Газ және газбен жабдықтау саласындағы нормативтік-техникалық құжатты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 29 желтоқсандағы № 491 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылғы 26 ақпанда № 16429 болып тіркелді.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 19 қыркүйектегі № 994 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігі туралы ереженің 16-тармағының 32) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің 23.08.2021 № 272 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Газдың жұмыс параметрлерін стандартты жағдайларға келтіру жолымен корректорларсыз есепке алу аспаптарының көрсеткіштерін қайта есептеу әдістемесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Газ өнеркәсібін дамыту департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі қағаз және электрондық түрдегі көшірмелерін ресми жариялау және Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкіне енгізу үшін "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін мерзімді баспасөз басылымдарында ресми жариялауға жіберуді;

4) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

5) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 2) 3) және 4) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді беруді қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының энергетика вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Энергетика министрі

Қ. Бозымбаев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Инвестициялар және даму министрі

_____________ Ж. Қасымбек

201__ жылғы "__" __________

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ұлттық экономика министрі

_____________ Т. Сүлейменов

201__ жылғы "__" __________

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 29 желтоқсандағы № 491 бұйрығымен бекітілген

Газдың жұмыс параметрлерін стандартты жағдайларға келтіру жолымен корректорларсыз есепке алу аспаптарының көрсеткіштерін қайта есептеу әдістемесі 1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Газдың жұмыс параметрлерін стандартты жағдайларға келтіру жолымен корректорларсыз есепке алу аспаптарының көрсеткіштерін қайта есептеу әдістемесі (бұдан әрі - Әдістеме) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 19 қыркүйектегі № 994 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі туралы ереженің 16-тармағы 16) тармақшасына сәйкес әзірленді және "Газдар. Көлемді анықтауға арналған шарттар 2939-63 МемСт" (бұдан әрі - 2939-63 МемСт) сәйкес газдың жұмыс параметрлерін стандартты жағдайларға келтіру жолымен корректорларсыз есепке алу аспабының (бұдан әрі - ЕАА) көрсеткіштерін қайта есептеуге арналған.

2. Әдістеме үй-жайлардың сыртына орнатылатын газды есепке алудың тұрмыстық аспаптарының көмегімен тауарлық газды есептеу кезінде қолданылады.

2-тарау. Газдың жұмыс параметрлерін стандартты жағдайларға келтіру жолымен корректорларсыз есепке алу аспаптарының көрсеткіштерін қайта есептеу

3. Газ тарату станциясы арқылы газ бөлу жүйесіне берілетін табиғи газдың есебі газды есепке алу аспабы арқылы жүргізіледі, онда өтетін газдың нақты көлемі температура бойынша стандартты жағдайлар кезіндегі көлемдерге келтіріледі, нақтылай алғанда tcm= 20°С (293,15°К) және Р = 760 миллиметр сынап бағанасы (101325 Па) (бұдан әрі – стандартты жағдайлар). 2939-63 МемСТ-ға сәйкес газды коммерциялық есепке алу тораптарында және есепке алу аспабында газды есепке алуды әділ бағалау үшін оларды стандартты жағдайлар кезіндегі көлемдерге қайта есептеп, газ көлемдерін түзетуді жүргізу қажет.

4. Тұтынушыларға жеткізілетін газ көлемінің есепке алынуы 2939-63 МемСТ-ға сәйкес газ көлемі бойынша корректорлары бар аспаптарды қолдана отырып жүргізіледі.

Корректорларсыз аспаптарды қолдана отырып, тұтынушыларға жеткізілетін газдың көлемін температура және қысым бойынша түзету осы Әдістеме талаптарына сәйкес есептік әдіспен жүргізіледі.

Коммуналдық-тұрмыстық және тұрмыстық тұтынушыларға газды өткізу температура және қысым бойынша корректорлары бар және корректорларсыз аспаптарды қолдана отырып, есепке алу аспаптары бойынша жүргізіледі.

5. Тұтынушылармен жұмыс кезінде есепті кезеңдегі стандартты жағдайда жеткізілген газ көлемін қайта есептеуге арналған орташа айлық түзету коэффициенттері қолданылады.

Жеткізілген газдың көлемі анықталатын, жеткізуші мен тұтынушы арасында жеткізілген газ үшін өзара есеп айырысулар жүргізілетін кезең есепті кезең деп аталады. Есепті кезең айдың 1-ші күнінен бастап соңғы күніне дейін есепке алынатын бір күнтізбелік айға тең.

