Прокурорлық қадағалауды ұйымдастырудың кейбір мәселелері туралы

Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2023 жылғы 17 қаңтардағы № 32 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2023 жылғы 18 қаңтарда № 31753 болып тіркелді

"Прокуратура туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 9-бабы 15), 22) және 23) тармақшаларына, 17-бабының 2-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған:

1) Прокуратура органдарының заңдылықтың сақталуына тексеріс тағайындау және жүргізу, заңдылықтың жай-күйіне талдау жасау, сондай-ақ күшіне енген актілерді бағалау қағидалары, осы бұйрықтың 1-қосымшасына сәйкес;

2) Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, мекемелердің, олардың лауазымды адамдарының, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдардың қызметінің, сондай-ақ олар қабылдайтын актілер мен шешімдерінің заңдылығын қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық, осы бұйрықтың 2-қосымшасына сәйкес;

3) Заңды күшіне енген сот актілерінің, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер, атқарушылық іс жүргізу бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдірудің заңдылығын қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық, осы бұйрықтың 3-қосымшасына сәйкес бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының кейбір бұйрықтары осы бұйрықтың 4-қосымшасына сәйкес күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Қоғамдық мүдделерді қорғау қызметі:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

4. Бұйрық Бас прокуратураның құрылымдық бөлімшелерінің, ведомстволарының, мекемелері мен прокуратураның білім беру ұйымының басшыларына, Бас әскери және көлік прокурорларына, облыстардың прокурорларына және оларға теңестірілген прокурорларға, өңірлер мен гарнизондардың әскери прокурорларына, аудандық көлік прокурорларына, аудандық және оларға теңестірілген прокурорларға жолдансын.

5. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

6. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры

Б. Асылов

Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры 2023 жылғы 17 қаңтардағы № 32 бұйрыққа 1 қосымша

Прокуратура органдарының заңдылықтың сақталуына тексеріс тағайындау және жүргізу, заңдылықтың жай-күйіне талдау жасау, сондай-ақ күшіне енген актілерді бағалау қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Прокуратура органдарының заңдылықтың сақталуына тексеріс тағайындау және жүргізу, заңдылықтың жай-күйіне талдау жасау, сондай-ақ күшіне енген актілерді бағалау қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Прокуратура туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының (бұдан әрі – Конституциялық заң) 17, 18, 19, 20, 21-баптарына сәйкес әзірленді және оларды өткізудің тәртібін айқындайды.

2. Заңдылықтың сақталуын тексеру (бұдан әрі – тексеріс), заңдылықтың жай-күйін талдау (бұдан әрі – талдау) және күшіне енген актілерді бағалау (бұдан әрі – актілерді бағалау) прокуратура органдарының жоғары қадағалау нысандары болып табылады және Конституциялық заңның 4-бабында көзделген міндеттерді іске асыру мақсатында жүзеге асырылады.

2-тарау. Тексеріс тағайындау және жүргізу

3. Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, мекемелердің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың, мемлекеттің қорғаныс және әскери қауіпсіздігі саласындағы, көлік және көлік инфрақұрылымы саласындағы ұйымдардың, олардың лауазымды адамдарының, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдардың қызметінде заңдылықтың сақталуына тексерісті прокурор Қазақстан Республикасының Конституциялық заңында, заңдарында және осы Қағидаларда айқындалатын тәртіппен тағайындайды және жүргізеді.

4. Тексерісті тағайындау үшін:

1) Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмалары;

2) Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының (бұдан әрі – Бас Прокурор) тапсырмалары;

3) Бас Прокурор орынбасарларының, Бас әскери және көлік прокурорларының, облыстар мен республикалық маңызы бар қалалар мен астана прокурорларының (бұдан әрі – облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар), аудандық, қалалық, ауданаралық, мамандандырылған прокурорлардың (бұдан әрі – аудандық және оларға теңестірілген прокурорлар), сондай-ақ өңірлер мен гарнизондардың әскери прокурорларының, өңірдің көлік прокурорларының шешімдері, Қағидалардың 7-тармағында көрсетілген;

4) Бас прокуратураның Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитеті (бұдан әрі – Комитет) төрағасының, Комитеттің аумақтық органдары бастықтарының шешімдері негіз болады.

