мен жабдықтаулары осы Қағиданың 382-қосымшасында көрсетілген норма бойынша қабылдануы тиіс.
3623. Әрбір шкот ұзындығы L_шк м, мынадай формуласы бойынша анықталуы тиіс:
L_шк = 1,6(Н + 0,5В), (657)
мұнда Н — кильден фальшборттың жоғарғы жиектеріне дейінгі борт биіктігі,м;
В — кеменің едәуір ені, м.
Созу ені кемінде 2L_шк тең болуы тиіс.
Ақырғы штерт ұзіндіғі шкот ұзындығына тең болуы тиіс.
Әрбір киль аяғы соңдардың ұзындығы L_n.к, м, мынадай формуласы бойынша анықталуы тиіс.
L_п.к = 1,6(2H+0,5B), (658)
Кемелерді жинақтауды аяқтау керек тығындарға арналған киль шкоттардың, асты аяғының, созу мен штерттердің ұзындығын құрамда едәуір дәу кеменің өлшемдері бойынша есептеу қажет.
3624. Маттар өсімдік арқан жасалуы және өсімдікпен жансыздандырылған маттың төменгі жағынан парусин тігілген болуы тиіс. Маттың төменгі жағына парусина тігіліп тұрады.

347. Авариялық жабдықтаудың орналасуы

3625. Авариялық жабдықтауды орналастыру үшін басты палубадан төмен емес орналасқан авариялық басқару орны қарастырылуы тиіс.
Ұзындығы 40 м кем кемелерде авариялық басқару орнын осы орынға бос жолды қамтамасыз ету шартымен басты палубадан төмен орналастыруға рұқсат етіледі.
Авариялық басқару орнымен палубада немесе бөлімшелерде бөлінген арнайы бөлме, жәшік немесе орын болуы тиіс.
Ұзындығы 20 м кем кемелерде авариялық жабдықтауларды бірнеше бөлмелерде орналастыруға рұқсат етіледі.
3626. Авариялық басқару орнынан бос өту ені кемінде 0,8 м, ал ұзындығы 30 м кем кемелерде - кемінде 0,6 м болуы тиіс.

348. Таңбалау

3627. Авариялық жабдықтау заттары немесе оларды сақтауға арналған ыдыс (тығындарден басқа) көк сырмен толық немесе жолақтап боялуы тиіс.
Авариялық мүлікті сақтауға арналған ыдыста мүлік материалының, салмағының және рұқсат етілген сақтау мерзімі көрсетілген нақты жазулар болуы тиіс.
3628. Авариялық басқару орнында «Авариялық басқару орны» нақты көрінетін жазуы болуы тиіс.
Сондай-ақ, өткелдерде және палубаларда авариялық постының орналасу орнын көрсететін көрсеткіш қарастырылуы тиіс.
Егер авариялық жабдықтау бірнеше бөлімшелерде сақталуы, жүрістегі рубкада оны кемеде орналастыру сызбасы ілініп тұруы тиіс.

5-бөлік. Электр жабдығы, радиобайланыс құрылғылары,
навигациялық жабдық 50-бөлім. Электр жабдығы 349. Жалпы талаптар, анықтамалар және түсініктер

3629. Қағиданың осы бөлігі Кеме қатынасының тіркелімінің ішкі суларда жүзу сыныбымен жабдықтарға қолданылады.
3630. Қағиданың осы бөлімі мыналардан басқа шаруашылық, тұрмыстық және трехнологиялық электр жабдықтарға таралмайды:
1) қосылатын кабельдер;
2) қорғау, оқшаулау және жерлендіру құрылғылары.
3631. Қағиданың осы бөлімінде мынадай анықтаулар қабылданған:
1) авариялық жарақтау — кеме бөлмелері мен аймақтарын авариялық немесе авариялық ауыспалы электр энергия көзінен қорек алатын шаммен жарықтандыру;
2) электр энергиясының авариялық көзі – басты таратқыш қалқанда кернеудің жоғалуы кезінде қажетті кемелік пайдалану көзіне арналған электр энергия көзі;
3) электр энергияның авариялық қысқаша уақытты көзі – негізгі көзден авариялық дизель-генератордан кернеу пайда болуына дейін кернеу жойылу сәтінен қажетті кемелік пайдаланушы қорекке арналған электр энергия көзі;
4) антистатикалық жерлендіру – электростатикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін құрылғы – олардың тікелей электр байланыстары немесе антистатикалық жерлендірудің өткізгіштері арқылы конструциялық бөліктер мен кеме корпусы электр статикалық потенциалын түзетуді қамтамасыз ететін электр жалғаулары;
5) білікті генератор – айналымы басты реверстелмеген қозғалтқыштардан жүзеге асырылатын генератор;
6) жарылысқа қауіпті щона – ауа және газдардың жарылысқа қауіпті қоспалары бар немесе пайда болуы мүмкін көлем. Жарылысқа қауіпті зоналар 0, 1, 2 зоналарға бөлінеді;
7) гальваникалық шашыранды қауіпсіздігі – қоршаған суда немесе топырақты электрхимиялық құбылыстар мен жоғалған тоқтар салдарынан кеменің жағалау құрылысымен немесе басқа кемемен гальваникалық байланысу кезінде электр шашырандыдан өрт немесе жарылыс болу мүмкіндігі жоқ жабдықтың және кеме жүйелерінің күйі;
8) қорғаушы жерлендіру – жабдықты Жерге электр жалғауы. Осы қосылған кеме бортында кеме корпусына жүзеге асырылады;
9) Кеме корпусы — сыртқы металды қаптамасы бар мықты электр жабдығы бар кеменің барлық металды бөлігі. Тоқ өткізбейтін корпустары бар кемелер үшін – ауданы кемінде 0,5 м² және қалыңдығы кемінде 2 мм арнайы мыс табақшасы немесе босатумен шөгу кезінде және кемеде бар барлық құрылғыларды жерлендіруде қолданылатын сыртқы қаптаманың су асты бөлігіне бекітілген ауданы кемінде 1,5 м² және қалыңдығы кемінде 6 мм көміртекті болаттан жасалған табақша;
10) Аз кернеу — қызметкерлерге қауіп төндірмейтін кернеу. Егер трансформаторлар, түрлендіргіштер және басқа құрылғылардың орауыштары кернеуді түсіру үшін электрлі бөлек болса және осы құрылғылардың немесе электр энергия көзі аз кернеудің мәнінен аспаса қауіпсіздік шарттары орындалды деп есептелінеді:
50 үнемі әрекеттегі тоқ кезінде полюстар арасында;
фазалар арасында 42 В немесе ауыспалы тоқта фазалар мен корпус арасында 30 В;
11) найзағай ұстағыш — атмосфералық разрядтарды тікелей қабылдауға арналған найзағай бұрғыш құрылғысының жоғарғы бөлігі;
12) жауапты құралдар — қалыпты жұмысы кемені жүзу қауіпсіздігін, кемеде орналасқан адамдар қауіпсіздігі мен жүк сақталымын қамтамасыз ететін құрылғы;
13) ажыратқыш трансформатор – электрқабылдағышты қоректендіретін желіні алғашқы электр желісінен бөлуге арналған трансформатор;
14) Арнайы электр бөлемелер – тек электр жабдықтарға арналған және электр жабдыққа қызмет көрсететін қызметкерлерге ғана рұқсат етілген бөлмелер немесе орындар.

350. Пайдалану шарттары

3632. Электр жабдық конструкциясы осы Қағиданың 383-қосымшасында көрсетілген номиналды мәнінен кернеулері мен жиілігі ауытқу кезінде жұмысқа қабілетті болып қалатындай болуы тиіс.
Егер Қағиданың осы бөлімінің бөлек талаптарында жиіліктің номиналды мәнінен ауытқу мәнінен басқасы жазылса, осы Қағиданың 383-қосымшасында мәліметтері қабылданбайды.
3633. Электр жабдықтың қоршаған ауа мен салқындатқыш судың номиналды жұмыс температурасы ретінде осы Қағиданың 384-қосымшасында көрсетілген мәндер қабылдануы тиіс.
3634. Электр жабдық (40+2)^оС температурада ауаның (80+3)% қатысты ылғалдығы, сондай-ақ (25+2)^оС температурасында (95+1)% қатысты ылғалдылық жағдайында тоқтаусыз жұмыс істеуі тиіс.
3635. «М», «О» және бөгендерге шығатын «Р» сыныпты кемелерінің электр жабдығы кемені ұзақ уақыт қисайту кезінде 15^о дейін 5^о дифферентке дейін, сондай-ақ 7-9 с тербеліс уақытымен тігінен 10^о дейін 22,5^о бортты айдау кезінде тоқтаусыз жұмыс істеуі тиіс.
Электр энергияның авариялық көзі және авариялық көзден қоректенетін электр жабдық ұзақ уақыт бойы қисайту кезінде 22,5^о дейін және 10^о дифферентте, сондай-ақ көрсетілген шектеулерде бір уақытта қисайту мен дифферентте сенімді жұмыс істеуі тиіс.
3636. Электр жабдық жиілігі 5—30 Гц дірілде, 5-8 Гц жиілігі үшін 1 мм амплитудасымен және 8-30 Гц жиілігі үшін 0,5g жылдамдатуымен және минутына 40 тан 80 дейін соғу жиілігінде 3g жылдамдатылған соғу кезінде тоқтаусыз жұмыс істеуі тиіс.

351. Контсрукцияға қойылатын талаптары

3637. Пайдалану кезінде ауыстыруды қажет ететін бөліктер жеңіл жөнделуі тиіс.
3638. Бұрандалы бекітулерді қолдану кезінде бұрандамалар мен гайкалардың өздігінен бұралу, ал жиі жөндеу мен ашуды талап ететін орындарда – олардың жоғалмау мүмкіндігі болмайтындай болуы тиіс.
3639. Электр жабдық бөліктерінің нығыздау төсемі (алмалы-салмалы немесе ашылатын, сальникті және с.с.) жабдық корпусының қорғауышы орындалуына сәйкес болуы тиіс. Нығыздамалар қақпақтар немесе футлярмен бекітілуі тиіс.
3640. Конденсаты пайда болуы мүмкін электр жабдық суды айдауға арналған тиісті құрылғымен жабдықталуы тиіс.
Жабдық ішінде жабдықтың барлық бөліктері жағынан конденсат айдауды қамтамасыз ететін каналдар қарастырылуы тиіс.
Кернеу астында жатқан жабдық орамдары мен бөліктер жабдық ішінде жиналуы мүмкін конденсат әсеріне жатпайтындай етіп орналасуы немесе қорғалуы тиіс.
3641. Ылғалды бөлмелердің төменгі бөліктерінде орнатуға арналған мәжбүрлі желдетілетін электр жабдық жабдық ішіне ылғал мен май буды сора бастау болмайтындай, осындай желдеткіш жүйесі бар электр жабдығы.
3642. Орнату орындарына байланысты электр жабдықтың қорғау деңгейі осы Қағиданың 385-қосымшасында көрсетілгеннен төмен болмауы тиіс.

352. Материалдар

3643. Электр жабдықтың конструкциялық бөлімдері мықты қиын жанатын, жоғары ылғал әрекетіне төзімді және материалдар майының буларын немесе тиісті тәсілмен олардың әсерінен қорғалған. Ылғалдығы жоғары бөлмелерде, ашық палубаларда орнатылатын электр жабдықтың жабуларын бекітуге арналған бүрандалар, тығырық, ілгектер және басқа бөліктер коррозияға тұрақты материалдардан жасалуы немесе мықты коррозияға тұрақты төсемдері болуы тиіс.
3644. Электр құрылғылардың барлық тоқ жүргізгіш бөліктері мыналардан басқа, ұқсас қасиеттері бар мыс, мыс ерітінділері немесе басқа материалдардан жасалуы тиіс:
1) жоғары үлесті қарсыластығы бар және жоғары температураға төзімді механикалық материалдардан жасалуы тиіс резисторлар элементтері;
2) ерекше шарттарға тұрақты алюминий немесе оның ерітінділерінен жасалған асинхронды өозғалтқыштар роторларының қысұаша бекітулі орама;
3) бұл қажетті қасиеттермен негізделген байланыс сақиналары мен басқа сол сияқты бөліктердің көмір щеткаларының, металл керамика байланыстарын, техникалық көмірдің;
4) бір өткізгіш жүйеде қайта жүретін сым ретінде қолданылған кеме корпусына тікелей жалғанған электр жабдықтардың элементтері.
Тоқ жүргізгіш бөліктерге басқа материалдарды қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелемінің арнайы қарауына жатады.
3645. Кернеу астында тұрған бөліктердің оқшаулау материалдары тиісті электр беріктілігі болуы, беті бойынша тоқ шығуы пайда болуына қарсы тұрақты, ылғалға төзімді, аз тұрақты және жеткілікті берікті немесе тиісті тәсілмен қорғалуы тиіс.
3646. Машиналар, аппараттар және басқа құрылғылардың орамдарын оқшаулау үшін В, F және Н сыныпты оқшаулау материалдары қолданылуы тиіс.

353. Тоқ жүргізгіш бөліктердің жалғаулары

3647. Басқару, сигнализацияны өлшеу тізбелерін қоса таратқыш құрылғылардың ішкі жөндеуіне арналған сым қималарының минималды рұқсат етілген ауданы кемінде 0,75 мм² болуы тиіс. 0,75 мм² кем қима ауданы тек ерекше жағдайларда рұқсат етіледі, мысалы, электронды қондырғылар үшін.
Қысқа матасу тоқтарынан қорғалмаған доңғалақтардан қорғаушы аппараттарға дейін сымдар бөліктері мүмкіндігінше қысқа болуы тиіс.
3648. Тоқ жүргізгіш бөліктер қосымша механикалық жүктеме келмейтіндей етіп бекітілуі тиіс, бұл бөліктер тікелей оқшаулау материалына бұралатын бұранда көмегімен бекітілмеуі тиіс.
3649. Кабель желісінің және сымдардың көп сымды шеттері тиісті тәсілмен қолданылатын қысқыш типіне немесе кабельды ұштықтары болуына байланысты өңделуі тиіс. Сонымен бірге, коррозияны болдырмайтын шаралар қабылдануы тиіс.
3650. Оқшауланған сымдар, сонымен қатар олардың оқшаулау қарсыласуы төмендеуі және электр динамикалық күштер, діріл және сілкіну әрекет астында зақымданбауы болмайтындай етіп жиналуы мен бекітілуі тиіс.
3651. Қалыпты пайдалану шарттарында немесе тоқтың қысқа матасудан ажырау уақытында оқшауланған сымдарға рұқсат етілген температурасы көтерілмеуі үшін шаралар қабылдануы тиіс.
3652. Оқшауланған сымдар қысқыштарға немесе доңғалақтарға оларды қалыпты жұмыс режимінде оқшаулау кезінде рұқсат етілмеген температура әрекетіне салынбайтындай етіп қосылуы тиіс.

354. Қорғаушы жерлендіру

3653. Кернеу астында болмаған, бірақ осы Қағиданың 3654-тармағында аталғаннан басқа пайдалану жағдайда қызметкерлердің жанасуы мүмкін электр жабдықтың барлық металл бөліктері жерленуі тиіс.
3654. Қорғаушы жерлендіру мыналарға қажет етілмейді:
1) қос немесе күшейтілген оқшаулауы бар электр жабдықтың;
2) аз кернеулі тоқпен қоректенетін электр жабдықтың;
3) оқшаулау материалында бекітілген немесе одан өтетін және жерленгеннен оқшауланған және бөліктердің кернеу астында қалыпты жұмыс жағдайларда кернеу астында қалмауы немесе жерленген бөліктермен жанасуы мүмкін емес болатындай етіп кернеу астында орналасқан электр жабдықтың металды бөліктері;
4) арнайы оқшауланған мойынтірек корпустары;
5) оқшаулау материалынан жасалған немесе оқшаулау материалға бұралған шырақтарға немесе патрондарға бекітілген цоколдардың және люминестцентті шамдардың бекіту элементтері және көрсеткіштерді, кожыхтарды;
6) кабельдердің бекіту элементтерімен;
7) ажыратқыш трансформаторлардан қоректенетін ұсақ бөлек тұтынушы.
3655. Механикалық зақымдаудан қорғауға арналған стационарлы электр жабдық, кабельдердің сыртқы металл қабыршақтары (орамалар), аралықтар үшін арналған кабельдердің металды қабыршағы және желі экрандар жерленуі тиіс.
Жерлену сыртқы сымдарды қолданумен кабельдердегі жерлену желілері немесе жобдық корпусы мен кеменің металды корпусы арасындағы электр байланысты тікелей қолданумен орындалуы қажет.
Егер осы Қағиданың 387-қосымшасында көрсетілген параметрлер орындалатын болса, электр жабдықтың, кабель қабыршағын жерлендіру беріктілігі жеткілікті деп есептелінеді.
Сыртқы өткізгішпен орындалатын жерлендіру үшін коррозиялы-тұрақты материалдар қолданылуы тиіс. Мыс өткізгіштің қима ауданы кемінде осы Қағиданың 388-қосымшасында көрсетілгендей болуы тиіс.
Жерлендіру үшін кабель желісін қолданған жағдайда оның қимасының ауданы кабель негізгі желісі қимасының номиналды ауданына және кемінде негізгі желісінің қима ауданының жартысына, бірақ, қима ауданы 16 мм² асатын кабельдер үшін кемінде, 16 мм².
3656. Стационарлы жабдықтың жерлендіру тізбегінде ажыратқыш құрылғылары болмауы тиіс.
3657. Экрандалатын қабыршақ пен кабельдердің металды қабыршақтарды жерлендіру мынадай тәсілдердің бірімен орындалуы тиіс:
1) қима ауданы кемінде 2,5 мм² мысты жерлендіргіш өткізгішпен жила қимасының ауданы 25 мм²кабельдер үшін және жила қимасының ауданы 25 мм² асатын кабельдер үшін 4 мм²;
2) мықты, жақсы өтетін тоқ пен мықты жанасатын тұтқа көмегімен кем корпусына оплеткамен немесе металды–қаптаманы бекітумен;
3) кабельді тығыздаларда орналасқан сақиналарда, олар коррозияға төзімді материалдан жасалуы, тоқты жақсы өткізу мен жеткілікті серпінді болу шартымен.
Соңғы жауапты тізбек кабельдерінің қабыршақтарды тек қоректену жағынан ғана жерленуі тиіс.
3658. Тоқ пен кернеуді өлшегіш трансформаторларды қайта орамдары жерлендірілуі тиіс.
3659. Сыртқы жерлендіретін сымдар бақылау үшін жеткілікті және механикалық зақымдардан қорғалуы тиіс.
3660. Кеменің металды корпусына жерлендіретін сымдарды немесе жерлендіретін доңғалақтарға қосу диаметрі кемінде 6 мм бұрандамалар мен болттар көмегімен жүргізіледі.
Электр жабдық, сондай-ақ кеме корпусындағы жалғастырушы бетінің жерлендіру өткізгіштің жанасу орындарында метал жылтырына дейін қорғалуы және сенімді тәсілмен коррозиядан сақталуы тиіс.
3661. Кеме корпусынан оқшауланған алюминий ерітінділерінен жасалған қондырмалар, оларды қондырма мен корпусқа жалғау орындарында электролитті коррозия келтірмейтін қима ауданы әрқайсысы кемінде 16 мм² кемінде екі арнайы сымдар көмегімен жерленуі тиіс.
Бұндай жерлендіргіш жалғауларды қондырма периметрі бойынша барлық орындарда орындалуы тиіс, олар қарауға жетімді және зақымдардан сақтаулы болуы тиіс.
3662. Жылжымалы немесе ауыспалы электр жабдықты жерлендіру штемпельді құрылғыда байланысты жалғау тәсілімен қоректенетін иілмелі кабельдегі арнайы жіп көмегімен орындалуы тиіс.
Жерлендіретін жіптің қима ауданы осы Қағиданың 388-қосымшасында талаптарына сәйкес болуы тиіс.
3663. Электр жабдықты сығылған газдарға арналған құбырлар, баллондарға және мұнай өнімдерінің цистерналарына жерлендіруге тыйым салынады.
3664. Көтергіш басқарушы рубканың корпусы басқарушы рубкаға келтіретін қалған сымдардан бөлек төселген иілмелі мыс сымдарға қондырылуы тиіс. Егер найзағай ұстағыш басқарушы рубкада қондырылса, бұл қорғаушы жерлендіргіш бір жолы найзағай қайтарғыш құрылғының құрамды бөлігі болуы мүмкін.
3665. Жерлендіруді статикалық электрді алу үшін көлденең қажет.

355. Кеменің радиоқабылдағыш құрылғыларын
электр кедергілерден қорғау

3666. Электр құралдар тудыратын кедергілер кеме корпусы сыртындағы аймақта таралуы немесе радиожабдық қорек тізбегіне туралауы мүмкін болса, онда бұл құрылғылар осындай кедергілердің оның шығысының осы Қағиданың 389-қосымшасында көмегімен анықталатын мәнге дейін кернеуді азайтатын қорғаушы құралдармен жабдықталуы тиіс.
3667. Кемелік, радиобайланыс және радионавигация құрылғыларының жабдықтары қондырылған бөлмелерде, сондай-ақ металды палуба мен қондырма антенналарынан бөлінген жоғарғы палубалар мен қондырмалар үзілмейтін аралық оплеткалары болуы тиіс. Тілдесу байланыстарының барлық телефонды және басқа кабельдері, бөлек телефондардың соңғы тізбектерінен басқалары аралықты болуы тиіс.
3668. Магнитті компастарға жақын салынған кабельдер оларға әсер етуі және магнитті компастар көрсеткіштерінің бұрмалауы болмауы тиіс.
3669. Тоқ пен кернеудің барлық импульстерін келтіретін кабельдер (мысалы, эхолоттар тізбегінің кабельдері және с.с.) металды түтіктерде басқа кабельдерден бөлек салынуы тиіс.

356. Электр жабдықты орналастыру

3670. Электр жабдық басқару органдары мен қызмет көрсету, жөндеу және ауыстырудың барлық бөліктеріне ыңғайлы рұқсат етілуді қамтамасыз етілетіндей етіп орнатылуы тиіс.
3671. Электр жабдық, электр жабдық рұқсат етілген температурадан жоғары қыздырылуы тиіс жылу көзіне жақын орнатылмауы тиіс.
3672. Ауамен салқындатылатын электр жабдық салқындатқыш ауасы ауасы оқшаулауға зиянды әсер ететін заттармен ластануы мүмкін льялдан немесе басқа орындардан шықпайтындай етіп орналасуы тиіс.
3673. Дірілдер мен солқылдаулардан зақымданған орындарда орнатылған электр жабдықта осы жағдайларда оның қалыпты жұмысын қамтамасыз ететін конструкциясы болуы және амортизаторларда орнатылуы тиіс.
3674. Электр жабдық бекіту тәсілі палуба, аралық беріктілігін төмендетпейтіндей етіп және олардың өткізбеушілігін бұзбайтындай етіп бекітілуі тиіс.
3675. Кернеу астында жатқан электр жабдықтың ашық бөліктері қорғалмаған жанатын материалдардан горизанталь бойынша 300 мм және тік 1200 мм жақын орналаспауы тиіс.
3676. Кернеуі 500 В аса электр жабдық арнайы электр бөлмелерде орнатуы тиіс. Негізделген жағдайларда, кернеуі 500 В аса электр жабдықты тек кернеу алынып тасталған кезде тоқ жүргізгіш бөліктерге кіруін қамтамасыз ету немесе арнайы құралды қолдану шартымен арнайы электр бөлмелерден тыс бөлмелерде орнатылуы мүмкін. Кернеуі 500 В аса электрлі бөлмелердің есіктері және электр жабдықтың қақпақтары кернеу мәнін көрсететін сақтандыру жазуларымен жабдықталуы тиіс.
3677. Электр жабдықты тікелей жанатын сұйықтықтардың цистерналарының қабырғаларына бекіту рұқсат етілмейді.
Сигнал беру мен автоматтандыру датчиктері (деңгей, қысым және с.с.) тікелей цистернаға орнатылуы мүмкін.

357. Арнайы электр үй-жайлары

3678. Арнайы электр бөлмелердің есіктері құлыпқа құлыптануы тиіс. Осы есіктер сыртқа ашылуы немесе жылжымалы болуы тиіс.
Бөлме ішінде есіктер кілтсіз ашылуы тиіс. Есіктерде сақтандыратын жазулары болуы тиіс.
3679. Арнайы электр бөлмелер жанатын сұйықтықтардың цистерналарымен аралас болмауы тиіс.
3680. Өртке қауіпті бөлмелер мен аумақтарға арнайы электр бөлмелерден ашылатын иллюминаторлар және басқа саңылаулары бар шығуларын орнату рұқсат етілмейді.
3681. Арнайы электр бөлмелерінде ашық жасалатын электр жабдықтың қызмет ету орындары оқшауланған материалдардан жасалған тұтқалармен қоршалуы тиіс.

358. Өрттен қорғалған электр жабдығы

3682. Осы тарау талаптары кемелерде бу, газ және шаңның ауамен аралас өртке қауіпті қоспалары пайда болуы мүмкін жабық және жартылай жабық бөлмелерде және аумақтарда орнатылатын жабдықтарды қамтиды.
Осындай бөлмелер мен аумақтарға малярлы, фонарлы (май фонарьлары үшін), аккумуляторлы және бу тұтану температурасы 60^оС төмен жанатын сұйықтықтардың цистерналары, сорғылары және құбырлары, өртке қауіпті жүктерді тасымалдауға арналған кемелер трюмдары, аммиакты мұздатқыш қондырғылары бар бөлмелер жатады.
Мұнай құйғыш кемелердегі электр жабдыққа қойылатын қосымша талаптар 441-тарауда, трюмдары және темір жол және автомобильді цистерналардың жанатын сұйықтықтарының бактарында отыны бар көліктік құрылғыларды тасымалдауға арналған басқа бөлмелері бар кемелерде электр жабдықты орнатудың талаптары 442-тарауда көрсетілген.
3683. Осы Қағиданың 3682-тармағында көрсетілген өртке қауіпті бөлмелер мен аумақтарда категориясына және едәуір аса қауіпті топқа сәйкес өрттен сақтану деңгейімен тек өрттен қорғайтын электр жабдық орнатылуы тиіс.
Аккумуляторлы бөлмелердегі электр жабдықты орнату орнату осы Қағиданың 402-тараудың талаптарына сәйкес болуы тиіс.
Эхолоттардың герметикалық жабық дірілдеуіштерінің кабельдеріне басты палубадан қажетті биіктікте тығыздалуына сәйкес коффедрамдарда болатты су өткізбейтін түтіктерде салыну керек.
Авариялық желдеткіштің сорып шығаратын желдеткіштердің электр қозғалтқыштары және қосалқы жарықтандыру шамдары (осы Қағиданың 439-бөлімі) ПВТЗ (осы Қағиданың 390-қосымшасы) төмен емес категория мен топты өртке қауіпті сұйықтықтар үшін өрт өткізбейтін қабыршағы болуы тиіс.
3684. Шаң немесе талшық ауасы бар өртке қауіп тудыруы мүмкін бөлмелерде қорғау дәрежесі IP65 төмен емес электр жабдық орнатылуы тиіс.
Егер өртке қауіпті шаң-талшықты сұйықтықтардың пайда болуы уақытша жұмыс істейтін технологиялық құрылғылардың зақымдану немесе борпастығы немесе желдеткіш әрекеті тоқтауы мүмкін болса, онда осындай жағдайларда қорғау деңгейі IP55 электр жабдықты орнатылуы мүмкін.
Осындай бөлмелерде орнатылған электр жабдықта оның жоғарғы горизантальды немесе горизантальға 60^о бұрышқа элементтерге дейін ұзақ уақыт бойы жұмыс істеу жағдайындағы температура осы бөлмеде бар шаңның (шіру температурасын қалыңдығы 5 мм шаң қабаты үшін анықтау қажет) шіру температурасынан кем болмайтындай етіп қаптамасы болуы тиіс.
3685. Өрттен қорғалған шамдар бекіту орнынан басқа оның айналасында кемінде 100 мм бос аумақ қалатындай етіп орнатылуы тиіс.
3686. Өртке қауіпті бөлмелерде және аумақтарда орнатылған өрт туралы хабар бергіштен басқа, кез-келген электр жабдықта тоқ жүргізгіш жіптерді ажырататын немесе өртке қауіпті емес бөлмелер мен аумақтарда қауіпсіз орындарда орнатылған ажыратқышы болуы тиіс.
3687. Бу мен газдардың өртке қауіпті сұйықтықтары пайда болмайтын, бірақ өртке қауіпті бөлмелерге келтіретін саңылаулары бар жабық және жартылай жабық бөлмелерде өрттен қорғайтын электр жабдық орнатылуы тиіс.
3688. Контейнерлерде өртке қауіпті жүктерді тасымалдауға арналған трюмдарда электр жабдықты және кабельдерді орнатуға болмайды. Электр жабдықты орнату қажет болғанда:
1) «Ұшқынға қауіпсіз электр тізбесі» (Exi);
2) Артық қысым астындағы қабықпен (Ехр);
3) өрттен қорғанысымен, өрт өткізбейтін қаптамасымен (Exd);
4) жарылысқа қарсы беріктілігі жоғары (Ехе) өртке қарсы қорғанышы болуы тиіс.
3689. Өртке қауіпті бөлмелер мен аумақтарда, осы бөлмелер мен аумақтарда орнатыылған тек электр жабдыққа арналған кабельдер салынуы тиіс.
Транзитті кабельдерді айтылған бөлмелер мен аумақтар арқылы салу Қағиданың 3690-3692-тармақтарының талаптарын орындау шартымен ғана рұқсат етіледі.
3690. Өртке қауіпті зоналарда салынатын барлық кабельдер оплеткамен үйлестірілетін өткізбейтін металды емес немесе басқа металды төсемдерімен жабатын болуы тиіс.
Өртке қауіпті зоналарда қолданылуы мүмкін:
1) резеңкелі және поливинил-хлоридті оқшаулауы бар өткізгіштермен;
2) резеңкелі, поливинил хлоридті оқшаулауы бар резеңкелі, поливинилхлоридті және металды қаптамаларда.
Алюминийлі қаптамасы бар, сондай-ақ полиэтиленді оқшаулауы бар немесе қаптамасы бар өткізгіштер мен кабельдерді қолдану рұқсат етілмейді.
3691. Өртке қауіпті бөлмелер мен аумақтардан өтетін кабельдерді механикалық жабдықтардан қорғау қажет.
Аккумуляторларға келтіретін жергілікті кабельдер ашық түрде салынуы мүмкін.
3692. Өртке қауіпті бөлмелерден немесе аумақтардан өтетін немесе жабдықтарға келтіретін кабельдердің барлық металды қаптамалары осындай зоналарда екі жақта да жерленуі тиіс.
3693. Өрттен «ұшқынға қауіпсіз электр тізбегі» қорғанысы түрі бар электр жабдыққа қосылатын кабельдер мынадай талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) ұшқынға қауіпсіз тізбектер басқа тізбектерден бөлінуі тиіс;
2) бір және дәл сол кабельдерді ұшқынға қауіпсіз және ұшқынға қауіпті тізбектерді қолдану рұқсат етілмейді;
3) ұшқынға қауіпсіз тізбектердің кабельдер жіптерін оқшаулау ерекшелейтін көк түсі болуы тиіс. Көк түспен тек жіптердің соңын таңбалау рұқсат етіледі;
4) ұшқынға қауіпсіз тізбектер кабельдерінің жіптері олардың ұшқын қауіпсіздігін бұзатын сілтеулерден сақталуы тиіс.

359. Малярлы бөлмелерде электр жабдықтарды орнатуға
қойылатын қосымша талаптар

3694. Осы бөлмелерде қызмет ететін малярлы бөлмелері мен желдеткіш каналдарда, осы бөлмелерде қызмет етуге қажет тек электр жабдық орнату рұқсат етіледі.
Бұл электр жабдық өрттен қорғалған болуы тиіс.
3695. Өрттен қорғау деңгейі бойынша электр жабдыққа қойылатын минималды талаптар ПВ газ сұйықтық категориясына және ТЗ газ сұйықтық тобына сәйкес болуы тиіс (осы Қағиданың 390-қосымшасы).
3696. 358-тарауда көрсетілген сырлау бөлмелерде және аймақтарда салынатын кабельдер (транзитті, жергілікті) осы Қағиданың 3691-тармақ талаптарына сәйкес болуы тиіс.
3697. Ағынды және сорып алатын табиғи желдеткіш саңылауларын шамамен 1 м немесе жасанды сорып алатын желдеткіштің сыртқы тесігінен шамамен 3 м ашық палуба аумақтарында осы Қағиданың 3694-тармаққа сәйкес өрттен қорғалған электр жабдық орнатылуы тиіс.

51-бөлім. Электр энергиясының негізгі көздері 360. Электр энергияның негізгі көзінің саны және қуаты

3698. Электр энергияның негізгі көздерінің саны мен қуатын анықтау кеменің мынадай жұмыс режимін ескере отырып жүргізілуі тиіс:
1) жүрістегі режимде;
2) маневрлердің;
3) кеме жүзу жағдайының қауіпсіздігіне әсер ететін корпус немесе басқа саңылауларының жануы кезінде;
4) тұрақты;
5) кеме тағайымына сәйкес басқа режимдерді.
3699. Әрбір өздігінен жүретін кемеде кемінде екі энергия көзі қарастырылуы тиіс. Егер осы көздер генераторлар болып келсе, онда кемінде біреуінде өзінің тәуелсіз жетегі болуы тиіс.
3700. Электр энергияның негізгі көзінің қуаты кез-келген көздің істен шығуы кезінде қалғаны жауапты құрылғылардың осы Қағиданың 3698-тармағы 1), 2), 3) тармақшаларында көрсетілген кеме жұмысы режимінде қоректену мүмкіндігін қамтамасыз ететіндей болуы тиіс.
Талаптар қызмет етіп жатқан кемеде өртті сөндіру режимінде жанатын заттар мен тұтанатын сұйықтықтарды тасымалдайтын кемелермен жұмыс істеуге арналған сүйреткіштер пен итергіштерге таралмауы мүмкін (осы Қағиданың 3698-тармағы 3-тармақшасы).
3701. Электр энергия көздер қуатының қалыпты жұмыс істеу кезінде ең қуатты қозғалтқышты іске қосу үшін жеткілікті болуы тиіс, бірақ сонымен бірге басқа істегі электр қозғалтқыштардың өздігінен ажырауы болмауы тиіс.

361. Электр энергияның негізгі көзі ретіндегі алынатын
аккумуляторлы батарея

3702. Аккумулятор батареясы кемеде орнатылған оның электр энергия көзінің зарядтау мүмкіндігі болу жағдайында ғана электр энергияның негізгі көзі болып саналады.
3703. Егер аккумуляторлы батарея зарядтау агрегатымен паралель жұмыс істейтін болса, онда кемеде электр энергияның негізгі көзі бар деп саналады.
Бұл жағдайда қоректенудің әрбір көзі тұтынушы тізбегі мен өз қорғанысы болуы тиіс.
3704. Егер аккумулятор батареясы зарядтау агрегатымен паралель жұмыс істейтін болса, онда оның сыйымдылығы генератордың істен шығуы кезінде ол тоқпен электр желіні қоректендіретіндей етіп, сондай-ақ жауапты құрылғылар «М» және «О» сыныпты кемелерде 6 с бойы, «Р» және «Л» сыныпты кемелерде 3 с бойы жұмыс істей алатындай болуы тиіс.
3705. Электр энергияның негізгі көзі ретінде тек аккумулятор батареясы болатын кемелерде, оның сыйымдылығы кеменің жүрістегі және авариялық режимдерде Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген уақыт бойы жұмыс істеудің қозғалысы мен қауіпсіздігіне қажет жүйелердің қоректену мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін жеткілікті болуы қажет.
3706. Генератор және аккумулятор батареясы жұмысының паралель режимі кезінде аккумулятор батареясының зарядты тоқ мәні рұқсат етілгеннен асуын алдын алатын кернеуді автоматты түрде реттеуішпен жабдықталуы тиіс.
3707. Аккумулятор батареясымен паралельді режимде жұмыс істейтін генератор қуаты (түзеткіш) кемені қалыпты жағдайда пайдалану кезінде қоректпен барлық жауапты тұтынушылар қамтамасыз етілетіндей етіп және аккумулятор батареясының заряды қамтамасыз етілетіндей болуы тиіс.

362. Генератор жетектері

3708. Генераторлардың жетектеріне арналған қозғалтқыштар осы Қағиданың 27-бөлімі және осы тарауда айтылған қосымша талаптарды қамтуы тиіс.
3709. Дизель генераторлар үзілмейтін жұмысқа есептелінуі тиіс.
3710. Жиілігі өзгеріп жұмыс істейтін реверсивті емес басты қозғалтқыштардан генераторлардың жетектері номиналды мәнінен 85—105% шегінде, ал жиілігі диапазонында 45—52,5 Гц кернеуді реттеуін қамтамасыз ету шартымен рұқсат етіледі.
Егер көрсетілген төменгі деңгейіне жету кезінде білік генераторлар жиілігі (кернеу) төмендеуді жалғасуы болады, жүрістегі режимді қауіпсіздігін қамтамасыз ететін тұтынушылар (осы Қағиданың 392-қосымшасы) оларды 15 мин бойы қоректенуіне есептелген аккумулятор батареясына ауысуы тиіс. Осымен бірге, ретімен электр станцияны доңғалақтарға ажыратумен және жүктемені қабылдауды қоса дизель-генераторлардың бірі автоматты түрде қосылуы тиіс.
Қоректенуде үзілістер болмайтын, сондай-ақ кернеу және жиілік ауытқуы көрсетілген шектен жоғары тұтынушылары бар кемелерде білік генераторларды қолдану білік генератор мен дизель генератордың паралель жұмысы кезінде ғана рұқсат етіледі.

363. Ауыспалы тоқ генераторларының кернеуін реттеу

3711. Ауыспалы тоқтың әрбір генераторы кернеуді автоматты түрде реттеу үшін бөлек тәуелсіз жүйесі болуы тиіс.
3712. Ауыспалы тоқ агрегаттары қатысты кемдігі 2,5 % (авариялық агрегаттар үшін 3,5 % дейін) номиналды кернеуді ұсталынатындай етіп қуаттылықтың номиналды коэффициентінде жүктеме бос жүрістен номиналға дейін өзгеруі кезінде жетек қозғалтқыштардың реттеу сипаттамасына сәйкес алынған кернеуді реттеу жүйесі болуы тиіс.
3713. Ауыспалы тоқтың генераторлары генератордың номиналының 150 % тең, және 0,6 тең қуаттылық коэффициентіне генератордың тоқтың аса жоғарылауы кезінде номиналды кернеудің 10 % нақтылығымен 2 мин бойы ұстау үшін қосалқы жоғарылауы жеткілікті болуы тиіс.
3714. Номиналды айналу жиілігі мен кернеуінде жұмыс істейтін генератордың симметриялы жүктемесінің аяқ астынан өзгеруі номиналды кернеуді 85 % кем төмендеуі және 120 % аса жоғарылауына келтірмеу керек. Осыдан кейін генератордың кернеуі 1,5 кем с + 3 % аспайтын ауытқумен номиналға дейін қалыптасуы керек.
Авариялық генераторлар үшін бұл мәндер уақыт бойынша 5 с дейін және кернеу ауытқуы бойынша + 4% дейін асуы мүмкін.
Генератордың бар жүктемесін қоса аяқ астынан жүктеудің максималды мәні туралы нақты мәліметтері болмаған кезде бос кезде және сосын қуаттылық коэффициенті 0,4 және кем 60 % тең номиналды тоқты қосатын жүктемені қабылдау қажет.

364. Тұрақты тоқ генераторларының кернеуін реттеу

3715. Паралельді ауытқуы бар тұрақты тоқ генераторлары кернеуді автоматты түрде реттегіштері болуы тиіс.
3716. Аралас ауытқу генераторлары қуаттылығы 100 кВт генераторлар үшін 1 % нақтылығы бар және қуаттылығы 100 кВт жоғары генераторлары үшін 0,5 % дейін кернеуді реттеуге арналған тәуелсіз құралдары болуы тиіс.
Көрсетілген реттеу шегі салқын, және қыздырылған күйде, сондай-ақ генераторлардың жұмыс жүктемесі шегінде кез-келген жүктемеде ұсталуы қажет.
3717. Аралас қозғалыс генераторларының кернеу реттегіштері салқын күйде бос жүрістің алғашқы қозғалтқыштардың айналу жиілігі өсуін ескере отырып генератордың номиналды кернеуінен кемінде 10% төмен бос жүрістегі кернеудің төмендеу мүмкіндігін салқын күйін қамтамасыз етуі тиіс.
3718. Кернеудің қолмен реттегіштері олардың басқару органдарымен сағат бағдары бойынша кернеу жоғарылауына келтіретіндей етіп бұрылыс жасау қажет.
3719. Паралель ауытқитын генераторлардың кернеуін реттегіштері қозғалысты алу кезінде қозғалыс орамы қысқаша тұйықталатындай етіп жасалуы тиіс.
3720. Аралас қозғалысты генераторлары бар тұрақты тоқ генераторлары номиналды мәнге орнатылған қыздырылған генераторлардың кернеуі ішкі сипаттамасы 20 % жүктемеде 1 % нақтылыққа дейін қуаты 50 кВт немесе аса генераторлар үшін 1,5 % аса және қуаты кем генераторлардың 2,5 % толық жүктемеде өзгермейтіндей болуы тиіс.
Аралас қозғалыс генераторларының номиналды жүктемесі 20-дан және 100 % арасында кернеудің өзгеруі мынадай мәндерден аспауы тиіс:
3 % қуаты 50 кВт және аса генераторлары үшін;
4 % қуаты 15 кВт аса, бірақ 50 кВт кем генераторлары үшін;
5 % қуаты 15 кВт және одан кем генераторлар үшін.
3721. Қозғалысы паралель генераторлары бар тұрақты тоқ агрегаттары бос жүрістен толық жүктемеге дейін кернеудің 2,5 % қатысты кемдігі сақталатындай етіп жүктеменің өзгеруі кезінде генераторлардың ішкі сипаттамасы және осындай кернеуді автоматты түрде реттегіштері болуы тиіс.

365. Генераторлардың паралельді жұмысы кезінде
жүктемені тарату

3722. Егер электр энергия көзі жалпы доңғалаққа ұзақ уақыт бойы жұмыс істеуге жарамайтын болса, онда оларды паралельді жұмысқа жүктемені бір генератордан басқасына ауыстыру уақытына қосу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
3723. Егер ауыспалы тоқ генераторларының паралель жұмыстары қарастырылса, онда басты таратқыш қалқанда синхрондау құрылғысы орнатылуы тиіс. Автоматты синхрондау кезінде қосалқы қолмен синхрондау құрылғысы қарастырылуы тиіс.
3724. Тұрақты тоқты бірнеше генераторларды орнату кезінде басты таратқыш қалқанда магниттеуге арналған құрылғы белгіленуі тиіс.
Егер ол бастапқы қозғалуға қажет болғанда, осындай құрылғы және де ауыспалы тоқты генераторларын синхронды магниттеу үшін де пайдаланылуы мүмкін.
3725. Паралель жұмыс істеуге арналған ауыспалы тоқ генераторлардың жетекті қозғалтқыштарын реттеу сипаттамалары 20—100 % номиналды жүктеме шегінде генераторлардың белсенді жүктемелері бөлек генераторлардың пропорционалды қуатына паралель генератордың едәуір жұмыс істейтін белсенді номиналды қуаты 10 % аса пропорционалды қуат мәнінен айырмашылығы болмауы тиіс.
3726. Паралель жұмыстарына арналған ауыспалы тоқ агрегаттары агрегаттардың паралель жұмыс уақытында генераторлар арасындағы реактивті жүктемені бөлу олардың пропорционалды қуатынан едәуір аса генератордың номиналды реактивті жүктемесінен 10 % дан аса мәні ерекшеленбейтін кернеудің реактивті түсу компенсациясының жүйесімен жабдықталуы тиіс.
3727. Тұрақты тоқ генераторларының жетек қозғалтқыштарының айналу жиілігін реттеу сипаттамалары паралель жұмыстары кезінде бөлек генераторлардың жүктемесі мүмкіндігінше әрбір генератордың пропорционалды қуатына таралатындай болуы тиіс.
Номиналды жүктеменің 20 дан 100 % дейін жүктеме үшін бөлек генераторлардың жүктемесі осы генератордың пропорционалды қуатының мәнінен паралель жұмыс істейтін едәуірінің номиналды қуатынан 10 % аса немесе ең кіші генераторларының номиналды қуаты 20 % аса айырмашылығы болмауы керек.
Қуаты бірдей генераторлар үшін кез-келген генератор жүктемесі олардың қуатына пропорционалды номиналды қуатынан 10 % аса айырмашылығы болмауы тиіс.

366. Электростанцияны автоматтандыру

3728. Осы тарау талаптары сынып формуласында «А» таңбасы бар кемелерді қамтиды.
3729. Генератор агрегаттарымен басқару жүйелері мыналарды қамтамсыз етуі тиіс:
1) автоматты синхрондау, жүктемені қабылдау және бөлу;
2) генераторлардың шамадан артуы немесе басқасының авариялық түрде ажырауы кезінде паралель жұмыс істеп жатқан бірден бір генераторлардың шамадан артуы кезінде электроэнергияның жауапты емес тұтынушылары автоматты түрде ажырауы.
3730. Егер электроэнергия беру білік генератор арқылы жүзеге асатын болса, дизель генератордың қашықтан басқаруды қосқан кезде кернеуге (жиілікке) қарамастан автоматты түрде ажырауы қарастырылуы тиіс.
3731. Оның жойылуынан кейін электр желінің кемелік кернеуін қалыптастыру кезінде кемені басқару үшін және кернеу жойылуына дейін жұмыс істейтін жауапты тұтынушыларды автоматты түрде немесе қашықтан қосу қамтамасыз етілуі тиіс.Осы тұтынушылардың автоматты түрде қосылуы істегі генераторлардың шамадан артуын болдырмайтын белгіленген бағдарлама бойынша орындалуы тиіс.
3732. Жүктемені түсіру кезінде генератор агрегаттарын автоматты түрде ажырауы қарастырылса, онда жүктеменің қысқа уақытқа ауытқу кезінде болмайтын болуы тиіс.
Қажет жағдайларда жүктемені түсіру кезінде резервке шығарусыз генератор жұмысының ықтиярсыз режимін беру тапсырысы қарастырылуы тиіс.
3733. Істегі агрегаттардың шамадан артуы кезінде генератор агрегаттарының резервті автоматты түрде қосуы қарастырылса, олардың қосылуының алдын-ала таңдалған реті қарастырылуы тиіс.

52-бөлім. Авариялық электр қондырғылары 367. Электр энергияның авариялық көздері

3734. Әрбір кемеде электр қуатының авариялық көзі көзделуі тиіс.
Өздігінен жүзетін кемеде авариялық көзі осы Қағиданың 391-қосымшасында көрсетілген уақыт бойы 391-қосымшасы атап өткен авариялық тұтынушыларды электр қуатпен қамтамасыз етуі тиіс.
3735. Электр қуатының негізгі көзі жағалау көзі болып табылатын өздігінен жүзбейтін кемелерде, сондай-ақ тұрақтанатын кемелерде авариялық көз мынадай жағдайларда қоректендіруі тиіс:
1) экипаж бар кезде – авариялық жарықтандыру желісі (авариялық жарықтандыру желісінің орнына тасымалданатын электр фонарьларды қолдануға болады) және сигналы ерекшеленетін фонарьлар;
2) экипаж жоқ кезде – сигналы ерекшеленетін фонарьлар.
Авариялық көздің жұмыс істеу уақыты осы Қағиданың 391-қосымшасы бойынша қабылданады.
3736. Авариялық көздер тікелей немесе таратқыш қалқандар арқылы, немесе электр қуатты түрлендіргіш арқылы қоректендіретін жолақтар бойынша таратқыш қалқанның авариялық доңғалақтарынан қоректенуі тиіс.
3737. Авариялық дизель-генераторда басты таратқыш қалқан доңғалақтарында кернеу жойылу кезінде қозғалтқыштың автоматты түрде іске қосу және авариялық таратқыш қалқан доңғалақтарында кернеу жойылу кезінде автоматты түрде қосулы жүйесі болуы тиіс.
Қосу үшін сигнал беру сәтінен 100 % жүктемені қабылдау дайындығына дейінгі уақыт стандарттарға сәйкес болуы тиіс.
3738. Басты таратқыш қалқанда және орталық басқару орнында авариялық дизель-генератор іске қосылуына, жұмысына және тоқтауына әсер ететін құрылғылары болмауы тиіс.
3739. Басты қозғалтқышқа ілінген генераторы және осы генератормен паралель жұмыс істейтін аккумулятор батареясы бар кемелерде электр энергия көзінің авариялық көзі ретінде көрсетілген аккумулятор батареясы болып келеді.
3740. Авариялық дизель-генератормен жабдықталған барлық сыныпты жолаушылар тасымалдайтын және жүк тасымалдауға арналған кемелерде электр энергияның авариялық қысқа уақыт істейтін көзі ретінде аккумуляторлы батарея қарастырылған.
3741. Электр энергияның авариялық көзі ретінде қабылдайтын аккумулятор батареясы 0,9 номиналынан зарядтаусыз және кернеуі түсусіз осы түр көзінің осы Қағиданың 391-қосымшасында көрсетілгеннен кем емес уақыт бойынша осы Қағиданың 391-қосымшасында көрсетілген барлық тұтынушыларды қоректенуін қамтамасыз етуі тиіс.
3742. Электр энергияның авариялық көзі ретінде қабылдайтын аккумулятор батареясы 0,9 номиналынан зарядтаусыз және кернеуі түсусіз осы Қағиданың 391-қосымшасында көрсетілген барлық тұтынушыларды қоректенуін осы түрі үшін кемінде 30 мин бойы қамтамасыз етуі тиіс.
3743. Авариялық немесе авариялық қысқа мерзімді электр энергиясы көзі ретінде қолданылатын аккумулятор батареялары басты авариялық көздер және авариялық таратқыш қалқандар шиналары үшін - авариялық қысқа мерзімді көзі үшін басты таратқыш қалқандары шиналарында кернеудің жойылуы кезінде, олардың электр энергиясын тұтынушылардың авариялық желісіне автоматты қосу құрылғысымен жабдықталуы қажет. Сонымен бірге аккумулятор батареясына желісіне қосуы, сондай-ақ батарея зарядта тұрған жағдайда да қамтамасыз етілуі тиіс.
3744. Электр энергияның авариялық немесе авариялық қысқа мерзімді көздері қысқа матасудан ғана қорғануы болуы тиіс.
Егер электр энергияның авариялық көзі дизель генератор болса, кемемен басқару орнында немесе ОБО сигнал беру аппаратын орнатумен генератордың шамадан артуы жайлы сигнал беру жүйесі қолданылу қажет.

368. Электр энергиясының авариялық көздерінің үй-жайлары

3745. Авариялық дизель-генератор, авариялық таратқыш қалқан, стартерді қоректендіруге арналған аккумулятор батареясы және авариялық агрегатты автоматтандыру жүйесі, сондай-ақ отын қорының авариялық цистерналары бір бөлмеде орнатылуы тиіс.
Егер электр энергияның авариялық көзі аккумулятор батареясы болып келсе, онда осы батарея және авариялық таратқыш қалқан бөлек бөлмелерде орнатылу қажет.
3746. «М» және «О» сыныпты кемелерде, және барлық сыныпты жолаушылар тасымалдайтын кемелердегі электр энергияның авариялық және авариялық қысқа мерзімді бөлмелер, авариялық таратқыш қалқан машиналық шахтадан және қазан үй-жайларынан тыс және таран аралығынан артқа қарай қарай су өткізбейтін аралықтар палубасынан жоғары орналасуы тиіс. Осы бөлмелерден шығатын жолдар тікелей ашық палубаға шығуы тиіс.
«Р» және «Л» сыныпты кемелерде электр энергияның авариялық көздері машиналық үй-жайда орналасуы тиіс.
3747. Авариялық дизель-генератор үй-жайларында авариялық агрегаттың тоқтаусыз іске қосылуына жеткілікті жылуы болуы тиіс.
Авариялық аккумуляторлы батарея бөлмесі осы Қағиданың 401-тарау талаптарына сәйкес келуі тиіс.

369. Электр энергияны авариялық көздерден бөлу

3748. Авариялық жағдайда (су басу, өрт және басқалары) электр энергияның бөлек авариялық тұтынушылардың істен шығуы қалған істеп тұрған басқа электр энергия жабдығына әсер етпеуі тиіс.
3749. Авариялық жарықтандырудың таратқыш қалқандарының фидерларында және бөлек авариялық шамдардың тізбектерінде авариялық қалқан және электр тізбегі негізгі жарықтандыру үшін қолданылған жағдайдан басқа, ажыратқыштар орнатылмауы тиіс.
Басқару рубкасындағы авариялық электр жарықтандыру ажыратқышпен жабдықталуы тиіс.
3750. Қалыпты пайдалану жағдайларында авариялық таратқыш қалқан қоректендіргіш тізбегі қысқа матасу тоғынан және шамадан артудан қорғайтын басты таратқыш қалқаннан қоректенуі тиіс.
Кеме жағалау қабырғасында тұрған кезде авариялық генератор авариялық емес тұтынушыларды қоректендіру үшін қолданылуы мүмкін, бұл жағдайда байланыстырғыш тізбек осындай тәсілмен авариялық таратқыш қалқанда да қорғануы тиіс.

370. Электр энергияны авариялық тұтынушылар

3751. Авариялық режимде электр энергияның авариялық немесе қысқа мерзімді авариялық көздерінен осы Қағиданың 392-қосымшасында көрсетілген авариялық тұтынушылар қорек алу қажет.
3752. Авариялық электр жарықтандыру үшін қажетті жарық алу үшін люминесцентті лампалармен құрамдастырылу мүмкін қыздыру лампалары бар кемелік шамдар қолданылуы мүмкін.
3753. Авариялық жарықтандыру шамының құрамдастырылған әрбір шам және патрон қызыл түспен белгіленуі тиіс.
3754. ОБО немесе басты рубкада авариялық көзі болып келетін аккмуляторлы батареялардың бәсеңдеуі кезінде әрекет ететін көрсеткіш орнатылуы тиіс.

53-бөлім. Электр энергияны бөлу 371. Бөлу жүйелері

3755. Кемелерде электр энергияның мынадай бөлу жүйелері рұқсат етіледі:
1) үш фазалы ауыспалы тоқ үшін: үш сымды оқшауланған жүйелермен; төрт сымды оқшауланған жүйелері.
Жерлендірілген нөлдік нүктесі бар электр энергияны үш фазалы төрт сымды жүйемен бөлінген электр энергияның негізгі көзі ретінде қолдану жағалау электр жүйесі болып табылатын кемелерде ғана рұқсат етіледі;
2) бір фазалы ауыспалы тоқ үшін:
екі өткізгіш оқшауланған жүйелер;
өткізгіші жерлендірілген екі өткізгішті жүйе – 30 В дейін кернеу үшін ғана;
3) тұрақты тоқ үшін:
екіөткізгішті оқшауланған жүйенің;
кеме корпусын қайта өткізгіш ретінде – тек қана 30 В дейінгі кернеу үшін қолдану арқылы бірөткізгішті жүйенің.
3756. Электр энергияны бөлудің үш сымды оқшауланған жүйелерінде генератордың нөлдік нүктесіне дейін жерлендірілу рұқсат етіледі.
Жерлендіру компенсациялау құрылғысы арқылы генераторға жақын немесе таратқыш қалқанда орындалуы тиіс.
3757. Электр энергияны бөлудің бір сымды жүйесін қолдану кезінде мынадай шарттар сақталуы тиіс:
1) аккумуляторлы, фонарлы, қоймалы бөлмелер және жүк трюмдары шегіндегі электр жабдық екі сымды жүйе бойынша қорек алу қажет. Минус сымды кеме корпусы бар жалғаулар мынадай бөлмелерден тыс жүргізілуі тиіс;
2) тұрғын бөлмелер шамдары (каюталар, салондар және басқа) және сигналы ерекшеленетін фонарьлар екі сымды жүйе бойынша қорек алуы тиіс. Осы тұтынушылардың минусты өткізгіштері кеме корпусымен қоректендіру қалқанындағы жерлендіру шинасы арқылы жалғануы тиіс;
3) оларға электр энергия тұтынушылар тобының минусты жалғайтын сымдарын қосуға арналған жалпы тұжырым немесе шинасы кеме корпусымен, қимасы электр энергия тұтынушылардың соммалық тоғы бойынша таңдалуы тиіс бөлек сымдармен мықты жалғануы тиіс;
4) сымдарды металды корпусқа қосу нүктелері жинақ бөліктерінде немесе корпустың массивті басқа бөліктерінде байланыстырушы жалғауларды бақылау мен қадағалау үшін бос жолды қамтамасыз ететін аудандар мен орындарда орналасуы тиіс.
Жалғау нүктелерін кеменің сыртқы қаптамасына қою рұқсат етілмейді.
3758. Үш фазалы ауыспалы тоқ тұтынушыларын қосу ерекшеленетіндей етіп бөлек фазалардың тогын қалыпты пайдалану жағдайы кезінде кемінде 15 % ерекшеленетін болуы тиіс.
3759. Кеме корпусын қайта өткізгіш ретінде сымдар қолданылатын тұрақты тоқ жүйелерінде магнитті компус зонасынан өтетін барлық кабельдер қосполярлы (екі полюс бойынша) орналасуы тиіс.
Келтіретін және қайта өтететін сымдар бір кабельде немесе бір-бірімен жақын салынуы тиіс.

372. Рұқсат етілген кернеу мен жиілігі

3760. Кемелік желіні қоректендіруге арналған электр энергия көздерінің байламдарында номиналды кернеулер мынадай мәндерден аспауы тиіс:
400 В ауыспалы үш фазалы тоқта;
230 В ауыспалы бір фазалы тоқта;
230 В тұрақты тоқта.
Техникалық флоттың доктарында, сондай-ақ жер снарядтарында және басқаларында арнайы едәуір аса қуатты электр жетектер үшін кернеуі 10 000 В қоса, дейін үш фазалы тоқты қолдану рұқсат етіледі. Сонымен бірге, электр қондырғы Электр қондырғы қондырғыларғы қойылатын ереже және осы Қағиданың 62 және 65-бөлім талаптарына сәйкес болуы тиіс.
Ауыспалы тоқ жиілігінің номиналды мәні 50 Гц деп қабылдануы тиіс, негізделген басқа жиілікті қолдану рұқсат етіледі.
3761. Тұтынушылар байламдарындағы номиналды кернеу осы Қағиданың 393-қосымшасында көрсетілген мәндерден аспауы тиіс.
Жүйе ішіндегі кернеу мәндері регламенттелмейді. Шығыстардағы номиналды кернеуі 400 В асатын электр қуат көздерін қолдану Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауына жатады.

373. Жауапты құрылғылардың қоректенуі

3762. Басты таратқыш қалқан шиналарынан бөлек жолақтар бойынша мынадай тұтынушылар қорек алуы тиіс:
1) басқару құрылғысының электрлі жетектері;
2) зәкірлі құрылғылардың электрлі жетектері;
3) өрт сорғыларының электрлі жетектері;
4) құрғатқыш сорғылардың электрлі жетектері;
5) компрессорлардың электрлі жетектері;
6) гирокомпас;
7) жүк трюмдарының мұздатқыш қалқандарын орнату;
8) еспелі электр қондырғының қызу жүйесінің құрылғылары;
9) негізгі жарықтандыру қалқандары;
10) радиостанция қалқаны;
11) навигациялық құралдар қалқандары;
12) сигналы ерекшеленетін фонарьлар қалқандары;
13) секциялық қалқандар және олардың орындау жұмыстарының біртектілік принциптері бойынша бірлескен тағайымы жауапты басқа тұтынушылардың қоректендірудің тарату құрылғылары;
14) кемемен басқарылатын бірлескен пульт салынған таратқыш құрылғылар;
15) өртті анықтаудың автоматты сигнал беру станциясының қалқаны;
16) басты энергетикалық қондырғы жұмысын қамтамасыз ететін техникалық құралдардың электр жетектері;
17) желдеткіш және қыздыру құралдарының жүкті, швартовты, қайықшалы және басқа құрылғылар электр жетектерінің қалқандары;
18) стартерлі және авариялық аккумуляторлы батареялар және жауапты құрылғыларды қоректендіретін батареяларды зарядтау құрылғылары.
3763. Егер кемеде осы Қағиданың 3762-тармағында көрсетілген электрлі жетектері бар тағайымы бір кемінде екі құралдар қарастырылса, онда кемінде осы электр жетектердің бірі басты таратқыш қалқаннан бөлек жолақ бойынша қорек алуы тиіс. Қалған осындай техникалық құралдардың электр жетектеріне жауапты тұтынушылардың қоректендіруге арналған секциялық қалқандардан немесе арнайы таратқыш құрылғылардан қоректендіруге рұқсат етіледі.
Егер басты таратқыш қалқандардағы жинақ шиналары секциялар арасында ажыратқыш құрылғылары бар секцияларға бөлінген болса, онда бір-бірін қайталайтын екі жолақтар бойынша қоректенетін бір атты арнайы таратқыш құрылғылармен, пулттар немесе дәл сол объектілер, техникалық құрылғылардың электр жетектерінде бір-бірінен жеткілікті арақашықтыққа таратылған басты ажыратқыш қалқанның түрлі секцияларына қосылуы тиіс.
3764. Тұтынушылардың аса ұсақ топтары үшін қоректендіру тізбектері және оларға орнатылатын сақтандырғыштар мен ажыратқыштар 16 А дан аспайтын номиналды тоқ қарастырылуы тиіс.
Осы тізбектер бір уақытта жарықтандырғыш және қыздыратын құралдарды қоректендірмеу қажет.

374. Итерілетін баржалардың электр
тұтынушыларының қоректенуі

3765. Итерілетін баржалардың электр жабдықтарын қоректендіру итерілетін баржада стационарлы салынған итергіштен кабель бойынша, ал көршілес итерілетін баржалар мен итергіштерден - бос ілінетін және ашалы жеке бөлікке ажырату арқылы стационарлы желіге жалғанатын иілімді кабельді маңдайша бойынша.
Бірнеше тұтыншуларды қоректендіру үшін көп полюсті ашалы жалғаулар мен көп жіпті кабельдерді қолдану рұқсат етіледі. Мұндай жағдайда бөлек тұтынушылар қоректі стационарлы ажыратқыш құрылғылардан алу қажет.
3766. Итерілетін баржада қоректі өшіру мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
3767. Ашалы разъемдар және арнайы құрылғылар аудандарындағы итерілетін құрамдарда ағыту алдында қоректендіретін кабельдерді ажырату қажеттілігі жайлы ескертетін жазбалары бар тақта бекітілуі қажет.

375. Сыртқы көзден қоректендіру

3768. Егер кемелік желіні электр энергияның ішкі қорегінен қоректендіру қарастырылса, онда кемеде ішкі көзден қоректендіру қалқаны орнатылуы тиіс.
3769. Электр энергияның ішкі көзінен қоректендіру қалқанында қарастырылуы тиіс:
1) ішкі ауыстырылатын кабельді қосу үшін, соның ішінде нөлдік жіпті қосуға арналған қысқыштар клеммалары;
2) Кабельдің электр тізбегіндегі коммутациялық және қорғаушы құрылғылар басты таратқыш қалқанына (электр энергияның ішкі қоректену қалқаны мен басты таратқыш қалқан арасындағы арақашықтық 10 м кем қорғаушы құрылғы орнатпауға болады);
3) сигналды лампалар немесе вольтметр;
4) кереғарлық бақылау немесе фазаларды кезегін реттеуге арналған құрылғы немесе құрылғыны қосу мүмкіндігі;
5) кернеу, тоқ түрі мен жиілік мәні көрсетілген тақтайша.
3770. Электр энергияның ішкі көзінен қоректендіру қалқаны басты таратқыш қалқанмен стационарлы салынған кабельдермен жалғануы тиіс.
3771. Қоректендіру қалқанында ішкі көзден қалқанға келтірілетін иілмелі кабель мен кабельге арналған аспа соңына механикалық бекітуге арналған құрылғылар орнатылуы тиіс.
3772. Басты таратқыш қалқанда электр энергияның ішкі көзінен қоректендіру тізбегіне қарастырылуы тиіс:
1) коммутациялық және қорғаушы құрылғылар;
2) сигналды лампа және вольтметр.
3773. Ішкі көзден қоректенетін кемелер үшін тоқ күші 16А және одан кем электр қабылдағыштарға осы Қағиданың 3769-тармағының 3) және 4) тармақшаларының талаптарын орындамауға болады.
3774. Егер бірнеше кемелерде электр энегрияны жалпы көзі болса, онда әрбір кеме жалпы көзден ажыратуға арналған құрылғысы болуы тиіс.

54-бөлім. Таратқыш құрылғылар, электр аппараттары,
трансформаторлар 376. Таратқыш қалқандардың конструкциясы

3775. Каркастар, оң жақты панельдер және басты, авариялық, секциялы және топтық таратқыш қалқандар қаптамалары металдан немесе басқа мықты жанбайтын материалдардан жасалуы тиіс.
Егер генератор қуаты 100 кВт асатын болса, басты таратқыш құрылғының генераторлы секциясы жанасатын секциядан ұшқындар мен жалын таралуын болдырмайтын жанбайтын материалдан жасалған қоршаумен бөлінуі тиіс.
3776. Бөгде кісілерге көрінетін орындарда орнатуға арналған таратқыш қалқандардың алмалы – салмалы немесе ашылатын бөліктері кемеде барлық таратқыш қалқандарда бірдей арнайы кілтпен құлыптануы тиіс. Есіктер ашық күйде қалуы тиіс.
3777. Басты және авариялық таратқыш қалқандар, басқару пульты олардың оң жағында орналасқан тұтқалармен жабдықталуы тиіс. Артқы жағынан жолы бар таратқыш қалқандар, сондай-ақ қалқан артында орналасқан горизантальды тұтқалармен жабдықталуы тиіс.
Тұтқалар материалы ретінде оқшаулау материалдар, соның ішінде ағаштың қатты түрі қолданылуы тиіс.
3778. Басты және авариялық таратқыш қалқандардың генераторлы секция панельдері генератор ажыратқышының алдында генераторға сәйкес жағынан қорек алатын шамдармен жарықтандырылуы тиіс.
Таратқыш панельдер секциялары шиналардан қорек алатын шамдармен жарықтандырылуы тиіс.
Шамдар тізбектерінде коммутациялық аппараттар қарастырылмауы тиіс.
3779. Таратқыш қалқандар панельдерінің оң жағын жарықтандыру құралдарды қадағалауға кедергі болмай және соқыр қылатын әрекет келтірмейтіндей етіп орындалуы тиіс.
3780. Қадағалау мен қызмет көрсетуді қажет ететін аппаратура, құралдар және құрылғылар таратқыш қалқанда 2 м аса биіктікте орналасуы тиіс.
3781. Кернеу 127 В және жоғары коммутациялық және қорғаушы аппаратурасы бар әрбір таратқыш құрылғы шиналарда кернеу болуын көрсететін құрылғы орнатылуы тиіс.
3782. Басқарудың электр аппаратурасы және өлшеуіш құралдар орналасқан ашылатын панельдер мен есіктер кемінде бір иілімді маңдайшамен мықты жерленуі болуы тиіс.
3783. Таратқыш қалқандарда шиналар және оқшауланбаған өткізгіштер тізбектің тиісті орындарында пайда болатын қысқа матасу тоғы өту кезінде динамикалық және термиялық орнықтылығы болуы тиіс.
Шиналар мен оқшауланбаған өткізгіштерде қысқа матасу кезінде пайда болатын электр күштері стандарттар бойынша анықталуы тиіс.
3784. Түрлі полюстарға жататын шиналар және оқшауланбаған өткізгіштер мынадай ерекшеленетін түстерге боялуы тиіс:
1) қызыл - оң полюс үшін;
2) көк - теріс полюс үшін;
3) қара немесе сары-жасыл - жерлендіретін өткізгіштер үшін;
4) аспан көк - орташа өткізгіш үшін.
Теңдеткіш өткізгіш ол орналасқан полюс түсіне және оған қоса ақ көлденең белдеулермен боялуы тиіс.
3785. Түрлі фазаларға жататын шиналар және оқшауланбаған өткізгіштер мынадай ерекшелейтін түстермен белгіленуі тиіс:
1) сары - 1 фаза үшін;
2) жасыл - 2 фазы үшін;
3) күлгін - 3 фаза үшін;
4) аспан көк - бейтарап өткізгіш үшін;
5) жасыл-сары (көлденең жолақтар) - жерлендіргіш өткізгіштер үшін.
3786. Бөлек фазалар немесе полюстар шиналары мен оқшауланбаған өткізгіштердің өзара орналасуы қалқан шегінде бірдей болуы тиіс.
3787. Теңдеткіш шиналар кемінде басты таратқыш қалқанға қосылатын едәуір аса генератордың номиналды тоқ жартысына есептелінуі тиіс.
3788. Шиналар мен оқшауланбаған өткізгіштердің максималды рұқсат етілген жүктемелі осы Қағиданың 394-қосымшасында көрсетілген
Шиналар мен оқшауланбаған өткізгіштер үшін рұқсат етілген температура 90^оС аспауы тиіс.
Осы Қағиданың 394-қосымшасында мәліметтері мына жағдайларға қарап, қоршаған ортаның 40^оС температурасы үшін есептелінуі тиіс:
1) шиналар арасындағы өзара арақашықтық шиналар қалыңдығына тең;
2) байлам тек ішкі қабаты ғана боялуы тиіс.
Егер қоршаған орта температурасы 40^оС ерекшеленсе және қима ауданы осы Қағиданың 394-қосымшасында көрсетілмеген шиналар қолданылатын болса, онда максималды рұқсат етілген жүктеме қайта саналуы тиіс.
3789. Шиналар жалғаулары, оларды жалғау орындарында коррозия пайда болу мүмкіндігі болмайтындай етіп орындалуы тиіс.
3790. Таратқыш қалқандарда, пульттардағы кемелік техника объектілерінің күйі жайлы алуан түсті сигнал беру үшін Қағиданың 395-қосымшасында сәйкес линза немесе лампа түсті жарық сигналды арматура қолданылуы тиіс.

377. Электр аппараттары. Жалпы талаптар

3791. Ауыспалы байланыстары бар ажыратқыштардың конструкциясы соңғы ажыратқыштарды оларды және олардың негізгі түйіндердің жөндеусіз қарапайым құрал-саймандармен орындалатындай болуы тиіс.
3792. Барлық қосқыштар және ажыратқыштар оператормен аппарат іске қосылатын орында орналасқан байланыстарды қосудың механикалық немесе электр индикатор күйімен жабдықталуы тиіс.
3793. Барабандар бақылаушысы мен топ бақылаушысының күйі нақты белгіленуі тиіс, сонымен бірге нөлдік күйі басқаларына қарағанда аса нақты белгіленуі тиіс.
Бақылаушы мен топ бақылаушы барабандарында шкаласы мен көрсеткіштері немесе қосу күйін көрсететін құрылғысы болуы тиіс.
3794. Коммутациялық немесе қосуды реттейтін аппараттарды қолдан басқару органдарының қозғалыс бағыты маховик тұтқасы сағат бағдары бойынша айналуы немесе тұтқаның (тұтқа) жоғары немесе алға ауысуы аппарат қосылуына, электр қозғалтқыштың қосылуын, айналу жиілігінің артуы, кернеу жоғарылауына және с.с сәйкес болатындай болуы тиіс.
Көтеру немесе түсіретін құрылғылармен басқару кезінде тұтқаны (маховик) сағат бағдары бойынша айналдыру немесе тұтқаны өзіне қарай бұруы көтеруіне сәйкес, ал сағат бағдарына қарама-қарсы айналу немесе өзінен жылжыту – түсіруіне сәйкес болуы тиіс.
3795. Резисторлар басқа құрылғыларды рұқсат етілген температурадан аса қыздырмайтындай етіп орналасуы және салқындатылуы тиіс.
3796. Бақылау лампалары, сондай-ақ өлшеуіш және тіркейтін құралдар қысқа матасу тоқтардан қорғануы немесе қысқа матасу тоқтарды шектейтін құрылғылары болуы тиіс.
Бақылау лампаларда қысқа матасудан өзіндік қорғаудан немесе оларды шектейтін құрылғылары болмауы тиіс, егер:
1) лампалар құрылғының қаптамасында орналасқан;
2) лампалар қоректі құрылғының қаптамасы ішінде орналасқан тізбектерден алады;
3) тізбекте лампа зақымдану жауапты құрылғының жұмысында үзіліс болдырмауы тиіс;
4) құрылғы тізбегінің қорғануы 25 А дан аспайтын тоққа есептелінген.
3797. Аппараттар мен басқару құрылғылардың кернеу орауыштарында қысқа матасу тоқтардан қорғау құрылғылары болуы тиіс; бірақ оларды өзіндік қорғауы болмауы мүмкін, егер:
1) орауыштар құрылғының жалпы қаптамасында орналасқан, жалпы қорғанышы бар және бір құрылғының басқару жүйесіне жатады;
2) орауыштар қоректі қорғанышы кемінде 25 А тоққа есептелінген құрылғы тізбегінен алады.
3798. Электр аппарат орауышында орамға сымдарды немесе ұштықтарды бекіту жалғанған аппарат үлесі орауыш айналымына жетпейтіндей етіп орындалуы тиіс. Кернеу орауыштарының бұрулары байланыс зажимдары тікелей орауыш корпусында бекітілген кездегі жағдайлардан басқа, иілімді көп сымды өткізгіштерден жасалуы тиіс.
3799. Орауыштар олардың текхникалық мәліметтері жазылған зауыттық тақтайшалары болуы тиіс.
3800. Таратқыш қалқандардың басты және авариялық тізбектерінде, генератор тізбектерінде, орнатылатын радио кедергіден қорғау конденсаторлары, сондай-ақ жауапты міндетті электр құрылғыларда қысқа матасудан қорғанышы болуы тиіс.

378. Машиналық жетектері бар электр аппараттары

3801. Ажыратқыштардың жетекті механизмдері машиналық жетекті қоректендіретін энергияның жойылуы кезінде ажыратқыш байланыстары тек қосылған немесе тек өшірілген күйде қалатындай етіп құрастырылуы тиіс.
3802. Электр жетек басқару кернеудің номиналдан 85-110 % шектен шықпайтын, ал ауыспалы тоқта – және номиналды жиілік мәнінде жүктеменің барлық жүктемесінде ажыратқышты дұрыс қосуды қамтамасыз етуі тиіс.
3803. Номиналды жетектен басқару кернеудің кемінде 85 % мәнінде номиналды тоқ кезінде ажыратқыштардың дұрыс қосылуын қоршаған ортаны 40 ^оС температурасын және жетектің қыздырылған орауын қосуды қамтамасыз етуі тиіс.
3804. Кернеуді номиналды басқарудан кернеудің 70 % дейін қоршаған ортаның +40^оС температурасында және қыздырылған жетек орауына қажеттен минималдыдан төмен жылжымалы байланыстардың қысқыштарының өшуі мүмкін немесе төмендеуі болмауы тиіс.
3805. Конструкциямен машиналық жетегі бар ажыратқыштарды қолмен басқару мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.

379. Электр аппараттарды таңдау

3806. Электр аппараттар жұмыстың қалыпты жағдайларында олардың номиналды кернеулері, номиналды жүктемелері және рұқсат етілген температуралары аспайтындай етіп таңдалуы тиіс. Осы аппараттар зақымданусыз және ауыспалы режимдерде шамадан артуы қарастырылған қауіпті мәнге дейін температура жоғарылауына төзу қажет.
3807. Қысқа матасу тоқтарының ажырауына арналған электр аппараттардың номиналды ажырау қасиеті ажырау сәтін орнату орындарында күткен қысқа матасудан кем емес болуы тиіс.
3808. Автоматты ажыратқыштар мен қысқа матасқан тізбектердің қосылуы мүмкін ажыратқыштардың қосу номиналды қасиеттері қысқа матасу кезінде оларды орнату қосулардың едәуір аса тоқтан кем емес болуы тиіс.
3809. Қысқа матасу тоқтардың ажырауына арналмаған электр аппараттардың номиналды динамикалық орнықтылығы қысқа матасу кезінде оларды орнату орындарында қосудың едәуір аса тоқтан кем емес болуы тиіс.
3810. Аппараттардың термиялық орнықтылығы оларды орнату орындарында күткен қысқа матасу тоғына және қорғаудың селективті әрекетімен негізделген қысқа матасу ұзақтылығы сәйкес болуы тиіс.
3811. Паралель жұмысқа арналған генераторлар тізбектерінде аралас қызған автоматты ажыратқыштар ажыратқыштың қалған полюстардың шиналарға қосылуына және олардың өшірілуінен кейін өшірілетіндей етіп қосылатын қалған ажыратқыш полюстарымен механикалық жалғанған теңдік сымда полюсы болуы тиіс.
3812. Қысқа матасу тоқтардың есебі Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген стандарттар немесе есепті тәсілдер негізінде орындалуы қажет.

380. Электр өлшегіш құрал-саймандар

3813. Басты және авариялық таратқыш қалқандарда тұрақты тоқтың әрбір генераторына бір амперметр және вольтметр бойынша орнатылуы тиіс.
3814. Басты және авариялық таратқыш қалқандарындағы әрбір генераторының ауыспалы тоғында келесі құралдар орнатылуы тиіс:
1) әрбір фазада тоқты өлшеуге арналған айырып-қосқышы бар амперметр;
2) фазалық немесе сызықтық кернеуді өлшеу үшін айырып-қосқышы бар вольтметр;
3) паралельді жұмыс істейтін генераторлар үшін жиілік өлшегіш немесе еселенген жиілік өлшегіш;
4) ваттметр — паралельді жұмыс істеп отырған генераторлар үшін 50 кВа аса қуат кезінде.
3815. Номиналды тоқ 20 А және одан аса жауапты тұтынушылардың тізбектерінде тұтынушыдан тікелей байланыста немесе қашықтан басқару орындарда немесе басты таратқыш қалқанда орнатылуы тиіс амперметрлер қарастырылуы тиіс.
Кемінде алты тұтынушыларға айырып-қосқыштары бар амперметрлерді қолдану рұқсат етіледі.
3816. Басты және авариялық таратқыш қалқандарда оқшауланған жүйелердің әрбір желісі үшін оқшаулау қарсыласуын өлшеу үшін бөлек құрылғыны немесе айырып-қосқыштары бар бір құрылғы орнатылуы тиіс.
Оқшаулау қарсыласуын бақылауға арналған құралдар желі оқшаулауының қарсыласуын тұрақты тексеру және желі оқшаулауының қарсыласуы желі кернеуінің 1 В-қа 100 Ом төмен мәнге жететін болса, сигнал беру қажет.
Өлшегіш құрылғысының жұмысымен негізделген корпустан тоқ өтуі ең нашар жағдайларда 30 мА аспауы тиіс.
Кеме корпусына қатысты кемелік желінің оқшаулау қарсыласуы аса төмендеуі кезінде машиналық бөлімде вахталық қызмет ету үшін сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.
Машиналық бөлімдегі тұрақты вахталары жоқ кемелерде осындай сигнал бергіш орталық басқару орнында немесе басқару рубкасында орнатылуы тиіс.
Тұрақты вахталары жоқ кемелерде машиналық бөлімдерде осындай сигнал бергіш, сондай-ақ басқарудың орталық орнында немесе меңгерік рубкасында орнатылуы тиіс.
Құйғыш кемелерде осы Қағиданың 64-бөлімде көрсетілген электр жабдықтарға қойылатын талаптарда сигнал бергіш түсті және дыбысты болуы тиіс.
3817. Өлшегіш құралдар өлшенген көлемдердің номиналды мәндерінен асатын бөлулер бойынша қосымша шкаласы болуы тиіс.
Шкала шектері бар қолданылуы тиіс өлшегіш құралдардың мыналардан кем болмауы тиіс:
1) вольтметрлер - номиналды кернеудің 120 %;
2) паралель жұмыс істемейтін генераторлар, және тұтынушыларға арналған амперметрлер - номиналды тоқтың 130 %;
3) парарель жұмыс істейтін генераторларға арналған амперметрлер:
жүктеме тоғы шкаласының шегі - номиналды тоқтың 130 %;
қайта беру тоқ шкаласының шегі - номиналды тоқтың 15 %;
4) паралель жұмыс істемейтін генераторлар үшін ваттметрлер - номиналды қуаттың 130 %;
5) паралель жұмыс істейтін ваттметрлер үшін:
жүктеме қуаты шкаласының шегі - 130%;
кері қуаты шкаласының шегі - 15 %;
6) жиілік өлшегіштер - номиналды жиіліктен +10 %.
3818. Электр энергия көздерінде және жауапты тұтынушылар тізбектерінде орналасқан электр өлшегіш құралдардың шкалаларында кернеу, тоқ және қуаттың номиналды мәндері нақты көрінетін таңбамен белгіленуі тиіс.

381. Аппараттар мен өлшегіш құралдарды орнату

3819. Ажыратқыштар, әдеттегідей, өшірілген күйде жылжымалы байланыстар және барлық қорғаушы және бақылаушы аппаратура ажыратқышқа байланысты кернеу астында болмайтынына байланысты қорек көзіне орнатылуы және қосылуы тиіс.
3820. Таратқыш қалқандардағы сақтандырғыштар оларға жетудің қамтамасыз етілуі және ерітінді қоспалардың ауыстыру қызмет ететін қызметкерлерге қауіп төндірмейтіндей етіп орналасуы тиіс.
Төсем деңгейінде іргетаста орнатылған таратқыш қалқандарда сақтандырғыш төсемнен кемінде 150 мм және 1800 мм аспайтындай етіп орналасуы тиіс.
Егер таратқыш қалқандардың тізбектерінде ажыратқыштар орнатылатын болса, онда сақтандырғыштар шиналар мне ажыратқыштар арасында орналасуы тиіс.
Сақтандырғышты орнатудың басқа реті тек Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша рұқсат етіледі.
3821. Бұрап бекітілетін сақтандырғыштарда қоректену көзінен шығатын өткізгіш орталық клеммаға қосылуы тиіс.
3822. Бір тізбекті полюстар мен фазаларды қорғайтын сақтандырғыштар, сақтандырғыш конструкциясын ескере отырып жақын көлденең немесе тігінен орнатылуы тиіс.
Ауыспалы тоқ тізбегінде сақтандырғыштардың өзара орналасуы солдан оңға немесе жоғарыдан төмен орнату ретімен фазалар ретіне сәйкес болуы тиіс.
Тұрақты тоқ тізбегіне оң полюсты сақтандырғыш оң, жоғары жақта немесе қызмет көрсететін қызметкерлерге жақын орналасуы тиіс.
3823. Басты немесе авариялық таратқыш қалқандарда орнатылған кернеуді реттегіштің қолмен жетектер тиісті генераторлардың өлшеуіш құралдарға жақын орналасуы тиіс.
3824. Таратқыш қалқандарда аппараттарды басқару органдары, құралдар, панельдер және ығыстыратын тізбектерде жазулары болуы тиіс. Коммутациялық аппараттардың күйі белгіленуі тиіс.
Зауыттық тақтайша болуына қарамастан сақтандырғыштар және орнатылатын автоматты ажыратқыштар қасында ерітінді қоспалы тоқ және тоқ ағытқыш тіреуін көрсету қажет.
3825. Таратқыш қалқаннан шегінетін әрбір қоректендіретін сызық қорғаушы және коммутациялық аппараттармен жабдықталуы тиіс.
Коммутациялық, сондай-ақ құралдардың, құрылғылардың сақтандырғыштармен қорғалған жергілікті жарықтандыру қалқандарының оқшаулауы мен сигнал бергіші бар аппаратты жалпы ажыратқышы бар екі реттік желіні таратқыш қораптарда орнатпауға болады.
3826. Паралель жұмыстарға арналған аралас қызуы бар генераторлардың амперметрлері теңдетілген сыммен жалғанбаған полюс тізбектерінде орнатылуы тиіс.

382. Қорғаушы құрылғылар

3827. Таратқыш қалқандардан ығысатын тізбектер қорек қысқыштарына мүмкіндігінше жақын әрбір тізбек басында орнатылатын тиісті құрылғылар көмегімен тоқтардың қысқа матасуы мен шамадан артуынан қорғануы тиіс. Егер осы қалқаннан қорғалатын тұтынушыларда шамадан артудан қорғайтын жеке құрылғылары болса, ал қалқанды қоректендіретін тізбек кабелінде максималды жұмыс тоғы таңдалса, тізбекті шамадан артудан қорғау қажет етілмейді.
3828. Қорғаушы құрылғылар рұқсат етілмеген шамадан арту кезінде іске қосылатындай етіп қорғалатын жабдық сипаттамасына сәйкес болуы тиіс.
3829. Қорғау жүйесі шамадан арту тоқтары бойынша және қысқа матасу тоқтары бойынша таңадалған болуы тиіс.
3830. Қысқа матасу тоқтарынан қорғау тұрақты тоқ жүйесінің әрбір оқшауланған тоғында, сондай-ақ ауыспалы тоқ жүйесінің әрбір фазасында орнатылуы тиіс. Қысқа матасу тоқтардан қорғау құрылғыларын орнату есептеулерге сәйкес, бірақ тұтынушылардың номиналды тоғының 200 % кем емес орнатылуы тиіс.
Электр тізбектерді (кабельдерді) және тұтынушыларды қысқа матасудан қорғау үшін бір қорғаушы құрылғыларды қолдану рұқсат етіледі.
3831. Қоректену тізбектерінің бөлек бөліктерінде кабель қимасының төмендеуі орын тапса, онда қимасы кем әрбір кабель үшін жоғары тұрған қорғаушы қимасы кем кабельді қорғамайтын болса, қосымша қорғаушы орнатылуы тиіс.
3832. Басты таратқыш қалқаннан қоректендіру тізбектерінде қорғау іске қосылғаннан кейін сол сәтте қайта қосылу мүмкіндігін болдырмайтын қорғаушы құрылғылар қолданылмауы тиіс.
3833. Қорғау аппараттары тұрақты тоқ генераторларының теңдестіргіш сымдарында орнатылмауы тиіс.
3834. Шамадан артудан қорғау орнатылуы тиіс:
1) екі сымды жүйеде кемінде бір полюста немесе фазада;
2) үш фазалы тоқтың оқшауланған төрт фазалы жүйесінде барлық фазаларда;
3) үш фазалы тоқтың оқшауланған үш фазалы жүйесі кезінде кемінде екі фазада.
3835. Сақтандырғыштар корпустары толық жабық типті болуы тиіс және қосынды ерітіндісін еріту кезінде доға сыртқа шығуын немесе ұшқынуын немесе конструкцияның қасында орналасқан элементтерге қандай-да бір кері әсерін тигізбеу тиіс.
3836. Ертілген қосындылар корпустары ерітілген қосынды ерітілгеніне көз жеткізуге болатындай етіп жасалуы тиіс.
3837. Бұрандалы цоколы бар сақтандырғыш конструкциясы өздігінен бұрылуынан мықты ұстайтындай болуы тиіс.

383. Таратқыш қалқандардың орналасуы

3838. Таратқыш қалқанның қорғаушы орындауы IP10 болса, және арнайы бөлмеде, шкафта немесе ойықшадан төмен орналасса, онда осындай бөлмелер жанбайтын материалдардан жасалуы немесе осындай материалдан жасалған қаптамасы болуы тиіс.
3839. Құбырлар мен цистерналарды таратқыш құрылғыларға жақын орналастыруы осы Қағиданың 231-тарау талаптарына сәйкес болуы тиіс.
3840. Басты таратқыш қалқан генераторлары бар өртке қарсы бір зонада орналасуы тиіс. Өртке қарсы зоналарды анықтауды осы Қағиданың 36-тарауында келтірілен.
3841. Таратқыш құрылғылар діріл көзінен және жоғары температурадан қорғануы және жойылуы тиіс.
3842. Бос тұрған таратқыш қалқандардың алдыңғы және артқы жақтарында (жаңтайтылған типті қалқандардан басқа) ұзындығы 3 м қалқандар үшін ені кемінде 600 м және аса ұзын қалқандар үшін кемінде 800 мм торап қарастырылуы тиіс.
3843. Ұзындығы 1,2 м аса таратқыш қалқандар, әдетте бос тұруы тиіс.
Жаңтайтылған типті таратқыш қалқандар үшін қызмет етуді талап ететін бөліктерге жолды қамтамасыз етуі тиіс.
3844. Кернеу астында тұрған бөліктері ашық бос тұрған қалқандар артыныдағы аймақ қоршалған және есіктермен жабдықталуы тиіс.
Есіктер ішінен кілтсіз, ал сыртқы жағынан - кілт арқылы ашылуы тиіс. Есіктерде сақтандыратын жазулары бар тақтайшалар қарастырылуы тиіс. Есікті ашық күйде бекітуге мүмкіндік беретін құрылғы қарастырылуы тиіс.
3845. Осы Қағиданың 3844-тармақтарда көрсетілген ұзындығы 3 м аса таратқыш қалқандарда қалқан орналасқан бөлмеден шығатын қалқан артындағы аймаққа кіру үшін кемінде екі есік қарастырылуы тиіс. Осы есіктер бір-бірінен мүмкіндігінше алыс қашықтықта орналасуы тиіс. Есіктердің бірі аралас бөлмеге шығуы мүмкін.

384. Статикалық күш түрлендіргіштер

3846. Осы тарау талаптары кемелік статикалық күштерді түрлендіргіштерге және Қағиданың осы бөлімінің басқа тарауларының талаптарына қосымша жартылай өткізгіш күш қондырғыларын қамтиды.
3847. Күш жартылай өткізгіш қондырғылардың жұмысымен негізделген кемелік желінің сызықсыз бұрмалауы коэффициенті К_на 10% аспауы тиіс.
Қисық кернеудің көрсетілгеннен аса синус қашықтық бұрмалауына келтіретін жартылай өткізгіш күшті қондырғыларды қолдану Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
Сызықсық бұрмалаудың коэффициенті, %, мынадай формула бойынша анықталуы тиіс:

мұнда: U_n — бұрмаланған кернеудің n-ді гармоинктерінің әрекеттегі міндері;
U₁ — 1 гармониктің әрекеттегі мәні.
3848. Электр және магнитті желілердің параметрлерін өлшегішпен өлшенген олардың қоректендіру кабельдерін қоса алғанда жартылай өткізгіш қондырғыларымен жасалатын электр магнитті кедергілер осы Қағиданың 355-тарауында көрсетілген мәндерінен аспауы тиіс.
3849. Күш желісі кабельдерімен жасалынатын электромагнитті сызықтар әрекетіне қарсы шаралар қабылдануы тиіс.
3850. Жартылай өткізгішті күш құралдарында ауамен салқындатуы (жасанды немесе бағындырғыш) болуы тиіс.
Сұйықтық салқындатуды Кеме қатынасының тіркелімімен ерекше келісім бойынша рұқсат етіледі.
3851. Бағындырып салқындатылатын жартылай өткізгіш күш қондырғылары салқындатуды өшіру кезінде қондырғы жұмысын болдырмайтын оқшаулаумен қамтамасыз етілуі тиіс.
3852. Жартылай өткізгішті күш құрылғыларда сыртқы және ішкі тоқ күшінің көбею қорғауы болуы тиіс.
3853. Жартылай өткізгіш элементтер блоктары қысқа матасқан тоқтардан қорғалуы тиіс. Диодтар мен тиристорлардың қорғауы жүктеменің қорғаушы тізбегінен бөлінуі тиіс.
3854. Егер тек бір тұтынушы қарастырылса, диодтар мен тиристорлар жүктемесінде және блоктарында бір жалпы қорғанышы болуы тиіс.

385. Трансформаторлар

3855. Жарықтандыру желілері және жауапты құрылғылар трансформаторлар арқылы қоректенетін кемелерде олардың ең аса едәуірінің бұзылуы кезінде қалғандары кеме жұмысының барлық шарттарында электр энергияның тұтынуын толық қамтамасыз ететін күйде болатындай қуатты кемінде екі трансформаторлар қарастырылуы тиіс.
Жинақ шиналардың секциялық жүйелері қолданылатын болса, онда трансформаторлар түрлі секцияларға қосылуы тиіс.
Ұзындығы 25 м кем, сондай-ақ тұрақтағы кемелерде (жолаушыларды тасымалдауға арналған кемелерден басқа) бір трансформаторды орнату рұқсат етіледі.
3856. Кемелерде құрғақ трансформаторлар қолданылуы тиіс. Түрлері басқа трансформаторларды қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
3857. Паралельді жұмыс істейтін қысқа матасу кернеулер кез-келген трансформаторлардың жүктемесі әрбір трансформатор қуатының пропорционалды бөлігінің тиісті мәні осы трансформатордың номиналды тоғынан 10 % ауытқымайтындай болуы тиіс.
3858. Паралельді жұмыс істеп жатқан трансформаторлардың номиналды қуатының қатынасы 3:1 аспауы тиіс.
3859. Бірінші және екінші реттік кернеуге арналған трансформаторлар орауыштары электрлі бөлінген болуы тиіс.
Осы талап іске қосу трансформаторларға және қызу трансформаторларына жатпайды.
3860. Бос жүріс пен номиналды жүктеме шегінде белсенді жүктемеде кернеу ауытқуының кемелік желісін қоректендіруге арналған бір және үш фазалық трансформаторларда қуаты 5 кВА дейін трансформаторлардың фазаларына 5 % және қуаты одан аса трансформаторлар фазасына 2,5 % аспауы тиіс.
3861. Ауамен немесе құрғақ диэлектрмен салқындатылатын трансформаторалар 1 с бойы 10 % және 5 мин бойы 50 % шамадан артуына төзуі тиіс.
3862. Трансформаторлардың бірінші орауыштарының қоректену тізбектерінде қысқа матасу тоқтарынан қорғайтын құрылғылар орнатылуы тиіс. Шамадан артудан қорғауды тек қуаты 6,3 кВА аса трансформаторларға көлденең қажет. Трансформаторлардың қорғау құрылғылары шамадан артудан сигнал бергішпен ауыстыру рұқсат етіледі.
3863. Егер трансформаторлар паралель жұмыс істеуге арналса, онда олардың алғашқы және қайта орауын ажырататын, ажыратқыштар орнатылуы тиіс бірақ міндетті түрде бір мезетте емес.
Егер осындай трансформаторлар пайдалану кезінде ажырауы мүмкін басты таратқыш қалқанның түрлі секцияларынан қоректенетін болса, басты таратқыш қалқанның секцияларының ажырауы кезінде олардың паралель жұмыс істеуін болдырмайтын, оқшаулауды көлденең қажет.
3864. Тоқ өлшегіш трансформаторлардың ауысуы матаспаған күйде олардың қайта оралу мүмкіндігі болматындай етіп орындалуы тиіс.

55-бөлім. Электр машиналары және жетектер 386. Жалпы талаптар

3865. Жинақталған орындардан қашықтан немесе автоматты түрде басқарылатын электр жетектері бар механизмдер басқару орындарда электр жетектер қосылуы туралы түсті сигнал бергіштері болуы тиіс.
3866. Егер құрылғылар және механизмдерде автоматты, қашықтан және жергілікті басқарылатын болса, онда жергілікті басқаруға өту кезінде автоматты және қашықтан басқару өшірілуі тиіс. Сонымен бірге, жергілікті басқару автоматты немесе қашықтан басқарудан тәуелсіз болуы тиіс.

387. Электр машиналары

3867. Электр машинаға салқындатқыш ауа кіретін желдеткіш терезелер төсемнен төмен деңгейде орналаспауы тиіс.
3868. Щетка ұстағыш серіппені тоқтан бұру үшін қолдану рұқсат етілмейді.
Тоқты щеткадан бұруы иілімді мысты сым бойынша жүзеге асырылуы тиіс.
3869. Генераторлар қыздырудан кейін номиналды жүктемесіне сәйкес орнатылған температурасына дейін осы Қағиданың 396-қосымшасында көрсетілген тоқ бойынша шамадан артуына төзе алатындай конструкциясы болуы тиіс.
3870. Электр қозғалтқыштар осы Қағиданың 397-қосымшасында сәйкес ұлғайтылған сәттердің тоқтаусыз ұлғаюы немесе айналу жиілігінің аяқ астынан өзгеруі мүмкін болатын конструкциялы болуы тиіс.
3871. Паралель жұмысқа арналмаған генераторларда шамадан арту мен қысқа матасудан қорғанысы болуы тиіс. Қуаты 4 кВт генераторларды қорғау үшін автоматты ажыратқыштар қолданылуы тиіс.
3872. Паралель жұмысқа арналған генераторлар үшін кемінде мынадай қорғаулар орнатылуы тиіс:
1) шамадан арту;
2) қысқа матасу;
3) теріс тоқ немесе кері қуат;
4) минималды кернеу.
Осындай құрылғыларын жүктеменің номиналды тоқтың 150 % дейін қорғалып жатқан генератордың термиялық тұрақты уақытына тиісті ұстау уақыты бар генераторларды өшіру және номиналды тоқтың 100 нан 110% дейінгі жүктеме үшін 15 мин дейін ұстаумен әрекеттегі шамадан арту туралы сигнал бергіші бар генераторларды шамадан артудан қорғау үшін ұсынылады.
Генератордың номиналды тоғының 150 % на генератордың ауыспалы тоғының 2 минуттан және генератордың тұрақты тоғының 15 с аспауы үшін қорғауды орнату ұсынылады. Номиналды тоқтың 150 % аса жүктеме кезінде генераторларды өшіру мүмкіндігінше уақытпен ұстаусыз өтуі тиіс.
Шамадан арту мен уақытпен ұстаудан қорғауды орнату үшін генератордың жетек қозғалтқыштарының шамадан арту сипаттамаларына қозғалтқыш уақытпен ұстау бойы қажетті қуатты өсіру үшін тұрған күйінде болатындай етіп таңдалуы тиіс. Генераторларды шамадан артудан қорғау үшін генераторды сол сәтте қайта қосылу мүмкіндігін болдырмайтын құрылғылар қолданылмауы тиіс.
3873. Генераторлардың шамадан арту кезінде жауапты тұтынушылардан кем автоматты түрде және таңдаулы өшірілетін құрылғылар орнатылуы тиіс. Тұтынушылардың өшірілуі генератордың шамадан арту қасиетіне тиісті бір немесе бірнеше сатылы болып орындалуы мүмкін.
3874. Оқшауланған нөлдік жүйелері үшін тоқтардың қысқа матасудан генераторлардың қорғауы үшін барлық фазаларда немесе полюстарда орнатылуы тиіс.
3875. Кері қуаттан немесе теріс тоқтан паралель жұмыстарға арналған генераторларды қорғау жетекті қозғалтқыштардың сипаттамаларына сәйкес болуы тиіс.
Теріс тоқтың немесе кері қуаттан қорғау үшін қолдану мүмкіндігінің шектері осы Қағиданың 398-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес болуы тиіс.
3876. Минималды кернеуден қорғау генератор кернеуі белгіленбей және номиналды тоқтың минималды 80 % жетпей генераторлардың шиналарға қосылу, сондай-ақ оның қысқыштарында кернеудің азаюы кезінде генераторларды өшіру мүмкіндігін болдырмауы тиіс.
Минималды кернеуден қорғау, кернеудің азаюы кезінде генераторларды шиналардан ажыратуды уақытпен ұстау әрекеті және жоғарыда көрсетілген минималды кернеуге жету үшін генераторды шиналарға қосу кезінде сол сәтте әрекет ету қажет.
3877. Қуаты 0,5 кВт жоғары электр қозғалтқыштарды қоректендіретін таратқыш қалқандардан шегінген сызықтарда қысқа матасу тоқтардан және шамадан артуға арналған құрылғылар, сондай-ақ электр қозғалтқыштарды автоматты түрде қайта қосу қажет болмаса, нөлдік қорғау құрылғысы орнатылады.
Шамадан артудан және нөлдік қорғау бойынша қорғаушы құрылғылар, әдетте, электр қабылдағышта немесе оның қосу құрылғысында орнатылуы тиіс.
Қуаты 0,5 кВт кем электр қозғалтқыштар үшін қысқа матасу тоқтарынан қорғаныс қарастырылуы тиіс.
3878. Ауыспалы тоқ электр қозғалтқыштарды шамадан артудан қорғауы екі фазада орындалуы тиіс.
Тұрақты тоқ электр қозғалтқыштарды шамадан артудан қорғауы екі полюстарда орындалуы тиіс.
3879. Электр қозғалтқыштарды шамадан артудан қорғауға арналған құрылғылар қорғалып жатқан электр қозғалтқыштарды жылуға төзімділік сипаттамасына сәйкес уақыт ұстаумен номиналды тоқтың 105—125 % шегінде қорғалып жатқан электр қозғалтқыштарды ажыратуға арналған орнатулары болуы тиіс.
Электр қозғалтқыштарды шамадан артудан қорғауға арналған құрылғыны, әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің қарауына жататын тиісті сигнал бергішпен ауыстырылуы мүмкін.
3880. Электр муфталар үшін қызудың жеделдету режимінде ең үлкен сәт муфталардың екі еселенген номиналды сәтінің мәнінен аспауы тиіс.

388. Электр жетектерді оқшаулау. Коммутациялық аппаратура

3881. Электр және қолды жетектері бар кемелік техникалық құрылғылар жетектердің бір уақытта жұмыс істеу мүмкіндігін болдырмайтын оқшаулау құрылғысымен жабдықталуы тиіс.
3882. Механизмдерді белгіленген ретпен жұмысқа қосу қажет болса, онда тиісті оқшаулау құрылғылары қолданылуы тиіс.
Оқшаулаудың алдын ала байқалмаған ажыратулардан қорғалу шартымен оқшаулауды ажырататын құрылғылар орнатылуы мүмкін. Осы құрылғыға жақын оның тағайымы мен онымен лауазымды емес тұлғамен қолдануына тыйым салатын жазулары болуы тиіс.
3883. Электр қозғалтқыштары немесе аппаратуралары қалыпты жұмыс істеу кезінде қосымша желдетуді қажет ететін механизмдерді іске қосу әрекеттегі желдету кезінде ғана мүмкін.
3884. Қолданылатын қосуды реттейтін аппаратура электр қозғалтқыштардың қосылу мүмкіндігі нөлдік күйден ғана рұқсат етіледі.
3885. Паралельді қызудың орауын өшіретін қосуды реттейтін аппаратура алаңды өшіруге арналған құрылғысы болуы тиіс.
3886. Қосуды реттейтін аппаратураның қуаты 0,5 кВт және одан аса әрбір электр қозғалтқыш үшін қоректі ажырату үшін құрылғы қарастырылуы тиіс. Егер қосуды реттегіш аппаратура басты немесе басқа таратқыш қалқанда осы бөлімде орнатылса, онда осы құрылғы ретінде қалқанда орнатылған ажыратқышты қолданылуы мүмкін.
Егер жоғарыда көрсетілген іске қосу реттегіш аппаратураның орналасу туралы талаптар орындалмайтын болса, қарастырылуы тиіс: таратқыш қалқанды өшірілген күйінде ажыратуды оқшаулайтын құрылғы, немесе электр қозғалтқыштарға жақын орналасқан қосымша ажыратқыш, немесе сақтандырғыштың осындай қондырғысын қосуды реттейтін әрбір полюста немесе фазада оларды жеңіл алынуын және қайта салынуына қызмет ететін қызметкерлермен.

389. Қаупсіздіктің ажыратқыш құрылғылары

3887. Белгіленген жағдайларда жұмыстары адамдар қауіпсіздігіне қауіп келтіруі мүмкін механизмдерді басқару жүйелері Электр жетектердің қоректенуін сенімді ажырауын қамтамасыз ететін қауіпсіздіктің ажыратқыш құрылғыларымен жабдықталуы тиіс.
3888. Қауіпсіздіктің ажыратқыш құрылғысы қызыл түске боялуы және кездейсоқ ажырауынан қорғалған болуы тиіс. Оған жақын оның тағайымы көрсетілген жазулары болуы тиіс.
3889. Ажыратқыш құрылғылар пайдаланудың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін басқару орындарында немесе басқа орындарда орналасуы тиіс.
3890. Зақымдану немесе авариялық жағдайлар болмауы үшін әрекетті шектеуді қажет ететін құрылғылар мен механизмдердің электр жетектерінде соңғы ажыратқыштар қарастырылуы тиіс.

390. Басқару құрылғысының электр жетектері

3891. Негізгі және қордағы электрлі басқару жетектері электрстанцияның басты таратқыш қалқанынан бөлек жолақтар бойынша тікелей немесе авариялық дизель-генератор қалқаны арқылы қоректенуі тиіс.
3892. Әрбір сызық оған қосылған және бір уақытта жұмыс істеуі мүмкін барлық электр қозғалтқыштарды қоректенуіне есептелінуі тиіс.
3893. Егер электр энергияның авариялық және негізгі көзі бір текті тоқті және бірдей кернеуді қамтамасыз ететін болса, онда осы Қағиданың 3891-тармағында көрсетілген жолақтардың біреуі авариялық таратқыш қалқан арқылы өтуі тиіс.
3894. Басқарғы жетектердің бірнеше күш агрегаттарын орнату кезінде кемінде екі бір-біріне тәуелсіз басқару рубкасында басқару жетектерін басқару жүйелері қарастырылуы тиіс. Осындай басқару жетектермен басқару жүйелері үшін бөлек кабельдер салынуы тиіс.
Бір аппаратта екі электр жетектерде қолданылатын тізбектерді үйлестіру рұқсат етілмейді.
3895. Басқару тізбектерінің қорғаушы аппараттары басқару жетектің күш агрегаттарының қорғаушы аппараттарының орнынан қосылуы тиіс.
3896. Басқару тізбегінде үзілуі (қабыл алмағаны) туралы сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.
3897. Электрлі немесе электр гидравликалық басқару құрылғысының электр қозғалтқыштары үшін тек қысқа матасу тоқтарынан қорғау құрылғылары қарастырылуы тиіс. Минималды кернеуден және шамадан артудан қорғау рұқсат етілмейді. Электр қозғалтқыштың шамадан артуы туралы сигнал бергіш орнатылуы тиіс.
3898. Басқару құрылғылардың тұрақты тоқты электр қозғалтқыштарды қысқа матасудан қорғайтын автоматты ажыратқыштарда электр қозғалтқыштардың қорғалып жатқан номиналды тоғы кемінде 300 және 400 % аса болған кезінде сол сәтте ажыратқыш орнатулары, сондай-ақ ауыспалы тоқтың қозғалтқыштары үшін – қорғалып жатқан қозғалтқыштар тоғының едәуір іске қосуы 125 % аса тоқ кезінде сол сәтте ажыратқыш орнатулары болуы тиіс.
3899. Іске қосу құрылғылар қорек беру кезіндегі үзілістен кейін кернеудің қалыптасуы кезінде электр қозғалтқыштардың автоматты қайта қосылуын қамтамасыз етуі тиіс.
3900. Басты қозғалтқыштармен басқару орны (осындай орындар болу жағдайында) немесе орталық басқару орнында (оның болуы кезінде) және меңгерікпен басқару орнының қасындағы басқару рубкасында басқару құрылғысының коректендіру тізбегінде кернеу болуы туралы, оның шамадан артуы және ажырауы туралы, ал гидравликалық жүйелер үшін және шығымдану цистернасындағы минималды май деңгейі бойынша сигнал бергіш құрылғысы болуы тиіс. Шамадан арту мен ажырауы жөніндегі сигнал түсті және дыбысты болуы тиіс.
3901. Штурвалдың айналу бағыты, басқаратын аппараттың тұтқаның әрекеттері кеме жүрісінің қарастырылатын бағытымен сәйкес болуы тиіс.
Кнопкалық басқару жүйесі кезінде кнопкалар оң жақта орналасқан конпканы басу кеменің оңға жылжуын, ал сол жақта орналасқан кнопкалар – солға жылжуын қамтамасыз ететіндей орналасуы тиіс.
3902. Басқару құрылғының электр жетегіқамтамасыз етуі тиіс:
1) осы Қағиданың 279-тарауында көрсетілген уақытқа және бұрышқа борттан бортқа ауыстыруды;
2) кеменің әрбір агрегаты үшін максималды жылдамдықта алдыңғы жүрісі және жүк ватерсызығы бойынша шөгу кезінде 30 мин бойы меңгерікті борттан бортқа үзіліссіз ауыстыруды;
3) белгіленген температуралық режимде жұмыс істеуден кейін 1 мин бойы тоқ астында электр қозғалтқыштардың тұрақтау мүмкіндігі (тікелей электр жетегімен тек басқару құрылғысыз).
3903. Тікелей электр жетегімен қоса басқару құрылғысының қозғалтқышын бастапқы іске қосу сәті номиналдыдан кемінде 200 % болуы тиіс.
3904. Басқару электр жетектердің басқару тізбектерінде меңгерікті ауыстыруды немесе сол және оң бортқа саптаманы шектейтін соңғы ажыратқыштар қарастырылуы тиіс. Олардың бірі іске қосылған кезінен бастап меңгерікті кері бағытта ауыстыру мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
3905. Меңгеріктің электр жетектерін бірнеше басқару орны болған кезде жұмысты таңдау бойынша тек бір басқару орнында қамтамасыз ететін айырып-қосқыш қарастырылуы тиіс.
3906. Меңгерік күйінің көрсеткіштері басқару рубкасында және әрбір басқару орнында орнатылуы тиіс. Меңгерікпен электрлі немесе гидравликалық басқару кезінде меңгерік күйінің датчигі тікелей онымен қатты жалғанған меңгерік баллерінен немесе детальдан жетегі болуы тиіс. Датчик қоректенуі басқару жүйесінен тәуелсіз болуы тиіс. Меңгерік күйінің индикация датчигінде бөлек қоректендіретін желісі және тұрақты әрекеті болуы тиіс. Қосымша белгіленген авто басқару үшін беретін құрылғыларды бөлек желілер көмегімен және осы жүйеден электрлі бөлінген болуы тиіс.

391. Зәкірлі және швартовты механизмдердің
электр жетектері

3907. Қысқа матасқан роторлы ауыспалы тоқтың электр қозғалтқыштарын қолдану кезінде номиналды жүктемеде зәкірлі және швартовты механизмдердің электр жетектері 30 минуттық жұмыстан кейін номиналды жүктемеде зәкірлі механизмдер үшін кемінде 30 с және швартовты механизмдер үшін 15 с бойы электр қозғалтқыштардың тоқ астында тұру мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.
Полюстары ауысатын қозғалтқыштар үшін осы талаптар едәуір іске қосу сәті жасайтын орауыштары бар қозғалтқыштарының жұмысына қолданылады.
Фазалық роторлы тұрақты тоқты және ауыспалы тоқты электр қозғалтқыштар жоғарыда көрсетілген тоқ астында тұру режимге, бірақ номиналдық 200 % тең сәт кезінде төзімді болуы тиіс, оның ішінде кернеу номиналдыдан кем болуы мүмкін.
Тоқ астында тұру режимінен кейін температураны асыру жұмыстың номиналды режимі кезінде температура мәнінен кемінде 30 % құруы тиіс.
3908. Тек швартовты операциялар үшін және зәкірді көтеруге арналмаған жылдамдық сатыларының зәкірлі - швартовты сүмбі және шығырда электр қозғалтқыштың шамадан асудан тиесілі қорғауы қарастырылуы тиіс.

392. Қайықша шығырларының электр жетектері

3909. Қайықша шығырларының электр жетектерін басқару органдары «Тоқта» деген күйде өздігінен қайта қалпына келетін құрылғысы болуы тиіс.
3910. Тұтқалы қол жетектерді қолдану кезінде шығырдың электр жетектерін қосу мүмкіндігі болмауы тиіс.
3911. Тікелей қайықша шығырларды басқару орындарында электр қозғалтқыштың күшті тізбектерін қосқыш орнатылады.
3912. Қайықша шығырларды басқару орны оператор оны судан орнату орнына дейін көтерудің барлық жолын бақылайтындай етіп орналасуы тиіс.

393. Сорғылар мен желдеткіштердің электр жетектері

3913. Өрт сорғыларының электр жетектерін қоректендіру тізбектерінде термореле принципі бойынша жұмыс істейтін шамадан артудан қорғау құрылғысы қолданылмауы тиіс. Шамадан артудан қорғау құрылғылары сигнал бергішпен ауыстырылуы мүмкін.
3914. Отынды және май айдағыш сорғылар және сепараторалардың электр қозғалтқыштары осы сорғылар бөлмелерінен тыс және машиналық бөлмелер шахталарынан тыс орналасқан қашықтан ажырататын құрылғылармен жабдықталуы тиіс, бірақ осы бөлмелерден тікелей шығыстарға жақын жерде осы бөлмелерден, сондай-ақ басты рубкада, ал ұзындығы 25 м кем кемелерінің басты рубкасында.
3915. Қашықтан басқарылатын өрт сорғылары сондай-ақ жергілікті басқару орны болуы тиіс.
3916. Машиналық бөлмелердің, жүк трюмдардың, камбуздардың желдеткіштердің және жалпы кемелік желдеткіштердің электр қозғалтқыштары басты рубкада орналасқан ажыратқыш құрылғысы болуы
3917. Көлемді өрт сөндіргіш жүйемен қорғалған қызмет ететін бөлменің ағынды және сығымды желдеткіш жүйе қосылған кезде автоматты түрде ажыратылуы тиіс.
3918. Желдеткіштердің қашықтан басқару құрылғылары электр жетектердің тоқтауы туралы түсті сигнал бергіші болуы тиіс.
3919. Оны қашықтан басқару кезінде желдеткіштің электр жетектері қосылуы туралы түсті сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.

394. Жүк көтергіш құрылғылардың электр жетектері
және электрлі жабдықтары

3920. Егер жүк көтергіш құрылғыда жүкті тиісті көтеруге арналған электр жетектері бар екі тәуелсіз шығырларда жүк көтергіш құрылғысы бар болса, онда осы шығырлардың электр жетектері олардың бірін тоқтан ажырату кезінде бір уақытта тоқтауы және екі де механизмдердің тежеуді қамтамасыз етуі тиіс.
3921. Жылжымалы жүк көтергіш құрылғылардың қоректенуі үшін және оларды басқаруда автоматты төсеуі бар иілімді шлангті кабельдер қолданылуы тиіс. Жалаң сымдарды (оқшауланбаған) қолдану рұқсат етілмейді.
3922. Лифт арқан үзілу кезінде электро магнитті тежеуіштермен, соңғы ажыратқыштармен, сондай-ақ арқан үзілу кезінде кабинаны автоматты тоқтататын және оны түсірудің аса ұлғаюы кезіндегі ұстағышпен жабдықталуы тиіс.
Кабина ісінің басталу сәтінен бастап лифтті, «Тоқта» кнопкасынан басқа, кез-келген кнопкамен басқару мүмкіндігі болмауы тиіс. Басқару орнында лифт бос емес дегенді көрсететін сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.
3923. Лифттердің электр жетегі кабинаның есіктері ашық кезінде, арқан босатылған және кабинаны ұстағышқа отырғызу кезінде оның қосылу мүмкіндігін болдырмау тиіс.

395. Басты рубканы көтеруге арналған электр жетек,
электромагнитті тежеуіштер

3924. Басты рубканы көтеруге арналған құрылғының электр жетектерінде бірі басты рубкада, басқасы – жетектермен басқару орнында болуы тиіс кемінде екі ажыратқышы болуы тиіс.
3925. Тежеуіштің іске қосылуы (тежеу) тежеуіш орауышында кернеудің жойылуы кезінде жүргізілуі тиіс.
3926. Тежеуіштің қыздырылған күйінде номиналды кезінде кернеудің 30 % азаюы оның тежеуіне келтірмеуі тиіс.
3927. Электр магнитті тежеуіштер қолмен тежеу мүмкіндігін болдыруы тиіс.
3928. Электрмагнитті тежеуіштер кемінде екі қысымдағы серіппесі болуы тиіс.
3929. Аралас қызған тежеуіштердің паралель қызуының орауыштары тежелмеген күйде, келесі ретті орауышта тоқ өтпейтін болса да, тежеуді ұстау қажет.
3930. Тежеуіштердің паралель қызу орауыштары оларды өшіру кезінде пайда болатын кернеудің шамадан артуында зақымданбайтындай етіп жасалуы немесе қорғалуы тиіс (осы Қағиданың 3885-тармағы).

56-бөлім. Аккумуляторлар 396. Аккумуляторлар конструкциясы

3931. Аккумуляторлар сауыттары және саңлаулары жамаулары сауыттың кез-келген бағытта 40^о бұрышқа дейін көлбеюі кезінде төгілмей және шашырамайтындай етіп құрастырылуы тиіс.
Жабулар электролит әрекетіне мықты және төзімді материалдан жасалуы тиіс. Жабулар конструкциясы аккумуляторда газ қысымы көбеюіне жол бермеуі тиіс.
3932. Аккумуляторлар орналасқан жәшіктерді жасау үшін қолданылатын материалдар электролит әрекетіне төзімді болуы тиіс. Жәшіктерде орналасқан бөлек аккумуляторлар олардың өзара орын ауыстыруы мүмкін болмайтындай етіп бекітілуі тиіс.
3933. Қолданылатын шайырлар 30 дан +60 ^оС дейінгі диапазонда қоршаған орта температурасы өзгеруіне тұрақты болуы тиіс.
3934. Толық зарядталталған аккумуляторларда жүктемесіз (20+5) ^оС температурада 30 тәуліктен кейін өздігінен разрядтау салдарынан жүктемелік вилкамен өлшенген сыйымдылығын жоғалту қышқылды аккумуляторлар үшін номиналды сыйымдылығы 30 % және сілтілі аккумуляторлар үшін 15 % аспауы тиіс.

397. Аккумуляторларды қорғау

3935. Ішкі жану қозғалтқыштарды қосуға арналған батареялардан басқа, аккумуляторлар батареялар үшін қысқа матасу тоқтарынан қорғау құрылғысы алдын- ала қарастырылуы тиіс.
3936. Аккумуляторды зарядтаудың әрбір жүйесі зарядты құрылғыны қоректендіретін кернеу азаюы немесе жойылуы салдарынан батареяның разрядталуынан тиісті қорғанысы болуы тиіс.

398. Аккумуляторлы батареялардың қуаттау құрылғылары

3937. Жауапты міндетті тұтынушылар қоректендіретін аккумуляторлы батареяларды зарядтау үшін зарядтау құрылғысы қарастырылуы тиіс. Бұл құрылғы батареяларды тоқпен 8 сағ аспайтын уақытта зарядтауға есептелінуі тиіс.
3938. Зарядтау құрылғы батарея мен зарядты тоқтың шығыстарында кернеуді өлшеу мүмкіндігін қарастырылуы тиіс.
3939. Аккумуляторлы бар ауыспалы тұтынушылары бар кемелерде осы аккумуляторларды зарядтау мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
3940. Авариялық дизель - генератордың стартерлі батареясы кемелік желіден зарядталу мүмкіндігі болуы тиіс.

399. Стартерлы батареялардың сыйымдылығы

3941. Батарея сыйымдылығы салқын күйден бастап зарядтаусыз әрбір басты қозғалтқыштартардың 10 реттік іске қосылуды қамтамасыз етуі тиіс.
3942. Басты және қосымша қозғатқыштардың стартерлі аккумулятор батареялары бақылау құралдардың, сигналы бергіштердің және осы қозғалтқыштардың электр энергиясының штатты тұтынушыларын қамтамасыз етуі тиіс.
Стартерлі батареяға сигналды фонарьларды, негізгі жарықтандыру шамдарын, меңгерік күйінің көрсеткіштерін, аз қуатты жауапты емес тұтынушыларды қосу рұқсат етіледі.
Оны зарядтаусыз батарея сыйымдылығы әрбір қозғалтқыштың іске қосып санын және кемінде 8 сағ бойы оған қосылған тұтынушылардың қоректенуін қамтамасыз етуі тиіс.
3943. Қосымша қозғалтқыштың стартерлі батареясының сыйымдылығы зарядтаусыз салқын күйден бастап кемінде 6 рет қосылуын қамтамасыз етуі тиіс.
3944. Батареялардың сыйымдылығын есептеу кезінде әрбір қосылудың кемінде 5 с ұзақтылығы қарастырылуы тиіс.
3945. Ішкі жану қозғалтқыштарды іске қосуға арналған аккумуляторлардың батареялары үшін батареяны тұтынушылардан ажырататын, аккумуляторлар жағынан тізбек басынан ажыратқыш орнату қажет, сонымен қатар ажыратқышты бір полюста орнату жеткілікті.

400. Аккумуляторлы батареяларды орналастыру

3946. Зарядтау құрылғысының сипаттамасының негізінде максималды заряд тоғы және аккумулятордың номиналды кернеуі бойынша есептелген кернеуі 50 В аспайтын, және де зарядтау үшін 2 кВт қуат қажет аккумулятор батареялары аккумулятор бөлмелерінде, қуыстарды, басты палубадан алуға болатын жәшіктерде орнатылады. Зарядтау үшін 0,2 ден 2 кВт дейін қуат қажет батареялар басты палуба астында шкафта немесе жәшікте орнатылуы мүмкін.
Қуаты 0,2 кВт кем батареялар тұрғын және қызметтік бөлмелерден басқа, кез-келген бөлмелерде су әрекетінен және механикалық зақымданудан қорғануы және қоршаған жабдықтарға зиянды әсер келтірмейтіндік шартымен орнатылады.
3947. Қышқылды және сілтілі аккумуляторлар бір бөлмеде немесе бір жәшікте орналаспауы тиіс. Түрлі электродтары бар батареяларға арналған сауыттар және құралдар бөлек орнатылуы тиіс.
3948. Аккумуляторлар үшін бөлменің немесе жәшіктің ішкі бөлімі, сондай-ақ электролит немесе газдың зиянды әсеріне шалдығуы мүмкін барлық конструкциялық бөліктер тиісті тәсілмен қорғалуы тиіс.
3949. Аккумуляторлы батареялар мықты бекітілуі тиіс. Сауыттары астар мен кергі үшін өтетін материалдардан жасалған бөлек аккумуляторларды орнату үшін ылғал жұтпайтын оқшаулау материалдары қолданылуы тиіс.
3950. Батареяларды немесе бөлек аккумуляторларды орнату кезінде ауа айналымы үшін барлық жағынан кемінде 15 мм саңылауды қамтамасыз ететін олардың арасындағы астарлар мен кергілер қарастырылуы тиіс.
3951. Аккумуляторлы батареялар оларды ауыстыру, бақылау, сынау, толықтыру және аккумуляторларды тазалау кезінде бос қызмет етуі және палубадан жоғарғы белдеудің айырықтарына дейін арақашықтық 1500 мм аспайтындай болуы қамтамасыз етілуі тиіс.
Егер аккумуляторлар бірі екіншісінен жоғары екі және одан аса текшелерде орнатылса, онда текшелердің алдыңғы және артқы жағынан ауа айналымы үшін кемінде 50 мм саңылау көзделуі тиіс.

401. Аккумулятор батареяларының жылуы және желдеткіші

3952. Пайдалану кезінде температурасы +5 ^оС азаюы мүмкін аккумуляторлы бөлмелер сулы немесе булы радиаторлармен жылынуы тиіс немесе аралас бөлмелерден жылудың келуін қамтамасыз етуі тиіс.
3953. Жылу жүйесінің қақпақтары аккумуляторлы бөлмелерден тыс орналастырылуы тиіс.
3954. Аккумуляторлы бөлмелерді жылыту үшін ауаны кондицияға келтірудің кемелік жүйесі қолданылмауы тиіс.
3955. Аккумуляторлы бөлмелер, шкафтар және жәшіктер олардың өртке қауіпті қоспалардың жиналуын алдын алатын жеткілікті желдеткіші болуы тиіс. Желдеткіш жүйелерге қойылатын талаптар осы Қағиданың 238-тарауында көрсетілген.
Аккумуляторлы бөлмелердегі төсеніштер тегіс, беттеспейтін конструкциялы болуы тиіс, керісінше жағдайларда іркіліс зоналары болмас үшін әрбір қабат бөлек желденуі тиіс.
3956. Жасанды желдеткішпен жабдықталған аккумуляторлы бөлмелерде желдеткішті қосуға дейін аккумуляторды зарядқа қосу мүмкіндігін алдын алатын құрылғылары болуы тиіс. Зарядталу желдеткіштердің тоқтауы кезінде автоматты өшірілуі тиіс.

402. Жарылыстардан сақтау тәсілдері

3957. Аккумуляторлы бөлмелерге, сондай-ақ аккумуляторлары бар жәшіктер мен шкафтарда кіретін есіктерінде жарылыс қауіпі туралы сақтандыратын жазулары болуы тиіс.
3958. Аккумулятор бөлмелеріне орнатылатын электр жабдықтардан тек қана сыртында жарылыс өткізбейтін қабықтары бар шамдар газды қоспасы 11С категориялы және газ қоспасы Т1 тобына жататын шамдар және аккумуляторлар мен мен шамдарға баратын жергілікті кабельдерден тұру керек.
Аккумуляторларға баратын жергілікті кабельдер ашық салынуы тиіс.

57-бөлім. Электрлі жылу және қыздыру құралдары 403. Жалпы талаптар

3959. Осы бөлім талаптары электрлі кабмузды плиталар, су қыздырғыштарға, грелкалар, калироферлер және басқа қыздыратын құралдарды қамтиды.
3960. Қыздырғыш құралдардың негізгі тіреулері, сондай-ақ қаптамалардың ішкі беттері жанбайтын материалдардан жасалуы тиіс.
3961. Қыздырғыш және жылытқыш құралдар жұмысында қызмет ететін қызметкерлер қолданатын немесе олармен жанасуы мүмкін олардың тұтқалары және басқа элементтерінің температура конструкциясы осы Қағиданың 399-қосымшасында көрсетілген мәндерден аспауы тиіс.
3962. Жылытатын құралдар және суды қыздырғыштарда температураны автоматты реттеуге арналған құрылғысы болуы тиіс. Су қыздырғыштары вертикалдан 30^о бұрышқа дейін көлбею кезіндегі кез-келген бұрышта қауіпсіз жұмыс істеуі тиіс.
3963. Коммутациялық құрылғылар және жылытқыш және қыздырғыш құралдардың ажыратқыштарында сөндірілген және қосылған күйдегі, сондай-ақ реттегіштің басқа болуы мүмкін күйлерінің жақсы көрінетіні белгілері болуы тиіс.
3964. Орнатылған ажыратқыш құрылғыларымен жабдықталмаған жылытқыш және қыздырғыш құралдарында құралдар орналастырылған бөлмелерде ажыратқыш құралдар қарастырылуы тиіс.
3965. Суды электрлі ағынды қыздырғыштар жылулық қорғанысы болуы тиіс. Қыздырғыштарда біреуі сақтандырғыш, ал екіншісі – реттегіш болуы тиіс екі термореттегіш қарастырылуы тиіс.
3966. Майлы және отынды цистерналардағы электрлі қыздырғыштар осы Қағиданың 4227-4229-тармақтар талаптарына сәйкес болуы тиіс.
3967. Автоматты режимде жұмыс істейтін стационарлы электр қыздырғыш құралдарда температура бойынша қорғанышы болуы тиіс.
Тікелей бөлмеге кірерде қыздырғыш құрылды қосқан кезде бір уақытта қосылатын қызыл түсті сигнал орнатылуы тиіс. Осы сигнал кеме жүргізушіге кедергі келтірмеуі тиіс.

404. Жылытқыш және қыздырғыш құралдар

3968. Жылытқыш құралдар қаптамаларының конструкциясы оларда қандай да бір заттарды орналастыру мүмкіндігін болдырмауы тиіс.
3969. Бөлмелерде жылытуға арналған қыздырғыш құралдар стационарлы типті болуы тиіс.
Құралдар олардың бөлек бөліктерінің температураларының рұқсат етілгеннен аса жоғарылау жағдайында қоректі ажырататын тиісті құрылғылармен жабдықталуы тиіс.
3970. Камбузды қыздырғыш құралдар ыдысты кернеу астындағы бөліктермен жанасуын болдырмайтын, ал сұйықтық ағуы қысқа матасуға немесе оқшаулаудың зақымдануына келтірмейтін конструкциялы болуы тиіс.
3971. Кернеуі 380 В стационарлы жылытқыш құралдар арнайы құрал-саймандарсыз кернеу астында тұрған бөліктерге жету мүмкіндігін болдырмайтын қорғаушы орындауы болуы тиіс.
3972. Судың электрлі қыздырғыштары (титандар) су деңгейі рұқсат етілгеннен төмендеген кезде автоматты түрде ажырауы тиіс.
3973. Сауналарға арналған электр каминдерде мыналар болуы тиіс:
1) Сауна температурасы 120^оС жеткен кезде қыздырғыш элементтерді өшіретін электрокаминге немесе бөлек орнатылатын термореттегіш;
2) электрокаминмен басқару қалқанында және жақын жердегі кемелік дәліздерінде немесе кезекші администраторлар бөлмелерінде бір уақытта электрокаминге қорек беру сәтінен қосылатын қызыл түсті сигналдар орнатылуы тиіс.

58-бөлім. Жарықтандыру және сигналы ерекшеленетін фонарьлар 405. Жалпы талаптар

3974. Жүзу қауіпсіздігі, техникалық құрылғылар мен құралдармен басқару, жолаушылар мен экипаждың қалыпты мекендеуі үшін қажет жарықтандыру барлық кемелік бөлімшелерде, орындарда және аумақтарында негізгі жарықтандырудың стационарлы шамдары орнатылуы тиіс.
Негізгі жарықтандыру шамдарына қосымша авариялық жарықтандыру шамдары орнатылуы тиіс бөлімшелер, орындар және аумақтар тізімі осы Қағиданың 392-қосымшасында ұсынылған.
Шыны қалпақтардың механикалық зақымдануы мүмкін бөлімшелер мен аумақтарда орнатылатын шамдар қорғаушы торлармен жабдықталуы тиіс.
3975. Сыртқы жарықтандыру шамдары кемелік жүргізуге түсті кедергі жасамайтындай етіп орнатылуы тиіс.
3976. Аккумулятор бөлімшелері аралас өртке қауіпсіз бөлмелерде орналасқан шамдармен шыныланған газ өткізбейтін иллюминаторлар немесе бөлімшелер ішінде орнатылған өрттен қорғалған шамдар арқылы жарықтандырылуы тиіс.
3977. Көрінетін айналатын бөліктері бар механизмдер орналасқан люминесцентті лампалармен жарықтандыратын бөлімшелерді немесе орындарда стробоскопиялық эффектті жою бойынша тәсілдер қабылдануы тиіс.
3978. Жүк трюмдерінің жарықтандырудың стационарлы шамдары арнайы таратқыш қалқаннан қоректенуі тиіс. Осы қалқанда, сақтандырғыштар мен ажыратқыштардан басқа, жарықтандырудың бөлек тізбектерін бақылау түсті сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.
3979. Арматуралар корпустары жалында баяу тарқайтын және тиісті механикалық беріктілігі бар коррозияға-тұрақты материалдардан жасалуы тиіс.
Ашық палубада орнатуға арналған салқындатылған бөлімшелерде және басқа дымқыл орындардаға арматура корпустары латууннан, қоладан немесе оған тең ерітіндіден немесе тиісті сапалы пластмассадан жасалуы тиіс.
Егер алюминийден жасалған болаттар немесе ерітінділер қолданылатын болса, онда тиісті коррозияға қарсы қорғанысты қолдану қажет.
3980. Тоқ жүргізгіш бөліктер бекітілетін оқшаулау материалдар 500^оС қоса дейінгі температура кезінде газдардың электр шашырандыларынан тұтанбайтын материалдардан жасалуы тиіс.
3981. Шамдарды жанатын материалда немесе оған жақын орнату кезінде шам оның бетіндегі температура 90^оС аспайтын болатындай етіп таңдалуы тиіс.
3982. Әрбір шамда лампаның максималды рұқсат етілген қуаты көрсетілген таңбалауы болуы тиіс.

406. Негізгі жарықтандырудың тізбектерін қоректендіру

3983. Негізгі жарықтандырудың таратқыш қалқандары бөлек фидерлар бойынша қорек алуы тиіс. Негізгі жарықтандырудың қалқандарынан қуаты 0,25 кВт дейін жауапты емес міндетті электр жетектерді және номиналды тоғы 10А дейін бөлек каюталық электр грелкаларды қоректендіру рұқсат етіледі.
3984. Жарықтандыру тізбектерінің соңғы тармақтандырғыштарының қорғаушы құралдары номиналды тоғы кемінде 16 А, қосылған тұтынушылардың жүктемесінің соммалық тоғы 80 % аспауы тиіс.
3985. Тұрғын және қоғамдық бөлімшелердің жарықтандыру соңғы тармақтандыру тізбектері мынадан аса қоректенбеуі тиіс:
1) 55 В дейінгі кернеу кезінде 10 жарықтандырғыш нүктелері үшін;
2) 127 В кернеу кезінде 14 жарықтандырғыш нүктелер;
3) 220 В дейін керней кезіндегі 24 жарықтандыратын бөлмелер.
Осы Қағиданың 3984-тармақ талаптарын орындау және Кеме қатынасының тіркеліміне кернеу түсуі мен тармақталған тізбектің барлық бөліктерінде кабельдер қимасының есептерін ұсыну шартымен аса көп жарықтандырғыш нүктелерді орнату рұқсат етіледі.
Каюталық желдеткіштер мен жарықтандыру тізбектерінен басқа ұсақ тұтынушыларды қоректендіру рұқсат етіледі.
Лампалық патрондар бір-біріне өзара жақын орналасқан және тізбекке иілімді сымдар арқылы қосылатын кезінде гирляндалық немесе рамалық жарықтандыру жағдайында әрбір тізбектегі максималды жұмыс тоғы 10 А аспайтын шартымен жоғарыда көрсетілген мәндерінен асатын жарықтандырғыш нүктелерді бір тізбекке қосуға болады.
3986. Коридорлардың, машиналық бөлімшелердің негізгі жарықтандыру шамдары, сондай-ақ жолаушылар тасымалдайтын кемелерде шлюпкалық палубаға келтіретін салондарда, траптарды және жолдарды жарықтандыру шамдары екі тәуелсіз сызықтар бойынша қоректенуі тиіс. шамдар орналасуы қорек жойылуы кезінде сызықтардың бірінде жарықтандырудың мүмкін аса теңдігі қамтамасыз етілетіндей болуы тиіс.
3987. Тұрғын бөлмелердегі жергілікті жарықтандыру шамдары, сондай-ақ штепсельді розеткалар жалпы жарықтандыру шамдарының қоректендіру сызықтарымен байланысты емес бөлек сызық бойынша жарықтандыру қалқанынан қорек алуы тиіс.
Талап жеке штепсель-трансформаторларға жатпайды.
3988. Егер кеме өртке қарсы зоналарға бөлінсе (осы Қағиданың 3840-тармағы), онда әрбір зонаны жарықтандыру желісінен басқа өртке қарсы зоналардың жарықтандыру желісін қоректендіретін сызықтарға қарамастан бөлек сызық бойынша қоректенуі тиіс.
Жарықтандыру желісінің кабельдері бір зонадағы өрт басқа зонада жарықтандыру желісін қоректендіретін кабельдерді зақымдамайтындай етіп салынуы тиіс.
3989. Кабельдің қимасын есептеу кезінде әрбір каюталық штепсельді розетка 110 В және одан аса кернеу кезінде 100 Вт-қа, ал трюмды люстраларға арналған штепсель - 300 Вт. Кернеуі 12 В ауыспалы жарықтандыру кезінде 15 Вт тең, ал 25 Вт тең 24 В кезінде қабылдануы тиіс.

407. Жарықтандыру тізбектеріндегі ажыратқыштар

3990. Жарықтандырудың барлық тізбектерінде екі полюсты ажыратқыштар қолданылуы тиіс.
Жарықтандыру тізбектері үшін бір полюсты ажыратқыштарды қолдану тек аз кернеу кезінде, сондай-ақ тұрғын және қызметтік бөлмелерді жарықтандырудың бөлек шамдары рұқсат етіледі.
3991. Сыртқы жарықтандырылатын стационарлы шамдары үшін басты рубкадан немесе басқа жоғарғы палубадағы тұрақты вахталық орнынан барлық шамдарды ажыратудың орталық құрылғысы қарастырылуы тиіс.
3992. Бос тұрған таратқыш қалқандар артындағы жарықтандыруды ажыратқыштар қалқан артына кірер алдында орнатылуы тиіс.
3993. Рефрижераторлы, моншалар, душты және басқа аса шикі бөлмелерді жарықтандыру ажыратқыштары осы бөлмелерден тыс орналасуы тиіс.
3994. Жүк бөлмелердегі стационарлы жарықтандырғыш тізбектер жүк бөлімшелерден тыс орнатылатын көп полюсты ажыратқыштармен тоқтан ажыратылуы тиіс. Тізбектерде кернеу болуын көрсететін құралдар қарастырылуы тиіс.

408. Штепсельді жалғаулар

3995. Штепсельді розеткалардың байланыс ұяшықтары қадалық істіктері бар штепсельді шанышқымен байланыс кезінде тұрақты басуын қамтамасыз ететін конструкциялы болуы тиіс.
3996. Ауыспалы лампалар мен аз қуатты құралдардың штепселді рзеткалары осы Қағиданың 3985-тармағында көрсетілгендей орнатылуы мүмкін.
3997. 250 В жоғары кернеу жүйесіне арналған штепсельді розеткалар кемінде 16 А номиналды тоққа есептелінуі тиіс.
3998. Айырылған қадалық істіктері бар шанышқыны қолдану рұқсат етілмейді. 10 А аса тоқ үшін штепсельді шанышқалардың қадалық істіктері цилиндрлі бірыңғай немесе толық болуы тиіс.
3999. Жерлендіруді қажет ететін тұтынушыларды қосуға арналған штепсельді розеткалар немесе шанышқыда тұтынушы кабелінің жерлендіретін жібін қосу үшін байланыстары болуы тиіс. Шанышқыны штепсельді розеткамен жалғау кезінде шанышқының жерлендіретін бөлігі штепсельді розетканың жерлендіретін бөліктерінен тоқ жүргізгіш қадалық істіктерді жалғауға дейін кіруі тиіс.
4000. IP55 бастап корпустары бар штепсельді розеткалар, розетка шанышқыда тұрғанына қарамастан қорғау дәрежесі қамтамасыз етілетіндей етіп жасалуы тиіс.
4001. Штепсельді розеткаларда 16 А дан жоғары номиналды тоққа шанышқымен соңғысы тек өшірілген күйде алынуы мүмкін шанышқымен оқшаулануы ұсынылатын ажыратқыштар орнатылуы тиіс.
4002. Оқшаулауы жоқ штепсельді розеткалардағы ауа бойынша және оқшаулау материалы бойынша байланыстар арасындағы арақашықтық номиналды кернеу кезінде номиналдыдан 25 % аса тоқпен жүктелген шанышқыны жою кезінде доғаны асыру салдарынан қысқа матасу болдырмауы тиіс.
4003. Штепсельді розеткалардың және шанышқылардың конструкциясы розеткаға тек қана бір тоқжүргізгіш штырьды немесе тоқжүргізгіш штырьды жерлендіру ұяшығына салуға болмайтындай етіп, ал айналу бағыты (немесе әрекеті) фазалар немесе полюстардың өзгеруіне байланысты қозғалтқыштарды (немесе құрылғыларды) қосуға арналған розеткалардың конструкциясы қосымша реттің өзгеру мүмкіндігін болдырмауы тиіс.
4004. Штепсельді розеткалар мен вилкаларда сақтандырғыштар орнатылмауы тиіс. Осы талап штепсель-трансформаторға таралмайды.
4005. Түрлі кернеулермен қоректенетін штепсельді розеткалар бір кернеудің аса жоғары кернеуге арналған розеткаларға қосуды болдырмайтын конструкциясы болуы тиіс.
4006. Ашық палубалардағы штепсельді розеткалар олардың суға түсу мүмкіндігін болдырмайтындай етіп орнатылуы тиіс.
4007. Штепсельді розеткалардың міндеті және келтірілген кернеу мәні розеткаларды орнату орындарында көрсетілуі тиіс.

409. Ауысымды жарықтандыру желісі, бықсу
разрядының шамдары

4008. Ауысымды жарықтандыруға арналған штепсельді розеткалар орнатылуы тиіс:
1) радио қондырғыны түрлендіргіш орналасқан бөлімшеде;
2) авариялық агрегат орналасқан бөлімшеде;
3) меңгерікті және басқару құрылғы орналасқан бөлімшеде;
4) машиналық бөлімшелерде;
5) басты таратқыш қалқан артында;
6) арнайы электр бөлімшелерінде;
7) басқару рубкасында;
8) радиорубкада;
9) лаг пен эхолот қоршауларында;
10 гирокомпас бөлімшесінде.
4009. Дроссельдер және конденсаторлар жерлендіргіш металды қаптамалармен қорғалуы тиіс.
4010. Сыйымдылығы 0,5 мкФ және аса конденсаторлар разрядты құрылғымен жабдықталуы тиіс. Разрядты құрылғы конденсатор ажыратылғаннан кейін 1 мин кейін оның кернеуі 50 В аспайтындай етіп орындалуы тиіс.
4011. Үлкен индуктивті қарсыласуы бар дроссельдер мен трансформаторлар олар арналған шамдарға мүмкіндігінше жақын орнатылуы тиіс.
4012. 250 В аса кернеумен қоректенетін бықсу разряд шамдарында кернеу мәнін көрсететін жазулары болуы тиіс. Кернеу астында тұрған осындай шамдардың барлық бөліктері қорғалуы тиіс.

410. Сигналы ерекшеленетін фонарьлар

4013. Сигналы ерекшеленетін қалқандарының фонарьлары тікелей немесе трансфоматор арқылы; бір сызық бойынша – басты таратқыш қалқаннан (осы Қағиданың 3762-тармағы) немесе авариялық таратқыш қалқан арқылы (егер ол болса), екі сызық бойынша – екінші сызық бойынша – жарықтандырудың жақын топтық қалқан немесе басқару пульты.
Ұзындығы 25 м кем кемелерде сигналы ерекшеленетін фонарьлар қалқанында бір сызық бойынша, соның ішінде кемемен басқару пультымен берілуі тиіс.
4014. Сигналы ерекшеленетін фонарьлармен басқару құралдары басты рубкада орналасқан пультта орнатылу рұқсат етіледі.
Егер пульт электр энергияны басты таратқыш қалқаннан екі фидер бойынша алатын болса, осы құралдарды қоректендіру пульттан жүзеге асыру рұқсат етіледі.
4015. Сигналы ерекшеленетін қалқанның фонарьларына бөлек сызықтар бойынша қоректі алу қажет:
1) топтық («үш бұрыш» итергіштердегі топтық фонарьлары қоса);
2) борттық;
3) кеменің диаметральды жазықтығына корымдық;
4) борттар бойынша корымдық.
Борттар бойында орнатылған артқы жағындағы фонарьларды, сондай-ақ итергіштердегі топтық фонарьлардағы «үш бұрыштарын» біріктіруге және оларды қалқанның бөлек топтарына қосуға болады. Сонымен бірге, бақылау сигнал бергіш бөлек фонарьлардың, сондай-ақ барлық фонарьлардың өшуінен шағылысуы тиіс.
4016. Осы Қағидада көрсетілмеген фонарьларды қоректендіру бөлек таратқыш қораптардан немесе жақын жердегі таратқыш қалқан мен басқару пультынан жүзеге асыруға рұқсат етіледі.
Уақытша көтерілетін фонарьлар жарықтандырудың штепсельді розеткаларынан қорек алуы мүмкін.
4017. Фонарьлары кеменің жүрістегі режимінде зарядтау агрегатымен паралель жұмыс істейтін аккумулятор батареяларына қосылған кемелерде сигналы ерекшеленетін фонарьлардың қалқаннан резервті қоректенуді қарастырмауға болады.
4018. Сигналы ерекшеленетін фонарьлардың коммутаторы басты рубкада орнатылуы тиіс, оған жағын егер ондай орнатылмаса қоректенуді айырып-қосқыш орнатылуы тиіс.
4019. Сигналы ерекшеленетін фонарьлардың әрбір тізбектерінде фонарьлардың екеуінде де (соның ішінде және электр энергияны таратудың бір сымды жүйелі кемелерде) қорғанысы болуы тиіс; осы Қағиданың 4015-тармағында атап өткен фонарьлар тізбектерінде сигналы ерекшеленетін фонарьлардың әрекетінің автоматты түсті көрсеткіші болуы тиіс.
Түсті көрсеткіш, оның зақымдануы сигналы ерекшелентін фонарьлардың ажыратуына әкеп соқтырмайтындай етіп орындалуы және орнатылуы тиіс.
Түсті сигнал бергішке қарамастан ажыратқыш қосылып тұрған кезінде қандай-да бір сигналы ерекшеленетін фонарьдің ақаулығы болған жағдайда автоматты түрде іске қосылатын түсті сигнал бергіш қолданылуы мүмкін.
Түсті сигнал бергішті қоректендіру сигналы ерекшеленетін фонарьлардың коммутатор сызықтарын қоректендіретінге қарағанда басқа қоректендіретін сызықтан немесе аккумулятор батареясынан жүзеге асырылуы тиіс.
Сигналы ерекшеленетін фонарьлардың жұмыстарын тікелей басты рубкадан бақылануы мүмкін кемелер үшін дыбысты сигнал бергішті қолданбауға болады.
4020. Сигналы ерекшеленетін фонарьлардың желісі сигналы ерекшеленетін фонарьлар коммутаторында бақылау лампаның зақымдануы немесе бұралу кезінде фонар лампасы жанып тұратындай болып орындалуы тиіс.
4021. Сигналы ерекшеленетін фонарьлардың тізбектеріне қосылған көрсеткіш элементінде кернеудің азаюы номиналдыдан 3 % аспауы тиіс.

59-бөлім. Ішкі байланыс және сигнал бергіш 411. Машиналық электр телеграфтары

4022. Телеграфтар қоректендіру тізбегінде кернеу және авариялық көзден қоректенген электр энергияның жойылуы туралы ескертетін түсті және дыбысты сигнал бергішпен жабдықталуы тиіс.
4023. Басты рубкада орнатылатын телеграфтар шкалалары жарықты реттеу мүмкіндігі бар жарығы болуы тиіс.
4024. Телеграфтар қоректі басты таратқыш қалқаннан немесе навигациялық құрылғылар қалқанынан немесе кеменің басқару пультынан және жүрісін бақылауынан алуы тиіс.
4025. Командалық хабарлағышты басқару тұтқасының сабы кеме жүрісі туралы нұсқаулар беру кезінде, ол кеменің бағыты ауыстырылатындай етіп орнатылуы тиіс. Саптың вертикалды тұруы, әдетте, «Тоқта» командасына сәйкес болуы тиіс.
4026. Басқару пультының көлбеу панельдерінде машиналық телеграфтар мен қозғалтқыштармен қашықтан басқару құрылғыларын орнату кезінде «Тоқта» деген күйдегі сап вертикалдан ауытқуы мүмкін.
4027. Бір-біріне тікелей жақын (көріну шегінде бір палубада) орналасқан хабарлағыш-қабылдағышы бар екі немесе одан аса қолонкалары болған жағдайда команданы олардың кез-келгенінен беру және қандай-да бір қосымша айырып-қосықштарсыз бір уақытта барлығынан жауап алуын қамтамасыз етуі тиіс. Басты рубкадан көрінбейтін колонкадан басқаруға өту үшін басты рубкада орналасқан айырып* қосқыштар қолданылуы тиіс.
4028. Әрбір машиналық телеграфта орындау туралы команда мен жауапты беру кезінде жүрістегі көпіршікте және машиналық бөлімшеге дыбысты сигнал беретін дыбысты сигнал құрылғысы болуы тиіс. Дұрыс жауап бермеген кезде дыбысты сигнал әрекеті тоқтамауы тиіс.

412. Қызметтік телефон байланысы

4029. Кемеге, әдетте, басты рубка мен мыналар арасында батареясыз қос телефон байланысы қарастырылуы тиіс:
1) машиналық – қазан бөлімшеде;
2) зәкірлі-швартовты құрылғымен басқару орны;
3) артқы жағындағы зәкірлі-швартовты құрылғымен басқару орнымен.
4030. Телефондық байланыс қарастырылуы тиіс:
1) басты рубка мен басты қозғалтқыштарды басқару орны арасында;
2) орталық басқару орны мен басты рубка арасында;
3) негізгі қызметтік бөлмелер мен посттар арасынан: басты рубка, авариялық таратқыш қалқанның бөлмесі, гирокомпасты, көлемді өртті өшіру станциясы, еспелі электр қозғалтқыштар;
4) басты қозғалтқыштармен орталық басқару орнымен немесе басты қозғалтқыштарды жергілікті басқару орны мен машиналық команданың тұрғын бөлмелері арасынан.
4031. Егер телефон аппараттары бір-біріне жақын немесе шу қарқындылығы жоғары бөлмелерде орнатылған болса, онда шақыру қандай аппаратқа түсетінін көрсететін түсті сигнал бергішпен жабдықталуы тиіс.
4032. Қызметтік телефондар тілдесудің нақты жүруін қамтамасыз етуі тиіс.
Басты таратқыш қалқан шиналарында кернеу болмауы кезінде телефондар жұмысын қамтамасыз ету қасиеті бар басқару тобының телефондарын қоректену көзіне сәйкес қарастырылуы тиіс.
4033. Телефон желісі оқшауланған болуы тиіс.
4034. Бір аппараттың зақымдануы немесе ажырауы басқа аппараттардың жұмысын бұзбауы тиіс.
4035. Осы тарау талаптары ұзындығы 25 м кем кемелерге қолданылады.

413. Авралды сигнал бергіш

4036. Бүкіл дауыспен хабарландырулар Адамдар болуы мүмкін барлық бөлмелер мен аймақтарда естілмеуі мүмкін кемелер барлық осындай бөлмелер мен аймақтарда сигналдардың жақсы естілуін қамтамасыз ететін электр авралды жүйемен жабдықталуы тиіс.
4037. Дыбысты сигнал бергіш орнатылуы тиіс:
1) машиналық бөлмелерде;
2) егер оның ауданы 100 м² асатыны қоғамдық бөлмелерде;
3) ашық палубаларда;
4) тұрғын, қызметтік және қоғамдық бөлмелер коридорларында.
Негізгі дыбыс сигнал бергіш орнына радиорубкада оператордың көз алдында тұрған қызыл түсті авралды сигнал бергіш лампа орнатылуы тиіс.
4038. Авралды сигнал бергіштің қоректенуі тікелей авариялық аккумулятор батареясынан немесе бөлек батареядан жүзеге асырылуы тиіс. Аралды сигнал бергіш қореткенуі оның тәулік бойы кемені пайдаланудың кез-келген шартында кернеу астында орналасқан кезіндегі кемелік желіден рұқсат етіледі.
4039. Авралды сигнал бергіштің дыбысты құралдары сигнал осы бөлмеде нақты есітілетіндей етіп орналасуы тиіс. Шудың қарқындылығы жоғары бөлмелерде орнатылған дыбысты құралдар түсті сигнал бергішпен жабдықталуы тиіс. Авралды сигнал бергіштің құралдар дыбысы басқа сигнал бергіш түрлерінің құралдарынан ерекшеленуі тиіс.
4040. Авралды сигнал бергіш басты рубкадан және егер ондай кемеде бар болса, портта тұру кезінде вахталық қызмет жүргізуге арналған бөлмелерден қайта айналатын тұйықтағыш көмегімен жүргізілуі тиіс. Тұйықтағыштың қосылған күйде оқшаулау мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
Тұйықтауыштарда олардың тағайымы мен «Өшірілген» және «Қосылған» күйдегі мәндері көрсетілген жазулары болуы тиіс.
Егер авралды сигнал басты рубкадан немесе орталық посттан естілмейтін болса, онда тұйықтауыш тізбегіне авралды сигнал бергіш желісіне кернеу берілуін бақылауға арналған лампа орнатылуы тиіс.
4041. Авралды сигнал бергіш тізбектерінде осы Қағиданың 4040-тармақта көрсетілген тұйықтауыштан басқа, коммутациялық құрылғылар орнатылмауы тиіс. Тұйықтауышпен қосылатын электр магнитті аппараттарды қолдану рұқсат етіледі, сонымен бір сәуледе бірден аса аппараттар болмауы тиіс.
4042. Авралды сигнал бергіш жүйесінің дыбысты құралдары, ажыратқыштары және таратқыш құрылғыларында жақсы көрінетін ерекшеленетін мәндері болуы тиіс.

414. Өртті анықтау сигнал бергіші

4043. Кеменің типі мен конструкциялық ерекшеліктеріне қатысты кемелік бөлмелер мынадай жүйелермен жабдықталуы тиіс:
1) қолмен өртті-хабарлау сигнал бергішпен (бу тұтануының температурасы 60 ^оС төмен жолаушылар тасымалдайтын кеме, мұнай өнімдерін тасымалдауға арналған кеме құйғыш кемелер, екі немесе одан аса палубалары бар кемелер);
2) өртті автоматты анықтау сигнал бергішпен (ұзындығы 100 м аса жолаушылар тасымалдауға арналған кемелердің жүк бөлмелерді, тұрғын бөлмелер, коридорлар, вестибюльдер және тамбурлары; оларды тұрақты вахталары жоқ энергетикалық қондырғыларын автоматты түрде басқарылатын қуаты 165 кВт аса қозғалтқыштары бар кемелердің осы Қағиданың 331-қосымшасында 5-тармағының 1) және 2) тармақшаларында атап өткен машиналық бөлмелері);
3) сұйықтықты жіберуге дейін кемінде 30 с бұрын берілетін көлемді өртті сөндіру жүйесін іске қосуды жүргізу туралы алдын-ала сақтандыратын автоматты түсті және дыбысты сигнал бергішпен (қалыпты пайдалану кезінде тұрақты немесе уақыт сайын адамдар болуы мүмкін екі немесе одан аса адамдар экипажы бар кемелер бөлмелерінде).
Дыбыстар басқа барлық сигналдардан ерекшеленуі және қорғалып жатқан бөлменің кез-келген жерінде көрінуі және естілуі тиіс;
4) басты рубкада және орталық басқару орнының өрт магистралында су қысымы болуы туралы автоматты түсті сигнал бергіш.
4044. Автоматты өрт сигнал бергіш датчиктері басты және авариялық таратқыш қалқандар үстінде, отынды сорғылар мен қазандар қасында, басты қозғалтқыштар мен дизель-генераторлар үстінде, кеме құйғыш кемелердің сорғы бөлмелерінде және басқа өртке қауіпті орындарда орнатылуы тиіс.
Датчиктерді орнату кезінде ауа ағынының сипаттамасы датчиктер жұмысына кері әсер етуі мүмкін, сондай-ақ олардың зақымдануы мүмкін орындарын шеттету қажет. Сүйреп әкелгіште орнатылған датчиктер қалқалардан кемінде 0,5 м қашық тұруы тиіс. Егер жүк бөлімінің конструциясы осы талаптың орындалуына мүмкіндік келтірмесе, Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша датчиктерді орнату бойынша басқа шешім қабылдануы мүмкін.
Датчиктерді жүк бөлмелерде орнату осы Қағиданың 400-қосымшасында талаптарына сәйкес болуы тиіс.
Өртке қауіпті булар пайда болуы мүмкін немесе осы бөлмелерден соратын ауа ағысы орналасқан бөлмелерде орнатылған датчиктерді қолдану осы Қағиданың 358, 441, 442-тараулармен анықталады.
4045. Жолаушылар тасымалдайтын кемелерде бу өрт хабарлағыштар барлық палуба аралық қатынастарда, коридорларда және тұрғын бөлмелер шенігде сыртқа шығу жолдарында орнатылуы тиіс.
4046. Өрт сигнал бергіштің қолмен хабарлағыштар ауданы 50 м² аса машиналық бөлмелерде, кооридорларда, вестибюльдарда, салондарда және кемінде біреу әрбір палубада.
4047. Қолмен хабарлағыштар жеңіл кіруге болатын бөлмелерден шығыстарында және жақсы көрінетін орындарда орналасуы тиіс, сонымен бірге олардың арасындағы арақашықтық 20 м аспауы тиіс.
4048. Өрт сигнал бергіштің барлық қолмен хабарлағыштар қызыл түске боялуы тиіс. Датчик кнопкасы шыны астында орналасуы тиіс.
4049. Өрт анықтау сигнал бергіш және сигнал бергіш құрылғыны қосатын қабылдау құрылғылар орталық басқару постында немесе басты рубкада онатылуы тиіс.
4050. Өртті автоматты анықтау жүйесінде мынадай талаптарды қанағаттандыратын жылу немесе бу эффекттері әсерінен іске қосылатын датчиктер қолданылуы тиіс:
1) қалыпты температура 45 ^оС аспайтын бөлмелерде орнатылған температура жоғарылауын сезінетін датчиктер 57 ден 74 ^оС температура диапазонында, ал температурасы жоғары бөлмелерде орнатылған (камбуздар, құрғату бөлмелер және с.с) - 80-нен 100 ^оС температура диапазонында іске қосылуы тиіс;
2) бу тығыздығы жарық әлсіреуі 12,5% асатын мәнге жеткеннен, бірақ 2% ертерек емес іске қосылатын бу датчиктері.
4051. Кемелік электр желісінде кернеудің жойылуы кезінде өртті анықтаудың сигнал бергіш жүйесін қоректендірудің авариялық кезге ауысуы көзделуі тиіс.
4052. Өртке қауіпті булар пайда болуы мүмкін немесе осы бөлмелерден сорылатын ауа ағысы орналасқан бөлмелерде өртті анықтау сигнал бергіш жүйесінің датчигі орнатылатын бөлмелерде осы Қағиданың 4199-4203-тармақтарына сәйкес қолданылуы тиіс.
4053. Өртті анықтау сигнал бергішті қабылдау құрылғысы мынадай етіп құрастырылуы тиіс:
1) кез-келген сигнал немесе бір тізбектің зақымдануы басқа тізбектердің қалыпты жұмысына әсер тигізбейтіндей;
2) өртті анықтау сигналы қабылдау құрылғысына түсетін және ол түсетін бөлмелердің орналасуын анықтауға мүмкіндік беретін басқа сигналдардан басым, түсті және дыбысты болуы;
3) оның жұмысына басқару жүргізу мүмкіндігі болуы;
4) Өртті анықтау сигнал бергіштің датчиктер байланыстарының тізбектері ажырауына жұмыс істеді; егер оларда герметикалық байланыстары болса, ажырауға жұмыс істейтін байланыс датчиктерін қолдану рұқсат етіледі;
5) дыбысты сигналдар ажыратылатын болуы, сонымен бірге мынадай хабарлау түскен бойда алдын ала ажыратылған дыбыс көзі қайта жұмыс істеуі.
4054. Өрт сигнал бергіш жүйесіндегі зақымдануы түсті және дыбысты сигнал бергіштің іске қосылуына келтіруі тиіс.
4055. Орталық басқару орнында машиналық бөлмелерде өрт пайда болуы туралы және қорғалып жатқан бөлмеге өрт сөндіргіш сұйықтықты іске қосу туралы орындалатын сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.
4056. Өртті анықта сигналы түскен бөлмелер орналасуын қашықтан анықтайтын қасиеті бар өртті анықтау жүйелері мынадай болып орындалуы тиіс:
1) ілмек бір нүктеден аса өртпен зақымдалмайтындай болуы;
2) ілмекте кез-келген зақымдануы кезінде оның жұмыс қабілетін (үзілу, қысқа матасу, жерлендіру) сақтайтын құралдары қарастырылуы;
3) олардың электрлі, электронды элементтерінің істен шығу, сондай-ақ ақпарат бұрмалауы кезінде жүйенің дұрыс жұмысының тез қалыптасу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс;
4) өрт сигнал бергіштің хабарлауыштың іске қосылуы қандай-да бір басқа хабарлауыш пен келесі сигнал сигналын беруге кедергі болмайтындай болуы тиіс.
4057. Өртті автоматты анықтау сигнал бергіштің орнына осы Қағиданың 38-бөлімінде көрсетілген талаптар қойылатын ауаны байқап қоршау жолымен автоматты бу анықтау жүйесін қолдану рұқсат етіледі.

60-бөлім. Кабельді желі 415. Жалпы талаптар

4058. Кабельдер жануды таратпайтын мысты көп сымды жіптерден және Қағиданың осы бөлімінің талаптарын сәйкес немесе Кеме қатынасының тіркелмемен мақұлданған стандарттар бойынша жасалуы тиіс.
Басқа типті кабельдер мен сымдарды қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
4059. Сигнал бергіш пен байланыс тізбектерінде қолданылатын кабельдер мен сымдардың жіптерінің көлденең қималарының ауданы кемінде 0,5 мм² болуы тиіс. Ауыспалы электр жабдық үшін қима ауданы кемінде 0,75 мм² иілімді кабельдер мен сымдар қолдану қажет. Қалған жағдайларда кабельдер мен сымдар қима ауданы кемінде 1 мм² болуы тиіс.
4060. Кемелерде қолданылатын кабельдер мен сымдар тізімі осы Қағиданың 401-қосымшасында көрсетілген.
4061. Орнатылып жатқан кабельдер немесе сымдар жіптерін оқшаулау үшін едәуір рұқсат етілген температурасы қарастырылған қоршаған орта температурасынан кемінде 10^оС жоғары болуы тиіс.
4062. Мұнай өнімдер немесе басқа агрессивті ортада әрекетке шалдығатын орындарда осы ортаға төзімді қаптамасы бар кабельдер қолданылуы тиіс. Осы қасиеттері жоқ кабельдер түтіктерде салынуы немесе басқа тәсілмен қорғалуы тиіс.
4063. Кабельдер механикалық зақымдануы мүмкін орындарда тиісті қорғаушы қаптамасы бар кабельдер қолданылуы тиіс. Басқа типті кабельдер осындай орындарда кожухтармен қорғалуы немесе құбырларды салынуы тиіс.
4064. Телефон байланысының, көлемді жүйеде өрт сөндіруді іске қосылуы туралы сигнал бергіш желі, су өткізбейтін есіктер жабылуларының кабельдері, көрсетілген жүйелердің осы бөлмелерде орнатылған жағдайдан басқа, өрт қауіпі жоғары машиналық-қазанды үй-жайлар мен басқа жабулар арқылы өтетін трассаларда салынбауы тиіс. Егер кемелік бөлмелерді құрастыру шарттары бойынша осы талапты орындау мүмкін емес болса, өрт қауіпі жоғары бөлмелер арқылы өтетін кабель желілерді эффективті қорғауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қолданылуы тиіс.
4065. Кабельдердің көп тізбекті жіптері бір-бірімен байланыспайтын жауапты құрылғыларды басқаруды қоректендіру үшін қолдану рұқсат етілмейді.
Көп жіпті кабельде бір уақытта аз кернеу мен аздан асатын жұмыс кернеуді қолдануға тыйым салынады.
4066. Электр құрылғылардың құрылысын монтаждау үшін оқшауланбаған сымдар мен шиналарды, электр энергия канал жүргізу үшін – оларды мықты қоршау шартымен шиносымдарды қолдану рұқсат етіледі.
4067. Егер электр энергия көзі және электр жетегі бар өрт сорғысы, соның ішінде авариялық өткізбейтін немесе өртке қарсы аралықтармен бөлінген түрлі бөлмелерде орналасса, онда электр жетекті қоректендіретін кабель жанбайтын немесе тиісті тәсілмен өрт әсерінен қорғалуы тиіс.

416. Жүктемелер бойынша кабельдер мен сымдарды таңдау

4068. Егер қолданылып жатқан кабельдер мен сымдар үшін тоқ бойынша кабельдер мен сымдардың рұқсат етілген жүктемелері анықталмаса, онда ұзақ уақыт рұқсат етілетін жүктемелер осы Қағиданың 402-405-қосымшалары бойынша көрсетілген.
Қосымшаның осы тармағында көрсетілген 2, 4 және 6-бағандарында айтылған жүктемелер мәндері кабельдерді салудың мынадай жағдайларына жатады:
номиналдыға жақын бір тізбекке жататын немесе тоқпен бірдей жүктелген және бір немесе екі қабаттарда қосылған кемінде 6 кабельдердің;
екі қабатта, бірақ номиналдыға жақын бір тізбекке жататын немесе тоқпен бірдей жүктелген 6 кабельдердің әрбір тобы арасында салқындатылған ауаның бос айналымын қамтамасыз етуге арналған аралық.
Қосымшаның осы тармағындағы 3, 5, және 7-бағандарында айтылған жүктеме мәндері номиналдыға жақын және жалпы байламда салқындатылған ауа айналымы кабельдер айналысындай болмайтындай етіп салынған бір тізбекке жататын немесе тоқпен бірдей жүктелген 6 аса кабельдер санына жатады.
4069. Қайта қысқа уақытты және қысқа уақытты жүктемемен қоса тізбектерде орнатылған кабельдер мен сымдардың рұқсат етілген жүктемелері осы кабельдерді осы Қағиданың 406-қосымшасында көрсетілген түзету коэффициенттеріне ұзақ уақыт бойы көбейту арқылы анықталуы тиіс.
4070. Қоршаған орта температурасы 40 ^оС аса орындарда салынатын кабельдер мен сымдардың рұқсат етілген жүктемелері осы Қағиданың 407-қосымшасында көрсетілген түзету коэффициенттерін ескере отырып кемуі тиіс.
4071. Қысқа матасы уақытымен жұмыс істейтін автоматты ажыратқыштармен қорғалған тізбектерде қолданылатын кабельдер қысқа матасы тоқ есебімен тексерілуі тиіс.
4072. Әрбір бөлек фаза немесе полюстарға паралель салынатын барлық кабельдер қималары мен ұзындықтары бірдей болуы тиіс.
4073. Соңғы жарықтандыру тізбектері мен қыздыру құралдар үшін кабельдерді таңдау кезінде бір уақыттылық коэффициенттері немесе жүктеменің түзету коэффициенттері қолданылмауы тиіс.

417. Кернеу түсі бойынша кабельдерді тексеру

4074. Генераторлардың басты таратқыш немесе авариялық таратқыш қалқандармен жалғанатын кабельдерді кернеу түсуі 1 % аспауы тиіс.
4075. Номиналды жүктеме кезінде басты таратқыш қалқандар мен тұтынушылар арасындағы кернеудің түсуі мынадан аспауы тиіс:
1) 5 % — 50 В аса кернеу кезінде жарықтандыру тұтынушылары мен сигнал бергіш үшін;
2) 10 % — кернеуі 50 В және одан кем жарықтандыру тұтынушылары мен сигнал бергіш үшін;
3) 7 % — күш тұтынушылары, қыздыру және жылыту құралдары, сондай-ақ кернеуге қарамастан сигналы ерекшеленетін фонарьлар үшін;
4) 10 % — кернеу мәніне қарамастан жұмыс режимі қысқа уақытты және қайта қысқа-уақытты күш тұтынушылары үшін.
Қысқа мезетті жүктеме кезінде, мысалы, электр қозғалтқыштарды қосу кезінде егер ол кемелік электр қондырғылар жұмыстарының бұзылуын келтірмейтін болса, кернеуді аса түсуі рұқсат етілуі мүмкін.
4076. Тура қосылатын ауыспалы тоқтың электр қозғалтқыштарды қоректендіретін кабельдер іске қосу сәтінде қозғалтқыш қысқыштарында кернеудің жойылуы номиналды кернеудің 25 % аспайтындай етіп есептелінуі тиіс.
Көрсетілген кернеу түсуді көбейту мүмкіндігі әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
4077. Радиостанция және радиоэлектронавигациялық құрылғыларды қоректендіретін кабельде, сондай-ақ аккумуляторлы батареяларды зарядтауға арналған кабельдерде кернеу түсуі 5 % аспауы тиіс.

418. Кабельдерді салу және бекіту

4078. Кабельдер мүмкіндігінше тура қол жетімді трассалар бойынша конденсат немесе ылғал әсерін тигізбейтін орындарда салынуы тиіс.
Кабель трассаларының жылу көзі арасындағы арақашықтық кемінде 100 мм болуы тиіс.
4079. Кабельдері бар түтіктерді салу екінші түп төсемінен, отынды және майлы цистерналардан кемінде 50 мм, сыртқы қаптаманың су өткізбейтін аралықтарынан, палубадан бұл арақашықтық кемінде 20 мм болуы тиіс.
Скоб-көпірлерде, панельдерде, кассеталарда салынатын кабельдер үшін бұл арақашықтық кемінде 75 мм деп қабылданады.
4080. Осы Қағиданың 4200-тармағында көрсетілген жағдайлардан басқа, кабельдерді отынды және май цистерналар арқылы салу рұқсат етілмейді.
4081. Сыртқы металды қаптамасы бар кабельдер жеңіл ерітінділерден жасалған конструция бойынша немесе мықты антикоррозиялық қорғауды қолдану кезінде ғана осындай металдан жасалған скоба көмегімен бекіту рұқсат етіледі.
4082. Жүк трюмдар ішіндегі кабельдер олардың жоғарғы бөліктерін орналасуы және түтіктерде салынған немесе мықты кожухтармен жабылған болуы тиіс.
4083. Осы Қағиданың 3684-тармағында айтылған бөлмелерде кабельдерді салу желі оқшаулауы түсуі кезінде автоматты бақылау мен сигнал бергіш құрылғысы бар құбырларға герметикалық тек қажет болған жағдайда жүзеге асыру рұқсат етіледі.
4084. Кабельдерді машиналық бөлмелер төсемдер астында салу ұсынылмайды. Егер осындай төсем қажет болса, онда кабельдер металлды түтіктерді немесе жабық каналдарда салынуы тиіс (осы Қағиданың 420-тарауы).
4085. Қондырманың кеңейтетін жалғаулар арқылы салынатын кабельдерде осындай жалғауларға жеткілікті радиусы бар компенсацияялық ілмектер қарастырылуы тиіс. Ілмектің ішкі диаметрі кабельдің кемінде 12 диаметрі болуы тиіс.
4086. Түрлі термо тұрақты оқшауланған кабельдерді жалпы кабельді трассаларды салу трассадағы кез-келген кабель температурасы оның мәндері үшін рұқсат етілгеннен аспайтындай етіп жүргізілуі тиіс.
4087. Қасиеттері әр-түрлі қорғаушы қаптамалары бар кабельдар осы жағдайларда тұрақтылығы кем зақымдануы мүмкін болса, жалпы түтікте салуға болмайды. Жалпы науада салу жағдайында осы кабельдер бір-бірінен бөілінуі және бекітілуі тиіс.
4088. Еспелі электр қондырғылардың басты тоқ кабельдері аса төмен кернеулі кабельдерден және тағайымы басқа кабельдерден кемінде 0,5 м арақашықтықта салынуы тиіс.
4089. Жауапты тұтынушылардың кез-келген екі қоректендіру көзінің кабельдері, мысалы меңгерік құрылғысының және олардың әрқайсысымен жалғанған барлық басқару және сигнал бергіш кабельдері вертикал мен горизанталь бойынша мүмкіндігінше бір-бірінен алыс салынған трассалар бойынша салынуы тиіс.
4090. Жанатын материалдардан жасалған каналдар мен науа кабельдерін салу кезінде соңғылары жанудан өртке қарсы құралдар – қаптама, төсем немесе сіңдіру көмегімен қорғалуы тиіс.
4091. Кабельдер және сымдар жылу немесе дыбыс оқшаулауда салынбауы тиіс. Кабельдерді жанбайтын материалдармен қапталған арнайы каналдарды қолдану шартымен оқшаулау қабатында салу рұқсат етіледі. Сонымен бірге, кабельдер тиісті жүктеменің түсуін ескере отырып есептелінуі тиіс және қарауға қол жетімді болуы тиіс.
4092. Салқындатылатын бөлмелерде салынатын кабельдер мұздатқыш агент әрекетіне тұрақты материалдардан жасалған қорғайтын қаптамасы болуы тиіс. Егер кабельдерде бронь болса, онда ол коррозиядан тиісті қорғанған болуы қажет.
4093. Кабельді салқын бөлмелерге орналасытырғанда жылулықты сақтайтын жерге орналастыруға болмайды. Олар тесілген панельдерде (мысалы мырышталған болаттан жасалған) немесе панельдің артқы жағы мен салқындатылып жатқан қаптама арасында саңылау қалатындай етіп орнатылуы тиіс Сондай типті тіректерге бекітілуі тиіс. Термопластик немесе эластомерден жасалған қаптамалары бар кабельдерді тікелей салқындатылып жатқан бөлмелерге салу рұқсат етіледі. Кабельді күтпеген жерде қандай-да бір затты ілуге арналған құрал ретінде қолданудан сақтандыру мақсатында кабель айналасынан қоршау қарастырылуы тиіс. Бөлмені алюминиймен қаптау кезінде электролитикалық процесстерден қорғаныс қарастырылуы тиіс.
Кабельдерді бөлмеге жылу сақтандыру арқылы кіргізу кезінде олар қышқылдануға қарсы қорғалған материалдардан жасалған сальниктермен жабдықталған түтіктерде салынуы тиіс. Түтіктер аралыққа тік бұрышта орналасуы тиіс.
4094. Кабельдерді салу кезінде осы Қағиданың 408-қосымшасына сәйкес кабельдер иілімінің минималды ішкі радиустарына төзімді болуы тиіс.
4095. Басқа жанбайтын немесе жалын баяу тарайтын материалдардан, болаттан жасалған скоба, қысқыштар, оқсауыттар көмегімен бекітілуі тиіс. Бекіту қабаты кеңдігі жеткілікті және үшкір қырлары болмауы тиіс. Бекітулер кабельдер олардың қорғайтын қаптамаларының зақымданусыз бекітілетіндей етіп таңдалуы тиіс.
4096. Оларды горизантальды салу кезінде кабельдердің бекітулері арасындағы арақашықтық осы Қағиданың 409-қосымшасында көрсетілген мәннен аспауы тиіс. Кабельдерді тігінен салу кезінде осы арақашықтықтар 25 % ұлғайтылуы мүмкін.
4097. Кабельдердің бекітулері кабельдерде пайда болатын механикалық жүктеме олардың кірістері мен жалғауларына берілмейтіндей етіп орындалуы тиіс.
4098. Кеме корпусының қаптамасына паралель салынатын кабельді трассалар мен кабельдер кеме жинағына бекітілуі тиіс. Су өткізбейтін аралықтар мен діңгектерде кабельдер кассеталарда, көпірлерде және с.с. бекітілуі тиіс.
4099. Терлеуі мүмкін қалқаншаларға параллель жүретін кабельдер көпірлерде немесе тесілген панельдерде кабельдер мен аралықтар арасында бос аймақ сақталатындай етіп салынуы тиіс.
4100. Кабельді трассалар қималардың минималды саны салынуы тиіс. Кабельдердің қию орындарында көпірлер қолданылуы тиіс. Қиылысатын трассалар арасынан кемінде 5 мм саңылауы болуы тиіс.
4101. Сүйреп әкелгіш пен аралық қаптамасының астына салынатын кабельді трассалар және жауапты тұтынушылардың кабельдері барлық ұзындығы бойынша жеңіл алынып жабылатын немесе панельдері немесе қалқандары ашылатын болуы тиіс. Басқа және жергілікті кабельдер оларғы жолсыз қаптама астына салыну рұқсат етіледі.

419. Кабельдердің палубалар, аралықтар және олардың
тығыздалуы арқылы өтетін жолдар

4102. Су өткізбейтін, газ өткізбейтін және өртке қарсы аралықтар мен палубалар арқылы өтетін кабельдер жолдары нығыздалуы тиіс. Көрсетілген аралықтар мен палубалардан өтетін кабельдер жолдары орындарындағы нығыздаулар оларды өткізбеушілігін түсірмеуі тиіс, сонымен бірге кабельдерге корпустың иілімді деформациясынан пайда болатын үлестер берілмеуі тиіс.
4103. Кабельді өткізетін аралықтар немесе кабельдер өткізуге арналған тесіктің қалыңдығы кемінде 6 мм жинақ элементтері арқылы салу кезінде кабельді зақымданудан сақтандыратын қаптама немесе төлкелер орнатылуы тиіс. Аралық немесе жинақ қалыңдығы 6 мм аса болса, қаптама немесе төлке орнату қажет етілмейді, бірақ кабельді өткізетін саңылаулар жиектері домалақтануы тиіс.
4104. Кабельдерді палуба арқылы жүргізу мынадай тәсілдердің бірімен орындалуы тиіс:
1) кабельдің механикалық зақымдануы мүмкін орындарда, кемінде 900 мм палуба үстіндегі биіктіктен және кабельдің механикалық зақымдану қауіпінің мүмкіндігі аз бөлмелердегі комингс есіктерінің биіктігінен кем емес биіктіктен шығатын болатты құбырларда;
2) осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген биіктікті кабельдердің қосымша қорғайтын қаптаулары бар металл стакандарда немесе қораптарда.
Стакандар және қораптар тиісті тығыздауыш салмақпен толтырылуы тиіс, ал құбырларда сальниктер болуы немесе кабельді салмақпен нығыздалуы тиіс.
4105. Өткізбейтін аралықтар мен палубалардағы кабельді қораптарды толтыру үшін қораптардың ішкі беттерімен жақсы тіркелген нығыздаушы салмақпен және отырғызбайтын және ұзақ уақыт бойы жұмыс істеу кезінде герметикалығын бұзбайтын су және мұнай өнімдері әсеріне тұрақты кабель қабыршақтары қолданылуы тиіс.
4106. Кабель өткелдерін өртке қарсы аралық арқылы тығыздау осы типті аралық үшін қарастырылған өртке қарсы қарсы тұру сынағынан өтетіндей болуы тиіс.

420. Металды құбыр және каналдардағы кабель орнатулары

4107. Кабельдер орнатылатын кабельдер коррозиядан ішкі және сыртқы жақтан қорғануы тиіс. Түтіктер шеттері созу кезінде зақымданбайтындай етіп өңделуі және қорғануы тиіс.
Қосымша қорғайтын төсемдері жоқ қорғасыннан жасалған қаптамалары бар кабельдер түтіктерді салынуы тиіс.
4108. Құбырдың бұрылуы едәуір аса қиманың оған салынған кабель үшін рұқсат етілгеннен кем болмауы тиіс (осы Қағиданың 4094-тармағы).
4109. Олардың ішкі диаметрлері бойынша анықталған барлық кабельдердің көлденең қималарының соммалық ауданы түтіктің ішкі көлденең қимасының ауданының 40 % аспауы тиіс.
4110. Түтіктер, онда су жиналмайтындай етіп салынуы тиіс. Қажет болған жағдайда түтіктерде мүмкіндігінше ең жоғары және төменгі нүктелерінде ауа айналымы мен бу конденсациясын алдын алу қамтамасыз етілетіндей етіп желдеткіш саңылауларда көзделуі тиіс. Түтіктердегі саңылауларды жарылыс немесе өрт қаупі өспейтіндей және түтіктердің сумен толу мүмкіндігін болдырмайтын тек техникалық участкелерде орындалуы тиіс.
4111. Түтіктер үзіліссіз және мықты механикалық және электр жерленуі тиіс.
4112. Кеме корпусын деформациялау салдарынан зақымдануы мүмкін кеме корпусы бойынан салынған кабельдерді салу үшін түтіктерде тиісті компенсациялық құрылғылар болуы тиіс.

421. Кабельдерді қосу және жалғау

4113. Машиналарға, аппараттарға, таратқыш құрылғыларға және басқа жабдықтарға енгізілетін резиналық оқшаулары бар кабельдер шеттері кабель ішіне ылғал кіруі болдырмайтын және кабельдер жіптерін механикалық зақымданудан, ауа әрекеті мен май буларынан қорғайтын, мықты электр байланысын қамтамасыз ететін тиісті қорғаушы және нығыздауыш шеттеуіштері болуы тиіс.
Шамдар, қыздырғыш және жылытқыш құралдарға қосылатын кабельдер жіптерінде кабельдерді шамадан аса қызудан сақтайтын қорғаушы жылуға төзімді шеттеуіштері болуы тиіс.
4114. Олардың айырылатын немесе қосылатын орындарында кабельдерді жалғау қысқыштар көмегімен айыратын қораптарда жүргізілуі тиіс.
4115. Құрылғыға енгізілетін кабельдің қорғаушы қаптамасы кемінде 10 мм құрылғы ішіне кіруі тиіс.

422. Кабельдерді таңбалау

4116. Кабельдерді таңбалау жоба құжаттамаларына сәйкес кемеде орындалуы тиіс.
4117. Таңбалау тәсілі кабельдерді пайдаланудың барлық кезеңінде таңбалаудың сақтануын қамтамасыз етуі тиіс.
4118. Таңбалауға магистральды кабельдер жатады.

61-бөлім. Найзағайдан қорғайтын құрылғы 423. Жалпы талаптар

4119. Кемелерде қорғайтын зонаны жабатын (газ ауа қоспалары болуы мүмкін немесе жарылыс немесе өртке қарсы жүктердің, материалдардың, өртке қауіпті жабдықтардың және адамдар орналастырылуы мүмкін кеменің ашық аумақтары) найзағайға қарсы құрылғысы болуы тиіс, ал найзағайдың қайта болуы өрт пен жарылыстарға әкелетін кемелерде найзағайдан қорғайтын жерлендіргіш құрылғысы болуы тиіс.
Егер олар минералды жүктерді (тас, қиыршық тас және т.б.) тасымалдауға арналған болса, командасыз пайдаланылатын өздігінен жүрмейтін кемелерде жайтартқыш құрылғысы болмауы мүмкін.
Антенналарды жайтартқыш ретінде қолдану рұқсат етілмейді. Антенналық құрылғыларда төменгі жағында найзағай ұстағыш орнатылуы мүмкін.
4120. Жайтартқыш құрылғы сым мен жерлендіргіштен тартатын найзағай ұстағыштан тұруы тиіс.
Егер діңгекпен металды корпуспен немесе жерлендіру орнымен мықты электр байланысы қарастырылса, металды діңгектегі мұнай ұстағыш құрылғысын орнатпауға болады.

424. Найзағай ұстағыш

4121. Егер осындай конструкциялы металды корпустары бар мықты электр байланысы қарастырылса, мұнай ұстағыш ретінде металды корпустары бар кемелерде өзінің жоғары бағытталған конструкциясы: діңгек, жартылай діңгек, қондырма элементтері және с.с.қолданылуы тиіс.
Қосымша мұнай ұстағыштар тек конструкцияның өз элементтері найзағай қорғауды қамтамасыз етпейтін жағдайларда ғана қолданылуы тиіс.
4122. Егер металды діңгектің тобында мықты жерлендірілген жайтартқыш құрылғы орнатылуы тиіс.
4123. Жүргізбейтін материалдан жасалған әрбір діңгек немесе стеньгте мықты жерлендірілген жайтартқыш құрылғы орнатылуы тиіс.
4124. Жайтартқыш диаметрі кемінде 12 мм шыбықтан жасалуы тиіс. Шыбық материалы ретінде коррозиядан қорғалған мыс, мыс немесе болат ерітінділері қолданылуы мүмкін. Алюминийлі діңгектер үшін алюминийлі жайтартқыш қолданылуы тиіс. Жайтартқыштарда қандай-да бір антенналар немесе басқа құрылғыларды бекіту рұқсат етілмейді.
4125. Жайтартқыш діңгек, діңгек мачтасынан жоғары орналасқан діңгек топ немесе құрылғы үстінен кемінде 300 мм жоғары болатындай етіп бекітілуі тиіс.

425. Тартқыш өткізгіш

4126. Тартқыш өткізгіш қима ауданы мысты немесе оның ерітінділерін қолдану кезінде кемінде 70 мм² және болатты қолдану кезінде кемінде 100 мм² шыбықтан, алқаптан немесе көп сымды өткізгіштерден жасалуы тиіс, сонымен бірге болатты тартқыш өткізгіш коррозиядан қорғануы тиіс.
4127. Тартқыш өткізгіштер мүмкіндігінше тура немесе бір сарынды болуы тиіс минималды иілім саны болуы және мүмкіндігінше үлкен радиусты орындалуы тиіс діңгек пен қондырманың сыртқы жағынан салынуы тиіс.
4128. Тартқыш өткізгіштер өртке қауіпті аумақтар мен бөлмелерден өтпеуі тиіс.
4129. Металды емес корпустары бар кемелерде қорғаушы және жұмысшы жерлендіру шиналарына қосылмауы тиіс оның барлық бойына бөлек жайтартқыш құрылғының тартқыш өткізгіші (жерлендіру жалғауларын қоса) қарастырылуы тиіс.

426. Жерлендіру

4130. Тартқыш өткізгіш кеме корпусына мықты бекітілуі тиіс (осы Қағиданың 3631-тармақтың 6) тармақшасы).
4131. Кеменің жайтартқышын немесе болатты корпустың жерленуінің докта немесе стапельде орналасқан кезде жағалауда жерленуіне жалғауды қамтамасыз ететін құрылғы қарастырылуы тиіс.

427. Жайтартқыш құрылғыдағы жалғаулар

4132. Жайтартқыш, тартқышы өткізгіш пен жерлендіру арасындағы жалғанулар пісірумен немесе бұрандалық қысқыштармен орындалуы тиіс.
4133. Тартқыш өткізгішпен немесе жерлендіру арасындағы байланысы қабатының ауданы кемінде 1000 мм² болуы тиіс. Жалғастырғыш қысқыштар немесе жалғанушы бұрандалар мыстан, мыс немесе болат ерітінділерінен жасалған коррозиядан қорғанысы бар болуы тиіс.
4134. Найзағай ұстағыш пен корпус арасындағы қарсыласу 0,13 Ом-нан аспауы тиіс.

428. Найзағай қорғайтын жерлендіргіш құрылғылар

4135. Найзағай қорғайтын жерлендіргішке оқшауланған металл конструкциялар, жылжымалы жалғаулар, құбырлар, электр желі экрандары және байланыс желілері, өртке қауіпті бөлмелерге кіргізу тораптары жатады.
4136. Мұнай өнімдеріне арналған барлық құбырлар, сондай-ақ өртке қауіпті бөлмелермен жалғанған және палуба немесе бөлменің ашық учаскелерінде орналасқан электр магнитті қалқалауы жоқ барлық қалған құбырлар кеме корпусына ұзындығы бойы кемінде әрбір 10 м жерленуі тиіс.
Өртке қауіпті бөлмелермен байланыспайтын өртке қауіпті газдар пайда болуы мүмкін палубаның жоғарғы жағында орналасқан барлық құбырлар кеме корпусына ұзындығы бойынша әрбір 30 м кем арқылы жерленуі тиіс.
4137. Тартқыш өткізгіштерге жақын орналасқан металды бөліктері, егер олар жерлендірілген конструкцияда орналаспай немесе басқа тәсілмен кеме корпусымен жалғанбаған болса жерленуі тиіс. Сонымен бірге, тартқыш өткізгіштерден 200 мм дейін қашықтықта орналасқан құрылғылар немесе металды бөліктер тартқыш өткізгіштермен ұшқындау мүмкіндігі болмайтындай етіп жалғануы тиіс.
4138. Элементтер жалғанулары бақылауға жетімді және мүмкіндігінше аяқ астынан механикалық әрекетке жатпайтын орындарда орналасқан болуы тиіс.

62-бөлім. Кернеуі 1000 В аса электр жабдығы 429. Жалпы талаптар

4139. Осы бөлім талаптары кернеуі 1000 В аса, бірақ кемінде 11000 В, ауыспалы тоқтың электр жабдығын қамтиды және Қағиданың осы бөлігінің басқа бөлімдерінде жазылған талаптар қосымшаланады.
4140. Электр жабдыққа қолданылатын оқшаулау материалдар кемені пайдалану кезінде 1 В номиналды кернеуге, бірақ кемінде 2 МОм 1500 Ом қарсыласу оқшаулауын қамтамасыз етуі тиіс.
4141. Арнайы электр бөлменің кірісінде кернеу мәнін көрсететін сақтандырғыш жазулары болуы тиіс. Арнайы электр бөлмелерден тыс орнатылған электр жабдық корпустары кернеу мәні көрсетілген сақтандыратын жазулармен жабдықталуы тиіс.

430. Электр энергияны тарату

4142. Орнатуларда электр энергияны таратудың мынадай жүйелері қолданылуы тиіс:
1) оқшауланған нөлдік нүктесі бар жүйелер;
2) кез-келген болуы мүмкін тоқты кез-келген өртке қауіпті бөлмелер мен аумақтардан тікелей өткізбеу шартымен жоғары омды резистор (реактор) арқылы кеме корпусымен жалғанған нөлдік нүктедегі жүйе.
4143. Нөлдік нүкте жерленуінің толық қарсыласуы кеме корпусына қысқа матасу тоғы осы жүйедегі едәуір аса генератордың номиналды тоғынан аспайтындай етіп, бірақ қолданылған кеме корпусына матасудан қорғаныштан іске қосылуы үшін қажет тоқтың 3 есе мәнінен кем болмауы тиіс.
Кемінде екі жерде кеме корпусымен жалғанған жалпы жерлендіргіш шиналарға барлық резисторлардың (реакторлар) жалғануы рұқсат етіледі.
4144. Егер электр энергияны тарату өзі жұмыс істей алатын бөлек секциялардан жүзеге асырылады, олардың әрқайсысында бөлек жерлендіргіш реакторы болуы тиіс.
4145. Паралель жұмысқа арналған генераторлардың нөлдік нүктелерін бірге жерлендіретін резистормен (реактормен) жалғау рұқсат етіледі.
4146. Генератордың нөлдік нүктесі таратқыш қалқанда немесе тікелей генератор алдында резистор (реактор) арқылы жерленуі тиіс.
4147. Әрбір генератордың нөлдік өткізгішінде генератордың нөлдік нүктесінің жерленуін өшіру көмегі арқылы айырғыш қарастырылуы тиіс.
4148. Электр энергияны тарату жүйесінің номиналды кернеуі осы Қағиданың 410-қосымшасында көрсетілгендерге сәйкес болуы тиіс.
4149. Кемелік желіні электр энергияның ішкі көзінен қоректендіру жүзбелі доктар және с.с. сияқты тұрақтау шартымен пайдаланылатын кемелер үшін ғана қарастырылуы тиіс.

431. Қорғау құрылғылары

4150. Жабдықта түрлі кернеуді қолдану кезінде аса жоғары кернеудің аса төмен кернеулі тізбектерге өтуін болдырмайтын шаралар қолданылуы тиіс.
4151. Шамадан артудан қорғау ауыспалы тоқ жүйелерінің барлық фазаларында орнатылуы тиіс.
Сақтандырғыштарды қолдану рұқсат етілмейді.
4152. Оқшауланған нөлдік нүктесі бар жүйелерінде корпусқа матасудың түсті және дыбысты сигнал бергіш орнатылуы тиіс.
4153. Орауыштардың температурасы нормамен белгіленгеннен жоғарылауы туралы сигнал бергіш үшін электр машиналардың статорлы орауыштарында термодатчиктер қарастырылуы тиіс.
4154. Генераторлар корпусқа матасудан қорғанысы болуы тиіс.
4155. Генераторлардың қозуы генератордың кез-келген қорғанысы іске қосылуы кезінде алынуы тиіс.
4156. Генераторлар ішкі зақымданудан және қалқаны бар жалғаушы кабельдерде қысқа матасу тоқтарынан қорғау құрылғымен жабдықталуы тиіс.
4157. Жоғары кернеу жағынан трансформаторлар автоматты ажыратқыштармен қысқа матасу тоғынан қорғануы тиіс.
4158. Төменгі кернеу жағындағы трансформаторлар шамадан артудан қорғануы тиіс.
4159. Кернеудің өлшеуіш трансформаторлары қысқа матасу тоқтарынан қорғануы тиіс.

432. Қорғаушы жерлендіру

4160. Электр жабдықтың металды корпустары бір фазалық, бірақ 16 мм² кем емес қысқа матасу тоғына есептелінген қимамен сыртқы иілімді өткізгіштермен жерленуі тиіс. Жерлендіру өткізгіштері таңбалануы тиіс.
4161. Жерлендіргіш өткізгіштер пісірумен немесе диаметрі кемінде 10 мм бұрандалармен жалғануы тиіс.

433. Электр жабдықтың қорғанысының орналасуы
және деңгейі

4162. Электр жабдық арнайы электр бөлмелерде орнатылуы тиіс және қорғаушы орындауы IP23 төмен болмауы тиіс (осы Қағиданың 434-тарауы).
Электр машиналардың клеммалық қораптарының қорғау деңгейі IP44 төмен болмауы тиіс.
Негізделген жағдайларда жабдықты қорғау орындауы IP44 төмен болмауы және тоқ жүргізгіш бөліктеріне тек босатылған кернеу кезінде немесе арнайы құралды қолдану кезінде ғана арнайы электр бөлмелерінен тыс орнату рұқсат етіледі.
4163. Арнайы электр бөлмеде электр жабдықты жалғау және орналастыру сызбасы болуы тиіс.

434. Құрылғыларды тарату

4164. Таратқыш қалқандар кернеуі төмен таратқыш қалқандар мен құрылғылар кілттерінен ерекшелінетін арнайы кілтпен жабылуы тиіс.
Есіктерді ашу немесе бөлек элементтерді жылжыту тек осы панельді немесе таратқыш қалқанды электр желіден ажыратудан кейін ғана мүмкін болуы тиіс.
4165. Таратқыш қалқандарда қолданылатын автоматты ажыратқыштар жылжымалы болуы тиіс.
Ажыратқыштар жылжыған күйінде белгіленген құрылғысы болуы тиіс.
Ажыратқыштың жылжыған күйінде оқшаулау қоршаулары көмегімен алмалы-салмалы байланыстардың жылжымайтын тоқ жүргізгішпен автоматты түрде жабылуы қарастырылуы тиіс.
4166. Қорғаушы жерлендіруді орындау Электр қондырғылар құрылғылары қағидасы мен стандарттарға сәйкес болуы тиіс.
4167. Таратқыш қалқандар бойына ені қоршау мен қалқан арасындағы 800 мм және қалқанның паралельді орнатылған секциялары арасындағы 1000 мм қалқан мен электр аппаратураны қарауға арналған тораптар қамтамасыз етілуі тиіс.
Егер осындай тораптар қызмет ету үшін арналса, олардың ені тиісінше 1000 және 1200 мм дейін көбейтілуі тиіс.
Осы тораптардың ені мықты есіктер, торлар және оқшаулау тұтқа түрінде орнатылған жанасудан қолданылатын қорғау құрылғысының түріне қарамастан қажет етіледі.
Есіктер, тордан жасалған жалпы қоршаулар және қоршаулар биіктігі кемінде 1800 мм болуы тиіс.
Саңылау қоршаулар немесе тордан жасалған қоршаулар кемінде IP2X қорғау деңгейін қамтамасыз етуі тиіс.
Қалқандар бірі қалқан бойында 600 мм биіктікте, басқасы 1200 мм биіктікте орнатылған екі оқшаулау тұтқаларымен жабдықталуы тиіс.
4168. Кернеу астында тұрған тоқ жүргізгіш бөліктер мен қорғаушы тосқауыл арасындағы арақашықтық осы Қағиданың 411-қосымшасында көрсетілгеннен кем болмауы тиіс.
4169. Потенциалдары түрлі кернеу астындағы бөліктер арасындағы немесе кернеу астындағы бөліктер және жерлендірілген металды бөліктер арасындағы немесе ауа бойынша сыртқы қаптамалары арасындағы арақашықтықтар осы Қағиданың 412-қосымшасында көрсетілгеннен кем болмауы тиіс.
4170. Басты таратқыш қалқанда жүйелік жинақ шиналарды кемінде екі бөлек секцияларға ажырату үшін айырғыш құрылғы орнатылуы тиіс.
4171. Егер автоматты механизмдер және басқа ажыратқыштарды жетегі үшін энергия көзі қажет болса, онда оның қоры барлық аппараттардың кемінде екі рет әрекеттенуі үшін жеткілікті болуы тиіс.

435. Клеммалық қораптар

4172. Генераторлар мен қозғалтқыштардағы статор орауыштарының барлық соңдары төменгі кернеу қораптарынан бөлек клеммалық қорап шығарылуы тиіс.
4173. Электр жабдықтың жәшіктерінде, ұяшықтарында және клеммалық қораптарында аса төмен кернеуге жалғаулар мен өткізгіштерді орнату рұқсат етілмейді.

436. Трансформаторлар

4174. Жоғарғы және төменгі кернеу орауыштары арасында жерленген аралықтары бар құрғақ трансформаторлар қолданылуы тиіс.
4175. Трансформаторды жоғарғы кернеу жағынан ажырату төмен кернеу жағындағы ажыратқыш өшірілуі тиіс.
4176. Егер трансформаторлардың төмен кернеу жағынан оқшауланған нөлдік нүкте болса, онда әрбір трансформатордың нөлдік нүктесі мен кем корпусы арасында ұшқын разрядты сақтандырғыш қарастырылуы тиіс. Сақтандырғыш осы трансформатордан қоректенетін құрылғылардың минималды сынау кернеулерінің 80 % аса есептелінуі тиіс.
4177. Электр тоғын ажыратқышқа аз вольтты қондырғы күйін бақылау үшін немесе осы оқшаулаудың зақымдану орнын анықтау үшін аппаратураны паралельді жалғау рұқсат етіледі. Осындай аппаратура электр тоғын мықты әрекеттенуіне кедергі болмауы тиіс.

437. Кабельді желі

4178. Үш фазалық тоқтың кабельді желісі үш жіпті кабельдермен орындалуы тиіс.
4179. Күш тізбектері үшін кабельдер жіптерінің қима ауданы кемінде 10 мм² болуы тиіс.
4180. Қолданылып жатқан кабельдердің конструкциясы, типі және рұқсат етілген тоқ жүктемелері әрбір жағдайларда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
4181. Кабельдер кернеуі 1000 В төмен кабельдерден бөлек салынуы тиіс.
4182. Кабельдерді салу кезінде мынадай шарттар орындалуы тиіс:
1) барлық бірге салынған кабельдердің оқшаулауы осылардың едәуіріне есептеліну шартымен түрлі кернеу мәні бойынша электр энергияның канал жүргізуге арналған кабельдерді бірге салу рұқсат етіледі;
2) кабельдер тұрғын бөлмелерден өтпеуі тиіс;
3) түрлі номиналды кернеуге сыртқы қаптаулары арасындағы арақашықтық осы кабельдерінің аса жуанының кемінде еселенген ішкі, бірақ 50 мм кем емес диаметріне тең болуы тиіс;
4) арнайы электр бөлмелерден тыс өтетін кабельдер жерленген металды құбырларда немесе каналдарда салынуы немесе жерленген металды қаптаулармен қорғануы тиіс.
Мықты жерленуі тиіс тұрақты металды броньы бар осындай кабельдерді ашық түрде салу рұқсат етіледі.
4183. Жалғаушы қораптарды орнатуы немесе жалғауларды кабельдердің үзілуі немесе кабель ұзаруы мақсатында басқа тәсілмен жалғауды орнату рұқсат етілмейді.

63-бөлім. Мұздатқыш қондырғылардың электр жабдықтары 438. Электр энергияны тарату

4184. Тоңазытқыш кемелердің мұздатқыш қондырғыларының электр жетектері мұздатқыш қондырғының таратқыш қалқанынан бөлек сызықтар бойынша немесе басты таратқыш қалқаннан қоректенуі тиіс. Мұздатқыш желдеткіштер мұздатқыш қондырғының таратқыш қалқанынан немесе басты таратқыш қалқаннан қоректенетін басқа таратқыш қалқаннан қорек алуы тиіс. Қорек тәсіліне қарамастан генераторлардың шамадан арту кезінде мұздатқыш қондырғылар жетектері соңғы ретте өшірілуі тиіс.
Осы Қағиданың 2242-тармағында көрсетілген авариялық желдеткіштердің электр жетектері негізгі желдеткіштердің электр жетектерінен қоректенген таратқыш қалқаннан қоректенуі тиіс. Авариялық желдеткіштер жетектерінің қоректенуі басты таратқыш қалқаннан немесе тікелей басты таратқыш қалқаннан қоректенетін қалқаннан жүзеге асырылуы тиіс.
4185. Егер мұздатқыш агент ретінде аммиак қолданылса, мұздатқыш қондырғының таратқыш қалқанының қашықтан авариялық өшірілуі үшін құрылғы қарастырылуы тиіс:
1) мұздатқыш машина бөлмелеріндегі мұздатқыш қондырғыны басқару орнынан;
2) мұздатқыш машиналар үй-жайларының авария жағдайында аммиакпен толуы мүмкін бөлмелерден тыс орналасқан орыннан;
3) мұздатқыш машиналардың бөлмелерінен әрбір шығыстың сыртынан, ішінен.
Авариялық қашықтан өшіруге арналған аппаратура кездейсоқ әрекетте көрсетілмей алатындай етіп орнатылуы тиіс.
4186. Аммиакты мұздатқыш қондырғының таратқыш қалқанын қашықтан авариялық ажыратуға арналған құрылғылар егер олар басты таратқыш қалқаннан қоректенетін болса, мұздатқыш компрессорлардың электр жетектерін бір уақытта өшіру, мұздатқыш машиналар бөлмелеріндегі негізгі жарықтандыру желісі тоқтан ажыратылуы және авариялық желдеткіштер, суарылатын жүйені, су шымылдықтары және қосалқы жарықтандырудың электр жетектері қосылуы тиіс.
Қосымша аммиакты мұздатқыш қондырғының таратқыш қалқаны қашықтан авариялық ажыратуға арналған құрылғыға жақын мұздатқыш қондырғының таратқыш қалқанын ажыратусыз авариялық желдеткіштер, суарылатын жүйелер, су шымылдырықтары және қосалқы жарықтандыру кез-келген ретте қашықтан қосуға арналған құралғы орнатылуы тиіс.

439. Желдету және қосалқы жарықтандыру

4187. Егер мұздатқыш агент ретінде аммиак қолданылса, онда сорғыш каналдарда орнатылған мұздатқыш машиналар бөлмелерінде авариялық желдетудің сорғыш желдеткіштеріндегі электр қозғалтқыштар өрттен қорғануы орындалған болуы тиіс (осы Қағиданың 3683-тармағы).
4188. Салқындатылған кемелік бөлмелерден түсетін ауа ағынында орналасқан желдеткіштердің электр қозғалтқыштары IP55 орындалуы тиіс.
4189. Егер мұздатқыш агент ретінде аммиак қолданылса, онда мұздатқыш машиналар бөлмелерінде қалыпта жарықтандыру шамдарынан басқа, қосалқы қоректендірудің өртке қауіпті шамдар қарастырылуы тиіс (осы Қағиданың 3683-тармағы).
Қосалқы жарықтандыру қоректенуі электр жабдық пен қалыпты жарықтандыру шамдарынан қоректенуінен тәуелсіз болуы тиіс.

64-бөлім. Кемелердің бөлек типтеріне қойылатын
қосымша талаптар 440. Жолаушылар тасымалдауға арналған кемелер

4190. Жауапты құрылғылардың қоректену жүйелері (осы Қағиданың 373-тарауы) бір тігінен өртке қарсы зонада өрт кез келген басқа тігінен өртке қарсы зонада орналасқан көрсетілген тұтынушылардың қоректену жүйесін зақымдамайтындай етіп орындалуы тиіс. Егер осындай кез-келген зонадан өтетін осы тұтынушылардың қоректендіретін басты және авариялық сызықтар тік және көлденең бойынша мүмкіндігінше бір-бірінен аса үлкен арақашықтықта салынса, көрсетілген талап орындалған деп есептелінеді.
4191. Авралды сигнал бергіш жүйесі екі: жолаушыларға және экипажға арналған дербес топтан тұруы тиіс.
Ұзындығы 25 м дейін жолаушылар тасымалдауға арналған кемелерде авралды сигнал бергіштің бір тобы болуы мүмкін.
4192. Осы Қағиданың 389, 392, 393-тарауларда көрсетілген қашықтан ажырату құрылғысы оған бөгде кісілердің қол жеткізуінен қорғалуы тиіс.
4193. Басты рубкада жабулардың қашықтан басқарылатын жетектері бар есіктері болса, есіктерді жабудың орындау сигнал бергіш қарастырылуы тиіс. Есіктердің орналасу орындарында толық жабылуына дейін жұмыс істеуі тиіс жабу жетектерінің жұмысы басталғанға дейін дыбысты және түсті сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.

441. Мұнай құйғыш кемелер § 1. Жалпы талаптар

4194. Осы тарау талаптары тұтанатын сұйықтықтар мен сығылған газдар тасымалдауға немесе онымен жұмыс істеуге арналған мұнай құйғыш және оған теңестірілген кемелердің (әрі қарай – мұнай құйғыш кемелер) электр жабдықтарын қамтиды.
4195. Бу тұтану температурасы 60^оС дейін тұтану сұйықтықтарды және сығылған газдарды тасымалдауға немесе онымен жұмыс істеуге арналған мұнай құйғыш кемелердегі бөлмелер немесе аумақтар бу тұтану температурасы 60 ^оС және жоғары жарылысқа қауіпті және жарылысқа қауіпсіз - өртке қауіпті немесе өртке қауіпсіз болып бөлінеді.
4196. Кемелердегі жарылысқа қауіпті және өртке қауіпті бөлмелер мен аумақтар категориялары осы Қағиданың 413-қосымшасында көрсетілген.
4197. Бірінші категориялы өртке қауіпті бөлмелер мен аумақтарға мыналар жатады:
1) тұтанатын сұйықтықтар мен сығылған газдарға арналған бөліктер және жүк цистерналары;
2) 1 зонада көрсетілген аралас бөлмелерден және коффедраммдармен бөлінбеген және жасанды желдеткіші жоқ олармен аралас бөлмелерден бөліктер мен цистерналарды бөлетін коффедрамдар;
3) тарада тұтанатын сұйықтықтар мен сығылған газдарды тасымалдауға арналған жүк трюмдары;
Екінші категориялы өртке қауіпті бөлмелер мен аумақтарға мыналар жатады:
4) тұтанатын сұйықтықтарды айдауға арналған сорғы бөлімшелері және сығылған газдардың компрессорлы бөлімшелері;
5) тұтанатын сұйықтықтар мен сығылған газдарды айдау үшін жүк шлангтарын сақтауға арналған жабық және жартылай жабық бөлмелер;
6) тұтанатын сұйықтықтар мен сығылған газдарды айдайтын құбырлар өтетін жабық және жартылай жабық бөлмелер;
7) коффедраммдармен бөлінген, бірақ жасанды желдеткіштері бар 1 зонада көрсетілген бөліктері бар аралас бөлмелер;
8) сорғы бөлімшелері, сондай-ақ 1 зонада көрсетілген бөліктер мен цистерналары бар аралас тік коффердамдар үстіндегі бөлмелер;
9) коффедраммдар жүк танктерінің палуба үстінен тігі бойынша 2,4 м кем көлденең бойынша 3 м кем арақашықтықтағы ашық аумақ;
10) кез-келген бағытта 3 м кем жабық цистерналар, бактар, мерниктерден және с.с. горизанталь бойынша және олардың үстінен тік бойынша кемінде 2,4 м арақашықтықтағы ашық аумақ;
11) желдеткіш және газ беретін түтіктерден және сол сияқты құрылғылардан газдар шығатын орындарынан кез-келген бағытта 3 м кем ара-қашықтағы ашық аумақ;
12) 1 зонада көрсетілген бөліктер мен цистерналары бар аралас жартылай жабық аумақ, сондай-ақ тұтанатын сұйықтықтар мен сығылған газдарды айдау үшін құбырлар арқылы өтетін кез-келген бағыттағы осы құбырлардан 3 м шегіндегі аумақ.
4198. Кеме корпусын және жерленген нейтралмен немесе полюспен қайта тізбек ретінде қолдану арқылы электр қуатты таратуға болмайды.

§ 2. Электр жабдықтың қорғану дәрежесі мен қорғау түрі

4199. Электр жабдықтың қорғану дәрежесі мен қорғау түрі бекітілген жарылысқа қауіпті жабдық стандартқа сәйкес және осы Қағиданың 386-қосымшасына сәйкес тиісті таңбасы болуы тиіс.
4200. Жарылысқа қауіпті бөлмелер мен аумақтарды мыналардан басқа электр жабдықты орнату рұқсат етілмейді:
1) жарылыс өткізбейтін қаптамамен немесе жарылысқа қарсы жоғарғы мықтылығы (Ехе) бар артық қысым астындағы қаптамасы бар датчиктерді, шамдарды және сигналды фонарьларды (Ехр);
2) артық қысым астында жарылысқа төзімді қаптамасы (Ехd, немесе қаптамасымен) бар жарылысқа қарсы мықтылығы жоғары электр қозғалтқыштардың (Ехе);
3) жарылысқа қарсы төзімділігі жоғары (Ехе) немесе жарылыс өткізбейтін қаптамасы (Ехd) бар жалғайтын қораптарды;
4) жарылыстан қорғанған орындаушының өрт сигнал бергіш құрылғысын;
5) жоғарыда көрсетілген жабдықтар мен құрылғыларды, оларды болатты түтіктерде салу шартымен қоректенетін кабельдерді. Түтіктерді электр жабдықпен және өздері арасынан жалғау газ өткізбеушілігін қамтамасыз етуі тиіс.
4201. Жүк бөліктері мен танктерге жанасатын коффедрамдарда электр жабдықты тек ұшқынға қауіпсіз орындауда рұқсат етіледі.
4202. Ашық палубада жүк бөліктер мен танктер үстінен кеменің барлық ені бойынша және алдыңғы мен артқы жағы 3 м олардың соңғы аралықтарынан палубадан 2,4 м биіктіктегі аумақтарда орнату рұқсат етіледі:
осы Қағиданың 4201-тармақта атап өткен электр жабдық;
газ өткізбейтін түтіктердегі кабельді трассалар.
4203. Бірінші дәрежелі (коффердамдар және т.б.) өртке қауіпті бөлмелерде электр жабдық IP56 төмен емес орындауда орнатылуы тиіс.
Кабельдер осы Қағиданың 420-тармақ талаптарына сәйкес салынуы тиіс.
4204. Екінші дәрежелі жарылысқа қауіпті бөлмелерде электр жабдық кемінде IP44, жарықтандыру жабдығы - IP54 орындауда орнатылуы тиіс.
Екінші дәрежелі жарылысқа қауіпті бөлмелерде электр жабдық кемінде IP55 орындауда орнатылуы тиіс.
4205. Бензин мен шикі мұнайды тасымалдайтын және айдайтын кемелерде өртке қауіпті бөлмелер мен аумақтарда кемінде ПВ – ТЗ категория мен топты өртке қауіпті қоспаларында жұмыс істеуге арналған электр жабдығы қолданылуы тиіс (осы Қағиданың 390-қосымшасы).

§ 3. Электр желілерді және кабельдерді салу

4206. 0 және 1 өртке қауіпті зоналарда штепсельді розеткаларды орнату рұқсат етілмейді. Осы бөлмелерде жеке электр энергия көзі бар жарылыстан қорғауы орындайтын қол фонарьларын орнату рұқсат етілмейді.
4207. Жарылысқа қауіпті зоналарда қолданылатын тасымал электр құрал және тасымал жарық осы зоналардан тыс қосылуы тиіс.
4208. Жүк бөліктердегі, цистерналардағы және коффедрамдардағы кабельдер осы Қағиданың 4200-тармағында атап өткен жабдықтармен байланысы жоқ болатты түтіктерде салынуы тиіс.
4209. Жүк бөліктерің палубасы үстінен жарылысқа қауіпті аумақтардан тыс кабельдер каналдарда (науа) немесе осы Қағиданың 418-тарауына сәйкес түтіктерде салынуы тиіс.
Науадағы кабельдер қапталы ауысуды болдырмау үшін бекітілуі тиіс.
4210. Мұнайды жинау кезінде қолданылатын тасымал электр жабдық үшін пайдаланылатын иілімді кабельдер мұнай өнімдеріне төзімді материалдан жасалған өткізбейтін сыртқы қаптамамен қапталған металды отлеткасы болуы тиіс.
4211. Кабельдер мұнай өнімдерінің әрекеттерінен қорғануы тиіс.
4212. Тармақпен қарастырылған қарсыласу оқшаулауын өлшеуге арналған құрылғылар тоғы «жерге» 30 мА аспайтындай, ал «жерге» индуктивті құрылғы тізбегіне жалғаулары 60 мГн аспайтындай етіп жасалуы тиіс.

§ 4. Жарықтандыру

4213. Сорғы бөлімшесі тек жарылысқа қауіпсіз бөлмелерден герметикалық аралық қабырғадағы иллюминаторлар арқылы жарықтандырылуы мүмкін. Иллюминаторлар шынылар қалыңдығы кемінде 12 мм және екі жағынан да механикалық зақымданудан тормен қорғалуы тиіс.
4214. Сорғы бөлімшеде бөлек фидерлер бойынша қоректенетін кемінде екі топ жарықтануы болуы тиіс.
4215. Жарылыстан қорғалған орындаудың шамдары, олардың айналасында кемінде 100 мм бос аймақ қалатындай етіп орнатылуы тиіс.
4216. Жарықтандыру ажыратқыштары бірінші және екінші категориялы бөлмелер мен аумақтардан тыс орналасуы тиіс.

§ 5. Электрмен жылыту, жерлендіру

4217. Стационарлы электр жылытқыш құралдарды орнату тек будың тұтану температурасы 60^оС дейін тұтанатын сұйықтықтар мен сығылған газдарды тасымалдауға арналған мұнай құйғыш кемелерінің бірінші және екінші категориялы бөлмелерден және егер жылытқыш құралдара терморегулятормен жабдықталса, тыс будың тұтану температурасы 60^оС дейін және одан жоғары тұтанатын сұйықтықтар мен сығылған газдарды тасымалдауға арналған мұнай құйғыш кемелерінің бірінші категориялы, сондай-ақ сорғы бөлімшелерінен тыс орнату рұқсат етіледі.
4218. Тоқ жүргізгіш бөліктерін электр радио кедергілерден, тоқ трансформаторларының екінші орауыштарынан қорғайтын конденсаторлардың жерленуінен, сондай-ақ өлшеу құрылғылары мен оқшаулау қарсыласуын бақылау құрылғыларынан басқа кеме корпусымен жалғау рұқсат етілмейді.
4219. Бірінші және екінші категориялы бөлмелер мен аумақтарда орнатылатын номиналды кернеу мәніне қарамастан барлық электр жабдық Қағиданың 354-тарауына сәйкес жерленуі тиіс.
4220. Будың тұтану температурасы 60^оС дейін тұтанатын сұйықтықтар мен сығылған газдарды тасымалдауға арналған әрбір мұнай құйғыш кемелерде статикалық электрмен байланысқан ұшқын пайда болу мүмкіндігінен қорғау үшін антистатикалық жерлену құрылғысы қарастырылуы тиіс.
Жарылысқа қауіпті бөлмелер мен аумақтарда орналастырылған немесе онда уақытша орнатылған (жуу машиналары, тасымал сорғы) барлық электр өткізгіш (металлы) жүйе элементтері, мұнай өнімдері бар бөлек құрылғылар және бөліктер (цистерналар, сорғылар, құбырлар және жүйелер, жолды және соңғы арматура) антистатикалық жерленуге жатады.
4221. Құбырларды жерлендіру кезінде жерленудің тұрақтылығы сақталуы тиіс. Құбырлар кеме корпусына басына және соңына,сондай-ақ әрбір бұраудың соңына жерленуі тиіс.
4222. Статикалық электрдің зарядтарын алу үшін арнайы жерлендіруді тек басқа тағайымдардың жерленуі (қорғаушы, найзағайдан қорғаушы, радиоқабылдағыш кедергісінен қорғаныс) болмаған жағдайда ғана қарастырылуы тиіс.
4223. Антистатикалық жерленудің маңдайшасының конструкциясы осы Қағиданың 354-тарауына сәйкес электр жабдықтың қорғаушы жерленуіне қойылатын талаптарды қанағаттандыруы тиіс.
Кеме корпусы мен әрбір бір-бірінен оқшауланған бөліктер арасындағы электр қарсыласудың мәні 10⁶ Ом аспауы тиіс, сыналып жатқан жабдықтардың қабатымен құрал жерленуінің өлшеуіш электрод (қуыс бұрғы) байланысының ауданы 20 мм² кем емес болғанда.
4224. Жарылысқа қауіпті зоналар, бөлмелер мен аумақтардың кірісі алдында қызметкерлерімен статикалық электрді: боялмаған тұтқалар, электр пластиналар және с.с. алу құрылғысы қарастырылуы тиіс.

§ 6. Сорғы бөлімшелері, тұтқырлық мұнай өнімдерді
электр қыздыру

4225. Сорғының электр қозғалтқышын іске қосу мүмкіндігін тек сорғы бөлімшесі он еселенген ауа айналымымен желдетілгеннен кейін ғана қамтамасыз ететін жүк сорғысының электр қозғалтқыштарын және сорғы бөлімшесінің желдеткішінің электр жетегін қоректендіруді қосатын құрылғының оқшаулауын көлденең қажет.
4226. Жүк сорғыларының әрбір электр қозғалтқышы сорғы бөлімшесінің кірісіне жақын орналасқан қашықтан өшірілетін құрылғымен жабдықталуы тиіс.
4227. Электр қыздырғыш қондырғыларының қыздырғыш элементтерінің қабатының едәуір температурасы қыздырылатын мұнай өнім буының тұтану температурасынан кемінде 10^оС төмен болуы тиіс.
4228. Қыздырғыш және тоқ жүргізгіш элементтерінің мұнай өнім бетіндегі қабат қалыңдығы кемінде 100 мм болуы тиіс.
4229. Мұнай өнімдерінен оқшауланған мұнай өнімдерді қыздырғыш элементтерін жылыту үшін қолдану кезінде қыздырғыш қондырғының қарсыласу оқшаулауының мәні кемінде 0,5 МОм болуы тиіс.

442. Жанатын сұйықтықтар үшін бактарында отыны және
автомобильді цистерналары бар көліктік құралдарды
тасымалдауға арналған кемелер

4230. Осы тарау талаптары бактарында отыны мен жанатыны сұйықтықтарға арналған автомобильді цистерналары бар жүк кемелерін және паромды көліктік құрылғыларды тасымалдауға арналған трюмдар, басқа бөлімдер мен аумақтардың электр жабдықтарына қолданылады.
4231. Осы Қағиданың 4230-тармағында атап өткен трюмдар мен бөлімдер жарылысқа қауіпті бөлімшелер мен аумақтарға жатады.
4232. Кабельдер механикалық зақымданудан қорғануы тиіс. Горизанталь орналасқан кабельдер газдарды төменге қарай бос кіруін болдырмайтын жалпы палуба немесе платформа үстінен кемінде 450 мм биіктікте салынуы тиіс. Кабельдердің палубалар мен аралықтар арқылы өтетін жолдары газ өткізбейтін болуы тиіс.
4233. Тартылматын желдеткіш каналдарында орнатылған электр жабдық жарылыстан сақталған – жарылысқа қарсы мықтылығы жоғары (Ехе) немесе жарылыс өткізбейтін қаптамасы (Exd) болуы тиіс.
4234. Осы Қағиданың 4230-тармағында атап өткен трюмдар мен бөлімдерде орнатылған шамдар әрқайсысы қоректі бөлек тізбек бойынша алуы тиіс кемінде екі топқа бөлінуі тиіс.
4235. Газдардың төменге қарай бос кіруін болдырмайтын палуба немесе платформа үстінен 450 мм жоғарғы зонада, басты палубадан жоғары орналасқан трюмдар мен бөлімдерде сағатына он есе ауа ауысымын қамтамасыз ететін желдету кезінде қорғаныс деңгейі кемінде IP55 электр жабдықты орнату рұқсат етіледі.
4236. Жарылыстан қорғау түрі бар ұшқыны қауіпсіз электр тізбегі (Exi), артық қысымы астындағы қаптамасы (Ехр) бар немесе жарылысқа қарсы беріктілігі жоғары (Ехе) болуы үшін орнатылуы тиіс:
1) газдардың бос күйінде төмен кіруін болдырмайтын палубадан (немесе платформадан) 450 мм дейінгі зонада басты палубадан жоғары орналасқан бөлмелердің төменгі бөліктерінде;
2) басты палубадан төмен орналасқан трюмдар мен бөлмелерде.

443. Изотермиялық контейнерлерді тасымалдауға
арналған кемелер § 1. Электр энергияны қоректендіру мен таралуы

4237. Изотермиялық контейнерлердің электр құрылғыларының номиналды қуаты олардың белгіленген қуаты қабылдануы тиіс.
Жұмыстың номиналды жағдайында изотермиялық контейнердің электр жабдығының қолданатын қуаты 15 кВт (18,75 кВ-А) аспауы тиіс.
Жұмыстың бір уақыт коэффициенттерін қолдану әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
4238. Осы Қағиданың 3873-тармағында қарастырылған электр энергия көздерін шамадан артудан қорғау құрылғысы соңғы ретте басты таратқыш қалқаннан изотермиялық контейнерлердің өшуін қамтамасыз етуі тиіс.
4239. Изотермиялық контейнерлердің электр қондырғылары кемелік электр станциядан таратқыш трансформаторлар арқылы бөлек жолақтар бойынша басты таратқыш қалқаннан қорек алатын арнайы таратқыш құрылғыларға штепсельді розетка көмегімен қосылуы тиіс.
4240. Изотермиялық контейнерлердің электр қондырғыларын қоректендіруге арналған штепсельді розеткалардың электр желісінде үш фазалық ауыспалы тоқ жиілігі 50 Гц кернеуі 220 немесе 380 В немесе үшфазалық тоқ жиілігі 60 Гц 240 немесе 440 В кернеуі болуы тиіс.

§ 2. Таратқыш құрылғылар және трансформаторлар

4241. Бөлгіш трансформаторлардың екінші орауышында оқшауланған нөлдік нүктесі болуы тиіс.
4242. Әрбір таратқыш құрылғы мыналарды қамтамасыз ететін аппаратурамен жабдықталуы тиіс:
1) қалқандарда кернеу болуы жайлы түсті дабыл бергіш;
2) штепсельді розеткаларды қоректендіретін әрбір жолақ қосу және ажырату;
3) штепсельді розеткаларды қоректендіретін жолақтардан шегінетін қысқа матасу тоғынан қорғау;
4) оның рұқсат етілмеген мәнінен төмен болу кезінде оқшаулау қарсыласудың және дыбысты сигнал бергіш мәнін өлшеу.

§ 3. Штепсельді розеткалар

4243. Изотермиялық контейнерлерді тасымалдауға арналған трюмдарда штепсельді розеткалар қорғау дәрежесі IP55 кем емес, ал ашық палубалар үшін - IP56 контейнерлерді қоректендіру үшін қолданылуы тиіс.
Изотермиялық контейнерлердің температурасы, ылғал және басқа параметрлерін қашықтан басқарудың электр жүйесін басқару жағдайында осындай басқару құрылғысын қосу үшін трюмдар немесе палубаларда қосымша штепсельді розеткалар орнату рұқсат етіледі.
4244. Изотермиялық контейнерлердің электр құрылғыларын қоректендіру үшін штепсельді розеткаларда ажыратқыштың «Қосылды» күйінде шанышқаны ажырату немесе қосу мүмкіндігін болдырмау үшін оқшаулауы бар ажыратқышы және кернеу мәні көрсетілген тақтай болуы тиіс.
4245. Изотермиялық контейнердің электр қондырғыларын кемелік электр желіден қоректендіру осы Қағиданың 414-қосымшасында көрсетілген схемаға сәйкес L1, L2, L3 фазаларының тікелей кезектесуі кезінде жүргізілуі тиіс.
4246. Изотермиялық контейнерлердің электр қондырғыларын қоректендіруге арналған штепсельді розеткалар номиналды тоқтарға есептелінуі тиіс:
60 А - 220 В, 50 Гц кернеуі үшін ( немесе 240 В, 60 Гц);
32 А - 380 В, 50 Гц кернеуі үшін (немесе 440 В, 60 Гц).
4247. Штепсельді жалғауларда бір кернеу үшін шанышқыларды басқа кернеуді розеткалармен жалғау мүмкіндігін болдырмайтын конструкциясы болуы тиіс.
4248. Штепсельді розеткалар мен шанышқы конструкциясы мен жалғайтын өлшемдері мемлекетаралық стандарттарға сәйкес болуы тиіс.
4249. Изотермиялық контейнердің иілімді кабелінің жерлендіру жібіне қосуға арналған штепсельді розеткалардың ұяшықтары изотермиялық контейнерлерді қоректендіретін таратқыш құрылғысы орнатылған орында қоректендіретін жолақта жерлендіру жібі көмегімен жерленуі тиіс.

444. Катамаран-кемелер

4250. Кеменің әрбір корпусында кемінде бір электр энергияның негізгі көзі қарастырылуы тиіс.
4251. Кеменің әрбір корпусында басты таратқыш қалқан орнатылуы тиіс. Басты палубадан жоғары орналасқан бір басты таратқыш қалқан орнату рұқсат етіледі.
4252. Шиналарды кеме корпустарының электр қорегі бойынша секциялау қарастырылуы тиіс.
4253. Кеменің әрбір корпустарының авариялық тұтынушылары қоректі бөлек қоректендіретін жолақтар бойынша электр энергияның авариялық көзінен алуы тиіс.

445. Жүзбелі крандар

4254. Аккумуляторлы бөлімдер және жәшіктер, сондай-ақ жүзбелі крандардағы электр энергияның авариялық көз бөлімдері осы Қағиданың 369 және 400-тараудың барлық талаптарын орындау шартымен басты палубадан төмен орналасуы мүмкін.
4255. Жүк операциялары кезінде дауысты сигналды беру үшін кран краншы кабинасынан басқарылатын дауысты сигналды құрылғылармен жабдықталуы тиіс.
4256. Электр жетектің өздігінен қосылуын болдырмау мақсатында нөлдік қорғаныс қолданылуы тиіс.
4257. Жүк көтергіш құрылғылардың механизмдері мен басқару органдарына қойылатын талаптар осы Қағиданың 44-бөлімімен көзделген.

446. Тұрақтандырылған кемелер

4258. Жолаушылар тасымалдайтын және мұнай құйғыш автономды тұрақтандырылған кемелерде электр энергияның негізгі көзі ретінде кемінде екі генератор қарастырылуы тиіс.
4259. Жүзбелі қонақ үйлер мен жатақханалардың жауапты жүйелері мен құрылғыларының (осы Қағиданың 373-тарауы) қоректендіру жүйелері және сигнал беруі осы Қағиданың 4190-4191-тармақтарға сәйкес жүзеге асырылуы тиіс.
Сигналы ерекшеленетін фонарьларды жарықтандыру қалқанынан қоректенуі тиіс.
4260. Әрбір жүзбелі қонақ үйде 30 минут бойы осы Қағиданың 3751-тармағына сәйкес тұтынушылардың қоректенуін қамтамасыз ететін автономды авариялық электр энергия көзі орнатылуы тиіс.
Басқа тұрақтандырылған кемелерде авариялық энергия көзін орнату Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
4261. Тұрақтанған кемені қатаң жерленген нейтралы бар жағалау электрлі желіден қоректендіру кезінде нөлдік қорғаушы өткізгішпен соның ішінде нөлдік қорғаушы өткізгіштің толық өтуі барлық жағдайларда фазалық өткізгіштің кемінде 50 % өткізгішті болуы тиіс.
4262. Осы Қағиданың 4261-тармақ талаптарын қанағаттандыру мақсатында нөлдік қорғаушы өткізгіштер фазалықпен бір қаптамада орналасуы тиіс.
4263. Негізгі электр энергия көзі ретінде саңылау жерленген нейтралдары бар жағалау электр желілерді, резервті көз ретінде – дизель-генераторды қолдану кезінде генератордан таралу жүйеден саңылау жерленген нейтралы бар болуы тиіс.

447. Доктар § 1. Таралу аймағы, электр жабдық корпустарының қорғаушы
орындаулары және жерлендіру

4264. Осы тарау мыналарды қамтиды:
1) доктың батуы мен қалқып шығуын қамтамасыз ететін электр жетектер, олардың басқару жүйелері, бақылау жүйесі, сигнал беруі;
2) докталатын кемені жерлендіру құрылғысы.
4265. Электр жабдық корпустарының қорғаушы орындауыштары док мұнараларының құрғақ бөліктері ылғалдылығы жоғары IP44 бөлмелерге, ал понтондардың құрғақ бөліктері, понтондардағы тунельдер және сол сияқты басқа бөлмелер – аса ылғал IP55, бөлмелерге жатуын ескере отырып осы Қағиданың 385-қосымшасына сәйкес болуы тиіс.
4266. Әрбір докталатын кеменің док корпусына жерленуі әр қималары кемінде 70² мм кемінде екі арнайы иілімді кабельдерімен орындалуы, ал докта оларды док корпусына қосуға арналған құрылғы қарастырылуы тиіс.
4267. Док корпусын жағалауда жерлендіру құрылғысымен жалғау кезінде осы кемінде екі иілімді кабельдердің әрбір қимасы кемінде 70 мм² және осы кабельдерді док корпусына жалғауға арналған құрылғылар қарастырылуы тиіс.
4268. Доктың барлық корпусты секциялар, понтондар, мұнаралар және сол сияқты конструкциялары өздері арасынан мықты электрлі жалғаулары болуы тиіс.

§ 2. Электр энергия көзінің саны мен қуаты

4269. Доктар үшін электр энергияның негізгі көзі ретінде қолдану қажет:
1) генераторлар;
2) жағалау электрлі энерго жүйені.
4270. Автономды доктарда электр энергияның негізгі көзі ретінде кемінде екі генераторларды және оларға қосымша қажет болғанда жағалау электрлі энерго жүйені көлденең қажет.
Автономды емес доктар үшін тек жағалау электрлі энерго жүйені қолдану рұқсат етіледі.
4271. Автономды док генераторларының негізгі қуаты немесе жағалау электрлі энерго жүйесінен түсетін қуаты доктың мынадай жұмыс режимдері үшін жеткілікті болуы тиіс:
1) тиеу;
2) кемені докқа кіргізу кезінде;
3) қалқып шығуы;
4) авариялық режим;
5) доктың тағайымы бойынша басқа режимдерге сәйкес.
4272. Автономды тоқтың негізгі генераторларының қуаты генераторлардың кез-келгені істен шыққан кезінде қалғаны доктың қауіпсіз сүңгуі мен қалқып шығуы, кемелердің кіруі мен шығуын қамтамасыз ететіндей болуы тиіс.

§ 3. Электр энергияны тарату

4273. Осы Қағиданың 3755-тармағында көрсетілгеннен басқа, док корпусын тек пісіру желісі үшін, сондай-ақ оқшаулаудың қарсыласуын бақылау және өлшеу үшін ғана кері өткізгіш ретінде қолданылатын тұрақты немесе ауыспалы тоқта бір өткізгішті жүйеде қолданылуы мүмкін.
4274. Басты таратқыш қалқандарының шиналарынан қоректі осы Қағиданың 3762-тармағына қосымша бөлек жолақтар бойынша мынадай тұтынушылар алуы тиіс:
1) доктың сүңгуі мен қалқып шығу процесстерін бақылау, сигнал беру және басқару жүйесі;
2) балластты жүйенің клинкеттерінің электр жетектерінің қалқандары;
3) пісіру агрегаттарының қоректендіру қалқандары;
4) докталатын кемелердің қоректендіру қалқандары.
4275. Энергия көзі орнатылмаған мұнарада орналасқан жауапты құрылғылар мен электр жетектер механизмдерді қоректендіру осы мұнарада орнатылған таратқыш қалқаннан жүзеге асырылуы тиіс. Осындай қалқан басты таратқыш қалқанның шығарылған бөлігі ретінде қарастырылуы және қоректі басты таратқыш қалқаннан екі долақтар бойынша алуы тиіс. Әрбір қорек жолақты қоректендіретін қима олардың бірі істен шыққан кезінде мұнара жауапты тұтынушыларында қоректендіру үшін жеткілікті болуы тиіс. Мұнаралар арасындағы қоректендіретін жолақтарды салатын трассалар егер оны док конструкциясы бойынша мүмкін болса бөлек бөлікдер бойынша өтуі тиіс.
Екі жолақты бір күйде салу Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша рұқсат етілуі мүмкін.
4276. Сигналы ерекшеленетін фонарьларды жарықтандыру қалқанынан қоректендіру рұқсат етіледі.
4277. Автономды емес докты 1 кв жоғары кернеумен жағалау электр энерго жүйеден қоректендіру кезінде 1 кВ жоғары жолаққа қосымша қоректенудің аз вольтты жолақтарын қосу құрылғысы қарастырылуы тиіс. Осы құрылғы докты жөндеу жұмыстарсыз тұрақтау кезінде қажет электр энергияны ұзақ уақыт бойы беруіне есептелінуі тиіс. Сонымен бірге, минимум толық жүктемеде қалғандарымен салыстырғанда едәуір аса қуатты өрт сорғысының бір электр жетегін, негізгі бөлімдердің клинкеттер мен жарықтандыру жетектерінің барлық қозғалтқыштарын ұзақ уақыты бойы қоректендіру мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
Автономды емес докты 1 кв жоғары кернеумен екі тәуелсіз жолақтар бойынша қоректендіру кезінде қоректенудің аз вольтты қорек жолағын қарастырмауға болады.
4278. Докты кернеуі төмен жағалау электрлі энерго жүйеден докты қоректендіру кезінде бірі осы Қағиданың 4274-тармақта көрсетілген тұтынушылардың қоректенуін, ал екіншісі кемінде осы Қағиданың 4277-тармақта көрсетілген тұтынушылардың қоректенуін қамтамасыз ететін электр энергияны қабылдау үшін екі жолақтар және екі құрылғылар қарастырылуы тиіс.
4279. Жағалау электрлі энерго жүйеден қоректендіретін кабельдерді қосу үшін құрылғылардың орналасуы мен конструкциясы:
1) кабельдерді 1 кВ жоғары және аз вольтты сызықты кернеумен бір уақытта зақымдану мүмкіндігін болдырмау мақсатында кабельдерді бір-бірінен жеткілікті едәуір аса арақашықтықта салуды қамтамасыз ету;
2) доктың сүңгуі және қалқып шығуы кезінде кабельдерде механикалық кернеудің пайда болуын болдырмау;
3) механикалық үлесті кабельдер немесе сымдарға жалғанатын клеммаларға берілу мүмкіндігін болдырмау. Жағалау энерго жүйеден қорек алатын құрылғыларды док мұнараларында орналастыру ұсынылады.
4280. Корпустың көрінетін орнында немесе электр энергияның ішкі көзінен қоректенетін қалқан есіктерінде кернеу мәнін көрсететін сақтандырғыш жазулары болуы тиіс.
4281. Жағалау энерго жүйесінен қорек алуы мүмкін әрбір док үшін қысқа матасудың едәуір аса рұқсат етілген қуаттылық деңгейі анықталуы тиіс. Бұл деңгей ішкі көзден қоректендіру қалқанының тақтасында көрсетілуі тиіс.
4282. Докталудан өтетін кемелерде қоректену докта стационарлы орналасқан қоректену қалқандарынан берілуі тиіс.
4283. Докталатын кемені қоректендіретін иілімді кабельде докталған кемеден өтетін қоректену қалқандарының шығатын сызықтарында қорғауды тіреудің номиналды тоғына есептелінген қимасы болуы тиіс.

§ 4. Тасымалданатын электр жарық желісі,
қызметтік телефон байланысы

4284. Тасымалданатын жарықтандыру үшін штепсельді розеткалар сондай-ақ мына жерлерде орнатылуы тиіс:
1) доктың бату және қалқып шығу жүйесінің арматурасы және жабдықтары орналасқан мұнаралардың құрғақ бөліктерінде;
2) доктың бату және қалқып шығу жүйесінің жабдығы орналасқан қауіпсіздік палубасындағы бөлмеде;
3) доктың бату және қалқып шығу процесстерін басқару орталығындағы бөлмеде;
4) арқандап байлау механизмдердің лектржетектері орналасқан аудандарда.
4285. Тілдесу байланысының басқа түрлері болмаған кезде орталық посты мен мынадай объектілер арасында нақты екі жақты байланысты қамтамасыз ететін басқару тобының телефондары қарастырылуы тиіс:
1) швартовты сүмбілермен басқару орны;
2) авариялық дизель-генератор бөлмесі;
3) басты таратқыш қалқанның бөлмелері;
4) негізгі дизель-генераторлар бөлмелері;
5) трансформаторлы станция астындағы бөлме;
6) бату жүйелері мен доктың қалқып шығу клинкеттердің қол жетектерінде орнатылған бөлмелер;
7) өрт сөндіру станциясы. Сонымен қатар, басқарудың орталық посты мен машиналық бөлімі арасындағы паралық тілдесу байланысы қарастырылуы тиіс.
4286. Докта телефон аппаратын жағалық телефон желісіне қосу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.

§ 5. Авралды сигнал бергіш, кабельдерді салу

4287. Авралды сигнал бергіш әрекеті орталық басқару посты бөлімі мен егер ол қарастырылса, кезекші қызметкерлерге арналған бөлімнен қосылуы тиіс.
4288. Егер стапель-палуба суға сүңгу орындау шамдарымен жарықтандырылса және оларды қоректендіру үшін герметикаланбаған кабельдер қолданылса, онда осы кабельдер болатты су газ өткізбейтін түтіктерді салынуы тиіс.
Түтіктер және олардың нығайтулар су сүңгу шамдарына рұқсат етілетін кем қысымы кезіндегі қысымды ескере отырып таңдалуы тиіс.
4289. Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша тікелей док қаптамасына пісірілетін көпірлер (кассеталар) бойынша кабельдерді салу рұқсат етіледі.

§ 6. Электр энергия канализациясы және таратудың
бір өткізгішті жүйесінде кабель желісін монтаждау

4290. Өткізгіштерді доктың болатты корпустарына қосу нүктелері байланысы жалғауларын бақылау мен қадағалау үшін бос қол жеткізу қамтамасыз етілуі тиіс орындарда орналастырылуы тиіс.
Осы нүктелер док корпусымен мықты пісіру жалғаулары бар конструкцияларда орналасуы тиіс.
4291. Пісіру жүйесі үшін пайдаланылатын электр энергияның канализация жүйесіне қарамастан докталатын кемедегі пісіру посты доктың пісіру желісінен екі өткізгішті жүйесі бойынша қоректенуі тиіс.
Кері жетек ретінде докталатын кеменің корпусын қолдану рұқсат етілмейді.
4292. Докталатын кеменің пісіру жұмыстарын жүргізу кезінде электр жетекке қарсы потенциалды кабель корпусқа мүмкіндігінше пісіру орнына жақын қосылуы тиіс.

§ 7. Авариялық электр қондырғылар

4293. Әрбір докта барлық қажетті тұтынушылардың кемінде 3 сағ, ал автономды емес – 1 с бойы қоректендіруді қамтамасыз ететін электр энергияның авариялық көзі орнатылуы тиіс.
4294. Электр энергияның авариялық көздері докта, сондай-ақ мыналарда орнатылған осы Қағиданың 3751-тармағына сәйкес тех. тұтынушылардың қоректенуін қамтамасыз етуі тиіс:
1) доктың сүңгуі мен қалқып шығу жүйелерінің жауапты клинкеттерінің электр жетектері (клинкеттердің кемінде екі еселенген жабулар мен ашулары);
2) доктың сүңгуі мен қалқып шығу жүйесін басқару және бақылау тізбектерін;
3) қызметтік командалық байланыстарды.
4295. Электр энергияның авариялық көзі ретінде автоматты іске қосылатын дизель-генераторды қолдану кезінде, сондай-ақ жергілікті іске қосу қарастырылуы тиіс.
4296. Барлық авариялық тұтынушылар қоректі авариялық таратқыш қалқаннан алуы тиіс.
Негізделген жағдайларда авариялық дизель-генератор және авариялық таратқыш қалқанды түрлі бөлмелерде орнату рұқсат етіледі. Сондай-ақ, авариялық таратқыш қалқан ретінде соңғысы доктың сүңгу жолағының шегінен жоғары орналасу шартымен басты таратқыш қалқанның бір секциясын қолдану рұқсат етіледі.

§ 8. Доктың батуы және қалқып шығу жүйелерінің
электр жетектері

4297. Бату мен қалқып шығу жүйесінің клинкеттерінің электр жетектері олардың қолмен жабылуы мен ашылуына кедергі болмауы тиіс. Сонымен бірге, клинкетті қолмен басқаруға ауыстыру кезінде электр жетек жұмысын болдырмайтын оқшаулау құрылғысы қарастырылуы тиіс.
4298. Клинкет электр жетегінде клинкеттің соңғы күйін жергілікті және қашықтықтан көрсету (басқарудың орталық постында және с.с.) көрсеткіші болуы тиіс. Сонымен бірге, понтондар бөліктері бойынша суды тарататын клинкеттер жетектері үшін клинкеттердің ашылу деңгейі бақыланатын құрылғы қарастырылуы тиіс.
4299. Понтондардың бөліктері бойынша суды тарататын клинкеттердің жетектерін басқару кезінде әрбір клинкетті бөлек басқару және оң және сол жақты борттардың клинкеттерін топтық басқаруды көлденең ұсынылады.
4300. Су құйғыш сорғының электр қозғалтқыштарын басқару тізбектерінде электр қозғалтқыштың жұмысы жайлы сигнал бергіші бар орталық орнынан жергілікті және қашықтан басқару, ал номиналды тоғы 20 А және одан аса (осы Қағиданың 3815-тармағына сәйкес) қозғалтқыштар үшін жүктемесін амперметр бойынша бақылау қарастырылуы тиіс.

§ 9. 1 Кв жоғары кернеумен орнату

4301. 1 Кв жоғары кернеумен орнату осы Қағиданың 62-бөлім және электр орнату қондырғылары қағидасы (ЭҚҚ) талаптарына сәйкес болуы тиіс.
4302. Кернеуі 1 Кв жоғары электр жабдық арнайы электр бөлімдерде орналасуы тиіс.

65-бөлім. Еспелі электр қондырғылары. Қамсыздандырудың қордағы бөлшектері және заттары 448. Жалпы талаптар

4303. Еспелі электр қондырғылардың генераторларын барлық режимдерде, соның ішінде маневрлі режимдерде осы Қағиданың 3632-тармақтың талаптарына сәйкес қалыпты кернеу мен жиілігін қамтамасыз ету шартымен қосымша электр машиналар мен құрылғыларды қоректендіру үшін қолданылуы тиіс.
4304. Еспелі қондырғылардың электр қозғалтқыштары мен басты генераторлар астында стационарлы жарықтандыруы болуы тиіс.
4305. Төсеніш алдында орналасқан еспелі электр машиналардың бөлігінде (қозғалтқыштар мен генераторларды) кемінде IPX6 қорғау деңгейі болуы тиіс.
Егер құрғақ бөлікте орнатылса немесе су өткізбейтін іргетаспен су тиюден қорғалған және егер сондай-ақ осы бөлікке су тиюі кезінде іске қосылатын сигнал бергіші болса, онда IPX3 қорғау деңгейі рұқсат етілуі мүмкін.
4306. Тоқ арқылы жүру жүйесінің бақылау, қорғаушы және сигналды қоректендіру тоқ арқылы жүретін басты машиналардың қоздырғыштарынан рұқсат етіледі.
4307. Ауыспалы тоқтың еспелі электр қондырғыларынан тұратын барлық элементтер еспелі электр қозғалтқыштардың тоқ астында 1 мин бойы тұру режимінде жұмыс істеуге есептелінуі тиіс.

449. Қорек кернеуі. Электр машиналар

4308. Еспелі электр қондырғы жүйесіндегі кернеу осы Қағиданың 415-қосымшасында көрсетілген мәндерден аспауы тиіс. Аса жоғары кернеулерді қолдану әрбір бөлек жағдайларда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.
4309. Желдетудің тұйықталған жүйесі бар басты электр машиналар шығатын ауа мен суды бақылау үшін термометрлермен жабдықталуы тиіс.
4310. Түсті және дыбысты сигнал бергіш қамтамасыз етілуі тиіс. Техникалық құжаттамалармен орнатылған басты таратқыш машиналардың мәндерінен жоғарлауы кезінде түсті және дыбысты сигнал бергіш іске қосылуы тиіс.
4311. Ауамен салқындатылатын еспелі электр қозғалтқыштардың әрқайсысында электр қозғалтқыштың қалыпты жұмыс жағдайын қамтамасыз етуі үшін жеткілікті жасанды желдететін екі желдеткішпен жабдықталуы тиіс.
Жұмыс туралы түсті сигнал бергішті және желдеткіштердің тоқтауы жөніндегі дыбысты сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.
4312. Сумен айдалатын әрбір электр машинаның ауа салқындатқышында айдағыш және құйынды вентильдері және ауа салқындатқышты құрғатуға арналған құрылғысы болуы тиіс.
4313. Қуаты 250 кВт жоғары генератордың желдеткіш ауа өткізгіштер мен еспелі электр қозғалтқыштары машинаның шығысында ауа температурасын бақылауға арналған құрылғымен жабдықталуы тиіс. Құрылғылар ауа температурасының рұқсат етілген мәннен жоғарлауы кезінде орталық басқару постына дыбысты және түсті сигналдарды беруді қамтамасыз етуі тиіс. Ауа ылғалдығын бақылауға арналған құрылғыны көлденең ұсынылады.
4314. Желдетудің алшақ тұрған жүйесінде машинаға келетін ауа су, май және шаңнан тазартылуы тиіс.
4315. Еспелі электр қондырғылар генераторлары және еспелі электр қозғалтқыштарда машина ішінде қоршаған ауа температурасынан кемінде 3 ^оС жоғары температурасын ұстау үшін қыздырғышы қарастырылуы тиіс.
4316. Еспелі қондырғылардың жетектеріне арналған тұрақты тоқты электр машиналарда қақпақтардың жөндеусіз коллектор мен щеткалардың күйін қадағалау мүмкіндігін қамтамасыз ететін маңдай терезелері болуы тиіс.
4317. Салмағы 1000 кг зәкірлер үшін машинадан зәкірді алусыз коллектордың өңдеу мүмкіндігін көлденең қажет.
4318. Еспелі электр қондырғылары машиналарының білтіректері қысым астында майланатын боласа майлау жүйесін резервті сорғылармен жабдықтау қажет.
4319. Еспелі қондырғының электр қозғалтқыштарын майлау жүйесі біліктіректерге, егер кеме инерция бойынша жылжуы кезінде біліктіректерді қалыпты майлау қарастырылмаса, сорғы өшірілген күйде 15 мин бойы жұмыс істеу кезінде майдың гидростатикалық қысым астында біліктіректерге беруді қамтамасыз ететін сүзгімен және шығын цистерналарымен жабдықталуы тиіс.
4320. Электр машиналарды майлау жүйесінде май өткізгішінде қысым төмендеуі мен машинадан шығуы кезінде температура жоғарлауы кезінде сигналды басқару посттарына беруді қамтамасыз ететін сигнал бергіші болуы тиіс.
4321. Генераторлардың және еспелі қондырғылардың электр қозғалтқыштарының сырғанау біліктіректері ішпек температурасы рұқсат етілген мәннен жоғары асуы жайлы сигнал бергіш құрылғылармен жабдықталуы тиіс.
4322. Еспелі электр қондырғы машиналарының қозу жүйесі қоректі кемінде екі электр энергия түрлендіргіштен алуы тиіс, соның ішінде олардың бірі зақымдануы кезінде қалғандары машиналарды маневрлер кезінде қажет көбейтілген жүктемеде де қозуы үшін электр энергияның толық қажеттілігін қамтамасыз етуі тиіс.
Жоғарыда көрсетілген талаптарға сәйкес кез-келген жағдайларды қоректі қамтамасыз еті шартымен басты таратқыш қалқан шиналарынан еспелі электр қондырғылардың қозу жүйесінен қоректендіру рұқсат етіледі.
4323. Тұрақты тоқтың тоқ арқылы жүру жүйелерінде еспелі қондырғының электр қозғалтқыштарының қозу орауыштарының өшірілуі немесе ыдырауы орауыштан зәкірдің кернеуін алумен қоса жүруі тиіс.
4324. Қозу тізбектері қозу орауыштарының аяқ астынан ажырауы жағдайында магнит алаңының энергиясын өшіру құрылғысымен жабдықталуы тиіс.
4325. Қозу жүйелері мен басқару автоматикасы еспелі қондырғылардың электр қозғалтқыштары еспелі бұранданың бұзылуы немесе жалаңдануы кезінде айналу жиілігінің шамадан аса артудан қорғалып орындалуы тиіс.

450. Басты тізбектер мен қозу тізбектеріндегі
ажыратқыштар

4326. Қозу тізбектерінде басты тоқ тізбектерінде қысқа матасу немесе зақымдану кезінде машиналардан қозуды алу үшін әрекеттенетіндерден басқа, автоматты ажыратқыштар орнатылуы тиіс.
4327. Егер коммутация бойынша белгіленген ретті қамтамасыз ету қажет болса, онда дұрыс емес ауысу мүмкіндігін алдын-алатын мықты оқшаулау қарастырыулы тиіс.
4328. Кернеуі алынып тасталған күйде еспелі электр қондырғыларының тізбектерінде оперативті айырып-қосуға арналған айырып-қосқыштарда оларды тоқ астында ажырауын немесе жаңсақ қосылуын болдырмайтыны оқшаулау құрылғысы болуы тиіс.

451. Еспелі электр қондырғылары тізбектеріндегі
қорғаныс

4329. Еспелі электр қондырғыларда тоқ жүргізгіш бөліктерін корпусқа матасудан қорғанысы болуы тиіс. Қорғау құрылғысы тоқ кемуі 20 мА аспайтындай етіп есептелінуі тиіс.
4330. Еспелі қондырғылардың электр қозғалтқыштарының басты тізбектерінде және қозу тізбектерінде жүзбелі сақтандырғыштарды қорғаныс ретінде қолдану рұқсат етілмейді.
4331. Еспелі электр қондырғылардың жалғау ретінің жүйелерін қолдану кезінде алғашқы қозғалтқышпен айналу сәтінің бөліктеп немесе толық кемуі кезінде генератор агрегаттарының айналу бағытының өзгеру мүмкіндігін болдырмайтын қорғау құрылғысы қарастырылуы тиіс.
4332. Еспелі электр қондырғыда кез-келген қорғанудың өздігінен іске қосылуынан нөлдік қорғануы болуы тиіс.
4333. Еспелі электр қондырғыда қысқа матасу тоқтарынан және шамадан артудан максималды қорғанысы болуы тиіс. Шамадан артудан қорғау әрекеттеріне дыбысты және түсті сигнал бергіш қоса жүруі тиіс.
4334. Ауыспалы режимде немесе еспелі бұранданың айналу бағыты өзгеру кезінде, егер осы энергия алғашқы қозғалтқыштардың айналу жиілігінің шамадан артуына келтіретін болса, еспелі қондырғының электр қозғалтқышымен өндірілетін электр энергияны шектеу мен қолдану бойынша шаралар қабылдануы тиіс.
4335. Жалпы шиналарға немесе еспелі қондырғының бір электр қозғалтқышына паралель жұмыс істейтін генераторлар бірінің алғашқы қозғалтқыштарын өздігінен тоқтауы кезінде осы генератор барлығы полюстар немесе фазалармен автоматты түрде ажырауы тиіс, соның ішінде еспелі қондырғының қоректенуі үзілмеуі тиіс.
4336. Ауыспалы тоқ жүйелерінде қуаты 1000 кВ-А және аса генераторлардың және еспелі электр қозғалтқыштар дифференциалды қорғаныспен жабдықталуы тиіс.
4337. Тоқ арқылы жүру жүйесінің бақылау, сигналдыы және оперативті басқару тізбектерінде қысқа матасудан қорғанысы болуы тиіс.

452. Өлшеуіш құралдар және сигнал бергіш

4338. Өлшеуіш қалқандар мен пульттарда еспелі электр қондырғының жұмысына әсер ететін жүйелер параметрлерін тікелей және тұрақты бақылауды қамтамасыз ететін мынадай өлшеуші құралдар қарастырылуы тиіс:
1) бас тоқ тізбегіндегі амперметр;
2) бас тоқ тізбегіндегі вольтметр;
3) қозуы реттелетін жүйелер үшін қозу тізбегіндегі амперметр;
4) қозуы реттелетін жүйелер үшін қозу тізбегіндегі вольтметр;
5) еспелі электр қондырғылар немесе еспелі біліктің қозғалтқыштары үшін тахометр.
Ауыспалы тоқ жүйесінде қосымша орнатылуы тиіс:
6) жиілік өлшегіш;
7) генераторлардың паралельді жұмысын қосу үшін үйлестіру құрылғысы;
8) ваттметр.
4339. Еспелі электр қондырғы жүйелері қарсыласу оқшаулауын бақылау құрылғысымен жабдықталуы тиіс. Басты тоқ тізбектерінде оқшаулау қарсыласуын үнемі сондай-ақ оқшаулау қарсыласуы кеміген жағдайда әрекеттенетін дыбысты және түсті сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.
4340. Басқарудың әрбір постында басқару тізбектерінде кернеу болуы жайлы сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.
4341. Егер басқару пулуьты немесе қалқанында май, бу немесе су келтірілетін өлшеуіш құралдар қолданылса құралдарды немесе құбырларды зақымдай кезінде кернеу астында жатқан бөліктерге түсу мүмкіндігін болдырмайтын шаралар қолданылуы тиіс.

453. Еспелі электр қондырғыны басқару

4342. Егер электр қондырғының қалқаны немесе пультынан басқару электр немесе гидравликалық жетекті қолдану арқылы жүзеге асырылса, онда осы жетектің тоқтауы еспелі электр қондырғының ажырауына келтірмеуі, сондай-ақ қалқандағы әрбір пост қолмен басқару үшін дайын болуы тиіс.
4343. Егер кемеде екі немесе одан аса қашықтан басқару посттары қарастырылса, онда әрбір постта басқару жүргізіліп жатқан посты көрсетілетін сигнал бергіш орнатылуы тиіс. Сондай-ақ, посттар командалар әрекеттегі посттан ғана берілетіндей етіп жобалануы тиіс.
4344. Посттардың айырып-қосқыштарында «тоқта» күйінде постта жұмыс істейтін тұтқаны орнату арқылы жүзеге асырылуы тиіс еспелі қондырғыдан қозуды алусыз бір посттан басқа постқа ауыстыруды рұқсат етпейтін оқшаулау құрылғысы болуы тиіс. Сонымен бірге, тұтқа күйіне қарамастан қайта қосылатын постынан басқарудың еспелі электр қозғалтқыштар жұмысының басталуы тек «тоқта» күйінде ғана жүзеге асырылуы тиіс.
4345. Еспелі электр қондырғылармен басқару посты осы Қағиданың 1853-тарау талаптарына сәйкес болуы тиіс.
4346. Еспелі электр қондырғымен басқару жүйесінде білік бұрғыш құрылғыларды қосу кезінде қондырғыны іске қосу мүмкіндігін болдырмайтын оқшаулауы болуы тиіс.

454. Жартылай өткізгіш түрлендіргіштері бар еспелі
электр қондырғылары

4347. Еспелі электр қондырғылар шиналарына қосылатын қоректену көздері мен тұтынушылар қуаты осы шиналарда пайда болатын бұрмалауды ескере отырып, сондай-ақ еспелі электр қозғалтқыштың ауысымды жұмыс режимінде негізгі және жоғарғы гармониктердің симметриялы емес болуы кезінде пайда болатын бұрмалауларын ескере отырып таңдалуы тиіс.
4348. Негізгі генераторлар, еспелі электр қозғалтқыштың жартылай өткізгіш түрлендіргіштері, сондай-ақ басты тоқ тізбегінің аппаратурасы тоқ бойынша кемінде 250 % 2 с бойы шамадан артуына төзуі тиіс.
4349. Еспелі электр қозғалтқыштардың қуаты жартылай өткізгіш түрлендіргіштің шығысында кернеудің бұрмалауын ескере отырып таңдалуы тиіс.
4350. Негізгі генераторлар және еспелі электр қозғалтқыштар белгіленген техникалық сипаттамаларды жартылай өткізгіш түрлендіргіштердің жұмысы салдарынан болған кернеу мен тоқтың бұрмалауы кезінде кеме міндетіне сәйкес қамтамасыз етуі тиіс.
4351. Басты генераторлардың және еспелі электр қозғалтқыштардың шамадан арту қасиеті кемеде пайдалану шарттарының талаптарын қанағаттандыруы тиіс. Қажет болғанда, жартылай өткізгіш түрлендіргіштердің жұмысы кезінде жоғарғы кернеу гармониктері пайда болу салдарынан шамадан арту қасиетін кеміту компенсациясы үшін шаралар қолданылуы тиіс.
4352. Электр энергия сапасын жақсарту үшін жартылай өткізгіш түрлендіргіштерде қолданылатын сүзгілердің күш конденсаторларында разрядты құрылғылары болуы тиіс.
4353. Кернеуді қоректендіретін синусқашықтыққа жоғарғы талаптар қоятын тұтынушылар бөлек көздерден электр қуатпен қамтамасыз етілуі және жоғары гармониктерді сызықты емес бұрмалаудың коэффициентінің рұқсат етілген мәніне қарамастан техникалық негізделген деңгейге дейін локальды түсіру құрылғысымен жабдықталуы тиіс.
4354. Ауыспалы-тұрақты тоқтың еспелі электр қозғалтқыштарын орнатудың тоқтың өту коэффициенті К_п олардыы тураланған тоқта қоректену кезінде мынадай формула бойынша анықталады:

мұнда: n — гармоник нөмірі;
I_dn — тураланған тоқтың тұрақты құрамы;
I_v — гармоникалық құрамындағы тоқтың әрекеттегі мәні v-дегі.
Тұрақты тоқтың генераторталынан жұмыс істеуге арналған еспелі электр қозғалтқыштар үшін тоқ өту коэффициенті 2 % аспауы тиіс.
4355. Динамикалық тежеу тоғы номиналды тоқтың 200 % аспауы тиіс.

455. Электрлі жалғастырғыш

4356. Электр магнитті және электр индукциялы жалғастырғыштарға алдыңғы бөлімдердің барлық талаптары, сондай-ақ электр машиналарға, олардың электрлі жалғастырғыштарға қолданылатын дәрежеде қойылатын талаптарды қамтиды.
4357. Электрлі жалғастырғыштарда жетекші қозғалтқыш немесе редукторды өңдеусіз олардың жөндеуге болатындай конструкциялы болуы тиіс.
4358. Электрлі жалғастырғыштарда щекткаларды қызмет ету, ауыстыру мен осы жалғастырғыштарды жөндеуінсіз үрлемелі саңылауларын өлшеу үшін қол жетімді болуын қамтамасыз ететіндей етіп құрастырылуы және орнатылуы тиіс.
4359. Жетекші қозғалтқыштарының біліктіректері немесе өткізгіш құрылғылар майланатын май жалғастырғыш ішіне түспейтіндей етіп орындалуы тиіс.
4360. Жалғастырғышты жалғау жүйесі оқшаулауы жалғастырғышты іске қосу уақыты немесе басты қозғалтқыштардың реверсінің қозу беру мүмкіндігін болдырмайтындай етіп жасалуы тиіс.
4361. Бірінші жетекші қозғалтқыштарды жалпы беріліске беру жұмысы кезінде қарама-қарсы бағытта айналатын жетекші қозғалтқыштарының бір уақытта қосылу мүмкіндігін болдырмайтын электр жалғастырғыштардың қозу жүйесін оқшаулау қолданылуы тиіс.
4362. Электрлі жалғастырғыштыы қозу орауыштары тоқ кернеуінің ұлғаюынан қорғануы тиіс.
4363. Электрлі жалғастырғыштардың қозу тізбектерінде орнатылуы тиіс:
1) екі полюсты ажыратқыш;
2) магнитті алаңды өшіру құрылғысы;
3) қысқа матасу тоғынан қорғау құрылғысы.

456. Қосалқы бөліктер. Жабдықтау заттары

4364. Электр жабдықтың номенклатурасы мен қосалқы бөліктерінің саны тиісті жабдыққа техникалық шарттары бойынша жеткізу көлемімен анықталады.
4365. Қосалқы бөліктер, оларды қолдану қосымша өңдеу немесе үйлестіруді қажет етпейтіндей етіп орындалуы тиіс.
4366. Қосалқы бөліктер қол жетімді жерде орналасуы, бекітілген, таңбаланған және қоршаған орта әсерінен қорғалған болуы тиіс.
4367. Қуаты 3 кВт аса электр энергия көзі бар әрбір кеме тоқ күшін, кернеуді және қарсыласуын өлшеу үшін ампервольтметрмен, омметрмен немесе құрамдастырылған құралдармен, мегомметрмен және ауыспалы тоқ кезінде жүктемелі тістеуіктермен жабдықталуы тиісі.

66-бөлім. Радиобайланыс құрылғылары. Кемелерді радиобайланыс құрылғыларымен комплектациялау 457. Анықтаулар мен түсініктемелер

4368. Осы бөлімінде мынадай терминдер, анықтамалар және аббревиатуралар қолданылады:
1) АРБ — авариялық радиобуй;
2) басты УҚТ - радиотелефон станциясы — жүзудің қауіпсіздігіне қатысы бар авария, навигациялық сақтандырудан, метеорологиялық ауа-райы, медициналық, жедел және басқа туралы хабарландыруларды беру мен қабылдауға арналған радиостанция;
3) кеме ұзындығы — конструкциялық ватерсызық бойынша кеме ұзындығы;
4) тасымал радиостанциясы — жеке қоректену көзі бар және тасымал кезінде жұмыс істеуге арналған Швартовты және арнайы операцияларды ұстау, басты рубкадан авариялық командаларды беру үшін кемемен бірге құтқару құралдардың радиотелефон байланыстарын қамтамасыз етуге арналған радиостанция;
5) жылжымалы жер станциясы – қозғалыс кезінде немесе еркін пункттерде тоқтаған уақытта жұмыс істеуге арналған жылжымалы спутникті қызметтің жер станциясы;
6) шағын радиостанциясы — салмағы 1 кг аспайтын тасымал радиостанциясы;
7) ПВ/КВ-радиостанциясы — аралық және қысқа толқында жұмыс істейтін радиостанциясы;
8) радиожабдық — байланыс, хабар тарату және трансляцияға арналған техникалық құралы;
9) пайдаланылатын УҚТ радиотелефон станциясы — қызметтік хабарлауды беру мен қабылдауға арналған радиостанция.
4369. Кемелерді радиожабдықтарды толық ауыстыруымен байланысты барлық жұмыстар Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген техникалық құжаттамар бойынша орындалуы қажет. Кемеде бөліктеп ауыстыру немесе қосымша аппаратураларды орнату жұмыстарын Кеме қатынасының тіркелімімен келісілген жамыс сызба бойынша жүргізуге болады. Аппаратураны бір типтіге ауыстыру Кеме қатынасының тіркелімімен келсусіз жүргізу рұқсат етіледі.

458. Радиожабдық құрамы

4370. Кемені пайдалану ауданында жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін байланысты ұйымдастыруына байланысты әрбір кемеде осы Қағиданың 416-қосымшасына сәйкес радиожабдық орнатылуы тиіс.
4371. Осы Қағидамен регламенттелген, бірақ кемеде орнатылған радиожабдық құрамын жатпайтын радиаппаратура пайдалануға осы Қағиданың 69-бөлімінің талаптарын қанағаттандыру, оны пайдалану кеменің жүзу қауіпсіздігін нашарлатпайтын және осы Қағидамен қажет етілетін жабдықтарға қызмет көрсетуіне кедергі болмайтындық шартымен рұқсат етіледі. Осындай аппаратураларды орнату Кеме қатынасының тіркелімімен келісілуі қажет.
4372. Итеруге немесе кеме жолдарында немесе оның маңында жұмыс істеуге арналған және бортында адамдары немесе арнайы персоналы бар өздігінен жүзбейтін кемелерді кемелер және жағалау қызметімен байланысты қамтамасыз ету үшін УҚТ радиотелефон станциясымен жабдықталуы тиіс. Осы кемелерде орнатылған радиотелефон станциясы итеруге немесе кеме жолдарында немесе оның маңында жұмыс істеудің бүкіл кезеңінде электр қуатының көзінен тұрақты қуат алып отыруы тиіс.
4373. Кеме қатынасының теңіз режимімен ауыз бөліктерінде пайдаланылатын ішкі жүзу кемелерінде теңіз жылжымалы қызмет жиілігімен УҚТ радиотелефон станциясы болуы тиіс.
4374. Кемелерде радиожабдыққа пайдаланылатын құжаттармен жабдықталуы тиіс.

459. Қоректену көздері

4375. Қағиданың осы бөлімімен қажет етілетін радиожабдықты негізгі қоректендіру кемелік радиостанциядан жүзеге асырылуы тиіс. Сонымен бірге, радиостанцияны авариялық қоректендіруге арналған аккумуляторларды бір уақытта зарядтау мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
4376. 4378 және 4379-қарастырылған жағдайлардан басқа, АТ/КВ радиостанциясы мен негізгі УҚТ – радиотелефон станциясы кемелік желіден негізгі қоректенуінен басқа автономды авариялық аккумулятордан қоректенуі тиіс. Сонымен бірге, әрбір радиостанцияның аккумуляторлы батареясының сыйымдылығы таратқыштың кемінде 1 с бойы және қабылдағыштың 24 с бойы толық қуатының тұрақты жұмыс істеуіне жеткілікті болуы тиіс. Қажетті сыйымдылықты қамтамасыз ету шартымен радиостанцияның авариялық қоректенуі үшін бір жалпы аккумуляторлы батареяны қолдану рұқсат етіледі.
4377. Радиорубканың авариялық жарықтандыру шамдарынан басқа, басқа электр энергияны қоректендіру үшін радиостанцияның авариялық аккумуляторлы батареясын қолдану рұқсат етілмейді.
4378. Кемеде кемінде 24 с бойы барлық авариялық тұтынушылардың қоректенуін қамтамасыз ететін авариялық дизель-генератор болған жағдайда, радиостанция үшін автономды аккумуляторларды орнатпауға да болады.
4379. «Р» және «Л» сыныпты кемелерде автономды авариялық аккумуляторлардың орнына УҚТ-радиотелефон станциясын авариялық қоректендіру үшін жалпы кемелік авариялық аккумуляторлы батареяны қолдану рұқсат етіледі.

67-бөлім. Радиожабдықты орнату және кабельді
желілерді жөндеу 460. Жалпы талаптар

4380. Оны қоректендірудің авариялық көздерін қоса, «Т» және «К» сыныпты кемелерді барлық радиожабдықтауларды міндетті түрде Қағидаға сәйкес орнату кемеде оның жұмыс қабілеттілігі кеменің қалқа палубасы деңгейіне дейін толуы кезінде нашарламайтындай етіп орналастырылуы тиіс.
4381. Радиожабдықтау құрамы мен кемелерде байланысты ұйымдастыруына байланысты радиожабдықтар мен оларды қоректендіретін: радиорубка, аппаратты, агрегатты және аккумуляторлы көздерін орнату үшін арнайы бөлімшемен жабдықталуы тиіс.
4382. Басты рубкада радиожабдықты, оның жұмысы магнитті компас көрсеткіштерінің, рұқсат етілген мәннен асатын акустикалық қысым деңгейі өзгермейтін және міндеті басқа жабдықтың қызмет етуін қиындатпайтындық шартымен орнату рұқсат етіледі. Осы жағдайда осы Қағиданың 4389-тармақтың, 4399-тармақтың 1) тармақшасы, 4402-тармақтың, 4404, 4405-тармақтың 4) және 5) тармақшалар, 4411-тармақтың, 4414, 4415 және 4417-тармақтың 2) – 7) тармақшаларының талаптары орындалуы тиіс.
4383. Аккумуляторлар және түрлендіргіштерді осы Қағиданың 356, 400-402-тараулардың талаптарын ескере отырып орналастырылуы тиіс.
4384. Ірі жолаушалыр тасымалдайтын кемелерде дауысты зорайтқыш байланыс пен трансляция аппаратураларының трансляциялық құралдарын – трансляциялық түйіндерді (оны радиорубканың қасына орнату ұсынылады) орнату үшін арнайы бөлімше қарастырылуы тиіс.
Трансляциялық түйін бөлімшесі осы Қағиданың 4389-тармақтың, 4392, 4395, 4396, 4398, 4399, 4401-тармақтың 2) тармақшасы, 4402-тармақтың, 4408, 4409-тармақтың 5) тармақшасы, 4411-тармақтары, 4414-4417-тармақтың 4) – 7) тармақшаларының талаптарына сәйкес болуы тиіс.
Қалған кемелерде трансляциялықы құралдарды радиорубкада немесе қызметтік немесе қоғамдық бөлімшелерінің бірінде орнату рұқсат етіледі.
4385. Радиожабдық орнатылатын кеме бөлімшесінде металды немесе металмен қаптау аралығымен, өздері арасынан және кеме корпусымен электрлі мықты жалғанған және аралығының тұрақтылығын қамтамасыз ететін сүйреткіштер және палубалар болуы тиіс. Металды емес кемелерде аралықтау қаптама киль асты табағымен немесе арнайы жерленумен электрлі жалғануы тиіс.
4386. Барлық радиоджабдықтау қызмет көрсету мен жөндеу үшін жеңіл және тез жетуін қамтамасыз ететіндей етіп орнатылуы тиіс. Қисаюды пайдалану мен кеме зақымдануында ең көп рұқсат ету кезінде орын ауыстыруды болдырмау үшін, сондай-ақ кенеттен итеру мен селкілдеуі кезінде мықты бекітілуі тиіс.
4387. Ішкі суларда жүзетін кемелерге радиолакациялық жауапкерлерді орнату кезінде бекітілген Аралас «өзен-теңіз» жүзетін кемелерді жасау қағидасының 352 және 353-тармақтарының талаптарын басшылыққа алу қажет.

461. Радиорубка

4388. Радиорубка онымен бір палубада немесе палубадан төмен жерде басты рубкаға жақын орналасуы тиіс.
4389. Радиорубка мүмкіндігінше мыналарды қамтамасыз ететіндей етіп орналасуы тиіс:
1) антенналарды тікелей сыртқа шығару және оларды кеменің ірі металды бөліктерінен едәуір аса жоюды;
2) оның шу деңгейі жоғары, сондай-ақ аса жылу бөлетін құрылғылар мен бөлімшелерден едәуір қашықтау.
4390. Радиорубка радиожабдықтауларға қатынасы жоқ,сондай-ақ тұрақты тұруға арналған каюта ретіндегі бөлімшелерге өту үшін қолдануға болмайтындай етіп орналасуы мен орналастырылуы тиіс. Рабиоқабылдағыш каютасы радиорубкаға жақын және мүмкіндігінше онымен аралас болуы тиіс.
4391. Радиорубканың бос ауданы жоспарда радиожабдық пен жиһаздар алатын ауданнан кем емес, ал биіктігі жоғарыға қарау кемінде 2 м болуы тиіс.
4392. Аралықтар, сүйреткіштер, қажет болған жағдайда радиорука есіктерінде жанбайтын материалдардан жасалған дауысты және жылу оқшаулауы болуы тиіс.
4393. Радиорубка палубасының оқшаулау төсемі болуы тиіс.
4394. Радиорубка есіктері қысқа жолмен кеменің ашық палубасына шығуы мүмкін болатындай етіп орналасуы тиіс. Есіктер өлшемдері және оларды орналасуы радиожабдықпен қызмет ететін қызметкерлерінің ыңғайлы және тез жетуін қамтамасыз етуі тиіс. Есік ені кемінде 600 мм болуы тиіс. Палубаға шығатын радиорубка есіктері сыртқа қарай ашылуы тиіс. Радиорубкаға кіру әдеттегідей кеменің үшкі бөлімшелерінен тұруы тиіс.
4395. Радирубкада салқын уақытта ауа температурасын 18 ден 23^оС дейін ұстауын қамтамасыз ететін жылу қарастырылуы тиіс. Радиорубканы бумен жылытуды қолдану рұқсат етілмейді.
4396. Радиорубкада желдету қарастырылуы тиіс.
4397. Радиорубкада табиғи және жасанды жарықтандыру болуы тиіс. Радиорубканы авариялық жарықтандыру сағаттар циферблаттары мен радиожабдықтың алдыңғы панельдерінің кемінде 50 лк жарықтануын қамтамасыз етуі тиіс. Люминесцентті шамдарды қолдану рұқсат етілмейді.
4398. Радиорубка арқылы транзитті электр кабельдер мен жетектерді, сондай-ақ транзитті құбырларды салу рұқсат етілмейді.
4399. Радиорубкада олардың міндеті жазылған: бірі – негізгі жарықтандырудың кемелік желісіне, басқасы – авариялық жарықтандыру желісіне қосылған штепсельді розеткалар орнатылуы тиіс.
4400. Радиорубка мен басты рубка арасында екі жақты тілдесу байланысы қарастырылуы тиіс.
4401. Кеменің радиорубкасы мен радиооператор каютасында АТС болған жағдайда телефон аппараттары орнатылуы тиіс.
4402. Радиорубкада орнатылуы тиіс:
1) жазу машинкасы енгізілген радиооператор столы;
2) шынтақ сүйеніші мен палубаға бекітулері үшін құрылғылары бар айналатын креслосы;
3) диван;
4) секундалық тілі бар кемелік типті сағат;
5) электрлі үстел немесе үстел шамы;
6) авралды қоңырау тобының шамы.
4403. Радиооператор столы, жұмыс уақытында оператордың беті кеме тұмсығына қарай орнатылуы және сонымен бірге радиожабдықтың және столдың бос беті сол жақта және алдыңғы жақта табиғи жарықтануы мен радиожабдық орналасуының едәуір ыңғайлылығы қамтамасыз етілетіндей етіп орнатылуы тиіс.
4404. Стол қақпағының өлшемдері радиожабдықты орнатудан кейін жұмыс орнындағы стол беті бос қалып және жазулар жүргізуге болатындай болуы тиіс. Стол қақпағының беті палубадан 750 мм биіктікте орналасуы тиіс.
4405. Радиорубкада орнатылатын сағаттар диаметрі кемінде 125 мм циферблат, сағаттар тілделі – сағаттық, минуттық және секундтық концентрациялық болуы тиіс.
Қалыпты климаттық жағдайларда сағат 24 с уақытқа жүрістер көрсеткіштерінің кемдігі ±30 с аспауы тиіс.
4406. Сағат жұмыс орнына қарама-қарсы, мүмкін радиооператор столының бетіне жақынырақ орналасуы тиіс.

462. Радиорубкада радиожабдықты орналастыру

4407. Радиорубкада радиожабдық және қосымша жабдық (күш және зарядты қалқандар, қашықтан басқару пульттары, іске қосу, реттегіш және коммутациялық құрылғылар және с.с.) орналасуы тиіс.
4408. Радиорубкада осы Қағиданың 4384-тармақта көрсетілгеннен басқа, радиобайланысқа қатынасы жоқ аккумулятор мен жабдықтарды орнату рұқсат етілмейді.
4409. Радиорубкада аккумуляторларды зарядтау кезінде 500 Вт қуатын тарайтын зарядтыы құрылғыылардың резисторларын, сондай-ақ корпустары 60^оС температурасына дейін қыздырылатын резисторларды орнату.
4410. Радиорубкадағы радио жабдық, радиооператор жұмыс орнынан тұрмай мыналарды істей алатындай етіп орналасуы тиіс:
1) радиожабдықты қосу және ажырату;
2) қабылдағыштар мен таратқыштарды басқару органдарын қолдану;
3) қолмен немесе жазу машинасында жазылған хабарламалар мазмұны жайлы жазбалары бар есту бойынша қабылдау;
4) хабарды радиотелеграф және радиотелефон көмегімен беру;
5) өлшеуіш құралдарының көрсеткіштерін және радиожабдықты басқару органдарының күйін қадағалау;
6) сағат көрсеткіштерін бақылау;
7) тілдесу байланыс жүйесін қолдану.
Сонымен бірге, егер басқару органдары радиооператор иінінен 750 мм кем емес (ал едәуір аса қолданылатындар – 600 мм кем емес) арақашықтықта орналасса жұмыс орнынан радиожабдықтарды басқару қамтамасыз етіледі.
4411. Радиожабдықтарды орналастыру кезінде қамтамасыз етілуі тиіс:
1) радиооператордың жұмыс орнындағы столдың бос қабатын және табиғи жарықтандыру кезінде аппаратураныы басқару органдарын едәуір аса жарықтандырылуы;
2) енгізулерден таратқыштарға немесе оларды келісетін құрылғылардан антенналардың радиожиіліктің ең аз ұзындығы;
3) антенналардың коммутациялық ыңғайлылығы;
4) радиожабдықтың бөлек бөліктерін жалғайтын кабельдердің ең аз ұзындығы;
5) каркастарды жылжыту мен аппаратуралардың есіктерін ашу ыңғайлылығы; каркастар мен есіктердің кез-келген күйінде олар мен оның қасында орналасқан қалқалар, аппаратуралар және с.с. арасындағы арақашықтық кемінде 30 мм болуы тиіс.
6) аппаратура қысқыштарының шығуы мен жерленуі жету ыңғайлылығы;
7) қызмет көрсететін қызметкерлердің қауіпсіздігі.
4412. Қашықтан басқару пульттері, сондай-ақ таратқыштардың бөлек қосу және реттегіш құрылғылары радиооператор қозғалыс жұмыстарын сол қолымен орындай алатындай етіп орналастыру қажет.
4413. Радиожабдықтың бөлек блоктары, сондай-ақ олар мен аралықтар арасындағы арақашықтық кемінде 30 мм болуы тиіс.
4414. Зарядтау құрылғылары мен аралықтар резисторлар арасында орнатылатын жанбайтын төсеніштер ауаның бос айналымын қамтамасыз ету үшін аралықтардан кемінде 20 мм арақашықтықта орналасуы тиіс.
4415. Радиорубкадағы барлық тораптар ені кемінде 600 мм болуы тиіс.
4416. Аппаратураны оларға пісірілген қапсырма шеге, кронштейндерді немесе бұрандалар арқылы аралықтарға бекіту қажет. Салмағы 15 кг кем аппаратураны бұрама шегелермен тікелей аралық қаптамасына бекіту қажет.
4417. Қосалқы бөліктерді радиорубкада сақтау және бекітуге арналған арнайы орындарда бекіту қажет.
Қосалқы бөліктері бар жәшіктерді аппаратты немесе агрегатты жәшіктерді орналастыру қажет.
4418. Радиорубкада көрінетін жерде дайындалмаған адаммен үрей мен авариялық сигналы эфирге беруге болатын радиожабдықты іске қосуды жүргізу бойынша нұсқаулық ілінуі тиіс.

463. Аппараттар

4419. Кемеде орналасуына қатысты, конструкция, жылу, желдеткіш, сондай-ақ негізгі және авариялық электр жарықтандырылған аппаратты (қашықтан басқарылатын радиожабдықты орнатуға арналған бөлімше) радиорубкаға қойылатын талаптарды қанағаттандыруы тиіс. Аппаратты бөлімшеде табиғи жарықтандыру міндетті емес.
4420. Апаратында қосалқы бөліктерді, құрал-саймандарды, жабдықтауларды және құжаттамаларды, сондай-ақ стул немесе креслоны сақтауға арналған жәшіктермен қоса жөндеу жұмыстары үшін стол қарастырылуы тиіс.
4421. Стол үстінде бірі – негізгі жарықтандырудың кемелік желісіне, басқасы- тасымал жарықтандыру желісіне қосылған тағайымдары көрсетілген қабырға шамдары және штепсельді розеткалар орнатылуы тиіс.
4422. Радиожабдық апаратында ауыстыру кезінде қарау, қызмет көрсету және тез жөндеуге болатындай етіп орналасуы тиіс.

464. Радиожабдықты басты рубкада орналастыру

4423. Басты рубкада осы Қағиданың 4382-тарамағына сәйкес орнатылатын радиожабдық, осы Қағиданың 4405-тармақтың талаптарына сәйкес сағаттар, сондай-ақ негізгі және авариялық электрлі жарықтандыру қарастырылуы тиіс қызмет көрсетуге ыңғайлы орында орналасуы тиіс.
4424. УҚТ-радиотелефон станциясын негізгі басқару органдары оларға сол сәтте жетуге мүмкін, ал оларды қолдану кезінде оператор беті кеме тұмсығына қарайтын орында орналасуы тиіс.

465. Агрегаттар

4425. Радиожабдық үшін түрлендіргішті орналастыратын агрегатты радиорубка палуба деңгейінде немесе жоғары радиорубкаға кабельдердің трасса ұзындығы минималды болатындай орында орналасуы тиіс.
4426. Агрегатты жабдықты орналастыру үшін ыңғайлы болуы үшін өлшемдері жеткілікті болуы тиіс. Жарықтағы агрегатының биіктігі кемінде 2 м болуы тиіс. Агрегаттың палубасы берікті электр оқшауланған материалмен жабылуы тиіс.
4427. Агрегатта осы Қағиданың 57 және 58 бөлімдерінің 393-тарауының талаптарын қанағаттандыратын жылу, желдеткіш және электр жарықтандырғыш қарастырылуы тиіс. Егер жағдай қалыпты болса, агрегаттды табиғи жарықтандыру болуы тиіс.
4428. Электр құрылғылар агарегатында осы Қағиданың 355-тарау талаптарын сақтаумен палубадан кемінде 100 мм биіктікте орнатылуы тиіс.

466. Аккумуляторлы үй-жай

4429. Радиожабдықты қоректендіретін аккумуляторларды орналастыратын аккумуляторлы бөлімдер немесе шкаф радиорубка палубасының деңгейінде немесе жоғары радиорубкаға баратын кабельдердің трасса ұзындығы минималды болатын орында орналасуы тиіс. Аккумуляторлардан кеменің ашық палубасына шығыс қарастырылуы тиіс.
4430. Аккумуляторлының құрылғысы, оның жарығы, жылуы және желдеткіші, сондай-ақ онда аккумуляторлардың орналасуы осы Қағиданың 56 – 58-бөлімдерінің және 356, 393-тарауларының талаптарына сәйкес болуы тиіс.

467. Дауыс зорайтқыш байланыс пен трансляция
жабдықтарын орналастыру

4431. Дауыс зорайтқыш дуплексті немесе симплексті байланыстардың басты микрофонды құрылғылар посты басты рубкада орналасуы тиіс.
4432. Мегафонмен басқару құралдарын (көршілес кемелер мен жағалауды қоса дауыс зорайтқыш байланыстарының бір жақты құрылғысымен) басты рубкада орналастыру қажет. Мегафон басты рубка үстінен дыбысты кез-келген қажет бағытта тарату үшін оның бұрылуы мүмкін жерде орналасуы тиіс.
4433. Дауыс зорайтқыш байланыс құрылғысы басты рубканың дуплексті немесе симплексті байланысын мыналарда орналасқан кемінде үш посттарында қамтамасыз етуі тиіс: машиналық бөлімшеде, зәкірлі-швартовты құрылғылардың алдыңғы және артқы жағындағы құрылғыларында. Сондай-ақ румпельді бөлімшесі, авариялық дизель-генератор, радиорубка, трансляциялық түйін, гирокомпастыы бөлімшелерда көлденең ұсынылады.
4434. Осы Қағиданың 4370-тармағына сәйкес дауыс зорайтқышы байланыс пен трансляция құрылғысымен жабдықталған жолаушылар тасымалдайтын кемеде кемінде үш басты трансляциялық сызаттар қарастырылуы тиіс:
1) кеменің ашық палубаларында орнатылған дауыс зорайтқыштарды қосуға арналған палубалық;
2) кеме экипажының тұрғын және қызметтік бөлімдерінде орнатылған дауыс зорайтқыштарды қосуға арналған қызметтік (осы бөлмелерге жанасатын каюталар, компания-каюталарын, асханалық, кітапхана, оқу залы, коридорлар және алаңдар);
3) жолаушылар үшін тұрғын және қоғамдық бөлмелерде орнатылған дауыс зорайтқыштарды қосуға арналған жолаушылар тасымалдайтын (осы бөлмелерге жанасатын каюталар, асхана, кітапхана, оқу залы, мейрамхана, салондар, верандалар, кафе, буфеттер және с.с.).
4435. Жолаушыларды тасымалдайтын кемеде кеменің портта тұруы кезінде вахталық қызметті жүргізуге арналған бөлмеде орналасқан қызметтік тапсырыстарды трансляциялық жолымен беруді қамтамасыз ететін дауыс зорайтқыш байланыстың микрофонды посты қарастырылуы тиіс. Вахталық қызмет үшін арнайы бөлме болмаған жағдайда, жабдық жолаушыларды отырғызу мен түсіруге үшін трапқа жақын едәуір ыңғайлы жерде орнатылуы тиіс.
4436. Егер дауыс зорайтқыш байланыстың басты микрофонды посты және трансляция құрылғыларының құралдары конструкцияны біріктірілсе, онда осындай құрылғыны басты рубкада орнатады. Трансляция құрылғысымен бір блокқа біріктірілген дауыс зорайтқыш құрылғысына көркемдік хабар таратуды жүргізу үшін басты рубкадан тыс орнатылған магнитофон және күйтабақ ойнатқышты қосу рұқсат етіледі.
4437. Кеменің тұрғын және қызметтік бөлімдерінде орнатылған дауыс зорайтқыштар дауыс реттегішпен жабдықталуы тиіс. Штепсельді қолдану рұқсат етілмейді.
4438. Бір немесе бірнеше дауыс зорайтқыштарда трансляциялық жолдың қысқа матасуы хабарландыруды басқа трансляциялық жолдар бойынша беруіне келтірмеуі тиіс.

468. Кабель желісін монтаждау

4439. Кеменің электр құрылғыларынан пайда болатын радиожабдықтың кабельді желісінің монтажы және радиоқабылдағышты кедергілерден қорғау бойынша іс-шаралар осы тарауда айтылған қосымшалар мен анықтауларымен қоса осы Қағиданың 354, 355-тарау және 60-бөлім талаптарына сәйкес орындалуы тиіс.
4440. Радиожабдықты кемелік электр станциядан қоректендіру үшін радиорубкаға салынған қоректендіру кабельдері радиожабдыққа қатынасы жоқ тұтынушыларды қоректендіру үшін қолданылмауы тиіс. Таратқыш қалқанда радиорубкада осы Қағиданың 4370-тармағына сәйкес орнатылған радиожабдықты қосу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4441. Радиорубкада кемелік желінің тұрақты бақылауға арналған құрал орнатылуы тиіс.
4442. Кемеде радиорубка болмаған кезде радиожабдықтың таратқыш қалқанды басты рубкада орнату рұқсат етіледі.
4443. Кабельдердің аппаратураға кіру орындарында олардың қалқаланған қаптамалары автоматты түрде аппаратура корпусымен электрлі жалғасуы тиіс.
4444. Радиожабдықтаан екі жақтан да ажыратылған кез-келген салынған мегаомметрмен өлшенген кабельдің қарсыласу оқшаулауы оның ұзындығына қарамастан кемінде 20 МОм болуы тиіс.

68-бөлім. Антенналық құрылғылар және жерлендірулер 469. Жалпы талаптар

4445. Кемелерге радиожабдықты едәуір тиімді қолдануды қамтамасыз ететін кез-келген типті антенналарды орнату рұқсат етіледі. Антенналар кемені пайдалану жағдайларында механикалық және климаттық факторлардың әрекетіне төзімді болуы тиіс.
4446. Кемелік антенналар жылдамдығы 29 м/с жел қысымына төзуі тиіс. Кеменің жүрістегі жылдамдығы және басқа факторлар сонымен бірге есептелінбейді.
4447. Сәуле анттенналары үшін мыстан немесе мыс негізіндегі ерітіндіден жасалған иілімді арқан қолданылуы тиіс. Осы Қағиданың 4446-тармақтың талаптарын қамтамасыз ету үшін қажет сәуле антеннасы арқанының минималды диаметрін есептеу кезінде салбырау жебесі, салбырау нүктесі арасынан антенна ұзындығынан 6 % тең қабылдануы тиіс.
4448. Антеннаның әрбір сәулесі антенналық арқанның толық бөлігінен жасалуы тиіс. Егер антенна конструкциясы арқанның толық бөлігінен антенналардың төмендеуі және сәулесін жасауға жол бермесе, оларды жалғау зеңдену жолымен немесе мықты электр байланысты қамтамасыз ететін жалғаулар көмегімен орындалуы тиіс.
4449. Т-тектес типті сәуле антеннасын пайдаланудың мықтылығын және ұзақтығын жоғарлату үшін негізгі жүктемені төмендеуінен оның тікелей шығару орнына қоспау қажет. Осы талап Г-тектес типті антеннаны монтаждау кезінде де ескеру ұсынылады.
4450. Кірісте сәуле антеннасының төмендеуі изолятормен жабдықталған тартуларға бекіту, мысты немесе жезді соңдама көмегімен жалғау қажет. Соңдаманы төмендеумен қоса жалғауды дәнекерлеу немесе салқын сығымдау көмегімен орындалуы тиіс.
4451. Сәуле антеннасын салбырауына арналған құрылғы оның тез түсіру мен көтеру, сондай-ақ палубадан тартылуын (қондырма, рубка шатырлары) реттеу мүмкіндігі болуы тиіс.
4452. Көп сәулелі антенналарды орнату кезінде, мүмкіндігінше әрбір сәуленің бөлек көтеруі мен түсуі қамтамасыз етілуі тиіс. Сәулелер арасындағы арақашықтық кемінде 700 мм болуы тиіс.
4453. Сәуле антенналарын көтеру үшін иілімді фалдар қолданылуы мүмкін. Тез тұтанатын жүктерді тасымалдауға арналған кемелерде фалдар өртке қауіпті зонада бекітілуі және жанбайтын материалдардан жасалуы тиіс.Осы мақсат үшін қолданылатын болатты арқандар кеме корпусымен мықты электрлі жалғанған болуы тиіс.
4454. Антенналардың изоляторлары үшін тиісті жұмыс кернеуіне есептелінген арнайы антенналық изоляторларды қолдану қажет.
4455. Қалыпты климаттық жағдайларда кеме корпусына қатысты антенналардың оқшаулау қарсыласуы кемінде 10 МОм, ал ылғалдылығы жоғары болған кезінде – кемінде 1 МОм болуы тиіс.
4456. Таратқыш антенналар онымен сәуле тарататын қуатының және келетін кернеудің максималды мәндерінде оған кез-келген радиотаратқышты қосу кезіндегі жұмыстарға есептелінген болуы тиіс.
4457. Қабылдағыш антенналар барлық антенналармен және бір-бірімен өзара әрекеттесуі минимумға келтіретіндей етіп орналасуы тиіс.
4458. Антенналардың сымдары және олардың төмендеулері кеменің түтіктерінен, діңгектерінен және басқа металды бөліктерінен 1 м кем арақашықтықта орналаспауы тиіс. Антенналар оны пайдаланудың кез-келген жағдайларында кеменің металды конструкциясына тимейтіндей етіп орнатылуы тиіс. Антенналық изоляторлар тізбектерінен түтіктерге дейінгі арақашықтық кемінде 2 м болуы тиіс.
4459. Кеме қондырғысынан жоғары орналасқан өзін ұстайтын типті антенналарда олардың суға толуын немесе қысқа мерзімде қондырма деңгейіне дейін кемуін қамтамасыз ететін конструкциялы болуы тиіс. Антенна күйінің өзгеруін басқару мүмкіндігінше басты рубкадан жүзеге асырылуы тиіс.
4460. Толтырылатын діңгектерде бекітілетін сәуле антенналары діңгекті толтыру кезінде алдын-ала түсіру және діңгекті көтеруден кейін келесі көтеруді қажет етпейтін конструкциялы болуы тиіс.
4461. Мұнай құйғыш және оған теңестірілген кемелерде діңгектің болатты такелажына (ванталар, семсерлер, гудок пен сиреналар үшін арқандар және с.с.) изоляторға, олардың арасындағы арақашықтық 6 м аспайтын, ал палубадан төменгі изоляторға дейінгі арақашықтық кемінде 3 және 4 м аспайтын болуы тиіс. Радиотаратқыштардың жұмысы кезінде қуатын жоғалтуын азайту үшін такелажды барлық кемелерде изолятормен бөлуді жүргізу ұсынылады.
4462. Радио хабарлағыш және телевизиондық қабылдағыштардың антенналары тағайымы қызметтік барлық антенналардан максималды жойылуы тиіс.
4463. Г-немесе Т-тектес пішінді сәуле антенналарда қатты тарту кезінде үзілуді болдырмайтын құрылғыны, мысалы, антенналық фалда механикалық сақтандырғышы бар сақтандыру ілмекті көлденең ұсынылады.
Механикалық сақтандырғыштың ажыратқыш үлесі антенналық арқанның 0,3 аспайтын ажырау үлесін құрауы тиіс. Сақтандырғыш құрылғы антенна тартылуының жеткілікті әлсіреуін қамтамасыз етуі, бірақ антенналардың қондырғыларға, такелажға және кеме корпусына тию мүмкіндігін болдырмауы тиіс.
4464. Радиостанциялармен қашықтан басқару кезінде қосылған аппаратура күйінде антенналардың автоматты жерлену құрылғысы қарастырылуы тиіс.
4465. АТ/КВ-радиостанциямен жабдықталған әрбір кемеде, егер радиостанция таратқышы мен қабылдағыш жұмысы бөлек антенналар қарастырылса, таратқыш және қабылдағыш антенналар қарастырылуы тиіс. Толтырылған діңгектерде кеме габаритінен шықпайтын қосымша антенналар орнатылуы тиіс.
4466. Барлық радио хабарлағыш қабылдағыштар үшін кемеде жалпы антенна қарастырылуы тиіс. Радиобайланыс және радионавигациялық антенна ретінде радио хабарлағыш қабылдағыштарды қолдану рұқсат етілмейді.

470. Радиотелефон станциясының - УҚТ антеннасы

4467. УҚТ-радиотелефон станциясының антеннасында тура поляризациясы болуы тиіс.
4468. УҚТ-радиотелефон станциясының антеннасы едәуір жоғары биіктікте, бірақ найзағай ұстағыштан жоғары емес электр магнитті алаңның таралу жолында мүмкіндігінше кедергі болмайтындай етіп орнатылуы тиіс.

471. Бөлімше ішінде антенналық кабельдерді
жүргізу және салу

4469. Таратқыш антенналардың кабельдері радиожілікті муфттарды қолдану арқылы радиожілікті кабельден орындалған антенна кабелі бөлімшенің ішінде болу жағдайынан басқа жұмыс кернеуге есептелінген изоляторларды қоса арнайы жүргізулер арқылы кеме бөлімшелерінің ішінен салынуы тиіс.
4470. Таратқыш антеннаның жүргізу конструкциясы антеннаны мүмкіндігінше құрал-саймандарды қолданбай, тез және жеңіл қосу және ажыратуға болатындай болуы тиіс.
4471. Таратқыш антенналардың жүргізулері кабельдерде бөлімше ішінде қысқа жолмен радиотаратқыштарға жүргізу мүмкіндігі қамтамасыз ететін орындарда орнатылуы тиіс. Егер антенналарды жүргізу жеңіл жететін орында орнатылса, ол және оған қосылған антенна адамдар өтуі мүмкін палуба, трап немесе басқа орын үстінен шамамен 1800 мм кездейсоқ жанасудан толық қоршалуы тиіс. Жүргізгіш колонкаларды орнату кезінде конструкцияның ішкі қуысынан жасалған конденсаттың жойылу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4472. Қуаттың кемуін болдырмау үшін оқшаулау материалдарынан жасалған қоршауларды қолдану ұсынылады. Металды қоршауларды қолдану кезінде олар кеме корпусына мықты жерленуі тиіс.
4473. АТ/КВ–диапазонында радиотаратқыштың жоғары жиілікті тракттары радиожиілікті кабельден орындалуы тиіс.
Егер радиожабдық конструкциясымен таратқыштан антеннаға дейін (коммутаторды немесе келісілетін құрылғыларды) аралық кабельдерді қолдану қарастырылса, онда радиорубкада немесе басты рубкада орналасқан осындай кабельдер (өткізгіштер) қалқалануы тиіс. Арнайы экраналған бөлімшеде орналасқан кабельдерді (өткізгіштерді) экрандау қажет етілмейді.
4474. Антеннаны тарататын коммутациялық құрылғының сызбасы және конструкциясы таратқыштың антенналық контурының қабылдағыштың немесе басқа таратқыш антенналықы контурымен кездейсоқ электрлі жалғану мүмкіндігін болдырмауы тиіс.
4475. Қабылдағыш антенналардың кабельдері экрандаудың тұрақтылығын сақтаумен радиожиілікті болуы тиіс.
Осы кабельдерге қосылған антенналық коммутаторлар, ажыратқыштар, найзағай разрядниктер мен басқа құралдар экрандалған типті болуы тиіс. Кабельдер сигналдың 3 дБ дан өшуін болдырмауы тиіс.
4476. Қабылдағыш антенналардың радиожиілікті кабельдері ашық палубаға шығарылуы және қабылдағыш антенналарға мықты электрлі жалғануын және оның күйін сақтау үшін жолды қамтамасыз ететін судан қорғалған немесе герметикалық конструциялы арнайы байланыс құрылғысы көмегімен қосылуы тиіс.
4477. Бөлімше ішінде жұмыс күйінде тұрақты қосылуына есептелінбеген әрбір антенна үшін антеннаны жұмыс, оқшауланған және жерленген күйде орнатуға болатын коммутациялық құрылғы қарастырылуы тиіс.
4478. Қабылдағыш берілісін әрбір қабылдағыш анатеннада атмосфералық разрядтардан қорғау үшін арнайы қорғаушы құрылғы қарастырылуы тиіс. Егер қабылдағыш антенна мен радиожиілікті кабельдер арасында атмосфералық разрядтардан қорғау құрылғысын келісу жүйесі қолданылса жүйеге кіруге дейін келісу (антенна жағынан) қосылуы тиіс.
4479. Антеннаның коммутациясын қашықтан басқару коммутацияны қолмен орындалу мүмкіндігін болдырмауы болмауы тиіс.

472. Жерлендіру

4480. Радиорубкада орнатылған радиотаратқыштардың қалыпты жұмысы істеуін қамтамасыз етуге арналған жұмыс (жоғары жиілікті) жерлендіру антенналық коммутатордан кеме корпусымен мықты электрлі жалғанған металды аралыққа немесе палубаға қысқа жолмен салынған мыс шинасы көмегімен орындалуы тиіс. Таратқыштан қалқан немесе палубамен жалғану орнына дейінгі шина ұзындығы 1500 мм аспауы тиіс.
Шиналар және отводтардың қима ауданы оның қуаты 50 ден 500 Вт дейін болған кездегі кемінде 25 мм² болуы тиіс. Әрбір таратқыштың жұмыс жерленуін мыс шина немесе қима ауданы тиісті иілімді өткізгіш арқылы жақын металды аралықтардан бастап орындау қажет.
4481. Қуаты 50 Вт аса таратқыш корпусымен жерлену шиналарын электрлі жалғауды бір-бірінен едәуір қашықтанған кемінде екі орында жүзеге асырылуы тиіс.
4482. Радиорубкада орнатылған қабылдағыштардың жұмысы жерленуі әрбір қабылдағыштан таратқыштар жерленуінің негізгі шинасына дейін немесе тікелей жақын кеме корпусымен электрлі жалғанған металды аралықтарға қысқа жолмен салынған қима ауданы кемінде 6 мм² мыс шиналары немесе иілімді қола (мысты) арқаншық көмегімен орындалуы тиіс.
4483. Радиорубкадан тыс орналасқан дауыс зорайтқыш байланыс және трансляция және басқа радиоаппараттардың радионавигациялық құралдар жабдықтарының жұмыс жерленулері радиорубкада орнатылған қабылдағыштар немесе таратқыштардың жұмыс жерленуіне қойылатын Қағиданың осы бөлімінің талаптарына сәйкес орындалуы тиіс.
4484. Металды емес кемелерде корпустың сыртқа қабатына кеменің едәуір шөгу сызығынан төмен бекітілген ауданы кемінде 0,5 м² және қалыңдығы кемінде 4 мм мыс немесе латунды табақшаға сәулемен ерітілген барлық радиожабдыққа жерленуі үшін жалпы жұмыс жерленуін орындауы тиіс.
4485. Радиожабдықтың металды корпустары кеме корпусымен электрлі жалғануы тиіс. Жерлендіретін өткізгіштердің ұзындығы минималды 150 мм аспауы тиіс.
4486. Діңгектердің тұрақтағы такелажының төменгі шеттеріндегі қорғаушы жерленулер негізгі арқанның стрендьімен немесе иілімді металды өткізгіштер көмегімен орындалуы тиіс. Өткізгіштерге кеменің металды корпусына екі бұрандамен немесе пісіру арқылы бекіту қажет арнайы ұштықтар пісірілуі тиіс. Корпуспен жалғау орындары боялуы тиіс.
4487. Кез-келген жерленудің барлық электрлі жалғаулардың жалпы қарсыласуы 0,02 Ом аспауы тиіс.
4488. Радиожабдықтың жерлендіргіш құрылғысын жайтартқыш ретінде қолдану рұқсат етілмейді.

69-бөлім. Радиожабдыққа қойылатын талаптар 473. Жалпы талаптар

4489. Радиожабдық ұзақ уақыт жұмысқа есептелінуі және стандарттармен белгіленетін механикалық және климаттық сынауларды өтуі тиіс.
4490. Радиожабдық кеменің ұзақ уақыт бойы 22,5^о дейін қисайту кезінде және бір уақытта қисайту кезінде 10^о қисайту және көрсетілген шектердегі дифферентте, сондай-ақ тербеліс уақыты 7-9 с және кильдік тігінен 10^о дейін қисайтуда тоқтаусыз жұмыс істеуі тиіс.
4491. Антенналарды кіргізу мен жерлендірулердің өткізгіштерінен басқа радиожабдықтың барлық тоқ жүргізгіш бөліктеріне қосу корпусты ашудан кейін ғана мүмкін болуы тиіс. Сонымен бірге, радиожабдықтың ешбір өткізгіші қандай-да бір өткізгіштер қатынасына сондай-ақ «жер» қатынасына қарағанда жоғары кернеу астында болмауы тиіс. Кернеуі жоғары тізбектерінде орнатылған конденсаторлар автоматты түрде разрядталуы тиіс.
4492. Радиожабдықтың сызбасы және конструкциясы корпус ашық тұрған күйінде оны сынау мүмкіндігі болуы тиіс. Сонымен бірге, қызмет көрсететін қызметкерлердің 250 В және аса жоғары кернеу тоғымен зақымданудан қорғану қамтамасыз етілуі тиіс.
4493. Радиожабдықтың барлық корпустарында жерленуді қосу үшін қысқыштар қарастырылуы тиіс. Таратқыштар корпустарында жерлену қысқыштарын корпустардан жоғары жиілікті кернеуді алуды қамтамасыз ететіндей осындай орындарда және сондай көлемде қарастырылуы тиіс.
4494. Радиожабдықтың сыртқы қабатында орналасқан металды корпустар корпуспен мықты электрлі жалғануы тиіс.
4495. Кабельдерді үзіліссіз экрандауды сақтаумен радиожабдықтарға қосылуы тиіс. Кабельдің аппаратура корпусына бекіту мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4496. Қайырмалы және жылжымалы каркастарды, алмалы-салмалы панельдер мен есіктерді радиожабық корпусына бекіту үшін оймалы бекіту бөліктерінің орнына, оларды салу үшін құрал-саймандарды қолдану қажет етпейтін арнайы бұрылатын құлыптар, көбікті толқындар немесе шаппа тісті қолдану ұсынылады.
4497. Кемені тербеу немесе қисайту кезінде бекітілмеген радиожабдықтың қайырмалы және жылжымалы каркастарының түсуін болдырмай үшін екі жақты бағытта әрекеттенетін сақтандырғыш стопорларды көлденең ұсынылады.
4498. Кез-келген тағайымды радиожабдықты басқару және оны бақылау органдары аппаратураның алдыңғы корпустарының панельдерінде пайдалану шарттарына сәйкес оны қолданудың максималды ыңғайлылығын қамтамасыз етілетіндей етіп орналасуы тиіс.
Сирек қолданылатын басқару органдарын аппаратура корпустарының ішінде орнатуға болады.
4499. Радиожабдықтың басқару және оны бақылау органдарының міндеті және әрекеті жалпы қабылданған белгілер мен нақты жазулар көмегімен көрсетілуі тиіс.
4500. Радиожабдықты басқару органдарының «Қосылды», «Іске қосу», «Көбейту» және с.с. күйлері тұтқаның жоғары, өзінен немесе оңға, тұтқаны сағат бағдары бойынша бұру және жоғарғы немесе оң жақтағы кнопкасын басу нұсқауларына сәйкес болуы тиіс. «Өшірілді», «Іске қосу», «Кемуі» және с.с. күйлер тұтқалардың төмен, өзіне қарау немесе солға, тұтқаны тіл сағатына қарсы және төменгі немесе сол кнопкалардың басылуының нұсқауларына сәйкес болуы тиіс.
4501. Негізгі шкланы, жазуларды, мәндерді, сондай-ақ радиожабдыққа көрсеткіштер күйін және басқару органдарын басқыштау 700 мм арақашықтықта нақты көрінуі тиіс.
4502. Ішкі монтаждың өткізгіштерінің, сондай-ақ радиожабдықтың конструкциялық бөліктерінің жалғаулары өздігінен ажырау мүмкіндігін болдырмайтындай болуы тиіс.
4503. Радиожабдықтың ішкі монтажы түрлі тағайымды тізбектерді бөлу үшін түрлі түсті өткіщзгіштермен орындау ұсынылады.
4504. Радиожабдықтың бөлек бөліктерін жалғайтын әрбір иілімді шлангте қосалқы өткізгіш болуы тиіс. Сондай-ақ, бойынша шлангтың әрбір он өткізгіштеріне қосалқы өткізгіштер қарастырылуы тиіс.
4505. Радиожабдықтың ішкі элементтері принципиальды және монтажды сызбаларының таңбалануына тиісті нақты және мықты таңбалауы болуы тиіс. Ұсақ элементтерді таңбалау каркастарда және тиісті түйіндердің экрандарында, сондай-ақ бейнелеуге қоса берілетін сызбаларда немесе ұлғайтылған суреттерде орындау рұқсат етіледі. Радиожабдықтың шығыстағы қысқыштарында олардың тағайымы, ал қоректендіру тізбектерінде – кернеуі және кереғарлығы көрсетілуі тиіс.
4506. Радиожабдықты басқару және бақылау органдары радиожабдықты бет панельмен төмен жазықтыққа орнату жағдайына механикалық зақымданулардан қорғануы тиіс.
4507. Алмалы-салмалы немесе қайырмалы панельдердің және радиожабдық каркастарына бекіту құрылғылар түспейтін болуы тиіс.
4508. Барлық басқару органдары олардың күйлері өздігінен ауыспайтын конструкциялы болуы тиіс.
4509. Радиожабдықта қолданылатын штепсельді жалғанулардың конструкциясы оларды дұрыс қоспау мүмкіндігін болдырмауы тиіс. Сонымен бірге, оларға арналмаған ұяшықтарды штепсельді розеткалардың қате қосылуын болдырмайтыны шаралар қолданылуы тиіс.
4510. Микрофондар мен негізгі телефондар байланыстар арасындағы кернеу 55 В, «жер» қатысты – 30 В аспауы тиіс.
4511. Радиожабдықтың сызбасы және конструкциясы басқару органдарымен дұрыс емес ретпен қозғалу немесе қоректену көзінің кереғарлығының өзгеруі нәтижесінде зақымдану мүмкіндігін болдырмауы тиіс.
4512. Радиожабдықта және қашықтан басқару пульттарында радиожабдықтың жауапты тізбектерінде бұзылуы немесе критикалық режимі жайлы, сондай-ақ қоректі қосу мен жоғары кернеуді беру туралы сигнал беретін құрылғы қарастырылуы тиіс.
4513. Кемелік желі мен аккумуляторлы батареялардың радиожабдық сызбасы арқылы жерленуі (корпуспен жалғау) рұқсат етілмейді.
4514. Радиожабдықтың қоректендіру тізбектерінің оқшаулау қарсыласуы осы Қағиданың 417-қосымшаның 1-тарауына сәйкес болуы тиіс.
4515. Жұмыс уақытында радиожабдық корпустарының температурасы 60^оС аспауы тиіс.
4516. Радиожабдық қоректену кернеуі ±10 % және тоқ жиілігі номиналды мәннің ±5 % өзгеруі кезінде кемелік желіден қореткендіруге есептелінуі тиіс. Аккумуляторлардан қоректенуіне есептелінген радиожабдық олардың кернеуін 15 % және кернеуді номиналдыдан 25 % жоғарылауы кезінде жұмыс істеуі тиіс.
4517. Радиожабдықты қоректендіру тізбектерінде тез ауыстырылатын жүзбелі сақтандырғыштар немесе автоматты ажыратқыштар орнатылуы тиіс. Сақтандырғыштар конструкциясы қызмет көрсететін қызметкерлердің олардың салғалырды ауыстыру кезінде тоқ жүргізгіш бөліктеріне кездейсоқ жанасу мүмкіндігін болдырмауы тиіс. Сақтандырғыштарды қосуға қажет уақыт 5 с аспауы тиіс.
4518. Өртке қауіпті бөлімдерде және аумақтарда мұнай құйғыш кемелерде және оларға теңестірілген кемелерде тек тасымал (портативті) УҚТ-радиотелефон станциясына өртке қауіпті зонаға тиісті өрттен қорғайтын деңгейлі өрттен қорғау орындауларды пайдалану рұқсат етіледі. Өртке қауіпті зонадан тыс жалпы техникалық орындаудағы радиостанцияны пайдалану рұқсат етіледі.
4519. Жүрістегі рубкада орнатылған радиожабдықтың түсті сигналы осы Қағиданың 3790-тармақ талаптарына сәйкес болуы тиіс.
4520. Ішкі суларда жүзетін кемелерде орнатылатын радиолакациялық жауапкерлер уәкілетті органмен бекітілген Аралас «өзен-теңіз» жүзетін кемелерді жасау қағидасының 48-тараудың 12-параграф талаптарына сәйкес болуы тиіс.

474. Радио байланыс құралдарының техникалық талаптары

4521. Радиобайланыс құралдары қауіпсіздікке қатысты хабарларды қысқа уақытта қабылдау мен таратуды қамтамасыз етуі тиіс. Сонымен бірге, олар мынадай талаптарға сәйкес болуы тиіс:
1) іске қосу (қоректендіруді қосу) бір қозғалыспен жүзеге асырылуы тиіс;
2) Ретке келтірілген таратқышты қосу уақыты 5 с аспауы тиіс;
3) жиілікті бір диапазон асты шегінде ауыстыру мүмкіндігінше тез орындалуы тиіс;
4) жиілікті автоматты келтіру құрылғының бұзылуы жиілікті қолмен қысқа уақытта келтіруге кедергі болмауы тиіс;
5) Сәуле таратудың бір типінен басқасына ауысу бір қозғалыспен жүзеге асырылуы тиіс.
4522. Радиотрубкадан тыс орнатуға арналған таратқышта қашықтан басқару пультында таратқыштың өзінде орналасқан басқару мен бақылау органдарының қолданусыз радиотаратқышты жүргізу үшін қажет басқару және бақылау органдары болуы тиіс.
4523. Радиобайланыс құралдары олардың бұзылуларын тез анықтау мен жоюға болатын конструкциялы болуы тиіс. Сонымен бірге, олар мынадай талаптарға сәйкес болуы тиіс:
1) аппаратураның корпусы ашық болған кезінде ішкі элементтердің максималды құрамы н көру мүмкіндігі болуы;
2) аппаратураның ішкі элементтерін орналастыру олардың жөндеуі мен ауыстыруы қысқа уақытта орындалатындай болуы;
3) металды экрандар, сондай-ақ корпус ішіндегі экрандалған түйіндерінің қақпақтары және есіктері мүмкіндігінше құралдарды қолданусыз ашылуы тиіс.
4524. Радиотаратқышы жиілігінің рұқсат етілген ауытқулары, радиожиілік жолақтарының ені және сәуле таратудың жолақтан тыс спектрлері стандарттармен анықталатын нормаларға сәйкес болуы тиіс.
4525. Кемелік таратқыштар сәуле таратудың жалпы ұзақтылығының 1:3 паузаның жалпы ұзақтылығына қатынасы кезінде кемінде 1 сағ бойы үзіліссіз жұмыс істеуге есептелінуі тиіс.
4526. НЗЕ және J3E сыныпты сәуле тарату үшін жоғарғы қапталды қолдану қажет.
4527. J3E сыныпты сәуле тарату үшін беруші басу деңгейі кемінде 40 дБ таратқыштың пикті қуатынан кем болуы тиіс.
НЗЕ сәуле тарату үшін пикті қуаттан (6±2) дБ кем басу деңгейі кезінде толық келтіретін тарату болуы тиіс.
4528. беретін жиіліктің паразитті амплитудасы және қозғалыс жиілігінің деңгейі стандарттар талаптарына сәйкес болуы тиіс.
4529. НЗЕ және J3E сыныпты сәуле таратуда қолдану кезінде толық пиктің қуатында таратқыштың жұмысы уақытында кез-келген дискретті жиілікте таратқыш антеннаға келетін жағымсыз сәуле таратулардың қуаты осы Қағиданың 418-қосымшасында көрсетілген талаптарға сәйкес болуы тиіс.
4530. НЗЕ және J3E сәуле тарату сыныптарымен жұмыс істейтін таратқыштардың дыбысты жиіліктерді жіберу жолағы рұқсат етілген амплитуданың 6 дБ кем емес өзгертілген 350 ден 2700 Гц дейін болуы тиіс.
4531. НЗЕ сыныпты сәуле таратулардың жұмысы кезінде таратқыштардың қозғалыс тереңдігі кемінде 80 % болуы тиіс. Кернеудің бөгде көздерінен туатын қозғалыс тереңділігі 5 % аспауы тиіс.
J3E типті сәуле таратудың жұмысы кезінде тартақыштардың қозғалысы өзара қозғалыс құрамы стандарттармен белгіленген мәндерден аспайтындай болуы тиіс.
4532. Номиналды қуаты 20 Вт аса барлық таратқыштарда тарату кезінде антеннада тоқ күшін үнемі бақылайтын индикаторлы құралы болуы тиіс. Құралдың істен шығуы антенналық контур тізбектерінің үзілуіне келтірмеуі тиіс.
4533. Таратқышты Қағиданың осы бөлімімен талап етілетін кез-келген жиілікті келтіруді қатты фиксациямен жүзеге асырылуы тиіс.
4534. Антеннаның үзілуі немесе оның корпусқа матасуы, сондай-ақ мықты жоғары жиілікті сигналды антеннаға бағыттау таратқыштың жұмыс қабілетін бұзбайтын зақымдар болдырмауы тиіс.
4535. Аралық жиілік шақыру және авариялық халықаралық жиіліктеріндегі қорғаушы жолақтарда кедергілер тудырмауы тиіс.
4536. Қағиданың осы бөлімінде мынадай қабылдағыштардың 6 дБ деігейінде өлшенетін жоғары (аралық) жиілік бойынша жіберу жолақтарын сыныптаулар қабылданды: кең ± 3000 Гц; орташа ± 1500 Гц, тар ± 600 Гц; өте тар ± 100 Гц; бір жолақты + 350 Гц-ден + 2700 Гц дейін.
4537. Арнайы айтылған жағдайлардан басқа, қабылдағыштың төмен жиілікті трактты жіберу жолағы кемінде 300—2700 Гц шығыс кернеуінің әркелкілігі кезінде кемінде 6 дБ дан 1000 Гц болуы тиіс.
4538. Қабылдағыштарды қоректендіру тізбектерінде кеме электр жабдықтарымен келтірілетін кедергілердің қорғау құрылғысы қарастырылуы тиіс.
4539. Қабылдағыштардың кіріс тізбектері кемелік таратқыштардың жұмысы кезінде бағытталатын кернеуден қорғалуы тиіс.
4540. Қабылдағыштар конструкциясы экрандаудың тұрақтылығын сақтаумен радиожиілікті кабель антенналарының қысқыштарына қосу мүмкіндігін болдыруы тиіс.
4541. Барлық кемелік қабылдағыштар тұрақты тәулік бойы жұмыс істеуге есептелінуі тиіс.

475. АТ/КВ-радиостанциясы

4542. Таратқыштың негізгі пайдалану-техникалық параметрлері осы Қағиданың 419-қосымшасында көрсетілгенге сәйкес болуы тиіс.
4543. Егер таратқышта енгізілген немесе бөлек орнатылған сигнал сигналдардың радиотелефонның автоматты таратқышы болса, онда осы Қағиданың талаптарына сәйкес болуы тиіс.
4544. Таратқыш антеннаның стандартты эквиваленттерімен жабдықталуы тиіс.
4545. Қабылдағыштың негізгі пайдалану-техникалық параметрлері осы Қағиданың 420-қосымшасында көрсетілген параметрлерге сәйкес болуы тиіс.
4546. Қабылдағышта жоғары (аралық) жиілік бойынша орташа жүргізу жолағы болуы тиіс. Кеңін де қоса (осы Қағиданың 4536-тармағы) екі жүргізу жолағын көлденең ұсынылады.
4547. Қабылдағыш қуаты 0,5 Вт кем емес басты телефондар және дауыс зорайтқышытарға есептелінуі тиіс.
4548. Авариялық радиотелефон сигналын автоматты бергіші АТ/КВ-радиостанциясымен осы Қағиданың 4549, 4550-тармақтарында көрсетілген автоматты берілуі мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
4549. Автоматты берілетін радиотелефонның авариялық сигналы 1 минуттан аспайтын және кемінде 30 с бой үзіліссіз ретімен берілетін екі үнді дыбысты жиіліктің синус тектес ауытқуынан тұруы тиіс. Бір үнде (2200+33) Гц, ал басқасында (1300+19,5) Гц жиілік болуы тиіс.
Әрбір үннің ұзақтығы (250+10) мс тең болуы тиіс. Үндер арасындағы интервал 4 мс аспауы тиіс. Аса жоғары тоқтың амплитудасының аса төмен үн амплитудасына қатынасы 1—1,2 шамасында болуы тиіс.
4550. Авариялық сигналдарын радиотелефонмен автоматты түрде беруі шамамен бір циклға тең мынадай екі циклдар арасындағы интервалымен циклды болуы тиіс. Автоматты түрде беру, авариялық сигналы оны өшіргенге дейін беруі тиіс.
Әрбір үннің ұзақтығы (250+10) мс тең болуы тиіс. Үндер арасындағы интервал 4 мс аспауы тиіс. Аса жоғары тоқтың амплитудасының аса төмен үн амплитудасына қатынасы 1—1,2 шамасында болуы тиіс.
4551. Автоматты түрде беруді қосу бір қозғалыспен жүзеге асырылуы тиіс. Іске қосу ұзақтығы 5 с аспауы тиіс.
4552. Автоматты түрде беру оның іске қосу мен жұмысын басқаруды жүргізу бойынша қысқа нұсқаулықпен жабдықталуы тиіс.
4553. Автоматты түрде беру оны қателесіп іске қосу мүмкіндігін болдырмайтын конструкциялы болуы тиіс. Кез келген уақытта апат туралы хабарландыруды беру үшін автоматты түрде беруді сол сәтте ажырату қамтамасыз етілуі тиіс.
4554. Радиотелефонмен апат сигналдарын автоматты түрде беру, беру апат және шақыру 2182 кГц жиілігінде жұмыс істеуін және оны басқа жиілікке қосу мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.

476. УҚТ – радиотелефон станциясы

4555. УҚТ-радиотелефон станциясы пайдалануда ыңғайлы, өзен көлігінің УҚТ-радиобайланыстың бар жүйесіне үйлесімді және стандарт талаптарына сәйкес болуы тиіс.
4556. УҚТ-радиотелефон станциясы радиобайланысты осы Қағиданың 416-қосымшасында көрсетілген диапазонда G3E (F3)сыныпты сәуле таратуды қолданып жүргізуді қамтамасыз етуі тиіс. Жұмыс каналдар арасындағы тарату 25 кГц болуы тиіс.
4557. Басты УҚТ-радиотелефон станциясында кемінде үш каналдары, оның ішінде шақыру және апат 300,2 МГц каналы болуы тиіс. Пайдаланымдағы радиостанция жұмыстар режимдерін байланысты ұйымдастыруына сәйкес осы Қағиданың 416-қосымшасында көрсетілген жиіліктің барлық каналдарының жолақтарының жұмысын қамтамасыз етуі тиіс.
4558. Қозғалыс тереңділігіне 100 % сәйкес жиіліктің максималды ауытқуы мүмкін ±5 кГц жақын, бірақ еш бір жағдайда к ±5 кГц аспауы тиіс.
4559. Таратқыш модуляторының жиіліктің сипаттамасында келесіден қабылдағышқа қайта түзелуін октаваға 6 дБ алдын-ала түзетулері (аса жоғары жиілік жағына көтеру) болуы тиіс.
4560. Дыбысты жиіліктерді жіберу жолағы 3000 Гц аспауы тиіс.
4561. Таратқыштың номиналды қуаты 15 Вт аспауы тиіс. Қуатты 1 Вт дейін жедел кему мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4562. Кез-келген каналда модуляция өнімдерімен негізделген жанама сәуле таратудың орташа қуаты 10 мкВт, кез-келген дискретті жиілігінде жанама сәуле таратудың орташа қуатының мәні 2,5 мкВт аспауы тиіс.
4563. 20 дБ сигнал/шу қатынасына қабылдағыш сезімталдығы 1,5 мкВ кем болмауы тиіс.
4564. Радиостанцияның қабылдағышының шығысы қуаты 0,5 Вт кем емес дауыс зорайтқышқа және микротелефонды трубкаға (немесе манипуляторға) есептелінуі тиіс. Дауыс зорайтқыш радиостанция корпусына салынуы тиіс.
4565. Қабылдағышты 6 дБ деңгейінде жоғары (аралық) жиілік бойынша жүргізу жолағы жиіліктің макссималды девиациясымен сигналдарды қабылдау үшін 5 кГц.
4566. Қабылдағыштық желіден тыс коэффициенті 7 % аспауы тиіс.
4567. Қабылдағыштың екі сигналды таңдаушылығы ±25 кГц резонансты жиіліктен шығару кезінде қабылдау сигналының әлсірейтін, бірақ ±75 дБ кем емес болуы тиіс.
4568. Айна каналы бойынша, аралық жиілік бойынша, сондай-ақ жағымсыз сигналдарды қабылдауының әлсіреуі кемінде 75 дБ (тасымал және портативті радиостанциясы кемінде 70 дБ) болуы тиіс.
4569. Радиостанцияны бір оперцияны орындау кезінде 300,2 МГц каналына ауыстыратын (5-ші канал) құрылғы қарастырылуы тиіс.
4570. Симплексті дуплексті жұмысқа және керісінше ауысуы тиісті каналдарға өтумен автоматты түрде орындалуы тиіс.
4571. Каналдар нөмірленуі тиіс.
4572. 300,2 МГц каналында дауыс қаттылығын реттеуіші нөлдік күйде тұрған кезде дауыс зорайтқышта 50 мВт минималды қуатын қамтамасыз ететін құрылғы қарастырылуы тиіс.
4573. УҚТ радиотелефон станциясында реттегіші бар ажыратылатын шу басқышы болуы тиіс.
4574. УҚТ-радиотелеофн станциясының комплектісінде радиобайланысты тікелей көпірдің жүрістегі қанаттарынан жүргізетін құрылғы қарастырылуы тиіс.
4575. УҚТ-радиотелефон станциясының міндетіне байланысты әрбір жағдайда Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауына жатуы тиіс осы Қағиданың 4561, 4563, 4564, 4566 – 4569-тармақтарының талаптары азайтылуы мүмкін.
4576. УҚТ-радиотелефон станциясы осы Қағиданың 459-тарау талаптарына сәйкес негізгі және авариялық көздерден қоректенуіне есептелінуі тиіс.
4577. Дауыс зорайтқыштардың дуплексті жұмысы (сәуле тарату) кезінде автоматты түрде ажырауы тиіс.
4578. УҚТ – радиотелефон станциясында осы Қағиданың 4549-4553-тармақтарында айтылған талаптарға сәйкес болуы тиіс радиотелефонды апат сигналдарын автоматты түрде беруі болуы тиіс. Автоматты түрде беру ішіне салынған болуы тиіс.

477. Дауысзорайтқыш байланыстың және трансляцияның
құрылғысы

4579. Дауыс зорайтқыш байланыс құрылғысы басты рубканың негізгі басқару посттарымен дуплексті немесе симплексті байланысты қамтамасыз етуі (осы Қағиданың 4433-тармағы), сондай-ақ қызметтік тапсырмаларды трансляция құрылғысының трансляциялық құралдары арқылы тұрғын және қоғамдық бөлімшелерге және кеменің ашық палубасына тарату мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.
4580. Дауыс зорайтқыш байланыс құрылғысына кемінде үш желі қосылуы тиіс.
4581. Дауыс зорайтқыш байланыс құрылғысында басты рубкада басты микрофон посты және дауыс зорайтқыш байланыстың әрбір абоненттерінің микрофон посттары болуы тиіс.
4582. Шу деңгейі жоғары бөлімдердегі дауыс зорайтқыш байланыстарында қосымша түсті сигнал бергіші болуы тиіс.
4583. «М» және «О» сыныпты кемелерде көршілес кемелер мен жағалауы бар бір жақты дауыыс зорайтқыш құрылғыларды орнату ұсынылады.
4584. Швартовты операциялар мен кемелік жұмыстарда тапсырыстар беру үшін кемлерді қоректі құрғақ элементтерден немесе аккумулятордан алатын, электрмегафон корпусында орналасқан электромегафондармен жабдықтау ұсынылады.
4585. Дауыс зорайтқыш байланыс құрылғысы қамтамасыз етуі тиіс:
1) барлық немесе кемінде үш микрофонды посттармен айналмалы байланысты;
2) радиохабарды кемінде үш трансляциялық желілермен барлыық тұрғын және қоғамдық бөлмелерге және кеменің ашық палубасына трансляциялауды;
3) радиохабарды радиоқабылдағыштан, магнитофоннан, электр күйтабақ ойнатқыштан, сондай-ақ жергілікті және тасымал микрофондардан хабарлауды;
4) қызметтік тапсырмаларды барлық хабарлау желілер бойынша бір уақытта немесе дауыс зорайтқыш байланыстар құрылғысының микрофонды посттарымен, сондай-ақ жергілікті және тасымал микрофондармен тарату.
Радиохабарды хабарлау дауыс зорайтқыш байланыстар құрылғысының микрофонды посттарынан жергілікті және тасымал микрофондарды қосу кезінде автоматты түрде ажырауы тиіс;
5) әрбір хабарлау желісі бойынша тарату сапасын есту арқылы бақылау;
6) қызметтік тапсырмаларды дауыс зорайтқыштардың дауысын реттегіші минималды дауысқа немесе «Өшірілді» күйінде белгіленген барлық хабарлау желілері бойынша беру.
4586. Қызметтік тапсырмаларды хабарлау құрылғысының хабарлау құралдары арқылы беру үшін барлық басқару (қосу, хабарлау желілерін коммутациялау, программаларды өшіру және жасанды хабарлауды қосу) дауыс зорайтқыш байланыстар құрылғысының микрофонды посттарынан қашықтан жүзеге асырылуы тиіс.
4587. Хабарлау желілерін қызметтік тапсырмаларды беру үшін дауыс зорайтқыш байланыстың микрофонды посты жабдығына түсті сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.

70-бөлім. Навигациялық жабдық. 478. Жалпы ережелер. Навигациялық жабдықтың құрамы

4588. Қағиданың осы бөлімінде қолданылатын терминдер мен аббревиатуралар мынадай мағыналарды береді:
1) автоматты сәйкестендірілетін жүйе (АСЖ) – жүзудің навигациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін кемелер арасынан, сондай-ақ кемелер мен жағалау станциялар арасында статикалық және динамикалық (навигациялық) ақпаратты үнемі автоматты түрде өзара алмасуды қамтамасыз ететін жүйе;
2) түнде көру аппаратурасы – кеменің тәуліктің қараңғы уақытында су бетіне шығатын кеме қатынасына қауіп келтіретін объектілерді анықтау жолымен жүзудің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін электронды жүйе;
3) базалық сурет – экраннан өшірілмейтін жүйелі электронды навигациялық картаның ақпарат көлемі. Осы ақпарат экрандарда үнемі кез-келген жүзу ауданында бейнеленеді. Осы ақпарат жүзудің навигациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жеткіліксіз;
4) электронды навигациялық карталар мен ақпараттың бейнелеу жүйесінің дисплейінде бейненің ауысу уақыты – бейне жаңа бейнені жасау аяқталған сәтіне дейін ауыса бастайтын сәтінің аралық уақыты;
5) электронды навигациялық карталар мен ақпараттың бейнелеу жүйесінің дисплейінде бейнені регенерация уақыты – оператормен тиісті әрекетті орындау сәтінен соңғы қайта құру аяқталған сәтіне дейін орындау сәтінің аралық уақыты;
6) ғаламдық навигациялық жолсерік жүйесі (ҒНЖЖ) – Дүниежүзілік координацияланған уақытқа (UTC) қатысты координаттарын, объект жылдамдығы мен обсервация уақытты анықтауға арналған жүйе;
7) тереңділік — су бетінен топыраққа дейінгі вертикалды арақашықтық;
8) дисплей — әріпті, цифрлы немесе графикалық түрде ақпаратты бейнелейтін электрондық құрал;
9) басып алу — мақсатты (мақсаттарды) таңдау және оны сүймелеу үшін енгізу;
10) көріну зонасы – басты рубкадағы жұмыс орнынан қоршаған жағдайды кедергісіз қадағалануы мүмкін шегіндегі горизантальды бұрыш;
11) уақытша бөлінген көп станциялы жетуді (УБКЖ) – көп станциялы байланыс жүйелерінде ақпаратты тарату тәсілі: әрбір станциямен хабарларды тарату уақыты қатал белгіленді;
12) қадағалау — навигациялық жағдайды мен соқтығысу қатерін бағалау мақсаты үшін көру мен есту арқылы, сондай-ақ кемеде бар техникалық құралдар көмегімен жүзеге асырылатын кеме жүргізушісінің негізгі қызметінің бірі;
13) навигациялық жабдық — навигациялық тапсырмаларды шешу үшін кеме жинақталған кемелік техникалық құралдар;
14) ақпарат тасымалы — мәліметтерді сақтау мен оларды тиісті жабдық көмегімен есептеуге арналған құрал;
15) жалпыланған бейне – бірнеше навигациялық құралдар мен жүйелерден ақпаратты дисплейде бірлестірілген жаңғырту;
16) жол нүктесі — шартты мәндері және координаттары басқару бағдарламасында жазылған кеменің белгіленген жылжу траекториясындағы нүкте;
17) радиомодуль – УҚТ байланысының каналында ақпаратты қабылдау мен беруді қамтамасыз ететін (АСЖ құрамды бөлігі) модул;
18) растрлы навигациялық карта – қағаз картасының факсимелді көшірмесі немесе уәкілетті гидрографиялық қызметпен дайындалған және таралған карталар жинағы;
19) рейс мәліметтерін тіркеу (РМТ) – кодтау құралдары мен ақпаратты жазу, арнайы қорғалған контейнерге ақпарат тасымалдаушыны; негізгі және қоса енгізілген резервті қоректендіру көзін қосатын рейс жайлы мәліметтерді жинау, жазу және сақтауға арналған құрылғы;
20) басты рубка — кемемен басты басқару посты орналастырылатын жүрістегі көпірдің жабық бөлігі;
21) вахтаны жүргізуді бақылау жүйесі – вахтаны басқы рубкада жүргізетін кеме жүргізушінің психофизиологиялық күйін тексеруді қамтамсыз ететін аппаратура;
22) электронды навигациялық карталар мен ақпараттарды бейнелеу жүйесі (ЭНКАБЖ) – тиісті резервтеу құралдарымен жүйелік электронды навигациялық карта мәліметтері негізінде және маршрутты жоспарлау және кеме қозғалысын бақылау бойынша кеме жүргізушінің міндетін жеңілдетіп навигацияның техникалық құралдарының мәліметтері бойынша ақпаратты көрсетуді қамтамасыз ететін навигациялық ақпаратты жүйе.
Қажет болғанда жүйе қосымша навигациялық ақпаратты көрсетуді қамтамасыз етеді.
ЭНКАБЖ құрамына оның бағдарламалық қамсыздандыруы, операциялық жүйе және ұштастыру және резервтеу құралдарымен қоса электронды-есептеуіш құралдар жатады;
23) Жүйелік электронды навигациялық карта (ЖЭНК) – оны пайдалану ыңғайлылығы мен түзетулерді есепке алу мақсатымен электронды навигациялық картаны, сондай-ақ кеме иесімен енгізілген басқа мәліметтерді өзгерту жолымен алынған мәліметтер базасы. Осы мәліметтер базасы ЭНКАБЖ да экранда жүзудің навивгациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажет карта бейнесін көрсету үшін қолданылады;
24) ЭТҚ — электронды төсеу құралдары;
25) АҚҚ — автоматты қоса жүретін құрылғы;
26) АРТҚ — автоматты радиолакациялық төсеу құрылғысы;
27) стандартты бейне – ЭНКАБЖ да картаны бірінші рет көрсету кезінде ұсынылатын ЖЭНК ақпараты. Талаптарға байланысты маршрутты жоспарлау немесе кеменің қозғалысын бақылауды қамтамасыз ететін сол ақпарат деңгейі кеме иесімен өзгертілуі мүмкін;
28) курсты қашықтан беру құрылғысы – кеме курсы жайлы датчиктен алып және оны басқа навигациялық жабдыққа беру мүмкіндік беретін электронды құрал;
29) жүрістегі көпір — әдетте басты рубка мен көпір қанаттарын қоса кеменің басқару жүзеге асырылатын орын;
30) лага және/немесе эхолот шахтасы — су өткізбейтін төсемі бар ватерсызығынан төмен кеме корпусындағы арнайы су өткізбейтін бөлме;
31) Электронды навигациялық карта (ЭНК) – мемлекеттік гидрографиялық қызметтен алынған уәкілеттер бойынша ЭНКАБЖ қолдану үшін жасалған құрамы, конструкциясы және форматы бойынша стандартталған мәліметтер базасы. ЭНК-ға жүзудің навигациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажет барлық картографиялық ақпарат және жатуы тиіс, сондай-ақ ЭНК-ға әдетте жүзуге арналған лоцияларда, атластарда және басқа құралдарда қосымша мәліметтер енгізілуі мүмкін.
4589. Навигациялық жабдықтар мен жабдықтаулар құрамын анықтау үшін кемелер 3 категорияларға бөлінеді:
ұзындығы 25 м аса өздігінен жүзетін кемелер;
ұзындығы 25 м және өздігінен жүзетін кемелер;
өздігінен жүзбейтін кемелер.
4590. Кемелердің навигациялық жабдық құрамы жүзу бассейннің разряды мен кеме категориясына байланысты осы Қағиданың 421-қосымшасында көрсетілген норма бойынша қабылдануы тиіс.
4591. Кеме қозғалысының жылдамдығы мен өткен арақашықтықты көрсеткіштер, гирокомпаста, автобасқарғыш пен стабилизаторлар курстар, эхолоттар, бұрылыс жылдамдығы және құрамдастырылған қабылдағыш индикаторлар ГНСС ГЛОНАСС/GPS, сондай-ақ басқа навигациялық жабдықтар кеме иесінің қарауы бойынша белгіленеді.
4592. Навигациялық, соның ішінде жүзу қауіпсіздігін жоғарылату мақсатында кеме иесінің қарауы бойынша кемелерде осы тарауда жазылған нормалардан жоғары орнатылған жабдық 473-тарау мен 70, 71-бөлімдердің талаптарына сәйкес болуы және Кеме қатынасының тіркелімімен куәландыруға жатады.
4593. Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша жүзудің нақты шарттары, мықты радиобайланыс болуы, ауа-райын алу қалыптылығы және с.с байланысты осы Қағиданың 421-қосымшасында көрсетілген нормалардан ауытқу рұқсат етіледі.
4594. Кемеде команда мүшелерін қоса 12 адамнан аспайтын борты бар серуендеу кемелері, сондай-ақ жолаушылар мен қауіпті жүктерді тасымалдауға арналған кемелерден басқа ұзындығы 25 м кем «М», «О», «Р» және «Л», сыныпты кемелерде қызметтерді (РЛС, эхолот, электронды-картографиялық жүйе) жүзуді теңіз аудандарында жүзеге асыратын кемелер үшін АКЖҚ айтылғаннан кем емес кемелердің техникалық сипаттамаларымен үйлестірілген стационарлы навигациялық жабдықты орнату рұқсат етіледі.

479. Навигациялық жабдықты орналасуына қойылатын
жалпы талаптар

4595. Навигациялық жабдықтың негізгі құралдары жабдықтарға қызмет ету мен құралдардың көрсеткіштерін алу үшін ыңғайлы құрғақ бөлмелерде орнатылуы тиіс. Күш және қосымша жабдық жұмысқа және тағайымы басқа жабдыққа қызмет етуге кедергі болмайтындай етіп агрегатты немесе құрғақ бөлменің арнайы қоршауында орнатылуы тиіс.
4596. Навигациялық жабдық және оған жататын кабельді жүйе кемеде орнатылған магнитті компастарды болмайтын өзгеруін болдырмайтындай етіп орналасуы тиіс.
4597. Лагтың қабылдау құрылғысы немесе эхолот дірілдегіштерін орнатуға арналған бөлме (шахта) мынадай талаптарға сәйкес болуы тиіс:
1) шахта су өткізбейтін болуы тиіс;
2) шахта көлемі онда орнатылған жабдықты бір адаммен қызмет ету мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс;
3) шахтаға өту үшін клинкетті есік немесе су өткізбеушілікті қамтамасыз ететін қақпағы бар өлшемі кемінде 400x600 мм қылыта (лаз) қарастырылуы тиіс;
4) шахтаға түсу үшін трап қарастырылуы тиіс;
5) шахтаға кіреберісте 12 В тасымал лампа үшін штепсельді розетка және негізгі жарықтандыруды ажыратқыш орнатылуы тиіс;
6) шахта корпусының сыртқы жағынан жоғарғы бөлігінде көрінетін орында бақылау краны орнатылуы тиіс;
7) түбі тесілген шахтада құралдарды орнату кеме корпусы қаптамасының беріктілігі бұзылмауы тиіс, ал қажет болғанда қаптаманы қосымша бекітулері қарастырылуы тиіс.

480. Радиолокациялық станцияны орналастыру

4598. Радиолакациялық станция индикатор басты рубкада алдыңғы жақтағы аралыққа мүмкіндігінше жақын орнатылуы тиіс. Егер қосымша индикатор болса, онда ол кеме курсын навигациялық салуды жүргізетін орындар немесе бөлмелерге жақын орнатылуы тиіс.
4599. Егер олармен жасалатын жоғары жиілікті сәуле тарату ағын тығыздығы, механикалық шу деңгейі және радио қабылдағыштың электр кедергілерінің деңгейі рұқсат етілген нормалардан аспаса, радиолакациялық станцияның таратқышы және басқа аппаратурасын басты немесе штурман рубкасында орнату рұқсат етіледі. Болмаса көрсетілген аппаратура арнайы жабық экрандалған бөлмеде орнатылуы тиіс.
4600. Радиолакациялық станция индикаторынан орнату орнында өлі зоналар мен қайта бейнелеуі көрсетілген антенна бағытының диаграммасы орналастырылуы тиіс.
4601. Радиолакациялық станция антеннасы 5^о сол және оң бортты курстық бұрыштар шегінде өлі секторлары жоқ кеме қозғалысының бағыты бойынша едәуір жақсы көрініс қамтамасыз ету, ал егер ол қондырмалар, түтіктер және басқа конструциялармен орындалса, горизонт бойынша көрініс жабылмау есебімен орнатылуы тиіс.
4602. Радиолакациялық байланыс антеннасы адамдар орналасуы мүмкін кеменің ашық палубасында жоғары жиілікті сәуле тарату ағынының тығыздығы рұқсат етілген нормадан аспайтындай биіктікте орнатылуы тиіс.
4603. Барлық жағдайларда антеннаның кез-келген бөлігін қарау мен жөндеу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
4604. Толқын суды салу кезінде майысуды болдырмау үшін анатенна мүмкіндігінше таратқыш үстінен орнатылуы тиіс. Тура су толқыныды салу мүмкін болмаған жағдайда майысулар саны минималды болуы тиіс.
4605. Радиолакациялық станцияның антеннасы орнатылған діңгектердің барлық тартуларында, тартуларды ұзындығы 2 ден 6 м дейін тең емес кесінділерге бөлетін такелажды изоляторлар орнатылуы тиіс. Егер тартуларды оқшаулау мүмкін емес болса, олар кеме корпусымен электрлі жалғануы тиіс.
4606. Екі навигациялық РЛС орнатылған кемелерде негізгі РЛС индикаторды антенна орналастырылған жағындағы бортқа жақын орнату ұсынылады, ал олардың антенналары бір уақытта жұмыс істеу кезінде өзара кедергі тудырмайтындай етіп орналастырылуы тиіс.

481. Магнитті компасты орналастыру

4607. Магнитті компас белгіленген курстық сызықтан өтетін вертикалды жазықтық оған диаметралды немесе паралельді жазықтығынан 0,2^о аса ауытқымайтындай етіп орнатылуы және бекітілуі тиіс.
4608. Оның көрсеткіштерін ауытқитын кедергілерді болдырмау үшін магнитті компас магнитті және электр магнитті өріс көздерінен жеткілікті арақашықтыққа қашықтауы тиіс.
4609. Жол магнит компасы басты рубкада компас көрсеткіштерін кемені басқару орнынан анықтау мүмкіндігі және девиациялық құралға қол жетімділігі қамтамасыз етілетіндей етіп орнатылуы тиіс.
4610. Басты магнитті компас кеменің жоғарғы көпірінде қоршауы бойынша горизонттың едәуір аса бөлігіндегі заттарды көзбен шолып пеленгілеу мүмкіндігі қамтамасыз етілетін ашық орында орнатылуы тиіс.
Барлық жағдайларда 230^о (бағыттан тура курс бойынша әрбір бортқа 115^о бойынша) секторында пеленгілеу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс. Компасқа жол барлық жағынан қамтамасыз етілуі тиіс.
4611. Жол магнит компасын басты рубкада негізгі меңгерікпен басқару постында орнату ұсынылады.
4612. Магнитті компастарға жақын осы компастарды орналастырудың алғашқы жобамен қарастырылғаннан басқа қандай-да бір жабдықты орнату тек Кеме қатынасының тіркелімі бойынша жүргізілуі мүмкін.
4613. Негізгі және жол магнитті компастар және негізгі және авариялық басқару постында орнатылған орындар мен үй-жайлар арасында (егер ондй болса) екі жақты тілдесу құралдары қарастырылуы тиіс.
4614. «М» сыныпты әрбір кемеде уәкілетті құзіретті органмен жасалған магнитті компастың девиация қалдығының кестесі болуы тиіс.
4615. Көрсеткіштерді оптикалық беретін басты (негізгі) магнитті компасты орнату кезінде мынадай шарттар орындалуы тиіс:
1) перископ экраны мүмкіндігінше кеме жүргізуші көзінің деңгейінде және 1,2 м аспайтын арақашықтықта орналасуы тиіс;
2) периксоп түтігі кеме жүргізушіге өлі зона көріністерін жасамауы тиіс.

482. Гирокомпасты орнату

4616. Негізгі құрал, түрлендіргіш және гирокомпасты қоректендіру қалқаны мидельге жақын және әрекеттегі ватерсызығы біреуінің деңгейінде кеменің диаметралды жазықтығында орналасқан гирокомпасты арнайы бөлмелерде орнатылуы тиіс. Басқару пультымен үйлесітірлген гирокомпастың аз габаритті негізгі құралын меңгерік немесе штурман рубкасында орнату рұқсат етіледі.
4617. Навигациялыққа жатпайтын жабдықты гирокомпасты бөлмеде орнату рұқсат етілмейді.
4618. Негізгі электр жарықтандырудан басқа гирокомпасты осы Қағиданың 58-тарау талаптарын қанағаттандыратын авариялық және ауыспалы жарықтандыруы болуы тиіс.
4619. Гирокомпасты басты рубкамен екі жақты (парамен) байланыс жүйесі болуы тиіс.
4620. Гирокомпасты желдету сезімтал элементтерге әсер ететін ауаның қатты ағынын тудырымауы тиіс.
4621. Гирокомпастың негізгі құралы қарау мен жөндеу үшін барлық жағынан бос жетуді қамтамасыз етілген орында орнатылуы тиіс.
4622. Гирокомпастың негізгі құралы, сондай-ақ көзбен шолып пеленгілеу үшін репитерлер азимутальды шеңбердегі 0^о тан және 180^о арқылы өтетін тура сызық рұқсат етілген кемдігі 0,2^о аспайтын кеменің диаметралдыы жазықтығына паралель болатындай етіп орнатылуы тиіс.
4623. Көзбен шолып пеленгілеуге арналған репитер әрбір борттың кемінде 115^о курстық бұрышы шегінде пеленгілеуу мүмкіндігі қамтамасыз етілетіндей етіп көпіріде орнатылуы тиіс. Көпірдегі бір репитер орнына әрбір борттан 180^о курстық бұрыш шегінде кез-келген бағытта пеленгілеу мүмкіндігі қамтамасыз етілетіндей етіп орналасқан қозғаушы көпірдің әрбір қанатында репитерді бір-бірден орнату рұқсат етіледі.
4624. Жол репитерлер кемені басқару жүргізілетін орында орнатылуы тиіс. Олар меңгерікшіге олардың көрсеткіштерін бақылау мен оларды қолдану ыңғайлы болатындай етіп орналасуы тиіс.
4625. Қоректендіру агрегаттары және олардың қосуды реттегіш аппараттурасы агрегатта бөлмеде (егер ол болса) немесе негізгі құралмен бірге қоректендіру агрегаттарының айналу жиілігін өлшеуді жүргізу және біліктіректерді күтіп ұстау мүмкіндігі болатындай есебімен орнатылуы тиіс.
Қоректену агрегатын қашықтан басқару посты гирокомпастың негізгі құралы орнатылған бөлмеде немесе меңгерік (штурман) рубкасында орналасуы тиіс.
4626. Кемеде көрсеткіштерді қашықтан электрлі беретін гирокомпас пен магнит компасты орнату кезінде бір репитерлерді қолдану рұқсат етіледі.
Бұл жағдайда меңгерік рубкасында компас жануына байланысты ауысатын «Репитерлер магнитті компастан қосылды» және «Репитерлер гирокомпастан қосылды» жазулары бар тақталар орнатылуы тиіс.
4627. Конструкциясымен суды 30^оС жоғары температурада олардың қалыпты жұмыс істеуі қарастырылмаған сумен салқындатылатын гирокомпастар салқындататын суды кемеде орнатылған арнайы салқындатқыш құрылғыдан алуы тиіс.

483. Курсты автобасқаруды стабилизаторды орналастыру

4628. Авто басқару немесе курсты тұрақтандырғыштың басқару пульты меңгерікті қолмен басқару постына жақын олардың қызмет ету ыңғайлылығы мен автоматты басқарудан қолмен басқаруға тез ауысуын қамтамасыз ететіндей етіп орнатылуы тиіс.
4629. Автоматты және қолмен басқаруды үйлестіретін басқару пульты меңгерік рубкасында диаметралды жазықтықта немесе оған жақын орнатылуы тиіс.
4630. Шығарылатын басқару посттары қозғаушы көпір қанаттарында немесе кемені шығарылатын посттан басқаруға тез арада ауысу үшін ыңғайлы басқа орындарда орнатылуы тиіс.

484. Эхолотты орналастыру

4631. Тереңдікті көрсеткіш меңгерік рубкада, ал өздігінен жазғыш – меңгерік немесе штурман рубкасында орнатылуы тиіс.
Құралдар оларға күтіп ұстау мен жөндеуі үшін қолжетімді орындарда орналастырылуы тиіс.
Тек тереңділік көрсеткішті орнату рұқсат етіледі.
4632. Эхолот дірілдегіштері кеме түбінің астында борттарда және шеттерге дейін тербеліс пен ауа көпіршіктері пайда болуы кезінде оларды анықтау мүмкіндігі болмайтын қашықтықта ең аз дірілді орындарда орнатылуы тиіс.
4633. Дірілдегіштерге жақын бір уақытта эхолотпен бірге жұмыс істейтін басқа құралдардың ультрадыбысты сәуле таратқыш құрылғы, сондай-ақ эхолот жұмысында кедергі тудыруы мүмкін корпустың қандай-да бір шығатын бөліктерінде, қабылдағыш және құйма саңылаулары және басқа конструкциялар болмауы тиіс.
4634. Кеме корпусында дірілдегіштерді орнату нәтижелеріне коррозияның көбеюін болдырмайтын шаралар қабылдануы тиіс.
4635. Дірілдегіштер оларды сәуле таратқыш және қабылдағыш беттері горизанталды жазықтыққа паралель және кемеде қисаю немесе дифферент болмау жағдайында бір деңгейде болатындай етіп орнатылуы тиіс.
Осы талап тасымал дірілдегіштерді де қамтиды.
4636. Кеме түбінде ойып кесілген саңылауларда орнатылған дірілдегіштер олардың беттері кеме корпусы қаптамасының ішкі бетімен бір деңгейде болатындай етіп орналасуы тиіс. Егер дірілдегіштерді горизантальды күйде орнату сонымен бірге корпустың қисықтығынан мүмкін емес болса, алдыңғы-артқы бағытындағы сүйір қолданылуы тиіс.
4637. Егер дірілдегіштер кеме түбі ойылмаған арнайы танкте орнатылса, онда танк сумен толтырылуы тиіс.
4638. Дірілдегіштерді арнайы бөлмелерде – шахталарда орнату рұқсат етіледі. Егер шахта мұнай құйғыш кеменің жүк танктерінің ауданында орналасса, онда ол олардан коффедрамдармен бөлінуі тиіс. Шахтаны жабатын қақпақ конструкциясы ұшқын пайда болу мүмкіндігін болдырмауы тиіс.
4639. Дірілдегіштердің сәуле таратқыш беттері боялмауы және механикалық әсері (соғу, қажалу және с.с.) астына түспеуі тиіс.
4640. Егер эхолот біріктірілмеген дірілдегіште жұмыс істемейтін болса, электр магнитті кедергілерді жою үшін дірілдегіш сызығы – қабылдағыш – күшейткіш дірілдегіш – сәулелену тізбегінен кемінде 1 м және басқа электр құрылғылардан және паралель жүргізілген кабельдерден кемінде 0,5 м арақашықтықтан алынып тасталуы тиіс. Екі желі де мықты экрандалуы тиіс. Дірілдегіштерге баратын кабельдер болатты түтіктерде немесе экрандаудың біркелкілігін сақтап еселенген болатты өрмелерде салынуы тиіс.
4641. Жоғарғы кернеулі реле қорабы құрғақ қолжетімді жерде орнатылуы және шаңнан және механикалық зақымданудан қорғалуы тиіс. Оны көмір, май және басқа өртке қауіпті жүктерді тасымалдайтын трюмдарда орналастыру рұқсат етілмейді.
4642. Эхолоттардың дірілдегіштерін жүк және отынды цистерналардың коффедрамдарында, екі түпті бөліктерде және мұнай құйғыш кемелердің жүк бөліктерінің астында орналасқан желдетілетін туннельдерді орнату кезінде олар корпусты конструкция болып келетін арнайы газ өткізбейтін қоршауларда орналастырылуы тиіс.
Келетін кабельдер газ өткізбейтін болатты түтіктерде салынуы тиіс.
Қаралып жатқан бөлімшелерде орнатылатын дірілдегіштер күтіп ұстауды талап етпейтін конструкциясында болуы тиіс.
4643. Түп ойығында дірілдегіштерді орнату кезінде қажет болған жағдайда қаптама табақшасының қосымша бекітулері қарастырылуы тиіс.
4644. Дірілдегіштердің арнайы танктері кемеде орнатудан кейін өткізбеушілігі сыналуы тиіс.
4645. Кабельді кқораптарды қарау мен дірілдегіштердің қарсыласуын өлшеу үшін оларға кеменің ішкі бөлмелерінен жол қамтамасыз етілуі тиіс.
4646. Эхолоттың күш жабдығы (түрлендіргіш, трансформаторлар және т.б.) агрегатты немесе кеменің жылытылатын бөлмелерінің ішкі қоршауларында орнатылуы тиіс.

485. Лагты орналастыру

4647. Жылдамдықтың алғашқы түрлендіргіштері кеменің түп бөлігінде мүмкіндігінше кеменің негізгі және диаметралды жазықтығының қиылысу орнына жақын тербелуі кезінде аз шөгуде түрлендіргіштер жалаңаштанбай, ал ағып өтетін ағын жолдары бір-біріне паралель және кеменің диаметралды жазықтығында орнатылуы тиіс.
4648. Кеме түбінде ойып кесілген саңылауларда стационарлы орнатылатын түрлендіргіштер кеме корпусына тең мықты ерітіп жабыстырылған жерлерде бекітілуі тиіс.
4649. Жылдамдық пен өткен қашықтықты көрсеткіш штурман столының үстіне орнатылуы тиіс.
Жылдамдық көрсеткіші меңгерік рубкасында және оның болуы кезінде басты қозғалтқыштарды басқару постында орнатылуы тиіс.
4650. Лагты су асты қабылдағыш құрылғының алдында ешбір шыққан бөліктері, сондай-ақ кеме корпусын ағатын су ағынының паралельдігіне әсер етуі мүмкін кемелік жүйелердің қабылдағыш және құйма саңылаулары болмауы тиіс.
4651. Түрлендіргіштер клинкеттерде немесе стационарлы орнатылуы мүмкін. Сонымен бірге, олардың бойлық осьтерінің кемшілігі 1^о аспайтын кеменің диаметралды жазықтығының қимасына паралельдігі қамтамасыз етілуі тиіс.
4652. Алғашқы түрлендіргіштер клинкеттері осы Қағиданың талаптарына сай арнайы шахтада орналастырылуы тиіс.
4653. Көпірде қашықтан автоматты басқару пультында немесе оған тікелей жақын репитер жылдамдығынан басқа телевизиялық типті навигациялық ақпараттың жалпыланған индикаторлары болуы кезінде жылдамдық пен өткен қашықтықтың бөлек репитерлері орнатылмауы мүмкін.

486. ГНСС, ГЛОНАСС, GPS, ГЛОНАСС/GPS құрамдастырылған
индикатор қабылдағышты орналастыру

4654. Индикатор қабылдағыш оның көрсеткіштерін кеме жүргізушінің жұмыс орнынан қадағалау мүмкіндігімен навигациялық салыну жүргізілетін орынға тікелей жақын орында орнатылуы тиіс.
4655. Жүйелердің индикатор қабылдағыш антенналары габаритті металды кемелік конструкциялардан төмен орнатылмауы және кез келген таратқышы антенналардан кемінде 3 м қашықтыққа қашықталуы тиіс.
4656. Антенналар кемелік палубалық конструкциялар астында қатты дірілден зақымданған орындарда діңгектер топтарында, сондай-ақ қыздыру немесе бу көздеріне жақын жерде орнатылмауы тиіс.
4657. ГНСС индикатор қабылдағыштардың антенналарын орнату орны олардың серік топтарына кедергісіз бақылауы қамтамасыз ететіндей етіп таңдалуы және кемелік конструкциялардың көлденең беттерінен кемінде 1 м жоғары болуы тиіс.
4658. Индикатор қабылдағыш антеннасы РЛС сәуле тарату бағыттағыш диаграммасының негізгі сәулесінің және А стандартты ИНМАРСАТ станциясының кемелік антенналары бағытында болмауы тиіс. Антенналар арасындағы арақашықтық кемінде 10 м болуы тиіс.

487. Бұрылыс жылдамдығын көрсеткішті орналастыру

4659. Кеме бұрылысының жылдамдық көрсеткішінің негізгі құралы қатты негізде агрегатты немесе аппаратты бөлмеде меңгерік рубкасына жақын, кеменың диаметралды жазықтығына мүмкіндігінше жақын орнатылуы және осы жазықтық бойында бағдарлануы тиіс. Негіздеменің жоғарғы беті кеменің негізгі (горизантальды) жазықтығына паралель болуы тиіс. Орнату орнында дірілдер және температураның кенеттен кемуі болмауы тиіс.
4660. Негізгі құралды меңгерік рубкада осы жабдықпен тудырылатын магнитті өріс магнитті компас көрсеткіштеріне ± 0,5^о аса бұрмалауын болдырмайтын, ал акустикалық шу деңгейі рұқсат етілген нормадан аспайтындық шартымен орнатуға болады.
4661. Бұрылыс жылдамдығы көрсеткіштерінің құралдары кеменің қозғаушы көпірінде шкалаларды қадағалау, басқару органдарын жеңіл басқару ыңғайлылығы қамтамасыз етілетіндей етіп орналасуы тиіс.
4662. Бұрылыс жылдамдығы көрсеткіштерінің репитерлері меңгерік рубкада мүмкіндігінше бұрылыс жылыдамдығының индикатор көрсеткіштері мен кеме курсы бойынша навигациялыық жағдайды бір уақытта қадағалауды қамтамасыз ететін меңгерікпен басқару постына тікелей жақын, сондай-ақ егер осы орындардан кемемен басқару қарастырылса, РЛС индикатор үстіне, қозғаушы және жоғарғы көпір қанаттарында орнатылуы тиіс.

488. Электронды навигациялық карталар мен ақпараттарды
көрсету жүйесін орналастыру (ЭНКАКЖ)

4663. ЭНКАКЖ негізгі құралдары меңгерік руубкада жүйені басқару органдары және РЛС, сондай-ақ кемені қоршаған ортаны қадағалау ыңғайлылығы қамтамасыз етілетіндей етіп меңгерікпен басқару постынан тікелей жақын орнату ұсынылады.
4664. ЭНКАКЖ тасымал индикаторы (дисплей) кеме иесінің (капитан) қарауы бойынша капитан каютасында немесе басқа орында орнатылуы мүмкін. Жол жағдайына тасымал индикаторынан өзгерістер енгізу рұқсат етілмейді.

489. Кеме траектолриясын басқару жүйесін орналастыру

4665. Қолмен басқарудың штатты жүйесін жұмыс істейтін СУТС басқару пульты механикалық немесе электрлі таратқышты қолмен басқару постымен байланысып және онымен бірге жақын орнатылуы тиіс.
4666. Жүйенің автоматты және қолмен басқарудың бірлестірілген пульты кеменің диаметралды жазықтығында қозғаушы көпірде күтіп ұстау ыңғайлылығы және автоматтыдан қолмен басқаруға және керісінше тез ауысу қамтамасыз етілетіндей етіп орнатылуы мүмкін.
4667. Жүйені басқарудың тасымал посттары қозғаушы көпір қанатында немесе оны пайдалануға ыңғайлы орында орнатылуы тиіс.

490. Автоматты идентификацияланған жүйені орналастыру

4668. АИЖ аппаратурасы меңгерік рубкада индикаторды басқару органдарын қолдану ыңғайлы, сондай-ақ РЛС, ЭНКАКЖ және қоршаған жағдай индикаторларын бір уақытта қадағалау мүмкіндігі қамтамасыз етілетіндей етіп орнатылуы тиіс.
4669. Жедел басқаруды қажет етпейтін АИЖ құрамына кіретін бөлек блоктарды меңгерік рубкаға жақын бөлмеде орнату рұқсат етіледі.
4670. АИЖ аппаратурасында бұзылу пайда болған кезінде іске қосылатын құрылғының шығыс контакттары арнайы дыбыс сигнал бергіш құрылығысына немесе авариялық-сақтандырғыш сигнал беру кемелік жүйеге қосылуы тиіс.
4671. АИЖ антенналар едәуір жоғары биіктікте белсенді сәуле тарату мен жұмыс жиіліктерде сигналдарады қабылдау қамтамасыз етілетіндей етіп, ал электр магнитті өрісті тарату жолдарында барлық горизонт бойынша кедергілер болмайтындай етіп орнатылуы тиіс.
4672. АИЖ УҚТ-антеннасы одан 2 м кем қашықтықта кеменің тоқ жүргізгіш конструкциясы және энергияны қуатты таратқыш (РЛС немесе антенналық радиобайланыс) орналаспайтындай етіп орналастырылуы тиіс. Антеннаны басқа антенналармен бір деңгейде орнату кезінде олардан қашықтау кемінде 5 м болуы тиіс.
4673. Коаксиальды және күш кабельдер бір-бірінен кемінде 10 м арақашықтықта тұрған бөлек түтіктерде жинақталуы тиіс. Кабельдердің қиылысуы тік бұрышты болуы тиіс.
4674. А сыныпты АИЖ аппаратураның ГНСС қабылдай датчик антеннасы серік жағынан сигналдарды қабылдау үшін ашық орында орнатылуы тиіс.
4675. АИЖ антенналық және негізгі блоктар арасындағы коаксиалды кабель тағайымы басқа коаксиалды және күш кабельдерімен бірге салынбауы тиісі. Осындай кабельдер арасындағы арақашықтық кемінде 1 м болуы тиіс.

491. Рейс мәліметтерінің тіркеуішін орналастыру

4676. РДР аппаратурасы қозғаушы көпірде немесе тікелей оған жақын құрғақ және жылытылатын бөлмеде орналастырылуы тиіс.
4677. Тіркелген ақпараттың соңғы тасымалы бар арнайы қорғаушы контейнер қозғаушы көпірдің ашық жерінде авариядан кейін бөлуге ыңғайлы орында орнатылуы тиіс.
Қорғаушы контейнерді орнату орны Кеме қатынасыныңы тіркелімімен келісілуі тиіс.

492. Сыртқы дыбысты сигналдарды қабылдау
аппаратурасын орналастыру

4678. Аппаратураның қабылдағыш микрофондары кемедегі шу көздерінен акустикалыық кедергілер деңгейі минималды орындарда орнатылуы тиіс.
4679. Сыртқы дыбысты сигналдарды қабылдау аппаратурасының индикаторы кемені басқару постынан көрінуі тиіс
4680. Аппаратураның дауыс зорайтқыштары хабарланатын ішкі сигналдар меңгерік рубканың кез-келген жерінде естілетіндей етіп орналасуы тиіс.

493. Радиолакациялық шағылдырғышты орналастыру

4681. Шағылдырғышыты кемеде бекіту қатты тіректі қолданумен немесе такелажда ілу жолымен жүзеге асырылуы тиіс.
4682. Радиолакациялық шағылдырғыш су деңгейінен кемінде 4 м биіктікте орнатылуы тиіс. Шағылдырғышта оның ерекше бағыты нақты белгіленуі тиіс.

494. Түнде көру аппаратурасын орналастыру

4683. Басқару органдары және түнде көретін құралдардың дисплейі басты рубкада кемені басқару постына тікелей жақын орнатылуы тиіс.
Қадағалаушы көзінен бастап дисплейге дейінгі қашықтық экранның диоганаль бойынша көлемінен және 2,3 есе аспауы тиіс.
4684. Түнде көру құралдар датчиктері көрінетін горизанталь өріс жазықтығында тура алдыңғы жаққа қарай бағыттан ± 30^о көлеңкелену секторлары болмайтындай етіп, ал көру ауданының вертикалды өрісі жазықтығында өлі зона кеменің еселенген ұзындығын аспайтындай етіп орнатылуы тиіс.
4685. Түнде көру құралдары олардың жұмыстары мен қызметтері 100 узел жел жылдамдығында және/немесе кильді тербелісте ± 10^о дейін нашарлау анықталмайтындай етіп орнатылуы тиіс.

71-бөлім. Навигациялық жабдыққа қойылатын талаптар 495. Жалпы талаптар

4686. Навигациялық жабдық осы Қағиданың 349-355, 473-тарау талаптарына сәйкес болуы тиіс.
4687. Навигациялық жабдық кемені пайдаланудың кез-келген жағдайларында жұмыс істеуге есептелінуі тиіс.
4688. Барлық навигациялық жабдық үзіліссіз тәулік бойы жұмыс істеуге есептелінуі тиіс. Сонымен бірге, жұмыс температура мынадай болуы тиіс:
гирокомпастың негізгі құралдары үшін 0 ден 45 ^оС дейін;
суда тұрған лага және эхолот дірілдегіштерінің жылдамдығын алғашқы түрлендіргіш үшін - 4-тен + 40^оС дейін;
4689. Қорғау деңгейі бойынша барлық навигациялық құралдар мен құрылғылар мынадай орындауда болуы тиіс:
1) IP22 — жабық құрғақ қызметтік бөлмелерде орнатылған жабдықтар үшін;
2) IP56 — ашық палуба мен жүк трюмдарында орнатылған жабдықтар үшін;
3) IP68 — тіп аралық аумақтағы бөлмелерде орнатылған жабдықтар үшін.
Жабық құрғақ қызметтік бөлмелерде ашық палубаға шығатын есіктер мен иллюминаторлардан 1 м аса қашықтықта орнатылған жабдық үшін IP21 орындау рұқсат етіледі.
4690. Сигналды лампалар немесе көзбен шолып бақылаудың басқа құрылғылары басқару құралдары немесе пульттарында орналасуы және таралған күндізгі жарықта операторға жақсы көрінуі тиіс.
4691. Меңгерік рубкада орнатылатын құралдардың сигналды, индикаторлы және жарықтандырғаш лампалар, олардың жарығы жүргізуші жен кеме жүргізушіге кедергі болмайтындай қарқындылықты болуы тиіс. Жарықтың қарқындылығын реттеу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4692. Навигациялық құрал-саймандарда олардың басқа радио және навигациялық құралдармен, сондай-ақ егер ондай орнатылса автоматты навигациялық комплекспен жанасу мүмкіндігі қарастырылады.
4693. Электр және магнитті тізбектер параметрлерін өлшеу құралымен өлшенген навигациялық жабдықтың сәуле тарататын электр кернеулігінің кедергілері осы Қағиданың 355-тарауында көрсетілген мәндерден аспауы тиіс.
4694. Шешім қабылдау уақытын қысқарту үшін барлық навигациялық ақпарат шифры ажыратылған және керісінше түрде операторға ұсынылуы тиіс. Дисплейт (телевизиялық типті) типті жалпыланған электронды индикаторларды қолдану ұсынылады.
4695. Навигациялық жабдықтың түрлендіргіші орналастырылатын агрегатты меңгерік рубка немесе аппараттыға, егер ондай болса, тікелей жақын орналасуы қажет. Агрегатты, арегаттардың жұмыс істеп жатқан акустикалық шуы қозғаушы көпірде естілмейтіндей етіп орналастырылуы тиіс.

496. Радиолакациялық станция талаптары

4696. Радиолакациялық станция (әрі қарай - РЛС) кемелердің, буй, басқа су асты объектілер мен кедергілердің, сондай-ақ жағалау шекараның және өз кемесіне қатысты навигациялық белгілерді қатысы және/немесе рас қозғалыс режимдерінде барлық горизонт бойынша үзіліссіз шеңбер тектес жолымен анықтай және көрсетуді қамтамасыз етуі тиіс.
4697. Антеннасы су бетінен 10 м биіктікте орнатылған кемеде орналасқан РЛС индикаторында радио толқындар және жағымды гидрометеорологиялық шарттарды қалыпты тарату кезінде осы Қағиданың 422-қосымшасында көрсетілген қашықтықта түрлі объектілердің нақты бейнесін алуды қамтамасыз етуі тиіс.
Барлық объектілер кеменің ± 10^о борттық және кильдік тербеу кезінде көрініп тұруы тиіс.
4698. Антеннасы биіктігі су деңгейінен 7 м РЛС негізгі пайдалану параметрлері орнатылған кемеде осы Қағиданың 423-қосымшасында көрсетілгеннен төмен болмауы тиіс. Барлық параметрлер кеменің ±10^о борттық және кильдік тербеу кезінде сақталуы тиіс.
4699. РЛС индикаторында бейнені кеменің диаметралды жазықтығына қатысты, сол сияқты және нақты меридианға қатысты бағыттау мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4700. РЛС индикаторында станциямен қолдануға қажет етілетін барлық басқару органдары көзделуі тиіс.
Басқару органдарының және жасау қасиеті, орны және өзара орналасуы, көлемінің орналасуы жеңіл, тез және тиімді басқаруды қамтамасыз етуі тиіс. Қашықтық шкала масштабының мильден километрге және керісінше рұқсат етілмеген ауысуды болдырмайтын шаралар қарастырылуы тиіс.Жазулар орыс тілде және жалпы қолданылатын символдармен жасалуы тиіс.
4701. Шөгулер және толқындарда бейнеленген импульстарды көрсетудің әлсіреуі үшін шаралар қарастырылуы тиіс.
4702. РЛС қосу уақыты 1 мин аспауы тиіс. РЛС оны қосудан кейін 4 мин бойы толық жұмыс күйге келтірілуі тиіс. Сонымен бірге, РЛС 15 с бойы «жұмыс» режиміне ауыстырылуы мүмкін «Дайындау» режимі қарастырылуы тиіс.
4703. Ұлғайтқышты қолданусыз РЛС индикатор экранының белсенді жұмыс диаметрі жалпы сыйымдылығы 300 ден 1600 per. Т кемелер үшін 180 мм кем емес, жалпы сыйымдылығы 1600 per. т аса кемелер үшін – 250 мм болуы тиіс. Ішкі су жүйесімен халықаралық рейстер жасайтын кемелер үшін – кеменің жалпы сыйымдылығына қарамастан кемінде 270 мм.
4704. Индикаторда мынадай қашықтық шкаласы болуы тиіс: 0,5; 1; 1,6; 2; 3,2; 4; 8; 16 және 32 км. Әрбір шкалада кемінде 2 және 6 аспайтын жылжымайтын қашықтық сақинасы болуы тиіс. Километрлер және мильдерде бөліктенген қосымша шкала қарастырылуы тиіс, сонымен бірге, қашықтықты километрден мильге қайта есептеуге ауыстыру қарастырылуы тиіс.
4705. РЛС индикаторында километрдегі немесе мильдегі цифрлы қашықтық есеп жүргізілетін жылжымалы қашықтық сақинасы қарастырылуы тиіс.
Электрлі жылжымалы қашықтық сақинасы көмегімен қашықтықты өлшеу құралдарының кемшілігі 0,5—2,0 км қашықтық шкаласында 10 м және келесі шкаламен белгіленген мәнінен 1,0 % аспайтын болуы тиіс.
4706. Жылжымайтын қашықтық сақинасының және жылжымалы қашықтық сақинасының жарықтығын реттеу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс. Жылжымайтын қашықтық сақиналары, сондай-ақ жылжымалы қашықтық сақинасы қалыпты шарттарда экранның белсенді жұмыс диамтерінен және 1 мм аспайтын 1 % кем қалыңдықты болуы тиіс.
4707. РЛС индикаторы анықталған объектілердің электронды (цифрлы) немесе механикалық пеленгілеу құрылғыларымен жабдықталуы тиіс, сондай-ақ:
1) пеленгілеудің электронды құрылғысы көмегімен алынатын бағыттардың цифрлы есебін жүргізу кемінде үтірден кейін бір цифрды қоса төрт цифрмен көрсетілуі тиіс. Осы есеп жүргізудің индикациялық орны басқа мәліметтерді көрсету үшін қолданылмауы тиіс. Өлшенетін көлемнің: курстық бұрышы немесе нақты пеленгінің нақты мәндері көрсетілуі тиіс;
2) экранның белсенді диаметрі ауданының периметрі бойынша азимуталды шкала көрсетілуі тиіс. Сызықтық немесе сызықтық емес азимуталды шкаланы қолдану рұқсат етіледі;
3) азимуталды шкалада әрбір 5^о сайын кем емес, сонымен бірге 5^о және 10^о белгілермен нақты ерекшеленуі тиіс. Кемінде әрбір 30^о сайынғы белгілер цифрлармен нақты белгіленуі тиіс;
4) курс белгісінің сызығына қатысты курстық бұрыш және нақты меридиан бағытына қатысты – нақты пеленг бағыттарын өлшеу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
4708. Өз кемесінің қозғалысының бағыты экранда курсты электронды белгілеумен ұсынылуы тиіс. Осы белгінің кемдігі 0,5^о аспауы тиіс. Курс белгісі сызығының ені 0,5^о аспауы тиіс.
4709. Өшірілген күйде өздігінен келтірілетін ажыратқыш көмегімен курс белгілерінің көрінісін уақытша алу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4710. РЛС-ты гирокомпастан азимуталды реттеу мүмкіндігін қамтамасыз етуі үшін тиісті кіріс қарастырылуы тиіс.
4711. РЛС антеннаасының айналу жиілігі 18 айн/мин кем болмауы тиіс. Антенна желдің қатысты жылдамдығы 50 м/с болған кезде жұмыс күйінде болуы тиіс.
Шапшаң кемелердің РЛС антеннасының айналу жиілігі кемінде 40 айн/мин болуы тиіс. Антенна желдің қатысты жылдамдығы 70 м/с кезінде жұмыс күйінде болуы тиіс.
4712. Қашау басының индикатор экранының кез-келген нүктесіне оның радиусының жартысынан кем емес қашықтыққа ауысу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4713. Оны кемеге орнату кезінде қабылданған калибрленген мәніне қатысты РЛС-тың жұмыс қасиетінің едәуір нашарлауын тез анықтау үшін, сондай-ақ тізбектердің болмаған кезінде дұрыс келтірілуі үшін шаралар қарастырылуы тиіс.
4714. РЛС аппаратураның дұрыстығын тексеру үшін құралдармен жабдықталуы тиіс.
4715. Антенналық жоғары жиілікті энергияның сәуле таратуы РЛС тура тағайымы бойынша жұмыс істеу кезінде жүзеге асырылуы тиіс. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін жөндеу немесе техникалық қызмет көрсету кезінде оқшаулау құрылғысы қолданылуы тиіс.
4716. Нақты қозғалыс режимінде жұмыс істейтін РЛС индикаторында өз кемесінің белгісінің күйін ауыстыру өз кемесі белгісінің экранның 0,5 радиусынан аспайтын кезінде қолмен, сондай-ақ автоматты жақындауы кезінде жүзеге асырылуы тиіс. Экранның 0,5 радиуысынан аспайтын кеме белгісінің жақындауы туралы сақтандыратын сигнал бергіш құрылғысы қарастырылуы тиіс.
4717. Нақты қозғалыс режимінде жұмыс істеуге арналған РЛС да кеме козғалысының жылдамдығы жылдамдықты өлшеуіштен және/немесе баяулауды түзету арқылы қолмен енгізілуі мүмкін.