6. Есепті айдағы жеткізілген газ көлемдерін стандартты жағдайларда (2939-63 МемСТ бойынша) қайта есептеуге арналған түзету коэффициенттері барометрлік қысымның өңірлік мәні мен сыртқы ауаның орташа айлық температурасын есепке ала отырып, келесі формула бойынша есептеледі:

мұнда, к – жеткізілген газ көлемдерін стандартты жағдайларға қайта есептеуге арналған түзету коэффициенті;

0,0029 – 293,15°К тең стандартты температураны және 101325 Па тең стандартты қысымды бөлу кезінде алынған стандартты жағдайларға келтіру коэффициенті;

Рг – тұрмыстық тұтынушыларға берілетін газдың артық қысымы (2000 Па)

Р6 – метеорологиялық қызметтің тиісті өңірлік бөлімшесінің деректерімен анықталатын газбен жабдықтау ауданындағы барометрлік қысым Па;

273,15 – Цельсия шкаласы бойынша градустардағы температура мәнін Кельвин термодинамикалық температурасына ауыстыру коэффициенті;

tг – аспаптағы газдың орташа температурасы ЕАА орналасқан орнына байланысты есепті кезең үшін (2) формула бойынша есептеледі немесе аспап арқылы өтетін газ температурасының анықтамаларына немесе осы

Әдістемеге 1 және 2 қосымшаларға сәйкес (2) формула бойынша есептелген сыртқы ауа температурасына қатысты tг аспаптағы газ температурасының шамасына сәйкес қабылданады.

Аспап сыртқа орнатылған жағдайда ЕАА-дағы газдың температурасы осы Әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес сыртқы ауаның температурасына теңеледі.

7. Сыртқы ауа температурасына қатысты tг аспаптағы газ температурасының мәндері келесі формула бойынша анықталады:

tг = tв + (tcp - tв) e-Shu, (2)

мұнда, Shu = 0,546 – болат құбыр кірмелерге арналған Шухов саны;

е = 2,72 - натуралды логарифм негіздемесі;

tср – айдағы сыртқы ауаның орташа температурасы, метеорологиялық қызметтің тиісті өңірлік бөлімшесімен берілген нақты деректер бойынша қабылданады;

tв – ауаның орташа температурасы, 20°С.

Сыртқы ауа температурасына байланысты орташа мәндер қатары үшін (2) формула бойынша есептелген аспаптағы газ температурасының шамасы tг осы Әдістемеге 2-қосымшада келтірілген.

8. Ай сайынғы коэффициенттерді есептеу кезінде есепті кезеңдегі тиісті өңірдің температурасы мен барометрлік қысымы бойынша нақты орташаландырылған деректер қолданылады. Нақты деректер шарт негізінде метеорологиялық қызметтің тиісті өңірлік бөлімшесімен беріледі.

9. Өтемақы төленетін газдың көлемі м3 келесі формула бойынша анықталады:

DV = (к - 1) · VЕАА, (3)

мұнда, VЕАА – ЕАА көрсеткіштері бойынша бір айдағы газ тұтыну көлемі.

Сонымен қатар тұтынушылармен өзара есеп айырысу кезінде қолданылатын стандартты жағдайлардағы түзетілген газ көлемін келесі формула бойынша анықтауға болады:

Vcm = к·VЕАА (4)

Vcm – стандартты жағдайлардағы газ көлемі.

Газдың жұмыс параметрлерін стандартты жағдайларға келтіру жолымен корректорларсыз есепке алу аспаптарының көрсеткіштерін қайта есептеу әдістемесіне 1-қосымша

Есепке алу аспабы орналасқан жердің есебімен ол арқылы өтетін газ температурасын анықтау

Есепке алу аспабының орналасқан жері	Есепке алу аспабындағы газдың температурасы, tг °С		Түзету коэффициенті, к
	Жылыту кезеңінде (қазаннан бастап сәуір айын қоса алғанда)	Жазғы кезең (мамырдан бастап қыркүйекті қоса алғанда)
Сыртқа орнатылуы	tср	tср	(1) формула бойынша есептеледі

Газдың жұмыс параметрлерін стандартты жағдайларға келтіру жолымен корректорларсыз есепке алу аспаптарының көрсеткіштерін қайта есептеу әдістемесіне 2-қосымша

(2) формула бойынша есептелген, сыртқы ауаның температурасына байланысты tг аспаптардағы газ температурасының мәндері