5. Осы Қағидаларда әскери және көлік прокуратурасы органдарының, прокуратура органдары ведомствосының және оның аумақтық органдарының басшылары деп тиісінше:

1) Бас әскери прокурор, Бас әскери прокурордың орынбасарлары, өңірлер мен гарнизондардың әскери прокурорлары не олардың міндеттерін атқаратын адамдар;

2) Бас көлік прокуроры, Бас көлік прокурорының орынбасарлары, өңірлік көлік прокурорлары не олардың міндеттерін атқаратын адамдар;

3) Комитет төрағасы, Комитет төрағасының орынбасарлары, Комитеттің аумақтық органдарының бастықтары не олардың міндеттерін атқаратын адамдар түсініледі.

6. Қазақстан Республикасы Президентінің және Бас Прокурордың тапсырмалары бойынша тексерістерді прокурор меншік нысанына қарамастан кез келген ұйымдарда тағайындайды және жүргізеді.

7. Бас Прокурор орынбасарларының, Бас әскери және көлік прокурорларының, облыстар прокурорларының және оларға теңестірілген прокурорлардың, өңірлер мен гарнизондардың әскери прокурорларының, аудандық көлік прокурорларының, өңірлік және оларға теңестірілген прокурорлардың шешімдері бойынша тексерістер:

1) физиологиялық ерекшеліктеріне, психикалық ауытқуларына және өзге де мән-жайларға байланысты өздерін қорғауды дербес жүзеге асыра алмайтын адамдардың;

2) кәмелетке толмаған адамдардың;

3) шектелмеген адамдар қатарының;

4) егер бұл адамдардың өмірі, денсаулығы не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін орны толмас зардаптың алдын алу үшін қажет болса, адамдардың, қоғам мен мемлекеттің;

5) жеке кәсіпкерлік субъектілерінің мүддесі үшін мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары, олардың лауазымды адамдары тарапынан олардың қызметіне араласу фактілері бойынша құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін тағайындалады және жүргізіледі.

Физиологиялық ерекшеліктеріне, психикалық ауытқуларына және өзге де жағдайларға байланысты құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауды дербес жүзеге асыра алмайтын адамдарға:

ағзаның қалыпты жұмыс істеуден ауытқуына байланысты мүмкіндігі шектеулі адамдар;

өмірлік қиын жағдайдағы, сондай-ақ арнаулы ұйымдарда, мекемелерде, оның ішінде ерекше ұстау режимі бар, арнаулы бейімдеу, оңалту, оқыту және әлеуметтік оңалту орталықтарындағы адамдар;

психикалық қызметінің бұзылуымен сипатталатын аурулардың халықаралық жіктемесіне сәйкес аурулар тобына жатқызылған психикалық, мінез-құлық бұзылыстары (аурулары) бар адамдар;

заңды күшіне енген сот шешімімен әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп танылған адамдар;

өз құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауды дербес жүзеге асыра алмайтын өзге де адамдар жатады.

Кәмелетке толмағандар деп он сегіз жасқа (кәмелетке) толмаған адамдар, оның ішінде жетім балалар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар, мүмкіндіктері шектеулі балалар, өмірлік қиын жағдайдағы балалар, сондай-ақ арнаулы білім беру ұйымдарында, ерекше режимдегі білім беру ұйымдарында, кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтарында, білім берудің, оқытудың және әлеуметтік оңалтудың ерекше жағдайлары қамтамасыз етілген оқу-тәрбие мекемелерінде жүрген балалар түсініледі.

Шектелмеген адамдар қатары деп жеке белгісіз адамдар тобы немесе олардың сандық құрамын алдын ала анықтау мүмкін емес немесе қиындық тудыратын құқықтық қатынастарға қатысушылардың көптігі түсініледі.