497. Магнит корпустарының талаптары

4718. Компастың негізгі электр жарықтандыруы үшін тоқ кернеуі кемінде 24 В болуы тиіс.
4719. Магнитті компас курс көрсеткішін мынадай кемдікпен көрсетуді қамтамасыз етуі тиіс:
1) 1⁰ – тербеліс болмау кезіндегі қозғалыста;
2) 5^о - қисаю бұрышы 22,5^о дейін және 6-15 с кезеңімен барлық бағытта тербелу кезінде.
4720. Негізгі және жол компастарының картушка есепті 0,5^о дейінгі кемдікпен алу мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс. Картушканы бөлу саны 1⁰ аспауы тиіс.
4721. Магнитті компаста кемелік дірілдер кезінде картушканың тұрақтылығын қамтамасыз ететін амортизациялық құрылғы және пайдалану кезінде компасты қазанның осі тік қалыпты күйде сақтауды қамтамасыз ететін құрылғы көзделуі тиіс.
4722. Кардан ілгіші бар компас қазандығы кез-келген бағытта нактоуздың 45^о дейін көлбеюі кезінде горизанталды күйін сақтауы тиіс. Картушка қазанды кезкелген бағытта мынадан кем емес бұрышқа көлбеу кезінде бос қалуы тиіс:
10^о - кардан ілгіштері бар компастар үшін;
30^о - Кардан ілгіштері жоқ компастар үшін.
4723. Магнитті компаста жартылай шеңбер, төрттік, қисаюды және енді девиацияны компенсациялыауға арналған құрылғысы болуы тиіс. Құрылғы кемдігі 0,2^о аспайтын девиацияны компенсациялауды қамтамасыыз етуі тиіс.
4724. Осы Қағидамен қарастырылған құрылғы конструциясы қалдық девиацияның мәндері негізгі компас үшін + 3^о-тан және жол компастары үшін + 5^о аспайтындай етіп, сондай девиацияның компенсациясын қамтамасыз етуі тиіс.
4725. Магнитті компас картушканы бөлудің нақты көрінісін қамтамасыз ету үшін жеткілікті нактоуз және картушканы электрлі жарықтандыруы болуы тиіс. Негізгіден басқа, авариялық жарақтандыру, сондай-ақ жарық күшін реттеу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4726. Негізгі компастың нактоуз биіктігі ол орнатылған жастыққа қоса компас қазандығының шыны жазықтығы палубадан 1300 мм кем емес биіктікте орналасатындай болуы тиіс.
Компастарды орнатудың едәуір биіктігі регламенттелмейді, бірақ барлық жағдайларда ол компаспен жұмыс істеудің жұмыс ыңғайлылығын қамтамасыз ететін деңгейден аспауы тиіс.
4727. Негізгі магнитті компас кемеден көрінетін заттар және аспан жарықтарын есеп жүргізуінің 0,25^о кемдігімен пеленгілеуді қамтамасыз етуі тиіс пеленгаторлармен жабдықталуы тиіс. Конструкциясы жаңа пеленгаторлар пеленгтің тура есеп жүргізуінен алуды қамтамасыз етуі тиіс.
4728. Жол компастың картушкасынан 1,4 м кем емес арақашықтықта күндізгі және жасанды жарықтандыру кезінде дұрыс есептеуді алу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс. Ұлғайтқыш құрылғыларды қолдану рұқсат етіледі.
4729. Электрлі көрсеткіштерді қашықтан беретін магнитті компас осы Қағиданың 4719-4727-тармақтардың барлық талаптарына сәйкес және сондай-ақ, репитерлардағы бағытты көрсетуді қамтамасыз етуі тиіс.
4730. Картушканың электрлі көрсеткіштерін қашықтан беретін магнитті компастың сезімтал элементі ретінде басты магнитті компастың магнитті жүйесі немесе арнайы сезімтал магнитті элементтер қолданылуы мүмкін.
4731. Көрсеткіштерді қашықтан беру үшін негізгі магнитті компастың магнитті жүйесін қолдану кезінде электрлі көрсеткіштерді репитерлерге беруге арналған құрылғы оны орналастыру және пайдалану есептеулерді бағытты пеленгілеуге, алып тастауға және компас картушкасынан пеленгілеуге, сондай-ақ девиацияны компенсация бойынша кедергі тудырмайтын конструкциялы болуы тиіс.
4732. Арнайы сезімтал элемент осы Қағиданың 4723, 4724-тармақ талаптарына сәйкес девиацияны компенсациялауға арналған құрылғыны қамтуы тиіс. Датчик және магнитті компастың электрлі көрсеткіштерін қашықтан берудің барлық жүйесі кеменің келесі режимдерінде қозғалу кезінде жұмысқа қабілеттілігі қалуы тиіс:
1) 6 ^о/с дейінгі бұрыштық жылдамдық кезіндегі айналым;
2) 10—20 с кезең сайын және бағыттан ± 5^о едәуір ауытқумен жүргізу.
4733. Көрсеткіштерді қашықтан беретін магнитті компасын репитерлері мен сезімтал элементтерінің көрсеткіштерінің айырмашылығы 1⁰ аспауы тиіс.
4734. Қашықтан берудің ажырауы немесе бөлек репитерлердің бұзылуы негізгі компастың және қалған репитерлердің көрсеткіштерінің нақтылығына әсер етпуі тиіс.
4735. Картушканың электрлі көрсеткіштерінің қашықтан беретін магнитті компастың істен шығуын бақылайтын жүйенің дыбысты сигнал бергіші қарастырылуы тиіс.
Дыбысты сигнал бергіш қоректі бөлек тізбектер бойынша алуы тиіс.
4736. Көрсеткіштерді қашықтан электрлі беретін магнитті компастың жинағында «Репитерлер магнитті компастан қосылды» немесе «Репитерлер гирокомпастан қосылды» жазулары бар арнайы түсті тақта қарастырылуы тиіс.
4737. Көрсеткіштерді оптикалық қашықтан беретін магнитті компастың конструкциясы экранда 30^о кем емес доғада, сондай-ақ компас қазандығының корпусында бекітілген курстық сызықты нақты көрінетін градусты бөлінген картушка шкаласы секторының тура көрсетілген көрінісінің экранға түсуді қамтамасыз етуі тиіс.
Перископтың артқы және алдыңғы жақтарынан картушка шкаласынан көрініс алуды үшін құрылғы қарастырылуы тиіс.
4738. Оптикалық көрсеткіштерді қашықтан беретін магнитті компастың оптикалық тракты перископының ұзындығы компасты жапсықта перископ түтігінің палуба арқылы өтуді ескере отырып орнату кезінде экран басқарушы көзінің деңгейінде орнатуға болатындай болуы тиіс.
Экранды орташа күйден 100-150 мм жоғары және төмен ауысуы үшін құрылғы қарастырылуы тиіс.
4739. Экран картушка экранында көрінісіне жарық түсіре алатын, оны жарық күн сәулесі немесе басқа жарықтан сақтандыратын құрылғымен жабдықталуы тиіс. Экрандағы көрініс күндізгі және түнгі уақытта нақты көрініп тұруы тиіс.
4740. Оптикалық тракт және экран конструциясы катушка шкаласы секторының көрінісі көзбен шолып пеленгілеу және компастың қақпағы жабық болған кезде нақты және айқын болып қалатындай болуы тиіс.
4741. Көрсеткіштерді алу ыңғайлылығы үшін экран күйін реттеу және фиксациялау құрылғысы қарастырылуы тиіс.
4742. Оптикалық тракттың қорғау деңгейі IP56 болуы тиіс. Трактты буланудың және онда ылғалды конденсациялаудан сақтандыру бойынша іс-шаралар қарастырылуы, сондай-ақ оны тазалау үшін қол жетімділік қамтамасыз етілуі тиіс.
4743. Қайықшалы магнитті компас мынадай талаптарға сәйкес болуы тиіс:
1) компас картушкасын бөлу бағасы картушка диаметріне байланысты 1⁰, 2^о және 5^о аспауы тиіс;
2) компас картушкасын жарықтандыру қарастырылуы тиіс;
3) компасты бекіту құрылғы және оны сақтауға арналған футляр қарастырылуы тиіс;
4) картушка диаметрі көрсеткіштерді қалыпты есептеу үшін жеткілікті болуы тиіс.

498. Гирокомпас талаптары

4744. 60^о дейінгі кеңістіктегі горизанталды және жылжымайтын негізде орнатылған гирокомпас мынадай техникалық талаптарға сәйкес болуы тиіс:
1) гирокомпасты меридиан уақытына келтіру уақыты 6 сағ аспауы тиіс;
2) кез-келген бағытта көрсеткіштердің белгіленген кемдігі кеңдіктің + 0,75^о х секанс шамасында, сонымен бірге бағыттың бөлек есептері және бағыттың орташа мәнінің арасындағы айырмашылықтың орташа квадратталған мәні ендіктің ±0,25^о х секанс кем болуы тиіс;
3) іске қосудан қосуға дейінгі көрсеткіштер кемдігі кеңдіктің + 0,25^о х секанс шамасында болуы тиіс;
4) гирокомпастың байқау жүйесін өңдеу жылдамдығы – кемінде 6 ^о/с.
4745. 60^о кеңістікте пайдалану жағдайында кемеде орнатылған гирокомпавс мынадай техникалық талаптарға сәйкес болуы тиіс:
1) 5^о дейінгі бұрыштан және 0,22 м/с² жылдамдатылған кезде 6 дан 15 с дейінгі мерзіммен борттық және кильді гармоникалық тербелісте гирокомпасты меридианға келтіру уақыты 6 с аспауы тиіс;
2) кемелік желінің, сондай-ақ кемеде болуы мүмкін магнитті өрістердің өзгеруін ескере отырып пайдалану жағдайларда негізгі компастың көрсеткіштерінің кемдігі географиялық кеңдіктің + 1⁰ х секанс шамасында болуы тиіс;
3) кеме жылдамдығының тез өзгеруінен туатын көрсеткіштер кемдігі 2^о аспауы тиіс;
4) кеме бағытының 36 км/сағ жылдамдықта 180^о тез өзгеруден туатын көрсеткіштер кемдігі 3^о аспауы тиіс;
5) 36 км/сағ тұрақты жылдамдықта, жылдамдық, бағыт және қажет болғанда кеңдік түзетулерінің әсерінен кейін көрсеткіштердің қалған кемдігі кеңдіктің ±0,25^о х секанс аспауы тиіс;
6) 1 м/с² аспайтын максималды горизанталь жылдамдату кезінде 6 дан 15 дейінге уақытпен 20^о дейін борттық тербеліспен, 10^о дейін кильді тербеліспен және 5^о кеме жылжуымен негізделген көрсеткіштер кемдігі кеңдіктің ± 1⁰ х секанс аспауы тиіс;
7) гирокомпастың репитерлер және негізгі құралдар көрсеткіштерінің айырмашылығы 0,5^о аспауы тиіс.
4746. Гирокомпас комплексінде курсограф, сондай-ақ кеме жылдамдығы және орын ені бойынша компас көрсеткіштерін түзетуге арналған құрылғы қарастырылуы тиіс.
4747. Гирокомпастың келесі жүйесі өзінің репитерлері, курсографтар, сондай-ақ басқа навигациялық жабдықта орнатылған репитерлердің бір уақытта жұмыс істейтіндей етіп есептелінуі тиіс.
4748. Бағытты жазып отыратын құрылғы (курсограф) уақыт бойынша 1 % кемдікпен бағыттың жазуларын қамтамасыз етуі тиіс.
4749. Репитерлер картушкаларын, пеленгілеу құрылғылардың, жарықтандыру құрылғылардың және басқа құралдардың конструкциялары осы Қағиданың 4719, 4720, 4725 – 4727-тарау талаптарына сәйкес курсты және пеленгілеу есептерін алуды қамтамасыз етуі тиіс.
4750. Нақты бағытты қашықтан беру құрылғысы 70^о дейінгі кеңдікте қолданылатын сезімтал элемент (бағыт датчигі) кемені пайдалану кезінде жұмысқа қабілетті болып қалатын шартымен (жоғары жылдамдықты қосқанда) мынадай талаптарға сәйкес болуы тиіс:
1) нақты бағыт туралы ақпаратты бері және көрсету кемдігі 0,2^о аспауы тиіс;
2) кеменің тұрақты жылдамдығы және бағытта қозғалуы кезінде анықталған статикалық кемдік 1,0^о кем болуы тиіс;
3) борттық және кильді тербелу, діріл жағдайларында, сондай-ақ кеме жылдамдығы өзгеру кезінде анықталған динамикалық кемдігі 1,5^о аспауы тиіс. Сонымен бірге, егер динамикалық кемшілігінің амплитудасы 0,5^о асса, оның тербелісінің жиілігі 0,033 Гц кем (30 с аспайтын уақытпен) болуы тиіс;
4) кеме курсының өзгеруімен негізделген кемдігі мыналардан аспауы тиіс:
0,5^о — бағыт жылдамдығының 10 ^о/с дейін өзгеруі кезінде;
1,5^о — бағыттың жылдамдығы 10-тан 20 ^о/с дейін өзгеруі кезінде;
5) құрылғымен берілетін нақты бағыт жайлы ақпаратпен берілетін өзгерістерді енгізуге мүмкіндік беретін басқару және келтіру органдары рұқсат етілмеген кедергілерден қорғалуы тиіс;
6) құрылғымен берілетін ақпаратты қолмен түзету мәндері көрінуі тиіс;
7) құрылғы бұзылуы жайлы және электр қоректі беру тоқтаған жағдайда көзбен шолу және / немесе дыбысты сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.

499. Бағытты автобасқарғыш және стабилизатор талаптары

4751. Бағытты автобасқарғыш және стабилизатор Г кем емес кемдікпен кемені қалыпты басқаруды қамтамасыз ететін қозғалыс жылдамдығында кемені белгіленген бағытты ұстауды қамтамасыз етуі тиіс. Белгіленген бағыттан максималды ауытқу 3 баллға дейін толқындату кезінде ± 1⁰ және 5 баллға дейін толқындату кезінде ± 3^о аспуы тиіс.
4752. Кемені белгіленген бағытта меңгерікті минималды ауыстыру арқылы автоматты түрде ұстау қамтамасыз етілуі тиіс.
4753. Қоректің кенеттен ажырауы туралы түсті және дыбысты сигнал бергіш қарастырылуы тиіс.
4754. Белгіленген бағыттан ± 3^о ауытқуда дыбысты сигнал бергіш қарастырылуы, сонымен бірге, сигналбергіштің іске қосылу кемдігі 1⁰ аспауы тиіс. Гидрометеорологиялық жағдайлардың нашарлауы кезінде дыбысты сигналбергіштің іске қосылуын 6 — 9^о ауыстыру мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4755. Жабдықтың сызбасы және конструциясы кез келген зақымдануда автоматты басқару жүйесінде кез-келген посттан меңгерік жетегімен қолмен басқару мүмкіндігі болатындай болуы тиіс.
4756. Басқарудың бір түрінен басқасына ауысу 3 с аспайтын уақытта бір қозғалыспен орындалуы тиіс.
4757. Бағытты автобасқарғыш және стабилизаторды басқару пульты қолмен басқару постының қасында меңгерікпен оларды күтіп ұстау ыңғайлылығы қамтамасыз етілуі және автоматтыдан қолмен басқаруға тез ауысу мүмкіндігі болатындай етіп орнатылуы тиіс.
4758. Автоматты және қолмен басқаруды үйлестіретін басқару пульты меңгерік рубкада кеменің диаметралды жазықтығында немесе оған жақын орнатылуы тиіс.
4759. Тасымал басқару посттары қозғаушы көпірдің қанаттарында немесе кемені тасымал посттан басқаруға тез арада ауысуы үшін ыңғайлы басқа орындарда орнатылуы тиіс.

500. Эхолот талаптары

4760. Эхолот кеменің түбі астынан 0,5 м тереңдіктен бастап тереңдікті өлшеуді қамтамасыз етуі тиіс.
4761. Эхолотта:
тереңдігі аз шкаласы;
максималды тереңдігі 50 м тереңдігі үлкен шкаласы болуы тиіс.
4762. Тереңділікті өлшеу нақтылығы мынадан нашар болмауы тиіс:
5 м дейінгі тереңділіктерде 10 см; тереңділігі 5 м аса өлшенетін тереңділіктің 2 %.
4763. Тереңділікті өлшеу және түп бедерін жазу үзіліссіз болуы тиіс.
Тереңділік жайлы ақпарат екі түрде ұсынылуы тиіс:
уақытша белгіленген дискреттілігі 5 мин аспайтын кемемен өткен жолда тереңділік қапталын көрсететін графикалық түрде;
0,1 м еселенген мәндерімен ағымдағы тереңділікті көрсететін цифрлы түрде.
4764. Өлшенетін тереңділіктердің негізгі ұсыну тәсілдері болып тереңділіктің лездегі мәні және оның көзбен шолу жазбаларын көрсетуді қамтамасыз ететін графикалық тәсіл болуы тиіс. Ұсынылатын тереңділіктер жазбасы кемінде 15 мин бойы көрініп тұруы тиіс.
4765. Эхолот көрсеткіштерін тіркеу қағаз лентасында немесе басқа тасымалда жүзеге асырылуы тиіс. Сонымен бірге, алдыңғы 12 сағ уақыттың белгілерімен тереңділігі жайлы ақпарат жазбалары қамтамасыз етілуі, сондай-ақ жағалау жағдайларында барлық тіркелген ақпаратты қалпына келтіру мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
4766. Эхолот кеменің белгіленген тереңдікке шыққаны жайлы дыбысты және түсті сигнал бергішті қамтамасыз етуі тиіс. Белгіленген тереңділікті қолмен орнату мүмкіндігі бірқалыпты 0,5 тен 5,0 м дейінгі немесе дискретті диапазонда қамтамасыз етілуі тиіс.
Кеменің шөгуіне және кеменің тоқтаусыз суда дыбыс тарату жылдамдығы және құрал корпусын ашуға түзетулер енгізу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
4767. Эхолотты қосу бір қозғалыста жүргізілуі тиіс. Эхолотты қосу уақыты 30 с аспауы тиіс, ал өлшеу шкалаларын ауыстыру ақпаратты графикалық және цифрлы түрі үшін бір уақытта жүргізілуі тиіс.
Эхолот құрамында бір немесе бірнеше сәуле таратқыш болуы мүмкін. Сонымен бірге, қолданылатын сәуле таратқыштар туралы нақты индикация қамтамасыз етілуі тиіс.
4768. Эхолот ұзақ уақыт бойы үзіліссіз жұмыс істеуге есептелінуі тиіс. Оның конструкциясында көрсетілетін ақпараттың дұрыстығына әсер ететін техникалық бұзулар пайда болу туралы дыбысты және түсті сигналбергіш қарастырылуы тиіс.
4769. Эхолоттың күрделі навигациялық жүйелер құрамында жұмыс істеуі қарастырылуы тиіс. Олармен эхолотта жанасуы үшін стандартты цифрлы шығыстар қолданылуы тиіс.

501. Лагқа қойылатын талаптар

4770. Лаг кемемен өткен қашықтықты оның қозғалысының кез-келген жылдамдығында үзіліссіз тіркеуді, сондай-ақ кеменің қозғалыс жылдамдығының үзіліссіз көрсетуді қамтамасыз етуі тиіс.
Кеме жылдамдығы жайлы радиолакациялық төсемдер құрылғысына беруді (СЭП, САС, САРП) және/немесе кеме траекториясымен басқару жүйесін қамтамасыз ететін лаг суға қатысты кеменің орын ауыстыру жылдамдығын құрайтын бойлық жылдамдықты өлшеуі тиіс.
4771. Лагтың бастапқы сезімталдығы 0,2 км/ч аспауы тиіс. Суға қатысты кеменің қозғалыс жылдамдығын анықтау кезінде лаг кемдігі кеменің жүрістегі жылдамдығынан 2 % немесе қайсысы көп болуына қатысты + 0,4 км/ч болуы тиіс.
4772. Жылдамдық көрсеткіштері өздігінен синхрондалатын типті болуы тиіс. Негізгі құралдар және репитерлер арасындағы кеме қозғалыс жылдамдықтарының ауытқуы лагпен өлшенетін жылдамдықтың жоғарғы шегінен 1,5 % аса аспауы тиіс. Негізгі құрал мен репитер арасындағы өткен арақашықтық көрсеткіштерінің ауытқуы ± 0,02 км, ал репитерлер арасында - 0,04 км аспауы тиіс. Лак жинағында кеме жүзудің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жылдамдық және өткен арақашықтықтың репитеріның қажетті көлемі көзделуі тиіс.
4773. Лагта, кемеде лагты орнатудан кейін олардың көрсеткіштерінде жіберілмейтін кемшіліктерді жоюға мүмкіндік беретін тиісті реттегіштер қарастырылуы тиіс.
4774. Жылдамдық жайлы ақпаратта ұқсас немесе цифрлы формада ұсынылуы мүмкін. Цифрлы индикатордың көрсеткіштер қадамы 0,1 км/сағ., ал ұсқас индикатор – 0,5 км/сағ аспауы, бөлулердің іріленген цифрлендірумен әрбір 5 км/сағ аспауы тиіс.
4775. Өткен арақашықтық жайлы ақпарат цифрлы түрде көрсетілуі тиіс. Көрсеткіш 0,1 км аспайтын қадаммен 0-ден кемінде 9999,9 км диапазонды қамтуы, сондай-ақ оны нөлге орнату құрылғысы болуы тиіс. Негізгі құрал және репитерлер шкалаларында реттелетін электрлі көмескі жарығы болуы, ақпараткүндізгі және түнгі уақытта тез қабылданатын болуы тиіс.
4776. Лаг мынадай конструкциялық талаптарға сәйкес болуы тиіс:
1) лагтың жылжымалы су асты құрылғылары жұмыс күйге тез орнатуды және кеме корпусыныңы ішін бір адаммен тазалауды қамтамасыз етуі тиіс;
2) кеме корпусына лаг құралдарын бекіту тәсілі, оларды жүзудегі кемеде ауыстыру, түп-борттан тыс жабдықтың кез-келген бөліктің зақымдануы кеме корпусының мықтылығы бұзылуы және оған ау түсуіне келтірмеуі тиіс;
3) егер жылжымалы құрылғының салмағы 16 кг аспаса, оның ішін тазалау үшін басқаруы рубкадан жүргізілетін механикалық құрылғы немесе қашықтан көтеру және лагты су асты бөлігін түсіруге арналған құрылғы қарастырылуы тиіс. Көтеру уақыты 2 мин аспауы тиіс.
Басқаруы меңгерік рубкадан жүргізілетін лаг құрылғысын қашықтан көтеру және түсіруге арналған құрылғы қарастырылуы тиіс. Осы жағдайда су асты құрылғыны клинкетте көтеру және түсірудің шектейтін тиісті ақырғы ажыратқыштар, егер осы лаг конструкциясымен көзделсе, су асты құрылғының «көтерілді» - «түсірілді», сондай-ақ «клинкет жабық» күйлері туралы меңгерік рубкасында тісті сигнал бергіш және клинкетте нығыздау қарастырылуы тиіс;
4) лагтар комплекттерінде осы Қағиданың 4772-тармақтың талаптарын сәйкес жылдамдық репитерлер және өткен арақашықтық жеткілікті саны қарастырылуы тиіс. Бір корпуста үйлестірілген жылдамдық репитерлері және өткен арақашықтықты қолдану рұқсат етіледі.
4777. Суға қатысты және грунтқа қатысты кеме жылдамдығын өлшеуге мүмкіндік беретін лагта жедел айырып-қосқышы және жұмыс режимінің индикаторы болуы тиіс.жылдамдықты құрайтын бойлық және көлденең өлшенетін екі компонентті лагте жұмыс режимін және өлшенетін параметрлерді бір мәнді және нақты қабылдауды қамтамасыз ететін индикация қарастырылуы тиіс.
4778. Лагтың алғашқы түрлендіргіштері кемеде басқа навигациялық жабдықтың жұмысына әсер ететін кедергі тудырмауы тиіс.

502. ГНСС ГЛОНАСС/GPS құрамдастырылған қабылдау
индикатордың талаптары

4779. Орта орбиталық ғаламдық навигациялық серік жүйесінің үйлестірілген индикатор қабылдағыш (ГНСС) ГЛОНАСС/GPS жүйелері жылдамдығы 125 км/сағ (70 узл.) аспайтын және осы тараудың минималды техникалық талаптарына сәйкес ішкі және аралас жүзетін кемелерде навигациялық мақсатта қолдануға арналған.
4780. Индикатор қабылдағыш L1 (1602,5625— 615,5 МГц) сигналы және ГЛОНАСС ғаламдық навигациялық серік жүйесінің С коды және L1 (1575,42 МГц) сигналы және ГНСС GPS жүйесінің С/А коды бойынша жұмыс істеуі тиіс.
4781. Қабылдағыш индикатор дифференциалды түзетулері бар сигналдарды қабылдау және өңдеу мүмкіндігі болуы тиіс.
4782. ГЛОНАСС/GPS қабылдағыш индикатор жинағының құрамына:
ГЛОНАСС/GPS сигналдарын қабылдауды қамтамасыз ететін антенна;
бірлескен ГЛОНАСС/GPS қабылдағышы және процессор;
географиялық координаттардың есебін қамтамасыз ететін құрылғылар;
бақылау және жанасу құралдары;
координаттарды көрсетуге арналған дисплей (навигациялық комплекс құрамындағы қабылдағыш индикатор жұмысы кезінде болмауы мүмкін).
4783. Қабылдағыш индикатор қамтамасыз етуі тиіс:
1) сигналдардың қолжетімділігін таңдау режимі (коду С/А) қосылған, сондай-ақ GPS жүйесінің таңдап шақырудың өшірілген режимінде және ГЛОНАСС жүйесінің қашықтығын өлшеу коды бойынша, географиялық координаттарды градуста, минутта және минуттың мыңдық бөлігінде және Дүниежүзілік реттелген уақытқа қатысты уақыттың обсервациясында көрсетілген ПЗ-90 («Параметры Земли-1990») координаттарының халықаралық жүйесіндегі орынның географиялық кеңдігі және ұзақтығы есебімен стандартты режимде қабылдау және өңдеуді. ПЗ-90 координат жүйесіне, WGS-84 координат жүйесіне немесе навигациялық картамен қолданылатын координаттар жүйесіне есептелінген координаттардың түрлену мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.Осы жағдайда дисплейде және шығыс мәліметтерінде орналасу координаттары көрсетілетін жүйені көрсетумен координаттарды түрлендіру режимі бейтараптануы тиіс;
2) космостық аппараттар бойынша (КА) ГЛОНААС және GPS бөлек және аралас шоқжұлдыз бойынша жұмыс (навигациялық комплекс құрамындағы қабылдағыш индикатор жұмысы кезінде режимді индикациялаумен);
3) жұмыстың статикалық және динамикалық режимдерінде және селекторлы қолжеткізу режиміндегі обсервация нақтылығы; нақтылықтың нашарлаудың геометриялық факторында мынадан аспайтын кемдікпен (95 % мүмкіндігі үшін) 4 тең екі еселі координаттарды (немесе 6 тең үш еселі координаттарды) анықтау:
селекторлы қолжеткізу режимі қосылған КА GPS бойынша 100 м;
по КА ГЛОНАСС бойынша 45 м;
селекторлы қолжеткізу режимі қосылған (КА) ГЛОНАСС және GPS бірге қолдану кезінде 35 м;
селекторлы қолжеткізу режимі өшірілген режимде (КА) ГЛОНАСС және GPS бірге қолдану кезінде 20 м;
дифференциалды түзетулер сигналдарын қабылдау және өңдеу кезінде 10 м.
4) сигналдарды қажет етілетін нақтылық және дискреттілігімен координаттарды анықтау үшін беретін тиісті серіктерді автоматты түрде таңдау мүмкіндігі;
5) —130 дан —120 дБм дейін кірісінде олардың деңгейлері өзгеру кезінде сигналдарды іздеу және өңдеу. Сигналдарды іздеу аяқталғаннан кейін сигналдардың деңгейінің - 133 дБм дейін төмендеуі кезінде оларды аңду қамтамасыз етілуі тиіс;
6) координаттарды қосудан кейін 5 мин болмауы кезінде және мәліметтер альманахы болуы кезінде 30 мин бойы қажет етілетін нақтылықпен алу:
7) ГЛОНАСС және GPS сигналдарды қабылдау үзіліспен, бірақ электр қоректенуі үзілмей 5 мин бойы қажетті нақтылықпен координаттардың болуы;
8) координаттарды электр қоректі 60 с дейін үзілуі кезінде 2 мин бойы қажет нақтылықпен алу;
9) бөлек сигналды қайта іздеу және 30 с бойы оқшаулаудан кейін 10 с бойы координаттарды анықтау кезінде оны қолдану;
10) обсервацияланған координаттар есебі және мәліметтерді дисплейге және басқа радио-және навигациялық құрылғыларға 1 с аспайтын дискреттілікпен беру;
11) көрсетілетін географиялық координаттардың минималды рұқсат етуі (кеңдігі, ұзақтығы) 0,001 мин аспауы тиіс;
12) ДГЛОНАСС және DGPS дифференциалды ішкі жүйелер сигналдарын қабылданған стандарттарға сәйкес қабылдау және өңдеу мүмкіндігі, сондай-ақ сигналдарды қабылдауды және кеме орналасуының көрсетіліп жатқан координаттарындағы дифференциалды түзетулерді есепке алуды индикациялау.
4784. Егер:
1) екі немесе үш еселі координаттардың нақтылықтың нашарлауының геометриялық факторының көлемі белгіленген шектен асса;
2) жаңа координаттар 1 с асатын уақытқа есептелінсе жабдық, 5 с көлемінде координаттар немесе индикацияны анықтау мүмкін еместігі жайлы сақтандыруды қамтамасыз етуі тиіс.
Осы жағдайларда дисплейде қалыпты жұмыстың қалпына келуіне дейін обсервацияның тоқтау себебі көзбен шолып индикацияланатын соңғы дұрыс обсервацияның уақыты және координаттары көрсетілуі тиіс.
4785. Қабылдағыш индикаторда координаттр және оның техникалық күйі туралы ақпарат беретін кемінде екі порты болуы тиіс. Шығарылым деректер жалпы танылған стандарттарға сәйкес болуы тиіс.
4786. Қабылдағышы индикаторында 5 мин дейін антенналық кіріс корпусына, сондай-ақ кез-келген кіріс/шығарылым жалғауларға қысқа матасу немесе жерлену жағдайында қабылдағыш аппаратураның зақымдану мүмкіндігін болдырмайтын қорғау шаралары қарастырылуы тиіс.
4787. Навигациялық мақсаттарда қолдануға арналған (ДГНСС) ДГЛОНАСС/DGPS ғаламдық навигациялық серік жүйелерінің дифференциалды ішкі жүйесінің қабылдағыш аппаратурасы мынадай минималды пайдалану-техникалық талаптарына сәйкес болуы тиіс:
1) теңіз радиомаяктар жиіліктер 283,5—325 кГц диапазонында және/немесе геостационарлы серік аймақтық және кең зоналық ДГНСС жиіліктің L-диапазонында берілетін дифференциалды хабарландырулардың стандартты сигналдарын қабылдау және өңдеу;
2) кеме координаттары жайлы мәліметтер сигналды қабылдағаннан кейін 100 мс аспайтын іркіліспен ұсынылуы тиіс;
3) атмосфералық кедергілер пайда болу кезінде қабылдағыш аппаратура кемінде 45 с бойы сигналдарды қабылдауды қамтамасыз етуі тиіс;
4) қабылдағыш аппаратура бөлек құрылғы немесе ГНСС қабылдағыш индикаторының құрамды бөлігі болуы мүмкін;
5) қабылдағыш аппаратура: горизантальды жазықтықта барлық бағытталған антенналар көмегімен сигналдарды қабылдауды; координаттар жайлы ақпараттарды басқа радио-және навигациялық құрылғыларға беруді; дифференциалдыы хабарландырулардың сигналдарын тұрақты қабылдауы немесе дифференциалды хабарландырулардың сигналдарын болмауы кезінде индикацияны қамтамасыз етуі тиіс.

503. Бұрылыс жылдамдық көрсеткіштерінің талаптары

4788. Бұрылыс жылдамдығын көрсеткіш осы Қағиданың 4591-тармақ талаптарына сәйкес болуы және ол орнатылған кеме бұрылысының жылдамдығы және бағытын (оңға немесе солға) көрсетуді қамтамасыз етуі тиіс.
4789. Бұрылыс жылдамдығын көрсеткіш бөлек құрал болуы немесе қандай-да бір басқа тиісті жабдықтың бөлігі болуы немесе одан ақпарат алуы мүмкін.
4790. Бұрылыс жылдамдығын көрсеткіштің конструкциясы қосылған немесе қосылмағанына қарамастан ол қосылған кез келген басқа жабдықтың пайдалану сипаттамаларын нашарлатпайтын болуы тиіс.
4791. Индикаторлар және басқару органдары бірсарынды реттеу және минималды деңгей күйінде оны өшіру мүмкіндігімен көз қаратпайтын көмескі жарығы болуы тиіс.
4792. Бұрылыс жылдамдығының бұрыштық көрсеткішін кеме қозғалысын автоматты, сол сияқты қолмен басқару кезінде қолдану мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4793. Бұрылыс жылдамдығының көрсеткіші белгіленген өлшеу нақтылығы шегінен шығуы кезінде сақтандырғыш сигнал бергіш қосылу керек.
4794. Мына жағдайларда сигнал берілуі тиіс ішкі сигнал бергішті қосуға арналған разъем қарастырылуы тиіс:
1) егер бұрылыстың жылдамдық көрсеткіші өшірілген болса;
2) егер бұрылыстың жылдамдық көрсеткіші бұзылса;
3) өлшемнің нашарлауы рұқсат етілген шектерден асуы жайлы сақтандырғыш сигнал бергіштің іске қосылуы.
4795. Жер айналуының әсерін ескере отырып көрсетілген бұрылыс жылдамдығы кеме бұрылысының нақты жылдамдығынан өлшенетін көлемнен 0,5 ^о/мин + 5 % ерекшеленбеуі тиіс.
4796. Бұрылыс жылдамдығын көрсеткіш кеменің жүзуі кезінде толқындатуда тұрақты жұмыс істеуі тиіс.
±5^о амплитудасы және 25 с дейінгі уақытта борттық тербеліс, сондай-ақ амплитудасы ±1⁰ және 20 с дейінгі уақытта кильдік тербеліс кезінде өлшеуіш көрсеткіштері бұрылыстың нақты жылдамдығының орташа мәнінен 0,5 ^о/мин аса ерекшеленбеуі тиіс.
4797. Бұрылыс жылдамдығын көрсеткіш жұмысқа дайын болуы және оны қосу сәтінен 4 минуттан аспайтын уақытында осы талаптарға сәйкес болуы тиіс. Оның қосылуы жайлы индикация қарастырылуы мүмкін.
4798. Бұрылыс жылдамдығы жоғарғы бөлікте шеңбер шкаласының нөлдік күйінде ұқсас индикатор көмегімен көрінуі тиіс. Әріптер және сандардан тұратын мәндері бар шкалаларды қолдану рұқсат етіледі. Әрбір жағдайда бұрылыс жағының нақты көрсетуі қамтамасыз етуі тиіс.
4799. Кеменің солға бұрылуы нөлден сол жаққа, ал оңға бұрылыс – нөлдің оң жағынан көрсетіледі. Егер бұрылыстың нақты жылдамдығы шкала шегінен шықса, ол индикаторда нақты көрінуі тиіс.
4800. Шкала көлемі нөлден кез-келген бағытта кемінде 1200 мм болуы тиіс. Жүйе сезімталдығы бұрылыс жылдамдығы 1 ^о/мин өзгерісінің тиісінше шкаладағы арақашықтық кемінде 4 мм таңдалуы тиіс.
4801. Өлшеу диапазоны кемінде ± 30 ^о/мин сызықтық шкала қарастырылуы тиіс. 10 ^о/мин үшін әрбір таңба Г/мин үшін таңбадан 5 ^о/мин едәуір ұзын болуы тиіс. Таңбалар және санды мәндерді қара немесе ақ түспен қара алаңда орындау ұсынылады. Қосымша сызықтық шкалаларды қолдану рұқсат етіледі.
4802. Тұрақты уақытты 0 ден 10 с дейін өзгеру мүмкіндігі бар бұрылыс жылдамдығының реттелетін депфирленген көрсеткіші қарастырылуы тиіс.
4803. Бұрылыс жылдамдығын көрсеткіш құралдар электр энергияның негізгі және авариялық көздерінен электр қоректенуі қамтамасыз етілуі тиіс.

504. Электронды навигациялық карталар және ақпараттарды
көрсету жүйесінің талаптары

4804. ЭНКАБЖ жүзу қауіпсіздігі және кеме жүргізу тапсырыстарын шешуді қамтамасыз ету үшін үкіметпен арнайы уәкілетте мекемемен дайындалған барлық картографиялық ақпараттарды көрсету мүмкіндігін қамтамасыз етуі қажет.
4805. ЭНКАБЖ көрсетілетін ақпараттарға немесе осы Қағиданың 424-қосымшасында көрсетілгендей жабдық жұмысының тоқтауына қатысты сигналдарды және индикацияларды автоматты реттеуді қамтамасыз етуі тиіс.
4806. Жалпы сыйымдылығы 1000 per. т және одан аса кемелер үшін, сондай-ақ жалпы сыйымдылығына қарамастан халықаралық рейстер жасайтын кемелер үшін маршрут бойынша жүзу бақылау жүргізетін монитор экранында көрсетілетін карта кемінде 270x270 мм, ал жалпы сыйымдылығы 1000 per. Т кемелер үшін – кемінде 180x180 мм болуы тиіс.
4807. ЭНКАБЖ мониторы қамтамасыз етуі тиіс:
1) түстер саны — 64 кем емес;
2) рұқсат етілген қасиеті — 0,312 мм (1024x768) кем емес;
3) ақпаратты 1 метр кем емес қашықтықтан санау.
4808. ЭНКАБЖ да мынадай өлшеу бірліктері қолданылуы тиіс:
1) координаттар — минуттың градустарда, минуттарда, ондықтарда, жүздіктерде және минуттың мыңдық бөліктерінде және/немесе градустарда және градустың мыңдық бөліктеріндегі кеңдігі және ұзақтығы;
2) тереңділік — метрлер және метрді ондық бөліктері;
3) биіктік — метрлер және метрді ондық бөліктері;
4) дистанция — теңіз мильдер, миляның ондық, жүздік және мыңдық бөліктері және/немесе километрлер, километрдің ондық, жүздік, мыңдық бөліктері, немесе метрлер;
5) жылдамдық — тораптар және тораптардың ондық бөліктері және/немесе сағатындағы километрлер және сағатындағы километрлердің ондық бөліктері;
6) уақыт — сағаттар, минуттар және секундтар;
7) бағыт — градустар және градустың ондық бөліктері.
4809. Монитор экранында көрсетілетін ақпарат күндізгі және түнгі уақытта нақты кемінде екі бақылаушыларға көрінуі тиіс. Жарықты реттеу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс. ЭНКАБЖ күндізгі және түнгі уақытта картографиялық және қосымша ақпаратты көрсетуге арналған минимум екі түстер жинағын қамтамасыз етуі тиіс. Түстерді ауыстыру және жарықтықты келтірулер жеңіл орындалуы және жұмыс режимінен шығуды болдырмауы тиіс.
4810. ЭНКАБЖ таңдалған режиміне қарамастан үзіліссіз мынадай ақпараттарды көрсетуі тиіс:
1) кеме орнын анықтау тәсілдерінің индикаторы;
2) ағымдағы уақыт және күнін;
3) көзбен шолудың ЭНК нөмірі немесе том және парақ нөмірі;
4) кеме орнының түсетін координаттары және енгізілген түзетулер индикаторы;
5) жайғастыру жүйесінен түсетін жол бұрышы және кеме жылдамдығы;
6) курс;
7) жылдамдық;
8) тереңдік;
9) ағымдағы масштаб;
10) соңғы түзетулер күні.
4811. ЭНКАБЖ экранды қайта суреттеу уақыты 5 сек аспайтын уақытпен кез-келген кеме жылдамдығында ЭНК мәліметтер базасынан экран алаңының барлық жұмысын толтырылуы көрсетілетін картографиялық төсемдердің белгіленген масштабта үзіліссіз қалыптасуды қамтамасыз етуі тиіс.
4812. ЭНКАБЖ ЭНКЖ барлық ақпаратын көрсетуді қамтамасыз етуі тиіс.
4813. Маршрутты жоспарлау және кеме қозғалысын бақылау кезінде көрсетілетін ЭНКЖ ақпараты мынадай категорияларға бөлінуі тиіс: «Базалық көрініс», «Стандартты көрініс» және «Басқа ақпарат».
4814. Базалық көріністің картографиялық мәліметтеріне жатады:
1) жағалау сызығы;
2) кеме иесімен анықталуы тиіс өз кемесі үшін қауіпті изобата;
3) міндері қауіпті изобата тереңдіктерінен кем тереңдікті бөлек су асты қауіптерді индикациялау;
4) қауіпті изобатамен анықталатын қауіпсіз тереңдіктерінің шегінде орналасқан көпірлер, әуе кабельдер және с.с. жататын бөлек қауіптерді индикациялау. Осындай қауіптерге,сондай-ақ наввигациялық жабдықтардың құралдары ретінде қолданылатын немесе қолданылмайтынына қарамастан буйлар және бөлгілер жатады.
5) қозғалыс ережелерін реттейтін жүйелер (ірі габаритті кемелерді айырылуы және озу құрамды бөліктердегі өткел, бір жақты қозғалыстағы жер, реттелетін бөлік және с.с.);
6) биіктік және тереңділікті өлшеу бірліктері;
7) масштаб, бағдар және көрсету режимі.
4815. ЭНКАБЖ кеме жүргізушінің жалғыз әрекетіне жауапты кез-келген уақытта «Стандартты көрініс» ұсыну қажет. Сонымен бірге ЭНКАБЖ картасын көрсету жүзу ауданында ЭНКЖ бар ең ірі масштабты «Стандартты көрініс» қамтамасыз етуі тиіс. «Стандартты көріністің» картографиялық мәліметтеріне жатады:
1) базалық көрініс;
2) құрғату сызығын қоса тереңділік ауданы;
3) навигациялық жабдықтың стационарлы және жүзбелі құралдарын индикациялау;
4) қозғалыс сызықтарының және с.с. фарватерлер шекаралары;
Көзбен шолу және радиолакациялық бағдарлар;
5) рейдтер;
6) карта масштабының шекаралары;
7) сақтандыру шартты белгісін индикациялау.
4816. Кеме жүргізушінің сұранысы бойынша көрсетілуі тиіс басқа ақпараттар:
1) тереңділікті белгілеу;
2) су асты кабельдер және құбырлар;
3) паромдар маршруты;
4) барлық бөлек қауіптер жайлы егжей-тегжейлі ақпараттар;
5) навигациялық жабдықтар құралдары жайлы егжей-тегжейлі ақпарат;
6) сақтандыру мазмұны;
7) ЭНК шығару күні;
8) геодезиялық координаттар жүйелері;
9) магнитті бейімділік;
10) координатты тор;
11) елді-мекендер пункттерінің атаулары.
4817. Кеме жүргізушіге ЭНКЖ бар изобаттар санынан қауіпті изобаттарды таңдау мүмкіндігі ұсынылуы тиіс. ЭНКАБЖ басқа изобаттар фонында экранда қауіпті изобаттарды бөлу қажет.
4818. Кеме жүргізушіге қауіпті тереңділікті таңдау мүмкіндігі ұсынылуы тиіс. Көрініс үшін тереңділік белгілері таңдалатын әрбір жағдайларда ЭНКАБЖ кеме жүргізушімен белгіленген қауіпті тереңділікке тең немесе одан кем тереңділік белгілерін бөліп көрсету қажет.
4819. ЭНК ақпаратыы және барлық түзетулер мәліметтері экранда ауытқуларсыз көрсетілуі тиіс. ЭНК мәліметтерін, сондай-ақ тузету ақпараттарын ЭНКЖ базасына енгізуді тексеру мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4820. Қолмен түзету мәліметтері және кеме иесімен енгізілген мәліметтер басқа көрсетілетін ақпараттан нақты ерекшеленуі тиіс.
4821. Радиолакациялық және басқа навигациялық ақпараттар ЭНКЖ ақпараттық мазмұнын нашарлатпау және одан нақты айырмашылығы болуы тиіс.
4822. ЭНК координат жүйесінен басқа координаттар жүйесіне жататын мәліметтерді қолмен енгізу қажет болғанда (қолмен түзету, пайдаланушының объектісі) ЭНКАБЖ енгізілген координаттарды және координаттар жүйесінің нышанын сақтау қажет, бірақ оларды карта координаттар жүйесінде көрсетуі тиіс.
4823. Радиолакациялық ақпаратты көрсету кезінде мынадай талаптар орындалуы тиіс:
1) радиолакациялық көрініс және карта көрінісі масштабтары және бағдарлары бірдей болуы;
2) координаттарды анықтау құралдарынан алынған радиолакациялық көрініс және орны антенналар күйіне (РЛС және тиісті қабылдағыш индикатор) түзетулер енгізу жолымен кемені басқару жүргізілетін орынмен автоматты түрде үйлестірілуі тиіс;
3) карта көрінісі бар радиолакациялық көріністі қолмен келісу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс;
4) кеме жүргізушінің бір әрекетімен радиолакациялық көріністі жою мүмкіндігі қарастырылуы тиіс;
5) радиолакациялық көрініс бағытының мынадай режимдері көзделуі тиіс – кеме курсы бойынша, меридиан бойынша.
4824. ЭНКЖ «меридиан бойынша» және «курс бойынша» көріністі бағдарлау мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
Көріністің басқа режимдері рұқсат етіледі.
4825. ЭНКАБЖ да карта көрсету және объектілерді салу режимдері жүзеге асырылуы тиіс:
1) «Нақты қозғалыс» — кеме белгісі ағымдағы экран облысы шегіндежыылжымалы картаға қатысты қозғалады;
2) «Қатысты қозғалыс» — кем белгісі экран ортасында немесе экран облысының белгіленген нүктесі шегінде ұсталады, ақпарат салынған карта кеме қозғалысымен синхронды жылжиды.
Режимдердің әр қайсысына «меридиан бойынша» және «курс бойынша» карт бағдары қамтамасыз етілуі тиіс.
4826. Келесі экран облысына көрсету үшін ауысу және осы көріністі дайындау автоматты түрде: қатысты қозғалыс режимінде – экранда қайта салу циклында, нақты қозғалыс режимінде- кеме белгісінің кеме жүргізушімен белгіленген арақашықтыққа экран шекараларына жақындау кезінде жүзеге асырылуы тиіс.
4827. Картаны қолмен ауыстыру және экран шеттеріне қатысты өз кемесінің орнын ауыстыру мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4828. ЭНКАБЖ 1:500 дан 1:200 000 000 дейін навигациялық карталардың стандартты масшатабтарын тиісті масштабтарда ЭНК көрсету мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4829. Стандартты масштабтарды ұлғайту және кеміту жағына қарай өзгерту мүмкіндігі қарастырылуы тиіс. Сонымен бірге, ағымдағы және нақты масштабтарды индикациялау қамтамасыз етілуі тиіс:
4830. ЭНКАБЖ индикацияны қамтамасыз етуі тиіс, егер:
1) ЭНК масштабынан 2 есе ірі масштабта көрінуі тиіс;
2) кеме орны көрсету масштабына қарағанда аса ірі масштабта ЭНК мәліметтерімен қамтылады.
4831. ЭНК мәліметтері және түзетулерді көрсету түстерге, шартты белгілерге және рәміздердің белгіленген стандартты талаптарына сәйкес және ЭНКАБЖ да қолданылатын келесі көрсетілетін ЭНКАБЖ-да қолданылатын навигациялық элементтер және параметрлерден нақты ерекшеленуі тиіс:
1) өз кемесінің шартты белгісі: навигацияның негізгі құралдарының мәліметтері бойынша уақытша белгілермен өткен жол;
навигацияның қосымша құралдарының мәліметтері бойынша уақытша белгілермен өткен жол.
2) курс және жылдамдықтың нақты векторы (топыраққа қатысты);
3) алыстықтың жылжымалы шеңбері және/немесе электронды пеленг сызығы;
4) курсор;
5) «Жағдай» шартты белгісі: санай мәліметтері бойынша уақыты және орны; есепті уақыт және орны;
6) орын және уақыт координаттары;
7) қауіпті бөлу;
8) жарма сызығы;
9) ақырғы нүкте;
10) өткен арақашықтық;
11) жобаланған курс және жылдамдық;
12) күні және уақытымен жобаланған орын;
13) от көрінісінің шекаралары;
14) бұрылу орны және уақыты;
15) кемелік қозғалыстың сол және оң жиектері.
4832. ЭНК түпнұсқа масштабында ЭНКЖ ақпаратты көрсету кезінде шартты белгілер, сандар және әріптер көлемдері стандарттармен белгеленген мәндерге сәйкес болуы тиіс.
4833. ЭНКАБЖ кеме жүргізушімен немесе карта масштабында немесе шартты белгі түрінде өз кемесін көрсету режимін таңдауды қамтамасыз етуі тиіс.
4834. ЭНКАБЖ Үкіметпен арнайы уәкілетті мекемемен жасалған барлық шыққан түзетулермен, соңғы шығарылған ресми ЭНК қолданылуы тиіс және стандарттармен белгіленген талаптарға сәйкес болуы тиіс.
4835. ЭНК құрамына өзгерістер енгізу мүмкіндігі болмауы тиіс.
4836. ЭНК түзетулері ЭНК дан бөлек сақталуы тиіс.
4837. ЭНКАБЖ да ЭНКЖ түзетулер мәліметтерін автоматты түрде және қолмен енгізу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс. Түзетулер ЭНКАБЖ-ға қалай берілетініне қарамастан оны енгізу процедуралары картаны көрсету процессіне әсерін тигізбеуі тиіс.
4838. ЭНКАБЖ оларды ЭНКЖ енгізу уақытын қоса барлық түзету мәліметтерін тіркеуі тиіс.
4839. ЭНКАБЖ кеме жүргізушіге оның мазмұнымен танысу және осы түзету ЭНКЖ енгізілгенін растау үшін түзетулерді көрсету мүмкіндігі ұсынылуы тиіс.
4840. Кеме жүргізушісіне маршрутты жоспарлау және кеме қозғалысын бақылауды жәй және сенімді жүзеге асыру мүмкіндігі ұсынылуы тиіс.
4841. Дисплейдің ағымдағы масштабында көрсетілетін тура және қисық сызықтық бөліктер кескіндемесін қоса салуды орындау мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
4842. Жобаланған маршрутқа өзгерістер енгізу мүмкіндігі ұсынылуы тиіс, мысалы, мынадай жолмен:
1) жол және ақырғы нүктелерді қосу;
2) жол және ақырғы нүктелерді жою;
3) салынған жол және ақырғы нүктелердің күйінің өзгеруі;
4) жол және ақырғы нүктелерін байқау ретін өзгерту.
4843. Негізгі маршрутпен резервті маршрутты жобалау мүмкіндігі ұсынылуы тиіс.
Кеме жүргізушімен таңдалған маршрут қалған басқа маршруттардан нақты ерекшеленуі тиіс.
4844. Егер кеме жүргізуші маршрутты қауіпті изобаттар арқылы салса, ЭНКАБЖ де тиісті индикация қалыптасуы тиіс.
4845. Егер кем жүргізуші маршруты жүзудің арнайы шарттары бар жүзуге тыйым салынған шекаралар ауданында немесе географиялық аудан арқылы салса, ЭНКАБЖ тиісті индикацияны қалыптастыруы тиіс.
4846. Жүзудің арнайы шарттары бар аудандарда:
1) кабельдер ауданы;
2) әуе өткелдерінің ауданы;
3) түтіктер ауданы;
4) зәкірлі тұрақ ауданы;
5) зәкірлі тұрақтауға тыйым салынған аудан;
6) тереңдетілген аудан (ойық);
7) жүзу шектеулері бар аудан;
8) сақтандыруы бар аудан;
9) балық аулау тыйым салынған;
10) балық аулау ауданы;
11) айырмашылығы және озу тыйым салынған аудан.
4847. Кеме жүргізушіде кеменің жобаланған маршруттан ауытқу мүмкіндігінің шегін орнату мүмкіндігі болуы тиіс, оған жету кезінде сигнал автоматты түрде қалыптасуы тиіс.
4848. Көрсетілетін картада кеме қозғалысын бақылау процессінде таңдалған өту маршруты және кеме орны ұсынылуы тиіс.
4849. Кеме қозғалысын бақылау процессінде қарау кезінде кеме орны көрсетілмейтін ІЖС кез-келген бөліктерінде көрсету мүмкіндігі (мысалы, өту маршруттың алдыңғы маршрутын талдау кезінде, өту маршрутын жоспарлау және т.б.) ұсынылуы тиіс.
Егер осы кем қозғалысын бақылау үшін қолданылатын монитор экранында жүзеге асырылатын болса, онда бақылаудың автоматты бақылауы (мысалы, кеменің ағымдағы орнын анықтау, сигналдарды қалыптастыру және индикация) үзіліссіз болуы тиіс. Кеме жүргізушінің бір қозғалысымен кеменің ағымдағы орнын көрсету режиміне ауысу мүмкіндігі ұсынылуы тиіс.
4850. ЭНКАБЖ кеме жүргізушімен белгіленген аралық уақыты арқылы анықталған кеме қауіпті изобаттарды, жүзуге тыйым салынған ауданының шекараларын, осы Қағидамен анықталған арнайы жүзу шарттары бар географиялық ауданды қиып өтетіні немесе көрсетілген шектеулерге дейін кеме жүргізушімен белгіленген қашықтыққа жететіне жайлы сақтандырғыш сигналды немесе индикацияны қалыптастыруы тиіс.
4851. Кеменің жобаланған маршруттан ауытқуы кеме жүргізушімен белгіленген рұқсаттамадан асса ауытқу жағы индикацияланатын сақтандырғыш сигнал қалыптасуы тиіс.
4852. Кеме орны кеме жүргізудің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін нақтылықпен навигация техникалық құралдары көмегімен үзіліссіз анықталуы тиіс.
Егер мүмкіндік болса, екінші тәуелсіз орынды анықтау тәсілі қолданылуы тиіс.
4853. ЭНКАБЖ оған қосылған кез-келген орынды анықтау жүйесінен кіру сигналы жоғалу кезінде индикацияны қамтамасыз етуі тиіс.
4854. ЭНКАБЖ жобаланған маршрутта кеме жүргізушімен белгіленген анықталған аралық уақыт немесе қашықтықтан кейін кеме ақырғы нүктеге жететіні жайлы сақтандырғыш сигналды қалыптастыруы тиіс.
4855. Навигацияның техникалық құралдары арқылы алынған координаттар және ЭНК координаттары геодезиялық координаттардың жүйесінде ұсынылуы тиіс. ЭНКАБЖ сақтандырғыш сигналды осы шарт орындалмаған жағдайда қалыптасуы тиіс.
4856. Таңдалған маршруттан басқа резервті маршрутты көрсету мүмкіндігі қарастырылуы тиіс. Таңдалған маршрут басқа маршруттардан нақты ерекшеленуі тиіс. Жүзу процессінде кеме жүргізушіде өтудің таңдалған маршрутын немесе резервті маршрутқа өтуді өзгерту мүмкіндігі болуы тиіс.
4857. Мыналарды көрсету мүмкіндігі қарастырылуы тиіс:
1) кеме жүргізушімен анықталған 1 ден 120 минутқа дейінгі интервалмен қолмен енгізілетін немесе автоматты енгізілетін кеменің жол сызығының уақытша белгілері;
2) навигациялық мақсаттар үшін қажет нүктелердің, пеленгтер сызықтары, жылжымалы және жылжымайтын алыстық шеңбері және басқа шартты белгілердің тиісті саны.
4858. Кез-келген нүктенің географиялық координаттарын енгізу және оны сұраныс бойынша көрсету мүмкіндігі көзделуі тиіс. Сондай-ақ монитор экранында кез-келген нүктені таңдау (картографиялау заттары, шартты белгілерді немесе кеме орны) және кеме жүргізушінің сұранысы бойынша оның географиялық координаттарын оқу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.
4859. Кеме орнын қолмен түзету мүмкіндігі көзделуі тиіс. Қолмен түзету мәліметтері экранда алфавитті-санды нысанда көрінуі және олар оператормен ауыстырылғанға немесе ЭКАНБЖ-ға автоматты жазылуына дейін сақталуы тиіс.
4860. ЭНКАБЖ кемелік қозғалыстың жиектерін қиып өту жағдайында сақтандырғыш сигналды қалыптастыруы тиіс.
4861. Қауіпсіз изобаттарды қиып өту жайлы және тыйым салынған ауданға кіру кезінде барлық сигналдар және индикацияларды, сондай-ақ сигналдар және индикацияларды қалыптастыру кезінде ЭНКАБЖ да жүзу ауданы үшін ЭНКЖ да бар ең ірі масштабты карта қолданылуы тиіс.
4862. ЭНКАБЖ өткен маршрутты қалыптастыру және соңғы 12 сағатта қолданылған ресми мәліметтер базасын тексеру үшін қажет ЭНКАБЖ мәліметтерін сақтау және белгіленген минимум элементтерді қосу мүмкіндігі болуы тиіс. 10 с аспайтын интервал уақытымен мынадай ақпараттар жазылуы тиіс:
1) өз кемесінің өткен жолының: уақыт, координаттар, орындары, бағыты және жылдамдығы;
2) қолданылған ресми мәліметтері жайлы ақпараттар: ЭНК құру көзі, баспа нөмірі, шығару күні, ұйым атауы және түзетулер тарихы.
4863. ЭНКАБЖ сондай-ақ, 4 сағаттан аспайтын интервал арқылы уақытша белгілермен өтудің барлық маршруты бойынша өткен жолды жазып отыру қажет. Тіркелетін ақпараттың өзгеру мүмкіндігін болдырмауы тиіс.
4864. ЭНКАБЖ-да шығарылатын есептердің нақтылығы навигациялық ақпарат датчиктерінің сипаттамаларына байланысты болмауы және ЭНКЖ нақтылығымен келісілуі тиіс.
4865. Кеңдік/ұзақтық бойынша ЭНК мәліметтерін көрсеткіштерінің пропорционалдығы экранға шығару кезінде ауытқымауы тиіс. ЭНКАБЖ көріністің горизанталь және тігі бойынша дұрыс және тез келтіру үшін жәй құралдарды қамтамасыз етуі тиіс. Көрінудің қалдық кемдігі бұл жағдайда экран диоганалының 3 % аспауы тиіс.
4866. Координаттарды алу нақтылығы электронды картаны көрсетудің рұқсат етілген қасиетінен кем болмауы тиіс.
4867. ЭНКАБЖ датчиктер ретінде қолданылатын кез-келген навигациялық жабдықтың және радиожабдықтың техникалық сипаттамаларын кемітпеуі тиіс. Жабдықты қосу, сондай-ақ осы тарауда айтылған ЭНКАБЖ жұмыс сипаттамаларына әсер етпеуі тиіс.
4868. ЭНКАБЖ кеме орнын үзіліссіз анықтауды, бағыт және жылдамдықты жасауды, радиолакациялық ақпаратты, сондай-ақ кеме бұрылысының жылдамдық көрсеткішінің ақпаратын енгізуді қамтамасыз ететін навигациялық жабдықпен жанасуы тиіс.
4869. ЭНКАБЖ істен шығуы кезінде кеме жүргізудің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қағаз карталарының реттелген комплектісі қолданылуы тиіс.
4870. ЭНКАБЖ да істен шығу немесе негізгі қорек көзінің ажырау жағдайларында автоматты түрде авариялық қорек көзіне қосу мүмкіндігі көзделуі тиіс.

505. Кеме траекториясын басқару жүйесінің талаптары

4871. Координаттар, жылдамдық, бағыт және/немесе кеме бұрылысының жылдамдығының комплектісінде кеме траекториясын басқару жүйесі (КТБЖ) басқарушылық сипаттамаларын ескере отырып кемені қозғалыстың белгіленген траекториясында түрлі пайдалану жағдайларында топыраққа және 50 км/сағ дейін басқарылуын қамтамасыз ететін кеменің жылдамдығы, сондай-ақ кеменің 10 ^о/с аспайтын бұрылу жылдамдығы қамтамасыз етуі тиіс.
Сонымен бірге, кемені басқару сапасы ІЖС навигациялық қамтамасыз ету стандартты құралдарын қолданумен қолмен басқару кезіндегіден кем болмауы тиіс.
4872. КТБЖ кеме орнының координаттарын анықтаудың негізгі жүйесі болып ғаламдық навигациялық серік жүйелерін анықтау ГЛОНАСС/GPS және ДГЛОНАСС/DGPS координаттары болып келеді.
4873. КТБЖ кеме курсын басқару режимінде жұмыс істеуі мүмкін. Осы жағдайда ол кеме курсын басқару жүйесіне қойылатын талаптарға сәйкес болуы тиіс.
4874. КТБЖ кеменің қозғалысын белгіленген жол нүктесіне немесе кеме жүргізушімен траектория сызығынан ауытқуы белгіленген жол нүктелерінің орнатылған ретімен автоматты басқаруды қамтамасыз етуі тиіс.
4875. Жад көлемі кемінде 1000 жол нүктелерінен тұратын жүзу маршрутының мәліметтерін базасын сақтауды қамтамасыз етуі тиіс. Мәліметтер базасы немесе тікелей КТБЖ жадында, немесе ГНСС бағдарламалық қабылдағыш аппаратура, немесе электронды навигациялық-ақпараттық картографиялық жүйесі көмегімен жүзеге асырылуы тиіс.
4876. Мәліметтер базасы (маршрут) арнайы оған уәкілетті куәлік облысындағы орындаушы өкіметтің органымен мақұлдануы (бекітілуі) тиіс.
Жүйеге енгізілген жүзудің белгіленген маршрутының жол нүктелерінің реті мыналар орындалмағанға дейін өзгеруі мүмкін емес:
1) жаңа жүзу маршрутын жоспарлау және оны мақұлдау толық аяқталғанға дейін;
2) осы Қағиданың 4806-тармағымен қарастырылған барлық бастапқы шарттары қамтамасыз етілмейінше.
4877. Жүйе маршруттың бір тура сызықты бөлігінен белгіленген радиус негізінде немесе белгіленген бұрылыс жылдамдығының базасына есептелінген радиусқа және кеменің сызықтықты жылдамдығында бұрылу жолымен басқасына автоматты түрде өту мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.
4878. КТБЖ оның қозғалыс жылдамдығы және енгізуі, сондай-ақ жолдарының жағдайы және ауа-райының өзгеруі кезінде кеменің түрлі басқарылу сипаттамаларына өзінің бейімделуін (қолмен немесе автоматты түрде) қамтамасыз етуі тиіс.
4879. Жүйе вахталық кеме жүргізушімен тек мынадай жағдайларда автоматты басқару траекториясының қосылу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс:
1) кеменің орналасуы;
2) жол бағыты және нақты бағыты арасындағы айырмашылық;
3) кеменің маневрлы сипаттамалары қозғалыстың белгіленген траекториясына қауіпсіз шығуды қамтамасыз етуі тиіс.
4880. Қозғалыстың белгіленген траеториясына қатысты кеме күйі үзіліссіз орында анықтайтын басқа тәуелсіз жүйемен бақылануы тиіс.
Осы басқару құрылғысы траекторияны басқару жүйесіне құрамды бөлігі ретінде жатпауы мүмкін. Қалыпты көріну жағдайында навигациялық жағдайдың жағалау және жүзбелі құралдарының белгілері бойынша көзбен шолып бағдарлау жолымен, ал көрінісі шектелген кезде – радиолакациялық көрініс бойынша көзбен шолып бағдарлау жолымен кеменің күйін бақылауды қамтамасыз етуі мүмкін.
4881. Жүйе вахталық кеме жүргізушіге кемемен басқару постынан белгіленген траекториядан 200 м аса оңға және солға қапталынан ығысуды жедел түрде енгізу қамтамасыз етуі тиіс. Қаптал ығысуы жайлы сигнал кемені белгіленген траекторияға қайтуына дейін берілуі тиіс.
4882. Кеменің бағыт өзгергенге дейін кемінде 1 минут бұрын және бұрылыс басталу сәтінен жүзу маршруты бойынша қозғалуы кезінде сақтандыру сигналының беруі қамтамасыз етілуі тиіс.
4883. КТБЖ-да вахталық кеме жүргізушімен бағыттың бұрылыс нүктесінде өзгеруін растайтын құрылғысы болуы тиіс. Мақұлдау болмауы кемені белгіленген траекторияда автоматты түрде ұстауға әсер етпеуі тиіс. Егер бұрылыс нүктесіне жақындауы жайлы сақтандырғыш сигнал бұрылыс оны беру сәтінен бастап 30 секунд бойы расталмаса апатты сигнал бергіш іске қосылуы қамтамасыз етілуі тиіс.
4884. Бағыттың нақты өзгеруі жайлы сигнал бұрылу басталғаннан кейін 15 секунд бойы вахталық кеме жүргізушімен расталмаса кезекшіні ауыстырушы кеме жүргізушімен жедел көпірге шақыратын апатты сигнал берілуі тиіс.
4885. Кеме траекториясын басқару режимінен қолмен басқаруға ауысуы меңгеріктің кез-келген күйінде және КТБЖ тоқтауын қоса кез-келген жағдайларда 3 с аспайтын уақытта бір қозғалыспен ыңғайлы және қолжетімді орналасқан басқару органының көмегімен мүмкін болуы тиіс.
Кеме траекториясын автоматты түрде басқаруға қайта ауысу осы Қағиданың 4806-тармақты орындау шартымен ғана жүзеге асырылады.
4886. Траекторияны басқару режимінен бағытпен басқару режиміне (егер ондай қарастырылса) қолмен ауыстыру кез келген сәтте және кез келген жағдайларда 3 секундтан аспайтын уақытта бір қозғалыспен ыңғайлы және қолжетімді орналасқан басқару органының көмегімен мүмкін болуы тиіс.
Бағытты басқару жүйесі белгіленген сияқты ауысу сәтінде кеме қозғалысының нақты параметрлері қабылдануы тиіс.
Траекторияны автоматты түрде басқаруға қайта ауысу осы Қағиданың 4879-тармақты орындау шартымен ғана жүзеге асырылады.
4887. Жүйені басқару жүйесінде кемені басқарудың әрекеттегі режимін нақты индикациялау қамтамасыз етілуі тиіс.
4888. Тәуелсіз бағыт датчигі көмегімен бағыттың нақты мәнін бақылау құрылғысы қөзделуі тиіс. Сонымен бірге, осы бақылау құрылғы КТБЖ құрамды бөлігі болуы қажет етілмейді.
4889. Оның жұмысының қауіпсіздігін әсер етуі мүмкін траекторияны басқару жүйесін қоректендіретін кернеудің жоғалту немесе кемуі кезінде апатты-сақтандырғыш сигнал берілуі тиіс.
4890. КТБЖ қамтамасыз етуі тиіс:
1) орнын анықтау, бағыт көрсеткіш мәліметтері болмаған кезінде және кеме бұрылысының жылдамдығын көрсеткішінің немесе оның тоқтауы кезінде растау функциясы бар сақтандырғыш сигнал бергіш;
2) егер орнын анықтау, бағыт көрсеткіш мәліметтері болмаған кезінде және кеме бұрылысының жылдамдығын көрсеткішінің немесе оның тоқтауы жайлы мәліметтер болмауы туралы сақтандырғыш сигнал кеме жүргізушімен 15 секунд бойы расталмаса апатты сигнал берудің іске қосылуы.
Жүйемен істен шыққан датчиктер ақпараттарын қолдану мүмкіндігі болмауы тиіс.
4891. Жүйе мынадай жағдайларда апатты-сақтандырғыш сигналды беруді қамтамасыз етуі тиіс:
1) траектория сызықтарынан ауытқу және кеме бұрылысының жылдамдығы белгіленген көлемнен асады;
2) суға қатысты кеме жылдамдығы қалыпты басқаруды қамтамасыз етпейтін көлемге дейін түсірілген.
4892. Траекторияны басқару жүйесінде келесі белгіленген жол нүктелері, сондай-ақ радиусты немесе бұрылыстың бұрыштық жылдамдығы арасындағы бағытты есептеу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс. Сонымен бірге, жүйемен қозғалыстың белгіленген траекториясымен анықталатын барлық шектеулер, апатты-сақтандырғыш сигналы бергіштің іске қосылуы, кемені басқарудың басқа параметрлері есепке алынуы тиіс.
4893. Жүйені басқару пультында тұрақты мынадай ақпараттар көрсетілуі тиіс:
1) кемені басқару режимі;
2) орналасуын, бағытын және кеме жылдамдығын, бұрылыстың бұрыштықы жылдамдығын анықтайтын датчиктердің техникалық күйі;
3) жол бұрышы, координаттары, жылдамдығы, ағымдағы бағыт және/немесе бұрылудың бұрыштық жылдамдығы, сондай-ақ траектория сызығынан ауытқу;
4) маршрут бойынша жақын және онан кейінгі жол нүктелері;
5) маршрут бойынша жақын жол нүктелеріне дейінгі уақыт және ара қашықтық;
6) жолдың келесі кесінділердің есептелінген бағыты;
7) белгіленген жолдың шартты белгілері.
Осы тармақтың 3), 5), 6) және 7) тармақ бойынша ақпарат санды түрде көрсетілуі тиіс.
4894. Сұраныс бойынша мынадай ақпараттарды көрсету мүмкіндігі көзделуі тиіс:
1) олардың нөмірлері, координаттары, бағыттары және олардың арасындағы арақашықтық, есептелінген бұрылыс радиустары немесе бұрылыстардың бұрыштық жылдамдығын қоса маршруттың жол нүктелерінің тізілімі;
2) кеме траекториясын басқару режимінің белгіленген шектеулері және басқарудың басқа параметрлері;
Сонымен бірге, функционалды байланысқан көлемдер (белгіленген – нақты және с.с.) бірге көрсетілуі тиіс.
4895. Қоса траекторияны басқару жүйесінің басқа кемелік навигациялық жүйелерімен барлық сыртқы байланыстары халықаралық стандарттар талаптарына сәйкес цифрлы түрде жүзеге асырылуы тиіс.
4896. Барлық басқару органдары және КТБЖ бақылауында жүйені тәуліктің кез-келген уақытында қолдануға мүмкіндік беретін көмескі жарығы болуы тиіс. Түсті сигнал бергіш үшін түстер осы Қағиданың 3790-тармақта айтылған талаптарға сәйкес болуы тиіс. Барлық индикаторлардың жарықтығын реттеу мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.

506. Автоматты сәйкестендіру жүйесінің кемелік
аппаратура талаптары

4897. АСЖ кемелік аппаратурасы мынадай жұмыс режимдерінде мәліметтермен ауыз суды қамтамасыз етуі тиіс:
1) кемелер арасындағы статикалық (кеме жайлы мәліметтер) динамикалық (қозғалыс координаттары және парамтерлері) ақпараттың өзара ауысуды автономды өздігінен ұйымдастыратын тұрақты режимі;
2) жағалай қызметтерімен кеме қозғалысын басқару ауысу уақыты белгіленген және белгіленген уақытша интервалдарда статикалық және динамикалық ақпараттарды автоматты түрде беру режимі;
3) жағалау қызметтерінің сұраныстары бойынша кеме және басқа кемелер жайлы (шақырым және кеме атауы, кеме координаттары, қауіпті жүктердің болуы және басқ.) ақпаратты автоматты түрде беру режимі.
4898. Кемелік аппаратура құрамына мыналар жатады:
1) жақын радиобайланыс (УКВ) және қашық байланыстар жүйелерінде жұмыс істей алатын ауыстыратын режимдегі коммуникациялық процессор;
2) теңіз жылжымалы қызметте бөлінген жиіліктер диапазонында жиілік каналын автоматты түрде таңдауды және таңдалған каналда жұмыс істеуді қамтамасыз ететін құрылғы;
3) УКВ теңіз жылжымалы 70 каналына келтірілген минимум МДВР режимінде жұмыс істейтін бір қабылдағыш және цифрлы таңдаулы шақыру (ЦИВ) бір қабылдағышы;
4) WGS-84 координаттар жүйесінде минуттың 0,0001 дейін рұқсат етуді қамтамасыз ететін радионавигация жүйесінен мәліметтерді өңдеу құралдары;
5) динамикалық ақпараттар датчиктерінен мәліметтерді автоматты түрде енгізу құралдары;
6) ақпаратты қолмен енгізу, алу және көрсету құралдары (минималды дисплей);
7) берілетін және қабылданатын мәліметтерді тексеру құралдары;
8) жұмыс қабілетін ішіне салынған бақылау құралдары;
9) UTC уақыты бойынша уақытша синхрондауды қамтамасыз ететін ішіне салынған ГНСС қабылдағышы.
4899. Кемелік аппаратура қамтамасыз етуі тиіс:
1) жағалау және кемелік АСЖ ақпаратты тұрақты автоматты түрде беруді;
2) жағалау қызмет және басқа кемелерінен ақпаратты қабылдау және өңдеуді;
3) басымдылығы жоғары немесе қауіпсіздікке байланысты сұраныстарғы жауапты хабарландырулардың минималды іркіліспен беруді;
4) кемені маневрлеуі және координаттары жайлы ақпараттарды беруді. Сонымен бірге, мәліметтерді жағарту мерзімділігі кемені жағалау қызметтерімен қауіпсіз жетектеуі үшін жеткілікті болуы тиіс;
5) орналасуын анықтайтын негізгі көздің тоқтауы кезінде ішке салынған ГНСС қабылдағыштың автоматты түрде қосылуы, сондай-ақ ішке салынған құралдарды бақылауының жұмыс қабілетін тиісті индикацияны беруді.
4900. Кемелік аппаратура теңіз жылжымалы қызметті (MMSI) қолдануы тиіс.
4901. АСЖ аппаратурасы каналдар арасында тарау жиілігі 25 Кгц және 12,5 кГц теңіз жылжымалы қызметтің УКВ-диапазонының (156,025 МГц – 162,025 МГц) жиіліктерінде жұмысты қамтамасыз етуі тиіс.
Қосылудан кейін автоматты түрде кемелік аппаратура екі халықаралық симплексті каналдар: АСЖ-1-161,975 МГц (канал 20870), АИС-2-162,025 МГц (канал 2088) жұмыс істеуді қамтамасыз етуі тиіс.
АСЖ аппаратурасының жұмысы басқа каналдарға ауысу мүмкіндігі мынадай үш тәсілдердің бірімен қамтамасыз етілуі тиіс:
1) қолмен ауыстыру;
2) МДВ Р форматында жағалау станциясының командаларымен автоматты ауыстыру;
3) ЦИВ форматында жағалау станциясының командаларымен автоматты ауыстыру;
4902. Кемелік аппаратура мынадай ақпараттарды беруді және қабылдауды қамтамасыз етуі тиіс:
1) статикалық: ИМО кемесінің нөмірі, шақыру сигналы және кеме атауы, кеме ұзындығы және ені, кеме типі, радионавигация жүйесінің қабылдағыш индикаторының антенналарының орналасуы (алдыңғы-артқы және кеменің диаметралды жазықтығына қатысты оң-сол борты);
2) динамикалық: өлшемінің нақтылығы және толықтылығы көрсетілген кеменің орналасуы, дүниежүзілік реттелген уақыты, жол бұрышы, топыраққа қатысты жылдамдық, нақты бағыт, кеме бұрылысының бұрыштық жылдамдығы, кеменің навигациялық күйі: кеме қозғалыста, зәкірде және с.с. - өз қолмен енгізу. Қосымша: қисаю бұрышы, борттық және кильді тербеліс (болған кезде).
3) рейс жайлы ақпараттар: кеменің шөгуі, қауіпті жүк болуы және оның типі (уәкілетті өкіметтің талаптары бойынша), белгіленген порты және жобаланған келу уақыты.
4) қауіпсіздік ақпаратын.
4903. Жұмыстың автономды режиміндегі кемелік аппаратура ақпаратты мынадай интервалмен беруді қамтамасыз етуі тиіс:
1) статикалық ақпарат: әрбір 6 минут және сұраныс бойынша;
2) динамикалық ақпарат: осы Қағиданың 425-қосымшасына сәйкес жылдамдық және бағыттың өзгеруіне қатысты.
3) рейс жайлы ақпарат: рейс мәліметтері өзгеруі кезінде және сұраныс бойынша, әрбір 6 минут;
4) қауіпсіздік жайлы ақпарат: қажет болғанда.
Кемелік аппаратурасында екі каналда жұмыс істеу кезінде минутына 4500 дейін хабарландыруларды өтеу мүмкіндігі болуы тиіс.
4904. Қабылданатын және беретін ақпараттарды рұқсат етілмеген өзгеруден қорғау қамтамасыз етілуі тиіс.
4905. Кемелік аппаратура оны қосу сәтінен әрбір 2 минуттан аспайтын жұмысқа дайын болуы тиіс.
Осы талап ГНСС қабылдағышының жұмыс режимінің шығу уақытын қамтымайды.
4906. АСЖ жабдығы істемеген кезінде уақыт мезгідерін энергияға қатысты жадына автоматты түрде жазылуы қамтамасыз етілуі тиіс.
4907. Минималды дисплей талаптары:
1) дисплей, минимум кеме атауы, пеленг және қашықытығы көрсетілуі тиіс әрбір бағанда 16 белгі бойынша минимум 3 жолы болуы тиіс;
2) пеленг және қашықтық жайлы ақпаратты горизанталды орналастыру рұқсат етілмейді;
3) көрсетілетін ақпарат жеңіл оқи алатын болуы (қажет болғанда) тиіс;
4) рейс жайлы хабарландырулар және қауіпсіздікке қатысты хабарландыруларды қолмен енгізу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс;
5) апатты сигнал бергіш ақпаратты және жұмыс қабілетін ішіне салынған құралдардың бақылау ақпараттары, сондай-ақ қауіпсіздік жайлы қабылданған хабарландырулар және қашық байланысы құралдарының сұраныстары көзделуі тиіс.

507. GPS және ГЛОНАСС спутник жүйесінің ғаламдық
навигациясының қабылдағыш индикаторларына қойылатын талаптар

4908. Жылдамдығы 70 тораптан аспайтын кемелерде навигациялық мақсатта қолдануға арналған GPS ғаламдық навигациялық серік жүйесінің орта орбиталық қабылдағыш индикатор мынадай талаптарға сәйкес болуы тиіс:
1) L1 (1575,42 МГц) сигналы және С/А коды бойынша жұмыстар, сигналдарды таңдау қолжетімділік режимі қосылған ГНСС жұмыстың стандартты режимінде қабылдау және өңдеу, сондай-ақ географиялық кеңдіктерді градустарда, минуттарда, минуттың мыңдық бөліктерінде және UTS қатысты обсервация уақыттарда WGS-84 координаттар жүйесіндегі орынның кеңдігі және ұзақтығын есептеу жүзеге асырылуы тиіс. WGS-84 координаттар жүйесінде есептелінген координаттарды қолданылып жатқан навигациялық картаның координаттар жүйесіне түрлендіру мүмкіндігі көзделуі тиіс. Бұл жағдайда дисплейде орналасу координаттар көрсетілетін жүйені көрсетумен координаттарды түрлендіру режимі көрсетілуі тиіс;
2) қабылдағыш индикатор дифференциалды түзетіулердің сигналын қабылдау және өңдеу мүмкіндігі болуы тиіс;
3) кемелік антенна координаттары және 4 тең екі еселі координаттарды (немесе 6 тең үш еселі координаттарды) анықтайтын нақтылықтың нашарлаудың геометриялық факторларының 95% мүмкіндігі үшін 100 м шамасындағы кемдікпен статикалық және динамикалық жұмыс режимінде обсервация нақтылығы қамтамасыз етілуі тиіс;
4) Қағиданың осы тармағының 3) тармақшасында көрсетілген нақтылықтың геометриялық факторын ескере отырып 95% мүмкіндігі үшін 10 м шегіндегі кемдікпен анықталатын кемелік антенналардың координаттары дифференциалды түзетулердің сигналдарын қабылдау және өңдеу кезіндегі статикалық және динамикалық жұмыс режимдерінде обсервация нақтылығы қамтамасыз етілуі тиіс;
5) қабылдағыш индикатор мынаны қамтамасыз етуі тиіс:
кірісінде олардың деңгейі -130 ден -120 дБм өзгеру кезінде сигналдарды іздеу және өңдеу. Сигналдарды іздеуді аяқтағаннан кейін олардың сигналдар деңгейі 133 дБм төмендегенде оның артынан бақылауды қамтамасыз етуі тиіс;
обсервацияланған координаттарды есептеу және дискреттілігі 1 с аспайтын басқа радио және навигациялық құрылғылар дисплейлеріне мәліметтерді беруді. Көрсетілетін географиялық координаттардың (кеңдігі ұзақтығы) минималды рұқсат етілетіні 0,001 мин дейін болуы тиіс;
сигналдарды қажет етілетін нақтылықпен және дискреттілікпен координаттарды анықтау үшін беретін тиісті серіктерді автоматты түрде таңдау;
6) қабылдағыш индикаторды жұмыс режиміне қосудан кейін қажет етілетін нақтылықпен: қабылдағыш индикатор жадында тиісті мәліметтер базасы болмаған кезінде - 30 минут; индикатор жадында тиісті мәліметтер базасы болған кезінде - 5 минут бойы координаттарды алғашқы есептерін алу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс;
7) қабылдағыш индикатор сигналдарды қайта іздеу және қажет нақтылықпен обсервацияланған координаттарды есептеу орындалуы тиіс;
8) қабылдағыш индикатор координаттар жайлы ақпараттарды басқа радио – және навигациялық құрылғыларға беруді қамтамасыз етуі тиіс;
9) қабылдағыш индикаторында қысқа матасу немесе корпусқа антенналық кірістің, сондай-ақ кіріс/ шығыс жалғауларының 5 минут уақытына жерленуі жағдайларында қабылдағыш аппаратураны зақымдану мүмкіндігін болдырмайтын қорғау іс-шаралары көзделуі тиіс;
10) егер:
екі еселі координаттарды анықтаудың нақтылығының нашарлаудың геометриялық факторының мәні белгіленген шекті асса;
жаңа координаттары 1 с асатын уақытқа есептелінген кезде;
жабдық координаттарды немесе 5 с шегінде индикацияны, екі еселі координаттардың нақтылығының нашарлаудың геометриялық факторларының мәндерін анықтау мүмкін еместігі жайлы сақтандыруды қамтамасыз етуі тиіс;
осы жағдайларда дисплейде қалыпты жұмыстың қалыптасуына дейін обсервацияның тоқтау себебі көзбен шолып индикацияланған соңғы обсервация уақыты және координаттары көрсетілуі тиіс;
11) қабылдағыш индикатор мынадай жағдайларда жұмыстың дифференциалды режимінде индикациялауды қамтамасыз етуі тиіс:
дифференциалды түзетулердің сигналдарын қабылдауды;
кеменің орналасуының көрсетілетін координаттарындағы дифференциалды түзетулерді қолдану.
4909. Жылдамдығы 70 тораптан аспайтын кемелерде навигациялық мақсатта қолдануға арналған ГЛОНАСС орта орбиталық қабылдағышы индикатор осы Қағиданың 4908-тармақтың 3), 4) – 11) дейінгі тармақшалардан басқа мынадай талаптарға сәйкес болуы тиіс:
1) L1 (1602, 5625-1615,5 МГц) сигналы және С/А коды бойынша жұмыстар, сигналдарды таңдау қолжетімділік режимі қосылған ГНСС жұмыстың стандартты режимінде қабылдау және өңдеу, сондай-ақ географиялық координаттарды градустарда, минуттарда, минуттың мыңдық бөліктерінде және UTС қатысты обсервация уақыттарда ПЗ-90 координаттар Халықаралық геодезиялық жүйесіндегі орынның кеңдігі және ұзақтығын есептеу қамтамасыз етілуі тиіс. ПЗ-90 координаттар жүйесінде есептелінген координаттарды қолданылып жатқан навигациялық картаның координаттар жүйесіне немесе WGS-84 координаттар жүйесіне түрлендіру мүмкіндігі көзделуі тиіс. Бұл жағдайда дисплейде орналасу координаттар көрсетілетін жүйені көрсетумен координаттарды түрлендіру режимін индициялануы тиіс;
2) кемелік антенна координаттары және 4 тең екі еселі координаттарды (немесе 6 тең үш еселі координаттарды) анықтайтын нақтылықтың нашарлаудың геометриялық факторларының 95% мүмкіндігі үшін 100 м шамасындағы кемдікпен статикалық және динамикалық жұмыс режимінде обсервация нақтылығы қамтамасыз етілуі тиіс;
3) статикалық және динамикалық жұмыс режимдерінде дифференциалдыы түзетулердің сигналдарын қабылдау және өңдеу кезіндегі обсервация нақтылығы 95% мүмкіндігі үшін және 4 тең екі еселі координаттарды (немесе 6 тең үш еселі координаттарды) анықтау нақтылығының геометриялық факторының нашарлауы кемінде ± 10 м болуы тиіс.

508. Рейс мәліметтерін тіркеу талаптары

4910. РМТ кемелік жабдықтың, кемені басқару командасының және қоршаған жағдайды күйін және жұмыс режимін сипаттайтын құралдар көрсеткіштерін тұрақты белгілеу қажет.
4911. Тіркеу тәсілі барлық жазылған ақпаратты оны арнайы есептеу құрылғысында қосу кезінде күні және уақыты байлауды қамтамасыз етеді.
4912. Ақпарат тасымалы мынадай талаптарға сәйкес болуы тиіс арнайы қорғаушы контейнерлерде орналасуы тиіс:
1) ақпаратты апат жағдайында жазуды, бірақ тіркелген ақпараттыбұрмалаудан қорғалған болуы тиіс;
2) апаттан кейін жазылған ақпаратты сақтау және алып тастаудың максималды мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс;
3) жарық бояулы және жарық шағылыстырғыш таңбалауы болуы тиіс;
4) оны автоматты түрде қосудан кейін бос қалқып шығатын арнайы қорғаушы контейнерді табуды қамтамасыз ететін құрылғы кемінде мынадай сигналдарды ыберуді қамтамасыз етуі тиіс:
48 с — алғашқы анықтауға арналған;
168 с — жетек сигналы.
4913. Арнайы қорғаушы контейнердің конструкциясы оны кеменің ашық палубасына қатты бекітуді қамтамасыз ететіндей болуы тиіс. Бос қалқып шығатын типті арнайы қорғаушы контейнерді қолдану рұқсат етіледі.
Арнайы қорғаушы контейнер жазылған ақпаратты мынадай әрекеттер кезінде қорғауды қамтамасыз етуі тиіс:
механикалық соғу (пиктік жылдамдатуы 50g және соғу импульсының ұзақтығы 11 мс жартылай синус қашықтықта);
диаметрі 100 мм және 3 м биіктіктен салмағы 250 кг өзектің түсуі;
аз температуралы өрт (10 с бойы температурасы 260^оС);
температурасы жоғары өрт (1 с бойы температурасы 1100^оС);
3 м тереңдікте 30 тәулікке теңіз суына батыру;
6000 м тереңдікте 24 с бойы теңіз суына терең суға батыру.
4914. Әрбір арнайы қорғаушы контейнер 25-50 кГц жиілік диапазонында жұмыс істейтін және қосу сәтінен 30 тәулік бойы оны су астында анықтауды қамтамасыз ететін, сондай-ақ нақты көрініп тұрған «VOYAGE DATA RECORDER — DO NOT OPEN — REPORT TO AUTHORITIES» ағылшын тіліндегі жазулары болуы тиіс.
4915. Бос қалқып шығатын типті арнайы қорғаушы контейнер оның орналасуын анықтауға мүмкіндік беретін сигналдарды беруді қамтамасыз ететін түсті индикатормен және радиодатчикпен жабдықталуы тиіс. Түсті индикатордың және радиодатчиктің бір уақытта жұмыс істеу ұзақтығы контейнерді бөлу және қалқып шығу сәтінен кемінде 7 тәулік болуы тиіс.
4916. Минимум мынадай ақпараттарды тіркеу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс:
кемелік көзден тыс немесе апат жағдайын тергеу кезінде жағдайлар ретін қалыптастыруды қамтамасыз ететін дискреттілікпен ақпаратты алу көзі көрсетілген ішіне салынған сағаттардан анықталуы тиіс UTC уақытына қатысты күні және уақыты;
оның типін және жұмыс режимін, сондай-ақ қолданылып жатқан координаттар жүйесін көрсетумен орналасуды анықтайтын электронды жүйеден алынатын орналасу кеңдігі және ұзақтығы;
компас бойынша кеме бағыты;
су немесе топыраққа қатысты өлшеу тәсілін көрсетіп кемелік лагтан кеменің жылдамдығының мәліметтері;
қозғалыс көпірдегі сөзбен тілдесулер, сондай-ақ мүмкіндігінше кемелік трансляция бойынша хабарлаулар және көпірде естілетін апатты-сақтандырғыш сигналдар;
басқа кемелермен, объектілермен және жағалау қызметтермен радио тілдесулер;
қазіргі сәтте негізгі РЛС экранында көрсетіліп жатқан барлық радиолакациялық және қосымша навигациялық ақпарат. Тіркеу тәсілі жазу кезінде ақпаратты ығысытыруына байланысты бұрмалаулары болуы мүмкін жазу кезінде экранда көрсетілген көрініс түрінде қосуды қамтамасыз етуі тиіс;
эхолоттың белгіленген шкаласы және жұмыс режимі көрсетілген кеме киль астындағы тереңдік;
меңгерік рубкасына түсетін барлық апатты-сақтандырғыш сигналдар;
меңгерікке берілетін тапсырыстар және олардың орындалуы, сондай-ақ автобасқару жұмысының режимі;
машиналық бөлімшеге берілетін тапсырыстар және олардың орындалуы, сондай-ақ ауыстырушы басқарғыш құрылғылардың жұмыс режимдері (болған жағдайда);
қозғалыс көпіріне шығарылған ақпарат көлеміндегі кеме корпусындағы борт сыртындағы саңылаулардың күйі;
су өткізбейтін және өртке төзімді есіктердің күйі;
кеме корпусындағы кернеу, сондай-ақ егер кеме тиісті датчиктермен жабдықталса, жел жылдамдығы және бағыты.
4917. РДР қосымша ақпаратты жазу кезінде негізгі ақпарат бұрмаламауы немесе оның сақталуына әсер етпеу тиіс.
4918. РДР автоматты түрде жұмыс істеуі тиіс.
4919. Ақпараттарды жазу оның тоқтауына дейін үзіліссіз болуы тиіс. Жазылған мәліметтерді РДР сақтау уақыты кемінде 12 с болуы тиіс. Осы мерзім аяқталғаннан кейін жазылған мәліметтер жаңартылуы мүмкін.
4920. РДР тіркелетін ақпараттың рұқсат етілмеген кедергі болуын болдырмайтын конструкциялы болуы тиіс. РДР жұмысына кірісудің кез-келген әрекет тіркелуі тиіс.
4921. Ақпаратты тіркеу тәсілі түсетін мәліметтердің, сондай-ақ жойылмайтын қателікті анықтау кезінде апатты-сақтандырғыш сигналды толық тексерілуін қамтамасыз етуі тиіс.
4922. РДР апаты кезінде оқиғаларды жазуды қамтамасыз ету үшін апатты қоректену көзімен жанасуы тиіс.
4923. РДР кемелік апатты қорек көзінің істен шығуы кезінде өзінің резервті қорек көзін қолданып 2 секунд бойы меңгерік рубкада тілдесу жазуларын жалғастыруы тиіс. 2 с өткен соң жазу автоматты түрде тоқтауы тиіс.
4924. РДР ақпарат датчигімен жанасуы мүмкіндігінше халықаралық талаптарға сәйкес орындалуы тиіс. РДР онымен жанасқан ақпарат датчигімен, оның ішінде бұзылған кезінде жанасу жұмыстарына әсер етпеуі тиіс.

509. Рейс мәліметтерін оңайлатылған тіркеу талаптары

4925. Рейс мәліметтерінің оңайлатылған тіркеуші (РМТ-о) навигациялық құралдар көрсеткіштерін, кемелік жабдықтың жұмыс режимін, кемені басқару бойынша команданы және қоршаған жағдайды сипаттайтын алдын-ала таңдалған мәліметтерді тұрақты автоматты түрде жазуы тиіс. Ақпарат оны тіркеуді тоқтатқаннан сәтінен 2 жыл бойы сақталуы тиіс.
4926. Тіркеу тәсілі оны арнайы құрылғыда (тасымал компьютерде) қосу кезінде ақпаратты жазу күні және уақытын анықтау мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
4927. Тіркелген ақпарат тасымалдары кеме корпусымен қатты бекітілуі немесе бос қалқып шығатын типті болуы мүмкін арнайы контейнерде орналастырылуы тиіс.
Контейнер мынадай талаптарға сәйкес болуы тиіс:
1) апат кезінде ақпаратты тіркеуді жалғастыру мүмкіндігін, сондай-ақ оқиғадан кейін тіркелген мәліметтерге қолжетімділікті қамтамасыз етуі тиіс;
2) оған өзгерістер және механикалық зақымданулар жататын ақпараттарды қорғауды қамтамасыз ету;
3) қанық боялған жарық шағылыстырғыш таңбалауы бар және оны анықтауды жеңілдететін құрылғымен жабдықтауы тиіс.
4928. Кеме корпусымен қатты бекітілген контейнер соғу сынауларынан басқа, осы Қағиданың барлық талаптарына сәйкес болуы тиіс.
4929. Бос қалқып шығатын типті қорғаушы контейнер болуы тиіс:
суда ұстау және көтеруге арналған құрылғылармен жабдықталуы;
қалыпты қалқып шығуды қамтамасыз ететін және көтеру кезінде зақымдану қатерін минимумға келтіретіндей етіп орналастырылуы тиіс.
4930. Кез-келген типті қорғаушы контейнер осы Қағиданың тармақтарына сәйкес болуы тиіс.
4931. Мынадай мәліметтерді тіркеу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс:
1) апат себебін тергеу кезінде оқиғалар ретін қалыптасуын қамтамасыз ететін дискреттілікпен ақпаратты алу көзі көрсетілген кемелік көзден тіс немесе ішіне салынған сағаттардан анықталуы тиіс UTC уақытына қатысты күні және уақытын;
2) оның типі және жұмыс режимі, сондай-ақ қолданылып жатқан координаттар жүйесі көрсетілген орналасуын анықтайтын электронды жүйеден алынатын орналасу кеңдігі және ұзақтығы;
3) компас бойынша кеме бағыты;
4) су немесе топыраққа қатысты өлшеу тәсілі көрсетілген кемелік лагтан кеменің жылдамдығының мәліметтері;
5) қозғалыс көпірдегі сөзбен тілдесулер, сондай-ақ мүмкіндігінше кемелік трансляция бойынша хабарлаулар және көпірде естілетін апатты-сақтандырғыш сигналдар;
6) басқа кемелермен, объектілермен және жағалау қызметтермен радио тілдесулер;
7) АСЖ дан түсетін мәліметтер;
8) қазіргі сәтте негізгі РЛС экранында көрсетіліп жатқан барлық радиолакациялық және қосымша навигациялық ақпарат. Тіркеу тәсілі жазу кезінде ақпаратты ығыстыруына байланысты бұрмалаулары болуы мүмкін жазу кезінде экранда көрсетілген көрініс түрінде қосуды қамтамасыз етуі тиіс.
Егер кемеде орнатылған РЛС РМТ-о құрылғысымен жанаспаса, онда қоршаған жағдай тек АСЖ мәліметтері бойынша тіркелуі мүмкін;
9) ол негізгі мәліметтерді тіркеуді және сақтауды нашарлатпайтын шартымен цифрлы шығысы бар кемелік құрылғылардан басқа қосымша ақпарат.
4932. РМТ-о тіркелетін ақпаратқа рұқсат етілмеген кедергіні болдырмайтын конструкциялы болуы тиіс.
4933. Ақпаратты тіркеу тәсілі түсетін мәліметтердің, сондай-ақ жойылмайтын қателікті анықтау кезінде апатты-сақтандырғыш сигналдың дұрыстығын және толықтығын тексеруді қамтамасыз етуі тиіс.
4934. РМТ-о оның толық ажырауына дейін рейстің өткен соңғы 12 сағаттағы ақпаратты жазуды және сақтауды қамтамасыз етуі тиіс.
4935. Қалыпты пайдалану кезінде РМТ-о жұмысы тұрақты және толық автоматты болуы тиіс.
Тіркеу процессін минималды тоқтауымен оқиға кезіндегі жазылған мәліметтердің сақталуын қамтамасыз ететін құрылғы көзделуі тиіс.
4936. Апат кезінде оқиғаны жазуды қамтамасыз ету үшін РМТ-о авариялық қоректендіру көзімен жанасуы тиіс.
4937. Кемелік авариялық қоректендіру көзі істен шығуы кезінде РМТ-о өзінің резервті қоректендіру көзін қолдану арқылы 2 сағат бойы қозғалыс көпірде тілдесуді жазуды жалғастыруы тиіс. 2 сағат өткен соң автоматты түрде тоқтауы тиіс.
4938. РМТ-о ақпарат датчигімен жанасуы мүмкіндігінше халықаралық талаптарға сәйкес бөлінуі тиіс. РМТ-о онымен жанасқан ақпарат датчиктерімен, оның ішінде оның бұзылуларын қоса жанасу жұмыстарына әсерін тигізбеуі тиіс.
4939. РМТ-о сақталып жатқан мәліметтерді алу және ақпаратты қосу үшін сыртқы тасымал компьютермен қоса жүруі қамтамасыз етілуі тиіс. Жанасу форматы Ethernet, сондай-ақ USB және Fire Wire сияқты халықаралық танылған форматмен үйлесітірлген болуы тиіс.
4940. РМТ-о әрбір қондырғысы жалғанған сыртқы тасымал компьютерде сақталған мәліметтерді алу және ақпаратты қосу мүмкіндігін беретін бағдарламалық қамсыздандырулармен жабдықталуы тиіс.
4941. РМТ-о қамсыздандыру бағдарлама тасымал универсалды компьютерлерде бар операциялық жүйемен бірлесіп және CD-ROM, DVD, USB шығысы бар ақпаратты сақтағыш және басқа сақтау тасымал құрылғысына жазылуы тиіс.
4942. РМТ-о комплектісі бағдарламалық қамсыздандыруды қолдану және сыртқы тасымал компьютерді РМТ-о қосу бойынша нұсқаулығы болуы тиіс.
4943. Сыртқы тасымал компьютерді сақтауға қажет бағдарламалық қамсыздандыру, нұсқаулық және арнайы бөліктерінен тұратын сақтау тасымал құрылғы жабдық комплектісіне жатуы және РМТ-о негізгі блокқа тікелей жақын жерде сақталуы тиіс.
4944. Егер мәліметтерді сақтау үшін стандартты емес форматтар немесе меншік құқығымен қорғалған стандарттар қолданылса, онда сақталып жатқан мәліметтерді ашық стандарттар форматтарға сақтауға арналған бағдарламалық қамсыздандыру сақтау тасымал құрылғысында немесе РМТ-о өзінде болуы тиіс.

510. Радиолакациялық шағылыстырғыш талаптары

4945. Радиолакацялық шағылыстырғыш (активті немесе пассивті) 9 ГГц диапазонында (толқын ұзындығы 3 см) және 3 ГГц диапазонында (толқын ұзындығы 10 см) жұмыс істейтін оны кемелік навигациялық радиолакациялық станциямен анықтауы үшін жеткілікті тиімді таралу ауданы болуы тиіс.
4946. Радиолакациялық шағылыстырғышты су деңгейінен кемінде 4 м биіктікте орнату кезінде таралудың тиімді ауданының номиналды деңгейі 9 ГГц диапазонында кемінде 7,5 м² және 3 ГГц диапазонында 0,5 м² болуы тиіс.
4947. Таралудың тиімді ауданының номиналды минималды деңгейлері горизанталды жазықтықтағы минимумы шамамен соммалық бұрыштық сектордың 280⁰ қамтамасыз етуі тиіс.
4948. Радиолакациялық шағылыстырғыштың шамасында шағылыстырғыш қасиеті номиналды минималды деңгейден төмен кереғарлық диаграммасы кез-келген жалпы сектор 10⁰ (нөлдік аймақ) аспауы, сонымен бірге, көршілес нөлдік облыстар арсындағы ара-қашықтық 20⁰ кем болуы тиіс.
4949. Вертикалдан кез-келген жаққа қарай 200 және одан аса бұрышқа көлбеуі кезінде осы Қағиданың 4946-тармақтарының талаптары орындалуы қамтамасыз ететін радиолакациялық шағылыстырғыштарда нақты салынған таңбалары болуы тиіс.
4950. Радиолакациялық шағылыстырғышты жасаушымен ұсынылған орнатудың минималды биіктігі (кемінде 4 м) және орнату кезінде шамалас бағдар тікелей радиолакациялық шағылыстырғышта нақты көрінуі тиіс.
4951. Белсенді радиолакациялық шағылыстырғыштар электр байланыстың халықаралық одағының (ЭХО) тиісті талаптарына сәйкес болуы тиіс.

511. Түнгі көру аппаратураларының талаптары

4952. Түнгі көру құралдар тәуліктің түнгі уақытында су бетінен шығып тұратын кемелерден кеме қатынасына қауіп келтіретін объектілерді белгіленген арақашықтықта анықтауды қамтамасыз етуі тиіс.
Сонымен бірге, аппаратура кемеге қатысты соқтығысуды болдырмау және кемемен басқару қауіпсіздігін қамтамасыз етуі үшін объектілердің күйін анықтау және объект көрінісін нақты масштабтағы көрінісін ұсынуы тиіс.
4953. Шапшаң жылдамдықты кемелерде қозғалу кезінде бортындағы түнгі көру құралдары тұрақты режимді күн батудан таңға дейін жұмыс істей алатын болуы тиіс. Аппаратура жұмыс күйіне оны қосудан кейін кемінде 15 минутта келтірілуі тиіс.
4954. Түнгі көру құралдар стандартты сынау нысананы кемінде 90% мүмкіншілікпен кемінде 600 м арақашықтықта 24 сағ бойы бірқалыпты жұлдыз жарығында және бұлттар және ай болмауы кезінде нысананы суда табу кезінде анықтауы тиіс.
Ескерту: стандартты сынау нысана – батуы кезінде минимум өзінің 50% су бетіне шығып тұратын табудың белгіленген бағытына перпендикуляр биіктігі 0,5 м және ұзындығы 1,5 м өлшемді қара металды объект.
4955. Құралдың қажет етілетін горизантальды көру алаңы кемінде 20⁰, кеме тұмсығынан әр борттарға 10⁰ болуы тиіс. Вертикалды көру алаңы негізгі жұмыс қызметтерін орындау және горизонтты бақылау үшін кем емес және жеткілікті болуы тиіс.
4956. Дифферентті компенсациялау үшін көрудің вертикалды осі кемінде 10⁰ бұрышына ауыстыру мүмкіндігі көзделуі тиіс.
Көру алаңының минималды бұрыштық жылдамдығы 30⁰/с мен бастапқы күйге автоматты түрде қайтуы қамтамасыз етілуі тиіс.
4957. Түнгі көру жүйесі 30⁰/с минималды бұрыштық жылдамдықта көрсете алатын болуы тиіс.
4958. Нысананы кеме жүргізушінің көру алаңында табу кезінде кеменің диаметралды жазықтықтағы бағытты білдіретін белгі кемдігі кемінде ± 1⁰ дисплейде көрсетілуі тиіс.
Көріністің алдыңғы секторының көру алаңының шектеріне кемдігі ± 1⁰ аспайтын бағыттық бұрыш белгісін индикациялау қамтамасыз етілуі тиіс.
4959. Түнгі көру аппаратурасы кеменің 10⁰ дейін борттық және/немесе кильді тербеліс кезінде қалыпты жасауы тиіс.
4960. Құралдың датчик/линзаның басын сыртқы жағынан тиімді тазалауды қамтамасыз ету үшін құрылғы және егер ол қажет болса мұздатуға қарсы құрылғы көзделуі тиіс.
4961. Түнгі көру құралдарында кез-келген бұзылулардың дыбысты сигнал бергішіне көзбен шолып индикациясы болуы тиіс.
4962. Егер түнгі көру құралдарының анықталған функциялары бағдарламалық қамсыздандыру көмегімен орындалса, онда осы бағдарламалық қамсыздандыру халықаралық талаптарға сәйкес болуы тиіс.
4963. Жедел басқару органдар саны түнде жақсы айырылатын болуы тиіс. Егер көмескі жарық қарастырылса, онда ол нөлден максимумға дейін реттелуі тиіс.
4964. Басқару органдары түнде жақсы ерекшеленуі тиіс. Егер жарық көзделсе, онда ол нөлден максимумға дейін реттелуі тиіс.
4965. Түнгі көру құралдарының дисплейі көз қаратпайтын және жылтыр болмауы тиіс. Ол көлемі диоганал бойынша кемінде 180 мм көріністі ұсына алатын болуы тиіс.
Дисплейде үнемі құралды жұмыс режимі, сондай-ақ егер олар бірнеше болса, көріністің таңдалған секторы көрсетілуі тиіс.
4966. Түнгі көру құралдарды қоректендіру Кеме қатынасы тіркелімінің кемелердің навигациялық жабдықтарын қоректендірудің жалпы талаптарына сәйкес болуы тиіс.

512. Сыртқы дыбысты сигналдарды қабылдау
аппаратурасының талаптары

4967. Сыртқы дыбыс сигналдарын қабылдау аппаратурасы пайдалану шарттарының күштерін немесе жүрістегі көпір конструкциясының ерекшелігіне қатысты есту арқылы бақылау басты рубканың ішінде дыбыс сигналдарды қабылдау кезінде ғана мүмкін болатын кемелерде орнатылуы тиіс.
4968. Сыртқы дыбысты сигналдарды қабылдау аппаратурасы мынаны жасауы тиіс:
1) сыртқы дыбыс сигналдарды барлық бағыттағы кемінде 70 тең 700 Гц дейін жиілік диапазонында қабылдауды;
2) дыбыс сигнал көздерінің шамалас бағытын анықтау және көрсету.
4969. Сыртқы дыбыс сигналдар меңгерік рубкаға бір немесе бірнеше динамиктер арқылы берілуі тиіс.
4970. Екі немесе одан аса динамиктерді орнату кезінде олардың дыбысының күші меңгерік рубкадағы дыбыс қысымының деңгейі қозғалыс көпірдегі қанаттарындағы шу деңгейін кемінде 10 дБ (А) асатындай етіп реттелуі тиіс.
4971. Микрофондар, күшейткіш және динамиктерден басқа сыртқы дыбыстар сигналдарын қабылдау аппаратурасына сыртқы дыбыс сигналдарды және олардың шамамен қабылдау сәтінен 3 минут сайын кем емес бағыттарын көзбен шолып көрсету үшін дисплейге жатуы тиіс.

513. ГАЛИЛЕО навигациялық спутник жүйесінің
қабылдағыш индикаторының талаптары

4972. Жылдамдығы 70 тораптан аспайтын кемелерде орнатуға арналған Галилео Европалық навигациялық жүйенің қабылдағыш индикатор навигациялық мақсатта қолдану үшін кем дегенде мынаны қамтуы тиіс:
1) ГАЛИЛЕО сигналдарын қабылдауды қамтамасыз ететін антеннаны;
2) ГАЛИЛЕО сигналдарын қабылдағышты және процессорды;
3) географиялық координаттар есебін (ендік және бойлық) қамтамасыз ететін құралдар;
4) бақылау және жанасу құралдары;
5) географиялық координаттарды көрсету құралдары және, егер талап етілсе, шығудың басқа түрлері.
Егер ГАЛИЛЕО қабылдағыш индикаторы Кеме қатынасының тіркелімімен танылған навигациялық жүйенің құрамына кіретін болса, онда осы тармақтың 3), 4) және 5) тармақшаларының талаптары осы жүйемен қамтамасыз етілуі және қосымша құрылғылар көзделмеуі мүмкін.
4973. ГАЛИЛЕО қабылдағыш индикаторы мынадай ең аз талаптарға сай болуы және қамтамасыз етуі тиіс:
1) ионосфералық түзетулер жасауы тиіс бір каналды қабылдағыш үшін 1559-1591 МГц жиілік диапазонында L1 жиілігінде немесе ионосфералық түзетулерді жасау үшін екі жиілікті сигналдарды қамтамасыз етуі тиіс екі каналды қабылдағыштар үшін 1164-1215 МГц жиілік диапазонында L1 және Е5а жиілігінде, немесе 1559-1591 Мгу жиілік диапазонында L1 және Е5в жиілікте орналасуын, жылдамдығын және уақытын анықтайтын сигналдарды қабылдау және өңдеу.
ГАЛИЛЕО жүйесінің сигналдарын қабылдау және өңдеуді мынадай үш жиілікті қамтамасыз ету ұсынылады: L1, Е5а, Е5в;
2) UTC уақытына қатысты географиялық координаттарды градустарда, минуттарда, минуттың мыңдық бөліктерінде және обсервация уақытында көрсетумен WGS-84 координаттар жүйесінде кеме орналасуының географиялық кеңдігін және ұзақтығын есептеу;
3) кемеде орнатылған антенналар координаттары L1 жиілігінде жұмыс істейтін бір каналды қабылдағыштар үшін горизанталь жазықтығының 95% мүмкіндігі үшін шамамен 15 м және тік жазықтығында 95% мүмкіндігі үшін 35 м, сондай-ақ < 3,5 үш еселі координаттарды анықтаудың нақтылығы нашарлауының геометриялық факторында L1 және Е5а немесе L1 және Е5в жиіліктерінде жұмыс істейтін екі жиілікті қабылдағыштар үшін вертикалды жазықтықтағы 95% мүмкіндігіне 10 м;
4) кеме орналасу координаттары пайдалану шарттарымен негізделген статикалық режимінің нақтылығымен анықталатын динамикалық режим нақтылығы;
5) 0,001 мин дейін көрсетілетін географиялық координаттарының (кеңдігі, ұзақтығы) минималды рұқсат етуі;
6) UTC уақытынан шамамен 50 нс уақытта анықтау нақтылығы;
7) мәліметтерді қажет нақтылықпен және дискреттілікпен кеменің орналасуын, жылдамдығын және уақыт координаттарын анықтау үшін сигналдар беретін тиісті серіктерді автоматты түрде таңдау мүмкіндігі;
8) 128 дБм нан -118 дБм кірісінде келетін жиілікте оның деңгейі өзгеру кезінде сигналдарды іздеу және өңдеу;
9) қабылдағыш индикатор жадында әрекеттегі мәліметтер базасы (альманаха) болмаған кезде қажет етілетін шамамен 5 мин нақтылығымен жылдамдық және уақыт координаттарды алғашқы есебін алу мүмкіндігі;
10) қабылдағыш индикатор жадында әрекеттегі мәліметтер базасы болған кезінде қажет етілетін шамамен 1 мин нақтылықпен координаттар, жылдамдық және уақыттың алғашқы есебін алу мүмкіндігі;
11) сигналдарды қабылдау минимум 60 с дейін үзілген кезіндегі қажет етілетін шамамен 1 мин нақтылықпен сигналдарды және есеппен обсервацияланған координаттарды, жылдамдықты және уақытты қайта іздеу мүмкіндігі;
12) дискреттілігі 1 с аспайтын, ал шапшаң жылдамдықты кемелер үшін 5 с аспайтын кемелік радио-және навигациялық жабдық үшін ақпаратты көрсету құралына және жанасу құралына (интерфейс) обсервацияланған координаттарын есептеу және жаңа мәліметтерді беру;
13) кеменің орналасу мәліметтеріне байланысты уақытты көрсетумен топырақ және UTC уақытына қатысты жол бұрышы және жылдамдығын есептеу, сондай-ақ ақпаратты көрсету құралына жеткізу және жанасу құрылғысына (интерфейс) беру.
Топыраққа қатысты жол бұрылысы және жылдамдығыны анықтау нақтылығының талаптары өткен жолдың жылдамдығын өлшеуге арналған бағытты анықтау құралдар және құрылғыларға қойылатын тиісті талаптардан кем емес және кемені түрлі динамикалық пайдалану шарттарында қамтамасыз етілуі тиіс;
14) кемінде қабылдағыш индикатордың бұзылуын көрсететін бір тәсілі болуы;
15) қабылдағыш индикатордың авариялық сигналын ішкі жүйелерге осы сигнал бергіштің дыбыс сигналдары ішкі жүйелерден расталуы мүмкін болатындай етіп беру кезінде кедергісіз байланысты қамтамасыз ету үшін екі бағытталған жанасу құрылғысының болуы.
Жанасу құрылғысы тиісті халықаралық стандарттарға сәйкес болуы тиіс;
16) МСЭ және Теңіз қызметтері бойынша радиотехникалық комиссияның ұсыныстарына сәйкес ГАЛИЛЕО жүйесінің дифференциалды мәліметтерін өңдеу құралдарының болуы, сондай-ақ ГАЛИЛЕО сигналдарын қабылдаудың индикациясын және оларды кеменің орналасу координаттарында есептеу.
4974. Қабылдағыш индикатор оның техникалық параметрлері ашық теңізде, жағалау суларында, порттарға жақын және ішкі су жолдарында қарапайым кеме жүргізу талаптарының шегінен тыс орналасқан кезде ГАЛИЛЕО жүйесін қолдану мүмкін еместігі жайлы уақтылы индикацияны қамтамасыз етуі тиіс.
4975. Қабылдағыш индикатор кем дегенде мынаны жасауы тиіс:
1) орналасу координаттарын анықтау мүмкін емес болған жағдайда немесе егер орналасудың жаңа координаттары 1 секунд асатын уақытта есептелінсе 5 секунд бойы индикацияны қамтамасыз ету. Шапшаң жылдамдықты кемелер үшін - 0,5 аспайды.
Осындай жағдайларда қабылдағыш индикаторды қалыпты жұмысын ақпаратты көрсету құралында қалыптастыруға дейін обсервацияның тоқтау себебі көзбен шолып индикацияланатын соңғы анық обсервацияның уақыты және орналасу координаттары көрсетілуі тиіс;
2) орындалатын тапсырмаларға сәйкес техникалық сипаттамалардың толықтығын қамтамасыз ету үшін қабылдағышта (Receiver Autonomous Integrity Monitoring - RAIM) толық автономды бақылауды қолдану.
4976. Адам өмірін қорғау қызметтер (Safety jf Life Service - SOL) сигналдарын өңдеуді қамтамасыз ететін қабылдағыш индикаторы үшін толықтық және хабарлауды бақылау алгоритмдері ГАЛИЛЕО жүйесінің толықтығы және қабылдағыштағы автономды бақылаудың толықтығы жайлы хабарландырудың тиісті үйлесімділікке негізделуі тиіс.
Егер горизантальдық жазықтықтағы қатенің алғашқы мәні 3 секунд бойы 25 м асса, қабылдағыш авариялық сигналын бергіш сигналын 10 секунд бойы оқиға басынан бастап беруі тиіс.
Оқиғаны анықтау мүмкіндігі үш сағаттық кезеңде (толықтылық қатері <10^-5/3 с) 99,999% жоғары болуы тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 1-қосымша

Кеме сыныбы	Толқын биіктігі, м
«М»	3,0
«О»	2,0
«Р»	1,2
«Л»	0,6
Ескертпе: есептелген толқын бойынша қосымша шектеулер нақты жағдайларда Кеме қатынасы тіркелімінің келісіміне жатады (жүзу аймағы, пайдалану маусымы, қамтамасыз етілген белгілеу толқын биіктігі рұқсат етіледі)

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 2-қосымша

Кемелер түрі	Сыныпты кемелер үшін тасты өлшемдердің ең үлкен арақатынасы
	«М»		«О»		«Р» және «Л»
	L/Н Н	В/Н Н	L/Н Н	В/Н Н	L/Н Н	В/Н
1. Өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін құрғақ жүкті трюмді кемелер	25	4,0	27	5,0	28	5,0
2. Өздігінен жүретін су құйғыш кемелер	25	4,0	27	5,0	35	6,0
3. Өздігінен жүретін және өздігінен жүрмейтін кеме-аудандар және өздігінен жүрмейтін су құйғыш кемелер	25	5,0	35	6,0	40	7,0
4. Су ығыстыратын жолаушылар кемесі	25	4,0	27	5,0	28	5,0
5. Сүйреу және итеру	18	3,5	18	3,5	20	4,0
6. Техникалық флот кемелері	20	4,0	20	4,0	22	5,0
7. Балық кәсіптік, көмекші кемелер және ұзындығы 25 метрге дейінгі кемелер	18	3,5	18	3,5	18	4,0
Ескертпе: эквивалентті бруста қосылатын бойлық салынған жүкті көлемімен құятын кемелер үшін Н үстіндегі биіктікті көлемнің жоғарғы биіктігіне түсіну қажет.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 3-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 4-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 5-қосымша

Кеме сыныбы	Толқын биіктігі Һ, м		n	wср, С-1	v1, м/с
«М»	3,0	0,920	1,000	1,11	5,42
	2,5	0,970	1,000	1,22	4,95
	2,0	1,000	1,000	1,36	4,43
«О»	2,0	0,805	0,874	1,46	4,14
	1,5	0,857	0,874	1,69	3,57
«Р»	1,2	0,848	0,874	1,88	3,21
«Л»	0,6	0,874	0,874	2,68	2,26

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 6-қосымша

	0,55	0,60	0,65	0,70	0,75	0,80	0,85	0,90	0,95	1,00
k	0,487	0,527	0,571	0,619	0,670	0,726	0,787	0,852	0,923	1,000

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 7-қосымша

Кеме сыныбы	Толқын биіктігі, h, м	а шамасындағы, м тең, kт мәні
		0,0	0,5	1,0	1,5	2,0	2,5	3,0	3,5	4,0	4,5
«М»	3,0	1,000	0,939	0,881	0,827	0,776	0,729	0,684	0,642	0,603	0,566
	2,5	1,000	0,927	0,859	0,796	0,739	0,684	0,634	0,587	0,544	0,505
	2,0	1,000	0,909	0,827	0,752	0,684	0,622	0,566	0,514	0,468	0,425
«О»	2,0 1,5	1,000 1,000	0,897 0,865	0,805 0,748	0,722 0,647	0,647 0,560	0,581 0,485	0,521 0,419	0,467 0,363	0,419 0,314	0,376 0,271
«Р»	1,2	1,000	0,834	0,696	0,581	0,485	0,404	0,337	0,281	0,235	0,196
«Л»	0,6	1,000	0,696	0,485	0,337	0,235	0,163	0,114	0,079	0,055	0,038

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 8-қосымша

Кеме сыныбы	Толқын биіктігі, h, м	b шамасындағы м тең kв мәні
		3,0	6,0	9,0	12,0	15,0	18,0	21,0	24,0	27,0	30,0
«М»	3,0	0,911	0,832	0,762	0,700	0,646	0,597	0,533	0,514	0,479	0,448
	2,5	0,894	0,803	0,724	0,656	0,597	0,545	0,500	0,460	0,425	0,394
	2,0	0,870	0,762	0,672	0,597	0,533	0,479	0,433	0,394	0,360	0,331
«О»	2,0 1,5	0,853 0,811	0,735 0,668	0,638 0,559	0,559 0,474	0,493 0,408	0,439 0,355	0,393 0,313	0,355 0,279	0,323 0,250	0,295 0,227
«Р»	1,2	0,771	0,610	0,493	0,408	0,344	0,295	0,257	0,227	0,203	0,183
«Л»	0,6	0,610	0,408	0,295	0,227	0,183	0,153	0,131	0,115	0,102	0,092

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 9-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 10-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 11-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 12-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 13-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 14-қосымша

Деформация түрі	Редукциялық коэффициенты кезіндегі тілім жуандығы, мм
	4	6	8	12
Созылу сығылу	0,07	0,18	0,33	0,56
	0,03	0,07	0,12	0,28

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 15-қосымша

Бойлық аралықтар саны	Қатынасы l I --x-- B1 i	Кеме үшін мәні
		жүкпен	бос
Біреуі жоқ Екі және одан да жоғары	-	0,50	0,65
Біреу	<1 >1	0,50 } 0,17	1,35
Екі және одан көп	<1 >1	0,50 } 0,17	1,10

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 16-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 17-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 18-қосымша

b0 --- b	К кезіндегі 0/b мәні тең
	0,3	0,6	1,2	1,8	2,4
0,2	1,056	0,904	0,652	0,492	0,387
0,4	0,896	0,766	0,550	0,409	0,316
0,6	0,734	0,630	0,456	0,342	0,266
0,8	0,602	0,518	0,376	0,284	0,222
1,0	0,494	0,424	0,309	0,233	0,183

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 19-қосымша

Корпус байланысының атауы және сипаты	Жүктемеден есепті кернеудің сипаттамасы	Ағымдылық шегі бөлігіндегі рұқсат етілетін кернеудің нормаланған мәні
1	2	3
1. Тек қана жалпы иілімге қатысушы және жергілікті жүкті тасымалдамайтын эквивалентті брустың қатты байланысы, (бойлық үздіксіз комингстер, жүктелмеген палуба байланыстары)	Жалпы иілімнің қалыпты кернеуі	1-қосымшаны қараңыз
2. Жалпы иілімге қатысушы және жергілікті жүктемені тасымалдайтын эквивалентті брустың қатты байланысы, (барлық кемелердің түпкі байлнысы, жүктелген палуба және жүктелген бойлық үздіксіз комингстер, «Л», «Р» және «О» екі бортты сыныпты кемелердің комингстерін қоспағанда )	Жалпы иілімнің қалыпты кернеуі	0,60
3. Жүкті люк қақпақтарымен және палубпен тасымалдаушы кемелердің бойлық үздіксіз комингстері және карлингстері, сондай-ақ барлық кемелердің кильсондары	Жалпы иілудің және ықайта жабу иілімінің қалыпты қосынды кернеуі: аралықтағы тіреуіште	0,75 0,95
4. Бойлық белдемдер (кесілмейтін қабырға қаттылығы)	Жалпы және жергілікті иілімнің қосынды қалыпты кернеуі: аралықта тіреуіште	0,85 0,95
5. Көлденең жинақ жүйесі кезіндегі корпус қаптамасы және төсеніші	Жергілікті жүктеменің қалыпты кернеуі: аралықта тіреуіште	0,80 0,95
6. Жинақтың бойлық жүйесі кезіндегі қаптама және төсеніші	Жергілікті жүктеменің қалыпты кернеуі: аралықта тіреуіште	0,80 0,95
7. Жалпы иілімде кесіп өту күшінің әсерін қабыл алушы корпус байланысы (борттардың және бойлық аралықтардың қаптамасы)	Қатысты кернеулер	0,30
8. Корпустың көлденең рамалық жинағы: флорлар, рамалық шпангоуттер және бимстер	Жергілікті жүктеменің қалыпты кернеуі: аралықта тіреуіште	0,75 0,85
9. Корпустың көлденең бос жинағы: түптік және борттық шпангоуттер, бимстер және көлденең жинақ жүйесі кезіндегі ішкі түп байланыстары	Жергілікті жүктеменің қалыпты кернеуі: аралықты тіреуіште	0,85 0,95
10. Бойлық және көлденең аралықтар (оның ішінде және цистерна қабырғалары): рамалық бағаналар және шельфтер бос бағаналар (қабырға қаттылығы) аралық табақшалары	Жергілікті жүктеменің қалыпты кернеуі:
	аралықта	0,85
	тіреуіште	0,90
	аралықта	0,85
	тіреуіште	0,95
	аралықта	0,85
	тіреуіште	0,95
11. Рамалық жинақ белдемінің қабырғалары	Бірыңғай қимадағы қатысты кернеулер	0,45
	Тілік ауданындағы қалыпты кернеу	0,95
	Тілік ауданындағы қатысты кернеу	0,45
Ескертпе: 1. осы кестенің 1-тармағында көрсетілген байланыстар үшін ағымдылық шегі бөлігіндегі рұқсат етілетін кернеудің нормаланған мәні кемелер үшін мынаған тең қабылдану қажет: «М» 0,70 сынып үшін «О», «Р» и «Л» 0,75 2. судан көтеру және суға түсіру кезіндегі кеме корпусының беріктілік есебінде, су өткізбейтіндігіне және герметикалығына сынау кезінде, сондай-ақ кеме бөлігі суға батқан кезде рұқсат етілетін кернеу қосындысының нормаланған мәні (жалпы иілімнен және жергілікті жүктемеден) материал байланысы ағымдылығының шегі 0,95 тең деп қабылдау қажет. 3. орнықтылыққа тексерілетін оқшауланып жұмыс істейтін байланыстар үшін (пиллерс және көлбеу) рұқсат етілетін кернеудің нормаланған мәні сығылу кезінде 0,50, қиып өтетін көлбеулер үшін -0,75, ауыспалы кернеуде, бірақ материал байланысының ағымдылық шегінен - 0,50 аспау қажет.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 20-қосымша

b/а	1,0	1,1	1,2	1,3	1,4	1,6	1,8	2,0	2,5	3,0
K	9,34	8,56	8,00	7,60	7,30	6,92	6,70	6.56	6,07	5,86	5,35

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 21-қосымша

Деформация түрі	Илемді жуандықта жеңілдету коэффиценті, мм
	4	6	8	12
Созылу	0,08	0,24	0,40	0,60
Сығылу	0,03	0,07	0,12	0,28

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 22-қосымша

Кеме түрі	Кеменің ұзындығанда kпp коэффициенті, м
	20	60	80	100	140
Жүк тасымалдайтын өздігінен жүретін	0,068	0,055	0,040	0,032	0,028
Құрғақ жүк тасымалдайтын өздігінен жүрмейтін	0,056	0,043	0,028	0,021	0,018
Құйма баржалар	0,048	0,032	0,020	0,015	0,012

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 23-қосымша

Байланыс топтарының атауы	Ескірудің ұсынылатын есепті жылдамдығы, мм/жыл
1	2
1. Палубалық төсеніш 1) балластты цистернаның орналасу аймағында 2) тиеуге арналған жүкті тасымалдаушы кеме-алаңдарының палубалық төсеніші, 3) мұнай құятын кемелердің жүк танкісі аймағы 4) өңделмеген мұнайды таситын, мұнай құятын кемелердің жүк танкісі аймағы 5) 1.1 – 1.4 тармақшаларда көрсетілмеген аймақтарда	0,05 0,13 0,13
2. Борттық қаптама Екінші борт жоқтығындағы борт 1) су үстіндегі 2) толық жүкте ватерлин төменгі ауданында Екінші борт бардағы борт (отын немесе балластты жүк үшін арналған екі борттың бөлігі) 3) су үстіндегі Отынмен толтырылған цистерна Балластпен толтырылған цистерна 4) толық жүкте ватерлиннен төмен Отынмен толтырылған цистерна Балластпен толтырылған цистерна	0,20 0,06 0,04 0,05
3. Түпкі қаптама 1) бет сүйегі белдеуі және оған жабысқан түпкі қаптама 2) түпкі қаптаманың басқада белдігі 3) отын цистернасы аймағында 4) балласт бөлігі аймағында 5) жүк танкісі аймағында	0,04 0,13
4. Екінші түп төсеуі 1) отын цистернасы аймағында 2) балласт бөлігі аймағында 3) егер трюмаларда грейфермен жүк операциясын орындау қарастырылса	0,10
5. Екінші түптің қаптамасы Жүк кемесінің екінші бортындағы қаптама 1) жоғарғы және ортаңғы белдік 2) төменгі белдік	0,08
6. бойлық қаптама және көлденең қоршау Су өтпейтін қоршау 1) жоғарғы және ортаңғы белдік 2) төменгі белдік Тиеу жүгі үшін трюмо арасындағы қоршау 3) жоғарғы және ортаңғы белдік 4) төменгі белдік Жүк маркасы арасындағы қоршау 5) жоғарғы белдік 6) ортаңғы белдік 7) төменгі белдік өңделмеген мұнайды таситын жүк танкісі арасындағы қоршау 8) жоғарғы білдік 9) ортаңғы белдік 10) төменгі белдік	0,07
7. Палуба жинағы Палуба астындағы балка қоршауы, бимс және шектейтін палуба карлингсы: 1) құрғақ жүкті кемелердің жүк трюмосы және кеме үй-жайының аймағы 2) жүк танкасы 3) өңделмеген мұнайды таситын кемелердің жүк танкасы 4) отын цистернасы 5) балласт бөлімі 6) жүк люксының комингсі
8. Борт және қоршаудың жинағы Қоршалған балка, негізгі және рамалық шпангоут, тік тіреу және көлденең борттың рамасы және шектейтін қоршаулар: 1)Құрғақ жүкті кеменің жүк трюмосы және кеменің үй-жай аймағы 2) жүк танкасы 3) өңделмеген мұнайды таситын кеме жүк танкасы 4) отын цистернасы 5) балласт бөлігі
9. Түп жинағы және екінші түп Көлденең киль, түпкі стрингтер, флор және түпкі балканың қоршауы және екі түпті бөліктердің екінші түбі 3) толтыруға арналмаған 4) отын цистернасындағы 5) балластты бөліктердегі
Ескертпе. 1. Аялдайтын білеулер болмағанда сыртқы борттың тозу қаптамасының ескіру жылдамдығы екі есе ұлғайтылады. 2. Қысқа сүйретпелерде минералды – құрылыс жүктерін тасымалдаушы кемелердің 11 байланыс тобының ескіру жылдамдығы, қорғаныш жолағы болмағанда 2,5 есеге ұлғайтылады және жолақ болған жағдайда – 25 %. 3. Көбінесе аз суларда пайдаланылатын кемелердің түпкі қаптамасының ескіру жылдамдығы 0,10 мм/жыл тең деп қабылданады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 24-қосымша

ж --- э	отеңдікте h0 /1
	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1 0 -1	1 1 1	0,916 0,889 0,848	0,719 0.667 0,609	0,516 0,471 0,428	0,363 0,333 0,307	0,260 0,242 0,227	0,193 0,182 0,172	0,147 0,140 0,134	0,115 0,111 0,107	0,093 0,090 0,087	0,076 0,074 0.072

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 25-қосымша

Кеме түрі	Кеменің ұзындығында knp және коэффицент, м
	20	60	80	100	140
Өздігінен жүретін жүкті	0,055	0,045	0,033	0,027	0,023
Құрғақ жүкті өздігінен жүрмейтін	0,045	0,035	0,023	0,018	0,015
Құйма баржалар	0,036	0,024	0,016	0,013	0,010

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 26-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 27-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 28-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 29 қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 30-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 31-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 32 қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 33-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 34-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 35-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 36-қосымша

	80	85	90	95	100	105	110	115	120
K	0	1,05	3,53	5,04	6,65	7,89	9,23	10,31	12,00

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 37-қосымша

Қаптаманың жуандығы, ммо	4,0	4,5	5,0	5,5	6,0	7,0	8,0	9,0	10,0	11,0
Қабырға жуандығы, мм	4,0	4,0	4,5	5,0	5,0	6,0	6,0	7,0	7,0	8,0

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 38-қосымша

Байланыстың атауы	Рамалық балка қабырғасының ең аз жуандығы, мм
	корпустың ұзындығы жергілікті бағыттағы тұрмыстық–минералды жүкті тасмалдайтын кемелер, м			корпустың ұзындығында өзгеде жүк кемелері, м
	50	80	110 және көбірек	50	80	110 және көбірек
Кеменің азық бөлігіндегі және ортасындағы борттың рамалық байланысы	6	7	8	5	6	8
Мұрындық шетіндегі борттың рамалық байланысы	7	8	8	6	7	8
Мұрындық шетіндегі түптің рамалық байланысы	6	7	8	6	7	8

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 39-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 40-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 41-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 42-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 43-қосымша

Орындалатын тігістің	Тігіс атауы	Тігіс эскизы
1. Екі жақты үздіксіз	ДК
2. Бір жақты үздіксіз	ОК
3. Бір жақты үзік-үзік	K-a/t
4. Шахматты үзік-үзік	K-aZt
5. Нүктелі бір жақты	T-b/t
Ескертпе. Е-екі жақты; Б-бір жақты; Т-нүктелі; К-тігіс катеты, мм; а-1 дәнекердің ұзындығы, мм; t-қадам; Ь-нүкте ұзындығы, мм.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 44-қосымша

Жалғанатын қағаздың ең жіңішке жуандығы, мм	Жалғау нөмірі
	1	2	3		4	5
	Беріктілік коэффициенті
	1	0,75	0,50	0,35		0,20
3,0 және 3,5	Д3	Д2	03	3-50/100 немесе Т-10/40		3-50/100 немесе Т -10/50
4,0 және 4,5	Д3	Д3	04	03		4-75/200 немесе Т -10/50
5 және 5,5	Д4	Д4	04	03		4-75/200 немесе Т-10/40
6 және 7	Д5	Д4	Д3,5	4-75 Z 150		4-75 Z 300
8 және 9	Д6	Д5	Д4	5-75 Z 150		4-75 Z 200
10	Д7	Д6	Д5	6-75 Z 150		5-75 Z 200
12	Д9	Д6	Д5	6-75 Z 150		5-75 Z 200
Ескертпе: 5 мм және көбірек тігіс катеті флюс немесе көмір қышқыл газының қабатының астында автоматты және жартылай автоматты орындалуда 1 мм кеміту рұқсат етіледі

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 45-қосымша

Корпустың пісірілетін элементі	Кеме сыныптарына арналған 21-кесте бойынша тігіс нөмірлері
	«М» және «0»	«Р» және «Л»
Түпкі жиынтық
1. 5 және 3 тармақтарда көрсетілгеннен басқа кильсондардың сыртқы қаптамасының флорларының дуалдары	3	4
2. Кильсондардың, флордардың олардың белдігіне немесе екінші түп төсенішіне дуалдары 3-5 тармақтарда көрсетілгеннен басқа	4	4
3. Іргетас ауданындағы машиналық бөлімше кильсондарының, флорларының олардың белдігіне, екінші түп төсенішіне, қаптамаға деген дуалдары	2	3
4. Жүкті тиеуді және жүкті түсіруді грейфермен жүргізетін құрғақ жүк тиеуге арналған екінші түп төсенішіне деген кильсондардың, флорлардың дуалдары	3	3
5. Кильсондардың сыртқы қаптамаға және екінші түпке деген дуалдары	2	2
6. Флорлардың және кильсондардың бір-біріне және аралықтарға дуалы	2	2
7. Машиналық бөлімшедегі сыртқы қаптамаға, сондай-ақ ұшындағы кеменің 0,2 ұзындығына бос жинақ	3	3
8. 7-тармақа көрсетілгеннен басқа аудандардағы сыртқы қаптамаға бос жинақ	5	5
9. Жүкті тиеуді және жүкті түсіруді грейфермен жүргізетін құрғақ жүк тиеуге арналған екінші түп төсенішіне бос жинақ	3	3
10. 9-тармақта көрсетілгеннен басқа кемелерге арналған екінші түпті төсенішке бос жинақ	4	4
11. Сыртқы қаптамаға және ішкі бортқа екінші түптің төсеніші	2	2
Борттық жинақ
12. Олардың белдіктеріне, сыртқы қаптамаға және ішкі борт қаптамасына рамалық шпангоут дуалдары және борттық стрингерлер	3	4
13. Жүкті тиеуді және жүкті түсіруді грейфермен жүргізетін кемелердің екінші борт қаптамасына борттық стрингерлер, рамалық шпангоуттар және бос жинақтар	3	3
14. Бір-біріне және аралықтарға рамалық шпангоут дуалдары және борттық стрингерлер	2	2
15. Сыртқы қаптамаға және ішкі борт қаптамасына бос жинақ	3	4
16. Жүзбелі крандарда тіреуіш барабан орнатылған аудандардағы палуба төсенішіне палуба жинағы	1	1
17. Кеме алаңындағы палубалық төсенішке палуба жинағы	2	2
18. 17 тармақта көрсетілгеннен басқа кемелердегі палубалық төсенішке палуба жинағы	5	5
19. рамалық жинақтың олардың белдіктеріне дуалдары	4	4
20. Борттық қаптамаларға және аралықтарға рамалық бимс дуалдары және карлингстер	2	2
21. Палубтарға және бимстерге люк комингстері	2	2
Аралықтар
22. Сыртқы қаптамаға және палубқа форпиковті, ахтерпикті аралықтар және сулы және мұнайлы цистерна аралықтар	2	2
23. 22-тармақта көрсетілгеннен басқа сыртқы қаптамаға, екінші түп төсенішіне және палуба төсенішіне су өткізбейтін аралықтар	2	2
24. Рамалық жинақтың оның белдіктеріне және аралық табақшаларына дуалдары	4	4
25. Борттық және палубалық жинаққа түпкі және бір-біріне қондырманың қабырғалық рама жинағы,	2	2
26. Көлденеңге бойлық қондырмалар	2	2
27. Олардың беттеріне бос қондырмалар жинағы	5	5
Палубы, платформа және қондырмалар
28. Сыртқы қаптамаға жоғарғы есепті палубаның палубалық стрингерлері	1	1
29. Сыртқы қаптамаға платформалар және 28-тармақтағыны қоспағандағы палубаның палубалық стрингерлері	2	2
30. Екінші түпке және белдік рамалық жинақ пиллерстері	2	2
31. Рубоктың сыртқы қабырғасы және палубаға қондырмалар	3	3
32. Рубок қабырғаларына және қондырма жиынтығы	5	5
33. Палубаға рубок және қондырманың аралығы	4	4
Рамалық жинақтың нығайтылуы, кництер
34. Жиынтыққа және конструкция табақтарына кництер	2	2
35. Книц қабырғаларына книц белбеулері	2	3
36. Рамалық жиынтықтың қабырғаларына қаттылықтың бекітілетін қабырғалары және қиындының жиектеуші жолақтары	4	5
Іргетастар
37. Ішкі жану қозғалтқыш іргетасының қабырғалары, бракеттері және кництері бірі басқасына, сыртқы қаптамаға, екінші түптің төсемесіне және тіреу белбеулеріне	1	1
38. 37-тармақта көрсетілгенді есептемегенде, қабырғалар, бракеттер және кництер сыртқы қаптамаға, екінші түптің төсемесіне және тіреу белбеулеріне	2	2
39. Бракет белбеулері және оның қабырғаларына книц	2	3

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 46-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 47-қосымша

Табақша конструкциялардың атауы	Кеме сыныбы м, ұзындығында мм табақшаның ең аз қалыңдығы
	«М»			«О»			«Р» және «Л»
	20	80	140	20	80	140	20	80
1. Сыртқы қаптама
1) Сыртқы қаптама (2) 6 тармақта айтылғандарды қоспаған жағдайда)	4,0	6,0	8,0	4,0	6,0	7,0	3,0	5,0
2) Балластты және отын цистернасын шектейтін сыртқы қаптама	4,5	7,0	9,0	4,5	7,0	8,0	3,5	6,0
3) сыртқы қаптаманың белдік скуласы	5,0	7,0	9,0	5,0	7,0	8,0	4.5	6,0
4) Кеменің ортаңғы бөлігіндегі шистректі белдік	5,0	8,0	10,0	5,0	7,0	8,0	4,0	6,0
5) негізгі жазықтықта мұрындық соңындағы 0,04 В биіктіктегі түптің қаптамасы	5,0	8,0	9,0	4,5	7,0	8,0	4,0	6,0
6) мұрындық соңындағы борт қаптамасы	4,5	7,0	9,0	4,5	7,0	8,0	4,0	6,0
2. Палуба төсеніші және платформасы
1) Палуба төсеніші (2-8 тармақшаларда айтылған жағдайларды қоспағанда)	4,0	6,5	8,0	4,0	6,0	7,0	3,5	5,5
2) Кеменің ортаңғы бөлігіндегі стрингер палубасы	5,0	8,0	10,0	5,0	7,0	8,5	4,0	6,0
3) Қондырмадан қорғалмаған аймақтарда соңғы жоғарғы палубаның төсеніші люк арасындағы бөгет, юта және қондырма палубасы (корпустың жалпы майысуына қатыспайтын) платформа төсеніші	4,0	5,0	5,5	4,0	5,0	5,5	3,0	4,0
4) юта және қондырма палубасы ортаңғы бөлігі шегіндегі жоғарғы палубаның төсеніші (корпустың жалпы майысуына қатыспайтын) қондырмамен қорғалған аймақтарда. Платформа төсеніші	3,0	4,0	4,0	3,0	4,0	4,0	3,0	3,5
5) жүк танкісі аймағындағы құю кемесі палубасының төсеніші	5,0	7,0	9,5	5,0	7,0	8,5	4,5	6,0
6) Итеретін кеменің соңындағы палуба төсеніші	4,0	7,0	8,0	4,0	7,0	8,0	4,0	6,0
7) корпустың жалпы майысуына қатысатын қондырмамен қорғалмаған ортаңғы бөліктегі және аймақтардағы қондырма палубасының төсеніші	4,0	5,0	5,5	4,0	5,0	5,5	3,0	4,0
8) корпустың жалпы майысуында қатысатын ортаңғы бөлік артындағы және қондырмадан қорғалған аймақтардағы қондырма палубасы төсеніші	3,0	4,0	4,0	3,0	4,0	4,0	3,0	3,5
3. Жүк төсеніші
1) Екінші түптің төсеніші (2) және 3 тармақта көрсетілген жағдайды қоспағанда)	4,5	6,0	7,0	4,0	5,5	6,5	3,0	5,0
2) жүк люкі астындағы құрғақ жүкті кемелердің екінші түп төсеніші, егер грейфтермен тиеу–түсіру қарастырылмаса және жүк алаңы шегіндегі кеме-алаң палубасы	7,0	10,0	10,5	7,0	9,5	10,0	7,0	9,0
3) жүк танкісі орналасқан аймақтағы құю кемесінің екінші түбінің төсеніші	6,0	7,5	8,0	5,5	7,0	8,0	5,0	6,0
4. Аралық және ішкі борттар
1) ішкі борт және өткізбейтін аралық қаптамасы (2 – 12 тармақта айтылғандарды қоспаған жағдайда)	3,0	5,0	5,0	3,0	4,0	5,0	3,0	4,0
2) форпика аралықтың қаптамасы	3,5	5,5	5,5	3,0	4,5	5,5	3,0	4,5
3) жүк трюмі аймағындағы құрғақ жүкті кемесінің ішкі борт қаптамасы	4,5	6,0	7,	4,0	5,5	6,5	3,0	5,0
4) жүк трюмі аймағында құрғақ жүкті кемелердің өткізбейтін аралық қоршауы (мынадай беттерді қоспағанда)	3,5	5,5	6,0	3,5	5,0	5,5	3,0	4,0
5) жүк трюмі аймағындағы құрғақ жүкті кемелердің өткізбейтін аралықтарының төменгі беттері	4,0	6,0	6,5	4,0	5,5	6,0	3,5	4,5
6) Егер грейфермен тиеу-түсіру қарастырылса жүк трюмі толық ашылған кемелердің ішкі борттары қаптамалары, жүк трюмі толық ашылмаған кемелердің ішкі борттарының төменгі беттері, жүк трюмі аймағында көлденең аралықтардың төменгі беттері	5,0	7,0	8,0	5,0	7,0	8,0	4,5	6,0
7) жүк алаңы шегіндегі кеме-алаң аралықтың жоғарғы белдеуі	5,0	8,0	8,0	5,0	8,0	8,0	5,0	7,0
8) Ішкі борттардың қаптамасы сонымен қатар көлденең қоршаулар, толтырылған шектелетін және жүк танкісі аймағындағы құю кемелерінің толтырылмаған жүк бөлімі (төменгі және жоғарғы белдікті қоспағанда)	5,0	6,5	7,5	4,5	6,0	7,0	3,5	5,5
9) Ішкі борттардың жоғарғы белдігі сонымен қатар көлденең қоршама толтырылғанға шектелетін және жүк танкісі аймағындағы құю кемелерінің толтырылмаған жүк бөлімі	5,5	7,0	8,0	5,0	6,5	7,5	4,0	6,0
10) ішкі борттардың төменгі белдігі, сонымен қатар жүк танкісі аймағында құю кемелерінің толтырылғандарды шектейтін көлденең аралықтар және жүкпен толтырылмаған бөлімдер	6,0	7,5	8,0	5,5	7,0	8,0	5,0	6,0
11) жүкпен толтырылған құю кемелерінде шектелетін көлденең аралықтардың қаптамасы (жоғарғы белдікті қоспағанда)	4,5	6,0	6,5	4,0	5,5	6,5	3,5	5,0
12) жүкпен толтырылған құю кемелерінде бөлімдерді шектейтін көлденең аралықтардың жоғарғы белдігінің қаптамасы	5,0	6,5	7,0	4,5	6,0	7,0	4,0	5,5
5. Басқада байланыстар
1) Егер грейфермен тиеу-түсіру қарастырылса, кеме алаңы төсеніші үстіндегі шеңбер жиынтығының бал қабырғасы және беттік конструкциясы және жүкті люк астындағы құрғақ жүкті кемелердің екінші түбінің төсеніші	5,0	8,0	8,0	5,0	8,0	8,0	5,0	7,0
2) Ішкі балластты цистернаның беттік конструкциясы және балка жиынтығы	4,0	6,0	6,0	4,0	6,0	6,0	3,5	5,0
3) палуба астындағы жиынтық және отын цистернасы және жүк танкісі ішіндегі аралық жиынтығы
4) жүк люксінің тоқтаусыз бойлық комингісі	7,0	10,0	12,0	6,0	9,0	11,0	5,5	7,5
5) жүк люкінің көлденең комингісі	4,0	7,0	8,0	4,0	6,0	7,0	4,0	6,0
6) корпустың жалпы майысуында қатыспайтын бу қазанды-машина бөлімінің шахт беттері және машина бөлімінің капы, қондырма қабырғасы,	3,0	4,0	4,0	3,0	4,0	4,0	3,0	4,0
7) жалпы майысуда қатысатын қондырмса қабырғасының қаптамасы	3,5	5,0	5,0	3,5	5,0	5,0	3,5	5,0
Ескертпе: 1. 550 мм тең кестеде келтірілгенге сәйкес келетін шпация байланыс табақшасының қалыңдығы 2. Интерполяция жолымен алынған қалыңдықтың бөлшек бөлігі 0,25 мм үлкен немесе тең болса, онда қалыңдықты үлкен жағына қарай домалақтау керек, егер 0,25 мм кіші болса – кіші жағына. 6 мм жоғары қалыңдық кезінде домалақтауға рұқсат етіледі:кіші жағына қарай, егер бөлшек бөлігі 0,50 мм кем болса және үлкен жағына, егер бөлшек бөлігі 0,50 жоғары немесе тең болса. 3. «О» және «М» ұзындығы 50 м сыныпты кемелер үшін көлденең кеменің ортаңғы бөлігінде конструкция жиынтығының жүйесін қолдану жағдайында кестемен регламенттелетін ең аз қалыңдығы түпті қаптама үшін үлкейтілуі тиіс (1 тармақтың 1) тармақшасы) - 1,2 (L-50)/90 мәнінде, екінші төсеудің түбі үшін (3 тармақтың 1) тармақшасы және жүк танкісі аймағында құймалы кеменің ішкі борттарының төменгі қабаты (4 тармақтың 10) тармақшасы) - 0,7(L-50)/90 мәнінде. 4. әрбір шпацияда орнатылған корпус аймағында түпкі жиынтықтың бойлық қабырға қаттылығы және көлденең белдеме жиынтығы, 1 тармақтың 5) тармақшасы талабына «М» сыныпты кемелер үшін қаптаманың түпкі қалыңдығы 0,5 мм қысқартылуы мүмкін 5. 1 тармақтың 5) тармақшасы талабы әртүрлі қоршама нысанды мұрындықты кемелер үшін мұрындық көтермесі түпкі аймақтың жазықтығының жоғарыда 4% орналасқан енді кеме корпус аймағына қолданылады

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 48-қосымша

1 кильсон			3 кильсон және көбірек
Lп/B1	K1		Lп/B1	k1
	Рамалық шпангоуттардың барында	рамалық шпангоуттардың жоқ болуында		Рамалық шпангоуттардың бар болуында	рамалық шпангоуттардың жоқ болуында
0,7	0,8	0,9	0,7	0,55	0,65
0,8	0,9	1,0	0,9	0,60	0,70
0,9 және көбірек	1,0	1,0	1,1	0,65	0,75
			1,3	0,70	0,80
			1,5	0,75	0,90
			1,7	0,80	1,0
			1,9	0,90	1,0
			2,1 және көбірек	1,0	1,0
Ескертпе: Lп - көлденең аралықтардың немесе қиғаш фермалардың арасындағы арақашықтық, м.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 49-қосымша

B1/H	k2
	Рамалық шпангоуттардың барында және олардың жоғында егер ұшу ұзындығы В1 бортқа жалғанбайды	Рамалық шпангоуттардың болмауында егер ұшу ұзындығы В1 болса ол бортқа жалғанады
1 2 3 және көбірек	0,9 0,6 0,5	1

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 50-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 51-қосымша

В1/lк	k1
	әрбір карлингстың жазықтығында рамалық тіректердің көлденең аралықты бар болуында	әрбір карлингстың жазықтығында рамалық тіректердің көлденең аралықты болмауында
1,4	0,73	0,85
1,5	0,75	0,90
1,6	0,77	0,95
1,7	0,80	1,0
1,8	0,85	1,0
1,9	0,90	1,0
2,0	1,0	1,0

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 52-қосымша

lк/H	k1
	Рамалық тіреудің барында		Рамалық тіреудің болмауында
	әрбір карлингстың жазықтығындағы рамалық тіреудің көлденең аралығы
1 және азырақ	0,9
2	0,6	1
3 және азырақ	0,5

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 53-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 54-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 55-қосымша

N	0	0,2	0,4	0,6	0,8	1.0	1,2	1,4	1,6	1,8	2,0
Пиллерстер және қиылыспайтын қиғаш тіреулер үшін	0	0,085	0,168	0,250	0,315	0,375	0,420	0,450	0,475	0,495	0,500
Қиылысатын қиғаш тіреулер үшін	0	0,125	0,250	0,370	0,475	0,500	0,500	0,500	0,500	0,500	0,500

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 56-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 57-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 58-қосымша

Мұз белгісі категориясының кішірейуі	Ұсақтап жарылған мұздың қалыңдығы, см
мұз - 10	10
мұз - 20	20
мұз – 30	30
мұз - 40	40

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 59-қосымша

мұздық кішірейудің категория белгісі	L, м	tл, мм
		Кеменің мұрындық бөлігі	Ахтерпика аймағы	Кеменің қалған ұзындығында
мұз 40	60	11,3	7,2	6,9
	140	13,8	10,8	10,4
	160	14,4	11,7	11,3
мұз 30	25	6,3	4,8	4,6
	80	10,0	7,2	6,9
	140	12,5	9,6	9,2
	160	13,3	10,4	10,0
мұз 20	25	5,6	4,8	4,6
	80	8,8	7,2	6,9
	140	10,0	8,4	8,1
	160	10,4	8,8	8,5
мұз 5 және мұз 10	25	5,0	3,6	3,5
	80	7,5	6,0	5,8
Ескертпе: 1.Кеменің алдыңғы бөлігіндегі цилиндрлік ендірудің үшінші шпангоутына дейін, ал ұзындығы 0,3 L кем цилиндрлік ендіруі бар шпангоутқа дейінгі толық жүкке және ДП кеменің ватерсызығына қатысты аралықтың бұрышы 7о тең, бірақ кеменің еніне тең ұзындықтан кем емес кемелер үшін 2. Егер шпация а0,коп қабылданса, онда кестеде көрсетілген мұзды белдіктің қалыңдық қаптамасы ?t = 0,8(а/а0 - 1) tл мм шамасына ұлғауы тиіс, мұндағы а – негізгі шпация, мм; а0 – қалыпты шпация, тең қабылданатын: кеменің мұрындық бөлігі үшін - мм а0 = 400, (осы 3. Егер жоғарғы беріктілікті болаттан жасалған байланыстар және/немесе шпация а0 аз қабылданса, онда кестеде көрсетілген мұзды белдіктің қалыңдық қаптамасы мм: , шамасына азайтылуы мүмкін, мұндағы а, а0 – 2 ескертуге сәйкес келеді (а > а0 кезінде а = а0 қабылданады); RеН – байланыс материалының ағымдағы шегі, МПа.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 60-қосымша

Кеме сыныбы	кеменің ұзындығында k1, м		Кеме сыныбы	кеменің ұзындығында k1, м
	25	50		25	50
«М»	13	47	«Р»	50	193
«О»	25	93	«Л»	132	483

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 61-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 62-қосымша

1 - тіреуіш домалақ,
2 - барабан,
3 - айқастырғыштың бойлық аралықтары,
4 - айқастырғыштың көлденең аралықтары,
5 - форпиктік аралықтар,
6 - ахтерпиктік аралықтар.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 63-қосымша

а/b/с	0,1	0,2	0,3	0,4	0,5	0,6	0,7	0,8	0,9	1,0
а	0,76	0,71	0,65	0,61	0,55	0,51	0,47	0,45	0,43	0,42

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 64-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 65-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 66-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 67-қосымша

р	1 кезіндегі 100 t/а
	0,8	0,9	1,0	1,1	1,2
д= 70,6 МПа
10	0,10	0,14	0,16	0,19	0,22
20	0,14	0,16	0,18	0,21	0,24
30	0,16	0,19	0,20	0,23	0,26
40	0,18	0,22	0,23	0,25	0,28
д= 98,2 МПа
10	0,11	0,15	0,17	0,20	0,23
20	0,14	0,16	0,19	0,22	0,25
30	0,16	0,19	0,21	0,23	0,26
40	0,18	0,22	0,24	0,25	0,28
д= 137 МПа
10	0,12	0,16	0,16	0,22	0,25
20	0,14	0,17	0,20	0,23	0,26
30	0,16	0,19	0,22	0,24	0,27
40	0,19	0,22	0,25	0,25	0,29
Ескертпе: д – рұқсат етілетін кернеу, МПа; р – есептік қысым, кПа; t – пластин қалыңдығы, см.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 68-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 69-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 70-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 71-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 72-қосымша

Байланыс корпусының атауы және сипаттамасы	Жүктемеден есепті кернеудің сипаттамасы	Қауіпті кернеуден үлесінен рұқсат етілетін кернеудің қалыпты мәні
1. тек жалпы майысуда және жергілікті жүктемені алып жүретін баламаның қырлы бөрененің қатты байланысы (палубалық бойлық байланыс)	Жалпы майысудан қалыпты және жанама кернеу	0,75
2. жалпы майысуда және жергілікті жүктемені алып жүретін балама қырлы бөрененің қатты байланысы	Сонымен бірге Жалпы майысудан және жабудың майысуының жиынтық қалыпты және жанама кернеу: өткінде тіректе	0,60 0,75 0,90
3. жалпы майысуға қатысатын жіне жергілікті жүктемені алып жүретін қаттылықтың бойлық қабырғасы	Жалпы майысудан және жергілікті майысудан жиынтық қалыпты және жанама кернеу: өткінде тіректе	0,80 0,90
4. Көлденең жиынтық	Рамалық шпангоуттардағы, бимс және флорлар, бос шпангоуттар және жергілікті жүктеме бимстен қалыпты және жанама кернеулер: өткінде тіректе	0,80 0,90
5. корпустың қаптамасы және төсеуі, цистерна және іріктеу беті	Жергілікті жүктемеден қалыпты кернеулер өткінде тіректе	0,85 0,95
6. бойлық және көлденең аралықтар (соның ішінде цистернаның қабырғасы): Рамалық тіреулер, шельфтер, бос тіреулер	Жергілікті жүктемеден қалыпты кернеу: өткінде тіректе	0,80 0,90
7. тұрақтылыққа тексерілетін пиллерстер және қиғаш тіреулер	Жергілікті жүктемеден қалыпты кернеулер: жекеленген жұмыс істейтін байланыстар үшін қиылысатын қиғаш тіреулер үшін	0,50 0,75 (бірақ 0,5 Rр0,2 көп емес)

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 73-қосымша

Кеме сыныбы	Кеме ұзындығы L, м
	20	60	100	140
«М»	0,0234	0,0172	0,0136	0,0116
«О»	0,0207	0,0134	0,0099	0,0077
«Р»	0,0168	0,0107	0,0078	0,0055
«Л»	0,0123	0,0085	0,0061	-

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 74-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 75-қосымша

А - тең бимстер арасындағы арақашықтық

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 76-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 77-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 78-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 79-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 80-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 81-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 82-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 83-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 84-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 85-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 86-қосымша

Конструкция атауы	Жүктемеден есепті кернеудің сипаттамасы	Рұқсат етілетін кернеудің нормаланған мәні
Корпус және қондырма байланысы	Жалпы иілудегі кернеу	0,35 RеН немесе 0,25 Rm
	жергілікті жүктемеден кернеу және доктау кезіндегі кернеу
	жиынтықта	0,80 RеН немесе 0,55 Rm
	қаптамада	0,95 RеН немесе 0,70 Rm
Қанаттар және жабылулар	жергілікті жүктемедегі кернеу	0,95 RеН немесе 0,55 Rm
қанаттық құрылғылардың тіректері	Есепті жүктемедегі кернеу	0,80 RеН немесе 0,45 Rm
Көтеру құрылғысының бөлшектері және олардың астындағы нығайту	Кранмен көтеру кезіндегі жергілікті кернеу	0,20 Rm

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 87-қосымша

Байланыстар атауы	Табақшаларының ең аз қалыңдығы, мм
	«О»	«Р»	«Л»
Түпкі қаптама	3,0	2,5	2,0
Борттық қаптама	2,5	2,0	1,5
Корпустың палуба төсеніші және платформасы, табақша аралығы	2,0	2,0	1,5
Қондырма қаптамасы	1,5	1,0	0,8

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 88-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 89-қосымша

сипаттама	Режимде толқында жүріс
	қалықтау			ширату	жүзу			ширату
	Бойлық асыра сілтеу		Көлденең иілу		Бойлық иілу		Көлденең иілу
	майысу	майысу	майысу		майысу	майысу	майысу
l1	0,2L	0.4L	2 l0	0,2L	0,2L	0,4L	2 l0	0,2L
l2	2 l0	2 l0	2 l0	2 l0	0.2L	0	2 l0	0.2L
b1	B	B	Е1	Е1	B	B	Е1	Е1
b2	B	B	B	B	B	0	Е1	Е1
x1	0,4L	хg	хg	0,4L	0,4L	хg	хg	0,4L
x2	хg	хg	хg	хg	- 0,4L	0	хg	- 0,4L
у1	0	0	Е	Е	0	0	Е2	Е2
у2	0	0	0	0	0	0	- Е2	Е2
м1	(1/ng-1)/ 1/ng	(1/ng-1)/ 1/ng	(1/ng-1)/ 1/ng	(1/ng-1)/ 1/ng	2/3	1	1/2	2/3
м2	1/ng	1/ng	1/ng	1/ng	1/3	0	1/2	1/3
Ескертпе: амфибий типті кеме үшін 1=0,2В; 2=0,4В; Скег типті кеме үшін 1=Iск; Е2= 0,5(В - bск)

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 90-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 91-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 92-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 93-қосымша

В1/l0	0,2	0,3	0,4	0,5	0,6	0,7
	1,00	0,83	0,74	0,66	0,58	0,52

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 94-қосымша

№ р/н	Корпус байланысының атауы және сипаты	Жүктемеден болған есепті кернеудің сипаттамасы	Қауіпті үлестегі рұқсат етілетін кернеу
1	2	3	4
1	Жалпы бойлық немесе жалпы көлденең иілімге қатысушы корпус және берік қондырманың байланысы (терезе аралық берік қондырманың маңдайшасын қосқанда)	Жалпы бойлық немесе көлденең иілімнен болған қалыпты және жанама кернеу	0,50 0,70
2	Жалпы бойлық иілуге қатысушы және жергілікті жүкті әкелуші корпустың рамалық байланыстары	Жалпы бойлық иілім және ширату болған қалыпты және жанама жиынтық кернеу аралықта тіректе	0,75 0,90
3	Жалпы иілуге қатысушы және жергілікті жүкке салмақ түсіретін корпустың бос байланыстары (жүк палубаларының байланыстары, түптер және скегалар)	Жалпы иілуден жабылудың жергілікті иілуінен және қабырғаның жергілікті иілуінен болған жалпы қалыпты және жанама аралықта тіректе	0,80 0,90
4	Корпус және қондырма қаптамасы, аралықтар және цистерналар табақшалары	Жергілікті жүктемеден қалыпты кернеу Аралықта Тіректе	0,85 0,95
5	Жалпы иілімге қатыспайтын корпус рамалық жиынтығы және қондырғы	Жергілікті жүктемеден қалыпты және жанама кернеу аралықта тіректе	0,75 0,90
6	Жалпы иілімге қатыспайтын корпус және қондырманың бос жиынтығы	Жергілікті жүктемеден қалыпты және жанама кернеу аралықта тіректе	0,80 0,90
7	Аралықтардың және цистерналардың рамалық байланыстары	Жергілікті жүктемеден қалыпты және жанама кернеу аралықта тіректе	0,80 0,95
8	Іріктеудің және цистернаның бос байланыстары	Жергілікті жүктемеден қалыпты және жанама кернеу аралықта тіректе	0,85 0,95
9	Орнықтылыққа тексерілетін пиллерстер және көлбеулер	Жергілікті жүктемеден қалыпты кернеу Оқшауланып жұмыс істейтін байланыстар үшін Кесіп өтетін көлбеулер үшін	0,50 0,75 (бірақ көп емес 0,5 kRр0,2

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 95-қосымша

№ р/н	Байланыс атауы	L, м кеменің ұзындығында ең аз қалыңдығы, мм,
		L<20				20< L<40				L > 40
		Сыныпты кемелер үшін
		«Л»	«Р»	«О»	«Л»		«Р»	«О»	«Р»		«О»
1	Түпкі қаптама	1,5	2,0	2,5	2,0		2,5	3,0	3,0		3,5
2	Борттық қаптама	1,5	2,0	2,5	1,5		2,0	2,5	2,5		3,0
3	Аралық қаптамасы, палуба, корпус төсеніші,	1,5	1,5	2,0	1,5		2,0	2,5	2,5		3,0
4	Скег қаптамасы	2,5	3,0	3,0	3,0		3,5	4,0	4,5		5,0
5	Ресивер қаптамасы	1,0	1,0	1,5	1,5		1,5	2,0	2,5		3,0
6	Қондырма қаптамасы	0,8	0,8	1,0	1,0		1,0	1,5	1,5		1,5

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 96-қосымша

Коэффициент n және m есеп шамасы

Есепті жағдай	коэффициент	ГО нұсқа
		Қос қабатты қуат	Қос қабатты жартылай қуат	Скегалы СВП	Амфибитті СВП немесе үрмелі скегтың түсірім элементі
0. Ауытқу жағында және тік экранның үстіндегі жүрісінсіз СВП булануы (базалық жағдай)	n	1	1	1	1
	m	0,2	0,2	0,2	0,09*
І. Ауытқу кезіндегі су бетімен өзара қимылы	n	2,4	2,4	3,5	2,4
	m	0,2	0,2	0,2	0,09*
II. Кедергімен байланыс: Көлденең бойлық	n	1.5	-	-	1.5
	n	2.2	-	-	2.2
	m	0.2	0.2	-	0.09*
Грунтпен байланыс кезіндегі ГО бөлігінің көрсетілген тозу қосымшасы есептелген.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 97-қосымша

Корпус элементтері	Плиталардың бетон сыныбындағы рұқсат етілетін ең аз қалыңдығы
	В30	В40 - В60
Палубалардың аралықтары және жабық учаскелері Палубалардың түбі және ашық учаскелері Борт және транстар	40	35-40
	40-50	40
	50-60	50-60
Ескертпе. 1. қалыңдықтың кіші мәндері ұзындығы 40 м дейінгі кемелерге жатады. 2. жиынтықсыз конструктивті кемелердің сыртқы қаптамасының қалыңдығы 60 мм кем болмау қажет.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 98-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 99-қосымша

h/hp	lв/ l кезіндегі мәні
	0,10	0,12		0,14	0,16	0,18	0,20
0,5 0,6 0,7 0,8	1,11 1,09 1,07 1,05		1,13 1,11 1,08 1,06	1,15 1,12 1,09 1,06	1,16 1,14 1,10 1,07	1,18 1,15 1,11 1,07		1,19 1,16 1,12 1,08

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 100-қосымша

Қирау себебі	Қордың беріктілік коэффиценті	Жүктеме элементінің сипаттамасы
		Жалпы беріктілікті қамтамасыз етуге қатысатын сондай-ақ жалпы және жергілікті беріктілікті элементтер			Тек жергілікті беріктілікті қамтамасыз етуге қатысатын элементтер
		Тұрақты жүктемелер	Тұрақты және кездейсоқ сондай-ақ бір кездейсоқ жүктеме	Авариялық жүктемелер	Тұрақты жүктемелер	Тұрақты және кездейсоқ сондай-ақ бір кездейсоқ жүктеме	Авариялық жүктемелер
Арматурасының ағымдылық шегі жетістігінің немесе сығу кезіндегі бетонның ағымдылық шегі жетістігі	k	1,8	1,6	1,4	1,6	1,5	1,3
Бетондағы бас созылатын кернеудің шекті жетістік мәні	k1	2,5	2,5	2,0	2,2	2,0	1,8
Ескертпе: қабылдауды күшейту жинау цистернасының беріктілігін тексеру кезінде олардың тасымалдау және жинақтау кезіндегі қордың беріктілік коэффициенті кем дегенде k=1,5 және k=2,0 тең болуы тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 101-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 102-қосымша

Беріктілік көрсеткіші	Бетон сыныбы
	ауыр				жеңіл
	В25	В30	В40	В45	В25	В27,5	В30
Rпр, МПа	23,5	31,4	39,2	47,1	22,1	25,5	29,4
Rр, МПа	2,45	2,94	3,33	3,53	2,65	2,84	3,09
Еб 10-3, МПа	30,9	34,3	37,3	39,2	19,1	20,6	22,1

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 103-қосымша

Беріктілік көрсеткіші	Арматура сыныбы
	А – I (А 240)	А - II (А 300)	А- III (А 400)
RеН, МПа	235	294	392
Еб 10-3, МПа	206	206	196

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 104-қосымша

Бетон сыныбы	Тығыздылығы, кг/м3
В25	1800
В27,5	1900
В30	2000

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 105-қосымша

l0/b	l0/r	Жүктеме үшін бойлық иілудің коэффициенті
		Кездейсоқ	тұрақты
10	35	1,0	1,0
12	42	0,96	0,96
14	48	0,92	0,92
16	55	0,88	0,87
18	62	0,84	0,79
20	69	0,79	0,71
22	76	0,75	0,64
24	83	0,70	0,58
26	90	0,65	0,51
28	97	0,61	0,45
30	104	0,56	0,39
32	111	0,51	0,34
34	118	0,47	0,29
36	125	0,42	0,25
38	132	0,38	0,21
40	139	0,34	0,17

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 106-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 107-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 108-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 109-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 110-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 111-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 112-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 113-қосымша

Корпустың конструктивті элементі	Орталық емес сығылу аймағы, сондай-ақ қимасында сығылу аймағы бар орталық емес созылу элементтері		Қимасында сығылу аймағы жоқ орталық және орталықтан тыс созылған элементтер
	суланатын беті жағынан	суланбайтын беті жағынан
Түп, транц және су астындағы бөліктің борттар қаптама тақтасы,	0,10	0,15	0,08
Су үстіндегі бөліктің борттық қаптама тақтасы. Ашық аймақтардағы палуба тақтасы. Балластты бөліктегі тақта және белдеме жиынтығы	0,08	0,15	0,07
Жабық аймақтағы палуба тақтасы. Құрғақ бөліктердегі аралық тақтасы және белдік жиынтығы	0,20	0,20	0,15

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 114-қосымша

Жүктеме сипаты	Осьтік керілу 0	иілу и
Тұрақты	0,80	1,0
Тұрақты жиі қайталанатын, дірілдік	0,95	1,2

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 115-қосымша

Есептілік жүктеме	Есепте тексерілетін беріктілік қор элементінің коэффициенті
	Жалпы немесе жалпы және жергілікті беріктілік бір уақытта		Тек қана жергілікті беріктілік
	Жарыққа айналу	беріктілігіне	Жарыққа айналу	беріктілігіне
Тұрақты	1,35	2,0	1,25	1,9
Тұрақты және кездейсоқ, сондай-ақ кездейсоқтар	1,20	1,9	1,10	1,7
Авариялық	нормаланбайды	1,6	нормаланбайды	1,5

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 116-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 117-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 118-қосымша

Шыны толтырғыш түрі	Палубаның конструкциясы	Кеменің ұзындығында, м, сыртқы қаптаманың ең аз қалыңдығы/палуба төсеніші, мм
		15 азырақ	15 және көбірек
Шыны арқау	Бір қабатты Үш қабатты	3/3 2/2	4/4 2/2
Шыны мат (шабылған талшық)	Бір қабатты Үш қабатты	4/3 2/2	5/4 3/3
Шыны рогожка (ширақ мата)	Бір қабатты Үш қабатты	3/3 2/2	4/4 3/2

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 119-қосымша

Шыны толтырғыш түрі	Қаптаманы құру кезіндегі қабырғаның және жеңіл қондырманың және рубканың ең аз қалыңдығы, мм
	Бір қабатты	Үш қабатты
Шыны мата	2,0	1,5
Шыны мата (шабылған талшық)	3,0	1,5
Шыны рогожка (ширақ шыны мата)	2,5	1,5

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 120-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 121-қосымша

Кеме жасауға арналған материалдарды жанбауға сынау әдістемесі

1. Жалпы нұсқаулар

Бір текті және композитті металл емес кеме жасауға арналған материалдар сыналуы тиіс: конструктивті, өңдейтін, оқшаулайтын.
Осы Қағиданың 1-тарауының 37-бөліміне сәйкес сынақ нәтижелері бойынша материалдар екі топқа бөлінуі мүмкін: жанбайтын және жанатын.

2. Сынауға арналған үлгілер

Сынақ үшін диаметрі (45±2) мм, биіктігі (50±3) мм және көлемі (80±5) см³ цилиндр пішінді үлгілер қажет. Үлгілер саны 5 дана.
Егер материалдың қалыңдығы 50 мм кем болатын болса, үлгінің тұтқышына көлденең салынып және оған бекітілетін диаметрі 50 мм жекелеген шеңберлерден үлгілерді алу керек. Осымен бірге үлгінің қалыңдығы материалдың қалыңдығына сәйкес келуі тиіс. Композиттік материалдан болатын үлгілерді жекелеген компоненттер материалдарының қалыңдығының өзгеруіне пропорционалды қажетті 50 мм диаметрге келтіру қажет.
Үлгі кесіктерінің материалы беткі (сыртқы) бетінің материалы сияқты болуы тиіс.
Қажетті өлшемдегі үлгілерді дайындау мүмкіндігі болмаған жағдайда, жекелеген компоненттерді сынау қажет.
Термобу үшін әрбір үлгіде осі бойынша жоғарыдан ортасына дейін диаметрі 2 мм саңылау жасалуы тиіс.
Сынақ жүргізудің алдында үлгілер 20 сағат бойы (60±5)^оС температурада ұстап тұрады, сынақ жүргізілетін бөлме температурасына дейін салқындатылады, осыдан кейін 0,1 г дәлдікпен өлшенеді.

3. Сынауға арналған құралдар

Материалдарды санау үшін осы Қағиданың 121-қосымшасының 1-қосымшасында жалпы түрі көрсетілген құралды қолдану қажет.
11-арнайы тұғырық орналастырылған бұл 6-электр тоқ пеші. Пеш — цилиндрлік кертартпа камера, тығыздығы (3000±300) кг/м³балшық-топырақты материалдан болатын қабырға қалыңдығы (10±2) 8-құбырымен жасалған. Кертартпа камера биіктігі 65 мм камераның ішінде бірқалыпты (750±10) температураны ұстайтындай құбырдың сыртынан салынған бір немесе бірнеше электршиыршықпен жылытылады. 10-құбыр мен қалыңдығы 1 мм болат қорғаныс қабығының арасындағы кеңістік 9-асбест оқшаулауымен толтырылған. Оқшаулау жоғары және төменгі жағынан асбест қатырғы немесе қалыңдығы (10+1) мм тақтайшамен жабылған.
Кертартпа камераның төменгі бөлігіне асбесттік төсемеге қалыңдығы 1 мм болаттан жасалған 13-конустық ауа тұрақтандырғышы бекітіледі. Тұрақтандырғыштың ішкі жағы тегістелген, ал жоғарғы бөлігі сырттан қалыңдығы 25 мм 12-оқшаулаудың талшықты қабатымен оқшауланған.
Кертартпа камераның жоғарғы ашық шетінде қалыңдығы 1 мм болаттан жасалған және сырттан қалыңдығы 25 мм 5-оқшаулаудың талшықты қабатымен оқшауланған соратын қап орнатылады. 6-пеш тұрақтандырғыштың төменгі шетінен құралдың негізіне дейін 250 мм кем болмайтын қашықтықта 11-тіреуде орнатылуы тиіс.
3-үлгі тұтқыш 2-бағыт бойынша сырғыйтын 1-тақтайшаға бекітілетін құбырдың төменгі шетіне ілініп қойылады.
Цилиндр пішінді тұтқыш (осы Қағиданың 121-қосымшасына 2-қосымша) хромникельді қызуға төзімді болаттан жасалуы тиіс. Тұтқыштың түбі қалыңдығы 0,5 мм перфоланған табақ болып келеді. Тұтқыштың салмағы 10-40 г шегінде болуы тиіс.
4-соратын қапта (осы Қағиданың 121-қосымшасына 2-қосымша) кертартпа камераның ішіне енгізілетін термобуды бекітетін құрылғы монтаждалған.
Температураны өлшеу үшін сыртқы диаметрі 1,5 мм қорғанған хромель-алюминий термобуды қолдану керек. Термобу сымының диаметрі 0,2 мм. Термобудың тұрақты уақыты 15-20 с. Температураны тіркеу өлшеу шегі 0—1000^оС және ауытқуы 0,5 % артық болмайтын қайталама құралмен орындалады.
Пештің кертартпа камерасындағы тұрақты температура режимін жасау үшін электр тоғы электр шиыршықтарына кернеу тұрақтандырғыш және автотрансформатор арқылы берілуі тиіс. Осымен қатар кернеудің шекті ауытқуы көрсетлігеннен ±5% болуы тиіс.

4. Құралға тарировка жасау

Жұмысты бастамас бұрын жабдық жұмыс жағдайында тұрғандығына көз жеткізу керек, яғни қайталама құрал дұрыс жұмыс істеуіне, термобу құралға орнатылуы және қосылуына, үлгіні енгізетін құрал бір қалыпты жұмыс істеуіне. Үлгіні жаңадан орнатқан және әрбір электршиыршықты ауыстырған сайын пештің кертартпа камерасының биіктігі бойынша біркелкі температураның орналасу аймағын анықтау қажет. Термобу арқылы қабырғадан шеңбер бойынша біркелкі орналасқан үш нүктеге дейін 10 мм қашықтықта кертартпа камерасының бүкіл биіктігі бойынша температура өлшенеді. Температурасы ±10 С артық өзгермейтін аймақты анықтау қажет. Осы аймақтың биіктігі 65 мм кем болмауы тиіс.

5. Сынақ жүргізу

Жұмысты бастамас бұрын жабдық жұмыс жағдайында тұрғандығына және өтпе жел және тура күн сәулесі мен жасанды жарықтандырудың әсерінен қорғалғандығына көз жеткізу керек.
Үлгіні сынамас бұрын пешті қыздырып, оның ішінде 10 мин бойы (750±10) температураны ұстау керек.
Материалдың үлгісін тұтқышта орнату қажет. Үлгінің ішінде температураны өлшеу үшін жоғарыдан диаметрі 2 мм саңылау арқылы үлгінің ортасына термометрді енгізіп, бекіту қажет.
Пештің ішіндегі температураны өлшеу үшін тұрақты температура аймағының биіктігінің ортасында термобудың ыстық дәнекерленген орны кертартпа камерасының қабырғасынан 10 мм қашықтықта орналасуы тиіс.
Үлгінің беткі қабатының температурасын өлшеу үшін басқа термобудың ыстық дәнекерленген орны үлгі биіктігінің ортасында болуы тиіс және пештің ішіндегі температураны өлшеу үшін термобуға диаметрі бойынша қарама-қарсы орналасқан нүктеде оның беткі қабатымен жанасу тиіс.
Үлгі мен тұтқышты 5 с ерте уақытта кертартпа камераға бір қалыпты енгізу қажет. Үлгі бір қалыпты температура аймағының ортасында орналасып, камера қабырғасынан тең қашықтықта болуы тиіс. Үлгіні енгізу сәтінде секундомер және қайталама құрал қосылады.
Тәжірибе кезінде пештің ішіндегі, үлгінің беткі қабаты және ішіндегі ең жоғары температураны, өздігінен тұтану және жану ұзақтығын анықтау керек
Үлгіні 20 мин бойы сынау қажет немесе ең жоғары температураға жету сәтіне дейін сынау қажет.
Сынақ аяқталған кезде үлгіні өлшеп, жоғалтқан салмағының пайызын анықтау қажет.

6. Сынақ нәтижелері

Материал жанбайтын болып танылады, егер барлық бес үлгіні сынау кезінде мыналар бақыланбаса:
1) пештің ішіндегі орташа темпертура (750±10)^оС температурамен салыстырғанда 50^оС артық көтерілуі;
2) үлгінің беткі қабаты мен ішіндегі орташа темпертура (750±10)^оС температурамен салыстырғанда 50^оС артық көтерілуі;
3) 10 с артық уақыт бойы жалындап жануы;
4) сынаққа әзірленген үлгілердің бастапқы салмағымен салыстырғанда 50% және одан да көп орташа салмағын жоғалтуы.
Егер материал осы талаптардың біреуін де қанағаттандырмаса, оны жанатын деп санау қажет. Сынақ нәтижелерімен хаттамамен рәсімдеу қажет (осы Қағиданың 121-қосымшасына 3-қосымша).

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 121-қосымша
1-қосымша

Материалды жанбауға
сынайтын құрал

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 121-қосымша
2-қосымша

Үлгінің тұтқышы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 121-қосымша
3-қосымша

Материалды жанбауға сынау хаттамасы

Күні __________________ Атауы, маркасы, ГОСТ, ТУ ____________________
Үлгінің ылғалдылығы ________________ Материалдың құрамы _____________

Тәжірибелік деректер

№ образца

Үлгінің сипаттамасы

Термобудың көрсеткіші, оС

Уақыт, с

Размеры, см, объем, см3

Салмағы, г

Потери массы, %

Пештің ішінде

Үлгінің сыртқы бетінде

Үлгінің ішінде

До испытания

После испытания

Температура

Разность температур

Температура

Разность температур

Температура

Разность температур

первоначальная

Максимальная

первоначальная

Максимальная

первоначальная

Максимальная

1 2 3

Қорытынды _________________________ Орындаушы ___________________
(қолы)

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 122-қосымша

Кеме жасауға арналған материалдарды жалынды таратуға
сынау әдістемесі

1. Жалпы нұсқаулар

Жанатын немесе жанбайтын негізге жағылған өңдейтін және қаптайтын материалдар, лактар, бояулар, сонымен қатар конструктивті және оқшаулайтын материалдардың беткі қабаты жалын тарату қабілеттілігін анықтау қажет болғанда, олар да сыналуы тиіс.
Осы Қағиданың 1-тарауының 37-бөліміне сәйкес сынақ нәтижелері бойынша жанатын материалдар және композициялар екі топқа бөлінуі мүмкін: беткі қабаты бойынша жалынды ақырын тарататын және жылдам тарататын.
Металл немесе композицияның беткі қабаты бойынша жалынның таралу дәрежесі І индекспен сипатталады (осы Әдістемемен қарастырылған сынақ үдерісімен анықталатын өлшемсіз шама).

2. Сынауға арналған үлгілер

Сынақ үшін ені (140±2) мм, ұзындығы (320±3) мм материалдар және композициялардың үлгілері қажет. Үлгілердің қалыңдығы (нақты) нормаланбаған. Үлгілер саны 3 дана.
Сынауға арналған үлгілерді осы конструкцияны дайындау үшін қабылданған технология бойынша дайындау қажет.
Сынақтың алдында үлгіні 20 сағат бойы (60±5)^оС температурада ұстап, осыдан кейін сынақ жүргізілетін бөлменің температурасына дейін салқындатылуы тиіс.
Үлгінің сыналатын беткі қабатын тәуекелмен тең етіп 10 аймаққа бөлу қажет (0, 1, 2,...,9 аймақтары). Беткі қабатындағы риска үлгі тұтқышының рамасындағы рискамен сәйкес келуі тиіс.

3. Сынауға арналған құралдар

Сынақ үшін осы Қағиданың 122-косымшасының 1-қосымшасында схемасы суреттелген құрады қолдану қажет.Құрал 7-тіреуден, 5-радиациондық панельден, 2-соратын зонттан, 4-рама және 6-түғырықтан тұратын үлгі тұтқыштан, электр өлшейтін және тіркейтін құралдардан тұрады. Рама қалыңдығы 0,8-1,0 мм болаттан жасалған. Раманың жиектерінде 30 мм сайын рискалар салынған (осы Қағиданың 122-косымшасының 2-қосымшасы). Радиациондық панель төмендетілген және табиғи газда жұмыс істей алатын инфра қызыл сәулеленудің үш жанарғысынан жиналған. Жанарғы керамикасының сыртқы бетінің қызу температурасы 850-900^оС болуы тиіс. Радиацияны көбейту және ауа ағынының әсерін азайту үшін қызуға төзімді болаттан жасалған керамиканың алдында тор орнатылады.
Үлгі тұтқыштың үстінде 5-панельден 45 м жоғары және панельден 10 мм қашықтықта жану өнімдерін жинайтын табақты болатты жасалған өлшемі 700x360x360 мм соратын зонт орнатылған. Зонттың жоғарғы бөлігінде диаметрі 0,5 мм сымнан жасалған өлшеу шегі 0–400^оС және ауытқуы 0,5% артық болмайтын қайталама құралға қосылатын түтін газдың температурасын өлшеуге арналған 1-термобу бекітілген. Радиационды панельдің алдында тесігінің диаметрі 2 мм тең 3-тұтандырғыш газ жанарғысы орнатылған.
Құрылғы биіктігі 20 мм тұтандырғыш жалын жоғарғы (нөлдік) аймақтың ортасындағы үлгінің беткі қабатына жанасатындай етіп орналастырылған.

4. Сынақ жүргізу

Сынақ жүргізудің алдында жабдықтар және өлшеу құралдарының дұрыс жұмыс істеуіне көз жеткізу қажет. Сынақ кезінде бөлмеде қалыпты жағдайларды ұстау тұру керек: ауа температурасы 18-22^оС, салыстырмалы ылғалдылық 50-80%.
Сынақ жүргізу сәтінде мәжбүрлі түрде бөлмені желдеткіштің қосылуы және жабдық өтпе желден қорғалуы тиіс. Радиациондық панель 10 мин бойы сақталып тұратын (875±25)^оС температураға дейін жылытылуы тиіс. Жаңа қондырғы үшін (және де жабдық бөліктерін жөндеп, ауыстырғаннан кейін) тарировка жүргізіп, анықтау қажет:
1) асбоцементті плитаның жанбайтын үлгісін сынау кезіндегі k түтін газдың температурасы;
2) үлгінің беткі қабатына бір минутта жеткізілетін жылумен сипатталатын және түтін газдың температурасын 1^оС көтеруге қажетті құрылғының жылу коэфиценті.
р анықтау үшін тұтқыштың рамкасында бекітіліп және тік тұрған радиационды панельге 30^обұрышта орнатылған қалыңдығы 10 мм және тығыздығы 1,75 г/см³ асбоцементті тақтайшаның үлгісін сынау қажет. Жоғарғы жиек панельден 10 мм қашықтықта болуы тиіс t_о температура өлшенеді. Үлгі биіктігінің жартысында орналасқан нүктеде жарық саптамасы бар жағылған газды тарировты жанарғы орнатылады (саптаманың ені 40 мм, саңылаудың өлшемі 0,5 мм, газдың шығыны 2-ден 6 л/мин).
Түтін газдың ең жоғары температурасы өлшенеді t_max
 коэффициентін мынадай формуламен есептеу керек
 = 4,1q_гQ/(t_max - t₀)
мұнда q_г — газ жануының меншікті жылуы, кДж/л;
Q — тарировты жанарғының газ шығыны, л/мин.
Сынақ кезінде материал және композицияның үлгісін тұтқыштың рамкасында бекітіп, қыздырылған радиационды панельдің алдында дәл тарировка кезіндегідей орнату керек.
Сынақ кезінде анықтау қажет:
1)_в — тұрақты жанып тұратын тұтандырғыш жалында жоғарғы (нөлдік) аймағының жануына дейінгі уақыт;
2)₁, ₂, ₃,.. _n — жалын шебінің үлгінің беткі қабатының нақты аймағын жүріп өту уақыты, с (n - жалын таралатын аймақтар саны);
3) сынақ уақыты барысында жалын тараған l_г қашықтық, мм;
4) түтін газдың ең жоғары температурасы, t_max, c;
5) тәжірибе басталғаннан ең жоғары температураға жетуге дейінгі уақыт, _мах, с.
І жалынның таралу индексін анықтау үшін осы өлшемдердің көрсетілген мәндерін хаттамаға енгізу қажет.
Сынақ 10 мин немесе үлгінің беткі қабаты бойынша жалын таралу тоқтаған сәтке дейін созылады.

5. Сынақ нәтижелері

Әрбір үлгіні сынау нәтижелері бойынша есептеу қажет:

мұнда _max=_max-_u;
_max=_max-;
 = 0,1911 —коэффициент, мин/Дж.

Үш сынақ үшін индекстің орташа арифметикалық мәнін анықтау қажет. Осымен қатар есептеу керек: жалынды баяу тарататын жанатын материалдар үшін жалын таралудың индекстің орташа арифметикалық мәні I < 20 болуы тиіс; жалынды жылдам тарататын жанатын материалдар үшін жалын таралудың индекстің орташа арифметикалық мәні I > 20 болуы тиіс для.
Сынақ нәтижелерін хаттамамен рәсімдеу қажет (осы Қағиданың 122-қосымшасының 3-қосымшасы).

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 122-қосымша
1-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 122-қосымша
2-қосымша

Жалын таралуын сынауға арналған құрал

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 122-қосымша
3-қосымша

Жалын таратуға материал және композицияны сынау хаттамасы

Күні __________________ Атауы, маркасы ГОСТ, ТУ ____________ Өлшейтін құралдар ____________________ Материалдың құрамы __________________ Үлгінің ылғалдылығы _______________________________________________

Өлшейтін мәліметтер

Үлгінің №	Қондырғының жылу коэффициенті Р, кДж/ (ең аз бұрыш)	Асбоцементті тақтайша үлгісін сынаған кездегі түтінді газдың температурасы t0, 0С	Тәжірибе басталғаннан үлгінің тұтануына дейінгі уақыт tв, мин	Түтінді газдың ең жоғары температурасы	Тәжірибе басталғаннан үлгінің тұтануына дейінгі уақыт, tmax, мин	Жалын шебінің үлгінің беткі қабатының нақты аумағын өту уақыты, с									Жалын таралуының ең жоғары ды қашақтығы /г, мм	Жалынның таралу индексі	Ескертпе
						1	2	3	4	5	6	7	8

Қорытынды ____________________ Орындаушы __________________________
(қол)

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 123-қосымша

Палуба жабындыларын тұтануға сынау әдістемесі

1. Жалпы нұсқаулар

Қалыңдығы 5 мм металл палубаның беткі қабатына салынған және өрт болған жағдайда оның бетінен алынбайтын палуба жабындылары сыналуы тиіс. Қалыңдығы аз палуба жабындыларын осы Әдістеме бойынша сынауға болмайды. Осы Әдістеме бойынша палуба жабындыларының үлгілерін кеме палубасын боямалайтын металл табақтың төменгі жағы оқшауланбаған палуба жабындыларының үлгілерін сынау көзделген.
Осы Қағиданың 1-бөлімнің 37-тарауына сәйкес сынақ нәтижелері бойынша палуба жабындылары қиын тұтанатын және жеңіл тұтанатын деп бөлінуі мүмкін.

2. Сынауға арналған үлгілер

Сынақ үшін ені (625±5) мм, ұзындығы (625±5) мм, қалыңдығы 5 мм болат табағы (негіз), қалыңдығы 5 мм жабыны бар үлгілер қажет. Үлгілер саны 2 дана.
Сынауға арналған үлгілерді осы конструкцияны дайындау үшін қабылданған технология бойынша дайындау қажет.
Шынайы жағдайларда қолданылатын күйдегі палуба жабындысының материалын болат табаққа өлшемі 625x625 мм және қалыңдығы 5 мм етіп салу керек. Сынақтың алдында үлгілер ауаның салыстырмалы 40-70% ылғалдылығында және (20±5)^оС температурада 5 күн бойы тұруы керек.

3. Сынауға арналған пеш

Жабындыны өлшемі 600x600 мм (жарықта) тікбұрышты көлденең тесігі бар от пеште сынау керек. Үлкен өлшемді от пешті қолданған жағдайда саңылаудың өлшемін 600x600 мм дейін кішірейту үшін отқа төзімді темір бетоннан жасалған түсірімдік рама-өткізгішті қолдану тиіс.
Пештің от камераларының өлшемі жалын үлгінің төменгі беткі қабатымен жанаспайтындай болуы тиіс. От камерасының биіктігі 100 мм кем болмауы тиіс. Қабырғалар арқылы жылудың артық шығындарын болдырмау үшін пеш шамотты кірпіші футерленген қарапайым кірпіштен немесе басқа да отқа төзімді (оқшаулайтын) материалдан жасалуы тиіс.
Стандартты қисық температура-уақытқа сәйкес температуралық режимді жасау үшін пешті төмен қысымдағы газ жанарғысымен немесе электр шиыршығымен қыздыруға рұқсат етіледі: 5 минут - 538^оС, 10 минут - 704^оС, 15 минут - 760^оС.
Температураны реттеу дәлдігі сынақ аймағындағы алғашқы 10 минут бойы пештің қисық орташа температурасының шектеуі стандартты қисық температурамен шектелген аймақтан 15% артық, ал 15-минуттың соңында 10%-ға ерекшеленбеу керек.
Сынақ кезінде пештің ішіндегі температуралық режимді саңылауда симетриялы орналасқан төрт термобумен өлшеу керек.
Термобудың ыстық ұштары үлгінің қыздырылатын беткі қабатынан 50 мм қашықтықта орналасуы тиіс. Үлгінің беткі қабатын қыздыру біркелкі болуы тиіс.
Өлшеу шегі 0-900^оС және ауытқуы 0,5 % артық болмайтын қайталама құралдың көмегімен температураны тіркеу қажет.
Палуба жабындысы тұтану үшін тұтандырғыш газ жанарғыны қолдану керек. Жанарғы тесігінің диаметрі 1-2 мм және жалын биіктігі 20-30 мм.
Сынақ жүргізілетін бөлме мәжбүрлі түрдегі желдеткішпен жабдықталуы тиіс.

4. Сынақ жүргізу

Палуба жабындысы жоғары қарап тұратындай етіп үлгіні пештің тесігіне орналастыру керек.
Үлгі жиектерінің және пеш фланецнің арасындағы саңылауларға жағылған газдың кіруін болдырмау үшін жанбайтын оқшаулайтын материалдан болатын тығыздау білікшелерін орнату керек (асбошнура және т.б.).
Сынақ кезінде үлгінің беткі қабатының үстінде өтпе жел және ауа ағыны болмауы тиіс
Үлгіні орнатқаннан кейін, құралдардың және жабдықтардың дұрыс жұмыс істеуін тексергеннен кейін пешті іске қосу керек.
Сынақ кезінде түтін немесе жабынды материалының азық-түлік ыдырау белгілері пайда болғанда үлгінің беткі қабатының үстімен 1 мин интервалмен 10 секунд бойы тұтандырғыш жанарғы жалынымен жүріп өтуі тиіс. Тұтандырғыш жанарғының тесігі жабындының беткі қабатынан 5 мм қашықтықта болуы тиіс. Жанарғы көлбеуінің бұрышы 45 (Осы Қағиданың 123-қосымшасына 1-қосымша).
Егер сынақ кезінде палуба жабындысының материалы өзгеріп немесе кеуіп кететін болса, үлгінің беткі қабатын бүлдіріп алмау үшін абай болуы керек.
Палуба жабындысының әрбір типі үшін екі үлгіні сынау қажет. Сынақ ұзақтығы 15 минут.
Палуба жабындысының үлгісін сынау кезінде анықтау керек:
1) тәжірибе басталған тұтану сәтіне дейінгі уақытты және жану ұзақтығын;
2) Жану сипаттамасы (бүкіл беткі қабаты бойынша, жергілікті), жану орны, жалын биіктігі;
3) беткі қабатының зақымдануы.

5. Сынақ нәтижелері

Егер тұтандырғыш жанарғының жалын әсерін тоқтатқаннан кейін 10 с артық уақыт ұзақтығында бірде-бір үлгіде жалындап жану бақыланбаса, палуба жабындысының материалын қиын тұтанатын деп есептеуге болады. Жалындап жанған жағдайда оңай тұтанатын деп есептеу керек.
Палуба жабындысының үлгілерін сынау нәтижелерін хаттамада ресімдеу қажет (Осы Қағиданың 123-қосымшасына 2-қосымша).

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 123-қосымша
1-қосымша

Тұтандырғыш жанарғы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 123-қосымша
2-қосымша

Палуба жабындыларын тұтануға сынау хаттамасы

Күні ________________________________________________________________
Палуба жабындысының үлгісінің сипаттамасы ___________________________
Өлшеу құралдары _____________________________________________________

Тәжірибелік деректер

№ р/н	Үлгіні сынау ұзақтығы, мин	Тәжірибе басталғаннан тұтануға дейінгі уақыт, мин	Жану ұзақтығы, мин	Үлгі сипаттамасы (жалынның орны, биіктігі) және жабындының бүліну дәрежесі	Тұтануды бағалау (қорытынды)	Ескертпе
1 2 3

Қорытынды ____________________ Орындаушы __________________________
(қол)

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 124-қосымша

Матаны отпен сынау әдістемесі

1. Тағайындау

Әдістеме матаның тұтануға, тұрақты жануға және жалын таралуына қарсы тұру төзімділігін анықтауға арналған.
Осы Қағиданың 1-тарауының 37-бөліміне сәйкес сынақ нәтижелері бойынша маталар жеңіл және қиын тұтанатын деп бөлінеді.
Кеме жасауда перде дайындау үшін қолданылатын маталар мен қабықтар сынаққа алынады.

2. Анықтама

Қалдық жанудың уақыты - тұтандыру көзін жойғаннан кейін материалдың жалындап жану уақыты.
Тұрақты жану - 5 немесе одан да көп секунд бойы қалдық жану.
Қалдық бықсу - тұтандыру көзін жойғаннан кейін материалдың бықсу уақыты.
Беткі қабаттың тұтануы - негізінде беткі түкті алатын және негізгі матаны бүлінбеген жағдайда қалдыратын материалдың беткі қабатының тұтануы.

3. Сынауға арналған үлгілер

Сынақ үшін негіздің және бекіту тетігінің бағытында өлшемі 200x170 мм сегіз үлгіден қияды. Егер матаның беткі қабаты әр келкі болса, екі жақты сынақ үшін үлгілер әзірленеді. Сынақтың алдында үлгілер 24 сағаттан кем болмайтын уақыт бойы (20±5)^оС температурада және (65±5)% салыстырмалы ылғалдылықта салқындатылуы тиіс. Әрбір үлгі салқындатылған ауадан оны алған кезде 3 мин бойы сыналуы тиіс немесе сыналуға дейін герметикалық контейнерге қойылуы тиіс.
Оттан қорғаумен өңделген маталар жеделдетілген су сілтіден айыруға алынады және осыған дейін және осыған кейін сыналады.
Матаның үлгісін сілтіден айырған кезде оны бөлме температурасындағы құбыр суы бар сыйымдылыққа 72 сағатқа салып қояды. Су әрбір 24 с. Сайын ауыстырылып тұрады. Сыйымдылық мата салмағы мен судың қатынасы оның ішінде 1:20 қатынаста болатындай болуы тиіс. Үлгілер 70^оС температурада кептіріледі. Осыдан кейін оларды салқындатады.

4. Сынауға арналған құралдар

Құралдың жалпы кескіні осы Қағиданың 124-қосымшасына 1-қосымшада көрсетілген.
Құрал 1-сыналатын рамадан, 4-негізден, 2-тік тіреуден, төмендетілген газда (пропан-бутан) жұмыс істейтін 5 және 3-жанарғы тұқыштан тұрады.
Үлгіні бекіту шпилькасы және диаметрі (2±0,1) мм шектейтін штифттер орнатылған құралдың сыналатын рамасы өлшемі 2x10 мм тот баспайтын болат жолақтарынан жасалған. Жанарғы тұтқышы металл негіздің бойымен көлденең бағытта үлгіге және үлгіден бері қарай орын ауыстыруы мүмкін.
Тұтқыш үш қалыптың біреуінде корпус осінің орнатылуын қамтамасыз етуі тиіс: тік жоғары, көлденең және көлденеңге 60^о бұрышта. Мата үлгісіне қатысты жанарғының қабалдайтын қалыптар осы Қағиданың 124-қосымшасына 2-қосымшада көрсетілген
Құрал сынақ жүргізген кезде оны өтпе желден қорғайтын камерада орнатылады. (700±25)х(325±25)х(750±25) мм өлшемді камера қалыңдығы 0,5-1,0 мм табақ металдан дайындалады. Камераның шатырында диаметрі (13±1) мм симметриялы орналасқан 32 желдеткіш саңылаулар бар. Төменгі бөлігіндегі камераның әрбір тік қабарғасы осы сияқты ауданы 32 см кем болмайтын тосқауылдармен жабылатын саңылаулары болуы тиіс. Өлшемі 700x750 мм камера қабырғаларының бірі жабылатын шыны есік түрінде орындалған. Камерада жанарғыға газ жеткізетін түтік және қажетті қалыпта жанарғыны қашықтықта орнату үшін саңылаулар қарастырылған. Камераның едені жанбайтын оқшаулайтын материалмен төселген. Ішкі беттері қара сырмен сырланған.

5. Сынақ жүргізу

Сынақтың алдында құралдың негізінде үлгінің астында қалыңдығы 10 мм жіптерден, шаңнан және т.б. тазартылған мақта-матаның (синтетикалық қоспасыз) бір қабаты төселеді
Мақтаны үлгілермен бірге салқындатады. Сынақтың алдында газ жанарғы 2 мин кем емес қыздырылады. Жанарғы тік орналасқан жағдайда жалынның биіктігі (40±2) мм болуы тиіс. Матаның төменгі жиегі төменгі шпилькаға 5 мм шығып тұратындай етіп үлгі рамаға бекітіледі. Жанарғы көлденең қалыпта орнатылады. Осыдан кейін камераның есігі жабылады және 124-қосымшаға 2-қосымшада көрсетілген қалыпта жанарғы үлгіге қозғалтылады. 5 с кейін жанарғы үлгіден аластатылады. Егер тұрақты жану байқалмаса, рамаға жаңа үлгі орнатылады және жанарғының осы қалпында жалынның әсер ету уақыты 15 с дейін ұзартылады.
Тұрақты жану болмаған жағдайда 124-қосымшаға 2-қосымшасына сәйкес жалын үлгінің төменгі жиегіне жанасатындай етіп жанарғының қалпын өзгерту қажет.
Осы қалыпта жалынның жаңа үлгіге әсер ету уақыты сол сияқты 5 с құраса, үлгіні жаңасына ауыстырғаннан кейін де тұрақты жану болмаған кезде - 15 с.
Бес үлгіні сынау үшін осы көрсетілген жүйеліліктегі сынақ кезінде тұрақты жану алынатындай жағдайлар орнатылуы тиіс. Тұрақты жану болмаған кезде үлгілер шала күйдірілген аймақтың ең ұзын ұзындығын беретін жағдайларда сыналуы тиіс. Егер сынақ кезінде аздаған қалдық бықсу байқалса, ол тоқтағаннан кейін үлгі алынып тасталынады.
Сынақ үдерісінде мақта-матаның қалдық жану және бықсу уақыты тіркеледі.
Сынақтан кейін шала күйген учаскенің ұзындығын ілгек және жүк жиынтығымен өлшейді. Осы үшін шала күйген учаскенің ең жоғары көрінетін бөлігін екіден салып (ұзын жағына параллель етіп) және ақырындап үтіктейді. Шала күйген учаскенің бір жағына жанасып тұрған сыртқы және төменгі шеттерінен 8 мм қашықтықта ілгекті енгізеді және ажырау жүкті ұстап тұратындай берік бөлігіне жеткенше үлгінің жоғарғы жағына орналастырады.
Матаның тығыздығына байланысты оның ажырауы үшін жіктің салмағы: сыналатын матаның беткі қабатының 200 г/м² кем тығыздығында - 100 г, 200 - 600 г/м² тығыздықта - 200 г, 600 г/м² артық тығыздықта - 400 г.

6. Көрсеткіштерді орнату

Мата жеңіл тұтанатын болып танылады, егер сынақ кезінде мыналар байқалса:
1) беткі қабатынан тұтандырғыш жалынды қолданған кезде сыналған 10 (немесе одан да көп) үлгінің кез келген біреуінде қалдық жалындап жану ұзақтығы 5 с;
2) беткі қабатынан тұтандырғыш жалынды қолданған кезде сыналған 10 (немесе одан да көп) үлгінің кез келген біреуінде қандай болса да жиегіне дейін жанып біту;
3) 10 (немесе одан да көп) үлгінің кез келген біреуінің астында мақта-матаның тұтануы;
4) негізгі қабатын немесе онсыз шала күйдірумен тұтану нүктесінен 100 м артық қашықтыққа таралатын 10 (немесе одан да көп) үлгінің кез келген біреуінде беткі қабатының тұтануы.
Ескертпе. Негіз және бекіту тетігі болмаған кезде бес үлгі жетеді:
5) беткі қабатынан немесе жиегінен тұтандырғыш жалынды қолданған кезде сыналған 5 партияның кез келген біреуінде шала күйген учаскенің 150 мм артық орташа ұзындығы бақыланады.
Егер тәжірибелік деректердің талдауы партияның кез келгені бастапқы төрт сипаттаманың бір немесе одан да көп талаптарына сәйкес келетіндігін көрсетсе, бес үлгіден тұратын бір толық жиынтыққа қайталама сынақ жүргізуге рұқсат етіледі. Егер екінші жиынтық та қандай да болсын сипаттама талаптарына жауап бермесе, мата жеңіл тұтанатын болып саналады.
Егер матаны сынаған кезде көрсетілген сипаттаманың біреуі де бақыланбаса, мата қиын тұтанатан болып саналады. Сынақ нәтижелері хаттамада ресімделеді (Осы Қағиданың 124-қосымшасына 3-қосымша).

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 124-қосымшаға
1-қосымша

Матаны отпен сынауға арналған құрал

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 124-қосымшаға
2-қосымша

Мата үлгісіне қатысты жанарғының орналасуы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 124-қосымшаға
3-қосымша

Матаны отпен сынаудың хаттамасы

Күні _____________ № _______________ Құралдар _______________________
Атауы, маркасы, ТУ және материал құрамы _____________________________
_____________________________________________________________________
Беткі қабаттық тығыздық _____________________________________________

Тәжірибелік деректер

Тіркелетін сипаттама	Тәжірибе №
	Негізін бойлай									Бекіту тетігін бойлай
	1	2	3	4	5	6	7	8	Нәтижелі параметрлер	1	2	3	4	5	6	7	8	Нәтижелі параметрлер
Тұтану уақыты, с: 1) беткі қабатынан 2)жиегінен қалдық жану уақыты, с Жиектеріне дейін жанып біту Мата-мақтаның тұтануы Шала күйген учаскенің ұзындығы, мм Беткі қабатының тұтану, мм

Қорытынды ________________________________________________________
Сынақтың жетекшісі _______________________________________________
(қолы)
Орындаушы_________________________________________________________
(қолы)

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 125-қосымша

Өртке қарсы конструкцияны сынау әдістемесі

1. Тағайындалу

1. Әдістеме А және В типті конструкциялардың, және қоса алғанда есіктердің отқа төзімділік дәрежесін анықтау үшін арналған.
2. Сынақтың алдында конструкцияның барлық тетіктер өлшемдерімен үлгілердің, жіктердің, кабельді және басқа да өткелдердің, оқшаулауды жалғастыру және бекіту тәсілдерінің (есіктер үшін ілмектердің, құлыптардың, тұтқалардың, желдеткіш торлардың, қағымдайтын жұқа тақтайлар мен олар жасалатын материалдардың конструкциясы көрсетілуі тиіс) және өндірушінің атауын, маркасын, құрамын, тығыздығын, меншікті жылу сыйымдылығын, жану және жалынның таралу жылдамдығын қосқандағы қолданылатын материалдар мен олардың деректерімен бірге сипаттама сызбалары көрсетілуі тиіс.

2. Сынауға арналған үлгілер

3. А типті конструкция үлгісінің металл негізі мынадай талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) материал - табақ болат немесе тең келетін басқа материал (мысалы, алюминий қорытпа);
2) негіздің қалыңдығы: болат (4,5±0,5) мм, алюминий қоспа (6,0±0,5) мм;
3) негіз бір-бірінен 600 мм қашықтықта орналасқан қатаңдық қабырғаларымен нығайтылуы тиіс;
4) қатаңдық қабырғаларының өлшемі, мм: болат аралық (65±5)х(65±5)х(6±1); болат палуба (100±5)х(70±5)х(8±1); алюминий қоспаларынан жасалған аралық (100±5)х(75±5)х(9±1); алюминий қоспаларынан жасалған палуба (150±5)х(100±5)х(9±1).
Егер А типті конструкция үшін металл негіз ретінде болат емес немесе алюминий қоспасы немесе типті емес конструкция орындалса (мысалы, гофрирленген табақтар ретінде), Кеме қатынасының тіркелімі шынайы конструкцияларға басым дәрежеде сәйкес келетін үлгілерді дайындауды талап етуі мүмкін.
4. А немесе В типті конструкцияның оқшаулауы панельден орындалса, үлгінің құрамында кем дегенде ең үлкен пайдаланылатын еннің ішінен біреуі және панель жалғауларының біреуі болуы тиіс.
5. В типті подволок үлгілері болат палубаның төменгі жағында орналасуы және онымен бірге сыналуы тиіс. Егер подволок конструкциясында жарықтандырғыш немесе желдеткіш құрылғылар бар болса, онда Кеме қатынасының тіркелімі подволоктың өртке қарсы қасиеттері әлсіремегендігін анықтау үшін үлгілерді осы құрылғыларымен бірге сынаққа алуын талап етуі мүмкін.
6. А және В типті есік үлгілері:
1) есіктер рамалармен бірге сыналады, өздері кемеде орнатылатын рамалармен толығымен рамаларға сәйкес келетін;
2) рамамен бірге А типті есіктер сәйкес келетін отқа төзімді типтегі болат аралықта орнатылуы тиіс;
3) рамамен бірге В типті есіктер Кеме қатынасының тіркелімімен мақұлданған В типті аралықта немесе есікпен бірге сыналатын аралықта орнатылуы тиіс;
4) есіктер есіктің конструкциясымен қарастырылатын фурнитурамен бірге сыналуы тиіс (есік тұтқасы, ысырма, құлып, ілмек);
5) сынақ кезінде есіктер құлыпқа жабылмауы керек;
6) шынайы кеме жағдайында кез келген жағынан от әсеріне ұшырауы мүмкін есіктер бар аралықтың аймақтары жаман нәтижелер күтіліп отырған жағында сыналуы тиіс. Есік жылытылмайтын беткі қабаты жағына қарай ашылған кезде ілмекке аспалы есіктер үшін осы жағдайлар қамтамасыз етіледі.
7. Конструкция үлгілері сырланбаған, беткі қабатын қапталмаған күйде сыналуы тиіс. Егер оқшаулайтын материалдар және панельдер тек қана қаптайтын жабындымен дайындалатын болса, оларды дайын күйінде сынау рұқсат етіледі.
8. Отқа төзімділігін анықтау үшін конструкцияның бір үлгісі сыналуы тиіс. Палуба және подволоктың үлгілері төменгі жақтан, ал аралық жаман нәтиже күтілетін жақтан сыналуы тиіс. Егер осындай нәтижені алдын-ала анықтау қиын болса, екі үлгі сыналуы тиіс.
9. Сынақ алдында үлгі оқшаулаудың салмағы өзгеріссіз қалу үшін қажетті уақыт бойы (55±15)% салыстырмалы ылғалдылықта және (20±5)^оС температурада тұруы қажет.
Сынақ алдындағы үлгінің температурасы 40^оС артық болмауы тиіс.

3. Сынақты жүргізу

§ 1. Сынауға арналған пеш

10. Өртке қарсы конструкциялардың үлгілерін сынау үлгінің бүкіл беткі қабаты бойынша жылу ағынының тығыздығын бір қалыпты таралуын қамтамасыз ететін жалын пештерде жүргізілуі тиіс.
Аралық және есіктің үлгілері - оларды тік қалыпта, ал палуба және подволока үлгілері – оларды көлденең қалыпта сынауға арналған пеште сыналуы тиіс.
11. Конструкция үлгілері және есікпен аралықты қосқанда - аралық үлгісінің биіктігі немесе палуба (подволок) үлгісінің 2,44 м кем емес ұзындығында олардың жылыту ауданы 4,65 м² кем болмайтындай етіп пеште орнатылуы тиіс.
12. Пеш сынақ кезінде уақытқа байланысты температураның көтерілу жылдамдығын қамтамасыз етуі тиіс:
1) алғашқы 10 және 30 мин бойы, осымен қатар 30 мин сынақтан кейін пештің көлбеу орташа температурасымен шектелген аймақ стандартты көлбеумен шектелген аймақтан ±15, ±10 және ±5% дейін ерекшеленуі тиіс сәйкесінше;
2) алғашқы 10 мин сынақтан кейін пештің орташа температурасы стандартты көлбеуден ±10 С дейін ерекшеленуі тиіс.
13. Пештің ішіндегі температура - оның барынша біркелкі қызуын қамтамасыз ететіндей орналасқан диаметрі 0,75 мм кем емес және 1,5 мм артық саны төрттен кем емес термобумен сынақ үдерісінде үзіліссіз өлшенеді.
Термобудың ыстық дәнекерленген орнынан үлгінің ең жақын нүктесіне дейінгі қашықтық 100 мм шамасында болуы тиіс.
14. Сынақ үдерісінде мынадай нүктелерде (10±2) Па тең келетін пештің ішіндегі артық қысымы (1 мм вод. ст.) өлшеніп, бақылануы тиіс:
1) үлгі биіктігінің 3/4 жуық деңгейінде орналасқан нүктедегі аралық және есігі бар аралықты сынаған кезде;
2) палуба және подволокты үлгінің беткі қабатынан төмен 100 мм қашықтықта сынаған кезде.
15. Пештің конструкциясында В типті подволокты сынау үшін олардың жоғарғы бөлігін бақылауға арналған саңылау қарастырылуы тиіс. Осы саңылаулар жабылуы тиіс.

§ 2. Пеште үлгілерді бекіту

16. Сынауға арналған үлгілер мынадай түрде пеште бекітілуі тиіс:
1) А типті конструкцияның және В типті подволоктың үлгілері болат палубамен бірге жылжуды болдырмайтындай және бүкіл параметр бойынша түтін мен жалынды өткізбеуді қамтамасыз ететіндей барлық жақтарынан бекітілуі тиіс;
2) В типті аралықтың үлгісі жоғарғы жиекке, ал бүйір және төменгі жиектерге – кемеде қолданылатын тәсілмен бекітілуі тиіс. Егер кемеде сырғыйтын жиектері бар аралық қолданылса, үлгінің осындай конструкциясы қайталануы тиіс. Үлгіні бекіту жалынды өткізбеуді қамтамасыз етуі тиіс.

§ 3. Үлгілерде температураны өлшеу

17. Жылытылмайтын беткі қабаттың температурасын өлшеу үшін мынадай конструкциядағы термобулар қолданылуы тиіс.
Диаметрі 0,5 мм термобудың қос сымы (термоэлектродтар) диаметрі 12 мм және ені 0,2 мм мыс дисктің бір жағына бір-біріне диаметральді орналасып, 4 мм кем болмайтындай мыс дискіге кіруі тиіс. Дисктер өлшемі 30x30 мм және қалыңдығы 2 мм асбест жапсырмамен жабылуы тиіс. Асбест төсеменің тығыздығы 900 кг/м3 ±10% және 100^оС температурадағы жылу өткізгіштігі 0,13 Вт/м^оС ±10% болуы тиіс.
Кеме қатынасының тіркелімі жапсырма үшін қасиеттері ұқсас келген басқа материалға рұқсат етуі мүмкін.
18. Үлгінің беткі қабатына мыс дискіні жабыстырып тұратын асбест жапсырма оған желімденуі тиіс.
19. Алюминий қорытпасынан жасалған негіздің температурасын өлшеуге арналған термобу диаметрі 0,75 мм артық болмайтын сымнан жасалуы тиіс.
20. Егер оқшаулайтын материалдың немесе панельдің қапталған жабындысы (осы Қағиданың 126-қосымшасының 7-тармағына сәйкес) жанатын болып табылса, олай болса термобу оқшаулайтын материалмен немесе панельдің материалымен жанасатындай етіп ол термобу орнатылатын орындардан алынып тасталуы тиіс.
21. Үлгінің жылытылмайтын беткі қабатының температурасын мынадай нүктелерде орнатылған термобумен 5 минуттан аспайтын уақыт аралығы сайын өлшенуі тиіс:
1) үлгі ауданының әрбір төрттен бір бөлігінің ортасында қандай да болсын жалғаулардан 100 мм кем емес қашықтықта бір-бірден төрт термобу;
2) үлгінің бүкіл ауданының ортасында қандай да болсын жалғаулардан 100 мм кем емес қашықтықта бір термобу;
3) қаттылықтың әрбір екі ортаңғы қабырғасына қарама-қарсы бір термобудан (А типті конструкция үшін);
4) егер бар болса, А типті конструкция үлгісінің биіктігінің 3/4 деңгейіндегі жалғауда бір термобу;
5) В типті конструкция үлгісінің биіктігінің 3/4 деңгейіндегі тік жалғаудағы бір термобу;
6) өте жоғары температура болжамдалатын басқа нүктелерде.
22. Оттың әсеріне қарама-қарсы есік үлгілерінің беткі қабатындағы термобу 21-тармақтың 1, 2-тармақшаларына сәйкес есік, құлып, ілгешек және ілмектің жиектерінен 100 мм кем емес қашықтықта орнатылады.
23. Сынақ үдерісінде екі жақты оқшаулауы бар конструкцияның алюминий қорытпасынан жасалған негіздің температурасы өлшенуі тиіс.
Негізі металдан жасалған термобу 21-тармақтың 1), 2) тармақшаларына сәйкес нүктелерде орнатылуы тиіс.
24. Жылытылмайтын жағындағы орташа температура А типті конструкцияның үлгілері үшін 21-тармақтың 1-3-тармақшаларында көрсетілген өлшенген нүктелеріндегі температураның орташа арифметикалық мәні ретінде; В типті конструкцияның үлгілері үшін осы қосымшаның 21-тармақтың 1, 2-тармақшаларында көрсетілген өлшенген нүктелеріндегі температураның орташа арифметикалық мәні ретінде анықталады.

4. Көрсеткіштерді анықтау

25. Образцы А типті конструкцияның үлгілері 60 мин, ал В типті конструкцияның үлгілері 30 мин бойы сыналуы тиіс.
Негізі болаттан жасалған А-15 немесе А-30 типті үлгіге сәйкестігі анықталатын аралықтың және А типті палуба үлгілері үшін 15 немесе 30 мин сәйкесінше біткен соң сынақ аяқталуы мүмкін.
26. А немесе В типті конструкцияның үлгілері мынадай шарттарда жылыту белгілері бойынша сынақтан өтті деп танылады:
1) орташа температура А және В типті конструкция үшін 24-тармаққа сәйкес бастапқыдан 139^оС аспайды;
2) 3.12-де тізбектелген кез келген нүктесіндегі ең жоғары температурасы А типті конструкция үшін бастапқыдан 180^оС аспайды және В типті үшін - 225^оС.
Сынақ үдерісінде көрсетілген температураның төмендеуін сақтауды қамтамасыз ететін уақытқа байланысты конструкцияларға мынадай мәндер беріледі:

А типті	В типті
60 мин - А-60 30 мин - А-30 15 мин - А-15 0 мин - А-0	15 мин - В-15 0 мин - В-0

27. Егер 23-тармақта көрсетілген нүктелер бойынша анықталған негіздің орташа температурасы сынақтың кез келген уақытында бастапқыдан 200^оС аспаса, негізі алюминий қоспадан жасалған және екі жақты оқшаулауы бар А типті көтергіш конструкцияның үлгісі сынақтан өтті деп танылады.
28. Егер сынақ үдерісінде үлгінің жылытылмайтын жағында жалын пайда болса, олай болса ол жалынның өтпеуіне жүргізілген сынақтан өткен жоқ деп саналады.
29. Егер стандартты сынақ үдерісінде мақта-мата тампонды үлгінің кез келген жеріне, осыған қоса жарақшаларға, саңылауларға және басқа да материалда пайда болуы мүмкін саңылауларға, және де 30 сек бойы 25 мм қашықтықта ұстанып тұратын есіктің төсемі мен оның рамасының арасындағы саңылауға жақындатқан кезде тұтану байқалмаса, үлгі түтіннің және (немесе) жанатын газдың өтпеуіне жүргізілген сынақтан өтті деп танылады. Мақта тампонның өлшемі 10x10x2 см және салмағы 3-4 гм болуы тиіс. Әр тампон тек қана бір рет қоданылуы мүмкін.
Тесігі жоқ болат негізді конструкция түтін және жалын өткізгіштікке қатысты А типті конструкцияға қойылатын талаптарға сәйкес келуі тиіс.
31. Егер осы қосымшаның 26-29-тармақтарындағы талаптар орындалса, А және В типті конструкция сынақтан өтті деп танылады.
32. Сынақ үдерісінде бағаланатын параметрлердің қатарына кірмейтін, бірақ өрт кезінде қауіп тудыруы мүмкін барлық белгілерді бақылау керек (мысалы, үлгінің жылытуға жатпайтын жағынан түтін мен зиянды будың елеулі мөлшерінің бөлінуі).
33. От сынақтары аяқталғаннан кейін мынадай деректер кіретін хаттама құрылуы тиіс:
1) конструкцияны жасаушының атауы;
2) сынақты жүргізу күні;
3) сынақ мақсаты: үлгінің құраушы бөліктері көрсетілген сипаттамалары және сызбалары, жасаушының айырмашылық белгісі;
4) сынақ шарттары;
5) сынақ және бақылау әдістемесі (фотосуреттер және температуралық графикаларды қосқанда);
6) сынақ нәтижелері (отқа төзімділік типі берілген, температураның көтерілуі және көтерілу нүктелері, жарықшалардың пайда болу орындары, бүгілу көрсеткіші, рамаға қатысты есік бұрышының жылжуы).

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 126-қосымша

Кеме сыныбы	Желдің жылдамдығы, м/с	Толқынның биіктігі, м
«М»	24	3,0
«О»	21	2,0
«Р»	17	1,2
«Л»	17	0,6
Ескертпе: 1. «М» сыныпты кемелер үшін толқын биіктік есебі 3 % қамтамасыздық ал басқа сыныпты кемелер үшін - 1 %. 2. жоғарғы разрядты шектеулермен бассейндерде кемелерге пайдалануға рұқсаттама шарты бөлек жағдайларда Кеме қатынасы тіркелімімен келісілуі тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 127-қосымша

Жоғарылаудың желкенді орталығы, zт м	Желдің шартты есепті динамикалық қысымы р, Па
	«М»	«О»	«Р» и «Л»
0,5 көп емес	177	157	127
1,0	196	177	147
1,5	216	196	167
2,0	235	216	186
2,5	255	235	207
3,0	265	245	216
4,0	284	265	235
5,0	304	284	255
6,0 кемірек	324	304	275

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 128-қосымша

В/Т	<2,5	3,0	4,0	5,0	6,0	7,0	8,0	9,0	>10
а1	0,40	0,41	0,46	0,60	0,81	1,00	1,20	1,28	1,30

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 129-қосымша

zg/В	0,15	0,20	0,25	0,30	0,35	0,40	>0,45
а2	0,66	0,58	0,46	0,34	0,22	0,10	0

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 130-қосымша

m, c-1	Борттық ауытқудың амплитудасы, Өm, бұрыш
	Кеме сыныбы
	«М»	«О»	«Р»*
0,40	14	9	5
0,60	18	10	5
0,80	24	13	6
1,00	28	17	8
1,20	30	20	10
1,40	31	23	13
1,60	31	24	15
1,80	31	24	16
* «Р», сыныпты кемелер үшін «О» разрядты бассейндерде жүзуге жарамды деп танылатын шектеулі ауа райы бойынша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 131-қосымша

n1	<0,10	0,15	0,25	0,50	0,75	1,00	1,50	2,00	2,50	>3,00
m0	0,42	0,52	0,78	1,38	1,94	2,40	3,00	3,30	3,50	3,60

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 132-қосымша

В/Т	<2,50	3,00	3,50	4,00	5,00	6,00	7,00	8,00	9,00	>10,00
m2	1,00	0,90	0,81	0,78	0,81	0,87	0,92	0,96	0,99	1,00

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 133-қосымша

	m3		m3
<0,45	1,00	0,65	0,72
0,50	0,95	0,70	0,69
0,55	0,86	0,75	0,67
0,60	0,77	>0,80	0,66

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 134-қосымша

q	k		q	k
0	1,00		5,00	0,68
1,00	0,95		6,00	0,65
2,00	0,85		7,00	0,63
3,00	0,77		>8,00	0,62
4,00	0,72

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 135-қосымша

100Sк (LB), %	r1		100Sк (LB), %	r1
0,70	0,14		2,50	0,94
1,00	0,24		3,00	1,20
1,50	0,44		3,50	1,48
2,00	0,68		>4,00	1,66

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 136-қосымша

	< 0,45	0,50	0,55	0,60	0,65	0,70	0,75	0,80	>0,85
r3	0	0,06	0,18	0,35	0,51	0,65	0,71	0,68	0,64

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 137-қосымша

В/Т	<2,50	3,00	4,00	5,00	6,00	7,00	8,00	9,00	>10,0
r3	1,40	1,48	1,58	1,83	2,00	2,13	2,34	2,50	2,60

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 138-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 139-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 140-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 141-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 142-қосымша

В/Т	а3		В/Т	а3
<2,50	0,73		7,00	-3,38
3,00	0,50		8,00	-4,45
4,00	-0,27		9,00	-5,40
5,00	-0,27		>10,00	-6,00
6,00	-2,33

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 143-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 144-қосымша

В/Т	f1	f2
<2,25	-0,44	0,72
2,50	-0,37	0,72
2,75	-0,30	0,72
3,00	-0,24	0,72
3,50	-0,12	0,71
4,00	0,00	0,65
4,50	0,10	0,60
5,00	0,18	0,53
5,50	0,26	0,47
6,00	0,32	0,42
6,50	0,38	0,38
7,00	0,43	0,35
>8,00	0,50	0,30

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 145-қосымша

Ре, кВт	-400	600	800	1000	1200	1400	>1450
	0,168	0,181	0,210	0,249	0,298	0,354	0,371

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 146-қосымша

zg/В	В/Т кезіндегі q2 мәні
	<2,25	2,50	2,75	3,00	3,50	4,00	4,50	5,00	5,50	6,00	6,50	7,00	>800
0,30	6,85	6,65	6,55	6,45	6,25	6,05	5,85	5,65	5,45	5,25	5,10	4,90	4,60
0,35	6,20	6,10	6,00	5,90	5,70	5,50	5,30	5,10	4,95	4,80	4,65	4,50	4,20
0,40	5,60	5,50	5,40	5,30	5,15	5,00	4,80	4,65	4,50	4,35	4,20	4,05	3,75
0,45	5,10	5,00	4,90	4,80	4,65	4,50	4,35	4,20	4,05	3,85	3,65	3,45	3,25

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 147-қосымша

В/Т	<2,25	2,50	2,75	3,00	3,50	4,00	4,50	5,00	5,50	6,00	6,50	7,00	>8,00
q1	15,3	15,6	15,9	16,1	16,5	16,8	17,0	17,2	17,4	17,5	17,6	17,7	18,00
q3	0	0	0,010	0,020	0,045	0,077	0,115	0,157	0,208	0,270	0,337	0,407	0,550

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 148-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 149-қосымша

Әуе жастығындағы кемелердің орнықтылығын дәлелдеу кезінде
табиғи сынақтар және тәжірибелік деректерге қойылатын талаптар

1. Тәжірибеден кеменің ауырлық центрін анықтау туралы Нұсқаулыққа сәйкес қисайтудан өткен бас кемеде сынақты өткізу керек.
2. Қағиданың осы бөлімінің 14-тарауында қарастырылған қисаятын жүктемеде қисаю бұрышын табиғи анықтау сынақтың мақсаты болып табылады.
3. Әуе жастығында қозғалу режимінде орнықтылықты тексеру кезінде сынақ кеме жылдамдығынан тәуелсіз бас желдеткіштің толық айналу жиілігінде жұмыс істеген кезде жүргізіледі.
4. Сынақ жел және толқындау болмағанда ағысы жоқ акваторияда жүргізіледі. Жылдамдығы және бағыты тұрақты ағыс болған кезде сынақты қозғалыстың әр режимінде екі реттен жүргізу керек: ағыс бойынша және ағысқа қарсы бағытта.
5. Бір бұрандалы кеме үшін есептік қисаю уақытын жасауға қажетті жүк бұранда айналу бағытына қарама-қарсы бортта орналасуы тиіс.
6. Сынақ үдерісінде кеме бойынша жүктің орнын ауыстыру толығымен жойылуы тиіс.
7. Сынақ кезінде тексерілуі тиіс:
1) Қағиданың осы бөлімінің 70-тарауында қарастырылған есептік қисаю жүктемесінде қисаю бұрышының мәндерін үзіліссіз жазып отырып, нөлден ең үлкен мүмкін бес-алты жүріс жылдамдығында кеменің тура бағытта қозғалуы;
2) сол және оң бортқа нөлдік орналасуды қосқанда рульдің айналу бұрышының үш мәнінде тура бағыттағы ең үлкен қисаюға сәйкес келетін шекті жылдамдықта және жылдамдықтарда кеменің айналуы. Мүмкіндігінше улкен жылдамдық беретіндей етіп рульді айналдыру керек. Жолаушылар жиналуының бастапқы қисаюы бұрылу орталығына қатысты сыртқы бортқа болуы тиіс.
8. Кеме қатынасының тіркеліміне ұсынылуы тиіс:
1) қисаю сынағының хаттамасы;
2) сынақ кезіндегі кеменің салмағын, алдыңғы және артқы жағымен шөгуін, кеменің биіктігі және ұзындығы бойынша ауырлық центрінің орналасуын, бастапқы метацентрлік биіктігін, акваторияның тереңдігі, сынақ кезіндегі ағыстың болуы және ауа райының жағдайын, бағдарлама бойынша жүргізілген жазба және өлшеулер туралы деректерін көрсетуге қажетті сынақ хаттамасы;
3) Қағиданың осы бөлімінің 70-тарауында қарастырылған рульді айналдырудың осы бұрышының айналу және жүктегі кіру жылдамдығы, Қағиданың осы бөлімінің 70-тарауында қарастырылатын қисаятын жүктің айналуы кезіндегі қисаятын жүк және қисаюдың ең үлкен бұрышы бойынша тура жүрістегі жылдамдықтан қисаю бұрышының тәуелділік кестесі түріндегі сынақтың өңделген нәтижелері.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 150-қосымша

Кеме сыныбы	qB, м.с-2	V/2L мәні кезіндегі м2 борттық ауытқудың есепті амплитудасы Өm, бұршақ
		<1,0	2,0	3,0	4,0	5,0	6,0	7,0	8,0	9,0	>10
«М»	<10	16,8	16,0	15,3	14,5	14,0	13,6	13,2	13,0	12,8	12,7
	20	17,5	16,7	15,8	15,0	14,4	13,9	13,5	13,2	13,0	12,9
	30	18,7	18,0	17,1	16,2	15,4	14,8	14,4	14,0	13,7	13,6
	40	20,4	19,6	18,5	17,5	16,7	16,0	15,4	15,0	14,7	14,5
	>50	22,2	20,5	19,3	18,2	17,4	16,6	16,0	15,6	15,2	15,0
«О»	<10	11,3	9,9	8,3	6,8	6,0	5,7	5,5	5,3	5,2	5,1
	20	12,0	10,5	8,9	7,4	6,6	6,2	6,0	5,9	5,7	5,6
	30	13,2	11,9	10,3	8,7	7,8	7,5	7,3	7,1	7,0	6,9
	40	14,8	13,9	12,3	10,6	9,6	9,3	9,1	9,0	8,8	8,7
	>50	16,5	15,5	13,9	12,2	11,3	10,8	10,6	10,5	10,3	10,2
«Р»1	<10	6,6	5,7	4,5	3,7	3,1	2,7	2,5	2,4	2,3	2,2
	20	7,5	6,5	5,3	4,3	3,6	3,2	2,9	2,7	2,6	2,5
	30	8,9	8,2	6,8	5,7	4,8	4,2	3,7	3,5	3,4	3,3
	40	10,7	10,0	8,6	7,2	6,1	5,3	4,7	4,4	4,2	4,1
	>50	12,4	11,1	9,6	8,1	6,9	5,9	5,3	5,0	4,8	4,7
шектелген ауа райында «О» разрядты бассейндерде пайдаланатын «Р», сыныпты катамарандар үшін1

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 151-қосымша

Кеме орнықтылығы және суға батпайтындығы туралы ақпарат
құру туралы нұсқаулар

1. Жалпы талаптар

1. Қағиданың осы бөліміне сәйкес жүргізілген орнықтылық және суға батпайтындық есептерінің нәтижелері, пайдалануда тәжірибесі бар осы және басқа да кемелерді өңдеу және жалпылау негізінде кеменің әрбір сериясы немесе жекелеген кеме үшін ақпарат әзірленуі тиіс.
Ақпарат мынадай келтірілген нұсқауларға сәйкес әзірленеді және мынадай тараулардан тұруы тиіс.
1) жалпы ережелер;
2) кеменің негізгі сипаттамалары;
3) кеменің орнықтылығы және суға батпайтындығы туралы ақпараттық мәліметтер;
4) кеменің капитанына арналған нұсқаулық;
5) қосымша.
2. «Жалпы ережелер» тарауында орнықтылық және суға батпайтындық туралы ақпарат Қағиданың осы бөлімінің талаптарына сәйкес құрастырылғандағы және капитан және кеменің команда мүшелері үшін кеме жүзу қауіпсіздігінің тәжірибелік бағалауымен байланысты сұрақтарды шешкен кезде қолдануға басшылық ретінде арналған кеме құжаты болып табылатындығы көрсетіледі. Осында орнықтылығы Қағиданың барлық талаптарына сәйкес келетін кез келген кеме жүкті дұрыс тиемеген жағдайда және пайдаланудың басқа да қағидаларын және қажетті сақтық шараларын ұстанбағанда аударылуы және қауіпті жағдайға ұшырау мүмкіндігі белгіленеді.
3. Осы тарауға Кеменің орнықтылық және суға батпайтындық туралы ақпараттың тағайындалуы және мазмұны туралы анықтаманы, және оны пайдалану әдістемесін де енгізу қажет.

2. Кеменің негізгі сипаттамалары

4. Кеменің орнықтылық және суға батпайтындық туралы ақпаратты қолдану кезінде қажетті кеменің негізгі сипаттамалары кесте түрінде келтіру қажет.
Кеменің негізгі сипаттамалары туралы кесте мынадай мәліметтерден тұруы тиіс (жолушы кемесіне пайдалынылады):
1) кеменің типі, тағайындалуы және атауы;
2) негізгі қозғалтқыштардың саны және нақтылы қуаты;
3) жасау жылы және орны;
4) тізімдік нөмірі;
5) кеме сыныбы және жүзу ауданы (мүмкін болатын шектеулерді көрсетумен);
6) жүк көтергіштік (паспорттық) және жүктің түрі;
7) жолаушы сыйымдылығы (паспорттық);
8) команды құрамы;
9) кеме қоры мен отынның толық нормасы;
10) кеменің негізгі өлшемдері (конструктивті және габаритті), алғашқы отырғызудың сипаттамаларын қосқанда;
11) су асты бортының биіктігі;
12) жылы ауа райында тынық суда тура жүрістің жылдамдығы;
13) қосымша деректер (орнықтылық және суға батпайтындыққа қойылатын талаптарға сәйкес жабылмаған саңылаулардың, қатты балласт, жақтық киль туралы мәліметтердің болуы).
Жоғарыда тізбектелген осы кеме үшін өте маңызды мағына білдіретін кемелердің сипаттамаларының кейбіреуі түсіруге немесе ауыстыруға (мысалы, жетектің жылдамдығында жетекті кеменің гакіндегі тарту күші) рұқсат етіледі.
5. Егер кемені қисайту жүргізілген болса, ол туралы мәліметтер келтірілуі тиіс, оларда көрсету қажет: қисайтуды жүргізген ұйымды, қисайту сынағын жүргізу орны, күні және тәжірибе нәтижелері (кеменің жүксіз салмағы Dnop, кеменің ауырлық центрінің координаты х_g және z_g). Осында D_nop , х_g және z_g есептік мәндерін көрсету қажет.

3. Кеменің орнықтылық және суға батпайтындық туралы
ақпараттық мәліметтер

§ 1. Жалпы талаптар

6. Кеменің орнықтылық және суға батпайтындық туралы ақпарат тарауында нормаланған және басқа да жүк тиеуде кеменің орнықтылылығын тәжірибелік бағалау үшін капитанға қажетті мәліметтерді және қағиданың осы бөлімінде қарастырылған кеменің қисаю сәтіне іс-әрекеттің барлық жағдайларына қолданбалы, және де суға батып кетпеуге қойылатын талаптарға сәйкес бөлікшелерді су басудың барлық мүмкін болатын жағдайларында кеменің күйін бағалау үшін мәліметтерді келтіру қажет.
7. Осы тарау түрі және көлемі бойынша кеме жағдайында есептер жүргізуге қажеттілік туындамайтындай етіп құрылуы тиіс. Осы тарауда келтірілген материалды қолдану тәсілі барынша қарапайым, ал ұсыну формасы жеткілікті түрде көрнекі және әрі қысқа болуы тиіс (кестелер, схемалар). Тарау мынадай материалдардан тұруы тиіс.

§ 2. Кеменің орнықтылығы және суға батпайтындығына
қойылатын талаптар

8. Кеменің орнықтылығы және суға батпайтындығы туралы ақпаратта осы кемеге қолданбалы орнықтылығына қойылатын талаптар қысқаша беріліп, кеменің тағайындалуы, сыныбы және жүзу ауданына байланысты қисаю уақыты іс-әрекеттерінің нормаланған жағдайлары айтылады.
Кемені пайдалану жағдайларына көбінде тән келетін қисаю уақыты іс-әрекетінің жағдайларын ерекше атап өту қажет (жел мен толқындаудың біріге әсер етуінен, жетек арқанының жұлқынуынан, бір бортта жолаушылардың топтасуынан, кеменің айналуынан болатын қисаю уақыты және қисаю бұрышы).
9. Сонымен қатар, кеменің орнықтылығы және суға батпайтындығы туралы ақпаратта осы кемеге қолданбалы суға батпайтындығына қойылатын талаптар беріліп; Қағидаға сәйкес тексерілетін кеменің тағайындалуы мен сыныбына байланысты бөлікшелерді су басып кету жағдайлары айтылады.
Кішкене бөлікшелерді қатарлас бөлікшелерге жалғастыру сұрақтары Қағидамен нормаланатын ақаулықтар өлшемдерін ескере отырып шешілуі тиіс.

§ 3. Кемеге жүкті тиеу түрлері

10. Кеменің орнықтылығы және суға батпайтындығы туралы ақпарат Қағидамен осы типтегі кемелер үшін орнатылатын жүкті тиеудің барлық түрлерін қамту қажет. Бұдан басқа осы кемені пайдалану кезінде және/немесе орнықтылық және суға батпайтындыққа байланысты тән келетін басқа да типтік жүкті тиеу қарастырылуы тиіс.
11. 10-тармақта айтылған жүкті тиеу түрлері кемеде мынадай жүктің саны және орналасуы туралы мәліметтерді келтіруге тиісті кестеде жинақталады (жүкті тиеудің әрбір түрі үшін):
1) отын және майлайтын май;
2) ас ауыз және жуу суы;
3) балласт (қатты және сұйық);
4) жүк трюмдеріндегі жүк;
5) палубадағы жүк;
6) палубадағы, каютадағы және трюмдағы экипаж және жолжүгі бар жолаушылар;
7) салмағы мен орналасуы кемеде өзгеруі мүмкін басқа да жүктер.
Осындай кестені қолдану ыңғайлы болу үшін барлық тізбектелген кемедегі жүктің орналасу схемасын келтіру орынды болады (Кеменің орнықтылығы және суға батпайтындығы туралы ақпаратқа қосымша түрде).
12. Арнайы жүкті тасымалдауға арналған кемелер жүкті ажырату бойынша тиісті нұсқаулықпен жабдықталады. Осы тарауда осы құжаттардың атауы және нөмірі көрсетілуі тиіс.

§ 4. Кеменің орнықтылығын есептеу нәтижелері

13. Кеме жүзуінің қауіпсіздігін тәжірибелік бағалау үшін жүкті тиеудің әр алуан түрлерінде орнатылғын есептеу нәтижелерін келтіру қажет. Кеменің орнықтылығын жүк тиеудің осы түрінде бағалауды Қағиданың осы бөлімімен орнатылатын қисаю және шекті уақытын салыстыру арқылы жүргізу керек. Осында қисаюдың есептік және шекті бұрышын салыстыру қажет.
Кемеге жүкті тиеудің ұсынылады.
14. Қисаю кезінде, және де кеменің су басу бұрыштарының шөгуіне, палуба жиектерінің немесе кеме қоршауларының суға кіру бұрыштарына, жақтың жалаңаштану бұрышына байланысты кеменің ішкі бөлмелеріне су кіріп кетуі мүмкін жабылмаған саңылаудың кемеде орналасу схемасын келтіру ұсынылады (Кеменің орнықтылығы және суға батпайтындығы туралы ақпаратқа қосымша түрде).
15. Есептік қисаю уақытын сәйкесінше шекті рұқсат етілген уақытпен салыстыру нәтижесінде Қағиданың осы бөлімінің талаптарына жүкті тиеудің әр алуан түрлеріндегі кеме орнықтылығының қанағаттанарлық қорытындылары жасалуы тиіс.
16. Кеменің орнықтылығы және суға батпайтындығы туралы ақпарат тарауын әзірлеу кезінде осы кеменің сыныбы және жүзу ауданына байланысты ең қауіпті немесе сәйкес келетін қисаю уақыты әсер еткенде кеменің орнықтылығын бағалауға ерекше мән берілуі тиіс.
17. «М», «О» және «Р» сыныпты барлық кемелер үшін (су қоймасына шығып тұратын) борттың шайқалу амплитудасының есептік мәндерін көрсету қажет.
18. Кеме қатынасының тіркелімімен өте жоғары дәрежелі бассейндерде пайдалануға рұқсат етілген кемелер үшін осы бассейндерде жүзуді шектеу шарттарын көрсету қажет.

§ 5. Кеменің суға батпайтындығын есептеу нәтижелері

19. Кемелер үшін авариялық орнықтылық және отырғызуды есептеудің нәтижелері және сипаттамалары келтіріледі.
20. Симметриялы және симметриясыз су басу үшін есеп нәтижелерінің ақпарында авариялық отырғызу, крен, дифферент және көлденең метацентрлік биіктік туралы деректер келтіріледі.
21. Қағидаға сәйкес тексерілетін су басу жағдайларын есептеу нәтижелері бойынша бүлінген кеменің статикалық орнықтылықтың диаграммасы келтірілуі тиіс.
22. Бөлімшені су басқан кезде авариялық ватерсызығы және көлденең қиманың (авариялық крен болған жағдайда) орналасуы көрсетілген кеменің бойлық қималарының схемалық сызбаларын келтіру қажет.
23. Отырғызу сипаттамалары мен нормаланған мәндері бар бүлінген кеменің орнықтылығын салыстырған кезде кеменің суға батпайтындығының көрсеткіштері Қағиданың осы бөлімінің талаптары мен ұсыныстарын қанағаттандыру туралы қорытынды жасалады.

3. Кеменің капитанына арналған нұсқаулық

§ 1. Жалпы нұсқаулар

24. Кеменің орнықтылығы және суға батпайтындығы туралы ақпарат тарауының мәтіні әрбір нақты жағдай үшін осы кеменің тағайындалуын, сыныбын және жүзу ауданын, және де оның орнықтылық және су батпайтындық көрсеткіштерін ескере отырып құрылады.
Кеменің капитанына арналған нұсқаулық әзірлеген кезде алдыңғы тарауда алынған осы кеменің орнықтылық және су батпайтындық туралы қорытындыларын қолдану қажет.

§ 2. Шектеудің талаптары және режимдері

25. Кеменің капитанына арналған нұсқаулықта орнықтылық және суға батпайтындыққа негізделген талаптарды, және де осы жүзу ауданда жүк тиеудің әр алуан түрлерінде және жел-толқынды режимде кемені тиісті орнықтылық және суға батпайтындықпен қамтамасыз ету мақсатындағы режимдік шектеулерді келтіру қажет.
26. Кеменің тағайындалуына, жүзу ауданына және оның орнықтылық және суға батпайтындық көрсеткіштеріне байланысты көрсетілген шектеулер мен шаралар мынадай болуы мүмкін:
1) ауа райына байланысты кеменің жүзу ауданына қойылатын шектеулер;
2) жолаушыларды отырғызған және шығарған кездегі сақтық шаралары, және де олардың кемеде болуына қойылатын тыйым салынған аймақтар;
3) кеменің жолаушы сыйымдылық нормасының төмендеуі;
4) кеменің жүк көтергіштігіне немесе палубада жүкті жинау биіктігіне қойылатын шектеулер;
5) жүкті бөлектеуді регламенттеу;
6) балластты қабылдау және отынды пайдаланғаннан кейін отын цистерналарын толтыру;
7) жетек кемелерінің басты қозғалтқыштарының қуатын шектеу;
8) қайраңда кемелерді түйістіру бойынша жұмыстарға тыйым салу;
9) жолаушыларды, адамдардың ұйымдастырылған топтарын тасымалдаған кезде сүйреуге және технологиялық жұмыстарға тыйым салынған;
10) кеме жақтық кильдерді жоғалтқан жағдайда орындауға қажетті шектеулер және іс-шаралар;
11) кеме бүлінгеннен кейін палуба суға кірген кезде ашық саңылаулар арқылы бүлінген бөлікшеге су кіруіне себепші болатын маневрлеріне тыйым салу.
Осында тізбектелген іс-шаралар және шектеулерден басқа, Кеменің капитанына арналған нұсқаулықта Кеменің орнықтылығы және суға батпайтындығы туралы ақпараттың 3-тарауында алынған кеменің орнықтылық көрсеткіштеріне байланысты басқа талаптар және режимдік шектеулер көрсетілуі тиіс.

§ 3. Капитанған арналған ұсыныстар

27. Кеменің капитанына арналған нұсқаулықта кеменің орнықтылығын, суға батпайтындығын және пайдалану жағдайларын жақсартуға бағытталған ұсыныстарды келтіру қажет.
28. Ірі көлдер және су қоймалары бойынша, және де жағалаудағы теңіз аудандарында рейс жасайтын кемелер үшін толқындау кезінде кеменің борттық шайқалуы туралы қорытынды жасалуы тиіс.
Толқындау кезінде кеменің борттық шайқалуы туралы біраз ойды 12.6.3-нұсқауға сәйкес борттық шайқалу амплитудасын анықтаған кезде қолданылатын және кеменің өздік тербелу жиілігін сипаттайтын m₁ көбейткішінің мәні бойынша құруға болады. Егер осы кеме үшін сәйкесінше «М», «О» және «Р» дәрежелі бассейндерде жүзген кезде m₁ көбейткіші 1,31; 1,61 және 1,97 жақын болса, онда Кеменің капитанына арналған нұсқаулықта кеменің лагы толқынға қарап тұрған қалыпта пайда болуы мүмкін өте қауіпті резонансты амплитудасы бар шұғыл борттық шайқалуды атап өту қажет.
Кеменің капитанына арналған нұсқаулықта елеулі амплитудасы бар кеменің шұғыл борттық шайқалу кезінде тіршілік ету жағдайларының елеулі түрде нашарлауын және жүктердің ығысуын көрсету қажет.
Егер m₁ көбейткіші мынадай мәндерден елеулі түрде ерешеленеді, олай болса Кеменің капитанына арналған нұсқаулықта да көрсетуге қажетті толқынның таралу бағытына қатысты кеменің қиғаш курстармен қозғалған кезде борттық шайқалудың резонансы пайда болуы мүмкін.
29. Айналымның эволюциялық дәуірі үшін есеп және тәжірибе арқылы қисаюдың елеулі бұрышы анықталған кемелер үшін айналымға кірген кезде жылдамдықты азайтуға кеңес беріледі.
Жолаушы көлігі үшін айналымға кірмес бұрын қисаю бұрышы мынадан асып түспейтіндей шекті жылдамдықты көрсету қажет:
ұзындығы > 30 м кемелер үшін - 15^о;
ұзындығы < 30 м кемелер үшін - 17^о.
30. Кеменің капитанына арналған нұсқаулықта пайдалану кезінде кеме үшін қауіпті қисаю бұрышы пайда болу мүмкіндігі болғанда уақтылы иллюминаторларды, есіктерді және люктарды жарқырата сүрту қажеттілігіне көңіл аудару қажет (дауылды ауа райында жүзген кезде, қайраннан кемені сүйреген кезде, бөлікшелерді авариялық су басқан кезде).
31. Кеменің капитанына арналған нұсқаулықта кеменің суға батпайтындығын жақсартуға бағытталған іс-шараларды ұсыну қажет:
1) өткізбейтін аралықтың, өткізбейтін жабулардың дұрыс жұмыс жағдайын бақылау және сақтау;
2) суға батпауға күресін техникалық құралдардың жабулардың дұрыс жұмыс жағдайын бақылау және сақтау;
3) авариялық жағдайда кемені теңестіру және түзеу мақсатында суды ағызу үшін құрылғыны қолдану.
32. Кеменің капитанына арналған нұсқаулықта кеменің апат болу қаупі болғанда экипаж іс-әрекетін ұйымдастыру бойынша ұсыныстарды келтіру қажет.
Экипаждың эвакуациясына ерекше көңіл аударылуы тиіс.
33. Кеменің конструктивтік ерекшеліктері және оны пайдалану шарттарына байланысты жақсы өзендегі тәжірибеге негізделген басқа да ұсыныстарды келтіру қажет.

4. Қосымша

34. Кеменің тағайындалуы, сыныбы және жүзу ауданына, оның орнықтылық, суға батпайтындық көрсеткіштеріне, Кеменің орнықтылығы және суға батпайтындығы туралы ақпаратқа қосымшада қабылданған режимдік және шектеулерге байланысты мынадай материалдарды келтіру қажет:
1) жүк тиеудің әр алуан түрлерінде кемеде негізгі жүктің (сұйық күйдегі жүкті де қосқанда) орналасу схемасы;;
2) дауылды ауа райы болар алдында жабылуға тиісті кемедегі саңылаулардың орналасу схемасы;
3) балласты салу схемасы;
4) жолаушылардың болуын тыйым салынған аймақтардың және оқшаулау құрылғыларының орналасу схемасы; (баулардың, орындықтардың және т. б.);
5) қосалқы кестелер, схемалар, орнықтылық және суға батпайтындық бойынша өздік есептерді орындау үшін капитанға қисық сызықтар және бланктар;
6) іс-шараларды жүргізу бойынша нұсқаулар және кеменің авариялық орнықтылығы үшін күреске және кеменің қауіпсіз отырғызуын қамтамасыз ету үшін капитанға қажетті схемелар;
7) кеменің көлденең қимасының, палуба жоспары және аралықтары, жақтаулары және ондағы саңылаулары көрсетілген екінші түптің, және де судың ағуына арналған құрылғысы көрсетілген схемасы;
8) кемедегі балластты-кептіретін жүйенің құбырларының схемасы.
Кеменің орнықтылығы және суға батпайтындығы туралы ақпаратқа қосымшада капитанға пайдалы болуы мүмкін басқа материалдар келтірілуі мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 152-қосымша

Палубалық сызық

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 153-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 154-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 155-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 156-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 157-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 158-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 159-қосымша

Кеме ұзындығы, м	Сыныпты жабық кемелер үшін су асты бортының ең төмен биіктігі, мм
	«М»	«О»	«Р»	«Л»
<30	250	250	250	200
40	340	340	300	200
50	440	440	340	200
60	570	570	340	200
70	720	570	340	200
>80	890	570	340	200
Ескертпе. Қазіргі және барлық кеме ұзындығының аралық мағынасы үшін су асты бортының ең төмен биіктігі интерполяция сызығымен анықталады

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 160-қосымша

Кеме ұзындығы, м	Сыныпты құю кемелер үшін су асты бортының ең төмен биіктігі, мм
	«М»	«О»	«Р»	«Л»
<30	200	180	160	110
40	350	330	220	110
50	350	330	220	110
60	450	420	220	110
70	570	420	220	110
>80	710	420	220	110

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 161-қосымша

Кеме сыныбы	Кеме ұзындығы кезінде, м ордината ерекшеліктілігі, мм
	30 және одан кем		40		60		80		100		120		130
	алдыңғы жағы	артқы жағы	алдыңғы жағы	артқы жағы	алдыңғы жағы	артқы жағы	алдыңғы жағы	артқы жағы	алдыңғы жағы	артқы жағы	алдыңғы жағы	артқы жағы	алдыңғы жағы	артқы жағы
«М»	1000	500	1000	500	1000	500	1000	500	1100	550	1200	600	1300	650
«О»	550	275	600	300	700	350	800	400	900	475	1050	525	1100	550
«Р»	400	200	450	255	500	250	600	300	700	350	800	400	900	450
«Л»	Қажет етпейді
Ескертпе. 1. Құйма кемелер үшін стандартты бірізділік ординатасы сыныпты 75-кесте бойынша бір сыныпқа төмендету арқылы, яғни «М» сыныбы үшін «О» сыныбының ординатасы, ал «О» сыныбы үшін «Р» сыныбының ординатасы алынады. 2. «Р» және «Л» сыныпты құйма кемелер үшін ерешіктілік қажет болмайды.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 162-қосымша

Кеме сыныбы	Комингс және люк биіктігі,мм
	жүкті	басқалар
«М»	400	300
«О»	300	250
«Р»	250	200
«Л»	150	100
Ескертпе. Басқа да люктерге шахталар, өтетін саңылаулар, жүкке арналмаған люктер, қондырмаға, рубкаға, капқа кіретіне сыртқы есіктер

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 163-қосымша

Дәнекерленген жалғаудың коррозияға қарсы төзімділігін
анықтау

1. Теңіз суында дәнекерленген жалғаудың коррозияға қарсы төзімділігін кемені пайдалану кезінде теңіз суымен тұрақты және мерзімдік қатынаста болып тұратын аралас жүзу кемелерінің сыртқы қаптамасын, басты палубаны және корпустың басқа да бөліктерін дәнекерлеуге арналған дәнекерленген материалдарды комиссионды сынақтар кезінде анықтау керек.
2. Сынақ жүргізу үшін сынамадан кесіліп алынған дайындамадан үш үлгі жасалуы тиіс (осы Қағиданың 163-қосымшасына 1-қосымша).
Үлгінің беткі қабаты А және В параллель жазықтықтардан ауытқуы ±0,03 мм аспайтындай етіп тегістелуі тиіс. Бұл тегістеуден кейін профилограмманы алып тастау арқылы орнатылуы мүмкін. Соңғысын сынаманы дәнекерлегеннен кейін кем дегенде 8 тәулік өткеннен соң жүргізу керек.
3. Сынаққа үлгінің сынаманы дәнекерлеу аяқталған жағы алынуы тиіс. Үлгінің екі жағы және шеттерінің майы алынуы тиіс, осыдан кейін үлгінің артқы бетіне, шеттеріне және бергі бетіне 8-10 мм ені бойынша контуры арқылы сынақ кезінде коррозиядан сақтайтын қорғаныс қаптамасы салынуы тиіс (мысалы, ЭКЖС-40 маркалы этинол сырының кем дегенде төрт қабаты).
Тікелей сынақ алдында үлгілердің бергі бетінен қайтадан мұқият майы алынып, жуылуы тиіс.
4. Коррозияға қарсы үлгілерді төзімділікке сынау жақсылап ауамен қаныққан жасанды теңіз суының мынадай құрамы бар арнайы қондырғыларда жүргізу қажет, г/л: NaCl - 26,52; MgCl2 - 2,45; MgSO4 - 3,30; СаС12 - 1,14; КС1 - 0,73; NaHCO3 - 0,20; NaB2 - 0,08.
Судың температурасы 32-35^оС болуы тиіс, су ағысының жылдамдығы үлгінің беткі қабатына қатысты - 10 м/с жуық.
Пайдаланылған суды бір тәулік бойы бір үлгіге 1 л су есебімен ауыстыру керек. Сынақ уақыты 1000 сағаттан кем емес. Суды ауыстыруға қажетті үзілісті қоспағанда, сынақ кезінде үзіліс жасауға жол берілмейді.
5. Сынақтан кейін үлгінің металын бүлдіруге немесе ерітуге әкелмейтін, коррозия өнімдері толығымен жойылуын қамтамасыз ететін тәсілдермен тазалануы тиіс.
Коррозия өнімдерін 1,5 г/л мөлшерінде ПБ-5 ингибиторы қосылған тұз қышқылының 15%-ды ерітіндісінде өңдеу арқылы жоюға болады.
Өңдеуден кейін үлгілерді сумен жуу, кептіру және осы Қағиданың 163-қосымшасына 2-қосымшада келтірілген схеме бойынша профилометририялауға ұшырату қажет.
1 - өлшем сызығы (А учаскісінде өлшеуді 5 мин соң, Б учаскісінде 1 мин соң жүргізеді)
6. Металдың коррозиямен біліну тереңдігі үлгінің коррозияға ұшырамаған салыстырмалы кескінді беткі қабатымен өлшеудің жеткілікті дәлдігін қамтамасыз ететін тәсілмен анықталады. Термиялық әсер ету аймағы және тігістің негізгі металына арналған өлшеу деректері бойынша барлық сыналған үлгілер үшін орташа мәндер орнатылуы тиіс:
1) коррозияның ең терең тереңдігі, мм:
h _о.м^max; h _з.т.в^max; h _ш^max;
2) коррозияның орташа тереңдігі, мм:
h _о.м^ср; = h_о.м /N_OM;
h _з.т.в^ср; = h _з.т.в /N_з.т.в;
h _ш^ср; = h_ш /N_ш;
3) коррозияның орташа жылдамдығы, мм/жыл:
k_о.м = 365 h _о.м^ср /;
k_з.т.в = 365 h _з.т.в^ср /;
k_ш = 365 h _ш^-р /;
мұнда: h _о.м, h _з.т.в, h _ш – орналасқан жерінде көрсетілген үш аудандағы жекелеген өлшеу нүктелеріндегі коррозия тереңдігі мәндерінің сомасы;
N_OM; N_з.т.в; N_ш - орналасқан жерінде көрсетілген үш аудандағы тереңдіктің өлшенген мәндерінің саны;
 - жылжымалы ерітіндідегі сынақтың ұзақтығы, тәулік;
365 – 1 жылдың ішіндегі тәулік саны.
7. Дәнекерленетін материалдар қолданылған кезде тігіс коррозиясының, термиялық әсер ету аймағының және негізгі металдың жылдамдығы тең немесе өте жақын болса, ал коррозияның металды ірітуінің жалпы сипаттамасы дәнекерленген жалғаудың беріктігі үшін қауіпті болмаса, дәнекерленген метериалдар коррозияға қарсы төзімді болып табылады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау қағидасына
163-қосымшасына
1-қосымша

Коррозияға қарсы төзімділігін сынауға арналған үлгі

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау қағидасына
163-қосымшасына
2-қосымша

Дәнекерленетін үлгіні профилометририялау схемасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 164-қосымша

Сызаттың пайда болуына қарсы дәнекерленген жалғаудың
төзімділігін анықтау

1. Сынаманың пайдалану саласы және конструктивті өлшемдері

1. Жіктік технологиялық сынаманы дәнекерлеу кезінде сызаттың пайда болуына қарсы дәнекерленген жалғаудың төзімділігін тек қана қалыңдығы 10 мм артық емес көміртекті болатты дәнекерлеу үшін арналған жағдайларды қоспағанда, дәнекерленген материалдардың барлық комиссиондық сынақтары кезінде анықтау керек.
2. Сынамалардың конструктивті өлшемдері осы Қағиданың 164-қосымшасына 1-қосымшада миллиметрде келтірілген.
-25^оС температураға дейін салқындатып барып, 1 тілім және 2 сынамаға жіктік жалғау жүргізіледі. 2-тілім және 4-қабырға бірдей маркалы болаттан жасалуы тиіс.
3. 2-сынаманың қалыңдығы осы маркадағы болаттан жасалған табақтық материалдың қалыңдығына тең етіп алынады, осыны дәнекерлеу үшін сыналатын дәнекерлейтін материал тағайындалады.
Металмен қапталған электродтарды сынаған кезде В сынамасының ені 500 мм, дәнекерлеудің механикаландырылған тәсілдерінде флюс және қорғайтын газбен үйлесімдегі дәнекерлейтін және жапсыратын сымда - 700 мм тең етіп қабылданады.
Егер дәнекерленетін жиектерді кептіру үшін қыздыру қолданылса, дәнекерлейтін материалдарды сынаудың барлық жағдайында сынаманың ені 1000 мм болуы тиіс (осы қосымшаның 14 және 17-тармақтарын қара).
4. Тілім жиектерінің шалғайлануы 1-жіктік жалғауының бойымен сыналатын дәнекерленетін материалдарды қолдану арқылы дәнекерлеу кезінде табақтардың осы қалыңдығындағы жалғауларды түйістіру үшін қарастырылғандардың ішінен ең үлкен тереңдіктегі V немесе Х-түрінде симметриясыз өңдеуде болуы тиіс.

2. Дәнекерлейтін материалдарды дайындау және
дәнекерлеу режимдері

5. Сыналатын дәнекерленетін материалдардағы ылғалдың мөлшері (электродтарда, флюстарда, дәнекерлейтін газдарда) оларды жеткізу және пайдалану бойынша техникалық құжаттамада көрсетілген шекті норманың жоғарғы шегіне жетуі тиіс.
6. Сынаманың тілімдерін пісіру өндіріс жағдайларында осы маркадаға болаттан жасалған конструкцияларды дәнекерлеу үшін қолданылатын немесе қарастырылған режимдерде, ал осындай мәліметтер болмаған жағдайда - осы маркадаға болаттан жасалған конструкцияларды дәнекерлеу кезінде паспортпен ұсынылған электродтардағы режимдерде жүргізілуі тиіс.

3. Сынаманы салқындату

7. Сынаманың жіктік жалғауын дәнекерлеу тілімнің -25^оС температурасында және әрбір жүрістен кейін тігістің ауданында олардың бастапқа температурасына салқындатып барып жүргізілуі тиіс.
8. Салмағы 1-2 кг артық болмайтын бөліктері пісіруге әзірленген жиектерінен басқа сынама тілімінің барлық беткі қабаты бойынша біркелкі қабатпен салынған қатты көмір қышқылмен сынаманы салқындату керек.
Бір мезетте сынамада 40-60 кг қатты көмір қышқыл болуы тиіс. Салқындау кезінде сынаманы уақытша брезентпен жауып қояды.
9. Тілімдердің жіктік жалғауларын дәнекерлеудің алдында сынаманы берілген температураға дейін салқындату уақыты регламенттенбейді.
Жіктік тігістің әр білікшесін салған сайын сынаманы бастапқы температураға дейін салқындату уақытын осы Қағиданың 164-қосымшасына 2-қосымшасына сәйкес минустық шәкілі бар термометрмен өлшенетін сынама тілімінің температурасына байланысты анықтау қажет. Термометрлер төменгі температурада қатпайтын бензин немесе басқа сұйықтықпен алдын ала толтырылған тілімдердегі 3-тура өтпейтін саңылауларда (осы Қағиданың 164-қосымшасына 1-қосымшасы) орнатылады.

4. Металмен қапталған электродтарды сынау кезінде
тілімнің жіктерін дәнекерлеу шарттары

10. Металмен қапталған электродтарды сынаған кезде тілімнің жіктерін дәнекерлеу тілімнің беткі қабатынан қатты көмір қышқылы алынбаған күйде жүргізілуі тиіс.
11. Тікелей дәнекерлеудің алдында дәнекерленетін жиектер және оған жанасып жатқан өңдеудің екі жағынан ені 100 мм кем болмайтын тілімнің беткі қабаты шүберекпен ылғалдан, қыраудан және мұздан мұқият тазартылуы тиіс

5. Флюстың астында, қорғаныс газы және ұнтақ сымның ортасында
автоматты дәнекерлеу үшін дәнекерленген материалдарды
сынағанда тілімдердің жігін дәнекерлеу шарттары

12. Тілімнің жіктік жалғауын автоматты дәнекерлеу кезінде әрбір өтпелдің басында қатты көмір қышқыл сынаманың беткі қабатынан алынуы тиіс, өтпелден кейін тілімді келтіріліген теріс температураға дейін салқындату үшін қайтадан салынады. Қатты көмір қышқылының қабатынсыз сынаманы салқындату уақыты мынадай өтпелді орындау үшін қажетті уақыттан аспауы тиіс.
13. Әрбір өтпелді орындаудың алдында дәнекерленетін жиектер және оған жанасып жатқан өңдеудің екі жағынан ені 100 мм кем болмайтын тілімнің беткі қабаты шүберекпен ылғалдан, қыраудан және мұздан мұқият тазартылуы тиіс.
14. Екіден артық өткелі бар жіктерді дәнекерлеген кезде осы қосымшаның 13-тармағына сәйкес жиектерді тазалауға қосымша ретінде әрбір білікшені салмас бұрын газ жанарғысының жалынымен жиектерді мұқият кептіру қажет. Жиектердегі металдың температурасы кептіруден кейін 50-60 ^оС аспауы тиіс, сынаманың шеттерінде -25^оС тең температура сақталып тұруы тиіс.
15. Сынаманың жіктік жалғауларын екі жақты автоматты дәнекерлеумен орындау қажет болғанда, соңғы өткел аяқталған кезде сынаманың бір жағында тілімнің металын бастапқы температураға дейін салқындату керек, осыдан кейін осы жағына қабырға жиынтығын бекіту және пісіру, содан кейін сынаманы айналдырып ескі қабырғаларды кесіп тастау керек. Тілімнің жіктік тігісін дәнекерлеу келтірілген жұмыспен пайда болған үзіліс 6 сағаттан аспауы тиіс. Жіктік жалғаудың басқа жағынан дәнекерлеуді бастаудың алдында тілім бастапқы температураға дейін қайта салқындатылуы тиіс.

6. Флюстың астында, қорғаныс газы және ұнтақ сымның ортасында
жартылай автоматты дәнекерлеу үшін дәнекерленген
материалдарды сынағанда тілімдердің жігін дәнекерлеу
шарттары

16. Осы қосымшаның 10 және 11-тармақтарының талаптарын ескере отырып, тілімнің жіктерін жартылай автоматты дәнекерлеуді жүргізу керек.
17. Екіден артық өткелі бар сынаманың жіктік жалғауын орындаған кезде осы қосымшаның 13 және 14-тармағына сәйкес жиектер газ жанарғысының жалынымен ылғалдан, қыраудан және мұздан тазартады және кептіреді.

7. Сынама тілімінің жіктік жалғауларын дәнекерлеу
шарттарына қойылатын жалпы талаптар

18. Өңдеуді бір жағынан толтырғаннан кейін тігістің негізін тазалау қажет. Тігіс негізін 3-4 мм тереңдікке дейін тазалауға рұқсат етіледі. Тігістің негізін тазалау кезінде табылған сызаттар ақаулық белгісі болып табылады.
19. Технологиялық сынама жігін дәнекерлеу кезінде сызаттар пайда болмас үшін тек өндірісте сыналатын материалдар қолданылатын дәнекерлеу кезінде қолданылатын немесе міндетті түрде қолдануды қарастыратын құралдар ғана қолданылуы мүмкін.

8. Дәнекерленген сынаманы зерттеу және сынақ
нәтижелерін бағалау

20. Бір тәулік аяқталған соң дәнекерленген сынама салмағы 5 кг балғамен тігіске жақын (бірақ тігістің бойымен емес) қағылуы тиіс, осыдан кейін тігісті сыртқы сызаттарды анықтауға тексереді. Сызаттар анықталған жағдайда дәнекерлеу қанағаттанарлықсыз деп танылады және сынаманы әрі қарай сынау жүргізілмейді.
21. Сынаманы сыртқы тексерудің қанағаттанарлық нәтижелер бергенде сынама онан әрі зерттеуге алынуы тиіс. Макротегістеулер және үлгілер мынадай реттілікте жасалуы тиіс:
1) сынамадан 3-суретке сәйкес ыстық кесумен бойлық макротегістеу үшін екі дайындама және көлденең макротегістеу үшін үш дайындама және созуға 5 еселі дөңгелек үлгі кесіп алынуы тиіс. Дайындама өлшемдері (осы Қағиданың 164-қосымшасына 3-қосымша) кесіндіге кететін әдіптерді және үлгілер және макротегістеулерді механикалық өңдеуді ескере отырып көрсетілген;
2) көлденең макротегістеуге арналған әрбір дайындамадан осы Қағиданың 164 а) қосымшасына 4-қосымшаға сәйкес бір макротегістеуден жасалуы тиіс;
3) бойлық макротегістеуге арналған әрбір дайындамадан жасалуы тиіс: тігістің ортаңғы тік бойлық жазықтығы бойынша бір макротегістеу (осы Қағиданың 164 б) қосымшасына 4-қосымша) және тігіс және термиялық әсер ету аймағын қиып өтетін көлденең бойлық жазықтық бойынша бір макротегістеу (осы Қағиданың 164 в) қосымшасына 4-қосымша), егер тілім көміртекті болаттан болса; бірнеше қабатты макротегістеу (осы Қағиданың 164 д) қосымшасына 4-қосымшасы) осы Қағиданың 164 г) қосымшасына 4-қосымша бойынша өңделген, егер тілім аз қоспалы болаттан болса. Тегістеу саны бір тегістеу қалыңдығының (4—5 мм) дайындама қалыңдығына қатынасына байланысты.
22. Макротегістеудің беткі қабаты 10% азот қышқылының ерітіндісімен өңделуі және бір тәуліктен кейін 50-еселік оптикалық ұлғаюы бар құралмен тексерілуі тиіс.
23. Тексеру нәтижелерінің мынадай үш түрі болуы мүмкін:
1) макротегістеуде сызаттар анықталған жоқ, сынақ қанағаттанарлық нәтиже берді деп саналады және әрі қарай сынаманы сынау жүргізілмейді;
2) макротегістеуде санына байланыссыз ұзындығы 1 мм артық болатын сызаттар анықталды немесе тегістеудің сомалық өңделген беткі қабатына келтірілген саны екі сызаттан 100 см² асып түсетін болса, ұзындығы 1 мм кем болатын сызаттар анықталды. Бұл жағдайда сынақ нәтижелері қанағаттанарлықсыз деп саналады;
3) макротегістеуде тегістеудің сомалық өңделген беткі қабатына келтірілген саны екі сызаттан 100 см аспайтын жалпы санында ұзындығы 1 мм кем болатын сызаттар анықталды. Бұл жағдайда созуға диаметрі 6 немесе 10 мм үш дөңгелек 5-еселік үлгілерде қосымша сынақ жүргізілуі тиіс. Үлгі сызаттары көп қалыңдығы бойынша сол қабаттың көлденең макротегістеуінің тігіс металынан жасалуы тиіс. Мұндай үлгілерді сынаманы дәнекерлеуді аяқтағаннан кейін 30 күн өткен соң дайындау керек немесе сынақтың алдында температурасы 100 ^оС суда 3 тәулік бойы қайнату керек.
Егер үш үлгі үшін ағымдылық шегінің, салыстырмалы ұзару және салыстырмалы тарылудың орташа мәндері осы Қағиданың 263-қосымшасында көрсетілген нормаларға сәйкес келсе, сынақ нәтижелері қанағаттанарлық деп саналады.
Жарылатын үлгілерді сынау нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған жағдайда, бірдей жағдайда дәнекерленген екі технологиялық сынамаға (осы Қағиданың 164-қосымшасына 1-қосымша) қайталама сынақ жүргізуге рұқсат етіледі.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 164-қосымшасына
1-қосымша

Жіктік технологиялық сынама

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 164-қосымшасына
2-қосымша

Сынаманы қатты көмір қышқылмен қажетті температураға дейін
салқындату ұзақтығының шамамен алғандағы кесте

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 164-қосымшасына
3-қосымша

Сынаманың жіктік жалғауларынан жасалған макротегістеулер үшін дайындама кесінділерінің схемасы:
О - қалдық; 1, 3, 5 – көлденең макротегістеу және дөңгелек жарылатын үлгілерге арналған дайындамалар; 2, 4 – бойлық макротегістеуге арналған дайындамалар

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 164-қосымшасына
4-қосымша

Дайындамадан жасалатын макротегістеулердің схемасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 165-қосымша

Дәнекерлеудің алдында алынбайтын қорғаныс сырының
дәнекерлеуге әсерін анықтау

1. Таңбалы құбырларды сынау нәтижелері бойынша сырға рұқсат беру мүмкіндігі анықталады. Таңбалы құбырларды санау нәтижелерінің бір мәнді болуына күмән туындағанда, Тіркелім жіктік сынамаларды сынауды талап етуі мүмкін.
2. Сынақ туралы өтінім сыр өндіруші ұйыммен, және де тұтынушы ұйыммен де берілуі мүмкін.
3. Сырды сынау туралы өтінім мынадай мәліметтерден тұруы тиіс:
1) өндірушінің аты және топырақ маркасы;
2) топырақтың түрі және конструкциясы;
3) пайдалану саласы және дәнекерлеу тәсілдері;
4) пайдалану ережелері (беткі қабатын өңдеу, қабаттың қалыңдығы).

2. Сынақ бағдарламасы

4. Сынақ бағдарламасын келтірілген нұсқауларға сәйкес ұйым құрады және Кеме қатынасының тіркелімімен келіседі.
5. Сырды өзін осы үшін пайдаланатын, санаты өте жоғары кеме жасайтын болатта сынайды. Сыр қолданылатын дәнекерлеу әдістерімен сынақтар жүргізіледі.
6. Осы Қағиданың 165-қосымшаға қосымшасында көрсетілген сынамаларда сырды сынайды. Сынаманың ұзындығы қажетті үлгілердің барлығын дайындау үшін жеткілікті болуы тиіс. Сынамада жиектерді дайындаудың конструктивті элементтері (саңылау, бөлшектеу бұрышы, жапыру өлшемі) стандартқа сәйкес алынады. Сынаманы жинайтын тілімді сырлауды соңғыны дәнекерлеуге дейін орындайды. Сырды сынама ұзындығының тек жартысына төсейді, осымен қатар дәнекерлеудің алдында оны түйістірілетін жиектерден алмайды.
7. Сынамадағы сырдың қалыңдығы өндірушімен күнделікті қолдану үшін көрсетілгеннен 20% көп болуы керек, бірақ 20 мкм аз болуы керек.
Сынақ жүргізілетін зертханада сыр қабатының қалыңдығын қажетті дәлдікпен өлшеуге мүмкіндік беретін құрал болуы тиіс.
8. Осы Қағиданың 165-қосымшаға қосымшасында көрсетілген сынамалар осы типтегі дәнекерлейтін материалдар үшін қабылданған қалыпты режимде дәнекерленеді. Таңбалы сынаманы төменгі қалыпта тігіс катетка қарағанада аз пайда болатындай етіп қолмен дәнекерлеу керек. СО ортасында таңбалы сынаманы тік қалыпта төменнен жоғары қарай дәнекерленеді.
Флюстың астында сынама автоматты немесе жартылай автоматты түрде дәнекерленуі мүмкін.
9. Терең пісіру үшін электродтар қолданылған кезде өңделмеген жіктік сынама қолмен дәнекерлеген кезде қажет болады.
10. Ар жағынан тігісті түзетін бір жақты дәнекерлеу әдісі қолданылған жағдайда, флюстың астында дәнекерлеген кезде және СО ортада дәнекерлеген кезде өңделмеген жіктік сынама қажет болады.

3. Үлгіні сынамадан іріктеп алу

§1. Жіктік үлгілер

11. Әрбір жіктік сынама үлгілерге бөлшектенбес бұрын радиографикалық бақылауға жатады. Бақылау нәтижелері сырды бойлай дәнекерленген тігіс Қағиданың 8.3-бөлімінің талаптарына жауап беретіндігін дәлелдеу тиіс.
12. Әрбір жіктік сынаманың сырланған және сырланбаған бөлігінен сыналатын үлгілердің бір жинағын дайындайды. Әрбір жинаққа кіруі тиіс: созуға екі жалпақ үлгі; иілімге екі үлгі (біреуін созу аймағында тігістің шыңы қалатындай созса, екіншісін созу аймағында оның негізі қалатындай созады); соққы иіліміне тігістің ортасынан тілінген үш үлгі (қалыңдығы 10 мм артық сынамадан); соққы иіліміне дәнекерлеу сызығының бойымен тілінген үш үлгі (қалыңдығы 10 мм артық сынамадан); бір көлденең макротегістеу.

§2. Таңбалы сынамалар

13. Әрбір таңбалы сынаманың сырланған және сырланбаған бөлігінен сыналатын үлгілердің бір жинағын дайындайды. Әрбір жинаққа бірінші тігісті сындыруға үлгі, екінші тігісті сындыруға үлгі және макротегістеу кіруі тиіс.

4. Сыналатын үлгілер

14. Жазық жарылатын үлгілер осы Қағиданың 1768-тармағына сәйкес жасалады.
15. Иілімге арналған үлгілер осы Қағиданың 137-тарауына сәйкес жасалады және сыналады.
16. Соққы иіліміне (соққы тұтқырлығына) арналған үлгілер осы Қағиданың 1766-тармағына сәйкес жасалады. Тігістің ортасынан тілінген соққы иіліміне (соққы тұтқырлығына) арналған үлгілерді сынау температурасы осы Қағиданың 264-қосымшасында көрсетілген мәліметтерге сәйкес келуі тиіс. Дәнекерлеу сызығының бойымен тілінген үлгілер 20^оС температурада сыналады.
17. Көлденең макротегістеудің (тігістің бойымен өлшенеді) 20 мм жуық қалыңдығы және тігістің бір жағынан 5 мм кем болмайтын ені болуы тиіс. Макротегістеуді балқытып қалыптастыру және кеуектілікке тексереді.
18. Сынуға арналған таңбалы үлгі тігісті бойлай 35 мм және одан да ұзын өлшемде болуы тиіс. Таңбалы үлгіні сындыру үшін үлгідегі бір тігісті кесіп алады. Сынған тігісті сынықтағы кеуектілікке және сынық түріне тексереді.

5. Сынақ нәтижелерін бағалау

19. Жіктік сынаманың сырланған және сырланбаған бөлігінен алынған үлгілердің созуға, иілімге және соққы иіліміне (соққы тұтқырлдығына) сынау нәтижелері осы Қағиданың 264-қосымшасында көрсетілген талаптарды қанағаттандыруы тиіс.
20. Сынаманың сырланған және сырланбаған бөлігінен алынған дәнекерленген жалғаулардың макротегістеуі тігістің біркелкі жағдайын растауы тиіс. Осыларда сызаттар, рұқсат етлімейтін өлшемдегі поралар, шлак қосындылар, дәнекерленбеген, балқытылмаған орындар және басқа да ақаулар болмауы тиіс. Таңбалы тігістің негізінде толығымен балқытылуына ерекше көңіл бөлу керек.
21. Таңбалы тігістің беткі қабатына қарап сыр бойынша дәнекерлеген кезде бұрышты тігістің кеуектілікке бейімділігін бағалайды. Тігіс сынығында кеуектіліктің болуына және сынық түріне қарап бірінші және екінші тігіс үшін жекелей бағалайды. Тігістің негізінде толықтай кеуектіліктің болуы осы дәнекерлеу әдісінде таңбалы және бұрышты жалғаулар үшін сырдың жарамсыз болуының белгісі болып табылады. Жекелеген кішкентай поралар жарамсыздықтың белгісі болып табылмайды.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 165-қосымшасына
1-қосымша

Сырды сынау үшін арналған сынама түрлері

Дәнекерлеу	Сынама өлшемі	Материал қалыңдығы, мм	Жиектерді өңдеу	Положение сварки	Количество проб	Дәнекерлеу шарттары
Қолмен орындайтын	Жіктік сынама Сынаманың жарты ұзындығындағы сыр	6-8	Өңдеусіз(9 қара)	Н	1	Дәнекерлеу үшін диаметрі 4 мм электрод қолданылуы тиіс. Кесіп қысқартудан кейін тігістің негізін артқы жағынан пісіріледі.
		12-15	V	Н	1
				В	1
	Таңбалы сынама Бір өтпелді тігіс	6-8	Өңдеусіз	Н	1	Дәнекерлеу үшін диаметрі 4 мм электрод қолданылуы тиіс.
				В	1	Дәнекерлеу үшін диаметрі 4 мм электрод қолданылуы тиіс. Дәнекерлеудің бағыты – жоғарыдан төмен қарай
Автоматты немесе жартылай автоматты флюстің астында	Қолмен орындалатын дәнекерлеу кезіндегі сынамаға ұқсас жіктік сынама	14-15	Өңдеусіз(9 қара)	Н	1	-
		18-20	V	Н	1	Сынама бір өткелде дәнекерленеді, әрбір жағынан бір өткелден
	Қолмен орындалатын дәнекерлеу кезіндегі сынамаға ұқсас таңбалы сынама	18-20	Өңдеусіз	Н	1	Әрбір тігіс бір өткелде дәнекерленуі тиіс, катет 5-6 мм.
СО2 ортада дәнекерлеу (жартылай автоматты)	Қолмен орындалатын дәнекерлеу кезіндегі сынамаға ұқсас жіктік сынама	6-8	Өңдеусіз(9 қара)	Н	1	-
		14-16	V	Н	1	Сынама бір өткелде дәнекерленеді, әрбір жағынан бір өткелден
				В	1
	Қолмен орындалатын дәнекерлеу кезіндегі сынамаға ұқсас таңбалы сынама		Өңдеусіз	Н В	1 1	Әрбір тігіс бір өткелде дәнекерленуі тиіс, катет 5-6 мм.
Ескертпе. Н – пісірудің төменгі қалпы; В – пісірудің тік қалпы.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 166-қосымша

Ерітіп дәнекерленген металдағы диффузиялы-жылжымалы
сутегінің мөлшерін анықтау әдістемесі

1. Жалпы ережелер

1. Сутегінің мөлшерін анықтау әдістемесі вакуумдағы ерітіп дәнекерленген металдағы еркін диффузиясына негізделген.
2. Осы құжатта мынадай анықтамалар қабылданды:
1) диффузиялы-жылжымалы сутегі - қатты металда ерітілген, пісірілген тігістің металынан бөлме температурасында еркін диффузияның көмегімен алынатын сутегінің бір бөлігі;
2) қалдық сутегі - қатты металда ерітілген, пісірілген тігістің металынан бөлме температурасын 600-650^о көтеру немесе вакуумда тігістің металын еріту көмегімен алынатын сутегінің бір бөлігі;
3) жалпы сутегі - бұл диффузиялық және қалдық сутегінің сомасы.
3. Ерітіп дәнекерленген металдағы диффузиялы-жылжымалы сутегінің мөлшері мынадай мақсаттар үшін анықталады:
1) электродтың нақты маркасы үшін сутегі мөлшерінің нормасын белгілеу;
2) электродтың жекелеген партияларын жеткізу жағдайында және өндіріске енгізудің алдында бақылау;
3) тапсырыс берушінің талаптарына сәйкес электродтың сапасын қосымша бақылау.
4. Ерітіп дәнекерленген металдағы диффузиялы-жылжымалы сутегі мөлшерінің көрсеткіші ретінде 5 күн бойы сынаған және ерітіп дәнекерленген металдың 100 г келтірілген кездегі оның көлемі болып табылады.
5. Егер сутегінің жалпы мөлшерін анықтау қажет болса (V_ОбЩ = V_диф + V_0CT), онда бұған қоса осы құжатқа сәйкес дуффузиялы-жылжымалы сутегінің мөлшері анықталған осы бір үлгіні вакуумда қыздыру немесе еріту арқылы қалдық сутегі бөлінуі мүмкін (осы Қағиданың 9-тармағы).
6. Осы дуффизиялы сутегіні анықтау әдістемесін қолдану өнімді өндіру және тағайындалуы бойынша пайдалануға қойылатын техникалық талаптарды орнататын өнімге қатысты стандарттар және техникалық шарттарда көрсетіледі.

2. Негізгі талаптар

7. Сынаққа электрод өзегінің салмағына қатысты 100 % жуық ерітіп дәнекерленген металл алынған кездегі өзегінің диаметрі 3-тен 5 мм дейінгі электродтар алынады. Жабында темір ұнтақ болған кезде және, тиісінше өзектің салмағына қатысты 100 % артық ерітіп дәнекерленген металл алынған кездегі ерітіп дәнекерленген металдың санын ескере отырып оның диаметрі басқадай болуы тиіс. Мысалы, 130 % ерітіп дәнекерленген металл беретін өзегінің диаметрі 3,5 мм жабынында ұнтағы бар электрод өзегінің диаметрі 4 мм электродқа шамалы балама болып келеді.
8. Сыналатын электродтар пісірудің алдында өндіруші-ұйымның техникалық талаптарына сәйкес кептірілуі тиіс. Егер кептіру режимі бойынша өндірушінің нұсқаулары болмаса, онда оның талаптары жабын типіне байланысты бақылайтын ұйыммен орнатылады.
9. Сынақ кезінде балқытып қаптастыру жүргізілетін тілімнің материалы ретінде құрамында 0,20 артық емес көміртегі, кремний - 0,30, күкірт - 0,05% бар аз көміртектес болат қолданылуы тиіс.
Егер сутегінің жалпы мөлшерін анықтау қажет болса, ыстық вакуум-экстракция талаптарына тең келетін жағдайларда пісірудің алдында тілімдер газсыздандырылуы тиіс.
10. Сутегінің мөлшерін анықтауға арналған үлгі балқытып қаптастырылған білікшесі бар тілім болып табылады. Электродтың 150 мм жуық ұзындығын қайта еріткен кезде білікше пайда болады. Балқытып қаптастыру жылдамдығы білікшенің 1 см ұзындығын балқытқан кездегі электродтың 1,2-ден 1,3 см дейін ұзындығын қайта балқыту шарттарына қатысты белгіленуі тиіс. Білікше шығарушы тақтайшамен бірге жиналған тегістелген болат тілімге балқытып қаптастырылады. Тілімнің өлшемдері осы Қағиданың 166-қосымшасына 1-қосымшада берілген.
11. Дәнекерленген үлгілерді дайындауға арналған құрылғы маркасы МО-МЗ мыстан жасалуы тиіс. Балқытып қаптастырудың алдында құрылғының температурасы 20±5С болуы тиіс. Құрылғының конструкциясы осы Қағиданың 166-қосымшасына 2-қосымшада көрсетілген.
12. Балқытып қаптастыру кезіндегі дәнекерлейтін тоқтың күші электродты өндіруші-ұйымның паспорттық деректеріне сәйкес келіп, өзектің диаметрі таңдалып алынған сыналатын электрод үшін тоқтың ұсынылатын өрісінің ішінде орташа болып қабылдануы тиіс. Дәнекерлейтін тоқ күшінің ауытқуы ± 5 А аспауы тиіс.

3. Балқытып қаптастыру алдында дайындаманы өңдеу

13. Балқытып қаптастырудың алдында тілімдер және шығарушы тақтайшалар бірге тегістеліп, маркалануы тиіс.
14. Өлшемі 100x25x8 мм тілім үшін тегістеу өрісі өткір жиектермен егеліп тасталынады.
15. Механикалық өңдеу және егеуден кейін тілімдер және шығарушы тақтайшаларды толуол немесе бензолде, содан кейін батпақ, май және ылғалды жою үшін ацетон және этил спиртінде жуу керек.
16. Білікшені балқытып қаптастыру алдында тілім 0,001 г дәлдікпен өлшенеді.
17. Тілімдер және шығарушы тақтайшалардан дәнекерленген үлгілерді дайындаудың алдында, олар силикогель бар эксикаторда сақталуы тиіс.

4. Үлгілерді өндіру

18. Бір маркалы (партиядағы) электродтарды сынау үшін төрт параллель тәжірибе жүргізілуі тиіс. Әрбір үлгі жаңа электродпен балқытып қаптастырылады.
19. Құрылғыға бекітілген әрбір дайындамаға (орталық тілім және оған бекітілген шығарушы тақтайшалардан тұратын) тілімнің бойлық осін бойлай бір жақты білікше балқытып қаптастырылады. Электродтың көлденең тербелісі, және де білікшені балқытып қаптастыру кезінде доғаның үзілуіне жол берілмейді. Балқытып қаптастырылған білікшеде сыртқы ақаулар болған кезде дайындамалар жарамсыз деп танылады. Балқытып қаптастыру режимі осы қосымшаның 11 және 12-тармақтарының нұсқауларына сәйкес келуі тиіс. Балқытып қаптастырылған білікшенің ұзындығы 125-130 мм болуы тиіс; балқытып қаптастыруды шығарушы тақтайшаларда бастап, аяқтау қажет.
20. Әрбір үлгіні балқытып қаптастыру кезінде сыртқы жағдайлар белгіленуі тиіс: ауа температурасы (^оС) және оның абсолютті ылғалдылығы (г су/1 м³ ауа).

5. Балқытып қаптастырудан кейін үлгіні өңдеу

21. Балқытып қаптастыруды аяқтағаннан кейін үлгі балқытып қаптастыру жүргізілетін құрылғыдан алынып, мұздай су құйылған сауытқа салынуы тиіс (оның температурасы мұздың еру температурасына тең). Судың көлемі 8-10 л.
22. Шығарушы тақтайшалар қыспақта балғаның соққысымен балқытып қаптастырылған білікшесі бар салқындатылатын үлгіден сындырып алынады. Шығарушы тақтайшалар талдау кезінде қолданылмайды.
Дәнекерленген тігістің бетін тазалау және үлгіні барлық жағынан шлак және балқытып қаптастырылған металдың шашырандысынан тазалау үшін үлгі қыспақта ұсталынады. Үлгілер металл щетканы уақтылы мұздай суға салып тұрып тазартылады. Балқытып қаптастырылған металдың шашырандысы кескішпен жойылады.
23. Тазартудан кейін үлгіні қысқышпен алып, этил спирі, ацетон және этил эфирі құйылған ваннаға кезекпен 10 секундтан жуылады. Жуғаннан кейін үлгіні бөзбен ысқылайды.
24. Жуылған үлгіні қысқышпен қуаты 1 кВт жуық электр плитканың ашық шиыршықтарынан 15 мм қашықтықта ұстап тұрып ыстық ауа ағынында еріткіш қалдықтарынан кептіру қажет.
Дәнекерленген тігістің сынған жерлері үлгінің әрбір жағынан 10 с бойы, ал тігістің беткі қабаты және үлгінің артқы қабаты 5 с бойы кептіріледі.
25. Операцияны орындау реті және ұстау уақыты (в с):

Құрылғыдан дайындаманы алып тастау	10
Мұздай суда дайындаманы салқындату	10
Дайындаманы сындыру және үлгіні тазалау	60
Үлгіні жуу	30
Үлгіні кептіру	30
Колбаға үлгіні орнату	5
Үлгіні әзірлеуге кететін жалпы уақыт	145
Колбадан ауаны сорып алу мынаған дейін (вакуум 2,7 - 4,0 Па [(2-3) х10-2 мм рт. ст. ]	60-70

Дәнекерлеуді аяқтағаннан талдауды бастауға дейінгі барлық операциялар 6 мин алады.

6. Диффузиялық сутегінің мөлшерін анықтауға арналған
құралдың құрылғысы

26. Өлшеуіш құралы молибден шыныдан жасалуы тиіс (осы Қағиданың 166-қосымшасына 3-қосымша). Құралдың қабырғасына ұсынылатын қалыңдық 2 мм жуық.
27. Өлшеуіш колбаның және 2-краннан манометрдің капиллярларына дейінгі түтіктің көлемі 0,10 см³ дейінгі дәлдікпен тазартылған сумен тараланады және 150—160 см³ болуы тиіс.
28. Құралда тек қана вакуумды кранды қолдануға рұқсат етіледі.
29. Вакуумдағы жалғауларды тек қана Рамзай атты майлайтын маймен нығыздау керек. Қажет болмаған жағдайда майлайтын майды бензолмен алып тастауға болады.
30. Вакуумның тереңдігін «Ионизациондық термобулық вакуумметр» құралының вакуумметрлік термобулық лампасымен өлшеу қажет.
31. Құралдың манометрін дибутилфталата атты вакуумдалған майдан 2-3 см³ толтыру қажет. Манометрдің 1 мм қажетті қысымы бар шкаласы болуы керек, шкаланың ұзындығы - 400-450 мм.
32. Форвакуумды сорғымен құралда 50 л/мин беру арқылы сұйылтуды жүргізу керек.
33. Құралдың жүйесінде сынаптың мүлдем болмауы қамтамасыз етілуі тиіс.

7. Құралды пайдалану және сақтау ережелері

34. Құрал мынадай жолмен жұмыс жағдайына келтіріледі:
1) құралдың ішкі бетін және манометрдің капеллярларын этил спиртімен тиянақты кептіреді;
2) манометр вакуумдалған дибутилфталатпен толтырылады;
3) барлық вакуумды-тығыз жалғаулар Рамзай атты жаңа майлайтын маймен майланады;
4) ашық крандарда 2, 3 және 4-ашық және 1-жабық крандарда 0,8-1,0 Па дейін вакуум [(6—8)х10^-3 мм рт. ст.] түзіледі (осы Қағиданың 166-қосымшасына 3-қосымша);
5) 2 және 3-крандар кезекпен жабылады, және құралды вакуумда 5 күнге қалдырады.
35. 5 күн біткен соң құралды вакуумды тығыздыққа тексереді:
1) 0,8-1,0 Па вакуум орнатылады [(6-8)х10^-3 мм рт. ст.] (2-кран ашық, 1 және 3-жабық, 4-ашық);
2) 2-кран жабылады және 3-ші ашылады (1-кран жабық, 4-ашық) және вакуумметрмен құралдағы қысым өлшенеді.
Егер құралды 5 күн бойы вакуумда ұстағаннан кейін қысымы 13 Па аспаса [lx10^-1 мм рт. ст.], онда құрал вакуумды-тығыз және жұмысқа дайын деп саналады.
36. Жұмыс жағдайына келтірілген құрал вакуумда тұруға тиіс (1, 2, 3 крандар - жабық, 4 - ашық).
37. Әрбір талдаудың алдында құрал вакуумдау уақыты бойынша атмосфералық қысымнан 2,7 Па қысымға дейін тексеріліуі тиіс [2х10^-2 мм рт. ст.].
Осы үшін құралға ауа кіргізеді (1, 3, 4 крандар ашық, 2 - жабық) және 2-кранды ашу сәтінен 2,7 вакуумды орнатуға дейінгі уақытын секундомермен өлшеу арқылы ағызу жүргізіледі.
Вакуумның 2,7 Па [2х10^-2 мм рт. ст.] жету уақыты 60 с аспауы тиіс.
38. Құралды жұмыс жағдайына жеткізгеннен кейін бос түзету өлшенеді. Осыны Рамзай атты майлайтын майдан және де құралдың басқа қалыпты жұмыс жағдайынан шығудың алдын алу үшін жуған соң оны анықтауды жүргізу қажет (манометрдің бұзылуы, колб, кранмен кезексіз жұмыс істеу бағыты.
39. Бос түзетуді анықтау үшін құрал 5 күн бойы ішіне үлгіні келтіретін көлемі 20 - 25 см³ шыныдан жасалған балласт салынған вакуумда тұрады.
Өндірілгеннен кейін 34-тармақтың 1) тармақшасына сәйкес өңдеу және 0,8-1,0 Па сұйылтумен 54 сағат бойы құралда мынадай реттілікпен балластты вакуумдау қажет [(6-8)х10^-3 мм рт. ст.]:
1) 0,8-1,0 Па вакуумды орнату[(6-8)х10-3 мм рт. ст.] (2 және 4-крандар ашық, 1 және 3-жабық);
2) 3-кранды ашу (2, 4-крандар ашық, 1 - жабық, форвакуумды сорғы үздіксіз жұмыс істейді);
3) құралдағы бос түзетуді өлшеу;
4) сорғы 5 сағат жұмыс істеген соң бір мезетте 3 және 4 крандарды жабу, сорғыны өшіру және құралды вакуумда 5 күн бойы ұстау (1, 2, 3 және 4-крандар жабық);
5) құралды вакуумда 5 күн бойы ұстағаннан кейін манометр деңгейлерінің айырмасы өлшенеді және бос түзетудің мәндері жазылады (h_х.п.,см).
40. Құралдың ішіне үлгіні орын ауыстырған кезде мынадай әрекеттерді орындау қажет:
1) 1, 3, 4-крандар ашық және 2-кран жабық болғанда құралға ауаны жіберу;
2) колбаның төменгі бөлігін бөліп алу және көлденең қисайту, ішіне үлгіні кіргізу, осыдан кейін оны жақсылап сүртіп орнына қою;
3) 4, 2, және 3-крандар ашық және 1-кран жабық болғанда үлгімен бірге құралды вакуумдау.
41.Үлгіні құралдың ішіне орын ауыстырғаннан кейін 2,7 Па қысымға дейін [2х10^-2 мм рт. ст.] 60 с көп емес уақыт бұрын вакуумдау.
42. 2,7 Па сұйылтуға жеткеннен кейін [2х10^-2 мм рт. ст.] бір мезетте 3 және 4-крандарды, содан кейін 2-кранды жабу және вакуумды сорғыны өшіру. Крандардың осындай қалпын үлгіні талдау уақытында сақтау керек.
43. 5 күннен соң үлгі құралдан мынадай тәсілмен алынады: 4-кран, содан кейін 3 және 1-кран ашылады (кран 2-кран жабық күйінде қалады), үлгімен бірге колбаның төменгі бөлігі бөліп алынады, көлденең қисайтылады, және ақырындап шайқау арқылы колбадан үлгі алынып тасталады.
44. Жұмысқа дайын құрал 13 Па вакуумда ұсталынуы тиіс [1х10^-1 мм рт. ст.] (4-кран ашық, 7, 2 және 3-жабық).
45. Ұзақ уақыт бойы (2-3 ай) қолданылмаған құралды жұмысқа дайындаған кезде осы Қағиданың 34-39-тармақтарында тізбектелген операцияларды орындау керек.
46. Қондырғыдағы колбаның саны диффузиялы-жылжымалы сутегіні анықтау үшін 4 еселенген болуы тиіс, бірақ 8-ден артық емес.

8.Сутегінің мөлшерін есептеуге арналған әдістеме

47. Осы Қағиданың 40, 41 және 42-тармақтарына сәйкес балқытып қаптастырылған білікшесі бар әрбір үлгі кептіруден кейін 5 с жай болмайтындай жекелеген құралға талдау жасау үшін орын ауыстырылуы тиіс (осы Қағиданың 166-қосымшасына 3-қосымша).
48. Бөлме температурасында 5 күн бойы үлгілерді құралдың ішінде ұстау керек.
Үлгілері бар құралдың колбаларын майдың температурасы 45±2^оС майлы термостатта термостаттау кезінде ұстау уақытын 2 күнге дейін азайтуға болады.
49. 48-тармақта көрсетілген құралдың ішінде үлгіні ұстау уақыты біткен соң, майлы бағанның 0,5 мм дейін дәлдікпен манометрдегі (А/г) сұйықтық дәрежесінің айырмасы жазылуы тиіс. Осыдан кейін үлгі құралдың ішінен алынады.
50. Манометрдің көрсеткіштерін алу сәтінде ауытқуы ± 0,5^оС аспайтын термометрмен өлшенуі тиіс өлшеулік құралдарының t _комн.) ауданының аймағындағы ауаның температурасы жазылуы тиіс.
51. Құралдың ішінен алынған үлгі 0,01 г дәлдікпен өлшенуі тиіс.
52. Р_обр үлгі мен Р_п тілімнің балқытып қаптастыруға дейінгі салмақтарының айырмасы бойынша балқытып қаптастырылған металдың салмағын есептеу керек:
Р_н.м = Р_обр - Р_п
53. Дәнекерлеуден кейінгі үлгінің көлемі мынадай формуламен анықталуы тиіс:
V_обр = Р_обр / 7,85,
мұнда Р_обр дәнекерлеуден кейінгі үлгінің салмағы, г; 7,85 - аз көміртектес болаттың тығыздығы, г/см³.
54. 20^оС және 1013 кПа [760 мм рт. ст.] келтірілген бөлінетін сутегінің көлемі (в см³) мынадай формуламен есептелуі тиіс:
V_н2= [298 10^-3/273+t_комн.](V_к- V_обр)х(V_к-V_обр)(h+h_х.п.), (1)
мұнда [298 10^-3/273+t_комн.]-20^оС және 1013 кПа газдың келтіруін ескеретін коэффициент [760 мм рт. ст.](манометрдегі майдың тығыздығы 1,045 г/см³ және сынаптың тығыздығы 13,55 г/см³ болғанда), см^-1;
t_комн - манометрдің көрсеткіштерін алу сәтіндегі бөлмедегі ауа температурасы, ^оС;
V_к - колбаның көлемі, см³;
V_обр - үлгінің көлемі, см³;
h - манометрдегі сұйықтық деңгейінің айырмасы, см;
h_х.п - 39-тармаққа сәйкес әрбір нақты құрал үшін анықталатын және барлық анықтамалар үшін өзгеріссіз қалатын құралды бос түзету, см.
55. см³ бөлінген сутегінің көлемі [V_H2] 100 г балқытып қаптастырылған металға жатқызылуы тиіс:
[V_H2] = V_H2 100/ Р_н.м (2)

9. Талдау нәтижелерін өңдеу

56. Алынған нәтижелерді сынақтың хаттамасы жүзінде ресімдеу керек.
Электродты сынау нәтижелерін салыстыруды, осыны жүргізу жағдайларын анықтауды бағалауға арналған хаттама болған жағдайда жүргізу керек.
57. Бір маркалы (партия) электродтар үшін диффузиялы-жылжымалы сутегі мөлшерінің соңғы көрсеткіші ретінде төрт анықтаманың орташа арифметикалық көрсеткіші алынады.

10. Өлшеудің ауытқулары

58. Манометрдегі сұйықтық деңгейінің айырмасы ± 0,5 мм аспайтын ауытқумен өлшенуі тиіс, осымен қатар диффузиялы-жылжымалы сутегі мөлшерін анықтаудағы ауытқу ±1,5% артық болмауы тиіс.
59. Диффузиялы-жылжымалы сутегі көлемін есептеген кезде, талдау жүргізу уақытындағы (5 тәулік) құралды бос түзету ескерілуі тиіс. Бос түзету (h_х.п) сантиметрмен беріледі және (1) формуламен есептегенде h қосылатын манометрдегі сұйықтық деңгейінің айырмасына (h) қарсы болып табылады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 166-қосымшасына
1-қосымша

1-шығарушы тақтайша, 2-тілім.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 166-қосымшасына
2-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 166-қосымшасына
3-қосымша

Диффузиялық жылжымалы сутегінің мөлшерін анықтауға арналған құрал

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 167-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 168-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 169-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 170-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 171-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 172-қосымшасы

Жартылай өңделген өнім	Нобай түрі	Нобай өлшемдері, мм
Шыңдалған темір, құю, сортты жұқарту Табақты, жолақты, пішінді прокат Түтіктер	Осы Қағиданың 80-суретін қараңыз Осы Қағиданың 80, 82-суретін қараңыз Осы Қағиданың 81-суретін қараңыз Осы Қағиданың 83 және 84-суретін қараңыз	Пропорционалды цилиндрлі нұсқа d0 = 14 ± 0,2; L0 = 70; Lс =8 5; r = 10; r = 20 А5 < 10% материалдары үшін және шар тектес графитпен шойын Аз мөлшерлі шыбықтар мен өнімдер үшін Кеме қатынасының тіркелімі келісімімен басқа өлшемдермен есепті ұзындығы Lо =5,65S0, сонымен бірге Lс = Lо + dо Жазық пропорционалды үлгілер ао = прокат қалыңдығы; bо= 25; L0 =5,65S0, Lс = L0 + 2S0; немесе жазық пропорциналды емес үлгілер ао = прокат қалыңдығы; bо= 25; Lо = 200, Lс = 225, г = 25.Прокаттың 30 мм аса қалыңдықта dо = 14 мм мен 2.2.3-1 суретіне сәйкес үлгілер қолданылуы мүмкін, оған қоса үлгі осі жазықтықтан прокат қалыңдығы 1/4 ара-қашықтықта орналасуы тиіс. ао =t; L0 =5,65S0, Lс = L0 + D ао =t; b0= 12; L0 =5,65S0, Lс = L0 + 2 b0

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 173-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 174-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 175-қосымшасы

Параметр	Нақтылы өлшемі	Рұқсат етілген ауытқу
Ұзындығы L, мм	55	± 0,60
Ені b, мм	10	± 0,10
Биіктігі а, мм	10	± 0,10
Тілік жеріндегі үлгі биіктігі h, мм	8	± 0,10
Тілік негізінің дөңгелену радиусы r, мм	1	± 0,10
Тілік симметриясының жазықтығынан үлгінің аяғына дейінгі қашықтық L/2, мм	27,5	± 0,40
Тілік симметриясының жазықтығы мен үлгі осінің арасындағы бұрыш q, бұрыш	90	± 2

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 176-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 177-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 178-қосымшасы

Параметр	Номиналды өлшем	Шекті ауытқулар
L ұзындығы , мм	55	+0,60
Ь ені, мм	10	+0,10
а биіктігі, мм	10	+0,10
	7,5	+0,10
	5,0	+0,06
Үлгінің V-тектес тілігінің бұрышы y, бұршақ	45	+2
Тілік орнындағы үлгі биіктігі h, мм	8	+0,06
Тілік негізінің дөңгелектеу радиусы r, мм	0,25	+0,025
Тіліктің симметрия жазықтығынан үлгі соңына дейін L/2 ара-қашықтығы, мм	27,5	+0,40
Тілік және үлгі осінің симметриялы жазықтық арасындағы бұрыш Ө, бұршақ	90	+2

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 179-қосымшасы

Параметр	Номиналды өлшем	Шекті ауытқулар
L ұзындығы , мм	55	+0,60
Ь ені, мм	10	+0,10
а биіктігі, мм	10	+0,10
Тілік орнында үлгінің h биіктігі, мм	8	+0,10
Тілік негізінің дөңгелектеу радиусы r	1	+0,10
Тіліктің симметрия жазықтығынан үлгі соңына дейін L/2 ара-қашықтығы, мм	27,5	+0,40
Тілік және үлгі осінің симметриялы жазықтық арасындағы бұрыш Ө, бұршақ	90	+2

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 180-қосымшасы

Үлгі өлшемдері, мм	Үш үлгілер үшін соғу жұмысының орта мағынасы
10 х 10 х 55	Е
10 x 7,5 x 55	5/6 Е
10 х 5 х 55	2/3 Е
Ескертпе. Е — соғу жұмысының қажетті ең аз мағынасы, Дж.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 181-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 182-қосымшасы

Материал	Үлгі ұзындығы	Конус бұрышы
Болат	<2d 1,5 d, бірақ 50 мм кем емес	30о 45о, 60о немесе 120о
Мыс, аллюминий және олардың ерітінділері	2d-3d	45о

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 183-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 184-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 185-қосымшасы

Параметр	90 сурет	91 сурет
l1 кем емес	150	250
l2	115 + 5	170 + 5
l3	60 + 0,5	-
l0	50 + 0,5	50 + 1
b1	20 + 0,5	25 + 0,5
b2	10 + 0,5	-
t	1 ден 10 ға дейін	1 ден 6 ға дейін
r	60	-

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 186-қосымшасы

Матаға дейінгі қабықтың тілімдері

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 187-қосымшасы

L1, L2	l3, мм	b1, мм	b2, мм	r, мм	t, мм
Регламенттелмейді	80	20	10+0,5	160	10

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 188-қосымшасы

1 - қысқыш; 2 - үлгі; 3 - эксцентрикті жетек;
4 - үлгі ілмегін бүйір жағынан ауыстыру құрылғысы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 189-қосымшасы

1 - үлгі; 2 - цилиндрлі камера; 3 - тесігі 30 мм негізі; 4 және 8 - құлақты сомын; 5 және 7 - камераны құлақты сомынмен қысу үшін бұрандалы саусақ; 6 - қақпақ.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 190-қосымшасы

1 - ауа кіретін астыңғы бөлік;
2 - қысқышқа арналған жоғарғы бөлік;
3 - үлгі

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 191-қосымшасы

1 - орнатылатын бұранда; 2 - үлгі

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 192-қосымшасы

Кіру бұрышы, Градусы	Бақылау бұрышы, градусы
	6	11	28	57
5 30 45	180 140 85	175 135 85	72 70 48	14 12 9,4

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 193-қосымшасы

Кеме жасаушы болаттың беріктілігі жоғарғы болаттың химиялық
құрамы және механикалық қасиеті

Санат							А			В		D		E
Ашу							Тынық немесе жартылай тынық			Тынық немесе жартылай тынық		Тынық		Тынық, ұсақ түйірлі, алюминиймен өңделген
Жеткізіп беру күйі							87 кестесі бойынша
Химиялық құрам (шөмішті сынама), %	Сmax						0,21			0,21		0,21		0,18
	Mnmin						2,5 х С			0,80		0,60		0,70
	Simax						0,50			0,35		0,35		0,35
	Pmax						0,040			0,040		0,040		0,040
	Smax						0,040			0,040		0,040		0,040
	Almin						-			-		0,015		0,015
Созылу кезіндегі механикалық қасиеті	Уақытша қарсыласу Rm, М Па						400 - 520
	Ағын шегі Rm, М Па, min						235
	Қатынасты ұзарту А5, %, min						22
Соғудан болған иілімін сынау	Сынау температурасы, оС						+20			0		-20		-40
	Прокат қалыңдығы, мм		10 және одан аса		Соғу жұмысы, KV, Дж аса		-			27
			7,5 - 9,5				-			24
			5,0 – 7,0				-			19
Ескертпе: 1. 12,5 мм қоса қалыңдықты А дәрежелі қапталды болат үшін қайнатылып жатқан болат қолданылуы мүмкін. 2. А дәрежелі қапталды болат үшін көміртек құрамы 0,23 % болуы мүмкін. 3. Барлық қалыңдықты А дәрежелі қапталды болат үшін Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша уақытша қарсыласудың жоғарғы шегі асып кетуі мүмкін. 4. А дәрежелі болат 20оС соғу жұмысы (KV) 27 Дж қамтамасыз етеді деп есептейді. 5. Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша соққыдан иілу сынауларға жататын В дәрежелі болатта марганец құрамы 0,60 % дейін кемуі мүмкін. 6. Қалыңдығы 25 мм жоғары D дәрежелі болат тынық, ұсақтүйірлі және А1> 0,015 % тұруы тиіс. 7. Есепті ұзындығы 200 мм толық қалыңдықты стандартты үлгілердің созылуын сынау кезінде ең аз қатысты ұзартулар мынадай мәндерге сәйкес болуы тиіс:
Қалыңдық, мм		t<5		5<t<10		10<t<15		15<t <20	20< t <25		25<t <30		30<t<40		40<t<50
Қатысты ұзарту, %		14		16		17		18	19		20		21		22

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 194-қосымшасы

Кеме жасаушы болаттың беріктілігі жоғарғы болаттың химиялық құрамы және механикалық қасиеті

Санат			А32		D32		Е32	А36	D36	Е36	А40	D40	Е40
Ашу			Тынық
Жеткізіп беру күйі			Осы Қағиданың 196-қосымшасына сәйкес
Химиялық құрам (шөмішті сынама), %	Сmax Mn Simax Pmax Smax Cumax Crmax Nimax Momax Almin Nb V Timax		0,8 0,90-1,60 0,50 0,035 0,035 0,35 0,20 0,40 0,08 0,015 0,02-0,05 0,05-0,10 0,02
Созылу кезіндегі механикалық қасиеті	Уақытша қарсыласу Rm, М Па		440...590					490...620			510...650
	Ағын шегі, Rm, МПа, min		315					355			390
	Қатынасты ұзарту, А5, %, min		22					21			20
Соғудан болған иілімін сынау	Сынау температурасы, ҮС		0		-20		-40	0	-20	-40	0	-20	-40
	Прокат қалыңдығы, мм	10 және одан аса		Соғу жұмысы, KV, Дж аса		31		34			41
		7,5 - 9,5				26		28			34
		5,0 – 7,0				22		24			29
Ескертпе: 1. Қалыңдығы 12,5 мм және кем болғанда марганец құрамы 0,70 % ке дейін кемуі мүмкін. 2. Егер болат термомеханикалық өңдеуге жатса, Кеме қатынасының тіркелімімен химиялық құрамының өзгеруі рұқсат етілуі немесе талап етілуі мүмкін. 3. Толық қалыңдықты стандартты үлгілердің созылуын сынау кезінде ең аз қатысты ұзартулар мынадай мәндерге сәйкес болуы тиіс, %: Болат дәрежесі t<5 5<t<10 10<t<15 15<t<0 20<t<25 25<t<30 30<t<40 40<t<50 А32, D32,Е32 14 13 12 16 15 14 17 16 15 18 17 16 19 18 17 20 19 18 21 20 19 22 21 20 А36, D36, Е36 А40, D40, Е40

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 195-қосымшасы

Беріктілігі қалыпты болатты жеткізу күйі

Дәреже	Қалыңдық, мм	Жеткізу күйі
А	Барлығы	Регламенттелмейді (қалағаны)
В	Барлығы	Сол сияқты
D	<35	Сол сияқты
D	>35	Нормалау (N), бақыланып жатқан температурамен прокатка (CR), термомеханикалық өңдеу (ТМСР)
Е	Барлығы	N немесе ТМСР
Ескертпе: Кеме қатынасының тіркелімімен арнайы келісу бойынша соғудан майысу сынауларын қанағаттандыратын нәтижелері шартымен D дәрежелі қапталды болат ыстықтай жайылған түрде жеткізілуі мүмкін. Дәл сол шарттарда D дәрежелі қапталды болат ыстықтай жайылған түрде немесе CR кейін жеткізілуі мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 196-қосымшасы

Беріктілігі жоғары болаттың жеткізілу күйі

Дәреже	Түйірлерді ұсақтайтын элементтер	Қалыңдығы, мм	Жеткізілуі күйі
А32, А36, А40	Nb, V	t<12,5 t>12,5	Регламенттелмейді (кез-келген) N, CR немесе ТМСР
А32, А36, А40	А1 немесе Al+Ti	t<20 20<t<35 t > 35	Регламенттелмейді (кез-келген) Регламенттелмейді (кез-келген), Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша ыстықтай жайылған N, CR немесе ТМСР
D32, D36, D40	Nb, V	t<12,5 t>12,5	Регламенттелмейді (кез-келген) N, CR немесе ТМСР
D32, D36, D40	А1 немесе Al+Ti	t<20 20<t<35 t>35	Регламенттелмейді (кез-келген) Регламенттелмейді (кез-келген), Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша ыстықтай жайылған N, CR немесе ТМСР
Е32, Е36, Е40	Кез-келген	Барлығы	N, ТМСР немесе дайындаушының қарауы бойынша - шыңдау және босату (QT)
Ескертпе: 1) Соғудан майысудың сынау көлемі 3.2.7 сәйкес белгіленеді. 2) Кеме қатынасы тіркелімінің келісімі бойынша А32, А36, А40, D32, D36, D40 пішінді болат категориясы соққы майысуына қанағаттанарлық сынау нәтижесі шарты кезінде ыстық айдалған жағдайында жіберілуі мүмкін, сондай шарттарда Е32, Е36, Е40 пішінді болат категориясы ыстық айдалған немесе CR кейін жіберілуі мүмкін. Соққы майысуының сынау көлемі осы Қағиданың 1329-тармағына сәйкес бекітіледі.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 197-қосымшасы

Табақ және ұзынша қиық

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 198-қосымшасы

98-сурет Бұрыш

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 199-қосымшасы

99-сурет Швеллер және тавр

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 200-қосымшасы

Полосабульба

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 201-қосымшасы

101-сурет Тікбұрышты қиманың шыбығы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 202-қосымшасы

Домалақ қиманың шыбығы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 203-қосымшасы

Қалыңдығы, мм	Шекті ауытқу, мм
5 < t < 8	-0,4
8 < t < 15	-0,5
15 < t < 25	-0,6
25 <t < 40	-0,8
40 <t	-1,0
Ескертпе: 1. Қалыңдығы 5 мм кем шекті кему ауытқулар стандарттарға сәйкес болуы тиіс. 2. Қалыңдық өлшемдері табақ жиегінен 25 мм аса ара-қашықтықта жүргізілуі тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 204-қосымшасы

Болат таңбасы	Rm МПа	Есепті температура, оС
		20	100	200	250	300	350	400	450
		Ағымдылықтың төменгі шегі, МПа
Көміртекті болат 10	330	195	186	177	162	147	127	108	78
Көміртекті болаттар 12К және 15К	350	205	196	181	167	142	118	98	78
Көміртекті болат Ст3	370	205	196	186	177	157	-	-	-
Көміртекті болаттар 16К, 20 және 20К	400	235	226	206	186	157	137	118	98
Көміртекті болат 18К	430	255	245	226	206	177	157	137	118
Қоспалы болат 15ХМ	440	225	226	221	216	216	206	196	191
Қоспалы болат 12Х1МФ	440	255	255	250	245	235	226	216	206
Қоспалы болат 16ГС және 09Г2С	450	265	255	235	226	196	177	157	123
Марганец құрамы жоғары қоспалы болат 22ГК	530	335	324	304	284	275	255	245	235

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 205-қосымшасы

Есепті температураға байланысты беріктілік ұзақтығының шегі

Болат таңбасы	Rm МПа	Rm МПа	Есепті температура, оС
			370	380	390	400	410	420	430	440	450	460	470	480	490	500	510	520	530
			Беріктілік ұзақтылығының шегі, МПа
Көміртекті болаттар 10, 12К, және 15К	330- 350	195-205	186	157	137	118	103	88	74	64	59	-	-	-	-	-	-	-	-
Көміртекті болаттар 16К, 18К, 20 және 20К	400- 430	235-255	216	186	162	142	127	108	98	83	69	-	-	-	-	-	-	-	-
Қоспалы болат 15ХМ	440	225	-	-	-	-	-	-	-	-	265	245	226	196	157	137	118	103	88
Қоспалы болат 12Х1МФ	440	255	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	196	186	177	167	152	137
Қоспалы болаттар 16ГС және 09Г2С	450	265	255	216	186	167	147	127	113	98	88	78	69	-	-	-	-	-	-
Марганец 22ГК құрамы көбейтілген қоспалы болат	530	335	245	226	206	186	167	157	137	118	103	93	83	74	69	59	49	34	25

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 206-қосымшасы

Жайылған болаттың химиялық құрамы

Категория	Элементтер құрамы, %
	С макс.	Si	Mn	P	S	Al жалпы мин
				ең көп
1	0,20	0,15 – 0,35	мин. 0,40	0,040	0,040	-
22	0,24	0,15 – 0,55	макс 1,60	0,035	0,035	0,020
3	Ерекшелікке сәйкес
1 Алюминий бөлектеп басқа түйір ұсақтайтын элементтермен ауыстырылуы мүмкін. 2 Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша қосымша қоспа элементтері қолданылуы мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 207-қосымшасы

Дайын шынжырдың материалының механикалық қасиеті

Дәреже	Негізгі металл	Дәнекерлеу жалғанулары1
		Қатысты ұзартулар	Соғудан майысу сынаулары2
		А5, %, кем емес	Температура оС	Соғу жұмысы, Дж, кем емес
1	3.5.6 кесте талаптарына сәйкес	25	-	-
2		18	0	27
3		14	0 (-20)	50 (27)
1 Уақытша қарсыласу және ағымдылық шегі 3.5.6 кестесіне сәйкес қабылданады. Көлденең қима алаңының қатысты тарылуы. 2 Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша 3 дәрежелі шынжыр үшін соғудан майысу сынаулары - 20 оС жүргізілуі мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 208-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 209-қосымшасы

Дайын шынжырларды және олардың жинақтамаларын термиялық өңдеу

Дәреже	Жеткізу күйі
1	Регламенттелмейді (әрқайсысы)
21, 3	Нормалау, нормалау және босату немесе шыңдау және босату
1 Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша шынжыр осы Қағиданың 3.5.37 - 3.5.40-тармағына сәйкес сынаулардың жағымды нәтижелері шартымен термиялық өңдеусіз жеткізілуі мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 210-қосымшасы

Дайын шынжырдың механикалық қасиеті

Дәреже	Негізгі металл	Дәнекер жалғанулары №
		Қатысты ұзартулар	Соғудан майысу сынаулары 2 KV
		А5, %, кем емес	Температура, оС	Соғу жұмысы, Дж, кем емес
	93 кесте талаптарына сәйкес	25	-	-
		18	0	27
		14	0 (-20)	50 (27)
Ескертпе: 1Уақытша қарсыласу мен ағымдылық шегі 3.5.6 кестеге сәйкес қабылданады. Көлденең қиманың аумағының қатысты ығысуы регламенттелмейді. 2 Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша 3 дәрежелі шынжыр үшін соғудан майысу сынаулары - 20о С температурада жүргізілуі мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 211-қосымшасы

Кергісі жоқ шынжырлардың жүктемелерін сынау

Дәреже	Сынау жүктемелері, кН
	Сынамалық	Ажыратқыш
1 2	0,185 d2 0,260 d2	0,370 d2 0,520 d2
Ескертпе. d - шынжырдың номиналды диаметрі, мм.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 212-қосымшасы

Кергі мен қоса шынжырларды жүктеу сынаулары

Шынжыр калибрі, мм	Жүктеме сынаулары, кН
	1 дәреже		2 дәреже		3 дәреже
	сынамалық	ажыратқыш	сынамалық	ажыратқыш	сынамалық	ажыратқыш
11	36	51	51	72	72	102
12,5	46	66	66	92	92	132
14	58	82	82	116	116	165
16	76	107	107	150	150	216
17,5	89	127	127	179	179	256
19	105	150	150	211	211	301
20,5	123	175	175	244	244	349
22	140	200	200	280	280	401
24	167	237	237	332	332	476
26	194	278	278	389	389	556
28	225	321	321	449	449	642
30	257	368	368	514	514	735
32	291	417	417	583	583	833
34	328	468	468	655	655	937
36	366	523	523	732	732	1050
38	406	581	581	812	812	1160
40	448	640	640	896	896	1280
42	492	703	703	981	981	1400
44	538	769	769	1080	1080	1540
46	585	837	837	1170	1170	1680
48	635	908	908	1270	1270	1810
50	686	981	981	1370	1370	1960
52	739	1060	1060	1480	1480	2110
54	794	1140	1140	1590	1590	2270
56	851	1220	1220	1710	1710	2430
58	909	1290	1290	1810	1810	2600
60	969	1380	1380	1940	1940	2770
62	1030	1470	1470	2060	2060	2940
64	1100	1560	1560	2190	2190	3130
66	1160	1660	1660	2310	2310	3300
68	1230	1750	1750	2450	2450	3500
70	1290	1840	1840	2580	2580	3690
73	1390	1990	1990	2790	2790	3990
76	1500	2150	2150			4300
78	1580	2260	2260	3160	3160	4500
81	1690	2410	2410	3380	3380	4820
84	1800	2580	2580	3610	3610	5160
87	1920	2750	2750	3850	3850	5500
90	2050	2920	2920	4090	4090	5840
92	2130	3040	3040	4260	4260	6080
95	2260	3230	3230	4510	4510	6440
97	2340	3340	3340	4680	4680	6690
100	2470	3530	3530	4940	4940	7060
102	2560	3660	3660	5120	5120	7320
105	2700	3850	3850	5390	5390	7700
107	2790	3980	3980	5570	5570	7960
111	2970	4250	4250	5940	5940	8480
114	3110	4440	4440	6230	6230	8890
117	3260	4650	4650	6510	6510	9300
120	3400	4850	4850	6810	6810	9720
122	3500	5000	5000	7000	7000	9990
124	3600	5140	5140	7200	7200	10280
127	3750	5350	5350	7490	7490	10710
130	3900	5570	5570	7800	7800	11140
132	4000	5720	5720	8000	8000	11420
137	4260	6080	6080	8510	8510	12160
142	4520	6450	6450	9030	9030	12910
147	4790	6840	6840	9560	9560	13660
152	5050	7220	7220	10100	10100	14430
157	5320	7600	7600	10640	10640	15200
162	5590	7990	7990	11170	11170	15970

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 213-қосымшасы

Шынжыр диаметрінің рұқсат етілетін ауытқулары

Үзбенің номиналды диаметрі (шынжыр калибрі), мм	Рұқсат етілген ауытқулар1, мм
40 қоса, дейін	-1
40-тан 84 қоса, дейін	-2
84-тан 122 қоса, дейін	-3
122 аса	-4
1 Диаметрдің жағымды ауытқулары номиналды диаметрден 5 % аспауы тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 214-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 215-қосымшасы

Шынжырды сынаулар көлемі

Дәреже	Жасау тәсілі	Термиялық өңдеу	Әрбір төртінші біріккен орыннан немесе 100 м шынжырдан үлгілер саны
			Ажырауын сынау	Созылуын сынау		Соғудан майысу сынауы
				Негізгі металл	Дәнекерленген жалғанулар	Негізгі металл	Дәнекерленген жалғанулар
1	Дәнекер	Қажет етпейді	1	-	-	-	-
2	Дәнекер	Нормалау	1	-	-	-	-
		Қажет етпейді	1	1	11	3	31
3	Дәнекер	Нормалау, шыңдау және босату	1	1	11	3	31
4	Құйылу немесе тағалау	Нормалау	1	1	-	3	-
5	Құйылу немесе тағалау	Нормалау, шыңдау және босату	1	1	-	3	-
Ескертпе: осы Қағиданың 1398-тармағына сәйкес Кеме қатынасының тіркелімінің талаптары бойынша орындалуы тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 216-қосымшасы

Сертификат нөмірі

Шынжыр Кеме қатынасының тіркелімі
дәрежесі таңбасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 217-қосымшасы

Жасау тәсілі	Деформацияның жалпы дәрежесі
Кесек немесе соғылма дайындамадан	L > D 1 болса 3:1, 5:1 болса L<D
Прокаттан	L > D болса 4:1, L < D болса 2:1
Ескертпе: 1. L және D - соғылма немесе оның бөліктеріне сәйкес ұзындығы және диаметрі. 2. Деформация дәрежесі кесектің көлденең қимасының орташа ауданына қатысты есептелінеді. Кесекті алдын-ала сығуы ескерілуі мүмкін. 3. Соғылманың орнына қолданылатын сортты прокаттың деформация дәрежесі 6:1 кем емес болуы тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 218-қосымшасы

Уақытша қарсыласуы Rm, МПа, кем емес	Ағымдылық шегі RеН немесе Rр0,2, МПа, кем емес	Қатысты ұзарту А5, %, кем емес	Қатысты тарылуы Z, %, кем емес	Соғудан майысудың сынаулар нәтижелері			Қаттылық НВ
				Соғу жымысы, KV, Дж, кем емес	Cоғу жұмысы KU, Дж, кем емес	Соғудан жабысқақтық KCU, Дж/см2, кем емес
360	180	28/20	50/35	32/18	30/20	60/40	95-135
400	200	26/19	50/35	32/18	30/20	60/40	110-150
440	220	24/18	50/35	32/18	30/20	60/40	125-160
480	240	22/16	45/30	32/18	30/20	60/40	135-175
520	260	21/15	45/30	25/15	25/17	50/34	150-185
560	280	20/14	40/27	25/15	25/17	50/34	160-200
600	300	18/13	40/27	18/12	20/15	40/30	175-215
640	320	17/12	40/27	18/12	20/15	40/30	185-230
680	340	16/12	35/24	18/12	20/15	40/30	200-240
720	360	15/11	35/24	18/12	20/15	40/30	210-250
760	380	14/10	35/24	18/12	20/15	40/30	225-265

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 219-қосымшасы

Rm уақытша қарсыласу, МПа кем емес	RеН ағымдылық шегі немесе Rр0,2, МПа кем емес	Қатысты ұзарту А5, %, кем емес	Қатысты тарылуы, Z, %, кем емес	Соғудан майысу сынауларының нәтижелері			НВ қаттылығы
				Соғу жұмысыKV, Дж, кем емес	Соғу жұмысы КU, Дж, кем емес	Соғудан жабысқақтық КСU, Дж/см2, кем емес
600	420	18/14	50/35	41/24	35/24	70/48	175—215
650	450	17/13	50/35	32/22	30/23	60/46	190—235
700	480	16/12	45/30	32/22	30/23	60/46	205—245
750	530	15/11	45/30	32/20	30/22	60/44	215—260
800	590	14/10	40/27	32/20	30/22	60/44	235—275
850	640	13/9	40/27	27/ 18	26/20	52/40	245—290
900	690	13/9	40/27	27/ 18	26/20	52/40	260—320
950	750	12/8	35/24	25/16	25/18	50/36	275—340
1000	810	12/8	35/24	25/16	25/18	50/36	290—365
1050	870	11/7	35/24	21/13	23/15	46/30	310—375
1100	930	11/7	35/24	21/13	23/15	46/30	320—385
Ескертпе – 101-кестені қараңыз.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 220-қосымшасы

Қоспалы болаттың механикалық қасиеттері

Сынаманың диаметрі немесе қалыңдығы, мм	Уақытша қарсыласу Rm, МПа	Ағымдылық шегі RеН немесе Rр0,2, МПа	Қатысты ұзарту А5, %, кем емес	Қатысты тарылуы, Z, %, кем емес	Соғудан майысу сынауларының нәтижелері
					Соғу жұмысыKV, Дж, кем емес	Соғу жұмысы КU, Дж, кем емес	Соғудан жабысқақтықКСU, Дж/см2, кем емес
		кем емес
30	800—1100	600	10/8	35/25	22/16	24/18	48/36
	1000—300	680	8/6	35/25	18/14	20/15	40/30
	1050—1350	780	8/6	35/25	18/14	20/15	40/30
60	650—950	450	11/9	40/27	22/16	24/ 18	48/36
	800—1100	550	10/8	35/27	22/16	24/ 18	48/36
	950—1250	680	8/6	35/27	18/14	20/ 15	40/30
Ескертпе – 101 - кестені қараңыз.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 221-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 222-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 223-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 224-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 225-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 226-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 227-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 228-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 229-қосымшасы

Кішкене соғылмаларды сынау көлемі

Соғылма салмағы, т, кг	Созылу мен соғудан майысу сынаулары кезінде үлгілердің алғашқы жинақтамасы үшін (партия) соғылмалар саны
m < 25	200
25 < m < 50	100
50 < m < 100	50
100 < m < 200	25
200 < m < 500	10
500 < m < 1000	5
Ескертпе. Егер соғылма саны кестеде көрсетілгеннен 50 % немесе одан аса болса, жаңа партия жасалуы тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 230-қосымшасы

Уақытша қарсыласу Rm, МПа, кем емес	Ағымдылық шегі RеН немесе Rр0,2, МПа, кем емес	Қатысты ұзартулар A5, %, кем емес	Қатысты тарылу Z, %, кем емес	Соғудан майысу сынауларының нәтижелері
				Соғу жұмысы KV, Дж, кем емес	Соғу жұмысы KU, Дж, кем емес	Соғудан жабысқақтық KCU, Дж/см2, кем емес
400	200	25/28	40/45	25/32	25/30	50/60
440	220	22/26	30/45	20/28	22/27	44/54
480	240	20/24	27/40	18/25	20/25	40/50
520	260	18/22	25/40	15/20	17/22	34/44
560	300	15/20	20/35	12/18	15/20	30/40
600	320	13/18	20/35	10/18	12/17	24/34
Ескертпе. 1. Бөлімде көрсетілген қатысты ұзарту, қатысты тарылу, соғу жұмысы және соғудан жабысқақтығы құймалардың жауапты тағайымды бөліктері үшін белгіленеді (иінді білік, турбина бөліктері, бұрандалар). Осы нормаларды пайдалануы Қағиданың тиісті бөліктерімен регламенттелген. 2. Созылуына сынау кезінде алынған уақытша қарсыласу белгіленген ең аз құймалар 150 МПа–дан, 1 ескертпеде көрсетілген құймалар үшін – 120 МПа аспауы тиіс. 3. Уақытша қарсыласудың аралық мәні үшін ағымдылық шегінің, қатысты ұзарту, қатысты тарылу, соғу жұмысы KV және KU және соғудан жабысқақтығының ең аз мәні сызықты интерполяциямен анықталуы мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 231-қосымшасы

Дәреже	Материал	Элементтің шекті құрамы, %
		С	Si	Мп	Сг	Ni	Mo	Сu
1	Көміртекті болат	3.7 сәйкес
2	Аз қоспалы болат	0,22	0,5	2,0	0,9	2,0	-	1,5
3	Қоспалы болат (мартен-ситно-ферритті сынып)	0,12	0,6	1,0	13,0-17,0	2,0	0,2	1,5
4	Қоспалы болат (мартен-ситно-аустенитті сынып)	0,8	0,6	2,0	13,5-17,0	3,0-5,0	1,0	1,5
5	Қоспалы болат (аустенитті сынып)	0,12	2,0	1,6	16,0-20,0	8,0-11,0	0,5	-

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 232-қосымшасы

Дәреже	Созылу сынаулары				Майысудан соғу сынаулары		Жеткізу күйі
	Rm, МПа	RеН/немесе Rро 2, МПа	А5, %	Z, %	Соғу жұмысы KV, Дж	Температура, "С
	кем емес
1	3.8 сәйкес
2	450	350	20	45	-	-	Нормалау және босату
3	550	380	19	40	21	-10	Нормалау және босату немесе шыңдау
4	750	600	17	45	21	-10
5	450	175	30	50	-	-	Аустенизация

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 233-қосымшасы

Болат дәрежесі	Элементтер құрамы, %, кем
	С	Si	Mn	Р	S
D, Е	0,20	0,55	1,70	0,035	0,035
F	0,18	0,55	1,60	0,025	0,025

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 234-қосымшасы

Болат дәрежесі	Созылу сынаулары			Соғуан майысу сынаулары
	ReH немесе Л,о2, МПа, кем емес	Rm, МПа	кем емес	Температура сынағы, "С	соғысу жұмысы KV, Дж, кем емес
D420 Е420 F420	420	530 - 680	18	-20 - 40 - 60	41 (L) 27 (Г)
D460 Е460 F460	460	570 - 720	17	-20 - 40 - 60	41 (L) 27 (Г)
D500 Е500 F500	500	610 - 770	16	-20 - 40 - 60	41 (L) 27 (Г)
D550 Е550 F550	550	670 - 830	16	-20 - 40 - 60	41 (L) 27 (Г)
D620 Е620 F620	620	720 - 890	15	-20 - 40 - 60	41 (L) 27 (Г)
D690 Е690 F690	690	770 - 940	14	-20 -40 - 60	41 (L) 27 (Г)
Ескертпе. L - бойлық үлгі, Т - көлденең үлгі.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 235-қосымшасы

Конструкция	Уақытша қарсыласу Rm, МПа,	Ағымдылық шегі ReH немесе Rpo,2, МПа, кем емес	Қатысты ұзартулар А5, %,	Қаттылық, НВ
	кем емес
Феррит	370 400	230 250	17 12	120—180 140—200
Феррит/перлит	500 600	320 370	7 3	170—240 190-270
Перлит	700	420	2	230—300
Перлит немесе босату конструкциясы	800	480	2	250—350

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 236-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 237-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 238-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 239-қосымшасы

Дәреже	Элементтер құрамы								Қоспа сомасы
	Cu	Al	Mn	Ni	Fe	Zn	Sn	Pb
							кем емес
1	55—62	0,5–3,0	0,5-4,0	< 1,0	0,5-2,5	Қалдығы	1,5	0,5	Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша
2	50–57	0,5-2,0	1,0-4,0	2,5-8,0	0,5-2,5	Қайта	1,5	0,5
3	77–82	7,0-11,0	0,5-4,0	3,0-6,0	2,0-6,0	< 1	0,1	0,03
4	70-80	6,5-9,0	8,0-20,0	1,5-3,0	2,0-5,0	< 6,0	1,0	0,05

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 240-қосымшасы

Дәреже	Ағымдылық шегі ReНнемесе Rр0,2. МПа	Уақытша Rm, МПа	Қатысты ұзарту А5, %
	кем емес
1	175	440	20
2	175	440	20
3	245	590	16
4	275	630	18

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 241-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді2-қосымшасы

Дәреже	Жартылай өңделген өнім түрі	Уақытша қарсыласу Rm МПа	Ағымдылық шегі RеН, МПа	Қатысты ұзартулар А5, %
1	табақтар	200	80	15
	Қаптал	180	80	12
2	Табақтар
	t < 10 мм	270	120	17
	t > 10 мм	260	110	15
	Қапталдар	260	110	12
3	табақтар
	t < 10 мм	270	125	15
	t > 10 мм	260	120	13
	Қапталдар, шыбықтар	250	120	15
4	Табақтар
	t < 5 мм	310	155	15
	t < 5 мм	330	175	12
	Қапталдар, шыбықтар, панель	330	205	11
5	Соғылмалар, қалыптамалар	280	125	8
6	Табақтар, соғылмалар (салқын қатаюы)	200	100	14

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 243-қосымшасы

Дәреже	Химиялық құрамы, %
	Негізгі элементтер			Басқа элементтер
	Mg	Мn		Ti	Zr	Si	Fe	Сu	Zn	Сг
							Кем емес
1	2,7-3,8	0,6 кем	Қалдық	0,2 кем	-	0,80 кем	0,50	0,10	0,20	0,35
2	4,0-49	0,3-1,0	»	» » 0,2	-	0,40 кем	0,40	0,10	0,20	0,25
3	4,3-5,8	0,2-0,8	»	0,02-0,2	-	0,50 кем	0,50	0,10	0,20	0,35
4	5,5-6,5	0,8-1,1	»	-	0,02-0,2	0,40 кем	0,40	0,10	0,20	-
5	5,8-6,8	0,5-0,8	»	0,02-0,1	-	0,40 кем	0,40	0,10	0,20	-
6	0,4-1,5	0,2-1,0	»	0,2 кем	-	0,6-1,6	0,50	0,10	0,20	-

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 244-қосымшасы

Дәреже	Химиялық құрамы, %		Жеткізу күйі	Механикалық қасиеті
	Негізгі элементтер	Рұқсат етілетін қоспалар, кем		Уақытша қарсыласу Rm, МПа, кем	Ағымдылық шегі Rр0,2 МПа, кем	Қатысты ұзарту А5, % кем	Қаттылық НВ, кем
1	Mg - 2,0-4,5 Si 0,05 1,3 Mn - 0,05-0,6 Al - қалдық	Си - 0,10 Fe 0,50 Zn - 0,20 Ti- 0,20	Өңделмеген Баяу салқындатылған қатты сұйықтықта өңделген	140 210	70 125	3 1	50 65
2	Mg - 4-6 Si- 0,5-1,3 Mn - 0,05-0,5 Al - қалдығы	Си - 0,10 Fe - 0,50 Zn - 0,10 Ti - 0,20	Өңделмеген	150	80	2	55
3	Mg - 9-11,5 Si - 1,3 кем Mn - 0,4 кем Al - қалдығы	Си - 0,10 Fe - 0,50 Zn - 0,10 Ti - 0,15	Қатты сұйықтыққа өңделіп, шыңдауға жатады	270	145	8	60
4	Si —7-11 Mn 0,15 0,5 Mg - 0,5 кем Al - қалдығы	Си - 0,10 Fe 0,60 Zn - 0,30 Ti - 0,15	Өңделмеген	150	90	2	50
			Баяу салқындатылған қатты сұйықтықта өңделген	200	165	1,5	70
5	Si - 10-13,5 Mn - 0,5 кем Al - қалдығы	Си - 0,10 Fe - 0,60 Zn - 0,30 Ti - 0,15	Өңделмеген	150	70	2	50
			Қатты сұйықтыққа өңделіп, шыңдауға жатады	160	80	3	50

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 245-қосымшасы

Сынау тобы	Қолдану шарты	Қолдану үлгілері	Сынаулар түрі	Сынаулар көлемі
				Партия көлемі	Сынаулар көлемі
I	Жүктеме мен коррозия әсеріне жататын құйылған өнімдер	Ішкі жану қозғалтқыштары, сорғы, компрессор, ауа алмастырғыш, арматура бөліктері	Химиялық құрамын анықтау	ерітіндіден
			Созылуға	1 ерітінді	2
II	Жоғары температура, отын, мұнай өнімдері және т.б. әрекет астында жұмыс істейтін бөліктер	Ішкі жану қозғалтқыштары, компрессорлар поршені	Химиялық құрамын анықтау	ерітіндіден
			Созылуға	Әрбір құйма	I
			Қаттылыққа		1

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 246-қосымшасы

Климаттық жағдайлар	Қысқы кезеңге мұздату мен еріту цикл санында кеме жасау бетонның суыққа төзімділік таңбасы
	50 дейін	50-ден 100	жоғары 100
Біркелкі	F50	F100	F150
Қатқыл	F100	F150	F200
Аса қатқыл	F150	F200	F250
Ескертпе. Біркелкі климаттық жағдайлар аса салқын айдың 0-ден - 10оС, қатқыл жағдайлар – 10-нан – 20 оС дейін, аса қатқыл - -20 оС жоғары орта айлық температурада сипатталады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 247-қосымшасы

Созылу кезіндегі беріктілік кН/5, см		Жарылу кезіндегі қатысты ұзартулар, %		Жыртық саңылау бойынша жарылу беріктілігі, Н		Жабулар адгезия, Н/ см
негіз	утка	негіз	утка	негізі	утка
кем емес		аса		кем емес
2,0		35		40		10
Ескертпе. Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша созылу кезіндегі беріктілік. Кеме қатынасының тіркелімімен талап етілген нақты конструкцияның сыртқы беріктілігіне дейін, бірақ сақтық қақпақты қысыммен ашу кезінде газбен толтырылған түтіктерде пайда болатын төрт сақиналы кернеулерге дейін төмендеуі мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 248-қосымшасы

Дәреже	Пенопластик	Тығыздылық, кг/м3	Беріктілік шегі		Сығылу кезіндегі иілімділік модулі	24 с, кг/м3 кем су ығыстырылуы	Пайдаланудың шекті температурасы, оС
			майысу	сығылу
			МПа, кем емес
1	Полистиролды қатты	20 60 100	0,3 0,8 1,0	0,1 0,4 0,7	20 34 49	0,06 0,03 0,02	+66
2	Полистиролды қатты	120 250	1,0 3,3	0,7 2,9	49 145	0,25 0,15	+66
3	Полистиролды қатты	50 250	0,2 4,0	0,2 2,9	29 145	0,50 0,03	+100 -60

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 249-қосымшасы

Ауа температурасы, оС, төмен	Пісіру объектісі
-25	Табақ қалыңдықтары 20 мм аса
-15	Кеме корпусының соғылмалары мене құймалары
-10	Жартылай тынық және қайнатылған болаттан жасалған конструкция
-5	Аз қоспалы қазанды болаттан жасалған конструкция Қысым астында жұмыс істейтін қазандар мен сауыттар (жасау және жөндеу)

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 250-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 251-қосымшасы

	Кеме жасаушы болат
	Қалыпты беріктілік				Аса жоғарыланған беріктілік
	A	В	D	E	А32, А36, А40	D32,D36, D40	Е32,Е36,Е40
1, IS, IT, 1M, 1ТМ	+
2, 2S, 2T, 2M, 2TM	+	+	+
3, 3S, 3T, 3M, 3TM	+	+	+	+
1Y, 1YS, 1YT, 1YM, 1YTM	+				+
2Y, 2YS, 2YT, 2YM, 2YTM	+	+	+		+	+
3Y, 3YS, 3YT, 3YM, 3YTM	+	+	+	+	+	+	+
Пісіруге арналған материалдар А40, D40, Е40 дәрежелі болаттар ерітілген металдың механикалық қасиеті (Rm, ReH, A5) көрсетілген дәреже болаттарға қажет болатыннан кем емес болуы тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 252-қосымшасы

Жік

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 253-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 254-қосымшасы

№р/р	Бақылау орны	Пісіру жалғауларының типі	Бақылау көлемі
			Көзбен шолу1,2, %	Суреттердің радиографиялық немесе ультрадыбысты саны
			Кеме ауданы
			Кеме ұзындығы бойынша	кеменің орта бөлігінде 0,5 L аудан	0,5 L ауданынан бөлек кеме орта бөлігінде
1	Қаптама жіктері (негізінде, кертікпен қиылыстар): ширстрек люгі сызығынан тыс есептік палуба (0,lН ауданында есептік палубадан төмен) жақтар (0,1Н ауданында түптен жоғары); днища Жіктер: люк бұрышы ауданындағы және бойлық аралықтың қондырма шеттеріндегі жуандатылған табақтардың бойлық комингстері (0,1Н ауданында есептік палубадан төмен) люк бұрышы ауданындағы және бойлық аралықтың қондырма шеттеріндегі (0,1 if ауданында есептік палубадан төмен)	Түйісілген	100	0,60JV	0,12iV
2	Корпус қаптамаларының түйіскен жерлері қалған4 (көбінесе кертпелермен қиылысулар)	Түйісілген	100	0,20iV	0,04iV
3	Корпус қаптамасының кертпелері	Түйісілген	100	0,20iV	0,04iV
4	Бойлық қабырғалардың дәнекерлі бекітулері (бойлық жиынтық: шистрек люгінің сызығынан тыс есепті палуба (есепті палубадан төмен 0,1Н ауданында) жақтар (түптен жоғары аймақта 0,1Н) бойлық аралықтар (есепті палубадан төмен аймақта 0,1Н);	Түйісілген	100	әрбір 5 түйіскен жерлерге 1 сурет (көбінесе монтажды түйіскен жерлер)	Таңдау бойынша3
5	Бойлық қабырғаларының пісіру жалғаулары (бойлық қабырғаларының) 4 т көрсетілмеген басқа орындарда	Түйісілген	100	әрбір 10 түйіскен жерлерге 1 сурет (көбінесе монтажды түйіскен жерлер)	Таңдау бойынша3
6	Көлденең қабырғаларының пісіру жалғаулары (көлденең жинақ)	Түйісілген	100	әрбір 10 түйіскен жерлерге 1 сурет	Таңдау бойынша3
7	Ахтерштевндегі пісіру жалғаулары	Түйісілген	100		Дейдвудты түтік ауданында корпус қаптамасының 50 % пісіру жалғауларын
8	Ширстрекпен қоса палубалық стрингердің пісіру жалғаулары5 (түйіскен тігістердің қиылысу аудандарында)	Толық профильмен бұрыштық немесе таврлық	100	Бір табақтық6 ұзындығы бойынша 4 бақылау учаскесі	Таңдау бойынша3
Ескертпе: 1Кеме қатынасы тіркелімі аймақ қызметкерімен келісім бойына көзбен шолу нәтижесінде күмән бар болса капиллярлы немесе магнит ұнтақты бақылау орындалуы мүмкін. 2Бақылауға барлық дәнекерлі біріктірулерді ұшыратуы керек (сонымен бірге кестеде көрсетілмегендерді). 3Кеменің ортаңғы бөлігінде 0,5L аймағы үшін көрсетілген сурет санынан, сурет саны 20 % құрауы тиіс. 4мұзды кішірейтулердің бар болуында бақылау бастапқы тәсілмен мұзды белдік жапсарына жатады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 255-қосымшасы

Кеме ұзындығы L, м	>80	50<L<80	25 < L < 50	<25
Коэффициент Т	1,0	0,5	0,15	нормаланбайды нормаланады

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 256-қосымшасы

Конструкция сыныбы (8.2 секунд. II ІЖКЖҚ)	Пісіру жалғауларының түрі	Пісіру тігістерінің жалпы ұзындығынан пайыздағы пісіру жалғауларының бақылау көлемі
		көзбен шолу1	Радиографиялық немесе ультрадыбыстық
I	Бойлық	100	100
II			25
III			Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша
І	Сақиналық		50
II			25
III			Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша
1 Инженермен келісу бойынша көзбен шолып бақылау нәтижелерінде күмән болған жағдайда капиллярлы немесе магнитұнтақты бақылау орындалуы мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 257-қосымшасы

Құбырдың сыныбы	Құбырдың сыртқы диаметрі	Объем контроля сварного соединения в процентах от количества стыков
		Көзбен шолу	Радиографиялық немесе ультра дыбысты
I	< 75		102
	> 75		100
II	< 100		таңдаулы
	> 100		102
III	Кез келген		таңдаулы
Есертпе: Көзбен шолып бақылау нәтижесінде күмән болғанда Кеме қатынасы тіркелімінің аймақ қызметкерімен келісім бойынша капиллярлы немесе магнитұнтақты бақылау орындалуы мүмкін 2 Әрбір пісірушімен орындалған кемінде бір пісіру жалғаулары

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 258-қосымшасы

Бақылау түрі	Ақау түрі немесе оны сыныптау тәсілі	Ақаудың рұқсат етілетін көлемі немесе пісіру жалғауының ең аз баллы
		Кеменің орта бөлігінде (0,5Г>ауданы)	0,5 L ауданынан тыс кеменің орта бөлігінде
Көзбен шолу	Тігістің ішкі түрі	Пісіру тігістері біркелкі болуы және бірсарынды негізгі металға өтуі тиіс.
	Сызаттар	Рұқсат етілмейді
	Кесулер1	0,1 t, бірақ 1,0 мм артық емес	0,2 /, бірақ 1,5 мм артық емес
	Бір жақты тігістің пісірілмеуі2	0,1 t, бірақ 1,5 мм кем	0,2 /, бірақ 120 мм артық емес
	Бет қабатының ақаулары	Танылған стандарттарға сәйкес
Радиографиялық	5 балдық межелік бойынша танылған стандарт бойынша	3	4
	3-балдық межелік бойынша	II
	Стандартты эталон снимоктары бойынша	мақұлданған бақылау сызбасы кезінде Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша
Ультрадыбысты	5 балдық межелік бойынша танылған стандарт бойынша	3	4
Капиллярлы немесе магнитұнтақты	Танылған стандарт бойынша	Сызаттар жіберілмейді
1Бір реттің кесудің ең ұзын ұзындығы 0,5 % аспауы тиіс, сонымен қатар, пісіру тігістерінің әрбір бақыланып жатқан кесулердің қосынды ұзындығы оның ұзындығының 5 % аспауы тиіс. 2 бір ақаудың ең ұзын ұзындығы аспауы тиіс, сонымен қатар пісіру тігістерінің әрбір бақыланып жатқан бөліктеріндегі пісірілмеген ұзындық қосындысы оның ұзындығының 5 % аспауы тиіс. 3 кернеулігі немесе діріл деңгейін көтерілген орындарда балл көтерілуі мүмкін. Ескертпе, t - пісіріліп жатқан металл қалыңдығы, мм.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 259-қосымшасы

Бақылау түрі	Ақау түрі немесе оны сыныптау тәсілі	Ақаудың рұқсат етілген көлемі немесе пісіру жалғауларының ең аз балы
		Конструкция түрі
		Қазандар, жылу алмастырғыш аппараттар				Құбырлар				Құрылғылар мен олардың механизмдерінің бөліктері
		Конструкция сыныбы
		І	ІІ		ІІІ	І	ІІ		ІІІ
Көзбен шолу	Жалғаулардың ішкі түрі	Пісіру тігістері біркелкі және бірқалыпты негізгі металлға өтуі тиіс
	Сызаттар	Рұқсат етілмейді
	Кесулер1	Рұқсат етілмейді		0,05/, бірақ 0,5 мм артық емес		Рұқсат етілмейді		0,05 t, бірақ 1,0 мм артық емес		Кеме қатынасының тіркеліміменн келісім бойынша
	Бір жақты тігістің пісірілмеуі2	Рұқсат етілмейді		0,05 t, бірақ 1,0 мм артық емес		Рұқсат етілмейді		0,05 /, бірақ 1,0 мм артық емес
	Сырт бетіндегі ақаулар	Танылған стандарттарға сәйкес
Радиографиялық	Танылған стандарт және 5-балл межелік бойынша	2		3		2		3		Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша
	3-баллдық межелік бойынша	III		II		III		II
	Стандартты эталон снимоктары бойынша	Бақылау сызбасын мақұлдау кезінде Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша
Ультрадыбысты	Танылған стандарт және 5-балл межелік бойынша	2		3		2		3		Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша
Капиллярлы немесе магнитұнтақты	Танылған стандарт бойынша	Сызаттар жіберілмейді
1Бір реттің кесудің ең ұзын ұзындығы 0,5 % аспауы тиіс, сонымен қатар, пісіру тігістерінің әрбір бақыланып жатқан кесулерінің қосынды ұзындығы оның ұзындығының 5 % аспауы тиіс. 2 Бір ақаудың ең ұзын ұзындығы аспауы тиіс, сонымен қатар пісіру тігістерінің әрбір бақыланып жатқан бөліктеріндегі пісірілмеген ұзындық қосындысы оның ұзындығының 5 % аспауы тиіс. Ескертпе, t - пісіріліп жатқан металл қалыңдығы, мм.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 260-қосымшасы

Пісіру элементінің қалыңдығы, мм	Порлар және қосулар		Жиналу	баулар	Жиынтық ұзындығы, мм
	Ені (диаметр), мм	Ұзындығы, мм	Ұзындығы, мм
5 дейін	0,6	2,0	2,5	4,0	6,0
5 жоғары 10 дейін	1,0	3,05	4,0	6,0	10,0
» 10 » 20	1,5	5,0	6,0	9,0	15,0
» 20 » 25	2,0	6,0	8,0	12,0	20,0
» 25 » 35	2,5	8,0	10,0	15,0	25,0
» 25 » 45	3,0	9,0	12,0	18,0	30,0
» 45 » 65	4,0	12,0	16,0	20,0	40,0
» 65 » 90	5,0	12,0	20,0	30,0	50,0

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 261-қосымшасы

Пісіру элементтің қалыңдығы, мм	Порлар және қосулар		Жиналу	баулар	Жиынтық ұзындығы, мм
	Ені (диаметр), мм	Ұзындығы, мм	Ұзындығы, мм
5 дейін	0,8	2,5	4,0	6,0	8,0
5 жоғары	1,2	3,5	6,0	10,0	12,0
10 дейін
» 10 » 20	2,0	6,0	10,0	15,0	20,0
» 20 » 25	2,5	8,0	12,0	20,0	25,0
» 25 » 35	3,0	10,0	15,0	25,0	30,0
» 25 » 45	4,0	12,0	20,0	30,0	40,0
» 45 » 65	5,0	15,0	25,0	40,0	50,0
» 65 » 90	5,0	15,0	25,0	40,0	60,0

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 262-қосымшасы

Пісіру материалының категориясы	Пісіру материалының тағайымы	Созылу кезіндегі ерітілген металл құрамы				Соғылу майысуына еріген металды сынау кезіндегі KV соғу жұмысы
						жартылай автоматты дәнекер үшін электроттар және байланыстар		Автоматты дәнекер үшін байланыстар
		Уақытша қарсыласу Rm, МПа	Жоғарғы текучести ЛсН, МПа	Қатысты ұзартулар А5, %	Қатысты сығылулар, %	Сынау температурасы, оС	Үш үлгінің ең аз орта мәні, Дж	Сынау температурасы, оС	Үш үлгінің ең аз орта мәні, Дж
			аспайды
1	Қалыпты беріктілікті болат үшін	400-560	305	22	45	+20	47	+20	34
2		400-560	305	22	45	0	47	0	34
3		400-560	305	22	45	-20	47	-20	34
1Y	Беріктілігі жоғары болат үшін	490-660	375	22	45	регламенттелмейді		+20	34
2Y		490-660	375	22	45	0	47	0	34
3Y		490-660	375	22	45	-20	47	-20	34

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 263-қосымшасы

Пісіру материалдарының категориясы	Пісіру материалының міндеті	Пісіру жалғауларының қасиеті (көлденең үлгі)		Пісіру жалғауларын соғудан майысуға сынау кезіндегі соғу жұмысы KV
				Электродтар және жартылай автоматты пісіру байланысын		Автоматты пісіру байланысы
		Уақытша қарсыласу Rm, МПа	Алғашқы сызаттар, бұрыш пайда болғанға дейін майысу бұрышы	Сынау температурасы, "С	Үш үлгінің ең аз орта мәні, Дж	Сынау температурасы, оС	Үш үлгінің ең аз орта мәні, Дж
		кем емес
1	Қалыпты беріктілікті болат үшін	400	120	+20	47	+20	34
2		400	120	0	47*	0	34
3		400	120	-20	47*	-20	34
1Y	Жоғары беріктлікті болат үшін	490	120	регламенттелмейді		+20	34
2Y		490	120	0	47*	0	34
3Y		490	120	-20	47*	-20	34
* тік күйде пісірілген сынамалар үшін, - кемінде 34 Дж.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 264-қосымшасы

Сутек құрамының индексі	Анықталған тәсілмен ерітілген металдағы сутек құрамы (см3/Ю0 г ерітілген металдан артық емес)
	вакуумды	глицеринді
Н	15	10
НН	8	5
ННН	5	қолданылмайды

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 265-қосымшасы

Іш – тігістің ең ұзын ені (тігістен жоғары)
І= Іш + 12мм

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 266-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 267-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 268-қосымшасы

	Қалдық Соққы майысуына сынау үшін үлгілер (соққы тұтқырлық) 122- суретті қараңыз Қор Созылудағы цилиндр үлгісі Қалдық

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 269-қосымшасы

Қалдық Соққы майысуына сынау үшін үлгілер (соққы тұтқырлық) 122-суретті қараңыз Қор Созылудағы жазық үлгілер Майысуға үлгі (тігістен жоғары) Майысуға үлгі (тігістің негізі) қалдық

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 270-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 271-қосымшасы

Электрод диаметрі, мм	Электродтың жұмсалатын ұзындығы, мм
	Бірінші білікше	Екінші білікше
4	200	150
5	150	100
6	100	75

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 272-қосымшасы

Макротегістеу

Тұрақтылықты өлшеу нүктесі

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 273-қосымшасы

	Қалдық Созылудағы цилиндр үлгісі Соққы майысуда сынау үшін үлгі (соққы тұтқырлық), 122 суреті қараңыз Қор Созылудағы цилиндр үлгісі қалдық

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 274-қосымшасы

	Қалдық Созылудағы жазық үлгілер Майысуға үлгілер Соққы майысуда сынау үшін үлгі (соққы тұтқырлық), 122 суреті қараңыз Қор Майысуға үлгілер Созылудағы жазықтық үлгілер Қалдық

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 275-қосымшасы

Қалдық Созылудағы жазықтық үлгілер Майысу үлгілер Соққы майысуда сынау үшін үлгі (соққы тұтқырлық), 123 суреті қараңыз Қор Майысу үлгілері Созылудағы жазықтық үлгілер Созылудағы цилиндр үлгілері қор

Қалыңдығы 35 мм табақ үшін

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 276-қосымшасы

Сынама табағының қалыңдығы, мм	Жиектерді дайындау	Сым-ның максималды диаметрі, мм	Пісірілетін материалдың санаты	Сынамадағы болаттың санаты
				қалыпты беріктік	көтеріңкі беріктік
12-15		5	I IY	A -	- А32, А36, А40
20-25		6	I IY	A -	- А32, А36, А40
			2 2Y	A, B немесе D -	- A32, A36, D32, D36, D40
			3 3Y	Кез келген санат -	- Кез келген санат
30-35		7	2 2Y	A, B немесе D -	- A32, A36, D32, D36, D40
			3 3Y	Кез келген санат -	- Кез келген санат

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 277-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 278-қосымшасы

Созуға арналған жазық үлгі Иілімге арналған үлгі Созуға арналған жазық үлгі Иілімге арналған үлгі

Созуға арналған дөңгелек үлгі Көлденең макротегістеу Соққы иіліміне арналған үлгі: тігіс осін бойлай тілінген балқу сызығынан 2 мм қашықтықта тілінген (пісірілген тігісте) Созуға арналған дөңгелек үлгі Көлденең макротегістеу

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 279-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 280-қосымшасы

	Шегіну Соққы иіліміне сынауға арналған үлгілер (соққы тұтқырлығы) Қор Макротегістеу Созуға арналған жазық үлгі Иілімге арналған үлгі (тігістен жоғары) Иілімге арналған үлгі (тігістің негізі) Шегіну

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 281-қосымшасы

Ерітілген металдың механикалық қасиетіне қойылатын талаптар

Дәнекерлеуші материалдар		созылу кезіндегі еріген металдың қасиеті			Соққы майысуда сынау
Санаты	Индекс	Тұрақсыздық шегі Re, МПа, Көп емес	Уақытша қарсыласу көп емес Rm, МПа,	Салыстырмалы ұзарту А5, %, көп емес	Сынау температурасы, оС	Жұмыс соққысы KV, Дж, көп емес
3Y 4Y 5Y	42 42 42	420	530-680	20	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	46 46 46	460	570-720	19	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	50 50 50	500	610-770	19	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	55 55 55	550	670- 830	17	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	62 62 62	620	720 - 890	17	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	69 69 69	690	760 - 960	17	-20 -40 -60	41

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 282-қосымшасы

Механикалық дәнекерлеу құрылғылары бекітулері

Дәнекерлеу материалдары		Уақытша қарсыласу Rm, МПа	Бірінші жарыққа дейін майысу бұрышы, бұрыш		соққы майысуына сынау
					Сынау температурасы, оС	KV соққы жұмысы, Дж, көп емес
Санаты	Индекс	Кем емес
3Y 4Y 5Y	42 42 42	530 - 680		120	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	46 46 46	570-720		120	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	50 50 50	610 -770		120	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	55 55 55	670-830		120	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	62 62 62	720-890		120	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	69 69 69	770-940		120	-20 -40 -60	41

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 283-қосымшасы

Дәнекерлеу құрылғыларының үлгілері		Металынан үлгілер
Уақытша қарсыласу Rm, МПа	Майысу бұрышы	Уақытша қарсыласу Rm, МПа	Тұрақсыздық шегі Rp02, МПа	Салыстырмалы ұзарту А5,%	Салыстырмалы тартылу Z, %
негізгі металдан 0,9 Rm көп емес	Үлгінің 4-кратты қалыңдығына тең қондырманың 120о азырақ	Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауына жатады

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 284-қосымшасы

Конструкция типі, бұйым түрлері	қалыңдық мм	Дәнекер жағдайы	сынама2 түрі	Бақылау түрі және бағалау сапасы
				Көзбен шолу3	Радио-графикалық (ультра дыбысты)	қирататын4
Табақтар	< 5	Көкжиек	P1d + P2h	127 кестеге сәйкес	Осы Қағиданың 1748-тармағы 1) тармақшасына сәйкес - балл III	Осы Қағиданың 1781 - тармағына сәйкес әрбір бұрышты бекітулерінен сыныққа сынау үшін екі үлгі
		Көкжиек1	P2h		-
		Барлығы	Plv+(Plh-v, Pl0)+P2v		Осы Қағиданың 1748-тармағы 2) тармақшасына сәйкес - балл II
		Барлығы 1	P2v+ P20		-
	6 - 25	Көкжиек	P1d + P2h		Осы Қағиданың 1748-тармағы 1) тармақшасына сәйкес - балл III
		Көкжиек1	P2h		-
		Барлығы	Plv+(Plh-v, Pl0)+P2v		Осы Қағиданың 1748-тармағы 2) тармақшасына сәйкес - балл II
		Барлығы 1	P2v+P20		—
	> 25	Көкжиек.	Plt&P2h		Осы Қағиданың 1748-тармағы 1) тармақшасына сәйкес - балл III
		Көкжиек 1	P2h		-
		Барлығы	Plv+(Plh-v, Pl0)+P2v		Осы Қағиданың 1748-тармағы 2) тармақшасына сәйкес - балл II
		барлығы1	P2v+ P20		-
Құбырлар5	< 5	Көкжиек.	Plv +Р3	Осы Қағиданың 128-кестесіне сәйкес	Осы Қағиданың 1748-тармағы 2) тармақшасына сәйкес - балл II	Осы Қағиданың 1779-тармағына сәйкес майсуға сынау үшін төрт үлгі
		барлығы	P4+P5
	> 5	Көкжиек.	Plv+P3
		барлығы положения	P4+P5
		барлығы 6	P6+P7
Қысым астындағы сауыттар (табақтар)	(0,5-1,5)х t7	барлығы	Plv+(Plh-v Pl0)
Қысым астындағы сауыттар (табақтар)	(0,5-1,5)х t 5,7	барлығы	Р6
Шыңдау және құйма ақауының пісіріндісі	-	Көкжиек	P8	127-кестемен келісілген		Осы Қағиданың 1781-тармағына сәйкес майысуға сынау үшін екі үлгі және 1799 тармағына сәйкес майысуға сынау үшін екі үлгі
Ескертпе: 1Дәнекерлі бекітулер үшін тек қана бұрышты швов дәнекерлеу арналған; 2135 – 142 суретте ұсынылғанға сәйкес: P1d – көлденең қалыптағы түйісу бекітулері, P1h-v – тік жазықтықта көлденең түйін бекітулері, P10 – төбе қалыпындағы түйін бекітулері, P2h – көлденең қалыпта бұрыштық бекітулер, P2V – тік қалыпта бұрыштық бекітулер, P20 – төбе қалыпында бұрыштық бекітулер; 3Магнит ұнтақпен және капиллярмен қосымшалануы мүмкін. 4Кеме қатынасы тіркелімі үлгі дайындалатын аймақты бекітеді. 5Дәнекерлеу сынамаларының диаметрі конструкция түріне байланысты таңдалады 6құбырдан дәнекер конструкцияның рұқсат етілуі үшін 7t – сынама қалыңдығы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 285-қосымшасы

сынама Рі

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 286-қосымшасы

сынама Р2

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 287-қосымшасы

сынама Р3

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 288-қосымшасы

сынама Р4

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 289-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 290-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 291-қосымшасы

сынама Р₇

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 292-қосымшасы

С₁, С₂, С₃ – пісірудің көлденең қалпы С₁ және С₂ тегістері
С₄ – пісірудің тік қалпы үшін ұсынылатын өңдеу

сынама Р₈

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 293-қосымшасы

Бұйым түрі	Қалыңдық немесе диаметр, мм	Сынама түрі	Бақылау түрі және сапасын бағалау
			Көзбен шолу2	Радиографикалық (ультра дыбысты)	Қиратушы3
Табақтар	(0,5—2) t1	P1	127 кестеге сәйкес	Осы Қағиданың 1748-тармағы 1) тармақшасына сәйкес - балл III	Осы Қағиданың 1788 немесе 1790-тармағына сәйкес майысуға сынау үшін төрт үлгі
құбырлар	> 0,5Dl (0,5-2)t	P3 (P6)	128 кестеге сәйкес		Осы Қағиданың 1788-тармағына сәйкес майысуға сынау үшін төрт үлгі
1t - сынама қалыңдығы, D - сынама диаметрі. 2Капиллярлы немесе магнит ұнтақпен қосымшалануы мүмкін. 3Кеме қатынасының тіркелімі сынама дайындау үшін материалды кесетін аймақты анықтайды

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 294-қосымшасы

Атауы	Материал	ІЖКЕ ІІ бөлімі
1. Фундаментті рама, картер, тіректі білік тіректердің қозғалтқыштың ішіндегі корпустары	Шойын	106 - 108
	Құйма болат	102
	Жазылған болат	97
	Қапталған болат	101
	Аллюминий қорытпасы	112
2. Цилиндрлер блогы, цилиндрлер қақпағы, корпус клапаны	Шойын	106 - 108
	Құйма болат	102
3. цилиндрлердің төлкелері және олардың бөлшектері	Шойын	106 - 108
	Құйма болат	102
	Қапталған болат	101
4. Поршень	шойын	106 - 108
	Құйма болат	102
	Қапталған болат	101
	Аллюминий қорытпасы	5.2
5. Шток, бұлғақ, басты жалғаулардың сасуақтары	Қапталған болат	101
6. Иінді білік,тіректік білік тіректің ішіндегі тірек білігі	Қапталған болат	101
	Құйма болат	102
	Шойын	106, 107
7. Иінді біліктің алмалы муфталары, қарсы салмақтар, егер олар иінді білікпен бердей жасалмаса	Қапталған болат	101
	Құйма болат	102
8. Шойын біліктіректердің, цилиндрлі қақпақтардың болттары және түптері	Қапталған болат	101
9. Анкерлік байланыстар	Қапталған болат	101
10. Иінді біліктер секцияларын жалғау болттары	Қапталған болат	101
11. Білік, турбоайналдырғыш ротор	Қапталған болат	101
12. Білікті таратқыш жетектердің тегершіктерінің таратқыш білігі	Қапталған болат	101

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 295-қосымшасы

Цилиндр диаметрі, мм	141.-кесте бойынша бөлшектердің тәртіптік нөмірі
400 дейін қоса	1, 2, 4, 6, 7
400 жоғары	1, 2, 4, 5, 6, 7

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 296-қосымшасы

Цилиндр диаметрі, мм	2.1.3 кесте бойынша бөлшектердің реттік нөмірі
400 дейін қоса	1,5,6
400 жоғары	1 ден 12 дейін

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 297-қосымшасы

Атаулары	Байқау қысымы (1-ескертпені қараңыз)
1	2
Цилиндр қақпағы – салқындату қуысы Салқындату қуысының ұзындығы бойынша цилиндр төлкесі Поршень мойыны – салқындату қуысы (егер ол тығыздыққа қызмет етсе, штокпен жинаудан кейін)	0,7 МПа
Цилиндрлі блок – салқындату қуысы Шығару клапаны (корпус) – салқындату қуысы Турбоайдамалау - салқындату қуысы Газдық коллектор - салқындату қуысы Салқындатқыштар (екі жағынан 2 ескертпені қараңыз) Қозғалтқышқа ілінген сорғылар (майлы, сулы, отынды, құрғататын) – жұмыс қуыстары Қозғалтқышқа ілінген компрессорлар су жағынан цилиндрлерді, қақпақтарды және ауасалқындатқышты қоса	0,4 МПа, бірақ 1,5р кем емес
Қозғалтқышқа ілінген компрессорлар су жағынан цилиндрлерді, қақпақтарды және ауасалқындатқышты қоса	1,5р
Жоғары қысымды отын сорғыларының корпустары (қыздыру жағынан), форсункалар және жылу құбырлары (3-ескертпені қараңыз)	1,5р, немесе р + 30 МПа, қайсысы аз болады соған байланысты
Ескертпе 1. Қозғалтқыштардың жекелеген жағдайлары үшін Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен жоғарыда көрсетілген нормалар өзгертілуі мүмкін. 2. Үрленген ауаның салқындатқыштары су жағынан ғана гидравликалық сынаққа жатады. 3. Гидравликалық сынақ нормаларының мәліметтері плунжер жиегімен реттелетін отынды сорғыларды қамтымайды. 4. р - жұмыс қысымы, МПа.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 298-қосымшасы

Атауы	Материал	Осы Қағиданың 2-бөлімінің тарауы
1	2	3
1. Білік жетектер, Аралық, тіректік және еспелі біліктер	Қапталған болат	3.6
2. Еспелі біліктердің қаптамалары	Мыс қоспасы	4.1
	Даттанбайтын болат	-
3. Жалғаушы жартылай муфталар	Қапталған болат	3.6
	Құйылған болат	3.7
4. Жалғаушы болттар	Қапталған болат	3.6
5. Дейдвудты құбырлар	Жазылған болат	3.2
	Құйылған болат	3.7
	Шойын	3.11, 3.12
6. Дейдвудты және кронштейндердің біліктіректерінің төлкелері	Құйма болат	3.7
	Мыс қоспа	4.2
	Шойын	3.11, 3.12
7. Дейдвудты біліктіректердің жиыны және құюы	Металдан жасалмаған материалдар Метал қорытпалар	Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен
8. Қажымайтын корпус подшипнигі	Айдалған болат	3.2
	Құйма болат	3.7
	шойын	3.11, 3.12

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 299-қосымшасы

Подшипниктің жапсырма материалы май жағу ортасы	Дейдвудты біліктіректердің ұзындығының диаметр білік үшін қатынасы		Еспелі біліктің айналма жылдамдығы, м/с
	Мұрындық біліктірекке	Жиелік біліктірекке
Борт сыртындағы суда жұмыс істейтін резина, пластмасса	1,0-1,5	3,0-4,0	< 6,0
Майлы майлауда жұмыс істейтін жұмсақ қорытпа	> 0,8	> 2,0	—
Сұр шойын, консистентті майлау	> 1,0	>2,5	< 2,5-3,0

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 300-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 301-қосымшасы