Мәні tcp	Мәні tг	Мәні tcp	Мәні tг
36,0	29,3	-1,0	7,8
34,0	28,1	-2.0	7,3
32,0	26,9	-3,0	6,7
30,0	25,8	-4,0	6,1
28,0	24,6	-5,0	5,5
26,0	23,5	-6,0	4,9
24,0	22,3	-7,0	4,4
22,0	21,2	-8,0	3,8
20,0	20,0	-9,0	3,2
18,0	18,8	-10,0	2,6
16,0	17,7	-12,0	1,5
14,0	16,5	-14,0	0,3
12,0	15,4	-16,0	-0,8
10,0	14,2	-18,0	-2,0
9,0	13,6	-20,0	-3,2
8,0	13,1	-22,0	-4,3
7,0	12,5	-24,0	-5,5
6,0	11,9	-26,0	-6,6
5,0	11,3	-28,0	-7,8
4,0	10,7	-30,0	-9,0
3,0	10,2	-32,0	-10,1
2,0	9,6	-34,0	-11,3
1,0	9,0	-36,0	-12,4
0,0	8,4	-38,0	-13,6

Об утверждении нормативно-технического документа в сфере газа и газоснабжения

Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 29 декабря 2017 года № 491. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 26 февраля 2018 года № 16429.

В соответствии с подпунктом 32) пункта 16 Положения о Министерстве энергетики Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 сентября 2014 года № 994, ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула – в редакции приказа Министра энергетики РК от 23.08.2021 № 272 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемую Методику перерасчета показаний приборов учета без корректоров путем приведения рабочих параметров газа к стандартным условиям.

2. Департаменту развития газовой промышленности Министерства энергетики Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его копии в печатном и электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики Казахстан" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа направление его копии на официальное опубликование в периодические печатные издания;

4) размещение настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Министерства энергетики Республики Казахстан;

5) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства энергетики Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 2), 3) и 4) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра энергетики Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр энергетики Республики Казахстан

К. Бозумбаев

"СОГЛАСОВАН"
Министр по инвестициям и развитию
Республики Казахстан
___________ Ж. Касымбек
"___" _________ 201_ года

"СОГЛАСОВАН"
Министр национальной экономики
Республики Казахстан
___________ Т. Сулейменов
"___" _________ 201_ года

Утверждена приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 29 декабря 2017 года № 491

Методика перерасчета показаний приборов учета без корректоров путем приведения рабочих параметров газа к стандартным условиям

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Методика перерасчета показаний приборов учета без корректоров путем приведения рабочих параметров газа к стандартным условиям (далее – Методика) разработана в соответствии с подпунктом 16) пункта 16 Положения о Министерстве энергетики Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 сентября 2014 года № 994, и предназначена для перерасчета показаний прибора учета (далее – ПУ) без корректоров путем приведения рабочих параметров газа к стандартным условиям согласно ГОСТ 2939-63 "Газы. Условия для определения объема" (далее – ГОСТ 2939-63).

2. Методика применяется при учете товарного газа с помощью бытовых приборов учета газа, устанавливаемых вне помещений.

Глава 2. Перерасчет показаний приборов учета без корректоров путем приведения рабочих параметров газа к стандартным условиям

3. Учет товарного газа, подаваемого в систему распределения газа через газораспределительную станцию, производится по приборам учета, где фактические объемы проходящего газа приводятся к объемам при стандартных условиях по температуре, а именно t_cm= 20^°С (293,15°К) и Р = 760 миллиметров ртутного столба (101325 Па) (далее - стандартные условия). В соответствии с ГОСТ 2939-63 для объективной оценки учета газа на узлах коммерческого учета газа и на приборе учета необходимо производить коррекцию объемов газа, с пересчетом их на объемы при стандартных условиях.

4. Учет объема поставляемого газа потребителям производится по приборам учета с использованием приборов с корректорами по объему газа согласно ГОСТ 2939-63.

Корректировка объема поставляемого газа потребителям с использованием приборов без корректоров по температуре и давлению производится расчетным методом в соответствии с требованиями настоящей Методики.

Реализация газа коммунально-бытовым и бытовым потребителям производится по приборам учета с использованием приборов с корректорами и без корректоров по температуре и давлению.

5. В работе с потребителями используются среднемесячные поправочные коэффициенты для перерасчета объемов поставленного газа к стандартным условиям за расчетный период.

Расчетным периодом называется период, за который определяется объем поставленного газа, производятся взаиморасчеты между поставщиком и потребителем за поставленный газ. Расчетный период равен одному календарному месяцу, исчисляемому с 1 по последнее число месяца.