Адамдардың өмірі, денсаулығы не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін орны толмас зардаптар деп, егер олар адам мен азаматтың денсаулығына, өміріне зиян келтірсе не зиян келтіруі мүмкін болса, ұлттық қауіпсіздікке (қоғамдық, әскери, саяси, экономикалық, ақпараттық, экологиялық) қатер төндірсе немесе төндіруі мүмкін болса, құқықтық актіні қабылдау не әрекет (әрекетсіздік) жасау түсініледі.

8. Прокуратура органдарының ведомствосы және оның аумақтық органдары тексерістерді Конституциялық заңда, "Мемлекеттік құқықтық статистика және арнайы есепке алу туралы" Қазақстан Республикасының Заңында (бұдан әрі – "Мемлекеттік құқықтық статистика" Заңы) және басқа да заңнамалық актілерде белгіленген өз құзыретінің шегінде жүргізеді.

9. Жеке кәсіпкерлік субъектілерінің қызметіндегі тексерістер Қазақстан Республикасы Президентінің, Бас Прокурордың тапсырмалары болған кезде не олармен келісім бойынша ғана тағайындалады.

Жеке кәсіпкерлік субъектісінің қызметіне Бас Прокурордың келісімі бойынша тексеріс жүргізу үшін Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар не олардың міндеттерін атқаратын адамдар Бас прокуратураның атына тиісті өтінішхат (қызметтік жазба) жолдайды.

Жеке кәсіпкерлік субъектісін тексеруді келісу туралы өтінішхатқа (қызметтік жазбаға):

Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы;

Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар не олардың міндеттерін атқаратын адамдар қол қояды.

Жеке кәсіпкерлік субъектісін тексеруді келісу туралы өтінішхатты (қызметтік жазбаны) жіберу үшін:

егер бұл орны толмас зардаптардың не адамдардың өміріне, денсаулығына, қоршаған ортаға не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігіне төнетін қатердің алдын алу үшін қажет болса, адамдардың, қоғамның және мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау;

шектелмеген адамдар қатарының, кәмелетке толмағандардың, сондай-ақ физиологиялық ерекшеліктеріне, психикалық ауытқуларына және өзге де мән-жайларға байланысты өздерін қорғауды дербес жүзеге асыра алмайтын адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерін бұзу фактілері;

прокуратура органының негізгі тексерісі шеңберінде қарсы тексеріс жүргізу не Бас прокуратураның тапсырмасын (тапсырылатын істі) орындау қажеттілігі негіз болып табылады.

Өтінішхат келіп түскен күннен бастап жеті жұмыс күні ішінде, ал қосымша ақпарат талап етілген кезде – он бес жұмыс күні ішінде қаралады.

10. Тексеріс жүргізу туралы қаулыны Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның құрылымдық бөлімшесінің, прокуратура органдары ведомствосының және оның аумақтық органдарының, әскери және көлік прокуратурасы органдарының басшысы, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурор, облыс прокурорының және оларға теңестірілген прокурордың орынбасары, аудан прокуроры және оған теңестірілген прокурор не олардың міндеттерін атқаратын адамдар шығарады.

Тексеріс жүргізу туралы қаулыда:

1) прокуратура органының нөмірі, күні, атауы, прокурордың тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) және лауазымы, тексерістің негіздері;

2) тексерілетін субъектінің (объектінің) атауы немесе оған қатысты тексеріс тағайындалған жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (ол болған кезде), оның орналасқан жері, бизнес-сәйкестендіру нөмірі (жеке сәйкестендіру нөмірі);

3) тексерілетін кезеңі көрсетілген тексерістің нысанасы (тақырыбы);

4) тексеріс кімге тапсырылғаны және оған тартылатын мамандар туралы мәліметтер;

5) тексеріс жүргізу мерзімі (заңда көзделген күндер саны);

6) тексерілетін кезең;

7) тексерілетін субъектінің құқықтары мен міндеттері;

8) қаулыға қол қоюға уәкілетті адамның қойылан қолы көрсетіледі.