В. 105 МПа-1 коэффициент

коэффициент	Болат білік w=0; Ew=2,059 105 МПа, vw=0,3
	Мыс қоспа негізіндегі күпшек vy=0,34 при Еу, МПа							Болат күпшек vy =0,3; Еу=2.059*105МПа
	0,98 105	1,078 105	1,176 105	1,274 105	1,373 105	1,471 105	1,569 105
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1,2	6,34	5,80	5,34	4,96	4,63	4,34	4,09	3,20
1,3	4,66	4,26	3,95	3,66	3,43	3,22	3,04	2,38
1,4	3,83	3,52	3,25	3,03	2,83	2,67	2,52	2,00
1,5	3,34	3,07	2,84	2,65	2,48	2,34	2,21	1,77
1,6	3,02	2,77	2,57	2,40	2,25	2,12	2,01	1,61
1,7	2,79	2,56	2,38	2,22	2,09	1,97	1,87	1,50
1,8	2,62	2,41	2,24	2,09	1,97	1,86	1,76	1,41
1,9	2,49	2,29	2,13	1,99	1,87	1,77	1,68	1,36
2,0	2,39	2,20	2,05	1,91	1,80	1,70	1,62	1,31
2,1	2,31	2,13	1,98	1,85	1,74	1,65	1,57	1,27
2,2	2,24	2,07	1,92	1,80	1,69	1,6	1,53	1,24
2,3	2,18	2,01	1,88	1,76	1,65	1,57	1,49	1,22
2,4	2,14	1,97	1,84	1,72	1,62	1,54	1,46	1,19

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 302-қосымшасы

Атауы	Материал	«Материалдар және пісірулер» 2-бөлімінің тараулары
1. Корпус	Шойын	107-109
	Жазылған болат	98
	Құйылған болат	103
	Аллюминий қорытпа	113
2. Біліктер	Қапталған болат*	102
3. Шестерналар, дөңгелектер, тісті дөңгелектердің жиегі	Қапталған болат	102
	Құйылған болат	103
4. Бліктердің қатты жалғауларындағы алмалы жартылай муфталар	Қапталған болат	103
	Құйылған болат	103
5. Гидромуфталардың жүргізуші және жетекші бөлшектері	Құйылған болат	103
6. Жалғау болттары	Қапталған болат	102

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 303-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 304-қосымшасы

Атауы	Материал	Осы Қағиданың 2-бөлімінің тарауы
1. Тұтас бұрандалар	Құйылған болат	103
	Мыс қорытпасы	111
2. Құрама бұрандалар	Құйылған болат	103
1) Қалақтар	Мыс қоспа	110
2) Күпшіктер	Құйылған болат	103
	Қоспа болат	110
3) Қалақтарды бекіту, орау және тығыздау	Мыс қоспа	110
	Қапталған болат	102
3. Ораулар	Құйылған болат	103
	Мыс қоспа	111

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 305-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 306-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 307-қосымшасы

Материал	Кемелер
	Мұздық күшейтусіз	Мұздық күшейтумен
Арнайы жез немесе қола	7,8	8,5
Құйылған болат	8,6	9,4
Шойын	8,8	-
Ескертпе. 1. Егер кемеде цилиндрлер саны төрттен кем емес қозғалтқыштар орнатылса, коэффициент мәні k 7 % ұлғайтылу қажет. 2. Гидравликалық немесе электромагнитті муфталармен жабдықталған біліктік сызықтар үшін, коэффициент мәнін k 5 % төмендетуге рұқсат етіледі. 3. Мұздық күшейтусіз екі бұрандалы кемелер үшін коэффициент мәні k 7 % төмендетілуі мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 308-қосымшасы

r/R	0,20	0,25	0,35	0,60
С	0,50	0,45	0,30	0

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 309-қосымшасы

Атауы	Материал	Осы Қағиданың 2-бөлім тарауы
1	2	3
1. Поршенді компрессолар және сорғылар
1) Иінді білік	Қапталған болат	101
	Құйылған болат	102
	Шойын	107
2) Шойын, поршенді шток	Қапталған болат	101
3) Поршень	Шойын	106, 107
	Қапталған болат	102
	Мыс қоспасы	101
	Алюминий қоспасы	109 112
4) Цлиндрлер блогы, цилиндрлер қақпақтары	Шойын	106, 107
	Құйылған болат	102
5) Цилиндрлік төлке	Шойын	106, 107
2. Сыртқа тепкіш сорғылар, желдеткіштер және ауаүрлегіш
1) Білік	Қапталған болат	101
	Жазылған болат	97
2) Жұмыс дөңгелегі, қанатша	Құйылған болат	102
	Мыс қоспасы	109
	Алюминий қоспасы	112
3) Корпус	Шойын	106, 107
	Құйылған болат	102
	Жазылған болат	97
	Мыс қоспасы	109
	Алюминий қоспасы	112

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 310-қосымшасы

Материалдар		оС, жұмыс температурасы дейін
		120	200	250	300	350	400	430	450	475	500
Көміртекті болат	р, МПа, дейін	-	20	20	20	20	10	10	10	-	-
	k	0	0	1	3	5	8	11	17	-	-
Құрамында 0,4 % кем емес молибден бар молибденді және молибден-хромды болат	р, МПа, дейін	-	-	-	-	20	20	20	20	20	20
	k	0	0	0	0	0	1	2	3,5	6	11
Шойын	р, МПа, дейін	2	3	3	-	-	-	-	-	-	-
	k	0	3,5	7	-	-	-	-	-	-	-

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 311-қосымшасы

Уақытша кедергі Rm, МПа	390	490	590	690	780	880
k	1,43	1,35	1,23	1,23	1,20	1,18

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 312-қосымшасы

Цилиндр осьтарының арлығындағы бұрыш	0о (қатарлы)	45о	60о	90о
f	1,0	2,9	1,96	1,21

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 313-қосымшасы

Цилиндрлер бұрышы	1	2	4	6	8
1	1,0	1,1	1,2	1,3	1,4

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 314-қосымшасы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 315-қосымшасы

b/dk	1,2	1,4	1,5	1,8	2,0	2,2
1	0,92	0,95	1,0	1,08	1,15	1,27

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 316-қосымшасы

r/h	/h
	0	0,2	0,4	0,6	0,8	1,0	1,2
0,07	4,5	4,5	4,28	4,1	3,7	3,3	2,75
0,10	3,5	3,5	3,34	3,18	2,88	2,57	2,18
0,15	2,9	2,9	2,82	2,65	2,4	2,07	1,83
0,20	2,5	2,5	2,41	2,32	2,06	1,79	1,61
0,25	2,3	2,3	2,2	2,1	1,9	1,7	1,4
Ескертпе. 1. r – галтелдер радиусы, мм (осы Қағиданың 134-қосымшасы). 2. - жағудың абсолютті мәні, мм (осы Қағиданың 134-қосымшасы)

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 317-қосымшасы

Цилиндр осьтерінің аралығындағы бұрыш	0о (қатарлы)	45о	60о	90о
f1	1,0	1,7	1,4	1,1

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 318-қосымшасы

Жабдықтардың атауы	I сынып	II сынып	III сынып
Қазандықтар, оның ішінде қайта өңделгендер, суды 115оС температурада қыздырумен су қыздырушы, бу қыздырғыштар және бу жинағыштар Бу генерторларын жылыту паромы Сауыт астындағы қысымдар және жылу ауыстырғыш аппараттар Жұмыс ортасын бумен тұтандырғыш сауыт астындағы қысымдар және жылу ауыстырғыш аппараттар	р > 0,35 р > 1,6 р > 4,0 немесе t > 350 немесе s>35 Кез келген параметрлерді	р < 0,35 р < 1.6 1,6 < р < 4,0 немесе 120 < t< 350 немесе 16 < s<35 -	р < 1,6 және t < 120 s < 16 -
Шартты белгілер :p - жұмыс қысымы, МПа; t - жұмыс температурасы, оС; s - дуал қалыңдығы, мм.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 319-қосымшасы

Қысым астындағы сауыттар, қазан бөлшектері және жылы ауыстырғыш аппараттар	Материалдар	Осы Қағиданың 2-бөлімі
1. Қазандар, бу жылытқыштар және экономайзерлер сондай-ақ бумен жылытылатын бу генераторлары
1) қабықшалар, түптер, торлар, барабандар, коллекторлар және камералар	Жазылған болат	99
2) жылынатын және жылынбайтын құбырлар	Тігіссіз болаттар	100
3) қызу құбырлары және отты камераның элементтері	Жазылған болат	99
4) балкалар, ұзын және қысқа байланыстар	Қапталған болат	102
	Катаная болат	99
5) 0,7 МПа және жоғары қысым астындағы корпус арматуралары	Қапталған болат	102
	Құйма болат	103
	шойын	107,108
	мыс қорытпалары	110
2. Жылу алмастырғыш аппараттар және қысымдағы сауыттар
1) корпус, таратқыштар, түптер, коллекторлар және қақпақтар	Қапталған болат	102
	Жазылған болат	99
	Құйма болат	103
	мыс қорытпалары	110
	шойын	108
2) құбырлы торлар	Жазылған болат	99
	мыс қорытпалары	110
3) құбырлар	тігіссіз болаттар	100
	мыс қорытпалары	110
4) бекініс бөлшектері, ұзын және қысқа байланыстар	Қапталған болат	102
	Жазылған болат	99
5) жұмыс қысымындағы корпус арматурасы 0,7 Мпа және диаметрі 50 мм жоғары және жоғары	Қапталған болат	102
	Құйма болат	103
	мыс қорытпалары	110
	шойын	108
Ескертпе: Осы Қағиданың 2125 – 2131 тармағына сәйкес материалды таңдау жүргізіледі

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 320-қосымша

Da, мм	S, мм	Da, мм	S, мм
20 дейін қоса	1,75	94 жоғары 102 дейін қоса.	3,25
20 жоғары	2,0	102-121	3,5
30 дейін қоса
» 30 » 38 »	2,2	»121»152»	4,0
» 38 » 51 »	2,4	«»152» 191	5,0
» 51» 70 »	2,6	191 жоғары	5,4
» 70 » 94»	3,0
Ескертпе: 1. Da – құбырдың ішкі диаметрі; s – құбырлар дуалының диаметрі. 2. Иілу немесе тарату бойынша алынған дуалдардың қалыңдығын төмендетуді, қосулармен өтеу керек.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 321-қосымша

Тоңазытқыш агентінің тобы	Рәміз шама	Химиялық формула	Есепті қысым
I	R134a* R22 R125**	C2H2F4 CHF2C1 C2HF6	1,2 2,0 2,0
II	R717	NH3 (аммиак)	2,0
III	R290 R1270	СзН8(пропан) СзНб (пропилен)	1,6 2,0
* Жаңа қондырғыларға рұқсат етілмейтін R12 орнына. ** 01.01.2020 ж жаңа қондырғыларға рұқсат етілмейтін, конденсацияның бірыңғай температурасы кезінде R22 орнына.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 322-қосымша

Айдау ортасы	Құбырлар сыныбы және орта параметрлері
	I		II		III
	р	t	р	t	р	t
Уланатын және тұтанатын ортада тұтану немесе тұтану ортасы температурасынан жоғары жұмыс температурасымен, жабық тиглде 60 0С төмен температурасы, сығылған газы, агрессивті коррозиялық ортасы бар	Кез келген мәндер		-		-
Бу Отын Ауа, газ, суда, жағу майы, гидравликалық жүйелерге арналған май	>1,6 >1,6 >4,0	>300 >150 >300	<1,6 <1,6 <4,0	<300 <150 <300	<0,7 <0,7 <1,6	<170 <60 <200
Ескертпе. 1) I сыныпқа көрсетілген параметрлердің біреуі, II және III сыныпқа екі параметрдегі құбырлар жатады; 2) мұнай құятын кемелердің сұйық жүктерінің жүктік жүйелері, сондай-ақ арынсыз құбырлар (ағынды, қайта құятын, газ шығаратын, ауа және бу қайтарушы клапандар) III сыныпқа жатады; 3) Осы кестеде; р – есепті қысым , МПА (осы Қағиданың 2302-тармағы); t — есепті температура, оС (осы бөлімнің 2302-тармағы)

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 323-қосымша

Сыртқы диаметр, мм	Құбырлар
	Болатты							Мыс	Мыс қорытпасы
	Құбырлар жүйесі, 3-тен 8-ге дейінгі бағанда көрсетілгенді есептемегенеде	әуелік переливные, измерительные трубы цистерн	Борт сыртындағы судың құбырлары (құрғату, балластты, салқындату, өртті су және т.б)	Цистерна арқылы өтетін құбырлар (10.5.9 қараңыз)	Мұнай өнімдерін қыздыру үшін, зачистті және жүкті мұнай өнімдері үшін ирек түтіктер	Көмір қышқылды өрт сөндіру жүйесінің құбырлары
						баллоннан бастап іске қосушы клапанға дейін	іске қосушы клапаннан шығарушы соплоға дейін
10 16,0 20,0 25,0 38,0 45,0 57,0 76,0 89,0 108,0 133,0 159,0 219,0 273,0 325,0 370,0	1,6 1,8 2,0 2,0 2,0 2,0 2,3 2,6 2,9 2,9 3,6 4,0 4,5 5,0 5,6 5,6	- - - - 2,5 2,5 2,5 3,2 3,2 4,0 4,0 4,5 5,0 6,0 6,3 6,3	- - - 2,5 2,5 3,0 3,0 3,5 3,5 4,0 4,0 4,5 5,0 6,0 6,3 6,3	- - - - 6,3 6,3 6,3 6,3 7,1 7,1 8,0 8,8 8,8 8,8 - -	- - - - 3,0 4,0 4,5 5,0 5,0 5,0 5,6 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0	- - - 3,2 4,0 4,0 4,5 5,0 5,6 7,1 8,0 8,8 - - - -	- - - 2,6 3,2 3,2 3,6 3,6 4,0 4,5 5,0 5,6 - - - -	1,0 1,2 1,2 1,5 1,5 1,5 2,0 2,0 2,5 2,5 3,0 3,0 3,5 - - -	0,8 1,0 1,0 1,2 1,2 1,2 1,5 1,5 2,0 2,0 2,5 2,5 3,0 - - -
Ескертпе: 1) қабырға қалыңдығы және құбыр диаметрі стандартпен регламенттелген кестеде көрсетілген мәндерге жақын тең қабылдануы мүмкін; 2) құбыр қабырғасы қалыңдығы кестеде көрсетілген мәні әзірлеу кезінде минусты рұқсат етуге және икемді құбырға қабырғаны батуды қосымшалау талап етілмейді; 3) тоттанбайтын болаттан жасалған құбырларға кесте таралмайды, ең аз Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарайтын пәні болып табылады; 4) егер құбырлар сенімді қорғаумен жабдықталса онда Кеме қатынасы тіркелімінің қарауы бойынша 3-5 бағанда келтірілген олардың қабырға қалыңдығы 1 мм кемірек азайтылуы мүмкін; 5) 3 және 5 бағанда көрсетілген өлшейтін құбырлар үшін цистернадан тыс орналасқан осы құбырлар арналған үшін мәні құбыр аймағына жатады; 6) Бұранда жалғаулары бар құбырлар үшін қабырға қалыңдығы құбырдың қиылған бөлігіндегі бұранданың ішкі диаметрі бойынша көрсетілген; 7) 7 және 8-бағанда көрсетілген мән ішінен мырышпен қапталған құбырларға жатады; 8) осы кесте газ шығаратын құбырларға қолданылуы мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 324-қосымша

Құбыр материалы	с, мм
Мыс, латунь және ұқсас қорытпалар, сондай-ақ мыс-қалайы қорытпалар, свинец құрамын қоспағанда	0,8
мыс-никельді қорытпа (никель құрамы 10% және көбірек)	0,5
Ескертпе: Егер, жеткілікті коррозиялық беріктілікке ие арнайы қорытпадан құбырлар қолданылса еселеу нөлге дейін азайтылуы мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 325-қосымша

Құбыр материалы	Термиялыө өңдеу	Уақытша кедергі, Rm, МПа	оС орта температура кезінде уlim, МПа,
			50	75	100	125	150	175	200	225	250
Мыс	күйдіру	220	41	41	40	40	34	27	19	-	-
Алюминді қола	сондай	320	78	78	78	78	78	51	25	-	-
Мысты–никельді қорытпа 95/5 және 90/10	»	270	69	69	68	66	64	62	59	56	52
Мысты-никельді қорытпа 70/30	«	270	81	79	77	76	74	72	70	68	66
Ескертпе: 1) lim аралық мәні үшін рұқсат етілетін кернеу интерполяция сызығы жолымен анықталады; 2) кестеде көрсетілмеген материалдар үшін рұқсат етілетін кернеу Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарауы болып табылады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 326-қосымша

Сыртқы диаметрі, мм	Құбырлар
	Болаттан жасалған							Мыстан жасалған	Мыс қорытпасынан жасалған
	Жүйелердің құбырлары, 3-тен 8-ге дейінгі бағанда көрсетілгенді қоспағанда	Ауа, құбылмалы, өлшейтін цистернаның құбырлары	Борттың сыртындағы су құбыралары (кептіру, балластты, салқындату, су-өрт және т.б.)	Цистерналар арқылы өтетін құбырлар (қара 10.5.9)	Мұнай өнімдерін жылыту үшін арналған иректүтік, тазалайтын және жүкті мұнай құбырлары	Көмір қышқылды өрт сөндіру жүйесінің құбырлары
						Баллоннан бастап іске қосқыш клапонға дейін	Іске қосқыш клапоннан бастап шығаратын соплоға дейін
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
10 16,0 20,0 25,0 38,0 45,0 57,0 76,0 89,0 108,0 133,0 159,0 219,0 273,0 325,0 370,0	1,6 1,8 2,0 2,0 2,0 2,0 2,3 2,6 2,9 2,9 3,6 4,0 4,5 5,0 5,6 5,6	- - - - 2,5 2,5 2,5 3,2 3,2 4,0 4,0 4,5 5,0 6,0 6,3 6,3	- - - 2,5 2,5 3,0 3,0 3,5 3,5 4,0 4,0 4,5 5,0 6,0 6,3 6,3	- - - - 6,3 6,3 6,3 6,3 7,1 7,1 8,0 8,8 8,8 8,8 - -	- - - - 3,0 4,0 4,5 5,0 5,0 5,0 5,6 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0	- - - 3,2 4,0 4,0 4,5 5,0 5,6 7,1 8,0 8,8 - - - -	- - - 2,6 3,2 3,2 3,6 3,6 4,0 4,5 5,0 5,6 - - - -	1,0 1,2 1,2 1,5 1,5 1,5 2,0 2,0 2,5 2,5 3,0 3,0 3,5 - - -	0,8 1,0 1,0 1,2 1,2 1,2 1,5 1,5 2,0 2,0 2,5 2,5 3,0 - - -
Ескертпе: 1) Қабырғаның қалыңдығы және құбырдың диаметрі стандартпен регламенттенген кестеде көрсетілген мәндерге жуығына тең деп қабылдануы мүмкін; 2) құбырдың қабырға қалыңдығының кестеде көрсетілген мәндері жасалу кезінде минусты рұқсатқа және құбыр майысқанда қабырғаны жіңішкертуге үстемені талап етпейді; 3) кесте тот баспайтын болаттан жасалған ең аз қалыңдығы Кеме қатынасы тіркелімінің арнайы қарау пәніне жататын құбырға таралмайды; 4) егер құбыр сенімді қорғаныспен жабдықталса, Кеме қатынасы тіркелімінің шешімі бойынша 3-5 бағандарында келтірілген қабырғасы 1 мм аспайтын қалыңдыққа дейін кемітілуі мүмкін; 5) 3 және 5 бағандарында көрсетілген өлшеуіш құралдар үшін мәндер осы құбырлар арналған цистернаның сыртында орналасқан құбыр учаскісіне жатады; 6) бұранда жалғаулары бар құбырлар үшін қабырға қалыңдығы құбырдың иір ойықты бөлігіндегі бұранданың ішкі диаметрі бойынша көрсетілген; 7) 7 және 8 бағандарында көрсетілген мәндер ішкі жағы мырышпен қапталған құбырларға жатады; 8) осы кестелер газ шығарушы құбырлар үшін қолданылуы мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 327-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 328-қосымша

Құбырлар сыныбы	Уландытартын орта, сұйылтылған газдар			бу		Отын және май	Басқа орталар
	р, МПа	t, 0C	Фланцтық жалғаулар типі	t, 0C	Фланцтық жалғаулар типі	Фланцтық жалғаулар типі	t, 0C	Фланцтық жалғаулар типі
II	>1 <1 Любое	<-50 <-50<-50	А А-В* А-В	>400 <400	А А-В*	А-В	>400 <400	А А-В
III	-	-	А-В-С	>250 <250	А-В-С А-В -C-D-E	А-В-C	>250 <250	А-В-С А-В C-D-E
I III	-	-	-	-	А-В- -C-D-E	А-В- -С-Е	-	А-В -C-D- -E-F
Ескертпе. 1. Фланцтық жалғаулар типін осы Қағиданың 149-суреті. 2. В* типін жалғауды диаметрі 150 мм жоғары емес құбырлар үшін қолдану керек. 3. F типін жалғауды судың жұмыс ортасы және арынсыз құбырлар ретінде қолданылатын құбырлар жүйесі үшін ғана қолдану керек.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 329-қосымша

0,8 LBH*, м3	Сорғының берілуі, м3/с
50 дейін қоса	4
50-ден жоғары 200-ге дейін, оны қоса алғанда	6
200-ден жоғары	8
* L, В, Н анықтамалары осы Қағиданың I бөлігінде келтірілген (кеме бортының ұзындығы және биіктігі)

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 330-қосымша

Бақыланатын параметрлер	АСД іске қосылуы кезіндегі бақыланатын параметрлердің мәндері	Қорғау типі	Кеме топтарына арналған АСД және қорғау			Тісіндірме
			1	2	3
1	2	3	4	5	6	7
1. Басты қозғалтқыштар, біліктіректер, берулер
1) Айналу жиілігі	Ең көп	Тоқтату
2) қозғалтқышқа кіру жеріндегі майлау жүйесіндегі майдың қысымы		Тоқтату
3) Қозғалтқышты майлау жүйесіндегі майдың температурасы	Ең көп		+	+	+
4) Қозғалтқыштан шығу жеріндегі ішкі контурдағы су салқындату температурасы	Ең көп		+	+	+
5) Ішкі контурдың кеңейту багындегі су деңгейі	Ең аз		+	+	-
6) Салқындатудың ішкі конурындағы су қысымы	Ең аз		+	-	-	Салқындатудың автономды сорғысы бар қозғалтқыштар үшін
7) Майлау майының циркуляциялық цистернасындағы май деңгейі	Ең аз		+	+	+	Жеке жинау цистерналары үшін
8) Турбина алдындағы шығару газының температурасы	Ең көп	-	Р	-	-
9) Берілістегі май қысымы	Ең аз	-	+	+	-
10) Берілістегі май температурасы	Ең көп	+	+	-	-
11) біліктіректің шығаратын тірек мойынтіректің температурасы	Ең көп	+	+	-	-
12) білік өткізгіштің дейдвудты мойынтірегінің сумен айдау қысымы	Ең аз
13) Қозғалтқыштың шамадан артуы	Ең көп		+	Р	Р
14) ДАБ жүйесінің қозғалтқышын қоректендіру	Жоқ		+	+	+
2. Генераторлық агрегаттардың алғашқы қозғалтқыштары
1) Айналу жиілігі	Ең көп	Тоқтату
2) Қозғалтқышқа кіру жеріндегі май қысымы	Ең аз	Тоқтату
3) қозғалтқышты майлау жүйесіндегі май температурасы	Ең көп		+	+	-
4) Қозғалтқыштан шығу жеріндегі ішкі контурдағы суды салқындату температурасы	Ең көп		+	+	+
5) Салқындатудың ішкі контурындағы кеңейту багындағы су деңгейі	Ең аз		+	+	-	Қозғалтқыштан бөлек орнатылған бактар үшін
6) Ішкі контурдағы су салқындатудың қысымы	Ең аз		+	-	-	Салқындатудың автономды сорғысы бар қозғалтқыштар үшін
7) Май цистернасындағы май деңгейі	Ең аз		+	Р	-	Жеке жинақ цистернасы үшін
8) Турбина алдындағы газ температурасы	Ең көп		Р	-	-	При мощности дизель-генератора более 400 кВт
3. Басты және қосымша қозғалтқыштардың отын жүйесі
1) Шығыс цистернасындағы отын деңгейі	Ең аз Ең көп		+	+	+	Автоматты толтыру қарастырылмаған цистерналар үшін
2) Құю және лас отын цистерналарындағы деңгей	Ең аз		+	+	+
3) ТНВД алдындағы отын қысымы	Ең аз		+	-	-	Автономды жетегі бар отын-айдағыш сорғыларды қолдану кезінде
4. Сығылған ауа жүйесі
1) Басты қозғалтқыштардың іске қосу сауыттарындағы ауа қысымы	Ең аз		+	+	-
2) Компрессорды салқындату жүйесіндегі темература	Ең көп		+	+	-	Автономды компрессорлар үшін
3) Компрессорды майлау жүйесіндегі май қысымы	Ең аз	Компрессорды тоқтату	+	+	+	Осындай
5. Сұйық отында жұмыс істейтін, бу қазандықтары
1)Алау	Өшіру	Ажырату	+	+	+
2) Қазандықтағы су деңгейі	Ең аз	Ажырату	+	+	+
3) Оттыққа ауаны жіберу	Тоқтату немесе жеткіліксіз арын	Ажырату	+	+	+
4) Бу қысымы	Ең көп	Ажырату	+	+	+
6. Сұйық отында жұмыс істейтін, су қыздыру қазандықтары
1) Алау	Өшіру	Ажырату	+	+	+
2) Қазандықтағы қысым	Ең көп	Ажырату	+	+	+	Отынның жабық жүйесіне қызмет етуге арналған қазандықтар үшін
3) Кеңейту багындағы су деңгейі	Ең аз	Ажырату	+	+	_	Отынның ашық жүйесіне қызмет етуге арналған қазандықтар үшін
4) Оттыққа ауа жіберу	Тоқтату немесе жеткіліксіз жіберу	Ажырату	+	+	+
7. Құрғату жүйесі
1) Машиналық үй-жайдағы қабатталған су деңгейі помещениях	Ең көп	—	+	+	+
2) Құрылғыны, сорғы бөлмесін,жолаушылар бөлмесін меңгеретін бөліктегі, румпельді бөлімнің трюмдардағы су деңгейі	Ең көп	—	+	+	+	Бөлік бойынша жеке
8. Ұшқынды сөндіру көзі
1) Су қысымы	Ең аз	—	+	+	+
9. Электроэнергия көздері
1) Генераторды орау температурасы	Ең көп	—	+	+	—	Қуаттылығы 400кВт жоғары генераторлар үшін
2) Генератордың шамадан артуы	—	—	Р	—	—
3) Қысқа тұйықталу	Бар болуы		+	+	—
Шартты белгілер: + — сақтандырғыш сигналы; — авариялық сигнал; Р — ұсынылады; «—» - талап етілмейді.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 331-қосымша

Үй-жайлар атауы	Өрт сөндіру жүйелері
	Сумен өшіру	Көбікпен өшіру	Көмірқышқылмен сөндіру	аэрозольды өшіру
1. Басқару постары	О	-	-	-
2. Тұрғын үй-жайлар	О6	-	-	-
3. Шаруашылық үй-жайлар2:
1) сығылған және сұйытылған газдарды, тез тұтанатын сұйықтықтарды сақтауға арналған қойма	О	+5	+	+9
2) камбуздар буфеттер, қайнауға, киноаппараттарға арналған бөлмелер, басқа қауіпті жүктерді, кемелік шеберханаларды сақтауға арналған қойма;	О	-	-	-
4. Жүктік үй-жайлар:
1) тұтанатын сұйықтықтарға (танкілерге) арналған құйма цистерналар, тұтанатын сұйықтықтарды тарада немесе багындағы отынмен втокөлікті тасымалдауға арналған кемелердің жүк палубалары;	О3	О	-	-
2) тез тұтанатын заттар мен материалдарға арналған жабық үй-жайлар;	О	+	+	+9
3) қауіпті құрғақ жүктерді тасымалдау үшін	О	-	-	-
5. Машиналық үй-жайлар:
1) сұйық отында, өрт сорғыларында жұмыс істейтін басты, қосымша және апатты дизель-генератор және қазандықтар үшін;	О	+	+	+
2) генераторлар және энергияның апат көздері, басты және авариялық таратқыш аралықтар, электрқозғалтқыштар (оның ішінде есеплі) және осы жабдықтың желдету жүйелері үшін;	-	+7	+4	+
3) сұйық отында жұмыс істемейтін қосымша міндеттегі техникалық құралдар үшін.	О	-	-	-
6. отын және май орналасқан үй-жайлар (негізгі қордың, шығыс, ағын, тұрақтағы), сланданған суларды жинау, коффердамдар.	О	+5	+	+
7. Құйма кемелердің сорғы бөліміндегі жүк сорғылары.	О3	+	+	+
1 Кестеде мынадай белгілер көрсетілген: «0» әрпі – көрсетілген жүйелермен қорғалуы қажет үй-жайлар; «+» белгісі – үй-жайлар көрсетілген жүйелердің біреуімен қорғалуы қажет;/ «—»— көрсетілген жүйелермен қорғау талап етілмейді. 2 Егер олардың сыйымдылығы 3 м3 асса, үй-жайды стационарлы жүйемен жабдықтау қажет үй-жайлар 3 Сумен өшіруді палубаны, аралықтарды және көршілес бөліктерді салқындату үшін қолдану керек. 4 Өртке қауіпті жүктерді айдауға арналған жегулерді және сорғы станцияларды, электрлік машиналардың қосынды қуаттылығы 1500 кВт жоғары болғанда, көрсетілген жүйелермен жабдықтау қажет. 5 Көрсетілген үй-жайларды қорғау кезінде көбікпен өшіретін стационарлы жүйенің орнына әуе–көбік бағандары немесе көбік генераторлар көмегі арқылы көбікпен өшіру рұқсат етілуі мүмкін. 6 Глиссирленетін кемелердің тұрғын үй-жайлары СПК, СВП Кеме қатынасы тіркелімінің келісімімен сумен өшіру жүйесінің орнына көбікпен өшіру немесе ауыспалы әуе –көбік қондырғыларымен жабдықталуы қажет. 7 1000 еселі көбікпен өшіру жүйесін қолдану керек: 8 Негізделген жағдайларда , бір немесе екі генератормен жергілікті станцияның құрылғысы және үй-жайға кіру ауданындағы іске қосу қондырғысын қолдануға рұқсат етілуі мүмкін (басқару және сигнал беру аралықтың жабдығысыз). 9 будың тұтану температурасы 600С төмен жанатын заттарды немесе тұтанатын сұйықтықтарды сақтауға және айдауға арналған үй-жайларда жарылыстан қорғалып орындалатын генераторларды қолдану керек.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 332-қосымша

Сыналатын жүйелер және бөліктер	Сыналатын гидравликалық қысым
	цехта	кемеде
1. Көбік және сумен өшіру жүйелерінің құбырлары (сондай-ақ. Осы Қағиданың 10-бөлімін қараңыз		Қолданыстағы
2. Көмірқышқыл жүйесі: 1) сауыттардан бастап іске қосқыш клапандарға дейінгі құбырлар үй-жайлар арқылы өтетін транзитті құбырлар 2) іске қосу клапаннан сопелге дейінгі құбырлар	- -	1,5 р 5 МПа
3. пневматикалық құбырлар	1,5 р	1р ауамен
4. Сауыттар, резервуарлар, цистерналар: 1) қысым астанда жұмыс істейтіндер, соның ішінде клапансыз сауыттар 2) қысымсыз жұмыс істейтіндер 3) қайырылған клапандармен сауыттар	1,5 р әуе құбырының жоғарысына дейін құюмен 1р ауамен	1р ауамен Жүйемен жинақта
5. Арматура	1,5 р, бірақ 0,2 МПа кем емес
Ескертпе. 1. р — жүйедегі ең үлкен жұмыс қысымы, көмірқышқыл жүйелері үшін – сауытта немесе резервуардағы есепті қысым, МПа. 2. Жиындағы арматура жабылудың герметикалығына 1,25р кем емес қысыммен сыналуы қажет. Көмірқышқыл сауыттардың клапандары сақтандырғыш мембрандардың жарылуының ең үлкен қысымымен тығыздылыққа сыналуы қажет. 3. Кемедегі жүйелерді барлық монтаждық жұмыстарды орындағаннан кейін жиында сынау керек. 4. Цехта 1,5р гидравикалық қысыммен сыналған 2-тармақтың 1-тармақшасында көрсетілген құбырлар, кемеде ауамен 1р қысымда сыналады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 333-қосымша

Кемелердің типтері	Өрт сорғылар саны
	негізгі	авариялық*
1. Ұзындықты жолаушылар кемесі,м м: < 65	1
> 65-100	1	1
> 100	2	1
2. Мұнай құятын кемелер және багында отыны және тарада тұтанатын сұйықтықтары бар автокөліктерді тасымалдауға арналған кемелер, ұзындығы,м:
< 100	1
> 100	1	1
3. Басқа кемелер	1
* Авапиялық өрт сөндіру сорғысы Қағиданың осы параграфтың талаптарын қанағаттандыру қажет.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 334-қосымша

Үй-жайлар атауы	Көбік құраушының еселігі кезіндегі, ерітіндінің беріліс интенсивтілігі м3/(чм2), при кр			Үздіксіз жұмыстың есепті уақыты, мин.
	10:1	100:1	1000:1
Будың тұтану температурасы 60оС және одан төмен тұтанатын сұйықтықтарға және осы цистерналардың палубаларына арналған жүк цистерналары (танкілер)	(0,36; 0,036; 0,18)1	0,363	-	302
Будың тұтану температурасы 60оС тұтанатын сұйықтықтарға арналған жүк цистерналары (танкілер) және отын цистерналары	0,363	0,273		20
Құрғақ қауіпті жүктерге арналған трюмдар	-	0,243		45
Жабдығы сұйық отында жұмыс істейтін машиналық және басқа үй-жайлар	- -	0,273 -	- 0,06	20 Жұмыс ұзақтылығы қорғалатын үй-жайдың көлемін бес есе толтыруды қамтамасыз ету үшін жеткілікті болу қажет
Тұтанатын сұйықтықтарды, материалдарды және заттарды, сұйытылған және сығылған газдарды сақтауға арналған қоймалар		0,273		20
1 Ерітіндінің беріліс интенсивтілігі, жүйенің ең үлкен өнімділігін қамтамасыз ететіні таңдалып және мынадай мәндерден кем болмау қажет: ең үлкен ауданы бар, цистерналардың көлденең қимасының 1 м2 ауданына 0,36 м3/с; цистерналармен орын алатын палубаның ұзындығына Ең үлкен кеме енінің көбейтіндісі ретінде анықталатын, жүк цистерналарының палубаларының 1 м2 ауданына 0,036 м3/с; ең үлкен өнімділікті лафетті бағандармен қорғайтын және толықтай онан алдыңғы жағына қарай орналасқан, бірақ 75 м3/с кем емес ауданының 1 м2 0,18 м3/ч. 2 Инертті газ жүйесімен жабдықталған мұнай құю кемелеріндегі жүйелердің жұмыс істеу уақыты 20 мин кем болмау қажет. 3 Есептіге едәуір қорғалатын үй-жайдың көлденең қимасының ауданын қабылдау қажет.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 335-қосымша

Құрылғылар бөлшектері және жабдықтау	Материал
1. Рульдік құрылғылар
1) Рульдердің және бұрылатын сұғындырмалардың баллерлері	Қапталған, құйма болат
2) руль перасының және бұрылатын сұғындырманың бөлшектері	Қапталған, құйма болат, болат иленген табақ
3) Рудерпистер	Қапталған, құйма болат
4) Бұрылатын сұғындырманың күпшектері	Құйма болат
5) Негізгі және қор жетектерінің румпелі	Қапталған, құйма болат
6) Рульдік сектор	Құйма болат
7) Жорғалағыш (баллер ярмосы)	Қапталған болат
8) Штокты поршендар	Қапталған, құйма болат
9) Цилиндрлер	Болат құбыр, құйма болат, шойын
10) Жетекті білік	Қапталған болат
11) Шестерналар, тісті доңғалақтар, тісті венцтер	Қапталған, құйма болат, шойын
12) Тіреуіш бөлшектер (болттар, гайкалар)	Қапталған болат
2. Зәкірлік, Швартовты, тізбекті және тіркеп-сүйрегіш құрылғылар
1) Жетекті, аралық, жүктік біліктер	Қапталған болат
2) Шестерналар, тісті доңғалақтар, тісті венцтар	Қапталған, құйма болат, шойын
3) Жұлдызшалар	Құма болат, шойын
4) Жұдырықшалы қосу муфтілері	Қапталған, құйма болат
5) Тежегіш ленталары	Жазылған болат
6) Тізбекті құрылғылардың бөлшектері	Қапталған, құйма болат, болат иленген табақ
7) Тіркеп сүйрегіштер гактер және аркалар	Қапталған болат, үлігленген илеу
8) Зәкірлер	Қапталған, құйма, иленген табақ болат
9) Зәкірлік тізбектер	Құйма болат, шойын
10) Тірегіш бөлшектер (болттар, гайкалар)	Қапталған болат
3. Гидравликалық жетектер
1) Білік, бұранда, ротор	Қапталған, құйма болат, мыс қоспа
2) Шток	Қапталған болат, мыс қоспа
3) Поршень	Қапталған, құйма болат
4) Корпус, цилиндр, бұранда сорғылардың жиектері	Құйма болат,шойын, мыс қоспа
5) Шестерналар	Қапталған, құйма болат, шойын, мыс қоспа

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 336-қосымша

Материал		Жұмыс температурасы, оС, дейін
		120	200	250	300	350	400	430	450	475	500
Көмірқышқыл болат	-	20	20	20	20	10	10	10	-	-	-
	0	0	1	3	5	8	11	17	-	-	-
Молибденді және құрамында 0,4 % кем емес молибдені бар молибденді хромды болат	-	-	-	-	20	20	20	20	20	20	20
	0	0	0	0	0	1	20	3,5	6	11	11
Шойын	6	6	6	6	-	-	-	-	-	-	-
	0	20	3	4	-	-	-	-	-	-	-
Қола, жез, мыс	20	3	3	-	-	-	-	-	-	-	-
	0	3,5	7	-	-	-	-	-	-	-	-

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 337-қосымша

Кеме сыныбы	k
«М» «О» «Р», «Л»	0,025 0,020 0,015

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 338-қосымша

Кеме сыныбы	k
«М» «О» «Р», «Л»	0,080 0,055 0,030

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 339-қосымша

/dH	0,50	0,25	0,20	0,15	0,10	0,08
	1,0	1,02	1,05	1,10	1,20	1,26

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 340-қосымша

Кернеуленген күй	Мынадай сынып кемелері үшін материал ағымдылығы шегіндегі рұқсат етілген кернеу ReH
	«М», «О»	«Р», «Л»
Бұралу және тілік	0,30	0,40
Майысу және бұралумен майысу	0,45	0,55
Керілі және сығу (уқаланған)	0,75	0,80

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 341-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 342-қосымша

Желінетін бу материалы	Майлау кезіндегі қысымы р , МПа
	сумен	маймен
1. Қола бойынша болат	6,85	—
2. Баббит бойынша болат	—	4,41
3. Бакаут бойынша болат немесе қола	2,36	-
4. Синтетикалық немесе резина бойынша болат немесе қола	Кеме қатынасы тіркелімінің ерекше келісімі бойынша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 343-қосымша

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 344-қосымша

Жабдықтау сипаттамасы Nc , м2		Кемелер
		өздігінен жүретін				өздігінен жүрмейтін				Тіркеп-сүйрегіштер
		Зәкірлер саны		Зәкірлердің қосынды көлемі, кг	Шынжырлардың қосынды ұзындығы, м	Зәкірлер саны		Зәкірлердің қосынды көлемі, кг	Шынжырлардың қосыныды ұзындығы, м	Зәкірлер саны	Зәкірлердің қосынды көлемі, кг	Шынжырлардың қосынды ұзындығы, м
Алдыңғы жағының зәкірлері және «Т» сыныпты кемелердің шынжырлары
50	I		75		60	—	—		—	1	100	60
75	1		100		75	—	—		—		150	75
100	2		150		100	—	—		—	2	200	100
125	2		200		100	—	—		—	2	250	100
150	2		5		100	—	—		—	2	300	100
200	2		300		125	2	300		125	2	400	125
250	2		400		150	2	400		150	2	450	150
300	2		450		150	2	450		150	2	500	150
350	2		500		175	2	500		175	2	600	175
400	2		550		200	2	550		200	2	650	200
500	2		700		225	2	700		200	2	800	225
600	2		800		225	2	800		200	2	950	250
700	2		900		225	2	900		200	2	1100	250
800	2		1000		250	2	1000		225	2	1200	275
900	2		1100		250	2	1100		225	2	1400	275
1000	2		1250		250	2	1250		225	2	1500	275
1200	2		1500		250	2	1500		225	2	1800	275
1400	2		1750		275	2	1750		250	2	2000	300
1600	2		2000		275	2	2000		250	2	2500	300
1800	2		2250		275	2	2250		250	2	2750	300
2000	2		2500		300	2	2500		275	2	3000	325
2200	2		2750		300	2	2750		275	—	—	—
2400	2		3000		300	2	3000		275	—	—	—
2600	2		3000		300	2	3000		275	—	—	—
2800	2		3250		300	2	3250		275	—	—	—
3200	2		3750		325	2	3750		300	—	—	—
3600	2		4250		325	2	4250		300	—	—	—
4000	2		4500		325	2	4500		300	—	—	—
4400	2		5000		325	2	5000		300	—	—	—
4800	2		5500		325	2	5500		300	—	—	—
5200	2		6000		325	2	6000		300	—	—	—
Алдыңғы жағының зәкірлер және «К» сыныпты кемелердің шынжырлары
50	I		50		50	—	—		—	I	75	50
75	1		75		60	—	—		—	1	100	60
100	1		100		60	—	—		—	I	150	60
125	2		150		75	—	—		—	2	200	75
150	2		200		75	1	200		75	2	250	75
200	2		250		100	2	250		100	2	300	100
250	2		300		100	2	300		100	2	350	100
300	2		350		125	2	350		125	2	400	125
350	2		400		125	2	400		125	2	500	125
400	2		450		150	2	450		150	2	550	150
500	2		550		175	2	550		150	2	650	200
600	2		650		175	2	650		150	2	750	200
700	2		700		175	2	700		150	2	850	200
800	2		800		175	2	800		150	2	10001100	200
900	2		900		175	2	900		150	2	1200	20
1000	2		1000		200	2	1000		175	2	1500	225
1200	2		1200		200	2	1200		175	2	1700	225
1400	2		1400		200	2	1400		175	2	1900	225
1600	2		1600		200	2	1600		175	2	-	-
1800	2		1800		200	2	1800		175	-	-	-
2000	2		2000		225	2	2150		200	-	-	-
2200	2		2150		225	2	2250		200	-	-	-
2600	2		2250		225	2	2500		200	-	-	-
2800	2		2500		225	2	2750		200	-	-	-
3200	2		2750		225	2	3000		200	-	-	-
3600	2		3000		250	2	3250		225	-	-	-
4000	2		3250		250	2	3750		225	-	-	-
4400	2		3750		250	2	4000		225	-	-	-
4800	2		4000		250	2	4250		225	-	-	-
5200	2		4250		250	2	4750		225	-	-	-
Алдыңғы жағының зәкірлер және 6 км/с дейінгі ағыс жылдамдығы кезіндегі «Ө» сыныпты кемелердің шынжырлары
15	1		15		30	-	-		-	-	-	-
20	1		20		30	-	-		-	-	-	-
25	1		25		30	-	-		-	1	30	30
30	1		30		30	-	-		-	1	40	40
40	1		40		30					1	50	40
50	1		50		30	1	50		50	1	75	50
75	1		70		40	1	75		50	1	100	50
100	1		100		50	1	100		50	1	125	50
125	1		125		50	1	125		50	1	150	50
150	2		150		50	1	150		50	2	175	75
175	2		175		75	1	175		75	2	200	75
200	2		200		75	1	200		75	2	250	100
250	2		250		75	1	250		75	2	300	100
300	2		300		75	1	300		75	2	350	100
350	2		350		100	1	350		75	2	350	100
400	2		350		100	1	350		75	2	400	100
500	2		450		125	2	450		100	2	500	125
600	2		500		125	2	500		100	2	600	125
700	2		600		125	2	600		100	2	700	125
800	2		650		125	2	650		100	2	800	125
900	2		750		125	2	750		100	2	900	125
1000	2		800		125	2	800		100	2	1000	125
1200	2		950		125	2	950		125	2	1200	150
1400	2		1100		150	2	1100		125	-	-	-
1600	2		1300		150	2	130014		125	-	-	-
1800	2		1400		150	2	1400		125	-	-	-
2000	2		1600		150	2	1600		125	-	-	-
Алдыңғы жағының зәкірлер және 6 км/с дейінгі жылдамдық кезіндегі «А» сыныпты кемелердің шынжырлары
15	1		10		25	-	-		-	1	15	25
20	1		15		25	-	-		-	1	20	25
25	1		20		25	-	-		-	1	25	30
30	1		25		25	-	-		-	1	30	30
40	1		30		25	-	-		-	1	40	30
50	1		40		25	1	40		40	1	50	40
75	1		50		30	1	50		40	1	75	40
100	1		75		40	1	75		40	1	100	40
125	1		100		50	1	100		40	1	150	40
150	1		150		50	1	100		50	2	150	50
175	1		150		50	1	150		50	2	175	50
200	1		150		50	1	175		50	2	200	50
250	1		200		75	1	200		75	2	250	75
300	2		250		75	1	250		75	2	300	75
350	2		300		75	1	300		75	2	350	75
400	2		350		75	1	350		75	2	400	75
500	2		400		100	1	400		75	2	450	100
600	2		450		100	1	450		75	2	550	100
700	2		500		100	2	500		75	2	600	100
800	2		600		100	2	600		75	2	700	100
900	2		650		100	2	650		75	-	-	-
1000	2		700		125	2	700		75	-	-	-
1200	2		850		125	2	850		100	-	-	-
1400	2		1000		125	2	1000		100	-	-	-
1600	2		1100		125	2	1100		100	-	-	-
1800	2		1200		125	2	1200		100	-	-	-
2000	2		1400		125	2	1400		100	-	-	-

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 345-қосымша

Зәкір салмағы, кг	Зәкірллік шынжырлардың және сыныпты кемлердің калибрі, мм,
	«Р» және «Л»			«М» және «О»
	Беріктілік категориясы кезіндегі кергіш шынжыр		Кергішсіз шынжыр	Беріктілік категориясы кезіндегі кергіш шынжыр		Кергішсіз шынжыр
	1	2		1	2
75	—	—	9	—		11
100	—	—	11	—	—	11
150	—	—	11	—	—	14
200	—	—	14	14	—	16
250	14	—	16	16	14	17,5
300	16	14	17,5	19	16	—
350	17,5	14	19	19	16	—
400	19	16	—	22	19	—
450	20,5	17,5	—	22	19	—
500	22	19	—	26	22	—
600	22	19	—	26	22	—
700	26	22	—	28	26	—
800	26	22	—	28	26	—
900	28	26	—	32	26	—
1000	32	26	—	34	28	—
1250	34	28	—	38	32	—
1500	38	32	—	40	34	—
1750	40	34	—	44	38	—
2000	44	38	—	46	40	—
2250	44	38	—	—	40	—
2500	46	40	—	—	44	—

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 346-қосымша

Жабдықтау сипаттамасы, м2	Кеме сыныбы
	«О»		«Р»		«Л»
	Зәкір салмағы, кг	Арқан ұзындығы, м	Зәкір салмағы, кг	Арқан ұзындығы, м	Зәкір салмағы, кг	Арқан ұзындығы, м
50	10	60	10	50	10	40
75	15	65	15	55	15	40
100	25	70	15	60	15	45
125	25	80	25	65	25	50
150	35	85	25	70	25	50
175	50	90	35	70	25	55
200	50	95	35	75	25	55
250	50	100	50	80	35	65
300	75	105	50	85	35	65
350	75	115	75	85	50	70
400	100	120	75	95	50	75
450	100	125	75	100	50	80
500	100	130	75	105	75	80
550	125	135	100	110	75	85
600	125	135	100	110	75	85
700	150	140	125	110	100	85
800	150	145	125	115	100	90
900	200	150	150	120	125	95
1000	200	150	150	125	125	100
Ескертпе: зәкірлік жабдықтау Матросова зәкірлеріне қолданылу үшін қабылданған

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 347-қосымша

Бассейн разряды	kс
«О» Ағыс жылдамдығы 6 км/с жоғары кезіндегі «Р» және «Л» Ағыс жылдамдығы 6 км/с дейінгіні қоса «Р» және «Л»	0,60 0,51 0,38

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 348-қосымша

Бассейн разряды	А
«О»	0,09
ағыс жылдамдығы 6 км/с дейінгіні қосқан кездегі «Р»	0,12
ағыс жылдамдығы 6 км/ч жоғары кездегі «Р»	0,04
ағыс жылдамдығы 6 км/ч дейінгіні қосқан кездегі «Л»	0,15
ағыс жылдамдығы 6 км/ч жоғары кездегі «Л»	0,06

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 349-қосымша

Есепті күш Рр, кН	Табақшалардың ең кіші қалыңдығы, мм
100 250 500 1000 1500 2000 2500 3000 5000 және одан жоғары	6 8 12 14 16 18 20 22 24

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 350-қосымша

Материал қалыңдығы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 351-қосымша

Жүк көтерімділігі, т	Материал ағымдылығы шегінің үлесіндегі рұқсат етілген кернеу / ReH	Беріктілік қоры ReH/	Динамикалық коэффициенті н= 0,7 ReH/		Динамикалық коэффициентін н есепті тексеру міндетті емес кездегі, жүкті көтеру немесе түсірудің ең жоғары жылдамдығы, м/с
5 және аз	0,40	2,50		1,75	1,00
10	0,42	2,38		1,67	0,89
15	0,44	2,27		U59	0,78
20	0,46	2,18		1,52	0,69
25	0,48	2,08		1,46	0,61
30	0,50	2,00		1,40	0,53
40	0,54	1,85		1,30	0,40
50	0,57	1,76		1,23	0,31
60	0,59	1,70		1Д9	0,25
75 және көп	0,60	1,67		1,17	0,22
Ескертпе. Параметрлердің аралық мәнін сызықты интерполяция жолымен анықтау керек.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 352-қосымша

Деформация түрі	Өту коэффициенті
Созылу, сығу, майысу	1,00
Кесу	0,60
Тығыз тиіскенде жергілікті езу	075
Бүйір бетті езу (айдап әкелу болған кезде)	1,50

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 353-қосымша

Псірілген тігіс түрі	Деформация түрі	Пісіру және бақылау
		Тігістерді 6.3.13 – тармаққа сәйкес бақылаған жағдайда жартылай автоматты және қолмен	Тігістерді ұзына бойы сәуле түсіріп тексерген жағдайда, автоматты, жыртылай автоматты және қолмен
Жапсарлы	Созылу Сығу Кесу	0,85 0,85 0,60	1,00 1,00 0,60
Бұрыштық	Кесу	0,70	0,70

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 354-қосымша

Жалғаулар түрі	Рұқсат етілген кернеуге өту коэффициенттері
	созылуда	Кесуде	езуде
Басы жартылай домалақты тойтарулар Қашау астындағы саңылауларға арналған болттар Болт және саңылау аралығын саңылаумен жалғау үшін	0,60 (бастың жұлынуы) 0,70 0,70	0,80 0,70 0,60	2,0 2,0 1,2

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 355-қосымша

Қолдану сыныбының сапалы сипаттамасы	Механизмдер жұмысының уақыт нормасы, с	Жүктеу коэффициент k
		0,125 дейін	0,125 жоғары 0,25 дейін	0,25 жоғары 0,50 дейін	0,50 жоғары 1,0 дейін
Сирек қолдану	800 дейін	Ml	Ml	Ml	Ml
Тұрақсыз қолдану	800 жоғары 1600 дейін	Ml	Ml	М2	МЗ
Кіші интенсивтілікті тұрақты қолдану	1600 жоғары 3200 дейін	Ml	М2	МЗ	М4
Орташа интенсивтілікті тұрақты қолдану	3200 жоғары 6300 дейін	М2	МЗ	М4	М5
Екі ауысымда жұмыс істеу кезінде тұрақсыз интенсивті қолдану	6300 жоғары 12500 дейін	МЗ	М4	М5	М6
Үш ауысымда жұмыс істеу кезінде интенсивті қолдану	12500 жоғары 25000 дейін	М4	М5	М6	—
Үш ауысым кезінде өте интенсивті қолдану	25000 жоғары 50000 дейін	М5	М6	—	—

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 356-қосымша

6.5.7-1 – кестеге сәйкес жұмыс істеу режимі.	Беріктілік қорының коэффициенті
М1 М2 М3 М4 М5 М6	3,15 3,35 3,55 4,00 4,50 5,60

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 357-қосымша

Арқанның номинальды диаметрі, мм	Беріктілік қорының коэффициенті
12	12
14-17	10
18-23	8
24-39	7
40 және жоғары	6

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 358-қосымша

Металл конструкциялардың коэффициенттері	Элементтердің иілгіштігі
	Сығылған	Созылған
Басты фермдердің белдіктері Ұштардың бір өзекшелі конструкциясы Басты фермалардың және қосымша ферм белдіктернің қалған өзекшелері Барлық басқа өзекшелер	120 150 150 250	150 180 250 350

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 359-қосымша

Ең көп жүктемелердің комбинациясы	Ағымдылық шегінің үлесіндегі рұқсат етілген кернеу б/ReH
Жұмыс күйі Жұмыссыз күйі	0,70 0,75

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 360-қосымша

Жүк көтеру құрылғысы	Механизм режимінің тобы	Барабан (блоктың) диаметрінің арқан диаметріне қатынасы
Крандар және шығырларды қоспағанда, барлық типтің жүк көтеру машиналары	Ml М2; МЗ М4 М5 М6	18 20 25 30 35
Монтаждық механизмдер	Ml	16
Электрлік тальдар	МЗ	22
Грейферлік шығырлар	М6	30
Грейферлер блоктары	М6	18

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 361-қосымша

Болаттардың таңбасы	Болаттар категориясы	ИСО стандартымен қарастырылған, бұзу жүктемесі кезіндегі үлгідегі кернеудің мәні, Rm, МПа
L	Аз көмірқышқылды	300
M	Жоғары беріктілік	400
P	Қоспаланған	500
S	Қоспаланған	630
T	Қоспаланған	800
Rm- - үзілуге уақытша қарсыласу.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 362-қосымша

Таңбалау белгілері

Белгіні шифрін оқу

SWL3т SWL 1,5 т 4-12 м SWL 3 т 4-12 м SWL 5 т 4-6 м SWL 32/8 т - 22/24 м SWL 100 т 16 м 32 т 24 м

Жүк көтерімділік 3 т (жебесіз крандар, сондай-ақ үнемі ұшатын крандар үшін) Жүккөтерімділік 4-тен 12 м дейін ұшу кезінде 1,5 т Жүккөтерімділік 4-тен 6 м дейін ұшу кезінде 3 т Жүккөтерімділік 4-тен 6 м дейін ұшу кезінде 5 т Негізгі көтеру механизмнің әрекеті кезіндегі жүккөтерімділік 32 т, қосымша көтеру механизмнің жұмысында 8 т, негізгі крюктің аса ұшуы 22 м, қосымша крбк – 24 м Жүккөтерімділік 16 м ұшқан кездегі 100 т, 24 м ұшқан кезде 32 т

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 363-қосымша

Жүзу ауданының разряды	Кеме ұзындығы, м	Ұжымдық құтқару құралдарымен қамтамасыз етілетін адамдар саны, %
		қайықшалармен	салдармен	құралдармен
«M»	<30 >30	20	100 80
«0»	<30 >30	15	100 85
«Р»*	<30 >30	- 7,5	50 10	50 20
«Р»	<30 >30	- 7,5		20 20
«Л»	<30 >30			20 20
* «Р» разрядты көлдер мен су қоймасына шығатын кемелер үшін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 364-қосымша

Жүзу ауданының разряды	Құтқару салдармен қамтамасыз етілетін адамдар саны, %
«М»	100
«О»	20
«Р»*	10
«Р», «Л»	—
* «Р» разрядты көлдер мен су қоймасына шығатын кемелер үшін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 365-қосымша

Жүзу ауданының разряды	Кеме ұзындығы, м	Ұжымдық құтқару құралдарымен қамтамасыз етілетін адамдар саны, %
		қайықшалармен	салдармен	құралдармен
«М»	<30 >30	- 100	100
«О»	<30 >30	100	100
«Р»	<30 >30		100	100
«Л»

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 366-қосымша

Жүзу ауданының разряды	Кеме ұзындығы, м	Ұжымдық құтқару құралдармен қамтамасыз етілетін адамдар саны, %
		Салдармен	Құралдармен
«М»		100
«О»	< 30 > 30	50 100	50

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 367-қосымша

Кемелер типі	Кеме ұзындығы L, м	Құтқарғыш шеңберлер саны, дана
		Барлығы	оның ішінде
			өздігінен жанатын буйы бар	құтқару лині бар
Жолаушылар тасымалдайтын, жүріп-тұру, өздігінен жүзетін паромдар, міндеті арнайы кемелер	<15 15 < L < 30 30 < L < 60 >60	2 4 8 12	1 1 1 1	әр палубада әрбір борттан кемінде біреуден
Су асты қанаттарында, әуе жастығында, глиссирлейтін	< 15 15 < L < 30 30 < L < 60 >60	1 2 4 6	— — — —		1 1 1 1
Техникалық флоттың жүк, буксирлі, өндірістік	<30 >30	2 4	1 1		1 1
Өздігінен жүзбейтін	<30 >30	2 4	1 1		1 1

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 368-қосымша

Атауы	Жүзу ауданының разряды
	«М»	«О»	«Р»
1. Су өткізбейтін қораптағы бірінші көмек көрсету дәрі қорабы, дана	1	1	1
2. Ескектер, комплект	1	1	1
3. Артық ескектер, дана*	2	2	2**
4. Қайықшалы компас, дана	1
5. Ұзындығы кемінде 15 м лақтырылатын шеті, дана	1	1
6. Жүзбелі немесе қалтқымен жабдықталған құтқарғыш леер,түйін тектес салбыраған сыртқы жағынан бекітілген, дана	1	1	1
7. Ескек ұзындығына тең ұзындықты тойтарыс ілмек, дана	1	1	1
8. Штерттері бар түсіруге арналған ойықтардың тұғырықтары, дана	2	2	2
9. Сорлиндер мен құрылғылары бар руль, дана	1	1	1
10. Штерті бар балта, дана	1
11. Штерті бар ескек тұтқа, комплект	1	1	1
12. Артық ескек тұтқалар, дана*	2	2	2**
13. Ұзындығы 15 м фалинь, дана	1	1	1
14. Қызыл фальшфейерлер, дана	6	3
15. Қарпығыш, дана	1	1	1
16. Электрлі фонарь	1	1	1
17. Прожектор, дана***	1	1
18. Өрт сөндіргіш, дана***	1	1	1
19. Ақ домалақ фонарь	1	1	1
20. Қайықшаға бекітілген жиналмалы пышақ	1	1	1
21. сигналды ысқырық немесе оған тең дыбыс сигналды құрал	1	1	1
Ескертпе: * тек қана еспелі қайықшаларға қажет. ** «Р» разрядты су қоймасына шығатын қайықшалар үшін. *** тек қозғалтқыштары бар қайықшалар үшін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 369-қосымша

Кеме ұзындығы	Жалынды сөніруге арналған жамылғы 1, дана.	Құрал-сайман, өрттен қорғау комплектісі	Өртке арналған шелектер,дана.	Өрттен қорғау комплекттерінің жабдықтары
1. Жолаушылар тасымалдайтын кемелер
< 30	1	1	2	—
> 30-65	1	2	4	—
> 65-100	2	4	4	2
> 100	3	6	4	3
2. Бактарында отын мен тарасында тұтанантын сұйықтықтары бар мұнай құйғыш кемелер2 және автокөліктерді тасымалдауға арналған кемелер
<30	2	1	2	—
> 30-65	3	1	4	2
> 65-100	4	2	4	2
> 100	4	2	4	3
3. Басқа да кемелер
<30	1	1	2
> 30-65	1	1	4
> 65-100	2	2	4	2
> 100	2	2	4	2
Ескертпе: 1Сұйық отын қолданылатын әрбір бөлімше қосымша жамылғымен жабдықталуы тиіс. 2Бу тұтану температурасы 60оС мұнай өнімдерін тасымалдауға арналған кемелердегі мұнай өнімдерінің бу құрамын бақылау үшін 2 қолмен тасымалданатын газсаралауыш болуы тиіс. 3Т4 адамнан асатын бригадалық жұмыс істеу тәсілімен вахта жүргізетін экипажы немесе бригадасы бар пайдаланудағы кемелер үшін қажет етіледі.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 370-қосымша

Кеме бөлмелері	Өрт сөндіргіш түрі	Бір бөлменің өрт сөндіргіш құралдарының саны
1. Басқару орындары	Көмірқышқылды немесе ұнтақты	1
2. Сұйық отынмен жұмыс істейтін басты және қосымша қозғалтқыштары бар машиналық бөлімшелер	Ауа-көпіршікті немесе ұнтақты	Екі (қозғалтқыштардың қуаты 110 кВт дейінгі кемелерде бір өрт сөндіргіш орнатуға болады)
3. Сұйық отынмен жұмыс істейтін басты және қосымша қазандықтары бар қазанды бөлімшелер	Сол сияқты	Әрбір қазанға бір-бірден
4. Сұйық отынмен немесе газбен жұмыс істейтін жабдықтары бар камбуздар	«	1
5. Электр қуатымен жұмыс істейтін жабдықтары бар камбуздар	Көмірқышқылды немесе ұнтақты	1
6. Жеңіл тұтанатын және жанатын материалдарды сақтауға арналған қоймалар	Ауа-көпіршікті немесе ұнтақты	1
7. Жалпы қуаты 200 кВт асатын электргенераторлары бар бөлмелер	Ұнтақты немесе көмірқышқылды	Бір (тиісті бөлменің жабдығына қосымша)
8. ГРЩ немесе АРЩ бар бөлме	Көмірқышқылды немесе ұнтақты	Екі, таратқыш қалқанды машиналық бөлімшеде орнатқан кезде машиналық жабдықтауға қосымша бір өрт сөндіргіш
9. Жүк сорғы бөлімшелері және отын таратқыш станциялар	Ауа-көпіршікті немесе ұнтақты	1
10. Жабық палубалар	Сол сияқты	Коридордың әрбір 20 м біреуден
11. Отын ретінде қатты немесе сұйық отын немесе сығылған газ қолданылатын барлық типті кемелерде жылытылатын немесе салқындатылатын оқшауланған бөлмелерде	«	1
12. Жолаушылар тасымалдайтын кемелердегі ашық палубалар	Ауа-көпіршікті немесе ұнтақты	Ұзындығы 20 м дейін әрбір палубада бір-бірден және ұзындығы 20 м асатын әрбір палубада екі өрт сөндіргіштерден
13. Құйылатын кемелерден басқа кемелердегі ашық палубалар	Сол сияқты	Ұзындығы 20 м дейін кемелерде бір-бірден және ұзындығы 20 м асатын кемелерде екі өрт сөндіргіштерден
14. Мұнай құйғыш кемелердегі ашық палубалар	«	Палубалардың учаскелерінің әрбір толық немесе толық емес 30 м ұзындыққа екі өрт сөндіргіштерден, бірақ 13 тармақта көрсетілген саннан кем емес
15. Қауіпті жүктерді тасымалдауға арналған кемелердің ашық палубалары	«	13 тармақта көрсетілген мәнге қосымша ашық палубаларда бір-бірден артқы жағында және тұмсығында
Ескертпе: 1. Ауданы 4 м2 аспайтын кішкене бөлімшелерде (камбуздар, таратқыш посттары, қоймалар, станциялар, радиотаратқыш тораптар) салмағы 1,5 кг заряды бар көмірқышқылды және ұнтақты өрт сөндіргіштерді орнатуға болады. 2. Электржабдықтың номиналды кернеуі 24 В бөлмелердегі көмірқышқыл өрт көбікті сөндіргіштермен ауыстыруға болады. 3. Тұрғын бөлімшелерде тасымалданатын көмірқышқылды немесе басқа газды өрт сөндіргіштерді орнатуға болмайды.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 371-қосымша

Атауы	Өрт жабдығының нормалары
Қолмен тасымалданатын өрт сөндіргіштер: ұнтақты немесе көбікті Сода сіңген құрғақ ұнтақтар немесе құмы бар металды жәшік Покрывала Шелектер Өрт сөндіретін құрал-саймандар	Газбен, сұйық немесе қатты отынмен жұмыс істейтін машиналық бөлімшеде 1, камбузда Кемені басқаруға арналған жабдық орналасқан бөлмеде 1 Отынды қабылдау және тарату орнында 1 Машиналық бөлімшеде 1 Кемеге 2 Кемеге 1 комплект
Ескертпе: 1. Қозғалтқыштың қуаты 165 кВт дейінгі жүріп-тұратын кемелерде өрт сөндіру комплектісін қарастырмауға да болады. 2. Құмы немесе сода сіңген құрғақ ұнтақтары бар жәшікті өрт сөндіргішпен ауыстыруға болады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 372-қосымша

Кемелер типтері	Сигналы ерекшеленетін												Күндізгі сигналдар
	Топты		Борттық		артқы жақты	Сүйреуші	Жарық импульсты шағылыстар	Домалақ				Тұрақтайтын борттық	Қара шар	Сигналды ту «А» (щит)	Қара конус	Қызыл конус	Ақ шағылысатын-ту
	Ақ	Қызыл	Қызыл	Жасыл				Ақ	Қызыл	Жасыл	Сары шағылысатын
1. Буксирлер мен итергіштерден басқа, өздігінен жүзетін кемелер	13	14	1	1	32	-	46	27	18	19	110	211	3	112	213	14	1
2. Буксирлер және итергіштер	3	14	1	1	35	1	46	27	-	-	110	211	3	-	-	-	1
3. Өздігінен жүзбейтін	114	-	-	-	-	-	-	27	18	19	-	-	1	112	-	14	-
Ескертпе: 1Д Айналатын топырақ қабылдағышы бар түп тереңдеткіш өздігінен жүзетін снарядтартар үшін тігінен орналасқан үш белгі қажет етіледі: екі қара шарлар және олардың арасында қара ромб. 2Қадағалай органдардың кемелерінде көк шағылысатын домалақ фонарь орнатылады. 3Ұзындығы 50 м және одан асатын кемелерде екі топтық ақ фонарьлар орнатылады. 4Қауіпті жүктерді тасымалдайтын кемелерде орнатылады. 5Ені 5 м және одан кем кемелерде бір артқы жақты фонарьды орнатуға болады. 6Қосымша қыздырылатын лампасы бар электрлі шағылыс – фонарьларын орнатуға болады. 7Дебаркадерлерде, жүзбелі шеберханаларда, брандвахталарда бір ақ домалақ фонарьды діңгекте және бір ақ домалақ фонарьды кемелік жүріс жағынан (брандвахталарда - әр борттан бір ақ домалақ фонарьлардан) қондырманың қабырғасында орнатылады. Мұнай станцияларында, сорғы станцияларында, техникалық флот кемелерінде, жағалауларда және ұзындығы 50 м кем понтондарда, сондай-ақ арқанды өткел паромдарда бір ақ домалақ фонарь орнатылады. Барлық өздігінен жүзетін кемелер мельге отырғызу кезінде қолдану үшін ілінген ақ домалақ фонарьлармен жабдықталады. 8Қауіпті жүктерді тасымалдауға арналған кемелерде, және мұнай станцияларында орнатылады. Түптереңдеткіш снарядтарда 2 қызыл домалақ фонарьлар (тентті) қажет. Барлық өздігінен жүзетін кемелер мельге отырғызу кезінде кемелік жүріс жағынан борт сыртында ілінген үш қызыл домалақ фонарьлармен жабдықталады. 9Түп тереңдеткіш және түп тазартқыш снарядтарда, су асты жұмыстармен, кемелік жүрісті тралдаумен, навигациялық жабдықтың жүзбелі белгілерінің астындағы жұмыстармен шұғылданатын кемелерде орнатылады. Түптереңдеткіш снарядтарда, сондай-ақ 2 жасыл домалақ фонарьлар қажет етіледі. Сүңгуір жұмыстарды атқаруға арналған кемелерде, және айналатын топырақ қабылдағышы бар түптереңдеткіш өздігінен жүзетін снарядтарда 2 жасыл домалақ фонарьлар орнатылады. 10Порт акваториясының шекараларында тұрақты жұмыс жасауға арналған су ығыстырғыш жолаушылар тасамалдауға арналған кемелерде, өздігінен жүзетін паромдарда, сондай-ақ буксирлер мен итергіштерде, өздігінен жүзбейтін кемелерге қызмет көрсететін өткелдерде орнатылады. Арқанды өткелдердің паромдарда бір сары домалақ фонарь орнатылады. 11Ені 5 м асатын өздігінен жүзетін кемелерде орнатылады. 12Навигациялық жабдықтың жүзбелі белгілерінің астында су асты жұмыстарымен немесе кемелік жүрісте тралдаумен жұмыс жасап жатқан кемелерге және түптазартқыш снарядтар үшін қажет етіледі. Сүңгуір жұмысына арналған кемелер үшін «А» (қалқанды) екі ту қажет. 13Балық аулағыш кемелер үшін қажет. 14Итерілетін кемелерде орнатылады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 373-қосымша

Кеме типі	Жүзу ауданының дәрежесі	Апат сигналының ракеталары парашюттік кемелік, дана	Фальш-фейерлар қызыл, дана
Өздігінен жүретін кемелер. Өздігінен жүрмейтін экипажы бар кемелер (тіректік кемелерді есептемегенде)	«М» «О»	6 3	6 3

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 374-қосымша

Сигнал-айырмалық фонарьдің типі және оттың түсі	Көріну қашықтығы, км	Көлденең жазықтықтағы жарық түсу секторы
		Көріну бұрышы	Жарық түсу бұрышы
1. Фонарьдан белгі: ақ қызыл	8 5,5	225о	Алдыңғы жағынан бастап кеменің диаметральды жазықтығынан әрбір бортқа 112,5о-тан
2. Борттық жасыл	3,7	112,5о	Кеме тұмсығымен тура бағыттан бастап 22,5о дейін оң жақ борттың траверзының артында
3. Борттық қызыл	3,7	112,50	Кеме тұмсығымен тура бағыттан бастап 22,5о дейін сол жақ борттың траверзның артында
4. Артқы жақты ақ	3,7	135о	Артқы жағы бойымен тура бағыттан бастап 67,5о дейін әрбір борттың жағына
5. Жетекті сары	3,7	135о	Сол сияқты
6. Айналма: ақ, қызыл, жасыл, сары, көк	3,7 1,85	360о	Бүкіл көлденең бойымен
7. Біріккен екі түсті фонарь, жасыл қызылмен	1,85	225о	Кеменің тұмсығы бойымен диаметральды жазықтықтың екі жағынан 112,5о-тан: оң жақ борт — жасыл сектор, сол жақ борт — қызыл сектор
8. Кідірмелі борттық ақ	3,7	180о	Кеме траверзнан 90о-тан алдыңғы және артқы жағының ішіне
9. Жарықтық импульсті сілтеме: күндіз түнде	2 4	112,5	Кеме траверзнан алдыңғы жағына диаметральды жазықтықтың 22,5о жабындысымен және кеме траверзнан артқы жағына диаметральды жазықтықтың 22,5о жабындысымен
10. Жарықтық сілтеме	4	Сол сияқты	Сол сияқты
Ескертпе: 1. Ұзындығы 20 м кем болатын өздігінен жүретін кемелердің ақ белгі от фонарьдің көріну қашықтығы 5,5 км кем болмауы тиіс, қызыл — 3,7 км. 2. Ұзындығы 12 м кем болатын өздігінен жүретін кемелер фонарінің көріну қашықтығы кем болмауы тиіс: белгі от фонарь — 3,7 км; борттық фонарь — 1,85 км. 3. Өздігінен жүрмейтін кемелер фонарінің көріну қашықтығы кем болмауы тиіс: ұзындығы 50 м және одан да көп кемелердің белгі от фонарі — 4 км; ұзындығы 50 м және одан да кем кемелердің белгі от фонарі— 2 км; айналма фонарь — 1,85 км.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 375-қосымша

D отынның көріну қашықтығы	Теңіз мильдер	1	2	3	4	5	6
	км	1,85	3,7	5,55	7,4	9,26	11,1
к = 0,8 (кд) кезіндегі I отының жарық күші		0,9	4,3	12	27	52	94

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 376-қосымша

Жарық түсі	Координаттар	Бұрыштық нүктелері
		1	2	3	4	5	6
Қызыл Жасыл Ақ Сары	X У X у X У X У	0,680 0,320 0,028 0,385 0,525 0,382 0,612 0,382	0,660 0,320 0,009 0,723 0,525 0,440 0,618 0,382	0,735 0,265 0,300 0,511 0,452 0,440 0,575 0,425	0,721 0,259 0,203 0,356 0,310 0,348 0,575 0,406	— — — — 0,310 0,283 — —	— — — — 0,443 0,382 — —

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 377-қосымша

Атауы	От түсі	Жарық күші (ең аз), кд1	Ұшу биіктігі (ең аз), м	Жану ұзақтығы, с
Кемелік парашютты ракета	Қызыл	25000	300	45
Алты жұлдызды ракета шестизвездная	Сол сияқты	25000	300	18
Апат фальшфейері (кемелік және қайықшалы)	«	10000	—	60
Ескертпе: 1Зертханалық жағдайларда анықталады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 378-қосымша

Дыбыс құрылғысы	Естудің қашықтығы, км
Бу гудогы (ысқырық) Ауа тифоны Булы немесе электрлі ауа сиренасы Аатокөлік типті электр сигналы Қоңырау немесе тақта	2,0 2,0 2,0 1,5 1,0

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 379-қосымша

Атауы	Жүзу бассейн дәрежесі және кеме санаты
	«М»			«О»			«Р» және «Л»
	I	II	III	I	II	III	I	II	III
Навигациялық жабдықтау
1. Кемелік сағат 2. Барометр-анероид 3. Секундомер 4. Анемометр 5. Бинокль призменный 6. Ручной лот с лотлинем 7. Наметки (футштоки) 8. Кренометр 9. Сыртқы ауаның температурасын өлшеуге арналған термометр	1 1 1 1 2 1 1 1 1	1 1 1 1 2 1 1 1 1	— — — — I — 1 1 —	1 1 1 1 2 1 1 1 1	1 1 1 1 I — 1 1 1	— — — — — — 1 1 —	1 1* 1* 1* 2 1* 1 1 1*	1 1* 1* 1* 1 — 1 1 1*	— — — — — — 1 1 —
* тек «Р» разрядты көлдер мен бөгендерде жүзетін кемелер

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 380-қосымша

Атауы	Кеме топтары бойынша қамсыздандыру заттарының саны							Ескертпе
	I	II	III	IV	V	VI	VII
1. Жұмсақ жеңілдетілген пластырь 3,0x3,0 м, дана	1	—	—	—	—	—	—	Экипаж саны 10 адамнан аса екі түбі мен екі борты жоқ кемелер үшін
2. Шпигтелген пластырь 2,0x2,0 м, дана	—	1	—	—	—	—	—
3. Парусинді немесе оқу пластырь, дана			1					Сол сияқты. Пластырмен, сондай-ақ барлық оқу-өндірістік кемелер қамтамасыз етілуі тиіс.
4. Пластырьды жабдықтау, комплект	1	1	1	—	—	—	—	Сол сияқты
5. Шпигтелген мат 0,4x0,5 м, дана	1	1	1	—	—	—	—
6. СКПВ, м2 жартылай зығырлы парусина	—	—	—	4	4	4	2
7. Темір ұстасының сөмкедегі құрал-саймандарының комплектісі	1	1	1	1	1	1	1	221 кестесінің нормасы бойынша
8. 400 маркасынан төмен емес тез қатаятын цемент, кг	100	75	50	50	50	75	50
9. Құрылыс құмы, кг	10000	75	50	50	50	75	50
10. Сұйық шыны (бетонды қатайтуды тездететін), кг	5	4,0	2,5	2,5	2,5	4,0	2,5
11. Қарағйлы қырлы бөрене 100x100x2000 мм, дана	2	2	2	2	1	2	1
12. Қарағай тақтайы 20x200x2000 мм, дана	1	1	1	1	—	1	1
13. Қарағай тақтайы 20x150x2000 мм, дана	1	1	1	1	1	1	1
14. Қайың сынасы 60x200x400 мм, дана	2	2	2	2	2	2	2
15. Қарағай сынасы 30x200x200 мм, дана	2	2	2	2	2	2	2
16. Қарағай сынасы 50x150x200 мм, дана	2	2	2	2	2	2	2
17. Борттық иллюминаторлары бар қарағай тығыны, шт. (борттық иллюминаторлар диаметрі бойынша, ұзындығы 400 мм)	2	2	1	1	1	2	1	Дауылды қақпақтары бар кемелер қажет етілмейді.
18. Қарағайлы тығын 10x30x150 мм, шт.	2	2	1	1	1	1	1
19. Қалыңдығы 10 мм техникалық жүні добал киіз, м2	1,0	1,0	0,5	0,5	0,5	0,5	0,5
20 Қалыңдығы 5 мм табақты резина, м2	0,5	0,5	0,5	0,25	0,25	0,25	0,25
21. Шайырлы ленталы пакля, кг	10	10	5	5	2,5	10	2,5
22. Диаметрі 3 мм болатты аз көміртекті сым, орам	0,5	0,5	0,25			0,5		Әрбір орам 50 м-ден
23. Диаметрі 12 мм, ұзындығы 300 мм құрылыс қапсырмасы, дана	2	2	2	2	2	2	2
24. Құрылыс шегелері 3x70 мм, кг	1,5	1,0	1,0	0,5	0,5	1,0	0,5
25. Құрылыс шегелері 6x150 мм, кг	2,0	1,5	1,0	1,0	0,5	1,0	0,5
26. Алты қырлы басты бұранда М16х260, дана	2	2	2	2		2
27. Алты қырлы гайка М16, дана	2	2	2	2	—	2	—
28. Гайка астына салынатын шайба М16, дана	4	4	4	4		4
29. Қалың ұнтақталған темір жоса, кг 30.	2,5	1,5	1,0	1,0		1,5	1,0
30. Техникалық май, кг 31.	2,5	1,5	1,0	1,0		1,5	1,0
31. Ұзындығы 1200 мм ағаш бойынша екі тұтқалы көлденең ара	1	1	1
32. Ұзындығы 615 мм ағаш бойынша көлденең ара-пышақ	1	1	1	1	1	1	1
33. Құрылыс балтасы, шт. 34. салмағы 5 кг доғал тұмсықты ұстахана зілбағасы	1	1	1	1	1	1	1
34. Салмағы 5 кг сопақ ұшты ұстаны кувалдасы*	1	1	1	1	1	1	1
35. Ұзындығы 1,7 м жылжымалы металл тірегі	1	1
36. Авариялық струбцина, дана	1	1						Шпации үшін 600 немесе 900 мм
Ескертпе: өнімдердің параметрлері Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша өзгертілуі мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 381-қосымша

Атауы

Жиынтықтың 1 комплектісіндегі құрал-саймандар саны, дана

1. Тұтқасы бар салмағы 0,5 кг темір ұста балғасы* 2. Салмағы 2,0 кг доғал тұмсықты ұстахана зілбағасы* 3. Ені 20 мм темірқашау* 4. Ұзындығы 200 мм свайка 5. Ұзындығы 200 мм әмбебап тістеуік (қысқауыш) 6. Диаметрі 18 мм шауып түсіргіш 7. Диаметрі 25 мм шауып түсіргіш 8. Ұзындығы 300 мм үш қырлы егеуіш 9. Ұзындығы 300 мм үш жартылай доңғалақ егеуіш 10. Ені 10 мм, ұзындығы 150 мм бұрағыш* 11. Крест тәріздес оймақ ілтегі бар бұранда мен бұрандалы бекіткіштерге арналған бұрағыш 12. Ашылу ені 26 мм дейін гайкалы ажыратқыш кілт* 13. Ашық ашылулары 22x24 мм гайкалы кілт* 14. Аралы станок 15. Ара тақтайшасы 16. Тістеуіктер (кусачки)

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 382-қосымша

Бөліктер атауы	тығынның бөліктер саны
	жеңілдетілген 3,0x3,0 м	шпигованного 2,0x2,0 м	Парусинді немесе оқу 2,0x2,0 м; 1,5x1,5 м; 1,0x1,0 м
1. 1. Парусинадан жасалған ен	2	2	3 — көлемі 2,0x2,0 м парусинді пластырь үшін ; 2 — көлемі 1,5x1,5 м немесе1,0x1,0 м оқуға арналған пластырь
2. Қабатша	1 киізді	1 мат	—
3. Қаттылық бекітілуі	Болатты арқанның немесе түтіктердің кесіктері (қалталарында)	—	—
4. Болатты арқанға арналған канифас-блок (асқышқа рұқсат етілетін жүктеме 9,8 кН)	2	2	2
5. Айналасы 75 мм көпіршікті арқанға арналған канифас-блок (асқышқа рұқсат етілетін жүктеме 8 кН)	—	—	2
6. Вертлюгті гакі бар жүк көтергіш (асқышқа рұқсат етілетін жүктеме 9,8 кН)	2	2	2
7. Байланыстырғыш СА-2,5 типті қапсырма шеге	9	6
8. Р-0,5 типті байланыстырғыш қапсырма шеге	—	—	6
9. Диаметрі 13,5 мм болатты мырыштатылған арқаннан жасалған шкот	2	2	—
10. Қоршауы 75 мм көпіршікті арқаннан жасалған шкот	—	—	2
11. Диаметрі 13,5 мм болатты мырыштатылған арқаннан жасалған киль асты шеті	2	2	2
12. Диаметрі 13,5 мм болатты мырыштатылған арқаннан жасалған созу	2	—	—
13. Таңбасы бар диаметрі 8 мм капронды фалдан жасалған ақырғы штерт	1	1	1
14. Тығын қабы	1	1	1

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 383-қосымша

Параметр	Номиналды мәннен ауытқу, %		Қысқа ауытқудың ұзақтығы, с
	Ұзақ	Қысқа
Кернеу	+6 -10	+ 15 -30	1,5
Жиілік	±5	±10	5

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 384-қосымша

Жабдықтың орналасу орны	Температура, 0С
	ауа	су
Машиналық бөлмелер, камбуздар және арнайы электр бөлмелер Ашық палубалар Басқа бөлмелер мен аймақтар	От +40 до —10 От +40 до —30 От +40 до —10	25 - -

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 385-қосымша

Электр жабдықтың орналасу орны		Электр жабдықтың атауы
		Электр машиналар, трансформаторлар	Басқарушы құрылғы		Байланыс және сигнализация жабдығы, орнатқыш аппаратура	Қыздырғыш құралдар	Шамдар
			Қалқандар, қосқыштар	Екі жақты қызмет көрсетілетін басты және Авариялық таратқыш қалқандар
1		2	3	4	5	6	7
Құрғақ бөлімшелер		IP20	IP21	IP20	IP20	IP20	IP20
Басқарушы рубка	Жалпы көлем	IP22	IP22	—	IP22	IP22	IP22
	Алдыңғы қабырғаның қасында	—	IP44	—	IP44	IP44	—
Мұздатқыш машиналардың қызметтік бөлмелер, бөлімдер (аммиакты жабдықтан басқа), авариялық генераторлар бөлмелері, міндеті жалпы кеніш, буфетті, азықты бөлмелер		IP22	IP22	IP22	IP22	IP22	IP22
Машиналық және қазанды бөлмелер	Төсемнен жоғары	IP22	IP22	IP21	IP44	IP22	IP22
	Төсемнен төмен	IP44	-	-	IP44	IP44	IP44
	Басқару орындары (құрғақ)	IP22	IP22	IP20	IP22	IP22	IP22
Румпельді бөлімдер		IP44	IP44	—	IP44	—	IP44
Салқындатылған бөлмелер, камбуздар, кір жуатын орын, ванна, душ бөлмесі		IP44	IP44	—	IP55	IP44	IP44
Жүк трюмдері		IP55	IP55	—	IP55	IP55	IP55
Ашық палубалар, толқынмен құйылмайтын		IP54	IP54	—	IP55	—	IP55
Ашық палубалар, толқынмен құйылатын		IP56	IP56	—	IP56	—	IP56
Жабдық су астында жұмыс істеуі мүмкін бөлмелер мен аймақтар		IP68	—	—	IP68	—	IP68
Ескертпе. 1) Егер жабдық өзінен өзі қажетті қорғауды қамтамасыз етпесе, онда бұл қорғау басқа құрылғылармен қамтамасыз етуі тиіс немесе қондыру орны осы кестеге сәйкес қорғау деңгейін қамтамасыз етуі тиіс. 2) жарылысқа қауіпті пештері бар бөлмелер мен аймақтарды және сол сияқты бөлмелер үшін қорғау деңгейі IP66 электр жабдықты немесе тиісті жарылыстан қорғайтын жабдықтар үшін. 3) Қорғау деңгейінің сатылары 1-қосымшада көрсетілген.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 386-қосымша

Электр жабдықтың қорғау дәрежесі

1. Жабдықтың қорғау дәрежесінің мәнінде стандарттарға сәйкес мыналар көрсетілуі тиіс:
1) IP шартты белгісі;
2) жабдықтың жылжымалы бөліктерімен жанасуынан және қабық ішіне қатты бөгде денелер түсуден қызметкерлерді қорғау дәрежесінің цифрлы мәні (осы қосымшаның 1-кестесі);
3) жабдықты қабық ішіне су кіруден қорғау дәрежесінің цифрлы мәні (осы қосымшаның 2-кестесі).
2. Егер өнім үшін қорғаудың бірі қажет болмаса, шартты белгіде қазіргі кезде қажет етілмейтін және сынауы жүргізілмейтін қорғау түрі мәнінің орнына Х белгісі қойылады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 386-қосымшасының
1-қосымшасы

Қорғау дәрежесі	Сипаттама
0	Қызметкерлерді қабықтың тоқ жүргізгіш немесе жылжымалы бөліктерімен жанасудан, сондай-ақ жабдықтың ішіне қатты бөгде денелер түсуінен қорғанысы жоқ
1	Адам денесінің үлкен бөлігінің қабықтың тоқ жүргізгіш немесе ішіндегі жылжымалы бөліктерімен кенеттен жанасудан қорғау. Осы бөліктерге әдейі жетуден қорғанысы жоқ Жабдықты диаметрі кемінде 52,5 мм ішіне ірі қатты бөгде денелер түсуінен қорғау
2	Саусақтардың қабықтың тоқ жүргізгіш немесе ішіндегі жылжымалы бөліктермен жанасудан қорғау Жабдықты ішіне диаметрі кемінде 12,5 мм орта өлшемді қатты бөгде денелердің түсуінен қорғаныс
3	Қалыңдығы 2,5 мм асатын құралдың, сым немесе басқа сол сияқты заттардың қабықтың тоқ жүргізгіш немесе ішіндегі жылжымалы бөліктерімен жанасудан қорғаныс Жабдықты қалыңдығы кемінде 2,5 мм ірі қатты бөгде денелер түсуінен қорғаныс
4	Жабдықты қалыңдығы кемінде 2,5 мм ірі қатты бөгде денелер түсуінен қорғаныс Қалыңдығы 1 мм аспайтын құралдың, сым немесе басқа сол сияқты заттардың қаптаманың тоқ жүргізгіш немесе ішіндегі жылжымалы бөліктерімен жанасудан қорғаныс
5	Жабдықты қалыңдығы кемінде 1 мм ірі қатты бөгде денелер түсуінен қорғаныс Қызметкерлерді қабықтың ішінде орналасқан тоқ жүргізгіш немесе жылжымалы бөліктермен жанасудан толық қорғау
6	Жабдықты шаңның зиянды қалдықтарынан қорғау Қызметкерлерді қабықтың ішінде орналасқан тоқ жүргізгіш немесе жылжымалы бөліктермен жанасудан толық қорғау және жабдықты шаң түсуден толық қорғау

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 386-қосымшасының
2-қосымшасы

Қорғау дәрежесі	Сипаттама
0	Қорғанысы жоқ.
1	Конденсацияланған судың тамшыларынан қорғау. Қабыққа тік түсетін су тамшылары қабыққа салынған жабдыққа зиянды әсер етпеуі тиіс.
2	Су тамшыларынан қорғау. Тігінен 15о аспайтын бұрышқа көлбейген қабыққа түсетін су тамшылары қабыққа салынған жабдыққа зиянды әсер етпеуі тиіс.
3	Жаңбырдан қорғау. Тігінен 60о аспайтын бұрышқа көлбегей қабыққа түсетін су тамшылары қабыққа салынған жабдыққа зиянды әсер етпеуі тиіс.
4	Шашырандылардан қорғау. Қабыққа түсетін кез-келген бағыттағы су шашырандылары қабыққа салынған жабдыққа зиянды әсер етпеуі тиіс.
5	Су сорғалауынан қорғау. Электр жабдықтың бөлек түрлерінің стандарттары немесе техникалық шарттарында көрсетілген шартымен соңдама арқылы қабыққа кез-келген бағытта лақтырылатын су қабыққа салынған жабдыққа зиянды әсер етпеуі тиіс.
6	Кеме палубасында толқыннан қорғау. Қабықты толқын суы шарпығанда электр жабдықтың бөлек түрлерінің стандарттары немесе техникалық шарттарында көрсетілген шартымен қабықтың ішіне түспеуі тиіс.
7	Суға батыру кезіндегі қорғау. Су электр жабдықтың бөлек түрлерінің стандарттары немесе техникалық шарттарында көрсетілген қысым және уақыт болуы ішіне кірмеуі тиіс.
8	Электр жабдықтың бөлек түрлерінің стандарттары немесе техникалық шарттарында көрсетілген қысым астында суға шексіз ұзақ уақыт бойы батыру кезінде қорғау шектелмеген уақыт бойы қабық ішіне кірмеуі тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 387-қосымша

Жерлендіру түрі	Жерлендіру тәсілі
	Жеке өткізгіш	Тұрғын кабелі	Тікелей байланыспен
	Қарсыласу мәні, Ом, кемінде
Қорғаушы Аралықтаушы	0,1 0,02	0,4	0,1 0,02

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 388-қосымша

Тұтынушыға жалғанған кабель желісі қимасының ауданы, мм2	Сыртқы жерлендіргіш өткізгіштің қима ауданы
	Бір сымды	Көп сымды
2,5 дейін 2,5 ден 120 дейін 120 аса	2,5	1,5
	Тұтынушыға жалғанған кабель желісі қимасының ауданы жартысы, бірақ кемінде 4 70

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 389-қосымша

Мыналарда орналасқан құрылғыларға рұқсат етілген кедергі кернеуі:
I — басты палубадан төмен;
II — басты палубадан жоғары;
III — басқарғыш рубка палубасында.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 390-қосымша

Өртке қауіпті қоспаларды сыныптау

1. Стандарттарға сәйкес қорғау газдар және будың ауамен өртке қауіпті қоспасы мәндерінің дәрежелері осы қосымшаның 1-кестесіне сәйкес қауіпсіз эксперименталды ең үлкен саңылаудың (ҚЭМТ) көлеміне байланысты бөлінеді.
ҚЭМТ — ауада кез-келген концентрацияя кезінде қабықтан қоршаған ортаға өрт өткізбейтін ернек қабықтары арасындағы ең үлкен саңылау.
Осы қосымшаның 1 кестесінде көрсетілген ҚЭМТ мәндері пайдаланудағы саңылау қабығын бақылауға қызмет ете алмайды.
2. Ауамен газдар және булардың өртке қауіпті қоспалары осы қосымшаның 2-кестесіне сәйкес өздігінен тұтану температурасының мәніне байланысты алты топқа бөлінеді.

Ішкі суда жүзетін кемелерді
жасау қағидасына 390-қосымшасына
1-қосымша

Қоспа категориясы	Қоспа атауы	БЭМЗ, мм
I	Кеңдік метан	1,0 аса
II	Өндірістік газдар және булар	—
II А	Сол сияқты	0,9 аса
II В	«	0,5-тен 0,9 дейін аса
ПС	«	0,5 дейін

Ішкі суда жүзетін кемелерді
жасау қағидасына 390-қосымшасына
2-қосымша

Өртке қауіпті ауасы бар газдар және бу қоспаларыны топтары	Өздігінен тұтану температурасы, ҮС
Т1 Т2 ТЗ Т4 Т5 Т6	450 жоғары 300 ден 450 дейін 200 ден 300 дейін 135 ден 200 дейін 100 ден 135 дейін 85 ден 100 дейін

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 391-қосымша

Кеме типі	Кеме сыныбы	Жұмыс уақыты, с, кем емес
1. Жолаушылар тасымалдайтын	«М», «О», «Р», «Л»	6 3
2. Құрғақ жүкті, мұнай құйғыш, буксирлер, итергіштер, техникалық флот кемелері (4 тармақта көрсетілген кемелерден басқа), балық өндіргіш	Барлық сыныпты	3
3. Техникалық флоттың қосымша кемелері, (мотозавознялар, шаланда, промерный және басқалар), өздігінен жүзбейтін кемелер	«М»	3
4. 3 тармақта көрсетілген техникалық флоттың қосымша кемелері, мұнай айдағыш және мұнай тазалағыш станциялар, брандвахталар	«О», «Р», «Л»	1
5. Электр қуаттың негізгі көзі жағалау көзі болып келетін тұрақтанатын кемелер	Барлық сыныпты	1

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 392-қосымша

Электр энергияның авариялық тұтынушылары	Электр энергия көзі
	Авариялық	Қысқа мерзімді апатты
1. Сигнал беру құралдары
1) Сигналы -ерекшеленетін фонарьлар	+	—
2) Күндізгі сигнал бергіш шамы	+	—
2. Аймақтар, бөлмелерді авариялық жарықтандыру
1) Құтқарғыш құралдарға отырғызу орындары, сондай–ақ құтқарғыш құралдарды түсіру орындарында борт сыртындағы аумақтар, ұжымдық құтқарғыш құралдарды орналастыру, қолдану және суға түсіру орындары	+	—
2) Біруақытта 20 адамнан аса адамдар орналасуы мүмкін бөлмелерден шығатын бөлмелер және есіктері	+	+
3) Тұрғын және қызметтік бөлмелердің өтетін жолдары және траптары, сондай-ақ ашық палубаға шығатын орындар	+	+
4) Олардың жергілікті басқару орындарымен машиналық бөлмелер және электргенераторлардың бөлмелері	+	+
5) Басты тоқ таратқыш құрылғылар және авариялық таратқыш қалқан	+	+
6) Авариялық дизель-генератор бөлмесі	+	+
7) Рульдік рубка	+	+
8) Штурмандық рубка және радиорубка	+	+
9) Авариялық және өртке қарсы инвентарьды, өртке қарсы жабдықтарды сақтау орындары және тасымалданатын өртке қарсы хабарлағыш орнату орындары	+	+
10) Румпельді бөлмелер	+	—
11) Камбуз	+	—
12) Гирокомпас бөлмесі	+	—
13) Авариялық түрде пайдалану кезінде экипаж жиналатын орын	+	—
14) медициналық бөлімшелер	+	—
15) қазандардың су өлшегіш құралдары	+	—
16) «Апат кезінде шағытан жер» жанатын орын	+	+
Жолаушылар тасымалдайтын кемелер
17) қайықшалы палубаға шығатын көрсеткіштер, сондай-ақ құтқарғыш құралдардағы ақпарат тақталары	+	+
18) Бір уақытта 20 жолаушылардан аса бола алатын бөлімшелерден шығатын орындар және бөлмелер	+	+
3. Басқару құралдары, ішкі кемелік байланыс және сигнал бергіш
1) Басты қозғалтқыштарды қашықтан басқарудың электрленген жүйе	+	—
2) кемені басқару құралдары	+	—
3) өрт сөндіру құралдарды қашықтан басқару құрылғылар және олардың дабылбергіші	+	—
4) Авралды дабылбергіш (жұмыстың ұзақтығы кемінде 15 мин)	+	—
5) Өрт дабылбергіші	+	—
6) магнитті компастар шкалалардың жанып тұруы	+	+
7) бөлмелер мен аумақтардағы жүктердің буларын анықтауға арналған авариялық – сақтандырғыш дабылбергіш жүйесі (газ тасымалдауыш пен мұнайқұйғыш кемелер үшін)	+	+
8) ішкі байланыстар және хабарландыру құралдары	+	—
4. Күш тұтынушылары
1) рульдің электрлі және электргидравликалық жетегі, сондай-ақ оған байланысты қашықтан басқару жүйесі және руль күйінің көрсеткіші (жұмыстың ұзақтығы 15 минут бойы). Жетектің күш беретін электр тізбегін авариялық қуат көзінен қуаттандыруды орындамауға рұқсат берілетін талаптар рульдің электр гидравликалық жетегінде бір сорғы басты қозғалтқыштан немесе ескіш білектен жетегі бар кеме үшін	+	+
2) Сілтемелері және олардың жабылуы туралы сақтандырғыш сигнал беру жүйесі бар өткізбейтін есіктің электр жетектері	+	-
3) Осы Қағиданың ІІІ бөлімі 271-тарауымен талап етілетін тұрақты өрт сорғысының электр жетегі	+	-
Байланыс құралдары және навигациялық жабдықтар
1) Байланыс құралдарының авариялық электр қуаты көзінен қуат алуға талаптар осы Қағиданың 67-тарауында келтірілген	+	-
2) Навигациялық жабдықтар (тек дизель-генератор орнатылған жағдайда ғана), магниттік компастан басқасы (6) тармақша 3-тармақ 229-кесте)	+	-

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 393-қосымша

Тұтынушылар	Кернеу, В
	Тұрақты тоқ	Ауыспалы тоқ
1. Кемелік техникалық құрылғылардың, стационарлы камбузды, жылытқан және қыздырылатын қондырғы және оларды басқару тізбегінің электр жетектері	220	380
2. Каюталарда және қоғамдық бөлмелерде жылытқыш құралдар	220	2201
3. Бу тұтану температурасы 60 0С және одан жоғары мұнай өнімдерді тасымалдайтын барлық, соның ішінде құймалы кемелерде жарықтандыру, сигнал беру және байланыс	220	220
4. Бу тұтану температурасы 60 0С төмен және мұнай өнімдерді тасымалдайтын барлық, соның ішінде құймалы кемелерде олардың итергіштерінде жарықтандыру, сигнал беру және байланыс	1102	1272
5. Ауыспалы қол лампасына ашалы розетка (жүк люстралардан басқа)	24	12
6. Тұрмыстық электр жабдық үшін каюталар мен қоғамдық бөлмелердегі ашалы розетка	220	220
7. Ауыспалы құрал-сайман және ауыспалы басқару пульты 3	24	42
8. Жұмыс кезінде бекітілген ауысатын күшті тұтынушылардың қоректенуі үшін ашалы розеткалар	220	380
Ескертпе: 1Арнайы құрал-сайманды қолданусыз кернеу астында жатқан бөліктерге жету мүмкіндігі болмағана жағдайда 380 В кернеу рұқсат етіледі. 2Үнемі вахта жүргізілетін бөлмелерде (басты рубка, машиналық бөлімше, басты таратқыш қалқанның бөлімшесі) оқшаулау қарсыласуының кемуі кезінде сигнал беретін электр желілердің оқшаулау қарсыласуын үзіліссіз автоматты түрде бақылау құрылғысын орнату шартымен 220 В кернеуі рұқсат етіледі. 3220 В кернеуден жұмыс істейтін еселі оқшауланған тасымалданатын құралды қолдануға болады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 394-қосымша

Шинаның көлденең қимасының өлшемдер, мм	Ең үлкен рұқсат етілген жүктеме, А
	Бөлек шиналар саны кезінде 40-тан 60 Гц дейін ауыспалы тоқ үшін				Бөлек шиналар саны кезінде тұрақты тоқ үшін
	боялған		боялмаған		боялған		боялмаған
	1	2	1	2	1	2	1	2
12x2	163	295	144	260	170	306	157	274
15x2	203	407	182	302	208	366	189	332
15x3	242	431	222	391	254	436	228	398
20x2	268	457	242	410	273	480	247	430
20x3	298	511	272	480	308	576	277	517
20x5	423	718	378	645	431	746	390	670
25x3	392	665	351	600	405	692	357	632
25x5	502	870	455	780	522	883	468	810
30x3	456	782	410	703	468	820	423	745
30x5	587	1030	522	910	817	1040	552	945
40x5	787	1305	678	1170	783	1340	720	1220
40x10	1088	1960	975	1760	ИЗО	2010	1045	1170
50x5	901	1565	620	1430	965	1620	845	1490
50x10	1335	2340	1195	2110	1445	2470	1300	2980
60x5	1075	1830	980	1990	1135	1470	1015	1620
60x10	1560	2730	1430	2420	1630	2880	1430	1800
80x10	2010	3400	1820	3000	2750	3640	1880	3380
100x10	2450	4050	2210	3520	2610	4680	2210	4150

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 395-қосымша

Түс	Мәні	Сигнал түрі	Құрылғы күйі
1. Қызыл	Қауіпті	Жыпылықтау	Сол сәтте кірісуді қажет ететін қауіпті жағдай
		Үнемі	Қауіпті жағдай (жалпы сигнал), сондай-ақ анықталған, бірақ қалыптаспаған қауіпті жағдайлар
2. Сары	Назар аударыңыз	Жыпылықтау	Қалыпты емес жағдайлар, бірақ сол сәтте жоюды қажет етпейтін
		Үнемі	Қалыпты емес және қауіпсіз күй арасындағы жағдай. Анықталған, бірақ әлі де жойылмаған қалыпты емес күй
3. Жасыл	Қауіпсіздік	Жыпылықтау	Объектілер резервті күйден қосылғаны туралы көрсетеді
		Үнемі	Жұмыс пен істің қалыпты режимі
4. Көк	Нұсқаулықтар мен ақпараттар	Үнемі	Механизмдер және құрылғылар іске қосуға дайын. Барлығы қалыпты
5. Ақ	Жалпы ақпарат	Үнемі	Қажет болғанда мағынасы ашылатын сигналдар. Автоматты іске жататын жазулар. Басқа қосымша сигналдар

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 396-қосымша

Тоқ генераторы	Тоқтың шамадан артуы, %	Шамадан арту ұзақтығы, с
Ауыспалы тоқтың Тұрақты тоқтың	50 50	120 15

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 397-қосымша

Қозғалтқыш типі	Айналу сәті бойынша артуы, %	Шамадан асу ұзақтығы, с	Сынау шарты
1. Көп фазалы, синхронды электр қозғалтқыштар, сондай-ақ номиналды тоқтан іске қосу тоғы 4,5 есе кем қысқа-матасу роторлы электр қозғалтқыштар	50	15	Жиілік, кернеу және қызу номиналдыы мән деңгейінде ұсталынуы тиіс
2. Үзіліссіз және қайта қысқа мерзімді жұмыс үшін қысқа-матасқан немесе фазалы роторы бар көп фазалы асинхронды электр қозғалтқыштар	60	15	Жиілік, кернеу және қызу номиналды мән деңгейінде ұсталынуы тиіс
3. 2 тармақта көрсетілген, бірақ қысқа мерзімді жұмыс үшін және ауыспалы жүктемелі тоқтаусыз жұмыс үшін электр қозғалтқыштар	100	15	Сол сияқты
4. Тұрақты тоқтың электр қозғалтқыштары	50	15	кернеу және қызу номиналды мән деңгейінде ұсталынуы тиіс

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 398-қосымша

Тоқ түрі	Теріс тоқтан немесе кері қуаттан іштей жану қозғалтқыштары үшін қорғануды қолдану мүмкіндігіндегі шектер
Ауыспалы Тұрақты	Генераторлардың номиналды қуатына 8—15 %, кВт Генератордың номиналды тоғы 2—15 %, А

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 399-қосымша

Атауы	Рұқсат етілетін температура, оС
Ұзақ уақыт бойы қызметкерлермен қолданылатын басқару тұтқасы және басқа элементтер:
металды	55
металды емес	65
сол сияқты, бірақ олармен қысқа уақытқа жанасуы мүмкін:
металды	60
металды емес	70
Қоршаған ауа температурасыы 20оС кезінде бөлмелердің электрлі жылытқыш құралдарының қаптамасы	80
Жылытылып жатқан бөлмелердегі электрлі жылытқыш құралдардан шығатын ауа	110

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 400-қосымша

Жасаушы типі	Датчикпен қызмет етілетін палубасының ең үлкен ауданы, м2	Датчиктер арасындағы ең үлкен ара-қашықтық, м	Аралықтардан максималды тұрақтау, м
Жылу	37	9	4,5
Түтінді	74	11	5,5

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 401-қосымша

Ішкі және аралас (өзен-теңіз) суларда жүзетін кемелерде қолданылатын кабельдер және өткізгіштер тізімі

Маркасы	Конструкциясы	Қолданудың тиімді саласы
Кабельдер
1. КНР	Жануды таратпайтын аз тұрақты резинадан жасалған қабықтағы резиналық оқшаулауы бар кабель	Күн сәулесінің тура әрекетінен қорғау шартымен бөлме ішінде және ашық палубада жылжымайтын төсем үшін ауыспалы тоқтың 690 В дейін немесе тұрақты тоқтың 1200 В дейін кернеудегі, басқару тізбектерінде, сигнал бергіш және құралдар арасындағы жалғаулардағы күш және жарықтандырғыш желілерінде
2. КНРЭ	Сол сияқты мысты қалайыланған өткізгіштерден жасалған жалпы экранда	Кабельді аралықтау қажет етілетін орындарды қоса алғанда, сол сияқты
3. КНРУ	1 тармақтағы сияқты нығайтылған қабықта	1 тармақтағы сияқты, оның ішінде механикалық әрекеттер болуы мүмкін орындарда
4. КНРП	1 тармақтағы сияқты, болатты мырыштал,ан өткізгіштерден тұратын қорғаушы оплеткада	3 тармақтағы сияқты
5. КНРТ	Жануды таратпайтын аз тұрақты резинадан жасалған қабықтың резиналық оқшаулауы бар кабель	Күн сәулесінің тура радиациясынан қорғау шартымен бөлме ішінде және ашық палубада жылжымайтын төсем үшін ауыспалы тоқтың 400 В дейін немесе тұрақты тоқтың 500 В дейінгі кернеу астындағы бақылау және телефон байланысы тізбектерінде
6. КНРпТ	5 тармақтағы сияқты, қос айналдырылған жіптерімен	5 тармақтағы сияқты
7. КНРТЭ	5 тармақтағы сияқты, мысты қалайыланған өткізгіштерден тұратын жалпы экранда	5 тармақтағы сияқты, оның ішінде кабельді аралықтау қажет ететін орындарда
8. КНРпТЭ	5 тармақтағы сияқты, жіптері қос айналдырылған мысты қалайыланған өткізгіштерден тұратын жалпы экранда	7 тармақтағы сияқты
9. КНРЭТ	5 тармақтағы сияқты, аралықтанған жіптермен	5 тармақтағы сияқты, оның ішінде жіптер және кабельдерді аралықтау қажет етілетін жерлерде
10. КНРЭТЭ	5 тармақтағы сияқты, жіптері қос айналдырылған мысты қалайыланған өткізгіштерден тұратын жалпы экранда	5 тармақтағы сияқты, оның ішінде жіптер және кабельдерді аралықтау қажет етілетін жерлерде
11. КНРТУ	1 тармақтағы сияқты нығайтылған қабықта	5 тармақтағы сияқты, оның ішінде механикалық әрекеттер болуы мүмкін орындарда
12. КНРпТУ	5 тармақтағы сияқты жіптері қос айналдырылған нығайтылған қабықта	11 тармақтағы сияқты
13. КНРЭТУ	5 тармақтағы сияқты, жіптері аралықтанған нығайтылған қабықта	5 тармақтағы сияқты, оның ішінде механикалық әрекеттер болуы мүмкін және жіптерді аралықтау қажет жерлерді
14. КНРТП	5 тармақтағы сияқты, болатты мырышталған өткізгіштерден тұратын қорғаушы оплеткада	5 тармақтағы сияқты, оның ішінде механикалық әрекеттер болуы мүмкін орындарда
15. КНРпТП	5 тармақтағы сияқты, болатты жіптері қос айналдырылған мырышталған өткізгіштерден тұратын қорғаушы оплеткада	14 тармақтағы сияқты
16. КНРЭТП	5 тармақтағы сияқты, болатты жіптері қос айналдырылған мырышталған өткізгіштерден тұратын қорғаушы оплеткада	13 тармақтағы сияқты
17. НРШМ	5 тармақтағы сияқты, майысатын	Күн радиациясынан тура әрекетінен қорғау шартымен 1 тармақта көрсетілген кернеу астында жылжымалы және тасымал тоқ қабылдағыштарға қосу үшін басқару тізбектеріндегі күш және жарықтандырғыш желілерінде
18. НГРШМ	5 тармақтағы сияқты, майысатын	Күн радиациясынан тура әрекетінен қорғау шартымен 5 тармақта көрсетілген кернеулерде бір уақытта айналдырумен майыстыру кезінде ауа ортасында пайдаланылатын басқару тізбектерінде
19. МРШН	5 тармақтағы сияқты, майысатын	18 тармақтағы сияқты
20. МРШНЭ	5 тармақтағы сияқты, мысты қалайыланған өткізгіштерден тұратын жалпы экранда, майысатын	18 тармақтағы сияқты, оның ішінде кабельді аралықтау қажет етілетін орындарда
21. МЭРШН-100	5 тармақтағы сияқты, аралықтанған жіптермен, майысатын	18 тармақтағы сияқты, оның ішінде жіптерді аралықтау қажет етілетін орыныдарда
22. МЭРШНЭ-100	5 тармақтағы сияқты, мысты қалайыланған өткізгіштерден тұратын жалпы экранда, майысатын	18 тармақтағы сияқты, оның ішінде жіптер және кабельдерді аралықтау қажет етілетін
23. КГН	Жануды таратпайтын аз тұрақты резина қабығында резина оқшаулауы бар кабель	Ауыспалы тоқтың 660 В дейін және тұрақты тоқтың 1000 В дейін кернеу астында қоректі қосу үшін және электр энергияны басқа кемелерге тарату үшін
24. КРПСН	Жануды таратпайтын резеңкелі аз төзімді қабықтағы келтірілген иіндік темірі резеңкелі оқшауланбаған иілімділігі жоғару кабель	23 тармақтағы сияқты
25. КНРк	поливинилхлоридті пластикаттан жасалған қабықтың резеңкелі оқшаулауы бар кабель	1 тармақтағы сияқты, оның ішінде кабельге қышқыл бу, апатитті сілті, көмірді, цементті және басқа шаңды
26. КНРЭк	25 тармақтағы сияқты, поливинилхлоридті пластикаттан жасалған екі қабық арасында орналасқан мысты өткізгіштерден тұратын экранда	25 тармақтағы сияқты, оның ішінде өртке қауіпті зоналарда, сондай-ақ кабельдері аралықтау қажет етілетін орындарда төсеу үшін
27. КНРПк	25 тармақтағы сияқты, поливинилхлоридті пластикаттан жасалған екі қабықтың арасында орналасқан болатты мырышталған өткізгіштерді орау кезінде қорғаушы оплеткада	25 тармақтағы сияқты, оның ішінде механикалық әрекеттер болуы мүмкін орындарда
28. КНРТЭк	26 тармақтағы сияқты	5 тармақтағы сияқты, жіптерді аралықтау қажет орындарда қышқыл буларының кабельдер, апатитті сілтілердің, көмірді, цементті және басқа шаңдарға әсер ету кезінде
29. КНРЭТЭк	26 тармақтағы сияқты, аралықтанған жіптермен	28 тармақтағы сияқты, оның ішінде жіптерді аралықтау қажет етілетін жерлерде жилды экрандау
30. КНРпТк	25 тармақтағы сияқты, қос айналдырылған жіптермен	5 тармақтағы сияқты, оның ішінде қышқыл буларының кабельдеріне, апатитті сілтілерге, көмірді, цементті және басқа шаңдарға әсер ету кезінде
31. КНРпТЭк	26 тармақтағы сияқты, қос айналдырылған жіптермен	30 тармақтағы сияқты
32. КНРпТПк	27 тармақтағы сияқты, қос айналдырған жіптермен	30 тармақтағы сияқты, оның ішінде механикалық әрекеттесу болуы мүмкін орындарда
33. КРКВ	Поливинилхлоридті пластикаттан жасалған қабықта кремний органикалық резинадан оқшаулауы бар кабель	1 тармақтағы сияқты, оның ішінде рефрижераторлы бөлмелерде
34. КРКВЭ	Поливинилхлоридті пластикаттан жасалған екі қабықтары арасында орналасқан кремний органикалық оқшаулауы бар кабель, мысты немесе мысты қалайыланған лентадан тұратын экран	33 тармақтағы сияқты, оның ішінде кабельді аралықтау қажет етілетін орындарда
35. КСРПВ	Радиациялық тігілген полиэтиленмен оқшауланған кабель, поливинилхлоридті пластикаттан жасалған қабық	5 тармақтағы сияқты, оның ішінде рефрижераторлы бөлмелерде
36. КСРПВ	Радиациялық тігілген полиэтиленмен оқшауланған кабель, поливинилхлоридті пластикаттан жасалған екі қабықтары арасында орналасқан мысты қалайыланған лентадан тұратын экран	35 тармақтағы сияқты, оның ішінде кабельді аралықтау қажет етілетін орындарда
37. КМПВ	Поливинилхлоридті қабықта полиэтиленмен оқшауланған кабель	Күн радиациясының және теңіз суының тура әсерінен қорғау шартымен бөлме ішінде және ашық палубада жылжымайтын төсем үшін ауыспалы тоқтың 500 В дейін және тұрақты тоқтың 750 В дейінгі кернеу астындағы күш және жарықтандырғыш желілердегі сигнал бергішті және құралдар арасындағы жалғануларды басқару тізбектерінде
38. КМПВЭ	37 тармақтағы сияқты, мысты қалайыланған өткізгіштерден жасалған жалпы экранда	37 тармақтағы сияқты, оның ішінде кабельді аралықтау қажет етілетін орындарда
39. КМПЭВ	Поливинилхлоридті қабықта аралықтанған, бөліктен аралықтанған немесе қос аралықтанған жіптермен полиэтиленді оқшаулауы бар кабель	37 тармақтағы сияқты
40. КМПЭВЭ	39 тармақтағы сияқты, мысты қалайыланған өткізгіштерден жасалған жалпы экранда	37 тармақтағы сияқты, оның ішінде кабельді аралықтау қажет етілетін орындарда
41. КМПВП	37 тармақтағы сияқты, болатты өткізгіштерден жасалған оплеткада	37 тармақтағы сияқты, оның ішінде механикалық әрекеттесу болуы мүмкін орындарда
42. КМПЭВП	39 тармақтағы сияқты, болатты өткізгіштерден жасалған оплеткада	41 тармақтағы сияқты
43. КМПВТ	Поливинилхлоридті қабықта полиэтиленді оқшаулауы бар мысты бір өткізгішті жіптері бар кабель	ішінде жылжымалы төсем үшін ауыспалы тоқтың 400 В дейін және тұрақты тоқтың 500 В дейін кернеу астындағы телефон желісінде
44. КМПВЭТ	43 тармақтағы сияқты, мысты қалайыланған өткізгіштерден жасалған жалпы экранда	43 тармақтағы сияқты, оның ішінде кабельді аралықтау қажет етілетін орындарда
45. КМПВЭТ	43 тармақтағы сияқты, аралықтанған жіптері бар	43 тармақтағы сияқты, оның ішінде жіптерді аралықтау қажет етілетін орындарда
46. КМПЭВЭТ	43 тармақтағы сияқты, мысты қалайыланған өткізгіштерден жасалған жалпы экранда аралықтанған жіптері бар	43 тармақтағы сияқты, оның ішінде жіптерді және кабельді аралықтау қажет етілетін орындарда
47. СПОВ	Поливинилхлоридті пластикаттан жасалған қабықта сәуле таратылған полиэтиленді оқшаулауы бар кемелік кабель	Күтіп ұстаудың динамикалық принцицптері бар кемелерде жылжымайтын төсемдері үшін ауыспалы тоқтың 690 В дейін немесе тұрақты тоқтың 1000 В дейін басқару және сигнал бергіш тізбектерінде күш және жарықтандырғыш желілерде
48. СПОЭВ	Поливинилхлоридті пластикаттан қабығында аралықтанған немесе бөліктеп аралықтанған сәулелендірілген полиэтиленнен жасалған оқшаулауы бар кемелік кабель	47 тармақтағы сияқты
49. СПОВЭ	Жалпы экранда поливинилхлоридті пластикаттан қабығында сәулелендірілген полиэтиленнен жасалған оқшаулауы бар кемелік кабель
50. СПОЭВЭ	Жалпы экранда поливинилхлоридті пластикаттан қабығында аралықтанған жіптері бар сәулелендірілген полиэтиленнен жасалған оқшауланған кемелік кабель
51. КПГСН	Жануды таратпайтын резеңкелі аз тұрақты қабықты иіндік темірі бар иілімділігі жоғары кабель	Жаншылту кабельдердің кабельге әсері тигізуі және қабыққа ауыл шаруашылығында қолданылатын залалсыздандыратын және агрессивті сұйықтықтар, сондай-ақ майлар түсуі мүмкін кабельді кемінде 5 диаметрлі иілім радиусында стационарлы салу үшін
52. ВВГ	Поливинилхлоридті пластикаттан жасалған қабық және оқшаулауы бар кабель	Стационарлы салу үшін. Мотаждау кезінде кабельді механикалық тарту рұқсат етілмейді. Егер жіптердің қима ауданы 10 мм1 аспаса, бір өткізгішті жіптері бар кабельдерді қолдану рұқсат етіледі, сонымен бірге кабельдің иілу радиусы кемінде 7,5 диаметрлі болуы тиіс.Бір өткізгішті жіптері бар кабельдерді амортизаторларда орнатылған жабдықтарға жеткізу рұқсат етілмейді.
53. КВВГ	Жануда таратпайтын қабықтағы кабель	52 тармақтағы сияқты. Бақылау тізбектерінде стационарлы салу үшін агрессивті ортада салу рұқсат етіледі.
54. КПВГВнг	Бетіне түсетін май және бензин әрекеттеріне төзімді А категориясына тиісті полививнилхлоридті пластикаттан жасалған қабық және оқшаулауы бар иілімділігі жоғары кабель	Жылжымалы және тасымал ауыспалы тоқ 660 В дейін немесе тұрақты тоқтың 1000 В кернеуі кезінде тоқ қабылдағыштарға қосу үшін күш және жарықтандырғыш желілерінде басқару тізбектерінде. Бөлме ішінде салу үшін
55. КСВВ	Жануды таратпайтын поливинилхлоридті оқшаулауы және қабығы бар кабель. Жанар-жағар майлардың әрекеттеріне төзімді	Күн радиациясының тура әсерінен қорғау шартымен бөлме ішінде және ашық палубада жылжымайтын төсемдер үшін ауыспалы тоқтың 660 В немесе тұрақты тоқтың 750 В кернеу астындаға басқару тізбектеріндегі күш және жарықтандырғыш желілерінде
56. КСВВнг	55 тармақтағы сияқты, жанғыштығы төмен	55 тармақтағы сияқты
57. КСВВЭ	55 тармақтағы сияқты, мысты өткізгіштерден жасалған жалпы экранда. Экран үстіне поливинилхлоридті пластикаттан жасалған қабық	55 тармақтағы сияқты, в том числе в местах, где требуется экранирование кабеля
58. КСВВЭнг	57 тармақтағы сияқты, жанғыштығы төмен	57 тармақтағы сияқты
59. ВВГнг	Поливинилхлоридті пластикаттан жасалған оқшаулауы бар кабельдер, жанғыштығы төмен олардың поливинилхлоридті пластикаттан қабығы	Жылжымайтын төсем үшін 6 кВ кернеу кезінде күш желілерінде
60. ВБбШнг	Поливинилхлоридті пластикаттан жасалған оқшаулауы бар кабельдер, жанғыштығы төмен поливинилхлоридті пластикаттан жасалған қорғаушы шланг, болатты мырышталған ленталардан жасалған берен	59 тармақтағы сияқты
61. КГНс	23 тармақтағы сияқты	Күн радиациясының тура әсерінен, оның ішінде 1,96 МПа (20 кгс/см2) дейін радиациялық гидростатикалық қысымынан қорғау шартымен жылжымалы және тасымал тоқ қабылдағыштарға қосу, бөлме ішінде және ашық палубада салу үшін күш және жарықтандырғыш желілерде
62. КГНсЭ	23 тармақтағы сияқты, қабық бойынша мысты қалайланған өткізгіштерден тұратын жалпы экранда	61 тармақтағы сияқты, оның ішінде кабельді аралықтау қажет етілетін орындарда
63. КГНсП	23 тармақтағы сияқты, қабық бойынша болатты мырышталған өткізгіштерден жасалған қорғаушы оплеткада	62 тармақтағы сияқты, механикалық әрекеттену болуы мүмкін орындарда
64. КГЭНс	23 тармақтағы сияқты, аралықтанған жіптермен	Күн радиациясының тіреу әрекетінен, теңіз суында 4,9 МПа (50 кгс/см2) дейінгі радиалды гидростатикалық қысымның әрекеті кезінде қорғау шартымен бір уақытта бұрау майыстыру кезінде ауа ортасында пайдаланылатын басқару тізбектерінде жылжымалы және тоқ жүргізгіш тоқ қабылдағыштарға қосу үшін
65. КГЭНЭ	23 тармақтағы сияқты, қабық бойынша болатты мырышталған өткізгіштерден жасалған жалпы экранда	64 тармақтағы сияқты
66. КМПЭВЭ	38 тармақтағы сияқты, қорғаушы поливинилхлоридті қабықта	60 тармақтағы сияқты
67. КМПЭВЭВ	40 тармақтағы сияқты, қорғаушы поливинилхлоридті қабықта	66 тармақтағы сияқты
68. КМПВЭ-1	38 тармақтағы сияқты	66 тармақтағы сияқты
69. КМПЭВЭ-1	Поливинилхлоридті қабықта, жалпы экранда таратқыш қабықпен полиэтиленді оқшаулауы бар аралықтанған жилалары бар кабель	66 тармақтағы сияқты
70. КМВВЭ	Жалпы экранда поливинилхлоридті қабықтағы поливинилхлоридті оқшаулауы бар кабель	Ауыспалы тоқтың 400 Гц жиілігінде 500 В және тұрақты тоқтың 750 В дейінгі кернеуде жұмыс істейтін күш және жарықтандырғыш желілерінде және басқару тізбектерінде жылжымайтын төсемдер үшін
71. КСОВнг-LS	Бу-газ бөлуі азайтылған, жануды таратпайтын өрт қауіптілігі төмен поливинилхлоридті пластикаттан жасалған қабықтағы полиефинді композициялы оқшаулауы бар кабель	Күн радиациясының тура әрекетінен, соның ішінде теңіз суының қысқа уақытта әрекеттенуден қорғау шартымен бөлме ішінде және ашық палубада стационарлы салу үшін телефон байланысын басқаруды бақылау тізбегінде
72. КСОПн-HF	71 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялы қабықта	71 тармақтағы сияқты
73. КСОВЭнг-LS	71 тармақтағы сияқты, қабық астындағы жалпы экранда	71 тармақтағы сияқты
74.КСОПЭнг-HF	73 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялы қабықта	71 тармақтағы сияқты
75. КСОЭВнг-LS	71 тармақтағы сияқты, аралықтанған жіптермен	Күн радиациясының тура әрекетінен, соның ішінде теңіз суының қысқа уақытта әрекеттенуден қорғау шартымен бөлме ішінде және ашық палубада стационарлы салу үшін телефон байланысын басқаруды бақылау тізберінде
76. КСОПЭнг-HF	75 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялы қабықта	73 тармақтағы сияқты
77. КСОЭВЭнг-LS	75 тармақтағы сияқты, қабық астындағы жалпы экранда	75 тармақтағы сияқты
78. КСОПЭнг-HF	77 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялы қабықта	75 тармақтағы сияқты
79. КСОпВЭнг-LS	73 тармақтағы сияқты, парамен орау кабелі	75 тармақтағы сияқты
80. КСОпПЭнг-HF	79 тармақтағы сияқты галогенсіз композициялы қабықта	75 тармақтағы сияқты
81. КСОпЭВнг- LS	79 тармақтағы сияқты, аралықтанған жұптармен	75 тармақтағы сияқты
82. КСОпЭПнг- HF	81 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялы қабықта	75 тармақтағы сияқты
83. КСОпЭВЭнг- LS	82 тармақтағы сияқты, қабық астындағы жалпы экранда	75 тармақтағы сияқты
84. КСОпЭПЭнг- HF	84 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялы қабықта	75 тармақтағы сияқты
85. КНРМ	1 тармақтағы сияқты	1 тармақтағы сияқты; 1200 Гц дейінгі жиілікте 400 В дейін ауыспалы немесе 500 В тұрақты тоқтың аз қуатын басқарудың электр сигналдарын беру үшін. Оның ішінде, 2,0 МПа (20 кгс/см2) дейінгі радиалды гидростатикалық қысымның әрекеттенуі кезінде
86.КНРМнг	1 тармақтағы сияқты, жаңғыштығы төмен	85 тармақтағы сияқты
87. КНРМнг- HF	1 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялы	85 тармақтағы сияқты
88. КНРМЭ	2 тармақтағы сияқты,	85 тармақтағы сияқты
89. КНРМЭнг	2 тармақтағы сияқты, жаңғыштығы төмен	85 тармақтағы сияқты
90. КНРМЭнг-HF	2 тармақтағы сияқты,	85 тармақтағы сияқты
91. КНРМП	85 тармақтағы сияқты, қабық үстінен болатты мырышталған оплеткамен	85 тармақтағы сияқты, механикалық әрекеттену болуы мүмкін орындарда
92. КНРМПнг	85 тармақтағы сияқты, қабық үстінен болатты мырышталған оплеткамен	85 тармақтағы сияқты, механикалық әрекеттену болуы мүмкін орындарда
93. КНРМПнг-HF	87 тармақтағы сияқты, қабық үстінен болатты мырышталған оплеткамен	85 тармақтағы сияқты, механикалық әрекеттену болуы мүмкін орындарда
94. КНРМТ	1 тармақтағы сияқты	Күн радиациясының тікелей әрекетінен қорғау шартымен, оның ішінде 2,0 МПа (20 кгс/см2) дейінге радиалды гидростатикалық қысымның әрекетінде бөлме ішінде және ашық палубада стационарлы орнату үшін бақылау және телефон байланыс тізбектерінде
95. КНРМТнг	1 тармақтағы сияқты, жанғыштығы төмен	94 тармақтағы сияқты
96. КНРМТнг- HF	1 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялы	94 тармақтағы сияқты
97.КНРМТп	94 тармақтағы сияқты, қос айналдырылған жіптермен	94 тармақтағы сияқты
98. КНРМТп нг	То же, что в пункте 95, қос айналдырылған жіптермен	94 тармақтағы сияқты
99. КНРМТп нг-HF	96 тармақтағы сияқты, қос айналдырылған жіптермен	94 тармақтағы сияқты
100. КНРМТЭ	1 тармақтағы сияқты, қабық үстінен мысыты қалайыланған өткізгіштерден жасалған жалпы экранда	94 тармақтағы сияқты
101. КНРМТЭнг	1 тармақтағы сияқты, қабық үстінен мысыты қалайыланған өткізгіштерден жасалған жалпы экранда	94 тармақтағы сияқты
102. КНРМТЭнг-HF	1 тармақтағы сияқты, галогенсіз қабық үстінен мысыты қалайыланған өткізгіштерден жасалған жалпы экранда	94 тармақтағы сияқты
103. КНРМТпЭ	99, тармақтағы сияқты, қос айналдырылған жіптермен	94 тармақтағы сияқты
104 КНРМТпЭнг	100, тармақтағы сияқты, қос айналдырылған жіптермен	94 тармақтағы сияқты
105. КНРМТпЭнг - HF	110 тармақтағы сияқты, қос айналдырылған жіптермен	94 тармақтағы сияқты
106. КНРМЭТ	1 тармақтағы сияқты, бөліктеп аралықтанған жіптермен	94 тармақтағы сияқты
107. КНРМЭТнг	1 тармақтағы сияқты, бөліктеп аралықтанған жіптермен жаңғыштығы төмендетілген	94 тармақтағы сияқты
108. КНРМЭТнг HF	1 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялы бөліктеп аралықтанған жіптермен	94 тармақтағы сияқты
109. КНРМЭТЭ	106 тармақтағы сияқты, қабық үстінен мысты қалайыланған өткізгіштерден жасалған жалпы экранда	94 тармақтағы сияқты
110. КНРМЭТЭ нг	107 тармақтағы сияқты, қабық үстінен мысты қалайыланған өткізгіштерден жасалған жалпы экранда	94 тармақтағы сияқты
111. КНРМЭТЭ нг-HF	108 тармақтағы сияқты, қабық үстінен мысты қалайыланған өткізгіштерден жасалған жалпы экранда	94 тармақтағы сияқты
112. КНРМТП	94 тармақтағы сияқты, қабық үстінен болатты мырышталған өткізгіштерден жасалған оплеткамен	94 тармақтағы сияқты,оның ішінде механикалық әрекеттену болуы мүмкін орындарда
113. КНРМТПнг	95 тармақтағы сияқты, қабық үстінен болатты мырышталған өткізгіштерден жасалған оплеткамен	111 тармақтағы сияқты
114. КНРМТПнг - HF	96 тармақтағы сияқты, қабық үстінен болатты мырышталған өткізгіштерден жасалған оплеткамен	111 тармақтағы сияқты
115. КНРМТпП	111 тармақтағы сияқты, қос айналдырылған жіптермен	111 тармақтағы сияқты
116. КНРМТпПнг	112 тармақтағы сияқты, қос айналдырылған жіптермен	111 тармақтағы сияқты
117. КНРМТпПнг - HF	113 тармақтағы сияқты, қос айналдырылған жіптермен	111 тармақтағы сияқты
118. КНРМЭТП	106 тармақтағы сияқты, қабық үстінен болатты мырышталған өткізгіштерден жасалған оплеткамен	111 тармақтағы сияқты
119. КНРМЭТПнг	107 тармақтағы сияқты, қабық үстінен болатты мырышталған өткізгіштерден жасалған оплеткамен	111 тармақтағы сияқты
120. КНРМЭТПнг- HF	108 тармақтағы сияқты, қабық үстінен болатты мырышталған өткізгіштерден жасалған оплеткамен	111 тармақтағы сияқты
121. НРШММ	17 тармақтағы сияқты, иілімділігі жоғары,	17 тармақтағы сияқты сондай-ақ 2,0 МПа (20 кгс/см2) дейінгі радиалды гидростатикалық қысымының әрекеті кезіндегі теңіз суында стационаралы салу үшін
122. НРШММ нг	17 тармақтағы сияқты, жаңғыштығы төмендетілген, иілімділігі жоғары,	120 тармақтағы сияқты
123. НРШММнг -НF	17 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялардан, иілімділігі жоғары	120 тармақтағы сияқты
124. НГРШММ	18 тармақтағы сияқты, желінің оқшаулауы бойынша синтетикалық жіптерінен тұратын оплеткамен	18 тармақтағы сияқты, сондай-ақ 2,0 МПа (20 кгс/см2) дейінгі радиалды гидростатикалық қысымының әрекеті кезіндегі теңіз суында стационаралы салу үшін
125. НГРШММнг	18 тармақтағы сияқты, жанғыштығы төмендетілген, иілімділігі жоғары, желінің оқшаулауы бойынша синтетикалық жіптерінен тұратын оплеткамен	123 тармақтағы сияқты
126. НГРШММнг НF	18 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялардан, иілімділігі жоғары, желінің оқшаулауы бойынша синтетикалық жіптерінен тұратын оплеткамен	123 тармақтағы сияқты
127. МРШНМ	19 тармақтағы сияқты, иілімділігі жоғары	123 тармақтағы сияқты
128. МРШНМнг	19 тармақтағы сияқты, жанғыштығы төмендетілген, иілімділігі жоғары	123 тармақтағы сияқты
129. МРШНМ нг - НF	19 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялардан, иілімділігі жоғары	123 тармақтағы сияқты
130. МРШНМЭ	20 тармақтағы сияқты, иілімділігі жоғары	123 тармақтағы сияқты
131. МРШНМЭнг	20 тармақтағы сияқты, жанғыштығы төмендетілген, иілімділігі жоғары	123 тармақтағы сияқты
132. МРШНМЭ нгНF	20 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялардан, иілімділігі жоғары	123 тармақтағы сияқты
133. МЭРШНМ	21 тармақтағы сияқты, барлығы аралықтанған жіптерімен	123 тармақтағы сияқты
134. МЭРШНМнг	21 тармақтағы сияқты, жанғыштығы төмендетілген, барлығы аралықтанған жіптерімен	123 тармақтағы сияқты
135. МЭРШНМ нг-НF	21 тармақтағы сияқты, галогенсіз композициялардан, барлығы аралықтанған жіптермен	123 тармақтағы сияқты
136. МЭРШНМЭ	22 тармақтағы сияқты, қабық үстінен мысты қалайыланған өткізгіштері бар жалпы экранда	123 тармақтағы сияқты
137. МЭРШНМЭнг	22 тармақтағы сияқты, жаңғыштығы төмендетілген, қабық үстінен мысты қалайыланған өткізгіштері бар жалпы экранда	123 тармақтағы сияқты
138. МЭРШНМЭ нг - НF	22 тармақтағы сияқты, қабық үстінен мысты қалайыланған өткізгіштері бар жалпы экранда, галогенсіз композицияда	123 тармақтағы сияқты
139. КРНО - FR	Жила бойынша отқа төзімді ленталармен және жануды таратпайтын қорғаушы қабығы бар қорғаушы қабығы бар өртке төзімді кабель	Күн радиациясының тура әсерінен, сондай-ақ радиалды 2,0 МПа (20 кгс/см2) дейінгі гидростатикалық қысымның әрекеттенуінен қорғау шартымен бөлме ішінде және ашық палубада стационарлы салу кезінде құралдар жалғаулары үшін күш және жарықтандырғыш желілерде, басқару тізбектерінде
140. КПГН	23 тармақтағы сияқты	Ауыспалы тоқтың 490 Гц жиілігінде 660 В дейін немесе тұрақты тоқтың 1000 В дейін кернеу астында жылжымалы механизмдерге қосу үшін. Иілім радиусы кабельдің кемінде 5 диаметрі қабығына залалсыздандырғыш және агрессивті сұйықтықтардың, сондай-ақ май түсі мүмкіндігінде
141. КПГНТ	23 тармақтағы сияқты, иілімділігі жоғары жылуға төзімді резеңкелі оқшаулаумен	139 тармақтағы сияқты
142. КПГСНТ	23 тармақтағы сияқты, иілімділігі жоғары жылуға төзімді резеңкелі оқшаулауы бар	139 тармақтағы сияқты, жаншылту жүктеменің кабельге әсер ету мүмкіндігі
143. КГНТ	Жануды таратпайтын резеңкелі қабықта жылуға төзімді резеңкелі оқшаулауы бар иілімді кабель	139 тармақтағы сияқты, кабельдің иілім радиусы кемінде 8 диаметр
144. ВВГнг-LS	52 тармақтағы сияқты, төмендетілген өрт қауіпі	52 тармақтағы сияқты
145. КВВГнг- LS	52 тармақтағы сияқты, төмендетілген өрт қауіпі	52 тармақтағы сияқты
146. КВВГЭнг-LS	52 тармақтағы сияқты, төмендетілген өрт қауіпі, қаптама астындағы жалпы экранда	52 тармақтағы сияқты
147. КМПВнг-LS	37 тармақтағы сияқты, төмендетілген өрт қауіпі	37 тармақтағы сияқты
148. LSКМПВЭнг- LS	38 тармақтағы сияқты, төмендетілген өрт қауіпі	38 тармақтағы сияқты
149. КМПВЭВнг-LS	38 тармақтағы сияқты, төмендетілген өрт қауіпі, сыртқы поливинилхлоридті қорғаушы қабықта өртке қауіпі төмен	37 тармақтағы сияқты
150. КМПЭВнг LS	38 тармақтағы сияқты, төмендетілген өрт қауіпі	37 тармақтағы сияқты
151. КМПЭВЭнг LS	40 тармақтағы сияқты, төмендетілген өрт қауіпі	40 тармақтағы сияқты
152. КМПЭВЭВнг LS	40 тармақтағы сияқты, төмендетілген өрт қауіпі, сыртқы поливинилхлоридті қорғаушы қабықта өртке қауіпі төмен	40 тармақтағы сияқты
153. КВВГнг	52 тармақтағы сияқты, жанғыштығы төмен	52 тармақтағы сияқты
154. КВВГЭнг	52 тармақтағы сияқты, жанғыштығы төмен, жалпы экранда	52 тармақтағы сияқты
155.-170	Резервті нөмірлер
Өткізгіштер
171. УВГ	Поливинилхлоридті оқшаулауы бар иілімді өткізгіш	Ауыспалы тоқтың 380 В дейін және тұрақты тоқтың 550 В кернеу астындағы тартқыш құрылғыларды қатты ішкі монтаждау үшін
172. УВОГ	171 тармақтағы сияқты, ерекше иілімді	171 тармақтағы сияқты, иілімді жалғанулар үшін
173. МШВ	Поливинилхлоридті қабықта жібек оқшаулауы бар көп өткізгішті сым	Ауыспалы және тұрақты тоқтың 1000 В дейін кернеу кезінде қатты құрал ішіндегі және құралдар арасындағы монтаждау үшін
174. МГШВ	Поливинилхлоридті қабықта жібек оқшаулауы бар көп өткізгішті сым	173 тармақтағы сияқты, иілімді жалғаулар үшін
175. МГШВЭ	141 тармақтағы сияқты, аралықтанған	174 тармақтағы сияқты, аралықтану қажет болғанда
176. НВ	Поливинилхлоридті пластикаттардан жасалған өткізгіш	Ауыспалы тоқтың 500 В дейін және тұрақты тоқтың 700 В дейін кернеу астында таратқыш құралдарды қатты ішкі монтаждау үшін
177. НВЭ	176 тармақтағы сияқты, аралықтанған	176 тармақтағы сияқты, аралықтану қажет болғанда
178. НВК	176 тармақтағы сияқты, қорғау қабығы бар	176 тармақтағы сияқты
179. НВКЭ	177 тармақтағы сияқты, аралықтанған	176 тармақтағы сияқты
180. ПВЗ	Иілімділігі жоғары поливинилхлоридті оқшаулауы бар өткізгіш	171 тармақтағы сияқты. Динамикалық күтіп ұстау принциптері бар кемелерде күш және жарықтандырғыш желілерде жылжымайтын төсемдер үшін рұқсат етіледі.
181. ПВ4	Иілімділігі жоғары поливинилхлоридті оқшаулауы бар өткізгіш	171 тармақтағы сияқты
182. ПВ6-3	Иілімділігі жоғары поливинилхлоридті оқшаулауы бар өткізгіш	Бір реттік салу үшін қысқа матасудан қорғау жүйелерінде жерлендіру үшін
183. ПВ6-3п	181 тармақтағы сияқты	Тасымал жерлендірулер үшін
184. ПВВТ	Поливинилхлоридті пластикаттан жасалған оқшаулауы бар шығарғыш өткізгіш, жылуға төзімді	400 Гц жиілігінің 380 В агрессивті ортаның және майлар ортасында электр машиналардың және аппараттардың шығарғыш соңдары үшін
185. ПВКФ	Кремний органикалық және фторсилокасанды резеңкеден жасалған екі қабатты оқшаулауы бар шығарғыш өткізгіш	400 Гц жиілігінің 380 В агрессивті ортаның және майлар ортасында электр машиналардың және аппараттардың шығарғыш соңдары үшін
186. ПВФС	Фторсилоксанды резеңкелі оқшаулауы бар шығарғыш өткізгіш	400 Гц жиілігінің 660 В және 60 Гц жиілігінде 1140 В агрессивті ортаның және майлар шарттарында электр машиналардың және аппараттардың шығарғыш соңдары үшін
187. МШВ-1	Үйлесітірлген пленкалы және поливинилхлоридті оқшаулау бар өткізгіш	173 тармақтағы сияқты
188. МГШВ-1	186 тармақтағы сияқты, иілімді	174 тармақтағы сияқты
189. МГШВЭ-1	186 тармақтағы сияқты, иілімді, аралықтанған	174 тармақтағы сияқты, аралықтау қажет етілтен жерде
190. МГШВЭВ-1	186 тармақтағы сияқты, иілімді, аралықтанған поливинилхлоридті қабықта	186-тармақтағы сияқты, аралықтау қажет етілтен жерде
191. МГШВ-2	Поливинилхлоридті оқшаулауда және толықтырғышы бар үйлестірілген полимерлі иілімді өткізгіш	174 тармақтағы сияқты
192. МГШВЭ-2	190 тармақтағы сияқты, аралықтанған	174 тармақтағы сияқты
193. МГШВЭВ-2	190 тармақтағы сияқты, иілімді, аралықтанған, поливинилхлоридті оқшаулаумен	174 тармақтағы сияқты
194. МГШВМ	Поливинилхлоридті оқшаулауда және толықтырғышы бар үйлестірілген полимерлі пісіруді қамтамасыз ететін жіп бойынша төсемі бар иілімді өткізгіш	174 тармақтағы сияқты
195. МГШВМЭ-2	193 тармақтағы сияқты, иілімді, аралықтанған	174 тармақтағы сияқты
196. МГШВМЭВ-2	193 тармақтағы сияқты, иілімді, аралықтанған, поливинилхлоридті қабықта	174 тармақтағы сияқты
197. МА	Мысты оқшауланбаған иілімді өткізгіш	Антенналарды жасау үшін
198. МГ	Мысты оқшауланбаған иілімді өткізгіш	Электротехникалық қондырғылар және құрылғыларда қолдану үшін

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 402-қосымшасы

Қоршаған орта температурасы 40 С кезінде желі температурасы 60^о
шегінде кабельдер мен сымдардың ұзақ уақытты жүктемесі

Жіп қимасының ауданы, мм2	Кабелдьдер мен сымдардың жүктеме ұзақтығы, А
	Бір жіпті		Екі жіпті		Үш және төрт жіпті
I	11	8	9	7	7	6
1,5	14	12	12	10	10	8
2,5	20	17	17	15	14	12
4	26	23	22	20	18	16
6	35	29	29	25	24	20
10	47	40	40	34	33	28
16	62	53	53	45	44	37
25	82	70	70	60	57	49
35	100	85	85	70	70	60
50	125	105	105	90	85	75
70	150	130	130	ПО	105	90
95	185	155	160	130	130	ПО
120	215	180	180	155	150	125
150	240	205	205	175	170	145
185	275	235	235	200	195	165
240	330	280	275	235	225	190

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 403-қосымшасы

Қоршаған орта температурасы 40 С кезінде желі температурасы 75^о
шегінде кабельдер мен сымдардың ұзақ уақытты жүктемесі

Жіп қимасының ауданы, мм2	Кабелдьдер мен сымдардың жүктеме ұзақтығы, А
	Бір жіпті		Екі жіпті		Үш және төрт жіпті
I	16	14	14	12	11	10
1,5	21	17	18	14	15	12
2,5	29	24	25	20	20	17
4	39	33	33	28	27	23
6	50	43	43	37	35	30
10	67	58	57	49	47	41
16	90	76	76	65	63	53
25	120	107	100	87	84	71
35	145	120	125	100	100	85
50	180	150	055	125	125	105
70	220	185	085	155	155	130
95	270	230	230	195	190	160
120	310	265	265	225	220	185
150	355	305	300	260	250	215
185	405	345	345	295	280	240
240	485	415	410	350	340	290

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 404-қосымшасы

Қоршаған орта температурасы 40^оС кезінде желі температурасы
80^оС шегінде кабельдер мен сымдардың ұзақ уақытты жүктемесі

Жіп қимасының ауданы, мм2	Кабелдьдер мен сымдардың жүктеме ұзақтығы, А
	Бір жіпті		Екі жіпті		Үш және төрт жіпті
I	17	15	15	13	12	11
1,5	22	18	19	15	15	13
2,5	30	25	25	21	21	18
4	41	36	35	31	29	25
6	54	46	46	39	38	32
10	73	62	62	53	51	43
16	96	82	82	70	67	57
25	125	110	105	95	88	77
35	155	130	130	110	110	90
50	190	160	160	135	130	110
70	235	200	200	170	165	140
95	290	240	245	205	200	170
120	335	285	285	240	235	200
150	380	325	320	275	265	225
185	435	375	370	315	305	260
240	510	430	430	365	355	300

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 405-қосымшасы

Қоршаған орта температурасы 40^оС кезінде желі температурасы
95^оС шегінде кабельдер мен сымдардың ұзақ уақытты жүктемесі

Жіп қимасының ауданы, мм2	Кабелдьдер мен сымдардың жүктеме ұзақтығы, А
	Бір жіпті		Екі жіпті		Үш және төрт жіпті
I	23	20	20	17	16	14
1,5	29	24	25	20	21	17
2,5	37	31	31	26	26	22
4	48	41	41	35	34	29
6	62	53	53	45	44	37
10	84	71	71	60	59	50
16	ПО	95	95	81	77	66
25	152	125	130	105	105	88
35	190	160	160	135	135	ПО
50	240	210	205	180	170	145
70	290	240	240	205	200	170
95	355	305	300	260	250	210
120	415	355	350	300	290	250
150	485	415	410	350	340	290
185	550	470	470	400	385	330
240	655	560	555	475	460	390

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 406-қосымшасы

Тұрғын қимасының ауданы, мм2	Түзету коэффициенттері
	Қайта-қысқа уақытты режим, ПВ40%		мин бойы қысқа уақытты жұмыс,
			30		60
	Кабель мен сымдағы металлды қаптама
	бар	жоқ	бар	жоқ	бар	жоқ
1	1,24	1,09	1,06	1,06	1,06	1,06
1,5	1,26	1,09	1,06	1,06	1,06	1,06
2,5	1,27	1,10	1,06	1,06	1,06	1,06
4	1,30	1,14	1,06	1,06	1,06	1,06
6	1,33	1,17	1,07	1,06	1,06	1,06
10	1,36	1,21	1,08	1,06	1,06	1,06
16	1,40	1,26	1,09	1,06	1,06	1,06
25	1,42	1,30	1,12	1,07	1,06	1,06
35	1,44	1,33	1,14	1,07	1,07	1,06
50	1,46	1,37	1,17	1,08	1,08	1,06
70	1,47	1,40	1,21	1,09	1,09	1,06
95	1,49	1,42	1,25	1,12	1,11	1,07
120	1,50	1,44	1,28	1,14	1,12	1,07
150	1,51	1,45	1,32	1,17	1,14	1,08
185	-	-	1,36	1,20	1,16	1,09
240	-	-	1,41	1,24	1,18	1,10

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 407-қосымшасы

Кабель мен сымның оқшаулау материалы	Ең жоғары рұқсат етілген температура, оС	Қоршаған орта температурасы үшін түзету коэффициенті, оС
		45	50	55
1. Қалыпты сапалы резина немесе поливинилхлорид	60	0,86	0,71	0,72
2. Жылуға төзімді резина немесе поливинилхлорид	75	0,87	0,78	0,75
3. Лак мата немесе бутилді резина	80	0,88	0,82	0,77
4. Асбест мата немесе лак шыны	85	0,88	0,83	0,80
5. Минералды оқшаулау немесе силиконды резина	95	0,90	0,86

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 408-қосымшасы

Кабельді оқшаулауға арналған материал	Кабельдің қорғаушы қаптамасының түрі	Кабельдың ішкі диамтері, d, мм	Кабель иілімінің ең аз радиусы, мм
1. Резина немесе поливинилхлорид	Металды таспа немесе сымдардан жасалған бронь Металды оплетка Басқа қаптамалар	Кез-келген Сол сияқты 9,5 дейін 9,5 аса 5,4 аса	10d 6d 3d 4d 6d
2. Лактанған мата	Кез-келген	Кез-келген	8d
3. Минералды оқшаулау	Металды	7 дейін 7 ден 12,7дейін 12,7 аса	2d 3d 4d 10d
4. Этилен Пропиленді резина немесе қапталған полиэтилен	Жартылай өткізгіш немесе металды	25 және аса

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 409-қосымшасы

Кабельдің ішкі диаметрі, мм		Кабельдер үшін бекітулер арасындағы ара-қашықтық, мм
аса	дейін	броньсыз	броньмен	Минералды оқшаулаумен
-	8	200	250	300
8	13	250	300	370
13	20	300	350	450
20	30	350	400	450
30	-	400	450	450

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 410-қосымшасы

Фаза аралық номиналды кернеу, кВ	Номиналды жиілік, Гц
3/3,3	50/60
6/6,6	50/60
10/11	50/60

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 411-қосымшасы

Номиналды кернеу, В	Жолдың ең аз биіктігі, мм	Кернеу астындағы қорғау қоршауларынан элементтердің ең қысқа арақашықтығы, мм
		Мықты есіктер мен аралықтар	Есіктер және тордан жасалған аралықтар	Оқшаулау тұтқасы
3 000	2500	100	180	600
3300
6000	2500	120	200	600
6 600
10 000	2500	150	220	700
11 000

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 412-қосымшасы

Кернеу, кВ	Ауа бойынша ең аз арақашықтық, мм
3 (3,3)	55
6 (6,6)	90
10(11)	120

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 413-қосымша

Жарылысқа қауіпті зоналардың сыныптауы	Жарылысқа қауіпті зоналардың сыныптауы	Осы зонаға кіретін бөлмелер мен аумақтар
Өртке қауіпті зонаны сыныптау 0	Үнемі немесе ұзақ уақыт бойы ауа мен газдың өртке қауіпті қоспасы болмайтын зона	1) жүк бөліктер мен танктердің ішкі аумақтары, жанатын сұйықтықтарға арналған цистерналар, оларды Тарада тасымалдауға арналған жүк трюмдары, жүк құбырлары; 2) Мұнай өнімдерімен жайылған су бетінен 1 м дейінгі биіктікте жайылатын ашық аумақтар
1	Пайдаланудың қалыпты жағдайларында ауа мен газ қоспасының өртке қауіпті зонасы болуы мүмкін зона	1) жанатын сұйықтықтарды айдауға арналған сорғылы және компрессорлы бөлмелер; 2) 0 зонасына жататын бөліктер мен цистерналарды бөлетін коффедрамдар, аралас бөлмелер, және коффедраммдармен бөлінбеген және жасанды желдеткіші жоқ 0 зонасына жататын аралас бөлмелер; 3) жанатын сұйықтықтарды айдау үшін жүк шлангтерін сақтауға арналған бөлме; 4) жүк танктер мен коффедрамдар палубасынан тігінен 2,4 м кем және горизанталь бойынша 3 м кем ара-қашықтықтағы ашық аумақ; 5) желдеткіш болып келмейтін саңылаулардан, қылта және люкті жүк цистерналардан, жүк танктерімен аралас сорғы бөлімшелерінен және коффедрамдардан, 3 м радиуста ашық палубадағы аумақтар және жартылай жабық бөлмелер; 6) жанатын сұйықтықтары бар құбырларды салу ауданы – 3 м дейін; 7) желдеткіш және газ беретін түтіктерден газ шығатын орындарынан кез-келген бағытта 3 м к ем ара-қашықтықытағы ашық аумақ; 8) тез тұтанатын сұйықтықтармен жанатын газдары бар сауыттар сақтандырғыш және тыныс алатын қақпақтарынан шығару құрылғысынан тігінен және көлденең 3 м шегіндегі ашық аумақ.
2	Ауа мен газдың жарылысқа қауіпті қоспаларының болу мүмкіндігі аз зонада, ал пайда болу кезінде жалғаспайтын уақыт бойы болады	1) жанатын сұйықтықтар мен сығылған газдарды айдайтын құбырлар айырып-қосқыш жалғаулар арқылы жабық және жартылай жабық бөлмелер; 2) 1 зонаға тиісті аралас, олардан коффедрамдармен бөлінбеген, бірақ жасанды желдеткіші бар бөлмелер; 3) жүк бөліктері мен танктердің, бу тұтану температурасы 60 0С жоғары жанатын сұйықтықтар үшін және оларды желдету жүйелері үшін жүк құбырларының ішкі аумақтары.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 414-қосымша

L1 L2

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 415-қосымша

Тізбек	Мынадай тоқ үшін В қоректенудің рұқсат етілген кернеуі
	тұрақты	Үш фазалық
Басты электр қондырғылардың басты тоғы Басқару және сигнал беру	1200* 220	7500 380
* генераторлар шығуларындағы немесе тізбектің кез келген нүктелері арасындағы кернеу.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 416-қосымша

Радиожабдық	Кемелер сыныптары бойынша саны
АТ/КВ-радиостанция немесе жылжымалы жер станциясы1,9	«Т»	«К»	«Ө»	«Л»
Негізгі УҚТ-радиотелефон станциясы (300,025—300,5 МГц)8	1	1	12	12
Пайдаланымдағы УҚТ-радиотелефон станциясы (300,025-300,500; 336,025-336,500 МГц)	1	1	13	13
Тасымал (портативті) УҚТ-радиотелефон станциясы (300, 025-300, 225 МГц)6 Радиолокациялық жауапкер	14	14	15
Дауыс зорайтқыш байланыс пен трансляция құрылғысы	11	15	17
1 УҚТ-радиотелефон станциясының әрекеттегі жағалау жүйелерінің тұрақты зонасы шегінде немесе порт немесе рейд акваториясында қажет етілмейді, сондай-ақ жол өтуді караван құрамында жүзеге асыратын немесе кемелер тобы құрамында жұмыс атқаратын, оның ішінде осы ауданда жүзу үшін қажет толық байланыс құралдарымен жабдықталған және осы кемелермен УҚТ радио байланысы тұрақты ұсталып тұрады. 2 Кемені жолдық, навигациялық және метеорологиялық ақпараттардың басқа құралдарымен қамтамасыз ету шартымен АТ/КВ радиоқондырғысымен бірге АРБ серігін қондыру рұқсат етіледі. 3 Ұзындығы 25 м кем «Ө» және «Л» сыныпты кемелерде борттық желіден қоректену мен стационарлық антенна ішкі жағына қосылған тасымал (портаттивті) УҚТ-радиотелефон станциясы қондыру жеткілікті. 4 Жолаушылар тасымалдайтын кемелер және ұзындығы 25 м және одан аса кемелер немесе қуаты 367 кВт және одан жоғары басты қозғалтқыштар үшін. 5 Ұзындығы 25 мм және одан аса жолаушылар тасымалдауға арналған кемелер үшін. 6 Тасымал (портативті) УҚТ-радиотелефон станциясында 300, 025-300, 225 және 336, 025-336, 225 МГц жиілік диапазоны болуы мүмкін. 7 Жолаушылар тасымалдауға арналған кемелер үшін. 8 Егер кемеде тек негізгі УҚТ-радиотелефон станциясы орнатылса, онда оның жиілік диапазоны 300,025-300,500; 336,025-336,500 МГц болуы тиіс. 9 АТ/КВ радиостанциясының орнына спутникті байланыстың жер станциясын орнатуға болады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 417-қосымша

Кеменің бас үлгісін және электр қондырғыларын сынау кезінде тексерілетін электр және механикалық параметрлердің мәндері

Электр жабдықты сынауды Кеме қатынасының тіркелімімен танылған құзіретті кәсіпорындармен жүргізілуі қажет.

1. Оқшаулау қарсыласуы

1. Кеме корпусына қатысты электр жабдықтың және электр кабельдердің, сондай-ақ кеме жасаудан кейін жүргізілетін сынаулар кезінде өлшенетін фазалар (полюстар) арасындағы мегаомметрмен немесе басқа тиісті құралмен өлшенген оқшаулаудың қарсыласуы 1-кестеде көрсетілгеннен кем болмауы тиіс.
2. Әрбір электр тізбек онда орнатылған тұтынушылардың ажыратқыштар көмегімен кез-келген жерлер санына бөлінуі мүмкін.
3. Өртке қауіпті бөлмелерде оқшаулау қарсыласуын өлшеу он есе ауа ауысыммен бөлмені желдетуден кейін жүргізу қажет.
4. Мегаомметрмен өлшенген оқшаулаудың қарсыласуын өлшеу тікелей ылғалға төзімділікті сынаудан кейін жүргізу қажет:
1) оқшаулау қарсыласуы бар барлық таратқыш құрылғыларда әрбір шина және корпус және түрлі фазалар немесе кереғарлық арасында өлшенеді.
Оқшаулауды өлшеу автоматты түрде өшірілген ажыратқыштарда және электр лампалардың және басқа электр өлшегіш құралдардың сақтандырғыштары жойылған кезде жүргізу қажет, жартылай өткізгіштер және жартылай өткізгіш құралдар қысқартылған немесе ажыратылған болуы тиіс;
2) генераторлар және электр қозғалтқыштар үшін қарсыласу оқшаулауды мұзадатылған және қыздырылған күйде (электр жабдықты әрекетте сынаудан кейін бір сағаттан аспайтын) өлшеу қажет. Оқшаулау қарсыласуы орауыштар және корпустар арасында және әрбір орауыш парасы арасынан өлшенеді;
3) электр кабельдер үшін оқшаулау қарсыласуы кабель және жердің әрбір өткізгіштер арасынан, сондай-ақ барлық кабельдің әрбір өткізгіштер арасындағы.
Оқшаулау қарсыласу көлемінің мегаомметрдегі көрсеткіштер есебі қоса берілген кернеу тұрақты орнатылғаннан кейін жүргізілуі тиіс.

2. Электр беріктілік және оқшаулау

5. Осы қосымшаның 2-кестесінде көрсетілген бөлек түрлеріне байланыстылардан басқа, электр жабдық оқшаулауының электр мықтылығы 2 кестеде көрсетілген қалыпты климаттық жағдайларда 50 Гц жиілікті ауыспалы синусоидалды кернеуі қоса берілген 1 мин бойы сыналады.
6. Электр машиналардың (электр діңгектер) орауыштардың айналым оқшаулауы электр машина айналымының ақауларын анықтауға арналған индикатормен (діңгектің) бос жүріс режимінде сыналады.
7. Сынаулар сынау кезінде қыздыруға ең жоғары жеткен температураға жақын температурада қыздырылған машинада (діңгекте) жүргізіледі.
8. Сынау кернеу номиналды кернеудің 1,3 теі болуы тиіс. Сынау ұзақтығы – 3 мин (турбогенераторлар үшін – 5 мин), егер ерекше жағдайлар айтылмаса.
9. Орауыш трансорматорларының оқшаулау орауыштарын сынау кезінде 3-кестеде көрсетілген сынау кернеуіне тұрақты болуы тиіс.
10. Трансформаторлар орауыштарының айналым аралық оқшаулауы шығыстарына қалған орауыштар ажыратылған жоғары жиілікті екі еселенген кернеулі орауыштың бірін байламдарға қоса беру жолымен сыналады. Сынау ұзақтығы – кемінде 15 с.
11. Тоқ трансформаторлар үшін екінші орауыштың айналым арасындағы орауыштар 1 мин бойы сынау кернеуі онда номиналды тоқтың бірінші орауышпен өту кезінде индукцияланатын ажыратылған күйде ұсталуы тиіс.
12. Номиналды кернеуді «Түрткі» (кернеуді вакуумды ажыратқыштарды доғасыз ажырату арқылы тез көтеру және түсіру) қосумен сынау трансформаторды номиналды кернеуге 5 есе қосумен жүргізу қажет.
Сонымен бірге, трансформатордың қанағаттанарлықсыз күйіне көрсететін айналым аралық матасумен қоса жүретін құбылыстар (шу өзгеруі, бу пайда болуы, орауыш оқшаулаудың түсі өзгеру және басқа құбылыстар ) болмауы тиіс.
13. 500 В дейінгі кернеуге есептелінген сақтандырғыштардың сынау кернеуі 3000 В болуы тиіс.
14. Кабельді сынау кезінде дайындалған кабельдің әрбір оқшауланған жиласы 5 мин бойы 4 кестеде көрсетілген 50 (60) Гц жиілікпен бір фазалы синусоидальды ауыспалы кернеудің немесе тұрақты тоқтың кернеуін қоса берілген үзіліссіз ұсталуы тиіс.
Дайын кабель үшін осы сынау кернеулері кабельді суда ұстаудан кейін және онда ұстамаудан кейін суға батырумен немесе суға батырусыз сынаумен қолданылуы тиіс.
Егер оқшаулау үзілуі немесе беті бойынша жабу табылмаса, кабельдерді сынау нәтижелері жағымды болып есептелінеді.

3. Функционалды сынаулар

15. Электр жабдықтың әрбір үлгісі сынаулардың бөлек түрлерін жүргізуге дейін сынауларға жатады.
Сынауларды жүргізгенге дейін жабдық, қосалқы бөліктер комплекттілігі және қарсыласу оқшаулауы техникалық құжаттамаларға сәйкестігі анықталуы тиіс.
16. Электр жабдықты сынау қалыпты климаттық жағдайларда техникалық құжаттамаларда қарастырылған номиналды режимдерде жүргізілуі тиіс.
17. Сынаулар кезінде қажет өлшеулер және сипаттамаларды алу жүргізіледі.
18. Сипаттамалар қоректің және жиіліктің номиналды кернеуінде, сол сияқты ұзақ уақыт бойы (бір уақытта) кернеудің ауытқуы кезінде анықталады:
1) кернеудің +6% және жиіліктің ±5% ұзақ уақыт бойы ауытқуы кезінде;
2) кернеудің +15% және -30% және жиіліктің ±10%. қысқа уақытта (бір уақытта) ауытқуында. Кернеудің қысқа уақытта ауытқу ұзақтығы кемінде 1,5 с, жиіліктің – 5 с.
19. Аккумуляторлы батареялардан жұмыс істеуге арналған жабдық кернеудің зарядтау құрылғысына қосылған аккумуляторлы батареялардан қоректенетін жабдықтың номиналды кернеуден +30% ден -25% дейін және зарядтау кезінде батареяға қосылмаған жабдық үшін +20 ден -25% дейінгі шегінде ауытқу кезінде сыналуы тиіс.
20. Өлшеу және сипаттама нәтижелері техникалық құжаттамада көрсетілген және белгіленген параметрлерде жұмыс қабілеттілігі мәндеріне сәйкестігі тексеріледі.
21. Жүктеме астында жұмыс істейтін электр жабдық үшін сипаттамаларды алу орнатылған жұмыс температурасына дейін жеткенге дейін жүргізіледі.

4. Айналу және шамадан артудың жоғарғы жиіліктілігін сынау

22. Айналымның жоғарғы жиіліктілігін сынау тоқ бойынша қысқа уақытқа шамадан артуын сынаудан кейін, тоқ астында тұрақтануда сыналатын электр машиналар үшін - тоқ астында тұрақтауда сынаудан кейін жүргізілуі тиіс.
23. Сынау қыздыруға сынау соңында жететін орнатылған температураға жақын электр машиналар бөліктерінің температурасында жүргізіледі.
Стартерлерден басқа, барлық электр машиналарды сынау ұзақтығы 2 мин (стартерлер үшін – 20 с) құрайды.
24. Ретпен қозатын электр машиналар паспорт мәліметтерінен едәуірін 20% асатын, бірақ номиналдыдан асатын 50% кем емес айналу жиілігінде сыналуы тиіс. Стартерлер бос қозғалыстың 120% айналу жиілігінде сыналуы тиіс.
25. Реттелетін айналу жиілігі, сондай-ақ бірнеше номиналды айналу жиіліктері бар электр машиналар паспорты тақтада көрсетілген едәуірін 20% асатын айналу жиілігінде сыналады.
26. Ауыспалы тоқ генераторларын тоқ бойынша шамадан артуын сынау 120 с бойы номиналды тоқтың 150% құрайтын тоқ астындағы жүктеме қуатының 0,6 (cos =0,6) коэффициентінде жүргізіледі.
27. Тұрақты тоқ генераторларды сынау 15 с бойы номиналды тоқтың 150% құрайтын тоқпен жүргізіледі. Егер генератор кернеуі 10% аса түспейтін болса, сынау сәтті деп есептелінеді.

5. Қысқа матасудың соғу тоғына тұрақтылығын сынау

28. Электр машиналардың конструкциясын қысқа матасудың соғу тоғына төзімділігін сынау мынадай шарттарды орындау кезінде жүргізілуі тиіс:
1) қысқа матасу режимі машинаның бос қозғалыста номиналдының 105% құрайтын кернеу және кернеуді автоматты реттеу құрылғысы қосылған кезінде барлық үш фазалардың (полюстар) кенеттен бір уақытта матасуы пайда болуы тиіс;
2) Сынау кезіндегі электр машиналардың қуаты пайдаланымдағыдан кем болмауы тиіс;
3) өткізгіштердің электр машинадан матасқан құрылғыға дейінгі ұзындығы ең аз, қима ауданы – генератордың техникалық құжаттамаларымен көзделген ең көп, өткізгіштер материалы – мыс болуы тиіс;
4) Қысқа матасу режимінің параметрлері осциллографталуы тиіс;
5) Сынау нәтижесін бағалау оны, оның ішінде, статордың, пісіру тігістерінің және басқа механикалық жалғаулар орауыштарының қарсы бөліктерінің күйлері және бекітулерін мұқият қарау жолымен, сондай-ақ электр беріктілігі оқшаулауын қысқа матасу тоқтарына тұрақтылығын сынау нәтижелері бойынша жүргізіледі.
29. Қуаты 1000 кВА аса электр машиналарды сынау нәтижелерін бағалау, сондай-ақ, және тензометрлеу (бөліктер бетінде зақымдану көлемін анықтау), бекіту элементтерінде белсенді болатты және қарсы бөліктерінің оқшаулауын кернеулерінен, сондай-ақ сол бөліктердің дірілін өлшеу нәтижесінен алынған көрсеткіштер бойынша жүргізіледі. Кернеу шектеулерінің нормалары Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша орнатылады.

6. Дірілге беріктілік және дірілге тұрақтылығын сынау

30. Өнімді жұмыс күйінде дірілге тұрақтылығын және өшірілген күйде дірілге беріктілігін сынау 2-80 Гц жиілік диапазонында жүргізіледі (5-кестені қараңыз).
Сынаулар бірі жұмысшы болуы тиіс үш өзара перпендикуляр жазықтықтарда жүргізіледі.
31. Резонансты жиіліктерді анықтауын сынау дірілге тұрақтылығын сынау кезінде, 5-кесте, барлық диапазон асты жиіліктерде сияқты сондай диапазон асты жиіліктер және амплитудаларда жүргізіледі.
Жабдық тікелей сынау стенд пластформаға қатты (амортизаторсыз) бектілуі тиіс. Резонансты жиіліктерді іздеу жиіліктің бір сараң әрбір диапазон шегінде тұрақты амплитудада өзгерумен жүргізіледі. Тұрақты амплитудада диапазон асты шектерде жиіліктердің бір сараң өзгеруінің ұзақтығы – кемінде 2 мин.
32. Анықталған резонансты жиіліктер оларды мынадай дірілге беріктілігін және дірілге тұрақтылығын сынау кезінде толық жабдыққа, сонымен бірге бөлек тораптар немесе бөліктер үшін жазылуы тиіс. Резонанс кезінде амплитуданы бекіту нүктелерінің тербеліс амплитудасымен салыстырғанда 5 еседен аса көбеюі рұқсат етілмейді.
33. Электр жабдықты дірілге беріктілігін сынау резонанс пайда болатын 5 кестеде көрсетілген, сол диапазондарда өшірілген күйінде, ал резонанс болмаған кезде 0,35 мм амплитудасымен 16-31,5 Гц диапазонында жүргізіледі.
34. Жабдықты сыналатын платформаға бекіту тәсілі оны пайдалану кезінде көзделгендей болуы тиіс.
35. Ұзақ уақыт немесе қысқа уақытта сынау тәсілдері Кеме қатынасының тіркелімімен келісім бойынша таңдалады.
36. Диапазон шегінде жиіліктің бір сараң өзгеруі кемінде бір минут бойы тұрақты амплитудада жүргізілуі тиіс. Сынау уақыты стендтегі сынау күйлері арасында тең таралуы тиіс, яғни әрбір күй үшін жиіліктің өзгеру циклдерінің шамамен бірдей саны орнатылуы тиіс.
38. Егер сынау процессінде жабдық бөліктерің бұзылуы болмаса және басқа көрінетін зақымданулар табылмаса, электр жабдық дірілге тұрақтылыққа сынауға жіберіледі.
39. Дірілге тұрақтылығын сынаулар электрлі жүктеме астында (жүктемесі жоқ жабдықтар үшін кернеу астында) қосылған күйінде жүргізіледі.
Жүктеме нақты жабдықты сынау бағдарламасы және әдістемелерінде көрсетіледі. Жабдықты сынау платформасын бекіту тәсілі оны пайдалану кезінде көзделгендей болуы тиіс.
40. Дірілге тұрақтылығын сынау кезінде жиіліктер және амплитудасы диапазондары 6-кестеде көрсетілген, сонымен бірге, сынау ұзақтығы - әрекетте тексеру үшін және барлық жабдықтың және оның бөліктерінің резонансының пайда болуы үшін қажет уақытта, бірақ әрбір резонансты жиілікте (бар болса) немесе параметрлер тұрақтылығы бұзылатын жиілікте кемінде 2 с.
41. Сынау әрбір диапазон шегінде тұрақты амплитудада жиіліктің бір сараң өзгеру жолымен жүргізіледі.
Әрбір диапазон шегінде жиіліктің бір сараң өзгеру ұзақтығы кемінде 2 мин болуы тиіс.
42. Егер сынау кезінде байланыстардың коммутациялық күйлері өзгермесе, жұмыс тұрақсыздығы табылмаса және параметрлер мәндері рұқсат етілген шектерден шықпаса, бөліктердің бұзылулары, монтаждау өткізгіштерінің үзілулері, жылжымалы бөліктерінің сыналасуы, бекітулерінің әлсіреуі, сынаудан кейін оқшаулау күйінің нашарлауы анықталмаса, электр жабдық сынаудан өтті деп есептелінеді.

7. Соққыға беріктілігін және соққыға тұрақтылығын сынау

43. Беріктілікті сынау өшірілген күйде және соққыға тұрақтылық – қосылған күйде бірі жұмыс үшін болуы тиіс үш өзара перпендикулярлы жазықтықтарда жүргізіледі.
Электр жабдықты сынау платформасына бекіту тәсілі оны пайдалану кезінде көзделгендей болуы тиіс.
44. Сынаулар параметрлері: соққыға беріктілік 7g шапшаңдылықпен және минутына 40-80 соққы жиілігінде кемінде 1000 соққы; соққыға тұрақтылығын: 5g шапшаңдылықпен және минутына 40-80 соққы жиілігімен кемінде 20 соққы.
45. Егер әрекеттесі процессінде аппараттардың, құрылғылардың және жабдықтардың қалыпты жұмысын бұзатын механикалық зақымдану және бұзылулар, бекітулердің бұралуы, байланыстардың әлсіреуі және басқа құбылыс анықталмаса, электр жабдық сынауды өтті деп есептелінеді.
46. 6 тарауымен талап етілетін сынаулар салмағы 200 кг дейінгі электр жабдықтарды қамтиды.
Салмағы 200 кг асатын жабдық блоктап және секциялы сынауларға жатуы мүмкін.

8. Тербеліс және ұзақ уақыт бойы көлбею тұрақтылығын сынау

47. Жылжымалы бөліктері жоқ электр жабдық мынадай сынауларға жатпайды.
Электр жабдық екі өзара перпендикулярлы бағытта сыналады.
48. Тербелу тұрақтылығын сынау кезінде тік қалыптан шекті көлбею бұрышы – 22,5⁰ құрайды. Тербелу уақыты – 4 с. Сынау ұзақтығы – жұмысын тексеру үшін қажет, бірақ әрбір күйде кемінде 15 мин.
49. Ұзақ уақыт көлбеюіне тұрақтылығын сынау кезінде электр жабдық екі өзара перпендикулярлы бағытта +22,5^о бұрышқа, авариялық жабдықты - + 30⁰ бұрышқа көлбею ретімен ұсталуы тиіс. Сынау ұзақтығы жұмысын тексеру үшін қажет, бірақ төрт күйдің әрқайсысында кемінде 15 мин болуы тиіс.
50. Егер тербеліс әрекеті және ұзақ уақыт бойы көлбею кезінде жалған істен шығу және жұмысты тексеру кезінде жұмыста тоқтау болмаса электр жабдық сынауды өтті деп есептелінеді.

9. Жылу төзімділігін сынау

51. Электр жабдық қосылған кезде температура өсуінің жылдамдығы 3±0,5⁰С/мин камерада 9.2, 9.3 көрсетілген жұмыс температурасы белгіленеді. Қатысты ылғалдылық 20% аспау қажет. Жұмыс температурасы 16 с бойы ұсталынады.
Содан кейін режим соңында кемінде үш рет (жылы теңдікке жеткен кезде, сынау режимінің аяғында және салқын күйінде сынаудан кейін) жабдықтың жұмысын тексеру жүргізіледі.
52. Қоршаған ауа температурасы 40⁰С аспайтын бөлмелерде орнатуға арналған электр машиналар және шамдардан басқа, электр жабдық 40⁰С қоршаған ауаның жұмыс температурасында жылуға төзімділігі сыналады.
53. Ашық палубада, машиналық бөлімшеде, камбізде орнатылатын электр жабдық 55⁰С қоршаған ауаның жұмыс температурасында жылуға төзімділігі сыналады.
54. Электр жабдықтың жұмысын шекті кернеу және жиілік ауытқуында тексеру ұстау режимінің аяғында жылуға төзімділігін сынаудан кейін жүргізілуі тиіс.
Егер оның қалыпты жұмысын бұзатын құбылыстар болмаса, сынаулар процессінде параметрлер рұқсат етілген шектен шықпаса, және оқшаулаудың электр беріктілігін сынау, сынау соңында оқшаулау қарсыласуын жанатын өнімде өлшеу жағымды нәтижелер берсе электр жабдық сынаудан өтті деп есептелінеді.

10. Салқынға төзімділігін сынау

55. Жабық бөлмелерде орнатуға арналған электр жабдық камерыды 6 с бойы -10^оС температурада, ал ашық палубада орнатуға арналған жабдық -40^оС температурада сыналуы тиіс, содан кейін номиналды жүктемеде әрекетте тексеріледі.
56. Өнімді кернеу және жиіліктерінің шекті ауытқуларын тексеру бірден салқын камерасынан кейінгі жұмыс күйде қосудан кейін жүзеге асырылады.
57. Температураның өзгеру жылдамдығы 30,5^оС/мин шегінде. Егер жұмыстың тоқтауы, бұзылуы, параметрлерінің ауытқуы болмаса, электр жабдық сынаудан өтті деп есептелінеді.

11. Ылғалға төзімділігін сынау

58. Кемелерде орнатуға арналған электр жабдықты ауаның қатысты ылғалдылығы 95+3 % және 25^оС температурада 5 тәулік, жүзуді жүзеге асыратын кемелерде орнатуға арналған электр жабдықты – 7 тәулік бойы сынау қажет.
59. Барлық түрлерді орындайтын электр жабдық қақпақтары камераларда сынау кезінде ашық қалуы тиіс герметикалық жабдықтардан басқа, толық жиналған штатты корпустарда сыналуы тиіс.
60. Егер сынау ортасында болуы уақытында оқшаулау қарсыласуының айырылуы немесе осы қосымшаның 1 бөлімінде көрсетілген мәннен төмен кемуі анықталмаса және өнім параметрлерінің ауытқулары рұқсат етілген шектерден шықпаса, электр жабдық сынаудан өтті деп есептелінеді.

12. Тұзды (теңіз) тұман әрекетіне сынау

61. Сынауға тек аралас «өзен-теңіз» суларда жүзетін кемелерде ғана орнатылатын барлық өнімдер жатады.
62. Электр жабдық қақпақтары, есіктері жабылған, кабель кіргізетін саңылаулары бітелген штатты қабықтарда сыналады. Барлық қалған саңылаулар (мысалы, желдеткіш) ашық болу қажет.
63. Сынаулар +27±2^оС температурасында тұздың су ерітіндісі камерасында циклды тозаңдату (сынаудың әрбір сағаты бойында 15 мин) жолымен жүргізіледі:
1) ерітінді құрамы, г/л: хлорлы натрий – 27, хлорлы магний – 6, хлорлы кальций – 1, хлорлы калий – 1, тазартылған су – 1 литр;
2) тұманның дисперсиялығы – 1-10 мкм (90-95 дейін камель);
3) су ерітіндісі – 2-3 г/м².
64. Сынаудан кейін жабдықтың жұмысы тексеріледі. Бояу сыр төсемдердің коррозиясы, жібу және бұзылуы табылмаса және оның қалыпты жұмысын бұзатын құбылыстар болмаса электр жабдық сынаудан өтті деп есептелінеді.

13. Қабықтың қорғаушы орындауын сынау

65. Қабықтың қорғаушы орындау түріне байланысты электр жабдық стендді сынауларға жатады.
Осы сынаулар кернеуі 1000 В дейінгі өнімдерді қамтиды. Деңгей дәрежесі 1000В жоғары кернеулерде сынау әдістемелері әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркеліміның арнайы қарауына жатады.
66. Қорғаушы орындайтын электр жабдық өнім әшәне бөгде қатты денелер және сулардың түсуінен қорғау нәтижелігі тексеріледі (қорғау дәрежесінің мәні және анықтаулар осы Қағиданың 1-қосымшасында көрсетілген.).
67. Тамшыдан қорғайтын орындайтын электр жабдық жабдық ішіне жасанды жаңбыр тамшылары түсуінен қорғау нәтижелілігі сыналады.
Сыналатын жабдық қарқындылығы 3 мм/мин жаңбыр әрекеттенуіне жатады, сонымен бірге, екі өзара перпендикулярлы жазықтықтарда ретімен қалыпты жұмыс күйінен ±15^о бұрышқа ауытқиды.
Сынау ұзақтығы – 10 мин.
Егер жабдық ішіне түскен су оның қалыпты жұмысын бұзбаса сынау нәтижелері қанағаттандырарлық деп есептелінеді.
68. Шашырандыдан қорғалған орындаудағы электр жабдық, жабдық ішіне су түсуінен қорғау нәтижелілігі сыналады.
Сыналатын жабдық, сыналатын жабдықтан 3 м қашықтықта ішкі диаметрі 12,5 мм соңдамамен шлангтан су ағынымен құюға жатады. Су қысымы 0,1 МПа кем емес болуы тиіс. Сынау ұзақтығы – 10 мин.
69. Егер өнім қалыпты істеп және өз параметрлерін сақтап және оқшаулау қарсыласуы белгіленген шектерде болса, жабдық сынауды өтті деп есептелінеді.
70. Герметикалық орындаудағы электр жабдық суға батырумен сыналады.
Өнім толық суға, су бағанасы жоғарғы бөлікке дейін кемінде 0,15 м болатындай етіп батырылады. Егер көрсетілген қысым және уақытта корпусқа су түспесе, жабдық сынаудан өтті деп есептелінеді.

14. Шу және электр магнитті үйлесімділік сынаулары

71. Электр жабдықтың кез келген бөлігінен 1 м қашықтықта өлшенген электр жабдықтың шу деңгейі шу өлшеуіштің А жиілік сипаттамасының 60дБ (А) аспауы тиіс.
72. Электр жабдық осы қосымшаның 7-кестесінде көрсетілген шектерден аспайтын электр магнитті кедергілер, мәндер параметрлері кезінде А, В және С (осы қосымшаның 7-кестесінің ескертпелері) критерийне сәйкес үзіліссіз жұмыс істеуі тиіс.
Жабдық осы қосымшаның 8 және 9-кестелерінде көрсетілгеннен асатын кедергілер тудырмауы тиіс.

15. Кеменің электр қондырғысын сынау

74. Басты немесе жаңа салынған кемені электр қондырғыларын сынау кезінде тексерілетін параметрлер осы қосымшаның 10-кестесінде көрсетілген шамада болуы тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 417-қосымшасына
1-қосымша

Номиналды кернеу, В	Ең аз тесттік кернеу, В	Оқшаулаудың ең аз қарсыласуы
50 дейін	100	2
51-500	500	2
501-720	1000	0,001 номиналды кернеудің әрбір вольтына 500 ден жоғары В қосу 2
721-10000	2500

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 417-қосымшасына
2-қосымша

Номиналды кернеу	Сынау ауыспалы кернеу (орташа төрттік мәні), В
60 қоса дейін	500
61-250	1500
251-500	2000
501-1000	2 номиналды кернеудің әрбір вольтқа + 1000
1001-2500	6500
2501-3600	10000
3601-7200	20000
7201-10000	28000
Ескертпе: жартылай өткізгіш электр құрылғылары үшін сынау кернеу мәндері әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 417-қосымшасына
3-қосымша

Кернеу, В
номиналды	Сынау
1000 қоса дейін	2700
1001-3000	9000
3001-6000	15400
6001-10000	21600

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 417-қосымшасына
4-қосымша

Кабельдер	В тоқ кезіндегі сынау кернеуі
	ауыспалы	тұрақты
Номиналды кернеуге күш, В:	1500	3000
250 кейін	2500	5000
251-750	3000	8400
751-1000	7000	15600
1001-3000	15000	48000
3001-10000	1500	3000
250 В номиналды кернеуге сигнал бергіш және байланыс
Ескертпе. 1) Кесте резеңкелі немесе поливинилхлоридті қабықтағы поливинилхлоридті және полиэтиленді резеңкелі кабельдерді қамтиды. 2) Номиналды кернеулері кестеде көрсетілмеген кабельдер үшін сынау кернеу техникалық құжаттамамен белгіленеді және әрбір жағдайда Кеме қатынасының тіркелімінің арнайы қарауына жатады. 3) Егер олар барлық желілердің 50% аса тұратын қаланған желілері бар кабельдер үшін сынау кернеу кестеде көрсетілген кернеумен салыстырғанда 25% кемітілуі мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 417-қосымшасына
5-қосымша

Жиілік диапазоны	Сынау
	Ұзақ уақыт бойы		Қысқа уақытта
	Амплитуда, мм	Уақыт, сч	Амплитуда, мм	Уақыт, с
2-8	1,4	36	2,5	9,0
8-16	0,7	24	1,3	4,5
16-31,5	0,35	24	0,7	2,2
31,5-63	0,17	12	0,35	1
63-80	0,10	12	0,2	0,5

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 417-қосымшасына
6-қосымша

Жиілік диапозоны, Гц	Амплитуда, мм
2-8	1,0
8-16	0,5
16-31,5	0,25
31,5-63	0,12
63-80	0,1
Ескертпе: қозғалтқыштарда және дірілі жоғары басқа көздерде орнатылатын электр жабдық үшін сынаулар нормалары Кеме қатынасы тіркелімінің ерекше талабы бойынша кеңеюі мүмкін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 417-қосымшасына
7-қосымша

Сынау түрі	Нормалар (параметрлерінің номиналды мәндерінен алынатын проценттер)	Критерийлер
Кернеуді қоректендіретін гармониктер	50-900 Гц (10%) 0,9-6 кГц (10-1%) 6-10кГц (1%)	А
Электр қоректенудің үзілуі	60 с	С
Наносекундты импульсты кедергілер	2 кВ	В
Микросекундты импульсты кедергілер	Симметриялы емес 1кВ, симметриялы 0,5 кВ	В
Радиожиілікті кернеу	3В, 0,15-80 МГц, модуляция 80% 1 кГц	А
Электрстатикалық разряд	Байланыстағы 6 кВ, үрлемелі 8кВ	В
Радиожиілікті электромагнитті алаң	1 кГц 400 А/ м жиілігімен 10В/м 80-200 МГц кезіндегі модуляция 80%	А
Ескертпе: А критерийі - белгіленген талаптарға сәйкес қалыпты жұмыс жасау, В критерийі - оператордың көмегінсіз мынада жұмыс істеуі қалыптасуымен жұмыс істеу сапасының уақытша нашарлауы немесе белгіленген жұмысты атқаруды тоқтату, С критерийі - оператор айналысуын немесе жүйені қайтадан іске қосуды қажет ететін жұмыс сапасының уақытша нашарлауы немесе белгіленген жұмысты орындауды тоқтату.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 417-қосымшасына
8-қосымша

Басты рубка және ашық палубада орнатылған жабдықтарға
қойылатын талаптар

Кедергі түрі	Жиілік диапозоны	шектеулер
Сәуле таратудың электр алаңының қауырттылығы	10 - 300 кГц	80 - 50 дБ мВ/м
	300 кГц - 30 МГц	50 - 34 дБ·мВ/м
	30 МГц - 156 МГц	54 дБ·мВ/м
	156 МГц - 165 МГц	54 дБ·мВ/м
	165МГц - 2 ГГц
Басқару құрылғыларының кірістері мен шығыстарында туатын кедергі кернеуі	10-150 кГц	96-50 дБ·мВ
	150 - 350 кГц	60-50 дБ·мВ
	350 кГц - 30 мГц	50 дБ·мВ
* Сыналып жатқын үлгіден 3 м қашықтықта өлшенеді

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 417-қосымшасына
9-қосымша

Аралық палубасынан төмен орнатылған жабдықтарға
қойылатын талаптар

Эмиссия түрі	Жиілік диапозоны	Шектеулер
Сәуле таратудың электр алаңының қауырттылығы	0,15-30 МГц	80-50 дБ·мВ/м
	30-дан 400 МГц дейін	60-54 дБ·мВ/м
	400-ден 1000 МГц дейін	54 дБ·мВ/м
	156-дан 165 МГц дейінгі аралықты есептемегенде	24 дБ·мВ/м
Басқару құрылғыларының кірістері мен шығыстарында туатын кедергі кернеуі	10-150 кГц	130-69 дБ·мВ
	0,15-тен 0,5 МГц дейін	79 дБ·мВ
	0,5-тен 30 МГц дейін	73 дБ·мВ

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасының 417-қосымшасына
10-қосымша

Параметр	Мәні
1) кернеуді ауыспалы тоқтың негізгі агрегатының автоматты түрде реттеуішпен бос жүрістің кернеу түрлілігіне және кернеуді реттегіш тіреуішінің өзгерусіз cos =0,8 ±5% жүктеме кезінде осы кернеу соммасының номиналды жүктеме кезіндегі кернеу қатынасына тең кернеуді ұстау нақтылығы	Кемшілігі 2,5 %
2) кернеуді ауыспалы тоқтың негізгі агрегатының автоматты түрде реттеуішпен бос жүрістің кернеу түрлілігіне және кернеуді реттегіш тіреуішінің өзгерусіз cos =0,8 ±5% жүктеме кезінде осы кернеу соммасының номиналды жүктеме кезіндегі кернеу қатынасына тең кернеуді ұстау нақтылығы	Кемшілігі 3,5 %
3) Жүктеменің аяқ астынан өзгеруі кезінде кернеуді автоматты реттеу және генератор жиілігінің жұмысы. Бос жүрісте істегі генераторға генератордың номиналды қуатынан 70% құрайтын (дайындаушы-ұйымның нұсқаулығы бойынша қуаттың басқа деңгейі рұқсат етіледі, бірақ 50% кем емес) аралық жүктемені қосып, сосын ұзақтылығы кемінде 10 с тоқтатып, сосын жүктемені бос жүріске дейін тастау.	Кернеу номиналды мәннен +20, -15% аса ауытқымауы және номиналды мәннің ±3% аспайтын ауытқулары бар алдыңғы мәндерге дейін 1,5 с уақытта қалыптасуы тиіс. Жиілігі - ±10% және номиналды мәннің ±5% ауытқуы бар алдыңғы мәндерге дейін 5 с уақытта қалыптасуы тиіс
4) номиналды активті қуатынан 25 тен 100 % дейін жүктеме кезінде ауыспалы тоқты дизель-генератордың орнатылған жиілігінің ауытқуы	1% аспайды
5) белсенді тоқтың едәуір аса және кем мәндерімен килолваттметр көрсеткіштерінің айырмашылығы бойынша тексерілетін паралельді жұмыс істейтін генераторлардың белсенді жүктемесінің тең таралмауы	Басқа генераторлармен паралель жұмыс істейтін генератор қуаты бойынша едәуірі номиналды қуаттың 20% аспайтын
6) белсенді тоқтың едәуір аса және кем мәндерімен амперметр көрсеткіштерінің айырмашылығы бойынша тексерілетін паралельді жұмыс істейтін генераторлардың белсенді жүктемесінің тең таралмауы	Басқа генераторлармен паралель жұмыс істейтін генератор қуаты бойынша едәуірі номиналды қуаттың 20% аспайтын
7) генераторлардың қайтару қуатынан қорғануының іске қосылуы	Генератордың номиналды белсенді қуатынан 8-15%. Қосылу уақыты (генераторды жыратқышты ажырату) 3-10 с болуы тиіс.
8) генераторларды паралель жұмыс істеп жатқан генераторлардың жалпы номиналды қуатынан шамамен 80%	Паралель жұмыс белсенді немесе реактивті қуатты ауыспалы тербеліспен қоса жүрмеуі тиіс.
9) паралельді режимде жұмысы істейтін 2 немесе аса генераторлардың екі сатыда автоматты түрде түсіру жұмысы.	1-ші саты: 5 с уақытпен генератордың номиналды қуатынан 100% қуаттылығы бойынша
Паралель жұмыс режимсіз екі дизель-генератордан тұратын электр станция үшін бір сатыға (екінші саты – генераторды автоматты ажыратқышпен жүзеге асырылатын шамадан артудан қорғауын ажырату) түсіру рұқсат етіледі	2-ші саты 100% жүктемені сақтау кезінде, ретті 10 с кейін ажырату.
10) мынада орнатылған деңгейде (генератордың номиналды қуатынан 80-95%) қабылдаумен генераторды кернеу астында шиналарға іске қосу және қосылу уақыты	30 с кем емес
11) шиналарда ГРЩ кернеуі жойылуы кезінде кезекті генератормен жүктемені іске қосу мен қабылдау уақыты	20 с кем емес
12) Авариялық дизель-генератордың іске қосу мен қабылдау уақыты	30 с кем емес 0,03 Мом кем емес
13) штатты мегаомметрмен ГРЩ немесе АРЩ өлшейтін кернеу астындағы желілердің оқшаулау қарсыласуы 14) сызықты емес бұрмалаулардың коэффициенті	10% кем емес
15) мықты жартылай өткізгіштермен желілердегі тақ гармониктердің әрекеттегі мәндері	5% номиналды кернеуден кем емес
16) қоректі шамадан артуы кезінде электр энергияның ішкі көзінен ажырату	Тоқ бойынша шамадан арту 110% аса
17) фазалар үзілген немесе фаза бойынша кернеудің симметриялық емес таралуы кезіндегі электр энергияның ішкі көзінен қоректендіруді ажырату	Бір фазаның үзілуі немесе кернеудің фаза бойынша 10% аса таралуы
18) кернеу түсуінен кейін қоректендіруді электр энергияның ішкі көзінен ажыратуы	Номиналды кернеудің 75% кем емес
19) сынаулар алдында электр қозғалтқыштардың тоқ астында тұрақта тұрудан кейін температура жоғарлауы (температура жоғарылауы тұрақта тұру режимінде тоқ астында тұру соңынан оның қалыпты кемуіне дейін ең жоғары температурамен өлшенеді): тікелей электр жетегі бар басқару құрылғысы – 60 с, зәкірлі механизмдерді – кемінде 30 с, арқандап байлау механизмдерді – кемінде 15 с. Орауышқа құрылған датчиктер болмаған кезде температура тікелей электр қозғалтқыш станинасында өлшенуі мүмкін, мысалы, пирометр термопарын қосумен. Кемеде осы тармақ бойынша сынау қажеттілігі және оларды жүргізу әдістемелері Кеме қатынасының тіркелімімен келісіледі.	Номиналды режиміндегі температура мәнінен (паспорт мәліметтері бойынша) кемінде 30%
20) тікелей электр жетегі бар басқару құрылғысы қозғалтқышының бастапқы іске қосу сәті. Кемеде бір тармақпен сынау қажеттілігі және оларды жүргізу әдістемелері Кеме қатынасының тіркелімімен келісіледі.	Номиналды сәтінің кемінде 200%
21) іске қосу жүйені қамтамасыз ететін негізгі немесе авариялық дизель-генераторды ұзақтылығы 5 с бойы іске қосу саны (сығылған ауаның немесе смартерлі аккумулятор батареясын)	Кемінде 6

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 418-қосымша

Жағымсыз сәулелену мен берілген жиілік арасындағы Д тарату *, кГц	Ең аз әлсіреу пиктің қуатынан төмен, дБ
1,5 < < 4,5 4,5 < < 7,5 > 7,5	31 38 43, сонымен бірге жағымсыз сәулеленудің қуаты 50 МВт аспауы тиіс
Ескертпе: бір жолақты каналға берілген жиілік келтрілетін жиіліктен 1400 Гц жоғары болуы тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 419-қосымшасы

Параметр атауы	Мәні
Жиілік диапазоны, кГц	1605-3800;
	4000 - 15000 кем емес
Диапазондардағы жиілік саны 1605-3800 және 4000-15000 кГц	100 Гц қадаммен қоса дискретті тор
Сәуле тарату сыныбы	НЗЕ, J3E және J2B
1605-3800 кГц диапазонында номиналды қуатын анықтау үшін антеннаның стандартты эквиваленті:
Сыйымдылығы, пФ	300
Белсенді қарсыласу, Ом	4
1605-3800 кГц диапазонындағы пиктік қуаты, Вт	30 кем емес
4000-8800 кГц диапазонында номиналды қуатын анықтау үшін антеннаның стандартты эквиваленті:
Белсенді қарсыласу, Ом	75
Ескертпе. Пиктік қуаты кему мүмкіндігі қарастырылуы тиіс.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 420-қосымшасы

Параметр атауы	Мәні
Жиілік диапазоны, кГц (басты диапазон орнына 100 Гц қадамы бар дискретті тор рұқсат етіледі)	1605-3800 4000 – 15000 кем емес
Сәуле тарату сыныптары	НЗЕ, J3E и J2B
Сезімталдығы, мкВ	Қабылдағыштың 20 дБ шығатын сигнал/шуға қатысты э.д.с. 6 мкВ кем емес
Таңдаушылық:
60 дБ/ 6дБ деңгейінде тік бұрыш коэффициенті: - жолағы кең болғанда - жолағы орташа болғанда	4 кем емес 5 кем емес
Аралық жиілік бойынша және айналық каналы бойынша қабылдау сигналының әлсіреуі, дБ	60 кем емес
Сызатты емес бұрмалау коэффициенті	10 кем емес

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 421-қосымшасы

Атауы	Жүзу бассейннің разряды және кеме сыныбы
	«М»			«О»			«Р» и «Л»
	I	II	III	I	II	III	I	II	III
1. Басты (негізгі) магнитті компас	1	1	-	-	-	-	-	-	-
2. Жол магнитті компас 1,2,3	1	1	-	1	14	-	-	-	-
3. Радиолокациялық станция	1		-	1		-	-	-	-
Ескертпе: 1) Көрсеткіштерді қашықтық, соның ішінде оптикалық тапсыру бар болған жағдайда басты магниттік компастан басқарудың басты постқа дейін жол компасын қарастырмауға рұқсат етіледі; 2) «М» сыныпты ұзындығы 20 м кем болмайтын кемелерде және «О» сыныпты кемелерде жол (қосалқы) компастың орнына картушкасының диаметрі 75 мм кем болмайтын (қайыққа арналған) магниттік компасты орнатуға рұқсат етіледі; 3) магниттік компасты орнату қарастырылмаған кемелерде картушкасының 70 см кем болмайтын қашықтықтан көрсеткіштерді қалыпты оқуға жеткілікті диаметрі бар қайыққа арналған магниттік компасты орнатуға рұқсат етіледі. 4. Тек қана Обск кірмесінде пайдалынылатын кемелер үшін.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 422-қосымшасы

Объект және көлемдері	Объектке дейінгі арақашықтық, км
Су деңгейінің үстінен биіктігі 60 м жағалау	32
Сол сияқты 6 м	13
Жалпы сыйымдылығы 5000 per. т кеме	13
Сол сияқты 20 per. т	4
10 м2 беті көрінетін	4

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 423-қосымшасы

Негізгі пайдалану параметрлері	Мәні
Анықтаудың ең қысқа қашықтығы, м 0,5—1,6 км шкалаларында арақашықтық бойынша рұқсат етілген қабілеттілігі, м Қалған шкалаларда ара-қашықтық бойынша рұқсат етілген қабілеттілігі Арақашықтықты өлшеу кемдігі, м Азимут бойынша рұқсат етілген қасиеті, бұрыш* Азимут бойынша өлшеу кемдігі, бұрыш Курсты көрсету кемдігі, бұрыш	15 15 Белгіленген шкала бойынша 1 % мәнінен 10 1,0 1,0 0,5
Ескертпе:* Жалпы сыйымдылығы 1600 per. Т кем кемелерде рұқсат етілген қасиеті 3,0 аспайтын антеннаны орнату рұқсат етіледі.

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 424-қосымшасы

Индикация түрі	Ақпарат
Сигнал немесе индикация	Сигналды реттеу кезінде аса ірі масштабты мәліметтерді қолдану
Сигнал	жобаланған маршруттан кеме иесімен белгіленген рұқсат етілген шектен ауытқуы
Сигнал	Қауіпті изобаттар қиылысуы
Сигнал	Кемелік қозғалыстағы жиектерінің қиылысуы
Сигнал немесе индикация	Арнайы шарттармен жүзу ауданында қиылысу
Сигнал	Ақырғы нүктеге келу
Сигнал	Геодезиялық координаттардың түрлі жүйелері
Индикация	Карта масштабын 2 есе ұлғайту
Индикация	Аса жоғары масштабтың ЭНК болуы
Индикация	Геодезиялық координаттардың түрлі жүйелері
Индикация	Маршрутты қауіпті изобаттар арқылы жоспарлау
Индикация	Маршрутты жүзуге тыйым салынған аудан арқылы жоспарлау
Индикация	Кеме орнын анықтау жүйесінің ішкі сигналының жоғалуы

Ішкі суда жүзетін
кемелерді жасау
қағидасына 425-қосымшасы

Кеме жылдамдығы және бағыты	Беру интервалы
Зәкірлі тұрақтағы немесе жылдамдығы 3 тораптан аспайтын қозғалысытағы кеме	3 мин.
Зәкірлі тұрақтағы немесе жылдамдығы 3 тораптан аса қозғалысытағы кеме	10 с
Қозғалыстағы кеме (0-14 тораптар)	10 с
Қозғалыстағы (0-14 тораптар) және ауыспалы бағыттағы кеме	3,3 с
Қозғалыстағы кеме (14-23 тораптар)	6 с
Қозғалыстағы (14-23 тораптар) және ауыспалы бағыттағы кеме	2 с
Қозғалыстағы кеме (23 тораптардан аса)	2 с
Қозғалыстағы (23 тораптардан аса) және ауыспалы бағыттағы кеме	2 с

Об утверждении Правил постройки судов внутреннего плавания

Приказ Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 9 марта 2011 года № 127. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан от 5 апреля 2011 года № 6871

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие приказа см. п. 4.

В соответствии с подпунктом 22) пункта 1 статьи 9 Закона Республики Казахстан от 6 июля 2004 года «О внутреннем водном транспорте» ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить прилагаемые Правила постройки судов внутреннего плавания.
2. Комитету транспорта и путей сообщения Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан (Килыбай Н.И.) в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить представление настоящего приказа в Министерство юстиции Республики Казахстан для государственной регистрации.
3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на Ответственного секретаря Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан Касымбек Ж. М.
4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр А. Кусаинов

Утверждены
приказом Министра транспорта и
коммуникаций Республики Казахстан
от 9 марта 2011 года № 127

Правила постройки судов внутреннего плавания

Часть 1. Корпус

Раздел 1. Общие положения

1. Общие положения, термины и определения

1. Настоящие Правила постройки судов внутреннего плавания (далее - Правила) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 6 июня 2004 года «О внутреннем водном транспорте».
2. Правила определяют порядок постройки судов внутреннего плавания, за которыми осуществляется технический контроль.
3. В Правилах используются следующие термины, понятия и аббревиатуры:
1) аварийная ватерлиния - ватерлиния поврежденного судна при затоплении отсека (отсеков);
2) амплитуда качки - расчетная условная амплитуда бортовой качки судна на нерегулярном волнении, интенсивность которого задается высотой волн в водных бассейнах того или иного разряда;
3) брызгонепроницаемость - характеристика устройства, которое предотвращает проникновение воды внутрь судна при поливе рассеянной струей воды, направленной перпендикулярно к контролируемой поверхности;
4) водонепроницаемость - характеристика элементов конструкции корпуса и оборудования, которые предотвращают проникновение воды внутрь судна при воздействии струи воды из брандспойта, диаметр выходного отверстия которого составляет не менее 16 мм, на расстоянии 3 м под напором 10 м водяного столба;
5) высота волн - расчетная высота ветровых волн с обеспеченностью, принятой для водных бассейнов данного разряда (приложение 1 к настоящим Правилам);
6) давление ветра - условное расчетное давление ветра (динамически или статически приложенное);
7) закрытое судно - судно, имеющее водонепроницаемые или брызгонепроницаемые закрытия грузовых и прочих люков, расположенных на открытых участках палубы надводного борта;
8) закрытые отверстия - при проверке остойчивости судна по основному критерию остойчивости прочные непроницаемые створчатые открывающиеся иллюминаторы, люки и двери необходимо считать закрытыми отверстиями.
При назначении надводного борта и проверке непотопляемости закрытыми отверстиями считаются все люки, шахты, лазы, двери, горловины и другие отверстия, снабженные прочными, непроницаемыми закрытиями, глухие бортовые и палубные иллюминаторы, створчатые иллюминаторы с постоянно навешенными штормовыми крышками;
9) кормовой район - участок корпуса длиной 0,2L от кормового перпендикуляра;
10) конструктивная ватерлиния (далее - КВЛ) - ватерлиния, принятая за основу построения теоретического чертежа и соответствующая полученному предварительным расчетом полному водоизмещению судна;
11) линия предельной осадки - полоса, верхняя кромка которой определяет наибольшую осадку судна при плавании его в бассейне соответствующего разряда;
12) моменты кренящие - расчетные значения статически и динамически приложенных кренящих моментов;
13) моменты предельно допустимые - расчетные значения моментов, предельно допустимых из условия обеспечения требуемых показателей остойчивости судна при статических или динамических наклонениях;
14) надводный борт - расстояние от верхней кромки палубной линии до верхней кромки линии предельной осадки, измеренное отвесно по борту в сечении по мидель-шпангоуту;
15) носовой район - участок корпуса длиной 0,3 L от носового перпендикуляра;
16) надстройка - часть судна выше нижней кромки оконных вырезов, а при отсутствии последних - часть судна выше верхней палубы;
17) основной критерий остойчивости - соотношение между кренящим моментом от динамического действия ветра на судно и предельно допустимым моментом, который соответствует углу опрокидывания (или заливания) и определяется с учетом или без учета бортовой качки (в зависимости от разряда водного бассейна);
18) открытое судно - судно, не имеющее водонепроницаемых или брызгонепроницаемых закрытий грузовых и прочих люков, расположенных на открытых участках палубы надводного борта;
19) открытые отверстия (при проверке остойчивости) - отверстия в главной палубе или бортах корпуса, а также в палубах, бортах и переборках надстроек и рубок, не имеющие прочных непроницаемых закрытий;
При проверке остойчивости по дополнительным требованиям створчатые иллюминаторы, люки и двери следует считать открытыми отверстиями.
При проверке непотопляемости отверстия в переборках, палубах и бортах, через которые возможно заливание судна и дальнейшее распространение воды по судну следует считать открытыми отверстиями;
20) отсек - часть внутреннего объема корпуса, ограниченного днищем или вторым дном, бортами или продольными переборками, палубой надводного борта, если она имеется, или верхней кромкой борта, если палуба отсутствует, и двумя соседними поперечными непроницаемыми переборками или пиковой переборкой и оконечностью;
21) палуба надводного борта - палуба, относительно которой рассчитывается надводный борт. Обычно это палуба переборок, ограничивающая сверху непроницаемые переборки деления на отсеки.
На судах со строительным дифферентом или с палубой надводного борта с уступом за палубу надводного борта следует принимать самую низкую часть открытой палубы или ее продолжение, параллельное верхней части палубы в районе уступа;
22) палубная линия - горизонтальная полоса на середине длины судна, нанесенная на борту судна так, что ее верхняя кромка совпадает с линией пересечения верхней поверхности настила палубы надводного борта с наружной поверхностью бортовой обшивки;
23) площадь парусности - площадь проекции надводной части судна на диаметральную плоскость, определяемая в прямом его положении при средней осадке по действующую ватерлинию;
24) предельная линия погружения - линия пересечения наружной поверхности настила палубы надводного борта с наружной поверхностью бортовой обшивки;
25) предельно допустимый угол крена - угол крена, превышение которого настоящими Правилами не допускается;
26) перегрузка - отношение суммарного вертикального ускорения в рассматриваемой точке корпуса судна на воздушной подушке к ускорению свободного падения;
27) Регистр судоходства - республиканское государственное предприятие «Регистр судоходства» Комитета транспорта и путей сообщения Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан (далее – Регистр судоходства);
28) спрямление посадки судна - процесс устранения или уменьшения крена или дифферента;
29) средний район - участок корпуса длиной 0,5 L, расположенный между носовым и кормовым районами;
30) угол заливания Q_зал - наименьший угол крена, при достижении которого начинается заливание водой внутренних помещений судна через отверстия, считающиеся открытыми;
31) угол опрокидывания Q_опр - угол крена, при достижении которого под действием динамически приложенного кренящего момента судно опрокидывается;
32) центр парусности - центр тяжести площади парусности;
33) В - ширина судна в сечении по мидель-шпангоуту по конструктивной ватерлинии, м;
34) Н - высота борта - вертикальное расстояние, измеренное в плоскости мидель-шпангоута от основной плоскости до линии пересечения теоретических поверхностей борта и верхней палубы или их продолжений при закругленном соединении палубы с бортом, м;
35) L - длина судна по конструктивной ватерлинии в водоизмещающем положении, м;
36) Т - осадка судна в водоизмещающем положении, измеренная от нижней кромки скегов (при отсутствии последних - от днища) до конструктивной ватерлинии, м;
37) D_г - водоизмещение судна в полном грузу, т;
38) D_ck - суммарное водоизмещение скегов, соответствующее расчетному водоизмещению судна D, т;
39) b_ск - ширина скега на уровне днища при D_ск < D и на уровне конструктивной ватерлинии при D_ск > D, м;
40) h_ск - высота скега, м;
41) l_о - отстояние центра тяжести судна от кормового перпендикуляра, м;
42) v - расчетная скорость судна в режиме парения на тихой воде, м/с;
43) L_вп - длина воздушной подушки, м;
44) F_вп - площадь воздушной подушки, м²;
45) р_вп - нормальное давление в воздушной подушке, МПа;
Иные термины и аббревиатуры, используемые в настоящих Правилах, применяются в соответствии с законодательством и нормативной технической документацией Республики Казахстан.

2. Область распространения

4. Нормы настоящей части распространяются на водоизмещающие однокорпусные суда и катамараны, суда на подводных крыльях и воздушной подушке.
5. Настоящая часть включает в себя требования к конструкции корпуса, прочности, остойчивости, непотопляемости, надводному борту и грузовой марке, а также к конструктивной противопожарной защите, оборудованию помещений, защите экипажа и пассажиров.
6. Правилами регламентируется выполнение корпусов судов из стали, алюминиевых сплавов, железобетона и пластмасс.
7. Материалы, применяемые для изготовления элементов конструкции корпуса, соответствуют требованиям части 2 настоящих Правил.

Раздел 2. Конструкция и прочность стального корпуса

3. Общие требования

8. Настоящим разделом регламентируется прочность и размеры основных конструктивных элементов стальных сварных корпусов судов внутреннего плавания, которым присваивается класс Регистра судоходства.
9. Нормы настоящего раздела применяются к судам различных классов при расчетных высотах волн, приведенных в перечне водных бассейнов, согласно приложению 1 к настоящим Правилам.
10. Нормы настоящего раздела Правил распространяются на следующие типы водоизмещающих судов классов «М», «О», «Р», «Л» длиной до 140 м:
1) самоходные трюмные однопалубные сухогрузные суда с кормовым расположением машинного отделения;
2) самоходные наливные суда с кормовым расположением машинного отделения;
3) несамоходные трюмные однопалубные сухогрузные суда;
4) несамоходные наливные суда;
5) самоходные суда-площадки с кормовым расположением машинного отделения и несамоходные суда-площадки;
6) пассажирские суда;
7) буксиры и толкачи;
8) суда технического флота;
9) рыбопромысловые суда;
10) разъездные суда.
11. Требования настоящего раздела распространяются на суда, отношения главных размерений которых не выходят за пределы, указанные в приложении 2 настоящих Правил.
12. Для судов с соотношениями главных размерений, выходящими за пределы, указанные в приложении 2 настоящих Правил, а также для судов, тип которых не перечислен в пункте 10 настоящих Правил, конструкция и размеры связей выбираются по результатам дополнительных расчетов, на основании которых может быть обоснована возможность применения требований Правил или отступлений от них.
13. Конструкция и размеры связей корпуса всех судов соответствуют требованиям глав 5-7 настоящих Правил.
Размеры связей корпуса судов длиной более 50 м, кроме того, проверяются расчетом в соответствии с требованиями главы 4 настоящих Правил.
14. Для каждого сухогрузного и наливного судна проектировщиком разрабатывается инструкция по загрузке и разгрузке, подтвержденная необходимыми расчетами прочности, остойчивости и дифферентовки, учитывающими наиболее неблагоприятные случаи нагрузки в процессе загрузки-разгрузки.
15. Инструкция по загрузке и разгрузке, разработанная проектной организацией, содержит следующие данные:
1) варианты загрузки судна, при которых разрешается его плавание, включая неполную загрузку и допустимую перегрузку при определенных условиях, с указанием соответствующих осадок судна;
2) условия постановки судна под загрузку - наличие балласта на судне и возможность одновременного проведения операций по загрузке, разгрузке и балластировке, а также методы контроля;
3) допустимость выполнения загрузки и разгрузки в условиях волнения на открытых акваториях, а также разряд бассейна акватории, на которой допускается выполнение грузовых операций, и допускаемое при этом волнение;
4) рекомендации для капитана в аварийных случаях - затопление отдельных трюмов или отсеков судна;
5) режимные мероприятия в соответствии с правилами и инструкциями по перевозке сыпучих грузов;
6) допускаемую неравномерность загрузки судна, как по трюмам, так и внутри трюмов - по длине и ширине;
7) допускаемые значения удельных нагрузок при равномерном распределении груза с учетом указанной в подпункте 6) настоящего пункта неравномерности, а также при перевозке сосредоточенных грузов и тяжеловесов;
8) допускаемое количество слоев груза и порядок выполнения работ по его загрузке и разгрузке;
9) рекомендуемые способы укладки и закрепления груза;
10) характерные особенности загрузки и разгрузки наливных судов: порядок заполнения отсеков, допускаемые производительность грузовых систем с учетом требований по обеспечению электростатической искробезопасности, методы контроля уровня груза в танках и осадок судна, допустимые перепады уровней грузов по отсекам, уменьшение производительности налива в начальный период, перед окончанием загрузки;
11) информацию о возможности и порядке ускоренной загрузки и разгрузки, исходя из типа и наивысшей производительности механизированных средств и подачи грузовых систем, числа поперечных и продольных переборок.
16. В обоснованных случаях по согласованию с Регистром судоходства допускается определение размеров связей корпуса расчетным методом с учетом назначенного срока службы судна и требований к судам в эксплуатации.
17. В настоящем разделе Правил применяются следующие определения участков длины судна:
средняя часть - участок длиной 0,5 L, считая по 0,25 L в нос и корму от мидель-шпангоута;
носовая оконечность - участок длиной 0,15 L от носового перпендикуляра по направлению к мидель-шпангоуту;
кормовая оконечность самоходного судна - участок между кормовым перпендикуляром и кормовой переборкой машинного отделения или участок длиной 0,15 L от кормового перпендикуляра по направлению к мидель-шпангоуту, в зависимости от того, какой участок имеет меньшую длину;
кормовая оконечность несамоходного судна - участок длиной 0,15 L от кормового перпендикуляра по направлению к мидель-шпангоуту;
переходные районы - участки между средней частью и оконечностями.
18. При пользовании таблицами настоящего раздела Правил, промежуточные значения параметров определяют линейной интерполяцией.
19. Допускается применение сталей с пределом текучести от 235 до 395 МПа включительно.
Стальной прокат, применяется на следующих условиях:
сталь марок D, E, D27S, E27S, D32, Е32, D36, Е36, D40, D40S, Е40, E40S любой толщины применяется без ограничений;
сталь марок В, A27S, А32, А36, А40, A40S применяется для судов всех классов, кроме ледового пояса;
сталь марки А, применяется:
для судов классов «О», «Р» и «Л», кроме ледового пояса и конструкций упорных и сцепных устройств;
для конструкций, не участвующих в обеспечении общей прочности, на судах всех классов.
20. В обоснованных случаях по согласованию с Регистром судоходства допускается применение стали других марок, при этом необходимо соответствие технических требований, правил приемки и методов испытаний части 2 настоящих Правил, что подтверждается входным контролем.
21. Значения моментов сопротивления поперечного сечения балок набора корпуса, вычисляемые по формулам, приведенным в главе 6 настоящих Правил, соответствуют стали с R_еН = 235 МПа.
При применении для корпусных конструкций стали с более высоким пределом текучести эти моменты сопротивления уменьшают пропорционально отношению 235/R_еН

4. Расчеты прочности и устойчивости

§ 1. Расчетные нагрузки при общем изгибе

22. Для вычисления изгибающих моментов М_тв и перерезывающих сил Nтв на тихой воде следует интегрировать кривую нагрузки не менее чем по 21 равноотстоящей ординате.
Для судов всех типов и значений рассматриваются наиболее неблагоприятные возможные случаи состояния нагрузки.
23. Расчетные случаи состояния нагрузки для сухогрузных и наливных судов:
1) порожнем без балласта - с 10 и со 100 % запасов и топлива;
2) порожнем с балластом - с 10 и со 100 % запасов и топлива;
3) в полном грузу при распределении груза, в соответствии с инструкцией по загрузке и разгрузке;
4) при других неблагоприятных случаях состояния нагрузки — перевозке тяжеловесов, неполном использовании грузоподъемности судна;
5) в процессе загрузки и разгрузки.
24. Расчетные случаи состояния нагрузки для буксиров и толкачей:
1) с 10 % запасов и топлива, с балластом и без него;
2) со 100 % запасов и топлива, с балластом и без него.
25. Расчетные случаи состояния нагрузки для пассажирских судов:
1) порожнем без груза и пассажиров - с 10 и со 100 % запасов и топлива;
2) в полном грузу и с пассажирами - с 10 и со 100 % запасов и топлива;
3) в других неблагоприятных случаях состояния нагрузки.
26. Расчетные случаи состояния нагрузки для судов технического флота:
1) с 10 и со 100 % запасов и топлива, с балластом и без него в состоянии по-походному;
2) с 10 и со 100 % запасов и топлива, с балластом и без него в рабочем состоянии.
27. Расчетные случаи состояния нагрузки для рыбопромысловых и служебно-вспомогательных судов выбираются исходя из их назначения и конструктивных особенностей.
28. Рассматриваются расчетные случаи нагрузки (за исключением случая, предусмотренного подпунктом 5) пункта 23 настоящих Правил, при которых затопление отсеков вызывает увеличение изгибающих моментов.
29. Для сухогрузных судов для случая, указанного в подпункте 3) пункта 23 настоящих Правил, М_тв и N_тв определяют в предположении, что 5 % (у судов для местных перевозок минерально-строительных материалов рекомендуется принимать 7,5 %) общего количества принятого на судно груза перенесено из трюмов (с грузовой палубы) в средней части судна в трюмы (на грузовую палубу) у оконечностей (приложения 3, 4 настоящих Правил) или наоборот.
30. Значения М_тв и N_тв допускается определять с учетом гибкости корпуса. В этом случае расчеты выполняются по методике согласованной с Регистром судоходства.
В качестве характеристик жесткости корпуса используются моменты инерции площади поперечного сечения корпуса при строительных толщинах, определенных без учета редуцирования связей корпуса.
31. Дополнительный волновой изгибающий момент на миделе судна, кН·м, определяется по формуле:

М_дв = + (k_р М_в + М_у), (1)

где М_в - изгибающий момент, вызванный непосредственным действием волнения (волновой изгибающий момент);
k_р - коэффициент, учитывающий влияние волновой вибрации;
М_у - изгибающий момент, вызванный ударом волн в носовую оконечность (ударный изгибающий момент).
Волновой изгибающий момент, кН•м, определяется по формуле:

 (2)

где h - расчетная высота волны, м;
 - коэффициент, определяемый согласно приложению 5 настоящих Правил;
коэффициенты вычисляются по формулам:

 (3)

 (4)

 (5)

 - коэффициент полноты водоизмещения;
 - коэффициент, принимаемый согласно приложению 5 настоящих Правил.
32. Перечисленные коэффициенты могут также быть определены согласно приложениям 6, 7, 8 настоящих Правил, в которых величины а и b вычисляются по формулам:

 (6)

 (7)

33. Значения L, B, T и д определяют при посадке судна, соответствующей расчетному случаю нагрузки при вычислении изгибающего момента на тихой воде М_тв.
34. Коэффициент kр рассчитывается по формуле:

 (8)

 (9)

 (10)

 (11)

(коэффициент нельзя принимать меньше нуля);
величина определяется согласно приложению 5 настоящих Правил;
коэффициент k_v вычисляется по формулам:

 (12)

если 10h/L > 0,3;

 (13)

если 10h/L > 0,3;
нтв - скорость хода судна на тихой воде для расчетного случая нагрузки, км/ч;
k_s - 123•10⁴ - для грузовых судов;
k_s - 117•10⁴ - для пассажирских судов;
k_s - 104•10⁴ - для буксиров и толкачей;
I - момент инерции площади миделевого сечения эквивалентного бруса, м⁴, вычисляемы при проектных (строительных) толщинах и редукционных коэффициентных связей, равных единице;
D - водоизмещение судна, соответствующее расчетному случаю нагрузки, кН.
35. Ударный изгибающий момент, кН•м, определяется по формуле:

 (14)

в которой

 (15)

Т_н - осадка носом, м, для расчетного случая нагрузки;
Т_н⁰ - «пороговая» осадка носом, м, равная

 (16)

– коэффициент, равный

= 1 - 1,036b₀² - 0,417b₀³ (17)

(18)

величина v₀ вычисляется по формуле

(19)

величина v₁ принимается согласно приложению 5 настоящих Правил.
36. Значение дополнительного волнового изгибающего момента принимается постоянным на протяжении 0,5 L в средней части судна и уменьшаться к оконечностям до нуля по линейному закону (приложение 9 настоящих Правил).
По согласованию с Регистром судоходства для судов классов «М» и «О» допускаются отступления от эпюры М_дв (приложение 9 настоящих Правил), при этом необходимо, чтобы границы постоянного участка эпюры отстояли в нос и корму от мидель-шпангоута судна не менее, чем на 0,15 L.
37. Максимальное значение дополнительной волновой перерезывающей силы определяется по формуле, кН:

N_дв = 4 M_дв /L. (20)

38. Эпюра дополнительных волновых перерезывающих сил принимается в соответствии с приложением 9 настоящих Правил.
39. Расчетные значения изгибающих моментов для прогиба и перегиба, кН·м, в расчетном сечении корпуса вычисляют алгебраическим суммированием значений изгибающих моментов на тихой воде с дополнительным волновым изгибающим моментом в этом сечении

M_p = М_тв + М_дв (21)

40. Расчетные значения перерезывающих сил для прогиба и перегиба, кН, в расчетном сечении корпуса определяют суммированием абсолютных значений перерезывающей силы на тихой воде и дополнительной волновой перерезывающей силы в этом сечении

Np = |N_тв|+|N_АВ| (22)

41. Наибольшие расчетные изгибающие моменты и перерезывающие силы определяют в соответствии с требованиями пунктов 39 и 40 при расчетных случаях нагрузки согласно пунктов 22 - 28 настоящих Правил.
42. Для расчетного случая, предусмотренного подпунктом 5) пункта 23 в формулах 21 и 22 настоящих Правил, значения М_дв и N_дв не принимаются менее 0,7 соответствующих величин, определенных в соответствии с требованиями пунктов 31-37 настоящих Правил для судна класса «Л».
Если допускается проведение грузовых операций в незащищенных акваториях, то М_дв и N_тв определяются по формулам 1 и 21 настоящих Правил, для класса судна, соответствующего разряду водного бассейна, в который входит эта акватория.
Учет влияния дополнительного ограничения по волнению на М_дв и N_дв выполняется по методике Регистра судоходства.
Значения М_тв и N_дв в процессе загрузки и разгрузки рассчитывают с учетом размещения груза по длине судна в соответствии с пунктом 29 настоящих Правил.

§ 2. Расчетные местные нагрузки

43. Местную нагрузку вычисляют для следующих случаев состояния нагрузки судна:
1) в полном грузу;
2) порожнем или в балласте;
3) в процессе загрузки и разгрузки (для грузовых судов);
4) в процессе испытания корпусов судов на непроницаемость и герметичность;
5) при затоплении отсеков в соответствии с пунктами 1191 и 1193 настоящих Правил;
6) при других неблагоприятных условиях эксплуатации судна.
44. Местную прочность конструкции проверяют на нагрузки, которые вызывают наибольшие напряжения.
Прочность продольных связей корпуса проверяется по суммарным напряжениям, возникающим от общего продольного изгиба судна и местной нагрузки.
45. Расчетную местную нагрузку задают давлением р, кПа, значение которого принимают равным наибольшему из значений, полученных по приводимым ниже формулам, где приняты:
Н_с - высота борта судна в рассматриваемом сечении, м;
Т_гр - осадка судна в полном грузу в рассматриваемом сечении, м;
Т_п - осадка судна порожнем в рассматриваемом сечении, м;
Т_б - осадка судна в балласте в рассматриваемом сечении, м;
h_б - высота балластной цистерны до верха воздушной трубы, м;
h_ш - высота расширительной шахты грузового отсека наливного судна, м;
h_к - напор водяного столба, соответствующий избыточному давлению, на которое сконструирован и рассчитан дыхательный клапан в газоотводных трубах, м;
r - полувысота расчетной волны, м;
р_гр - давление груза или топлива, кПа, без учета неравномерности его распределения;
Н_т - высота трюма судна в рассматриваемом сечении от основной, м;
р_н - давление груза, кПа, вычисленное с учетом неравномерности его распределения в соответствии с пунктом 46 настоящих Правил;
ү_г - удельный вес навалочного либо жидкого груза, кН/м³;
h_дд - высота двойного дна, м.
46. Давление груза, рн кПа, вычисляется с учетом неравномерности его распределения по формулам:
1) для сухогрузных судов

р_н = k_н р_гр, (23)

где k_н - коэффициент неравномерности давления груза, принимаемый (кроме судов, перевозящих навалочные грузы горками или штабелем) равным 1,25 при расчете рамного набора и 1,50 при расчете холостого набора и пластин;
2) для наливных судов

р_н = р_гр ± /\р_н, (24)

где /\р_н - расчетная допустимая неравномерность давления груза по трюмам для состояний нагрузки, предусмотренных инструкцией по загрузке и разгрузке;
3) для сухогрузных судов, перевозящих навалочные грузы горками, при расчете холостого набора и пластин

 (25)

где Н_г - высота горки, м, определяемая по массе груза в горке, увеличенной на 10 % (у судов для местных перевозок минерально-строительных материалов рекомендуется принимать 15 %) для учета неравномерности погрузки;
где Ө - угол естественного откоса навалочного груза, рад;
h - приведенная высота горки, м, определяемая по формуле:

 (26)

Здесь L_г, В_г - соответственно длина и ширина части грузового настила, на которой находится одна горка груза, м.
Если в результате вычисления по формуле 26 настоящих Правил получится h < 0, то следует принять h = 0.
4) для сухогрузных судов, перевозящих навалочные грузы штабелем, при расчете холостого набора и пластин

 (27)

где h_шт- высота прямоугольной части поперечного сечения штабеля, м;
где Н_шт - полная высота штабеля, определяемая по массе груза в единице длины штабеля, увеличенной на 10 % (у судов для местных перевозок минерально-строительных материалов рекомендуется принимать 15 %) для учета неравномерности погрузки, м;
5) для сухогрузных судов, перевозящих навалочные грузы горками, при расчете рамного набора давление груза считается распределенным неравномерно по площади настила. Внутри окружности с центром в центре горки и с радиусом

r₁ = (0.12+0.39Ө)R₁, (28)

где R₁ - радиус конической части горки, м, определяемый по формуле

R₁=(H_г – h)ctgӨ, (29)

давление постоянно и равно р_н, вычисляемому по формуле 25 настоящих Правил.
Внутри кольца r₁ < r_м < R₁ давление меняется вдоль радиуса по линейному закону

р_м = р_р+ (рн – р_р)(R₁ - r_м)/(R₁ - r₁), (30)
где r_м - отстояние точки М, в которой вычисляется давление р_м, от центра горки, м;
р_р - составляющая, равная
p_p = ү_rh. (31)
В точках опорного прямоугольника с радиусом - вектором p_м > R₁ давление
р_м = р_р. (32)
6) при расчете рамного набора сухогрузных судов, перевозящих навалочные грузы штабелем, давление груза считают равномерно распределенным по длине штабеля и неравномерно распределенным в поперечном направлении. В средней части настила под штабелем давление считают постоянным и равным давлению р_н, вычисленному по формуле 27 настоящих Правил.
Под средней частью понимается район, в котором

у_м < (0,037+0,165Ө)В_шт, (33)

В_шт - ширина штабеля, м;
у_м - отстояние точки, в которой определяется давление, от продольной оси штабеля на грузовом настиле, м.
По краям штабеля давление груза следует считать распределенным в поперечном направлении по линейному закону

 (34)

7) при расчете рамного набора сухогрузных судов, перевозящих навалочные грузы горками, давление груза допускается считать равномерно распределенным по площади настила, если ширина горки не меньше ширины грузового бункера. В этом случае следует использовать формулу 23 настоящих Правил, в которой коэффициент неравномерности

 (35)

 (36)

n_гб - число балок главного направления (поперечных балок), приходящихся на одну горку;
n_п - число перекрестных связей (продольных балок) в перекрытии;
I_гб, I_п - моменты инерции площади поперечного сечения относительно нейтральной оси соответственно балок главного направления и перекрестных связей;
h - приведенная высота, вычисляемая по формуле 26 настоящих Правил.
Коэффициент неравномерности принимают не менее 1,25.
8) при расчете рамного набора сухогрузных судов, перевозящих навалочные грузы штабелем, давление груза допускается считать равномерно распределенным по площади настила, если ширина штабеля не меньше ширины грузового бункера. В этом случае следует использовать формулу 23 настоящих Правил, в которой коэффициент неравномерности

 (37)

где h_шт - высота прямоугольной части поперечного сечения штабеля.
Коэффициент неравномерности следует принимать не менее 1,25.
47. Расчетную нагрузку в носовой оконечности судна считают распределенной равномерно (по прямоугольнику) для днища и по треугольнику или трапеции по высоте борта. Для днища принимают равной:
1) при клинообразной форме носовой оконечности

р = 9,81 (Т_гр + 2_r); (38)

2) при ложкообразной форме носовой оконечности

р = 9,81 (Т_гр + 2,5_r); (39)

3) при санообразной форме носовой оконечности

р = 9,81 (Т_гр + 3_r). (40)

48. Расчетную нагрузку в кормовой оконечности судна считают распределенной в соответствии с требованиями пункта 47 настоящих Правил и для днища принимают равной

р = 9,81 (Тгр + r). (41)

49. Давление на днище в районе балластных отсеков принимают равным

p = 9,81(h_б - T_б + r), (42)

но не более

p = 9,81h_б (43)
50. Расчетную нагрузку на днище и внутреннее дно, за исключением оконечностей, определяют по формулам:
1) для холостого набора и обшивки днища всех отсеков при отсутствии противодавления груза или балласта и состоянии судна:

в грузу p = 9,81(T_гр + r); (44)

порожнем p = 9,81(T_п + r); (45)

в балласте p = 9,81(T_б + r); (46)

2) для рамного набора грузовых трюмов сухогрузного судна при состоянии в грузу

p = p_н - 9,81(T_гр + r); (47)
для рамного набора отсеков, не испытывающих противодавления груза (суда-площадки, отсеки машинных отделений, жилые отсеки пассажирских и буксирных судов)

p = 9,81(Т_гр + r); (48)

при состоянии порожнем с балластом в двойном дне

p = 9,81(Т_б + r - h_дд), (49)

где h_дд - высота двойного дна, м;
при состоянии порожнем с балластом вне двойного дна

p = 9,81(Т_б + r); (50)

при состоянии порожнем без балласта

p = 9,81(Т_п + r); (51)

3) для холостого набора и обшивки днища грузовых отсеков наливного судна при состоянии в грузу:
при отсутствии двойного дна при полностью заполненном отсеке

p = y_г(Н_т + h_ш)-9,81(Т_гр-h_k-r); (52)

при не полностью заполненном отсеке

p = p_н - 9,81(T_гр - r - h_k); (53)

при наличии двойного дна - принимается по формуле 48 настоящих Правил;
при состоянии порожнем с балластом в двойном дне - принимается по формулам 42 и 43 настоящих Правил;
порожнем с балластом вне двойного дна - принимается по формуле 50 настоящих Правил;
порожнем без балласта - принимается по формуле 51 настоящих Правил;
4) для холостого набора и настила внутреннего дна сухогрузного судна:
при состоянии в грузу

р = р_н; (54)

при состоянии порожнем с балластом в двойном дне

р = 9,81(h_б - h_дд), (55)

где h_дд принимается согласно подпункту 2) пункта 39 настоящих Правил;
5) для холостого набора и настила внутреннего дна наливного судна при состоянии в грузу:
при полностью заполненном отсеке

р = y_г(Н_т - h_дд + h_ш) + 9,81h_к; (56)

при не полностью заполненном отсеке

р = р_н + 9,81h_к; (57)

6) для рамного набора грузовых отсеков наливного судна при состоянии в грузу нагрузка вычисляется по формуле 52 настоящих Правил.
51. При расчете рамного и холостого набора и обшивки бортов нагрузку на борта считают распределенной по высоте борта по треугольнику или трапеции.
52. Давление на борта и внешние борта судов с двойными бортами на уровне днища (за исключением оконечностей) принимают равным:
1) для всех судов, за исключением района балластных отсеков и района грузовых отсеков наливных судов - по формуле 48 настоящих Правил;
2) в районе грузовых отсеков наливных судов - по формуле 52 или 53 настоящих Правил;
3) в районе балластных отсеков - по формулам 42 и 43 настоящих Правил.
53. Давление на внутренние борта судов с двойными бортами и двойным дном на уровне второго дна принимают равным:
для наливных судов - по формуле 56 или 57 настоящих Правил, для сухогрузных судов

р = 9,81(Н_с - h_дд), (58)

для судов, принимающих балласт в двойной борт,

р = 9,81(h_б - h_дд), (59)

но не менее, чем по формуле 58 настоящих Правил.
54. Расчетную нагрузку на прочные непроницаемые переборки судна считают распределенной по треугольнику или трапеции, равной на уровне днища:
1) для переборки форпика судов всех типов и классов, для всех переборок пассажирских судов классов «М» и «О», для переборки ахтерпика толкаемых судов всех классов

р = 9,81Н_с; (60)

2) для переборок, разграничивающих отсеки или цистерны всех типов и классов (кроме переборок грузовых отсеков наливных судов)

р = р_н, (61)

где р_н принимается в соответствии с пунктом 46 настоящих Правил;
3) для остальных переборок судов всех типов и классов

р = 5,9Н_с. (62)

4) для переборок грузовых отсеков наливных судов

р = y_г(Н_т + h_ш) + 9,81h_к. (63)

55. Расчетную нагрузку, кПа, на палубное перекрытие принимают равной:
1) для грузовой палубы сухогрузных судов

р = р_н, (64)

где р_н принимается в соответствии с пунктом 46 настоящих Правил;
2) для палубы наливных судов в районе грузовых отсеков

р = 9,81(h_ш + h_к); (65)

3) для открытых, не предназначенных для размещения груза участков палуб корпуса судов всех типов, кроме наливных:

р = 5; (66)

4) для закрытых участков палуб корпуса, надстроек и рубок, предназначенных для пассажиров и размещения экипажа,

р = 3,5; (67)

5) для верхних палуб надстроек и рубок, недоступных для пассажиров и не предназначенных для грузов,

р = 1; (68)

56. Местные нагрузки в процессе загрузки и разгрузки определяют в соответствии с пунктами 46-51 настоящих Правил, используя вместо Т_гр, Т_п, и Т_б осадки в рассматриваемом сечении на конкретном этапе грузовых операций, вместо Н_с, h_б, и Н_Т – уровень жидкости в балластной цистерне или грузовом танке для текущего состояния загрузки судна.
При этом полувысота расчетной волны принимается равной 0,2 м, если загрузка и разгрузка в условиях волнения не допускаются. Если допускаются грузовые операции на незащищенных акваториях, то полувысота волны определяется согласно приложению 1 настоящих Правил, для класса судна, соответствующего разряду бассейна, в который входит эта акватория.
57. В зависимости от конструктивных особенностей судна должны быть учтены и другие сочетания местных нагрузок, которые вызывают наибольшие местные напряжения.
58. При перевозке автомобилей и другой колесной техники с пневматическими шинами, а также при использовании автопогрузчиков давление колеса следует считать равномерно распределенным по его отпечатку и равным давлению в шине.
Отпечаток одного колеса автомобиля следует считать прямоугольником со сторонами 1₁ и 1₂ (сторона 1₁ ориентирована по ширине колеса).
Размеры сторон принимаются равными, см:
для диагональной шины

1₁ = , (69)

l₂ = , (70)

для радиальной шины (маркировка содержит знак «Р», «R» или «Radial»)

1₁ = 0,7B, (71)

l₂ = 10 К_дQ/(р1₁ ), (72)

где р_к - давление в шине, МПа;
Q - нагрузка на шину, кН;
В - ширина шины, см;
D - диаметр шины, см;
К_д - коэффициент динамичности, равный К_д = 1 для вилочного погрузчика и К_д - 1,1 для автомобилей.
Если на стадии проектирования неизвестно, какие шины будут использоваться на колесной технике, то следует принимать значения 1₁ и l₂ для колеса, имеющего меньшую площадь отпечатка.
Для вилочного погрузчика принимается, что вся нагрузка (вес погрузчика с перевозимым грузом) передается только передней осью.

§ 3. Расчеты общей прочности

59. Определение напряжения от общего изгиба проводят для двух случаев: прогиба - при сжатой палубе и перегиба - при сжатом днище.
Расчет выполняют для тех сечений корпуса, в которых ожидаются наибольшие суммарные напряжения, например, в наиболее слабом сечении средней части судна, в местах окончания основных продольных связей, в сечениях у границ перехода одной системы набора в другую или в случае изменения материала корпуса.
60. В эквивалентный брус включаются все продольные связи корпуса, находящиеся в рассматриваемом сечении и идущие непрерывно на протяжении, большем, чем удвоенная высота борта, при условии, что соединение этих связей с корпусом обеспечивает участие их в общем изгибе.
61. Если ширина выреза b₀ (приложение 10 настоящих Правил) в палубе меньше 0,05 ширины В_с непрерывного участка палубы в данном месте, то такой вырез при вычислении момента сопротивления поперечного сечения корпуса судна не учитывается.
Если ширина выреза b₀ равна или больше 0,05 ширины непрерывного участка палубы в данном месте, то в эквивалентный брус включаются только связи, находящиеся вне выреза по ширине палубы. При этом за пределами выреза по длине палубы часть связей в эквивалентный брус не включается.
62. Прерывистые связи в районе их окончании включают в эквивалентный брус в соответствии с приложениями 10, 11 настоящих Правил (заштрихованные участки в эквивалентный брус не включаются).
63. Одноярусные надстройки (рубки) или надстройки первого яруса, опирающиеся не менее чем на 3 поперечные переборки, включают в эквивалентный брус в соответствии с приложением 11 настоящих Правил.
На концевых участках продольных стенок надстроек (рубок) не должно быть часто расположенных оконных и других вырезов, ширина которых больше расстояния между вырезами.
64. В эквивалентный брус не включаются ограждения грузовых палуб судов-площадок и привальные брусья всех судов.
Специальные меры по исключению привальных брусьев или ограждений судов-площадок из участия в общем изгибе судна не должны вызывать повышенной концентрации напряжений.
65. Элементы эквивалентного бруса и нормальные напряжения в нем рассчитывают методом последовательных приближений с редуцированием гибких связей - пластин обшивки, внутреннего дна, платформ, палуб, бортов и продольных переборок.
За окончательное приближение принимают такое, при котором разность нормальных напряжений от общего изгиба судна в конечном и предыдущем приближениях не превышает 5 % для каждой из крайних кромок эквивалентного бруса.
66. Редуцированию не подлежат:
1) части пластин, прилегающие к продольным связям, шириной, равной 0,25 короткой стороны опорного контура с каждой стороны связи (приложения 12 и 13 настоящих Правил), но не превышающей 25 толщин пластины;
2) скуловой лист на протяжении скулового закругления;
3) пластины растянутой зоны эквивалентного бруса при продольной системе набора.
67. При продольной системе набора редукционные коэффициенты сжатых пластин определяются по формуле:

= / , (73)

где - абсолютное значение сжимающего напряжения в жестких связях, МПа, на уровне центра тяжести пластины, полученного при расчете эквивалентного бруса в соответствующем приближении;
 - критическое напряжение сжатой пластины, вычисляемое в соответствии с пунктом 105 настоящих Правил.
Редукционный коэффициент не должен быть более 1.
68. При поперечной системе набора редукционные коэффициенты пластин назначаются согласно приложению 14 настоящих Правил.
Их можно определять в соответствии с положениями строительной механики корабля. При этом поперечная местная нагрузка на пластину назначается в соответствии с пунктами 46-57 настоящих Правил, а расчетная стрелка прогиби h₀ должна быть принята не менее вычисленной по формуле, см:

, (74)

где а - длина меньшей стороны пластины, см;
t - толщина пластины, см.
69. Для настилов грузовых палуб и двойного дна судов, предназначенных для загрузки-разгрузки грейферами, стрелку погиби h0, вычисленную по формуле 74 настоящих Правил, увеличивают в два раза.
Начальную погибь считают косинусоидальной, а балку-полоску - жестко заделанной независимо от того, действует или не действует на настил поперечная нагрузка.
70. Редукционный коэффициент при сжатии не должен быть больше значения, рассчитанного по формуле:

= (19 /)(100t/а)²(1 + а²/b²)², (75)

где - абсолютное значение сжимающего напряжения в жестких связях, МПа, на уровне центра тяжести пластины, полученного при расчете эквивалентного бруса в соответствующем приближении;
а - длина меньшей стороны пластины, см;
b - длина большей стороны пластины, см.
71. При общем изгибе корпуса судна необходимо определить напряжения в его связях:
нормальные, МПа,

_i = 10^-3MpZ_i /I; (76)

касательные, МПа, на уровне нейтральной оси эквивалентного бруса

 (77)

где М_р - наибольший расчетный изгибающий момент в поперечном сечении, кН•м;
I - момент инерции поперечного сечения эквивалентного бруса, м⁴;
Z_i - отстояние i-й связи от нейтральной оси эквивалентного бруса (со знаком плюс - выше нейтральной оси и со знаком минус - ниже нейтральной оси), м;
N_р - наибольшая расчетная перерезывающая сила в поперечном сечении, кН;
S - статический момент части поперечного сечения эквивалентного бруса, лежащей выше или ниже нейтральной оси, взятый относительно этой оси, см³;
- сумма толщин обшивки бортов и продольных переборок на уровне нейтральной оси эквивалентного бруса, см.

§ 4. Расчеты местной прочности

72. При расчетах местной прочности необходимо исходить из следующих положений:
1) связи рамного набора - флоры, рамные бортовые шпангоуты и бимсы - рассматриваются как жесткие опоры для продольных днищевых, бортовых и палубных балок (ребер жесткости); кильсоны, бортовые стрингеры и карлингсы - соответственно для холостых днищевых и бортовых шпангоутов и бимсов; рамные стойки и шельфы переборок - соответственно для холостых горизонтальных и вертикальных ребер жесткости;
2) переменность характеристик жесткости сечения рамных связей, обусловленную наличием книц, при раскрытии статической неопределимости системы учитывать не следует;
3) пролеты стержней, составляющих шпангоутную раму, принимают как расстояния между нейтральными осями балок шпангоутной рамы;
4) при определении напряжений в опорных сечениях балок набора наличие книц учитывают при расчете момента сопротивления поперечного сечения балки включением в него сечения кницы и при расчете изгибающего момента, действующего у кромки книц;
5) при переменной высоте балок (флоров, бортовых рамных шпангоутов, рамных стоек переборок) допускается использование в расчетах характеристик поперечного сечения в середине пролета балки;
6) касательные напряжения в стенках рамного набора в районе выреза определяются путем деления перерезывающей силы на площадь поперечного сечения стенки, из которой исключена площадь поперечного сечения выреза.
73. При расчетах рамных шпангоутов исходят из следующих положений:
1) прогибь бимсов и радиус закругления скулы не должны учитываться; стержни, составляющие раму, должны считаться прямолинейными, а длина их принимается в соответствии с требованиями подпункта 3) пункта 72 настоящих Правил;
2) пиллерсы, рассматривают как стержни сложной рамы с подвижными узлами, учитывая при расчете их жесткость при изгибе; при этом влияние книц на жесткость пиллерса может не приниматься в расчет. Допускается пренебрегать конечной жесткостью пиллерса при изгибе, считая, что он создает только продольные силы, уравнивая прогибы соединяемых балок;
3) если продольные балки разгружают рамные шпангоуты (о чем можно судить по предварительному расчету перекрытия), разгружающее действие их учитывается в виде сосредоточенных реакций. Рамы без пиллерсов при отсутствии палубной нагрузки рассчитываются как открытые, бортовые ветви которых в палубном узле свободно оперты на жесткие опоры;
4) многоярусные рамы при отсутствии нагрузки на палубах рассчитываются как одноярусные;
5) бракетные флоры в каждом пролете между кильсонами рассчитываются как балки, нагруженные снизу давлением воды, а сверху - груза. Верхние и нижние балки бракетных флоров, соединенные вертикальной стойкой в пролете, разрешается рассчитывать в предположении равенства прогибов балок в точках их соединения со стойкой.
74. При расчете прочности перекрытий коэффициент опорной пары балок главного направления определяется из расчета шпангоутной рамы.
Если расчет рамы не производится, то коэффициенты заделки флоров у скулы и бимсов у бортов определяют по формуле:

k = 1/(1 +lI/В1i) (78)

где , - коэффициент, значения которого принимают согласно приложению 15 настоящих Правил, в зависимости от количества продольных переборок, варианта нагрузки и отношения lI /B₁i;
l - пролет бортового шпангоута, м;
В₁ - пролет бимса или флора, м;
I - момент инерции поперечного сечения бимса или флора, см⁴;
i - момент инерции поперечного сечения бортового шпангоута, см⁴.
75. Коэффициенты к заделки флоров и бимсов в зависимости от наличия на судне продольных переборок или ферм определяются следующим образом:
при расстояниях между соседними продольными переборками (фермами) или между продольной переборкой (фермой) и бортом, отличающихся друг от друга меньше чем на 20 %, к = 1;
то же, отличающихся друг от друга больше чем на 20 %:
для меньших пролетов балок к = 1;
для больших пролетов балок к = 0,75.
76. Коэффициенты к заделки перекрестных связей в перекрытиях определяются следующим образом:
при длинах смежных отсеков, отличающихся друг от друга меньше чем на 20 %, следует принимать к = 1;
при длинах смежных отсеков, отличающихся друг от друга больше чем на 20 %, коэффициент к рассчитывается по формуле:

, (79)

где q' - среднее арифметическое значение нагрузок смежных отсеков, кПа;
q - нагрузка на рассчитываемое перекрытие, кПа;
L'_п - среднее арифметическое значение длин смежных перекрытий, м;
L_п - длина рассчитываемого перекрытия, м.
77. Кильсоны и карлингсы, флоры и бимсы, соединенные на каждом рамном шпангоуте пиллерсами, рассчитывают как перекрытие, принимая их за одну балку суммарной жесткости и разнося реакции в узлах пропорционально жесткостям кильсонов и карлингсов.
Для днищевых перекрытий проверяют касательные напряжения в стенках опорных сечений балок.
78. Раскосные фермы считают жесткими опорами для рамного набора.
79. Холостые шпангоуты и бимсы рассчитывают как многопролетные балки в предположении, что продольные рамные связи (кильсоны, карлингсы и бортовые стрингеры) являются жесткими несмещающимися опорами для холостых шпангоутов и бимсов, а отдельные участки последних между опорами работают на изгиб.
При соединении бортового холостого шпангоута и флора кницей нижний конец шпангоута считают жестко заделанным.
Концы холостых шпангоутов и бимсов в узле пересечения палубы с бортом, а также полубимсов, примыкающие к комингсу, принимают свободно опертыми.
80. Продольные балки (ребра жесткости) при продольной системе набора рассчитывают исходя из требований:
1) местной прочности, как балки:
жестко заделанные на рамном поперечном наборе (флорах, шпангоутах или бимсах) при симметричной нагрузке;
многопролетные неразрезные при несимметричной нагрузке;
2) устойчивости, как балки, свободно опертые на рамный поперечный набор.
81. Бортовые стрингеры рассчитывают в составе бортового перекрытия.
При перевязке стрингеры наружного и внутреннего бортов рассчитывают как система балок с распорками.
82. Набор переборок из рамных стоек и шельфов, если последние поддерживают эти стойки, рассчитывается, как перекрытие.
Холостые вертикальные стойки при отсутствии шельфов рассчитывают как однопролетные, а при наличии их - как неразрезные многопролетные балки.
Холостые горизонтальные ребра жесткости при отсутствии рамных стоек рассчитывают как однопролетные, а при наличии их - как жестко заделанные балки на рамных стойках, если расстояния между стойками отличаются не более чем на 20 %.
Если же эти расстояния отличаются больше, чем на 20 %, то ребра рассчитывают как неразрезные многопролетные балки, свободно опертые на рамные стойки как жесткие опоры.
83. Расчет прочности пластин обшивки и настилов выполняют в предположении, что все пластины, несущие местную нагрузку, являются пластинами конечной жесткости, заделанными жестко на длинных кромках опорного контура.
При отношении сторон опорного контура более двух пластины рассматривают как гнущиеся по цилиндрической поверхности и рассчитываться как балки - полоски.
84. Ширину присоединенного пояска при определении элементов поперечного сечения балок судового набора назначают следующим образом:
1) при расчете продольных ребер жесткости палуб, днища и второго дна, если они набраны по продольной системе набора, холостых бимсов и шпангоутов при поперечной системе набора, а также ребер жесткости переборок ширина присоединенного пояска с₁ рассчитывается по формуле:

с₁ = 0,5а, (80)

где а - расстояние между холостыми одноименными балками (шпация), см.
Ширина присоединенного пояска не должна приниматься более 50 его толщин;
2) при расчете рамных связей, расположенных перпендикулярно холостым балкам (бимсов, шпангоутов, флоров при продольной системе набора, а также карлингсов, кильсонов и бортовых стрингеров при поперечной системе набора), ширину присоединенного пояска для этих с₂ связей вычисляют по формуле:

с₂ = c₁ + (b – с₁) , (81)

где с₁ - ширина присоединенного пояска согласно подпункта 1) настоящего пункта, см;
b - расстояние между рамными одноименными связями, расположенными перпендикулярно холостым балкам, см;
 - редукционный коэффициент, назначаемый по приложению 14 настоящих Правил.
В случае, когда редукционный коэффициент определяется в соответствии с положениями строительной механики корабля, значение напряжения в жестких связях, входящее в кубическое уравнение, принимается равным допускаемому нормальному напряжению в рассматриваемой рамной связи, взятому с соответствующим знаком;
3) при расчете рамных связей одного направления с холостым набором (карлингсов и кильсонов при продольной системе набора, рамных шпангоутов при поперечной системе набора борта) в расчетные значения площади присоединенного пояска вводятся площади поперечных сечений, находящихся в пределах пояска ребер холостого набора, а сама ширина присоединенного пояска с₃ определяется по формуле:

с₃ = 0,5d [1+0,45(100t/a)²], (82)

где d - расстояние между рамными одноименными связями, расположенными параллельно холостым балкам, см;
а - расстояние между холостыми одноименными балками (шпация), см.
Во всех случаях должно быть соблюдено условие

с₃ < d;

4) ширина присоединенного пояска балок судового набора во всех случаях не должна превышать ¹/₆ длины расчетного пролета рассматриваемой балки;
5) для рамных связей, расположенных поперек гофров и непосредственно соединяющихся с гофрированным листом по всей своей длине, ширина присоединенного пояска принимается равной 12 толщинам гофрированного листа;
6) для рамных связей, расположенных поперек гофров и непосредственно не соединяющихся с гофрированным листом на всей длине, ширину присоединенного пояска принимают равной нулю;
7) для связей, идущих поверх продольных ребер жесткости (навесная система набора), ширину присоединенного пояска принимают равной нулю.
85. Расчетную нагрузку, кН, воспринимаемую пиллерсом, определять по формуле:

Р = f_р + Р_в, (83)

где f - площадь палубы или платформы, м², поддерживаемая пиллерсом, включая грузовые люки, расположенные в рассматриваемом районе;
р - расчетная нагрузка на площадь f, определяемая в соответствии с пунктом 55 настоящих Правил, кПа;
Р_в - расчетная нагрузка, воспринимаемая пиллерсом от вышерасположенного пиллерса, кН.
Площадь поперечного сечения пиллерса F, см², должна быть не менее

F = 20Р/_кр (84)

где укр - критические напряжения, МПа, определяемые в соответствии с пунктом 104 настоящих Правил, по величине эйлеровых напряжений

_у = 200I/(l²F), (85)

где l - расчетная длина пиллерса, м;
I - наименьший момент инерции площади поперечного сечения пиллерса, см⁴.
86. Площадь поперечного сечения раскосов должна составлять не менее определяемой по формулам 84 и 85 настоящих Правил, в зависимости от расчетной нагрузки Рр и приведенной длины lпр.
Расчетная нагрузка, кН,

Р_р = (P/k) cos , (86)

где Р - расчетная нагрузка на пиллерс, определенная по формуле 83 настоящих Правил, кН;
k - коэффициент, принимаемый равным: для ферм, схематично изображенных в приложении 16 настоящих Правил: а и б – l; в – 2;
б - угол между продольными осями пиллерса и раскоса.
Приведенную длину раскоса l_пр вычисляют по формуле:

l_пр = k₁l_п (87)

где k₁ - коэффициент, принимаемый равным: для ферм, схематично изображенных в приложении 16 настоящих Правил: а и б – 1; в – 0,6;
l_п - полная длина раскоса, м.
87. Поперечная прочность грузовых судов с двойными бортами и с большим раскрытием палуб оценивается с помощью расчета днищевого перекрытия грузового бункера совместно со шпангоутными рамами двойных бортов в предположении, что все узлы этих рам неподвижны и что внешние и внутренние борта являются жесткими опорами для флоров, если выполняется неравенство:

, (88)

где l_т - длина наиболее длинного грузового трюма, м;
В_ф - длина флора (расстояние между внутренними бортами на уровне второго дна), м,
d₁ - расстояние между флорами, м;
к_ср - средний коэффициент заделки флоров:

к_ср = (к_рn_р + к_пn_п)/(n_р + n_п); (89)

n_р - число флоров в трюме, установленных в плоскости шпангоутных рам;
n_п - число флоров в трюме, установленных в плоскости полупереборок;
к_р - коэффициент заделки концов флоров на рамах:

; (90)

I_ф, I_д, I_б - моменты инерции площади поперечного сечения флора в районе грузового бункера, флора двойного борта и шпангоута внутреннего борта с присоединенными поясками, м⁴;
с - коэффициент, учитывающий сдвиг:

а_с = 1 + 7,8I_д /(b²_дf_д); (91)

fд - площадь поперечного сечения стенки флора двойного борта, м²;
b_п, b_c, b_д - ширина двойного борта на уровне палубы, полувысоты борта и днища, м;
к_п - коэффициент заделки флоров на полупереборках:

кп = 1/(1 + 6 I_ф /t_ппh²_дB_ф), (92)

но не менее, чем к_р;
t_пп - толщина листа полупереборки в нижней части, м;
h_д - высота двойного дна, м;
i₁ - относительный момент инерции двойного борта при стесненном скручивании:

i₁ = b²_п (t_бH + t_пb_п) / (12I_ф); (93)

i₂ - относительный момент инерции двойного борта при свободном скручивании:

i₂ = Ht_бb²_c(1+b_ct_б/(Ht_n)/I_ф; (94)

t_п, t_б - средние толщины настила палубы и обшивки бортов (внешнего и внутреннего), м.
88. Если неравенство (формула 88 настоящих Правил) не выполняется, то делается расчет совместной деформации двойных бортов и днищевого перекрытия на тихой воде на действие местных нагрузок, установленных настоящими Правилами; такой расчет должен быть предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
89. Для судов с большим раскрытием палуб, для которых неравенство (формула 88 настоящих Правил) не выполняется, должны быть найдены возникающие на волнении дополнительные срезывающие силы и изгибающие моменты в сечениях флора по диаметральной плоскости и по внутреннему борту, которые должны быть просуммированы с такими же силами и моментами на тихой воде. Определение этих сил и моментов является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
90. Для судов классов «О» и «М» максимальные значения сил и моментов вычисляются по формулам:
срезывающая сила в сечении по внутреннему борту, кН,

; (95)

изгибающий момент в сечении по внутреннему борту, кНм,

; (96)

изгибающий момент в сечении по диаметральной плоскости, кНм,

, (97)

где h - расчетная высота волны, м;
k - частота формы условной волны; для судов класса «О» принимается равной 0,140 ¹/_м, класса «М» - 0,0838 ¹/_м;
Т - осадка посередине трюма, м

; (98)

1₀ - принимается равной длине трюма, м, при l_т < 65 м и равной 65 м при l_т > 65 м;
В_ф, d₁, i₁, i₂, к_ср – данные, предусмотрены пунктом 87 настоящих Правил.
При вычислении изгибающих моментов, действующих в сечениях флора, установленного в плоскости шпангоутной рамы, следует принимать к = к_р; а в сечении флора, установленного в плоскости полупереборки, к = к_п.
91. При перевозке автомобилей и при использовании автопогрузчиков прочность настила определяется значением остаточного прогиба Wост, полученного пластиной при действии на нее нагрузки от колеса или группы колес. Прогиб должен удовлетворять неравенству:

100W_ост / b < l, (99)

где b - наименьший размер пластины в плане (расстояние между ребрами, смотреть приложение 17 настоящих Правил), см.
Остаточный прогиб вычисляется по формуле:

100W_ост/b, (100)

где k₁ - коэффициент, равный 1,40 для стали с R_еН - 235 МПа и 1,00 для более прочных сталей;

; (101)

; (102)

; (103)

; (104)

р_к - давление в пятне нагрузки (приложение 17 настоящих Правил), равное давлению в шине, МПа;
р_т - давление, вызывающее появление фибровой текучести:

p_т=t²_min(R_eН - 0)/k_ба₀b₀; (105)

t_min - толщина настила в конце срока эксплуатации судна без восстановительного ремонта, определяемая по формуле 109 настоящих Правил, см;
ж - абсолютное значение максимальных сжимающих напряжений в жестких связях на уровне настила: при поперечной системе набора - в присоединенном пояске карлингса или кильсона при общем изгибе корпуса, при продольной - в присоединенном пояске бимса или флора при изгибе перекрытия, МПа; при расчете на воздействие колес автомобилей в рейсе находится с учетом волнения, на воздействие колес автопогрузчиков - с учетом нагрузок, действующих во время грузовых операций;
0 - напряжение, равное меньшему из напряжений ж и э,

где э=19(100t_min/b)²; (106)

а₀ - размер пятна приложения нагрузки вдоль длинной стороны пластины, см;
b₀ - то же самое вдоль короткой стороны, см;
R_еН - предел текучести материала настила, МПа;
Е - модуль упругости, МПа;
К_б - коэффициент напряжений в пластине, определяемый согласно приложению 18 настоящих Правил.
Размеры пятна приложения нагрузки а₀ и b₀ принимаются в зависимости от ориентации колеса равными l₁ либо l₂. Значения l₁ и l₂ определяются в соответствии с пунктом 58 настоящих Правил.
Для сдвоенных колес величина l₁ заменяется на l₁*

l₁* = l₁+B+, (107)

где - расстояние между шинами сдвоенного колеса.
а давление в шине р заменяется на приведенное давление р*

р* = 2рl₁/l₁*, (108)

При b₀ > b принимается b₀ = b. При р < р_т остаточный прогиб W_ост = 0.
Формула 100 настоящих Правил применима, если
30 < b/t_min < 170;
0,15 < a₀/b < 2,10;
0,20 < b₀/b < 1,00;
0,11 < 100R_еН/Е 0,17;
0 < 10⁴_ж /Е < 8,0.
Толщина настила в конце срока эксплуатации судна без восстановительного ремонта:

t_min = t - /\t, (109)

где t - проектная толщина настила, см, величина которой принимается не меньшей, чем требуется в приложении 47 настоящих Правил;
/\t - износ за время эксплуатации, см:

/\t =0,008Т; (110)

Т - срок эксплуатации судна без восстановительного ремонта, лет.

92. В районе вырезов в стенках рамного набора, где действует наибольшая срезывающая сила, должны быть определены напряжения, МПа:
нормальные

у = [Mz/I + V_п(0,5l_в – x)/ z_п/I_п]10⁵; (111)

касательные

r = 10V/F_н, (112)

где М - изгибающий момент, действующий на балку в сечении, проходящем через середину выреза, кН м;
I - центральный момент инерции площади поперечного сечения балки в районе выреза, см⁴;
Z - отстояние точки, в которой определяется напряжение, от нейтральной оси балки, м;
V_п - срезывающая сила, действующая на перемычку стенки в сечении, проходящем через середину выреза, кН; срезывающую силу в этом сечении следует считать распределенной между перемычками стенки пропорционально моменту инерции площади поперечного сечения перемычек I_п;
l_в - длина выреза, м;
х - отстояние расчетного сечения от левой кромки выреза, м;
I_п - момент инерции части площади поперечного сечения балки, расположенной над или под вырезом, относительно собственной нейтральной оси, см⁴;
Z_п - отстояние рассматриваемой точки от нейтральной оси перемычки стенки, м;
V, F_н - срезывающая сила, кН, и площадь поперечного сечения стенки, см², в наиболее ослабленном сечении балки соответственно.

§ 5. Суммирование напряжений

93. Расчетные напряжения связей корпуса от общего изгиба и от местной нагрузки определяются в зависимости от значений, расположения и направления действующих внешних нагрузок.
94. Для определения расчетных напряжений при одновременном действии нескольких внешних нагрузок напряжения, рассчитанные для каждой из них в отдельности, следует просуммировать по правилам строительной механики.
При этом принимаются такие из возможных комбинаций от действия внешних нагрузок, при которых в проверяемой связи корпуса расчетные напряжения различных знаков будут достигать наибольших значений.
За расчетные напряжения в проверяемой связи корпуса принимают наибольшие нормальные и касательные напряжения, которые не превышают допускаемых пределов.
95. Прочность продольных связей корпуса, принимающих участие в общем продольном изгибе, проверяют по напряжениям, получаемым в результате алгебраического сложения напряжений от общего продольного изгиба с напряжениями от местной нагрузки.
96. Для судов, не перевозящих грузы на палубе, суммарные напряжения вычисляют только в связях днища.
В связях палубы этих судов расчетными напряжениями являются напряжения от общего изгиба. Однако если у таких судов часть нагрузки с днища через пиллерсы передается на палубу и вызывает изгиб в ее связях, суммарные напряжения в связях палубы вычисляют с учетом этой нагрузки (например, суммарные напряжения в связях палубы судов-площадок в состоянии порожнем).
97. Для всех судов, перевозящих грузы на палубе, суммарные напряжения в связях палубы вычисляются с учетом местной нагрузки на палубу.
98. Определение и суммирование напряжений проводятся для двух расчетных изгибающих судно моментов: при прогибе и при перегибе.
Напряжения от местной нагрузки для суммирования с напряжениями от общего изгиба, полученными от каждого из указанных моментов, вычисляются при соответствующей местной нагрузке.
99. Суммарные напряжения от общего изгиба и от изгиба перекрытия определяются для наружных и внутренних кромок его связей на опоре и в пролете.

§ 6. Допускаемые напряжения

100. При расчетах напряжений от общего изгиба и от местной нагрузки и суммарных напряжений за опасные нормальные и касательные напряжения принимаются:

₀ = k_нR_еН; (113)

₀=0,57k_нR_еН, (114)

где R_еН - предел текучести материала;
k_н - коэффициент, вычисляемый при 235 МПа < R_еН < 390 МПа по формуле

k_н= 1 - 0,089 (R_еН/235 - 1) - 0,129(R_еН/235 - 1)² (115)

101. Нормы допускаемых напряжений приведены в приложении 19 настоящих Правил.

§ 7. Расчеты устойчивости

102. Проверочные расчеты устойчивости необходимо выполнять для следующих элементов корпуса:
1) палубных перекрытий, днищевых перекрытий судов без двойного дна, продольных ребер жесткости палуб, днища, второго дна, бортов, продольных переборок на действие максимальных сжимающих напряжений, возникающих при общем изгибе;
2) пиллерсов (одиночных и в составе ферм) и раскосов на действие максимальных сжимающих напряжений;
3) бортовой обшивки и листов продольных переборок на действие максимальных касательных напряжений, возникающих при общем изгибе.
103. Проверку на устойчивость выполняют с учетом отклонений от закона Гука критических (исправленных эйлеровых) напряжений укр. Критические напряжения находятся в зависимости от эйлеровых напряжений уэ, вычисленных в предположении, что материал элемента корпуса в момент потери устойчивости подчиняется закону Гука.
104. Для сжатых стальных стержней критические напряжения находят по формулам, МПа:

 (116)

где RеН - предел текучести материала.
105. Критические напряжения пластин, сжатых вдоль длинной кромки, МПа, вычисляют по формулам:

 (117)

где э - эйлеровы напряжения, МПа:

э =78,5(100t/а)², (118)

где t - толщина пластины, см;
а - длина короткой кромки, см;
R_еН - предел текучести материала, МПа.
106. Критические напряжения при сжатии днищевых и палубных перекрытий, а также продольных ребер жесткости должны быть не меньше предела текучести материала.
При поперечной системе набора жесткость холостых шпангоутов днища и холостых бимсов должна быть не ниже критической. Допускается снижение критических напряжений днищевых и палубных перекрытий и продольных ребер жесткости до значений, при которых:

кр > К_усж, (119)

_сж - максимальное напряжение сжатия, МПа, в перекрытии или продольном ребре при общем изгибе от действия расчетных нагрузок;
К_у - коэффициент запаса устойчивости, равный

К_у = К_кл (0,75 + 0,25R_еН/ 235), (120)

R_еН – предел текучести материала, МПа;
K _кл - коэффициент, равный 1,43 для судов класса «М» и 1,33 для судов классов «О», «Р» и «Л».
107. При расчете устойчивости продольные ребра жесткости считаются свободно опертыми на соответствующие поперечные связи (флоры, рамные шпангоуты и бимсы). Эйлеровы напряжения при сжатии продольных ребер, МПа,

_э = ²EI/[b2(f + at)], (121)

где Е - модуль упругости, МПа;
I - момент инерции площади поперечного сечения ребра с присоединенным пояском, размеры которого назначаются согласно подпункту 1) пункта 84 настоящих Правил, см⁴;
b - пролет ребра, см;
f - площадь поперечного сечения ребра без присоединенного пояска, см²;
а - расстояние между ребрами (длина меньшей стороны пластины), см;
t - толщина пластины, см.
108. Касательные напряжения пластин борта и переборок при общем изгибе, определяемые по формуле 77 настоящих Правил, не допускаются более 0,95 эйлеровых касательных напряжений, определяемых по формуле, МПа

э= 19k(100t/a)², (122)

где k - коэффициент, определяемый в зависимости от отношения сторон пластины b/a (b - длина большей стороны пластины, см) согласно приложению 20 настоящих Правил.

t, a - соответственно толщина и длина меньшей стороны пластины, см.

§ 8. Расчеты общей предельной прочности

109. Во всех случаях должна быть проверена общая прочность корпуса судна по предельным моментам.
Под предельным моментом понимается момент, вызывающий хотя бы в одной из продольных связей корпуса, включенной в эквивалентный брус, нормальные напряжения общего изгиба, равные по абсолютной величине опасным. При этом во всех других связях допускаются напряжения не больше опасных.
Для связей, не несущих местной нагрузки, опасные напряжения принимаются равными

₀ = k _н R_еН, (123)

а для связей с местной нагрузкой

₀ = 0,9 k _н R_еН (124)

где R_еН – предел текучести материала рассматриваемой связи;
коэффициент k _н – вычисляется по формуле 115 настоящих Правил.
110. Определению подлежат два предельных момента М_пр, кН•м, - один при прогибе, другой при перегибе корпуса:

М_пр = 10³ W_{пр о}, (125)

где W_пр - момент сопротивления поперечного сечения эквивалентного бруса относительно той связи, в которой напряжения равны опасным, см³;
_о - опасное напряжение в указанной связи, МПа.
111. При вычислении момента сопротивления W_пр редукционные коэффициенты пластин при продольной системе набора в соответствии с нормами пункта 82 настоящих Правил, а при поперечной системе набора – либо согласно приложению 21 настоящих Правил, либо в соответствии с положениями строительной механики корабля, выполняя нормы пункта 83 настоящих Правил, в зависимости от того, как они находились в расчете общей прочности по допускаемым напряжениям: по приложению 14 настоящих Правил, или расчетом по уравнениям строительной механики корабля.
При этом напряжения в жестких связях принимаются в соответствии с напряженным состоянием, создаваемым предельным моментом.
112. Редуцированию подлежат также и те сжатые «жесткие» связи корпуса (продольные балки палуб, платформ, ширстрека, днища, настила второго дна), у которых критические напряжения _кр, вычисленные в соответствии с пунктами 104 и 107 настоящих Правил, меньше напряжений в жестких связях _ж, возникающих при действии предельного момента. Редукционный коэффициент этих связей:

= _кр /|_ж| < 1. (126)

113. Для обеспечения прочности корпуса по предельному моменту выполняют условие:

|М_пр| > k|М_р|, (127)

где k - коэффициент запаса прочности по предельному моменту;
М_р - расчетный изгибающий момент при прогибе и при перегибе, кН•м.
114. Значение коэффициента k независимо от марки применяемой стали для судов всех классов принимается равным 1,35.
115. Для грузовых судов прочность корпуса по предельному моменту дополнительно проверяется с помощью выражения

М_кр > k_пр DL (128)

где k_пр - коэффициент предельного момента, определяемый по приложению 22 настоящих Правил.
D - водоизмещение судна в полном грузу, кН.

§ 9. Расчеты общей прочности корпуса в конце срока
службы судна.
Оценка сроков службы отдельных связей корпуса

116. Для судов длиной 50 м и более проверяется общая прочность корпуса на срок, в течение которого предполагается эксплуатация судна без восстановительного ремонта корпуса. Указанный срок определяется судовладельцем (заказчиком проекта) либо разработчиком.
117. Для всех судов выполняется определение сроков службы отдельных связей корпуса из условия обеспечения допустимых в процессе эксплуатации остаточных толщин.
Расчеты выполняются применительно к указанным в проектной спецификации условиям эксплуатации (класс, грузоподъемность, виды перевозимого груза, условия проведения грузовых операций), влияющим на прочность корпуса и принятым в проекте размерам связей.
Расчеты выполняются в соответствии с пунктами 118 по 133 настоящих Правил.
118. Проверка общей прочности в конце срока службы выполняется по предельным моментам.
Определению подлежат два предельных момента, кН•м, при прогибе и при перегибе корпуса:

М_пр = 10³ W_пр.и. _о, (129)

где W_пр.и - момент сопротивления поперечного сечения эквивалентного бруса, вычисленный с учетом износов и местных остаточных деформаций связей корпуса, относительно той связи, в которой напряжения равны опасным м³;
_о - опасное напряжением для указанной связи, МПа; назначается в соответствии с пунктом 109 настоящих Правил.
119. При определении момента сопротивления Wпр.и редуцируют гибкие связи корпуса, полагая, что в одной из них нормальные напряжения общего изгиба равны по абсолютной величине опасным, и учитывая одновременный износ связей корпуса в соответствии с пунктами 120-122 и их местных деформаций в соответствии с пунктами 123-128 настоящих Правил.
Износы и деформации определяют при возрасте судна, равном планируемому сроку службы, уменьшенному на 5 лет.
120. Сроки службы отдельных связей корпуса Т, годы, вычисляются по формуле:

Т = (t_пр – [t])/ с_р + 5, (130)

где t_пр - толщина рассматриваемой связи, принятая в проекте, мм;
с_р - расчетная скорость изнашивания, определяемая в соответствии с нормами пункта 121 настоящих Правил, мм/год;
[t] - допустимая остаточная толщина, принимая для листов обшивок и настилов согласно приложению 3 Правил освидетельствования судов в эксплуатации, утвержденных уполномоченным органом (далее - Правила освидетельствования), и определяемая для балок набора по формуле:

[t]= t_пр (131)

 - коэффициент, равный определенному пунктом 20 Правил освидетельствования допустимому отношению значений остаточной и проектной площади поперечного сечения балки.
Полученные в результате расчета сроки службы отдельных связей не допускаются меньше планируемого срока службы судна, принятого в проекте.
121. Расчетная скорость изнашивания определяется по формуле:

с_р = (1 + k_QV)с, (132)

где с - рекомендуемая средняя скорость изнашивания, назначаемая по согласно приложению 23 к настоящим Правилам, мм/год;
V - коэффициент вариации скорости изнашивания:

V = 0,51 - 1,06с; (133);

k_Q - коэффициент, принимаемый равным:
при проверке общей прочности корпуса по предельному моменту в конце планируемого срока службы - 1,0;
при определении срока службы отдельных связей - 1,65.
Рекомендуемые средние скорости изнашивания и коэффициенты вариации по согласованию с Регистром судоходства принимаются отличающимися от указанных в приложении 23 настоящих Правил и определяемых по формуле 133 настоящих Правил, если проектант представит соответствующие обоснования, основанные на фактических данных опыта эксплуатации судна-прототипов.
122. Для корпусов судов, подверженных специфическим износам и предназначенным для постоянной эксплуатации в битом льду, перевозки агрессивных грузов, сернистых нефтепродуктов, назначение средних скоростей изнашивания является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
123. Местные остаточные деформации продольных ребер жесткости совместно с настилом или обшивкой (вмятины) учитывают в палубе судов-площадок, в настиле второго дна и в наклонных стенках грузового бункера или внутренних бортах сухогрузных судов.
124. Суммарная ширина вмятин принимается равной ширине конструкции в пределах грузовой зоны.
Стрелку прогиба отдельной вмятины в поперечном сечении принимают распределенной по синусоиде между продольными рамными связями.
125. Максимальная стрелка прогиба вмятины h, см, по середине расстояния между рамными продольными связями определяется по формуле:

h = 50,1k₀k_рk_кb(Т-5)^0,73/(R_еН W₀), (134)

где k₀ - коэффициент, принимаемый равным:
при наличии распорок между продольными ребрами жесткости настила второго дна и днища, установленными по середине пролета - 0,5;
в остальных случаях - 1,0;
k_р - коэффициент, равный 1,5, если в проекте предусматривается возможность выполнения грузовых операций кранами грузоподъемностью 200 кН и более, и 1,0 - в остальных случаях;
k_к - коэффициент, принимаемый равным:
для грузовых палуб судов-площадок - 1,0;
для настила второго дна сухогрузных судов - 0,7;
для стенок бункера и внутренних бортов 0,7 соs , где - угол наклона бункера и внутренних бортов к основной плоскости;
b - длина ребра, равная расстоянию между рамными поперечными связями, на которые опирается ребро, см;
Т - планируемый срок службы судна, годы;
R_еН - предел текучести материала балки, МПа;
W₀ - предельный момент сопротивления ребра жесткости, см²:

W₀ = f_пр (y₀ + 0,05t_пп), (135)

где f_пр - проектная площадь поперечного сечения профиля балки без присоединенного пояска, см²;
у₀ - отстояние центра тяжести поперечного сечения профиля без присоединенного пояска от обшивки, см;
t_пп - проектная толщина присоединенного пояска, мм.
126. Деформированные продольные ребра жесткости с присоединенными поясками шириной, равной половине расстояния между ребрами, следует включать в эквивалентный брус с редукционными коэффициентами цр, определенными в зависимости от перечисленных ниже параметров:
h₀ - стрелка погиби деформированного ребра, согласно пункту 106 настоящих Правил;
а - расстояние между ребрами, см;
F_p, I_p - площадь поперечного сечения, см², и момент инерции этой площади относительно нейтральной оси, см⁴, продольного деформированного и изношенного ребра с присоединенным пояском шириной, равной а;
Z_мах - отстояние крайнего волокна полки от нейтральной оси указанного выше поперечного сечения, см;
- радиус инерции, см, равный:

= ; (136)

Е, RеН - модуль упругости и предел текучести материала ребра, МПа;
b - длина ребра, см, равная расстоянию между рамными поперечными связями, на которые опирается ребро;
уэ- эйлерово напряжение ребра, МПа, равное:

э = ² ЕI_р / F_рb²; (137)

ж - напряжение в жестких связях на уровне центра тяжести площади поперечного сечения ребра с присоединенным пояском, МПа; при растяжении ж > 0, при сжатии ж < 0;
n - относительное напряжение, равное

n = ж / R_eH; (138)

р - интенсивность давления груза на настил, который поддерживается ребром, МПа, согласно пунктам 46 - 50 настоящих Правил; для ребер, поддерживающих обшивку или настил, на которые груз не действует, принимается р = 0
H_p - высота ребра, см.
Редукционный коэффициент вычисляется по формулам:

 (139)

где ₀- коэффициент, определяемый согласно приложению 24 настоящих Правил;
k_п - принимается равным единице для ребер палуб судов-площадок и ребер второго дна и 0,85 в остальных случаях;
n₁, n₂ - числа, вычисляемые по формуле:

число п₁ отрицательное, п₂ положительное;
X, X₁, Y - величины, определяемые по формулам:

, (141)

, (142)

. (143)

127. Если определенный по формулам 141, 142 и 143 настоящих Правил, какой-либо коэффициент получается отрицательным, то его принимают равным нулю, если больше единицы - равным единице.
128. Редукционные коэффициенты пластин в районе вмятин при продольной системе набора не принимается больше редукционных коэффициентов продольных деформированных ребер жесткости, определенных пунктом 126 настоящих Правил.
Редукционные коэффициенты пластин в районе вмятин при поперечной системе набора определяются согласно приложению 21 настоящих Правил.
Редуцируемые части пластин настила грузовой палубы судов-площадок и настила второго дна сухогрузных грузов при поперечной системе набора в эквивалентный брус не включаются.
129. Для обеспечения общей прочности судна по предельному моменту М пр.и с учетом износов и местных остаточных деформаций связей корпуса выполняется условие:

|М_пр.и| > |k_иМ_р|, (144)

где k_и - коэффициент запаса прочности по предельному моменту с учетом износов и местных остаточных деформаций связей корпуса;
М_р - расчетный изгибающий момент при прогибе и при перегибе, кН•м.
130. Коэффициент k_и в условии прочности принимается равным коэффициенту k_годн значения которого устанавливаются в соответствии с приложением 1 Правил освидетельствования.
131. Для грузовых судов общую прочность судна по предельному моменту Мпр.и с учетом износов и местных остаточных деформаций связей корпуса проверяют дополнительно с помощью соотношения:

|М_пр.и| > k_пр.иDL, (145)

где k_пр.и - коэффициент предельного момента с учетом износов и местных остаточных деформаций связей корпуса.
132. Значения коэффициента k_пр.и в конце срока службы судна принимаются согласно приложению 25 настоящих Правил.
133. Условия пунктов 129-131 настоящих Правил выполняются при планируемом сроке службы судна.

5. Конструирование корпуса судна

§ 1. Общие требования

134. При конструировании корпусов судов необходимо соблюдать принципа совмещения связей в одной плоскости, чтобы образовались замкнутые конструкции: карлингс - рамная стойка поперечной переборки - кильсон; продольное ребро жесткости палубы или платформы - холостая стойка поперечной переборки - продольное ребро днища, двойного дна или платформы; флор - шпангоут - бимс; бортовой стрингер - шельф поперечной переборки - шельф продольной переборки.
135. Изменения толщины, высоты, сечения или формы связей корпуса допускаются плавными.
Разность толщин смежных листов не допускается с превышением 30 % толщины наиболее толстого из соединяемых листов или 5 мм (принимается меньшее значение).
Указанное не относится к листам, образующим пазы, а также к утолщенным листам, устанавливаемым у концов надстроек, под якорными клюзами, под судовыми техническими средствами.
Разделку кромки наиболее толстого листа выполняют до толщины тонкого листа в соответствии с действующими стандартами.
136. Переход высот стенок балок и ребер жесткости от большей к меньшей или наоборот производят на участке, протяженность которого рекомендуется назначать равным пяти разностям высот стенок соединяемых связей.
Допускается уменьшать длину переходного участка (за исключением стенок кильсонов и карлингсов в средней части судна) до двух разностей высот.
Аналогичным образом допускается плавный переход один в другой поясков балок.
137. Необходимо обеспечивать непрерывность возможно большего числа основных продольных связей корпуса.
138. В одном поперечном сечении корпуса не допускается прерывать более 1/3 продольных ребер жесткости, а также более двух продольных рамных связей, расположенных по днищу или по палубе судна.
Сечения, в которых прерываются продольные связи, должны отстоять друг от друга не менее чем на 2 шпации.
Переход от продольной системы набора к поперечной должен быть постепенным.
139. Не разрешается заканчивать продольные связи в районах, ослабленных большими вырезами и в районах концентрации напряжений (например, у скруглений углов прямоугольных вырезов, окончаний надстроек и продольных комингсов).
140. В районах окончания палуб, платформ, настила второго дна, продольных переборок необходимо предусмотреть кницы или другие конструкции, уменьшающие концентрацию напряжений (приложение 26 настоящих Правил).
141. Ребра жесткости в местах окончания необходимо довести до поперечной вязи и закрепить кницами.
142. Допускается срезание на «ус» концов следующих связей:
1) противовибрационных ребер жесткости;
2) ребер жесткости, подкрепляющих стенки набора;
3) холостых стоек поперечных переборок на судах с поперечной системой набора, за исключением пиковых и переборок машинного отделения;
4) холостых стоек продольных переборок на судах с продольной системой набора.
Не допускается окончание ребра на «ус» у выреза с неподкрепленной кромкой, в том числе у выреза для прохода балок холостого набора.
143. Продольные балки рамного набора необходимо заканчивать на поперечных переборках или поперечном рамном наборе.
С противоположной стороны необходимо установить сгонную кницу протяженностью не менее 1,5 высоты оканчиваемой балки, доведенную до поперечной балки рамного набора и приваренную к ней.
Высоту кницы необходимо равнять высоте оканчиваемой рамной балки с уменьшением на конце до 1/4 этой высоты. Толщину стенки и размеры полки кницы необходимо принимать такими же, что и у оканчиваемой балки. Полку следует оканчивать на «ус» (приложение 27, а) и б) настоящих Правил).
Если оканчиваемая балка рамного набора переходит в продольную балку холостого набора, доводить кницу до поперечной балки не требуется (приложение 27 настоящих Правил).
144. При продольной системе набора днища, палубы или платформы холостые шпангоуты необходимо закреплять по концам кницами, доведенными до ближайших продольных балок.
При комбинированной системе набора борта холостые шпангоуты оканчивают с помощью книц на бортовых стрингерах или платформах.
При комбинированной и продольной системах набора борта на участке между рамными шпангоутами по скуле и в узле соединения борта с палубой в плоскости каждого практического шпангоута, устанавливаются кницы, доходящие до ближайших продольных балок.
145. В процессе проектирования следует предусматривать конструктивные мероприятия по увеличению прочности и жесткости тех корпусных конструкций, которые в эксплуатационных условиях подвергаются местным сосредоточенным или ударным нагрузкам, не учитываемым в расчетах прочности, например, палубы в районе опорного барабана, бортов и днища плавучих кранов, оконечностей толкачей и толкаемых судов, палубы судов-площадок, второго дна и внутренних бортов сухогрузных судов.

§ 2. Конструирование балок набора

146. Балки набора, стенки которых расположены в одной плоскости (бимса со шпангоутом, шпангоута с флором), соединяют, как правило, с помощью книц, устанавливаемых в плоскости стенок соединяемых балок набора при этом рамные балки должны быть сварены одна с другой.
Балки поперечного холостого набора допускается соединять кницами, устанавливаемыми внахлестку.
При соединении балок рамного набора необходимо кницами перекрывать набор на протяжении не менее высоты меньшего профиля, при соединении балок холостого набора - не менее двух высот меньшего профиля (для книц, устанавливаемых внахлестку, перекрой измеряется от полки балки).
Необходимо, чтобы толщина книц, соединяющих балки рамного и холостого набора, была не менее меньшей толщины стенки соединяемых балок.
Допускается уменьшение толщины книц, соединяющих балки холостого набора: кницы без фланца - на 1 мм при толщине стенки балки от 7 до 9 мм включительно и на 2 мм при толщине 10 мм и более. Для книц с фланцем или с приваренной полосой - на 1 мм при толщине стенки в интервале от 6 до 8 мм и на 2 мм при толщине 9 мм и более.
147. Необходимо, чтобы кницы, устанавливаемые в узлах соединения балок рамного набора, имели по свободной кромке полосу или фланец, оканчивающиеся на «ус».
В остальных случаях подкрепление свободной кромки требуется, если длина одной из привариваемых сторон кницы или бракеты превышает 35 их толщин.
Необходимо, чтобы:
толщина приваренной полосы была не менее толщины стенки кницы, ширина - не менее 8 толщин полосы, но не менее 40 мм по одну сторону от линии приварки;
ширина фланца имела не менее 8 толщин кницы, но не менее 40 мм;
максимальная ширина пояска, измеренная от стенки кницы, не превышала 10 его толщин;
площадь сечения полки кницы в узле соединения балок рамного набора составляла не менее 0,8 от площади меньшей полки соединяемых балок.
148. В местах пересечения с переборками балки рамного набора следует крепить с обеих сторон переборки кницами, перекрывающими эти балки на длине не менее их высоты.
Необходимо стенки и пояски балок приваривать к обшивке переборок.
У переборок машинного отделения и оконечностей, а также переборок, испытывающих воздействие знакопеременных нагрузок, полки следует заканчивать на «ус».
149. Холостой набор необходимо пропустить через вырезы в проницаемых рамных связях или проницаемых переборках.
Стенку балки холостого набора приваривают к стенке проницаемой рамной связи или к проницаемой переборке, либо связи соединялись с помощью книц, планок (приложение 28 настоящих Правил), ребер жесткости или путем комбинации указанных способов.
Толщина кницы устанавливается в соответствии с пунктом 146 настоящих Правил, толщина планки и ребра жесткости - не менее толщины стенки балки рамного набора или переборки.
Катеты кницы составляют не менее 1,5 высоты балки холостого набора, высота ребра - не менее 0,6 высоты этой балки.
Также необходимо соблюдение требований к ребрам жесткости, установленные пунктом 157 настоящих Правил.
Необходимо, чтобы смещение кницы или ребра жесткости от плоскости стенки несимметричного профиля не превышало катета сварного шва, увеличенного на 1 мм.
При навесной конструкции набора балки холостого набора, выполненные из уголка, допускается соединять с балками рамного набора путем сварки полок двумя швами. В случае применения в качестве холостого набора полособульбового профиля соединение необходимо выполнять с помощью книц.
150. При навесном (двухъярусном) наборе в качестве балок рамного набора применяются готовые прокатные или сварные двутавры и швеллеры, а также гнутые швеллеры с полками одинаковой ширины.
151. Постановка проставок между балкой рамного набора и обшивкой не рекомендуется.
Допускается постановка проставок в местах пересечения балок рамного набора с переборками и неразрезными кильсонами, а также в местах перехода навесного набора в обычный («нарезной»). При этом свободную кромку проставки рекомендуется выполнять с фигурным вырезом, показанным в приложении 29 настоящих Правил.
152. Соединение продольных балок холостого набора, прерывающихся на непроницаемых рамных связях или непроницаемых переборках выполняют с помощью книц или бракет, устанавливаемых с обеих сторон рамной связи или переборки в плоскости стенок соединяемых балок.
Необходимо, чтобы толщина книц соответствовала требованиям пункта 146 настоящих Правил.
Длина сварного шва, соединяющего кницу с продольной балкой, составляет не менее 2,5 высоты балки, а по свободной кромке отгибался фланец независимо от толщины и размеров сторон кницы (приложение 30 настоящих Правил).
153. Для образования голубниц (протоков) у поперечных связей продольные ребра жесткости днища и палубы допускается не доводить до листов связей.
Необходимо, чтобы расстояние между торцом ребра и листом связи не превышало 10 толщин обшивки днища, но не более 100 мм (принимать меньшее значение).
Соединение продольных ребер жесткости выполняется в соответствии с пунктом 152 настоящих Правил.
154. При закреплении концов балок холостого набора, прерывающихся на переборках или рамных связях, не допускается приварка с помощью книц к неподкрепленным листам.
В плоскости книц необходимо наличие ребра жесткости или по концу одной из книц необходимо установить ребро жесткости из полосы или прокатного профиля (приложения 31, 32, 33 настоящих Правил), доходящее до ближайших балок набора. Концы ребра допускается заканчивать на «ус».
155. Кница, закрепляющая конец балки холостого набора на поперечной балке рамного набора, необходимо доводить до полки последней. При этом допускается технологический зазор 10 - 20 мм (приложение 34 настоящих Правил).
Необходимо, чтобы:
сторона кницы или бракеты, привариваемые к полке балки рамного набора, не доходили до свободной кромки полки на 10 - 20 мм;
при подходе к наружной обшивке полки рамного набора заканчивались на «ус» с зазором между концом полки и обшивкой 10 - 20 мм.
156. В узле пересечения трех взаимно перпендикулярных конструкций (например, платформы, продольной и поперечной переборок) необходимо установить кницы или ребра жесткости для разнесения усилий, возникающих в точке пересечения (приложение 35 настоящих Правил).
157. Стенки рамного набора при отношении высоты h, см, к толщине t, см, большем 80, где R_еН - предел текучести материала балки, МПа, необходимо подкрепить ребрами жесткости, параллельными пояскам рамного набора с соблюдением следующих условий:
1) необходимое расстояние между подкрепляющими ребрами S, см, установленными нормально пояскам рамного набора, не более

S = ; (146)

2) необходимый момент инерции площади поперечного сечения ребер жесткости, нормальных пояскам рамного набора, с присоединенным пояском, см⁴, не менее

i = 0,l S t³ e^KS/h, (147)

где К - коэффициент, определяемый согласно приложению 36 настоящих Правил;
3) необходимый момент инерции площади поперечного сечения ребер жесткости, параллельных пояскам рамного набора, с присоединенным пояском, не менее, см⁴:

i = 5,1•10^-7R_еН (f + at)l², (148)

где R_eH - предел текучести материала ребра, МПа;
f - площадь поперечного сечения ребра (без присоединенного пояска), см²;
а - расстояние между подкрепляющими ребрами, см;
l - длина подкрепляемого участка стенки, см.
Ребра допускается выполнять из полосы, если отношение их высоты к толщине не превышает 10, при этом необходимая высота ребра составляла не менее 50 мм, а толщина - не менее 0,8 толщины подкрепляемой стенки.
Необходимое отношение h/t для стенок рамного набора, подвергающегося действию больших локальных нагрузок (набор борта всех судов, набор палуб судов-площадок, для которых предусматривается загрузка и разгрузка грейферами), допускается не более .
158. Необходимо, чтобы толщина стенки рамного набора в зависимости от толщины прилегающей обшивки была не менее значений, указанных в приложении 37 настоящих Правил.
При толщине обшивки 12 мм и более толщина стенки возможно уменьшить на 4 мм по сравнению с толщиной обшивки.
Для стенок рамного набора, примыкающего к палубному стрингеру или комингсу открытых судов, возможен допуск большего уменьшения, но не более чем в 2 раза по сравнению с толщиной прилегающих листов указанных конструкций.
До половины толщины листов утолщенного палубного стрингера и комингса открытых судов возможно уменьшение толщины стенки рамного набора, прилегающего к этим связям.
Толщина стенок рамного набора грузовых судов длиной 50 м и более допускается не менее значений, указанных в приложении 38 настоящих Правил.
159. Необходимо, чтобы:
толщина приваренной полки балки не превышала двух толщин ее стенки;
ширина симметричной полки не превышала 24 ее толщин, а толщина полки, приваренной с одной стороны стенки - 12 толщин.
Ширину отогнутого фланца следует принимать в пределах 8 - 12 его толщины.
Необходимо, чтобы:
у Г-образных профилей отношение ширины фланца к его толщине было не более 30;
ширина дополнительного малого фланца (гребешка) была не менее 30 мм.
160. При вычислении момента сопротивления и момента инерции поперечного сечения несимметричной балки с отогнутым фланцем площадь фланца f_ф умножают на коэффициент ц определяемый по формуле:

= , (149)

где l - пролет балки, см;
 - коэффициент, зависящий от вида закрепления концов и принимаемый равным:
1,5 - при жестко заделанных концах;
1,25 - при одном жестко заделанном и другом свободно опертом конце;
1 - при свободно опертых концах;
h - высота стенки, см;
f_ст - площадь поперечного сечения стенки, см²;
f_ф - площадь поперечного сечения фланца, см²;
t - толщина фланца, см;
b - ширина фланца, см.

§ 3. Вырезы в корпусных конструкциях

161. Необходимо, чтобы прямоугольные вырезы в продольных связях имели скругление в углах радиусом не менее 0,1 ширины выреза.
Допускается уменьшение до 0,5 м радиусов скругления вырезов грузовых трюмов в главных палубах, ограниченных непрерывными продольными комингсами.
162. Вырезы в продольных связях корпуса судна рекомендуется располагать большей стороной вдоль судна.
163. Связи у вырезов необходимо оканчивать на специально установленной связи и приваривать к ней (приложение 39 настоящих Правил).
Если вырезов несколько, их следует по возможности располагать на одной линии вдоль судна, не совмещая несколько вырезов в одном поперечном сечении.
164. Делать вырезы в стенке балки непосредственно вблизи опор и книц не допускается.
Вырезы допускаются на расстоянии не менее 50 % высоты балки от конца кницы.
165. Не допускается превышение высоты вырезов в стенке балок рамного набора для прохода балок холостого набора на 0,5 высоты рамного набора.
Если стенки балок соединены сваркой, а ослабление от выреза компенсировано постановкой планки, допускается увеличение до 0,6 высоты выреза от высоты рамного набора.
В районе двойных бортов возможно высоту выреза принимать равной 0,6 высоты рамного полубимса.
Не допускается превышение до 0,4 высоты (ширины) перечисленных связей суммарной высоты вырезов для прохода балок холостого набора в стенках сплошных флоров и кильсонов двойного дна, а также сплошных рамных шпангоутов «диафрагм» и платформ двойного борта.
Не допускается превышение высоты облегчающих вырезов и вырезов для лазов свыше 50 %, а ширины - 75 % высоты рамной связи в данном месте.
Необходимо, чтобы расстояние от кромок всех вырезов в рамных связях до кромок вырезов для прохода балок холостого набора было не менее высоты этих балок.
166. Необходимо, чтобы высота вырезов для голубниц (протоков) в наборе не превышала 20 % высоты балки, а длина составляла не более 15 толщин обшивки или настила.
167. Ослабленные вырезом стенки рамного набора необходимо подкрепить ребрами жесткости, параллельными пояскам балки, момент инерции площади поперечного сечения которых с присоединенным пояском имел значение не менее определенного по формуле 148 настоящих Правил.
168. Предусмотренные пунктом 167 настоящих Правил для балок с вырезами подкрепления могут не выполняться, если вырезы имеют круглую форму, их диаметр не превышает 20 % высоты балки рамного набора и расположены они на расстоянии не менее двух высот балки один от другого или от других вырезов.
169. Участки стенок рамного набора, прилегающие к внутреннему борту, поперечным и продольным переборкам, подкрепляют наклонными ребрами жесткости (приложение 40 настоящих Правил), вырез необходимо располагать посередине подкрепляемой стенки.
Необходимо, чтобы наклонные ребра жесткости имели площадь f см², поперечного сечения (без присоединенного пояска) и момент инерции i, см⁴, площади поперечного сечения ребер с присоединенным пояском не менее

f = (12,7V – F_н0)/(2R_еН sin ); (150)

i = 5,1•10^-7 R_еН , (151)

где V, F_н - срезывающая сила, кН, и площадь поперечного сечения стенки, см², в наиболее ослабленном сечении балки соответственно;
₀ - предел текучести материала стенки по касательным напряжениям согласно формуле 114 настоящих Правил, МПа;
R_еН - предел текучести материала ребра, МПа;
h, t - высота и толщина стенки соответственно, см;
 - угол наклона ребер жесткости к нейтральной оси стенки, град.
170. При установке наклонных ребер прочность стенки в соответствии с пунктом 92 настоящих Правил, не проверяется.

§ 4. Гофрированные конструкции

171. Применение гофрированных конструкций допускается для непроницаемых и проницаемых переборок корпуса и для второстепенных конструкций, не участвующих в общем изгибе, - выгородок, стенок и крыш рубок.
172. Необходимо, чтобы прочность гофрированных конструкций была не меньше прочности аналогичных плоских конструкций.
173. Для непроницаемых переборок корпуса необходимо, чтобы гофры были сквозными - трапециевидного (рисунок а) приложение 41 настоящих Правил) или волнистого (рисунок б) приложение 41 настоящих Правил) поперечного сечения.
Гофры поперечных переборок необходимо располагать вертикально, а продольных - горизонтально или вертикально. При вертикальном расположении гофров на продольной переборке последняя в эквивалентный брус не включается.
174. Для второстепенных конструкций выбор гофр производится по стандартам.
175. Под концами книц балок, притыкающихся к гофрированным полотнищам, необходимо предусматривать поперечные ребра, идущие до ближайших граней гофров, шельфы или другие конструкции, обеспечивающие распределение сосредоточенной нагрузки от углов книц (приложение 42 настоящих Правил).

§ 5. Сварные соединения

176. Стыки листов наружной обшивки и палуб не допускается располагать непосредственно в местах повышенной концентрации напряжений - в углах больших вырезов, у концов фундаментов.
177. Не допускается скученности сварных швов, пересечения их под острым углом и близкого расположения параллельных стыковых швов или угловых швов со стыковыми.
178. Необходимо, чтобы:
расстояние между параллельными межсекционными стыковыми и угловыми сварными швами было не менее 10t при толщине листа t = 3 - 10 мм и 100 мм при t > 10 мм;
расстояние между параллельными стыковыми и угловыми сварными швами, расположенными внутри секции, было не менее 30 мм.
179. Необходимо, чтобы угол между двумя стыковыми швами был больше 60^о.
180. Монтажные стыки настилов палуб и наружной обшивки секций и блоков располагают в одной плоскости.
181. Необходимо при соединении элементов корпусных конструкций встык обеспечить провар на всю толщину соединяемых частей.
182. В тавровых соединениях, работающих на отрыв и испытывающих вибрационные, переменные или ударные нагрузки, применяют двусторонние непрерывные швы, обеспечивающие сквозной провар притыкаемой стенки.
Необходимо, чтобы поверхность швов таких соединений имела вогнутую форму и плавно сопрягаться с поверхностями соединяемых частей.
183. Типы швов тавровых соединений конструкций корпусов судов приведены в приложении 43 настоящих Правил.
Конструктивные элементы швов тавровых соединений без скоса кромок стальных конструкций корпусов судов назначают согласно приложению 44 настоящих Правил, в которой коэффициент прочности, соответствующий номеру шва, представляет собой отношение суммарной расчетной высоты непрерывного шва к толщине наиболее тонкого из соединяемых листов.
Расчетная высота шва принята равной 0,7 катета шва.
Для прерывистых и точечных швов указан коэффициент прочности равнопрочных им непрерывных швов.
184. Указанные в приложении 44 настоящих Правил швы в обоснованных случаях по согласованию с Регистром судоходства возможно заменить равнопрочными швами другого характера с иными размерами конструктивных элементов.
185. Номера швов тавровых соединений для элементов корпусов судов различных классов назначают согласно приложению 45 настоящих Правил.
186. На буксирах-толкачах и толкаемых судах приваривать набор к наружной обшивке и к палубе в районе сцепных устройств следует непрерывными швами.
187. Для тавровых соединений, работающих на отрыв, необходимо применять шов № 1, обеспечивающий равнопрочность с привариваемой стенкой (на срез и на отрыв).
188. Свободные концы стенок балок и ребер при односторонней приварке необходимо обваривать вокруг с переходом шва на другую сторону на длину не менее 30 мм.
Также необходимо обваривать вокруг с переходом шва на другую сторону на длину не менее 30 мм участки стенок балок и переборок у вырезов.
189. На стенках набора необходимо предусматривать вырезы в местах их пересечения со сварными швами полотнищ, если эти полотнища сваривают после установки набора.
190. Применение точечных швов, указанных в приложении 44 настоящих Правил, не допускается в подводной части корпуса судна, а также районах действия местной вибрационной и ударной нагрузок (в районах машинного отделения, гребных винтов, ледовых подкреплений, носовой оконечности).
191. Приварку холостого набора к стенкам рамного набора, проницаемым переборкам, выгородкам и платформам при проходе его через вырезы и при отсутствии книц (планок, ребер жесткости) выполняют швом № 2.
192. Концы балок рамного набора (стенки и свободные пояски), не закрепленные кницами, привариваются швом № 2 на длине, равной высоте профиля балки.
Для разрезных балок рамного набора (флоров, бимсов, кильсонов, карлингсов, стрингеров) под концами следует понимать участки, примыкающие к перекрестным связям (бортам, переборкам, раскосным фермам), которые являются для балок жесткими опорами. Концы балок холостого набора, не закрепленные кницами, необходимо приваривать швом № 2 на длине, равной удвоенной высоте профиля балки.
193. На участках балок, закрепленных кницами (на расстоянии а и а' от опоры до внешней кромки кницы - приложение 46 настоящих Правил), стенки балок необходимо приваривать к пояскам и листам швами, номера которых назначаются равными номерам швов для приварки книц.
194. Необходимо, чтобы швы тавровых соединений конструкций сцепных устройств и упоров были непрерывными двусторонними.
195. Сварные соединения необходимо выполнять в соответствии с требованиями главы 13 настоящих Правил.
196. Фланцы переборочных стаканов к водонепроницаемым переборкам необходимо приваривать с двух сторон непрерывными швами.

6. Расположение, размеры и конструкция отдельных связей корпуса

§ 1. Толщины листов и шпация

197. Необходимо, чтобы толщины листов были не менее указанных в приложении 47 настоящих Правил минимальных толщин.
198. Шпация - расстояние между балками продольного или поперечного набора - необходимо принимать не более 650 мм.
Рекомендуемая шпация - 550 мм.
199. Если шпация принята больше а₀, то толщины связей, указанные в приложении 47 (за исключением подпунктов 9) и 12) пункта 4 и подпунктов 1) - 3) пункта 5) настоящих Правил, необходимо увеличивать на величину, мм:

/\t_min = (а/а₀ - 1) [t] (152)

где а - фактическая шпация, мм;
а₀ - нормальная шпация, принимаемая равной 550 мм;
[t] - допустимая остаточная толщина отдельной связи корпуса, установленная приложением 3 Правил освидетельствования (без учета поправок, определяемых в соответствии с примечаниями 2 и 3 приложения 47 настоящих Правил), мм.
200. Если шпация принята меньше а₀, и/ или связи выполнены из сталей повышенной прочности, то толщины связей, указанные в приложении 47 (за исключением подпунктов 9) и 12) пункта 4 и подпунктов 1) - 3) пункта 5) настоящих Правил, необходимо увеличить на величину, мм:

/\t_min = (153)

где а, а₀, [t] - данные, предусмотренные пунктом 199 настоящих Правил, (при а > а₀ принимается а = а₀);
R_еН - предел текучести материала связи, МПа.
201. Необходимо, чтобы ширина утолщенных поясов переборок (подпункты 5), 7), 9), 12) пункта 4 приложения 47 настоящих Правил) была не менее 0,6 м.
202. Указанные в подпункте 4) пункта 1 и подпункте 2) пункта 2 за исключением подпункта 9) и 12) пункта 4 и подпунктов 1) - 3) пункта 5 приложения 47 настоящих Правил, толщины относятся к судам с высотой борта Н > 2,5 м.
Необходимо, чтобы ширина ширстрека была не менее 0,2 Н, палубного стрингера - не менее 0,6 м.
При Н < 2,5 м толщину ширстрека возможно принимать равной толщине наружной обшивки.
203. Толщины листовых конструкций, подверженных специфическим износам и повреждениям (повышенный механический износ, повышенный износ настилов палуб и набора в районе танков наливных судов, перевозящих сернистые нефтепродукты, повышенный коррозионный износ при перевозке агрессивных грузов), необходимо увеличить по сравнению с указанными в приложении 47 настоящих Правил, исходя из фактических скоростей износа.
204. Толщины днищевой обшивки и скулового пояса судов, предназначенных для эксплуатации на мелководье, рекомендуется увеличивать на 1 мм по сравнению с указанными в подпунктах 1) - 3), 5) пункта 1 приложения 47 настоящих Правил.
205. Необходимо, чтобы изменения толщин листов в переходных районах были постепенными (в соответствии с пунктом 135 настоящих Правил).

§ 2. Днищевой набор на судах без двойного дна и в отсеках,
где двойное дно отсутствует

206. Необходимо, чтобы расстояние между флорами, м, было кратным шпации и не превышало:
для судов-площадок - 1,8;
для пассажирских и наливных судов - 2,4;
для судов остальных типов - 2.
207. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения флора с присоединенным пояском W, см³, был не менее

W = 7k₁k₂dB²₁(T + r), (154)

а для судов класса «Л», кроме того, не менее

W = 7k₁k₂dB²₁(0,6T + 0,72), (155)

где k₁, k₂ - коэффициенты, определяемые согласно приложениям 48 и 49 настоящих Правил;
d - расстояние между флорами, м;
В₁ - величина, принимаемая равной наибольшему расстоянию между продольными переборками (раскосными фермами) или между ними и бортом судна, м.
208. При трех или четырех продольных переборках (раскосных фермах) значение В₁ необходимо принимать не менее В/3, при пяти и более продольных переборках (раскосных фермах) - не менее В/4. При отсутствии продольных переборок (раскосных ферм) В₁ принимают равным В;
Т - максимальная осадка судна в рассматриваемом сечении корпуса, м;
r - полувысота расчетной волны, м.
Необходимо, чтобы площадь поперечного сечения стенки флора f_сн, была не менее, см²:

f_с = 0,46dВ₁(Т + r). (156)

Необходимо, чтобы площадь поперечного сечения стенки флора в районе выреза f_сн, была не менее, см²:

f_сн = 0,46dВ₁(Т + r), (157)

где l^, - минимальное расстояние между кромкой выреза и опорой, м.
209. При поперечной системе набора днища, если флоры расположены не на каждой шпации, между ними необходимо установить днищевые холостые шпангоуты.
Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения днищевого холостого шпангоута с присоединенным пояском был не менее, см³:

W = 5,5ac²(T + r), (158)

а момент инерции - не менее, см⁴:

I = 3 , (159)

где а - шпация, м;
с - наибольшее расстояние между кильсонами или между кильсоном и продольной переборкой (бортом), м;
t - толщина днищевой обшивки, установленная пунктом 209 настоящих Правил, см;
Т, r, d - данные, предусмотренные пунктами 207-208 настоящих Правил.
210. На всех судах необходимо установить непрерывный средний кильсон.
Вместо среднего кильсона допускается устанавливать 2 кильсона - по одному с каждой стороны диаметральной плоскости. При этом коэффициент k₁ в формулах 154 и 155 настоящих Правил, принимается таким же, как и при установке среднего кильсона. Необходимо, чтобы расстояние между кильсонами, а также между кильсонами и бортом или продольной переборкой не превышало 2,5 м.
Кильсоны необходимо протянуть возможно дальше в нос и корму. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения среднего и бокового кильсонов был не менее момента сопротивления, требуемого для флоров.
211. При продольной системе набора необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения ребра жесткости днища с присоединенным пояском был не менее, см³:

W = 10a₁d² (T + r), (160)

а момент инерции - не менее, см⁴:

I = 2,8d²(f + 100a₁t), (161)

где а₁ - расстояние между ребрами жесткости, м;
f - площадь поперечного сечения ребра без присоединенного пояска, см²;
d, Т, r - данные, предусмотренные пунктами 207-208 настоящих Правил.
t - толщина днищевой обшивки, установленная пунктом 209 настоящих Правил, см.
212. На судах, имеющих килеватость, в районе мидель-шпангоута необходимо, чтобы высота флоров на расстоянии 0,125В от борта была не менее половины высоты его в диаметральной плоскости.
213. На судах с килеватостью необходимо, чтобы флоры у скулы имели к борту плавный подъем, начинающийся на расстоянии от борта не менее 0,05В, для соединения с бортовым холостым шпангоутом.
Необходимо, чтобы высота этого подъема, измеренная по борту, считая от продолженной до борта линии верхней кромки флора, была не менее трех высот профиля бортового холостого шпангоута.
Указанный подъем флоров осуществляют с применением книц, при этом необходимо, чтобы толщина книц была такой же, как и толщина флоров, причем на свободной кромке кницы необходимо поставить такую же полосу, как и по флору, или необходимо отогнуть фланец.

§ 3. Днищевой набор в отсеках с двойным дном

214. Необходимо, чтобы расстояние между флорами, м, было кратным шпации и не превышало:
для сухогрузных судов в пределах грузовых люков - 1,8;
для пассажирских и наливных судов - 2,4;
для сухогрузных судов вне пределов грузовых люков и судов остальных типов - 2 м.
215. Высоту междудонного пространства следует принимать не менее, м, для судов длиной:
до 120 м включительно - 0,8;
более 120 м - 0,9.
В обоснованных случаях допускается принимать высоту междудонного пространства меньше, при этом с Регистром судоходства необходимо согласовать меры по обеспечению необходимой надежности конструкций ввиду невозможности доступа в отсеки для их освидетельствования, обслуживания и ремонта.
216. В отсеках с двойным дном необходимо установить непрерывные средний и при необходимости боковые кильсоны.
Необходимо, чтобы расстояние между кильсонами, а также между кильсонами и бортом или продольной переборкой не превышало 3 м. Кильсоны необходимо протянуть возможно дальше в нос и корму.
217. Необходимо, чтобы минимальная толщина листов флоров соответствовала требованиям подпунктов 1), 2) пункта 5 приложения 47 настоящих Правил.
218. При поперечной системе набора, если флоры расположены не на каждой шпации, между ними необходимо установить бракетные флоры.
219. Необходимо, чтобы бракетные флоры состояли из верхних и нижних непрерывных балок, соединенных бракетами у кильсонов (продольных переборок) и у скулы.
220. Необходимо, чтобы:
кромки бракет имели пояски или отогнутые фланцы;
толщина бракет были не менее толщины флоров.
221. Необходимо, чтобы концы нижних и верхних балок бракетных флоров перекрывали бракеты на длине не менее удвоенной высоты профиля соответствующей балки (приложение 50 настоящих Правил).
222. Необходимо, чтобы:
ширина бракет по обеим сторонам вертикального киля и у скулы была не менее 0,5 высоты междудонного пространства;
ширина бракет у кильсонов была не менее 0,3 высоты междудонного пространства.
Допускается применение балок бракетных флоров, разрезных на кильсонах. В этом случае с каждой стороны кильсонов необходимо установить бракеты шириной не менее 0,3 высоты междудонного пространства.
223. Между бракетами допускается установка распорок, соединяющих верхнюю и нижнюю балки бракетного флора и делящих пролет балок бракетного флора пополам.
Необходимо, чтобы площадь поперечного сечения распорки была не менее площади поперечного сечения меньшей из балок бракетного флора.
224. Необходимо, чтобы:
момент сопротивления поперечного сечения нижней балки бракетного флора с присоединенным пояском, см³, был не менее

W = 5,5К₀ас²₁(Т + r), (162)

момент сопротивления поперечного сечения верхней балки бракетного флора с присоединенным пояском был не менее, см³:

W = 4K0ac²₁H_с, (163)

а для грузовых судов не менее

W = 4K₀ac²₁р_н. (164)

В этих формулах:
К₀ - коэффициент, принимаемый равным:
при отсутствии распорки - 1;
при наличии распорки - 0,6;
с₁ - наибольшее расстояние между внутренними кромками бракет, м;
Н_с - высота борта в рассматриваемом сечении, м;
р_н - давление груза на настил второго дна, кПа, определяемое в соответствии с подпунктом 4) пункта 50 настоящих Правил;
а - данные, предусмотренные пунктом 209 настоящих Правил,
Т, r - данные, предусмотренные пунктом 208 настоящих Правил.
225. При продольной системе набора днища необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения продольных ребер жесткости днища с присоединенным пояском был не менее, см³:

W = 10К₀а₁d²(Т + r), (165)

а момент инерции не менее, см⁴:

I = 2,8d2(f + 100a₁t ). (166)

Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения продольных ребер жесткости второго дна с присоединенным пояском был не менее, см³:

W = 7K₀а₁d₂H_c, (167)

а для грузовых судов, кроме того, не менее

W = 0,7К₀а₁d² р_н. (168)

В этих формулах:
К₀, Н_с, р_н, - данные, предусмотренные пунктом 224 настоящих Правил.
а₁, f - данные, предусмотренные пунктом 211 настоящих Правил.
d, Т, r - данные, предусмотренные пунктами 207, 208 настоящих Правил.
t - данные, предусмотренные пунктом 209 настоящих Правил.
226. Необходимо, чтобы площадь сечения распорки, устанавливаемой между продольными ребрами жесткости днища и второго дна, была не менее площади сечение меньшей из соединяемых балок.
227. На судах, предназначенных для перевозки навалочных грузов с загрузкой и разгрузкой грейферами, необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения верхних балок бракетных флоров W₁ и продольных ребер жесткости второго дна W₂ с присоединенным пояском в пределах грузовых люков был не менее, см³,

W₁ = 91kac₁, (169)

где а, с₁ - данные, предусмотренные пунктом 224 настоящих Правил.

W₂ = 91kа₁d, (170)

где а₁, d - данные, предусмотренные пунктом 225 настоящих Правил.
k - коэффициент, принимаемый равным:
для кранов грузоподъемностью 50 кН - 0,5;
для кранов грузоподъемностью 100 и 160 кН - 1,0;
для кранов грузоподъемностью 200 кН - 1,5.
При установке распорок согласно пункту 223 настоящих Правил значения W₁ и W₂ возможно уменьшить на 30 %.
228. Если двойное дно заканчивается на внутреннем борте необходимо, чтобы высота флора в межбортовом пространстве у внутреннего борта равнялась высоте двойного дна.
Необходимо обеспечить плавный переход от настила второго дна к свободному пояску этого флора с помощью фестонных или приставных книц, расположенных в плоскости пояска флора.
Необходимо, чтобы ширина фестонной кницы или суммарная ширина полки и приставных книц в месте присоединения их к внутреннему борту была не менее 0,25 расстояния между флорами.
Толщину книц принимают равной толщине настила второго дна. Допускается уменьшение толщины кницы на 2 мм по сравнению с утолщенным по условию погрузки и разгрузки грейфером настилом второго дна.
229. При продольной системе набора днища и второго дна, доходящего до наружного борта, на участке между флорами в плоскости каждого практического шпангоута необходимо установить скуловые бракеты, доходящие до ближайших продольных балок днища и второго дна.
Толщину бракет принимают равной толщине флора.

§ 4. Бортовой набор

230. Необходимо, чтобы система бортового набора была поперечной с чередующимися рамными и холостыми шпангоутами.
В обоснованных случаях допускается применение однородной поперечной системы или продольной системы бортового набора с использованием рамных шпангоутов, а также комбинированной системы (продольной в верхнем и нижнем районах борта и поперечной в среднем районе).
231. Рамные шпангоуты необходимо установить в плоскости флоров.
Необходимо, чтобы расстояние между ними не превышало значений, регламентируемых для флоров.
232. Необходимо, чтобы:
высота стенки рамного шпангоута в отсеках без двойного дна была не менее 0,65 высоты флора;
свободный поясок рамного шпангоута в отсеках без двойного дна имел площадь поперечного сечения не менее 0,65 площади сечения свободного пояска флора.
233. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения рамного шпангоута с присоединенным пояском был не менее, см³:

W = 10kH_cd, (171)

где k - коэффициент, определяемый по формулам:
для судов всех типов, кроме наливных,

k = , (172)

для наливных судов

k = , (173)

Н_с - высота борта в рассматриваемом сечении, м;
d - расстояние между рамными шпангоутами, м.
234. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения холостого шпангоута с присоединенным пояском был не менее, см3:

W = 12kla, (174)

где k - коэффициент, установленный пунктом 233 настоящих Правил;
l - наибольшее расстояние, измеренное по борту между днищем (настилом второго дна) и бортовым стрингером, между бортовыми стрингерами или между бортовым стрингером и палубой, м;
а - шпация, м.
235. При однородной поперечной системе бортового набора необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения шпангоута с присоединенным пояском был не менее, см³:

W = 14 kН_са, (175)

где k - коэффициент, установленный пунктом 233 настоящих Правил.
236. По концам шпангоутов необходимо установить бимсовые и скуловые кницы.
Необходимо, чтобы:
скуловая кница холостого шпангоута или шпангоута при однородной поперечной системе бортового набора перекрывала закругление скулы;
высота скуловой кницы была такой, чтобы шпангоут перекрывал кницу на длине, равной двукратной высоте его профиля.
Если момент сопротивления поперечного сечения холостых днищевых шпангоутов не меньше требуемого для холостых бортовых шпангоутов, то днищевые шпангоуты допускается продолжить по скуле и борту вверх без установки скуловых книц.
237. На судах с двойным дном и одинарными бортами рамные и холостые шпангоуты следует заканчивать на втором дне с помощью книц, при этом необходимо, чтобы размеры книц соответствовали требованиям пункта 146 настоящих Правил.
Допускается замена книц, размещаемых в плоскости стенки балки, приставными или фестонными кницами, установленными в плоскости полки балки.
Необходимо, чтобы суммарная ширина приставных книц и полки или ширина фестонной кницы была не менее трех ширин полки. В плоскости этих книц под настилом второго дна следует установить ребра жесткости или бракеты, устраняющие «жесткие точки».
238. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения продольных ребер жесткости борта с присоединенным пояском был не менее, см³:

W = 6kd², (176)

где k и d принимаются в соответствии с пунктом 233 настоящих Правил.
239. При высоте борта Н_с, превышающей 2 м, необходимо поставить один бортовой стрингер; при высоте борта 4 м и более необходимо установить не менее двух бортовых стрингеров.
На судах с высотой борта, превышающей 2 м, при двух привальных брусьях на уровне нижнего бруса рекомендуется устанавливать бортовой стрингер. Если на судне применены привальные полосы, установка бортового стрингера обязательна.
Необходимо, чтобы размеры бортовых стрингеров были не менее размеров, требуемых для рамных шпангоутов или для бортовых шпангоутов при однородной поперечной системе набора.
240. С целью увеличения расчетной площади верхнего пояска эквивалентного бруса при поперечной системе набора борта допускается устанавливать по ширстреку и верхней части внутреннего борта оканчиваемые на «ус» разрезные продольные ребра жесткости из профиля, применяемого для холостых шпангоутов.
Ребра возможно выполнять из полосы толщиной, равной толщине обшивки и высотой, равной не более 10 толщин. Необходимо, чтобы расстояние между концами ребер и шпангоутами не превышало 30 мм.
В эквивалентный брус разрезные продольные ребра жесткости не включаются, а учитываются только их присоединенные пояски.
241. Необходимо, чтобы обшивка внутреннего борта была или доводилась до днищевой обшивки или в случае, когда она заканчивается на настиле второго дна, имела продолжение в междудонном пространстве в виде дополнительного кильсона.
Допускаются как поперечная, так и продольная системы набора внутреннего борта. Необходимо, чтобы размеры рамного и холостого набора были не менее размеров, требуемых для наружного борта без учета ледовых подкреплений.
242. На судах с двойными бортами вместо располагаемых на одном уровне стрингеров наружного и внутреннего бортов возможно установить платформы, а вместо балок рамного набора - диафрагмы. Необходимо, чтобы толщина платформ и диафрагм назначалась согласно пункту 158, а при использовании межбортового пространства под балласт - с учетом пункта 197 настоящих Правил.
Для доступа ко всем районам двойного борта необходимо предусмотреть вырезы для лазов, размеры которых должны соответствовать установленным пунктом 165 настоящих Правил.
Платформы и диафрагмы необходимо подкреплять ребрами жесткости в соответствии с пунктами 157 и 167 настоящих Правил.
По согласованию с Регистром судоходства допускается увеличение высоты вырезов в диафрагмах при условии дополнительного их подкрепления.
243. Требуемые моменты сопротивления балок рамного набора наружного и внутреннего бортов возможно уменьшить на 30 % при наличии одной платформы и на 50 % - при двух платформах.
Аналогичное уменьшение моментов сопротивления допускается при установке одной и двух распорок. При этом необходимо, чтобы минимальная площадь сечения распорки F была не менее, см²:

F = 0,22dH², (177)

а минимальный момент инерции площади сечения распорки I не менее, см⁴:

I = 0,25 H²dl², (178)

где Н - высота борта, м;
d - рамная шпация, м;
l - длина пролета распорки, м.

§ 5. Палубный набор

244. Рамные бимсы следует устанавливать в плоскости каждого рамного шпангоута, а также в плоскости поперечных комингсов грузовых люков, шахт машинно-котельных отделений и в местах подкреплений под палубными механизмами и устройствами.
245. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения бимсов с присоединенным пояском был не менее см³:
1) для участков палуб, предназначенных для размещения груза,

W = 0,1k₀k₁k₂dB²₁p, (179)

где k₀ - коэффициент, равный:
для холостых бимсов, если не предусматривается загрузка и разгрузка грейферами - 4;
для холостых полубимсов - 5;
для рамных бимсов - 7;
для рамных полубимсов на судах без двойных бортов - 28;
k₁ - коэффициент, равный:
для холостых бимсов и для полубимсов - 1;
для рамных бимсов согласно приложению 48 настоящих Правил, в которой слова «кильсон» следует заменить словом «карлингс»;
k₂ - коэффициент, равный:
для холостых бимсов и для полубимсов - 1;
для рамных бимсов согласно приложению 49 настоящих Правил, в которой слова «флора» следует заменить словом «бимса»;
d - для холостых бимсов и полубимсов - шпация; для рамных бимсов и полубимсов - расстояние между соседними рамными бимсами или полубимсами, м;
В₁ - наибольшее расстояние, м:
для рамных бимсов - между бортами или между бортами и продольной переборкой (раскосной фермой), между переборками (раскосными фермами);
для холостых бимсов - между карлингсами или между карлингсом и продольной переборкой (бортом). Значение В₁ для рамных бимсов не принимается менее В/3 при трех и четырех продольных переборках (раскосных фермах) и менее В/4 при пяти и более продольных переборках (фермах);
р - расчетное давление груза, кПа, определяемое по формуле:

p = 9,81 M/f, (180)

где М - максимальная масса груза, который может быть принят на данный загружаемый участок палубы, т;
f - площадь данного загружаемого участка палубы, м².
При установке в корпусе между бортом и продольной переборкой (раскосной фермой) ряда пиллерсов значение W возможно уменьшить на 20 %.
Необходимо, чтобы:
расстояние между пиллерсами не превышало удвоенного расстояния между флорами;
давление р было не менее давления груза, определенного в соответствии с пунктом 46 настоящих Правил.
Необходимо, чтобы значение W для рамных бимсов, если предусматривается загрузка и разгрузка грейферами, было не менее определенного подпунктом 5) настоящего пункта;
2) для участков палуб наливных судов в районе грузовых отсеков

W = k₀k₁k₂dВ²₁, (181)

где k₀, k₁, k₂ - коэффициенты, установленные подпунктом 1) настоящего пункта;
3) для открытых, не предназначенных для размещения груза участков палуб судов всех типов, кроме наливных,

W = k₀k₁k₂dВ²₁, (182)

где k₀ - коэффициент, равный:
для холостых бимсов судов классов «О» и «М» - 5,5;
для холостых бимсов судов классов «Р» и «Л» - 3,7;
для холостых полубимсов судов классов «О» и «М» - 7,5;
для холостых полубимсов судов классов «Р» и «Л» - 5;
для рамных бимсов судов классов «О» и «М»- 11;
для рамных бимсов судов классов «Р» и «Л» - 7,2;
для рамных полубимсов судов классов «О» и «М» без двойных бортов - 42;
для рамных полубимсов судов классов «Р» и «Л» - 28;
k₁, k₂, d, B₁ - данные, предусмотренные подпунктом 1) настоящего пункта.
Для участков палуб, на которые через пиллерсы, стенки надстроек, выгородки передаются нагрузки с вышерасположенных палуб, момент сопротивления поперечного сечения рамного бимса, определяемый по формуле 182 настоящих Правил, необходимо умножить на коэффициент т = (n+1), где n - число вышерасположенных палуб, за исключением указанной в подпункте 4) настоящего пункта. При этом значение В₁ необходимо принять равным наибольшему расстоянию между продольными рядами пиллерсов или между продольным рядом пиллерсов и продольной переборкой (бортом), поддерживающими бимс;
4) для закрытых участков палуб корпуса, надстроек и рубок, предназначенных для пассажиров и размещения экипажа,

W = k₀k₁k₂dВ²₁, (183)

где k₀ - коэффициент, равный:
для холостых бимсов - 1,85;
для холостых полубимсов - 2,5;
для рамных бимсов - 3,6;
для рамных полубимсов на судах без двойных бортов - 14;
k₁, k₂, d, B₁ - данные, предусмотренные подпунктом 1) настоящего пункта.
Для верхних палуб надстроек и рубок, не предназначенных для размещения грузов и доступа пассажиров, минимальный момент сопротивления возможно уменьшить на 30 % по сравнению с вычисленным по формуле 183 настоящих Правил;
5) для холостых бимсов судов-площадок, если предусмотрена загрузка и разгрузка грейферами

W = 115 kас₁, (184)

где W - данные, предусмотренные пунктом 224 настоящих Правил;
k - данные, предусмотренные пунктом 227 настоящих Правил.
6) при L_п/B₁ < 0,7 размеры рамных бимсов следует принимать равными размерам карлингсов, определяемых в соответствии с пунктом 250 настоящих Правил.
Здесь L_п - расстояние между поперечными переборками и раскосными фермами.
246. Высота стенки рамного бимса или рамного полубимса необходимо принимать не менее 2/3 высоты стенки рамного шпангоута у палубы.
Необходимо, чтобы площадь поперечного сечения была не менее 0,75 площади поперечного сечения свободного пояска рамного шпангоута у палубы.
247. Необходимо, чтобы:
момент инерции поперечного сечения рамного бимса с присоединенным пояском, см⁴, был не менее

I = 3B₁W; (185)

момент инерции, см⁴, холостого бимса или полубимса был не менее значения, определяемого формулой 159 настоящих Правил, в которой:
с - наибольшее расстояние между карлингсами или между карлингсом и продольной переборкой (бортом), м;
t - толщина настила палубы, см.
248. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения продольных подпалубных ребер жесткости с присоединенным пояском, см³, был не менее:
1) для участков палуб, предназначенных для размещения груза, на которых не предусматривается загрузка и разгрузка грейферами

W = a₁d₂ p, (186)

где а₁ - расстояние между ребрами жесткости, м;
d - расстояние между рамными бимсами, м;
p - данные, предусмотренные подпунктом 1) пункта 245 настоящих Правил;
2) для палуб судов-площадок, если предусматривается загрузка и разгрузка грейферами,

W = 115kа₁d, (187)

где а₁, d - определяются согласно подпункту 1) настоящего подпункта;
k - данные, предусмотренные пунктом 227 настоящих Правил.
3) для участков палуб наливных судов в районе грузовых танков

W = 11,5а₁d², (188)

4) для открытых, не предназначенных для размещения груза участков палуб судов всех типов, кроме наливных, классов «О» и «М»
в средней части

W = 15a₁d², (189)

в оконечностях

W = 7,5a₁d², (190)

судов классов «Р» и «Л»
в средней части

W = 10a₁d², (191)

в оконечностях

W = 5a₁d², (192)

5) для закрытых участков палуб корпуса, предназначенных для размещения пассажиров и экипажа, судов всех классов в средней части

W = 5a₁d², (193)

в оконечностях

W = 2,5a₁d², (194)

6) для участков палуб надстроек, не участвующих в общем изгибе, предназначенных для пассажиров и размещения экипажа,

W = 2,5a₁d², (195)

Для верхних палуб надстроек и рубок, не предназначенных для размещения грузов и доступа пассажиров, значение W возможно уменьшить на 30 % по сравнению с вычисленным по формуле 195 настоящих Правил.
249. Необходимо, чтобы момент инерции площади поперечного сечения продольных подпалубных ребер с присоединенным пояском был не менее, см⁴:

i = 0,0127R_eH (f + 100a₁t)d², (196)

где R_eH - предел текучести материала, МПа;
f - площадь поперечного сечения подпалубного ребра без присоединенного пояска, см²;
t - толщина палубного настила, см;
а₁, d - данные, предусмотренные пунктом 248 настоящих Правил.
250. Необходимо, чтобы:
размеры карлингсов при L_п/B₁ > 0,7 были не менее размеров, требуемых для рамных бимсов;
момент сопротивления поперечного сечения карлингса W, см³, при L_п/B₁ < 0,7 был не менее:
1) для участков палуб, предназначенных для размещения груза

W = 0,72k₁k₂bl²_k p, (197)

где k₁ - коэффициент, равный 1 при одном рамном бимсе, поддерживающем карлингс, а при трех и более бимсах k₁ определяется согласно приложению 51 настоящих Правил;
k₂ - коэффициент, определяемый согласно приложению 52 настоящих Правил;
b - средняя ширина площади палубы, м, непосредственно поддерживаемая карлингсом;
l_к - длина пролета карлингса, м, принимаемая равной наибольшему расстоянию, измеренному между поперечными переборками, поперечными рядами пиллерсов или между поперечной переборкой и поперечным рядом пиллерсов;
р - данные, предусмотренные подпунктом 1) пункта 245 настоящих Правил;
L_п - расстояние между поперечными переборками или раскосными фермами, м.
2) для участков палуб наливных судов в районе грузовых отсеков, а также для открытых, не предназначенных для размещения груза участков палуб судов всех типов,

W = 7,2k₁k₂bl²_k; (198)

3) для участков палуб надстроек и рубок, не предназначенных для размещения грузов и доступа пассажиров,

W = 3,6k₁k₂bl²_k. (199)

251. Карлингсы, как правило, необходимо устанавливать в одних плоскостях с кильсонами.
252. Необходимо, чтобы ширина выреза в палубе не превосходила 0,70 ширины судна В в данном месте.
Допускается увеличивать вырез до 0,85В при осуществлении специальных мероприятий (увеличении жесткости поперечного набора, установке двойных бортов с полупереборками, уменьшении длины вырезов).
253. При ширине выреза люков большей 0,70В необходимо, чтобы продольные комингсы люков были непрерывными по длине всех трюмов и оканчиваться кницами длиной не менее двух высот комингса. Продольные комингсы, установленные по длине каждого люка, необходимо заканчивать кницами длиной не менее двух высот комингса при отсутствии плавного сопряжения его с поперечными комингсами.
Продольные комингсы, установленные по длине каждого люка, рекомендуется плавно сопрягать с поперечными комингсами по форме выреза люка. Плавное сопряжение продольного комингса с поперечным допускается выполнять установкой в плоскости палубы горизонтальной кницы со свободным пояском.
254. Необходимо, чтобы стенки комингса были в одной плоскости со стенкой карлингса.
255. Не допускается располагать стыковые швы и вырезы у углов люков, расположенных в средней части судна, в районе, размеры которого указаны в приложениях 53, 54 настоящих Правил, где r - радиус скругления угла люка в соответствии с пунктом 161 настоящих Правил, b₀ - ширина люка.
Размеры района у углов люков, расположенных в оконечностях, возможно уменьшить по согласованию с Регистром судоходства.
256. По стенкам комингсов в плоскости рамных бимсов необходимо устанавливать вертикальные бракеты.
Необходимо, чтобы:
ширина бракет по палубе была не менее высоты рамного бимса или половины высоты комингса, смотря по тому, что меньше, но не менее ширины полки комингса;
верхняя кромка бракеты была приварена к полке комингса;
полосы или фланцы, подкрепляющие свободную кромку бракеты заканчивались на «ус», не доходя до полки комингса, а у палубы возможно заканчивались на «ус» или имели уширение и приваривались к настилу, при этом с обратной стороны настила установливались ребра жесткости или бракеты, устраняющие «жесткие точки».
257. Верхние кромки комингсов необходимо усилить полосой или профилем, обеспечивающими достаточную устойчивость листов комингсов.
Если отношение высоты стенки комингса к ее толщине превышает 40, то стенка комингса необходимо также подкрепить горизонтальными ребрами в соответствии с подпунктом 2) пункта 157 настоящих Правил.
258. Листы комингсов грузовых люков следует доводить до уровня нижней кромки рамных бимсов, а у нижней кромки комингса необходим отогнутый фланец шириной, принимаемой в пределах 8 - 12 толщин комингса.
259. Необходимо, чтобы одиночные вырезы в расчетной палубе, расположенные на участках от борта до линии вырезов грузовых люков в средней части судна, имели по возможности небольшие размеры и располагались на достаточном удалении от углов вырезов грузовых люков и шахт машинных помещений, а также от концевых переборок надстроек.
Если ширина (диаметр) выреза больше 20 толщин палубного листа или 0,05 В ширины непрерывного участка палубы в соответствии с приложением 10 настоящих Правил (для сопоставления используется тот размер, который меньше), то вырез необходимо подкрепить таким образом, чтобы прочностные показатели палубы с вырезом были бы, по меньшей мере, не ниже таковых палубы без выреза.

§ 6. Непроницаемые переборки

260. Количество и расположение прочных непроницаемых поперечных переборок определяют в зависимости от класса, типа и назначения судна.
На судах, где в соответствии с разделом 13 настоящих Правил требуется обеспечение непотопляемости, количество и расположение непроницаемых поперечных переборок и полупереборок необходимо обосновать соответствующими расчетами непотопляемости.
261. На всех судах необходимы форпиковая и ахтерпиковая поперечные непроницаемые переборки.
Форпиковую переборку необходимо установить от носового перпендикуляра в корму на расстоянии, не меньшем половины ширины корпуса. Для судов шириной больше 14 м допускается по согласованию с Регистром судоходства уменьшать длину форпика.
262. Для толкаемых судов, приспособленных для сцепки с толкачом любой оконечностью, необходимо, чтобы обе пиковые поперечные переборки соответствовали требованиям, предъявляемым к форпиковой.
263. Необходимо, чтобы самоходные суда имели непроницаемые поперечные переборки, ограничивающие машинное отделение.
264. Необходимо, чтобы все поперечные непроницаемые переборки шли от днища до палубы надводного борта.
265. Устройство дверей и лазов в переборках форпика и ахтерпика не допускается.
Если в прочих поперечных непроницаемых переборках устанавливают двери и лазы, то необходимо, чтобы они были непроницаемыми и закрывающимися с обеих сторон, а на судах, к которым предъявляются требования непотопляемости, - кроме того, закрывающимися с главной палубы.
266. Все трубы, кабели, движущиеся части для штуртросной и валиковой проводок, проходящие через непроницаемые переборки, прокладывают в переборочных стаканах с применением сальников или с использованием других конструкций, которые обеспечивают непроницаемость переборок.
267. Необходимо, чтобы на сухогрузных судах минимальное число непроницаемых поперечных переборок, включая форпиковую и ахтерпиковую, было при длине судна:
1) 20 - 60 м - 3;
2) 61 - 80 м - 4;
3) 81 - 100 м - 5;
4) 101 м и более - 6.
268. На судах с двойным дном и двойными бортами поперечные переборки в пределах грузового трюма возможно не устанавливать.
В этом случае междубортовые непроницаемые полупереборки (диафрагмы) устанавливают не реже чем через 15 шпаций.
Толщина полупереборок определяется в соответствии с пунктом 242, а их набор соответствовал требованиям пунктов 271, 272, 274, 275 настоящих Правил.
Каждую вторую межбортовую полупереборку допускается выполнять проницаемой.
269. На судах-площадках необходимо установить, как минимум, одну продольную переборку в ДП и раскосные фермы или ряды пиллерсов, расстояние между которыми не превышало 2,5 м. При этом необходимо, чтобы расстояние между пиллерсами не превышало удвоенного расстояния между флорами.
На судах длиной менее 50 м по согласованию с Регистром судоходства в ДП вместо продольной переборки возможно установить раскосную ферму.
Кроме поперечных переборок, предусмотренных пунктом 267 настоящих Правил, на этих судах необходимо установить поперечные раскосные фермы.
Необходимо, чтобы расстояние между поперечными раскосными фермами или между поперечными раскосными фермами и переборкой не превышало 12 шпаций для судов с высотой борта, не превышающей 2,5 м, и 18 шпаций при высоте борта более 2,5 м.
270. Необходимо, чтобы:
непроницаемые переборки были плоскими или гофрированными;
минимальные толщины обшивки непроницаемых переборок были не менее указанных в приложении 47 настоящих Правил.
271. Плоские переборки необходимо подкрепить набором.
Необходимо, чтобы стойки поперечных переборок, устанавливаемые в плоскостях кильсонов и карлингсов, были рамными.
В случае, если кильсоны и карлингсы не находятся в одной вертикальной плоскости, возможно устанавливать частичные рамные стойки, доходящие до ближайшего шельфа и переходящие в холостые стойки согласно рисунку в) приложения 27 настоящих Правил, а при горизонтальных ребрах - оканчивающиеся кницей длиной не менее 1,5 высоты рамной стойки и доходящей до ребра жесткости.
Рамные и холостые стойки продольных переборок следует устанавливать соответственно в плоскости рамных и холостых бортовых шпангоутов.
Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения вертикальной рамной стойки с присоединенным пояском был не меньше требуемого момента сопротивления поперечного сечения рамного бортового шпангоута с присоединенным пояском без учета ледовых подкреплений и приложения 38 настоящих Правил.
272. При наличии бортовых стрингеров в их плоскостях на переборках необходимо установить шельфы.
Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения шельфа с присоединенным пояском был не меньше требуемого момента сопротивления поперечного сечения бортового стрингера.
273. На форпиковой переборке холостые стойки устанавливают на расстоянии не более 0,6 м одна от другой.
На прочих переборках необходимо, чтобы расстояние между холостыми стойками не превышало 0,75 м.
При продольной системе набора необходимо, чтобы палубы и днища холостые стойки поперечных переборок были установлены в плоскости продольных ребер жесткости палубы и днища и прикреплены к ним кницами.
274. Для непроницаемых переборок необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения холостой вертикальной стойки с присоединенным пояском был не меньше требуемого момента сопротивления поперечного сечения холостого шпангоута с присоединенным пояском.
275. Расстояние между горизонтальными ребрами жесткости непроницаемых переборок рекомендуется принимать равным 550 мм. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения этих ребер с присоединенным пояском был не меньше требуемого формулой 176 настоящих Правил. При этом значение d, м, было принято равным расстоянию между вертикальными рамными стойками.
276. Для продольных переборок необходимо, чтобы момент инерции поперечного сечения верхнего горизонтального ребра с присоединенным пояском был не менее требуемого для палуб в соответствии с пунктом 249 настоящих Правил.
277. Конструкцию гофрированных переборок выполняют с соблюдением следующих требований:
1) гофрированные поперечные переборки корпуса устанавливают на сплошные непроницаемые флоры или непосредственно на днищевую обшивку или настил второго дна.
Осевые линии вертикальных гофров поперечной переборки необходимо совмещать с плоскостью стенок, примыкающих к переборке кильсонов.
Карлингсы, кильсоны и продольные ребра жесткости палубы и днища крепят к гофрам кницами;
2) переборки с вертикально расположенными гофрами необходимо подкреплять шельфами, устанавливаемыми в плоскости бортовых стрингеров.
Переборки с горизонтально расположенными гофрами необходимо подкреплять рамными стойками, устанавливаемыми в плоскости рамных шпангоутов или кильсонов и карлингсов;
3) необходимо, чтобы гофры переборок имели момент сопротивления не менее требуемого пунктами 274 и 275 настоящих Правил;
4) моменты сопротивления поперечного сечения гофров (приложение 41 настоящих Правил), см³, необходимо определять по формулам:
для трапециевидных гофров

W = th (a + b/3); (200)

для волнистых гофров

W = үtR², (201)

где

ү = (0 + 2 0 cos² 0 - 1,5sin 20)/(1 - cos 0); (202)

5) размеры гофров необходимо выбирать таким образом, чтобы выдерживались соотношения:
для трапециевидных гофров

 (203)

для волнистых гофров

R/t < 65. (204)

§ 7. Пиллерсы и фермы

278. Необходимо, чтобы площадь поперечного сечения пиллерса или раскоса была не меньше площади, определяемой по формуле, м²,

F = 98,lfm/(nR_eН), (205)

где f - площадь палубы или платформы, поддерживаемая пиллерсом, включая грузовые люки, расположенные в рассматриваемом районе, м²;
n - коэффициент, определяемый согласно приложению 55 настоящих Правил, в зависимости от значения

 (206)

здесь - коэффициент, принимаемый равным:
для сечения трубы - 1;
для квадратного коробчатого сечения и крестообразного сечения, составленного из двух профилей равнобоких уголков, - 0,61;
для сечения профиля в форме одного равнобокого уголка - 0,44;
т - коэффициент, равный

т = R_еH / 235; (207)

l - длина пиллерса, м;
R_еH - предел текучести стали, МПа;
m - коэффициент, равный для палуб сухогрузных судов, предназначенных для размещения грузов,

m = M/f, (208)

где М - максимальная масса груза, т, размещенного на палубе площадью f;
для участков палуб, не предназначенных для размещения грузов,

m = 0,5j, (209)

где j - число палуб, поддерживаемых пиллерсом;
для палуб грузовых отсеков наливных судов

m = 1,0. (210)

279. Необходимо, чтобы наименьший момент инерции поперечного сечения пиллерса или раскоса, см⁴, был не менее вычисляемого по формуле

I = ²F², (211)

где - коэффициент, определяемый согласно пункта 252 настоящих Правил.
F - площадь поперечного сечения пиллерса или раскоса, рассчитываемая в соответствии с пунктом 278 настоящих Правил.
280. Пиллерсы, составленные из нескольких фасонных профилей, необходимо устанавливать на соединительных прокладках, расположенных не более чем через 1 м.
Концы пиллерсов, поддерживающих грузовые палубы и палубы наливных судов, необходимо крепить к днищевому и палубному набору четырьмя кницами; концы пиллерсов, поддерживающих другие палубы, допускается крепить только двумя кницами.
Необходимо, чтобы высота книц была не меньше двойной высоты поперечного сечения пиллерсов.
281. Рекомендуется устанавливать пиллерсы в узлах пересечения флоров с кильсонами и карлингсов с бимсами.
В стенках кильсонов и флоров вырезы под пиллерсами не допускаются. При установке пиллерса не в узле пересечения кильсона с флором под ним по днищу необходимо установливать связи тех же размеров, что и у основного рамного набора в этом месте, доходящие с обеих сторон до ближайших рамных связей. Аналогичная конструкция необходима и при соединении пиллерса с рамным палубным набором.
282. Необходимо, чтобы:
при отфланцованном наборе ось пиллерса совпадала с вертикальными стенками набора;
трубчатые пиллерсы, устанавливаемые на отфланцованный набор, опирались на горизонтальные кницы.
283. Оси пиллерсов в помещениях надстроек и под главной палубой рекомендуется располагать по одной вертикали.
284. Конструкция поперечных и продольных раскосных ферм (приложение 16 настоящих Правил) необходимо образовывать соответственно флорами и бимсами или кильсонам и карлингсами, связанными пиллерсами и раскосами.
285. Продольный и поперечный набор (соответственно кильсоны, карлингсы и флоры, бимсы), образующий пояса продольных или поперечных раскосных ферм, необходимы таврового профиля.
286. По концам раскоса и в узлах пересечения раскосов необходимо устанавливать кницы или бракеты.
Размеры книц или бракет принимают такими, чтобы на них можно было закрепить конец раскоса на длине, равной двойной высоте профиля. Необходимо, чтобы толщина книц (бракет) была не менее толщины стенки соответствующего пояса фермы.
287. В раскосах, составленных из нескольких одинаковых профилей, необходимо наличие не менее трех соединительных прокладок для ферм, схема которых соответствует приложению 16, а) и б) настоящих Правил, и не менее двух соединительных прокладок для ферм, схема которых соответствует приложению 16, в) настоящих Правил.
288. Пиллерсы ферм изготавливают с соблюдением требований пунктов 279-283 настоящих Правил.

§ 8. Набор корпуса в машинном помещении

289. Сплошные флоры следует устанавливать на каждом шпангоуте.
Необходимо, чтобы:
расстояние между рамными шпангоутами и бимсами не превышало трех шпаций;
шпация не была больше, чем в средней части судна;
днищевые, бортовые и палубные связи соответствовали требованиям, установленным пунктами 206-259 настоящих Правил, и их размеры не были меньше требуемых размеров соответствующих связей в средней части судна без учета надбавки на загрузку и разгрузку грейферами;
связи машинного отделения имели надлежащую конструктивную перевязку со связями отсеков, прилегающих к машинному отделению.
290. Флоры и кильсоны с отогнутыми фланцами не применяются.
291. Необходимо, чтобы толщина стенки флоров в машинном отделении была больше требуемой толщины стенки флоров в средней части судна не менее, чем на 1 мм.
Для сухогрузных судов толщину стенки флоров в средней части определяют в этом случае без учета ее увеличения из условий загрузки-разгрузки грейферами.
292. Необходимо, чтобы:
число кильсонов и их расположение были согласованы с расположением машинных фундаментов и кильсонов в смежных отсеках;
у фундаментов под главные двигатели одна из продольных балок была совмещена с одним из кильсонов.
В случае невозможности совмещения кильсонов с продольными фундаментными балками главных двигателей в плоскости продольных фундаментных балок необходимо установить дополнительные кильсоны по всей длине машинного отделения (от переборки до переборки), перевязанные с вертикальными рамными стойками поперечных переборок.
Необходимо, чтобы кильсоны машинного отделения имели размеры не меньше размеров флоров.

§ 9. Набор оконечностей

293. Необходимо, чтобы:
система набора борта в оконечностях была поперечной;
размеры набора были не меньше требуемых для набора в средней части корпуса судна, при этом необходимо соблюдать требования пунктов 294-296 настоящих Правил;
расстояние между балками не превышало значений, принятых для средней части судна.
294. Набор носовой оконечности выполняется с соблюдением следующих требований:
1) флоры в носовой оконечности необходимо располагать на каждой поперечной шпации, которая бы не превышала 550 мм.
Необходимо, чтобы:
толщина стенки флоров была на 1 мм больше, чем требуется в средней части судна;
толщина стенок флоров в форпике судов, швартующихся носом к необорудованному берегу, была на 2 мм больше, чем требуемая в средней части судна, установленная настоящими Правилами.
Момент сопротивления поперечного сечения флора с присоединенным пояском для судов с санообразной или ложкообразной формой носовой оконечности, рассчитанный в соответствии с пунктом 308 настоящих Правил, необходимо увеличить в 1,5 раза, при этом В1 определяется на уровне пояска флора, ближайшего к форпиковой переборке. У судов с клинообразной формой носовой оконечности необходимо, чтобы высота флоров была не менее 80 % высоты флоров средней части судна;
2) средний кильсон необходимо соединить со штевнями, а при наличии транца - с диаметральной рамной стойкой транца.
Необходимо, чтобы размеры профиля кильсонов были не менее размеров флоров;
3) необходимо, чтобы расстояние между рамными шпангоутами не превышало двух шпаций.
Момент сопротивления поперечного сечения рамных и холостых шпангоутов необходимо увеличить на 25 % по сравнению с требуемыми формулами 171 и 174 настоящих Правил;
4) бортовые стрингеры устанавливают в соответствии с пунктом 239 настоящих Правил.
Если бортовой стрингер заканчивается у форштевня, то его следует соединить брештуком, толщина которого равняется толщине стрингера.
Необходимо, чтобы:
длина брештука была не менее одной шпации;
размеры свободного пояска брештука соответствовали размерам свободного пояска бортового стрингера.
295. Необходимо, чтобы в ахтерпике шпация не превышала 550 мм.
На судах классов «М», «О» и «Р» флоры в ахтерпике устанавливают на каждом шпангоуте.
Флоры необходимо вывести над гребным валом или над дейдвудной трубой на высоту не менее половины диаметра отверстия в стенке флора. Их возможно также довести до гребного вала или дейдвудной трубы, выше которых необходимо приварить к шпангоутам поперечные связывающие их полосы с поясками, необходимо, чтобы толщина полос была равна толщине флоров (приложение 56 настоящих Правил).
Кильсоны необходимо протянуть возможно дальше в корму как продолжение кильсонов и фундаментных балок машинного отделения. Необходимо, чтобы расстояние между рамными шпангоутами не превышало двух шпаций.
На судах с полными кормовыми обводами устанавливают поворотные шпангоуты, расположенные нормально к обшивке. Необходимо, чтобы расстояние между радиальными шпангоутами было не более шпации, принятой для средней части судна.
Момент сопротивления поперечного сечения рамных и холостых шпангоутов с присоединенным пояском необходимо увеличить на 15 % по сравнению с требуемыми формулами 171 и 174 настоящих Правил.
296. Оконечности толкаемых судов подкрепляют таким образом, чтобы усилия от упоров равномерно распределялись на борта и продольные связи корпуса.
В плоскости упоров устанавливают продольные переборки или раскосные фермы, прочно связанные с корпусом судна и доведенные до переборки форпика (ахтерпика).
В районе упоров ставят замкнутые шпангоутные рамы.

§ 10. Штевни, кили, кронштейны гребных валов

297. Необходимо, чтобы размеры поперечного сечения форштевня из полосовой стали, мм, ниже грузовой ватерлинии были не менее:
для судов классов «М», «О» и буксиров-толкачей всех классов

для судов классов «Р» и «Л», кроме буксиров-толкачей

где t - толщина полосы, мм; а - ширина полосы, мм.
298. Необходимо, чтобы диаметр поперечного сечения форштевня, мм, из прутковой стали ниже грузовой ватерлинии был не менее:
для судов классов «М», «О» и буксиров-толкачей всех классов

d = 46 + 0,96L; (214)

для судов классов «Р» и «Л», кроме буксиров-толкачей

d = 32 + 0,63L. (215)

299. Необходимо, чтобы площадь поперечного сечения форштевня, см², из угловой равнобокой стали ниже грузовой ватерлинии была не менее:
для судов классов «М», «О» и буксиров-толкачей всех классов

F = 11 + 0,22L; (216)

для судов классов «Р» и «Л», кроме буксиров-толкачей

F = 7 + 0,22L. (217)

300. Выше грузовой ватерлинии площадь поперечного сечения форштевня возможно постепенно уменьшать и принимать у верхнего конца равной 70 % определенной по формулам пункта 299 настоящих Правил.
Если форштевень состоит из отдельных частей, то необходимо, чтобы стык их не находился в районе грузовой ватерлинии.
Верхний конец форштевня необходимо довести до ближайшей палубы или платформы, расположенной над грузовой ватерлинией.
Нижний конец форштевня необходимо довести до сечения, отстоящего в нос от переборки форпика не более чем на 2 - 3 шпации.
301. Для гнутых форштевней (приложение 57 настоящих Правил) допускается применение листовой стали толщиной на 25 % больше толщины листов наружной обшивки в носовой оконечности судна.
302. Форштевни с примыкающей к ним обшивкой необходимо подкрепить брештуками, положение которых необходимо согласовывать с положением бортовых стрингеров и другого набора в носовой оконечности. Необходимо, чтобы толщина брештуков не была меньше толщины прилегающих листов наружной обшивки.
Брештуки рекомендуется доводить до шпангоутов.
303. У листовых гнутых форштевней необходимо, чтобы брештук перекрывал стыковое соединение наружной обшивки с форштевнем не менее чем на 5 толщин форштевня (приложение 57 настоящих Правил).
304. Необходимо, чтобы размеры поперечного сечения, мм, старнпоста ахтерштевня из брусковой стали выше яблока гребного вала были не менее:
для судов класса «М»

для судов класса «О»

для судов классов «Р» и «Л»

где a, t - ширина и толщина поперечного сечения старнпоста ахтерштевня, мм.
305. Толщину поперечных сечений рудерпоста и старнпоста ниже яблока необходимо увеличивать в 2 раза по сравнению с толщиной, рассчитанной по формулам 218 - 220 настоящих Правил.
Ширину поперечных сечений старнпоста и рудерпоста в верхней части возможно уменьшать на 15 % по сравнению со значениями, определяемыми по этим же формулам.
306. Необходимо, чтобы толщина стенки яблока старнпоста (в рассверленном состоянии) была не менее 60 % толщины, определенной по формулам 218 - 220 настоящих Правил.
307. Необходимо, чтобы подошва на участке между старнпостом и рудерпостом была по возможности короче и имела площадь поперечного сечения на 25 % больше площади сечения с размерами а и t, рассчитанными по формулам 218 - 220 настоящих Правил.
Для надежного крепления с обшивкой необходимо, чтобы подошва ахтерштевня имела протяженность от старнпоста в нос не менее 10-кратной ширины поперечного сечения старнпоста ниже яблока. Необходимо, чтобы нижняя часть подошвы ахтерштевня имела плавный подъем в направлении рудерпоста, равный 1/10.
В верхней части рамы ахтерштевня необходимо предусмотреть 1 - 2 ребра (прилива) для крепления поперечного набора.
308. Если на судне установлен брусковый киль, необходимо, чтобы размеры его поперечного сечения были не менее, чем вычисленные по формулам:

h = 100 + L; b = 12 + 0,4L, (221)

где h, b - высота и ширина брускового киля, мм.
309. Кронштейны гребных валов бывают однолапыми или двулапыми; лапы располагаются под углом 80 - 100^о одна относительно другой; осевые линии лап пересекаются на оси гребного вала.
Необходимо, чтобы размеры двулапых кронштейнов были не менее рассчитанных по формулам:

 (222)

где t_л, t_c - соответственно толщина лапы и ступицы, мм;
d - диаметр гребного вала, мм;
F_л - площадь поперечного сечения лапы, см²;
t_с - длина ступицы, мм.
Толщину стенки ступицы двулапых кронштейнов на судах длиной до 25 м можно уменьшать до 0,25 d.
Необходимо, чтобы лапы кронштейнов крепились к набору корпуса и к наружной обшивке на сварке. Толщина листов наружной обшивки в районе крепления лап кронштейнов необходимо увеличить на 25 % по сравнению с толщиной обшивки в кормовой оконечности, определяемой в соответствии с приложением 47 настоящих Правил.

§ 11. Усиления корпуса для плавания в битом льду

310. Необходимо, чтобы суда всех классов, эпизодически плавающие в мелкобитом льду, имели подкрепления, требования к которым установлены пунктами 312- 326 настоящих Правил.
Эти требования ориентированы на толщину мелкобитого льда, установленную согласно приложению 58 настоящих Правил.
311. Необходимо, чтобы суда, предназначенные для плавания в более тяжелых ледовых условиях, чем указанные в приложении 58 настоящих Правил, имели дополнительные подкрепления корпуса, согласованные Регистром судоходства и спроектированные с учетом типа, назначения и условий плавания судна.
312. По всей длине судна следует установить ледовый пояс наружной обшивки, при этом необходимо, чтобы верхняя граница которого проходила на 0,5 м выше грузовой ватерлинии, а нижняя - на 0,5 м ниже ватерлинии порожнем, с учетом возможного дифферента судна.
Если в носовой части судна между ватерлинией порожнем и листами днищевой наружной обшивки расстояние по высоте меньше 0,5 м необходимо, чтобы толщина всей наружной обшивки ниже грузовой ватерлинии в носовой части до цилиндрической вставки, но не менее чем на длине, равной ширине судна, была такой же, как толщина ледового пояса.
313. Необходимо, чтобы толщина листов ледового пояса tл, мм, была не менее указанной в приложении 59 настоящих Правил, мм.
314. Необходимо, чтобы размеры шпации были не более:
1) в носовой части судна до третьего шпангоута цилиндрической вставки, а для судов с цилиндрической вставкой длиной менее 0,3L до шпангоута, на котором угол между касательной к ватерлинии судна в полном грузу и ДП 7^о, но не менее чем на длине, равной ширине судна, - 400 мм;
2) на остальной длине судна - 550 мм.
315. Допускается назначить шпацию как для судна без ледовых подкреплений при условии постановки промежуточных бортовых шпангоутов, момент сопротивления поперечного сечения которых соответствует пункту 318 настоящих Правил.
316. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения для рамных бортовых шпангоутов с присоединенным пояском W, см³, был не менее определяемого по формулам:
1) в носовой части судна согласно подпункту 1) пункта 314 настоящих Правил,

W = 18,5H_cd; (223)

2) в районе ахтерпика

W = 18,5H_cd; (223)

3) на остальной длине судна

W = 12,5H_cd; (225)

где d - расстояние между рамными бортовыми шпангоутами, м;
Н_с - высота борта, м, в соответствующем районе судна.
317. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения основных холостых бортовых шпангоутов с присоединенным пояском W был не менее определяемого по формулам, см³:
1) в носовой части судна согласно подпункту 1) пункта 314 настоящих Правил,

W = 21,5la; (226)

2) в районе ахтерпика

W = 17,5la;; (227)

3) на остальной длине судна

W = 15la;, (228)

где а - шпация (расстояние между основными холостыми бортовыми шпангоутами), м;
l - наибольшее расстояние, измеренное по борту между днищем (настилом второго дна) и бортовым стрингером, между бортовыми стрингерами или бортовым стрингером и палубой в соответствующем районе судна, м.
318. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения промежуточных бортовых шпангоутов с присоединенным пояском был не менее 75 % требуемого момента сопротивления поперечного сечения основных холостых шпангоутов с присоединенным пояском.
319. Необходимо, чтобы по всей длине судна в районе ледового пояса были бортовые стрингеры, причем один из них следует установить несколько ниже грузовой ватерлинии.
При незначительной высоте переменной ватерлинии возможно установить один стрингер.
320. Необходимо, чтобы нижние участки бортовых шпангоутов перекрывали скулу.
Рекомендуется закреплять их на ближайшей связи набора днища или крепить к настилу второго дна.
Верхние концы промежуточных шпангоутов необходимо довести до палубы, платформы или бортового стрингера, но не доводить ниже верхней кромки ледового пояса.
321. На судах с полными обводами оконечностей в форпике и ахтерпике шпангоуты устанавливают нормально к обшивке.
322. На переборках форпика и ахтерпика, а также на переборках, ограничивающих машинное отделение, устанавливаются горизонтальные ребра жесткости на 25 % ширины переборки с каждого борта с моментом сопротивления не менее, чем у холостой вертикальной стойки.
Стойку переборки, до которой будут доведены эти ребра, необходимо усилить.
323. Площадь поперечного сечения форштевня увеличивают на 50 % по сравнению с требуемой пунктами 304-307 настоящих Правил.
При этом для судов, допускаемых к плаванию в мелкобитом льду толщиной 20 см и более, руководствуются требованиями соответствующих пунктов настоящих Правил к судам классов «М» и «О», а при толщине мелкобитого льда менее 20 см - к судам классов «Р» и «Л».
Кромки листов наружной обшивки, примыкающие к форштевню, необходимо защитить от действия льда.
324. Площадь поперечного сечения ахтерштевня необходимо увеличить на 15 % по сравнению с требуемой пунктами 304-307 настоящих Правил.
При этом для судов, допускаемых к плаванию в мелкобитом льду толщиной 20 см и более, руководствуются требованиями соответствующих пунктов настоящих Правил к судам классов «М» и «О», а при толщине мелкобитого льда менее 20 см - к судам классов «Р» и «Л».
325. Винты и рули необходимо защитить от воздействия льда (крейсерская корма, противоледовые выступы).
326. Набор в районе усиления корпуса для плавания в битом льду необходимо приваривать непрерывными швами.

§ 12. Надстройки и уступы главной палубы

327. Поперечный набор надстроек необходимо установить в одних плоскостях с поперечным набором основного корпуса.
Необходимо, чтобы значение момента сопротивления поперечного сечения с присоединенным пояском бортовых шпангоутов надстроек судов классов «М» и «О» было не менее 9 см³.
328. Необходимо, чтобы толщина наружной обшивки бака и юта была для судов класса «М» не менее 3,5 мм, а для судов класса «О» - не менее 3 мм.
329. Необходимо, чтобы продольные стенки надстроек были продолжены за концевые переборки надстроек на длину, равную высоте надстроек, и плавно сопряжены с палубой.
Ширстрек корпуса судна на протяжении не менее трех шпаций в корму от каждой концевой переборки надстройки, а также выступающая часть нижнего пояса обшивки надстройки и часть его, простирающаяся внутрь надстройки на длину, равную половине высоты надстройки, необходимо утолщить на 40 % для судов класса «М», на 25 % - класса «О» и на 10 % - классов «Р» и «Л».
На том же протяжении, что и ширстрек, необходимо утолщить палубный стрингер верхней палубы на 20 % для судов класса «М» и «О» и на 10 % - классов «Р» и «Л».
Если длина бака и юта менее 0,25L, то утолщения возможно не делать.
330. В месте уступа главной палубы необходимо предусмотреть специальные подкрепления.
Карлингсы палуб необходимо плавно перевязать. Ширстрек в месте уступа необходимо утолщить на 35 % по обе стороны уступа не менее чем на три шпации.
Если уступ наклонный, то необходимо, чтобы протяженность его была не менее двух высот.
Длину участка, где главная и возвышенная палубы проходят одна над другой, следует выбирать из условий обеспечения общей прочности корпуса, а для судов длиной до 50 м - из условий, определенных пунктами 340-344 настоящих Правил, при включении в расчет площадей сечения настилов палуб и обшивки борта на этом участке в соответствии с требованиями пунктов 61-63 настоящих Правил.
При необходимости увеличения площади сечения настилов этих палуб путем постановки между ними продольных вертикальных бракет необходимо, чтобы длина последних была не менее двух их высот, а толщина - не менее требуемой для переборок в данном районе.
Концы бракет необходимо закрепить в соответствии с требованиями пункта 140 настоящих Правил.
Бракеты необходимо подкрепить ребрами жесткости.
Если плоскости продольных стенок надстройки (рубки) не совмещены с плоскостями бортов, то необходимо, чтобы они опирались на карлингсы, поставленные в плоскости этих стенок.

§ 13. Фальшборт

331. Районы установки фальшборта, его протяженность, высоту назначают в соответствии с требованиями главы 54 настоящих Правил
332. Толщину листа фальшборта возможно принимать на 2 мм меньше требуемой толщины обшивки борта в средней части судна, но не менее 2 мм.
333. Необходимо, чтобы конструкция фальшборта в средней части судна была такой, чтобы он не участвовал в общем изгибе корпуса.
334. Фальшборт необходимо подкрепить стойками, расстояние между которыми не превышало три шпации.
335. В районе бортовых клюзов и проходов к трапам необходимо установить подкрепляющие стойки, а толщина листов фальшборта увеличена на 1 мм по сравнению с остальными листами.

§ 14. Цистерны

336. Цистерны топлива и масла, нефтесодержащих и сточных вод выполняются вкладными и встроенными.
337. Цистерны необходимо сконструировать таким образом, чтобы содержащаяся в них среда не соприкасалась с обшивкой днища и бортов.
Необходимо, чтобы расстояние от днища встроенной цистерны в самой низкой ее части до днищевой обшивки было не менее 800 мм, а от бортовых стенок цистерны до бортовой обшивки его следует принимать таким, чтобы был обеспечен доступ для осмотра и ремонта. Такой доступ к вкладным цистернам необходимо обеспечить со всех сторон.
Для судов длиной менее 50 м по согласованию с Регистром судоходства возможно принять иные решения, обеспечивающие защиту окружающей среды от загрязнения.
338. Необходимо, чтобы толщины стенок встроенных цистерн и листовых конструкций соответствовали подпункту 1) пункта 4 и подпункту 2) пункта 5 приложения 47 настоящих Правил.
Моменты сопротивления рамных и холостых связей принимаются по аналогии с соответствующими связями переборок.

7. Дополнительные требования к отдельным типам судов

§ 1. Суда длиной менее 50 м

339. Для судов всех классов длиной менее 50 м, если не соблюдаются требования пункта 340, необходимо выполнить расчеты общей прочности в соответствии с главой 4 настоящих Правил.
В этом случае допускается определять изгибающий момент М_тв на основе использования данных по судну - прототипу, имеющему тот же архитектурно-конструктивный тип, что и рассматриваемое судно, близкие размерения, водоизмещение и схожее расположение машинного отделения по длине судна, или на основе постатейного подсчета изгибающего момента на миделе как алгебраической суммы моментов от нагрузки масс различных статей нагрузки и сл поддержания.
При этом в любом случае необходимо, чтобы абсолютная величина изгибающего момента принималась не менее, кН•м,

М_{тв min} = а_твD (229),

где а_тв = 1,1 - для самоходных судов;
а_тв= 0,74 - для несамоходных судов;
D - водоизмещение судна в полном грузу, кН.
Необходимо, чтобы распределение полученного таким образом значения по длине судна принималось постоянным на участке, отстоящем на ± 0,25L от миделя, и уменьшалось до нуля по линейному закону.
При выполнении требований глав 5 и 6 расчеты местной прочности, установленные главой 4 настоящих Правил, возможно не проводить.
340. Для судов длиной 50 м и менее необходимо, чтобы суммарное значение площади поперечного сечения продольных связей раздельно палубного и днищевого пояса было не менее, см²:

 (230)

где D - водоизмещение судна в полном грузу, т;
k₁ - коэффициент, определяемый согласно приложению 60;
k₂ - коэффициент, равный для самоходных судов 1,0/L; для несамоходных судов 0,67/L;
 - коэффициент, равный для связей палубного пояса, не несущих местной нагрузки, 0,65; для связей днищевого и палубного поясов, несущих местную нагрузку, 0,75;
 - коэффициент, зависящий от относительного отстояния х/L рассматриваемого расчетного сечения от миделя и принимаемый равным:
 = 1,0 при |х/L| < 0,25 и = 2,0 - |х/L|/0,25 при |х/L| > 0,25;
х - отстояние рассматриваемого расчетного сечения от миделя, м.
Значение выражения, стоящего в скобках формулы 230 настоящих Правил, не принимается более 0,125.
Для сухогрузных грузов, если в незащищенных от волнения акваториях допускается проведение грузовых операций в один слой одним краном или двумя кранами в одном направлении необходимо, чтобы суммарное значение площади поперечного сечения продольных связей раздельно для палубного и днищевого поясьев было также не менее определяемого по формуле 230 настоящих Правил, при увеличенном на 20 % значении коэффициента k₂.
Значения коэффициента k₁ необходимо принимать в этом случае для класса судна, соответствующего разряду бассейна, в который входит эта акватория.
Значение выражения, стоящего в скобках формулы 230 настоящих Правил, в этом случае не принимается более 0,15.
341. При проведении грузовых операций в один слой двумя кранами в различных направлениях прочность корпуса необходимо подтверждать прямыми расчетами прочности, выполняемыми при значениях изгибающих моментов и перерезывающих сил на тихой воде, определенных в соответствии с требованиями пункта 22 и подпункта 5) пункта 23 настоящих Правил.
342. В суммарную площадь поперечного сечения палубного пояса необходимо включать:
1) 65 % площади сечения настила палубы при продольной системе набора;
2) полную площадь участков настила шириной по 0,25 шпации с каждой стороны каждой продольной связи при поперечной системе набора;
3) 10 % остальной площади настила при поперечной системе набора;
4) непрерывные продольные ребра жесткости;
5) непрерывные продольные комингсы и подкрепляющие их непрерывные продольные ребра жесткости;
6) карлингсы;
7) верхний участок ширстрека, возвышающийся над палубой, а также участок ширстрека ниже палубы высотой 0,5 шпации при поперечной системе набора борта и 0,25 шпации при продольной;
8) верхние подпалубные участки продольных переборок и внутренних бортов высотой 0,5 шпации при поперечной системе набора и 0,25 расстояния между продольными ребрами при продольной.
343. В суммарную площадь поперечного сечения днищевого пояса необходимо включать:
1) 65 % площади сечения днищевой обшивки и настила второго дна при продольной системе набора;
2) полную площадь сечения участков днищевой обшивки и настила второго дна шириной по 0,25 шпации с каждой стороны каждой продольной связи при поперечной системе набора;
3) 10 % остальной площади при поперечной системе набора;
4) непрерывные продольные ребра жесткости днища и кильсоны с подкрепляющими и непрерывными продольными ребрами;
5) непрерывные продольные ребра жесткости настила второго дна;
6) скуловой лист в скругленной части;
7) нижнюю часть продольных переборок, наружных и внутренних бортов до уровня выше настила второго дна или флоров на 0,25 шпации.
344. Необходимо, чтобы включаемые в суммарную площадь поперечного сечения палубного и днищевого поясов продольные связи по своему расположению относительно рассматриваемого сечения, протяженности и соединению с корпусом отвечали требованиям пункта 59 настоящих Правил.

§ 2. Сухогрузные и наливные суда

345. На судах, предназначенных для перевозки стандартных большегрузных контейнеров, в настиле палубы или второго дна необходимо предусмотреть гнезда под угловые фитинги контейнеров и выполнить соответствующие подкрепления.
346. Необходимо, чтобы транспортные нефтеналивные суда имели второе дно и вторые борта в районе грузовых танков или же грузовые танки были вкладными (пункты 452 - 467, 498 - 503 настоящих Правил) или встроенными (пункты 483 - 497 настоящих Правил).
По согласованию с Регистром судоходства возможно принять иные решения, обеспечивающие надежную защиту окружающей среды от загрязнения.
347. Требования пунктов 347 - 349 настоящих Правил не распространяются на суда с вкладными емкостями и встроенными оболочками.
Необходимо, чтобы наливные суда длиной до 80 м имели в районе грузовых танков одну продольную переборку в ДП, а суда длиной 80 м и более — не менее двух продольных переборок. На судах с двойными бортами достаточно установить одну продольную переборку в ДП.
Отсутствие расширительных шахт над грузовыми танками следует обосновывать расчетом в зависимости от температурных условий и наличия свободных подпалубных объемов.
348. На судах с отношением В/Н > 3,5 в дополнение к продольным переборкам необходимо установить продольные фермы или пиллерсы. Необходимо, чтобы расстояние между продольной переборкой и продольной фермой или между продольными фермами и бортом не превышало 2,5 м.
349. На наливных судах необходимо установить поперечные переборки, расположенные на расстоянии не более:
24 шпаций для судов с высотой борта Н < 2,5 м;
36 шпаций для судов с высотой борта Н > 2,5 м.
На несамоходных наливных судах между поперечными переборками необходимо установить поперечные фермы или пиллерсы или проницаемые поперечные переборки.
Необходимо, чтобы расстояние между поперечными переборками или переборками и фермами не превышало 12 шпаций для судов с высотой борта Н < 2,5 м и 18 шпаций - для судов с высотой борта Н > 2,5 м.

§ 3. Водоизмещающие пассажирские суда

350. Конструкции корпуса пассажирских водоизмещающих судов предусматривают следующие типы:
1) однопалубные суда с легкими надстройками, не участвующими в общем изгибе корпуса;
2) многопалубные суда с прочной главной палубой и прочной палубой надстройки первого яруса, входящей в состав эквивалентного бруса;
3) открытые суда с двойным дном или без него и надстройкой, участвующей или не участвующей в общем изгибе.
351. Если надстройка (рубка) участвует в общем изгибе корпуса, необходимо обеспечить прочность связей ее верхней прочной палубы и прочность соединений надстройки с корпусом в местах действия наибольших касательных напряжений по концам сплошных участков ее продольных стенок.
В случае невыполнения указанных выше требований необходимо принять конструктивные меры, снижающие степень участия надстройки (рубки) в общем изгибе корпуса и препятствующие повышенной концентрации напряжений в самой надстройке и в палубе, на которую она опирается.
352. Продольные стенки надстройки (рубки) длиной более шести ее высот, не совпадающие с бортами корпуса, необходимо соединять с поперечными концевыми стенками плавно по радиусу, составляющему не менее 1/3 высоты надстройки.
Для надстроек (рубок) меньших длин указанный радиус округления возможно пропорционально уменьшить. Необходимо, чтобы этому требованию удовлетворяли и надстройки (рубки), продольные стенки которых не совмещены с продольными стенками нижерасположенных надстроек.
353. Необходимо, чтобы расположение и конструкция вырезов в продольных стенках и переборках надстроек (рубок), включаемых в эквивалентный брус, соответствовали требованиям действующих стандартов.
354. Необходимо, чтобы толщина стрингера верхней прочной и следующей за ней нижней палуб пассажирских судов была не менее указанной в подпункте 1) пункта 2 приложения 47 настоящих Правил.
Необходимо, чтобы толщина настила палубы пассажирских судов в средней части была не менее приведенной в подпункте 3) пункта 2 приложения 47 настоящих Правил.
355. Необходимо, чтобы толщины стенок надстроек (рубок) были не менее указанных в подпункте 6) пункта 5 приложения 47, а надстроек (рубок), участвующих в общем изгибе корпуса, - не менее указанных в подпункте 7) пункта 5 приложения 47 настоящих Правил.

§ 4. Буксиры и толкачи

356. Необходимо, чтобы толщина наружной обшивки буксиров и толкачей в средней части и кормовой оконечности была не менее, мм

t = (L + 100)/30 + /\t, (231)

при этом /\t = 0 для судов мощностью 330 кВт и менее;
/\t = 0,06 для судов мощностью свыше 330 кВт, где Р_е — мощность буксира или толкача, кВт.
Для шлюзовых и рейдовых буксиров, шлюзовых и рейдовых толкачей всех классов, а также плотоводов класса «М» и «О» толщина наружной обшивки в средней части необходимо увеличить на 2 мм по сравнению с толщиной, определяемой по формуле 231 настоящих Правил.
Во всех случаях необходимо, чтобы толщина наружной обшивки в средней части была не менее регламентируемой приложением 47 настоящих Правил.
357. Толщину ширстрека и скулового пояса принимают равной толщине наружной обшивки в данном сечении корпуса, но не менее указанной в подпунктах 3) и 4) пункта 1 приложения 47 настоящих Правил.
358. Необходимо, чтобы толщины наружной обшивки носовой оконечности буксиров и толкачей были не менее толщин в средней части, определяемых в соответствии с пунктами 356 и 357, но не менее толщин обшивки в носовой оконечности, указанных в приложении 47 настоящих Правил.
359. Необходимо, чтобы:
толщина палубного стрингера в средней части была не менее толщины бортовой обшивки;
ширина палубного стрингера была не менее 500 мм.
360. Необходимо, чтобы толщина настила палубы буксиров и толкачей в средней части и оконечностях, мм, была не менее, мм:
для открытых участков

t = (220 + L)/60 + /\t; (232)

для закрытых надстройками участков

t = (180 + L)/60 + /\t, (233)

где /\t принимается в соответствии с пунктом 356 настоящих Правил.
Для шлюзовых, рейдовых буксиров и толкачей необходимо, чтобы толщина настила палубы в кормовой оконечности не была менее требуемой толщины наружной обшивки в средней части.
361. Необходимо, чтобы толщина листов переборок не была меньше значения, определенного согласно приложению 47 настоящих Правил и увеличенного на 1 мм.
362. Необходимо, чтобы толщины листов транцевой носовой переборки толкачей и листов упоров были не менее толщины настила палубы в носовой оконечности.
363. Носовые оконечности корпусов толкачей подкрепляют таким образом, чтобы обеспечивалось равномерное распределение усилий от упоров на борта и продольные связи корпуса.
В плоскости упоров необходимо установить продольные переборки или раскосные фермы, прочно связанные с корпусом судна и доведенные до переборки форпика.
В районе упоров необходимо поставить замкнутые шпангоутные рамы (флоры, бортовые рамные шпангоуты и бимсы).