6. Поправочные коэффициенты для перерасчета объемов поставленного газа к стандартным условиям (по ГОСТ 2939-63) за расчетный месяц рассчитываются с учетом регионального значения барометрического давления и среднемесячной температуры наружного воздуха по формуле:

где к - поправочный коэффициент для перерасчета объемов поставленного газа к стандартным условиям;

0,0029 - коэффициент приведения к стандартным условиям, полученный при делении стандартной температуры равной 293,15°К и стандартного давления, равного 101325 Па;

Р_г - избыточное давление газа, подаваемого бытовым потребителям (2000 Па);

Р_б - барометрическое давление в районе газоснабжения, Па, определяемое по данным соответствующего территориального отделения метеорологической службы;

273,15 - коэффициент перевода значения температуры в градусах по шкале Цельсия в термодинамическую температуру в Кельвинах;

t_г - средняя температура газа в приборе, которая рассчитывается по формуле (2) за расчетный период в зависимости от места расположения ПУ или принимается согласно определениям температуры газа, проходящего через прибор с учетом его месторасположения, или значениям температуры газа в приборе t_г в зависимости от температуры наружного воздуха, рассчитанного по формуле (2) согласно приложениям 1 и 2 к настоящей Методике.

В случае наружного расположения прибора температура газа в ПУ приравнивается к температуре наружного воздуха, согласно приложению 1 к настоящей Методике.

7. Значения температуры газа в приборе t_г в зависимости от температуры наружного воздуха, определяется по формуле:

где Shu = 0,546 - число Шухова для вводов из стальных труб;

е = 2,72 - основание натурального логарифма;

t_ср - средняя температура наружного воздуха за месяц принимается по фактическим данным, представленным соответствующим территориальным отделением метеорологической службы;

t_в - средняя температура воздуха, 20°С.

Значения температуры газа в приборе t_г в зависимости от температуры наружного воздуха, рассчитанные по формуле (2) для ряда средних значений, представлены в приложении 2 к настоящей Методике.

8. При расчете ежемесячных коэффициентов применяются фактические усредненные данные по температуре и барометрическому давлению соответствующего региона за расчетный период. Фактические данные представляются соответствующим территориальным отделением метеорологической службы на основании договора.

9. Компенсируемый объем газа, м³, определяется по формуле:

где

- объем потребления газа за месяц по показаниям ПУ.

Также можно определить откорректированный объем газа в стандартных условиях, используемый при взаиморасчетах с потребителями, по формуле:

- объем газа в стандартных условиях.

Приложение 1 к Методике перерасчета показаний приборов учета без корректоров путем приведения рабочих параметров газа к стандартным условиям

Определение температуры газа, проходящего через прибор с учетом его месторасположения

Месторасположение прибора учета	Температура газа в приборе учета, tг °С		Поправочный коэффициент, к
	в отопительный период (с октября по апрель месяцы)	в летний период (с мая по сентябрь месяцы)
Наружное расположение	tср	tср	Рассчитывается по формуле (1)

	Приложение 2 к Методике перерасчета показаний приборов учета без корректоров путем приведения рабочих параметров газа к стандартным условиям

Значения температуры газа в приборах t_г в зависимости от температуры наружного воздуха, рассчитанные по формуле (2)

Значения tcp	Значения tг	Значения tcp	Значения tг
36,0	29,3	-1,0	7,8
34,0	28,1	-2.0	7,3
32,0	26,9	-3,0	6,7
30,0	25,8	-4,0	6,1
28,0	24,6	-5,0	5,5
26,0	23,5	-6,0	4,9
24,0	22,3	-7,0	4,4
22,0	21,2	-8,0	3,8
20,0	20,0	-9,0	3,2
18,0	18,8	-10,0	2,6
16,0	17,7	-12,0	1,5
14,0	16,5	-14,0	0,3
12,0	15,4	-16,0	-0,8
10,0	14,2	-18,0	-2,0
9,0	13,6	-20,0	-3,2
8,0	13,1	-22,0	-4,3
7,0	12,5	-24,0	-5,5
6,0	11,9	-26,0	-6,6
5,0	11,3	-28,0	-7,8
4,0	10,7	-30,0	-9,0
3,0	10,2	-32,0	-10,1
2,0	9,6	-34,0	-11,3
1,0	9,0	-36,0	-12,4
0,0	8,4	-38,0	-13,6