11. Қылмыстық-процестік және қылмыстық атқару заңнамасы, атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы заңнама, әкімшілік құқық бұзушылық туралы, жедел-іздестіру және қарсы барлау қызметі саласындағы заңнамаларды қоспағанда, тексеріс жүргізу туралы қаулы тексеріс басталғанға дейін құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі мемлекеттік органда тіркеледі.

Тексеріс қажеттілігі Қазақстан Республикасы Президентінің, Бас Прокурордың тапсырмаларынан туындаған жағдайда, адамның өмірі, денсаулығы, жеке кәсіпкерлік субъектілерінің заңды мүдделері үшін орны толмас салдардың, заңдылық пен құқықтық тәртіпті жаппай бұзуды, өңірдің әлеуметтік-экономикалық тұрақтылығына не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігіне қатерді болғызбау мақсатында тексеріс жүргізу туралы қаулыны тіркеу тексеріс басталғаннан кейінгі келесі жұмыс күні ішінде құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі мемлекеттік органда жүргізіледі.

Тексеріс жүргізу туралы қаулы тексеріс объектісіне келген сәтте танысу үшін тексерілетін субъектіге тапсырылады не іс жүргізу жөніндегі Бас прокуратураның ақпараттық жүйесі арқылы жіберіледі.

Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі мемлекеттік органда тексеріс жүргізу туралы қаулыны тіркеу туралы мәліметтер объектіге келген сәтте не ол тіркелгеннен кейін келесі жұмыс күні ішінде беріледі.

12. Тексерісті тексеріс жүргізу туралы қаулыда көрсетілген адамдар ғана жүргізеді.

Тексерісті жүргізетін адамдардың құрамы, тексерістің нысанасы мен кезеңі тексерісті тағайындаған прокурордың не оның міндетін атқарушы адамның шешімі бойынша өзгертіледі (толықтырылады).

Тексеріс нысанасын не кезеңін өзгерту (толықтыру) туралы шешім мынадай:

тексерілетін мәселелердің, заңнама салаларының не тексерілетін кезеңнің тізбесін өзгертпей (толықтырусыз) тексерілетін субъект қызметіндегі заңдылықтың жай-күйін бағалау мүмкін болмаған;

жоғары тұрған прокуратураның тапсырмасы бойынша;

тексеріс нысанасына не кезеңіне жатқызылмаған заңдылықты бұзушылықтың айқын фактілерін анықтау;

кінәлі лауазымды адамдардың жауапкершілігі туралы мәселе қойыла отырып, тексеріс жүргізу туралы қаулыны қалыптастыру немесе тіркеу кезіндегі қателіктерге байланысты жағдайларда шығарылады.

Жеке кәсіпкерлік субъектісіне қатысты тексеріс нысанасын не кезеңін өзгерту (толықтыру) туралы шешім осы Қағидалардың 9-тармағында айқындалған тәртіпте Бас Прокурормен келісіледі.

13. Тексеріс жүргізу мерзімі оны жүргізу туралы қаулы тапсырылған күннен бастап отыз жұмыс күннен кем емес мерзімді құрайды.

Қосымша материалдарды талап ету қажет болған кезде, сондай-ақ тексерістің едәуір көлеміне байланысты оны жүргізу мерзімі отыз жұмыс күнінен аспайтын мерзімге ұзартылуы мүмкін.

Тексеріс жүргізу мерзімін тексеріс тағайындау туралы қаулы шығарған адам не оны алмастыратын адам ұзартады.

14. Тексеріс мынадай жағдайларда:

сараптама тағайындалған жағдайда - сарапшының қорытындысын алғанға дейін;

шет мемлекеттерден, мемлекеттік органдардан, меншік нысанына қарамастан мекемелерден және өзге де ұйымдардан мәліметтер мен құжаттарды алу қажеттілігі жағдайында – оларды алғанға дейін;

тексерісті жүргізуге кедергі келтіретін (тексеріске қатысатын адамның науқастануы, форс-мажорлық мән-жайлар, жүргізілетін тексеріс нысанасына қатысы бар адамдарды іздестіру, тексеріс субъектісі қаулыны тапсырудан жалтару не тексерілетін объектіге кіруге рұқсат бермеуі, процестік әрекеттер жасау, тексеріс жүргізу немесе қорытынды беру туралы талаптар жіберу) – жағдайларды жойғанға дейін тоқтатылуы мүмкін.