§ 5. Ледоколы

364. Требования настоящего параграфа распространяются на ледоколы, удовлетворяющие условию D^1/4P^1/3 < 230 и имеющие соотношения главных размерений и характеристики обводов корпуса в следующих пределах:

где D - водоизмещение судна при осадке по конструктивную ватерлинию, кН;
Р - суммарная мощность на гребных валах, кВт;
L - длина судна по конструктивной ватерлинии, м;
В - ширина судна на мидель-шпангоуте по конструктивной ватерлинии, м;
Т - осадка судна по конструктивную ватерлинию, м;
 - угол между касательной к линии форштевня и основной плоскостью на уровне конструктивной ватерлинии, град;
 - угол между касательной к конструктивной ватерлинии и диаметральной плоскостью в сечении, отстоящем на 0,15L от носового перпендикуляра, град;
 - угол между вертикалью и касательной к теоретическому шпангоуту, отстоящему от носового перпендикуляра на 0,15L на уровне конструктивной ватерлинии, град;
м - угол между вертикалью и касательной к мидель-шпангоуту на уровне конструктивной ватерлинии, град.
365. В настоящем параграфе приняты следующие определения участков корпуса судна:
1) носовой район - участок корпуса длиной 0,3L от носового перпендикуляра;
2) средний район - участок корпуса длиной 0,5L, расположенный между носовым и кормовым районами;
3) кормовой район - участок корпуса длиной 0,2L от кормового перпендикуляра.
366. Для корпусов ледоколов, кроме наружной обшивки, применяют судостроительную сталь марок не ниже D и Е; для наружной обшивки - не ниже марки Е.
367. Необходимо, чтобы расчеты прочности и устойчивости, допускаемые напряжения, конструктивное оформление и размеры элементов корпуса ледокола соответствовали требованиям глав 3 - 6 и главы 8 настоящих Правил, если в настоящей главе нет специальных указаний.
368. В расчетах местной прочности корпусных конструкций на восприятие ледовых нагрузок допускаемые напряжения принимают равными 0,95 предела текучести материала R_eH.
369. Для продольных связей днища и бортов, испытывающих ледовую нагрузку, суммирование напряжений от общего и местного изгиба не проводится.
370. Расчетное давление льда на обшивку ледового пояса в носовом районе определяется по формуле, МПа

р_н = 1,4 + 0,004D^1/4Р^1/3, (234)

371. Расчетное давление льда на обшивку ледового пояса, МПа, следует принимать:
в среднем районе

р_с = 0,60р_н; (235)

в кормовом районе

р_к = 0,75р_н. (236)

где р_н - данные, предусмотренные пунктом 370 настоящих Правил.
372. Расчетное давление льда на днищевую обшивку вне ледового пояса, МПа, определяется по формуле

р_д = р_нD^1/4Р^1/3 / 400, (237)

где р_н - данные, предусмотренные пунктом 370 настоящих Правил.
D, Р - данные, предусмотренные пунктом 364 настоящих Правил.
Давление р_д не должно быть больше значения р_с.
373. Расчетная интенсивность ледовой нагрузки, действующей на бортовой набор в носовом районе ледового пояса при ударе судна о ледовый покров qн определяется по формуле, кН/м:

q_н = 12,6k, (238)

где k - безразмерный коэффициент, принимаемый по графику согласно приложению 61 в зависимости от углов и ;
v - расчетная скорость ледокола в момент соударения со льдом, м/с, принимаемая равной 60 % максимальной скорости ледокола на чистой воде v,
D - согласно пункту 364 настоящих Правил, р_н - согласно пункту 370 настоящих Правил.
374. Расчетную интенсивность q_c ледовой нагрузки на бортовой набор следует принимать, кН/м,:
в среднем районе - не менее большей из величин

q_c = 0,6q_н; (239)

q_c = ; (240)

в кормовом районе

q_к = 0,75q_н. (241)

q_н - согласно пункту 373 настоящих Правил.
Необходимо, чтобы интенсивность q_к в любом случае была не менее принятого значения q_c.
375. Расчетная интенсивность ледовой нагрузки на продольные ребра жесткости и холостые шпангоуты днища вне ледового пояса, кН/м:

q_д = 10р_дL (242)

Интенсивность q_д не должна быть больше значения q_c, определяемого по формуле 239 настоящих Правил.
376. Шпацию в носовом районе принимают не более 300 мм. Допускается ее увеличение до 600 мм с постановкой промежуточных бортовых шпангоутов.
377. Необходимо, чтобы шпация в среднем и кормовом районах ледокола не превышала 500 мм. Допускается увеличение шпации до 650 мм с постановкой промежуточных бортовых шпангоутов.
378. По всей длине корпуса ледокола необходимо установить ледовый пояс наружной обшивки.
379. Необходимо, чтобы верхняя граница ледового пояса возвышалась над ватерлинией, соответствующей наибольшей осадке судна, не менее чем на 0,6 м, а нижняя граница ледового пояса была ниже на 0,02L ватерлинии судна, соответствующей состоянию нагрузки с 10 % запасов и топлива без балласта, но не менее чем на 0,8 м.
380. В носовом районе - на протяжении не менее 0,2L от носового перпендикуляра и в корме - на протяжении не менее 0,15L от кормового перпендикуляра нижнюю кромку ледового пояса необходимо доводить до диаметральной плоскости.
381. Толщину листов обшивки ледового пояса принимают не менее вычисляемой по формуле, мм:

, (243)

где s - расстояние между балками набора, м;
р - расчетное давление льда, МПа, определяемое по формулам с 234 по 242 настоящих Правил, в зависимости от положения листов обшивки по длине судна;
R_eH - предел текучести материала наружной обшивки, МПа.
382. Толщину листов наружной обшивки вне ледового пояса следует определять по формуле 231 настоящих Правил, где Р_е необходимо принимать равной суммарной мощности на гребных валах Р, кВт.
383. Необходимо, чтобы уменьшение толщин листов наружной обшивки по высоте от ледового пояса было постепенным, чтобы смежные листы отличались по толщине не более чем на 30 % от толщины более тонкого из соединяемых листов.
384. Толщину листов настила палубы определяют по формулам 232 и 233 с учетом требований пункта 356 настоящих Правил.
385. Расстояние между рамными шпангоутами борта в носовом районе следует принимать не более 1,2 м, на остальной длине судна - не более 2,0 м.
Минимальная толщина стенок рамных шпангоутов в пределах ледового пояса в носовом районе - 10 мм, на остальной длине судна - 8 мм.
386. По всей длине ледокола на уровне конструктивной ватерлинии (или ниже ее не более чем на 0,25 м) следует устанавливать бортовой стрингер или платформу.
387. В пределах ледового пояса расстояние между бортовыми стрингерами (стрингером и палубой или платформой, стрингером и днищем) принимают не более 1,2 м. Необходимо, чтобы толщины стенок указанных стрингеров и листов платформ, примыкающих к наружной обшивке в районе ледового пояса, были не меньше толщины стенки рамных шпангоутов, установленных в этом районе.
388. В местах пересечения холостых шпангоутов с бортовыми стрингерами устанавливают кницы.
389. Холостые шпангоуты борта рассчитываются как многопролетные балки, опертые на стрингеры (платформы), палубный настил, кильсон или скуловой лист днища. Сосредоточенную нагрузку на которую рассчитываются холостые шпангоуты борта, следует определять по формуле, кН,

Q = qs, (244)

где q - расчетная интенсивность ледовой нагрузки для соответствующего района ледового пояса согласно пункту 365 настоящих Правил, кН/м;
s - расстояние между холостыми или между холостым и рамным шпангоутами, м.
Точку приложения силы Q следует принимать в середине наиболее длинного пролета шпангоута ледового пояса.
При постановке промежуточных шпангоутов в качестве s в формуле 244 настоящих Правил, следует принимать расстояние между промежуточным и холостым шпангоутами. Промежуточные шпангоуты рассчитывают так же, как холостые.
При однородной поперечной системе бортового набора бортовые шпангоуты рассчитывают как холостые шпангоуты при конструкции бортового набора с рамными шпангоутами. При этом следует учесть, что при однородной системе бортовые стрингеры являются разносящими нагрузку и поэтому не могут считаться опорами для шпангоутов.
390. Расчет прочности бортовых стрингеров и рамных шпангоутов следует выполнять в составе бортового перекрытия, при этом для среднего района судна протяженность зоны приложения ледовой нагрузки принимают по всей длине бортового перекрытия.
Длину приложения ледовой нагрузки в носовом и кормовом районах рассчитывают по формуле, м,

l = 0,01 q/p, (245)

где значения расчетных давления р и интенсивности ледовой нагрузки q определяют в соответствии с пунктами 370-375 настоящих Правил.
391. Стенки холостых и рамных шпангоутов на уровне ледового пояса по всей длине судна необходимо приварить к наружной обшивке сплошным двусторонним швом.
392. Необходимо, чтобы шпангоуты, устанавливаемые в оконечностях, соответствовали требованиям пункта 328 настоящих Правил.
393. Сплошные флоры следует устанавливать на каждом шпангоуте по всей длине носового и кормового районов судна.
Необходимо, чтобы расстояние между сплошными флорами в среднем районе судна не превышало 2,0 м.
394. Расчет прочности сплошных флоров и кильсонов следует выполнять в составе днищевых перекрытий, загруженных равномерно распределенным
давлением льда, равным 0,3рд, где рд определяют по формуле 237 настоящих Правил.
395. Холостые шпангоуты днища следует рассчитывать как однопролетную защемленную по концам балку длиной, равной наибольшему расстоянию между кильсонами или между кильсоном и бортом или продольной переборкой. Сосредоточенную нагрузку Q, на которую рассчитывают холостые шпангоуты днища, следует считать приложенной посередине пролета и определять по формуле, кН,

Q = q_дs, (246)

где q_д - расчетная интенсивность ледовой нагрузки, кН/м, вычисляемая по формуле 242 настоящих Правил;
s - расстояние, м, между холостыми шпангоутами днища или между днищевым холостым шпангоутом и флором.
Продольные ребра жесткости следует рассчитывать при допущении, что длина их пролета равна расстоянию между сплошными флорами, а значение s - расстоянию между ребрами.
396. Необходимо, чтобы поперечные переборки были плоскими, причем конструкция их соответствовала требованиям пунктов 361, 362, 397-400 настоящих Правил.
397. Необходимо, чтобы толщина полотна переборки, примыкающего к обшивке борта и днища, была не менее толщины стенки рамного шпангоута и флора соответственно.
398. На поперечных переборках необходимо установить горизонтальные ребра жесткости, примыкающие к бортовому набору.
Необходимо, чтобы:
протяженность этих ребер от каждого борта к ДП была не менее 10 % ширины переборки;
ближайшая стойка переборки, до которой эти ребра доводятся, была рамной;
профиль ребер удовлетворял требованиям пункта 275 настоящих правил, а концы ребер необходимо срезать на «ус». Кроме того, необходимо выполнять следующие условия:
1) расстояние между ребрами было не более определяемого по формуле, м:

, (247)

где t - толщина листов переборки на участке, примыкающем к борту, мм;
R_еН - предел текучести материала переборки, МПа;
2) момент инерции ребра с присоединенным пояском обшивки переборки шириной, равной 1/6 длины пролета ребра, см⁴, был не менее определяемого по формуле:

i = 191psal², (248)

где р - расчетное давление льда на обшивку ледового пояса для соответствующего района судна, МПа;
s - расстояние между холостыми и
l - длина пролета ребра, м.
3) момент инерции рамной стойки переборки с присоединенным пояском обшивки, см⁴, до которой доводятся горизонтальные ребра жесткости, был не менее определяемого по формуле:

, (249)

где l₁ - длина пролета стойки, м;
l - длина пролета ребра, м;
i - момент инерции ребра с присоединенным пояском обшивки, см⁴.
399. Горизонтальные ребра и шельфы, устанавливаемые на поперечных переборках на уровне ледового пояса, необходимо приварить к листам переборок сплошным двусторонним швом.
400. Прочность поперечных переборок необходимо проверить расчетами на устойчивость и на изгиб соответственно при восприятии ледовой нагрузки и гидростатического напора воды, заполняющей отсек до палубы.
401. В диаметральной плоскости над форштевнем рекомендуется устанавливать продольную переборку, при этом необходимо, чтобы длина переборки была не менее длины форштевня.
Толщина листов этой переборки принимается не менее толщины листов форпиковой переборки.
402. Форштевень и ахтерштевень ледокола необходимо изготавливать из кованой или литой стали.
Допускается изготовление форштевня из стальных листов, толщина которых была, по меньшей мере, в 2 раза больше толщины листов ледового пояса, примыкающих к форштевню.
403. Необходимо, чтобы форштевень имел шпунт или какую-либо другую конструкцию, предохраняющую примыкающие к нему кромки листов наружной обшивки от ударов о лед.
404. Форштевень устанавливается на протяжении всего носового подъема днища судна в диаметральной плоскости от верхней палубы до ближайшей к месту этого подъема поперечной переборки.
405. Необходимо, чтобы форштевень соединялся сплошным сварным швом с примыкающей к нему наружной обшивкой и продольной переборкой, установленной в соответствии с пунктом 401 настоящих Правил.
406. В районе ледового пояса форштевень необходимо подкрепить брештуками, расстояние между которыми по высоте не превышало 0,5 м. При этом высота и толщина стенки и размеры пояска брештуков принимаются такими же, как у рамных шпангоутов, установленных в форпике. Брештуки следует доводить до шпангоутов.
407. Необходимо, чтобы площадь поперечного сечения форштевня на уровне ледового пояса была не менее определяемой по формуле, см²

F = 2L. (250)

По мере удаления от ледового пояса вверх возможно постепенное уменьшение площади поперечного сечения форштевня до 70 % значения F, рассчитанного по формуле 250 настоящих Правил.
408. Площадь поперечного сечения ахтерштевня следует увеличить в 1,5 - 2 раза по сравнению со значениями, рассчитанными по формуле 218 настоящих Правил.
При этом необходимо учитывать требования пункта 307 настоящих Правил.
409. В кормовой оконечности ледокола рекомендуется предусматривать защиту винтов и рулей от битого льда при движении задним ходом.

§ 6. Суда технического флота

410. Необходимо, чтобы размеры связей корпуса судов технического флота соответствовали требованиям пункта 13 настоящих Правил, если в пунктах 411 - 414 настоящих Правил не приведены иные указания.
411. Расчеты общей и местной прочности, жесткости и вибрации корпуса необходимо производить с учетом особенностей условий эксплуатации судов технического флота и специфики работы специальных механизмов, устройств и оборудования.
412. В районе расположения черпаковой и рамоподъемной башен набор основного корпуса необходимо усилить. Опоры рамоподъемной башни возможно заканчивать у палубы. Под ними необходимо предусмотреть пиллерсы, рамные стойки и другие равноценные конструкции. Опоры черпаковой башни необходимо продолжить до днища и надежно соединить с продольным и поперечным набором или под ними необходимо установить поперечные переборки.
Настил палубы в местах прохода опор черпаковой башни и под опорами рамоподъемной башни необходимо утолщить на 25 %.
413. Необходимо, чтобы система бортового набора в районе присоединения сосуновых труб была поперечной с установкой рамных шпангоутов, толщину наружной обшивки необходимо увеличить на 25 %.
414. В отделении грунтовых насосов необходимо предусмотреть непроницаемые участки флоров и кильсонов, образующие сточный колодец.

§ 7. Суда длиной менее 25 м

415. На суда длиной менее 25 м распространяются требования глав 3, 5 и 6 настоящих Правил.
416. Толщины связей корпуса во всех случаях принимаются не менее 2,5 мм.
417. Необходимо, чтобы толщина обшивки днища и скулового пояса, в средней части и кормовой оконечности t была не менее определяемой по формуле, мм

t = , (251)

где а - шпация, м;
Т - максимальная осадка судна в рассматриваемом сечении корпуса, м;
r - полувысота расчетной волны, м.
m - величина, принимаемая равной, м:
для судов классов «М» и «О» - 0,6;
для судов классов «Р» и «Л» - 0,9;
R_еН - предел текучести, МПа.
При этом необходимо, чтобы толщина обшивки днища была не менее 3 мм, а скулового пояса - не менее 4 мм.
418. Толщина обшивки днища и скулового пояса буксиров и судов, которые используются в условиях мелководья и лесосплава, необходимо увеличить на 1 мм по сравнению с установленной пунктом 417 настоящих Правил.
419. Толщина наружной обшивки в носовой оконечности у всех судов (за исключением указанных в пункте 420 настоящих Правил) необходимо увеличить на 1 мм по сравнению с установленной пунктом 417 настоящих Правил.
420. Толщина наружной обшивки судов, работающих в особо тяжелых условиях мелководья и лесосплава, необходимо увеличить на 2 мм по сравнению с установленной пунктом 417 настоящих Правил.
421. Толщину обшивки борта допускается принимать на 1 мм меньше требуемой для обшивки днища судов всех назначений, за исключением буксиров и судов, предназначенных для эксплуатации в особо тяжелых условиях лесосплава.
422. Необходимо, чтобы толщина палубного настила была не менее определяемой по формуле, мм:

, (252)

где а - шпация, м;
р - расчетная нагрузка, принимаемая в соответствии с пунктом 55 настоящих Правил, кПа.
423. Необходимо, чтобы толщина листов переборок была не менее, мм:

, (253)

где а - расстояние между стойками, м;
Нс - высота борта в данном сечении, м.
424. Толщину стенки флора в оконечностях допускается принимать равной толщине стенки флора в средней части судна.
425. Толщину стенки рамного набора допускается принимать на 1 мм меньше толщины обшивки или настила, но не менее 2,5 мм.
426. Допускается установка углового профиля в районе скулы, имеющей острые обводы с приваркой обшивки борта и днища к скуловому уголку внахлестку. Необходимо, чтобы толщина полок уголка была равна толщине обшивки днища, но не менее 4 мм.
427. При продольной системе набора необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения продольных ребер жесткости с присоединенным пояском для днища и палубы был не менее, см³:

, (254)

где р - расчетная нагрузка на перекрытие, кПа, определяемая по главе 4 настоящих Правил;
а - расстояние между ребрами, м;
l - пролет ребра, м.
428. Переборки необходимо подкрепить стойками. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения стоек с присоединенным пояском был не менее, см³,

, (255)

где р - расчетное давление на уровне нижнего конца стойки, кПа, определяемое в соответствии с пунктом 45 настоящих Правил;
а - расстояние между стойками, м;
l - пролет стойки, м.
Концы стоек необходимо крепить кницами или срезать на «ус».
429. Необходимо, чтобы расстояние между сплошными флорами было кратным шпации и не превышало 1,5 м, а у буксиров - 1,0 м.
430. Допускается уменьшать высоту и площадь поперечного сечения кильсона на 15 % по сравнению с высотой и площадью сплошных флоров на протяжении всего отсека или части его.
431. Продольные ребра жесткости, а также продольные рамные связи, расположенные по днищу или по палубе судна, допускается прерывать на пиковых переборках в одном сечении.
432. Длину кницы, предусмотренной пунктом 143 настоящих Правил, допускается принимать равной одной шпации.
433. Ширину отогнутого фланца или приварного свободного пояска допускается принимать с отступлением по сравнению с требуемым в пункте 159 настоящих Правил.
434. Рамные бортовые шпангоуты, бимсы и стойки переборок, а также сплошные флоры, шельфы и бортовые стрингеры допускается не устанавливать, если прочность корпуса обеспечивается не рамными связями. Требуемые моменты сопротивления продольного и поперечного набора при этом следует определять из расчета прочности, выполненного в соответствии с главой 4 настоящих Правил.
435. Необходимо, чтобы количество поперечных переборок было не менее двух.
Машинное отделение необходимо отделить переборками от остальных помещений судна. Допускается переборку машинного отделения считать переборкой ахтерпика при условии выполнения требований Правил по непотопляемости и аварийной остойчивости.
436. Допускается не предусматривать мероприятия, требуемые пунктом 140 настоящих Правил.
437. Применение гофрированных конструкций допускается для полотен переборок, обшивки бортов, настила палуб, стенок надстроек, а также для выгородок, стенок, крыш рубок и других второстепенных стенок и настилов.
438. Для обшивки бортов необходимо, чтобы гофры были трапециевидного или полукруглого поперечного сечения. У непроницаемых переборок корпуса необходимо, чтобы гофры были сквозными — трапециевидного, волнистого полукруглого или треугольного сечения с закругленной вершиной. Для настила палуб допускается применение только гофр полукруглого поперечного сечения.
439. Необходимо, чтобы суммарная высота вырезов в стенках рамного набора для холостых балок не превышала 50 % высоты рамного набора.
440. Необходимо, чтобы высота вырезов для голубниц (протоков) в наборе не превышала 30 % высоты балки.
441. Необходимо, чтобы ширина участка палубы между бортом и вырезом была не менее 0,2 м.
442. Вырезы в палубном настиле, имеющие длину более 6 шпаций и ширину более 0,2В находящиеся в средней части судна и перед кормовым машинным отделением, необходимо закруглить по радиусу составляющему не менее 10 % от ширины выреза; аналогичные вырезы, находящиеся в остальной зоне палубы, - по радиусу, составляющему не менее 5 % его ширины. Остальные вырезы необходимо закруглить по радиусу, составляющему не менее 5 толщин палубного настила.
443. Толщину листа фальшборта допускается принимать на 2 мм меньше требуемой толщины обшивки борта в средней части, но не менее 1,5 мм.
444. Размеры поперечного сечения форштевня, выполненного из полосовой или прутковой стали, определенные в соответствии с пунктами 297, 298 настоящих Правил, допускается уменьшать на 25 %.
445. Площадь поперечного сечения форштевня, выполненного из угловой равнобокой стали, определенную в соответствии с пунктом 299 настоящих Правил, допускается уменьшать на 50 %. При этом разрешается применять другой симметричный прокат.
446. Размеры поперечного сечения брускового киля, определенные в соответствии с пунктом 308 настоящих Правил, допускается уменьшать на 50 %.
447. Расчеты общей прочности, установленные главой 4, не выполняют, если соблюдаются требования пункта 340 настоящих Правил.
При этом коэффициент k₁ принимается согласно приложению 60 настоящих Правил, для судов длиной 25 м.
448. Расчет общей вибрации корпуса допускается не проводить.
449. Приварку непроницаемых переборок толщиной 3 мм и менее (кроме форпиковой, ахтерпиковой и переборок цистерн) к наружной обшивке, а также сварку стыков этих переборок допускается выполнять односторонним сплошным швом с катетом, равным толщине листа переборки.
450. Свободные концы балок набора необходимо присоединять к обшивке (настилу) с уменьшением шага прерывистых или точечных швов и необходимо обваривать вокруг в соответствии с требованиями пункта 188 настоящих Правил.
451. Допускается соединение балок набора при помощи книц, установленных внахлестку. При соединении внахлестку требуется обварка по всему контуру.

§ 8. Танкеры с вертикальными вставными емкостями

452. Требования настоящего параграфа распространяются на танкеры с вертикальными цилиндрическими вставными емкостями (грузовыми баками), имеющие осадку в полном грузу не более 2,25 м и грузоподъемность не более 1000 т. Требования глав 3, 4, 5 и 6 настоящих Правил, необходимо применять к танкерам с вертикальными вставными емкостями, если настоящим параграфом не приведены иные указания.
453. Необходимо, чтобы соотношения главных размерений L/Н и В/Н были не более указанных в приложении 2 настоящих Правил для самоходных и несамоходных сухогрузных трюмных судов.
454. Необходимо, чтобы минимальное количество непроницаемых поперечных переборок соответствовало требованиям пункта 267 настоящих Правил.
455. Средние расчетные скорости изнашивания палубных настилов принимаются в соответствии с подпунктами 1) и 5) пункта 1, подпалубного набора - подпунктами 1) и 5) пункта 7, комингсов - пункта 2 приложения 23 настоящих Правил, а верхних, средних и нижних листов вторых бортов и переборок в пределах грузовых трюмов - в соответствии с подпунктами 1) и 4) пункта 5 и с подпунктом 1) пункта 6 приложения 23 настоящих Правил. Средние расчетные скорости изнашивания других связей назначаются в обычном порядке в соответствии с приложением 23 настоящих Правил.
456. Минимальные толщины связей корпуса назначаются согласно приложению 47 настоящих Правил как для сухогрузных судов. При этом толщины всех поясов непроницаемых переборок и внутренних бортов, ограничивающих грузовые отсеки, регламентированы подпунктом 1) пункта 4, толщина настила палубы между бортом и грузовым баком гладкопалубных судов подпунктом 1) пункта 2, толщина настила тронковой палубы и палубы гладкопалубных судов на ширине грузовых баков подпунктом 3) пункта 2 приложения 47 настоящих Правил.
457. Вертикальные вставные емкости необходимо устанавливать на рамный набор днища и соединять с ним. В один грузовой трюм, ограниченный по концам поперечными непроницаемыми переборками, возможно устанавливать не более двух грузовых баков. Между баками внутри грузовых трюмов дополнительно необходимо устанавливать поперечные раскосные фермы.
Для танкеров с двойными бортами поперечные раскосные фермы необходимо располагать в одной плоскости с межбортовыми полупереборками, предусмотренными пунктом 268 настоящих Правил.
На танкере с одинарными бортами в плоскости продольных комингсов грузовых трюмов или карлингсов, расположенных между бортом и грузовым баком, необходимо устанавливать продольные раскосные фермы или пиллерсы в узлах пересечения соответствующего кильсона с каждым флором.
В палубе танкера в местах установки вставных вертикальных емкостей необходимо предусмотреть круглые вырезы, окантованные комингсом. Необходимо, чтобы диаметр выреза в свету превышал диаметр бака на 80 - 100 мм и не был больше 0,75 ширины судна.
Соединение вертикальной вставной емкости с палубой судна необходимо производить с помощью горизонтальной кольцевой связи, идущей по всей окружности обечайки и привариваемой как к обечайке, так и к комингсу палубного выреза под грузовой бак сплошным непрерывным швом.
458. Днище в грузовых трюмах возможно выполнять без двойного дна. Необходимо, чтобы расстояние между флорами должно было кратным шпации и не превышало 2,0 м.
459. При определении нагрузок, необходимых для расчета прочности днищевого перекрытия грузового отсека, сила тяжести порожнего бака и сила тяжести бака с грузом возможно распределять равномерно по всей поверхности перекрытия. При этом нагрузки рп и ргр от веса порожнего бака и веса бака с грузом соответственно определяются по формулам, кПа:

рп = ; (256)

ргр = , (257)

где Q_п, Q_гр - масса бака соответственно порожнего и с грузом, т;
L_п - данные, предусмотрены согласно приложению 48 настоящих Правил;
В₁ - расчетный пролет флора, принимаемый равным для: танкеров с одинарными бортами, не имеющих в грузовом трюме продольных раскосных ферм, - ширине судна В; танкеров с одинарными бортами при наличии продольных раскосных ферм между грузовым баком и бортом - расстоянию между продольными раскосными фермами; танкеров с двойными бортами - расстоянию между внутренними бортами.
460. При выборе расчетных пролетов флоров и бимсов и определении расчетных нагрузок на пиллерс для танкеров с тронковой палубой при наличии непрерывного продольного комингса с жесткостью, превышающей жесткость идущего под ним кильсона не менее чем в 8 раз, и при наличии пиллерсов, установленных между комингсом и кильсоном в узлах пересечения кильсона с каждым флором, система комингс - кильсон приравнивается к продольной раскосной ферме.
461. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения флора грузового трюма с присоединенным пояском при отсутствии двойного дна был не менее, см³,

W = 0,428k₁k₂dB²₁p, (258)

где р - расчетное давление на днище, кПа, принимается равным большему из значений, вычисленных по формулам:

р = 9,81(Т + r + m) – p_п, (259)

р = р_гр – 9,81(Т – r – m); (260)

где k₁, k₂ - коэффициенты, определяемые по приложениям 48, 49 настоящих Правил;
d - расстояние между флорами, м;
Т - максимальная осадка судна в рассматриваемом сечении корпуса, м;
r - полувысота расчетной волны, м.
р_гр, р_п - данные, предусмотренные пунктом 459 настоящих Правил;
m - величина, принимаемая равной, м:
для судов классов «М» и «О» - 0,6;
для судов классов «Р» и «Л» - 0,9.
Значение р, вычисленное по формуле 260 настоящих Правил, должно быть не более р_гр.
462. Площадь днища грузового трюма, поддерживаемая одним пиллерсом поперечной раскосной фермы, определяется по формуле, м²:

f = L_nВ₁/(n_к + 2n_ф) (261)

где L_n - принимается согласно приложению 48 настоящих Правил;
В₁ - данные, предусмотренные пунктом 459 настоящих Правил;
n_к - число кильсонов между продольными раскосными фермами или внутренними бортами, а при отсутствии последних - между наружными бортами;
n_ф - число флоров между поперечными переборками или между поперечной переборкой и раскосной фермой.
Площадь днища грузового трюма, поддерживаемая пиллерсом продольной раскосной фермы, определяется по формуле, м²:

f = 0,5L_nВ₁/(n_к + 2n_ф) + L_nb/(n_ф + 1) (262)

b - расстояние от борта до продольной раскосной фермы.
Расчетная нагрузка, воспринимаемая пиллерсом раскосной фермы, определяется по формуле, кН:

P = fp, (263)

где р - данные, предусмотренные пунктом 461 настоящих Правил;
При отсутствии в трюме танкера продольных раскосных ферм усилие, воспринимаемое одним пиллерсом продольного ряда, вычисляют согласно пункта 85 и подпункта 3) пункта 55 настоящих Правил.
463. Расчетная нагрузка на борта в районе расположения вкладных емкостей определяется в соответствии с пунктом 51 настоящих Правил как для сухогрузных судов.
При отсутствии двойного дна в формулах 58 и 59 настоящих Правил, следует принять h_дд = 0.
464. Расчетная нагрузка на поперечные переборки грузового трюма в районе установки вертикальных вставных емкостей определяется в соответствии с подпунктом 3) пункта 54 настоящих Правил.
465. Расчетная нагрузка для палубы танкера в районе расположения вертикальных вкладных емкостей определяется в соответствии с подпунктом 3) пункта 55 настоящих Правил.
466. Момент сопротивления поперечного сечения бимсов и полубимсов с присоединенным пояском в районе расположения вертикальных вкладных емкостей рассчитывается в соответствии с подпунктом 3) пункта 245 настоящих Правил.
467. Момент сопротивления поперечного сечения продольных подпалубных ребер жесткости с присоединенным пояском в районе установки вертикальных вставных емкостей определяется в соответствии с подпунктом 4) пункта 248 настоящих Правил.

§ 9. Плавучие краны

468. Требования настоящего параграфа распространяются на несамоходные стреловые грейферно-крюковые с неперемещающимся по корпусу (понтону) полноповоротным верхним грузоподъемным строением - плавучие краны (далее - плавкраны) класса «О (лед)», грузоподъемностью не более 25 т, длиной до 50 м и соотношениями главных размерений L/Н < 15, В/Н < 7.
Корпуса других плавкранов являются предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
Применительно к плавкранам необходимо выполнять требования глав 3 - 5 настоящих Правил, если настоящим параграфом не предусмотрено иное.
Класс «О» для плавкранов определяется условиями плавания при буксировке со стрелой, уложенной по-походному. Ограничительные условия по ветроволновому режиму при работе крана назначаются проектантом.
При соотношениях главных размерений, отличающихся от установленных настоящим пунктом, необходимо, чтобы конструкция и размеры связей были подтверждены дополнительными расчетами прочности.
469. Необходимо, чтобы конструкция фундамента для установки крана состояла из опорного кольца, барабана и крестовины, выполненной из продольных и поперечных переборок (приложение 62 настоящих Правил).
Иная конструкция фундамента является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
470. Пиковые переборки необходимо устанавливать на расстоянии не менее одной шпации к миделю от начала цилиндрической вставки. Необходимо, чтобы в любом случае длина форпика была не менее 7 шпаций, ахтерпика - 5 шпаций.
471. Необходимо, чтобы:
борта понтона, форпик и ахтерпик имели поперечную систему набора;
в форпике и ахтерпике шпация была не более 400 мм, и флоры устанавливались на каждом шпангоуте.
При шпации более 400 мм в носовой и кормовой оконечностях по борту необходимо устанавливать промежуточные шпангоуты, момент сопротивления поперечного сечения которых с присоединенным пояском соответствовал пункту 318 настоящих Правил.
472. Поперечные переборки крестовины по всей ширине понтона, а продольные переборки крестовины на расстоянии не менее трех шпаций в нос и в корму от места соединения с барабаном необходимо выполнять плоскими. Остальные переборки плавкрана возможно выполнять гофрированными.
Продольные переборки крестовины необходимо располагать либо по всей длине понтона, либо между переборками форпика и ахтерпика.
Холостой набор плоских переборок, а также гофры необходимо располагать вертикально.
473. Необходимо, чтобы толщины связей корпуса понтона с учетом ледовых подкреплений не принимались меньше указанных ниже минимальных толщин, мм:
наружная обшивка и палубный настил по всей длине понтона - 8,0;
листы плоских поперечных переборок крестовины по всей ширине понтона и продольных переборок крестовины на расстоянии не менее трех шпаций в нос и в корму от места соединения с барабаном - 8,0;
остальные листы переборок - 6,0;
скуловой пояс по всей длине понтона - 10,0.
474. Необходимо, чтобы толщина стенки барабанабыла не менее определенной по формуле, мм,

/\ = (Р_r + Q_к)(1 + 2C/R)/(16R), (264)

где Р_r - грузоподъемность крана, т;
Q_к - масса крана (верхнего строения), т;
R - радиус барабана, м;
С - расстояние от оси барабана до центра масс крана с наибольшим грузом при максимальном вылете стрелы, м.
Независимо от результатов расчета необходимо, чтобы толщина стенки барабана не принималась меньше 8 мм.
475. В качестве расчетного пролета В₁ флоров и рамных бимсов при определении их момента сопротивления принимается расстояние между бортом и продольной переборкой крестовины, при этом необходимо, чтобы значение В₁ было не менее 0,38В.
476. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения рамного шпангоута борта с присоединенным пояском на всей длине понтона был не менее, см³,

W = 0,14LBHd1, (265)

где d¹ - расстояние между рамными шпангоутами в средней части, м.
477. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения холостого шпангоута борта с присоединенным пояском на всей длине понтона был не менее, см³,

W = 0,10LBla, (266)

где l - наибольшее расстояние, измеренное по борту, между днищем и бортовым стрингером или между бортовым стрингером и палубой, м;
а - шпация в средней части, м.
478. Необходимо, чтобы расстояние между стойками транцев было не более 400 мм.
Рамные стойки необходимо устанавливать в плоскости кильсонов. Необходимо, чтобы свободный поясок рамной стойки имел площадь поперечного сечения не менее 0,65 площади сечения свободного пояска кильсона.
Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения холостой стойки с присоединенным пояском был не менее момента сопротивления поперечного сечения холостого шпангоута с присоединенным пояском, определяемого в соответствии с пунктом 477 настоящих Правил.
При расстоянии между стойками более 400 мм необходимо установить промежуточные стойки. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения промежуточных стоек с присоединенным пояском был не менее 75 % от момента сопротивления поперечного сечения основных холостых стоек с присоединенным пояском.
479. Необходимо, чтобы:
толщина стенки опорного кольца была не менее 10 мм, свободного пояска - 20 мм;
толщина стенок вертикальных книц, подкрепляющих стенку и поясок, была не менее 10 мм;
расстояние между кницами, измеренное по хорде опорного кольца, не превышало 0,70 м.
Технологическая разностенность стенок опорного кольца и барабана необходимо компенсировать установкой между опорным кольцом и палубой кольцевой горизонтальной накладки толщиной не менее 12 мм, которую допускается изготавливать из отдельных прямоугольных пластин.
Необходимо, чтобы конструкция крепления опорного кольца к палубе исключала появление очагов концентрации напряжений. Не допускается приварка книц к неподкрепленным листам палубы. В плоскости книц под палубой необходимо поставить ребро жесткости или другую конструкцию, надлежащим образом перевязанную с набором.
480. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения вертикальных рамных стоек с присоединенным пояском барабана и плоских переборок крестовины, указанных в пункте 472, был не менее определенного для рамного шпангоута борта в соответствии с пунктом 476 настоящих Правил.
481. Необходимо, чтобы расстояние между вертикальным набором барабана, измеренное по хорде, не превышало 0,70 м.
Момент сопротивления поперечного сечения холостых стоек с присоединенным пояском барабана и плоских переборок крестовины, указанных в пункте 475, должен быть не менее определенного для холостого шпангоута борта в соответствии с пунктом 477 настоящих Правил.
482. Местную прочность переборок форпика и ахтерпика необходимо обеспечить с учетом действия расчетной нагрузки, указанной в подпункте 1) пункта 54 настоящих Правил.

§ 10. Наливные суда с продольными встроенными
цилиндрическими оболочками

483. Требования настоящего параграфа распространяются на наливные суда с одной или двумя продольными цилиндрическими оболочками (грузовыми танками), встроенными в корпус судна, жестко с ним связанными и участвующими в общем изгибе судна.
484. Во всех случаях, не оговоренных параграфами в пунктах 483 - 497 настоящего параграфа, необходимо руководствоваться требованиями глав 3 - 6 настоящих Правил.
485. Необходимо, чтобы расстояние по вертикали от верхней кромки цилиндрической оболочки до палубы в диаметральной плоскости было не более:
для судов классов «Л», «Р», «О» - 0,7D;
для судов класса «М» - 0,6D,
где D - диаметр цилиндрической оболочки, м.
486. Расстояние по вертикали, измеренное от нижней кромки цилиндрической оболочки до наружной обшивки днища, необходимо принимать по аналогии с высотой междудонного пространства в соответствии с пунктом 215 настоящих Правил.
487. Необходимо, чтобы отношение радиуса R к толщине надпалубной части цилиндрической оболочки t не было более:
235 - для судов класса «М»;
285 - для судов классов «О» и «Р».
В любом случае необходимо, чтобы толщина t не была меньше:
12 м - для судов класса «М»;
10 мм - для судов классов «О» и «Р».
Толщина t₁ обшивки цилиндрической оболочки ниже палубы возможно принять на 30 % меньше, чем над палубой.
488. Необходимо, чтобы:
технологическая разностенность на стыках и пазах смежных листов цилиндрических оболочек не превышала 15 % от толщины наиболее толстого из соединяемых листов или 3 мм в зависимости от того, что меньше;
величина технологического излома оболочки в районе монтажного стыка (возможного при сборке судна излома поверхности вдоль образующей цилиндра, обусловленного строительной разницей форм поперечного сечения смежных обечаек) не превышала толщины наиболее толстого из соединяемых листов;
допускаемое отклонение диаметра цилиндрической оболочки, измеренное в любом направлении в плоскости шпангоута, не превышало 0,3 % от проектного значения этого диаметра.
489. Необходимо обеспечивать плавное окончание продольных цилиндрических оболочек в оконечностях судна путем использования плоских наклонных участков на концах оболочек. Необходимо, чтобы угол наклона плоского участка к палубе был не более 30^о.
490. Установка поперечных переборок и поперечных ферм в корпусе необходимо производить в соответствии с пунктом 349 настоящих Правил. В наливных емкостях концевые поперечные переборки и одна поперечная переборка в районе миделя необходимо устанавливать в одной вертикальной плоскости с поперечными переборками корпуса. Остальные поперечные переборки необходимо устанавливать в плоскости рамных шпангоутов корпуса.
491. Цилиндрические оболочки под палубой необходимо подкреплять кольцевыми рамными шпангоутами, устанавливаемыми не реже чем через 4 м по наружной поверхности оболочки в плоскости рамного шпангоутов цилиндров.
492. Между каждой цилиндрической оболочкой и днищем корпуса судна необходимо устанавливать кильсон, идущий по всей длине оболочки. Цилиндрические оболочки необходимо соединять с днищем корпуса судна с помощью бракет, устанавливаемых между кольцевыми рамными шпангоутами оболочки и флорами корпуса судна. С каждой стороны кильсона бракеты необходимо устанавливать на длине флора, равной радиусу оболочки.
493. Определение размеров связей рассматриваемых судов в соответствии с главой 6 настоящих Правил, производится как для сухогрузных судов без двойного дна при значении В₁ (пункт 207 настоящих Правил) не менее В/2 для танкеров с одной оболочкой и не менее В/3 для танкеров с двумя оболочками.
494. Определение минимальных толщин наружной обшивки, ширстрека и палубного стрингера в средней части корпуса судна согласно приложению 47 настоящих Правил, необходимо производить как для судов с условной длиной L_усл = LН/Н₁, где Н₁ - высота эквивалентного бруса, м.
495. Необходимо, чтобы наибольшие нормальные напряжения в верхней кромке продольной цилиндрической оболочки при сжатии в предельном состоянии (при прогибе судна) не превышали критических напряжений, определяемых по формуле, МПа:

_кр = kЕ t/ R, (267)

где k - коэффициент, равный 0,36 при 75 < R/ t < 300;
Е - модуль нормальной упругости материала оболочки, МПа;
R/t - отношение радиуса цилиндра к его толщине в надпалубной части.
496. Необходимо, чтобы равномерно распределенное по поверхности цилиндрической оболочки критическое давление ркр от разрежения при откачке груза удовлетворяло условию, кПа,

р_кр > р_в (268)

где р_в - вакуум при выкачке груза, соответствующий регулировке дыхательного клапана, кПа, равный 7 кПа.
Значение критического давления принимается равным, кПа,

р_кр = 920Е(R/L_п)(t/R)^2,5, (269)

где Е - модуль нормальной упругости материала оболочки, МПа;
R - радиус цилиндра, мм;
L_п - наибольшая длина грузового трюма (расстояние между поперечными переборками в цилиндрической емкости), мм;
t - толщина обшивки цилиндрической оболочки в надпалубной части, мм.
497. Необходимо, чтобы кольцевые нормальные напряжения в нижней точке цилиндрической оболочки (в продольной плоскости) удовлетворяли условию, МПа,

_у=10^-3(р_из+19,62•10^-3R)•(R/t₁) < 0,8R_еН (270)

где р_из - избыточное давление в грузовом трюме, соответствующее регулировке дыхательного клапана, кПа;
R - радиус цилиндрической оболочки мм;
t₁ - толщина цилиндрической оболочки в нижней части (под палубой), мм;
R_еН - предел текучести материала цилиндрической оболочки, МПа.

§ 11. Наливные суда с продольными встроенными
цилиндрическими емкостями

498. Требования настоящего параграфа распространяются на наливные суда с одной или двумя продольными вкладными цилиндрическми емкостями, не участвующими в общем изгибе судна. Необходимо, чтобы крепление продольных емкостей исключало или сводило к минимуму возможности передачи нагрузок и перемещений от судовых корпусных конструкций. Вес вкладных емкостей и создаваемые ими нагрузки необходимо равномерно распределить на корпусные конструкции.
499. Емкости под давлением необходимо рассчитать на прочность при расчетном избыточном давлении. Необходимо, чтобы их конструкция и методы испытания соответствовали требованиям раздела 33 настоящих Правил и являлись в каждом конкретном случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
500. Необходимо, чтобы предельные размеры грузовых емкостей соответствовали предельным размерам, указанным в главе 91 Правил освидетельствования судов в эксплуатации.
501. Необходимо, чтобы материал, из которого изготовлены грузовые емкости, был стойким к агрессивному воздействию груза, или грузовые емкости имели тип защитного покрытия, согласованный Регистром судоходства.
502. Необходимо, чтобы закрытия люков и горловин грузовых емкостей были герметичными и согласованными Регистром судоходства типа.
503. Необходимо, чтобы отстояние вкладных цистерн от борта и днища было не меньше аналогичного отстояния для судов с встроенными цистернами.

8. Вибрационная прочность

§ 1. Общие требования

504. Настоящие требования установлены исходя из условий обеспечения прочности корпусных конструкций и надежности работы установленных на судне технических средств.
505. При проектировании судов необходимо выполнять расчеты общей и местной вибрации, которые необходимо включать в состав технического проекта, представляемого на согласование Регистру судоходства.
506. При расчете вибрации проверяют отсутствие резонанса путем сравнения частот свободных колебаний с частотами возмущающих сил, вызываемых работой главных и вспомогательных двигателей судна, гребных винтов и других возможных источников вибрации.
При этом с применением виброметра проверяют:
1) общие вертикальные колебания корпуса судна первых двух тонов для расчетных случаев нагрузки судна в полном грузу и порожнем с балластом;
2) местные колебания первого тона холостого набора, ребер жесткости и пластин наружной обшивки, палуб, платформ, переборок и стенок рамного набора.
507. Местные колебания необходимо проверять в следующих районах:
1) днище на участке от транца до сечения, отстоящего в нос от центра диска гребного винта на расстоянии трех диаметров винта для одновинтовых судов и четырех диаметров винта для двух и трехвинтовых судов;
2) отсеки судна, где расположены двигатели (главные и вспомогательные) и другие подобные технические средства;
3) цистерны, примыкающие к машинному отделению.
508. Расчеты общей и местной вибрации, а также экспериментальное определение параметров вибрации выполняют для:
1) головных судов серии;
2) судов единичной постройки;
3) судов после капитального ремонта;
4) судов, на которых заменены главные и вспомогательные двигатели, другие подобные технические средства или установлены гребные винты с другими размерами.

§ 2. Расчет общей вибрации

509. Для предотвращения резонанса необходимо, чтобы частоты свободных колебаний первого тона отличались не менее чем на 15 %, а второго тона не менее чем на 20 % от частот возмущающих сил, численно равных:
1) частоте вращения гребного винта;
2) частоте вращения гребного винта, умноженной на число лопастей;
3) частоте вращения коленчатого вала двигателя;
4) удвоенной частоте вращения коленчатого вала двигателя;
5) частоте вращения коленчатого вала двигателя, умноженной на число рабочих циклов в цилиндрах двигателя за один оборот коленчатого вала, рассчитываемое по формуле:

р_н = ki, (271)

где k - коэффициент, равный:
для двухтактного двигателя 1;
для четырехтактного двигателя 0,5;
i - число цилиндров двигателя;
6) частоте движения черпаковой цепи при сбегании ее с верхнего барабана;
7) частоте вращения нижнего черпакового барабана;
8) частоте вращения механического разрыхлителя;
9) частоте вращения механического разрыхлителя, умноженной на число режущих элементов.
510. Частоту N₁ свободных вертикальных колебаний первого тона применительно к корпусу определяют по формулам, Гц:
1) для грузовых судов (в том числе и наливных)

N1 = 6,25•104; (272)

2) для пассажирских и грузопассажирских судов

N1 = 5,92•104; (273)

3) для буксиров-толкачей

N1 = 5,27•104, (274)

где I - момент инерции площади миделевого сечения эквивалентного бруса, м⁴ (пункт 30 настоящих Правил);
В - ширина судна, м;
Т - осадка судна на мидель - шпангоуте, м;
D - водоизмещение судна, т;
L - длина судна по действующей ватерлинии, м.
Значения всех величин берутся для расчетных случаев нагрузки.
Момент инерции определяют с учетом участия надстройки в общем изгибе корпуса в соответствии с пунктом 63 настоящих Правил.
511. Частоту N² свободных вертикальных колебаний второго тона применительно к корпусу определяют по формулам, Гц:
1) для грузовых судов

N₂ = 2,6N₁; (275)

2) для пассажирских и буксирных судов (толкачей)

N₂ = 2,3N₁. (276)

512. Если частоты свободных колебаний, вычисленные по формулам пунктов 510 и 511, не соответствуют требованиям формулы пункта 509 настоящих Правил, то эти частоты необходимо уточнить расчетным путем с помощью одного из общепринятых методов.
Если уточненный расчет подтвердит, что требуемая разность частот не обеспечивается, то допускается представить обоснованный расчет резонансной вибрации, подтверждающий, что амплитуда колебаний кормовой оконечности не превышает допускаемого значения, рассчитанного в соответствии с пунктом 529 настоящих Правил.
Если амплитуды резонансных колебаний превышают установленные нормы, то необходимо предусмотреть соответствующие мероприятия для изменения или частот свободных колебаний, или частот возмущающих сил.

§ 3. Расчет местной вибрации

513. Для предотвращения резонанса необходимо, чтобы частоты свободных колебаний первого тона превышали не менее чем на 50 % для пластин и на 30 % для холостого набора и ребер жесткости частоты возмущающих сил, численно равные:
1) произведению числа лопастей гребного винта на частоту вращения гребного вала 1;
2) частоте вращения коленчатого вала двигателя, умноженной на число рабочих циклов в цилиндрах двигателя за один оборот коленчатого вала 2;
3) наибольшей из частот вращения нижнего или верхнего черпакового барабана 3;
4) частоте вращения механического разрыхлителя, умноженной на число режущих элементов 3.
Требуемое превышение частот необходимо обеспечивать для всех основных эксплуатационных режимов работы судна.
Примечание. Для основных эксплуатационных режимов работы первичных двигателей генераторов и грузовых насосов, допускается превышение частоты возмущающей силы (не менее чем на 30 %) над частотой свободных колебаний.
¹ В районе интенсивного воздействия возмущающих сил, вызванных работой гребных винтов (подпункт 1) пункта 507 настоящих Правил).
² В районе отсеков, где установлены двигатели и другие механизмы.
³ В районе расположения рабочих органов.
Если требуемое превышение частот не обеспечивается, следует предусмотреть мероприятия для увеличения частоты свободных колебаний. Эффективность этих мероприятий необходимо подтверждать повторным расчетом.
По согласованию с Регистром судоходства допускается превышение указанных частот на 25 % для пластин и 15 % для холостого набора и ребер жесткости, если проектант представит обоснованный расчет вынужденной вибрации, подтверждающий, что амплитуда колебаний указанных элементов не превышает допускаемого значения (пункт 529 настоящих Правил).
514. Частота N свободных колебаний первого тона пластины наружной обшивки, опертой на рамный набор и не подкрепленной холостым набором или ребрами жесткости, определяется по формуле, Гц:

 (277)

где а - короткая сторона пластины, м;
b - длинная сторона пластины, м;
t - толщина пластины, м;
Е - модуль упругости первого рода материала пластины, Па;
 - плотность материала пластины, кг/м³;
 - коэффициент Пуассона материала пластины.
515. Частоту свободных колебаний N*, пластин, указанных в пункте 514 настоящих Правил, с учетом присоединенных масс жидкости рассчитывают по формуле, Гц:

N* = N/ (278),

где k_п - коэффициент влияния присоединенных масс жидкости на частоту свободных колебаний пластин, вычисляется по формулам:
если пластина омывается с одной стороны жидкостью,

 (279)

если пластина омывается с двух сторон жидкостями с различными плотностями,

 (280)

_ж, '_ж, "_ж - плотность жидкостей, кг/м³;
 - плотность материала пластины, кг/м³;
 - коэффициент, определяемый в зависимости от отношения сторон пластины согласно приложению 63 настоящих Правил;
t - толщина пластины, м.
516. Частота N_П свободных колебаний первого тона пластин наружной обшивки, опертых на рамный набор и подкрепленных холостым набором или ребрами жесткости (приложение 64 настоящих Правил), рассчитывается с помощью формулы, Гц:

, (281)

где с - короткая сторона ячейки пластины, образованной рамным и холостым набором, м;
l - длинная сторона ячейки пластины, м;
Е, t, с, - данные, предусмотренные пунктами 514, 515 настоящих Правил.
517. Частоту N*_п, Гц, свободных колебаний ячейки пластины с учетом присоединенных масс жидкости рассчитывают аналогично формуле 278 настоящих Правил. При этом коэффициент влияния присоединенных масс жидкости определяют по формулам:
для пластины, омываемой жидкостью с одной стороны,

k_п = 1 + ж с/ (t), (282)

для пластины, омываемой жидкостями с различными плотностями с двух сторон,

k_п = 1 + с('_ж + "_ж)/ (t), (283)

где - коэффициент, определяемый согласно приложению 63 в зависимости от отношения сторон ячейки пластины;
с - короткая сторона ячейки пластины, м;
'_ж, "_ж, t - данные, предусмотренные пунктом 515 настоящих Правил.
518. Частота свободных колебаний первого тона холостого набора или ребер жесткости определяются по формуле, Гц:

N_p = K (284)

где K - коэффициент, равный:
при свободно опертых концах профилей - 1,57;
при свободно опертом одном конце профиля и жестко заделанном другом - 2,46;
при жестко заделанных концах профиля - 3,56;
Е - модуль упругости первого рода, Па;
i - момент инерции поперечного сечения ребра или холостого набора вместе с присоединенным пояском обшивки, размеры которого определяются в соответствии с подпунктом 1) пункта 84 настоящих Правил, м⁴.

m_p = (f + ct), (285)

l - длина ребра, м;
f - площадь поперечного сечения изолированного ребра, м²;
t - данные, предусмотренные пунктом 514 настоящих Правил;
с - данные, предусмотренные пунктом 516 настоящих Правил.
519. Частоту N*_р свободных колебаний холостого набора или ребер жесткости с учетом присоединенных масс жидкости рассчитывают по формулам:

, (286)

где k_р - коэффициент влияния присоединенных масс жидкости, который следует определять без учета ориентации ребер по формуле:

kр = 1 + бсжа/(сtпр ), (287)

где _ж - данные, предусмотренные пунктом 515 настоящих Правил.
Значения коэффициента б следует брать из приложения 63 настоящих Правил, в зависимости от отношения а/b, то есть размеров пластин до установки холостого набора или ребер жесткости.
Приведенная толщина tпр пластин с ребром, м:

t_пр = t + f/c, (288)

где t, f, с - данные, предусмотренные пунктом 518 настоящих Правил.
В случае омывания пластины, подкрепленной холостым набором, жидкостью с двух сторон k_р определяется по формуле

k_р = 1 + а('_ж + "_ж)/(t_пр ), (289)

где '_ж и "_ж - данные, предусмотренные пунктом 515 настоящих Правил.
520. Необходимо, чтобы соотношение частот свободных колебаний холостого набора (или ребер жесткости) и пластины наружной обшивки соответствовало условию N^*_р/N^*_п > 2.
521. Частоту свободных колебаний первого тона пластин внутренних конструкций, опертых на рамный набор и не подкрепленных холостым набором или ребрами жесткости определяют по формуле, Гц:

N = 1,13, (290)

где a, b, E, t, с, - данные, предусмотренные пунктом 514 настоящих Правил.
522. Частоту свободных колебаний пластин, указанных в пункте 521 настоящих Правил, с учетом присоединенных масс жидкости рассчитывают по формулам 278-280 настоящих Правил.
Коэффициент выбирают с помощью приложения 65 настоящих Правил, в зависимости от отношения сторон а/b по кривой, соответствующей n = 1.
523. Частоту свободных колебаний ячеек пластин внутренних конструкций, опертых на рамный набор и подкрепленных холостым набором или ребрами жесткости (приложение 64 настоящих Правил), определяют по формуле, Гц:

Nп = 1.13 (291)

524. Частоту N^*_п свободных колебаний ячейки пластины с учетом присоединенных масс жидкости следует рассчитывать аналогично формуле 278 настоящих Правил.
Коэффициент влияния присоединенных масс определяют по формулам 282 и 283 настоящих Правил. Коэффициент б в этих формулах следует выбирать с помощью приложения 65 настоящих Правил, в зависимости от отношения сторон ячейки с/l по кривой, соответствующей значению n, равному числу ячеек.
525. Частоту свободных колебаний первого тона холостого набора или ребер жесткости для внутренних конструкций при их колебаниях в воздухе определяют по формулам 284 и 285 настоящих Правил.
Влияние присоединенных масс жидкости учитывается формулами 286 -289 настоящих Правил.
526. Вычисление частот свободных колебаний пластин и холостого набора или ребер жесткости для внутренних конструкций следует считать законченным, если N^*_р/N^*_п > 2 (или N_p/N_п > 2 для конструкций, находящихся в воздухе). В противном случае необходимо учитывать взаимодействие между пластинами и ребрами при их колебаниях (пункт 527 настоящих Правил).
527. Частоту N_с свободных колебаний первого тона пластин внутренних конструкций подкрепляющими эти пластины ребрами жесткости внутренних конструкций с учетом их взаимодействия следует определять по формуле, Гц:

, (292)

где А₁ и A₂ - квадраты частот свободных колебаний соответственно пластины и ребра жесткости или холостого набора, вычисленные в соответствии с пунктами 523 - 526 настоящих Правил;
1, 2 – коэффициенты, рассчитываемые по формулам:

 (293)

 (294)

T_пр - приведенная толщина пластины с ребром, определяемая по формуле 288 настоящих Правил.
N_c должно удовлетворять пункту 513 настоящих Правил, как для пластин.

§ 4. Нормы вибрации

528. Независимо от результатов расчетов общей и местной вибрации на судах перечисленных в пункте 508 настоящих Правил, применяя виброметр следует измерить амплитуды и частоты вибрации:
1) кормовой оконечности корпуса;
2) пластин наружной обшивки, внутренних конструкций корпуса и надстройки;
3) холостого набора и ребер жесткости;
4) опорных поверхностей фундаментов;
5) рамного набора в составе перекрытия;
6) двигателей и других подобных технических средств.
На этих же судах экспериментально определяют частоты вертикальных колебаний корпуса первых двух тонов и сравнивают их с частотами, полученными расчетом.
Указанные измерения необходимо выполнять на глубокой воде, а также при ограниченном запасе воды под днищем при проектной осадке в грузу и порожнем для всех основных эксплуатационных режимов работы главных и вспомогательных двигателей и объектов судовой техники в соответствии с программой вибрационных испытаний, разработанной проектантом и согласованной с Регистром судоходства.
529. Необходимо, чтобы измеренные в эксперименте амплитуды колебаний не превышали нормы допускаемой вибрации, определяемых как указано ниже:
1) допускаемые амплитуды А₁ вертикальных колебаний кормовой оконечности определяются по формуле, мм:

А₁ = 2/(1 + 0,04N²), (295)

где N - фактическая частота колебаний, измеренная в эксперименте, Гц;2) допускаемые амплитуды колебаний опорных поверхностей фундаментов двигателей до частоты N = 10 Гц - 0,5, при частоте колебаний выше 10 Гц определяются по формуле, мм:

А₂ = 1/(0,02 N²), (296)

3) допускаемые амплитуды А₃ колебаний пластин в их центре определяются по формуле, мм:

А₃=0,125(а/100t)²t, (297)

где а - короткая сторона пластины, мм;
t - толщина пластины, мм;
4) допускаемые амплитуды колебаний А4 холостого набора и ребер жесткости в середине пролета определяются по формуле, мм:

А₄ = 4000Wl²/(Ei), (298)

где W - момент сопротивления поперечного сечения профиля с присоединенным пояском, м³;
l - пролет холостого набора или ребра жесткости, м;
Е - модуль упругости первого рода материала, МПа;
i - момент инерции поперечного сечения профиля с присоединенным пояском, м⁴.
5) допускаемые амплитуды А₅ колебаний рамного набора в составе перекрытия определяют как меньшее из двух значений, вычисленных по формулам 295 настоящих Правил и нижеследующей, мм:

А₅ = 1250 Wl²/(Ei), (299)

§ 5. Мероприятия по уменьшению вибрации

530. Если вибрация выше нормативной, необходимо разработать и согласовать с Регистром судоходства мероприятия, с помощью которых можно снизить ее до допускаемых норм.
Эффективность выполненных мероприятий необходимо подтверждать повторными измерениями вибрации на всех основных режимах работы главных и вспомогательных двигателей судна.
531. К мероприятиям, направленным на уменьшение общей вибрации с частотой, равной частоте вращения гребного вала, относят:
1) проверку геометрии гребного винта (шага лопастей, шага сечений и взаимного расположения осевой линии лопастей по окружности винта). При обнаружении отклонений, превышающих допускаемые стандартами или проектом, винт должен быть заменен;
2) заполнение или откачку балластных цистерн;
3) изменение частоты вращения гребного вала.
532. К мероприятиям, направленным на уменьшение общей вибрации с частотой, кратной числу лопастей гребного винта, относят:
1) изменение положения гребного винта относительно корпуса судна или направляющей насадки;
2) изменение числа лопастей гребного винта;
3) изменение профиля выступающих частей для обеспечения плавности обтекания их водой;
4) установку специальных устройств, выравнивающих поле скоростей в диске гребного винта;
5) установку в корпусе над гребными винтами амортизирующих устройств.
533. Для уменьшения местной вибрации с частотой, кратной числу лопастей гребного винта, в дополнение к мероприятиям, указанным в пункте 532 настоящих Правил, рекомендуется:
1) утолщать или подкреплять промежуточными ребрами жесткости вибрирующие пластины;
2) проверять правильность конструирования узлов крепления связей в местах пересечения продольного и поперечного набора; создавать замкнутые контуры набора;
3) проверять качество выполнения сварных соединений.
534. Для уменьшения местной вибрации с частотой, кратной частоте вращения коленчатого вала двигателя, в дополнение к мероприятиям, указанным в пункте 533 настоящих Правил, рекомендуется:
1) устанавливать двигатели на амортизаторы или подвесные балочные фундаменты;
2) соединять двигатели, установленные на амортизаторы, с другими объектами судовой техники с помощью эластичных муфт.
535. Приведенный в вышеуказанных пунктах перечень мероприятий не является исчерпывающим. В каждом конкретном случае на основе анализа результатов измерений вибрации осуществляют и другие мероприятия, снижающие вибрацию до установленных норм.

Раздел 3. Конструкция корпуса водоизмещающих судов
из легких сплавов 9. Общие требования

536. Настоящим разделом регламентированы отношения, связанные с водоизмещающими судами с корпусами из алюминиевых сплавов.
537. По вопросам, которые не урегулированы настоящим разделом, надлежит руководствоваться нормами раздела 2 настоящих Правил.

10. Материал и минимальные толщины связей корпуса

538. Необходимо, чтобы материалы, применяющиеся для изготовления элементов конструкций корпуса, регламентируемых настоящим разделом Правил, удовлетворяли требованиям части 2 настоящих Правил.
539. Необходимо, чтобы минимально допустимая толщина листов связей, входящих в состав корпуса, была не менее, чем для стальных судов.

11. Определение размеров прочных элементов корпуса

540. Влияние гибкости корпуса на изгибающий момент и перерезывающую силу учитывают, если

L⁴ > B/(EI) > 6,01•10³, (300)

где L, В - расчетная длина и ширина судна по КВЛ, м;
Е - модуль упругости материала корпуса, МПа;
I - момент инерции поперечного сечения эквивалентного бруса, м4.
541. При расчете балок набора ширину присоединенного пояска необходимо определять по формулам:
1) для продольных ребер днища и двойного дна, холостых шпангоутов и бимсов (рисунок а), г) приложения 66 настоящих Правил)

с₁= 0,5а; (301)

2) для флоров, бимсов и шпангоутов при продольной системе набора, кильсонов и карлингсов при поперечной системе набора, если они поддерживают балки главного направления (рисунок б), г) приложения 66 настоящих Правил),

с₂ = с₁ + (b - с₁)₁, (302)

где с₁ - ширина присоединенного пояска согласно формуле 301 настоящих Правил, см;
 - коэффициент, равный нулю для сжатого присоединенного пояска и определяемый согласно приложению 67 настоящих Правил, для растянутого присоединенного пояска обшивки;
3) для флоров, бимсов и шпангоутов при поперечной системе набора, кильсонов и карлингсов при продольной системе набора (рисунок в), г) приложения 66 настоящих Правил)

с₃ = 0,5nа(1 + ₂), (303)

где n - число жестких и редуцируемых участков;
₂ - коэффициент, равный единице для растянутого присоединенного пояска и определяемый по графику согласно приложению 68 настоящих Правил, для сжатого присоединенного пояска обшивки.
Необходимо, чтобы ширина присоединенного пояска во всех случаях не превышала ¹/₆ длины расчетного пролета рассматриваемой балки.
542. Стенки профиля при отношении высоты к толщине более 60 необходимо подкреплять ребрами жесткости.
543. Необходимо, чтобы отношение ширины свободного пояска bп к его толщине t_п не превышало значения, определяемого по формуле:

b_п / t_п = 100, (304)

где RеН - предел текучести материала, МПа.
При этом необходимо, чтобы отношение b_п / t_п не превышало 14.
544. Для жестко заделанных пластин с распором максимальные напряжения у в сечении на опорном контуре при действии поперечной нагрузки следует определять по графику согласно приложению 69 настоящих Правил.
545. Для пластин, у которых напряжения в опорных сечениях не нормируются, у от действия поперечной нагрузки следует находить по графику согласно приложению 70 настоящих Правил.
546. Эйлеровы напряжения пластин необходимо вычислять по формулам, МПа:
1) при сжатии вдоль длинной стороны опорного контура

_э= 26(100t/a)²; (305)

2) при сжатии вдоль короткой стороны опорного контура

_э = 6,37(100t/a)²(1+a²/b²)²; (306)

3) при действии касательных усилий (пластины борта)

_э= 6,37k(100t/a)², (307)

где t - толщина пластины, см;
а - длина короткой стороны, см;
b - длина длинной стороны, см;
k - коэффициент, определяемый согласно приложению 20 настоящих Правил.
Критические нормальные напряжения определяются по графику согласно приложению 71 настоящих Правил.
547. Шпацию при поперечной системе набора принимают не более 500 мм.
При продольной системе набора днища и палуб необходимо, чтобы шпация была не более 600 мм.
В форпике шпацию необходимо уменьшить до 400 мм.
548. Сплошные флоры необходимо устанавливать не реже чем через 3 шпации. Применение бракетных флоров запрещается.
549. Необходимо, чтобы момент сопротивления поперечного сечения сплошных флоров был не менее, см³:

W = 62,5 QВ_ф/_д, (308)

где Q - полная нагрузка на флор, кН;
В_ф - ширина трюма на уровне верхней кромки флора, м;
_д - допускаемые напряжения, МПа.
550. Кильсоны следует устанавливать таким образом, чтобы расстояние между ними для судов всех классов было не более 2 м. Необходимо, чтобы значение момента инерции поперечного сечения среднего кильсона не было меньше 1,5 значения требуемого момента инерции поперечного сечения сплошного флора, а боковых кильсонов - 0,75.
551. Минимальная толщина наружной обшивки необходимо назначить по результатам расчета.
552. Необходимо, чтобы момент инерции поперечного сечения бортовой ветви рамного шпангоута был не менее, см⁴,

I₁=2IH/В_ф, (309)

где I - момент инерции поперечного сечения флора, см⁴;
Н - высота бортовой ветви шпангоута, м;
В_ф - ширина трюма на уровне верхней кромки флора, м.
553. При высоте борта от 2 до 3 м необходимо поставить один бортовой стрингер, а при высоте борта более 3 м - два.
554. Толщину наружной обшивки борта принимают такой же, как и днища.
555. Критерием устойчивости балок перекрытий является отношение критического нормального напряжения к пределу текучести:

= _кр / R_еН. (310)

Коэффициент определяется согласно приложению 71 настоящих Правил, при этом необходимо, чтобы он не был меньше:
1) для продольного рамного набора палубных и днищевых перекрытий (карлингсов, кильсонов) судов всех типов - 0,95;
2) для продольных ребер жесткости палубных перекрытий:
если кильсоны участвуют в общем изгибе перекрытий - 0,9;
если кильсоны не участвуют в общем изгибе при l_п/В_п > 1,5 - 0,7 (l_п и В_п - соответственно длина и ширина перекрытия, м);
3) для продольных ребер жесткости палубных перекрытий:
открытых судов - 0,9; закрытых судов - 0,75;
4) для продольных ребер жесткости палубных и днищевых перекрытий судов-площадок - 0,7.

12. Допускаемые напряжения

556. Для напряжений от общего изгиба и от местной нагрузки и для суммарных напряжений за опасные нормальные напряжения у0, имеющие постоянный характер, следует принимать, МПа:
1) при растяжении

₀ = kR_{р 0,2}, (311)

где R_{р 0,2} - условный предел текучести материала, соответствующий остаточной деформации 0,2 %, МПа.
Значения k принимаются равными:
для клепанных конструкций - 0,9;
для сварных конструкций:
при 3 < t < 4 - 0,7;
при t > 4 - 0,8,
где t - толщина соединяемых элементов конструкций, мм.
2) при сжатии

₀ = _кр (312)

3) за опасные касательные напряжения принимается величина равная

₀ = 0,57 ₀ (313)

557. Нормируемые значения допускаемых нормальных и касательных напряжений приведены в приложении 72 настоящих Правил.

13. Сварные соединения

558. Тавровые соединения с двусторонними швами применяют при сварке:
1) узлов соединения основных связей конструкций корпуса (флоров к кильсонам, шпангоутов к стрингерам, бимсов к карлингсам и комингсам);
2) непроницаемых переборок, флоров, кильсонов к наружной обшивке и настилам;
3) конструкций корпуса в районах машинного отделения, расположения движителей и местах действия местной вибрационной, переменной и ударной нагрузок;
4) фундаментов под двигатели (главные и вспомогательные) и другие механизмы.
559. Применение прерывистых угловых швов в тавровых соединениях конструкций прочного корпуса не допускается.
560. При односторонней приварке необходимо обварить вокруг с переходом шва на другую сторону на длину не менее 30 мм свободные концы стенок балок, ребер, книц и поясков, а также участки стенок балок и переборок у вырезов.

Раздел 4. Конструкция корпуса катамаранов

14. Общие требования

561. Требования настоящего раздела распространяются на следующие типы катамаранов классов «М», «О», «Р» и «Л»:
1) самоходные однопалубные сухогрузные суда с кормовым расположением машинного отделения;
2) пассажирские суда;
3) буксиры и толкачи.
562. Основные размерения катамаранов:
L - длина по конструктивной ватерлинии, м;
В - ширина по конструктивной ватерлинии на мидель-шпангоуте, м;
В_к - ширина одного корпуса по конструктивной ватерлинии на мидель-шпангоуте, м;
Н - высота внешнего борта на мидель-шпангоуте, м;
Н_нб - высота надводного борта на мидель-шпангоуте, м;
с - горизонтальный клиренс - наименьшее расстояние между внутренними бортами корпусов по конструктивной ватерлинии, м;
h_вi - вертикальный клиренс на i-м теоретическом шпангоуте - расстояние от расчетной ватерлинии до подшивки моста или нижней точки набора, измеренное в диаметральной плоскости судна, м.
563. Требования распространяются на суда, отношения главных размерений которых удовлетворяют условиям:

L/H < 25; (314)

L/ B = 4 : 6; (315)

h_в / Н_нб > 0,65, (316)

где h_в - вертикальный клиренс на миделе для судна в полном грузу.
564. Для постройки корпусов катамаранов применяют сталь или алюминиевые сплавы, соответствующие требованиям части 2 настоящих Правил и соответствующих действующих стандартов.
565. Настоящим разделом регламентируются соединения корпусов катамарана между собой одним из следующих способов:
1) прочной надстройкой или рубкой, длина которых не менее половины длины корпуса и у которых не менее чем 3 прочные поперечные переборки (в носовой, средней и кормовой частях надстройки или рубки);
2) мостом, представляющим собой систему поперечных балок с односторонней или двусторонней зашивкой. Короткие надстройки в оконечностях с длиной не более 0,15L при расчете прочности следует рассматривать как часть моста.
566. В палубах корпусов катамарана, соединяемых с помощью моста, не допускаются вырезы шириной больше половины ширины одного корпуса и длиной больше половины длины трюма. Это требование не распространяется на вырезы, над которыми установлены надстройки или рубки с прочными стенками (переборками), если выполнены требования пункта 583, а также пунктов 252 - 254 настоящих Правил.
Рекомендуется в машинном отделении в пределах длины главных двигателей устанавливать только рамные шпангоуты.
567. Приведенные в настоящем разделе указания по проверке прочности корпусов катамаранов применимы для судов с числом Фруда по длине, не превышающем 0,4.
568. В случае отступления от требований пунктов 565 - 567 настоящих Правил достаточную прочность судна и элементов его конструкции подтверждают специальными расчетами и исследованиями.
569. По всем вопросам, не урегулированным настоящим разделом, надлежит руководствоваться требованиями раздела 2 настоящих Правил для катамаранов из стали или раздела 3 настоящих Правил для катамаранов из легких сплавов.
570. Размеры связей корпуса катамарана возможно выбирать на основании расчетов прочности, произведенных другими обоснованными методами, при одновременном представлении Регистру судоходства расчета, выполненного в соответствии с требованиями настоящего раздела.
571. Прочностные показатели корпуса необходимо подтверждать испытаниями головного судна, проведенными по программе, согласованной с Регистром судоходства.
В программе испытаний необходимо предусматривать инструментальные измерения как ветроволновых условий, так и соответствующих им нагрузок и напряжений, а также возможность разделения последних на статически переменные и ударные составляющие.
Для оценки прочности элементов корпуса датчики следует устанавливать в сечениях, где по расчету ожидаются максимальные напряжения и деформации. Необходимо, чтобы количество датчиков было таким, чтобы получить эпюру распределения напряжений по сечению.
При испытаниях необходимо оценить напряженное состояние элементов соединительных конструкций, обеспечивающих поперечную прочность, в том числе поперечных переборок надстроек или рубок с прилегающими участками настилов. Датчики следует устанавливать около внутренних бортов и в диаметральной плоскости судна для оценки симметричных и несимметричных деформаций поперечных связей.
Необходимо обеспечить синхронную запись показаний датчиков.
572. Необходимо, чтобы конструкция и размеры связей корпуса катамаранов соответствовали требованиям главы 17 настоящих Правил.
Размеры связей корпуса судов длиной более 50 м необходимо также проверить расчетом в соответствии с требованиями глав 15 и 16 настоящих Правил.

15. Расчеты общей продольной прочности

573. Изгибающие моменты Мтв и перерезывающие силы Nтв на тихой воде вычисляют путем интегрирования кривой нагрузки не менее чем по 21 равноотстоящей ординате.
574. Дополнительный волновой изгибающий момент в средней части судна, кН•м,

М_дв = ±2. 9,81k₀k₁k₂k₃B_кL²h, (317)

k₀ - коэффициент, который вычисляется по следующим формулам:
для судов классов «М» и «О»

k₀ = 1,24 - 1,7В₀/L; (318)

для судов классов «Р» и «Л»

k₀ = 1,24 - 2B₀/L. (319)

Необходимо, чтобы значения k₀ не были больше единицы.
B₀ - расчетная ширина, которую принимают равной:
ширине одного корпуса B_к, если длина судна L < 30 м для судов класса «М» и L < 20 м для судов остальных классов;
ширине судна В, если длина судна L > 60 м для судов класса «М» и L > 40 м для судов остальных классов;
промежуточные значения B0 между Bк и В находится с помощью линейной интерполяции;
k₁ - коэффициент, который определяется согласно приложению 73 настоящих Правил;
k₂ - коэффициент, который принимается равным наибольшему из трех значений:

k₂ = 1 (320)

k₂ = 2 – 20Т_н/L (321)

k₂ = 1 + 4,5 k₄ (1 – kh_в.ср/h), (322)

Т_н - осадка носом при расчетной нагрузке судна, м;
с - горизонтальный клиренс на мидель-шпангоуте, м;
h_в.ср - среднее значение вертикального клиренса на участке от носовой оконечности моста до пятого теоретического шпангоута, если мост доходит до плоскости нулевого теоретического шпангоута, м,

h_в.ср = 0,2[0,5(h_в0 + h_в.5) + h_в1 + h_в2 + h_в3 + h_в4] (323)

если же носовая оконечность моста лежит на расстоянии хм, в корму от нулевого шпангоута, м,

h_в.ср = [0,5(h_в0 + h_в.4) + h_в1 + h_в2 + h_в3 + 0,5 (h_в4 + h_вн)(1-2х_м/L)] /(5-20х_м/L), (324)

h_вн - вертикальный клиренс на носовой оконечности моста;
к - коэффициент

к = 2_сh/(1 + 3_сh), (325)

вс,вh - коэффициенты, учитывающие влияние горизонтального и вертикального клиренсов в носовой оконечности на стеснение потока между корпусами:

с =(0,15 + 3,5h/L)c₂/B_к; (326)

 (327)

с₂ - горизонтальный клиренс на втором теоретическом шпангоуте, м;
_с,h - коэффициенты, учитывающие влияние клиренсов на мидель-шпангоуте на килевую качку катамаранов:

_с = 0,43с/В_к; (328)

_h = 0,2 + 0,07(h_в10/ h); (329)

k₃ - коэффициент, при числе Фруда по длине:

 (330)

k₄ - коэффициент, учитывающий снижение ударного момента при уменьшении длины моста в носовой части оконечности, принимается равным 1, если мост доходит до нулевого теоретического шпангоута, если же носовая оконечность моста находится на расстоянии хм в корму от нулевого шпангоута,

 (331)

 - коэффициент общей полноты при расчетном случае нагрузки, для которого найдено М_тв;
h - высота расчетной волны, м.
575. Нормальные и касательные напряжения от общего продольного изгиба следует рассчитывать в соответствии с пунктом 71 настоящих Правил, при этом связи моста включаются в эквивалентный брус.
576. Напряжения в продольных связях от общего продольного изгиба и местного изгиба суммируются в соответствии с требованиями пунктов 93-99 настоящих Правил.
577. Необходимо, чтобы максимальные нормальные и касательные напряжения от общего продольного изгиба и суммарные напряжения не превышали допускаемых напряжений, указанных:
1) в приложении 19 настоящих Правил, для стальных судов;
2) в приложении 72 настоящих Правил, для судов из легких сплавов.
578. Необходимо проверить общую прочность корпуса судна по предельным моментам в соответствии с требованиями пунктов 109-129 настоящих Правил.

16. Расчеты прочности соединительной конструкции

579. Необходимо провести расчеты, подтверждающие достаточную прочность связей, соединяющих корпуса, при неблагоприятном сочетании нагрузок.
580. Расчеты прочности связей, соединяющих корпуса, выполняются в соответствии с Методикой расчета прочности соединительных конструкций корпусов катамаранов (приложение 74 настоящих Правил), утвержденной Регистром судоходства или по иной методике, согласованной Регистром судоходства.

17. Конструирование корпуса судна

581. Минимальные допустимые толщины листов связей корпуса принимают по приложению 47 настоящих Правил. Для судов длиной менее 25 м минимальные толщины определяются согласно требованиям пунктов 416 – 426 и пункта 443 настоящих Правил.
При наличии килеватости корпуса необходимо, чтобы толщина килевого пояса была не менее указанной в приложении 47 настоящих Правил для скулового пояса.
Для судов длиной менее 25 м необходимо, чтобы толщина килевого пояса была не менее указанной в пунктах 417 и 419 настоящих Правил.
Минимальную толщину прочной зашивки, обеспечивающей общую и местную прочность моста, следует принимать согласно требованиям приложения 47 настоящих Правил для наружной обшивки в средней части судна.
Для судов длиной менее 25 м необходимо, чтобы толщина прочной зашивки была не менее требуемой пунктом 417 настоящих Правил.
582. Мост рекомендуется набирать по поперечной системе. Поперечный рамный и холостой набор моста необходимо размещать в одной плоскости с соответствующим набором корпусов.
583. При вырезах в палубе корпуса, превышающих 0,7 его ширины, палубу моста в районе выреза и на расстоянии 0,5 ширины выреза в нос и корму от выреза необходимо подкреплять.
584. При криволинейных очертаниях поперечных сечений корпусов в районе цилиндрической вставки в случае применения поперечной системы набора борта и продольной системы набора днища необходимо холостые шпангоуты борта заканчивать на боковых кильсонах или усиленных продольных ребрах жесткости.
585. Если поперечную прочность катамарана обеспечивают поперечные переборки надстройки или фермы, установленные над палубой, то в плоскости этих переборок и ферм в корпусах следует ставить поперечные переборки.
Если по условиям планировки помещений это требование не выполнимо, вместо переборок опускаются усиленные рамные шпангоуты бортов с высотой стенки не менее 1,5 высоты флора.
В узлах соединения усиленных рамных шпангоутов бортов с рамными бимсами следует ставить кницы.
586. Толщина и размеры связей переборок надстройки, обеспечивающих общую поперечную прочность катамарана, необходимо назначать в соответствии с требованиями пунктов 260-277 настоящих Правил. При этом на участке между ДП корпусов следует устанавливать горизонтальные ребра, а в вертикальных плоскостях, проходящих через верхнюю кромку обшивки внутреннего борта корпусов, - рамные стойки (при отсутствии в этих плоскостях продольных переборок).
В переборках надстройки, обеспечивающих общую поперечную прочность, недопустимы вырезы, ширина которых превышает 0,5 высоты переборки, а имеющиеся вырезы следует подкреплять комингсами. Необходимо, чтобы дверные вырезы отстояли от рамных стоек, расположенных в плоскостях внутренних бортов, и от концов переборки не менее чем на половину высоты выреза.
587. Необходимо, чтобы:
конструкция моста была доступной для осмотра и ремонта;
высота закрытого (двойного) моста, ограниченного снизу непроницаемой прочной зашивкой, а сверху непроницаемой палубой, была не менее 800 мм.
588. Минимальную толщину стенок рамных бимсов и карлингсов закрытого моста принимают согласно подпунктам 1) - 3) пункта 5 приложения 47 настоящих Правил.
589. Необходимо, чтобы высота рамного бимса корпуса у внутреннего борта была равна высоте рамного бимса закрытого моста.
Высоту бимса необходимо уменьшать плавно, как минимум на протяжении от внутреннего борта до ближайшего карлингса корпуса. Площадь полосы на этом участке необходимо увеличить в 1,5 раза. На уровне зашивки моста в корпусах следует устанавливать стрингеры согласно приложению 75 настоящих Правил или усиленные кницы согласно приложению 76 настоящих Правил.
590. При назначении размеров рамных бимсов открытого сверху или снизу моста (в том числе моста с легкой нижней зашивкой, не участвующей в обеспечении прочности связей моста и общей прочности судна, и моста со съемной верхней палубой) выполняют требования пункта 245 настоящих Правил.
Необходимо, чтобы размеры рамных бимсов моста были не меньше размеров рамных бимсов корпуса.
591. В месте примыкания рамного бимса открытого снизу моста к внутреннему борту необходимо ставить вертикальные кницы, соответствующие требованиям пунктов 146 и 147 настоящих Правил, или горизонтальные кницы согласно приложению 77 настоящих Правил.
592. Полка рамного бимса открытого сверху моста должна соединяться с палубой посредством горизонтальных книц согласно приложению 78 настоящих Правил.
Такие же кницы следует ставить в узле соединения полосы рамного бимса корпуса с внутренним бортом на уровне зашивки моста. Вместо книц возможно использовать скругленные бракеты (фестоны) соответствующих размеров.
593. При поперечной системе набора в закрытом мосте и в открытом сверху мосте со съемной палубой между рамными бимсами необходимо установить бракетные бимсы, состоящие из верхних нижних холостых балок, соединенных бракетами у карлингсов и внутренних бортов.
594. Необходимо, чтобы:
ширина бракет была не менее 0,3 высоты закрытого моста или расстояния от подшивки до съемной палубы, толщина - не менее толщины стенки рамного бимса;
при отношении ширины бракеты к толщине, превышающем 35, свободные кромки бракет имели пояски или фланцы.
595. В пролете между бракетами верхние и нижние балки возможно соединять с помощью распорок. В открытом сверху мосте при расстоянии между карлингсами или карлингсом и внутренним бортом, превышающем 1,5 м, постановка распорок обязательна.
Необходимо, чтобы площадь поперечного сечения распорки была не менее площади поперечного сечения меньшей из соединяемых балок.
596. Размеры холостых бимсов палубы моста и верхних балок бракетных бимсов следует назначать в соответствии с требованиями пункта 245 настоящих Правил.
При этом в случае съемной палубы момент сопротивления верхней балки берется без присоединенного пояска.
597. Необходимо, чтобы размеры холостых балок подшивки моста были не менее принятых для холостых шпангоутов или ребер жесткости внутреннего борта.
598. При постановке распорок значения моментов сопротивления поперечных сечений верхней и нижней балок бракетного бимса возможно снизить на 40 %.
599. При продольной системе набора внутреннего борта и палубы корпуса между продольными ребром палубы и обшивкой борта в плоскости бракеты бракетного бимса моста необходимо ставить кница, доходящие до верхнего ребра борта.
600. Холостой бимс палубы открытого снизу моста необходимо соединять с внутренним бортом кницей.
601. В случае, если поперечная прочность катамарана обеспечивается отдельными усиленными балками (при неоднородной конструкции моста), эти балки необходимо совмещать с поперечными переборками корпусов. При невозможности выполнить данное требование вместо переборок допускается устанавливать усиленные рамы.
Стенки усиленной балки необходимо ставить в одной плоскости с рамными шпангоутами корпусов.
602. Перевязка усиленной балки с корпусом необходимо осуществлять или путем продления балки внутрь корпуса на участке, не меньшем 0,25 ширины корпуса, или путем установки в корпусе на уровне нижнего пояска балки фестонов. В местах соединения пояска балки с внутренним бортом необходимо устанавливать горизонтальные кницы.

Раздел 5. Конструкция корпуса судов на подводных крыльях

18. Общие требования

603. Нормы настоящего раздела распространяются на суда на подводных крыльях классов «О», «Р» и «Л», с двумя малопогруженными крыльями и следующими характеристиками:

жесткости

I / (DL ³⁾ > 3•10^-8 (332)

скорости

v/ < 18, (333)

где I - момент инерции наиболее ослабленного поперечного сечения эквивалентного бруса в средней части судна, м⁴;
D - водоизмещение судна в грузу, т;
L - наибольшая длина корпуса судна (приложение 79 настоящих Правил), м;
v - расчетная скорость судна на крыльях на тихой воде, м/с.
604. Настоящий раздел предусматривает продольную систему набора корпуса и надстройки.
Надстройкой в настоящем разделе считается часть судна выше нижней кромки оконных вырезов, а при отсутствии последних - часть судна выше верхней палубы.
605. Для изготовления конструкций корпуса и надстройки необходимо применять алюминиевые сплавы, соответствующие требованиям части 2 настоящих Правил и соответствующих стандартов.
606. Необходимо, чтобы материалы, представляемые Регистру судоходства, включали расчеты:
1) общей прочности судна;
2) местной прочности судна;
3) прочности крыльевых устройств;
4) вибрации.
607. Допускается применение других обоснованных методов расчета прочности при одновременном представлении Регистру судоходства расчета, выполненного в соответствии с настоящим разделом.
608. Головное судно каждого проекта необходимо испытывать с целью проверки прочности и уровня вибрации по программе, согласованной Регистром судоходства.
Результаты испытаний необходимо представить Регистру судоходства.
609. Суда, прочность которых соответствует требованиям главы 19 настоящих Правил, признаются годными к плаванию в водоизмещающем состоянии на волне следующей высоты, м:

Класс судна Высота волны, м
«О» 2,0
«Р» 1,2
«Л» 0,6.

19. Расчеты общей прочности и устойчивости

610. Общую прочность судна необходимо проверять по нормальным и касательным напряжениям на действие расчетных изгибающих моментов и перерезывающих сил при ходе судна на крыльях в условиях расчетного волнения.
Необходимо проверить также устойчивость конструкций в целом и их отдельных элементов.
611. Расчетная высота волны h при ходе судна на крыльях необходимо принимать не менее указанной ниже, м:

Класс судна Расчетная высота волны, м
«О» 1,3
«Р» 0,8
«Л» 0,4.

612. Расчетный изгибающий момент, кНм, и перерезывающая сила кН, необходимо вычислять по формулам (приложение 80 настоящих Правил):

М_р = М_т(1 + k_мn) (334)

N_p = N_т(l + k_Nn), (335)

где М_т, N_т - изгибающий момент, кНм, и перерезывающая сила, кН, в рассматриваемом поперечном сечении при ходе судна на крыльях на тихой воде;
k_М, k_N - коэффициенты, зависящие от положения рассматриваемого поперечного сечения по длине судна и определяемые по формулам:

k_м=1- 0,040j; (336)

k_N = 0,7 - 0,015j, (337)

где j - номер расчетного шпангоута:
для крайнего носового шпангоута j = 0,
а для крайнего кормового j = 20;
n - расчетная дополнительная перегрузка (отношение дополнительного ускорения в сечении над носовым крыльевым устройством при ходе судна на крыльях в условиях расчетного волнения к ускорению свободного падения).
Значение n необходимо определять по прототипу или по результатам модельных испытаний. В случае отсутствия таких данных допускается определять его по формуле

n = kmv2в  (338)

D_пр - приведенное водоизмещение судна, т:

 (339)

l_н - отстояние центра тяжести судна от точки приложения силы поддержания на носовом крыле (точка 0 в приложении 80 настоящих Правил);
k - коэффициент, равный:
0,035 для h = 1,5 м;
0,030 для h = 1,3 м;
0,020 для h = 0,8 м;
0,010 для h = 0,4 м.
m - коэффициент, определяемый по графику согласно приложению 81 настоящих Правил, в зависимости от расчетного угла килеватости днища, град, в сечении А - А (приложение 82 настоящих Правил);
v_в - скорость хода судна на крыльях в условиях расчетного волнения, определяемая по формуле, км/ч;

vв = 0,85v, (340)

здесь v - скорость судна на крыльях на тихой воде, км/ч.
Для промежуточных значений высот волн коэффициент k определяется с помощью линейной интерполяции.
Значения v_в и k необходимо уточнять по данным испытаний модели или судна-прототипа.
Значения n в формулах 334 и 335 настоящих Правил, не должны приниматься меньше:

1,0 для h = 1,5 м;
0,9 для h = 1,3 м;
0,6 для h = 0,8 м;
0,3 для h = 0,4 м.

Выбор расчетной высоты волны при ходе судна на крыльях (в диапазоне высот для соответствующего класса судна) необходимо производить на основании технического задания на проектирование. Эта высота волны является ограничительной для движения судна на крыльях и данные необходимо заносить в Инструкцию по эксплуатации.
613. При вычислении изгибающих моментов М_т и перерезывающих сил N_т необходимо выполнять следующие требования:
1) кривую нагрузки следует строить одним из общепринятых способов не менее чем по 21 равноотстоящей ординате;
2) расчетные значения сил поддержания крыльев, кН, определяются по формулам:
для носового крыла

F_тн = 9,81(D - F_тк), (341)

для кормового крыла

F_тк = 9,81Dl_н/l₀; (342)

где l₀ - расстояние между точками приложения сил поддержания на носовом и кормовом крыльях, м;
3) точки приложения сил поддержания крыльев F_тн и F_тк определяются в соответствии с приложением 79 настоящих Правил;
4) силы поддержания крыльев F_тн и F_тк распределяются по расчетным шпациям в зависимости от протяженности вдоль судна стоек носового (кормового) крыла.
614. Проверка общей прочности судна по нормальным напряжениям должна производиться в сечениях (приложение 78 настоящих Правил), в которых можно ожидать наибольших нормальных напряжений:
в сечении I - I, где наибольший изгибающий момент;
в ослабленных сечениях II - II и III - III средней части судна;
в сечении IV - IV, расположенном в районе носового крыльевого устройства, при отсутствии в нос от крыльевого устройства сплошного участка стенки надстройки.
Если расчетный изгибающий момент в сечении I - I отличается от момента в сечении II - II или III - III менее чем на 10 %, расчет общей прочности в сечении I - I можно не проводить.
615. При определении моментов сопротивления эквивалентного бруса в сечениях I - I, II - II и III - III необходимо учитывать связи корпуса и надстройки, а в сечении IV - IV - только связи корпуса.
Если надстройка клепаная, а корпус сварной, связи надстройки необходимо вводить в эквивалентный брус с коэффициентом 0,9.
616. При наличии часто расположенных оконных вырезов в надстройке необходимо предусмотреть два крайних сплошных участка стенок надстройки длиной с (приложение 78 настоящих Правил), превышающей высоту окна не менее чем на 20 %, или выполнены конструктивные мероприятия, исключающие участие надстройки в общем изгибе судна.
617. Сжатые пластины вводятся в состав эквивалентного бруса с редукционным коэффициентом

= _кр < 1, (343)

где _кр - критическое нормальное напряжение сжатой пластины, определяемое по графику приложение 71 в зависимости от отношения _э/R_eH,
где _э - эйлерово нормальное напряжение пластины, МПа, которое при продольной системе набора необходимо вычислять по формуле 305 настоящих Правил.
_д - допускаемое нормальное напряжение при общем изгибе судна.

0,25а при a/t < 80, (344)

20t при a/t > 80, (345)

где а – расстояние между продольными балками;
t - толщина пластины.
618. Расчетные нормальные напряжения в крайних связях эквивалентного бруса необходимо вычислять по формулам:

_в = 10 _в М_р/W_в; (346)

_н =10 _н М_р/W_н; (347)

где _в, _н - расчетные напряжения в верхней и нижней связях эквивалентного бруса (надстройки), МПа;
_в,_н- коэффициенты равные:
для сечений, проходящих через сплошные участки стенок надстройки (вне оконных вырезов), а также для сечения IV- IV (приложение 78 настоящих Правил) - 1,0;
для сечений в районе оконных вырезов - 0,85 и 1,40 соответственно;
М_р - расчетный изгибающий момент в рассматриваемом поперечном сечении (пункт 612 настоящих Правил);
W_в, W_н - моменты сопротивления для верхней и нижней связей эквивалентного бруса (пункт 615 настоящих Правил);
При клепаной надстройке и сварном корпусе коэффициент _в следует уменьшить на 10 %.
619. Проверка общей прочности судна по касательным напряжениям необходимо производить в сечениях, в которых возможно ожидать наибольших касательных напряжений:
в сечениях V - V и VI - VI (приложение 78 настоящих Правил), где действует наибольшая перерезывающая сила; в ослабленных сечениях;
в сечениях по крайним сплошным участкам стенок надстроек.
620. Расчетные касательные напряжения, необходимо определять по формуле, МПа:

= 10NрS/(I), (348)

где N_р - расчетная перерезывающая сила в поперечном сечении, кН;
I - момент инерции сечения эквивалентного бруса, м⁴;
S - статический момент части сечения эквивалентного бруса, лежащей выше или ниже нейтральной оси, взятый относительно этой оси, см³;
- сумма толщин обшивки бортов корпуса или стенок надстройки на уровне нейтральной оси эквивалентного бруса, см.
621. В сечениях, ослабленных оконными или дверными вырезами, расчетные касательные напряжения необходимо определять по формуле 348 настоящих Правил, без учета части надстройки выше выреза.
622. В сечениях по крайним сплошным участкам стенок надстройки расчетные касательные напряжения ', МПа, принимаются равными большим из вычисленных в соответствии с требованиями пункта 620 настоящих Правил и по формуле:

' = _в f/ktс, (349)

_в - расчетные напряжения в палубе надстройки в сечении II - II (приложение 78 настоящих Правил), МПа;
f - площадь поперечного сечения продольных связей надстройки выше оконных вырезов в сечении II - II с учетом редуцирования, см²;
k - коэффициент, равный:
для крайнего сплошного участка стенок надстройки, расположенного в районе крыльевого устройства, - 3,0;
для крайнего сплошного участка стенок надстройки, расположенного в средней части судна, - 1,5;
t, с - соответственно толщина и длина рассматриваемого крайнего сплошного участка стенки надстройки, см.
623. Необходимо, чтобы критические нормальные напряжения соответствовали следующим условиям:
для продольных ребер палубы надстройки

_кр/ > 1,5, (350)

_кр/R_еН > 0,7 (351)

где _кр - расчетные напряжения в палубе надстройки, МПа.
R_еН – предел текучести материала продольных ребер днища, МПа.
Критические нормальные напряжения ребра _кр определяются согласно приложению 71 настоящих Правил, в зависимости от отношения _э/R_еН, где _э – эйлерово нормальное напряжение ребра, при вычислении которого ребро считается свободно опертым по концам.
624. Необходимо, чтобы эйлеровы касательные напряжения пластин обшивки борта корпуса и стенки надстройки удовлетворяли условию

_э / > 1,5, (352)

где - расчетные касательные напряжения пластин в сечении.
При определении _э пластины следует считать свободно опертыми по контуру.

20. Расчеты местной прочности

625. Значения местных нагрузок, задаваемые расчетным напором р, кПа, по длине судна, для проверки прочности пластин днищевой обшивки и продольных ребер днища необходимо принимать равными (приложение 83 настоящих Правил):
р₀ - нагрузка на участке от нулевого расчетного шпангоута до сечения А-А (приложение 82 настоящих Правил),

р_о = kmх2в ; (353)

р_о - на 10-м расчетном шпангоуте;
0,7 р_о - на 20-м расчетном шпангоуте,
где - коэффициент, определяемый согласно приложению 84 настоящих Правил в зависимости от отношения ₁₀/_А (здесь ₁₀ и _А - углы, измеряемые как показано в приложении 82 настоящих Правил, на 10-м расчетном шпангоуте и в сечении А - А).
Для сечений, расположенных по длине судна между сечением А, 10, 20 шпангоутами (приложение 83 настоящих Правил) значения расчетных напоров р определяют линейной интерполяцией.
Расчетные нагрузки по ширине днища необходимо принимать равномерно распределенными.
Для судов, спроектированных на расчетную высоту волны h (при ходе судна на крыльях), значения коэффициента k равны:

0,035 при h = 1,5 м;
0,030 при h = 1,3 м;
0,020 при h = 0,8 м;
0,015 при h = 0,4 м.

Для судов, спроектированных на промежуточные высоты волн, значения коэффициента k определяют линейной интерполяцией.
Значения D_пp, v_в и m вычисляются в соответствии с указаниями пункта 612 настоящих Правил.
626. Прочность флоров и днищевых перекрытий необходимо проверить на действие равномерно распределенной нагрузки, задаваемой напором, равным 0,5р, где р - напор для рассматриваемого флора или для среднего по длине перекрытия флора (при расчете перекрытия) в соответствии с пунктом 625 настоящих Правил.
627. Расчетную нагрузку на обшивку и набор борта судна необходимо принимать распределенной по высоте борта по трапеции и задаваться напором, равным от 3 кПа на уровне нижней кромки оконных вырезов до 0,5р на уровне скулы, где р - напор, определяемый в соответствии с пунктом 625 для обшивки и продольных ребер и в соответствии с пунктом 626 настоящих Правил, для шпангоутов и бортовых перекрытий.
628. Расчетную нагрузку необходимо задавать напором:
для палуб и платформ, предназначенных для перевозки пассажиров и команды, а также для участков палуб надстроек, на которых возможно наличие пассажиров при посадке, - 5 кПа;
для палуб в районе расположения кресел для пассажиров - 3,5 кПа;
для палуб надстроек - 3 кПа.
Эти нагрузки необходимо принимать для участков палубы, ограниченных линией, для которой угол между касательной к обшивке и основной плоскостью составляет менее 30^о.
629. Прочность бимсов и полубимсов палубы надстройки необходимо проверить на действие изгибающего момента, вычисленного по формуле, кН•м:

М_б = 9,81•10²k_бdВ², (354)

где k_б - коэффициент, определяемый согласно приложению 84 настоящих Правил;
В - ширина судна по палубе, м.
При определении изгибающего момента для бимсов значение d, следует принимать равным, м:
при установке только бимсов

d = 0,500(d₁+ d₂) (355)

при установке чередующихся бимсов и полубимсов

d = 0,375(d₁ + d₂), (356)

где d₁, d₂ - расстояния от рассматриваемого бимса до ближайших к нему бимсов или поперечных переборок, м.
При определении изгибающего момента для полубимсов значение d следует принимать равным

d = 0,500(d₁' + d₂'), (357)

где d'₁, d'₂ - расстояния от рассматриваемого полубимса до ближайших к нему бимсов или поперечных переборок, м.
Допускается определять размеры бимсов и полубимсов, принимая нагрузку равномерно распределенной и равной 0,15d, кН/м.
Необходимо, чтобы момент инерции поперечного сечения бимсов и полубимсов с присоединенным пояском был не менее, см⁴,

I = 0,55dB³. (358)

630. Расчетный напор на лобовые стенки и окна надстройки необходимо принимать следующим:
класс судна Расчетный напор, кПа
«О» 20
«Р» 10
«Л» 5

Для бортовых стенок и окон надстройки расчетный напор необходимо принимать равным 3 кПа.
631. Расчетную нагрузку на водонепроницаемые поперечные переборки необходимо принимать распределенной по треугольнику и задаваемой максимальным напором на уровне днища судна, равным расстоянию от днища судна до палубы переборок, а при отсутствии палубы переборок - удвоенной средней осадке судна в водоизмещающем состоянии.
632. Расчетная нагрузка на конструкции, ограничивающие цистерны, принимается распределенной по высоте по трапеции и задаваемой максимальным напором на уровне днища цистерны, равным расстоянию от днища цистерны до верхнего конца воздушной трубки.
633. При расчетах прочности на принятые в настоящем разделе нагрузки пластины следует считать абсолютно жесткими и жестко заделанными на недеформируемом опорном контуре.
Продольные ребра жесткости при расчетах местной прочности следует считать жестко заделанными.
634. Определение элементов площади поперечного сечения балок набора необходимо производить с учетом присоединенных поясков или настила:
1) для связей, непосредственно соединяющихся с обшивкой, ширина присоединенного пояска с необходимо принимать равной:

при a / t < 80 с = 0,5а; (359)

при a / t > 80 с = 40t, (360)

где а - среднее расстояние между одноименными связями;
t - толщина обшивки или настила.
Необходимо, чтобы ширина присоединенного пояска во всех случаях не превышала 1/6 длины расчетного пролета балки;
2) для связей, идущих поверх продольных ребер жесткости (навесная система набора), ширину присоединенного пояска необходимо принимать равной нулю.
635. При расчете устойчивости балок набора для определения площади их сечения ширину присоединенных поясков необходимо принимать равной среднему расстоянию между одноименными балками, а при определении моментов инерции поперечного сечения балок ширину присоединенного пояска назначать в соответствии с пунктом 634 настоящих Правил.
636. Расчет местной прочности судна при постановке в док и подъеме краном необходимо производить с конструкций и обеспечивать коэффициент запаса 1,5 по отношению к расчетным напряжениям.
637. Расчет местной прочности и устойчивости корпусных конструкций в местах крепления крыльевых устройств необходимо производить для нагрузок, указанных в пункте 639 настоящих Правил.
638. Необходимо, чтобы размеры междуоконных перемычек удовлетворяли одному из следующих соотношений:

h₀ / b₀ > 5; (361)

h₀ / b₀ < 2,5, (362)

где h₀ - высота перемычки (окна), м;
b₀ - ширина перемычки (расстояние между окнами), м.
Необходимо, чтобы радиус скругления углов оконных вырезов был не менее, м,

r = 0,15h₀. (363)

21. Расчеты прочности крыльевых устройств

639. Крыльевое устройство необходимо рассчитывать как раму с переменными по длине сечениями стержней и с жестким закреплением стоек на корпусе.
Прочность крыльевых устройств необходимо проверять на действие нагрузок, задаваемых вертикальными силами, равными:
для носового крыла

Р_н = kF_тн; (364)

для кормового крыла

Р_к = 0,75kF_тк, (365)

где k - коэффициент, равный для судов, спроектированных на расчетную высоту волны (при ходе судна на крыльях):

2,2 - при h - 1,5 м;
2,0 - при h - 1,3 м;
1,8 - при h - 0,8 м и менее.

Fтн, Fтк - силы поддержания на носовом и кормовом крыльях, определяемые по формулам 341 и 342 настоящих Правил.
Для промежуточных высот волн значения k определяются линейной интерполяции.
Прочность крыльевых устройств необходимо проверять также на совместное действие сил F_тн и F_тк и горизонтальных нагрузок, задаваемых горизонтальными сосредоточенными силами, приложенными в местах соединения стоек с крылом, равнодействующая которых, кН

Р_с = 20,59 • 10^-3 D² / l₀, (366)

где l₀ - расстояние между точками приложения сил поддержания на носовом и кормовом крыльях, м.
Равнодействующая Р_с необходимо распределить между стойками крыла пропорционально проекциям их погруженной площади на диаметральную плоскость.
Силы F_тн, F_тк, Р_н и Р_к необходимо принимать равномерно распределенными по размаху крыльев и направленными по нормали к нижней плоскости их (приложение 86 настоящих Правил).
640. Необходимо, чтобы эйлеровы напряжения пластин обшивки пустотелых крыльев были не меньше напряжений, полученных при расчете крыльевого устройства на нагрузки Р_н и Р_к.
641. Прочность дополнительных носовых крыльев и закрылков необходимо проверять на действие нагрузки, задаваемой вертикальной силой Q, кН,

Q = 0,49kc_уv₁²S_l, (367)

где v₁ - скорость выхода на дополнительное крыло на тихой воде, м/с;
c_у - коэффициент подъемной силы при угле атаки ₁, соответствующем выходу на дополнительное носовое крыло;

 (368)

здесь _уст - установочный угол дополнительного крыла или закрылка;
- угол дифферента при выходе на дополнительное носовое крыло на тихой воде;
₀- угол нулевой подъемной силы профиля дополнительного крыла или закрылка;
k - коэффициент, определяемый в соответствии с требованиями пункта 639 настоящих Правил.
S₁ - площадь дополнительного носового крыла или закрылка, м².
В случае отсутствия экспериментальных данных допускается принимать:

kc_у = 1 (369)

v₁ = 0,7v. (370)

22. Нормы допускаемых напряжений и минимальные толщины

642. Допускаемые нормальные напряжения уд, при расчетах общей и местной прочности необходимо принимать равными меньшим из значений, указанных в приложении 87 настоящих Правил (в долях предела текучести RеН или временного сопротивления материала R_m).
643. Допускаемые касательные напряжения _д необходимо принимать равными 0,57 соответствующих допускаемых нормальных напряжений:

_д = 0,57 _д (371)

644. Необходимо, чтобы значение критического нормального напряжения элемента конструкции (пиллерса, раскоса) было не менее значения удвоенного нормального напряжения от расчетных нагрузок.
645. Необходимо, чтобы толщины листов наружной обшивки, настила палуб и обшивки переборок независимо от марки материала не были менее указанных в приложении 88 настоящих Правил.

23. Расчеты и нормы вибрации

646. Проверка местной вибрации с применением виброметра обязательна для отдельных судовых конструкций корпуса в районе кормовой оконечности и машинного отделения, а также для кормового крыльевого устройства и кронштейнов гребных валов.
647. Для предотвращения резонанса необходимо, чтобы частоты свободных колебаний отдельных конструкций превышали частоты возмущающих сил при основных эксплуатационных режимах (ход судна на крыльях и в водоизмещающем состоянии):
1) для кормового крыльевого устройства¹ и кронштейнов гребных валов - частоту вращения гребного винта не менее чем на 30 %.
¹Для крыльевого устройства допускается превышение частот возмущающих сил над частотами свободных колебаний;
2) для пластин пустотелых крыльев - частоту вращения гребного винта и частоту вращения гребного винта, умноженную на число его лопастей¹, не менее чем на 50 %;
3) для пластин и ребер жесткости днища корпуса в кормовой оконечности - частоту вращения гребного винта и частоту вращения гребного винта, умноженную на число его лопастей², не менее чем на 50 и 30 % соответственно.
²Проверка производится только при числе лопастей гребного винта, меньшем пяти;
4) для пластин и для набора корпуса в районе машинного отделения - частоту вращения коленчатого вала и удвоенную частоту вращения коленчатого вала главных и вспомогательных двигателей, не менее чем на 50 и 30 % соответственно.
648. Уменьшение разности частот по сравнению с регламентируемой пунктом 647 настоящих Правил, возможно разрешить при условии представления обоснованных данных, показывающих, что амплитуды и напряжения при вибрации не будут превышать допускаемых (пункты 649 и 650 настоящих Правил).
649. Необходимо, чтобы допускаемые амплитуды вибрации в центре пластин корпуса и надстройки, не превышали значений, определяемых по формуле, мм:

A_д = kt(a/100t)², (372)

где k - коэффициент, равный:
для пластин, приваренных по контуру сплошным двусторонним швом или приклепанных к набору, - 2,90;
для пластин, приваренных по контуру сплошным односторонним или прерывистым двусторонним швом, - 1,45;
а - короткая сторона пластины, см;
t - толщина пластины, см.
650. Вибрация набора считается допустимой, если наибольшие напряжения, замеренные или вычисленные по замеренным амплитудам, не превосходят 20 МПа.
651. В местах установки фундаментов двигателей, креплений крыльевых устройств к корпусу и в районе действия пульсирующих давлений от винтов приварку пластин по опорному контуру необходимо выполнять сплошным двусторонним швом.

Раздел 6. Конструкция корпуса судов на воздушной подушке

24. Общие требования

§ 1. Область распространения

652. Требования настоящего раздела распространяются на пассажирские, разъездные и грузовые суда на воздушной подушке (далее - СВП) скегового и амфибийного типов, способные двигаться в режимах парения и плавания в условиях водных бассейнов разрядов «О», «Р» и «Л» и удовлетворяющие условиям:

EI /(D_гL) > 13; (373)

v/ < 2, (374)

где Е - модуль нормальной упругости, кПа;
I - момент инерции поперечного сечения, вычисленный в предположении полного участия прочной надстройки в общем изгибе, м⁴ (для СВП без прочной надстройки - момент инерции поперечного сечения корпуса);
g - ускорение свободного падения, м/с².
Для скеговых СВП требования настоящего раздела распространяются на суда, отношения главных размерений которых удовлетворяют условиям:

L/H < 20; (375)

L/В = 3 : 6; (376)

Н/h_ск = 2 : 3. (377)

653. Требования настоящего раздела распространяется на СВП, выполненные из алюминиевых сплавов, соответствующих требованиям части 2 настоящих Правил и соответствующих стандартов.

§ 2. Объем расчетов

654. В настоящем разделе рассматриваются возможные наиболее неблагоприятные случаи нагружения корпусов судов скегового и амфибийного типов. Конкретный объем расчетов для проектируемого судна (в частности, необходимость расчета общей поперечной прочности) определяется проектантом в зависимости от конструктивных особенностей судна.
В представляемых Регистру судоходства материалах необходимо привести обоснования достаточности принятого объема расчетов для оценки общей и местной прочности корпуса судна.
655. Допускается применение других обоснованных методов расчетов прочности при одновременном представлении Регистру судоходства расчета, выполненного в соответствии с настоящим разделом.
656. Расчетная высота волны 1 %-ной обеспеченности принимается равной:

Класс судна Расчетная высота волны h
1 %-ной обеспеченности, м
«О» 2,0
«Р» 1,2
«Л» 0,6

Расчетные скорости при движении СВП на волнении в режимах парения и плавания задаются техническим заданием на проектирование судна.
657. Головные суда необходимо испытывать в условиях, предусмотренных техническим заданием на проектирование, по программе, согласованной с Регистром судоходства, с целью проверки прочности корпуса Результаты испытаний необходимо представить Регистру судоходства.
658. Допускаемые по условиям прочности параметры волнения и соответствующие им скорости движения СВП в режимах парения и плавания уточняются на основании испытаний головного судна.

§ 3. Определения и пояснения

659. Надстройкой в настоящем разделе считается часть судна выше нижней кромки оконных вырезов, а при отсутствии последних — часть судна выше верхней палубы.
660. Под перегрузкой понимается отношение суммарного вертикального ускорения в рассматриваемой точке корпуса СВП к ускорению свободного падения.
661. В настоящем разделе приняты следующие обозначения:
L - длина судна по конструктивной ватерлинии в водоизмещающем положении, м;
В - ширина судна в сечении по мидель-шпангоуту по конструктивной ватерлинии, м;
Н - высота борта в сечении по мидель-шпангоуту, измеренная от нижней кромки скегов (при отсутствии последних - от днища) до линии надстройки, определяемой в соответствии с пунктом 659 настоящих Правил, а для судна без надстройки - до верхней палубы, м;
Т - осадка судна в водоизмещающем положении, измеренная от нижней кромки скегов (при отсутствии последних - от днища) до конструктивной ватерлинии, м;
D_г - водоизмещение судна в полном грузу, т;
D_ck - суммарное водоизмещение скегов, соответствующее расчетному водоизмещению судна D, т;
b_ск - ширина скега на уровне днища при Dск < D и на уровне конструктивной ватерлинии при Dск > D, м;
h_ск - высота скега, м;
l_о - отстояние центра тяжести судна от кормового перпендикуляра, м;
v - расчетная скорость судна в режиме парения на тихой воде, м/с;
L_вп - длина воздушной подушки, м;
F_вп - площадь воздушной подушки, м²;
р_вп - нормальное давление в воздушной подушке, МПа.

25. Расчеты прочности и устойчивости

§ 1. Расчетные нагрузки при общем изгибе и скручивании

662. Расчетные нагрузки, вызывающие общий изгиб и скручивание корпуса СВП, определяются для следующих условий:
1) движение в режиме парения на расчетном волнении;
2) движение в режиме плавания на расчетном волнении;
3) выход на берег (постановка на опоры);
4) подъем краном.
663. Для условий, указанных в пункте 662 настоящих Правил, необходимо рассмотреть наиболее неблагоприятные возможные случаи нагрузки, зависящие от конструктивных и эксплуатационных особенностей СВП.
664. Расчетные нагрузки, вызывающие общий изгиб и скручивание корпуса СВП, определяются по наибольшим перегрузкам, измеренным в центре тяжести судна G (приложение 89 настоящих Правил). Значения перегрузок при движении СВП на волнении необходимо определять по результатам модельных испытаний проектируемого судна или по прототипу (раздельно для каждого режима движения и каждого вида общей деформации корпуса).
Значения перегрузок в других точках определяются по формуле:

 (378)

где ₁, ₂ - коэффициенты, определяемые согласно приложению 89 настоящих Правил;
x₁, x₂, у₁, у₂ - координаты внешних сил в соответствии с приложением 88 настоящих Правил;
x_g - абсцисса центра тяжести судна;
х, у - координаты точки, в которой вычисляется перегрузка;
₁ - радиус инерции массы судна относительно поперечной оси, проходящей через центр тяжести, м;
₂ - радиус инерции массы судна относительно продольной оси, проходящей через центр тяжести, м;
n_g - перегрузка в центре тяжести судна.
При отсутствии данных необходимую для расчетов продольной прочности перегрузку в центре тяжести СВП при движении в режиме парения на начальных стадиях проектирования рекомендуется определять по формуле:

п_g = 1 + (0,085 + 0,04) . (379)

665. Значения перегрузок уточняются при испытаниях головного судна в соответствии с пунктом 657 настоящих Правил с последующей корректировкой расчетов прочности исходя из фактических величин перегрузок.
666. Схема приложения и расчетные соотношения внешних сил при движении СВП на волнении в режимах парения и плавания принимаются в соответствии с приложениями 89 и 90 настоящих Правил.
Значения внешних сил принимаются равными, кН:

Р₁ = 9,81 ₁Dп_g; (380)

Р₂ = 9,81 ₂Dп_g. (381)

667. Расчетные нагрузки при постановке СВП на опоры и подъеме краном определяются исходя из принятой схемы размещения опор и рымов. При этом необходимо учитывать возможность посадки судна на опоры с непогашенной вертикальной скоростью, а также динамичность приложения нагрузок при подъеме краном. Коэффициент n_g перегрузки принимается равным 1,25.
Схема размещения опор и рымов по возможности необходимо принимать такой, чтобы изгибающие моменты в сечениях СВП не превосходили значений, соответствующих эксплуатационным случаям нагрузки.
668. Суммарные изгибающие моменты M и перерезывающие силы N при продольном изгибе СВП необходимо вычислять интегрированием кривой расчетной нагрузки, представляющей собой разность сил веса g(x), умноженных на коэффициент перегрузки n_g в центре рассматриваемой поперечной шпации, и сил поддержания, вычисленных в соответствии с пунктами 664 - 667 настоящих Правил.
669. Суммарный изгибающий момент, кНм, на миделе СВП при продольном изгибе на начальных стадиях проектирования рекомендуется определять по формулам:
1) при движении в режиме парения судов амфибийного и скегового типов

М₀ = 9,81[k_тв ± 0,5(0,15 ± k_тв)(п_g - 1)] DL; (382)

2) при движении в водоизмещающем режиме судов амфибийного типа

М₀ = ± 4,9(0,15 ± k_тв)DLn_g; (383)

3) при движении в водоизмещающем режиме судов скегового типа

М₀ = 9,81[k_тв ± 0,5(0,15 ± k_тв)(п_g + D_ск/D)]DL ± 50b_ск(L/10)²h, (384)

где k_тв = M_тв/(9.81DL) - коэффициент продольного изгибающего момента на тихой воде (с учетом знака);
n_g - определяется по формуле 379 настоящих Правил.
Знак (+) в формулах 382, 383 и 384 настоящих Правил, соответствует перегибу.
Коэффициент n_g в формулах 383 и 384 настоящих Правил, определяется по прототипу или по модельным испытаниям.
Максимальная перерезывающая сила

N₀ = 4M₀/L. (385)

Расчетные значения суммарных изгибающих моментов и перерезывающих сил в сечениях судна в этом случае принимаются согласно приложению 90 настоящих Правил.
670. Изгибающие моменты М' и перерезывающие силы N' при поперечном изгибе вычисляются интегрированием кривой расчетной нагрузки, представляющей собой разность сил веса g(y), умноженных на коэффициент перегрузки в центре рассматриваемой продольной шпации, и сил поддержания, вычисленных в соответствии с пунктами 664 - 667 настоящих Правил.
671. Суммарный изгибающий момент в диаметральной плоскости СВП при поперечном изгибе на начальных стадиях проектирования рекомендуется определять по формулам, кН•м,:
1) при движении в режиме парения судов амфибийного и скегового типов

М'0 = 9,8l[k'_тв - 0,5(0,15 - k'_тв)( п'_g - 1)]DВ; (386)

2) при движении в водоизмещающем режиме СВП амфибийного типа

М'₀ = -4,9(0,15 - k'_тв)DBп'_g; (387)

3) при движении в водоизмещающем режиме СВП скегового типа

М'₀ = -4,9(0,25 - 0,5b_ск / В - k'_тв)DBп'_g, (388)

где k'_тв = M_тв/9,81DB - коэффициент поперечного изгибающего момента на тихой воде (с учетом знака).
Коэффициент п'_g в формулах 386, 387 и 388 настоящих Правил, определяется по прототипу или по модельным испытаниям.
Максимальная перерезывающая сила вычисляется по формуле, кН,

N'₀ = 4М'₀ / B. (389)

672. Внешние скручивающие моменты М_скр, кН•м, вычисляются интегрированием расчетной кривой интенсивности скручивающего момента. Последняя представляет собой алгебраическую сумму интенсивности момента m₁ от силы поддержания Р₁, интенсивности момента m₂ от силы поддержания Р₂ и погонного момента m₃ из от сил инерции масс судна относительно продольной оси вращения. При этом:

m₁ = 9,81₁Dn_gy₁/l₁; (390)

m₂ = 9,81₂Dn_gy₂/l₂; (391)

m₃ = -g(х)(₁y₁ + ₂у₂); (392)

Значения интенсивности моментов m₁ и m₂ по длине судна принимаются в соответствии с приложениями 88 и 89 настоящих Правил.
Значение интенсивности момента m₃ принимается по всей длине судна.
673. При прочностных натурных испытаниях на волне головного судна в соответствии с пунктом 657 настоящих Правил уточняют суммарный изгибающий момент на мидель-шпангоуте СВП при продольном изгибе.
В том случае, если найденное значение больше вычисленного согласно пункту 669 настоящих Правил, расчеты прочности, конструкцию и размеры связей корпуса серийных судов следует откорректировать в соответствии с продольным изгибающим моментом СВП на мидель-шпангоуте, полученным при прочностных натурных испытаниях.

§ 2. Расчетные местные нагрузки

674. Местная нагрузка на днище и скеги СВП определяется для следующих случаев:
1) давление в воздушной подушке (при отсутствии контакта конструкции с водой);
2) удар конструкций о воду;
3) гидростатическое давление (при плавании судна в водоизмещающем положении);
4) постановка на опоры.
675. Распределение давлений воздушной подушки на днище по длине СВП при отсутствии контакта с водой принимается в соответствии с приложением 91 настоящих Правил.
Давление по ширине днища следует считать равномерно распределенным.
Ординаты эпюры давлений равны:

р₁ = 9,81(2Dn_g /F_вп); (393)

р₂ = 9,81Dn_g /F_вп. (394)

Необходимо, чтобы значение расчетного давления было не меньше увеличенного на 30 % давления, создаваемого вентиляторной установкой при нулевом расходе воздуха.
676. Распределение давлений по длине при плоском ударе днищем о волну принимается в соответствии с приложением 92 настоящих Правил.
Давление по ширине судна следует считать равномерно распределенным.
Значения давлений, действующих на конструкции в процессе удара, принимаются равными, кПа:

р₀ = 9,81kDn_g /(0,3LB); (395)

р₁₀ = 9,81kDn_g /(0,4LB); (396)

р₂₀ = 9,81kDn_g /(0,4LB), (397)

где k - коэффициент неравномерности:
k = 1 - при расчете перекрытий;
k = 3 - при расчете продольных ребер жесткости и пластин в районе 0-10 шп.;
k - 1,25 - при расчете продольных ребер жесткости и пластин в районе 20 шп.
677. Гидростатическое давление принимается равным, кПа:
на днище

p = 9,81(T + 0,5h - h_ck); (398)

на скеги и борта

р = 9,81(Т + 0,5h - Z), (399)

где h - высота расчетной волны, м;
Z - расстояние по высоте от основной плоскости до рассматриваемой точки поверхности скега или борта, м.
678. Местные нагрузки на днище и скеги при постановке на опоры определяются в соответствии с пунктом 667 настоящих Правил.
679. Давление воздушной подушки на внутренние поверхности скегов принимается равномерно распределенным по высоте. Давление воздушной подушки следует считать распределенным по длине СВП в соответствии с приложением 91 настоящих Правил.
680. Расчетная нагрузка для палуб принимается равной, кПа:
1) для участков палуб, на которых возможно скопление пассажиров или команды, - 5,0;
2) для палуб в районе расположения кресел для пассажиров - 3,5;
3) для пластин и продольных балок палуб надстроек - 3,0;
4) для бимсов палуб надстроек - 1,0.
681. Расчетная равномерно распределенная нагрузка на лобовые стенки и окна надстройки первого яруса принимается равной, кПа:

Класс Расчетная равномерно
судна распределенная нагрузка, кПа
«О» 20
«Р» 10
«Л» 5

Для бортовых стенок и окон надстройки первого яруса расчетная равномерно распределенная нагрузка принимается равной 3,0 кПа.
682. Расчетные нагрузки на конструкции, ограничивающие цистерны и водонепроницаемые отсеки, принимаются в соответствии со схемой испытания на непроницаемость.
683. Расчетная нагрузка на водонепроницаемые переборки принимается распределенной по высоте переборки по треугольнику с максимальным напором на уровне основной плоскости, равным расстоянию от основной плоскости судна до палубы переборок; при отсутствии палубы переборок удвоенной осадке СВП в водоизмещающем положении.
684. В качестве расчетной нагрузки на грузовые палубы принимается давление груза (с учетом возможной неравномерности), умноженное на коэффициент перегрузки в рассматриваемой точке. При перевозке техники (колесной или гусеничной) нагрузки на палубу определяются исходя из распределения нагрузок по осям, количества и площади отпечатков колес, размеров опорной поверхности гусениц с учетом реального размещения техники в грузовом помещении и перегрузок судна при движении на волнении.

§ 3. Расчеты общей прочности

685. Общую прочность корпуса судна необходимо проверять по нормальным и касательным напряжениям. При продольном изгибе необходимо выполнять также проверку по суммарным напряжениям и по предельным изгибающим моментам.
686. Проверку общей продольной прочности необходимо выполнять для наиболее неблагоприятных случаев расчетной нагрузки, соответствующих максимальному прогибу и максимальному перегибу корпуса.
При этом необходимо рассматривать наиболее характерные в отношении прочности сечения корпуса: в районах действия максимальных изгибающих моментов и перерезывающих сил, а также скручивающих моментов, в местах больших вырезов.
Число проверяемых сечений принимается в зависимости от конструктивных особенностей проектируемого судна и необходимо обосновать в представляемых Регистру судоходства расчетах прочности.
687. Включение связей в эквивалентный брус при расчете продольной прочности необходимо производить в соответствии с пунктом 62 настоящих Правил. Площадь сечения горизонтальных перекрытий надстройки при отношении длины надстройки к ширине перекрытия меньше пяти необходимо вводить в эквивалентный брус с редукционным коэффициентом ш, учитывающим неравномерность распределения нормальных напряжений по ширине и определяемым согласно приложению 93 настоящих Правил, в которой:
В₁ - ширина перекрытия, м;
l_н - расчетная длина (расстояние между концевыми переборками) надстройки, м.
688. Необходимо проверить устойчивость перекрытий в целом и отдельных их элементов (балок набора и пластин) в соответствии с пунктом 666 настоящих Правил.
Жесткие части пластин, прилегающие к продольным балкам с каждой стороны, принимаются равными:
0,25 шпации при b/ t < 80;
20t при b/ t > 80.
689. Напряжения в поперечных сечениях СВП с прочной надстройкой вычисляются с учетом участия надстройки в общем изгибе. Если надстройка клепаная, а корпус сварной, площадь сечения связей надстройки необходимо вводить в эквивалентный брус с коэффициентом 0,9.
690. Нормальные напряжения в поперечных сечениях корпуса от стесненного скручивания не учитываются.
691. Расчетные суммарные значения нормальных и касательных напряжений в между оконных перемычках прочной надстройки определяются по формулам:

₀ = ₀^скр + ₀^изг; (400)

₀ = ₀^скр + ₀^изг, (401)

где ₀^скр, ₀^скр - нормальные и касательные напряжения в междуоконных перемычках, вызванные скручиванием судна, МПа;
₀^изг, ₀^изг - нормальные и касательные напряжения в междуоконных перемычках, вызванные общим продольным изгибом судна, МПа.
692. Расчетные суммарные касательные напряжения в поперечных сечениях корпуса принимаются равными

= ^скр + ^изг, (402)

где ^скр - касательные напряжения в корпусе от скручивания, МПа;
^изг - касательные напряжения в корпусе от общего продольного изгиба, МПа.
693. Для обеспечения общей предельной прочности судна необходимо выполнять условие

М_пр > kМ_р, (403)

где М_р - изгибающий момент при продольном изгибе или перегибе, кН•м;
М_пр - предельный изгибающий момент, кН•м;
k - коэффициент запаса прочности по предельному моменту, принимаемый равным 1,5.
694. При движении в режиме плавания необходимо проверить общую продольную прочность по суммарным напряжениям общего и местного изгиба в связях днища и скегов.
Местная нагрузка при этом принимается с учетом требований пункта 677 настоящих Правил.
Для судов, перевозящих грузы, такую проверку необходимо выполнить и для грузовой палубы (платформы) при движении СВП как в режиме парения, так и в режиме плавания. Местная нагрузка в последнем случае определяется по пункту 684 настоящих Правил.
695. Объем и характер расчетов общей поперечной прочности определяются в зависимости от конструктивных особенностей проектируемого судна.

§ 4. Расчеты местной прочности

696. При расчетах местной прочности погибь бимсов, составляющая не более 10 % ширины перекрытия, в расчете допускается не учитывать.
697. Для балок, непосредственно соединяющихся с обшивкой, ширина присоединенного пояска d принимается равной:
1) при расчете холостого набора, а также рамных связей, расположенных перпендикулярно холостому набору,

d = 0,5b при b / t < 80; (404)

d = 40t при b / t > 80; (405)

2) при расчете рамных связей одного направления с холостым набором

d = 0,5А при b / t < 80; (406)

d = 40A/b при b / t > 80; (407)

где b - расстояние между холостыми одноименными балками, см;
А - расстояние между одноименными рамными связями, см.
В состав присоединенного пояска необходимо включить ребра жесткости одного направления с рамными связями, расположенные на ширине пояска.
Для рамных связей, идущих поверх холостых ребер жесткости (навесная конструкция набора), ширина присоединенного пояска принимается равной нулю.
Во всех случаях необходимо, чтобы ширина присоединенного пояска не превышала 1/6 длины расчетного пролета балки.

§ 5. Расчеты устойчивости

698. При расчете устойчивости балок набора для определения площади их сечения ширина присоединенных поясков принимается равной среднему расстоянию между одноименными балками, а при определении моментов инерции поперечного сечения балок ширина присоединенного пояска принимается в соответствии с пунктом 697 настоящих Правил.
699. Необходимо, чтобы исправленные (критические) эйлеровы нормальные напряжения ребер жесткости соответствовали условию

_кр > 1,5. (408)

700. Необходимо, чтобы эйлеровы касательные напряжения в пластине обшивки борта, стенок надстроек и переборок, участвующих в общем изгибе, соответствовали условию

_э > 1,5. (409)

701. Устойчивость рамных связей сжатых перекрытий определяется необходимой жесткостью поперечных рамных связей, при которой перекрытие выдерживает заданное сжимающее напряжение.
702. Устойчивость изолированно работающих связей (пиллерсов, раскосов) необходимо обеспечить с коэффициентом запаса 2 по отношению к расчетным напряжениям.

§ 6. Допускаемые напряжения

703. Допускаемые напряжения ) и ) при расчетах общей и местной прочности корпуса СВП принимаются в соответствии с приложением 94 настоящих Правил, в долях от опасных напряжений.
704. Опасные нормальные напряжения принимаются равными:
при растяжении ₀ = kR_р0,2;
при сжатии ₀ = _кр,
где R_р0,2 - условный предел текучести материала, МПа, соответствующий остаточной деформации 0,2 %;
_кр - критические напряжения ребра жесткости, вычисленные с учетом поправки на изменение модуля нормальной упругости, МПа;
k - коэффициент:
для клепаных конструкций k - 0,9;
для сварных конструкций:
при 2 < t < 3 мм k - 0,6;
при 3 < t < 4 мм k = 0,7;
при t > 4 мм k = 0,8,
t - толщина соединяемых элементов конструкций.
Опасные касательные напряжения фо принимаются равными 0,57 опасных нормальных напряжений у0, действующих в данном сечении.

26. Конструирование корпуса

705. Необходимо, чтобы толщины связей корпуса были не менее указанных в приложении 95 настоящих Правил.
706. Листы наружной обшивки в районе установки фундаментов под двигатели, в местах крепления кронштейнов гребных валов и водометов, а также листы, подвергающиеся усиленному механическому износу, утолщаются не менее чем на 40 %.
707. Необходимо, чтобы расстояние между холостыми ребрами набора (шпация) не превышало 300 мм при толщине обшивки менее 3 мм и 400 мм в остальных случаях.
708. Необходимо, чтобы расстояние между рамными шпангоутами не превышало 1200 мм при шпации до 300 мм и 1500 мм в остальных случаях.
709. Необходимо, чтобы расстояние между кильсонами, а также между кильсоном и бортом или продольной переборкой не превышало 1500 мм на судах без двойного дна и 2000 мм на судах с двойным дном.
710. В районе нижней кромки скег необходимо усиливать путем утолщения обшивки или постановки специального подкрепления.
Необходимо, чтобы толщина усиления была не менее удвоенной толщины обшивки скега.
На судах, эксплуатирующихся только в пресной воде, допускается постановка стальных подкрепляющих накладок.
711. Следует принимать меры по увеличению жесткости палубы в районе возможного скопления пассажиров при посадке. Необходимо, чтобы толщина палубы в этом районе была не менее 3 мм.
712. При наличии часто расположенных оконных вырезов в надстройке в ее стенках необходимо предусмотреть два крайних сплошных участка носовой и кормовой.
Необходимо, чтобы длина каждого из этих участков превышала высоту оконных вырезов не менее чем на 20 %.

27. Вибрационная прочность и нормы вибрации корпуса

§ 1. Общие требования

713. Расчет вибрации сводится к проверке отсутствия резонанса путем определения частот свободных колебаний и сравнивания их с частотами возмущающих сил, вызываемых работой судовых технических средств и движительного комплекса.
Проверке подлежат:
1) общие вертикальные колебания корпуса для расчетных случаев нагрузки судна в полном грузу и порожнем;
2) местные колебания набора, ребер жесткости и пластин наружной обшивки, палуб и переборок.
714. Проверка местных колебаний обязательна для следующих районов:
1) днища в районе движительного комплекса;
2) днища в районе установки двигателей и вентиляторов.

§ 2. Расчеты общей и местной вибрации

715. В расчетах общей вибрации определяются частоты свободных колебаний корпуса первого, второго и высших тонов для судна в режиме плавания и в режиме парения методами, согласованными с Регистром судоходства. Необходимо, чтобы эти частоты отличались от частот возмущающих сил при основных эксплуатационных режимах, численно равных:
1) частоте вращения ротора движителя;
2) частоте вращения ротора движителя, умноженной на число его лопаток;
3) частоте вращения коленчатого вала двигателя;
4) частоте вращения коленчатого вала двигателя, умноженной на число вспышек за один оборот коленчатого вала;
5) частоте вращения вентилятора, умноженной на число его лопастей.
716. Принятое проектантом отличие частот необходимо обосновать расчетом, показывающим, что амплитуды общей вибрации не превышают допускаемые (пункт 725 настоящих Правил).
717. Частота свободных колебаний корпуса первого, второго и высших тонов необходимо уточнять экспериментально на головном судне.
718. Для предотвращения резонанса частоты свободных колебаний первых тонов отдельных конструкций необходимо, чтобы корпуса превышали частоты возмущающих сил на основных эксплуатационных режимах (при ходе судна в режиме парения и в режиме плавания):
1) для пластин и ребер жесткости днища корпуса в кормовой оконечности - частоту вращения ротора движителя не менее чем на 50 и 30 % соответственно;
2) для пластин и ребер жесткости в районе установки главных двигателей - частоту вращения коленчатого вала и удвоенную частоту вращения коленчатого вала главных двигателей не менее чем на 50 и 30 % соответственно.
719. Необходимо, чтобы частоты свободных колебаний пластин и ребер жесткости отличались от частот возмущающих сил, численно равных:
1) в кормовой оконечности - произведению частоты вращения ротора движителя на число его лопаток;
2) в районе установки главных двигателей - произведению частоты вращения коленчатого вала двигателя на число вспышек за один оборот коленчатого вала;
3) в районе установки вентиляторов - произведению частоты вращения вентилятора на число его лопаток.
720. Принятое проектантом отличие частот свободных колебаний от частот возмущающих сил (пункт 719 настоящих Правил) обосновано расчетом вынужденной вибрации, показывающим, что амплитуды при вибрации не будут превышать допускаемые значения (пункт 726 настоящих Правил).
721. Частота свободных колебаний пластин, Гц, опертых на рамный набор и не подкрепленных промежуточным холостым набором или ребрами жесткости, возможно вычислять по формулам 277, 278 и 279 настоящих Правил.
722. Частота свободных колебаний пластин, Гц, опертых на рамный набор и подкрепленных промежуточным холостым набором или ребрами жесткости, определяется по формулам 281-285 настоящих Правил.
723. Частота свободных колебаний, Гц, промежуточного холостого набора или ребер жесткости, определяемая без взаимодействия их с пластиной, вычисляется по формулам 282, 283 настоящих Правил.
724. При испытании головных судов в соответствии с пунктом 657 настоящих Правил, необходимо предусмотреть экспериментальное определение возмущающих периодических сил от движителей, двигателей, вентиляторов, сил динамического взаимодействия с волнами и районов их распространения по программе, согласованной с Регистром судоходства. Результаты испытаний необходимо представить Регистру судоходства.

§ 3. Нормы вибрации

725. Необходимо, чтобы допускаемые амплитуды вибрации кормовой оконечности не превышали значений, рассчитываемых по формуле 295 настоящих Правил.
726. Необходимо, чтобы допускаемые амплитуды вибрации в центре пластин корпуса и надстройки не превышали значений, определяемых по формуле, мм,

A_д = k(a / 100t)²t, (410)

где k - коэффициент равный:
для пластин, приваренных по контуру сплошным двусторонним швом или приклепанных к набору - 2,90;
для пластин, приваренных по контуру сплошным односторонним или прерывистым двусторонним швом - 1,45;
а - короткая сторона пластины, см.
t - толщина пластины, см.
727. Вибрация набора считается допустимой, если наибольшие напряжения, замеренные или вычисленные по замеренным амплитудам, не превосходят 20 МПа.

28. Требования к конструкции и нормы прочности гибких
ограждений воздушной подушки

§ 1. Общие указания

728. Требования настоящей главы распространяются на гибкие ограждения воздушной подушки (далее - ГО) амфибийных и скеговых СВП внутреннего плавания, изготовленных из одобренных Регистром судоходства резинотканевых материалов с применением клеепрошивных, болтовых и заклепочных соединений.
729. Выбор размеров, конструкции, типа соединений и узлов ГО на начальных стадиях проектирования СВП производится в соответствии с техническим заданием, а также с учетом опыта проектирования и эксплуатации аналогичных судов и данных о физико-механических характеристиках материалов ГО, представленных изготовителем этих материалов и полученных на основании лабораторных исследований.
730. Для конструкций ГО, отличающихся принципиальной новизной технических решений, выбором материалов или предполагаемых условий эксплуатации, по требованию Регистра судоходства необходимо предусмотреть изготовление и испытания опытного комплекта ГО.
Необходимо, чтобы опытный комплект ГО прошел цикл испытаний на головном СПВ в эксплуатационных условиях в пределах предусмотренного для ГО срока службы (ресурса) по программе, согласованной Регистром судоходства.
731. По согласованию с Регистром судоходства возможно признание целесообразными изготовление и опытная эксплуатация двух и более опытных комплектов ГО с целью выбора оптимального варианта конструкции ГО и материала для его изготовления.
При выборе марки материала следует отдавать предпочтение материалам, имеющим наибольший ресурс в эксплуатационных условиях (при длительном пребывании в воде, нефтепродуктов, солнечной радиации, низких и высоких температур, при усталостном и абразивном износе в амфибийных режимах движения СВП).
732. Результаты определения технического состояния ГО и протоколы испытаний в период опытной эксплуатации необходимо представить Регистру судоходства для корректировки требований к конструкции и норм прочности ГО на основании обработки статистических данных.
733. Необходимо, чтобы конструкция ГО соответствовала следующим требованиям:
1) обеспечивать надежную работу ГО в эксплуатационных условиях в пределах предусмотренного срока службы (ресурса);
2) металлические детали креплений ГО необходимо изготавливать из антикоррозийных сплавов или иметь антикоррозийное покрытие;
3) быть по возможности технологичной, легкодоступной для обслуживания, монтажа демонтажа и обеспечивать возможность замены или ремонта дефектных элементов и деталей вне заводских условий;
4) для безопасной эксплуатации и уменьшения возможности повреждений ГО необходимо, чтобы его форма и конструкция в режиме парения над ровным экраном обеспечивали необходимую высоту воздушной подушки и заданные характеристики остойчивости СВП, а также не допускать непредусмотренных изгибных деформаций утечек воздуха на стыка полотнищ и в узлах креплений монолита.

§ 2. Расчеты и нормы прочности гибкого ограждения

734. Общую прочность основных элементов конструкции ГО необходимо проверить в соответствии с методами расчета натяжений в мягких оболочках, подверженных воздействию избыточного внутреннего давления.7
35. Условие прочности ГО определяется формулой:

Т < Т_доп, (411)

где Т - расчетное натяжение,
Т_доп - допускаемое натяжение в компонентах ГО.
736. Допускаемое натяжение в материале ГО на стадии проектирования СВП определяется по формуле:

Т_доп = mR_еН, (412)

где R_еН - предел прочности материла ГО на разрыв, кН/см,
m - коэффициент уменьшения прочности материала вследствие технологических допусков при сборке ГО, износа и естественного старения материала в эксплуатации, который необходимо назначать в соответствии с приложением 96 настоящих Правил.
737. На этапе проектирования ГО коэффициент увеличения динамических нагрузок относительно нагрузки в базовом расчетном случае n, который необходимо назначать в соответствии с приложением 96 настоящих Правил.
738. Основными расчетными случаями являются:
1) парение СВП над горизонтальным экраном без хода и в отсутствии качки (базовый случай);
2) взаимодействие с водной поверхностью при качке и режиме парения на ходу с размахом, равным высоте воздушной подушки: 2Z = h_вп;
3) контакт с препятствиями, имеющим продольную и поперечную ориентацию относительно контура ГО в плане, в режиме парения.
739. Уточнение значений коэффициентов n и m производится с учетом статистики данных опытной и длительной эксплуатации СВП.

§ 3. Расчет прочности монолита (базовый случай)

740. Под монолитом понимается оболочка верхнего яруса двухъярусного ГО полного контура, замкнутая на корпус СВП посредством верхнего и нижнего креплений, а также надувной скег (баллон) в составе ГО соответствующих вариантов СВП.
741. Натяжения в наружной ветви оболочки монолита (на границе с окружающей атмосферой) в режиме парения без хода (базовый расчетный случай) определяются по формуле:

Т_м = Р_мr_н•10^-4, (413)

где Т_м - расчетные натяжения в материале наружной ветви оболочки монолита, кН/см;
Р_м - давление в монолите (ресивере), кПа;
r_н - радиус кривизны наружной ветви оболочки монолита, см.
Согласно условиям равновесия оболочки монолита ГО, необходимо, чтобы натяжения во внутренней ветви оболочки (на границе с полостью воздушной подушки) были равны натяжениям в наружной ветви.
742. Максимальные натяжения в оболочке цилиндрических участков монолита при движении СВП на волнении (расчетные случаи 1 и 2) определяются по формуле:

Т_м = nР_м r_н •10^-4, (414)

где n - коэффициент увеличения давления, определяемый для каждого расчетного случая по результатам испытаний близкого прототипа, а при отсутствии прототипа в соответствии с приложением 96 настоящих Правил.
743. Максимальные натяжения в тороидальных участках оболочки монолита (носовой секции и кормовых угловых секциях) определяются по формуле:

Т_м = 1,5 nР_м r_н •10^-4. (415)

§ 4. Расчет прочности полумонолита

744. Под полумонолитом понимается оболочка верхнего яруса двухъярусного ГО неполного контура, состыкованная с корпусом СВП посредством только верхнего крепления.
745. Натяжения в оболочке цилиндрических участков полумонолита определяются по формуле:

Т_пм= nР_п r_н •10^-4, (416)

где Рп - давление в полости воздушной подушки, кПа.
746. Максимальные напряжения в торообразных участках оболочки монолит (носовой секции и кормовых угловых секциях) определяются по формуле:

Т_пм= 1,5nР_п r_н •10^-4. (417)

§ 5. Расчет прочности съемного элемента

747. Натяжения в материале съемного элемента открытого типа определяются по формуле:

Т_пм= nР_п r_э •10^-4, (418)

где r_э - радиус кривизны наружной ветви горизонтального сечения элемента, см.
748. Натяжения в материале съемного элемента закрытого типа определяются по формулам для монолита.

Раздел 7. Конструкция железобетонного корпуса

29. Общие требования

749. Настоящий раздел устанавливает требования к конструкции, прочности и постройке железобетонных корпусов и надстроек.
750. Для изготовления конструкций корпуса и надстройки необходимо применять материалы, соответствующие требованиям части 2 настоящих Правил и соответствующих стандартов.

30. Конструирование корпуса и надстройки

§ 1. Общие требования

751. Корпуса железобетонных судов возможно набирать по поперечной, продольной и смешанной системе набора.
Для стоечных судов типа дебаркадеров и брандвахт длиной до 35 м допускается безнаборная (безребристая) конструкция корпуса с часто расставленными поперечными переборками.
Допускается смешанная конструкция корпуса из ребристых и безребристых элементов. Последние рекомендуется применять для внутренних частей корпуса (переборок, платформ).
752. Корпуса железобетонных судов возможны сборной, сборно-монолитной и монолитной конструкции.
753. Необходимо, чтобы открытые участки палубы железобетонного судна имели уклон, обеспечивающий сток воды за борт.
Днище стоечных судов длиной более 30 м в оконечностях необходимо поднять выше грузовой ватерлинии.
754. Необходимо, чтобы расположение непроницаемых переборок в корпусе судна обеспечивало его непотопляемость в соответствии с требованиями раздела 13 настоящих Правил.
755. У стоечных судов классов «Р» и «Л» переборки возможны проницаемые в месте соединения их с палубой, если для наиболее неблагоприятного случая затопления высота надводного борта 0,7 м и более, за исключением форпиковой и ахтерпиковой переборки, а также переборки машинно - котельного отделения, которые во всех случаях необходимо непроницаемо соединить с палубой.
756. Наружные части корпуса, подвергающиеся при эксплуатации ударам, необходимо защитить привальными брусьями, специальными отбойными устройствами или настилами.
Необходимо, чтобы защитные конструкции корпуса передавали усилия от ударов на жесткие связи (переборки, балки набора или специальные местные подкрепления).
757. Поверхности, испытывающие интенсивное местное истирание (плиты наружной обшивки и палубы в районе якорных клюзов, комингсы грузовых люков), необходимо облицевать металлом или другим защитным материалом.
758. Количество и расположение арматуры в элементах железобетонного корпуса назначают из условия обеспечения прочности и ограничения раскрытия трещин с соблюдением соответствующих конструктивных требований.
759. Необходимо, чтобы площадь поперечного сечения растянутой арматуры в долях площади геометрического сечения элемента составляла:
для арматуры из стали класса:
A-I (A240) не менее 5 %;
А-II (А300) не менее 4 %;
А-III (А400) не менее 3 %.
760. Во всех элементах корпуса, особенно в плитах наружной обшивки, требуемую площадь поперечного сечения арматуры следует обеспечивать применением возможно большего числа стержней малого диаметра с соблюдением минимально допустимых расстояний между стержнями (пункт 761 настоящих Правил).
Необходимо, чтобы при этом диаметр стержней был не менее 10 мм для продольной арматуры балок и 6мм для сеток плит и хомутов и для арматуры, назначаемой из конструктивных соображений.
761. Необходимо, чтобы расположение арматурных стержней в элементах корпуса соответствовало следующим требованиям:
1) расстояние в свету между ближайшими параллельно расположенными стержнями было не менее их наибольшего диаметра и не менее 20 мм;
2) минимальное расстояние в свету между выступающими частями перепусков или накладок стыков и ближайшими параллельными стержнями арматуры было 10 мм и более;
3) арматурные стержни не закрывали отверстия, через которые подается бетон в нижележащие части конструкции, более чем на 40 % их площади.
762. Необходимо, чтобы арматура корпуса была сварной и состояла из плоских сварных сеток или объемных сварных каркасов.
Вязаная арматура допускается при изготовлении монолитных частей корпуса, а также отдельных секций при условии, что их арматуру собирают на месте бетонирования и в собранном виде не транспортируют.
763. Сварку арматуры выполняют в соответствии с требованиями стандартов.
Стыковые соединения стержней выполняют контактной или дуговой сваркой (фланговыми швами или ванным способом в желобчатых накладках).
Во всех случаях необходимо, чтобы арматура в месте соединения была равнопрочна соединяемым стержням, а при соединении стержней разных диаметров - стержню меньшего диаметра.
764. Соединения пересекающихся стержней выполняют контактной точечной электросваркой, полуавтоматической сваркой в среде углекислого газа, ручной дуговой сваркой в труднодоступных местах.
765. Соединения стержней с металлическими конструкциями выполняют электродуговой сваркой (сплошной шовной, точечной в среде защитных газов или под слоем флюса).
766. Концы арматурных стержней необходимо надежно закрепить, в связи с чем необходимо:
1) все учитываемые в расчете прочности гладкие растянутые стержни арматуры диаметром 10 мм и более, а также все анкеры, подвергающиеся растяжению и имеющие длину менее 20 диаметров, заканчивать концевыми крюками;
2) растянутые стержни закреплять по возможности в сжатой зоне;
3) перепускать стержни на участках, где они требуются по расчету, на следующую длину:
растянутые стержни из арматурной стали классов A-I (A240) и А-II (А300) на 30 диаметров, класса А-III (А400) на 40 диаметров;
сжатые стержни из стали класса A-I (А240) без крюков на 30 диаметров; других классов на 10 диаметров меньше, чем растянутые;
4) все нагруженные продольные стержни, обрывающиеся в местах пересечения или притыкания балок, приваривать к специальным анкерам и ближайшим пересекающим стержням.
767. Отгибы арматуры выполняют по дуге радиусом не менее 10 диаметров.
Концевые нормальные крюки арматуры должны иметь диаметр в свету не менее 2,5 диаметра стержня, прямые крюки - длину отгибаемой части не менее 3 диаметров.
768. Перегиб растянутой арматуры при углах менее 165⁰ не допускается. В этом случае арматура должна состоять из отдельных пересекающихся стержней, располагающихся вдоль граней сопрягаемых элементов.
При углах, превышающих 165⁰, перегиб растянутой арматуры допускается при условии установки в них хомутов.
769. Необходимо, чтобы:
толщина защитного слоя бетона для всех наружных поверхностей корпуса и для внутренних поверхностей, подвергающихся смачиванию, была не менее 10 мм, а для остальных поверхностей - не менее 5 мм;
части корпуса, соприкасающиеся с морской водой, а также интенсивно истираемые участки палуб, не имеющие специальных покрытий, имели толщину защитного слоя, увеличенную не менее чем на 5 мм по сравнению с указанной;
для арматуры диаметром более 10 мм толщина защитного слоя была не менее диаметра стержня.
770. При конструировании корпуса судна нельзя допускать образования очагов концентрации напряжения, для чего следует:
1) обрывы стержней в основных связях корпуса рассредоточивать по длине и ширине элемента таким образом, чтобы в одном сечении площадь растянутой арматуры изменялась не более чем на 25 % для плит и 30 % для балок, а для сжатой арматуры - не более чем на 40 %;
2) обрывающиеся связи закреплять на ближайших перекрестных связях или усиленных участках плит;
3) изменять толщину плит и размеры балок постепенно, обеспечивая уклон не более 1:3;
4) у прямых и острых углов деталей из бетона предусматривать фаски размером не менее 25 мм.

§ 2. Плиты

771. Толщину плит корпуса назначают в зависимости от типа и размерений судна, его конструкции и условий обеспечения прочности.
Во всех случаях необходимо, чтобы толщина плит не была менее указанной в приложении 97 настоящих Правил.
772. Толщина плит в районе скулы, а также в местах расположения закладных деталей или в местах установки механизмов, устройств и оборудования необходимо увеличить не менее чем на 25 %.
773. Плиты корпуса следует армировать двумя одинарными сетками, расположенными на расстоянии, равном не менее толщины защитного слоя (пункт 769 настоящих Правил).
774. При армировании тонких плит, не испытывающих ударных нагрузок (плиты переборок, выгородок и палуб, защищенных настилами), разрешается применять вместо двух одинарных сеток одну полуторную, состоящую из средних распределительных стержней, к которым с обеих сторон следует крепить перпендикулярно расположенные рабочие стержни.
Плиты наружной обшивки армировать полуторной сеткой запрещается.
775. Арматуру плит в районе скулы, палубного стрингера, а также в местах, подверженных значительным ударным или сосредоточенным нагрузкам, необходимо усиливать путем увеличения размеров или установкой дополнительных стержней и местных сеток.
776. Необходимо, чтобы площадь поперечного сечения распределительной арматуры плиты во всех случаях составляла не менее 20 % площади поперечного сечения рабочей арматуры и не менее требуемой пунктом 759 настоящих Правил.
777. Необходимо, чтобы размеры арматурных стержней и их расположение соответствовали следующим требованиям:
1) в одном ряду сетки по всей длине пролета плиты необходимо располагать не менее 5 и не более 25 стержней на 1 м длины;
2) расстояние между рабочими стержнями не превышало 2,5 толщины плиты, а между распределительными - 4 толщины плиты;
3) стержни основных сеток при толщине плиты до 80 мм были расположены в шахматном порядке, а не один над другим;
4) диаметр стержней был не менее 6 мм и не более 0,25 толщины плиты;
5) при армировании плит стержнями разных диаметров последние отличались друг от друга не более чем на 2 мм.
778. В плитах днища, палубы и переборок разрешается до 40 % общего количества рабочей арматуры наружной сетки выполнять в виде отдельных стержней, расположенных над опорами плиты, при условии, что длина их будет не менее ширины опоры плюс 0,4 пролета плиты.
779. Опорные сечения плит необходимо усиливать путем устройства вутов.
Если вут учитывается при расчете прочности, то его следует армировать специальными стержнями или сетками с таким расчетом, чтобы перпендикулярно ребру было не менее 5 стержней на 1 м погонной длины вута.
При устройстве вута не допускается применение отдельных стержней, указанных в пункте 778 настоящих Правил.
780. Арматуру плит, образующих угол, соединяют с помощью сварки или путем перепуска из одной плиты в другую не менее 60 % стержней каждой плиты на длину 15 диаметров стержней, но не менее 150 мм.
781. Арматуру плит, образующих тавр, соединяют с помощью сварки или путем отгиба всех стержней притыкаемой плиты между сетками другой плиты. Необходимо, чтобы длина отгиба была не менее 10 диаметров стержня.

§ 3. Балки

782. Необходимо, чтобы высота ребра была не более 10 толщин плиты, а ширина - менее 1,5 толщины плиты.
783. Необходимо, чтобы рабочая арматура балок соответствовала следующим требованиям:
1) диаметр рабочих стержней был не менее 10 мм, а монтажных - не менее 6 мм;
2) расчетная арматура была расположена не более чем в 3 ряда по высоте и не менее чем в 2 ряда по ширине как в сжатой, так и в растянутой зонах;
3) при высоте балки 500 мм и более вдоль ее боковых граней была установлена дополнительная продольная арматура из стержней диаметром > 8 мм. Расстояние между стержнями по высоте балки было < 200 мм.
784. Наклонную арматуру балок следует выполнять путем отгиба продольной арматуры, перепускаемой из растянутой зоны в сжатую, или введения специальных отогнутых стержней, заканчивающихся прямыми участками и приваренных внахлестку к продольной арматуре. Необходимо, чтобы отгибы арматуры составляли с осью балки угол не менее 30Ү и не более 60^о.
Применение отдельных, не связанных с основной арматурой «плавающих» стержней не допускается.
785. Необходимо, чтобы поперечная арматура балок, выполняемая в виде хомутов, соответствовала следующим требованиям:
1) диаметр хомута составлял 0,25 диаметра продольной арматуры, но не менее 6мм;
2) расстояние между хомутами не превышало наименьшего из следующих значений: 0,75 высоты балки.
В пиллерсах и балках, подвергающихся осевому сжатию, шаг хомутов, кроме того, не превышал 1,5 ширины ребра;
3) если площадь поперечного сечения сжатой арматуры превышает 3 % площади поперечного сечения элемента, то расстояние между хомутами не превышало 10 диаметров стержней указанной арматуры;
4) каждый хомут охватывал в ребре не более 6 сжатых стержней.
Если это условие не выполняется, то необходимо устанавливать дополнительные хомуты, скобы или стержни, скрепляющие продольную арматуру или противоположные ветви хомутов.
786. Необходимо, чтобы:
при армировании балок сварными каркасами последние имели поперечные связи - стержни или планки;
расстояние между поперечными связями в растянутой зоне ребра не превышало 20 диаметров стержней продольной арматуры, но было не более 500 мм;
в сжатой зоне ребра расстояние между поперечными связями не превышало 15 диаметров продольной арматуры, но было не более чем две ширины ребра;
если площадь поперечного сжатия арматуры превышает 3 % поперечного сечения балки, то расстояние между поперечными связями не превышало 10 диаметров продольной арматуры.
787. Соединение балки с плитой выполняют:
1) перепуском двух продольных стержней ребра между сетками плиты (при замкнутых хомутах);
2) размещение между сетками плиты отогнутых концов хомутов (лапок) длиной не менее чем 10 диаметров (при открытых хомутах), при этом над отогнутыми концами хомутов располагают по одному стержню, идущему по всей длине балки.
788. Необходимо, чтобы:
в наборе топливных и балластных отсеков корпуса были голубницы для стока воды и пропуска воздуха;
голубницы не перерезали продольную арматуру балок;
расстояние от кромок голубниц до продольной арматуры были не менее 10 мм.
789. В местах пересечения балок обеспечивают непрерывность их продольной арматуры путем размещения стержней по высоте ребер на разных уровнях.
Если высоты указанных балок отличаются более чем на 20 %, низкая балка необходимо усилить в месте соединения с высокой балкой армированным вутом.
Устройство вутов не обязательно для слабо нагруженных балок, размеры которых принимают конструктивно.

§ 4. Вырезы

790. Вырезы в плитах палубы, уменьшающие площадь сечения элемента, вводимого в эквивалентный брус, более чем на 15 %, необходимо подкреплять компенсирующей арматурой и железобетонными или металлическими комингсами.
791. Все перерезанные стержни необходимо надежно соединить с компенсирующей арматурой и с комингсом.
792. Углы прямоугольных вырезов рекомендуется закруглять или притуплять.
Около углов больших вырезов, в которых возможна опасная концентрация напряжений, следует устанавливать стержни перпендикулярно биссектрисе угла.

§ 5. Межсекционные соединения

793. Секции корпуса следует стыковать друг с другом и с монолитно изготавливаемыми элементами на арматурных выпусках.
Для стыковки расположенных внутри корпуса элементов возможно применять закладные детали.
Стыки секций необходимо располагать по возможности в менее напряженных местах. Необходимо, чтобы отпускная прочность бетона секций была не менее 70 % марочной.
794. При конструировании стыков необходимо соблюдать следующие условия:
1) при стыковке на арматурных выпусках расстояние между кромками секций было: для плит - не менее двух толщин плиты, а для балок - не менее удвоенной ширины или половины высоты ребра и во всех случаях не менее 100 мм;
2) расстояние между параллельными стержнями арматуры стыков или расположенными в стыке соединительными деталями было равно половине диаметра арматуры, но не менее 10 мм;
3) в месте стыка не допускаются выступающие наружу корпуса утолщения плит.
795. В стыке на арматурных выпусках соединение стержней производят сваркой внахлестку или встык с помощью накладок.
В угловых соединениях арматурные выпуски, не подвергающиеся растяжению, допускается обрывать в бетоне стыка с соблюдением требований пункта 766 настоящих Правил относительно анкеровки концов арматурных стержней.
796. Стыки закладных деталей необходимо надежно закреплять и точно размещать.
Необходимо, чтобы:
в непроницаемых стыках расстояние между закладными деталями не превышало 250 мм;
конструкция закладных деталей и их анкеров позволяла качественную укладку бетона при омоноличивании стыка.
797. Необходимо, чтобы показатели прочности, непроницаемости и морозостойкости бетона стыков были не ниже, чем у бетона основного корпуса.
798. Омоноличивать стыки следует обычным (ручным) или механизированным способом. По согласованию с Регистром судоходства омоноличивание стыков внутренних элементов корпусов судов длиной до 35 м (стыков переборок и выгородок с днищем, палубой и бортами, стыков элементов надстроек с корпусом и друг с другом) допускается способом зачеканки.
799. Для исключения замораживания бетона при отрицательных температурах бетонирование стыков и монолитных элементов без специальной технологии, согласованной с Регистром судоходства, не допускается.
800. Распалубка стыков и монолитно изготовляемых элементов допускается после достижения бетоном прочности (в % марочной):
для вертикальных элементов - 35;
для горизонтальных элементов - 50.
801. Нагружать стыки и монолитные элементы (испытание на непроницаемость, передвижение судна на стапеле, спуск на воду) допускается после достижения бетоном прочности не менее 70 % марочной.

§ 6. Крепление оборудования к корпусу

802. Корпус судна в районе расположения оборудования усиливают.
803. Оборудование крепят к корпусу с помощью закладных деталей, сквозных или анкерных болтов.
804. Крепление сквозными болтами допускается только к палубе и балкам набора, а также к выступающим частям корпуса.
805. Применение анкерных болтов диаметром 12 мм и более при условии обеспечения надежной заделки допускается для крепления ко всем частям корпуса, кроме плит наружной обшивки и непроницаемых переборок.
806. Если закладные детали крепят с помощью сварки, то необходимо, чтобы их толщина была не менее 5 мм; для заделывания детали в бетон необходимо не менее двух анкеров диаметром не менее 8 мм.
Во избежание чрезмерного перегрева прилегающего бетона и значительных сварочных деформаций закладных деталей их следует сваривать точечными или прерывистыми швами с длиной провара не более 40 мм и калибром не более 5 мм.
807. Трубы, проходящие через непроницаемые переборки или наружную обшивку, крепят к плите с помощью специальных закладных деталей (стаканов с фланцами, коробок, закладных листов), снабженных анкерами или приваренных к арматуре плиты.
808. Крепление изоляции и внутренней отделки к корпусу допускается с помощью заделанных в бетон арматурных выпусков диаметром не менее 8 мм.
809. Крепление слабонагруженных элементов выполняют с помощью винтов и гужонов, заделанных в балках набора или в плитах палубы толщиной не менее 60 мм.
810. По согласованию с Регистром судоходства малоответственные и слабонагруженные детали допускается крепить к бетону с помощью специальных клеев.

§ 7. Железобетонные надстройки

811. Надстройки из железобетона выполняют легкими, то есть не участвующими в общем изгибе корпуса судна.
812. При необходимости железобетонные надстройки сооружают прочными, то есть участвующими в общем изгибе корпуса судна. В этих случаях следует предусматривать надежную связь надстройки с корпусом, обеспечивающую их совместную работу.
Необходимо, чтобы материал и конструкция прочной надстройки удовлетворяли требованиям настоящего раздела для основного корпуса.

31. Расчеты и нормы прочности

§ 1. Общие требования

813. Значения внешних нагрузок определяют применительно к требованиям раздела 2 настоящих Правил.
814. Внешние нагрузки, действующие на корпус судна в аварийном состоянии, определяют из условия затопления одного или двух отсеков (пункты 1191 и 1193 настоящих Правил) наиболее неблагоприятного с точки зрения общей прочности судна.
815. В случае проверки прочности сборных элементов при их транспортировке и монтаже за расчетную нагрузку принимают собственный вес элемента, умноженный на коэффициент динамичности, равный 1,5.

§ 2. Расчетные силы, моменты и напряжения от общего изгиба

816. Для определения расчетных сил, моментов и напряжений от общего изгиба корпус судна рассматривают как эквивалентный брус и применяют следующие обозначения:
М - изгибающий момент, кН•м;
N - продольные усилия, кН;
Q - перерезывающая сила, кН;
Ф - касательные напряжения, МПа;
I - момент инерции приведенной площади всего поперечного сечения эквивалентного бруса, м⁴;
S - статический момент приведенной площади части поперечного сечения эквивалентного бруса, расположенной по одну сторону от нейтральной оси, взятый относительно нейтральной оси эквивалентного бруса, см³;
S_э - статический момент приведенной площади поперечного сечения рассматриваемого элемента относительно нейтральной оси эквивалентного бруса, см³;
F_э - приведенная площадь поперечного сечения рассматриваемого элемента, см²;
F_п - приведенная площадь поперечного сечения днищевого или палубного пояса эквивалентного бруса, см²;
Н - высота борта судна, измеряемая между наружными поверхностями плит днища и палубы, м;
- сумма толщин бортов и продольных переборок на уровне нейтральной оси эквивалентного бруса, см.
817. Расчетные силы, моменты и напряжения находят для двух возможных положений судна: прогиба - при сжатой палубе и перегиба — при сжатом днище.
818. Расчетные силы, моменты и напряжения вычисляют для сечений, в которых элементы корпуса наиболее напряжены (сечения в средней части судна, в районе больших вырезов, в местах изменения системы набора, обрыва продольных связей).
819. Продольные связи корпуса и железобетонной надстройки включают в состав эквивалентного бруса при условиях, предусмотренных главой 4 настоящих Правил, как и для аналогичных связей стальных судов.
Ослабление от единичных вырезов, наибольший размер которых не превышает 5 толщин плиты и которые не уменьшают площадь сечения пояска эквивалентного бруса более чем на 3 %, возможно не учитывать.
820. Продольные силы от изгибающего момента в элементах эквивалентного бруса допускается определять без учета работы бетона в растянутой зоне, кН:

N = 10²MS_э /I. (419)

Для однопалубных судов с плоским одинарным днищем продольные силы от изгибающего момента вычисляют по приближенной формуле, кН:

N = MF_э /HF_п. (420)

821. В приведенную площадь поперечного сечения включают всю площадь поперечного сечения арматуры и 0,1 площади поперечного сечения сжатой зоны бетона.
822. Наибольшие касательные напряжения в вертикальных элементах эквивалентного бруса (бортах и продольных переборках), МПа:

= 10 QS /I . (421)

Для однопалубных судов с плоским одинарным днищем наибольшие касательные напряжения, МПа, можно определять по следующей приближенной формуле:

= 10^-1 Q/H. (422)

§ 3. Расчетные силы, моменты и напряжения от местной нагрузки

823. Расчетные силы, моменты и напряжения в связях корпуса от местного изгиба определяют по общим правилам строительной механики для упругих систем и применяют следующие основные обозначения:
q и q₁ - интенсивность расчетной нагрузки, кН/м;
h_вс - высота столба воды, создающего гидростатическую нагрузку на борт или переборки, м;
М_оп - изгибающий момент в опорном сечении балки-полоски, кН•м;
М_пр - изгибающий момент в середине пролета балки-полоски, кН•м;
l - пролет балки-полоски в свету, м;
l₁ - пролет балки-полоски между осями опор, м;
l_в - длина вута, м;
h - толщина плиты, см;
h _р - расчетная толщина плиты в районе вута, см;
h_в - полная высота вута, см;
h _вр - расчетная высота вута, см.
824. Поперечные связи набора корпуса необходимо рассчитывать в составе шпангоутной рамы как простые или многопролетные балки.
825. Продольные связи набора рассчитывают с учетом заделки на поперечных переборках, считая рамные шпангоуты и бимсы упругими или жесткими опорами в зависимости от принятой конструкции.
826. Моменты инерции поперечных связей для определения соотношения их жесткостей вычисляются в предположении упругой работы этих сечений без учета арматуры.
827. Прямоугольные плиты, опертые по трем или четырем кромкам, рассчитываются как балки с пролетом, равным меньшей стороне плиты, если соотношение сторон больше чем 2:1.
При отношении сторон, равном или меньшем 2:1, прямоугольные плиты следует рассчитывать по формулам для тонкой изотропной плиты.
Плиты, опертые по двум кромкам, рассчитываются как балки с пролетом, равным расстоянию между опертыми кромками.
828. За расчетный пролет балок и плит принимается расстояние между осями опор.
Геометрические размеры шпангоутных рам принимаются по внутренней поверхности обшивки.
829. В балках и плитах, имеющих вуты с отношением h_в/l_в < ¹/₃, вуты учитываются в соответствующих сечениях полностью.
Вуты с отношением hв/lв > 1/3 условно считаются имеющими отношение h_в/l_в = ¹/₃ (приложение 98 настоящих Правил).
830. При определении элементов сечения балок набора необходимо засчитывать присоединенные пояски плит.
Расчетную ширину присоединенного пояска следует принимать равной полусумме прилегающих к ребру пролетов плиты, но не более 20 толщин (или 25 толщин плиты при ее сопряжении с ребром, армированным вутами).
При этом необходимо, чобы ширина присоединенного пояска не превышала ¹/₃ размера расчетного пролета балки.
831. Для неразрезных балок и балочных плит за расчетный опорный момент принимается момент в сечении по грани ребра, являющегося опорой. При этом для защемленной на опорах балки-полоски, имеющей армированные вуты и загруженной равномерно распределенной нагрузкой, изгибающие моменты возможно рассчитывать, как для непризматической балки, кН•м:
на опоре

М_оп = -ql²/(12); (423)

в пролете

М_пр = ql² (3-2)/24, (424)

где  - коэффициент, определяемый согласно приложению 99 настоящих Правил.
832. При проверке прочности плит бортов с поперечной системой набора и переборок с вертикальными ребрами за интенсивность нагрузки на балку-полоску принимается наибольшее из значений, вычисленных по формулам, кПа:

q = 9,81 (h_вс - 0,5l); (425)

q1 = 9,81•2h_вс /3. (426)

§ 4. Расчетная проверка прочности элементов корпуса судна
из обычного железобетона

833. Основные обозначения:
R_np - предел прочности бетона на осевое сжатие, МПа;
R_p - предел прочности бетона при осевом растяжении, МПа;
R_еН - предел текучести арматуры, МПа;
М - изгибающий момент от расчетной нагрузки в нормальном сечении элемента, Н•см;
М_р - расчетный разрушающий момент в нормальном сечении элемента, Нсм;
N - продольная сила от расчетной нагрузки, Н;
N_р - расчетная разрушающая продольная сила, Н;
Q - перерезывающая сила от расчетной нагрузки, Н;
Q_р - расчетная разрушающая перерезывающая сила, Н;
Q_б - проекция предельной силы в бетоне наклонного сечения элемента на нормаль к оси элемента, Н;
_гл.р - главные растягивающие напряжения, МПа;
- наибольшие касательные напряжения в бортах и продольных переборках от общего изгиба, МПа;
F_a - площадь поперечного сечения растянутой арматуры, см2;
F^,_a - площадь поперечного сечения сжатой арматуры, см²;
F_aб - площадь поперечного сечения вертикальной или горизонтальной арматуры, приходящаяся на 1 м длины сечения борта или продольной переборки, см²/м;
а - расстояние от центра тяжести площади поперечного сечения арматуры F_a до ближайшей кромки сечения, см;
b - полная высота прямоугольного или таврового сечения; толщина плит бортов и продольных переборок, см;
h - ширина прямоугольного поперечного сечения; ширина ребра таврового сечения, см;
h₀ - рабочая высота сечения, равная h - а, см;
е₀ - эксцентриситет продольной силы, равный M/N, см;
k, k₁ - коэффициенты запаса прочности, принимаемые согласно приложению 100 настоящих Правил.
834. Проверку прочности элементов необходимо выполнять:
1) по нормальным сечениям на действие изгибающих моментов, продольных сил, а также на совместное действие изгибающих моментов и продольных сил;
2) по наклонным сечениям на действие перерезывающих сил.
Борта и продольные переборки, кроме того, необходимо проверить на действие перерезывающей силы от общего изгиба.
835. Проверку прочности по нормальным сечениям выполняют в местах действия наибольшего изгибающего момента, резкого изменения сечения элемента и обрыва арматуры.
При этом необходимо соблюдать следующие условия:
при действии изгибающих моментов

М_р/М > k; (427)

при действии продольных сил, а также при совместном действии изгибающих моментов и продольных сил

N_р/N > k. (428)

836. Проверка прочности по наклонным сечениям на действие перерезывающей силы необходимо выполнить (приложение 101 настоящих Правил) применительно к:
1) местам действия наибольшей перерезывающей силы;
2) местам резкого изменения поперечного сечения элемента;
3) сечениям, проходящим через грань опоры (сечение I - I);
4) сечениям, проходящим через расположенные в растянутой зоне начала отгибов (сечения II - II, III - III, IV - IV);
5) сечениям, проходящим через расположенные в растянутой зоне точки изменения интенсивности поперечного армирования (сечение V - V).
При этом необходимо выполнять следующие условия:

Q_р / Q > k1, (429)

где k₁ - коэффициент запаса прочности, принимаемый согласно приложению 100 настоящих Правил;

Q < bh₀R_пp / 7. (430)

При наличии отогнутых стержней значение расчетной перерезывающей силы принимается:
для отгибов первой плоскости - равным значению перерезывающей силы у грани опоры;
для отгибов каждой из последующих плоскостей - равным значению перерезывающей силы у нижней точки, предыдущей по отношению к опоре плоскости отгибов.
837. Проверку прочности по наклонным сечениям на действие перерезывающих сил возможно не производить, если удовлетворяется условие

bh₀R_p / Q > k₁. (431)

838. Проверку прочности внецентренно сжатых элементов по наклонным сечениям на действие перерезывающих сил необходимо производить как для изгибаемых элементов (без учета осевого сжатия).
839. Проверку прочности внецентрено растянутых элементов на действие перерезывающих сил необходимо выполнять с учетом следующих указаний:
1) необходимо, чтобы при малых эксцентриситетах (растягивающая сила приложена между центрами тяжести площади поперечного сечения арматуры Fa и F^,a) вся перерезывающая сила в сечениях, составляющих с продольной осью элемента угол 60^о и менее, воспринималась поперечной арматурой.
Проверку прочности элементов в сечениях, составляющих с продольной осью угол более 60^о, возможно не проводить;
2) при больших эксцентриситетах (растягивающая сила приложена за пределами центров тяжести площадей поперечных сечений арматуры Fa и F^,a) проверку прочности необходимо производить как для изгибаемых элементов.
Если e₀ < 1,5/h_o, значение Q_б, вычисленное по формуле 495 настоящих Правил, необходимо умножить на коэффициент kв, равный

k_в = е₀ /h₀ - 0,5. (432)

840. При большом эксцентриситете проверка прочности внецентренно растянутых элементов на действие перерезывающих сил возможно выполнять, если удовлетворяется хотя бы одно из следующих условий:

_гл.р < R_p / k₁; (433)

Q < 10² k_вR_pbh₀/k₁, (434)

где k_в - коэффициент, рассчитанный по формуле 432 настоящих Правил.
При малых эксцентриситетах проверку прочности возможно не выполнять, если удовлетворяется первое из указанных условий формулы 433 настоящих Правил.
841. При проверке прочности бортов и продольных переборок на действие перерезывающей силы от общего изгиба необходимо выполнять следующие условия:

< R_пp /7; (435)

F_а.бR_еН /100h > k. (436)

В площадь поперечного сечения вертикальной или горизонтальной арматуры F_аб допускается включать площадь поперечного сечения арматуры соответственно вертикальных или горизонтальных ребер, условно разнесенную равномерно по сечению.
842. Проверку прочности бортов и продольных переборок на действие перерезывающей силы возможно не проводить, если удовлетворяется следующее условие:

< R_p / k₁ (437)

§ 5. Расчетные характеристики материалов и формулы для определения разрушающих сил и моментов

843. Основные обозначения:
R_пp - предел прочности бетона при осевом сжатии (призменная прочность), МПа;
R_p - предел прочности бетона при осевом растяжении, МПа;
E_б - начальный модуль упругости бетона при сжатии и растяжении, МПа;
R_еН - предел текучести арматуры, МПа;
E_a - модуль упругости арматуры, МПа;
М - изгибающий момент от расчетной нагрузки в нормальном сечении элемента, Н•см;
М_р - расчетный разрушающий момент в нормальном сечении элемента, Н•см;
N - продольная сила от расчетной нагрузки, Н;
N_р - расчетная разрушающая продольная сила, Н;
Q - перерезывающая сила от расчетной нагрузки, Н;
Q _р - расчетная разрушающая перерезывающая сила, Н;
Q_б - проекция предельного усилия в бетоне наклонного сечения элемента на нормаль к оси элемента, Н;
q_x - предельная сила в поперечных стержнях (хомутах) на единицу длины элемента, Н/см;
l₀ - расчетная длина элемента, см;
r - наименьший радиус инерции площади поперечного сечения элемента, см;
F - площадь поперечного сечения всего элемента, см²;
F_б - площадь поперечного сечения бетона, см²;
F₀ - площадь поперечного сечения всей продольной арматуры, см²;
F_a - площадь поперечного сечения продольной арматуры, см²:
для изгибаемых элементов — находящейся в растянутой зоне,
для внецентренно сжатых элементов — расположенной у кромки сечения, наиболее удаленной от точки приложения продольного усилия N,
для внецентренно растянутых элементов - расположенной у кромки сечения, наименее удаленной от точки приложения продольного усилия N;
F^,_a - площадь поперечного сечения продольной арматуры, см²:
для изгибаемых элементов - расположенной в сжатой зоне,
для внецентренно сжатых элементов - расположенной у кромки сечения, наименее удаленной от точки приложения продольной силы N,
для внецентренно растянутых элементов - расположенной у кромки сечения, наиболее удаленной от точки приложения продольной силы N;
F_от - площадь поперечного сечения отогнутых стержней, расположенных в одной плоскости, пересекающей рассматриваемое наклонное сечение, см²;
F_п - площадь поперечного сечения поперечных стержней, расположенных в одной нормальной к оси элемента плоскости, пересекающей рассматриваемое наклонное сечение, см²;
f_x - площадь поперечного сечения одной ветви хомута, см²;
n - число ветвей хомутов в одном сечении элемента;
t - расстояние между поперечными стержнями (хомутами) по длине элемента, см;
 - угол наклона отогнутых стержней к оси элемента, град;
а - расстояние от центра тяжести площади поперечного сечения арматуры F до ближайшей кромки сечения, см;
а^, - расстояние от центра тяжести площади F'a поперечного сечения арматуры, до ближайшей кромки сечения, см;
b - ширина прямоугольного сечения; ширина ребра таврового сечения, см;
b_п - ширина присоединенного пояска, см;
h - полная высота прямоугольного или таврового сечения, см;
h₀ - рабочая высота сечения, равная h - а, см;
h^,₀ - рабочая высота сечения, равная h - а^,, см;
h _п - толщина присоединенного пояска, см;
Z - высота сжатой зоны бетона, вычисляемая с учетом работы сжатой арматуры, см;
Z₀ - высота сжатой зоны бетона, вычисляемая без учета работы сжатой арматуры, см;
S₀- статический момент площади всего рабочего поперечного сечения бетона относительно оси, проходящей через центр тяжести площади F_a поперечного сечения арматуры, см³;
S_б - статический момент площади сжатой зоны бетона относительно оси, проходящей через центр тяжести площади F_a поперечного сечения арматуры, см³;
е₀ - эксцентриситет продольной силы, равный M/N, см;
е - расстояние от линии действия усилия N до центра тяжести площади F_a поперечного сечения арматуры, см;
е^, - расстояние от линии действия силы N до центра тяжести площади F^,_a поперечного сечения арматуры, см;
с - расстояние от центра тяжести площади поперечного сечения до растянутой или наименее сжатой кромки, см;
с^, - расстояние от центра тяжести площади поперечного сечения до сжатой или наименее растянутой кромки, см.
844. Расчетные показатели прочности судостроительного бетона необходимо принимать согласно приложению 102, а арматуры - согласно приложению 103настоящих Правил.
845. Плотность бетона необходимо определять опытным путем на исходных материалах, используемых в судостроительной организации.
При отсутствии опытных данных на стадии проектирования допускается принимать плотность тяжелого бетона 2,40 - 2,45 т/м³, а легкого бетона согласно приложению 104 настоящих Правил.
Плотность железобетона следует определять, как сумму масс бетона и арматуры, отнесенную к единице объема конструкции.
846. Расчетные разрушающие усилия в центрально-сжатых элементах, Н,

N_р = 100 (R_прF_б + R_еНF₀), (438)

где  - коэффициент продольного изгиба, определяемый согласно приложению 105 настоящих Правил.
Расчетная длина l₀ элемента определяется умножением его геометрической длины на коэффициент, зависящий от степени защемления и подвижности концов элемента и принимаемый равным:
при полном защемлении обоих концов - 0,5;
при полном защемлении одного конца и шарнирно-неподвижном закреплении другого - 0,7;
при шарнирно-неподвижном закреплении обоих концов - 1;
при одном полностью защемленном и одном свободном конце - 2;
при частичном защемлении концов и в рамках с несмещающимися узлами - 0,7.
847. Расчетные разрушающие силы в центрально растянутых элементах, Н,

N_р = 10²R_еНF₀. (439)

848. Расчетные разрушающие моменты в изгибаемых элементах прямоугольного сечения (приложение 106 настоящих Правил), Н•см

М_р = 10²R_прbZ(h₀ – Z/2) + 10²R_еН F^,_а(h₀ – а^,), (440)

где

Z = R_еН (F_а – F^,_а)/ R_прb. (441)

При этом предполагается, что значение Z, вычисленное по формуле 441 настоящих Правил, удовлетворяет условию

2а^, < Z < 0,55h₀, (442)

если

Z < 2 < Z₀, (443)

где

Z₀ = R_еН F_а / R_пр b, (444)

то расчетный разрушающий момент вычисляют по формуле 440 настоящих Правил, принимая

Z = 2a^, (445)

и

F^,_а = F_а - R_прb2а^, / R_еН, (446)

если Z₀ < 2а^,, расчетный разрушающий момент вычисляют по формуле 440 настоящих Правил, принимая F^,_а = 0.
849. Расчетные разрушающие моменты в изгибаемых элементах таврового сечения с присоединенным пояском в растянутой зоне определяют как для изгибаемых элементов прямоугольного сечения с шириной, равной ширине ребра.
850. Расчетные разрушающие моменты, Н·см, в изгибаемых элементах таврового сечения с присоединенным пояском в сжатой зоне вычисляют:

при F_аR_еН < (R_прb_п h_п + F^,_аR_еН) (447)

по формуле 467 настоящих Правил, как для изгибаемых элементов прямоугольного сечения размерами b_п x h_п (приложение 107 настоящих Правил);

при

F_аR_еН > (R_прb_п h_п + F^,_аR_еН) (448)

по формуле:

М_р = 10²R_прbZ(h₀–Z/2)+10²•0,8R_прh_п(b_п – b)(h₀ – h_п/2)+10²F^,_аR_еН(h₀ – а^,), (449)

где

Z = [(F_a – F^,_а) R_еН – 0,8(b_п – b) h_пR_пp]/R_пpb. (450)

При этом должно соблюдаться условие (приложение 108 настоящих Правил)

S_б < 0,8S₀. (451)

851. Расчетные разрушающие силы Np во внецентренно сжатых элементах прямоугольного сечения, соответствующие условию (приложение 109 настоящих Правил).

2а^, < Z < 0,55h₀, (452)

определяются по формуле, Н:

N_р = 10²R_прbZ – 10²(F_а – F^,_а )R_еН, (453)

где

Z = h₀ – е + , (454)

Значения е и е^, вычисляются по формулам

е = M/N + с – а; (455)

е^, = M/N – с + а^, (456)

при

M/N > (c^, – a^,) (457)

и

е^, = c^, – M/N – а^, (458)

при

M/N < c^, – а^,. (459)

В формуле 454 настоящих Правил, знак минус во втором члене подкоренного выражения принимается в том случае, когда сила N приложена за пределами центра тяжести арматуры Fa и F^,а.
В элементах прямоугольного сечения, удовлетворяющих условию

Z < 2a < Z₀, (460)

где

Z₀ = h₀ – е + , (461)

расчетные разрушающие силы определяются по формуле 453 настоящих Правил, принимая

Z = 2а^, (462)

и

F^,_а = (eF^,_аR_еН – 2R_пр)/(e^,R_еН). (463)

При Z₀ < 2a^, расчетные разрушающие силы определяют по формуле 453 настоящих Правил, без учета сжатой арматуры, принимая F^,_a = 0.
В элементах прямоугольного сечения, соответствующих условию (приложение 110 настоящих Правил)

Z > 0,55 h₀, (464)

расчетные разрушающие силы определяются по формуле, Н:

 (465)

При этом, если сила N приложена между центрами тяжести площади поперечного сечения арматуры Fa и F'a, необходимо соблюдение условия

 (466)

852. Расчетные разрушающие силы во внецентренно сжатых элементах таврового сечения с присоединенным пояском, расположенным в растянутой или наименее сжатой зоне, определяются, как для внецентренно сжатых элементов прямоугольного сечения с шириной, равной ширине ребра.
853. Расчетные разрушающие силы во внецентренно сжатых элементах таврового сечения с присоединенным пояском, расположенным в сжатой зоне, которые соответствуют условию

Z < h_п (467)

определяются, как для внецентренно сжатых элементов прямоугольного сечения с шириной, равной ширине присоединенного пояска, то есть по формуле 453 настоящих Правил, принимая b = bп. Если принять b = b_п при

Z > h_п, (468)

то расчетные разрушающие силы определяются в следующем порядке:
1) рассчитывается высота сжатой зоны, см,

 (469)

Знак минус во втором слагаемом подкоренного выражения принимается в том случае, когда точка приложения силы N находится вне участка сечения, ограниченного центрами тяжести площадей Fa и F^,_a поперечного сечения арматуры;
2) рассматривается случай внецентренного сжатия по следующим условиям:
при больших эксцентриситетах

S_б < 0,8S₀; (470)

при малых эксцентриситетах

S_б > 0,8S₀; (471)

3) при большом эксцентриситете расчетные разрушающие силы, Н,

 (472)

4) при малом эксцентриситете расчетные разрушающие силы, Н,

 (473)

Если все сечение сжато, расчетная разрушающая сила, определенная по формуле 473 настоящих Правил, сравнивается с силой Np, H, вычисленной по формуле

 (474)

Для проверки прочности принимается меньшее из значений разрушающей силы, рассчитанных по формулам 473 и 474 настоящих Правил.
854. Влияние гибкости при расчете внецентренно сжатых элементов должно учитываться:
для прямоугольных сечений при

l₀/b > 10; (475)

для сечений любой формы при

l₀/r > 35. (476)

Это влияние учитывают путем умножения значения l0 на коэффициент з, определяемый по формулам:
для прямоугольных сечений

 (477)

Для сечения любой формы

 (478)

где k - коэффициент запаса прочности, принимаемый согласно приложению 100 настоящих Правил.
855. Расчетные разрушающие силы во внецентренно растянутых элементах, если растягивающая сила приложена между центрами тяжести площадей F_a и F^,_a поперечного сечения арматуры (приложение 111 настоящих Правил), определяются по формулам, Н:

Nр = 10² F_a (h₀ - а) R_eH /е^, (479)

и

N_р = 10² F^,_a (h₀ - а^,) R_eH /е, (480)

е, е^, - параметры, значения которых следует определять по формулам

е = с - М/N - а; (481)

е^, = М/N + с^, - а^,. (482)

Здесь с - расстояние от центра тяжести площади поперечного сечения всей арматуры до наиболее растянутой кромки;
с^, - расстояние от центра тяжести площади поперечного сечения всей арматуры до наименее растянутой кромки.
Для проверки прочности принимается меньшее из полученных значений разрушающей силы.
856. Расчетные разрушающие силы во внецентренно растянутых элементах прямоугольного сечения, когда растягивающие усилия приложены вне центров тяжести площадей Fa и F^,a поперечных сечений арматуры (приложение 112 настоящих Правил), определяются по формуле, Н:

N_р = 10^-2 (F_a - F^,_а) R_eH - 10² R_прbZ, (483)

где

Z = (h₀ + e) - , (484)

е, е' - параметры, значения которых следует определять по формулам:

е = М/N - c + a; (485)

е^, = М/N + с^, - а^,, (486)

где с - расстояние от центра тяжести площади поперечного сечения элемента до растянутой кромки;
с^, - расстояние от центра тяжести площади поперечного сечения элемента до сжатой кромки.
При этом предполагается, что высота сжатой зоны бетона удовлетворяет условию

2а^, < Z < 0,55h₀. (487)

Если

Z < 2а^, < Z₀, (488)

где

Z₀ = (h₀ + е) - , (489)

Z = 2а^, (490)

и

F^, = (eF_aR_eH – 2e^, R_прba^,)/e^,R_eH. (491)

При Z = 2а^, расчетную разрушающую силу определяют по формуле 483 настоящих Правил, без учета сжатой арматуры, принимая F_a = 0.
857. Расчетные разрушающие силы во внецентренно растянутых элементах таврового сечения с присоединенным пояском в растянутой зоне, когда растягивающая сила приложена вне центров тяжести площадей F_a и F^,_a поперечных сечений арматуры рассчитываются, как для внецентренно растянутых элементов прямоугольного сечения шириной, равной ширине ребра.
858. Расчетные разрушающие силы во внецентренно растянутых элементах таврового сечения с присоединенным пояском в сжатой зоне, когда растягивающее усилие приложено вне центров тяжести площадей F_a и F^,_a поперечных сечений арматуры, определяются следующим образом:
при Z < h_п, где Z вычисляют по формуле 484 настоящих Правил, принимая b = bп, расчетные разрушающие усилия определяются, как для элементов прямоугольного сечения с шириной, равной ширине присоединенного пояска;
при Z > h_п, расчетные разрушающие силы N_p рассчитывают по формуле, Н:

 (492)

здесь:

 (493)

859. Расчетная разрушающая перерезывающая сила в наклонном сечении элемента, Н,

 (494)

где

 (495)

где с₀ - расчетная длина проекции наиболее неблагоприятного наклонного сечения на ось элемента, длину которого получают путем увеличения числа шагов хомутов до значения целой части параметра с0 равного

с'0 = , (496)

где

q_х = 10²R_eH f_xn/t. (497)

При отсутствии отогнутых стержней расчетная разрушающая перерезывающая сила, Н,

Qр = 1,02•10³- q_xt. (498)

860. Расчетную разрушающую поперечную силу в элементах, воспринимающих равномерно распределенную нагрузку от давления воды, определяют в соответствии с пунктом 859 настоящих Правил.
При этом вместо величины q_x в расчетные формулы 496 - 498 настоящих Правил, следует ставить

q^,_x = q_x + p, (499)

где р - расчетная нагрузка от действия воды на единицу длины элемента, Н/см.

§ 6. Проверка элементов корпуса судна на раскрытие трещин

861. Основные обозначения:
Е_а - модуль упругости арматуры, МПа;
Е_б - начальный модуль упругости бетона при сжатии и растяжении, МПа;
М - изгибающий момент, Н•см;
N - продольная сила, Н;
_ао - напряжение в арматуре при действии продольной растягивающей силы, МПа;
_аи - напряжение в арматуре при действии изгибающего момента, МПа;
а_т - расчетная ширина раскрытия трещин, мм;
l_т- расстояние между трещинами, см;
F₀ - площадь поперечного сечения всей продольной арматуры в рассматриваемом сечении элемента, см²;
F_a - площадь поперечного сечения растянутой арматуры в рассматриваемом сечении элемента, см²;
F_б - площадь поперечного сечения всего сечения бетона, см²;
F^,_б - площадь поперечного сечения сжатой зоны бетона, см²;
a - расстояние от центра тяжести площади поперечного сечения арматуры до ближайшей кромки сечения, см;
b - ширина прямоугольного сечения; ширина ребра таврового сечения, см;
h - полная высота прямоугольного или таврового сечения, см;
h₀ - рабочая высота сечения, равная h - a, cм;
l - пролет плиты в свету, см;
d - диаметр стержней растянутой арматуры, мм;
t - расстояние между стержнями (шаг) поперечной арматуры, см.
862. Все элементы корпуса, прочность которых подтверждена расчетом, проверяют на раскрытие трещин при действии постоянных или совместно приложенных постоянных и случайных расчетных нагрузок.
Допускаемую ширину раскрытия трещин, мм, для различных железобетонных элементов корпуса и случаев загружения необходимо принимать согласно приложению 113 настоящих Правил.
863. Расчетная трещин ширина раскрытия, мм,

a_т = (_0a0 + _иaи) l_т / Е_a, (500)

j0, jи - коэффициенты, принимаемые согласно приложению 114 настоящих Правил.
864. Напряжения в арматуре, используемые при расчете ширины раскрытия трещин, определяются по формулам:
1) от действия продольной растягивающей силы уао, МПа,

_ао = 0,01N/F₀; (501)

2) от действия изгибающего момента, МПа,

_аи = 0,01ӨM/F_ah₀, (502)

где Ө- коэффициент, принимаемый равным 1 для всех случаев, кроме опорных сечений плит, для которых Ө= 0,8;
 - коэффициент, принимаемый равным 0,85 для плит и тавровых балок с пояском в растянутой зоне и 0,90 для тавровых балок с пояском в сжатой зоне.
865. Расстояние между трещинами для изгибаемых и внецентренно сжатых элементов, мм,

l_т = 20(3,5 - 100), (503)

где - принимаемый равным 1 для стержней периодического профиля и 1,3 для гладких стержней;
 - коэффициент армирования сечения, определяемый по нижеприведенным формулам, но принимаемый не более 0,02;
для плит

= F_а/(bh₀); (504)

для балок с пояском в сжатой зоне

= F_а/(b_пh₀); (505)

для балок с пояском в растянутой зоне

 (506)

где b_p - ширина ребра балки, см;
b_п - ширина присоединенного пояска, см;
h₀ (h_р) - высота ребра, см.
Примечания:
1) для балок с пояском в растянутой зоне в F_a следует включать арматуру ребра и плиты, располагающихся в пределах ширины присоединенного пояска;
2) при различных диаметрах растянутой арматуры в расчет вводится условное значение диаметра d_у, определяемое по формуле, мм,

d_у = (n₁d₁ + n₂d₂+ … + n_id_i) / (n₁ + n₂ + …+ n_i),

где n_i - количество стержней диаметра d₁, мм, входящих в растянутую арматуру;
3) в плитах, имеющих в растянутой зоне поперечную арматуру диаметром d₁ > 0,07 h_п, уложенную с шагом t и расположенную параллельно трещинам, расстояние между трещинами принимается равным

32. Конструирование и расчет корпуса из предварительно напряженного железобетона

§ 1. Общие требования

866. Предварительно напряженный железобетон применяется для изготовления отдельных элементов и корпуса судна в целом.
867. При использовании предварительно напряженного железобетона необходимо применять сборный или сборно-монолитный методы постройки.
Межсекционные соединения рекомендуется выполнять обжатыми.
Допускается устройство напряженных стыков, выполненных с соответствующим усилием.
868. Технологический процесс постройки судна с применением предварительно напряженного железобетона подлежит согласованию с Регистром судоходства.

§ 2. Конструирование связей

869. Общее обжатие корпуса осуществляют путем предварительного напряжения специальных арматурных стержней или пучков, размещаемых в продольных балках или усиленных элементах корпуса (палубном стрингере, скуле, участках продольных переборок, примыкающих к днищу и палубе).
Местное обжатие корпуса выполняют путем предварительного напряжения арматуры плит и балок набора.
870. Предварительное напряжение арматуры необходимо осуществлять путем натяжения ее на упоры или на затвердевший бетон.
Допускается термический способ натяжения арматуры секций при условии, что максимальная температура нагрева не превысит 350^оС для стержневой арматуры и 300^оС для проволочной.
871. Арматуру, подвергаемую предварительному напряжению, необходимо надежно закрепить в бетоне с помощью специальных анкеров или иным способом.
При размещении такой арматуры в каналах последние следует заполнить раствором под давлением.
872. Концы предварительно напряженных элементов на участках, длина которых равна двум длинам анкерных приспособлений, а при отсутствии анкеров на длине 10 диаметров стержней, но не менее 200 мм, усиливают сварными сетками или часто расставленными замкнутыми хомутами.
При этом необходимо, чтобы диаметр стержней сеток и хомутов был не менее 6 мм.
873. Необходимо, чтобы толщина защитного слоя арматуры, подвергаемая предварительному напряжению, была равна диаметру стержня, но не менее 10 мм.
При размещении такой арматуры в каналах или пазах необходимо, чтобы толщина защитного слоя была соответственно равна диаметру канала или половине ширины паза, но не мене 20 мм.
Толщину защитного слоя арматуры, не подвергаемую предварительному напряжению, необходимо назначать в соответствии с требованиями пункта 769 настоящих Правил.

§ 3. Расчеты прочности

874. Основные обозначения:
R_np - предел прочности бетона при осевом сжатии (призменная прочность), МПа;
R_p - предел прочности бетона при осевом растяжении, МПа;
N - продольная растягивающая сила от расчетной нагрузки, Н;
N₀ - продольная растягивающая сила, погашающая напряжение в бетоне, вызванное его обжатием, Н;
М - изгибающий момент, Н•см;
_ао - расчетное напряжение в арматуре при действии продольной растягивающей силы, МПа;
_аи - расчетное напряжение в арматуре при действии изгибающего момента, МПа;
F₀ - площадь поперечного сечения всей продольной арматуры, см²;
F_а - площадь поперечного сечения растянутой арматуры в рассматриваемом сечении элемента, см²;
а - расстояние от центра тяжести площади F_a поперечного сечения арматуры до ближайшей кромки сечения, см;
h - полная высота прямоугольного или таврового сечения, см;
h₀ - рабочая высота сечения, равная h - а, см;
е_х - расстояние от центра тяжести площади Fa поперечного сечения арматуры до линии действия силы N₀, см;
,Ө - коэффициенты, определяемые в соответствии с пунктом 864 настоящих Правил.
875. Элементы корпуса, выполненные из предварительно напряженного железобетона, следует проверять: на трещиностойкость, на прочность сжатой зоны бетона; на прочность под действием разрушающих сил.
Элементы комбинированных конструкций (состоящих из предварительно напряженного и обычного железобетона), а также предварительно напряженные элементы, армированные горячекатаными стержнями и не соприкасающиеся с водой, возможно проверять лишь на прочность под действием разрушающих сил и на трещиностойкость.
876. Расчет предварительно напряженных конструкций выполняется на воздействие: расчетных нагрузок в сочетании с предварительным обжатием бетона, предварительного обжатия бетона в стадии изготовления конструкции, сил, возникающих при транспортировке и монтаже сборных элементов в сочетании с предварительным обжатием бетона.
877. Значения сил, моментов и напряжений, возникающих в предварительно напряженных конструкциях от действия расчетных нагрузок, следует определять по правилам строительной механики для упругих систем.
Опасные значения сил, моментов и напряжений, приводящих к трещинообразованию и разрушению предварительно напряженных конструкций, следует рассчитывать по общепринятой методике.
878. Необходимо, чтобы коэффициенты запаса при расчете на трещиностойкость и на прочность по разрушающим усилиям не были менее указанных в приложении 115 настоящих Правил.
879. Необходимо, чтобы напряжения в сжатой зоне бетона от совместного действия предварительного обжатия и расчетной нагрузки не превышали 0,6R_пp в элементах корпуса, испытывающих сжатие или изгиб со сжатием, и 0,7R_пp в элементах, испытывающих изгиб.
880. Предварительно напряженные элементы необходимо проверять на восприятие главных растягивающих напряжений, а элементы с толщиной стенки, равной или меньшей h/15, - также на восприятие главных сжимающих напряжений.
При этом необходимо, чтобы значение главных растягивающих напряжений не превышало 0,8 R_p, а главных сжимающих напряжений - 0,5 R_пp.
881. Проверку трещиностойкости предварительно напряженных конструкций, прочность которых допускается контролировать по разрушающим усилиям, следует выполнять в соответствии с требованиями пункта 865 настоящих Правил. При этом напряжения в арматуре определяются по формулам, МПа:
от действия осевой растягивающей силы

_ао =10^-2(N - N₀)/F₀; (507)

от действия изгибающего момента

_аи =10^-2ӨМ/(F_ah₀) + 10^-2N₀ x (e_х – h₀)/(F_ah₀). (508)

882. Наряду с проверкой прочности самой конструкции проверяют прочность бетона под анкерами. Необходимо, чтобы значения местных напряжений сжатия бетона под анкерами не превышали 0,7 R_np.

Раздел 8. Конструкция пластмассового корпуса

33. Общие требования. Конструирование связей

883. Настоящий раздел распространяется на суда внутреннего плавания из пластмасс.
884. Судовые конструкции необходимо изготавливать в соответствии с технологическим процессом и соответствующей инструкцией по химической технологии.
885. При постройке корпусов судов допускаются монолитный и секционный способы.
При секционном способе постройки судов стыки необходимо разнести на расстояние не менее длины накладки.
886. Для контроля качества стеклопластика при изготовлении крупногабаритных изделий и основных несущих балок набора судов длиной более 15 м необходимо оставлять у полотнищ припуск, а у одной из балок секции увеличивать длину.
Свойства материала других деталей возможно определять на образцах готовой партии.
Для судов длиной до 15 м и корпусов судов, строящихся монолитным способом одновременно с корпусом головного судна при тех же условиях, необходимо формовать контрольные панели, толщина и структура которых в точности соответствовали толщине и структуре стеклопластика корпуса.
887. Заклепки, болты и винты, применяемые для соединений конструкций из стеклопластика, необходимо устанавливать перпендикулярно слоям стеклопластика.
Места соединения допускается предварительно армировать металлическими пластинами.
888. Соединение элементов конструкций из пластмасс горячего отверждения между собой и с другими материалами (стеклопластиками, металлами) возможно выполнять на соединительных накладках или угольниках с помощью клея, заклепок, винтов или болтов.
889. При изготовлении многослойных конструкций (обшивка, набор) с применением пенопластов, сотопластов, дерева необходимо обеспечивать плотное заполнение внутренних полостей и приклейку заполнителей к наружным слоям по всей поверхности.
890. Для корпусов судов допускается любая система набора.
При выборе системы набора необходимо исходить из условий рационального использования материала, технологии постройки, эксплуатации и ремонта судна.
891. Для судов длиной свыше 15 м рекомендуется продольная система набора днища и палуб, а для бортов - поперечная. Необходимо, чтобы в форпиках всех судов была поперечная система набора.
892. Для корпусов судов длиной свыше 15 м классов «Р» и «Л» и судов длиной до 15 м всех классов, а также для надстроек, рубок, легких переборок и выгородок всех судов допускается применение безнаборной или наборной трехслойной обшивки.
893. При продольной системе набора расстояние между продольными балками набора рекомендуется принимать не более 250 мм.
894. Необходимо, чтобы балки набора, участвующие в общем изгибе, были непрерывными по всей длине корпуса, без разрезов на поперечном наборе и переборках.
895. При поперечной системе набора шпацию рекомендуется принимать равной 500 мм для судов всех классов. При этом следует создавать замкнутые контуры набора.
896. Расстояние между кильсонами у судов длиной более 15 м рекомендуется принимать, м:

Класс судна Расстояние между кильсонами, м
«М» 1,00
«О» 1,25
«Р» 1,5

У судов длиной до 15 м всех классов это расстояние рекомендуется принимать 1,25 м.
897. Соединение набора с обшивкой (приложение 116 настоящих Правил) необходимо выполнять посредством двусторонних симметричных соединительных угольников из того же материала, что и соединяемые элементы. Размеры угольников назначаются в зависимости от размеров набора и необходимо, чтобы они были обоснованы. Во всех случаях необходимо, чтобы ширина полки угольников была не менее 30 мм, а толщина t - не менее половины толщины стенки балки.
898. Необходимо, чтобы:
соединение элементов набора осуществлялось с помощью двусторонних симметричных соединительных накладок;
стыковые зазоры не должны превышать 2 мм;
накладки были выполнены из стеклопластика той же структуры, что и сама стенка балки;
размеры накладок определялись размерами набора и были обоснованы;
длина накладок l_н была не менее полуторной высоты профиля, толщина _н - не менее половины толщины t стенки балки (приложение 117 настоящих Правил);
все зазоры были плотно заполнены стекловолокном, пропитанным смолой.
899. Для судов длиной до 10 м обшивка днища, бортов и настил палубы возможно изготавливать из матов, напыленного волокна или их композиции. Для судов длиной свыше 10 м рекомендуется применять стеклоткани или ровницы с различными схемами армирования.
900. Соединение наружной обшивки с палубой выполняют с помощью двусторонних соединительных угольников. Размеры их должны быть обоснованы и определены по меньшей толщине соединяемых листов. Основу в слоях угольников необходимо направлять вдоль судна.
При соединении палубы с бортом посредством болтов необходимо, чтобы отстояние последних от края листа было не менее 3,5 диаметра болта.
901. Соединение листов наружной обшивки, настилов палубы или переборок между собой должно осуществляться с помощью двусторонних симметричных накладок, размеры которых должны быть обоснованы.
Длина накладок была не менее 200 мм, толщина не менее 1/2 толщины соединяемых листов. Стыки должны быть разнесены по длине судна и должны по возможности располагаться в малонапряженных сечениях корпуса.
Основу в слоях накладок располагают поперек стыка.
902. Толщины наружной обшивки и настила палубы определяются расчетом из условий общей и местной прочности, значения их не должны быть менее указанных в приложении 118 настоящих Правил.
903. В районе концов прочных надстроек судов длиной свыше 15 м необходимо предусматривать усиление наружной обшивки и настила палубы.
904. Для переборок судов длиной до 15 м, а также легких переборок и выгородок судов длиной более 15 м допускается применять безнаборные конструкции с коробчатыми или волнистыми гофрами.
Для изготовления легких переборок и выгородок допускается использовать готовые трехслойные панели с наружными слоями из пластмасс горячего отверждения.
905. Соединение переборок из стеклопластика с корпусом необходимо осуществлять с помощью двусторонних соединительных угольников из стеклопластика, размеры которых необходимо обосновать. При этом необходимо, чтобы ширина полок угольников для непроницаемых переборок была не менее 60 мм.
Соединение панелей между собой и со смежными конструкциями необходимо осуществлять посредством металлических или пластмассовых угольников и раскладок с применением винтов и клея.
906. Размеры и выбор материалов элементов переборок необходимо обосновать. При этом необходимо, чтобы толщина листов обшивки непроницаемых переборок не была менее для судов длиной:
до 15 м - 2 мм;
более 15 м - 3 мм.
907. При выборе системы набора и назначении размеров связей прочных надстроек судов длиной свыше 15 м необходимо руководствоваться требованиями к основному корпусу.
Легкие надстройки и рубки судов длиной свыше 15 м и надстройки судов длиной до 15 м допускаются трехслойной конструкции, а также с набором в виде гофр.
Необходимо, чтобы толщины стенок и палуб легких надстроек и рубок не были менее указанных в приложении 119 настоящих Правил.
908. Соединение стенок надстроек с корпусом из стеклопластика необходимо осуществлять с помощью двусторонних соединительных угольников из стеклопластика, размеры которых необходимо обосновать. При этом необходимо, чтобы ширина полок угольников для прочных надстроек была не менее 90 мм, для легких надстроек и рубок - 60 мм.
909. Соединение стенок надстроек из пластмасс с палубами из других материалов возможно осуществлять с помощью болтов, заклепок, клея и комбинаций из клея и заклепок (болтов). При этом крепление производится на металлических комингсах или фланцем непосредственно к палубе. Последнее допускается только на судах длиной до 15 м.
910. Необходимо предусмотреть конструктивные меры по снижению концентрации напряжений у концов прочных надстроек, идущих от борта до борта.
911. В основных связях корпусов судов необходимо подкрепить все вырезы с размерами:
более 20 толщин - для судов длиной свыше 15 м;
более 200 мм - для судов длиной до 15 м.
Исключение допускается для вырезов в связях, где действующие напряжения не превосходят 0,3 допускаемых.
Все прямоугольные вырезы должны иметь скругленные углы радиусом не менее 0,2 ширины выреза.
912. Подкрепление вырезов следует осуществлять увеличением толщины листов или установкой накладок по периметру выреза. Толщина накладки (или увеличенная толщина листов) для малых вырезов (шириной, равной или меньшей 50 толщин) принимается равной толщине листа; при больших вырезах она определяется расчетом.
913. Необходимо, чтобы прочность и жесткость фундаментов и подкреплений под двигатели, устройства, а также прочность креплений двигателей и устройств к фундаментам обеспечивала нормальную эксплуатацию двигателей и устройств во время плавания судов.
914. Способы соединения металлических, деревянных и пластмассовых фундаментов с корпусом в каждом конкретном случае необходимо обосновать.

34. Расчеты прочности и устойчивости

915. За опасные нормальные ₀ и касательные ₀ напряжения принимаются, МПа:

₀ = kR_m; (509)

₀ = k_в, (510)

где k - коэффициент снижения прочности свойств материала;
R_m - временное сопротивление материала при соответствующем виде деформации (по лабораторным испытаниям сухих образцов), МПа;
_в - временное сопротивление материала на скалывание или сдвиг по рассматриваемому направлению (по лабораторным испытаниям сухих образцов), МПа.
Необходимо, чтобы коэффициенты снижения прочностных свойств материала были обоснованы и учитывали:
1) отличие физико-механических свойств материала, полученного в заводских условиях, от физико-механических свойств лабораторных образцов;
2) изменение свойств материала в результате увлажнения;
3) изменение свойств материала с течением времени без приложения нагрузки;
4) изменение свойств материала при нагреве.
При кратковременных нагрузках для стеклопластиков со стеклонаполнителями, обработанными гидрофобно-адгезионными составами, или для подобных им материалов, коэффициент k допускается принимать равным 0,5. Для пластмасс горячего отверждения k - 0,8.
916. Для конструкций, подверженных длительному воздействию постоянных нагрузок, при вычислении опасных напряжений коэффициент снижения прочностных свойств k необходимо уменьшить и возможно принять равным 0,2.
917. Для нормальных и касательных напряжений, которые возможно приведут к потере устойчивости конструкции, за опасные необходимо принимать эйлеровы нормальные _э и касательные _э напряжения, вычисленные с учетом анизотропии для обшивки и сдвига для набора.
При вычислении эйлеровых напряжений расчетные модули необходимо определять по выражениям:
модули нормальной упругости

Е_р = nЕ; (511)

где n - коэффициент снижения модулей упругости материала;
Е - модуль нормальной упругости материала (по лабораторным испытаниям сухих образцов);
модули сдвига

G_р = nG. (512)

G - модуль сдвига (по лабораторным испытаниям сухих образцов).
Для стеклопластиков со стеклонаполнителями, обработанными гидрофобно-адгезионными составами (или подобных им материалов), коэффициент n для судов длиной свыше 15 м возможно принять:
для настилов открытых палуб - 0,50;
для настилов закрытых палуб, платформ и обшивки переборок - 0,75;
для обшивки днища и бортов - 0,60;
для набора палуб, платформ, переборок - 0,75;
для набора днища и бортов - 0,65.
Для судов длиной до 15 м коэффициент n возможно принять равным 0,60. Для пластмасс горячего отверждения он принимается равным 0,80.
918. Значения опасных напряжений s'о в районе стыковых соединений с двумя накладками для стеклопластиков необходимо определять по выражению

^,_о = pR_т, (513)

где р = k - при деформации изгиба и сжатия и р = 0,8 - при деформации растяжения.
Значения R_т для стеклопластиков на основе стеклоткани при деформациях изгиба (при двух накладках) и сжатия принимаются равными значениям временного сопротивления материала при этих же видах деформации, а при деформациях растяжения они принимаются не менее R_m, назначаемых по графику приложения 120 настоящих Правил, соответственно для различных толщин t соединяемых листов и длин l накладок.
919. Допускаемые напряжения назначаются в долях от опасных.
При расчетах общей прочности допускаемые нормальные напряжения принимаются равными 0,60 _о, касательные - 0,60₀, где ₀ и ₀ - данные, предусмотренные пунктом 915 настоящих Правил.
При расчетах местной прочности допускаемые нормальные напряжения принимаются равными 0,75 ₀, касательные - 0,75 ₀.
920. Необходимо, чтобы эйлеровы нормальные напряжения _э жестких связей корпусов судов всех классов, вычисленные в соответствии с требованиями пункта 917 настоящих Правил, удовлетворяли условию

_э/₀ > 0,95, (514)

где ₀ - данные, предусмотренные пунктом 915 настоящих Правил.
Для судов длиной свыше 15 м эйлеровы напряжения перекрытий необходимо определять с учетом сдвига и анизотропии.
Для судов длиной до 15 м сдвиг и анизотропию допускается не учитывать.
921. Необходимо, чтобы эйлеровы нормальные напряжения уэ листов обшивки соответствовали условию

_э / > 1,5, (515)

где у - расчетные нормальные напряжения от общего изгиба или суммарные.
922. Кроме проверки прочности по напряжениям, необходимо производить проверку отдельных связей и корпуса в целом по величине деформации, причем наряду с прогибом от изгиба для судов длиной свыше 15 м и отдельных связей необходимо учитывать прогиб от сдвига.
Необходимо, чтобы допускаемые стрелки прогибов не превышали, мм:
1) от общего изгиба корпуса - L/400
2) от местных нагрузок для основных связей корпуса:
для балок набора - l/100;
для пластин обшивки - l/50.
Здесь L и l - длина (пролет) соответственно корпуса и отдельных связей, мм.
При контрольных замерах стрелок прогиба необходимо выдерживать конструкции под нагрузкой не менее 0,5 часа.
923. Для клеевых угловых соединений из стеклопластика - набора с обшивкой, борта с палубой и прочной надстройки с корпусом, выполненных в соответствии с требованиями настоящего раздела, необходимо, чтобы касательные напряжения в месте соединения не превышали 6,86 МПа.
При действии отрывающих нагрузок необходимо, чтобы значение напряжений, МПа, при отрыве не превосходило для толщин:
6 мм и более - 5,88 МПа;
3 мм - 2,94 МПа.
Для промежуточных значений толщин от 6 до 3 мм значение опасных нормальных напряжений определяют линейной интерполяцией.
За расчетную принимается суммарная толщина соединительных угольников.
Для судов длиной до 15 м прочность соединения набора с обшивкой можно не проверять расчетом, если толщина соединительного угольника будет не менее половины толщины стенки балки, а ширина полки - не менее восьми его толщин.
924. Определение расчетных изгибающих моментов и перерезывающих сил при общем изгибе и нагрузок при расчете местной прочности необходимо проводить по существующим методам для стальных судов.
При этом для судов длиной более 15 м необходимо учитывать влияние прогиба судна на значения изгибающих моментов.
Прогиб корпуса необходимо определять как от изгиба, так и от сдвига с учетом требований пункта 917 настоящих Правил.
925. Расчет элементов эквивалентного бруса судов длиной более 15 м производится для расчетных случаев состояния нагрузки и поперечных сечений корпуса, оговоренных в разделе 2 настоящих Правил.
Для судов длиной до 15 м достаточно рассматривать только миделевое сечение.
926. При расчете элементов эквивалентного бруса связи корпуса необходимо вводить в расчет с коэффициентами, учитывающими:
1) изменение свойств материала (пункты 915 и 917 настоящих Правил);
2) различие модулей упругости связей, а также анизотропию стеклопластиков.
927. Гибкие связи включаются в эквивалентный брус с редукционными коэффициентами.
Редуцированию во всех приближениях при расчете эквивалентного бруса не подлежат части пластин, прилегающие к жесткому контуру шириной, равной 1/6 короткой стороны опорного контура.
928. Редукционные коэффициенты гибких связей корпуса (пластин) необходимо определять по общепринятой методике. При этом действующие сжимающие напряжения в жестких связях корпуса от общего изгиба определяются с учетом требований пункта 926 настоящих Правил.
Эйлеровы нормальные напряжения _э для пластин из анизотропных стеклопластиков необходимо определять с учетом анизотропии упругих свойств материала, для пластин из стекломата - по обычным формулам для изотропных материалов.
При этом необходимо учитывать требования пунктов 917 настоящих Правил.
929. Устойчивость балок судов длиной свыше 15 м и перекрытий всех судов необходимо проверять с учетом сдвига.
930. Ширина присоединенного пояска обшивки на основе ткани или рогожки при параллельной структуре армирования необходимо принимать равной меньшему из значений расстояния между балками набора или 1/10 длины пролета балки. Ширину присоединенного пояска обшивки на основе мата или из стеклопластика, полученного методом напыления, необходимо принять равной меньшему из значений - расстоянию между балками набора или 1/6 длины пролета балки.
При этом необходимо учитывать возможное различие модулей упругости обшивки и набора.
931. При расчете местной прочности балок из стеклопластика необходимо применять те же расчетные схемы, что и для расчета балок из изотропных материалов с учетом требований пункта 930 настоящих Правил. Величины элементов сечения необходимо назначать с учетом требований пункта 930 настоящих Правил; при этом площадь стенки балки необходимо принимать без учета соединительных угольников.
932. Балки необходимо проверить на обеспечение устойчивости плоской формы изгиба.
933. Расчет устойчивости балок необходимо проводить с учетом требований пунктов 929 и 930 настоящих Правил.
934. Расчет пластин из анизотропных стеклопластиков при изгибе необходимо производить с учетом анизотропии.
935. Расчет трехслойных пластин с легким заполнителем типа пенопласта необходимо проводить с учетом влияния деформаций сдвига заполнителя на работу внешних слоев.
936. При расчете прочности соединений набора с обшивкой и других подобных соединений статический момент и момент инерции необходимо вычислять с учетом площади соединительных угольников, а толщину стенки принимать равной удвоенной толщине полки угольника.

Раздел 9. Конструктивная противопожарная защита

35. Общие требования

937. Нормы глав 39-41 настоящего раздела являются общими требованиями, относящимися к конструктивной противопожарной защите судов внутреннего плавания.
938. Дополнительные требования, предъявляемые к отдельным типам судов, изложены в главах 42-46 настоящего раздела.
939. На буксиры и толкачи, предназначенные для работы с нефтеналивными судами, распространяются требования, относящиеся к нефтеналивным судам.
940. Необходимо, чтобы суда специального назначения соответствовали требованиям, предъявляемым к конструктивной противопожарной защите пассажирских судов.

36. Термины и определения

941. В настоящем разделе Правил применяются следующие термины и определения:
1) длина судна - габаритная длина судна;
2) жидкости воспламеняющиеся - нефть, нефтепродукты и приравненные к ним жидкости (в дальнейшем нефтепродукты), способные создавать взрыво- и пожароопасные концентрации паров и характеризующиеся температурой вспышки паров, определяемой соответствующими стандартами;
3) закрытый способ погрузки - выгрузки нефтепродуктов - способ ведения грузовых работ как береговыми, так и судовыми средствами через герметичную систему трубопроводов, при которой связь наливных отсеков с атмосферой осуществляется только через газоотводную систему.
Закрытым способом следует также считать погрузку-выгрузку нефтепродуктов переносными эжекторами; при этом герметизация обеспечивается с помощью уплотнительных устройств, исключающих пропуск паров нефтепродуктов;
4) защита конструктивная противопожарная - комплекс пассивных средств конструктивной защиты, направленных на предотвращение опасности возникновения пожара, ограничение распространения огня и дыма по судну, создание условий для безопасной эвакуации людей из судовых помещений и с судна, а также для тушения пожара;
5) зоны вертикальные противопожарные - объемы, на которые разделен корпус судна, надстройки и рубки поперечными огнестойкими или огнезадерживающими конструкциями;
6) зона грузовая - совокупность помещений и пространств, связанных с хранением и транспортировкой груза.
Грузовая зона судов, предназначенных для хранения и транспортировки воспламеняющихся жидкостей наливом и сжиженных газов, включает следующие помещения и пространства: отсеки и цистерны для воспламеняющихся жидкостей и газов, а также смежные с ними помещения насосов и компрессоров для перекачивания воспламеняющихся жидкостей и газов, помещения для хранения грузовых рукавов (шлангов),помещения, через которые проходят трубопроводы грузовой системы, помещения над насосными отделениями, а также над вертикальными коффердамами, смежными с отсеками и цистернами для воспламеняющихся жидкостей и газов, пространства над палубой грузовых танков на расстоянии от них менее 2,4 м по вертикали и менее 3 м по горизонтали, пространства на расстоянии менее 3 м в любом направлении по горизонтали от закрытых цистерн, баков, мерников и т.п. и менее 2,4 м по вертикали; пространства на расстоянии менее 3 м в любом направлении от места выхода газов из вентиляционных труб и подобных устройств, пространства, через которые проходят трубопроводы для перекачивания воспламеняющихся жидкостей и газов в пределах 3 м от этих трубопроводов в любом направлении, помещения с отверстиями и выходами в пространства, упомянутые выше.
Грузовая зона прочих судов включает следующие помещения и пространства:
трюмы и пространства, предназначенные для размещения грузов;
пространства на расстоянии менее 3 м в любом направлении от места выхода газов из вентиляционных и газоотводных труб грузовых трюмов, предназначенных для размещения в любом виде воспламеняющихся и легковоспламеняющихся материалов и веществ, а также помещения с отверстиями и выходами в эти пространства;
7) конструкции типа А, или огнестойкие конструкции - конструкции, образованные переборками или палубами, при этом необходимо, чтобы конструкции были:
изготовлены из стали или другого равноценного материала;
изготовлены так, чтобы предотвращать прохождение дыма и пламени до конца одночасового стандартного испытания на огнестойкость.
В зависимости от времени t, в течение которого температура поверхности на стороне, противоположной огневому воздействию, превышает первоначальную не более чем на 139⁰С и в любой точке не более чем на 180^оС (включая любое соединение), конструкциям присваивают следующие обозначения:
А-60 - при t = 60 мин;
А-30 - при t = 30 мин;
А-15 - при t = 15 мин;
А-0 - при t = 0 мин;
8) конструкции типа В, или огнезадерживающие конструкции -конструкции, образованные переборками, палубами, подволоками или зашивками, изготовленные из негорючих материалов и сохраняющие непроницаемость для пламени в течение 30 минут стандартного испытания на огнестойкость. В зависимости от времени t, в течение которого средняя температура поверхности на стороне, противоположной огневому воздействию, превышает первоначальную не более чем на 225ҮС (включая любое соединение), конструкциям присваиваются следующие обозначения:
В-15 - при t = 15 минут;
В-0 - при t = 0 минут;
9) материал, равноценный стали - негорючий материал, который благодаря своим свойствам или покрывающей его изоляции обладает конструктивными свойствами и огнестойкостью, равноценными подобным свойствам стали к концу соответствующего огневого воздействия при стандартном испытании на огнестойкость;
10) образец для стандартного испытания на огнестойкость - образец переборки (палубы), имеющий площадь нагрева не менее 4,65 м² и высоту (длину палубы) 2,44 м, как можно более точно соответствующий запроектированной конструкции и включающий, по меньшей мере, одно соединение (стык) изоляции, если они имеются на запроектированной конструкции;
11) помещения жилые - каюты для экипажа, пассажиров и специального персонала, салоны, кают-компании, рестораны, столовые, кинозалы, спортивные залы, канцелярии, парикмахерские, санитарно-гигиенические помещениями, а также коридоры, вестибюли и тамбуры, примыкающие к этим помещениям;
12) помещения машинные - помещения, содержащие главные механизмы, вала проводы, котлы, двигатели внутреннего сгорания, электрогенераторы и другие основные электрические механизмы, установки, рулевые машины и т.п.;
13) помещения насосные - грузовые насосные отделения на наливных судах;
14) помещения смежные - помещения, отделенные одно от другого переборкой, палубой или другой подобной разделяющей их постоянной конструкцией без вырезов или с постоянно закрытыми вырезами.
Помещения, отделенные одно от другого съемными конструкциями, или имеющие незакрывающиеся вырезы в разделяющей их переборке или палубе, следует рассматривать как одно общее помещение;
15) помещения хозяйственные - камбузы, провизионные кладовые, кладовые для хранения различных судовых запасов и подобные им помещения, а также коридоры, примыкающие к этим помещениям;
16) пост пожарный - место, где сосредоточены пусковые устройства противопожарных систем, предметы противопожарного снабжения или извещатели пожарной сигнализации для определенной части судна (отсека, отдельных помещений) (далее - ПП);
17) пост пожарный центральный - помещение или часть помещения, где сосредоточены станции сигнализации обнаружения пожара и дистанционные пусковые устройства противопожарных систем (если они предусмотрены), расположенные на мостике или в других постах управления, имеющих непосредственную связь с мостиком или круглосуточную вахту на ходу судна (далее - ЦПП);
18) посты управления — помещения, в которых расположены главные навигационные приборы и оборудование для управления судном, судовые радиоустановки и радиотрансляционные узлы, центральные пожарные посты, станции пожаротушения, аккумуляторные и агрегатные для радиостанций или для аварийного освещения, а также помещения для аварийных источников энергии;
19) системы пожаротушения стационарные - системы, предназначенные для подачи огнетушащего вещества к охраняемым помещениям или непосредственно в них и конструктивно связанные с корпусом судна;
20) снабжение пожарное - переносные активные средства борьбы с пожаром (аппараты, инвентарь и расходные материалы), предназначенные: для тушения пожара, для обеспечения действий экипажа при тушении пожара, для обеспечения систем пожаротушения расходными материалами, необходимыми для работы этих систем при тушении пожара;
21) стандартное испытание на огнестойкость - определение способности образца противостоять нагреву с любой стороны в зависимости от времени нагрева в испытательной печи до следующих температур, отсчитываемых от начальной температуры печи:
к концу 5 минут нагрева до 556^оС;
» 10 минут » » 659^оС;
» 15 минут » » 718^оС;
» 30 минут » » 821^оС;
» 60 минут » » 925^оС;
22) стационарное палубное покрытие - все палубное покрытие, наносимое непосредственно на металлическую палубу, включая антикоррозийное покрытие и клей, но без декоративной облицовки (линолеум, ковровые покрытия);
23) судно нефтеналивное - грузовое судно, предназначенное для перевозки и хранения наливом нефти и нефтепродуктов.
Нефтестанции (нефтеперекачивающие, бункеровочные, зачистные станции, станции сбора и обработки нефтесодержащих вод) в части применения настоящего раздела Правил следует считать нефтеналивными судами;
24) судно пассажирское - судно, предназначенное для перевозки более 12 пассажиров. Стоечные суд, предназначенные для проживания на них более 12 пассажиров, следует приравнивать к пассажирским судам в части применения настоящего раздела Правил;
25) температура вспышки - наименьшая температура, при которой пары, образующиеся на поверхности воспламеняющейся жидкости, образуют с окружающим воздухом смесь, способную воспламениться при поднесении к ней открытого пламени.
Температуру вспышки следует определять в закрытом тигле прибором, конструкция которого одобрена Регистром судоходства;
26) хранилища топлива и смазочных масел - цистерны основного запаса, расходные, сточные, переливные, отстойные и другие цистерны.

37. Подразделение материалов по горючести, распространению
пламени и воспламеняемости

942. Материалы, применяемые на судах, подвергают испытаниям для определения характеристик горючести, распространения пламени, воспламеняемости палубных покрытий, степени огнестойкости конструкций и воспламеняемости тканей по методикам, изложенным в части 2 настоящих Правил (приложения 121 - 125 настоящих Правил).
В зависимости от результатов испытаний материалы подразделяют в соответствии с пунктами 943 - 946 настоящих Правил.
943. Материалы, за исключением указанных в пункте 946 настоящих Правил, подразделяют следующим образом:
1) материалы негорючие - материалы, которые в процессе испытаний при нагревании до 750^оС не горят и не выделяют горючих газов в количестве, достаточном для их самовоспламенения;
2) материалы горючие - материалы, которые в процессе испытаний горят или выделяют горючие газы в количестве, достаточном для их самовоспламенения.
944. Горючие материалы и композиции испытывают на распространение пламени и оценивают следующим образом:
1) материалы, медленно распространяющие пламя - материалы и композиции, которые относительно хорошо сопротивляются распространению пламени по поверхности и характеризуются индексом распространения пламени I < 20;
2) материалы, быстро распространяющие пламя - материалы и композиции, которые распространяют пламя по поверхности и характеризуются индексом распространения пламени I > 20.
945. Стационарные палубные покрытия толщиной 5 мм и более испытывают на воспламеняемость и оценивают следующим образом:
1) палубные покрытия трудновоспламеняющиеся - стационарные палубные покрытия, которые в процессе испытаний не выделяют горючих газов в количестве, достаточном для поддержания пламенного горения продолжительностью более 10 секунд;
2) палубные покрытия легковоспламеняющиеся - стационарные палубные покрытия, которые в процессе испытаний поддерживают пламенное горение продолжительностью более 10 секунд.
946. Ткани и пленки, применяемые для изготовления занавесей, штор и других подобных висящих изделий, испытываются на сопротивление воздействию пламени.
Выдержавшие испытания признаются пригодными к использованию для указанных целей.

38. Чертежи и схемы

947. На каждом самоходном судне длиной 25 м и более в ЦПП, рулевой рубке или на видных местах в коридорах необходимо вывесить планы, показывающие:
1) расположение постов управления;
2) расположение помещений, защищаемых стационарными системами пожаротушения, с указанием местонахождения приборов и арматуры для управления их работой;
3) расположение огнезадерживающих и огнестойких конструкций;
4) расположение пожарного снабжения;
5) средства доступа в различные отсеки, на палубы с указанием путей эвакуации, коридоров и дверей для судов, оборудованных каютами;
6) расположение пожарных кранов;
7) схему системы вентиляции, включая центральное управление вентиляторами, с указанием расположения заслонок и самих вентиляторов, обслуживающих каждую зону на судне;
8) расположение мест дистанционного закрытия трубопроводов топливных цистерн.
Требование подпункта 5) настоящего пункта является обязательным для судов, оборудованных каютами, для других судов рекомендуется.
948. На пассажирских судах необходимо наличие в рулевой рубке схемы, указанной в подпункте 7) пункта 947 настоящих Правил.

39. Требования к материалам

949. Конструктивные переборки, палубы и шахты машинных помещений необходимо выполнять из стали, в противном случае необходимо, чтобы их конструкция была равноценной по пожаробезопасности стальной конструкции.
950. Горючие материалы для изготовления деталей конструкций в машинных помещениях не допускаются.
951. Необходимо, чтобы изоляция судовых помещений была:
1) для бортов, палуб, переборок, выгородок и других перекрытий выполнена из негорючих материалов. В обоснованных случаях возможно использование горючих материалов с медленным распространением пламени;
2) тепловая и противошумная изоляция бортов, переборок, палуб и шахт машинных и котельных отделений выполнена из негорючих материалов. Поверхность изоляции необходимо защитить от попадания топлива, масла и их паров.
Для переборок и палуб, отделяющих машинные помещения от смежных с ними жилых и хозяйственных помещении, применяются конструкции типа не ниже А-30. Если в помещениях, смежных с машинными, полностью отсутствуют горючие материалы, то разделяющие их переборки возможны типа А-0.
952. В постах управления, жилых и хозяйственных помещениях, включая ведущие в них коридоры, необходимо, чтобы стационарные палубные покрытия толщиной 5 мм и более были трудновоспламеняющимися в соответствии с подпунктом 1) пункта 945 настоящих Правил и не выделяли токсичных или взрывоопасных газов.
Наружные поверхности коридоров и выгородок трапов, ведущих из постов управления, жилых и хозяйственных помещений, а также поверхности в скрытых или недоступных пространствах (за панелями, зашивками) в этих помещениях необходимо выполнять из материалов, медленно распространяющих пламя.
Облицовку наружных поверхностей в жилых и хозяйственных помещениях допускается выполнять из горючих материалов толщиной не более 2 мм, если указанные помещения не являются смежными с машинными помещениями. По согласованию с Регистром судоходства при условии применения материалов с медленным распространением пламени, толщину облицовки возможно принять более 2 мм.
953. Необходимо, чтобы масса горючих материалов, используемых для изготовления внутренних переборок, обрешетников, изоляции, зашивки, декоративной отделки, мебели и прочего оборудования постов управления, жилых и хозяйственных помещений (кроме охлаждаемых), в тех случаях, когда нормами настоящей части Правил не запрещено применение таких материалов, была не более 45 кг на 1 м2 площади палубы каждого помещения. Регистр судоходства в обоснованных случаях может пересмотреть указанную предельную норму таких материалов.
Дерево для изготовления обрешетника, настила внутренних палуб и платформ, переборок, зашивки изоляции необходимо пропитать огнезащитным составом или обработать другим равноценным способом.
Необходимо, чтобы:
материалы при горении и нагревании не выделяли токсичных или взрывоопасных газов в опасных концентрациях;
во всех случаях поверхность материала медленно распространяла пламя.
954. Для внутренней отделки судна не допускается применять лаки, краски и иные подобные отделочные покрытия на нитроцеллюлозной или другой легковоспламеняющейся основе.
Необходимо, чтобы отделочные покрытия при повышенных температурах не выделяли чрезмерного количества дыма или токсичных веществ.
На нефтеналивных судах в грузовых наливных отсеках, коффердамах, насосных отделениях, в районе грузовых палуб и в других местах, где возможно скопление взрывоопасных паров, применение алюминиевых красок не допускается. В этих местах не допускается также применение покрытий с удельным объемным электрическим сопротивлением, превышающим 10⁹ Ом•м.
955. Необходимо, чтобы:
ткани для изготовления занавесей, штор, а также чехлов для мебели и матрацев не распространяли пламя быстрее, чем шерстяная ткань массой 0,8 кг/м²;
ковры и другие подобные покрытия не распространяли пламя быстрее, чем применяемые для этих целей шерстяные изделия.
Вата или другие подобные горючие материалы для набивки матрацев и подушек не допускаются.
956. Необходимо, чтобы все емкости, предназначенные для сбора горючих отходов, были изготовлены из негорючих материалов и не имели отверстий в стенках и днище.
957. Необходимо, чтобы палубные перекрытия во взровоопасных помещениях и пространствах исключали возможность искрообразования.

40. Трапы, шахты, мероприятия, ограничивающие тягу,
проникновение дыма и пламени

958. Выходы из помещений, трапы, двери и спасательные лазы-иллюминаторы необходимо выполнять в соответствии с требованиями разделов 10 и 11 настоящей части Правил.
959. Необходимо, чтобы все внутренние и внешние трапы были изготовлены из негорючих материалов.
960. Лифты и подъемники необходимо заключать в стальные или изготовленные из равноценного материала шахты, которые должны предотвращать проникновение дыма и пламени из одного межпалубного помещения в другое. Необходимо предусмотреть средства для закрытия, ограничивающие тягу и проникновение дыма.
961. Воздушные пространства за обшивкой выгородок трапов, шахт в вертикальном направлении, а также отверстия в палубах для прохода труб и кабелей необходимо плотно заделать у каждой палубы негорючим материалом.

41. Хранение легковоспламеняющихся материалов и веществ,
горючих материалов и пиротехнических средств

962. Необходимо, чтобы кладовые для хранения легковоспламеняющихся материалов и веществ, а также горючих материалов не были смежными с жилыми, машинными помещениями, хранилищами топлива и смазочных масел. Конструкции переборок и палуб кладовых необходимо выполнять из стали или другого равноценного материала.
При изготовлении корпуса, надстроек и рубок из других материалов необходимо, чтобы конструкция переборок и палуб кладовых была типа В-15.
963. Необходимо, чтобы кладовые для хранения легковоспламеняющихся материалов и веществ соответствовали следующим требованиям:
1) имели раздельные выходы на открытую палубу. Допускается устройство одного выхода на открытую палубу из расположенных в смежных помещениях фонарной и малярной через общий тамбур, изолированный от других помещений, при условии, что у кладовых есть отдельные закрывающиеся выходы в этот тамбур;
2) их оборудование было выполнено из негорючих материалов;
3) оборудованы естественной приточно-вытяжной вентиляцией. В выходных отверстиях вентиляционных труб из указанных помещений установлена пламепрерывающая арматура;
4) воспламеняющиеся жидкости с температурой вспышки паров ниже 43^оС внутри кладовых хранились в специальных металлических цистернах с выведенными наружу воздушными трубами, снабженными пламепрерывающей арматурой;
5) двери кладовых открывались в сторону открытой палубы; на них была надпись: «Огнеопасно!».
964. При невозможности устройства отдельной кладовой для хранения воспламеняющихся жидкостей допускается хранение их в стальных шкафах или ящиках, соответствующих следующим требованиям:
1) шкафы или ящики имели плотно закрывающиеся дверки или крышки с замками и вентиляционными патрубками, оборудованными пламепрерывающей арматурой.
Шкафы или ящики не примыкали к жилым помещениям.
Дверки или крышки в месте соприкосновения с корпусом шкафа или ящика были облицованы материалами, исключающими искрообразование.
При установке шкафов или ящиков на палубе из горючих материалов необходимо предусмотреть ее изоляцию по габаритам шкафа или ящика сталью по слою асбеста толщиной 5 мм. Вместо изоляции палубы допускается установка шкафов или ящиков на ножках высотой не менее 50 мм;
2) внутри шкафов или ящиков воспламеняющиеся жидкости допускается хранить не более чем в двух плотно закрываемых канистрах. Стальные канистры необходимо закреплять в гнездах, облицованных негорючим материалом, исключающим искрообразование.
Вместимость канистр для воспламеняющихся жидкостей не превышала 20 литров.
Применение канистр из синтетических материалов не допускается.
965. Запасы ветоши (обтирки) и использованную обтирку хранят в кладовых вне машинных помещений.
В машинных помещениях допускается хранить расходные запасы ветоши (обтирки) в отдельных стальных закрывающихся ящиках.
966. Судовые пиротехнические средства, за исключением пиротехнических средств, которыми снабжаются спасательные шлюпки и спасательные плоты, следует хранить в плотно закрывающихся металлических шкафах.
967. Шкафы для хранения пиротехнических средств необходимо встроить в рубки или расположить на крыльях ходового мостика и снабдить непроницаемыми дверками, открывающимися на палубу мостика.

42. Пассажирские суда

968. Необходимо, чтобы внутри корпуса и надстроек пассажирских судов следующие конструктивные элементы были огнестойкими:
1) шахты машинных и котельных помещений;
2) выгородки трапов;
3) переборки и палубы, отделяющие посты управления от смежных помещений;
4) переборки и палубы, отделяющие жилые помещения от хозяйственных, машинных и котельных помещений, а также от грузовых трюмов и помещений для хранения топлива;
5) переборки и палубы кладовых для хранения легковоспламеняющихся и горючих материалов, а также камбузов и всех прочих помещений, в которых хранится или используется топливо;
6) переборки и палубы проходов, служащие для эвакуации пассажиров и экипажа.
По согласованию с Регистром судоходства перечисленные конструктивные элементы возможно выполнить как огнезадерживающие конструкции.
969. Пассажирские суда длиной 65 м и более необходимо разделить на главные вертикальные противопожарные зоны поперечными огнестойкими переборками типа А-30.
По согласованию с Регистром судоходства в зависимости от конструктивных особенностей судна, количества горючих материалов в помещениях и применения повышенных активных средств борьбы с пожаром возможно допустить другие конструкции, но не ниже типа В-15.
Расстояние между огнестойкими или огнезадерживающими переборками рекомендуется принимать не более 40 м.
Необходимо, чтобы огнестойкая или огнезадерживающая переборка простиралась от борта до борта по всей ширине корпуса, надстройки и рубки, а по высоте — от днища до верхней палубы пассажирской надстройки (рубки).
Огнестойкую или огнезадерживающую переборку возможно выполнить с уступом, причем необходимо, чтобы тип конструкции участка палубы, образующего этот уступ, был не ниже типа конструкции вертикальной противопожарной переборки.
970. Необходимо, чтобы:
двери и проходы в переборках, указанных в пункте 968 настоящих Правил, были равноценными по огнестойкости самой переборке и открывались и закрывались с обеих сторон переборки усилиями одного человека;
двери были самозакрывающегося типа;
на посту управления был указатель положения дверей: («Открыто» — «Закрыто»);
прочие отверстия, прорезаемые в переборке, были заделаны негорючим материалом таким образом, чтобы не была нарушена огнестойкость переборки;
закрытия отверстий в других огнезадерживающих конструкциях были уплотнены так, чтобы они сохраняли непроницаемость для пламени.
971. Необходимо, чтобы:
трапы, проходящие только через одну палубу, были выгорожены на одной из двух палуб огнезадерживающими конструкциями и самозакрывающимися дверями;
трапы, проходящие более чем через одну палубу, были выгорожены на всех палубах огнезадерживающими и самозакрывающимися дверями, из выгородок трапов были выходы на открытую палубу или в коридоры, ведущие на открытые палубы.
972. Воздушные пространства за подволоком, панелями или зашивкой необходимо разделить плотно пригнанными без зазоров заделками из негорючих материалов, предотвращающими тягу и размещенными одна от другой на расстоянии не более 14 м.
973. Конструктивную противопожарную защиту пассажирских паромов необходимо выполнить так же, как и на пассажирских судах.
Необходимо, чтобы суда и паромы, предназначенные для перевозки автомашин и другой техники с топливом в баках, соответствовали следующим требованиям:
1) жилые, служебные и машинные помещения в них были отделены от грузовых палуб и трюмов огнестойкими конструкциями типа А;
2) закрытые помещения (трюмы) были оборудованы искусственной вентиляцией.

43. Нефтеналивные суда

§ 1. Общие требования

974. Необходимо, чтобы иллюминаторы и окна в переборке надстроек и рубок, обращенной в сторону грузовых цистерн (танков) или мерных емкостей, а также в примыкающих к ней наружных переборках на расстоянии 3 м были глухого (неоткрывающегося) типа. Устройство дверей в указанных районах не допускается.
Это требование не распространяется на посты управления грузовыми операциями, непосредственно не сообщающиеся с жилыми и служебными помещениями, и рулевую рубку.
975. Необходимо, чтобы двери в шахтах машинных помещений были самозакрывающегося типа, при этом в нормальном положении двери были закрыты.
976. В грузовых наливных цистернах (танках), коффердамах и насосных отделениях применение дерева и других горючих материалов не допускается.
977. Грузовые наливные цистерны (танки) необходимо отделить коффердамами от машинных помещений.
978. Необходимо, чтобы длина коффердамов была равна шпации, но не менее 0,5 м. Перепускные клинкеты в переборках коффердамов не допускаются.
979. При наличии насосного помещения, смежного с машинным помещением, коффердам не требуется.
980. Насосные помещения необходимо отделить от машинных помещений и коффердамов герметичными переборками.
Необходимо, чтобы насосные помещения имели отдельные выходы на открытую палубу с герметичными закрытиями.
Непосредственное сообщение насосных помещений с машинными помещениями не допускается.
981. На палубе грузовых наливных цистерн (танков) применение пустотелых (трубчатых) деталей в конструкциях трапов, ограждений и других конструкциях допускается при условии естественной вентиляции их внутренних полостей.
В грузовых наливных цистернах (танках) и в насосных отделениях нефтеналивных судов применение пустотелых деталей не допускается.
Изложенное не относится к трубопроводам системы подогрева груза.
982. Необходимо, чтобы:
конструкция люковых закрытий, устанавливаемых во взрывоопасных помещениях и пространствах, исключала искрообразование при их открытии и закрытии;
люковые крышки были герметичными.
983. Жилые помещения необходимо расположить в надстройках кормовой части судна, изготовленных из стали или другого равноценного материала.
Если жилые помещения размещаются над насосными помещениями, коффердамами или грузовыми отсеками, то палубу указанных помещений необходимо приподнять на высоту 0,5 м над палубой судна.
984. Необходимо, чтобы:
пространство между палубой судна и приподнятой надстройкой было открытым;
приподнятая палуба надстройки была газонепроницаемой и изготовлена из стали или другого равноценного материала.
985. Необходимо, чтобы надстройка, в которой расположены жилые помещения, имела два выхода на открытую палубу, устроенные по одному с каждого борта.
В обоснованных случаях по согласованию с Регистром судоходства допускается выводить один из выходов на кормовую часть палубы надстройки.
986. На самоходных нефтеналивных судах в надстройке необходимо предусмотреть помещение для курения, оборудование и зашивку в котором необходимо выполнить из негорючих материалов.
Необходимо, чтобы выход из курительного помещения был в коридор, иллюминаторы были глухого типа (неоткрывающиеся).

§ 2. Требования к нефтеналивным судам, предназначенным
для перевозки, перекачки и хранения жидкостей
с температурой вспышки паров ниже 60^оС

987. Машинные помещения, топливные цистерны и пики необходимо отделить коффердамами от грузовых наливных цистерн (танков) и сливных цистерн. Коффердамы необходимо оборудовать системой заполнения водой или инертным газом.
Жилые помещения необходимо расположить над сухими отсеками в надстройках кормовой части судна, изготовленных из стали или другого равноценного материала. Необходимо, чтобы первый ярус кормовой надстройки простирался от борта до борта, носовая переборка этого яруса была непроницаемой, без дверей, горловин и открывающихся иллюминаторов.Расположение или нависание жилых помещений и рулевой рубки над насосным помещением и грузовыми танками на самоходных наливных судах не допускается. На несамоходных судах возможно допустить размещение этих помещений в средней части судна над коффердамами, насосными помещениями и грузовыми отсеками, если палуба помещений приподнята над палубой судна на высоту 2 м, при этом необходимо выполнение требования пункта 984 настоящих Правил.
988. В насосном помещении, заменяющем коффердам (пункт 979 настоящих Правил), необходимо, чтобы первый флор от переборки машинного помещения был непроницаемым.
989. Необходимо, чтобы:
конструкция и материал деталей палубных механизмов (собачек, тормозных колодок), устанавливаемых во взрывоопасных помещениях и пространствах, исключали искрообразование;
цепные ящики (в случае расположения их в указанных помещениях и пространствах) были непроницаемыми и имели приспособления для заливки водой.
990. Швартовные и буксирные кнехты, необходимо установить на фундаментах, конструкция которых допускала свободную циркуляцию воздуха под кнехтами.
Во взрывоопасных помещениях и пространствах не допускается применение и хранение стальных буксирных и швартовных канатов.
991. Необходимо, чтобы конструкция и материал привальных брусьев, расположенных в грузовой взрывоопасной зоне, исключали искрообразование при ударах.
992. На рабочих местах (возле судовых устройств и палубных механизмов) палубы необходимо покрыть деревянными решетками или изолировать нескользящей мастикой.
Решетки необходимо изготавливать без стальных креплений.
993. Камбуз необходимо расположить в кормовой части надстройки или рубки позади жилых помещений и отделить от них переборкой, изготовленной из стали или другого равноценного материала.

44. Требования к нефтестанциям

994. На станциях, работающих с воспламеняющимися жидкостями с температурой вспышки паров ниже 60^оС, не допускается устройство жилых и других помещений, кроме насосного отделения, машинного помещения, пульта управления и служебно-бытовых помещений (конторок, умывальных, душевых и туалетов).
Размещение пультов управления и служебно-бытовых помещений в корпусе судна не допускается.
995. Необходимо, чтобы машинные помещения на всех станциях, а также котельные отделения на зачистных станциях, работающих с воспламеняющимися жидкостями с температурой вспышки паров ниже 60^оС, соответствовали следующим требованиям:
1) палуба машинных помещений, расположенных над грузовыми цистернами (танками), была поднята над палубой грузовых цистерн не менее на 0,7 м;
2) машинные помещения, расположенные в корпусе, были отделены от грузовых цистерн (танков) коффердамами шириной не менее 0,5 м.
996. На станциях, работающих с воспламеняющимися жидкостями с температурой вспышки паров 60^оС и выше, машинные помещения возможно размещать как в корпусе, так и над палубой грузовых цистерн (танков).
Палубу машинных помещений, расположенных над грузовыми цистернами (танками), необходимо поднять над палубой грузовых цистерн не менее 0,5 м.
При размещении машинных помещений внутри корпуса эти помещения необходимо отделить от грузовых цистерн коффердамом.
На станциях, предназначенных для работы с воспламеняющимися жидкостями с температурой вспышки паров выше 120^оС, подъем палубы машинного помещения над палубой грузовых цистерн не требуется.
997. На станциях, работающих с воспламеняющимися жидкостями с температурой вспышки паров ниже 60^оС, необходимо, чтобы входы в машинные помещения были с палубы надстройки или входной рубки, установленной на высоте не менее 2 м от главной палубы.
998. Служебные помещения рекомендуется размещать вне района машинных помещений.
999. Необходимо, чтобы насосные, машинные помещения, а также входные рубки имели глухие (неоткрывающиеся) бортовые иллюминаторы, герметичные переборки и перекрытия и самостоятельные выходы на открытые палубы с герметичными закрытиями.

45. Суда, обслуживающие нефтеналивные суда

1000. Необходимо, чтобы портовые суда (служебно-разъездные и вспомогательные суда, бункеровщики, плавмагазины), обслуживающие нефтеналивные суда для нефтегрузов с температурой вспышки паров ниже 60^оС, соответствовали требованиям глав 35-41 настоящих Правил, а также следующим дополнительным требованиям:
1) привальные брусья изготовлены из материалов, исключающих искрообразование, или облицованы такими материалами. Крепление привальных брусьев к корпусу сквозными болтами не допускается;
2) кранцы с наружными поверхностями, изготовленными из искрообразующих материалов, не допускаются;
3) съемные элементы леерных ограждений, швартовные и буксирные канаты, закрытия фальшбортов и подвески кранцев изготовлены из материалов, исключающих искрообразование;
4) конструкция дверей, люковых закрытий, попадающих при швартовке в грузовую зону наливного судна, исключала искрообразование при открытии (закрытии);
5) бункеровщики, являющиеся нефтеналивными судами, удовлетворяли также требованиям главы 43 и 44 настоящих Правил, с учетом температуры вспышки паров имеющегося на борту груза.

46. Конструктивная противопожарная защита судов
длиной менее 25 м

1001. Требования настоящей главы распространяются на средства конструктивной противопожарной защиты судов длиной менее 25 м.
1002. Требования, изложенные в главах 35-41, распространяются на суда длиной менее 25 м, если в настоящем разделе настоящих Правил нет иных указаний.
1003. На деревянных и композитных судах дерево для внутренних переборок, выгородок, палуб допускается использовать без огнезащитной пропитки, за исключением деревянных конструкций в помещениях, где установлены двигатели внутреннего сгорания.
Подволоки, борта и переборки машинного помещения необходимо пропитать огнезащитным составом или обшить тонколистовой сталью по слою негорючего материала толщиной не менее 5 мм.
1004. Необходимо, чтобы теплоизоляция палубы над отсеком бензобака была из негорючего материала.
1005. На судах, не имеющих непрерывной палубы, устройство непроницаемых переборок для выгородки помещений для двигателей внутреннего сгорания необязательно.

Раздел 10. Оборудование помещений

47. Общие требования

1006. Требования настоящего раздела относятся к расположению и оборудованию жилых и служебных помещений для экипажа и пассажиров, к проходам, дверям и спасательным лазам-иллюминаторам.
1007. Требования к расположению и оборудованию машинных помещений изложены в части 2 настоящих Правил.
Необходимо, чтобы расположение и оборудование машинных помещений, помимо требований, установленных частью 3 настоящих Правил, соответствовали следующему:
1) машинные помещения были расположены в корму от грузовых танков и сливных цистерн; были также расположены в корму от грузовых насосных отделений и коффердамов, но не обязательно в корму от топливных цистерн;
2) любое машинное помещение было отделено от грузовых танков и сливных цистерн коффердамами, грузовыми насосными отделениями, топливными цистернами или балластными танками;
3) машинные помещения, не являющиеся машинными помещениями категории А, возможно размещать в нос от грузовых танков и сливных цистерн при условии, что они отделены от грузовых танков и сливных цистерн коффердамами, грузовыми насосными отделениями, топливными цистернами или балластными танками.
Необходимо, чтобы указанные помещения соответствовали требованиям Регистра судоходства в части уровня безопасности.

48. Проходы, двери, трапы

1008. Необходимо, чтобы ширина проходов была не менее:
1) в магистральных коридорах общих пассажирских помещений, в коридорах пассажирских жилых и общественных помещений, а также палубных проходов пассажирских судов, ведущих к местам посадки в спасательные шлюпки и плоты - 0,8 м;
2) на палубах между фальшбортом и рубкой для судов мощностью менее 590 кВт, или длиной менее 25 м, или грузоподъемностью менее 300 т - 0,6 м, а для судов с большими значениями мощности, длины или грузоподъемности - 0,7 м;
3) в коридорах помещений экипажа - 0,7 м;
4) в коридорах помещений судов длиной менее 25 м - 0,6 м;
5) в коридорах помещений судов с динамическими принципами поддержания, длиной менее 25 м - 0,5 м;
6) на палубах в местах установки кнехтов, стензельных стоек, сходных люков - 0,5 м.
1009. Необходимо, чтобы:
двери надстроек и рубок, ведущие на открытую палубу, открывались наружу;
двери общественных помещений (салонов, кают-компаний) открывались наружу или в обе стороны;
двери кают открывались внутрь помещения, и в нижней части их были выбивные филенки размерами 0,4x0,5 м;
на дверях пассажирских кают с внутренней стороны этих филенок были надписи: «Аварийный выход - выбить в аварийном случае».
При наличии в каютах спасательных лазов-иллюминаторов или открывающихся окон с размерами в свету не менее 400 мм устройство выбивных филенок не требуется.
1010. Пассажирские помещения, расположенные в надстройках второго и третьего ярусов, необходимо оборудовать не менее чем двумя трапами, размещенными в противоположных концах надстроек.
1011. В трюмных пассажирских помещениях с числом пассажиров менее 20 возможно установить по одному трапу из каждого помещения.
1012. При числе пассажиров в трюмном помещении 20 и более необходимо наличие 2-х трапов, расположенных в противоположных концах помещения, причем один из них должен по возможности выходить на открытую палубу вне палубных надстроек.
1013. При числе пассажиров в трюмном помещении от 20 до 50 включительно запасной трап разрешается заменять вертикальным скоб-трапом.
1014. Кроме указанных в пунктах 1011-1013 настоящих Правил, выходов из трюмных помещений, в каждом помещении необходимо устроить спасательные иллюминаторы, по одному с каждого борта, в соответствии с главой 50 настоящих Правил.
1015. Трюмные жилые помещения для экипажа на 20 человек и более необходимо обеспечить не менее чем двумя трапами, расположенными в противоположных концах помещения и ведущими на главную палубу; один из трапов (запасной) необходимо вывести на открытую палубу вне палубных надстроек или в изолированную защитную стальную перегородку в надстройке, обеспечивающую при пожаре безопасный выход на открытую часть главной палубы или бортового обноса.
Запасной трап разрешается заменять вертикальным скоб-трапом.
1016. При размещении в трюмном помещении от 10 до 20 человек экипажа и при наличии выхода на открытую палубу дополнительный трап возможно не устанавливать, если со стороны, противоположной главному выходу, предусмотрены спасательные иллюминаторы - по одному с каждого борта.
1017. При размещении в трюмном помещении до 10 человек экипажа и при наличии выхода на открытую палубу дополнительный трап или спасательные иллюминаторы возможно не предусматривать.
1018. Необходимо, чтобы:
ширина трапов при числе пассажиров 50 и менее в данном помещении была не менее 0,8 м;
на каждые 10 пассажиров сверх 50 ширина трапов была увеличена на 5 см;
ширина трапов в помещениях для экипажа была не менее 0,8 м, а на судах длиной до 25 м - не менее 0,65 м.
На судах длиной менее 25 м допускается уменьшение ширины трапов до 0,5 м.
1019. Каждый пассажирский салон судов на подводных крыльях и воздушной подушке, рассчитанный на 20 человек и более, необходимо оборудовать не менее чем двумя выходами, расположенными в противоположных концах салона. Допускается, чтобы один из выходов был аварийным.

49. Иллюминаторы

1020. Необходимо, чтобы устройство и расположение бортовых иллюминаторов соответствовали требованиям раздела 14 настоящих Правил.
В помещениях, предназначенных для перевозки грузов, устройство иллюминаторов не допускается.
1021. На пассажирских судах в трюмных помещениях для пассажиров и экипажа, а также в машинно-котельных помещениях необходимо установить спасательные иллюминаторы размером в свету 400 мм.
Спасательные иллюминаторы необходимо предусматривать только на судах, высота надводного борта которых позволяет свободно их разместить.
1022. В трюмных помещениях для пассажиров и экипажа спасательные иллюминаторы необходимо располагать в общих каютах или в коридорах по одному с каждого борта.
1023. В машинных помещениях спасательные иллюминаторы необходимо располагать по одному с каждого борта.
Если в переборке, разделяющей машинное и котельное помещения, имеется дверь, в каждом помещении необходимо устанавливать не менее чем по одному иллюминатору, которые необходимо располагать в противоположных концах помещения.
1024. При наличии в трюмном помещении для пассажиров или команды, а также в машинном помещении запасного выхода, ведущего непосредственно на открытую главную палубу, спасательные иллюминаторы допускается не устанавливать.
1025. Нижнюю кромку спасательных иллюминаторов необходимо располагать не ниже нижней кромки обычных иллюминаторов, установленных в бортах судна.
1026. Необходимо, чтобы проход к спасательным иллюминаторам был свободным. Для облегчения доступа к лазам по борту необходимо поставить скобы.
1027. Рамки спасательных иллюминаторов необходимо окрасить в красный цвет и нанести соответствующие надписи.
Указатели местонахождения спасательных иллюминаторов необходимо разместить на видные места.

50. Жилые и служебные помещения

1028. При расчете пассажировместимости судов в площадь для размещения пассажиров не разрешается засчитывать:
1) форпик, палубу над форпиком и ахтерпик;
2) кают-компании, курительные и другие салоны, рестораны, столовые и тому подобные помещения, за исключением названных помещений на судах, совершающих короткие экскурсионные рейсы;
3) палубу в районе проходов для посадки и высадки пассажиров, проходов к спасательным шлюпкам и трапам, а также палубу, на которую вход пассажирам запрещен;
4) палубу на расстоянии 1 м от судовых устройств (рулевого, шлюпочного, грузового, швартовного, буксирного);
5) люки грузовые, машинные, жилых и служебных помещений;
6) помещения, в которых согласно санитарным правилам и нормам для судов внутреннего плавания не допускается размещение пассажиров.
1029. Необходимо, чтобы судовые помещения, расположенные на обносах, отстояли от края обносов на расстоянии не менее 300 мм.
Установка коек вдоль бортовых переборок надстроек и рубок, расположенных на обносах, запрещается.
1030. Расположение жилых кают для экипажа и пассажиров, а также камбузов, оборудованных системами бытового газа, столовых, используемых как помещения для отдыха, над цистернами с жидким топливом или рядом с ними допускается при условии устройства горизонтального коффердама высотой не менее 600 мм или вертикального коффердама шириной в одну шпацию.
Коффердамы необходимо оборудовать усиленной вентиляцией, не зависящей от вентиляции жилых помещений.
Необходимо, чтобы в палубах или переборках в районе этих помещений не было вырезов для устройства горловин или других отверстий.
1031. Для размещения экипажа не разрешается использовать помещения:
1) форпика и ахтерпика;
2) имеющие не выгороженный шахтой грузовой люк;
3) машинные и котельные;
4) жилые пассажирские, общественные и хозяйственные, служебные и санитарно-гигиенические;
5) имеющие непосредственный выход через двери или лазы в помещения, где установлены двигатели, котлы, насосы, или в помещения для хранения нефтепродуктов, угля, а также малярную и фонарную;
6) помещения, в которых согласно санитарным правилам и нормам не допускается размещение экипажа.
1032. На судах классов «М» и «О» предметы оборудования (шкафы, столы, диваны, пианино и т.п.) необходимо закреплять.
1033. Необходимо, чтобы над запасными выходами судовых помещений были надписи и освещение.
1034. В зрительных залах и помещениях, оборудованных для демонстрации кинофильмов на пассажирских судах, брандвахтах, агитсудах, плавучих выставках, необходимы выходы непосредственно на открытую палубу из расчета одного на 50 зрителей, но не менее двух выходов, расположенных с противоположных сторон. Необходимо, чтобы каждый выход имел дверь, открывающуюся наружу, причем минимальная ширина двери и прохода была не менее 1,1 м.
Над каждым выходом со стороны зрительного зала необходимы освещенные надписи красного цвета: «Выход» и «Запасной выход».
Мебель в зрительных залах необходимо выполнять из материалов с медленным распространением пламени и надежно закреплять.
Использование в зрительных залах ковров и ковровых дорожек не допускается.
1035. Демонстрация кинофильмов на несамоходных нефтеналивных судах не допускается.

51. Помещения для производства электрогазосварочных работ
и хранения баллонов

1036. Места для хранения кислородных и ацетиленовых баллонов необходимо устраивать с учетом следующих требований:
1) кислородные и ацетиленовые баллоны необходимо хранить в вертикальном положении в специальных закрытых помещениях, имеющих естественную вентиляцию, и на открытых палубах;
2) места хранения баллонов необходимо оборудовать стойками с гнездами, хомутами или другими устройствами, обеспечивающими надежное крепление и быстрое освобождение баллонов;
3) места хранения баллонов на открытой палубе необходимо выбрать с таким расчетом, чтобы исключалась возможность случайного механического повреждения баллонов. Баллоны необходимо защищать надежными средствами от доступа посторонних лиц.
Для защиты баллонов от прямого попадания солнечных лучей необходимо устанавливать солнцезащитные козырьки, окрашенные в белый цвет.
На ограждении площадки с баллонами необходимо наличие предупредительных табличек «Взрывоопасно» и «Не курить». Не допускается крепление баллонов на переборках жилых помещений;
4) помещения для хранения баллонов необходимо располагать на расстоянии не менее 2 м от жилых помещений и постов управления и не менее 4 м от помещений, где находятся легковоспламеняющиеся вещества и топливо, или где установлено ответственное судовое оборудование.
Необходимо, чтобы:
помещение для хранения ацетиленовых баллонов было независимым от помещения для хранения кислородных баллонов;
помещения имели входы непосредственно с открытой палубы;
двери открывались наружу;
на дверях помещений и шкафов сделать надписи, предупреждающие об опасности;
5) помещения, упомянутые в подпункте 4) пункта 1036 настоящих Правил, необходимо отделить от смежных помещений конструкциями типа А-60. Необходимо наличие замков на дверях этих помещений.
1037. Необходимо, чтобы помещения для производства электросварочных работ на судах устраивали с учетом следующего:
1) помещения имели выход на открытую палубу и были отгорожены от смежных помещений конструкциями типа А-60;
2) дверь имела замок.

52. Помещения камбузов

1038. Камбузы не размещают в помещениях, смежных с кладовыми для хранения легковоспламеняющихся и горючих материалов и с помещениями для топлива и смазочного масла, за исключением распределительных постов, в которых установлены баллоны бытовых установок сжиженного газа.
1039. Переборки и палубы камбузов необходимо выполнить из стали или другого равноценного материала, при этом в обоих случаях необходимо предусмотреть соответствующую изоляцию.
Необходимо, чтобы конструкции из горючих материалов возле камбузных плит были покрыты тепловой изоляцией из негорючего материала, обшиты стальными листами, которые выходили за габаритные размеры плиты не менее чем на 500 мм.
1040. Из каждого камбуза, обслуживающего более 50 человек необходимо предусмотреть не менее двух выходов, за исключением камбузов, работающих на электричестве или паре, когда допускается один выход.

Раздел 11. Ограждения, поручни, переходные мостики, сходные трапы

53. Общие требования

1041. Прочный фальшборт или леерное ограждение необходимо установить на всех открытых палубах корпуса, надстроек и рубок.
На самоходных судах длиной до 10 м допускается установка поручня по периметру надстройки или рубки.
1042. Необходимо, чтобы высота фальшборта или леерного ограждения по периметру палуб и мостиков, а также вокруг открытых площадок, расположенных на высоте более 0,5 м, была не менее 1100 мм. На верхних тентах, редко посещаемых, леерное ограждение возможно не устанавливать.
У судов длиной менее 20 м возможен допуск меньшей высоты фальшборта или леерного ограждения (но не менее 900 мм), если будут представлены соответствующие обоснования обеспечения достаточной защиты экипажа и пассажиров.
1043. На пассажирских судах всех классов ограждение палуб, на которые имеют доступ пассажиры, необходимо выполнять в виде глухого фальшборта или леерного ограждения с защитными сетками.
1044. Палубы паромов и других судов, предназначенных для перевозки колесной техники, необходимо оградить колесо-отбоями высотой не менее 0,45 м.

54. Фальшборт

1045. На каждом непрерывном участке фальшборта необходимо предусмотреть вырезы для стока воды общей площадью не менее 10 % площади непрерывной части фальшборта.
1046. Необходимо, чтобы вырезы в фальшборте для выходов имели двустворчатые дверцы, открывающиеся внутрь, или съемное ограждение.
1047. По верху фальшборта необходимо предусмотреть планширь.

55. Леерное ограждение

1048. Необходимо, чтобы расстояние между леерными стойками не превышало 3 шпации.
1049. Необходимо, чтобы:
нижний леер был установлен не выше 230 мм от палубы;
расстояние между другими леерами не превышало 380 мм;
леерное ограждение палуб, на которые имеют доступ пассажиры, имело защитные сетки. Сторона ячейки сетки была не более 100 мм.
1050. На несамоходных судах всех классов в районе надстройки и рубки необходимо установить леерное ограждение.
На несамоходных судах классов «О», «Р», и «Л», в том числе и на эксплуатируемых без команд, леерное ограждение в районе грузового трюма и грузового бункера допускается заменять шкафутным брусом и поручнем по комингсу грузового люка или стенке грузового бункера.
На баржах-площадках, разгружающихся по методу кренования или опрокидывания, леерное ограждение возможно не устанавливать, если предусмотрен сквозной проход под палубой.
1051. Необходимо, чтобы:
верхняя кромка шкафутного бруса возвышалась над палубой судна не менее чем на 100 мм;
шкафутный брус не препятствовал стоку воды с палубы.
1052. В местах, где фальшборт и леерное ограждение прерываются (район палубных механизмов, пролеты для трапов), необходимо предусмотреть съемные цепные леера.
1053. Необходимо, чтобы трапы имели ограждения и поручни высотой не менее принятой для леерного ограждения.

56. Поручни, переходные мостики, сходные трапы

1054. При наличии прохода по обносу на наружных стенках надстроек необходимо установить прочные поручни.
1055. На нефтеналивных судах классов «М» и «О» между раздельно расположенными жилыми и служебными помещениями необходимо предусмотреть приподнятые над палубой переходные мостики. На переходных мостиках необходимы поручни.
1056. Необходимо, чтобы толкачи и толкаемые суда имели сходни и трапы, обеспечивающие безопасный переход команды с одного судна на другое.

Раздел 12. Остойчивость

57. Общие требования

1057. Требования разделов 12, 13, 14 настоящих Правил, распространяются на:
1) все суда, плавающие в водоизмещающем состоянии;
2) суда на подводных крыльях в эксплуатационном и переходном режимах;
3) суда на воздушной подушке в эксплуатационном режиме.
1058. Требования настоящего раздела Правил распространяются на глиссеры, парусные суда, суда с воздушной каверной, экранопланы и плавучие доки в той мере, в какой это целесообразно и осуществимо в соответствии с обоснованиями проектанта, согласованными с Регистром судоходства.
1059. Судно признается остойчивым, если оно при всех вариантах нагрузки, устанавливаемых настоящим разделом, соответствует:
1) основному критерию остойчивости, определяемому согласно глав 59 - 63 настоящих Правил, в зависимости от класса судна;
2) дополнительным требованиям к остойчивости, принимаемым согласно глав 64-72 настоящих Правил, в зависимости от типа и назначения судна;
3) требованию к начальной остойчивости, согласно которому для всех судов поперечная (начальная) метацентрическая высота, принятая с учетом поправок на влияние свободных поверхностей жидких грузов, а для ледоколов и с учетом обледенения, должна быть не менее 0,2 м.
Определение начальной метацентрической высоты с учетом обледенения необходимо проводить для наихудшего в отношении остойчивости варианта нагрузки. При этом массу льда на 1 м² площади общей горизонтальной проекции открытых палуб следует принимать равной 15 кг. Необходимо, чтобы в общую горизонтальную проекцию палуб входила сумма горизонтальных проекций всех открытых палуб и переходов независимо от наличия навесов.
Момент по высоте от этой нагрузки определяется по возвышениям центров тяжести соответствующих участков палубы и переходов.
Палубные механизмы, устройства, крышки люков и т.п. входят в проекцию палуб и специально не учитываются.
1060. Проверку остойчивости судна необходимо выполнить при всех вариантах нагрузки, указанных в главах 64 - 72 настоящих Правил.
При отсутствии специальных указаний для судов какого-либо типа остойчивость необходимо проверять при следующих состояниях нагрузки:
1) судно в полном грузу с полной нормой запасов и топлива;
2) судно без груза, с 10 % запасов и топлива, без балласта и с балластом.
1061. Если по условиям эксплуатации для данного судна предусматриваются нагрузки, более неблагоприятные для его остойчивости, чем перечисленные в пунктах 1060 или указанные в главах 64 - 72 настоящих Правил, то для них также необходимо проверить остойчивость судна.
1062. Допустимые углы крена следует определять при равнообъемных наклонениях судна.
1063. С целью уточнения положения центра тяжести следует креновать:
1) головное судно каждого проекта;
2) серийное судно, конструктивные изменения которого по сравнению с первым судном серии по расчетным данным вызывают существенные изменения остойчивости. Такое судно следует считать относительно остойчивости первым судном новой серии;
3) суда после переоборудования, модернизации или изменения способа эксплуатации, если при этом может ухудшаться остойчивость.
1064. Для наблюдения за остойчивостью судна и практической оценки безопасности его эксплуатации при всех возможных состояниях нагрузки на судно необходима выдача информации об остойчивости и непотопляемости судна, согласованная Регистром судоходства.
Необходимо, чтобы судовладелец соблюдал ограничения по эксплуатации судна, оговоренные в указанной информации, режимные мероприятия, налагаемые настоящими Правилами и данной информацией, а также осуществлял все необходимые мероприятия по обеспечению остойчивости судна при всех условиях эксплуатации и в аварийных ситуациях.
1065. Необходимо, чтобы информация об остойчивости и непотопляемости была составлена для:
1) пассажирских, разъездных, буксирных и промысловых судов;
2) непассажирских судов, перевозящих организованные группы людей;
3) грузовых судов, к остойчивости которых предъявляются дополнительные требования (пункты 1111-1113);
4) судов других типов и назначений по требованию Регистра судоходства.
1066. Информацию об остойчивости и непотопляемости судна следует составлять по результатам расчетов остойчивости, выполненных в соответствии с настоящими Правилами. Информацию необходимо откорректировать по результатам кренования, с учетом требований пункта 1068 настоящих Правил, если расхождения между расчетными и опытными данными будут более:
по водоизмещению порожнем ± 2 %;
по метацентрической высоте ± 5 %.
Информацию необходимо оформлять согласно методических указаний по составлению информации об остойчивости и непотопляемости судна, а протокол кренования - в соответствии с методикой определения положения центра массы судна из опыта, утвержденных Регистром судоходства.
1067. При пользовании приложениями, приведенными в настоящем разделе, промежуточные значения параметров следует определять линейной интерполяцией.
1068. Допускается не проводить кренование плавучих доков и головных грузовых судов, если проектный предельно допустимый момент превышает кренящий момент как от динамического, так и статического действия ветра более, чем на 5 % (критерий остойчивости более 1,05).
Регистр судоходства согласовывает не проведение кренования судна, если при возвышении центра тяжести судна порожним, увеличенном на 20 % по сравнению с проектным, требования настоящего раздела выполняются.

58. Определения и пояснения

1069. В настоящем разделе и для разделов 13 и 14 настоящей части Правил приняты следующие определения:
1) коэффициент проницаемости объема помещения к_v - отношение объема помещения, который может быть заполнен водой при полном затоплении отсека, к полному теоретическому объему помещения;
2) коэффициент проницаемости поверхности к_s = S_a/S,
где S_a - площадь ватерлинии затопленного отсека за вычетом площадей груза, механизмов, оборудования, пересекаемых ею;
S - площадь ватерлинии затопленного отсека.

59. Диаграмма остойчивости

1070. Проверку остойчивости судна по основному критерию и дополнительным требованиям выполняют по диаграммам динамической и статической остойчивости для соответствующих вариантов нагрузки.
1071. Диаграммы остойчивости необходимо строить с учетом свободных поверхностей жидких грузов, если суммарное их влияние приводит к уменьшению метацентрической высоты на 5 % и более в прямом положении судна. При этом отбойные переборки следует считать проницаемыми. При проверке динамической остойчивости судна (по основному критерию остойчивости, в эволюционный период циркуляции и при динамическом воздействии буксирного троса) допускается рассматривать эти переборки как водонепроницаемые.
Диаграммы остойчивости ледоколов необходимо строить, кроме того, с учетом обледенения. При этом условные нормы обледенения необходимо принимать в соответствии с подпунктом 3) пункта 1059 настоящих Правил.
Поправку к метацентрической высоте на влияние свободных поверхностей жидких грузов в тех цистернах и танках, масса жидкости в которых изменяется при эксплуатации судна, вычисляют для случая заполнения этих цистерн на 50 % в прямом положении судна независимо от заполнения, принятого в расчете весовой нагрузки.
В расчетах остойчивости судна в опорожненных цистернах остатки жидких грузов при высоте их до 5 см допускается не учитывать.
1072. При построении диаграмм остойчивости возможно учитывать влияние надстроек, рубок и комингсов грузовых люков при их протяженности, равной не менее 0,15 расчетной длины корпуса судна, кроме того, эти надстройки, рубки и комингсы, а также необходимо, чтобы устройства для закрытия отверстий и вырезов в них были прочными и непроницаемыми.
При надежном креплении лесного груза, расположенного на непроницаемых палубах или закрытиях люков, допускается засчитывать его объем как непроницаемый, причем расчетную высоту груза следует принимать равной 0,75 действительной высоты, но не более 2 м.
1073. Необходимо, чтобы:
для судов класса «М» максимальное плечо диаграммы статической остойчивости было не менее 0,25 м;
предел положительной статической остойчивости (закат диаграммы) был не менее 50^о.

60. Основной критерий остойчивости

1074. Остойчивость судна по основному критерию считается достаточной, если оно при плавании на спокойной воде или на волнении (в соответствии с классом судна) выдерживает динамически приложенное давление ветра, то есть если соблюдается условие

М_кр < М_доп, (516)

где М_кр - кренящий момент от динамического действия ветра определяемый в соответствии с главой 65 настоящих Правил, кН•м;
М_доп - предельно допустимый момент при динамических наклонениях, кН•м, определяемый в соответствии с главой 64 настоящих Правил.
1075. Остойчивость по основному критерию следует проверять для судов классов «М» и «О» с учетом бортовой качки (глава 62 настоящих Правил), а для судов классов «Р» и «Л» - на спокойной воде. Остойчивость судов класса «Р», допускаемых к плаванию в бассейнах разряда «О» с ограничениями по погоде, следует проверять с учетом бортовой качки.
1076. Нормы настоящего раздела Правил применяются к судам различных классов при расчетных характеристиках ветроволнового режима водных бассейнов, приведенных в приложении 126 настоящих Правил.

61. Кренящий момент от динамического действия ветра

1077. Кренящий момент от динамического действия ветра на судно определяется по формуле, кН•м:

М_кр= 0,001pSZ, (517)

где р - условное расчетное динамическое давление ветра, Па;
S - площадь парусности судна при средней осадке по действующую ватерлинию, м²;
Z - приведенное плечо кренящей пары при одновременных крене и боковом дрейфе судна, м.
Значения величин, входящих в правую часть формулы 517 настоящих Правил, следует принимать в соответствии с требованиями пунктов 1078 - 1082 настоящих Правил.
1078. Условное расчетное динамическое давление ветра необходимо принимать в соответствии с классом судов согласно приложению 127 настоящих Правилам в зависимости от возвышения центра парусности Z_т, м, над плоскостью ватерлинии (при средней действующей осадке T):

Z_т = Z_п - T, (518)

где Z_п возвышение центра парусности над основной плоскостью судна, м.
1079. В площадь парусности необходимо включать проекции на диаметральную плоскость всех сплошных поверхностей элементов корпуса, надстроек и рубок, мачт, дымовых труб, вентиляторов, шлюпок и палубных грузов, а также тентов, которые возможно будут натянуты при штормовой погоде.
Парусность несплошных поверхностей элементов судна - лееров, крановых ферм решетчатого типа, рангоута (за исключением мачт), такелажа приближенно допускается учитывать увеличением вычисленных для минимальной осадки суммарной площади упомянутых выше сплошных поверхностей на 5 %, а ее статического момента относительно основной плоскости судна - на 10 %.
1080. Указанные в пункте 1079 настоящих Правил, приближенные надбавки на влияние парусности несплошных поверхностей элементов судна можно не учитывать, если площадь всех таких поверхностей и ее статический момент относительно основной плоскости вычисляются более детально.
В этом случае в площадь парусности несплошных поверхностей следует включать их габаритные площади, умноженные на коэффициенты заполнения, значения которых необходимо принимать:
для лееров, затянутых сеткой, - 0,6; то же, не затянутых сеткой, - 0,2;
для крановых ферм решетчатого типа - 0,5;
для рангоута и такелажа - 0,6.
Площади парусности несплошных поверхностей упомянутых выше элементов при их детальном подсчете следует принимать с коэффициентом обтекания, равным 1.
Площади проекций надводной части корпуса судна, а также надстроек и рубок обычного (необтекаемого) типа следует принимать с коэффициентом обтекания, равным 1. Площади проекций надстроек и рубок обтекаемого типа можно принимать с коэффициентом обтекания не менее 0,6, однако, это необходимо подтверждать соответствующими экспериментально-расчетными данными.
Площади проекций элементов судна, расположенных отдельно и имеющих обтекаемую форму (мачт, дымовых труб, вентиляторов), следует принимать с коэффициентом обтекания 0,6.
1081. Приведенное плечо кренящей пары при динамическом действии ветра на судно, м

Z = Z_т + _{1 2}T, (519)

где Z_т - возвышение центра парусности над плоскостью действующей ватерлинии (пункт 1078 настоящих Правил), м;
а₁, а₂ - поправочные коэффициенты, предусмотренные пунктом 1082 настоящих Правил;
Т - средняя осадка судна по действующую ватерлинию, м.
1082. Коэффициент а₁, учитывающий влияние сил сопротивления воды боковому дрейфу на плечо кренящей пары Z_т, следует принимать согласно приложению 128 настоящих Правил, в зависимости от отношения В/Т (В и Т - ширина и средняя осадка судна по действующую ватерлинию, м).
Коэффициент а₂, учитывающий влияние сил инерции на плечо кренящей пары Z, следует определять согласно приложению 129 настоящих Правил, в зависимости от отношения Z_g/B (Z_g - возвышение центра массы над основной плоскостью судна, м).

62. Расчетные условные амплитуды качки

1083. Расчетные условные амплитуды бортовой качки иград, для корпусов судов с закругленной скулой и без скуловых килей (или брускового киля) следует принимать согласно приложению 130 настоящих Правил в зависимости от частоты m, c-1, которую необходимо определять по формуле

m = m₁ m ₂ m ₃, (520)

где m₁, m₂, m₃, - множители, предусмотренные пунктом 1085 настоящих Правил.
Примечания:
1) при значениях m больших, чем приведенных в приложении 130 настоящих Правил, следует принимать наибольшую расчетную амплитуду качки для судов данного класса.
2) для судов со скуловыми килями (или брусковым килем) амплитуды качки следует определять согласно пунктов 1086 - 1089 настоящих Правил.
1084. Для судов с острыми скулами и для колесных судов расчетные условные амплитуды качки следует принимать соответственно равными 0,75 и 0,80 их значения, согласно приложению 130 настоящих Правил.
1085. Множитель m, c^-1, характеризующий частоту собственных колебаний судна (на тихой воде), следует определять по формуле:

m₁ = m₀ / , (521)

где h₀ - метацентрическая высота, соответствующая варианту нагрузки судна, вычисляемая без учета влияния свободной поверхности жидких грузов, м;
m₀ - коэффициент, значения которого следует принимать согласно приложению 131 в зависимости от параметра

n₁= h₀В/(Z_g), (522)

где V - водоизмещение судна при средней осадке Т, по действующую ватерлинию, м³;
Z_g - возвышение центра тяжести судна над основной плоскостью для данного варианта нагрузки, м;
B - ширина судна по действующей ватерлинии, м.
Значения безразмерных множителей m₂ и m₃, учитывающих влияние формы корпуса судна на амплитуды бортовой качки, следует принимать согласно приложениям 132, 133 настоящих Правил, в зависимости от отношения В/Т и коэффициента полноты ватерлинии .
1086. Расчетные условные амплитуды бортовой качки Ө^,_m, град, для судов со скуловыми килями (с брусковым килем)

Ө^,_mk = Ө_m, (523)

где k - поправочный коэффициент, предусмотренный пунктом 1087 настоящих Правил;
Ө_m - амплитуда бортовой качки для судна без килей (приложение 130 настоящих Правил).
1087. Коэффициент k, характеризующий относительное уменьшение амплитуд бортовой качки судна в результате установки скуловых или брусковых килей, следует принимать согласно приложению 134 настоящих Правил, в зависимости от

q = r, (524)

где В - ширина судна по действующей ватерлинии, м;
 - коэффициент полноты площади этой ватерлинии;
r - множитель, определяемый в соответствии с пунктом 1088 настоящих Правил.
1088. Множитель r, учитывающий возрастание сопротивления воды бортовой качке судна, обусловленное установкой скуловых или брусковых килей, следует вычислять по формуле:

r = (r₁ + r₂) r₃, (525)

где r₁, r₂, r₃ - коэффициенты, предусмотренные пунктом 1089 настоящих Правил.
1089. Коэффициент r₁, характеризующий эффективность действия скуловых килей, имеющих суммарную площадь S_к, м², следует принимать по приложению 135 настоящих Правил, в зависимости от отношения 100S_к /LB, % (L и В - длина и ширина судна на действующей ватерлинии, м).
Коэффициенты r₂ и r₃, учитывающие влияние формы корпуса судна на эффективность действия скуловых килей, следует принимать согласно приложениям 136, 137 настоящих Правил, соответственно, в зависимости от коэффициента полноты водоизмещения д при площади килей S_к и отношения В/Т (Т - средняя осадка судна по действующую ватерлинию, м).
Примечание: указания, приведенные в пункте 1089 настоящих Правил, возможно распространить и на суда с брусковым килем. В этом случае S_к, м², — площадь боковой проекции киля.

63. Предельно допустимый момент при проверке остойчивости
по основному критерию

1090. Предельно допустимый момент определяется предельно допустимым углом крена.
1091. За предельно допустимый угол крена Ө_доп при динамическом воздействии кренящего момента от ветра и волнения следует принимать или угол опрокидывания Ө_доп или угол заливания Ө_зал, в зависимости от того, какой из этих углов меньше.
1092. Предельно допустимый момент М_доп возможно определять по диаграмме динамической или статической остойчивости.
1093. Предельно допустимый момент Мдоп для судов классов «М» и «О», а также для судов класса «Р», которым разрешается плавание в бассейнах разряда «О» с ограничениями по погоде, необходимо определять путем построений, выполненных с учетом влияния бортовой качки.
Диаграмма динамической остойчивости (кривая плеч d) при определении по ней момента М_доп продолжается в область отрицательных значений оси на участке, равном расчетной условной амплитуде качки Ө_m, вычисленной согласно требованиям главы 62 настоящих Правил.
Влево от начала координат 0 (приложения 138, 139 настоящих Правил) откладывается значение амплитуды качки и на левой ветви диаграммы фиксируется соответствующая точка А, которая в дальнейшем называется исходной.
При определении предельно допустимого момента по любой из упомянутых диаграмм возможны следующие типовые случаи:
1) для установления предельно допустимого момента М_доп, соответствующего углу опрокидывания судна от исходной точки А проводится касательная АК к правой ветви кривой плеч d (приложение 138 настоящих Правил). Абсцисса точки касания К определяет в данном случае угол опрокидывания.
Далее через исходную точку А проводится прямая, параллельная оси абсцисс, и на этой прямой откладывается отрезок АВ, равный 1 рад (57,3^о). Из точки В восстанавливается перпендикуляр до пересечения с касательной АК в точке Е.
Отрезок BE дает численное значение плеча l_доп1 предельно допустимого момента, соответствующего углу опрокидывания судна. В этом случае предельно допустимый момент М_доп1, кНм, будет равен l_доп1, м, умноженному на вес судна D, кН, при осадке, для которой построена диаграмма остойчивости, то есть

М_доп1 = Dl_доп1, (526)

2) для определения предельно допустимого момента М_доп2, соответствующего углу заливания Ө_зал, на оси абсцисс диаграммы откладывается значение угла Ө_зал (приложение 139 настоящих Правил) и из полученной точки восстанавливается перпендикуляр до пересечения с кривой плеч d в точке F.
Дальнейшие построения по диаграмме проводят так же, как и в предыдущем случае, с той лишь разницей, что вместо касательной к диаграмме проводится секущая AF до пересечения в точке Е с перпендикуляром BE, восстановленным к отрезку АВ, равному 1 рад.
Отрезок BE в этом случае дает числовое значение плеча l_доп2 искомого предельно допустимого момента, соответствующего углу заливания судна.
Предельно допустимый момент М_доп2, кН•м, будет равен l_доп2, м, умноженному на вес судна D, кН:

М_доп2 = Dl_доп2. (527)

Предельно допустимые моменты М_доп1 или М_доп2 следует определять по диаграмме статической остойчивости как результат построений, изображенных в приложениях 138, 139 настоящих Правил.
На диаграммах статической остойчивости (кривая плеч l) подбирают прямые CN, параллельные оси абсцисс, исходя из равенства заштрихованных на чертеже площадей S₁ и S₂.
Отрезок ОС на оси ординат диаграммы (приложение 138 настоящих Правил) дает числовое значение плеча lдоп1 предельно допустимого момента, соответствующего углу опрокидывания судна, а значение этого момента М_доп1, кН•м, следует вычислять по формуле 526 настоящих Правил.
Аналогично отрезок ОС (приложение 139 настоящих Правил) дает числовое значение плеча М_доп2 предельно допустимого момента для угла заливания судна, а значение этого момента М_доп2, кН•м, следует вычислять по формуле 527 настоящих Правил.
1094. Предельно допустимый момент при динамических наклонениях для судов классов «Р» и «Л» при проверке их остойчивости по основному критерию, а также для судов всех классов при проверке их остойчивости по дополнительным требованиям следует определять по диаграммам динамической и статической остойчивости в том же порядке, как было указано в пунктах 1093 настоящих Правил, но без учета влияния бортовой качки (приложения 140, 141 настоящих Правил).
Диаграммы остойчивости не продолжаются в области отрицательных значений оси абсцисс, и все построения (проведение касательной или секущей к кривой d или построение равновеликих площадей по кривой l) необходимо выполнять только вправо от начала координат (от точки 0 в приложениях 140, 141 настоящих Правил).
1095. Для прямобортных судов классов «Р» или «Л» допускается не выполнять расчеты по диаграмме остойчивости, если кренящий момент от динамического действия ветра (глава 61 настоящих Правил) не превышает предельно допустимый момент М_доп, определяемый по выражению, кН•м:

М_доп = 0,0087Dh'₀Ө_доп, (528)

где D - вес судна при осадке по действующую ватерлинию, кН;
h^,₀ - метацентрическая высота, вычисленная с учетом поправки на влияние свободных поверхностей жидких грузов, а для ледоколов и с учетом обледенения, м;
Ө_доп - предельно допустимый угол при динамических наклонениях, град, который следует принимать равным наименьшему из значений: угла Ө_зал, угла входа кромки палубы в воду или угла оголения середины скулы.

64. Пассажирские и приравненные к ним суда

1096. Проверку остойчивости пассажирских судов по основному критерию, указанному в главе 60 настоящих Правил, необходимо выполнять при следующих вариантах нагрузки:
1) судно в полном грузу, с полной нормой запасов и топлива, с полным количеством каютных и палубных пассажиров с багажом;
2) судно в полном грузу, с 10 % запасов и топлива, с полным количеством каютных и палубных пассажиров с багажом;
3) судно без груза, с 10 % запасов и топлива, с полным количеством каютных и палубных пассажиров с багажом;
4) судно без груза и пассажиров, с 10 % запасов и топлива.
При проверке остойчивости судна по основному критерию считается, что все каютные пассажиры находятся в своих помещениях, все палубные пассажиры — на своих палубах, а размещение грузов в грузовых трюмах и на палубах соответствует нормальным условиям эксплуатации данного судна.
Для вариантов нагрузки по подпунктам 1) - 3) пункта 1096 настоящих Правил, необходимо также проверять остойчивость судна, соответствующую дополнительным требованиям, предусмотренным пунктами 1097, 1102, 1107 настоящих Правил.
Примечание: проверка остойчивости судна согласно дополнительным требованиям выполняется также при неполном количестве пассажиров, если такое состояние нагрузки оказывается менее благоприятным для остойчивости, чем наихудшее из перечисленных выше.
1097. Необходимо, чтобы остойчивость пассажирских судов была достаточной в случае скопления пассажиров у одного борта, то есть выполнено условие

М_п < М^,_доп, (529)

где М_п - кренящий момент от скопления пассажиров у одного борта, кН•м, предусмотренный пунктом 1098 настоящих Правил;
М^,_доп - предельно допустимый момент при статических наклонениях судна, кНм, предусмотренный пунктом 1100 настоящих Правил.
1098. Кренящий момент М_п следует определять по расчетной схеме скопления пассажиров у одного борта, что соответствует наиболее опасному их размещению, возможному в нормальных условиях эксплуатации судна.
В этом случае размещение пассажиров следует принимать у одного борта на площадях палуб, свободных от оборудования и устройств, с учетом ограничений допуска пассажиров на ту или иную часть палубы.
При определении кренящего момента М_п плотность размещения пассажиров необходимо принимать: на судах, совершающих постоянные рейсы продолжительностью более 24 часов, - 4 человека на 1 м² свободной площади палуб; на судах, совершающих рейсы продолжительностью менее 24 часов, - 6 человек на 1 м².
Площади наружных проходов, расположенных возле фальшбортов или леерных ограждений, следует принимать с коэффициентом 0,75 при ширине проходов более 0,7 м и с коэффициентом 0,50 при ширине < 0,7 м.
Площади проходов между диванами (скамейками, креслами), на которых возможно скопление пассажиров дополнительно к сидящим на своих местах, следует принимать с коэффициентом 0,5.
Массу одного пассажира следует принимать равной 75 кг, а центр тяжести - расположенным на высоте 1,1 м от уровня палубы.
1099. За предельно допустимый угол крена М^,_доп следует принимать угол, равный 0,80 Ө^,_зал, или угол, при котором входит в воду кромка палубы или верхняя кромка обносов судна, смотря по тому, какой их этих углов будет меньше. Необходимо, чтобы значение угла Ө^,_доп не превышало 10^о, а для судов длиной до 30 м - 12^о.
1100. Момент М^,_доп необходимо определять по диаграмме статической остойчивости в зависимости от предельно допустимых углов крена идоп, град, (пункт 1099 настоящих Правил).
При проверке остойчивости в случае скопления пассажиров у одного борта следует учитывать влияние свободной поверхности жидких грузов в соответствии с требованиями пунктов 1071 настоящих Правил.
1101. Для прямобортных судов классов «Р» и «Л» допускается не требовать расчеты по диаграмме статической остойчивости, если кренящий момент от скопления пассажиров у одного борта (пункт 1098 настоящих Правил) не превышает предельно допустимого момента М^,_доп, определяемого по формуле, кН•м

М^,_доп = 0,0175Dh^,₀Ө_доп, (530)

где D - вес судна при осадке по действующую ватерлинию, кН;
h^,₀ - метацентрическая высота, м, вычисляемая с учетом поправки на влияние свободных поверхностей жидких грузов в соответствии с требованиями пунктов 1071 настоящих Правил;
Ө_доп - предельно допустимый угол, град, принимаемый или в соответствии с требованиями пункта 1099 настоящих Правил, или равным углу выхода из воды середины скулы, в зависимости от того, какой из этих углов меньше.
1102. Необходимо, чтобы остойчивость пассажирских судов при скоплении пассажиров у одного борта была достаточной при наибольшем динамическом крене, возникающем в эволюционный период циркуляции, то есть было выполнено условие

М_ц < М^,,_доп, (531)

где М_ц - динамически приложенный кренящий момент, кН•м, возникающий в эволюционный период циркуляции и определяемый согласно пункту 1103 настоящих Правил;
М^,,_доп - предельно допустимый момент, принимаемый в соответствии с пунктом 1105 настоящих Правил, для случая наклонения судна в эволюционный период циркуляции с учетом начального крена от скопления пассажиров у одного борта, кН•м.
Примечание: если для какого-либо реального варианта нагрузки пассажирского судна серийной постройки не соблюдается условие М_ц < 0,8 М^,,_доп, то его остойчивость в эволюционный период циркуляции необходимо проверять с помощью специально поставленного натурного эксперимента, выполненного на головном судне серии. Натурный эксперимент следует проводить по программе, согласованной Регистром судоходства.
1103. Динамически приложенный кренящий момент, действующий на судно в эволюционный период циркуляции, кН•м:

М_ц = cv₀²D (Zg - a_зT)/L, (532)

где с - коэффициент, зависящий от типа судовых движителей и равный 0,029 для винтовых и водометных и 0,045 для колесных судов;
v0 - скорость судна перед входом в циркуляцию, принимаемая равной 0,8 скорости полного хода на прямом курсе, м/с;
D - вес судна при осадке по действующую ватерлинию, кН;
Zg - возвышение центра тяжести судна над основной плоскостью, м;
a_з - коэффициент, учитывающий смещение центра бокового давления по высоте при дрейфе судна и определяемый согласно приложению 142 настоящих Правил, в зависимости от отношения В/Т (В - ширина судна по действующую ватерлинию);
L и Т - соответственно длина судна и его средняя осадка по действующую ватерлинию, м.
Примечание: формула 532 настоящих Правил, действительна для водоизмещающих однокорпусных судов с числом Фруда по длине

Fr_L = v/ < 0,36

Во всех остальных случаях материалы по остойчивости судна на циркуляции являются предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
1104. За предельно допустимый угол крена Ө^,,_доп следует принимать или угол, равный углу входа палубы в воду (без учета входа обносов в воду), или угол входа ватерлинии, проходящей на 75 мм ниже кромки отверстий, считающихся открытыми, в зависимости от того, какой из этих углов будет меньше.
1105. Момент М^,,доп следует определять по диаграмме статической остойчивости в зависимости от предельно допустимого угла крена Ө^,,_доп (пункт 1104 настоящих Правил) в результате построений, приведенных в приложении 144 настоящих Правил, где начало координат условно перенесено в точку 0^, на кривой l, соответствующую статическому углу крена от скопления пассажиров у одного борта Ө^,_п, возникающему при приложении статического момента МП, вычисленного согласно пункту 1096 настоящих Правил.
При проверке остойчивости в эволюционный период циркуляции необходимо учитывать влияние свободных поверхностей жидких грузов в соответствии с требованиями пунктов 1071 настоящих Правил.
1106. Для прямобортных судов классов «Р» и «Л» расчеты по диаграмме статической остойчивости, не выполняется, если кренящий момент, действующий на судно в эволюционный период циркуляции (пункт 1103 настоящих Правил), не превосходит предельно допустимый момент, кН•м,

М^,,_доп = 0,0087Dh^,_о(Ө^,,_доп - Ө^,_п), (533)

где D - вес судна при осадке по действующую ватерлинию, кН;
h^,₀ - метацентрическая высота, м, вычисляемая с учетом поправки на влияние свободных поверхностей жидких грузов в соответствии с требованиями пунктов 1071 настоящих Правил;
Ө^,,_доп - предельно допустимый угол крена, град, при совместном (статическом и динамическом) действии кренящих моментов или определяемый в соответствии с требованиями пункта 1104 настоящих Правил, или принимаемый равным углу выхода из воды середины скулы, в зависимости от того, какой из них меньше;
Ө^,,_п - угол крена при скоплении пассажиров у одного борта, град.
1107. Необходимо, чтобы остойчивость пассажирских судов, у которых центр парусности расположен выше 2 м над действующей ватерлинией, была достаточной при скоплении пассажиров у одного борта в случае статического действия ветра, то есть было выполнено условие

(М_п + М_в) < М^,_доп, (534)

где М_п - кренящий момент от скопления пассажиров у одного борта, кНм, определяемый согласно требованиям пункта 1096 настоящих Правил;
М_в - кренящий момент от статического действия ветра, кН•м, предусмотренный пунктом 1108 настоящих Правил;
М_доп - предельно допустимый момент при статических наклонениях судна, кН•м, определяемый по диаграмме статической остойчивости в зависимости от угла и?доп (пункт 1099 настоящих Правил), значение угла Ө^,_доп не ограничивается 10 или 12^о.
1108. Кренящий момент от статического действия ветра на судно, кН•м,

М_в = 0,001р_сS(Z_п – a³T), (535)

где р_с - условное расчетное статическое давление ветра, Па, которое следует принимать равным 0,47 соответствующего значения динамического давления ветра, взятого из приложения 127 настоящих Правил, в зависимости от класса судна и возвышения центра парусности над плоскостью действующей ватерлинии;
S - площадь парусности, м², предусмотренная пунктами 1079 и 1080 настоящих Правил;
Z_п - возвышение центра парусности над основной плоскостью в прямом положении судна, м;
a₃ - коэффициент, установленный в приложении 142 настоящих Правил;
Т - средняя осадка судна по действующую ватерлинию, м.
1109. Необходимо, чтобы остойчивость судов специального назначения, разъездных судов и непассажирских судов, перевозящих организованные группы людей, отвечала требованиям, предъявляемым к остойчивости пассажирских судов с учетом возможности скопления на одном борту всех людей, находящихся на судне, за исключением членов экипажа.
1110. Одновременно перевозить людей и выполнять буксировочные и технологические работы не допускается. Это необходимо отразить в информации об остойчивости и непотопляемости судна.

65. Грузовые суда

1111. Проверку остойчивости сухогрузных судов выполняют по основному критерию, приведенному в главе 60, при нагрузке в соответствии с пунктами 1060 и 1061 настоящих Правил.
Необходимо, чтобы размещение груза соответствовало нормальным условиям эксплуатации судна.
Остойчивость наливных судов следует проверять дополнительно при 50 %-ном заполнении танков.
Примечание: остойчивость судов, перевозящих лесные грузы, следует проверять для лесного груза с наибольшим погрузочным объемом.
1112. Для всех грузовых судов с центром парусности выше 2 м над действующей ватерлинией необходимо проверять остойчивость при статическом действии ветра, то есть необходимо выполнять условие

М_в < М^,_доп, (536)

где М_в - кренящий момент от статического действия ветра, кН•м, предусмотренный пунктом 1108 настоящих Правил;
М^,_доп - предельно допустимый момент при статических наклонениях судна, кН•м, определяемый по диаграмме статической остойчивости в зависимости от угла Ө^,_доп (пункт 1113 настоящих Правил).
1113. Предельно допустимый угол крена Ө^,_доп следует принимать равным или 0,80 Ө^,_зал, или углу, при котором входит в воду кромка палубы.
1114. Для всех грузовых судов с энерговооруженностью, то есть мощностью Р_е, кВт, приходящейся на единицу водоизмещения V, м³, Р_е/V > 0,735, необходимо проверять остойчивость в эволюционный период циркуляции, то есть необходимо проверять условие:

М_ц < М_доп, (537)

где М_ц - динамически приложенный кренящий момент, кН•м, действующий на судно в эволюционный период циркуляции, установленный пунктом 1103 настоящих Правил;
Мдоп - предельно допустимый момент, кН•м, определяемый по диаграмме статической или динамической остойчивости в зависимости от угла в идоп (пункт 1090 настоящих Правил).
1115. Предельно допустимый угол идоп следует принимать равным или углу входа палубы в воду, или углу входа ватерлинии, проходящей на 75 мм ниже кромок отверстий, считающихся открытыми, в зависимости от того, какой из этих углов будет меньше.
1116. Для прямобортных судов классов «Р» и «Л» диаграммы остойчивости можно не строить, если:
1) кренящий момент от статического действия ветра (пункт 1112 настоящих Правил) не превышает предельно допустимый момент М^,_доп, определяемый по формуле, кН•м:

М^,_доп = 0,0175Dh^,₀Ө^,_доп; (538)

2) динамически приложенный кренящий момент, действующий на судно в эволюционный период циркуляции (пункт 1114 настоящих Правил), не превышает предельно допустимый момент, определяемый по формуле, кН•м:

М^,_доп = 0,0087DDh^,₀Ө^,_доп, (539)

где D - вес судна при осадке по действующую ватерлинию, кН; h^,₀ - метацентрическая высота, вычисляемая с учетом поправки на влияние свободных поверхностей жидких грузов, м;
h^,₀ - метацентрическая высота, м, вычисляемая с учетом поправки на влияние свободных поверхностей жидких грузов, м;
Ө^,_доп - предельно допустимый угол, град, принимаемый в соответствии с требованиями пункта 1113 настоящих Правил, или равным углу выхода из воды середины скулы, в зависимости от того, какой из этих углов меньше;
Ө_доп - предельно допустимый угол, град, принимаемый или в соответствии с требованиями пункта 1115 настоящих Правил, или равным углу выхода из воды середины скулы, в зависимости от того, какой из этих углов меньше.

66. Буксирные суда

1117. Проверку остойчивости буксирных судов по основному критерию, привденному в главе 60 и по дополнительным требованиям пунктов 1118 - 1127 настоящих Правил, необходимо выполнять при вариантах нагрузки, указанных в пунктах 1060 и 1061 настоящих Правил.
Примечание. Остойчивость судов других типов, имеющих буксирное устройство, проверяют при действии буксирного каната для всех вариантов нагрузки согласно пунктов 1118 - 1127 настоящих Правил.
1118. Необходимо, чтобы остойчивость всех буксирных судов была достаточной при статическом воздействии буксирного каната, то есть было соблюдено условие

М_с < М^,_доп, (540)

где М_с - кренящий момент от действия на судно статически натянутого буксирного каната, кН•м, предусмотренный пунктом 1119 настоящих Правил;
М^,_доп - предельно допустимый момент при статических наклонениях судна, кНм, предусмотренный пунктом 1122 настоящих Правил.
1119. Кренящий момент Мс определяется по формуле, кН•м,

Мс = F [(Z_г /B + f₁) f₂, f₃ + 0,65^,₀/B], (541)

где F - множитель, принимаемый равным 1,12 Р_е, но не менее 0,17 V;
Р_е - номинальная мощность главных двигателей, кВт;
V - водоизмещение судна при осадке Т, м, по действующую ватерлинию, м³;
Z_г - отстояние точки приложения силы натяжения буксирного каната, измеренное по вертикали от основной плоскости, м;
В - ширина судна по действующей ватерлинии, м;
f₁, f₂, f₃ - коэффициенты, предусмотренные пунктом 1120 настоящих Правил;
h^,₀ - малая метацентрическая высота судна для заданного варианта нагрузки, вычисляемая с учетом поправки на влияние свободной поверхности жидких грузов (пункты 1071 настоящих Правил), м.
Примечание. В случае установки рамного ограничителя буксирного каната отстояние Z_г, м, следует принимать равным наибольшему из значений: возвышения точки подвеса гака или возвышения нижней кромки рамного ограничителя.
1120. Значения коэффициентов f₁ и f₂, принимают согласно приложению 144 настоящих Правил в зависимости от отношения ширины В судна к осадке Т.
Значение f₃ следует принимать равным 1, если отстояние точки приложения силы натяжения буксирного каната, x^,_г,м, измеренное по горизонтали от центра тяжести судна в долях длины судна L, м, x^,_г < 0,3L; если x^,_г > 0,3L, то f₃ следует принимать равным 0,85.
Примечание. При установке рамного ограничителя буксирного каната значение x^,_г, м, следует принимать равным расстоянию между рамным ограничителем и центром тяжести судна.
1121. Предельно допустимый угол крена в Ө^,_доп следует принимать равным углу 0,80 Ө_зал, или углу, при котором входит в воду кромка палубы, в зависимости от того, какой из этих углов будет меньше.
1122. Предельно допустимый момент М^,_доп, вычисляется по формуле, кН•м:

М^,_доп = Dl_доп, (542)

где D - вес судна при осадке по действующую ватерлинию, кН;
l_доп - плечо допустимого момента, снятое с диаграммы статической остойчивости при угле крена Ө^,_доп (пункт 1121 настоящих Правил), м.
1123. Остойчивость буксирных судов с Z_г > l,2Zg (Zg - возвышение центра тяжести судна над основной плоскостью, м) следует проверять при динамическом действии буксирного каната, то есть необходимо выполнить условие

М_р < М_доп, (543)

где М_р - кренящий момент, кН•м, от динамического действия на судно натянутого буксирного каната, предусмотренный пунктом 1124 настоящих Правил;
М_доп - предельно допустимый момент, кН•м, характеризующий динамическую остойчивость судна, предусмотренный пунктом 1126 настоящих Правил.
1124. Кренящий момент М_р следует вычислять по формуле, кН•м,

М_р = 1,85 wD(K₁K₂)², (544)

где w - множитель, зависящий от номинальной мощности судна Ре, кВт, и определяемый согласно приложению 145 настоящих Правил;
D - вес судна при осадке по действующую ватерлинию, кН;
К₁, К₂ - коэффициенты, учитывающие влияние на кренящий момент инерционных и демпфирующих свойств судна и вычисляемые по формулам:

К₁=(Z_g/В–1,2Z_g/B)/[0,8+(x^,_г/L)²q₁+(Z_g/В–1,2Z_g/B)²q₂]; (545)

К₂ = 1+ q₃ /, (546)

где q₂ - параметр, определяемый согласно приложению 146 настоящих Правил, в зависимости от отношений В/Т и Z_g/В
x^,_г/L - отношение, предусмотренное пунктом 1120 настоящих Правил;
q₁, q₃ - коэффициенты, определяемые согласно приложению 147 настоящих Правил, в зависимости от отношения В/Т.
1125. Предельно допустимый угол крена Ө_доп следует принимать равным углу опрокидывания Ө_опр или углу заливания Ө_зал, в зависимости от того, какой из этих углов будет меньше.
1126. Предельно допустимый момент, кНм,

М_доп = Dd_доп, (547)

где D - вес судна при осадке по действующую ватерлинию, кН;
d_дon - плечо допустимого момента, снятое с диаграммы динамической остойчивости при угле крена (пункт 1125 настоящих Правил), м.
1127. Остойчивость буксирных судов эволюционный период циркуляции необходимо проверить в соответствии с требованиями пункта 1114 настоящих Правил.
1128. В информации об остойчивости и непотопляемости судна необходимо указать скорость течения v_тeч, при превышении которой маневрирование судна без отдачи буксирного каната возле неподвижно стоящей баржи представляется опасным. Скорость течения вычисляется по формуле, км/ч:

v_тeч = 4,8. (548)

Моменты М^,_доп и М_с следует вычислять в соответствии с требованиями пунктов 1119-1126 настоящих Правил.
1129. Остойчивость буксирных судов большой энерговооруженности (свыше 6,6 кВт/м³) необходимо проверять при проведении испытаний головного судна.
Если испытания покажут, что при статическом воздействии буксирного каната остойчивость судна достаточна при определенном ограничении скорости буксировки, допускается отступление от требований пункта 1118 настоящих Правил.
Программа испытаний, протокол испытаний и информация об остойчивости и непотопляемости судна являются предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.

67. Промысловые суда

1130. Остойчивость промысловых судов по основному критерию (главу 60 настоящих Правил) следует проверять для следующих вариантов нагрузки:
1) при выходе на промысел с полной нормой запасов и топлива;
2) при возвращении с промысла с полным уловом в трюме и грузом на палубе (если перевозка сетей, рыбы и других грузов на палубе предусмотрена в проекте), с 10 % запасов и топлива;
3) при возвращении с промысла без улова в трюме и с грузом на палубе (если перевозка сетей, рыбы и других грузов на палубе предусмотрена в проекте), с 10 % запасов и топлива.
1131. Для всех вариантов нагрузки необходимо также проверять остойчивость в эволюционный период циркуляции согласно требованиям пункта 1114 настоящих Правил.
1132. При отсутствии в трюмах ячеек, образованных закладными досками, препятствующими поперечному и продольному перемещениям рыбы, последнюю следует учитывать в расчетах остойчивости как жидкий груз.

68. Плавучие краны, суда технического флота, перегружатели

1133. Остойчивость плавучих кранов следует проверять при наиболее неблагоприятном рабочем состоянии с 10 % запасов воды и топлива на случай динамически приложенного давления ветра, то есть необходимо выполнить условие

М_кр < М^,_доп, (549)

где М_кр - кренящий момент от динамического действия ветра (пункт 1134 настоящих Правил), кН•м;
М^,_доп - предельно допустимый момент определяемый с учетом начального крена от груза на гаке в соответствии с пунктом 1136 настоящих Правил, кН•м.
Примечание. Необходимо, чтобы плавучие полноповоротные краны, кроме соответствия указанному выше требованию, при всех возможных вылетах стрелы с грузом на гаке имели угол статического крена, не превышающий 3^о30^,.
1134. Кренящий момент от динамического давления ветра при проверке остойчивости плавучих кранов для максимальных нагрузок рабочего состояния с грузом на гаке, следует определять согласно главы 61 настоящих Правил.
При этом расчетное давление р ветра для кранов всех классов необходимо принимать равным 400 Па независимо от возвышения центра парусности над плоскостью действующей ватерлинии.
За расчетную площадь парусности плавучего крана со сплошными стенками следует принимать площадь, ограниченную контуром конструкции, для решетчатых конструкций - ту же площадь за вычетом просветов между стержнями.
За расчетную площадь парусности кранов, состоящих из нескольких балок (сплошных или решетчатых) одинаковой высоты, расположенных одна за другой, следует принимать (приложение 148 настоящих Правил):
1) при расстоянии между балками, меньшем высоты передней балки, -площадь поверхности передней балки;
2) при расстоянии между балками, равном или большем высоты балки, но меньшем удвоенной высоты ее, - площадь поверхности передней балки полностью и 50 % площади поверхности каждой балки;
3) при расстоянии между балками, равном или большем их удвоенной высоте - суммарную площадь всех балок.
Площадь поверхности задних балок, не перекрываемую передней балкой, следует засчитывать в площадь парусности полностью.
Примечание. Остойчивость плавучих кранов с поворотной стрелой необходимо проверять при положении стрелы, развернутой на борт в плоскости шпангоута. При этом действие кренящего момента от динамического давления ветра следует принимать в ту же сторону, что и действие кренящего момента от развернутой стрелы и груза на гаке.
1135. За предельно допустимый угол крена Ө^,, следует принимать один из нижеперечисленных углов, в зависимости от того, какой из этих углов будет меньше, но не более 6^о:
1) угол входа палубы в воду;
2) угол, определенный по ватерлинии, проходящей на 75 мм ниже кромок отверстий, считающихся открытыми;
3) наибольший угол, при котором допускается работа кранового оборудования.
1136. При проверке остойчивости плавучих кранов в случае динамического давления ветра при начальном статическом крене от развернутой стрелы с грузом на гаке предельно допустимый момент, кН•м,
М^,,_доп = 0,0087Dh^,₀ (Ө^,,_доп - и^,_г), (550)

где D - вес судна при осадке по действующую ватерлинию, кН;
h^,₀ - метацентрическая высота, м, вычисляемая с учетом поправки на влияние свободных поверхностей жидких грузов в соответствии с пунктами 1071 настоящих Правил.
Ө^,,_доп - предельно допустимый угол крена, град, предусмотренный пунктом 1135 настоящих Правил;
Ө^,_г - угол крена от развернутой стрелы с грузом на гаке, град.
1137. Расчетное положение центра тяжести поднимаемого груза следует принимать в точке подвеса его к стреле.
1138. Остойчивость судов технического флота (землесосов, многочерпаковых земснарядов) по основному критерию (глава 60 настоящих Правил) следует проверять при следующих состояниях нагрузки:
1) с полной нормой запасов и топлива;
2) с 10 % запасов и топлива.
1139. Остойчивость перегружателей в рабочем состоянии проверяется на случай динамического действия ветра, то есть необходимо выполнить условие

М_кр < М^,_доп, (551)

где М_кр - кренящий момент от динамического давления ветра, кН•м, определяемый в соответствии с требованиями главы 61 настоящих Правил, причем расчетное давление ветра следует принимать равным 400 Па независимо от класса судна и возвышения центра парусности над плоскостью действующей ватерлинии;
М^,,доп - предельно допустимый момент, кН•м, определяемый с учетом начального крена Ө^,,_кр от несимметричной нагрузки в транспортерах и грузовых трубах по формуле 550 настоящих Правил, в которой вместо угла Ө^,,_г принимается угол в Ө^,,_кр.

69. Суда на подводных крыльях

1140. Требования настоящей главы распространяются на суда на подводных крыльях (далее - СПК) классов «Р» и «О».
1141. Нормы, изложенные в пунктах 1103, 1107 и 1108 настоящего раздела Правил, на СПК не распространяются.
Остальные требования настоящего раздела необходимо применять при плавании СПК в водоизмещающем режиме.
1142. Проверку остойчивости выполняют при вариантах нагрузки, указанных в пункте 1096 настоящих Правил, для следующих режимов:
1) водоизмещающий;
2) переходной;
3) эксплуатационный.
Проверку остойчивости в водоизмещающем режиме выполняют расчетным путем, а в переходном и эксплуатационном - в ходе модельных испытаний. Параметры остойчивости необходимо окончательно откорректировать для водоизмещающего режима по результатам кренования головного судна, а для переходного и эксплуатационного режимов - по данным экспериментальных исследований, проводимых в процессе приемосдаточных испытаний головного судна.
Программа испытаний, отчет, а также составленная на основании расчетов и эксперимента информация об остойчивости и непотопляемости судна являются предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
1143. Необходимо, чтобы остойчивость в водоизмещающем режиме была такой, чтобы отклонение судна от горизонтали не превышало 8Ү при возможных неконтролируемых перемещениях пассажиров (то есть когда все свободные пространства, куда имеют доступ пассажиры, заполнены), а угол крена от совместного действия кренящих моментов в результате скопления пассажиров у одного борта и от циркуляции не превышал 15^о.
Кренящий момент от циркуляции, определяется по формуле, кН•м:

М_п = 0,23Z_gD/L, (552)

где Z_g - возвышение центра тяжести судна над основной линией, м;
D - водоизмещение судна, т;
L - длина судна, м.
1144. В переходном режиме необходимо, чтобы крен судна при движении на прямом курсе при варианте нагрузки по подпункту 2) пункта 1096 настоящих Правил и скоплении пассажиров у одного борта не превышал 15^о.
1145. В эксплуатационном режиме при варианте нагрузки по подпункту 2) пункта 1096 настоящих Правил, необходимо, чтобы угол крена на циркуляции, направленной в сторону крена, от скопления пассажиров не превышать 10^о.

70. Суда на воздушной подушке

§ 1. Общие требования

1146. Требования настоящей главы распространяются на все суда на воздушной подушке (далее - СВП) классов «О», «Р» и «Л».
Нормы, изложенные в пунктах 1077, 1081, 1082, 1093-1095, 1097, 1100-1103, 1105-1108, 1110, 1112, 1114 и главах 62, 66-68 настоящих Правил не применимы для проверки остойчивости СВП в режиме хода на воздушной подушке.
Требования, изложенные в пунктах 1102, 1103, 1105, 1106, 1114, 1115, главах 66-68, 72 настоящих Правил, не применимы для проверки остойчивости СВП при плавании в водоизмещающем режиме.
Остальные требования настоящего раздела Правил необходимо учитывать в той мере, в какой они к применимы к СВП, если эти требования не противоречат настоящей главе. Требования, изложенные в пункте 1193 настоящих Правил, не применимы к СВП при плавании в водоизмещающем режиме.
1147. Остойчивость СВП следует обосновывать расчетно-экспериментальным путем.
1148. Экспериментальные исследования возможно не проводить полностью или частично, если Регистр судоходства примет расчеты по результатам испытаний близкого судна-прототипа, которыми будет доказано выполнение требований к характеристикам остойчивости и которые предлагалось определить из эксперимента.
1149. Остойчивость СВП проверяют при всех вариантах нагрузки, указанных в пункте 1060 настоящих Правил, для двух режимов:
1) плавания;
2) движения на воздушной подушке.
Характеристики остойчивости необходимо окончательно откорректировать для режима плавания по результатам кренования, а также скоростных и маневренных испытаний данного СВП или головного судна серии, а для режима движения на воздушной подушке - по данным экспериментальных исследований при наиболее неблагоприятных условиях эксплуатации, проводимых в процессе приемо-сдаточных испытаний СВП. Программа испытаний, отчет, а также составленная на основании расчетов и эксперимента информация об остойчивости и непотопляемости судна являются предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
Примечание. Экспериментальную проверку остойчивости на натурных судах допускается проводить только для наихудшего по остойчивости варианта нагрузки, который следует определять по результатам расчетов или модельных испытаний. Если наихудшим является вариант минимальной нагрузки судна, то для создания соответствующего кренящего момента необходимо использовать крен-балласт наименьшей массы.
1150. Значения предельно допустимых углов крена следует уточнять с помощью экспериментальной зависимости угла крена от кренящего момента, скорости судна и угла перекладки руля.

§ 2. Основные требования к остойчивости скеговых СВП

1151. Кренящий момент от динамического действия ветра при режиме хода на воздушной подушке следует определять по формуле, кН•м:

М_кр = 0,001kpS(Z_п - 0,5Т), (553)

где k - коэффициент, предусмотренный пунктом 1152 настоящих Правил;
р - условное расчетное динамическое давление ветра, определяемое согласно пункта 1078 настоящих Правил, Па;
S - площадь парусности судна при средней осадке по действующую ватерлинию, м², определяемая в соответствии с пунктами 1079 и 1080 настоящих Правил;
Z_п - возвышение центра парусности над основной плоскостью судна, проходящей на уровне нижних кромок скегов, м;
Т - средняя осадка по действующую ватерлинию при движении на воздушной подушке, м.
1152. Коэффициент k, учитывающий влияние на аэродинамическую силу скорости судна при ходе на воздушной подушке, определяется по формуле

k = 1 +0,711v / , (554)

где v - скорость судна на полном ходу, м/с.
1153. Кренящий момент от динамического действия ветра для режима плавания определяют в соответствии с главой 61 настоящих Правил, при этом коэффициент а₁ (формула 519 настоящих Правил) необходимо принимать равным 1 независимо от отношения В/Т.
1154. Предельно допустимый момент М_доп для судов всех классов независимо от значений М_кр определяют для режима движения на воздушной подушке по диаграммам динамической и статической остойчивости, построенным по одному из способов, согласованных с Регистром судоходства. Предельно допустимый угол крена Ө_доп необходимо принимать в соответствии с пунктом 1091 настоящих Правил.
Примечание. При расчете остойчивости по основному критерию допускается использовать диаграмму остойчивости, построенную для режима парения судна на воздушной подушке без движения.
1155. Предельно допустимый момент М_доп для судов классов «О», а также для судов класса «Р», которым разрешается плавание в бассейнах разряда «О» с ограничениями по погоде, определяют путем построений, выполняемых с учетом бортовой качки, расчетная амплитуда которой в режиме движения на воздушной подушке и в режиме плавания необходимо определять по модельным и натурным испытаниям.

§ 3. Дополнительные требования к остойчивости скеговых СВП

1156. Проверку остойчивости пассажирских и грузопассажирских судов по основному критерию, указанную в пунктах 1151-1155, необходимо выполнять при вариантах нагрузки, указанных в пункте 1096 настоящих Правил.
1157. Необходимо, чтобы остойчивость пассажирских судов была достаточной в случае скопления пассажиров у одного борта во всем диапазоне скоростей на режимах движения на воздушной подушке и при плавании судна. При движении на воздушной подушке необходимо выполнить условие

Ө_п < Ө^,_доп, (555)

где Ө_п - угол крена от скопления пассажиров у одного борта, град, при действии кренящего момента по пункту 1098 настоящих Правил;
Ө^,_доп - предельно допустимый угол крена, град, принимаемый в соответствии с пунктом 1099 настоящих Правил.
Угол крена при соответствующем кренящем моменте и скорости принимают равным максимальному углу крена с учетом экспериментальной зависимости угла крена от скорости судна и кренящего момента (подпункт 1) пункта 7 приложения 149 настоящих Правил).
Для режима плавания остойчивость СВП проверяют в соответствии с пунктами 1097 - 1111 настоящих Правил.
1158. Необходимо, чтобы остойчивость пассажирских судов при скоплении пассажиров у одного борта была достаточной при наибольшем динамическом крене, возникающем в эволюционный период циркуляции на режимах движения на воздушной подушке и плавания, то есть было выполнено условие

Ө_ц < Ө^,_доп, (556)

где Ө_ц - максимальный угол крена, град, возникающий в эволюционный период циркуляции при скоплении пассажиров у одного борта (пункт 1098 настоящих Правил) и определяемый экспериментально (подпункт 2) пункта 7 приложения 149 настоящих Правил);
Ө^,_доп - предельно допустимый угол крена, принимаемый в соответствии с пунктом 1104 настоящих Правил, град.
1159. Необходимо, чтобы остойчивость пассажирских судов с центром парусности выше 2 м над действующей ватерлинией была достаточной при скоплении пассажиров у одного борта в случае статического действия ветра.
Для режима движения на воздушной подушке необходимо выполнить условие

Ө_вп < Ө^,_доп, (557)

где Ө_п - угол крена (пункт 1157 настоящих Правил) от скопления пассажиров (пункт 1098 настоящих Правил) при одновременном статическом действии ветра (пункт 1160 настоящих Правил);
Ө^,_доп - предельно допустимый угол крена, определяемый согласно пункту 1099 настоящих Правил, который при этом не ограничивается 10^о или 12^о.
Для режима плавания проверку остойчивости следует выполнять в соответствии с пунктом 1107 настоящих Правил, а значение коэффициента а₃ при определении кренящего момента М_в (пункт 1108 настоящих Правил) следует принимать равным нулю независимо от отношения В/Т.
1160. Кренящий момент от статического давления ветра для режима хода на воздушной подушке, кН•м,

Мв = 0,001kр_сS_п (Z_п - 0,5Т), (558)

где k - коэффициент, определяемый в соответствии с пунктом 1152 настоящих Правил, с заменой динамического давления ветра р статическим р_с, равным 0,47 р;
р_с - условное расчетное статическое давление ветра, Па, которое следует принимать равным 0,47 динамического давления, определенного согласно приложению 127 настоящих Правил, в зависимости от класса судна и возвышения центра парусности над плоскостью действующей ватерлинии.
1161. Остойчивость грузовых судов проверяют по основному критерию, в соответствии с пунктами 1151 - 1155, с учетом пункта 1111 настоящих Правил.
1162. Для всех грузовых судов с центром парусности выше 2 м над действующей ватерлинией необходимо проверять остойчивость при статическом давлении ветра.
При движении судна на воздушной подушке необходимо выполнять условие

Ө_в < Ө^,_доп, (559)

где Ө_в - угол крена от статического давления ветра, град, при кренящем моменте М_в, рассчитанном по формуле 558 настоящих Правил;
Ө^,_доп - предельно допустимый угол крена, град, предусмотренный пунктом 1113 настоящих Правил.
Для режима плавания проверка осуществляется в соответствии с пунктом 1112 с учетом требований пункта 1159 настоящих Правил.
1163. Для всех грузовых судов в режимах движения на воздушной подушке и плавания необходимо проверять остойчивость в эволюционный период циркуляции, то есть выполнять условие

Ө_ц < Ө_доп, (560)

где Ө_ц - максимальный угол крена, град, возникающий в эволюционный период циркуляции и определяемый экспериментально (подпункт 2) пункта 7 приложения 149 настоящих Правил);
Ө_доп - предельно допустимый угол крена, град, предусмотренный пунктом 1115 настоящих Правил.

§ 4. Дополнительные требования к остойчивости СВП
амфибийного типа

1164. Остойчивость в режиме плавания необходимо проверять при всех вариантах нагрузки, указанных в пунктах 1060 настоящих Правил, так же как для водоизмещающих судов с учетом специфики амфибийного СВП.
1165. Остойчивость в режиме движения на воздушной подушке необходимо подтверждать экспериментальными результатами, полученными в процессе приемо-сдаточных испытаний головного судна при наиболее неблагоприятных условиях эксплуатации по программе, согласованной с Регистром судоходства.

71. Быстроходные водоизмещающие суда

1166. Остойчивость быстроходных водоизмещающих судов (с числом Фруда по длине: Fr_L = v/ > 0,36) необходимо проверять в ходе испытаний головного судна.
Проверку остойчивости необходимо проводить на циркуляции на тихой воде при последовательном ступенчатом возрастании угла перекладки руля, включая максимальный, на борт, противоположный скоплению пассажиров (для пассажирских судов), и при последовательном ступенчатом возрастании значений частоты вращения двигателей, включая наибольшую.
1167. При испытании пассажирского судна для обеспечения соответствующего водоизмещения, положения центра тяжести и начального угла крена при скоплении пассажиров на одном борту необходимо использовать специально принятый на судно и раскрепленный твердый балласт.
1168. В процессе испытаний в протоколе фиксируют следующие данные:
1) водоизмещение;
2) осадку носом и кормой;
3) частоту вращения двигателей и соответствующую ей скорость судна;
4) глубину акватории;
5) состояние погоды;
6) начальные углы крена;
7) углы крена для каждого режима испытаний;
8) углы перекладки руля;
9) уровень поверхности воды по борту при крене.
1169. Полученные при испытаниях углы крена сравнивают с допустимыми углами крена по дополнительным требованиям к различным типам судов (главы 64-67 настоящих Правил).
1170. По результатам испытаний в информацию об остойчивости и непотопляемости судна следует внести необходимые ограничения на сочетания тех или иных частот вращения главного двигателя с теми или иными углами перекладки руля.
1171. Программа испытаний, протокол, а также составленная на основании расчетов и испытаний информация об остойчивости и непотопляемости судна являются предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.

72. Катамараны

§ 1. Общие требования

1172. Требования настоящей главы распространяются на катамараны классов «М», «О», «Р» и «Л», предельно допустимый угол крена которых не превышает угла при равнообъемном наклонении, когда плоскость ватерлинии касается скулы выходящего из воды корпуса в сечении мидель-шпангоута.
Требования пунктов 1081, 1082, 1103, 1108 и главы 62 настоящих Правил на катамараны не распространяются. Остальные требования распространяются на катамараны в той мере, в какой они применимы к этим судам и не противоречат требованиям настоящей главы.

§ 2. Основные требования к остойчивости катамаранов

1173. Приведенное плечо кренящей пары для катамаранов при динамическом действии ветра на судно вычисляется по формуле, м:

Z = Z_п - 0,5T, (561)

где Z_п - возвышение центра парусности над основной плоскостью судна, м;
Т - средняя осадка катамарана по действующую ватерлинию, м.
1174. Расчетную амплитуду бортовой качки, град, для катамаранов соответствующего класса следует принимать согласно приложению 150 настоящих Правил, в зависимости от qB и V/2L (В, L и V - соответственно ширина, длина и объемное водоизмещение катамарана), при этом множитель q, следует определять по формуле, с^-2,

q = (Z_m - Z_g) / i, (562)

где Z_m - ордината поперечного метацентра, м;
Z_g - ордината центра тяжести катамарана, м;
i - относительный момент инерции массы с учетом присоединенной массы жидкости, м•с²;

_
i = Z_g² {5.79B²_n/[Z_g²(с + 0,61)²]+1} / (3g), (563)

g - ускорениения свободного падения, м/с².
Ординату Z_m необходимо определять в соответствии с пунктом 1175 настоящих Правил.
1175. Ордината поперечного метацентра катамарана определяется по формуле, м:

_
Z_m = B_кb{/11,4 + (с + 0,5)² + /[b²( + )]}/, (564)

где - коэффициент полноты площади действующей ватерлинии корпусов;
B_к - ширина корпуса, на уровне действующей ватерлинии на мидель-шпангоуте м;
b - отношение ширины корпуса Вк к осадке Т;
 - коэффициент полноты водоизмещения корпусов;
_
с = С/(2В_к) - относительный горизонтальный клиренс корпусов;
С - расстояние между внутренними бортами корпусов на уровне действующей ватерлинии на мидель-шпангоуте, м.

§ 3. Дополнительные требования к остойчивости

1176. Динамически приложенный кренящий момент, действующий на пассажирский катамаран в эволюционный период циркуляции, определяется по формуле, кН•м:

Мц = 0,03 v²₀D(Z_g- 0,5Т)/L, (565)

где v₀ - скорость катамарана перед входом на циркуляцию, принимаемая равной скорости полного хода на прямом курсе, м/с;
D - вес катамарана при осадке по действующую ватерлинию, кН;
Z_g - возвышение центра тяжести над основной плоскостью, м;
L и Т - соответственно длина и средняя осадка по действующую ватерлинию, м.
1177. Кренящий момент от статического действия ветра на пассажирский катамаран определяется по формуле, кН•м:

М_в = 0,001 р_сS (Z_п - 0,5T), (566)

где p_c - условное расчетное статическое давление ветра, Па, которое следует принимать равным 0,47 соответствующего динамического давления, определенного согласно приложению 127 к настоящим Правил, в зависимости от класса судна и возвышения центра парусности над плоскостью действующей ватерлинии;
S - площадь парусности, вычисляемая согласно пунктам 1079 и 1080 настоящих Правил, м²;
Z_п - возвышение центра парусности над основной плоскостью в прямом положении судна,м;
Т - данные, предусмотренные пунктом 1176 настоящих Правил.
1178. При проверке остойчивости грузового катамарана по формуле 537 динамически приложенный кренящий момент М_ц, действующий в эволюционный период циркуляции, необходимо определять по формуле 565 настоящих Правил.
1179. Применительно к буксирам-катамаранам в формулах 541, 545, 546 и в приложениях 144, 146, 147 настоящих Правил, В следует считать как В_к, то есть ширину буксира-катамарана в целом по расчетную ватерлинию, м.
1180. При проверке остойчивости буксиров-катамаранов кренящий момент необходимо вычислять по формулам 541 и 544 настоящих Правил, а также проверять по формуле:

М_кр = 0,001pS(Z_п - 0,5Т) + k(Z_г - 0,5T)Р_г, (567)

где р - условное расчетное динамическое давление ветра, Па, принимаемое в соответствии с классом судна согласно приложению 127 настоящих Правил;
S - площадь парусности судна, м²;
Z_п - возвышение центра парусности над основной плоскостью судна, м;
Т - средняя осадка катамарана по действующую ватерлинию, м;
k - коэффициент, равный 1,75 для катамаранов класса «М» и 1,25 для катамаранов классов «О», «Р» и «Л»;
Z_r - возвышение точки приложения тягового усилия над основной плоскостью судна, м;
P_г - тяговое усилие на буксирном канате, кН. Если значение тягового усилия неизвестно, его следует принимать равным 0,0163 Ре (Ре - номинальная мощность главных двигателей, кВт).

Раздел 13. Непотопляемость

73. Общие требования

1181. Форпик, ахтерпик и машинное отделение на всех судах необходимо выгородить непроницаемыми переборками.
1182. В расчетах непотопляемости размеры повреждений борта и днища необходимо принимать в соответствии с пунктами 1183 и 1184 настоящих Правил.
1183. Размеры и форму повреждений бортовой части корпуса следует принимать такими:
1) длина повреждения - 4 % длины судна L;
2) глубина повреждения, измеренная от внутренней поверхности наружной обшивки под прямым углом к диаметральной плоскости, - 0,075 В или 0,9 м в зависимости от того, что меньше;
3) размер повреждения по вертикали - от основной плоскости неограниченно вверх;
4) повреждение по форме - прямоугольный параллелепипед.
1184. Размеры повреждения по днищу следует принимать такими:
1) длина повреждения - 4 % длины судна L;
2) ширина повреждения - 0,1 В;
3) размер повреждения по вертикали - 0,05 В или 0,8 м в зависимости от того, что меньше.
1185. Если любое повреждение судна с размерами, меньшими, чем указано в пунктах 1183, 1184 настоящих Правил, приведет к более тяжелым последствиям в отношении аварийной посадки и (или) аварийной остойчивости, то такой вариант повреждения необходимо рассмотреть при выполнении проверочных расчетов непотопляемости.
1186. Если расстояние между двумя соседними поперечными непроницаемыми переборками меньше, чем размеры пробоины, оговоренные в в пунктах 1183 и 1184 настоящих Правил, то при проверке аварийной остойчивости соответствующий отсек необходимо присоединить по усмотрению проектанта к любому из смежных отсеков.
При этом для всех отсеков в корпусе судна середину длины пробоины следует принимать на середине длины отсека. Форпик и ахтерпик рассматривают как самостоятельные отсеки.
1187. В проверочных расчетах непотопляемости расчетный объем затапливаемых отсеков определяют с учетом коэффициентов проницаемости объемов каждого помещения отсека, которые необходимо принимать равными:
1) 0,98 - для междубортовых и междудонных отсеков, балластных цистерн, порожних нерефрижераторных трюмов, свободных подпалубных отсеков судов-площадок;
2) 0,95 - для жилых и пассажирских помещений, сухих форпиковых и ахтерпиковых отсеков, помещений, загруженных колесной порожней техникой;
3) 0,93 - для порожних рефрижераторных трюмов;
4) 0,85 - для машинных отделений средних и крупных судов (L > 40 м);
5) 0,80 - для машинных отделений малых судов (L < 40 м);
6) 0,60 - для помещений, занятых генеральными грузами, судовыми запасами;
7) 0,55 - для трюмов, занятых насыпным грузом, в том числе углем;
8) 0,35 - для трюмов, занятых лесным грузом;
9) 0,25 - для трюмов, загруженных мешками с мукой или цементом в пакетах.
1188. Для больших отсеков, в пределах которых располагаются помещения разного назначения, значение коэффициента проницаемости объема, вычисляют по формуле:

k_v = k_viV_i/V_i, (568)

где V_i; - полный теоретический объем отдельных помещений в отсеке;
k_vi - коэффициент проницаемости объема, принимаемый в соответствии с назначением этих помещений.
1189. Коэффициенты проницаемости поверхностей k_s, используемые при определении площадей, статических моментов и моментов инерции потерянной площади ватерлинии в затопленном отсеке с целью учета наличия в районе аварийной ватерлинии груза, судовых технических средств, оборудования принимают равным коэффициентам проницаемости объема в соответствии с пунктом 1187 настоящих Правил.
Для помещений, не занятых в значительной степени грузом, судовыми техническими средствами и оборудованием, размещенными в районе аварийной ватерлинии, коэффициенты проницаемости поверхностей принимают равными среднему арифметическому между единицей и коэффициентом проницаемости объема помещения.
Допускается выполнять специальный уточненный расчет рассматриваемых коэффициентов.
1190. На суда, указанные в пункте 1065 настоящих Правил, необходимо выдать информацию об остойчивости и непотопляемости.
1191. Информацию необходимо составлять на основании результатов расчетов остойчивости и непотопляемости, регламентированных настоящим разделом Правил, и выполнять в соответствии с Указаниями по составлению информации об остойчивости и непотопляемости судна (приложение 151 настоящих Правил).

74. Требования к аварийной посадке и остойчивости
при затоплении отсеков

1192. Требования настоящих Правил к непотопляемости судов считаются выполненными, если при затоплении отсеков, определенных пунктом 1193 настоящих Правил:
1) предельная линия погружения не входит в воду;
2) нижние кромки открытых отверстий, через которые забортная вода может распространяться в неповрежденные отсеки, возвышаются над аварийной ватерлинией до спрямления не менее чем:
0,3 м - для пассажирских судов, судов специального назначения, разъездных судов и непассажирских судов, перевозящих организованные группы людей, классов «М», «О», «Р» длиной 25 м и более;
0,15 м - для судов класса «М», кроме указанных в предыдущем абзаце, а также для пассажирских судов, судов специального назначения, разъездных судов и непассажирских судов, перевозящих организованные группы людей, классов «М», «О» длиной менее 25 м;
0,075 м - для пассажирских судов, судов специального назначения, разъездных судов и непассажирских судов, перевозящих организованные группы людей, класса «Р» длиной менее 25 м и для остальных судов;
3) углы крена до и после спрямления не превышают значений, регламентированных пунктом 1199 настоящих Правил;
4) аварийная остойчивость соответствует требованиям пункта 1201 настоящих Правил;
5) параметры аварийной диаграммы статической остойчивости соответствуют нормативам, установленным пунктами 1202 настоящих Правил.
1193. Требования к непотопляемости, установленные пунктом 1192 настоящих Правил, необходимо обеспечить при затоплении:
1) форпика и ахтерпика по отдельности - для судов всех типов и классов;
2) каждого отсека в отдельности - для пассажирских судов и судов специального назначения классов «М», «О» и «Р»; ледоколов; самоходных судов-площадок классов «М» и «О»; барж-площадок грузоподъемностью более 1500 т; железобетонных судов длиной более 25 м, эксплуатируемых с командой;
3) форпиков и ахтерпиков по отдельности в одном корпусе и одновременно в обоих корпусах - для катамаранов;
4) форпиков и ахтерпиков по отдельности в одном скеге и одновременно в обоих скегах - для скеговых судов на воздушной подушке;
5) каждых двух смежных отсеков, примыкающих к борту или транцу, - для всех железобетонных судов длиной 25 м и более, эксплуатируемых без команды;
6) каждого отсека в отдельности в районе черпаковой прорези - для черпаковых земснарядов классов «М» и «О».
Примечание. Требование подпункта 2) пункта 1193 настоящих Правил допускается не распространять на помещения для пассажиров судов на воздушной подушке и подводных крыльях; при затоплении этих помещений необходимо, чтобы указанные суда сохраняли положительную плавучесть.
1194. Для непассажирских судов, для которых будет обеспечена непотопляемость при затоплении одного отсека, в отдельных случаях допускается вход в воду предельной линии погружения и палубы надводного борта, при этом необходимо выполнить требования подпункта 2) пункта 1192 и пункта 1202 настоящих Правил.
1195. Для судов всех типов и классов необходимо обеспечивать непотопляемость при затоплении машинного отделения.
1196. Для проектируемых судов всех типов и классов расчетную проверку положения аварийной ватерлинии и аварийной остойчивости выполняют при затоплении каждого отсека в отдельности с предоставлением расчетов Регистру судоходства. Результаты расчетов необходимо отражать в информации о непотопляемости.
1197. При проверке непотопляемости судна при затоплении отсеков параметры аварийной посадки и аварийной остойчивости определяют методом постоянного водоизмещения.
1198. Для пассажирских судов расчеты по аварийной остойчивости выполняют в предположении, что все пассажиры стоят на наиболее высоко расположенных палубах, на которые им разрешен доступ. Плотность размещения пассажиров - в соответствии с пунктом 1098 настоящих Правил.
1199. Необходимо, чтобы угол крена в конечной стадии несимметричного затопления до принятия мер по спрямлению судна не превышал:
1) 15^о - для пассажирских судов;
2) 20^о - для непассажирских судов.
1200. Угол крена при несимметричном затоплении после принятия мер по спрямению судна не должен превышать:
1) 7^о - для пассажирских судов;
2) 12^о - для непассажирских судов.
1201. Необходимо, чтобы значение поперечной метацентрической высоты, определяемое методом постоянного водоизмещения, в конечной стадии затопления для положения устойчивого равновесия при симметричном затоплении и для ненакрененного положения при несимметричном затоплении до принятия мер для его увеличения было не менее 0,05 м.
1202. Необходимо, чтобы диаграммы статической остойчивости поврежденного судна имели достаточную площадь участков с положительными плечами. При этом в конечной стадии затопления, а также после спрямления для всех судов, кроме несамоходных судов-площадок, необходимо обеспечить:
1) значение максимального плеча диаграммы аварийной остойчивости не менее + 0,1 м;
2) протяженность части диаграммы аварийной остойчивости с положительными плечами - не менее 30^о при симметричном затоплении и не менее 20^о при несимметричном.
Для несамоходных судов-площадок эти нормативы являются рекомендуемыми.
1203. Расчеты, подтверждающие выполнение требований к аварийной посадке и остойчивости, необходимо выполнить для такого числа худших в отношении посадки и остойчивости эксплуатационных вариантов нагрузки, чтобы на основании этих расчетов быть уверенным, что во всех остальных случаях состояние поврежденного судна будет также соответствовать требованиям к аварийной посадке и остойчивости. При этом необходимо учитывать действительную конфигурацию поврежденных отсеков, характер закрытий отверстий, наличие продольных переборок и выгородок, непроницаемость которых такова, что эти конструкции постоянно ограничивают распространение воды по судну или сохраняют непроницаемость временно.

Раздел 14. Надводный борт и грузовая марка

75. Общие требования и порядок нанесения грузовой марки

1204. Настоящим разделом регламентирована наименьшая высота надводного борта судов внутреннего плавания.
На грузовых судах, совершающих международные рейсы, кроме грузовой марки, наносимой в соответствии с требованиями Международной конвенции о грузовой марке 66/88 года, допускается наносить грузовую марку в соответствии с требованиями настоящего раздела.
1205. Необходимым условием назначения надводного борта является соответствие требований настоящих Правил к прочности, остойчивости и непотопляемости судна.
1206. Для деревянных судов, судов композитной конструкции или построенных из других материалов, а также судов, следствие конструктивных особенностей которых применение положений настоящего раздела Правил нецелесообразно или непрактично, надводный борт назначает Регистр судоходства в каждом отдельном случае при условии представления проектантом достаточных обоснований и расчетов.
1207. Назначенный судну надводный борт фиксируется путем нанесения на каждом борту судна отметки палубной линии и грузовой марки. На судах длиной 10 м и менее знаки надводного борта допускается не наносить.
1208. Грузовая марка (приложение 152 настоящих Правил) состоит из круга, пересеченного по центру горизонтальной линией, и линий предельных осадок.
Над горизонтальной линией в нос от круга наносится буква, обозначающая район плавания (приложение 153 настоящих Правил) судна. Ширина линий круга и всех прочих линий грузовой марки 25 мм, внешний диаметр круга 250 мм, длина горизонтальной линии, пересекающей круг, 400 мм, размер букв 100x60 с толщтной линии 15 мм.
Горизонтальная линия, пересекающая круг, верхней своей кромкой должна проходить через его центр; она является линией предельной осадки для судна класса, который присвоен данному судну. Центр круга должен находиться на одной вертикали с серединой палубной линии. Длина палубной линии 300 мм, ширина - 25 мм.
Если судно предназначено совершать рейсы в водных бассейнах различных разрядов, (в том числе и на условиях эпизодического плавания в соответствии с пунктом 89 Правил классификации судов внутреннего и смешанного река-море плавания) то от конца горизонтальной линии круга в носовой части марки следует нанести вертикальную черту и дополнительные линии предельных осадок длиной 150 мм (приложения 154 - 157 настоящих Правил).
Необходимо, чтобы верхние кромки линий предельных осадок соответствовали надводному борту судна, установленному для водных бассейнов соответствующих разрядов.
1209. Грузовую марку и палубную линию наносят на мидель-шпангоуте на середине длины судна на каждом борту.
У судов с бортовыми гребными колесами на каждом борту необходимо наносить две марки на расстоянии примерно ¹/₃ длины судна от его оконечностей.
При нанесении грузовых марок не на мидель-шпангоуте необходимо учитывать седловатость палубы.
Для судов с седловатостью и наинизшей точкой палубы надводного борта (нулевой ординатой седловатости), смещенной в корму или в нос от плоскости мидель-шпангоута, расстояние между верхней кромкой палубной линии и верхней кромкой линии предельной осадки, которая должна быть нанесена на мидель-шпангоуте, должно быть увеличено на размер ординаты седловатости в миделевом сечении.
Для судов с привальным брусом или с обносным настилом, находящимся на уровне палубы, или с закругленной палубой палубную линию возможно не наносить (приложение 158 настоящих Правил).
1210. Если знак грузовой марки и линии предельных осадок попадают под привальный брус, то последний необходимо разрезать и концы его не доводить до знака грузовой марки и линии предельных осадок на 100 мм.
1211. Грузовую марку наносят белой или желтой краской на темном фоне или черной краской на светлом фоне.
На стальных судах грузовую марку необходимо изготавливать из стального листа и приваривать или изготавливать путем наплавки валиков, затем окрашивать.
Необходимо, чтобы на судах из легких сплавов горизонтальные линии грузовой марки были из привариваемых или приклепываемых полос из материала корпуса, остальные линии допускается только накернивать и окрашивать.
На судах с корпусом из стеклопластика грузовую марку следует изготовлять из пластика и наклеивать.
На судах с деревянной обшивкой в зависимости от толщины наружной обшивки грузовую марку возможно вырезать и окрашивать или только наносить краской.
1212. Для контроля осадок и нагрузки судна в носу и корме следует наносить марки углубления (шкала осадок). Изготовление, нанесение и окраска марок осуществляется в соответствии с пунктом 1211 настоящих Правил. Для судов длиной менее 25 м это требование рекомендуемое.

76. Наименьший надводный борт

1213. Наименьшая высота надводного борта закрытых самоходных и несамоходных судов со стандартной седловатостью и высотой комингсов, регламентируемой согласно приложению 162 настоящих Правил, должна быть не менее указанной в приложении 159 настоящих Правил.
1214. Необходимо, чтобы наименьшая высота надводного борта наливных судов, имеющих стандартную седловатость, и соответствующих требованиям пункта 1239 настоящих Правил, была не менее приведенной в приложении 160 настоящих Правил.
1215. Наименьшую высоту надводного борта судов-площадок следует устанавливать по нормам, предусмотренным для наливных судов.
1216. Необходимо, чтобы:
конструкция ограждения грузовой площадки судна-площадки исключала возможность смыва навалочного груза;
суммарная высота ограждения и надводного борта была не менее половины высоты волны, соответствующей разряду бассейна, в котором судно эксплуатируется.
1217. Необходимо, чтобы:
наименьшая высота надводного борта открытых судов независимо от их длины была не менее: для класса «О» - 1000 мм; класса «Р» - 600 мм и класса «Л» - 450 мм;
при этом суммарная высота надводного борта и комингса для открытых судов класса «О» была не менее 1900 мм, класса «Р» - не менее 1200 мм, класса «Л» - не менее 600 мм.
Постройка и эксплуатация открытых судов класса «М» являются предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
1218. Для тентовых барж классов «О», «Р» и «Л», перевозящих груз в трюме, наименьшая высота надводного борта возможно устанавливать такой же, как и для сухогрузных палубных судов (приложение 159 настоящих Правил), если тент и его ворота брызгонепроницаемые, а высота комингсов ворот не менее предусмотренной для грузовых люков (пункт 1228 настоящих Правил).
Здесь:
1) тент - легкая конструкция на палубе надводного борта для укрытия грузов и людей при непогоде;
2) ворота тента - закрытие проема для погрузки - выгрузки грузов в стенках тента.
При невыполнении этих условий наименьшую высоту надводного борта следует принимать как для открытых судов (пункт 1217 настоящих Правил).
1219. Для дноуглубительных снарядов, дебаркадеров, брандвахт, плавучих доков и высоту надводного борта следует определять как для закрытых судов.
1220. Для грузовых судов, загружаемых средствами гидромеханизации, надводный борт определяется, как для наливных судов. При обосновании возможности перевозки на таких судах других видов груза надводный борт необходимо назначать в соответствии с указаниями пункта 1217 настоящих Правил, как для открытых судов.
1221. Высоту надводного борта судов на воздушной подушке скегового типа рассчитывают, как для водоизмещающих судов.
При этом надводным бортом следует считать расстояние до верхней кромки палубной линии, а при отсутствии палубы надводного борта - до нижней кромки отверстий, через которые возможно заливание, но не выше нижней кромки оконных вырезов.
1222. Надводный борт судов на воздушной подушке амфибийного типа с конструкцией корпуса и формой корпуса, отличающихся от обычных водоизмещающих судов, следует назначать из условия обеспечения запаса плавучести, соответствующего не менее 100 % максимального массового водоизмещения.

77. Седловатость, бак и ют

1223. Для судов классов «О», «Р» и «Л», имеющих в районе носового перпендикуляра надводный борт до палубы бака, а при отсутствии бака - до палубы надводного борта, меньший, чем сумма наименьшего надводного борта на миделе и стандартной седловатости, рекомендуется установка прочного фальшборта в носу.
Для судов класса «М» установка прочного фальшборта в этом случае обязательна.
1224. За линию стандартной седловатости судов без бака и юта следует принимать две прямые линии, ординаты которых на мидель-шпангоуте равны 0, а на носовом и кормовом перпендикулярах - согласно приложению 161 настоящих Правил.
Ординаты седловатости следует измерять от горизонтальной линии, совпадающей с верхней кромкой палубной линии, нанесенной в соответствии с требованиями норм главы 75 настоящих Правил.
1225. На судах классов «М», «О» и «Р», указанная в пункте 1224 настоящих Правил, стандартная седловатость может не требоваться, если на них есть бак и ют стандартных размеров. За стандартные размеры бака и юта принимают:
1) высоту бака над палубой не менее: для судов класса «М» - 1000 мм, класса «О» - 900 мм и класса «Р» - 500 мм;
2) длину бака для судов всех классов не менее 0,07 длины судна;
3) высоту юта над палубой для судов всех классов не менее половины высоты бака;
4) длину юта судов всех классов не менее 0,03 длины судна, но не короче 2 м.
Для судов класса «М» с седловатостью в носовой оконечности при отсутствии бака устанавливается фальшборт длиной, равной длине стандартного бака.
На судах классов «М», «О» и «Р» при отсутствии в корме седловатости и юта необходимо установить фальшборт той же длины, но не короче 2 м.
1226. Если седловатость или размеры бака и юта невозможно выполнить стандартными, то высоту надводного борта увеличивают на значение, обеспечивающее выполнение двух условий:
1) необходимо, чтобы запас плавучести был не менее, чем при стандартных седловатости или баке и юте;
2) необходимо, чтобы статические моменты объемов от увеличения высоты надводного борта относительно плоскости мидель-шпангоута были не меньше статических моментов объемов стандартных седловатости или бака и юта.
1227. Для дноуглубительных снарядов, дебаркадеров, брандвахт, плавучих доков, плавучих кранов и других подобных судов допускается не применять требования пунктов 1224 и 1225 настоящих Правил стандартные седловатость, бак и ют.

78. Устройство отверстий и комингсов

1228. Необходимо, чтобы высота комингсов от верхней кромки настила палубы грузовых и прочих люков, расположенных на палубе надводного борта и не защищенных надстройками или рубками, была не менее указанной в приложении 162 настоящих Правил.
Если высота комингсов меньше, чем регламентировано требованиями настоящей главы, то наименьшую высоту надводного борта (приложение 159 настоящих Правил) необходимо увеличить на разность между табличной и фактической высотами комингсов. Необходимо, чтобы наименьшая высота комингсов люков, расположенных на открытых палубах, на судах всех классов была не менее 100 мм.
Уменьшение высоты надводного борта по сравнению с указанной в приложении 159 настоящих Правил, вследствие увеличения высоты комингсов не допускается.
Высоты комингсов прочих люков по согласованию с Регистром судоходства возможны меньше табличных без внесения поправки, если люковые закрытия отвечают условиям подпункта 8) пункта 1069.
1229. Высоту комингсов грузовых люков открытых судов классов «О», «Р», и «Л» необходимо назначать в соответствии с требованиями пункта 1217 настоящих Правил.
Необходимо, чтобы высота комингсов люков на пассажирских судах, на которых пассажиры размещаются в отсеках корпуса, не закрытых палубой или надстройкой, была не менее, чем высота комингса на открытых грузовых судах.
1230. При расположении люков внутри надстроек, оборудованных закрытиями, как указано в настоящем разделе, высоту комингсов люков для судов всех классов возможно принять 75 мм.
1231. На грузовых и прочих люках, расположенных на открытых участках палубы надводного борта закрытых судов классов «М» и «О», необходимо устанавливать водонепроницаемые, а судов классов «Р» и «Л» - брызгонепроницаемые закрытия.
На грузовых люках судов класса «О» допускаются брызгонепроницаемые закрытия, если суммарная высота установленного надводного борта и комингса грузового люка не менее 1200 мм.
Закрытия грузовых люков необходимо рассчитывать на нагрузку от массы груза, который предполагается перевозить на этих закрытиях, однако расчетная нагрузка принимается не менее 2,45 кПа.
1232. На судах классов «М» и «О» необходимо, чтобы закрытия прочих люков, расположенных ниже верхней кромки комингсов грузовых люков, были водонепроницаемыми. При выборе расчетного давления водонепроницаемого закрытия руководствуются пунктом 23 настоящих Правил.
1233. Необходимо, чтобы:
вентиляционные головки на открытых частях палубы надводного борта имели прочный комингс, высота которого не менее требуемой для комингсов грузовых люков;
вентиляционные отверстия на судах классов «М» и «О» имели непроницаемые закрытия.
1234. Необходимо, чтобы устройство выходных отверстий трубопроводов при расположении их в бортах ниже палубы надводного борта отвечало требованиям раздела 35 настоящих Правил.
1235. Необходимо, чтобы все наружные двери и окна надстроек, рубок и тамбуров, расположенных на палубе надводного борта, были водонепроницаемыми на судах всех классов.
1236. Наружные двери и окна возможны брызгонепроницаемые, если их нижняя кромка отстоит от плоскости наибольшей осадки на расстояние не менее:

Класс судна Расстояние, мм
«М» 350
«О» 1900
«Р» 1200
«Л» 600

Двери небольших замкнутых помещений, расположенных на палубах надводного борта, бака и юта, возможны брызгонепроницаемые.
1237. На судах классов «М» и «О» бортовые иллюминаторы, расположенные в помещениях ниже палубы надводного борта, необходимо постоянно навешивать штормовыми крышками, при этом необходимо, чтобы толщина стекла иллюминатора была не менее 8 мм при диаметре в свету 350 мм и более. Однако необходимо, чтобы диаметр в свету не превышал 450 мм. Для промежуточных диаметров в свету толщина стекла определяется линейной интерполяцией.
На судах класса «Р» и «Л» допускается использование стекол иллюминаторов толщиной не менее 6 мм при диаметре в свету 250 мм и менее 10 мм при диаметре в свету 400 мм и более.
Необходимо, чтобы нижняя кромка бортовых иллюминаторов судов всех классов отстояла от линии наибольшей осадки не менее чем на 150 мм. На судах класса «Р» при отсутствии штормовых крышек на иллюминаторах необходимо, чтобы указанное расстояние было не меньше высоты надводного борта в соответствии с приложениями 159, 160 настоящих Правил.
Необходимо, чтобы бортовые иллюминаторы пассажирских судов класса «М», расположенные от линии наибольшей осадки менее чем на 2,5 % ширины судна, были глухими.
На судах класса «М» в надстройках, расположенных на палубе надводного борта и простирающихся от борта до борта, необходимо устанавливать иллюминаторы со штормовыми крышками. В помещениях надстроек, расположенных на палубе надводного борта и не доходящих до бортов судна, допускаются водонепроницаемые окна с утолщенным стеклом (не менее 10 мм).
1238. Необходимо, чтобы:
крышки на кингстонных и ледовых ящиках были водонепроницаемыми;
верхняя кромка отверстий указанных ящиков возвышалась над линией наивысшей осадки не менее чем на 150 мм.
1239. На нефтеналивных судах и судах-площадках необходимо выполнение следующих требований:
1) все отверстия на палубе надводного борта были с прочными водонепроницаемыми закрытиями;
2) горловины, двери тамбуров и другие отверстия судов классов «О», «Р» и «Л», расположенные на полубаке или полуюте, были брызгонепроницаемыми;
3) комингсы горловин грузовых танков, коффердамов, сухих отсеков и пиков имели высоту, достаточную для прочного и водонепроницаемого закрытия.

Раздел 15. Маневренность

79. Область распространения

1240. В настоящем разделе содержатся требования, предъявляемые к маневренности водоизмещающих судов, которые распространяются на:
1) самоходные грузовые суда длиной 40 м и более;
2) водоизмещающие пассажирские суда, разъездные суда и суда специального назначения длиной 20 м и более.
1241. Требования настоящего раздела не распространяются на толкаемые составы, составные суда, катамараны, суда с водометными, крыльчатыми и колесными движителями.

80. Определения и пояснения

1242. В настоящем разделе использованы термины, которые следует понимать следующим образом:
1) движительно-рулевой комплекс - движитель и относящиеся к нему средства управления (рули и/или поворотные насадки) (далее - ДРК);
2) движительно-рулевой комплекс судна - совокупность всех ДРК, имеющихся на судне и обеспечивающих продольное движение и маневрирование судна (далее - ДРКС);
3) поворотливость - способность судна совершать поворот по траектории достаточно малого радиуса кривизны;
4) устойчивость на курсе - способность судна удерживаться на заданном прямом курсе в условиях глубокой тихой воды;
5) управляемость при ветре - способность судна удерживаться на произвольно заданном прямом курсе при движении с номинальной частотой вращения всех движителей и ветре в районе плавания, скорость которого не превышает указанную в пункте 1261 настоящих Правил;
6) управляемость при неработающих движителях - способность судна при ходе по инерции удерживаться на прямом курсе, осуществлять поворот в заданном направлении и изменять направление поворота на противоположное;
7) экстренное торможение - быстрое изменение режима работы всех движителей судна с полного переднего хода на полный задний ход на глубокой тихой воде при нагрузке судна, указанной в пункте 1244 настоящих Правил.

81. Общие указания к нормированию маневренности

1243. Судно признается отвечающим требованиям настоящего раздела в отношении маневренности, если оно при нагрузке, указанной в пункте 1244 настоящих Правил, соответствует:
1) критерию поворотливости (глава 83 настоящих Правил);
2) критерию устойчивости на курсе (глава 84 настоящих Правил);
3) критерию управляемости при неработающих движителях (глава 85 настоящих Правил);
4) критерию экстренного торможения (глава 86 настоящих Правил);
5) критерию управляемости при ветре (глава 87 настоящих Правил).
1244. Проверку маневренности необходимо выполнять для судна в полном грузу, у дифферентованного на ровный киль, с полной нормой запасов и топлива.
Проверку управляемости при ветре в соответствии с пунктом 1261 настоящих Правил, для грузовых судов необходимо выполнять только для случая нагрузки без груза с 10 % запасов и топлива, с балластом.
Проверку управляемости при ветре в соответствии с пунктом 1261 настоящих Правил, для пассажирских судов необходимо выполнять только для случая нагрузки без груза и пассажиров, с 10 % запасов и топлива.
1245. Регламентированные в настоящем разделе критерии для оценки маневренности определяются для судов со следующими типами ДРКС:
1) гребные винты в поворотных насадках;
2) гребные винты в поворотных насадках и средний руль;
3) рули за открытыми гребными винтами;
4) рули за гребными винтами в насадках.
Значения критериев маневренности для судов с перечисленными типами ДРКС определяются преимущественно путем расчета и проведения натурных маневренных испытаний судов внутреннего и смешанного плавания.
1246. Для судов с указанными в пункте 1245 настоящих Правил, типами ДРКС допускается применение других обоснованных способов определения критериев маневренности при одновременном представлением Регистру судоходства расчета.
1247. Для судов с не предусмотренными пунктом 1245 настоящих Правил типами ДРКС способы определения критериев маневренности являются предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
1248. Определение критериев для оценки поворотливости, устойчивости на курсе и управляемости при неработающих движителях возможно производить:
1) путем испытаний геометрически подобной судну автономной самоходной модели судна;
2) путем натурных испытаний.
В этих случаях расчет значений критериев может не выполняться.

82. Таблица маневренности

1249. Для оперативного определения характеристик маневренности в рубке на видном месте необходимо вывесить таблицу маневренности.
1250. Таблица маневренности разрабатывается проектной организацией.
1251. Результаты расчетов дополняются и корректируются по данным натурных испытаний или испытания самоходных моделей.

83. Поворотливость

1252. В качестве критерия поворотливости в настоящих Правилах принимается определенный по центру тяжести судна на оба борта наименьший относительный диаметр установившейся циркуляции (Dц/L)min, то есть отношение наименьшего возможного диаметра Dц циркуляции, выполняемой судном на глубокой тихой воде при одинаковой до начала маневра и более не регулируемой частоте вращения всех гребных винтов, к длине L судна по КВЛ.
1253. Поворотливость считается соответствующей требованиям настоящих Правил, если относительный диаметр установившейся циркуляции отвечает условию

(D_ц/L)_min < 2. (569)

1248. Определение критериев для оценки поворотливости, устойчивости на курсе и управляемости при неработающих движителях возможно производить:
1) путем испытаний геометрически подобной судну автономной самоходной модели судна;
2) путем натурных испытаний.
В этих случаях расчет значений критериев может не выполняться.

82. Таблица маневренности

1249. Для оперативного определения характеристик маневренности в рубке на видном месте необходимо вывесить таблицу маневренности.
1250. Таблица маневренности разрабатывается проектной организацией.
1251. Результаты расчетов дополняются и корректируются по данным натурных испытаний или испытания самоходных моделей.

83. Поворотливость

1252. В качестве критерия поворотливости в настоящих Правилах принимается определенный по центру тяжести судна на оба борта наименьший относительный диаметр установившейся циркуляции (Dц/L)min, то есть отношение наименьшего возможного диаметра Dц циркуляции, выполняемой судном на глубокой тихой воде при одинаковой до начала маневра и более не регулируемой частоте вращения всех гребных винтов, к длине L судна по КВЛ.
1253. Поворотливость считается соответствующей требованиям настоящих Правил, если относительный диаметр установившейся циркуляции отвечает условию

(D_ц/L)_min < 2. (569)

84. Устойчивость на курсе

1254. В качестве критерия устойчивости на курсе настоящими Правилами принимается определенный по центру тяжести средний на оба борта диаметр установившейся циркуляции, выполняемой судном на глубокой тихой воде при нулевом угле перекладки руля и одинаковой частоте вращения всех гребных винтов.
1255. Устойчивость на курсе считается соответствующей требованиям настоящих Правил, если диаметр установившейся циркуляции составляет 10 длин судна или более, а также, если при нулевом угле перекладки руля судно продолжает движение прямым курсом, не входя в циркуляцию.

85. Управляемость при неработающих движителях

1256. В качестве критерия управляемости при неработающих движителях принимается способность судна выйти после остановки главных двигателей из установившейся циркуляции, совершаемой углом перекладки руля 20⁰, после остановки главных двигателей действием главных средств управления без использования подруливающего устройства.
1257. Судно считается соответствующим требованиям настоящих Правил, если оно может быть выведено из установившейся циркуляции, совершаемой с углом перекладки руля 20⁰, после остановки главных двигателей действием главных средств управления без использования подруливающего устройства.

86. Способность судна к экстренному торможению

1258. В качестве критерия способности судна к экстренному торможению принимается путь торможения S_АТ - расстояние, м, проходимое судном относительно воды от момента подачи команды о начале экстренного торможения до момента полной остановки судна относительно воды.
1259. Судно считается соответствующим требованиям настоящего раздела, если путь торможения S_АТ соответствует условию, м,

S_АТ = 30,7+ 1,28L, (570)

где V – водоизмещение судна, Vм³;
L – длина судна, м.

87. Управляемость при ветре

1260. В качестве критериев управляемости при ветре принимается:
1) скорость ветра в районе плавания, м/с, при которой возможно движение судна произвольно заданным прямым курсом с номинальной частотой вращения всех движителей;
2) удельная тяга подруливающего устройства, кН/м², необходимая для разворота судна на месте с помощью главных средств управления и подруливающего устройства.
Под удельной тягой подруливающего устройства грузового судна понимается отношение Т_пу/(LT) тяги подруливающего устройства Т_пу, кН, к произведению длины судна по КВЛ L и осадка Т в полном грузу. Под удельной тягой подруливающего устройства пассажирского судна понимается отношение Т_пу/S тяги подруливающего устройства Т_пу, кН, к площади парусности S,м².
1261. Управляемость при ветре считается соответствующей требованиям подпункта 1) пункта 1260 настоящих Правил, если скорость ветра в районе плавания, при которой еще возможно движение судна произвольным заданным прямым курсом с номинальной частотой вращения всех движителей, составляет:
для судов классов «М» и «О» - не менее 19 м/с;
для судов «Р» и «Л» - не менее 14 м/с.
1262. Требования подпункта 2) пункта 1260 настоящих Правил, обеспечиваются установкой на судне носового подруливающего устройства с удельной тягой, составляющей не менее:
для грузовых судов

Т_пу/(LT) = 0,03; (571)

Для пассажирских судов при SL > 20000м³

Т_пу / S = 0,04. (572)

88. Натурные испытания

1263. Натурные испытания с целью определения соответствия маневренности судна требованиям настоящих Правил, а также дополнения и корректировки таблицы маневренности необходимо производить совместно с приемо-сдаточными испытаниями:
1) на головных судах серийной постройки;
2) на судах индивидуальной постройки;
3) на судах после ремонта, переоборудования, модернизации, если при этом маневренность судна изменяется.
1264. Натурные испытания необходимо производить в соответствии с пунктом 1244 настоящих Правил. Необходимо, чтобы возможные отклонения по осадке не превышали 10 %.
1265. Натурные испытания маневренности необходимо производить на глубокой тихой воде (глубина воды в районе испытаний должна составлять не менее трех осадок судна), при волнении не более 1 - 2 баллов и скорости ветра не более 3 – 4 м/с.
1266. Натурные испытания маневренности производятся по программе, составленной в соответствии с Правилами технического наблюдения за постройкой судов и изготовления материалов и изделий, утвержденных уполномоченным органом.

Часть 2. Материалы и сварка

Раздел 16. Общие положения

89. Область распространения

1267. Требования настоящей части Правил распространяются на:
1) материалы (в том числе сварочные), подлежащие техническому наблюдению Регистром судоходства;
2) технологические процессы сварки и контроль сварных конструкций изделий.
1268. Помимо соответствия требованиям настоящей части Правил, необходимо, чтобы материалы отвечали также требованиям других частей настоящих Правил, относящимся к применению материалов.
1269. Применение материалов, не соответствующих требованиям настоящей части, является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
1270. Необходимо, чтобы сварка конструкций объектов выполнялась сварщиками (операторами) соответствующей квалификации с применением сварочных материалов и способов сварки в соответствии с требованиями настоящей части Правил.
1271. Необходимо, чтобы материалы и изделия поставлялись по одобренным Регистром судоходства стандартам и/или техническим условиям, в которых учтены требования настоящей части Правил. Методики испытаний материалов приведены в приложениях (121-125, 163-166).

90. Термины и определения

1272. В настоящей части Правил используются следующие термины, которые имеют следующие определения:
1) высокотемпературная пайка - способ пайки, при котором температура плавления припоя превышает 450^оС;
2) зона термического влияния - прилегающий к сварному шву (или к наплавке) слой основного металла, в котором произошли структурные превращения под влиянием нагрева при сварке;
3) металл шва - металл, получающийся в результате сплавления при сварке основного металла и сварочного материала или только основного металла;
4) наплавленный металл - металл, получающийся в результате расплавления электродов или проволоки и не содержащий практически заметной примеси основного металла;
5) образец - изготовленное из пробы изделие определенной формы и размеров, на котором определяют механические, технологические и другие свойства материала при испытаниях;
6) основной металл - металл изделий, подвергающихся сварке;
7) полуфабрикат - изделие, изготовленное методом литья, ковки, прокатки, волочения или другими подобными методами и подвергаемое в дальнейшем при использовании по назначению механической или технологической обработке;
8) проба - часть полуфабриката или изделия либо специально выполненная заготовка, из которой вырезают образцы для испытаний.
9) провар - сплавление основного металла с наплавленным или сплавление металлов обеих свариваемых частей;
10) слоистый разрыв - разрушение элементов сварных конструкций, изготовленных из листового проката или труб, как следствие значительных сварочных напряжений и/или внешних нагрузок в направлении, перпендикулярном к поверхности проката;
11) сварочный материал - электрод, проволока, флюс, защитный газ, применяемые при сварке.

91. Маркировка

1273. Маркировку материалов выполняют по стандартам с учетом следующих требований:
1) при одиночной поставке полуфабрикатов маркировку следует наносить на каждое изделие. Если полуфабрикаты поставляют в связках, маркировку необходимо наносить на двух прочных, стойких против воздействия атмосферных влияний бирках, прикрепленных на противоположных концах связки.
При поставке большого количества полуфабрикатов малых размеров порядок нанесения и содержание маркировки подлежат согласованию Регистром судоходства.
На полуфабрикатах, подвергающихся дальнейшей обработке, маркировку следует наносить по возможности на месте, которое впоследствии не будет обрабатываться.
Маркировку необходимо наносить разборчиво и обрамлять светлой краской, стойкой к атмосферным влияниям;
2) в общем случае необходимо, чтобы маркировка полуфабрикатов содержала: категорию или марку материала, цифровое или иное обозначение, позволяющее установить происхождение полуфабриката (номер полуфабриката, номер плавки и подобные данные), наименование или условное обозначение изготовителя, контрольный штамп контролирующего подразделения организации-изготовителя, клеймо Регистра судоходства (если требуется);
3) если полуфабрикат не выдерживает предписанных настоящими Правилами испытаний или обнаруживаются дефекты, не позволяющие использовать его по назначению, клеймо Регистра судоходства и обозначение категории материала необходимо удалить или погасить;
4) необходимо, чтобы на ярлыке, наклеенном на пачке или другой упаковке, а также в документе, сопровождающем партию сварочных материалов, было указано: «Допущен Регистром судоходства».

Раздел 17. Испытания материалов

92. Общие указания

1274. Требования настоящего раздела распространяются на виды и методы испытаний материалов. Необходимость проведения тех или иных испытаний и критерии оценки их результатов устанавливаются в соответствующих разделах настоящей части или других частях Правил.
1275. Требования настоящего раздела регламентируют условия проведения испытаний, типы и размеры образцов, требования к их изготовлению.
По согласованию с Регистром судоходства возможно применение иных методов испытаний и типов образцов, если они обеспечивают приемлемую погрешность, воспроизводимость и надежность результатов при определении требуемых настоящими Правилами свойств материалов.
1276. Виды и методы проведения специальных испытаний материалов в связи с условиями их применения, а также критерии оценки, если нет указаний в настоящих Правилах, необходимо согласовать с Регистром судоходства.
1277. При испытаниях необходимо выполнять также требования стандартов или другой согласованной Регистром судоходства нормативной документации.
1278. Пробы, из которых изготавливаются образцы для испытаний, необходимо подвергать той же обработке, что и изделие, от которого они отобраны, например, термической обработке. Образцы для испытаний необходимо изготавливать способами, не оказывающими влияния на свойства материала.
1279. Испытания необходимо проводить компетентным персоналом на машинах требуемой мощности. Необходимо, чтобы машины для испытаний обеспечивали приемлемую погрешность измерений, периодически контролироваться и калиброваться уполномоченными органами.
Результаты периодических проверок необходимо предъявлять Регистру судоходства.

93. Испытания металлических материалов

§ 1. Температура окружающего воздуха, испытание на растяжение

1280. Необходимо, чтобы температура окружающего воздуха при испытаниях соответствовала требованиям стандартов, если в последующих разделах и главах настоящей части нет других указаний.
1281. При испытании на растяжение в зависимости от требований настоящих Правил и соответствующих стандартов определяются следующие характеристики механических свойств материалов:
1) физический предел текучести R_e - напряжение, соответствующее началу пластической деформации при текучести, или напряжение, соответствующее первому пику на кривой деформации, полученному при течении металла, даже если это напряжение не превышает значений, соответствующих любым последующим пикам, наблюдаемым на кривой процесса пластической деформации при текучести.
Необходимо, чтобы скорость нагружения до достижения предела текучести в области упругих деформаций не превышала 30 МПа в секунду для стали и чугуна и 10 МПа в секунду для материалов, для которых железо не является основным элементом;
2) если эффект текучести у материала отчетливо не проявляется, определяется условный предел текучести.
Условный предел текучести R_p - напряжение, при котором пластическая деформация достигает заданного значения, выраженного в процентах от начальной расчетной длины (0,2 % - относительное удлинение для R_p0,2).
Скорость нагружения устанавливается в соответствии с подпунктом 1) настоящего пункта;
3) временное сопротивление R_m - напряжение, соответствующее наибольшей нагрузке, предшествующей разрушению образца.
Для определения временного сопротивления R_m образец подвергается растяжению под действием плавно возрастающей нагрузки до разрушения. Необходимо, чтобы скорость деформирования, мм/мин в этом процессе для пластичных материалов не превышала отношения 40 % длины расчетной части образца ко времени процесса деформации за пределом или условным пределом текучести до разрушения образца;
4) относительное удлинение после разрыва А - отношение приращения расчетной длины образца после разрыва к начальной расчетной длине, выраженное в %;
5) относительное сужение после разрыва Z - отношение разности начальной и минимальной площадей поперечного сечения образца после разрыва к начальной площади поперечного сечения, выраженное в %. Определяется на пропорциональных цилиндрических образцах;
6) при проведении испытания на растяжение при повышенной температуре индексом необходимо указывать температуру испытания, например, R_m/350, А_5/350, Z₃₅₀.
1282. Испытание на растяжение проводят на образцах согласно приложениям 167 - 171 настоящих Правил, где:
d₀, мм, - диаметр рабочей части образца;
а₀ - толщина рабочей части плоского образца или полосы, мм;
b₀ - ширина рабочей части плоского образца или полосы, мм;
L_c - рабочая длина образца, мм;
L₀ - расчетная длина образца, мм;
r - радиус закрепления, мм;
S₀ - площадь поперечного сечения рабочей части образца;
D - наружный диаметр трубы, мм;
T - толщина стенки трубы, мм.
Тип образца для испытаний выбирают в соответствии с приложением 172 настоящих Правил.
Образцы прямоугольного сечения расчетной частью, равной L₀ =5,65, или цилиндрические с расчетной частью, равной L₀=5,65d₀ называются пропорциональными.
Образцы других размеров возможно использовать по согласованию с Регистром судоходства.
Требуемое относительное удлинение А₀ на таких непропорциональных образцах, например, с расчетной длиной L_c=200 мм, рассчитывается по формуле, %

А₀ = 2А₅()^0.40, (573)

где А₅ - норма относительного удлинения, установленная для пропорционального образца, %.
1283. Испытание на растяжение серого чугуна выполняется на цилиндрическом образце согласно приложению 173 настоящих Правил.

§ 2. Испытание на ударный изгиб

1284. Ударная вязкость KCU определяется на образцах с U-образным надрезом согласно приложению 174 и приложению 175, работа удара KV и KU - на образцах с V-образным и U-образным надрезами согласно приложениям 176, 177 и приложениям 178, 179 настоящих Правил, соответственно.
Определение работы удара KV и KU должно производиться на трех образцах, ударной вязкости KCU - не менее чем на двух образцах.
Работа удара KV и KU определяется как среднее по результатам испытаний трех образцов согласно приложению 180 настоящих Правил; при этом необходимо, чтобы работа удара при испытании даже одного из трех образцов не была меньше 70 % требуемого минимального значения.
При определении ударной вязкости KCU на двух образцах необходимо, чтобы каждое из полученных значений ударной вязкости было не менее требуемого минимального значения.
Определение ударной вязкости KCU на образцах толщиной не более 10 мм проводится только по требованию Регистра судоходства, требуемое минимальное значение KCU необходимо согласовать Регистром судоходства.
1285. Определение ударной вязкости на образцах без надреза проводится по требованию Регистра судоходства. Необходимо, чтобы размер сечения таких образцов был (10 ± 0,11) x (10 ± 0,11) мм при длине (55 ± 0,60) мм.
1286. Необходимо, чтобы:
испытания проводились на маятниковых копрах с энергией не менее 150 Дж;
расстояние между опорами было (40 ± 0,5) мм;
маятник разрушал образец в плоскости симметрии надреза с противоположной надрезу стороны, причем расстояние между плоскостями симметрии надреза и маятника было не более 0,5 мм.
Для испытания при низких температурах образцы следует переохлаждать в целях достижения необходимой температуры. Степень переохлаждения образцов при температуре испытания до - 60^оС может составлять до - 4^оС, причем в момент разрушения образца необходимо, чтобы допускаемое отклонение от требуемой температуры испытания было не более ± 2^оС.
1287. Устойчивость против старения необходимо проверять испытанием на ударный изгиб образцов согласно приложению 174 настоящих Правил. Пробы, из которых изготавливают образцы для испытания на ударный изгиб, необходимо подвергать предварительному растяжению до 10 %-ной остаточной деформации.
После этого пробы по крайней мере в течение 30 минут следует подвергать термической обработке при температуре (250 ± 5)ҮС.
В процессе механической обработки необходимо, чтобы образцы не нагревались выше указанной температуры. При отсутствии других требований необходимо, чтобы образцы, подвергнутые старению, обеспечивали получение 50 % предписанного минимального значения работы удара KV или ударной вязкости KCU, определяемых при 20^оС на образцах, не подвергнутых старению; однако во всех случаях необходимо, чтобы работа удара была не менее 27 Дж, ударная вязкость - не менее 290 кДж/м².

§ 3. Технологические испытания

1288. Испытание на изгиб необходимо проводить на образцах, выполненных согласно приложению 181 настоящих Правил.
Кромки образца с растягиваемой стороны возможно закруглять радиусом 1-2 мм.
Испытание на изгиб листов и профилей следует выполнять на образцах размерами:
а = t (t - толщина изделия);
b = 30 мм.
При толщине изделия более 25 мм образец с одной стороны возможно подвергать механической обработке до толщины 25 мм. В этом случае при испытании оправку необходимо располагать со стороны обработанной поверхности.
Испытание на изгиб поковок, отливок и заготовок следует проводить на образцах размерами: а = 20 мм; b = 25 мм.
Результат испытания считается удовлетворительным, если предписанный угол изгиба был достигнут без излома.
Если образец распрямится после освобождения от креплений обратно, то повторного испытания проводить не требуется.

§ 4. Определение твердости, испытание падающим грузом (DWТ)

1289. Твердость определяют по Бринеллю (далее - НВ), Виккерсу (далее - HV), Роквеллу (далее - HRC) или другим одобренным Регистром судоходства методом.
1290. Если это требуется Правилами, испытание падающим грузом и оценка результатов проводятся по стандартам, при этом необходимо, чтобы размеры образцов составляли, мм: 25x90x360; 19x50x130; 16x50x130.
Если при изготовлении образцов применяют огневую резку, их размеры необходимо увеличить на 25 мм, но не менее чем на толщину листа.
Необходимо, чтобы одна сторона образца сохраняла поверхность проката. Если нет специальных указаний, ориентация вырезки образцов не устанавливается.

§ 5. Технологические испытания труб

1291. Испытание на сплющивание проводят на трубах с наружным диаметром d < 400 мм и толщиной стенки t < 0,15d.
Необходимо, чтобы длина образца трубы L была равна 1,5d и составляла (10—100) мм. Расстояние Н между нажимными пластинами, если в соответствующих стандартах не указано иное, определяется по формуле, мм
H = (l + c)t/(c + t/d),
где с - коэффициент, который принимается в зависимости от материала по согласованию с Регистром судоходства.
При полном сплющивании необходимо, чтобы расстояние между нажимными пластинами составляло 2,25 t.
При испытании сварных труб необходимо, чтобы сварной шов находился в плоскости, перпендикулярной направлению изгиба.
Результаты испытаний считаются удовлетворительными, если после осмотра сплющенный до предписанного размера образец не имеет трещин.
1292. Испытанию на раздачу подвергают трубы наружным диаметром d до 150 мм включительно и толщиной стенки до 9 мм. В образец следует вдавить коническую оправку до получения требуемой степени раздачи.
Длина образца и угол конусности оправки приведены в приложении 182 настоящих Правил.
Результаты испытаний считаются удовлетворительными, если при осмотре предписанная раздача была достигнута без трещин.
1293. Испытанию на растяжение колец подвергают стальные трубы диаметром 110 - 508 мм при толщине стенки не более 30 мм.
Необходимо, чтобы отношение толщины трубы к наружному диаметру было не более 0,13, при этом образец представлял собой отрезок трубы длиной 10 -15 мм.
Кольцо следует растягивать до разрыва при помощи двух оправок с диаметром не менее трехкратной толщины стенки трубы. Необходимо, чтобы при испытании сварных труб плоскость сварного шва была перпендикулярна направлению растяжения.
Результаты испытаний считаются удовлетворительными, если при осмотре в образце не обнаружены риски, заусенцы, задиры, трещины, отслоения.

§ 6. Макро- и микроструктурный, химический анализы

1294. В тех случаях, когда это требуется Правилами, макро - и микроструктурный анализ металлических материалов выполняется по соответствующим стандартам.
1295. Методы определения химического состава металлических материалов и допускаемые при этом отклонения устанавливаются соответствующими стандартами.

§ 7. Методы неразрушающего контроля материалов

1296. При проведении радиографического контроля материала результаты необходимо зафиксировать на фотоснимках с приложением оценки результатов контроля.
1297. Ультразвуковой контроль изделий проводится методом отраженных импульсов с использованием толщиномера и дефектоскопа. Для контроля используют совмещенные испытательные головки.
Раздельно-совмещенные и призматические головки применяют для более точного контроля.
Исправность и точность контрольной аппаратуры следует периодически проверять.
Метод определения размера дефекта устанавливается по стандартам, а при их отсутствии согласовывается с Регистром судоходства.
Критерии оценки и размеры допустимых дефектов подлежат согласованию с Регистром судоходства в составе проектно-технической документации на изделие.
Необходимо, чтобы поверхность изделий обеспечивала надежный и равномерный акустический контакт испытательных головок.
Ультразвуковой контроль проводится после термической обработки на стадии изготовления изделий, когда они имеют простейшую форму.
1298. Для проведения магнитопорошкового контроля используют хорошо проверенную в различных условиях испытаний аппаратуру. На участке изделия, который подвергается контролю, необходимо обеспечить необходимую напряженность поля.
Необходимость проведения размагничивания изделия после контроля необходимо указать в технической документации.
1299. Методы контроля, отличные от указанных в пунктах 1296 - 1298 настоящих Правил, допускается применять по согласованию с Регистром судоходства. Методы оценки результатов контроля необходимо согласовать с Регистром судоходства.
1300. Протоколы контроля необходимо прилагать к сертификату Регистра судоходства, если проведение контроля требуется Правилами.

94. Методы испытаний неметаллических материалов

§ 1. Условия проведения испытаний

1301. Кондиционирование образцов перед испытанием выполняют при температуре окружающей среды 23 ± 2^оС и относительной влажности 50 ± 5 %. Если не оговорено иное, необходимо, чтобы время кондиционирования составляло не менее 16 часов.
Испытание необходимо проводить непосредственно после окончания кондиционирования образцов.
Кондиционирование возможно не проводить, если условия испытаний не оказывают существенного влияния на стабильность их результатов.
1302. Образцы для испытания прорезиненных текстильных материалов вырезают по основе или утку так, чтобы ось образца была параллельна волокнам основы или утка соответственно.
1303. В обоснованных случаях по согласованию с Регистром судоходства испытания могут проводиться на образцах, отличающихся по форме или размерам от требуемых в настоящей главе Правил.
1304. Необходимо, чтобы не оговоренные в настоящей главе условия проведения испытаний соответствовали стандартам.

§ 2. Испытание на растяжение

1305. Предел прочности стеклопластика при растяжении определяют на образцах согласно приложениям 183, 184 размеры которых, в мм, указаны в приложении 185 настоящих Правил.
1306. Предел прочности при растяжении и относительное удлинение при разрыве слоистых текстильных материалов определяют на образцах шириной 50±1 мм и начальной длиной между зажимами испытательной машины 200±5 мм.
Прилагаемая предварительная нагрузка составляет 2Н для тканей плотностью 200г/м³ и менее, 5 Н для тканей плотностью более 200 до 500 г/м³ и 10 Н для тканей плотностью более 500г/м³.
Скорость движения зажима испытательной машины 100±200 мм/мин.
Относительное удлинение при разрыве определяют согласно подпункту 4) пункта 1281 настоящих Правил.
1307. Прочность на разрыв по надрыву слоистых текстильных материалов определяют на прямоугольных образцах размером (225±5)x(75±5) мм. Посредине одного из концов образца параллельно его продольной кромке необходимо сделать надрез длиной 80±1 мм. Образовавшиеся язычки образца закрепляют в зажимах испытательной машины так, чтобы начало разрыва было параллельно направлению приложения разрывного усилия. Скорость движения зажима испытательной машины 100 ± 10 мм/мин.
Разрывную нагрузку рассчитывают как среднее арифметическое максимальных значений разрывного усилия.
1308. Прочность связи между слоями слоистого текстильного материала определяют на прямоугольных образцах размерами (50±1)x(200±5) мм. Покрытие на образцах аккуратно прорезается до ткани и отслаивается при помощи ножа на длине 50 мм со стороны косого надреза согласно приложению 186 настоящих Правил (отслаиваемый участок заштрихован). Образовавшиеся язычки закрепляются в зажимах испытательной машины.
Расслаивание выполняется на длине 100 мм с регистрацией усилия на графике. Скорость движения зажима 100±10 мм/мин.
Прочность связи между слоями вычисляют как среднее арифметическое зарегистрированных усилий, соответствующих самым низким пикам кривых на 50 % графиков испытаний образцов, полученных для центрального участка длины образца, составляющей 50 % общей длины отслоения.
1309. Прочность на разрыв клееных соединений слоистых текстильных материалов определяется на образцах, изготовленных таким образом, чтобы середина клееного соединения совпадала с серединой образца, а ширина этого соединения перекрывала образец на 25 мм. Форму и размеры образцов определяют в соответствии с пунктом 1305 настоящих Правил. Необходимо, чтобы применяемый клей соответствовал условиям изготовления изделий.
Прочность на разрыв световозвращающих материалов определяется на образцах шириной 25±1 мм и начальной длиной между зажимами испытательной машины 100±5 мм.
Скорость движения зажима испытательной машины – 100±5 мм.
Испытания материалов с липким слоем выполняются после удаления защитной бумаги.
Адгезионная прочность на отрыв световозвращающих материалов с липким слоем определяется на образцах шириной 25±1 мм и длиной 200±5 мм.
Перед испытанием с липкого слоя материала удаляется защитная бумага на длине 80±5 мм и устанавливается на испытываемой поверхности размерами (50±5)x(90±5) мм.
Свободный конец образца закрепляется в неподвижный зажим испытательной машины. Отрыв образца выполняется путем поворота пластины на 180^о вокруг оси, проходящей через конец образца, противоположный свободному.

§ 3. Испытание на сжатие

1310. Предел прочности стеклопластика на сжатие определяют на образцах согласно приложению 183 настоящих Правил, размеры которых, в мм, указаны в приложении 187 настоящих Правил.
1311. Предел прочности на сжатие жестких пенопластов определяют на образцах формы параллелепипеда со сторонами; (50,0±0,5)x(50,0±0,5)x(25±1) мм.
Нагрузку повышают равномерно. Необходимо, чтобы скорость нагружения была не более 5 мм/мин.

§ 4. Определение модуля упругости стеклопластиков.
Испытание на изгиб

1312. Для определения модуля упругости используют образцы, изготовленные: при растяжении согласно пункту 1305, при сжатии согласно пункту 1310 настоящих Правил.
Удлинение образца определяют при начальной P₀ и максимальной Pmax нагрузках, значения которых соответственно составляют 2 и 8 - 10 % значения разрушающей нагрузки.
1313. Испытание на изгиб жестких пенопластов следует проводить на образцах длиной (120±1,2) мм, шириной (25,0±0,25) мм и толщиной (20,0±0,2) мм.
Необходимо, чтобы расстояние между опорами составляло 100 мм, радиусы закруглений пуансона и опор - (5,0±0,2) мм, скорость подачи пуансона была равна (10±2) мм/мин.
1314. Испытание на изгиб стеклопластиков следует проводить на образцах, длина которых равна 20-кратной толщине ширина - 25 мм. Необходимо, чтобы: расстояние между опорами было равно 16-кратной толщине образца; в середине образца была приложена нагрузка, плавно возрастающая до излома образца.

§ 5. Испытание слоистых текстильных материалов на изгиб

1315. Испытание производится на прямоугольных образцах размерами (300±5)x(25±5) мм, которые закрепляют в испытательном устройстве согласно приложению 188 настоящих Правил.
Расстояние между зажимами l при установке образца составляет 30 мм.
После установки образца зажимы сводятся до соприкосновения. Необходимо, чтобы усилие действующее на образец, при этом составляло 10 Н.
В процессе испытания подвижной зажим совершает 500 циклов возвратно-поступательных перемещений с частотой 2 Гц и амплитудой 50 мм.
Испытания на изгиб световозвращающих материалов проводятся на образцах размерами (25±5)x(150±5) мм после их выдержки совместно с металлической оправкой диаметром 3,2 мм в термокамере при температуре 30⁰С.
Испытания световозвращающих материалов с липким слоем выполняются после удаления защитной бумаги.

§ 6. Определение относительного содержания стекла
в стеклопластике по массе

1316. Образец размерами (10±1,0) x (10±1,0) мм, на толщину пластины помещают в муфельную печь, в которой при температуре (625±25)⁰С выгорает смола.
Относительное содержание стекла по массе определяют по формуле, %

S = (G₂ - G₀)100/(G₁ - G₀), (574)

где G₁ - масса печи с образцом до выжигания смолы, г;
G₂- масса печи с образцом после выжигания смолы, г;
G₀ - масса пустой прокаленной печи, г.
Массу следует определять с погрешностью не более 0,01 г.

§ 7. Определение кажущейся плотности пенопластов.
Определение усадочных деформаций пластмасс
при предельной температуре

1317. Определение кажущейся плотности пенопластов необходимо производить на образцах правильной геометрической формы объемом не менее 10-4 м³.
Перед выдержкой согласно пункту 1301 настоящих Правил, образцы сушат до неизменности массы при 40±5 ^оС. Кажущаяся плотность определяется как отношение массы образца к его объему в м³.
1318. Образец размерами (100±1)x(100±1)x(15±0,5) мм выдерживается при температуре, предельной для испытываемой пластмассы, в течение 48 часов.
Усадочные деформации определяют как отношение линейной деформации к первоначальному размеру образца и выражают в процентах.

§ 8. Испытание на водопоглощение

1319. Водопоглощение определяется на образцах размерами (50±1)x(50+1) мм толщиной, равной толщине изделия, но не более 50±1 мм.
Образцы перед испытанием необходимо просушить до постоянной массы.
Режим сушки устанавливается стандартами.
После сушки и взвешивания образцы погружаются в дистиллированную воду и выдерживаются в течение 24 часов при 23±2 ^оС, после чего снова взвешиваются. При этом воду с поверхности образца необходимо удалить.
Водопоглощение подсчитывается как массовая доля поглощенной воды, отнесенная к массе сухого образца.
Водопоглощение пенопластов подсчитывается как масса поглощенной воды, отнесенная к площади поверхности образца.
1320. Проба, размеры которой определяются исходя из требуемого числа и размеров образцов, погружается в пресную воду с температурой 23±2 ^оС на глубину 1,25 м и выдерживается в течение 7 суток.
Перед испытанием проба взвешивается, а также она взвешивается в процессе выдержки через сутки и семь суток.
После выдержки из пробы изготавливаются образцы для проведения необходимых испытаний.

§ 9. Испытание на старение

1321. Проба, размеры которой определяются исходя из требуемого числа и размеров образцов, выдерживается в течение 30 суток в полупогруженном состоянии в искусственной морской воде с температурой 23±2 ^оС. В процессе выдержки пробу необходимо ежедневно в течение 2 часов подвергать облучению ультрафиолетовыми лучами с помощью лампы мощностью 500 Вт, находящейся на расстоянии 50 см от пробы. После выдержки из пробы изготавливаются образцы для проведения необходимых испытаний.
1322. Две пробы, размеры которых определяются исходя из требуемого числа и размеров образцов, выдерживаются в течение 7 суток в подвешенном положении при температуре среды 70 ± 1^оС, при этом одну из проб необходимо помещать в замкнутом объеме над водой. После выдержки из проб изготавливают равное число образцов для проведения испытаний.
1323. Испытание на складкообразование и формоустойчивость после старения производится на квадратных образцах со стороной 100±5 мм, которые складываются в двух направлениях - параллельно кромкам и под прямым углом друг к другу, разгибаются и еще раз складываются по тем же складкам в противоположном направлении. После каждого складывания кромка приглаживается пальцами.

§ 10. Испытание на воздействие нефтепродуктами

1324. Дискообразный образец диаметром 70±5 мм вкладывается в испытательное устройство согласно приложению 189 настоящих Правил.
Испытательное устройство заполняется до уровня 20 мм смесью масел в следующих пропорциях:
30 % 2, 3, 4-триметилэтана;
50 % толуола;
15 % диизобутилена;
5 % этанола.
По согласованию с Регистром судоходства возможно применять другие нефтепродукты, такие, как дизельное топливо, бензин.
Образец выдерживается под воздействием масел в течение 22 часов при температуре 20±2 ^оС.
После извлечения из жидкости образец слегка обсушить, смоченную поверхность сложить вдвое и прижать.
Необходимо, чтобы смоченные поверхности не склеивались, при контроле пальцем поверхность не пачкала.
1325. Пробу, размеры которой определяются исходя из требуемого числа и размеров образцов, погружают в дизельное топливо с температурой 23±2 ^оС и выдерживают в течение 30 суток.
После выдержки из пробы изготавливают образцы для проведения необходимых испытаний.
1326. Пробу, размеры которой определяют исходя из требуемого числа и размеров образцов, погружают в дизельное топливо или высокооктановый бензин с температурой 23±2 ^оС на глубину 100 мм и выдерживают в течение 24 часов.
1327. Пробы, размеры которых определяют исходя из требуемого числа и размеров образцов, погружают в сырую нефть, мазут, дизельное топливо, высокооктановый бензин и керосин с температурой 23±2 ^оС на глубину 100 мм и выдерживают в течение 14 суток.
После выдержки из проб изготавливают образцы для проведения необходимых испытаний.

§ 11. Испытание на воздействие водой

1328. Пробу, размеры которой определяют исходя из требуемого числа и размеров образцов, погружают в искусственную морскую воду с температурой 23±2 ^оС и выдерживают в течение 5 месяцев.
После выдержки из пробы изготовляют образцы для проведения необходимых испытаний.
1329. У слоистых текстильных материалов пробу размерами 300x200 мм, склеенную по периметру, выдерживают в соленой воде с концентрацией соли 3,3 - 3,8 % в течение 4 часов при температуре воды 40±1 ^оС на глубине 500 мм от поверхности воды.
1330. Образцы световозвращающего материала размерами (70±5)x(150±5) мм, закрепленные на алюминиевой панели и имеющие Х-образный диагональный разрез, выдерживают в искусственной морской воде с температурой 23±2 ^оС в полупогруженном состоянии в течение 16 часов в замкнутом объеме.
После выдержки остатки соли на поверхности образцов смывают.
Образцы световозвращающего материала, изготовленные и установленные согласно пункту 1327 настоящих Правил, подвергаются воздействию дистиллированной и искусственной морской воды в течение 16 часов в замкнутом объеме.
1331. Образцы световозвращающего материала размерами (70±5)x(150±5) мм, закрепленные на алюминиевой панели, выдерживаются в распыленном 5%-ном соляном растворе при температуре 35+2 ^оС в течение 5 суток.
В процессе выдержки образцы просушивают через каждые 22 часа в течение 2 часов.

§ 12. Испытание на воздухонепроницаемость, холодостойкость
и на воздействие озоном

1332. Образец в форме диска диаметром 350 мм покрывают воском таким образом, чтобы оставалась свободной от воска центральная часть диаметром 290 мм, и закрепляют между фланцами испытательной установки согласно приложению 190 настоящих Правил.
Снизу на образец воздействует избыточное давление воздуха 27,5 кПа.
Через 10 - 15 минут образец заливают водой так, чтобы верхняя его точка находилась на глубине 13 мм. Через 1 минуту с образца необходимо удалить пузырьки воздуха, оставшиеся на его поверхности.
В последующие 5 минут пузырьки подниматься не должны.
1333. Испытание на холодостойкость слоистых текстильных материалов выполняют на прямоугольных образцах размерами (100±5)x(50±5) мм. Образцы изгибают на 90^о после выдержки их при температуре -30 : -35 ^оС в течение 1 часа, а также -60 : -65 ^оС в течение 10 минут.
Схема испытательной установки приведена в приложении 191 настоящих Правил.
Необходимо, чтобы расстояние между параллельными частями образца в конце испытания было равно четырем его толщинам.
1334. Образец размещают с углом охвата 180^о вокруг цилиндрической оправки, диаметр которой равен шести толщинам образца, и подвергают в течение 1 часа воздействию атмосферы с концентрацией озона 50 pphm при температуре 30±2^оС и относительной влажности 26 %.
Проба, размеры которой определены исходя из требуемого числа и размеров образцов, подвергается поочередному, 8-часовому для пенопластов и 24-часовому для световозвращающих материалов воздействию температур от -40±5^оС до +70±5^оС.

§ 13. Испытание на воздействие
вибрационными нагрузками и на сцепление

1335. Образец, вид и размеры которого определяются исходя из условий эксплуатации изделия, устанавливается на вибростенде и подвергается воздействию вибрационных нагрузок в следующем режиме:
амплитуда колебаний - 2,5 мм;
диапазон частот - от 5 до 500 Гц с частотой перепада 32 Гц и амплитудой виброускорения 10g.
1336. Испытания на сцепление световозвращающих материалов проводятся на квадратных образцах размером 100±5 мм.
Два образца устанавливаются между стеклянными пластинами толщиной 3 мм световозвращающими поверхностями друг к другу, под грузом массой 18 кг и выдерживаются в термокамере при температуре 65±2^оС в течение 8 часов.
После выдержки образцы охлаждаются при температуре 23±2^оС в течение 5 минут.

§ 14. Определение коэффициента световозвращения материала

1337. Коэффициент световозвращения материала определяется на квадратных образцах размером 150±5 мм. Углы входа и наблюдения принимаются согласно приложению 192 настоящих Правил.
Замеры выполняются при углах поворота плоскости отсчета от 0 до 180^о с шагом не более 30^о.
1338. Коэффициент световозвращения материала под пленкой воды определяют на образцах размерами (150±5)x(75±5) мм, закрепленных на вертикальной плоскости в поперечном направлении.
В процессе испытаний образец находится под пленкой постоянно движущейся воды. Замеры выполняются при угле наблюдения 0,2^о и угле входа 5^о.

§ 15. Испытания на стирание, загрязнение и стойкость
к образованию плесени

1339. Испытания световозвращающих и слоистых текстильных материалов на стирание проводятся на образцах размерами (150±5)x(425±5) мм, закрепленных на алюминиевой панели.
Панель, неподвижно установленная в испытательной машине, подвергается 1000-цикловому возвратно-поступательному воздействию щетины с частотой 37±2 циклов в минуту.
Для испытаний применяется обрезная черная свиная щетина, установленная в 60 отверстиях диаметром 4 мм на блоке размерами (90±5)x(40±5)x(12,5±5) мм и общей массой 450±15 г. Необходимо, чтобы щетина выступала из блока не более, чем на 20 мм.
1340. Испытания световозвращающего материала на воздействие загрязняющих веществ проводятся на квадратных образцах размером 150±5 мм, закрепленных на алюминиевой панели.
На образцы наносится слой загрязняющего вещества толщиной 0,075 мм, накрывается лабораторным стеклом и выдерживается в течение 24 часов.
После выдержки загрязняющее вещество удаляется с образца мягкой тканью, смоченной в Уайт-спирите, промывается 1 %-ным раствором моющего вещества и прополаскивается в воде.
Необходимо, чтобы применяемое для испытаний загрязняющее вещество состояло из 8 весовых частей сажи, 60 весовых частей минерального масла и 32 весовых частей Уайт-спирита.
1341. Испытания световозвращающих и слоистых текстильных материалов на стойкость к образованию плесени проводятся на квадратных образцах размером 75±2 мм, закрепленных на алюминиевой панели. Образцы выдерживаются в земле в течение двух недель. После выдержки образцы очищаются от земли мягкой тканью, пропитанной 70 %-ным раствором этилового спирта, и кондиционируются согласно пункту 1301 настоящих Правил в течение 48 часов. Микробиологическая активность земли определяется на необработанной хлопчатобумажной ткани. Необходимо, чтобы предел прочности ткани с удельным весом 400 - 475 г/м² после выдержки в земле в течение 5 суток снизился не менее чем на 50 % от первоначального значения.

95. Испытание на свариваемость

1342. Настоящая глава содержит общие требования, предъявляемые к технологии испытания материала на свариваемость при его допуске.
Испытанию на свариваемость подвергают катаную сталь, стальное литье, кованую сталь и алюминиевые сплавы, применяемые для сварных конструкций в судостроении.
1343. Свариваемость материала при испытаниях на допуск необходимо проверять при сварке теми способами, которые предполагается использовать при изготовлении конструкций. Способы сварки указывают в допуске на материал.
1344. При испытании на свариваемость необходимо определять:
1) химический состав и механические свойства основного металла;
2) стойкость против образования холодных трещин;
3) склонность стали к старению согласно пункту 1287 настоящих Правил;
4) свойства сварного соединения согласно раздела 9 настоящей части Правил.
1345. Указанные в пункте 1344 настоящих Правил параметры и свойства определяют как минимум на металле трех различных плавок на листах или других изделиях максимальной толщины.
1346. Для металлических материалов, кроме стали, свариваемость в конкретных условиях определяется по результатам испытаний по одобренной Регистром судоходства программе или по согласованным с ним стандартам.

Раздел 18. Сталь и чугун

96. Общие указания

1347. Требования настоящего раздела распространяются на судостроительную сталь, сталь для котлов и сосудов, работающих под давлением, стальные трубы, сталь для заклепок и заклепки, сталь для цепей, стальные поковки, стальное литье и чугунные отливки.
1348. Применять полуфабрикаты, изготовленные по стандартам или иным техническим условиям, допускается в том случае, если их требования эквивалентны нормам, установленным настоящими Правилами.

97. Судостроительная сталь

§ 1. Общие указания. Химический состав

1349. Требования настоящей главы распространяются на свариваемую горячекатаную листовую, полосовую и профильную стали толщиной до 50 мм, а также сортовую сталь.
Сталь, отличающуюся по химическому составу, методу раскисления, термической обработке или механическим свойствам, в том числе плакированную сталь, возможно допускать после специального рассмотрения Регистром судоходства. Такая сталь допускается при наличии специального обозначения: к символу категории добавляется буква S.
1350. Необходимо, чтобы химический состав стали определялся по результатам анализа проб, отобранных из каждого ковша каждой плавки. Анализ, выполненный изготовителем, принимается при условии его периодической проверки по требованию Регистра судоходства.
Необходимо, чтобы химический состав стали нормальной прочности соответствовал требованиям приложения 193, а стали повышенной прочности – приложения 194 настоящих Правил.
В приложениях 193, 194 настоящих Правил, приведено содержание алюминия, растворимого в кислоте. При определении общего содержания алюминия, необходимо, чтобы оно было не менее 0,020 %.
Регистру судоходства возможно также предоставление определения содержания элементов, не указанных в приложениях 193, 194 настоящих Правил; при этом необходимо, чтобы в стали нормальной прочности содержание хрома, никеля и меди было не более 0,30 % каждого.
Для углеродистой стали нормальной прочности необходимо, чтобы сумма содержания углерода плюс 1/6 содержания марганца не превышала 0,40 %.
Эквивалент углерода (в процентах) для стали повышенной прочности определяется при ее испытаниях на допуск по данным ковшового анализа и подсчитывается по формуле:

С_экв =С + Мn/6 +(Cr + Mo + V)/5 + (Ni + Cu)/15. (575)

Необходимо, чтобы содержание мышьяка в стали всех категорий не превышало 0,08 %.
В установленных согласно приложениям 193, 194 настоящих Правил случаях сталь должна содержать ниобий, ванадий, алюминий или другие измельчающие зерно элементы в отдельности или в любой комбинации. При обработке одним элементом содержание его в стали должно соответствовать приведенному в указанных приложениях. Если элементы используются в комбинации, необходимо, чтобы содержание в стали по крайней мере одного из них соответствовало указанному в приложениях.
Если содержание алюминия или других измельчающих зерно элементов ниже требуемого, Регистр судоходства необходимо предоставить определение размера аустенитного зерна, которое при этом не было крупнее определяемого пятым баллом.

§ 2. Механические свойства. Состояние поставки

1351. Необходимо, чтобы механические свойства стали нормальной прочности соответствовали указанным в приложении 193, а стали повышенной прочности - в приложении 194 настоящих Правил.
По согласованию с Регистром судоходства работа удара при испытании на ударный изгиб возможно определять либо на продольных (KV_L), либо на поперечных (KV_T) образцах.
1352. Необходимо, чтобы состояние поставки стали соответствовало приложениям 195 и 196 настоящих Правил и было указано в сертификате или документе организации. Если замена нормализации (N) прокаткой с контролируемой температурой или термомеханической обработкой возможна, такие процессы прокатки подлежат специальному согласованию с Регистром судоходства.
При этом необходимо исходить из следующего:
1) прокатка с контролируемой температурой (CR) - процесс, при котором температура конца прокатки устанавливается в диапазоне температур нормализации с целью полной рекристаллизации аустенита;
2) термомеханическая обработка (ТМСР) - процесс, при котором строго регламентируются температура и степень обжатия. Как правило, небольшие обжатия выполняются вблизи или ниже переходной температуры А_сз, практически прокатка осуществляется ближе к нижнему пределу температурного диапазона области двойной фазы, благодаря чему почти не происходит рекристаллизация аустенита.
Если в последующем предусматривается нагрев стали, прошедшей термомеханическую обработку, для формообразования или снятия напряжений или при сварке с высокой погонной энергией, необходимо рассмотреть возможность сопутствующего снижения механических свойств.
Применение ускоренного охлаждения по окончании прокатки возможно после специального рассмотрения Регистра судоходства.

§ 3. Изготовление проб и образцов. Объем испытаний

1353. Пробы для испытаний необходимо изготавливать следующим образом.
Из листов и полос шириной более 600 мм пробы вырезают на одном конце таким образом, чтобы ось пробы находилась посередине между продольной осью листа или полосы и их кромкой (приложение 197 настоящих Правил).
Из полос шириной 600 мм и менее и профилей пробы вырезают на одном конце таким образом, чтобы ось пробы находилась на расстоянии 1/3 от кромки полосы или наружной кромки полки, а для небольших профилей - как можно ближе к этому положению (приложения 198, 199 и 200 настоящих Правил).
Из швеллеров, тавров и полособульбов пробы можно также вырезать из стенки на расстоянии 1/4 от ее середины (приложение 199 настоящих Правил).
Из прутков и других подобных полуфабрикатов пробы вырезают на одном конце так, чтобы ось образца была параллельна направлению прокатки.
Для полуфабрикатов небольших размеров сечение испытательных образцов необходимой длины может равняться полному поперечному сечению полуфабриката, и их возможно испытывать без предварительной механической обработки (образцы для испытания на ударный изгиб подвергают механической обработке).
В других случаях образцы вырезают с таким расчетом, чтобы их оси находились:
1) для нецилиндрических полуфабрикатов на расстоянии 1/3 половины диагонали от вершины (приложение 201 настоящих Правил);
2) для цилиндрических полуфабрикатов на расстоянии 1/3 радиуса от наружной кромки (приложение 202 настоящих Правил).
Образцы для испытания на растяжение и изгиб вырезают так, чтобы их продольные оси были перпендикулярны направлению последней прокатки материала, за исключением профилей, прутков и полос шириной 600 мм и менее.
Образцы для определения работы удара KV вырезают так, чтобы их продольные оси были либо параллельны, либо перпендикулярны направлению последней прокатки.
Надрез следует выполнять перпендикулярно поверхности прокатки и не ближе 25 мм от кромки, отрезанной пламенем или ножницами.
1354. Прокат предъявляется к испытаниям партиями. Необходимо, чтобы каждая партия состояла из проката одного вида, одной плавки и одного состояния поставки. Если не оговорено особо, от каждой партии массой не более 50 т необходимо испытать один образец на растяжение и один комплект образцов (кроме стали категорий Е, Е32, Е36, Е40) на ударный изгиб.
Если масса партии превышает 50 т, проводится дополнительно по одному испытанию на растяжение и на ударный изгиб испытывается комплект образцов для каждых полных и неполных 50 т.
Если партия составлена из листов, толщина которых отличается более чем на 10 мм, или профилей и прутков, толщина или диаметр которых отличаются более чем на 10 мм, также проводится дополнительно по одному испытанию.
1355. Если Регистром судоходства допущена поставка в горячекатаном состоянии, один комплект образцов для испытания на ударный изгиб необходимо испытывать для каждых полных или неполных 25 т.
1356. Испытания на ударный изгиб стали категорий Е, Е32, Е36 и Е40 проводятся в следующем объеме:
1) листовая и широкополосная сталь - испытывается каждое изделие;
2) профильная и сортовая сталь - один комплект от каждых полных или неполных 25 т.
Если для профильной стали предусматривается поставка в горячекатаном состоянии или после прокатки при контролируемой температуре, один комплект образцов испытывается для каждых полных или неполных 15 т.

§ 4. Осмотр. Маркировка

1357. Необходимо, чтобы:
предельные минусовые отклонения толщины листовой и полосовой стали, предназначенной для изготовления корпусных конструкций, не превышали 0,3 мм, определенные с помощью толщиномера;
предельные минусовые отклонения толщины листовой и полосовой стали, предназначенной для судового машиностроения, и других деталей соответствовали указанным в приложении 203 настоящих Правил;
сегрегация и неметаллические включения в стали не превышали принятых норм. Полуфабрикаты не имели трещин, шлаковых включений и других дефектов, отрицательно влияющих на применение материала по назначению. Поверхность полуфабрикатов была чистой и не подвергалась правке ударом;
организация-изготовитель гарантировала полное устранение усадочных раковин, что подтверждается контрольными испытаниями. Методы проведения испытаний необходимо согласовать с Регистром судоходства.
Устранять дефекты поверхности местной зачисткой допускается на глубину не более 7 % номинальной толщины, но во всех случаях не более 3 мм. Необходимо, чтобы суммарная площадь зачистки была не более 2 % поверхности полуфабриката.
Дефекты поверхности, которые нельзя устранить местной зачисткой, по согласованию с Регистром судоходства и под его наблюдением возможно устранить вырубкой или зачисткой с последующей заваркой при условии, что:
1) толщина полуфабриката при устранении дефектов перед заваркой не уменьшится более чем на 20 %;
2) заварку осуществляют квалифицированные сварщики допущенными электродами в соответствии с одобренным технологическим процессом;
3) место заварки зачищают до номинальной толщины полуфабриката;
4) площадь отдельных мест заварки составляет не более 25•10^-4 м² ;
5) общая площадь заварки составляет не более 1 % поверхности полуфабриката;
6) проведение термической обработки (при необходимости) и ее вид после заварки поверхностных дефектов необходимо согласовать с Регистром судоходства.
1358. Необходимо, чтобы изготовитель стали имел систему обозначения слитков, слябов и полуфабрикатов, позволяющую установить плавку.
На каждый полуфабрикат необходимо четко нанести обусловленным способом в обусловленном месте штемпель или клеймо Регистра судоходства и как минимум следующие данные:
1) наименование или обозначение организации - изготовителя;
2) номер или обозначение полуфабриката;
3) номер плавки;
4) унифицированное обозначение категории стали и предела текучести (например, A, D36).
Если сталь поставляется после термомеханической обработки требованию Регистра судоходства после обозначения категории необходимо добавлять индекс «ТМ» (например, Е36ТМ).

98. Сталь для сосудов, работающих под давлением § 1. Общие положения

1359. Требования настоящей главы распространяются на катаную сталь, предназначенную для теплообменных аппаратов и сосудов, работающих под давлением.
1360. Сталь изготавливается по согласованным с Регистром судоходства стандартам или в соответствии с техническими требованиями.
1361. Катаная сталь, изготовленная и испытанная в соответствии с настоящими требованиями, предназначается для работы при комнатной или повышенной температуре.

§ 2. Химический состав

1362. Химический состав стали устанавливается стандартами в зависимости от требуемых механических свойств при комнатной или расчетной повышенной температуре, при этом необходимо, чтобы содержание основных элементов не превышало, %:
1) для углеродистой и углеродисто-марганцовистой стали (ковшовая проба):
углерода - 0,20, кремния - 0,50, марганца - 1,6, серы - 0,040, фосфора - 0,040, никеля, хрома, меди - по 0,30 каждого элемента. Возможность применения стали с содержанием углерода более 0,20 % подлежит согласованию с Регистром судоходства при обеспечении надлежащей свариваемости;
2) для низколегированной стали (ковшовая проба): углерода - 0,18, кремния - 0,50, марганца - 0,80, серы - 0,040, фосфора - 0,040, хрома - 2,50, молибдена - 1,10, ванадия - 0,35.
1363. Необходимо, чтобы сталь была спокойной плавки. Применять сталь кипящей плавки не допускается, а полуспокойной - допускается по согласованию с Регистром судоходства.
По согласованию с Регистром судоходства допускается обработка стали другими измельчающими зерно элементами.
Углеродистая и углеродисто-марганцовистая сталь, предназначенная для рабочих температур более 400^оС, не должна содержать алюминия.
1364. Применение стали, содержание основных элементов в которой превышает указанные пределы, а также стали иного химического состава возможно допускать по согласованию с Регистром судоходства.

§ 3. Механические свойства. Термическая обработка.
Изготовление проб. Объем испытаний

1365. Механические свойства стали при комнатной и расчетной повышенной температурах устанавливаются стандартами.
Свойства стали необходимо подтверждать следующими испытаниями:
1) на растяжение (с определением временного сопротивления, предела текучести и относительного удлинения);
2) на изгиб;
3) на ударный изгиб (KCU или KV).
Испытания на растяжение при повышенной температуре, а также испытания для определения склонности стали к старению необходимо проводить, если это регламентировано стандартами. По требованию Регистра судоходства необходимо представить результаты испытаний стали по определению предела длительной прочности при повышенной температуре.
1366. Сталь поставляется в нормализованном, в нормализованном и отпущенном или закаленном и отпущенном состояниях. Вид термической обработки устанавливается стандартами.
По согласованию с Регистром судоходства сталь может поставляться без термической обработки при условии обеспечения требуемых свойств.
1367. Пробы для испытаний изготавливают в соответствии с требованиями пунктов 1353 настоящих Правил.
Образцы для испытания на растяжение и для определения ударной вязкости KCU вырезают поперек, а для определения работы удара KV - вдоль направления последней прокатки.
1368. Листовой прокат предъявляют для испытаний полистно. Для листового проката из углеродистой стали при толщине до 12 мм, а также профильного проката допускается отбирать для испытаний 10 % общего количества листов (раскатов) или профилей, но не менее двух одной толщины (диаметра или профиля), одной плавки и одинаковой термической обработки.
Если не оговорено иное, из полуфабриката необходимо вырезать не менее чем по одному образцу для испытания на растяжение и на изгиб, а также не менее одного комплекта образцов для испытания на ударный изгиб.
Количество образцов для испытания на растяжение и длительную прочность при повышенной температуре устанавливается по согласованию с Регистром судоходства.
От листов (раскатов) массой более 6 т или длиной более 15 м пробы для изготовления образцов для испытаний отбирают от двух концов.

§ 4. Осмотр и маркировка. Характеристики прочности

1369. Необходимо, чтобы прокат не имел дефектов, препятствующих применению его по назначению. Отсутствие дефектов гарантируется изготовителем и возможно подтверждается неразрушающим контролем, с применением дефектоскопа, индикатора трещин и толщиномера.
Поверхностные дефекты, появление которых возможно при том или ином способе изготовления, допускаются, если их глубина не выходит за пределы нормированных значений.
Поверхностные дефекты допускается устранять сваркой с последующей термической обработкой только по согласованию с Регистром судоходства.
1370. Маркировку осуществляют согласно требованиям главы 91 настоящих Правил.
1371. Характеристики прочности котельных сталей приводятся в приложениях 204, 205 настоящих Правил.

99. Трубы стальные

§ 1. Общие указания

1372. Настоящие требования распространяются на стальные горяче- и холоднодеформированные, а также сварные трубы, предназначенные для изготовления теплообменных аппаратов, сосудов, работающих под давлением, судовых систем и трубопроводов.
1373. Стальные трубы изготавливают по согласованным с Регистром судоходства стандартам или техническим условиям.
1374. Трубы, изготовленные и испытанные в соответствии с настоящими Правилами, предназначаются для работы при комнатной и повышенной температурах.
1375. Сварные трубы допускается изготовлять электрической индукционной или контактной сваркой давлением или сваркой плавлением.

§ 2. Химический состав

1376. Химический состав стали для труб выбирается по стандартам в зависимости от требуемых механических свойств при комнатной или расчетной повышенной температуре, при этом необходимо, чтобы содержание основных элементов не превышало:
для углеродистой и углеродисто-марганцовистой стали (ковшовая проба), %:
серы - 0,04;
марганца - 1,50;
кремния - 0,50;
углерода - 0,23;
фосфора - 0,04;
хрома, никеля,
меди - по 0,30 каждого элемента.
для низколегированной стали (ковшовая проба), %:
серы - 0,035;
марганца - 1,0;
кремния - 0,50;
углерода - 0,20;
фосфора - 0,035;
хрома - 2,50;
молибдена - 1,20;
ванадия - 0,35.
1377. Необходимо, чтобы сталь была спокойной плавки. Применение кипящей стали для изготовления труб не допускается. Полуспокойную сталь, а также сталь, обработанную измельчающими зерно элементами, допускается применять по согласованию с Регистром судоходства. Углеродистая и углеродисто-марганцовистая стали, предназначенные для рабочих температур более 400^оС, не должны содержать алюминия.
1378. Применение стали, содержание основных элементов в которой превышает указанные в пункте 1376 настоящих Правил пределы, а также стали с основными легирующими элементами возможно допустить по согласованию с Регистром судоходства.

§ 3. Механические и технологические свойства.
Термическая обработка

1379. Механические и технологические свойства стали для труб при комнатной и повышенной температурах устанавливаются стандартами.
1380. Трубы при изготовлении необходимо подвергать следующим испытаниям:
1) на растяжение (с определением временного сопротивления, предела текучести и удлинения) согласно пункту 1281 настоящих Правил;
2) на растяжение при повышенной температуре (с определением условного предела текучести) согласно пункту 1281 настоящих Правил;
3) на сплющивание согласно пункту 1291 или растяжение колец согласно пункту 1293 настоящих Правил;
4) на раздачу согласно пункту 1292 настоящих Правил.
Испытание на растяжение при повышенной температуре, на сплющивание, растяжение колец или раздачу выполняют в случаях, когда это требуется стандартами или согласованной с Регистром судоходства технической документацией, по которым оцениваются результаты испытаний. По требованию Регистра судоходства, или когда это предписано соответствующими стандартами, необходимо предоставить результаты испытаний стали для труб по определению предела длительной прочности при повышенной температуре.
1381. Трубы необходимо подвергать термообработке в случае, если это предусмотрено стандартами или согласованной с Регистром судоходства проектно-технической документацией. При этом холоднодеформированные и электросварные трубы в любом случае подвергают термической обработке: нормализации, нормализации и отпуску или закалке и отпуску. Вид и режим термической обработки, указанный в сертификате, устанавливает организация-изготовитель и сообщает об этом Регистру судоходства.

§ 4. Изготовление проб. Объем испытаний

1382. Если не оговорено иное, пробы для изготовления образцов отбирают от одного конца не менее двух труб из партии.
1383. Трубы подлежат испытаниям партиями. Необходимо, чтобы партия состояла из труб одного размера, изготовленных из стали одной плавки и прошедших термическую обработку по одинаковому режиму.
Количество труб в партии должно быть не более, шт.:
400 для труб с наружным диаметром не более 76 мм;
200 для труб с наружным диаметром более 76 мм.
Остаток труб менее половины указанного количества присоединяется к соответствующей партии, а половина и более считаются отдельной партией.
Для проведения испытаний из каждой пробы вырезают по одному образцу для испытания на растяжение, на сплющивание или растяжение колец (два образца при испытании сварных труб) и на раздачу. Все трубы необходимо подвергать гидравлическим испытаниям. Пробное давление устанавливается в соответствии со стандартами или согласованной Регистром судоходства документацией, но в любом случае необходимо, чтобы было не менее указанных в пунктах 2385-2390 настоящих Правил.
По согласованию с Регистром судоходства гидравлические испытания могут не проводиться, если все трубы подвергают ультразвуковому или другому эквивалентному контролю.
Сварные швы сварных труб необходимо подвергать ультразвуковому контролю.

§ 5. Осмотр и маркировка

1384. Визуальному контролю подвергают все трубы.
На поверхности труб не допускаются трещины, плены, рванины, закаты.
Допускаются отдельные незначительные забоины, вмятины, риски, тонкий слой окалины, следы зачистки дефектов и мелкие плены, если они не выводят толщину стенки за пределы минусовых отклонений.
1385. Необходимо, чтобы маркировка соответствовала требованиям главы 91 настоящих Правил.

100. Сталь для цепей

§ 1. Общие указания

1386. Настоящие требования распространяются на катаную сталь, предназначенную для изготовления якорных цепей, а также на конструкцию, изготовление и испытания судовых якорных цепей и комплектующих их деталей.
1387. Необходимо, чтобы катаная сталь (стальной прокат) изготавливалась признанными Регистром судоходства организациями. При этом возможно проведение контрольных испытаний материала, изготавливаемого данной организацией, после термической обработки, аналогичной термической обработке готовой цепи согласно пунктам 1400 -1407 настоящих Правил.
1388. Изготовитель проката для согласования Регистру судоходства предоставляет спецификацию на материал.
В спецификации необходимо указать способ выплавки и метод раскисления, требуемый химический состав, состояние поставки и механические свойства стали.
Способ выплавки, метод раскисления и химический состав, а также состояние поставки стали, не в полной мере соответствующие требованиям пунктов 1388 - 1390 настоящих Правил, необходимо согласовать с Регистром судоходства при рассмотрении спецификации.
1389. В зависимости от временного сопротивления при растяжении используемой стали цепи с распорками разделяются на категории 1, 2 и 3, а без распорок - на категории 1 и 2.

§ 2. Химический состав.
Механические свойства и состояние поставки

1390. Необходимо, чтобы химический состав стали по ковшовой пробе соответствовал приведенному в приложении 206 настоящих Правил.
Сортовой прокат необходимо изготавливать из стали спокойной плавки, при этом сталь для цепей категорий 2 и 3 необходимо обработать измельчающими зерно элементами.
1391. Необходимо, чтобы механические свойства стального проката обеспечивали в готовой цепи свойства, соответствующие указанным в приложении 207 настоящих Правил.
1392. Сортовой прокат поставляют в состоянии после прокатки.

§ 3. Объем испытаний

1393. Сортовой прокат предъявляется к испытаниям партиями. Необходимо, чтобы партия массой не более 50 т состояла из проката одной плавки, одного состояния поставки с разницей диаметров не более 4 мм.
1394. От каждой партии сортового проката отбирается одна проба, из которой изготавливают один образец для испытания на растяжение и, если требуется, образцы для испытания на ударный изгиб (KV).

§ 4. Изготовление образцов, осмотр

1395. Образцы необходимо вырезать из пробы вдоль ее оси на расстоянии 1/6 диаметра от поверхности или как можно ближе к этому положению согласно приложению 208 настоящих Правил.
1396. Допускаемые отклонения диаметра сортового проката определяются стандартами и указываются в спецификации.
1397. Не допускается в сортовом прокате внутренних и поверхностных дефектов, препятствующих его последующей обработке и использованию.
Поверхностные дефекты возможно удалить зачисткой в пределах допусков на диаметр.
1398. Маркировка сортового проката выполняется на каждом изделии в соответствии с требованиями главы 91 настоящих Правил.

§ 5. Материал цепей и комплектующих их деталей

1399. Необходимо, чтобы сортовой прокат для изготовления цепей соответствовал требованиям пунктов 1391 - 1398 настоящих Правил.
1400. Материал кованых цепей и комплектующих их деталей должен соответствовать требованиям главы 101, а литых - главы 102 настоящих Правил.
1401. Для распорок необходимо применять катаную, кованую или литую углеродистая сталь, аналогичную стали звеньев данной цепи.

§ 6. Конструкция и изготовление цепей и комплектующих их деталей

1402. Звенья цепи изготавливаются из сортового проката стыковой контактной сваркой оплавлением, допускается изготовление звеньев ковкой или литьем.
Звенья цепи без распорок калибром 26 мм и менее возможно изготавливать стыковой контактной сваркой давлением.
1403. Комплектующие цепь детали, соединительные звенья и скобы, вертлюги и вертлюги-скобы, изготавливаются ковкой или литьем и отвечают, как минимум, требованиям для цепей категории 2.
Указанные детали возможно также изготавливать с применением сварки.
1404. Необходимо, чтобы конструкция звеньев цепи и комплектующих ее деталей соответствовала согласованной с Регистром судоходства документации.
1405. Необходимо, чтобы состояние поставки цепей и комплектующих их деталей в зависимости от категории соответствовало указанному в приложении 209 настоящих Правил.
Термическая обработка цепей и их комплектующих деталей необходимо проводить до испытаний разрывной и пробной нагрузками.
1406. Необходимо, чтобы механические свойства готовой цепи и комплектующих ее деталей соответствовали нормам, указанным в приложении 210 настоящих Правил.
1407. В зависимости от категории цепи и комплектующие их детали необходимо изготавливать таким образом, чтобы выдерживать указанные в приложениях 211, 212 настоящих Правил пробную и разрывную нагрузки.
1408. Необходимо, чтобы все звенья цепи и комплектующие ее детали имели чистую поверхность, определяемую способом изготовления, не имели трещин, надрезов, посторонних включений и других дефектов, исключающих возможность использования изделия по назначению. Наплывы или заусенцы у кованых деталей необходимо соответствующим образом зачищать. Небольшие поверхностные дефекты в пределах допусков необходимо зачищать таким образом, чтобы обеспечить плавный переход поверхности. Допускается местная зачистка углублений в пределах не более 5 % калибра звена или толщины тела.
1409. Необходимо, чтобы размеры звеньев цепи соответствовали требованиям стандартов.

§ 7. Допускаемые отклонения звеньев цепи

1410. Необходимо, чтобы отклонения диаметра в месте изгиба вне зоны контакта звеньев соответствовали требованиям приложения 213 настоящих Правил.
1411. Не допускаются минусовые отклонения площади поперечного сечения звена цепи в месте изгиба.
Эту площадь следует рассчитывать по диаметру, определенному как среднее арифметическое четырех измерений диаметра в одном и том же поперечном сечении, но в разных точках внешнего контура этого сечения.
1412. Необходимо, чтобы допускаемые отклонения длины смычки цепи, измеренные на любых пяти звеньях, не превышали +2,5 % номинальной длины. Замеры выполняют при растяжении цепи пробной нагрузкой.
1413. Распорки необходимо устанавливать в центре звена перпендикулярно к его продольной оси. Распорки последних звеньев по обоим концам смычки возможно смещать для свободного прохода соединительных звеньев или скоб. При этом, если распорки плотно закреплены и их концы прилегают внутренним поверхностям звена практически без зазоров, допускаются: эксцентриситет X= 0,1 d, угол не более 4^о.
Отклонения определяют согласно приложению 214 настоящих Правил.
1414. Допускаемые отклонения размеров комплектующих цепь деталей: диаметра +5 %, - 0 %; других размеров - ± 2,5 %.
1415. Приварку распорок необходимо выполнять по одобренной Регистром судоходства технологии с учетом следующих требований:
1) распорки необходимо изготавливать из стали согласно пункту 1401 настоящих Правил;
2) распорки приваривают только с одного конца, противоположного сварному шву звена. Между концами распорки и поверхностью звена не допускаются существенные зазоры;
3) сварка выполняется преимущественно в нижнем положении дипломированными сварщиками, имеющими допуск Регистра судоходства, с использованием требуемых по технологии сварочных материалов;
4) сварку необходимо выполнять до окончательной термической обработки цепи;
5) не допускается на сварных швах наличие дефектов, препятствующих использованию цепи по назначению. Подрезы, концевые кратеры и подобные дефекты в случае необходимости следует устранить зачисткой.
По требованию Регистра судоходства необходимо выполнение технологических сварочных испытаний для приварки распорок.

§ 8. Испытания готовых цепей

1416. Готовые цепи подлежат нижеуказанным испытаниям в присутствии работника Регистра судоходства. К испытаниям допускаются неокрашенные цепи без антикоррозионного покрытия.
1417. Каждая смычка цепи (27,5 м) подлежит испытанию пробной нагрузкой, указанной в приложениях 211, 212 настоящих Правил.
1418. Для испытания разрывной нагрузкой, указанной в приложениях 211, 212 настоящих Правил, от цепи отбирают образцы согласно приложению 215 настоящих Правил, состоящие, как минимум, из трех звеньев с распорками или пяти - без распорок. Образцы необходимо изготавливать по той же технологии и вместе с цепью (сварка и термообработка). Образцы отделяют от цепи в присутствии работника Регистра судоходства.
1419. В случае невозможности достижения разрывной нагрузки вследствие недостаточной мощности разрывной машины и большого калибра цепи Регистром судоходства возможно рассмотрение других методов испытаний.
1420. При неудовлетворительном результате испытаний разрывной нагрузкой от той же смычки отбирают и испытывают другой образец. Результаты испытаний считаются удовлетворительными, если достигнута нагрузка, соответствующая требуемой.
Если результаты повторных испытаний неудовлетворительные, смычка бракуется.
По усмотрению изготовителя от каждой из оставшихся трех смычек данной партии могут быть отобраны образцы и испытаны разрывной нагрузкой. Если результаты испытаний хотя бы одной смычки не удовлетворяют требованиям, партия бракуется.
1421. При неудовлетворительном результате испытаний пробной нагрузкой дефектные звенья (звено) заменяют, осуществляют местную термическую обработку нового звена (звеньев) и проводят повторные испытания пробной нагрузкой. При этом необходимо установить причину разрушения звена (звеньев).
1422. От каждой четвертой смычки цепи категории 3, а также категории 2 без термической обработки согласно приложению 215 настоящих Правил отбирают образцы для испытания на растяжение и ударный изгиб. Образцы вырезают в соответствии с рисунком 103 настоящих Правил на стороне звена, противоположного сварному шву.
Регистр судоходства в обоснованных случаях требует проведения испытаний образцов, вырезанных из сварного шва, на растяжение поперек сварного шва и на ударный изгиб с надрезом по сварному шву.
1423. Для изготовления образцов в смычке цепи следует предусмотреть дополнительное звено (или несколько звеньев, если цепь малого калибра). Дополнительное звено необходимо изготавливать аналогично образцу для испытаний на разрыв (приложение 215 настоящих Правил).
1424. Необходимо, чтобы результаты испытаний соответствовали требованиям приложения 210 настоящих Правил и были указаны в сертификате.
1425. Маркировка цепи выполняется на крайних звеньях каждой смычки и необходимо, чтобы содержала номер сертификата, категорию цепи и клеймо Регистра судоходства. Необходимо, чтобы расположение знаков маркировки соответствовало приложению 216 настоящих Правил.

§ 9. Испытания комплектующих цепь деталей

1426. Комплектующие цепь детали подлежат испытаниям в присутствии регионального работника Регистра судоходства. К испытаниям допускаются неокрашенные детали без антикоррозионного покрытия.
1427. Все детали подлежат испытанию пробной нагрузкой, указанной в приложении 211 настоящих Правил.
1428. Для испытания разрывной нагрузкой, указанной в приложении 211 настоящих Правил, детали предъявляются партиями.
Необходимо, чтобы партия скоб, вертлюгов, вертлюгов-скоб, увеличенных и концевых звеньев состояла не более чем из 25 деталей, а соединительных звеньев - из 50 деталей одной категории, одинаковых размеров, из материала одной плавки и прошедших термическую обработку в одной садке.
От каждой партии испытаниям разрывной нагрузкой подвергается одно изделие, при этом испытанные изделия к использованию по назначению не допускаются.
1429. По согласованию с Регистром судоходства испытания разрывной нагрузкой возможно не производить, если:
1) разрывная нагрузка подтверждена положительными результатами первоначальных испытаний изделия при признании Регистром судоходства изготовителя;
2) результаты механических испытаний каждой партии согласно пунктам 1431 – 1433 настоящих Правил удовлетворительные и детали прошли неразрушающий контроль по согласованной Регистром судоходства методике.
1430. Независимо от требований пункта 1428 настоящих Правил, изделия, которые были испытаны предписанной разрывной нагрузкой, возможно использовать по назначению, если при их изготовлении применены материалы, соответствующие более высокой категории цепи, чем требуется для данных изделий.
1431. От каждой партии деталей испытаниям подвергают один образец на растяжение и один комплект из трех образцов на ударный изгиб (KV), вырезанных из специально отобранной пробы или детали согласно приложению 208 настоящих Правил.
1432. Необходимо, чтобы результаты механических испытаний соответствовали требованиям приложения 210 настоящих Правил и были указаны в сертификате.
1433. Маркировка комплектующих цепь деталей выполняется на каждом изделии и должна содержать номер сертификата, категорию и клеймо Регистра судоходства.

101. Стальные поковки

§ 1. Общие указания

1434. Стальные поковки необходимо выполнять и испытывать согласно изложенным ниже требованиям.
1435. Нормы настоящей главы распространяются на поковки, которые предназначаются для судостроения и судового машиностроения и область применения которых устанавливается исходя из свойств, определяемых при температуре окружающего воздуха (пункт 1280 настоящих Правил).
1436. Требования настоящей главы распространяются также и на заготовки из проката, используемые вместо поковок, и сортовой прокат диаметром не более 250 мм, применяемый для изготовления (только механической обработкой) валов, болтов и других подобных деталей простой формы.
1437. Требования к поковкам для деталей, предназначенных для работы при пониженной или повышенной температуре, а также к поковкам из легированной стали со специальными свойствами (коррозионная стойкость, жаростойкость, жаропрочность) являются в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства. При этом в документации, представляемой Регистру судоходства на согласование, необходимо привести подробные данные по химическому составу, механическим и специальным свойствам, термической обработке, методам и объему испытаний поковок.
1438. При установившемся производстве однородных поковок по согласованию с Регистром судоходства возможно допускать иные методы и объем испытаний при условии подтверждения стабильности технологических процессов и качества поковок.
1439. Если при изготовлении кованых деталей сложной формы предусматривается сварка двух или более поковок, необходимо, чтобы химический состав стали и технология сварки были согласованы с Регистром судоходства, при этом он может потребовать проведения технологических испытаний сварных соединений.
1440. Необходимо, чтобы степень пластической деформации (уков) была такой, чтобы после термической обработки не было дефектов, обеспечивались однородность структуры и требуемые механические свойства в соответстветствии с приложением 217 настоящих Правил.
Необходимо, чтобы толщина любой части дискообразной поковки (например, поковки зубчатого колеса) была не более половины длины заготовки, из которой поковка выполнена осадкой, при условии, что первоначальный уков заготовки не менее 1,5:1.
Если заготовка вырезана непосредственно из слитка или ее предварительный уков менее 1,5:1, необходимо, чтобы толщина любой части дискообразной поковки была не более 1/3 длины заготовки.
Поковки колец или полые поковки других типов изготавливают из полых заготовок раздачей или раскаткой на оправках. Допускается применять литые пустотелые заготовки. Необходимо, чтобы толщина стенки поковки была не более половины толщины стенки полой заготовки, в противном случае заготовка подлежит предварительной обработке со степенью деформации 2:1.
1441. Если для определенных изделий требуется, чтобы направление поковок было наиболее благоприятным для восприятия нагрузки, технологический процесс пластической обработки подлежит согласованию с Регистром судоходства.
В процессе изготовления поковок он может потребовать проведения контроля структуры и направления волокон.
1442. Если не согласован иной метод, газовую резку, огневую зачистку или дуговую поверхностную строжку выполняют до окончательной термической обработки. При выполнении этих операций в зависимости от химического состава стали и/или ее толщины возможно истребование предварительного подогрева.

§ 2. Химический состав

1443. Химический состав стали для поковок устанавливается для конкретного типа стали в зависимости от требуемых механических и специальных свойств.
Поковки необходимо изготавливать из стали спокойной плавки.
1444. Необходимо, чтобы химический состав углеродистой и углеродисто-марганцовистой стали для поковок (ковшовая проба) соответствовал следующим предельным значениям, %:
углерода - 0,60;
кремния - 0,45;
марганца - 0,30-1,50;
серы - 0,040;
фосфора - 0,040;
меди - 0,30;
хрома - 0,30;
молибдена - 0,15 и никеля - 0,40.
1445. Необходимо, чтобы химический состав легированной сталидля поковок (ковшовая проба) соответствовал согласованным Регистром судоходства стандартам или иным техническим требованиям при максимальном содержании, %:
углерода - 0,45;
кремния - 0,45;
серы - 0,035;
фосфора - 0,035.
1446. Изготовитель может применять элементы, измельчающие зерно, по своему усмотрению, если не оговорено иное. Содержание таких элементов указывается в ковшовом анализе.

§ 3. Механические свойства и термическая обработка

1447. В зависимости от требуемого минимального временного сопротивления значения предела текучести, относительного удлинения, относительного сужения и результатов испытаний на ударный изгиб для поковок из углеродистой и углеродисто-марганцовистой стали должны соответствовать значениям, указанным в приложении 218, поковок из легированной стали после закалки и отпуска - в приложении 219, а поковок из легированной цементуемой стали - в приложении 220 настоящих Правил.
1448. Все поковки подвергают термической обработке для получения требуемых структуры и механических свойств, а также для измельчения зерна.
Режим термической обработки устанавливает изготовитель в зависимости от химического состава стали, назначения и размеров поковки при соблюдении следующих условий:
1) температура отпуска должна быть не ниже 550^оС;
2) если по той или иной причине поковка после термической обработки подвергается нагреву при горячей обработке, ее необходимо подвергнуть повторной термической обработке;
3) если поковка подлежит поверхностной закалке, технология и технические требования этого процесса необходимо согласовать с Регистром судоходства. При этом возможно истребование проведения испытаний для проверки равномерности поверхностного слоя с требуемой твердостью и глубиной при отсутствии дефектов и изменения свойств стали;
4) если после механической обработки предполагаются индукционная закалка, цементация или азотирование, поковку необходимо подвергнуть термической обработке (как правило, полному отжигу или нормализации и отпуску) до состояния, допускающего последующую поверхностную обработку;
5) если после окончательной термической обработки выполняется правка, поковку необходимо подвергнуть термической обработке для снятия напряжений;
6) вид термической обработки сообщается Регистру судоходства и указывается в сертификате.

§ 4. Изготовление проб

1449. Необходимо, чтобы размеры пробы были достаточными для проведения испытаний и возможных повторных испытаний, а площадь ее поперечного сечения была не меньше площади поперечного сечения той части поковки, из которой проба отобрана. Кроме особо оговоренных случаев, пробы необходимо отковывать совместно с поковкой. Пробы следует вырезать таким образом, чтобы оси изготовленных из них образцов находились на расстоянии от поверхности поковки не более 10 % ее диаметра или толщины.
1450. Пробы не вырезают из поковок до окончания всех видов их термической обработки, за исключением случаев, когда детали подлежат цементации или когда приняты иные решения.
1451. В общем случае из пробы изготавливают один образец для испытания на растяжение и комплект образцов для испытания на ударный изгиб.
1452. Поковки предъявляют к испытаниям поштучно или партиями. За исключением особо оговоренных случаев, места отбора проб и их количество должны быть следующими:
1) поковки баллеров и штырей руля, валов, шатунов: одна проба от конца каждой поковки вдоль ее продольной оси согласно приложений 221, 222, 223 (позиция А) настоящих Правил.
По согласованию с Регистром судоходства пробу возможно вырезать в поперечном направлении согласно позиции В, С и D указанных приложений. Если одновременно масса поковки превышает 4 т, а длина 3 м, от каждого конца поковки отбирают по одной пробе;
2) поковки шестерен: одна проба в поперечном направлении согласно приложению 224 (позиция В) настоящих Правил, если диаметр зубчатой части после окончательной механической обработки превышает 200 мм, или согласно приложению 224 (позиция С) настоящих Правил, если размеры не позволяют вырезать пробу согласно позиции В настоящих Правил.
При диаметре 200 мм и менее продольные пробы согласно приложению 224 (позиция А) настоящих Правил. Если окончательная длина зубчатой части превышает 1250 мм, от каждого конца поковки вырезают по одной пробе;
3) поковки зубчатых колес; одна проба в поперечном направлении согласно приложению 225 (позиция А или В) настоящих Правил;
4) заготовки зубчатых колес, изготовленные раскаткой: одна проба согласно приложению 226 (позиция А) настоящих Правил. Если окончательный диаметр заготовки превышает 2500 мм или масса превышает 3 т, вырезают две пробы согласно приложению 226 (позиция А и В) настоящих Правил;
5) поковки муфт, обечаек: одна проба в поперечном направлении согласно приложению 227 (позиция А или В) настоящих Правил. Если окончательная длина превышает 1250 мм, вырезают по одной пробе от каждого конца поковки согласно приложению 227 (позиции А и В) настоящих Правил;
6) поковки щек коленчатых валов: одна проба в поперечном направлении от каждой поковки;
7) цельнокованые коленчатые валы: одна проба в продольном направлении от конца поковки со стороны соединительной муфты согласно приложению 228 (позиция А) настоящих Правил.
Если масса поковки превышает 3 т, вырезают по одной пробе от каждого ее конца согласно приложению 228 (позиция А и В) настоящих Правил. Если колено изготавливают путем механической обработки или газопламенной резки, вырезают дополнительную пробу в поперечном направлении согласно приложению 228 настоящих Правил (позиция С) настоящих Правил;
8) поковки коленчатых валов и другие поковки с заданной ориентацией волокон: количество и места отбора проб являются в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства;
9) поковки, подлежащие цементации: если Регистром судоходства не оговорено иное, для предварительных испытаний после ковки и окончательных после цементации вырезают удвоенное число проб в местах, указанных в подпунктах с 1 по 8 настоящего пункта для соответствующих поковок. При этом независимо от массы и размеров поковок пробы вырезают только в одном направлении. Пробы обрабатывают механическим способом до диаметра D/4 или 60 мм, в зависимости от того, какой диаметр меньше.
Для предварительных испытаний после ковки пробы подвергают цементации без карбюризатора и термической обработке, которой будет подвергнута поковка. Для окончательных испытаний пробы подвергают цементации без карбюризатора и термической обработке вместе с поковками, из которых они взяты.
По усмотрению изготовителя поковок или зубчатых колес пробы, имеющие большую площадь поперечного сечения, возможно подвергнуть цементации либо цементации без карбюризатора, однако до окончательной закалки и термической обработки для снятия напряжений их необходимо обработать до требуемого диаметра.
Иные методы испытаний поковок, подлежащих цементации, являются в каждом конкретном случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
Примечание. У поковок шестерен и зубчатых колес (подпункты 2), 3) и 4) настоящего пункта) допускается вырезать образцы для механических испытаний из пробы, отдельно откованной из металла той же плавки по режиму, аналогичному для поковок. В этом случае пробу необходимо термически обработать вместе с поковками партии.

§ 5. Объем испытаний

1453. Небольшие поковки возможно предъявлять к испытаниям в партии, в которую должны входить поковки одной плавки примерно одинаковых размеров и одной массы, прошедшие термическую обработку в одной садке. Образцы для испытаний возможно изготовить непосредственно из поковки, входящей в партию, или из отдельно откованной пробы, степень деформации которой равна укову поковок и которая подвергнута термической обработке совместно с поковками.
Для каждой партии поковок изготавливается, как минимум, один комплект образцов для испытаний.
Объем испытаний устанавливается согласно приложению 229 настоящих Правил.
1454. Если из поковки вырезается несколько заготовок, объем испытаний устанавливается в зависимости от общей длины или массы поковки при условии, что полученные из нее заготовки были подвергнуты термической обработке в одной садке.
1455. Сортовой прокат диаметром до 250 мм, используемый взамен поковок, возможно предъявлять к испытаниям партиями, при этом необходимо, чтобы партия составляла:
из материала одного катаного полуфабриката, разрезанного на отдельные заготовки, подвергнутые термической обработке в одной садке, либо
из катаных заготовок общей массой не более 2,5 т одной плавки и одного диаметра, подвергнутых термической обработке в одной садке.
1456. Регистр судоходства может потребовать определения твердости:
для поковок зубчатых колес по окончании термической обработки зубьев. Твердость определяют в четырех местах, расположенных на равном расстоянии по окружности. Если окончательный диаметр зубчатой части превышает 2500 мм, твердость определяют в восьми местах. Если ширина поковки зубчатого колеса превышает 1250 мм, твердость определяют в восьми местах на обоих концах поковки;
для небольших поковок коленчатых валов или зубчатых колес, которые испытывались партиями. Твердость в этом случае определяют для каждой поковки;
для поковок, подвергнутых индукционной закалке, азотированию или цементации.
Необходимо, чтобы результаты испытаний соответствовали требованиям документации, согласованной с Регистром судоходства.

§ 6. Осмотр

1457. Поковки необходимо представить работнику Регистра судоходства для визуального контроля, включая, когда это необходимо, осмотр внутренних поверхностей.
Необходимо, чтобы поковки не имели дефектов, препятствующих использованию их по назначению.
1458. В случаях, предусмотренных настоящими Правилами или согласованной с Регистром судоходства технической документацией, поковки, в том числе и подлежащие сварке, подвергаются неразрушающему контролю по согласованной с Регистром судоходства методике.
Магнитопорошковый или капиллярный контроль выполняется на поковках после их окончательной обработки, при этом нормы допускаемых дефектов необходимо согласовывать с Регистром судоходства и отвечать требованиям технической документации, согласованной с ним.
Ультразвуковой контроль поковок, применение которого предусмотрено настоящими Правилами или технической документацией, согласованной с Регистром судоходства, выполняется в соответствии с пунктом 1461 настоящих Правил, после окончательной термической обработки и подготовки поверхности, обеспечивающей возможность проведения контроля (в том числе и после окончательной механической обработки).
1459. Поверхностные дефекты допускаются только в пределах припусков на обработку. Небольшие поверхностные дефекты, обнаруженные при визуальном или неразрушающем контроле, возможно удалить местной зачисткой или вырубкой и зачисткой. Отсутствие дефектов необходимо подтверждать результатами магнитопорошкового или капиллярного контроля.1460. Заварка дефектов допускается в отдельных случаях только в малом объеме и в местах, не воспринимающих значительных нагрузок. Технология ремонта и методика контроля подлежат согласованию с Регистром судоходства.
Места заварки после ее завершения и результаты контроля фиксируют на чертеже или эскизе поковки.

§ 7. Ультразвуковой контроль и маркировка

1461. Ультразвуковой контроль выполняется в соответствии с требованиями пунктов 1297, 1299 и 1300 настоящих Правил.
1462. Необходимо, чтобы маркировка стальных поковок соответствовала требованиям главы 91 настоящих Правил.

102. Стальные отливки

§ 1. Общие указания

1463. Стальные отливки необходимо изготавливать и испытывать согласно изложенным ниже требованиям.
1464. Требования настоящей главы распространяются на отливки из углеродистой и углеродисто-марганцовистой стали, которые предназначаются для судостроения и судового машиностроения и область применения которых устанавливается исходя из свойств, определенных при комнатной температуре.
1465. Требования к отливкам деталей, предназначенных для работы при пониженной или повышенной температуре, а также к отливкам из легированной стали со специальными свойствами (коррозионная стойкость, жаростойкость, жаропрочность) являются в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства. При этом в представляемой на согласование Регистру судоходства документации необходимо приводить подробные данные по химическому составу, механическим и специальным свойствам, термической обработке, объему и методам испытаний отливок.
1466. Если при изготовлении литых деталей сложной формы предусматривается сварка двух или более отливок, химический состав стали и технология сварки необходимо согласовать Регистром судоходства, при этом возможно истребование проведения технологических испытаний сварных соединений.

§ 2. Химический состав

1467. Химический состав стали для отливок устанавливается применительно к конкретному типу стали в зависимости от требуемых механических и специальных свойств. Отливки необходимо изготавливать из стали спокойной плавки.
1468. Необходимо, чтобы химический состав углеродистой и углеродисто-марганцовистой стали для отливок (ковшовая проба) соответствовал следующим предельным значениям, %:
углерода - 0,40; кремния - 0,60; марганца - 0,50-1,60; серы - 0,040;
фосфора - 0,040; меди - 0,30; хрома - 0,30; никеля - 0,40; молибдена - 0,15.
Допускается использовать отливки, соответствующие по химическому составу и механическим свойствам действующим стандартам.
1469. Изготовитель может применять элементы, измельчающие зерно, если не оговорено иное, по своему усмотрению.
Содержание этих элементов указывается в результатах ковшового анализа.

§ 3. Механические свойства. Термическая обработка

1470. В зависимости от требуемого минимального временного сопротивления R_m, необходимо, чтобы значения предела текучести, относительного удлинения, относительного сужения и результаты испытаний на ударный изгиб для отливок из углеродистой и углеродисто-марганцовистой стали соответствовали указанным в приложении 230 настоящих Правил.
1471. Если Регистром судоходства не оговорено особо, при испытании на ударный изгиб по усмотрению изготовителя определяется работа удара KV или KU, или ударная вязкость KCU нa образцах согласно приложениям 176, 177 и 174 настоящих Правил соответственно.
1472. Отливки подвергают термической обработке для получения требуемых структуры и механических свойств. Режим термической обработки устанавливает изготовитель в зависимости от химического состава, назначения и формы отливки при соблюдении следующих условий:
1) температура отпуска была не ниже 500^оС;
2) термическая обработка для снятия напряжений деталей, у которых постоянство размеров и отсутствие внутренних напряжений имеют большое значение (например, коленчатые валы, фундаментные рамы), необходимо проводить при температуре не ниже 550^оС, после чего отливки необходимо охладить вместе с печью до температуры 300^оС или ниже;
3) если после термической обработки отливка подвергается нагреву или правке, Регистр судоходства возможно истребует произведения термической обработки для снятия напряжений.

§ 4. Изготовление проб

1473. Пробы изготовляются непосредственно из отливки либо из приливки к ней. Необходимо, чтобы толщина проб была не менее 30 мм.
Допускается применять отдельно отлитые пробы, при этом необходимо, чтобы размеры их соответствовали размерам отливок.
1474. Если из отливки предусматривается изготовление двух или более проб, необходимо, чтобы места их отбора находились на максимально возможном удалении друг от друга.
1475. Пробы подвергают термической обработке совместно с отливками, из которых они изготовлены.
1476. Из каждой отливки необходимо изготовить не менее одной пробы. Если для одной отливки используется металл из нескольких ковшей, от каждого ковша необходимо отобрать по одной пробе.
Если масса отливки в очищенном состоянии более 10 т или отливка имеет сложную форму, из нее необходимо изготовить не менее двух проб.

§ 5. Объем испытаний

1477. Допускается испытание отливок партиями. Необходимо, чтобы каждая партия состояла из отливок приблизительно одинаковых размеров и формы, отлитых из металла одного ковша и термически обработанных в одной садке. При испытании отливок партиями образцы допускается изготавливать из отдельно отлитых проб или одной из отливок партии.
1478. Из каждой пробы необходимо изготовить как минимум один образец для испытания на растяжение и комплект образцов для испытания на ударный изгиб.

§ 6. Осмотр и маркировка

1479. Отливки необходимо предъявлять к осмотру и контрольным испытаниям очищенными, с удаленными литниками, прибылями, заусенцами.
Необходимо, чтобы отливки не имели дефектов, отрицательно влияющих на их применение по назначению.
1480. При наличии соответствующих требований в тех или иных частях Правил или по указанию работника Регистра судоходства отливки следует подвергать неразрушающему контролю.
Необходимо, чтобы методика контроля и нормы допускаемых дефектов соответствовали требованиям технической документации, согласованной с Регистром судоходства.
1481. Поверхностные дефекты, расположенные в пределах припусков на обработку, возможно удалить путем механической обработки.
1482. Дефекты допускается исправлять сваркой в соответствии с требованиями пункта 1731 настоящих Правил. Перед исправлением значительных по размерам дефектов сваркой отливки из легированной стали, отливки коленчатых валов и других ответственных деталей подвергают термической обработке с учетом требований пункта 1472 настоящих Правил; места заварки по требованию работника Регистра судоходства подвергают неразрушающему контролю.
1483. Необходимо, чтобы маркировка стальных отливок соответствовала требованиям главы 91 настоящих Правил.

103. Стальные отливки для гребных винтов

§ 1. Общие указания

1484. Требования настоящей главы распространяются на отливки цельнолитых гребных винтов, лопастей и ступиц гребных винтов со съемными и поворотными лопастями из углеродистой, низколегированной и легированной стали. Необходимо выполнить также применимые требования главы 102 настоящих Правил.
1485. Легированная сталь, не соответствующая по химическому составу или механическим свойствам требованиям пунктов 1486 и 1487 настоящих Правил, допускается Регистром судоходства. В этом случае необходимо представить результаты испытаний стали на коррозионную усталость. Предел коррозионной усталости на базе 10 циклов допускается не менее 75 МПа.

§ 2. Химический состав и механические свойства

1486. Необходимо, чтобы:
химический состав стальных отливок для гребных винтов соответствовал приведенному в приложении 231 настоящих Правил;
содержание S и Р для стали всех категорий не превышало 0,035 % для каждого элемента.
1487. Механические свойства стали для гребных винтов определяются при испытании образцов, изготовленных по усмотрению Регистра судоходства из отдельно отлитых проб и проб, прилитых к ступице или фланцевой части лопасти, и соответствовали указанным в приложении 232 настоящих Правил.

§ 3. Термическая обработка, изготовление проб и объем испытаний

1488. Отливки для гребных винтов необходимо подвергать термообработке в соответствии с требованиями приложения 232 настоящих Правил.
Необходимо, чтобы термическая обработка для снятия напряжений не влияла отрицательно на механические свойства металла отливки и его коррозионную стойкость. Режим термической обработки устанавливает изготовитель.
1489. Отдельные пробы необходимо отливать из металла одного ковша с отливкой и проходить термообработку в одной садке с отливкой.
Для каждой отливки или партии отливок необходимо отбирать одну пробу для изготовления образцов.
1490. К испытаниям необходимо представлять каждую отливку винта.
Отливки диаметром менее 1,0 м, изготовленные из металла одной плавки и термообработанные в одной садке, возможно предъявлять партиями. Для отливки или партии отливок необходимо проводить испытания:
1) на растяжение - как минимум на одном образце;
2) на ударный изгиб - как минимум на одном комплекте образцов.
По требованию Регистра судоходства необходимо проводить контроль микроструктуры.

§ 4. Осмотр и маркировка

1491. Отливки необходимо предъявлять к освидетельствованию с подготовленной к визуальному и неразрушающему контролю поверхностью.
Поверхность отливок подвергают капиллярному либо магнитопорошковому контролю. Нагнетательная и засасывающая поверхности лопасти, а также зона перехода от лопасти к ступице или фланцу подлежат обязательному контролю одним из перечисленных выше методов. По требованию Регистра судоходства отливки подлежат неразрушающему контролю для обнаружения внутренних дефектов.
Необходимо, чтобы объем и методика контроля, нормы допустимых дефектов соответствовали требованиям согласованной Регистром судоходства технической документации. Выявленные дефекты возможно удалить механическим способом или заварить.
Размеры, количество и расположение дефектов, допускаемых без исправления и подлежащих удалению механическим способом или сваркой, устанавливаются по согласованию с Регистром судоходства. Полнота удаления дефектов и места их заварки необходимо проверять неразрушающим методом. Размеры и положение заваренных дефектов указываются на чертеже, прилагаемом к сертификату на отливку гребного винта.
1492. Необходимо, чтобы маркировка стальных отливок для гребных винтов соответствовала требованиям главы 91 настоящих Правил.

104. Сталь высокой прочности для сварных конструкций

§ 1. Общие указания. Химический состав

1493. Требования настоящей главы распространяются на свариваемую листовую и широкополосную сталь высокой прочности толщиной до 70 мм, предназначенную для изготовления корпусных и других свариваемых конструкций.
По согласованию с Регистром судоходства требования настоящей главы возможно применять к прокату толщиной более 70 мм и другой формы, например, профильному, конструкционным трубам.
В зависимости от гарантируемого минимального предела текучести сталь подразделяют на шесть уровней прочности: 420, 460, 500, 550, 620 и 690 МПа; для каждого уровня прочности в зависимости от температуры испытаний на ударный изгиб установлены три категории: D, Е и F.
Сталь, механические свойства, химический состав которой отличаются от предписанных в настоящей главе подлежит специальному рассмотрению Регистром судоходства.
1494. Необходимо, чтобы химический состав стали определялся при изготовлении из каждой плавки или ковша и соответствовал требованиям согласованной с Регистром судоходства документации. Предельные значения содержания легирующих и измельчающих зерно элементов приведены в приложении 233 настоящих Правил.
Сталь необходимо полностью раскислить и обработать измельчающими зерно элементами. Содержание легирующих и измельчающих элементов устанавливается согласованной с Регистром судоходства документацией.

§ 2. Термическая обработка и механические свойства

1495. Сталь подлежит закалке и отпуску.
Настоящие требования не распространяются на дисперсионные стали.
1496. Необходимо, чтобы механические свойства стали при испытаниях на растяжение и ударный изгиб соответствовали указанным в приложении 234 настоящих Правил.

§ 3. Отбор проб. Объем испытаний

1497. Оси образцов для испытания на растяжение необходимо направить перпендикулярно направлению последней прокатки, исключая широкополосный прокат шириной 600 мм и менее, профильный и сортовой прокат, для которых ориентация образца устанавливается по согласованию с Регистром судоходства.
1498. Плоские образцы для испытания на растяжение необходимо изготавливать таким образом, чтобы хотя бы с одной стороны сохранилась поверхность проката.
Если испытания на растяжение выполняют на цилиндрических образцах, их оси необходимо располагать на расстоянии ә толщины от поверхности или как можно ближе к такому положению.
1499. Если Регистром судоходства не согласовано иное, испытания на ударный изгиб листовой и широкополосной стали шириной более 600 мм проводят согласно приложению 178 настоящих Правил, на образцах, продольная ось которых направлена перпендикулярно направлению прокатки (поперечный образец).
Для проката с другой формой сечения испытания на ударный изгиб выполняют на продольных образцах.
1500. Каждый лист (раскат) после термической обработки должен пройти испытания на растяжение и ударный изгиб.
Для проката, прошедшего закалку и отпуск в проходных непрерывных печах, объем испытаний, включая количество образцов и направление их вырезки, устанавливается согласованной с Регистром судоходства документацией.
Из каждой пробы для испытания на растяжение изготавливают как минимум один образец, а для испытания на ударный изгиб - три образца.
По требованию Регистра судоходства выполняются испытания на растяжение на образцах, продольная ось которых перпендикулярна поверхности листа, с определением относительного сужения поперечного сечения.

§ 4. Осмотр и маркировка

1501. Прокат должен соответствовать требованиям пункта 1333 настоящих Правил.
При исправлении поверхности дефектов зачисткой толщина проката в месте зачистки не должна выходить за пределы допускаемых отклонений.
В случаях, предусмотренных настоящими Правилами, прокат подвергают ультразвуковому контролю в соответствии с согласованными Регистром судоходства стандартами.
1502. Маркировка должна соответствовать требованиям главы 91 и пунктов 1358 настоящих Правил.

105. Стальные канаты

§ 1. Общие указания

1503. Требования настоящей главы распространяются на канаты, предназначенные для грузоподъемных, шлюпочных и других судовых устройств.
1504. Канаты должны быть изготовлены и испытаны в соответствии с согласованными Регистром судоходства стандартами на признанных им организациях.

§ 2. Изготовление

1505. Для изготовления канатов должна применяться проволока круглого сечения с покрытием для защиты от коррозии и временным сопротивлением разрыву 1180 - 1770 МПа.
1506. Органические сердечники канатов должны быть из манилы, сизали, пеньки или синтетического волокна.
Канаты с расчетным диаметром более 12 мм должны иметь по крайней мере трехрядный сердечник.
1507. Проволоки готового каната должны быть покрыты смазкой.
Органические сердечники должны быть пропитаны или смазаны антикоррозионными и противогнилостными веществами, не растворяющимися в воде и не содержащими кислот и щелочей.
По физико-химическим свойствам смазка канатов и пропитка органических сердечников должны быть совместимы.

§ 3. Изготовление проб и объем испытаний

1508. Для проведения испытаний от каждого каната длиной 2000 м и менее отделяют один контрольный отрезок, а от канатов длиной более 2000 м - по одному контрольному отрезку с обоих концов.
Длина контрольных отрезков каната должна обеспечивать возможность проведения всех предписываемых испытаний.
1509. Каждый канат при изготовлении испытывается на разрыв в целом.
1510. Испытания проводят по стандартам, согласованным с Регистром судоходства. При этом испытание на разрыв каната в целом должно проводиться на разрывной машине с расстоянием между зажимами не менее 50 диаметров каната. Если при испытании разрыв каната произойдет на расстоянии менее 50 мм от зажима, испытание необходимо повторить.
1511. Результаты испытаний должны соответствовать требованиям стандартов.
1512. В условиях налаженного производства при отсутствии испытательного оборудования необходимой мощности для проведения испытаний на разрыв каната в целом допускается определять усилие по результатам испытания на растяжение F всех проволок каната по следующей формуле, кН:

F = c , (576)

где с - коэффициент использования прочности проволок в канате, который принимают по стандартам или рассчитывают как отношение требуемого стандартом разрывного усилия каната в целом к сумме разрывных усилий всех проволок в канате;
i - число групп проволок одинакового диаметра;
m - количество испытанных на растяжение проволок каждой группы по диаметру, удовлетворяющих требованиям стандартов;
F_m - наибольшая нагрузка, предшествующая разрушению образца при испытании одной проволоки на растяжение, кН;
n - количество проволок в каждой группе по диаметру;
Z - количество испытанных на растяжение проволок каждой группы по диаметру.
В зависимости от назначения по согласованию с Регистром судоходства количество испытанных на растяжение проволок каната может быть уменьшено, но не более чем до 25 % общего количества проволок в канате.

§ 4. Осмотр и маркировка

1513. Соответствие конструкции, диаметра и других параметров каната стандартам должно быть подтверждено в ходе визуального контроля и измерений.
1514. При удалении перевязок или мест заварки с конца нераскручивающегося каната пряди и проволока в прядях не должны раскручиваться или могут раскручиваться таким образом, чтобы их можно было легко возвратить в первоначальное положение.
1515. Замер диаметра каната проводят на ненатянутом канате перпендикулярно его оси между двумя противоположными прядями в двух положениях.
Диаметр каната не должен превышать расчетный более чем на 6 %.
1516. На поверхности каната недопустимы перекручивание и заламывание прядей, западание, перекрещивание, коррозия и обрывы проволок в прядях, препятствующие использованию каната по назначению.
1517. Маркировка канатов должна проводиться в соответствии со стандартами.
1518. Результаты осмотра и испытаний должны быть внесены в свидетельство об испытании, содержание которого необходимо согласовать с Регистром судоходства.

106. Отливки из чугуна с шаровидным графитом

§ 1. Общие указания

1519. Отливки из чугуна с шаровидным графитом должны быть выполнены и испытаны согласно изложенным ниже требованиям.
1520. Требования настоящей главы распространяются на отливки из чугуна с шаровидным графитом, которые предназначаются для судостроения и судового машиностроения и область применения которых устанавливается исходя из свойств, определенных при комнатной температуре.
1521. Требования к отливкам деталей, предназначенных для работы при пониженной или повышенной температуре, являются в каждом конкретном случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства. При этом Регистру судоходства необходимо представить подробные данные по химическому составу, механическим и специальным свойствам, термической обработке, объему и методам испытаний.
1522. При налаженном производстве однородных отливок по согласованию с Регистром судоходства возможно допускать иные методы и объемы испытаний при условии подтверждения стабильности технологических процессов и качества отливок.

§ 2. Химический состав и механические свойства

1523. Химический состав устанавливается в зависимости от требуемых механических свойств отливок. По требованию Регистра судоходства в технической документации на отливку должен указываться химический состав ковшовой пробы.
1524. Механические свойства отливок должны соответствовать указанным в приложении 235 к настоящим Правилам.
При испытании материала отливок на растяжение определяют временное сопротивление и относительное удлинение.
Требуемое минимальное временное сопротивление при растяжении указывается в согласованной с Регистром судоходства технической документации на отливку, но в любом случае оно должно соответствовать пределам, установленным в приложении 235 настоящих Правил.
Также должны выполняться дополнительные требования соответствующих частей Правил.
Для промежуточных значений временного сопротивления минимальные значения относительного удлинения и предела текучести могут быть определены линейной интерполяцией данных согласно приложению 235 настоящих Правил.
Определение твердости производится твердомером.
1525. Если требуется проведение испытаний на ударный изгиб, нормы и тип образца необходимо согласовать с Регистром судоходства.
1526. Количество шаровидного графита в микроструктуре отливок должно составлять не менее 90 %. Графит пластинчатой формы не допускается.

§ 3. Термическая обработка

1527. Отливки поставляют термически обработанными или термически необработанными.
Необходимость термической обработки и ее режим устанавливает изготовитель в зависимости от химического состава, назначения и формы отливки.
Регистр судоходства может потребовать обязательной термической обработки для улучшения структуры и снятия напряжений. Термическую обработку для снятия напряжений необходимо выполнять после термической обработки для улучшения структуры до механической обработки.
1528. Если требуется местное поверхностное упрочнение, метод и технологические требования необходимо представить на рассмотрение Регистру судоходства.

§ 4. Изготовление проб

1529. Пробы могут быть отлиты отдельно или прилиты к отливке.
Отдельно отлитые пробы должны иметь размеры согласно приложениям 236, 237, 238 настоящих Правил, при этом длину пробы выбирают в зависимости от типа машины для испытания на растяжение.
По согласованию с Регистром судоходства пробы могут иметь другие размеры или отбираться непосредственно от одной из отливок партии.
Отдельные пробы следует отливать в формы, изготовленные из материала, аналогичного материалу форм отливок. Извлекать пробы из этих форм следует при температуре металла пробы не выше 500^оС.
1530. При поставке отливок в термически обработанном состоянии пробы необходимо подвергать термической обработке совместно с отливками данной партии.
1531. В качестве проб для металлографического исследования можно применять части образца для испытания на растяжение либо отдельно отлитую пробу при условии, что она отобрана в конце разливки металла из ковша.

§ 5. Объем испытаний

1532. От каждой отливки должно быть отобрано не менее одной пробы. Если для одной отливки используется металл из нескольких ковшей, от каждого ковша должно быть отобрано по одной пробе.
1533. Отливки, масса которых в очищенном состоянии 1 т и менее, можно испытывать партиями.
Каждая партия должна состоять из отливок приблизительно одинаковых формы и размеров, отлитых из металла одного ковша. От каждых 2 т очищенных отливок одной партии должно быть отобрано по одной отдельно отлитой пробе.
1534. Из каждой пробы должны быть изготовлены как минимум один образец для испытания на растяжение и, если это требуется, комплект образцов для испытания на ударный изгиб.
1535. Если отливки подлежат испытанию на плотность давлением, в технической документации должно быть указано рабочее и пробное давление.

§ 6. Осмотр и маркировка

1536. Отливки предъявляют к осмотру и контрольным испытаниям очищенными, с удаленными литниками, прибылями.
Отливки не должны иметь дефектов, отрицательно влияющих на их применение по назначению. Исправлять дефекты сваркой не допускается. Поверхностные дефекты по согласованию с работником Регистра судоходства могут быть удалены зачисткой.
Отсутствие внутренних дефектов отливки может быть подтверждено неразрушающим контролем.
1537. Маркировка отливок из чугуна с шаровидным графитом должна соответствовать требованиям главы 91 настоящих Правил.

107. Отливки из серого чугуна

§ 1. Общие указания

1538. Отливки из серого чугуна должны быть изготовлены и испытаны согласно изложенным ниже требованиям.
1539. Требования настоящей главы распространяются на отливки из серого чугуна, предназначенные для судостроения и судового машиностроения.
1540. При налаженном производстве однородных отливок по согласованию с Регистром судоходства возможен допуск иных методов и объемов испытаний при условии подтверждения стабильности технологических процессов и качества отливок.

§ 2. Химический состав и механические свойства

1541. Химический состав устанавливает изготовитель в зависимости от требуемых механических свойств отливок. По требованию Регистра судоходства в технической документации на отливку необходимо указывать химический состав ковшовой пробы.
Механические свойства изделий отлитых из серого чугуна определяется твердомером и экспресс анализатором.
1542. Требуемое минимальное временное сопротивление на растяжение устанавливается технической документацией на отливку, но в любом случае должно быть не менее 200 МПа. При этом должны выполняться дополнительные требования соответствующих частей настоящих Правил.

§ 3. Термическая обработка. Изготовление проб

1543. Отливки поставляют термически обработанными или необработанными.
Необходимость термической обработки и ее режим устанавливает изготовитель в зависимости от химического состава, назначения и формы отливки.
Для улучшения структуры или снятия напряжений возможно по требованию Регистра судоходства проведение обязательной термической обработки. Термическую обработку для снятия напряжений следует выполнять после термической обработки для улучшения структуры до механической обработки.
1544. Пробы должны быть отлиты отдельно в виде цилиндров диаметром 30 мм. По согласованию с Регистром судоходства пробы могут иметь другие размеры, быть прилиты к отливкам или изготавливаться непосредственно из отливок.
Отдельные пробы следует отливать в формы, изготовленные из материала, аналогичного материалу форм для отливок.
Извлекать пробы из этих форм следует при температуре металла пробы не выше 500^оС.
1545. При поставке термически обработанных отливок пробы необходимо подвергать термической обработке совместно с отливками данной партии.
1546. Из каждой пробы должен быть изготовлен образец для испытания на растяжение.

§ 4. Объем испытаний

1547. От каждого ковша должно быть отобрано не менее одной пробы. Если для одной отливки используется металл из нескольких ковшей, от каждого ковша должно быть отобрано по одной пробе.
1548. Отливки, масса которых в очищенном виде составляет 1 т и менее, могут подвергаться испытаниям партиями. Партия должна состоять из отливок приблизительно одинаковых формы и размеров, отлитых из металла одного ковша. От каждых 2 т очищенных отливок одной партии должно быть отобрано по одной отдельно отлитой пробе.
1549. Если отливки подвергаются испытанию на плотность давлением, в технической документации должны быть указаны рабочее и пробное давления.

§ 5. Осмотр и маркировка

1550. Отливки предъявляют к осмотру и контрольным испытаниям очищенными, с удаленными литниками, прибылями. Отливки не должны иметь дефектов, отрицательно влияющих на их применение по назначению.
Поверхностные дефекты по согласованию с работником Регистра судоходства могут быть удалены местной зачисткой. Отсутствие внутренних дефектов отливки должно быть подтверждено неразрушающим контролем.
1551. Маркировка отливок из серого чугуна должна соответствовать требованиям главы 91 настоящих Правил.

108. Ковкий чугун

1552. Ковкий чугун можно применять для изготовления изделий судостроения и судового машиностроения, работающих при температуре не выше 300^оС и давлении не более 2 МПа.
1553. Химический состав, механические свойства и объем испытаний изделий, отлитых из ковкого чугуна, в каждом конкретном случае согласовывают с Регистром судоходства.

Раздел 19. Меди и сплавы на основе меди

109. Полуфабрикаты из меди и сплавов на основе меди

§ 1. Общие указания

1554. Требования настоящей главы распространяются на полуфабрикаты из меди и сплавов на основе меди (катаных, кованых, волоченых, прессованных) и отливки, которые используются в судостроении и судовом машиностроении.
1555. Химический состав и механические свойства изделий из меди и сплавов на основе меди в виде труб, листов, прутков, сортовых профилей, поковок и отливок должны соответствовать требованиям стандартов или технических условий, согласованных Регистром судоходства.
При выборе сплавов на основе меди учитывают их механические свойства при комнатной или повышенной температурах, коррозионную стойкость и другие свойства в соответствии с условиями применения этих сплавов.

§ 2. Состояние поставки и отбор проб

1556. Если в процессе изготовления полуфабрикаты из меди и сплавов на основе меди подвергаются термической обработке, ее вид необходимо согласовать с Регистром судоходства и указать в сертификате на материал.
Катаные изделия из сплавов CuZn (латуни) должны подвергаться отжигу для снятия напряжений.
Изделия в твердом и полутвердом состояниях могут применяться только по согласованию с Регистром.
1557. Пробы на растяжение из листового материала должны вырезаться поперек направления прокатки (ковки), а из труб, прутков, профилей и поковок - вдоль направления прокатки.
Трубы, прутки и профили с диаметром (или толщиной) 40 мм и менее могут быть испытаны на растяжение в необработанном состоянии.
Пробы поковок могут быть откованы отдельно или прикованы к поковкам.
Пробы должны иметь такую же степень деформации, как и наиболее нагруженное сечение данной поковки.
Пробы отливок могут быть изготовлены отдельно, прилиты к отливке или вырезаны из отливки.
В любом случае пробы следует вырезать после окончательной термической обработки (в состоянии поставки).

§ 3. Объем испытаний. Осмотр и маркировка

1558. Если настоящими Правилами не предусмотрено иное, из каждой партии следует отбирать пробы:
1) для определения химического состава (анализ плавки);
2) для определения механических свойств (Rm, RеН, А5);
3) для технологических испытаний.
Объем испытаний полуфабрикатов (прокат, поковки, отливки) устанавливается по стандартам, согласованным Регистром судоходства.
Трубы из сплава CuZn для теплообменных аппаратов должны подвергаться:
1) испытанию в азотнокислой ртути или в аммиаке согласно требованиям соответствующих норм (один образец на партию изделий);
2) испытанию на сплющивание (два образца, вырезанные из двух труб, расстояние Н между нажимными пластинами должно быть равно утроенной толщине t стенки трубы);
3) испытанию на раздачу (два образца из двух труб при угле конуса оправки = 45^о, степень раздачи - 30 %);
4) исследованию микроструктуры (один образец на партию изделий).
Средний размер зерна должен находиться в пределах от 0,01 до 0,05 мм.
Трубы должны подвергаться гидравлическому испытанию, давление при испытании устанавливается по стандартам или техническим условиям.
Давление при испытании труб теплообменных аппаратов должно составлять 5 МПа, а труб (втулок) на облицовке гребных валов - 2 МПа.
Замена гидравлического испытания неразрушающим контролем является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
1559. Предъявляемые к контролю Регистра судоходства изделия должны отвечать требованиям соответствующих стандартов или технических условий, что является основанием для их приемки.
Изделия не должны иметь дефектов, отрицательно влияющих на их работу согласно назначению.
1560. Маркировка изделий должна соответствовать требованиям главы 91 настоящих Правил.

110. Отливки гребных винтов

§ 1. Общие указания и химический состав

1561. Настоящие требования распространяются на отливки цельнолитых гребных винтов, лопастей и ступиц гребных винтов со съемными лопастями.
1562. Химический состав должен соответствовать требованиям приложения 239 настоящих Правил.
1563. Если не указано иное, содержание цинка в сплавах категорий 1 и 2, рассчитанное по формуле, %, должно быть не более 45 %.

С_Zn = 100 - 100Сu/(100 + А) (577)

В формуле 577 настоящих Правил:
Сu - содержание меди в сплаве, %;
А - параметр сплава:
А = 1•Sn + 5•Al - 0,5•Mn -2,3•Ni - 0,1•Fe;
Sn, Al, Mn, Ni, Fe - содержание соответственно олова, алюминия, марганца, никеля и железа в сплаве, %.
Содержание альфа-фазы в сплавах категорий 1 и 2 должно быть не менее 25 %. Определение содержания альфа-фазы производится изготовителем.
Сплавы с химическим составом, отличающимся от указанного в приложении 239 настоящих Правил, могут быть допущены по особому согласованию с Регистром судоходства.

§ 2. Механические свойства.

Изготовление проб и объем испытаний

1564. Механические свойства сплавов для гребных винтов при испытании образцов, изготовленных из отдельно отлитых проб, должны соответствовать указанным в приложении 240 настоящих Правил.
Механические свойства при испытании образцов, изготовленных из прилитых проб или отобранных непосредственно из отливки, могут быть ниже указанных в приложении 240 настоящих Правил, но не более чем на 30 %.
1565. Отдельно отлитые пробы для определения механических свойств сплавов для гребных винтов должны отбираться от каждого ковша и иметь размеры согласно приложению 241 настоящих Правил.
1566. По согласованию с Регистром судоходства допускается применение проб, изготовленных по стандартам.
По согласованию с Регистром судоходства при контрольных испытаниях пробы возможно отобрать непосредственно от отливок или прилить к ним.
1567. Из каждой пробы изготавливается и испытывается на растяжение один цилиндрический образец согласно требованиям приложения 172 настоящих Правил, а для отливок из сплавов категорий 1 и 2 определяется также содержание -фазы.

§ 3. Осмотр и маркировка

1568. Отливки должны быть очищены, а их поверхность должна быть подготовлена к визуальному осмотру и неразрушающему контролю. По требованию Регистра судоходства поверхности отливок могут быть подвергнуты капиллярному контролю. Внутренние дефекты следует искать одним из методов неразрушающего контроля.
Выявленные дефекты могут быть удалены механическим способом или заварены.
Размеры, количество и расположение дефектов, допускаемых без исправления, подлежащих удалению механическим способом или заваркой, устанавливаются по согласованию с Регистром судоходства.
Места удаления дефектов и/или их заварки подлежат неразрушающему контролю.
Возникшие в результате заварки дефектов напряжения необходимо снять согласованным с Регистром судоходства методом.
Исправление дефектов заваркой необходимо производить по согласованию с Регистром судоходства дипломированными сварщиками, имеющими допуск Регистра судоходства.
Размеры и положение заваренных дефектов указывают на чертеже, прилагаемом к сертификату на отливку гребного винта.
1569. Маркировка отливок для гребных винтов должна соответствовать требованиям главы 91 настоящих Правил.

Раздел 20. Алюминиевые сплавы

111. Деформируемые алюминиевые сплавы

§ 1. Общие указания.
Механические свойства и химический состав

1570. Требования настоящей главы распространяются на поковки, штамповки, прутки, профили, прессованные панели и листы толщиной более 1,5 мм из алюминиевых сплавов, которые предназначаются для судостроения и судового машиностроения.
Применение сплавов, химический состав и механические свойства которых отличаются от приведенных в приложениях 242, 243 настоящих Правил, в каждом случае является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
Полуфабрикаты из алюминиевых сплавов необходимо изготавливать в организациях, признанных Регистром судоходства.
1571. Механические свойства полуфабрикатов из алюминиевых деформируемых сплавов должны соответствовать указанным в приложении 242 настоящих Правил.
1572. Химический состав алюминиевых деформируемых сплавов должен соответствовать приведенному в приложении 243 настоящих Правил.
Сумма примесей, не указанных в приложении 243 настоящих Правил, должна быть не более 0,1 %.
По согласованию с Регистром судоходства титан и цирконий возможно частично или полностью заменить другими измельчающими зерно элементами.

§ 2. Термическая обработка. Изготовление образцов

1573. В зависимости от требуемых механических свойств полуфабрикаты из алюминиевых сплавов должны поставляться в горячекатаном, горячепрессованном или отожженном состояниях.
Состояние поставки указывается в сертификате на полуфабрикат.
Применение полуфабрикатов в полунагартованном и нагартованнном состояниях в сварных конструкциях является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
Выполнение технологических операций, сопровождающихся местным нагревом, наклепом и деформацией конструкций, не должно приводить к изменению свойств, препятствующему применению полуфабрикатов по назначению.
1574. Пробы для определения механических свойств необходимо отбирать так, чтобы было обеспечено изготовление образцов, продольная ось которых направлена следующим образом:
1) от листов и полос толщиной менее 25 мм - поперек направления волокон;
2) от прутков и профилей - вдоль направления волокон;
3) от прессованных панелей - вдоль направления волокон.
Для поковок, штамповок, листов и полос толщиной более 25 мм место отбора проб, размеры проб и вырезка образцов устанавливаются по согласованию с Регистром судоходства. При этом пробы должны быть прикованы к поковкам или в качестве пробы может использоваться одна из поковок.
Изготовление заготовок для образцов, а также самих образцов для испытаний производят способами, позволяющими избежать возможного изменения свойств сплава вследствие нагрева или наклепа.
Испытание на растяжение проводят на образцах в соответствии с пунктами 1281 и 1282 настоящих Правил.

§ 3. Объем испытаний. Осмотр и маркировка

1575. Полуфабрикаты из алюминиевых сплавов предъявляют к испытаниям партиями. Каждая партия должна состоять из полуфабрикатов сплава одной марки, одного размера и одинакового состояния поставки. Поковки или штамповки в партии следует подвергать термической обработке в одной садке.
Масса партии листов и прессованных панелей должна быть не более 2 т, профилей и прутков - не более 1 т.
Для проведения испытаний от каждой партии должно быть отобрано не менее трех полуфабрикатов, от партии поковок или штамповок - не менее одного полуфабриката. Из каждого полуфабриката должно быть изготовлено не менее одного образца для испытания на растяжение.
При неудовлетворительных результатах испытаний проводят повторные испытания. Для повторных испытаний образцы отбирают от других полуфабрикатов той же партии. При удовлетворительных результатах повторных испытаний партия может быть принята.
1576. Листы, профили, поковки, штамповки и панели не должны иметь дефектов, отрицательно влияющих на применение полуфабриката по назначению.
Визуальному контролю подвергают все полуфабрикаты партии. Организация - изготовитель должна гарантировать надлежащее качество поверхности. Поверхностные дефекты допускается устранять только по согласованию с Регистром судоходства.
При необходимости возможно предоставление Регистру судоходства результатов проведения металлографического исследования и неразрушающего контроля полуфабрикатов на отсутствие внутренних дефектов.
1577. Маркировка листов, профилей, прутков, поковок, штамповок и панелей из деформируемых алюминиевых сплавов должна осуществляться согласно главы 91 настоящих Правил.
Изготовитель полуфабрикатов должен использовать систему обозначений, позволяющую работнику Регистра судоходства по маркировке проследить весь путь изготовления материала и установить принадлежность его соответствующей партии.

114. Литейные алюминиевые сплавы

§ 1. Химический состав и механические свойства

1578. Требования настоящей главы распространяются на детали и конструкции из литейных алюминиевых сплавов, которые применяются в судостроении и судовом машиностроении.
1579. Химический состав и механические свойства изделий, отлитых из литейных алюминиевых сплавов, которые применяются в судостроении и судовом машиностроении, должны соответствовать приведенным в приложении 244 настоящих Правил.
При литье под давлением или в кокиль необходимо по требованию Регистра судоходства предоставление более высоких значений механических свойств. В этом случае значения механических свойств и порядок отбора проб подлежат согласованию с Регистром судоходства.
Применение сплавов с химическим составом и механическими свойствами, отличающимися от приведенных в приложении 244 настоящих Правил, является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
При использовании новых сплавов, отличающихся по химическому составу, Регистр судоходства может потребовать проверки их коррозионной стойкости.

§ 2. Термическая обработка и изготовление проб

1580. Если отливки из алюминиевых сплавов подвергаются термической обработке, ее вид устанавливается организацией - изготовителем и указывается в свидетельстве на материал.
1581. Пробы могут быть прилиты к отливке или отлиты отдельно. Толщина проб должна быть не менее наименьшей толщины отливки. Пробы по возможности следует охлаждать в условиях, аналогичных охлаждению отливки.
Если отливки предназначены для деталей, подвергающихся большим нагрузкам, толщина проб должна быть не менее толщины наиболее нагруженного участка отливки и должна быть указана на чертеже.

§ 3. Объем испытаний. Осмотр и маркировка

1582. Отливки из алюминиевых сплавов подразделяют на группы испытаний в зависимости от назначения изделий из них. Объем испытаний должен соответствовать указанному в приложении 245 настоящих Правил.
Объем испытаний отливок, к которым пробы должны быть прилиты, подлежит согласованию с Регистром судоходства. При испытании на растяжение должны быть определены предел текучести, временное сопротивление и относительное удлинение, однако по согласованию с Регистром судоходства предел текучести в обоснованных случаях может не определяться.
При проверке отливок поршней небольших размеров Регистр судоходства ограничивается в этом случае результатами определения твердости без проведения испытаний на растяжение.
1583. Отливки следует предъявлять к осмотру очищенными, с удаленными литниками, прибылями и заусенцами. Отливки не должны иметь дефектов, отрицательно влияющих на прочность и применение их по назначению.
Дефекты на поверхности в пределах допусков на размеры могут быть оставлены без внимания или устранены механической обработкой.
Отдельные литейные дефекты допускается устранять сваркой, при этом технологический процесс сварки необходимо согласовать с Регистром судоходства.
Если материал отливок проверяется на плотность гидравлическим испытанием, на чертеже отливки должны быть указаны рабочее давление в испытываемой полости и пробное давление при испытании.
Значение пробного давления устанавливается в соответствии с требованиями настоящих Правил или по согласованию с Регистром судоходства.
Отливки для изделий, работающих при больших нагрузках, по требованию Регистра судоходства могут быть подвергнуты неразрушающему контролю с целью выявления внутренних дефектов.
1584. Маркировка отливок должна соответствовать требованиям главы 91 настоящих Правил.

Раздел 21. Неметаллические материалы

113. Общие указания

1585. Требования настоящего раздела распространяются на неметаллические материалы, которые используют в судостроении и судовом машиностроении для изготовления конструкций и деталей.
1586. Если настоящими Правилами не установлено иное, все пластмассы и материалы органического происхождения, а также включающие эти материалы образцы корпусных конструкций, должны:
1) быть оценены на горючесть, распространение пламени, воспламеняемость и огнестойкость в соответствии с приложениями 121-125 к настоящим Правилам;
2) не выделять взрывоопасных газов даже тогда, когда температура пластмасс и материалов будет выше той, при которой они должны надежно работать;
3) обеспечивать надежную работу конструкций и изделий на открытой палубе при температуре от - 40 до +700 С, а во внутренних помещениях судна при температуре от - 10 до +700 С, если условия эксплуатации не предусматривают более низких или более высоких рабочих температур;
4) не становиться хрупкими в процессе эксплуатации и не допускать снижения механических свойств более чем на 30 % по сравнению с первоначальными значениями;
5) быть стойкими против гниения и поражения грибками, а также не оказывать отрицательного влияния на материалы, с которыми они соприкасаются.

114. Железобетон

§ 1. Общие указания

1587. Все материалы, применяемые для постройки судов, должны соответствовать требованиям стандартов, технических условий и настоящего раздела Правил.
1588. Отсеки судна, используемые для хранения нефтепродуктов, следует изготавливать из специального нефтенепроницаемого бетона.

§ 2. Бетон

1589. Для корпусов плавучих кранов и транспортных судов применяют судостроительные бетоны классов не ниже В40, а для остальных судов - В30.
Под классом бетона понимается класс по прочности на сжатие.
1590. Марку бетона по морозостойкости для смачиваемых элементов корпуса (днище, борта, открытые участки палубы, непроницаемые переборки, ограничивающие балластные отсеки) следует назначать с помощью приложения 246 настоящих Правил в зависимости от климатических условий района, в котором предполагается эксплуатация судна. Для не смачиваемых элементов корпуса, а также надстроек марка по морозостойкости должна быть не менее F50.
1591. Испытания судостроительного бетона с целью определения параметров прочности, а также непроницаемости, морозостойкости проводят в соответствии с требованиями стандартов и других технических документов, согласованных с Регистром судоходства.
Для судов с длительным циклом постройки допускается определять параметры прочности бетона в «возрасте» 60 и 90 дней.
1592. Если бетон одного и того же состава созревает в естественных условиях и при пропаривании, то для проверки непроницаемости и морозостойкости можно ограничиться испытанием только пропаренного бетона.
1593. При серийном строительстве судов из бетона с одинаковыми составом, режимом созревания и параметрами прочности допускается по согласованию с Регистром судоходства проводить одно испытание на морозостойкость для нескольких судов.
1594. Если проектом предусматривается проверка параметров прочности бетона в различные сроки, отличающиеся от 28- дневного, то для каждого срока необходимо отбирать и испытывать образцы от каждой партии бетона.
1595. Содержание цемента в тяжелом и легком бетоне должно быть не менее 450 кг/м³.
В бетоне для закрытых палуб и переборок содержание цемента может быть снижено на 15 % по сравнению с указанным при условии, что получаемый бетон будет удовлетворять требованиям пунктов с 1589 по 1591 настоящих Правил.
1596. Судостроительный бетон должен хорошо заполнять форму (опалубку) и не расслаиваться при выбранном способе укладки, а также не должен иметь усадочных трещин при назначенном режиме созревания.
1597. В случае предъявления к судостроительному бетону требований нефтенепроницаемости, повышенной истираемости, стойкости против агрессивной среды и прочих условия их обеспечения должны быть специально оговорены и в каждом отдельном случае согласованы с Регистром судоходства.
1598. Для бетонирования межсекционных соединений допускается мелкозернистый (песчаный) бетон, состав которого и укладка необходимо дополнительно согласовать с Регистром судоходства.

§ 3. Составляющие бетонной смеси

1599. Для приготовления судостроительного бетона следует применять портландцемент (обычный, быстротвердеющий, сульфатостойкий) марки не ниже 400.
Для бетонирования стыков и заделки сквозных отверстий допускается также применять гипсоглиноземистый расширяющий цемент марки не ниже 400.
Для судов, которые можно эксплуатировать в морской воде, бетон следует приготавливать только на сульфатостойком портландцементе марки не ниже 400.
1600. Свойства цементов должны обеспечивать получение судостроительного бетона требуемой марки при содержании цемента согласно пункту 1571 настоящих Правил.
1601. Цемент разрешается использовать после проверки его физико-механических свойств в соответствии со стандартами. Время между указанной проверкой и употреблением цемента не должно превышать 2 месяца для обычного цемента и 1 месяц для быстротвердеющего.
1602. Цемент следует хранить в соответствии с требованиями стандартов в специальных закрытых складах, где исключены подмочка, а также перемешивание отдельных партий.
1603. В качестве крупного заполнителя судостроительного тяжелого бетона следует применять фракционированный щебень из дробленых горных твердых пород или фракционированный гравий естественного происхождения, удовлетворяющие требованиям стандартов на материалы для судостроительного бетона.
1604. В качестве крупного заполнителя судостроительного легкого (керамзитового) бетона следует применять керамзитовый гравий, имеющий в свободнонасыпном состоянии плотность 600-800 кг/м3 и водопоглощение в течение 2 часов не более 15 %.
1605. Наибольшая крупность зерен заполнителя не должна превышать 20мм или ¹/₄ наименьшего размера бетонируемого элемента, а также должна быть меньше минимального расстояния между параллельно расположенными стержнями арматуры.
1606. В качестве мелкого заполнителя судостроительного бетона следует применять крупные и средние природные кварцевые или полевошпатные пески и высевки из щебня или гравия, соответствующие требованиям стандартов на материалы для судостроительного бетона.
1607. Крупные и мелкие заполнители при хранении не допускается загрязнять и смешивать. Керамзитовый гравий при хранении должен быть защищен от увлажнения.
1608. Для приготовления судостроительного бетона вода должна соответствовать требованиям стандарта на материалы для судостроительного бетона.
1609. С целью повышения морозостойкости, непроницаемости, улучшения технических качеств бетонной смеси, снижения расхода цемента, а также для обеспечения возможности ведения бетонных работ при отрицательных температурах окружающей среды допускается вводить в бетонную смесь специальные добавки в соответствии с нормативной технической документацией, согласованной с Регистром судоходства.
1610. Для устранения небольших дефектов допускается применение стеклопластика и пластобетонов на основе эпоксидной смолы, а также цементных коллоидных клеев в соответствии с документацией, согласованной с Регистром судоходства.

§ 4. Арматурная сталь

1611. Для изготовления корпусов железобетонных судов применяют горячекатанную арматуру:
1) гладкую из углеродистой стали марок ВСт3сп2 и ВСт3пс2 класса A-I (A240);
2) периодического профиля из углеродистой стали марок Ст5сп2 и Ст5пс2 класса А-II (А300);
3) периодического профиля из низколегированной стали марок 25Г2С и 35ГС класса А-III (А400).
1612. Арматурную сталь, подвергшуюся упрочнению или профилированию путем холодной обработки, а также термоупрочнению, не разрешается применять в обычном (предварительно ненапряженном) железобетоне.
1613. Для судов, эксплуатируемых в особо суровых климатических условиях, применение арматуры из полуспокойной стали не допускается.
1614. Арматуру из стали марки 35ГС запрещается использовать в конструкциях, подвергающихся переменным или знакопеременным нагрузкам (фундаменты под судовые технические средства).
1615. В одном сечении железобетонного изделия допускается применение арматуры разных марок при условии, что пределы текучести арматурной стали отличаются не более чем на 30 %.
1616. Закладные детали изготавливают из стали спокойной и полуспокойной плавок, соответствующей требованиям стандарта на сталь свариваемую для судостроения, а анкеры закладных деталей - из стали, соответствующей требованиям пунктов 1611 - 1614 настоящих Правил.

§ 5. Предварительно напряженный железобетон

1617. Для изготовления предварительно напряженных конструкций применяют тяжелый бетон класса не ниже В40 и легкий бетон класса не ниже В30.
Бетон, применяемый для заполнения каналов, должен иметь марку не ниже В30.
К моменту передачи усилий обжатия на бетон прочность последнего должна быть не менее 70 % марочной.
1618. Для предварительно напрягаемой арматуры судовых конструкций применяют:
1) высокопрочную арматурную проволоку видов В, Вр и арматурные канаты К-7;
2) стержни из термически упроченной арматурной стали классов Ат-VI и Aт-V;
3) стержни из горячекатаной и термически упроченной арматурной стали класса A-IV(А600);
4) стержни из горячекатаной арматурной стали класса (А300) и (А400).
1619. Арматуру, не подвергаемую предварительному напряжению, назначают в соответствии с требованиями пунктов 1611 - 1614 настоящих Правил.

115. Стеклопластики

§ 1. Общие указания.
Свойства

1620. Требования настоящей главы распространяются на стеклопластики, применяемые для изготовления судовых конструкций и изделий.
Способ изготовления стеклопластика необходимо согласовать с Регистром судоходства.
1621. В качестве связующего материала при изготовлении стеклопластиков следует использовать полиэфирные смолы.
Применение эпоксидных и других смол допускается после согласования с Регистром судоходства.
Организации-изготовителю необходимо предоставить Регистру судоходства сведения о свойствах смолы: плотности, вязкости, времени гелеобразования при соответствующей температуре и степени отверждения, а также другие необходимые данные. Кроме того, необходимо предоставить инструкцию о хранении и переработке смолы.
Добавлять в смолу пигменты и другие средства окрашивания, отрицательно влияющие на ее свойства, не допускается; пигментную добавку следует вводить только в декоративный слой.
Способ изготовления стеклопластика и условия его отверждения (температура, влажность, время ) должны соответствовать способу и условиям при оформлении допуска.
1622. В качестве армирующего материала должно быть применено только малощелочное стекло в виде холстов, тканей, ровниц или отрезков ровниц (длиной 25 мм и более) со щелочностью менее 1 % в пересчете на Na2O.
Отдельные элементарные волокна должны иметь диаметр от 5 до 15 мкм.
Армирующий материал должен быть обработан гидрофобно - адгезионным составом, гарантирующим надежную связь между стекловолокном и смолой.
У клееных холстов клеящее вещество должно хорошо растворяться в смоле и не оказывать на нее отрицательного воздействия.
Быстрое растворение клеящего вещества в смоле не должно приводить к разрушению холста перед окончанием процесса формовки стеклопластика.
На каждую партию армирующего материала организация - изготовитель должна выдавать свидетельство, содержащее следующие данные: организация - изготовитель, материал, щелочность, размер элементарных волокон, тип тканей, замасливатель и аппрет, связующее вещество для холста.
1623. Механические свойства стеклопластиков устанавливаются по согласованию с Регистром судоходства в зависимости от принятых при изготовлении схем армирования.
Воздействие морской воды, нефтепродуктов и старение не должны снижать механических свойств стеклопластика по сравнению с их первоначальными значениями более чем на 25 %.
1624. Процентное содержание стекла в стеклопластике по массе устанавливается по согласованию с Регистром судоходства в зависимости от назначения и условий работы конструкции или изделия. Для подверженных нагрузкам конструкций и изделий содержание стекла должно быть не менее 25 %.
Максимальное содержание стекловолокна при армировании холстом должно быть не более 35 %.

§ 3. Изготовление проб. Объем испытаний

1625. Пробы для образцов при определении физико-механических свойств стеклопластика должны быть изготовлены одновременно с формируемым изделием, по одной технологии, из одинаковых материалов с одинаковым содержанием стекловолокна.
Пробы, из которых должны быть изготовлены образцы для испытаний на растяжение и определение содержания стекла по массе, должны иметь длину около 500 мм, ширину около 400 мм, а пробы, из которых должны быть изготовлены образцы для испытания на сжатие, толщину 10-12 мм.
Допускается принимать размеры и форму образцов по стандартам.
Положение проб относительно формуемого изделия необходимо согласовать с Регистром судоходства.
Допускается отбирать пробы из припусков формуемого изделия, а в технически обоснованных случаях по запросу Регистра судоходства - непосредственно от изделия.
Пробы следует отбирать после приобретения стеклопластиком стабильных физико-механических свойств.
Время, необходимое для этого, должно устанавливаться организацией - изготовителем связующего материала и указываться при оформлении допуска на стеклопластик.
Модуль упругости и предел прочности по согласованию с Регистром судоходства возможно определять неразрушающими методами.
1626. При испытании стеклопластиков определяют пределы прочности на растяжение и сжатие, модуль упругости при растяжении, сжатии и изгибе и относительное содержание стекла по массе.
Регистр судоходства может потребовать также определения модуля упругости и предела прочности при сдвиге в плоскости листа и относительного содержания стекла по объему.
Значения механических свойств, определяют путем усреднения результатов испытаний пяти образцов от одной пробы по основе и по утку.
1627. При неудовлетворительных результатах испытаний необходимо учитывать следующее:
1) если неудовлетворительные результаты испытаний получены на одном или двух образцах, испытания должны быть повторены на удвоенном количестве образцов;
2) если неудовлетворительные результаты испытаний получены на трех и более образцах, по запросу Регистра судоходства необходимо провести испытания на образцах, вырезанных непосредственно из изделия;
3) если при повторных испытаниях получены неудовлетворительные результаты хотя бы на одном образце, изделия должны быть забракованы.
1628. При испытании стеклопластика на допуск должны быть определены степень старения согласно пунктов 1321 - 1323, маслостойкость согласно пунктов 1324 - 1327 и стойкость к воздействию морской воды согласно пунктов 1328 - 1331 настоящих Правил. Каждое из указанных испытаний проводится на трех образцах.
Для проверки качества готового стеклопластика по запросу Регистра судоходства необходимо выполнить ускоренные испытания на воздействие на стеклопластик увлажнения 3-часовым кипячением образца в пресной воде. При этом испытании кромки образца могут быть покрыты смолой, если у готового изделия они изолированы.

§ 4. Осмотр. Требования к материалам корпуса

1629. Изделия из стеклопластика не должны иметь расслоений, пустот, посторонних включений и других дефектов, препятствующих их применению по назначению.
В случае необходимости по запросу Регистра судоходства необходимо провести испытания методом разрушения изделия или проведения неразрушающего контроля.
Ультразвуковой контроль выполняется по методике, согласованной с Регистром судоходства.
1630. При изготовлении стеклопластиков и при соединении конструкций корпуса в качестве связующего должны применяться смолы холодного отверждения - полиэфирные, эпоксидные или другие, а также их композиции, удовлетворяющие требованиям действующих стандартов и технических условий.
1631. Тип смолы и рецептура приготовления связующего должны быть оговорены в технологическом процессе на изготовление конструкции.
1632. Смолы должны применяться самозатухающие, то есть не поддерживающие горения при вынесении их из пламени.
Допускается использование самозатухающих смол только для наружных слоев, а также покрытие поверхностей негорючими красками.
1633. При введении в смолу в процессе изготовления различных наполнителей и добавок качество стеклопластика (степень горючести, стойкость к агрессивным средам) должно сохраняться, а снижение прочностных и упругих характеристик е должно превышать 10 % по сравнению с принятыми в проекте.
1634. При изготовлении стеклопластиков в качестве армирующих материалов могут применяться стекловолокнистые материалы различных типов и их сочетания - ткани, жгуты, маты, соответствующие требованиям стандартов и технических условий.
1635. Стекловолокнистые материалы должны быть изготовлены из бесщелочного стекла и обработаны гидрофобно-адгезионными составами. Применение стекловолокнистых материалов, не обработанных гидрофобно-адгезионными составами, должно быть обосновано.
Для судов длиной до 15 м допускается применение щелочного стекла, но с обязательной пропиткой его гидрофобно-адгезионными составами.
Стекловолокнистые материалы во всех случаях не должны иметь замасливателей (парафиновых, масляных).
1636. Стеклопластики, изготовленные на основе смол холодного отверждения с различными армирующими материалами, должны иметь физико-механические характеристики, обеспечивающие необходимую прочность и жесткость корпуса.
1637. После выдерживания образца из стеклопластика в пресной воде не менее 6 месяцев без нагрузки нижние пределы прочности материала на растяжение или сжатие не должны уменьшаться больше чем на 20 %. Длительное выдерживание стеклопластиков в воде может быть заменено кипячением образцов из них в пресной воде в течение 2 часов.
Предел усталости, определяемый по результатам испытаний образцов без надрезов на базе 107 циклов (при симметричном нагружении), должен составлять не менее 25 % от нижних пределов прочности материала.
1638. Если содержание стекла в стеклопластике отличается от принятого в проекте, значения пределов прочности и модулей упругости необходимо пересчитывать. Отклонение в содержании стекла по массе не должно быть более ±10 %.
1639. Легкие заполнители (типа пенопластов, сотопластов), применяемые для изготовления трехслойных конструкций, не должны поддерживать горения, должны быть стойкими к воздействию воды, масла, жидкого топлива и не должны разрушаться при покрытии их полиэфирной или эпоксидной смолами, а также повреждаться грызунами.
1640. Пластмассы на основе смол горячего отверждения допускаются для изготовления судов длиной до 15 м, а также переборок, выгородок, рубок и тому подобных конструкций любых размеров.

116. Слоистые текстильные материалы

§ 1. Общие указания

1641. Требования настоящей главы распространяются на текстильные материалы, имеющие резиновое или пластмассовое водонепроницаемые покрытия, предназначенные для изготовления работающих под давлением конструкций.
1642. Слоистые текстильные материалы должны иметь Сертификат о типовом одобрении материала или изделия Регистра судоходства.
1643. Слоистые текстильные материалы должны быть изготовлены и испытаны по согласованным с Регистром судоходства стандартам в признанных им организациях.

§ 2. Свойства

1644. Слоистые текстильные материалы должны быть воздухонепроницаемыми, а их свойства соответствовать указанным в приложении 247 настоящих Правил.
Для оболочек надувных спасательных плотов при условии воздухонепроницаемости материала допускается прочность при растяжении по основе и утку принимать не менее значения, рассчитанного по формулам:
Для одноярусной конструкции плотов
Т = 0,15 Dп,
Для двухъярусной конструкции плотов
Т = 0,095 Dп,
где Т- прочность при растяжении по основе и утку у слоистого материала плотов, кН/5, см,
Dп - весовое водоизмещение спасательного плота с расчетным количеством людей и снабжения, кН.
Относительное удлинение при разрыве материала для оболочек надувных плотов по основе и утку не должно превышать 40 %.
1645. Изменение предела прочности при растяжении слоистых текстильных материалов после старения и испытаний на згиб не должно превышать 10 % первоначального значения, а усадка по основе и утку после старения - 2 % первоначальных значений.
При испытании на растяжение клееных соединений слоистых текстильных материалов до и после старения разрыв должен происходить по основному материалу.
1646. После испытаний на изгиб, старение, складкообразование и формоустойчивость после старения, нефтестойкость, холодостойкость, воздействие озоном и морской водой на поверхности слоистых текстильных материалов не должны появляться трещины и расслоения поверхности, не должны изменять цвет и становиться липкими.
1647. Применяемые окрашивающие вещества не должны отрицательно влиять на свойства основного материала.

§ 3. Изготовление проб и образцов, объем испытаний

1648. Пробы для изготовления образцов отбирают от каждой партии слоистых текстильных материалов с учетом требований пункта 1302 настоящих Правил, на расстоянии 0,1 м от кромки и не менее 1 м от конца рулона. Отбор проб производится не ранее 24 часов после изготовления материала.
1649. Слоистые текстильные материалы предъявляют к испытаниям партиями. Партия комплектуется из одного рулона, изготовленного за один технологический цикл.
При стабильных результатах механических испытаний по согласованию с Регистром судоходства объем партии может быть увеличен.
1650. Для каждой партии проводят испытания на растяжение с определением относительного удлинения при разрыве согласно пункту 1306 настоящих Правил, на разрыв по надрыву согласно пункту 1307 настоящих Правил на десяти образцах (пять по основе и пять по утку) каждое, на расслоение согласно пункту 1308 настоящих Правил на трех образцах, на воздухонепроницаемость согласно пункту 1332 настоящих Правил, на двух образцах, а также определяют массу материала в соответствии со стандартом, согласованным с Регистром судоходства.
1651. При допуске слоистых текстильных материалов, кроме указанных в пункте 1650 настоящих Правил, проводят испытания на: растяжение после старения согласно пункту 1322 настоящих Правил; изгиб согласно пунктам 1315 настоящих Правил; клееных соединений слоистых текстильных материалов до и после старения согласно пункту 1309 настоящих Правил на десяти образцах (пять по основе и пять по утку) каждое; складкообразование и формоустойчивость после старения согласно пункту 1323 настоящих Правил; нефтестойкость согласно пункту 1326 настоящих Правил; воздействие морской воды согласно пункту 1329 настоящих Правил; холодостойкость согласно пункту 1333 настоящих Правил и воздействие озона согласно пунктам 1334 настоящих Правил.
1652. Результаты испытаний должны соответствовать требованиям пунктов 1644 - 1647 настоящих Правил и должны быть указаны в сертификате.

§ 4. Осмотр и маркировка

1653. На поверхности слоистых текстильных материалов не допускаются повреждения, углубления, не расправляющиеся складки, отпечатки от текстильных пороков, отслоения, пятна, пузыри и пористость или другие дефекты, не позволяющие использовать материал по назначению.
1654. Маркировка слоистых текстильных материалов производится в соответствии с главой 91 настоящих Правил; дополнительно должна указываться масса материала на единицу площади.

117. Пенопласты

§ 1. Общие указания. Свойства

1655. Требования настоящей главы распространяются на пенопласты, применяемые для изготовления изделий. Для заполнения пространств между несущими нагрузки поверхностями трехслойных конструкций, воздушных ящиков спасательных шлюпок, а также для заполнения аналогичных полостей используют пенопласты одобренных Регистром судоходства типов.
Полости необходимо заполнять изготовленными для этой цели плитами и вспениванием их на месте или методом напыления.
1656. Механические свойства пенопластов должны соответствовать указанным в приложении 248 настоящих Правил.
Изменение свойств пенопластов после воздействия морской воды и нефтепродуктов не должно превышать указанного в приложении 248 настоящих Правил. Структура их должна быть преимущественно с замкнутыми ячейками и не должна иметь усадочных деформаций во времени, превышающих допуски на линейные размеры.
Усадка пенопластов, используемых для заполнения полостей, не должна нарушать адгезию с ограничивающими поверхностями.

§ 2. Изготовление проб, объем испытаний и осмотр

1657. Пробы вырезают из середины куска пенопласта; при этом необходимо выбрать участок, имеющий наиболее равномерную ячеистую структуру.
1658. Определение прочности пенопласта при сжатии производится на трех образцах согласно пункту 1311 настоящих Правил, при этом определяется максимальная нагрузка, вызывающая внезапное разрушение структуры пенопласта, которая должна быть достигнута приблизительно через 1 минуту.
Определение прочности при изгибе производится на трех образцах согласно пункту 1313 настоящих Правил.
Определение кажущейся плотности производится на трех образцах согласно пункту 1317 настоящих Правил.
Водопоглощение определяется на пяти образцах согласно пунктам 1319, 1320 настоящих Правил.
Устойчивость пенопласта против воздействия нефтепродуктов определяется согласно пунктам 1324 - 1327, против воздействия морской воды - согласно пункту 1328 и против старения - согласно пунктам 1321 - 1323 настоящих Правил. Каждое из этих испытаний производится на трех образцах только при допуске материала.
1659. При освидетельствовании структура поверхности разреза пенопласта должна быть проверена на замкнутость ячеек.

118. Палубные покрытия. Трубы и арматура из пластмасс.
Клеящие вещества

1660. Пластмассы для покрытия открытых палуб должны быть подвергнуты испытаниям на допуск а пластмассы для покрытия палуб внутренних помещений - только на горючесть.
При допуске пластмасс, предназначенных для палубных покрытий, Регистру судоходства необходимо предоставить данные об их составе и способе укладки.
1661. Тип пластика, механические свойства, объем и методы испытаний труб и арматуры из пластика являются в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
1662. Клеящие вещества для соединения частей конструкций и деталей, подвергающихся нагрузке, должны иметь Сертификат о типовом одобрении материала или изделия Регистра судоходства.

119. Канаты из растительного и синтетического

1663. Требования настоящей главы распространяются на канаты, применяемые для грузоподъемных и других судовых устройств.
1664. Канаты должны быть изготовлены и испытаны в соответствии с согласованными Регистром судоходства стандартами в признанных им организациях.
Разрывное усилие определяется испытанием каната в целом.
1665. Допускается определять разрывное усилие каната F, кН, по следующей формуле:

F = cnZ, (578)

где с - коэффициент использования прочности проволок в канате, который устанавливается по стандартам или вычисляется как отношение требуемого стандартом разрывного усилия каната в целом к суммарному разрывному усилию всех проволок в канате;
m - количество испытанных на растяжение проволок, удовлетворяющих требованиям стандарта;
F_m - наибольшая нагрузка, предшествующая разрушению образца при испытании одной проволоки на растяжение, кН;
n - количество проволок в канате;
Z - количество испытанных на растяжение проволок, которое принимают равным: 0,5n - для канатов окружностью до 80 мм; 0,3n - окружностью от 80 до 115 мм; 0,1n - окружностью более 115 мм.
1666. Канат из синтетического волокна следует подвергать испытанию для определения относительного удлинения при разрыве.
Относительное удлинение каната при разрыве А, определяют по формуле %,

A = 100(lp - l0)/l0, (579)

где l0 - первоначальная длина испытываемого участка образца каната, см;
lp - длина этого же участка каната под нагрузкой, равной разрывному усилию каната в целом, указанному в стандарте, см.
1667. Соответствие конструкции, окружности и других параметров каната стандарту должно быть подтверждено в ходе визуального осмотра и измерений.
На поверхности готового каната не должно быть бурых пятен, плесени, подплавленных участков, а также запаха гнили и гари.
Цвет каната должен быть равномерным по всей длине и соответствовать цвету пряжи или синтетического волокна, из которого он изготовлен.
1668. Маркировку канатов осуществляют в соответствии со стандартами.
1669. Результаты испытаний должны быть внесены в свидетельство об испытании, содержание которого необходимо согласовать с Регистром судоходства.

120. Световозвращающие материалы для спасательных средств

1670. Требования настоящей главы распространяются на световозвращающие материалы для спасательных средств.
1671. Световозвращающие материалы по условиям применения подразделяются на два типа:
1) тип 1 - для установки на эластичные поверхности, имеющие временный контакт с внешней средой;
2) тип 2 - для установки на жесткие поверхности с постоянным воздействием внешней среды.

§ 1. Свойства

1672. Предел прочности при растяжении световозвращающих материалов с липким слоем должен быть не менее 0,6 МПа, а основной для механического крепления - 13 МПа в продольном направлении и 9 МПа в поперечном направлении.
1673. Значения коэффициента световозвращения в зависимости от углов входа и наблюдения должны быть не менее указанных в приложении 192 настоящих Правил, кд/(лк•м²).
1674. Допускается снижение коэффициента светововзвращения не более чем на 20 % указанного в приложении 192 настоящих Правил, при нахождении материала под пленкой воды и после старения, а также не более чем на 50 % после испытаний материала на стирание.
1675. Воздействие морской воды, плесени, соляного тумана и предельных температур не должно приводить к снижению коэффициента световозвращения материала.
1676. Адгезионная прозрачность светововзвращающих материалов с липким слоем к различным поверхностям должна быть не менее 0,6 МПа.
1677. Воздействие ультрафиолетового облучения, морской и дистиллированной воды не должно приводить к снижению адгезионных свойств световозвращающих материалов с липким слоем.

§ 2. Изготовление проб. Объем испытаний

1678. Проба для изготовления образцов отбирается от каждой партии световозвращающих материалов на расстоянии не менее одного метра от конца рулона.
Перед изготовлением образцов проба кондиционируется в соответствии с пунктом 1301 настоящих Правил в течение 24 часов.
1679. Световозвращающие материалы предъявляются к испытаниям партиями.
Партия комплектуется из одного рулона, изготовленного за один технологический цикл.
При стабильных результатах испытаний по согласованию с Регистром судоходства объем партии может быть увеличен.
1680. Для каждой партии материала проводятся испытания на растяжение (абзацы второй - четвертый пункта 1309 настоящих Правил), определение адгезионной прочности материала с липким слоем к различным поверхностям (абзац пятый пункта 1309 настоящих Правил) и определение коэффициента светововзвращения (пункты 1336 настоящих Правил).
1681. При допуске световозвращающих материалов, кроме испытаний, указанных в пункте 1680, проводятся испытания по определению коэффициента световозвращения материала под пленкой воды согласно пункту 1337, а также испытания на: старение согласно пункту 1331, стирание согласно пункту 1339, воздействие морской воды согласно пункту 1330, воздействие соляного тумана согласно пункту 1331, предельных температур согласно пункту 1318, стойкость к образованию плесени согласно пункту 1341, изгиб согласно пункту 1315, сцепление согласно пункту 1338 и воздействие загрязняющих веществ согласно пункту 1340 настоящих Правил.
Для световозвращающих материалов с липким слоем необходимо определять адгезионную прочность к различным поверхностям согласно пункту 1309 после воздействия на материал ультрафиолетового облучения согласно пункту 1321 и дистиллированной и морской воды согласно пунктов 1328 - 1330 настоящих Правил.
Каждый вид испытаний должен выполняться не менее чем на трех образцах.
Результаты испытаний должны соответствовать пункту 1672 настоящих Правил.

§ 3. Осмотр и маркировка

1682. После воздействия морской воды в течение 10 минут и 4 часов соляного тумана, предельных температур при старении, а также после испытаний на изгиб и сцепление на поверхностях световозвращающих материалов не должно наблюдаться трещин, расслоения, вздутия, липкости, изменения цвета и размеров.
1683. На поверхностях световозвращающих материалов не должно быть повреждений, углублений, складок, отслоений, пятен или других дефектов, не позволяющих использовать материал по назначению.
1684. Маркировка световозвращающих материалов производится в соответствии с главой 91 настоящих Правил; дополнительно указывается масса материала на единицу площади.
Результаты испытаний должны быть внесены в свидетельство об испытаниях, содержание которого необходимо согласовать с Регистром судоходства.

Раздел 22. Технологические требования к сварке

121. Общие указания

1685. Требования настоящего раздела необходимо выполнять при сварке объектов, подлежащих техническому наблюдению и классификации Регистром судоходства.
Сварочные работы и контроль сварных соединений конструкций должны выполняться на оборудовании, обеспечивающем необходимое качество.
1686. Условия сварки при отрицательных температурах воздуха должны обеспечивать возможность выполнения сварных соединений, соответствующих требованиям настоящих Правил.
Рабочее место должно быть защищено от действия ветра и атмосферных осадков.
1687. При низкой температуре окружающего воздуха шов в необходимых случаях должен быть защищен от быстрого остывания.

122. Условия осуществления сварочных работ

1688. Сварочные работы допускается проводить при любой отрицательной температуре воздуха, если соблюдаются условия пункта 1686 и если сварочные материалы испытаны согласно пункту 1802 настоящих Правил, при температуре воздуха -25^оС. В противном случае минимальная допустимая температура воздуха при сварке без подогрева должна быть установлена изготовителем сварочных материалов и зафиксирована при допуске сварочных материалов после проведения соответствующих испытаний.
В случаях, предусмотренных в приложении 249 настоящих Правил, кромки каждой из соединяемых деталей перед сваркой должны быть подогреты на ширине 75 мм до температуры не менее 20^оС.
1689. Сварка трубопроводов из низколегированной стали, трубопроводов главных паропроводов, а также трубопроводов, работающих при температуре более 350^оС, должна производиться при температуре не ниже 0^оС.
1690. Конструктивные требования к сварным швам, обеспечивающие прочность сварных соединений, изложены в соответствующих частях настоящих Правил.
1691. Разделка кромок деталей под сварку должна проводиться в соответствии со стандартами или по чертежам, согласованными с Регистром судоходства.
1692. Подготовка кромок под сварку должна производиться способами, соответствующими требованиям Правил к сварным соединениям.
1693. Свариваемые кромки деталей должны быть очищены от масла, влаги, окалины, ржавчины, краски и загрязнений.
Сварка стальных деталей, покрытых грунтом, разрешается без удаления грунта, если грунт допущен Регистром судоходства в соответствии с требованиями приложения 165 настоящих Правил.
1694. Если сварка конструкций выполняется при отрицательных температурах, свариваемые кромки должны быть очищены от снега, инея и льда и быть сухими.
1695. Последовательность сварки конструкций должна быть такой, чтобы не возникали чрезмерные остаточные напряжения и деформации.
1696. Если необходим подогрев деталей перед сваркой, при установлении температуры подогрева должны быть учтены: химический состав металла, способ сварки, толщина свариваемых деталей.
При сварке сложных конструкций температура подогрева является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
1697. Сварка и резка под водой, а также сварочные работы на конструкциях, с обратной стороны которых во время сварки находится вода, являются предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
1698. При сварке листов, пластин в жесткий контур должны быть приняты технологические меры, снижающие напряжения от сварки.
Примечание. Жестким контуром считается замкнутый по периметру вырез, один из размеров которого меньше шестидесяти толщин листов в данном месте. В сложных конструкциях контур может считаться жестким и при больших отношениях размеров выреза.
1699. Правка конструкций может производиться только в ограниченном объеме.
Допускается правка тепловая с механическим воздействием и тепловая без механического воздействия. При этом повреждение поверхности шва или листа не допускается. Температура нагрева при тепловой правке не должна превышать 650^оС, но в любом случае нагрев не должен приводить к структурным изменениям в металле.
1700. Термическая обработка после сварки требуется в тех случаях, когда необходимо устранение остаточных напряжений.
Вид термической обработки устанавливается организацией в зависимости от свойств материала и согласовывается с Регистром судоходства.
1701. Сварка деталей, изготовленных холодной гибкой из судостроительной стали, допускается без термической обработки, если внутренний радиус изгиба соответствует стандартам. При отсутствии таких стандартов он должен быть не менее трех толщин листа.
1702. Сварочные материалы с контролируемым содержанием водорода в наплавленном металле должны храниться и перед употреблением подвергаться прокаливанию согласно рекомендациям изготовителя.
1703. Размеры угловых швов конструкций корпусов судов устанавливают в соответствии с требованиями части 1 настоящих Правил.
Для прочих конструкций размеры угловых швов принимают согласно требованиям тех частей Правил, к которым конструкция относится; если размеры сварных швов в этих частях не указаны, их определяют расчетом или по стандартам.
Толщина шва (его расчетная высота) должна быть: при ручной сварке а_руч = а; при автоматической сварке (для первого прохода) а_ас > 1,4 а, где a - высота равнобедренного треугольника, вписанного в сечение валика (приложение 250 настоящих Правил).
Соотношение между катетом углового шва и высотой равнобедренного треугольника, вписанного в сечение валика, принимают k = 1,4а или a = 0,7k.
При замене предусмотренной проектом ручной сварки автоматической толщина или катет шва (в зависимости от того, что принято в основу расчета) могут быть уменьшены, но не более чем на 30 % для однослойных швов. Для многослойных швов размер указанного уменьшения является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.

123. Сварка корпусов судов и судового оборудования

1704. Сварку деталей осуществляют по технологии, обеспечивающей наименьшие напряжения, вызываемые сваркой. Работы по прихватке должны выполнять только лица, имеющие соответствующую квалификацию. Для прихватки надлежит использовать сварочные материалы категории, требуемой для сварки данной конструкции, или на одну категорию выше. Прихватки не должны иметь дефектов, ухудшающих качество сварных соединений.
По требованию Регистра судоходства прихватки необходимо проверить на отсутствие трещин или других дефектов.
Трещины, обнаруженные в местах постановки прихваток, должны быть устранены разделкой и заваркой.
Временные крепежные детали при сварке допускается применять в минимальном количестве, а их приварку и прихватку необходимо выполнять без подрезов, трещин и других недопустимых дефектов.
Выхваты и другие повреждения основного металла, образовавшиеся при удалении временных креплений, должны быть заварены с последующей зачисткой, обеспечивающей плавный переход к основному металлу.
При зачистке значение утонения основного металла не должно превышать предельных отклонений по толщине листов, регламентируемых стандартами.
Выступающие остатки швов крепежных деталей должны быть удалены с последующей зачисткой с указанных конструкций корпусов судов:
1) расчетной палубы (листы и продольный набор, включая непрерывные продольные комингсы грузовых люков);
2) днища (листы и продольный набор);
3) бортов;
4) ширстрека и скулового пояса (листы и продольный набор);
5) переборок, ограничивающих цистерны;
6) рамного набора в танках;
7) конструкций, расположенных в районе интенсивной вибрации.
Допускается оставлять утолщения, не превышающие регламентированных стандартами предельных отклонений на усиление сварных швов.
Необходимость зачистки выступающих остатков швов временных крепежных деталей на остальных конструкциях корпусов судов устанавливает проектант.
1705. При сварке стыковых соединений допускается взаимное смещение листов до 0,1 толщины листа, но не более 3 мм.
1706. Исправление кромок наплавкой в случаях, вызванных неправильной обработкой деталей или неточной сборкой, может быть выполнено по согласованию с Регистром судоходства.
1707. Сварочные материалы выбирают в зависимости от категории свариваемой стали согласно приложению 251 настоящих Правил. При этом следует руководствоваться следующими требованиями:
1) для выполнения сварных соединений, в которых сталь нормальной прочности сваривается со сталью повышенной прочности, могут применяться сварочные материалы, соответствующие низшей категории из допускаемых приложению 251 настоящих Правил и настоящего пункта для каждой стали в отдельности (например, в сварном соединении сталей категорий D и Е32 могут применяться сварочные материалы категории 2);
2) для выполнения сварных соединений в которых свариваются стали одинаковых уровней прочности, но с разными требованиями по температуре испытаний на ударный изгиб, могут применяться сварочные материалы низшей категории из допускаемых согласно приложению 251 настоящих Правил, для каждой стали в отдельности (например, для сварного соединения сталей категорий D32 и Е32 могут применяться сварочные материалы категории 2Y);
3) для выполнения сварных соединений из сталей повышенной прочности, а также при сварке стали повышенной прочности со сталью нормальной прочности должны применяться сварочные материалы с контролируемым содержанием диффузионного водорода согласно приложению 264 настоящих Правил. Применение для этих целей сварочных материалов с неконтролируемым содержанием диффузионного водорода возможно только по специальному разрешению Регистра для сталей с углеродным эквивалентом (пункт 1350 настоящих Правил) С_экв < 0,41 после проведения испытаний по согласованной с Регистром судоходства программе;
4) применение для сварки сталей нормальной прочности категорий А, В, D, Е сварочных материалов, получивших одобрение для соответствующих категорий сталей А40, D40, Е40 возможно на основании разрешения Регистра судоходства для конкретных марок сварочных материалов;
5) применение для сварки сталей повышенной прочности сварочных материалов категории 1⁰ допускается только для соединений с толщиной металла до 25 мм включительно;
6) сварочные материалы, выбранные согласно приложению 251 настоящих Правил, могут быть назначены также и для сварки иной, чем предусмотрено указанной таблицей, стали, если по механическим свойствам и химическому составу эта сталь эквивалентна стали, для которой одобрен данный сварочный материал;
7) электроды с рутиловым покрытием не должны применяться для сварки следующих соединений: монтажных стыков между секциями, всех стыков и пазов ледового пояса наружной обшивки, стыков балок продольного набора, стыковых соединений судового корпуса толщиной более 20 мм, массивных изделий (ахтерштевня, форштевня), стыковых соединений, свариваемых в условиях жесткого контура;
8) электроды с кислым типом покрытия не должны применяться для сварки конструкций, регламентированных частью 1 настоящих Правил;
9) сварочные материалы, применяемые для сварки корпусных конструкций судов класса «М-СП(лед)» и ледоколов, подвергающихся непосредственному воздействию льда, должны соответствовать требованиям пункта 1784 настоящих Правил. При этом отношение скоростей коррозии элементов сварного соединения должно находиться в пределах 0,9 - 1,1.
1708. По согласованию с Регистром судоходства исправление подрезов, значения которых превышают указанные в пункте 1773 настоящих Правил, допускается производить заваркой или шлифовкой.

124. Сварка изделий судового машиностроения

1709. Требования настоящей главы распространяются на сварку конструкций судового машиностроения, изготовляемых с применением основных и сварочных материалов, отвечающих требованиям настоящей части Правил. Изготовление конструкций из материалов, не регламентируемых настоящими Правилами, должно выполняться по согласованию с Регистром судоходства.
1710. Выбор сварочных материалов для сварки конструкций судовых технических средств производится исходя из конкретных марок стали, применяемых для их изготовления с учетом требований пункта 1707 настоящих Правил.
1711. Если конструкции работают при повышенной температуре или в химически активной среде, сварочные материалы должны выбираться с учетом этих условий.
1712. Для сварки деталей судового машиностроения из стали толщиной 30 мм и более должны применяться сварочные материалы, обеспечивающие стойкость сварного соединения против образования холодных трещин, либо изготовитель должен принять технологические меры (подогрев, термообработка, ограничение минимальной температуры окружающего воздуха при сварке) для предотвращения образования холодных трещин.
1713. Сварные швы конструкций, работающих при динамических нагрузках должны быть выполнены с полным проваром. Переход от основного металла к шву должен быть плавным.
1714. Возможность применения сварки для валов судового валопровода и коленчатых валов является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства. При этом необходимо выполнить неразрушающий контроль всех сварных швов и обеспечить усталостную прочность сварных соединений.
Объем необходимой опытной сварки и программа испытаний необходимо согласовать с Регистром судоходства до начала работ.
1715. Сварку, наплавку, металлизацию распылением и другие подобные методы при изготовлении и ремонте изделий судового машиностроения допускается применять по стандартам, согласованным с Регистром судоходства.
Допускается восстанавливать изношенные или имеющие поверхностные трещины судовые валы из углеродистой стали, содержащей до 0,45 % углерода, наплавкой, если износ или глубина трещин составляет не более 5 % диаметра вала, но не более 15 мм. Работу выполняют по технологии, согласованной с Регистром судоходства.
При этом вся поверхность вала до наплавки должна быть проверена на отсутствие трещин одобренным методом. Кроме того, необходимо проверить места, подготовленные под наплавку, и наплавленные участки. Обнаруженные трещины необходимо удалить механическим способом.
Вал перед наплавкой должен быть нагрет на всю толщину до температуры 350 - 650^оС.
Указанную температуру необходимо поддерживать и контролировать в течение всей сварки. Охлаждать вал после сварки следует медленно.
Автоматическая одно- или двухзаходная наплавка под флюсом судовых валов из углеродистой стали с содержанием углерода не более 0,4 % и марганца не более 0,8 % допускается без их предварительного подогрева.
Наплавленный металл после предварительной механической обработки должен быть подвергнут поверхностной холодной прокатке роликами.

125. Сварка сосудов, работающих под давлением

1716. Сварные швы сосудов под давлением должны быть замаркированы таким образом, чтобы можно было установить, какой сварщик производил сварку.
Продольные и поперечные швы коллекторов, сосудов, работающих под давлением, должны выполняться встык. Если выполнение стыковых швов невозможно, конструкция шва является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
1717. Выбор сварочных материалов для сварки сосудов под давлением производится исходя из конкретных марок стали, применяемых для их изготовления, с учетом требований пункта 1707 настоящих Правил.
1718. Электроды с рутиловым и кислым покрытиями не допускается применять для сварки сосудов класса I (пункт 2148 настоящих Правил), для сварки сосудов классов II и III эти электроды допускаются при условии, если указанные изделия изготавливаются из углеродистой стали и толщина свариваемых деталей не превышает 20 мм.
1719. Термообработка сосудов выполняется по стандартам или же принимаются во внимание рекомендации изготовителей стали.
Сварные соединения деталей, которые в связи с их размерами или специальной конструкцией нельзя подвергать термообработке целиком для снятия напряжений, по согласованию с Регистром судоходства могут быть обработаны по частям. При этом термообработка должна проводиться равномерным нагревом достаточно широкого участка вдоль шва (около шести толщин листа с обеих сторон сварного шва) таким образом, чтобы распространение тепловых напряжений в другие районы деталей было исключено. Местная обработка сварочной горелкой не допускается.
1720. Заделка отверстий в котлах вварными заглушками допускается при условии выполнения требований стандартов.
1722. Ремонт изношенных стенок сосудов наплавкой допускается по согласованию с Регистром судоходства.
Площадь наплавки должна быть не более 500 см², а глубина - не более 30 % толщины листа. Если эти условия невыполнимы, дефектный участок заменяют новым листом.
1723. При изготовлении теплообменных аппаратов и сосудов, работающих под давлением, относящихся к классу I или II (пункт 2148 настоящих Правил) проверяют механические свойства швов сварных соединений, для чего сваривают контрольные планки в следующих случаях:
1) при изготовлении единичных изделий;
2) при серийном изготовлении - на головном образце изделия;
3) при изменении конструкций основных узлов и деталей изделия;
4) при использовании новых материалов и способов сварки.
В необходимых случаях Регистру судоходства предоставляются изготовленные контрольные планки для изделий, относящихся к классу III.
1724. Контрольные планки должны прикрепляться к продольному шву котла или сосуда таким образом, чтобы сварной шов планок являлся продолжением шва изделия. Шов планок должен свариваться при тех же технологических условиях, что и шов изделия.
Из пробы должны быть изготовлены и испытаны: один поперечный образец на растяжение, два поперечных образца на изгиб, три образца на ударный изгиб, вырезанных согласно приложению 266 настоящих Правил.
Образцы для конструкций класса III необходимо изготовлять по запросу Регистра судоходства. Необходимо, чтобы условия вырезки образцов из проб и проведение испытаний соответствовали пунктам 1804 и 1805 настоящих Правил.

126. Сварка судовых трубопроводов

1725. Тип сварных соединений трубопроводов должен соответствовать стандартам.
1726. Выбор сварочных материалов для сварки трубопроводов производится исходя из конкретных марок стали, применяемых при их изготовлении, с учетом требований пункта 1707 настоящих Правил.
1727. Сварные стыковые соединения труб должны быть выполнены с полным проваром корня шва. Допускается сварка на удаляемых подкладных кольцах.
1728. Остающиеся подкладные кольца в стыковых соединениях труб допускается применять в тех трубопроводах, где они не влияют отрицательно на эксплуатационные свойства. Стыковые соединения фланцев с трубами не должны выполняться на остающихся подкладных кольцах.
1729. Сварные соединения труб должны подвергаться термообработке на трубах из низколегированной стали или при газовой сварке главных паропроводов, работающих при температуре свыше 350 оС.
1730. При сварке труб из хромомолибденовой стали, содержащей не менее 0,8 % хрома и более чем 0,16 % углерода, свариваемые кромки должны подогреваться до температуры 200 – 230 ^оС. Эта температура должна поддерживаться в процессе сварки.
1731. Свариваемые кромки медных труб с толщиной стенок 5 мм и более перед началом сварки должны подогреваться до температуры 250 – 350 ^оС. Сварка медноникелевых труб должна производиться без подогрева. Пайка соединений медно-никелевых труб не допускается.
1732. Возможность ремонта судовых трубопроводов заваркой поврежденных мест является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.

127. Сварка отливок и поковок

1733. Предварительный подогрев или же другие технологические мероприятия, позволяющие обеспечить необходимое качество сварки стальных отливок или поковок независимо от температуры окружающего воздуха, должны быть выполнены следующих случаях:
1) содержание углерода в стали отливок или поковок более 0,25 %;
2) содержание углерода в стали отливок и поковок, входящих в состав корпусов судов, предназначенных для плавания в ледовых условиях (отливки и поковки ахтерштевня, форштевня, кронштейнов гребных валов и конструкций), более 0,23 %.
1734. Температура подогрева и режим термообработки отливок и поковок определяются в зависимости от конструкции, размеров и условий эксплуатации согласно пунктам 1688, 1696, 1700 настоящих Правил.
1735. Дефекты на стальных поковках и отливках допускается исправлять сваркой только в тех случаях, когда была предварительно проверена свариваемость данной стали и учтены условия работы литой или кованой детали.
Дефекты, как правило, исправляют сваркой до окончательной термообработки. Заварка дефекта после окончательной термообработки допускается только в исключительных случаях. Дефекты, систематически появляющиеся в поковках и отливках, не допускается исправлять сваркой.
1736. Дефекты в отливках заваривают после удаления литников и прибылей и тщательной очистки отливок от формовочных материалов, окалины, посторонних включений. Места, подлежащие заварке, должны быть разделаны до чистого металла так, чтобы можно было обеспечить провар.
Стенки подготовленных под заварку мест должны быть пологими, а поверхность подготовленного углубления не должна иметь острых углов.

128. Сварка плакированной стали

1737. Способы сварки плакированной стали должны быть допущены в соответствии с пунктом 1270 настоящих Правил; сварочные материалы — в соответствии с требованиями раздела 24 настоящих Правил.
Разделку кромок деталей под сварку необходимо проводить в соответствии со стандартом или по чертежам, согласованным Регистром судоходства.
Разделку кромок следует выполнять путем механической обработки.
Кромки деталей при сборке необходимо хорошо подогнать друг к другу и не иметь смещений на стороне плакирующего слоя.
1738. Коррозионная стойкость металла шва со стороны плакирующего слоя должна быть такой же, как у плакирующего слоя. Толщина коррозионно-стойкого слоя шва должна быть не менее толщины плакирующего слоя.
Химический состав металла шва на стороне плакирующего слоя (за исключением зоны корня шва) должен соответствовать химическому составу плакирующего металла.
1739. В первую очередь должен быть сварен шов со стороны основного слоя и во вторую очередь - со стороны плакирующего слоя. При выполнении части шва со стороны основного слоя сварка должна вестись так, чтобы не происходило расплавления плакирующего слоя. До сварки плакирующего слоя корень шва должен быть зачищен до чистого металла с применением только механической обработки или шлифовки. Для подварки корня этого шва должны применяться те же сварочные материалы, что и для сварки плакирующего слоя. Сварка плакирующего слоя должна выполняться так, чтобы не было значительного смешивания легированного металла с нелегированным. Для сварки плакирующего слоя должны применяться сварочные электроды и проволока по возможности меньшего диаметра. Сварку производят по возможности при малой силе тока. Шов со стороны плакирующего слоя должен быть выполнен по меньшей мере в два слоя. Поперечные колебания электрода при сварке плакирующего слоя не допускаются. Если ширина верхнего слоя шва такова, что ее необходимо выполнять в несколько проходов, последний проход должен выполняться посередине шва.
1740. Если при сварке труб из плакированной стали невозможно использовать двустороннюю сварку, весь шов должен быть выполнен сварочными материалами, соответствующими материалу плакирующего слоя.
При сварке тонких листов плакированной стали весь шов также должен быть выполнен сварочными материалами, соответствующими материалу плакирующего слоя.

129. Сварка стали высокой прочности

1741. Сварочные материалы, предназначенные для сварки стали высокой прочности, допускаются в соответствии с пунктами 1825 - 1827 настоящих Правил, а применяемые при этом способы сварки - согласно пункту 1270 настоящих Правил.
1742. Способ и технология сварки необходимо одобрить Регистром судоходства после выполнения технологических испытаний по согласованной программе. При этом изготовитель сварных конструкций должен представить зафиксированные в документации значения температуры подогрева перед сваркой, погонной энергии при сварке, режима термообработки после сварки, температуры между проходами.
Изготовитель должен располагать системой регистрации и контроля режимов сварки, включая измерение температуры между проходами, и предъявлять результаты контроля по запросу Регистра судоходства.
1743. Сварные соединения выполняют многопроходной сваркой.
Однопроходная сварка допускается по согласованию с Регистром судоходства.
Каждый проход выполняется непрерывно с минимальными колебаниями дуги.
1744. Не допускается зажигание дуги за пределами подготовленных к сварке кромок.
Приварка монтажных вспомогательных средств допускается только в порядке исключения при обеспечении местного подогрева.
Монтажные вспомогательные средства удаляются механической резкой с последующей зачисткой заподлицо с поверхностью основного металла.
1745. Кромки, подготовленные с использованием газовой резки, должны после этого обрабатываться механическим способом. Зачистка корня шва выполняется только механическим способом. Температура подогрева при правке подлежит согласованию с Регистром судоходства в каждом случае. При этом необходимо обеспечить требуемые свойства основного металла и сварного соединения.

130. Сварка чугуна, высокотемпературная пайка

1746. Дефекты в отливках из чугуна по согласованию с Регистром судоходства допускается исправлять сваркой, используя способ, прошедший испытания по согласованной с Регистром судоходства программе.
1747. Паяные соединения конструкций объектов необходимо выполнять в соответствии со стандартами или согласованной Регистром судоходства технической документацией.

131. Сварка алюминиевых сплавов, медных сплавов,
тяжелых металлов и других цветных металлов

1748. Сварочные работы должны производиться наиболее целесообразным способом, обеспечивающим высокое качество сварного шва, максимальную прочность соединения и достаточную стойкость против коррозии. При этом химический состав шва должен быть близок к таковому основного материала.
1749. Сварные швы должны по возможности располагаться в районе наиболее низких напряжений.
Сварка должна производиться в нижнем положении. Снятие усиления сварных швов допускается по согласованию с Регистром судоходства.
1750. Непосредственно перед сваркой (прихваткой) свариваемые кромки деталей из алюминия и его сплавов должны обезжириваться специальными растворителями (ацетон, спирт) и зачищаться стальными проволочными щетками. Прихватки перед сваркой также должны быть зачищены стальной щеткой. При многопроходной сварке должна производиться зачистка щетками каждого предыдущего слоя перед наложением последующего.
1751. Сварочные материалы из алюминия и его сплавов перед сваркой должны быть зачищены для удаления оксидной пленки.
1752. Допускается сварка алюминиевых сплавов на остающихся или удаляемых подкладках. Подкладки, удаляемые после сварки, должны изготавливаться из нержавеющей стали. Остающиеся подкладки должны изготавливаться из сплава той же марки, что и свариваемые детали.
1753. При двусторонней сварке перед наложением шва с обратной стороны необходимо удалить корень шва до чистого металла рубкой, строжкой или фрезерованием. Удаление корня шва абразивными кругами не допускается.
1754. Допускается горячая правка конструкций из алюминия и его сплавов. Температура нагрева при правке должна соответствовать свойствам данного сплава.
1755. Если при сварке применяется флюс, он должен быть по возможности нейтральным. Если же в виде исключения применяется не нейтральный флюс, после сварки он должен быть тщательно удален.
1756. В районе соединения конструкций из алюминиевых сплавов на заклепках все основные сварочные работы должны быть закончены до начала клепки.
1757. Сварка меди и ее сплавов, тяжелых металлов и других цветных металлов производится в соответствии с требованиями стандартов, а при отсутствии последних является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.

Раздел 23. Контроль сварочных работ

132. Организация контроля

1758. Контроль сварочных работ и сварных швов при изготовлении конструкций и деталей должен осуществляться контрольными органами организации. Результаты контроля необходимо регистрировать по установленной в организации форме, храниться в ней до сдачи объекта и предъявляться Регистру судоходства по его требованию для рассмотрения.
1759. Неразрушающий контроль сварных швов может выполняться:
1) путем внешнего их осмотра (визуальный контроль);
2) магнитопорошковым методом (магнитопорошковый контроль);
3) капиллярным методом (капиллярный контроль);
4) радиографическим методом (радиографический контроль, рентгено- или гаммаграфирование);
5) ультразвуковым методом (ультразвуковой контроль).
6) в ходе и по результатам испытаний на непроницаемость.
Применение конкретного метода неразрушающего контроля устанавливается в технической документации проекта в зависимости от ответственности конструкции и типа сварного соединения.
Применение других методов контроля является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
Неразрушающий контроль осуществляется по согласованным Регистром судоходства стандартам или методикам.
Если предусмотрена термическая обработка сварных узлов, окончательный неразрушающий контроль сварных соединений производится после ее завершения.
При сварке стали высокой прочности и конструкций сложной формы неразрушающий контроль должен выполняться не ранее чем через 72 часа после окончания сварки.
Неразрушающий контроль сварных швов и деталей осуществляется Регистром судоходства с применением ультразвукового дефектоскопа.
Неразрушающий контроль сварных швов необходимо производить признанными Регистром судоходства лабораториями.
Персонал, осуществляющий контроль сварных швов и оценку их качества, должен иметь удостоверенную компетентными органами квалификацию, соответствующую требованиям технической документации на применяемые методы контроля.
1760. После окончания сварочных работ на данной конструкции контрольный орган организации определяет места контроля неразрушающим методом по согласованной с Регистром судоходства схеме контроля. Регистр судоходства требует проведения контроля дополнительных участков сварных швов в случае сомнения в качестве последних.
1761. Если обнаружены недопустимые дефекты, контроль должен быть продолжен по обеим сторонам данного участка до получения удовлетворительных результатов. Регистр судоходства требует также дополнительного контроля двух участков того же сварного шва в других местах по каждому снимку, оцененному неудовлетворительным баллом.
Результаты дополнительного контроля следует предъявлять вместе с документами первоначального контроля до исправления дефектов. В случае если объем первоначального и дополнительного контроля сварного шва превысил 50 % его длины, данный шов должен быть подвергнут дополнительному контролю по всей длине.
Недопустимые дефекты должны быть исправлены, при этом повторное исправление подлежит специальному согласованию с Регистром судоходства.
1762. В обоснованных случаях работник Регистра судоходства требует проведения контроля одного и того же участка сварного соединения радиографическим и ультразвуковым методами.
1763. При контроле сварных швов наружной обшивки снимок должен быть расположен на пересечении по оси стыка так, чтобы он частично охватывал также паз, как показано в приложении 252 настоящих Правил.
При ультразвуковом контроле контролируют участки паза на длине 100 мм с каждой стороны стыка, как показано в приложении 253 настоящих Правил.

133. Объем неразрушающего контроля

1764. Объем неразрушающего контроля швов сварных соединений корпуса судна устанавливается по согласованной с Регистром судоходства схеме контроля в соответствии с приложением 254 настоящих Правил.
Количество снимков соединений наружной обшивки в районе 0,5L средней части судна определяется по формуле:
N = L(B+H)T/45
где N - число участков, подлежащих контролю;
L, В, Н - длина, ширина, высота борта судна, м;
Т - коэффициент, зависящий от длины судна и определяемый согласно приложению 255 настоящих Правил.
1765. Сварные соединения сосудов под давлением и теплообменных аппаратов подвергают неразрушающему контролю в объеме, указанном в приложении 256 настоящих Правил, в зависимости от класса конструкции (пункт 2148 настоящих Правил).
1766. Сварные соединения трубопроводов в зависимости от их класса, подвергаются неразрушающему контролю в объеме, указанном в приложении 322 настоящих Правил, должны быть подвергнуты неразрушающему контролю в объеме, указанном в приложении 257 настоящих Правил.
1767. Кроме конструкций, указанных в приложениях 254 - 257 настоящих Правил, неразрушающему контролю подлежат элементы устройств и их механизмов, такие как соединения грузовых мачт, колонн. Контролируемые участки в этих конструкциях устанавливаются по согласованию с работником Регистра судоходства.
1768. Работник Регистра судоходства устанавливает распределение участков неразрушающего контроля, отличное от указанного в одобренной схеме контроля, в зависимости от конкретных условий, в которых выполнена сварка.
1769. Организация должна определять на основании радиографического и ультразвукового контроля процент брака сварных соединений не реже чем один раз через шесть месяцев и сообщать результаты Регистру судоходства.
1770. Показатель К, брака сварных соединений должен определяться по формуле, %: К = 100l/s, где l - общая длина участков контроля, на которых установлено неудовлетворительное качество сварных швов, м; s - общая длина всех участков контроля, м.
Если показатель брака составит более 5 %, то за каждый процент сверх указанного Регистр судоходства требует увеличения числа участков контроля на 10 %.
Число контролируемых участков может быть уменьшено, если уровень сварочных работ будет признан работником Регистра судоходства удовлетворительным.
1771. При переоборудовании и ремонте судов и плавсредств число контролируемых участков определяется Регистром судоходства в зависимости от объема сварочных работ и ответственности конструкций с учетом требований пунктов 1764 - 1770 настоящих Правил.

134. Оценка качества сварных швов

1772. Оценка качества сварных соединений при радиографическом или ультразвуковом контроле может производиться по пятибалльной или трехбалльной шкале или по другим шкалам, согласованным с Регистром судоходства.
Критерии оценок по пятибалльной шкале принимаются в соответствии с признанными Регистром судоходства стандартами.
Критерии оценки по трехбалльной шкале устанавливаются согласно пункту 1774 настоящих Правил.
Оценка качества при применении иных методов контроля должна производиться с учетом известных допустимых размеров пороков либо на основании стандартов или иных критериев, согласованных с Регистром судоходства.
1773. Критерии оценки при отдельных видах контроля и допускаемые баллы указаны в приложениях 258, 259 настоящих Правил.
После проведения контроля должен быть составлен протокол с указанием дефектных участков, величины, вида, балла дефектов и их расположения.
1774. Трехбалльная шкала оценки качества сварных соединений стальных конструкций:
1) балл III - в сварном шве отсутствуют внутренние дефекты или имеются:
отдельные газовые и металлические (вольфрамовые) включения, каждое размером до 0,1 толщины шва, но не более 2 мм;
отдельные шлаковые включения, каждое размером до 0,3 толщины шва, но не более 3 мм, и площадью не более 5 мм2.
Число указанных выше дефектов в среднем не должно быть более одного на 100 мм длины шва;
2) балл II - в сварном шве отсутствуют трещины, свищи, непровары, несплавления. Максимально допустимые длина, ширина и суммарная длина пор, шлаковых или вольфрамовых включений, цепочек и скоплений этих дефектов и окисных включений для любых 100 мм контролируемого участка приведены в приложении 260 настоящих Правил;
3) балл I - в сварном шве отсутствуют трещины, свищи, непровары, несплавления. Максимально допустимые длина, ширина и суммарная длина пор, шлаковых или вольфрамовых включений, цепочек и скоплений этих дефектов и окисных включений для любых 100 мм контролируемого участка приведены в приложении 261 настоящих Правил.

Раздел 24. Сварочные материалы

135. Общие положения

1775. Сварка конструкций, подлежащих техническому наблюдению Регистром судоходства, выполняется только сварочными материалами, допущенными им.
1776. Новый сварочный материал допускается на основании результатов рассмотрения Регистром судоходства технической документации, характеризующей сварочный материал и область его применения, и результатов испытаний, выполненных под техническим наблюдением Регистра судоходства по согласованной с ним программе в соответствии с требованиями настоящего раздела.
Сварочные материалы, для которых в настоящих Правилах не предусмотрен подробный перечень испытаний или которые предназначены для сварки легированной стали, при допуске необходимо испытывать по программе, согласованной с Регистром судоходства.
1777. Если не оговорено особо, сварочные материалы подлежат ежегодным испытаниям в соответствии с пунктом 1788 настоящих Правил, в присутствии работника Регистра судоходства для подтверждения их свойств и качеств, установленных при допуске.
1778. При любых изменениях свойств, химического состава допущенного сварочного материала или технологии его изготовления необходимо проведение повторных испытаний.
1779. Необходимо, чтобы техническая документация на предъявляемый Регистру судоходства сварочный материал содержала как минимум следующие данные:
1) название организации-изготовителя сварочного материала;
2) наименование, марку, тип и назначение сварочного материала;
3) категорию сварочного материала в соответствии с Правилами;
4) химический состав наплавленного металла;
5) механические и технологические свойства наплавленного металла и сварного соединения;
6) технологию и режимы сварки;
7) краткое описание технологии изготовления сварочного материала, методов контроля качества.

136. Сварочные материалы для сварки судостроительных сталей

§ 1. Общие положения

1780. Сварочные материалы для сварки судостроительной стали нормальной прочности подразделяются на категории 1, 2, и 3, судостроительной стали повышенной прочности - на категории 1Y, 2Y, 3Y, а судостроительной стали высокой прочности - категории 3Y, 4Y, 5Y.
Категории сварочных материалов для сварки стали высокой прочности обозначаются дополнительным индексом, указывающим минимальный предел текучести материала (глава 143 настоящих Правил).
Сочетания сварочных материалов, допущенных для автоматической сварки, обозначаются следующими индексами:
двухпроходная сварка - Т;
многопроходная сварка - М;
двух- и многопроходная сварка - ТМ.
Сочетания материалов, допущенных для полуавтоматической сварки, обозначаются индексом S.
1781. Механические свойства и работа удара KV наплавленного металла должны соответствовать данным приложения 262, сварного соединения - приложения 263 настоящих Правил для соответствующей категории сварочного материала.
1782. Выбор сварочных материалов для судостроительных сталей осуществляется в соответствии с приложением 251 настоящих Правил.
1783. В зависимости от содержания диффузионного водорода в наплавленном металле, определяемого в соответствии с пунктом 1789 настоящих Правил, сварочным материалам могут быть присвоены Регистром судоходства индексы «Н», «НН» или «ННН» в соответствии с приложением 264 настоящих Правил. Метод определения содержания водорода должен быть указан в протоколе испытания при допуске. Содержание диффузионного водорода приводится расчетом к стандартным условиям по температуре и давлению.
1784. Сварочные материалы любой категории, предназначенные для сварки стали нормальной прочности, содержащей 0,22 % и более углерода, или подобной стали с другими сталями, а также для сварки стали повышенной прочности, должны быть такими, чтобы после сварки при температуре до -25 ^оС холодные трещины в металле шва и в сварном соединении отсутствовали, а содержание серы и фосфора в наплавленном металле составляло не более 0,03 % каждого элемента.
1785. Сварочные материалы, предназначенные для сварки корпусов судов смешанного плавания, должны обеспечивать равные или весьма близкие скорости коррозии в морской воде сварного соединения (металла шва и зоны термического влияния) и основного металла.
1786. По просьбе изготовителя сварочные материалы могут быть переведены в более высокую категорию, если при ежегодных испытаниях будет доказано, что они соответствуют требованиям этой категории.

§ 2. Общие требования при испытаниях

1787. При допуске сварочного материала и признании Регистром судоходства организации-изготовителя в общем случае должны быть определены:
1) механические свойства наплавленного металла;
2) механические свойства металла шва и сварного стыкового соединения;
3) стойкость металла шва и сварного соединения против образования горячих трещин при сварке тавровой пробы.
Когда это требуется, или по желанию изготовителя при допуске сварочных материалов определяют:
1) содержание диффузионного водорода в наплавленном металле (пункты 1783 и 1789 настоящих Правил);
2) стойкость металла шва и сварного соединения против образования холодных трещин при сварке (пункты 1784 и 1790 настоящих Правил);
3) стойкость сварного соединения против коррозии в морской воде (пункты 1785 и 1791 настоящих Правил).
Объем испытаний для конкретных сварочных материалов устанавливается в соответствии с пунктами 1792 и 1811 настоящих Правил программой испытаний, согласованной с Регистром судоходства.
1788. При ежегодных испытаниях сварочных материалов согласно пункту 1777 должны быть выполнены для соответствующих сварочных материалов указанные в пунктах 1787 настоящих Правил испытания, за исключением испытания для определения стойкости металла шва и сварного соединения против образования холодных трещин и коррозии в морской воде. По согласованию с Регистром судоходства объем испытаний возможно уменьшить.
1789. Определение содержания водорода, когда это требуется, должно производиться вакуумным методом одним из двух способов:
по методике, приведенной в приложении 166 настоящих Правил;
по методике с использованием ртутно-вакуумной аппаратуры.
По согласованию с Регистром судоходства допускается производить определение водорода глицериновым способом.
1790. Стойкость металла шва и сварного соединения против образования холодных трещин определяют по методике, приведенной в приложении 164 настоящих Правил.
Допускается по согласованию с Регистром судоходства проводить испытания по иным методикам, при этом сварку следует выполнять в условиях, аналогичных условиям сварки при постройке судов.
1791. Стойкость сварного соединения против коррозии в морской воде определяют по методике, приведенной в приложении 163 настоящих Правил. По согласованию с Регистром судоходства допускается проводить испытания по иным методикам.

137. Изготовление проб, образцов и оценка результатов

§ 1. Изготовление проб

1792. Пробы для определения свойств наплавленного металла для всех сварочных материалов могут быть изготовлены из судостроительной стали любой категории.
Пробы стыковых и тавровых соединений должны изготавливаться из стали той категории, для которой предназначен сварочный материал. Если сварочный материал предназначен для сварки стали различных категорий, пробы стыковых соединений должны быть изготовлены из стали самой высокой категории.
Сварка проб должна выполняться при нормальной температуре, причем последующие слои наплавляются после остывания предыдущих по крайней мере до 250^оС, но не менее 100^оС; сваренные пробы не должны подвергаться термической обработке.
Пробы стыковых соединений до разрезки на образцы должны подвергаться радиографическому контролю, результаты которого должны подтверждать отсутствие недопустимых дефектов.
Сварку проб необходимо выполнять в присутствии работника Регистра судоходства или уполномоченного Регистром судоходства лица.
1793. Если сварочные материалы должны быть допущены для сварки на постоянном и переменном токе, то пробы следует сваривать на переменном токе. Регистр судоходства требует сварку пробы и на постоянном токе.

§ 2. Изготовление образцов

1794. Из проб сварного соединения вырезают образцы для испытаний наплавленного металла, металла шва сварного соединения на растяжение, на изгиб и на ударный изгиб. Размеры образцов принимаются согласно требованиям раздела 17 настоящих Правил.
Размеры образца из сварного соединения для испытания на растяжение указаны в приложении 265 настоящих Правил.
Форма и размеры цилиндрического образца для испытания на растяжение должны соответствовать стандартам.
Перед испытанием образцы на растяжение рекомендуется выдерживать при температуре не выше 250 ^оС в течение 16 часов для удаления водорода.
1795. Образцы для испытания на ударный изгиб должны быть вырезаны из пробы сварного соединения, в соответствии с приложениями 266, 267 настоящих Правил.
1796. Усиление шва на образцах, вырезанных из сварного стыкового соединения для испытания на растяжение и изгиб, должно быть удалено с обеих сторон заподлицо с основным металлом. Кромки образца для испытания на изгиб допускается округлять радиусом не более 2 мм.

§ 3. Оценка результатов испытаний

1797. Испытание на изгиб считается удовлетворительным, если после изгиба на оправке, равной трем толщинам образца, на растягиваемой стороне образца не образовались трещины. Образовавшиеся на поверхности трещины длиной менее 3 мм не учитываются.
1798. Если результаты испытаний образцов на растяжение и изгиб не соответствуют требованиям, необходимо провести повторное испытание на удвоенном количестве образцов.
1799. Испытания на ударный изгиб проводятся на трех образцах, температура которых должна контролироваться с точностью 2⁰С. Среднее значение полученной работы удара должно соответствовать требованиям приложений 262, 263 настоящих Правил. Полученная при испытании работа удара для одного образца может быть меньше требуемого среднего значения, но должна составлять не менее 70 % от него.
1800. Если результаты испытаний образцов на ударный изгиб не соответствуют требованиям приложениями 262, 263 настоящих Правил, могут быть проведены дополнительные испытания комплекта из трех образцов. Дополнительные испытания допускаются, если полученная при испытании работа удара для не более, чем двух образцов ниже требуемого среднего значения и для не более, чем одного из них составляет ниже 70 % от этого значения.
1801. Испытания сварочных материалов на стойкость против образования горячих трещин должны проводиться в соответствии с пунктом 1806 настоящих Правил. Результаты испытаний признаются удовлетворительными, если в сварных швах тавровой пробы отсутствуют поверхностные и внутренние трещины, а также значительная пористость.
1802. Оценка результатов испытаний на стойкость против образования холодных трещин производится в соответствии с методикой, изложенной в приложении 164 настоящих Правил.
1803. На основании результатов испытаний для определения стойкости сварного соединения против коррозии в морской воде должны быть определены средние скорости коррозии металла шва и зоны термического влияния, средние скорости коррозии основного металла в зоне сварного соединения и на некотором расстоянии от сварного шва. При этом соотношение скоростей коррозии элементов сварного соединения должно находиться в пределах 0,9-1,1.

138. Испытание электродов для ручной дуговой сварки

§ 1. Испытания наплавленного металла
и сварного стыкового соединения

1804. Для испытания наплавленного металла в нижнем положении должны быть сварены две пробы, при этом одна из них сваривается электродами диаметром 4 мм, а другая - электродами наибольшего производимого диаметра. Если электроды изготавливаются только одного диаметра, достаточно одной пробы.
Проба наплавленного металла должна соответствовать приложению 268 настоящих Правил.
Металл шва должен наплавляться несколькими слоями, причем каждый последующий слой следует направлять противоположно предыдущему. Толщина каждого слоя должна быть не менее 2 мм и не более 4 мм.
Результаты испытаний образцов, вырезанных из пробы согласно приложению 268, должны соответствовать требованиям приложения 262 настоящих Правил.
1805. Для определения свойств сварного стыкового соединения в каждом положении сварки (нижнем, вертикальном снизу вверх, вертикальном сверху вниз, потолочном, горизонтальном на вертикальной плоскости), для которого предназначены электроды, должно быть сварено по одной пробе. По согласованию с Регистром судоходства электроды, предназначенные для сварки в нижнем и вертикальном снизу вверх положениях, могут применяться для сварки в горизонтальном положении на вертикальной плоскости.
Если электроды предназначены только для сварки в нижнем положении, должны быть сварены две пробы в этом положении. Пробы сварного стыкового соединения для испытания электродов должны соответствовать приложению 269 настоящих Правил.
Из проб, сваренных в потолочном положении, изготовление образцов для испытания на ударный изгиб не требуется.
Сварку проб выполняют с учетом следующего:
1) нижнее положение - первый проход следует выполнять электродом диаметром 4 мм, остальные проходы, за исключением двух последних слоев, - электродом диаметром 5 мм или более.
Проходы двух последних слоев следует выполнять электродами наибольшего производимого диаметра.
В случае, когда требуется вторая проба в нижнем положении, первый проход необходимо выполнять электродом диаметром 4 мм, следующий проход - электродом диаметром 5 или 6мм, остальные проходы - электродом наибольшего производимого диаметра;
2) горизонтальное положение - первый проход необходимо выполнять электродом диаметром 4 или 5 мм, последующие проходы - электродом диаметром 5 мм;
3) вертикальное положение снизу вверх и потолочное - первый проход необходимо выполнять электродом диаметром 3,25 мм, остальные проходы - электродом диаметром 4 или 5 мм, если электроды таких диаметров рекомендуются для сварки в этих положениях;
4) вертикальное положение сверху вниз - диаметр электрода и порядок сварки пробы принимаются по рекомендации изготовителя.
Подварочный шов выполняется электродом диаметром 4 мм после вырубки корня шва до чистого металла в том же положении сварки, в каком выполнялся основной шов.
Результаты испытаний образцов, вырезанных из пробы согласно приложению 269, должны соответствовать требованиям приложения 263 настоящих Правил.

§ 2. Испытание стойкости металла шва и сварного соединения
против образования горячих трещин

1806. Для определения стойкости против образования горячих трещин должны быть сварены три тавровых пробы, как показано в приложении 270 настоящих Правил. По возможности пробы свариваются электродами разных диаметров.
Нижняя кромка вертикальной пластины должна быть ровной и пригнана плотно к поверхности нижней пластины. Неровности должны быть устранены до сварки.
Прихватки выполняются на торцах пластин. Нижней пластине должна быть придана дополнительная жесткость посредством приварки трех поперечных ребер, предотвращающих ее искривление.
Сварка должна производиться в положении «в лодочку». Угловые швы должны быть однопроходными и выполнены на максимальном токе, который рекомендуется изготовителем для данного типа и диаметра электродов.
Второй шов должен выполняться немедленно после окончания первого шва и заканчиваться на том конце пробы, где начат первый шов. Оба шва должны выполняться с постоянной скоростью без колебательных движений.
Длина электрода, необходимая для сварки шва длиной 120 мм, приведена в приложении 271 настоящих Правил.
После сварки шлак удаляют со швов, полностью остывшие швы подвергают осмотру или неразрушающему контролю для обнаружения трещин.
Первый валик затем срезается на станке или срубается зубилом, а второй валик ломается таким образом, чтобы корень шва растягивался.

§ 3. Испытание электродов, предназначенных только для
сварки угловых швов. Испытание сочетаний проволока - флюс

1807. Электроды, предназначенные только для сварки угловых швов, включая электроды для сварки наклонным и лежащим электродом, подвергают следующим испытаниям:
1) определению свойств наплавленного металла согласно пункту 1804 настоящих Правил;
2) испытанию таврового соединения;
3) определению содержания водорода согласно пункту 1789 настоящих Правил.
Сварка таврового соединения должна производиться в соответствии с приложением 272 настоящих Правил. Тавровые пробы должны быть сварены в каждом положении, для которого предназначены электроды (нижнем, вертикальном снизу вверх, вертикальном сверху вниз, потолочном). Пробы должны свариваться с использованием электродов того диаметра, который рекомендован изготовителем для данного положения сварки. Длина пробы должна быть такой, чтобы можно было выполнить шов, получаемый при расплавлении одного электрода полностью. Первый шов на пробе должен быть сварен электродом наибольшего производимого диаметра, второй - электродом минимального диаметра. Из трех участков шириной около 25 мм должны быть изготовлены три макрошлифа. На макрошлифах должна быть измерена твердость металла шва, зоны термического влияния и основного металла, как показано приложении 272 настоящих Правил.
Среднее значение твердости металла шва и зоны термического влияния при сварке судостроительной стали нормальной и повышенной прочности не должно превышать 350 HV (твердость, определяемая с помощью алмазной пирамиды, при нагрузке 100 Н).
Испытание на излом после удаления строжкой или зубилом одного из швов производится так, чтобы корень оставшегося шва растягивался. На поверхности изломов должны отсутствовать трещины и значительная пористость.
1808. Требования настоящего параграфа распространяются на сочетания проволока - флюс, предназначенные для автоматической многопроходной и двухпроходной сварки. Если сочетание предназначено для обоих методов, то испытания необходимо проводить для каждого из них.

139. Сочетания для многопроходной сварки

§ 1. Испытание наплавленного металла
и сварного стыкового соединения

1809. Проба должна быть сварена в нижнем положении согласно приложению 273 настоящих Правил.
Направление сварки каждого последующего слоя на пробе должно быть противоположным предыдущему. Толщина слоя каждого прохода должна быть не менее диаметра проволоки, и вместе с тем не менее 4 мм.
Результаты испытаний образцов, вырезанных из пробы согласно приложению 273, должны соответствовать требованиям согласно приложению 262 настоящих Правил.
1810. Проба должна быть сварена в нижнем положении согласно приложению 274 настоящих Правил.
Толщина слоя каждого прохода должна быть не менее диаметра проволоки, и вместе с тем не менее 4 мм. Результаты испытаний образцов, вырезанных из пробы согласно приложению 274, должны соответствовать требованиям приложению 263 настоящих Правил.

§ 2. Сочетания для двухпроходной сварки

1811. Должны быть сварены две пробы согласно приложению 275 настоящих Правил:
1) для категорий 1 и 1⁰ одна проба толщиной 12 - 15 мм и другая толщиной 20 - 25 мм;
2) для категорий 2, 2⁰, 3, 3⁰ одна проба толщиной 20 - 25 мм и другая толщиной 30-35 мм.
Если сварочные материалы предназначены для сварки стали и нормальной, и повышенной прочности, необходимо изготовить две пробы из стали повышенной прочности. Регистр судоходства возможно запросит также изготовления двух проб из стали нормальной прочности.
Выбор категории стали, диаметр проволоки, подготовка кромок под сварку при сварке пробы должны соответствовать требованиям согласно приложению 275 настоящих Правил.
Расстояние между кромками листов не должно превышать 1 мм. Проба должна выполняться за два прохода. После выполнения первого прохода и перед выполнением следующего проба должна остыть на открытом воздухе до температуры 100^оС.
Результаты испытаний образцов, вырезанных из пробы согласно приложению 275, должны соответствовать требованиям приложений 262, 263 настоящих Правил.

§ 3. Испытание сочетаний проволока - защитный газ

1812. Требования настоящего параграфа распространяются на комбинации сварочных материалов «проволока - защитный газ», а также на флюсосодержащую и покрытую флюсом проволоки (для сварки с защитным газом и без него).
1813. Состав защитного газа должен быть указан в допуске на сочетание.
Применение защитного газа иного состава для той же проволоки возможно после проведения дополнительных испытаний.
При допуске сочетаний, предназначенных для сварки угловых швов, должны быть выполнены требования пункта 1807 настоящих Правил.
При допуске сочетаний для автоматической многопроходной сварки должны быть выполнены требования пункта 1809 настоящих Правил, при сварке пробы наплавленного металла толщина слоя должна быть не менее 3 мм.
Сочетание, допущенное для полуавтоматической многопроходной сварки, разрешается для автоматической сварки без проведения дополнительных испытаний.

140. Сочетания для многопроходной сварки

§ 1. Испытания наплавленного металла
и сварного стыкового соединения

1814. Для испытания наплавленного металла в нижнем положении должны быть сварены две пробы согласно приложению 268 настоящих Правил: одна - проволокой наименьшего производимого диаметра, а другая - проволокой наибольшего диаметра. Если проволока производится только одного диаметра, следует сваривать только одну пробу.
Толщина каждого слоя наплавленного металла при сварке проб должна составлять 2 - 6 мм.
Результаты испытаний образцов, вырезанных из проб согласно приложению 268, должны соответствовать требованиям приложения 262 настоящих Правил.
1815. Для каждого положения сварки, для которого предназначается сочетание, должно быть сварено по одной пробе согласно приложению 269 настоящих Правил. При сварке проб первый проход выполняется проволокой наименьшего производимого диаметра. Последующие проходы выполняются: для нижнего положения - проволокой наибольшего производимого диаметра; для других - проволокой наибольшего диаметра, рекомендуемого изготовителем для данного положения сварки.
Если сочетание предназначается только для сварки в нижнем положении, необходимо изготовить дополнительную пробу с использованием проволоки иных диаметров, чем примененные для сварки первой пробы.
Если проволока производится только одного диаметра, следует изготавливать одну пробу.
Результаты испытаний образцов, вырезанных из пробы согласно приложению 269, должны соответствовать требованиям приложения 262, 263 настоящих Правил.

§ 2. Сочетания для автоматической двухпроводной сварки

1816. Испытания проводятся в соответствии с требованиями пункта 1811 настоящих Правил, с учетом следующего:
1) для испытания должны быть изготовлены две пробы согласно приложению 275 настоящих Правил: одна толщиной 12 - 15 мм и другая - толщиной 20 - 25 мм;
2) если сочетание предназначается для сварки стали толщиной более 25 мм, следует изготовить две пробы: одну - толщиной около 20 мм и другую - максимальной толщиной, предусмотренной для сварки данным сочетанием.
1817. Подготовку кромок под сварку в зависимости от толщины свариваемой пробы выполняют в соответствии с приложением 277 настоящих Правил.

§ 3. Испытания сварочных материалов для дуговой сварки
в защитном газе и предназначенных для односторонней сварки
на подкладках

1818. На сварочные материалы распространяются требования пункта 1811 с учетом требований пункта 1819 настоящих Правил.
При этом сварку можно выполнять за один проход, а разделку кромок не производить.
1819. Для испытания должны быть сварены две пробы согласно приложениям 278, 279 настоящих Правил, толщиной 25 мм и 35 - 40 мм.
Категории стали для проб должны соответствовать приложению 276 настоящих Правил для проб толщиной 25 - 35 мм.
Результаты испытаний образцов, вырезанных из проб согласно приложениям 278, 279, должны соответствовать требованиям приложений 262, 263 настоящих Правил, для автоматической сварки.
1820. Объем испытаний и условия их проведения устанавливаются согласно требованиям пунктов 1804 - 1811 настоящих Правил для соответствующих методов сварки с учетом следующих указаний.
Пробу для испытания наплавленного металла изготавливают согласно приложениям 268 и 273 настоящих Правил, в зависимости от метода сварки. Должны быть изготовлены две пробы сварного стыкового соединения минимальной и максимальной толщины согласно приложению 280 настоящих Правил.
Подготовка кромок, размеры зазора, режимы сварки должны соответствовать рекомендациям изготовителя сварочных материалов.
Механические свойства наплавленного металла должны соответствовать приложению 262, а сварного соединения - приложению 263 настоящих Правил для соответствующих категорий сварочных материалов. Если сварочные материалы ранее допущены Регистром судоходства для сварки по обычной технологии (без подкладок), должна быть изготовлена только проба для испытания сварного соединения согласно приложению 280 настоящих Правил.

141. Сварочные материалы для сварки котельной стали

1821. На сварочные материалы для сварки котельной стали полностью распространяются требования, предусмотренные главой 136 настоящих Правил для сварки судостроительной стали, за исключением испытания стойкости против образования холодных трещин и коррозии в морской воде, с учетом указаний настоящей главы.
1822. При испытании сварочных материалов для котельной стали из проб наплавленного металла и стыковых соединений дополнительно изготавливают комплект образцов для испытания на ударный изгиб после старения в соответствии с главой 93 настоящих Правил.
1823. При проведении испытаний сварочных материалов, предназначенных для варки стали, используемой при 350 ^оС и выше, Регистр судоходства может потребовать испытания на растяжение при максимальной рабочей температуре с определением условного предела текучести R _po,2t.
Испытания проводят и результаты их оценивают по стандартам, согласованным с Регистром судоходства.

142. Сварочные материалы для сварки стали, предназначенной для
изготовления механизмов, устройств, оборудования, трубопроводов
и стали высокой прочности

1824. Сварочные материалы, допущенные для сварки судостроительной или котельной стали, могут быть допущены без дополнительных испытаний для сварки стали, предназначенной для изготовления объектов судовой техники, устройств и их механизмов, трубопроводов, если их выполняют из стали, аналогичной судостроительной или близкой к ней по свойствам.
Во всех прочих случаях сварочные материалы для этих конструкций должны быть испытаны на той стали, для сварки которой они предназначаются. Испытания проводятся по программе, согласованной Регистром судоходства.
1825. Изготовление проб, их размеры и количество, а также испытания наплавленного металла должны отвечать требованиям пунктов 1792, 1804, 1809, 1814 и 1815 настоящих Правил, в зависимости от применяемых сварочных материалов.
Результаты испытаний образцов должны отвечать требованиям приложения 281 настоящих Правил.
1826. Изготовление проб, их размеры и количество, а также испытания сварного соединения должны отвечать требованиям пунктов 1805, 1810, 1814 и 1815 настоящих Правил, в зависимости от применяемых сварочных материалов.
Пробы должны изготавливаться из стали высокой прочности с минимальным временным сопротивлением, соответствующим заявленной категории.
Результаты испытаний образцов должны отвечать требованиям приложения 282 настоящих Правил.
1827. Сварочные материалы подвергаются испытанию для определения содержания водорода в соответствии с пунктом 1789 настоящих Правил и должны соответствовать требованиям, предъявляемым к металлу с индексом содержания водорода НН.

143. Сварочные материалы для сварки алюминия и его сплавов

1828. Сварочный материал, предназначенный для сварки конкретного сплава, должен испытываться на этом сплаве. Для испытания должны быть сварены три стыковые и три тавровые пробы.
1829. Для проведения испытания изготавливают три стыковые пробы из листового материала толщиной:
5 мм или менее;
около 10 мм;
более 10 мм.
Пробы сваривают в нижнем положении. Разделка кромок под сварку выполняется согласно обычной технологии для применяемого способа сварки.
Размеры проб должны быть достаточными для изготовления всех требуемых образцов с учетом возможных повторных испытаний.
Из каждой сваренной стыковой пробы должны быть вырезаны и испытаны:
1) три плоских образца поперек шва для испытания на растяжение сварного соединения. Усиление шва перед испытанием не снимается;
2) три образца с поперечным швом для испытания на изгиб. Усиление шва перед испытанием должно быть снято. Образец должен изгибаться так, чтобы в зоне растяжения был проход, который сваривался последним;
3) три цилиндрических образца, вырезанных вдоль шва, для испытания на растяжение металла сварного шва.
Образцы изготавливаются только из проб толщиной 10 мм и более.
1830. Результаты испытаний, указанных в пункте 1829 настоящих Правил, образцов должны соответствовать требованиям приложения 283 настоящих Правил.
1831. Тавровые пробы изготавливают согласно пункту 1806 настоящих Правил и испытывают на излом с целью проверки вида излома, пористости, трещин и других дефектов.
Одна из трех тавровых проб сваривается проволокой минимального диаметра, другая - проволокой наибольшего диаметра, третья - проволокой среднего диаметра.
В изломе швов не должно быть дефектов, которые не допускаются в соответствии с требованиями приложений 258, 259 настоящих Правил.

Раздел 25. Допуск сварщиков

144. Общие положения

1832. Требования настоящего раздела устанавливают общие условия допуска сварщиков (операторов) к выполнению сварки конструкций.
1833. При выполнении предусмотренных настоящим разделом требований Регистр судоходства выдает Свидетельство о допуске сварщика, подтверждающее допуск сварщика к сварке конструкций при определенных в нем условиях (материал, способ сварки, положение сварки).
1834. Заявка на проведение испытаний на допуск сварщика(ов) должна содержать следующие данные: фамилию, имя, отчество, год рождения, место работы, дату и место выдачи квалификационного документа.
1835. Испытания на допуск сварщика Регистром судоходства возможно совместить с квалификационными испытаниями по месту обучения или работы сварщика.
1836. Необходимо, чтобы:
основные материалы для изготовления проб были допущены Регистром судоходства и имели соответствующие сертификаты;
сварка проб выполнялась допущенными Регистром судоходства сварочными материалами и способами сварки.
1837. Если при изготовлении проб выявлены неисправности оборудования (падение напряжения, исчезновение тока), отслоение обмазки электрода и другие, не зависящие от сварщика дефекты, то изготавливаются повторные пробы в том же количестве.

145. Испытания на допуск сварщика

1838. Испытания на допуск сварщика должны включать в себя проверку его теоретических и практических знаний.
1839. Испытания на допуск по ручной и полуавтоматической сварке проводятся согласно приложениям 284 - 292 настоящих Правил.
1840. Испытания на допуск по автоматической сварке проводятся согласно приложению 293 настоящих Правил.

146. Действие Свидетельства о допуске сварщика

1841. Срок действия Свидетельства о допуске сварщика - до двух лет.
С истечением срока действия Свидетельство о допуске сварщика (далее - Свидетельство) изымается.
Для получения нового Свидетельства сварщику нужно выдержать новые испытания на допуск согласно главе 145 настоящих Правил.
Действие Свидетельства может быть возобновлено без испытаний, если сварщик в течение срока действия Свидетельства выполнял сварку конструкций, указанных в пункте 1685 настоящих Правил, и не имел замечаний по результатам контроля (в том числе неразрушающего) сварных швов.
1842. Свидетельство теряет силу в следующих случаях:
1) если в период действия Свидетельства сварщик не выполнял сварочных работ, указанных в Свидетельстве, более чем шесть месяцев подряд;
2) если выполненные сварщиком в период действия Свидетельства сварные швы признаны не удовлетворяющими требованиям настоящей части Правил.

Часть 3. Энергетические установки и системы

Раздел 26. Общие положения

147. Область распространения

1843. Настоящая часть Правил распространяется на объекты энергетических установок и систем судов внутреннего плавания, и содержит требования к этим объектам и требования к их расположению, установке и противопожарной защите.
1844. Требования настоящей части Правил к энергетическим установкам, за исключением глав 155 и 169, изложены исходя из условия, что температура вспышки паров жидкого топлива, используемого для двигателей и котлов и определяемая в закрытом тигле, должна быть не ниже 60^оС, а для аварийных дизель-генераторов не ниже 43 ^оС.

148. Определения и пояснения

1845. В настоящей части Правил использованы термины, которые нужно понимать следующим образом:
1) автоматическое топочное устройство котлов - устройство для сжигания жидкого топлива, работа которого осуществляется автоматически без непосредственного участия обслуживающего персонала;
2) вспомогательные двигатели - первичные двигатели судовых генераторов тока, двигатели привода грузовых, пожарных насосов;
3) главные двигатели - двигатели, предназначенные для приведения в действие движителей и/или оборудования, обеспечивающего основное назначение судна;
4) двигатели - двигатели внутреннего сгорания;
5) двухтопливная система - система, обеспечивающая возможность работы двигателя как на тяжелом, так и на дизельном топливе путем переключения с одного вида топлива на другое; при этом она включает в себя системы топливо-подготовки тяжелого и дизельного топлив;
6) дистанционное управление - дистанционное изменение частоты и направления вращения, а также дистанционный пуск и остановка главных и вспомогательных двигателей;
7) длина судна - конструктивная длина судна.
8) жидкости воспламеняющиеся - нефть, нефтепродукты и приравненные к ним жидкости (в дальнейшем нефтепродукты), способные создавать взрыво- и пожароопасные концентрации паров и характеризующиеся температурой вспышки паров, определяемой соответствующими стандартами;
9) закрытый способ загрузки - разгрузки нефтепродуктов - способ ведения грузовых работ как береговыми, так и судовыми средствами через герметичную систему трубопроводов, при которой связь наливных отсеков с атмосферой осуществляется только через газоотводную систему;
Закрытым способом следует также считать загрузку - разгрузку нефтепродуктов переносными эжекторами; при этом герметизация обеспечивается с помощью уплотнительных устройств, исключающих пропуск паров нефтепродуктов.
10) кратность пены - отношение объема полученной пены к объему поданного водного раствора пенообразователя;
11) машинное отделение - помещение или группа помещений, в котором (ых) размещены элементы энергетической установки (главные и вспомогательные), ремонтные площадки и мастерские;
12) машинные помещения - помещения, в которых расположены главные и вспомогательные двигатели, котлы, компрессоры, насосы, оборудование, мастерские и другие подобные помещения, а также шахты этих помещений;
13) местный пост управления - пост, оборудованный органами управления, контрольно-измерительными приборами и средствами связи, предназначенными для управления объектом судовой техники, и расположенный вблизи управляемого объекта или непосредственно на нем.
14) оборудование - фильтры, теплообменные аппараты, цистерны и другие устройства, служащие для обеспечения функций энергетической установки;
15) отделения насосные - грузовые насосные отделения на наливных судах;
16) помещение защищаемое - помещение, оборудованное одной из систем пожаротушения или автоматической сигнализацией обнаружения пожара;
17) помещения жилые - каюты для экипажа, пассажиров и специального персонала, салоны, кают-компании, рестораны, столовые, кинозалы, спортивные залы, канцелярии, парикмахерские, санитарно-гигиенические помещения, а также коридоры, вестибюли и тамбуры, примыкающие к этим помещениям;
18) помещения смежные - помещения, отделенные одно от другого переборкой, палубой или другой подобной разделяющей их постоянной конструкцией без вырезов или с постоянно закрытыми вырезами.
Помещения, отделенные одно от другого съемными конструкциями, или имеющие незакрывающиеся вырезы в разделяющей их переборке или палубе, следует рассматривать как одно общее помещение;
19) помещения хозяйственные - камбузы, провизионные кладовые, кладовые для хранения различных судовых запасов, судовые мастерские и подобные им помещения, а также коридоры, примыкающие к этим помещениям;
20) пост пожарный (ПП) - место, где сосредоточены пусковые устройства противопожарных систем, предметы противопожарного снабжения или извещатели пожарной сигнализации для определенной части судна (отсека, отдельных помещений);
21) пост пожарный центральный (ЦПП) - помещение или часть помещения, где сосредоточены станции сигнализации обнаружения пожара и дистанционные пусковые устройства противопожарных систем (если они предусмотрены), расположенные на мостике или в других постах управления, имеющих непосредственную связь с мостиком или круглосуточную вахту на ходу судна;
22) посты управления - помещения, в которых расположены главные навигационные приборы и оборудование для управления судном, судовые радиоустановки и радиотрансляционные узлы, центральные пожарные посты, станции пожаротушения, аккумуляторные и агрегатные для радиостанций или для аварийного освещения, а также помещения для аварийных источников энергии;
23) рабочее давление (для котлов, теплообменных аппаратов и сосудов под давлением) - максимально допустимое давление при нормальном протекании рабочего процесса в продолжительном режиме, за исключением допускаемого кратковременного повышения давления во время действия предохранительного клапана или других предохранительных устройств;
24) расчетная паропроизводительность котла - наибольшая масса пара расчетных параметров, производимого котлом в единицу времени при продолжительном режиме работы и условии подключения всех возможных потребителей пара.
25) расчетная мощность - наибольшая неограниченная по времени мощность, принимаемая в расчетах, регламентируемых Правилами;
26) расчетная частота вращения - частота вращения, соответствующая расчетной мощности;
27) системы пожаротушения стационарные - системы, предназначенные для подачи огнетушащего вещества к охраняемым помещениям или непосредственно в них и конструктивно связанные с корпусом судна;
28) среда горючая - воспламеняющиеся жидкости, воспламеняющиеся сжатые, сжиженные и растворенные под давлением газы, воспламеняющиеся твердые горючие материалы и вещества;
29) стенки котлов, теплообменных аппаратов и сосудов под давлением - стенки, ограничивающие объем паровых, жидкостных (водяных) и газовых пространств, в том числе стенки соединительных патрубков и корпусов запорных устройств;)
30) сырая нефть - любая нефть, которая встречается в естественном виде в недрах земли, независимо от того, обработана она или нет с целью ее транспортировки, включая сырую нефть, из которой могли быть удалены некоторые фракции перегонки или могли быть добавлены некоторые фракции перегонки;
31) температура вспышки - наименьшая температура, при которой пары, образующиеся на поверхности воспламеняющейся жидкости, образуют с окружающим воздухом смесь, способную воспламениться при поднесении к ней открытого пламени.
Температуру вспышки следует определять в закрытом тигле прибором одобренной конструкции;
32) тушение объемное - тушение пожара путем заполнения охраняемого помещения парами невоспламеняющихся жидкостей или невоспламеняющимися газами, создающими среду, не поддерживающую горения;
33) тушение поверхностное - тушение пожара посредством охлаждения, смачивания или ограничения доступа кислорода к горящим поверхностям, например, водой или пеной;
34) тяжелое топливо - топливо, которое должно быть подогрето или смешано с дизельным топливом с целью снижения вязкости до величины, требуемой для подачи к двигателю;
35) хранилища топлива и смазочных масел - цистерны основного запаса, расходные, сточные, переливные, отстойные и другие цистерны;
36) центральный пост управления - помещение, в котором расположены органы дистанционного управления главными и вспомогательными элементами энергетических установок, а также контрольно-измерительные приборы, приборы аварийно-предупредительной сигнализации и средства связи.

149. Работа при кренах и дифферентах. Устройства управления

1846. Энергетическая установка должна обеспечивать работу судна при всех нормальных условиях эксплуатации, а также при длительном крене судна до 15^о и дифференте до 5^о (без учета строительного дифферента).
1847. Конструкция и расположение пусковых и реверсивных устройств должны обеспечивать возможность пуска и реверсирование каждого двигателя, реверсивно-редукторной передачи, муфты одним человеком.
1848. Продолжительность реверсирования (период от момента перекладки органа управления до начала работы движителя с противоположным по направлению упором) не должна превышать:
1) на полном ходу - 25 с;
2) на малом ходу - 15 с.
1849. Направление перемещения рукояток и маховиков управления должно быть обозначено стрелками и соответствующими надписями.
1850. Перемещение рукояток управления на местных и дистанционных постах управления главными двигателями, передачами и муфтами от себя и вправо или вращение штурвалов (маховиков) по часовой стрелке должно соответствовать работе перечисленных объектов на передний ход.
1851. Конструкция устройств управления должна исключать возможность самопроизвольного изменения заданного им положения.
1852. Устройства управления главными двигателями должны блокироваться таким образом, чтобы исключить возможность несанкционированного пуска, а также пуска этих двигателей при включены валоповоротных устройствах.

150. Посты управления. Средства связи

1853. Судовые технические средства, управляемые дистанционно, должны быть оборудованы местными постами управления.
В обоснованных случаях на судах длиной менее 25 м местные посты управления допускается не предусматривать.
1854. Каждый пост управления главными двигателями должен быть оборудован двумя независимыми друг от друга средствами двусторонней связи с рулевой рубкой. Одним из этих средств должен быть машинный телеграф.
На судах с дистанционным управлением главными двигателями из рулевой рубки допускается одно средство связи между рулевой рубкой и машинным отделением. В этом случае рекомендуется применение машинного телеграфа.
1855. Машинные телеграфы должны быть оборудованы сигнальными приборами.
1856. При установке переговорных аппаратов должны быть приняты меры по обеспечению хорошей слышимости во время работы двигателей и других технических средств.

151. Контрольно-измерительные приборы

1857. Контрольно-измерительные приборы должны быть расположены в легкодоступных и хорошо видимых местах.
1858. На шкалах приборов, измеряющих давление и частоту вращения, должны быть нанесены их ограничительные значения в виде ярко окрашенного знака. Запретные зоны частот вращения должны быть отмечены на шкалах тахометров хорошо видимой краской. Допускается наносить отметки на защитных стеклах приборов.
1859. В установках, управляемых из машинного помещения, звуковые сигналы должны быть хорошо слышны в любой части этого помещения при работающих агрегатах. Сигналы машинного телеграфа по звуку должны отличаться от других сигналов в машинном помещении. Допускается возможность временного отключения звуковых сигналов (до устранения неполадок).

152. Машинные помещения

§ 1. Проходы

1860. Главные и вспомогательные двигатели, агрегаты и оборудование должны размещаться в машинных помещениях таким образом, чтобы из их постов управления и мест обслуживания были обеспечены свободные проходы к выходам. Ширина прохода на всей его длине должна быть не менее 600 мм, а высота - не менее 1900 мм. Допускается местное уменьшение ширины прохода в свету до 500 мм.
На судах на подводных крыльях и воздушной подушке, а также на водоизмещающих судах длиной менее 25 м, в обоснованных случаях допускается уменьшение ширины проходов до 400 мм.
1861. Ширина прохода со стороны поста управления главными двигателями, а также между главными двигателями должна быть не менее 1000 мм.
При дистанционном управлении главными двигателями ширина прохода может быть уменьшена до 800 мм.

§ 2. Выходные пути

1862. Каждое машинное помещение (за исключением помещений, указанных в пункте 1863 настоящих Правил), туннели валопроводов, а также каждое помещение, в котором установлены главные распределительные щиты, должны иметь не менее двух выходов, один из которых может вести через непроницаемую дверь в помещение, из которого имеется самостоятельный выходной путь.
Второй выход должен вести непосредственно на открытую палубу; в качеств этого выхода может быть использован вертикальный стальной трап. Выходы должны быть расположены как можно дальше друг от друга. Размеры в свету шахт, в которых установлены трапы, должны быть не менее 600x600 мм.
1863. Второй выходной путь не требуется:
1) из машинных помещений, площадь которых не превышает 25 м², если имеющийся выход ведет не в смежное машинное или жилое помещение;
2) на судах, длина которых не превышает 25 м;
3) из вспомогательных помещений, не представляющих пожарной опасности и выгороженных внутри машинного помещения, имеющего два выходных пути;
4) из закрытых центральных постов управления, в которых не расположены главные распределительные щиты;
5) из помещений, в которых нет двигателей, работающих на жидком топливе.
1864. Если два смежных машинных помещения сообщаются при помощи дверей и каждое из этих помещений имеет только по одному выходу на открытую палубу, то эти выходы должны быть расположены по противоположным бортам.
1865. Помещения грузовых насосов на нефтеналивных судах должны иметь по меньшей мере один выход, ведущий непосредственно на открытую палубу.

§ 3. Трапы

1866. Ступени сходных трапов должны иметь глубину не менее 150 мм и ширину не менее 560 мм. Они должны быть изготовлены из безопасных в отношении скольжения листов или решеток. Наклон трапов должен быть не более 60^о к горизонтали.
На судах на подводных крыльях и воздушной подушке, а также на водоизмещающих судах длиной менее 25 м допускается уменьшить ширину сходных трапов до 500 мм и использовать вертикальные сходные трапы.
1867. Вертикальные трапы должны иметь ширину не менее 500 мм. Расстояние между отдельными ступенями должно составлять не более 300 мм.

§ 4. Листы днищевого настила, платформы, решетки и ограждения

1868. Листы днищевого настила (слани) в машинных помещениях должны быть изготовлены из листового рифленого материала. Они должны быть съемными и иметь надежные приспособления для предотвращения их сдвига. Толщина листов должна быть такой, чтобы исключалось их прогибание в эксплуатационных условиях. Масса и размеры листов должны обеспечивать возможность поднятия их одним человеком (максимальная масса одного листа 25 кг).
В проходах узлы двигателей, агрегатов и арматура не должны выступать над листами днищевого настила. Доступ к таким узлам должен осуществляться через крышки в листах настила. Крышки и приспособления для их поднятия не должны иметь выступающих частей.
1869. Площадки, предназначенные для обслуживания и ремонта двигателей, оборудования, приборов и других устройств, должны быть шириной не менее 450 мм и иметь прочные поручни высотой не менее 900 мм.
Если площадки нарушают правильную циркуляцию воздуха в машинном помещении, вместо них должны предусматриваться жесткие стальные решетки.
Наружные кромки площадок и решеток должны быть обнесены комингсами высотой не менее 40 мм.
1870. Все движущиеся части двигателей, агрегатов, оборудования и приводы, представляющие опасность для обслуживающего персонала, должны быть ограждены поручнями или кожухами.

§ 5. Двери, крышки сходных и световых люков

1871. Двери, а также крышки сходных и световых люков, через которые возможен выход из машинных помещений, должны открываться наружу, запираться и отпираться как изнутри, так и снаружи.
На крышках сходных люков должна быть четкая надпись, запрещающая укладывание на них каких-либо предметов. Крышки световых люков, не предназначенных для выхода, должны иметь устройства для закрытия их снаружи.
1872. Двери и крышки люков насосных помещений на нефтеналивных судах должны открываться наружу, а запираться как изнутри, так и снаружи. Их конструкция должна исключать возможность искрообразования.
1873. Стекла световых люков должны быть защищены решетками от механических повреждений и установлены так, чтобы в случае пожара исключалась возможность их выпадения.

153. Расположение объектов энергетических установок

1874. Объекты энергетических установок, оборудование, трубопроводы и арматура должны быть расположены так, чтобы обеспечивался свободный доступ к ним для обслуживания и ремонта. В случае возможности замены объекта без демонтажа других объектов энергетической установки доступ для их ремонта может не предусматриваться.
1875. Все части энергетических установок и трубопроводов, подвергающиеся нагреву до температуры выше 60 ^оС и которые представляют опасность для обслуживающего персонала, должны быть оборудованы устройствами, предотвращающими или ограничивающими тепловое излучение (теплоизоляция, экранирование).
Нагревающиеся выше 220 ^оС поверхности объектов энергетической установки, в том числе трубопроводов, должны иметь изоляцию, выполненную из негорючих материалов. Если изоляция является нефтепоглощающей, то в машинных помещениях, где хранится или используется топливо или масло, изоляция должна быть обшита металлическими листами или другим эквивалентным нефтенепроницаемым материалом. Должны быть приняты меры для предотвращения разрушения изоляции от вибрации и механических повреждений.
1876. Расстояние от наружной поверхности объектов, указанных в пункте 1875, до стенок цистерн жидкого топлива должно составлять не менее 600 мм.
На судах длиной менее 25 м это расстояние допускается уменьшить до 400 мм при условии, что температура наружной поверхности изоляции не превышает 60 ^оС.
1877. Котлы, устанавливаемые в одном помещении с двигателями внутреннего сгорания, должны быть ограждены металлической выгородкой в районе топочного устройства. Могут быть предусмотрены другие конструктивные меры, предохраняющие оборудование этого помещения от воздействия пламени в случае его выброса из топочного устройства.
1878. Котлы, работающие на жидком топливе, расположенные на платформах или промежуточных палубах и не выгороженные непроницаемыми перегородками, должны ограждаться непроницаемыми комингсами высотой не менее 200 мм.
Палуба (или платформа) под котлами, огражденная комингсами, также должна быть непроницаемой.
1879. Котлы на нефтеналивных судах должны устанавливаться за коффердамами вне зоны грузовых нефтяных цистерн.
На нефтеналивных судах, предназначенных для перевозки нефтепродуктов с температурой вспышки паров до 45 оС включительно, на судах, обслуживающих их, а также на грузовых судах для перевозки легковоспламеняющихся грузов установка котлов, работающих на твердом топливе, запрещается.
1880. Топливные и масляные цистерны, а также сборные цистерны нефтесодержащих вод не должны размещаться над трапами, двигателями внутреннего сгорания, котлами, газовыпускными трубами, дымоходами, электрическим оборудованием и постами управления главными элементами энергетических установок.
1881. Двигатели для привода грузовых насосов и вентиляторов насосных помещений на нефтеналивных судах, за исключением паровых, гидравлических и электрических двигателей в соответствующем исполнении (глава 441 настоящих Правил), не допускается устанавливать в грузовых насосных помещениях. Эти двигатели должны быть размещены:
1) в помещениях, смежных с насосным, но не сообщающихся с ним непосредственно;
2) в хорошо вентилируемых и герметичных выгородках, расположенных внутри насосного помещения.
В местах прохода приводных валов через переборки или палубы должны быть установлены сальниковые уплотнения.

154. Установка двигателей, котлов и оборудования

1882. Двигатели, у которых из-за особенностей конструкции не обеспечен нормальный доступ ко всем узлам для обслуживания, ревизии и ремонта, разрешается устанавливать при условии возможности их комплектной замены на судне или при условии предусмотренных документацией регулярных ремонтов на судне.
1883. Двигатели, котлы и оборудование должны устанавливаться и закрепляться на прочных и жестких фундаментах.
1884. Установка оборудования на наружной обшивке, непроницаемых переборках, стенках туннелей валопровода и на стенках цистерн жидкого топлива или масла допускается при условии крепления их к ребрам жесткости или на кронштейнах, приваренных к обшивке в районе ребер жесткости.
1885. Прокладки, расположенные между фундаментами и опорными плитами, должны состоять не более чем из двух частей.
1886. При установке двигателей и оборудования на амортизаторах конструкция амортизаторов должна быть одобрена Регистром судоходства.
Амплитуда колебаний установленных на амортизаторы двигателей внутреннего сгорания (верх блока цилиндров) не должна превышать:
0,3 мм при f < 17 Гц;
5/f мм при f > 17 Гц,
где f - частота колебаний.
1887. Главные и вспомогательные двигатели, передачи, упорные подшипники валопроводов и автономные котлы должны крепиться к судовым фундаментам плотно пригнанными болтами или специальными упорами для предотвращения смещения при всех видах нагрузок, возможных при эксплуатации судна.
1888. Болты, крепящие главные и вспомогательные двигатели, котлы, подшипники валопровода к судовым фундаментам, болты, соединяющие части валопроводов, должны быть надежно застопорены для предотвращения самопроизвольного отворачивания.

155. Использование бензиновых двигателей

1889. Бензиновые двигатели допускается применять:
1) на судах длиной менее 12 м и спасательных шлюпках;
2) для привода переносных пожарных и осушительных насосов на всех судах, за исключением нефтеналивных и перевозящих легковоспламеняющиеся грузы.
1890. На открытых судах двигатели должны быть накрыты защитными кожухами. Защитные кожухи, выполненные из горючих материалов, изнутри должны быть обшиты кровельной сталью по слою асбеста.
В закрытых судах все деревянные части в моторном отделении должны быть обшиты кровельной сталью по слою асбеста.
1891. Перед двигателем и за ним должны быть установлены флоры непроницаемого исполнения. Должна быть предусмотрена возможность осушения этих отделенных флорами мест установки двигателей закрытых машинных помещений, а также помещений, в которых находятся топливные баки, ручным насосом или насосом, приводимым в действие от двигателя.
1892. Карбюратор и топливные насосы двигателей должны быть установлены так, чтобы исключалась возможность попадания пламени из карбюратора на топливный насос.
1893. Всасывающие трубы карбюраторов должны быть выведены за пределы съемных кожухов и возвышаться над ними не менее чем на 500 мм. На концах всасывающих труб должны быть установлены головки с пламепрерывающей арматурой.
1894. При установке двигателей в закрытых помещениях приемное отверстие всасывающей трубы карбюраторов должно быть расположено на высоте не менее 300 мм над крышками цилиндров и снабжено пламепрерывающей сеткой. При отсутствии всасывающих труб на входе воздуха в карбюратор должна быть установлена пламепрерывающая арматура.
1895. На деревянных судах под двигателями, насосами топливными баками, арматурой и всеми другими узлами топливной системы, из которых возможна утечка жидкого топлива, должны быть установлены поддоны, исключающие возможность проникновения жидкого топлива в трюм. Кромки поддонов должны иметь буртики.
1896. На судах с непрерывной палубой бензобак должен быть установлен в отсеке (выгородке), изолированном от помещения двигателей внутреннего сгорания. Отсеки (выгородки) должны быть оборудованы естественной вентиляцией для удаления паров бензина.
1897. Защитные кожуха двигателей, машинные помещения, помещения, где размещены топливные баки, должны иметь приточно-вытяжную вентиляцию.
Вентиляционные трубы этих помещений не должны быть связаны между собой.
Вентиляционные трубы от кожухов двигателей, а также газоотводные трубы из топливных баков должны быть снабжены пламепрерывающей арматурой.
1898. Воздушные трубы из бензобака и из отсека должны быть раздельными, а выходные отверстия их должны быть возможно дальше удалены одно от другого и снабжены эжекторными головками с пламепрерывающей арматурой.
1899. Закрытые моторные помещения должны иметь вентиляцию, обеспечивающую удаление скопившихся бензиновых паров до пуска двигателя.
Рекомендуется электрическая вытяжная вентиляция.
1900. Топливные баки и топливопроводы должны быть изготовлены из металла, не подверженного коррозии под влиянием топливной среды.
1901. Для наполнения топливных баков на палубу должны быть выведены заливочные патрубки, исключающие возможность попадания топлива внутрь корпуса.
На деревянных судах дерево вокруг заливочных патрубков должно иметь соответствующую облицовку.
1902. Установка на топливных баках трубчатых стеклянных указателей уровня топлива не допускается.
1903. Электрический указатель уровня бензина в баке должен быть взрывобезопасного исполнения.
1904. В топливных баках не рекомендуется предусматривать устройства для спуска отстоя. При наличии такого устройства самозапорная арматура должна быть дополнительно снабжена на выходном конце резьбовой пробкой, а под цистерной должен быть установлен поддон.
1905. На топливопроводе непосредственно перед двигателем должно быть установлено запорное устройство, позволяющее закрывать трубопровод из поста управления судном.
Топливопроводы должны быть защищены от механических повреждений и расположены так, чтобы контроль над ними был обеспечен по всей длине трубы. Трубы должны соединяться с помощью твердопаяных ниппелей с накидными гайками.
1906. Соединения бензинового трубопровода должны быть выполнены без прокладок. Бензиновый трубопровод должен быть установлен в легкодоступных местах и защищен от повреждений.
Материал для гибких соединений при установке двигателей на амортизаторах является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
1907. Все узлы топливной системы необходимо размещать на противоположной выпускному коллектору стороне.
1908. На судах, оборудованных бензиновыми двигателями, должно быть предусмотрено не менее двух огнетушителей, расположенных в машинном помещении и помещениях, в которых размещены топливные баки или узлы топливной системы.
1909. В моторных помещениях разрешается устанавливать аккумуляторы только в закрытом ящике на стороне, противоположной карбюратору или топливо впрыскивающей аппаратуре. Должна быть предусмотрена вытяжная вентиляция.
Размещение аккумуляторов под топливными баками запрещается.

Раздел 27. Двигатели внутреннего сгорания

156. Общие требования

1910. Требования настоящего раздела распространяются на двигатели мощностью 55 кВт и выше.
1911. Распространение требований настоящего раздела на двигатели менее 55 кВт в каждом отдельном случае является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
1912. Материалы, предназначенные для изготовления деталей двигателей, должны удовлетворять требованиям, указанным в графе 3 приложения 294.
1913. В случае применения для деталей двигателей легированной, в том числе жаропрочной, жаростойкой и высокопрочной стали или легированного чугуна, Регистру судоходства должны быть представлены данные по химическому составу, механическим и специальным свойствам, подтверждающие возможность их применения по назначению.
1914. Чугун с шаровидным графитом допускается применять до температуры 300 ^оС, серый чугун - до 250 ^оС.
1915. При изготовлении деталей с применением сварки должны выполняться требования части 2 настоящих Правил.

157. Контроль деталей

1916. Стальные детали двигателей подлежат при изготовлении ультразвуковому контролю в соответствии с требованиями приложения 295.
Ультразвуковой контроль производят в соответствии с требованиями пункта 1297 части 2 настоящих Правил.
1917. Перечисленные в приложении 296 стальные кованые и литые детали, включая их сварные соединения, должны подвергаться в процессе изготовления контролю на отсутствие поверхностных дефектов методом магнитной или цветной дефектоскопии.
1918. В обоснованных случаях Регистр судоходства требует проведения неразрушающего контроля других деталей двигателей и их сварных соединений.

158. Испытания гидравлические

1919. Детали, трубопроводы и узлы двигателей, работающие при избыточном давлении, после окончательной механической обработки до нанесения защитных покрытий должны быть испытаны пробным давлением в соответствии с требованиями приложения 297.
1920. Поддоны под элементами топливных систем и систем смазывания должны подвергаться испытаниям на плотность способом, одобренным Регистром судоходства.

159. Общие технические требования

1921. Двигатели должны допускать возможность работы с перегрузкой, равной 10 % номинальной мощности, в течение не менее 1 ч, при этом периодичность таких режимов работы должна быть не менее 6 ч.
1922. Реверсивные двигатели, предназначенные для использования в качестве главных в установках с прямой передачей на винт, при работе на задний ход должны развивать не менее 85 % номинальной мощности переднего хода.
1923. Минимальная устойчивая частота вращения главных двигателей с прямой передачей на винт должна быть не более 30 % номинальной частоты вращения.
1924. Должна быть обеспечена возможность безопасного проворачивания коленчатых валов главных двигателей.
1925. Крепежные детали движущихся частей двигателя, а также крепежные детали, находящиеся в труднодоступных местах, должны иметь приспособления или соответствующую конструкцию, не допускающие самопроизвольного их ослабления и отдачи.
Движущиеся части двигателей должны быть закрыты защитными кожухами.
1926. Устройства для смазывания деталей и узлов должны быть легкодоступны и безопасны для обслуживания во время работы двигателей.
1927. Предохранительные и защитные устройства должны быть сконструированы и установлены так, чтобы в результате их срабатывания, они не представляли опасности как в пожарном отношении, так и для обслуживающего персонала
1928. Системы дистанционного и автоматического управления должны удовлетворять применимым требованиям раздела 37 настоящих Правил
1929. Системы и трубопроводы двигателей должны удовлетворять применимым требованиям раздела 35 настоящих Правил.
1930. Роторы турбонагнетателей должны быть рассчитаны так, чтобы при частоте вращения, равной 1,2 расчетной, приведенные напряжения в любом сечении были не более 0,95 предела текучести материала детали.

160. Остов

1931. Плоскости соединений деталей остова, образующих картер двигателя, должны быть плотными и непроницаемыми для масла и газов, взаимно зафиксированы с помощью калиброванных деталей.
1932. Картер и съемные крышки люков картера должны быть достаточно прочными; при этом крышки люков должны быть закреплены таким образом, чтобы исключалась возможность их смещения при взрыве.
1933. В остове двигателя и сопрягаемых с ним деталях должны быть предусмотрены дренажные устройства (сточные канавки, трубопроводы), а также приняты другие меры для исключения возможности попадания топлива и воды в циркуляционное масло.
Зарубашечные пространства блоков должны иметь спускные устройства, обеспечивающие полное их осушение.
1934. Вентиляция картеров двигателей, а также применение устройств, которые могли бы вызвать приток наружного воздуха в картер, как правило, не допускаются. Если предусмотрено принудительное удаление газов из картера (например, для обнаружения в нем дыма), то вакуум в нем не должен превышать 250 Па.
Для двигателей мощностью до 750 кВт допускается осуществлять отсос воздуха из картера с помощью турбонагнетателей или воздуходувок при условии установки надежных маслоотделителей, исключающих попадание в двигатели масла с отсасываемым воздухом.
Объединение воздушных или дренажных масляных труб из картеров двух и более двигателей не допускается.
Диаметр воздушных труб из картера должен быть по возможности минимальным; при этом концы труб должны быть оборудованы пламепрерывающей арматурой и устроены таким образом, чтобы исключалась возможность попадания воды в двигатель.
Воздушные трубы должны выводиться на верхнюю открытую палубу или в места, из которых обеспечена надлежащая вытяжка.
1935. Картеры двигателей должны быть оборудованы предохранительными клапанами в соответствии со следующими требованиями:
1) у двигателей с диаметром цилиндров 200 мм и более, но не превышающим 250 мм, предохранительные клапаны должны устанавливаться на каждом конце картера, если число цилиндров менее восьми; при числе цилиндров восемь и более дополнительно должен устанавливаться предохранительный клапан в средней части картера;
2) у двигателей с диаметром цилиндров более 250 мм, но не превышающим 300 мм, предохранительные клапаны должны устанавливаться на картере по одному через один цилиндр, при этом число клапанов на картере во всех случаях должно быть не менее двух;
3) у двигателей с диаметром цилиндров, превышающим 300 мм, предохранительные клапаны должны устанавливаться на картере по одному против каждого цилиндра;
4) отдельные пространства картера, такие, как приводной отсек распределительного вала, полный объем которых превышает 0,6 м³, должны оборудоваться дополнительными предохранительными клапанами;
5) у двигателей с диаметром цилиндров менее 200 мм или объемом картера, не превышающем 0,6 м³, установка предохранительных клапанов на картере не требуется.
1936. Необходимо, чтобы предохранительные клапаны были одобренного Регистром судоходства типа. Конструкция клапанов должна отвечать следующим требованиям:
1) обеспечивать мгновенное открытие клапанов при превышении давления в картере не более чем на 0,02 МПа и их быстрое закрытие, исключающее проникновение воздуха в картер;
2) выпускные отверстия клапанов должны быть надлежащим образом экранированы для уменьшения опасности от возможного выброса пламени.
1937. Суммарная площадь проходных сечений предохранительных клапанов картера двигателя должна быть не менее 0,0115 м² на каждый кубический метр полного объема картера. При расчетах полного объема картера допускается производить вычитание объема движущихся деталей двигателя, расположенных внутри картера.
Каждый предохранительный клапан, который должен быть установлен на картере согласно требованиям пункта 1935, может быть заменен двумя сгруппированными клапанами с соответственно меньшей площадью проходного сечения, при этом площадь проходного сечения каждого из них должна быть не менее 0,0045 м².
1938. Сточные отверстия картера должны иметь решетки или сетки, предотвращающие попадание в сточный трубопровод посторонних предметов.
Указанное требование распространяется также на двигатели с сухим картером.
1939. Двигатели с диаметром цилиндров 230 мм и более должны иметь на каждом рабочем цилиндре предохранительный клапан, отрегулированный на давление, превышающее максимальное давление сгорания в цилиндре при работе на номинальных параметрах не более чем на 40 %.

161. Коленчатый вал

1940. Требования настоящей главы распространяются на стальные и чугунные валы двигателей с однорядным и V-образным расположением цилиндров, у которых между двумя соседними коренными шейками расположена только одна шатунная шейка; при этом интервалы между вспышками в цилиндрах двигателя равны между собой.
Коленчатые валы двигателей с расположением цилиндров, отличающимся от указанных в настоящем пункте, допускаются по согласованию с Регистром судоходства при условии представления обоснований в виде расчетов или экспериментальных данных.
1941. На согласование Регистру судоходства вместе с технической документацией необходимо предоставлять результаты расчета коленчатого вала на прочность.
1942. Диаметр осевых отверстий в шейках коленчатых валов не должен превышать 0,4d_ш, где d_ш - диаметр шейки коленчатого вала.
1943. Радиус переходной галтели от шейки к щеке у цельнокованых и полусоставных коленчатых валов должен быть не менее 0,05 d_ш.
При наличии фланцев радиус переходной галтели к шейке вала должен быть не менее 0,08 d_ш.
1944. Выходы масляных каналов на поверхность шеек рекомендуется располагать в зонах, воспринимающих минимальную нагрузку.
Кромки выходов масляных каналов на поверхности шеек должны быть закруглены радиусом не менее 0,25 диаметра канала (отверстия) и тщательно зашлифованы.
1945. Поверхностное термическое упрочнение шеек коленчатых валов не должно распространяться на галтели, за исключением случаев, когда упрочнению подвергаются валы в целом.
1946. Конструкция составных коленчатых валов должна быть такой, чтобы концентрация напряжений в месте перехода от шейки к щеке была минимальной.
1947. Натяг при горячей посадке щеки на шейку должен находиться в пределах (0,0014 : 0,0018) d_ш.
На наружной поверхности щек в местах соединений с коренными и шатунными шейками должны быть нанесены контрольные риски.
1948. При встроенном в раму двигателя упорном подшипнике диаметр упорного вала в районе подшипника должен быть не менее диаметра коренной шейки, а также не менее определенного по формулам раздела 28 настоящих Правил.

162. Наддув и воздухоснабжение

1949. При выходе из строя турбонагнетателя должна обеспечиваться возможность работы главного двигателя на пониженной мощности, которая должна составлять не менее 20 % расчетной.
1950. При охлаждении надувочного воздуха в продувочных ресиверах после каждого охладителя воздуха должны быть предусмотрены термометры и краники для спуска конденсата.
1951. Должен быть предусмотрен спуск скапливающихся осадков из воздушных ресиверов.
1952. Воздуховсасывающие патрубки двигателей, турбокомпрессоров и продувочных агрегатов должны быть снабжены предохранительными сетками, предотвращающими попадание в патрубки посторонних предметов.
1953. Роторы турбонагнетателей должны быть отбалансированы в сборе в соответствии с пунктом 2037 настоящих Правил.

163. Топливная аппаратура

1954. Топливные насосы высокого давления главных двигателей должны быть оборудованы устройствами для быстрого прекращения подачи топлива в любой цилиндр двигателя. Исключения допускаются для двигателей с диаметром цилиндров не более 180 мм, имеющих топливные насосы блочного типа.
1955. Топливные трубопроводы высокого давления должны изготавливаться из стальных бесшовных толстостенных труб без сварных или паяных промежуточных соединений.
1956. Топливная система на двигателе должна допускать возможность ручной прокачки трубопроводов высокого давления.
1957. Трубопроводы высокого давления должны быть расположены в местах, доступных для наблюдения и быстрой замены, и надежно закреплены.
1958. Топливные трубопроводы высокого давления судовых двигателей должны быть защищены с целью предотвращения попадания топлива при разрыве трубопровода на двигатель, а также на окружающее его оборудование. При этом на двигателях должны предусматриваться соответствующие устройства для отвода утечек топлива и сигнализации о повреждении топливопровода.
1959. Должны быть предусмотрены трубопроводы слива утечек топлива в специальные емкости. Следует принять меры к тому, чтобы утечное топливо не попадало в систему смазывания.

164. Смазывание

1960. Система смазывания подшипников турбонагнетателей должна исключать попадание масла в наддувочный воздух.
1961. Конструкцией двигателя должно быть предусмотрено обеспечение надежной смазки подшипников турбонагнетателей на период выбега после выполнения команды на остановку двигателя.
1962. Если в масляной системе имеются отдельные маслосборники каждого двигателя, то объединение дренажных масляных трубопроводов из двух и более двигателей не допускается.
1963. Рекомендуется предусматривать средства контроля за протоком масла в подшипниках турбонагнетателей.

165. Охлаждение

1964. Двигатели должны быть оборудованы системами водяного охлаждения.
Применение для главных и вспомогательных двигателей воздушного охлаждения подлежит специальному согласованию с Регистром судоходства.
Первичные двигатели аварийных генераторов могут иметь воздушное охлаждение.
1965. В случае применения телескопических устройств с целью подвода охлаждающей жидкости к внутренним полостям охлаждения поршней должна быть предусмотрена защита от гидравлических ударов.

166. Пусковые устройства

1966. На магистрали подвода воздуха от главного пускового клапана к пусковым клапанам цилиндров должны быть установлены один или несколько предохранительных клапанов и устройство, разгружающее эту магистраль от давления после проведения пуска.
Предохранительные клапаны должны быть отрегулированы на давление не более 1,2 давления воздуха в пусковой магистрали. Разгружающее устройство и предохранительный клапан могут размещаться непосредственно на главном пусковом клапане.
Допускается и другое устройство, предохраняющее пусковую магистраль от разрушения при взрыве в трубопроводе.
1967. На каждом патрубке подвода воздуха к пусковым клапанам в крышках цилиндров реверсивных двигателей должны устанавливаться пламепрерыватели (огнепреградители).
Для нереверсивных двигателей обязательна установка, по меньшей мере, одного пламепрерывателя на магистрали подвода воздуха от главного пускового клапана к ресиверу (коллектору), от которого осуществляется подвод воздуха к пусковым клапанам в крышках цилиндров двигателя.
Установка пламепрерывателей не обязательна для двигателей с диаметром цилиндра 230 мм и менее.
1968. Двигатели с электростартерным пуском должны быть оборудованы навешенными генераторами для автоматического заряда пусковых аккумуляторных батарей.

167. Газовыпуск

1969. Конструкция газовыпускных коллекторов должна допускать их тепловое расширение и обеспечивать герметичность коллекторов при вибрации.
1970. Газовыпускные коллекторы двухтактных двигателей с диаметром цилиндра 180 мм и более должны быть оборудованы спускными кранами, расположенными по концам коллектора, и люками для очистки коллектора и выхлопных окон цилиндровых втулок.
Для четырехтактных двигателей наличие спускных кранов и люков рекомендуется. Газовыпускные коллекторы, имеющие охлаждение, должны быть оборудованы люками для очистки водяных полостей.
1971. При конструировании газовыпускных коллекторов и трубопроводов рекомендуется предусматривать возможность измерения температуры газов перед турбонагнетателями и за ними.
1972. У двухтактных двигателей с импульсивной системой газотурбинного наддува должно быть предусмотрено устройство, препятствующее попаданию обломков поршневых колец в турбонагнетатель.

168. Управление и регулирование

1973. Пусковые и реверсивные устройства должны исключать возможность:
1) изменения направления вращения коленчатого вала по сравнению с заданным;
2) реверсирования двигателя при включенной подаче топлива;
3) пуска двигателей при незаконченном реверсировании.
1974. Каждый главный двигатель должен иметь регулятор, настроенный таким образом, чтобы частота вращения двигателя не могла превышать расчетную (номинальную) более чем на 15 %.
В дополнение к регулятору каждый главный двигатель мощностью 220 кВт и более, который может быть отключен от валопровода с помощью разобщительной муфты, должен иметь отдельный предельный выключатель, отрегулированный таким образом, чтобы частота вращения двигателя не могла превышать максимальную более чем на 20 %.
1975. Каждый двигатель, приводящий в действие генератор, должен иметь регулятор частоты вращения, характеристики которого удовлетворяют следующим требованиям:
1) при мгновенном сбросе 100 % нагрузки мгновенное изменение частоты вращения двигателя не должно превышать 10 % номинальной, а установившаяся частота вращения по истечении 5 с не должна отличаться от частоты вращения предшествовавшего режима более, чем на 5 % номинальной частоты вращения;
2) при мгновенном набросе 70 % нагрузки так же, как и при последующем набросе оставшихся 30 % нагрузки, мгновенное изменение частоты вращения двигателя не должно превышать 10 % номинальной, а установившаяся частота вращения по истечении 5 с после наброса нагрузки не должна отличаться от частоты вращения предшествовавшего режима более, чем на 5 % номинальной частоты вращения; в зависимости от степени наддува двигателя значение мгновенно набрасываемой нагрузки снижается до 50 % по согласованию с Регистром судоходства;
3) в отдельных случаях при отсутствии в электрической установке потребителей, требующих повышенной стабильности частоты, по согласованию с Регистром судоходства допускается увеличение времени восстановления установившейся частоты вращения;
4) регулятор частоты вращения приводного двигателя аварийного генератора должен иметь характеристики, удовлетворяющие указанным выше требованиям в отношении изменения частоты вращения при сбросе и принятии 100 % нагрузки.
В дополнение к регулятору каждый приводной двигатель генератора мощностью 220 кВт и более должен иметь отдельный предельный выключатель, отрегулированный таким образом, чтобы частота вращения двигателя не могла превысить максимальной частоты вращения более чем на 20 %.
Отдельный предельный выключатель, указанный в пункте 1974 настоящих Правил и в настоящем пункте, должен являться устройством, не имеющим связи с регулятором, и должен действовать в тех случаях, когда регулятор или его приводной механизм выйдет из строя.
1976. Колебания установившейся частоты вращения (размах) дизель-генератора переменного тока при нагрузках от 25 до 100 % номинальной электрической мощности должны находиться в пределах 1 % номинальной частоты вращения. Регулятор должен иметь устройство для местного и дистанционного изменения частоты вращения в пределах 10 %.

169. Контрольно - измерительные приборы

1977. Местные посты управления главными и вспомогательными двигателями должны быть оборудованы приборами для измерения:
1) частоты вращения коленчатого вала, а при наличии разобщительных муфт - и частоты вращения гребного вала;
2) давления масла перед двигателем;
3) давления воды во внутреннем контуре охлаждения;
4) давления забортной воды в системе охлаждения;
5) давления пускового воздуха перед главным пусковым клапаном;
6) давления топлива перед насосами высокого давления (при наличии топливо-подкачивающего насоса);
7) давления в системах охлаждения форсунок и поршней;
8) давления в системе реверсивного устройства;
9) давления наддувочного воздуха на входе в двигатель;
10) температуры выпускных газов у каждого цилиндра (для двигателей с диаметром цилиндра 180 мм и более);
11) температуры входящих в двигатель и выходящих из каждого цилиндра и поршня охлаждающей воды и масла (для двигателей мощностью 220 кВт и более), температуры охлаждающей воды и масла на выходе из двигателя (для двигателей мощностью менее 220 кВт);
12) температуры масла перед двигателем;
13) температуры воздуха после охладителей наддувочного воздуха;
14) силы тока и напряжения в цепи заряда и напряжения в цепи разряда пусковых аккумуляторных батарей (для двигателей с электростартерным пуском);
15) температуры топлива перед насосами высокого давления (для топлива, требующего подогрева).
Примечание. Если измерение давлений (подпункты 6), 7), 9) и температур (подпункты 10), 11), 12), 13) осуществляется местными приборами, установленными непосредственно на двигателе, то по согласованию с Регистром судоходства приборы на местном посту управления возможно не устанавливать.
1978. Рекомендуется установка приборов, сигнализирующих о появлении взрывоопасной концентрации масляных паров в картере двигателя.

170. Бензиновые двигатели

1979. Выхлопной коллектор и присоединительные патрубки должны иметь водяное охлаждение.
1980. Изложенные в настоящем разделе требования распространяются и на бензиновые двигатели. Кроме того, должны быть выполнены требования главы 155 настоящих Правил.

Раздел 28. Валопроводы

171. Общие требования, материалы, испытания

1981. Материалы, предназначенные для изготовления деталей валопроводов, должны удовлетворять требованиям, указанным в графе 3 приложения 298. Применение других материалов подлежит согласованию с Регистром судоходства при рассмотрении технической документации.
1982. При использовании для валопроводов легированной стали, в том числе коррозионностойкой или высокопрочной, Регистру судоходства необходимо предоставить данные по химическому составу, механическим и специальным свойствам, подтверждающие возможность ее применения по назначению.
1983. Промежуточные, упорные и гребные валы должны изготавливаться из стали с временным сопротивлением от 430 до 690 МПа. Применение сталей с другими характеристиками является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
Перечисленные валы при изготовлении должны подвергаться неразрушающему контролю. Методы, объем и нормы этого контроля подлежат согласованию с Регистром судоходства.
1984. Валы промежуточные, упорные, гребные, а также болты (шпильки) соединительные и крепления могут быть изготовлены из стали в соответствии с пунктом 1436 настоящих Правил.
1985. Облицовки гребных валов, втулки дейдвудных подшипников и опорных подшипников гребного вала в кронштейнах по согласованию с Регистром судоходства допускается изготавливать из пластмасс или других неметаллических материалов.
1986. Облицовки гребных валов, дейдвудные трубы после завершения механической обработки должны подвергаться гидравлическим испытаниям давлением 0,2 МПа.
1987. Уплотнения дейдвудных труб при масляной смазке подшипников после монтажа должны подвергаться гидравлическому испытанию давлением не менее 0,1 МПа.
1988. Приведенные в настоящем разделе формулы для вычисления диаметров валов определяют минимальные размеры без учета припуска на последующую проточку рабочих шеек валов в период эксплуатации.
1989. На всех судах должна быть исключена возможность выхода гребного вала из дейдвудного сальника и затопления машинного отделения в случае поломки гребного вала.

172. Определение размеров валов

1990. Расчеты диаметров валов по формулам, приведенным в настоящей главе, являются предварительными, поскольку размеры всех элементов валопровода после формирования крутильной схемы должны быть уточнены по результатам расчета напряжений от крутильных колебаний, в том числе на режимах, соответствующих частотам вращения, запретным для длительной работы.
В случае, когда вследствие особой геометрии элементов валопровода определение диаметров валов с помощью формулы (580) невозможно, в Регистр судоходства необходимо предоставить специальные расчеты прочности.
1991. Диаметр промежуточного, упорного или гребного вала, должен быть не менее определяемого по формуле, мм:

d > , (580)

где R_m - временное сопротивление материала вала, МПа.
Формула (580) достоверна при R_m = 400—600 МПа, в случае R_m > 600 МПа в формулу следует подставлять R_m = 600 МПа;
k - коэффициент:
для промежуточных валов с коваными фланцами или фланцевыми бесшпоночными муфтами k = 130;
для промежуточных валов со шпоночными муфтами k = 140;
для упорных валов в подшипниках качения k = 142;
для гребных валов на расстоянии не менее 4-х диаметров гребного вала от носового торца ступицы гребного винта
k = 160;
для гребных валов на расстоянии более 4-х диаметров гребного вала от носового торца ступицы гребного винта k = 150;
C_ew - коэффициент усиления:
для судов без ледового усиления Cew = 1,0;
для судов, предназначенных для плавания в битом льду,
C_ew = 1,05;
для ледоколов и судов ледокольного типа C_ew = 1,07;
Р - расчетная мощность, передаваемая валом, кВт;
n - расчетная частота вращения, мин^-1;
d_i - диаметр осевого отверстия вала, мм, если этот диаметр меньше или равен 0,4dr, то можно принять d_i = 0;
d_r - действительный диаметр вала, мм. Диаметр носовой части гребного вала на участке от дейдвудного сальника до фланца или муфты может быть постепенно уменьшен до значения, равного 1,05 диаметра промежуточного вала. Участки гребного вала, имеющие контакт с водой, в случае, когда вал не имеет сплошной облицовки или другой эффективной антикоррозионной защиты, должны иметь наружный диаметр, который на 5 % больше определенного с помощью формулы (580).

173. Защита от коррозии

1992. Гребные валы должны быть защищены от коррозии способом, одобренным Регистром судоходства.
1993. При установке облицовок материал для их изготовления должен отвечать требованиям приложения 298.
1994. Толщина бронзовой облицовки вала s должна быть не менее определяемой по формуле, мм:

s = 0,03 d^,_r+ 7,5, (581)

где d^,_r- действительный диаметр гребного вала, мм.
Толщина облицовки между подшипниками может быть уменьшена до 0,75s.
1995. Рекомендуется применение сплошных облицовок. Облицовки, состоящие из отдельных частей, должны соединяться при помощи сварки или иным одобренным Регистром судоходства способом. Стыки сварных швов рекомендуется располагать вне рабочих мест облицовки.
1996. Во избежание попадания воды на конус гребного вала должно быть установлено уплотнение.
На судах длиной менее 25 м уплотнение допускается не предусматривать.

174. Отверстия и вырезы в валах

1997. В случае выполнения на валу радиального отверстия диаметр вала должен быть увеличен на 10 % на длине не менее семи диаметров отверстия. Отверстие должно находиться в середине длины утолщенной части вала, а его диаметр не должен превышать 0,2 увеличенного диаметра вала.
Кромки отверстия должны быть закруглены радиусом не менее 0,35 диаметра отверстия, а поверхность отверстия должна быть тщательно отшлифована.
1998. Диаметр d вала, в котором выполнен продольный вырез, должен быть неменее определяемого по формуле, мм:

d = 1,2 d₀ + 0,114(1,5l+ b), (582)

d₀ - диаметр вала, определяемый по формуле (582), мм;
l - полная длина выреза, мм;
b - ширина выреза, мм.
Утолщенная часть вала должна быть такой длины, чтобы с каждой стороны она выступала за пределы выреза на значение, равное не менее 0,25 расчетного диаметра d₀ вала. Переход от увеличенного до расчетного диаметра должен быть постепенным.
Ширина выреза должна составлять не менее 0,1, но не более 0,25 расчетного диаметра d₀ вала. Концы выреза должны быть закруглены радиусом, равным половине ширины выреза.
Кромки должны закругляться радиусом не менее 0,35 ширины выреза. Поверхность выреза должна быть тщательно отшлифована.
1999. При наличии шпоночного паза на цилиндрической части вала необходимо увеличить диаметр вала на 5 % по сравнению с определяемым по формуле (580) на участке, перекрывающем длину шпоночного паза.
Увеличение диаметра вала не обязательно, если паз выполнен на конусе вала.

175. Конструктивное оформление валопровода

§ 1. Конусы валов

2000. Конус гребного вала под гребной винт должен выполняться с конусностью не более 1:12.
2001. У гребных валов диаметром 100 мм и более окончание шпоночного паза на конусе гребного вала должно быть ложкообразной формы и находиться на расстоянии не менее 0,2 диаметра гребного вала от большего основания конуса.
При диаметрах гребных валов менее 100 мм допускается окончание шпоночного паза лыжеобразной формы.
Размеры шпоночных пазов, форма и соотношение размеров ложкообразной разделки носового окончания конуса гребного вала должны соответствовать требованиям стандартов.
2002. Конус вала под гребной винт и муфты при бесшпоночных соединениях должны выполняться с конусностью:
для соединений с концевой гайкой не более 1:15;
для соединений без концевой гайки не более 1:50.

§ 2. Резьбовые цапфы. Соединительные муфты

2003. Наружный диаметр резьбовой цапфы для гайки крепления винта должен составлять не менее 60 % от большего диаметра конуса.
2004. Соединительные болты, муфты и полумуфты должны быть выполнены из стали, временное сопротивление которой не ниже временного сопротивления стали, применяемой для валопровода.
2005. Диаметр dб болтов соединительных фланцев должен быть не менее определяемого по формуле, мм:

d_b = 0.535 , (583)

где d_пр - диаметр промежуточного вала, мм, определяемый по формуле (580) с учетом усилений; если диаметр вала увеличен вследствие опасных напряжений от крутильных колебаний, то dnp следует принимать равным действительному диаметру промежуточного вала;
i - число болтов в соединении;
r - радиус окружности центров расположения болтов, мм.
2006. 50 % общего числа цилиндрических болтов фланцевых соединений валопровода, но не менее трех, должны быть плотно пригнанными.
Применение только проходных болтов является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
2007. Толщина соединительных фланцев промежуточных валов, измеряемая на центровой окружности соединительных болтов, должна быть не менее диаметра соединительных болтов, определенного по формуле (583).
Толщина фланца гребного вала должна быть не менее 0,25 диаметра промежуточного вала, определенного по формуле (580).
2008. Радиус закругления перехода от фланцев к валу должен быть не менее 0,08 диаметра вала.
2009. Применение карданных валов подлежит специальному согласованию с Регистром судоходства.

§ 3. Подшипники

2010. Длина подшипников в кронштейне и дейдвудной трубе должна быть не менее 2,5 диаметров вала.
2011. Клапан, отсекающий подачу воды для смазки дейдвудного подшипника, должен устанавливаться непосредственно на дейдвудной трубе или на переборке ахтерпика.
На трубопроводе, подающем воду для смазки дейдвудного подшипника, должен устанавливаться указатель потока жидкости.
2012. Рекомендуется предусматривать устройство для измерения температуры масла в дейдвудной трубе.
2013. При гидростатической смазке дейдвудных подшипников масляная цистерна должна располагаться выше ватерлинии максимальной осадки судна и должна быть снабжена указателем уровня.
Если цистерна расположена в труднодоступном месте или вне помещения, в котором установлены главные двигатели или гребные электродвигатели, необходимо предусматривать сигнализацию, предупреждающую о снижении уровня масла ниже допускаемого и устроенную таким образом, чтобы она была видна или слышна из поста управления главными двигателями или гребной установкой.
2014. При частотах вращения гребного вала n < 350 мин^-1 ориентировочные значения максимально допустимых расстояний lmах между смежными подшипниками валопровода можно определить по следующей формуле, мм:

l_mах = k₁, (584)

где d_r - действительный диаметр вала, мм (пункт 1962 настоящих Правил);
k₁ - коэффициент:
для подшипников скольжения, смазываемых маслом, k1 = 450;
для дейдвудных подшипников качения из серого чугуна с консистентной смазкой
k₁ = 405;
для дейдвудных резиновых подшипников с водяной смазкой
k₁ = 401.
При n > 350 мин^-1:

L_max = k₂ (585)

где k₂ - коэффициент:
для подшипников скольжения, смазываемых маслом,

k₂ = 11455-1063732,5/n;

для дейдвудных подшипников качения из серого чугуна с консистентной смазкой и резиновых или пластмассовых подшипников скольжения с водяной смазкой

k₂ = 133,378n-16907,881-0,224n2+0,000126n3.

Минимальное расстояние lmin между смежными опорными подшипниками валопровода должно быть не менее

l_min = 174.

2015. В дейдвудной трубе гребной вал должен опираться на два подшипника. В дейдвудных трубах длиной менее 4,5 диаметров вала в случае применения подшипников скольжения из резины или пластмассы с водяной смазкой, и 3-х диаметров вала в случае применения подшипников скольжения, смазываемых маслом, допускается установка одного кормового подшипника.
2016. Длина подшипников дейдвудного устройства и окружная скорость гребных валов должны соответствовать требованиям приложения 299.
2017. Гребные валы, опирающиеся на подшипники качения, а также гребные валы, проходящие в дейдвудных трубах с подшипниками скольжения, смазываемыми маслом или водой под давлением по замкнутому контуру, должны иметь на концах дейдвудной трубы уплотнения, одобренные Регистром судоходства.
2018. Смазка должна подводиться к дейдвудной трубе таким образом, чтобы обеспечивался ее подвод как к кормовому, так и носовому подшипнику дейдвудной трубы. В случае применения консистентной смазки ее подача должна осуществляться через носовой и кормовой подшипники.
2019. На дейдвудной трубе с масляной смазкой подшипников должны быть установлены соединения для наполнения трубы маслом, испытания и дренажа, кроме того присоединена вентиляционная труба. Эти соединения и дейдвудная труба должны быть выполнены так, чтобы можно было полностью удалить масло и попавшие в трубу воду и воздух.

176. Бесшпоночные соединения гребного винта и муфт валопровода.
Тормозные устройства

2020. Бесшпоночное соединение гребного винта с гребным валом необходимо выполнять без промежуточной втулки между ступицей и гребным валом. Конструкции соединений с применением промежуточной втулки являются предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
2021. При монтаже бесшпоночного соединения осевое перемещение ?h ступицы относительно вала или промежуточной втулки с момента получения металлического контакта на конусной поверхности после устранения зазора должно быть не менее определяемого по формуле, м:

/\h =  (586)

где В - коэффициент материала и формы соединения, МПа-1:

В = ,

у - средний коэффициент внешнего диаметра ступицы;

у = (D_z1+D_z2+D_z3)/(D_у1+D_у2+D_у3)

w - средний коэффициент диаметра отверстия на валу;

w = (D₀₁+D₀₂+D₀₃)/(D_w1+D_w2+D_w3)

v_у - число Пуассона для материала ступицы;
v_w - число Пуассона для материала вала, для стали v_w = 0,3;
Е_у - модуль упругости при растяжении материала ступицы, МПа;
Е_м - модуль упругости при растяжении материала вала, МПа;
Р - мощность, передаваемая соединением, кВт;
Т - упор гребного винта на переднем ходу, кН;
D_w - средний внешний диаметр вала в месте контакта со ступицей или промежуточной втулкой (приложение 300 к настоящим Правилам), м:
D_w = (Dw1+Dw2+Dw3)/3;
D_у - средний внутренний диаметр ступицы в месте контакта с валом или промежуточной ступицей, м:
D_у = (D_у1+D_у2+D_у3)/3;
без промежуточной втулки:
D_w1 = D_у1; D_w2 = D_у2; D_w3 = D_у3; D_w = D_у;
с промежуточной втулкой:
D_w1  D_у1; D_w2  D_у2; Dw3 D_у3; Dw ? D_у;
_у - коэффициент линейного расширения материала ступицы, 1/^оС;
_w - коэффициент линейного расширения материала вала, 1/^оС;
t_с - температура соединения в условиях эксплуатации, ^оС;
t_m - температура соединения при монтаже, ^оС;
k = 1 - для соединения без промежуточной втулки;
k = 1,1 - для соединения с промежуточной втулкой;
h - рабочая (контактная) длина конуса вала или промежуточной втулки со ступицей, м;
z - конусность ступицы:
z = (d _{кон max} - d _{кон min})/L_кон
d _{кон max} - максимальный диаметр конуса, мм;
d _{кон min} - минимальный диаметр конуса, мм;
L _кон - длина конуса гребного вала
n - частота вращения соединения, мин^-1.
Для соединения со стальным валом без осевого сверления коэффициент В можно принимать согласно приложению 301 к настоящим Правилам с применением линейной интерполяции.
2022. Натяг /\D при монтаже стальных муфт и валов с цилиндрическими сопрягаемыми поверхностями, м.

/\D = 8·10^-3В, (587)

Обозначения приведены в пункте 2021 настоящих Правил.
2023. Для ступиц винтов и полумуфт при бесшпоночном их соединении с валами должно быть выполнено соотношение
А[C/Dy+()tm]/B?0,75ReH,

где А - коэффициент формы ступицы:

A=(y2-1)

Коэффициент А можно рассчитать по формуле:

А^-1 = 0,5756 - 0,5937/у², справедливой в диапазоне
у =1,2 - 2,4;
С = /\h_rz - для соединений с коническими сопрягаемыми поверхностями, м;
С = /\D_r - для соединений с цилиндрическими сопрягаемыми поверхностями, м;
/\h_r - фактическое перемещение при монтаже ступицы при температуре tm, /\h_r /\h;
/\D_r - фактический натяг при монтаже соединения с цилиндрическими сопрягаемыми поверхностями, м, /\D_r. > /\D;
D_у - средний внутренний диаметр ступицы в месте контакта с валом или промежуточной ступицей, м;

D_у = (D_у1 + D_у2 + D_у3)/3;

R_eH - верхний предел текучести материала ступицы, МПа.
Остальные обозначения приведены в пункте 2021 настоящих Правил.
2024. В составе каждого валопровода должно быть тормозное или стопорящее устройство, предотвращающее вращение валов в случае выхода из строя, ремонта главного двигателя.

Раздел 29. Передачи, разобщительные и упругие муфты

177. Общие положения. Материалы и сварка

2025. Требования настоящего раздела распространяются на реверс-редукторные зубчатые передачи с цилиндрическими колесами с наружным и внутренним зацеплением, планетарные и конические передачи, разобщительные и упругие муфты, которые устанавливаются в составе главных и вспомогательных энергетических установок. На разобщительные электромагнитные и гидравлические муфты эти требования распространяются в той мере, в какой они применимы.
2026. Материалы, предназначенные для изготовления деталей передач и муфт, должны удовлетворять требованиям, указанным в графе 3 приложения 302 к настоящим Правилам. Материалы деталей, указанных в пунктах 4, 5, 6 приложения 302 к настоящим Правилам, могут быть также выбраны по стандартам.
Применение материалов в этом случае подлежит согласованию с Регистром судоходства при рассмотрении технической документации.
2027. Валы передач и муфт следует изготавливать из стальных поковок или стального литья. Валы передач и муфт, не имеющие фланцев, допускается изготавливать из катаной круглой стали.
Валы шестерен, отдельно откованные, и валы зубчатых колес должны изготавливаться из стали с временным сопротивлением не менее 430 МПа. Временное сопротивление валов передач должно быть не менее временного сопротивления материала промежуточных валов валопровода.
2028. Шестерни зубчатых передач главной энергетической установки должны изготавливаться из легированной стали с временным сопротивлением от 620 до 980 МПа.
2029. Корпуса передач и муфт допускается изготавливать из чугуна с шаровидным графитом или стальными сварной конструкции из полосовой стали с втулками из кованой стали или стального литья. Если окружная скорость шестерен не превышает 60 м/с, а кожуха муфты - 40 м/с, то допускается изготовление корпусов передач и кожухов муфт из серого чугуна, чугуна с шаровидным графитом или стальными сварной конструкции из полосовой стали с втулками из кованой стали или стального литья.
2030. Ответственные детали муфт, предназначенные для передачи крутящего момента на винт, должны быть изготовлены из кованой стали, стального литья или из чугуна с шаровидным графитом, имеющим преимущественно ферритную струкуру.
Для умеренно нагруженных наружных частей муфт допускается применение алюминиевых сплавов с соответствующими механическими свойствами. Шестерни гидравлических муфт скольжения допускается изготавливать из серого чугуна, а кожухи - из сплава алюминия, при условии обеспечения требуемых показателей механических свойств.
2031. Корпуса упругих муфт, передающих крутящий момент генераторам, должны быть выполнены из чугуна с шаровидным графитом с ферритной структурой, кованой стали или стального литья, что необходимо для того, чтобы муфты выдерживали скачки крутящего момента, возникающие при коротком замыкании.
2032. В случае применения для деталей передач и муфт легированной стали или легированного чугуна Регистру cудоходства необходимо предоставить данные по химическому составу, механическим и специальным свойствам, подтверждающие возможность применения их по назначению.
2033. Валы, шестерни и зубчатые колеса главных передач подлежат контролю неразрушающим методом в соответствии с требованиями пункта 1297 настоящих Правил.
2034. В обоснованных случаях Регистр судоходства требует проведения неразрушающего контроля других деталей передач, муфт и их сварных соединений.
2035. При изготовлении деталей передач и муфт с применением сварки должны выполняться требования части 2 настоящих Правил.

178. Общие требования

2036. Реверсивно-редукторные зубчатые передачи при работе на задний ход в установившемся режиме должны обеспечивать не менее 70 % расчетной мощности переднего хода.
2037. Детали с окружной скоростью от 5 до 20 м/с должны подвергаться статической, а с окружной скоростью более 20 м/с - также и динамической балансировке.
Точность динамической балансировки должна определяться с помощью формулы

< (65,786 - 0,139 V) 10³ / n (588)

где - расстояние между центром тяжести и геометрической осью вращения детали, мкм;
n - частота вращения, мин-1;
V - окружная скорость, м/с.
Формула (588) настоящих Правил применима в диапазоне V = 20-300 м/с.
В случае выхода значения V за пределы указанного диапазона при расчете следует принимать окружную скорость равной 300 м/с.
Части соединительных муфт должны быть отбалансированы совместно с деталями, с которыми они жестко соединены.
2038. Конструкция главных передач должна обеспечивать удобный доступ ко всем подшипникам.
На корпусах передач должно быть достаточное количество горловин с легкосъемными крышками.
Расположение горловин должно обеспечивать возможность осмотра зубьев по всей длине и подшипников, находящихся внутри передачи.
Применение настоящего требования к планетарным передачам является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
2039. Корпуса передач должны быть оборудованы вентиляционными устройствами.
Вентиляционные трубы корпусов передач объемом 0,5 м³ и более должны быть выведены на открытую палубу или в места, из которых обеспечена вытяжка.
Концы вентиляционных труб должны быть оборудованы пламепрерывающей арматурой и устроены таким образом, чтобы исключалась возможность попадания воды внутрь передачи.
2040. Если упорный подшипник помещен в корпусе передачи, то нижняя часть корпуса должна иметь надлежащие подкрепления.
2041. Подшипники скольжения главных передач должны иметь устройства для измерения осевого и радиального положения валов без разборки корпуса.
Каждый подшипник скольжения и каждый упорный подшипник должны быть снабжены устройством для измерения температуры.
2042. В конструкциях передач судов на воздушной подушке должны быть предусмотрены предохранительные устройства, срабатывающие при крутящем моменте, равном 1,35 номинального.
2043. Планетарные передачи должны иметь уравнительные устройства.
В передачах с числом сателлитов более трех обод венца эпициклического колеса должен выполняться податливым в радиальном направлении.

179. Зубчатые передачи, смазывание

2044. При изготовлении зубчатых колес должно проверяться соответствие шага и общей погрешности профиля на делительной окружности, углового отклонения линии зуба, шероховатости боковой поверхности зубьев и радиуса скругления ножки зуба требованиям стандартов.
2045. Шероховатость боковой поверхности зубьев перед обкаткой, как правило, не должна быть больше 10 мкм в том случае, когда зубья выполняют фрезерованием или долблением.
Если требуемая форма зубьев достигается посредством шлифования или притирки, шероховатость не должна превышать 4 мкм.
Радиус скругления ножки зуба на профиле эталонного инструмента должен составлять не менее 0,25 нормального модуля.
2046. Зубья шестерен и зубчатых колес при отношении B/d₁ > 0,3 (приложение 303 к настоящим Правилам) должны быть скошены по торцам под углом 45^о  ц < 60^о на глубину не менее 1,5 модуля, где В - ширина зубчатого колеса (шестерни), d₁ - диаметр начальной окружности.
2047. Твердость материала зубьев шестерен должна быть выше твердости зубьев колеса не менее чем на 15 %.
Это требование не распространяется на шестерни и зубчатые колеса с закаленной поверхностью (цементированной, азотированной, поверхностно-закаленной).
2048. Прочность зубьев и других элементов шестерен и колес должна быть подтверждена расчетом. При этом должны учитываться дополнительные нагрузки, обусловленные крутильными колебаниями, штормовой погодой, маневрами судна, буксировкой, различной загрузкой судна, зависимостью неравномерности сопротивления винта от количества лопастей.
2049. На согласование Регистру судоходства вместе с технической документацией необходимо предоставить результаты расчета главной зубчатой передачи на прочность, выполненного по методике, согласованной Регистром судоходства.
2050. Если подача масла к зубчатым зацеплениям и подшипникам скольжения осуществляется под давлением, то должна быть обеспечена возможность фильтрации масла и регулирования его давления, установлены манометр и термометр, а также предохранительное устройство, исключающее повышение давления масла сверх допустимого.
При смазке погружением должна быть предусмотрена возможность контроля уровня масла.
2051. Смазка зубчатых зацеплений и подшипников должна осуществляться таким образом, чтобы не происходило вспенивание и образование эмульсии масла.
2052. Если в передачах применены подшипники качения, то на трубопроводе выхода масла из передачи (редуктора) рекомендуется устанавливать дополнительный термометр.

180. Зубчатые муфты

2053. Проверка несущей способности р боковой поверхности зубьев прямозубых муфт осуществляется с помощью соотношения, МПа:

р = 9,9•10⁸Рk_A/(Bh d z n) < p_zul (589)

для Р·10¹⁵/(n³d²_mM) > 4,5 (590)

(значения Р·1015/( n³d²_mM) ? 4,5 возможны только при высокой точности изготовления и незначительном остаточном дисбалансе).
В формулах (589) и (590) настоящих Правил:
Р - мощность привода, кВт;
k_A - коэффициент, учитывающий тип привода и муфты:
для турбинных, электрических и дизельных двигателей с гидравлической муфтой или электромагнитной муфтой скольжения между двигателем и передачей k_A = 1,0;
для дизельных двигателей с высокоупругой муфтой между двигателем и передачей k_A = 1,25.
Значение k_A может быть увеличено по требованию Регистра cудоходства, если значения напряжений от крутильных колебаний приближаются к допускаемым.
В - минимальная ширина зуба, несущая нагрузку, мм;
h - рабочая высота зубьев, мм;
d - диаметр делительной окружности, мм;
z - число зубьев;
n - частота вращения, мин-1;
d_m - диаметр рукава муфты, мм;
М - масса рукава муфты, кг;
p_zul - допускаемая несущая способность боковой поверхности зубьев, МПа:
для сталей, прошедших улучшение, pzul = 400 : 600 МПа, причем верхние значения относятся к сталям повышенной прочности, высокоточного изготовления зубьев и обработки их поверхности;
для закаленных и при необходимости шлифованных зубьев p_zul = 800ч1000 МПа, причем верхние значения характерны для азотированных поверхностей зубьев, изготовленных и обработанных с высокой точностью.
2054. Смазывание зубьев муфт при dn2 > 6·109 мм/мин² может быть осуществлено способом погружения с контролем за постоянным уровнем масла в муфте.
При dn² > 6·10⁹ мм/мин² должна быть предусмотрена циркуляционная система смазывания.
2055. При определении размеров втулок, фланцев и болтов зубчатых муфт должны быть учтены требования пунктов 2004 - 2008 настоящих Правил.

181. Упругие муфты

2056. Размеры упругих муфт между главными двигателями и передачей должны быть определены с учетом требования о том, что они в течение определенного времени могли бы выдерживать нагрузку при выходе из строя любого цилиндра с учетом возникающих при этом дополнительных напряжений от крутильных колебаний.
2057. При среднем крутящем моменте приводного двигателя напряжения в нагруженных элементах муфт, воспринимающих усилия на срез и выполненных из неусиленной резины или пластика, не должны превышать 0,25 - 0,45 МПа в зависимости от качества резины или от конструкции пружинных элементов. Это необходимо для обеспечения благоприятного распределения напряжений в пределах этих пружинных элементов. Качество резины признается достаточным, если помимо других приемлемых свойств эластичное сжатие находится в пределах 35 - 65 %, а эластичное удлинение - в пределах 250 - 550 %.
С целью снижения отрицательного влияния надреза концевые части с заделанным концом должны быть усилены.
2058. При определении размеров корпусов, фланцев и болтов упругих муфт должны быть учтены требования пунктов 2004 - 2008 настоящих Правил.
2059. Если конструкция упругой муфты такова, что при работе под нагрузкой она создает осевые усилия на соединяемые с ней части приводного двигателя, то должны быть приняты меры по нейтрализации этих усилий.
2060. Упругие муфты дизель-генераторов должны поглощать ударные нагрузки, вызванные коротким замыканием.
В случае отсутствия таких данных, максимальный крутящий момент должен быть не менее 4,5 номинального крутящего момента муфты.

182. Разобщительные муфты

2061. Разобщительные муфты главных двигателей должны иметь устройства, предотвращающие длительное скольжение.
2062. Управление разобщительными муфтами должно производиться с поста, с которого осуществляется управление главными двигателями.
Непосредственно на самих муфтах должно быть предусмотрено устройство резервного управления.
2063. При работе двух и более двигателей на один гребной вал через разобщительные муфты устройство управления ими должно исключать возможность их одновременного включения при работе двигателей в различных направлениях вращения.
2064. Должна быть предусмотрена блокировка, исключающая возможность включения разобщительной муфты при включении валоповоротного устройства с механическим приводом.

Раздел 30. Гребные винты

183. Общие требования

2065. Требования настоящего раздела распространяются на гребные винты судов, в том числе и судов с ледовым усилением.
2066. Конструкция и размеры гребных винтов ледоколов, а также движителей специальной конструкции (крыльчатых, водометных, гребных колес) подлежат согласованию с Регистром судоходства.

184. Материалы, испытания и сварка

2067. Материалы, предназначенные для изготовления гребных винтов должны соответствовать требованиям, указанным в графе 3 приложения 304 к настоящим Правилам.
Материалы деталей гребных винтов, указанных в пунктах 2, 3 приложения 304 к настоящим Правилам, могут быть выбраны по стандартам.
Применение материалов в этом случае подлежит согласованию с Регистром судоходства при рассмотрении технической документации.
2068. Для деталей, указанных в пунктах 1, 3 и подпунктах 1), 2) пункта 2 приложения 304 к настоящим Правилам, Регистром судоходства допускается применение пластмасс и других неметаллических материалов.
2069. Для судов без ледовых усилений допускается изготовление гребных винтов из чугуна с пластинчатым графитом, соответствующего требованиям главы 107 настоящих Правил.
2070. Лопасти винтов при изготовлении должны подвергаться неразрушающему контролю.
Методы, объем и нормы этого контроля подлежат согласованию с Регистром судоходства.
2071. Сварка и контроль сварных соединений должны выполняться в соответствии с требованиями части 2 настоящих Правил.

185. Проектирование гребных винтов

§ 1. Толщина лопасти

2072. Толщина s лопасти, спрямленного цилиндрического сечения (приложение 305 к настоящим Правилам) цельнолитых, сборных гребных винтов должна быть не менее определяемой по формуле, мм:

s = A (591)

где А - коэффициент, определяемый по номограмме согласно приложению 306 к настоящим Правилам в зависимости от радиуса r расчетного поперечного сечения и шагового отношения H/D на данном радиусе;
k - коэффициент, определяемый согласно приложению 307 к настоящим Правилам;
Р - мощность на гребном валу при расчетной мощности главного двигателя, кВт;
m - уклон лопасти, мм;
D - диаметр гребного винта, м;
n - частота вращения гребного винта, мин-1;
z_л - число лопастей;
b - ширина спрямленного цилиндрического сечения лопасти, м;
_м = 0,6R_m + 175 МПа, но не более: 570 МПа для сталей, 610 МПа для цветных сплавов, 290 МПа для чугуна;
R_m - временное сопротивление материала лопастей,
с - коэффициент центробежных напряжений, определяемый согласно приложению 308 к настоящим Правилам в зависимости от радиуса поперечного сечения.
Толщины лопастей проверяются в двух поперечных сечениях: в корневом и на радиусе r = 0,6R (приложение 305 к настоящим Правилам).
Расчетное корневое сечение лопасти следует принимать:
1) для цельнолитых гребных винтов - на радиусе 0,2R, если радиус ступицы менее 0,2R, и на радиусе 0,25R, если радиус ступицы более или равен 0,2R;
2) для винтов со съемными лопастями - на радиусе 0,3R, при этом значения коэффициентов А и с принимаются для r = 0,25R.
Толщина лопасти в расчетном сечении определяется без учета радиусов галтелей перехода лопасти в ступицу (приложение 305 к настоящим Правилам). При этом отверстия для деталей крепления съемных лопастей гребных винтов не должны приводить к уменьшению расчетного сечения.
2073. Толщины Sk концевых кромок лопастей должны быть не менее, м:
1) 0,0035D - для судов без ледовых усилений;
2) 0,005D - для судов с ледовыми усилениями.
2074. Толщины лопастей, определенные согласно пунктов 2072 и 2073, в обоснованных случаях (например, при применении специального профиля лопасти) могут быть уменьшены при условии представления Регистру судоходства подробных расчетов прочности.

§ 2. Ступица и детали крепления лопасти

2075. Радиусы галтелей перехода лопасти в ступицу должны составлять не менее:
1) 0,04D - по всасывающей стороне;
2) 0,03D - по нагнетательной стороне;
3) 0,03D - по обеим сторонам, если нет уклона лопасти.
2076. В ступице гребного винта должны быть выполнены отверстия для заполнения густым смазочным материалом свободных полостей между ступицей и конусом вала, а также полости под обтекателем.
2077. Внутренний диаметр резьбы шпилек dш, крепящих съемные лопасти к ступице, должен быть не менее определяемого по формуле, мм:

d_ш=ks (592)

где k - 0,33 при трех шпильках со стороны нагнетательной поверхности;
k - 0,30 при четырех шпильках со стороны нагнетательной поверхности;
k - 0,28 при пяти шпильках со стороны нагнетательной поверхности;
s - наибольшая толщина лопасти в расчетном корневом сечении (приложение 305 к настоящим Правилам), мм;
b - спрямленная ширина лопасти в расчетном корневом сечении (приложение 145 настоящих Правил), м;
R_mл - временное сопротивление материала лопастей, МПа;
R_mш - временное сопротивление материала шпилек, МПа;
d - диаметр окружности центров расположения шпилек, м, при расположении шпилек не по окружности, d - 0,85l (l - расстояние между наиболее удаленными шпильками, м).
2078. Болты и гайки, крепящие лопасти к ступице, должны быть надежно застопорены.
2079. Внутренний диаметр резьбы крепежных болтов лопастей должен определяться по формуле, мм

dk > 1,7 . (593)

где F_M - усилие, действующее на болт, Н:

F_M = 280·10⁶.R_р0,₂; (594)

- коэффициент затяжки крепежных болтов: = 1,2:1,6;
R_eH - предел текучести материала, МПа;
R_р0,2 - условный предел текучести, при котором пластическая деформация достигает 0,2 % от начальной расчетной длины, МПа;
Р - мощность на гребном валу при расчетной мощности главного двигателя, кВт;
n - частота вращения гребного винта, мин-1;
C_ew - коэффициент усиления, для судов без усиления CEw = 1,0; для судов, предназначенных для плавания в битом льду
C_Ew = 1,05; для ледоколов и судов ледокольного типа Cew = 1,07;
С_G - коэффициент, учитывающий размер винта D:

С_G =  (595)

значения С_G принимаются в пределах 0,85-1,1
f_СG - коэффициент, для винтов фиксированного шага f_СG = 7,2; для сборных гребных винтов f_СG = 6,2; в случае выхода Со за границы диапазона 0,85-1,1 следует принимать СG равным соответствующему граничному значению;
z_л - число лопастей;
Z - число крепежных болтов лопастей;
C_w - коэффициент материала гребного винта, принимается равным временному сопротивлению Rm материала на растяжение;
dц - диаметр окружности центров расположения болтов, мм.
2080. Болты для крепления лопастей должны завинчиваться с применением устройств для контроля затяга так, чтобы предварительное натяжение болтов составляло примерно 60-70 % предела текучести.
Должны быть предусмотрены меры, предотвращающие непреднамеренную отдачу.

186. Балансировка гребных винтов

2081. Окончательно обработанные гребные винты должны быть статически отбалансированы. Степень балансировки должна быть проверена с помощью контрольного груза, при подвешивании которого на конец каждой горизонтально расположенной лопасти винт должен начать вращение.
Масса контрольного груза т, должна определяться по формуле, кг:

т = km_B/R, (596)

где k = 0,75 для n < 200;
k = 0,5 для 200 < n < 500;
k = 0,25 для n > 500;
n - номинальная частота вращения гребного винта, мин^-1;
m_B- масса гребного винта, т;
R - радиус гребного винта, м.

Раздел 31. Крутильные колебания

187. Общие требования

2082. Расчеты крутильных колебаний судовых движительных установок, дизельных двигателей, испытываемых на стендах организаций - изготовителей, дизель - генераторных, дизель-редукторных, дизель - компрессорных и дизель-насосных агрегатов (далее - агрегаты) мощностью 110 кВт и более представляются Регистру судоходства при согласовании:
1) технического проекта нового судна;
2) технического проекта нового двигателя или агрегата;
3) технической документации переоборудуемого, модернизируемого, восстанавливаемого, обновляемого или переклассифицируемого судна (пункт 2083 настоящих Правил).
2083. При разработке технической документации, указанной в пункте 2084 настоящих Правил, расчеты крутильных колебаний выполняются:
1) при установке на судно главного двигателя, марка которого отличается от марки спецификационного двигателя судна;
2) при установке на судно двигателя той же марки, что и спецификационный, но с повышенным наддувом, либо с измененной конструкцией, а также другим материалом коленчатого вала или поршней;
3) в случае установки другого маховика или выполнения проточки существующего, если момент инерции нового маховика отличается от прежнего на 10 % и более;
4) в случае установки дополнительного маховика;
5) при установке демпфера крутильных колебаний (динамического виброгасителя), его изъятия или замены на демпфер (динамический виброгаситель) с другими техническими характеристиками; при ремонте демпфера (динамического виброгасителя) с изменением демпфирующих или упругих характеристик (изменение марки силиконовой жидкости, зазоров в силиконовом демпфере, материала или размеров маховика, пружинных пакетов, диаметра пальцев (динамического виброгасителя);
6) в случае установки упругой муфты, ее изъятия или замены на муфту с другими техническими характеристиками;
7) при установке гребного винта (движителя) других размеров или изготовленного из другого материала, или обрезке лопастей существующего винта, причем момент инерции нового винта или винта с обрезанными лопастями с учетом присоединенных масс воды отличается от прежнего на 10 % и более;
8) при установке дополнительного приемника мощности (валогенератора, насоса), его изъятия или замене на приемник мощности другой марки, если момент инерции приемника соизмерим с моментом инерции кривошипно-шатунного механизма рабочего цилиндра;
9) в случае изменения диаметра валов на 2 % и более или изменения их податливости более чем на 5 %. Полный расчет крутильных колебаний в случае изменения диаметра валов допускается не представлять, если будет показан, что изменение размеров отдельных участков вала не приведет к изменению податливости вала более чем на 5 %, а в случае изменения их податливости – к развитию опасных крутильных колебаний;
10) при модернизации агрегата с заменой двигателя (генератора, редуктора, компрессора, насоса) на двигатель (генератор, редуктор, компрессор, насос) другой марки.
2084. Расчеты крутильных колебаний должны быть представлены как для основного варианта, так и для следующих вариантов работы судовых движительных установок, дизельных двигателей, испытываемых на стендах организаций-изготовителей, агрегатов:
1) максимального отбора мощности и холостого хода (при флюгерном положении лопастей) установок с ВРШ и крыльчатыми движителями;
2) с включенным дополнительным приемником мощности, если момент инерции последнего соизмерим с моментом инерции кривошипного механизма рабочего цилиндра;
3) заднего хода в установках с реверc - редуктором и различной редукцией при работе на передний и задний ход;
4) с запасным (сменным) винтом, если он отличается от основного.
2085. Расчет крутильных колебаний должен содержать:
1) приведенную крутильную схему системы и сводную таблицу данных, характеризующих эту схему, в том числе номинальную мощность, расчетную и номинальную частоту вращения коленчатого вала двигателя, расположение его цилиндров (рядное, V-образное), число и порядок работы цилиндров, диаметр цилиндра, ход поршня, наименования масс и соединений, диаметры, длины всех валов системы, податливость соединений, моменты инерции масс, а также использованные в расчетах данные о редукторе, муфтах, демпфере (антивибраторе), гребном винте или потребителе мощности;
2) таблицы расчета частот свободных колебаний всех форм, имеющих существенные резонансы в диапазоне от 0,2 до 1,2 номинальной частоты вращения;
3) таблицы расчета значений возмущающего момента в зависимости от частоты вращения вала и порядков гармоник возмущающего момента;
4) значения геометрических сумм векторных диаграмм для всех рассматриваемых порядков гармоник возмущающего момента;.
5) результаты расчета параметров резонансных крутильных колебаний, в том числе данные о расчетных напряжениях в наиболее слабых сечениях от всех существенных резонансов. Если резонанс главного порядка расположен вблизи 0,85 - 1,05 номинальной частоты вращения, то для этого диапазона должны быть вычислены напряжения от нерезонансных вынужденных колебаний, возникающие от действия резонанса главного порядка. При наличии упругой муфты должны быть определены и сопоставлены с допускаемыми значениями амплитуды эластических моментов или напряжений в ее элементах, а при наличии редуктора - определены и сопоставлены со средним крутящим моментом амплитуды эластических моментов;
6) выводы по результатам расчета.

188. Допускаемые напряжения

2086. Допускаемые напряжения от резонансных, околорезонансных и нерезонансных вынужденных колебаний при длительной работе не должны превышать значений, определяемых по формулам:
для коленчатых валов главных двигателей и гребных валов

_доп=±(45-0,4-13n/n_ном) (597)

для промежуточных и упорных валов

_доп = ± (69 - 0,6 - 20n/n_ном) (598)

для коленчатых валов двигателей, приводящих в действие генераторы и другие вспомогательные механизмы ответственного назначения, а также для валов генераторов в диапазоне частоты вращения (0,85-1,05) n_ном

_доп = ±(22,5- 0,2 ), (599)

где _доп - допускаемые напряжения, МПа;
d - диаметр вала в наиболее слабом сечении, мм;
n - исследуемая частота вращения, с^-1;
n_ном - номинальная частота вращения, мин^-1.
Для судов, главные двигатели которых эксплуатируются длительное время при частоте вращения ниже номинальной (например, буксиров, траулеров), во всех случаях необходимо принимать n = n_ном.
Следует избегать резонанса в диапазонах частот вращения, в которых главные двигатели работают длительное время.
В случае, когда резонансы имеют место в диапазоне частоты вращения (0,85-1,05) n_ном, напряжения от них не должны превышать половины допуcкаемых напряжений, определяемых по формулам (597) и (598) настоящих Правил.
2087. Допускаемые напряжения от крутильных колебаний (пункт 2086 настоящих Правил) даны применительно к валам, изготовленным из стали с временным сопротивлением от 430 до 510 МПа.
Для валов, изготовленных из стали с временным сопротивлением более 510 МПа, допускаемые напряжения могут быть определены по формуле

= _доп (2 R_m-510)/ R_m (600)

где _доп - допускаемые напряжения, МПа, определяемые по формулам (597), (598) или (599) настоящих Правил;
R_m - временное сопротивление материала при растяжении, МПа.
Для материала с временным сопротивлением более 780 МПа в расчетах следует принимать R_m = 780 МПа.
2088. Напряжения для зон частоты вращения, запретных для длительной работы, но через которые допускается быстрое прохождение, не должны превышать значений, определяемых по формулам:
1) для коленчатых валов главных двигателей и гребных валов

^,_доп = 2_доп (601)

2) для промежуточных валов и упорных валов

^,_доп = 1,7_доп (602)

3) для коленчатых валов вспомогательных двигателей и валов генераторов

^,_доп = 5_доп (603)

где ^,_доп - допускаемые напряжения для зон частот вращения, запретных для длительной работы, МПа;
_доп - допускаемые напряжения, МПа, определяемые соответственно по формулам (597) - (598) настоящих Правил.
Формулы (601) - (603) настоящих Правил не распространяются на диапазоны 0,3 - 0,4 и 0,85 - 1,05 номинальной частоты вращения, в которых запретные зоны не допускаются.

189. Измерение параметров крутильных колебаний

2089. Результаты расчета крутильных колебаний судовых движительных установок, дизельных двигателей, испытываемых на стендах организаций - изготовителей, агрегатов должны быть подтверждены результатами измерения амплитуд крутильных колебаний и/или напряжений в элементах крутильно - колеблющейся системы и термометрирования упругих муфт.
2090. Измерения параметров крутильных колебаний производят:
1) на движительной установке головного судна серии, головном двигателе серии, испытуемом на стенде организации-изготовителя, головном агрегате серии;
2) на серийных или ремонтируемых движительных установках, двигателях, агрегатах при их модернизации или ремонте, вызвавших изменения в крутильно-колеблющейся системе в случаях, указанных в пункте 2083 настоящих Правил.
Если после изменения конструкции отдельных элементов системы расчеты крутильных колебаний не выявляют существенных отклонений параметров крутильных колебаний в опасную сторону1 по сравнению с результатами расчетов и измерений, полученными до внесения этих изменений, то по согласованию с Регистром судоходства измерение параметров крутильных колебаний возможно не производить.
1 Существенными отклонениями параметров крутильных колебаний в опасную сторону считаются такие отклонения, при которых их значения достигают 80 % значений, допускаемых для длительной работы;
3) на эксплуатируемых движительных установках, двигателях, агрегатах при периодических контрольных испытаниях для проверки эффективности работы демпферов крутильных колебаний или специальных устройств для снижения амплитуд крутильных после определения срока их эксплуатации, предусмотренного техническими условиями или рекомендациями организации-изготовителя;
4) при проведении контрольных испытаний после ремонта демпферов крутильных колебаний или специальных устройств для снижения амплитуд крутильных колебаний, если в процессе ремонта выполнены изменения, меняющие их демпфирующие или упругие характеристики.
Испытания с целью определения параметров крутильных колебаний должны быть проведены на наиболее характерных режимах установки в соответствии с пунктами 2082 - 2084 настоящих Правил.
2091. Измеренные частоты свободных колебаний не должны отличаться от расчетных более чем на 5 %, в противном случае расчет должен быть подвергнут соответствующей корректировке.
2092. Подсчет напряжений по данным торсиографирования (измерения амплитуд колебаний) должен выполняться по наибольшим амплитудам колебаний соответствующей части торсиограммы, а при оценке нерезонансных вынужденных колебаний необходимо проводить гармонический анализ торсиограммы.

190. Запретные зоны частот вращения

2093. В случае, когда действующие напряжения и температуры превышают допускаемые для длительной работы, назначаются запретные зоны частот вращения.
Запретная зона частот вращения охватывает диапазон между частотой вращения, характеризуемой равенством действующих и допускаемых напряжений с увеличением в обе стороны на значение 0,03 номинальной частоты вращения.
2094. При наличии запретных зон частот вращения точность измерения тахометра должна быть в пределах ± 2,5 %.
2095. Запретные зоны частот вращения должны быть четко выделены на тахометрах хорошо видимой краской или обозначены другим способом на всех постах управления установкой.

Раздел 32. Компрессоры, насосы, вентиляторы

191. Область распространения. Контроль деталей

2096. Требования настоящего раздела распространяются на:
1) компрессоры воздушные с приводом от источника энергии;
2) насосы, входящие в состав систем, регламентируемых разделами 35 и 38 настоящих Правил, за исключением насосов с ручным приводом;
3) вентиляторы, входящие в состав систем, регламентируемых разделом 35 настоящих Правил.
2097. Валы и рабочие колеса (ободы) компрессоров, насосов, вентиляторов подлежат при изготовлении ультразвуковому контролю в соответствии с требованиями главы 133 настоящих Правил.
2098. Стальные кованые и литые детали, включая их сварные соединения, должны подвергаться в процессе изготовления контролю на отсутствие поверхностных дефектов. В случае сомнений относительно наличия дефектов должен быть проведен неразрушающий контроль деталей и их сварных соединений.

192. Материалы и сварка

2099. Материалы, предназначенные для изготовления деталей компрессоров, насосов, вентиляторов должны соответствовать требованиям, указанным в приложении 309 настоящих Правил. Материал корпусов насосов и вентиляторов может быть также выбран по установленным стандартам. Применение материалов в этих случаях подлежит согласованию с Регистром судоходства при рассмотрении технической документации.
2100. В случае использования легированных стали и чугуна, чугуна с шаровидным и пластинчатым графитом, а также применения сварки должны быть учтены требования пунктов 1913 - 1915 настоящих Правил.

193. Общие требования

2101. Конструкция и исполнение компрессоров, насосов, вентиляторов должны удовлетворять требованиям глав 149 и 150 настоящих Правил.
2102. Крепежные детали движущихся частей компрессоров, насосов, вентиляторов, а также крепежные детали, находящиеся в труднодоступных местах, должны иметь приспособления или соответствующую конструкцию, не допускающие самопроизвольного их ослабления и отдачи.
Движущиеся части приводов должны быть закрыты защитными кожухами.
2103. Устройства для смазывания узлов и деталей должны быть легкодоступными и безопасными для обслуживающего персонала во время работы агрегатов.
2104. Предохранительные и защитные устройства должны быть сконструированы и установлены так, чтобы при их срабатывании исключалась возможность возникновения пожара и они не представляли опасности для обслуживающего персонала.
2105. Детали, соприкасающиеся со средой, вызывающей коррозию, должны быть изготовлены из антикоррозионного материала, если это необходимо для обеспечения безопасности при эксплуатации, или иметь покрытия, стойкие против коррозии.
Узлы и детали, которые изготовлены из материалов с разным электрическим потенциалом и которые могут соприкасаться с агрессивными средами, должны быть защищены от электролитической коррозии.
2106. Нагревающиеся поверхности компрессоров, насосов, вентиляторов, представляющие опасность в пожарном отношении, должны иметь теплоогнестойкую изоляцию или должны предусматриваться конструктивные мероприятия, предотвращающие попадание топлива и масла на указанные поверхности перечисленных технических средств.
Теплоизоляция должна быть покрыта металлическим кожухом или топливо- и маслонепроницаемым составом.
2107. Системы и трубопроводы компрессоров, насосов, вентиляторов должны соответствовать требованиям раздела 35 настоящих Правил.

194. Испытания

2108. Детали компрессоров, насосов, вентиляторов, работающие при избыточном давлении, после окончательной механической обработки до нанесения защитных покрытий должны быть испытаны пробным гидравлическим давлением р_пр, определяемым по формуле, МПа.

р_пр = (1,5 + 0,1k)р, (604)

где k - коэффициент, принимаемый согласно приложению 310 к настоящим Правилам;
р - рабочее давление, МПа.
Во всех случаях значение пробного давления должно приниматься не ниже давления, соответствующего полному открытию предохранительного клапана, но не ниже 0,4 МПа для охлаждаемых полостей деталей и различного рода уплотнений и не ниже 0,2 МПа в других случаях.
Если температуры или рабочие давления превышают значения, предусмотренные в приложении 310 настоящих Правил, значение пробного давления должно быть в каждом отдельном случае одобрено Регистром судоходства.
2109. Допускается проводить испытание деталей и узлов раздельно по полостям пробным давлением, назначенным соответственно рабочему давлению и температуре в каждой полости.
2110. Детали и узлы насосов, вентиляторов, заполняемые нефтепродуктами или их парами под гидростатическим или атмосферным давлением, должны подвергаться испытаниям на плотность наливом керосина или другим способом, одобренным Регистром судоходства.
В сварных конструкциях испытанию на плотность достаточно подвергать только сварные швы.
2111. Компрессоры, насосы, вентиляторы по окончании сборки, регулировки и обкатки до установки на судно должны быть испытаны на стенде под нагрузкой по согласованной с Регистром судоходства программе.
В отдельных обоснованных случаях по согласованию с Регистром судоходства допускается заменять стендовые испытания испытаниями на судне.

195. Компрессоры воздушные с приводом от источника энергии

2112. Конструкция компрессоров и их приводов должна обеспечивать возможность длительной работы при полной нагрузке.
2113. Приемные патрубки компрессоров должны быть снабжены сетками.
2114. Очистка и охлаждение воздуха должны быть обеспечены в соответствии с требованиями пунктов 2633, 2634 настоящих Правил.
2115. Охлаждающие полости компрессоров должны быть оборудованы спускными устройствами.
2116. На каждой ступени компрессора или непосредственно после нее должен быть установлен предохранительный клапан, не допускающий повышения давления в ступени более 1,1 расчетного при закрытом клапане на нагнетательном трубопроводе.
2117. На нагнетательном патрубке непосредственно за компрессором должен быть установлен плавкий предохранитель или сигнальное устройство, срабатывающее при температуре воздуха, не превышающей 125 ^оС.
2118. Корпусы охладителей воздуха должны быть снабжены предохранительными устройствами, обеспечивающими свободный выход воздуха в случае разрыва труб.
2119. За каждой ступенью компрессора должен быть установлен манометр.
2120. Должна быть предусмотрена возможность измерения температуры воздуха на напорном патрубке непосредственно за компрессором.
2121. Оборудование навешенных компрессоров контрольно-измерительными приборами является в каждом отдельном случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.

196. Коленчатые валы компрессоров воздушных
с приводом от источника энергии

2122. Изложенный в пунктах 2124 и 2125 настоящих Правил способ проверочного расчета распространяется на стальные коленчатые валы судовых компрессоров с рядным, V-образным и W-образным расположением цилиндров, с одно- и многоступенчатым сжатием.
Чугунные коленчатые валы, а также отступления от размеров стальных коленчатых валов, рассчитанных по приведенным ниже формулам, допускаются по согласованию с Регистром судоходства при условии представления обоснованных расчетов или экспериментальных данных.
2123. Коленчатые валы должны изготавливаться из стали с временным сопротивлением от 410 до 780 МПа.
Применение стали с временным сопротивлением выше 780 МПа является в каждом отдельном случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
Чугунные коленчатые валы должны изготавливаться из чугуна с шаровидным графитом согласно приложению 235 настоящих Правил.
2124. Диаметр d_K, шеек коленчатого вала компрессора должен быть не менее определяемого по формуле, мм:

d_K = 0,25k (605)

где k, f, ₁- коэффициенты, принимаемые согласно приложениям 311, 312, 313 к настоящим Правилам;
D_p - расчетный диаметр цилиндра, мм;
D_p = Du при одноступенчатом сжатии;
D_p = DB при двух- и многоступенчатом сжатии в отдельных цилиндрах;
D_p = 1,4DB при двухступенчатом сжатии в одном ступенчатом поршне;
D_p = при двухступенчатом сжатии в одном дифференциальном поршне;
D_ц - диаметр цилиндра, мм;
D_B - диаметр цилиндра высокого давления, мм;
D_H - диаметр цилиндра низкого давления, мм;
р_к - давление нагнетания цилиндра высокого давления; для воздушных компрессоров холодильных машин значение р_к должно приниматься в соответствии с пунктом 2219 настоящих Правил;
L_p - расчетное расстояние между коренными подшипниками, мм, равное:
L_p = L^, при расположении одного кривошипа между двумя коренными подшипниками, мм;
L_p = 1,1 L^, при размещении двух смещенных кривошипов между двумя коренными подшипниками, мм;
L^, - фактическое расстояние между серединами коренных подшипников, мм;
s - ход поршня, мм.
2125. Толщина щеки вала h_к, (приложение 314 к настоящим Правилам) должна быть не менее определяемой по формуле, мм:

h_к = 0,105k₁D_p, (606)

где k₁ - коэффициент:

k₁ = a (607)

а - коэффициент, равный:
1) а = 0,9 - для валов с азотированием всей поверхности либо подвергнутых другому виду упрочнения, одобренному Регистром судоходства;
2) а = 0,95 - для валов кованных в штампах или в направлении волокон;
3) а = 1 - для валов, не подвергнутых упрочнению;
R_m - временное сопротивление материала при растяжении, МПа; при использовании материала с временным сопротивлением более 780 МПа для расчета следует принимать R_m = 780 МПа;
D_p - расчетный диаметр цилиндра (пункт 2124 настоящих Правил), мм;
₁, ₂ - коэффициенты, принимаемые согласно приложениям 315, 316 к настоящим Правилам; при определении коэффициента ₂ принимается во внимание наименьший радиус галтели;
р_К - давление нагнетания, принимаемое согласно указаниям пункта 2124 настоящих Правил, МПа;
с₁ - расстояние от середины коренного подшипника до средней плоскости щеки, при смещенных кривошипах, расположенных между двумя коренными подшипниками, принимается расстояние до средней плоскости щеки, наиболее удаленной от опоры, мм;
f₁ - коэффициент, принимаемый согласно приложению 317 к настоящим Правилам;
b - ширина щеки, мм.
2126. При проектировании и изготовлении валов должны выполняться требования пунктов 1942 - 1945 настоящих Правил.

197. Насосы

2127. Должны быть предусмотрены меры против попадания перекачиваемой жидкости в подшипники. Исключение допускается для насосов, у которых перекачиваемая жидкость используется для смазывания подшипников.
2128. Сальники насосов, расположенные на стороне всасывания, оборудуются гидравлическими затворами.
2129. Конструкция насосов должна допускать возможность контроля их параметров, осушения внутренних полостей и подключения манометра.
2130. Если конструкция насосов не исключает возможности повышения давления сверх расчетного, то должен быть предусмотрен предохранительный клапан на корпусе насоса или на трубопроводе до первого запорного клапана.
2131. У насосов, предназначенных для перекачивания горючих жидкостей, перепуск жидкости от предохранительных клапанов должен осуществляться во всасывающую полость насоса.
2132. Должны быть предусмотрены меры, исключающие возникновение гидравлических ударов; применение для этих целей перепускных клапанов не допускается.
2133. Детали насоса должны быть проверены на прочность при нагрузках, соответствующих расчетным параметрам насоса. При этом напряжения в деталях недолжны превышать 40 % предела текучести материала детали.
2134. Критическая частота вращения ротора насоса должна быть не менее 1,3 расчетной частоты вращения.
2135. Насосы, снабженные самовсасывающими устройствами, должны обеспечивать работу в условиях «сухого всасывания» и иметь устройства (фильтры грубой и тонкой очистки), исключающие работу самовсасывающего устройства на загрязненной воде.
2136. Уплотнения вала насосов для перекачивания горючих жидкостей должны быть такими, чтобы возможные утечки не приводили к образованию паров в таком количестве, которое могло бы привести к образованию воспламеняющейся смеси паров жидкости и воздуха.
2137. Конструкция уплотнений вращающихся деталей насосов для перекачивания горючих жидкостей должна исключать их нагрев свыше 50 ^оС.
2138. При применении в конструкции насоса для перекачивания горючих жидкостей материала с низкой электрической проводимостью (пластмасса, резина) должны быть приняты меры для снятия с них электрических зарядов путем включения в их состав присадок или применения устройств снятия зарядов и отвода их на корпус.

198. Вентиляторы

2139. Вентиляторы, предназначенные для комплектации систем, указанных в разделе 35 настоящих Правил, должны соответствовать следующим требованиям:
1) роторы вентиляторов совместно с соединительными муфтами должны быть динамически отбалансированы в соответствии с пунктом 2037 настоящих Правил;
2) всасывающие патрубки вентиляторов, должны быть защищены от попадания в них посторонних предметов.
2140. Рабочее колесо должно быть рассчитано так, чтобы при частоте вращения, равной 1,3 расчетной, эквивалентные напряжения в любом сечении были не более 0,95 предела текучести материала детали.
2141. Рабочее колесо должно быть испытано на механическую прочность на разгонной установке при частоте вращения, равной 1,2 расчетной, не менее 3 минут. Прочность считается достаточной, если после испытаний нет следов деформаций.

199. Дополнительные требования к вентиляторам помещений
грузовых насосов нефтеналивных судов

2142. Воздушный зазор между крылаткой и корпусом вентилятора должен быть не менее 0,1 диаметра шейки вала крылатки в районе подшипника, но во всех случаях он должен быть не менее 2 мм. Зазор более 13 мм можно считать чрезмерным.
2143. Для предотвращения попадания в корпус вентилятора посторонних предметов на входе и выходе вентиляционных каналов должны устанавливаться защитные сетки с квадратными ячейками с размером стороны не более 13 мм.
2144. Для предотвращения накопления электрических зарядов на вращающихся деталях и корпусе они должны изготавливаться из материалов, не вызывающих возникновения зарядов статического электричества. Кроме того, монтаж вентиляторов на судне должен предусматривать их надежное заземление на корпус судна в соответствии с требованиями части 5 настоящих Правил.
2145. Крылатка и корпус в районе возможного соприкосновения с крылаткой должны изготавливаться из материалов, которые при взаимодействии не образуют искр.
Признаются не образующими искр следующие сочетания материалов крылаток и корпусов:
1) из неметаллических материалов, обладающих антистатическими свойствами;
2) из сплавов на нежелезной основе;
3) из нержавеющей аустенитной стали;
4) крылатка изготовлена из алюминиевого или магниевого сплава, а корпус из чугуна или стали (включая нержавеющую аустенитную сталь), если внутри корпуса в районе крылатки установлено кольцо соответствующей толщины, изготовленное из сплавов на нежелезной основе;
5) любое сочетание чугунных и стальных крылаток и корпусов (включая также тот случай, когда крылатка и корпус изготовлены из нержавеющей аустенитной стали) при условии, что зазор между ними будет не менее 13 мм.
2146. Могут быть допущены сочетания материалов крылаток и корпусов, не предусмотренные в пункте 2145 настоящих Правил, если при соответствующих испытаниях будет показано, что они не образуют искр.
2147. Не допускается применение следующих сочетаний материалов:
1) крылатки изготовлены из алюминиевых и магниевых сплавов, а корпусы из сплавов на железной основе;
2) крылатки изготовлены из сплавов на железной основе, а корпусы из алюминиевых или магниевых сплавов;
3) крылатки и корпусы изготовлены из сплавов на железной основе при зазоре между ними менее 13 мм.

Раздел 33. Теплообменные аппараты и сосуды под давлением

200. Общие требования. Разделение на классы

2148. Требования настоящего раздела Правил распространяются на теплообменные аппараты и сосуды под давлением (кроме находящихся исключительно под давлением жидкости), которые в рабочем состоянии заполнены газом или паром с рабочим давлением 0,07 МПа и выше вместимостью 0,025 м³ и более или с произведением рабочего давления, на вместимость, составляющим 0,03 МПа м³ и более (испарители котлов, конденсаторы, паровые подогреватели, пневмогидроцистерны общесудовых систем, углекислотные баллоны и резервуары для хранения огнетушащей жидкости в составе систем пожаротушения).
2149. Фильтры и охладители главных и вспомогательных элементов энергетических установок должны соответствовать требованиям, предъявляемым к теплообменным аппаратам и сосудам под давлением согласно нормам настоящего раздела Правил.
2150. Сосуды, предназначенные для хранения сжатых газов и применяемые при эксплуатации судна в различных системах и устройствах, могут изготавливаться по стандартам под надзором организации, признанной Регистром судоходства. При этом должны соблюдаться требования пунктов 2207 - 2210 настоящих Правил.
2151. До начала изготовления теплообменных аппаратов и сосудов под давлением Регистру судоходства должна быть представлена техническая документация, перечень которой приведен в Правилах технического наблюдения за постройкой судов и изготовлением материалов и изделий (далее - ПТНП), утвержденных уполномоченным органом.
2152. Требования к системам питательной воды изложены в главе 243 настоящих Правил.
2153. Объем технического наблюдения за теплообменными аппаратами и сосудами под давлением в процессе изготовления приведен в ПТНП.
2154. Теплообменные аппараты и сосуды под давлением в зависимости от параметров и особенностей конструкции настоящими Правилами разделяются на классы в соответствии с приложением 318 к настоящим Правилам.

201. Материалы, сварка и термическая обработка

2155. Материалы, предназначенные для изготовления деталей котлов, теплообменных аппаратов и сосудов под давлением, перечислены в приложении 319 к настоящим Правилам и должны соответствовать требованиям глав части 2 настоящих Правил.
Материалы для деталей котлов, теплообменных аппаратов и сосудов под давлением класса III, а также деталей, указанных в подпункте 5) пункта 1 и подпункта 5) пункта 2 приложения 319 настоящих Правил, могут быть выбраны по стандартам. Применение материалов в этом случае подлежит согласованию с Регистром судоходства при рассмотрении технической документации.
2156. Углеродистая и углеродисто-марганцевая сталь допускается для деталей котлов, теплообменных аппаратов и сосудов под давлением при расчетных температурах до 400 ^оС, низколегированная - до 500 ^оС. Применение этих сталей для сред с температурами выше указанных может быть допущено при условии, что их механические свойства и предел длительной прочности за 100 000 часов отвечают действующим стандартам и гарантируются изготовителем стали при данной повышенной температуре. Элементы и арматура котлов и теплообменных аппаратов для сред с температурой выше 500 ^оС должны изготавливаться из легированной стали.
2157. Для теплообменных аппаратов и сосудов под давлением с расчетной температурой менее 250 ^оС по согласованию с Регистром судоходства может применяться судостроительная сталь согласно главы 97 настоящих Правил.
По согласованию с Регистром судоходства для некоторых деталей теплообменных аппаратов и сосудов с рабочим давлением менее 0,7 МПа и расчетной температурой менее 120 ^оС допускается применение стали полуспокойной плавки.
2158. Если в качестве расчетной характеристики принят предел текучести при повышенной температуре, то должны быть проведены испытания материала на растяжение при расчетной температуре, а если принят предел длительной прочности, то Регистру судоходства необходимо предоставить данные о пределе длительной прочности при расчетной температуре.
2159. Применение легированной стали для котлов, теплообменных аппаратов и сосудов под давлением является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
При этом Регистру судоходства необходимо предоставить данные о механических свойствах и длительной прочности стали и сварных соединений при расчетной температуре, технологических свойствах, технологии сварки и термической обработке.
2160. Котельная арматура диаметром до 200 мм для рабочих давлений до 1 МПа и температур до 200 ^оС, за исключением предохранительных и питательных клапанов и клапанов продувания, может изготавливаться из чугуна с шаровидным графитом, отвечающего требованиям части 2 настоящих Правил.
2161. Детали и арматура теплообменных аппаратов и сосудов под давлением для рабочих давлений до 1 МПа и диаметром до 1000 мм могут изготавливаться из чугуна с шаровидным графитом, имеющим полностью ферритную структуру, согласно части 2 настоящих Правил.
Применение чугуна для других условий является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
2162. Использование медных сплавов для деталей котлов, теплообменных аппаратов, сосудов под давлением и их арматуры допускается для расчетной температуры до 250 ^оС и рабочего давления до 1,6 МПа.
Применение медных сплавов для других условий является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
2163. Для деталей, указанных в подпункте 2) пункта 1 и подпункта 3) пункта 2 приложения 319 настоящих Правил, по согласованию с Регистром судоходства допускается использование электросварных труб с продольным швом при доказанной эквивалентности их бесшовным трубам. Трубы, закрепленные в коллекторах и трубных решетках вальцеванием, должны быть бесшовными.
2164. Сварка и контроль сварных соединений должны выполняться в соответствии с требованиями части 2 настоящих Правил.
2165. Сварные соединения должны быть, как правило, стыковыми.
Конструкции, в которых применяются угловые сварные соединения или соединения, подвергающиеся изгибу, являются в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
2166. Расположение на одной прямой продольных швов конструкций, состоящих из нескольких секций, является в каждом конкретном случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
2167. Детали, структура материала которых может нарушаться после сварки или пластической обработки, должны быть подвергнуты соответствующей термической обработке.
При термической обработке сварной конструкции должны выполняться требования части 2 настоящих Правил.
2168. Термическая обработка должна производиться, если:
1) элементы котлов, сосудов и теплообменных аппаратов, изготавливаемых из листовой стали, подвергаются холодной штамповке, изгибу и отфланцовке с пластической деформацией наружных волокон более 5 %;
2) трубные решетки сварены из нескольких частей; в этом случае термическая обработка может производиться до сверления отверстий под трубы;
3) сварные днища изготовлены холодной штамповкой;
4) температура деталей по окончании горячей обработки давлением ниже температуры ковки металла;
5) содержание углерода в стали сварных конструкций более 0,25 %.

202. Испытания

2169. Теплообменные аппараты и сосуды под давлением, а также комплектующие их сборочные единицы и детали должны подвергаться гидравлическим испытаниям на прочность и плотность согласно требованиям ПТНП.
Арматура теплообменных аппаратов и сосудов под давлением испытывается на прочность с учетом требований главы 194 настоящих Правил.
2170. Гидравлические испытания должны проводиться после окончания всех сварочных работ, до установки изоляции и нанесения защитных покрытий.
2171. Если после сборки всесторонний осмотр испытываемых поверхностей отдельных узлов и деталей затруднен или невозможен, то эти детали и узлы подлежат испытанию до сборки.
2172. При испытании пробным давлением, более высоким, чем указанное в стандарте, испытываемые элементы должны подвергаться проверочному расчету на прочность. При этом напряжения не должны превышать 0,9 предела текучести материала.
2173. Воздухохранители после гидравлического испытания необходимо подвергнуть воздушному испытанию на рабочее давление в сборе с арматурой для проверки плотности соединения.
2174. Теплообменные аппараты и сосуды под давлением, входящие в состав холодильных установок, подлежат испытанию согласно требованиям главы 225 настоящих Правил.

203. Теплообменные аппараты и сосуды под давлением

2175. Элементы теплообменных аппаратов и сосудов под давлением, соприкасающиеся с соленой забортной водой или другими агрессивными средами, должны изготавливаться из коррозионно-стойких материалов.
При использовании других материалов защита их от коррозии является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
2176. Теплообменные аппараты и сосуды под давлением должны соответствовать требованиям главы 202 настоящих Правил.
2177. На теплообменные аппараты и сосуды под давлением распространяются следующие требования:
1) связные трубы должны быть расположены таким образом, чтобы на них не действовали изгибающие и срезывающие нагрузки.
Связи, прочные стенки, укрепления не должны иметь резких изменений поперечных сечений.
По концам коротких связей в них по оси должны предусматриваться контрольные сверления глубиной 25 мм плюс толщина стенки, плюс высота сварного шва;
2) патрубки и штуцеры должны быть жесткой конструкции и иметь минимальную длину, достаточную для закрепления и снятия арматуры без удаления изоляции.
Патрубки не должны подвергаться действию чрезмерных изгибающих усилий; в необходимых случаях они должны подкрепляться ребрами жесткости;
3) приварыши, предназначенные для установки арматуры и трубопроводов, а также патрубки, втулки и штуцеры, проходящие через всю толщину стенки котла, должны привариваться двусторонним швом. Патрубки и штуцеры могут привариваться также угловым швом с односторонней разделкой на удаляемой подкладке или другим способом, обеспечивающим провар на всю толщину привариваемой детали;
4) для осмотра и очистки всех внутренних поверхностей котлы должны быть оборудованы лазами. Если устройство лазов невозможно, должны быть предусмотрены смотровые лючки;
5) при использовании неметаллических уплотнительных прокладок конструкция закрытия горловин и лючков должна исключать возможность выдавливания прокладок;
6) горловины лазов должны иметь размеры в свету не менее: 300x400 мм - для горловин овальной формы, 400 мм - для горловин круглой формы.
В отдельных случаях по согласованию с Регистром судоходства размеры горловин лазов могут быть уменьшены до 280х380 мм и до 380 мм соответственно для горловин овальной и круглой форм.
Горловины лазов овальной формы на цилиндрических стенках должны располагаться так, чтобы меньший размер находился в продольном направлении;
7) в плоских стенках, днищах и крышках вырезы под лазы и горловины диаметром более 4s, где s - толщина стенки, должны быть укреплены с помощью приварных штуцеров, приварышей или путем увеличения расчетной толщины стенки. Вырезы должны располагаться от контура расчетного диаметра на расстоянии не менее 1/8 его значения;
8) вырезы в цилиндрических, сферических и конических стенках и в выпуклых днищах должны быть укреплены путем увеличения толщины стенки с помощью приварных дискообразных накладок (приварышей), приварных трубообразных элементов, штуцеров, втулок, патрубков и или компенсации ослабления стенки в районе выреза избыточной толщиной стенки по сравнению с расчетной.
Конструкции укреплений вырезов выполняется на удаляемой прокладке или применяются другие способы, обеспечивающие надлежащее качество сварки у корня шва.
Дискообразные накладки и трубообразные элементы могут быть использованы совместно для укрепления одних и тех же вырезов в неплоских стенках и днищах;
9) материалы укрепляемой стенки и укреплений должны по возможности иметь одинаковые прочностные характеристики. При использовании для укреплений материала, прочностные характеристики которого ниже, чем у материала укрепляемой стенки, площадь укрепляющих сечений должна быть соответственно увеличена.
Должно обеспечиваться надежное соединение укреплений с укрепляемой стенкой;
10) вырезы в неплоских стенках должны располагаться на расстоянии не менее 3s от сварных соединений, но не менее 50 мм. Расположение вырезов на расстоянии менее 50 мм от сварных соединений и в районе сварных соединений в каждом случае является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства;
11) наибольший размер укрепляемых вырезов в неплоских стенках не должен превышать 500 мм. Укрепление вырезов более 500 мм является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства;
12) минимальные толщины стенок трубообразных элементов (патрубков, втулок, штуцеров), привариваемых к теплообменным аппаратам и сосудам должны приниматься не менее 5 мм; толщина менее 5 мм является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства;
13) минимальная толщина стенки стальных выпуклых днищ должна быть не менее 5 мм. Для днищ, изготовленных из цветных сплавов и нержавеющих сталей, по согласованию с Регистром судоходства минимальная толщина стенки может быть уменьшена;
14) толщины сферических и цилиндрических стенок и труб должны быть не менее:
для цельнотянутых и сварных элементов - 5 мм;
для трубных решеток с ввальцовываемыми трубами и радиальным расположением отверстий - 12 мм;
для трубных решеток с приварными трубами - 6 мм;
для труб, указанных в приложении 320 настоящих Правил;
15) допускается использование труб с накатными плавно очерченными кольцевыми или спиральными турбулизаторами на их внутренней поверхности. Толщины стенок труб, получивших в процессе накатки или гибки утонение, должны быть не менее расчетных;
16) при вальцовочном соединении труб с трубной решеткой длина вальцовочного пояска в трубной решетке должна быть не менее 12 мм и не более 40 мм.
Вальцовочные соединения на рабочее давление выше 1,6 МПа следует выполнять с уплотнительными канавками;
17) трубы, закрепленные в коллекторах и трубных решетках вальцеванием, должны быть бесшовными.
2178. Конструкция в необходимых случаях должна обеспечить возможность теплового удлинения корпуса и отдельных частей теплообменных аппаратов и сосудов под давлением.
2179. Конструкция теплообменных аппаратов и сосудов под давлением должна предусматривать надежное крепление их к фундаментам. В необходимых случаях должно быть предусмотрено верхнее крепление.
2180. Для возможности осмотра внутренних поверхностей теплообменных аппаратов и сосудов под давлением должны быть предусмотрены лазы. Если устройство лазов невозможно, необходимо в соответствующих местах предусмотреть смотровые лючки. При длине теплообменного аппарата и сосуда под давлением более 2,5 м смотровые лючки должны быть с обоих концов.
Устройство смотровых лазов или лючков не требуется при разборной конструкции, а также если полностью исключены коррозия и загрязнение внутренних стенок.
В теплообменных аппаратах и сосудах, конструкция которых исключает возможность осмотра через лазы и лючки, их устройство не обязательно.
Размеры горловин лазов указаны в подпункте 6) пункта 2177 настоящих Правил.
2181. Требования к установке теплообменных аппаратов и сосудов под давлением приведены в главе 154 настоящих Правил.
2182. Каждый теплообменный аппарат и сосуд под давлением или их группы должны иметь неотключаемые предохранительные клапаны. При наличии нескольких несообщающихся полостей предохранительные клапаны должны предусматриваться для каждой полости.
Гидрофоры должны иметь предохранительные клапаны, устанавливаемые на стороне водяного пространства.
2183. Предохранительные клапаны должны быть пружинными. В подогревателях топлива или масла допускается применение мембран одобренного Регистром судоходства типа, устанавливаемых со стороны топлива или масла.
2184. Предохранительные клапаны должны иметь такую пропускную способность, чтобы при любых обстоятельствах рабочее давление не могло быть превышено более чем на 15 %.
2185. Конструкция предохранительных клапанов должна допускать их опломбирование или иметь равноценное этому предохранение, исключающее возможность регулирования клапанов без ведома обслуживающего персонала.
Материал пружин и уплотняющих поверхностей клапанов должен быть стойким по отношению к коррозионному воздействию среды.
2186. Установка указателей уровня и смотровых стекол на теплообменных аппаратах и сосудах под давлением разрешается только в тех случаях, когда этого требуют условия контроля и наблюдения. Указатели уровня и смотровые стекла должны быть надежной конструкции и соответствующим образом защищены.
В указателях уровня, содержащих пар, топливо, масло и хладагенты, должны применяться плоские стекла.
В деаэраторах допускается применять цилиндрические стекла.
2187. На теплообменных аппаратах и сосудах под давлением для установки арматуры должны предусматриваться приварыши или жесткие короткие патрубки с фланцами. На гидрофорах допускается применение резьбовых соединений.
2188. Сосуды и теплообменные аппараты должны быть оборудованы устройствами продувания и дренажа.
2189. Каждый теплообменный аппарат и сосуд под давлением или неотключаемые друг от друга их группы должны оборудоваться манометрами или мановакуумметрами.
В теплообменных аппаратах, имеющих несколько полостей, манометры должны предусматриваться для каждой полости.
Манометры должны иметь шкалу, протяженность которой достаточна для обеспечения гидравлического испытания теплообменного аппарата.
Рабочее давление должно быть отмечено на шкале манометра красной чертой.
2190. На подогревателях топлива, в которых температура топлива может превышать 220 ^оС, необходимо, кроме регулятора температуры, устанавливать датчик предупредительной сигнализации о повышении температуры или отсутствии движения топлива через подогреватель.

204. Cпециальные требования к теплообменным аппаратам
и сосудам под давлением

§ 1. Воздухохранители

2191. Предохранительные клапаны воздухохранителей после подрыва должны полностью прекращать выход воздуха при снижении давления в воздухохранителе до 0,85 рабочего давления.
2192. Если компрессоры, редукционные клапаны или трубопроводы, от которых воздух подается в воздухохранители, имеют предохранительные клапаны, установленные так, что исключается возможность подачи воздуха давлением выше рабочего, то установка предохранительного клапана на воздухохранителе не обязательна. В этом случае на каждом воздухохранителе вместо предохранительного клапана должна устанавливаться легкоплавкая пробка.
2193. Легкоплавкая пробка воздухохранителей должна иметь температуру плавления от 100 до 130 ^оС. Значение температуры плавления должно быть выбито на пробке.
Для воздухохранителей вместимостью более 700 литров диаметр легкоплавкой пробки должен быть не менее 10 мм.
2194. Каждый воздухохранитель должен быть оборудован устройством для удаления влаги. При горизонтальном расположении воздухохранителя устройства для удаления влаги следует предусматривать с обоих его концов.

§ 2. Конденсаторы. Теплообменные аппараты и сосуды холодильных
и противопожарных установок

2195. Конструкция конденсатора и его расположение на судне должны обеспечивать возможность замены труб. Корпус конденсатора должен быть стальным сварным. Внутри конденсатора в местах подвода пара должны быть предусмотрены отражательные щиты для предохранения труб от непосредственного удара пара.
Конструкция крепления труб должна исключать их провисание и опасную вибрацию.
2196. Крышки водяных камер конденсатора должны иметь горловины, количество и расположение которых должны обеспечивать доступ к трубам любой части трубного пучка для вальцевания, замены, уплотнения или глушения труб.
Для защиты водяных камер, трубных решеток и труб от электрической коррозии должна быть предусмотрена протекторная защита.
2197. Конденсатор турбогенератора должен допускать работу в аварийном режиме при любом отключенном корпусе турбоагрегата.
2198. Конструкция конденсатора должна допускать возможность подключения к нему контрольных и измерительных приборов.
2199. Теплообменные аппараты и сосуды холодильных и противопожарных установок должны соответствовать требованиям разделов 34 и 38 настоящих Правил.

§ 3. Сосуды под давлением в составе
технологического оборудования

2200. Периодически открываемые крышки сосудов под давлением в составе технологического оборудования должны быть оборудованы устройствами, предотвращающими их частичное закрытие или самопроизвольное открытие. При этом должна исключаться возможность открытия крышки при наличии в сосуде избыточного давления или вакуума, а также нагружения сосуда давлением при частичном закрытии крышки.
2201. Внутренние устройства сосудов под давлением в составе технологического оборудования (мешалки, змеевики, тарелки, перегородки), препятствующие внутреннему осмотру, должны быть съемными.
2202. Смотровые стекла диаметром не более 150 мм, предназначенные для наблюдения за рабочим пространством смесителей, допускается устанавливать на сосудах, имеющих давление не более 0,25 МПа.
2203. У сосудов в составе технологического оборудования с давлением более 0,25 МПа конструкция закрытий загрузочных отверстий должна быть выполнена таким образом, чтобы при нарушении уплотнения крышки горячая среда отводилась в безопасном для обслуживающего персонала направлении.
2204. Сосуды в составе технологического оборудования, работающие под вакуумом и обогреваемые паром или горячей водой с температурой выше 115 ^оС, должны быть оборудованы предохранительными клапанами, предотвращающими при нарушении герметичности системы обогрева возникновение в полости, работающей под вакуумом, избыточного давления, превышающего 0,85 испытательного.
Эти сосуды должны быть также рассчитаны на прочность при расчетном давлении, равном давлению открытия предохранительного клапана. При этом расчетные напряжения в стенках сосуда не должны превышать 0,8 предела текучести материала при расчетной температуре.
2205. Прочность фланцев, болтов и шпилек периодически открываемых крышек сосудов под давлением в составе технологического оборудования должна быть подтверждена расчетом. При этом расчетные напряжения в них не должны превышать 0,4 предела текучести материала при расчетной температуре.
Диаметр болтов и шпилек во всех случаях должен быть не менее 16 мм.
2206. Для мешалок, обогреваемых паром или водой, а также для стенок смесительных камер сосудов, соприкасающихся с обрабатываемым сырьем, прибавка с к расчетной толщине стенок должна приниматься не менее 2 мм.

§ 4. Сосуды для сжатого газа

2207. Расчет прочности сосудов для сжатого газа, которыми считаются переносные сосуды под давлением, специально изготовленные для хранения сжатых газов, хладагента или СО2, используемые при эксплуатации судна и которые нельзя наполнить имеющимися на судне средствами, выполняют в соответствии с требованиями технической документации по методике Регистра судоходства или согласованной с ним.
Применение сталей с верхним пределом текучести выше 750 МПа, но не более 850 МПа, допускается только по согласованию с Регистром судоходства.
2208. При повышении температуры внутри сосудов для сжатого газа во избежание недопустимого внутреннего давления должны быть предусмотрены неотключаемые предохранительные устройства признанной конструкции. Допустимы предохранительные клапаны и предохранительные мембраны, срабатывающие при давлении, которое выше рабочего давления на 10 %, но ниже 90 % пробного давления.
2209. На сосудах для сжатого газа должна быть нанесена долговечная маркировка.
2210. Сосуды для сжатого газа должны подвергаться гидравлическому испытанию пробным давлением, равным 1,5 рабочего давления.

205. Расчет на прочность

2211. Расчет на прочность выполняется на основании согласованных Регистром судоходства документов на теплообменные аппараты и сосуды под давлением.
2212. Расчет на прочность необходимо выполнять по согласованной с Регистром судоходства методике, разработанной проектной организацией.

Раздел 34. Холодильные установки

206. Общие указания

2213. Требования настоящего раздела Правил распространяются на судовые холодильные установки и их оборудование.
2214. Холодильные установки, предназначенные для охлаждения грузовых трюмов, а также грузовых камер переносных холодильных контейнеров, перевозимых на судне, должны соответствовать требованиям настоящего раздела Правил.
2215. Холодильные установки, не перечисленные в пункте 2214, должны соответствовать требованиям пунктов 2217, 2219, 2236, 2238 - 2242, 2243 - 2247, 2251, 2255, 2257, 2260, главы 215, пунктов 2267, 2270, 2273, 2274, 2276, 2277, 2280, 2283, 2285, 2286, 2289, 2292, подпункта 3) пункта 2293, 2297, 2307, 2308, 2309, 2310, 2313 - только для оборудования, работающего под давлением холодильного агента, а также пунктов 2311 и 2314 настоящих Правил.

207. Общие технические требования

2216. Элементы холодильной установки должны сохранять работоспособность в условиях качки и дифферента в соответствии с главой 149 настоящих Правил.
2217. Оборудование, входящее в состав холодильной установки, устанавливают на судне в соответствии с требованиями пунктов 1883, 1884, 1886, 2102 настоящих Правил.

208. Холодильные агенты и расчетные давления

2218. В настоящих Правилах холодильные агенты подразделяются на следующие три группы:
I - невоспламеняющиеся холодильные агенты;
II - токсичные и воспламеняющиеся холодильные агенты, имеющие нижний предел воспламеняемости при объемной концентрации паров холодильного агента в воздухе 3,5 % и более;
III - взрывоопасные или воспламеняющиеся холодильные агенты, имеющие нижний предел воспламеняемости при объемной концентрации паров холодильного агента в воздухе менее 3,5 %.
Холодильные агенты группы III Регистр судоходства допускает применять только для холодильных систем судов, перевозящих сжиженные газы наливом, с использованием груза в качестве холодильного агента.
2219. При расчетах прочности элементов, работающих под давлением холодильного агента, в качестве расчетного необходимо принимать давление не ниже избыточного давления насыщенных паров холодильного агента при 50 ^оС согласно указанному в приложении 321 настоящих Правил.
Для холодильного оборудования, работающего под давлением холодильных агентов с низкими (ниже 50 ^оС) критическими температурами, расчетное давление является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
Элементы холодильных установок, работающие под давлением, должны подвергаться проверочному расчету на прочность при давлении, равном пробному при гидравлических испытаниях. При этом напряжения не должны превышать 0,9 предела текучести материала.

209. Холодопроизводительность и состав оборудования

2220. Холодильная установка должна обеспечивать постоянное поддержание в охлаждаемых помещениях температуры, требующейся по роду перевозимого груза и району плавания при нормальных условиях эксплуатации судна.
2221. Холодильная установка должна обеспечивать поддержание требуемых температур при работе основного оборудования на все потребители холода при температуре наружного воздуха не ниже 40 оС и температуре забортной воды не ниже 30 ^оС.
2222. Мощность привода, холодопроизводительность, площади поверхностей испарителей, конденсаторов воздухоохладителей, а также площадь поверхности батарей охлаждения с циркулирующим в них хладоносителем должны быть достаточными для поддержания регламентируемых температур в охлаждаемых помещениях при непрерывной работе основного оборудования в течение 24 часов в сутки и обеспечения холодом других потребителей.
В состав основного оборудования должно быть включено не менее двух одинаковых конденсаторов и, в случае применения систем промежуточного хладоносителя или каскадных и ступенчатых циклов, двух одинаковых испарителей, межкаскадных теплообменников и промежуточных сосудов.
2223. Мощность привода, холодопроизводительность и площади поверхностей, перечисленные в пункте 2222 настоящих Правил, холодильной установки, предназначенной также для охлаждения на судне груза, предварительно неохлажденного, должны быть достаточными для охлаждения груза до регламентируемой температуры за время, в течение которого обеспечивается его сохранность, при непрерывной работе всего оборудования, включая резервное.
2224. Резервное оборудование компрессорной холодильной установки должно состоять из компрессора с приводным двигателем, конденсатора, системы управления и арматуры, необходимой для обеспечения независимой работы всех устройств оборудования.
Холодопроизводительность резервного оборудования должна быть такой, чтобы при выходе из строя одного любого основного компрессора или конденсатора обеспечивались холодом все потребители.
2225. На судах с вместимостью охлаждаемых трюмов не более 300 м3 допускается применять холодильную установку без резервирования ее оборудования. Холодопроизводительность и площадь поверхностей охлаждения установки должны быть достаточными для поддержания регламентируемых температур при работе оборудования в течение 18 часов в сутки.
2226. Соединения системы трубопроводов между элементами холодильной установки должны быть такими, чтобы установка могла работать при любом сочетании оборудования. Теплообменные и другие аппараты необходимо снабжать устройствами для подсоединения всасывающих и нагнетательных трубопроводов, обеспечивающих перекачивание холодильного агента и его удаление из аппарата.
2227. Охлаждающие батареи должны быть расположены так, чтобы обеспечивалось равномерное охлаждение помещения.
Батареи должны состоять не менее чем из двух самостоятельных секций, каждая из которых должна быть отключаемой.
Применять охлаждающие батареи с непосредственным испарением холодильного агента группы II не допускается.
2228. При использовании насосной системы циркуляции холодильного агента необходимо предусматривать установку не менее двух циркуляционных насосов холодильного агента, один из которых является резервным.
Если насосная система может работать при отключенном насосе, резервный насос устанавливать не обязательно. В этом случае холодопроизводительность установки должна соответствовать требованиям пункта 2220 настоящих Правил, а холодопроизводительность морозильных камер или агентов не должна снижаться более чем на 20 %.
2229. Система жидкого хладоносителя группы потребителей холода должна иметь не менее двух насосов жидкого хладоносителя, один из которых должен быть резервным.
При двух и более группах потребителей холода с самостоятельными системами жидкого хладоносителя (с разными температурами) в каждой группе должно быть не менее одного насоса жидкого хладоносителя; резервным может быть общий для них насос соответствующих подачи и напора.
2230. Холодильная установка должна иметь не менее двух циркуляционных насосов охлаждающей воды, один из которых должен быть резервным.
В качестве резервного может быть использован любой судовой насос забортной воды, имеющий достаточные подачу и напор.
2231. Охлаждающая вода должна подводиться не менее чем от двух кингстонов. При использовании кингстонов общесудового назначения должен быть обеспечен достаточный подвод воды от каждого кингстона при нормальных условиях эксплуатации судна.

210. Материалы

2232. Качество и основные характеристики материалов, применяемых для изготовления деталей, узлов и крепежа холодильного оборудования, работающих в условиях приложения динамических нагрузок, избыточных давлений, действия переменных и низких температур, должны соответствовать требованиям части 2 настоящих Правил.
Материалы выбирают в зависимости от рабочей температуры и физико-химических свойств холодильного агента:
1) материалы частей оборудования, контактирующих с холодильными агентами и их растворами, смазочными маслами, охлаждающими и охлаждаемыми средами, должны быть нейтральными по отношению к ним и устойчивыми к агрессивному воздействию перечисленных сред;
2) материалы частей оборудования, работающих в условиях низких температур, не должны иметь необратимых структурных изменений и должны сохранять достаточную прочность при низких рабочих температурах;
3) стальные конструкции, работающие при температурах до -50 оС, должны соответствовать требованиям пункта 1365 настоящих Правил;
4) материалы частей оборудования, работающих при температурах ниже -50 оС, являются предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
2233. Материалы частей оборудования, которые контактируют с коррозионноактивными средами, должны быть изготовлены из материалов, обладающих достаточной коррозионной стойкостью по отношению к этим средам, или должны иметь антикоррозионные покрытия.
Узлы и конструкции механизмов и аппаратов, которые изготовлены из материалов, имеющих различный электролитический потенциал, и которые могут контактировать с морской водой, должны быть защищены от электрохимической коррозии.
2234. Стальные трубопроводы холодильного агента, жидкого хладоносителя и соединительные части этих трубопроводов, изготовленные не из нержавеющей стали, должны быть оцинкованы снаружи или иметь снаружи равноценную антикоррозионную защиту. Поверхности, контактирующие с холодильным агентом или жидким хладоносителем, не должны быть оцинкованными.

211. Электрическое оборудование.
Отделение холодильных машин

2235. Электрическое оборудование холодильных установок, автоматических устройств, а также освещение отделений холодильных машин, помещений для хранения запасов холодильного агента и охлаждаемых помещений, должны удовлетворять применимым требованиям части 5 настоящих Правил.
2236. Отделение холодильных машин должно соответствовать требованиям настоящей главы и пунктов 1860, 1866 настоящих Правил.
Холодильные машины, использующие холодильные агенты II группы, устанавливают в отдельных герметичных помещениях.
Осушение отделения холодильных машин должно быть выполнено в соответствии с требованиями пункта 2430 настоящих Правил.
2237. Насосы, компрессоры, аппараты и трубопроводы должны быть размещены в отделении холодильных машин так, чтобы было обеспечено удобное их обслуживание, а также возможность замены частей без снятия насосов, компрессоров, аппаратов с фундамента. При этом перечисленное и другое оборудование необходимо устанавливать на расстоянии не менее 100 мм от переборок помещений и поверхностей соседних устройств.
2238. Отделение холодильных машин должно иметь два выхода с дверями, открывающимися наружу, и расположенных как можно дальше один от другого. Если отделение холодильных машин расположено выше или ниже открытой палубы, то выходы из него должны быть оборудованы стальными трапами, ведущими к дверям помещений, из которых есть выходы на открытую палубу.
Отделения автоматизированных холодильных машин, в которых постоянная вахта не предусматривается, в случае использования холодильного агента I группы могут не иметь второго выхода.
2239. Выходы из отделения холодильных машин, использующих холодильные агенты II и III групп, не должны вести в жилые и служебные помещения или в помещения, сообщающиеся с ним. Один из выходов должен вести на открытую палубу.
Выходы, имеющие коридоры или шахты, должны быть оборудованы приточной и вытяжной вентиляцией, причем приточная вентиляция должна быть искусственной. Устройство для включения этой вентиляции должно находиться снаружи и внутри отделения холодильных машин в непосредственной близости от выходной двери.
2240. Выходы из отделения холодильных машин, использующих холодильные агенты II и III групп, должны иметь устройство для создания водяных завес. Устройство для включения водяных завес должно находиться снаружи в непосредственной близости от выходной двери.
В отделении холодильных машин необходимо иметь пожарный кран со шлангом от системы водяного пожаротушения.
2241. Отделение холодильных машин должно иметь автономную вентиляцию, обеспечивающую 10-кратный обмен воздуха в час.
2242. Кроме основной вентиляции, удовлетворяющей требованиям пункта 2241, каждое отделение холодильных машин должно быть оборудовано аварийной вентиляцией, обеспечивающей:
30-кратный обмен воздуха в час для отделений холодильных машин, использующих холодильные агенты II и III групп;
20-кратный обмен воздуха в час для отделений холодильных машин, использующих холодильные агенты I группы.
В зависимости от плотности холодильного агента система вентиляции должна обеспечивать удаление воздуха из самых верхних или нижних частей помещения.
При расчете системы аварийной вентиляции допускается учитывать подачу вентиляторов основной вентиляции при условии, что в случае обесточивания распределительного щита холодильных машин основная вентиляция сможет действовать совместно с аварийной.

212. Помещения для хранения запасов холодильного агента

2243. Помещения для хранения запасов холодильного агента должны быть отделены от других помещений, а их расположение на судне, а также конструкция ограждающих поверхностей должны соответствовать требованиям раздела 9 настоящих Правил.
Помещения для хранения холодильного агента должны быть газонепроницаемыми.
При хранении небольших запасов холодильного агента I группы допускается отступление от изложенных требований по согласованию с Регистром судоходства.
2244. Сосуды холодильного агента закрепляют так, чтобы они не могли сдвинуться при качке.
Между обшивкой помещения кладовой и сосудами, а также между отдельными сосудами должны быть проложены неметаллические прокладки.
2245. Помещения для хранения запасов холодильного агента должны быть снабжены автономной вентиляцией и изолированы таким образом, чтобы температура в них не могла превысить 45 оС.
2246. В помещении, где хранится запас холодильного агента, не допускается хранить сосуды с другими сжатыми газами.
Для оборудования помещения не следует применять горючие материалы.
2247. Допускается хранить запасы холодильного агента в стационарных сосудах (ресиверах) при условии, что сосуды и помещения, в которых они расположены, соответствуют требованиям пунктов 2240, 2242, 2273, 2274, 2276, 2285, 2286 настоящих Правил.
Должна быть предусмотрена возможность удаления холодильного агента II группы из расходного трубопровода каждого сосуда после окончания заполнения системы или после периодической ее дозарядки.
Расходные трубопроводы от сосудов, предназначенных для хранения холодильного агента, не должны прокладываться через жилые и служебные помещения.

213. Охлаждаемые грузовые помещения

2248. Холодильное оборудование, батареи, приборы, а также трубопроводы и воздуховоды, расположенные в охлаждаемых помещениях, должны быть надежно закреплены и защищены от повреждения грузом.
2249. Воздухоохладители систем воздушного охлаждения можно устанавливать как в отдельных помещениях, так и в грузовых охлаждаемых помещениях. При расположении в грузовых охлаждаемых помещениях воздухоохладители должны быть снабжены сборником конденсата. Для охлаждаемых помещений с минусовыми температурами сборники конденсата рекомендуется выполнять с обогревом.
Не допускается применять воздухоохладители с непосредственным испарением холодильного агента II группы.
2250. Доступ к воздухоохладителям систем воздушного охлаждения должен быть обеспечен при полностью загруженном грузовом помещении. Если выполнить это требование невозможно, должен быть предусмотрен доступ к воздухоохладителям из неохлаждаемых соседних помещений. Отверстие для прохода в помещение воздухоохладителей должно иметь размеры, позволяющие проносить через него крыльчатку вентилятора и электродвигатель.
2251. При проходе воздухопроводов воздушного охлаждения через непроницаемые переборки на последних устанавливают клинкеты, рассчитанные на то же давление, что и переборка. Управление клинкетами должно быть выведено в доступные места выше палубы надводного борта.
2252. Для перевозки грузов, сохранение которых требует смены воздуха в грузовых охлаждаемых помещениях, должна быть предусмотрена система вентиляции, обеспечивающая подачу в помещения чистого наружного воздуха (охлажденного или подогретого).
2253. Каждое впускное и выпускное отверстие, расположенное в переборках или ограждениях охлаждаемых грузовых помещений, должно иметь воздухонепроницаемое устройство для закрытия.
2254. Воздухопроводы, проходящие через охлаждаемые помещения в другие помещения, должны быть герметичными и тщательно изолированы.
2255. Если для холодильных установок применено воздушное охлаждение грузовых трюмов с непосредственным испарением холодильного агента II группы в воздухоохладителях, для каждого или нескольких таких трюмов необходимо предусмотреть независимую систему вентиляции.
2256. Охлаждаемые помещения должны быть оборудованы телетермометрическими устройствами.
При отсутствии их охлаждаемые помещения должны быть оборудованы двумя (или более) термометрическими трубами диаметром не менее 50 мм.
Участки термометрических труб, проходящие через неохлаждаемые помещения, должны быть тщательно изолированы.
2257. Осушение охлаждаемых помещений должно быть выполнено согласно пунктов 2436 - 2439 настоящих Правил.

214. Морозильные и охлаждающие камеры

2258. Размещение воздухоохладителей и вентиляторов в морозильных камерах должно отвечать требованиям пунктов 2248 и 2250 настоящих Правил.
2259. В отделении холодильных машин должны быть установлены приборы для контроля работы морозильных и охлаждающих аппаратов, работающих по системе непосредственного испарения.
2260. Если в морозильной камере применена система непосредственного испарения холодильного агента II группы, необходимо предусмотреть аварийную вытяжную вентиляцию, а камера должна быть герметичной.
2261. Арматура трубопроводов, ведущих внутрь камеры, должна быть расположена вне камеры.

215. Помещения с технологическим оборудованием

2262. Размещение на судне компрессоров, насосов, аппаратов и сосудов, работающих под давлением холодильного агента, вне отделений холодильных машин является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
2263. В помещениях с технологическим оборудованием, работающим по системе непосредственного испарения холодильного агента II группы, необходимо иметь пожарный кран со шлангом от системы водяного пожаротушения.
2264. Помещения с технологическим оборудованием должны иметь автономную вентиляцию. Кроме основной вентиляции, в помещениях с технологическим оборудованием, работающим по системе непосредственного испарения, предусматривают аварийную вентиляцию.
Кратность обмена воздуха систем основной и аварийной вентиляции должна соответствовать требованиям пунктов 2241 и 2242 настоящих Правил.
2265. В помещениях с технологическим оборудованием, работающем по системе непосредственного испарения холодильного агента II и III групп, должны быть предусмотрены два выхода в соответствии с пунктами 2238 и 2239 настоящих Правил. При использовании холодильного агента II группы выходы должны иметь устройства для создания водяных завес. Устройство для включения водяных завес должно находиться снаружи помещения в непосредственной близости от выходной двери.

216. Компрессоры, насосы, вентиляторы

2266. Компрессоры должны соответствовать требованиям пункта 2119, главы 196 и настоящего раздела Правил.
2267. Прочность деталей компрессоров, работающих в условиях приложения динамических нагрузок и избыточных давлений, должна быть рассчитана исходя из расчетных давлений согласно пункту 2219 настоящих Правил.
2268. Компрессоры на сторонах всасывания и нагнетания холодильного агента должны иметь запорные клапаны независимо от наличия клапанов, управляемых автоматически.
2269. Полости для холодильного агента, масла и охлаждающей воды в необходимых местах должны иметь спускные устройства.
2270. На стороне нагнетания промежуточных и конечной ступеней сжатия компрессора между полостью нагнетания и запорным клапаном должен быть установлен предохранительный клапан или другое самодействующее предохранительное устройство, перепускающее холодильный агент в сторону всасывания компрессора при чрезмерном повышении давления.
Пропускная способность предохранительных устройств должна быть не менее максимальной объемной (массовой) подачи защищаемой ступени компрессора.
Увеличение давления после открытия предохранительного клапана не должно превышать его давления открытия более чем на 10 %.
На перепускной линии не должно быть никаких запорных устройств.
Возможность устройства выпуска холодильного агента в атмосферу является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
2271. Насосы должны соответствовать требованиям главы 197 настоящих Правил.
2272. Вентиляторы должны соответствовать применимым требованиям главы 198 настоящих Правил.

217. Теплообменные аппараты и сосуды под давлением

2273. Теплообменные аппараты и сосуды под давлением в отношении материалов и оснащения арматурой должны соответствовать применимым требованиям главы 203 (кроме пунктов 2182, 2184), главы 204 (кроме пунктов 2191 - 2194, 2197, 2198) и настоящего раздела Правил. Их расчет на прочность осуществляется по методике Регистра судоходства или согласованной с ним.
2274. Кожухотрубные аппараты и сосуды с объемом полости холодильного агента 50 дм³ и более снабжают предохранительными устройствами с расчетной пропускной способностью, при которой исключается возможность возникновения давления, превышающего давление открытия более чем на 10 % при полном открытии предохранительного клапана.
Пропускная способность G должна быть не менее определенной по формуле, кг/с

G = qS/r (608)

где q - плотность теплового потока во время пожара, кВт/м² (во всех случаях принимается равной 10 кВт/м²);
S - площадь наружной поверхности сосуда (аппарата), м²;
r - удельная теплота парообразования холодильного агента при давлении открытия предохранительного клапана, кДж/кг.
Предохранительные устройства должны состоять из двух предохранительных клапанов и переключающего устройства такой конструкции, чтобы в любом случае с аппаратом или сосудом были соединены оба предохранительных клапана или один из них. Каждый клапан должен быть рассчитан на полную пропускную способность.
Регистр судоходства требует снабжения предохранительными устройствами также аппаратов иного типа, если это будет признано целесообразным.
Установка запорных клапанов между аппаратами или сосудами и предохранительным устройством не допускается.
Применение предохранительных устройств с одним предохранительным клапаном или иных конструктивных типов является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
2275. Аппараты и сосуды под давлением должны иметь устройства для выпуска воздуха, спуска воды, масла и жидкого хладоносителя.
2276. Аппараты и сосуды, содержащие жидкий холодильный агент II и III групп, должны иметь устройства для аварийного слива холодильного агента.
Расчетное время слива холодильного агента должно быть не более 2 минут при неизменном избыточном давлении холодильного агента в сосуде или аппарате, численно равном расчетному, принятому в соответствии с пунктом 2219 настоящих Правил.

218. Воздухоохладители

2277. Испарители воздухоохладителей с непосредственным испарением холодильного агента должны иметь сварную или паяную конструкцию. Фланцевые соединения между секциями и трубопроводами применяют только в необходимых случаях, при этом все фланцевые соединения должны быть расположены в легкодоступных местах, чтобы можно было проверить плотность соединений.
2278. Если для охлаждения грузовых помещений применяется только один воздухоохладитель, его испаритель должен состоять не менее чем из двух самостоятельных секций, каждая из которых должна быть отключаемой.

219. Арматура и предохранительные клапаны

2279. В системах холодильных установок должна применяться запорная, регулирующая и предохранительная арматура, рассчитанная на давление не менее 1,25), где р - расчетное давление, принятое в соответствии с пунктом 2219 настоящих Правил.
Должна быть установлена стальная арматура. Использование арматуры из других материалов является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
Применять встроенную запорную арматуру из чугуна с пластинчатым графитом для входных и выходных полостей холодильных компрессоров, а также арматуру из чугуна с шаровидным графитом разрешается для холодильных агентов I и II групп при температурах среды не ниже - 40 оС.
2280. Пружинные устройства предохранительных клапанов должны обеспечивать их открытие при давлении, не превышающем более чем на 10 % расчетное давление, принятое в соответствии с пунктом 2219 настоящих Правил.

220. Трубопроводы

2281. Трубопроводы систем холодильного агента, жидкого хладоносителя и охлаждающей воды должны соответствовать применимым требованиям настоящей главы и раздела 35 настоящих Правил.
При этом трубопроводы холодильных агентов II и III групп, а также участки трубопроводов, в которых циркулирует жидкий холодильный агент I группы, относятся к трубопроводам I класса в соответствии с приложением 322 настоящих Правил.
2282. Трубопроводы холодильного агента и жидкого хладоносителя должны быть изготовлены из бесшовных труб. Трубопроводы жидкого хладоносителя должны быть изготовлены из стальных труб.
2283. На нагнетательных трубопроводах компрессоров и насосов холодильного агента устанавливают обратные (невозвратные) клапаны. Такие клапаны допускается не устанавливать для компрессоров, использующих в качестве рабочего тела холодильные агенты I группы и не имеющих разгрузочных устройств.
2284. На жидкостных трубопроводах холодильных агентов, малорастворимых в воде, должны быть предусмотрены осушительные устройства для поглощения влаги. Их следует устанавливать совместно с фильтрами или конструктивно объединять с ними.
2285. Трубопроводы слива холодильного агента от предохранительных клапанов (за исключением указанных в пункте 2270 настоящих Правил) выводят за борт ниже ватерлинии судна при минимальной осадке. Трубопроводы должны снабжаться указателями потока утечек холодильного агента и обратными клапанами, устанавливаемыми непосредственно у борта судна. Холодильные агенты I группы допускается выпускать в атмосферу в безопасном для людей месте.
2286. Трубы аварийного слива холодильного агента из аппаратов и сосудов выводят в коллектор аварийного слива, расположенный вне отделения холодильных машин, но вблизи входа в него.
На каждой сливной трубе у коллектора должны быть установлены запорные клапаны и указатели потока утечек холодильного агента после каждого клапана. Клапаны должны быть защищены от доступа посторонних лиц и приспособлены для пломбирования в закрытом состоянии.
Общий трубопровод от коллектора аварийного слива за борт должен быть снабжен обратным клапаном и выведен ниже ватерлинии судна при минимальной осадке. Для продувания общего трубопровода должен быть предусмотрен подвод сжатого воздуха или пара.
Внутренний диаметр трубопровода аварийного слива холодильного агента из отдельных аппаратов и сосудов должен быть не менее диаметра предохранительного клапана, определенного по пункту 2274 настоящих Правил.
Площадь сечения общего трубопровода аварийного слива за борт должна быть не менее суммы площадей сечений трех наибольших труб аварийного слива из отдельных аппаратов и сосудов, соединенных с общим трубопроводом.
2287. Для участков трубопроводов, выведенных ниже ватерлинии судна согласно пунктам 2285 и 2286 настоящих Правил, минимальные толщины стенок труб во всех случаях необходимо принимать не менее указанных в графе 3 приложения 323 настоящих Правил.

221. Контрольно-измерительные приборы

2288. На компрессорах, других агрегатах, трубопроводах холодильной установки устанавливают приборы для контроля параметров рабочих тел и параметров режима работы установки. Кроме того, должна быть предусмотрена возможность установки контрольных и измерительных приборов, необходимых для проведения испытаний.
2289. Контрольные и измерительные приборы должны устанавливаться в легкодоступных и хорошо видимых местах. На шкалах должны быть указаны максимальные и минимальные допустимые значения контролируемых параметров.

222. Устройства автоматизации

2290. Системы автоматизации, а также входящие в их состав элементы и узлы, должны соответствовать применимым требованиям раздела 37 настоящих Правил.
2291. При использовании автоматического управления холодильной установкой предусматривают возможность ручного управления.
Ручное управление можно не предусматривать, если имеются два параллельно работающих автоматических устройства.
2292. Компрессоры холодильного агента снабжают автоматическими устройствами, отключающими их привод в случае:
1) недопустимого падения давления всасывания;
2) недопустимого повышения давления нагнетания;
3) недопустимого понижения давления смазочного масла;
4) недопустимого повышения температуры нагнетания (для холодильных установок, работающих на холодильных агентах II и III групп, а также автоматизированных установок с безвахтенным обслуживанием);
5) недопустимого осевого сдвига ротора центробежного компрессора;
6) недопустимого повышения температуры подшипников скольжения центробежного компрессора.
2293. Отделители жидкости, промежуточные сосуды и циркуляционные ресиверы (при насосной системе циркуляции холодильного агента), а также испарители со свободной поверхностью жидкости (поверхностью испарения) снабжают автоматическими устройствами, обеспечивающими:
1) поддержание постоянного уровня холодильного агента, установленного для нормальной работы испарителя, или постоянной температуры перегрева паров;
2) прекращение подачи жидкого холодильного агента в испарители и промежуточные сосуды любого типа при остановке компрессора;
3) отключение компрессора при недопустимом повышении уровня холодильного агента.
2294. Установки с кожухотрубными испарителями снабжаются автоматическими устройствами, обеспечивающими:
1) остановку компрессора при прекращении движения жидкого хладоносителя через испаритель или отключение этого испарителя от системы холодильного агента;
2) остановку компрессора при недопустимом понижении температуры жидкого хладоносителя.
2295. Холодильные установки должны быть оборудованы устройствами сигнализации, подающими сигнал на пост управления холодильной установкой при срабатывании автоматических устройств защиты, указанных в пунктах 2292 - 2294 настоящих Правил.
На местном посту управления холодильной установкой необходимо предусматривать возможность расшифровки указанных сигналов.
2296. При использовании полностью автоматизированной холодильной установки в рулевой рубке должна быть предусмотрена предупредительная сигнализация об отклонении температуры в охлаждаемых помещениях от допускаемой, требующейся для данного рода перевозимого груза.
2297. Каждое помещение с оборудованием под давлением холодильного агента должно быть оборудовано газоанализаторами и предупредительной сигнализацией об утечке холодильного агента. Сигнализация должна быть выведена на пост управления холодильной установкой.
2298. Автоматизированные холодильные установки должны соответствовать требованиям раздела 37 настоящих Правил.

223. Изоляция охлаждаемых помещений

2299. Внутри грузовых охлаждаемых помещений все металлические части корпуса судна должны быть тщательно изолированы.
2300. Изоляцию грузовых охлаждаемых помещений необходимо выполнять из биостойких материалов, не имеющих запаха.
2301. Поверхности переборок и настила двойного дна в районе расположения топливных танков и цистерн должны иметь покрытие из нефтестойкого материала, не выделяющего запаха. Нанесение этого покрытия должно производиться прежде, чем будет выполнена изоляция указанных поверхностей.
2302. Изоляция грузовых охлаждаемых помещений должна быть защищена от проникновения влаги или снабжена надежными средствами осушения ее в период эксплуатации, а также защищена от повреждения грызунами.
2303. Изоляция грузовых охлаждаемых помещений должна иметь обшивку или другое защитное покрытие. Обшивка должна быть надежно защищена в тех местах, в которых она может быть повреждена грузом.
2304. Изоляция морозильных туннелей должна соответствовать требованиям пунктов 2254, 2300, 2302, 2303 настоящих Правил.

224. Изоляция трубопроводов

2305. Трубопроводы в местах прохода через переборки и палубы не должны иметь непосредственных контактов с переборками и палубами во избежание образования тепловых мостиков.
2306. Изоляция трубопроводов должна быть защищена от проникновения влаги.
2307. Для изоляции трубопроводов должны применяться негорючие изоляционные материалы в соответствии с требованиями раздела 9 настоящих Правил. Это требование не распространяется на изоляцию трубопроводов, расположенных в пределах грузовых охлаждаемых помещений и кладовых.
2308. Антиконденсатные материалы и клеи, применяемые в сочетании с изоляцией, и изоляция арматуры трубопроводов могут не отвечать требованиям раздела 9 настоящих Правил при условии, что их количество минимально, а их открытые части медленно распространяют пламя по поверхности.

225. Испытания элементов холодильных установок
на стендах организации - изготовителя

2309. Элементы, работающие под давлением холодильного агента, должны быть подвергнуты гидравлическим испытаниям на прочность пробным давлением не менее 1,5 р, где р - расчетное давление, принятое в соответствии с пунктом 2219 настоящих Правил, за исключением картеров поршневых компрессоров, для которых пробное давление должно быть не менее расчетного.
Элементы, работающие под давлением жидкого хладоносителя или воды, следует подвергать гидравлическим испытаниям давлением, равным 1,5 рабочего давления, но не менее 0,4 МПа.
2310. Элементы, работающие под давлением холодильного агента, должны быть подвергнуты пневматическим испытаниям на плотность пробным давлением не менее расчетного, принятого в соответствии с пунктом 2219 настоящих Правил, за исключением картеров поршневых компрессоров, для которых пробное давление должно быть не менее 0,8 расчетного.
2311. Оборудование, работающее при давлении ниже атмосферного, должно быть испытано на герметичность вакуумированием при остаточном давлении не более 0,8 кПа.
2312. Арматура в сборе и приборы автоматики, имеющие запорные органы, кроме указанных испытаний должны быть подвергнуты пневматическим испытаниям на плотность закрытия пробным давлением, равным расчетному, в соответствии с пунктом 2219 настоящих Правил.
2313. Компрессоры, насосы холодильного агента, жидкого хладоносителя и охлаждающей воды, теплообменные и другие аппараты, сосуды, работающие под давлением холодильного агента, трубы и арматура, предназначенные для давления 1,0 МПа и более, приборы систем автоматического управления, контроля и защиты, а также приборы, измеряющие и регистрирующие температуру в холодильных помещениях после сборки должны быть испытаны в соответствии с требованиями пункта 2108 настоящих Правил.

226. Испытания холодильной установки на судне

2314. После окончания монтажа холодильной установки на судне должны быть проведены пневматические испытания на плотность всей системы холодильного агента пробным давлением, равным р, где р - расчетное давление, принятое в соответствии с пунктом 2219 настоящих Правил.
2315. Пневматические испытания на судне можно проводить сухим воздухом, углекислым газом или азотом.
2316. После испытания на плотность система холодильного агента должна быть осушена и испытана на герметичность вакуумированием при остаточном давлении не более 1 кПа.
2317. После наполнения системы холодильным агентом следует проверить плотность соединений и арматуры.
2318. Трубопроводы систем жидкого хладоносителя и охлаждающей воды должны быть испытаны на плотность при рабочих условиях.
2319. Для проверки выполнения требований главы 209 настоящих Правил должны быть проведены теплотехнические испытания холодильной установки.

Раздел 35. Системы

227. Общие положения

2320. Требования настоящего раздела Правил распространяются на следующие системы, применяемые на судах:
1) осушительные;
2) балластные;
3) жидких грузов нефтеналивных судов;
4) воздушных, газоотводных, переливных и измерительных трубопроводов;
5) газовыпускные;
6) топливные;
7) масляные;
8) водяного охлаждения;
9) сжатого воздуха;
10) вентиляции;
1) паропроводов и трубопроводов продувания котлов;
12) сжиженных газов;
13) с токсичными средами;
14) питательные и конденсатные;
15) открытых паропроводов от предохранительных клапанов;
16) очистки и мойки танков;
17) гидравлических приводов.
Специальные требования к системам и трубопроводам, не указанным выше, приведены в соответствующих разделах настоящей и других частей Правил.
2321. В зависимости от назначения и параметров среды трубопроводы подразделяются на три класса в соответствии с приложением 322 настоящих Правил.
Для каждого класса трубопроводов устанавливаются определенные типы соединений, виды термической обработки, режимы сварки, необходимые виды и объем испытаний.

228. Трубопроводы

§ 1. Материал, изготовление и применение

2322. Материалы, используемые для изготовления труб и арматуры, и их испытания должны соответствовать требованиям части 2 настоящих Правил.
Материалы для труб и арматуры, предназначенных для агрессивно-коррозионных сред, подлежат рассмотрению Регистром судоходства в каждом случае.
2323. Стальные трубы, предназначенные для изготовления трубопроводов классов I и II, а также для следующих трубопроводов класса III:
1) приемных осушительных;
2) напорных питательной воды;
3) балластных (если их используют как топливные или они проходят через топливные цистерны);
4) топливных, смазочного масла;
5) змеевиков подогрева топлива и масла;
6) свежего пара и циркуляции котлов;
7) сжатого воздуха;
8) гидравлических,
должны быть бесшовными или сварными, признанными Регистром судоходства эквивалентными бесшовным трубам.
Трубы и арматура из углеродистой и углеродисто-марганцевой стали должны применяться для сред с температурой не выше 400 ^оС, низколегированной - не выше 500 ^оС.
Применение этих сталей для сред с температурой выше указанной может быть допущено при условии, что их механические свойства и предел длительной прочности за 100000 часов отвечают стандартам, и гарантируются изготовителем стали при данной повышенной температуре.
Трубы и арматура для сред с температурой выше 500 оС должны изготавливаться из легированной стали. Это требование не распространяется на газовыпускные трубопроводы.
2324. Медные трубы для трубопроводов классов I и II должны быть бесшовными.
Трубы и арматура из меди и медных сплавов должны применяться для сред с температурой не более 200 ^оС, а из медно-никелевых сплавов - для сред с температурой не более 300 ^оС.
Бронзовая арматура может быть допущена для сред с температурой до 260 ^оС.
2325. Трубы и арматура из чугуна с шаровидным графитом могут допускаться для трубопроводов осушительных, балластных и жидких грузов, проходящих внутри двойного дна или грузовых цистерн.
Применение таких труб и арматуры в других местах, а также в трубопроводах II и III классов иного назначения является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
Арматура из чугуна с шаровидным графитом может быть допущена для сред с температурой не более 350 ^оС.
Бортовая арматура и бортовые патрубки, а также арматура, устанавливаемая на таранной переборке, топливных и масляных цистернах, может быть из чугуна с шаровидным графитом, имеющим полностью ферритную структуру согласно части 2 настоящих Правил.
2326. Трубы из чугуна с пластинчатым графитом допускается применять для грузовых и балластных цистерн на танкерах, за исключением трубопроводов чистого балласта, проходящих через грузовые цистерны.
Трубы и арматуру из чугуна с пластинчатым графитом допускается также применять для грузовых трубопроводов, проходящих по открытой палубе, за исключением концевых участков трубопроводов и их арматуры, присоединяемых к грузовым шлангам.
Применение труб и арматуры из чугуна с пластинчатым графитом для трубопроводов класса III является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
Чугун с пластинчатым графитом не должен применяться:
1) для арматуры с температурой среды выше 220 ^оС;
2) для труб, подвергаемых гидравлическим ударам;
3) для труб, непосредственно связанных с наружной обшивкой корпуса судна;
4) для арматуры, устанавливаемой на наружной обшивке корпуса судна и таранной переборке;
5) для арматуры, устанавливаемой непосредственно на топливных и масляных цистернах, находящихся под гидростатическим напором, если она не защищена от механических воздействий способом, одобренным Регистром судоходства.
2327. Трубы из алюминиевых сплавов могут применяться для трубопроводов, проводящих среду с температурой не более 150 ^оС, если при этом предусмотрены мероприятия для предотвращения контактной коррозии.
2328. Трубы и каналы из пластмасс могут применяться:
1) в трубопроводах осушительных систем небольших отсеков, обслуживаемых ручными насосами;
2) в водяных трубопроводах, проходящих внутри водяных цистерн (за исключением балластных трубопроводов);
3) в качестве измерительных труб для измерения уровня воды в льялах (колодцах) и температуры в грузовых трюмах на пассажирских судах;
4) в качестве переговорных труб, сточных, санитарных, вентиляционных каналов, а также водяных трубопроводов установок кондиционирования воздуха, расположенных внутри непроницаемых отсеков или выше палубы надводного борта.
Применение труб из пластмасс в других случаях является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
2329. Пробки и резьбовая часть палубных втулок измерительных труб на открытых палубах должны быть из бронзы или латуни. Применение других материалов является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
2330. Самозапорная арматура измерительных труб топливных цистерн должна исключать возможность искрообразования.

§ 2. Радиусы гиба труб. Термическая обработка труб

2331. Внутренний радиус гиба стальных медных и алюминиевых труб, внутри которых прокачивается среда с давлением более 0,5 МПа или с температурой свыше 60 ^оС, а также радиус гиба труб, предназначенных для самокомпенсации, должен быть не менее 2,5d1 (d1 - наружный диаметр трубы).
Если в процессе гибки не происходит утонения стенки трубы, указанный радиус может быть уменьшен.
Внутренний радиус гиба трубопроводов продувания котлов должен быть не менее 3,5d (d - внутренний диаметр трубы).
Радиус гиба труб, работающих в иных условиях, чем указанные выше, в случае применения машинной гибки может быть уменьшен до 1,5d.
2332. Термической обработке после гибки до гидравлических испытаний должны подвергаться все трубы из легированной стали, а также следующие трубы из углеродистой стали:
1) для пара с рабочим давлением более 1,6 МПа;
2) для топлива с рабочим давлением более 1 МПа;
3) для других сред с рабочим давлением более 3 МПа.
При холодной гибке труб с радиусом 4 d1 (d1- наружный диаметр трубы) и более и горячей гибке при температуре 850 - 950 ^оС термообработка труб из углеродистой стали необязательна.

§ 3. Толщина стенок труб

2333. Толщина s, мм, стенки металлической трубы, работающей под внутренним давлением, должна быть не менее определяемой по формуле (611) настоящих Правил:

s = s0+b+c, (609)

где s₀ = dp/(2_lim  + p);
d - наружный диаметр трубы, мм;
р - расчетное давление (максимальное рабочее давление, которое должно приниматься равным наибольшему давлению открытия предохранительных клапанов, а при их отсутствии - давлению гидравлического испытания), МПа.
Для трубопроводов систем углекислотного пожаротушения (от сосудов до пусковых клапанов) р принимается равным расчетному давлению сосудов.
Для трубопроводов, содержащих подогретое топливо, расчетное давление должно приниматься не менее 1,4 МПа.
В особых случаях, не предусмотренных настоящими Правилами, расчетное давление подлежит специальному рассмотрению Регистром судоходства;
_lim - допускаемое напряжение, МПа;
 - коэффициент прочности, принимаемый равным единице для бесшовных труб и сварных труб, признанных эквивалентными бесшовным. Для других сварных труб значение коэффициента прочности является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства;
b - прибавка, учитывающая фактическое утонение стенки трубы при гибке, мм, назначается таким образом, чтобы напряжения в изогнутой части трубы от внутреннего давления не превышали допускаемые.
При отсутствии значений фактического утонения стенки трубы при гибке прибавка может быть определена по формуле, мм

b = d s₀/(2,5R), (610)

R - средний радиус гиба трубы, мм;
с - прибавка на коррозию, мм, принимается согласно приложению 323 настоящих Правил для стальных труб и приложению 324 настоящих Правил для труб из цветных металлов.
Для углеродистых и легированных стальных труб допускаемое напряжение уlim принимается равным наименьшему из сопоставляемых значений из следующих величин:
R_m /2,7; R_eL/t/1.8;
R_m/_t100000 /1,8; R_{pl/t 100000} /1,0
где R_m - временное сопротивление материала трубы на растяжение, МПа;
R_eL/t - минимальный предел текучести или условный предел текучести при расчетной температуре, МПа;
R_m/t¹⁰⁰⁰⁰⁰ - предел длительной прочности за 100000 ч при расчетной температуре, МПа;
R_pl/t ¹⁰⁰⁰⁰⁰ - 1 %-ный предел ползучести за 100000 ч при расчетной температуре, МПа.
Возможность снижения запаса прочности является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
В качестве расчетной температуры t при определении допускаемых напряжений принимается максимальная температура среды внутри труб. В особых случаях значение расчетной температуры является предметом специального рассмотрения Регистром cудоходства.
Определение допускаемых напряжений по пределу длительной прочности и по пределу ползучести не является обязательным.
Допускаемые напряжения для труб из высоколегированных сталей являются предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
Для труб из меди и медных сплавов допускаемое напряжение определяется с помощью данных согласно приложению 325 к настоящим Правилам.
В случае применения труб, имеющих минусовый допуск на толщину при изготовлении, толщина стенки трубы, должна определяться по формуле, мм:

s₁ = s/(1- 0,01 a), (611)

где s - толщина стенки трубы, вычисленная по формуле (609);
а - минусовый допуск на толщину трубы, %.
2334. Толщина стенок труб из стали, меди и медных сплавов в любых случаях должны приниматься не менее значений, указанных в приложении 326 настоящих Правил.
2335. При определении толщины стенок пластмассовых труб значения допускаемых напряжений необходимо согласовать с Регистром судоходства.
2336. Теплообменные аппараты и сосуды под давлением, применяемые в системах, должны соответствовать требованиям раздела 33 настоящих Правил.

§ 4. Защита трубопроводов от избыточного давления

2337. Трубопроводы, в которых может возникнуть давление, превышающее расчетное, должны быть оборудованы предохранительными устройствами, предотвращающими повышение давления в трубопроводах сверх расчетного.
Открытый отвод топлива и масла от предохранительных клапанов не допускается.
2338. Если на трубопроводе предусматривается редукционный клапан, то за ним должны устанавливаться манометр и предохранительный клапан.
Допускается устройство байпаса редукционного клапана.

§ 5. Соединения трубопроводов

2339. В зависимости от класса трубопроводов допускаются следующие типы бесфланцевых соединений:
1) сварные стыковые с полным проваром при принятии специальных мер по обеспечению качества корня шва сварного соединения - для трубопроводов всех классов с любым наружным диаметром труб;
2) сварные стыковые с полным проваром без принятия специальных мер по обеспечению качества корня шва сварного соединения - для трубопроводов классов II и III с любым наружным диаметром труб;
3) сварные муфтовые - для трубопроводов класса III с любым наружным диаметром труб;
4) резьбовые муфтовые - для трубопроводов класса III с наружным диаметром труб < 57 мм, за исключением трубопроводов с горючей средой;
5) штуцерные соединения - для всех классов с внутренним диаметром < 32 мм.
В случаях, когда не выполняются требования подпунктов 3) – 5) настоящего пункта, муфтовые сварные, резьбовые и штуцерные соединения трубопроводов всех классов любого диаметра могут допускаться по согласованию с Регистром судоходства в зависимости от назначения трубопроводов.
2340. Фланцевые соединения трубопроводов должны соответствовать типам, указанным в приложении 327 к настоящим Правилам.
В конусном резьбовом соединении типа D при необходимости производят развальцовку труб после установки фланца.
Размеры фланцев должны соответствовать стандартам.
Другие типы фланцевых соединений допускаются по согласованию с Регистром судоходства.
2341. Выбор типа фланцевого соединения в зависимости от классов трубопроводов должен производиться в соответствии с приложением 328 настоящих Правил.
На трубопроводах любого назначения, предназначенных для присоединения с берега или с другого судна и расположенных во взрывоопасных зонах и пространствах, должны быть предусмотрены следующие средства гальванической искробезопасности:
1) электроизолирующие (фланцевые или иные) соединения, электроизолирующие опоры или не проводящие электричество участки трубопровода с суммарным сопротивлением изоляции от корпуса не менее 10 кОм;
2) электроизолирующие маты, подкладки и ограждения для предотвращения контакта металлических деталей трубопроводов с берега или другого судна с корпусом. Данное требование распространяется также на суда в эксплуатации.
2342. Материал прокладок должен быть стойким против воздействия перекачиваемой среды.
Прокладки в соединениях топливных трубопроводов должны обеспечивать непроницаемость соединений при температуре среды не ниже 120 оС.
2343. Тип и конструкция гибких соединений должны быть одобрены Регистром судоходства. Гибкие соединения должны иметь на концах фланцы или штуцеры, применение хомутов является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства. Гибкие соединения следует располагать в легкодоступных местах. Должна быть предусмотрена возможность отключения этих соединений клапанами в системах топливной, масляной, сжатого воздуха и водяного охлаждения для замены в случае повреждения.
Гибкие соединения должны быть огнестойкого типа в случае их применения в трубопроводах:
1) предназначенных для перекачивания топлива или смазочного масла;
2) предназначенных для перекачивания других воспламеняющихся жидкостей, если повреждение соединений может создать опасность для судна или людей; связанных с приводом водонепроницаемых дверей; связанных с отверстиями в наружной обшивке (включая осушительную систему).
Под огнестойким понимается такое соединение, которое, будучи присоединенным к трубопроводу, заполненному водой и имеющему открытый конец, выдерживает температуру 800⁰С в течение 30 минут и сохраняет непроницаемость при последующем его испытании расчетным давлением.
Материал гибких соединений должен быть выбран с учетом применяемых жидкостей, давлений, температур и окружающих условий. Разрывное давление гибких соединений должно превышать расчетное давление не менее чем в 4 раза.
Гибкие соединения, предназначенные для использования во взрывоопасных помещениях и пространствах должны быть электропроводны.

§ 6. Контроль сварных швов, электрического сопротивления

2344. Контроль сварных швов неразрушающими методами должен производиться в соответствии с требованиями части 2 настоящих Правил.
2345. Электрическое сопротивление каждого гибкого соединения, предназначенного для использования во взрывоопасных помещениях и пространствах, должно контролироваться до установки соединения. Электрическое сопротивление между любыми двумя точками такого гибкого соединения не должно превышать 106 Ом.

229. Путевая арматура

§ 1. Конструкция

2346. Крышки клапанов диаметром прохода более 32 мм должны крепиться к корпусам болтами или шпильками.
Клапаны с диаметром прохода до 32 мм включительно могут иметь крышки с резьбовым креплением при наличии на этих крышках надежных стопоров.
Гайка пробки крана должна быть предохранена от самоотвинчивания при управлении краном.
2347. Дистанционно управляемая арматура должна иметь местное управление.
2348. Энергия сжатого воздуха не должна использоваться в системах дистанционного управления клапанами, расположенными внутри грузовых цистерн.
2349. При применении гидравлической системы дистанционного управления клапанами, расположенными внутри грузовых цистерн, должно быть предусмотрено второе средство управления с помощью ручного насоса, подключаемого отдельным трубопроводом в соответствующем месте к гидравлической системе управления каждого клапана или непосредственно к его исполнительному механизму.
2350. Расходная цистерна для обслуживания гидравлической системы дистанционного управления клапанами, расположенными внутри грузовых цистерн, должна находиться выше верхнего уровня цистерн, насколько это практически возможно, и все трубопроводы гидравлической системы должны входить в грузовые цистерны через верхнюю часть.
Кроме того, расходная цистерна должна быть снабжена воздушной трубой, оборудованной пламепрерывающей арматурой и выведенной в безопасное место на открытой палубе. Эта цистерна должна быть снабжена звуковой и световой сигнализацией, включающейся при снижении уровня жидкости в цистернах до минимально допустимого уровня.

§ 2. Маркировка арматуры

2351. Запорная арматура должна снабжаться хорошо видимой прикрепленной планкой с четкой надписью, определяющей ее назначение.
2352. Дистанционно управляемая арматура в постах управления должна иметь прикрепленные отличительные планки, определяющие ее назначение, а также указатель положения: «Открыто», «Закрыто».
Если дистанционное управление предназначено только для закрытия арматуры, установка указателей положения необязательна.

§ 3. Расположение и установка арматуры

2353. Арматура, устанавливаемая на непроницаемых переборках, должна крепиться к приварышам на шпильках или устанавливаться на переборных стаканах.
Отверстия под крепежные шпильки не должны быть сквозными.
2354. Путевая арматура диаметром более 10 мм, устанавливаемая на трассе пластмассового трубопровода, должна крепиться к корпусным конструкциям.

230. Кингстонные и ледовые ящики. Донная и бортовая арматура.
Отверстия в наружной обшивке

§ 1. Конструкция и установка арматуры

2355. Детали бортовой арматуры, устанавливаемой ниже палубы надводного борта, а также донной арматуры не должны изготавливаться из материалов, легко разрушающихся при пожаре.
2356. Штоки и запорные детали донной и бортовой арматуры должны изготавливаться из коррозионно-стойких материалов.
2357. Для приема забортной воды должны предусматриваться кингстонные или ледовые ящики. Следует предусматривать возможность доступа внутрь ящиков через горловины, закрываемые крышками (пункт 1238 настоящих Правил).
2358. На судах с ледовыми усилениями один из кингстонных ящиков должен быть ледовым. Конструкция ледовых ящиков должна обеспечивать эффективное отделение льда и удаление воздуха для обеспечения надежной работы системы забортной воды.
2359. На судах с ледовыми усилениями кингстонные и ледовые ящики, а также бортовая арматура, расположенные над грузовой ватерлинией, должны иметь обогрев.
2360. Все отливные отверстия в наружной обшивке корпуса должны быть снабжены надежно действующими устройствами, исключающими возможность случайного попадания воды внутрь корпус судна.
2361. Забортные приемные и отливные отверстия систем и трубопроводов главных и вспомогательных двигателей, расположенные в машинных помещениях, должны быть снабжены легко доступными клапанами или клинкетами с местным управлением. Приводы управления должны иметь указатель, показывающий, открыт или закрыт клапан.
Отливные бортовые клапаны должны быть невозвратно-запорного типа. По согласованию с Регистром судоходства такой клапан возможно заменить обратным (невозвратным) клапаном или петлей трубопровода, поднятой над самой высокой грузовой ватерлинией.
2362. Приводы управления приемной донной арматуры должны располагаться в легкодоступных местах и снабжаться устройством, показывающим, открыт или закрыт клапан.
На пассажирских судах эти приводы должны располагаться выше настила машинного отделения.
2363. Донная и бортовая арматура должна устанавливаться на приварышах.
Допускается установка арматуры на приварных патрубках при условии, что они будут обладать надлежащей жесткостью и иметь минимальную длину. Толщина стенки патрубка должна быть не менее минимальной толщины наружной обшивки корпуса в оконечностях судна, однако не требуется, чтобы она была более 8 мм.
Отверстия под крепежные шпильки не должны проходить сквозь обшивку, а должны заканчиваться в приварыше. Не допускается применять прокладки из свинца и материалов, легко разрушающихся при пожаре.
2364. Бортовая арматура трубопроводов продувания котлов должна устанавливаться на приварышах. На наружной стороне обшивки предусматривают приварное защитное кольцо.
Арматура должна иметь на фланце бурт, проходящий через приварыш, обшивку и защитное кольцо. Бурт на фланце не обязателен, если такой бурт имеется на приварыше.

§ 2. Отверстия в наружной обшивке

2365. Число отверстий в наружной обшивке должно быть минимальным. Отливные трубопроводы должны по возможности присоединяться к общим отверстиям.
2366. Расположение приемных и отливных отверстий в наружной обшивке судна должно отвечать следующим требованиям:
1) исключать возможность приема сточных вод, фекалий, золы и других нечистот насосами забортной воды;
2) исключать возможность попадания сточных и отливных вод в помещения судна через иллюминаторы, а также в шлюпки и плоты при их спуске на воду.
Если не представляется возможным выполнить требование подпункта 2) настоящего пункта, отливные отверстия должны быть снабжены соответствующими устройствами, предотвращающими попадание отливных вод в помещения судна, шлюпки и плоты.
2367. Отверстия в наружной обшивке, кингстонных и ледовых ящиках должны оборудоваться защитными решетками.
Вместо решеток допускается выполнять отверстия или щели в корпусе судна.
Суммарная площадь отверстий или щелей должна быть не менее 2,5-кратной площади сечения установленной приемной арматуры забортной воды.
Диаметр отверстия и ширина щели в решетках или наружной обшивке должны быть не более 20 мм.
Решетки кингстонных ящиков должны быть оборудованы устройством для их продувания паром, сжатым воздухом или водой при наличии на судне соответствующих средств. На трубопроводах продувания должны предусматриваться невозвратно-запорные клапаны. Давление пара или сжатого воздуха в системе продувания не должно превышать 0,3 МПа.

231. Прокладка трубопроводов

§ 1. Общие требования

2368. Крепление трубопроводов должно осуществляться таким образом, чтобы оно не являлось причиной возникновения в трубопроводах чрезмерных напряжений от тепловых расширений, деформаций корпуса и вибраций.
2369. Трубопроводы систем и вентиляционные каналы в необходимых случаях должны иметь устройства для спуска или продувания рабочей среды или влаги.
Должны быть предусмотрены конструктивные меры для предотвращения разрушающего воздействия продуктов продувки на конструкции корпуса и оборудование.
2370. Трубопроводы, проводящие горячие среды и имеющие большую протяженность вдоль судна, должны оборудоваться компенсаторами или иметь достаточно изгибов, обеспечивающих самокомпенсацию трубопроводов.
2371. Трубопроводы гидравлических систем не должны прокладываться в междудонном пространстве. Трубопроводы гидравлических систем не должны иметь разъемных соединений в труднодоступных местах.

§ 2. Прокладка трубопроводов через непроницаемые конструкции

2372. Количество проходов трубопроводов через непроницаемые переборки должно быть минимальным.
2373. Через таранную переборку ниже палубы надводного борта может проходить только один трубопровод для производства операций с жидкостью, находящейся в форпике. При этом если трубопровод проложен вне междудонного пространства, он должен быть снабжен запорным клапаном или клинкетом, установленным на переборке со стороны форпика, с приводом, выведенным выше палубы надводного борта.
2374. Прокладка трубопроводов через непроницаемые переборки, палубы и другие непроницаемые конструкции должна выполняться с применением стаканов, приварышей или других соединений, обеспечивающих непроницаемость конструкций.
Отверстия под крепежные шпильки не должны проходить сквозь эти конструкции, а должны заканчиваться в приварыше.
2375. В местах прохода труб из пластмасс через непроницаемые переборки и палубы, ограничивающие непроницаемые отсеки, должны устанавливаться клапаны с приводом, выведенным выше палубы надводного борта. Клапаны должны быть из стали или другого равноценного по огнестойкости материала.

§ 3. Прокладка трубопроводов в цистернах

2376. Прокладка трубопроводов питьевой и котельной воды через хранилища топлива и масла, а также прокладка топливных и масляных трубопроводов через цистерны питьевой и котельной воды допускается только в нефтенепроницаемых туннелях, являющихся конструктивной частью цистерн.
Бестуннельная прокладка трубопроводов забортной воды и масла, а также воздушных, переливных и измерительных труб через хранилища топлива допускается при условии применения бесшовных труб, не имеющих разъемных соединений внутри этих хранилищ (приложение 326 к настоящим Правилам).
2377. При бестуннельной прокладке трубопроводов через цистерны, если необходима компенсация тепловых расширений, должны предусматриваться изгибы самих труб в пределах цистерн.
2378. Прокладка трубопроводов на нефтеналивных судах должна соответствовать требованиям пунктов 2459 – 2470 настоящих Правил.

§ 4. Прокладка трубопроводов в грузовых трюмах
и других помещениях

2379. Трубопроводы, проходящие в грузовых трюмах, цепных ящиках и других помещениях, в которых они могут подвергаться механическим повреждениям, должны быть соответствующим образом защищены.
2380. Прокладка топливных, паровых и водяных трубопроводов, а также напорных трубопроводов гидравлических приводов, за исключением осушительных, в грузовых трюмах не допускается.
В исключительных случаях, которые являются предметом специального рассмотрения Регистра судоходства, прокладка этих трубопроводов допускается в туннелях или при условии применения труб с утолщенными стенками (графа 5 приложения 326 к настоящим Правилам) и защиты их стальными кожухами прочной конструкции.
2381. Паропроводы и трубы, проводящие нагретые жидкости, не должны прокладываться в малярных, фонарных и других помещениях, предназначенных для перевозки и хранения легковоспламеняющихся материалов.
2382. Топливные трубопроводы не должны прокладываться через жилые и служебные помещения. Исключение составляет топливный трубопровод аварийного дизель-генератора и трубопроводы приема топлива, которые допускается прокладывать через санитарные помещения при условии применения труб с толщиной стенки не менее 4 мм и отсутствии разъемных соединений.

§ 5. Прокладка трубопроводов в охлаждаемых
и в безвахтенных машинных помещениях

2383. Через охлаждаемые помещения не прокладывают трубопроводы, не предназначенные для обслуживания данных помещений. Если прокладка таких трубопроводов является необходимой, они должны быть изолированы. Это требование относится в равной степени к воздушным и измерительным трубам.
В таких помещениях трубопроводы не должны иметь участков, в которых могла бы собираться и замерзать вода.
2384. Соединения топливных и масляных трубопроводов класса I, должны быть сварными. Допускается применение разъемных соединений, однако их количество должно быть минимальным; при этом в местах, где они использованы, при необходимости должны быть установлены защитные кожухи.

§ 6. Прокладка трубопроводов вблизи
электро- и радиооборудования

2385. Над главными и аварийными распределительными щитами, пультами управления ответственными механизмами, а также за ними прокладка трубопроводов, находящихся под давлением, не допускается.
С лицевой и боковой стороны этих щитов и пультов такие трубопроводы могут прокладываться на расстоянии не менее 400 мм. Трубопроводы, прокладываемые на расстоянии менее 700 мм от них не должны иметь разъемных соединений.
При прокладке в указанной выше зоне трубопроводов с фланцевыми соединениями последние должны быть ограждены защитными кожухами.
2386. Прокладка трубопроводов через специальные электрические помещения (подпункт 11) пункта 3631 настоящих Правил), а также через аккумуляторные помещения не допускается, за исключением трубопроводов углекислотного тушения и трубопроводов, обслуживающих установленное в этих помещениях электрооборудование.

232. Гидравлические испытания

§ 1. Гидравлические испытания арматуры

2387. Арматура, предназначенная для расчетного давления более 0,1 МПа должна испытываться на прочность пробным давлением в соответствии с пунктом 2108 настоящих Правил.
2388. Арматура, предназначенная для расчетного давления 0,1 МПа менее, а также для работы в условиях вакуума, должна быть испытана давлением не менее 0,2 МПа.
2389. Пробное давление для арматуры, устанавливаемой на кингстонные и ледовые ящики, должно приниматься не менее 0,3 МПа.
2390. Арматура в сборе должна быть подвергнута гидравлическому испытанию на герметичность закрытия давлением, равным расчетному.

§ 2. Гидравлические испытания трубопроводов

2391. Трубы трубопроводов классов I и II, а также все паровые, питательные, сжатого воздуха и трубопроводы топливной системы независимо от их класса с расчетным давлением более 0,35 МПа после изготовления и окончательной обработки, но до изоляции и нанесения покрытий должны быть подвергнуты гидравлическим испытаниям пробным давлением

р_пр = 1,5 р, (614)

где р - расчетное давление (пункт 2333 настоящих Правил), МПа.
Для танкеров, предназначенных для перевозки жидких опасных грузов (не газов под давлением или в охлажденном состоянии), пробное избыточное давление при испытаниях загрузочно – разгрузочных трубопроводов должно составлять не менее 1 МПа.
В любом случае напряжения, возникающие при гидравлических испытаниях, не должны превышать 0,9 предела текучести материала при температуре испытания.
2392. Если по техническим причинам не представляется возможность выполнить полностью гидравлические испытания трубопроводов до установки их на судно, то Регистру судоходства необходимо предоставить предложения по испытанию отдельных участков, в особенности монтажных соединений.
2393. Испытания пробным давлением труб небольшого диаметра (менее 15 мм) трубопроводов любого класса возможно не производить по усмотрению Регистра судоходства с учетом назначения труб.
2394. Все трубопроводы после сборки их на судне должны быть испытаны на плотность в рабочих условиях, за исключением:
1) змеевиков подогрева и трубопроводов жидкого и газообразного топлива, которые должны быть испытаны давлением 1,5, но не менее 0,4 МПа;
2) трубопроводов сжиженного газа, которые должны быть испытаны на плотность (воздухом, галоидами) давлением, устанавливаемым в зависимости от применяемого метода контроля.
2395. Если гидравлические испытания трубопроводов в сборе выполняются на судне, испытания на плотность и прочность могут быть совмещены.
2396. Испытания воздушных, переливных и измерительных труб должны производиться вместе с цистернами, к которым они подведены.

233. Оcушительная система

§ 1. Насосы

2397. На каждом самоходном судне с главными двигателями общей мощностью 220 кВт и более должно быть не менее двух осушительных насосов, из которых один с механическим приводом должен быть стационарным и включенным в осушительную систему. В качестве осушительных насосов могут применяться балластные, санитарные или насосы общесудового назначения с механическим приводом и достаточной подачей.
В качестве одного из осушительных насосов может быть использован насос, приводимый в действие главным двигателем, водоструйный или пароструйный эжектор (если паровой котел находится постоянно в действии).
2398. На самоходных судах с главными двигателями общей мощностью менее 220 кВт должно быть не менее двух осушительных средств, одним из которых может быть стационарный насос с механическим приводом или эжектор, а другим - ручной насос с подачей не менее указанной в приложении 329 к настоящим Правилам. Применение переносного насоса с механическим приводом вместо стационарного или двух ручных насосов подлежит согласованию с Регистром судоходства.
На судах длиной менее 25 м, не имеющих системы водотушения, допускается установка одного ручного осушительного насоса. При этом осушение отсеков допускается осуществлять с помощью гибкого шланга.
2399. Несамоходные и стоечные суда, оборудованные источниками энергии или получающие энергию с берега, оснащаются средствами осушения так же, как самоходные суда с главными двигателями мощностью менее 220 кВт.
Такие суда, не имеющие паровых котлов, работающих на жидком топливе, за исключением нефтеналивных барж, могут иметь в качестве средств осушения переносные насосы.
Ручной насос должен иметь подачу не менее 3,5 м³/ч.
2400. На несамоходных судах с экипажем, не имеющих собственного источника энергии и не получающих энергию с берега, применение осушительного насоса с механическим приводом не является обязательным, однако ручной насос должен быть переносным поршневого типа с подачей не менее указанной в приложении 329 к настоящим Правилам.
Если требуемая подача насоса больше, чем подача ручных насосов, выпускаемых промышленностью, то должны быть приняты меры по снабжению судна переносным эжектором и набором шлангов, обеспечивающих работу эжектора от пожарных магистралей судов сопровождения.
2401. На несамоходных судах, эксплуатируемых без экипажа, осушение может производиться средствами буксира-толкача или рейдового судна.
2402. Осушительные центробежные насосы должны быть самовсасывающего типа, или система должна оборудоваться воздухоотсасывающим устройством.
2403. Каждый осушительный насос, за исключением насосов, предназначенных для осушения льял, и ручных насосов несамоходных судов, должен иметь подачу, определяемую из условия, чтобы расчетная скорость воды в приемной осушительной магистрали, диаметр которой вычислен по формуле (615) настоящих Правил, в нормальных эксплуатационных условиях была не менее 2 м/с.
2404. Грузовые насосные помещения на нефтеналивных судах должны осушаться отдельными насосами или эжекторами, расположенными в самих насосных помещениях. Допускается использование зачистного насоса при условии установки невозвратно-запорных клапанов на открытых концах приемных отростков и запорного клапана на трубопроводе, соединяющем клапанную коробку осушения с зачистным насосом. По согласованию с Регистром судоходства эти помещения могут осушаться ручными насосами. Конструкция насосов должна в максимальной степени исключать возможность искрообразования.
2405. Для осушения носовых отсеков нефтеналивных судов должен быть установлен отдельный насос или эжектор, который может быть использован также для заполнения и опорожнения цистерн, предназначенных исключительно для балластной воды.
2406. На скоростных судах количество осушительных насосов и их подача являются предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.

§ 2. Диаметры трубопроводов

2407. Внутренний диаметр осушительной магистрали и приемных отростков D1, мм, непосредственно присоединяемых к насосу, должен определяться по формуле

D₁ = 1,5 (615)

где L, В, Н - данные приложения 329 к настоящим Правилам.
Для судов технического флота L - сумма длин осушаемых отсеков, м.
2408. Внутренний диаметр приемных отростков d₁ мм, присоединяемых к магистрали, а также диаметр приемного трубопровода ручного насоса должны определяться по формуле

d₁ = +25, (616)

l - длина осушаемого отсека, измеряемая по его днищу, м;
b - ширина осушаемого отсека, м;
Н - данные приложения 329 к настоящим Правилам.
2409. Во всех случаях внутренний диаметр осушительных трубопроводов должен быть не менее 40 мм, на судах длиной менее 10 м допускается уменьшение этого диаметра до 20 мм.
Внутренний диаметр труб, присоединяемых непосредственно к осушительному насосу, должен быть равен внутреннему диаметру приемного патрубка насоса.
2410. Площадь поперечного сечения трубопровода, соединяющего распределительную приемную коробку с осушительной магистралью, должна быть не менее суммарной площади поперечного сечения двух наибольших отростков, присоединяемых к этой коробке, но не более площади поперечного сечения магистрального трубопровода.
2411. На нефтеналивных и других судах, на которых осушительные насосы предназначены для осушения только машинного отделения, площадь поперечного сечения осушительной магистрали должна быть не менее удвоенной площади поперечного сечения отростка, внутренний диаметр которого определяется по формуле (614) настоящих Правил.
2412. Диаметры отростков для аварийного осушения машинного отделения должны определяться согласно пункту 2420 настоящих Правил.

§ 3. Расположение трубопроводов и
осушительных приемных отростков

2413. Расположение осушительных трубопроводов, а также их приемных отростков должно быть таким, чтобы обеспечивалась возможность осушения любого непроницаемого отсека любым из насосов, требуемых в пунктах 2397 и 2398 настоящих Правил. Это требование не относится к помещениям и коффердамам нефтеналивных судов, осушаемым отдельными насосами, а также к цистернам, предназначенным для хранения жидкостей.
2414. Система должна быть устроена так, чтобы исключалась возможность поступления забортной воды внутрь судна, а также воды из одного непроницаемого отсека в другой.
Для этого приемные клапаны распределительных коробок осушительных трубопроводов, а также клапаны на приемных отростках, присоединяемых непосредственно к магистрали, должны быть невозвратно-запорного типа.
Допускаются также другие равноценные устройства.
2415. Каждый независимый осушительный насос должен иметь непосредственный отросток из отсека, в котором он находится. Внутренний диаметр этого отростка должен определяться по формуле (613) настоящих Правил.
2416. Расположение трубопроводов должно быть таким, чтобы обеспечивалась возможность осушения машинных отделений через приемные отростки, непосредственно присоединенные к насосу, при одновременном осушении остальных отсеков другими насосами.
2417. Расположение осушительных трубопроводов должно обеспечивать возможность работы одного из насосов в случаях, когда остальные насосы неработоспособны или используются для других целей.
2418. Если для осушения предусматривается одна магистраль от насоса, расположенного в машинном отделении, в нос и корму, то управление невозвратнозапорными клапанами, на отростках, идущих в осушаемые отсеки, должно производиться с палубы надводного борта.
2419. Осушительные трубопроводы должны прокладываться вне междудонного пространства. При необходимости прокладки этих трубопроводов через хранилища топлива, масла, котельной и питьевой воды они должны соответствовать требованиям пунктов 2376 - 2378 настоящих Правил.
Если трубопровод прокладывается в междудонном пространстве, на приемных отростках в каждом непроницаемом отсеке должны устанавливаться обратные (невозвратные) клапаны.
2420. На всех самоходных судах с главными двигателями общей мощностью 220 кВт и более предусматривают, помимо приемных отростков, требуемых пунктом 2415 настоящих Правил, аварийное осушение машинных отделений. С этой целью наибольший по подаче насос охлаждающей воды должен иметь непосредственный приемный отросток аварийного осушения с невозвратно-запорным клапаном, расположенным на уровне, обеспечивающем осушение машинного отделения. Диаметр отростка должен быть равен диаметру приемного патрубка насоса.
Если упомянутый выше насос не приспособлен для работы в качестве осушительного, то отросток для аварийного осушения машинного отделения должен быть предусмотрен у наибольшего по подаче насоса, не предназначенного для осушения. Подача такого насоса должна превышать требуемую в пункте 2403 настоящих Правил на значение, признанное Регистром судоходства достаточным. Диаметр отростка должен быть не менее диаметра приемного патрубка насоса.
2421. На судах, на которых разрешается применение переносных осушительных насосов или осушение с буксира-толкача, осушение отсеков может производиться через палубные горловины с помощью гибкого шланга, если под горловинами исключено нахождение груза, или через постоянные приемные стояки, заканчивающиеся палубной втулкой или патрубком, к которым присоединяется шланг.
2422. Должны применяться устройства для очистки от нефтепродуктов выкачиваемой за борт воды или должны быть установлены емкости для сбора подсланевых вод, загрязненных нефтепродуктами.
Установка и работа устройств для очистки воды не должны препятствовать нормальной работе осушительной и балластной систем.
2423. Расположение и количество приемных отростков должны выбираться в каждом случае в зависимости от формы и расположения отсеков.
В каждом осушаемом отсеке должно быть установлено не менее двух приемных отростков системы осушения.
В коротких и узких отсеках может предусматриваться один приемный отросток, если он обеспечивает надежное осушение отсеков.
2424. Приемные отростки осушения должны устанавливаться в каждом отсеке так, чтобы они обеспечивали наиболее полное осушение отсека при статическом крене судна до 5^о на любой борт.
2425. Приемные отростки осушения должны устанавливаться по обоим бортам каждого непроницаемого отсека. В отсеках с уклоном днища более 5о и в оконечностях судна приемные отростки должны устанавливаться вблизи диаметральной плоскости.
2426. По длине судна приемные отростки осушительной системы должны быть расположены следующим образом:
1) на судах без дифферента - у кормовых переборок носовых отсеков и у носовых переборок кормовых отсеков;
2) на судах с дифферентом на корму - у кормовых переборок отсеков.

§ 4. Осушение машинных помещений и туннелей

2427. Расположение и число приемников системы осушения (системы сбора подсланевых вод) в машинно-котельных отделениях должны приниматься в соответствии с пунктами 2423 - 2426 настоящих Правил, при этом один из приемников осушения должен быть присоединен непосредственно к осушительному насосу с автономным приводом.
На пассажирских судах каждый из осушительных насосов с автономным приводом, расположенных в машинных помещениях, должен иметь два приемных отростка, расположенных по бортам этих помещений.
2428. На приемных отростках осушения машинных отделений должны устанавливаться легко доступные грязевые коробки.
Трубы между грязевыми коробками и льялами (колодцами) должны быть по возможности прямыми. На нижних концах этих труб не должны устанавливаться приемники с сетками.
Грязевые коробки должны иметь легко открываемые крышки.
Суммарная площадь сечения отверстий грязевой коробки не должна быть меньше удвоенной площади проходного сечения данного отростка.
На судах длиной до 25 м вместо грязевых коробок могут применяться сетки в тех случаях, когда к ним имеется доступ для очистки (пункт 2435 настоящих Правил).
2429. На отростке для аварийного осушения не должны устанавливаться приемные сетки и фильтры.
2430. Помещение фреоновых холодильных машин может быть подключено к общесудовой системе осушения.
Помещение аммиачных холодильных машин должно иметь автономную систему осушения.
2431. В туннелях гребных валов приемные отростки осушения должны располагаться в кормовой части туннеля.
Отростки для осушения туннеля валопровода должны отвечать требованиям пункта 2428 настоящих Правил.

§ 5. Осушение непроницаемых отсеков и грузовых трюмов

2432. Если в пределах непроницаемого отсека или грузового трюма имеется двойное дно, простирающееся по всей его ширине, то по обоим бортам предусматривают по одному осушительному колодцу.
2433. При длине непроницаемого отсека или грузового трюма более 35 м устанавливают приемные отростки в носовой и кормовой частях этого отсека или трюма.
2434. Отвод воды в льяла непроницаемых отсеков или грузовых трюмов из помещений, расположенных в других непроницаемых отсеках ниже палубы надводного борта, не допускается.
2435. Приемные осушительные отростки должны снабжаться приемными коробками либо сетками. Суммарная площадь сечения отверстий не должна быть меньше удвоенной площади проходного сечения данного отростка.
Коробки и сетки должны быть съемными или должна обеспечиваться возможность их чистки без разборки приемного отростка.
Коробки должны быть защищены от коррозии.

§ 6. Осушение охлаждаемых помещений

2436. Должно быть предусмотрено осушение всех помещений, поддонов, желобов и других мест, где возможно скопление воды.
2437. Вывод трубопроводов слива воды из неохлаждаемых отсеков в льяла (колодцы) охлаждаемых помещений не допускается.
2438. Каждый трубопровод слива воды из охлаждаемых помещений должен снабжаться гидравлическим затвором или равноценным ему другим устройством.
Высота жидкости в гидравлическом затворе должна обеспечивать безотказность его работы в любых условиях эксплуатации. Гидравлические затворы должны помещаться вне изоляции в доступном месте.
2439. На трубопроводах слива воды из охлаждаемых помещений запорные клапаны не должны устанавливаться.

§ 7. Осушение коффердамов

2440. Коффердамы, заполняемые водой, должны оборудоваться устройством для осушения. Расположение приемных отростков осушения должно соответствовать требованиям пунктов 2432 - 2435 настоящих Правил.
2441. Коффердамы нефтеналивных судов должны осушаться специально предназначенными для этого насосами или водоструйными эжекторами.

§ 8. Осушение пиков и других помещений

2442. Пики, которые не используются в качестве балластных или других цистерн, могут иметь автономное осушение ручными насосами или водоструйными эжекторами. Насосы должны быть расположены выше палубы надводного борта.
2443. Осушение ахтерпика может производиться через сточную трубу в льяла или осушительные колодцы смежного отсека.
На сточной трубе должен быть самозапорный клапан, установленный на переборке ахтерпика со стороны смежного отсека.
2444. Осушение пиков на стоечных судах и судах длиной менее 25 м может осуществляться путем перепуска воды из этих отсеков в смежные при условии, что управление клинкетами, установленными на переборках пиков, будет производиться с палубы.
2445. Осушение цепных ящиков может производиться путем стока воды через сточные отверстия в отсек форпика.
2446. На катамаранах каждый корпус должен быть оборудован автономной осушительной системой, соответствующей требованиям настоящей главы Правил.

234. Балластная система

§ 1. Насосы

2447. Балластная система должна обслуживаться не менее чем одним насосом.
Подачу балластного насоса определяют из условия обеспечения скорости воды не менее 2 м/с при диаметре приемного трубопровода, вычисленном по формуле (615) настоящих Правил для наибольшей балластной цистерны.
2448. В качестве балластных насосов могут быть использованы насосы общесудового назначения достаточной подачи, в том числе осушительный, пожарный или резервный насос охлаждающей воды.
2449. О балластных насосах нефтеналивных судов предусмотрено пунктом 2405 настоящих Правил.
2450. Насосы откачки балластной воды из цистерн двойного дна должны быть самовсасывающего типа.

§ 2. Трубопроводы

2451. Внутренний диаметр отростков балластных трубопроводов, d_B, мм, для отдельных цистерн должен быть не менее определяемого по формуле

d_B = 16, (615)

где V - вместимость балластной цистерны, м³.
Диаметр отростка можно принимать равным ближайшему к d^B значению, регламентированному стандартами.
2452. Расположение приемных отростков должно быть таким, чтобы обеспечивалась откачка воды из любой балластной цистерны, когда судно находится в прямом положении или имеет крен 5^о.

235. Система жидких грузов нефтеналивных судов

§ 1. Насосы и их приводы

2453. Грузовая система нефтеналивного судна должна позволять регулировать интенсивность загрузки каждого отдельного танка.
Должно обеспечиваться ограничение скорости потока на выходе приемного патрубка в танке до 1 м/с на начальном этапе и до 8 м/с в ходе дальнейшей загрузки.
Регулировка скорости потока должна осуществляться одним из следующих способов либо их совокупностью:
1) применением приводов насосов, позволяющих плавно изменять частоту вращения;
2) применением приводов насосов, позволяющих изменить подачу;
3) применением в системе регулирующей арматуры;
4) другими способами, одобренными Регистром судоходства.
2454. Грузовые и зачистные насосы должны использоваться только по их прямому назначению, за исключением случая, указанного в пункте 2404 настоящих Правил. Эти насосы не должны иметь приемные или нагнетательные трубопроводы, выведенные в негрузовые отсеки.
Грузовые и зачистные насосы должны размещаться в грузовых насосных отделениях.
По согласованию с Регистром судоходства допускается установка грузовых насосов на палубе в районе грузовых цистерн.
2455. Расположение приводных двигателей грузовых насосов должно соответствовать требованиям пункта 1881 настоящих Правил.
2456. Конструкция насосов, арматуры и их приводов должна в максимальной степени исключать возможность искрообразования.
2457. Должны предусматриваться устройства для остановки каждого грузового и зачистного насоса из легкодоступного места на палубе.
При наличии центрального поста управления грузовыми операциями устройства для остановки насосов могут быть предусмотрены в посту управления грузовыми операциями.
Устройства для остановки грузовых насосов с электроприводом должны соответствовать требованиям пункта 4222 настоящих Правил.
2458. Манометры на напорных магистральных грузовых и зачистных трубопроводах должны устанавливаться у насосов, а также у центрального поста управления грузовой системой.

§ 2. Расположение трубопроводов

2459. Топливная система, предназначенная для снабжения других судов топливом, должна соответствовать требованиям раздела 9 настоящих Правил.
2460. Грузовые трубопроводы не должны проходить через цистерны, не предназначенные для хранения жидкого груза, и не должны соединяться с другими цистернами или трубопроводами, в том числе с топливными трубопроводами энергетической установки.
Коффердамы не должны иметь никаких соединений с грузовыми цистернами. Установка перепускных клапанов в коффердамах не допускается.
2461. Трубопроводы, не предназначенные для обслуживания грузовых цистерн, не должны проходить через эти цистерны и не должны иметь с ними соединений, за исключением воздушных и измерительных труб топливных цистерн, которые могут проходить через грузовые цистерны при условии, что они не имеют разъемных соединений, надежно закреплены и защищены от механических повреждений.
Толщина стенок этих труб не должна быть меньше указанной в графе 5 приложения 326 к настоящим Правилам.
2462. Дистанционно управляемая арматура должна соответствовать требованиям пунктов 2347 - 2350 настоящих Правил.
Валиковые приводы управления клапанами, расположенными внутри цистерн, должны иметь выводы на открытую палубу через герметичные сальники.
Конструкция приводов должна исключать места скопления в них остатков жидкого груза.
Замена уплотнения сальников должна производиться с открытой палубы. Приводы должны быть оборудованы устройствами, указывающими, открыт или закрыт клапан.
Трубопроводы систем, в которых имеется опасность смешения разных сортов груза или обводнения его, должны снабжаться двойной запорной арматурой.
2463. Устройства для подогрева жидких грузов должны соответствовать требованиям пунктов 2560 - 2566 настоящих Правил; при этом давление насыщенного пара, применяемого для подогрева, не должно превышать 0,7 МПа.
2464. Фланцы и крепеж на трубопроводах, предназначенных для присоединения шлангов с берега, а также устройства заземления должны выполняться из материалов, исключающих возможность искрообразования.
2465. Трубопроводы на палубах и в грузовых цистернах должны быть надежно закреплены и снабжены компенсаторами.
Если грузовой трубопровод выведен на корму, он не должен иметь разъемных соединений в районе надстройки.
Грузовой трубопровод при проходе через надстройки должен прокладываться в открытом туннеле. Присоединение такого трубопровода к грузовой магистрали должно осуществляться через перекидной фланец-заглушку или съемный патрубок, располагаемый перед носовой переборкой надстройки.
На отливном конце этого трубопровода должен устанавливаться глухой фланец независимо от количества и типа установленных запорных клапанов.
Эти требования распространяются также на случай вывода грузового трубопровода в носовую часть судна.
2466. Все участки грузового трубопровода, соединенные между собой фланцами, должны иметь надежное электрическое соединение между собой, а трубопровод - с корпусом судна (пункт 4218 настоящих Правил).
2467. Дистанционно управляемые клапаны, установленные между грузовыми магистралями и насосами, должны иметь местное ручное управление.
2468. Трущиеся части приводов, проходящие внутри грузовых цистерн и коффердамов, а также на грузовой палубе, должны исключать возможность искрообразования.
2469. Концы наполнительных труб грузовых танков должны быть доведены как можно ближе к днищу танка, однако расстояние между концами этих труби днищем танка не должно быть не менее 0,25, внутреннего диаметра наполнительной трубы.
2470. Выходное отверстие трубопровода для поступления воды после мойки в отстойный танк должно располагаться от днища танка на расстоянии не менее 0,25 внутреннего диаметра трубы. Свободное падение жидкости в отстойный танк, содержащий моечную воду и нефтеостаток, должно быть исключено.

236. Системы воздушных, газоотводных, переливных
и измерительных трубопроводов

§ 1. Воздушные трубы

2471. Каждая цистерна, предназначенная для хранения жидкости, каждый коффердам, а также ледовые и кингстонные ящики должны быть оборудованы воздушными трубами.
Воздушные трубы ледовых и кингстонных ящиков, которые имеют устройства для их продувания или промывания, должны оборудоваться запорными клапанами, устанавливаемыми непосредственно на ящиках.
Воздушные трубы цистерн второго дна и цистерн, граничащих с наружной обшивкой корпуса, а также ледовых и кингстонных ящиков должны быть выведены на открытую палубу.
2472. Воздушные трубы цистерн должны быть выведены из верхней ее части и из места, наиболее удаленного от наполнительного трубопровода.
Количество и расположение воздушных труб должны выбираться в зависимости от формы, размера цистерны, а также из условий, исключающих образование воздушных мешков.
2473. Цистерны, простирающиеся от борта до борта, должны оборудоваться воздушными трубами у обоих бортов. Воздушные трубы не должны использоваться в качестве наполнительных.
Объединение воздушных труб цистерн с неоднородными жидкостями не допускается.
2474. Высота воздушных труб, измеряемая от палубы до уровня жидкости в трубе при ее заполнении, должна составлять не менее:
1) на судах класса «М» - 400 мм;
2) на судах класса «О» - 300 мм;
3) на судах классов «Р» и «Л» - 250 мм.
Воздушные трубы должны располагаться в местах, где исключается возможность их повреждения во время грузовых операций.
2475. Выходной конец каждой воздушной трубы должен выполняться в виде колена, обращенного отверстием вниз, или иметь иную конструкцию, предотвращающую попадание воды, атмосферных осадков и твердых тел в воздушный трубопровод.
2476. Открытые концы воздушных труб топливных и масляных цистерн, а также коффердамов на нефтеналивных судах, отделяющих грузовые или сливные цистерны, должны выводиться на открытую палубу в местах, где выходящие из цистерн и коффердамов пары не представляют пожарной опасности.
Суммарная площадь поперечного сечения всех воздушных труб каждой топливной цистерны, заполняемой судовыми или береговыми насосами, должна быть не менее чем в 1,25 раза больше суммарной площади поперечного сечения всех наполнительных трубопроводов этой цистерны.
2477. Воздушные трубы вкладных масляных цистерн основного запаса и отработанного масла, не оборудованных подогревом, могут выводиться в помещения, в которых установлены цистерны; при этом должна исключаться возможность попадания масла на электрическое оборудование и нагретые поверхности в случае переполнения цистерн.
2478. Каждое выходное отверстие воздушных труб топливных и сточно-циркуляционных масляных цистерн, а также коффердамов на нефтеналивных судах, отделяющих грузовые или сливные цистерны, необходимо защищать пламепрерывающей арматурой одобренного Регистром судоходства типа. Площадь проходного сечения этой арматуры должны быть не менее площади сечения воздушной трубы.
2479. Выходные концы воздушных труб, расположенных на открытых палубах, оборудуют постоянно установленными автоматически действующими устройствами, исключающими попадание забортной воды в цистерны.
2480. Суммарная площадь поперечного сечения воздушных труб цистерны, наполнение которой производится гравитационным способом, должна быть не менее суммарной площади сечения наполнительных труб этой цистерны.
2481. Суммарная площадь сечения воздушных труб цистерны, заполняемой судовыми или береговыми насосами, должна составлять не менее 1,25 площади сечения наполнительного трубопровода цистерны. При диаметре наполнительного трубопровода менее 50 мм диаметр воздушной трубы может не превышать диаметр наполнительной трубы.
Площадь сечения общей воздушной трубы от нескольких цистерн должна составлять не менее 1,25 площади сечения общего наполнительного трубопровода этих цистерн.
2482. Если цистерна, заполняемая судовыми или береговыми насосами, оборудована переливной трубой, суммарная площадь сечения воздушных труб цистерны должна быть не менее 1/3 площади сечения наполнительного трубопровода.
При объединении воздушных труб от нескольких цистерн, оборудованных переливными трубами, площадь сечения общей воздушной трубы должна быть не менее 1/3 площади сечения общей наполнительной трубы этих цистерн.
2483. Расположение воздушных труб должно исключать возможность образования гидравлических затворов в трубах при нормальных крене и дифференте судна.
2484. Воздушные трубы топливных цистерн в районе жилых и охлаждаемых помещений не должны иметь разъемных соединений.
Прокладка воздушных труб топливных цистерн через грузовые цистерны должна соответствовать требованиям пункта 2461 настоящих Правил.
2485. Выходные концы воздушных труб должны снабжаться планками с отличительной надписью.
2486. Воздушные трубы картеров двигателей внутреннего сгорания должны соответствовать требованиям пункта 1934 настоящих Правил.

§ 2. Газоотводные трубы нефтеналивных судов и нефтерудовозов

2487. Каждая грузовая цистерна должна иметь газоотводную трубу, присоединенную к верхней части этой цистерны.
Газоотводные трубы не должны соединяться с другими трубопроводами.
Конструкция газоотводных труб должна предусматривать возможность измерения давления в грузовых цистернах и перепада давления на огнепреградителях.
2488. Газоотводные трубы могут быть объединены в одну или несколько магистральных труб. Объединение труб допускается только от грузовых цистерн с однородным грузом.
Внутренний диаметр отдельных газоотводных труб должен быть не менее 80 мм, а сборных трубопроводов - не менее 100 мм.
Площадь сечения газоотводных труб должна быть не менее 1,25 сечения наполнительного трубопровода цистерны.
Площадь сечения магистральной газоотводной трубы от нескольких цистерн должна составлять не менее 1,25 площади сечения общего наполнительного трубопровода этих цистерн.
2489. Выходные концы газоотводных труб, сообщающихся с атмосферой, должны быть оборудованы пламепрерывающей арматурой, одобренной Регистром судоходства. Площадь проходного сечения этой арматуры должна быть не менее площади сечения газоотводной трубы.
Если газоотводные трубы объединены в общую магистраль, то на трубах, идущих от каждой цистерны, необходимо устанавливать огнепреградители, одобренные Регистром судоходства. Огнепреградители должны располагаться в местах, исключающих возможность попадания в них жидкого груза при любых условиях плавания судна, включая качку.
Огнепреградители должны быть изготовлены из материала, стойкого к коррозии. Конструкция огнепреградителей должна обеспечивать возможность их замены или разборки без демонтажа газоотводных труб.
2490. Газоотводные трубы из грузовых цистерн должны выводиться на открытую палубу с учетом выполнения следующих требований:
1) на судах, предназначенных для перевозки нефтепродуктов с температурой вспышки паров ниже 45 ^оС, выходные отверстия труб должны располагаться над главной палубой на высоте не менее 1/3 ширины судна; при этом высота их может не превышать 5 м, но должна быть не менее 3 м;
2) на судах, предназначенных для перевозки нефтепродуктов с температурой вспышки паров от 45 до 60 ^оС, выходные отверстия должны располагаться над главной палубой на высоте не менее 2,4 м;
3) на судах, предназначенных для перевозки нефтепродуктов с температурой вспышки паров 60 ^оС и выше, выходные отверстия должны располагаться над палубой на высоте не менее 600 мм.
Выходные отверстия газоотводных труб должны отстоять от рубок, надстроек, мест забора воздуха на максимально возможном расстоянии, но не менее 3 м для требований, указанных в подпунктах 1) и 2) и не менее 1 м - для подпункта 3) настоящего пункта.
2491. Дыхательные клапаны на газоотводных трубах должны быть сконструированы и установлены таким образом, чтобы давление в грузовых цистернах не превышало 20 кПа, если цистерны не были специально рассчитаны на более высокое давление, и не снижалось более чем на 2 кПа ниже атмосферного.
2492. Газоотводная труба при наличии дыхательного клапана должна иметь байпасную перемычку с запорной арматурой или должны быть приняты другие конструктивные меры, чтобы во время грузовых операций грузовые цистерны не подвергались повышенному давлению или в них не создавался вакуум.

§ 3. Переливные трубы

2493. Переливные трубы должны устанавливаться на расходных и отстойных топливных цистернах и выводиться в цистерну основного запаса топлива.
2494. Площадь сечения переливной трубы должна быть не менее площади сечения наливной трубы цистерны при заполнении ее ручным насосом.
При заполнении цистерны насосом с механическим приводом площадь сечения переливной трубы должна быть не менее 1,25 площади сечения наполнительного трубопровода цистерны.

§ 4. Измерительные устройства

2495. Каждая цистерна, предназначенная для хранения жидкости, а также льяла (колодцы), доступ к которым затруднен, необходимо оборудовать измерительными трубами, выводимыми на открытую палубу, или другими одобренными Регистром судоходства указателями уровня жидкости.
Вывод измерительных труб из вкладных цистерн на открытую палубу не является обязательным.
Измерительные трубы топливных и масляных цистерн не должны выводиться в помещения пассажиров и экипажа.
2496. Указатели уровня жидкости топливных и масляных цистерн, снабженные прозрачными вставками, должны быть защищены от повреждения.
Прозрачные вставки топливных цистерн должны быть выполнены из плоского стекла или из небьющихся пластмасс, не теряющих прозрачности при воздействии на них топлива.
Между указателем и цистерной внизу должен предусматриваться самозапорный кран. Такой кран должен устанавливаться в верхней части указателя, если последний соединен с цистерной ниже максимально возможного уровня в цистерне.
Для масляных цистерн вместимостью менее 0,5 м³ установка самозапорных кранов не обязательна.
2497. Если двойное дно образует бортовые льяла или если судно имеет плоское днище, то измерительные трубы должны устанавливаться на каждом борту. Эти трубы должны быть выведены выше палубы надводного борта в места, всегда доступные для производства измерения. Измерительные трубы должны быть по возможности прямыми и не препятствовать измерению футштоками.
На судах, отсеки которых осушаются переносными насосами, измерительными трубами могут служить стояки, к которым подключаются переносные осушительные насосы.
2498. Измерительные трубы цистерн для топлива и масла допускается выводить над настилом машинного помещения или в туннели валопровода при условии, что будут приняты конструктивные меры или эти трубы будут выведены в места, исключающие попадание топлива или масла при случайном выбросе их через измерительные трубы на нагретые поверхности котлов, двигателей, газовыпускных труб, а также на электрические машины и распределительные щиты. Такие трубы должны оборудоваться самозапорными кранами, а высота их должна быть не менее 0,5 м от уровня настила. Эти трубы не должны использоваться в качестве воздушных.
Прокладка измерительных труб топливных цистерн через грузовые цистерны должна соответствовать требованиям пункта 2460 настоящих Правил.
2499. Измерительные трубы междудонных водяных цистерн допускается выводить в расположенные над ними помещения, к которым имеется постоянный доступ. Такие трубы не должны использоваться в качестве воздушных и должны быть оборудованы самозапорными кранами.
2500. Концы измерительных труб, выведенных на открытые палубы, должны снабжаться плотными пробками, соответствующими требованиям пункта 2329 настоящих Правил.
Если измерительные трубы возвышаются над открытыми палубами, то они должны располагаться в местах, исключающих возможность их повреждения, или иметь соответствующее ограждение.
2501. Должны быть приняты меры, исключающие повреждение обшивки (днища) под открытыми концами измерительных труб при измерении уровня взлива груза в грузовых танках.
При закрытых нижних концах измерительных труб, имеющих вырезы, подобные меры должны быть предусмотрены по отношению к заглушке измерительной трубы.
2502. Внутренний диаметр измерительных труб должен быть не менее 25 мм.
Внутренний диаметр труб, проходящих через охлаждаемые помещения, в которых возможно понижение температуры до 0 ^оС и ниже, а также труб цистерн, оборудованных системой подогрева, должен быть не менее 50 мм.
2503. Выходные концы измерительных труб должны снабжаться планками с отличительной надписью.
2504. Футштоки и другие устройства, предназначенные для определения уровня взлива груза на нефтеналивных судах, перевозящих нефтепродукты с температурой вспышки паров ниже 60 ^оС, должны быть изготовлены из материала, исключающего искрообразование.

237. Газовыпускная система

§ 1. Газовыпускные трубопроводы

2505. Газовыпускные трубопроводы должны выводиться на открытые палубы.
2506. Вывод газовыпускных трубопроводов через обшивку в корме допускается на судах длиной менее 25 м, на остальных судах такой вывод является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства. Вывод газовыпускных трубопроводов через бортовую обшивку в атмосферу не допускается.
2507. Каждый главный двигатель должен иметь отдельный газовыпускной трубопровод. В необходимых случаях могут быть допущены отступления, которые являются предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
Газовыпускные трубопроводы вспомогательных двигателей могут быть объединены в общий газовыпускной трубопровод при условии наличия надежно действующего предохранительного устройства, предотвращающего:
поток газа из общего трубопровода в трубопроводы неработающих двигателей;
повреждение любого двигателя при его пуске.
2508. При объединении дымоходов котлов допускается установка дымовых заслонок, оборудованных устройством для крепления их в открытом состоянии.
Для осмотра и очистки дымоходов, а также воздухопроводов котла в необходимых местах должны предусматриваться лазы и скоб-трапы.
2509. Если конструкция утилизационных и комбинированных котлов не допускает их обогрева выпускными газами в осушенном состоянии (без воды), то должны быть предусмотрены обводные трубопроводы с перепускными заслонками, отключающими котлы от выпускного трубопровода.
Газовыпускные трубопроводы главных и вспомогательных двигателей могут подводиться к одному и тому же утилизационному или комбинированному котлу при условии наличия надежно действующих устройств, предохраняющих газовыпускные трубопроводы неработающих или отключенных двигателей от проникновения в них потока газов от работающих двигателей, а также отключающих утилизационные или комбинированные котлы от газовыпускных трубопроводов того или иного двигателя и направляющих поток газов от этого двигателя в перепускной газопровод. Предохраняющие и отключающие устройства должны быть оборудованы указателями положения запорного органа.
2510. Газовыпускные трубопроводы котлов и двигателей внутреннего сгорания должны быть теплоизолированы с помощью изолирующего материала, двойных стенок или экрана.
Газовыпускные трубопроводы двигателей с «мокрым» выхлопом допускается не изолировать, если температура на поверхности трубопровода не превышает 60 ^оС.
2511. Газовыпускные трубы двигателей должны снабжаться тепловыми компенсаторами. Там, где это возможно, газовыпускные трубопроводы должны иметь лючки для очистки и в необходимых случаях спускные краны.
2512. Газовыпускные трубы, проходящие через жилые помещения или рулевую рубку, должны быть оборудованы внутри этих помещений газонепроницаемым защитным кожухом. Пространство между газовыпускными трубами и защитным кожухом должно сообщаться с открытой атмосферой.

§ 2. Глушители и искрогасители

2513. Глушители и искрогасители должны быть расположены таким образом, чтобы обеспечивалась возможность их очистки. Для этой цели они должны оборудоваться лючками и спускными кранами.
2514. При установке утилизационных котлов и искрогасителей «мокрого» типа должны предусматриваться меры против возможного попадания воды в двигатель при появлении течи в трубах котлов или других неисправностей.
Спускные трубы должны направляться в льяла машинного отделения и иметь гидравлические затворы.

238. Система вентиляции

§ 1. Вентиляционные каналы

2515. Прокладка вентиляционных каналов через непроницаемые переборки ниже палубы надводного борта не допускается.
2516. Шахты и вертикальные вентиляционные каналы, проходящие через непроницаемые палубы, в пределах одного непроницаемого отсека ниже палубы надводного борта должны быть непроницаемыми и равнопрочными местным конструкциям корпуса судна.
2517. Вентиляционные каналы, проходящие через главные огнезадерживающие переборки, должны иметь стальные противопожарные заслонки, устанавливаемые на переборках и снабжаемые местными приводами, действующими с обеих сторон переборок.
Места установки заслонок и приводы управления ими должны быть легкодоступными и окрашены красной светоотражающей краской. Должны быть предусмотрены устройства, показывающие, открыта или закрыта заслонка.
Если заслонка устанавливается не на переборке, то канал между переборкой и заслонкой должен изготавливаться из стали или равноценного материала и там, где необходимо, должен иметь изоляцию, равноценную огнестойкости переборки.
2518. Вентиляционные каналы должны быть изолированы в местах возможного отпотевания, а на участках, где возможно скопление воды, снабжаться спускными пробками.
2519. Вентиляционные каналы, предназначенные для удаления взрыво- и пожароопасных паров и газов, должны быть герметичными и не должны соединяться с каналами других помещений.
Закрытия этих каналов должны быть выполнены таким образом, чтобы исключалась возможность искрообразования.
Наружные отверстия каналов, за исключением указанных в пункте 2531 настоящих Правил, должны иметь пламепрерывающую арматуру.
2520. При применении искусственной вентиляции на пассажирских судах, оборудованных спальными каютами, вентиляторы и вентиляционные каналы располагают в пределах одной главной противопожарной зоны, в которой находятся вентилируемые помещения.

§ 2. Размещение вентиляционных головок и приемных отверстий.
Вентиляция машинных помещений

2521. Вентиляционные головки приточной вентиляции, а также приемные отверстия системы вентиляции должны располагаться в таких местах, в которых вероятность забора воздуха, загрязненного газами, парами нефтепродуктов, была бы сведена до минимума и в которых исключена возможность попадания забортной воды в вентиляционные каналы.
Комингсы вентиляционных раструбов должны иметь высоту в соответствии с применимыми требованиями разделов 12 – 14 настоящих Правил.
2522. Вентиляция машинных помещений должна обеспечивать достаточный приток воздуха, необходимого для обслуживания и работы объектов энергетической установки при любых условиях эксплуатации судна.
Должно обеспечиваться удаление воздуха из нижних зон помещений, а также из мест под настилом, где возможно скопление газов тяжелее воздуха.
О вентиляции холодильных помещений указано в пунктах 2241 и 2242 настоящих Правил.
2523. Туннели валопроводов должны иметь вентиляцию.
2524. Помещение аварийного дизель-генератора должно быть оборудовано устройством, обеспечивающим достаточный приток воздуха для работы дизель-генератора с полной нагрузкой во всех условиях эксплуатации при закрытых дверях (люках).

§ 3. Вентиляция закрытых помещений на паромах и трюмов,
предназначенных для перевозки автотранспорта
и подвижной техники

2525. Закрытые помещения и грузовые трюмы, предназначенные для перевозки автотранспорта и другой подвижной техники с топливом в баках, должны оборудоваться независимой искусственной вытяжной вентиляцией, обеспечивающей:
1) 10-кратный обмен воздуха в час на паромах и пассажирских судах;
2) 6-кратный обмен воздуха на всех прочих судах.
2526. Система вентиляции должна быть оборудована приборами для контроля работы вентилятора. Приборы должны устанавливаться в рулевой рубке.
2527. Конструкция вентиляторов в максимальной степени должна исключать возможность искрообразования.

§ 4. Вентиляция охлаждаемых и аккумуляторных
помещений и ящиков

2528. Требования к вентиляции охлаждаемых помещений приведены в пунктах 2252- 2255 настоящих Правил.
2529. Система вентиляции аккумуляторных помещений и ящиков должна быть независимой и обеспечивать удаление воздуха из верхней зоны вентилируемых помещений.
Каналы вытяжной вентиляции должны быть газонепроницаемыми.
2530. Приточный воздух должен подводиться в нижнюю зону вентилируемого помещения.
2531. Наружные концы вентиляционных каналов должны выполняться таким образом, чтобы исключалась возможность попадания в них воды, атмосферных осадков и твердых тел.
Пламепрерывающая арматура на них не должна устанавливаться.
Отверстия вытяжных вентиляционных каналов должны выводиться в места, где выходящие газы не представляли бы пожарной опасности.
2532. Вентиляция аккумуляторных ящиков зарядной мощностью батарей, не превышающей 0,2 кВт, может осуществляться через отверстия в нижней и верхней частях ящика, обеспечивающие удаление газов. Зарядная мощность батарей определяется согласно главы 400 настоящих Правил.
2533. Расход Q воздуха при естественной вентиляции аккумуляторного помещения или ящика должен быть не менее определяемого по формуле, м3/ч:

Q = 0,11I n, (616)

где I - максимальный зарядный ток во время выделения газов, но не менее 0,25 номинального тока, которым заряжаются батареи, А;
n - число элементов батареи.
2534. Площадь F поперечного сечения канала естественной вытяжной вентиляции аккумуляторных помещений и ящиков должна быть не менее определяемой по формуле, м²:

F = 2,9 10^-4 Q, (617)

но не менее 0,008м² для кислотных аккумуляторов и 0,012м² для щелочных.
Здесь Q - расход воздуха, определяемый по формуле (616) настоящих Правил, м³/ч.
2535. Естественная вентиляция помещений может применяться при выполнении следующих условий:
1) необходимый расход воздуха, определяемый по формуле (616) настоящих Правил, составляет менее 85 м³/ч;
2) угол отклонения вентиляционного канала от вертикали составляет менее 45^о;
3) число колен канала не превышает двух;
4) длина вентиляционного канала не превышает 5 м;
5) действие вентиляции не зависит от направления ветра;
6) площадь сечения вентиляционного канала принимается не менее определяемой по формуле (617) настоящих Правил.
2536. Если расход воздуха, вычисленный по формуле (616) настоящих Правил, составляет 85 м³/ч и более, аккумуляторное помещение должно оборудоваться системой искусственной вытяжной вентиляции.
2537. Внутренние поверхности вытяжных каналов, а также вентиляторы должны быть защищены от воздействия газов, выделяемых электролитом.
2538. Двигатели вентиляторов не должны размещаться в потоке удаляемых газов.
Конструкция вентиляторов должна в максимальной степени исключать возможность искрообразования.

§ 5. Вентиляция станции пенотушения, объемного тушения
и приготовления питьевой воды (типа «Озон»),
грузовых насосных помещений

2539. Станции пенотушения и объемного тушения должны быть оборудованы эффективной вентиляцией.
Станции углекислотного тушения должны быть оборудованы независимой системой вытяжной и приточной вентиляции. Приемные отверстия вытяжных каналов должны располагаться в нижних зонах помещений станций.
Станции приготовления питьевой воды (типа «Озон») должны оборудоваться приточно-вытяжной вентиляцией с десятикратным обменом воздуха в час.
2540. Помещения грузовых насосов должны быть оборудованы искусственной вытяжной вентиляцией, отдельной для каждого из этих помещений, обеспечивающей двадцатикратный обмен воздуха в час. Приточная вентиляция данных помещений может быть естественной.
2541. Паровые двигатели для привода вентиляторов могут размещаться в насосном помещении.
Электродвигатели для привода вентиляторов должны размещаться согласно пункту 1881 настоящих Правил.
2542. Приемные отверстия вытяжных каналов должны располагаться в нижних зонах помещений, в местах наиболее вероятного скопления паров жидких грузов.
Эти каналы вне насосного помещения должны быть герметичными и, как правило, не должны соединяться с вентиляционными каналами грузовых цистерн и других помещений.
Если система вентиляции насосного помещения используется для вентиляции грузового трубопровода и через него - грузовых цистерн, то в местах присоединения вентиляционного канала к грузовому трубопроводу должна быть установлена двойная запорная арматура.
2543. Все закрытия вентиляционных каналов должны быть выполнены таким образом, чтобы исключалась возможность искрообразования.
Конструкция вентиляторов должна в максимальной степени исключать возможность искрообразования.
2544. Выходные отверстия вытяжных каналов должны отстоять не менее чем на 2 м от любого отверстия, идущего внутрь судна, в места, в которых может содержаться источник воспламенения паров нефтепродуктов, и должны быть так расположены по отношению к приемным отверстиям приточных каналов вентиляции, чтобы исключалась возможность загрязнения приточного воздуха.
Приемные отверстия приточной вентиляции должны отстоять от главной палубы на расстоянии не менее 2,4 м и от любых отверстий грузовых цистерн и открытых выводов газоотводных труб - на расстоянии не менее 5 м (пункты 2490 настоящих Правил).
Наружные отверстия вытяжных каналов должны быть снабжены пламепрерывающей арматурой.

§ 6. Вентиляция грузовых трюмов и камбузов

2545. Вентиляция грузовых трюмов может быть естественной или искусственной. Кратность вентиляции грузовых трюмов определяется в зависимости от рода перевозимого груза.
2546. На пассажирских судах каждый вытяжной канал камбузной плиты должен снабжаться легкоснимаемой коробкой, предназначенной для сбора жира, а также пожарной задвижкой, расположенной в нижнем конце канала.

§ 7. Вентиляция трюмов, приспособленных
для перевозки опасных грузов

2547. Каждый трюм должен вентилироваться при помощи двух независимых друг от друга вытяжных вентиляторов, обеспечивающих, по меньшей мере шестикратный обмен воздуха в час по объему порожнего трюма.
Приточная вентиляция этих трюмов может быть естественной.
2548. Конструкция вентиляторов должна в максимальной степени исключать возможность искрообразования.
2549. Приемные отверстия вытяжных каналов должны располагаться на разных уровнях по высоте трюма, обеспечивая равномерный воздухообмен в трюме и отсутствие застойных зон.
2550. Приемные и выходные вентиляционные отверстия должны быть снабжены пламепрерывающей арматурой. Площадь проходного сечения этой арматуры должна быть не менее площади сечения вентиляционной трубы.
2551. Конструкция вентилционной системы должна исключать возможность проникновения опасных газов в жилые помещения, рулевую рубку или машинное отделение.

239. Топливная система

§ 1. Насосы

2552. Для перекачивания жидкого топлива из запасных цистерн в расходные должны быть предусмотрены топливоперекачивающий насос с механическим приводом и резервный ручной насос. При наличии сепаратора топлива в качестве резервного может быть использован насос сепаратора.
На судах с суточным расходом топлива менее 1 тонны допускается устанавливать один ручной насос.
2553. Топливоперекачивающие насосы, а также насосы сепараторов, кроме местного управления, должны иметь средства для их остановки из всегда доступных мест вне помещений, в которых они установлены.

§ 2. Расположение трубопроводов

2554. Топливные трубопроводы должны быть отделены от трубопроводов других систем. Они не должны подвергаться воздействию интенсивных тепловых потоков и должны быть доступными для контроля по всей их протяженности.
2555. Трубопроводы, предназначенные для перекачивания подогретого жидкого топлива под давлением, размещают в хорошо видимых и доступных местах.
2556. Топливные трубопроводы не должны прокладываться над двигателями внутреннего сгорания, турбинами, котлами, вблизи горячих частей и воздуховсасывающих устройств двигателей, компрессоров и электрооборудования, над газовыпускными трубопроводами, паропроводами (за исключением паропроводов для подогрева топлива), паровыми котлами и их дымоходами.
В исключительных случаях допускается прокладка топливных трубопроводов над указанным выше оборудованием при условии, что в этих районах трубопроводы не будут иметь разъемных соединений или будут приняты меры, исключающие попадание топлива на указанное оборудование.
2557. Приемные трубопроводы жидкого топлива, выходящие из цистерн вместимостью более 50 л, расположенных вне междудонного пространства, а также трубопроводы, предназначенные для выравнивания уровня жидкости в цистернах, должны быть снабжены запорными клапанами, установленными непосредственно на цистернах. Эти клапаны должны иметь дистанционное закрытие из всегда доступных мест, расположенных вне того помещения, в котором находятся цистерны.
На расходных цистернах должны быть клапаны быстрозапорного типа.
Приемные трубопроводы жидкого топлива, выходящие из междудонных цистерн должны быть снабжены запорными клапанами, расположенными выше цистерн (пункт 2575 настоящих Правил).
2558. Если топливные цистерны соединены между собой, то площадь поперечного сечения соединительных трубопроводов (арматуры) должна быть в 1,25 раза больше площади поперечного сечения наполнительных трубопроводов для приема топлива.
2559. Наполнительные трубопроводы топливных цистерн основного запаса, должны быть выведены на палубу и иметь запорные устройства.

§ 3. Устройства для подогрева топлива в цистернах

2560. Подогрев жидкого топлива должен осуществляться с помощью паровых или водяных змеевиков. Применение электронагревательных устройств для этой цели является предметом рассмотрения Регистра судоходства.
2561. Змеевики подогрева топлива должны быть расположены в наиболее низких местах цистерн. В глубоких цистернах, в которых секции змеевиков подогрева установлены в несколько рядов по высоте, предусматривают возможность отключения отдельных секций змеевиков по мере снижения уровня топлива в цистернах.
2562. Концы приемных топливных труб, выходящих из расходных и отстойных цистерн, должны располагаться над змеевиками подогрева таким образом, чтобы не происходило оголение последних. Данное требование не распространяется на концы зачистных труб.
2563. Максимальная температура подогретого топлива в цистернах должна быть не менее чем на 10^оС ниже температуры вспышки паров топлива.
2564. Для контроля температуры подогреваемого топлива в необходимых местах должны быть установлены термометры.
2565. Конденсат греющего пара должен проходить через смотровое устройство, позволяющее контролировать его чистоту.
2566. Давление пара, применяемого для подогрева топлива, не должно превышать 0,5 МПа.

§ 4. Устройства для удаления воды из топливных
цистерн и сбора утечек топлива

2567. Для удаления воды в расходных и отстойных цистернах должны предусматриваться клапаны самозапорного типа и трубопроводы к цистернам сбора грязного топлива.
На трубопроводах удаления воды и шлама должны предусматриваться смотровые стекла. При наличии поддонов вместо стекол допускается применение открытых воронок.
2568. Вкладные цистерны, насосы, фильтры и другое оборудование в местах возможной утечки топлива должны снабжаться поддонами.
2569. Сточные трубы от поддонов должны быть отведены в сборные цистерны.
2570. Внутренний диаметр дренажных труб должен быть не менее 15 мм.
2571. Сточные трубы должны доводиться до днища сборной цистерны с минимальным зазором.
При расположении сборной цистерны в междудонном пространстве должны быть приняты меры, предотвращающие поступление воды в машинные помещения через открытые концы сточных труб в случае повреждения наружной обшивки. Должна быть предусмотрена предупредительная сигнализация по верхнему предельному уровню в сборных цистернах.
2572. Если сборная цистерна является общей для сточных труб от поддонов, расположенных в разных непроницаемых отсеках, то должны быть предусмотрен конструктивные меры, предотвращающие перелив воды из одного затопленного отсека в другой через открытые концы сточных труб.

§ 5. Наполнение цистерн запаса топлива

2573. Прием жидкого топлива на судно должен производиться через специально предназначенный для этого трубопровод, снабженный необходимой арматурой, обеспечивающей подачу топлива во все цистерны основного запаса.
Трубопровод наполнения топлива должен доводиться до днища цистерны с минимальным зазором.
2574. На пассажирских судах для приема жидкого топлива должны предусматриваться специальные приемные станции, отделенные от других помещений и оборудованные дренажными трубами, идущими в сборные топливные цистерны.
2575. Наполнительные трубопроводы цистерн, расположенных выше двойного одна, а также наполнительные трубопроводы цистерн междудонного пространства должны присоединяться к верхним частям цистерн, при этом осуществляют ввод наполнительного трубопровода в цистерну выше максимального уровня топлива с гидравлическим разрывом внутри цистерны. Если это осуществить нельзя, то наполнительные трубы должны иметь обратные (невозвратные) или невозвратно-запорные клапаны, устанавливаемые непосредственно на цистернах.
В тех случаях, когда наполнительная труба используется в качестве приемной, вместо обратного (невозвратного) клапана устанавливают запорный клапан с дистанционным закрытием, выведенным в доступное место, расположенное за пределами помещения, в котором находится цистерна.

§ 6. Топливные цистерны

2576. При конструировании вкладных топливных цистерн учитывают требования части 1 настоящих Правил.
2577. Расположение топливных цистерн в машинных помещениях должно соответствовать требованиям пункта 1880 настоящих Правил.
2578. Топливные цистерны, расположенные на открытых палубах и надстройках, а также в других местах, подверженных влиянию атмосферы, должны быть защищены от воздействия солнечных лучей.
Цистерны жидкого топлива, топливные трубопроводы и путевая арматура должны быть так расположены и обустроены, чтобы ни топливо, ни его пары не могли попасть в каюты для экипажа, пассажиров и специального персонала, салоны, кают-компании, рестораны, столовые, кинозалы, спортивные залы.
2579. Расходные топливные цистерны, предназначенные для непосредственного питания главных двигателей в машинных помещениях без постоянной вахты, должны иметь устройство, подающее оптический и звуковой сигнал в рулевую рубку по допускаемому уровню топлива в цистернах, или автоматическое наполнение расходной топливной цистерны.
2580. Отсеки, расположенные в нос от таранной переборки, не должны использоваться для перевозки топлива или других жидких воспламеняющихся веществ.
2581. Цистерны жидкого топлива для осмотра и очистки внутренних полостей должны быть оборудованы лазами, снабженными герметичными крышками.

§ 7. Подвод топлива к двигателям внутреннего сгорания

2582. Оборудование топливной системы должно обеспечивать подвод топлива, подготовленного надлежащим образом и очищенного в степени, требующейся для данного двигателя.
2583. Фильтры топлива должны допускать их очистку без остановки двигателей.
2584. Энергетические установки, в состав которых входят двигатели, работающие на тяжелом топливе, должны быть оборудованы двухтопливными системами.
2585. Если главные двигатели являются двухтопливными, а вспомогательные - предназначены только для использования дизельного топлива, должны быть приняты меры против попадания тяжелого топлива в топливную систему вспомогательных двигателей.
2586. В системах подготовки тяжелого топлива предусматривают установку фильтров с автоматизированной системой очистки.
2587. В случае установки в напорных топливных трубопроводах расходомеров должны быть приняты меры, исключающие вероятность прекращения подачи топлива к двигателям в случае регулировки или выхода их из строя.
2588. Подвод топлива к дизель-генераторам, предназначенным для использования в качестве аварийных, должен осуществляться от автономной расходной цистерны, расположенной в помещении аварийного дизель-генератора. Не допускается расходование топлива из этой цистерны для других целей. Запас топлива в расходной цистерне должен быть достаточен, чтобы обеспечить работу дизель-генератора в течение времени, указанного в приложении 391 настоящих Правил.
2589. Подвод топлива к дизель- генераторам должен осуществляться с помощью отдельного трубопровода с установленными на нем фильтрами и запорной арматурой.

§ 8. Подвод топлива к котлам

2590. На трубопроводе, подающем топливо к форсункам каждого котла, предусматривают быстрозапорный клапан с местным управлением. При установке автоматизированного вспомогательного котла быстрозапорный клапан не требуется.
2591. Для контроля температуры и давления тяжелого топлива, подаваемого к форсункам, на соответствующих трубопроводах предусматривают установку термометров и манометров.
2592. При подаче топлива к котлам под гидростатическим давлением на трубопроводе, подающем топливо к форсункам, должны предусматриваться фильтры.

240. Масляная система

§ 1. Масляные насосы двигателей внутреннего сгорания

2593. Для обслуживания одного главного двигателя мощностью 220 кВт и более должно быть не менее двух масляных циркуляционных насосов, один из которых может иметь привод от двигателя.
Один насос должен использоваться в качестве основного, а другой - быть в резерве.
Подача резервного насоса должна быть не менее подачи основного насоса.
2594. При наличии двух и более главных двигателей резервный масляный насос не требуется.
2595. Каждый вспомогательный двигатель должен иметь независимую систему смазывания.
Объединение систем смазывания вспомогательных двигателей является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
2596. Если масляный насос не оборудован предохранительным или перепускным клапаном, установка такого клапана должна предусматриваться на напорном трубопроводе.

§ 2. Подвод смазочного масла к двигателям внутреннего сгорания

2597. Концы сливных труб из картера двигателя в циркуляционно-сточную цистерну должны быть в ней расположены таким образом, чтобы во время работы двигателя они были постоянно погружены в масло.
Сливные трубы от двух или более двигателей не должны соединяться между собой.
2598. Трубопроводы масляной системы не должны соединяться с трубопроводами другого назначения, за исключением присоединения к сепараторам, которые могут использоваться для сепарирования топлива при наличии надежных устройств, предотвращающих смешение топлива и масла.
При сепарировании необходимо предусматривать меры, исключающие возможность смешения отличающихся по свойствам сортов масла, предназначенных, например, для главных и вспомогательных двигателей, если они используют несмешиваемые сорта масла.
2599. На трубопроводах масляных циркуляционных систем должны быть установлены:
1) на всасывающем трубопроводе насоса зубчатых передач - магнитный фильтр;
2) на всасывающем трубопроводе насоса - один фильтр грубой очистки (сетка);
3) на нагнетательном трубопроводе насоса главного двигателя - два параллельных фильтра или один сдвоенный переключаемый фильтр, или один самоочищающийся фильтр.
2600. При общей масляной системе двигателя и турбонагнетателей перед подшипниками турбонагнетателей должны устанавливаться фильтры тонкой очистки, конструкция которых должна допускать их очистку без прекращения циркуляции масла. После фильтров устанавливают манометр.
2601. Пропускная способность каждого масляного фильтра должна превышать на 10 % наибольшую подачу насоса.
2602. Масляные трубопроводы должны быть оборудованы необходимыми контрольно-измерительными приборами.
На трубопроводе подвода масла к редуктору должно быть установлено устройство контроля за поступлением масла в редуктор, например, смотровое стекло.

§ 3. Масляные цистерны

2603. Масляные цистерны не должны иметь общих переборок с жилыми помещениями.
2604. Приемные трубопроводы, выходящие из цистерн, расположенных вне двойного дна, должны быть снабжены запорными клапанами, установленными непосредственно на цистернах.
2605. В случае необходимости подогрева масла в цистернах должны быть выполнены требования пунктов 2560 - 2566 настоящих Правил.
2606. Масляные цистерны для осмотра и очистки внутренних полостей должны быть оборудованы лазами, снабженными герметичными крышками.
2607. В местах возможных утечек рабочей жидкости или масла из систем гидравлического привода и смазочного масла должны быть установлены поддоны.

241. Система водяного охлаждения

§ 1. Насосы

2608. Система охлаждения двигателей должна быть двухконтурной; при этом должна быть предусмотрена возможность охлаждения двигателя забортной водой от насоса внешнего контура. На судах длиной менее 25 м допускается замкнутая одноконтурная система.
На судах классов «М» и «О» с одновальной установкой должен быть предусмотрен дополнительный насос с независимым приводом достаточной подачи для резервирования работы насосов внешнего и внутреннего контуров; при мощности установки менее 220 кВт резервный насос допускается не устанавливать.
2609. Допускается систему охлаждения главных и/или вспомогательных двигателей водой внутреннего контура выполнить объединенной с одним автономным насосом. Подача насоса в этом случае должна быть достаточной для одновременного охлаждения всех двигателей при их работе с максимальной нагрузкой.
На трубопроводе охлаждающей воды в этом случае перед каждым двигателем должен быть предусмотрен клапан для регулирования расхода охлаждающей воды.
2610. Если каждый из вспомогательных двигателей имеет отдельный насос водяного охлаждения, то резервные насосы для этих двигателей не требуются.
Если для группы вспомогательных двигателей предусматривается общая система охлаждения, то достаточно иметь один резервный насос для внутреннего и внешнего контуров.
В объединенной системе охлаждения главных и вспомогательных двигателей резервные насосы для охлаждения вспомогательных двигателей не требуются.
2611. В качестве резервных охлаждающих насосов могут применяться балластные или другие насосы общесудового назначения, используемые для чистой воды.

§ 2. Расположение трубопроводов

2612. В системе охлаждающей воды должно быть предусмотрено не менее двух приемников, соединенных между собой.
На судах с одним главным двигателем мощностью менее 220 кВт допускается один приемник, расположенный в машинном помещении; при этом должны быть предусмотрены два параллельно соединенных фильтра.
2613. Обогрев кингстонных ящиков судов с ледовыми усилениями предусмотрен пунктом 2359 настоящих Правил.
2614. Расположение отливного трубопровода забортной воды должно обеспечивать заполнение водой наиболее высоко расположенных охлаждаемых полостей двигателей, охладителей надувочного воздуха, масла и воды, а также исключать образование застойных зон.

§ 3. Фильтры охлаждающей воды
и другие устройства системы охлаждения

2615. На приемных магистралях охлаждающей забортной воды главных и вспомогательных двигателей внутреннего сгорания устанавливают фильтры.
Должна предусматриваться возможность очистки фильтров без прекращения работы охлаждающих насосов.
2616. На судах с ледовыми усилениями предусматривают устройства для прогрева двигателей перед пуском. Прогрев должен осуществляться подогретой охлаждающей водой, прогрев двигателей паром не допускается.
2617. Во внутреннем контуре двухконтурной системы охлаждения двигателя должна быть предусмотрена расширительная цистерна, уровень воды в которой должен быть выше максимального уровня воды в двигателе. Расширительная цистерна должна присоединяться к приемным трубопроводам насосов и может быть общей в системе охлаждения нескольких двигателей.
2618. Расширительные цистерны для осмотра и очистки внутренних полостей должны быть оборудованы лазами, снабженными герметичными крышками.

242. Система сжатого воздуха

§ 1. Число воздухохранителей и запас пускового воздуха

2619. Система сжатого воздуха главных двигателей должна обеспечивать одновременный пуск и реверсирование всех главных двигателей.
2620. Запас сжатого воздуха для пуска главных двигателей и действия системы управления должен храниться не менее чем в двух воздухохранителях или в двух группах воздухохранителей, при этом в каждом из этих двух воздухохранителей или в каждой группе воздухохранителей должен храниться запас пускового воздуха в количестве не менее половины требуемого пунктами 2621 и 2622 настоящих Правил.
2621. Запас сжатого воздуха во всех воздухохранителях, предназначенный для пуска и реверсирования главных двигателей, должен обеспечивать не менее 12 пусков попеременно на передний и задний ход главного двигателя, подготовленного к действию.
2622. Общий запас сжатого воздуха для пуска главных нереверсивных двигателей, а также главных дизель-генераторов должен быть достаточным для выполнения не менее шести пусков наибольшего по мощности из установленных двигателей, подготовленного к действию, а при наличии более двух двигателей - не менее четырех пусков каждого двигателя, подготовленного к действию.
2623. Для пуска вспомогательных двигателей должен быть предусмотрен как минимум один воздухохранитель вместимостью, достаточной для выполнения шести пусков каждого вспомогательного двигателя, подготовленного к действию, а при наличии более двух вспомогательных двигателей - не менее четырех пусков каждого двигателя, подготовленного к действию.
При установке одного такого воздухохранителя должна предусматриваться возможность пуска вспомогательных двигателей от одного воздухохранителя или от одной группы воздухохранителей главных двигателей.
2624. Запас пускового воздуха из воздухохранителей главных двигателей, указанных в пункте 2620 настоящих Правил, может быть использован для работы тифона и на хозяйственные нужды при следующих условиях:
1) один воздухохранитель (группа воздухохранителей) отделен от остальных обратным (невозвратным) клапаном и предназначен только для пуска главных двигателей;
2) предусмотрены автоматическое пополнение запаса воздуха в воздухохранителе и сигнализация, включающаяся при падении давления в воздухохранителе не более чем на 0,5 МПа ниже рабочего.
2625. Воздухохранители вспомогательных двигателей, указанные в пункте 2623 настоящих Правил, допускается пополнять воздухом из воздухохранителей главных двигателей, указанных в пункте 2624 настоящих Правил, при этом должна быть исключена возможность перепуска воздуха в обратном направлении.
2626. Воздухохранители должны устанавливаться таким образом, чтобы в любых условиях эксплуатации было возможно полное удаление из них влаги.

§ 2. Компрессоры

2627. Количество основных компрессоров должно быть не менее двух, один из которых может быть навесным. При этом в случае выхода из строя компрессора наибольшей подачи подача остальных компрессоров должна быть достаточной для заполнения воздухохранителей главных двигателей в течение 1 часа, начиная от давления, при котором возможен последний пуск и маневр, до давления, необходимого для выполнения числа пусков и маневров, указанных в пунктах 2621 и 2622 настоящих Правил.
На скоростных судах допускается установка одного автономного компрессора с приводом от вспомогательного дизеля, имеющего электростартерный и ручной пуск, или установка одного навесного компрессора, если предусмотрена возможность заполнения воздухохранителей береговыми средствами.
2628. На судах с нереверсивными главными двигателями заполнение воздухохранителей может производиться автономным компрессором. В качестве второго пускового средства могут быть использованы сжатый газ от газоотборочного устройства, электростартерный пуск или другие пусковые средства.
Подача компрессора или газоотборочных устройств должна соответствовать требованиям пункта 2627 настоящих Правил.

§ 3. Расположение трубопроводов

2629. Трубопроводы, предназначенные для заполнения воздухохранителей, должны быть полностью отделены от пусковых трубопроводов.
2630. Каждый из пусковых воздухохранителей, указанных в пунктах 2620 – 2623, должен иметь возможность заполнения от каждого основного компрессора, предусмотренного в пунктах 2627 – 2628 настоящих Правил.
Об условиях перепуска воздуха изложено в пункте 2625 настоящих Правил.
2631. На трубопроводе после каждого компрессора должны устанавливаться невозвратно-запорные клапаны.
На трубопроводе, подающем воздух к каждому двигателю, перед его пусковым клапаном должен быть установлен обратный (невозвратный) клапан.
Если в конструкции двигателя предусматриваются устройства, предотвращающие распространение взрыва, установка обратного (невозвратного) клапана необязательна (пункт 1966 настоящих Правил).
2632. Трубопроводы по возможности должны прокладываться по прямой (без гибов) с небольшим уклоном для спуска воды.
Трубопроводы не должны иметь уклон в направлении главного пускового клапана двигателя.
2633. Температура воздуха или сжатых газов, поступающих в воздухохранители, не должна превышать 90 ^оС. В необходимых случаях должны быть предусмотрены соответствующие охладители.
Трубопроводы сжатого газа от газоотборных устройств не должны прокладываться под настилом машинных помещений.
2634. На трубопроводах между компрессорами и воздухохранителями должны быть предусмотрены устройства для удаления воды и масла, если такие устройства отсутствуют на самих компрессорах.

243. Система питательной воды

§ 1. Насосы

2635. Каждый автономный котел I класса или группа объединенных в работе котлов должны иметь не менее двух питательных насосов с автономным приводом.
Для питания автономных котлов II класса достаточно установить один питательный насос и инжектор.
Для питания утилизационных котлов, конструкция которых позволяет им находиться без воды при обогреве выхлопными газами, достаточно предусматривать один питательный насос на котел или группу таких котлов.
Для котлов с ручным регулированием питания подача каждого насоса должна быть не менее 1,5 расчетной паропроизводительности котлов, а для котлов с автоматическим регулированием - не менее 1,15 их расчетной паропроизводительности.
При числе питательных насосов более двух подача их должна выбираться из условия, чтобы при выходе из строя любого насоса суммарная подача оставшихся насосов была бы не менее указанной выше подачи одного насоса.
Подача каждого питательного насоса прямоточного котла должна быть не менее его расчетной паропроизводительности.
2636. Питательные насосы с паровым приводом должны иметь отдельный трубопровод свежего пара, к которому должен подводиться пар от всех обслуживаемых ими котлов.
2637. Автономные котлы ответственного назначения с принудительной циркуляцией должны обслуживаться не менее чем двумя циркуляционными насосами, один из которых является резервным.
Необходимо предусматривать автоматическое включение резервного насоса.

§ 2. Расположение трубопроводов

2638. При открытой системе питания питательные насосы и инжекторы должны иметь возможность приема воды из теплого ящика, из-за борта и из запасных цистерн питательной воды.
2639. Система питания каждого автономного котла класса I должна быть выполнена таким образом, чтобы обеспечивалась возможность питания котла или группы котлов каждым из питательных насосов через два независимых друг от друга питательных трубопровода - главный и вспомогательный.
Для автономных котлов класса II достаточно иметь один трубопровод питательной воды.
2640. Должны быть приняты конструктивные меры, исключающие попадание масла и нефтепродуктов в систему питательной воды.

244. Паропроводы и трубопроводы продувания

2641. При двух и более котлах, соединенных между собой, на паропроводе каждого котла до соединения с общей магистралью должны быть установлены обратные (невозвратные) клапаны. Эти клапаны могут не предусматриваться, если стопорные клапаны, установленные на котлах, невозвратно-запорного типа.
2642. Клапаны нижнего и верхнего продувания двух и более котлов могут иметь общий отводящий трубопровод при условии установки на трубопроводе продувания каждого котла до соединения с общим трубопроводом обратного (невозвратного) клапана.
В системе продувания котлов должны предусматриваться устройства, исключающие возможность нарушения циркуляции при продувании котлов.
2643. Устройства и оборудование, связанные с паропроводами, должны быть разгружены от напряжений, вызываемых тепловым расширением трубопровода, путем самокомпенсации благодаря специальному изгибу трубопровода или установки в нужных местах компенсаторов.
2644. На паропроводах, подводящих пар к оборудованию и устройствам, рассчитанным на давление меньше котельного, должны быть установлены редукционные клапаны, а также выполнены требования пункта 2338 настоящих Правил.
2645. На ответвлениях паропроводов, предназначенных для пропаривания и паротушения топливных цистерн и цистерн для жидкого груза, должны устанавливаться обратные (невозвратные) клапаны, а на магистрали этих ответвлений - запорный клапан, расположенный в легкодоступном месте за пределами цистерн.
2646. Паропроводы в машинных и котельных помещениях должны прокладываться по возможности в верхних частях этих помещений, в местах, доступных для наблюдения и обслуживания.
Прокладка паропроводов под настилом машинных и котельных помещений, за исключением трубопроводов обогрева и продувания котлов, не допускается.
Паропроводы не должны прокладываться вблизи топливных цистерн.
2647. На паропроводах свежего пара предусматривают устройства для отвода конденсата с целью предохранения оборудования от гидравлических ударов.
2648. Отрытые концы труб продувания паропроводов должны выводиться ниже настила машинного помещения.

Раздел 36. Бытовые нагревательные установки

245. Камбузы и камбузные плиты

2649. Плиты камбузов могут быть электрические, газовые, а также работающие на жидком или твердом топливе, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 2689 настоящих Правил. Температура вспышки паров жидкого топлива для камбузов должна быть не ниже 60 оС.
На камбузных плитах, работающих на жидком или твердом топливе, должны быть металлический кожух с футеровкой из огнеупорного кирпича и устройства для удаления сажи.
2650. Под форсунками плит, работающих на жидком топливе, должны быть установлены поддоны для сбора утечек топлива с высотой ограждающих буртиков не менее 75 мм, выступающие за габаритные размеры форсунки не менее чем на 100 мм.
2651. Расходные топливные цистерны не допускается устанавливать в помещении камбуза. По согласованию с Регистром судоходства допускается установка в помещении камбуза расходной топливной цистерны в наиболее удаленном месте от плиты и дверей, но не ближе 1 м от них.
Размещение цистерны с топливом над плитой не допускается. Вместимость расходной топливной цистерны, устанавливаемой в помещении камбуза, должна быть рассчитана на суточное потребление топлива, но не более 0,05 м³.
Управление запорным клапаном на расходном трубопроводе должно быть дистанционным из всегда доступного места вне камбуза.
Оборудование цистерны и топливного трубопровода должно быть выполнено в соответствии с разделом 35 настоящих Правил.
2652. Дымовые трубы камбузных плит, проходящие внутри помещений судна, должны быть покрыты тепловой изоляцией из негорючего материала такой толщины, чтобы наружная поверхность изоляции не нагревалась до температуры выше 60 ^оС.
2653. Камбузные плиты судов, эксплуатирующихся в бассейнах разрядов «О» и «М», должны быть оборудованы штормовым ограждением. На рабочей стороне плит должны быть предусмотрены поручни высотой 0,8-1,2 м.

246. Бытовые установки сжиженного газа

2654. На судах допускается использовать сжиженный горючий газ, соответствующий требованиям стандартов.
2655. Сжиженный газ допускается использовать в судовых бытовых установках, предназначенных для приготовления пищи, а также для водоподогревателей, потребляющих не более 1,5 кг сжиженного газа в час.
Применение сжиженного газа в иных целях необходимо специально согласовать с Регистром судоходства.
2656. Бытовые установки сжиженного газа допускается устанавливать на всех судах внутреннего плавания, за исключением судов с бензиновыми двигателями, предназначенных для перевозки пассажиров.
Применение установок сжиженного газа на нефтеналивных судах в каждом случае является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
2657. На судне может быть установлено несколько отдельных установок сжиженного газа.
Газовые приборы в помещениях, разделенных грузовой зоной, обслуживать одной установкой не допускается.
2658. Отверстия в палубе, расположенные на расстоянии до 3 м от дверей или других типов закрытий помещений или пространств, в которых установлены элементы бытовых установок сжиженного газа, должны иметь комингсы высотой не менее 100 мм.

§ 1. Сосуды сжиженного газа

2659. К установке на судно допускаются только стандартные сосуды с массой наполнения до 35 кг.
По согласованию с Регистром судоходства допускается применение сосудов с большей массой наполнения.
2660. На устанавливаемых на судно сосудах должно быть клеймо об их исправном техническом состоянии и следующие надписи:
1) дата последнего гидравлического испытания;
2) пробное давление;
3) организация-изготовитель или имя владельца;
4) род наполняемого газа.
2661. Заполнение сосудов сжиженным газом на борту судна не допускается.

§ 2. Распределительный пост

2662. Распределительный пост должен быть размещен на открытой палубе в специальном шкафу или в выгородке металлической надстройки или рубки.
При расположении его на палубе он не должен препятствовать свободному перемещению членов экипажа по судну.
2663. Конструкция распределительного поста должна соответствовать требованиям пункта 962 настоящих Правил и следующим требованиям:
1) должна быть обеспечена эффективная естественная вентиляция через отверстия или щели в верхней и нижней частях шкафа или выгородки. В дополнение к естественной вентиляции допускается искусственная вентиляция, при этом вентиляторы должны быть взрывозащищенного исполнения и исключать возможность искрообразования;
2) в необходимых случаях должны быть предусмотрены конструктивные меры для того, чтобы температура внутри помещения не превышала 50 ^оС;
3) не допускается предусматривать искусственное освещение; лишь в исключительных случаях, когда освещение необходимо, оно должно быть электрическим - с помощью светильников одобренного типа во взрывозащищенном исполнении, при этом выключатель устанавливают с внешней стороны поста;
4) на случай утечки газ должен легко удаляться за пределы поста, без опасения возможности проникновения его во внутренние помещения судна;
5) на дверях должна быть надпись или условное обозначение, предупреждающие об опасности взрыва и запрещающие применение открытого огня, а также курения.
2664. В одном распределительном посту допускается устанавливать:
1) сосуд, подключаемый к сети; при этом для присоединения редукционного клапана, находящегося на головке сосуда, к трубопроводу сжиженного газа необходимо применять резинотканевый рукав длиной не более 1 м с металлическими хомутами, обеспечивающими герметичность и надежность крепления. Рукав должен быть стойким к действию на него рабочей среды и рассчитан на рабочее давление не менее 0,6 МПа;
2) группу сосудов, один из которых подключается к сети, а другие являются резервными; при этом допускается подключать два сосуда к коллектору распределительной сети; между каждым сосудом и коллектором следует устанавливать запорный клапан или кран, но в посту должна быть надпись, запрещающая одновременное использование обоих сосудов.
В распределительном посту не допускается размещать посторонние предметы и оборудование, не имеющие к нему отношение.
2665. Сосуды сжиженного газа следует устанавливать вертикально, клапанами вверх, в специальных гнездах из материалов, исключающих искрообразование, и надежно крепить к стенкам поста быстроразъемными приспособлениями.

§ 3. Хранение запасных и незаполненных сосудов

2666. В распределительном посту должны находиться только сосуды, указанные в пункте 2664 настоящих Правил.
2667. Запасные и порожние сосуды, находящиеся вне распределительного поста, хранят вне жилых помещений в стальном шкафу или в закрытых выгородках, соответствующих требованиям пунктов 2662 - 2665 настоящих Правил.
2668. Все сосуды, не подключенные к сети, должны быть закрыты, даже если предполагается, что они не заполнены сжиженным газом.

§ 4. Потребители газа и помещения для их установки

2669. Необходимо, чтобы все потребители газа, устанавливаемые на судно, были одобренного Регистром судоходства типа.
2670. Потребители газа должны быть оборудованы автоматическим устройством прекращения подачи газа на случай, если пламя горелки погасло. В водоподогревателях это устройство должно иметь контрольное пламя.
Водоподогреватели должны быть оборудованы дымоходами для отвода продуктов сгорания за пределы помещения.
Установка газовых плит без автоматических устройств прекращения подвода газа допускается только в том случае, если предполагается их эксплуатация в присутствии персонала.
2671. Помещения для установки потребителей газа должны быть оборудованы согласно главе 245 настоящих Правил, а также должны соответствовать следующим требованиям:
1) не должны быть размещены ниже главной палубы и должны быть оборудованы эффективной вентиляцией для удаления продуктов сгорания и обмена воздуха;
2) должны иметь выход на открытую палубу и открывающийся иллюминатор (окно). Допускается не предусматривать в камбузе открывающийся иллюминатор (окно), если есть выход из камбуза в нежилое помещение (коридор) с открывающимися иллюминаторами или дверью, ведущей на открытую палубу;
3) в нижней части помещения водоподогревателей должна быть предусмотрена вентиляционная решетка с площадью поперечного сечения не менее 0,02м² на каждый водоподогреватель;
4) переборки и палубы должны быть непроницаемыми, комингсы дверных вырезов должны быть высотой не менее 150 мм. Установка трапов и лифтов из помещений для установки потребителей газа в нижерасположенные помещения не допускается;
5) высота помещения должна быть не менее 2,2 м. При установке легкоснимаемого короба вытяжной вентиляции, выходящего за габаритные размеры плиты, высота помещений может быть уменьшена до 1,9 м;
6) объем помещений следует определить из расчета 4 м³ на каждую конфорку газовой плиты, 7,5 м³ - на водоподогреватель.
При установке легкоснимаемого короба вытяжной вентиляции над плитой допускается уменьшать объем помещения с плитой на 2 конфорки до 6 м³, на 3 конфорки - до 10 м³, на 4 конфорки - до 12 м³.
2672. Все газовые приборы, в конструкции которых предусмотрен отвод продуктов сгорания за пределы помещений, должны быть оборудованы отдельными дымоходами, отвечающими следующим требованиям:
1) дымоходы должны иметь уклон горизонтального участка в сторону газового прибора не менее 0,01;
2) суммарная длина горизонтальных участков дымоходов должна быть не более 3м;
3) дымоходы должны иметь не более трех изгибов, радиус закругления которых должен быть не менее диаметра трубы;
4) вывод дымовых труб должен обеспечивать хорошую тягу в дымоходе;
5) соединение отдельных звеньев труб должно быть плотным, без зазора;
6) прокладка дымохода должна соответствовать требованиям пункта 2694 настоящих Правил.
2673. Расстояние от газовых приборов до переборок должно быть не менее 75 мм.

§ 5. Трубопроводы сжиженного газа и их арматура

2674. Трубопроводы сжиженного газа должны быть изготовлены из бесшовных стальных или медных труб с внутренним диаметром не менее 6 мм.
2675. Толщина стенок трубопроводов должна соответствовать требованиям графы 2 или 9 приложения 326 к настоящим Правилам.
2676. Соединения трубопроводов должны быть сварными. Резьбовые или фланцевые соединения допускаются только в местах присоединения контрольно-измерительных приборов, потребителей газа и арматуры.
2677. У выхода из распределительного поста на трубопроводе должен быть установлен запорный кран или клапан, управляемый извне помещения. Если такое исполнение невозможно, то с наружной стороны поста на выходном участке трубы должен устанавливаться второй запорный кран или клапан.
2678. Трубопроводы от распределительного поста до мест потребления газа должны быть проложены по открытой палубе и защищены от возможных механических повреждений.
Не допускается прокладка трубопроводов сжиженного газа через жилые, хозяйственные и машинные помещения.
2679. Если на судне предусматривается установка нескольких потребителей газа, каждое ответвление от общего трубопровода к потребителю должно быть оборудовано запорной арматурой.
2680. Редукционные клапаны, устанавливаемые в системе, должны обеспечивать избыточное давление газа, подводимого к потребителям, не более 5 кПа.
2681. Краны на трубопроводе должны быть расположены в легкодоступных местах. На пробке крана должен быть ограничитель, допускающий поворот ее на 90^о, и указатель положения: «Открыто» - «Закрыто».
2682. Вся арматура должна быть изготовлена из бронзы, латуни или другого коррозионно-стойкого материала.
2683. Газопровод устанавливают на расстоянии не менее 500 мм от распределительных устройств, предохранителей, рубильников и другой коммутационной и защитной аппаратуры.
Расстояние от труб газопровода до переборок и палуб должно быть не менее 50 мм. В местах пересечения с другими трубопроводами трубы газопровода не должны соприкасаться с ними.

§ 6. Испытание установки сжиженного газа

2684. Трубопроводы сжиженного газа от сосудов до редукционных клапанов должны быть испытаны: в цехе - гидравлическим давлением 2,5 МПа; на судне - воздухом давлением 1,9 МПа.
Трубопроводы сжиженного газа от редукционных клапанов до потребителей газа испытывают на судне после монтажа на плотность воздухом с избыточным давлением 0,2 МПа.
2685. Вся установка сжиженного газа после монтажа ее на судне должна быть проверена на плотность при нормальном рабочем давлении в системе.
Проверяют соединения на плотность путем нанесения на них мыльного раствора, утечка газа не допускается.
2686. Должна быть проверена нормальная работа потребителей газа после включения автоматического устройства прекращения подачи газа к потребителю.

247. Грелки и печи

2687. Конструкция и размещение всех грелок не должны быть причиной возникновения пожара.
Температура на поверхности грелки не должна превышать 60 ^оС, в противном случае грелки защищают кожухами, при этом температура на поверхности кожуха не должна превышать 60 ^оС.
2688. Электрическое отопление должно соответствовать требованиям раздела 57 настоящих Правил.
2689. Печное отопление допускается на несамоходных и стоечных судах, за исключением пассажирских и нефтеналивных.
Не допускается также установка печей, работающих на твердом топливе, в помещениях, где есть цистерны с топливом или установки, работающие на жидком топливе.
По согласованию с Регистром судоходства в обоснованных случаях допускается печное отопление судовых помещений на нефтеналивных баржах.
Кирпичные печи необходимо защищать кожухом из кровельной стали.
2690. Для отопления допускается использовать жидкое топливо с температурой вспышки паров не ниже 60 ^оС.
Печи, работающие на жидком топливе, должны быть снабжены дозаторами, обеспечивающими надежную работу печи в любых эксплуатационных условиях судна, а также сборниками стекающего топлива.
2691. При установке и размещении отопительных приборов и печей должны быть выполнены следующие требования:
1) расстояние от ребер грелок водяного отопления до горючих конструкций должно быть не менее 25 мм;
2) грелки парового отопления и электрические отопительные приборы устанавливают на расстоянии не менее 50 мм от бортов и переборок. Участки борта или переборки, обшитые деревом, фанерой или другим горючим материалом и расположенные против нагревательных элементов, должны быть защищены тепловой изоляцией из негорючего материала. При отсутствии тепловой защиты нагревательные элементы должны отстоять от горючей зашивки не менее чем на 150 мм.
В направлении наибольшей интенсивности теплового излучения электрические отопительные приборы должны отстоять от горючих конструкций не менее чем на 1 м;
3) печи для отопления должны отстоять от горючих конструкций не менее чем на 500 мм, при наличии на них тепловой изоляции из негорючего материала это расстояние должно быть не менее 250 мм. Оно может быть уменьшено в том случае, если между горючей конструкцией и ее тепловой изоляцией возможна свободная циркуляция воздуха.
Минимальное расстояние не регламентируется в том случае, если участки конструкций, примыкающие к печам, изготовлены полностью из негорючих материалов.
Расстояние от топочной дверки до переборки из горючего материала должно быть не менее 1,25 м. Если переборка выполнена из негорючего материала или изолирована кровельной сталью по слою асбеста толщиной 5 мм, это расстояние может быть уменьшено до 1 м. Перед топочными и поддувальными дверками печей должны быть предусмотрены листы из стали.
Печи должны быть надежно закреплены для предотвращения смещения их при качке судна.
2692. Котлы для подогрева воды или выработки пара, а также их форсунки должны быть одобренной конструкции и отвечать требованиям раздела 33 настоящих Правил.
2693. В местах прохода трубопроводов парового отопления через деревянные переборки или переборки, облицованные горючим материалом, должны быть предусмотрены противопожарные разделки не менее 50 мм на сторону, облицованные кровельной сталью по слою асбеста толщиной 2 мм.
Для труб водяного отопления разделка должна быть не менее 25 мм на сторону, при этом асбестовая изоляция не требуется.
2694. Дымовые трубы печей должны быть выше самой высокой надстройки на 0,5 м. На нефтеналивных судах отверстия дымовых труб должны отстоять на расстояние не менее 2 м от пределов грузовой зоны.
Места прохода дымовых труб через переборки и палубы должны быть изолированы таким образом, чтобы температура в месте соприкосновения их с переборкой или палубой не превышала 60 ^оС.
Расстояние от дымовой трубы или дымохода до горючей конструкции должно быть не менее 350 мм.
Трубы должны быть стальными с кожухами, образующими вентиляционную полость, или изолированы теплоизоляционным материалом.
Дымовые трубы должны быть надежно закреплены и снабжены искроуловителями.
2695. Кирпичные печи должны соответствовать следующим требованиям:
1) толщина внешних кирпичных стенок огневых камер, дымоходов должна быть не менее 130 мм;
2) толщина кирпичной кладки верхнего перекрытия должна быть не менее 200 мм;
3) подтопок печи должен быть отделен от палубных настилов из горючих материалов кирпичной кладкой толщиной не менее 250 мм;
4) печи должны быть защищены стальными кожухами.
Устанавливать в судовых помещениях металлические печи для отопления без кирпичной футеровки или без водяной рубашки запрещается.

Раздел 37. Автоматизация

248. Область распространения и определения

2696. Требования настоящего раздела Правил распространяются на системы и устройства автоматизации, применяемые на судах всех типов и назначений.
2697. Требования настоящего раздела Правил должны выполняться, если предусматривается эксплуатация судов без вахты в машинных помещениях либо с вахтой в центральном посту управления (далее – ЦПУ) при периодическом техническом обслуживании судовой техники.
2698. Энергетическое, электрическое и электронное оборудование, а также конструктивные элементы систем автоматизации и сами двигатели, компрессоры, насосы, механизмы, оборудованные этими системами, кроме соответствия требованиям настоящего раздела, должны отвечать требованиям настоящей части Правил, частей 4 и 5 настоящих Правил.
2699. В настоящем разделе применяются следующие определения:
1) исполнительная сигнализация - самостоятельный узел или часть системы автоматизации, предназначенные для оповещения персонала о выполнении системами управления заданных команд, наличии питания;
2) обобщенный сигнал аварийно-предупредительной сигнализации - сигнал от объекта или группы объектов, параметры которых контролируются, но сигналы непосредственно от датчиков контроля не поступают на пульт управления и не расшифровываются. Этот сигнал генерирует система аварийно-предупредительной сигнализации в случае выхода хотя бы одного из контролируемых параметров за пределы регламентированного диапазона значений;
3) система аварийно-предупредительной сигнализации (далее - система АПС) - система, обеспечивающая подачу световых и звуковых сигналов при достижении контролируемыми параметрами установленных предельных значений и изменении нормальных режимов работы элементов энергетической установки;
4) система автоматизации - совокупность элементов, устройств автоматизации и соединений, предназначенных для выполнения заданных функций в области управления и контроля;
5) система дистанционного автоматизированного управления (далее - система ДАУ) - система управления, с помощью которой можно задавать с дистанционного поста желаемый режим работы механизма однократным воздействием на орган управления (например, рукоятку), выполняющая в дальнейшем автоматически все промежуточные действия;
6) система дистанционного управления (далее - система ДУ) - система управления, при использовании которой для выполнения промежуточных действий требуется воздействие оператора на органы управления, расположенные на дистанционном посту;
7) система защиты - система, предназначенная для определенного автоматического воздействия на управляемую установку с целью предупреждения аварии или ограничения ее последствий;
8) система индикации - система, с помощью которой осуществляется визуальный контроль за правильным функционированием систем питания, управления и контроля, а также выявляются ситуации выхода того или иного параметра, обеспечивающего нормальную эксплуатацию энергетической установки и систем судна, за пределы значений, характерных для безопасной работы;
9) элемент автоматизации - электрическое или электронное изделие, входящее в состав устройств и/или систем автоматизации (усилитель, датчик, реле, микросхема, логический элемент).

249. Общие требования

2700. Показатели надежности оборудования автоматизации должны отвечать следующим требованиям:
1) установленный срок службы между операциями подрегулировки и наладки должен соответствовать наработке не менее 3000 часов, установленный межремонтный ресурс должен быть не менее 15000 часов;
2) если долговечность средств автоматизации определена наработкой в циклах или операциях, то должно быть доказано, что представленные данные по наработке соответствуют установленному ресурсу в часах.
2701. Электрические, пневматические и гидравлические элементы, оборудование и системы автоматизации должны надежно работать при условиях эксплуатации, указанных в главе 350 настоящих Правил.
2702. Степень защиты электрических и электронных элементов и устройств автоматизации в зависимости от места расположения должна соответствовать части 5 настоящих Правил.
2703. Гидравлические и пневматические системы автоматизации должны надежно работать при отклонениях давления питания на ±20 % от номинального значения.
2704. Системы автоматизации должны быть выполнены так, чтобы замена тех или иных элементов и устройств их однотипными аналогами не влияла на работоспособность систем автоматизации и не требовала перерегулировки этих систем.
2705. В системах автоматизации должны быть приняты меры против ложных срабатываний, вызываемых кратковременными изменениями параметров, обусловленными качкой судна, включением и отключением судовой техники.
2706. Системы автоматизации должны быть выполнены по принципу: «выход из строя в безопасную сторону».
2707. Должны быть приняты меры для защиты системы автоматизации от помех, создаваемых магнитными и электрическими полями, а также от внезапных импульсов напряжения и тока, которые возникают при эксплуатации различного электрического оборудования на судне.
2708. Системы автоматизации должны обеспечивать возможность автоматического или дистанционного включения объектов судовой техники, остановленных в результате срабатывания защиты, только после ручного возврата защиты в исходное положение с местного поста управления.
2709. Конструкция устройств автоматизации должна быть такой, чтобы она позволяла контролировать их исправность во время работы.
2710. Для каждого автоматически регулируемого параметра должна быть предусмотрена возможность регулирования вручную.
Повреждение, отказ системы автоматизированного или дистанционного управления не должны приводить к выходу из строя ручного управления.
2711. Для каждого технического средства с дистанционным управлением должна быть предусмотрена возможность управления с местных постов.
2712. При дистанционном управлении техническими средствами должна быть обеспечена возможность контроля исполнения заданных команд.
2713. Трубопроводы гидравлических и пневматических систем управления должны соответствовать требованиям главы 228 настоящих Правил, в том числе по оборудованию их устройствами защиты.
Защита электрических систем управления должна соответствовать требованиям части 5 настоящих Правил.
2714. Все системы и устройства автоматизации, устанавливаемые в машинных помещениях, должны быть приспособлены к работе в условиях безвахтенного обслуживания, по крайней мере в течение периода, когда в машинном отделении нет обслуживающего персонала.
Допускается выполнение отдельных кратковременных операций по техническому обслуживанию систем и устройств автоматизации, если эти операции предусмотрены соответствующими техническими документами и если они будут выполняться с определенной периодичностью, но не чаще одного раза за 12 часов.

250. Питание

2715. Питание системы автоматизированного управления резервным элементом энергетической установки должно быть независимым от питания системы автоматизированного управления соответствующего основного элемента энергетической установки.
2716. Включение и отключение питания цепей системы АПС и защиты должно обеспечиваться автоматически при включениях и отключениях питания системы управления рассматриваемого элемента энергетической установки.
2717. Для питания гидравлических и пневматических систем автоматизации должны предусматриваться два источника.
Резервный источник должен автоматически включаться при падении давления питания.
Снабжение систем автоматизации воздухом от системы пускового воздуха допускается, если обеспечивается автоматическое заполнение воздухохранителей.
2718. При необходимости осушки или очистки воздуха для питания пневматических систем автоматизации должны быть предусмотрены два устройства.
Допускается предусматривать только одно устройство, если замена фильтрующих элементов возможна без прекращения работы.
2719. Электрические системы автоматизации, получающие питание от аккумуляторов, должны надежно работать при отклонениях напряжения питания +20… -25 % от номинального значения.
Для аккумуляторных батарей, работающих параллельно с зарядным устройством на нагрузку, отклонение напряжения питания от номинального значения не должно превышать +30…-25 %.

251. Системы управления, аварийно-предупредительной
сигнализации, защиты и индикации

2720. Каждая из систем (управления, АПС, защиты, индикации) должна быть независимой и выполнять не более одной из соответствующих функций. Неисправности и повреждения какой-либо из этих систем не должны оказывать влияния на работу остальных систем. Допускается возможность частичного соединения систем управления, АПС и защиты, в том числе использование единых датчиков для систем АПС и защиты, если при этом обеспечивается высокая надежность действия этих систем.
2721. Система АПС должна одновременно подавать звуковые и световые сигналы.
Звуковой сигнал может быть общим для всех систем АПС и должен быть отключаемым при условии сохранения его готовности к работе сразу после отключения для вновь поступающих сигналов о неисправностях.
Световые сигналы должны указывать причину срабатывания системы АПС и подаваться посредством включения хорошо различимых индикаторов, соответствующих данной ситуации или неисправности. При включении индикатора в случае неисправности он должен генерировать мигающий световой сигнал. После квитирования мигающий световой сигнал должен быть преобразован в сигнал с постоянной световой интенсивностью и должен автоматически отключаться только в случае устранения неисправности или отключения неисправного механизма, устройства, системы или части системы АПС.
2722. Световые сигналы должны соответствовать требованиям приложения 395 настоящих Правил.
2723. Звуковой сигнал системы АПС должен отличаться от других звуковых сигналов.
2724. Должна быть обеспечена возможность проверки системы АПС без изменения режима работы объектов судовой техники.
2725. Срабатывание систем защиты должно сопровождаться световым и звуковым сигналами.
2726. Системы защиты отдельных элементов энергетических установок должны быть независимыми друг от друга.

252. Общие требования к объему автоматизации

2727. По объему требований к автоматизации суда подразделяются на три группы:
I группа - суда с главными двигателями суммарной мощностью 1500 кВт и более;
II группа - суда с главными двигателями суммарной мощностью более 400, но менее 1500 кВт;
III группа - суда с главными двигателями суммарной мощностью 400 кВт и менее, а также суда с динамическими принципами поддержания (на подводных крыльях, на воздушной подушке.
2728. Объем систем АПС и защиты для каждой группы судов должен соответствовать приложению 330 к настоящим Правилам.
2729. При наличии системы ЦПУ с постоянной вахтой расшифровка сигналов системы АПС согласно приложению 330 к настоящим Правилам должна обеспечиваться в системе ЦПУ. В рулевой рубке предусматривают дублирование расшифрованных сигналов подпунктов 1), 13) пункта 1 приложения 330 к настоящим Правилам. На местных постах управления расшифровка сигналов АПС по каждому контролируемому параметру главных двигателей, дизель-генераторов, сепараторов, насосов, компрессоров, систем не требуется, но должна быть осуществлена расшифровка тех сигналов АПС, которые не выводятся в ЦПУ. В этом случае процедуры отключения звуковых и световых сигналов согласно пункту 2721 настоящих Правил допускается не предусматривать. Допускается расшифровка в машинных помещениях обобщенных сигналов системы АПС перечисленного в приложении 330 к настоящим Правилам оборудования и систем.
2730. При отсутствии ЦПУ расшифрованные обобщенные сигналы АПС элементов энергетической установки и рулевых приводов, перечисленных в приложении 330 к настоящим Правилам, кроме сигналов, предусмотренных подпунктами 1), 2) пункта 7, подпункта 1) пункта 8, должны выводиться в рулевую рубку. Расшифровка этих сигналов должна осуществляться в машинном помещении централизованно или у местных постов управления.
Расшифровка сигналов АПС главных двигателей, гребной энергетической установки, дизель-генераторов, котлов, компрессоров, сепараторов, насосов, систем сжатого воздуха, противопожарной и осушения по каждому контролируемому параметру должна обеспечиваться в машинном помещении у местных постов управления.
2731. Световые сигналы АПС на посту управления судном должны обобщаться. Обобщение должно соответствовать следующим требованиям:
1) для каждого главного двигателя с его передачей и валопроводом и для каждого вспомогательного двигателя следует предусматривать раздельные предупредительные и аварийные обобщенные сигналы;
2) для каждой группы вспомогательных элементов энергетической установки одного назначения с их системами может предусматриваться один обобщенный сигнал;
3) не подлежат обобщению сигналы о потере питания систем управления, пожарной опасности, появление воды в трюмах, неисправности систем противопожарной и искрогашения.
2732. Обобщенная сигнализация от системы АПС на судах I группы должна быть выведена в помещения, где может находиться персонал машинного помещения (столовая, жилые помещения и т. п.), для судов II группы - рекомендуется.
2733. Переключение с местного управления главными элементами энергетической установки на автоматическое или дистанционное или наоборот должно быть возможно только с местных постов с индикацией места управления в рулевой рубке.
2734. На судах I группы в машинном помещении должен устанавливаться источник прерывистого света, включающийся в случае прохождения аварийного сигнала системы АПС.

253. Главные двигатели, передачи

2735. Управление главными двигателями и передачами должно осуществляться из рулевой рубки посредством систем ДАУ, и из машинного помещения.
При ширине судна более 10 м должны быть предусмотрены, кроме основного поста системы ДАУ на пульте управления судном, также бортовые посты системы ДАУ.
Для нереверсивных двигателей с реверс-редукторами допускается применение систем ДАУ, у которых одним органом управления обеспечивается изменение направления и частоты вращения выходного вала реверс-редуктора, а другим - пуск и остановка двигателя.
Для двигателей мощностью 220 кВт и менее допускается применение систем ДУ, для двигателей большей мощности применение систем ДУ является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
2736. Система ДАУ главными двигателями должна обеспечивать:
1) возможность дистанционного задания одним органом управления требуемых режимов работы;
2) выполнение последующей заданной команды с отменой предыдущих в случае подачи быстро меняющихся команд;
3) пуск подготовленного к действию двигателя, изменение режима, остановку, реверсирование и автоматическое выполнение промежуточных операций по заданной программе без перегрузки двигателя и передачи;
4) бесступенчатое (плавное) изменение частоты вращения на всех режимах работы двигателя;
5) устойчивую работу двигателя во всем рабочем диапазоне частоты вращения;
6) прекращение подачи воздуха или отключение электростартера при достижении двигателем режима, обеспечивающего надежный переход к работе на топливе, и при неудавшемся пуске.
2737. Статическая ошибка системы ДАУ не должна превышать +1,5 % номинальной частоты вращения коленчатого вала двигателя или частоты вращения, соответствующей полной мощности.
2738. Любые неисправности или прекращение питания системы ДАУ не должны вызывать остановку, увеличение частоты вращения и изменение направления упора гребного винта.
2739. Все операции по управлению двигателями должны выполняться с любого дистанционного поста управления в рулевой рубке без каких-либо переключений. Рукоятки управления на дистанционных постах в рулевой рубке должны перемещаться синхронно независимо от того, с какого поста осуществляется управление.
2740. Должна быть предусмотрена возможность отключения дистанционного поста системы ДАУ и перехода на управление с местного поста управления независимо от положения рукоятки дистанционного поста управления, кроме систем ДАУ на судах с дизель-электрической гребной установкой.
Переключение управления с одного поста на другой не должно приводить к изменению режима работы главных двигателей или движителей.
2741. Должны быть предусмотрены устройства для дистанционной экстренной остановки двигателей, независимые от систем управления, АПС и защиты.
2742. В рулевой рубке должны быть предусмотрены устройства для отключения имеющейся на двигателе автоматической защиты, кроме защиты по частоте вращения, и исполнительная сигнализация: «Защита отключена».
2743. Регулирование температуры внутреннего контура воды и масла в системах охлаждения и смазывания главных двигателей должно осуществляться автоматически.

254. Первичные двигатели генераторных агрегатов

2744. Первичные двигатели судовых генераторов должны быть оборудованы системой ДУ или ДАУ из рулевой рубки или ЦПУ.
Должно быть обеспечено автоматическое поддержание первичных двигателей в готовности к немедленному действию.
2745. Время от момента подачи сигнала на пуск до готовности к приему 100 %-ной нагрузки для подготовленного к действию двигателя должно быть не более 30 с.
2746. Должна быть предусмотрена возможность приема нагрузки непрогретым двигателем вспомогательного генераторного агрегата при экстренном пуске с дистанционного поста управления.
2747. Регулирование температуры охлаждающей воды должно осуществляться автоматически.
2748. Системы управления первичными двигателями основных генераторных агрегатов должны обеспечивать следующие виды управления:
1) дистанционный пуск и остановка дизель-генератора;
2) автоматический пуск резервного дизель-генератора при выходе из строя работающего основного (на данный момент) дизель-генератора (для судов I и II групп);
3) дистанционный пуск и автоматическое включение дизель-генераторов на параллельную работу из рулевой рубки или ЦПУ (если судно I или II группы оборудовано ДУ приводами, мощность которых соизмерима с мощностью дизель-генератора);
4) автоматический пуск резервного дизель-генератора и автоматический ввод на параллельную работу при увеличении нагрузки электростанции до установленного предельного значения (для судов 1 группы);
5) дистанционный пуск, остановка, синхронизация, распределение нагрузок из ЦПУ или с ГРЩ, если он находится в помещении ЦПУ (для судов I группы).

255. Топливные системы

2749. Пополнение расходных топливных цистерн двигателей и вспомогательных котлов должно осуществляться автоматически.
2750. В двухтопливных (дизельное - тяжелое топливо) системах питания двигателей судов I группы должно предусматриваться:
1) дистанционное управление подогревом и прокачкой тяжелого топлива, переключением питания с дизельного на тяжелое топливо и с тяжелого на дизельное топливо;
2) автоматическое поддержание заданной вязкости (температуры) тяжелого топлива;
3) автоматическое переключение на дизельное топливо при недопустимом повышении вязкости (падении температуры) тяжелого топлива, а также при потере питания приводов арматуры и насосов двухтопливной системы;
4) автоматическое поддержание циркуляции топлива через подогреватели после их отключения в течение времени, достаточного для предупреждения перегрева топлива в подогревателях.
2751. В установках для очистки тяжелого топлива должны быть автоматизированы технологические операции процессов пуска, остановки, удаления шлама и отстоя.

256. Системы охлаждения, смазывания и сжатого воздуха

2752. На судах I группы предусматривают автоматический пуск резервных циркуляционных насосов охлаждения и смазывания двигателей и передач, смазывания и прокачки подшипников валопровода в случае выхода из строя основных насосов.
2753. Для насосов предпусковой прокачки маслом главных двигателей предусматривают дистанционный пуск и автоматическую остановку после завершения пуска двигателя.
В случае если подшипники ротора турбокомпрессора не имеют автономной (независимой) системы смазывания, предусматривают автоматическое включение насосов предпусковой прокачки маслом в момент прохождения сигнала на останов двигателя и автоматическую остановку их после остановки ротора турбокомпрессора.
2754. Пополнение воздухохранителей пускового воздуха, тифона и для хозяйственных нужд, а также воздуха для питания систем автоматизации должно быть автоматическим.
Для автономных компрессоров необходимо предусматривать также возможность их пуска и остановки из рулевой рубки или ЦПУ. Должна быть предусмотрена автоматическая продувка сепараторов компрессоров.
2755. Автоматическое включение воздушных компрессоров должно осуществляться при снижении давления в воздухохранителях не более чем на 30 % номинального и выключение - при достижении 97-103 % номинального давления.

257. Общесудовые системы

2756. При наличии дистанционного управления и исполнительной сигнализации открытия и закрытия запорно-разобщительной арматуры балластных трубопроводов, дистанционной индикации или сигнализации уровня воды в балластных отсеках соответствующие органы управления, указатели и сигнализаторы должны устанавливаться у местных постов.
2757. Наливные суда должны быть оборудованы системой дистанционной индикации или сигнализации предельных (95 %) и аварийных (98 %) уровней жидкости в танках с установкой указателей или сигнализаторов в рулевой рубке или на посту управления грузовыми операциями. Обобщенные световой и звуковой сигналы должны быть выведены на открытую палубу.
2758. На судах I группы применяется автоматизированная система осушения машинных помещений путем перекачивания подсланевых вод в специальную цистерну или за борт, если на судне предусмотрена система очистки подсланевых вод от нефтяных фракций до регламентированных экологической безопасностью значений степени очистки.

258. Оборудование рулевой рубки

2759. Органы управления, приборы индикации и сигнализации в рулевой рубке должны быть расположены на пультах, приспособленных для обслуживания одним человеком.
2760. Независимо от наличия ЦПУ из рулевой рубки должно обеспечиваться управление главными двигателями, пожарными насосами, системой искрогашения.
2761. Световая сигнализация должна быть выполнена таким образом, чтобы она не оказывала слепящего действия на судоводителя и была ясно видима в дневное время.
Необходимо предусматривать регулировку яркости свечения ламп исполнительной сигнализации.
2762. Должна быть предусмотрена индикация:
1) частоты и направления вращения движителей;
2) давления масла на входе в главные двигатели;
3) температуры охлаждающей воды внутреннего контура на выходе из главных двигателей;
4) давления воздуха в пусковых сосудах главных двигателей и в сосуде звукового сигнала;
5) давления рабочей среды в системах ДАУ главных двигателей, муфт;
6) напряжения и тока нагрузки генераторов.
При наличии ЦПУ с постоянной вахтой индикацию параметров, указанных в подпунктах 2), 3) и 6) настоящего пункта, допускается не предусматривать.
2763. Для нереверсивных главных двигателей и реверсивных главных дизель-редукторных агрегатов необходимо предусматривать индикацию частоты вращения коленчатого вала. При этом для нереверсивных двигателей мощностью до 220 кВт включительно индикацию частоты и направления вращения движителей допускается не предусматривать, однако следует предусмотреть исполнительную сигнализацию реверса.
2764. На судах с валогенераторами должна предусматриваться индикация частоты тока и напряжения.
2765. При наличии бортовых постов ДАУ главных двигателей на указанных бортовых постах должна быть предусмотрена индикация частоты и направления вращения движителей, положения рулей и направления упора подруливающего устройства. С бортовых постов должно обеспечиваться также управление рулевыми приводами и подруливающим устройством.
2766. Световые обобщенные сигналы системы АПС категории «аварийный» должны формироваться по аварийным сигналам АПС (сработала аварийная защита, требуется немедленная остановка технического средства, ввод резерва и т.п.).
Обязательные сигналы системы АПС, выведенные в рулевую рубку, предусмотрены пунктом 2731 настоящих Правил.
2767. В рулевой рубке предусматривают световую исполнительную сигнализацию:
1) о работе каждого дизель-генератора;
2) о сорте подаваемого топлива и готовности к переходу на тяжелое топливо (для судов, оснащенных двухтопливными системами);
3) о пуске резервных насосов охлаждения и смазывания в соответствии с пунктом 2752 настоящих Правил;
4) о работе автономных компрессоров;
5) о работе автономных насосов системы искрогашения;
При наличии ЦПУ с постоянной вахтой световую исполнительную сигнализацию по подпунктам 2) - 4) настоящего пункта допускается не предусматривать.
2768. Независимо от наличия ДАУ или ДУ должна быть предусмотрена возможность остановки главных двигателей из рулевой рубки.

259. Оборудование ЦПУ с постоянной вахтой

2769. В ЦПУ должны быть предусмотрены органы управления, указатели дистанционной индикации, средства связи, АПС и исполнительная сигнализации для оборудования, устанавливаемого в машинных помещениях.
Допускается не предусматривать в ЦПУ органы управления главными двигателями.
Состав предусматриваемых в ЦПУ указателей дистанционной индикации элементов энергетической установки, кроме главных двигателей, определяется в каждом случае в зависимости от назначения судна и типа его энергетической установки.
2770. ГРЩ электростанции рекомендуется располагать в ЦПУ или в непосредственной (зрительной) видимости от него.
Если ГРЩ расположен вне пределов видимости из ЦПУ, в последнем должны устанавливаться сигнальные устройства о положении генераторных автоматов ГРТТТ.
2771. Если дистанционное управление главными двигателями из ЦПУ предусматривается при помощи пневматических, гидравлических, электрических связей или их комбинаций, то система ДАУ главными двигателями из рулевой рубки должна быть независимой от системы управления из ЦПУ.
2772. При переводе управления главными двигателями на пост ЦПУ должна срабатывать сигнализация на посту в рулевой рубке, с которого велось управление до этого.

Раздел 38. Противопожарное оборудование и системы

260. Общие требования

2773. Требования настоящего раздела распространяются на системы пожаротушения и противопожарное оборудование, предназначаемые для противопожарной защиты судна.
2774. Противопожарное оборудование и системы, кроме соответствия требованиям настоящей части, должны соответствовать применимым требованиям соответствующих частей Правил.
2775. Если на судне предусмотрены дополнительное оборудование и системы пожаротушения сверх указанных настоящим разделом, то необходимо, чтобы они отвечали изложенным ниже требованиям в объеме, в каждом случае согласованном с Регистром судоходства.
2776. На судах с двигателями суммарной мощностью более 220 кВт, нефтестанциях, плавучих мастерских, перегружателях опасных грузов и насосных станциях помещения в зависимости от их назначения должны быть оборудованы стационарными системами пожаротушения в соответствии с приложением 331 к настоящим Правилам.
По согласованию с Регистром судоходства, кроме и взамен указанных, возможно применение других стационарных систем, проверенных на практике.
2777. На судах с экипажем менее трех человек стационарную систему водотушения можно не предусматривать.
2778. Буксиры и толкачи, предназначенные для работы с судами, перевозящими горючие вещества и воспламеняющиеся жидкости, должны быть оборудованы системой пенотушения.
2779. В зависимости от типа и конструктивных особенностей судна судовые помещения должны быть оборудованы системами пожарной сигнализации, указанными в главе 414 настоящих Правил.
2780. На несамоходных судах, эксплуатирующихся без команд, противопожарное оборудование и системы не требуется.
2781. Требования настоящего раздела не распространяются на системы и оборудование пожаротушения, устанавливаемые на специальных пожарных судах.
2782. Если в помещении, защищаемом системой углекислотного или аэрозольного пожаротушения, имеются воздухохранители, вместимость которых по свободному воздуху составляет более 30 процентов объема этого помещения, количество огнетушащего вещества определяется из необходимости защиты расчетного объема защищаемого помещения и избытка свободного объема сжатого воздуха.
Такое увеличение количества огнетушащего вещества может не предусматриваться, если обеспечен отвод воздуха за пределы защищаемого помещения от предохранительных клапанов и легкоплавких пробок воздухохранителей.

261. Противопожарное оборудование

§ 1. Общие требования

2783. Конструктивное исполнение противопожарного оборудования и систем, должно быть таким, чтобы во всех случаях эксплуатации была обеспечена их надежность и готовность к немедленному использованию.
2784. При изготовлении систем пожаротушения должны быть выполнены требования, изложенные в разделе 35 настоящих Правил.
2785. Резервуары для хранения огнетушащего вещества, пневмогидравлические цистерны, сосуды углекислого газа, сжатого воздуха и азота, применяемые в системах пожаротушения, должны соответствовать требованиям к сосудам под давлением, изложенным в разделе 33 настоящих Правил.
2786. Должна быть обеспечена герметичность перекрытий, отделяющих охраняемое системой объемного пожаротушения помещение от смежных с ним помещений судна.
2787. Вентиляционные отверстия помещений, защищаемых системами углекислотного, аэрозольного или объемного химического тушения, должны быть оборудованы устройствами для закрытия отверстий снаружи помещений.
2788. Материалы для изготовления систем пожаротушения должны быть негорючими и стойкими к действию огнетушащего вещества.
2789. Конструкция всех систем пожаротушения должна быть приспособленной для периодической проверки их в действии.
Для проверки трубопроводов систем углекислотного тушения к распределительному коллектору должен быть подведен сжатый воздух. На трубопроводе сжатого воздуха должен быть установлен невозвратно-запорный клапан. Для систем аэрозольного пожаротушения должны быть предусмотрены функции контроля исправности пусковых электрических цепей.
2790. Независимо от наличия дистанционного пуска в системе должно быть предусмотрено местное управление непосредственно из станции пожаротушения, а насоса - с места его установки.
Для систем аэрозольного пожаротушения местное управление допускается не предусматривать.
2791. Системы дистанционного пуска (с помощью воздуха, азота, углекислого газа и т. п.) должны иметь два пусковых сосуда, каждый из которых должен обеспечить однократный полный пуск системы пожаротушения.
2792. Управление арматурой дистанционного пуска должно осуществляться маховиками или рычагами, имеющими жесткое соединение со штоками или с валиками.

§ 2. Трубопроводы и арматура

2793. Трубопроводы систем пожаротушения не допускается прокладывать через хранилища топлива, смазочного масла, охлаждаемые помещения на всех судах и через насосные отделения нефтеналивных судов.
2794. Огнетушащее вещество систем объемного тушения в каждое охраняемое помещение следует вводить по отдельному трубопроводу; запорная арматура должна быть установлена в помещении станции пожаротушения.
Допускается один распределительный трубопровод на группу одноименных небольших по объему помещений (например, фонарную и малярную).
2795. Прокладка трубопроводов систем газотушения через жилые и служебные помещения, за исключением коридоров, может быть допущена только в том случае, если трубопроводы на всем протяжении внутри этих помещений выполнены без разъемных соединений и испытаны на прочность давлением, требуемым для гидравлического испытания коллекторов на станциях пожаротушения.
При прокладке этих трубопроводов через коридоры жилых и служебных помещений могут применяться разъемные соединения. При этом их число должно быть сведено к минимуму.

§ 3. Станции пожаротушения

2796. Оборудование всех систем пожаротушения, за исключением системы водотушения, следует размещать в помещении станции пожаротушения вне охраняемых помещений.
Если работа этих систем связана с действием пожарного насоса, то на пассажирских судах длиной более 65 м, самоходных сухогрузных и нефтеналивных судах грузоподъемностью более 1500 т пожарный насос, приводной двигатель, а также их органы управления должны быть расположены вне защищаемого помещения.
2797. Станции пенотушения и объемного тушения должны соответствовать следующим требованиям:
1) все станции пожаротушения (далее - станция), за исключением станций для машинных помещений, должны быть размещены на открытых палубах или непосредственно под ними с непосредственным выходом на палубы.
Отсутствие у станции пожаротушения для машинных помещений непосредственного выхода на открытую палубу допустимо лишь при наличии устройства дистанционного пуска огнетушащего вещества из рулевой рубки или другого помещения, имеющего непосредственный выходом на палубу;
2) станции следует размещать в герметичных выгородках или шкафах.
Конструкция переборок и палуб, отделяющих станцию от защищаемых помещений, должна быть типа А (раздел 9 настоящих Правил);
3) в помещении станции должна быть тепловая изоляция из негорючих материалов и отопление, если для нормальной работы станции необходима положительная температура;
4) для контроля температуры воздуха в помещении станции должен быть установлен термометр, видимый как изнутри станции, так и снаружи через иллюминатор. Температура воздуха в помещении станции не должна превышать 40 ^оС.
Показания манометров на воздухохранителях должны быть видимы как изнутри станции, так и снаружи через иллюминатор;
5) освещение станции должно быть естественным и электрическим, причем светильники должны получать питание от основной сети и от аварийного освещения;
6) станция должна быть постоянно закрыта на замок, имеющий 2 ключа, один из которых следует хранить в закрытом ящике с остекленной стенкой вблизи замка, а второй - в рулевой рубке;
7) в помещении станции на видном месте должна быть вывешена схема системы пожаротушения с указанием пусковых устройств и охраняемых помещений, а также краткая инструкция по вводу системы в действие;
8) на всех клапанах и устройствах станции должны быть отличительные таблички с надписями и указателями: «Открыто», «Закрыто»;
9) станции должны быть оборудованы автономной вытяжной вентиляцией, обеспечивающей 12 обменов воздуха в час.
2798. В обоснованных случаях для отдельных защищаемых помещений допускается предусматривать местные станции, с числом сосудов не более пяти (не более 125 кг углекислого газа).
Внутри машинного помещения допускается устанавливать сосуды для защиты картеров, глушителей двигателей внутреннего сгорания, дымовых труб и других замкнутых объемов, находящихся внутри машинного помещения.
2799. Станции на нефтеналивных судах должны быть расположены за пределами палубы грузовых наливных отсеков.
2800. В любых условиях эксплуатации судна должен быть исключен самопроизвольный пуск системы; все устройства должны быть защищены от механических повреждений; рукоятки пуска систем пенотушения и объемного тушения должны быть опломбированы администрацией судна.

262. Гидравлические испытания систем пожаротушения.
Система водотушения

2801. Системы пожаротушения должны испытываться пробным
давлением в соответствии с приложением 332 настоящих Правил.

§ 1. Пожарные насосы

2802. Насосы систем водотушения должны иметь механический привод, а их количество должно соответствовать нормам, приведенным в приложении 333 к настоящим Правилам.
В отдельных случаях Регистр судоходства допускает привод пожарных насосов от главного двигателя при условии, что конструкция комплекса «двигатель - валопровод - винт» позволяет работать пожарному насосу на стоянке судна и обеспечивает отключение насоса при его движении.
По согласованию с Регистром судоходства допускается клиноременная передача от главного двигателя к насосу, обеспечивающая надежную передачу крутящего момента даже в том случае, если один из ремней разорван.
2803. Суммарную подачу основных пожарных насосов следует определять из условия одновременного обеспечения 15 % количества всех установленных на судне пожарных кранов, но не менее трех, а для судов с двигателями суммарной мощностью 220 кВт и менее - не менее двух при подаче струй самыми большими спрысками, применяемыми на судне.
Если на судне предусматриваются системы пожаротушения, потребляющие воду от пожарного насоса (системы пенотушения, водораспыления, орошения и т. п.), то подача насоса должна быть достаточной для обеспечения работы двух стволов системы водотушения и параллельной работы одной из других систем, потребляющих самое большое количество воды.
2804. Напор в системе должен быть достаточным для обеспечения одновременной работы систем, указанных в пункте 2803 настоящих Правил; при этом давление у пожарных кранов должно быть не менее 0,25 МПа.
2805. Судовые источники питания должны обеспечивать работу пожарных насосов в любых условиях эксплуатации судна, в том числе на стоянке.
2806. Стационарные пожарные насосы могут быть приспособлены для других судовых нужд, если на судне предусмотрен не менее двух насосов с автономными приводами, один из которых находится в постоянной готовности к немедленному вводу в действие по прямому назначению.
Если на судне устанавливается один пожарный насос, допускается его кратковременное использование для других целей (например, для обмыва палубы, клюзов и т. п.).
2807. Насосы и трубопроводы, предназначенные для пожаротушения, нельзя использовать для перекачивания нефтепродуктов, смазочного масла или других воспламеняющихся жидкостей, а также в качестве балластных насосов для цистерн, попеременно заполняемых топливом и балластом.
2808. На напорном трубопроводе до разобщительного клапана должен быть установлен манометр.
Насосы, создающие в пожарном трубопроводе давление выше допустимого, должны быть оборудованы перепускными клапанами для отвода воды из напорного трубопровода в приемный.
Перепускные клапаны должны быть отрегулированы на давление, превышающее рабочее не более чем на 10 %.
2809. Стационарные пожарные насосы и соответствующие им кингстоны должны быть установлены ниже ватерлинии судна порожнем. Если насос установлен выше указанной ватерлинии, должны быть предусмотрены надежные самовсасывающие устройства.
Необходимо предусмотреть возможность приема воды пожарными насосами от двух кингстонов, устанавливаемых на разных бортах судна.
2810. Стационарный аварийный пожарный насос должен соответствовать следующим требованиям:
1) насос должен иметь привод от дизельного или электрического двигателя, получающего питание от аварийного дизель-генератора. Если для привода насоса будет установлен дизель, то в помещении аварийного пожарного насоса должна быть предусмотрена расходная топливная цистерна вместимостью, достаточной для работы насоса в течение не менее 3 часов;
2) насос должен быть подсоединен к системе водотушения судна;
3) подача насоса должна быть достаточной для одновременной работы двухручных стволов с наибольшим диаметром спрыска, принятым для данного судна, при расчетном давлении. Если насос предполагается использовать также и для других систем водо- или пенотушения, то его подача должна быть соответствующим образом увеличена для обеспечения одновременной работы с одной из этих систем, потребляющих наибольшее количество воды;
4) насос, источники энергии для его привода и приемные кингстоны должны быть расположены таким образом, чтобы при возникновении пожара в помещении, где расположен основной пожарный насос, они не вышли из строя;
5) вход в помещение аварийного насоса должен быть независим от входа в помещение основного пожарного насоса. Насос нельзя размещать в нос от переборки форпика;
6) насос должен соответствовать требованиям пунктов 2808, 2809 настоящих Правил; при этом вторым кингстоном может быть любой из требуемых пунктом 2809 настоящих Правил, если клинкетная задвижка на приемном трубопроводе от этого кингстона находится в помещении аварийного насоса.

§ 2. Трубопроводы

2811. Диаметр магистральных трубопроводов системы водотушения и отростков от них должен быть таким, чтобы скорость воды в трубопроводах ни на одном из участков не превышала 4 м/с. Давление в пожарном трубопроводе не должно превышать 1 МПа.
2812. Участки трубопроводов системы водотушения, проходящие через неотапливаемые помещения и на открытых палубах, должны быть оборудованы запорной арматурой для отключения их от трубопроводов, проходящих через отапливаемые помещения, а также приспособлениями для спуска воды.
2813. На приемном и напорном трубопроводах каждого пожарного насоса должны быть установлены запорные клапаны; на приемных трубопроводах допускается установка клинкетов; при двух центробежных насосах и более на напорных трубопроводах каждого из них должны быть установлены невозвратно-запорные клапаны.
2814. Трубопроводы системы водотушения должны быть изготовлены из стальных бесшовных труб с антикоррозийным покрытием с внутренней и внешней сторон.
Арматура должна быть изготовлена из бронзы, латуни, стали или других равноценных им по коррозионной стойкости материалов.
Прокладки соединений должны быть изготовлены из материалов, стойких к воздействию огнетушащего вещества.
2815. На судах длиной 50 м и более на пожарном трубопроводе с линейной магистралью в легкодоступных местах должны быть установлены запорные клапаны не реже чем через 30 м.

§ 3. Пожарные краны

2816. Каждый пожарный кран должен быть оборудован стандартной соединительной головкой быстросмыкающегося типа.
Краны, устанавливаемые на открытых палубах, также должны быть снабжены быстросмыкающейся головкой-заглушкой.
2817. Пожарные краны должны быть расположены на судне таким образом, чтобы была обеспечена одновременная подача двух струй воды в любое место судна.
Пожарные краны следует устанавливать:
на открытых палубах - в районе выхода из надстроек и шахт, а также у грузовых люков;
внутри помещений - в коридорах и вестибюлях, в машинных помещениях.
Пожарные краны следует устанавливать от палуб или настилов на расстоянии не более 1,35 м.
Пожарные краны, установленные во внутренних помещениях, должны быть удалены один от другого не более чем на 20 м.
Наружные пожарные краны должны быть расположены на расстоянии не более 40 м один от другого.
Между двумя соседними запорными клапанами должны быть установлены сдвоенные пожарные краны.
На судах, перевозящих палубные грузы, пожарные краны должны быть защищены от повреждений их грузом и, кроме того, расположены в легкодоступных местах.
2818. В машинных и котельных отделениях предусматривают не менее двух пожарных кранов, расположенных у противоположных бортов; при этом на судах мощностью до 750 кВт допускается использовать кран, установленный непосредственно у пожарного насоса (между насосом и запорным клапаном).
В машинных отделениях судов мощностью менее 220 кВт допускается устанавливать один пожарный кран, расположенный у пожарного насоса (между насосом и запорным клапаном).
2819. Буксиры, буксиры-толкачи, ледоколы, спасательные суда и плавучие доки должны быть оборудованы коллекторами с быстросмыкающимися гайками, устанавливаемыми на открытых палубах и предназначенными для подачи воды на другие суда.
2820. Все пожарные краны на судне должны быть окрашены в красный цвет и пронумерованы.

§ 4. Пожарные рукава и стволы

2821. Пожарные рукава должны соответствовать следующим требованиям:
1) длина рукавов для кранов, установленных на открытой палубе, должна быть не менее 10 и не более 20 м, а для кранов, установленных в помещениях судна, - не менее 10 м.
2) рукава необходимо изготавливать из одобренных Регистром судоходства или признанной им организацией материалов.
2822. Количество пожарных рукавов должно быть равно количеству кранов, установленных на судне.
2823. Каждый пожарный рукав в собранном виде с пожарным стволом должен быть размещен рядом с краном, для которого он предназначен.
Рукава следует хранить в отдельных незапирающихся шкафах или на вьюшках; на шкафах должна быть надпись: «ПР» (пожарный рукав).
2824. Стволы должны быть комбинированными, дающими возможность получить как компактную, так и распыленную струи.
2825. Стандартные диаметры насадок принимают равными 12, 16 и 19 мм или близкими к этим размерам.
Диаметр насадки ручных стволов на открытых палубах судов грузоподъемностью 1000 т и более, на пассажирских судах длиной 50 м и более, судах технического флота и плавучих доках должен быть не менее 16 мм.
На буксирах и толкачах, имеющих главные двигатели суммарной мощностью менее 900 кВт, допускается применение на открытых палубах ручных пожарных стволов с диаметром насадки 12 мм, если работа системы пенотушения на этих судах обеспечивается пожарным насосом.

263. Система пенотушения

2826. В системе пенотушения в качестве огнетушащего вещества может вырабатываться пена кратности:
1) низкой - около 10:1;
2) средней - между 50:1 и 150:1;
3) высокой - около 1000:1.
В системе тушения пеной низкой кратности должна вырабатываться пена кратностью не более чем 12:1. Если фактическая кратность несколько большая, чем 12:1, количество пенообразователя рассчитывается, как для системы с кратностью 12:1. Если фактическая кратность несколько меньшая, чем 12:1, количество пенообразователя должно быть пропорционально увеличено.
2827. Должны применяться пенообразователи одобренного Регистром судоходства типа.
2828. Производительность системы пенотушения и количество пенообразователя должны рассчитываться в зависимости от кратности пенообразования, интенсивности подачи раствора и продолжительности работы системы, указанных в приложении 334 к настоящим Правилам.
2829. Цистерны для пенообразователя должны быть оборудованы устройствами для наполнения и спуска жидкости, устройством для контроля за уровнем жидкости и горловинами для осмотра и очистки. Вместимость цистерн должна быть достаточной для хранения всего запаса пенообразователя.
Если при работе системы в цистернах не должно создаваться избыточное давление, то между цистернами и магистральным трубопроводом следует предусматривать обратные (невозвратные) клапаны.
Если на судах, предназначенных для эксплуатации с выходом в бассейны с соленой водой, в системе тушения высокократной пеной применен пенообразователь, работающий на пресной воде, то на станции пенотушения в цистерне должен быть предусмотрен ее запас не менее чем для однократного заполнения пеной защищаемого помещения. Остальная вода может подаваться из судовых запасов.
2830. В станции пенотушения на трубопроводе питания системы водой должен быть установлен манометр.
2831. Если судно оборудовано системой тушения пеной низкой и/или средней кратности, должны быть предусмотрены отростки от трубопровода раствора к месту входов в машинные помещения с верхней палубы, а также к районам приема жидкого топлива на судно.
На этих отростках должны быть установлены по два крана для подсоединения к ним пожарных рукавов с воздушно-пенными стволами или пеногенераторами.
2832. Система тушения пеной высокой кратности должна отвечать следующим требованиям:
1) площадь сечения пеноводов должна быть не менее площади сечения выходных отверстий пеногенераторов. Пеноводы должны быть проложены так, чтобы потери напора в них были минимальными, а расположение выходных отверстий должно быть таким, чтобы ничто не препятствовало свободному поступлению пены в защищаемое помещение;
2) выходное отверстие пеногенератора или пеновода в месте выхода его за пределы станции должны быть оборудованы закрывающим устройством. Это устройство должно открываться автоматически одновременно с пуском системы. Должны быть предусмотрены ручное управление устройством и указатели положения: «Открыто» и «Закрыто»;
3) должно быть предусмотрено переключающее устройство для выпуска пены на открытую палубу при испытании системы. Устройство должно быть опломбировано в положении, обеспечивающем поступление пены в защищаемое помещение;
4) оборудование, обеспечивающее работу пеногенераторов, должно получать питание от основного и аварийного источников энергии.
2833. В помещениях, защищаемых системой тушения пеной высокой кратности, в верхней части стороны, противоположной вводу пены, должны быть предусмотрены отверстия для выхода воздуха, соответствующие требованиям главы 238 части 2 и подпункта 2) пункта 1192 настоящих Правил.
2834. Необходимо, чтобы смесители для получения водного раствора пенообразователя необходимой концентрации, пеногенераторы и воздушно-пенные стволы были одобренного Регистром судоходства типа.
Расчетный расход пенообразователя через смеситель должен быть достаточным для обеспечения действия одновременно работающих стволов и/или пеногенераторов.
2835. Воздушно-пенный ствол, применяемый в судовых помещениях, должен обеспечивать подачу пены не менее 120 м³/ч.
2836. Переносной генератор воздушно-механической пены средней кратности должен соответствовать следующим требованиям:
1) расчетный расход по раствору пенообразователя при давлении перед пеногенератором около 0,6 МПа должен быть не менее 21,6 м³/ч;
2) дальность полета пенной струи не менее 8 м.
3) расчетное число пеногенераторов или установок комбинированной пены

N = Q/q, (618)

где Q - производительность системы по раствору, м3/ч;
q - производительность пеногенератора или установки комбинированной пены по раствору, м³/ч.
2837. Каждый лафетный ствол должен обеспечивать подачу раствора пенообразователя с интенсивностью не менее 50 %, указанной в сноске 1 приложения 334 к настоящим Правилам.
2838. Лафетный ствол должен быть снабжен переключающимся устройством для обеспечения попеременной подачи воды и пены. К этому устройству должны быть подведены отростки от водопожарной магистрали и магистрали пенного раствора.
Вместо переключающего устройства могут устанавливаться запорные клапаны, если предусматривается их взаимная блокировка.
2839. Расстояние от лафетного ствола до самой отдаленной границы защищаемой площадки, расположенной в нос от него, должно быть не более 75 % длины струи лафетного ствола при безветрии.
2840. Стационарная система пенотушения помещений для сухих опасных грузов должна соответствовать следующим требованиям:
1) перед выходом магистрального трубопровода системы на открытую палубу должен быть предусмотрен запорный клапан;
2) на магистральном трубопроводе с каждого борта должны быть предусмотрены клапанные коробки с пожарными кранами. Расстояние между коробками с каждого борта должно быть не более 40 м.
Число пожарных кранов в каждой коробке должно быть равным 50 % расчетного числа пеногенераторов.
2841. Система пенотушения буксиров толкачей, предназначенных для работы с несамоходными судами, перевозящими воспламеняющиеся жидкости или сухие опасные грузы, должна быть рассчитана на тушение пожара обслуживаемых несамоходных судах.
Производительность системы и запас пенообразователя определяются в соответствии с настоящими Правилами при этом за грузовые цистерны или трюмы принимают цистерны или трюмы несамоходного судна.
Установка пенотушения должна быть снабжена выкидными рукавами, пенными стволами с пеносливами или пенными генераторами с удлинителями.
Для защиты самих буксиров и толкачей могут применяться другие системы пожаротушения.

264. Система углекислотного тушения

§ 1. Общие указания

2842. Количество углекислого газа (в кг) должно быть определено по формуле:

G= 1,79 V , (619)

где V - расчетный объем наибольшего защищаемого помещения, м3;
- коэффициент, равный:
0,3 - для сухогрузных трюмов и прочих помещений, за исключением указанных ниже;
0,35 - для машинных помещений, расчетный объем которых определен с учетом полного объема шахт;
0,4 - для машинных помещений, расчетный объем которых определен без учета объема шахт с уровня, на котором площадь горизонтального сечения шахт равна 40 % площади машинного помещения или меньше ее.
Для машинных помещений берется тот коэффициент ср, при котором получается большее значение G.
На судах валовой вместимостью менее 2000, за исключением пассажирских, коэффициенты 0,35 и 0,4 допускается уменьшать до 0,3 и 0,35 соответственно.
2843. Суммарная площадь проходных сечений коллекторов, а также площадь проходного сечения распределительного коллектора должна быть не более суммы площадей проходных сечений клапанов сосудов, одновременно открываемых для наибольшего по объему защищаемого помещения.
2844. Площадь проходных сечений распределительных трубопроводов для отдельных защищаемых помещений должна быть не более суммарной площади проходных сечений клапанов сосудов, одновременно открываемых для данного помещения.
При этом суммарная площадь проходных сечений отводящих трубопроводов должна быть не больше площади проходного сечения подводящего трубопровода.
2845. Ввод 85 % расчетного количества углекислого газа должен быть обеспечен в течение не более:
1) 2 мин - для машинных помещений, помещений аварийных дизель-генераторов и пожарных насосов и других помещений, где применяются жидкое топливо или другие воспламеняющиеся жидкости;
2) 10 мин - для помещений, в которых не перевозятся и не применяются жидкое топливо или другие воспламеняющиеся жидкости.
2846. Для подачи углекислого газа в защищаемые помещения в верхней части этих помещений устанавливают сопла.
Если настил сланей машинных помещений расположен на высоте более 1 м от днища (второго дна), то часть сопл (около 15 %) должна быть расположена в верхней части пространства под настилом.
2847. Суммарная площадь выпускных отверстий сопл данного помещения должна быть не более 85 % суммарной площади проходного сечения распределительного трубопровода.
2848. В глушителях, утилизационных котлах и дымовых трубах вместо сопл допускаются перфорированные трубы.
Суммарная площадь перфораций трубы должна быть на 10 % меньше площади ее сечения.

§ 2. Сосуды

2849. Число сосудов для хранения сжиженного углекислого газа определяется в зависимости от степени наполнения (количество углекислого газа на 1 л вместимости), которая должна быть не более 675 кг/м3 при расчетном давлении углекислого газа в сосуде 12,5 МПа и выше или не более 750 кг/м³ при расчетном давлении углекислого газа в сосуде 15 МПа и выше.
При заполнении сосудов допускается отклонение не более чем 0,5 кг от расчетного количества углекислого газа на сосуд.
В случае, предусмотренным пунктом 2798 настоящих Правил, степень наполнения следует уменьшить на 75 кг/м³ по сравнению с указанными выше предельными значениями.
2850. Сосуды устанавливают в вертикальном положении рядами на прокладках, которые могут быть из дерева.
Сосуды должны быть доступны для осмотра и определения количества углекислого газа. Каждый сосуд должен иметь маркировку с порядковым номером.
Пусковые сосуды должны располагаться на станции пожаротушения и иметь особую окраску.
2851. На станции углекислотного тушения должно быть устройство для взвешивания сосудов или замера уровня жидкости в них.

§ 3. Трубопроводы и арматура

2852. Трубопровод, соединяющий сосуд с коллектором, должен быть цельнотянутым и выполнен из красной меди.
Допускается применение специальных гибких рукавов из одобренных материалов.
На трубопроводе должен быть установлен обратный (невозвратный) клапан.
2853. На коллекторе станции углекислотного тушения должен быть установлен манометр, имеющий шкалу, верхнее значение которой превышает значение давления гидравлического испытания сосудов не менее чем на 1 МПа. Цена деления шкалы манометра должна быть не более 0,5 МПа.
2854. Клапаны сосудов должны соответствовать следующим требованиям:
1) иметь предохранительные устройства.
Разрыв предохранительных мембран должен происходить при повышении давления в сосуде до значения (1,3±0,1)р, МПа, где р - расчетное давление в сосуде. Для клапанов с прорезными мембранами, оборудованными дополнительно предохранительными мембранами, давление разрыва прорезных мембран должно быть больше верхнего предельного значения разрыва предохранительных мембран не менее чем на 1 МПа.
Должно быть предусмотрено контрольное приспособление, указывающее на срабатывание предохранительного устройства;
2) устройство для открывания клапана должно быть рычажного типа и обеспечивать полное открывание клапана поворотом рычага на угол не более 90о. Устройство должно допускать возможность индивидуального или группового открывания клапанов;
3) иметь трубки с косым срезом, не доходящие до днища сосудов на 5-15 мм. Диаметр прохода указанных трубок, а также трубок, соединяющих клапаны сосудов с коллектором, должен быть не менее 10 мм;
4) если клапаны пусковых сосудов отличаются по конструкции от клапанов остальных сосудов, они должны быть обозначены краской другого цвета и иметь на корпусе маркировку: «Пусковой».
2855. Отвод газа от предохранительных устройств клапанов должен осуществляться за пределы станции в атмосферу по отдельному трубопроводу, имеющему на выходном отростке звуковое сигнальное устройство, или в распределительный коллектор, на котором должны быть:
1) два трубопровода, один из которых с запорным клапаном и открытым концом, а второй - с предохранительной мембраной;
2) сигнальное устройство о наличии давления в коллекторе, выведенное в помещение с постоянной вахтой.
В этом случае контрольное приспособление, указывающее на срабатывание предохранительного устройства, для клапанов не требуется.
2856. На трубопроводах, подающих углекислый газ от пусковых сосудов в сервомоторы, должны быть предусмотрены запорные клапаны, сблокированные с устройством открывания пусковых сосудов.

§ 4. Пусковые устройства

2857. Для помещений, предусмотренных подпунктом 1) пункта 2845, предусматривают дистанционный пуск из центрального пожарного поста или с места вблизи входа в них.
Пусковые устройства системы на станции пожаротушения должны обеспечивать одновременное открывание клапанов сосудов, предназначенных для указанных помещений.
2858. Пост дистанционного пуска системы должен быть оборудован устройством, сигнализирующим о поступлении углекислого газа в защищаемое помещение. В зависимости от места расположения поста необходимость наличия такого устройства является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.

265. Аэрозольная система пожаротушения

2859. В системе аэрозольного пожаротушения необходимо применять генераторы огнетушащего аэрозоля согласованного Регистром судоходства типа.
2860. Система аэрозольного пожаротушения должна включать в себя:
1) генераторы огнетушащего аэрозоля;
2) щит управления и сигнализации;
3) устройства оповещения о запуске системы аэрозольного пожаротушения.
2861. Расчетная масса аэрозолеобразующего состава, кг, должна быть определена по формуле:

G =  (620)

где V - расчетный свободный объем защищаемого помещения, м³;
- объем /-го воздухохранителя, м³;
n - число воздухохранителей в защищаемом помещении;
i - порядковый номер воздухохранителя;
P_bxi - рабочее давление в i-ом воздухохранителе, МПа;
Р_а - атмосферное давление, МПа;
 - нормативная огнетушащая концентрация аэрозоля, кг/м³;
k - коэффициент запаса, равный 1,5.
2862. Расчетное количество генераторов должно быть определено по формуле:

N=G/m, (621)

где G - расчетная масса аэрозолеобразующего состава, кг;
m - масса заряда в одном генераторе, кг.
Полученное в результате расчетное дробное число N следует округлять до целого в большую сторону.
2863. При пуске системы должно быть обеспечено:
1) автоматическое включение оповещения в защищаемом помещении в соответствии с подпунктом 3) пункта 4043 настоящих Правил;
2) автоматическое отключение вентиляции в защищаемом помещении.
2864. Генераторы должны устанавливаться непосредственно в защищаемом помещении на негорючем основании.
2865. Генераторы должны обладать возможностью автоматического (самопроизвольного) запуска при повышении температуры окружающего воздуха свыше 250⁰С.
2866. Расположение генераторов должно обеспечивать равномерное распределение огнетушащего аэрозоля в защищаемом помещении.
При наличии в защищаемом помещении застойных зон, образованных оборудованием и ограждающими конструкциями, должна предусматриваться установка дополнительных генераторов для подачи огнетушащего аэрозоля непосредственно в застойные зоны.
2867. Подача расчетной массы аэрозоля должна быть обеспечена в течение не более 2 минут - для машинных помещений, помещений аварийных дизель-генераторов и других помещений, где применяются жидкое топливо или другие легковоспламеняющиеся, горючие жидкости.
2868. Аэрозольные струи при работе генераторов не должны оказывать теплового воздействия на пути эвакуации, судовое оборудование, электрические кабели, аварийное освещение, предупредительную сигнализацию, топливные и масляные цистерны и трубопроводы с учетом норм пункта 2869 настоящих Правил.
2869. Каждый тип генератора должен иметь данные о расстоянии (по оси аэрозольной струи) от места ее выхода из генератора до границы тепловой зоны с температурой + 70 ^оС.
2870. Щит управления и сигнализации должен соответствовать требованиям глав 351, 354, 356 настоящих Правил.
2871. Щит управления и сигнализации должен обеспечивать дистанционный запуск всех генераторов в защищаемом помещении одновременно. При количестве генераторов более 5 штук в защищаемом помещении возможен групповой запуск генераторов при условии выполнения требований пункта 2867 настоящих Правил.
2872. При защите нескольких помещений системой аэрозольного пожаротушения щит управления и сигнализации должен обеспечивать раздельный запуск генераторов в каждом помещении.
2873. В случае исчезновения напряжения должно быть предусмотрено автоматическое переключение питания системы объемного аэрозольного пожаротушения на аварийный источник.
2874. Щит управления и сигнализации не должен выдавать электрических импульсов, способных произвести ложный пуск генераторов, в том числе при аварийном отключении и включении питания, коротком замыкании или обрыве провода.
2875. Пусковые цепи должны быть выполнены экранированными кабелями. Кабельная сеть должна соответствовать требованиям раздела 60 настоящих Правил.

266. Система инертных газов нефтеналивных судов

2876. Система инертного газа должна обеспечивать подачу газа в количестве не менее 125 % максимальной расчетной подачи грузовых насосов и создавать давление в охраняемых отсеках не более 20 кПа.
2877. Система инертных газов должна иметь:
1) генераторы инертного газа или устройства для отбора газа из дымоходов котлов;
2) оборудование для охлаждения и очистки газа от твердых частиц и сернистых продуктов сгорания, осушения инертных газов (газоочистители);
3) вентиляторы (пароэжекторы) для нагнетания газа;
4) трубопроводы и арматуру для пуска и регулирования подачи газа в охраняемые отсеки;
5) приборы контроля, показывающие объемную долю кислорода или углекислого газа, температуру и давление газа;
6) звуковую и световую сигнализацию по предельному значению температуры инертного газа, подаваемого в охраняемые отсеки.
Датчики по температуре должны быть установлены на напорном трубопроводе системы инертного газа до первого ответвления в охраняемый отсек.
2878. Объемная доля кислорода в инертных (дымовых) газах должна быть не более 5 % или объемная доля углекислого газа должна быть не менее 12 %.
2879. Температура инертного газа, поступающего в охраняемые отсеки, должна быть не более 40 ^оС.
2880. Газоочистители должны устанавливаться со стороны всасывания вентиляторов или со стороны нагнетания пароэжекторов.
2881. Система инертного газа должна обеспечивать продувку отсеков воздухом.
Приемное отверстие для воздуха должно быть снабжено запорной арматурой с указаниями: «Открыто» и «Закрыто».
2882. Звуковая и световая сигнализация должна срабатывать в зависимости от изменения параметров установки в следующих случаях:
1) повышение температуры инертного газа выше 40 ^оС - включается световая и звуковая сигнализация;
2) повышение температуры инертного газа выше 60 ^оС - отключаются вентилятор или подача пара на эжектор.
2883. Установка инертного газа должна иметь систему охлаждения. Специальные насосы для этой цели могут не предусматриваться.

§ 1. Трубопроводы и арматура

2884. Должен быть предусмотрен атмосферный трубопровод для обеспечения устойчивой работы установки инертного газа при подготовке ее к действию, при отключении подачи газа в охраняемые отсеки. Патрубок для сброса газа в атмосферу должен устанавливаться на напорном трубопроводе подачи инертного газа в охраняемые отсеки до первого запорного клапана.
2885. Трубопроводы для подачи газа должны быть снабжены спускными пробками для удаления конденсата, а также устройствами, обеспечивающими возможность пропаривания трубопроводов и очистки от продуктов коррозии и загрязнений.
2886. На трубопроводе системы инертного газа до ответвления на ближайший охраняемый отсек должен быть установлен невозвратно-запорный клапан или устройство аналогичного значения, предотвращающее поступление паров из грузовых отсеков в газоочиститель (теплообменник - охладитель газов) при остановке вентиляторов (пароэжекторов). Если в качестве невозвратного устройства используется водяной затвор, то его питание водой должно осуществляться непрерывно.
2887. Должны быть приняты меры для защиты водяного затвора от замерзания, но таким образом, чтобы его непроницаемость не нарушалась в результате перегрева.
2888. На трубопроводе системы инертного газа, в случае если вентилятор (пароэжектор) может создавать давление выше допустимого, должно быть предусмотрено предохранительное устройство жидкостного или иного эквивалентного типа, предотвращающее создание в охраняемых отсеках давления выше 20 кПа.
2889. Отростки трубопроводов для подачи инертного газа в охраняемые грузовые отсеки должны располагаться в верхней части, выше уровня нефтепродукта, на возможно большем расстоянии от газоотводных труб, в смежные с грузовыми - в нижней части отсеков. На каждом отростке должны быть установлены огнепреградитель и запорная арматура.
2890. Должны быть предусмотрены соответствующие устройства для подключения магистрали инертного газа к внешнему источнику инертного газа.

267. Дополнительные требования к пассажирским судам

2891. На дебаркадерах, брандвахтах и других стоечных судах, предназначенных для проживания более 12 человек и не оборудованных двигателями, упомянутыми в пункте 2776 настоящих Правил, с экипажем 3 человека и более в качестве пожарного насоса допускается использовать переносной мотонасосный агрегат, соответствующий следующим требованиям:
1) он должен обеспечивать одновременную работу двух ручных пожарных стволов с диаметром спрыска не менее 12 мм при высоте всасывания не менее 5 м и давлении нагнетания 0,4-0,6 МПа, иметь надежное самовсасывающие устройство;
2) двигатель насоса должен легко и быстро запускаться как при положительной, так и при отрицательной (до -5 ^оС) температурах окружающего воздуха.
Вместимость топливного бака двигателя должна быть достаточной для обеспечения работы насоса в течение 1,5 часа; на судне должен быть запас топлива, достаточный для заполнения топливного бака;
3) размеры и тип соединительной арматуры выкидных рукавов и стволов должны быть одинаковыми с принятыми на судне для стационарной системы водотушения;
4) мотонасосный агрегат должен быть снабжен приспособлениями и инструментом согласно спецификации организации-изготовителя.
Переносные мотонасосные агрегаты следует хранить на палубе в специальных шкафах или ящиках.
2892. На пассажирских многопалубных судах и на судах, оборудованных в основном спальными каютами, за исключением судов с двигателями мощностью 220 кВт и менее, пожарный трубопровод должен быть выполнен по кольцевой схеме. Для отключения отдельных участков пожарного трубопровода на нем должны быть установлены клапаны в легкодоступных местах.
2893. В жилых помещениях не допускается установка переносных углекислотных или других газовых огнетушителей.
2894. Закрытые помещения (трюмы), предназначенные для перевозки автомобилей и другой техники с топливом в баке, должны быть оборудованы одной из систем объемного пожаротушения и автоматической сигнализацией обнаружения пожара.
2895. На судах, которые имеют двери с дистанционно управляемыми приводами закрытия, в рулевой рубке должна быть предусмотрена исполнительная сигнализация закрытия дверей.

268. Дополнительные требования к нефтеналивным судам и судам,
обслуживающим их

2896. Использовать для двигателей и котлов топливо с температурой вспышки паров ниже 60 ^оС не разрешается.
2897. Машинные помещения должны быть оборудованы принудительной вентиляцией, создающей избыточное давление воздуха.
2898. Насосные отделения и установленные в них грузовые насосы должны быть оборудованы устройствами для сбора и удаления утечного груза.
2899. В помещениях и пространствах второй категории пожароопасности (глава 441 настоящих Правил) применение ременных передач для привода насосов не допускается.
На приводных валах насосов, установленных в насосном отделении и предназначенных для перекачки жидкостей с температурой вспышки паров ниже 60 оС, в местах прохода через палубу или переборку должны быть герметичные уплотнительные сальники с охлаждением.
При отсутствии охлаждения сальников должен быть предусмотрен дистанционный контроль их температуры.
2900. Штоки клинкетов грузовых наливных цистерн (танков) должны быть выведены на грузовую палубу через уплотнительные сальники. Конструкция сальников должна позволять их смену или поджатие с палубы. Штоки не должны быть пустотелыми.
2901. Основным средством измерения уровня жидкости в грузовых цистернах (танках) должен быть закрытый способ, без вскрытия горловин в этих цистернах. Открытый способ измерения уровня жидкости допускается только в качестве резервного средства.
2902. Для отвода статического электричества шланги, предназначенные для погрузки и выгрузки воспламеняющихся жидкостей, должны иметь заземляющий проводник из гибкой проволоки или пластину, припаянную концами к фланцам.
2903. Газовыпускные трубы котлов и двигателей внутреннего сгорания должны быть оборудованы искрогасителями.
На судах, не имеющих механических установок, дымоходы должны быть оборудованы искроуловителями.
Необходимо, чтобы конструкция искрогасителей и искроуловителей была одобрена Регистром судоходства.
2904. Конструкция всех участков газоотводной системы должна предусматривать свободный сток и возможность спуска конденсата и зачистки магистрали.
2905. Пламепрерывающая арматура, устанавливаемая на газоотводных трубах, должна быть из коррозионностойкого материала.
Конструкция пламепрерывающей арматуры должна позволять ее замену и разборку без демонтажа газоотводных труб.
2906. Система пенотушения должна обеспечить подачу пены в любую наливную цистерну (танк), палуба которой вскрыта, а также в любой район палубы грузовых цистерн. Пену для этих целей следует подавать лафетными стволами и переносными устройствами (воздушно-пенными стволами или пеногенераторами).
2907. Лафетные стволы должны быть установлены на судах грузоподъемностью 2000 т и более, другие суда могут комплектоваться лишь переносными пеногенераторами или ручными воздушно-пенными стволами. В этом случае интенсивность подачи раствора пенообразователя каждым пеногенератором или воздушно-пенным стволом должна составлять не менее 25 % расчетной.
2908. При применении на судах пены средней кратности количество пенообразователя должно быть не менее расчетного и достаточным для работы в течение 10 минут расчетного числа пеногенераторов и одного установленного лафетного ствола.
2909. Лафетный ствол должен быть снабжен переключающим устройством для попеременной подачи воды и пены. К этому устройству должны быть подведены отростки от трубопроводов водо- и пенотушения. Вместо переключающего устройства допускается устанавливать запорные клапаны, если предусматривается их взаимная блокировка.
Подача любого лафетного ствола по раствору должна соответствовать требованиям указанным в приложении 334 к настоящим Правилам.
2910. В легкодоступных местах на палубе грузовых танков на магистральном трубопроводе пенотушения приблизительно через каждые 30 м должны быть установлены отсечные клапаны. Каждый клапан должен быть снабжен табличкой с надписью, извещающей, что в обычных условиях эксплуатации клапан должен быть постоянно открыт.
Перед каждым отсечным клапаном на магистрали должны быть установлены сдвоенные пожарные краны диаметром около 70 мм для подсоединения рукавов с воздушно-пенными стволами на расстоянии, при котором обеспечивается выполнение требования пункта 2817 настоящих Правил.
Отростки от магистральных трубопроводов систем водо- и пенотушения к лафетным стволам также должны располагаться до отсечных клапанов.
Если применяется пена средней кратности, вместо сдвоенных пожарных кранов должны устанавливаться клапанные коробки с числом пожарных кранов, равным 50 % расчетного числа пеногенераторов.
2911. На магистральном трубопроводе пенотушения в пределах станции пенотушения должен быть установлен запорный клапан.
Перед запорным клапаном должно быть по одному отростку, выведенному на палубу у носовой части кормовой надстройки к лафетным стволам, которые должны быть установлены по левому и правому борту у носовой переборки кормовой надстройки или жилых помещений, обращенных в сторону грузовой палубы, и по сдвоенному пожарному крану диаметром около 70 мм для подсоединения пожарных рукавов с воздушно-пенными стволами.
2912. Трубы-удлинители на нефтеналивных судах должны быть стальными или из легких сплавов в количестве, равном 50 % расчетного числа пеногенераторов; на обоих концах труб должна быть присоединительная арматура для пожарных рукавов и переносных пеногенераторов.
Длина труб-удлинителей должна быть от 4 до 5 м; посередине трубы должна быть установлена легкая тренога. Трубы-удлинители размещают в кормовой части судна.
2913. Каждый воздушно-пенный ствол, установленный на грузовой палубе, должен обеспечивать подачу пены не менее 4 м³/мин на расстояние не менее 15 м.
2914. Для контроля содержания паров нефтепродуктов на судах, предназначенных для перевозки нефтепродуктов с температурой вспышки паров ниже 60 ^оС, должно быть 2 ручных переносных газоанализатора.
2915. Палубные механизмы размещают над сухими отсеками, имеющими герметичные закрытия.
2916. Передачи от механических рулевых приводов нефтеналивных судов, предназначенных для перевозки жидкостей с температурой вспышки паров ниже 60 ^оС, прокладывают над палубой в желобах или коробках.
Конструкция трущихся деталей этих приводов должна исключать искрообразование при трении и ударах.
2917. Весь рабочий инструмент (кувалды, ручники, гаечные ключи и пр.), используемый для работы во взрывоопасных помещениях и пространствах нефтеналивных судов, предназначенных для перевозки, хранения и перекачки жидкостей с температурой вспышки паров ниже 60 ҮС, должен быть изготовлен из материалов, исключающих искрообразование при ударах.
2918. На грузовом трубопроводе на палубе должны быть герметичные заглушки, изготовленные из материала, исключающего искрообразование при ударах.
Конструктивно должна быть обеспечена возможность погрузки и выгрузки воспламеняющихся жидкостей закрытым способом.
2919. Если перекачивающие нефтестанции работают с воспламеняющими жидкостями с температурой вспышки паров ниже 60 оС, пар или электроэнергия должна подаваться на них с берега или другого судна.
Установка двигателей внутреннего сгорания непосредственно на этих станциях допускается по согласованию с Регистром судоходства.
2920. Котельные отделения на зачистных станциях, работающие с воспламеняющимися жидкостями с температурой паров ниже 60 ^оС, должны быть оборудованы двумя системами пожаротушения.
2921. Портовые суда (служебно-разъездные и вспомогательные суда, плавмагазины), обслуживающие нефтеналивные суда для нефтепродуктов с температурой вспышки паров ниже 60 ^оС, оборудуются искрогасителями (искроуловителями) одобренными Регистром судоходства типа.
2922. Помещения для курения на нефтеналивных судах должны быть оборудованы вытяжной вентиляцией.
2923. На нефтеналивных судах, предназначенных для перевозки, перекачки и хранения жидкостей с температурой вспышки паров ниже 60 %, должно быть предусмотрено заполнение сухих и отсеков, смежных с грузовыми танками, инертными газами или их вентиляция.
Для несамоходных барж толкаемых составов должна быть предусмотрена вентиляция пиковых отсеков при условии заполнения кормовых коффердамов водой под крышку горловин или заполнение этих отсеков инертными газами.
Вентиляция должна обеспечивать в пиковых отсеках не менее 6-кратный обмен воздуха в час, а в отсеках, смежных с грузовыми танками - не менее чем трехкратный обмен воздуха в час.
2924. Конструктивные части оборудования, установленного или предназначенного для использование во взрывоопасных помещениях и пространствах, должны изготавливаться из материалов, обеспечивающих электростатическую и гальваническую искробезопасность.

269. Противопожарная защита судов длиной менее 25 м

2925. На суда длиной менее 25 м распространяются требования, изложенные в главах 260 - 268, если в настоящей главе нет дополнительных указаний.
2926. На открытых беспалубных судах двигатели должны быть покрыты съемными кожухами из негорючего материала.
2927. На съемных кожухах двигателей должны быть установлены вентиляционные трубы диаметром не менее 80 мм, из которых одна не должна доходить до днища корпуса судна на 70 мм, а другая - заканчиваться у крышки кожуха.
2928. На беспалубных судах без отдельного помещения для главных двигателей топливные цистерны должны быть размещены на расстоянии не менее 800 мм от двигателя и газовыпускных трубопроводов. В этом случае топливные цистерны должны быть выгорожены съемными щитами.
Вентиляция пространства в районе топливных цистерн, оборудование трубопроводов и установка поддонов должны быть выполнены, как и для цистерн, расположенных в отдельных отсеках.
2929. Для наполнения топливных цистерн на палубу должны быть выведены патрубки, предотвращающие попадание топлива внутрь корпуса. Пробки патрубков должны быть выполнены из металла, исключающего искрообразование.
2930. В местах прохода дымовых труб через деревянные палубы и переборки должна быть предусмотрена противопожарная разделка размером не менее 150 мм на сторону. Примыкающие к разделке конструкции из горючий материалов должны быть изолированы кровельной сталью по слою асбеста толщиной не менее 10 мм.
2931. Расстояние от камбузной плиты до конструкции из горючих материалов, защищенных негорючей теплоизоляцией, должно быть не менее 150 мм, при этом толщина изоляции должна быть не менее 25 мм, а изолированная площадь должна выходить за пределы плиты не менее чем на 250 мм.
2932. Газовый прибор и сосуд вместимостью до 20 л могут быть расположены в одном помещении, при этом их допускается соединять с помощью резинотканевого рукава.
2933. На судах длиной менее 25 м, кроме буксиров и толкачей, стационарную систему водотушения можно не предусматривать. В этом случае для машинного отделения должна быть предусмотрена система углекислотного или аэрозольного тушения, а для прочих помещений - автономные переносные или возимые углекислотные и пенные огнетушители.
2934. В помещениях с двигателями внутреннего сгорания достаточно иметь один пожарный кран, установленный непосредственно у пожарного насоса.
2935. На судах, за исключением пассажирских, буксиров-толкачей и нефтеналивных, вода может подаваться одной струей.
2936. На судах, оборудованных системой пенотушения, допускается подача пенообразователя во всасывающую полость пожарного насоса.
2937. Для пожарного насоса допускается предусматривать прием воды от одного кингстона.
2938. Трубопроводы системы водотушения могут быть изготовлены без антикоррозионного покрытия.
2939. Длина пожарных рукавов должна быть не менее 10 м.
2940. Ручные пожарные стволы допускается применять с насадкой диаметром менее 12 мм.
2941. На судах, указанных в пункте 2819, установка коллектора для подачи воды на другие суда не требуется.
2942. На судах длиной менее 12 м и суммарной мощностью двигателей 220 кВт и менее вместо стационарных систем пожаротушения допускается один пенный или порошковый огнетушитель, соответствующий требованиям главы 323 настоящих Правил.
2943. Механизмы, устройства и оборудование должны быть снабжены запасными частями, а также инструментом и приспособлениями, необходимыми для разборки, ремонта и регулировки в соответствии с техническими условиями на поставку или другой документацией, поставляемой с механизмами.
В число обязательных должны входить приспособления:
1) для точного затяга ответственных болтов и гаек (шатунных, анкерных и др.);
2) для измерения остаточных деформаций шатунных болтов двигателей;
3) для измерения расхождения щек коленчатого вала (раскепа) двигателей.
Запасные части должны быть замаркированы и защищены от коррозии, их следует хранить в доступных местах.
На судах класса «М» запасные части должны быть надежно закреплены.

Часть 4. Судовые устройства и снабжение

Раздел 39. Общие положения

270. Область распространения

2944. Настоящая часть Правил распространяется на судовые устройства, палубные механизмы, оборудование и снабжение судов внутреннего плавания.
2945. К устройствам, оборудованию и снабжению, предназначенным для специальных и технологических целей судов технического флота (папильонажные устройства земснарядов, створкоподъемные устройства на шаландах и им подобных судах), нормы настоящей части Правил не применяются.

271. Термины и определения

2946. В настоящей части Правил применяются следующие термины и определения:
1) буксир-толкач - судно, имеющее буксирное и сцепное устройства и предназначенное для буксировки и вождения методом толкания других судов и плавучих сооружений;
2) буксирное оборудование - кнехты, буксирные арки, ограничители, блоки, клюзы, стопоры, серьги и т.д.;
3) высота над корпусом - высота над самой верхней палубой в месте установки сигнальных средств;
4) дальность видимости - расстояние, с которого сигнальные огни должны быть видны в темную ночь при ясной погоде;
5) дальность слышимости - расстояние, с которого звуковой сигнал должен быть слышен при скорости ветра до 3 м/с;
6) длина и ширина судна - конструктивные длина и ширина судна;
7) запасный рулевой привод - оборудование, которое предусмотрено для перекладки руля или поворотной насадки с целью управления судном в случае выхода из строя основного рулевого привода;
8) индивидуальные спасательные средства - спасательный круг, спасательный жилет, гидрокостюм и теплозащитное средство;
9) гидрокостюм - костюм из водонепроницаемого материала, предназначенный для предохранения организма человека от переохлаждения в холодной воде;
10) теплозащитное средство - мешок или костюм из водонепроницаемого материала с низкой теплопроводностью, предназначенный для восстановления температуры человека, побывавшего в холодной воде;
11) коллективные спасательные средства - спасательная шлюпка, спасательный плот (плот, предназначенный для размещения на нем людей вне воды), спасательный прибор (легкий плот, стол, скамейка, предназначенные для поддержания людей на поверхности воды);
12) корпусные конструкции сцепного устройства - упоры, сцепные балки, подкрепления, фундаменты и т. п.;
13) основной рулевой привод - механизмы, силовые установки рулевого привода, если таковые имеются, вспомогательное оборудование и средства передачи крутящего момента баллеру руля или поворотной насадки (например, румпель или сектор) с целью управления судном при нормальных условиях эксплуатации;
14) палубные механизмы - механизмы, лебедки, насосы, гидро-, электродвигатели, замки, натяжные станции, средства передачи усилий, крутящего момента, ограничители и т.п., входящие в состав рулевого, якорного, швартового, буксирного, сцепного, грузового устройств, а также устройств для подъема рулевой рубки, мачт и т. п.;
15) расчетная нагрузка Рр - усилие от действия расчетного изгибающего момента.
16) расчетный изгибающий момент Мр - наибольший момент от внешних сил (включая и инерционные), действующих в горизонтальной плоскости относительно вертикальной оси сцепа, проходящей по линии пересечения плоскости разъема сцепа с диаметральной плоскостью состава;
17) сила света - отношение светового потока к телесному углу, в котором этот поток распространяется;
18) снабжение противопожарное - переносные активные средства борьбы с пожаром (аппараты, инвентарь и расходные материалы), предназначенные для тушения пожара; для обеспечения действий экипажа при тушении пожара; для обеспечения систем пожаротушения расходными материалами, необходимыми для работы этих систем при тушении пожара;
19) спусковые устройства - шлюпбалки и другие устройства на судне, предназначенные для спуска и подъема спасательных шлюпок.
20) сцепное оборудование - замки, натяжные станции, лебедки и т. п.;
21) толкаемый состав - жесткий или изгибаемый одно- или многониточный состав или составной грузовой теплоход. Толкач является частью толкаемого состава. Понятие «носовые якоря» относятся к баржам состава, «кормовые якоря» - к толкачу;
22) угловой люфт сцепного устройства - угол взаимного поворота судов в пределах свободных зазоров связей при изменении направления поворачивающего момента.
2947. В тексте настоящей части Правил под возникающими напряжениями, понимаются эквивалентные напряжения уэкв, вычисленные по формуле, МПа:

_экв = , (622)

где - нормальные напряжения в рассматриваемом сечении, МПа;
 - касательные напряжения в рассматриваемом сечении, МПа.
По этим напряжениям следует проверять условия прочности.
2948. Допускаемые напряжения, с которыми необходимо сравнивать напряжения, приведенные при проверке условий прочности, регламентированы в настоящей части Правил в долях предела текучести применяемого материала; при этом (если особо не оговорено) значение предела текучести следует принимать не более 0,7 временного сопротивления того же материала на растяжение.

272. Материалы

2949. Детали устройств и снабжения, указанные в приложении 336 к настоящим Правилам, подлежат контролю Регистра судоходства в отношении требований части 2 настоящих Правил.
Использование для указанных в приложении 335 к настоящим Правилам деталей других материалов следует в каждом конкретном случае согласовывать с Регистром судоходства.
2950. Валы, шестерни, зубчатые колеса и сектора румпеля подлежат ультразвуковому контролю в соответствии с требованиями пункта 1297 настоящих Правил.

273. Требования к палубным механизмам

2951. Конструкция и исполнение механизмов должны обеспечивать работу судна при всех нормальных условиях эксплуатации, а также при длительном крене судна до 15^о и дифференте до 5^о (без учета строительного дифферента).
Механизмы, предназначенные для установки на открытой палубе, должны быть рассчитаны исходя из условий их эксплуатации при температуре наружного воздуха от -20 до +40 ^оС.
2952. Палубные механизмы нефтеналивных судов следует размещать над сухими отсеками, имеющими герметичные закрытия.
2953. Тормозные накладки и их крепления должны быть стойкими к воде и нефтепродуктам, а также термостойкими до температуры 250 ^оС.
Допустимая термостойкость соединений между тормозной накладкой и опорным каркасом должна быть выше нагрева в соединении на всех возможных режимах работы механизма.
2954. Крепежные детали движущихся частей механизмов и устройств, а также крепежные детали, установленные в труднодоступных местах, должны иметь приспособления или конструкцию, не допускающие самопроизвольного их ослабления и отдачи. Движущиеся части механизмов должны быть закрыты защитными кожухами.
2955. Конструкция и материал деталей палубных механизмов (собачек, тормозных колодок и пр.), устанавливаемых во взрывоопасных помещениях и пространствах (пункты 4195 и 4196 настоящих Правил), должны исключать искрообразование.
2956. Устройства для смазывания механизмов должны быть легкодоступны и безопасны для обслуживания во время работы механизмов.
2957. Предохранительные и защитные устройства должны быть сконструированы и установлены так, чтобы при срабатывании они не представляли опасности, как в пожарном отношении, так и для обслуживающего персонала.
2958. Нагревающиеся поверхности механизмов, представляющие опасность в пожарном отношении, должны иметь огнестойкую теплоизоляцию, или должны быть предусмотрены конструктивные решения, благодаря которым предотвращается попадание на них топлива и масла.
Теплоизоляция должна быть покрыта металлическим кожухом или топливо-, маслонепроницаемым составом.
2959. Детали механизмов, соприкасающиеся со средой, вызывающей коррозию, должны быть изготовлены из антикоррозионного материала или иметь покрытия, стойкие против коррозии, в тех местах, в которых это необходимо для обеспечения безопасности при эксплуатации.
Узлы и детали механизмов, которые изготовлены из материалов с разным электрическим потенциалом и которые могут соприкасаться с агрессивными средами, должны быть защищены от электролитической коррозии.
2960. Устройства управления механизмами, системы дистанционного и автоматического управления должны соответствовать требованиям части 3 настоящих Правил.
2961. Устройства управления палубными механизмами должны быть выполнены таким образом, чтобы подъем производился вращением маховика вправо или движением рычага к себе, а спуск - вращением маховика влево или движением рычага от себя.
Стопорение тормозов должно производиться вращением маховиков вправо, а растормаживание - вращением влево.
2962. Механизмы, имеющие привод от источника энергии и ручной привод, должны быть оборудованы блокирующим устройством, исключающим возможность одновременной работы приводов.
2963. Допускаемые значения ручных усилий, прилагаемых к рычагам и маховикам управления, должны быть минимальными и назначаться в зависимости от частоты использования ручных приводов.
Для редко используемых устройств управления может быть допущено усилие не более 160 Н при ручном приводе и не более 300 Н при приводе от ноги.
В качестве максимального разового усилия, прилагаемого одним человеком в вертикальном направлении, допускается усилие до 490 Н (например, для расцепляющего устройства).
2964. Лебедки должны обеспечивать требующееся номинальное тяговое усилие при положении каната на среднем слое навивки.
Указанный для них в последующих главах запас прочности должен определяться при действии номинального тягового усилия каната на среднем слое навивки. Однако при более неблагоприятных случаях нагрузки запас прочности должен быть не менее двукратного.
2965. Лебедки с ручным приводом должны развивать номинальное тяговое усилие при усилии на рукоятках, равном 160 Н на каждого работающего.
При пятикратном ручном усилии и положении каната на нижнем слое навивки тяговое усилие должно быть не более 0,85 разрывного усилия каната на самом нижнем слое навивки.
2966. Крепление конца каната к барабану должно иметь надежную конструкцию.
Барабаны должны иметь по концам реборды, возвышающиеся над верхним слоем навивки не менее чем на 2,5 диаметра каната и не менее чем на 1,5 диаметра над последним слоем полностью навитого каната.
2967. Гидравлические приводы должны быть защищены предохранительными клапанами, давление срабатывания которых должно быть не более 1,1 максимального расчетного давления, кроме случаев, предусмотренных в пункте 3058 настоящих Правил.
Рабочая жидкость, отводящаяся от предохранительного клапана, должна направляться во всасывающий трубопровод или в гидробак.
2968. Должны быть предусмотрены устройства для полного удаления воздуха при заполнении гидравлического привода рабочей жидкостью, а также для пополнения ее утечек и спуска.
Внутренняя полость гидробака должна сообщаться с атмосферой только через фильтр (сапун).
2969. На гидробаке для контроля уровня рабочей жидкости должен быть предусмотрен указатель с отметкой нижнего и верхнего уровней и датчик минимального уровня жидкости.
2970. В гидравлических системах должны быть предусмотрены фильтры необходимой пропускной способности и тонкости фильтрации рабочей жидкости.
У постоянно действующих гидравлических систем, обеспечивающих безопасное движение судна, должна быть предусмотрена очистка фильтров без прекращения циркуляции рабочей жидкости.
2971. Всасывающие и сливные трубопроводы основного и запасного насосов должны располагаться в гидробаке таким образом, чтобы при упуске рабочей жидкости обеспечивалась работа запасного насоса.
2972. В местах возможной утечки рабочей жидкости из гидравлического оборудования должны быть предусмотрены поддоны.
2973. Гидравлические системы и трубопроводы должны соответствовать требованиям раздела 47 настоящих Правил.

274. Испытания

2974. Детали палубных механизмов, работающие при избыточном давлении, после окончательной механической обработки до нанесения защитных покрытий должны быть испытаны пробным гидравлическим давлением рпр, МПа, определяемым по формуле

рпр = (1,5 + 0,1 k)р, (623)

где k - коэффициент, принимаемый согласно приложению 336 к настоящим Правилам;
р - рабочее давление, МПа.
Во всех случаях значение пробного давления должно приниматься не ниже давления, соответствующего полному открытию предохранительного клапана, но не ниже 0,4 МПа для охлаждаемых полостей деталей и различного рода уплотнений и не ниже 0,2 МПа в других случаях.
Если значения температуры или рабочего давления превышают предусмотренные приложением 336 к настоящим Правилам значение пробного давления является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
2975. Детали гидравлических приводов, находящиеся под нагрузкой, должны быть проверены на прочность при действии усилий, соответствующих рабочему давлению, при этом эквивалентные напряжения в деталях не должны превышать 0,4 предела текучести материала детали.
2976. Напряжения в конструктивных элементах рабочих цилиндров, вызываемые внутренним давлением, не должны превышать 0,33 предела текучести материала.
При степени гибкости более 60 запас прочности на продольный изгиб должен быть не менее 5.
2977. Детали и узлы палубных механизмов (корпуса редукторов, поддоны и т. п.) заполняемые нефтепродуктами или их парами под гидростатическим или атмосферным давлением, подвергаются испытаниям на плотность наливом керосина или другим способом, одобренным Регистром судоходства. В сварных конструкциях испытанию на плотность достаточно подвергать только сварные швы.
2978. Палубные механизмы по окончании сборки, регулировки и обкатки до установки на судно испытываются на стенде под нагрузкой по согласованной с Регистром судоходства программе.
В отдельных случаях по согласованию с Регистром судоходства допускается заменять стендовые испытания испытаниями на судне.

275. Характеристика снабжения

2979. Характеристика снабжения N_c, м², вычисляется по формуле:

N_c = L(D+H)+k (624)

где L, В, Н - конструктивные размерения судна, м;
k - коэффициент, определяемый в соответствии с пунктами 2980 - 2982 настоящих Правил;
l - длина отдельных надстроек и рубок, м;
h - средняя высота отдельных надстроек и рубок, м.
Для судов катамаранного типа характеристику снабжения необходимо определять по формуле:

N_c =2L(B_K+T) + (L+B_c) (H-T) + k (625)

где В_К - ширина одного корпуса, м;
В_с - ширина судна в целом, м;
Т - осадка судна в грузу, м.
2980. Коэффициент k следует принимать равным 1 для судов с суммарной длиной надстроек и рубок, расположенных на всех палубах, превышающей половину длины судна, и 0,5 - для судов, у которых указанная суммарная длина находится в пределах от 0,25 до 0,5 длины судна.
При суммарной длине надстроек и рубок менее 0,25 длины судна надстройки и рубки при вычислении якорной характеристики можно не учитывать.
2981. Для судов на подводных крыльях, воздушной подушке и глиссирующих судов значение к следует принимать в 2 раза меньшими по сравнению с теми, которые указаны в пункте 2980 настоящих Правил. Подводные крылья при определении характеристики снабжения не учитываются.
У судов на подводных крыльях и воздушной подушке при отсутствии палубы надводного борта надстройкой следует считать часть судна выше нижней кромки оконных вырезов.
2982. Для судов, перевозящих грузы на палубе, параметр k, следует вычислять как произведение длины боковой проекции уложенного на палубе груза вместе с ограничивающими груз конструкциями на его среднюю высоту, а коэффициент к принимать равным 0,5 для судов, предназначенных для перевозки только сыпучих грузов, и 1 - для перевозки других палубных грузов.
2983. На дноуглубительных снарядах башни, черпаковые рамы и лотки в походном положении следует учитывать в характеристике снабжения как рубки, площадь боковой поверхности которых определяется по габаритному контуру.

Раздел 40. Рулевое устройство

276. Общие требования

2984. Требования настоящего раздела Правил распространяются на устройства с рулями (простыми, балансирными, полубалансирными) и поворотными насадками, а также на подруливающие устройства.
2985. Устройства специальной конструкции, не регламентируемые настоящими Правилами, в каждом случае подлежат согласованию с Регистром судоходства.
2986. Рулевым устройством должны быть оборудованы все самоходные суда.
Несамоходные суда, предназначенные для буксировки на канате, в отдельных обоснованных случаях вместо рулевого устройства могут быть оборудованы неподвижными стабилизаторами.
На стоечных и несамоходных судах, предназначенных для вождения только методом толкания, стабилизаторы допускается не устанавливать.
2987. Рулевое устройство должно обеспечивать показатели маневренности, указанные в разделе 15 настоящих Правил.
2988. В случае отказа основного привода или источника питания рулевой машины продолжительность перехода на запасный привод или перерыва в питании не должна превышать 5 секунд.
2989. Конструкция активных и носовых рулей, а также подруливающего устройства в каждом случае является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.

277. Руль и насадка

2990. Толщина листов обшивки пера обтекаемого руля t, мм, должна быть не менее определенной по формуле:

t = k d_o+3, (626)

где k - коэффициент, принимаемый согласно приложению 337 к настоящим Правилам;
d_o - диаметр баллера, мм, определяемый согласно пунктов 3006 - 3008 настоящих Правил при = 260 МПа;
ReH = 260 МПа.
2991. Толщина торцовых листов пера руля и стабилизатора должна быть не менее 1,3 толщины листов обшивки, определенной пунктом 2990 настоящих Правил.
2992. Толщина листов обшивки пера пластинчатого руля tплр, должна быть не менее определенной по формуле, мм:

tплр =kd_o+4, (627)

где k - коэффициент, принимаемый согласно приложению 338 к настоящим Правилам.
d_o - диаметр баллера, мм, определенный пунктами 3006 - 3008 настоящих Правил при ReH = 260 МПа.
2993. Наименьшая толщина листов наружной обшивки пустотелой поворотной насадки и листов обшивки стабилизатора t₁, должна быть не менее определенной по формуле, мм:

t₁ = t + 1, (628)

где t - толщина листов обшивки, мм, определенная в соответствии с пунктом 2990 настоящих Правил.
Наименьшая толщина листов внутренней обшивки насадки t₂ должна быть не менее определенной по формуле, мм:

t₂ = 1,25t1 (629)

2994. Внутренняя обшивка пустотелой поворотной насадки в средней части t₃ должна иметь усиленный пояс толщиной не менее определенной по формуле,мм:

t₃ = 2t₂ (630)

Листы усиленного пояса изготавливают из нержавеющей стали.
2995. В любом случае толщина листов обшивки пера обтекаемого руля, пустотелой насадки и ее стабилизатора должна быть не менее толщины листов наружной обшивки кормовой оконечности судна.
2996. Толщина листов обшивки пера руля и поворотной насадки со стабилизатором у судов, имеющих ледовые подкрепления, должна быть увеличена на 20 % по сравнению с определенной в соответствии с пунктами с 2990 - 2995 настоящих Правил.
2997. Обшивка пера руля и стабилизатора должна быть подкреплена изнутри вертикальными ребрами и горизонтальными диафрагмами, а обшивка насадки - продольными ребрами и кольцевыми диафрагмами.
2998. Толщина ребер и диафрагм должна быть не менее толщины листов обшивки обтекаемого руля (стабилизатора) или наружной обшивки поворотной насадки.
2999. В ребрах и диафрагмах должны быть предусмотрены вырезы.
3000. Перо руля и поворотная насадка должны быть изготовлены из углеродистой стали с содержанием углерода не выше 0,22 %.
3001. Конструкция поворотной насадки может быть принята сварной или литосварной. Содержание углерода в поковках и отливках должно быть не более 0,25 %.
3002. В торцовых листах пера руля, в нижней и верхней точках насадки должны быть предусмотрены пробки из антикоррозийного материала.
3003. Перо руля и поворотная насадка не должны выступать за габариты судна. При невозможности выполнения этого требования следует предусматривать защитные устройства (обносы, кринолины).
3004. Расположение руля и поворотной насадки должно исключать их повреждение от удара о грунт при плавании судна с наибольшим расчетным дифферентом на корму.
Руль и поворотную насадку судов, предназначенных для работы на мелководье, проектируют с нижней опорой.
3005. Толщину обшивки неподвижного стабилизатора, устанавливаемого вместо руля, следует определять в соответствии с требованиями пунктов 2990, 2991, 2995, 2996 настоящих Правил. Конструкция неподвижного стабилизатора должна соответствовать требованиям пунктов 2997 - 2999, 3003 настоящих Правил.

278. Баллер и рудерпис

3006. Диаметр баллера руля и поворотной насадки в районе нижнего опорного подшипника должен быть обоснован расчетом, выполненным для наибольших гидродинамических нагрузок, возникающих при перекладке руля или поворотной насадки от среднего положения на предельный угол.
3007. В качестве расчетной должна быть принята полная скорость переднего хода: для самоходных судов следует принимать не менее 3,5 м/с, а для несамоходных - не менее 3,0 м/с.
Расчетную скорость заднего хода следует принимать не менее 60 % расчетной скорости переднего хода.
3008. При отсутствии гидродинамических расчетов диаметр баллера d0, мм, в районе нижнего опорного подшипника должен быть не менее определенной по формулам:
1) для подвесного руля

d₀^, = 46,2, (631)

2) для руля с нижней опорой на пятке ахтерштевня

d₀^,, = 46,2 (632)

3) для руля со штырями на петлях ахтерштевня

d₀^,,, = 46,2, (633)

k – коэффициент запаса прочности материала баллера, принимаемый равным для судов классов:
«М» и «О» - 2,5;
«Р» и «Л» - 2,0;
С - коэффициент, определяемый по формуле с = где - относительное удлинение пера руля, определяемое по одной из следующих формул

= h/b; = h²/А; = А/b²;

- коэффициент, принимаемый равным:
1,0 - для рулей, расположенных в струе винта;
0,9 - для рулей, расположенных вне струи винта;
А - площадь пера руля, м²;
v - расчетная скорость судна в грузу (для толкачей - с составом), км/ч;
r - отстояние точки приложения условной расчетной нагрузки от оси вращения пера руля на уровне центра тяжести его площади определяемое по формуле, м:

r = b [0,33 + 1,5(А₁/А)²] - а; (634)

b - ширина пера руля, м;
А - часть площади пера руля, расположенная в нос от оси вращения, м²;
а - отстояние оси вращения от передней кромки пера руля на уровне центра тяжести его площади, м;
h - высота пера руля, м;
 - расстояние между верхним торцовым листом обшивки пера руля и нижним подшипником баллера, м;
R_eH - предел текучести материала баллера, МПа.
3009. Минимальный допустимый наружный диаметр полого баллера dH должен быть не менее, мм,

dH = d₀, (635)

где - коэффициент, принимаемый согласно приложению 339 к настоящим Правилам в зависимости от назначенного отношения толщины стенки баллера к наружному диаметру (/dH);
d₀ - диаметр баллера, определенный согласно пунктам 3006 или 3008 настоящих Правил, мм.
3010. Допускаемые напряжения при определении размеров элементов рулевого устройства расчетным методом следует принимать согласно приложению 340 к настоящим Правилам.
3011. Прочность баллера должна быть проверена на действие наибольших усилий, создаваемых рулевыми машинами, в случае заклинивания руля или поворотной насадки.
Расчетные напряжения в этом случае не должны превышать наименьшего из значений 0,8 R_eH или 0,6 Rm.
3012. У судов, предназначенных для плавания в битом льду, диаметры расчетных поперечных сечений баллеров, вычисленные в соответствии с пунктами 3006 и 3008 настоящих Правил, должны быть увеличены на 15 %.
3013. Баллеры и рудерписы могут быть коваными и сварными.
Допускаются литосварные и литокованосварные конструкции, причем диаметр литой части баллера должен быть увеличен на 15 % по сравнению с расчетным диаметром кованого баллера.
Для судов длиной менее 25 м допускается изготавливать баллеры и рудерписы из проката.
3014. Площадь поперечного сечения рудерписа в верхней части должна быть равна площади поперечного сечения баллера. Ниже верхней кромки пера руля площадь поперечного сечения рудерписа можно постепенно уменьшать до 50 % площади поперечного сечения в верхней части.
Соединение баллера с пером руля или поворотной насадкой должно быть равнопрочным баллеру.
3015. Обтекаемые пустотелые рули могут не иметь рудерписа.
В этом случае конструкцией, заменяющей рудерпис, служат неразрезные вертикальные диафрагмы пера руля с прилегающей обшивкой коробчатого или трубчатого сечения как показано в приложении 341 к настоящим Правилам.
У балансирных рулей на расстоянии, не превышающем половины наибольшего размера s по ширине пера руля от оси вращения (приложение 341 настоящих Правил), должны быть установлены две диафрагмы, а у небалансирных рулей - одна на расстоянии от передней кромки руля, не превышающем размера s. Диаметр трубы, заменяющей рудерпис, должен быть равен размеру s по ширине пера руля. Толщины диафрагм, прилегающих листов обшивки и стенки трубы увеличивают по сравнению с толщиной листов обшивки, рассчитанной по формуле (626) настоящих Правил, не менее чем в 2 раза.
Ширина утолщенных листов обшивки должна быть не меньше наибольшей толщины профиля пера руля.
3016. Перо руля или поворотная насадка с баллером необходимо соединить с помощью горизонтального фланца или другой конструкции (конусной, бугельной и т. п.), согласованной с Регистром судоходства.
Для судов длиной менее 10 м при ручном рулевом приводе соединение баллера с пером руля может быть сварным.
3017. Применяемые для соединения болты (шпильки) должны быть плотно пригнанными. При наличии шпонки количество плотно пригнанных болтов должно быть не менее двух. Суммарная площадь сечения всех болтов F должна быть не менее определенной по формуле, мм²:

F=0,3d²₀ (636)

где d₀ - диаметр баллера, мм, определенный согласно пунктам 3006 или 3008 настоящих Правил.
3018. Крепежные соединения баллера и пера руля или поворотной насадки должны быть надежно застопорены для предотвращения самопроизвольного отворачивания.
3019. Расстояние от края отверстия для болта до наружной кромки соединительного фланца должно быть не менее 0,65 d_б, где d_б - диаметр болта.
3020. Толщина фланца должна быть не менее диаметра соединительного болта.
3021. Радиус галтели сопряжения баллера с фланцем должен быть не менее 0,65d₀, (d₀ - пункт 3017 настоящих Правил).
3022. Если соединение баллера с пером руля или с насадкой конусное, то длина конуса должна быть не менее 1,5 диаметра баллера, а конусность не более 1:10. Конусная часть баллера должна переходить в цилиндрическую без уступа.
В конусном соединении должна быть поставлена шпонка, размеры которой рассчитывают для случая передачи максимального крутящего гидродинамического момента, действующего на руль или поворотную насадку. Шпоночный паз должен иметь лыжеобразные выходы.
3023. Опорами баллера могут служить подшипники скольжения или качения.
3024. Высота втулки подшипника скольжения hвт должна быть не менее определенной по формуле, мм:

h_вт = 1000R/(pd₁), (637)

где R - условная реакция опоры баллера при расчете балки: «баллер - рудерпис» на изгиб определяемая согласно пункту 3025 настоящих Правил, кН;
р - допускаемое давление для материала втулки подшипника, принимаемое согласно приложению 342 к настоящим Правилам, МПа;
d₁ - диаметр баллера в опоре (включая облицовку, если она применяется), мм.
В любом случае высота опорной поверхности втулки подшипника баллера должна быть не менее 0,8 d₁.
3025. Условная расчетная реакция со стороны подшипника баллера R должна быть не менее определенной по формуле, кН:
1) для подвесного руля

R = 9,81 10^-3с (638)

2) для руля с нижней опорой

R = 5,39 10^-3 с, (639)

Здесь с, , A, v следует принимать согласно пункту 3008 настоящих Правил;
h, I, f изображены в приложении 343 к настоящим Правилам.
3026. Для опор баллера допускается использовать стандартные подшипники качения при условии обеспечения их надежного смазывания и защиты от воды.
3027. При проектировании подшипников баллера должны быть предусмотрены мероприятия, предотвращающие аксиальное смещение руля или поворотной насадки.
3028. Конструкция гельмпортовой трубы должна исключать попадание забортной воды в корпус судна.
Сальники, расположенные выше ГВЛ, должны быть доступными для осмотра и обслуживания на плаву.
3029. Способ соединения ступицы румпеля или сектора с баллером руля является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
Высота ступиц свободно насаженных секторов и вспомогательных румпелей должна быть не менее 0,8 диаметра головы баллера руля.
Наружный диаметр ступицы должен быть не менее 1,6 диаметра головы баллера.
3030. Разъемные ступицы должны крепиться с каждой стороны не менее чем двумя болтами и иметь две шпонки.
Шпонки должны располагаться под углом 90о к плоскости разъема.
3031. Соединение рулевой машины или передачи с деталями, прочно соединенными с баллером руля, должно исключать возможность поломки рулевого привода при осевом перемещении баллера назначение, не превышающее 0,1 диаметра баллера руля.

279. Рулевые приводы

§ 1. Комплектация рулевых устройств рулевыми приводами

3032. Рулевое устройство судна должно иметь 2 привода: основной и запасный.
3033. Запасный привод не требуется на судах с несколькими рулями или насадками, приводимыми в действие раздельно управляемыми машинами.
3034. Основной и запасный рулевые приводы должны быть устроены так, чтобы повреждение одного из них не выводило из строя другой.
Допускается при этом иметь общие детали силового привода на баллер (румпель, сектор, цилиндровый блок).
3035. Система управления основным рулевым приводом должна быть независимой от системы управления запасным рулевым приводом. Допускается иметь общий штурвал или рукоятку управления.
3036. Как основной, так и запасный рулевые приводы могут быть ручными, если они соответствуют требованиям пунктов 3045 - 3048 настоящих Правил. Во всех остальных случаях рулевой привод должен приводиться в действие от источника энергии.
3037. Запасный рулевой привод должен обеспечивать перекладку руля или поворотной насадки на тот же максимальный угол, что и основной.
3038. Канат для штуртросной проводки должен быть гибким оцинкованным нераскручивающимся крестовой свивки.
3039. Посты управления основным и запасным рулевыми приводами должны быть оборудованы указателями положения руля (поворотной насадки).
3040. Если основной и запасной привод гидравлические, то каждый из этих приводов должен иметь насос с независимым двигателем, а трубопроводы приводов должны быть проложены как можно дальше друг от друга.
3041. Если основной и запасный рулевые приводы электрические, то их системы питания и управления должны быть независимы друг от друга. Каждый из этих двух приводов должен иметь свой электродвигатель.

§ 2. Мощность привода

3042. Мощность основного рулевого привода должна быть достаточной для перекладки руля (поворотных насадок) на угол от 35о одного борта до 35^о другого борта за время не более 30 с при максимальной скорости переднего хода судна и осадке по грузовую ватерлинию.
3043. Мощность запасного механического рулевого привода должна быть достаточной для перекладки руля (поворотных насадок) на угол от 20о одного борта до 20о другого борта за время не более 60 с при скорости переднего хода судна 0,6 наибольшей и осадке его по грузовую ватерлинию.
3044. Двигатели рулевых приводов должны допускать перегрузку по моменту, равному 1,5 расчетного крутящего момента, в течение 1 минуты.

§ 3. Ручные и запасные рулевые приводы

3045. Основной ручной рулевой привод должен быть самотормозящейся конструкции или иметь автоматически срабатывающий тормоз.
Основной ручной рулевой привод должен обеспечивать требования пункта 3042 настоящих Правил при работе одного человека с усилием на рукоятке штурвала не более 120 Н при количестве оборотов не более 25 за одну полную перекладку.
3046. Запасной ручной привод должен быть самотормозящейся конструкции или иметь стопорное устройство при условии, что будет обеспечено надежное управление им с поста управления.
Запасной рулевой ручной привод должен соответствовать требованиям пункта 3043 настоящих Правил при работе с усилием на рукоятках штурвала не более 160 Н на каждого работающего при количестве оборотов не более 25 за одну полную перекладку.
3047. Запасной рулевой привод должен быть независимым от основного и по возможности воздействовать непосредственно на баллер руля.
3048. Штурвалы основного и запасного ручных несамотормозящихся приводов должны иметь наружные ободы.

§ 4. Механические рулевые приводы с дистанционным управлением

3049. Цепи, тяговые штанги и оцинкованные стальные канаты, входящие в состав штуртросной проводки, должны иметь устройства для выбирания слабины; кроме того, в проводке штуртроса с каждого борта должны быть предусмотрены натяжные пружины.
3050. Конструкция аксиометров (опор, передач, шарниров, муфт) должна исключать возможность их заклинивания или повреждения деталей при деформации корпуса от перемещения груза или волнения.
3051. Передачи от механических рулевых приводов нефтеналивных судов, предназначенных для перевозки, перекачки и хранения жидкости с температурой вспышки паров ниже 60^о С, прокладывают над палубой в желобах или коробках.
Конструкция трущихся узлов и деталей этих приводов должна исключать искрообразование.

§ 5. Гидравлические рулевые приводы

3052. Гидравлические системы основного и запасного рулевых приводов и их насосные агрегаты должны быть независимы друг от друга. Если насос запасного рулевого привода приводится в действие от вспомогательного двигателя, который не находится постоянно в действии, то работа такого насоса во время пуска двигателя должна обеспечиваться буферной системой.
3053. Системы основного и запасного рулевых приводов могут иметь общие детали, как правило, цилиндры, при условии, что такие системы могут действовать независимо друг от друга.
3054. Системы гидравлических рулевых приводов не должны сообщаться с другими гидравлическими системами.
3055. В гидроприводе рулевого устройства с двумя насосами должно быть предусмотрено подключение запускаемого насоса и его отключение без каких-либо переключений клапанов.

§ 6. Защита от перегрузки и обратного вращения

3056. Для ручного рулевого привода вместо защиты от перегрузки достаточно иметь буферные пружины.
Если ручной рулевой привод используется в качестве запасного, то защита от перегрузки не требуется.
3057. На судах классов «М» и «О» в состав рулевых приводов всех типов, кроме гидравлического, должны быть введены амортизаторы, рассчитанные не менее чем на двукратную номинальную нагрузку.
3058. Для гидравлических рулевых приводов в качестве защитных устройств от перегрузки допускается использовать предохранительные клапаны, отрегулированные на давление от 1,1 до 1,5 номинального рабочего давления. Конструкция защитного устройства должна предусматривать возможность его пломбирования.
3059. Насосы гидравлических рулевых машин должны иметь защитные устройства, предотвращающие вращение отключенного насоса в обратном направлении, или автоматически срабатывающее устройство, исключающее поток жидкости через отключенный насос.

§ 7. Тормозное устройство

3060. Рулевое устройство должно быть оборудовано тормозом или иным приспособлением, обеспечивающим удержание руля (поворотной насадки) на месте в любом положении при действии со стороны руля крутящего момента без учета трения в подшипниках баллера.
3061. Для гидравлических рулевых приводов, у которых поршни или лопасти могут стопориться перекрытием клапанов маслопроводов, специальное тормозное устройство можно не предусматривать.

§ 8. Конечные выключатели, ограничители, указатели
положения руля (поворотных насадок)

3062. Каждый механический рулевой привод должен иметь устройство (конечный выключатель), прекращающее его действие, прежде чем руль дойдет до ограничителей поворота руля.
Конечные выключатели должны быть настроены на перекладку руля на угол не менее 35^о и поворотной насадки на угол не менее 30^о.
3063. В рулевых устройствах должны быть ограничители поворота руля и поворотной насадки.
Ограничители должны допускать перекладку руля и поворотной насадки на угол, больший на 1,5^о угла, на который настроены конечные выключатели.
3064. Все детали ограничителей, в том числе и те, которые одновременно являются деталями рулевого привода, должны быть рассчитаны на усилия, соответствующие предельному обратному моменту Мпр, определяемому по формуле, кН·м,

М_пр = 1,132·10-7 d2ббR_eH (640)

где dб - диаметр баллера в наименьшем поперечном сечении, мм;
ReH - предел текучести материала баллера, МПа.
При этом напряжения в деталях ограничителей не должны превышать 0,95 предела текучести их материала.
3065. На судах классов «М» и «О» для исключения произвольного поворачивания руля и поворотной насадки, отсоединенных от рулевой машины, должно быть установлено фиксирующее устройство.
3066. Рулевые механизмы должны быть снабжены дистанционными указателями положения руля. На секторе рулевого привода, на параллелях гидравлической рулевой машины или на детали, жестко связанной с баллером, должна быть шкала для определения действительного положения руля с ценой деления не более 10.

§ 9. Проверка прочности

3067. Детали основного и запасного рулевых приводов, находящиеся под нагрузкой, должны быть проверены на прочность при действии на них усилий, соответствующих расчетному крутящему моменту. При этом эквивалентные напряжения в деталях не должны превышать 0,4 предела текучести материала детали.
3068. Напряжения в деталях, общих для основного и запасного рулевых приводов (румпель, сектор, редуктор и т.д.), не должны превышать 0,8 напряжений, допускаемых пунктом 3067 настоящих Правил.
3069. Детали рулевых приводов, не защищенные от перегрузки предохранительными устройствами, предусмотренными пунктами 3056 - 3049 настоящих Правил, должны иметь показатели прочности, не уступающие показателям прочности баллера.
3070. В случае, предусмотренном пунктом 3058 настоящих Правил должна быть произведена проверка прочности деталей при действии усилий, соответствующих давлению открытия предохранительных клапанов; при этом эквивалентные напряжения в деталях не должны превышать 0,95 предела текучести материала детали.

280. Подруливающее устройство

3071. Удельная тяга подруливающего устройства пассажирских и грузовых самоходных судов должна быть не менее определенной в соответствии с пунктом 1262 настоящих Правил.
3072. Расположение подруливающего устройства должно быть таким, чтобы оно создавало упор при всех возможных случаях загрузки судна.
3073. Отсеки подруливающего устройства должны быть непроницаемыми.
3074. На пульте управления подруливающим устройством должен быть указатель направления упора.

Раздел 41. Якорное устройство

281. Общие требования

3075. Настоящий раздел Правил содержит нормы снабжения судов якорями и якорными цепями, а также требования, предъявляемые к механизмам и деталям якорных устройств.
3076. Каждое судно, за исключением указанных в пункте 3077 настоящих Правил, должно быть оборудовано якорным устройством, необходимым для удержания судна на месте при отданных якорях.
3077. Допускается отсутствие якорного устройства у стоечных судов, а также толкаемых судов классов «Р» и «Л», совершающих рейсы на коротких линиях, по согласованию с Регистром судоходства при условии обеспечения судовладельцем безопасности их буксировки, толкания и стоянки.
3078. Для стоянки составов или отдельных барж (секций), обусловленной технологией перевозок, могут использоваться рейды, оборудованные специальными причальными понтонами (якорницами) и световыми сигналами. Потребную держащую силу Тд якорного понтона (якорницы) следует определять по формуле, Н:

Тд = 3,5 g mя (641)

где g - ускорение свободного падения, м/с²;
mя - суммарная масса носовых якорей наибольшего расчетного толкаемого состава, рассчитываемая по формуле (642), кг.
3079. Якорное снабжение плавучих доков, плавучих кранов, нефтеперекачивающих станций, судов и плавучих сооружений необычных конструкций и назначения следует обосновывать в проекте судна расчетом в зависимости от характера и особенностей его эксплуатации и согласовывать с Регистром судоходства.
Необходимые условия (глубина, скорость течения, скорость ветра), при которых должна быть обеспечена постановка на якорь любого из указанных типов судов, устанавливаются техническим заданием на проектирование.
3080. Требования настоящего раздела, если это не оговорено особо, относятся преимущественно к якорям Холла.
В случае использования якорей Матросова их масса должна быть принята равной половине табличной, а размеры цепей должны соответствовать табличной массе якорей Холла.
Применять якоря Матросова на скалистых и каменистых грунтах не рекомендуется.
3081. Цепные ящики нефтеналивных судов (в случае расположения во взрывоопасных помещениях и пространствах) должны быть непроницаемыми и иметь приспособления для заливки водой.

282. Снабжение якорями, якорными цепями и канатами

3082. Снабжение носовыми якорями и цепями самоходных, несамоходных и буксирных судов должно быть обеспечено по нормам, приведенным в приложении 344 к настоящим Правилам, в соответствии с характеристикой снабжения N_c (глава 275 настоящих Правил).
Калибр якорных цепей во всех случаях следует назначать согласно приложению 345 к настоящим Правилам в зависимости от массы якоря Холла.
3083. Нормы якорного снабжения судов на подводных крыльях, воздушной подушке и глиссирующих судов приведены в приложении 346 к настоящим Правилам.
При определении разрывного усилия каната массу якоря необходимо брать в 2 раза больше, чем указано в приложении 346 к настоящим Правилам.
3084. На дноуглубительных снарядах допускается иметь один становой якорь массой, равной не менее половины суммарной табличной массы.
На самоходных дноуглубительных снарядах якорное устройство необходимо размещать в носовой оконечности, а на несамоходных снарядах - в оконечности, противоположной той, в которой расположено основное рабочее устройство снаряда (сосун, черпаковая рама и т. п.).
3085. Оборудование судов кормовыми якорными устройствами, за исключением буксиров-толкачей (пункт 3086 настоящих Правил) и самоходных судов (пункт 3087 настоящих Правил), осуществляется по усмотрению судовладельца.
Если на судах длиной менее 25 м, за исключением буксиров и толкачей, размещение носового якорного устройства затруднено, то допускается оборудовать такие суда только кормовым якорным устройством.
3086. На буксирах-толкачах, оборудованных носовым якорным устройством в соответствии с нормами для обычных буксирных судов (пункт 3082 настоящих Правил), должно быть также кормовое якорное устройство (глава 283 настоящих Правил).
3087. Самоходные суда с характеристикой снабжения 1000 м² и более должны быть оборудованы, помимо носового якорного устройства, кормовым якорным устройством, если:
1) в район плавания этих судов входят участки без течения или с низкой скоростью течения. Масса кормового якоря для таких судов должна составлять не менее 0,25 суммарной массы носовых якорей;
2) в район плавания этих судов входят многочисленные участки судового хода, ширина которых не позволяет судну сделать оборот для постановки на носовые якоря против течения. Масса кормового якоря в данном случае должна составлять не менее 0,4 суммарной массы носовых якорей.
Длина якорной цепи в обоих случаях должна быть не менее 75 % длины меньшей якорной цепи носовых якорей.
3088. Снабжение судов якорями и цепями должно соответствовать той табличной характеристике снабжения, которая наиболее близка к вычисленной.
3089. Масса каждого из двух устанавливаемых якорей должна быть равна половине табличной массы. Допускается массу одного якоря (правого) принимать равной до 0,6 табличной суммарной массы с соответствующим уменьшением массы другого якоря.
3090. Если общая длина якорных цепей характеризуется четным числом смычек, то длина цепей обоих якорей должна быть одинаковой.
Если общая длина якорных цепей характеризуется нечетным числом смычек, то длину одной из цепей берут на одну смычку больше и при якорях с разной массой соединяют с якорем, масса которого больше.
3091. В случаях применения литых якорных цепей вместо сварных калибр их может быть уменьшен на 12 %.
3092. Замена цепей стальными, синтетическими или пеньковыми канатами, кроме судов на подводных крыльях, воздушной подушке и глиссирующих судов, на которых якорные цепи, как правило, заменяются стальными канатами, допускается на судах классов «О» и «М» только для кормовых якорей, а на судах класса «О» длиной менее 25 м и на судах классов «Р» и «Л» - для носовых якорей при соблюдении следующих условий:
1) калибр цепи, заменяемый стальным или синтетическим канатом, должен быть не более 22 мм, а калибр цепи, заменяемой пеньковым канатом, - не более 14 мм;
2) канаты должны быть гибкими и равнопрочными цепям требуемого калибра;
3) стальные канаты должны быть оцинкованными, а пеньковые - смольными;
4) канат должен соединяться с якорем отрезком цепи, равнопрочным канату, имеющим длину, достаточную для закрепления якоря по-походному с помощью цепного стопора. Отрезок цепи не требуется, если конструкцией якорного устройства предусмотрено иное стопорное приспособление для удержания поднятого якоря.
3093. На буксирах-толкачах всех классов мощностью до 590 кВт включительно, оборудованных буксирными лебедками, допускается замена якорных цепей стальными канатами в кормовом якорном устройстве.
На несамоходных судах технического флота всех классов со становыми лебедками, обеспечивающими свободное стравливание каната при расторможенном барабане, допускается замена стальными канатами якорных цепей калибром до 31 мм. В обоих случаях должны соблюдаться условия подпунктов 2), 4) пункта 3092 настоящих Правил.
3094. Якорное снабжение судов класса «О» должно соответствовать нормам, приведенным в приложении 344 к настоящим Правилам для судов класса «М».
3095. На судах класса «О» длина якорных цепей должна быть увеличена по сравнению с табличной не менее чем на одну смычку.
3096. У судов класса «Р», предназначенных для плавания в бассейнах со скоростью течения от 6 до 9 км/ч, суммарная масса якорей должна быть увеличена на 25 % по сравнению с табличной, а со скоростью течения более 9 км/ч - на 55 %.
При этом суммарная длина цепей у судов с характеристикой снабжения 500 м² и более должна быть увеличена на одну смычку.
3097. У судов класса «Л», предназначенных для плавания в бассейнах со скоростью течения от 6 до 9 км/ч, суммарная масса якорей должна быть увеличена на 15 % по сравнению с табличной, а со скоростью течения свыше 9 км/ч - на 45 %. При этом суммарная длина цепей у судов с характеристикой снабжения 500 м² и более должна быть увеличена на одну смычку.
У всех судов класса «Л», плавающих по каналам или плесам рек со скоростью течения до 2 км/ч, масса якорей может соответствовать табличной характеристике, ближайшей меньшей к вычисленной, причем длина якорной цепи может не превышать 25 м.
На самоходных судах класса «Л» с характеристикой якорного снабжения 450 м² и менее, плавающих по каналам и плесам со скоростью течения до 2 км/ч, кроме того, допускается иметь лишь один носовой якорь, масса которого должна быть не менее 0,5 табличной массы двух якорей.
Такое же уменьшение массы якоря допускается на судах, работающих на переправах или постоянно занятых перевозками по акватории порта или пристани, отнесенной к разрядам «Р» и «Л», с удалением от порта или пристани не более чем на 5 км, причем по согласованию с Регистром судоходства якорное снабжение этих судов допускается еще более облегченным.
3098. Для судов класса «М» на подводных крыльях, воздушной подушке и глиссирующих судов масса якоря, длина и разрывное усилие каната должны быть увеличены на 25 % по сравнению с принятыми в соответствии с пунктом 3083 настоящих Правил для судов класса «О».
3099. Для судов на подводных крыльях, воздушной подушке и глиссирующих судов, плавающих по участкам рек со скоростью течения свыше 6 км/ч и с каменистым грунтом дна, масса якоря должна быть увеличена в 2 раза по сравнению с указанной в приложении 346 к настоящим Правилам.

283. Якорное устройство толкаемых составов

3100. При определении норм якорного снабжения толкаемых составов за расчетный принимается кильватерный состав, сформированный по схеме Т+1+1.
3101. Суммарная масса носовых якорей mя толкаемого состава определяется по формуле, кг:m_я = k_ck_п[L(B+H)+], (642)

где L и В - размерения состава в плоскости ватерлинии, м;
Н - высота борта расчетная (наибольшая из всех барж состава), м;
 и h - длина и высота бокового силуэта груза на палубе, м;
k - коэффициент, принимаемый равным 0,5 при перевозке сыпучих грузов и 1,0 при перевозке других палубных грузов;
k_с - коэффициент, назначаемый в соответствии с пунктом 3102 настоящих Правил;
k_п - коэффициент, назначаемый в соответствии с пунктом 3103 настоящих Правил.
3102. Коэффициент k_с толкаемых составов следует принимать согласно приложению 347 к настоящим Правилам.
3103. Коэффициент k_п следует принимать в зависимости от возвышения центра парусности над поверхностью воды разряда бассейна и скорости течения.
При 1,25 м < zп < 4,0 м коэффициент kп определяют по формуле

k_п = 1-A(4,0-z_n), (643)

где А - коэффициент, принимаемый согласно приложению 348 к настоящим Правилам.
При z_n < 1,25 м коэффициент k_п определяют по формуле 643 настоящих Правил, принимая z_n равным 1,25.
При z_n > 4,0 м коэффициент k_п принимают равным 1,0.
3104. При назначении массы каждого из двух носовых и двух кормовых якорей, следует руководствоваться требованиями пункта 3089 настоящих Правил.
3105. Суммарная масса кормовых якорей (якоря) толкача должна быть принята равной 0,8 значения массы носовых якорей толкаемого состава.
3106. Кормовые и средние секции состава могут оборудоваться одним носовым якорем массой, равной массе одного носового якоря головной секции.
3107. Длина каждой носовой и кормовой цепи толкаемого состава должна быть равной суммарной длине толкача и одной баржи состава, но не менее 50 м и не более 150 м.
3108. На толкаемых составах, плавающих по отнесенным к разряду «О» устьевым участкам рек, длина цепей должна быть увеличена по сравнению с расчетной не менее чем на одну смычку.

284. Устройства для крепления якорей и якорных цепей

3109. Для каждой якорной цепи должны быть предусмотрены 2 стопорных приспособления: одно для закрепления цепи при стоянке судна на якоре, второе для удержания поднятого якоря. В качестве стопорного приспособления для закрепления цепи при стоянке судна на якоре разрешается использовать тормоз механизма подъема якоря.
Для удержания поднятого якоря должны применяться стандартные кулачковые, фрикционные или цепные якорные стопоры. При массе якорей Матросова до 25 кг и Холла до 50 кг допускается иметь одно стопорное приспособление, обеспечивающее стоянку судна на якоре. В качестве стопорного приспособления могут быть использованы кнехты и утки.
3110. Коренные смычки якорных цепей или коренные концы канатов должны быть надежно скреплены с корпусом судна и оборудованы разъемными соединениями для того, чтобы эти концы можно было освободить с легкодоступного места при натянутой якорной цепи или канате.
Детали крепления якорных цепей и канатов и их разъемных соединений должны быть равнопрочными по отношению к якорной цепи или заменяющему их канату.
На судах длиной менее 25 м коренные концы синтетических или пеньковых якорных канатов могут не иметь разъемных соединений.
3111. Якорные клюзы и их размещение должны соответствовать следующим требованиям:
1) внутренний диаметр трубы клюза должен быть не менее 10 калибров якорной цепи, толщина стенки - не менее 0,4 калибра якорной цепи;
2) должно быть обеспечено свободное втягивание веретена якоря в клюз, а при травлении якорной цепи - свободный выход под действием его силы тяжести;
3) излом цепи при ее прохождении через стопор и клюз должен быть наименьшим. При невозможности обеспечения малого излома допускается установка направляющего ролика.

285. Якорные механизмы

§ 1. Общие требования

3112. Для отдачи и подъема якорей массой 50 кг и более, а также удержания судна на якорной стоянке должен быть установлен шпиль или брашпиль. При массе якоря 150 кг и более на этих механизмах должны быть звездочки.
3113. При применении вместо цепей канатов разрешается установка якорных лебедок. В качестве механизма подъема якоря допускается использование буксирных лебедок.
3114. Якорные механизмы с гидравлическими приводами должны соответствовать требованиям пунктов 2967 - 2973 настоящих Правил.

§ 2. Привод

3115. Мощность привода якорного механизма должна обеспечивать подтягивание судна к якорю, отрыв и подъем любого из якорей со скоростью не менее 0,12 м/с при номинальном тяговом усилии на звездочке F1, равном, H,

F1 = 22,6 m d₂, (644)

где m - коэффициент прочности, принимаемый равным: 1 - для цепей обыкновенных с распорками; 0,9 - для цепей без распорок;
d - калибр цепи, мм.
3116. Привод должен обеспечивать выбирание якорной цепи со скоростью и тяговым усилием, указанными в пункте 3115 настоящих Правил, в течение не менее 30 мин без перерыва, а также спуск одного якоря на расчетную глубину якорной стоянки.
3117. Пусковой момент привода якорного механизма должен создавать тяговое усилие на звездочке при неподвижной якорной цепи не менее 2 F₁.
3118. При подходе якоря к клюзу привод должен обеспечивать скорость выбирания цепи не более 0,12 м/с.
3119. Привод якорного механизма должен обеспечивать одновременный подъем свободно висящих якорей с половины расчетной глубины якорной стоянки.
3120. Ручной привод должен обеспечивать скорость выбирания не менее 0,042 м/с при действии на звездочке тягового усилия в соответствии с требованиями пункта 3115 настоящих Правил. При этом усилие на рукоятках должно быть не более 160 Н на одного работающего.
При применении качковых ручных приводов усилие на одного работающего не должно быть более 200 Н.
3121. Трубопроводы гидравлических систем якорных механизмов, соединенные с трубопроводами других гидравлических систем, должны обслуживаться двумя независимыми насосными агрегатами, каждый из которых должен обеспечивать работу якорного устройства с номинальным тяговым усилием и номинальной скоростью выбирания якорной цепи.
3122. Если привод механизма может развивать момент, вызывающий в деталях якорного механизма напряжения, превышающие 0,95 предела текучести материала деталей, должна быть предусмотрена защита от превышения указанного момента, устанавливаемая между приводом и механизмом.

§ 3. Тормоза и муфты

3123. Якорные механизмы должны быть оборудованы разобщительными муфтами, установленными между звездочкой и ее приводным валом. Якорные механизмы должны иметь тормоза.
Якорные механизмы с электрическим или дизельным приводом должны иметь автоматические тормоза, установленные на валу привода и включающиеся при отключении или выходе привода из строя.
При наличии самотормозящейся передачи автоматический тормоз не требуется.
3124. Автоматический тормоз должен обеспечивать тормозной момент, соответствующий усилию на звездочке не менее 2 F₁.
3125. Каждая цепная звездочка должна иметь тормоз, тормозной момент которого должен соответствовать усилию в цепи на звездочке не менее 0,3F_np (F_np - пробная нагрузка якорной цепи (пункт 1417 настоящих Правил), а для механизмов с ручным приводом - не менее 2 F₁.
Усилие на рукоятке привода тормоза должно быть не более 490 Н.

§ 4. Цепные звездочки

3126. Цепные звездочки должны иметь не менее пяти кулачков.
Для звездочек с горизонтальным положением оси угол обхвата цепью должен быть не менее 115^о, а с вертикальным расположением оси - не менее 150^о.
3127. Цепные звездочки должны обеспечивать проход соединительных звеньев в горизонтальном и вертикальном положениях.
Цепные звездочки вертикальных якорных лебедок должны обеспечивать проход соединительных звеньев в вертикальном положении.

§ 5. Проверка прочности и дополнительные требования

3128. Детали якорного механизма, подверженные нагрузкам, должны быть проверены на прочность при действии на них усилий, соответствующих максимальному моменту привода или моменту, соответствующему предельной установке защиты. При этом эквивалентные напряжения в деталях не должны превышать 0,95 предела текучести материала детали.
При действии номинального тягового усилия напряжения должны быть не более 0,4 предела текучести материала детали.
3129. Детали якорного механизма, находящиеся при заторможенной звездочке под нагрузкой, должны быть проверены на прочность при действии разрывной нагрузки цепи. При этом напряжения не должны превышать 0,95 предела текучести материала детали.
3130. Якорные механизмы, предназначенные для выполнения швартовных операций, кроме требований настоящей главы, должны соответствовать требованиям главы 289 настоящих Правил.

286. Устройство дистанционной отдачи якоря

3131. На самоходных судах длиной более 60 м, несамоходных толкаемых судах, предназначенных для перевозки воспламеняющихся жидкостей, а также на толкачах тормоз механизма подъема правого носового якоря, а на толкачах и кормового, должен быть оборудован устройством дистанционной отдачи якоря. Устройство дистанционной отдачи должно исключать самопроизвольную отдачу якорей.
3132. Устройство дистанционной отдачи якорей должно обеспечивать:
1) управление из рулевой рубки (на несамоходных судах - из рулевой рубки толкача) отдачей правого носового, а для толкачей - и кормового якоря, а также индикацию длины вытравливаемой цепи;
2) возможность остановки из рулевой рубки якорной цепи при любой вытравленной ее длине;
3) продолжительность отдачи якоря не более 15 секунд с момента включения дистанционного управления отдачей якоря.
3133. Стопоры и другое якорное оборудование, для которого предусматривается дистанционное управление, должны иметь местное ручное управление.
3134. Конструкция якорного оборудования и узлов местного ручного управления должна обеспечивать нормальную работу якорного устройства при выходе из строя отдельных узлов или всей системы дистанционного управления.

Раздел 42. Швартовное устройство

287. Общие положения

3135. На каждом судне должны быть швартовные устройства, обеспечивающие подтягивание судна к береговым или плавучим причальным сооружениям и надежное крепление к ним.
3136. Выбор количества, типа механизмов и деталей швартовных устройств, а также расположение их на судне должно быть выполнено проектантом в соответствии с конструктивными особенностями и назначением судна с учетом требований настоящего раздела Правил.

288. Швартовное оборудование

3137. Швартовные кнехты должны быть стальными или чугунными.
Для малых судов, снабженных только растительными канатами или канатами из синтетического волокна, допускаются кнехты из легких сплавов.
3138. Наружный диаметр тумбы кнехта должен быть не менее десяти диаметров стального каната или одной длины окружности растительного или синтетического каната.
3139. Кнехты необходимо устанавливать на фундаментах, которые должны крепиться к палубе и скрепляться с набором корпуса. Допускается приварка кнехтов к утолщенным листам палубного настила.
На транспортных судах применение бортовых кнехтов, устанавливаемых путем приварки к настилу палубы, не допускается.
Крепление бортовых кнехтов на этих судах должно быть рассчитано на усилия, возникающие при буксировке и толкании судов в два пыжа.
3140. Кнехты, киповые планки и другие детали швартовного оборудования, а также их фундаменты должны быть сконструированы так, чтобы при действии усилия, равного разрывному усилию швартовного каната, для которого они предназначены, напряжения в деталях не превышали 0,95 предела текучести их материала.
3141. Швартовные кнехты, расположенные во взрывоопасных помещениях и пространствах должны быть установлены на фундаментах, конструкция которых должна допускать свободную циркуляцию воздуха под кнехтами.
3142. Корпусные конструкции в районе установки швартовного оборудования должны быть надежно подкреплены.
3143. Для выбирания швартовов могут быть использованы швартовные механизмы (швартовные шпили, швартовные лебедки и т. д.) и другие палубные механизмы (брашпили, грузовые лебедки и т. д.), имеющие швартовные барабаны.

289. Швартовные механизмы и канаты

§ 1. Привод

3144. Привод швартовного механизма должен обеспечивать непрерывное выбирание швартовного каната при номинальном тяговом усилии с номинальной скоростью в течение не менее 30 мин.
Скорость выбирания швартовного каната, как правило, не должна превышать 0,3 м/с при номинальном тяговом усилии. Кроме того, должна быть обеспечена возможность выбирания каната со скоростью не более 0,15 м/с.
3145. Привод швартовного механизма должен быть способен создавать усилие не менее двукратного номинального тягового усилия в течение 15 с.
3146. Если максимальный момент привода может вызвать напряжения в деталях швартовного механизма, превышающие указанные в пунктах 3149 - 3150 настоящих Правил, должна быть предусмотрена защита от перегрузки.

§ 2. Тормоза

3147. Швартовный механизм должен быть оборудован автоматическим нормально замкнутым тормозом.
Тормоз должен удерживать швартовный барабан в неподвижном состоянии при воздействии на канат статического усилия не менее 1,5 номинального тягового усилия швартовного механизма.
3148. Автоматические швартовные лебедки должны быть оборудованы установленными на барабане тормозами, выдерживающими разрывную нагрузку каната.

§ 3. Проверка прочности

3149. Детали швартовного механизма, находящиеся под нагрузкой, должны быть проверены на прочность при действии сил, соответствующих максимальному моменту привода или моменту, соответствующему предельной уставке защиты.
Эквивалентные напряжения при этом не должны превышать 0,95 предела текучести материала. При действии номинального тягового усилия напряжения в деталях должны быть не более 0,4 предела текучести материала.
3150. Вал (баллер) швартовного механизма, его опоры, детали крепления механизма к фундаменту должны быть проверены расчетом на прочность при действии на швартовный барабан изгибающего усилия, равного разрывной нагрузке каната. При этом напряжения не должны превышать 0,95 предела текучести материала.

§ 4. Автоматические швартовные механизмы

3151. В случае применения автоматических швартовных механизмов должно быть предусмотрено также ручное управление этими механизмами.
3152. Автоматические швартовные механизмы должны быть оборудованы:
1) звуковой предупредительной сигнализацией, срабатывающей при максимально допустимой длине вытравленного каната;
2) указателем фактического значения тягового усилия, приложенного к швартовному канату в автоматическом режиме работы механизма.
3153. Детали автоматического швартовного механизма, находящиеся под нагрузкой при заторможенном барабане, должны быть проверены на прочность при действии разрывной нагрузки каната. При этом напряжения в деталях не должны превышать 0,95 предела текучести материала.

§ 5. Швартовные канаты

3154. Швартовные канаты могут быть стальными, растительными и синтетическими.
3155. Разрывное усилие Fp швартовного каната должно быть не менее, кН:
1) для судов с характеристикой снабжения 100 - 1000 м2

Fp = 0,147 Nc +24,5; (645)

2) для судов с характеристикой снабжения более 1000

Fp = 171 + 3,92·10-2(Nc - 1000), (646)

где Nc - характеристика снабжения, вычисленная в соответствии с требованиями главы 275 настоящих Правил.
3156. Количество и длину швартовных канатов на судне следует выбирать в зависимости от типа судна и условий эксплуатации.
3157. Применение и хранение стальных швартовных канатов во взрывоопасных помещениях и пространствах (пункты 4195 и 4196 настоящих Правил) не допускается.

Раздел 43. Буксирное и сцепное устройства

290. Буксирные устройства и лебедки

3158. Буксирное устройство буксиров и буксиров-толкачей должно включать:
1) не менее двух приспособлений для закрепления буксирного каната: основное и резервное. Закрепление буксирного каната допускается производить с помощью:
буксирной лебедки и буксирного гака;
буксирного гака и буксирных кнехтов или битенгов;
буксирной лебедки и буксирных кнехтов или битенгов;
2) буксирный канат;
3) буксирные арки и другие конструкции, направляющие канат;
4) ограничители буксирного каната.
Допускается замена буксирного кнехта или битенга буксирным гаком, буксирного гака - буксирной лебедкой.
В случае установки на буксире двух однотипных буксирных лебедок или двух однотипных буксирных гаков, один из них рассматривается как основной, другой - как резервный.
3159. Буксиры и буксиры-толкачи класса «М» с главными двигателями мощностью более 300 кВт, классов «О», «Р» и «Л» с главными двигателями мощностью 440 кВт и более должны быть снабжены буксирными лебедками с механическим приводом.
3160. Буксиры класса «М» мощностью более 440 кВт должны быть оборудованы автоматическими буксирными лебедками.
3161. Суда всех других типов с главными двигателями мощностью более 300 кВт, имеющие буксирные устройства и не оснащенные буксирными лебедками, должны быть снабжены устройствами для выбирания и укладки буксирных канатов.
3162. Количество и расположение буксирных кнехтов, битенгов, киповых планок, направляющих блоков, стопоров должны соответствовать конструктивным особенностям и общему расположению основного буксирного оборудования (лебедок, гаков).
3163. Каждое самоходное и несамоходное судно должно быть оборудовано устройством, позволяющим при необходимости взять его на буксир, включающим следующее оборудование:
1) два буксирных кнехта или битенга, расположенных в носовой и кормовой оконечностях судна;
2) буксирные клюзы для пропуска буксирных канатов через фальшборты.
3164. Плавучие краны, дебаркадеры, суда технического флота и другие суда с транцевыми образованиями оконечностей должны быть оборудованы двумя парами кнехтов или битенгов, устанавливаемых в оконечностях на обоих бортах.
3165. Допускается замена буксирных клюзов киповыми планками с роульсами или направляющими кнехтами.
3166. Буксирные лебедки должны иметь тормоз с держащей способностью, меньшей разрывного усилия буксирного каната.
3167. Детали буксирной лебедки, находящиеся под нагрузкой, должны быть проверены на прочность при действии максимального момента привода. При этом напряжения в деталях не должны превышать 0,95 предела текучести материала.
При действии номинального тягового усилия с помощью динамометра на средний слой навивки каната на барабане напряжения в деталях не должны превышать 0,4 предела текучести их материала.
3168. Детали буксирной лебедки, находящиеся при заторможенном канатном барабане под нагрузкой, должны быть проверены на прочность при действии на наружный слой навивки усилия, равного разрывному усилию буксирного каната.
При этом напряжения в деталях не должны превышать 0,95 предела текучести материала.
3169. При применении автоматических устройств для регулирования натяжения буксирного каната должна быть обеспечена возможность контроля значения тягового усилия, действующего в данный момент. Указатели должны быть установлены около лебедки и в рулевой рубке.
3170. Должна быть предусмотрена звуковая предупредительная сигнализация, срабатывающая при максимально допустимой длине вытравленного каната.
3171. Должна быть предусмотрена возможность свободного стравливания буксирного каната как с местного поста управления, так и из рулевой рубки.

291. Буксирные гаки

3172. На судне допускается устанавливать стандартные откидные буксирные гаки как открытого, так и закрытого типов, с пружинными амортизаторами и без них, с механическими и гидравлическими затворами.
Все буксиры и буксиры-толкачи классов «М» и «О», а также буксиры классов «Р» и «Л» мощностью более 300 кВт должны быть снабжены гаками откидного типа с пружинными амортизаторами в случаях применения буксирных гаков в качестве основного средства.
Гаки неоткидного типа допускается устанавливать в качестве основного средства для закрепления буксирного каната на буксируемых судах и в качестве резервного средства на буксирах.
3173. Все несущие элементы буксирного гака и детали его крепления к корпусу должны быть рассчитаны на разрывное усилие принятого по расчету буксирного каната. При этом напряжения в этих элементах не должны превышать 0,95 предела текучести их материала.
3174. Нагрузка, при которой пружина амортизатора сжимается до упора, должна быть не менее 1,3 номинальной тяги на гаке.
3175. Крюки буксирных гаков должны быть цельноковаными.
Относительное удлинение материала крюков должно быть не менее 18 % на пятикратном образце, а предел текучести - не менее 245 МПа.
3176. Буксирные гаки до установки на судно испытывают пробной нагрузкой с применением динамометра, равной двойной расчетной тяге на гаке, определенной для судов в швартовном режиме.
3177. Крепление буксирного гака к судовым конструкциям должно быть таким, чтобы при любых практически возможных углах буксировки гак не испытывал изгибающих усилий в горизонтальной плоскости и не задевал непосредственно или коушем каната каких-либо конструкций корпуса в пределах угла установки бортовых ограничителей.
3178. В нерабочем положении буксирный гак должен быть закреплен по-походному.
3179. Отдача буксирного каната должна быть предусмотрена с двух постов:
1) из рулевой рубки (дистанционно);
2) с местного поста, расположенного в непосредственной близости от буксирного гака в безопасной зоне.
3180. Устройство для отдачи буксирного каната должно срабатывать в диапазоне нагрузок на гаке от нуля до разрывного усилия каната при любом возможном отклонении каната от диаметральной плоскости.

292. Буксирное оборудование

§ 1. Кнехты, битенги, стопоры для канатов

3181. Кнехты, битенги, а также механизмы буксирного устройства устанавливают на фундаментах, которые должны быть скреплены с палубой и перевязаны с набором корпуса судна.
Палуба в местах установки фундаментов должна быть подкреплена.
Кнехты, расположенные в помещениях и пространствах второй категории взрывоопасности, должны быть установлены на фундаментах, конструкция которых должна допускать свободную циркуляцию воздуха под кнехтами.
3182. Диаметр труб битенгов и кнехтов должен быть равен не менее 10 диаметрам стального буксирного каната или не менее одной длины окружности растительного каната.
3183. Стопоры для канатов должны выдерживать нагрузку, равную половине расчетной тяги на гаке.

§ 2. Буксирные арки

3184. В кормовой части буксиров в районе возможного перемещения буксирного каната должны быть установлены буксирные арки, идущие поперек судна от борта до борта, или другие конструкции, направляющие канат.
Число арок определяется для каждого буксира в зависимости от длины его кормовой части.
3185. Высота буксирных арок и защитные ограждения должны обеспечивать безопасную работу и безопасное передвижение экипажа в области возможного перемещения буксирного каната.
При необходимости предусматривают мероприятия по ограничению доступа людей в опасные зоны.
3186. Буксирные арки, подкрепляющие их контрфорсы и другие детали буксирного устройства, с которыми соприкасается буксирный канат, должны быть изготовлены из труб или из другого подходящего профиля с радиусом закругления не менее диаметра буксирного каната.

§ 3. Ограничители буксирного каната

3187. На всех судах, имеющих буксирное устройство, должны быть установлены бортовые ограничители буксирного каната.
3188. Конструкция бортовых ограничителей буксирного каната должна быть рассчитана на восприятие нагрузки, равной разрывному усилию буксирного каната. При этом напряжения в несущих элементах ограничителей, а также деталях их крепления к корпусу судна или другим конструкциям не должны превышать 0,95 предела текучести их материала.

293. Буксирные канаты

3189. Прочностные характеристики буксирных канатов определяют в зависимости от значения расчетной тяги на гаке в швартовном режиме, устанавливаемой по гидродинамическому расчету или по прототипу и результатам испытаний головных судов. Если такие расчеты не выполнялись или прототип отсутствует, расчетную тягу на гаке F следует принимать не менее значения, вычисленного по формуле, кН:

F=0,l6Рe, (647)

где Ре - суммарная мощность главных двигателей, кВт.
3190. Разрывное усилие каната в целом, используемого для буксировки на гаке, должно быть не менее определенного по формуле, кН:

Fo = kF, (648)

где F - расчетная тяга на гаке, кН;
к - коэффициент запаса прочности, равный:
5 - при расчетной тяге на гаке до 120 кН;
4 - при расчетной тяге на гаке 120 кН и более;
3 - для канатов автоматических буксирных лебедок;
6 - для канатов из растительных волокон и синтетических;
Для буксиров-толкачей коэффициент запаса прочности может быть понижен до:
4 - при расчетной тяге на гаке до 120 кН;
3 - при расчетной тяге на гаке 120 кН и более.
3191. Длина буксирного каната выбирается в зависимости от района плавания, но должна быть не менее 180 м для судов класса «М», 100 м для судов класса «О» и 60 м для судов классов «Р» и «Л».
3192. В стальных канатах, применяемых в качестве буксирных, должно быть не менее 144 проволок и 7 органических сердечников, а при использовании автоматических буксирных лебедок - 216 проволоки 1 органический сердечник с временным сопротивлением проволок на растяжение 1177-1373 МПа.
Во всех случаях канаты должны быть нераскручивающимися. Проволоки должны быть оцинкованными.
3193. В качестве буксирных можно использовать манильские канаты повышенной прочности. Допускается применять смольные пеньковые канаты, трехрядные, обыкновенные и специальные, а так же канаты из синтетических волокон - трехрядные, окружностью до 200 мм.
3194. На каждом буксирном канате должен быть с одного конца огон (с коушем или без него) или марка (с одного или обоих концов). Огон без коуша допускается лишь в случае, когда буксирный канат закрепляется на тумбах кнехта или битенга.
3195. Применение и хранение стальных буксирных канатов во взрывоопасных помещениях и пространствах не допускается.

294. Сцепные устройства

§ 1. Расчетные нагрузки и запасы прочности сцепных устройств

3196. Сцепные устройства толкаемых составов должны обладать достаточной прочностью для работы:
1) в бассейнах разряда «Р» при высоте волны 1,2 м и максимальной скорости перекладки руля или поворотной насадки с борта на борт на полном ходу состава;
2) в бассейнах разряда «О» при высоте волны 2,0 м и максимальной скорости перекладки руля или поворотной насадки с борта на борт на полном ходу состава.
3197. Расчеты по определению изгибающего момента Мр, возникающего при совместном действии гидродинамических сил от перекладки руля, бортовой качки судов и бокового волнового давления, а также по вычислению расчетных нагрузок Рр, действующих в связях сцепных устройств, в каждом отдельном случае необходимо согласовать с Регистром судоходства.
3198. Расчет прочности деталей сцепного оборудования должен производиться по допускаемым напряжениям, которые для деталей сцепного оборудования должны быть приняты равными 0,63 предела текучести материала.
3199. Пробная нагрузка для испытания сцепного оборудования на стенде должна быть не менее 1,5Рр.
3200. Головной образец сцепного оборудования испытывается на стенде на пробную нагрузку 1,5Рр с проведением инструментальных замеров (тензометрирования) ответственных деталей по специально разработанной программе, согласованной Регистром судоходства.
Головной образец считается годным для проведения эксплутационных испытаний на судне, если напряжения в деталях при испытаниях пробной нагрузкой не превышают 0,95 предела текучести материала.
3201. Разрывное усилие каната в целом должно быть не менее 1,5Рр.

§ 2. Конструкция сцепных устройств

3202. Конструкция сцепных устройств должна обеспечивать надежное счаливание судов при максимально возможных амплитудах бортовой и килевой качки, а также при различных случаях загрузки судов.
3203. Материалы для изготовления сцепных устройств должны соответствовать стандартам.
3204. Углеродистая сталь для свариваемых деталей сцепного оборудования должна содержать не более 0,22 % углерода. Свариваемость низколегированных сталей должна быть подтверждена документально.
3205. Все стальные поковки и отливки, а также ответственные детали со сварными пересекающимися швами или швами, удаленными один от другого на расстояние 5 толщин свариваемой детали и менее, подлежат термической обработке после изготовления.
3206. Свободные зазоры в связях не должны допускать угловой люфт сцепного устройства более 0,06о при отсутствии амортизаторов и 0,10о при их наличии.
3207. Болтовые соединения сцепного оборудования с фундаментами должны содержать элементы (призонные болты, штифты, клиновые упоры и пр.), воспринимающие сдвигающие усилия. Затяжка болтов должна быть такой, чтобы при действии расчетного усилия не происходило раскрытия соединения. Гайки фундаментных болтов должны быть надежно застопорены во избежание самоотвинчивания.
3208. Сцепные замки, натяжные устройства и прочее сцепное оборудование с амортизаторами должны оставаться работоспособными при мгновенном снятии нагрузки с полностью сжатого амортизатора.
3209. Сцепные замки падающего типа должны иметь стопоры для их закрепления по-походному.
3210. Основные детали корпусных конструкций сцепного устройства (упоры, сцепные балки и т. п.) должны иметь плавное сопряжение с прочными конструкциями корпуса судна.
3211. Толщину листов контактных поверхностей упорных связей назначают в зависимости от расчетного усилия Рр согласно приложению 349 к настоящим Правилам.
Упорные балки и упоры должны конструироваться в виде прочных плит с надежными опорными поверхностями.
3212. Сцепное устройство не должно выходить за плоскость привальных брусьев борта, чтобы не задевать за элементы конструкций других судов и причальных стенок при швартовке и шлюзовании.
Привальные брусья, ограждающие сцепные устройства со стороны борта, а также обносные балки, расположенные между упорами, устанавливают на амортизаторах или выполняют из амортизирующего материала.
3213. Сцепное оборудование должно обеспечивать аварийную расцепку судов при усилии в связях Рр и более.
Для двухзамковых сцепов по согласованию Регистра судоходства
допускается расцепка судов при нагрузках менее Рр.
3214. Замки автосцепа должны закрываться автоматически при соприкосновении судов и раскрываться с помощью ручного привода с местного поста управления. На толкачах должно быть предусмотрено устройство для раскрытия замка из рулевой рубки.
3215. На нижнем конце вертикальных сцепных и направляющих балок должны быть ограничители перемещения замка.

Раздел 44. Грузоподъемные устройства

295. Общие положения, определения и пояснения

3216. Настоящий раздел Правил распространяется на грузоподъемные устройства, предназначенные для погрузки, выгрузки и перемещения грузов:
1) верхние строения плавучих кранов;
2) судовые краны;
3) краны на плавучих доках;
4) грузовые стрелы;
5) лифты грузоподъемностью 250 кг и более с электроприводом, предназначенные для подъема и спуска грузов в кабине, движение которой осуществляется с помощью канатов, со скоростью не более 1,0 м/с.
3217. Требования настоящего раздела не распространяются на грузоподъемные устройства, предназначенные для операций с орудиями лова и обработки продукции промысла, погрузки и выгрузки судового оборудования, снабжения и судовых запасов, для гидротехнических, дноуглубительных и судоподъемных работ, на грузоподъемные устройства, входящие в состав специальных устройств (варповальные, папильонажные и рамоподъемные лебедки, карчеподъемницы и т.п.), ручные тали машинных помещений, грузозахватные приспособления (грейферы, платформы, сетки, стропы и т. п.), лифты грузоподъемностью менее 250 кг, а также вспомогательные приспособления, не являющиеся составными частями лифтов: талрепы, крюки, башмаки на рельсах, шлагбаумы и т.п.
3218. Грузоподъемные устройства или устройства, предназначенные для эксплуатации в особых условиях, не предусмотренных настоящими Правилами, являются предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
3219. В настоящем разделе Правил применяются следующие термины и определения:
1) верхнее строение плавучего крана - грузоподъемное устройство, установленное на специально спроектированном плавучем основании понтонного типа. Границей верхнего строения и понтона является фундамент механизма поворота;
2) вылет - расстояние по горизонтали от оси вращения поворотной части крана до вертикальной оси грузозахватного приспособления без нагрузки, принятое в предположении, что понтон (судно) не имеет крена и дифферента;
3) грузовая стрела - грузоподъемное устройство, с помощью которого осуществляется перемещение груза, удерживаемого грузозахватным приспособлением, благодаря системе канатов и блоков, закрепляемых на собственной конструкции стрелы и вне ее (на мачтах, колоннах, палубах и лебедках);
4) грузозахватные приспособления - все приспособления, с помощью которых груз можно надежно закрепить к грузоподъемному устройству, но которые не являются составной частью грузоподъемного устройства или груза, например, грейферы, спредеры для контейнеров, грузоподъемные электромагниты, подъемные траверсы, платформы, рамы, кюбели, бадьи, стропы, сетки и другие приспособления, являющиеся принадлежностью судна.
Если не оговорено иное, грузозахватные приспособления следует рассматривать как съемные детали;
5) грузоподъемное устройство - судовое устройство для подъема и перемещения грузов (кран, грузовая стрела, лифт);
6) грузоподъемность - наибольшая допустимая масса рабочего груза, на подъем и перемещение которого рассчитано грузоподъемное устройство в заданных условиях эксплуатации, включая массу съемных грузозахватных приспособлений;
7) действующие нагрузки - статические и динамические нагрузки, обусловленные силами тяжести, инерции, давлением ветра, креном и дифферентом, качкой, температурными деформациями, ударными явлениями, толчками при движении по подкрановому пути, раскачиванием груза на гибкой подвеске и др.;
8) детали - детали грузоподъемных устройств, служащие для передачи усилий и реализации кинематической связи, исключая детали, входящие в состав механизмов;
9) допускаемая рабочая нагрузка - максимально допустимое статическое усилие, действующее на каждую отдельную часть грузоподъемного устройства (далее - SWL);
10) конечный выключатель - устройство, автоматически ограничивающее перемещение грузоподъемного устройства или какой-либо его части, а также перемещение груза путем отключения привода механизма в крайних положениях;
11) коэффициент безопасности - отношение минимального значения разрушающей нагрузки к значению допускаемой рабочей нагрузки;
12) кран - грузоподъемное устройство, предназначенное для подъема и перемещения в пространстве груза, удерживаемого грузозахватным приспособлением, и не нуждающееся в системе тросов и блоков, крепящихся вне собственной конструкции крана;
13) лебедка барабанная - лебедка, имеющая барабан для навивки тяговых канатов;
14) металлоконструкции - стрелы, хоботы, жесткие оттяжки, поворотные платформы, колонны, мосты, порталы, фундаменты, опорные барабаны и другие конструкции, воспринимающие нагрузки, действующие на грузоподъемное устройство;
15) механизмы - механизмы подъема груза, изменения вылета, поворота и передвижения грузоподъемного устройства;
16) несъемные детали - постоянно закрепленные на несущих конструкциях грузоподъемного устройства или корпусе судна детали;
17) ограничитель грузового момента - устройство, автоматически отключающее механизмы подъема груза и изменения вылета в случае подъема груза, масса которого превышает установленное для данного вылета значение;
18) ограничитель грузоподъемности - устройство, автоматически выключающее все рабочие движения грузоподъемного устройства, кроме опускания груза и движений, уменьшающих момент опрокидывания, при попытке подъема груза, масса которого превышает установленное предельное значение;
19) плавучий кран (плавкран) – крановое сооружение на плавучем основании понтонного типа, предназначенное для производства грузоподъемных операций;
20) расчетные нагрузки - комбинации действующих нагрузок, определяемые отдельно для рабочего и нерабочего состояний грузоподъемного устройства;
21) судовой кран - кран, установленный на грузовом сухогрузном судне;
22) съемные детали - прикрепленные к конструкции грузоподъемного устройства посредством демонтируемых соединений блоки, крюки, цепи, скобы, вертлюги, коуши, концевые патроны и прессуемые зажимы канатов, а также вспомогательные приспособления: траверсы, подъемные рамы и др.;
23) указатель грузоподъемности - устройство, автоматически и визуально показывающее (независимо от того, подвешен груз или нет) предельно допустимую для данного крана расчетную нагрузку при различных значениях вылета стрелы;
24) устройства безопасности - устройства для обеспечения безопасной эксплуатации грузоподъемных машин: ограничители рабочих движений, грузоподъемности, указатели грузоподъемности, угла наклона стрелы, сигнализаторы опасного напряжения, ветровой защиты, противоугонные устройства, упоры, буфера, ловители, ограничители скорости лифтов, предохранительные устройства на крюках и др.;
25) уполномоченное лицо экипажа - член экипажа, который по роду выполняемой работы имеет необходимую квалификацию и право исполнения требуемых ответственных операций.

296. Общие технические требования

3220. Грузоподъемные устройства на открытых палубах должны быть сконструированы таким образом, чтобы обеспечивалась их безопасная эксплуатация в диапазоне температур наружного воздуха от +40 до - 20о С, если иное не оговорено в технической документации.
Конструкция грузоподъемного устройства должна обеспечивать его надежную и безопасную эксплуатацию при статических углах крена 5о и дифферента 2о и максимальном вылете.
3221. Неподвижные оси, служащие опорами барабанов, блоков, колес, катков и прочих вращающихся на них деталей, должны быть надежно укреплены.
3222. Все болтовые, шпоночные и клиновые соединения грузоподъемных устройств должны быть надежно застопорены для предотвращения самопроизвольного отворачивания и разъединения.
3223. Крепление съемных деталей и грузозахватных приспособлений должно исключать их изгиб или скручивание, для чего допускается применение вертлюгов.
Конструкция вертлюга с опорами на шариковых или роликовых подшипниках должна обеспечивать возможность периодического смазывания подшипников.
3224. Концы канатов, крепящихся к металлоконструкциям или деталям, должны снабжаться коушами или заделываться в канатные патроны или зажимы согласованной с Регистром судоходства конструкции.
Концы канатов, крепящиеся к барабанам лебедок, могут не иметь коушей или патронов. При этом должно быть обеспечено надежное крепление каната к барабану. Прижимных устройств, использующих силу трения, должно быть не менее двух.
3225. Органы управления механизмами грузоподъемного устройства должны быть выполнены и установлены таким образом, чтобы направление движения рукояток, рычагов или маховиков командоаппарата соответствовало направлению движения груза, например, подъему груза должно соответствовать перемещение вертикального рычага на себя, горизонтального рычага вверх, вращение маховика по часовой стрелке; перемещению груза вправо должно соответствовать перемещение рычагов вправо или вращение маховика по часовой стрелке; уменьшению вылета (подъему стрелы) должно соответствовать перемещение вертикального рычага на себя, горизонтального рычага вверх, вращение маховика по часовой стрелке и т. д.
Рукоятки, рычаги или маховики в нулевом и рабочих положениях (при ступенчатом регулировании) должны фиксироваться, иметь обозначения и быть удобными для пользования. Под фиксированием понимается удержание рукоятки в определенных положениях, требующее для вывода из этих положений усилия большего, чем необходимое для движения между этими положениями.
Усилие, требующееся для элементов управления, не должно превышать 120 Н при ручном приводе и 300 Н при приводе от ноги.
Усилие, требующееся для часто используемых рукояток управления, маховиков педалей и прочих элементов управления, не должно превышать 40 Н. (пункт 2963 настоящих Правил).
Элементы указателей и управления механизмов и установок должны иметь прочно прикрепленные щитки с ясно читаемыми надписями на государственном, русском и, если это необходимо, на английском языках.
Маховики должны иметь условное изображение и надпись, обозначающие направление вращения для открывания и/или пуска устройств.
Ход рычага управления не должен превышать:
600 мм при ручном управлении;
250 мм при педальном управлении.
Кнопки должны быть оборудованы пружинным или другим устройством для самовозврата в положение: «стоп», когда оператор снимает руку или ослабляет ее усилие. Это устройство не должно требовать приложения усилий, вызывающих усталость оператора.
3226. Органы управления (контроллеры, рубильники, кнопки) грузоподъемными устройствами, предусмотренными для транспортировки опасных грузов (взрывчатых веществ, кислот, радиоактивных веществ и т. д.), а также органы управления, применяемые при переносном дистанционном управлении, должны иметь устройство для самовозврата в нулевое (нейтральное) положение.
Если при дистанционном управлении оператор не видит барабана лебедки, то должно быть обращено особое внимание на обеспечение правильной навивки на него каната.
3227. Клапаны подключения палубного пароподвода к механизму грузоподъемного устройства должны располагаться в непосредственной близости от механизма, быть доступными в любое время и легко перекрываться вручную.
3228. Электрические, гидравлические и паровые приводы, механизмы, зубчатые передачи, системы и трубопроводы, электрическое оборудование, детали, в том числе съемные, должны соответствовать применимым требованиям, содержащимся в настоящей части и других частях настоящих Правил.
3229. Грузоподъемные краны должны быть оборудованы защитными устройствами, предотвращающими падение груза или самопроизвольное перемещение стрелы или крана при переключении крановых механизмов и отключении механизмов от их приводов или в случае нарушения питания силовых приводов и цепей управления.
3230. Механизмы подъема груза и изменения вылета должны быть выполнены так, чтобы опускание груза или стрелы было возможно только с помощью привода. В случае аварии необходимо предусмотреть средства, позволяющие производить безопасное опускание и остановку груза.
3231. Каждый механизм грузоподъемного устройства, за исключением механизмов с винтовыми приводами с самоторможением или с приводом от гидравлических цилиндров при наличии гидрозамков должен быть снабжен автоматическим тормозом, обеспечивающим торможение с коэффициентом запаса, указанным в соответствующих пунктах настоящего раздела Правил.
Под коэффициентом запаса торможения понимается отношение момента, создаваемого тормозом, к статическому моменту, создаваемому на тормозном валу наибольшим расчетным натяжением каната (механизмы подъема груза, изменения вылета), а для механизмов с жесткой кинематической связью (механизмы поворота и передвижения кранов, изменения вылета) - расчетными нагрузками.
Конструкция автоматического тормоза должна быть такой, чтобы рабочий соленоид не мог быть возбужден обратной ЭДС от какого-либо двигателя, паразитными или блуждающими токами или пробоем изоляции. В аварийном случае, при отсутствии подачи энергии на приводы механизмов подъема, должно быть предусмотрено оттормаживание тормозов вручную.
Тормоза должны быть замкнутого типа, если иное не указано в соответствующих пунктах настоящего раздела Правил, и действовать плавно, без толчков, иметь простые легкодоступные средства регулировки и допускать удобную замену фрикционных деталей.
Усилие для работы с управляемыми тормозами не должно превышать на рукоятке или рычаге 160 Н, а на педали - 310 Н. Для тормозов, регулярно применяемых при обычном режиме работы, усилия должны быть уменьшены по крайней мере в два раза. Тормозные педали должны иметь нескользкую поверхность.
При обеспечении работы нескольких механизмов одним приводом тормоза должны быть установлены на каждом механизме.
Если между двигателем и передачей установлен тормоз, он должен находиться на стороне передачи. Управляемые разомкнутые тормоза должны быть фиксируемыми в замкнутом положении. Создание усилия торможения тормозными грузами не допускается.
Тормозные пружины должны быть нажимными и иметь направляющие в виде втулок или оправок.
Тормозной барабан (шкив) должен быть защищен от воздействия воды, снега, льда, масел или жиров, если тормоз не сконструирован для работы без подобной защиты.
3232. Механизмы подъема и изменения вылета грузоподъемных устройств, предназначенных специально для погрузки, выгрузки и перемещения опасных грузов, должны быть снабжены двумя автоматически действующими независимо друг от друга тормозами замкнутого типа, обеспечивающими удержание груза (стрелы) в случае прекращения подачи энергии. Тормоза могут быть последовательного действия.
Если между двигателем и редуктором находится муфта, тормоз должен быть смонтирован на полумуфте со стороны редуктора или на валу редуктора. Второй тормоз может находиться на валу электродвигателя или любом месте приводного механизма. Тормоза должны быть расположены таким образом, чтобы для контроля надежности одного тормоза можно было легко отключить другой.
3233. Барабаны лебедок должны иметь такую длину, чтобы по возможности обеспечивалась однослойная навивка каната; во всех случаях не должна допускаться навивка каната более чем в три слоя. Исключение может быть допущено для тяжеловесных устройств, где применение барабанов с навивкой каната более чем в три слоя является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства при условии, что имеется канатоукладчик или прижимное устройство каната с канавками.
При расчетах прочности лебедок для определения крутящего момента следует использовать силу натяжения каната в верхнем слое навивки, при этом диаметр барабана должен быть не менее 18 диаметров каната. Барабаны лебедок с машинным приводом при однослойной навивке каната должны иметь нарезанные по винтовой линии канавки. Реборды барабанов, а также барабанов с канавками с многослойной навивкой должны возвышаться над верхним слоем навивки не менее чем на 2,5 диаметра каната, расположение барабана должно обеспечивать правильную навивку на него каната.
Угол набегания каната на обойме барабана, как правило, не должен превышать 4о к плоскости, перпендикулярной продольной оси барабана.
При самом низком рабочем положении грузозахватного органа на барабане должно оставаться не менее трех витков каната; это относится также к барабанам механизмов изменения вылета для предельных положений. Для барабана с однослойной навивкой каната в этом случае необходимо иметь не менее двух витков.
3234. У грузоподъемных устройств с электрическим приводом подача питания на электродвигатели после его перерыва должна быть возможной лишь после того, как соответствующие рукоятки, маховики и рычаги постов управления будут установлены в нулевое (нейтральное) положение.
На посту управления или вблизи него необходимо предусматривать сигнализацию о наличии напряжения в сети питания, а также визуальную сигнализацию о включении и выключении электропривода.
Системы управления гидравлических или пневматических приводов должны быть оборудованы устройствами, предотвращающими подачу питания после его перерыва на гидро- или пневмодвигатели (силовые цилиндры) до тех пор, пока соответствующие органы управления не будут установлены в нулевое (нейтральное) положение.
Необходимо также предусматривать в таких системах сигнализацию о наличии питания (давления рабочей среды) и включении и выключении приводов.
3235. Неисправности в цепях управления приводами не должны быть причиной несанкционированного включения или продолжения их работы (вместо немедленной остановки), изменения направления вращения двигателей или направления перемещения исполнительных органов, растормаживания тормозов или сохранения их в расторможенном состоянии.
3236. Цепи управления автономными приводами вьюшек топенантов и контроттяжек должны исключать возможность включения или продолжения работы приводов при грузе на крюке.
Блокировку можно не предусматривать, если включение указанных приводов возможно.
3237. Непосредственно у поста управления грузоподъемным устройством в пределах вытянутой руки оператора должна быть установлена кнопка безопасности или выключатель для отключения главной цепи привода. Они должны быть окрашены в красный цвет и снабжены надписью: «Стоп».
3238. В главной цепи грузоподъемного устройства должен быть установлен выключатель, доступный только для уполномоченных лиц экипажа, либо должна быть обеспечена возможность запирания выключателя в отключенном состоянии.
3239. Голые (троллейные) провода для питания передвижных грузоподъемных устройств применять не допускается.
3240. Должна быть исключена возможность несанкционированного включения привода.
Электродвигатель каждого механизма или гидронасоса должен запускаться только при движении рукоятки управления из нейтрального положения.
3241. Электрические приводы грузоподъемных устройств, оборудованных искусственной вентиляцией, должны иметь блокировку, не допускающую включения или продолжения работы привода при выключенной вентиляции.
3242. С целью предотвращения искрообразования при использовании грузоподъемных устройств, расположенных на палубах нефтеналивных, нефтесборных судов и судов, перевозящих опасные грузы, съемные детали грузоподъемных устройств (крюки, скобы, вертлюги, цепи и т. п.) должны быть выполнены искробезопасными в соответствии со стандартами.
3243. Поворотная часть судовых кранов, за исключением стрелы, не должна выступать за габариты корпуса судна.
Судовые краны должны быть расположены так, чтобы исключался перенос груза над стационарными забортными трапами и их площадками.

297. Материалы, термическая обработка и сварка

3244. Материалы, применяемые для изготовления несущих напряженных элементов металлических конструкций, деталей и механизмов грузоподъемных устройств, в том числе лифтов, термическая обработка поковок и отливок, а также сварка должны соответствовать требованиям части 2 настоящих Правил.
3245. Все несущие напряженные элементы металлоконструкций, деталей и механизмов, кроме перечисленных в пункте 3246 настоящих Правил, должны изготавливаться из стали; применение иных материалов является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
3246. Допускается применение чугунного и стального литья для изготовления:
1) зубчатых, червячных ходовых колес (чугунное литье допускается только для грузоподъемных устройств с ручным приводом);
2) червячных колес с ободом из бронзы;
3) барабанов и турачек лебедок, корпусов редукторов и шкивов блоков;
4) колодок тормозов, кронштейнов барабанов и корпусов подшипников;
5) канатоведущих шкивов и клиньев канатных зажимов лифтов.
Применение стального литья для изготовления иных деталей является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
3247. Выбор категории стали в зависимости от температуры окружающей среды производится с помощью приложения 350 к настоящим Правилам.
3248. При использовании по согласованию с Регистром судоходства для металлоконструкций несудостроительных сталей необходимо, чтобы они соответствовали требованиям, предъявляемым к судостроительным сталям.
3249. Сталь для напряженных элементов деталей должна быть спокойной плавки. Свойства ее должны обеспечить работу грузоподъемных устройств на открытых палубах при отрицательных температурах.
Сталь для напряженных элементов съемных деталей должна, кроме этого, иметь гарантированное значение относительного удлинения на пятикратных образцах не менее 20 %.
Сталь цепей грузоподъемных устройств, предназначенных для работы при температуре ниже - 20^оС, должна отвечать требованиям для стали 2-й или 3-й категории приложения 206 к настоящим Правилам.
Цепи, которые не требуют термообработки для повышения качества и прочности, после изготовления должны быть нормализованы.
3250. Стальные поковки и отливки в составе деталей грузоподъемных устройств, а также сварные детали с напряженными, близко расположенными или пересекающимися сварными швами подлежат термической обработке (поковки из легированных сталей - закалке и отпуску, поковки и отливки из углеродистых сталей - закалке и отпуску или нормализации, электросварные детали - отжигу) для снятия внутренних напряжений.
Термическая обработка деталей должна производиться в закрытых (муфельных) печах при надежном контроле температуры. Режим термической обработки устанавливается в зависимости от марки стали, назначения и размеров деталей и согласовывается с Регистром судоходства.
Проведение термической обработки должно подтверждаться сертификатом организации-изготовителя.
3251. Применение материалов повышенной прочности для элементов и деталей приспособлений допускается при учете предусмотренных температур эксплуатации. При этом должно быть обеспечено, чтобы материал конечного изделия при нормальной температуре имел относительное удлинение не менее А₅ = 12 %.
3252. Размеры угловых швов назначают возможно меньшими по расчету на прочность и по технологическим условиям.
Катет углового шва должен быть не менее 4 мм и не более 1,2 наименьшей толщины соединяемых элементов.
Длина углового шва должна быть не менее 50 мм.
Короткие сварные угловые швы для сварки тавровых соединений ответственных деталей проверяют согласованным Регистром судоходства методом контроля по всей их длине.
3253. Электросварка деталей круглого и кольцевого сечений малых диаметров (цепей, прутковых вант) должна производиться контактным способом.
3254. Стыковые сварные швы трубчатых, коробчатых элементов должны выполняться с полным проваром корня шва, а при отсутствии доступа - с применением стальной подкладной планки.
3255. В конструкциях с замкнутым контуром при отсутствии доступа изнутри допускается применение пробочных швов для закрепления закрывающего листа на внутреннем наборе (диафрагмах).
3256. Качество сварных швов несущих элементов металлоконструкций должно быть проверено радиографическим, либо иным согласованным с Регистром судоходства методом неразрушающего контроля. Контролю должно быть подвергнуто не менее 10 % швов контролируемого соединения. Обязательному контролю подлежат места пересечения сварных швов. Кольцевые непрерывные стыковые швы несущих металлоконструкций должны подвергаться контролю по всей длине.

298. Нормы расчета, расчетные нагрузки и напряжения

3257. Методы расчета усилий и напряжений в элементах грузоподъемных устройств настоящими Правилами не регламентируются, однако Регистр судоходства в обоснованных случаях требует применения согласованных с ним методов расчета.
3258. По согласованию с Регистром судоходства допускаемые напряжения, запасы прочности и устойчивости металлоконструкций грузоподъемных устройств допускается определять по методикам, отличающимся от приведенных в главе 299 настоящих Правил, но одобренным Регистром судоходства.
3259. Расчетная нагрузка для судовых и плавучих кранов определяется суммированием следующих составляющих:
1) весовой нагрузки от массы поднимаемого груза и массы съемных грузозахватных приспособлений;
2) весовой нагрузки от массы конструкций крана;
3) ветровой нагрузки, действующей на поверхности палубного крана и груза в продольном и поперечном направлениях. Ветровая нагрузка определяется в соответствии со стандартами и обуславливается динамическим давлением ветра, которое принимают в зависимости от рассматриваемых комбинаций расчетных нагрузок для верхних строений (пункты 3256 и 3257 настоящих Правил).
При расчете усилий в элементах кранов должны быть учтены углы наклонения согласно пункту 3250 настоящих Правил. Для кранов, работа которых допускается на волнении, расчетные нагрузки должны соответствовать требованиям пунктов 3264, 3269 и 3270 настоящих Правил;
4) нагрузки, вызываемой раскачиванием груза, наклонением судна (понтона).
3260. При определении ветровой нагрузки за расчетную наветренную площадь поверхности крана принимают площадь поверхности, перпендикулярной горизонтальному направлению ветра, с учетом конструктивных особенностей крана. Для конструкции со сплошными стенками за расчетную принимают площадь поверхности, ограниченной контуром конструкции; для решетчатых конструкций - площадь поверхности, ограниченной контуром конструкции, за вычетом просветов между стержнями.
За расчетную площадь поверхности крана, имеющего несколько плоскостей балок одинаковой высоты (сплошных или решетчатых), расположенных одна за другой, следует принимать:
1) при расстоянии между балками, меньшем высоты балки - площадь поверхности передней балки полностью;
2) при расстоянии между балками, равном высоте балки или большем этой высоты, но меньшем двойной ее высоты - площадь поверхности передней балки полностью плюс 50 % каждой последующей балки;
3) при расстоянии между балками, равном или большем ее удвоенной высоты - площадь поверхности всех балок полностью. Части задних балок, которые не перекрываются передней балкой, учитываются полностью.
Для конструкций из труб значение расчетной наветренной площади может быть уменьшено умножением на поправочный коэффициент 0,75.
Расчетная наветренная площадь А поверхности груза оценивается по фактическому контуру грузов, для подъема которых предназначен кран, или принимается по статистическим данным, при их отсутствии может быть использована формула, м²:

А = -0,881 + 3,726 Q - 0,63 Q ln Q + 0,0028 Q² - l,595 ln Q, (649)

где Q - грузоподъемность, т.
Формула (649) настоящих Правил справедлива в диапазоне изменения грузоподъемности от 0,05 до 100 т.
3261. Потери на трение в блоках (шкивах) и при изгибе канатов на блоках (шкивах) принимаются равными 5 % на каждый блок (шкив) с подшипником скольжения и 2 % - с подшипником качения.
Изменение усилий в конструктивных элементах грузоподъемного устройства при перемещении канатов по блокам должно учитываться по самому неблагоприятному для каждого элемента движению или совокупности движений (подъем или опускание груза или стрелы).
3262. Если при работе крана с гибкой оттяжкой предусматриваются специальные мероприятия по уменьшению углов крена, например, балластировка, то при расчете усилия в оттяжке эти мероприятия могут быть приняты во внимание.
3263. Расчет усилий в конструктивных элементах судовых и плавучих кранов должен производиться как при статических углах крена 5^о и дифферента 2^о, так и при работе на волнении.
Если углы крена или дифферента в условиях эксплуатации больше, в расчете должны приниматься истинные значения углов.
3264. Расчет усилий в конструктивных элементах судовых и плавучих кранов должен быть произведен также с учетом бортовой качки на тихой воде, которая возможна при действии порывов ветра или вследствие обрыва (сброса) груза.
3265. Для кранов с шарнирно сочлененной стрелой и гибкой оттяжкой должно быть доказано путем расчетов или проведения испытаний, что стрела не может опрокинуться в сторону, противоположную вылету.
Условием предотвращения опрокидывания считается наличие продолжительного натяжения стреловых канатов при наименьшем вылете и наклонении в сторону, противоположную вылету, на возможный в эксплуатации угол (но не менее 5^о крена и 2^о дифферента) при давлении ветра со стороны вылета согласно подпункту 3) пункта 3259 настоящих Правил.
3266. При расчете напряжений в сжатых и сжато-изогнутых стержнях должно быть учтено влияние продольных сил с учетом эксцентриситета их приложения, строительной погиби и начальной кривизны от собственной весовой нагрузки.
3267. Расчетный модуль упругости стальных канатов следует принимать равным 98 ГПа.
3268. При расчете на прочность клепанных или болтовых конструкций площади поверхности и моменты сопротивления сечений определяются с учетом площади поверхности, занимаемой отверстиями. При расчете на устойчивость учет площади поверхности, занимаемой отверстиями, не требуется.
3269. В качестве расчетных нагрузок для верхних строений плавкранов принимаются следующие:
1) весовая нагрузка от массы поднятого груза и съемных грузозахватных органов и приспособлений;
2) весовая нагрузка от массы собственной конструкции и расположенного на ней оборудования;
3) ветровая нагрузка, обусловленная динамическим давлением ветра на груз и металлоконструкции, которая принимается: для максимальных нагрузок рабочего состояния - не менее 400 Па, для сброса груза - не менее 125 Па, для максимальной нагрузки нерабочего состояния - не менее 2000 Па.
Расчетное динамическое давление ветра для нерабочего состояния может быть уменьшено в случае предоставления данных о ветровой нагрузке акватории и условиях эксплуатации верхнего строения плавкрана, но во всех случаях оно должно приниматься не менее 1000 Па;
4) инерционные нагрузки при подъеме груза с подхватом при ускорении (торможении) подъема (спуска) груза. Коэффициент динамичности рассчитывают при этом по методике, согласованной Регистром судоходства; значение этого коэффициента для верхних строений, предназначенных для работы на тихой воде, в любом случае должно приниматься не менее 1,15, а для верхних строений, предназначенных для работы на волнении - не менее 1,4;
5) инерционные нагрузки, возникающие при торможении (разгоне) механизмов изменения вылета, поворота или передвижения, а также в случае раскачивания груза на тихой воде и на волнении.
Эти нагрузки учитывают на основе данных об углах отклонения груза, определяемых с помощью методики, согласованной с Регистром судоходства; в любом случае значения углов должны приниматься не менее 3о вдоль и поперек стрелы одновременно. Отсчет углов следует проводить от вертикали при максимальном динамическом крене верхнего строения;
6) нагрузки от центробежных сил инерции, возникающих при повороте верхнего строения;
7) нагрузки от вертикальных сил инерции, действующих на груз при качке на волнении. Эти нагрузки учитывают с помощью коэффициента динамичности, определяемого по методике, согласованной Регистром судоходства. Во всех случаях коэффициент динамичности следует принимать не менее 1,25.
3270. В качестве комбинаций расчетных нагрузок для верхних строений принимают следующие:
1) нормальные нагрузки рабочего состояния. Расчетная нагрузка складывается из: весовой нагрузки от масс поднятого груза и грузозахватных приспособлений, а также массы элементов конструкции грузоподъемного устройства; инерционных нагрузок при плавных пусках и торможениях; ветровой нагрузки, соответствующей динамическому давлению ветра на конструкцию и груз 250 Па. Она учитывается при расчете верхнего строения на выносливость (усталостную прочность), выполняемом по методике, согласованной Регистром судоходства. Полученное при этом значение коэффициента запаса прочности должно быть не менее определенного расчетом в соответствии с подпунктом 2) настоящего пункта;
2) максимальные нагрузки рабочего состояния.
Первый случай: верхнее строение плавкрана неподвижно (работает только подъемный механизм), производится подъем (отрыв) груза от земли (палубы) или торможение его при спуске, сброс груза.
Расчетная нагрузка складывается из: весовой нагрузки от масс поднятого груза и грузозахватных приспособлений с учетом наибольшего коэффициента динамичности, а также массы элементов конструкции грузоподъемного устройства; инерционных нагрузок от сброса груза и от качки на тихой воде и на волнении; ветровой нагрузки, соответствующей динамическому давлению ветра на конструкцию и груз для рабочего состояния; нагрузки от раскачивания груза на гибкой подвеске с максимальным углом отклонения от вертикали 16о.
Коэффициент динамичности должен определяться с учетом наибольшей скорости перемещения груза, жесткости конструкции (включая канаты) и масс конструкции и груза как для случая подъема (отрыва) груза, так и для случая торможения при спуске.
Поворотная часть верхнего строения плавкрана при определении нагрузки должна рассматриваться в момент совмещения двух движений в следующих ситуациях:
подъем - спуск груза и поворот крана;
поворот крана и изменение вылета;
подъем - спуск груза и изменение вылета.
Второй случай: верхнее строение плавкрана с грузом находится в движении (передвижение, изменение вылета, поворот), причем происходит торможение или разгон одного из механизмов.
Расчетная нагрузка складывается: из весовой нагрузки от масс поднятого груза и грузозахватных приспособлений, а также массы элементов конструкции грузоподъемного устройства с учетом коэффициента толчков при движении по подкрановому пути; инерционных нагрузок от качки на волнении; нагрузок от наибольших горизонтальных сил инерции масс верхнего строения и груза с учетом буксования ходовых колес, срабатывания муфт предельного момента или других конструктивных и эксплуатационных особенностей; ветровой нагрузки, соответствующей динамическому давлению ветра на конструкцию и груз для рабочего состояния; нагрузки от раскачивания груза на гибкой подвеске.
Коэффициент толчков определяется в зависимости от скорости движения и наличия стыков в рельсах;
3) максимальная нагрузка нерабочего состояния.
Расчетная нагрузка складывается из весовой нагрузки от массы элементов конструкции грузоподъемного устройства и ветровой нагрузки, соответствующей динамическому давлению ветра на конструкцию для нерабочего состояния.
При достаточных основаниях может потребоваться применение отличных от указанных комбинаций нагрузок, обусловленных характером эксплуатации или конструкцией верхних строений.

299. Допускаемые напряжения, запасы прочности и устойчивости

3271. При действии расчетных нагрузок напряжения в металлоконструкциях плавучих и судовых кранов не должны превышать значений, приведенных в приложении 351 к настоящим Правилам, с учетом требований пунктов 3272 - 3275 настоящих Правил.
Для грузоподъемных устройств с ручным приводом допускаемые напряжения могут быть приняты равными 0,6 предела текучести материала ReH.
Допускаемая рабочая нагрузка (SWL) канатов (стальных, растительных и синтетических) не должна быть больше расчетного разрывного усилия каната в целом, разделенного на коэффициент запаса прочности согласно приложениям 356 и 357 к настоящим Правилам.
3272. Допускаемые напряжения, указанные в приложении 351 к настоящим Правилам приведены с учетом коэффициентов динамичности действия нагрузок, рассчитываемых с помощью формулы:

_н = 0,7R_еН/, (650)

где _н - нормативный коэффициент динамичности, определяемый как отношение ожидаемого наибольшего динамического усилия к статическому усилию при действии расчетной нагрузки. При максимальной скорости подъема или опускания груза, большей чем l,33(_н - 1) м/с, необходима расчетная проверка коэффициента динамичности, которая может быть выполнена с помощью формулы:

= 1 + 0,318v /, (651)

где - коэффициент динамичности, представляющий отношение динамического усилия к его статическому аналогу;
н - наибольшая скорость перемещения груза, м/с;
f_ст - расчетное вертикальное смещение точки подвеса груза (включая изменение длины каната) при статическом действии весовой нагрузки от массы груза, соответствующей грузоподъемности, м.
Если коэффициент динамичности окажется больше _н, то допускаемые напряжения, указанные в приложении 351 к настоящим Правилам, должны быть умножены на отношение _н/. Если коэффициент окажется равным или меньше _н, то эти напряжения принимают согласно приложению 351 к настоящим Правилам.
По согласованию с Регистром судоходства расчет коэффициента динамичности возможно выполнить другими методами.
3273. При определении допускаемых напряжений для металлоконструкций в качестве расчетного предела текучести должно приниматься его значение, гарантированное стандартом или техническими условиями; однако во всех случаях расчетный предел текучести должен приниматься не более чем 0,70 наименьшего предела прочности (временного сопротивления), гарантированного стандартом или техническими условиями.
3274. Требования пункта 3272 настоящих Правил относятся к напряжениям растяжения, сжатия и изгиба, а также к эквивалентным напряжениям. Рекомендуемые значения коэффициентов перехода к допускаемым напряжениям для других видов деформаций, а также для расчета сварных, заклепочных и болтовых соединений таковы:
1) коэффициенты перехода к допускаемым напряжениям от разных видов деформации приведены в приложении 352 к настоящим Правилам;
2) коэффициенты перехода к допускаемым напряжениям для сварных швов приведены в приложении 353 к настоящим Правилам;
3) коэффициенты перехода к допускаемым напряжениям для заклепочных и болтовых соединений приведены в приложении 354 к настоящим Правилам.
Коэффициенты перехода применимы, если отверстия для заклепок и болтов из-под развертки сверлят одновременно в собранных элементах или в отдельных элементах по кондукторам. Для монтажных заклепок допускаемые напряжения следует понижать на 10 %. Для заклепок с потайными или полупотайными головками допускаемые напряжения следует понижать на 20 %. В качестве исходных величин для расчета допускаемых напряжений заклепочных и болтовых соединений следует принимать допускаемые напряжения, определяемые для растяжения и среза по пределу текучести материала заклепок и болтов, а для смятия - по пределу текучести материала металлоконструкции;
4) коэффициенты перехода могут также приниматься по стандартам.
3275. Конструкция и размеры съемных деталей должны обеспечивать отсутствие остаточных деформаций при испытании их пробной нагрузкой и отсутствие разрушения при испытании их предельной нагрузкой.
Детали, изготовленные по стандартам и нормам, согласованным с Регистром судоходства, считаются соответствующими этому условию.
Допускаемые напряжения для нестандартизированных несъемных деталей должны приниматься не более допускаемых напряжений для металлоконструкций (пункты 3271 - 3274 настоящих Правил).
3276. Коэффициент запаса прочности цепей грузозахватных приспособлений относительно разрывной нагрузки должен быть не менее 4.
3277. Коэффициент запаса прочности стальных грузовых и стреловых канатов крана относительно разрывной нагрузки каната в целом должен быть в зависимости от режима работы (приложение 355 к настоящим Правилам) не менее указанного в приложении 356 к настоящим Правилам.
Используемый в приложении 355 к настоящим Правилам коэффициент К нагружения может быть определен с помощью формулы:

К = (652)

где t₁ - средняя продолжительность использования механизма при частичных уровнях нагрузки, ч: t_i= t₁, t₂,…. t_n;
- общая продолжительность использования механизма с различными уровнями нагрузки, ч:
= t₁+ t₂+ …+ t_n,
P_i - уровни нагрузок со средней продолжительностью t_i при типичном применении данного механизма, Н:
P_i = Р₁ Р₂,... Р_n;
n - общее число уровней нагрузок;
Р_mах - значение наибольшей нагрузки, приложенной к механизму, Н.
3278. Коэффициент запаса прочности канатов из растительного волокна относительно разрывной нагрузки каната в целом должен быть не менее указанного в приложении 357 к настоящим Правилам, а из синтетического - не менее 10.
3279. Запас устойчивости должен быть не менее запаса прочности (относительно предела текучести) на сжатие того же элемента.
3280. Сжатые стержни должны проверяться на общую, а тонкостенные их элементы - на местную устойчивость.
Балки, работающие на поперечный изгиб, должны проверяться на общую, а их вертикальные стенки и сжатые пояски - на местную устойчивость.
3281. Критическая сила центральносжатых стержней должна определяться с учетом начальных эксцентриситета продольных сил и искривления, суммарное значение которых следует принимать не менее 0,001 длины стержня.
3282. Гибкость каждой из ветвей центрально-сжатых стержней составного сечения на участке между соединительными элементами (планками или решетками) не должна превышать 40.
3283. Гибкость сжатых и растянутых элементов металлоконструкций не должна превышать значений, указанных в приложении 358 к настоящим Правилам.
При определении гибкости расчетная длина принимается с учетом вида закрепления на концах. Гибкость определяется в плоскости главных моментов инерции.
3284. При действии расчетных нагрузок напряжения в металлоконструкциях верхних строений плавкранов не должны превышать допускаемые напряжения, приведенные в приложении 359 к настоящим Правилам с учетом указаний пунктов 3273 и 3274 настоящих Правил.
Для верхних строений простейшей конструкции допускаемые напряжения должны приниматься в соответствии с пунктом 3271 настоящих Правил.

300. Расчет на прочность механизмов грузоподъемных устройств.
Общие требования к кранам

3285. При выполнении расчетов на прочность механизмов грузоподъемных устройств (далее - расчет) должно быть учтено следующее:
1) запас прочности деталей механизмов должен быть таким, чтобы при испытании механизмов пробной нагрузкой в соответствии с требованиями настоящего раздела Правил вероятность появления дефектов (кроме производственных) или остаточных деформаций была бы исключена;
2) расчетные нагрузки механизмов должны определяться с учетом нагрузок грузоподъемного устройства и условий определения усилий в конструктивных элементах (главы 298 и 299 настоящих Правил);
3) запасы прочности деталей механизмов должны быть не менее запасов прочности металлоконструкций грузоподъемных устройств согласно главе 299 настоящих Правил.
3286. Требования глав 300 - 305 настоящих Правил распространяются на краны, устанавливаемые на судах внутреннего и смешанного плавания.
3287. Конструкция и установка кранов на судах должна предотвращать их опрокидывание (пункт 3298 настоящих Правил).
3288. Конструкция кранов с гибкой оттяжкой стрелы должна предотвращать самопроизвольное опрокидывание стрелы в сторону, противоположную вылету, с учетом возможных в эксплуатации кренов и дифферентов, с применением при необходимости ограничивающих упоров (пункт 3265 настоящих Правил).
3289. Конструкция кранов должна обеспечивать надежное крепление их к корпусу судна. Набор корпуса судна в месте установки крана должен быть при необходимости подкреплен.
3290. Должно быть предусмотрено надежное крепление кранов, их стрел «по-походному».

301. Устройства безопасности кранов

3291. Краны должны быть оборудованы автоматически действующими устройствами (конечными выключателями) для остановки в крайних положениях механизмов:
1) подъема;
2) изменения вылета;
3) передвижения крана и его тележки;
4) поворота крана (для кранов с ограниченным углом поворота);
5) замыкания грейфера в крайнем верхнем положении, если выбран весь канат замыкающей лебедки.
После срабатывания конечных выключателей должна быть обеспечена возможность движения механизмов в обратном направлении.
При использовании замыкателей, шунтирующих конечные выключатели (например, для опускания стрел кранов при установке «по-походному»), замыкатели должны быть доступны только для уполномоченных лиц экипажа.
Если у кранов стрела при опускании ложится на грузозахватное приспособление, одновременно с подъемным механизмом должен отключаться механизм изменения вылета в направлении опускания стрелы.
3292. Краны с переменной в зависимости от вылета грузоподъемностью должны быть снабжены автоматическим указателем грузоподъемности, соответствующей установленному вылету. Шкала указателя должна быть видна оператору с его рабочего места.
3293. Краны, устойчивость которых зависит от положения груза, должны быть оборудованы ограничителями грузового момента, автоматически отключающими механизмы подъема груза и изменения вылета в случае подъема груза, масса которого превышает грузоподъемность для данного вылета более, чем на 10 %. После срабатывания ограничителя грузового момента должна быть обеспечена возможность опускания груза и уменьшения вылета.
Рекомендуется установка ограничителей на кранах иных типов.
3294. Краны с переменным вылетом и постоянной грузоподъемностью по всему участку вылета должны быть оборудованы ограничителем грузоподъемности подъемного механизма.
Срабатывание ограничителя грузоподъемности должно предотвращать подъем груза, масса которого превышает грузоподъемность более чем на 10 %. После срабатывания ограничителя грузоподъемности должна быть обеспечена возможность опускания груза.
Кратковременное действие перегрузки (до 0,5±0,1 с) не должно вызывать срабатывания ограничителя грузоподъемности.
3295. Грузоподъемные устройства со стационарным постом управления или радиотелеуправлением должны быть оборудованы звуковым предупредительным устройством, приведение в действие которого оператором должно быть возможно в любое время. Звуковой предупредительный сигнал должен быть хорошо слышен и резко отличаться от других звуковых сигналов и рабочего шума.

302. Механизмы кранов

3296. Коэффициент запаса торможения механизма подъема груза должен быть не менее 1,5. Коэффициент запаса торможения механизма изменения вылета должен быть не менее 2; при этом статический момент на тормозном валу, создаваемый силами тяжести масс груза, стрелы, хобота и противовеса, должен определяться в таком положении стрелы, при котором момент имеет наибольшее значение.
При наличии на приводе двух и более тормозов запас торможения устанавливается в предположении, что весь груз удерживается одним тормозом.
Коэффициент запаса торможения каждого из этих тормозов при одновременном срабатывании должен быть не менее 1,25. Если предусмотрено не одновременное срабатывание тормозов, то коэффициенты запаса торможения следует принимать такими же, что и для одиночных тормозов.
3297. Тормоза механизмов поворота и передвижения должны быть автоматически действующими и управляемыми; применение тормозов открытого типа является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
Коэффициент запаса торможения должен быть не менее 1.
Коэффициент запаса торможения для верхних строений плавучих кранов и кранов, предназначенных для работы на волнении, должен быть не менее 1,5.
Механизмы поворота и передвижения кранов с ручным приводом тормоза должны быть снабжены стопорами, предотвращающими возможность самопроизвольного поворота или передвижения кранов.

303. Передвижение кранов

3298. Устойчивость передвижных кранов должна быть обеспечена как при работе, так и в нерабочем состоянии. Проверка устойчивости производится по методике и нормам, согласованным Регистром судоходства.
3299. Передвижные краны должны быть снабжены прочными постоянными рельсовыми захватами или обратными роликами.
Передвижные краны должны иметь противоугонные приспособления (съемные рельсовые захваты и т. п.).
3300. Крепление кранов «по-походному» должно предотвращать их передвижение.
3301. Ходовые колеса механизмов передвижения кранов должны быть выполнены или установлены таким образом, чтобы исключалась возможность схода колес с рельсов. Крепление рельсов к судовому набору должно выдерживать самое неблагоприятное сочетание эксплуатационных нагрузок.
3302. Рамы передвижных кранов должны быть снабжены несущими деталями, которые отстоят не более чем на 20 мм от рельсов и могут быть использованы как опоры при поломке колес или осей, эти детали должны быть рассчитаны на наибольшую возможную нагрузку.
3303. Передвижные краны с механическим приводом передвижения для смягчения возможного удара об упоры должны быть снабжены буферами. Буферы могут быть установлены на упорах.
3304. На концах рельсового пути должны быть установлены упоры, рассчитанные на восприятие удара крана, движущегося с наибольшим рабочим грузом при номинальной скорости.
3305. При передвижении нескольких кранов на одном пути они должны быть снабжены ограничителями передвижения для предотвращения столкновения.

304. Противовесы и металлоконструкции кранов

3306. Конструкция кранового противовеса должна исключать возможность изменения установленной массы в эксплуатации. Крепление отдельных грузов в противовесе должно исключать их смещение.
3307. Передвижные противовесы должны передвигаться автоматически с изменением вылета или иметь хорошо видимый указатель положения противовеса.
Вероятность заклинивания подвижного противовеса должна быть исключена. Необходимо предусматривать блокировку механизма изменения вылета в случае неисправности подвижного противовеса.
3308. Толщина стенок несущих элементов металлоконструкций, доступных для осмотра и ухода со всех сторон, должна быть не менее 4 мм; толщина стенок коробчатых или трубчатых элементов металлоконструкций, недоступных для осмотра и ухода с внутренней стороны, должна быть не менее 6 мм.
Наибольшая строительная погибь стрелы крана должна быть не более 1/1500 длины как в плоскости подвеса, так и в плоскости, перпендикулярной к ней.
3309. Следует избегать нагрузки заклепок на отрыв головок, особенно вибрационной. Применение конструкции с такими особенностями приложения нагрузки допускается только по согласованию с Регистром судоходства. Работа на растяжение заклепок с потайными или полупотайными головками не допускается.
Отверстия для заклепок и болтов должны сверлиться одновременно в соединяемых элементах или в отдельных элементах по кондукторам.
Заклепки и болты в соединениях несущих элементов должны иметь диаметр не менее 12 мм.
Предельная толщина склепываемых элементов не должна превышать 5 диаметров заклепки.
Число заклепок, крепящих элемент в узле или расположенных по одну сторону стыка, должно быть не менее двух.

305. Кабины управления кранов

3310. Стационарные посты управления кранами должны быть размещены в специально оборудованных кабинах.
3311. Кабины управления кранами должны быть расположены таким образом, чтобы оператор имел возможность наблюдения за грузозахватными органами и грузом в течение всего полного цикла работы крана. С рабочего места оператора должен быть обеспечен сектор обзора не менее чем на 230^о по горизонту.
3312. Расположение кабины управления следует выбирать так, чтобы при обрыве или повреждении конструкций, поддерживающих стрелу (каната, тяги и т. п.), кабина не повреждалась.
3313. Кабины управления кранов должны быть закрыты со всех сторон и застеклены в пределах сектора обзора оператора. При этом должны быть обеспечены возможность очистки стекол, а также их электрообогрев для предотвращения запотевания или обледенения. Нижние стекла, на которые может встать оператор, должны быть защищены решетками, выдерживающими вес человека. Кабина должна иметь достаточно эффективные вентиляцию и отопление в соответствии с действующими стандартами.
Требование закрытия кабины со всех сторон не распространяется на судовые краны.
3314. Размеры кабины управления должны быть такими, чтобы был обеспечен свободный доступ к оборудованию.
3315. Дверь кабины должна открываться наружу, а перед ней должна быть площадка с соответствующим ограждением. Должно быть устройство для запирания кабины управления в отсутствии оператора.
3316. Проход к кабине и вход в нее не должны преграждаться механизмами, канатами и другими устройствами.
Не допускается проведение через кабину крана грузовых и стреловых канатов, а также расположение в ней барабанов для навивки канатов.
3317. Кабины необходимо оборудовать стационарным, удобным, регулируемым по высоте и в горизонтальной плоскости сиденьем.
3318. Кабины плавучих кранов должны быть высотой не менее 1,9 м; кабины судовых кранов допускается делать высотой до 1,5 м при условии, что работа оператора предусмотрена только сидя.
На плавучих кранах должна быть обеспечена возможность нахождения в кабине, кроме оператора, еще не менее чем одного лица.

306. Верхние строения плавучих кранов.
Краны на плавучих доках

3319. На верхние строения плавучих кранов и краны плавучих доков распространяются все требования настоящего раздела Правил, предъявляемые к кранам, а также дополнительные требования, изложенные ниже.
3320. При допускаемых в эксплуатации наклонениях плавучего крана габариты противовеса и поворотной части крана, за исключением стрелы, не должны выходить за линию борта.
Жилые и служебные помещения должны находиться вне зоны перемещения груза, а выходы из них - вне зоны перемещения груза на расстоянии не менее 1000 мм от максимально выступающих деталей вращающейся поворотной части, при этом выходы должны быть направлены по возможности в сторону, противоположную зоне вращения крана.
3321. Верхние строения плавкранов должны быть оборудованы устройствами безопасности, отвечающими требованиям пунктов 3291 - 3294 настоящих Правил.
3322. Весовая нагрузка от массы стрелового устройства должна быть уравновешена с помощью противовеса.
3323. Толщина стенок несущих элементов металлоконструкций должна быть не менее, мм:
5,0 - при двусторонней окраске профилей;
6,0 - для закрытых коробчатых сечений;
5,0 - для горячекатаных или прессованных труб с герметично закрытыми торцами.
3324. Ширина полки профиля в сварных конструкциях должна быть не менее 30 мм, а в клепаных или болтовых - не менее 50 мм.
3325. Отношение диаметра барабана (блока) к диаметру каната должно устанавливаться в зависимости от режимов работы крановых механизмов (приложение 355 к настоящим Правилам).
Наименьшие допускаемые значения этого отношения в зависимости от режима приведены в приложении 360 к настоящим Правилам.
3326. Необходимо предусматривать доступ к внутренним полостям металлических конструкций для их освидетельствования. Замкнутые полости металлических конструкций, недоступные для освидетельствования, должны быть подвергнуты воздушному испытанию на плотность путем подачи внутрь полостей воздуха с избыточным давлением 0,03 МПа и нанесения на их внешние стенки пенообразующего раствора. По согласованию с Регистром судоходства допускается иной вид испытания.
3327. Верхнее строение головного плавучего крана, предназначенного для работы на волнении, должно быть подвергнуто испытаниям в натурных условиях при максимальных значениях волнения и ветровой нагрузки.
3328. Верхнее строение серийного плавучего крана, предназначенного для работы на волнении, дополнительно должно быть испытано пробной нагрузкой от массы груза, равной 1,4 грузоподъемности на максимальном вылете вдоль судна. Пробная нагрузка прикладывается статически, время выдержки под нагрузкой должно быть не менее 5 минут.

307. Детали и канаты кранов

3329. Взаимное сопряжение деталей в подвижных соединениях должно обеспечивать правильное прилегание опорных поверхностей с минимально допустимыми по условиям работы зазорами в радиальном и аксиальном направлениях.
3330. Допускаемая рабочая нагрузка съемных деталей, за исключением блоков, определяется как весовая нагрузка от максимальной массы груза, для поднятия которого деталь рассчитана.
3331. Соединение несъемных деталей с металлоконструкциями должно обеспечивать требуемую прочность соединения и равномерное распределение усилий в связях металлоконструкций.
3332. Грузовые крюки и скобы должны быть коваными. Применение пластинчатых крюков и скоб является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
Конструкция крюков, используемых при перегрузке грузов, должна исключать зацепление при подъеме за выступающие конструкции и соскальзывание стропов. Грузовые крюки, скобы и детали их крепления не должны иметь выступающих частей и острых кромок.
Для кранов грузоподъемностью 10 т и более допускается применение двурогих крюков, которые должны соответствовать требованиям, предъявляемым к простым крюкам. Двурогие крюки для плавучих кранов и грузоподъемных устройств судов технического флота по согласованию с Регистром судоходства могут выполняться без специального приспособления для защиты от соскальзывания стропов и зацепления.
3333. Вертлюги грузовых крюков и блоков должны быть коваными. Гайка вертлюга должна быть надежно застопорена от проворачивания на резьбе.
3334. Скобы должны быть коваными прямыми со штырями, закрепленными в проушинах на резьбе или гайками. Штыри или гайки должны быть надежно застопорены.
Скобы изогнутые (круглые) могут применяться в качестве грузовых скоб и скоб для канатов из растительного или синтетического волокна.
Скобы для крепления деталей в системе подвеса груза (крюков, противовесов, треугольных планок и цепей) должны иметь штыри с полупотайными головками без гаек.
Установка скоб должна обеспечивать правильное прилегание штыря и исключать работу скобы с перекосом.
3335. Блок должен быть выполнен таким образом, чтобы исключалось заклинивание каната между щеками и ободом.
Оси блоков должны быть надежно застопорены от проворачивания и аксиального смещения. Блоки на подшипниках скольжения должны быть снабжены втулками из антифрикционных материалов (например, из бронзы).
Ушки или вилки блоков должны быть цельноковаными, гайки вертлюгов должны быть надежно застопорены. Применение в грузоподъемных устройствах блоков с открытыми гайками не допускается.
Крепление вилки на резьбе с надежным стопорением является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
Диаметр блоков для стальных канатов, измеренный по дну канавки, должен быть не менее 14 диаметров каната - для канатов, подвижных под нагрузкой, и не менее 9 диаметров - для канатов, неподвижных под нагрузкой.
Диаметр блоков для канатов из растительного или синтетического волокна должен быть не менее 5 диаметров каната.
Профиль канавки блока должен обеспечивать плотную укладку каната без заклинивания.
Диаметр блока и профиль канавки должны выбираться, исходя из диаметра каната с наименьшим расчетным пределом прочности проволок.
Глубина канавок блоков должна, как правило, превышать 1,4 диаметра каната в зависимости от назначения и места установки блока и в любом случае составлять не менее одного диаметра каната.
Дно канавки должно иметь контур окружности, образуя сегмент с углом не менее 120^о. Радиус канавки должен превышать радиус каната не менее чем на 10 %.
3336. Треугольные и многоугольные планки для соединения канатов или цепей должны иметь толщину, соответствующую зеву крепящихся к ним скоб с минимальным зазором, обеспечивающим свободное движение скоб; допускается применение симметричных наварышей.
3337. Талрепы должны применяться с цельноковаными ушками или вилками; применение талрепов с крюками не допускается.
Конструкция талрепов должна предусматривать надежное стопорение затянутых винтов.
Крепление вилки на резьбе с надежным стопорением является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
3338. Коуши должны изготавливаться свободной ковкой или штамповкой из стали. Применение литых коушей является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
3339. Цепи, применяемые в грузоподъемных устройствах, в части, не регламентированной настоящим разделом Правил, должны соответствовать требованиям главы 100 настоящих Правил и быть электросварными (контактной сваркой или кузнечно-горновой сваркой).
В качестве грузовых цепей должны применяться короткозвенные цепи (калиброванные - в случае работы на звездочках) с концевыми звеньями для крепления.
3340. Применение соединительных звеньев (типа звеньев якорных цепей) в составе грузоподъемного устройства для крепления канатов и цепей к металлоконструкциям и деталям является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
Соединительные звенья должны быть коваными. Конструкция разъема должна обеспечивать надежное соединение обеих половин звена и надежное их стопорение от самопроизвольного разъединения.
Установка звеньев должна обеспечивать их свободное движение в отверстиях соединяемых деталей и исключать работу звена с перекосом.
3341. Канаты, применяемые в грузоподъемных устройствах, должны соответствовать требованиям части 2 настоящих Правил.
3342. Для бегучего такелажа должны применяться стальные канаты с одним органическим сердечником и с числом проволок не менее 114; применение многосердечниковых тросов является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства. Необходимо применять канаты с расчетным пределом прочности от 1275 до 1770 МПа с диаметром проволок в наружном слое прядей не менее 0,6 мм.
По согласованию с Регистром судоходства возможно применение канатов со стальным сердечником. При этом отношение диаметров шкивов и барабанов к диаметру каната необходимо принимать по согласованию с Регистром судоходства.
Для стоячего такелажа должны применяться стальные канаты с одним или несколькими органическими сердечниками с диаметром проволок в наружном слое прядей не менее 1 мм и числом проволок не менее 42.
Рекомендуется применять канаты с расчетным пределом прочности от 1275 до 1670 МПа (предпочтительны меньшие значения).
Проволоки бегучего и стоячего такелажа должны иметь цинковое покрытие в соответствии с признанными стандартами.
3343. Применение канатов, срощенных методом сплетения, не допускается.

308. Судовые лифты

3344. Конструкция судового грузового лифта в каждом конкретном случае является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
3345. При проектировании судовых грузовых лифтов необходимо руководствоваться Правилами освидетельствования судов в эксплуатации, утвержденных уполномоченным органом.

309. Судовые стрелы

3346. Конструкция грузовых стрел в каждом конкретном случае является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
3347. При проектировании судовых грузовых стрел руководствуются требованиями глав 295 - 307 настоящих Правил.

310. Документы и маркировка

3348. На грузоподъемные устройства, изготовленные под техническим наблюдением Регистра судоходства, выдается акт освидетельствования грузоподъемного устройства.
3349. Наличие имеющих силу документов иностранных классификационных органов, требования которых признаны Регистром судоходства эквивалентными установленным им требованиям, является достаточным основанием для признания пригодности грузоподъемного устройства к безопасной его эксплуатации. Однако при сомнении в состоянии грузоподъемного устройства или его соответствии имеющимся документам, это устройство, независимо от наличия соответствующих документов, может быть подвергнуто освидетельствованию или испытанию в соответствии с настоящим разделом Правил.
3350. Каждая съемная деталь грузоподъемных устройств, кроме лифтов, после испытания пробной нагрузкой при положительных результатах освидетельствования должна маркироваться и клеймиться. При этом наносятся следующие данные:
масса груза, т, соответствующая допустимой рабочей нагрузке, с надписью перед ней «SWL»;
месяц и год испытания;
индивидуальный опознавательный символ детали;
клеймо Регистра судоходства или изготовителя (при его испытании компетентным лицом);
маркировка категории стали - приложение 361 к настоящим Правилам.
Нанесение маркировки должно производиться в следующих местах деталей:
блоки - на обойме или щеке (при отсутствии обоймы - между ушком и осью шкива);
вертлюги - на одной из поверхностей уширенной части серьги в месте прохода стержня ушка;
вертлюжные подвески блоков - на боковой поверхности вблизи штыря;
крюки - на одной из боковых поверхностей, вблизи проушины, а на двурогих крюках - на уширенной части между рогами; канатные патроны - на конусной части; крестовые вилки блоков - на середине боковой поверхности;
скобы - на одной из боковых поверхностей, вблизи проушины;
соединительные звенья - на одной из боковых поверхностей, а отличительный номер - на центральной вставке замка;
талрепы - на муфте, а отличительный номер - на ушке или вилке;
цепи - на концевом звене каждого конца смычки. При малых размерах деталей, когда размещение клейм затруднительно, можно не проставлять дату испытания.
3351. На краны, при положительных результатах освидетельствования должна ставиться марка, содержащая следующие данные:
1) допускаемую грузоподъемность, т;
2) месяц и год испытания;
3) отличительный номер;
4) клеймо Регистра судоходства (при испытаниях под наблюдением регионального работника Регистра судоходства) или клеймо организации (при испытании компетентным лицом).
3352. На каждое грузоподъемное устройство, испытанное пробной нагрузкой, при положительных результатах освидетельствования после испытания должна ставиться марка, содержащая следующие данные:
1) допускаемую грузоподъемность, т; допускаемый наименьший и наибольший вылеты; при переменной в зависимости от вылета стрелы грузоподъемности - наименьший и наибольший вылеты для каждой установленной грузоподъемности (приложение 362 к настоящим Правилам);
2) месяц и год испытания;
3) отличительный номер крана;
4) клеймо Регистра судоходства. Нанесение клейм должно производиться на нижнем конце стрелы вблизи опоры. Во всех случаях клеймо должно наноситься на хорошо видном и доступном месте.
3353. Марки должны быть достаточно ясными и долговечными, место их нанесения должно отмечаться отличительной краской.
Клеймо должно иметь закругленный контур во избежание концентрации напряжения и не должно ставиться на местах сварки.
3354. Если размер маркировки в соответствии с подпунктом 1) пункта 3352 настоящих Правил окажется неоправданно громоздким, сведения о промежуточных значениях грузоподъемности крана по согласованию с работником Регистра судоходства возможно сократить.
В этих случаях для кранов с переменной в зависимости от вылета грузоподъемностью в кабине крановщика на видном месте должна быть установлена табличка с указанием вылета для каждой грузоподъемности.
Обозначения должны наноситься ясно видимой краской арабскими цифрами высотой не менее 80 мм.
На металлоконструкциях кранов надписи должны накерниваться или навариваться.

311. Устройство для подъема рулевой рубки

3355. Спуск рулевой рубки может осуществляться при помощи механического привода или под действием собственной массы.
В случае применения механического привода аварийный спуск рулевой рубки должен осуществляться под действием собственной массы рубки.
3356. Подъем или спуск не должен препятствовать операциям, выполняемым из рулевой рубки.
3357. Устройство подъема и спуска должно обеспечивать остановку и удержание рулевой рубки в любом заданном положении.
3358. В концевых положениях должно быть предусмотрено автоматическое отключение подъемного механизма.
3359. Подъемный механизм должен обеспечивать постепенное замедление движения рубки при подходе к концевым положениям или должны быть предусмотрены буферные устройства.
3360. Спуск рулевой рубки должен обеспечиваться одним человеком как из рубки, так и с поста вне ее.
3361. Применение самотормозящегося подъемного механизма не допускается.

Раздел 45. Спасательные средства

312. Общие требования

3362. Настоящий раздел Правил содержит нормы снабжения судов внутреннего плавания спасательными средствами, а также требования, предъявляемые к спасательным средствам и размещению их на судне.
3363. Нормы снабжения судов спасательными средствами даны исходя из условия, что судно предназначено для эксплуатации в бассейнах, разряд которых соответствует его классу.
Если предусматривается эксплуатация судна в бассейнах, разряд которых выше класса судна, то это судно должно быть снабжено по нормам для бассейна высшего разряда.
Если судно постоянно эксплуатируется в бассейнах, разряд которых ниже класса судна, то по согласованию с Регистром судоходства снабжение такого судна спасательными средствами допускается производить с учетом разряда этих бассейнов.
3364. На судах, эксплуатирующихся севернее широты 66Ү30', на каждого члена экипажа должен предусматриваться гидротермокостюм.
3365. На судах класса «Р» всех типов, кроме пассажирских, допускается спасательные шлюпки заменять рабочими, соответствующими по вместимости спасательным, если высота их надводного борта соответствует требованиям пункта 3400, а снабжение - требованиям пункта 3405 настоящих Правил.
3366. Опытные образцы спасательных средств необходимо испытывать по согласованной с Регистром судоходства методике.
3367. Все указанные в настоящем разделе спасательные средства, если не определено иное, должны соответствовать следующим требованиям:
1) сохранять годность после хранения их при температуре воздуха от - 30 до +50 ^оС;
2) быть работоспособными при температуре воды от 0 оС до 30 оС;
3) быть стойкими к гниению, коррозии и выдерживать воздействие воды, нефти, нефтепродуктов и грибков;
4) быть стойкими к длительному воздействию солнечных лучей (не терять своих качеств);
5) быть окрашенными в цвета, способствующие их быстрому обнаружению;
6) быть снабженными световозвращающим материалом в тех местах, где это будет способствовать их обнаружению, с учетом требований настоящего раздела;
7) сохранять требуемые свойства при эксплуатации на волнении (если они для этого предназначены).
3368. Должен быть установлен срок службы спасательных средств и предметов их снабжения, с течением времени теряющих свои свойства. Такие спасательные средства и предметы снабжения должны иметь маркировку с указанием срока службы или даты их замены.
3369. Материалы, применяемые для изготовления спасательных средств и устройств, а также сварные конструкции должны соответствовать требованиям части 2 настоящих Правил.
3370. Требования настоящего раздела, за исключением пунктов 3367-3369, 3393, 3407, 3409, 3413, 3418-3420, 3468, 3470, 3471, 3481, 3483, 3485 и 3494, распространяются также на суда в эксплуатации.
3371. При проведении переоборудования, модернизации или переклассификации судна спасательные средства должны быть приведены в соответствие с требованиями настоящего раздела Правил.
3372. Корпус дебаркадера, брандвахты и причального понтона по периметру в районе ватерлинии должен быть обнесен спасательным леером.

313. Нормы снабжения коллективными спасательными средствами

3373. Пассажирские, разъездные суда, суда специального назначения и самоходные и несамоходные паромы должны снабжаться коллективными спасательными средствами по нормам, приведенным в приложении 363 к настоящим Правилам, с учетом пунктов 3385 и 3390 настоящих Правил. На этих судах, эксплуатирующихся в бассейнах разрядов «Р» и «О» южнее 66030, с.ш., спасательные шлюпки можно заменять плотами.
3374. Пассажирские суда, предназначенные для эксплуатации в бассейнах разряда «М», должны снабжаться спасательными шлюпками с двигателем.
Пассажирские суда, находящиеся в эксплуатации в бассейнах разряда «М», «О» или озерах и водохранилищах разряда «Р», должны снабжаться хотя бы одной спасательной шлюпкой с двигателем для обеспечения буксировки спасательных плотов.
Остальные спасательные шлюпки допускается заменять плотами.
3375. Снабжение коллективными спасательными средствами судов на подводных крыльях, воздушной подушке и глиссирующих следует принимать по нормам, приведенным в приложении 364 к настоящим Правилам.
3376. Снабжение коллективными спасательными средствами самоходных судов (кроме судов, перечисленных в пунктах 3373 и 3375 настоящих Правил) и несамоходных нефтеналивных судов, эксплуатирующихся с экипажем, должно соответствовать нормам, приведенным в приложении 365, с учетом требований пунктов 3377 и 3378 настоящих Правил.
На судах длиной менее 30 м, предназначенных для эксплуатации в бассейнах разряда «М» и «О», и судах длиной более 30 м, предназначенных для эксплуатации в бассейнах разряда «Р», имеющих спасательные шлюпки на 100 % количества людей, спасательные плоты можно не предусматривать.
3377. Непассажирские суда, допущенные к перевозке организованных групп людей, должны снабжаться коллективными спасательными средствами согласно приложению 365 к настоящим Правилам с учетом общего количества людей, находящихся на судне.
3378. На судах, указанных в пункте 3376 настоящих Правил, предназначенных для эксплуатации в бассейнах разрядов «М» и «О», за исключением нефтеналивных, спасательные шлюпки можно заменять плотами.
3379. Снабжение несамоходных судов, за исключением нефтеналивных, коллективными спасательными средствами следует принимать по нормам, приведенным в приложении 366 к настоящим Правилам, с учетом требований пунктов 3380 - 3382 настоящих Правил.
3380. Несамоходные суда, предназначенные для эксплуатации в бассейнах разрядов «Р» и «Л», коллективными спасательными средствами допускается не снабжать.
3381. Несамоходные паромы, предназначенные для эксплуатации в бассейнах разрядов «М» и «О», следует снабжать по нормам согласно приложению 363 к настоящим Правилам.
3382. Несамоходные суда, эксплуатируемые без команд, спасательными средствами допускается не снабжать.
3383. Пассажирские суда классов «М» и «О» длиной более 30 м, на которых применяются спасательные плоты сбрасываемого типа, необходимо снабжать устройствами, обеспечивающими посадку людей без попадания их в воду.
3384. На судах, предназначенных для эксплуатации в бассейнах разрядов «М» и «О» севернее широты 66о30,, на пассажирских судах, предназначенных для эксплуатации в бассейнах разряда «Р» севернее широты 66^о30,, снабжение спасательными шлюпками и плотами должно быть рассчитано на 100 % людей, находящихся на судне.
3385. Если вместимость спасательных шлюпок, которыми оборудовано судно, превышает установленные нормы, то количество спасательных плотов или приборов может быть уменьшено до значения, соответствующего общему количеству людей, обеспечиваемых коллективными спасательными средствами.
Если вместимость спасательных плотов, которыми оборудовано судно, превышает установленные нормы, то количество спасательных приборов может быть уменьшено до значения, соответствующего общему количеству людей, обеспечиваемых коллективными спасательными средствами.

314. Нормы снабжения индивидуальными спасательными средствами

3386. Судно должно быть снабжено спасательными жилетами исходя из обеспечения 100 % людей, находящихся на борту.
3387. На каждом судне должны быть предусмотрены дополнительные спасательные жилеты, рассчитанные на 2 % людей, находящихся на судне.
На судах, предназначенных для эксплуатации в бассейнах разрядов «М» и «О», должны быть предусмотрены дополнительные спасательные жилеты в рулевой рубке и машинном отделении для вахтенного персонала в количестве, равном численности персонала одной вахты.
3388. На пассажирском судне должны быть предусмотрены дополнительные детские спасательные жилеты, рассчитанные не менее чем на 10 % пассажиров.
3389. Снабжение судов спасательными кругами должно соответствовать нормам, приведенным в приложении 367 к настоящим Правилам.
3390. Самоходные и несамоходные паромы, предназначенные для эксплуатации на переправах рек и каналов разрядов «Р» и «Л», допускается снабжать на каждые 5 м габаритной длины парома одним спасательным кругом; при этом спасательные средства, предусмотренные согласно приложению 363 к настоящим Правилам, не требуются.
3391. На стоечных судах длиной 30 м и менее должно быть по два спасательных круга на каждой палубе, а на стоечных судах длиной более 30 м - четыре спасательных круга на каждой палубе. Один из кругов, расположенных на главной палубе, должен быть со спасательным линем.
3392. На судах классов «О», «Р» и «Л» длиной до 30 м допускается замена всех спасательных приборов кругами.
При замене приборов кругами следует исходить из того, что один круг может поддерживать двух человек, при этом можно засчитывать круги, требуемые согласно приложению 367 к настоящим Правилам.

315. Спасательные шлюпки

3393. Прочность спасательной шлюпки и подъемных гаков должна быть достаточной для безопасного спуска ее на воду с полным количеством допущенных к размещению людей и комплектом снабжения.
Точки подвеса шлюпки должны быть расположены таким образом, чтобы был обеспечен спуск шлюпки с полной нагрузкой без потери устойчивости.
3394. Заполненная водой по верхнюю кромку планширя спасательная шлюпка с полным количеством людей и комплектом снабжения должна сохранять плавучесть и остойчивость. При этом шлюпка не должна иметь крен, а высота надводного борта ее должна быть не менее 20 мм.
3395. Остойчивость спасательной шлюпки считается достаточной, если остается надводный борт не менее 100 мм, когда шлюпка загружена на 50 % числа людей, допущенного к размещению, сидящих по одну сторону.
3396. Плавучесть спасательной шлюпки заполненной водой с установленным количеством людей и снабжением должна обеспечиваться плавучестью материала, из которого изготовлена шлюпка, или воздушными непроницаемыми ящиками или плавучим материалом.
Материал корпуса шлюпки и элементы, обеспечивающие плавучесть (непроницаемые воздушные ящики, скамейки, плавучий материал), должны отвечать требованиям пункта 3367 настоящих Правил.
3397. Длина воздушных непроницаемых ящиков должна быть не более 600 мм. Допускается установка воздушных ящиков длиной до 1200 мм при условии установки в них поперечных непроницаемых переборок и продольных ребер жесткости.
3398. Для обеспечения остойчивости шлюпки в аварийном состоянии (пункт 3394 настоящих Правил) воздушные ящики или плавучий материал должны быть расположены вдоль бортов.
В случае невозможности размещения всех воздушных ящиков или плавучего материала вдоль бортов допускается их установка в носу, корме и в средней части под банками, но не у самого днища.
3399. При установке вкладных ящиков должны быть обеспечены возможность их легкой замены, защита от повреждений и исключено их смещение.
3400. Высота надводного борта шлюпки при полной нагрузке должна быть не менее 0,4 высоты ее борта. Высота надводного борта рабочей шлюпки, используемой в качестве спасательной (пункт 3365 настоящих Правил), при полной нагрузке должна быть не менее 0,3 высоты ее борта.
3401. Количество людей, допускаемых к размещению на спасательной шлюпке, предварительно определяется по валовой вместимости из расчета не менее 0,226 м³ на одного человека. Окончательно число людей устанавливают при проведении испытаний, позволяющих определить, какое количество взрослых людей в спасательных жилетах может разместиться в ней, не мешая гребле и управлению шлюпкой.
3402. Поверхность планширя и ширстрека на ширине 150 мм должна быть окрашена в оранжевый цвет.
3403. На ширстреке с обоих бортов в носу шлюпки должна быть нанесена несмываемая надпись с указанием названия судна, владельца судна, главных размерений шлюпки, допустимого количества людей, размещаемых в ней, и даты испытания шлюпки.
3404. Спасательные шлюпки должны быть устроены так или иметь специальные приспособления, чтобы можно было поднять на борт из воды беспомощных людей.
3405. Снабжение спасательных шлюпок следует принимать по нормам, приведенным в приложении 368 к настоящим Правилам.
3406. Все предметы снабжения спасательной шлюпки, кроме отпорного крюка, должны быть закреплены на штатных местах.
3407. Двигатель спасательной шлюпки должен быть снабжен реверс-редуктором или другим устройством, позволяющим осуществить задний ход.
3408. Двигатель спасательной шлюпки должен запускаться вручную в течение 2 минут в любых условиях, возможных при эксплуатации шлюпки. Усилие на рукоятке двигателя не должно превышать 160 Н на одного человека.
Допускается применение дополнительных устройств и приспособлений для облегчения запуска двигателя.
3409. Мощность двигателя должна быть такой, чтобы обеспечивалась на переднем ходу на спокойной воде скорость спасательной шлюпки с полным снабжением и людьми не менее 11 км/ч и не более 15 км/ч.
Запас топлива должен быть достаточным для работы двигателя не менее 2 часа на ходовом режиме. Для хранения топлива на шлюпке должны быть предусмотрены стационарные или переносные емкости в зависимости от типа двигателя (стационарный или подвесной).
3410. Двигатель и относящиеся к нему устройства должны быть защищены так, чтобы обеспечивалась бесперебойная работа двигателя при затоплении шлюпки до осевой линии коленчатого вала.
3411. В шлюпке с двигателем должна быть инструкция по запуску двигателя.
3412. По бортам шлюпки с двигателем вблизи кормы должны быть установлены утки, обеспечивающие буксировку спасательных плотов.
3413. Дополнительные требования к спасательным шлюпкам нефтеналивных судов:
1) шлюпка должна иметь жесткое водонепроницаемое закрытие, предохраняющее людей от огня, дыма и высокой температуры как во время спуска ее на воду в зоне огня, так и при прохождении этой зоны;
2) корпус шлюпки должен изготавливаться из огнестойких материалов;
3) конструкция шлюпки должна быть такой, при которой обеспечивается посадка в шлюпку людей в течение не более 1,5 минут;
4) шлюпка должна быть снабжена подробными инструкциями по эксплуатации в условиях пожара, а также комплектом медикаментов от ожогов и отравления окисью углерода;
5) термоизоляция корпуса шлюпки должна обеспечивать температуру воздуха внутри шлюпки не более 60 ⁰С с учетом требований подпункта 2) настоящего пункта.
Примечание: На шлюпки нефтеналивных судов, предназначенных для перевозки нефтепродуктов с температурой вспышки выше 60 оС, допускается не распространять требования настоящего пункта.

316. Спасательные плоты

3414. Конструкция спасательного плота должна быть такой, чтобы при сбрасывании его на воду с высоты не менее 10 м спасательный плот и его снаряжение не были повреждены.
3415. Плот на воде как с поднятым тентом, так и без него должен выдерживать прыжок на него человека массой 75 кг с высоты 4,5 м над днищем плота.
3416. Конструкция спасательного плота и его оборудования должна позволять буксировать его со скоростью 5,5 км/ч на тихой воде с расчетным количеством людей и снабжения. При этом должна сохраняться остойчивость спасательного плота.
3417. Камеры плавучести надувного плота должны быть разделены, по крайней мере, на два отдельных отсека, наполняемых каждый через свой собственный обратный (невозвратный) клапан.
Камеры плавучести должны быть расположены так, чтобы при повреждении или недостаточном наполнении одного любого отсека неповрежденные отсеки могли поддерживать на плаву с положительным надводным бортом по всему периметру спасательного плота расчетное число людей массой по 75 кг каждый, сидящих в нормальном положении.
Плавучесть жесткого плота должна обеспечиваться плавучим материалом, расположенным как можно ближе к краям спасательного плота. Плавучий материал должен обладать свойством медленно распространять пламя или иметь покрытие, медленно распространяющее пламя.
3418. Конструкция спасательного плота должна быть такой, чтобы обеспечивалась его эксплуатация при всплытии любой стороной.
3419. Спасательные плоты для судов класса «М» следует оборудовать тентом, который должен соответствовать следующим условиям:
1) защищать людей от брызг, холода и ветра;
2) обеспечивать достаточную вентиляцию;
3) иметь хотя бы одно смотровое окно;
4) иметь входы, оборудованные простым и эффективным закрытием;
5) иметь достаточную высоту для размещения людей в сидячем положении.
3420. Спасательный плот должен быть снабжен спасательными леерами, прикрепленными по периметру один с наружной, а другой с внутренней стороны, а также средствами для подтягивания его к борту судна и удержания во время посадки в него людей.
3421. Если средства, обеспечивающие свободное всплытие спасательного плота, имеют слабое звено, оно должно:
1) не разрываться под действием силы, необходимой для вытягивания фалиня из контейнера спасательного плота;
2) обладать достаточной прочностью для обеспечения надувания спасательного плота;
3) разрываться при усилии, равном 0,105n, но не более 2,2 ± 0,4 кН, где n - вместимость плота, чел.
3422. Если средства, обеспечивающие свободное всплытие плота, имеют гидростатическое разобщающее устройство, оно должно:
1) быть изготовлено из соответствующих материалов так, чтобы исключалось неправильное срабатывание. Гальванизация или другие способы нанесения защитного металлического покрытия на детали гидростатического разобщающего устройства не допускаются;
2) автоматически разобщать спасательный плот от судна на глубине не более 4 м;
3) иметь средства для осушения гидростатической камеры, предотвращающие скопление в ней воды при нахождении устройства в нормальном положении;
4) иметь конструкцию, предотвращающую разобщение спасательного плота от судна при заливании устройства волнами;
5) иметь на корпусе или снаружи маркировку, указывающую дату изготовления, тип и серийный номе, а также годность устройства для использования с плотами вместимостью не менее 25 чел.;
6) быть таким, чтобы каждая его часть, соединяющаяся с фалинем и относящимися к нему приспособлениями, обладала прочностью, не меньшей, чем требуемая прочность фалиня.
3423. В комплект снабжения спасательного плота должны входить:
1) аптечка первой помощи в водонепроницаемой упаковке;
2) два плавучих весла (гребка);
3) черпак;
4) плавучее спасательное приспособление, прикрепленное к спасательному линю длиной 15 м;
5) комплект ремонтных принадлежностей для заделки проколов в камере плавучести (для надувных спасательных плотов);
6) ручной мех для подкачки (для надувных спасательных плотов);
7) шесть фальшфейеров для судов, эксплуатирующихся в бассейнах разряда «М» и три фальшфейера для судов, эксплуатирующихся в бассейнах разряда «О»;
8) один свисток или равноценное звуковое средство;
9) две губки;
10) нож с ручкой из плавучего материала, прикрепленный и хранящийся в кармане с наружной стороны тента, вблизи места крепления фалиня к плоту;
11) теплозащитное средство.
Примечание: теплозащитное средство предусматривается в составе снабжения спасательных плотов для судов, эксплуатирующихся севернее широты 66^о30,.
3424. Количество людей, допускаемых к размещению на спасательном плоту, должно равняться наименьшему из следующих значений:
1) наибольшего числа, полученного путем деления объема несущих элементов плавучести в надутом состоянии, м³, для надувных плотов или объема материала плавучести, м³, для жестких плотов, на 0,096;
2) наибольшего целого числа, полученного путем деления внутренней горизонтальной площади сечения днища (включая поперечные банки) на 0,315;
3) числа людей массой 75 кг каждый с надетыми спасательными жилетами, которые могут удобно сидеть, не ограничивая доступ к снабжению спасательного плота.
3425. Спасательный плот должен иметь устройство для облегчения посадки людей из воды.
3426. Днище спасательного плота должно быть водонепроницаемым т обеспечивать достаточную изоляцию от холода.
3427. Для надувания спасательного плота следует применять неядовитый газ.
3428. Конструкция любого спасательного плота должна обеспечивать его использование на плаву не менее 3-х суток.
3429. Для надувных плотов должна быть предусмотрена возможность подкачки ручным мехом надувных элементов конструкции.
3430. Каждый надувной спасательный плот должен проходить освидетельствование и переукладку через промежутки времени, не превышающие 12 месяцев.
3431. Надувной спасательный плот должен быть упакован в контейнер или прочный чехол из водонепроницаемого материала, который должен быть выполнен в брызгонепроницаемом исполнении. Контейнер или чехол должны сохранять вместе с упакованным в него плотом положительную плавучесть в течение не менее 20 минут.
Масса упакованного плота на судах, не оборудованных устройствами для спуска плотов, не должна превышать 80 килограммов.
3432. Маркировка спасательного надувного плота, чехла или контейнера должна быть несмываемой и содержать сведения о числе людей, допускаемых к размещению, серийный номер, дату изготовления, наименование изготовителя или торговую марку.
Маркировка чехла или контейнера должна иметь краткую инструкцию по приведению плота в эксплуатационное состояние.

317. Спасательные приборы

3433. Подъемная сила спасательного прибора должна быть достаточной для поддержания расчетного количества людей, находящихся в воде и держащихся за него.
3434. Количество людей n, поддерживаемых спасательным прибором, следует принимать равным меньшему из значений, вычисленных по формулам:

n = Р_n/Р₁ (653)

n = Q/q₁, (654)

где Р_n - периметр прибора, м;
P₁ - допускаемая длина по периметру на одного человека, P₁ = 0,3 м;
Q - подъемная сила прибора, Н;
q₁ - подъемная сила прибора, приходящаяся на одного человека, q₁ = 142 Н.
3435. Прочность спасательного прибора должна быть такой, чтобы при сбрасывании его на воду с высоты 10 м не было повреждений, влияющих на его эксплуатационные свойства.
3436. Спасательный прибор должен быть остойчивым независимо от того, какой стороной вверх он будет плавать.
3437. Непотопляемость прибора должна обеспечиваться с помощью воздушных ящиков или других равноценных плавучих средств.
3438. По периметру спасательного прибора должен быть прикреплен плавучий или снабженный поплавками спасательный леер с провисами, число которых должно соответствовать количеству поддерживаемых прибором людей.
3439. Спасательный прибор должен быть оранжевого цвета. На видном месте прибора должна быть надпись: «Спасательный прибор» и указаны расчетное количество людей и название судна.
3440. Каждый спасательный прибор должен быть снабжен фалинем длиной не менее 18 м диаметром не менее 8 мм. Фалинь должен крепиться к прибору таким образом, чтобы прибор можно было буксировать.
Спасательный прибор должен иметь приспособление, предназначенное для закрепления фалиня другого спасательного прибора.

318. Спасательные круги, жилеты и гидрокостюмы

3441. Конструкция спасательных кругов, жилетов, гидрокостюмов и теплозащитных средств должна соответствовать стандартам и изложенным ниже требованиям.
3442. Материалы для изготовления спасательных жилетов и кругов должны соответствовать требованиям пункта 3367 настоящих Правил.
Спасательные жилеты, круги, гидрокостюмы и теплозащитные средства не должны поддерживать горения и плавиться после того, как они были охвачены пламенем в течение 2 с.
3443. Спасательные круги должны:
1) иметь внутренний диаметр не менее 400 мм;
2) изготавливаться из плавучего материала; плавучесть спасательного круга не должна обеспечиваться с помощью каких-либо рыхлых материалов или надувных воздушных камер;
3) поддерживать в пресной воде в течение 24 часов груз стали или чугуна массой не менее 14,5 кг;
4) иметь собственную массу не менее 2,5 кг.
Взвешивание проводится на поверенных весах в присутствии работника Регистра судоходства;
5) иметь такую конструкцию, чтобы выдерживать сбрасывание на воду с высоты 10 м без ухудшения эксплутационных свойств и повреждения прикрепленного к нему оборудования;
6) иметь закрепленный в четырех местах, равноотстоящих друг от друга, спасательный леер диаметром не менее 9,5 мм и длиной, равной четырем наружным диаметрам круга.
3444. На спасательном круге должна быть надпись с указанием названия судна, владельца и штамп о проведении испытаний.
3445. Спасательный линь, крепящийся к кругу, должен быть диаметром не менее 8 мм и длиной не менее 27,5 м.
3446. Самозажигающиеся буйки следует крепить к спасательному кругу линем длиной 1,5 м. Продолжительность горения автоматически зажигающегося огня должна быть не менее 45 минут при силе света 2 кд.
3447. Конструкция спасательного жилета должна быть такой, чтобы:
1) совершенно не знакомые с его конструкцией лица могли правильно им воспользоваться без всякой помощи, подсказок или предварительной демонстрации;
2) его было удобно носить;
3) в нем можно было прыгать в воду с высоты 4,5 м без телесных повреждений и без смещения или повреждения при этом жилета;
4) в нем можно было проплыть короткое расстояние и забраться в спасательную шлюпку или плот.
3448. Спасательный жилет должен обладать достаточной плавучестью и остойчивостью в пресной воде при отсутствии волнения, чтобы:
1) поддерживать над водой голову обессилевшего или потерявшего сознание человека, чтобы его рот был на расстоянии не менее 120 мм над водой, а тело отклонено назад под углом не менее 200 от вертикального положения;
2) поворачивать тело потерявшего сознание человека в воде из любого положения в такое, при котором его рот находится над водой, за время не более 5 секунд.
3449. Плавучесть спасательного жилета не должна уменьшаться более, чем на 5 % при погружении его в воду на 24 часа.
3450. Спасательные жилеты и круги должны быть оранжевого цвета и снабжены светоотражающим материалом в тех местах, в которых его размещение будет способствовать обнаружению жилета или круга.
Каждая сторона спасательного жилета, которая может быть наружной, должна быть снабжена не менее, чем тремя полосами световозвращающего материала размером 50x100 мм; из них две полосы должны размещаться на наружной части и одна на воротнике.
3451. Каждый спасательный жилет должен быть снабжен свистком, надежно прикрепленным к нему с помощью шнура.
Каждая сторона спасательного жилета, которая может быть наружной, должна быть снабжена не менее, чем тремя полосами световозвращающего материала размером 50x100 мм; из них две полосы должны размещаться на наружной части и одна на воротнике.
В комплект спасательного жилета должен входить поисковый электроогонь.
3452. На спасательном жилете должен быть штамп о проведении испытаний.
3453. Детский спасательный жилет должен иметь те же конструкцию и характеристики, что и жилет для взрослого.
При этом он должен обеспечивать возможность:
оказания помощи малолетним детям при надевании спасательного жилета;
поддержки рта обессилевшего или потерявшего сознание ребенка над поверхностью воды;
помощи ребенку при подъеме из воды в коллективное спасательное средство.
При этом спасательный жилет не должен оказывать значительное влияние на подвижность ребенка.
3454. Детский спасательный жилет должен иметь нанесенную несмываемой краской надпись: «Для детей» и маркировку, содержащую пределы роста или массы ребенка.
3455. Гидрокостюм должен изготавливаться из водонепроницаемых материалов с соблюдением следующих условий:
1) возможности его распаковки и надевания без посторонней помощи в течение не более 2 минут вместе с одеждой и спасательным жилетом, если гидрокостюм требует ношения спасательного жилета;
2) закрытия костюмом всего тела надевшего его человека, кроме лица, а также закрытия рук, если не предусмотрено постоянно прикрепленные к гидрокостюму перчатки;
3) наличия средств, доводящих до минимума или сбрасывающих избыток воздуха в штанинах;
4) после прыжка человека в гидрокостюме в воду с высоты не менее 4,5 м количество воды, попавшее в гидрокостюм, не должно превышать 500 г.
3456. Гидрокостюм, отвечающий также требованиям пунктов 3447 - 3449 настоящих Правил, может считаться спасательным жилетом.
3457. Конструкция гидрокостюма и спасательного жилета, если гидрокостюм требует ношения спасательного жилета, должна позволять человеку в гидрокостюме:
1) подниматься и спускаться по вертикальному трапу длиной не менее 5 м;
2) выполнять обычные действия, связанные с оставлением судна;
3) прыгать в воду с высоты не менее 4,5 м без повреждения или смещения при этом гидрокостюма и без телесных повреждений;
4) проплыть небольшое расстояние и забраться в спасательное средство.
3458. Гидрокостюм, обладающий плавучестью и предназначенный для использования без спасательного жилета, должен быть снабжен свистком и электроогнем поиска.
3459. Если гидрокостюм требует ношения спасательного жилета, то спасательный жилет должен надеваться поверх гидрокостюма. Устройство гидрокостюма с жилетом должно обеспечивать человеку, надевшему его, возможность надевания спасательного жилета поверх гидрокостюма без посторонней помощи.
3460. Гидрокостюм, изготовленный из материала, не обладающего теплоизоляционными свойствами, должен:
1) иметь маркировку, указывающую на то, что он должен надеваться на теплую одежду;
2) иметь такую конструкцию, чтобы, будучи надетым вместе с теплой одеждой и спасательным жилетом, если гидрокостюм требует ношения спасательного жилета, он продолжал обеспечивать достаточную теплозащиту после одного прыжка в нем в воду с высоты 4,5 м так, чтобы температура человека не падала более чем на 2^оС после пребывания его в течение часа в циркулирующей воде температурой 5оС при отсутствии волнения.
3461. Гидрокостюм, изготовленный из материала, обладающего теплоизоляционными свойствами, сам по себе или со спасательным жилетом, если гидрокостюм требует ношения спасательного жилета, должен обеспечивать достаточную теплозащиту после одного прыжка в нем в воду с высоты 4,5 м так, чтобы температура тела человека не понижалась более чем на 2^оС после пребывания его в течение 6 часов в циркулирующей воде с температурой от 0 до 2^оС при отсутствии волнения.
3462. Конструкция гидрокостюма или гидрокостюма и спасательного жилета должна позволять человеку в гидрокостюме переворачиваться в пресной воде из положения лицом вниз в положение лицом вверх в течение не более 5 секунд.
3463. Теплозащитное средство должно изготавливаться из водонепроницаемого материала и иметь такую конструкцию, чтобы, будучи надетым на человека, оно уменьшало потерю теплоты телом человека.
3464. Теплозащитное средство должно:
1) закрывать все тело человека в спасательном жилете, за исключением лица. Руки также должны быть закрыты, если не предусмотрены постоянно прикрепленные к теплозащитному средству перчатки;
2) быть таким, чтобы его можно было распаковать и легко надеть без посторонней помощи в спасательной шлюпке или плоту;
3) быть таким, чтобы человек в теплозащитном средстве мог снять его в воде в течение не более чем за 2 минуты, если оно мешает ему плыть.
3465. Теплозащитное средство должно выполнять свои функции при температуре воздуха от -30 до +20^оС.

319. Спусковые устройства

3466. Каждое спусковое устройство должно обеспечивать безопасный спуск обслуживаемых им спасательных средств с полным снабжением и расчетным количеством людей при статических дифференте судна до 5о и крене 15о на любой борт.
3467. Каждое спусковое устройство должно быть оборудовано тормозами, способными останавливать спуск спасательного средства и надежно удерживать его, когда оно нагружено расчетным количеством людей и снабжения.
3468. Спусковое устройство и относящиеся к нему приспособления должны обладать достаточной прочностью, чтобы выдерживать статическое испытание нагрузкой, не менее чем в 1,5 раза превышающей максимальную рабочую нагрузку.
3469. На судах всех классов спасательные шлюпки должны быть установлены под шлюпбалками. Если это невозможно, по согласованию с Регистром судоходства устанавливают другие заменяющие шлюпбалки устройства.
3470. Вылет шлюпбалок должен быть таким, чтобы при спуске шлюпки с судов классов «М» и «О» при отсутствии крена между бортом судна или выступающими конструкциями (привальный брус, кринолин и т. п.) и шлюпкой оставался зазор 0,3 ± 0,05 м, а при спуске с судов класса «Р» - не менее 0,15 м.
3471. Прочность шлюпбалок, лопарей, блоков и других деталей шлюпочного устройства должна быть достаточной для безопасного спуска шлюпки на воду и подъема груза, масса которого равна, кг,

G = 1,25(Q + qn), (655)

где Q - масса шлюпки со снабжением, кг;
q - масса одного человека (75 кг);
n - количество людей, находящихся в шлюпке, принимаемое равным:
при вываливании, спуске и подъеме - количеству людей, на которое рассчитана шлюпка;
при заваливании - количеству людей, находящихся в шлюпке для ее обслуживания;
при расчете прочности деталей шлюпочного устройства для судов классов «М» и «О» следует учитывать крен судна на любой борт не менее 15о и дифферент не менее 5^о.
Длина лопарей талей должна быть достаточной для спуска шлюпки на воду при крене судна порожнем на любой борт 15о и дифференте 5о. При этом на барабане шлюпочной лебедки должно оставаться не менее трех витков каната.
3472. Продолжительность спуска шлюпки на воду не должна превышать 5 минут, включая время на подготовку к спуску и вываливание за борт.
В норму времени не входит время, затрачиваемое на посадку людей в шлюпку.
3473. Шлюпочное устройство с электрическим приводом должно обеспечивать подъем шлюпки со снабжением и количеством людей, находящихся в шлюпке для ее обслуживания, также с помощью ручного привода.
3474. Суда должны быть оборудованы специальными устройствами для сбрасывания надувных спасательных плотов. Эти устройства допускается не предусматривать, если масса каждого плота не превышает 80 килограммов.
3475. При размещении на судах длиной менее 30 м спасательных плотов в труднодоступных местах, к которым нет проходов, должны быть предусмотрены специальные эффективно действующие спусковые устройства для сброса плотов, оборудованные дистанционным управлением.
3476. Стальные, растительные и синтетические канаты должны соответствовать требованиям части 2 настоящих Правил, а скобы, вертлюги, винтовые талрепы и другие съемные детали - требованиям раздела 44 настоящих Правил.
3477. Посадочные трапы должны иметь твердые, без острых кромок ступеньки (балясины) с нескользкой поверхностью длиной не менее 450 мм и закрепленные горизонтально на равном расстоянии, не более 380 мм друг от друга.

320. Размещение спасательных средств на судах

3478. Коллективные спасательные средства размещают как можно ближе к поверхности воды, насколько это практически возможно без опасности повреждения их ударом волны.
3479. Коллективные спасательные средства должны размещаться как можно ближе к жилым и служебным помещениям в местах, наиболее безопасных при взрывах, пожарах, навалах других судов и т. д.
3480. Коллективные спасательные средства размещают таким образом, чтобы не было препятствий сбору людей на местах посадки, одновременной посадке людей на спускаемые спасательные средства, вываливанию и спуску спасательных средств.
3481. Коллективные спасательные средства размещают в районе прямостенного участка борта. Допускается размещать указанные средства в районе, где угол между вертикалью и касательной к наружной обшивке, проведенной в плоскости шпангоута на ватерлинии порожнем или в балласте, не превышает 45^о.
При размещении спасательных шлюпок, спускаемых с борта, должны быть выполнены следующие требования:
1) носовая оконечность шлюпки не должна заходить за плоскость форпиковой переборки;
2) кормовая оконечность шлюпки должна находиться на расстоянии не менее ее длины в нос от плоскости гребного винта для судов с открытыми винтами и не менее половины длины шлюпки для судов с винтами в направляющих насадках.
3482. Спасательную шлюпку допускается устанавливать на корме судна в диаметральной плоскости, если исключена опасность повреждения шлюпки во время ее спуска выступающими из воды гребным винтом и рулем или конструкциями кормы судна.
3483. Шлюпку следует устанавливать на кильблоки, форма которых должна соответствовать форме обводов ее корпуса.
Конструкция кильблоков должна обеспечивать быстрый спуск шлюпки без предварительного ее подъема.
3484. Для закрепления по-походному шлюпок, устанавливаемых на кильблоках, должны быть предусмотрены надежные, легко и быстро отдаваемые найтовы.
3485. Посадка людей в шлюпки должна осуществляться непосредственно на месте их установки без предварительного вываливания и спуска шлюпки.
3486. Пассажирские суда должны иметь оборудованные трапами места посадки с главной палубы в спущенные на воду шлюпки и плоты.
Допускается применение надувных трапов.
3487. Крепление спасательных плотов и приборов должно быть достаточно надежным и простым, при этом спасательные средства должны быть установлены так, чтобы они легко высвобождались и свободно всплывали при погружении судна в воду.
3488. Спасательные приборы и плоты необходимо располагать таким образом, чтобы их можно было транспортировать с одного борта на другой.
3489. Спасательные приборы допускается укладывать один на другой, при этом между приборами должны быть установлены прокладки и приняты меры, предотвращающие смещение приборов при качке.
3490. Должно быть предусмотрено освещение мест установки коллективных спасательных средств, подходов к спасательным средствам, а также поверхности воды в районе спуска.
3491. Спасательные круги размещают на обоих бортах равномерно по судну на видных и легкодоступных местах. Не допускается глухое крепление кругов, конструкция которого не позволяет им всплывать при затоплении судна.
3492. Если в снабжение судна входят два круга со спасательными линями или самозажигающимися буйками, то эти круги следует размещать на противоположных бортах.
3493. Спасательные жилеты, предназначенные для каютных пассажиров, размещают в легкодоступных местах кают.
3494. Спасательные жилеты, предназначенные для внекаютных пассажиров, должны быть рассредоточены в легкодоступных местах. Следует хранить в одном месте не более 20 жилетов. Возле мест хранения жилетов должна быть надпись: «Спасательные жилеты».
Детские спасательные жилеты должны быть размещены отдельно, возле мест их хранения должна быть надпись: «Спасательные жилеты для детей».
Должно быть предусмотрено освещение мест хранения спасательных жилетов.

Раздел 46. Пожарное снабжение

321. Общие положения

3495. Настоящий раздел Правил содержит требования по комплектации судов внутреннего плавания пожарным снабжением, а также требования, предъявляемые к снабжению и к его размещению на судне.
3496. Требования раздела распространяются на вновь проектируемые и строящиеся суда, а также на находящиеся в эксплуатации пассажирские суда в части комплектации их снаряжением для пожарных и огнетушителями, если в настоящем разделе нет дополнительных указаний.
3497. На несамоходных судах, эксплуатирующихся без команд, пожарное снабжение не требуется.
3498. Конструктивное исполнение пожарного снабжения должно быть таким, чтобы во всех случаях эксплуатации была обеспечена его надежность и готовность к немедленному использованию.

322. Нормы пожарного снабжения

3499. Суда внутреннего плавания должны быть укомплектованы пожарным снабжением по нормам, приведенным в приложении 369 к настоящим Правилам.
3500. Все предметы пожарного снабжения должны поддерживаться в состоянии постоянной готовности к действию и быть размещены в легкодоступных местах.
3501. Комплекты снаряжения для пожарных должны храниться готовыми к применению в легкодоступных местах, наиболее удаленных одно от другого.
3502. Судовые помещения в зависимости от их назначения должны быть снабжены переносными огнетушителями по нормам, приведенным в приложении 370 к настоящим Правилам.
3503. К размещению ручных переносных огнетушителей предъявляются следующие требования:
1) они должны быть размещены в местах, защищенных от прямого воздействия солнечных лучей и атмосферных осадков, на высоте не более 1,5 м от палуб или настила помещений до ручек огнетушителей и не ближе 1,5 м к отопительным приборам или другим источникам теплоты;
2) огнетушители должны быть установлены в специальных держателях-кронштейнах, обеспечивающих надежное крепление и быстрое снятие;
3) в жилых помещениях они должны быть установлены на расстоянии не более 15 м от охраняемого места. Доступ к огнетушителям должен быть не более чем через одну дверь;
4) если в помещениях согласно пункту 3502 настоящих Правил должно быть несколько огнетушителей, то часть из них должна быть расположена возле входов, а остальные - в местах наиболее вероятного возникновения пожара внутри помещения;
5) если в помещении или на судне устанавливается только один огнетушитель, то его следует размещать у входа в это помещение или возле того места, где опасность возникновения пожара наибольшая.
3504. Металлические ящики с песком необходимо устанавливать в котельных помещениях, в помещениях, где расположены котлы-инсинераторы (со стороны фронта топок), в районе малярной, а также у мест приема и раздачи топлива.
3505. В машинных и насосных помещениях установка ящиков с песком не допускается. В этих помещениях должны быть установлены ящики с пропитанными насыщенным раствором соды древесными опилками. Вместо одного ящика с песком или опилками может быть установлен один переносной пенного или порошковый огнетушитель.

323. Требования к пожарному снабжению

3506. Покрывала для тушения пламени должны:
1) быть достаточно плотными и прочными;
2) быть изготовлены, как правило, из негорючего материала; может быть применен чистый плотный войлок без начесов толщиной не менее 10 мм;
3) иметь размеры 1,5x2 м и храниться в футлярах, изготовленных из тонкого железного листа, или в шкафчиках с легко открывающимися дверцами или крышками.
3507. Пожарный инструмент должен соответствовать следующим требованиям:
1) один комплект пожарного инструмента должен содержать: топор пожарный, лом пожарный, багор пожарный;
2) каждый комплект должен быть размещен и укреплен на штатных металлических щитах в легкодоступных местах. Щиты и инструмент должны быть окрашены в красный цвет.
3508. На пожарных ведрах должен быть растительный линь достаточной длины. Их следует хранить на открытых палубах в суппортах. Ведра должны быть окрашены в красный цвет и иметь надпись: «Пожарные».
3509. Комплект снаряжения для пожарных должен содержать:
1) пожарный шлем, обеспечивающий эффективную защиту от удара;
2) защитную одежду из материала, способного защитить кожу от теплоты, излучаемой при пожаре, от ожогов и пара. Наружная поверхность защитной одежды должна быть водостойкой;
3) ботинки и перчатки из неэлектропроводного материала;
4) переносный аккумуляторный фонарь безопасной конструкции, рассчитанный на горение в течение не менее 3 часа;
5) пожарный топор с ручкой из дерева твердых пород. Ручки, изготовленные из другого материала, должны быть покрыты изоляцией, не проводящей электрический ток;
6) автономный дыхательный аппарат типа, одобренного органами пожарной безопасности и санитарного надзора, работающий на сжатом воздухе, баллоны которого должны содержать не менее 1200 л воздуха, или другой автономный дыхательный аппарат, способный действовать в течение не менее 30 минут.
Для каждого дыхательного аппарата должен быть предусмотрен гибкий огнестойкий предохранительный канат длиной примерно 30 м. Канат должен быть испытан пробной нагрузкой 3,5 кН. Его необходимо крепить непосредственно к аппарату или к отдельному поясу с помощью крюка-защелки так, чтобы аппарат при работе с предохранительным канатом не отсоединялся.
3510. Конструкция ручных переносных огнетушителей должна соответствовать следующим требованиям:
1) огнетушители должны быть снабжены огнегасящим зарядом, не выделяющим ядовитые газы;
2) огнетушители, предназначенные для размещения на открытых палубах, должны быть снабжены зарядами, позволяющими их применять при отрицательных температурах окружающего воздуха;
3) вместимость пенных огнетушителей должна быть не менее 9 дм3;
4) порошковые огнетушители должны вмещать не менее 4 кг порошка, углекислотные - не менее 3 кг углекислого газа;
5) при использовании огнетушителей с непенным огнетушащим средством, их эффективность должна быть не хуже чем у пенных вместимостью 9 дм³;
6) в огнетушителях должны быть предусмотрены предохранительные устройства, предупреждающие разрыв корпуса при повышении давления сверх допустимого;
7) масса огнетушителя не должна превышать 23 кг.
3511. Металлические ящики с песком или пропитанными содой древесными опилками должны соответствовать следующим требованиям:
1) вместимость ящиков должна быть не менее 0,1 м³;
2) каждый ящик должен иметь открывающуюся крышку и устройство для удерживания ее в открытом положении. В каждом ящике должна находиться совковая лопата.

324. Нормы пожарного снабжения судов длиной менее 25 м

3512. На суда длиной менее 25 м распространяются требования, изложенные в главах 321 - 323 настоящих Правил, если в настоящей главе нет иных указаний.
3513. Пожарное снабжение судов длиной менее 25 м должно соответствовать нормам, приведенным в приложении 371 к настоящим Правилам.
3514. Пожарное снабжение, скомплектованное в соответствии с приложением 371 к настоящим Правилам, должно соответствовать требованиям главы 323 настоящих Правил. При этом допускается применять:
1) порошковые и углекислотные огнетушители с зарядом массой не менее 1,4 кг, пенные - вместимостью не менее 3,5 дм³;
2) ящик с песком или с пропитанными содой сухими опилками вместимостью не менее 0,05 м³;
3) покрывала размерами 1,0x1,5 мм.

Раздел 47. Сигнальные средства

325. Общие положения

3515. Требования настоящего раздела распространяются на вновь проектируемые и строящиеся суда, а также на суда, находящиеся в эксплуатации.
3516. Номенклатура и порядок несения сигнально-отличительных фонарей и дневных сигналов определяются актами, регулирующими Правилами плавания по внутренним водным путям Республики Казахстан, утвержденными уполномоченным органом.
3517. Суда внутреннего плавания, эксплуатирующиеся на устьевых участках с морским режимом судоходства, должны оборудоваться сигнальными фонарями и звуковыми сигнальными средствами в соответствии с Правилами постройки судов смешанного «река-море» плавания, утвержденными уполномоченным органом. Дальность видимости, расстояние между фонарями и дальность слышимости звуковых сигнальных средств принимаются в соответствии с требованиями настоящего раздела Правил.
3518. Длина судна, ширина судна, высота судна - его наибольшие соответственно длина, ширина, высота.

326. Нормы снабжения сигнально-отличительными фонарями
и дневными сигналами

3519. Суда, эксплуатируемые на внутренних водных путях, должны оборудоваться сигнально-отличительными фонарями и быть снабжены дневными сигналами по нормам, приведенным в приложении 372 к настоящим Правилам.
3520. Применяемые на судах сигнально-отличительные фонари должны быть электрическими.
3521. На грузовых теплоходах, оборудованных для работы методом толкания, должны быть установлены сигнально-отличительные фонари, предусмотренные приложением 372 к настоящим Правилам для толкачей.
3522. Все суда должны быть снабжены запасными частями к сигнально-отличительным фонарям:
1) светофильтрами - по одному на каждый цветной фонарь, если в фонаре не применена цветная линза;
2) электрическими лампами - по одной на каждый электрический фонарь.
3523. На самоходных судах длиной менее 7 м установка топового фонаря и светоимпульсных (световых) отмашек не требуется.
3524. Буксиры и толкачи, предназначенные для работы с несамоходными судами, перевозящими нефтепродукты, взрывчатые и опасные вещества, могут дополнительно снабжаться красным топовым фонарем.

327. Нормы снабжения сигнальными пиротехническими средствами

3525. К сигнальным пиротехническим средствам относятся ракета сигнала бедствия парашютная судовая и фальшфейер.
3526. Навигационные и технические требования, предъявляемые к пиротехническим средствам, должны соответствовать требованиям главы 330 настоящих Правил.
3527. Снабжение судов пиротехническими средствами следует принимать по нормам, приведенным в приложении 373 к настоящим Правилам.
3528. Суда класса «Р», выходящие в водохранилища разряда «Р», снабжают такими же пиротехническими средствами, как и суда, эксплуатирующиеся в бассейнах разряда «О».
3529. Снабжение спасательных шлюпок пиротехническими средствами следует принимать в соответствии с разделом 45 настоящих Правил.
3530. Для запуска ракет бедствия на каждом борту судна на ограждении ходового мостика или фальшборте следует устанавливать специальный стакан с прорезью с наклоном наружу под углом к горизонту 60-70о.
3531. Суда классов «О» и «Р», признанные годными к плаванию в бассейнах высшего по сравнению с проектным разряда, снабжают пиротехническими средствами по нормам для того района плавания, в котором эти суда эксплуатируются.
3532. Применение фальшфейеров на нефтеналивных и других судах, предназначенных для перевозки нефтепродуктов, а также на буксирах и толкачах, осуществляющих буксировку и толкание нефтеналивных несамоходных судов, не допускается. Вместо них на указанных самоходных судах класса «М» должны быть дополнительно 3 ракеты сигнала бедствия, а на судах класса «О» - 2 ракеты.
3533. Допускается замена ракет сигнала бедствия парашютных судовых ракетами шестизвездными судовыми красными.

328. Нормы снабжения сигнальными звуковыми средствами

3534. Все самоходные суда для подачи звуковых сигналов должны быть оборудованы воздушными тифонами или паровыми свистками и колоколами.
3535. На судах всех классов длиной менее 25 м, а также на судах классов «О», «Р» и «Л», не имеющих воздухохранителей или паровых котлов, допускается использовать в качестве основного звукового средства электрические сирены вместо тифона или свистка. Установка колокола на судах длиной 10 м и менее необязательна.
3536. На судах класса «М» электрическую сирену устанавливают как дополнительное средство.
3537. На судах длиной менее 20 м допускается в качестве основного звукового средства использование электрических звуковых сигналов автомобильного типа.
3538. На несамоходных судах устанавливают сигнальный колокол или металлическую плиту. На нефтеналивных несамоходных судах колокол или плита должны быть изготовлены из цветных металлов.
На судах, эксплуатируемых без команд, установка звукового сигнала не требуется.

329. Навигационные технические требования к
сигнально-отличительным фонарям и дневным сигналам

3539. Сигнально-отличительные фонари, предназначенные к установке на судах внутреннего плавания изготавливают в соответствии с техническими условиями, согласованными с Регистром судоходства.
3540. Сигнально-отличительные фонари должны иметь углы освещения и дальность видимости, указанные в приложении 374 к настоящим Правилам.
3541. Углы видимости огней в вертикальной плоскости должны быть не менее 10о в обе стороны от горизонтальной плоскости, проходящей через центр источника света.
3542. Сигнально-отличительные фонари должны быть рассчитаны на работу в условиях, указанных в главе 350 настоящих Правил.
3543. Сигнально-отличительные фонари должны быть изготовлены из устойчивых по отношению к коррозии материалов или иметь надежное антикоррозионное покрытие.
3544. В фонарях должно быть устройство для естественного стока конденсата наружу.
3545. Конструкция сигнально-отличительных фонарей должна позволять открытие и закрытие фонарей, а также быструю замену ламп без применения инструмента.
3546. Лампы в фонарях должны устанавливаться вертикально, находиться в фокусе линзы. Должна быть исключена возможность самоотвинчивания и самораскручивания ламп.
Применение в сигнально-отличительных фонарях ламп с двойной нитью не допускается.
3547. Внутренние поверхности сигнально-отличительных фонарей должны быть покрыты защитным слоем, стойким к воздействию температуры и влаги, не влияющим на цветовые и световые характеристики фонарей.
3548. В сигнально-отличительных фонарях могут применяться линзы и гладкие стекла при условии, что минимальная дальность видимости огня будет отвечать требованиям согласно приложению 374 к настоящим Правилам, а кривая вертикального светораспределения - требованиям настоящего пункта.
Внутренние и наружные поверхности линз и гладких стекол должны быть гладкими, а стекло не должно иметь инородных включений, пузырей и забоин, ухудшающих характеристики фонаря.
Линзы сигнально-отличительных фонарей должны иметь такую конструкцию, чтобы кривая вертикального светораспределения фонаря обеспечивала:
1) силу света не менее указанной в приложении 375 к настоящим Правилам в пределах углов видимости в вертикальной плоскости до 5о в обе стороны от горизонтальной плоскости симметрии линзы;
2) не менее 60 % предписанной силы света в пределах углов видимости до 7,5^о в обе стороны от горизонтальной плоскости симметрии линзы.
Кривая горизонтального светораспределения бортовых фонарей должна быть такой, чтобы установленные на судне фонари имели предусмотренную пунктом 3552 настоящих Правил силу света в направлении прямо по носу, которая должна уменьшаться и исчезать в пределах от 1 до 3о за предельными секторами.
В топовых и кормовых фонарях, а также в секторах на 22,5^о позади траверза бортовых фонарей указанная сила света должна удерживаться в пределах до 5^о от границ секторов, предписанных согласно приложению 374 к настоящим Правилам. Начиная с 5о до границы секторов, сила света может уменьшаться на 50 % на границе сектора, далее она должна постепенно уменьшаться до полного исчезновения в пределах не более чем 5^о за предписанными границами.
3549. Цветные светофильтры и линзы должны соответствовать следующим условиям:
1) цвет в сигнально-отличительных фонарях может создаваться как соответствующими светофильтрами, так и цветными линзами. Цветные гладкие стекла можно применять, если будут обеспечены цветовые характеристики фильтра на всей их поверхности.
Применение цветных линз в каждом случае является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства;
2) цветные светофильтры, применяемые в сигнально-отличительных фонарях, могут изготавливаться из стекла, окрашенного по всей толщине или только по поверхности.
Светофильтры могут изготавливаться из пластмасс при условии, что все их показатели во всех случаях будут иметь значения не меньше, чем у светофильтров из стекла;
3) координаты x и у угловых точек допускаемых областей для каждого цвета приведены в приложении 376 к настоящим Правилам.
Цвет огня принимается здесь как результат, полученный в оптической системе светофильтр - источник света.
Коэффициенты пропускания цветных светофильтров должны иметь такие значения, чтобы обеспечивалась предписанная дальность видимости фонарей согласно требованиям пунктов 3540 и 3548 настоящих Правил;
4) высота и длина дуги цветного светофильтра должны быть такими, чтобы светофильтр закрывал всю внутреннюю поверхность линзы;
5) внутренние и наружные поверхности светофильтров не должны иметь забоин и вмятин, а стекло светофильтров - пузырей, инородных включений и свищей, ухудшающих характеристики фонарей;
6) светофильтры должны устанавливаться в фонарях таким образом, чтобы была исключена возможность самопроизвольного перемещения их во время применения на судне.
3550. У съемных светофильтров по всему периметру должно быть предусмотрено металлическое армирование или должна быть применена другая равноценная защита от сколов и механических повреждений, возможных при эксплуатации и хранении.
3551. Светофильтры бортовых отличительных фонарей и их арматура должны быть сконструированы так, чтобы была исключена возможность установки красного светофильтра в фонарь правого борта и зеленого - в фонарь левого борта.
3552. Сила света I, кд, в фонарях для требуемой согласно приложению 374 к настоящим Правилам дальности видимости должна быть не менее определяемой по формуле:

I = 3,43 106ТD2k-D, (656)

где Т - световой поток, лк; Т = 2·10-7 лк;
D - дальность видимости огня, морские мили;
k - коэффициент пропускания атмосферы, соответствующий метеорологической видимости, равной приблизительно 13 морским милям; следует принимать k = 0,8.
Значения силы света, вычисленные по формуле 656 настоящих Правил, приведены в приложении 375 к настоящим Правилам.
Максимальная допустимая сила света фонарей может превышать не более чем 1,7 раза значения, указанные в приложении 375 к настоящим Правилам, но не должна быть более 150 кд.
Применение отражателей (рефлекторов) в сигнально-отличительных фонарях не допускается
3553. Сигнальные флаги должны быть изготовлены из шерстяной флажной ткани (флагдука) достаточной прочности и стойкой окраски. Допускается изготовление флагов из синтетических материалов.
3554. Сигнальные флаги должны быть квадратными. Размер стороны квадрата должен быть не менее 1000 мм, а флагов-отмашек - не менее 700 мм.
Для судов длиной менее 25 м размер стороны квадрата флага должен быть не менее 500 мм.

330. Требования к сигнальным пиротехническим средствам

3555. Пиротехнические средства, предназначенные для подачи сигналов бедствия, должны быть безопасными в обращении и при хранении во время всего гарантийного срока службы.
3556. Сигнальные пиротехнические средства предохраняют от влаги и механических повреждений. Футляры для хранения сигнальных пиротехнических средств должны открываться без каких-либо инструментов.
3557. На каждом сигнальном пиротехническом средстве несмываемой краской должны быть нанесены: клеймо организации-изготовителя, дата выпуска, срок хранения, назначение и инструкция по использованию. На сигнальных ракетах стрелкой должно быть обозначено направление вылета.
3558. Конструкция сигнальных ракет должна позволять их запуск «с руки» и из специального приспособления.
3559. Все сигнальные пиротехнические средства должны быть вибро-, влагостойкими и незадуваемыми при скорости ветра до 30 м/с. Они должны сохранять свои свойства при температуре воздуха от -45 до +45 оС и действовать во время дождя.
3560. Характеристики судовых сигнальных пиротехнических средств должны соответствовать требованиям согласно приложения 377 к настоящим Правилам.
3561. Парашютная ракета должна иметь встроенное запальное устройство и иметь такую конструкцию, которая не причиняла бы неудобства держащему ее человеку при использовании ракеты в соответствии с инструкцией организации-изготовителя.
3562. Фальшфейер должен:
1) иметь встроенное запальное устройство;
2) иметь такую конструкцию, чтобы не причинять неудобства держащему его человеку и не подвергать опасности судно или коллективное спасательное средство горящими и тлеющими остатками при его использовании в соответствии с инструкцией организации-изготовителя;
3) продолжать гореть после погружения его на 10 с на глубину 0,1 м.

331. Требования к сигнальным звуковым средствам

3563. Свистки и тифоны должны подавать звуковые сигналы без колебаний уровня звука, шипения или других искажений. Начало и конец сигнала должны отчетливо прослушиваться.
3564. Конструкция и материал звуковых сигнальных средств должны обеспечивать дальность слышимости не менее регламентируемой согласно приложения 378 к настоящим Правилам.

332. Общие требования к установке сигнальных средств

3565. Сигнально-отличительные фонари должны быть установлены так, чтобы в течение всего времени их горения не были видны какие-либо другие огни или наружное освещение, которые могут быть приняты за сигнальные или отличительные огни.
3566. На всех штатных местах сигнально-отличительных фонарей должны быть предусмотрены приспособления для быстрой и точной их установки.
3567. Точность установки фонарей секторных огней следует проверять по положению их относительно диаметральной плоскости судна. Горизонтальность установки фонарей необходимо проверять относительно состояния судна в полном грузу.
3568. При установке на мачте нескольких фонарей (один над другим), зажигаемых одновременно, расстояние между ними должно быть не менее 1 м. На судах длиной менее 20 м это расстояние может быть уменьшено до 0,5 м.
3569. Фонари с углом видимости в горизонтальной плоскости 360о должны устанавливаться таким образом, чтобы их огни не закрывались надстройками, мачтами, стеньгами и т. п. в секторах, превышающих 6о.

333. Установка топовых фонарей

3570. Топовые фонари, за исключением нижних топовых фонарей на толкачах, должны быть расположены в диаметральной плоскости судна.
Расстояние по вертикали между топовым фонарем (на буксирах и толкачах - нижними топовыми фонарями) и бортовыми фонарями должно быть не менее 1 м (на судах длиной менее 20 м не менее 0,5 м).
3571. Топовые фонари на толкачах должны быть расположены равносторонним треугольником со стороной от 1 до 3 м основанием вниз и вершиной в диаметральной плоскости. Красный топовый фонарь устанавливают непосредственно над верхним белым топовым без учета требований пункта 3568 настоящих Правил.
3572. Топовые фонари на буксирах должны быть расположены на мачте вертикально с учетом требований пункта 3568 настоящих Правил.
3573. На самоходных судах длиной 50 м и более топовые фонари должны быть установлены в корме и в носу на расстоянии не менее 20 м один от другого. Вертикальное расстояние между ними должно быть такое, чтобы при любом эксплуатационном дифференте носовой фонарь был не менее чем на 1 м ниже кормового, при этом носовой топовый фонарь может быть расположен ниже бортовых фонарей, а кормовой - позади и не менее чем на 1 м выше их.
3574. На судне, у которого для прохода под мостами необходимо заваливание мачт, можно устанавливать резервный топовый фонарь в носовой части судна, при этом он может быть расположен ниже бортовых огней. На судне длиной 50 м и более этот фонарь может быть использован постоянно в качестве носового топового фонаря при условии выполнения требования пункта 3573 настоящих Правил.
3575. Все топовые фонари должны иметь снизу ограждающие щитки, предотвращающие ослепление людей на мостике и палубе.

334. Установка бортовых отличительных фонарей

3576. Бортовые фонари (красный - левого борта, зеленый - правого борта) должны быть видны встречным и обгоняемым судам в пределах регламентированных углов видимости. Фонари и их ограждения не должны выступать за пределы габаритной ширины судна.
3577. Бортовые фонари должны быть расположены на одной горизонтальной линии симметрично диаметральной плоскости судна и установлены следующим образом:
1) на беспалубных судах - на высоте не менее чем 0,5 м над планширем (в отдельных обоснованных случаях допускается установка фонаря на уровне планширя);
2) на судах с одноярусной надстройкой (рубкой) - в ее верхней части;
3) на судах с надстройкой в два или более яруса - не ниже палубы ходового мостика.
3578. Каждый бортовой отличительный фонарь должен быть огражден со стороны борта специальным фонарным щитом с двумя поперечными ширмами - передней и задней.
Расстояние от наружной кромки защитного стекла или линзы фонарей, устанавливаемых на судах длиной 25 м и более, до задней кромки передней поперечной ширмы должно быть не менее 915 мм. Длина щита для этих фонарей должна быть не менее 1 м.
Передняя поперечная ширма должна быть такой ширины, чтобы линия, проведенная через кромку ширмы и центр источника света, проходила параллельно диаметральной плоскости судна. Задняя поперечная ширма должна быть такой ширины, чтобы, закрывая фонарь со стороны кормы, она не мешала видеть огонь под углом 22,5о позади траверза судна.
3579. Бортовые отличительные фонари можно устанавливать в нишах надстроек или рубок. Размеры ниш должны соответствовать размерам фонарных щитов, ниши должны иметь такие же ширмы, как и у фонарного щита.
3580. Внутренние поверхности фонарных щитов и ниш должны быть окрашены черной матовой краской.
3581. На судах длиной менее 25 м, а также на судах на подводных крыльях и воздушной подушке размеры щитов можно уменьшить или щиты можно не устанавливать, если будут обеспечены требуемые углы видимости огней.
На судах длиной менее 7 м допускается установка соединенного двухцветного бортового фонаря, угол освещения и дальность видимости которого соответствуют нормам, приведенным в приложении 374 к настоящим Правилам.

335. Установка кормовых и буксировочных фонарей

3582. На судах, которые несут один кормовой фонарь, этот фонарь должен быть установлен позади трубы или надстройки в диаметральной плоскости судна и по возможности на одной высоте с бортовыми фонарями, но не выше них. В отдельных обоснованных случаях для судов длиной менее 20 м разрешается установка кормового фонаря выше бортовых фонарей.
3583. На судах, которые несут три кормовых фонаря, верхний из них должен быть установлен в соответствии с пунктом 3582 настоящих Правил, а два нижних - на фальшборте или кормовых торцовых стенках надстройки по возможности ближе к бортам на одной горизонтальной линии и симметрично диаметральной плоскости судна.
3584. Буксировочный фонарь должен быть расположен в диаметральной плоскости над кормовым фонарем. Вертикальное расстояние между этими фонарями должно быть не менее 0,5 м.

336. Установка круговых и бортовых стояночных фонарей

3585. Белый круговой фонарь самоходных судов, используемый на стоянке, должен быть расположен в носовой части судна. Этот фонарь можно устанавливать на мачте, флагштоке или поднимать на штаге.
3586. Красный круговой фонарь должен быть расположен выше белых круговых фонарей. Этот фонарь не допускается устанавливать на одной вертикали со стояночными огнями.
3587. Желтый проблесковый круговой фонарь должен быть установлен в месте с наиболее полным обзором, при этом допускается его установка на одной вертикали с топовым фонарем выше или ниже его.
3588. Бортовые стояночные фонари должны быть размещены по бортам по краю ходового мостика. На стоечных судах устанавливается один бортовой стояночный фонарь с ходовой стороны.

337. Установка светоимпульсных (световых) отмашек

3589. Светоимпульсные (световые) отмашки должны устанавливаться стационарно на каждом борту судна попарно (в нос и в корму) над бортовыми фонарями на высоте не менее 0,5 м, а на судах до 12 м - на высоте не менее 0,25 м от них.
3590. Фонари-отмашки должны иметь раздельное включение.

338. Установка круговых фонарей на рыболовных судах

3591. Круговые фонари на рыболовных судах устанавливают вертикально на мачте в средней части судна, причем белый фонарь должен быть расположен ниже красного и зеленого.
3592. Должна быть обеспечена возможность отдельного включения одного белого и одного красного фонарей.

339. Установка сигнально-отличительных фонарей
на несамоходных судах и судах технического флота

3593. Несамоходные суда должны быть оборудованы двумя флагштоками (в носу и в корме), для установки на них топового и белых круговых фонарей. Эти фонари необходимо устанавливать в диаметральной плоскости судна следующим образом:
1) топовый фонарь - в носу на высоте 2 м над палубой;
2) белые круговые фонари - в носу и в корме на высоте над корпусом не менее 2 м или 1 м над палубным грузом.
3594. На нефтеналивных судах и судах для перевозки опасных грузов помимо носового и кормового флагштоков должна быть установлена мачта для несения красного кругового огня. Эта мачта должна быть приспособлена для подъема дневных сигналов.
3595. Белый круговой фонарь на дебаркадерах, плавучих мастерских, брандвахтах устанавливают на мачте в средней части судна на высоте не менее 2 м от крыши надстройки.
На нефтестанциях длиной более 50 м фонари устанавливают в носу и в корме. Красный круговой фонарь устанавливают в соответствии с пунктом 3586 настоящих Правил.
3596. Круговые фонари дноочистительных снарядов и судов, занятых подводными или водолазными работами, располагают вертикально на мачте.
Должна быть обеспечена возможность отдельного включения одного белого и одного красного круговых фонарей.
На дноуглубительных снарядах один зеленый круговой огонь следует устанавливать на мачте. В носовой и кормовой частях с каждого борта на уровне тента устанавливают 2 круговых фонаря (зеленого и красного цвета).

340. Установка сигнальных звуковых средств

3597. Паровые свистки и воздушные тифоны должны быть установлены на высоте не менее 2,5 м над верхней палубой и возвышаться над всеми окружающими их предметами, расположенными на верхней палубе (не считая мачт и дымовых труб).
3598. Звуковые сигнальные средства на судах длиной менее 25 м необходимо устанавливать не ниже крыши рулевой рубки (или непосредственно на ней).
3599. Сигнальный колокол устанавливают по возможности в наиболее открытых местах в носовой части судна.
Колокол должен быть свободно подвешен так, чтобы при крене он не касался окружающих предметов.

341. Хранение запасных и переносных сигнальных средств на судах

3600. Для хранения сигнальных средств, не устанавливаемых стационарно, и запасных фонарей на судах должны предусматриваться специальные легкодоступные кладовые, рундуки или шкафы, которые рекомендуется располагать в районе рулевой рубки.
3601. Кладовые, предназначенные для хранения сигнальных фонарей, должны быть оборудованы металлическими стеллажами с устройствами для надежного крепления фонарей с целью предотвращения их перемещения при качке судна.
3602. Для хранения сигнальных флагов необходимо предусматривать специальные стеллажи с отдельными, ясно обозначенными ячейками для каждого флага.
Стеллажи следует размещать в рулевой рубке или на мостике в месте, защищенном от осадков и прямых солнечных лучей.
3603. Для хранения судовых сигнальных пиротехнических средств предусматривают металлические герметичные шкафы в районе мостика или в рубке.
Шкафы должны быть снабжены непроницаемыми дверками, открывающимися на палубу мостика.
На судах длиной менее 25 м для хранения пиротехнических средств допускается предусматривать металлический герметичный ящик в рулевой рубке.

Раздел 48. Навигационное снабжение

342. Общие положения

3604. Требования настоящего раздела Правил распространяются на нормы навигационного снабжения судов.
3605. Требования настоящего раздела по комплектации навигационным снабжением распространяются на вновь проектируемые и строящиеся суда, а также на суда, находящиеся в эксплуатации.
3606. Требования к навигационному оборудованию и нормы комплектования им судов изложены в части 5 настоящих Правил.

343. Нормы навигационного снабжения

3607. Для определения норм навигационного снабжения суда подразделяются на 3 категории:
I - самоходные суда длиной более 25 м;
II - самоходные суда длиной 25 м и менее;
III - несамоходные суда.
3608. Навигационное снабжение судов следует принимать по нормам, приведенным в приложении 379 настоящих Правил, в зависимости от разряда бассейна плавания и категории судна.
3609. По согласованию с Регистром судоходства в зависимости от конкретных условий плавания, наличия надежной радиосвязи и стабильности получения прогнозов погоды могут допускаться отклонения от норм, предписанных в приложении 379 настоящих Правил.
3610. Навигационное снабжение допускается не предусматривать:
на судах длиной 10 м и менее, эксплуатирующихся в бассейнах разрядов «Р» и «Л»;
на судах категории III, эксплуатирующихся без команды.
3611. На судах на подводных крыльях, воздушной подушке и глиссирующих допускается не предусматривать кренометр.

Раздел 49. Аварийное снабжение

344. Общие положения

3612. Требования настоящего раздела распространяются на вновь проектируемые и строящиеся суда, а также на суда, находящиеся в эксплуатации.
3613. Аварийное снабжение не требуется для судов следующих типов:
1) несамоходные без команд;
2) несамоходные с одноотсечной непотопляемостью;
3) несамоходные классов «Р» и «Л» длиной менее 30 м с командой;
4) несамоходные наливные независимо от длины;
5) пассажирские и суда для переправ с продолжительностью рейса менее 1 часа;
6) стоечные;
7) самоходные классов «О», «Р», «Л» с экипажем в рейсе не более трех человек;
8) самоходные классов «Р» и «Л» длиной менее 25 м;
9) на подводных крыльях, на воздушной подушке и глиссирующие.
3614. Буксирные суда и толкачи, работающие с несамоходными судами, перечисленными в пункте 3613, должны быть укомплектованы аварийным снабжением для судов, группа которых на одну позицию выше группы данного буксира или толкача (пункт 3616). Буксиры и толкачи длиной более 15 м независимо от указаний подпунктов 7) и 8) пункта 3613 настоящих Правил должны быть снабжены по нормам для судов группы V.
3615. Предметы снабжения, перечисленные в приложениях 380 и 381 настоящих Правил и имеющиеся на судне, но предназначенные для других целей, могут быть признаны предметами аварийного снабжения.

345. Нормы аварийного снабжения судов

3616. Для определения норм аварийного снабжения суда подразделяются на 7 групп:
I - самоходные классов «М» и «О» длиной более 90 м;
II - самоходные классов «М» и «О» длиной от 40 до 90 м включительно;
III - самоходные классов «М» и «О» длиной от 25 до 40 м включительно и классов «Р» и «Л» длиной более 70 м;
IV - самоходные классов «Р» и «Л» длиной от 40 до 70 м включительно;
V - самоходные классов «Р» и «Л» длиной от 25 до 40 м включительно и классов «М» и «О» длиной до 25 м;
VI - несамоходные классов «М» и «О»;
VII - несамоходные классов «Р» и «Л» длиной 30 м и более.
3617. На всех судах, за исключением перечисленных в пункте 3613 настоящих Правил, должно быть в наличии аварийное снабжение по нормам, приведенным в приложении 380 настоящих Правил.
3618. Набор слесарного инструмента, указанный в приложении 380 настоящих Правил, должен быть укомплектован в соответствии с приложением 381 настоящих Правил.
3619. Предметы снабжения, отмеченные в приложениях 380 и 381 настоящих Правил знаком *, должны быть поставлены на нефтеналивные суда, перевозящие воспламеняющиеся жидкости с температурой вспышки паров ниже 60^оС, в исполнении, исключающим искрообразование.
3620. На каждом судне, где предусматривается аварийное снабжение, должен быть в наличии Журнал учета аварийного снабжения.

346. Пластыри

3621. Пластыри должны быть изготовлены из парусины водоупорной пропитки или другой равноценной ткани. Их следует окантовывать ликтросом с заделанными в него четырьмя коушами по углам. Кроме того, должны быть предусмотрены кренгельсы по числу канатов, указанному в приложении 383 настоящих Правил.
3622. Технические данные и снабжение пластырей следует принимать по нормам, приведенным в приложении 382 настоящих Правил.
3623. Длину каждого шкота Lшк м, следует определять по формуле:

L_шк = 1,6(Н + 0,5В), (657)

где Н - высота борта от киля до верхней кромки фальшборта, м;
В - наибольшая ширина судна, м.
Длина оттяжки должна быть равна не менее 2Lшк.
Длина контрольного штерта должна быть равна длине шкота.
Длину каждого подкильного конца Ln.к, м, следует определять по формуле:

Ln.к = 1,6(2H+0,5B), (658)

Длину шкотов, подкильных концов, оттяжек и штертов для пластырей, которыми следует доукомплектовывать суда, в соответствии с пунктом 3614 настоящих Правил, необходимо рассчитывать по размерениям наибольшего судна в составе.
3624. Маты должны быть изготовлены из прядей растительного каната и нашпигованы растительным шкимушгаром. С нижней стороны мата пришита парусина.

347. Размещение аварийного снабжения

3625. Для размещения аварийного снабжения должен быть предусмотрен аварийный пост, расположенный не ниже главной палубы.
На судах длиной менее 40 м допускается расположение аварийного поста ниже главной палубы при условии обеспечения свободного доступа к этому посту.
Аварийным постом может быть специальное помещение, ящик или место, отведенное на палубе или в помещениях.
На судах длиной менее 20 м допускается расположение аварийного снабжения в нескольких помещениях.
3626. Ширина свободного прохода перед аварийным постом должна быть не менее 0,8 м, а на судах длиной менее 30 м - не менее 0,6 м.

348. Маркировка

3627. Предметы аварийного снабжения или тара для их хранения (за исключением пластырей) должны быть покрашены синей краской либо полностью, либо полосой.
На таре для хранения аварийного имущества должна быть четкая надпись с указанием наименования материала, массы и допустимого срока хранения имущества.
3628. У аварийного поста должна быть ясно видимая надпись: «Аварийный пост».
Кроме того, в проходах и на палубах должны быть предусмотрены указатели места расположения аварийного поста.
Если аварийное снабжение хранится в нескольких помещениях, в ходовой рубке должна быть вывешена схема его размещения на судне.

Часть 5. Электрическое оборудование, средства радиосвязи,
навигационное оборудование

Раздел 50. Электрическое оборудование

349. Общие требования, определения и прояснения

3629. Требования настоящей части Правил распространяются на оборудование судов внутреннего плавания с классом Регистра судоходства.
3630. Настоящая часть Правил не распространяется на электрическое оборудование хозяйственного, бытового и технологического назначения за исключением:
1) подключаемых кабелей;
2) средств защиты, изоляции и заземления.
3631. В настоящей части Правил применяются следующие термины и определения:
1) аварийное освещение - освещение помещений и пространств судна светильниками, получающими питание от аварийного или аварийного кратковременного источника электрической энергии;
2) аварийный источник электрической энергии - источник электрической энергии, предназначенный для питания необходимых судовых потребителей при исчезновении напряжения на главном распределительном щите;
3) аварийный переходный источник электрической энергии - источник электрической энергии, предназначенный для питания необходимых судовых потребителей с момента исчезновения напряжения от основного источника до появления напряжения от аварийного дизель-генератора;
4) антистатическое заземление - средство обеспечения электростатической искробезопасности - электрическое соединение, обеспечивающее выравнивание потенциалов статического электричества конструктивных частей оборудования и корпуса судна за счет их непосредственного электрического контакта или контакта через проводники антистатического заземления;
5) валогенератор - генератор, вращение которого осуществляется от главного нереверсивного двигателя;
6) взрывоопасная зона - объем, в котором имеются или могут образовываться взрывоопасные смеси воздуха и газа. Взрывоопасные зоны подразделяются на зоны: 0, 1, 2;
7) гальваническая искробезопасность - состояние оборудования и систем судна, при котором исключаются возможность возникновения пожара или взрыва от электрических искрений при гальваническом контакте судна с береговым сооружением или другим судном, вызванном электрохимическими явлениями и блуждающими токами в окружающих воде и грунте;
8) защитное заземление - электрическое подсоединение оборудования к земле. На борту судна данное подсоединение осуществляется к корпусу судна;
9) корпус судна - все металлические части судна, имеющие надежное электрическое соединение с наружной металлической обшивкой. Для судов с токонепроводящим корпусом - специальный медный лист площадью не менее 0,5 м2 и толщиной не менее 2 мм или лист из углеродистой стали площадью не менее 1,5 м2 и толщиной не менее 6 мм, прикрепленный к подводной части наружной обшивки при осадке порожнем и используемый для заземления всех устройств, имеющихся на судне;
10) малое напряжение - напряжение, не представляющее опасности для персонала. Условие безопасности считается выполненным, если обмотки трансформаторов, преобразователей и других устройств для понижения напряжения являются электрически раздельными и значение пониженного напряжения этих устройств или источника электрической энергии не превышает:
50 В между полюсами при постоянном токе;
42 В между фазами или 30 В между фазами и корпусом при переменном токе;
11) молниеуловитель - верхняя часть молниеотводного устройства, предназначенная для непосредственного восприятия атмосферных разрядов;
12) ответственные устройства - устройства, нормальная работа которых обеспечивает безопасность плавания судна, безопасность находящихся на судне людей и сохранность груза;
13) разделительный трансформатор - трансформатор, предназначенный для отделения сети, питающей электроприемник, от первичной электрической сети;
14) специальные электрические помещения - помещения или места, предназначенные исключительно для электрического оборудования и доступные только для персонала, обслуживающего электрооборудование.

350. Условия эксплуатации

3632. Конструкция электрического оборудования должна быть такой, чтобы оно оставалось работоспособным при отклонениях напряжения и частоты от номинальных значений, указанных в приложении 383 настоящих Правил.
Данные приложения 383 настоящих Правил не принимаются во внимание, если в отдельных требованиях настоящей части Правил предписываются иные значения отклонений частоты от номинальных значений.
3633. В качестве номинальных рабочих температур окружающего воздуха и охлаждающей воды для электрического оборудования должны приниматься значения, указанные в приложения 384 настоящих Правил.
3634. Электрическое оборудование должно безотказно работать в условиях относительной влажности воздуха (80+3) % при температуре 40+2 ^оС, а также при относительной влажности 95+1 % при температуре 25+2 ^оС.
3635. Электрическое оборудование судов классов «М», «О», а также судов класса «Р», выходящих в водохранилища, должно безотказно работать при длительном крене судна до 15^о и дифференте до 5о, а также при бортовой качке до 22,5^о с периодом качки 7-9 с и килевой до 10о от вертикали.
Аварийные источники электрической энергии и электрическое оборудование, питаемое от аварийных источников, должны надежно работать при длительном крене до 22,5^о и дифференте до 10^о, а также при одновременном крене и дифференте в указанных пределах.
3636. Электрическое оборудование должно безотказно работать при вибрациях с частотой 5-30 Гц, с амплитудой 1 мм для частоты 5-8 Гц и с ускорением 0,5g для частоты 8-30 Гц и при ударах с ускорением 3g при частоте от 40 до 80 ударов в минуту.

351. Требования к конструкции

3637. Части, требующие замены во время эксплуатации, должны легко демонтироваться.
3638. При применении винтовых креплений должна быть исключена возможность самоотвинчивания винтов и гаек, а в местах, требующих частого демонтажа и открывания, - утери их.
3639. Уплотнительные прокладки частей электрического оборудования (съемных или открывающихся, сальников и т. п.) должны соответствовать защитному исполнению корпуса оборудования. Уплотнения должны быть прикреплены к крышкам или кожухам.
3640. Электрическое оборудование, в котором может происходить образование конденсата, должно снабжаться соответствующим устройством для отвода воды.
Внутри оборудования должны быть предусмотрены каналы, обеспечивающие отвод конденсата со всех частей оборудования.
Обмотки и части оборудования, находящиеся под напряжением, должны быть расположены или защищены таким образом, чтобы они не подвергались воздействию конденсата, который может накапливаться внутри оборудования.
3641. Электрическое оборудование с принудительной вентиляцией, предназначенное для установки в нижних частях влажных помещений, должно иметь такую систему вентиляции, чтобы не происходило засасывание влаги и масляных паров внутрь оборудования.
3642. Степень защиты электрического оборудования в зависимости от места установки должна быть не ниже указанной в приложении 385 настоящих Правил.

352. Материалы

3643. Конструктивные части электрического оборудования должны быть изготовлены из прочных трудносгораемых, устойчивых к воздействию повышенной влажности и паров масла материалов или соответствующим образом защищены от их воздействия. Винты, гайки, петли и другие детали, предназначенные для крепления закрытий электрического оборудования, устанавливаемого на открытой палубе, в помещениях с повышенной влажностью, должны быть изготовлены из коррозионностойких материалов или иметь надежное коррозионностойкое покрытие.
3644. Все токоведущие части электрических устройств должны быть изготовлены из меди, медных сплавов или других материалов, имеющих аналогичные свойства, за исключением:
1) элементов резисторов, которые должны изготавливаться из механически прочных материалов, имеющих высокое удельное сопротивление и выдерживающих высокую температуру;
2) короткозамкнутых обмоток роторов асинхронных двигателей, изготовленных из алюминия или его сплавов, стойких к специфическим условиям;
3) угольных щеток, металлокерамических контактов, технического угля для контактных колец и других подобных частей, когда это обусловлено требуемыми свойствами;
4) элементов электрического оборудования, которые непосредственно присоединены к корпусу судна, использованному в качестве обратного провода при однопроводной системе.
Применение для токоведущих частей других материалов является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
3645. Изоляционные материалы частей, находящихся под напряжением, должны обладать соответствующей электрической прочностью, быть устойчивыми против появления токов утечки по поверхности, влагостойкими, маслостойкими и достаточно прочными или должны быть соответствующим образом защищены.
3646. Для изоляции обмоток машин, аппаратов и других ответственных устройств должны применяться изоляционные материалы классов В, F и Н.

353. Соединения токоведущих частей

3647. Минимально допустимая площадь сечения провода для внутреннего монтажа распределительных устройств, включая и измерительные цепи управления, сигнализации, должна быть не менее 0,75 мм2. Площадь сечения менее 0,75 мм² допускается только в особых случаях, например, для электронных установок.
Незащищенные от токов короткого замыкания участки проводов от шин до защитных аппаратов должны быть как можно короче.
3648. Токоведущие части должны быть закреплены так, чтобы они не несли дополнительной механической нагрузки; эти части не должны крепиться с помощью винтов, ввинчиваемых непосредственно в изоляционный материал.
3649. Концы многопроволочных жил кабелей и проводов должны быть соответствующим образом обработаны в зависимости от типа применяемого зажима или иметь кабельные наконечники. При пайке наконечников не должны употребляться кислоты или другие вещества, вызывающие коррозию. При этом должны быть приняты меры, исключающие коррозию.
3650. Изолированные провода должны укладываться и крепиться таким образом, чтобы при этом не понижалось их сопротивление изоляции, и они не подвергались повреждениям под действием электродинамических сил, вибраций и сотрясений.
3651. Должны быть приняты меры, чтобы температуры, допустимые для изолированного провода в нормальных эксплуатационных условиях или за время отключения тока короткого замыкания, не были превышены.
3652. Изолированные провода должны подключаться к зажимам или шинам таким образом, чтобы при номинальном рабочем режиме их изоляция не подвергалась воздействию недопустимой температуры.

354. Защитное заземление

3653. Все металлические части электрического оборудования, не находящиеся под напряжением, но с которыми возможно соприкосновение персонала в эксплуатационных условиях, за исключением перечисленных в пункте 3654 настоящих Правил, должны быть заземлены.
3654. Защитные заземления не требуются для:
1) электрического оборудования, имеющего двойную или усиленную изоляцию;
2) электрического оборудования, питаемого током малого напряжения;
3) металлических частей электрического оборудования, закрепленных в изоляционном материале или проходящих через него и изолированных от заземленных и находящихся под напряжением частей таким образом, что в нормальных рабочих условиях они не могут оказаться под напряжением или соприкасаться с заземленными частями;
4) корпусов специально изолированных подшипников;
5) цоколей патронов и крепежных элементов люминесцентных ламп, абажуров и отражателей, кожухов, прикрепленных к патронам или светильникам, изготовленных из изоляционного материала или ввинченных в изоляционный материал;
6) крепежных элементов кабелей;
7) мелких отдельных потребителей, питаемых от разделительных трансформаторов.
3655. Стационарное электрическое оборудование, наружные металлические оболочки (оплетки) кабелей, применяемые для защиты от механических повреждений, металлические оболочки (оплетки) кабелей и экраны жил, применяемые для экранирования, должны быть заземлены.
Заземление необходимо выполнять с применением наружных проводов, жилы заземления в кабеле или с использованием непосредственного электрического контакта между корпусом оборудования и металлическим корпусом судна.
Надежность заземления электрического оборудования, оболочек кабеля считается достаточной, если выполняются параметры, приведенные в приложении 387 настоящих Правил.
Для заземления, выполняемого наружным проводником, должны применяться коррозионно-стойкие материалы. Площадь сечения медного проводника должна быть не менее указанного в приложении 388 настоящих Правил.
В случае использования для заземления жилы кабеля площадь ее сечения должна быть равна для кабелей площадью сечения до 16 мм² включительно номинальной площади сечения основных жил кабеля и по меньшей мере половине площади сечения основной жилы, но не менее 16 мм² для кабелей площадью сечения более 16 мм².
3656. Цепи заземления стационарного оборудования не должны иметь отключающих устройств.
3657. Заземление экранирующих оболочек и металлических оплеток кабелей должно выполняться одним из следующих способов:
1) медным заземляющим проводом площадью сечения не менее 2,5 мм² для кабелей с площадью сечения жилы до 25 мм² и не менее 4 мм² для кабелей с площадью сечения жилы более 25 мм²;
2) креплением оплетки или металлической оболочки к корпусу судна с помощью прочной, хорошо проводящей ток и надежно прилегающей скобы;
3) кольцами, находящимися в кабельных сальниках, при условии, что они изготовлены из коррозионно-стойкого материала, хорошо проводят ток и достаточно упруги.
Заземление должно выполняться на обоих концах кабеля. Оболочки кабелей конечных ответвленных цепей допускается заземлять только со стороны питания.
3658. Вторичные обмотки измерительных трансформаторов тока и напряжения должны быть заземлены.
3659. Наружные заземляющие провода должны быть доступны для контроля и защищены от механических повреждений.
3660. Присоединение заземляющих проводов к металлическому корпусу судна или заземляющей шине должно производиться с помощью винтов и болтов диаметром не менее 6 мм.
Контактные поверхности на электрическом оборудовании, а также на корпусе судна в местах прилегания проводника заземления должны быть зачищены до металлического блеска и надежным способом защищены от коррозии.
3661. Надстройки из сплавов алюминия, изолированные от корпуса судна, должны заземляться не менее чем двумя специальными проводами площадью сечения не менее 16 мм² каждый, не вызывающими электролитической коррозии в местах их соединения с надстройкой и корпусом.
Такие заземляющие соединения необходимо выполнять в разных местах по периметру надстройки; они должны быть доступны для осмотра и защищены от повреждений.
3662. Заземление передвижного или переносного электрического оборудования должно выполняться с помощью специальной жилы в гибком питающем кабеле посредством контактного соединения в штепсельном устройстве.
Площадь сечения заземляющей жилы должно соответствовать требованиям приложения 388 настоящих Правил.
3663. Заземлять электрическое оборудование на трубопроводы, баллоны для сжатых газов и цистерны нефтепродуктов запрещается.
3664. Корпус подъемной рулевой рубки должен быть заземлен гибким медным проводом, проложенным отдельно от остальных проводов, ведущих в рулевую рубку. Это защитное заземление может быть одновременно составной частью молниеотводного устройства, если молниеуловитель установлен на рулевой рубке.
3665. Необходимо предусматривать заземление для снятия статического электричества.

355. Защита радиоприемных устройств судна
от электрических помех

3666. Если помехи, измеренные измерителем параметров электрических и магнитных полей, создаваемые электрическими устройствами, могут излучаться в пространство вне корпуса судна или наводиться в цепях питания радиооборудования, то эти устройства должны снабжаться защитными средствами, уменьшающими напряжение таких помех на его выводах до значения, определяемого с помощью приложения 389 настоящих Правил.
3667. В помещениях, где установлено оборудование судовых средств радиосвязи и радионавигации, а также на верхних палубах и надстройках, не отделенных от антенн металлической палубой или переборкой, все кабели и провода должны иметь непрерывную экранирующую оплетку. Все телефонные и другие кабели внутренней переговорной связи, кроме конечных цепей отдельных телефонов, должны быть экранированы.
3668. Кабели, проложенные вблизи магнитных компасов, не должны оказывать на них влияния и вызывать искажения показаний магнитных компасов.
3669. Кабели, несущие большие импульсы тока или напряжения (например, кабели цепей эхолотов и т. п.), должны прокладываться в металлических трубах отдельно от других кабелей.

356. Размещение электрического оборудования

3670. Электрическое оборудование должно устанавливаться таким образом, чтобы был обеспечен удобный доступ к органам управления и ко всем частям для обслуживания, ремонта и замены.
3671. Электрическое оборудование не должно устанавливаться вблизи источников теплоты, которые могут нагреть элементы электрического оборудования выше допустимой температуры.
3672. Электрическое оборудование, охлаждаемое воздухом, должно располагаться таким образом, чтобы охлаждающий воздух не подавался из льял или других мест, в которых воздух может быть загрязнен веществами, вредно действующими на изоляцию.
3673. Электрическое оборудование, установленное в местах, подверженных действию вибрации и сотрясений, должно иметь конструкцию, обеспечивающую нормальную его работу в этих условиях, или должно устанавливаться на амортизаторах.
3674. Электрическое оборудование должно крепиться таким образом, чтобы способ крепления не уменьшал прочность палубы, переборок и не нарушал их непроницаемость.
3675. Открытые части электрического оборудования, находящиеся под напряжением, не должны располагаться ближе 300 мм по горизонтали и 1200 мм по вертикали от незащищенных горючих материалов.
3676. Электрическое оборудование на напряжение выше 500 В должно устанавливаться в специальных электрических помещениях. В обоснованных случаях может быть допущена установка электрического оборудования на напряжение выше 500 В вне специальных электрических помещений при условии обеспечения доступа к токоведущим частям только при снятом напряжении или использовании специального инструмента. Двери электрических помещений и крышки электрического оборудования на напряжение выше 500 В должны снабжаться предостерегающими надписями, указывающими значение напряжения.
3677. Непосредственное крепление электрического оборудования к стенкам цистерн горючих жидкостей не допускается. Во всех случаях электрическое оборудование должно устанавливаться на расстоянии не менее 75 мм от стенок цистерн.
Датчики сигнализации и автоматизации (уровня, давления и т.п.) можно устанавливать непосредственно на цистерне.

357. Специальные электрические помещения

3678. Двери специальных электрических помещений должны закрываться на замок. Эти двери должны открываться наружу или быть задвигающимися.
Изнутри помещения двери должны открываться без ключа. На дверях должна быть предостерегающая надпись.
3679. Специальные электрические помещения не должны быть смежными с цистернами горючих жидкостей.
3680. Не допускается устройство выходов, открывающихся иллюминаторов и других отверстий из специальных электрических помещений во взрывоопасные помещения и пространства.
3681. В специальных электрических помещениях места обслуживания электрического оборудования открытого исполнения должны быть ограждены поручнями из изоляционного материала.

358. Взрывозащищенное электрическое оборудование

3682. Требования настоящей главы распространяются на оборудование, устанавливаемое на судах в закрытых и полузакрытых помещениях и пространствах, в которых могут образовываться взрывоопасные смеси паров, газов и пыли с воздухом.
К таким помещениям и пространствам относятся малярные, фонарные (для масляных фонарей), аккумуляторные и помещения, в которых находятся цистерны, насосы и трубопроводы для горючих жидкостей с температурой вспышки паров ниже 60^оС, трюмы судов для перевозки взрывоопасных грузов, помещения аммиачных холодильных установок.
Дополнительные требования к установке электрического оборудования на нефтеналивных судах приведены в главе 441 настоящих Правил, а требования к установке электрического оборудования на судах, имеющих трюмы и другие помещения для перевозки транспортных средств с топливом в баках, железнодорожных и автомобильных цистерн для горючих жидкостей - в главе 442 настоящих Правил.
3683. Во взрывоопасных помещениях и пространствах, указанных в пункте 3682 настоящих Правил, должно устанавливаться только взрывозащищенное электрическое оборудование с уровнем взрывозащиты, соответствующим категории и группе наиболее опасной смеси.
Установка электрического оборудования в аккумуляторных помещениях должна соответствовать требованиям главы 402 настоящих Правил
Кабели к герметично закрытым вибраторам эхолотов должны прокладываться в коффердамах в стальных водонепроницаемых трубах с соответствующим уплотнением на требуемой высоте над главной палубой.
Электрические двигатели вытяжных вентиляторов аварийной вентиляции помещений холодильных машин и светильники запасного освещения (глава 439 настоящих Правил) должны иметь взрывонепроницаемую оболочку для взрывоопасных смесей категорий и групп не ниже IIВТ3 (приложение 390 настоящих Правил).
3684. В помещениях, в которых пыль или волокно могут образовать взрывоопасные смеси с воздухом, должно устанавливаться электрическое оборудование со степенью защиты не ниже IP65.
Если появление взрывоопасной пылеволокнистой смеси может возникнуть временно в результате повреждения или неплотностей работающих технологических устройств или прекращения действия вентиляции, то в таких случаях допускается установка электрического оборудования со степенью защиты IP55.
Электрическое оборудование, установленное в подобных помещениях, должно иметь такую оболочку, чтобы температура ее верхних горизонтальных или наклонных к горизонтали под углом до 60^о элементов в условиях длительной работы была по крайней мере на 75^оС ниже температуры тления имеющейся в данном помещении пыли (температуру тления следует определять для слоя пыли толщиной 5 мм).
3685. Взрывозащищенные светильники должны быть установлены таким образом, чтобы вокруг них, за исключением места крепления, оставалось свободное пространство размером не менее 100 мм.
3686. Любое электрическое оборудование, установленное во взрывоопасных помещениях и пространствах, кроме пожарных извещателей, должно иметь выключатель, отключающий токоведущие жилы и установленный в безопасном месте вне взрывоопасных помещений и пространств.
3687. В закрытых и полузакрытых помещениях, в которых не могут образоваться взрывоопасные смеси паров или газов, но имеются отверстия, ведущие во взрывоопасные помещения, должно устанавливаться взрывозащищенное электрическое оборудование.
3688. В трюмах для перевозки взрывоопасных грузов в контейнерах не допускается установка электрического оборудования и кабелей. В случае необходимости установки электрического оборудования оно должно быть взрывозащищенным с видом взрывозащиты:
1) искробезопасная электрическая цепь (Exi);
2) с оболочкой под избыточным давлением (Ехр);
3) со взрывонепроницаемой оболочкой (Exd);
4) повышенной надежности против взрыва (Ехе).
3689. Во взрывоопасных помещениях и пространствах должны прокладываться кабели, предназначенные только для электрического оборудования, установленного в этих помещениях и пространствах.
Прокладка транзитных кабелей через упомянутые помещения и пространства допускается только при условии выполнения требований пунктов 3690 – 3692 настоящих Правил.
3690. Все кабели, прокладываемые во взрывоопасных зонах, должны иметь покрывающую непроницаемую неметаллическую оболочку в сочетании с оплеткой или с другим металлическим покрытием для механической защиты и для контроля изоляции жил кабеля.
Во взрывоопасных зонах могут применяться:
1) провода с резиновой и поливинилхлоридной изоляцией;
2) кабели с резиновой, поливинилхлоридной изоляцией в резиновой, поливинилхлоридной и металлической оболочках.
Применение кабелей с алюминиевой оболочкой, а также проводов и кабелей с полиэтиленовой изоляцией или оболочкой запрещается.
3691. Кабели, проходящие через взрывоопасные помещения и пространства, защищают от механических повреждений.
Местные кабели, подводимые к аккумуляторам, допускается прокладывать открыто.
3692. Все металлические оболочки кабелей, проходящих через взрывоопасные помещения или пространства или подводимых к оборудованию в таких зонах, должны быть заземлены на обоих концах.
3693. Кабели, присоединяемые к электрооборудованию с видом взрывозащиты «искробезопасная электрическая цепь», должны соответствовать следующим требованиям:
1) искробезопасные цепи должны быть отделены от других цепей;
2) использование одного и того же кабеля для искробезопасных и искроопасных цепей не допускается;
3) изоляция жил кабеля искробезопасных цепей должна иметь отличительный синий цвет. Допускается маркировать синим цветом только концы жил;
4) жилы кабеля искробезопасных цепей должны быть защищены от наводок, нарушающих их искробезопасность.

359. Дополнительные требования к установке электрического
оборудования в малярных помещениях

3694. В малярных помещениях и в вентиляционных каналах, обслуживающих эти помещения, допускается устанавливать только то электрическое оборудование, которое необходимо для обслуживания данного помещения.
Это электрическое оборудование должно быть взрывозащищенным.
3695. Минимальные требования к электрическому оборудованию по уровню взрывозащиты должны соответствовать категории газовой смеси IIВ и группе газовой смеси ТЗ (приложение 390 к настоящим Правилам).
3696. Кабели (транзитные, местные), прокладываемые в малярных помещениях и в пространствах, указанных в главе 358, должны соответствовать требованиям пункта 3691 настоящих Правил.
3697. В пространствах на открытой палубе в пределах 1 м от отверстий приточной и вытяжной естественной вентиляции или в пределах 3 м от наружного отверстия искусственной вытяжной вентиляции должно устанавливаться взрывозащищенное электрическое оборудование в соответствии с пунктом 3694 настоящих Правил.

Раздел 51. Основные источники электрической энергии

360. Количество и мощность основных источников
электрической энергии

3698. Определение количества и мощности основных источников электрической энергии должно производиться с учетом следующих режимов работы судна:
1) ходового режима;
2) маневров;
3) во время пожара, пробоины корпуса или других влияющих на безопасность плавания судна условий;
4) стояночного;
5) других режимов в соответствии с назначением судна.
3699. На каждом самоходном судне должно быть предусмотрено не менее двух основных источников энергии. Если этими источниками являются генераторы, то хотя бы один из них должен иметь собственный независимый привод.
3700. Мощность основных источников электрической энергии должна быть такой, чтобы при выходе из строя любого источника оставшиеся обеспечивали возможность питания ответственных устройств в режимах работы судна, указанных в подпунктах 1), 2), 3) пункта 3698 настоящих Правил.
Данное требование допускается не распространять на буксиры и толкачи, предназначенные для работы с судами, перевозящими горючие вещества и воспламеняющиеся жидкости, в режиме тушения пожара на обслуживаемом судне (подпункт 3) пункта 3698 настоящих Правил).
3701. При нормальной работе мощность источников электрической энергии должна быть достаточной для пуска самого мощного электродвигателя, однако при этом не должно происходить самопроизвольного отключения других работающих электродвигателей.

361. Аккумуляторная батарея как основной источник
электрической энергии

3702. Аккумуляторная батарея может считаться основным источником электрической энергии только в том случае, если возможна зарядка ее от источника электрической энергии, установленного на судне.
3703. Если аккумуляторная батарея работает параллельно с зарядным агрегатом, то считается, что на судне имеются два основных источника электрической энергии.
В этом случае каждый источник питания должен иметь свою линию питания потребителей и свою защиту.
3704. Если аккумуляторная батарея работает параллельно с зарядным агрегатом, то ее емкость должна быть такой, чтобы при неисправности генератора она могла питать током электрическую сеть, а также, чтобы ответственные устройства могли работать на судах классов «М» и «О» в течение 6 часов, а на судах классов «Р» и «Л» - 3 часа.
3705. На судах, где основным источником электрической энергии является только аккумуляторная батарея, ее емкость должна быть достаточной для обеспечения возможности питания систем, необходимых для движения и безопасности судна в ходовом и аварийном режимах работы в течение времени, согласованного с Регистром судоходства.
3706. При параллельном режиме работы генератора и аккумуляторной батареи генератор должен быть снабжен автоматическим регулятором напряжения, предотвращающим превышение допускаемого значения зарядного тока аккумуляторной батареи.
3707. Мощность генератора (выпрямителя), работающего в параллельном режиме с аккумуляторной батареей, должна быть такой, чтобы при нормальных условиях эксплуатации судна были обеспечены питанием все ответственные потребители и обеспечивался заряд аккумуляторной батареи.

362. Привод генераторов

3708. Двигатели, предназначенные для привода генераторов, должны соответствовать требованиям раздела 27 настоящих Правил и дополнительным требованиям, изложенным в настоящей главе.
3709. Дизель-генераторы должны быть рассчитаны на непрерывную работу.
3710. Привод генераторов от главных нереверсивных двигателей, работающих с изменяющейся частотой, допускается при условии обеспечения регулирования напряжения в пределах 85-105 % от номинального значения, а частоты - в диапазоне 45-52,5 Гц.
Если после достижения указанных нижних уровней частота (напряжение) валогенераторов будет продолжать снижаться, потребители, обеспечивающие безопасность ходового режима (приложение 392 настоящих Правил), должны быть переключены на аккумуляторную батарею, рассчитанную на их питание в течение 15 минут. Одновременно с этим должен автоматически запускаться один из дизель-генераторов с последующим подключением к шинам электростанции и приемом нагрузки.
Использование валогенераторов на судах с потребителями, не допускающими перерыва в питании (например, гирокомпас), а также колебания напряжения и частоты в указанных выше пределах, разрешается только при параллельной работе валогенератора и дизель-генератора.

363. Регулирование напряжения генераторов переменного тока

3711. Каждый генератор переменного тока должен иметь отдельную независимую систему для автоматического регулирования напряжения.
3712. Агрегаты переменного тока должны иметь системы регулирования напряжения, подобранные к регулировочным характеристикам приводных двигателей таким образом, чтобы при изменениях нагрузки от холостого хода до номинальной при номинальном коэффициенте мощности поддерживалось номинальное напряжение с относительной погрешностью 2,5 % (для аварийных агрегатов до 3,5 %).
3713. Генераторы переменного тока должны обладать достаточным запасом возбуждения для поддержания в течение 2 минут номинального напряжения с точностью 10 % при перегрузке генератора током, равным 150 % номинального, и коэффициенте мощности, равном 0,6.
3714. Внезапное изменение симметричной нагрузки генератора, работающего при номинальных частоте вращения и напряжении, не должно вызывать снижения номинального напряжения ниже 85 % и повышения выше 120 %. После этого напряжение генератора должно в течение не более 1,5 с восстанавливаться до номинального с отклонением не более ± 3 %.
Для аварийных агрегатов эти значения могут быть увеличены по времени до 5 с и по отклонению напряжения до ± 4 %.
При отсутствии точных данных о максимальных значениях внезапной нагрузки, включаемой при имеющейся нагрузке генератора, можно принимать нагрузку, включаемую при холостом ходе и затем выключаемую, равной 60 % номинального тока с коэффициентом мощности 0,4 и менее.

364. Регулирование напряжения генераторов постоянного тока

3715. Генераторы постоянного тока с параллельным возбуждением должны иметь автоматические регуляторы напряжения.
3716. Генераторы смешанного возбуждения должны иметь независимые устройства для регулирования напряжения с точностью до 1 % для генераторов мощностью до 100 кВт и до 0,5 % для генераторов мощностью выше 100 кВт.
Указанные пределы регулирования должны поддерживаться как в холодном, так и в нагретом состоянии, а также при любой нагрузке в пределах рабочих нагрузок генераторов.
3717. Регуляторы напряжения генераторов смешанного возбуждения должны обеспечивать в холодном состоянии возможность понижения напряжения холостого хода не менее чем на 10 % ниже номинального напряжения генератора с учетом увеличения частоты вращения первичного двигателя на холостом ходу.
3718. Ручные регуляторы напряжения должны быть изготовлены таким образом, чтобы поворот их органов управления по часовой стрелке вызывал повышение напряжения.
3719. Регуляторы напряжения генераторов параллельного возбуждения должны быть изготовлены таким образом, чтобы при снятии возбуждения обмотка возбуждения замыкалась накоротко.
3720. Агрегаты постоянного тока с генераторами смешанного возбуждения должны иметь такие внешние характеристики, чтобы напряжение нагретого генератора, установленное на номинальное значение с точностью до 1 % при 20 %-ной нагрузке, не изменялось при полной нагрузке больше чем на 1,5 % для генераторов мощностью 50 кВт или больше и на 2,5 % для генераторов меньшей мощности.
Изменение напряжения между 20 и 100 % номинальной нагрузки генератора смешанного возбуждения не должно превышать следующих значений:
3 % для генераторов мощностью 50 кВт и более;
4 % для генераторов мощностью более 15 кВт, но менее 50 кВт;
5 % для генераторов мощностью 15 кВт и менее.
3721. Агрегаты постоянного тока с генераторами параллельного возбуждения должны иметь такие внешние характеристики генераторов и такие автоматические регуляторы напряжения, чтобы при изменениях нагрузки от холостого хода до полной нагрузки напряжение поддерживалось с относительной погрешностью 2,5 %.

365. Распределение нагрузки при параллельной работе генераторов

3722. Если источники электрической энергии не приспособлены для длительной параллельной работы на общие шины, то должна быть предусмотрена возможность подключения их на параллельную работу на время перевода нагрузки от одного генератора на другой.
3723. Если предусматривается параллельная работа генераторов переменного тока, то на главном распределительном щите должно быть установлено синхронизирующее устройство. При автоматической синхронизации должно быть предусмотрено устройство резервной ручной синхронизации.
3724. При установке нескольких генераторов постоянного тока на главном распределительном щите должно быть установлено устройство для подмагничивания.
Такое устройство может быть использовано и для подмагничивания синхронных генераторов переменного тока, если оно является необходимым для начального возбуждения.
3725. Характеристики регуляторов приводных двигателей генераторов переменного тока, предназначенных для параллельной работы, должны быть такими, чтобы в пределах 20-100 % номинальной нагрузки активные нагрузки генераторов не отличались от значений пропорциональной мощности отдельных генераторов более чем на 10 % номинальной активной мощности наибольшего работающего параллельно генератора.
3726. Агрегаты переменного тока, предназначенные для параллельной работы, должны снабжаться такой системой компенсации реактивного падения напряжения, чтобы во время параллельной работы агрегатов распределение реактивной нагрузки между генераторами не отличалось от значений, пропорциональных их мощности, более чем на 10 % номинальной реактивной нагрузки наибольшего генератора.
3727. Характеристики регуляторов частоты вращения приводных двигателей генераторов постоянного тока должны быть такими, чтобы во время параллельной работы нагрузка отдельных генераторов распределялась по возможности пропорционально мощности каждого генератора.
Для нагрузок от 20 до 100 % номинальной нагрузки нагрузка отдельных генераторов не должна отличаться от значения, пропорционального мощности данного генератора, более чем на 10 % номинальной мощности наибольшего или 20 % номинальной мощности наименьшего из генераторов, работающих параллельно.
Для генераторов одинаковой мощности нагрузка любого генератора не должна отличаться от значения, пропорционального их мощности, более чем на 10 % номинальной мощности.

366. Автоматизация электростанций

3728. Требования настоящей главы распространяется на суда, имеющие в формуле класса символ «А».
3729. Системы управления генераторными агрегатами должны обеспечивать следующее:
1) автоматическую синхронизацию, прием и распределение нагрузки;
2) автоматическое отключение неответственных потребителей электроэнергии при перегрузке генераторов или перегрузке одного из параллельно работающих генераторов при аварийном отключении другого.
3730. Если подача электроэнергии осуществляется валогенератором, должно предусматриваться его автоматическое отключение независимо от напряжения (частоты) при дистанционном пуске дизель-генератора.
3731. При восстановлении напряжения судовой электрической сети после его исчезновения должно быть обеспечено автоматическое или дистанционное включение ответственных потребителей, необходимых для управления судном и работавших до исчезновения напряжения. Автоматический пуск этих потребителей должен выполняться по заданной программе, исключающей возникновение перегрузки работающих генераторов.
3732. Если предусмотрено автоматическое отключение генераторных агрегатов при снижении нагрузки, необходимо предусматривать меры, чтобы этого не происходило при кратковременных колебаниях нагрузки.
В необходимых случаях следует предусматривать задания принудительного режима работы генератора без вывода в резерв при снижении нагрузки.
3733. Если предусмотрен автоматический пуск резервных генераторных агрегатов при перегрузке работающих агрегатов, должен быть обеспечен предварительный выбор последовательности их пуска.

Раздел 52. Аварийные электрические установки

367. Аварийные источники электрической энергии

3734. На каждом судне должен быть предусмотрен аварийный источник электрической энергии.
На самоходном судне аварийный источник в течение времени, указанного в приложении 391, должен обеспечивать электрической энергией аварийные потребители, перечисленные в приложении 391 настоящих Правил.
3735. На несамоходном судне, а также на стоечном судне, на котором основным источником электрической энергии является береговой источник, аварийный источник должен питать:
1) при наличии экипажа - сеть аварийного освещения (допускается вместо сети аварийного освещения использовать переносные электрические фонари) и сигнально-отличительные фонари;
2) при отсутствии экипажа - сигнально-отличительные фонари.
Время работы аварийного источника принимается согласно приложению 391 к настоящим Правилам.
3736. Аварийные источники должны получать питание от шин аварийного распределительного щита по отдельным питающим линиям непосредственно или через распределительные щиты, или через преобразователь электрической энергии.
3737. Аварийный дизель-генератор должен иметь систему автоматического пуска двигателя при исчезновении напряжения на шинах главного распределительного щита и автоматического включения генератора на шины аварийного распределительного щита.
Время от момента подачи сигнала на пуск до готовности к приему 100 %-ной нагрузки должно быть не более 30 с.
3738. На главном распределительном щите и в центральном посту управления не должно быть устройств, влияющих на запуск, работу и остановку аварийного дизель-генератора.
3739. На судах, имеющих генератор, навешенный на главный двигатель, и аккумуляторную батарею, работающую параллельно с этим генератором, аварийным источником электрической энергии является указанная аккумуляторная батарея.
3740. На пассажирских и грузопассажирских судах всех классов, оборудованных аварийным дизель-генератором, должна быть предусмотрена аккумуляторная батарея в качестве аварийного кратковременного источника электрической энергии.
3741. Аккумуляторная батарея, принимаемая в качестве аварийного источника электрической энергии, должна без подзарядки и снижения напряжения на ее выводах ниже 0,9 номинального обеспечивать питание всех указанных в приложении 391 настоящих Правил потребителей для данного вида источника в течение времени, не менее приведенного в приложении 391 настоящих Правил.
3742. Аккумуляторная батарея, применяемая в качестве аварийного кратковременного источника электрической энергии, должна без подзарядки и снижения напряжения на ее выводах ниже 0,9 номинального обеспечивать питание всех указанных в приложении 391 настоящих Правил потребителей для данного вида источника в течение не менее 30 минут.
3743. Аккумуляторные батареи, применяемые в качестве аварийного или аварийного кратковременного источника электрической энергии, должны быть оборудованы устройством автоматического включения их в сеть аварийных потребителей электрической энергии при исчезновении напряжения на шинах главного распределительного щита - для аварийного источника и на шинах аварийного распределительного щита - для аварийного кратковременного источника. При этом автоматическое включение аккумуляторных батарей в сеть должно обеспечиваться также в том случае, когда батареи находятся на зарядке.
3744. Аварийные и аварийные кратковременные источники электрической энергии должны иметь защиту только от коротких замыканий.
Если аварийным источником электрической энергии является дизель-генератор, необходимо применять систему сигнализации о перегрузке генератора с установкой аппаратуры сигнализации на посту управления судном или в центральном посту управления.

368. Помещения аварийных источников электрической энергии

3745. Аварийный дизель-генератор, аварийный распределительный щит, аккумуляторная батарея для питания стартера и системы автоматизации аварийного агрегата, а также цистерна аварийного запаса топлива должны быть установлены в одном помещении.
Если аварийным источником электрической энергии является аккумуляторная батарея, то эта батарея и аварийный распределительный щит должны устанавливаться в отдельных помещениях.
3746. На судах классов «М» и «О», а на пассажирских судах всех классов помещения аварийных и аварийных переходных источников электрической энергии, аварийный распределительный щит, должны находиться выше палубы водонепроницаемых переборок, вне шахт машинных и котельных помещений и в корму от таранной переборки. Выходы из этих помещений должны вести непосредственно на открытую палубу.
На судах классов «Р» и «Л» аварийные электрические источники электрической энергии могут быть расположены в машинном помещении.
3747. Помещение аварийного дизель-генератора должно иметь отопление, достаточное для безотказного пуска аварийного агрегата.
Помещение аварийных аккумуляторных батарей должно удовлетворять требованиям главы 401 настоящих Правил.

369. Распределение электрической энергии от
аварийных источников

3748. Неисправность отдельных аварийных потребителей электрической энергии в аварийной ситуации (затопление, пожар и другое) не должна влиять на снабжение электроэнергией других потребителей, оставшихся в рабочем состоянии.
3749. В цепях распределительного щита аварийного освещения отдельных аварийных светильников не должны устанавливаться выключатели, за исключением случаев, когда аварийный щит и аварийная электрическая цепь используются для основного освещения.
Аварийное электрическое освещение в рулевой рубке должно быть оборудовано выключателем.
3750. В условиях нормальной эксплуатации аварийный распределительный щит должен получать питание от главного распределительного щита с защитой питающей линии от токов короткого замыкания и от перегрузки.
Аварийный генератор в период стоянки судна у причальной стенки может быть использован для питания неаварийных потребителей, в этом случае соединительная линия должна быть защищена таким же образом и на аварийном распределительном щите.

370. Аварийные потребители электрической энергии

3751. В аварийном режиме от аварийного или аварийного кратковременного источника электрической энергии должны получать питание аварийные потребители, указанные в приложении 392 настоящих Правил.
3752. Для аварийного электрического освещения должны применяться судовые светильники с лампами накаливания, которые для получения необходимой освещенности могут комбинироваться с люминесцентными лампами.
3753. Каждый светильник и патрон комбинированного светильника аварийного освещения должен быть помечен красным цветом.
3754. В ЦПУ или в рулевой рубке устанавливается указатель, действующий при разрядке аккумуляторной батареи, являющейся аварийным источником.

Раздел 53. Распределение электрической энергии

371. Системы распределения

3755. На судах допускаются следующие системы распределения электрической энергии:
1) для трехфазного переменного тока:
трехпроводной изолированной системы;
четырехпроводной изолированной системы.
Применение трехфазной четырехпроводной системы распределения электрической энергии с заземленной нулевой точкой допускается только для судов, у которых основным источником электроэнергии является береговая энергосистема;
2) для однофазного переменного тока:
двухпроводной изолированной системы;
двухпроводной системы с заземленным проводом - только для напряжения до 30 В;
3) для постоянного тока:
двухпроводной изолированной системы;
однопроводной системы с использованием корпуса судна в качестве обратного провода - только для напряжения до 30 В.
3756. В трехпроводных изолированных системах распределения электрической энергии допускается заземление нулевой точки генератора.
Заземление должно быть выполнено через компенсирующее устройство вблизи генератора или на распределительном щите.
3757. При применении однопроводной системы распределения электрической энергии должны соблюдаться следующие условия:
1) электрическое оборудование в пределах аккумуляторных, фонарных, складских помещений и грузовых трюмов должно получать питание по двухпроводной системе. Соединение с корпусом судна минусового провода должно производиться вне этих помещений;
2) светильники жилых помещений (кают, салонов и др.) и сигнально-отличительные фонари должны получать питание по двухпроводной системе. Минусовой провод этих потребителей должен соединяться с корпусом судна через заземляющую шину в щите питания;
3) общие выводы или шина для подключения к ним минусовых соединительных проводов группы потребителей электрической энергии должны быть надежно соединены с корпусом судна отдельным проводом, сечение которого следует выбирать по суммарному току потребителей электрической энергии;
4) точки подключения проводов к металлическому корпусу должны находиться в районах и местах, обеспечивающих свободный доступ для контроля и наблюдения за контактными соединениями на деталях набора или других массивных частях корпуса.
Запрещается размещать точки соединения на наружной обшивке судна;
3758. Подключение потребителей трехфазного переменного тока должно быть таким, чтобы при нормальных условиях эксплуатации ток отдельных фаз отличался не более чем на 15 %.
3759. В системах постоянного тока с использованием корпуса судна в качестве обратного провода все кабели, проходящие в зоне магнитного компаса, должны располагаться биполярно (по двум полюсам).
Подводящий и обратный провода должны проходить в одном кабеле или прокладываться рядом друг с другом.

372. Допустимые напряжения и частота

3760. Номинальные напряжения на выводах источников электрической энергии, предназначенных для питания судовой сети, не должны превышать следующих значений:
400 В при переменном трехфазном токе;
230 В при переменном однофазном токе;
230 В при постоянном токе.
В доках, а также на земснарядах и других судах технического флота для специальных электрических приводов большой мощности допускается применение трехфазного тока напряжением до 10 000 В включительно. При этом электрическая установка должна отвечать требованиям Правил устройства электроустановок, утвержденных уполномоченным органом и раздела 62 и 65 настоящих Правил.
Номинальное значение частоты переменного тока следует принимать 50 Гц, допускается обоснованное применение других частот.
3761. Номинальные напряжения на выводах потребителей не должны превышать значений, указанных в приложении 393 настоящих Правил.
Значения внутрисистемных напряжений не регламентируются. Использование источников электрической энергии с номинальным напряжением на выводах выше 400 В является предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.

373. Питание ответственных устройств

3762. От шин главного распределительного щита должны получать питание по отдельным линиям следующие потребители:
1) электрические приводы рулевого устройства;
2) электрические приводы якорного устройства;
3) электрические приводы пожарных насосов;
4) электрические приводы осушительных насосов;
5) электрические приводы компрессоров;
6) гирокомпас;
7) щит холодильной установки грузовых трюмов;
8) устройства систем возбуждения гребной электрической установки;
9) щиты основного освещения;
10) щит радиостанции;
11) щит навигационных приборов;
12) щит сигнально-отличительных фонарей;
13) секционные щиты и распределительные устройства питания других потребителей ответственного назначения, объединенных по принципу однородности выполняемых ими функций;
14) распределительные устройства, встраиваемые в объединенные пульты управления судном;
15) щит станции автоматической сигнализации обнаружения пожара;
16) электрические приводы технических средств, обеспечивающих работу главной энергетической установки;
17) щиты электрических приводов грузовых, швартовных, шлюпочных и других устройств, вентиляции и нагревательных приборов;
18) зарядное устройство стартерных и аварийных аккумуляторных батарей и батарей, питающих ответственные устройства.
Допускается питание потребителей, перечисленных в подпунктах 6), 10), 12), 15) и 16) настоящего пункта, от распределительных устройств, указанных в подпунктах 13) и 14) настоящего пункта, по отдельным линиям, имеющим коммутационные устройства (на судах длиной менее 25 м - всех потребителей).
3763. Если на судне предусмотрено не менее двух технических средств одного и того же назначения, имеющих электрические приводы, указанные в пункте 3762 настоящих Правил, то по меньшей мере один из этих электрических приводов должен получать питание по отдельной линии от главного распределительного щита. На электрические приводы остальных таких технических средств допускается подавать питание от секционных щитов или специальных распределительных устройств, предназначенных для питания ответственных потребителей.
Если сборные шины на главном распределительном щите разделены на секции, имеющие межсекционные разъединительные устройства, то электрические приводы технических средств, дублирующих друг друга, одноименные специальные распределительные устройства, пульты или те же объекты, питаемые по двум линиям, должны быть подключены к разным секциям главного распределительного щита, разнесенным на достаточное расстояние друг от друга.
3764. Цепи питания для более мелких групп потребителей и устанавливаемые в них предохранители и выключатели должны предусматриваться на номинальный ток, не превышающий 16 А.
Эти цепи не должны одновременно питать осветительные и нагревательные приборы.

374. Питание электрических потребителей толкаемых барж

3765. Питание электрического оборудования толкаемых барж должно осуществляться от толкача по кабелю, стационарно проложенному на толкаемой барже, а между соседними толкаемыми баржами и толкачом - по гибкой кабельной перемычке, свободно провисающей и присоединяемой к стационарной сети с помощью штепсельного разъема.
Допускается применение многополюсных штепсельных соединений и многожильных кабелей для питания нескольких потребителей. В таком случае отдельные потребители должны получать питание от стационарных распределительных устройств.
3766. На толкаемой барже должна быть обеспечена возможность отключения питания.
3767. На толкаемых составах в районе штепсельных разъемов и на сцепных устройствах должны прикрепляться таблички с надписью, предупреждающей о необходимости отсоединения питающих кабелей перед расцепкой.

375. Питание от внешнего источника

3768. Если предусматривается питание судовой сети от внешнего источника электрической энергии, то на судне должен быть установлен щит питания от внешнего источника.
3769. На щите питания от внешнего источника электрической энергии должны быть предусмотрены:
1) клеммы зажимов для подключения внешнего переносного кабеля, в том числе для присоединения нулевой жилы;
2) коммутационное и защитное устройства в электрической цепи кабеля к главному распределительному щиту (при расстоянии между щитом питания от внешнего источника электрической энергии и главным распределительным щитом менее 10 м защитное устройство допускается не устанавливать);
3) сигнальные лампы или вольтметр;
4) устройство или возможность включения устройства для контроля полярности или порядка чередования фаз;
5) табличка с указанием значения напряжения, рода и частоты тока.
3770. Щит питания от внешнего источника электрической энергии должен быть соединен с главным распределительным щитом стационарно проложенными кабелями.
3771. У щита питания от внешнего источника должны быть установлены устройства для механического закрепления конца гибкого кабеля, подводимого к щиту, и подвесы для кабеля.
3772. На главном распределительном щите в цепи питания от внешнего источника электрической энергии должны предусматриваться:
1) коммутационное и защитное устройства;
2) сигнальная лампа и вольтметр;
3) устройство защиты от обрыва фаз.
3773. Для судна с питанием от внешнего источника на силу тока электроприемников 16 А и менее допускается не выполнять требования подпунктов 3) и 4) пункта 3769 настоящих Правил.
3774. Если несколько судов имеют общий источник электроэнергии, то каждое судно должно иметь устройство для отключения от общего источника.

Раздел 54. Распределительные устройства,
электрические аппараты, трансформаторы

376. Конструкция распределительных щитов

3775. Каркасы, лицевые панели и кожухи главных, аварийных, секционных и групповых распределительных щитов необходимо изготавливать из металла или из другого прочного негорючего материала.
Если мощность генераторов превышает 100 кВт, генераторная секция главного распределительного устройства должна быть отделена от примыкающих секций перегородками из негорючего материала, предотвращающими распространение искр и пламени.
3776. Съемные или открывающиеся части распределительных щитов, предназначенных для установки в местах, доступных посторонним лицам, должны запираться специальным ключом, одинаковым для всех распределительных щитов на судне. Дверцы должны фиксироваться в открытом положении.
3777. Главные и аварийные распределительные щиты, пульты управления должны снабжаться поручнями, расположенными на их лицевой стороне. Распределительные щиты с доступом с задней стороны должны также снабжаться горизонтальными поручнями, расположенными за щитом.
В качестве материала для поручней должны применяться изоляционные материалы, в том числе дерево твердых пород.
3778. Панели генераторных секций главного и аварийного распределительных щитов должны освещаться светильниками, получающими питание со стороны соответствующего генератора перед генераторным выключателем.
Панели распределительных секций должны освещаться светильниками, получающими питание от шин.
В цепях светильников не должно предусматриваться коммутационных аппаратов.
3779. Освещение лицевой стороны панелей распределительных щитов должно быть выполнено таким образом, чтобы оно не мешало наблюдению за приборами и не оказывало слепящего действия.
3780. Аппаратура, приборы и устройства, требующие наблюдения и обслуживания, должны располагаться на распределительном щите на высоте не более 2 м.
3781. На каждом распределительном устройстве, имеющем коммутационную и защитную аппаратуру на напряжение 127 В и выше, должно быть установлено устройство, показывающее наличие напряжения на шинах.
3782. Открывающиеся панели и дверцы, на которых расположены электрическая аппаратура управления и измерительные приборы, должны быть надежно заземлены не менее чем одной гибкой перемычкой.
3783. Шины и неизолированные провода в распределительных щитах должны обладать динамической и термической устойчивостью при протекании токов короткого замыкания, возникающих соответствующих местах цепи.
Электрические усилия, возникающие в шинах и неизолированных проводах при коротких замыканиях, определяются по стандартам.
3784. Шины и неизолированные провода, относящиеся к разным полюсам, должны окрашиваться в следующие отличительные цвета:
1) красный - для положительного полюса;
2) синий - для отрицательного полюса;
3) черный или желто-зеленый - для заземляющего провода;
4) голубой - для среднего провода.
Уравнительный провод должен окрашиваться в цвет того полюса, в котором он находится, и добавочно белыми поперечными поясами.
3785. Шины и неизолированные провода, относящиеся к разным фазам, должны быть маркированы следующими отличительными цветами:
1) желтым - для фазы 1;
2) зеленым для фазы 2;
3) фиолетовым - для фазы 3;
4) голубым - для нейтрального провода;
5) зелено-желтым (поперечные полосы) - для заземляющих проводов.
3786. Взаимное расположение шин и неизолированных проводов отдельных фаз или полюсов в пределах щита должно быть одинаковым.
3787. Уравнительные шины должны быть рассчитаны по крайней мере на половину номинального тока наибольшего генератора, подключаемого к главному распределительному щиту.
3788. Максимально допустимая нагрузка шин и неизолированных проводов приведена в приложении 394 настоящих Правил.
Допустимая температура для шин и неизолированных проводов должна быть не более 90 ^оС.
Данные приложения 394 настоящих Правил рассчитаны для температуры окружающей среды 40 ^оС исходя из условий:
1) взаимное расстояние между шинами равно толщине шин;
2) окрашена только внешняя поверхность пучка.
Если температура окружающей среды отлична от 40 оС или если используются шины, площадь сечения которых не указана в приложении 394 настоящих Правил, то максимально допустимая нагрузка должна быть пересчитана.
3789. Соединения шин должны выполняться таким образом, чтобы исключалась возможность появления коррозии в местах их соединения.
3790. Для световой сигнализации о состоянии объектов судовой техники на распределительных щитах, пультах должна применяться светосигнальная арматура с цветом линз или ламп в соответствии с приложением 395 настоящих Правил.

377. Электрические аппараты. Общие требования

3791. Конструкция выключателей со сменными контактами должна быть такой, чтобы замену последних можно было выполнить обычными инструментами без демонтажа выключателя или его основных узлов.
3792. Все выключатели и разъединители должны быть снабжены механическими или электрическими индикаторами положения включения контактов, находящимися в месте, с которого аппарат приводится в действие оператором.
3793. Положение барабанов контроллера и командоконтроллера должны четко фиксироваться; при этом нулевое положение должно фиксироваться более четко, чем другие.
Барабаны контроллера и командоконтроллера должны иметь шкалу и указатель или приспособление, показывающее положение включения.
3794. Направление движения ручных органов управления коммутационных или пускорегулирующих аппаратов должно быть таким, чтобы вращение рукоятки маховика по часовой стрелке или перемещение рукоятки (рычага) вверх или вперед соответствовало включению аппарата, пуску электрического двигателя, увеличению частоты вращения, повышению напряжения и т. п.
При управлении подъемными или опускающими устройствами вращение рукоятки (маховика) по часовой стрелке или движение рукоятки (рычага) на себя должно соответствовать подъему, а вращение против часовой стрелки или движение от себя - опусканию.
3795. Резисторы должны быть расположены и охлаждаться таким образом, чтобы они не нагревали другие устройства до температур, превышающих допустимые.
3796. Контрольные лампы, а также измерительные и регистрирующие приборы должны иметь защиту от токов короткого замыкания или устройства, ограничивающие ток короткого замыкания.
Контрольные лампы могут не иметь собственной защиты от короткого замыкания или устройств, ограничивающих его, если:
1) лампы находятся в общем кожухе устройства;
2) лампы получают питание от цепей, находящихся внутри кожуха устройства;
3) повреждение в цепи лампы не может вызвать перерыва в работе ответственного устройства;
4) защита цепи устройства рассчитана на ток, не превышающий 25 А.
3797. Катушки напряжения аппаратов и устройств управления должны иметь устройства защиты от токов короткого замыкания; однако они могут не иметь собственной защиты, если:
1) катушки установлены в общем кожухе устройства, имеют общую защиту и относятся к системе управления одного устройства;
2) катушки получают питание от цепи устройства, защита которого рассчитана на ток не более 25 А.
3798. Крепление провода или наконечника к обмотке катушки электрического аппарата должно быть выполнено так, чтобы усилия от присоединенного провода не передавались на витки катушки. Отводы катушек напряжения должны быть изготовлены из гибкого многопроволочного провода, за исключением тех случаев, когда контактные зажимы закреплены непосредственно на корпусе катушки.
3799. Катушки должны иметь заводские таблички с их техническими данными.
3800. Конденсаторы защиты от радиопомех, устанавливаемые в цепях главных и аварийных распределительных щитов, в цепях генераторов, а также электрических устройств ответственного назначения, должны иметь защиту от токов короткого замыкания.

378. Электрические аппараты с машинным приводом

3801. Приводной механизм выключателей должен быть сконструирован так, чтобы в случае исчезновения энергии, питающей машинный привод, контакты выключателя оставались только во включенном или только в выключенном положении.
3802. Электрический привод должен обеспечивать правильное включение выключателя при всех условиях нагрузки при значении управляющего напряжения, не выходящего за пределы 85-110 % от номинального, а при переменном токе - и при номинальной частоте.
3803. При значении управляющего напряжения не ниже 85 % от номинального привод должен обеспечивать правильное включение выключателя при номинальном токе включения, температуре окружающей среды 40 оС и нагретой обмотке привода.
3804. Снижение напряжения до 70 % номинального управляющего напряжения не должно вызывать отключения или уменьшения нажима подвижных контактов ниже минимально необходимого при температуре окружающей среды +40 оС и нагретой обмотке привода.
3805. Конструкцией должна быть предусмотрена возможность ручного управления выключателем, имеющим машинный привод.

379. Выбор электрических аппаратов

3806. Электрические аппараты должны быть выбраны таким образом, чтобы в нормальных условиях работы их номинальные напряжения, номинальные нагрузки и допустимые температуры не были превышены. Эти аппараты должны выдерживать без повреждений и повышения температур до опасных значений предусмотренные перегрузки в переходных режимах.
3807. Номинальная разрывная способность электрических аппаратов, предназначенных для разрыва токов короткого замыкания, должна быть не меньше, чем ожидаемый ток короткого замыкания в месте их установки в момент отключения.
3808. Номинальная включающая способность автоматических выключателей и выключателей, которые могут быть включены в цепь, замкнутую накоротко, должна быть не менее ожидаемого наибольшего тока включения в месте их установки при коротком замыкании.
3809. Номинальная динамическая устойчивость электрических аппаратов, не предназначенных для разрыва токов короткого замыкания, должна быть не менее ожидаемого наибольшего тока короткого замыкания в месте их установки.
3810. Термическая устойчивость аппаратов должна соответствовать ожидаемому току короткого замыкания в местах их установки и продолжительности короткого замыкания, обусловленной селективным действием защиты.
3811. Автоматические выключатели в цепях генераторов смешанного возбуждения, предназначенных для параллельной работы, должны иметь полюс в уравнительном проводе, механически соединенный с остальными полюсами выключателя таким образом, чтобы он включался до подключения остальных полюсов к шинам и отключался после их отключения.
3812. Расчет токов короткого замыкания должен выполняться на основе стандартов или расчетных методов, согласованных с Регистром судоходства.

380. Электроизмерительные приборы

3813. Для каждого генератора постоянного тока на главном и аварийном распределительных щитах должны устанавливаться по одному амперметру и вольтметру.
3814. Для каждого генератора переменного тока на главном и аварийном распределительных щитах должны устанавливаться следующие приборы:
1) амперметр с переключателем для измерения тока в каждой фазе;
2) вольтметр с переключателем для измерения фазных или линейных напряжений;
3) частотомер или сдвоенный частотомер для генераторов, работающих параллельно;
4) ваттметр - при мощности более 50 кВА для параллельно работающих генераторов.
3815. В цепях ответственных потребителей с номинальным током 20 А и более должны предусматриваться амперметры, которые, как правило, следует устанавливать в непосредственной близости от потребителя или на постах дистанционного управления, или на главном распределительном щите.
Допускается применение амперметра с переключателем, но не более чем на шесть потребителей.
3816. На главном и аварийном распределительных щитах для каждой сети изолированных систем должно устанавливаться отдельное устройство для измерения сопротивления изоляции или одно устройство с переключателем.
Приборы для контроля сопротивления изоляции должны постоянно проверять сопротивление изоляции сетей и давать сигнал, если сопротивление изоляции сети достигает значения ниже 100 Ом на 1 В напряжения сети.
Ток утечки на корпус, обусловленный работой измерительного устройства, не должен превышать 30 мА в самых неблагоприятных условиях.
При недопустимом снижении сопротивления изоляции судовой сети относительно корпуса судна должна предусматриваться сигнализация для вахтенной службы в машинном отделении.
На судах без постоянной вахты в машинном отделении такая сигнализация должна устанавливаться также в центральном посту управления или в рулевой рубке.
На наливных судах, требования к электрооборудованию которых приведены в разделе 64 настоящих Правил, сигнализация должна быть как световой, так и звуковой.
3817. Измерительные приборы должны иметь шкалы с запасами по делениям, превышающим номинальные значения измеряемых величин.
Применяют измерительные приборы с пределом шкал не менее следующих:
1) вольтметры - 120 % номинального напряжения;
2) амперметры для генераторов, не работающих параллельно, и потребителей - 130 % номинального тока;
3) амперметры для генераторов, работающих параллельно:
предел шкалы тока нагрузки - 130 % номинального тока;
предел шкалы обратного тока - 15 % номинального тока;
4) ваттметры для генераторов, не работающих параллельно, - 130 % номинальной мощности;
5) ваттметры для генераторов, работающих параллельно:
предел шкалы мощности нагрузки - 130 %;
предел шкалы обратной мощности - 15 %;
6) частотомеры - +10 % номинальной частоты.
3818. Номинальные значения напряжения, тока и мощности на шкалах электроизмерительных приборов, установленных в цепях источников электрической энергии и ответственных потребителей, должны быть обозначены ясно видимыми отметками.

381. Установка аппаратов и измерительных приборов

3819. Выключатели должны устанавливаться и подключаться к источнику питания таким образом, чтобы в выключенном положении подвижные контакты и вся защитная и контрольная аппаратура, связанная с выключателем, не находилась под напряжением.
3820. Предохранители в распределительных щитах должны устанавливаться таким образом, чтобы к ним был обеспечен доступ и чтобы замена плавких вставок не представляла опасности для обслуживающего персонала.
Предохранители в распределительных щитах, установленных на фундаменте на уровне настила, должны быть расположены не ниже 150 мм и не выше 1800 мм от настила.
Если в цепях распределительных щитов устанавливаются выключатели, то предохранители должны быть расположены между шинами и выключателем.
Другая последовательность установки предохранителей допускается только по согласованию с Регистром судоходства.
3821. У ввинчиваемых предохранителей провод от источника питания должен быть подключен к центральной клемме.
3822. Предохранители, защищающие полюсы или фазы одной и той же цепи, должны быть установлены рядом горизонтально или вертикально, с учетом конструкции предохранителя.
Взаимное расположение предохранителей в цепи переменного тока должно соответствовать последовательности фаз с порядком установки слева направо или сверху вниз.
В цепи постоянного тока предохранитель положительного полюса должен быть расположен справа, сверху или ближе к обслуживающему персоналу.
3823. Установленные на главном или аварийном распределительном щите ручные приводы регуляторов напряжения должны располагаться вблизи измерительных приборов соответствующих генераторов.
3824. Органы управления аппаратов, приборы, панели и отходящие цепи на распределительных щитах должны иметь надписи. Положения коммутационных аппаратов должны быть обозначены.
Возле предохранителей и установочных автоматических выключателей, независимо от наличия заводской таблички, необходимо указывать ток плавкой вставки и уставку тока расцепителя.
3825. Каждая питающая линия, отходящая от распределительного щита, должна быть снабжена защитным и коммутационным аппаратами.
Коммутационный аппарат допускается не устанавливать во вторичных распределительных коробках сетей освещения, имеющих общий выключатель, а также в цепях приборов, устройств блокировки и сигнализации, местного освещения щитов, защищенных предохранителями.
3826. Амперметры генераторов со смешанным возбуждением, предназначенных для параллельной работы, должны быть установлены в цепи полюса, не соединенного с уравнительным проводом.

382. Защитные устройства

3827. Цепи, отходящие от распределительных щитов, должны защищаться от токов короткого замыкания и перегрузок с помощью соответствующих устройств, устанавливаемых в начале каждой цепи, по возможности ближе к зажимам питания. Не требуется защита цепи от перегрузок, если питаемые от этого щита потребители имеют индивидуальные устройства защиты от перегрузок, а кабель цепи питания щита выбран на максимальный рабочий ток.
3828. Защитные устройства должны соответствовать характеристикам защищаемого оборудования таким образом, чтобы они срабатывали при недопустимых перегрузках.
3829. Система защиты должна быть избирательной как по токам перегрузки, так и по токам короткого замыкания.
3830. Защита от токов короткого замыкания должна устанавливаться в каждом изолированном полюсе системы постоянного тока, а также в каждой фазе системы переменного тока. Уставки устройств защиты от токов короткого замыкания должны выбираться в соответствии с расчетом, но не менее чем на 200 % номинального тока потребителей.
Для защиты от короткого замыкания электрических цепей (кабелей) и потребителей допускается применение одних и тех же защитных устройств.
3831. Если на отдельных участках цепи питания имеет место уменьшение сечения кабеля, то для каждого кабеля меньшего сечения должна быть установлена дополнительная защита, если стоящая выше защита не защищает кабель меньшего сечения.
3832. В цепях питания аварийного распределительного щита от главного распределительного щита не должны применяться защитные устройства, исключающие возможность немедленного повторного включения после срабатывания защиты.
3833. Аппараты защиты не должны устанавливаться в уравнительном проводе генераторов постоянного тока.
3834. Защита от перегрузки должна быть установлена:
1) не менее чем в одном полюсе или фазе при двухпроводной системе;
2) во всех фазах при изолированной четырехпроводной системе трехфазного тока;
3) не менее чем в двух фазах при изолированной трехпроводной системе трехфазного тока.
3835. Корпуса предохранителей должны быть полностью закрытого типа и при расплавлении плавкой вставки не должны допускать выброс дуги наружу, искрение или какое-либо вредное воздействие на расположенные рядом элементы конструкции.
3836. Корпуса плавких вставок необходимо изготовлять таким образом, чтобы можно было зрительно определить, что плавкая вставка расплавилась.
3837. Конструкция предохранителей с винтовым цоколем должна обеспечивать надежное их удержание от самоотвинчивания.

383. Размещение распределительных щитов

3838. Если распределительный щит с защитным исполнением IP10 и ниже располагается в специальном помещении, шкафу или нише, то такие помещения должны выполняться из негорючего материала или иметь облицовку из такого материала.
3839. Размещение трубопроводов и цистерн вблизи распределительных устройств должно соответствовать требованиям главы 231 настоящих Правил.
3840. Главный распределительный щит должен располагаться в одной противопожарной зоне с генераторами. Определение противопожарных зон приведено в главе 36 настоящих Правил.
3841. Распределительные устройства должны быть защищены или удалены от источников вибрации и высоких температур.
3842. С передней и задней сторон свободно стоящих распределительных щитов (кроме щитов прислонного типа) должен предусматриваться проход шириной не менее 600 мм для щитов длиной 3 м и не менее 800 мм - для более длинных щитов.
3843. Распределительные щиты длиной более 1,2 м должны быть свободно стоящими.
Для распределительных щитов прислонного типа должен обеспечиваться доступ к частям, требующим обслуживания.
3844. Пространство сзади свободно стоящих щитов с открытыми частями, находящимися под напряжением, должно быть выгорожено и снабжено дверями.
Двери должны открываться изнутри без ключа, а с наружной стороны - с помощью ключа. На дверях должны быть прикреплены таблички с предупреждающими надписями. Должно быть предусмотрено устройство, позволяющее закрепить дверь в открытом положении.
3845. У распределительных щитов длиной более 3 м, указанных в пункте 3844 настоящих Правил, должно быть предусмотрено не менее двух дверей для входа в пространство за щитом из помещения, в котором установлен щит. Эти двери должны быть размещены на возможно большем расстоянии друг от друга. Допускается, чтобы одна из дверей выходила в смежное помещение.

384. Силовые статические преобразователи

3846. Требования настоящей главы распространяются на судовые силовые статические преобразователи и другие силовые полупроводниковые установки дополнительно к требованиям других глав настоящей части Правил.
3847. Коэффициент нелинейных искажений Кни судовой сети, обусловленных работой силовых полупроводниковых установок, не должен превышать 10 %.
Применение силовых полупроводниковых установок, вызывающих искажение синусоидальности кривой напряжения выше указанного предела, является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
Коэффициент нелинейных искажений, %, должен определяться по формуле:

К_ни = 102 (659)

где: U_n - действующее значение n-й гармоники искаженного напряжения;
U₁ - действующее значение 1-ой гармоники.
3848. Электромагнитные помехи, создаваемые полупроводниковыми установками, включая их кабели питания, измеренные измерителем параметров электрических и магнитных полей, не должны превышать указанных в главе 355 настоящих Правил значений.
3849. Должны быть приняты меры против воздействия электромагнитных полей, создаваемых кабелями силовой сети, на слаботочные цепи.
3850. Полупроводниковые силовые приборы должны иметь воздушное охлаждение (естественное или принудительное).
Жидкостное охлаждение допускается по согласованию с Регистром судоходства.
3851. Силовые полупроводниковые установки с принудительным охлаждением должны обеспечиваться блокировкой, исключающей работу установки при отключении охлаждения.
3852. Силовые полупроводниковые устройства должны иметь защиту от внутренних и внешних перенапряжений.
3853. Блоки полупроводниковых элементов должны быть защищены от токов короткого замыкания. Защита диодов и тиристоров должна быть отделена от защитной цепи нагрузки.
3854. Если предусмотрен только один потребитель, допускается, чтобы нагрузка и блоки диодов и тиристоров имели одну общую защиту.

385. Трансформаторы

3855. На судах, где сети освещения и ответственные устройства питаются через трансформаторы, должно быть предусмотрено не менее двух трансформаторов такой мощности, чтобы при неисправности самого большого из них остальные были в состоянии обеспечить полную потребность в электрической энергии во всех условиях работы судна.
Если применяется секционная система сборных шин, то трансформаторы должны быть подключены к разным секциям.
На судах длиной менее 25 м, а также стоечных (кроме пассажирских) допускается установка одного трансформатора.
3856. На судах должны применяться сухие трансформаторы. Применение трансформаторов других видов в каждом конкретном случае является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
3857. Напряжения короткого замыкания параллельно работающих трансформаторов должны быть такими, чтобы нагрузка любого трансформатора не отклонялась от значения соответствующей пропорциональной доли мощности каждого трансформатора более чем на 10 % номинального тока данного трансформатора.
3858. Соотношение номинальных мощностей параллельно работающих трансформаторов не должно превышать 3:1.
3859. Обмотки трансформаторов для первичных и вторичных напряжений должны быть электрически разделены.
Это требование не относится к пусковым трансформаторам и трансформаторам возбуждения.
3860. В одно- и трехфазных трансформаторах для питания судовой сети колебания напряжения при активной нагрузке в пределах между холостым ходом и номинальной нагрузкой не должны превышать 5 % на фазу для трансформаторов мощностью до 5 кВ·А и 2,5 % на фазу для трансформаторов большей мощности.
3861. Трансформаторы, охлаждаемые воздухом или сухим диэлектриком, должны иметь такую конструкцию, чтобы они могли выдерживать 10 %-ную перегрузку в течение 1 ч и 50 %-ную в течение 5 минут.
3862. В цепях питания первичных обмоток трансформаторов должны быть установлены устройства защиты от токов короткого замыкания. Защиту от перегрузки следует предусматривать только для трансформаторов мощностью более 6,3 кВ·А. Устройства защиты трансформаторов от перегрузки допускается заменять сигнализацией.
3863. Если трансформаторы предназначены для параллельной работы, то необходимо устанавливать выключатели, отсоединяющие их первичную и вторичную обмотки, но не обязательно одновременно.
Если такие трансформаторы получают питание от различных секций главного распределительного щита, которые в процессе эксплуатации могут быть разъединены, то необходимо предусмотреть блокировку, исключающую их параллельную работу при разъединении секций главного распределительного щита.
3864. Переключение измерительных трансформаторов тока должно быть выполнено таким образом, чтобы исключалась возможность нахождения их вторичных обмоток в разомкнутом состоянии.

Раздел 55. Электрические машины и приводы

386. Общие требования

3865. Механизмы с электрическим приводом, имеющие дистанционное или автоматическое управление с обобщенных постов, должны иметь на постах световую сигнализацию о включении электропривода.
3866. Если устройства и механизмы имеют автоматическое, дистанционное и местное управление, то при переходе на местное управление автоматическое и дистанционное управление должно отключаться. При этом местное управление должно быть независимым от автоматического или дистанционного.

387. Электрические машины

3867. Вентиляционные окна, через которые в электрическую машину поступает охлаждающий воздух, не должны располагаться ниже уровня настила.
3868. Отвод тока от щетки должен осуществляться по гибкому медному проводу.
Использование пружин щеткодержателя для отвода тока не допускается.
3869. Генераторы должны быть такой конструкции, чтобы после нагрева до установившейся температуры, соответствующей номинальной нагрузке, они могли выдерживать перегрузку по току, приведенную в приложении 396 настоящих Правил.
3870. Электрические двигатели должны быть такой конструкции, чтобы они могли развивать без остановки или внезапного изменения частоты вращения увеличенные моменты, соответствующие указанным в приложении 397 настоящих Правил.
3871. Генераторы, не предназначенные для параллельной работы, должны иметь защиту от перегрузок и короткого замыкания. Для защиты генераторов мощностью более 4 кВт должны применяться автоматические выключатели.
3872. Для генераторов, предназначенных для параллельной работы, необходимо установить по меньшей мере следующую защиту от:
1) перегрузок;
2) короткого замыкания;
3) обратного тока или обратной мощности;
4) минимального напряжения.
Необходимо применять такие устройства защиты генераторов от перегрузок, которые имеют сигнализацию о перегрузке, действующую с выдержкой до 15 мин для нагрузок от 100 до 110 % номинального тока, и выключение генераторов с выдержкой времени, соответствующей термической постоянной времени защищаемого генератора для нагрузок от 110 до 150 % номинального тока.
Необходимо, чтобы для уставки защиты на 150 % номинального тока генератора выдержка не превышала 2 мин для генератора переменного тока и 15 с для генератора постоянного тока. При нагрузке, превышающей 150 % номинального тока, отключение генератора по возможности должно происходить без выдержки времени.
Уставки защиты от перегрузки и выдержки времени должны быть подобраны к перегрузочным характеристикам приводного двигателя генератора таким образом, чтобы двигатель был в состоянии в течение принятой выдержки времени развивать необходимую мощность. Для защиты генераторов от перегрузки не должны применяться устройства, которые исключают возможность немедленного повторного включения генератора.
3873. Должны быть установлены устройства, отключающие автоматически и избирательно менее ответственные потребители в случае перегрузки генераторов. Отключение потребителей может быть выполнено в одну или несколько ступеней соответственно перегрузочной способности генератора.
3874. Защита генераторов от токов короткого замыкания для систем с изолированной нулевой точкой должна быть установлена во всех фазах или полюсах.
3875. Защита генераторов, предназначенных для параллельной работы, от обратной мощности или от обратного тока должна соответствовать характеристикам приводного двигателя.
Пределы возможности применения защиты от обратного тока или от обратной мощности должны соответствовать указанным в приложении 398 настоящих Правил.
3876. Защита от минимального напряжения должна исключать возможность подключения генераторов к шинам, пока напряжение генераторов не установится и не достигнет как минимум 80 % номинального напряжения, а также отключать генераторы при снижении напряжения на его зажимах.
Защита от минимального напряжения должна действовать с выдержкой времени на отключение генераторов от шин при снижении напряжения и должна действовать мгновенно при попытке подключения к шинам генератора до достижения указанного выше минимального напряжения.
3877. На отходящих линиях от распределительных щитов, питающих электрические двигатели мощностью свыше 0,5 кВт, должны устанавливаться устройства защиты от токов короткого замыкания и перегрузок, а также устройство нулевой защиты, если не требуется повторного автоматического пуска электрического двигателя.
Защитные устройства от перегрузок и по нулевой защите, как правило, должны устанавливаться на электроприемнике или его пусковом устройстве.
Для электрических двигателей мощностью менее 0,5 кВт должна быть предусмотрена защита от токов короткого замыкания.
3878. Защита электродвигателей переменного тока от перегрузок должна выполняться в двух фазах.
Защита электродвигателей постоянного тока от перегрузок должна выполняться в двух полюсах.
3879. Защитные устройства от перегрузки электрических двигателей должны иметь уставки на отключение защищаемого электрического двигателя в пределах 105-125 % номинального тока с выдержкой времени, соответствующей характеристике теплостойкости защищаемого электрического двигателя.
Устройства защиты электрических двигателей от перегрузок допускается заменять соответствующей сигнализацией, что в каждом случае является предметом рассмотрения Регистра судоходства.
3880. Для электрических муфт максимальный момент в режиме форсировки возбуждения не должен превышать значения двукратного номинального момента муфт.

388. Блокировка электрических приводов.
Коммутационная аппаратура

3881. Судовые технические средства, имеющие электрический и ручной привод, должны быть оборудованы блокирующим устройством, исключающим возможность одновременной работы приводов.
3882. Если требуется включение в работу механизмов в определенной последовательности, то должны быть применены соответствующие блокирующие устройства.
Допускается установка устройства, выключающего блокировку, при условии, что оно будет защищено от непредусмотренного выключения блокировки. Вблизи этого устройства должна находиться надпись, указывающая его назначение и запрещающая пользование им не уполномоченным на это лицом.
3883. Пуск механизмов, электрические двигатели или аппаратура которых требуют во время нормальной работы дополнительной вентиляции, должен быть возможен только при действующей вентиляции.
3884. Применяемая пускорегулирующая аппаратура должна допускать возможность пуска электрического двигателя только из нулевого положения.
3885. Пускорегулирующая аппаратура, отключающая обмотку параллельного возбуждения, должна иметь устройства для гашения поля.
3886. Для каждого электрического двигателя мощностью 0.5 кВт и более и его пускорегулирующей аппаратуры должно быть предусмотрено устройство для отключения питания. Если пускорегулирующая аппаратура установлена на главном или другом распределительном щите в этом же помещении и обеспечена ее видимость с места установки электрического двигателя, то в качестве этого устройства допускается использование выключателя, установленного на щите.
Если требования о расположении пускорегулирующей аппаратуры, изложенные выше, не выполнимы, предусматривают следующее: устройство, блокирующее выключатель на распределительном щите в выключенном положении, или дополнительный выключатель вблизи электрического двигателя, или такую установку предохранителей в каждом полюсе или фазе пускорегулирующей аппаратуры, чтобы они могли быть легко вынуты и вновь вставлены обслуживающим персоналом.

389. Отключающие устройства безопасности

3887. Системы управления механизмов, работа которых при определенных обстоятельствах может угрожать безопасности людей, должны снабжаться отключающими устройствами безопасности, обеспечивающими надежное отключение питания электрического привода.
3888. Отключающее устройство безопасности должно быть окрашено в красный цвет и защищено от случайного включения. Вблизи него должна находиться надпись, указывающая его назначение.
3889. Отключающие устройства должны располагаться на постах управления или в других местах, обеспечивающих безопасность эксплуатации.
3890. В электрических приводах устройств и механизмов, в которых во избежание повреждений или аварийных случаев требуется ограничение движения, должны быть предусмотрены конечные выключатели.

390. Электрический привод рулевых устройств

3891. Основные и запасные электрические рулевые приводы должны получать питание по раздельным линиям от главного распределительного щита электростанции непосредственно или через щит аварийного дизель-генератора.
3892. Каждая линия должна быть рассчитана на питание всех электрических двигателей, которые присоединены к ней и могут работать одновременно.
3893. Если аварийный и основной источники электрической энергии обеспечивают один и тот же род тока и одинаковые напряжения, то одна из линий, указанных в пункте 3891 настоящих Правил, должна проходить через аварийный распределительный щит.
3894. При установке нескольких силовых агрегатов рулевого привода должны быть предусмотрены по меньшей мере две независимые друг от друга системы управления рулевыми приводами в рулевой рубке. Для таких систем управления рулевыми приводами следует прокладывать отдельные кабели.
Не допускается совмещение в одном аппарате цепей, используемых для обоих электрических приводов.
3895. Защитные аппараты цепей управления должны быть подключены за защитными аппаратами силового агрегата рулевого привода.
3896. Должна быть предусмотрена сигнализация об обрыве (отказе) в цепи управления.
3897. Для электрических двигателей электрического или электрогидравлического рулевого устройства должно предусматриваться устройство защиты только от токов короткого замыкания. Защита от минимального напряжения и перегрузки не допускается. Должна быть установлена сигнализация о перегрузке электрического двигателя.
3898. Автоматические выключатели, защищающие электрические двигатели постоянного тока рулевых устройств от токов короткого замыкания, должны иметь уставки на мгновенное выключение при токе не менее 300 и не более 400 % номинального тока защищаемого электрического двигателя, а для двигателей переменного тока - уставки на мгновенное выключение при токе более 125 % наибольшего пускового тока защищаемого двигателя.
3899. Пусковые устройства должны обеспечивать повторный автоматический запуск электрических двигателей при восстановлении напряжения после перерыва в подаче питания.
3900. У постов управления главными двигателями (при наличии таких постов) или в центральном посту управления (при его наличии) и в рулевой рубке у поста управления рулем должны быть устройства, сигнализирующие о наличии напряжения в цепи питания рулевого устройства, его перегрузке и отключении, а для гидравлических систем - и по минимальному уровню масла в расходной цистерне. Сигнал о перегрузке и отключении должен быть световым и звуковым.
3901. Направление вращения штурвала, движение рукоятки управляющего аппарата должны совпадать с предусматриваемым направлением движения судна.
При кнопочной системе управления кнопки должны быть расположены таким образом, чтобы нажатие кнопки, находящейся с правой стороны, обеспечивало движение судна вправо, а кнопки, находящейся с левой стороны, - влево.
3902. Электрический привод рулевого устройства должен обеспечивать:
1) перекладку с борта на борт за время и на угол, указанные в главе 279 настоящих Правил;
2) непрерывную перекладку руля с борта на борт в течение 30 мин для каждого агрегата при максимальной скорости переднего хода судна и осадке по грузовую ватерлинию;
3) возможность стоянки электрического двигателя под током в течение 1 мин после работы в установившемся температурном режиме (только для рулевых устройств с непосредственным электрическим приводом).
3903. Начальный пусковой момент двигателя рулевого устройства с непосредственным электрическим приводом должен быть не менее 200 % номинального.
3904. В цепях управления рулевого электрического привода должны быть предусмотрены конечные выключатели, ограничивающие перекладку руля или насадки на левый и правый борт. При срабатывании одного из них должна обеспечиваться возможность перекладки руля в обратном направлении.
3905. При наличии нескольких постов управления электрическим приводом руля должен предусматриваться переключатель, обеспечивающий работу по выбору только на одном из постов.
3906. Указатели положения руля должны быть установлены в рулевой рубке и на каждом посту управления. В случае электрического или гидравлического управления рулем датчик положения руля должен иметь привод непосредственно от баллера руля или от детали, жестко соединенной с ним. Питание датчика должно быть независимым от системы управления. Система индикации положения руля должна иметь отдельную питающую линию и действовать постоянно. Дополнительно установленные передающие устройства для авторулевых должны питаться с помощью раздельных линий и быть электрически отделены от этой системы.

391. Электрический привод якорных и швартовных механизмов

3907. В случае применения электрических двигателей переменного тока с короткозамкнутым ротором электрические приводы якорного и швартовного механизмов после 30 - минутной работы при номинальной нагрузке должны обеспечивать возможность стоянки под током электрического двигателя при номинальном напряжении в течение не менее 30 с для якорных механизмов и 15 с для швартовных механизмов.
Для двигателей с переключаемыми полюсами это требование распространяется на работу двигателей с обмоткой, создающей наибольший пусковой момент.
Электрические двигатели постоянного тока и переменного тока с фазным ротором должны выдерживать указанный выше режим стоянки под током, но при моменте, равном 200 % номинального, причем напряжение может быть меньше номинального.
После режима стоянки под током превышение температуры должно составлять не более 30 % от значения температуры при номинальном режиме работы.
3908. У якорно - швартовных шпилей и лебедок на ступенях скоростей, предназначенных только для швартовных операций и не предусмотренных для подъема якоря, должна быть предусмотрена соответствующая защита от перегрузки электрического двигателя.

392. Электрический привод шлюпочных лебедок

3909. Органы управления электрическим приводом шлюпочных лебедок должны иметь устройство самовозврата в положение «Стоп».
3910. Должна быть исключена возможность включения электрического привода лебедки при пользовании рукояткой ручного привода.
3911. Непосредственно у поста управления шлюпочной лебедкой должен устанавливаться выключатель силовой цепи электрического двигателя.
3912. Пост управления шлюпочной лебедкой должен быть расположен так, чтобы оператор мог наблюдать за шлюпкой на всем пути подъема ее с воды до места установки.

393. Электрический привод насосов и вентиляторов

3913. В цепях питания электрических приводов пожарных насосов не должны применяться устройства защиты от перегрузки, работающие по принципу термореле. Устройства защиты от перегрузки допускается заменять сигнализацией.
3914. Электрические двигатели топливных и маслоперекачивающих насосов и сепараторов должны быть оборудованы дистанционными отключающими устройствами, находящимися вне помещений этих насосов и вне шахт машинных помещений, но в непосредственной близости от выхода из этих помещений, а также в рулевой рубке, а на судах длиной менее 25 м - в рулевой рубке.
3915. Пожарные насосы с дистанционным управлением должны иметь также местный пост управления.
3916. Электрические двигатели вентиляторов машинных помещений, грузовых трюмов, камбузов и общесудовой вентиляции должны иметь дистанционное отключающее устройство, расположенное в рулевой рубке.
3917. Приточная и вытяжная вентиляция, обслуживающая помещения, защищенные системой объемного пожаротушения, должна автоматически выключаться при пуске системы.
3918. Устройства дистанционного отключения вентиляторов должны иметь световую сигнализацию об остановке электрического привода.
3919. Должна предусматриваться световая сигнализация о включении электрического привода вентилятора при его дистанционном управлении.

394. Электрический привод и электрическое оборудование
грузоподъемных устройств

3920. Если грузоподъемное устройство имеет две независимые лебедки с электрическим приводом, предназначенные для совместного подъема груза, то электрический привод этих лебедок должен обеспечивать одновременное отключение и затормаживание обоих механизмов при обесточивании одного из них.
3921. Для питания передвижных грузоподъемных устройств и управления ими должны применяться гибкие шланговые кабели с автоматической укладкой. Применение голых (троллейных) проводов не допускается.
3922. Лифт должен быть оборудован электромагнитным тормозом, конечными выключателями, ограничителями, а также ловителями, автоматически останавливающими кабину при обрыве каната и при чрезмерном увеличении скорости ее спуска.
С момента начала движения кабины должна быть исключена возможность управления лифтом любыми кнопками, за исключением кнопки "Стоп". На посту управления должна быть предусмотрена сигнализация, указывающая, что лифт занят.
3923. Электрический привод лифтов должен исключать возможность пуска его в ход при открытых дверях кабины, при ослабленном канате и посадке кабины на ловители.

395. Электрический привод для подъема рулевой рубки,
электромагнитные тормоза

3924. Электрический привод устройства для подъема рулевой рубки должен иметь не менее двух отключающих устройств, одно из которых должно быть в рулевой рубке, другое - у поста управления приводом.
3925. Срабатывание тормоза (затормаживание) должно происходить при исчезновении напряжения на катушке тормоза.
3926. Снижение напряжения на 30 % номинального при нагретом состоянии тормоза не должно вызывать его затормаживание.
3927. Электромагнитные тормоза должны допускать возможность ручного растормаживания.
3928. Электромагнитные тормоза должны иметь по крайней мере две нажимные пружины.
3929. Обмотки параллельного возбуждения тормозов со смешанным возбуждением должны удерживать тормоз в расторможенном состоянии даже тогда, когда через последовательную обмотку не протекает ток.
3930. Обмотки параллельного возбуждения тормозов должны быть изготовлены или защищены таким образом, чтобы они не повреждались при перенапряжениях, возникающих во время их выключения (пункт 3885 настоящих Правил).

Раздел 56. Аккумуляторы

396. Конструкция аккумуляторов

3931. Сосуды аккумуляторов и закрытия для отверстий должны быть сконструированы таким образом, чтобы при наклоне сосуда в любом направлении на угол до 40⁰ электролит не выливался и не разбрызгивался.
Закрытия должны изготовляться из материала, прочного и стойкого к воздействию электролита. Конструкция закрытий не должна допускать повышения давления газов в аккумуляторе.
3932. Материалы, применяемые для изготовления ящиков, в которых размещаются аккумуляторы, должны быть стойкими к воздействию электролита. Отдельные аккумуляторы, размещенные в ящиках, должны быть закреплены таким образом, чтобы их взаимное перемещение было невозможным.
3933. Применяемые мастики должны быть стойкими к изменению температуры окружающей среды в диапазоне от -30 до +60 ⁰С.
3934. У полностью заряженных аккумуляторов после 30 суток нахождения без нагрузки при температуре (20+5) ⁰С потеря емкости, измеренная нагрузочной вилкой, вследствие саморазряда не должна превышать 30 % номинальной емкости для кислотных и 15 % для щелочных аккумуляторов.

397. Защита аккумуляторов

3935. Для батарей аккумуляторов, за исключением батарей, предназначенных для пуска двигателей внутреннего сгорания, должны быть предусмотрены устройства защиты от токов короткого замыкания.
3936. Каждая система зарядки аккумуляторов должна иметь соответствующую защиту от разрядки батарей вследствие понижения или исчезновения напряжения, питающего зарядное устройство.

398. Зарядные устройства аккумуляторных батарей

3937. Для зарядки аккумуляторных батарей, питающих потребители ответственного назначения, должно быть предусмотрено зарядное устройство. Это устройство должно быть рассчитано на зарядку батареи током за время, не превышающее 8 часов.
3938. Зарядное устройство должно предусматривать возможность измерения напряжения на выходах батареи и зарядного тока.
3939. На судах, имеющих переносные потребители с аккумуляторами, должна быть предусмотрена возможность зарядки этих аккумуляторов.
3940. Стартерная батарея аварийного дизель - генератора должна иметь возможность заряжаться от судовой сети.

399. Емкость стартерных батарей

3941. Емкость батареи должна обеспечивать не менее 10 последовательных пусков каждого главного двигателя, начиная с холодного состояния, без подзарядки.
3942. Стартерные аккумуляторные батареи главных и вспомогательных двигателей должны обеспечивать питание приборов контроля, сигнализации и штатных потребителей электрической энергии этих двигателей.
К стартерной батарее допускается подключение сигнальных фонарей, светильников основного освещения, указателей положения руля, неответственных потребителей малой мощности.
Емкость батареи без ее подзарядки должна обеспечивать требуемое число пусков каждого двигателя и питание подключенных к ней потребителей в течение не менее 8 часов.
3943. Емкость стартерной батареи вспомогательного двигателя должна обеспечивать не менее 6 последовательных его пусков, начиная с холодного состояния, без подзарядки.
3944. При расчете емкости батарей следует предусматривать продолжительность каждого пуска не менее 5 секунд.
3945. Для батареи аккумуляторов, предназначенной для пуска двигателей внутреннего сгорания, рекомендуется устанавливать разъединитель в начале цепи со стороны аккумуляторов, отключающий батарею от потребителей, при этом разъединитель достаточно установить в одном полюсе.

400. Размещение аккумуляторных батарей

3946. Аккумуляторные батареи на напряжение более 50 В, а также для зарядки которых необходима мощность более 2 кВт, рассчитанная исходя из максимального зарядного тока и номинального напряжения аккумулятора на основе зарядной характеристики зарядного устройства, устанавливаются в аккумуляторных помещениях, нишах, в ящиках, доступных с главной палубы.
Батареи, для зарядки которых необходима мощность от 0,2 до 2 кВт, могут устанавливаться под главной палубой в шкафу или в ящике.
Батареи мощностью менее 0,2 кВт устанавливаются в любом помещении, за исключением жилых и служебных помещений, при условии, что они будут защищены от воздействия воды и механических повреждений и не будут оказывать на окружающее оборудование вредного воздействия.
3947. Кислотные и щелочные аккумуляторы не должны располагаться в одном помещении или в одном ящике. Сосуды и приборы, предназначенные для батарей с разными электролитами, должны устанавливаться отдельно.
3948. Внутренняя часть помещения или ящика для аккумуляторов, а также все конструктивные части, которые могут быть подвержены вредному воздействию электролита или газа, должны быть соответствующим образом защищены.
3949. Аккумуляторные батареи должны быть надежно закреплены. При установке отдельных аккумуляторов, сосуды которых изготовлены из проводящего материала, для подкладок и распорок должны применяться негигроскопичные изоляционные материалы.
3950. При установке батарей или отдельных аккумуляторов должны быть предусмотрены прокладки и распорки между ними, обеспечивающие зазор не менее 15 мм со всех сторон для циркуляции воздуха.
3951. Аккумуляторные батареи должны устанавливаться таким образом, чтобы было обеспечено свободное обслуживание их при замене, контроле, испытаниях, пополнении и чистке аккумуляторов, и располагаться так, чтобы расстояние от палубы до пробок верхнего яруса не превышало 1500 мм.
Если аккумуляторы установлены на двух и более полках, находящихся одна над другой, то с передней и задней сторон полок должен быть предусмотрен зазор не менее 50 мм для обеспечения циркуляции воздуха.

401. Отопление и вентиляция аккумуляторных батарей

3952. Аккумуляторные помещения, в которых во время эксплуатации температура может понизиться ниже +5 ҮС, должны отапливаться водяными или паровыми радиаторами или должен быть обеспечен подвод тепла из смежных помещений.
3953. Клапаны системы отопления должны располагаться вне аккумуляторных помещений.
3954. Для отопления аккумуляторных помещений не должна применяться судовая система кондиционирования воздуха.
3955. Аккумуляторные помещения, шкафы и ящики должны иметь достаточную вентиляцию, предотвращающую скопление в них взрывоопасных смесей. Требования к вентиляционной системе изложены в главе 238 настоящих Правил.
Подволок в аккумуляторных помещениях должен быть ровным, с конструкциями, не образующими полостей, в противном случае во избежание образования застойных зон каждая полость должна вентилироваться отдельно.
3956. Аккумуляторные помещения, снабженные искусственной вентиляцией, должны иметь устройства, предотвращающие возможность включения аккумуляторов на зарядку до включения вентиляции. Зарядка должна автоматически выключаться в случае остановки вентиляторов.

402. Меры защиты от взрыва

3957. На входных дверях в аккумуляторные помещения, а также на ящиках и шкафах с аккумуляторами должны иметься предостерегающие надписи об опасности взрыва.
3958. В аккумуляторных помещениях из электрического оборудования возможна установка только светильников с взрыво-непроницаемой оболочкой (Exd), которые должны соответствовать категории газовой смеси ПС и группе газовой смеси Т1 (приложение 390 к настоящим Правилам), а также местных кабелей, прокладываемых к аккумуляторам и светильникам.
Местные кабели, подводимые к аккумуляторам, допускается прокладывать открыто.

Раздел 57. Электрические отопительные и нагревательные приборы

403. Общие требования

3959. Требования настоящего раздела распространяются на электрические камбузные плиты, подогреватели воды, грелки, калориферы и прочие нагревательные приборы.
3960. Несущие конструкции нагревательных приборов, а также внутренние поверхности кожухов должны изготовляться из негорючих материалов.
3961. Нагревательные и отопительные приборы должны быть такой конструкции, чтобы температура их рукояток и других элементов, которые использует в своей работе обслуживающий персонал или с которыми возможно соприкосновение, не превышала значений, указанных в приложении 399 настоящих Правил.
3962. Отопительные приборы и нагреватели воды должны иметь устройство для автоматического регулирования температуры. Нагреватели воды должны безопасно работать в любом наклонном положении при угле до 30Ү от вертикали.
3963. Коммутационные устройства и выключатели отопительных и нагревательных приборов должны иметь хорошо видимые обозначения выключенного и включенного положения, а также остальных возможных положений регулятора.
3964. Для отопительных и нагревательных приборов, не оборудованных встроенными отключающими устройствами, должны быть предусмотрены отключающие устройства в тех помещениях, где расположены приборы.
3965. Электрические проточные нагреватели воды должны иметь тепловую защиту. В нагревателях должны быть предусмотрены два терморегулятора, один из которых должен быть предохранительным, а второй - регулирующим.
3966. Электрические нагреватели в масляных и топливных цистернах должны соответствовать требованиям пунктов 4227 - 4229 настоящих Правил.
3967. Стационарные электронагревательные приборы, работающее в автоматическом режиме, должны иметь защиту по температуре.
Непосредственно у входа в помещение должен устанавливаться световой сигнал красного цвета, включающийся одновременно с включением нагревательного прибора. Этот сигнал не должен создавать помех судоводителю.

404. Отопительные и нагревательные приборы

3968. Конструкция кожухов отопительных приборов должна исключать возможность размещения на них каких-либо предметов.
3969. Нагревательные приборы, предназначенные для отопления помещений, должны быть стационарного типа.
Приборы должны быть оборудованы соответствующими устройствами, отключающими питание в случае повышения температуры отдельных их частей сверх допустимой.
3970. Камбузные нагревательные приборы должны иметь такую конструкцию, чтобы исключалась возможность соприкосновения посуды с их частями, находящимися под напряжением, а утечка жидкостей не вызывала короткого замыкания или повреждения изоляции.
3971. Стационарные отопительные приборы на напряжение 380 В должны иметь защитное исполнение, не допускающее доступа к деталям, находящимся под напряжением, без специального инструмента.
3972. Электрические нагреватели воды (титаны) должны автоматически отключаться при уровне воды ниже допустимого.
3973. Электрокамины для саун должны иметь:
1) терморегулятор, встроенный в электрокамин или устанавливаемый отдельно, отключающий нагревательные элементы при достижении температуры в сауне 120⁰С;
2) на щите управления электрокамином и в ближайшем судовом коридоре или в помещении дежурного администратора должны быть установлены красные световые сигналы, включающиеся одновременно с подачей питания электрокамин.

Раздел 58. Освещение и сигнально-отличительные фонари

405. Общие требования

3974. Во всех судовых помещениях, местах и пространствах, освещение которых необходимо для безопасности плавания, управления техническими средствами устройствами, нормальной обитаемости пассажиров и экипажа, должны быть установлены стационарные светильники основного освещения.
Перечень помещений, мест и пространств, где в дополнение к светильникам основного освещения должны быть установлены светильники аварийного освещения, указан в приложении 392 настоящих Правил.
Светильники, устанавливаемые в помещениях и пространствах, где возможно механическое повреждение стеклянных колпаков, должны быть снабжены защитными сетками.
3975. Светильники наружного освещения должны быть установлены таким образом, чтобы не создавались световые помехи судовождению.
3976. Аккумуляторные помещения должны освещаться светильниками, находящимися в смежных невзрывоопасных помещениях, через застекленные газонепроницаемые иллюминаторы или взрывозащищенными светильниками, установленными внутри помещения.
3977. В помещениях или местах, освещаемых люминесцентными лампами, в которых находятся механизмы с видимыми вращающимися частями, должны быть приняты меры для устранения стробоскопического эффекта.
3978. Стационарные светильники освещения грузовых трюмов должны получать питание от специального распределительного щита. На этом щите, кроме предохранителей и выключателей, должна быть предусмотрена световая сигнализация контроля отдельных цепей освещения.
3979. Корпуса арматуры должны изготовляться из коррозионно-стойких материалов, медленно распространяющих пламя и обладающих соответствующей механической прочностью.
Корпуса арматуры, предназначенной для установки на открытой палубе, в охлаждаемых помещениях и других сырых местах, должны изготовляться из латуни, бронзы или равноценного сплава или из пластмасс соответствующего качества.
Если применяются стали или сплавы из алюминия, то необходимо применять соответствующую антикоррозийную защиту.
3980. Изоляционные детали, к которым крепятся токоведущие части, должны изготовляться из материалов, не выделяющих воспламеняющихся от электрической искры газов при температуре до 500 ҮС включительно.
3981. При установке светильников на горючем материале или вблизи него светильник должен выбираться таким, чтобы температура на его поверхности не превышала 90⁰С.
3982. Каждый светильник должен иметь маркировку с указанием максимально допустимой мощности лампы.

406. Питание цепей основного освещения

3983. Распределительные щиты основного освещения должны получать питание по отдельным фидерам. От щитов основного освещения допускается питание электрических приводов неответственного назначения мощностью до 0,25 кВт и отдельных каютных электрических грелок с номинальным током до 10 А.
3984. Защитные устройства конечных ответвительных цепей освещения должны рассчитываться на номинальный ток не более 16 А, суммарный ток нагрузки подключенных потребителей не должен превышать 80 % номинального защитного устройства.
3985. Конечная ответвительная цепь освещения жилых и общественных помещений не должна питать более:
1) 10 осветительных точек при напряжении до 55 В;
2) 14 осветительных точек при напряжении до 127 В;
3) 24 осветительных точек при напряжении до 220 В.
Допускается установка большего количества осветительных точек при условии выполнения требований пункта 3984 настоящих Правил и предъявления Регистру судоходства расчетов падения напряжения и сечения кабелей на всех участках ответвленной цепи.
Допускается питание каютных вентиляторов и прочих мелких потребителей от цепей освещения.
В случае гирляндного или рампового освещения, когда ламповые патроны располагаются в непосредственной близости друг от друга и подключаются к цепи без помощи гибких проводов, к одной цепи может быть присоединено большее количество осветительных точек, чем указано выше, при условии, что максимальный рабочий ток в каждой цепи не превышает 10 А.
3986. Светильники основного освещения коридоров, машинных помещений, а на пассажирских судах также светильники освещения салонов, трапов и проходов, ведущих на шлюпочную палубу, должны получать питание по двум независимым линиям. Расположение светильников должно быть таким, чтобы при исчезновении питания в одной из линий обеспечивалась возможно большая равномерность освещенности.
3987. Светильники местного освещения в жилых помещениях, а также штепсельные розетки должны получать питание от щита освещения по отдельной линии, не связанной с линией питания светильников общего освещения.
Требование не относится к индивидуальным штепсель-трансформаторам.
3988. Если судно разделено на противопожарные зоны (пункт 3840 настоящих Правил), то сети освещения каждой зоны должны получать питание по отдельной линии независимо от линий, питающих сети освещения других противопожарных зон.
Кабели сети освещения должны прокладываться таким образом, чтобы пожар в одной зоне не мог повредить кабели, питающие сети освещения в другой зоне.
3989. При расчете сечения кабеля каждая каютная штепсельная розетка при напряжении 110 В и выше должна приниматься за 100 Вт, а штепсель для трюмных люстр - за 300 Вт. Расчетная мощность штепселя при переносном освещении при напряжении 12 В должна приниматься равной 15 Вт, а при 24 В равной 25 Вт.

407. Выключатели в цепях освещения

3990. Во всех цепях освещения должны быть применены двухполюсные выключатели.
Применение однополюсных выключателей для цепей освещения допускается только при малом напряжении, а также для отдельных светильников освещения жилых и служебных помещений.
3991. Для стационарных светильников наружного освещения должны быть предусмотрены устройства централизованного отключения всех светильников из рулевой рубки или из другого постоянного вахтенного поста на верхней палубе.
3992. Выключатели освещения за свободно стоящими распределительными щитами должны устанавливаться перед входом за щит.
3993. Выключатели освещения рефрижераторных, бань, душевых и других особо сырых помещений должны располагаться вне этих помещений.
3994. Стационарные осветительные цепи в грузовых помещениях должны обесточиваться многополюсными выключателями, устанавливаемыми вне грузовых помещений. Должны предусматриваться средства, указывающие наличие напряжения в цепях.

408. Штепсельные соединения

3995. Контактные гнезда штепсельных розеток должны иметь такую конструкцию, которая обеспечивает постоянный нажим при контакте со штырем штепсельной вилки.
3996. Штепсельные розетки для переносных ламп и маломощных бытовых приборов могут быть установлены в группы так же, как указано в пункте 3985 настоящих Правил.
3997. Штепсельные розетки, предназначенные для систем напряжением свыше 250 В, должны быть рассчитаны на номинальный ток не менее 16 А.
3998. Не допускается применение штепсельных вилок с разрезными штырями. Штыри штепсельных вилок для тока более 10 А должны быть цилиндрическими сплошными или полыми.
3999. Штепсельные розетки или вилки для подключения потребителей, требующих заземления, должны иметь контакты для подключения заземляющих жил кабеля потребителя. При соединении вилки со штепсельной розеткой заземляющая часть вилки должна входить в контакт с заземляющей частью штепсельной розетки до соединения токоведущих штырей.
4000. Штепсельные розетки с корпусами, начиная с IP55, должны быть изготовлены таким образом, чтобы обеспечивалась степень защиты независимо от того, находится вилка в розетке или нет.
4001. У штепсельных розеток на номинальный ток свыше 16 А должны быть установлены выключатели, которые рекомендуется сблокировать с вилкой так, чтобы последняя могла быть извлечена только при отключенном выключателе.
4002. В штепсельных розетках без блокировки расстояния между контактами по воздуху и по изоляционному материалу должны быть такими, чтобы не могло возникнуть короткое замыкание вследствие перекрытия дуги при удалении вилки, нагруженной током на 25 % больше номинального при номинальном напряжении.
4003. Штепсельные розетки и вилки должны иметь такую конструкцию, чтобы нельзя было вставить только один токоведущий штырь в розетку или токоведущий штырь в гнездо заземления, а конструкция розеток, предназначенных для подключения двигателей (или устройств), направление вращения (или действие) которых зависит от изменения очередности фаз или полюсов, должна дополнительно исключать возможность изменения очередности.
4004. В штепсельных розетках и вилках не должны устанавливаться предохранители. Данное требование не распространяется на штепсель-трансформаторы.
4005. Штепсельные розетки, питаемые разными напряжениями, должны иметь конструкцию, исключающую возможность соединения вилок одного напряжения с розетками для более высокого напряжения.
4006. Штепсельные розетки на открытых палубах должны быть установлены таким образом, чтобы исключалась возможность попадания в них воды.
4007. Назначение штепсельных розеток и значение подведенного напряжения должны быть указаны в местах установки розеток.

409. Сеть переносного освещения, светильники тлеющего разряда

4008. Штепсельные розетки для переносного освещения должны быть установлены:
1) в помещении преобразователей радиоустановки;
2) в помещении аварийного агрегата;
3) в помещении рулевого и подруливающего устройства;
4) в машинных помещениях;
5) за главным распределительным щитом;
6) в специальных электрических помещениях;
7) в рулевой рубке;
8) в радиорубке;
9) вблизи выгородки лага и эхолота;
10) в помещении гирокомпаса.
4009. Дроссели и конденсаторы должны защищаться заземленными металлическими кожухами.
4010. Конденсаторы емкостью 0,5 мкФ и более должны снабжаться разрядным устройством. Разрядное устройство должно быть выполнено таким образом, чтобы через 1 мин после отключения конденсатора его напряжение не превышало 50 В.
4011. Дроссели и трансформаторы с большим индуктивным сопротивлением должны устанавливаться как можно ближе к светильнику, для которого они предназначены.
4012. Светильники тлеющего разряда, питаемые напряжением более 250 В, должны иметь надписи, указывающие значение напряжения. Все детали таких светильников, находящиеся под напряжением, должны быть защищены.

410. Сигнально-отличительные фонари

4013. Щит сигнально-отличительных фонарей должен получать питание по двум линиям, предусмотренным только для этой цели, непосредственно или через трансформатор: по одной линии - от главного распределительного щита (пункт 3762 настоящих Правил) или через аварийный распределительный щит (если он имеется), по второй линии - от ближайшего группового щита освещения или пульта управления.
На судах длиной менее 25 м питание на щит сигнально-отличительных фонарей допускается подавать по одной линии, в том числе от пульта управления судном.
4014. Приборы управления сигнально-отличительными фонарями допускается устанавливать в пульте, расположенном в рулевой рубке.
Питание этих приборов допускается осуществлять от пульта, если пульт получает электрическую энергию от главного распределительного щита по двум фидерам.
4015. От щита сигнально - отличительных фонарей должны получать питание по отдельным линиям следующие фонари:
1) топовые (включая "треугольник" топовых фонарей на толкачах);
2) бортовые;
3) кормовой в диаметральной плоскости судна;
4) кормовые по бортам.
Кормовые фонари, установленные по бортам, а также "треугольник" топовых фонарей на толкачах допускается объединять и подключать их к отдельным группам щита. Контрольная сигнализация при этом должна реагировать на погасание как отдельного фонаря, так и всех фонарей.
4016. Питание фонарей, не указанных в настоящих Правилах, допускается осуществлять от отдельных распределительных коробок или от ближайшего распределительного щита освещения или пульта управления.
Фонари, поднимаемые временно, могут получать питание от штепсельных розеток освещения.
4017. На судах, у которых фонари подключены к аккумуляторной батарее, работающей параллельно с зарядным агрегатом в ходовом режиме судна, резервное питание щита сигнально-отличительных фонарей можно не предусматривать.
4018. Коммутатор сигнально - отличительных фонарей должен устанавливаться в рулевой рубке, вблизи него должен быть установлен переключатель питания, если таковой не установлен на коммутаторе.
4019. Каждая цепь сигнально-отличительных фонарей должна иметь защиту на обоих проводах (в том числе и на судах с однопроводной системой распределения электрической энергии); цепи фонарей, перечисленные в пункте 4015 настоящих Правил, должны иметь автоматический световой указатель действия сигнально-отличительных фонарей.
Световой указатель должен выполняться и устанавливаться таким образом, чтобы его повреждение не вызывало отключения сигнально-отличительного фонаря.
Независимо от световой сигнализации должна быть применена звуковая сигнализация, действующая автоматически в случае неисправности какого-либо сигнально-отличительного фонаря при включенном выключателе. Питание звуковой сигнализации должно осуществляться от другой питающей линии, чем питающая линия коммутатора сигнально-отличительных фонарей, или от аккумуляторной батареи.
Для судов, на которых имеется возможность контролировать работу сигнально-отличительных фонарей непосредственно из рулевой рубки, допускается не предусматривать звуковую сигнализацию.
4020. Сеть сигнально-отличительных фонарей должна быть выполнена так, чтобы лампа фонаря горела и в случае повреждения или вывинчивания контрольных ламп на коммутаторе сигнально- отличительных фонарей.
4021. Падение напряжения на элементе указателя, включенного в цепь сигнально- отличительного фонаря, не должно превышать 3 % номинального.

Раздел 59. Внутренняя связь и сигнализация

411. Машинные электрические телеграфы

4022. Телеграфы должны быть оборудованы световой и звуковой сигнализацией, предупреждающей об исчезновении напряжения в цепи питания, и запитанной от аварийного источника электрической энергии.
4023. Шкалы телеграфов, устанавливаемых в рулевой рубке, должны иметь освещение с возможностью регулирования яркости.
4024. Телеграфы должны получать питание от главного распределительного щита, или от щита навигационных устройств, или от пульта управления и контроля движением судна.
4025. Рукоятка рычага управления командного передатчика должна быть установлена так, чтобы при передаче приказаний о ходе судна она перемещалась в том же направлении, что и судно. Вертикальное положение рукоятки должно соответствовать команде: "Стоп".
4026. При установке машинных телеграфов и устройств дистанционного управления двигателями на наклонных панелях пультов управления рукоятка в положении: "Стоп" может быть отклонена от вертикали.
4027. При наличии двух и более колонок с передатчиками-приемниками, расположенных в непосредственной близости друг от друга (на одной палубе в пределах видимости), должны быть обеспечены передача команды с любого из них и получение ответа на всех одновременно, без каких-либо дополнительных переключений. Для перехода на управление с колонки, не видимой из рулевой рубки, должны применяться переключатели, расположенные в рулевой рубке.
4028. Каждый машинный телеграф должен иметь звуковое сигнальное устройство, подающее звуковой сигнал на ходовом мостике и в машинном помещении при передаче команды и ответа об исполнении. При неправильном ответе действие звукового сигнала прекращаться не должно.

412. Служебная телефонная связь

4029. На судне, как правило, должна предусматриваться безбатарейная парная телефонная связь между рулевой рубкой и:
1) машинно-котельным отделением;
2) постом управления носовым якорно-швартовным устройством;
3) постом управления кормовым якорно-швартовным устройством.
4030. Телефонная связь должна предусматриваться:
1) между рулевой рубкой и постом управления главными двигателями;
2) между центральным постом управления и рулевой рубкой;
3) между основными служебными помещениями и постами: рулевая рубка, помещение аварийного распределительного щита, гирокомпасная, станция объемного пожаротушения, гребные электрические двигатели;
4) между центральным постом управления главными двигателями или местным постом управления главными двигателями и жилыми помещениями машинной команды.
4031. Если телефонные аппараты установлены близко друг от друга или в по размещениях с большой интенсивностью шума, то они должны снабжаться световой сигнализацией, показывающей, на какой аппарат поступает вызов.
4032. Служебные телефоны должны обеспечивать четкое ведение переговоров.
Должны быть предусмотрены соответствующие источники питания телефонов группы управления, способные обеспечивать работу телефонов при отсутствии напряжения на шинах главного распределительного щита.
4033. Телефонная сеть должна быть изолированной.
4034. Повреждение или отключение одного аппарата не должно нарушать работу других аппаратов.
4035. Требования настоящей главы не распространяются на суда длиной менее 25 м.

413. Авральная сигнализация

4036. Суда, на которых объявление аврала голосом не может быть слышно во всех помещениях и пространствах, где могут находиться люди, должны оборудоваться электрической авральной системой, обеспечивающей хорошую слышимость сигналов во всех таких помещениях и пространствах.
4037. Звуковая сигнализация должна устанавливаться:
1) в машинных помещениях;
2) в общественных помещениях, если их площадь превышает 100 м²;
3) на открытых палубах;
4) в коридорах жилых, служебных и общественных помещений.
В радиорубке вместо основной звуковой сигнализации должна устанавливаться лампа авральной сигнализации красного цвета, находящаяся в поле зрения оператора.
4038. Питание авральной сигнализации должно производиться непосредственно от аварийной аккумуляторной батареи или отдельной батареи. Питание авральной сигнализации допускается от судовой сети при круглосуточном нахождением ее под напряжением в любых условиях эксплуатации судна.
4039. Звуковые приборы авральной сигнализации должны быть установлены таким образом, чтобы сигнал был четко слышен в данном помещении. звуковые приборы, установленные в помещениях с большой интенсивностью шума, должны снабжаться световой сигнализацией. Звук приборов авральной сигнализации должен отличаться от звуков приборов других видов сигнализации.
4040. Авральная сигнализация должна приводиться в действие при помощи замыкателя с самовозвратом из рулевой рубки и из помещения, предназначенного для несения вахтенной службы при стоянке в порту, если таковое имеется на судне. Должна быть предусмотрена возможность блокировки замыкателя во включенном положении.
Замыкатели должны иметь надписи об их назначении и обозначения положений: "Выключено" и "Включено".
Если авральный сигнал не слышен из рулевой рубки или центрального поста, то в цепи замыкателя должна быть установлена лампочка для контроля подачи напряжения в сеть авральной сигнализации.
4041. В цепях авральной сигнализации не должны устанавливаться коммутационные устройства, кроме замыкателя, указанного в пункте 4040 настоящих Правил. Допускается применение электромагнитных аппаратов, включаемых замыкателем, при этом в луче не должно быть больше одного аппарата.
4042. Звуковые приборы, выключатели и распределительные устройства системы авральной сигнализации должны иметь хорошо видные отличительные обозначения.

414. Сигнализация обнаружения пожара

4043. В зависимости от типа и конструктивных особенностей судна судовые помещения должны быть оборудованы следующими системами:
1) ручной пожарно-извещательной сигнализацией (пассажирские суда, нефтеналивные суда, предназначенные для перевозки нефтепродуктов с температурой вспышки паров ниже 60 ⁰С, суда с двумя и более палубами);
2) автоматической сигнализацией обнаружения пожара (грузовые помещения, жилые помещения, коридоры, вестибюли и тамбуры пассажирских судов длиной более 100 м; малярные; машинные помещения, указанные в подпунктах 1) и 2) пункта 5 приложения 331 настоящих Правил, судов с двигателями мощностью более 165 кВт с автоматизированным управлением энергетической установкой при отсутствии в них постоянной вахты);
3) автоматической световой и звуковой сигнализацией предупреждения о введении в действие системы объемного тушения пожара, подаваемой не менее чем за 30 с до пуска вещества (помещения судов с экипажем более двух человек, в которых в условиях нормальной эксплуатации постоянно или периодически могут находиться люди).
Сигналы должны отличаться от всех других сигналов и быть видимыми и слышимыми в любом месте охраняемого помещения;
4) автоматической световой сигнализацией в рулевой рубке и на центральном посту управления о наличии давления воды в пожарной магистрали.
4044. Датчики автоматической пожарной сигнализации должны устанавливаться: над главными и аварийными распределительными щитами, около топливных насосов и котлов, над главными двигателями и дизель-генераторами, в насосных отделениях нефтеналивных судов и в других пожароопасных местах.
При установке датчиков следует избегать мест, в которых характер воздушных потоков может отрицательно повлиять на работу датчиков, а также мест, в которых возможно их повреждение. Датчики, установленные на подволоке, должны отстоять от переборок не менее, чем на 0,5 м. В случае, если конструкция грузового помещения не позволяет выполнить это требование, по согласованию с Регистром судоходства возможно другое решение по установке датчиков.
Установка датчиков в грузовом помещении должна соответствовать требованиям приложения 400 настоящих Правил.
Применение датчиков, установленных в помещениях, в которых могут образовываться взрывоопасные пары, или находящихся в струе воздуха, отсасываемого из этих помещений, определяется главами 358, 441, 442 настоящих Правил.
4045. На пассажирских судах должны быть установлены дымовые пожарные извещатели во всех межпалубных сообщениях, коридорах и путях выхода наружу в пределах жилых помещений.
4046. Ручные извещатели пожарной сигнализации должны быть установлены в машинных помещениях, коридорах, вестибюлях, салонах площадью более 50 м² и не менее одного на каждой палубе.
4047. Ручные извещатели должны быть расположены у выходов из помещений в легкодоступных и хорошо видных местах, при этом расстояние между ними не должно превышать 20 м.
4048. Все ручные извещатели пожарной сигнализации должны быть окрашены в красный цвет. Кнопка датчика должна находиться под стеклом.
4049. Приемные устройства сигнализации обнаружения пожара и включающие устройства сигнализации оповещения о пожаре должны быть установлены на центральном посту управления или в рулевой рубке.
4050. В автоматической системе обнаружения пожара должны применяться датчики, срабатывающие под влиянием теплового или дымового эффекта, отвечающие следующим требованиям:
1) датчики, реагирующие на повышение температуры, установленные в помещениях, где нормальная температура не превышает 45 ⁰С, должны срабатывать в диапазоне температур от 57 до 74 ⁰С, а установленные в помещениях с повышенной температурой (камбузы, сушильные помещения и т.п.) - в диапазоне температур от 80 до 100 ⁰С;
2) дымовые датчики должны срабатывать до того, как плотность дыма достигнет значения, при котором ослабление света превысит 12,5% на 1 м., но не раньше чем 2% на 1 м.
4051. Должно быть предусмотрено автоматическое переключение питания системы сигнализации обнаружения пожара на аварийный источник в случае исчезновения напряжения в судовой электрической сети.
4052. Датчики системы сигнализации обнаружения пожара, устанавливаемые в помещениях, где могут образовываться взрывоопасные пары, или находящиеся в струе воздуха, отсасываемого из этих помещений, должны применяться в соответствии с пунктами 4199 - 4203 настоящих Правил.
4053. Приемное устройство сигнализации обнаружения пожара должно быть сконструировано таким образом, чтобы:
1) любой сигнал или повреждение одной цепи не оказывала влияния на нормальную работу других цепей;
2) сигнал обнаружения пожара преобладал над другими сигналами, поступающими на приемное устройство, и позволял определить расположение помещения, из которого он поступил, был световым и звуковым;
3) имелась возможность проведения контроля его работы;
4) цепи контактных датчиков сигнализации обнаружения пожара работали на размыкание; допускается применение контактных датчиков, работающих на замыкание, если они имеют герметичные контакты;
5) звуковые сигналы были отключаемыми, при этом необходимо, чтобы при поступлении последующего извещения ранее отключенный источник звука снова работал.
4054. Неисправность в системе пожарной сигнализации должна приводить к срабатыванию световой и звуковой сигнализации.
4055. В центральном посту управления должна быть предусмотрена сигнализация о возникновении пожара в машинных помещениях и исполнительная сигнализация о пуске огнетушащего вещества в охраняемые помещения.
4056. Системы обнаружения пожара, способные дистанционно определять расположение помещения, из которого поступил сигнал обнаружения пожара, должны быть выполнены так, чтобы:
1) петля не могла бы быть повреждена пожаром более чем в одной точке;
2) были предусмотрены средства, которые при любом повреждении в петле (обрыв, короткое замыкание, заземление) сохраняли бы ее работоспособность;
3) должна быть предусмотрена возможность быстрого восстановления работоспособности системы в случае выхода из строя ее электрических, электронных элементов, а также при искажении информации;
4) срабатывание извещателя пожарной сигнализации не препятствовало бы срабатыванию любого другого извещателя и подаче последующих сигналов тревоги.
4057. Допускается вместо автоматической сигнализации обнаружения пожара применять автоматическую систему дымообнаружения путем забора проб воздуха, требования к которой изложены в разделе 38 настоящих Правил.

Раздел 60. Кабельная сеть

415. Общие требования

4058. Кабели должны быть с медными многопроволочными жилами, не распространяющие горение, и изготовляться в соответствии с требованиями настоящей части Правил или по одобренным Регистром судоходства стандартам.
Применение кабелей и проводов других типов является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
4059. Площадь поперечного сечения жил кабелей и проводов, применяемых для цепей сигнализации и связи, должна быть не менее 0,5 мм2. Для переносного электрического оборудования необходимо применять гибкие кабели и шнуры площадью сечения не менее 0,75 мм². В остальных случаях кабели и провода должны иметь площадь сечения не менее 1 мм2.
4060. Перечень кабелей и проводов, применяемых на судах, приведен в приложении 401 настоящих Правил.
4061. Наибольшая допустимая температура для изоляции жилы устанавливаемого кабеля или провода должна быть не менее чем на 10 ҮС выше предусматриваемой температуры окружающей среды.
4062. В местах, подверженных воздействию нефтепродуктов или другой агрессивной среды, должны применяться кабели, имеющие оболочку, стойкую к воздействию данной среды. Кабели, не обладающие этими свойствами, должны прокладываться в трубах или быть защищены иным способом.
4063. В местах, где возможны механические повреждения кабелей, должны применяться кабели, имеющие соответствующую защитную оболочку. Кабели других типов в таких местах должны быть защищены кожухами или прокладываться в трубах.
4064. Кабели телефонной связи, сетей сигнализации о пуске в действие системобъемного пожаротушения, авральной сигнализации, закрытия непроницаемых дверей не должны прокладываться в трассах, проходящих через машинно-котельные помещения и другие закрытые помещения с повышенной пожароопасностью, за исключением тех случаев, когда отдельные аппараты указанных систем установлены в этих помещениях. Если по условиям компоновки судовых помещений выполнить это требование невозможно, то должны быть приняты меры по обеспечению эффективной защиты кабельной сети, проходящей через помещения с повышенной пожарной опасностью.
4065. Жилы многожильных кабелей не должны использоваться для питания управления не связанных друг с другом ответственных устройств.
В многожильном кабеле не допускается применение одновременно малого напряжения и рабочих напряжений, превышающих малое.
4066. Для внутреннего монтажа электрических устройств допускается применение неизолированных проводов и шин, для канализации электрической энергии - шинопроводов при условии их надежного ограждения.
4067. Если источник электрической энергии и пожарный насос с электрическим приводом, в том числе аварийный, расположены в разных помещениях, разделенных непроницаемой или противопожарной переборкой, то кабель, питающий электрический двигатель, должен быть негорючим или соответствующим образом защищен от воздействия пламени.

416. Выбор кабелей и проводов по нагрузкам

4068. Если для применяемых типов кабелей и проводов не определены допустимые нагрузки на кабели и провода по току, то длительные допустимые нагрузки должны соответствовать значениям, приведенным в приложениях 402-405 настоящих Правил.
Приведенные в графах 2, 4 и 6 указанных в настоящем пункте приложений значения нагрузок относятся к следующим случаям прокладки кабелей:
не более 6 кабелей, принадлежащих к одной цепи или одинаково нагруженных током, близким к номинальному, и проложенных в одном или двух слоях;
в двух слоях, но между каждой группой из 6 кабелей, принадлежащих к одной цепи или одинаково нагруженных током, близким к номинальному, есть промежутки для обеспечения возможности свободной циркуляции охлаждающего воздуха.
Приведенные в графах 3, 5 и 7 указанных в настоящем пункте приложений значения нагрузок относятся к числу кабелей более 6, принадлежащих к одной цепи или одинаково нагруженных током, близким к номинальному, и проложенных в общем пучке таким образом, что циркуляция охлаждающего воздуха вокруг кабелей невозможна.
4069. Допустимые нагрузки кабелей и проводов, установленных в цепях с повторно - кратковременной и кратковременной нагрузкой, должны определяться умножением длительных нагрузок этих кабелей на поправочные коэффициенты, указанные в приложении 406 настоящих Правил.
4070. Допустимые нагрузки кабелей и проводов, прокладываемых в местах, где температура окружающей среды превышает 40 ⁰С, должны быть уменьшены с учетом поправочных коэффициентов, указанных в приложении 407 настоящих Правил.
4071. Кабели, используемые в цепях, защищенных автоматическими выключателями, работающими с выдержкой времени при коротком замыкании, должны проверяться расчетом на ток короткого замыкания.
4072. Все кабели, прокладываемые параллельно для каждой отдельной фазы или полюса, должны иметь одинаковые сечения и длину.
4073. При подборе кабелей для конечных цепей освещения и нагревательных приборов не должны применяться коэффициенты одновременности или поправочные коэффициенты нагрузки.

417. Проверка кабелей по падению напряжения

4074. Падение напряжения на кабеле, соединяющем генераторы с главным распределительным или аварийным распределительным щитом, не должно превышать 1 %.
4075. Падение напряжения между главным распределительным щитом и потребителем при номинальной нагрузке не должно превышать:
1) 5 % - для потребителей освещения и сигнализации при напряжении более 50 В;
2) 10 % - для потребителей освещения и сигнализации при напряжении 50 В и менее;
3) 7 % - для силовых потребителей, нагревательных и отопительных приборов, а также для сигнально-отличительных фонарей независимо от напряжения;
4) 10 % - для силовых потребителей с кратковременным и повторно-кратковременным режимами работы независимо от значения напряжения.
При кратковременных нагрузках, например, при пуске электрических двигателей, могут быть допущены большие падения напряжения, если это не вызовет нарушения в работе судовой электрической установки.
4076. Кабели, служащие для питания электрических двигателей переменного тока с прямым пуском, должны быть рассчитаны так, чтобы потеря напряжения на зажимах двигателя в момент пуска не превышала 25 % номинального напряжения.
Возможность увеличения указанного падения напряжения является в каждом отдельном случае предметом отдельного рассмотрения Регистром судоходства.
4077. Падение напряжения на кабеле, питающем щит радиостанции и радио- электронавигационных устройств, а также на кабеле, предназначенном для заряда аккумуляторных батарей, не должно превышать 5 %.

418. Прокладка и крепление кабелей

4078. Кабели должны быть проложены по возможности по прямым и доступным трассам, в местах, где они не подвергаются действию конденсата или влаги.
Расстояние кабельной трассы от источников теплоты должно быть не менее 100 мм.
4079. Прокладка труб с кабелями должна осуществляться на расстоянии не менее 50 мм от настила двойного дна, топливных и масляных цистерн, а от непроницаемых переборок, наружной обшивки, палуб это расстояние должно быть не менее 20 мм.
Для кабелей, прокладываемых на скобмостах, панелях, в кассетах это расстояние должно приниматься не менее 75 мм.
4080. Прокладка кабелей и проводов через топливные и масляные цистерны запрещается, за исключением случаев, указанных в пункте 4200 настоящих Правил.
4081. Кабели с наружной металлической оболочкой допускается прокладывать по конструкциям, изготовленным из легких сплавов, или крепить с помощью скоб из такого металла только в случае применения надежной антикоррозионной защиты.
4082. Кабели внутри грузовых трюмов должны быть расположены в верхней их части и проложены в трубах или закрыты прочными кожухами.
4083. В помещениях, указанных в пункте 3684 настоящих Правил, прокладку кабелей допускается производить только в крайней необходимости в герметичном трубопроводе с устройством автоматического контроля и сигнализации при понижении сопротивления изоляции сети.
4084. Не рекомендуется прокладывать кабели под настилом машинных помещений. Если такая прокладка необходима, то кабели должны прокладываться в металлических трубах или в закрытых каналах (глава 420 настоящих Правил).
4085. У кабелей, прокладываемых через расширительные соединения надстроек, должны быть предусмотрены компенсационные петли с радиусом, достаточным для такого соединения. Внутренний диаметр петли должен быть не меньше 12 диаметров кабеля.
4086. Прокладка кабелей, изоляция которых имеет различную термостойкость, в общих кабельных трассах должна производиться так, чтобы температура изоляции любого кабеля в трассе не превышала допускаемых для нее значений.
4087. Кабели, имеющие защитные оболочки с различными свойствами, не должны прокладываться в общей трубе, если менее стойкие в данных условиях могут быть повреждены. В случае прокладки в общем желобе эти кабели должны быть отделены друг от друга и закреплены.
4088. Кабели главного тока гребных электрических установок должны прокладываться на расстоянии не менее 0,5 м от кабелей более низкого напряжения и кабелей другого назначения.
4089. Кабели от любого из двух источников питания ответственных потребителей, например, рулевого устройства, и все связанные с каждым из них кабели управления и сигнализации должны быть проложены по разным трассам, разнесенным как можно дальше друг от друга по вертикали и горизонтали.
4090. При прокладке кабелей в каналах и желобах, изготовленных из горючих материалов, последние должны быть защищены от возгорания с помощью соответствующих огнезащитных средств - облицовки, покрытия или пропитки.
4091. Кабели и провода не должны прокладываться в тепловой или звуковой изоляции. Допускается прокладка кабелей в слое изоляции при условии использования для этого специальных каналов, облицованных негорючим материалом. При этом кабели должны быть рассчитаны с учетом соответствующего снижения нагрузки и доступны для осмотра.
4092. Кабели, прокладываемые в охлаждаемых помещениях, должны иметь защитную оболочку из материала, стойкого к воздействию холодильного агента. Если кабели имеют броню, то она должна быть надлежащим образом защищена от коррозии.
4093. Кабели, прокладываемые в охлаждаемых помещениях, не следует располагать под теплоизоляцией. Они должны крепиться на перфорированных панелях (изготовленных, например, из оцинкованной стали) или опорах подобного типа, которые должны устанавливаться так, чтобы между задней стороной панели и обшивкой охлаждаемого помещения оставался зазор. Кабели с оболочкой из термопластика или эластомера допускается прокладывать непосредственно по обшивке охлаждаемого помещения. С целью предупреждения случайного использования кабелей в качестве средства для подвешивания чего-либо следует предусматривать ограждения вокруг кабелей. При алюминиевой облицовке помещения должна быть предусмотрена защита от электролитических процессов.
При вводе кабелей в помещения через тепловую изоляцию они должны прокладываться в трубах, снабженных сальниками из материала, защищенного против окисления. Трубы должны располагаться под прямым углом к переборке.
4094. При прокладке кабелей должны быть выдержаны минимальные внутренние радиусы изгиба кабелей в соответствии с приложением 408 настоящих Правил.
4095. Кабели должны быть закреплены с помощью скоб, зажимов, обойм и т. п., изготовленных из стали, другого негорючего или медленно распространяющего пламя материала. Поверхность крепления должна быть достаточно широкой и не иметь острых краев. Крепления должны быть подобраны таким образом, чтобы кабели крепились прочно без повреждений их защитных оболочек.
4096. Расстояние между креплениями кабелей при горизонтальной их прокладке не должно превышать значений, приведенных в приложении 409 настоящих Правил. При вертикальной прокладке кабелей эти расстояния могут быть увеличены на 25 %.
4097. Крепление кабелей должно быть выполнено таким образом, чтобы механические нагрузки, возникающие в кабелях, не передавались на их вводы и присоединения.
4098. Кабельные трассы и кабели, прокладываемые параллельно обшивке корпуса судна, должны крепиться к набору корпуса. На непроницаемых переборках и мачтах кабели должны крепиться на кассетах, мостах и т. п.
4099. Кабели, идущие параллельно переборкам, подверженным отпотеванию, должны прокладываться на мостиках или на перфорированных панелях таким образом, чтобы сохранялось свободное пространство между кабелями и переборками.
4100. Кабельные трассы должны прокладываться с минимальным количеством пересечений. В местах пересечений кабелей должны применяться мостики. Между перекрещивающимися трассами должен быть зазор не менее 5 мм.
4101. Кабельные трассы и кабели ответственных потребителей, прокладываемые под обшивкой подволока и переборок, по всей длине должны закрываться легкосъемными или открывающимися панелями или щитами. Прочие и местные кабели допускается прокладывать под обшивкой без доступа к ним.

419. Проходы кабелей через палубы, переборки и их уплотнения

4102. Проходы кабелей через водонепроницаемые, газонепроницаемые и противопожарные переборки и палубы должны быть уплотнены. Уплотнения в местах прохода кабелей через указанные переборки и палубы не должны понижать их непроницаемость, причем на кабели не должны передаваться усилия, возникающие от упругих деформаций корпуса.
4103. При прокладке кабеля через проницаемые переборки или элементы набора толщиной менее 6 мм в отверстия для прохода кабелей должны устанавливаться облицовки или втулки, предохраняющие кабель от повреждений. При толщине переборок или набора более 6 мм устанавливать облицовки или втулки не требуется, но кромки отверстия для прохода кабеля должны быть закруглены.
4104. Прокладка кабелей через палубы должна быть выполнена одним из следующих способов:
1) в стальных трубах, выступающих над палубой на высоту не менее 900 мм, в местах, где возможны механические повреждения кабеля, и на высоту не менее высоты комингса дверей для данного помещения, в которых опасность механических повреждений кабеля невелика;
2) в металлических стаканах или коробках с дополнительной защитой кабелей кожухами высотой, указанной в подпункте 1) настоящего пункта.
Стаканы и коробки должны быть заполнены соответствующими уплотнительными массами, а трубы должны иметь сальники или быть уплотнены кабельной массой.
4105. Для заполнения кабельных коробок в непроницаемых переборках и палубах должны применяться уплотнительные массы, обладающие хорошим сцеплением с внутренними поверхностями коробок и оболочками кабелей, стойкими к воздействию воды и нефтепродуктов, не дающими усадок и не нарушающими герметичность при длительной работе.
4106. Уплотнения кабельных проходов через противопожарные переборки должны быть такими, чтобы они выдерживали испытание на огнестойкость, предусмотренное для данного типа переборки.

420. Прокладка кабелей в металлических трубах и каналах

4107. Трубы, в которых прокладываются кабели, должны быть защищены от коррозии с внутренней и внешней сторон. Концы труб должны быть обработаны или защищены таким образом, чтобы при втягивании кабели не подвергались повреждениям.
Кабели с оболочками из свинца, не имеющими дополнительного защитного покрытия, не должны прокладываться в трубах.
4108. Радиус изгиба трубы не должен быть меньше допускаемого для проложенного в ней кабеля самого большого сечения (пункт 4094 настоящих Правил).
4109. Суммарная площадь поперечных сечений всех кабелей, определенная по их внешним диаметрам, не должна превышать 40 % площади внутреннего поперечного сечения трубы.
4110. Трубы должны быть проложены таким образом, чтобы в них не могла скапливаться вода. При необходимости в трубах должны предусматриваться вентиляционные отверстия по возможности в самых высоких и низких точках так, чтобы обеспечивалась циркуляция воздуха и предотвращалась конденсация паров. Отверстия в трубах следует выполнять только на тех участках, где это не увеличивает опасность взрыва или пожара и исключается возможность заливания труб водой.
4111. Трубы должны быть механически и электрически непрерывными и надежно заземлены.
4112. Трубы для прокладки кабелей, проложенные вдоль корпуса судна, которые могут быть повреждены вследствие деформации корпуса судна, должны иметь соответствующие компенсационные устройства.

421. Подключение и соединение кабелей

4113. Концы кабеля с резиновой изоляцией, вводимого в машины, аппараты, распределительные устройства и другое оборудование, должны иметь надлежащее контактное, защитное и уплотнительное оконцевание, обеспечивающее надежный электрический контакт, не допускающее проникновения влаги внутрь кабеля и защищающее изоляцию жил кабеля от механических повреждений, воздействия воздуха и масляных паров.
Жилы кабелей, подключаемых к светильникам, нагревательным и отопительным приборам, должны иметь защитные теплостойкие оконцевания для предохранения кабеля от перегрева.
4114. Соединение кабелей в местах их разветвлений или подключений должно производиться в разветвительных коробках с помощью зажимов.
4115. Защитная оболочка кабеля, вводимого в устройство, должна входить внутрь устройства не менее чем на 10 мм.

422. Маркировка кабелей

4116. Маркировка кабелей должна выполняться на судне в соответствии с проектной документацией.
4117. Способ маркирования должен обеспечивать сохранность маркировки на весь период эксплуатации кабелей.
4118. Маркировке подлежат магистральные кабели.

Раздел 61. Грозозащитные устройства

423. Общие требования

4119. Суда должны иметь молниеотводные устройства, перекрывающие защищаемую зону (открытые пространства судна, где возможно существование газовоздушных смесей или возможно размещение взрыво- или пожароопасных грузов, материалов, взрывоопасного оборудования и людей), а суда, на которых вторичные проявления молнии могут привести к пожарам и взрывам, должны иметь устройства грозозащитного заземления.
Несамоходные суда, эксплуатируемые без команды, могут не иметь молниеотводного устройства, если они предназначены для перевозки минеральных грузов (камня, гравия и т. д.).
Использование антенн в качестве молниеотводов не допускается. Антенные устройства должны быть установлены ниже молниеуловителя.
4120. Молниеотводное устройство должно состоять из молниеуловителя, отводящего провода и заземления.
На металлических мачтах молниеотводное устройство допускается не устанавливать, если предусмотрен надежный электрический контакт мачты с металлическим корпусом или с местом заземления.

424. Молниеуловитель

4121. На судах с металлическими корпусами в качестве молниеуловителей следует использовать собственные направленные вверх конструкции: мачты, полумачты, элементы надстройки и т. п., если предусмотрен надежный электрический контакт таких конструкций с металлическим корпусом.
Дополнительные молниеуловители должны применяться только в тех случаях, когда собственные элементы конструкции не обеспечивают молниезащиты.
4122. Если на топе металлической мачты установлено электрическое оборудование, должен быть предусмотрен надежно заземленный молниеуловитель.
4123. На каждой мачте или стеньге, изготовленной из непроводящего материала, должно быть установлено надежно заземленное молниеотводное устройство.
4124. Молниеуловитель должен быть изготовлен из прута диаметром не менее 12 мм. В качестве материала прута могут применяться медь, медные сплавы или сталь, защищенная от коррозии. Для алюминиевых мачт должен применяться алюминиевый молниеуловитель. На молниеуловителях крепление каких-либо антенн или других устройств не допускается.
4125. Молниеуловитель должен крепиться к мачте таким образом, чтобы он возвышался над топом мачты или устройством, находящимся выше топа мачты, не менее чем на 300 мм.

425. Отводящий провод

4126. Отводящий провод должен изготавливаться из прута, полосы или многопроволочного провода площадью сечения не менее 70 мм2 при применении меди или ее сплавов и не менее 100 мм2 при применении стали, причем стальной отводящий провод должен быть защищен от коррозии.
4127. Отводящие провода должны прокладываться по наружной стороне мачт и надстроек по возможности прямолинейно или с минимальным числом изгибов, которые должны быть плавными и выполненными с возможно большим радиусом.
4128. Отводящие провода не должны проходить через взрывоопасные пространства и помещения.
4129. На судах с неметаллическими корпусами должен быть предусмотрен отдельный на всем его протяжении (включая соединение с заземлением) отводящий провод молниеотводного устройства, который не должен подсоединяться к шинам защитного и рабочего заземления.

426. Заземление

4130. Отводящий провод должен быть надежно присоединен к корпусу судна (подпункт 6) пункта 3631 настоящих Правил).
4131. Необходимо предусматривать устройства, обеспечивающие подсоединение заземления молниеотвода или стального корпуса судна к заземлению на берегу, когда судно находится в доке или на стапеле.

427. Соединения в молниеотводном устройстве

4132. Соединения между молниеуловителем, отводящим проводом и заземлением должны выполняться сваркой или болтовыми зажимами.
4133. Площадь контактной поверхности между отводящим проводом и молниеуловителем или заземлением должна быть не менее 1000 мм2. Соединяющие зажимы и соединительные болты должны быть изготовлены из меди, медных сплавов или стали, имеющей защиту от коррозии.
4134. Сопротивление между молниеотводом и корпусом должно быть не более 0,03 Ом.

428. Устройства грозозащитного заземления

4135. Грозозащитному заземлению подлежат изолированные металлические конструкции, подвижные соединения, трубопроводы, экраны электрических сетей и линий связи, узлы ввода во взрывоопасные помещения.
4136. Все трубопроводы для нефтепродуктов, а также все прочие трубопроводы, которые связаны со взрывоопасными помещениями и расположены на открытых участках палубы или в помещениях, не имеющих электромагнитного экранирования, должны заземляться на корпус судна не более чем через каждые 10 м по длине.
Все трубопроводы, расположенные на верхней палубе, где возможно существование взрывоопасных газов, не связанных со взрывоопасными помещениями, должны заземляться на корпус судна не более чем через каждые 30 м по длине.
4137. Металлические части, находящиеся вблизи отводящих проводов, должны быть заземлены, если они не расположены на заземленных конструкциях или не соединены другим способом с корпусом судна. При этом устройства или металлические части, находящиеся на расстоянии до 200 мм от отводящих проводов, должны быть соединены с отводящим проводом таким образом, чтобы исключалась возможность искрения.
4138. Соединения элементов должны быть доступны для контроля и расположены по возможности в местах, где они не будут подвергаться случайным механическим воздействиям.

Раздел 62. Электрическое оборудование напряжением более 1000 В

429. Общие требования

4139. Требования настоящего раздела распространяются на электрическое оборудование напряжением более 1000 В, но не более 11000 В, переменного тока и дополняют требования, изложенные в других разделах настоящей части Правил.
4140. Изоляционные материалы, применяемые для электрического оборудования, должны обеспечивать во время эксплуатации судна сопротивление изоляции 1500 Ом на 1 В номинального напряжения, но не менее 2 МОм.
4141. У входа в специальное электрическое помещение должны находиться предостерегающие надписи, указывающие значение напряжения. Корпуса электрического оборудования, установленного вне специальных электрических помещений, должны снабжаться предостерегающими надписями, указывающими значение напряжения.

430. Распределение электрической энергии

4142. В установках должны применяться следующие системы распределения электрической энергии:
1) системы с изолированной нулевой точкой;
2) система с нулевой точкой, соединенной с корпусом судна через высокоомный резистор (реактор), при условии, что любой возможный ток не будет проходить непосредственно через любое из взрывоопасных помещений и пространств.
4143. Полное сопротивление заземления нулевой точки должно быть подобрано таким образом, чтобы ток короткого замыкания на корпус судна не превышал номинального тока наибольшего генератора в данной системе, но был не менее чем в 3 раза больше значения тока, необходимого для срабатывания каждой из примененных защит от замыкания на корпус судна.
Допускается присоединение всех резисторов (реакторов) к общей заземляющей шине, которая по меньшей мере в двух местах должна быть соединена с корпусом судна.
4144. Если распределение электрической энергии осуществляется от отдельных секций, способных работать самостоятельно, каждая из них должна иметь отдельный заземляющий реактор.
4145. Нулевые точки генераторов, предназначенных для параллельной работы, допускается соединять вместе перед заземляющим резистором (реактором).
4146. Нулевая точка генератора должна быть заземлена через резистор (реактор) на распределительном щите или непосредственно у генератора.
4147. В нулевом проводе каждого генератора должен быть предусмотрен разъединитель, с помощью которого можно отключать заземление нулевой точки генератора.
4148. Номинальные напряжения систем распределения электрической энергии должны соответствовать указанным в приложении 410 настоящих Правил.
4149. Питание судовой сети от внешнего источника электрической энергии должно быть предусмотрено только для судов, эксплуатируемых в условиях стоянки, таких, как плавучие доки и т.д.

431. Устройства защиты

4150. При применении в оборудовании разных напряжений должны быть приняты меры, исключающие перенос более высокого напряжения на цепи с более низким напряжением.
4151. Защита от перегрузки должна устанавливаться во всех фазах систем переменного тока.
Применение предохранителей не допускается.
4152. В сетях с изолированной нулевой точкой должна быть установлена световая и звуковая сигнализация замыкания на корпус.
4153. Должны быть предусмотрены термодатчики в статорных обмотках электрических машин для сигнализации о повышении температуры обмоток сверх установленной нормативами.
4154. Генераторы должны иметь защиту от замыкания на корпус.
4155. Возбуждение генераторов должно сниматься при срабатывании любого вида защиты генераторов.
4156. Генераторы должны быть снабжены устройством защиты от внутренних повреждений и от токов короткого замыкания в кабеле, соединяющем генераторы со щитом.
4157. Трансформаторы со стороны высокого напряжения должны быть защищены от токов короткого замыкания автоматическими выключателями.
4158. Трансформаторы со стороны низкого напряжения должны быть защищены от перегрузки.
4159. Измерительные трансформаторы напряжения должны быть защищены от токов короткого замыкания.

432. Защитные заземления

4160. Металлические корпуса электрического оборудования должны быть заземлены наружными гибкими проводами сечением, рассчитанным на ток однофазного короткого замыкания, но не менее 16 мм². Заземляющие провода должны быть маркированы.
4161. Заземляющие проводники могут соединяться сваркой или болтами диаметром не менее 10 мм.

433. Размещение и степень защиты электрического оборудования

4162. Электрическое оборудование должно устанавливаться в специальных электрических помещениях и иметь защитное исполнение не ниже IP23 (глава 434 настоящих Правил).
Клеммные коробки электрических машин должны иметь степень защиты не ниже IP44.
В обоснованных случаях может быть допущена установка оборудования вне специальных электрических помещений при условии защитного исполнения не ниже IP44 и обеспечения доступа к токоведущим частям только при снятом напряжении или при использовании специального инструмента.
4163. В специальном электрическом помещении должна находиться схема соединений и размещения электрического оборудования.

434. Распределительные устройства

4164. Распределительные щиты должны закрываться специальным ключом, отличным от ключей распределительных щитов и устройств низкого напряжения.
Открывание дверей или выдвижение отдельных элементов должно быть возможно только после отключения от электрической сети данной панели или распределительного щита.
4165. Автоматические выключатели, применяемые в распределительных щитах, должны быть выдвижными.
Выключатели должны иметь устройство, которое фиксирует их в выдвинутом положении.
Должно быть предусмотрено автоматическое закрывание неподвижных токоведущих контактов разъема при помощи изоляционных перегородок в выдвинутом положении выключателя.
4166. Выполнение защитного заземления должно соответствовать требованиям Правил устройства электроустановок (далее - ПУЭ) и стандартам.
4167. Вдоль распределительных щитов следует обеспечить проходы для осмотра щита и электрической аппаратуры шириной не менее 800 мм между перегородкой и щитом и 1000 мм между параллельно установленными секциями щита.
Если такие проходы предназначены для обслуживания, их ширина должна быть увеличена до 1000 и 1200 мм соответственно.
Ширина этих проходов требуется независимо от рода применяемых средств защиты от прикосновения, выполненных в виде плотных дверей, сетки или изоляционных поручней.
Двери, сплошные перегородки и перегородки из сетки должны быть высотой не менее 1800 мм.
Перфорированные перегородки или перегородки из сетки должны обеспечивать степень защиты не менее IP2X.
Щиты должны быть оборудованы двумя изоляционными поручнями, один из которых установлен вдоль щита на высоте 600 мм, а другой - на высоте 1200 мм.
4168. Расстояние между токоведущими частями, находящимися под напряжением, и защитными заграждениями должно быть не менее указанного в приложении 411 настоящих Правил.
4169. Расстояния между частями, находящимися под напряжением с разными потенциалами, или между частями под напряжением и заземленными металлическими частями, или наружным кожухом по воздуху, должны быть не менее указанных в приложении 412 настоящих Правил.
4170. На главном распределительном щите должны быть установлены разъединительные устройства для разъединения системы сборных шин не менее чем на две независимые секции.
4171. Если для привода механизма автоматических и других выключателей требуется источник энергии, то ее запас должен быть достаточным для действия всех аппаратов по меньшей мере два раза.

435. Клеммные коробки

4172. В генераторах и двигателях все концы обмоток статора должны быть выведены в клеммную коробку, отдельную от коробки на низшие напряжения.
4173. В ящиках, гнездах и клеммных коробках электрического оборудования установка присоединений и проводов на более низкое напряжение не допускается.

436. Трансформаторы

4174. Должны применяться сухие трансформаторы, имеющие заземленные экраны между обмотками высшего и низшего напряжений.
4175. Отключение трансформатора со стороны высокого напряжения должно вызывать отключение выключателя на стороне низкого напряжения.
4176. Если на стороне низкого напряжения трансформаторов имеется изолированная нулевая точка, то между нулевой точкой каждого трансформатора и корпусом судна должен быть предусмотрен искроразрядный предохранитель. Предохранитель должен быть рассчитан не более чем на 80 % минимального испытательного напряжения устройств, питаемых от данного трансформатора.
4177. К разряднику допускается параллельное присоединение аппаратуры для контроля состояния изоляции низковольтной установки или для обнаружения места повреждения этой изоляции. Такая аппаратура не должна препятствовать надежному действию разрядника.

437. Кабельная сеть

4178. Кабельная сеть трехфазного тока должна выполняться трехжильными кабелями.
4179. Площадь сечения жилы кабелей для силовых цепей должна быть не менее 10 мм².
4180. Конструкция, тип и допускаемые токовые нагрузки применяемых кабелей являются в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
4181. Кабели должны прокладываться отдельно от кабелей на напряжение ниже 1000 В.
4182. При прокладке кабелей должны быть выполнены следующие условия:
1) допускается совместная прокладка кабелей, предназначенных для канализации электрической энергии различных по значению напряжений, при условии, что изоляция всех проложенных совместно кабелей рассчитана на наибольшее из этих напряжений;
2) кабели не должны проходить через жилые помещения;
3) расстояние между наружными оболочками кабелей на разные номинальные напряжения должно быть равно по меньшей мере удвоенному внешнему диаметру более толстого из этих кабелей, но не менее 50 мм;
4) кабели, проходящие вне специальных электрических помещений, должны прокладываться в заземленных металлических трубопроводах или каналах или должны быть защищены заземленными металлическими кожухами.
Допускается открытая прокладка таких кабелей, имеющих непрерывную металлическую броню, которая должна быть надежно заземлена.
4183. Установка соединительных коробок или выполнение соединений другим способом с целью устранения обрывов или удлинения кабеля (сращивания) не допускается.

Раздел 63. Электрическое оборудование холодильных установок

438. Распределение электрической энергии

4184. Электрические приводы холодильных установок рефрижераторных судов должны питаться по отдельным линиям от распределительного щита холодильной установки или от главного распределительного щита. Холодильные вентиляторы должны получать питание от распределительного щита холодильной установки или от другого распределительного щита, питаемого от главного распределительного щита. Независимо от способа питания приводы холодильных установок в случае перегрузки генераторов должны отключаться в последнюю очередь.
Электрические приводы аварийных вентиляторов, указанных в пункте 2242 настоящих Правил, не должны питаться от распределительного щита, от которого запитаны электрические приводы основных вентиляторов. Питание привода аварийных вентиляторов должно осуществляться от главного распределительного щита или от щита, питаемого непосредственно от главного распределительного щита.
4185. Если в качестве холодильного агента применяется аммиак, необходимо предусмотреть устройство для аварийного дистанционного отключения распределительного щита холодильной установки:
1) с поста управления холодильной установкой в помещении холодильных машин;
2) с места, расположенного вне помещений, которые могут заполняться аммиаком в случае аварии в помещении холодильных машин;
3) снаружи, вблизи каждого выхода из помещения холодильных машин.
Аппаратура для аварийного дистанционного отключения должна устанавливаться таким образом, чтобы она не могла быть случайно приведена в действие.
4186. Устройства для аварийного дистанционного отключения распределительного щита аммиачной холодильной установки должны одновременно отключать электрические приводы холодильных компрессоров, если они питаются от главного распределительного щита, обесточивать сеть основного освещения в помещениях холодильных машин и включать электрические приводы аварийных вентиляторов, оросительную систему, водяные завесы и запасное освещение.
Дополнительно вблизи устройства для аварийного дистанционного отключения распределительного щита аммиачной холодильной установки должны быть установлены устройства для дистанционного включения в любой последовательности аварийных вентиляторов, оросительной системы, водяных завес и запасного освещения без отключения распределительного щита холодильной установки.

439. Вентиляция и запасное освещение

4187. Если в качестве холодильного агента применяется аммиак, то электрические двигатели вытяжных вентиляторов аварийной вентиляции помещений холодильных машин, установленные в вытяжных каналах, должны быть взрывозащищенного исполнения (пункт 3683 настоящих Правил).
4188. Электрические двигатели вентиляторов, находящиеся в струе воздуха, поступающего из охлаждаемых судовых помещений, должны быть исполнения IP55.
4189. Если в качестве холодильного агента применяется аммиак, то кроме светильников нормального освещения в помещении холодильных машин должны быть предусмотрены взрывозащищенные светильники запасного освещения (пункт 3683 настоящих Правил).
Питание запасного освещения должно быть независимым от питания электрического оборудования и светильников нормального освещения.

Раздел 64. Дополнительные требования к отдельным типам судов

440. Пассажирские суда

4190. Системы питания ответственных устройств (глава 373 настоящих Правил) должны быть выполнены таким образом, чтобы пожар в одной вертикальной противопожарной зоне не повредил указанные системы питания потребителей, расположенных в любой другой вертикальной противопожарной зоне. Указанное требование считается выполненным, если главные и аварийные питающие линии этих потребителей, проходящие через любую такую зону, проложены на возможно большем расстоянии друг от друга по вертикали и горизонтали.
4191. Система авральной сигнализации должна состоять из двух самостоятельных групп: для пассажиров и экипажа.
На пассажирских судах длиной до 25 м допускается иметь одну группу авральной сигнализации.
4192. Дистанционные отключающие устройства, указанные в главах 389, 392, 393 настоящих Правил должны быть защищены от доступа к ним посторонних лиц.
4193. На судах, которые имеют двери с дистанционно управляемыми приводами закрытия, в рулевой рубке должна быть предусмотрена исполнительная сигнализация закрытия дверей. В месте расположения дверей должна быть предусмотрена звуковая и световая сигнализация о начале работы привода закрытия, которая должна функционировать до полного закрытия.

441. Нефтеналивные суда

§ 1. Общие требования

4194. Требования настоящей главы распространяются на электрическое оборудование нефтеналивных и приравненных к ним судов (в дальнейшем - нефтеналивных судов), предназначенных для перевозки воспламеняющихся жидкостей и сжиженных газов или для работы с ними.
4195. Помещения и пространства на наливных судах, предназначенных для перевозки воспламеняющихся жидкостей и сжиженных газов с температурой вспышки паров до 60 ⁰С или для работы с ними, разделяются на взрывоопасные или невзрывоопасные, с температурой вспышки паров 60 ⁰С и выше - на пожароопасные и непожаробезопасные.
4196. Категории взрывоопасных и пожароопасных помещений и пространств на судах приведены в приложении 413 настоящих Правил.
4197. К пожароопасным помещениям и пространствам к первой категории относятся:
1) отсеки и грузовые цистерны для воспламеняющихся жидкостей и сжиженных газов;
2) коффердамы, отделяющие отсеки и цистерны, указанные в зоне 1, от смежных помещений, и помещения, смежные с ними, не отделенные коффердамами и не имеющие принудительной вентиляции;
3) грузовые трюмы, предназначенные для перевозки в таре воспламеняющихся жидкостей и сжиженных газов;
К пожароопасным помещениям и пространствам ко второй категории относятся:
4) насосные отделения для перекачивания воспламеняющихся жидкостей и компрессорные отделения сжиженных газов;
5) закрытые и полузакрытые помещения для хранения грузовых шлангов для перекачивания воспламеняющихся жидкостей и сжиженных газов;
6) закрытые и полузакрытые помещения, через которые проходят трубопроводы для перекачивания воспламеняющихся жидкостей и сжиженных газов;
7) помещения, смежные с отсеками, указанные в зоне 1, не отделенные коффердамами, но имеющие принудительную вентиляцию;
8) помещения, над насосными отделениями, а также над вертикальными коффердамами, смежными с отсеками и цистернами, указанными в зоне 1;
9) открытые пространства над палубами грузовых танков коффердамов на расстоянии от них менее 2,4 м по вертикали не менее 3 м по горизонтали;
10) открытые пространства на расстоянии менее 3 м в любом направлении по горизонтали от закрытых цистерн, баков, мерников и т.п. и не менее 2,4 м по вертикали над ними;
11) открытые пространства на расстоянии менее 3 м в любом направлении от места выходов газов из вентиляционных и газоотводных труб и подобных устройств;
12) полузакрытые пространства, смежные с отсеками и цистернами, указанными в зоне 1, а также пространства, через которые проходят трубопроводы для перекачивания воспламеняющихся жидкостей и сжиженных газов, в пределах 3 м от этих трубопроводов в любом направлении.
4198. Распределение электрической энергии с использованием корпуса судна в качестве обратной цепи и систем с заземленной нейтралью или полюсом запрещается.

§ 2. Степень защищенности и виды защиты
электрического оборудования

4199. Степень защищенности и виды защиты электрического оборудования должны соответствовать утвержденным стандартам на взрывозащищенное оборудование и иметь соответствующую маркировку в соответствии с приложением 386 к настоящим Правилам.
4200. Во взрывоопасных помещениях и пространствах не допускается установка электрического оборудования, за исключением:
1) датчиков, светильников и сигнальных фонарей с оболочкой под избыточным давлением (Ехр), со взрывонепроницаемой оболочкой или повышенной надежности против взрыва (Ехе);
2) электрических двигателей повышенной надежности против взрыва (Ехе), со взрывонепроницаемой оболочкой (Ехd, или с оболочкой) под избыточным давлением (Ехр);
3) соединительных коробок повышенной надежности против взрыва (Ехе) или со взрывонепроницаемой оболочкой (Ехd);
4) устройств пожарной сигнализации взрывозащищенного исполнения;
5) кабелей, питающих указанное выше оборудование и устройства при условии их прокладки в стальных трубах. Соединение труб с электрооборудованием и между собой должно обеспечивать газонепроницаемость.
4201. В коффердамах, примыкающих к грузовым отсекам и танкам, допускается установка электрического оборудования только в искробезопасном исполнении.
4202. В пространствах на открытой палубе над грузовыми отсеками и танками по всей ширине судна и на 3 м в нос и корму от их крайних переборок до высоты 2,4 м над палубой допускается устанавливать только:
электрическое оборудование, указанное в пункте 4201 настоящих Правил;
кабельные трассы в газонепроницаемых трубах.
4203. В пожароопасных помещениях первой категории (коффердамах и т.д.) электрическое оборудование должно устанавливаться в исполнении не ниже IP56.
Кабели должны прокладываться в трубах в соответствии с требованиями главы 420 настоящих Правил.
4204. В пожароопасных помещениях второй категории электрическое оборудование должно устанавливаться в исполнении не ниже IP44, осветительное оборудование - IP54.
В пожароопасных помещениях второй категории электрическое оборудование должно устанавливаться в исполнении не ниже IP55.
4205. На судах, перевозящих и перекачивающих бензин и сырую нефть, во взрывоопасных помещениях и пространствах должно применяться электрическое оборудование, предназначенное для работы во взрывоопасных смесях категорий и групп не ниже ПВ - ТЗ (приложение 390 к настоящим Правилам).

§ 3. Электрическая сеть и прокладка кабелей

4206. Во взрывоопасных зонах 0 и 1 не допускается установка штепсельных розеток. В этих помещениях могут быть использованы ручные фонари взрывозащищенного исполнения с индивидуальным встроенным источником электрической энергии.
4207. Переносной электроинструмент и переносное освещение, эксплуатирующиеся во взрывоопасных зонах должны подключаться вне этих зон.
4208. Кабели в грузовых отсеках, цистернах и коффердамах должны прокладываться в стальных трубах, не имеющих соединений с оборудованием, перечисленным в пункте 4200 настоящих Правил.
4209. Над палубой грузовых отсеков вне взрывоопасных пространств кабели должны прокладываться в каналах (желобах) или в трубах в соответствии с главой 418 настоящих Правил.
Кабели в желобах должны быть закреплены во избежание бокового смещения.
4210. Гибкие кабели, применяемые для переносного электрооборудования, используемого в ходе сбора нефти, должны быть с металлической оплеткой, покрытой непроницаемой наружной оболочкой из устойчивого к нефтепродуктам материала.
4211. Кабели должны быть защищены от воздействия нефтепродуктов.
4212. Устройства для измерения сопротивления изоляции должны быть изготовлены так, чтобы ток на "землю" не превышал 30 мА, а индуктивность соединения на "землю" в цепи устройства не превышала 60 мГн.

§ 4. Освещение

4213. Насосное отделение может освещаться только через герметичные простеночные иллюминаторы из взрывобезопасного помещения. Стекла иллюминаторов должны иметь толщину не менее 12 мм и быть защищены с обеих сторон сеткой от механических повреждений.
4214. Насосное отделение должно иметь не менее двух групп освещения, питаемых по отдельным фидерам.
4215. Светильники взрывозащищенного исполнения должны устанавливаться таким образом, чтобы вокруг них оставалось свободное пространство не менее 100 мм.
4216. Выключатели освещения должны находиться вне помещений и пространств первой и второй категорий.

§ 5. Электрическое отопление, заземление

4217. Установка стационарных электрических отопительных приборов допускается лишь вне помещений первой и второй категорий нефтеналивных судов, предназначенных для перевозки воспламеняющихся жидкостей и сжиженных газов с температурой вспышки паров до 60 ҮС, и помещений первой категории, а также насосных отделений нефтеналивных судов, предназначенных для перевозки воспламеняющихся жидкостей и сжиженных газов с температурой вспышки паров 60 0С и выше, если отопительные приборы снабжены терморегуляторами.
4218. Соединение токоведущих частей с корпусом судна, за исключением заземлений конденсаторов защиты от электрических радиопомех, вторичных обмоток трансформаторов тока, а также в устройствах измерения и контроля сопротивления изоляции, не допускается.
4219. Все электрическое оборудование независимо от значения номинального напряжения, устанавливаемое в помещениях и пространствах первой и второй категорий, должно быть заземлено в соответствии с требованиями главы 354 настоящих Правил.
4220. На каждом нефтеналивном судне, предназначенном для перевозки воспламеняющихся жидкостей и сжиженных газов с температурой вспышки паров до 60 ҮС, для защиты от возможного искрообразования, связанного со статическим электричеством, должны быть предусмотрены устройства антистатического заземления.
Антистатическому заземлению подлежат все электропроводные (металлические) элементы систем, отдельные устройства и детали (цистерны, насосы, трубопроводы и системы, путевая и оконечная арматура) с нефтепродуктами, размещенные во взрывоопасных помещениях и пространствах или временно в них устанавливаемые (моечные машинки, переносные насосы).
4221. При заземлении трубопроводов должна соблюдаться непрерывность заземления. Трубопроводы должны быть заземлены на корпус судна в начале и в конце, а также в конце каждого ответвления.
4222. Специальное заземление для снятия зарядов статического электричества необходимо предусматривать только в том случае, если отсутствуют заземления других назначений (защитное, грозозащитное, защита от помех радиоприему).
4223. Конструкция перемычек антистатического заземления должна удовлетворять требованиям к защитному заземлению электрооборудования в соответствии с главой 354 настоящих Правил.
Значение электрического сопротивления между корпусом судна и каждой из изолированных друг от друга деталей не должно превышать 106 Ом, при площади контакта измерительного электрода (щупа) заземления прибора с поверхностью испытываемого оборудования не более 20 мм2.
4224. Перед входами во взрывоопасные зоны, помещения и пространства должны быть предусмотрены средства снятия статического электричества с персонала: неокрашенные рукоятки, электрические пластины, увлажняемые маты и т.п.

§ 6. Насосные отделения, электроподогрев вязких нефтепродуктов

4225. Должна быть предусмотрена блокировка устройств включения питания электрического двигателя грузового насоса и электрического привода вентиляции насосного отделения, обеспечивающую возможность пуска электрического двигателя насоса только после того, как насосное отделение будет провентилировано десятикратным обменом воздуха.
4226. Каждый электрический двигатель грузовых насосов должен быть снабжен устройством дистанционного отключения, расположенным вблизи входа в насосное отделение.
4227. Наибольшая температура поверхности нагревательных элементов установки электроподогрева должна быть не менее чем на 10 ҮС ниже температуры вспышки паров подогреваемого нефтепродукта.
4228. Толщина слоя нефтепродукта над поверхностью нагревательных и токоведущих элементов должна быть не менее 100 мм.
4229. При применении для подогрева нефтепродуктов нагревательных элементов, изолированных от нефтепродуктов, значение сопротивления изоляции нагревательной установки должно быть не менее 0,5 МОм.

442. Суда для перевозки транспортных средств с топливом
в баках и автомобильных цистерн для горючих жидкостей

4230. Требования настоящей главы распространяются на электрическое оборудование трюмов, других помещений и пространств, предназначенных для перевозки на грузовых судах и паромах транспортных средств с топливом в баках и автомобильных цистерн для горючих жидкостей.
4231. Трюмы и помещения, перечисленные в пункте 4230 настоящих Правил, относятся к взрывоопасным помещениям и пространствам.
4232. Кабели должны быть защищены от механических повреждений. Кабели, расположенные горизонтально, следует прокладывать на высоте не менее 450 мм над сплошной палубой или платформой, исключающей свободное проникновение газов вниз. Проходы кабелей через палубы и переборки должны быть газонепроницаемыми.
4233. Электрическое оборудование, установленное в каналах вытяжной вентиляции, должно быть взрывозащищенным - повышенной надежности против взрыва (Ехе) или со взрывонепроницаемой оболочкой (Exd).
4234. Светильники, установленные в трюмах и помещениях, указанных в пункте 4230 настоящих Правил, должны быть разделены не менее чем на две группы, каждая из которых должна получать питание по отдельной цепи.
4235. В трюмах и помещениях, находящихся выше главной палубы, в зоне выше 450 мм над палубой или платформой, исключающей свободное проникновение газов вниз, допускается устанавливать электрическое оборудование со степенью защиты не менее IP55 при вентиляции, обеспечивающей десятикратный обмен воздуха в час.
4236. Электрическое оборудование с видом взрывозащиты искробезопасная электрическая цепь (Exi), с оболочкой под избыточным давлением (Ехр), со взрывонепроницаемой оболочкой (Exd) или повышенной надежности против взрыва (Ехе) должно быть установлено:
1) в нижней части помещений, находящихся выше главной палубы, в зоне до 450 мм от палубы (или платформы), исключающей свободное проникновение газов вниз;
2) в трюмах и помещениях, находящихся ниже главной палубы.

443. Суда для перевозки изотермических контейнеров

§ 1. Питание и распределение электрической энергии

4237. За номинальную мощность электрических устройств изотермических контейнеров следует принимать их установленную мощность.
Потребляемая мощность электрического оборудования изотермического контейнера в номинальных условиях работы не должна превышать 15 кВт (18,75 кВ-А).
Применение коэффициентов одновременности работы является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
4238. Устройство для защиты источников электрической энергии от перегрузки, предусмотренное в пункте 3873 настоящих Правил, должно обеспечивать отключение изотермических контейнеров от главного распределительного щита в последнюю очередь.
4239. Электрические установки изотермических контейнеров должны подключаться с помощью штепсельных розеток к специальным распределительным устройствам, получающим питание от главного распределительного щита судовой электростанции по отдельным линиям через разделительные трансформаторы.
4240. Электрическая сеть штепсельных розеток, предназначенная для питания электрических установок изотермических контейнеров, должна иметь номинальное напряжение 220 или 380 В трехфазного переменного тока частотой 50 Гц либо 240 или 440 В трехфазного тока частотой 60 Гц.

§ 2. Распределительные устройства и трансформаторы

4241. Вторичная обмотка разделительных трансформаторов должна иметь изолированную нулевую точку.
4242. Каждое распределительное устройство должно быть оборудовано аппаратурой, обеспечивающей:
1) световую сигнализацию о наличии напряжения на щитах;
2) включение и отключение каждой линии, питающей штепсельные розетки;
3) защиту от токов короткого замыкания на отходящих линиях, питающих штепсельные розетки;
4) измерение значения сопротивления изоляции и звуковую сигнализацию при недопустимо низком его значении.

§ 3. Штепсельные розетки

4243. В трюмах, предназначенных для перевозки изотермических контейнеров, должны применяться штепсельные розетки только для питания контейнеров, имеющие степень защиты не меньшую, чем IP55, а для открытых палуб - IP56.
В случае применения систем электрического дистанционного контроля за температурой, влажностью и другими параметрами изотермических контейнеров допускается устанавливать в трюмах или на палубах дополнительные штепсельные розетки для подключения таких устройств контроля.
4244. Штепсельные розетки для питания электрических устройств изотермических контейнеров должны иметь выключатель с блокировкой, исключающей возможность разъединения или соединения вилки с розеткой в положении выключателя: "Включено", и табличку с указанием значения напряжения.
4245. Питание электрической установки изотермического контейнера от судовой электрической сети должно производиться при прямом чередовании фаз L1, L2, L3 согласно схеме, приведенной в приложении 414 настоящих Правил.
4246. Штепсельные розетки, предназначенные для питания электрических установок изотермических контейнеров, должны быть рассчитаны на номинальные токи:
60 А - для напряжения 220 В, 50 Гц (или 240 В, 60 Гц);
32 А - для напряжения 380 В, 50 Гц (или 440 В, 60 Гц).
4247. Штепсельные соединения должны иметь конструкцию, исключающую возможность соединения вилок для одного напряжения с розеткой для другого напряжения.
4248. Конструкция и присоединительные размеры штепсельных розеток и вилок должны соответствовать международным стандартам.
4249. Гнездо штепсельной розетки, предназначенное для подключения жилы заземления гибкого кабеля изотермического контейнера, должно быть заземлено с помощью жилы заземления в питающей линии в том месте, где установлено распределительное устройство питания изотермических контейнеров.

444. Суда - катамараны

4250. В каждом корпусе судна должно быть предусмотрено не менее одного основного источника электрической энергии.
4251. В каждом корпусе судна должен быть установлен главный распределительный щит. Допускается установка одного главного распределительного щита, расположенного выше главной палубы.
4252. Должно быть предусмотрено секционирование шин по электропитанию корпусов судна.
4253. Аварийные потребители каждого корпуса судна должны получать питание от аварийного источника электрической энергии по отдельным питающим линиям.

445. Плавучие краны

4254. Аккумуляторные помещения и ящики, а также помещения аварийных источников электрической энергии на плавучих кранах могут располагаться ниже главной палубы при соблюдении всех требований глав 369 и 400 настоящих Правил.
4255. Для подачи звуковых сигналов во время грузовых операций кран должен быть снабжен звуковым сигнальным средством, управляемым из кабины крановщика.
4256. С целью исключения возможности произвольного включения электрического привода должна применяться нулевая защита.
4257. Требования к механизмам и органам управления грузоподъемных устройств предусмотрены разделом 44 настоящих Правил.

446. Стоечные суда

4258. В качестве основных источников электрической энергии на пассажирских и нефтеналивных автономных стоечных судах должно предусматриваться не менее двух генераторов.
4259. Системы питания и сигнализации ответственных систем и устройств (глава 373 настоящих Правил) плавучих гостиниц и общежитий должны осуществляться в соответствии с пунктами 4190 - 4191 настоящих Правил.
Сигнально-отличительные фонари допускается питать от щитов освещения.
4260. В каждой плавучей гостинице должен быть установлен автономный аварийный источник электрической энергии, обеспечивающий питание потребителей в соответствии с пунктом 3751 настоящих Правил в течение 30 мин.
На других стоечных судах установка аварийного источника энергии является предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
4261. При питании стоечного судна от береговой электрической сети с глухозаземленной нейтралью все судовые сети должны выполняться с нулевым защитным проводником, при этом полная проводимость нулевого защитного проводника во всех случаях должна быть не менее 50 % проводимости фазного проводника.
4262. В целях удовлетворения требованиям пункта 4261 настоящих Правил, нулевые защитные проводники должны располагаться в одной оболочке с фазными.
4263. При использовании в качестве основного источника электроэнергии береговой электрической сети с глухозаземленной нейтралью, а в качестве резервного источника - дизель-генератора, система распределения от генератора должна быть с глухозаземленной нейтралью.

447. Доки

§ 1. Область распространения, защитное исполнение корпусов
электрического оборудования и заземление

4264. Настоящая глава распространяется на:
1) электроприводы, их системы управления, системы контроля, сигнализации, обеспечивающие погружение и всплытие дока;
2) устройства заземления докуемого судна.
4265. Защитное исполнение корпусов электрического оборудования должно соответствовать приложению 385 настоящих Правил, с учетом того, что сухие отсеки башен дока относятся к помещениям повышенной влажности IP44, а сухие отсеки понтонов, туннели в понтонах и другие подобные помещения - к особо сырым помещениям IP55.
4266. Заземление на корпус дока каждого докуемого судна должно быть выполнено не менее чем двумя специальными гибкими кабельными перемычками сечением не менее 70 мм² каждая, а на доке должны быть предусмотрены устройства для подключения их к корпусу дока.
4267. Для соединения корпуса дока с устройством заземления на берегу на доке должно быть предусмотрено не менее двух медных гибких кабелей сечением не менее 70 мм² каждый и устройства для присоединения этих кабелей к корпусу дока.
4268. Все корпусные секции, понтоны, башни и подобные конструкции дока должны иметь надежное электрическое соединение между собой.

§ 2. Число и мощность источников электрической энергии

4269. В качестве основных источников электрической энергии для доков необходимо применять:
1) генераторы;
2) береговую электрическую энергосистему.
4270. В качестве основных источников электрической энергии на автономных доках необходимо предусматривать не менее двух генераторов и в дополнение к ним при необходимости береговую электрическую энергосистему.
Для неавтономных доков допускается использование только береговой электрической энергосистемы.
4271. Мощность основных генераторов автономных доков или мощность, поступающая от береговой электрической энергосистемы, должна быть достаточной для обеспечения следующих режимов работы дока:
1) погружения;
2) ввода судна в док;
3) всплытия;
4) аварийного режима;
5) других режимов в соответствии с назначением дока.
4272. Мощность основных генераторов автономного дока должна быть такой, чтобы при неисправности любого из генераторов оставшиеся обеспечивали безопасное погружение и всплытие дока, ввод и вывод судов.

§ 3. Распределение электрической энергии

4273. Кроме указанного в пункте 3755 настоящих Правил, возможно применение однопроводной системы на постоянном или на переменном токе, с использованием корпуса дока в качестве обратного провода только для сварочной сети, а также для устройств контроля и измерения сопротивления изоляции.
4274. От шин главного распределительного щита должны получать питание по отдельным линиям в дополнение к пункту 3762 настоящих Правил следующие потребители:
1) система контроля, сигнализации и управления процессами погружения и всплытия дока;
2) щиты электроприводов клинкетов балластной системы;
3) щиты питания сварочных агрегатов;
4) щиты питания докуемых судов.
4275. Питание ответственных устройств и электроприводов механизмов, находящихся на башне, на которой не установлен источник энергии, должно осуществляться от распределительного щита, установленного на этой башне. Такой щит должен рассматриваться как вынесенная часть главного распределительного щита и должен получать питание по двум линиям от главного распределительного щита. Сечение каждой питающей линии должно быть достаточным для питания ответственных потребителей башни в случае неисправности одной из них. Трассы прокладки питающих линий между башнями должны проходить по разным помещениям, если это позволяет конструкция дока.
Прокладка обеих линий в одном помещении может быть допущена по согласованию с Регистром судоходства.
4276. Сигнально-отличительные фонари допускается питать от щитов освещения.
4277. При питании неавтономного дока электроэнергией напряжением выше 1 кВ от береговой электрической энергосистемы дополнительно к линии выше 1 кВ должно быть предусмотрено устройство для подключения низковольтной линии питания. Это устройство должно быть рассчитано на длительную передачу электроэнергии, необходимой при стоянке дока без ремонтных работ. При этом должна быть предусмотрена возможность длительного питания, как минимум, электропривода одного пожарного насоса, имеющего наибольшую мощность по сравнению с остальными, при полной нагрузке, всех двигателей приводов клинкетов (задвижек) и освещения основных помещений.
При питании неавтономного дока электроэнергией напряжением выше 1 кВ по двум независимым линиям низковольтную линию питания допускается не предусматривать.
4278. При питании дока от береговой электрической энергосистемы низкого напряжения должны быть предусмотрены две линии и два устройства для приема электроэнергии, одно из которых должно обеспечивать питание потребителей, указанных в пункте 4274 настоящих Правил, а второе - потребителей, указанных в пункте 4277 настоящих Правил.
4279. Расположение и конструкция устройств для подключения кабелей питания от береговой электрической энергосистемы должны быть такими, чтобы:
1) обеспечить прокладку кабелей на достаточно большом расстоянии друг от друга с целью исключения возможности одновременного повреждения кабелей напряжением выше 1 кВ и низковольтной линии;
2) исключить возникновение механических напряжений в кабелях при погружении и всплытии дока;
3) исключить возможность передачи механических усилий на клеммы, к которым присоединяются кабели или провода. Устройства приема питания от береговой энергосистемы рекомендуется размещать на разных башнях дока.
4280. На видном месте корпуса либо на двери щита питания от внешнего источника электроэнергии должна быть нанесена предупреждающая надпись, указывающая значение напряжения.
4281. Для каждого дока, который может получать питание от береговой энергосистемы, должен быть определен наивысший допускаемый уровень мощности короткого замыкания. Этот уровень должен быть указан на табличке щита питания от внешнего источника.
4282. На суда проходящие докование питание должно подаваться от стационарно установленных на доке щитов питания.
4283. Гибкий кабель, питающий докуемое судно, должен иметь сечение, рассчитанное на номинальный ток уставки защиты на отходящих линиях щита питания проходящего докуемого судна.

§ 4. Сеть переносного электрического освещения,
служебная телефонная связь

4284. Штепсельные розетки для переносного освещения должны быть установлены также:
1) в сухих отсеках башен, где расположены арматура и оборудование системы погружения и всплытия дока;
2) в помещениях на палубе безопасности, где расположено оборудование системы погружения и всплытия дока;
3) в помещении центрального пульта управления процессами погружения и всплытия дока;
4) в районе расположения электроприводов швартовных механизмов.
4285. При отсутствии других видов переговорной связи должны быть предусмотрены телефоны группы управления, обеспечивающие четкую двустороннюю связь между центральным постом управления и следующими объектами:
1) посты управления швартовными шпилями;
2) помещение аварийного дизель-генератора;
3) помещение главного распределительного щита;
4) помещение основных дизель-генераторов;
5) помещение трансформаторной подстанции;
6) помещения, в которых установлены ручные приводы клинкетов системы погружения и всплытия дока;
7) станция пожаротушения. Кроме того, должна быть предусмотрена парная переговорная связь между центральным постом управления и машинным помещением.
4286. На доке должна быть предусмотрена возможность подключения телефонного аппарата к береговой телефонной сети.

§ 5. Авральная сигнализация, прокладка кабелей

4287. Авральная сигнализация должна приводиться в действие из помещения центрального поста управления и из помещения, предназначенного для дежурного персонала, если оно предусмотрено.
4288. Если стапель-палуба освещается светильниками водопогружного исполнения и для питания их применены негерметизированные кабели, то эти кабели должны быть проложены в стальных водогазонепроницаемых трубах.
Трубы и их уплотнения должны быть выбраны с учетом работы при давлении, которое не меньше чем допускаемое для водопогружного светильника.
4289. По согласованию с Регистром судоходства допускается прокладка кабеля по мостикам (кассетам), привариваемым непосредственно к обшивке дока.

§ 6. Канализация электроэнергии и монтаж кабельной сети
при однопроводной системе распределения

4290. Точки подключения проводников к стальному корпусу дока должны размещаться в таких местах, к которым обеспечен свободный доступ для контроля и наблюдения за контактными соединениями.
Эти точки должны располагаться на конструкциях, имеющих надежное сварное соединение с корпусом дока.
4291. Независимо от системы канализации электроэнергии, применяемой для сварочной сети, сварочный пост на докуемом судне должен питаться по двухпроводной системе от сварочной сети дока.
Использование корпуса докуемого судна в качестве обратного провода не допускается.
4292. При производстве сварочных работ на корпусе докуемого судна кабель с противоположным электроду потенциалом должен подключаться к корпусу по возможности ближе к месту сварки.

§ 7. Аварийные электрические установки

4293. На каждом доке должен быть установлен аварийный источник электрической энергии, обеспечивающий питание всех требуемых потребителей в течение не менее 3 ч, на неавтономном - в течение 1 часа.
4294. Аварийный источник электрической энергии должен обеспечивать питание тех потребителей в соответствии с пунктом 3751 настоящих Правил, которые установлены на доке, а также следующих:
1) электроприводов ответственных клинкетов системы погружения и всплытия дока (не менее двукратного закрывания и открывания клинкетов);
2) цепей управления и контроля системы погружения и всплытия дока;
3) служебной командной связи.
4295. При применении в качестве аварийного источника электрической энергии дизель-генератора с автоматическим пуском должен быть также предусмотрен местный пуск.
4296. Все аварийные потребители должны получать питание от аварийного распределительного щита.
В обоснованных случаях аварийный дизель-генератор и аварийный распределительный щит допускается устанавливать в разных помещениях. Допускается также в качестве аварийного распределительного щита использовать одну секцию главного распределительного щита при условии, что последний расположен выше предельной линии погружения дока.

§ 8. Электроприводы системы погружения и всплытия дока

4297. Электропривод клинкетов (задвижек) системы погружения и всплытия не должен препятствовать закрыванию и открыванию их вручную. При этом должно быть предусмотрено блокирующее устройство, исключающее работу электропривода при переводе клинкета на ручное управление.
4298. Электропривод клинкета должен иметь местный и дистанционный (в центральном посту управления и т. д.) указатель конечных положений клинкета. При этом для приводов клинкетов, распределяющих воду по отсекам понтонов, рекомендуется предусматривать устройства, с помощью которых контролируется степень открывания клинкета.
4299. При управлении приводами клинкетов, распределяющих воду по отсекам понтонов, рекомендуется предусматривать раздельное управление каждым клинкетом и групповое управление клинкетами правого или левого борта.
4300. В цепях управления электрическим двигателем водоотливного (балластного) насоса должно предусматриваться местное и дистанционное управление из центрального поста с сигнализацией о работе электрического двигателя, а для двигателей с номинальным током 20 А и более (в соответствии с пунктом 3815 настоящих Правил) - с контролем за нагрузкой двигателя по амперметру.

§ 9. Установка напряжением выше 1 кВ

4301. Установка напряжением выше 1 кВ должна соответствовать требованиям раздела 62 настоящих Правил и ПУЭ.
4302. Электрическое оборудование напряжением выше 1 кВ должно располагаться в специальных электрических помещениях.

Раздел 65. Гребные электрические установки.

Запасные части и предметы снабжения

448. Общие требования

4303. Генераторы гребных электрических установок допускается использовать для питания вспомогательных электрических машин и устройств при условии обеспечения стабильности напряжения и частоты на всех режимах, в том числе и маневровых, в соответствии с требованиями пункта 3632 настоящих Правил.
4304. Под электрическими двигателями гребных установок и главными генераторами должно быть стационарное освещение.
4305. Часть гребных электрических машин (двигателей и генераторов), расположенная под настилом, должна иметь степень защиты не менее IPX6.
Если они помещаются в сухом отсеке или защищены от попадания воды водонепроницаемым фундаментом и если, кроме того, имеется сигнализация, срабатывающая при попадании воды в этот отсек, то может быть допущена степень защиты IPX3.
4306. Питание контрольных, защитных и сигнальных цепей системы электродвижения допускается от возбудителей главных машин электродвижения.
4307. Все элементы, составляющие гребную электрическую установку постоянного тока, должны быть рассчитаны на работу в режиме стоянки гребных электрических двигателей под током в течение 1 мин.

449. Напряжение питания. Электрические машины

4308. Напряжение в системе гребной электрической установки не должно превышать значений, приведенных в приложении 415 настоящих Правил. Применение более высоких напряжений является в каждом отдельном случае предметом специального рассмотрения Регистра судоходства.
4309. Главные электрические машины с замкнутой системой вентиляции должны быть оборудованы термометрами для контроля температуры отходящего воздуха и воды.
4310. Должна быть обеспечена световая и звуковая сигнализация. При повышении температуры главных электрических машин сверх значений, установленных технической документацией, должна срабатывать световая и звуковая сигнализация.
4311. Гребные электрические двигатели с воздушным охлаждением следует оборудовать двумя вентиляторами принудительной вентиляции, каждый из которых должен иметь подачу, достаточную для обеспечения нормальных условий работы электрического двигателя.
Следует предусматривать световую сигнализацию о работе и звуковую сигнализацию об остановке вентиляторов.
4312. Каждый прокачиваемый водой воздухоохладитель электрической машины должен иметь вентили на нагнетательной и отливной магистралях и устройство для осушения воздухоохладителя.
4313. Вентиляционные воздухопроводы генераторов и гребных электрических двигателей мощностью более 250 кВт должны быть снабжены устройствами для контроля температуры воздуха на выходе из машины. Устройства должны обеспечивать подачу звуковых и световых сигналов на центральный пост управления при повышении температуры воздуха сверх допускаемой. Рекомендуется предусматривать устройство для контроля влажности воздуха.
4314. При разомкнутой системе вентиляции воздух, поступающий в машину, должен быть очищен от воды, масла и пыли.
4315. Генераторы гребных электрических установок и гребные электрические двигатели должны иметь обогрев для поддержания температуры воздуха внутри машины по меньшей мере на 3 ⁰С выше температуры окружающего воздуха.
4316. Электрические машины постоянного тока, предназначенные для привода гребных установок, должны иметь смотровые окна, обеспечивающие возможность наблюдения за состоянием коллектора и щеток без демонтажа крышек.
4317. Для якорей массой более 1000 кг должна быть предусмотрена возможность обработки коллектора без выемки якоря из машины.
4318. Если подшипники машин гребной электрической установки смазываются под давлением, систему смазывания необходимо оборудовать резервными насосами.
4319.Система смазывания электрического двигателя гребной установки должна быть снабжена фильтром и расходной цистерной, обеспечивающей подачу масла под гидростатическим давлением к подшипникам в течение 15 минут работы с выключенным насосом, если не предусмотрено нормальное смазывание подшипников во время движения судна по инерции.
4320. Система смазывания электрических машин должна иметь сигнализацию, обеспечивающую подачу сигналов на посты управления при снижении давления в маслопроводе и повышении температуры масла на выходе из машины.
4321. Подшипники скольжения генераторов и электрических двигателей гребных установок должны быть оборудованы средствами сигнализации о повышении температуры вкладыша сверх допускаемого значения.
4322. Система возбуждения машин гребной электрической установки должна получать питание не менее чем от двух преобразователей электрической энергии, причем в случае повреждения одного из них остальные должны обеспечить полную потребность в электрической энергии для возбуждения машин даже при увеличенной нагрузке, требуемой при маневрах.
Допускается питание систем возбуждения машин гребной электрической установки от шин главного распределительного щита при условии обеспечения питания в любых условиях в соответствии с указанными выше требованиями.
4323. В системах электродвижения постоянного тока отключение или размыкание обмотки возбуждения электрического двигателя гребной установки должно сопровождаться снятием напряжения с обмотки якоря.
4324. Цепи возбуждения должны быть оборудованы устройством гашения энергии магнитного поля в случае внезапного отключения обмоток возбуждения.
4325. Системы возбуждения и автоматики управления должны быть выполнены таким образом, чтобы электрические двигатели гребных установок были защищены от чрезмерного повышения частоты вращения при поломке или оголении гребного винта.

450. Выключатели в главных цепях и цепях возбуждения

4326. В цепях возбуждения не должны устанавливаться автоматические выключатели, за исключением тех, которые действуют на снятие возбуждения с машин при коротких замыканиях или повреждениях в цепи главного тока.
4327. Если требуется обеспечить определенную последовательность операций по коммутации, то должна быть предусмотрена надежная блокировка, предупреждающая возможность неправильных переключений.
4328. Переключатели, предназначенные для оперативных переключений в цепях гребной электрической установки при снятом напряжении, должны иметь блокировочное устройство, не допускающее отключения их под током или ошибочного включения.

451. Защита в цепях гребной электрической установки

4329. Гребные электрические установки должны иметь защиту от замыкания токоведущих частей на корпус. Устройство защиты должно быть рассчитано так, чтобы ток утечки не превышал 20 мА.
4330. В главных цепях и цепях возбуждения электрических двигателей гребных установок не допускается применение плавких предохранителей в качестве защиты.
4331. В случае применения системы последовательного соединения генераторов постоянного тока гребных электрических установок должно быть предусмотрено устройство защиты для исключения возможности изменения направления вращения генераторного агрегата при частичной или полной потере вращающего момента первичным двигателем.
4332. Гребная электрическая установка должна иметь нулевую защиту от самопроизвольного пуска после срабатывания любой защиты.
4333. Гребная электрическая установка должна иметь максимальную защиту от токов короткого замыкания и защиту от перегрузок. Действию защиты от перегрузок должно предшествовать включение звуковой и световой сигнализации.
4334. Должны быть приняты меры по ограничению и использованию электрической энергии, вырабатываемой электрическим двигателем гребной установки, при переходных режимах либо при изменении направления вращения гребного винта, если эта энергия может вызвать чрезмерное увеличение частоты вращения первичных двигателей.
4335. При самопроизвольной остановке первичного двигателя одного из генераторов, работающего параллельно на общие шины или на один электрический двигатель гребной установки, этот генератор должен автоматически отключаться всеми полюсами или фазами, при этом питание гребной установки не должно прерываться.
4336. В системах переменного тока генераторы и гребные электрические двигатели мощностью 1000 кВ·А и более должны снабжаться дифференциальной защитой.
4337. Контрольные, сигнальные и оперативные цепи управления системы электродвижения должны иметь защиту от коротких замыканий.

452. Измерительные приборы и сигнализация

4338. На измерительных щитах или пультах должны быть предусмотрены следующие измерительные приборы, обеспечивающие постоянный и непосредственный контроль параметров системы, влияющих на работу гребной электрической установки:
1) амперметр в цепи главного тока;
2) вольтметр в цепи главного тока;
3) амперметр в цепи возбуждения для систем с регулируемым возбуждением;
4) вольтметр в цепи возбуждения для систем с регулируемым возбуждением;
5) тахометр для двигателей гребных электрических установок или гребных валов;
В системе переменного тока дополнительно должны устанавливаться:
6) частотомер;
7) синхронизирующее устройство для включения генераторов на параллельную работу;
8) ваттметр.
4339. Система гребной электрической установки должна быть оборудована прибором контроля сопротивления изоляции. В цепях главного тока должны быть предусмотрены непрерывный контроль сопротивления изоляции, а также звуковая и световая сигнализации, действующие в случае понижения сопротивления изоляции.
4340. На каждом посту управления должна быть сигнализация о наличии напряжения в цепях управления.
4341. Если на пульте или щите управления применены измерительные приборы, к которым подводится масло, пар или вода, должны быть приняты меры, исключающие возможность попадания их на части, находящиеся под напряжением, при повреждении приборов или трубопроводов.

453. Управление гребной электрической установкой

4342. Если управление со щита или пульта электрической установки осуществляется с применением электрического или гидравлического привода, то остановка этого привода не должна сопровождаться отключением гребной электрической установки, а каждый пост на щите должен быть готов для ручного управления.
4343. Если на судне предусмотрены два или больше постов дистанционного управления, то на каждом посту должна быть установлена сигнализация, показывающая, с какого из постов производится управление. Кроме того, посты должны быть спроектированы таким образом, чтобы команды могли подаваться лишь с действующего поста.
4344. Переключатель постов должен иметь блокировочное устройство, не допускающее перехода с одного поста на другой без снятия возбуждения с гребной установки, что должно осуществляться установкой рукоятки работающего поста в положение "стоп". При этом независимо от положения рукоятки управления на вновь включаемом посту начало работы гребного электрического двигателя должно осуществляться только через положение "стоп".
4345. Посты управления гребными электрическими установками должны соответствовать требованиям пункта 1853 настоящих Правил.
4346. Система управления гребной электрической установкой должна иметь блокировку, исключающую возможность приведения в действие установки при включенных валоповоротных устройствах.

454. Гребные электрические установки с
полупроводниковыми преобразователями

4347. Мощность источников питания и потребителей, подключенных к шинам гребной электрической установки, должна выбираться с учетом ожидаемых искажений, возникающих на этих шинах, а также с учетом дополнительных искажений, возникающих при несимметрии основной и высших гармоник в переходных режимах работы гребного электрического двигателя.
4348. Главные генераторы, полупроводниковые преобразователи гребного электрического двигателя, а также аппаратура цепей главного тока должны выдерживать перегрузки по току не менее чем 250 %-ном в течение 2 с.
4349. Мощность гребных электродвигателей должна выбираться с учетом ожидаемых искажений напряжения на выходе полупроводникового преобразователя.
4350. Главные генераторы и гребные электродвигатели должны обеспечивать заданные технические характеристики в соответствии с назначением судна при искажениях напряжения и тока, вызванных работой полупроводниковых преобразователей.
4351. Перегрузочная способность главных генераторов и гребных электродвигателей должна соответствовать требованиям условий эксплуатации на судне. При необходимости должны быть приняты меры для компенсации снижения перегрузочной способности вследствие появления высших гармоник напряжения при работе полупроводниковых преобразователей.
4352. Силовые конденсаторы фильтров, применяемые в полупроводниковых преобразователях для улучшения качества электроэнергии, должны иметь разрядные устройства.
4353. Потребители, предъявляющие повышенные требования к синусоидальности питающего напряжения, должны обеспечиваться электроэнергией от отдельных источников или снабжаться локальными устройствами подавления высших гармоник до технически обоснованного уровня, независимо от допускаемого значения коэффициента нелинейных искажений.
4354. Коэффициент пульсаций Кn тока гребных электрических двигателей установок переменно-постоянного тока при питании их выпрямленным током определяется по формуле:

Кn = (660)

где: n - номер гармоники;
Idn - постоянная составляющая выпрямленного тока;
Iv - действующее значение тока v-ой гармонической составляющей.
Коэффициент пульсаций тока для гребных электрических двигателей, предназначенных для работы от генераторов постоянного тока, не должен превышать 2 %.
4355. Ток динамического торможения не должен превышать 200 % номинального тока.

455. Электрические муфты

4356. На электромагнитные и электроиндукционные муфты распространяются все требования предыдущих разделов, а также требования к электрическим машинам в той степени, в какой они применимы к электрическим муфтам.
4357. Электрические муфты должны иметь конструкцию, допускающую их демонтаж без разборки приводного двигателя или редуктора.
4358. Электрические муфты должны быть сконструированы и установлены таким образом, чтобы к ним был обеспечен свободный доступ для обслуживания, замены щеток и измерения воздушного зазора без демонтажа этих муфт.
4359. Подшипники приводных двигателей или приводимого устройства должны быть выполнены таким образом, чтобы смазочное масло не попадало внутрь муфты.
4360. Система соединения муфты должна быть разработана таким образом, чтобы блокировка исключала возможность подачи возбуждения на муфту во время пуска или реверса главного двигателя.
4361. При работе нескольких приводных двигателей на общую передачу должна применяться блокировка в системе возбуждения электрических муфт, исключающая возможность одновременного включения приводных двигателей, вращающихся в противоположных направлениях.
4362. Обмотки возбуждения электрических муфт должны быть защищены от перенапряжений .
4363. В цепи возбуждения электрических муфт должны быть установлены:
1) двухполюсный выключатель;
2) устройство гашения магнитного поля;
3) устройство защиты от токов короткого замыкания.

456. Запасные части. Предметы снабжения

4364. Номенклатура и количество запасных частей к электрооборудованию определяются в объеме поставки по техническим условиям на соответствующее оборудование.
4365. Запасные части должны быть выполнены таким образом, чтобы их применение не требовало дополнительной обработки или подгонки.
4366. Запасные части должны быть размещены в доступных местах, закреплены, замаркированы и надежно защищены от воздействия окружающей среды.
4367. Каждое судно, имеющее источники электрической энергии мощностью более 3 кВт, должно быть снабжено переносным ампервольтметром, омметром или комбинированным прибором для измерения силы тока, напряжения и сопротивления, мегомметром, и при переменном токе, нагрузочными клещами.

Раздел 66. Средства радиосвязи.

Комплектация судов средствами радиосвязи.

457. Термины и определения

4368. В разделах 66 - 69 настоящих Правил применяются следующие термины, определения и аббревиатура:
1) АРБ - аварийный радиобуй;
2) главная УКВ-радиотелефонная станция - радиостанция, предназначенная для передачи и приема оповещений о бедствии, навигационных предупреждений, метеорологических прогнозов, медицинских, срочных и других сообщений, имеющих отношение к безопасности плавания;
3) длина судна - длина судна по конструктивной ватерлинии;
4) носимая радиостанция - радиостанция, предназначенная для обеспечения радиотелефонной связи спасательных средств с судном, поддержки швартовных и специальных операций, передачи аварийных команд из рулевой рубки, имеющая собственный источник питания и приспособленная для работы при переноске;
5) подвижная земная станция - земная станция подвижной спутниковой службы, предназначенная для работы во время движения или во время остановок в произвольных пунктах;
6) портативная радиостанция - носимая радиостанция, масса которой не превышает 1 кг;
7) ПВ/КВ-радиостанция - радиостанция, работающая в диапазоне промежуточных и коротких волн;
8) радиооборудование - технические средства, предназначенные для связи, вещания и трансляции;
9) эксплуатационная УКВ-радиотелефонная станция - радиостанция, предназначенная для передачи и приема служебных сообщений.
4369. Все работы, связанные с полной заменой радиооборудования на судах, выполняют по технической документации, согласованной Регистром судоходства. Работы по частичной замене или установке дополнительной аппаратуры на судне допускается проводить по рабочему чертежу, согласованному с Регистром судоходства. Замену аппаратуры на однотипную допускается производить без согласования с Регистром судоходства.

458. Составы радиооборудования

4370. На каждом судне в зависимости от организации связи, обеспечивающей безопасность плавания в районе эксплуатации судна, должно быть установлено радиооборудование в соответствии с приложением 416 настоящих Правил.
4371. Радиоаппаратура, не входящая в состав радиооборудования, регламентированного настоящими Правилами, но установленная на судне, допускается к эксплуатации при условии, что она соответствует требованиям раздела 69 настоящих Правил, ее использование не снижает безопасности плавания судна и не затрудняет обслуживания оборудования, требуемого настоящими Правилами. Установка такой аппаратуры необходимо согласовывать с Регистром судоходства.
4372. Несамоходные суда, предназначенные для буксировки (толкания) или выполнения работ на судоходных путях или вблизи них и имеющие на борту экипаж или специальный персонал, должны быть оснащены УКВ-радиотелефонной станцией для связи с судами и береговыми службами. Радиотелефонная станция, установленная на этих судах, должна получать постоянное питание от источника электрической энергии в течение всего периода буксирования (толкания) или выполнения работ на судоходных путях или вблизи них.
4373. Суда внутреннего плавания, эксплуатирующиеся на устьевых участках с морским режимом судоходства, должны иметь УКВ-радиотелефонную станцию с частотами морской подвижной службы.

4374. Суда должны быть снабжены эксплуатационными
документами на радиооборудование.

459. Источники питания

4375. Основное питание радиооборудования, требуемого настоящей частью Правил, должно осуществляться от судовой электростанции. При этом должна быть обеспечена возможность одновременной зарядки аккумуляторов, предназначенных для аварийного питания радиостанций.
4376. За исключением случаев, предусмотренных в пунктах 4378 и 4379, ПВ/КВ - радиостанция и главная УКВ - радиотелефонная станция должны, кроме основного питания от судовой сети, получать питание от автономных аварийных аккумуляторов. При этом емкость аккумуляторной батареи каждой радиостанции должна быть достаточной для непрерывной работы передатчика на полную мощность в течение не менее 1 часа и приемника в течение 24 часов. Допускается использовать одну общую аккумуляторную батарею для аварийного питания радиостанций при условии обеспечения необходимой емкости.
4377. Не допускается использование аварийных аккумуляторных батарей радиостанций для питания других потребителей электроэнергии, за исключением светильников аварийного освещения радиорубки.
4378. При наличии на судне аварийного дизель-генератора позволяющего обеспечить питанием все аварийные потребители электрической энергии в течение менее 24 часов, установка автономных аккумуляторов для радиостанций необязательна.
4379. На судах классов "Р" и "Л" для аварийного питания УКВ-радиотелефонной станции вместо автономных аварийных аккумуляторов допускается использовать общесудовую аварийную аккумуляторную батарею.

Раздел 67. Размещение радиооборудования и монтаж кабельной сети

460. Общие требования

4380. Все радиооборудование судов классов "М" и "О", установка которого согласно Правилам обязательна, включая аварийные источники его питания, должно быть размещено на судне таким образом, чтобы его работоспособность не нарушалась при затоплении судна до уровня палубы переборок.
4381. В зависимости от состава радиооборудования и организации связи на судах должны быть оборудованы специальные помещения для установки радиооборудования и источников его питания: радиорубка, аппаратная, агрегатная и аккумуляторная.
4382. Допускается установка радиооборудования в рулевой рубке при условии, что его работа не вызывает изменения показаний магнитного компаса, не создает шумов, уровень акустического давления которых превышает допустимые значения, и не затрудняет обслуживание оборудования другого назначения. В этом случае должны быть выполнены требования подпункта 1) пункта 4389, пункта 4399, подпунктов 4), 5) пункта 4402, пунктов 4404, 4405, 4408, 4409, подпунктов 2) - 7) пункта 4411, пунктов 4414, 4415 и 4417 настоящих Правил.
4383. Аккумуляторы и преобразователи следует размещать с учетом требований глав 356, 400 - 402 настоящих Правил.
4384. На крупных пассажирских судах должно быть предусмотрено специальное помещение для установки трансляционных приборов аппаратуры громкоговорящей связи и трансляции - трансляционный узел, его располагают рядом с радиорубкой.
Помещение трансляционного узла должно удовлетворять требованиям подпункта 2) пункта 4389, пунктов 4392, 4395, 4396, 4398, 4399, 4401, подпункта 5) пункта 4402, пунктов 4408, 4409, подпунктов 4) - 7) пункта 4411, пунктов 4414 - 4417 настоящих Правил.
На остальных судах трансляционные приборы допускается устанавливать в радиорубке или в одном из служебных или общественных помещений.
4385. Помещения судна, в которых устанавливается радиооборудование, должны иметь металлические или облицованные металлом переборки, подволоки и палубы, надежно соединенные между собой и с корпусом судна электрически и обеспечивающие непрерывность экранирования. На неметаллических судах экранирующая облицовка должна быть электрически соединена с подкильным листом или со специальным заземлением.
4386. Все радиооборудование должно быть установлено таким образом, чтобы к нему был обеспечен легкий и быстрый доступ для обслуживания и ремонта. Во избежание перемещения при максимально допустимых в эксплуатации крене и дифференте судна, а также при резких толчках и тряске радиооборудование должно быть прочно закреплено.
4387. При размещении радиолокационных ответчиков на судах внутреннего плавания следует руководствоваться требованиями пунктов 352 и 353 Правил постройки судов смешанного "река-море" плавания, утвержденных уполномоченным органом.

461. Радиорубка

4388. Радиорубка должна находиться вблизи рулевой рубки, на одной палубе с ней или палубой ниже.
4389. Радиорубка должна быть по возможности расположена так, чтобы обеспечить:
1) вывод антенн из нее непосредственно наружу и наибольшее удаление их от крупных металлических частей судна;
2) наибольшее удаление ее от устройств и помещений с высоким уровнем шума, а также выделяющих значительное количество теплоты.
4390. Радиорубка должна быть расположена и устроена так, чтобы ее нельзя было использовать для прохода в помещения, не имеющие отношения к радиооборудованию, а также в качестве каюты для постоянного проживания. Каюта радиооператора должна быть поблизости от радиорубки и по возможности смежной с ней.
4391. Свободная площадь радиорубки должна быть не менее площади, занимаемой радиооборудованием и меблировкой в плане, а высота в свету - не менее 2 м.
4392. Переборки, подволоки, а в случае необходимости и двери радиорубки должны иметь звуковую и тепловую изоляцию из негорючих материалов.
4393. Палуба радиорубки должна иметь изолирующее покрытие.
4394. Двери радиорубки должны быть расположены так, чтобы был возможен выход на открытую палубу судна кратчайшим путем. Размеры дверей и их расположение должны обеспечивать удобный и быстрый доступ обслуживающего персонала к радиооборудованию. Ширина двери должна быть не менее 600 мм. Двери радиорубки, выходящие на палубу, должны открываться наружу. Вход в радиорубку должен быть, как правило, из внутренних помещений судна.
4395. В радиорубке должно быть предусмотрено отопление, обеспечивающее в холодное время года поддержание температуры воздуха в пределах от 18 до 23 ⁰С. Применять паровое отопление в радиорубке не допускается.
4396. В радиорубке должна быть предусмотрена вентиляция.
4397. Радиорубка должна иметь естественное и искусственное освещение. Аварийное освещение радиорубки должно обеспечивать освещенность циферблата часов и лицевых панелей радиооборудования не менее 50 лк. Применять люминесцентные светильники не допускается.
4398. Прокладка через радиорубку транзитных электрических кабелей и проводов, а также транзитных трубопроводов не допускается.
4399. В радиорубке должны быть установлены штепсельные розетки с указанием их назначения: одна - подключенная к судовой сети основного освещения, другая - к сети аварийного освещения.
4400. Между радиорубкой и рулевой рубкой должна быть предусмотрена двусторонняя переговорная связь.
4401. При наличии на судне АТС в радиорубке и каюте радиооператора должны быть установлены телефонные аппараты.
4402. В радиорубке должны быть установлены:
1) стол радиооператора с встроенной пишущей машинкой;
2) вращающееся кресло, имеющее подлокотники и приспособления для крепления к палубе;
3) диван;
4) часы судового типа с секундной стрелкой;
5) электрическая настольная или настенная лампа;
6) лампа авральной группы звонков.
4403. Стол радиооператора должен быть установлен так, чтобы лицо оператора во время работы было обращено к носу судна и при этом обеспечивалось наиболее удобное расположение радиооборудования и естественное освещение свободной поверхности стола слева и спереди.
4404. Размеры крышки стола должны быть такими, чтобы после установки радиооборудования поверхность стола у рабочего места оставалась свободной и позволяла ведение записей. Поверхность крышки стола должна находиться на высоте 750 мм от палубы.
4405. Часы, устанавливаемые в радиорубке, должны иметь циферблат диаметром не менее 125 мм, стрелки часов - часовая, минутная и секундная -должны быть концентрическими.
Погрешность показаний времени на 24 часа хода часов при нормальных климатических условиях не должна превышать ±30 с.
4406. Часы должны быть установлены напротив рабочего места, возможно ближе к поверхности стола радиооператора.

462. Размещение радиооборудования в радиорубке

4407. В радиорубке должно быть размещено радиооборудование и вспомогательное оборудование (силовые и зарядные щиты, пульты дистанционного управления, пусковые, регулирующие и коммутационные устройства и т. п.).
4408. В радиорубке не допускается установка аккумуляторов и оборудования, не имеющего отношения к радиосвязи, за исключением указанного в пункте 4384 настоящих Правил.
4409. Не допускается установка в радиорубке резисторов зарядных устройств, рассеивающих во время заряда аккумуляторов более 500 Вт мощности, а также резисторов, корпуса которых нагреваются до температуры свыше 60 ⁰С.
4410. Радиооборудование в радиорубке должно быть размещено таким образом, чтобы радиооператор, не вставая с рабочего места, мог:
1) включать и выключать радиооборудование;
2) пользоваться органами управления приемников и передатчиков;
3) вести прием на слух с записью содержания сообщений от руки и на пишущей машинке;
4) вести передачу с помощью радиотелеграфа и радиотелефона;
5) наблюдать за показаниями измерительных приборов и положением органов управления радиооборудованием;
6) следить за показаниями часов;
7) пользоваться системой переговорной связи.
При этом следует считать, что управление радиооборудованием с рабочего места обеспечивается, если органы управления находятся на расстоянии не более 750 мм (а наиболее часто используемые - не более 600 мм) от плеча радиооператора.
4411. При размещении радиооборудования должны быть обеспечены:
1) наибольшая освещенность свободной поверхности стола у рабочего места радиооператора и органов управления аппаратуры при естественном освещении;
2) наименьшая длина радиочастотных кабелей антенн от вводов до передатчиков или до их согласующих устройств;
3) удобство коммутации антенн;
4) наименьшая длина кабелей, соединяющих отдельные части радиооборудования;
5) удобство выдвижения каркасов и открывания дверец аппаратуры; при любом положении каркасов и дверец расстояние между ними и расположенными рядом переборками, аппаратурой и т. д. должно быть не менее 30 мм;
6) удобство доступа к выходным зажимам аппаратуры и заземлениям;
7) безопасность обслуживающего персонала.
4412. Пульты дистанционного управления, а также отдельные пусковые и регулирующие устройства передатчиков должны быть размещены таким образом, чтобы все необходимые для работы манипуляции радиооператор мог выполнять предпочтительно левой рукой.
4413. Расстояние между отдельными блоками радиооборудования, а также между ним и переборками должно быть не менее 30 мм.
4414. Негорючие прокладки, устанавливаемые между резисторами зарядных устройств и переборками, должны находиться на расстоянии не менее 20 мм от переборок для обеспечения свободной циркуляции воздуха.
4415. Все проходы в радиорубке должны иметь ширину не менее 600 мм.
4416. Аппаратуру следует крепить к переборкам посредством приваренных к ним скоб, кронштейнов или болтов. Аппаратуру массой менее 15 кг допускается крепить непосредственно к обшивке переборок на шурупах.
4417. Запасные части необходимо хранить в радиорубке и закреплять на специально предназначенных для этого местах.
Допускается размещать ящики с запасными частями в аппаратной или агрегатной.
4418. В радиорубке на видном месте должна быть вывешена инструкция по приведению в действие радиооборудования, с помощью которой сигналы тревоги и бедствия могут быть переданы в эфир неподготовленными людьми.

463. Аппаратная

4419. Аппаратная (помещение, предназначенное для установки радиооборудования с дистанционным управлением) в отношении расположения на судне, конструкции, отопления, вентиляции, а также основного и аварийного электрического освещения должна удовлетворять требованиям, предъявляемым к радиорубке. Естественное освещение в аппаратной необязательно.
4420. В аппаратной должны быть предусмотрены стол для ремонтных работ с ящиками для хранения запасных частей, инструментов, снабжения и документации, а также стул или кресло.
4421. Над столом должны быть установлены настенный светильник и штепсельные розетки с указанием их назначения: одна - подключенная к судовой сети основного освещения, другая - к сети переносного освещения.
4422. Радиооборудование должно быть размещено в аппаратной таким образом, чтобы его можно было осматривать, обслуживать и быстро демонтировать в случае замены.

464. Размещение радиооборудования в рулевой рубке

4423. Радиооборудование, устанавливаемое в соответствии с пунктом 4382 рулевой рубке, должно быть размещено в удобном для обслуживания месте, в котором должны быть предусмотрены часы, удовлетворяющие требованиям пункта 4405 настоящих Правил, а также основное и аварийное электрическое освещение.
4424. Основные органы управления УКВ-радиотелефонной станции должны быть расположены в таком месте, чтобы был возможен немедленный доступ к ним, а во время пользования ими лицо оператора было обращено к носу судна.

465. Агрегатная

4425. Агрегатная, в которой размещают преобразователи для радиооборудования, должна быть расположена на уровне палубы радиорубки или выше в таком месте, чтобы длина трассы кабелей в радиорубку была минимальной.
4426. Агрегатная должна иметь достаточные размеры для удобного размещения оборудования. Высота агрегатной в свету должна быть не менее 2 м. Палуба агрегатной должна быть покрыта прочным электроизоляционным материалом.
4427. В агрегатной должны быть предусмотрены отопление, вентиляция и электрическое освещение, удовлетворяющие требованиям главы 393, разделов 57 и 58 настоящих Правил. Если позволяют условия, агрегатная должна иметь естественное освещение.
4428. Электрические устройства должны быть установлены в агрегатной на высоте не менее 100 мм от палубы с соблюдением главы 355 настоящих Правил.

466. Аккумуляторная

4429. Аккумуляторное помещение или шкаф, в которых размещают аккумуляторы, питающие радиооборудование, должны быть расположены на уровне палубы радиорубки или выше в таком месте, чтобы длина трассы кабелей в радиорубку была минимальной. Из аккумуляторной должен быть предусмотрен выход на открытую палубу судна.
4430. Устройство аккумуляторной, ее освещение, отопление и вентиляция, а также расположение в ней аккумуляторов должны соответствовать требованиям глав 356, 393 и разделов 56 - 58 настоящих Правил.

467. Размещение оборудования громкоговорящей связи и трансляции

4431. Главный микрофонный пост устройства громкоговорящей дуплексной или симплексной связи должен быть установлен в рулевой рубке.
4432. Приборы управления мегафоном (устройством односторонней громкоговорящей связи с соседними судами и берегом) нужно устанавливать в рулевой рубке. Мегафон должен быть размещен над рулевой рубкой в месте, где возможен его поворот для распространения звука в любом нужном направлении.
4433. Устройство громкоговорящей связи должно обеспечивать дуплексную или симплексную связь рулевой рубки не менее чем с тремя постами, расположенными: в машинном отделении, у носовых и кормовых якорно-швартовных устройств.
Рекомендуется также предусматривать громкоговорящую связь с румпельным отделением, помещением аварийного дизель-генератора, радиорубкой, трансляционным узлом, гирокомпасной.
4434. На пассажирском судне, оснащенном в соответствии с пунктом 4370 настоящих Правил, устройством громкоговорящей связи и трансляции, должно быть предусмотрено не менее трех главных трансляционных линий:
1) палубная, предназначенная для подключения громкоговорителей, установленных на открытых палубах судна;
2) служебная, предназначенная для подключения громкоговорителей, установленных в жилых и служебных помещениях экипажа судна (каюты, кают - компании, столовые, библиотеки, читальни, коридоры и площадки, примыкающие к этим помещениям);
3) пассажирская, предназначенная для подключения громкоговорителей, установленных в жилых и общественных помещениях для пассажиров (каюты, столовые, библиотеки, читальни, рестораны, салоны, веранды, кафе, буфеты и т. п., коридоры и площадки, примыкающие к этим помещениям).
4435. На пассажирском судне должен быть предусмотрен микрофонный пост громкоговорящей связи, обеспечивающий передачу служебных распоряжений по трансляционным линиям, установленный в помещении, предназначенном для несения вахтенной службы во время стоянки судна в порту. При отсутствии специального помещения для вахтенной службы оборудование должно быть установлено в наиболее удобном месте, поблизости от трапа для посадки и высадки пассажиров.
4436. Если главный микрофонный пост громкоговорящей связи и приборы устройства трансляции конструктивно объединены, то такое устройство устанавливают в рулевой рубке. К устройству громкоговорящей связи, объединенному в один блок с устройством трансляции, допускается подключать магнитофон и проигрыватели, установленные вне рулевой рубки, для ведения художественного вещания.
4437. Громкоговорители, установленные в жилых и служебных помещениях судна, должны быть снабжены регуляторами громкости. Применение штепселей не допускается.
4438. Короткое замыкание в одном или нескольких громкоговорителях трансляционной линии не должно вызывать прекращения передачи сообщений по другим трансляционным линиям.

468. Монтаж кабельной сети

4439. Монтаж кабельной сети радиооборудования и мероприятия по защите радиоприема от помех, создаваемых электрическими устройствами судна, должны быть выполнены в соответствии с требованиями глав 354, 355 и раздела 60 настоящих Правил, с дополнениями и уточнениями, изложенными в настоящей главе.
4440. Кабели питания, проложенные в радиорубку для питания радиооборудования от судовой электростанции, не должны использоваться для питания потребителей, не имеющих отношения к радиооборудованию. На распределительном щите в радиорубке должна быть предусмотрена возможность подключения радиооборудования, установленного в соответствии с пунктом 4370 настоящих Правил.
4441. В радиорубке должен быть установлен прибор для постоянного контроля напряжения судовой сети.
4442. При отсутствии на судне радиорубки распределительный щит радиооборудования допускается устанавливать в рулевой рубке с соблюдением требований пункта 4440 настоящих Правил.
4443. В местах ввода кабелей в аппаратуру их экранированные оболочки должны быть электрически соединены с корпусом аппаратуры.
4444. Сопротивление изоляции, измеренная мегомметром любого проложенного кабеля, отключенного с обеих сторон от радиооборудования, должно быть не менее 20 МОм независимо от его длины.

Раздел 68. Антенные устройства и заземления

469. Общие требования

4445. К установке на суда допускают антенны любого типа, обеспечивающие наиболее эффективное использование радиооборудования. Антенны должны быть стойкими к воздействию механических и климатических факторов в условиях эксплуатации судна.
4446. Судовые антенны должны выдерживать давление ветра, имеющего скорость до 29 м/с. Скорость хода судна и другие факторы при этом не учитываются.
4447. Для лучевых антенн следует применять гибкий канатик, изготовленный из меди или из сплава на медной основе. При расчете минимального диаметра канатика лучевой антенны, необходимого для обеспечения требования пункта 4446 настоящих Правил, стрела провеса должна быть принята равной 6 % длины антенны между точками подвеса.
4448. Каждый луч антенны должен быть изготовлен из целого куска антенного канатика. Если конструкция антенны не позволяет изготовить снижение и луч антенны из целого куска канатика, соединение их должно быть выполнено путем сплесневания или с помощью соединений, обеспечивающих надежный электрический контакт.
4449. Для повышения надежности и длительности эксплуатации лучевой антенны Т-образного типа основную нагрузку от снижения не следует прилагать непосредственно к месту его отвода. Это требование рекомендуется учитывать и при монтаже антенны Г-образного типа.
4450. Снижение лучевой антенны у ввода необходимо крепить к оттяжке, снабженной изоляторами, а соединять с вводом посредством медного или латунного наконечника. Соединение наконечника со снижением следует выполнять с помощью пайки или холодной опрессовки.
4451. Устройство, предназначенное для подвеса лучевой антенны, должно допускать возможность быстрого спуска и подъема ее, а также регулировки натяжения с палубы (крыши надстройки, рубки).
4452. При установке многолучевых антенн, по возможности, должен быть обеспечен подъем и спуск каждого луча отдельно. Расстояние между лучами должно быть не менее 700 мм.
4453. Для подъема лучевых антенн необходимо применять гибкие фалы. На судах, перевозящих легковоспламеняющиеся грузы, фалы должны быть закреплены во взрывобезопасной зоне и изготовлены из негорючих материалов. Используемые для этой цели стальные канаты должны иметь надежное электрическое соединение с корпусом судна.
4454. Для изоляции антенн следует применять специальные антенные изоляторы, рассчитанные на соответствующее рабочее напряжение.
4455. Сопротивление изоляции антенн, измеренная мегаомметром по отношению к корпусу судна при нормальных климатических условиях должно быть не менее 10 МОм, а при повышенной влажности - не менее 1 МОм.
4456. Передающие антенны должны быть рассчитаны на работу любого подключаемого к ним радиопередатчика при максимальных значениях излучаемой им мощности и подводимого напряжения.
4457. Приемные антенны должны быть расположены таким образом, чтобы их взаимодействие со всеми передающими антеннами и друг с другом было бы сведено к минимуму.
4458. Провода антенн и их снижения не должны находиться на расстоянии менее 1 м от труб, мачт и других металлических частей судна. Антенны должны быть установлены таким образом, чтобы они не касались металлических конструкций судна в любых условиях его эксплуатации. Расстояние от цепочек антенных изоляторов до труб должно быть не менее 2 м.
4459. Антенны самоподдерживающегося типа, возвышающиеся над надстройкой судна, должны иметь конструкцию, обеспечивающую их заваливание или понижение до уровня надстройки в кратчайший срок. Управление изменением положения антенны должно по возможности осуществляться из рулевой рубки.
4460. Лучевые антенны, закрепленные на заваливающихся мачтах, должны иметь такую конструкцию, чтобы не требовался предварительный спуск при заваливании мачты и последующий подъем после подъема мачты.
4461. На нефтеналивных и приравненных к ним судах в стальной такелаж мачт (ванты, штаги, канаты для гудка и сирены и т. п.) должны быть вставлены изоляторы так, чтобы расстояние между ними было не более 6 м, а расстояние от палубы до нижнего изолятора было не менее 3 и не более 4 м. Для уменьшения потерь мощности при работе радиопередатчиков рекомендуется производить разбивку такелажа изоляторами на всех судах.
4462. Антенны радиовещательных и телевизионных приемников должны быть максимально удалены от всех антенн служебного назначения.
4463. В лучевых антеннах Г- или Т- образной формы рекомендуется предусматривать приспособление, предотвращающее обрыв в случае сильного натяжения, например, страховую петлю с механическим предохранителем в антенном фале.
Разрывное усилие механического предохранителя должно составлять не более 0,3 разрывного усилия антенного канатика. Предохранительное устройство должно обеспечивать достаточное ослабление натяжения антенны, но исключать возможность касания антенны к надстройкам, такелажу и корпусу судна.
4464. При дистанционном управлении радиостанциями должны быть предусмотрены устройства для автоматического заземления антенн при выключенной аппаратуре. Допускается дистанционное управление устройством заземления антенн с пульта управления радиостанции.
4465. На каждом судне, оборудованном ПВ/КВ-радиостанцией, должны быть предусмотрены передающая и приемная антенны, если работа передатчика и приемника радиостанции предусмотрена на отдельные антенны. При заваливающихся мачтах рекомендуется устанавливать дополнительные антенны, не выступающие за габариты судна.
4466. Для всех радиовещательных приемников на судне должна быть предусмотрена общая антенна. Не допускается использовать антенны средств радиосвязи и радионавигации в качестве антенн радиовещательных приемников.

470. Антенна УКВ - радиотелефонной станции

4467. Антенна УКВ-радиотелефонной станции должна иметь вертикальную поляризацию.
4468. Антенна УКВ-радиотелефонной станции должна быть установлена на наибольшей высоте, но не выше молниеуловителя, таким образом, чтобы на пути распространения электромагнитного поля по возможности не было препятствий.

471. Вводы и прокладка антенных кабелей внутри помещений

4469. Кабели передающих антенн следует прокладывать во внутренние помещения судна через специальные вводы с изоляторами, рассчитанными на рабочее напряжение, за исключением тех случаев, когда кабель антенны внутри помещения выполнен из радиочастотного кабеля с использованием радиочастотных муфт.
4470. Конструкция ввода передающей антенны должна быть такой, чтобы антенну можно было быстро и легко присоединять и отсоединять, предпочтительно без применения инструмента.
4471. Вводы передающих антенн следует устанавливать в таких местах, чтобы обеспечивалась возможность прокладки кабелей к радиопередатчикам внутри помещений кратчайшим путем. Если ввод антенны установлен в легкодоступном месте, он и подключенная к нему антенна должны быть полностью ограждены от случайных соприкосновений в пределах 1800 мм над палубой, трапом или другим местом, где могут проходить люди. При установке вводных колонок должна быть предусмотрена возможность удаления конденсата из внутренних полостей конструкции.
4472. Во избежание потерь мощности рекомендуется применять ограждения, изготовленные из изоляционных материалов. В случае использования металлических ограждений они должны быть надежно заземлены на корпус судна.
4473. Высокочастотные тракты радиопередатчиков ПВ/КВ-диапазона должны быть выполнены из радиочастотного кабеля.
Если конструкцией радиооборудования предусматривается применение неэкранированных кабелей (проводников) от передатчика до антенны (коммутатора или согласующего устройства), то такие кабели (проводники), расположенные в радиорубке или рулевой рубке, должны быть экранированы. Экранирование кабелей (проводников), расположенных в специальном экранированном помещении, не требуется.
4474. Схема и конструкция коммутационного устройства передающей антенны должна исключать возможность случайного электрического соединения антенного контура передатчика с антенным контуром приемника или другого передатчика.
4475. Кабели приемных антенн должны быть радиочастотными с соблюдением непрерывности экранирования.
Антенные коммутаторы, переключатели, грозовые разрядники и другие приборы, подключенные к этим кабелям, должны быть экранированного типа. Кабели не должны вызывать затухание сигнала более 3 дБ.
4476. Радиочастотные кабели приемных антенн должны быть выведены на открытую палубу и подключены к приемным антеннам с помощью специального контактного устройства водозащищенной или герметичной конструкции, обеспечивающего надежное электрическое соединение и доступ для контроля его состояния.
4477. Для каждой антенны, не рассчитанной на постоянное включение в рабочее положение, внутри помещения должно быть предусмотрено коммутационное устройство, позволяющее установить антенну в рабочее, изолированное и заземленное положения.
4478. Для защиты входа приемника от атмосферных разрядов в каждой приемной антенне должно быть предусмотрено специальное защитное устройство. Если между приемной антенной и радиочастотным кабелем применена система согласования, устройства защиты от атмосферных разрядов должны быть подключены до входа систему согласования (со стороны антенны).
4479. Дистанционное управление коммутацией антенны не должно исключать возможности коммутации вручную.

472. Заземления

4480. Рабочее (высокочастотное) заземление, предназначенное для обеспечения нормальной работы радиопередатчиков, установленных в радиорубке, должно быть выполнено с помощью медной шины, проложенной кратчайшим путем от антенного коммутатора к металлической переборке или палубе, имеющей надежное электрическое соединение с корпусом судна, с отводами к зажимам заземлений передатчиков. Длина шины от передатчика до места соединения с переборкой или палубой не должна превышать 1500 мм.
Площадь сечения шин и отводов должна быть не менее 25 мм² при мощности передатчика до 50 Вт и 50 мм² при его мощности от 50 до 500 Вт. Допускается выполнять рабочее заземление каждого передатчика с ближайшей металлической переборкой посредством медной шины или гибкого проводника соответствующей площади сечения.
4481. Электрическое соединение шины (гибкого проводника) заземления с корпусом передатчика мощностью более 50 Вт следует осуществлять не менее чем в двух местах, наиболее удаленных одно от другого.
4482. Рабочие заземления приемников, установленных в радиорубке, должны быть выполнены с помощью медной шины или гибкого бронзового (медного) канатика площадью сечения не менее 6 мм², проложенных кратчайшим путем от каждого приемника к основной шине заземления передатчиков или непосредственно к ближайшей металлической переборке, электрически соединенной с корпусом судна.
4483. Рабочие заземления оборудования средств радионавигации, громкоговорящей связи и трансляции и другой радиоаппаратуры, расположенной вне радиорубки, должны быть выполнены в соответствии с требованиями настоящей части Правил, предъявляемыми к рабочим заземлениям приемников или передатчиков, установленных в радиорубке.
4484. На неметаллических судах следует выполнять общее рабочее заземление для всего радиооборудования на облуженный медный или латунный лист площадью не менее 0,5 м² и толщиной не менее 4 мм, прикрепленный к наружной поверхности корпуса ниже линии наименьшей осадки судна.
4485. Металлические корпуса радиооборудования должны быть электрически соединены с корпусом судна. Длина заземляющих проводов должна быть минимальной - не более 150 мм.
4486. Защитные заземления нижних концов стоячего такелажа мачт должны быть выполнены стрендью основного каната или посредством гибких металлических проводников. На проводники должны быть напаяны специальные наконечники, которые необходимо крепить к металлическому корпусу судна двумя винтами или с помощью сварки. Места соединений с корпусом должны быть окрашены.
4487. Общее сопротивление всех электрических соединений любого заземления не должно превышать 0,02 Ом.
4488. Использовать устройств заземления радиооборудования в качестве молниеотводов не допускается.

Раздел 69. Требования к радиооборудованию

473. Общие требования

4489. Радиооборудование должно быть рассчитано на длительную работу и выдерживать механические и климатические испытания, определяемые стандартами.
4490. Радиооборудование должно безотказно работать при длительном крене судна до 22,50 и дифференте до 100 при одновременном крене и дифференте в указанных пределах, а также при бортовой качке до 22,50 с периодом качки 7-9 с и килевой до 100 от вертикали.
4491. Доступ ко всем токоведущим частям радиооборудования, за исключением вводов антенн и проводников заземлений, должен быть возможен только после вскрытия корпуса. При этом ни один проводник радиооборудования не должен находиться под высоким напряжением как по отношению к каким-либо другим проводникам, так и по отношению к "земле". Конденсаторы, установленные в цепях высокого напряжения, должны автоматически разряжаться.
4492. Схема и конструкция радиооборудования не должны исключать возможности испытания его в действии при вскрытом корпусе. При этом должна быть обеспечена защита обслуживающего персонала от поражения током высокого напряжения 250 В и более.
4493. На всех корпусах радиооборудования должны быть установлены зажимы для подключения заземления. На корпусах передатчиков зажимы заземления следует предусматривать в таких местах и в таком количестве, чтобы обеспечивалось снятие с корпусов высокочастотных напряжений.
4494. Металлические части, находящиеся на наружной стороне корпуса радиооборудования, должны иметь надежное электрическое соединение с корпусом.
4495. Кабели к радиооборудованию необходимо подключать с соблюдением непрерывности экранирования. Должна быть предусмотрена возможность закрепления кабеля на корпусе аппаратуры.
4496. Для крепления откидных и выдвижных каркасов, съемных панелей и дверец к корпусу радиооборудования рекомендуется вместо резьбовых крепежных деталей применять специальные поворотные замки, барашки или защелки, для отдачи которых не требуется пользование инструментом.
4497. Чтобы предотвратить выпадение незакрепленных откидных и выдвижных каркасов радиооборудования при качке или крене судна, следует предусматривать предохранительные стопоры, действующие в обоих направлениях.
4498. Органы управления радиооборудованием любого назначения и его контроля должны быть расположены на передних панелях корпусов аппаратуры таким образом, чтобы обеспечивалось максимальное удобство пользования ими в соответствии с условиями эксплуатации.
Органы управления, используемые редко, допускается устанавливать внутри корпусов аппаратуры.
4499. Назначение и действие органов управления радиооборудования и ее контроля должны быть указаны с помощью общепринятых символов или четких надписей.
4500. Положения органов управления радиооборудованием: "Включено", "Пуск", "Увеличение" и т. п. должны соответствовать установке рукояток вверх, от себя или вправо, повороту ручек по часовой стрелке и нажатию верхних или правых кнопок.
Положения: "Выключено", "Остановка", "Уменьшение" и т. п. должны соответствовать установке рукояток вниз, к себе или влево, повороту ручек против часовой стрелки и нажатию нижних или левых кнопок.
4501. Градуировка основных шкал, надписи, обозначения, а также положения указателей и органов управления на радиооборудовании должны быть отчетливо видны на расстоянии 700 мм.
4502. Соединения проводов внутреннего монтажа, а также конструктивных частей радиооборудования должны быть такими, чтобы исключалась возможность самопроизвольного разъединения.
4503. Внутренний монтаж радиооборудования рекомендуется выполнять разноцветными проводами для выделения цепей различного назначения.
4504. В каждом гибком шланге, соединяющем отдельные части радиооборудования, должен быть запасной провод. Кроме того, должно быть предусмотрено по запасному проводу на каждые десять проводов шланга.
4505. Внутренние элементы радиооборудования должны иметь четкую и прочную маркировку, соответствующую маркировке принципиальной и монтажной схем. Маркировку мелких элементов допускается выполнять на каркасах и экранах соответствующих узлов, а также на чертежах или увеличенных фотографиях, прилагаемых к описанию. У выходных зажимов радиооборудования должно быть указано их назначение, а в цепях питания - напряжение и полярность.
4506. Органы управления и контроля радиооборудования должны быть защищены от механических повреждений на случай установки радиооборудования лицевой панелью вниз на плоскость.
4507. Устройства крепления съемных или откидных панелей и каркасов радиооборудования должны быть невыпадающими.
4508. Все органы управления должны иметь такую конструкцию, чтобы их положение самопроизвольно не изменялось.
4509. Конструкция штепсельных соединений, применяемых в радиооборудовании, должна исключать возможность неправильного их включения. При этом должны быть приняты меры, предотвращающие ошибочное включение штепсельных вилок в не предназначенные для них гнезда.
4510. Напряжение между контактами микрофонов и головных телефонов не должно превышать 55 В, по отношению к "земле" - 30 В.
4511. Схема и конструкция радиооборудования должны исключать возможность повреждений в результате неправильной последовательности манипуляции органами управления или изменения полярности источника питания.
4512. В радиооборудовании и пультах дистанционного управления необходимо предусматривать устройства, сигнализирующие о неисправности или критическом режиме в ответственных цепях радиооборудования, а также о включении питания и подаче высокого напряжения.
4513. Заземление (соединение с корпусом) судовой сети и аккумуляторных батарей через схему радиооборудования не допускается.
4514. Сопротивление изоляции цепей питания радиооборудования должно соответствовать главе 1 приложения 417 настоящих Правил.
4515. Температура корпусов радиооборудования во время работы не должна превышать 60 ⁰С.
4516. Радиооборудование должно быть рассчитано на питание от судовой сети при изменении питающего напряжения на ±10 % и частоты тока на ±5 % номинальных значений. Радиооборудование, рассчитанное на питание от аккумуляторов, должно работать при снижении их напряжения на 15 % и повышении напряжения на 25 % номинального.
4517. В цепях питания радиооборудования должны быть установлены быстросменяемые плавкие предохранители или автоматические выключатели. Конструкция предохранителей должна исключать возможность случайного прикосновения обслуживающего персонала к их токоведущим частям при замене вставок. Время, необходимое для доступа к предохранителям, не должно превышать 5 с.
4518. На нефтеналивных и приравненных к ним судах во взрывоопасных помещениях и пространствах допускаются к эксплуатации носимые (портативные) УКВ-радиотелефонные станции только взрывозащищенного исполнения с уровнем взрывозащиты, соответствующим взрывоопасной зоне. Вне взрывоопасной зоны разрешается эксплуатация радиостанций общетехнического исполнения.
4519. Световая сигнализация радиооборудования, размещенного в ходовой рубке, должна отвечать требованиям пункта 3790 настоящих Правил.
4520. Радиолокационные ответчики, устанавливаемые на судах внутреннего плавания, должны соответствовать требованиям параграфа 12 главы 48 Правил постройки судов смешанного "река-море" плавания, утвержденных уполномоченным органом.

474. Технические требования к средствам радиосвязи

4521. Средства радиосвязи должны обеспечивать передачу и прием сообщений, касающихся безопасности, в кратчайший срок, при этом они должны соответствовать следующим требованиям:
1) введение в действие (включение питания) должно осуществляться одной манипуляцией;
2) время пуска настроенного передатчика не должно превышать 5 с;
3) перестройка частот в пределах одного поддиапазона должна выполняться по возможности быстро;
4) неисправность устройства автоматической настройки частоты не должна препятствовать настройке частоты вручную в кратчайший срок;
5) переход с одного типа излучений на другой должен осуществляться одной манипуляцией.
4522. Пульт дистанционного управления передатчиком, предназначенный для установки вне радиорубки, должен иметь все необходимые органы управления и контроля для ведения радиопередачи без использования органов управления и контроля, находящихся на самом передатчике.
4523. Средства радиосвязи должны иметь такую конструкцию, чтобы можно было быстро обнаружить и устранить их неисправность, при этом они должны соответствовать следующим требованиям:
1) при вскрытом корпусе аппаратуры должен быть возможен обзор максимального количества внутренних элементов;
2) размещение внутренних элементов аппаратуры должно быть таким, чтобы их ремонт и замена выполнялись в кратчайший срок;
3) металлические экраны, а также крышки и дверцы экранированных узлов внутри корпуса должны открываться по возможности без применения инструмента.
4524. Допустимые отклонения частоты радиопередатчиков, ширина полосы радиочастот и внеполосные спектры излучений должны соответствовать нормам, определяемым стандартами.
4525. Судовые передатчики должны быть рассчитаны на непрерывную работу в течение не менее 1 часа при отношении общей длительности излучения к общей длительности пауз 1:3.
4526. Для излучений класса Н3Е и J3E следует использовать верхнюю боковую полосу.
4527. Для излучений класса J3E степень подавления несущей должна быть, по крайней мере, на 40 дБ меньше пиковой мощности передатчика.
Для излучений Н3Е должна излучаться полная несущая при степени подавления меньше пиковой мощности на (6±2) дБ.
4528. Уровни паразитной амплитудной и частотной модуляций несущей частоты должны отвечать требованиям стандартов.
4529. В случае применения излучений класса Н3Е и J3E мощность нежелательных излучений, подводимая к передающей антенне на любой дискретной частоте во время работы передатчика при полной пиковой мощности, должна соответствовать требованиям, приведенным в приложении 418 к настоящим Правилам.
4530. Полоса пропускания звуковых частот передатчиков, работающих с классами излучений Н3Е и J3E, должна быть от 350 до 2700 Гц с допустимым изменением амплитуды не более 6 дБ.
4531. Глубина модуляции передатчиков при работе излучениями класса НЗЕ должна быть не менее 80 %. Глубина модуляции, вызываемая посторонними источниками напряжения, не должна превышать 5 %.
Модуляция передатчиков при работе излучениями типа J3E должна быть такой, чтобы составляющие взаимной модуляции не превышали установленных стандартами значений.
4532. Все передатчики номинальной мощности более 20 Вт должны иметь индикаторный прибор, позволяющий вести во время передачи постоянный контроль силы тока в антенне. Выход из строя прибора не должен вызывать разрыва цепи антенного контура.
4533. Настройку передатчика на любую частоту, требуемую настоящей частью Правил, необходимо осуществлять с жесткой фиксацией.
4534. Обрыв антенны или замыкание ее на корпус, а также наведение в антенну мощного высокочастотного сигнала не должны приводить к повреждению, нарушающему работоспособность передатчика.
4535. Промежуточная частота не должна создавать помех в защитных полосах международных частот вызова и бедствия.
4536. В настоящем разделе Правил принята следующая классификация полос пропускания приемников по высокой (промежуточной) частоте, измеряемых на уровне 6 дБ:
широкая ± 3000 Гц;
средняя ± 1500 Гц;
узкая ± 600 Гц;
очень узкая ± 100 Гц;
однополосная + 350 Гц до + 2700 Гц.
4537. Полоса пропускания низкочастотного тракта приемника, за исключением специально оговоренных случаев, должна быть не менее 300 - 2700 Гц при неравномерности выходного напряжения 6 дБ от 1000 Гц.
4538. В цепях питания приемников должны быть предусмотрены устройства для защиты от помех, создаваемых электрооборудованием судна.
4539. Входные цепи приемников должны быть защищены от напряжений, наводимых при работе судовых передатчиков.
4540. Конструкция приемников должна допускать возможность подключения к зажиму антенны радиочастотного кабеля с соблюдением непрерывности экранирования.
4541. Все судовые приемники должны быть рассчитаны на непрерывную круглосуточную работу.

475. ПВ/КВ-Радиостанции

4542. Основные эксплуатационно-технические параметры передатчика должны соответствовать приведенным в приложении 419 к настоящим Правилам.
4543. Если передатчик имеет встроенный или отдельно установленный автоматический податчик радиотелефонных сигналов тревоги, то он должен соответствовать требованиям настоящих Правил.
4544. Передатчик должен быть снабжен стандартными эквивалентами антенны.
4545. Основные эксплуатационно-технические параметры приемника должны соответствовать параметрам, приведенным в приложении 420 настоящих Правил.
4546. Приемник должен иметь среднюю полосу пропускания по высокой (промежуточной) частоте. Рекомендуется предусматривать две полосы пропускания, включая широкую (пункт 4536 настоящих Правил).
4547. Приемник должен быть рассчитан на подключение головных телефонов и громкоговорителей мощностью не менее 0,5 Вт.
4548. Автоматический податчик радиотелефонных сигналов тревоги должен обеспечивать возможность автоматической передачи указанных в пунктах 4549, 4550 настоящих Правил сигналов ПВ/КВ-радиостанцией.
4549. Радиотелефонный сигнал тревоги, подаваемый автоматическим податчиком, должен состоять из синусоидальных колебаний звуковой частоты двух тонов, передаваемых поочередно, непрерывно в течение периода не более 1 мин и не менее 30 с. Один тон должен иметь частоту (2200+33) Гц, а другой - частоту (1300+19,5) Гц.
Длительность каждого тона должна быть равна (250+10) мс. Интервал между тонами не должен быть более 4 мс. Отношение амплитуды более сильного тона к амплитуде более слабого тона должно быть в пределах 1-1,2.
4550. Автоматическая передача радиотелефонных сигналов тревоги должна быть цикличной, с интервалом между двумя последующими циклами, приблизительно равным одному циклу. Автоматический податчик должен передавать сигналы тревоги до тех пор, пока он не будет выключен.
Длительность каждого тона должна быть равна 250+10 мс. Интервал между тонами не должен быть более 4 мс. Отношение амплитуды более сильного тона к амплитуде более слабого тона должно быть в пределах 1-1,2.
4551. Пуск автоматического податчика должен осуществляться одной манипуляцией. Продолжительность пуска не должна превышать 5 с.
4552. Автоматический податчик должен быть снабжен краткой инструкцией по приведению в действие и контролю его работы.
4553. Автоматический податчик должен иметь конструкцию, исключающую возможность ошибочного приведения его в действие. Должно быть обеспечено немедленное выключение автоматического податчика в любое время для передачи сообщения о бедствии.
4554. Автоматический податчик радиотелефонных сигналов тревоги должен обеспечивать работу передатчика на частоте бедствия и вызова 2182 кГц и возможность подключать его на другую частоту.

476. УКВ - радиотелефонная станция

4555. УКВ-радиотелефонная станция должна быть проста в эксплуатации, совместима с существующей системой УКВ-радиосвязи речного транспорта и должна соответствовать требованиям стандарта.
4556. УКВ-радиотелефонная станция должна обеспечивать ведение радиосвязи в диапазонах, указанных в приложении 416 к настоящим Правилам, используя излучения класса G3E (F3). Разнос между частотами рабочих каналов должен быть 25 кГц.
4557. Главная УКВ-радиотелефонная станция должна иметь количество каналов не менее трех, в том числе канал вызова и бедствия 300,2 МГц. Эксплуатационная радиостанция должна обеспечивать работу на всех каналах полос частот, указанных в приложении 416 к настоящим Правилам, обеспечивая режимы работы в соответствии с организацией связи.
4558. Максимальная девиация частоты, соответствующая глубине модуляции 100 %, должна быть возможно ближе к ±5 кГц, но ни в коем случае не должна превышать ±5 кГц.
4559. Частотная характеристика модулятора передатчика должна иметь предварительную коррекцию (подъем в сторону более высоких частот) 6 дБ на октаву с последующей обратной коррекцией в приемнике.
4560. Полоса пропускания звуковых частот не должна превышать 3000 Гц.
4561. Номинальная мощность передатчика должна быть не более 15 Вт. Должна быть предусмотрена возможность оперативного снижения мощности до 1 Вт.
4562. Средняя мощность любого побочного излучения, обусловленного продуктами модуляции на любом канале, не должна превышать 10 мкВт, а средняя мощность любого побочного излучения на любой дискретной частоте значения 2,5 мкВт.
4563. Чувствительность приемника при отношении сигнал/шум 20 дБ должна быть не хуже 1,5 мкВ.
4564. Выход приемника радиостанции должен быть рассчитан на громкоговоритель мощностью не менее 0,5 Вт и микротелефонную трубку (или манипулятор). Громкоговоритель должен быть вмонтирован в корпус радиостанции.
4565. Полоса пропускания приемника по высокой (промежуточной) частоте на уровне 6 дБ должна быть достаточной для приема сигнала с максимальной девиацией частоты 5 кГц.
4566. Коэффициент нелинейных искажений приемника должен быть не более 7 %.
4567. Двухсигнальная избирательность приемника должна быть такой, чтобы ослабление приема сигнала при расстройке от резонансной частоты на ±25 кГц было не менее ±75 дБ.
4568. Ослабление приема сигнала по зеркальному каналу, по промежуточной частоте, а также других нежелательных сигналов должно быть не менее 75 дБ (для носимой и портативной радиостанций не менее 70 дБ).
4569. Должно быть предусмотрено устройство, переключающее радиостанцию на канал 300,2 МГц (5-й канал) при выполнении одной операции.
4570. Переход с симплексной работы на дуплексную и наоборот должен выполняться автоматически с переходом на соответствующие каналы.
4571. Каналы должны иметь нумерацию.
4572. На канале 300,2 МГц должно быть предусмотрено устройство, обеспечивающее минимальную мощность 50 мВт на громкоговорителе, когда регулятор громкости находится в нулевом положении.
4573. УКВ-радиотелефонная станция должна иметь отключаемый шумоподавитель с регулятором.
4574. В комплекте УКВ-радиотелефонной станции рекомендуется предусматривать устройства, позволяющие вести радиосвязь непосредственно с крыльев ходового мостика.
4575. В зависимости от назначения УКВ-радиотелефонной станции требования пунктов 4561, 4563, 4564, 4566 - 4569 настоящих Правил, могут быть снижены, что должно быть в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
4576. УКВ-радиотелефонная станция должна быть рассчитана на питание от основного и аварийного источников питания, удовлетворяющих требованиям главы 459 настоящих Правил.
4577. При дуплексной работе (излучении) громкоговоритель должен автоматически отключаться.
4578. УКВ-радиотелефонная станция должна иметь автоматический податчик радиотелефонных сигналов тревоги, который должен соответствовать требованиям, изложенным в пунктах 4549 - 4553 настоящих Правил. Автоматический податчик может быть встроенным.

477. Устройство громкоговорящей связи и трансляции

4579. Устройство громкоговорящей связи должно обеспечивать дуплексную или симплексную связь рулевой рубки с основными постами управления (пункт 4433 настоящих Правил), а также обеспечивать возможность передачи служебных распоряжений в жилые и общественные помещения и на открытые палубы судна через трансляционные приборы устройства трансляции.
4580. К устройству громкоговорящей связи должно подключаться не менее трех линий.
4581. Устройство громкоговорящей связи должно иметь главный микрофонный пост в рулевой рубке и микрофонные посты у каждого абонента громкоговорящей связи.
4582. Посты громкоговорящей связи в помещениях с высоким уровнем шума должны иметь дополнительную световую сигнализацию.
4583. На судах классов "М" и "О" рекомендуется установка устройств односторонней громкоговорящей связи с соседними судами и берегом.
4584. Для передачи распоряжений при швартовных операциях и судовых работах рекомендуется снабжать суда электромегафоном, который должен получать питание от сухих элементов или аккумуляторов, находящихся в корпусе электромегафона.
4585. Устройство громкоговорящей связи должно обеспечивать:
1) циркулярную связь со всеми или по крайней мере с тремя микрофонными постами;
2) трансляцию радиовещания не менее чем по трем трансляционным линиям во все жилые и общественные помещения и на открытые палубы судна;
3) трансляцию радиовещания с радиоприемника, магнитофона, электропроигрывателя, а также с местного и выносных микрофонов;
4) передачу служебных распоряжений по всем трансляционным линиям одновременно или раздельно с микрофонных постов устройства громкоговорящей связи, а также с местного и выносных микрофонов. Трансляция радиовещания должна автоматически отключаться при включении местного и выносных микрофонов с микрофонных постов устройства громкоговорящей связи;
5) слуховой контроль качества передачи по каждой трансляционной линии;
6) передачу служебных распоряжений по трансляционным линиям при регуляторах громкости громкоговорителей, установленных на минимальную громкость или в положение: "Выключено".
4586. Для передачи служебных распоряжений через трансляционные приборы устройства трансляции все управление (включение, коммутация трансляционных линий, сброс программ и включение принудительного вещания) должно осуществляться дистанционно с микрофонных постов устройства громкоговорящей связи.
4587. Должна быть предусмотрена световая сигнализация подключения трансляционных линий к оборудованию микрофонного поста громкоговорящей связи для передачи служебных распоряжений.

Раздел 70. Навигационное оборудование

478. Общие положения.

Состав навигационного оборудования

4588. В настоящем разделе Правил применяются следующие термины, определения и аббревиатуры:
1) автоматическая идентификационная система - система обеспечивающая непрерывный автоматический взаимный обмен статической и динамической (навигационной) информацией между судами, а также между судами и береговыми станциями для обеспечения навигационной безопасности плавания (далее - АИС);
2) аппаратура ночного видения - электронная система, обеспечивающая безопасность плавания судна в темное время суток путем обнаружения выступающих над поверхностью воды объектов, представляющих опасность для судоходства;
3) базовое отображение - объем информации системной электронной навигационной карты, который не может быть удален с экрана. Эта информация отображается на экране постоянно в любых районах плавания. Данной информации недостаточно для обеспечения навигационной безопасности плавания;
4) время перестроения изображения на дисплее системы отображения электронных навигационных карт и информации - промежуток времени с момента, когда изображение начинает перестраиваться, до момента, когда построение нового изображения завершено;
5) время регенерации изображения на дисплее системы отображения электронных навигационных карт и информации - промежуток времени с момента выполнения соответствующего действия оператором до момента, когда последующее перестроение завершено;
6) глобальная навигационная спутниковая система (далее - ГНСС) - система, предназначенная для определения координат, скорости объекта и времени обсерваций относительно Всемирного скоординированного времени (далее - UTC);
7) глубина - вертикальное расстояние от поверхности воды до грунта;
8) дисплей - электронное средство отображения информации в буквенном, цифровом или графическом виде;
9) захват - выбор цели (целей) и ввод ее для сопровождения;
10) зона видимости - горизонтальный угол, в пределах которого возможно беспрепятственное наблюдение за окружающей обстановкой с рабочего места в рулевой рубке;
11) многостанционный доступ с временным разделением - способ передачи информации в многостанционных системах связи: каждой станции строго определено время передачи сообщений (далее - МДВР);
12) наблюдение - одна из основных функций судоводителя, осуществляемая с помощью зрения и слуха, а также имеющихся на судне технических средств, для целей оценки навигационной ситуации и риска столкновения;
13) навигационное оборудование - судовые технические средства, которыми укомплектовано судно для решения навигационных задач;
14) носитель информации - средство, предназначенное для хранения данных и их считывания с помощью соответствующего оборудования;
15) обобщенное отображение - совмещенное воспроизведение на дисплее информации от нескольких навигационных приборов и систем;
16) путевая точка - точка на заданной траектории движения судна, условное обозначение и координаты которой занесены в программу управления;
17) радиомодуль - модуль (составная часть АИС), обеспечивающий прием и передачу информации на канале УКВ связи;
18) растровая навигационная карта - факсимильная копия бумажной карты или коллекция карт, подготовленная и распространенная уполномоченной гидрографической службой;
19) регистратор данных рейса - устройство, предназначенное для сбора, записи и хранения данных о рейсе, включающее в себя:
средства кодирования и записи информации;
носитель информации, заключенный в специальный защитный контейнер;
основной и встроенный резервные источники питания (далее - РЛР);
20) рулевая рубка - закрытая часть ходового мостика, где размещается главный пост управления судном;
21) система контроля несения ходовой вахты - аппаратура, обеспечивающая проверку психофизиологического состояния судоводителя, несущего ходовую вахту в рулевой рубке;
22) система отображения электронных навигационных карт и информации - навигационная информационная система, которая вместе с соответствующими средствами резервирования обеспечивает отображение информации на основе данных системной электронной навигационной карты и места судна по данным технических средств навигации, облегчая задачи судоводителя по планированию маршрута и контролю за движением судна (далее - СОЭНКИ).
При необходимости система обеспечивает отображение дополнительной навигационной информации.
В состав СОЭНКИ входят ее программное обеспечение, операционная система и электронно-вычислительные средства вместе со средствами сопряжения и резервирования;
23) системная электронная навигационная карта - база данных, полученная путем трансформирования электронной навигационной карты с целью удобства ее использования и учета корректур, а также других сведений, введенных судоводителем (далее - СЭНК). Эта база данных используется в СОЭНКИ для формирования на экране изображения карты, необходимого для обеспечения навигационной безопасности плавания;
24) СЭП - средство электронной прокладки;
25) САС - средство автоматического сопровождения;
26) САРП - средство автоматической радиолокационной прокладки;
27) стандартное отображение - информация СЭНК, которая должна представляться при первом отображении карты в СОЭНКИ. В зависимости от требований тот уровень информации, который она обеспечивает для планирования маршрута или контроля за движением судна, может быть изменен судоводителем;
28) устройство дистанционной передачи курса - электронный прибор, позволяющий получать информацию о курсе судна от датчика и передавать ее в другое навигационное оборудование;
29) ходовой мостик - место, откуда обычно осуществляется управление судном, включая рулевую рубку и крылья мостика;
30) шахта лага и/или эхолота - специальное водонепроницаемое помещение в корпусе судна ниже ватерлинии, имеющее водонепроницаемое закрытие;
31) электронная навигационная карта - база данных, стандартизованная по содержанию, структуре и формату, созданная для использования в СОЭНКИ по полномочиям, полученным от государственной гидрографической службы (далее - ЭНК). ЭНК должна включать в себя всю картографическую информацию, необходимую для обеспечения навигационной безопасности плавания, и, кроме этого, в ЭНК могут быть введены и дополнительные сведения, которые обычно содержатся в лоциях, атласах и других пособиях для плавания.
4589. Для определения состава навигационного оборудования и снабжения суда подразделяются на 3 категории:
самоходные суда длиной более 25 м;
самоходные суда длиной 25 м и менее;
несамоходные суда.
4590. Состав навигационного оборудования судов следует принимать по нормам, приведенным в приложении 421 к настоящим Правилам, в зависимости от разряда бассейна плавания и категории судна.
4591. Указатели скорости хода судна и пройденного расстояния, гирокомпасы, авторулевые и стабилизаторы курса, эхолоты, указатели скорости поворота и комбинированные приемоиндикаторы ГНСС ГЛОНАСС/GPS, а также другое навигационное оборудование устанавливаются по усмотрению судовладельца.
4592. Навигационное оборудование, устанавливаемое на судах, в том числе в эксплуатации, сверх предписанной настоящей главой нормы по усмотрению судовладельца в целях повышения безопасности плавания, должно удовлетворять требованиям главы 473 и разделов 70, 71 и подлежит освидетельствованию Регистром судоходства.
4593. По согласованию с Регистром судоходства в зависимости от конкретных условий плавания, наличия надежной радиосвязи, стабильности получения прогнозов погоды и т.п. могут допускаться отклонения от норм, предписанных согласно приложению 421 к настоящим Правилам.
4594. На прогулочных судах, имеющих на борту не более 12 человек, включая членов команды, а также на судах классов "М", "О", "Р" и "Л" длиной менее 25 м, кроме пассажирских судов и судов, перевозящих опасные грузы, допускается установка стационарного навигационного оборудования с совмещенными функциями (РЛС, эхолот, электронно-картографическая система), с техническими характеристиками не ниже оговоренных ПССП для судов, осуществляющих плавание в морских районах.

479. Общие требования к размещению навигационного оборудования

4595. Основные приборы навигационного оборудования должны быть установлены в сухих помещениях, удобных для обслуживания оборудования и снятия показаний приборов. Силовое и вспомогательное оборудование должно быть установлено в агрегатной или в специальной выгородке сухого помещения таким образом, чтобы оно не затрудняло работу и обслуживание оборудования другого назначения.
4596. Навигационное оборудование и относящаяся к нему кабельная сеть должны быть расположены таким образом, чтобы они не вызывали недопустимого изменения показаний магнитных компасов, установленных на судне.
4597. Помещение (шахта), предназначенное для установки приемного устройства лага или вибраторов эхолота, должно соответствовать следующим требованиям:
1) шахта должна быть водонепроницаемой;
2) размеры шахты должны обеспечивать возможность обслуживания установленного в ней оборудования одним человеком;
3) для прохода в шахту должна быть предусмотрена клинкетная дверь или горловина (лаз) размерами не менее 400x600 мм с крышкой, обеспечивающей водонепроницаемость;
4) для спуска в шахту должен быть предусмотрен трап;
5) у входа в шахту должны быть установлены штепсельная розетка для переносной лампы на 12 В и выключатель основного освещения;
6) с наружной стороны в верхней части корпуса шахты на видном месте должен быть установлен контрольный кран;
7) установка приборов в шахте с прорезью днища не должна нарушать прочность обшивки корпуса судна, а в случае необходимости должно быть предусмотрено дополнительное крепление обшивки.

480. Размещение радиолокационной станции

4598. Индикатор радиолокационной станции должен быть установлен в рулевой рубке как можно ближе к носовой переборке. Если имеется дополнительный индикатор, то он должен быть установлен вблизи от места или помещения, в котором ведут навигационную прокладку курса судна.
4599. Передатчик и другую аппаратуру радиолокационной станции допускается устанавливать в рулевой или штурманской рубке, если плотность потока высокочастотных излучений, уровень механических шумов и уровень электрических помех радиоприему, создаваемых ими, не превышают допустимых норм. В противном случае указанная аппаратура должна устанавливаться в специальном закрытом экранированном помещении.
4600. У места установки индикатора радиолокационной станции должна быть помещена диаграмма направленности антенны с указанием мертвых зон и направлений вторичных отражений.
4601. Антенна радиолокационной станции должна быть установлена с таким расчетом, чтобы на экране индикатора обеспечивался наилучший обзор по направлению движения судна без мертвых секторов в пределах курсовых углов 50 левого и правого борта, а обзор по горизонту не закрывался, если это выполнимо, надстройками, трубами и другими конструкциями.
4602. Антенна радиолокационной станции должна быть установлена на такой высоте, чтобы плотность потока высокочастотных излучений на открытых палубах судна, на которых могут находиться люди, не превышала допустимой нормы.
4603. Во всех случаях должна быть обеспечена возможность осмотра и ремонта любой части антенны.
4604. Во избежание изгибов при прокладке волновода антенна должна устанавливаться по возможности над передатчиком. При невозможности прокладки прямого волновода число изгибов должно быть минимальным.
4605. Во все оттяжки мачты, на которой установлена антенна радиолокационной станции, должны быть установлены такелажные изоляторы, разделяющие оттяжки на неравные отрезки длиной от 2 до 6 м. Если оттяжки изолировать невозможно, они должны быть электрически соединены с корпусом судна.
4606. На судах, где установлены две навигационные РЛС, индикатор основной РЛС рекомендуется устанавливать ближе к тому борту, со стороны которого размещена антенна, а их антенны должны быть размещены так, чтобы они не создавали взаимных помех при одновременной работе.

481. Размещение магнитного компаса

4607. Магнитный компас должен быть установлен и закреплен таким образом, чтобы его вертикальная плоскость, проходящая через курсовые черты, не отклонялась от диаметральной или параллельной ей плоскости более чем на 0,20.
4608. Магнитный компас во избежание помех, искажающих его показания, должен быть удален от источников магнитных и электромагнитных полей на достаточное расстояние.
4609. Путевой магнитный компас должен быть установлен в рулевой рубке так, чтобы обеспечивались возможность определения показаний компаса с места управления судном и доступ к девиационному прибору.
4610. Главный магнитный компас должен быть установлен на верхнем мостике судна на открытом месте, с которого обеспечивается возможность визуального пеленгования предметов на наибольшей части горизонта по окружности.
Во всех случаях должна быть обеспечена возможность пеленгования в секторе 2300 (по 1150 на каждый борт от направления прямо по курсу). К компасу должен быть обеспечен доступ со всех сторон.
4611. Путевой магнитный компас рекомендуется устанавливать у основного поста управления рулем в рулевой рубке.
4612. Установка вблизи магнитных компасов какого-либо оборудования помимо предусмотренного первоначальным проектом размещения этих компасов может производиться только по согласованию с Регистром судоходства.
4613. Между местами или помещениями, в которых установлены главный и путевой магнитные компасы и основным и аварийным постом управления (если таковой имеется), должны быть предусмотрены средства двусторонней переговорной связи.
4614. На каждом судне класса "М" должна находиться таблица остаточной девиации магнитного компаса, составленная компетентным уполномоченным органом.
4615. При установке главного (основного) магнитного компаса с оптической передачей показаний должны быть выполнены следующие условия:
экран перископа должен находиться по возможности на уровне глаз судоводителя и на расстоянии не более 1,2 м;
труба перископа не должна создавать мертвых зон видимости для судоводителя.

482. Размещение гирокомпаса

4616. Основной прибор, преобразователь и щит питания гирокомпаса должны быть установлены в специальном помещении - гирокомпасной, расположенной в диаметральной плоскости судна ближе к миделю и на уровне одной из действующих ватерлиний. Малогабаритный основной прибор гирокомпаса, совмещенный с пультом управления, допускается размещать в рулевой или штурманской рубке.
4617. Установка оборудования, не относящегося к навигационному, в гирокомпасной не допускается.
4618. Гирокомпасная, кроме основного электрического освещения, должна иметь аварийное и переносное освещение, удовлетворяющее требованиям главы 58 настоящих Правил.
4619. Гирокомпасная должна иметь двустороннюю (предпочтительно парную) систему связи с рулевой рубкой.
4620. Вентиляция гирокомпасной не должна создавать сильных потоков воздуха, влияющих на чувствительный элемент.
4621. Основной прибор гирокомпаса должен быть установлен в таком месте, чтобы к нему был обеспечен свободный доступ со всех сторон для осмотра и ремонта.
4622. Основной прибор гирокомпаса, а также репитеры для визуального пеленгования должны быть установлены так, чтобы прямая линия, проходящая через 00 и 1800 на азимутальном круге, была параллельна диаметральной плоскости судна с допустимой погрешностью, не превышающей 0,20.
4623. Репитер для визуального пеленгования должен быть установлен на мостике таким образом, чтобы была обеспечена возможность пеленгования в пределах курсового угла не менее 1150 каждого борта. Вместо одного репитера на мостике допускается установка по одному репитеру на каждом крыле ходового мостика, расположенному таким образом, чтобы была обеспечена возможность пеленгования в любом направлении в пределах курсового угла 1800 с каждого борта.
4624. Путевые репитеры должны устанавливаться в местах, откуда производится управление судном. Они должны быть расположены так, чтобы рулевому было удобно следить за их показаниями и пользоваться ими.
4625. Агрегаты питания и их пускорегулирующая аппаратура должны быть установлены в агрегатном помещении (если оно имеется) или совместно с основным прибором с таким расчетом, чтобы имелась возможность производить измерения частоты вращения агрегатов питания и уход за подшипниками.
Пост дистанционного управления агрегатом питания должен находиться в помещении, в котором установлен основной прибор гирокомпаса, или в рулевой (штурманской) рубке.
4626. При установке на судне гирокомпаса и магнитного компаса с дистанционной электрической передачей показаний допускается использование одних и тех же репитеров.
В этом случае в рулевой рубке должно устанавливаться табло с надписью: "Репитеры включены от магнитного компаса" и "Репитеры включены от гирокомпаса", которое переключается в зависимости от огня компаса.
4627. Гирокомпасы с водяным охлаждением, конструкцией которых не предусмотрена нормальная их работа при температуре охлаждающей воды свыше 30 ⁰С, должны получать воду для охлаждения от специального охлаждающего устройства, установленного на судне.

483. Размещение авторулевого и стабилизатора курса

4628. Пульт управления авторулевого или стабилизатора курса должен быть установлен рядом с ручным постом управления рулем так, чтобы обеспечить удобство их обслуживания и быстрого перехода с автоматического управления на ручное.
4629. Пульт управления, совмещающий автоматическое и ручное управление, должен быть установлен в рулевой рубке в диаметральной плоскости судна или вблизи нее.
4630. Выносные посты управления должны быть установлены на крыльях ходового мостика или в других местах, удобных для немедленного перехода на управление судном с выносного поста.

484. Размещение эхолота

4631. Указатель глубин должен быть установлен в рулевой рубке, а самописец - в рулевой или штурманской рубке.
Приборы должны быть размещены в местах, доступных для их обслуживания и ремонта.
Допускается установка только указателя глубин.
4632. Вибраторы эхолота должны быть установлены в местах наименьшей вибрации под днищем судна на таком расстоянии от бортов и оконечностей, при котором исключается возможность их обнажения при качке и попадания пузырьков воздуха.
4633. Вблизи вибраторов не должны находиться ультразвуковые излучающие устройства других приборов, работающие одновременно с эхолотом, а также какие - либо выступающие части корпуса, приемные и отливные отверстия и другие конструкции, которые могут создавать помехи в работе эхолота.
4634. Должны быть приняты меры, предотвращающие развитие коррозии на корпусе судна в результате установки вибраторов.
4635. Вибраторы должны быть установлены таким образом, чтобы их излучающая и принимающая поверхности были параллельны горизонтальной плоскости и находились на одном уровне в том случае, когда судно не имеет крена и дифферента.
Это требование относится и к переносным вибраторам.
4636. Вибраторы, установленные в отверстиях, прорезанных в днище судна, должны быть расположены таким образом, чтобы их поверхности были на одном уровне с внешней поверхностью обшивки корпуса судна. Если установка вибраторов в горизонтальном положении при этом невозможна из-за кривизны корпуса, должны быть применены обтекатели в направлении нос - корма.
4637. Если вибраторы установлены в специальном танке без прорези днища судна, то танк должен быть заполнен водой.
4638. Вибраторы допускается устанавливать в специальных помещениях - шахтах. Если шахта расположена в районе грузовых танков нефтеналивного судна, то она должна быть отделена от них коффердамом. В этом случае в шахте должна быть предусмотрена надежная вентиляция, а все кабели внутри шахты должны быть проложены в стальных газонепроницаемых трубах. Конструкция крышки, закрывающей шахту, должна исключать возможность искрообразования.
4639. Излучающая поверхность вибраторов не должна закрашиваться и подвергаться механическим воздействиям (ударам, трению и т. п.).
4640. Для устранения электромагнитных помех линия вибратор - приемник - усилитель должна быть удалена от линии вибратор - излучатель на расстояние не менее 1 м, если эхолот работает не на совмещенном вибраторе, и от других электрических устройств и параллельно идущих кабелей не менее чем на 0,5 м. Обе линии должны быть надежно экранированы. Кабели, идущие к вибраторам, должны быть проложены в стальных трубах или двойной стальной плетенке с соблюдением непрерывности экранировки.
4641. Коробка реле высокого напряжения должна быть установлена в сухом доступном месте и защищена от пыли и механических повреждений. Размещение ее в трюмах, перевозящих уголь, хлопок и другие огнеопасные грузы, не допускается.
4642. При установке вибраторов эхолотов в коффердамах грузовых и топливных цистерн, в отсеках двойного дна и вентилируемых туннелях, находящихся под грузовыми отсеками нефтеналивных судов, они должны быть размещены в специальной газонепроницаемой выгородке, являющейся корпусной конструкцией.
Подводящие кабели должны быть проложены в газопроводных стальных трубах.
Вибраторы, устанавливаемые в рассматриваемых помещениях, должны иметь такую конструкцию, которая не требует обслуживания.
4643. При установке вибраторов в прорези днища в случае необходимости должно быть предусмотрено дополнительное крепление листа обшивки.
4644. Специальные танки вибраторов после установки их на судне должны быть испытаны на непроницаемость.
4645. Для осмотра кабельных коробок и измерения сопротивления вибраторов к ним должен быть обеспечен доступ из внутренних помещений судна.
4646. Силовое оборудование эхолота (преобразователь, трансформаторы и т.д.) должно устанавливаться в агрегатной или в специальной выгородке во внутренних отапливаемых помещениях судна.

485. Размещение лага

4647. Первичные преобразователи скорости должны устанавливаться в днищевой части судна, предпочтительно вблизи места пересечения основной и диаметральной плоскости судна так, чтобы во время качки при наименьшей осадке преобразователи не обнажались, а линии обтекающих струй были параллельны друг другу и диаметральной плоскости судна.
4648. Преобразователи, устанавливаемые стационарно в отверстиях, прорезанных в днище судна, должны быть надежно закреплены в приварышах, равнопрочных корпусу судна.
4649. Указатель скорости и пройденного расстояния должен быть установлен над штурманским столом.
Указатель скорости должен быть установлен в рулевой рубке и в посту управления главным двигателем при его наличии.
4650. Перед подводным приемным устройством лага не должно быть никаких выступающих частей, а также приемных и отливных отверстий судовых систем, которые могут повлиять на параллельность струй воды, обтекающих корпус судна.
4651. Преобразователи могут устанавливаться в клинкетах или стационарно. При этом должна обеспечиваться параллельность их продольных осей сечению диаметральной плоскости судна с погрешностью не более 10.
4652. Клинкеты первичных преобразователей должны размещаться в специальной шахте, соответствующей требованиям настоящих Правил.
4653. При наличии на мостике обобщенных индикаторов навигационной информации телевизионного типа отдельные репитеры скорости и пройденного расстояния могут не устанавливаться, за исключением репитера скорости в пульте дистанционного автоматического управления или в непосредственной близости от него.

486. Размещение комбинированного приемоиндикаторов систем радионавигации и ГНСС, ГЛОНАСС, GPS, ГЛОНАСС/ GPS

4654. Приемоиндикатор должен быть установлен в непосредственной близости от места, где ведется навигационная прокладка, с возможностью наблюдения за его показаниями с рабочего места судоводителя.
4655. Антенны приемоиндикаторов систем не должны устанавливаться ниже габаритных металлических судовых конструкций и должны быть удалены, по меньшей мере, на расстояние 3 м от любых передающих антенн.
4656. Антенны не должны устанавливаться на топах матч, в местах, подверженных сильной вибрации, под судовыми палубными конструкциями и такелажем, а также вблизи источников нагрева или дыма.
4657. Место установки антенн приемоиндикаторов ГНСС должно быть выбрано таким образом, чтобы обеспечивалось беспрепятственное слежение за их спутниковой группировкой (созвездием) и быть, по меньшей мере, на 1 м выше горизонтальных поверхностей судовых конструкций.
4658. Антенна приемоиндикатора не должна находиться в направлении главного луча диаграммы направленности излучения РЛС и антенны судовой станции ИНМАРСАТ стандарта А. Расстояние между антеннами должно быть не менее 10 м.

487. Размещение указателя скорости поворота

4659. Основной прибор указателя скорости поворота судна должен устанавливаться на жестком основании в агрегатной или аппаратной вблизи рулевой рубки, как можно ближе к диаметральной плоскости судна и ориентирован вдоль этой плоскости. Верхняя поверхность основания должна быть параллельной основной (горизонтальной) плоскости судна. В месте установки не должно быть вибраций и резких перепадов температур.
4660. Допускается установка основного прибора в рулевой рубке при условии, что магнитные поля, создаваемые этим оборудованием, не вносят искажений в показания магнитного компаса более чем на ±0,50, а уровень акустического шума не превышает допустимых норм.
4661. Приборы указателя скорости поворота должны быть размещены на ходовом мостике судна так, чтобы обеспечивалось удобство наблюдения за шкалами, легкий доступ к органам управления.
4662. Репитеры указателя скорости поворота должны устанавливаться в рулевой рубке в непосредственной близости от поста управления рулем, по возможности обеспечивая одновременность наблюдения за показаниями индикатора скорости поворота и навигационной обстановкой по курсу судна, а также над индикатором РЛС, крыльях ходового и верхнего мостика, если с этих мест предусмотрено управление судном.

488. Размещение системы отображения электронных навигационных карт и информации (СОЭНКИ)

4663. СОЭНКИ должна устанавливаться на ходовом мостике в непосредственной близости от поста управления судном так, чтобы обеспечивался удобство доступа к средству отображения информации, органам управления системы и радиолокационной станции, а также обеспечивалось наблюдение за окружающей судно обстановкой для безопасного судовождения при любых условиях эксплуатации.
4664. Выносной индикатор (дисплей) СОЭНКИ, по усмотрению судовладельца (капитана), может быть установлен в каюте капитана или ином месте. Введение изменений в путевую обстановку с места размещения выносного индикатора не допускается.

489. Размещение системы управления траекторией судна

4665. Пульт управления СУТС, работающий на штатную систему ручного управления, должен быть связан с постом ручного управления механической или электрической передачей и устанавливаться рядом с ним.
4666. Объединенный пульт автоматического и ручного управления системы должен устанавливаться на ходовом мостике в диаметральной плоскости судна так, чтобы обеспечивалось удобство обслуживания и быстрый переход с автоматического на ручное управление и обратно.
4667. Выносные посты управления системой должны устанавливаться на крыльях ходового мостика или в местах, удобных для его использования.

490. Размещение автоматической идентификационной системы

4668. Аппаратура АИС должна устанавливаться в рулевой рубке так, чтобы было удобно пользоваться органами управления индикатором, а также обеспечивалась возможность одновременного наблюдения за индикаторами РЛС, СОЭНКИ и окружающей обстановкой.
4669. Отдельные блоки, входящие в состав АИС, не требующие оперативного управления, допускается устанавливать в помещении вблизи рулевой рубки.
4670. Выходные контакты устройства, срабатывающего при возникновении неисправности в аппаратуре АИС, должны быть подключены к специальному устройству звуковой сигнализации или к судовой системе аварийно-предупредительной сигнализации.
4671. Антенны АИС должны быть установлены на наибольшей высоте так, чтобы обеспечивались эффективное излучение и прием сигналов на всех рабочих частотах, а на пути распространения электромагнитного поля не было препятствий по всему горизонту.
4672. УКВ-антенна АИС должна быть размещена так, чтобы на расстоянии менее 2 м от нее не были расположены токопроводящие конструкции судна и мощные излучатели энергии (РЛС или антенные радиосвязи). При установке антенны на одном уровне с другими антеннами, удаление от них должно быть, по крайней мере, 5 м.
4673. Коаксиальные и силовые кабели должны укладываться в отдельных трубах, отстоящих друг от друга на расстояние не менее 10 см. Пересечение кабелей должно быть под прямыми углами.
4674. Антенна приемодатчика ГНСС аппаратуры АИС класса А должна быть установлена в месте, открытом для приема сигналов со спутников.
4675. Коаксиальный кабель между антенной и основным блоком АИС не должен прокладываться совместно с коаксиальными и силовыми кабелями другого назначения. Расстояние между такими кабелями должно быть не менее 1 м.

491. Размещение регистратора данных рейса

4676. Аппаратура РДР должна размещаться на ходовом мостике или в непосредственной близости от него, в сухом и отапливаемом помещении.
4677. Специальный защитный контейнер с конечным носителем зарегистрированной информации должен устанавливаться на открытом участке ходового мостика в месте, удобном для его отделения после аварии.
Место установки защитного контейнера должно быть согласовано с Регистром судоходства.

492. Размещение аппаратуры приема внешних звуковых сигналов

4678. Приемные микрофоны аппаратуры должны быть установлены в местах с минимальным уровнем акустических помех от источников шума на судне.
4679. Индикатор аппаратуры приема внешних звуковых сигналов должен быть виден с поста управления судном.
4680. Громкоговорители аппаратуры должны быть расположены так, чтобы транслируемые внешние сигналы были слышны в любом месте рулевой рубки.

493. Размещение радиолокационного отражателя

4681. Крепление отражателя на судне должно осуществляться с использованием жесткой опоры или путем подвески на такелаже.
4682. Радиолокационный отражатель должен устанавливаться на высоте не менее 4 м над уровнем воды. На отражателе должна быть четко обозначена его предпочтительная ориентация.

494. Размещение аппаратуры ночного видения

4683. Органы управления и дисплей приборов ночного видения должны быть установлены в рулевой рубке в непосредственной близости от поста управления судном.
Расстояние от глаз наблюдающего до дисплея не должно превышать размеров экрана по диагонали более чем в 2,3 раза.
4684. Датчик приборов ночного видения должен быть установлен так, чтобы в плоскости горизонтального поля видимости не было секторов затенения на ± 300 от направления прямо к носу, а в плоскости вертикального поля зрения мертвая зона не превышала двойной длины судна.
4685. Приборы ночного видения должны быть установлены так, чтобы их работа и функции обнаружения не ухудшились при скорости ветра 100 узлов и бортовой и/или килевой качке до ± 100.

Раздел 71. Требования к навигационному оборудованию

495. Общие требования

4686. Навигационное оборудование должно удовлетворять требованиям глав 349 - 355, 473 настоящих Правил.
4687. Навигационное оборудование должно быть рассчитано на работу в любых условиях эксплуатации судна.
4688. Все навигационное оборудование должно быть рассчитано на непрерывную круглосуточную работу. При этом рабочая температура должна быть:
для основных приборов гирокомпаса от 0 до 45 ⁰С;
для первичных преобразователей скорости лага и вибраторов эхолота, находящихся в воде, от - 4 до + 40 ⁰С.
4689. По степени защиты все навигационные приборы и устройства должны иметь следующее исполнение:
1) IP22 - для оборудования, установленного в закрытых сухих служебных помещениях;
2) IP56 - для оборудования, установленного на открытых палубах и в грузовых трюмах;
3) IP68 - для оборудования, установленного в помещениях междудонного пространства.
Для оборудования, устанавливаемого в закрытых сухих служебных помещениях на расстоянии более 1 м от дверей и иллюминаторов, выходящих на открытую палубу, допускается исполнение IP21.
4690. Сигнальные лампы или другие устройства визуального контроля должны быть размещены в приборах или пультах управления и хорошо видны оператору при рассеянном дневном свете.
4691. Сигнальные, индикаторные и осветительные лампы приборов, устанавливаемых в рулевой рубке, должны быть такой интенсивности, чтобы их свет не мешал рулевому и судоводителю. Должна быть предусмотрена возможность регулировки интенсивности освещения.
4692. В навигационных приборах должна предусматриваться возможность их сопряжения с другими радио- и навигационными приборами, а также с автоматизированным навигационным комплексом если таковой установлен.
4693. Электрическая напряженность помех, измеренная измерителем параметров электрических и магнитных полей, излучаемых навигационным оборудованием, не должна превышать значений, указанных в главе 355 настоящих Правилах.
4694. Вся навигационная информация для сокращения времени принятия решения должна представляться оператору в расшифрованном и обработанном виде. Рекомендуется использовать обобщенные электронные индикаторы типа дисплей (телевизионного типа).
4695. Агрегатная, в которой размещаются преобразователи навигационного оборудования, должна быть расположена в непосредственной близости от рулевой рубки или аппаратной, если таковая имеется на судне. Агрегатная должна размещаться так, чтобы акустический шум работающих агрегатов не был слышен на ходовом мостике.

496. Требования к радиолокационной станции

4696. Радиолокационная станция (далее - РЛС) должна обеспечивать обнаружение и отображение судов, буев, других надводных объектов и препятствий, а также береговой черты и навигационных знаков относительно своего судна путем непрерывного кругового обзора по всему горизонту в режимах относительного и/или истинного движения.
4697. При нормальном распространении радиоволн и благоприятных гидрометеорологических условиях на индикаторе РЛС, расположенной на судне при высоте установки антенны 10 м от поверхности воды, должно обеспечиваться получение четкого изображения различных объектов на расстояниях, предусмотренных в приложении 422 к настоящим Правилам.
Все объекты должны оставаться видимыми при бортовой и килевой качке судна ±100.
4698. Основные эксплуатационные параметры РЛС, установленной на судне при высоте антенны 7 м над уровнем воды, должны быть не ниже приведенных в приложении 423 к настоящим Правилам. Все параметры должны сохраняться при бортовой и килевой качке судна ±100.
4699. На индикаторе РЛС должна быть предусмотрена возможность ориентировки изображения как относительно диаметральной плоскости судна, так и относительно истинного меридиана.
4700. На индикаторе РЛС должны быть предусмотрены все органы управления, необходимые для пользования станцией.
Расположение органов управления и способ функционирования, место и взаиморасположение, размер должны обеспечить простое, быстрое и эффективное управление. Должны быть предусмотрены меры, исключающие несанкционированное переключение масштаба шкал дальности с миль на километры и обратно. Надписи должны быть сделаны на русском языке или общепринятыми символами.
4701. Должны быть предусмотрены меры для ослабления изображения импульсов, отраженных от осадков и волн.
4702. Время пуска РЛС не должно превышать 1 мин. РЛС должна быть полностью приведена в рабочее состояние в течение 4 мин, после ее включения. При этом должен быть предусмотрен режим: "Подготовка", из которого РЛС может быть переведена в режим: "Работа" в течение 15 с.
4703. Без применения увеличителя эффективный рабочий диаметр экрана индикатора РЛС должен быть не менее 180 мм для судов валовой вместимостью от 300 до 1600 per. т, не менее 250 мм - для судов валовой вместимостью более 1600 per. т. Для судов, совершающих международные рейсы по внутренней водной системе - не менее 270 мм, независимо от валовой вместимости судна.
4704. Индикатор должен иметь следующий набор шкал дальности: 0,5; 1; 1,6; 2; 3,2; 4; 8; 16 и 32 км. На каждой шкале должно быть не менее 2 и не более 6 неподвижных колец дальности. Могут быть предусмотрены дополнительные шкалы, проградуированные в километрах или милях, при этом должно быть предусмотрено переключение отсчета дальности с километров на мили.
4705. На индикаторе РЛС должно быть предусмотрено подвижное кольцо дальности с цифровым отсчетом в километрах или милях.
Погрешность средств измерения дальности с помощью электронного подвижного кольца дальности должна быть не более 10 м на шкалах дальности 0,5-2,0 км и 1,0 % от значения установленной последующей шкалы.
4706. Должна быть предусмотрена возможность регулирования яркости неподвижных колец дальности и подвижного кольца дальности. Неподвижные кольца дальности, а также подвижное кольцо дальности при нормальных условиях, должны иметь толщину, составляющую менее 1 % от эффективного рабочего диаметра экрана и не более 1 мм.
4707. Индикатор РЛС должен быть снабжен устройством электронного (цифрового) или механического пеленгования обнаруженных объектов, а также:
1) цифровой отсчет направлений, получаемый с помощью электронного устройства пеленгования, должен отображаться, по крайней мере, четырьмя цифрами, включая одну цифру после запятой. Место для индикации этого отсчета не должно использоваться для отображения других данных. Должно отображаться четкое обозначение измеряемой величины: курсовой угол или истинный пеленг;
2) по периметру площади эффективного диаметра экрана должна отображаться азимутальная шкала. Допускается применение линейной или нелинейной азимутальной шкалы;
3) азимутальная шкала должна иметь разметку не реже, чем через каждые 50, при этом отметки 50 и 100 должны четко различаться. По крайней мере, через каждые 300 отметки должны четко обозначаться цифрами;
4) должна обеспечиваться возможность измерения направления относительно линии отметки курса - курсовой угол и относительно направления истинного меридиана - истинный пеленг.
4708. Направление движения собственного судна должно быть представлено на экране электронной отметкой курса. Погрешность этой отметки не должна превышать 0,50. Ширина линии отметки курса не должна быть более 0,50.
4709. Должна быть предусмотрена возможность временного снятия изображения отметки курса с помощью выключателя с самовозвратом во включенное положение.
4710. Для обеспечения возможности азимутальной стабилизации РЛС от гирокомпаса должен быть предусмотрен соответствующий вход.
4711. Частота вращения антенны РЛС должна быть не менее 18 об/мин. Антенна должна находиться в рабочем состоянии при относительной скорости ветра 50 м/с.
Частота вращения антенны РЛС для скоростных судов должна быть не менее 40 об/мин. Антенна должна находиться в рабочем состоянии при относительной скорости ветра 70 м/с.
4712. Должна быть предусмотрена возможность смещения начала развертки в любую точку экрана индикатора на расстояние не менее половины его радиуса.
4713. Должны быть предусмотрены меры для быстрого определения значительного ухудшения работоспособности РЛС относительно калиброванного значения, принятого при ее установке на судно, а также для правильной настройки в случае отсутствия цепей.
4714. РЛС должна быть снабжена приборами для проверки исправности аппаратуры.
4715. Излучение высокочастотной энергии антенной должно осуществляться только при работе РЛС по прямому назначению. При ремонте или техническом обслуживании для обеспечения безопасности должно применяться блокирующее устройство.
4716. На индикаторе РЛС, работающей в режиме истинного движения, смена положения отметки своего судна должна осуществляться как вручную, так и автоматически при приближении отметки своего судна не более чем на 0,5 радиуса экрана. Рекомендуется предусматривать устройство сигнализации, предупреждающей о приближении отметки судна не более чем на 0,5 радиуса экрана.
4717. В РЛС, предназначенной для работы в режиме истинного движения, скорость движения судна может вводиться от измерителя скорости и/или вручную с коррекцией сноса.

497. Требования к магнитному корпусу

4718. Напряжение тока для основного электрического освещения компаса должно быть не более 24 В.
4719. Магнитный компас должен обеспечивать указание курса с погрешностью:
1) 10 - на ходу при отсутствии качки;
2) 50 - при качке во всех направлениях с углами крена до 22,50 и периодом 6-15 с.
4720. Картушка главного и путевого компасов должна обеспечивать возможность снятия отсчета с погрешностью до 0,50. Цена деления картушки должна быть не более 10.
4721. В магнитном компасе должно быть предусмотрено амортизирующее устройство, обеспечивающее устойчивость картушки при судовых вибрациях, и устройство, обеспечивающее сохранение нормального положения вертикальной оси компасного котелка в условиях эксплуатации.
4722. Котелок компаса с карданным подвесом должен сохранять горизонтальное положение при наклоне нактоуза до 450 в любом направлении. Картушка должна оставаться свободной при наклоне котелка при любом направлении на угол не менее:
100 - для компасов с карданным подвесом;
300 - для компасов без карданного подвеса.
4723. Магнитный компас должен иметь устройство для компенсации полукруговой, четвертной, креновой и широтной девиации. Устройство должно обеспечивать компенсацию девиации с погрешностью не более 0,20.
4724. Конструкция устройства, предусмотренного настоящими Правилами, должна обеспечивать такую компенсацию девиации, чтобы значения остаточной девиации не превышали + 30 для главного компаса и + 50 для путевого компаса.
4725. Магнитный компас должен иметь нактоуз и электрическое освещение картушки, достаточное для обеспечения четкой видимости делений картушки. Кроме основного, должно быть предусмотрено аварийное освещение, а также возможность регулирования силы света.
4726. Высота нактоуза главного компаса должна быть такой, чтобы вместе с подушкой, на которой он установлен, плоскость стекла котелка компаса находилась на высоте не менее 1300 мм от палубы.
Наибольшая высота установки компасов не регламентируется, но во всех случаях она не должна превышать уровень, обеспечивающий удобство работы с компасом.
4727. Главный магнитный компас должен быть снабжен пеленгатором, который должен обеспечивать пеленгование видимых с судна предметов и небесных светил с погрешностью отсчета 0,250. Пеленгаторы новой конструкции должны обеспечивать снятие прямого отсчета пеленга.
4728. Должна быть обеспечена возможность снятия правильного отсчета с картушки путевого компаса на расстоянии не менее 1,4 м как при дневном, так и при искусственном освещении. Допускается применение увеличительных устройств.
4729. Магнитный компас с электрической дистанционной передачей показаний должен удовлетворять всем требованиям пунктов 4719 - 4727 настоящих Правил, кроме того, обеспечивать указание курса на репитерах.
4730. В качестве чувствительного элемента магнитного компаса с электрической дистанционной передачей показаний картушки может быть использована магнитная система главного магнитного компаса или специальные магнитные чувствительные элементы.
4731. Устройство, предназначенное для электрической передачи показаний на репитеры, при использовании магнитной системы главного магнитного компаса для дистанционной передачи показаний, должно быть такой конструкции, чтобы его размещение и эксплуатация не создавали помех пеленгованию, снятию отсчетов курса и пеленга с картушки компаса, а также работам по компенсации девиации.
4732. Специальный чувствительный элемент должен включать в себя устройство для компенсации девиации в соответствии с требованиями пунктов 4723, 4724 настоящих Правил. Датчик и вся система дистанционной электрической передачи показаний магнитного компаса должны оставаться работоспособными при следующих режимах движения судна:
1) циркуляции при угловой скорости до 6 0/с;
2) рыскании с периодом 10-20 с и наибольшим отклонением от курса на ±50.
4733. Расхождение в показаниях репитеров и чувствительного элемента магнитного компаса с дистанционной передачей показаний не должно превышать 10.
4734. Отключение дистанционной передачи или неисправность отдельных репитеров не должны влиять на точность показаний основного компаса и оставшихся репитеров.
4735. Должна быть предусмотрена звуковая сигнализация о выходе из строя следящей системы магнитного компаса с электрической дистанционной передачей показаний картушки.
Звуковая сигнализация должна получать питание по отдельной цепи.
4736. В комплекте магнитного компаса с дистанционной электрической передачей показаний должно предусматриваться специальное световое табло с надписями: "Репитеры включены от магнитного компаса" или "Репитеры включены от гирокомпаса".
4737. Конструкция магнитного компаса с оптической дистанционной передачей показаний должна обеспечивать получение на экране прямого отраженного изображения сектора шкалы картушки с ясно видимыми градусными делениями на дуге не менее 300, а также курсовой черты, укрепленной в корпусе котелка компаса.
Рекомендуется предусматривать устройство для получения изображения шкалы картушки с кормовой и носовой сторон перископа.
4738. Длина перископа оптического тракта магнитного компаса с оптической дистанционной передачей показаний должна быть такой, чтобы при установке компаса на подушке с учетом прохода трубы перископа через палубу экран мог быть установлен на уровне глаз рулевого.
Должно быть предусмотрено устройство для перемещения экрана на 100-150 мм вверх и вниз от среднего положения.
4739. Экран должен быть снабжен приспособлением, предохраняющим его от яркого солнечного или другого света, способного вызывать засвечивание изображения на экране картушки. Изображение на экране должно быть ясно видимым в дневное и ночное время.
4740. Конструкция оптического тракта и экрана должна быть такой, чтобы изображение сектора шкалы картушки оставалось четким и ясным при визуальном пеленговании и при закрытом колпаке компаса.
4741. Должно быть предусмотрено устройство регулирования и фиксации положения экрана для удобства снятия показания.
4742. Оптический тракт должен иметь степень защиты IP56. Должны быть предусмотрены меры по предотвращению отпотевания тракта и конденсации в нем влаги, а также обеспечен легкий доступ к оптике для ее очистки.
4743. Шлюпочный магнитный компас должен отвечать следующим требованиям:
1) цена деления картушки компаса должна быть 10, 20 и не более 5Ү в зависимости от диаметра картушки;
2) должно быть предусмотрено освещение картушки компаса;
3) должно быть предусмотрено устройство крепления компаса и футляр для его хранения;
4) диаметр картушки должен быть достаточным для нормального считывания показаний.

498. Требования к гирокомпасу

4744. Гирокомпас, установленный на горизонтальном и неподвижном основании в широтах до 600, должен отвечать следующим техническим требованиям:
1) время приведения гирокомпаса в меридиан должно составлять не более 6 ч;
2) установившаяся погрешность показаний на любом курсе должна быть в пределах ± 0,750 х секанс широты, при этом среднее квадратичное значение разностей между отдельными отсчетами курса и средним значением курса должно быть менее чем ±0,250 х секанс широты;
3) погрешность показаний от пуска к пуску должна быть в пределах ± 0,250 х секанс широты;
4) скорость отработки следящей системы гирокомпаса - не менее 6 0/с.
4745. Гирокомпас, установленный на судне в условиях его эксплуатации в широтах до 600, должен отвечать следующим техническим требованиям:
1) время приведения гирокомпаса в меридиан при бортовой и килевой гармонической качках с угла до 50 и периодом от 6 до 15 с при максимальном ускорении 0,22 м/с² должно быть не более 6 ч;
2) погрешность показаний основного компаса в эксплуатационных условиях с учетом изменений судовой сети, а также возможных изменений магнитных полей на судне должна быть в пределах ± 10 х секанс географической широты;
3) погрешность показаний, вызванная быстрым изменением скорости судна, не должна превышать 20;
4) погрешность показаний, вызванная быстрым изменением курса судна на 1800 при скорости до 36 км/час, не должна превышать 30;
5) остаточная погрешность показаний после коррекции влияния скорости, курса и при необходимости широты при постоянной скорости до 36 км/ч не должна превышать ±0,250 х секанс широты;
6) погрешность показаний, обусловленная бортовой качкой до 200, килевой качкой до 100 и рысканьем судна до 50 с периодом от 6 до 15 с при максимальном горизонтальном ускорении не более 1 м/с², не должна превышать ± 10 х секанс широты;
7) расхождения в показаниях репитеров и основного прибора гирокомпаса не должны превышать 0,50.
4746. В комплекте гирокомпаса должен быть предусмотрен курсограф, а также устройство для корректировки показаний компаса по скорости судна и широте места.
4747. Следящая система гирокомпаса должна быть рассчитана таким образом, чтобы обеспечивалась одновременная работа собственных репитеров, курсографа, а также репитеров, установленных в другом навигационном оборудовании.
4748. Курсозаписывающее устройство (курсограф) должно обеспечивать запись курса по времени с погрешностью 1 %.
4749. Конструкции картушки репитеров, пеленгаторных устройств, устройств освещения и других приборов должны обеспечивать снятие отсчетов курса и пеленга в соответствии с требованиями глав 4719, 4720, 4725 - 4727 настоящих Правил.
4750. Устройство дистанционной передачи истинного курса в широтах до 700, при условии, что используемый чувствительный элемент (датчик курса) остается работоспособным в условиях эксплуатации судна (включая высокоскоростное), должен соответствовать следующим требованиям:
1) погрешность передачи и отображения информации об истинном курсе не должна быть более 0,20;
2) статическая погрешность, определенная при постоянных скорости и направлении движения судна, должна быть менее 1,00;
3) динамическая погрешность, определенная в условиях бортовой и килевой качки, вибрации, а также при изменении скорости судна, не должна быть более 1,50. При этом, если амплитуда динамической погрешности превышает 0,50, частота ее колебаний должна быть менее 0,033 Гц (с периодом не более 30 с);
4) погрешность, обусловленная изменением курса судна, не должна быть более:
0,50 - при скорости изменения курса до 10 0/с;
1,50 - при скорости изменения курса от 10 до 20 0/с;
5) органы управления и настройки, позволяющие внести изменения в передаваемую устройством информацию об истинном курсе, должны быть защищены от несанкционированного вмешательства;
6) должно отображаться значение введенной ручной корректировки в информацию, передаваемую устройством;
7) должна быть предусмотрена визуальная и/или звуковая сигнализация о неисправности устройства и в случае прекращения подачи электрического питания.

499. Требования к авторулевому и стабилизатору курса

4751. Авторулевой и стабилизатор курса должны обеспечивать удержание судна на заданном курсе с погрешностью не более Г при скорости хода, обеспечивающей нормальную управляемость судна. Максимальное отклонение от заданного курса не должно превышать +10 при волнении до 3 баллов и + 30 при волнении до 5 баллов.
4752. Должно быть обеспечено автоматическое удержание судна на заданном курсе с минимальным количеством перекладок руля.
4753. Должна быть предусмотрена световая и звуковая сигнализация о несанкционированном отключении питания.
4754. Должна быть предусмотрена звуковая сигнализация на отклонении от заданного курса на ±30, при этом погрешность срабатывания сигнализации не должна превышать 10. На случай ухудшения гидрометеорологических условий должна быть предусмотрена возможность переключения порога срабатывания звуковой сигнализации на 6-90.
4755. Схема и конструкция оборудования должны быть такими, чтобы при любом повреждении в системе автоматического управления было возможно ручное управление рулевым приводом с любого поста.
4756. Переключение с одного вида управления на другой должно выполняться одной манипуляцией в течение не более 3 с.
4757. Пульт управления авторулевого и стабилизатора курса должен быть установлен рядом с ручным постом управления рулем так, чтобы было обеспечено удобство их обслуживания и был возможен быстрый переход с автоматического управления на ручное.
4758. Пульт управления, совмещающий автоматическое и ручное управление, должен быть установлен в рулевой рубке в диаметральной плоскости судна или вблизи нее.
4759. Выносные посты управления должны быть установлены на крыльях ходового мостика или в других местах, удобных для немедленного перехода на управление судном с выносного поста.

500. Требования к эхолоту

4760. Эхолот должен обеспечить измерение глубин под днищем судна, начиная с глубины 0,5 м.
4761. Эхолот должен иметь:
шкалу малых глубин;
шкалу больших глубин, с максимальной глубиной не менее 50 м.
4762. Точность измерения глубин не должна быть хуже:
10 см на глубинах до 5 м;
2 % измеряемой глубины на глубинах более 5 м.
4763. Измерение глубин и запись рельефа дна должны быть непрерывными.
Информация о глубине должна быть представлена в двух видах:
в графическом виде, отображающем профиль глубин на пройденном судном пути, с временными отметками дискретностью не более 5 мин;
в цифровом виде, отображающем текущую глубину со значениями кратными 0,1 м.
4764. Главным методом представления измеряемых глубин должен быть графический метод, обеспечивающий отображение мгновенного значения глубины и ее визуальную запись. Представляемая запись глубин должна быть видимой на протяжении не менее 15 мин.
4765. Регистрация показаний эхолота может осуществляться на бумажной ленте или другом носителе. При этом должна быть обеспечена запись информации о глубине с отметками времени за предыдущие 12 часов, а также обеспечена возможность восстановления всей зарегистрированной информации в береговых условиях.
4766. Эхолот должен обеспечивать звуковую и световую сигнализацию о выходе судна на заданную глубину. Возможность ручной установки заданной глубины должна обеспечиваться плавно в диапазоне от 0,5 до 5,0 м или дискретно.
Должна быть обеспечена возможность введения поправок на осадку судна и скорость распространения звука в воде без остановки судна и вскрытия корпуса прибора.
4767. Включение эхолота должно производиться одной манипуляцией. Время пуска эхолота не должно превышать 30 с, а переключение шкал измерения должно производиться одновременно для графического и цифрового вида информации.
В составе эхолота может быть один или несколько излучателей. При этом должна быть обеспечена четкая индикация об используемых излучателях.
4768. Эхолот должен быть рассчитан на длительную непрерывную работу. В его конструкции должна быть предусмотрена звуковая и световая сигнализация о возникновении технических неисправностей, влияющих на достоверность отображаемой информации.
4769. Может быть предусмотрена возможность работы эхолота в составе сложных навигационных систем. Для сопряжения с ними в эхолоте должны использоваться стандартные цифровые выходы.

501. Требования к лагу

4770. Лаг должен обеспечивать непрерывную регистрацию пройденного судном расстояния при любой его скорости хода, а также непрерывное указание скорости хода судна.
Лаг, обеспечивающий передачу информации о скорости судна в средство радиолокационной прокладки (СЭП, САС, САРП) и/или систему управления траекторией судна, должен измерять продольную составляющую скорости перемещения судна относительно воды.
4771. Начальная чувствительность лага должна быть не более 0,2 км/ч. Погрешность лага при определении скорости хода судна относительно воды не должна превышать 2 % от действительной скорости судна, или + 0,4 км/ч, в зависимости от того, что больше.
4772. Указатели скорости должны быть самосинхронизирующегося типа. Расхождения в показаниях скорости хода судна между основным прибором и репитерами не должны превышать 1,5 % от верхнего предела скорости, измеряемой лагом. Расхождения в показаниях пройденного расстояния между репитерами и основным прибором не должно превышать ±0,02 км, а между репитерами - 0,04 км. В комплекте лага должно быть предусмотрено необходимое количество репитеров скорости и пройденного расстояния для обеспечения безопасного судовождения.
4773. Лаг должен иметь устройства для соответствующих регулировок, позволяющих устранять недопустимые погрешности в их показаниях после установки лага на судне.
4774. Информация о скорости может представляться в аналоговой или цифровой форме. Шаг показаний цифрового индикатора не должен превышать 0,1 км/ч, а аналоговый индикатор - не более 0,5 км/ч, с укрупненной оцифровкой делений не более чем через каждые 5 км/ч.
4775. Информация о пройденном расстоянии должна отображаться в цифровом виде. Указатель должен охватывать диапазон от 0 до не менее 9999,9 км с шагом не более 0,1 км, а также иметь устройство для установки его на ноль. Шкалы основного прибора и репитеров должны иметь регулируемую электрическую подсветку, информация должна быть легко воспринимаемой в дневное и ночное время.
4776. Лаг должен отвечать следующим конструктивным требованиям:
1) выдвижные подводные устройства лага должны обеспечивать быструю установку в рабочее положение и уборку внутрь корпуса судна одним человеком;
2) способ крепления к корпусу судна приборов лага, их замена на плаву судна, повреждение любой части донно-забортного оборудования не должны приводить к нарушению прочности корпуса судна и попаданию воды в него;
3) если масса выдвижного устройства превышает 16 кг, для его уборки внутрь должны предусматриваться механические устройства (лебедки, тали, блоки) или устройство для дистанционного подъема и опускания подводной части лага, управление которым производится из рубки. Время подъема не должно превышать 2 мин.
Должно быть предусмотрено устройство дистанционного подъема и опускания подводного устройства лага, управление которым производится из рулевой рубки. В этом случае должны быть предусмотрены соответствующие конечные выключатели, ограничивающие подъем и опускание подводного устройства в клинкете, уплотнение в клинкете и световая сигнализация в рулевой рубке о положении подводного устройства "поднято" - "опущено", а также "клинкет закрыт", если это предусмотрено конструкцией лага;
4) в комплектах лагов должно быть предусмотрено достаточное количество репитеров скорости и пройденного расстояния в соответствии с требованиями пункта 4772 настоящих Правил. Допускается применение репитеров скорости и пройденного расстояния, совмещенных в одном корпусе.
4777. Лаг, имеющий возможность измерять скорость судна относительно воды и относительно грунта, должен иметь оперативный переключатель и индикатор режима работы. В двухкомпонентном лаге, измеряющем продольную и поперечную составляющие скорости, должна быть предусмотрена индикация, обеспечивающая однозначное и ясное восприятие режима работы и измеряемых параметров.
4778. Первичные преобразователи лага не должны создавать помех, влияющих на работу другого навигационного оборудования на судне.

502. Требования к комбинированному приемоиндикатору
ГНСС ГЛОНАСС/GPS

4779. Комбинированный приемоиндикатор среднеорбитальных глобальных навигационных спутниковых систем (далее - ГНСС) ГЛОНАСС/GPS предназначен для использования в навигационных целях на судах внутреннего и смешанного плавания, скорость которых не превышает 125 км/ч (70 уз.) и должен отвечать минимальным техническим требованиям настоящей главы.
4780. Приемоиндикатор должен работать по сигналу L1 (1602,5625 - 615,5 МГц) и коду С глобальной навигационной спутниковой системы ГЛОНАСС и сигналу L1 (1575,42 МГц) и коду С/А системы ГНСС GPS.
4781. Приемоиндикатор должен иметь возможность приема и обработки сигналов дифференциальных поправок.
4782. Состав комплекта приемоиндикатора ГЛОНАСС/GPS:
антенна, обеспечивающая прием сигналов ГЛОНАСС/GPS;
объединенный ГЛОНАСС/GPS приемник и процессор;
средства, обеспечивающие расчет географических координат;
устройство контроля и сопряжения;
дисплей для отображения координат (может отсутствовать при работе приемоиндикатора в составе навигационного комплекса).
4783. Приемоиндикатор должен обеспечивать:
1) прием и обработку сигналов в стандартном режиме работы с включенным режимом избирательного доступа (коду С/А), а также с выключенным режимом избирательного вызова системы GPS и коду измерения дальности системы ГЛОНАСС, расчет географической широты и долготы места в международной системе координат ПЗ-90 ("Параметры Земли - 1990") с отображением географических координат в градусах, минутах и тысячных долях минуты и времени обсерваций относительно Всемирного скоординированного времени. Должна быть предусмотрена возможность преобразования координат, вычисленных в системе координат ПЗ-90, в систему координат WGS-84 или в систему координат используемой навигационной карты. В этом случае на дисплее и в выходных данных должен индицироваться режим преобразования координат с указанием системы, в которой указываются координаты местоположения;
2) работу по космическим аппаратам (далее - КА) ГЛОНААС и GPS раздельно и по смешанному созвездию (с индикацией режима при работе приемоиндикатора в составе навигационного комплекса);
3) точность обсерваций в статическом и динамическом режимах работы и режимом селективного доступа; геометрическом факторе ухудшения точности определения двухмерных координат равного 4 (или трехмерных координат равного 6) с погрешностью (для вероятности 95 %) не более:
100 м по КА GPS с включенным режимом селективного доступа;
45 м по КА ГЛОНАСС;
35 м при совместном использовании (КА) ГЛОНАСС и GPS с включенным режимом селективного доступа;
20 м при совместном использовании (КА) ГЛОНАСС и GPS с выключенным режимом селективного доступа;
10 м при приеме и обработке сигналов дифференциальных поправок;
4) возможность автоматического выбора соответствующих спутников, передающих сигналы для определения координат с требуемой точностью и дискретностью;
5) поиск и обработку сигналов при изменении их уровней на входе от -130 до - 120 дБм. После завершения поиска сигналов должно обеспечиваться слежение за ними при понижении уровней сигналов до - 133 дБм;
6) получение координат с требуемой точностью в течение 30 мин после включения при отсутствии и 5 мин при наличии альманаха данных;
7) получение координат с требуемой точностью в течение 5 мин при прерывании приема сигналов ГЛОНАСС и GPS, но без перерывов в электропитании;
8) получение координат с требуемой точностью в течение 2 мин при прерывании в электропитании до 60 с;
9) повторный поиск отдельного сигнала и его использование при определении координат в течение 10 с после блокировки в течение 30 с;
10) расчет обсервованных координат и выдачу данных на дисплей и в другие радио- и навигационные устройства с дискретностью не более 1 с;
11) минимальное разрешение отображаемых географических координат (широты, долготы) должно быть до 0,001 мин;
12) возможность приема и обработки сигналов дифференциальных подсистем ДГЛОНАСС и DGPS в соответствии с принятыми стандартами, а также индикацию приема сигналов и учета дифференциальных поправок в отображаемых координатах местоположения судна.
4784. Оборудование должно обеспечивать предупреждение о невозможности определения координат или индикацию в пределах 5 с, если:
1) величина геометрического фактора ухудшения точности определения двух или трехмерных координат превысила установленный предел;
2) новые координаты рассчитаны за время, превышающее 1 с.
В этих случаях до восстановления нормальной работы на дисплее должны отображаться время и координаты последней правильной обсервации с визуальной индикацией причины прекращения обсерваций.
4785. Приемоиндикатор должен иметь как минимум два выходных порта для передачи информации о координатах и своем техническом состоянии, выходные данные должны отвечать общепризнанному стандарту.
4786. В приемоиндикаторе должны быть предусмотрены меры защиты, исключающие возможность повреждения приемной аппаратуры в случае короткого замыкания или заземления на корпус антенного входа на время до 5 мин, а также любых входных/выходных соединений.
4787. Приемная аппаратура дифференциальных подсистем глобальной навигационной спутниковой системы (далее - ДГНСС) ДГЛОНАСС/DGPS, предназначенная для использования в навигационных целях, должна отвечать следующим минимальным эксплуатационно-техническим требованиям:
1) прием и обработка стандартных сигналов дифференциальных сообщений, передаваемых в диапазоне частот морских радиомаяков 283,5 - 325 кГц и/или в L-диапазоне частот геостационарных спутников региональных и широкозонных ДГНСС;
2) данные о координатах судна должны представляться с задержкой не более 100 мс после приема сигнала;
3) при появлении атмосферных помех приемная аппаратура должна обеспечивать прием сигналов в течение не менее 45 с;
4) приемная аппаратура может быть отдельным устройством или составной частью приемоиндикатора ГНСС;
5) приемная аппаратура должна обеспечивать: прием сигналов с помощью всенаправленной антенны в горизонтальной плоскости; передачу информации о координатах в другие радио- и навигационные устройства; соответствующую индикацию в случае устойчивого приема сигналов дифференциальных сообщений или отсутствия сигналов дифференциальных сообщений.

503. Требования к указателю скорости поворота

4788. Указатель скорости поворота должен удовлетворять требованиям пункта 4591 настоящих Правил и обеспечивать указание скорости и направления (вправо или влево) поворота судна, на котором он установлен.
4789. Указатель скорости поворота может быть либо отдельным прибором, либо являться частью какого-либо другого соответствующего оборудования или получать информацию от него.
4790. Конструкция указателя скорости поворота должна быть такой, чтобы он не ухудшал эксплуатационных характеристик любого другого оборудования, к которому он подключен, независимо от того, включен он или нет.
4791. Индикаторы и органы управления должны иметь неослепляющую подсветку с плавной регулировкой и возможностью ее выключения в положении минимального уровня.
4792. Должна быть предусмотрена возможность использования указателя угловой скорости поворота как при автоматическом управлении движением судна, так и при ручном управлении.
4793. В случае выхода указателя скорости поворота за пределы заданной точности измерения должна включаться предупредительная сигнализация.
4794. Должен быть предусмотрен разъем для подключения внешней сигнализации, по которому должна выдаваться сигнализация в случае:
1) если указатель скорости поворота отключен;
2) если указатель скорости поворота неисправен;
3) срабатывания предупредительной сигнализации об ухудшении точности измерения более допустимых пределов.
4795. С учетом влияния вращения Земли указываемая скорость поворота не должна отличаться от фактической скорости поворота судна более чем на 0,5 0/мин + 5 % от измеряемой величины.
4796. Указатель скорости поворота должен устойчиво работать во время рысканья судна на волнении.
При периодической бортовой качке судна с амплитудой ±50 и периодом до 25 с, а также килевой качке с амплитудой ±10 и периодом до 20 с показания измерителя не должны отличаться от среднего значения фактической скорости поворота более чем на 0,5 0/мин.
4797. Указатель скорости поворота должен быть готов к работе и отвечать настоящим требованиям за время не более 4 мин с момента его включения. Должна быть предусмотрена индикация о его включении.
4798. Скорость поворота должна отображаться с помощью аналогового индикатора предпочтительно на круговой шкале с положением нуля в верхней части. Допускается применение шкал с обозначениями, состоящими из букв и цифр. В любом случае должно быть обеспечено четкое указание стороны поворота.
4799. Поворот судна влево должен указываться слева от нуля, а поворот вправо - справа от нуля. Если фактическая скорость поворота выходит за пределы шкалы, это должно быть четко отображено на индикаторе.
4800. Размер шкалы в любом направлении от нуля должен быть не менее 120 мм. Чувствительность системы должна быть выбрана такой, чтобы изменению скорости поворота на 1 0/мин соответствовало расстояние на шкале не менее 4 мм.
4801. Должна быть предусмотрена линейная шкала с диапазоном измерения не менее ±30 0/мин. Эта шкала должна иметь цену деления 1 0/мин по обе стороны от нуля и цифровые обозначения через каждые 10 0/мин. Каждая отметка для 10 0/мин должна быть значительно длиннее отметки для 5 0/мин, которая в свою очередь должна быть длиннее отметки для Г/мин. Отметки и цифровые обозначения рекомендуется выполнять красным или белым цветом на черном поле. Допускается применение дополнительных линейных шкал.
4802. Должно быть предусмотрено регулируемое демпфирование указателя скорости поворота с возможностью изменения постоянной времени от 0 до 10 с.
4803. Приборы указателя скорости поворота должны быть обеспечены электрическим питанием от основного и аварийного источников электрической энергии.

504. Требования к системе отображения электронных
навигационных карт и информации

4804. СОЭНКИ должна обеспечивать возможность отображения всей картографической информации, подготовленной специально уполномоченным правительством учреждением, для обеспечения безопасности плавания и решения задач судовождения.
4805. СОЭНКИ должна обеспечивать автоматическое формирование сигналов и индикаций, касающихся отображаемой информации или сбоев в работе оборудования как указано в приложении 424 к настоящим Правилам.
4806. Для судов валовой вместимостью 1000 per. т и более, а также судов совершающих международные рейсы независимо от валовой вместимости, размер отображаемой на экране монитора карты, по которой ведется контроль плавания по маршруту, должен быть не менее 270x270 мм, для судов валовой вместимостью менее 1000 per. т - не менее 180x180 мм.
4807. Монитор СОЭНКИ должен обеспечивать:
1) число цветов - не менее 64;
2) разрешающую способность - не менее 0,312 мм (1024x768);
3) считывание информации с расстояния - не менее 1 метра.
4808. В СОЭНКИ должны использоваться следующие единицы измерения:
1) координаты - широта и долгота в градусах, минутах, десятых, сотых и тысячных долях минуты и/или в градусах и десятитысячных долях градуса;
2) глубина - метры и десятые доли метра;
3) высота - метры и десятые доли метра;
4) дистанция - морские мили, десятые, сотые и тысячные доли мили и/или километры, десятые, сотые, тысячные доли километра, или метры;
5) скорость - узлы и десятые доли узлов и/или километры в час и десятые доли километров в час;
6) время - часы, минуты и секунды;
7) направление - градусы и десятые доли градуса.
4809. Информация, отображаемая на экране монитора, должна быть четко видна не менее чем двумя наблюдателями, как в дневное, так и в ночное время. Должна быть предусмотрена возможность регулировки яркости. СОЭНКИ должна обеспечивать, как минимум, два набора цветов для отображения картографической и дополнительной информации - в дневное и ночное время. Переключение цветов и настройки яркости должны быть легко выполняемыми и не должны вызывать выхода из рабочего режима.
4810. Независимо от выбранного режима СОЭНКИ должна непрерывно отображать следующую информацию:
1) индикатор способов определения места судна;
2) текущее время и дату;
3) номер визуализируемой ЭНК или номер тома и листа;
4) поступающие координаты места судна и индикатор введенных поправок;
5) путевой угол и скорость судна, поступающие от системы позиционирования;
6) курс;
7) скорость;
8) глубина;
9) текущий масштаб;
10) дату последней корректуры.
4811. СОЭНКИ должна обеспечивать формирование непрерывного картографического покрытия в заданном масштабе отображения с заполнением всего рабочего поля экрана из имеющейся базы данных ЭНК при любой скорости движения судна со временем перерисовки экрана не более 5 секунд.
4812. СОЭНКИ должна обеспечивать отображение всей информации СЭНК.
4813. Информация СЭНК, имеющаяся для отображения при планировании маршрута и контроле за движением судна, должна быть разделена на следующие категории: "Базовое отображение", "Стандартное отображение" и "Прочая информация".
4814. Картографические данные базового отображения включают в себя:
1) береговую линию;
2) опасную изобату для своего судна, которая должна определяться судоводителем;
3) индикацию отдельных подводных опасностей с глубинами, значения которых меньше глубины опасной изобаты;
4) индикацию отдельных опасностей, включающих мосты, воздушные кабели и т. д., которые расположены в пределах области с безопасными глубинами, определенной опасной изобатой. К таким опасностям относятся также буи и знаки независимо от того, используются они в качестве средств навигационного оборудования, или нет;
5) системы, регулирующие правила движения (переправа, участок, на котором расхождение и обгон составов и крупногабаритных судов запрещен, участок с односторонним движением, регулируемый участок и т. д.);
6) единицы измерения высот и глубин;
7) масштаб, ориентация и режим отображения.
4815. СОЭНКИ должна представлять "Стандартное отображение" в любое время в ответ на единственное действие судоводителя. При первом отображении карты СОЭНКИ должна обеспечить "Стандартное отображение" в самом крупном масштабе, которые имеются в СЭНК на район плавания. Картографические данные "Стандартного отображения" включают в себя:
1) базовое отображение;
2) область глубин, включая линию осушки;
3) индикацию стационарных и плавучих средств навигационного оборудования;
4) границы фарватеров, полос движения и т. д.;
4) визуальные и радиолокационные ориентиры;
5) рейды;
6) границы масштаба карты;
7) индикацию условного знака предупреждения.
4816. Прочая информация, которая должна отображаться по запросу судоводителя:
1) отметки глубин;
2) подводные кабели и трубопроводы;
3) маршруты паромов;
4) подробная информация обо всех отдельных опасностях;
5) подробная информация о средствах навигационного оборудования;
6) содержание предупреждений;
7) дата издания ЭНК;
8) система геодезических координат;
9) магнитное склонение;
10) координатная сетка;
11) названия населенных пунктов.
4817. Судоводителю должна быть предоставлена возможность выбора опасной изобаты из числа изобат, имеющихся в СЭНК. СОЭНКИ должна выделять на экране опасную изобату на фоне других изобат.
4818. Судоводителю должна быть предоставлена возможность выбора опасной глубины. Всякий раз, когда для отображения отбираются отметки глубин, СОЭНКИ должна выделять те отметки глубин, которые равны или меньше опасной глубины, заданной судоводителем.
4819. Информация ЭНК и все данные корректуры должны отображаться на экране без искажений. Должна быть предусмотрена возможность проверки загрузки в базу СЭНК данных ЭНК, а также корректурной информации.
4820. Данные ручной корректуры и данные, введенные судоводителем должны четко отличаться от другой отображаемой информации.
4821. Радиолокационная и другая навигационная информация не должны ухудшать информационное содержание СЭНК и должны быть четко отличимы от нее.
4822. При необходимости ручного ввода данных, отнесенных к системе координат, иной, чем система координат ЭНК (ручная корректура, объекты пользователя), СОЭНКИ должна сохранять введенные координаты и признак системы координат, но отображать их в системе координат карты.
4823. При отображении радиолокационной информации должны выполняться следующие требования:
1) радиолокационное изображение и изображение карты должны иметь одинаковый масштаб и ориентацию;
2) радиолокационное изображение и место, полученное от средства определения координат, должны автоматически совмещаться с местом, с которого производится управление судном, посредством ввода поправок на положение антенн (РЛС и соответствующего приемоиндикатора);
3) должна быть предусмотрена возможность ручного согласования радиолокационного изображения с изображением карты;
4) должна быть предусмотрена возможность удаления радиолокационного изображения одним действием судоводителя;
5) должны быть предусмотрены следующие режимы ориентации радиолокационного изображения - по курсу судна, по меридиану.
4824. Должна быть обеспечена возможность ориентации изображения СЭНК: "по меридиану" и "по курсу".
Допускаются другие режимы отображения.
4825. В СОЭНКИ должны быть реализованы следующие режимы отображения карты и наложенных объектов:
1) "Истинное движение" - отметка судна движется относительно неподвижной карты в пределах текущей экранной области;
2) "Относительное движение" - отметка судна удерживается в пределах центра экрана или назначенной точки экранной области, карта с наложенной информацией смещается синхронно с движением судна.
Для каждого из режимов должно обеспечиваться ориентирование карты "по меридиану" и "по курсу".
4826. Переход на отображение следующей экранной области и подготовка этого изображения должны осуществляться автоматически: в режиме относительного движения - в цикле перерисовки экрана, в режиме истинного движения - при подходе отметки судна к границе экрана на расстояние, заданное судоводителем.
4827. Должна быть предусмотрена возможность вручную заменить используемую карту и изменить местоположение своего судна относительно края экрана.
4828. СОЭНКИ должна иметь возможность отображать ЭНК в масштабах, соответствующих стандартным масштабам навигационных карт от 1:500 до 1:200 000 000.
4829. Должна быть предусмотрена возможность изменения стандартных масштабов в сторону увеличения и в сторону уменьшения. При этом должна быть обеспечена индикация текущего и исходного масштабов.
4830. СОЭНКИ должна обеспечивать индикацию, если:
1) информация отображается в масштабе, более чем в 2 раза крупнее, чем масштаб ЭНК;
2) место судна охватывается данными ЭНК в масштабе, более крупном, чем масштаб отображения.
4831. Отображение данных ЭНК и корректуры должны соответствовать установленным стандартами требованиям к цветам, условным знакам и символам и должны быть ясно отличимы от следующих отображаемых навигационных элементов и параметров, используемых в СОЭНКИ:
1) условный знак своего судна: пройденный путь с временными метками по данным основных средств навигации;
пройденный путь с временными метками по данным вспомогательных средств навигации;
2) истинный вектор курса и скорости (относительно грунта);
3) подвижный круг дальности и/или линия электронного пеленга;
4) курсор;
5) условный знак "Событие": время и место по данным счисления; расчетное время и место;
6) координаты места и время;
7) выделение опасности;
8) створная линия;
9) контрольная точка;
10) пройденное расстояние;
11) запланированные курс и скорость;
12) запланированное место с датой и временем;
13) границы видимости огней;
14) место и время поворота;
15) левая и правая кромки судового хода.
4832. При отображении информации СЭНК в масштабе оригинала ЭНК размеры условных знаков, цифр и букв должны соответствовать значениям, установленным стандартами.
4833. СОЭНКИ должна обеспечивать возможность выбора судоводителем режима отображения своего судна либо в масштабе карты, либо в виде условного знака.
4834. В СОЭНКИ должна использоваться официальная ЭНК последнего издания, со всеми выпущенными корректурами, созданная специально уполномоченным Правительством учреждением и соответствовать требованиям, установленным стандартами.
4835. Должна быть исключена возможность внесения изменений в содержание ЭНК.
4836. Корректура ЭНК должна храниться отдельно от ЭНК.
4837. В СОЭНКИ должна быть предусмотрена возможность автоматического и ручного ввода данных корректуры СЭНК. Независимо от того, каким образам корректура передается в СОЭНКИ, процедура ее ввода не должна влиять на процесс отображения карты.
4838. СОЭНКИ должна регистрировать все данные корректуры, включая время ввода их в СЭНК.
4839. СОЭНКИ должна предоставить возможность судоводителю отобразить корректуру для того, чтобы ознакомиться с ее содержанием и убедиться в том, что данная корректура внесена в СЭНК.
4840. Судоводителю должна быть предоставлена возможность просто и надежно осуществлять планирование маршрута и контроль за движением судна.
4841. Должна быть обеспечена возможность выполнения предварительной прокладки, включая графику прямолинейных и криволинейных участков маршрута, отображаемых в текущем масштабе дисплея.
4842. Должна быть предоставлена возможность внесения изменений в запланированный маршрут, например, путем:
1) добавления путевых и контрольных точек;
2) удаления путевых и контрольных точек;
3) изменения положения проложенных путевых и контрольных точек;
4) изменения порядка следования путевых точек и контрольных.
4843. Должна быть предоставлена возможность планирования резервного маршрута вместе с основным маршрутом.
Маршрут, выбранный судоводителем, должен четко отличаться от всех других маршрутов.
4844. Если судоводитель прокладывает маршрут через опасную изобату, в СОЭНКИ должна формироваться соответствующая индикация.
4845. Если судоводитель прокладывает маршрут через границу запретного для плавания района или географического района, в котором существуют специальные условия плавания, СОЭНКИ должна формировать соответствующую индикацию.
4846. Районы, для которых существуют специальные условия плавания:
1) район кабелей;
2) район воздушных переходов;
3) район трубопроводов;
4) район якорной стоянки;
5) район, в котором якорная стоянка запрещена;
6) углубленный район (прорезь);
7) район, плавание в котором ограничено;
8) район, для которого имеется предупреждение;
9) район, в котором рыбная ловля запрещена;
10) район лова рыбы;
11) район, в котором расхождение и обгон запрещены.
4847. Судоводитель должен иметь возможность установить предел возможного отклонения судна от запланированного маршрута, при достижении которого должен автоматически формироваться сигнал отклонения.
4848. В процессе контроля за движением судна на отображаемой карте должны представляться выбранный маршрут перехода и место судна.
4849. В процессе контроля за движением судна должна быть предоставлена возможность отображения любого участка ВВП, при просмотре которого место судна не отображается (например, при анализе предстоящего участка маршрута перехода, планировании маршрута перехода и т. д.).
Если это осуществляется на экране монитора, который используется для контроля за движением судна, то автоматические функции контроля (например, определение координат текущего места судна, формирование сигналов и индикация) должны быть непрерывными. Должна быть предоставлена возможность перехода в режим отображения текущего места судна одним действием судоводителя.
4850. СОЭНКИ должна формировать предупредительный сигнал или индикацию о том, что через определенный промежуток времени, установленный судоводителем, судно пересечет опасную изобату, границу запретного для плавания района, географического района, в котором существуют специальные условия плавания, определенные в настоящих Правилах, или достигнет установленной судоводителем дистанции до указанных ограничений.
4851. Когда отклонение судна от запланированного маршрута превышает допуск, установленный судоводителем, должен формироваться предупредительный сигнал с индикацией стороны отклонения.
4852. Место судна должно непрерывно определяться с помощью технических средств навигации с точностью, которая обеспечивает безопасность судовождения.
Если представляется возможность, должен использоваться второй независимый метод определения места.
4853. СОЭНКИ должна обеспечивать индикацию при потере входного сигнал от любой системы определения места, подключенной к ней.
4854. СОЭНКИ должна формировать предупредительный сигнал о том, что судно через определенный промежуток времени или расстояние, установленные судоводителем, достигнет контрольной точки на запланированном маршруте.
4855. Координаты, полученные с помощью технических средств навигации, и координаты ЭНК должны быть представлены в единой системе геодезических координат. СОЭНКИ должна формировать предупредительный сигнал в том случае, когда это условие не выполняется.
4856. Кроме выбранного маршрута должна быть предусмотрена возможность отображения резервного маршрута. Выбранный маршрут должен четко отличаться от других маршрутов. В процессе плавания судоводитель должен иметь возможность изменить выбранный маршрут перехода или перейти на резервный маршрут.
4857. Должна быть предусмотрена возможность отображения:
1) временных отметок на линии пути судна, наносимых вручную, или вводимых автоматически с интервалом от 1 до 120 минут, определенным судоводителем;
2) соответствующего числа точек, линий пеленгов, подвижных и неподвижных кругов дальностей и других условных знаков, которые требуются для навигационных целей.
4858. Должна быть предусмотрена возможность ввода географических координат любой точки и ее отображения по запросу. Должна быть предусмотрена также возможность выбора любой точки (предметов картографирования, условных знаков или места судна) на экране монитора и чтения ее географических координат по запросу судоводителя.
4859. Должна быть предусмотрена возможность ручной корректировки места судна. Данные ручной корректировки должны отображаться на экране в алфавитно-цифровой форме и сохраняться до тех пор пока они не будут изменены оператором или автоматически записаны в СОЭНКИ.
4860. СОЭНКИ должна формировать предупредительный сигнал в случае пересечения судном кромки судового хода.
4861. При формировании всех сигналов и индикаций о пересечении безопасной изобаты и при входе в запретный район, а также сигналов и индикаций, в СОЭНКИ для района плавания должны использоваться карты самого крупного масштаба из тех, которые имеются в СЭНК.
4862. СОЭНКИ должна хранить и иметь возможность воспроизвести определенный минимум элементов, требуемых для восстановления пройденного маршрута и проверки официальной базы данных, которая использовалась за последние 12 часов плавания. С интервалом времени не более 10 с должна записываться следующая информация:
1) пройденный путь своего судна: время, координаты места, курс и скорость;
2) сведения об использованных официальных данных: источник для создания ЭНК, номер издания, дата выпуска, имя ячейки и история корректуры.
4863. СОЭНКИ должна также записывать пройденный путь по всему маршруту перехода с временными метками через интервал не более 4 часов. Должна быть исключена возможность изменения регистрируемой информации.
4864. Точность вычислений, производимых в СОЭНКИ, не должна зависеть от характеристик датчиков навигационной информации и должна быть согласована с точностью СЭНК.
4865. Пропорциональность отображения данных ЭНК по широте/долготе не должна искажаться при выводе на экран. СОЭНКИ должна обеспечивать простые средства для правильной и быстрой настройки изображения по вертикали и горизонтали. Остаточная погрешность отображения в этом случае не должна превышать 3 % от размера диагонали экрана.
4866. Точность снятия координат должна быть не хуже разрешающей способности отображения электронной карты.
4867. СОЭНКИ не должна ухудшать технические характеристики любого навигационного оборудования и радиооборудования, используемых в качестве датчиков. Подключение оборудования также не должна влиять на рабочие характеристики СОЭНКИ, приведенные в настоящей главе.
4868. СОЭНКИ должна иметь сопряжение с навигационным оборудованием, которое обеспечивает непрерывное определение места судна, выработку курса и скорости, ввод радиолокационной информации, а также информации указателя скорости поворота судна.
4869. В случае выхода из строя СОЭНКИ для обеспечения безопасности судовождения должен использоваться откорректированный комплект бумажных карт.
4870. В СОЭНКИ должна быть предусмотрена возможность автоматического подключения к аварийному источнику питания в случаях неисправности или отключения основного источника питания.

505. Требования к системе управления траекторией судна

4871. Система управления траекторией судна (далее - СУТС), в комплексе с датчиками информации о координатах, скорости, курсе и/или скорости поворота судна должна обеспечивать, с учетом характеристик управляемости, автоматическое удержание судна на заданной траектории движения относительно грунта при различных эксплуатационных условиях и скорости судна от минимальной, обеспечивающей управляемость, до 50 км/час, а также скорости поворота судна не более чем 10 0/с.
При этом качество управления судном не должно быть хуже, чем при ручном управлении с использованием стандартных средств навигационного обеспечения на внутренних водных путях.
4872. Основной системой определения координат места судна в СУТС должны быть глобальные навигационные спутниковые системы определения координат ГЛОНАСС/GPS и ДГЛОНАСС/ DGPS.
4873. СУТС может работать в режиме управления курсом судна. В этом случае она должна отвечать требованиям, предъявляемым к системе управления курсом судна.
4874. СУТС должна обеспечивать автоматическое управление движением судна к заданной путевой точке или по заданной последовательности путевых точек с установленным судоводителем отклонением от линии траектории.
4875. Объем памяти должен обеспечивать хранение базы данных маршрута плавания, содержащей не менее 1000 путевых точек. База данных может быть реализована либо непосредственно в памяти самой СУТС, либо программно в приемной аппаратуре ГНСС, либо с помощью электронной навигационно-информационной картографической системы.
4876. База данных (маршрут) должна быть согласована (утверждена) уполномоченным государственным органом в области транспорта.
Введенная в систему последовательность путевых точек заданного маршрута плавания не может быть изменена до тех пор пока:
1) не будет полностью закончено планирование нового маршрута плавания и его одобрение;
2) не обеспечены все начальные условия, предусмотренные пунктом 4806 настоящих Правил.
4877. Система должна обеспечивать возможность автоматического перехода с одного прямолинейного участка маршрута на другой путем поворота на основе заданного радиуса поворота или радиуса, рассчитанного на базе заданной скорости поворота и линейной скорости судна.
4878. СУТС должна обеспечивать свою адаптацию (ручную или автоматическую) к различным характеристикам управляемости судна при изменении его скорости хода и загрузки, а также условий водного пути и погоды.
4879. Система должна обеспечивать возможность включения вахтенным судоводителем автоматического управления траекторией только в том случае, если:
1) местоположение судна;
2) разность между путевым углом и фактическим курсом;
3) маневренные характеристики судна обеспечивают безопасный выход на заданную траекторию движения.
4880. Положение судна относительно заданной траектории движения должно непрерывно контролироваться другой независимой системой определения места.
Это устройство контроля может не входить составной частью в систему управления траекторией. В случае нормальной видимости допускается обеспечивать контроль положения судна путем визуальной ориентации по знакам береговых и плавучих средств навигационной обстановки, а при ограниченной видимости - путем визуальной ориентации по радиолокационному изображению.
4881. Система должна обеспечивать возможность вахтенному судоводителю оперативно вводить с поста управления судном боковое смещение с заданной траектории более 200 м вправо и влево. Сигнал о боковом смещении должен подаваться до возвращения судна на заданную траекторию.
4882. При движении судна по маршруту плавания, не менее чем за одну минуту до изменения курса и в момент начала поворота должна быть обеспечена подача предупредительного сигнала.
4883. СУТС должна иметь устройство подтверждения вахтенным судоводителем изменения курса в точке поворота. Отсутствие подтверждения не должно влиять на автоматическое удержание судна на заданной траектории. Должно быть обеспечено срабатывание аварийной сигнализации, если предупредительный сигнал о подходе к точке поворота не был подтвержден в течение 30 секунд с момента его подачи.
4884. Если сигнал фактического изменения курса не был подтвержден вахтенным судоводителем в течение 15 секунд после начала поворота, подвахтенному судоводителю должен быть дан аварийный сигнал срочного вызова на мостик.
4885. Переключение с режима управления траекторией судна на ручное управление должно быть возможным при любом положении руля и в любых условиях, включая отказ СУТС с помощью одного удобно и доступно расположенного органа управления, одной манипуляцией за время, не превышающее 3 с.
Возврат на автоматическое управление траекторией судна должен осуществляться только при условии выполнения требований пункта 4806 настоящих Правил.
4886. Ручное переключение с режима управления траекторией на режим управления курсом (если таковой предусмотрен) должен быть возможным в любой момент и при любых условиях с помощью одного удобно и доступно расположенного органа управления одной манипуляцией за время, не превышающее 3 с.
Система управления курсом должна принимать фактические параметры движения судна в момент переключения как заданные.
Обратный переход на автоматическое управление траекторий должен производиться при условии выполнения требований пункта 4879 настоящих Правил.
4887. На пульте управления системы должна быть обеспечена четкая индикация действующего режима управления судном.
4888. Должно быть предусмотрено устройство контроля фактического значения курса с помощью независимого датчика курса. При этом не требуется, чтобы это контрольное устройство было составной частью СУТС.
4889. В случае потери или снижения напряжения питающего систему управления траекторией, которое может оказать влияние на безопасность ее работы, должен быть подан аварийно-предупредительный сигнал.
4890. СУТС должна обеспечивать:
1) предупредительную сигнализацию с функцией подтверждения, в случае отсутствия данных от систем местоопределения, курсоуказания и указания угловой скорости поворота судна или их отказе;
2) срабатывание аварийной сигнализации, если предупредительный сигнал об отсутствии данных от систем местоопределения, курсоуказания и указания угловой скорости поворота или их отказе не был подтвержден судоводителем в течение 15 секунд.
Возможность использования системой информации от неисправных датчиков должна быть исключена.
4891. Система должна обеспечивать подачу аварийно-предупредительного сигнала в случае когда:
1) отклонение от линии траектории и скорость поворота судна превышают заданные величины;
2) скорость судна относительно воды снижена до величины, не обеспечивающей нормальную управляемость.
4892. В системе управления траекторией должна быть обеспечена возможность расчета курса между последующими заданными путевыми точками, а также радиуса или угловой скорости поворота. При этом системой должны учитываться все ограничения, определяемые заданной траекторией движения, условия срабатывания аварийно-предупредительной сигнализации, другие параметры управления судном.
4893. На пульте управления системы должна непрерывно отображаться следующая информация:
1) режим управления судном;
2) техническое состояние датчиков, определяющих местоположение, курс и скорость судна, угловую скорость поворота;
3) путевой угол, координаты, скорость, текущий курс и/или угловую скорость поворота, а также величину отклонения от линии траектории;
4) ближайшая по маршруту и следующая за ней путевые точки;
5) время и расстояние до ближайшей по маршруту путевой точки;
6) рассчитанный курс следующего отрезка пути;
7) условное обозначение заданного пути.
Информация по подпунктам 3), 5), 6) и 7) настоящего пункта должна отображаться в цифровом виде.
4894. Должна быть предусмотрена возможность отображения по запросу следующей информации:
1) перечень путевых точек маршрута плавания, включая их номера, координаты, курсы и расстояния между ними, рассчитанные радиусы поворотов или угловые скорости поворотов;
2) заданные ограничения режима управления траекторией судна и другие параметры управления;
При этом функционально связанные величины (заданные - фактические и т. п.) должны отображаться совместно.
4895. Все внешние связи системы управления траекторией с другими судовыми навигационными системами должны осуществляться в цифровом виде в соответствии с требованиями международного стандарта.
4896. Все органы управления и контроля СУТС должны иметь подсветку, позволяющую использовать систему в любое время суток. Цвета для световой сигнализации должны соответствовать требованиям, изложенным в пункте 3790 настоящих Правилах. Должна быть предусмотрена возможность регулировки яркости всех индикаторов.

506. Требования к судовой аппаратуре автоматической
идентификационной системы

4897. Судовая аппаратура АИС должна обеспечивать обмен данными в следующих режимах работы:
1) режим непрерывного автономного самоорганизующего взаимного обмена между судами статической (данные о судне) и динамической (координаты и параметры движения) информации;
2) режим автоматической передачи статической и динамической информации с назначенной береговыми службами управления движением судов периодичностью передач и в назначенных временных интервалах;
3) режим автоматической передачи информации о судне по запросам береговых служб и других судов и других судов (позывной и название судна, координаты судна, наличие опасного груза и др.).
4898. В состав судовой аппаратуры должны входить:
1) коммуникационный процессор, способный работать в переключающемся режиме в системах ближней радиосвязи (УКВ) и дальней связи;
2) устройство, обеспечивающее автоматический выбор частотного канала в диапазоне частот, выделенных морской подвижной службе, и работу на выбранном канале;
3) как минимум один передатчик, обеспечивающий работу в режиме МДВР и один приемник цифрового избирательного вызова (далее - ЦИВ), настроенный на 70 канал УКВ морской подвижной службы;
4) средства обработки данных от системы радионавигации, которая обеспечивает разрешение до 0,0001 минуты в системе координат WGS-84;
5) средства автоматического ввода данных от датчиков динамической информации;
6) средства ручного вода, извлечения и отображения информации (минимальный дисплей);
7) средства проверки передаваемых и принимаемых данных;
8) средства встроенного контроля работоспособности;
9) встроенный приемник ГНСС, обеспечивающий временную синхронизацию по времени UTC.
4899. Судовая аппаратура должна обеспечивать:
1) непрерывную автоматическую передачу информации береговым и судовым АИС;
2) прием и обработку информации от береговых служб и других судов;
3) передачу с минимальной задержкой ответных сообщений на запросы, имеющие высокий приоритет или связанные с безопасностью;
4) передачу информации о маневрировании и координатах судна. При этом периодичность обновления данных должна быть достаточной для безопасного сопровождения судна береговыми службами;
5) автоматическое включение встроенного приемника ГНСС при отказе основного источника определения местоположения, а также выдачу соответствующей индикации средств встроенного контроля работоспособности.
4900. Судовая аппаратура должна использовать идентификатор морской подвижной службы (MMSI).
4901. Аппаратура АИС должна обеспечивать работу на частотах УКВ-диапазона морской подвижной службы (156,025 МГц - 162,025 МГц) с разносом частот между каналами 25 Кгц и 12,5 кГц.
По умолчанию после включения судовая аппаратура должна обеспечивать работу на двух международных симплексных каналах: АИС-1-161,975 МГц (канал 20870), АИС-2-162,025 МГц (канал 2088).
Возможность перехода аппаратуры АИС на работу на других каналах должна быть обеспечена одним из трех способов:
1) ручное переключением;
2) автоматическое переключение по командам от береговой станции в формате МДВР;
3) автоматическое переключение по командам от береговой станции в формате ЦИВ.
4902. Судовая аппаратура должна обеспечивать передачу и прием следующей информации:
1) статической: номер судна ИМО, позывной сигнал и название судна, длина и ширина судна, тип судна, расположение антенны приемоиндикатора системы радионавигации (нос-корма и правый-левый борт относительно диаметральной плоскости судна);
2) динамической: местоположение судна с указанием точности и целостности измерения, всемирное скоординированное время, путевой угол, скорость относительно грунта, истинный курс, угловая скорость поворота судна, навигационное состояние судна: судно в движении, на якоре и т.д.- ручной ввод. Дополнительно: угол крена, бортовая и килевая качка (при наличии);
3) информации о рейсе: осадка судна, наличие опасного груза и его тип (по требованию уполномоченных властей), порт назначения и предполагаемое время прихода;
4) информации о безопасности.
4903. В автономном режиме работы судовая аппаратура должна обеспечить следующие интервалы передачи информации:
1) статическая информация: каждые 6 минут и по запросу;
2) динамическая информация: в зависимости от изменения скорости и курса в соответствии с приложением 425 к настоящим Правилам;
3) информация о рейсе: каждые 6 минут, при изменении рейсовых данных и по запросу;
4) информация о безопасности: когда требуется.
Судовая аппаратура должна иметь возможность обрабатывать до 4500 сообщений в минуту при работе на двух каналах.
4904. Должна быть обеспечена защита от несанкционированного изменения принимаемой и передаваемой информации.
4905. Судовая аппаратура должна быть готова к работе не более чем через 2 минуты с момента ее включения.
Это требование не распространяется на время выхода на рабочий режим приемника ГНСС.
4906. Должна обеспечиваться автоматическая запись в энергонезависимую память периодов времени, в течение которых оборудование АИС не функционировало.
4907. Требования к минимальному дисплею:
1) дисплей должен иметь как минимум 3 строки данных, по 16 знаков в каждой строке, на которых должно отображаться как минимум название судна пеленг и дистанция;
2) не допускается горизонтальное размещение информации о пеленге и дистанции;
3) отображаемая информация должна быть легко читаема (при необходимости должна обеспечиваться подсветка изображения);
4) должна обеспечиваться возможность ручного ввода сообщений о рейсе и сообщений связанных с безопасностью;
5) должно быть предусмотрено отображение информации тревожной сигнализации и информации от средств встроенного контроля работоспособности, а также принятых сообщений о безопасности и запросов от средств дальней связи.

507. Требования к приемоиндикатору глобальной
навигационной спутниковой системы GPS и ГЛОНАСС

4908. Приемоиндикатор среднеорбитальной глобальной навигационной спутниковой системы GPS, предназначенный для использования в навигационных целях на судах, скорость которых не превышает 70 узлов, должен соответствовать следующим требованиям:
1) должны осуществляться работа по сигналу L1 (1575,42 МГц) и коду С/А, прием и обработка сигналов в стандартном режиме работы ГНСС с включенным режимом избирательного доступа, а также расчет широты и долготы места в системе координат WGS-84 с отображением географических широт в градусах, минутах, тысячных долях минуты и времени обсерваций относительно времени UTS. Может быть предусмотрена возможность преобразования координат, вычисленных в системе координат WGS-84, в систему координат используемой навигационной карты. В этом случае на дисплее должен отображаться режим преобразования координат с указанием системы, в которой указываются координаты местоположения;
2) приемоиндикатор должен иметь возможность приема и обработки сигналов дифференциальных поправок;
3) должна обеспечиваться точность обсерваций в статическом и динамическом режимах работы, при которой координаты судовой антенны определяются с погрешностью в пределах 100 м для вероятности 95% и геометрического фактора ухудшения точности определения двухмерных координат, равного 4 (или трехмерных координат, равного 6);
4) должна обеспечиваться точность обсерваций в статическом и динамическом режимах работы при приеме и обработке сигналов дифференциальных поправок, при которой координаты судовой антенны определяются с погрешностью в пределах 10 м для вероятности 95% с учетом геометрического фактора ухудшения точности, указанного в подпункте 3) настоящего пункта;
5) приемоиндикатор должен обеспечивать:
поиск и обработку сигналов при изменении их уровней на входе от -130 до -120 дБм. После завершения поиска сигналов должно обеспечиваться слежение за ними при понижении уровней сигналов до -133 дБм;
расчет обсервованных координат и выдачу данных на дисплей в другие радио и навигационные устройства с дискретностью не более 1с. Минимальное разрешение отображаемых географических координат (широты долготы) должно быть до 0,001 мин;
возможность автоматического выбора соответствующих спутников, передающих сигналы для определения координат с требуемой точностью и дискретностью;
6) после включения приемоиндикатора в рабочий режим должна быть обеспечена возможность получения первого отсчета координат с требуемой точностью в течение: 30 минут - при отсутствии в памяти приемоиндикатора соответствующей базы данных; 5 минут - при наличии в памяти индикатора соответствующей базы данных;
7) приемоиндикатор должен выполнять повторный поиск сигналов и расчет обсервованных координат с требуемой точностью;
8) приемоиндикатор должен обеспечивать передачу информации о координатах в другие радио- и навигационные устройства;
9) в приемоиндикаторе должны быть предусмотрены меры защиты, исключающие возможность повреждения приемной аппаратуры в случае короткого замыкания или заземления на корпус на время до 5 минут антенного входа, а также любых входных/выходных соединений;
10) оборудование должно обеспечивать предупреждение о невозможности определения координат или индикацию в пределах 5с, если:
значение геометрического фактора ухудшения точности определения двухмерных координат превысило установленный предел;
новые координаты рассчитаны за время, превышающее 1с.
В этих случаях до восстановления нормальной работы на дисплее должны отображаться время и координаты последней обсервации с визуальной индикацией причины прекращения обсерваций;
11) приемоиндикатор должен обеспечивать индикацию дифференциального режима работы в случае:
приема сигналов дифференциальных поправок;
использования дифференциальных поправок в отображаемых координатах местоположения судна.
4909. Приемоиндикатор среднеорбитальной ГЛОНАСС, предназначенный для использования в навигационных целях на судах, скорость которых не превышает 70 узлов, должен, кроме подпунктов 2), 4) - 11) пункта 4908 настоящих Правил, соответствовать следующим требованиям:
1) должны обеспечиваться работа по сигналу L1 (1602, 5625-1615,5 МГц) и коду С/А, прием и обработка сигналов в стандартном режиме работы ГНСС с включенным режимом избирательного доступа, а также расчет широты и долготы места в Международной геодезической системе координат ПЗ-90 (Параметры Земли - 1990) с отображением географических координат в градусах, минутах, тысячных долях минуты и времени обсерваций относительно времени UTC. Должна быть предусмотрена преобразования координат, вычисленных в системе координат ПЗ-90, в систему координат WGS-84 или систему координат используемой навигационной карты. В этом случае на дисплее должен индицироваться режим преобразования координат с указанием системы, в которой указываются координаты местоположения;
2) должна обеспечиваться точность обсервации в статическом и динамическом режимах работы, при которой координаты антенны определяются с погрешностью в пределах 45 м для вероятности 95% и геометрического фатора ухудшения точности определения двухмерных координат, равного 4 (или трехмерных координат, равного 6);
3) точность обсервации при приеме и обработке сигналов дифференциальных поправок в статическом и динамическом режимах работы должна быть не менее ± 10 м для вероятности 95% и геометрического фактора ухудшения точности определения двухмерных координат, равного 4 (или трехмерных координат, равного 6).

508. Требования к регистратору данных рейса

4910. РДР должен непрерывно фиксировать показания приборов и систем, характеризующее состояние и режим работы судового оборудования, команды по управлению судном и окружающую обстановку.
4911. Метод регистрации должен обеспечивать привязку всей записанной информации к дате и времени при ее воспроизведении на специальном устройстве считывания.
4912. Носитель информации должен быть размещен в специальном защитном контейнере, который должен соответствовать следующим требованиям:
1) обеспечивать доступ для записи информации во время аварии, но быть защищенным от фальсификации зарегистрированной информации;
2) обеспечивать максимальную возможность сохранения и извлечения записанной информации после аварии;
3) иметь яркую окраску и светоотражательную маркировку;
4) устройство, обеспечивающее обнаружение свободно всплывающего специального защитного контейнера, после его автоматического включения должно обеспечивать передачу сигналов не менее:
48 ч - сигнал для первоначального обнаружения;
168 ч - сигнал привода.
4913. Конструкция специального защитного контейнера должна быть такой, чтобы обеспечивалось его жесткое крепление к открытой палубе судна.
Допускается использование специального защитного контейнера свободно всплывающего типа.
Специальный защитный контейнер должен обеспечивать защиту записанной информации при следующих воздействиях:
механический удар (полусинусоидальный импульс с пиковым ускорением 50g и длительностью ударного импульса 11 мс);
падение стержня диаметром 100 мм и массой 250 кг с высоты 3 м;
низкотемпературный пожар (температура 260?С в течение 10 ч);
высокотемпературный пожар (температура 1100?С в течение 1 ч);
погружение в морскую воду на 30 суток при глубине 3 м;
глубоководное погружение в морскую воду на 24 ч при глубине 6000 м.
4914. Каждый специальный защитный контейнер должен быть снабжен гидроакустическим маяком, работающим в частотном диапазоне 25-50 кГц и обеспечивающим его обнаружение под водой в течение 30 суток с момента включения, а также иметь четко видимую надпись на английском языке: "VOYAGE DATA RECORDER - DO NOT OPEN - REPORT TO AUTHORITIES".
4915. Специальный защитный контейнер свободно всплывающего типа должен быть снабжен световым индикатором и радиопередатчиком, обеспечивающим передачу сигналов, позволяющих определить его местонахождение. Длительность одновременной работы светового индикатора и радиопередатчика должна быть не менее 7 суток с момента отделения и всплытия контейнера.
4916. Должна быть обеспечена возможность регистрации, как минимум, следующей информации:
дата и время относительно времени UTC, которое должно определяться от внесудового источника или встроенных часов с указанием источника получения информации, с дискретностью, обеспечивающей восстановление последовательности событий при расследовании причин аварии;
широта и долгота местоположения, полученные от электронной системы местоопределения, с указанием ее типа и режима работы, а также используемой системы координат;
курс судна по компасу;
данные от скорости судна от судового лага с указанием способа измерения - относительно воды или грунта;
речевые переговоры на ходовом мостике, а также, по возможности, объявления по судовой трансляции и слышимые на мостике аварийно-предупредительные сигналы;
радиопереговоры с другими судами, объектами и береговыми службами;
вся радиолокационная и вспомогательная навигационная информация, которая отображается в данный момент на основном экране РЛС. Метод регистрации должен обеспечивать воспроизведение изображения в том же виде, в котором оно было на экране в момент записи с возможными искажениями, связанными со сжатием информации при записи;
глубина под килем судна с указанием установленной шкалы и режима работы эхолота;
все аварийно-предупредительные сигналы, поступающие в рулевую рубку;
команды, подаваемые на руль, и их выполнение, а также режим работы авторулевого;
команды, подаваемые в машинное отделение, и их выполнение, а также режим работы подруливающих устройств (если имеются);
состояние забортных отверстий в корпусе судна в объеме информации, выведенной на ходовой мостик;
положение водонепроницаемых и противопожарных дверей;
напряжения в корпусе судна, а также скорость и направление ветра, если судно оборудовано соответствующими датчиками.
4917. При фиксировании дополнительной информации РДР не должна искажаться основная информация или оказываться влияние на ее сохранность.
4918. РДР должен работать автоматически.
4919. Запись информации должна быть непрерывной до ее остановки.
Время хранения записанных данных в РДР должно быть не менее 12 ч. По истечении этого срока записанные данные могут обновляться.
4920. РДР должен иметь конструкцию, предотвращающую несанкционированное вмешательство регистрируемую информацию. Любая попытка вмешательства в работу РДР должна быть зарегистрирована.
4921. Метод регистрации информации должен обеспечивать проверку полноты поступающих данных, а также аварийно-предупредительного сигнала в случае обнаружения неустранимой ошибки.
4922. Для обеспечения записи событии во время аварии РДР должен быть сопряжен с аварийным источником питания.
4923. В случае выхода их строя судового аварийного источника питания РДР должен продолжать запись переговоров в рулевой рубке в течение 2 ч при использовании собственного резервного источника питания. По истечении 2 ч запись должна автоматически прекращаться.
4924. Сопряжение РДР с датчиками информации должно быть выполнено, по возможности, в соответствии с международными требованиями. РДР не должен оказывать влияние на работу сопряженных с ним датчиком информации, в том числе случае его неисправности.

509. Требования к упрощенному регистратору данных рейса

4925. Упрощенный регистратор данных рейса (далее - РДР-У) должен непрерывно автоматически фиксировать предварительно выбранные данные, характеризующие показания навигационных приборов, режимы работы судового оборудования, команды по управлению судном и окружающую обстановку. Информация должна сохраняться в течение 2 лет с момента прекращения ее регистрации.
4926. Метод регистрации должен обеспечивать возможность определения даты и времени записи информации при ее воспроизведении на специальном устройстве (переносном компьютере).
4927. Носители зарегистрированной информации должен быть размещен в специальном контейнере, в котором может быть жестко скрепленным с корпусом судна или же быть свободно всплывающего типа.
Контейнер должен соответствовать следующим требованиям:
1) обеспечивать возможность продолжения регистрации информации во время аварии, а также доступ к зарегистрированным данным после происшествия;
2) обеспечивать защиту информации отнесения в нее изменений и механических повреждении;
3) иметь яркую окраску светоотражательную маркировку и быть снабженным устройством, облегчающим его обнаружение.
4928. Контейнер, жестко скрепленный с корпусом судна, должен отвечать всем требованиям настоящих Правил, за исключением испытаний на удар.
4929. Защитный контейнер свободно всплывающего типа должен быть:
снабжен средствами для захвата и подъема из воды;
устроен так, чтобы обеспечивать нормальное всплытие и сводить к минимуму риск повреждения при подъеме.
4930. Защитный контейнер любого типа должен отвечать требованиям настоящих Правил.
4931. Должна быть обеспечена возможность регистрации следующих данных:
1) дата и время относительно времени UTC, которое должно определяться от внесудового источника или встроенных часов с указанием источника получения информации, с дискретностью, обеспечивающей восстановление последовательности событий при расследовании причин аварии;
2) широта и долгота местоположения, полученные от электронной системы местоопределения, с указанием ее типа и режима работы, а также используемой системы координат;
3) курс судна по корпусу;
4) данные от скорости судна от судового лага с указанием способа измерения - относительно воды или грунта;
5) речевые переговоры в рулевой рубке, а также, по возможности, объявления по судовой трансляции и слышимые в рулевой рубке аварийно-предупредительные сигналы;
6) радиопереговоры с другими судами, объектами и береговыми службами;
7) данные, поступающие от АИС;
8) вся радиолокационная и вспомогательная навигационная информация, которая отображается в данный момент на основном экране РЛС. Метод регистрации должен обеспечивать воспроизведение изображения в том же виде, в котором оно было на экране в момент записи с возможными искажениями, связанными со сжатием информации при записи.
Если установленная на судне РЛС не сопрягается с устройствами РДР-У, то окружающая обстановка может регистрироваться только по данным АИС;
9) другая дополнительная информация от судовых устройств, имеющих цифровой выход, при условии, что она не ухудшает регистрацию и хранение основных данных.
4932. РДР-У должен иметь конструкцию, предотвращающую несанкционированное вмешательство в регистрируемую информации.
Любая попытка вмешательства в работу РДР должна быть зарегистрирована.
4933. Метод регистрации информации должен обеспечивать проверку достоверности и полноты поступающих данных, а также аварийно-предупредительного сигнала в случае обнаружения неустранимой ошибки.
4934. РДР-У должен обеспечивать запись и хранение информации за предыдущие 12 часов рейса до его полного выключения.
4935. Работа РДР-У в условиях нормальной эксплуатации должна быть непрерывной и полностью автоматической.
Должны быть предусмотрены средства обеспечения сохранности записанных во время происшествия данных с минимальным прекращением процесса регистрации.
4936. Для обеспечения записи событий во время аварии РДР-У должен быть сопряжен с аварийным источником питания.
4937. В случае выхода из строя судового аварийного источника питания РДР-У должен продолжать запись переговоров на ходовом мостике в течение 2 часов при использовании собственного резервного источника питания. По истечении 2 часов должна автоматически прекращаться.
4938. Сопряжение РДР-У с датчиками информации должно быть выделено, по возможности, в соответствии с междунардными требованиями. РДР-У не должен оказывать влияния на работу сопряженных с ним датчиков информации, в том числе в случае его неисправности.
4939. РДР-У должен обеспечивать сопряжение с внешним переносным компьютером для извлечения хранимых данных и воспроизведения информации. Формат сопряжения должен быть совместимым с международно признанным форматом, таким, как Ethernet, а также USB и Fire Wire.
4940. Каждая установка РДР-У должна снабжаться программным обеспечением, позволяющим извлекать хранимые данные и воспроизводить информацию на подсоединенном внешнем переносном компьютере.
4941. Программное обеспечение РДР-У должно быть совместимым с операционной системой, имеющейся в переносных универсальных компьютерах, и быть записанным на переносном устройстве хранения, таком, как CD-ROM, DVD, накопитель информации с выходом USB и другие.
4942. Комплект РДР-У должен содержать инструкции по использованию программного обеспечения и подсоединению внешнего переносного компьютера к РДР-У.
4943. Переносное устройство хранения, содержащее программное обеспечение, инструкции и специальные детали, необходимые для подключения внешнего переносного компьютера, должны входить в комплект оборудования и храниться в непосредственной близости от основного блока РДР-У.
4944. Если для хранения данных в РДР-У используются нестандартные форматы или стандарты, защищенные правом собственности, то программное обеспечение для перевода хранимых данных в форматы открытых стандартов должны быть в переносном устройстве хранения или в самом РДР-У.

510. Требования к радиолокационному отражателю

4945. Радиолокационный отражатель (активный или пассивный) должен иметь достаточно эффективную площадь рассеяния для его обнаружения судовой навигационной радиолокационной станцией, работающей в диапазоне 9 ГГц (длина волны 3 см) и диапазоне 3 ГГц (длина волны 10 см).
4946. При высоте установки радиолокационного отражателя не менее 4 м над уровнем воды номинальный уровень эффективной площади рассеяния должен быть не менее 7,5 м² в диапазоне 9 ГГц и 0,5 м2 - в диапазоне 3 ГГц.
4947. Номинальные минимальные уровни эффективной площади рассеяния должны обеспечиваться, как минимум, в пределах суммарного углового сектора 2800 в горизонтальной плоскости.
4948. Полярная диаграмма радиолокационного отражателя должна быть такой, чтобы любой сплошной сектор, в пределах которого ослабление отражающей способности ниже номинального минимального уровня, не превышал 100 (нулевая область), при этом расстояние между соседними нулевыми областями должно быть менее 200.
4949. Радиолокационные отражатели, обеспечивающие выполнение требования пункта 4946 настоящих Правил при углах наклона 200 и более в любую сторону от вертикали, должны иметь соответствующую четко нанесенную маркировку.
4950. Рекомендуемая изготовителем радиолокационного отражателя минимальная высота установки (не мене 4 м) и предпочтительная ориентация при установке должны быть четко обозначены непосредственно на радиолокационном отражателе.
4951. Активные радиолокационные отражатели должны соответствовать требованиям Международного союза электросвязи (далее - МСЭ).

511. Требования к аппаратуре ночного видения

4952. Приборы ночного видения должны обеспечивать обнаружение в темное время суток на заданном расстоянии от судна выступающих над поверхностью воды объектов, представляющих опасность для судоходства.
При этом аппаратура должна определять положение объектов относительно судна и представлять изображение объекта в реальном масштабе времени для предотвращения столкновения и обеспечения безопасности управления судном.
4953. Приборы ночного видения на бору высокоскоростных судов при движении должны быть способны работать в непрерывном режиме от заката до рассвета. Аппаратура должна прийти в рабочее состояние не более чем через 15 минут после ее включения.
4954. Приборы ночного видения должны обнаруживать стандартную испытательную цель на расстоянии не менее 600 м с вероятностью не менее 90% при нахождении цели в воде в течение 24 ч в условиях умеренного звездного освещения и в отсутствие облачности и Луны.
Примечание: стандартная испытательная цель - черный металлический объект такого размера, который при погружении, как минимум, 50% своего объема выступает над поверхностью воды на 1,5 м в длину и 0,5 м в высоту перпендикулярно заданному направлению обнаружения.
4955. Требуемое горизонтальное поле зрения прибора должно быть не менее 200, по 100 от носа судна на каждый борт. Вертикальное поле зрения должно быть не менее 100 и достаточным для выполнения основных рабочих функций и наблюдения за горизонтом.
4956. Должна быть предусмотрена возможность перемещения оси вертикального поля зрения на угол не менее 100 для компенсации дифферента.
Должен быть обеспечен автоматический возврат оси поля зрения в исходное положение с минимальной угловой скоростью 300/с.
4957. Система ночного видения должна быть способной к обзору с минимальной угловой скоростью 300/с.
4958. При нахождении цели в поле зрения судоводителя отметка, обозначающая направление диаметральной плоскости судна, должна быть показана на дисплее с погрешностью не более ± 10.
За пределами поля зрения носового сектора обзора должна быть обеспечена индикация отметки курсового угла с погрешностью не более ±10.
4959. Аппаратура ночного видения должна нормально функционировать при бортовой и/или килевой качке судна до 100.
4960. Должны быть предусмотрены устройства для обеспечения эффективной очистки головки датчика/линз прибора с наружной стороны и, если это необходимо, противообледенительное устройство.
4961. Приборы ночного видения должны иметь визуальную индикацию в звуковую сигнализацию любой неисправности.
4962. Если определенные функции приборов ночного видения выполняются с помощью программного обеспечения, то это программное обеспечение должно отвечать международным требованиям.
4963. Количество органов оперативного управления аппаратурой должны быть хорошо минимально необходимым, и их функции должны быть четко обозначены. Следует избегать двойных функций органов управления.
4964. Органы управления должны быть хорошо различимы в темноте. Если предусмотрена подсветка, то она должна регулироваться от нуля до максимума.
4965. Дисплей приборов ночного видения должен быть неслепящим и немерцающим. Он должен быть способным представлять изображение размером не менее 180 мм по диагонали.
На дисплее должен постоянно отображаться режим работы прибора, а также выбранный сектор обзора, если их несколько.
4966. Питание приборов ночного видения должно соответствовать требованиям Регистра судоходства к питанию навигационного оборудования судов.

512. Требования к аппаратуре приема внешних звуковых сигналов

4967. Аппаратура приема внешних звуковых сигналов должна устанавливаться на судах, на которых слуховое наблюдение в силу эксплуатационных условий или особенностей конструкции ходового мостика возможно только при приеме внешних звуковых сигналов внутри рулевой рубки.
4968. Аппаратура приема внешних звуковых сигналов должна быть способной:
1) принимать внешние звуковые сигналы в диапазоне частот, по крайней мере, от 70 до 700 Гц со всех направлений;
2) определять и указывать приблизительное направление источника звуковых сигналов.
4969. Внешние звуковые сигналы должны передаваться в рулевую рубку посредством одного или нескольких динамиков.
4970. При установке двух или более динамиков сила их звука должна регулироваться так, чтобы уровень звукового давления в рулевой рубке не менее чем на 10 дБ (А) превышал уровень шума на крыльях ходового мостика.
4971. В аппаратуру приема внешних звуковых сигналов, кроме микрофонов, усилителей и динамиков, должен входить дисплей для визуального отображения внешних звуковых сигналов и их приблизительного направления не позже чем через 3 с от момента приема.

513. Требования к приемоиндикатору навигационной
спутниковой системы ГАЛИЛЕО

4972. Приемоиндикатор Европейской навигационной системы ГАЛИЛЕО, предназначенный для установки на суда, скорость которых не превышает 70 узлов, для применения в навигационных целях, должен, как минимум, включать:
1) антенну, обеспечивающую прием сигналов ГАЛИЛЕО;
2) приемник сигналов ГАЛИЛЕО и процессор;
3) средства, обеспечивающие расчет географических координат (широта, долгота);
4) средства контроля и сопряжения;
5) средство отображения географических координат и, если требуется, другие виды выходов.
В том случае, если приемоиндикатор ГАЛИЛЕО входит в состав одобренной Регистром судоходства интегрированной навигационной системы, то требования подпунктов 3), 4) и 5) настоящего пункта, должны обеспечиваться этой системой и дополнительные средства могут не предусматриваться.
4973. Приемоиндикатор ГАЛИЛЕО должен соответствовать следующим минимальным требованиям и обеспечивать:
1) прием и обработку сигналов определения местоположения, скорости и времени на частоте L1 в диапазоне частот 1559-1591 МГц, для одноканального приемника, который должен вырабатывать ионосферные поправки; или на частотах либо L1 и Е5а в диапазонах частот 1164-1215 МГц, либо L1 и Е5в в диапазонах частот 1559-1591 Мгц для двухканального приемника, который должен обеспечивать двухчастотную обработку сигналов для выработки ионосферных поправок.
Рекомендуется обеспечивать прием и обработку сигналов системы ГАЛИЛЕО на трех частотах: L1, Е5а, Е5в;
2) расчет географической широты и долготы местоположения судна в системе координат WGS-84 с отображением географических координат в градусах, минутах, тысячных долях минуты и времени обсерваций относительно времени UTC;
3) точность в статическом режиме, при которой координаты антенны, установленной на судне, определяются в пределах 15 м для вероятности 95% в горизонтальной плоскости и 35 м для вероятности 95% в вертикальной плоскости для одноканальных приемников, работающих на частоте L1; а также 10 м для вероятности 95% в вертикальной плоскости для двухчастотных приемников, работающих на частотах L1 и Е5а или L1 и Е5в при геометрическом факторе ухудшения точности определения трехмерных координат <3,5;
4) точность в динамическом режиме, при которой координаты местоположения судна определяются с точностью статического режима, обусловленной условиями эксплуатации;
5) минимальное разрешение отображаемых географических координат (широта, долгота) до 0,001 мин;
6) точность определения времени в пределах 50 нс от времени UTC;
7) возможность автоматического выбора соответствующих спутников, передающих сигналы, для определения координат местоположения судна, скорости и времени с требуемой точностью и дискретностью обновления данных;
8) поиск и обработку сигналов при изменении их уровней несущей частоты на входе от - 128 дБм до -118 дБм;
9) возможность получения первого отсчета координат, скорости и времени с требуемой точностью в пределах 5 мин при отсутствии в памяти приемоиндикатора действующей базы данных (альманаха);
10) возможность получения первого отсчета координат, скорости и времени с требуемой точностью в пределах 1 мин при наличии в памяти приемоиндикатора действующей базы данных;
11) возможность повторного поиска сигналов и расчет обсервованных координат, скорости и времени с требуемой точностью в течение 1 мин при прерывании приема сигналов на период, как минимум, до 60 с;
12) расчет обсервованных координат и выдачу новых данных на средство отображения информации и в устройство сопряжения (интерфейс) для судового радио- и навигационного оборудования с дискретностью не более 1 с, а для высокоскоростных судов - не более 5 с;
13) расчет, а также представление на средство отображения информации и выдачу в устройство сопряжения (интерфейс) путевого угла, скорости относительно грунта и времени UTC с отметкой времени, привязанной к данным о местоположении судна.
Требования к точности определения путевого угла и скорости относительно грунта должны быть не ниже соответствующих требований, предъявляемым к средствам определения курса и устройствам для измерения скорости и пройденного расстояния, и должны обеспечиваться в различных динамических условиях эксплуатации судна;
14) иметь, по крайней мере, один выход, который должен указывать на неисправность приемоиндикатора;
15) иметь двунаправленное средство сопряжения для обеспечения беспрепятственной связи при передаче аварийной сигнализации приемоиндикатора во внешние системы таким образом, чтобы звуковые сигналы этой сигнализации могли быть подтверждены с внешних систем.
Устройство сопряжения должно отвечать соответствующим международным стандартам;
16) иметь средства обработки дифференциальных данных системы ГАЛИЛЕО в соответствии с рекомендациями МСЭ и Радиотехнической комиссии по морским службам, а также обеспечивать индикацию приема сигналов ГАЛИЛЕО и их учет в координатах местоположения судна.
4974. Приемоиндикатор должен обеспечивать своевременную индикацию о невозможности использования системы ГАЛИЛЕО, когда ее технические параметры находятся вне границ требований к обычному судовождению в отрытом море, прибрежных водах, на подходах к портам и на внутренних водных путях.
4975. Приемоиндикатор должен, как минимум:
1) обеспечивать в течение 5 с индикацию в случае невозможности определения координат месторасположения или если новые координаты местоположения рассчитаны за время, превышающее 1 с. Для высокоскоростных судов - не более 0,5 с.
В таких случаях до восстановления нормальной работы приемоиндикатора на средстве отображения информации должны отображаться время и координаты местоположения последней достоверной обсервации с визуальной индикацией причины прекращения обсерваций;
2) использовать автономный контроль целостности в приемнике (Receiver Autonomous Integrity Monitoring - RAIM) для обеспечения целостности технических характеристик, соответствующих выполняемой задаче.
4976. Для приемоиндикаторов, обеспечивающих обработку сигналов Службы охраны человеческой жизни (Safety оf Life Service - SOL), алгоритмы контроля целостности и оповещения должны основываться на соответствующем сочетании сообщения о целостности системы ГАЛИЛЕО и автономного контроля целостности в приемнике.
Приемник должен подавать сигнал аварийной сигнализации в течение 10 с от начала события, если пороговое значение ошибки в горизонтальной плоскости превышено на 25 м в течение более 3 с.
Вероятность обнаружения события должна быть выше 99,999% за трехчасовой период (риск целостности <10-5/3 ч).

Приложение 1
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Перечень водных бассейнов

Класс судна	Высота волны, м
«М» «О» «Р» «Л»	3,0 2,0 1,2 0,6
Примечание: при изменении условий плавания (район плавания, сезон эксплуатации, допускаемая высота волны назначенной обеспеченности), соответствующих основному символу класса, назначение расчетной высоты волны в каждом конкретном случае подлежит согласованию с Регистром судоходства.

Приложение 2
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Типы судов	Максимальное соотношение главных размерений для судов классов
	«М»		«О»		«Р» и «Л»
	L/Н	В/Н	L/Н	В/Н	L/Н	В/Н
1. Самоходные и несамоходные сухогрузные трюмные суда 2. Самоходные наливные суда 3. Самоходные и несамоходные суда-площадки и несамоходные наливные суда 4. Пассажирские водоизмещающие суда 5. Буксиры и толкачи 6. Суда технического флота 7. Рыбопромысловые, вспомогательные суда и суда длиной до 25 м	25 25 25 25 18 20 18	4,0 4,0 5,0 4,0 3,5 4,0 3,5	27 27 35 27 18 20 18	5,0 5,0 6,0 5,0 3,5 4,0 3,5	28 35 40 28 20 22 18	5,0 6,0 7,0 5,0 4,0 5,0 4,0
Примечание: для наливных судов с продольными встроенными грузовыми емкостями, включаемыми в эквивалентный брус, под высотой Н следует понимать высоту до верхней кромки емкости.

Приложение 3
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 4
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 5
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс судна	Высота волны h, м	е	з	щср, с-1	н1, м/с
«М»	3,0 2,5 2,0	0,920 0,970 1,000	1,000 1,000 1,000	1,11 1,22 1,36	5,42 4,95 4,43
«О»	2,0 1,5	0,805 0,857	0,874 0,874	1,46 1,69	4,14 3,57
«Р»	1,2	0,848	0,874	1,88	3,21
«Л»	0,6	0,874	0,874	2,68	2,26

Приложение 6
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

д	0,55	0,60	0,65	0,70	0,75	0,80	0,85	0,90	0,95	1,00
kд	0,487	0,527	0,571	0,619	0,670	0,726	0,787	0,852	0,923	1,000

Приложение 7
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс судна	Высота волны, h, м	Значение kт при величине а, равной, м
		0,0	0,5	1,0	1,5	2,0	2,5	3,0	3,5	4,0	4,5
«М»	3,0 2,5 2,0	1,000 1,000 1,000	0,939 0,927 0,909	0,881 0,859 0,827	0,827 0,796 0,752	0,776 0,739 0,684	0,729 0,684 0,622	0,684 0,634 0,566	0,642 0,587 0,514	0,603 0,544 0,468	0,566 0,505 0,425
«О»	2,0 1,5	1,000 1,000	0,897 0,865	0,805 0,748	0,722 0,647	0,647 0,560	0,581 0,485	0,521 0,419	0,467 0,363	0,419 0,314	0,376 0,271
«Р»	1,2	1,000	0,834	0,696	0,581	0,485	0,404	0,337	0,281	0,235	0,196
«Л»	0,6	1,000	0,696	0,485	0,337	0,235	0,163	0,114	0,079	0,055	0,038

Приложение 8
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс Судна	Высота волны, h, м	Значение kв при величине b, равной, м
		3,0	6,0	9,0	12,0	15,0	18,0	21,0	24,0	27,0	30,0
«М»	3,0 2,5 2,0	0,911 0,894 0,870	0,832 0,803 0,762	0,762 0,724 0,672	0,700 0,656 0,597	0,646 0,597 0,533	0,597 0,545 0,479	0,533 0,500 0,433	0,514 0,460 0,394	0,479 0,425 0,360	0,448 0,394 0,331
«О»	2,0 1,5	0,853 0,811	0,735 0,668	0,638 0,559	0,559 0,474	0,493 0,408	0,439 0,355	0,393 0,313	0,355 0,279	0,323 0,250	0,295 0,227
«Р»	1,2	0,771	0,610	0,493	0,408	0,344	0,295	0,257	0,227	0,203	0,183
«Л»	0,6	0,610	0,408	0,295	0,227	0,183	0,153	0,131	0,115	0,102	0,092

Приложение 9
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 10
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 11
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Прерывистая связь

Приложение 12
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 13
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 14
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Вид деформации	Редукционные коэффициенты при толщине пластин, мм
	4	6	8	12
Растяжение Сжатие	0,07 0,03	0,18 0,07	0,33 0,12	0,56 0,28

Приложение 15
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Количество продольных переборок	Отношение	Значения для судна
		в грузу	порожнем
Отсутствуют	—	0,50	0,65
Одна	<1 >1		1,35
Две и более	<1 >1		1,10

Приложение 16
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 17
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 18
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

	Значения при /b, равном
	0,3	0,6	1,2	1,8	2,4
0,2	1,056	0,904	0,652	0,492	0,387
0,4	0,896	0,766	0,550	0,409	0,316
0,6	0,734	0,630	0,456	0,342	0,266
0,8	0,602	0,518	0,376	0,284	0,222
1,0	0,494	0,424	0,309	0,233	0,183

Приложение 19
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Нормы допускаемых напряжений

Наименование и характеристика связей корпуса	Характеристика расчетных напряжений от нагрузок	Нормируемые значения допускаемых напряжений в долях от опасных напряжений
1. Жесткие связи эквивалентного бруса, участвующие только в общем изгибе и не несущие местной нагрузки (продольные непрерывные комингсы, связи ненагруженных палуб)	Нормальные напряжения от общего изгиба	Смотрите примечание 1
2. Жесткие связи эквивалентного бруса, участвующие в общем изгибе и несущие местную нагрузку (связи днища всех судов, нагруженных палуб и нагруженных продольных непрерывных комингсов, за исключением комингсов судов с двойными бортами классов «Л», «Р» и «О»)	Нормальные напряжения от общего изгиба	0,60
3. Продольные непрерывные комингсы и карлингсы судов, перевозящих грузы на люковых крышках и на палубе, а также кильсоны судов всех типов	Суммарные нормальные напряжения от общего изгиба и от изгиба перекрытий: в пролете на опоре	0,75 0,95
4. Продольные балки (неразрезные ребра жесткости)	Суммарные нормальные напряжения от общего и местного изгиба: в пролете на опоре	0,85 0,95
5.Обшивка корпуса и настилы при поперечной системе набора	Нормальные напряжения от местной нагрузки: в пролете на опоре	0,80 0,95
6. Обшивка и настилы при продольной системе набора	Нормальные напряжения от местной нагрузки: в пролете на опоре	0,80 0,95
7. Связи корпуса, воспринимающие действие перерезывающей силы при общем изгибе (обшивка бортов и продольных переборок)	Касательные напряжения	0,30
8. Поперечный рамный набор корпуса: флоры, рамные шпангоуты и бимсы	Нормальные напряжения от местной нагрузки: в пролете на опоре	0,75 0,85
9. Поперечный холостой набор корпуса: днищевые и бортовые шпангоуты, бимсы и связи внутреннего дна при поперечной системе набора	Нормальные напряжения от местной нагрузки: в пролете на опоре	0,85 0,95
10. Продольные и поперечные переборки (в том числе и стенки цистерн): рамные стойки и шельфы холостые стойки (ребра жесткости) листы переборок	Нормальные напряжения от местной нагрузки: в пролете на опоре в пролете на опоре в пролете на опоре	0,85 0,90 0,85 0,95 0,85 0,95
11. Стенки балок рамного набора	Касательные напряжения в сплошных сечениях Нормальные напряжения в районе вырезов Касательные напряжения в районе вырезов	0,45 0,95 0,45
Примечания: 1. Для связей, указанных в пункте 1 настоящей таблицы, нормируемые значения допускаемых напряжений в долях предела текучести принимаются равными для судов: класса «М» 0,70; а для судов классов «О», «Р» и «Л» 0,75 2. В расчетах прочности корпуса судна при подъеме из воды и спуске на воду, при испытании на непроницаемость и герметичность, а также при затопленном отсеке судна нормируемые значения допускаемых суммарных напряжений (от общего изгиба и от местной агрузки) принимают равными 0,95 предела текучести материала связей. 3. Для изолированно работающих связей (пиллерсы и раскосы), проверяемых на устойчивость, нормируемые значения допускаемых напряжений при сжатии принимаются равными 0,50, для пересекающихся расходов – 0,75 критического напряжения, но не более 0,50 предела текучести материала связей.

Приложение 20
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

b/а	1,0	1,1	1,2	1,3	1,4	1,6	1,8	2,0	2,5	3,0	Ө
k	9,34	8,56	8,00	7,60	7,30	6,92	6,70	6.56	6,07	5,86	5,35

Приложение 21
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Вид деформации	Редукционные коэффициенты при толщине пластин, мм
	4	6	8	12
Растяжение	0,08	0,24	0,40	0,60
Сжатие	0,03	0,07	0,12	0,28

Приложение 22
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Тип судна	Коэффициент kпp при длине судна, м
	20	60	80	100	140
Грузовые самоходные Сухогрузные несамоходные Наливные баржи	0,068 0,056 0,048	0,055 0,043 0,032	0,040 0,028 0,020	0,032 0,021 0,015	0,028 0,018 0,012

Приложение 23
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование групп связей	Рекомендуемые расчетные скорости изнашивания, мм/год
1	2
1. Палубный настил 1) в районе расположения балластных цистерн 2) судов-площадок, перевозящих навалочные грузы 3) в районе грузовых танков нефтеналивных судов 4) в районе грузовых танков наливных судов, перевозящих сырую нефть 5) в районах, не указанных в подпунктах 1)-4) пункта 4 настоящего приложения	0,04 0,12 0,12 0,18 0,03
2. Бортовая обшивка Борт при отсутствии второго борта 1) надводный 2) в районе ниже ватерлинии в полном грузу Борт при наличии второго борта (отсеки двойного борта предназначены для груза, топлива или балласта) 3) надводный цистерны заполнены топливом цистерны заполнены балластом 4) ниже ватерлинии в полном грузу цистерны заполнены топливом цистерны заполнены балластом	0,04 0,05 0,09 0,06 0,10 0,06
3. Днищевая обшивка 1) скуловой пояс и прилегающий к нему пояс днищевой обшивки 2) прочие поясья обшивки днища 3) в районе топливных цистерн 4) в районе балластных отсеков 5) в районе грузовых танков	0,08 0,05 0,10 0,06 0,10
4. Настил второго дна 1) в районе топливных цистерн 2) в районе балластных отсеков 3) в трюмах, если предусматривается выполнение грузовых операций грейферами	0,10 0,05 0,12
5. Обшивка второго дна Обшивка второго борта грузовых судов 1) верхний и средний поясья 2) нижний пояс 3) в районе топливных цистерн 4) в районе балластных отсеков Обшивка второго борта судов, перевозящих в том числе и навалочные грузы 5) верхний и средний поясья 6) нижний пояс	0,03 0,05 0,10 0,05 0,07 0,12
6. Обшивка продольных и поперечных переборок Водонепроницаемые переборки 1) верхний и средний поясья 2) нижний пояс Переборки между трюмами для навалочных грузов 3) верхний и средний поясья 4) нижний пояс Переборки между грузовыми марками 5) верхний пояс 6) средний пояс 7) нижний пояс Переборки между грузовыми танками судов, перевозящих сырую нефть 8) верхний пояс 9) средний пояс 10) нижний пояс	0,03 0,05 0,07 0,12 0,12 0,08 0,11 0,18 0,12 0,16
7. Набор палуб Продольные подпалубные балки, бимсы и карлингсы палуб, ограничивающие: 1) грузовые трюмы сухогрузных судов и районы судовых помещений 2) грузовые танки 3) грузовые танки судов, перевозящих сырую нефть 4) топливные цистерны 5) балластные отсеки 6) комингсы грузовых люков	0,03 0,12 0,18 0,12 0,06 0,03
8. Набор бортов и переборок Продольные балки, основные и рамные шпангоуты, вертикальные стойки и горизонтальные рамы бортов и переборок, ограничивающие: 1) грузовые трюмы сухогрузных судов и районы судовых помещений 2) грузовые танки 3) грузовые танки судов, перевозящих сырую нефть 4) топливные цистерны 5) балластные отсеки	0,04 0,12 0,18 0,12 0,08
9. Набор днища и второго дна вертикальный киль, днищевые стрингеры, флоры и продольные балки днища при отсутствии второго дна: 1) в районе грузовых трюмов 2) в балластных отсеках Вертикальный киль, днищевые стрингеры, флоры и продольные балки днища и второго дна в отсеках двойного дна 3) не предназначенных для заполнения 4) в топливных цистернах 5) в балластных отсеках	0,05 0,06 0,05 0,12 0,06
Примечания: 1. При отсутствии привальных брусьев скорость изнашивания обшивки наружного борта увеличивается в два раза. 2. Средняя скорость изнашивания днищевой обшивки судов, предназначенных для эксплуатации преимущественно на мелководье, принимается равной 0,10 мм/год. 3. Для судов внутреннего плавания, предназначенных для эксплуатации в бассейнах северных восточных рек, средние скорости изнашивания связей корпуса, не контактирующих непосредственно с перевозимым грузов, могут быть уменьшены вдвое. При этом районы плавания судов, применительно к условиям плавания в которых в проекте были уменьшены средние скорости изнашивания связей, должны быть указаны в спецификации в качестве разрешенных.

Приложение 24
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

	при h0 /, равном
	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1 0 -1	1 1 1	0,916 0,889 0,848	0,719 0.667 0,609	0,516 0,471 0,428	0,363 0,333 0,307	0,260 0,242 0,227	0,193 0,182 0,172	0,147 0,140 0,134	0,115 0,111 0,107	0,093 0,090 0,087	0,076 0,074 0.072

Приложение 25
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Тип судов	Коэффициент knp.и при длине судна, м
	20	60	80	100	140
Грузовые самоходные	0,055	0,045	0,033	0,027	0,023
Сухогрузные несамоходные	0,045	0,035	0,023	0,018	0,015
Наливные баржи	0,036	0,024	0,016	0,013	0,010

Приложение 26
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 27
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

В)

Приложение 28
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 29
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 30
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 31
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 32
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 33
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 34
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 35
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 36
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

	80	85	90	95	100	105	110	115	120
K	0	1,05	3,53	5,04	6,65	7,89	9,23	10,31	12,00

Приложение 37
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Толщина обшивки, мм	4,0	4,5	5,0	5,5	6,0	7,0	8,0	9,0	10,0	11,0
Толщина стенки, мм	4,0	4,0	4,5	5,0	5,0	6,0	6,0	7,0	7,0	8,0

Приложение 38
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование связей	Минимальная толщина стенки рамной балки, мм
	судов, перевозящих минерально-строительные грузы на местных линиях при длине корпуса, м			прочих грузовых судов при длине корпуса, м
	50	80	110 и более	50	80	110 и более
Рамные связи борта в средней и кормой части судна	6	7	8	5	6	8
Рамные связи борта в носовой оконечности	7	8	8	6	7	8
Рамные связи днища в носовой оконечности	6	7	8	6	7	8

Приложение 39
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 40
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 41
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 42
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 43
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 44
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Толщина наиболее тонкого из соединяемых листов, мм	Номер шва
	1	2	3		4	5
	Коэффициент прочности
	1	0,75	0,50	0,35		0,20
3,0 и 3,5	Д3	Д2	03	3-50/100 или Т-10/40		3-50/100 или Т -10/50
4,0 и 4,5	Д3	Д3	04	03		4-75/200 или Т -10/50
5 и 5,5	Д4	Д4	04	03		4-75/200 или Т-10/40
6 и 7	Д5	Д4	Д3,5	4-75 Z 150		4-75 Z 300
8 и 9	Д6	Д5	Д4	5-75 Z 150		4-75 Z 200
10	Д7	Д6	Д5	6-75 Z 150		5-75 Z 200
12	Д9	Д6	Д5	6-75 Z 150		5-75 Z 200
Примечание: катеты швов 5 мм и более, выполняемые автоматической и полуавтоматической сваркой под слоем флюса или в углекислом газе, допускается уменьшать на 1 мм.

Приложение 45
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Свариваемые элементы корпуса	Номер шва по таблице 21 для судов классов
	«М» и «0»	«Р» и «Л»
Днищевой набор
1. Стенки кильсонов, флоров к наружной обшивке, кроме указанных в пунктах 5 и 3	3	4
2. Стенки кильсонов, флоров к их пояскам или к настилу второго дна, кроме указанных в пунктах 3-5	4	4
3. Стенки кильсонов, флоров к их пояскам, настилу второго дна и наружной обшивке в машинных отделениях в районе фундаментов	2	3
4. Стенки кильсонов, флоров к настилу второго дна сухогрузных судов, загрузку и выгрузку которых производят грейферами	3	3
5. Стенки непроницаемых флоров и кильсонов к наружной обшивке и к настилу второго дна	2	2
6. Стенки флоров и кильсонов друг к другу и к переборкам	2	2
7. Холостой набор к наружной обшивке в машинном отделении, а также на 0,2 длины судна в оконечностях	3	3
8. Холостой набор к наружной обшивке в районах, кроме указанного в пункте 7	5	5
9. Холостой набор к настилу второго дна сухогрузных судов, загрузку и выгрузку которых производят грейферами	3	3
10. Холостой набор к настилу второго дна для судов, кроме указанных в пункте 9	4	4
11. Настил второго дна к наружной обшивке и к внутреннему борту	2	2
Бортовой набор
12. Стенки рамных шпангоутов и бортовых стрингеров к их поясам, к наружной обшивке и к обшивке внутреннего борта	3	4
13. Стенки бортовых стрингеров, рамных шпангоутов и холостой набор к обшивке второго борта судов, загрузку и разгрузку которых производят грейферами	3	3
14. Стенки рамных шпангоутов и бортовых стрингеров один к другому и к переборкам	2	2
15. Холостой набор к наружной обшивке и к обшивке внутреннего борта	3	4
16. Набор палубы к палубному настилу в районах установки опорных барабанов на плавучих кранах	1	1
17. Набор палубы к палубному настилу на судах-площадках	2	2
18. Набор палубы к палубному настилу на судах, кроме указанных в пункте 17	5	5
19. Стенки рамного набора к их пояскам	4	4
20. Стенки рамных бимсов и карлингсов друг к другу, к бортовой обшивке и к переборкам	2	2
21. Комингсы люков к палубе и к бимсам	2	2
Переборки
22. Форпиковая, ахтерпиковая переборки и переборки водяных и нефтяных цистерн к наружной обшивке и к палубе	2	2
23. Непроницаемые переборки, кроме указанных в пункт 22, к наружной обшивке, настилу второго дна и к настилу палубы	2	2
24. Стенки рамного набора к их пояскам и к листам переборок	4	4
25. Стенки рамного набора переборок друг к другу и к днищевому, бортовому и палубному набору	2	2
26. Продольные переборки к поперечным	2	2
27. Холостой набор переборок к их листам	5	5
Палубы, платформы и надстройки
28. Палубные стрингеры верхних расчетных палуб к наружной обшивке	1	1
29. Палубные стрингеры палуб, кроме указанных в пункт 28, и платформы к наружной обшивке	2	2
30. Пиллерсы к пояскам рамного набора и второму дну	2	2
31. Наружные стенки рубок и надстроек к палубе	3	3
32. Набор надстроек и рубок к их стенкам	5	5
33. Переборки надстроек и рубок к палубе	4	4
Кницы, подкрепления рамного набора
34. Кницы к набору и к листам конструкций	2	2
35. Пояски книц к стенкам книц	2	3
36. Подкрепляющие ребра жесткости и окантовочные полосы вырезов к стенкам рамного набора	4	5
Фундаменты
37. Стенки, бракеты и кницы фундаментов двигателей внутреннего сгорания один к другому, к наружной обшивке, к настилу второго дна и к опорным пояскам	1	1
38. Стенки, бракеты и кницы фундаментов, кроме указанных в пункт 37, к наружной обшивке, к настилу второго дна и к опорным пояскам	2	2
39. Пояски бракет и книц к их стенкам	2	3

Приложение 46
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 47
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование связи	Минимальная толщина связи, мм, при длине, м, судна класса
	«М»			«О»			«Р» и «Л»
	20	80	140	20	80	140	20	80
1. Наружная обшивка
1) Наружная обшивка (за исключением случаев, оговоренных в подпунктах 2) - 6) настоящего пункта	4,0	6,0	8,0	4,0	6,0	7,0	3,0	5,0
2) Наружная обшивка, ограничивающая балластные и топливные цистерны	4,5	7,0	9,0	4,5	7,0	8,0	3,5	6,0
3) Скуловой пояс наружной обшивки	5,0	7,0	9,0	5,0	7,0	8,0	4.5	6,0
4) Ширстречный пояс в средней части судна	5,0	8,0	10,0	5,0	7,0	8,0	4,0	6,0
5) Обшивка днища в носовой оконечности на высоте до 0,04 В от основной плоскости	5,0	8,0	9,0	4,5	7,0	8,0	4,0	6,0
6) Обшивка борта в носовой оконечности	4,5	7,0	9,0	4,5	7,0	8,0	4,0	6,0
2. Настилы палуб и платформ
1) Настил палубы (за исключением случаев, оговоренных в подпунктах 2) - 8) настоящего пункта	4,0	6,5	8,0	4,0	6,0	7,0	3,5	5,5
2) Палубный стрингер в средней части судна	5,0	8,0	10,0	5,0	7,0	8,5	4,0	6,0
3) Настил верхней палубы в оконечностях, в районе межлюковых перемычек, палуб юта и надстроек (не участвующих в общем изгибе корпуса), на участках, не защищенных надстройками. Настил платформ	4,0	5,0	5,5	4,0	5,0	5,5	3,0	4,0
4) Настил верхней палубы за пределами средней части, палуб юта и надстроек (не участвующих в общем изгибе корпуса) на участках, защищенных надстройками. Настил платформ	3,0	4,0	4,0	3,0	4,0	4,0	3,0	3,5
5) Настил палубы наливных судов в районе грузовых танков	5,0	7,0	9,5	5,0	7,0	8,5	4,5	6,0
6) Настил палубы в оконечностях толкаемых судов	4,0	7,0	8,0	4,0	7,0	8,0	4,0	6,0
7) Настил палубы надстройки, участвующей в общем изгибе корпуса, в средней части и на участках, не защищенных надстройками	4,0	5,0	5,5	4,0	5,0	5,5	3,0	4,0
8) Настил палубы надстройки, участвующей в общем изгибе корпуса, за пределами средней части и на участках, защищенных надстройками	3,0	4,0	4,0	3,0	4,0	4,0	3,0	3,5
3. Грузовые настилы
1) Настил второго дна (за исключением случаев, оговоренных в подпунктах 2) и 3) настоящего пункта	4,5	6,0	7,0	4,0	5,5	6,5	3,0	5,0
2) Настил второго дна сухогрузных судов под грузовыми люками, если предусмотрена загрузка-разгрузка грейферами, и палуб судов-площадок в пределах грузовой площадки	7,0	10,0	10,5	7,0	9,5	10,0	7,0	9,0
3) Настил второго дна наливных судов в районе расположения грузовых танков	6,0	7,5	8,0	5,5	7,0	8,0	5,0	6,0
4. Переборки и внутренние борта
1) Обшивка непроницаемых переборок и внутренних бортов (за исключением случаев, оговоренных в подпунктах 2) - 12) настоящего пункта	3,0	5,0	5,0	3,0	4,0	5,0	3,0	4,0
2) Обшивка переборки форпика	3,5	5,5	5,5	3,0	4,5	5,5	3,0	4,5
3) Обшивка внутренних бортов сухогрузных судов в районе грузовых трюмов	4,5	6,0	7,	4,0	5,5	6,5	3,0	5,0
4) Обшивка непроницаемых переборок (за исключением нижних листов) сухогрузных судов в районе грузовых трюмов	3,5	5,5	6,0	3,5	5,0	5,5	3,0	4,0
5) Нижние листья непроницаемых переборок сухогрузных судов в районе грузовых трюмов	4,0	6,0	6,5	4,0	5,5	6,0	3,5	4,5
6) Обшивка внутренних бортов судов с полным раскрытием грузовых трюмов, нижние листы внутренних бортов судов с неполным раскрытием грузовых трюмов, нижние листы поперечных переборок в районе грузовых трюмов, если предусмотрена загрузка- разгрузка грейферами	5,0	7,0	8,0	5,0	7,0	8,0	4,5	6,0
7) Верхний пояс переборок судов-площадок в пределах грузовой площадки	5,0	8,0	8,0	5,0	8,0	8,0	5,0	7,0
8) Обшивка внутренних бортов, а также поперечных переборок, разграничивающих заполненные и не заполненные грузом отсеки наливных судов в районе грузовых танков (за исключением нижних и верхних поясьев)	5,0	6,5	7,5	4,5	6,0	7,0	3,5	5,5
9) Верхний пояс внутренних бортов, а также поперечных переборок, разграничивающих заполненные и не заполненные грузом отсеки наливных судов в районе грузовых танков	5,5	7,0	8,0	5,0	6,5	7,5	4,0	6,0
10) Нижний пояс внутренних бортов, а также поперечных переборок, разграничивающих заполненные и не заполненные грузом отсеки наливных судов в районе грузовых танков	6,0	7,5	8,0	5,5	7,0	8,0	5,0	6,0
11) Обшивка поперечных переборок, разграничивающих на наливных судах отсеки, заполненные грузом (за исключением верхнего пояса)	4,5	6,0	6,5	4,0	5,5	6,5	3,5	5,0
12) Верхний пояс обшивки поперечных переборок, разграничивающих на наливных судах отсеки, заполненные грузом	5,0	6,5	7,0	4,5	6,0	7,0	4,0	5,5
5. Прочие связи
1) Листовые конструкции и стенки балок рамного набора под грузовым настилом судов-площадок и настилом второго дна сухогрузных судов под грузовыми люками, если предусмотрена загрузка-разгрузка грейферами	5,0	8,0	8,0	5,0	8,0	8,0	5,0	7,0
2) Листовые конструкции и балки набора внутри балластных цистерн	4,0	6,0	6,0	4,0	6,0	6,0	3,5	5,0
3) Подпалубный набор и набор переборок внутри грузовых танков и топливных цистерн
4) Непрерывные продольные комингсы грузовых люков	7,0	10,0	12,0	6,0	9,0	11,0	5,5	7,5
5) Поперечные комингсы грузовых люков	4,0	7,0	8,0	4,0	6,0	7,0	4,0	6,0
6) Листы шахт машинно-котельных отделений и капов машинного отделения, стенки надстроек, не участвующих в общем изгибе корпуса	3,0	4,0	4,0	3,0	4,0	4,0	3,0	4,0
7) Обшивка стенок надстроек, участвующих в общем изгибе	3,5	5,0	5,0	3,5	5,0	5,0	3,5	5,0
Примечания: 1. Толщины листов связей, приведенные в таблице, соответствуют шпации, равной 550 мм. 2. Если дробная часть толщины, полученной путем интерполяции, больше или равна 0,25 мм, то округлять толщины следует в большую сторону, если меньше 0,25 мм - в меньшую. При толщинах более 6 мм допускается округлять: в меньшую сторону, если дробная часть менее 0,50 мм, и в большую сторону, если дробная часть больше или равна 0,50 мм. 3. Для судов классов «О» и «М» длиной более 50 м в случае использования поперечной системы набора конструкции в средней части судна минимальная толщина, регламентируемая таблицей, должна быть увеличена: для обшивки днища (подпункт 1) пункта 1) – на значение 1,2 (L-50)/90, для настила второго дна (подпункт 1) пункта 3) и нижних листов внутренних бортов наливных судов в районе грузовых танков (подпункт 10) пункта 4) – на значение 0,7(L-50)/90. 4. Требуемая подпунктом 5) пункта 1 толщина обшивки днища для судов класса «М» можетбыть уменьшена на 0,5 мм в районах корпуса, в которых днищевой набор состоит из продольных ребер жесткости и балок поперечного набора, установленных на каждой шпации. 5. Для судов с санообразной формой обводов носовой оконечности требование подпункта 5) пункта 1 распространяется на участок корпуса, расположенный на 4% ширины судна выше плоского участка днища носового подъема.

Приложение 48
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

1 кильсон			3 кильсона и более
Lп/B1	k 1		Lп/B1	k1
	При наличии рамных шпангоутов	При отсутствии рамных шпангоутов		При наличии рамных шпангоутов	При отсутствии рамных шпангоутов
0,7	0,8	0,9	0,7	0,55	0,65
0,8	0,9	1,0	0,9	0,60	0,70
0,9 и более	1,0	1,0	1,1	0,65	0,75
			1,3	0,70	0,80
			1,5	0,75	0,90
			1,7	0,80	1,0
			1,9	0,90	1,0
			2,1 и более	1,0	1,0
Примечание: Lп — расстояние между поперечными переборками или раскосными фермами, м.

Приложение 49
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

B1/H	k2
	при наличии рамных шпангоутов и при их отсутствии, если пролет длиной В1 не прилегает к борту	при отсутствии рамных шпангоутов, если пролет длиной В1 прилегает к борту
1		1
2
3 и более

Приложение 50
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 51
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

В1/lк	k1
	при наличии рамных стоек поперечных переборок в плоскости каждого карлингса	при отсутствии рамных стоек поперечных переборок в плоскости каждого карлингса
1,4	0,73	0,85
1,5	0,75	0,90
1,6	0,77	0,95
1,7	0,80	1,0
1,8	0,85	1,0
1,9	0,90	1,0
2,0	1,0	1,0

Приложение 52
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

lк/H	k2
	при наличии рамных стоек		при отсутствии рамных стоек
	рамных стоек поперечных переборок в плоскости каждого карлингса
1 и менее	0,9
2	0,6	1
3 и более	0,5

Приложение 53
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 54
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

b₀ > 0,70В

Приложение 55
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

N	0	0,2	0,4	0,6	0,8	1.0	1,2	1,4	1,6	1,8	2,0
Для пиллерсов и непересекающихся раскосов	0	0,085	0,168	0,250	0,315	0,375	0,420	0,450	0,475	0,495	0,500
Для пересекающихся раскосов	0	0,125	0,250	0,370	0,475	0,500	0,500	0,500	0,500	0,500	0,500

Приложение 56
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Ось гребного вала

Приложение 57
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Не менее 5t

Приложение 58
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Знак категории ледовых усилений	Толщина мелкобитого льда, см
лед - 10	10
лед - 20	20
лед – 30	30
лед - 40	40

Приложение 59
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Знак категории ледовых усилений	L, м	tл, мм
		носовая часть судна	Район ахтерпика	на остальной длине судна
лед 40	60 140 160	11,3 13,8 14,4	7,2 10,8 11,7	6,9 10,4 11,3
лед 30	25 80 140 160	6,3 10,0 12,5 13,3	4,8 7,2 9,6 10,4	4,6 6,9 9,2 10,0
лед 20	25 80 140 160	5,6 8,8 10,0 10,4	4,8 7,2 8,4 8,8	4,6 6,9 8,1 8,5
лед 5 и лед 10	25 80	5,0 7,5	3,6 6,0	3,5 5,8
Примечания: 1. Под носовой частью судна понимается район, кормовая граница которого совпадает с третьим практическим шпангоутом цилиндрической вставки, а для судов с цилиндрической вставкой менее 0,3 L – со шпангоутом, на котором угол между касательной к ватерлинии судна в полном грузу и ДП равен 70, но не менее чем на протяжении, равном ширине судна. 2. Если шпация принята больше а0, то толщины обшивки ледового пояса, указанные в таблице, должны быть увеличены на величину, мм: ?t = 0,8(а/а0 - 1) tл, где а – актическая шпация, мм; а0 – нормальная шпация, принимаемая равной: а0 = 400 мм – для района носовой части судна (смотри примечания 1 к настоящей таблице); а0 = 550 мм – для остальных районов корпуса. 3. Если шпация принята меньше а0 и /или связи выполнены из сталей повышенной прочности, то толщины обшивки ледового пояса, указанные в таблице, могут быть уменьшены на величину, мм: л, где а, а0 – соответствует примечанию 2 (при а > а0 принимается а = а0); RеН – предел текучести материала связи, МПа.

Приложение 60
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс судна	k1 при длине судна, м		Класс судна	k1 при длине судна, м
	25	50		25	50
«М»	13	47	«Р»	50	193
«О»	25	93	«Л»	132	483

Приложение 61
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 62
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

1 — опорное кольцо, 2 — барабан, 3 — продольные переборки крестовины,
4 — поперечные переборки крестовины, 5 — форпиковая переборка,
6 — ахтерпиковая переборка

Приложение 63
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

а/b, с/l	0,1	0,2	0,3	0,4	0,5	0,6	0,7	0,8	0,9	1,0
б	0,76	0,71	0,65	0,61	0,55	0,51	0,47	0,45	0,43	0,42

Приложение 64
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 65
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 66
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 67
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

р	ц1 при 100 t/а
	0,8	0,9	1,0	1,1	1,2
уд= 70,6 МПа
10 20 30 40	0,10 0,14 0,16 0,18	0,14 0,16 0,19 0,22	0,16 0,18 0,20 0,23	0,19 0,21 0,23 0,25	0,22 0,24 0,26 0,28
уд= 98,2 МПа
10 20 30 40	0,11 0,14 0,16 0,18	0,15 0,16 0,19 0,22	0,17 0,19 0,21 0,24	0,20 0,22 0,23 0,25	0,23 0,25 0,26 0,28
уд= 137 МПа
10 20 30 40	0,12 0,14 0,16 0,19	0,16 0,17 0,19 0,22	0,16 0,20 0,22 0,25	0,22 0,23 0,24 0,25	0,25 0,26 0,27 0,29
Примечание: уд - допускаемые напряжения, МПа; р – раcчетное давление, кПа; t -толщина пластины, см.

Приложение 68
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 69
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 70
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 71
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 72
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование и характеристика связей корпуса	Характеристика расчетных напряжений от нагрузок	Нормируемые значения допускаемых напряжений в долях от опасных напряжений
1. Жесткие связи эквивалентного бруса, участвующие только в общем изгибе и не несущие местной нагрузки (продольные палубные связи)	Нормальные и касательные напряжения от общего изгиба	0,75
2. Жесткие связи эквивалентного бруса, участвующие в общем изгибе и несущие местную нагрузку	То же Суммарные нормальные и касательные напряжения от общего изгиба и изгиба перекрытия: в пролете на опоре	0,60 0,75 0,90
3. Продольные ребра жесткости, участвующие в общем изгибе и несущие местную нагрузку	Суммарные нормальные и касательные напряжения от общего и местного изгиба: в пролете на опоре	0,80 0,90
4. Поперечный набор	Нормальные и касательные напряжения в рамных шпангоутах, бимсах и флорах, холостых шпангоутах и бимсах от местной нагрузки: в пролете на опоре	0,80 0,90
5. Обшивка и настилы корпуса, листы переборок и цистерн	Нормальные напряжения от местной нагрузки: в пролете на опоре	0,85 0,95
6. Продольные и поперечные переборки (в том числе стенки цистерн): рамные стойки и шельфы, холостые стойки	Нормальные напряжения от местной нагрузки: в пролете на опоре	0,80 0,90
7. Пиллерсы и раскосы, проверяемые на устойчивость	Нормальные напряжения от местной нагрузки: для изолированно работающих связей для пересекающихся раскосов	0,50 0,75 (но не более 0,5 Rр0,2)

Приложение 73
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс судна	Длина судна L, м
	20	60	100	140
«М» «О» «Р» «Л»	0,0234 0,0207 0,0168 0,0123	0,0172 0,0134 0,0107 0,0085	0,0136 0,0099 0,0078 0,0061	0,0116 0,0077 0,0055 -

Приложение 74
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 75
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 76
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 77
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 78
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 79
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 80
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 81
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 82
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 83
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 84
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 85
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 86
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименования конструкций	Характеристика расчетных напряжений от нагрузок	Нормируемые значения допускаемых нормальных напряжений
Связи корпуса и надстройки	Напряжения от общего изгиба	0,35 RеН или0,25 Rm
	Напряжения от местных нагрузок и напряжения при доковании:
	в наборе	0,80 RеН или0,55 Rm
	в обшивке	0,95 RеН или0,70 Rm
Крылья и закрылки	Напряжения от расчетных нагрузок	0,95 RеН или0,55 Rm
Стойки крыльевых устройств	Напряжения от расчетных нагрузок	0,80 RеН или 0,45 Rm
Детали подъемного устройства и подкрепления под них	Местные напряжения при подъеме краном	0,20 Rm

Приложение 87
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование связи	Минимальная толщина листов связей корпуса для судна класса, мм
	«О»	«Р»	«Л»
Обшивка днища Обшивка борта Настил палуб и платформ корпуса, листы переборок Обшивка надстройки	3,0 2,5 2,0 1,5	2,5 2,0 2,0 1,0	2,0 1,5 1,5 0,8

Приложение 88
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 89
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Характе- ристика	Ход на волнении в режиме
	Парения			Скручи- вание	Плавания			Скручи- вание
	Продольный перегиб		Поперечный изгиб		Продольный изгиб		Поперечный изгиб
	Прогиб	Перегиб	Прогиб		Прогиб	Перегиб	Прогиб
l1	0,2L	0.4L	2 l0	0,2L	0,2L	0,4L	2 l0	0,2L
l2	2 l0	2 l0	2 l0	2 l0	0.2L	0	2 l0	0.2L
b1	B	B			B	B
b2	B	B	B	B	B	0
x1	0,4L	хg	хg	0,4L	0,4L	хg	хg	0,4L
x2	хg	хg	хg	хg	- 0,4L	0	хg	- 0,4L
у1	0	0			0	0
у2	0	0	0	0	0	0	-
м1	(1/ng-1)/ 1/ng	(1/ng-1)/ 1/ng	(1/ng-1)/ 1/ng	(1/ng-1)/ 1/ng	2/3	1	1/2	2/3
м2	1/ng	1/ng	1/ng	1/ng	1/3	0	1/2	1/3
Примечание: для судов СВП амфибийного типа 1=0,2В; 2=0,4В; Для СВП скегового типа 1=Iск; 2= 0,5(В - bск)

Приложение 90
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 91
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 92
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 93
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

В1/ l0	0,2	0,3	0,4	0,5	0,6	0,7
ш	1,00	0,83	0,74	0,66	0,58	0,52

Приложение 94
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

№ п/п	Наименование и характеристика связей корпуса	Характеристика расчетных напряжений от нагрузок	Допускаемые напряжения в долях от опасных
1	Связи корпуса и прочной над стройки, участвующие в общем продольном или общем попереч- ном изгибе (включая между- оконные перемычки прочной надстройки)	Нормальные и касательные напряжения от общего продольного или попе речного изгиба Нормальные и касательные суммарные напряжения от общего продольного изгиба и скручивания	0,50 0,70
2	Рамные связи корпуса, участвую щие в общем продольном изгибе и несущие местную нагрузку (связи грузовой палубы и днища)	Суммарные нормальные и касательные напряжения от общего изгиба и изгиба ерекрытий или отдельных рамных связей: в пролете в опоре	0,75 0,90
3	Холостые связи корпуса, участ вующие в общем продольном изгибе и несущие местную нагрузку (связи грузовой палубы, днища и скегов)	Суммарные нормальные и касательные напряжения от общего изгиба, местного изгиба перекрытия (если оно имеет место) и местного изгиба ребра: в пролете на опоре	0,80 0,90
4	Обшивка корпуса и надстройки, листы переборок и цистерны	Нормальные напряжения от местной нагрузки: в пролете на опоре	0,85 0,95
5	Рамный набор корпуса и над стройки, не участвующий в общем изгибе	Нормальные и касательные напряжения от местной нагрузки: в пролете на опоре	0,75 0,90
6	Холостой набор корпуса и над стройки, не участвующий в общем изгибе	Нормальные и касательные напряжения от местной нагрузки: в пролете на опоре	0,80 0,90
7	Рамные связи переборок и цистерн	Нормальные и касательные напряжения от местной нагрузки: в пролете на опоре	0,80 0,95
8	Холостые связи переборок и цистерн	Нормальные и касательные напряжения от местной нагрузки: в пролете на опоре	0,85 0,95
9	Пиллерсы и раскосы, проверяемые на устойчивость	Нормальные напряжения от местной нагрузки: для изолированно работающих связей для пересекающихся раскосов	0,50 0,75 (но не более 0,5 kRр0,2

Приложение 95
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

№ п/п	Наименование связей	Минимальная толщина, мм, при длине судна L, м
		L<20				20< L<40				L > 40
		для судна класса
		«Л»	«Р»	«О»	«Л»		«Р»	«О»	«Р»		«О»
1	Обшивка днища	1,5	2,0	2,5	2,0		2,5	3,0	3,0		3,5
2	Обшивка борта	1,5	2,0	2,5	1,5		2,0	2,5	2,5		3,0
3	Настил палубы, корпуса, обшивка переборок	1,5	1,5	2,0	1,5		2,0	2,5	2,5		3,0
4	Обшивка скега	2,5	3,0	3,0	3,0		3,5	4,0	4,5		5,0
5	Обшивка ресивера	1,0	1,0	1,5	1,5		1,5	2,0	2,5		3,0
6	Обшивка надстройки	0,8	0,8	1,0	1,0		1,0	1,5	1,5		1,5

Приложение 96
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Расчетный случай	коэффициент	Вариант ГО
		Двухъярус- ный монолит	Двухъярусный полумонолит	Скеговый СВП	Съемные элементы амфибийного СВП или надувные скеги
0. Парение СВП над горизонтальным экраном без хода и в отсутствии качки (базовый случай)	n m	1 0,2	1 0,2	1 0,2	1 0,09*
I. Взаимодействие с водной поверхностью при качке	n m	2,4 0,2	2,4 0,2	3,5 0,2	2,4 0,09*
II. Контакт с препятствием: поперечный продольный	n n m	1.5 2.2 0.2	- - 0.2	- - -	1.5 2.2 0.09*
* Учтен дополнительный износ указанных компонентов ГО при контакте с грунтом.

Приложение 97
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Элементы корпуса	Минимально допустимая толщина плит при классе бетона, мм
	В30	В40 - В60
Переборки и крытые участки палуб Днище и открытые участки палуб Борта и транцы	40 40-50 50-60	35-40 40 50-60
Примечания: 1. Меньшие значения толщин относятся к судам длиной до 40 м. 2. У судов безнаборной конструкции толщина наружной обшивки должна быть не менее 60 мм.

Приложение 98
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 99
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

h/hp	Значение о при lв/ l
	0,10	0,12	0,14	0,16	0,18	0,20
0,5 0,6 0,7 0,8	1,11 1,09 1,07 1,05	1,13 1,11 1,08 1,06	1,15 1,12 1,09 1,06	1,16 1,14 1,10 1,07	1,18 1,15 1,11 1,07	1,19 1,16 1,12 1,08

Приложение 100
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Причины разрушения	Коэффи- циенты запаса проч- ности	Характеристика нагрузок элементов
		Элементы, участвующие в обеспечении общей прочности, а также общей и местной прочности			Элементы, участвующие в обеспечении только местной прочности
		Постоян- ные нагрузки	Постоян- ные и случай- ные, а также одни случайные нагрузки	Аварийные нагрузки	Постоянные нагрузки	Постоянные и случайные, а также одни случайные нагрузки	Аварийные нагрузки
Достижение предела прочности бетона при сжатии или достижение предела текучести арматуры	k	1,8	1,6	1,4	1,6	1,5	1,3
Достижение предельного значения главных растяги- вающих напряжений в бетоне	k1	2,5	2,5	2,0	2,2	2,0	1,8
Примечание: при проверке прочности сборных элементов на восприятие усилий, возникающих при их транспортировке и монтаже, коэффициенты запаса прочности должны быть не менее k = 1,5 и k1=2,0.

Приложение 101
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 102
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Показатели прочности	Классы бетона
	тяжелого				легкого
	В25	В30	В40	В45	В25	В27,5	В30
Rпр, МПа	23,5	31,4	39,2	47,1	22,1	25,5	29,4
Rр, МПа	2,45	2,94	3,33	3,53	2,65	2,84	3,09
Еб 10-3, МПа	30,9	34,3	37,3	39,2	19,1	20,6	22,1

Приложение 103
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Показатели прочности	Класс арматуры
	А – I (А 240)	А - II (А 300)	А - III (А 400)
RеН, МПа	235	294	392
Еб 10-3, МПа	206	206	196

Приложение 104
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс бетона	Плотность, кг/м3
В25 В27,5 В30	1800 1900 2000

Приложение 105
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

l0/b	l0/r	Коэффициент продольного изгиба для нагрузки
		случайной	постоянной
10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40	35 42 48 55 62 69 76 83 90 97 104 111 118 125 132 139	1,0 0,96 0,92 0,88 0,84 0,79 0,75 0,70 0,65 0,61 0,56 0,51 0,47 0,42 0,38 0,34	1,0 0,96 0,92 0,87 0,79 0,71 0,64 0,58 0,51 0,45 0,39 0,34 0,29 0,25 0,21 0,17

Приложение 106
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 107
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 108
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 109
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 110
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 111
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 112
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 113
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Конструктивные элементы корпуса	Изгибаемые внецентренно сжатые, а также внецентренно растянутые элементы, имеющие в сечении сжатую зону		Центрально и внецентренно растянутые элементы, не имеющие в сечении сжатой зоны
	со стороны смачиваемой поверхности	со стороны несмачиваемой поверхности
Плиты обшивки днища, транцев и борта в подводной части Бортовые плиты обшивки в надводной части. Плиты палубы на открытых участках. Плиты и балки набора в балластных отсеках Плиты палубы на закрытых участках. Плиты переборок и балки набора в сухих отсеках	0,10 0,08 0,20	0,15 0,15 0,20	0,08 0,07 0,15

Приложение 114
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Характер нагрузки	Осевое растяжение j0	Изгиб jи
Постоянная Многократно повторяющаяся, вибрационная	0,80 0,95	1,0 1,2

Приложение 115
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Расчетные нагрузки	Коэффициенты запаса элементов, прочность которых проверяется в расчетах
	общей или общей и местной прочности одновременно		только местной прочности
	на трещино- образование	на прочность	на трещино- образование	на прочность
Постоянные	1,35	2,0	1,25	1,9
Постоянные и случайные, а также одни случайные	1,20	1,9	1,10	1,7
Аварийные	Не нормируются	1,6	Не нормируются	1,5

Приложение 116
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 117
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

А-А

Приложение 118
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Тип стеклонаполнителя	Конструкция палубы	Минимальные толщины наружной обшивки/настила палубы, мм, при длине судна, м
		менее 15	15 и более
Стеклоткань	Однослойная Трехслойная	3/3 2/2	4/4 2/2
Стекломат (рубленое волокно)	Однослойная Трехслойная	4/3 2/2	5/4 3/3
Стеклорогожка (жгутовая ткань)	Однослойная Трехслойная	3/3 2/2	4/4 3/2

Приложение 119
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Тип стеклонаполнителя	Минимальная толщина стенок и палуб легких надстроек и рубок при конструкции обшивки, мм
	однослойной	трехслойной
Стеклоткань Стекломат (рубленное волокно) Стеклорогожка (жгутовая стеклоткань)	2,0 3,0 2,5	1,5 1,5 1,5

Приложение 120
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 121
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Методика испытаний судостроительных материалов на негорючесть

1. Общие указания

Должны быть испытаны относительно однородные и композитные неметаллические судостроительные материалы: конструктивные, отделочные, изоляционные.
По результатам испытаний материалы согласно главы 37 части 1 настоящих Правил могут быть разделены на две группы: негорючие и горючие.

2. Образцы для испытаний

Для испытаний необходимы образцы цилиндрической формы диаметром (45±2) мм, высотой (50±3) мм и объемом (80±5) см³. Количество образцов 5 шт.
Если толщина материала менее 50 мм, то образцы следует набирать из отдельных кружков диаметром 45 мм, которые горизонтально вкладываются в держатель образцов и закрепляются в нем. При этом плотность образца должна соответствовать плотности материала. Образцы композитных материалов необходимо доводить до требуемой толщины 50 мм пропорциональным изменением толщин материалов отдельных компонентов.
Материал торцов образцов должен быть таким же, как материал лицевых (наружных) поверхностей.
В случае невозможности изготовления образцов требуемых размеров необходимо испытывать отдельные компоненты.
В каждом образце по оси сверху до середины должно быть сделано отверстие диаметром 2 мм для термопары.
Перед испытанием образцы выдерживаются при температуре (60±5)0С в течение 20 часов, охлаждаются до температуры помещения, где проводятся испытания, и затем взвешиваются с точностью до 0,1 г.

3. Приборы для испытаний

Для испытаний материалов следует использовать прибор, общий вид которого изображен в Приложении 1 к приложению 121 настоящих Правил.
Это электрическая печь 6, установленная на специальной подставке 11. Печь - цилиндрическая реакционная камера, образованная трубой 8 с толщиной стенок (10±2) мм из глиноземного материала плотностью (3000±300) кг/м³. Реакционная камера обогревается одной или несколькими электроспиралями 7, уложенными снаружи трубы таким образом, чтобы внутри камеры была зона равномерных температур (750±10) С высотой не менее 65мм. Пространство между трубой и защитным кожухом 10 из стали толщиной 1 мм заполнено асбестовой изоляцией 9. Сверху и снизу изоляция закрыта асбестовым картоном или плитой толщиной (10+1) мм.
К нижней части реакционной камеры на асбестовой прокладке крепится конический стабилизатор воздуха 13, изготовленный из стали толщиной 1 мм. Внутренняя поверхность стабилизатора отполирована, а верхняя половина изолирована снаружи слоем волокнистой изоляции 12 толщиной 25 мм.
На верхнем открытом конце реакционной камеры устанавливается вытяжной кожух 4, изготовленный из стали толщиной 1 мм и изолированный снаружи волокнистой изоляцией 5 толщиной 25 мм. Печь 6 должна быть установлена на подставке 11 таким образом, чтобы расстояние от нижнего конца стабилизатора до основания прибора было не менее 250 мм.
Держатель образца 3 подвешивается к нижнему концу трубки, крепящейся к планке 1, скользящей по направляющим 2.
Держатель цилиндрической формы (Приложение 2 к приложению 121 настоящих Правил) должен быть изготовлен из хромоникелевой жаростойкой стали. Дно держателя представляет собой перфорированный лист толщиной 0,5 мм. Масса держателя должна быть в пределах 10-40 г.
На вытяжном кожухе 4 (Приложение 2 к приложению 121 настоящих Правил) смонтировано устройство для крепления термопар, вводимых внутрь реакционной камеры.
Для измерения температур следует применять хромель-алюмелевые защищенные термопары наружным диаметром 1,5 мм. Диаметр проволоки термопар 0,2 мм. Постоянная времени термопар 15-20 с. Регистрация температур осуществляется вторичным прибором с пределами измерений 0-10000С и погрешностью не более 0,5%.
Для создания постоянного температурного режима в реакционной камере печи электрический ток должен подаваться к электроспиралям через стабилизатор напряжения и автотрансформатор. При этом допускаемое отклонение напряжения от номинального должно быть ±5%.

4. Тарировка прибора

Перед началом работы необходимо удостовериться, что оборудование находится в рабочем состоянии, то есть вторичный прибор исправен, термопары установлены и подключены к прибору, устройство для ввода образца работает плавно.
При новой установке образца и при каждой смене электроспиралей необходимо определять положение зоны равномерных температур по высоте реакционной камеры печи. С помощью термопары измеряется температура по всей высоте реакционной камеры на расстоянии 10 мм от стенки в трех точках, расположенных равномерно по окружности. Необходимо определять зону, в которой температура изменяется не более чем на ±10 С. Высота этой зоны должна быть не менее 65 мм.

5. Проведение испытаний

Перед началом работы необходимо удостовериться в том, что оборудование находится в рабочем состоянии и защищено от сквозняков и воздействия прямого солнечного света или искусственного освещения.
Перед испытанием образцов печь следует нагреть и поддерживать в ней температуру (750±10) С в течение 10 мин.
Образец материала необходимо установить в держатель. Для измерения температуры внутри образца сверху, через отверстие диаметром 2 мм следует ввести и закрепить в центре образца термометр.
Для измерения температуры в печи горячий спай термопары должен находиться на расстоянии 10 мм от стенки реакционной камеры на середине высоты зоны постоянных температур.
Для измерения температуры поверхности образца горячий спай другой термопары должен быть на середине высоты образца и касаться его поверхности в точке, диаметрально противоположной термопаре для измерения температуры в печи.
Держатель с образцом необходимо плавно вводить в реакционную камеру печи за время не более 5 с. Образец должен находиться в середине зоны равномерных температур и отстоять на равных расстояниях от стенок камеры. В момент ввода образца включаются секундомер и вторичный прибор.
При опыте следует определять максимальные температуры в печи, на поверхности и внутри образца, время начала самовоспламенения и продолжительности горения.
Образец необходимо испытывать в течение 20 минут или до момента достижения максимальных температур.
По окончании испытания образец следует взвесить и определить процент потери массы.

6. Результаты испытаний

Материал признается негорючим, если при испытаниях всех пяти образцов не наблюдалось:
1) повышения средней температуры в печи более чем на 50ҮС по сравнению с температурой (750±10)⁰С;
2) повышения средней температуры на поверхности или внутри образца более чем на 50 С по сравнению с температурой (750±10)⁰С;
3) горения пламенем продолжительностью более 10 с;
4) средней потери массы на 50% и более относительно первоначальной у образцов, подготовленных к испытанию.
Если материал не удовлетворяет хотя бы одному из указанных требований, его следует считать горючим. Результаты испытаний необходимо оформлять протоколом (Приложение 3 к приложению 121 настоящих Правил).

Приложение 1
к приложению 121
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Прибор для испытания материалов на негорючесть

Приложение 2
к приложению 121
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Держатель образца

Приложение 3
к приложению 121
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Протокол испытаний материалов на негорючесть

Дата ___________ Наименование, марка, ГОСТ, ТУ ____________________
Влажность образца ________________ Состав материала _______________

Экспериментальные данные

№ образца	Характеристика образца				Показания термопар, 0С
	Размеры, см, объем, см3	Масса, г		Потери массы, %	В печи
		До испытания	После испытания		Температура		Разность температур
					перво- начальная	Макси- мальная
1 2 3

продолжение таблицы

Показания термопар, 0С						Время, с
На поверхности образца			Внутри образца
Температура		Разность температур	Температура		Разность температур
перво- начальная	Макси- мальная		перво- начальная	Макси- мальная

Заключение _______________________ Исполнитель _______________
(подпись)

Приложение 122
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Методика испытаний судостроительных материалов
на распространение пламени

1. Общие указания

Должны быть испытаны отделочные и облицовочные материалы, лаки, краски, нанесенные на горючую или негорючую основу, а также конструкционные и изоляционные материалы в тех случаях, когда необходимо определить способность их поверхностей распространять пламя.
По результатам испытаний горючие материалы и композиции разделяются согласно главы 37 части 1 настоящих Правил на две группы: медленно распространяющие и быстро распространяющие пламя по поверхности.
Степень распространения пламени по поверхности металла или композиции характеризуется индексом I (безразмерной величиной, определяемой в процессе предусмотренных настоящей Методикой испытаний).

2. Образцы для испытаний

Для испытаний необходимы образцы материалов или композиций шириной (140±2) мм, длиной (320±2) мм. Толщина образцов (фактическая) не нормирована. Количество образцов 3 штук.
Образцы для испытаний необходимо изготовлять по технологии, принятой для изготовления данной конструкции.
При испытании отделочные и облицовочные материалы, а также лаки и краски следует наносить на ту же основу, что и в данной конструкции.
Перед испытанием образцы необходимо выдержать при температуре (60±5)0С в течение 20 часов и затем охладить до температуры помещения, где происходят испытания.
Испытываемую поверхность образца необходимо разделить рисками на 10 равных участков (участки 0, 1, 2,..., 9). Риски на поверхности должны совпадать с рисками на рамке держателя образца.

3. Приборы для испытаний

Для испытаний следует использовать прибор, схема которого изображена в приложении 1 к приложению 122 настоящих Правил. Прибор состоит из стойки 7, радиационной панели 5, вытяжного зонта 2, держателя образца, состоящего из рамки 4 и подставки 6, электроизмерительных и регистрирующих приборов. Рамка изготовлена из стали толщиной 0,8-1,0 мм. На кромках рамки нанесены риски через каждые 30 мм (приложение 2 к приложению 122 настоящих Правил). Радиационная панель собрана из трех горелок инфракрасного излучения, которые могут работать на сжиженном и природном газах. Температура нагрева поверхности керамики горелки должна быть 850-9000С. Для увеличения радиации и уменьшения влияния воздушных потоков перед керамикой устанавливается сетка из жаростойкой стали.
Над держателем образца на 45 см выше панели 5 и на расстоянии 10 мм от панели установлен вытяжной зонт размерами 700x360x360 мм для сбора продуктов горения, изготовленный из листовой стали. В верхней части зонта закреплена термопара 1 из проволоки диаметром 0,5 мм для измерения температуры дымовых газов, подключаемая к вторичному прибору с пределами измерения 0 - 400? С и погрешностью не более 0,5%. Перед радиационной панелью установлена запальная газовая горелка 3, диаметр отверстия которой равен 2 мм.
Устройство расположено таким образом, чтобы запальное пламя высотой 20 мм касалось поверхности образца в центре верхнего (нулевого) участка.

4. Проведение испытаний

Перед началом испытаний необходимо удостовериться в исправности оборудования и измерительных приборов. При испытании в помещении следует поддерживать нормальные условия: температуру воздуха 18-220 С, относительную влажность 50-80%.
В момент проведения опыта принудительная вентиляция помещения должна быть выключена и оборудование защищено от сквозняков. Радиационная панель должна быть нагрета до температуры (875±25)0С, поддерживаемой в течение 10 мин. Для новой установки (а также после ремонта и замены частей установки) следует проводить тарировку и определять:
1) температуру дымовых газов k при испытании негорючего образца асбоцементной плиты;
2) тепловой коэффициент установки, характеризующийся количеством теплоты, подводимой к поверхности образца в минуту и необходимой для повышения температуры дымовых газов на 10С.
Для определения р необходимо испытать образец асбоцементной плиты толщиной 10 мм и плотностью 1,75 г/см³, закрепляемый в рамке держателя и устанавливаемый под углом 300 к вертикально стоящей радиационной панели. Верхняя кромка образца должна быть на расстоянии 10 мм от панели.
Измеряется температура t0. Затем в точке, расположенной на половине высоты образца, устанавливается зажженная газовая тарировочная горелка со щелевой насадкой (ширина насадки 40 мм, размер щели 0,5 мм, расход газа от 2 до 6 л/мин).
Измеряется максимальная температура дымовых газов tmax.
Коэффициент следует рассчитывать по формуле

 = 4,1qгQ/(t_maх - t0)

где qг - удельная теплота сгорания газа, кДж/л;
Q - расход газа тарировочной горелкой, л/мин.
При испытании образец материала или композиции следует закрепить в рамке держателя и установить перед нагретой радиационной панелью точно так, как это делается при тарировке.
При испытании необходимо определить:
1) _в - время до воспламенения верхнего (нулевого) участка поверхности при постоянно горящем запальном пламени;
2) ₁, ₂, ₃,.. n - время, в течение которого фронт пламени проходит конкретный участок поверхности образца, с (n - число участков, по которым распространилось пламя);
3) расстояние г, на которое распространилось пламя за время опыта, мм;
4) максимальная температура дымовых газов tmax, c;
5) время от начала опыта до достижения максимальной температуры мах, с.
Указанные значения этих величин следует занести в протокол, чтобы определить индекс распространения пламени I.
Испытание длится 10 мин или до момента прекращения распространения пламени по поверхности образца.

5. Результаты испытаний

По результатам испытаний каждого образца необходимо вычислить:

I =

где /\_maх = _maх-u;
/\_maх = _maх - ;
 = 0,1911 -коэффициент, мин/Дж.

Следует определить среднее арифметическое из значений индексов для трех испытаний. При этом следует считать: для материалов горючих с медленным распространением пламени среднее арифметическое значение индекса распространения пламени должно быть I < 20; для материалов горючих с быстрым распространением пламени среднее арифметическое значение индекса распространения пламени должно быть I > 20.
Результаты испытаний необходимо оформлять протоколом (приложение 3 к приложению 122 настоящих Правил).

Приложение 1
к приложению 122
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 2
к приложению 122
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Прибор для испытаний
на распространение пламени

Приложение 3
к приложению 122
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Протокол испытаний материалов и композиций на
распространение пламени

Дата _____ Наименование, ГОСТ, ТУ ___________
Измерительные приборы _____________ Состав материала __________
Влажность образцов ____________________________________________

Измерительные данные

№ образца	Тепловой коэффициент установки Р, кДж/ (мин град)	Температура дымовых газов при испытании образца асбоцементной плиты t0, 0С	Время от начала опыта до воспламенения образца tв, мин	Максимальная температура дымовых газов	Время от начала опыта до воспламенения образца tmax, мин

продолжение таблицы

Время, в течение которого фронт пламени проходит конкретный участок поверхности образца, с									Максимальное расстояние распространения пламени /г, мм	Индекс распространения пламени	Примечание
1	2	3	4	5	6	7	8

Заключение ____________________ Исполнитель ________________
(подпись)

Приложение 123
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Методика испытаний палубных покрытий на воспламеняемость

1. Общие указания

Должны быть испытаны палубные покрытия толщиной 5 мм и более, которые нанесены на поверхность металлической палубы и не могут быть удалены с нее в случае пожара. Палубные покрытия меньшей толщины нельзя испытывать по этой Методике. По настоящей Методике предусмотрено испытание образцов палубных покрытий без изоляции снизу металлического листа, имитирующего палубу судна.
По результатам испытаний палубные покрытия согласно главы 37 части 1 настоящих Правил могут быть разделены на трудновоспламеняющиеся и легковоспламеняющиеся.

2. Образцы для испытаний

Для испытаний необходимы образцы шириной (625±5) мм, длиной (625±5) мм, с толщиной стального листа (основания) 5 мм, с толщиной покрытия 5 мм. Количество образцов 2 шт.
Образцы для испытаний необходимо изготовлять по технологии, принятой для изготовления данной конструкции.
Материал палубного покрытия в том виде, в каком его используют в реальных условиях, следует наносить на стальной лист размерами 625x625 мм и толщиной 5 мм. Перед испытанием образцы должны быть выдержаны в течение 5 суток при относительной влажности воздуха 40-70% и температуре (20±5)⁰С.

3. Печь для испытаний

Испытывать покрытия следует в огневой печи с прямоугольным горизонтальным отверстием размерами 600x600 мм (в свету). В случае использования огневой печи больших размеров для уменьшения отверстия печи до размеров 600x600 мм следует использовать съемную раму-переходчик, изготовленную из огнеупорного железобетона.
Размеры огневой камеры печи должны быть такими, чтобы пламя не касалось нижней поверхности образца. Высота огневой камеры должна быть не менее 100 мм.
Печь должна быть изготовлена из обычного кирпича с футеровкой из шамотного кирпича или других огнеупорных (изоляционных) материалов, чтобы исключить излишние потери теплоты через стенки.
Нагревать печь допускается с помощью газовых горелок низкого давления или электроспиралей для создания температурного режима в соответствии со стандартной кривой температура - время: 5 минут - 538ҮС, 10 минут - 704⁰С, 15 минут - 760⁰С.
Точность регулировки температуры должна быть такой, чтобы в течение первых 10 минут испытания площадь, ограниченная кривой средней температуры печи, не отличалась от площади, ограниченной стандартной кривой, более чем на 15%, а к концу 15-й минуты - на 10%.
Температурный режим в печи во время испытания следует измерять четырьмя термопарами, расположенными симметрично в отверстии.
Горячие концы термопар должны находиться на расстоянии 50 мм от нагреваемой поверхности образца. Нагрев поверхности образца должен быть равномерным.
Температуры необходимо регистрировать с помощью вторичного прибора с пределами измерения 0-900⁰С и погрешностью не более 0,5%.
Для воспламенения палубного покрытия следует использовать запальную газовую горелку. Диаметр отверстия горелки 1-2 мм и высота пламени 20-30 мм.
Помещение, где проводятся испытания, должно быть оборудовано принудительной вентиляцией.

4. Проведение испытаний

Образец следует устанавливать на отверстие печи палубным покрытием вверх.
Чтобы исключить проникновение топочных газов в зазоры между кромками образца и фланцем печи, следует устанавливать уплотнительные валики из негорючих изоляционных материалов (асбошнура и т. п.).
При испытаниях не должно быть сквозняков и воздушных потоков над поверхностью образца.
После установки образца, проверки исправности приборов и оборудования следует пустить печь.
Во время испытания при появлении признаков дыма или продуктов разложения материала покрытия над поверхностью образца проносят пламя запальной горелки в течение 10 секунд с интервалами в 1 мин. Отверстие запальной горелки должно быть на расстоянии 5 мм от поверхности покрытия. Угол наклона горелки 45 (Приложение 1 к приложению 123 настоящих Правил).
Если при испытании материал палубного покрытия деформируется или вспучивается, необходимо соблюдать осторожность, чтобы горелкой не повредить поверхность покрытия.
Для каждого типа палубного покрытия необходимо испытывать два образца. Продолжительность испытания 15 минут.
При испытании образцов палубного покрытия следует определять:
1) время от начала опыта до момента воспламенения и продолжительность горения;
2) характер горения (по всей поверхности, локальный), место горения, высоту пламени;
3) повреждения покрытия.

5. Результаты испытаний

Материал палубного покрытия следует считать трудновоспламеняющимся, если ни у одного из образцов не наблюдается горения пламенем продолжительностью более 10 с после прекращения воздействия пламени запальной горелки. При горении пламенем материал следует считать легковоспламеняющимся.
Результаты испытаний образцов палубного покрытия необходимо оформить в протоколе (Приложение 2 к приложению 123 настоящих Правил).

Приложение 1
к приложению 123
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Запальная горелка

Приложение 2
к приложению 123
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Протокол испытаний палубных покрытий на воспламеняемость

Дата ________
Описание образца палубного покрытия __________________________
Измерительные приборы ________________________________________

Экспериментальные данные

№ п/п	Продолжи- тельность испытания образца, мин	Время от начала опыта до момента воспламенения, мин	Продолжи- тельность горения, мин	Характеристика образца (место, высота пламени) и степень повреждения покрытия	Оценка воспламе- няемости (заключение)	Приме- чание
1 2 3

Заключение _________________ Исполнитель _______________________
(подпись)

Приложение 124
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Методика огневых испытаний тканей

1. Назначение

Методика предназначена для определения способности тканей сопротивляться воспламенению, устойчивому горению и распространению пламени.
По результатам испытаний ткани согласно главы 37 части I настоящих Правил делятся на легко- и трудновоспламеняющиеся.
Испытаниям подвергаются ткани и пленки, применяемые в судостроении для изготовления занавесей, штор.

2. Определения

Время остаточного горения - время, в течение которого продолжается пламенное горение материала после удаления источника зажигания.
Устойчивое горение - остаточное горение в течение 5 с и более.
Остаточное тление - тление материала после прекращения пламенного горения или после удаления источника зажигания.
Поверхностная вспышка - вспышка поверхности материала, охватывающая в основном поверхностный ворс и часто оставляющая основную ткань в неповрежденном состоянии.

3. Образцы для испытаний

Для испытаний вырезают по восемь образцов размерами 200x170 мм в направлении основы и утка. Если ткань имеет различные поверхности, то заготавливаются образцы для испытания с двух сторон. Перед испытанием образцы должны кондиционироваться при температуре (20±5)⁰С и относительной влажности (65±5)% в течение не менее 24 часов. Каждый образец после удаления из атмосферы, в которой он кондиционировался, должен быть испытан в течение 3 мин или помещен в герметичный контейнер до испытаний.
Ткани с огнезащитной обработкой должны подвергаться ускоренному водному выщелачиванию и испытываться до и после него.
При выщелачивании образец ткани погружается на 72 ч в емкость с водопроводной водой комнатной температуры. Вода меняется через каждые 24 ч. Емкость должна быть такой, чтобы отношение массы ткани и воды в ней составляло 1:20. Сушка образцов проводится при температуре 700С. Затем их кондиционируют.

4. Прибор для испытаний

Общий вид прибора показан в Приложении 1 к приложению 124 настоящих Правил.
Прибор состоит из испытательной рамки 1, основания 4, вертикальных стоек 2, держателя горелки 5 и горелки 3, работающей на сжиженном газе (пропан-бутан).
Испытательная рамка прибора изготовлена из полосы нержавеющей стали размерами 2x10 мм, на которую установлены шпильки для крепления образца и ограничительные штифты диаметром (2±0,1) мм. Держатель горелки может перемещаться по металлическому основанию в горизонтальном направлении к образцу и от него.
Держатель должен обеспечивать установку оси корпуса горелки в одном из трех положений: вертикально вверх, горизонтально и под углом 60 к горизонтали. Положения, которые горелка принимает по отношению к образцу ткани, показаны в Приложении 2 к приложению 124 настоящих Правил.
При проведении испытаний прибор устанавливается в камере, защищающей его от сквозняков. Камера размерами (700±25)х(325±25)х(750±25) мм изготовляется из листового металла толщиной 0,5-1,0 мм. На крыше камеры имеется 32 симметрично расположенных вентиляционных отверстия диаметром (13±1) мм. Каждая из вертикальных стенок камеры в нижней части также должна иметь подобные отверстия общей площадью не менее 32 см, закрываемые заслонками. Одна из стенок камеры размером 700x750 мм выполнена в виде закрывающейся стеклянной двери. В камере предусмотрены отверстия для трубки, подводящей газ к горелке, и дистанционной установки горелки в нужном положении. Пол камеры выложен негорючим изоляционным материалом. Внутренние поверхности окрашены черной краской.

5. Проведение испытаний

Перед началом испытаний на основании прибора под образцом укладывают слой хлопчатобумажной ваты (без примеси синтетики) толщиной 10 мм, очищенной от ниток, пыли и др.
Вату кондиционируют вместе с образцами. Перед испытаниями газовая горелка прогревается не менее 2 мин. Высота пламени при вертикальном положении горелки должна быть (40±2) мм. Образец закрепляется на рамке таким образом, чтобы нижняя кромка ткани выходила на нижнюю шпильку на 5 мм. Горелка устанавливается в горизонтальном положении. Затем закрывается дверь камеры, и горелка подвигается к образцу в положение, показанное в Приложении 2 к приложению 124. Через 5 с горелка отодвигается от образца. Если не наблюдается устойчивого горения, на раму устанавливается новый образец и в таком положении горелки время воздействия пламени увеличивается до 15 с.
При отсутствии устойчивого горения необходимо изменить положение горелки в соответствии с Приложением 2 к приложению 124, чтобы пламя касалось нижней кромки образца.
В этом положении время воздействия пламени на новый образец составляет также 5 с, а при отсутствии устойчивого горения после замены образца на новый - 15 с.
Для испытания пяти образцов должны быть установлены такие условия зажигания, при которых было бы получено устойчивое горение во время опытов в указанной выше последовательности. При отсутствии устойчивого горения образцы должны быть испытаны в условиях, дающих наибольшую длину обугливающегося участка. Если во время испытаний наблюдается остаточное тление, после его прекращения образец снимается.
В процессе испытаний регистрируется время остаточного горения или тления хлопчатобумажной ваты.
После испытаний измеряют длину обуглившегося участка с помощью крючка и набора грузов. Для этого образец складывают (параллельно длинной стороне) вдвое по максимальной видимой части обуглившегося участка и слегка проутюживают. С одной стороны обуглившегося участка вводят крючок на расстоянии 8 мм от примыкающего наружного и нижнего краев и перемещают вверх в образце до тех пор, пока разрыв не достигнет настолько прочной части, чтобы удержать груз.
Масса грузов для разрыва ткани в зависимости от ее плотности следующая: при поверхностной плотности испытываемой ткани менее 200 г/м² - 100 г, при плотности 200 - 600 г/м² - 200 г, при плотности более 600 г/м² - 400 г.

6. Установление показателей

Ткань признается легковоспламеняющейся, если при испытаниях наблюдается следующее:
1) длительность остаточного пламенного горения более 5 с у любого из 10 (или более) образцов, испытанных при применении запального пламени с поверхности;
2) прогорание до какой-либо кромки у любого из 10 (или более) образцов, испытанных при применении запального пламени с поверхности;
3) загорание хлопчатобумажной ваты под любым из 10 (или более) образцов;
4) поверхностная вспышка у любого из 10 (или более) образцов, распространяющаяся более чем на 100 мм от точки воспламенения с обугливанием основного слоя или без него.
Примечание. При отсутствии основы и утка достаточно пяти образцов;
5) средняя длина обуглившегося участка более 150 мм наблюдается у любой партии из пяти образцов, испытанных при применении запального пламени с поверхности или кромки.
Если анализ экспериментальных данных покажет, что любая партия отвечает требованиям одной или более из первых четырех характеристик, то разрешается провести повторное испытание одного полного комплекта из пяти образцов. Если и второй комплект не отвечает требованиям какой-либо характеристики, ткань считается легковоспламеняющейся.
Ткань считается трудновоспламеняющейся, если при ее испытании не наблюдалась любая из указанных характеристик. Результаты испытаний оформляются протоколом (Приложение 3 к приложению 124 настоящих Правил).

Приложение 1
к приложению 124
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Прибор для огневых испытаний тканей

Приложение 2
к приложению 124
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

а)
б)

Положение горелки относительно образца ткани

Приложение 3
к приложению 124
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Протокол огневых испытаний тканей

Дата _______ № ____________ Приборы _______________________
Наименование, марка, ТУ и состав материала ________________
___________________________________________________________
Поверхностная плотность ___________________________________

Экспериментальные данные

Регистрирующая характеристика	№ опыта
	Вдоль основы									Вдоль утка
	1	2	3	4	5	6	7	8	Результи- рующие параметры	1	2	3	4	5	6	7	8	Результи- рующие параметры
Время зажигания, с: 1) с поверхности 2) с кромки Время остаточного горения,с Прогорание до кромок Воспламенение хлопчатобумажной ваты Длина обуглившегося участка, мм Поверхностная вспышка, мм

Заключение ____________________________________________________
Руководитель испытаний ________________________________________
(подпись)
Исполнитель ___________________________________________________
(подпись)

Приложение 125
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Методика испытаний противопожарных конструкций

1. Назначение

1. Методика предназначена для испытаний по определению степени огнестойкости конструкций типов А и В, включая двери.
2. Перед началом испытаний должны быть представлены чертежи образцов с размерами всех деталей конструкции, стыков, кабельных и других проходов, соединений и способов крепления изоляции (для дверей должны быть указаны конструкции петель, замков, ручек, вентиляционных решеток, выбивных филенок и материалы, из которых они изготовлены) и спецификация с перечислением примененных материалов и их данных, включая наименование изготовителя, марку, состав, плотность, удельную теплоемкость, теплопроводность, горючесть и скорость распространения пламени.

2. Образцы для испытаний

3. Металлическая основа образцов конструкций типа А должна удовлетворять следующим требованиям:
1) материал - листовая сталь или другой равноценный материал (например, алюминиевый сплав);
2) толщина основы: сталь (4,5±0,5) мм, алюминиевый сплав (6,0±0,5) мм;
3) основа должна быть подкреплена ребрами жесткости, расположенными на расстоянии 600 мм одно от другого;
4) размер ребер жесткости, мм: стальных переборок (65±5)х(65±5)х(6±1); стальных палуб (100±5)х(70±5)х(8±1); переборок из алюминиевого сплава (100±5)х(75±5)х(9±1); палуб из алюминиевого сплава (150±5)х(100±5)х(9±1).
Если для конструкций типа А в качестве металлической основы применяется не сталь или алюминиевый сплав или выполнена не типовая конструкция (например, в виде гофрированных листов), Регистр судоходства может потребовать изготовить образцы, в большей степени соответствующие реальной конструкции.
4. Если изоляция конструкций типа А или В выполнена из панелей, образец должен содержать по крайней мере одну из них максимальной применяемой ширины и одно соединение панелей.
5. Образцы подволоков типа В должны быть установлены на нижней стороне стальной палубы и испытываться вместе с ней. Если в конструкции подволока имеются осветительные или вентиляционные устройства, то Регистр судоходства может потребовать испытания образцов вместе с такими устройствами, чтобы определить, что противопожарные свойства подволока не ухудшаются.
6. Образцы дверей типов А и В:
1) двери должны испытываться вместе с рамами, полностью соответствующими тем, в которых они устанавливаются на судне;
2) двери типа А вместе с рамами должны быть установлены в стальной переборке соответствующего типа огнестойкости;
3) двери типа В вместе с рамами должны быть установлены в переборке типа В, одобренной Регистром судоходства, или в переборке, испытываемой совместносдверью;
4) двери должны испытываться совместно с фурнитурой (ручки, задвижки, замки, петли), предусматриваемой конструкцией дверей;
5) двери во время испытаний не должны быть закрыты на замок;
6) участки переборок с дверьми, которые в реальных судовых условиях могут подвергаться воздействию огня с любой стороны, должны испытываться со стороны, где ожидаются худшие результаты. Для навесных дверей на петлях эти условия обычно обеспечиваются, когда дверь открывается в сторону необогреваемой поверхности.
7. Образцы конструкций должны испытываться неокрашенными, без облицовочного покрытия. Если изоляционные материалы и панели изготовляются исключительно с облицовочным покрытием, допускается их испытание в изготовленном виде.
8. Для определения огнестойкости должен быть испытан один образец конструкции. Образцы палуб и подволоков должны испытываться снизу, а переборок - со стороны, где ожидается худший результат. Если такой результат заранее определить затруднительно, должны испытываться два образца.
9. Перед испытанием образец должен быть выдержан при относительной влажности (55±15)% и температуре (20±5)⁰С в течение времени, необходимого для того, чтобы масса изоляции оставалась неизменной.
Температура образца перед испытанием должна быть не более 40⁰С.

3. Проведение испытаний

§ 1. Печь для испытаний

10. Испытание образцов противопожарных конструкций должно проводиться на пламенных печах, обеспечивающих равномерное распределение плотности теплового потока по всей поверхности образца.
Образцы переборок и дверей должны испытываться на печах, предназначенных для их испытании в вертикальном положении, а палуб и подволоков - в горизонтальном.
11. Образцы конструкций, включая переборки с дверьми, должны устанавливаться на печи так, чтобы площадь их нагрева была не менее 4,65 м? при высоте образца переборки или длине образца палубы (подволока) не менее 2,44 м.
12. Печь при испытании должна обеспечивать скорость повышения температуры в зависимости от времени:
1) в течение первых 10 и 30 мин, а также после 30 мин испытания площадь, ограниченная кривой средней температуры в печи, не должна отличаться от площади, ограниченной стандартной кривой, более чем на ±15, ±10 и ±5% соответственно;
2) после первых 10 мин испытания средняя температура в печи не должна отличаться от стандартной кривой более чем на ±10 С.
13. Температура внутри печи должна непрерывно замеряться в процессе испытания не менее чем четырьмя термопарами диаметром не менее 0,75 мм и не более 1,5 мм, расположенными таким образом, чтобы обеспечивался более равномерный их нагрев.
Расстояние от горячего спая термопары до ближайшей точки образца должно быть около 100 мм.
14. В процессе испытаний должно измеряться и контролироваться избыточное давление в печи, равное (10±2) Па (1 мм вод. ст.) в следующих точках:
1) при испытании переборок и переборок с дверьми в точке, находящейся приблизительно на уровне 3/4 высоты образца;
2) при испытании палуб и подволоков на расстоянии 100 мм ниже поверхности образца.
15. В конструкции печи для испытания подволоков типа В должны быть предусмотрены отверстия для наблюдения за их верхней частью. Эти отверстия должны иметь закрытия.

§ 2. Закрепление образцов на печи

16. Образцы для испытаний должны быть закреплены на печи следующим образом:
1) образец конструкции типа А и подволока типа В совместно со стальной палубой должен быть закреплен со всех сторон таким образом, чтобы исключить смещение и обеспечить непроницаемость для дыма и пламени по всему периметру;
2) образец переборки типа В должен закрепляться за верхнюю кромку, а по боковым и нижним кромкам - применяемым на судне способом. Если на судне применяются переборки со скользящими кромками, должна быть воспроизведена такая конструкция образца. Закрепление образца должно обеспечивать непроницаемость для пламени.

§ 3. Измерение температур на образцах

17. Для измерения температуры необогреваемой поверхности должны применяться термопары следующей конструкции.
Обе проволоки термопар (термоэлектроды) диаметром 0,5 мм каждая должны быть припаяны к одной стороне медного диска диаметром 12 мм и толщиной 0,2 мм в местах, диаметрально противоположных друг другу, и заходить на медный диск не меньше чем на 4 мм. Диски должны покрываться асбестовой накладкой размерами 30x30 мм и толщиной 2 мм. Асбестовая прокладка должна иметь плотность 900 кг/м³ ±10% и теплопроводность 0,13 Вт/м⁰С ±10% при температуре 100⁰С.
Регистр судоходства может допустить для накладки другой материал с аналогичными свойствами.
18. Асбестовая накладка, прижимающая медный диск к поверхности образца, должна приклеиваться к ней.
19. Термопары для измерения температуры основы из алюминиевого сплава должны быть изготовлены из проволоки диаметром не более 0,75 мм.
20. Если облицовочное покрытие изоляционных материалов или панелей (согласно пункту 7 Приложения 126 настоящих Правил) является горючим, то в местах установки термопар оно должно быть удалено таким образом, чтобы термопары соприкасались с изоляционным материалом или материалом панелей.
21. Температура на необогреваемой поверхности образца должна измеряться через временные интервалы, не превышающие 5 мин, термопарами, установленными в следующих точках:
1) четыре термопары по одной в центре каждой четверти площади образца и на расстоянии не менее 100 мм от каких-либо соединений;
2) одна термопара в центре всей площади образца и на расстоянии не менее 100 мм от каких-либо соединений;
3) по одной термопаре напротив каждого из двух центральных ребер жесткости (для конструкций типа А);
4) одна термопара на соединении, если оно имеется, на уровне 3/4 высоты образца конструкции типа А;
5) одна термопара на вертикальном соединении на уровне 3/4 высоты образца конструкции типа В;
6) в других точках, где прогнозируется более высокая температура.
22. Термопары на поверхности образцов дверей, противоположной огневому воздействию, устанавливаются в точках в соответствии с подпунктами 1, 2 пункта 21 и на расстоянии не менее 100 мм от кромок дверей, замка, защелок и петель.
23. В процессе испытания должна замеряться температура основы из алюминиевого сплава конструкции с двусторонней изоляцией.
Термопары на металлической основе должны устанавливаться в точках в соответствии с подпуктами 1), 2) пункта 21.
24. Средняя температура на необогреваемой стороне определяется для образцов конструкций типа А как среднее арифметическое значение температур, измеренных в точках, указанных в подпунктах 1 - 3 пункта 21; для образцов конструкций типа В - как среднее значение температур, измеренных в точках, указанных в подпунктах 1, 2 пункта 21 настоящего приложения.

4. Установление показаний

25. Образцы конструкций типа А должны испытываться в течение 60 мин, а типы В - в течение 30 мин.
Для образцов переборок и палуб типа А, имеющих основу из стали, для которых определяется соответствие образца типу А-15 или А-30, испытание может заканчиваться по истечении 15 или 30 мин соответственно.
26. Образец конструкции А или В признается выдержавшим испытание по признаку прогрева при следующих условиях:
1) средняя температура, определенная согласно пункта 24 для конструкций типов А и В, не превышает первоначальную более чем на 139⁰С;
2) наибольшая температура в любой из точек, перечисленных в главе 107 настоящих Правил, не превышает первоначальную более чем на 180С для конструкций типа А и 225С - типа В.
В зависимости от времени, в течение которого обеспечивается соблюдение указанных перепадов температур в процессе испытания, присваиваются следующие обозначения конструкциям:

Типа А	Типа В
60 мин - А-60 30 мин - А-30 15 мин - А-15 0 мин — А-0	15 мин — В-15 0 мин — В-0

27. Образец несущей конструкции типа А с основой из алюминиевого сплава и двусторонней изоляцией признается выдержавшим испытание, если средняя температура основы, определенная по точкам, указанным в пункте 23, не превышает первоначальную более чем на 200⁰С в любое время испытания.
28. Если в процессе испытания на необогреваемой стороне образца появляется пламя, считается, что он не выдержал испытания на непроницаемость пламени.
29. Образец признается выдержавшим испытание на непроницаемость дыма и (или) горючих газов, если в процессе стандартного испытания не наблюдается воспламенение хлопчатобумажного ватного тампона, подносимого к любому месту образца, включая трещины, щели и другие отверстия, которые могут образоваться в материале, а также к зазору между полотном двери и ее рамой и удерживаемого на расстоянии 25 мм в течение 30 с.
30. Ватный тампон должен иметь размеры 10x10x2 см и массу 3-4 г. Каждый тампон может быть использован только один раз.
Конструкция со стальной основой, не имеющая отверстий, отвечает требованиям, предъявляемым к конструкции типа А в отношении дымо- и пламенепроницаемости.
31. Конструкции типов А и В признаются выдержавшими испытания, если выполнены требования пункты 26-29 настоящего приложения.
32. В процессе испытания необходимо следить за всеми признаками, которые не входят число в оценочных параметров, но могут создать опасность при пожаре (например, выделение значительного количества дыма или вредных паров со стороны образца, не подвергающегося нагреву).
33. После окончания огневых испытаний должен быть составлен протокол, содержащий следующие данные:
1) наименование изготовителя конструкции;
2) дату проведения испытания;
3) цель испытания; описание и чертеж образца с указанием его составных частей, отличительного знака изготовителя;
4) условия испытаний;
5) методику испытаний и наблюдения (включая фотографии и температурные графики);
6) результаты испытаний (присвоенный тип огнестойкости, повышение температуры и точки ее повышения, места образования трещин, стрелка прогиба, смещение углов двери относительно рамы).

Приложение 126
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс судна	Скорость ветра, м/с	Высота волны, м
«М» «О» «Р» «Л»	24 21 17 17	3,0 2,0 1,2 0,6
Примечания: 1. Расчетная высота волн для судов класса «М» соответствует 3 %-й обеспеченности, а для судов прочих классов — 1 %-й. 2. Условия допуска судов к эксплуатации в бассейнах более высоких разрядов с ограничениями в каждом отдельном случае должны быть согласованы Регистром судоходства.

Приложение 127
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Возвышение центра парусности, zт м	Условное расчетное динамическое давление ветра р, Па
	«М»	«О»	«Р» и «Л»
не более 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 4,0 5,0 не менее 6,0	177 196 216 235 255 265 284 304 324	157 177 196 216 235 245 265 284 304	127 147 167 186 207 216 235 255 275

Приложение 128
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

В/Т	<2,5	3,0	4,0	5,0	6,0	7,0	8,0	9,0	>10
а1	0,40	0,41	0,46	0,60	0,81	1,00	1,20	1,28	1,30

Приложение 129
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

zg/В	0,15	0,20	0,25	0,30	0,35	0,40	>0,45
а2	0,66	0,58	0,46	0,34	0,22	0,10	0

Приложение 130
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

m, c-1	Амплитуда бортовой качки, Өm, град
	Класс судна
	«М»	«О»	«Р»*
0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80	14 18 24 28 30 31 31 31	9 10 13 17 20 23 24 24	5 5 6 8 10 13 15 16
*Для судов класса «Р», которые признаются годными к плаванию в бассейнах разряда «О» с ограничениями по погоде

Приложение 131
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

n1	<0,10	0,15	0,25	0,50	0,75	1,00	1,50	2,00	2,50	>3,00
m0	0,42	0,52	0,78	1,38	1,94	2,40	3,00	3,30	3,50	3,60

Приложение 132
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

В/Т	<2,50	3,00	3,50	4,00	5,00	6,00	7,00	8,00	9,00	>10,00
m2	1,00	0,90	0,81	0,78	0,81	0,87	0,92	0,96	0,99	1,00

Приложение 133
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

	m3		m3
<0,45 0,50 0,55 0,60	1,00 0,95 0,86 0,77	0,65 0,70 0,75 >0,80	0,72 0,69 0,67 0,66

Приложение 134
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

q	k		q	k
0 1,00 2,00 3,00 4,00	1,00 0,95 0,85 0,77 0,72		5,00 6,00 7,00 >8,00	0,68 0,65 0,63 0,62

Приложение 135
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

100Sк (LB), %	r1		100Sк (LB), %	r1
0,70 1,00 1,50 2,00	0,14 0,24 0,44 0,68		2,50 3,00 3,50 >4,00	0,94 1,20 1,48 1,66

Приложение 136
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

	<0,45	0,50	0,55	0,60	0,65	0,70	0,75	0,80	>0,85
r2	0	0,06	0,18	0,35	0,51	0,65	0,71	0,68	0,64

Приложение 137
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

В/Т	<2,50	3,00	4,00	5,00	6,00	7,00	8,00	9,00	>10,0
r3	1,40	1,48	1,58	1,83	2,00	2,13	2,34	2,50	2,60

Приложение 138
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 139
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 140
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 141
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 142
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

В/Т	а3		В/Т	а3
<2,50 3,00 4,00 5,00 6,00	0,73 0,50 - 0,27 - 0,27 - 2,33		7,00 8,00 9,00 >10,00	- 3,38 - 4,45 5,40 - 6,00

Приложение 143
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 144
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

В/Т	f1	f2
<2,25 2,50 2,75 3,00 3,50 4,00 4,50 5,00 5,50 6,00 6,50 7,00 >8,00	-0,44 -0,37 -0,30 -0,24 -0,12 0,00 0,10 0,18 0,26 0,32 0,38 0,43 0,50	0,72 0,72 0,72 0,72 0,71 0,65 0,60 0,53 0,47 0,42 0,38 0,35 0,30

Приложение 145
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Ре, кВт	<400	600	800	1000	1200	1400	>1450
	0,168	0,181	0,210	0,249	0,298	0,354	0,371

Приложение 146
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

zg/В	Значения q2 при В/Т
	<2,25	2,50	2,75	3,00	3,50	4,00	4,50	5,00	5,50	6,00	6,50	7,00	>800
0,30 0,35 0,40 0,45	6,85 6,20 5,60 5,10	6,65 6,10 5,50 5,00	6,55 6,00 5,40 4,90	6,45 5,90 5,30 4,80	6,25 5,70 5,15 4,65	6,05 5,50 5,00 4,50	5,85 5,30 4,80 4,35	5,65 5,10 4,65 4,20	5,45 4,95 4,50 4,05	5,25 4,80 4,35 3,85	5,10 4,65 4,20 3,65	4,90 4,50 4,05 3,45	4,60 4,20 3,75 3,25

Приложение 147
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

В/Т	<2,25	2,50	2,75	3,00	3,50	4,00	4,50	5,00	5,50	6,00	6,50	7,00	>8,00
q1	15,3	15,6	15,9	16,1	16,5	16,8	17,0	17,2	17,4	17,5	17,6	17,7	18,00
q3	0	0	0,010	0,020	0,045	0,077	0,115	0,157	0,208	0,270	0,337	0,407	0,550

Приложение 148
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 149
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Требования к натурным испытаниям и экспериментальным данным
при обосновании остойчивости судов на воздушной подушке

1. Испытания следует проводить на головном судне, прошедшем кренование в соответствии с Инструкцией по определению положения центра тяжести судна из опыта.
2. Целью испытаний является натурное определение углов крена при кренящих нагрузках, предусматриваемых главой 14 настоящей части Правил, и различных скоростях.
3. При проверке остойчивости в режиме движения на воздушной подушке испытания проводятся при работе главных вентиляторов на полной частоте вращения независимо от скорости судна.
4. Испытания проводятся на акватории, не имеющей течения, при отсутствии ветра и волнения. При наличии постоянного по скорости и направлению течения испытания следует проводить на каждом режиме движения дважды: по течению и против него.
5. Для одновинтового судна груз, необходимый для создания расчетного кренящего момента, должен быть расположен на борту, противоположном направлению вращения винта.
6. Перемещение грузов по судну в процессе испытаний должно быть полностью исключено.
7. При испытаниях должны быть проверены:
1) движение судна на прямом курсе при пяти-шести значениях скорости хода от нуля до максимально возможной при расчетных кренящих нагрузках, предусмотренных главой 70 настоящей части Правил, с непрерывной записью значений угла крена;
2) циркуляция судна на предельной скорости и скоростях, соответствующих наибольшему крену на прямом курсе, при трех значениях угла перекладки руля, включая предельные, от нулевого положения на левый и правый борта, с непрерывной записью значений угла крена. Руль следует перекладывать с наибольшей возможной скоростью. Начальный крен от скопления пассажиров должен быть на внешний по отношению к центру поворота борт.
8. Регистру судоходства должны быть представлены:
1) протокол опыта кренования;
2) протокол испытаний, в котором необходимо указать вес судна во время испытаний, осадки носом и кормой, положение центра тяжести по высоте и длине судна, начальную метацентрическую высоту, глубину акватории, наличие течения и состояние погоды во время испытаний, данные о проведенных по программе записях и измерениях;
3) обработанные результаты испытаний в виде графиков зависимости угла крена от скорости на прямом ходу при предусмотренных главой 70 настоящей части Правил кренящих нагрузках и максимального угла крена во время циркуляции от настоящей угла перекладки руля и скорости входа в грузках, циркуляцию при предусматриваемых в главе 70 настоящей части Правил кренящих нагрузках.

Приложение 150
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс судна	qB, м•с-2	Расчетные амплитуды бортовой качки Өm, град, при значениях V/2L, м2
		<1,0	2,0	3,0	4,0	5,0	6,0	7,0	8,0	9,0	>10
«М»	<10 20 30 40 >50	16,8 17,5 18,7 20,4 22,2	16,0 16,7 18,0 19,6 20,5	15,3 15,8 17,1 18,5 19,3	14,5 5,0 16,2 17,5 18,2	14,0 14,4 15,4 16,7 17,4	13,6 13,9 14,8 16,0 16,6	13,2 13,5 14,4 15,4 16,0	13,0 13,2 14,0 15,0 15,6	12,8 13,0 13,7 14,7 15,2	12,7 12,9 13,6 14,5 15,0
«О»	<10 20 30 40 >50	11,3 12,0 13,2 4,8 16,5	9,9 10,5 1,9 13,9 15,5	8,3 8,9 10,3 12,3 13,9	6,8 7,4 8,7 10,6 12,2	6,0 6,6 7,8 9,6 11,3	5,7 6,2 7,5 9,3 10,8	5,5 6,0 7,3 9,1 10,6	5,3 5,9 7,1 9,0 10,5	5,2 5,7 7,0 8,8 10,3	5,1 5,6 6,9 8,7 10,2
«Р»1	<10 20 30 40 >50	6,6 7,5 8,9 10,7 12,4	5,7 6,5 8,2 10,0 11,1	4,5 5,3 6,8 8,6 9,6	3,7 4,3 5,7 7,2 8,1	3,1 3,6 4,8 6,1 6,9	2,7 3,2 4,2 5,3 5,9	2,5 2,9 3,7 4,7 5,3	2,4 2,7 3,5 4,4 5,0	2,3 2,6 3,4 4,2 4,8	2,2 2,5 3,3 4,1 4,7
1Для катамаранов класса «Р», которые эксплуатируются в бассейнах разряда «О» с ограничениями по погоде.

Приложение 151
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Указания по составлению информации об остойчивости и
непотопляемости судна

1. Общие требования

1. Информация должна разрабатываться для каждой серии судов или отдельного судна на основании результатов расчетов остойчивости и непотопляемости, выполненных в соответствии с настоящей частью Правил, анализа и обобщения имеющегося опыта эксплуатации этих или подобных судов.
Информация разрабатывается в соответствии с приводимыми ниже указаниями и включать следующие разделы:
1) общие положения;
2) основные характеристики судна;
3) информационные сведения об остойчивости и непотопляемости судна;
4) инструкция капитану судна;
5) приложения.
2. В разделе "Общие положения указывается, что Информация об остойчивости и непотопляемости составлена согласно требованиям настоящей части Правил и является судовым документом, предназначенным для капитана и судового командного состава в качестве руководства при решении вопросов, связанных с практической оценкой безопасности плавания судна. Здесь же отмечается, что любое судно, остойчивость которого отвечает всем требованиям Правил, может опрокинуться или оказаться в опасных условиях в случае его неправильной загрузки или несоблюдения других правил эксплуатации и необходимых мер предосторожности.
3. В этом же разделе необходимо поместить пояснения о назначении и содержании Информации об остойчивости и непотопляемости судна, а также о методике ее использования.

2. Основные характеристики судна

4. Основные характеристики судна, необходимые при пользовании Информацией об остойчивости и непотопляемости судна, следует привести в табличной форме.
Таблица основных характеристик судна должна содержать следующие сведения (применительно к пассажирскому судну):
1) тип, назначение и название судна;
2) количество и номинальная мощность главных двигателей;
3) год и место постройки;
4) регистровый номер;
5) класс судна и район плавания (с указанием возможных ограничений);
6) грузоподъемность (паспортная) и род груза;
7) пассажировместимость (паспортная);
8) состав команды;
9) полная норма судовых запасов и топлива;
10) главные размерения судна (конструктивные и габаритные), включая характеристики начальной посадки;
11) высота надводного борта;
12) скорость полного хода на тихой воде в спокойную погоду;
13) дополнительные данные (наличие незакрытых отверстий в соответствии с требованиями к остойчивости и непотопляемости, сведения о твердом балласте, скуловых килях).
Некоторые из перечисленных выше характеристик судна допускается опускать или заменять другими, имеющими более важное значение для данного судна (например, тяговое усилие на гаке буксирного судна при скорости буксировки).
5. Приводятся сведения о креновании судна, если оно проводилось, в которых необходимо указывать: организацию, производившую кренование, место проведения опыта кренования, дату и результаты опыта (вес судна порожнем Dnop, координаты центра тяжести судна хg и zg). Здесь следует привести расчетные значения Dnop, хg и zg.

3. Информационные сведения об остойчивости и
непотопляемости судна

§ 1. Общие требования

6. В настоящем разделе Информации об остойчивости и непотопляемости судна следует привести сведения, необходимые капитану для практической оценки остойчивости судна при нормируемых и других вариантах нагрузки и применительно ко всем предусмотренным настоящей частью Правил случаям действия на судно кренящих моментов, а также сведения для оценки состояния судна при всех возможных случаях затопления отсеков в соответствии с требованиями к непотопляемости.
7. Данный раздел должен быть составлен таким образом и в таком объеме, чтобы по возможности была исключена необходимость выполнения расчетов в судовых условиях. Способ пользования материалами, приведенными в этом разделе, должен быть наиболее простым, а форма их представления - достаточно наглядной и предельно сжатой (таблицы, схемы, графики). Раздел должен содержать перечисленные ниже материалы.

§ 2. Требования к остойчивости и непотопляемости судна

8. В Информации об остойчивости и непотопляемости судна кратко излагаются требования по остойчивости применительно к данному судну и перечислены нормируемые случаи действия кренящих моментов в зависимости от назначения, класса и района плавания судна.
Особо следует отметить случаи действия кренящих моментов, наиболее характерные для условий эксплуатации судна (кренящие моменты и углы крена от совместного действия ветра и волнения, от рывка буксирного каната, от скопления пассажиров у одного борта, при циркуляции судна).
9. В Информации об остойчивости и непотопляемости также излагаются требования к непотопляемости применительно к данному судну; перечислены проверяемые в соответствии с Правилами случаи затопления отсеков в зависимости от назначения и класса судна.
Вопрос о присоединении малых отсеков к смежным должен решаться с учетом нормируемых Правилами размеров повреждений.

§ 3. Варианты нагрузки судна

10. Информация об остойчивости и непотопляемости судна должна охватывать все варианты нагрузки, устанавливаемые настоящей частью Правил для судов данного типа. Кроме того, должны быть рассмотрены другие типовые нагрузки, возможные в условиях эксплуатации данного судна и/или характерные в отношении остойчивости и непотопляемости.
11. Все упомянутые в пункте 10 варианты нагрузки сводятся в таблицу, в которой следует привести необходимые сведения о количестве и расположении на судне следующих грузов (для каждого варианта нагрузки):
1) топливо и смазочное масло;
2) питьевая и мытьевая вода;
3) балласт (твердый и жидкий);
4) груз в грузовых трюмах;
5) груз на палубе;
6) экипаж и пассажиры с багажом на палубах, в каютах и в трюмах;
7) прочие грузы, масса и расположение которых на судне могут изменяться.
Для удобства пользования такой таблицей целесообразно привести схемы расположения всех перечисленных грузов на судне (в виде приложения к Информации об остойчивости и непотопляемости судна).
12. Суда, предназначенные для перевозок специализированных грузов, снабжаются соответствующими инструкциями по их раскреплению. В данном разделе должны быть указаны названия и номера этих документов.

§ 4. Результаты расчетов остойчивости судна

13. Для практической оценки безопасности плавания судна следует привести результаты расчетов остойчивости при различных вариантах нагрузки. Оценку остойчивости судна при данном варианте нагрузки следует выполнять путем сопоставления кренящих и допустимых моментов, устанавливаемых настоящей частью Правил. Здесь же необходимо сопоставить расчетные и допустимые углы крена.
Для всех рассматриваемых состояний нагрузки судна эти данные представляются в табличной форме.
14. Рекомендуется привести схему расположения на судне незакрытых отверстий, через которые возможно заливание внутренних помещений судна при крене (в виде приложения к Информации об остойчивости и непотопляемости судна), а также зависимости от осадки судна углов заливания, углов входа кромки палубы или обносов судна в воду, углов оголения скулы.
15. В результате сопоставления расчетных кренящих моментов с соответствующими предельно допустимыми моментами должно быть сделано заключение об удовлетворении показателей остойчивости судна при различных вариантах нагрузки требованиям настоящей части Правил.
16.При разработке данного раздела Информации об остойчивости и непотопляемости судна особое внимание должно быть обращено на оценку остойчивости судна при действии на него кренящих моментов, наиболее опасных или характерных для данного судна в зависимости от его назначения, класса и района плавания.
17. Для всех судов классов "М", "О" и "Р" (выходящих в водохранилища) необходимо указать расчетные значения амплитуд бортовой качки.
18. Для судов, допущенных Регистром судоходства к эксплуатации в бассейнах более высоких разрядов, следует указывать ограничительные условия плавания в этих бассейнах.

§ 5. Результаты расчетов непотопляемости судна

19. Для судов приводят результаты расчетов и характеристики аварийной остойчивости и посадки.
20. В сводке результатов расчетов для симметричного и несимметричного затоплений приводятся данные об аварийной посадке, крене, дифференте и поперечной метацентрической высоте.
21. По результатам расчетов для проверяемых в соответствии с Правилами случаев затопления должны быть приведены диаграммы статической остойчивости поврежденного судна.
22. Следует привести схематические чертежи продольных разрезов судна с указанием положения аварийной ватерлинии и поперечных сечений (при наличии аварийного крена) при затоплении отсека.
23. В результате сопоставления характеристик посадки и остойчивости поврежденного судна с нормируемыми значениями делается заключение об удовлетворении показателей непотопляемости судна требованиям и рекомендациям настоящей части Правил.

3. Инструкция капитану судна

§ 1. Общие указания

24. Текст настоящего раздела Информации об остойчивости и непотопляемости судна составляется в каждом конкретном случае с учетом назначения, класса и района плавания данного судна, а также его показателей остойчивости и непотопляемости.
При разработке Инструкции капитану судна необходимо использовать полученные в предыдущем разделе выводы об остойчивости и непотопляемости данного судна.

§ 2. Требования и режимные ограничения

25. В Инструкции капитану судна следует привести требования, обусловленные остойчивостью и непотопляемостью, а также режимные ограничения с целью обеспечения надлежащей остойчивости и непотопляемости в данном районе плавания судна при различных вариантах нагрузки и ветроволновом режиме.
26. В зависимости от назначения, района плавания судна и показателей его остойчивости и непотопляемости указанные ограничения и мероприятия могут быть следующими:
1) ограничение района плавания судна по погоде;
2) предупредительные меры при посадке и высадке пассажиров, а также запретные зоны для их пребывания;
3) снижение нормы пассажировместимости судна;
4) ограничение грузоподъемности судна или высоты укладки грузов на палубе;
5) регламентация раскрепления груза;
6) прием балласта и заполнение топливных цистерн после использования топлива;
7) ограничение мощности главных двигателей буксирных судов;
8) запрещение работ по стаскиванию судов с мели;
9) запрещение буксировки и выполнения технологических работ при перевозке пассажиров, организованных групп людей;
10) ограничение и мероприятия, которые необходимо выполнить в случае потери судном скуловых килей;
11) запрещение маневров судна после его повреждения, в результате которых при входе палубы в воду вода поступает через открытые отверстия в неповрежденные отсеки.
Кроме перечисленных здесь мероприятий или ограничений, в Инструкции капитану судна могут быть указаны и другие требования и режимные ограничения в зависимости от показателей остойчивости судна, полученных в разд. 3 Информации об остойчивости и непотопляемости судна.

§ 3. Рекомендации капитану

27. В Инструкции капитану судна необходимо привести также рекомендации, направленные на улучшение остойчивости, непотопляемости и условий эксплуатации судна.
28. Для судов, совершающих рейсы по крупным озерам и водохранилищам, а также в прибрежных морских районах, должно быть сделано заключение о бортовой качке судна на волнении.
Некоторое представление о бортовой качке судна на волнении можно составить по значению множителя m1, используемого при определении амплитуд бортовой качки согласно указаниям 12.6.3 и характеризующего частоту собственных колебаний судна. Если для данного судна множитель m1 близок к 1,31; 1,61 и 1,97 при плавании в бассейнах разрядов "М", "О" и "Р" соответственно, то в Инструкции капитану судна следует отметить значительную вероятность возникновения резкой бортовой качки с наиболее опасными резонансными амплитудами при положении судна лагом к волне.
В Инструкции капитану судна следует также указать на существенное ухудшение условий обитаемости и возможность смещения грузов при резкой бортовой качке судна со значительными амплитудами.
Если множитель m₁ существенно отличается от значений, приведенных выше, то резонанс бортовой качки может возникнуть при движении судна косыми курсами относительно направления распространения волн, что также необходимо указать в Инструкции капитану судна.
29. Судам, у которых для эволюционного периода циркуляции путем расчета или экспериментом выявлены значительные углы крена, рекомендуется снижать скорости при входе в циркуляцию.
Для пассажирского судна следует указать предельную скорость перед входом в циркуляцию или предельный угол переладки руля, при которых угол крена не будет превышать:
для судов длиной >30м - 150;
для судов длиной <30м - 170.
30. В Инструкции капитану судна следует подчеркнуть необходимость своевременного задраивания иллюминаторов, дверей и люков при возможности появления опасных для судна углов крена в условиях эксплуатации (при плавании в штормовую погоду, стаскивании судов с мели, аварийном затоплении отсеков).
31. В Инструкции капитану следует рекомендовать следующие мероприятия, направленные на улучшение непотопляемости судна:
1) контроль и поддержание в исправном состоянии непроницаемых переборок, непроницаемых закрытий;
2) контроль и поддержание в исправном состоянии технических средств борьбы за непотопляемость;
3) использование устройств для перетекания воды с целью выравнивания и спрямления судна в аварийной ситуации.
32. В Инструкции капитану необходимо привести рекомендации по организации действий экипажа при угрозе гибели судна.
Особое внимание должно быть уделено эвакуации пассажиров.
33. В зависимости от конструктивных особенностей судна и условий его эксплуатации следует привести и другие рекомендации, обусловленные хорошей речной практикой.

4. Приложения

34. В зависимости от назначения, класса и района плавания судна, показателей его остойчивости, непотопляемости и принятых режимных мероприятий и ограничений в приложении к Информации об остойчивости и непотопляемости судна необходимо привести следующие материалы:
1) схемы расположения основных грузов (включая жидкие) на судне при различных вариантах нагрузки;
2) схему расположения на судне отверстий, которые должны быть закрыты при наступлении штормовой погоды;
3) схему укладки балласта;
4) схему расположения запретных зон для пребывания пассажиров и размещения оградительных устройств (цепочек, скамеек и др.);
5) вспомогательные таблицы, схемы, кривые и бланки для выполнения капитаном самостоятельных расчетов по остойчивости и непотопляемости;
6) указания по проведению мероприятий и схемы, необходимые капитану в борьбе за аварийную остойчивость судна и за обеспечение безопасной посадки судна в аварийных ситуациях;
7) схему продольного разреза судна, план палуб и второго дна с указанием всех переборок, выгородок и отверстий в них, а также с указанием устройств для перетекания воды;
8) схему трубопроводов балластно-осушительной системы на судне.
В приложении к Информации об остойчивости и непотопляемости судна могут быть приведены также другие материалы, полезные капитану.

Приложение 152
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 153
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 154
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 155
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 156
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 157
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 158
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 159
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Длина судна, м	Наименьшая высота надводного борта для закрытых судов классов, мм
	«М»	«О»	«Р»	«Л»
<30 40 50 60 70 >80	250 340 440 570 720 890	250 340 440 570 570 570	250 300 340 340 340 340	200 200 200 200 200 200
Примечание. Здесь и во всех последующих таблицах для промежуточных значений длины судна наименьшую высоту надводного борта следует определять линейной интерполяцией.

Приложение 160
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Длина судна, м	Наименьшая высота надводного борта для наливных судов классов, мм
	«М»	«О»	«Р»	«Л»
<30 40 50 60 70 >80	200 270 350 450 570 710	180 250 330 420 420 420	160 220 220 220 220 220	110 110 110 110 110 110

Приложение 161
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс судна	Ординаты седловатости, мм, при длине судна, м
	30 и менее		40		60		80		100		120		130
	нос	корма	нос	корма	нос	корма	нос	корма	нос	корма	нос	корма	нос	корма
«М»	1000	500	1000	500	1000	500	1000	500	1100	550	1200	600	1300	650
«О»	550	275	600	300	700	350	800	400	900	475	1050	525	1100	550
«Р»	400	200	450	255	500	250	600	300	700	350	800	400	900	450
«Л»	Не требуется
Примечания. 1. Ординаты стандартной седловатости для наливных судов принимают по таблице 75 с понижением на класс, то есть для класса «М» принимают ординаты класса «О», для класса «О» - ординаты класса «Р»; 2. Для наливных судов классов «Р» и «Л» седловатость не требуется.

Приложение 162
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс судна	Высота комингсов и люков, мм
	грузовых	Прочих
«М»	400	300
«О»	300	250
«Р»	250	200
«Л»	150	100
Примечание. К прочим люкам относятся шахты, лазы, негрузовые люки, наружные входы в надстройку, рубку, капы.

Приложение 163
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Определение стойкости сварного соединения против коррозии

1. Стойкость сварного соединения против коррозии в морской воде следует определять при комиссионных испытаниях сварочных материалов, предназначенных для сварки наружной обшивки, главной палубы и других частей корпусов судов смешанного плавания, находящихся во время эксплуатации судна в постоянном или периодическом контакте с морской водой.
2. Для проведения испытания вырезанных из пробы заготовок должны быть выполнены три образца (Приложение 1 к приложению 163 настоящих Правил).
Поверхности образцов должны быть отшлифованы таким образом, чтобы отклонение от параллельности плоскостей А и В не превышало ±0,03 мм. Это может быть установлено снятием профилограммы после шлифовки. Последнюю следует проводить не ранее чем через 8 суток после сварки пробы.
3. Испытанию должна быть подвергнута та сторона образца, с которой была завершена сварка пробы. Обе стороны и торцы образца должны быть обезжирены, после чего на заднюю сторону образца, торцы и лицевую сторону на ширине 8-10 мм по ее контуру должно быть нанесено защитное покрытие, надежно предохраняющее от коррозии в процессе испытаний (например, не менее четырех слоев этинолевой краски марки ЭКЖС-40).
Непосредственно перед испытаниями образцы с лицевой стороны снова должны быть тщательно обезжирены и промыты.
4. Испытания образцов на стойкость против коррозии необходимо проводить в специальных установках в хорошо аэрированной искусственной морской воде следующего состава, г/л: NaCl - 26,52; MgCl₂ - 2,45; MgSO₄ - 3,30; СаС1₂- 1,14; КС1 - 0,73; NaHCO₃ - 0,20; NaB₂ - 0,08.
Температура воды должна быть 32-35С, скорость потока воды относительно поверхности образца - около 10 м/с.
Отработавшую воду следует заменять из расчета не менее 1 л на каждый образец в течение суток. Продолжительность испытания не менее 1000 ч. Перерывы в испытании, за исключением необходимых для смены воды, не допускаются.
5. После испытания образцы должны быть очищены способами, обеспечивающими полное удаление продуктов коррозии и не приводящими к повреждению или растворению металла образцов.
Продукты коррозии можно удалять травлением в 15%-ном растворе соляной кислоты с добавлением ингибиторов ПБ-5 в количестве 1,5 г/л.
После травления образцы необходимо промыть водой, высушить и подвергнуть профилометрированию по схеме, приведенной в Приложении 2 к приложению 163 настоящих Правил.
1 - линия измерений (измерения на участках А выполняют через 5 мин, на участках Б - через 1 мин)
6. Глубина разрушений металла коррозией определяется относительно контурной поверхности образца, не подвергнувшейся коррозии, способом, обеспечивающим достаточную точность измерения. По данным измерений для основного металла, зоны термического влияния и шва должны быть установлены средние для всех испытанных образцов значения:
1) максимальной глубины коррозии, мм:
h о.мmax; h з.т.вmax; h шmax;

2) средней глубины коррозии, мм:
h о.мср; = h о.м /NOM;
h з.т.вср; = h з.т.в /Nз.т.в;
h шср; = h ш /Nш;

3) средней скорости коррозии, мм/год:
kо.м = 365 h о.мср /;
kз.т.в = 365 h з.т.вср /;
kш = 365 h ш-р /;

где: h о.м, h з.т.в, h ш - суммы значений глубин коррозии в отдельных точках измерения в указанных трех районах их расположения;
NOM; Nз.т.в; Nш - количество измеренных значений глубин коррозии в указанных трех районах их расположения;
- продолжительность испытаний в движущемся растворе, сут;
365 - количество суток в году.
7. Стойкими против коррозии считаются сварочные материалы, при использовании которых скорости коррозии шва, зоны термического влияния и основного металла равны или весьма близки, а общий характер разъедания металла коррозией не опасен для прочности сварного соединения.

Приложение 1
к приложению 163
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Образец для испытания на стойкость против коррозии

Приложение 2
к приложению 163
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Схема профилометрирования сварного образца:

Приложение 164
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Определение стойкости сварного соединения против
образования трещин

1. Область применения и конструктивные размеры пробы

1. Стойкость сварного соединения против образования трещин при сварке стыковой технологической пробы следует определять при всех комиссионных испытаниях сварочных материалов, за исключением случаев, когда они предназначены для сварки только углеродистых сталей толщиной не более 10 мм.
2. Конструктивные размеры пробы в миллиметрах приведены Приложении 1 к приложению 164 настоящих Правил.
Выполняется стыковое соединение 1 пластин 2 пробы, охлажденных до температуры -250С. Пластины 2 и ребра 4 должны быть изготовлены из стали одной и той же марки.
3. Толщина пластин 2 пробы принимается равной наибольшей толщине листового материала данной марки стали, для сварки которого предназначается испытываемый сварочный материал.
Ширина В пробы при испытании покрытых металлических электродов принимается равной 500 мм, сварочной и присадочной проволоки в сочетании с флюсом и защитным газом при механизированных способах сварки - 700 мм.
Во всех случаях испытаний сварочных материалов, если применяется нагрев для осушки свариваемых кромок (смотреть пункты 14 и 17 настоящего приложения), ширина пробы должна быть 1000 мм.
4. Скос кромок пластины вдоль стыкового соединения 1 должен иметь наибольшую глубину V- или Х-образной несимметричной разделки из предусмотренных для стыковки соединений данной толщины листов при сварке с использованием испытываемых сварочных материалов.

2. Подготовка сварочных материалов и режимы сварки

5. Содержание влаги в испытываемых сварочных материалах (электродах, флюсах, сварочных газах) должно достигать верхнего предела допустимой нормы, указанной в технической документации на их поставку и использование.
6. Сварка пластин пробы должна проводиться на режимах, которые используют или предусмотрены для сварки конструкций из стали данной марки в производственных условиях, а при отсутствии таких данных - на режимах, рекомендованных паспортом на электроды при сварке конструкций из стали данной марки.

3. Охлаждение пробы

7. Сварка стыкового соединения пробы должна проводиться при температуре пластин - 250С и с охлаждением пластин в районе шва до их начальной температуры после каждого прохода.
8. Пробу следует охлаждать твердой углекислотой, куски которой массой не более 1-2 кг накладывают равномерным слоем по всей поверхности пластин пробы, за исключением подготовленных к сварке кромок.
Одновременно на пробе должно быть 40-60 кг твердой углекислоты. На время охлаждения пробу покрывают брезентом.
9. Продолжительность охлаждения пробы до заданной температуры перед началом сварки стыкового соединения пластин не регламентируется.
Продолжительность охлаждения пробы до начальной температуры после наложения каждого валика стыкового шва необходимо определять согласно Приложению 2 к приложению 165 настоящих правил в зависимости от температуры пластин пробы, измеряемой термометрами с минусовой шкалой. Термометры устанавливают в несквозные отверстия 3 (Приложение 1 к приложению 164 настоящих Правил) в пластинах, предварительно заполненные бензином или другой жидкостью, не замерзающей при низких температурах.

4. Условия сварки стыка пластин при испытании
покрытых металлических электродов

10. Сварка стыка пластин при испытании покрытых металлических электродов должна проводиться без снятия твердой углекислоты с поверхности пластин.
11. Непосредственно перед началом сварки свариваемые кромки и примыкающие к ним поверхности пластин на ширине не менее 100 мм по обе стороны разделки должны быть очищены ветошью от влаги, инея и льда.

5. Условия сварки стыка пластин при испытании сварочных
материалов для автоматической сварки под флюсом, в среде
защитных газов и порошковой проволоки

12. При автоматической сварке стыкового соединения пластин перед началом каждого прохода твердая углекислота должна быть снята с поверхности пробы, а после прохода вновь наложена для охлаждения пластин до заданной отрицательной температуры. Время охлаждения пробы без слоя твердой углекислоты не должно превышать времени, необходимого для выполнения следующего прохода.
13. Перед выполнением каждого прохода свариваемые кромки и примыкающие к ним поверхности пластин на ширине не менее 100 мм по обе стороны разделки должны быть тщательно очищены ветошью от влаги, инея и льда.
14. В случае выполнения сварки стык с числом проходов более двух дополнительно к очистке кромок согласно пункту 13 настоящего приложения перед наложением каждого валика необходимо тщательно осушить кромки пламенем газовой горелки. Температура металла у кромок после осушки не должна превышать 50-60 ⁰С, а на краях пробы должна поддерживаться равной -25⁰С.
15. При необходимости выполнения стыкового соединения пробы двусторонней автоматической сваркой после окончания последнего прохода следует с одной стороны пробы охладить металл пластины до исходной температуры, после чего с этой же стороны установить и приварить к пробе комплект новых ребер, затем пробу перевернуть и срезать с нее старые ребра. Перерыв в заварке стыкового шва пластин, вызванный указанной работой, не должен превышать 6 часов. Перед началом сварки с другой стороны стыкового соединения пластины должны быть снова охлаждены до исходной температуры.

6. Условия сварки стыка пластин при испытании сварочных
материалов для полуавтоматической сварки под флюсом, в среде
защитных газов и порошковой проволоки

16. Полуавтоматическую сварку стыка пластин следует осуществлять с соблюдением требований пунктов 10 и 11 настоящего приложения.
17. При выполнении стыкового соединения пробы с числом проходов более двух очистка кромок от влаги, инея, льда и их осушка пламенем горелки должны проводиться в соответствии с требованиями пунктами 13 и 14 настоящего приложения.

7. Общие требования к условиям сварки стыкового
соединения пластин пробы

18. Корень шва необходимо зачищать после заполнения разделки с одной стороны. Разрешается зачищать корень шва на глубину до 3-4 мм. Трещины, обнаруженные при зачистке корня шва, являются браковочным признаком.
19. Для предотвращения трещин при сварке стыка технологической пробы могут быть использованы только те средства, которые применяют или предусмотрены для обязательного применения на производстве при сварке с использованием испытываемых материалов.

8. Исследование сваренной пробы и оценка результатов испытаний

20. Сваренная проба по истечении суток должна быть подвергнута обстукиванию молотком массой 5 кг в непосредственной близости от шва (но не по шву), осле чего шов должен быть осмотрен для выявления наружных трещин. В случае их обнаружения сварка считается неудовлетворительной и дальнейшее исследование пробы не проводится.
21. При удовлетворительных результатах внешнего осмотра проба должна быть подвергнута дальнейшему исследованию. Макрошлифы и образцы должны быть изготовлены в следующем порядке:
1) из пробы тепловой резкой должны быть вырезаны согласно рисунку 3 две заготовки для продольных и три заготовки для поперечных макрошлифов и 5-кратных круглых образцов для испытаний на растяжение. Размеры заготовок (Приложение 3 к приложению 164 настоящих Правил) указаны с учетом припусков на вырезку и механическую обработку образцов и макрошлифов;
2) из каждой заготовки для поперечных макрошлифов должно быть изготовлено по одному макрошлифу согласно Приложению 4 к приложению 164, а) настоящих Правил;
3) из каждой заготовки для продольных макрошлифов должны быть изготовлены: один макрошлиф (Приложение 4 к приложению 164, б) настоящих Правил) по средней вертикальной продольной плоскости шва и один макрошлиф по горизонтальной продольной плоскости, секущей шов и зону термического влияния (Приложение 4 к приложению 164, в) настоящих Правил, если пластина из углеродистой стали; несколько послойных макрошлифов (Приложение 4 к приложению 164, д) настоящих Правил с разделкой по Приложению 4 к приложению 164, г) настоящих Правил, если пластина из низколегированной стали. Количество шлифов зависит от соотношения толщины одного шлифа (4-5 мм) и толщины заготовки.
22. Поверхности макрошлифов должны быть протравлены 10%-ным раствором азотной кислоты и через сутки осмотрены для выявления возможных трещин. Осмотр проводится невооруженным глазом и через оптический прибор с 50-кратным увеличением.
23. Возможны следующие три варианта результатов осмотра:
1) трещин на макрошлифах не обнаружено, испытание считается давшим удовлетворительные результаты и дальнейшее исследование пробы не проводится;
2) на макрошлифах обнаружены трещины длиной более 1 мм независимо от их числа или трещины длиной менее 1 мм, если их количество, отнесенное к суммарной протравленной поверхности шлифа, превышает две трещины на 100 см². В этом случае результаты испытаний считаются неудовлетворительными;
3) на макрошлифах обнаружены трещины длиной менее 1 мм при их общем количестве, отнесенном к суммарной протравленной поверхности шлифов, не превышающем двух трещин на 100 см. В этом случае должно быть выполнено дополнительное испытание на растяжение трех круглых 5-кратных образцов диаметром 6 или 10 мм. Образцы должны быть изготовлены из металла шва поперечных макрошлифов из того слоя шва по толщине, который наиболее поражен трещинами. Такие образцы следует изготавливать не ранее чем через 30 дней после окончания сварки пробы или перед испытанием подвергать кипячению в воде при температуре 100 ⁰С в течение 3 суток.
Результаты испытания считаются удовлетворительными, если средние для трех образцов значения предела текучести, временного сопротивления, относительного удлинения и относительного сужения соответствуют нормам, указанным в Приложении 262 к настоящим Правилам.
При неудовлетворительных результатах испытания разрывных образцов допускается проводить повторное испытание двух технологических проб (Приложение 1 к приложению 164 настоящих Правил), сваренных в одинаковых условиях.

Приложение 1
к приложению 164
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Стыковая технологическая проба

Приложение 2
к приложению 164
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Примерный график продолжительности охлаждения пробы
твердой углекислотой до необходимой температуры

Приложение 3
к приложению 164
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Схема вырезки заготовок для макрошлифов из стыкового
соединения пробы:

О - отход; 1, 3, 5 - заготовки для поперечных макрошлифов и круглых
разрывных образцов; 2, 4 - заготовки для продольных макрошлифов

Приложение 4
к приложению 164
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Схема макрошлифов, изготавливаемых из заготовок

Приложение 165
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Определение влияния на свариваемость защитных грунтов,
не удаляемых перед сваркой

1. Общие указания

1. Возможность допуска грунта устанавливается по результатам испытаний тавровых проб. Испытания стыковых проб могут быть потребованы Регистром судоходства при сомнении в однозначности результатов испытаний тавровых проб.
2. Заявка об испытании может быть подана как организацией-изготовителем грунта, так и организацией-потребителем.
3. Заявка на испытание грунта должна содержать следующие данные:
1) наименование изготовителя и марку грунта;
2) вид и структуру грунта;
3) область применения и способ сварки;
4) правила применения (обработка поверхности, толщина слоя).

2. Программа испытаний

4. Программу испытания составляет организация в соответствии с приведенными указаниями и согласовывает с Регистром судоходства.
5. Грунт испытывают на судостроительной стали наиболее высокой категории из тех, для которых его будут применять. Испытание проводится теми способами сварки, для которых будет использоваться грунт.
6. Испытание грунта проводится на пробах, указанных в Приложении к приложению 165 настоящих Правил. Длина пробы должна быть достаточной для изготовления всех требуемых образцов. Конструктивные элементы подготовки кромок на пробах (зазор, угол разделки, размер притупления) принимают в соответствии со стандартами. Грунтовку пластин, из которых собирают пробы, выполняют до сварки последних. Грунт наносят только на половину длины пробы, при этом со стыкуемых кромок перед сваркой его не удаляют.
7. Толщина слоя грунта на пробах должна быть на 20% больше толщины, указанной изготовителем для обычного применения, однако она не должна быть менее 20 мкм.
Лаборатория, производящая испытание, должна иметь приборы, позволяющие измерять толщину слоя грунта с требуемой точностью.
8. Пробы, указанные в Приложении к приложению 165 настоящих Правил, сваривают на обычных режимах, принятых для данного типа сварочных материалов. Тавровую пробу при ручной сварке в нижнем положении следует сваривать так, чтобы шов формировался возможно меньшего катета. Тавровая проба при сварке в среде СО в вертикальном положении сваривается снизу вверх.
Пробы при сварке под флюсом могут быть выполнены автоматической или полуавтоматической сваркой.
9. Стыковая проба без разделки при ручной сварке требуется в том случае, когда применяются электроды для глубокого провара.
10. Стыковая проба без разделки при сварке под флюсом и при сварке в среде СО требуется, если используется способ односторонней сварки с обратным формированием шва.

3. Отбор образцов от проб

§1. Стыковые пробы

11. Каждая стыковая проба перед разрезкой на образцы подлежит радиографическому контролю. Результаты контроля должны подтверждать, что качество швов, сваренных по грунту, удовлетворяет требованиям 8.3 настоящей части Правил.
12. Из загрунтованных и незагрунтованных частей каждой стыковой пробы изготавливают по одному комплекту испытательных образцов. В каждый комплект должны входить: два плоских образца на растяжение; два образца на изгиб (один из них изгибают так, чтобы в зоне растяжения находилась вершина шва, другой - так, чтобы в зоне растяжения находился его корень); три образца на ударный изгиб с надрезом по центру шва (из пробы толщиной более 10 мм); три образца на ударный изгиб с надрезом по линии сплавления (из пробы толщиной более 10 мм); один поперечный макрошлиф.

§2. Тавровые пробы

13. Из загрунтованной и незагрунтованной частей каждой тавровой пробы изготовляют по комплекту испытательных образцов. В каждый комплект должны входить образец на излом первого шва, образец на излом второго шва и макрошлиф.

4. Испытательные образцы

14. Плоские разрывные образцы изготавливают в соответствии с пунктом 1768 настоящих Правил.
15. Образцы на изгиб изготовляют и испытывают согласно главы 137 настоящих Правил.
16. Образцы на ударный изгиб (ударную вязкость) изготавливают в соответствии с пунктом 1766 настоящих Правил. Температура испытания образцов на ударный изгиб (ударную вязкость) с надрезом по центру шва должна соответствовать данным, указанным в приложении 263 к настоящим Правилам. Образцы с надрезом по линии сплавления испытывают при температуре 20 ⁰С.
17. Поперечный макрошлиф должен иметь толщину (измеряемую вдоль шва) около 20 мм и ширину по меньшей мере по 5 мм в сторону от шва. Макрошлиф осматривают на наличие провара и пористости.
18. Тавровый образец на излом должен иметь размер вдоль шва 35 мм и более. Для излома тавровых образцов один из швов на образце срезают. Сломанный шов проверяют на наличие пористости в изломе и на вид излома.

5. Оценка результатов испытаний

19. Результаты испытаний образцов, взятых из загрунтованной и незагрунтованной частей стыковой пробы, на растяжение, изгиб и ударный изгиб (ударную вязкость) должны удовлетворять требованиям, указанным в приложении 263 к настоящим Правилам.
20. Макрошлифы сварных соединений, взятые из загрунтованной и незагрунтованной частей пробы, должны подтверждать одинаковое состояние шва. На них не должно быть трещин, пор недопустимых размеров, шлаковых включений, непроваров, несплавлений и других дефектов. Особое внимание следует обратить на полное проплавление тавровых швов в корне.
21. По виду поверхности излома тавровых образцов оценивают склонность к пористости угловых швов при сварке по грунту. Наличие пористости в изломе швов и вид излома оценивают отдельно для первого и второго швов. Сплошная пористость в корне шва является признаком непригодности грунта для тавровых и угловых соединений при данном способе сварки. Отдельные небольшие поры не являются браковочным признаком.

Приложение
к приложению 165
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Виды проб для испытания грунтов

сварка	Размеры проб	Толщина материала, мм	Разделка кромок	Положение сварки	Количество проб	Условия сварки
ручная	Стыковая проба Грунт на половине длины пробы	6-8	Без разделки (смотреть 9)	Н	1	Для сварки должны применяться электроды диаметром 4 мм. Корень шва с обратной стороны заваривается после подрубки
		12-15	V	Н	1
				В	1
	Тавровая проба Однопроходный шов	6-8	Без разделки	Н	1	Для сварки должны применяться электроды диаметром 4 мм.
				В	1	Для сварки должны применяться электроды диаметром 4 мм. Направление сварки – сверху вниз
Автомати- ческая или полу- автомати- ческая под флюсом	Стыковая проба, анологичная пробе при ручной сварке	14-15	Без разделки (смотреть 9)	Н	1	-
		18-20	V	Н	1	Сварка проб проводится за два прохода, по одному с каждой стороны
	Тавровая проба, анологичная пробе при ручной сварке	18-20	Без разделки	Н	1	Каждый шов должен быть сварен за один проход, катет 5-6 мм
Сварка в среде СО2 (полуавто- матическая)	Стыковая проба, анологичная пробе при ручной сварке	6-8	Без разделки (смотреть 9)	Н	1	-
		14-16	V	Н	1	Сварка проб проводится за два прохода, по одному с каждой стороны
				В	1
	Тавровая проба, анологичная пробе при ручной сварке		Без разделки	Н В	1 1	Каждый шов должен быть сварен за один проход, катет 5-6 мм.
Примечание. Н – нижнее положение сварки; В – вертикальное положение сварки.

Приложение 166
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Метод определения содержания диффузионно-подвижного водорода
в наплавленном металле

1. Общие положения

1. Метод определения содержания водорода основан на его свободной диффузии из наплавленного металла в вакууме.
2. В настоящем документе приняты следующие определения:
1) диффузионно-подвижный водород - часть растворенного в твердом металле водорода, которая путем свободной диффузии при комнатной температуре удаляется из металла сварного шва;
2) Остаточный водород - часть растворенного в твердом металле водорода, которая может быть удалена из металла шва путем нагрева до температуры 600-6500 С или плавления металла шва в вакууме;
3) Общий водород - это сумма диффузионного и остаточного водорода.
3. Содержание диффузионно-подвижного водорода в наплавленном металле определяется для следующих целей:
1) установления норм содержания водорода для конкретной марки электродов;
2) контроля отдельных партий электродов в состоянии поставки и перед запуском в производство;
3) дополнительного контроля качества электродов в соответствии с требованиями заказчика.
4. Показателем содержания диффузионно-подвижного водорода в наплавленном металле является его объем, выделяющийся из образца при испытании в течение 5 суток и отнесенный к 100 г наплавленного металла.
5. Если требуется определить общее содержание водорода (VОбЩ = Vдиф + V0CT), то при этом остаточный водород может быть выделен нагревом или плавлением в вакууме того же образца, на котором определено содержание диффузионно-подвижного водорода согласно настоящему документу (пункт 9 настоящего Приложения).
6. На применение данного метода определения содержания диффузионного водорода указывается в стандартах или технических условиях на продукцию, устанавливающих технические требования при ее изготовлении и использовании по назначению.

2. Основные требования

7. Испытанию подвергаются электроды с диаметром стержня от 3 до 5 мм при получении наплавленного металла около 100%, по отношению к массе стержня электродов. При наличии железного порошка в покрытии и, следовательно, получении наплавленного металла более 100% по отношению к массе стержня его диаметр может быть другим с учетом количества наплавленного металла. Например, электрод с порошком в покрытии дающий 130% наплавленного металла с диаметром стержня 3,5 мм примерно эквивалентен электроду с диаметром стержня 4 мм.
8. Испытываемые электроды перед сваркой должны просушиваться в соответствии с техническими условиями организации-изготовителя. Если отсутствуют указания изготовителя по режимам просушки, то ее условия устанавливаются контролирующей организацией в зависимости от типа покрытия.
9. В качестве материала пластин, на которые производится наплавка при испытании, должна применяться малоуглеродистая сталь, содержащая углерода не более 0,20, кремния - 0,30, серы - 0,05%.
Если необходимо определить общее содержание водорода, пластины перед сваркой должны быть дегазированы в условиях, равнозначных условиям горячей вакуум-экстракции.
10. Образец для определения содержания водорода представляет собой пластину с наплавленным валиком. Валик получается при расплавлении приблизительно 150 мм длины электрода. Скорость наплавки должна устанавливаться из условия расплавления от 1,2 до 1,3 см длины электрода при наплавке 1 см длины валика. Валик наплавляется на стальную шлифованную пластину, собранную вместе с выводными планками. Размеры пластины даны в Приложении 1 к приложению 166 настоящих Правил.
11. Приспособление для изготовления сварных образцов должно быть изготовлено из меди марок МО-МЗ. Перед наплавкой температура приспособления должна быть 20±5С. Конструкция приспособления показана в Приложении 2 к приложению 166 настоящих Правил.
12. Сила сварочного тока при наплавке должна соответствовать паспортным данным организации-изготовителя электродов, она должна приниматься средней из рекомендуемого диапазона токов для испытываемого электрода с выбранным диаметром стержня. Отклонения силы сварочного тока не должны превышать ± 5 А.

3. Обработка заготовки перед наплавкой

13. Пластина и выводные планки до наплавки должны быть совместно отшлифованы и замаркированы.
14. Пластина размером 100x25x8 мм поле шлифовки спиливается по острым кромкам.
15. Пластину и выводные планки после механической обработки и опиловки следует промыть в толуоле или бензоле, затем в ацетоне и этиловом спирте для удаления грязи, масла и влаги.
16. Пластина до наплавки валика взвешивается с точностью до 0,01 г.
17. Пластина и выводные планки до изготовления из них сварных образцов должны храниться в эксикаторе с силикогелем.

4. Изготовление образца

18. Для испытания электродов одной марки (партии) должны быть проведены четыре параллельных опыта. Наплавка на каждый образец выполняется новым электродом.
19. На каждую заготовку (состоящую из центральной пластины и прикрепленных к ней выводных планок), закрепленную в приспособлении, вдоль продольной оси пластины наплавляется одиночный валик. Поперечные колебания электрода, а также обрыв дуги во время наплавки валика не допускаются. При наличии наружных дефектов в наплавленном валике заготовки бракуются. Режим наплавки должен соответствовать указаниям пунктов 11 и 12 настоящего Приложения. Длина наплавленного валика должна быть 125-130 мм; начинать и заканчивать наплавку необходимо на выводных планках.
20. При наплавке каждого образца должны фиксироваться внешние условия: температура воздуха (0С) и его абсолютная влажность (г воды /1 м3 воздуха).

5. Обработка образцов после наплавки

21. После окончания наплавки образец должен быть вынут из приспособления, в котором производилась наплавка, и погружен в сосуд с ледяной водой (температура которой равна температуре таяния льда). Объем воды 8 - 10 л.
22. Выводные планки отламываются от охлаждаемого образца с наплавленным валиком в тисках ударом молотка. Выводные планки при анализе не используются.
Образец удерживается в тисках для зачистки поверхности сварного шва и очистки образца со всех сторон от шлака и брызг наплавленного металла. Очистка образцов производится металлической щеткой, периодически смачиваемой в ледяной воде. Брызги наплавленного металла удаляются зубилом.
23. После зачистки образец берется щипцами и по 10 с промывается последовательно в ваннах с этиловым спиртом, ацетоном и этиловым эфиром. После промывки образец протирается бязью.
24. Промытый образец сразу же необходимо просушить в потоке горячего воздуха от остатков растворителей, придерживая его щипцами на расстоянии примерно 15 мм над открытыми спиралями электроплитки мощностью около 1 кВт.
Изломы сварного шва осушаются с каждой стороны образца в течение 10 с, поверхности шва и обратная сторона образца - в течение 5 с.
25. Последовательность выполнения операций и время выдержки (в с):
Удаление заготовки из приспособления 10
Охлаждение заготовки в ледяной воде 10
Разламывание заготовки и очистка образца 60
Промывка образца 30
Просушка образца 30
Установка образца в колбу 5
Общее время на подготовку образца 145
Откачка воздуха из колбы до
(вакуума 2,7 - 4,0 Па [(2-3) х10-2 мм рт. ст. ] 60 -70
Все операции от окончания сварки до начала анализа занимают 6 мин.

6. Устройство прибора для определения содержания
диффузионного водорода

26. Измерительный прибор должен быть изготовлен из молибденового стекла (Приложение 3 к приложению 166 настоящих Правил). Рекомендуемая толщина стенок прибора около 2 мм.
27. Объем измерительной колбы и трубок от крана 2 до капилляров манометра тарируется дистиллированной водой с точностью до 0,10 см³ и должен быть 150-160 см³.
28. В приборе допускается применять только вакуумные краны.
29. Соединения под вакуумом следует уплотнять только смазкой Рамзая. При необходимости смазку можно удалить с помощью бензола.
30. Глубину вакуума следует измерять вакуумметрической термопарной лампой прибора "Вакуумметр ионизационный термопарный".
31. Манометр прибора необходимо заполнить 2-3 см3 вакууммированного масла дибутилфталата. Манометр должен иметь шкалу с ценой деления 1 мм, длина шкалы - 400-450 мм.
32. Разрежение в приборе следует осуществлять форвакуумным насосом с подачей 50 л/мин.
33. Должно быть обеспечено полное отсутствие ртути в системе прибора.

7. Правила эксплуатации и хранения прибора

34. Прибор приводится в рабочее со стояние следующим образом:
1) внутренние поверхности прибора и капилляров манометра тщательно осушиваются этиловым спиртом;
2) манометр заполняется вакууммированным дибутилфталатом;
3) все вакуумно-плотные соединения смазываются свежей смазкой Рамзая;
4) создается вакуум до 0,8-1,0 Па [(6-8)х10-3 мм рт. ст.] при открытых кранах 2, 3 и 4 и закрытом 1 (Приложение 3 к приложению 166 настоящих Правил);
5) закрываются последовательно краны 2 и 3, и прибор оставляют под вакуумом на 5 сутки.
35. По истечении 5 суток прибор проверяется на вакуумную плотность:
1) устанавливается вакуум 0,8-1,0 Па [(6-8)х10-3 мм рт. ст.] (кран 2 открыт, 1 и 3-закрыты, 4-открыт);
2) кран 2 закрывается и открывается 3 (кран 1 закрыт, 4 - открыт) и проверяется вакуумметром давление в приборе.
Прибор считается вакуумно-плотным и готовым к работе, если давление в нем после выдержки в течение 5 суток не более 13 Па [lx10-1 мм рт. ст.].
36. Приведенный в рабочее состояние прибор должен содержаться под вакуумом (краны 1, 2, 3- закрыты, 4 - открыт).
37. Перед каждым анализом прибор должен проверяться по времени вакууммирования от атмосферного давления до давления 2,7 Па [2х10-2 мм рт. ст.].
Для этого в прибор впускается воздух (краны 1, 3, 4 открыты, 2 - закрыт) и производится откачка с определением секундомером времени от момента открывания крана 2 до установления вакуума 2,7 Па [2х10-2 мм рт. ст. 1] (краны 2, 3, 4 открыты, 1 - закрыт).
Время достижения вакуума около 2,7 Па [2х10-2 мм рт. ст.] не должно превышать 60 с.
38. После приведения прибора в рабочее состояние измеряется холостая поправка. Ее определение следует проводить после профилактической промывки шлифованных частей от смазки Рамзая и во всех случаях выхода прибора из нормального режима работы (поломки манометра, колб, неправильная очередность работы с кранами).
39. Для определения холостой поправки прибор выдерживается под вакуумом 5 суток с помещенным в него балластом из стекла объемом 20 - 25см3, имитирующим образец.
Балласт после изготовления необходимо тщательно обработать в соответствии с подпунктом 1) пункта 34 и вакууммировать в приборе в течение 5 часов при разрежении 0,8-1,0 Па [(6-8) х10-3 мм рт. ст.] в следующей последовательности:
1) установить вакуум 0,8-1,0 Па [(6-8)х10~3 мм рт. ст.] (краны 2 ж 4 открыты, 1 и 3- закрыты);
2) открыть кран 3 (краны 2, 4 открыты, 1 - закрыт, форвакуумный насос работает непрерывно);
3) измерить холостую поправку прибора;
4) по истечении 5 ч работы насоса одновременно закрыть краны 3 и 4, отключить насос и выдержать прибор под вакуумом 5 суток (краны 1, 2, 3 и 4 закрыты);
5) после выдержки прибора в течение 5 суток под вакуумом измеряется разность уровней манометра и записывается значение холостой поправки (hх.п.,см).
40. При помещении образца в прибор необходимо произвести следующее:
1) пустить в прибор воздух при открытых кранах 1, 3, 4 и закрытом 2;
2) отделить и наклонить горизонтально нижнюю часть колбы, ввести в нее образец, после чего поставить ее на место, тщательно притерев;
3) вакууммировать прибор с образцом при открытых кранах 4, 2 и 3 и закрытом 1.
41.Вакууммирование после помещения образца в прибор произвести до давления 2,7 Па [2х10-2 мм рт. ст.] не более чем за 60 с.
42. По достижении разряжения 2,7 Па [2х10-2 мм рт. ст.] закрыть одновременно краны 3 и 4, затем кран 2 и выключить вакуумный насос. Такое положение кранов следует сохранять на все время анализа образца.
43. Через 5 суток образец извлекается из прибора следующим образом: открывается кран 4, затем 3 и 1 (кран 2 остается закрытым), нижняя часть колбы с образцом отделяется, наклоняется горизонтально, и легкими покачиваниями образец удаляется из колбы.
44. Готовый к работе прибор должен содержаться под вакуумом 13 Па [1х10-1 мм рт. ст.] (открыт кран 4, закрыты 7, 2 и 3).
45. При подготовке прибора к работе после длительного (2-3 месяца) бездействия следует выполнить операции, перечисленные в пунктах 34-39 настоящего Приложения.
46. Число колб в установке для определения диффузионно-подвижного водорода должно быть кратно 4, но не более 8.

8. Методика расчета содержания водорода

47. Каждый образец с наплавленным валиком согласно пунктам 40, 41 и 42 настоящего приложения должен быть помещен в отдельный прибор для анализа (Приложение 3 к приложению 166 настоящих Правил) не позднее чем через 5 с после осушки.
48. Образцы следует выдерживать в приборе в течение 5 суток* при комнатной температуре.
* При термостатировании колб прибора с образцами в масляном термостате с температурой масла 45±20С время выдержки можно сократить до 2 суток.
49. По истечении указанного в пункте 48 времени выдержки образца в приборе должна быть записана разность уровней жидкости в манометре (А/г) с точностью до 0,5 мм масляного столба. После этого образец извлекается из прибора.
50. В момент снятия показаний манометра должна быть записана температура воздуха помещения в районе измерительных приборов t комн.), которая должна измеряться термометром с погрешностью не более ± 0,50С.
51. Образец, извлеченный из прибора, должен быть взвешен с точностью до 0,01 г.
52. По разности масс образца Робр и пластины Рп до наплавки следует подсчитать массу наплавленного металла:
Рн.м = Робр - Рп.
53. Объем образца после сварки должен быть определен по формуле:
Vобр = Робр / 7,85,где Робр масса образца после сварки, г; 7,85 - плотность малоуглеродистой стали, г/см³.
54. Объем выделившегося водорода (в см³), приведенный к 20⁰С и 1013 кПа [760 мм рт. ст.], должен быть подсчитан по формуле:

Vн₂ = [298 ?10-3/ 273 + tкомн.] (Vк- Vобр) х (Vк- Vобр)(/\h + /\hх.п.), (1)

где [298 10-3/ 273 + tкомн.] - коэффициент, учитывающий приведение газа к 200С и 1013 кПа [760 мм рт. ст.] (при плотности масла в манометре 1,045 г/см³ и плотности ртути 13,55 г/см³), см-1;
tкомн - температура воздуха в помещении в момент снятия показаний манометра, ⁰С;
Vк - объем колбы, см³;
Vобр - объем образца см³;
/\h -разность уровней жидкости в манометре, см;
/\hх.п - холостая поправка прибора, определяемая для каждого конкретного прибора согласно пункта 39 и остающаяся неизменной для всех определений, см.
55. Объем выделившегося водорода [VH2] в см³ должен быть отнесен к 100 г наплавленного металла:

[VH2] = VH2 100/ Рн.м (2)

9. Обработка результатов анализа

56. Полученные результаты необходимо оформить в виде протокола испытаний.
Сравнение результатов испытаний электродов следует производить при наличии протокола для оценки влияния условий их проведения.
57. За окончательный показатель содержания диффузионно-подвижного водорода для электродов одной марки (партии) принимается среднее арифметическое значение четырех определений.

10. Погрешность измерений

58. Разность уровней жидкости в манометре должна измеряться с погрешностью не более ± 0,5 мм, при этом погрешность определения содержания диффузионно-подвижного водорода должна составлять не более ±1,5%
59. При расчетах объема диффузионно-подвижного водорода должна быть учтена холостая поправка прибора за время проведения анализа (5 суток). Холостая поправка (/\hх.п) является отрицательной по отношению к разности уровней жидкости в манометре (/\h), выражается в сантиметрах и при расчетах по формуле (1), прибавляется к /\h.

Приложение 1
к приложению 166
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

1 — выводная планка, 2 — пластина.

Приложение 2
к приложению 166
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 3
к приложению 166
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Прибор для определения содержания
диффузионно-подвижного водорода

Приложение 167
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 168
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 169
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 170
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 171
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 172
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Полуфабрикат	Тип образца	Размера образца, мм
Поковки, отливки, сортовой Листовой, полосовой, профильный прокат Трубы	Смотреть рисунок 80 настоящих Правил Смотреть рисунок 80, 82 настоящих Правил Смотреть рисунок 81 настоящих Правил Смотреть рисунок 83 и 84 настоящих Правил	Пропорциональные цилиндрические образцы d0 = 14 ± 0,2; L0 = 70; Lс =8 5; r = 10; r = 20 имеющих А5 < 10%, и чугуна с шаровидным графитом Для прутков и изделий малых размеров по согласованию с Регистром судоходства может быть допущен образец с расчетной длиной L0 =5,65 с другими размерами, при этом L0 = Lс + d0 Плоские пропорциональные образцы а0 = толщина проката; b0= 25; L0 =5,65, Lс = L0 + 2 ; или плоские непропорциональные образцы а0 = толщина проката; b0= 25; L0 = 200, Lс = 225, г = 25. При толщине проката более 30 мм допускается использовать образцы согласно рисунка 80 с d0= 14 мм, причем ось образца должна находиться на расстоянии ә толщины проката от поверхности. а0 =t; L0 =5,65, Lс = L0 + D а0 =t; b0= 12; L0 =5,65, Lс = L0 + 2 b0

Приложение 173
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 174
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 175
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Параметр	Номинальный размер	Допускаемое отклонение
Длина L, мм Ширина b, мм Высота а, мм Высота h образца в месте надреза, мм Радиус r закругления основания надреза, мм Расстояние L/2 от плоскости симметрии надреза до конца образца, мм Угол между плоскостью симметрии надреза и осью образца, град	55 10 10 8 1 27,5 90	± 0,60 ± 0,10 ± 0,10 ± 0,10 ± 0,10 ± 0,40 ± 2

Приложение 176
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 177
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 178
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Параметр	Номинальный размер	Допускаемое отклонение
Длина L, мм Ширина b, мм Высота а, мм Угол V–образного надреза образца, град Высота h образца в месте надреза, мм Радиус r закругления основания надреза, мм Расстояние L/2 от плоскости симметрии надреза до конца образца, мм Угол Ө между плоскостью симметрии надреза и осью образца, град	55 10 10 7,5 5,0 45 8 0,25 27,5 90	± 0,60 ± 0,10 ± 0,10 ± 0,10 ± 0,06 ± 2 ± 0,06 ± 0,025 ± 0,40 ± 2

Приложение 179
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Параметр	Номинальный размер	Допускаемое отклонение
Длина L, мм Ширина b, мм Высота а, мм Высота h образца в месте надреза, мм Радиус r закругления основания надреза, мм Расстояние L/2 от плоскости симметрии надреза до конца образца до конца образца, мм Угол между плоскостью симметрии Надреза и осью образца, град	55 10 10 5 1 27,5 90	± 0,60 ± 0,11 ± 0,11 ± 0,09 ± 0,07 ± 0,42 ± 2

Приложение 180
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Размеры образца, мм	Среднее значение работы удара для трех образцов
10х10х55 10х7,5х55 10х5х55	Е 5/6 Е 2/3Е
Примечание: Е – требуемое минимальное значение работы удара, Дж.

Приложение 181
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

D — диаметр оправки

Приложение 182
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Материал	Длина образца	Угол конусности
Сталь Медь, алюминий и их сплавы	<2d 1,5d, но не менее 50 мм 2d - 3d	300 450, 600 или 1200 450

Приложение 183
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 184
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 185
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Параметр	Приложение 184	Приложение 185
l1, не менее l 2 l 3 l 0 b1 b2 t r	150 115± 5 60± 0,5 50 ±0,5 20 ±0,5 10 ±0,5 от 1 до 10 60	250 170±5 - 50 ±1 25±0,5 - от 1 до 6 -

Приложение 186
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 187
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

l1, l2	l3, мм	b1, мм	b2, мм	r, мм	t, мм
Не регламентируется	80	20	10 ± 0,5	160	10

Приложение 188
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

1 — зажим; 2 — образец; 3 — эксцентриковый привод;
4 — устройство для бокового перемещения петли образца

Приложение 189
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

1 — образец; 2 — цилиндрическая камера; 3 — основание с отверстием
30 мм; 4 и 8 — барашковые гайки; 5 и 7 — пальцы с резьбой
для прижатия камеры баращковыми гайками; 6 — крышка.

Приложение 190
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

1— нижняя часть с притоком воздуха;
2 — верхняя часть для зажима;
3 — образец

Приложение 191
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

1 — установочный винт; 2 — образец

Приложение 192
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Угол входа, Градусы	Угол наблюдения, градусы
	6	11	28	57
5 30 45	180 140 85	175 135 85	72 70 48	14 12 9,4

Приложение 193
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Химический состав и механические свойства
судостроительной стали нормальной прочности

Категория				А	В	D	Е
Раскисление				Спокойная или полуспо- койная	Спокойная или полуспо- койная	Спокойная	Спокойная, мелкозер- нистая, обработан- ная алюминием
Состояние поставки				согласно приложению 196 к настоящим Правилам
Химический состав проба (ковшо- вая), %	Сmax Mnmin Simax Pmax Smax Almin			0,21 2,5 x С 0,50 0,40 0,40 -	0,21 0,80 0,35 0,040 0,040 -	0,21 0,60 0,35 0,040 0,040 0,015	0,18 0,70 0,35 0,040 0,040 0,015
Механи- ческие свойства при растяжении	Временное сопротивление Rm, МПа			400 – 520
	Предел текучести, Rm, МПа, min			235
	Относительное удлинение, А5, %, min			22
Испытание на ударный изгиб	Температура испытания, 0С			+ 20	0	- 20	- 40
	Толщина проката, мм	10 и более	Работа удара, КV, Дж, не менее	-	27
		7,5-9,5		-	24
		5,0–7,0		-	19
Примечания: 1. Для профильной стали категории А при толщине до 12,5 мм включительно может применяться кипящая сталь. 2. Для профильной стали категории А содержание углерода допускается до 0,23%. 3. Для профильной стали категории А всех толщин по согласованию с Регистром судоходства верхний предел временного сопротивления может быть повышен. 4. Предполагается, что сталь категории А обеспечивает работу удара (КV) 27 Дж при 200С. 5. По согласованию с Регистром судоходства содержание марганца стали категории В, подвергаемой испытанию на ударный изгиб, может быть снижено до 0,60%. 6. Сталь категории D толщиной более 25 мм должна быть спокойной, мелкозернистой и содержать Al > 0,015%. 7. При испытаниях на растяжение стандартных образцов полной толщины с расчетной длиной 200 мм минимальное относительное удлинение должно соответствовать следующим значениям: Толщина T<5 5<t<10 10<t<15 15<t<20 20<t<25 25<t<30 30<t<40 40<t<50 Относительное удлинение 14 16 17 18 19 20 21 22

Приложение 194
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Химический состав и механические свойства судостроительной
стали повышенной прочности

Категория				А32	D32	Е32	А36	D36	Е36	А40	D40	Е40
Раскисление				Спокойная
Состояние поставки				согласно приложению 196 к настоящим Правилам
Хими- ческий состав проба (ковшов я), %	Сmax Mn Simax Pmax Smax Cu max Cr max Ni max Mo max Almin Nb V Ti max						0,18 0,90-1,60 0,50 0,035 0,035 0,35 0,20 0,40 0,08 0,015 0,02-0,05 0,05-0,10 0,02
Механи- ческие свойства при растя- жении	Временное сопротивление Rm, МПа			440….590			490….620			510….650
	Предел текучести, Rm, МПа, min			315			355			390
	Относительное удлинение, А5,%, min			22			21			20
Испыта- ние на ударный изгиб	Температура испытания, 0С			0	- 20	- 40	0	- 20	- 40	0	- 20	- 40
	Толщина проката, мм	10 и более	Работа удара, КV, Дж, не менее	31			34			41
		7,5 -9,5		26			28			34
		5,0–7,0		22			24			29
Примечания: 1. При толщине 12,5 мм и менее содержание марганца может быть уменьшено до 0,70 %. 2. Если сталь подвергается термотехнической обработке, Регистром судоходства могут быть допущены или потребованы изменения химического состава. 3. При испытаниях на растяжение стандартных образцов полной толщины минимальное относительное удлинение должно отвечать следующим значениям, % Категория стали t<5 5<t<10 10<t< 15 15< t<20 20<t< 25 25 <t<30 30< t<40 40<t?50 А32, D32,Е32 14 13 12 16 15 14 17 16 15 18 17 16 19 18 17 20 19 18 21 20 19 22 21 20 А36, D36, Е36 А40, D40, Е40

Приложение 195
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Состояние поставки стали нормальной прочности

категория	Толщина, мм	Состояние поставки
А В D D Е	Все Все 35 35 Все	Не регламентируется (любое) То же « Нормализация (N), прокатка с контролируемой температурой (CR), термомеханическая обработка (ТМСР) N или ТМСР
Примечание. По специальному согласованию с Регистром судоходства профильная сталь категории D может поставляться горячекатаной при условии удовлетворительных результатов испытаний на ударный изгиб. При тех же условиях профильная сталь категории Е может поставляться горячекатаной или после CR.

Приложение 196
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Состояние поставки стали повышенной прочности

Категории	Измельчающие зерно элементы	Толщина, мм	Состояние поставки
А32, А36, А40	Nb, V	t < 12,5 t> 12,5	He регламентируется (любое) N, CR или ТМСР
А32, А36, А40	А1 или Al+Ti	t < 20 20<t<35 t > 35	He регламентируется (любое) Не регламентируется (любое), горячекатанная по согласованию с Регистром судоходства N, CR или ТМСР
D32, D36, D40	Nb, V	t< 12,5 t> 12,5	Не регламентируется (любое) N, CR или ТМСР
D32, D36, D40	А1 или Al+Ti	t<20 20 < t < 35 t > 35	Не регламентируется (любое) Не регламентируется (любое), горячекатанная по согласованию с Регистром судоходства N, CR или ТМСР
Е32, Е36, Е40	Любые	Bсe	N, ТМСР или по усмотрению изготовителя — закалка и отпуск (QT)
Примечания: 1) объем испытаний на ударный изгиб устанавливается согласно пункта 1331 настоящих Правил. 2) по согласованию с Регистром судоходства профильная сталь категорий А32, А36, А40, D32, D36, D40 может поставляться в горячекатанном состоянии при условии удовлетворительных результатов испытаний на ударный изгиб, при тех же условиях профильная сталь категории Е32, Е36, Е40 может поставляться горячекатаной или после CR. Объем испытаний на ударный изгиб устанавливается согласно пункта 1329 настоящих Правил.

Приложение 197
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Лист и полоса

Приложение 198
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Уголок

Приложение 199
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Швеллер и тавр

Приложение 200
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Полособульб

Приложение 201
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Пруток прямоугольного сечения

Приложение 202
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Пруток круглого сечения

Приложение 203
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Толщина, мм	Предельные отклонения, мм
5 < t < 8	-0,4
8 < t < 15	-0,5
15 < t < 25	-0,6
25 < t < 40	-0,8
40 < t	-1,0
Примечания: 1. Предельные минусовые отклонения при толщине менее 5 мм должны соответствовать стандартам. 2. Замеры толщины следует производить на расстоянии не менее 25 мм от кромки листа.

Приложение 204
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Нижний предел текучести в зависимости от расчетной температуры

Марка стали	Rm, МПа	Расчетная температура, 0С
		20	100	200	250	300	350		400	450
		Нижний предел текучести, МПа;
Углеродистая сталь 10	330	195	186	177	162	147	127	108		78
Углеродистые стали 12К и 15К	350	205	196	181	167	142	118	98		78
Углеродистая сталь СтЗ	370	205	196	186	177	157	—	—		—
Углеродистые стали 16К, 20 и 20К	400	235	226	206	186	157	137	118		98
Углеродистая сталь 18К	430	255	245	226	206	177	157	137		118
Легированная сталь 15ХМ	440	225	226	221	216	216	206	196		191
Легированная сталь 12Х1МФ	440	255	255	250	245	235	226	216		206
Легированные стали 16ГС и 09Г2С	450	265	255	235	226	196	177	157		123
Легированная сталь с повышенным содержанием марганца 22ГК	530	335	324	304	284	275	255	245		235

Приложение 205
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Предел длительной прочности в зависимости от расчетной
температуры

Марка стали	Rm, МПа	RеН, МПа	Расчетная температура, 0С
			370	380	390	400	410	420	430	440	450	460	470	480	490	500	510	520	530
			Предел длительной прочности, МПа
Углеродистые стали 10, 12К и15К	330-350	195-205	186	157	137	118	103	88	74	64	59	-	-	-	-	-	-	-	-
Углеродистые стали 16К,18К,20 и 20К	400-430	235-255	216	186	162	142	127	108	98	83	69	-	-	-	-	-	-	-	-
Легированная сталь 15ХМ	440	225	-	-	-	-	-	-	-	-	265	245	226	196	157	137	118	103	88
Легированная сталь 12Х1МФ	440	255	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	196	186	177	167	152	137
Легированные стали 16ГС и 09Г2С	450	265	255	216	186	167	147	127	113	98	88	78	69	-	-	-	-	-	-
Легированная сталь с повышенным содержанием марганца 22ГК	530	335	245	226	206	186	167	157	137	118	103	93	83	74	69	59	49	34	25

Приложение 206
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Химический состав катаной стали

Категория	Содержание элементов, %
	С макс.	Si	Mn	P	S	Al общ 1 мин.
				Максимум
1	0,20	0,15-0,35	мин.0,40	0,040	0,040	-
22	0,24	0,15-0,55	Макс. 1,60	0,035	0,035	0,020
3	В соответствии со спецификацией
1 Алюминий частично может быть заменен другими измельчающими зерно элементами. 2 По согласованию с Регистром судоходства могут быть использованы дополнительные легирующие элементы.

Приложение 207
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Механические свойства материала готовой цепи

Категория	ReH, МПа, мин.	Rm, МПа	А5, %	Z, %	Испытание на ударный изгиб 1,2 KV
			минимум		Температура испытаний 0С	Работа удара, Дж, не менее
1 2 3	295 410	Макс. 490 490-690 мин. 690	25 22 17	40	0 0(-20)	27 60 (35)
1. Испытания материала цепей категории 2 на ударный изгиб могут не производиться, если цепь подвергается термической обработке. 2. По согласованию с Регистром судоходства испытания на ударный изгиб для цепи категории 3 могут производиться при температуре -20ҮС.

Приложение 208
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 209
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Термическая обработка готовых цепей и комплектующих деталей

Категория	Состояние поставки
1 21, 3	Не регламентируется (любое) Нормализация, нормализация и отпуск или закалка и отпуск
1По согласованию с Регистром судоходства цепь может поставляться без термической бработки при условии положительных результатов испытаний согласно пунктов с 3.5.37 по 3.5.40 настоящих Правил.

Приложение 210
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Механические свойства готовой цепи

Категория	Основной металл	Сварное соединение №
		Относительное удлинение	Испытание на ударный изгиб 2 KV
		А5, %, не менее	Температура, 0С	Работа удара, Дж, не менее
	Согласно требованиям таблицы 93	25	—	—
		18	0	27
		14	0 (-20)	50 (27)
Примечание: 1 Временное сопротивление и предел текучести принимаются согласно таблицы 93 настоящих Правил. Относительное сужение площади поперечного сечения не регламентируется. 2 По согласованию с Регистром судоходства испытания на ударный изгиб для цепи категории 3 могут проводиться при температуре -200С.

Приложение 211
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Испытательная нагрузка цепей без распорок

Категория	Испытательная нагрузка, кН
	Пробная	разрывная
1 2	0,185 d2 0,260 d2	0,370 d2 0,520 d2
Примечание: d — номинальный диаметр цепи, мм.

Приложение 212
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Испытательная нагрузка цепей с распорками

Калибр цепи, мм	Испытательная нагрузка, кН
	Категория 1		Категория 2		Категория 3
	пробная	разрывная	Пробная	разрывная	пробная	разрывная
11	36	51	51	72	72	102
12,5	46	66	66	92	92	132
14	58	82	82	116	116	165
16	76	107	107	150	150	216
17,5	89	127	127	179	179	256
19	105	150	150	211	211	301
20,5	123	175	175	244	244	349
22	140	200	200	280	280	401
24	167	237	237	332	332	476
26	194	278	278	389	389	556
28	225	321	321	449	449	642
30	257	368	368	514	514	735
32	291	417	417	583	583	833
34	328	468	468	655	655	937
36	366	523	523	732	732	1050
38	406	581	581	812	812	1160
40	448	640	640	896	896	1280
42	492	703	703	981	981	1400
44	538	769	769	1080	1080	1540
46	585	837	837	1170	1170	1680
48	635	908	908	1270	1270	1810
50	686	981	981	1370	1370	1960
52	739	1060	1060	1480	1480	2110
54	794	1140	1140	1590	1590	2270
56	851	1220	1220	1710	1710	2430
58	909	1290	1290	1810	1810	2600
60	969	1380	1380	1940	1940	2770
62	1030	1470	1470	2060	2060	2940
64	1100	1560	1560	2190	2190	3130
66	1160	1660	1660	2310	2310	3300
68	1230	1750	1750	2450	2450	3500
70	1290	1840	1840	2580	2580	3690
73	1390	1990	1990	2790	2790	3990
76	1500	2150	2150	3010	3010	4300
78	1580	2260	2260	3160	3160	4500
81	1690	2410	2410	3380	3380	4820
84	1800	2580	2580	3610	3610	5160
87	1920	2750	2750	3850	3850	5500
90	2050	2920	2920	4090	4090	5840
92	2130	3040	3040	4260	4260	6080
95	2260	3230	3230	4510	4510	6440
97	2340	3340	3340	4680	4680	6690
100	2470	3530	3530	4940	4940	7060
102	2560	3660	3660	5120	5120	7320
105	2700	3850	3850	5390	5390	7700
107	2790	3980	3980	5570	5570	7960
111	2970	4250	4250	5940	5940	8480
114	3110	4440	4440	6230	6230	8890
117	3260	4650	4650	6510	6510	9300
120	3400	4850	4850	6810	6810	9720
122	3500	5000	5000	7000	7000	9990
124	3600	5140	5140	7200	7200	10280
127	3750	5350	5350	7490	7490	10710
130	3900	5570	5570	7800	7800	11140
132	4000	5720	5720	8000	8000	11420
137	4260	6080	6080	8510	8510	12160
142	4520	6450	6450	9030	9030	12910
147	4790	6840	6840	9560	9560	13660
152	5050	7220	7220	10100	10100	14430
157	5320	7600	7600	10640	10640	15200
162	5590	7990	7990	11170	11170	15970

Приложение 213
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Допускаемые отклонения диаметра цепи

Номинальный диаметр звена (калибр цепи), мм	Допускаемые отклонения1, мм
До 40 включительно От 40 до 84 включительно От 84 до 122 включительно Более 122	- 1 -2 -3 -4
1 Положительные отклонения диаметра не должны превышать 5 % номинального диаметра.

Приложение 214
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Х = (А-а)12

Приложение 215
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Объем испытаний цепи

К а т е г о р и я	Способ изготовления	Термическая обработка	Число образцов от каждой четвертой смычки или 100 м цепи
			Испытание на разрыв	Испытание на растяжение		Испытание на ударный изгиб
				Основной металл	сварное соединение	основной металл	сварное соединение
1	Сварка	Не требуется	1	—	—	—	—
2	Сварка	Нормализация	1	1	11	3	31
		Не требуется	1
3	Сварка	Нормализация, закалка и отпуск	1	1	11	3	31
2	Литье или ковка	Нормализация	1	1	—	3	—
3	Литье или ковка	Нормализация, закалка и отпуск	1	1	—	3	—
Примечание: №Должно выполняться по требованию Регистра судоходства в соответствии с пунктом 1398 настоящих Правил.

Приложение 216
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Категория Клеймо
цели Регистра судоходства

Приложение 217
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Способ изготовления	Общая степень деформации
Из слитка или кованной заготовки	3:1, если L > D 1,5: 1, если L > D
Из проката	4:1, если L > D 2: 1, если L > D
Примечания: 1) L и D - длина и диаметр соответственно поковки или ее части. 2) степень деформации рассчитывается относительно средней площади поперечного сечения слитка. Предварительное обжатие слитка может быть также учтено. 3) степень деформации сортового проката, используемого взамен поковок, должна быть не менее 6:1.

Приложение 218
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Временное сопротив- ление Rm, МПа, не менее	Предел текучести R Н или Rр0,2, МПа, не менее	Относи- тельное удлине- ние А5 %, не менее	Относи- тельное сужение Z, %, не менее	Результаты испытаний на ударный изгиб			Твер- дость НВ
				Работа удара KV, Дж, не менее	Работа дара KU, Дж, не менее	Ударная вязкость KCU, Дж/см2, не менее
360 400 440 480 520 560 600 640 680 720 760	180 200 220 240 260 280 300 320 340 360 380	28/20 26/19 24/18 22/16 21/15 20/14 18/13 17/12 16/12 15/11 14/10	50/35 50/35 50/35 45/30 45/30 40/27 40/27 40/27 35/24 35/24 35/24	32/18 32/ 18 32/ 18 32/ 18 25/ 15 25/ 15 18/ 12 18/ 12 18/ 12 18/ 12 18/ 12	30/20 30/20 30/20 30/20 25/17 25/17 20/15 20/15 20/15 20/15 20/ 15	60/40 60/40 60/40 60/40 50/34 50/34 40/30 40/30 40/30 40/30 40/30	95—135 110—150 125—160 135—175 150—185 160—200 175—215 185—230 200—240 210—250 225—265

Приложение 219
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Временное сопротивление Rm, МПа, не менее	Предел текучести RеН или Rр0,2, МПа, не менее	Относительное удлинение А5, %, не менее	Относительное сужение Z, %, не менее	Результаты испытаний на ударный изгиб			Твер- дость НВ
				Работа удара KV, Дж, не менее	Работа удара KU, Дж, не менее	Ударная вязкость KCU, Дж/см2, не менее
600 650 700 750 800 850 900 950 1000 1050 1100	420 450 480 530 590 640 690 750 810 870 930	8/14 17/13 16/12 15/11 14/10 13/9 13/9 12/8 12/8 11/7 11/7	50/35 50/35 45/30 45/30 40/27 40/27 40/27 35/24 35/24 35/24 35/24	41/24 32/22 32/22 32/20 32/20 27/18 27/18 25/16 25/16 21/13 21/13	35/24 30/23 30/23 30/22 30/22 26/20 26/20 25/18 25/18 23/15 23/15	70/48 60/46 60/46 60/44 60/44 52/40 52/40 50/36 50/36 46/30 46/30	175-215 190-235 205-245 215-260 235-275 245-290 260-320 275-340 290-365 310-375 320-385

Приложение 220
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Механические свойства легированной стали

Диаметр или толщина пробы, мм	Временное сопротив- ление, Rm МПа	Предел текучести, RеН или Rр0,2, МПа	Относи- тельное удлинение А, %	Относи- тельное сужение Z, %	Результаты испытаний на ударный изгиб
					Работа удара, V, Дж	Работа удара, U, Дж	Ударная вязкость KCU, Дж/см2
		не менее
30	800-1100 1000-1300 1050-1350	600 680 780	10/8 8/6 8/6	35/25 35/25 35/25	22/16 18/14 18/14	24/18 20/15 20/15	48/36 40/30 40/30
60	650-950 800-1100 950-1250	450 550 680	11/9 10/8 8/6	40/27 35/24 35/24	32/16 22/16 18/14	24/18 24/18 20/15	48/36 48/36 40/30

Приложение 221
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 222
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 223
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 224
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 225
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 226
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 227
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 228
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 229
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Объем испытаний небольших поковок

Масса поковки, т, кг	Число поковок (партия) для первого комплекта Образцов при испытании на растяжение и ударный изгиб
т < 25 25 < т < 50 50 < т < 100 100 < т < 200 200 < т < 500 500 < т < 1000	200 100 50 25 10 5
Примечание: если число поковок превышает указанное в табл. на 50 % и более, следует образовать новую партию.

Приложение 230
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Временное сопротивле- ние, Rm, МПа, не менее	Предел текучести RеН или Rр0,2, МПа, не менее	Относитель- ное удлинение А %, не менее	Относитель- ное сужение Z, %, не менее	Результаты испытаний на ударный изгиб
				Работа удара, КV, Дж, не менее	Работа удара, КU, Дж, не менее	Ударная вязкость KCU, Дж/см2, не менее
400 440 480 520 560 600	200 220 240 260 300 320	25/28 22/26 20/24 18/22 15/20 13/18	40/45 30/45 27/40 25/40 20/35 20/35	25/32 20/28 18/25 15/20 12/18 10/18	25/30 22/27 20/25 17/22 15/20 12/17	50/60 44/54 40/50 34/44 30/40 24/34
Примечания: 1) указанные в знаменателе относительное удлинение, относительное сужение, работа удара и ударная вязкость устанавливаются для отливок деталей ответственного назначения (коленчатые валы, детали турбин, винты). Применение этих норм регламентируется соответствующими частями Правил; 2) полученное при испытании на растяжение временное сопротивление не должно превышать установленное минимальное более чем на 150 МПа, а для отливок, указанных в примечании 1, — на 120 МПа; 3) для промежуточных значений временного сопротивления минимальные значения предела текучести, относительного удлинения, относительного сужения, работы удара KV и KU ударной вязкости могут быть определены линейной интерполяцией.

Приложение 231
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Категория	Материал	Предельное содержание элементов, %
		С	Si	Мп	Сг	Ni	Mo	Си
1	Углеродистая сталь	согласно главе
2	Низколегированная сталь	0,22	0,5	2,0	0,9	2,0	—	1,5
3	Легированная сталь (мартенситно-ферритного класса)	0,12	0,6	1,0	13,0-17,0	2,0	0,2	1,5
4	Легированная сталь (мартенситно-аустенитного класса)	0,8	0,6	2,0	13,5-17,0	3,0-5,0	1,0	1,5
5	Легированная сталь (аустенитного класса)	0,12	2,0	1,6	16,0-20,0	8,0-11,0	0,5	—

Приложение 232
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Категория	Испытание на растяжение				Испытание на ударный изгиб		Состояние поставки
	Rm, МПа	RеН или Rр0,2, МПа	А5, %	Z, %	Работа удара KV, Дж	Температура, 0С
	Не менее
1	Согласно 3.8						Нормализация и отпуск
2	450	350	20	45	—	—	Нормализация и отпуск или закалка
3	550	380	19	40	21	- 10
4	750	600	17	45	21	- 10
5	450	175	30	50	—	—	Аустенизация

Приложение 233
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Категория стали	Содержание элементов, %, не более
	С	Si	Mn	P	S
D, Е	0,20	0,55	1,70	0,035	0,035
F	0,18	0,55	1,60	0,025	0,025

Приложение 234
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Категория стали	Испытания на растяжение			Испытания на ударный изгиб
	ReH или Rр0,2, МПа, не менее	Rm, МПа	А5, %, не менее	Температура испытаний, 0С	Работа удара KV, Дж, не менее
D420 Е420 F420	420	530 - 680	18	-20 -40 -60	41 (L) 27 (Т)
D460 Е460 F460	460	570 - 720	17	-20 -40 -60	41 (L) 27 (Т)
D500 Е500 F500	500	610 - 770	16	-20 -40 -60	41 (L) 27 (Т)
D550 Е550 F550	550	670 - 830	16	-20 -40 -60	41 (L) 27 (Т)
D620 Е620 F620	620	720 - 890	15	-20 -40 -60	41 (L) 27 (Т)
D690 Е690 F690	690	770 - 940	14	-20 -40 -60	41 (L) 27 (Т)
Примечание: L - продольный образец, Т - поперечный образец.

Приложение 235
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Структура	Временное сопротивление, Rm, МПа	Предел текучести ReH или Rр0,2, МПа,	Относительное удлинение А5,%	Твердость, НВ
	не менее
Феррит	370 400	230 250	17 12	120—180 140—200
Феррит / перлит	500 600	320 370	7 3	170—240 190—270
Перлит	700	420	2	230—300
Перлит или структура отпуска	800	480	2	250—350

Приложение 236
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 237
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 238
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 239
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Кате- гория	Содержание элементов								Сумма примесей
	Си	Аl	Мn	Ni	Fe	Zn	Sn	Pb
							не более
1 2 3 4	55-62 50-57 77-82 70-80	0,5-0,3 0,5-2,0 7,0-11,0 6,5-9,0	0,5-4,0 1,0-4,0 0,5-4,0 8,0-20,0	< 1,0 2,5-8,0 3,0-6,0 1,5-3,0	0,5-2,5 0,5-2,5 2,0-6,0 2,0-5,0	Остаток То же < 1 < 6,0	1,5 1,5 0,1 1,0	0,5 0,5 0,03 0,05	По согласованию с Регистром судоходства

Приложение 240
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Категория	Предел текучести ReН или Rр02, МПа	Временное сопротивление Rm, МПа	Относительное удлинение А5, %
	не менее
1	175	440	20
2	175	440	20
3	245	590	16
4	275	630	18

Приложение 241
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 242
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

категория	Вид полуфабриката	Временное сопротивление Rm, МПа	Предел текучести ReН, МПа	Относительное удлинение А5, %
1	Листы профили	200 180	80 80	15 12
2	Листы t < 10 мм t > 10 мм Профили	270 260 260	120 110 110	17 15 12
3	Листы t < 10 мм t >10 мм Профили, прутки	270 260 250	125 120 120	15 13 15
4	Листы t < 5 мм t > 5 мм Профили, прутки, панели	310 330 330	155 175 205	15 12 11
5	Поковки, штамповки	280	125	8
6	Листы, поковки (холодного отверстия)	200	100	14

Приложение 243
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Ка- те- го- рия	Химический состав, %
	Основные элементы			Другие элементы
	Mg	Мn	Аl	Ti	Zr	Si	Fe	Cu		Zn	Cr
							Не более
1 2 3 4 5 6	2,7-3,8 4,0-4,9 4,3-5,8 5,5-6,5 5,8-6,8 0,4-1,5	не более 0,6 0,3-1,0 0,2-0,8 0,8-1,1 0,5-0,8 0,2-1,0	Оста- ток » » » » »	не более 0,2 » » 0,2 0,02-0,2 - 0,02-0,1 Не более 0,2	- - - 0,02-0,2 - -	не более 0,80 не более 0,40 не более 0,50 не более 0,40 не более 0,40 0,6-1,6	0,50 0,40 0,50 0,40 0,40 0,50		0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10	0,20 0,20 0,20 0,20 0,20 0,20	0,35 0,25 0,35 - - -

Приложение 244
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Кате- гория	Химический состав, %		Состояние при поставке	Механические свойства
	Основные элементы	Допускаемые примеси, нe более		Временное сопротив- ление Rm, МПа, не менее	Предел текучести Rp0,2, МПа, не менее	Относи- тельное удлине- ние А5, %, не менее	Твердость НВ, не менее
1	Mg — 2,0-4,5 Si—0,05-1,3 Mn—0,05-0,6 Al — остаток	Сu—0,10 Fe — 0,50 Zn —0,20 Ti— 0,20	Не обработан Обработан на твердый раствор с медленным охлаждением	140	70	3	50
				210	125	1	65
2	Mg — 4-6 Si—0,5-1,3 Mn — 0,05-0,5 Al — остаток	Сu—0,10 Fe—0,50 Zn—0,10 Ti — 0,20	Не обработан	150	80	2	55
3	Mg—9-11,5 Si — не более 1,3 Mn — не более 0,4 Аl — остаток	Си—0,10 Fe — 0,50 Zn—0,10 Ti—0,15	Обработан на твердый раствор и повергнут закалке	270	145	8	60
4	Si—7-11 Mn—0,15-0,5 Mg — неболее 0,5 Al — остаток	Сu—0,10 Fe — 0,60 Zn —0,30 Ti—0,15	Не обработан Обработан на твердый раствор с медленным охлаждением	150	90	2	50
				200	165	1,5	70
5	Si—10-13,5 Mn — не более 0,5 Al — остаток	Сu—0,10 Fe — 0,60 Zn —0,30 Ti—0,15	Не обработан Обработан на твердый раствор и повергнут закалке	150	70	2	50
				160	80	3	50

Приложение 245
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Группа испытаний	Условия применения	Примеры применения	Вид испытаний	Объем испытания
				объем партии	количество испытаний
I	Литые изделия, подвергающиеся нагрузке и воздействию коррозии	Детали двигателей внутреннего сгорания, насосов, компрессоров, вентиляторов, арматуры	Определение химического состава	От плавки
			На растяжение	1 плавка	2
II	Части, работающие под воздействием высокой температуры, топлива, нефтепродуктов	Поршни двигателей внутреннего сгорания, компрессоров	Определение химического состава	От плавки
			На растяжение	Каждая отливка	1
			На твердость		1

Приложение 246
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Климатические условия	Марка морозостойкости судостроительного бетона при числе циклов замораживания и оттаивания за зимний период
	до 50	от 50 до 100	свыше 100
Умеренные Суровые Особо суровые	F50 F100 F150	F100 F150 F200	F150 F200 F250
Примечание: умеренные климатические условия характеризуются среднемесячной температурой наиболее холодного месяца от 0 до -100С, суровые условия — от -10 до -200С, особо суровые — ниже -200С.

Приложение 247
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Прочность при растяжении кН/5, см		Относительное удлинение при разрыве, %		Прочность на разрыв по надрыву, Н		Адгезия покрытия, Н/см
основа	уток	основа	уток	основа	уток
не менее		не более		не менее
2,0 35 40 10
Примечание: по согласованию с Регистром судоходства прочность при растяжении может быть снижена до требуемой Регистром судоходства прочности оболочек конкретных конструкций, но не более чем до четырех кольцевых напряжений, возникающих в наполненных газом трубах при давлении открытия предохранительных клапанов.

Приложение 248
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Кате- гория	Пенопласт	Плотность, кг/м3	Предел прочности при		Модуль упругости при сжатии, МПа,	Водопоглоще- ние за 24 ч., кг/м2, не более	Предель- ная темпера- тура примене- ния,0С
			изгибе	сжатии
			МПа, не менее
1	Полистироловый твердый	20 60 100	0,3 0,8 1,0	0,1 0,4 0,7	20 34 49	0,06 0,03 0,02	± 66
2	Полихлорвиниловый твердый	120 250	1,0 3,3	0,7 2,9	49 145	0,25 0,15	± 66
3	Полиуретановый твердый	50 250	0,2 4,0	0,2 2,9	29 145	0,50 0,03	+ 100 -60

Приложение 249
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Температура воздуха, 0С, ниже	Объект сварки
- 25 - 15 - 10 - 5	Листы толщиной более 20 мм Поковки и отливки корпуса судна Конструкции из полуспокойной и кипящей стали Конструкции из низколегированной котельной стали Сосуды, работающие под давлением (изготовление и ремонт)

Приложение 250
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 251
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Категория сварочного материала	Судостроительная сталь
	нормальной прочности				повышенной прочности
	А	В	D	Е	А32, А36, А40*	D32, D36, D40*	Е32, Е36, Е40*
1, 1S, 1T, 1M, 1ТМ 2, 2S, 2T, 2M, 2TM 3, 3S, 3T, 3M, 3TM 1Y, 1YS, 1YT, 1YM, 1YTM 2Y, 2YS, 2YT, 2YM, 2YTM 3Y, 3YS, 3YT, 3YM, 3YTM	+ + + + + +	+ + + +	+ + + +	+ +	+ + +	+ +	+
Примечание: * Сварочные материалы для сварки стали категорий А40, D40, Е40 должны обеспечивать в наплавленном металле механические свойства (Rm, RеН А5 не ниже требуемых для стали указанных категорий.

Приложение 252
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 253
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 254
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

№ п/п	Место контроля	Тип сварного соединения	Объем контроля
			Визуального ,2, %	радиографического или ультразвукового, количество снимков
			Район судна
			по всей длине судна	в средней части судна район 0,5 L	вне района 0,5 L средней части судна
1	Стыки обшивки (в основном, пересечения с пазами): расчетной палубы вне линии люков ширстрека (в районе 0,l Н ниже расчетной палубы) скулы (в районе 0,1Н выше днища); днища Стыки: продольных комингсов утолщенных листов палубы в районе углов люков и в оконечностях надстроек продольных переборок (в районе 0,1Н ниже расчетной палубы)	Стыковое	100	0,60N	0,12N
2	Стыки обшивки корпуса остальные4 (в основном, пересечения с пазами)	Стыковое	100	0,20N	0,04N
3	Пазы обшивки корпуса	Стыковое	100	0,20N	0,04N
4	Сварные соединения продольных ребер (продольного набора): расчетной палубы вне линии люков ширстрека (в районе 0,1Н ниже расчетной палубы) скулы (в районе 0,1Н выше днища) продольных переборок (в районе 0,1Н ниже расчетной палубы); днища	Стыковое	100	1 снимок на каждые 5 стыков (в основном монтажные стыки)	Выборочно3
5	Сварные соединения продольных ребер (продольного набора) в остальных местах, не указанных в пункте 4 настоящей таблицы	Стыковое	100	1 снимок на каждые 10 стыков (в основном монтажные стыки)	Выборочно3
6	Сварные соединения поперечных ребер (поперечного набора)	Стыковое	100	1 снимок на каждые 10 стыков	Выборочно3
7	Сварные соединения на ахтерштевне	Стыковое	100		50 % сварных соединений обшивки корпуса в районе дейдвудной трубы
8	Сварные соединения палубного стрингера с ширстреком5 (в районе пересечения со стыковыми швами)	Угловое или тавровое с полным профилем	100	4 участка контроля по длине одного листа 6	Выборочно3
Примечание: 1При наличии сомнений в результатах визуального контроля по согласованию с региональным работником Регистра судоходства может быть выполнен капиллярный или магнитопорошковый контроль. 2Следует подвергать контролю все сварные соединения (также и не указанные в таблице). 3Количество снимков должно составлять 20 % от количества снимков, указанных для района 0,5L в средней части судна. 4При наличии ледовых усилений контролю подлежат, главным образом, стыки ледового пояса. 5Рекомендуется ультразвуковой контроль. 6Следует подвергать контролю пересечения пазов со стыками.

Приложение 255
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Длина судна L, м	>80	50 < L < 80	25 < L > 50	< 25
Коэффициент Т	1,0	0,5	0,15	Не нормируется

Приложение 256
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс конструкции (см. 8.2 ч. II ПСВП)	Вид сварного соединения	Объем контроля сварного соединения в процентах от общей длины сварного шва
		визуального1	радиографического или ультразвукового
I	Продольное	100	100
II			25
III			По согласованию с Регистром судоходства
1	Кольцевое		50
II			25
III			По согласованию с Регистром судоходства
Примечание: 1 При наличии сомнений в результатах визуального контроля по согласованию с работником Регистра судоходства может быть выполнен капиллярный или магнитопорошковый контроль.

Приложение 257
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс трубопровода	Внешний диаметр трубы, мм	Объем контроля сварного соединения в процентах от количества стыков
		визуального1	радиографического или ультразвукового
I	<75		102
	> 75		100
II	<100		выборочно
	> 100		102
III	любой		выборочно
Примечание: 1При наличии сомнений в результатах визуального контроля по согласованию с региональным работником Регистра судоходства может быть выполнен капиллярный или магнитопорошковый контроль. 2Не менее одного сварного соединения, выполненного каждым сварщиком.

Приложение 258
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Вид контроля	Вид дефекта или способ его классификации	Допускаемый размер дефекта или минимальный балл сварного соединения
		в средней части судна (район 0,5L)	вне района 0,5 L средней части судна
Визуальный	Внешний вид шва	Сварной шов должен быть равномерным и переходить плавно в основной металл
	Трещины	Не допускаются
	Подрезы1	0,1 t, но не более 1,0 мм	0,2 t, но не более 1,5 мм
	Непровар одностороннего шва2	0,1 t, но не более 1,5 мм	0,2 t, но не более 2,0 мм
	Дефекты поверхности	Согласно признанным стандартам
Радиографический	По признанному стандарту по 5-балльной шкале	3	4
	По 3-балльной шкале	II	I3
	По стандартным эталонным снимкам	По согласованию с Регистром судоходства при одобрении схемы контроля
Ультразвуковой	По признанному стандарту по 5-балльной шкале	3	4
Капиллярный или магнитно-порошковый	По признанному стандарту	Не допускаются трещины
Примечание: 1 Максимальная длина единичного подреза не должна превышать 0,5 t, при этом суммарная протяженность подрезов на каждом контролируемом участке сварного шва не должна превышать 5 % его длины. 2 Максимальная длина единичного дефекта не должна превышать t, при этом суммарная протяженность непроваров на каждом контролируемом участке сварного шва не должна превышать 5 % его длины. 3 В местах с повышенным уровнем напряжений или вибрации балл может быть повышен. Примечание. t - толщина свариваемого металла, мм.

Приложение 259
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Вид контроля	Вид дефекта или способ его классификации	Допускаемый размер дефекта или минимальный балл сварного соединения
		Вид конструкции
		Котлы, теплообменные аппараты				Трубопроводы			Детали устройств и их механизмов
		Класс конструкции
		I	II		III	I	II	III
Визуальный	Внешний вид соединения	Сварной шов должен быть равномерным и переходить плавно в основной металл
	Трещины	Не допускаются
	Подрезы1	Не допус- каются			0,05t, но не более 0,5 мм	Не допускаются		0,05t, но не более 1,0 мм	По согласованию с Регистром судоходства
	Непровар одностороннего шва2				0,05t, но не более 1,0 мм
	Дефекты поверхности	Согласно признанным стандартам
Радиографический	По признанному стандарту и 5-балльной шкале	2		3		2		3	По согласованию с Регистром судоходства
	По 3-балльной шкале	III		II		III		II
	По стандартным эталонным снимкам	По согласованию с Регистром судоходства при одобрении схемы контроля
Ультра- звуковой	По признанному стандарту и 5-балльной шкале	2		3		2		3		По согласованию с Регистром судоходства
Капиллярный или магнитно -порошковый	По признанному стандарту	Не допускаются трещины
Примечание: 1 Максимальная длина единичного подреза не должна превышать 0,5 t, при этом суммарная протяженность подрезов на каждом контролируемом участке сварного шва не должна превышать 5 % его длины. 2 Максимальная длина единичного дефекта не должна превышать t, при этом суммарная протяженность непроваров на каждом контролируемом участке сварного шва не должна превышать 5 % его длины. Примечание: t - толщина свариваемого металла, мм.

Приложение 260
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Толщина свариваемых элементов, мм	Поры и включения		скопления	цепочки	Суммарная длина, мм
	Ширина (диаметр), мм	Длина, мм	Длина, мм
До 5 Свыше 5 до 10 »10 » 20 » 20 » 25 » 25 » 35 » 25 » 45 » 45 » 65 » 65 » 90	0,6 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 4,0 5,0	2,0 3,05 5,0 6,0 8,0 9,0 12,0 12,0	2,5 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 16,0 20,0	4,0 6,0 9,0 12,0 15,0 18,0 20,0 30,0	6,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 40,0 50,0

Приложение 261
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Толщина свариваемых элементов, мм	Поры и включения		скопления	цепочки	Суммарная длина, мм
	Ширина (диаметр), мм	Длина, мм	Длина, мм
До 5	0,8	2,5	4,0	6,0	8,0
Свыше 5	1,2	3,5	6,0	10,0	12,0
до 10
»10 » 20	2,0	6,0	10,0	15,0	20,0
» 20 » 25	2,5	8,0	12,0	20,0	25,0
» 25 » 35	3,0	10,0	15,0	25,0	30,0
» 25 » 45	4,0	12,0	20,0	30,0	40,0
» 45 » 65	5,0	15,0	25,0	40,0	50,0
» 65 » 90	5,0	15,0	25,0	40,0	60,0

Приложение 262
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Кате- гория свароч- ного мате- риала	Назначе- ние сва- рочного мате- риала	Свойства наплавленного металла при растяжении				Работа удара KV при испытании наплавленного металла на ударный изгиб
						Электроды и сочетания для полуавтоматической сварки		Сочетания для автоматической сварки
		Времен- ное сопро- тивление Rm, МПа	Верх- ний пре- дел теку- чести RеН, МПа	Относи- тель- ное удли- нение А5, %	Относи- тель- ное суже- ние Z, %	Темпе- ратура испыта- ния, 0С	Мини- мальное среднее значение для трех образцов Дж	Темпе- ратура испы- тания, 0С	Минимальное среднее значение для трех образцов, Дж
			не менее
1 2 3	Для стали нормально й прочности	400-560 400-560 400-560	305 305 305	22 22 22	45 45 45	+20 0 -20	47 47 47	+20 0 -20	34 34 34
1Y 2Y 3Y	Для стали повышенной прочности	490-660 490-660 490-660	375 375 375	22 22 22	45 45 45	не нормируется		+20 0 - 20	34 34 34
						0	47
						-20	47

Приложение 263
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Категория сварочного материала	Назначение сварочного материала	Свойства сварного соединения (поперечный образец)		Работа удара KV при испытании сварного соединения на ударный изгиб
				Электроды и сочетания для полуавтоматической сварки		Сочетания для автоматической сварки
		Временное сопротив- ление Rm, МПа	Угол изгиба до появления первой трещины, град	Темпе- ратура испытания, 0С	Минимальное среднее значение для трех образцов, Дж	Темпера- тура испытания, 0С	Минимальное среднее значение для трех образцов, Дж
		не менее
1 2 3	Для стали нормальной прочности	400 400 400	120 120 120	+20 0 -20	47 47* 47*	+20 0 -20	34 34 34
1Y 2Y 3Y	Для стали повышенной прочности	490 490 490	120 120 120	не нормируется		+20 0 -20	34 34 34
				0	47*
				-20	47*
Примечание: * Для проб, сваренных в вертикальном положении, - не менее 34 Дж.

Приложение 264
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Индекс содержания водорода	Содержание водорода в наплавленном металле (не более, см3/100 г наплавленного металла) при определении методом
	вакуумным	глицериновым
Н НН ННН	15 8 5	10 5 не применяется

Приложение 265
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 266
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 267
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 268
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

	Отход Образцы для испытания на ударный изгиб (ударную вязкость), смотреть рисунок 122 Запас Цилиндрический образец на растяжение Отход

Приложение 269
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Отход Образцы для испытания на ударный изгиб (ударную вязкость), смотреть рисунок 122 Запас Плоский образец на растяжение Образец на изгиб (верх шва) Образец на изгиб (корень шва) Отход

Приложение 270
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 271
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Диаметр электрода, мм	Расходуемая длина электрода, мм
	Первый валик	Второй валик
4 5 6	200 150 100	150 100 75

Приложение 272
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 273
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Отход Цилиндрический образец на растяжение Образец для испытания на ударный изгиб (ударную вязкость), смотреть рисунок 122 Запас Цилиндрический образец на растяжение Отход

Приложение 274
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

	Отход Плоский образец на растяжение Образцы на изгиб Образцы для испытания на ударный изгиб (ударную вязкость), Смотреть рисунок 122 Запас Образцы на изгиб Плоский образец на растяжение Отход

Приложение 275
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Отход Плоский образец на растяжение Образец на изгиб Образцы для испытания на ударный изгиб (ударную вязкость), Смотреть рисунок 123 Запас Образец на изгиб Плоский образец на растяжение Цилиндрический образец на растяжение Отход

Приложение 276
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 277
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 278
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 279
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 280
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 281
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Требования к механическим свойствам наплавленного металла

Сварочные материалы		Свойства наплавленного металла при растяжении			Испытания на ударный изгиб
Категория	Индекс	Предел текучести Re, МПа, не менее	Временное сопротивление Rm, МПа, не менее	Относительное удлинение А5, %, не менее	Температура испытания, 0С	Работа удара KV, Дж, не менее
3Y 4Y 5Y	42 42 42	420	530-680	20	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	46 46 46	460	570-720	19	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	50 50 50	500	610-770	19	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	55 55 55	550	670- 830	17	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	62 62 62	620	720- 890	17	-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	69 69 69	690	760- 960	17	-20 -40 -60	41

Приложение 282
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Требования к механическим свойствам сварного соединения

Сварочные материалы		Временное сопротивление Rm, МПа		Угол изгиба до первой трещины, град	Испытания на ударный изгиб
					Температура испытания, 0С	Работа удара KV, Дж, не менее
Категория	Индекс	не менее
3Y 4Y 5Y	42 42 42	530 - 680	120		-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	46 46 46	570-720	120		-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	50 50 50	610 -770	120		-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	55 55 55	670-830	120		-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	62 62 62	720-890	120		-20 -40 -60	41
3Y 4Y 5Y	69 69 69	770-940	120		-20 -40 -60	41

Приложение 283
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Образцы из сварного соединения		Образцы из металла шва
Временное сопротивление Rm, МПа	Угол изгиба	Временное сопротивление Rm, МПа	Предел текучести Rp02, МПа	Относительное удлинение А5, %	Относительное сужение Z, %
Не менее 0,9 Rm основного металла	Не менее 1200 на оправке, равной 4-кратной толщине образца	Подлежат особому рассмотрению Регистром судоходства

Приложение 284
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Вид изделия, тип конструк- ции	Толщина мм	Положение сварки	Вид проб2	Вид контроля и оценка качества
				визуальный3	Радио- графический (ультразвуковой)	Разрушающий4
Листы	<5	Горизонт.	P1d + P2h	Согласно табл. 127	Согласно подпункта 1) пункта 1748 настоящих Правил - балл III	Два образца для испытания на излом из каждого углового соединения согласно пункту 1781 настоящих Правил
		Горизонт.1	P2h		-
		Все	Plv+(Plh-v, Pl0)+P2v		Согласно подпункта 2) пункта 1748 настоящих Правил - балл II
		Все 1	P2v+ P20		-
	6- 25	Горизонт.	P1d + P2h		Согласно подпункта 1) пункта 1748 настоящих Правил - балл III
		Горизонт 1	P2h		-
		Все	Plv+(Plh-v, Pl0)+P2v		Согласно подпункта 2) пункта 1748 настоящих Правил - балл II
		Все 1	P2v+ P20		—
	>25	Горизонт.	Plt&P2h		Согласно подпункта 1) пункта 1748 настоящих Правил — балл III
		Горизонт 1	P2h		-
		Все	Plv+(Plh-v, Pl0)+P2v		Согласно подпункта 2) пункта 1748 настоящих Правил - балл II
		Все 1	P2v+ P20		-
Трубы5	<5	Горизонт.	Plv +Р3	Согласно табл. 128 настоящих Правил	Согласно подпункта 2) пункта 1748 настоящих Правил – балл II	Четыре образца для испытания на изгиб согласно пункту 1779 настоящих Правил
		Все	P4+P5
	> 5	Горизонт.	Plv+P3
		Все положения	P4+P5
		Все 6	P6+P7
Сосуды под дав- лением (листы)	(0,5-1,5)х t7	Все	Plv+(Plh-v Pl0)
Сосуды под дав- лением (трубы)	(0,5-1,5)х t 5,7	Все	Р6
Заварка дефек- тов поковок и отливок	—	Горизонт.	P8	Согласно табл. 127		Два образца для испытания на изгиб согласно пункту 1781 и два образца для испытания на изгиб согласно пункту 1779 настоящих Правил
Примечание: 1Для сварных соединений, выполняемых электродами, предназначенными только для сварки угловых швов; 2Согласно представленным рисункам с 135 по 142: P1d - стыковые соединения в горизонтальном положении; Plv - стыковые соединения в вертикальном положении; P1h-v - горизонтальные стыковые соединения на вертикальной плоскости;) P10 - стыковые соединения в потолочном положении; P2h - угловые соединения в горизонтальном положении; P2V - угловые соединения в вертикальном положении; P20 - угловые соединения в потолочном положении; 3Может дополниться капиллярным или магнитопорошковым. 4Регистр судоходства устанавливает зоны, из которых изготавливаются образцы. 5Диаметр сварных проб выбирается в зависимости от типа конструкции. 6Для допуска сварки конструкций из труб. 7t – толщина пробы

Приложение 285
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Проба Pi

Приложение 286
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Проба Р2

Приложение 287
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 288
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Проба Р4

Приложение 289
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Проба Р5

Приложение 290
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 291
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Проба Р7

Приложение 292
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Проба Р8

Приложение 293
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Вид изделия	Толщина или диаметр, мм	Вид проб	Вид контроля и оценка качества
			Визуальный2	Радиографический (ультразвуковой)	Разрушающий3
Листы	(0,5—2) t1	P1	Согласно табл. 127	Согласно подпункта 1) пункта 1748 настоящих Правил - балл III	Четыре образца для испытания на изгиб согласно пунктам 1788 или 1790 настоящих Правил
Трубы	>0,5D l (0,5-2)t	P3 (P6)	Согласно табл. 128		Четыре образца для испытания на изгиб согласно пункту 1788 настоящих Правил
1t — толщина пробы, D — диаметр пробы. 2Может дополниться капиллярным или магнитопорошковым. 3Регистр судоходства определяет зоны, из которых вырезается материал для изготовления проб.

Приложение 294
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Материал	Главы ч. II ПСВП
1. Рама фундаментная, картер, стойка, корпус упорного подшипника, встроенного в двигатель	Чугун Сталь литая Сталь катаная Сталь кованая плав алюминиевый	106 - 108 102 97 101 112
2. Блок цилиндров, крышки цилиндров, корпус клапана	Чугун Сталь литая	106 - 108 102
3. Втулки цилиндров и их детали	Чугун Сталь литая Сталь кованая	106 - 108 102 101
4. Поршень	Чугун Сталь литая Сталь кованая Сплав алюминиевый	106- 108 102 101 5.2
5. Шток, шатун, пальцы головных соединений	Сталь кованая	101
6. Коленчатый вал, вал упорный встроенного упорного подшипника	Сталь кованая Сталь литая Чугун	101 102 106, 107
7. Съемные муфты коленчатого вала, противовесы, если они не изготовлены заодно с коленчатым валом	Сталь кованая Сталь литая	101 102
8. Болты и шпильки коренных и шатунных подшипников, цилиндровых крышек	Сталь кованая	101
9. Анкерные связи	Сталь кованая	101
10. Соединительные болты секций коленчатых валов	Сталь кованая	101
11. Вал, ротор турбонагнетателя	Сталь кованая	101
12. Распределительный вал, шестерни привода распределительного вала	Сталь кованая	101

Приложение 295
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Диаметр цилиндра, мм	Порядковый номер детали по таблице 141
До 400 включительно Более 400	1, 2, 4, 6, 7 1, 2, 4, 5, 6, 7

Приложение 296
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Диаметр цилиндра, мм	Порядковый номер детали по таблице 141
До 400 включительно Более 400	1,5,6 От 1 до 12

Приложение 297
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Пробное давление (смотреть примечание 1)
1	2
Крышка цилиндра — полость охлаждения Втулка цилиндра по всей длине полости охлаждения Головка поршня — полость охлаждения (после сборки со штоком, если он служит уплотнением)	0,7 МПа
Цилиндровый блок — полость охлаждения Выпускной клапан (корпус) — полость охлаждения Турбонагнетатель — полость охлаждения Газовый коллектор — полость охлаждения Охладители (с обеих сторон (смотреть примечание 2) Насосы, навешенные на двигатель, (масляные, водяные, топливные, осушительные) — рабочие полости Компрессоры, навешенные на двигатель, включая цилиндры, крышки и воздухоохладители со стороны воды	0,4 МПа, но не менее 1,5р
Компрессоры, навешенные на двигатель, включая цилиндры, крышки и воздухоохладители со стороны воздуха	1,5р
Корпусы топливных насосов высокого давления (со стороны нагнетания), форсунки и топливные трубки (примечание 3)	1,5р, или р + 30 МПа, в зависимости от того, что меньше
Примечания. 1. Для отдельных типов двигателей по согласованию с Регистром судоходства указанные выше нормы могут быть изменены. 2. Охладители наддувочного воздуха подлежат гидравлическому испытанию только со стороны воды. 3. Данные нормы гидравлических испытаний не распространяются на топливные насосы с регулирующей кромкой плунжера. 4. р — рабочее давление, МПа.

Приложение 298
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Материал	Главы части 2 настоящих Правил
1. Валы промежуточные, упорные и гребные	Сталь кованая	101
2. Облицовки гребных валов	Сплав медный Сталь нержавеющая	109 -
3. Полумуфты соединительные	Сталь кованая Сталь литая	101 102
4. Болты соединительные	Сталь кованая	101
5. Трубы дейдвудные	Сталь катаная Сталь литая Чугун	97 102 106, 107
6. Втулки подшипников дейдвудные и кронштейнов	Сталь литая Сплав медный Чугун	102 110 106, 107
7. Набор и заливка дейдвудных подшипников	Материалы неметаллические Сплавы металлические	По согласованию с Регистром судоходства
8. Корпусы упорных подшипников	Сталь катаная Сталь литая Чугун	97 102 106, 107

Приложение 299
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Материал вкладышей подшипников, смазывающая среда	Отношение длины подшипника дейдвуда к диаметру вала для		Окружная скорость гребных валов, м/с
	носового подшипника	кормового подшипника
Резина, пластмасса, работающие в забортной воде	1,0-1,5	3,0-4,0	<6,0
Мягкий сплав, работающий в масляной смазке	>0,8	>2,0	—
Серый чугун, консистентная смазка	>1,0	>2,5	<2,5-3,0

Приложение 300
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 301
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Коэффициент В•105 МПа-1

Коэффи- циент у	Стальной вал w=0; Ew=2,059•105 МПа, vw=0,3
	Ступица на основе медных сплавов vy=0,34 при Еу, МПа							Стальная ступица vy =0,3; Еу =2.059•105МПа
	0,98•105	1,078•105	1,176•105	1,274•105	1,373•105	1,471•105	1,569•105
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1,2	6,34	5,80	5,34	4,96	4,63	4,34	4,09	3,20
1,3	4,66	4,26	3,95	3,66	3,43	3,22	3,04	2,38
1,4	3,83	3,52	3,25	3,03	2,83	2,67	2,52	2,00
1,5	3,34	3,07	2,84	2,65	2,48	2,34	2,21	1,77
1,6	3,02	2,77	2,57	2,40	2,25	2,12	2,01	1,61
1,7	2,79	2,56	2,38	2,22	2,09	1,97	1,87	1,50
1,8	2,62	2,41	2,24	2,09	1,97	1,86	1,76	1,41
1,9	2,49	2,29	2,13	1,99	1,87	1,77	1,68	1,36
2,0	2,39	2,20	2,05	1,91	1,80	1,70	1,62	1,31
2,1	2,31	2,13	1,98	1,85	1,74	1,65	1,57	1,27
2,2	2,24	2,07	1,92	1,80	1,69	1,6	1,53	1,24
2,3	2,18	2,01	1,88	1,76	1,65	1,57	1,49	1,22
2,4	2,14	1,97	1,84	1,72	1,62	1,54	1,46	1,19

Приложение 302
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Материал	Главы части 2 настоящих Правил
1. Корпус	Чугун Сталь катаная Сталь литая Сплав алюминиевый	106-108 97 102 112
2. Валы	Сталь кованая Сталь литая	101 102
3. Шестерни, колеса, ободы зубчатых колес	Сталь кованая Сталь литая	101 102
4. Съемные полумуфты жестких соединений валов	Сталь кованая Сталь литая	101 102
5. Ведущие и ведомые детали гидромуфт	Сталь литая	102
6. Болты соединительные	Сталь кованая	101

Приложение 303
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 304
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Материал	Главы части 2 настоящих Правил
1. Цельнолитые винты	Сталь литая Сплав медный	102 110
2. Сборные винты 1) Лопасти	Сталь литая Сплав медный	102 110
2) Ступицы	Сталь литая Сплав медный	102 110
3) Болты (шпильки) крепления лопастей, обтекателей и уплотнений	Сплав медный Сталь кованая	109 101
3. Обтекатели	Сталь литая Сплав медный	102 109

Приложение 305
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 306
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 307
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Материал	Суда
	Без ледового усиления	С ледовым усилением
Специальная латунь или бронза	7,8	8,5
Литая сталь	8,6	9,4
Чугун	8,8	-
Примечания: 1. Если на судне установлены двигатели с числом цилиндров менее четырех, значения коэффициента k должны быть увеличены на 7 %. 2. Для валовых линий, оборудованных гидравлическими или электромагнитными муфтами, допускается уменьшение значения коэффициента k на 5 %. 3. Для двухвинтовых судов без ледовых усилений значения коэффициента k могут быть уменьшены на 7 %.

Приложение 308
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

r/R	0,20	0,25	0,35	0,60
С	0,50	0,45	0,30	0

Приложение 309
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Материал	Главы части 2 настоящих Правил
1	2	3
1. Компрессоры и насосы поршневые
1) коленчатый вал	Сталь кованая Сталь литая Чугун	101 102 106
2) шатун, шток поршневой	Сталь кованая	101
3) поршень	Чугун Сталь литая Сталь кованая Сплав медный Сплав алюминиевый	106, 107 102 101 109 112
4) блок цилиндров, крышки цилиндров	Чугун Сталь литая	106, 107 102
5) втулка цилиндровая	Чугун	106, 107
2. Насосы центробежные, вентиляторы и воздуходувки
1) вал	Сталь кованая Сталь катаная	101 97
2) рабочее колесо, крылатка	Сталь литая Сплав медный Сплав алюминиевый	102 109 112
3) корпус	Чугун Сталь литая Сталь катаная Сплав медный Сплав алюминиевый	106, 107 102 97 109 112

Приложение 310
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Материалы		Рабочая температура, 0С, до
		120	200	250	300	350	400	430	450	475	500
Сталь углеродистая	р, МПа, до	-	20	20	20	20	10	10	10	-	-
	k	0	0	1	3	5	8	11	17	-	-
Сталь молибденовая и молибдено- хромистая с сожержанием молибдена не менее 0,4 %	р, МПа, до	-	-	-	-	20	20	20	20	20	20
	k	0	0	0	0	0	1	2	3,5	6	11
Чугун	р, МПа, до	2	3	3	-	-	-	-	-	-	-
	k	0	3,5	7	-	-	-	-	-	-	-

Приложение 311
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Временное сопротивление Rm, МПа	390	490	590	690	780	880
k	1,43	1,35	1,23	1,23	1,20	1,18

Приложение 312
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Угол между осями цилиндров	00 (рядный)	450	600	900
f	1,0	2,9	1,96	1,21

Приложение 313
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Угол цилиндров	1	2	4	6	8
ц1	1,0	1,1	1,2	1,3	1,4

Приложение 314
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 315
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

b/dk	1,2	1,4	1,5	1,8	2,0	2,2
ш1	0,92	0,95	1,0	1,08	1,15	1,27

Приложение 316
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

r/h	/h
	0	0,2	0,4	0,6	0,8	1,0	1,2
0,07 0,10 0,15 0,20 0,25	4,5 3,5 2,9 2,5 2,3	4,5 3,5 2,9 2,5 2,3	4,28 3,34 2,82 2,41 2,2	4,1 3,18 2,65 2,32 2,1	3,7 2,88 2,4 2,06 1,9	3,3 2,57 2,07 1,79 1,7	2,75 2,18 1,83 1,61 1,4
Примечание: 1. r – радиус галтели, мм (приложение 314 настоящих Правил). 2. - абсолютное значение перекрытия, мм (приложение 314 настоящих Правил).

Приложение 317
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Угол между осями цилиндров	00 (рядный)	450	600	900
f1	1,0	1,7	1,4	1,1

Приложение 318
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование оборудования	Класс I	Класс II	Класс III
Котлы, в том числе утилизационные, водогрейные с температурой подогрева воды выше 115 0С, пароперегреватели и паросборники Обогреваемые паром парогенераторы Сосуды под давлением и теплообменные аппараты Сосуды под давлением и теплообменные аппараты с токсичной, воспламеняющейся рабочей средой	р > 0,35 р > 1,6 р > 4,0 или t > 350 или s>35 Любых параметров	р < 0,35 р < 1.6 1,6 < р < 4,0 или 120 < t < 350 или 16 < s < 35 -	р < 1,6 и t < 120 s < 16 -
Условные обозначения: p - рабочее давление, МПа; t - рабочая температура, 0С; s - толщина стенки, мм.

Приложение 319
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Детали котлов, теплообменных аппаратов и сосудов под давлением	Материалы	Глава части 2 настоящих Правил
1. Котлы, пароперегреватели и экономайзеры, а также парогенераторы, обогреваемые паром
1) обечайки, днища, решетки, барабаны, коллекторы и камеры	Сталь катаная	99
2) трубы обогреваемые и необогреваемые	Стальные бесшовные	100
3) жаровые трубы и элементы огневых камер	Сталь катаная	99
4) балки, длинные и короткие связи	Сталь кованая Сталь катаная	102 99
5) корпуса арматуры на рабочее давление 0,7 МПа и более	Сталь кованая Сталь литая Чугун Медные сплавы	102 103 107,108 110
2. Теплообменные аппараты и сосуды под давлением
1) корпуса, распределители, днища, коллекторы и крышки	Сталь кованая Сталь катаная Сталь литая Медные сплавы Чугун	102 99 103 110 108
2) трубные решетки	Сталь катаная Медные сплавы	99 110
3) трубы	Стальные бесшовные Медные сплавы	100 110
4) детали укреплений, длинные и короткие связи	Сталь кованая Сталь катаная	102 99
5) корпуса арматуры на рабочее давление 0,7 МПа и более диаметром 50 мм и более	Сталь кованая Сталь литая Медные сплавы Чугун	102 103 110 108
Примечание: выбор материала производится в соответствии с пунктами с 2125 – 2131 настоящих Правил

Приложение 320
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Dа, мм	S, мм	Dа, мм	S, мм
До 20 включительно	1,75	Свыше 94 до 102 вкл.	3,25
Свыше 20	2,0	102-121	3,5
До 30 вкл.
» 30 » 38 »	2,2	»121»152»	4,0
» 38 » 51 »	2,4	«»152» 191	5,0
» 51» 70 »	2,6	Свыше 191	5,4
» 70 » 94»	3,0
Примечания: 1. Da - внутренний диаметр трубы; s - толщина стенки трубы/ 2. Уменьшение толщины стенки, вызванное изгибом или раздачей, следует компенсировать прибавками.

Приложение 321
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Группа холодильного агента	Символ	Химическая формула	Расчетное давление
I II III	R134a* R22 R125** R717 R290 R1270	C2H2F4 CHF2Cl C2HF6 NH3 (аммиак) СзН8(пропан) СзНб (пропилен)	1,2 2,0 2,0 2,0 1,6 2,0
Примечания: * вместо R12, который не допускается для новых установок. ** при умеренных температурах конденсации вместо R22, который не допускается для новых установок с 01.01.2020 г.

Приложение 322
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Перекачиваемая среда	Класс трубопроводов и параметры среды
	I		II		III
	р	t	р	t	р	t
Токсичные и воспламеняющиеся среды с рабочей температурой выше температуры вспышки или воспламеняющиеся среды, имеющие температуру вспышки в закрытом тигле ниже 60 0С, сжиженные газы, агрессивно-коррозионные среды	Любые значения		-		-
Пар топливо воздух, газы, вода, смазочное масло, масло для гидравлических систем	>1,6 >1,6 >4,0	>300 >150 >300	<1,6 <1,6 <4,0	<300 <150 <300	<0,7 <0,7 <1,6	<170 <60 <200
Примечания: 1) к классу I относят трубопроводы с одним из указанных параметров, к классам II и III - трубопроводы с обоими параметрами; 2) грузовые системы жидких грузов нефтеналивных судов, а также безнапорные трубопроводы (сточные, переливные, газовыпускные, воздушные и пароотводные от клапанов) относятся к классу III; 3) в настоящей таблице: р - расчетное давление (пункт 2302 настоящего раздела), МПа; t - расчетная температура, ҮС (пункт 2302 настоящего раздела)

Приложение 323
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Рабочая среда, назначение трубопровода	с, мм
Насыщенный пар Змеевики для подогрева воды и нефтепродуктов в цистернах и грузовых танках Питательная вода в открытых системах Питательная вода в закрытых системах Трубопроводы продувания котлов Сжатый воздух Гидравлические системы (масляные) Смазочное масло Топливо Грузовые трубопроводы Сжиженный газ Трубопроводы хладоагента Пресная вода	0,8 2,0 1,5 0,5 1,5 1,0 0,3 0,3 1,0 2,0 0,3 0,3 0,8
Примечания: 1) если трубы имеют надежную защиту, то по усмотрению Регистра судоходства коррозионная прибавка может быть уменьшена не более чем на 50%; 2) в случае применения труб из специальных стальных сплавов, обладающих достаточной коррозионной стойкостью, прибавка может быть уменьшена до нуля; 3) для труб, проходящих в цистернах, табличные значения должны быть увеличены на коррозионную прибавку от влияния наружной среды, значение которой принимается для соответствующей среды по данной таблице.

Приложение 324
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Материал труб	с, мм
Медь, латунь и подобные сплавы, а также медно-оловянистые сплавы, за исключением содержащих свинец Медно-никелевые сплавы (с содержанием никеля 10% и более)	0,8 0,5
Примечание: если применяются трубы из специальных сплавов, обладающих достаточной коррозионной стойкостью, прибавка может быть уменьшена до нуля.

Приложение 325
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Материал труб	Термическая обработка	Временное сопротивление, Rm, МПа	lim, МПа, при температуре среды, 0С
			50	75	100	125	150	175	200	225	250
Медь	отжиг	220	41	41	40	40	34	27	19	-	-
Алюминиевая бронза	То же	320	78	78	78	78	78	51	25	-	-
Медно- никелевый сплав 95/5 и 90/10	»	270	69	69	68	66	64	62	59	56	52
Медно- никелевый сплав 70/30	«	270	81	79	77	76	74	72	70	68	66
Примечания: 1) допускаемое напряжение для промежуточных значений уlim определяется путем линейной интерполяции; 2) для материалов, не указанных в таблице, допускаемые напряжения являются предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.

Приложение 326
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наруж- ный диа- метр, мм	Трубы
	Стальные							Медные Медные	Из медных сплавов
	Трубо- прово- ды систем, за исклю- чением указан- ных в графах с 3 по 8	Воздуш- ные, пере- ливные, измери- тельные трубы цистерн	Трубо- проводы заборт- ной воды (осушения, балластные, охлаждения, водопожар- ные и т.п.)	Трубо- проводы, проходя- щие через цистерны (смотреть 10.5.9)	Змеевики для обогре- вания нефте- продуктов, зачистные и грузовые нефте- проводы	Трубопроводы систем углекислотного пожаротушения
						От бал- лонов до пус- ковых кла- панов	От пуско- вых клапа- нов до выпуск- ных сопел
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
10 16,0 20,0 25,0 38,0 45,0 57,0 76,0 89,0 108,0 133,0 159,0 219,0 273,0 325,0 370,0	1,6 1,8 2,0 2,0 2,0 2,0 2,3 2,6 2,9 2,9 3,6 4,0 4,5 5,0 5,6 5,6	- - - - 2,5 2,5 2,5 3,2 3,2 4,0 4,0 4,5 5,0 6,0 6,3 6,3	- - - 2,5 2,5 3,0 3,0 3,5 3,5 4,0 4,0 4,5 5,0 6,0 6,3 6,3	- - - - 6,3 6,3 6,3 6,3 7,1 7,1 8,0 8,8 8,8 8,8 - -	- - - - 3,0 4,0 4,5 5,0 5,0 5,0 5,6 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0	- - - 3,2 4,0 4,0 4,5 5,0 5,6 7,1 8,0 8,8 - - - -	- - - 2,6 3,2 3,2 3,6 3,6 4,0 4,5 5,0 5,6 - - - -	1,0 1,2 1,2 1,5 1,5 1,5 2,0 2,0 2,5 2,5 3,0 3,0 3,5 - - -	0,8 1,0 1,0 1,2 1,2 1,2 1,5 1,5 2,0 2,0 2,5 2,5 3,0 - - -
Примечания: 1) толщина стенок и диаметр труб могут приниматься равными ближайшим к указанным в таблице значениям, регламентированным стандартами; 2) указанные в таблице значения толщины стенки трубы не требуют прибавок на минусовый допуск при изготовлении и на утонение стенок при гибке трубы; 3) таблица не распространяется на трубы из нержавеющих сталей, минимальные толщины которых являются предметом специального рассмотрения Регистра судоходства; 4) если трубы снабжены надежной защитой, то по усмотрению Регистра судоходства толщина их стенки, приведенная в графах 3—5, может быть уменьшена не более чем на 1 мм; 5) для измерительных труб, указанных в графах 3 и 5, значения относятся к участкам труб, расположенным вне цистерн, для которых эти трубы предназначены; 6) для труб с резьбовыми соединениями толщина стенки указана по внутреннему диаметру резьбы в нарезной части трубы; 7) указанные в графах 7 и 8 значения относятся к трубам, оцинкованным изнутри; 8) данные таблицы могут быть использованы для газовыпускных трубопроводов.

Приложение 327
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 328
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс трубо- провода	Токсичные среды, сжиженные газы			Пар		Топливо и масло	Другие среды
	р, МПа	t, 0C	Тип фланцевого соединения	t, 0C	Тип фланцевого соединения	Тип фланцевого соединения	t, 0C	Тип фланцевого соединения
II	>1 <1 Любое	<-50 <-50 <-50	А А-В* А-В	>400 <400	А А-В*	А-В	>400 <400	А А-В
III	-	-	А-В-С	>250 <250	А-В-С А-В -C-D-E	А-В-C	>250 <250	А-В-С А-В -C-D-E
I III	-	-	-	-	А-В- -C-D-E	А-В- -С-Е	-	А-В -C-D- -E-F
Примечания: 1) тип фланцевого соединения смотреть рисунок 149 настоящих Правил; 2) соединение типа В* следует применять только для труб диаметром не более 150 мм; 3) соединения типа F следует применять только для трубопроводов систем, использующих в качестве рабочей среды воду, и безнапорных трубопроводов.

Приложение 329
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

0,8 LBH*, м3	Подача насоса, м3/ч
До 50 включительно	4
Более 50 до 200 включительно	6
Более 200	8
* Определения L, В, Н (длины, ширины и высоты борта судна) приведены в части I настоящих Правил

Приложение 330
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Контролируемые параметры	Значение контроли руемого параметра при срабатывании АПС	Тип защиты	АПС и защита для группы судов			Пояснения
			1	2	3
1	2	3	4	5	6	7
1. Главные двигатели, валопроводы, передачи
1) частота вращения	Максимальная	Остановка
2) давление масла в системе смазывания на входе в двигатель		Остановка
3) температура масла в системе смазывания двигателя	Максимальная			+
4) температура охлаждающей воды во внутреннем контуре на выходе из двигателя	Максимальная			+
5) уровень воды в расширительном баке внутреннего контура охлаждения	Минимальный			+
6) давление воды во внутреннем контуре охлаждения	Минимальное			-		Для двигателей с автономными насосами охлаждения
7) уровень масла в циркуляционной цистерне смазочного масла	Минимальный			+		Для отдельной сборной цистерны
8) температура выпускных газов перед турбиной	Максимальная	-		-
9) давление масла в передаче	Минимальное	-		+
10) температура масла в передаче	Максимальная	+		-
11) температура выносного упорного подшипника валопровода	Максимальная	+		-
12) давление прокачки водой дейдвудного подшипника валопровода	Минимальное
13) перегрузка двигателя	Максимальная			Р
14) питание системы ДАУ двигателя	Отсутствие			+
2. Первичные двигатели генераторных агрегатов
1) частота вращения	Максимальная	Остановка
2) давление масла на входе в двигатель	Минимальное	Остановка
3) температура масла в системе смазывания двигателя	Максимальная		+	+	-
4) температура охлаждающей воды во внутреннем контуре на выходе из двигателя	Максимальная		+	+	+
5) уровень воды в расширительном баке внутреннего контура охлаждения	Минимальный		+	+	-	Для бака, установ- ленного отдельно от двигателя
6) давление охлаждающей воды во внутреннем контуре	Минимальное			-	-	Для двигателей с автономными насосами охлаждения
7) уровень масла в масляной цистерне	Минимальный			Р	-	Для отдельной сборной цистерны
8) температура газов перед турбиной	Максимальная			-	-	При мощности дизель- генератора более 400 кВт
3. Топливные системы главных и вспомогательных двигателей
1) уровень топлива в расходной цистерне	Минимальный Максимальный			+	+	Для цистерн, автомати- ческое пополнение которых не предусмот- рено
2) уровень в цистернах сливного и грязного топлива	Минимальное			+	+
3) давление топлива перед ТНВД	Минимальное			-	-	При исполь- зовании топливо- подкачиваю- щих насосов с автономным приводом
4. Система сжатого воздуха
1) давление воздуха в пусковых сосудах главных двигателей	Минимальное			+	-
2) температура в системе охлаждения компрессора	Максимальная			+	-	Для автономных компрес- соров
3) давление масла в системе смазывания компрессора	Минимальное	Останов ка компресс сора		+	+	То же
5. Паровые котлы, работающие на жидком топливе
1) факел	Погасание	Отключение		+	+
2) уровень воды в котле	Минимальный	Отключение		+	+
3) подача воздуха в топку	Прекраще ние или недоста- точный напор	Отключение		+	+
4) давление пара	Максимальное	Отключение		+	+
6. Водогрейные котлы, работающие на жидком топливе
1) факел	Погасание	Отключение		+	+
2) давление в котле	Максимальное	Отключение		+	+	Для котлов, обслуживаю- щих закрытую систему отопления
3) уровень воды в расширительном баке	Минимальный	Отключение		+	_	Для котлов, обслуживаю- щих открытую систему отопления
4) подача воздуха в топку	Прекращение или недостаточная подача	Отключение		+	+
7. Система осушения
1) уровень подсланевых вод в машинных помещениях	Максимальный	—	+	+	+
2) уровень воды в трюмах румпельного отделения, отсеке подруливающего устройства, насосного отделения, пассажирских помещений	Максимальный	—	+	+	+	Раздельно по Отсекам
8. Система искрогашения
1) давление воды	Минимальное	—	+	+	+
9. Источники электроэнергии
1) температура обмотки генератора	Максимальная	—	+	+	—	Для генера- торов мощностью свыше 400 кВт
2) перегрузка генератора	—	—	Р	—	—
3) короткое замыкание	Наличие		+	+	—
Примечания: условные обозначения: + - сигнал предупредительный; - сигнал аварийный; Р - рекомендуется; «—» - не требуется.

Приложение 331
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование помещения	Системы пожаротушения '
	водотушения	пенотушения	углекислотного тушения	аэрозольного тушения 8
1. Посты управления 2. Жилые помещения 3. Хозяйственные помещения: 1) кладовые для хранения сжатых и сжиженных газов, легковоспламеняющихся жидкостей, материалов и веществ 2) камбузы, буфетные, помещения для кипятильников, киноаппаратные, кладовые для хранения прочих опасных грузов, судовые мастерские 4. Грузовые помещения: 1) наливные цистерны (танки) для воспламеняющихся жидкостей, грузовые палубы судов для перевозки воспламеняющихся жидкостей в таре или автотранспорта с топливом в баках; 2) закрытые помещения для легковоспламеняющихся веществ и материалов; 3) для перевозки прочих опасных сухих грузов 5. Машинные помещения: 1) для главных, вспомогательных двигателей и аварийных дизель-генегаторов и котлов, работающих на жидком топливе, пожарных насосов; 2) для генераторов и аварийных источников энергии, главных и аварийных распределительных щитов, электродвигателей (в том числе гребных) и систем вентиляции этого оборудования; 3) для технических средств вспомогательного назначения, не работающих на жидком топливе 6. Помещения в которых расположены ц топлива и масла (основного запаса, расходные, сточные, отстойные), сбора подсланевых вод, коффердамы. 7. Грузовые насосные отделения наливных судов	О О6 О О О3 О О О - О О О3	- - +5 - О + - + +7 - +5 +	- - + - - + - + +4 - + +	- - +9 - - +9 - + + - + +
Примечания: 1. В таблице приняты следующие обозначения: буква «0» — помещения должны быть защищены указанными системами; знак «+» — помещения должны быть защищены одной из указанных систем; знак «—» — защита указанными системами не требуется. 2. Помещения необходимо оборудовать стационарными системами пожаротушения, если вместимость их превышает 3 м3. 3. Водотушение следует применять для охлаждения палуб, переборок и смежных отсеков. 4. Перегружатели и насосные станции, предназначенные для перекачивания пожаробезопасных грузов, необходимо оборудовать указанными системами при суммарной мощности электрических машин более 1500 кВт. 5. При защите указанных помещений вместо стационарной системы пенотушения может быть допущено пенотушение с помощью переносных воздушно-пенных стволов или пеногенераторов. 6. Жилые помещения глиссирующих судов, СПК, СВП по согласованию с Регистром судоходства вместо системы водотушения могут быть оборудованы системой пенотушения или переносными воздушно-пенными установками. 7. Следует применять систему тушения пеной кратностью около 1000:1. 8. В обоснованных случаях, может быть допущено устройство местных станций с одним или двумя генераторами и установкой пускового устройства в районе входа в помещение (без оборудования щита управления и сигнализации). 9. В помещениях, предназначенных для хранения или перекачки горючих веществ или воспламеняющихся жидкостей с температурой вспышки паров ниже 600С, следует применять генераторы во взрывозащищенном исполнении.

Приложение 332
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Испытываемые системы и узлы	Пробное гидравлическое давление
	в цехе	на судне
1. Трубопроводы систем пено- и водотушения (смотреть также раздел 10 настоящих Правил). 2. Углекислотная система: 1) трубопроводы от сосудов до пусковых клапанов; транзитные трубопроводы, проходящие через помещения; 2) трубопроводы от пусковых клапанов до сопел. 3. Пневматические трубопроводы. 4. Сосуды, резервуары, цистерны: 1) работающие под давлением, в том числе сосуды без клапанов; 2) работающие без давления; 3) сосуды с ввернутыми клапанами. 5. Арматура.	- - 1,5 р 1,5 р Наливом до верха воздушной трубы 1р воздухом 1,5 р, но не менее 0,2 МПа	В действии 1,5 р 5 МПа 1р воздухом 1р воздухом В сборе с системой
Примечания: 1. р - наибольшее рабочее давление в системе, для углекислотной системы -расчетное давление в сосуде или резервуаре, МПа. 2. Арматура в сборе должна испытываться на герметичность закрытия давлением не менее 1,25р. Клапаны углекислотных сосудов должны испытываться на плотность наибольшим давлением разрыва предохранительных мембран. 3. Системы на судне следует испытывать в сборе после выполнения всех монтажных работ. 4. Трубопроводы, указанные в подпункте 1) пункта 2 настоящей таблицы, испытанные в цехе гидравлическим давлением 1,5р, на судне могут испытываться воздухом давлением 1р.

Приложение 333
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Типы судов	Количество пожарных насосов, шт.
	основных	аварийных*
1. Пассажирские суда длиной, м: < 65 > 65-100 > 100 2. Нефтеналивные суда и суда для перевозки автотранспорта с топливом в баках и воспламеняющимися жидкостями в таре, длиной, м: < 100 > 100 3. Прочие суда	1 1 2 1 1 1	1 1 1
* Аварийный пожарный насос должен соответствовать требованиям настоящего параграфа Правил

Приложение 334
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование помещений	Интенсивность подачи раствора, м3 (чм2), при кратности пенообразователя			Расчетное время непрерывной работы, мин.
	10:1	100:1	1000:1
Грузовые цистерны (танки) для воспламеняющихся жидкостей с температурой вспышки паров 60ҮС и ниже и палубы этих цистерн (танков) Грузовые цистерны (танки) для воспламеняющихся жидкостей с температурой вспышки паров выше 60ҮС и топливные цистерны Трюмы для сухих опасных грузов Машинные и другие помещения, оборудование которых работает на жидком топливе Кладовые для хранения воспламеняющихся жидкостей, материалов и веществ, сжиженных и сжатых газов	(0,36; 0,036; 0,18)1 0,363 - - - -	0,363 0,273 0,243 0,273 - 0,273	- - - - 0,06 -	302 20 45 20 Продолжительность работы должна быть достаточной для обеспечения пятикратного заполнения объема защищаемого помещения 20
1Интенсивность подачи раствора выбирается такой, при которой обеспечивается наибольшая производительность системы, и должна быть не менее следующих значений: 0,36 м3/ч на 1м2 площади горизонтального сечения цистерны (танка), имеющей наибольшую площадь; 0,036 м3/ч на 1м2 площади палубы грузовых цистерн (танков), определяемой как произведение максимальной ширины судна на длину палубы, занимаемой цистернами (танками); 0,18 м3/ч на 1м2 площади, защищаемой лафетным стволом наибольшей производительности и полностью расположенной в нос от него, однако не менее 75 м3/ч. 2На нефтеналивных судах, оборудованных системой инертного газа, расчетное время работы системы должно быть не менее 20 мин. 3За расчетную следует принимать площадь горизонтального сечения наибольшего защищаемого помещения.

Приложение 335
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Детали устройств и снабжения	Материал
1. Устройства рулевые
1) баллеры рулей и поворотных насадок	Сталь кованая, литая
2) детали пера руля и поворотной насадки	Сталь кованая, литая, стальной листовой прокат
3) рудерписы	Сталь кованая, литая
4) ступицы поворотных насадок	Сталь литая
5) румпель основного и запасного приводов	Сталь кованая, литая
6) рулевой сектор	Сталь литая
7) ползун (ярмо баллера)	Сталь кованая
8) поршни со штоком	Сталь кованая, литая
9) цилиндры	Стальная труба, сталь литая, чугун
10) вал приводной	Сталь кованая
11) шестерни, зубчатые колеса, зубчатые венцы	Сталь кованая, литая, чугун
12) крепежные детали (болты, гайки)	Сталь кованая
2. Устройства якорные, швартовые, сцепные и буксирные
1) валы приводные, промежуточные, грузовые	Сталь кованая
2) шестерни, зубчатые колеса, зубчатые венцы	Сталь кованая, литая, чугун
3) звездочки	Сталь литая, чугун
4) муфты включения кулачковые	Сталь кованая, литая
5) ленты тормозов	Сталь катаная
6) детали сцепных устройств	Сталь кованая, литая, стальной листовой прокат
7) буксирные гаки и арки	Сталь кованая, фасонный прокат
8) якоря	Сталь кованая, литая, листовой прокат
9) якорные цепи	Сталь литая, чугун
10) крепежные детали (болты, гайки)	Сталь кованая
3. Приводы гидравлические
1) вал, винт, ротор	Сталь кованая, литая, сплав медный
2) шток	Сталь кованая, сплав медный
3) поршень	Сталь кованая, литая
4) корпус, цилиндр, обойма винтового насоса	Сталь литая, чугун, сплав медный
5) шестерни	Сталь кованая, литая, чугун, сплав медный

Приложение 336
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Материал		Рабочая температура, 0С, до
		120	200	250	300	350	400	430	450	475	500
Сталь углеродистая	р,МПа,до	-	20	20	20	20	10	10	10	-	-
	k	0	0	1	3	5	8	11	17	-	-
Сталь молибденовая и молибденово хромистая с содержанием молибдена не менее 0,4 %	р,МПа,до	-	-	-	-	20	20	20	20	20	20
	k	0	0	0	0	0	1	20	3,5	6	11
Чугун	р,МПа,до	6	6	6	6	-	-	-	-	-	-
	k	0	20	3	4	-	-	-	-	-	-
Бронза, латунь, медь	р,МПа,до	20	3	3	-	-	-	-	-	-	-
	k	0	3,5	7	-	-	-	-	-	-	-

Приложение 337
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс судна	k
«М» «О» «Р», «Л»	0,025 0,020 0,015

Приложение 338
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Класс судна	k
«М» «О» «Р», «Л»	0,080 0,055 0,030

Приложение 339
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

/dH	0,50	0,25	0,20	0,15	0,10	0,08
	1,0	1,02	1,05	1,10	1,20	1,26

Приложение 340
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Напряженное состояние	Допускаемые напряжения в долях предела текучести материала ReH для судов классов
	«М», «О»	«Р», «Л»
Кручение и срез	0,30	0,40
Изгиб и изгиб с кручением	0,45	0,55
Растяжение и сжатие (смятие)	0,75	0,80

Приложение 341
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 342
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Материал трущейся пары	Давление р при смазке, МПа
	водой	маслом
1. Сталь по бронзе	6,85	—
2. Сталь по баббиту	—	4,41
3. Сталь или бронза по бакауту	2,36	-
4. Сталь или бронза по синтетическим материалам или резине	По согласованию с Регистром судоходства

Приложение 343
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 344
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Характе- ристика снабжения Nc, м2	Суда
	Самоходные			несамоходные			буксирные
	Число якорей	Суммарная масса якорей, кг	Суммарная длина цепей, м	Число якорей	Суммарная масса якорей, кг	Суммарная длина цепей, м	Число якорей	Суммарная масса якорей, кг	Суммарная длина цепей, м
Носовые якори и цепи судов класса «М» и цепи судов класса «М»
50	I	75	60	—	—	—	1	100	60
75	1	100	75	—	—	—		150	75
100	2	150	100	—	—	—	2	200	100
125	2	200	100	—	—	—	2	250	100
150	2	5	100	—	—	—	2	300	100
200	2	300	125	2	300	125	2	400	125
250	2	400	150	2	400	150	2	450	150
300	2	450	150	2	450	150	2	500	150
350	2	500	175	2	500	175	2	600	175
400	2	550	200	2	550	200	2	650	200
500	2	700	225	2	700	200	2	800	225
600	2	800	225	2	800	200	2	950	250
700	2	900	225	2	900	200	2	1100	250
800	2	1000	250	2	1000	225	2	1200	275
900	2	1100	250	2	1100	225	2	1400	275
1000	2	1250	250	2	1250	225	2	1500	275
1200	2	1500	250	2	1500	225	2	1800	275
1400	2	1750	275	2	1750	250	2	2000	300
1600	2	2000	275	2	2000	250	2	2500	300
1800	2	2250	275	2	2250	250	2	2750	300
2000	2	2500	300	2	2500	275	2	3000	325
2200	2	2750	300	2	2750	275	—	—	—
2400	2	3000	300	2	3000	275	—	—	—
2600	2	3000	300	2	3000	275	—	—	—
2800	2	3250	300	2	3250	275	—	—	—
3200	2	3750	325	2	3750	300	—	—	—
3600	2	4250	325	2	4250	300	—	—	—
4000	2	4500	325	2	4500	300	—	—	—
4400	2	5000	325	2	5000	300	—	—	—
4800	2	5500	325	2	5500	300	—	—	—
5200	2	6000	325	2	6000	300	—	—	—
Носовые якори и цепи судов класса «О»
50	I	50	50	—	—	—	I	75	50
75	1	75	60	—	—	—	1	100	60
100	1	100	60	—	—	—	I	150	60
125	2	150	75	—	—	—	2	200	75
150	2	200	75	1	200	75	2	250	75
200	2	250	100	2	250	100	2	300	100
250	2	300	100	2	300	100	2	350	100
300	2	350	125	2	350	125	2	400	125
350	2	400	125	2	400	125	2	500	125
400	2	450	150	2	450	150	2	550	150
500 600	2	550	175	2	550	150	2	650	200
600	2	650	175	2	650	150	2	750	200
700	2	700	175	2	700	150	2	850	200
800	2	800	175	2	800	150	2	10001100	200
900	2	900	175	2	900	150	2	1200	20
1000	2	1000	200	2	1000	175	2	1500	225
1200	2	1200	200	2	1200	175	2	1700	225
1400	2	1400	200	2	1400	175	2	1900	225
1600	2	1600	200	2	1600	175	2	-	-
1800	2	1800	200	2	1800	175	-	-	-
2000	2	2000	225	2	2150	200	-	-	-
2200 2400	2	2150	225	2	2250	200	-	-	-
2600	2	2250	225	2	2500	200	-	-	-
2800	2	2500	225	2	2750	200	-	-	-
3200	2	2750	225	2	3000	200	-	-	-
3600	2	3000	250	2	3250	225	-	-	-
4000	2	3250	250	2	3750	225	-	-	-
4400	2	3750	250	2	4000	225	-	-	-
4800	2	4000	250	2	4250	225	-	-	-
5200	2	4250	250	2	4750	225	-	-	-
Носовые якори и цепи судов класса «Р» при скорости течения до 6 км/ч
15	1	15	30	-	-	-	-	-	-
20	1	20	30	-	-	-	-	-	-
25	1	25	30	-	-	-	1	30	30
30	1	30	30	-	-	-	1	40	40
40	1	40	30				1	50	40
50	1	50	30	1	50	50	1	75	50
75	1	70	40	1	75	50	1	100	50
100	1	100	50	1	100	50	1	125	50
125	1	125	50	1	125	50	1	150	50
150	2	150	50	1	150	50	2	175	75
175	2	175	75	1	175	75	2	200	75
200	2	200	75	1	200	75	2	250	100
250	2	250	75	1	250	75	2	300	100
300	2	300	75	1	300	75	2	350	100
350	2	350	100	1	350	75	2	350	100
400	2	350	100	1	350	75	2	400	100
500	2	450	125	2	450	100	2	500	125
600	2	500	125	2	500	100	2	600	125
700	2	600	125	2	600	100	2	700	125
800	2	650	125	2	650	100	2	800	125
900	2	750	125	2	750	100	2	900	125
1000	2	800	125	2	800	100	2	1000	125
1200	2	950	125	2	950	125	2	1200	150
1400	2	1100	150	2	1100	125	-	-	-
1600	2	1300	150	2	130014	125	-	-	-
1800	2	1400	150	2	1400	125	-	-	-
2000	2	1600	150	2	1600	125	-	-	-
Носовые якори и цепи судов класса «Л» при скорости течения до 6 км/ч
15	1	10	25	-	-	-	1	15	25
20	1	15	25	-	-	-	1	20	25
25	1	20	25	-	-	-	1	25	30
30	1	25	25	-	-	-	1	30	30
40	1	30	25	-	-	-	1	40	30
50	1	40	25	1	40	40	1	50	40
75	1	50	30	1	50	40	1	75	40
100	1	75	40	1	75	40	1	100	40
125	1	100	50	1	100	40	1	150	40
150	1	150	50	1	100	50	2	150	50
175	1	150	50	1	150	50	2	175	50
200	1	150	50	1	175	50	2	200	50
250	1	200	75	1	200	75	2	250	75
300	2	250	75	1	250	75	2	300	75
350	2	300	75	1	300	75	2	350	75
400	2	350	75	1	350	75	2	400	75
500	2	400	100	1	400	75	2	450	100
600	2	450	100	1	450	75	2	550	100
700	2	500	100	2	500	75	2	600	100
800	2	600	100	2	600	75	2	700	100
900	2	650	100	2	650	75	-	-	-
1000	2	700	125	2	700	75	-	-	-
1200	2	850	125	2	850	100	-	-	-
1400	2	1000	125	2	1000	100	-	-	-
1600	2	1100	125	2	1100	100	-	-	-
1800	2	1200	125	2	1200	100	-	-	-
2000	2	1400	125	2	1400	100	-	-	-

Приложение 345
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Масса якоря, кг	Калибр, мм, якорной цепи у судов классов
	«Р» и «Л»			«М» и «0»
	Цепь с распорками при категории прочности		Цепь без распорок	Цепь с распорками при категории прочности		Цепь без распорок
	1	2		1	2
75	—	—	9	—		11
100	—	—	11	—	—	11
150	—	—	11	—	—	14
200	—	—	14	14	—	16
250	14	—	16	16	14	17,5
300	16	14	17,5	19	16	—
350	17,5	14	19	19	16	—
400	19	16	—	22	19	—
450	20,5	17,5	—	22	19	—
500	22	19	—	26	22	—
600	22	19	—	26	22	—
700	26	22	—	28	26	—
800	26	22	—	28	26	—
900	28	26	—	32	26	—
1000	32	26	—	34	28	—
1250	34	28	—	38	32	—
1500	38	32	—	40	34	—
1750	40	34	—	44	38	—
2000	44	38	—	46	40	—
2250	44	38	—	—	40	—
2500	46	40	—	—	44	—

Приложение 346
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Характе- ристика снабжения, м2	Суда классов
	«О»		«Р»		«Л»
	Масса якоря, кг	Длина каната, м	Масса якоря, кг	Длина каната, м	Масса якоря, кг	Длина каната, м
50	10	60	10	50	10	40
75	15	65	15	55	15	40
100	25	70	15	60	15	45
125	25	80	25	65	25	50
150	35	85	25	70	25	50
175	50	90	35	70	25	55
200	50	95	35	75	25	55
250	50	100	50	80	35	65
300	75	105	50	85	35	65
350	75	115	75	85	50	70
400	100	120	75	95	50	75
450	100	125	75	100	50	80
500	100	130	75	105	75	80
550	125	135	100	110	75	85
600	125	135	100	110	75	85
700	150	140	125	110	100	85
800	150	145	125	115	100	90
900	200	150	150	120	125	95
1000	200	150	150	125	125	100
Примечание: якорное снабжение принято применительно к якорям Матросова.

Приложение 347
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Разряд бассейна	kс
«О» «Р» и «Л» при скорости течения более 6 км/ч «Р» и «Л» при скорости течения до 6 км/ч включительно	0,60 0,51 0,38

Приложение 348
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Разряд бассейна	А
«0»	0,09
«Р» при скорости течения до 6 км/ч включительно	0,12
«Р» при скорости течения более 6 км/ч	0,04
«Л» при скорости течения до 6 км/ч включительно	0,15
«Л» при скорости течения более 6 км/ч	0,06

Приложение 349
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Расчетное усилие Рр, кН	Наименьшая толщина листов, мм
100 250 500 1000 1500 2000 2500 3000 5000 и более	6 8 12 14 16 18 20 22 24

Приложение 350
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

0 10 20 30 40 50мм
Толщина материала

Приложение 351
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Грузоподъемность, т	Допускаемое напряжение в долях от предела текучести материала / ReH	Запас прочности ReH/	Коэффициент динамичности н= 0,7 ReH/	Максимальная скорость подъема или опускания груза, при которой расчетная проверка коэффициента динамичности шн не обязательна, м/с
5 и менее	0,40	2,50	1,75	1,00
10	0,42	2,38	1,67	0,89
15	0,44	2,27	1,59	0,78
20	0,46	2,18	1,52	0,69
25	0,48	2,08	1,46	0,61
30	0,50	2,00	1,40	0,53
40	0,54	1,85	1,30	0,40
50	0,57	1,76	1,23	0,31
60	0,59	1,70	1,19	0,25
75 и более	0,60	1,67	1,17	0,22
Примечание: промежуточные значения параметров определяют путем линейной интерполяции.

Приложение 352
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Вид деформации	Переходный коэффициент
Растяжение, сжатие, изгиб	1,00
Срез	0,60
Смятие местное при плотном касании	075
Смятие торцевой поверхности (при наличии пригонки)	1,50

Приложение 353
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Тип сварного шва	Вид деформации	Сварка и контроль
		полуавтоматическая и ручная в случае контроля швов согласно пункту 3245	автоматическая, а также полуавтоматическая и ручная в случае контроля швов просвечиванием по всей длине
Стыковой	Растяжение Сжатие Срез	0,85 0,85 0,60	1,00 1,00 0,60
Угловой	Срез	0,70	0,70

Приложение 354
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Вид соединения	Коэффициенты перехода к допускаемым напряжениям
	на растяжение	на срез	на смятие
Заклепки с полукруглой головкой Болты для отверстий из-под развертки Болты для соединений с зазором между болтом и отверстием	0,60 (отрыв головки) 0,70 0,70	0,80 0,70 0,60	2,0 2,0 1,2

Приложение 355
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Качественная характеристика класса использования	Норма времени работы механизмов, ч	Коэффициент k нагружения
		до 0,125	св.0,125 до 0,25	св. 0,25 до 0,50	св. 0,50 до 1,0
Редкое использование	до 800	Ml	Ml	Ml	Ml
Нерегулярное использование	свыше 800 до 1600	Ml	Ml	М2	МЗ
Регулярное использование малой интенсивности	свыше 1600 до 3200	Ml	М2	МЗ	М4
Регулярное использование средней интенсивности	свыше 3200 до 6300	М2	МЗ	М4	М5
Нерегулярное интенсивное использование при работе в две смены	свыше 6300 до 12500	МЗ	М4	М5	М6
Интенсивное использование при работе в три смены	свыше 12500 до 25000	М4	М5	М6	—
Весьма интенсивное использование при работе в три смены	свыше 25000 до 50000	М5	М6	—	—

Приложение 356
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Режим работы согласно табл. 6.5.7-1	Коэффициент запаса прочности
М1 М2 М3 М4 М5 М6	3,15 3,35 3,55 4,00 4,50 5,60

Приложение 357
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Номинальный диаметр каната, мм	Коэффициент запаса прочности
12	12
14-17	10
18-23	8
24-39	7
40 и более	6

Приложение 358
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Элементы металлоконструкций	Гибкость элементов
	сжатых	растянутых
Пояса главных ферм Одностержневые конструкции стрел Остальные стержни главных ферм и пояса вспомогательных ферм Все прочие стержни	120 150 150 250	150 180 250 350

Приложение 359
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Комбинация максимальных нагрузок	Допускаемые напряжения в долях предела текучести у/ReH
Рабочее состояние Нерабочее состояние	0,70 0,75

Приложение 360
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Грузоподъемное устройство	Группа режима механизма	Отношение диаметра барабана (блока) к диаметру каната
Грузоподъемные машины всех типов, за исключением кранов и лебедок	Ml М2; МЗ М4 М5 М6	18 20 25 30 35
Монтажные механизмы	Ml	16
Электрические тали	МЗ	22
Грейферные лебедки	М6	30
Блоки грейферов	М6	18

Приложение 361
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Марикировка стали	Категория стали	Значения напряжений в образце при разрушающей нагрузке, предусмотренной стандартом ИСО, Rm, МПа
L	Малоуглеродистая	300
M	Повышенной прочности	400
P	Легированная	500
S	Легированная	630
T	Легированная	800
Rm- - временное сопротивление разрыву.

Приложение 362
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Знак маркировки

Расшифровка знака

SWL3т SWL 1,5 т 4-12 м SWL 3 т 4-12 м SWL 5 т 4-6 м SWL 32/8 т - 22/24 м SWL 100 т 16 м 32 т 24 м

Грузоподъемность 3 т (для нестреловых кранов, а также кранов с постоянным вылетом) Грузоподъемность 1,5 т при вылете от 4 до 12 м Грузоподъемность 3 т при вылете от 4 до 12 м Грузоподъемность 5 т при вылете от 4 до 6 м Грузоподъемность при работе основного механизма подъема 32 т, при работе вспомогательного механизма подъема 8 т наибольший вылет основного крюка 22 м, вспомогательного крюка — 24 м Грузоподъемность 100 т при вылете 16 м и 32 т при вылете 24 м

Приложение 363
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Разряд района плавания	Длина судна, м	Количество людей, обеспечиваемых коллективными спасательными средствами, %
		шлюпками	плотами	приборами
«M»	<30 >30	20	100 80
«0»	<30 >30	15	100 85
«Р»*	<30 >30	- 7,5	50 10	50 20
«Р»	<30 >30	7,5		20 20
«Л»	<30 >30			20 20
* Для судов, выходящих в озера и водохранилища разряда «Р».

Приложение 364
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Разряд района плавания	Количество людей, обеспечиваемых спасательными плотами, %
«М»	100
«О»	20
«Р»*	10
«Р», «Л»	—
*Для судов, выходящих в озера и водохранилища разряда «Р».

Приложение 365
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Разряд района плавания	Длина судна, м	Количество людей, обеспечиваемых коллективными спасательными средствами, %
		шлюпками	плотами	приборами
«М»	<30 >30	- 100	100 -	-
«О»	<30 >30	- 100	100 -	- -
«Р»	<30 >30	- -	- 100	100 -
«Л»		-	-	-

Приложение 366
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Разряд района плавания	Длина судна, м	Количество людей, обеспечиваемых коллективными спасательными средствами, %
		плотами	Приборами
«М»		100
«О»	< 30 > 30	50 100	50

Приложение 367
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Типы судов	Длина судна L, м	Количество спасательных кругов, шт.
		Всего	в том числе
			с самозажигающимся буйком	со спасательным линем
Пассажирские, разъездные, самоходные паромы, суда специального назначения	< 15 15 < L < 30 30 < L < 60 >60	2 4 8 12	1 1 1 1	на каждой палубе с каждого борта не менее одного
На подводных крыльях, воздушной подушке, глиссирующие	< 15 15 < L < 30 30 < L < 60 >60	1 2 4 6	— — — —		1 1 1 1
Грузовые, буксирные, промысловые, технического флота	< 30 > 30	2 4	1 1		1 1
Несамоходные	< 30 > 30	2 4	1 1		1 1

Приложение 368
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Разряд района плавания
	«М»	«О»	«Р»
1. Аптечка первой помощи в непроницаемом ящике, шт. 2. Весла, комплект 3. Весла запасные, шт.* 4. Компас шлюпочный, шт. 5. Конец бросательный длиной не менее 15 м, шт. 6. Плавучий или снабженный поплавками спасательный леер, прикрепленный с наружной стороны с провисами в виде петель, шт. 7. Отпорный крюк длиной, равной длине весла, шт. 8. Пробки спускных отверстий со штертами, шт. 9. Руль с принадлежностями и сорлинем, шт. 10. Топор со штертом, шт. 11. Уключины со штертом, комплект 12. Уключины запасные, шт.* 13. Фалинь длиной 15 м, шт. 14. Фальшфейеры красные, шт. 15. Черпак, шт. 16. Фонарь электрический 17. Прожектор, шт.*** 18. Огнетушитель, шт.*** 19. фонарь белый круговой 20. складной нож, прикрепленный к шлюпке 21. сигнальный свисток или равноценное звукосигнальное средство	1 1 2 1 I 1 1 2 1 1 1 2 I 6 1 1 1 1 1 1 1	1 1 2 I 1 1 2 1 1 2 1 3 1 1 1 1 1 1 1	1 1 2** 1 1 2 1 1 2** I 1 1 1 1 1 1
Примечания: *требуются только для гребных шлюпок. ** для шлюпок судов, выходящих в водохранилища разряда «Р». *** требуются только для шлюпок с двигателем.

Приложение 369
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Длина судна	Покрывала для тушения пламени1шт.	Инструмент пожарный, комплект	Ведра пожарные, шт.	Снаряжение для пожарных, комплект3
1. Пассажирские суда
<30	1	1	2	—
> 30-65	1	2	4	—
> 65-100	2	4	4	2
> 100	3	6	4	3
2. Нефтеналивные суда2 и суда для перевозки автотранспорта с топливом в баках и воспламеняющимися жидкостями в таре
<30	2	1	2	—
> 30-65	3	1	4	2
> 65-100	4	2	4	2
> 100	4	2	4	3
3. Прочие суда
<30	1	1	2
> 30-65	1	1	4
> 65-100	2	2	4	2
> 100	2	2	4	2
Примечание: 1Каждое помещение, в котором используется жидкое топливо, должно быть снабжено дополнительным покрывалом. 2Для контроля содержания паров нефтепродуктов на судах, предназначенных для перевозки нефтепродуктов с температурой вспышки паров ниже 60 ҮС, должно быть 2 ручных переносных газоанализатора. 3Требуется на судах, в том числе находящихся в эксплуатации, с экипажем или бригадой для несения вахты при бригадном методе работы в количестве более 4 человек

Приложение 370
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Помещения судна	Вид огнетушителя	Количество огнетушителей на одно помещение
1. Посты управления	Углекислотный или порошковый	1
2. Машинные отделения с главными и вспомогательными двигателями, работающими на жидком топливе	Воздушно- пенный или порошковый	Два (на судах с двигателем ощностью до 110 кВт допускается один огнетушитель)
3. Котельные отделения с главными и вспомогательными котлами, работающими на жидком топливе	То же	По одному на каждый котел
4. Камбузы с оборудованием, работающим на жидком топливе или газе	«	1
5. Камбузы с оборудованием, работающим на электричестве	Углекислотный или порошковый	1
6. Кладовые, для хранения легковоспламеняющихся и горючих материалов	Воздушно-пенный или порошковый	1
7. Помещения с электрогенераторами суммарной мощностью более 200 кВт	Порошковый или углекислотный	Один (дополнительно к снабжению соответствующего помещения)
8. Помещения с ГРЩ или АРЩ	Углекислотный или порошковый	Два, при размещении распределительного щита в машинном отделении дополнительно один огнетушитель к снабжению машинного отделения
9. Грузовые насосные помещения и станции раздачи топлива	Воздушно-пенный или порошковый	1
10. Закрытые палубы	То же	Один на каждые 20 м коридора
11. Изолированные помещения, отапливаемые или охлаждаемые с оборудованием всех типов, в которых в качестве топлива используется твердое или жидкое топливо или же сжиженный газ	«	1
12. Открытые палубы на пассажирских судах	Воздушно-пенный или порошковый	По одному на каждой палубе длиной до 20 м и по два огнетушителя на каждой палубе длиной более 20 м
13. Открытые палубы на остальных судах, за исключением наливных	То же	По одному для судов длиной до 25 м и по два огнетушителя для судов длиной более 25 м
14. Открытые палубы нефтеналивных судов	«	По два огнетушителя на каждые полные или неполные 30 м длины участков палуб, но не менее того количества, которое предписано в пункте 13
15. Открытые палубы судов, приспособленных для перевозки опасных грузов	«	По одному в корме и носу на открытых палубах дополнительно к указанным в пункте 13
Примечания: 1. В небольших помещениях (камбузы, распределительные посты, кладовые, станции, радиотрансляционные узлы и т.п.) с площадью пола не более 4 м2 допускается установка углекислотных и порошковых огнетушителей с зарядом массой 1,5 кг. 2. В помещениях с номинальным напряжением электрооборудования 24 В углекислотные огнетушители допускается заменять пенными. 3. В жилых помещениях не допускается установка переносных углекислотных или других газовых огнетушителей.

Приложение 371
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Нормы пожарного снабжения
Огнетушители ручные переносные: порошковые или пенные порошковые или углекислотные Металлический ящик с песком или сухими опилками, пропитанными содой Покрывала Ведра Пожарный инструмент	1 в машинном помещении, 1 в камбузе, работающем на газе, жидком или твердом топливе 1 в помещении, где расположено оборудование для управления судном 1 у места приема и раздачи топлива 1 в машинном помещении 2 на судно 1 комплект на судно
Примечания: 1. На разъездных судах с двигателем мощностью до 165 кВт комплект пожарного инструмента можно не предусматривать. 2. Ящик с песком или с пропитанными содой сухими опилками допускается заменять огнетушителем.

Приложение 372
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Типы судов	Сигнально-отличительные фонари
	Топовые		Бортовые		Кормовые	Буксировочный	Отмашки свето- импульсные
	Белый	Красный	Красный	Зеленые
1.Самоходные суда, кроме буксиров и толкачей	13	14	1	1	32	-	46
2.Буксиры и толкачей	3	14	1	1	35	1	46
3.Несамоход- ные суда	114	-	-	-	-	-	-
1Для самоходных дноуглубительных снарядов с волочащимся грунтоприемником требуется три знака, расположенные по вертикали: два черных шара и между ними черный ромб. 2На судах органов надзора устанавливается синий проблесковый круговой фонарь. 3На судах длиной 50 м и более устанавливаются два топовых белых фонаря. 4Устанавливается на судах, перевозящих опасные грузы. 5На судах шириной 5 м и менее допускается устанавливать один кормовой фонарь. 6Рекомендуется дополнительно устанавливать электрические фонари-отмашки с лампами накаливания. 7На дебаркадерах, плавмастерских, брандвахтах устанавливают один белый круговой фонарь на мачте и один белый круговой фонарь на стенке надстройки со стороны судового хода (на брандвахтах – по одному белому круговому фонарю с каждого борта). На нефтестанциях, насосных станциях, судах технического флота, причалах и понтонах длиной менее 50 м, а также на паромах канатных переправ устанавливается один белый круговой фонарь. Все самоходные суда снабжаются белым круговым фонарем, вывешиваемым в случае посадки на мель. 8Устанавливается на судах, перевозящих опасные грузы, и нефтестанциях. На дноуглубительных снарядах требуются 2 красных круговых фонаря (тентовых). Все самоходные суда снабжаются тремя красными круговыми фонарями, вывешиваемыми за борт со стороны судового хода в случае посадки на 9Устанавливается на дноуглубительных и дноочистительных снарядах судах, занятых подводными работами, тралением судового хода, работой у плавучих знаков навигационного оборудования. На дноуглубительных снарядах, кроме того, требуется 2 зеленых круговых фонаря (тентовых). На судах, предназначенных для водолазных работ, и самоходных дноуглубительных снарядах с волочащимся грунтоприемником устанавливаются 2 зеленых круговых фонаря. 10Устанавливается на водоизмещающих пассажирских судах, предназначенных для постоянной работы в границах акватории порта и на переправах, на самоходных паромах, а также на буксирах и толкачах, обслуживающих несамоходные суда на переправах. На паромах канатных переправ устанавливается один желтый круговой фонарь. 11 Устанавливается на самоходных судах шириной более 5 м. 12Требуется для дноочистительных снарядов и судов, занятых подводными работами или тралением судового хода, работой у плавучих знаков навигационного оборудования. Для судна, предназначенного для водолазных работ, требуются два флага «А» (щита). 13Требуется для рыболовных судов. 14 Устанавливается на толкаемых судов.

продолжение таблицы

Сигнально-отличительные фонари					Дневные сигналы
Круговые2				Стоячные бортовые	Черный шар	Сигнальный флаг «А»(щит)	Черный конус	Красный конус	Флаг- отмашка белый
Белый	Красный	Зеленый	Желтый проблес- ковый
27	18	19	110	211	3	112	213	14	1
27	-	-	110	211	3	-	-	-	1
27	18	19	-	-	1	112	-	14	-

Приложение 373
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Типы судов	Разряд района плавания	Ракеты сигнала бедствия парашютные судовые, шт.	Фальшфейеры красные, шт.
Самоходные суда, несамоходные суда с экипажем (за исключением стоечных судов)	«М» «О»	6 3	6 3

Приложение 374
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Тип сигнально- отличительного фонаря и цвет огня	Дальность видимости, км	Сектор освещения в горизонтальной плоскости
		Угол освещения	Углы видимости
1. Топовый фонарь: белый красный	8 5,5	2250	От диаметральной плоскости судна с носа по 112,50 на каждый борт
2. Бортовой зеленый	3,7	112,50	От направления прямо по носу судна до 22,50 позади траверза правого борта
3. Бортовой красный	3,7	112,50	От направления прямо по носу судна до 22,50 позади траверза левого борта
4. Кормовой белый	3,7	1350	От направления прямо по корме до 67,50 в сторону каждого борта
5. Буксировочный желтый	3,7	1350	То же
6. Круговой: белый красный, зеленый, желтый, синий	3,7 1,85	3600	По всему горизонту
7. Соединенный двухцветный фонарь, зеленый с красным	1,85	2250	По 112,50 в обе стороны диаметральной плоскости по носу судна: правый борт – зеленый сектор, левый борт – красный сектор
8. Стояночный бортовой белый	3,7	1800	От траверза судна по 90Ү в нос и в корму
9. Отмашка светоимпульсная: днем ночью	2 4	112,5	От траверза судна к носу с перекрытием диаметральной плоскости на 22,50 и от траверза судна в корму с перекрытием диаметральной плоскости на 22,50
10. Световая отмашка	4	То же	То же
Примечания: 1. Дальность видимости белых топовых фонарей самоходных судов длиной менее 20 м должна быть не менее 5,5 км, красных — 3,7 км. 2. Дальность видимости фонарей самоходных судов длиной менее 12 м должна быть не менее: топовых фонарей — 3,7 км; бортовых фонарей — 1,85 км. 3. Дальность видимости фонарей несамоходных судов должна быть не менее: топовых фонарей судов длиной 50 м и более — 4 км; топовых фонарей судов длиной менее 50 м — 2 км; круговых фонарей — 1,85 км.

Приложение 375
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Дальность видимости D огня	морские мили	1	2	3	4	5	6
	км	1,85	3,7	5,55	7,4	9,26	11,1
Сила света I огня при к = 0,8 (кд)		0,9	4,3	12	27	52	94

Приложение 376
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Цвет огня	Коорди- наты	Угловые точки
		1	2	3	4	5	6
Красный	х у	0,680 0,320	0,660 0,320	0,735 0,265	0,721 0,259	— —	— —
Зеленый	х у	0,028 0,385	0,009 0,723	0,300 0,511	0,203 0,356	— —	— —
Белый	х у	0,525 0,382	0,525 0,440	0,452 0,440	0,310 0,348	0,310 0,283	0,443 0,382
Желтый	х у	0,612 0,382	0,618 0,382	0,575 0,425	0,575 0,406	— —	— —

Приложение 377
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Цвет огня	Сила света (минимальная), кд1	Высота взлета (минимальная), м	Продолжительность горения, с
Ракета парашютная судовая	Красный	25000	300	45
Ракета шестизвездная	То же	25000	300	18
Фальшфейер бедствия (судовой и шлюпочный)	«	10000	—	60
Примечание: 1Определяется в лабораторных условиях.

Приложение 378
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Звуковое средство	Дальность слышимости, км
Паровой гудок (свисток) Воздушный тифон Паровая или электрическая воздушная сирена Электрический сигнал автомобильного типа Колокол или плита	2,0 2,0 2,0 1,5 1,0

Приложение 379
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Разряд бассейна плавания и категории судна
	«М»			«О»			«Р» и «Л»
	I	II	III	I	II	III	I	II	III
1. Судовые часы	1	1	—	1	1	—	1	1	—
2. Барометр-анероид	1	1	—	1	1	—	1*	1*	—
3. Секундомер	1	1	—	1	1	—	1*	1*	—
4. Анемометр	1	1	—	1	1	—	1*	1*	—
5.Бинокль призменный	2	2	I	2	I	—	2	1	—
6. Ручной лот с лотлинем	1	1	—	1	—	—	1*	—	—
7.Наметки (футштоки)	1	1	1	1	1	1	1	1	1
8. Кренометр	1	1	1	1	1	1	1	1	1
9. Термометр для измерения температуры наружного воздуха	1	1	—	1	1	—	1*	1*	—
Примечание: * Только суда, плавающие в озерах и водохранилищах разряда «Р»

Приложение 380
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Количество предметов снабжения по группам судов							Примечание
	I	II	III	IV	V	VI	VII
1. Пластырь мягкий облегченный 3,0x3,0 м, шт.	1	—	—	—	—	—	—	Для судов, не имеющих двойного дна и двойных бортов с численностью экипажа более 10 чел.
2.Пластырь шпигованный 2,0x2,0 м, шт.	—	1	—	—	—	—	—	То же
3. Пластырь парусиновый или учебный, шт.			1					То же. Пластырем должны быть обеспечены также все учебно-производственные суда
4. Оборудование пластыря, комплект	1	1	1	—	—	—	—	То же
5.Мат шпигованный 0,4x0,5 м, шт.	1	1	1	—	—	—	—
6. Парусина полульняная СКПВ, м2	—	—	—	4	4	4	2
7. Комплект слесарного инструмента в сумке	1	1	1	1	1	1	1	По нормам таблицы 221
8.Цемент быстро твердеющий не ниже марки 400, кг	100	75	50	50	50	75	50
9.Песок строительный, кг	10000	75	50	50	50	75	50
10. Стекло жидкое (ускоритель затвердевания бетона), кг	5	4,0	2,5	2,5	2,5	4,0	2,5
11. Брус сосновый 100x100x2000 мм, шт.	2	2	2	2	1	2	1
12.Доска сосновая 50x200x2000 мм, шт.	1	1	1	1	—	1	1
13Доска сосновая 20x150x2000 мм, шт.	1	1	1	1	1	1	1
14.Клин березовый 60x200x400 мм, шт.	2	2	2	2	2	2	2
15. Клин сосновый 30x200x200 мм, шт.	2	2	2	2	2	2	2
16. Клин сосновый 50x150x200 мм, шт.	2	2	2	2	2	2	2
17. Пробка сосновая для судов с бортовыми иллюминаторами, шт. (по диаметру бортовых иллюминаторов, длина 400 мм)	2	2	1	1	1	2	1	Для судов, имеющих штормовые крышки, не требуется
18.Пробка сосновая 10x30x150 мм, шт.	2	2	1	1	1	1	1
19.Войлок технический грубошерстный толщиной 10 мм, м2	1,0	1,0	0,5	0,5	0,5	0,5	0,5
20.Резина листовая толщиной 5 мм, м2	0,5	0,5	0,5	0,25	0,25	0,25	0,25
21. Пакля смоляная ленточная, кг	10	10	5	5	2,5	10	2,5
22. Проволока стальная низкоуглеродистая диаметром 3 мм, моток	0,5	0,5	0,25			0,5		Каждый моток по 50 м
23. Скоба строительная диаметром 12мм, длиной 300мм, шт.	2	2	2	2	2	2	2
24. Гвозди строительные 3x70 мм, кг	1,5	1,0	1,0	0,5	0,5	1,0	0,5
25. Гвозди строительные 6x150 мм, кг	2,0	1,5	1,0	1,0	0,5	1,0	0,5
26. Болт с шестигранной головкой М16х260, шт.	2	2	2	2		2
27. Шестигранная гайка М16, шт.	2	2	2	2	—	2	—
28. Шайба под гайку М16, шт.	4	4	4	4		4
29. Сурик железный густотертый, кг	2,5	1,5	1,0	1,0		1,5	1,0
30. Жир технический, кг	2,5	1,5	1,0	1,0		1,5	1,0
31. Пила по дереву поперечная двуручная длиной 1200 мм	1	1	1
32. Пила-ножовка по дереву поперечная длиной 615 мм	1	1	1	1	1	1	1
33. Топор строительный, шт.	1	1	1	1	1	1	1
34. Кувалда* кузнечная тупоносая массой 5 кг	1	1	1	1	1	1	1
35. Упор раздвижной металлический длиной 1,7 м	1	1
36. Струбцина аварийная, шт.	1	1						Для шпации 600 или 900 мм
Примечание: параметры изделий могут быть изменены по согласованию с Регистром судоходства.

Приложение 381
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование

Количество инструмента на 1 комплект набора, шт

1. Молоток* слесарный массой 0,5 кг с ручкой 2. Кувалда* кузнечная тупоносая массой 3,0 кг 3. Зубило* шириной 20 мм 4. Свайка длиной 200 мм 5. Клещи (плоскогубцы) универсальные длиной 200 мм 6. Просечка диаметром 18 мм 7. Просечка диаметром 25 мм 8. Напильник трехгранный длиной 300 мм 9. Напильник полукруглый длиной 300 мм 10. Отвертка* шириной 10 мм, длиной 150 мм 11. Отвертка для винтов и шурупов с крестообразным шлицем 12. Ключ* гаечный разводной с шириной зева до 36 мм 13. Ключ* гаечный с открытым зевом 22x24 мм 14. Станок ножовочный 15. Полотно ножовочное 16. Острогубцы (кусачки)

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 8 1

Приложение 382
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование деталей	Количество деталей для пластыря
	облегченного 3,0x3,0 м	шпигованного 2,0x2,0 м	парусинового или учебного 2,0x2,0 м; 1,5x1,5 м; 1,0x1,0 м
1. Полотнища из парусины	2	2	3 — для парусинового пластыря размерами 2,0x2,0 м; 2 — для учебного пластыря размерами 1,5x1,5 м или 1,0x1,0 м
2. Прослойки	1 войлочная	1 мат	—
3. Крепление жесткости	Отрезки стального каната или труб (в карманах)	—	—
4. Канифас-блок для стального каната (допускаемая нагрузка на подвеску 9,8 кН)	2	2	2
5. Канифас-блок для пенькового каната окружностью 75мм (допускаемая нагрузка на подвеску 8 кН)	—	—	2
6. Тали с вертлюжным гаком (допускаемая нагрузка на подвеску 9,8 кН)	2	2	2
7. Скоба соединительная типа СА-2,5	9	6
8. Скоба соединительная типа Р-0,5	—	—	6
9. Шкот из стального оцинкованного каната диаметром 13,5 мм	2	2	—
10. Шкот из пенькового каната окружностью 75 мм	—	—	2
11 Конец подкильный из стального оцинкованного каната диаметром 13,5 мм	2	2	2
12. Оттяжка из стального оцинкованного каната диаметром 13,5 мм	2	—	—
13. Штерт контрольный из капронового фала диаметром 8 мм с маркировкой	1	1	1
14. Чехол для пластыря	1	1	1

Приложение 383
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Параметр	Отклонение от номинальных значений, %		Продолжительность кратковременного отклонения, с
	Длительное	кратковременное
Напряжение	+6 -10	+ 15 -30	1,5
Частота	±5	±10	5

Приложение 384
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Место расположения оборудования	Температура, 0С
	воздуха	воды
Машинные помещения, камбузы и специальные электрические помещения Открытые палубы Другие помещения и пространства	От +40 до —10 От +40 до —30 От +40 до —10	25 - -

Приложение 385
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Место расположения электрического оборудования		Наименование электрического оборудования
		Элект- рические машины, транс- форматоры	Распределительные устройства		Оборудование связи и сигнализации, установочная аппаратура	Нагрева- тельные приборы	Светильники
			Щиты, пускатели и т. п.	Главные и аварийные распредели- тельные щиты двухсторон- него обслуживания
1		2	3	4	5	6	7
Сухие помещения		IP20	IP21	IP20	IP20	IP20	IP20
Рулевая рубка	Общий объем	IP22	IP22	—	IP22	IP22	IP22
	Около передней стенки	—	IP44	—	IP44	IP44	—
Служебные помещения, отделения холодильных машин (за исключением аммиачного оборудования), помещения аварийных генераторов, кладовые общего назначения, буфетные, провизионные помещения		IP22	IP22	IP22	IP22	IP22	IP22
Машинные и котельные помещения	Выше настила	IP22	IP22	IP21	IP44	IP22	IP22
	Ниже настила	IP44	-	-	IP44	IP44	IP44
	Посты управления (сухие)	IP22	IP22	IP20	IP22	IP22	IP22
Румпельные отделения		IP44	IP44	—	IP44	—	IP44
Охлаждаемые помещения, камбузы, прачечные, ванны, душевые		IP44	IP44	—	IP55	IP44	IP44
Грузовые трюмы		IP55	IP55	—	IP55	IP55	IP55
Открытые палубы, не заливаемые волной		IP54	IP54	—	IP55	—	IP55
Открытые палубы, заливаемые волной		IP56	IP56	—	IP56	—	IP56
Помещения и пространства, в которых оборудование может работать под водой		IP68	—	—	IP68	—	IP68
Примечания: 1) если оборудование само по себе не обеспечивает требуемой защиты, то эта защита должна обеспечиваться другими средствами или место установки должно обеспечивать требуемую степень защиты согласно данной таблице; 2) для помещений и пространств со взрывоопасной пылью и подобных им помещений должно применяться электрическое оборудование со степенью защиты IP66 или соответствующее взрывозащищенное оборудование; 3) обозначение степеней защиты приведено в приложении 386 к настоящим Правилам.

Приложение 386
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Степени защиты электрического оборудования

1. В соответствии со стандартами в обозначении степени защиты оборудования должны быть указаны:
1) условный знак IP;
2) цифровое обозначение степени защиты персонала от соприкосновения с движущимися частями оборудования и от попадания внутрь оболочки твердых посторонних тел (приложение 1 к приложению 414 настоящих Правил);
3) цифровое обозначение степени защиты оборудования от проникновения внутрь оболочки воды (приложение 2 к приложению 414 настоящих Правил).
2. Если для изделия нет необходимости в одном из видов защиты, в условном обозначении проставляется знак X вместо обозначения того вида защиты, который в данном изделии не требуется и испытание которого не проводится.

Приложение 1
к приложению 386
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Степень защиты	Характеристика
0	Отсутствует защита персонала от соприкосновения с токоведущими или движущимися частями оболочки, а также оборудования от попадания внутрь твердых посторонних тел
1	Защита от случайного соприкосновения большого участка поверхности человеческого тела с токоведущими или движущимися частями внутри оболочки. Отсутствует защита от преднамеренного доступа к этим частям Защита оборудования от попадания внутрь крупных твердых посторонних тел диаметром не менее 52,5 мм
2	Защита от соприкосновения пальцев с токоведущими или движущимися частями внутри оболочки Защита оборудования от попадания внутрь твердых посторонних тел среднего размера диаметром не менее 12,5 мм
3	Защита от соприкосновения инструмента, проволоки или других подобных предметов, толщина которых превышает 2,5 мм, с токоведущими или движущимися частями внутри оболочки Защита оборудования от попадания внутрь мелких твердых посторонних тел толщиной не менее 2,5 мм
4	Защита от соприкосновения инструмента, проволоки или других подобных предметов, толщина которых превышает 1 мм с токоведущими частями внутри оболочки Защита оборудования от попадания внутрь мелких твердых посторонних тел толщиной не менее 1 мм
5	Полная защита персонала от соприкосновения с токоведущими или движущимися частями, находящимися внутри оболочки Защита оборудования от вредных отложений пыли
6	Полная защита персонала от соприкосновения с токоведущими или движущимися частями, находящимися внутри оболочки, и полная защита оборудования от попадания пыли

Приложение 2
к приложению 386
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Степень защиты	Характеристика
0	Защита отсутствует.
1	Защита от капель сконденсированной воды. Капли воды, вертикально падающие на оболочку, не должны оказывать вредного действия на оборудование, помещенное в оболочку.
2	Защита от капель воды. Капли воды, падающие на оболочку, наклоненную под углом не более 150 к вертикали, не должны оказывать вредного действия на оборудование, помещенное в оболочку.
3	Защита от дождя. Капли дождя, падающие на оболочку, наклоненную под углом не более 60Ү к вертикали, не должны оказывать вредного действия на оборудование, помещенное в оболочку
4	Защита от брызг. Брызги воды любого направления, попадающие на оболочку, не должны оказывать вредного действия на оборудование, помещенное в оболочку
5	Защита от водяных струй. Вода, выбрасываемая через наконечник на оболочку в любом направлении при условиях, указанных в стандартах или технических условиях на отдельные виды электрического оборудования, не должна оказывать вредного действия на оборудование, помещенное в оболочку
6	Защита от волны на палубе судна. При захлестывании оболочки волной вода не должна попадать внутрь оболочки при условиях, указанных в стандартах или технических условиях на отдельные виды электрического оборудования
7	Защита при погружении в воду. Вода не должна проникать внутрь при давлении и в течение времени, указанных в стандартах или технических условиях на отдельные виды электрического оборудования
8	Защита при неограниченно длительном погружении в воду, которая под давлением, указанном в стандартах или технических условиях на отдельные виды электрического оборудования, в течение неограниченно длительного времени не должна проникать внутрь оболочки.

Приложение 387
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Вид заземления	Способ заземления
	Отдельным проводником	Жилой кабеля	Непосредственным контактом
	Значение сопротивления, Ом, не более
Защитное Экранирующее	0,1 0,02	0,4	0,1 0,02

Приложение 388
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Площадь сечения жилы кабеля, мм , присоединенного к потребителю	Площадь сечения наружного заземляющего провода, мм2
	однопроволочного	многопроволочного
До 2,5 От 2,5 до 120 Более 120	2,5	1,5
	Половина площади сечения жилы кабеля, присоединенного к потребителю, но не менее 4 70

Приложение 389
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Напряжения помех, допустимые для устройств, расположенных:
I - ниже главной палубы; II - выше главной палубы;
III - на палубе рулевой рубки

Приложение 390
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Классификация взрывоопасных смесей

1. В соответствии со стандартами в обозначении степени защиты взрывоопасные смеси и газов и паров с воздухом подразделяются в зависимости от размера безопасного экспериментального максимального зазора (БЭМЗ) согласно приложению 1 к приложению 390 настоящих Правил.
БЭМЗ - максимальный зазор между фланцами оболочки, через который не происходит передача взрыва из оболочки в окружающую среду при любой концентрации смеси в воздухе.
Указанные в приложении 1 к приложению 390 настоящих Правил значения БЭМЗ не могут служить для контроля зазора оболочки в эксплуатации.
2. Взрывоопасные смеси газов и паров с воздухом подразделяются на шесть групп в зависимости от значения температуры самовоспламенения согласно приложению 2 к приложению 390.

Приложение 1
к приложению 390
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Категория смеси	Наименование смеси	БЭМЗ, мм
I	Рудничный метан	Более 1,0
II	Промышленные газы и пары	—
II А	То же	Более 0,9
II В	«	Более 0,5 до 0,9
ПС	«	До 0,5

Приложение 2
к приложению 390
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Группа взрывоопасных смесей газов и паров с воздухом	Температура самовоспламенения, 0С
Т1 Т2 ТЗ Т4 Т5 Т6	Выше 450 От 300 до 450 От 200 до 300 От 135 до 200 От 100 до 135 От 85 до 100

Приложение 391
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Тип судна	Класс судна	Время работы, ч, не менее
1. Пассажирские	«М», «О», «Р», «Л»	6 3
2. Сухогрузные, нефтеналивные, буксиры, толкачи, суда технического флота (кроме судов, указанных в пункте 4, рыбопромысловые	Всех классов	3
3. Вспомогательные суда технического флота (мотозавозни, шаландировщики, промерные и прочие), несамоходные суда	«М»	3
4. Вспомогательные суда технического флота, указанные в пункте 3, нефтеперекачивающие и нефтезачистные станции, брандвахты	«О», «Р», «Л»	1
5. Стоечные суда, основным источником электрической энергии на которых является береговой источник	Всех классов	1

Приложение 392
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Аварийные потребители электрической энергии	Источник электроэнергии
	Аварийный	Аварийный переходный
1. Сигнальные средства
1) Сигнально - отличительные фонари	+	—
2) Лампа дневной сигнализации	+	—
2. Аварийное освещение зон, помещений
1) Места посадки в спасательные средства, а также пространства за бортом в местах спуска спасательных средств, места размещения, использования и спуска на воду коллективных спасательных средств	+	—
2) Помещения и выходы из помещений, в которых одновременно могут находиться люди в количестве более 20 человек	+	+
3) Проходы и трапы жилых и служебных помещений, а также выходы на открытую палубу	+	+
4) машинные помещения и помещения электрогенераторных агрегатов вместе с их местными постами управления	+	+
5) Главные токораспределительные устройства и аварийный распределительный щит	+	+
6) Помещение аварийного дизель-генератора	+	+
7) Рулевая рубка	+	+
8) Штурманская рубка и радиорубка	+	+
9) Места хранения аварийного и пожарного инвентаря, снаряжения пожарных и места установки и ручных пожарных извещателей	+	+
10) Румпельное отделение	+	—
11) Камбуз	+	—
12) помещение гирокомпаса	+	—
13) места, в которых сосредотачивается экипаж в случае аварийной ситуации	+	—
14) медицинские помещения	+	—
15) водомерные приборы котлов	+	—
16) светящееся табло «Аварийный выход»	+	+
На пассажирских судах
17) указатели выходов на шлюпочную палубу, а также информационные таблички у спасательных средств	+	+
18) Помещения и выходы из помещений, в которых одновременно может находиться более 20 пассажиров	+	+
3. Средства управления, внутрисудовая связь и сигнализация
1) Электрифицированная система дистанционного управления главными двигателями	+	—
2) приборы управления судном	+	—
3)Устройства дистанционного управления средствами объемного пожаротушения и их сигнализация	+	—
4) Авральная сигнализация (продолжительность работы не менее 15 мин)	+	—
5) Пожарная сигнализация	+	—
6) подсветка шкал магнитных компасов	+	+
7) система аврийно-предупредительной сигнализации обнаружения паров груза в помещениях и пространствах (для газовозов и нефтеналивных судов)	+	+
8) средства внутренней связи и оповещения	+	—
4. Силовые потребители
1) Электрический и электрогидравлический привод руля, а также связанная с ним система дистанционного управления и указатели положения руля (продолжительность работы в течение 15 минут). Требования по питанию силовых электрических цепей привода от аварийного источника допускается не выполнять для судна с электрогидравлическим приводом руля, на котором один насос имеет привод от главного двигателя или гребного вала	+	+
2) Электрические приводы непроницаемых дверей с их указателями и предупредительной сигнализациейоб их закрытии	+	-
3) Электрический привод стационарного пожарного насоса, требуемого главой 271 части III настоящих Правил	+	-
Средства связи и навигационное оборудование
1) Требования к питанию средств радиосвязи от аварийного источника электроэнергии приведены в разделе 67 настоящих Правил	+	-
2) Навигационное оборудование (только при установке дизель-генератора), кроме магнитного компаса (подпункт 6) пункта 3 таблицы 229)	+	-

Приложение 393
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Потребители	Напряжение, В
	Постоянный ток	Переменный ток
1. Электрические приводы судовых технических средств, стационарные камбузные, отопительные и нагревательные установки и цепи управления ими	220	380
2. Отопительные приборы в каютах и общественных помещениях	220	2201
3. Освещение, сигнализация и связь на всех судах, в том числе и на наливных, перевозящих нефтепродукты с температурой вспышки паров 60 0С и выше	220	220
4. Освещение, сигнализация и связь на наливных судах, перевозящих нефтепродукты с температурой вспышки паров ниже 60 0С и толкачах для них	1102	1272
5. Штепсельные розетки для переносных ручных ламп (за исключением грузовых люстр)	24	12
6. Штепсельные розетки в каютах и общественных помещениях для бытового электрического оборудования	220	220
7. Переносной инструмент и переносные пульты управления 3	24	42
8. Штепсельные розетки для питания перемещаемых силовых потребителей, закрепленных во время работы	220	380
Примечания: 1Допускается напряжение 380 В при условии невозможности доступа к частям, находящимся под напряжением, без применения специального инструмента. 2Допускается напряжение 220 В при условии установки устройства непрерывного автоматического контроля сопротивления изоляции электрических сетей с подачей сигнала при понижении сопротивления изоляции в помещение, где несут постоянную вахту (рулевая рубка, машинное отделение, помещение главного распределительного щита). 3Допускается применение переносного инструмента с двойной изоляцией, работающего от напряжения 220 В.

Приложение 394
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Размеры поперечного сечения шины, мм	Максимально допустимая нагрузка, А
	для переменного тока от 40 до 60 Гц пpи количестве отдельных шин				для постоянного тока при количестве отдельных шин
	Окрашенных		Неокрашенных		окрашенных		неокрашенных
	1	2	1	2	1	2	1	2
12x2	163	295	144	260	170	306	157	274
15x2	203	407	182	302	208	366	189	332
15x3	242	431	222	391	254	436	228	398
20x2	268	457	242	410	273	480	247	430
20x3	298	511	272	480	308	576	277	517
20x5	423	718	378	645	431	746	390	670
25x3	392	665	351	600	405	692	357	632
25x5	502	870	455	780	522	883	468	810
30x3	456	782	410	703	468	820	423	745
30x5	587	1030	522	910	817	1040	552	945
40x5	787	1305	678	1170	783	1340	720	1220
40x10	1088	1960	975	1760	1130	2010	1045	1170
50x5	901	1565	620	1430	965	1620	845	1490
50x10	1335	2340	1195	2110	1445	2470	1300	2980
60x5	1075	1830	980	1990	1135	1470	1015	1620
60x10	1560	2730	1430	2420	1630	2880	1430	1800
80x10	2010	3400	1820	3000	2750	3640	1880	3380
100x10	2450	4050	2210	3520	2610	4680	2210	4150

Приложение 395
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Цвет	Значение	Род сигнала	Состояние устройства
1. Красный	Опасность	Мигающий	Опасные состояния, требующие немедленного вмешательства
		Постоянный	Опасные состояния (общий сигнал), а также опасные состояния, обнаруженные, но еще не устраненные
2. Желтый	Внимание	Мигающий	Ненормальные состояния, но не требующие немедленного устранения
		Постоянный	Состояние между состоянием ненормальным и состоянием безопасным. Состояние ненормальное, обнаруженное, но еще не устраненное
3. Зеленый	Безопасность	Мигающий	Указывает на то, что объекты включились из резервного состояния
		Постоянный	Нормальный режим работы и действия
4. Синий	Инструкции и информация	Постоянный	Механизмы и устройства готовы к пуску. Все в порядке
5. Белый	Общая информация	Постоянный	Сигналы, расшифровываемые при необходимости. Надписи, относящиеся к автоматическому действию. Другие дополнительные сигналы

Приложение 396
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Генератор тока	Перегрузка по току, %	Продолжительность перегрузки, с
Переменного Постояного	50 50	120 15

Приложение 397
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Тип двигателя	Превышение по вращающему моменту, %	Продолжительность перегрузки, с	Условия испытания
1. Многофазные синхронные электрические двигатели, а также электрические двигатели короткозамкнутым ротором с пусковым током меньше 4,5-кратного номинального тока	50	15	Частота, напряжение и возбуждение должны удерживаться на уровне номинальных значений
2. Многофазные асинхронные электрические двигатели с короткозамкнутым или фазным ротором для непрерывной и повторно кратковременной работы	60	15	Частота и напряжение должны удерживаться на уровне номинальных значений
3. Электрические двигатели, указанные в п. 2, но для кратковременной работы и для непрерывной работы с переменной нагрузкой	100	15	То же
4. Электрические двигатели постоянного тока	50	15	Напряжение должно удерживаться на уровне номинального значения

Приложение 398
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Род тока	Пределы возможности применения защиты от обратного тока или от обратной мощности для двигателя внутреннего сгорания
Переменный Постоянный	8-15 % номинальной мощности генератора, кВт 2-15 % номинального тока генератора, А

Приложение 399
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Допускаемая температура, 0С
Рукоятки управления и другие элементы, которые используются персоналом в течение длительного времени: металлические неметаллические	55 65
То же, но с которыми возможно кратковременное соприкосновение: металлические неметаллические	60 70
Кожуха электрических отопительных приборов помещений при температуре окружающего воздуха 20 0С	80
Воздух, выходящий из электрических отопительных приборов в обогреваемые помещения	110

Приложение 400
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Тип извещателя	Максимальная площадь палубы, обслуживаемая датчиком, м2	Максимальное расстояние между датчиками, м	Максимальное отстояние от переборок, м
Тепловой	37	9	4,5
Дымовой	74	11	5,5

Приложение 401
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Перечень кабелей и проводов,
применяемых на судах внутреннего и смешанного
(река-море) плавания

Марка	Конструкция	Преимущественная область применения
Кабели
1. КНР	Кабель с резиновой изоляцией в оболочке из маслостойкой резины, не распространяющей горения	В силовых и осветительных сетях, в цепях управления, сигнализации и межприборных соединений, при напряжении до 690 В переменного или до 1200 В постоянного тока; для неподвижной прокладки внутри помещений и на открытой палубе, при условии защиты от прямого воздействия солнечной радиации
2. КНРЭ	То же в общем экране из медных луженых проволок	То же, в том числе в местах, где требуется экранирование кабеля
3. КНРУ	То же, что в пункте 1, в усиленной оболочке	То же, что в пункте 1, в том числе в местах, где возможны механические воздействия
4. КНРП	То же, что в п. 1, в защитной оплетке из стальных оцинкованных проволок	То же, что в пункте 3
5. КНРТ	Кабель с резиновой изоляцией в оболочке из маслостойкой резины, не распространяющей горения	В цепях контроля и телефонной связи при напряжении до 400 В переменного или до 500 В постоянного тока; для неподвижной прокладки внутри помещений и на открытой палубе при условии защиты от прямого воздействия солнечной радиации
6. КНРпТ	То же, что в пункте 5, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 5
7. КНРТЭ	То же, что в пункте 5, в общем экране из медных луженых проволок	То же, что в п. 5, в том числе в местах, где требуется экранирование кабеля
8. КНРпТЭ	То же, что в пункте 5, в общем экране из медных луженых проволок, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 7
9. КНРЭТ	То же, что в пункте 5, с экранированными жилами	То же, что в пункте 5, в том числе в местах, где требуется экранирование жил и кабеля
10. КНРЭТЭ	То же, что в пункте 5, с экранированными жилами, в общем экране из медных луженых проволок	То же, что в пункте 5, в том числе в местах, где требуется экранирование жил и кабеля
11. КНРТУ	То же, что в пункте 5, в усиленной оболочке	То же, что в пункте 5, в том числе в местах, где возможны механические воздействия
12. КНРпТУ	То же, что в пункте 5, в усиленной оболочке, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 11
13. КНРЭТУ	То же, что в пункте 5, в усиленной оболочке, с экранированными жилами	То же, что в пункте 5, в том числе в местах, где возможны механические воздействия и требуется экранирование жил
14. КНРТП	То же, что в пункте 5, в защитной оплетке из стальных оцинкованных проволок,	То же, что в пункте 5, в том числе в местах, где возможны механические воздействия
15. КНРпТП	То же, что в пункте 5, в защитной оплетке из стальных оцинкованных проволок, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 14
16. КНРЭТП	То же, что в пункте 5, в защитной оплетке из стальных оцинкованных проволок, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 13
17. НРШМ	То же, что в пункте 5, гибкий	В силовой и осветительных сетях, в цепях управления для подключения к подвижным и переносным токоприемникам при напряжениях, указанных в пункте 1, при условии защиты от прямого воздействия солнечной радиации
18. НГРШМ	То же, что в пункте 5, гибкий	В цепях управления, эксплуатируемых в воздушной среде при изгибах с одновременным закручиванием, при напряжениях, указанных в пункте 5, при условии защиты от прямого воздействия солнечной радиации
19. МРШН	То же, что в пункте 5, гибкий	То же, что в пункте 18
20. МРШНЭ	То же, что в пункте 5, в общем экране из медных луженых проволок, гибкий	То же, что в пункте 18, в том числе в местах, где требуется экранирование кабеля
21. МЭРШН-100	То же, что в пункте 5, с экранированными жилами, гибкий	То же, что в пункте 18, в том числе в местах, где требуется экранирование жил
22. МЭРШНЭ-100	То же, что в пункте 5, в общем экране из медных луженых проволок, гибкий	То же, что в пункте 18, в том числе в местах, где требуется экранирование жил и кабеля
23. КГН	Кабель с резиновой изоляцией в резиновой маслостойкой оболочке, не распространяющей горения	Для подключения питания с берега при напряжении до 660 В переменного и до 1000 В постоянного тока и для передачи электроэнергии на другие суда
24. КРПСН	Кабель повышенной гибкости с резиновой изоляцией с профилированным сердечником в резиновой маслостойкой оболочке, не распространяющей горения	То же, что в пункте 23
25. КНРк	Кабель с резиновой изоляцией в оболочке из поливинилхлоридного пластиката	То же, что в пункте 1, в том числе при воздействии на кабель паров кислоты, щелочей, апатитовой, угольной, цементной и другой пыли
26. КНРЭк	То же, что в пункте 25, в экране из медной проволоки, расположен ной между двумя оболочками из поливинилхлоридного пластиката	То же, что в пункте 25, в том числе для прокладки во взрывоопасных зонах, а также в местах, где требуется экранирование кабеля
27. КНРПк	То же, что в пункте 25, в защищенной оплетке при повиве из стальных оцинкованных проволок, расположенной между двумя оболочками из поливинилхлоридного пластиката	То же, что в пункте 25, в том числе в местах, где возможны механические воздействия
28. КНРТЭк	То же, что в пункте 26	То же, что в пункте 5, в том числе при воздействии на кабель паров кислот, щелочей, апатитовой, угольной, цементной и другой пыли, в местах, где требуется экранирование жил
29. КНРЭТЭк	То же, что в пункте 26, с экранированными жилами	То же, что в пункте 28, в том числе в местах, где требуется экранирование жил
30. КНРпТк	То же, что в пункте 25, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 5, в том числе при воздействии на кабель паров кислот, щелочей, апатитовой, угольной, цементной и другой пыли
31. КНРпТЭк	То же, что в пункте 26, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 30
32. КНРпТПк	То же, что в пункте 27, с попарно скрученными жилами	То же, что в п. 30, в том числе в местах, где возможны механические воздействия
33. КРКВ	Кабель с изоляцией из кремнийорганической резины в оболочке из поливинилхлоридного пластиката	То же, что в пункте 1, с том числе в рефрижераторных помещениях
34. КРКВЭ	Кабель с изоляцией из кремнийорганической резины, экран из медной или из медной луженой ленты, расположенной между двумя оболочками из поливинилхлоридного пластиката	То же, что в пункте 33, в том числе в естах, где требуется экранирование кабеля
35. КСРПВ	Кабель с изоляцией из радиационно-сшитого полиэтилена, оболочка из поливинилхлоридного пластиката	То же, что в пункте 5, в том числе в рефрижераторных помещениях
36. КСРПВ	Кабель с изоляцией из радиационно- сшитого полиэтилена, экран из медной луженой ленты, расположенной между двумя оболочками из поливинилхлоридного пластиката	То же, что в пункте 35, в том числе в местах, где требуется экранирование кабеля
37. КМПВ	Кабель с полиэтиленовой изоляцией в поливинилхлоридной оболочке	В цепях управления, сигнализации и межприборных соединений, в силовых и осветительных сетях при напряжении до 500 В переменного и до 750 В постоянного тока: для неподвижной прокладки внутри помещений и на открытой палубе, при условии защиты от прямого воздействия солнечной радиации и морской воды
38. КМПВЭ	То же, что в пункте 37, в общем экране из медных луженых проволок	То же, что в пункте 37, в том числе в местах, где требуется экранирование кабеля
39. КМПЭВ	Кабель с полиэтиленовой изоляцией, с экранированными, частично экранированными или попарно экранированными жилами, в поливинилхлоридной оболочке	То же, что в пункте 37
40. КМПЭВЭ	То же, что в пункте 39, в общем экране из медных луженых проволок	То же, что в пункте 37, в том числе в местах, где требуется экранирование кабеля
41. КМПВП	То же, что в пункте 37, в оплетке из стальных проволок	То же, что в пункте 37, том числе в местах, где возможны механические воздействия
42. КМПЭВП	То же, что в пункте 39, в оплетке из стальных проволок	То же, что в пункте 41
43. КМПВТ	Кабель с медными однопроволочными жилами с полиэтиленовой изоляцией в поливинилхлоридной оболочке	В телефонной сети при напряжении до 400 В переменного и до 500 В постоянного тока, для неподвижной прокладки внутри помещений
44. КМПВЭТ	То же, что в пункте 43, в общем экране из медных луженых проволок	То же, что в пункте 43, в том числе в местах, где требуется экранирование кабеля
45. КМПВЭТ	То же, что в пункте 43, с экранированными жилами	То же, что в пункте 43, в том числе в местах, где требуется экранирование жил
46. КМПЭВЭТ	То же, что в пункте 43, с экранированными жилами в общем экране из медных луженых проволок	То же, что в пункте 43, в том числе в местах, где требуется экранирование жил и кабеля
47. СПОВ	Кабель судовой с изоляцией из облученного полиэтилена в оболочке из поливинилхлоридного пластиката	В силовых и осветительных сетях, в цепях управления и сигнализации, при напряжении до 690 В переменного или до 1000 В постоянного тока; для неподвижной прокладки на судах с динамическими принципами поддержания
48. СПОЭВ	Кабель судовой с изоляцией из облученного полиэтилена с экранированными или частично экранированными жилами в оболочке из поливинилхлоридного пластиката	То же, что в пункте 47
49. СПОВЭ	Кабель судовой с изоляцией из облученного полиэтилена в оболочке из поливинилхлоридного пластиката в общем экране
50. СПОЭВЭ	Кабель судовой с изоляцией из облученного полиэтилена с экранированными жилами в оболочке из поливинилхлоридного пластиката в общем экране
51. КПГСН	Кабель повышенной гибкости с резиновой изоляцией с сердечником в резиновой маслостойкой оболочке, не распространяющей горение	Для стационарной прокладки с радиусом изгиба не менее 5 диаметров кабеля, при возможности воздействия на кабель раздавливающих нагрузок и попадания на оболочку дезинфицирующих и агрессивных веществ, употребляемых в сельском хозяйстве, а также масла
52. ВВГ	Кабель с изоляцией и оболочкой из поливинилхлоридного пластиката	Для стационарной прокладки. При монтаже механическая затяжка кабеля не допускается. Кабель с однопроволочными жилами допускается, если площадь сечения жил не превышает 10 мм1 при этом радиус изгиба кабеля должен быть не менее 7,5 диаметров. Подвод кабелей с однопроволочными жилами к оборудованию, установленному на амортизаторах, не допускается
53. КВВГ	Кабель в оболочке, не распространяющей горение	То же, что в пункте 52. Для стационарной прокладки в цепях контроля, допускается прокладка в агрессивных средах
54. КПВГВнг	Кабель повышенной гибкости с изоляцией и оболочкой из поливинилхлоридного пластиката соответствующего категории А, стойкой к воздействию масел и бензина, попадающих на поверхность	В силовых и осветительных сетях, в цепях управления для подключения к подвижным и переносным токоприемникам при напряжении до 660 В переменного или 1000 В постоянного тока. Для прокладки внутри помещений
55. КСВВ	Кабель с поливинилхлоридной изоляцией и оболочкой не распространяющей горение. Устойчивый к воздействию горюче-смазочных масел	В силовых и осветительных сетях, в цепях управления, при напряжении 66 0В переменного или 750 В постоянного тока для неподвижной прокладки внутри помещений и на открытой палубе, при условии защиты от прямого воздействия солнечной радиации
56. КСВВнг	То же, что в пункте 55 пониженной горючести	То же, что в пункте 55
57. КСВВЭ	То же, что в пункте 55 в общем экране из медных проволок. Поверх экрана оболочка из поливинилхлоридного пластиката	То же, что в пункте 55, в том числе в местах, где требуется экранирование кабеля
58. КСВВЭнг	То же, что в пункте 57 пониженной горючести	То же, что в пункте 57
59. ВВГнг	Кабели с изоляцией из поливинилхлоридного пластиката, оболочка их поливинилхлоридного пластиката пониженной горючести	В силовых сетях при напряжении 6 кВ, для неподвижной прокладки
60. ВБбШнг	Кабели с изоляцией из поливинилхлоридного пластиката, защитный шланг из поливинилхлоридного пластиката пониженной горючести, броня из стальных оцинкованных лент	То же, что в пункте 59
61. КГНс	То же, что в пункте 23	В силовых и осветительных сетях, для подключения к подвижным и переносным токоприемникам, прокладки внутри помещений и на открытой палубе, при условии защиты от прямого воздействия солнечной радиации, в том числе при воздействии радиального гидростатического давления до 1,96 МПа (20 кгс/смІ)
62. КГНсЭ	То же, что в пункте 23, в общем экране из медных луженых проволок по оболочке	То же, что в пункте 61, в том числе в местах, где требуется экранирование кабеля
63. КГНсП	То же, что в пункте 23, в защитной оплетке из стальных оцинкованных проволочек по оболочке	То же, что в пункте 62, в том числе в местах, где возможны механические воздействия
64. КГЭНс	То же, что в пункте 23, с экранированными жилами	Для подключения к подвижным и переносным токоприемникам в цепях управления, эксплуатируемых в воздушной среде при изгибах с одновременным закручиванием, при условии защиты от прямого воздействия солнечной радиации, в морской воде при воздействии радиального гидростатического давления до 4,9 МПа (50 кгс/смІ)
65. КГЭНЭ	То же, что в пункте 23, в общем экране из медных луженых проволок по оболочке	То же, что в пункте 64
66. КМПЭВЭ	То же, что в пункте 38, в защитной поливинилхлоридной оболочке	То же, что в пункте 60
67. КМПЭВЭВ	То же, что в пункте 40, в защитной поливинилхлоридной оболочке	То же, что в пункте 66
68. КМПВЭ-1	То же, что в пункте 38	То же, что в пункте 66
69. КМПЭВЭ-1	Кабель с экранированными жилами в полиэтиленовой изоляции, с разделительной оболочкой, в общем экране, в поливинилхлоридной оболочке	То же, что в пункте 66
70. КМВВЭ	Кабель с поливинилхлоридной изоляцией, в поливинилхлоридной оболочке, в общем экране	В силовых и осветительных сетях и цепях управления работающих при напряжении 500 В частоты 400 Гц переменного т до 750 В постоянного тока; для неподвижной прокладки
71. КСОВнг-LS	Кабель с изоляцией из полиолефиновой композиции, в оболочке из поливинилхлоридного пластиката пониженной пожароопасности, не распространяющей горение, с пониженным дымо- и газовыделением	В силовых осветительных сетях, в цепях управления, контроля, для стационарной прокладки внутри помещений и на открытой палубе при условии защиты от прямого воздействия солнечной радиации, в том числе при кратковременном воздействии морской воды
72. КСОПн-HF	То же, что в пункте 71, в оболочке из безгалогенной композиции	То же, что в пункте 71
73. КСОВЭнг-LS	То же, что в пункте 71, в общем экране под оболочкой	То же, что в пункте 71
74.КСОПЭнг-HF	То же, что в пункте 73, в оболочке из безгалогенной композиции	То же, что в пункте 71
75. КСОЭВнг-LS	То же, что в пункте 71, с экранированными жилами	В цепях контроля, управления, телефонной связи, для стационарной прокладки внутри помещения и на открытой палубе при условии защиты от прямого воздействия солнечной радиации, в том числе при кратковременном воздействии морской воды
76. КСОПЭнг-HF	То же, что в пункте 75, в оболочке из безгалогенной композиции	То же, что в пункте 73
77. КСОЭВЭнг-LS	То же, что в пункте 75, в общем экране под оболочкой	То же, что в пункте 75
78. КСОПЭнг-HF	То же, что в пункте 77, в оболочке из безгалогенной композиции	То же, что в пункте 75
79. КСОпВЭнг-LS	То же, что в пункте 73, кабель парной скрутки	То же, что в пункте 75
80. КСОпПЭнг-HF	То же, что в пункте 79, в оболочке из безгалогенной композиции	То же, что в пункте 75
81. КСОпЭВнг- LS	То же, что в пункте 79, с экранированными парами	То же, что в пункте 75
82. КСОпЭПнг- HF	То же, что в пункте 81, в оболочке из безгалогенной композиции	То же, что в пункте 75
83. КСОпЭВЭнг- LS	То же, что в пункте 82, в общем экране под оболочкой	То же, что в пункте 75
84. КСОпЭПЭнг- HF	То же, что в пункте 84, в оболочке из безгалогенной композиции	То же, что в пункте 75
85. КНРМ	То же, что в пункте 1	То же, что в пункте 1; для передачи электрических сигналов управления малой мощности переменного до 400 В частотой до 1200 Гц или до 500В постоянного тока. В том числе при воздействии радиального гидростатического давления до 2,0 МПа (20 кгс/смІ)
86.КНРМнг	То же, что в пункте 1, пониженной горючести	То же, что в пункте 85
87. КНРМнг- HF	То же, что в пункте 1, из безгалогенной композиции	То же, что в пункте 85
88. КНРМЭ	То же, что в пункте 2,	То же, что в пункте 85
89. КНРМЭнг	То же, что в пункте 2, пониженной горючести	То же, что в пункте 85
90. КНРМЭнг-HF	То же, что в пункте 2, из безгалогенной композиции	То же, что в пункте 85
91. КНРМП	То же, что в пункте 85, с оплеткой из стальных оцинкованных проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 85, в местах, где возможны механические воздействия
92. КНРМПнг	То же, что в пункте 86, с оплеткой из стальных оцинкованных проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 85, в местах, где возможны механические воздействия
93. КНРМПнг-HF	То же, что в пункте 87, с оплеткой из стальных оцинкованных проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 85, в местах, где возможны механические воздействия
94. КНРМТ	То же, что в пункте 1	В цепях контроля и телефонной связи для стационарной прокладки внутри помещений и на открытой палубе при условии защиты от прямого воздействия солнечной радиации, в том числе при воздействии радиального гидростатического давления до 2,0 МПа (20 кгс/смІ)
95. КНРМТнг	То же, что в пункте 1, пониженной горючести	То же, что в пункте 94
96. КНРМТнг- HF	То же, что в пункте 1, из безгалогенной композиции	То же, что в пункте 94
97.КНРМТп	То же, что в пункте 94, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 94
98. КНРМТп нг	То же, что в пункте 95, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 94
99. КНРМТп нг-HF	То же, что в пункте 96, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 94
100. КНРМТЭ	То же, что в пункте 1, в общем экране из медных луженых проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 94
101. КНРМТЭнг	То же, что в пункте 1, в общем экране из медных луженых проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 94
102. КНРМТЭнг-HF	То же, что в пункте 1, из безгалогенной композиции в общем экране из медных луженых проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 94
103. КНРМТпЭ	То же, что в пункте 99, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 94
104 КНРМТпЭнг	То же, что в пункте 100, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 94
105. КНРМТпЭнг - HF	То же, что в пункте 110, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 94
106. КНРМЭТ	То же, что в пункте 1, с частично экранированными жилами	То же, что в пункте 94
107. КНРМЭТнг	То же, что в пункте 1, пониженной горючести с частично экранированными жилами	То же, что в пункте 94
108. КНРМЭТнг HF	То же, что в пункте 1, безгалогенной композиции с частично экранированными жилами	То же, что в пункте 94
109. КНРМЭТЭ	То же, что в пункте 106, в общем экране из медных луженых проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 94
110. КНРМЭТЭ нг	То же, что в пункте 107, в общем экране из медных луженых проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 94
111. КНРМЭТЭ нг-HF	То же, что в пункте 108, в общем экране из медных луженых проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 94
112. КНРМТП	То же, что в пункте 94, с оплеткой из стальных оцинкованных проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 94, в том числе в местах, где возможны механические воздействия.
113. КНРМТПнг	То же, что в пункте 95, с олеткой из стальных оцинкованных проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 111
114. КНРМТПнг - HF	То же, что в пункте 96, с оплеткой из стальных оцинкованных проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 111
115. КНРМТпП	То же, что в пункте 111, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 111
116. КНРМТпПнг	То же, что в пункте 112, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 111
117. КНРМТпПнг - HF	То же, что в пункте 113, с попарно скрученными жилами	То же, что в пункте 111
118.КНРМЭТП	То же, что в пункте 106, с оплеткой из стальных оцинкованных проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 111
119. КНРМЭТПнг	То же, что в пункте 107, с оплеткой из стальных оцинкованных проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 111
120. КНРМЭТПнг- HF	То же, что в пункте 108, с оплеткой из стальных оцинкованных проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 111
121. НРШММ	То же, что в пункте 17, повышенной гибкости	То же, что в пункте 17, а также для стационарной прокладки в морской воде при воздействии радиального гидростатического давления до 2,0 МПа (20 кгс/смІ)
122. НРШММ нг	То же, что в пункте 17, пониженнойгорючести, повышенной гибкости	То же, что в пункте 120
123. НРШММнг -НF	То же, что в пункте 17, из безгалогенной композиции, повышенной гибкости	То же, что в пункте 120
124. НГРШММ	То же, что в пункте 18, с оплеткой из синтетических нитей по изоляции жилы	То же, что в пункте 18, а также для стационарной прокладки в морской воде при воздействии радиального гидростатического давления до 2,0 МПа (20 кгс/смІ)
125. НГРШММнг	То же, что в пункте 18, пониженной горючести, повышенной гибкости, с оплеткой из синтетических нитей по изоляции жилы	То же, что в пункте 123
126. НГРШММнг НF	То же, что в пункте 18, из безгалогенной композиции, повышенной гибкости, с оплеткой из синтетических нитей по изоляции жилы	То же, что в пункте 123
127. МРШНМ	То же, что в пункте 19, повышенной гибкости	То же, что в пункте 123
128. МРШНМнг	То же, что в пункте 19, пониженной горючести, повышенной гибкости	То же, что в пункте 123
129. МРШНМ нг - НF	То же, что в пункте 19, из безгалогенной композиции, повышенной гибкости	То же, что в пункте 123
130. МРШНМЭ	То же, что в пункте 20, повышенной гибкости	То же, что в пункте 123
131. МРШНМЭнг	То же, что в пункте 20, пониженной горючести, повышенной гибкости	То же, что в пункте 123
132. МРШНМЭ нгНF	То же, что в пункте 20, из безгалогенной композиции, повышенной гибкости	То же, что в пункте 123
133. МЭРШНМ	То же, что в пункте 21, со всеми экранированными жилами	То же, что в пункте 123
134. МЭРШНМнг	То же, что в пункте 21, пониженной горючести, со всеми экранированными жилами	То же, что в пункте 123
135. МЭРШНМ нг-НF	То же, что в пункте 21, из безгалогенной композиции, со всеми экранированными жилами	То же, что в пункте 123
136. МЭРШНМЭ	То же, что в пункте 22, в общем экране из медных луженых проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 123
137. МЭРШНМЭнг	То же, что в пункте 22, пониженной горючести, в общем экране из медных луженых проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 123
138. МЭРШНМЭ нг - НF	То же, что в пункте 22,из безгалогенной композиции, в общем экране из медных луженых проволок поверх оболочки	То же, что в пункте 123
139. КРНО - FR	Кабель огнестойкий с защитной оболочкой огнестойкими лентами по жиле и оболочкой из резины, не распространяющей горение	В силовых и осветительных сетях, в цепях управления, контроля, сигнализации для приборных соединений при стационарной прокладке внутри помещений и на открытой палубе при условии защиты от прямого воздействия солнечной радиации, а также при воздействии радиального гидростатического давления до 2,0 МПа (20 кгс/смІ)
140. КПГН	То же, что в пункте 23	Для подключения к передвижным механизмам при напряжении до 660 В частоты 490 Гц переменного или до 1000 В постоянного тока. Радиус изгиба не менее 5 диаметров кабеля, при возможности попадания на оболочку дезинфицирующих и агрессивных вещества, а также масла
141. КПГНТ	То же, что в пункте 23, с теплостойкой резиновой изоляцией, повышенной гибкости	То же, что в пункте 139
142. КПГСНТ	То же, что в пункте 23, с теплостойкой резиновой изоляцией, повышенной гибкости	То же, что в пункте 139, при возможности воздействия на кабель раздавливающих нагрузок
143. КГНТ	Кабель гибкий, с теплостойкой резиновой изоляцией, в резиновой оболочке, не распространяющей горение	То же, что в пункте 139, радиус изгиба не иене 8 диаметров кабеля
144. ВВГнг-LS	То же, что в пункте 52, пониженной пожароопасности	То же, что в пункте 52
145. КВВГнг- LS	То же, что в пункте 52, пониженной пожароопасности	То же, что в пункте 52
146. КВВГЭнг-LS	То же, что в пункте 52, пониженной пожароопасночти, в общем экране под оболочкой	То же, что в пункте 52
147. КМПВнг-LS	То же, что в пункте 37, пониженной пожароопасности	То же, что в пункте 37
148. LSКМПВЭнг- LS	То же, что в пункте 38, пониженной пожароопасности	То же, что в пункте 38
149. КМПВЭВнг-LS	То же, что в пункте 38, пониженной пожароопасности, в наружной поливинилхлоридной защитной оболочкой	То же, что в пункте 37
150. КМПЭВнг LS	То же, что в пункте 38, пониженной пожароопасности	То же, что в пункте 37
151. КМПЭВЭнг LS	То же, что в пункте 40, пониженной пожароопаснсти	То же, что в пункте 40
152. КМПЭВЭВнг LS	То же, что в пункте 40, пониженной пожароопасночти, в наружной поливинилхлоридной защитной оболочкой пониженной пожароопасности	То же, что в пункте 40
153. КВВГнг	То же, что в пункте 52, пониженной горючести	То же, что в пункте 52
154. КВВГЭнг	То же, что в пункте 52, пониженной горючести, в общем экране	То же, что в пункте 52
155.-170	Резервные номера
Провода
171. УВГ	Провод гибкий с поливинилхлоридной изоляцией	Для жесткого внутреннего монтажа распределительных устройств при напряжении до 380 В переменного и до 550 В постоянного тока
172. УВОГ	То же, что в пункте 171, особо гибкий	То же, что в пункте 171, для гибких соединений
173. МШВ	Провод однопроволочный с шелковой изоляцией в поливинилхлоридной оболочке	Для жесткого внутриприборного и межприборного монтажа при напряжении до 1000 В переменного и постоянного тока
174. МГШВ	Провод многопроволочный с шелковой изоляцией в поливинилхлоридной оболочке	То же, что в пункте 173, для гибких соединений
175. МГШВЭ	То же, что в пункте 141, экранированный	То же, что в пункте 174, где требуется экранирование
176. НВ	Провод из поливинилхлоридного пластиката	Для жесткого внутреннего монтажа распределительных устройств при напряжении до 500 В переменного и до 700 В постоянного тока
177. НВЭ	То же, что в пункте 176, экранированный	То же, что в пункте 176, при необходимости экранирования
178. НВК	То же, что в пункте 176, с защитной оболочкой	То же, что в пункте 176
179. НВКЭ	То же, что в пункте 177, экранированный	То же, что в пункте 176
180. ПВЗ	Провод из поливинилхлоридной изоляцией повышенной гибкости	То же, что в пункте 171. Допускается для неподвижной прокладки в силовых и осветительных сетях на судах с динамическими принципами поддержания
181. ПВ4	Провод из поливинилхлоридной изоляцией повышенной гибкости	То же, что в пункте 171
182. ПВ6-3	Провод из поливинилхлоридной изоляцией высокой гибкости	Для заземления в системах защиты от короткого замыкания, для одиночной прокладки
183. ПВ6-3п	То же, что в пункте 181	Для переносных заземлений
184. ПВВТ	Провод выводной с изоляцией из поливинилхлоридного пластиката, теплостойкий	Для выводных концов электрических машин и аппаратов при напряжении 380 В и частотой до 400 Гц в условиях агрессивных сред и масел
185. ПВКФ	Провод выводной с двухслойной изоляцией из кремнийорганической и фторсилоксановой резины	Для выводных концов электрических машин и аппаратов при напряжении 380 В частотой до 400 Гц в условиях агрессивных сред и масел
186. ПВФС	Провод выводной с изоляцией из фторсилоксановой резины	Для выводных концов электрических машин и аппаратов при напряжении 660 В частоты 400 Гц и 1140 В частоты до 60 Гц в условиях агрессивных сред и масел
187. МШВ-1	Провод с комбинированной пленочной и поливинилхлоридной изоляцией	То же, что в пункте 173
188. МГШВ-1	То же, что в пункте 186, гибкий	То же, что в пункте 174
189. МГШВЭ-1	То же, что в пункте 186, гибкий, экранированный	То же, что в пункте 174, где требуется экранирование
190. МГШВЭВ-1	То же, что в пункте 186, гибкий, экранированный, в поливинилхлоридной оболочке	То же, что в пункте 186, где требуется экранирование
191. МГШВ-2	Провод гибкий с комбинированной полимерной с наполнителем и поливинилхлоридной изоляцией	То же, что в пункте 174
192. МГШВЭ-2	То же, что в пункте 190, экранированный	То же, что в пункте 174
193. МГШВЭВ-2	То же, что в пункте 190, гибкий, экранированный, в поливинилхлоридной изоляцией	То же, что в пункте 174
194. МГШВМ	Провод гибкий с покрытием, по жиле, обеспечивающим пайку, с комбинированной полимерной с наполнителем в поливинилхлоридной изоляцией	То же, что в пункте 174
195. МГШВМЭ-2	То же, что в пункте 193, гибкий, экранированный	То же, что в пункте 174
196. МГШВМЭВ-2	То же, что в пункте 193, гибкий, экранированный, поливинилхлоридной оболочке	То же, что в пункте 174
197. МА	Провод медный неизолированный гибкий	Для изготовления антенн
198. МГ	Провод медный неизолированный гибкий	Для применения в электротехнических установках и устройствах

Приложение 403
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Длительные нагрузки кабелей и проводов с предельной
температурой жилы 60 ⁰С при температуре окружающей среды 40 ⁰С

Площадь сечения жилы, мм2	Длительная нагрузка кабелей и проводов, А
	одножильных		двухжильных		трех- и четырех – жильных
I	11	8	9	7	7	6
1,5	14	12	12	10	10	8
2,5	20	17	17	15	14	12
4	26	23	22	20	18	16
6	35	29	29	25	24	20
10	47	40	40	34	33	28
16	62	53	53	45	44	37
25	82	70	70	60	57	49
35	100	85	85	70	70	60
50	125	105	105	90	85	75
70	150	130	130	110	105	90
95	185	155	160	130	130	ПО
120	215	180	180	155	150	125
150	240	205	205	175	170	145
185	275	235	235	200	195	165
240	330	280	275	235	225	190

Приложение 404
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Длительные нагрузки кабелей и проводов с предельной
температурой жилы 75 ⁰С при температуре окружающей среды 40 ⁰С

Площадь сечения жилы, мм2	Длительная нагрузка кабелей и проводов, А
	одножильных		двухжильных		трех- и четырех – жильных
I	16	14	14	12	11	10
1,5	21	17	18	14	15	12
2,5	29	24	25	20	20	17
4	39	33	33	28	27	23
6	50	43	43	37	35	30
10	67	58	57	49	47	41
16	90	76	76	65	63	53
25	120	107	100	87	84	71
35	145	120	125	100	100	85
50	180	150	055	125	125	105
70	220	185	085	155	155	130
95	270	230	230	195	190	160
120	310	265	265	225	220	185
150	355	305	300	260	250	215
185	405	345	345	295	280	240
240	485	415	410	350	340	290

Приложение 405
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Длительные нагрузки кабелей и проводов с предельной
температурой жилы 95 ⁰С при температуре окружающей среды 40 ⁰С

Площадь сечения жилы, мм2	Длительная нагрузка кабелей и проводов, А
	одножильных		двухжильных		одножильных
1	23	20	20	17	16	14
1,5	29	24	25	20	21	17
2,5	37	31	31	26	26	22
4	48	41	41	35	34	29
6	62	53	53	45	44	37
10	84	71	71	60	59	50
16	ПО	95	95	81	77	66
25	152	125	130	105	105	88
35	190	160	160	135	135	ПО
50	240	210	205	180	170	145
70	290	240	240	205	200	170
95	355	305	300	260	250	210
120	415	355	350	300	290	250
150	485	415	410	350	340	290
185	550	470	470	400	385	330
240	655	560	555	475	460	390

Приложение 406
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Площадь сечения жилы, мм2	Поправочные коэффициенты
	Повторно-кратковременный режим, ПВ40%		Кратковременная работа в течение, мин
			30		60
	Металлическая оболочка у кабеля или провода
	есть	нет	есть	нет	есть	нет
1	1,24	1,09	1,06	1,06	1,06	1,06
1,5	1,26	1,09	1,06	1,06	1,06	1,06
2,5	1,27	1,10	1,06	1,06	1,06	1,06
4	1,30	1,14	1,06	1,06	1,06	1,06
6	1,33	1,17	1,07	1,06	1,06	1,06
10	1,36	1,21	1,08	1,06	1,06	1,06
16	1,40	1,26	1,09	1,06	1,06	1,06
25	1,42	1,30	1,12	1,07	1,06	1,06
35	1,44	1,33	1,14	1,07	1,07	1,06
50	1,46	1,37	1,17	1,08	1,08	1,06
70	1,47	1,40	1,21	1,09	1,09	1,06
95	1,49	1,42	1,25	1,12	1,11	1,07
120	1,50	1,44	1,28	1,14	1,12	1,07
150	1,51	1,45	1,32	1,17	1,14	1,08
185	-	-	1,36	1,20	1,16	1,09
240	-	-	1,41	1,24	1,18	1,10

Приложение 407
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Материал изоляции кабеля и провода	Максимальная допустимая температура, 0С	Поправочные коэффициенты для температуры окружающей среды, 0С
		45	50	55
1. Резина или поливинилхлорид обычного качества	60	0,86	0,71
2. Резина или поливинилхлорид теплостойкие	75	0,87	0,78	0,72
3. Лакоткань или бутиловая резина	80	0,88	0,82	0,75
4. Асбестоткань или лакостекло	85	0,88	0,83	0,77
5. Минеральная изоляция или силиконовая резина	95	0,90	0,86	0,80

Приложение 408
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Материал изоляции кабеля	Вид защитной оболочки кабеля	Внешний диаметр кабеля, d, мм	Минимальный радиус изгиба кабеля, мм
1. Резина или поливинилхлорид	Броня из металлической ленты или проволоки Металлическая оплетка Другие оболочки	Любой То же До 9,5 Более 9,5 Более 25,4	10d 6d 3d 4d 6d
2. Лакоткань	Любая	Любой	8d
3. Минеральная изоляция	Металлическая	До 7 От 7 до 12,7 Более 12,7	2d 3d 4d 10d
4. Этилен пропиленовая резина или усетеванный полиэтилен	Полупроводящая или металлическая	25 и более

Приложение 409
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Внешний диаметр кабеля, мм		Расстояние между креплениями для кабелей, мм
Более	До	без брони	с броней	с минеральной изоляцией
—	8	200	250	300
8	13	250	300	370
13	20	300	350	450
20	30	350	400	450
30	—	400	450	450

Приложение 410
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Номинальные межфазные напряжения, кВ	Номинальная частота, Гц
3/3,3 6/6,6 10/11	50/60 50/60 50/60

Приложение 411
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Номинальное напряжение, В	Минимальная высота прохода, мм	Минимальные расстояния элементов, находящихся под напряжением, от защитных ограждений, мм
		плотных дверей и перегородок	дверей и перегородок из сетки	изоляционных поручней
3 000	2500	100	180	600
3300
6000	2500	120	200	600
6 600
10 000	2500	150	220	700
11 000

Приложение 412
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Напряжение, кВ	Минимальное расстояние по воздуху, мм
3 (3,3) 6 (6,6) 10(11)	55 90 120

Приложение 413
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Классификация взрывоопасных зон	Классификация взрывоопасных зон	Помещения и пространства, входящие в данную зону
0	Зона, в которой постоянно или в течение длительного периода присутствует взрывоопасная смесь воздуха и газа	1) внутренние пространства грузовых отсеков и танков, цистерны для горючих жидкостей; грузовые трюмы для их транспортировки в таре; грузовые трубопроводы; 2) открытые пространства, простирающиеся на высоту до 1 м от покрытой нефтепродуктами поверхности воды.
1	Зона, в которой при нормальных условиях эксплуатации возможно присутствие взрывоопасной зоны смеси воздуха и газа	1) насосные и компрессорные помещения для перекачивания горючих жидкостей; 2) кофердамы, отделяющие отсеки и цистерны, отнесенные к зоне 0, от от смежных помещений, и помещения смежные с отнесенными к зоне 0, не отделенные коффердамами и не имеющие принудительной вентиляции; 3) помещения для хранения грузовых шлангов для перекачивания горючих жидкостей; 4) открытые пространства над палубами грузовых танков и коффердамов на расстоянии от них менее 2,4 м по вертикали и менее 3 м по горизонтали 5) пространства и полузакрытые помещения на открытой палубе в радиусе 3м от отверстий, не являющихся вентиляционными, горловин и люков грузовых цистерн, насосных отделений и коффердамов, смежных с грузовыми танками; 6) районы прокладки трубопроводов с горючими жидкостями – до 3 м; 7) открытые пространства на расстоянии менее 3 м в любом направлении от места выходов газов из вентиляционных и газоотводных труб; 8) открытые пространства в пределах 3 м по вертикали и горизонтали от устройства выброса из предохранительных и дыхательных клапанов емкостей с легковоспламеняющимися жидкостями и горючими газами.
2	Зона, в которой маловероятно присутствие взрывоопасной смеси воздуха и газа, а в случае появления эта смесь присутствует в течение непродолжительного периода времени	1) закрытые и полузакрытые помещения, через которые проходят трубопроводы для перекачивания горючих жидкостей и сжиженных газов с разъемными соединениями; 2) помещения, смежные соотнесенными к зоне 1, не отделенные от них коффердамами, ноимеющие принудительную вентиляцию; 3) внутренние пространства грузовых отсеков и танков, грузовых трубопроводов, для горючих жидкостей с температурой вспышки паров более 60 0С и их систем вентиляции.

Приложение 414
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Приложение 415
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Цепь	Допустимое напряжение питания, В, для тока
	постоянного	трехфазного
Главного тока гребных электрических установок Управления и сигнализации	1200* 220	7500 380
Примечание: * Напряжение на выводах генератора или между любыми точками цепи.

Приложение 416
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Радиооборудование	Количество по классам судов
	«М»	«О»	«Р»	«Л»
ПВ/КВ-радиостанция или подвижная земная станция 1,9 Главная УКВ-радиотелефонная станция (300,025—300,5 МГц)8 Эксплуатационная УКВ-радиотелефонная станция (300,025-300,500; 336,025-336,500 МГц) Носимая (портативная) УКВ-радиотелефонная станция (300,025-300,225 МГц)6 Радиолокационный ответчик Устройство громкоговорящей связи и трансляции	1 1 I4 3 11	1 1 I4 1 I5	12 I3 15 1 I7	12 13
Примечания: 1Не требуется на судах, совершающих рейсы в пределах непрерывной зоны действия системы береговых УКВ-радиотелефонных станций или в акватории порта или рейда, а также совершающих переходы в составе каравана или выполняющих работы в составе группы судов имеются суда, оснащенные полным составом средств связи, требуемым для плавания в данном районе и с этими судами поддерживается постоянная радиосвязь на УКВ. 2Допускается установка спутникового АРБ вместо ПВ/КВ-радиоустановки при условии, что на судне обеспечивается прием путевой, навигационной и метеорологической информации другими средствами. 3На судах класса «Р» и «Л» длиной менее 25м достаточна установка носимой (портативной) УКВ – радиотелефонной станции с питанием от бортовой сети и подключенной к внешней стационарной антенне. 4Для пассажирских судов и судов длиной 25 м и более или мощностью главных двигателей 367 кВт и более. 5Для пассажирских судов длиной 25 м и более. 6Носимая (портативная) УКВ-радиотелефонная станция может иметь частотный диапазон 300,025-300,225 и 336,025-336,225 МГц. 7Для пассажирских судов. 8Если на судне установлена только главная УКВ-радиотелефонная станция, то она должна иметь диапазон частот 300,025-300,500; 336,025-336,500 МГц. 9Допускается вместо ПВ/КВ-радиостанции устанавливать судовую земную станцию спутниковой связи (СЗС).

Приложение 417
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Значения электрических и механических параметров,
проверяемых в ходе испытаний головного образца
и электрической установки судна

Испытания электрического оборудования производят в компетентных организациях, признанных Регистром судоходства.

1. Сопротивление изоляции

1. Сопротивления изоляции электрического оборудования и электрических кабелей по отношению к корпусу судна, а также между фазами (полюсами), измеренные мегомметром или соответствующим прибором во время испытаний, проводимых после постройки судна, должны быть не менее указанного в приложении 1 к приложению 418 настоящих Правил.
2. Каждая электрическая цепь может быть разделена на любое количество участков с помощью установленных в ней выключателей (отключателей) потребителей.
3. В пожароопасных помещениях измерение сопротивления изоляции производят после вентиляции помещений десятикратным обменом воздуха.
4. Измерение сопротивления изоляции, измеренное мегомметром проводят непосредственно после испытаний на влагоустойчивость:
1) для всех распределительных устройств сопротивление изоляции измеряется между каждой шиной и корпусом и между шинами разных фаз или полярности.
Измерение изоляции необходимо проводить при отключенных автоматически выключателях и удаленных предохранителях сигнальных электроламп, вольтметров и других электроизмерительных приборов, полупроводники и полупроводниковые приборы должны быть закорочены или отключены;
2) для генераторов и электродвигателей сопротивление изоляции необходимо измерять в холодном и нагретом состоянии (не более часа после испытаний электрооборудования в действии). Сопротивление изоляции измеряется между обмотками т корпусом и между каждой парой обмоток;
3) для электрических кабелей сопротивление изоляции измеряется между каждым проводником кабеля и землей, а также между всеми проводниками кабеля.
Отсчет показаний величины сопротивления изоляции на мегомметре должен проводиться после того, как приложенное напряжение установится постоянным.

2. Электрическая прочность изоляции

5. Электрическая прочность изоляции электрического оборудования испытывается в течение 1 мин приложением переменного синусоидального напряжения частотой 50 Гц при нормальных климатических условиях, указанных в приложении 2 к приложению 418 настоящих Правил.
6. Межвитковая изоляция обмоток электрических машин (электромагнитных муфт) испытывается индикатором дефектов обмоток электрических машин в режиме холостого хода машины (муфты).
7. Испытания проводятся на нагретой машине (муфте) при температуре, близкой к температуре, максимально достигнутой при испытании на нагревание.
8. Испытательное напряжение должно быть равным 1,3 номинального напряжения. Продолжительность испытания - 3 мин (для турбогенераторов - 5 мин), если не оговорены особые случаи.
9. При испытании изоляции обмоток трансформаторов обмотки должны выдерживать испытательное напряжение, указанное в приложении 3 к приложению 418 настоящих Правил.
10. Межвитковая изоляция обмоток трансформаторов испытывается путем приложения к выводам одной из обмоток удвоенного напряжения повышенной частоты при разомкнутых остальных обмотках. Продолжительность испытаний - не менее 15 с.
11. Для трансформаторов тока межвитковая изоляция вторичной обмотки в течение 1 мин должна выдерживать в разомкнутом состоянии испытательное напряжение, которое индуцируется в ней при протекании по первичной обмотке номинального тока.
12. Испытанием включением "толчком" (мгновенный подъем и сброс напряжения отключением без дуги вакуумным выключателем) на номинальное напряжение.
При этом не должны иметь место явления, сопровождающие межвитковое замыкание (изменение шума, появление дыма, изменение дыма, изменение цвета обмоточной изоляции и другие явления, указывающие на неудовлетворительное состояние трансформатора).
13. Испытательное напряжение для предохранителей, рассчитанных на напряжение до 500 В, должно составлять 3000 В.
14. При испытании кабелей каждая изолированная жила готового кабеля должна выдерживать в течение 5 мин без пробоя приложение однофазного синусоидального переменного напряжения с частотой 50 (60) Гц или напряжение постоянного тока, указанное в приложении 4 к приложению 418 настоящих Правил.
Эти испытательные напряжения для готового кабеля применяются как после выдержки кабеля в воде, так и без такой выдержки, как при испытании с погружением в воду, так и без погружения.
Результаты испытаний кабелей считаются положительными, если не выявлено пробоя изоляции или перекрытия по поверхности.

3. Функциональные испытания

15. Испытаниям подвергается каждый образец электрического оборудования до проведения отдельных видов испытаний.
До проведения испытаний должно быть установлено, что комплектность оборудования, запасные части и сопротивление изоляции соответствуют технической документации.
16. Испытания электрического оборудования должны проводиться при номинальных режимах, предусмотренных технической документацией, при нормальных климатических условиях.
17. Во время испытаний проводятся необходимые замеры и снятие характеристик.
18. Характеристики определяются как при номинальном напряжении питания и частоты, так и при длительных (одновременных) отклонениях напряжения:
1) при длительных отклонениях напряжения на +6% и -10% и частоты ±5%;
2) при кратковременных (одновременных) отклонениях напряжения +15% и -30%и частоты ±10%. Продолжительность кратковременного отклонения напряжения не более 1,5 с, частоты - 5 с.
19. Оборудование, предназначенное для работы от аккумуляторных батарей, должно быть испытано при отклонении напряжения от номинального значения в пределах +30% до -25% для оборудования, питающегося от аккумуляторной батареи, питающегося от аккумуляторной батареи, подключенной к зарядному устройству, и от +20 до -25% для оборудования, не подключенного к батарее во время зарядки.
20. Проверяется соответствие результатов замеров и характеристик значениям, указанным в технической документации, и работоспособность оборудования в заданных параметрах.
21. Для электрического оборудования, работающего под нагрузкой, снятие характеристик проводится по достижении установившейся рабочей температуры.

4. Испытания на повышенную частоту вращения и перегрузку

22. Испытание на повышенную частоту вращения должно проводиться после испытания на кратковременную перегрузку по току, а для электрических машин, испытываемых на стоянку под током, - после испытания на стоянку под током.
23. Испытание проводится при температуре частей электрических машин, близкой к установившейся температуре, достигаемой в конце испытаний на нагревание.
Продолжительность испытания всех электрических машин, за исключением стартеров, составляет 2 мин (для стартеров - 20 с).
24. Электрические машины с последовательным возбуждением должны испытывать при частоте вращения, на 20% превышающей наибольшую, указанную в паспортных данных, но не менее чем на 50% превышающей номинальную. Стартеры должны испытываться при 120% частоты вращения холостого хода.
25. Электрические машины с регулируемой частотой вращения, а также с несколькими номинальными частотами вращения должны испытываться при частоте вращения, на 20% превышающей наибольшую указанную на паспортной табличке. Все остальные электрические машины испытываются при частоте вращения, на 20% превышающей номинальную частоту вращения.
26. Испытания генераторов переменного тока на перегрузку по току производятся при коэффициенте мощности нагрузки 0,6 (cos ?=0,6) током, составляющим 150% от номинального, в течение 120 с.
27. Испытание генераторов постоянного тока производится током, составляющим 150% от номинального, в течение 15 с. Испытание считается успешным, если напряжение генератора не снижается более чем на 10%.

5. Испытания на стойкость к ударному току короткого замыкания

28. Испытание на стойкость конструкций электрических машин к ударному току короткого замыкания должно проводиться при выполнении следующих условий:
1) режим короткого замыкания должен создаваться внезапным одновременным замыканием всех трех фаз (полюсов) при работе машины на холостом ходу при напряжении, составляющем 105% номинального, и включенном устройстве автоматического регулирования напряжения;
2) мощность электрических машин при испытании должна быть не меньше эксплуатационной;
3) длина проводников от электрической машины до замыкающего устройства должна быть наименьшей, площадь сечения - наибольшей из предусмотренных технической документацией на генератор, материал проводников - медь;
4) параметры режима короткого замыкания должны осциллографироваться;
5) оценка результата испытания должна производиться путем тщательного ее осмотра, в особенности состояние и крепления лобовых частей обмотки статора, сварных швов и других механических соединений, а также по результатам испытания электрической прочности изоляции на стойкость к току короткого замыкания.
29. Оценка результата испытания электрических машин мощностью более 1000 кВА производится, кроме того, и по показаниям, полученным от тензометрирования (определения на поверхности деталей величин деформаций), напряжений в элементах крепления активной стали и изоляции лобовых частей, а также в результате измерения вибраций тех же частей. Нормы предельных напряжений должны устанавливаться по согласованию с Регистром судоходства.

6. Испытания на вибропрочность и виброустойчивость

30. Испытания изделий на виброустойчивость в рабочем состоянии и на вибропрочность в отключенном состоянии проводятся в диапазоне часто 2-80 Гц (приложение 5 к приложению 418 настоящих Правил).
Испытания проводятся в трех взаимно перпендикулярных плоскостях, одна из которых должна быть рабочей.
31. Испытание на обнаружение резонансных частот производится в таких же поддиапазонах частот и амплитудах, как и при испытании на виброустойчивость на всех поддиапазонах частот.
Оборудование должно крепиться жестко без (амортизаторов) непосредственно к платформе испытательного стенда. Поиск резонансных частот должен проводиться плавным изменением частоты в пределах каждого диапазона при постоянной амплитуде. Продолжительность плавного изменения частоты в пределах поддиапазона - не менее 2 мин.
32. Обнаруженные резонансные частоты должны быть зафиксированы как для оборудования в целом, так и для отдельных узлов или деталей для их учета при последующих испытаниях на вибропрочность и виброустойчивость, Увеличение амплитуды при резонансе более чем в 5 раз по сравнению с амплитудой колебаний точек крепления недопустимо.
33. Испытание электрического оборудования на вибропрочность производится в отключенном состоянии в том диапазоне, указанном в таблице 5, в котором возникает явление резонанса, а при отсутствии резонанса в диапазоне 16-31,5 Гц - с амплитудой 0,35 мм.
34. Способ крепления оборудования к испытательной платформе должен быть таким же, как это предусмотрено при его эксплуатации.
35. Метод длительного или кратковременного испытания выбирается по согласованию с Регистром судоходства.
36. Плавное изменение частоты в пределах диапазона должно производиться с постоянной амплитудой в течение не менее одной минуты. Время испытаний должно распределяться равномерно между испытательными положениями на стенде, то есть для каждого положения должно быть установлено приблизительно одинаковое количество циклов изменения частоты.
38. Электрическое оборудование допускается к испытаниям на виброустойчивость, если в процессе испытаний не произошло поломок частей оборудования и не обнаружено других видимых повреждений.
39. Испытания на виброустойчивость должны проводиться во включенном состоянии под электрической нагрузкой (под напряжением для оборудования, не имеющего нагрузку).
Нагрузка указывается в программе и методике испытания конкретного оборудования к испытательной платформе должен быть таким же, как это предусмотрено при его эксплуатации.
40. Диапазоны частот и амплитуды при испытании на виброустойчивость указаны в приложении 6 к приложению 418 настоящих Правил, при этом длительность испытания - это время, необходимое для проверки в действии и возникновения резонанса всего оборудования и его частей, но не менее 2 ч, на каждой резонансной частоте (если имеется) или на частоте, на которой нарушается устойчивость параметров.
41. Испытание проводится путем плавного изменения частоты при постоянной амплитуде в пределах каждого диапазона.
Продолжительность плавного изменения частоты в пределах каждого диапазона должна быть не менее 2 мин.
42. Электрическое оборудование считается выдержавшим испытание, если во время испытания не изменились коммутационные положения контактов, не выявлена нестабильность работы и значения параметров не выходили из допустимых пределов, не обнаружено поломок деталей, обрывов монтажных проводов, заклинивания подвижных частей, ослабления креплений, ухудшения состояния изоляции после испытаний.

7. Испытания на ударопрочность и удароустойчивость

43. Испытания на прочность проводятся в отключенном состоянии и на удароустойчивость - во включенном состоянии в трех взаимно перпендикулярных плоскостях, одна из которых должна быть рабочей.
Способ крепления электрического оборудования к испытательной платформе должен быть таким же, как это предусмотрено при его эксплуатации.
44. Параметры испытаний: на ударопрочность не менее 1000 ударов с ускорением 7g и частотой 40-80 ударов в минуту; на удароустойчивость не менее 20 ударов с ускорением 5g и частотой 40-80 ударов в минуту.
45. Электрическое оборудование считается выдержавшим испытание, если в процессе воздействия ударов не обнаружено механических повреждений и поломок, отвинчивания крепежа, ослабления контактов и других явлений, нарушающих нормальную работу аппаратов, устройств и оборудования.
46. Испытания, требуемые настоящей главой и главой 6 настоящего приложения, относятся к электрическому оборудованию массой до 200 кг.
Оборудование массой более 200 кг может подвергаться испытаниям поблочно и посекционно.

8. Испытания на устойчивость к качке и к длительным наклонам

47. Электрическое оборудование, не имеющее подвижных частей, этим испытаниям не подвергается.
Электрическое оборудование испытывается в двух взаимно перпендикулярных направлениях.
48. При испытаниях на устойчивость к качке предельный угол наклона от вертикали составляет -22,50. Период качки - 4 с. Продолжительность испытаний - достаточная для проверки функционирования, но не менее 15 мин в каждом положении.
49. При испытаниях на устойчивость к длительным наклонам электрическое оборудование выдерживается последовательно в двух взаимно перпендикулярных направлениях с наклоном на угол + 22,50, аварийное оборудование - на угол + 300. Продолжительность испытаний должна быть достаточной для проверки функционирования, но не менее 15 мин в каждом из четырех положений.
50. Электрическое оборудование считается выдержавшим испытание, если при воздействии качки и длительных наклонов отсутствовали ложные срабатывания и не было отказов в работе при проверке функционирования.

9. Испытания на теплоустойчивость

51. При включенном электрическом оборудовании в камере со скоростью повышения температуры 3±0,50 С/мин устанавливается рабочая температура, указанная в 9.2, 9.3. Относительная влажность должна быть не более 20%. Рабочая температура поддерживается в течение 16 ч.
Затем, в конце режима производится не менее трех раз (при достижении теплового равновесия, в конце режима испытаний и после испытаний в холодном состоянии) проверка функционирования оборудования.
52. Электрическое оборудование, кроме электрических машин и светильников, предназначенное для установки в помещениях, температура окружающего воздуха которых не превышает 400С, должно быть испытано на теплоустойчивость при рабочей температуре окружающего воздуха 400С.
53. Электрическое оборудование, устанавливаемое на открытой палубе, в машинном отделении, камбузе, должно быть испытано на теплоустойчивость при рабочей температуре окружающего воздуха 550С.
54. Проверка работы электрического оборудования при предельных отклонениях напряжения и частоты должна производиться после испытания на теплоустойчивость в конце режима выдержки.
Электрическое оборудование считается выдержавшим испытание, если не обнаружено явлений, нарушающих его нормальную работу, в процессе испытаний параметры не выходили за пределы допустимых, и испытания электрической прочности изоляции, измерение сопротивления изоляции в конце испытаний на горячем изделии дали положительные результаты.

10. Испытания на холодоустойчивость

55. Электрическое оборудование, предназначенное для установки в закрытых помещениях, должно быть испытано в камере в течение 6 ч при температуре -100С, а оборудование, предназначенное для установки на открытых палубах, при температуре -40⁰С, после чего проверяется в действии при номинальной нагрузке.
56. Проверка изделий на предельные отклонения напряжения и частоты осуществляется сразу после включения его в рабочее состояние после камеры холода.
57. Скорость изменения температуры в пределах 3±5⁰С/мин. Электрическое оборудование считается выдержавшим испытание, если не произошло отказа в работе, поломок, отклонений параметров.

11. Испытания на влагоустойчивость

58. Электрическое оборудование, предназначенное для установки на судах, необходимо испытывать на влагоустойчивость при относительной влажности воздуха 95±3 % и температуре +25 0С в течение 5 суток; электрическое оборудование, устанавливаемое на судах, осуществляющих плавания в тропической зоне, - в течение 7 суток.
59. Электрическое оборудование всех видов исполнения должно испытываться в штатных корпусах в полном сборе, за исключением герметичного оборудования, крышки которого во время испытаний в камерах должны быть открытыми.
60. Электрическое оборудование считается выдержавшим испытание, если за время пребывания в испытательной среде не наблюдалось явления пробоя или понижения сопротивления изоляции ниже значения, указанного в главе 1 настоящего приложения и отклонения параметров изделия не выходили за допустимые пределы.

12. Испытания на воздействие соляного (морского) тумана

61. Испытанию подлежат все изделия, устанавливаемые только на судах смешанного "река-море" плавания.
62. Электрическое оборудование испытывается в штатных оболочках с закрытыми крышками, дверцами, с заглушенными отверстиями для ввода кабелей. Все остальные отверстия (например, вентиляционные) должны быть открыты.
63. Испытания проводятся путем циклического распыления (по 15 мин в течение каждого часа испытаний) в камере водного раствора соли (морской туман) при температуре +27±20С:
1) состав раствора, г/л: хлористый натрий - 27, хлористый магний - 6, хлористый кальций -1, хлористый калий - 1, вода дистиллированная -1 литр;
2) дисперсность тумана - 1-10 мкм ( до 90-95 капель);
3) водность раствора - 2-3 г/м².
64. После испытаний проверяется функционирование оборудования. Электрическое оборудование считается выдержавшим испытание, если не будет обнаружено коррозии, размягчения и нарушения лакокрасочных покрытий и не обнаружено явлений, нарушающих его нормальную работу.

13. Испытания защитного исполнения оболочки

65. В зависимости от вида защитного исполнения оболочки электрическое оборудование должно подвергаться стендовым испытаниям.
Данные испытания распространяются на изделия напряжением до 1000 В. Методики испытаний свыше 1000 В являются в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.
66. Электрическое оборудование защитного исполнения проверяется на эффективность защиты от попадания внутрь изделия посторонних твердых тел и воды (обозначение степени защиты и определения указаны в приложении 414 к настоящим Правилам).
67. Электрическое оборудование каплезащищенного исполнения испытывается на эффективность защиты от попадания капель искусственного дождя внутрь оборудования.
Испытываемое оборудование подвергается воздействию дождя с интенсивностью 3 мм/мин и при этом отклоняется на угол ±150 от нормального рабочего положения последовательно в двух взаимно перпендикулярных плоскостях.
Продолжительность испытания - 10 мин.
Результаты испытания считаются удовлетворительными, если вода, попавшая внутрь оборудования, не способна нарушить его нормальную работу.
68. Электрическое оборудование брызгозащищенного исполнения испытывается на эффективность защиты от попадания воды внутрь оборудования.
Испытываемое оборудование подвергается обливанию струей воды из шланга с наконечником внутренним диаметром 12,5 мм с расстояния 3 м от испытываемого оборудования. Давление воды должно быть не менее 0,1 МПа. Длительность испытания - 10 мин.
69. Оборудование считается выдержавшим испытание, если изделие нормально функционирует и сохраняет свои параметры и сопротивление изоляции в заданных пределах.
70. Электрическое оборудование герметичного исполнения испытывается на погружение в воду.
Изделие погружается полностью в воду так, чтобы столб воды до верхней части был не менее 0,15 м Длительность испытания - 30 мин. Оборудование считается выдержавшим испытание, если в корпус не поступила вода при указанном давлении и времени.

14. Испытания на шумность и электромагнитную совместимость

71. Уровень шумности электрического оборудования, измеренный на расстоянии 1 м от любой части электрооборудования, не должен превышать 60 дБ (А) по частотной характеристике А шумомера.
72. При испытаниях электрическое оборудование должно безотказно работать согласно критериям А, В и С (примечание к приложению 7 к приложению 418 настоящих Правил) при электромагнитных помехах, значения параметров которых не превышает пределов, указанных в приложении 7 к приложению 418 настоящих Правил.
73. Оборудование не должно создавать помех больших, чем указано в приложениях 8 и 9 к приложению 418 настоящих Правил.

15. Испытание электрической установки судна

74. Параметры, проверяемые при испытании электрической установки головного или вновь построенного судна, должны быть в пределах, указанных в приложении 10 к приложению 418 настоящих Правил.

Приложение 1
к приложению 417
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Номинальное напряжение, В	Наименьшее тестовое напряжение, В	Наименьшее сопротивление изоляции
До 50	100	2
51-500	500	2
501-720	1000	0,001 на каждый вольт номинального напряжения сверх 500 В плюс 2
721-10000	2500

Приложение 2
к приложению 417
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Номинальное напряжение	Испытательное переменное напряжение (среднеквадратическое значение), В
До 60 включительно 61-250 251-500 501-1000 1001-2500 2501-3600 3601-7200 7201-10000	500 1500 2000 2 на каждый вольт номинального напряжения + 1000 6500 10000 20000 28000
Примечание: для электрических устройств с полупроводниковыми элементами значение испытательного напряжения является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства.

Приложение 3
к приложению 417
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Напряжение, В
номинальное	Испытательное
До 1000 включительно 1001-3000 3001-6000 6001-10000	2700 9000 15400 21600

Приложение 4
к приложению 417
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Кабели	Испытательное напряжение, В, при токе
	переменном	Постоянном
Силовые на номинальное напряжение, В: До 250 251-750 751-1000 1001-3000 3001-10000 Сигнализации и связи на номинальное напряжение 250 В	1500 2500 3000 7000 15000 1500	3000 5000 8400 15600 48000 3000
Примечания: 1) таблица распространяется на кабели с резиновой, поливинилхлоридной и полиэтиленовой изоляцией в резиновой или поливинилхлоридной оболочке; 2) испытательное напряжение для кабелей, номинальное напряжение которых не указано в таблице, устанавливается технической документацией и является в каждом случае предметом специального рассмотрения Регистром судоходства; 3) для кабелей с экранированными жилами, если они составляют более 50% всех жил, испытательное напряжение может быть снижено на 25% по сравнению с напряжением, указанным в таблице.

Приложение 5
к приложению 417
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Диапазон частот	Испытание
	длительное		Кратковременное
	Амплитуда, мм	Время, ч	Амплитуда, мм	Время, ч
2-8 8-16 16-31,5 31,5-63 63-80	1,4 0,7 0,35 0,17 0,10	36 24 24 12 12	2,5 1,3 0,7 0,35 0,2	9,0 4,5 2,2 1 0,5

Приложение 6
к приложению 417
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Диапазон частот, Гц	Амплитуда, мм
2-8 8-16 16-31,5 31,5-63 63-80	1,0 0,5 0,25 0,12 0,1
Примечание: для электрообрудования, устанавливаемого на двигателях и других источниках повышенных вибраций, нормы испытаний могут быть расширены по требованию Регистра судоходства.

Приложение 7
к приложению 417
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Вид испытаний	Нормы (проценты от номинальных значений параметров)	Критерий
Гармоники питающего напряжения	50-900 Гц (10%) 0,9-6 кГц (10-1%) 6-10кГц (1%)	А
Прерывания электропитания	60 с	С
Наносекундные импульсные помехи	2 кВ	В
Микросекундные импульсные помехи	Несимметрично 1кВ, симметрично 0,5 кВ	В
Радиочастотные напряжения	3В, 0,15-80 МГц, модуляция 80% 1 кГц	А
Электростатический разряд	Контактный 6 кВ, воздушный 8кВ	В
Радиочастотное электромагнитное поле	10В/м 80-200 МГц при модуляции 80% с частотой 1 кГц	А
Магнитное поле и постоянное и переменное частотой 50 Гц	400 А/м	А
Примечание: критерий А - нормальное функционирование в соответствии с установленными требованиями; критерий В - временное ухудшение качества функционирования или прекращение выполнения установленной функции, с последующим восстановлением нормального функционирования, осуществляемым без вмешательства оператора; критерий С - временное ухудшение качества функционирования или прекращения выполнения установленной функции, которое требует вмешательства оператора или перезапуска системы.

Приложение 8
к приложению 417
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Требования для оборудования, установленного в зоне
рулевой рубки и открытой палубы

Вид помехи	Диапазон частот	Ограничения
Напряженность электрического поля излучения	10 - 300 кГц 300 кГц – 30 МГц 30 МГц – 156 МГц 156 МГц – 165 МГц 165МГц – 2 ГГц	80-50 дБ мВ/м 50-34 дБ·мВ/м 54 дБ·мВ/м 54 дБ·мВ/м
Напряжения помех на входах и выходах устройств управления	10-150 кГц 150 – 350 кГц 350 кГц – 30 мГц	96-50 дБ·мВ 60-50 дБ·мВ 50 дБ·мВ
Приложение: * Измеряется на расстоянии 3 м от испытуемого образца

Приложение 9
к приложению 417
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Требования для оборудования, установленного
ниже палубы переборок

Вид эмиссии	Диапазон частот	Ограничения
Напряженность электрического поля излучения	0,15-30 МГц от 30 до 400 МГц от 400 до 1000 МГц за исключением диапазоне от 156 до 165 МГц	80-50 дБ·мВ/м 60-54 дБ·мВ/м 54 дБ·мВ/м 24 дБ·мВ/м
Напряжения помех на входах и выходах устройств управления	10-150 кГц от 0,15 до 0,5 МГц от 0,5 до 30 МГц	130-69 дБ·мВ 79 дБ·мВ 73 дБ·мВ

Приложение 10
к приложению 417
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Параметр

Значение

1) точность поддержания напряжения автоматическим регулятором основного агрегата переменного тока, равная отношению разности напряжения холостого хода и напряжения при номинальной нагрузке к сумме этих напряжений при нагрузке cos ц =0,8 ±5% без изменения установки регулятора напряжения; 2) точность подержания напряжения автоматически м регулятором автоматического агрегата переменного тока, равная отношению разности напряжения холостого хода и напряжения при номинальной нагрузке к сумме этих напряжений при нагрузке cos ц =0,8 ±5% без изменения установки регулятора напряжения; 3) Работа автоматического регулирования напряжения и частоты генератора при внезапном изменении нагрузки. На генератор, работающий на холостом ходу, включить промежуточную нагрузку, составляющую 70% (допускается иной уровень мощности по инструкции организации-изготовителя, но не менее 50%) от номинальной мощности генератора, затем выдержать паузу продолжительностью не менее 10 с, затем произвести сброс нагрузки до холостого хода; 4) колебания установившейся частоты (размах) дизель-генератора переменного тока при нагрузке от 25 до 100% номинальной активной мощности; 5) неравномерность распределения активной нагрузки параллельно работающих генераторов, проверяемая по разности показаний киловаттметров с наибольшим и наименьшим значениями активной мощности; 6) неравномерность распределения активной нагрузки параллельно работающих генераторов, проверяемая по разности показаний амперметров с наибольшей и наименьшей силой тока; 7) срабатывание защиты от обратной мощности генераторов; 8) устойчивость параллельной работы всех генераторов при суммарной нагрузке генераторов около 80% общей номинальной мощности параллельно работающих генераторов; 9) работа автоматической разгрузки в две степени при 2-х и более генераторов, работающих в параллельном режиме. Для электростанций, состоящих из двух дизель-генераторов без режима параллельной работы, допускается разгрузка в одну ступень (вторая ступень – отключение генератора защитой от перегрузки, осуществляемой автоматическим выключателем); 10) время запуска и включения генератора на шины под напряжением (с синхронизацией) с последующим приемом нагрузки установленного уровня (80-95% от номинальной мощности генератора); 11) Время запуска и приема нагрузки очередным генератором при исчезновении напряжения на шинах ГРЩ; 12) Время запуска и приема нагрузки аварийного дизель-генератора; 13) сопротивление изоляции сетей, находящихся под напряжением, измеряемое штатным мегомметром на ГРЩ или АРЩ; 14) коэффициент нелинейных искажений; 15) действующие значения нечетных гармоник в сетях с мощными полупроводниковыми преобразователями; 16) отключение питания от внешнего источника электрической энергии в случае перегрузки; 17) отключение питания от внешнего источника электроэнергии в случае обрыва фазы или несимметричного распределения напряжения по фазам; 18) отключение питания от внешнего источника электроэнергии в случае снижения напряжения; 19) превышение температуры после стоянки под током электродвигателей над температурой перед началом испытания (превышение измеряется максимальной температурой от конца режима стоянки под током до начала ее стабильного уменьшения): рулевых устройств с непосредственным электрическим приводом – в течение 60 с, якорных механизмов – не менее 30 с, швартовых механизмов – не менее 15 с. При отсутствии встроенных в обмотку датчиков температура может измеряться непосредственно на станине электродвигателя, например, присоединением термопары пирометра. Необходимость испытаний по данному пункту на судне и методика их проведения согласуются с Регистром судоходства; 20) начальный пусковой момент двигателя рулевого устройства с непосредственным электрическим приводом. Необходимость испытаний по данному пункту на судне и методика их проведения согласуется с Регистром судоходства; 21) количество пусков продолжительностью в течение 5 с основного или аварийного дизель-генератора, обеспечиваемых пусковой системой (сжатого воздуха или стартерной аккумуляторной батареей).

Погрешность 2,5 % Погрешность 3,5 % Напряжение не должно отклоняться от номинального значения более чем на +20, -15% и восстанавливаться за ремя 1,5 с до предшествующего значения с отклонением не более ±3% ноинального значения. Частота - ±10% и восстанавливаться за время 5с до предшествующего значения с отклонением ±5% номинального значения Не более 1% Не более 20% от номинальной мощности наибольшего по мощности генератора, работающего параллельно с другими генераторами Не более 20% от номинальной мощности наибольшего по мощности генератора, работающего параллельно с другими генераторами 8-15% от номинальной активной мощности генератора. Время срабатывания (отключение выключателя генератора) должно быть в пределах 3-10 с. Параллельная работа не должна сопровождаться обменными колебаниями активной или реактивной мощности 1-я ступень: по мощности 100% от номинальной мощности генератора, по времени – 5 с. 2-я ступень при сохранении нагрузки 100%, отключение очереди через 10 с. Не более 30 с Не более 20 с Не более 30 с Не меньше 0,03 МОм Не больше 10% Не больше 5% от номинального напряжения При перегрузке по току больше 110% Обрыв одной фазы или не симметрия распределения напряжения по фазам более 10% Не ниже 75% номинального напряжения Не более 30% от значений температуры в номинальном режиме (по паспортным данным) Не менее 200% номинального момента Не менее 6

Приложение 418
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Разнос ? между частотой нежелательного излучения и присвоенной частотой*, кГц	Минимальное ослабление ниже пиковой мощности, дБ
1,5 < /\ < 4,5 4,5 < /\ < 7,5 /\ > 7,5	31 38 43, причем мощность нежелательного излучения не должна превышать 50 МВт
*Примечание: присвоенная частота в однополосном канале должна быть на 1400 Гц выше несущей частоты.

Приложение 419
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование параметра	Значение
Диапазон частот, кГц	1605-3800;
	4000 - не менее 15000
Число частот в диапазонах 1605-3800 и 4000-15000 кГц	Дискретная сетка с шагом 100 Гц
Класс излучений	НЗЕ, J3E и J2B
Стандартный эквивалент антенны для определения номинальной мощности в диапазоне 1605—3800 кГц:
Емкость, пФ	300
Активное сопротивление, Ом	4
Пиковая мощность в диапазоне 1605-3800 кГц, Вт	Не менее 30
Стандартный эквивалент антенны для определения номинальной мощности в диапазоне 4000-8800 кГц:
Активное сопротивление, Ом	75
Примечание: должна быть предусмотрена возможность снижения пиковой мощности.

Приложение 420
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование параметра	Значение
Диапазон частот, кГц (вместо плавного диапозона допускается дискретная сетка частот с шагом 100 Гц) Классы излучений Чувствительность, мкВ Избирательность: Коффициент прямоугольности на уровне 60 дБ/ 6дБ: - при широкой полосе - при средней полосе Ослабление приема сигнала по промежуточной частоте и зеркальному каналу, дБ Коэффициент нелинейных искажений	1605-3800 4000 - не менее 15000 НЗЕ, J3E и J2B Не хуже 6 мкВ э.д.с. при соотношении сигнал/шум на выходе приемника 20 дБ Не более 4 Не более 5 Не менее 60 Не более 10

Приложение 421
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Наименование	Разряд бассейна плавания и класс судна
	«М»			«О»			«Р» и «Л»
	I	II	III	I	II	III	I	II	III
1. Главный (основной) магнитный компас 2. Путевой магнитный компас 1,2,3 3. Радиолокационная станция	1 1 1	1 1	- - -	1 1	— 14 -	— - -	— - -	- - -	- - -
Примечания: 1) при наличии дистанционной передачи показаний, в том числе оптической, от главного магнитного компаса к основному посту управления допускается путевой компас не предусматривать; 2) на судах класса «М» длиной менее 20 м и на судах класса «О» вместо путевого (запасного) компаса допускается установка (шлюпочного) магнитного компаса с диаметром картушки не менее 75 мм; 3) на судах, где установка магнитного компаса не предусмотрена, допускается установка шлюпочного магнитного компаса с диаметром картушки, достаточным для нормального считывания показаний с расстояния не менее 70 см. 4. Только для судов, эксплуатирующихся в Обской губе.

Приложение 422
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Объект и размеры	Расстояние до объекта, км
Берег высотой 60 м над уровнем воды То же 6 м Судно валовой вместимостью 5000 per. т То же 20 per. т Буй с отражающей поверхностью 10 м2	32 13 13 4 4

Приложение 423
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Основные эксплуатационные параметры	Значение
Минимальная дальность обнаружения, м Разрешающая способность по расстоянию на шкалах 0,5—1,6 км, м Разрешающая способность по расстоянию на остальных шкалах Погрешность измерения расстояния, м Разрешающая способность по азимуту, град* Погрешность измерения по азимуту, град Погрешность указания курса, град	15 15 1 % от значения по установленной шкале 10 1,0 1,0 0,5
Примечание: * На судах валовой вместимостью менее 1600 per. т допускается установка антенн с разрешающей способностью не более 3,00.

Приложение 424
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Вид индикации	Информация
Сигнал или индикация	Использование данных самого крупного масштаба при формировании сигнала
Сигнал	Отклонение от запланированного маршрута за пределы допуска, установленного судоводителем
Сигнал	Пересечение опасной изобаты
Сигнал	Пересечение кромки судового хода
Сигнал или индикация	Пересечение района со специальными условиями плавания
Сигнал	Подход к контрольной точке
Сигнал	Разные системы геодезических координат
Индикация	Завышение масштаба карты более чем в 2 раза
Индикация	Наличие ЭНК более крупного масштаба
Индикация	Разные системы геодезических координат
Индикация	Планирование маршрута через опасную изобату
Индикация	Планирование маршрута через запретный для плавания район
Индикация	Потеря входного сигнала системы определения места судна

Приложение 425
к Правилам постройки судов
внутреннего плавания

Скорость и курс судна	Интервал передач
Судно на якорной стоянке или на ходу со скоростью не более 3 узлов Судно на якорной стоянке или на ходу со скоростью более 3 узлов Судно на ходу (0-14 узлов) Судно на ходу (0-14 узлов) и переменном курсе Судно на ходу (14-23 узла) Судно на ходу (14-23 узла) и переменном ходу Судно на ходу (более 23 узлов) Судно на ходу (более 23 узлов) и переменном курсе	3 мин. 10 с 10 с 3,3 с 6 с 2 с 2 с 2 с