Тоқтатыла тұрған тексерісті жүргізу мерзімін есептеу ол қайта басталған күннен бастап жалғасады.

15. Тексеріс жүргізуді ұзартқан, тоқтата тұрған және қайта бастаған, тексерушілердің құрамы, тексеріс нысанасы не кезеңі өзгерген жағдайларда, дәлелді қаулы шығарылып, ол шығарылған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі мемлекеттік орган және тексерілетін субъект хабардар етіледі.

Тексеріс мерзімі ол аяқталғанға дейін үш жұмыс күнінен кешіктірілмей ұзартылады.

16. Қажет болған жағдайда, қорытынды беру үшін тексеріске қатысуға:

мемлекеттік және құқық қорғау органдарының;

меншік нысанына қарамастан ұйымдардың мамандары тартылады.

Мемлекеттік және құқық қорғау органдарының мамандары прокурордың тиісті органдарға, мекемелерге не ұйымдарға жолдаған талатары бойынша тартылады.

Жеке меншік ұйымдардың мамандарын тарту тәртібі Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне не өзге де заңнамаға сәйкес жүзеге асырылады.

Прокурордың өмірі мен денсаулығына қауіп төнген кезде, сондай-ақ прокурордың заңды қызметіне кедергі келтіру қаупі болған кезде құқық қорғау органдарының қызметкерлері тексерісті жүзеге асыратын адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін тексеріске тартылуы мүмкін.

17. Тексеріс барысында тексерісті іске асыру үшін маңызы бар Қазақстан Республикасы заңнамасының жасырын бұзушылықтарын анықтау үшін өзге мүмкіндіктер болмаған кезде, жедел-іздестіру іс-шараларын жүзеге асыру қажеттілігі туралы мәселе шешіледі.

Қаулыда жедел-іздестіру іс-шараларын жүргізу негіздері, алынған нәтижелерді ұсыну нысаны мен мерзімдері көрсетіледі.

Жедел-іздестіру іс-шараларын жүргізу туралы қаулының жобасы осы прокуратураның жедел-іздестіру қызметінің заңдылығын қадағалау бөлімшесінің басшысымен келісіледі.

Аталған қаулыларды есепке алуды жедел-іздестіру, қарсы барлау қызметінің және жасырын тергеу әрекеттерінің заңдылығын қадағалау жөніндегі бөлімше жүргізеді.

18. Жүргізілетін тексеріс шеңберінде сараптаманы арнайы ғылыми білімді талап ететін және оны тағайындамай тексерісті іске асыру мүмкін болмаған жағдайларда прокурор тағайындайды.

Сараптама тағайындау туралы қаулыны Бас Прокурор, оның орынбасарлары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің, әскери және көлік прокуратурасы органдарының басшылары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар, олардың орынбасарлары, облыстық және оларға теңестірілген прокуратуралардың құрылымдық бөлімшелерінің бастықтары, аудандық және оларға теңестірілген прокурорлар не олардың міндеттерін атқаратын адамдар шығарады.

Сараптама тағайындау туралы қаулыда:

1) сараптама тағайындаған органның атауы;

2) сараптама тағайындалған уақыты, орны;

3) сараптама түрі;

4) сараптама тағайындау негіздемелері;

5) сараптамаға жіберілетін объектілер және олардың шығу тегі туралы ақпараттар, сондай-ақ зерттеу барысында көрсетілген объектілерді болуы мүмкін толық немесе ішінара жоюға, олардың сыртқы түрін немесе негізгі қасиеттерін өзгертуге рұқсат беру;

6) сот сараптама органының атауы және (немесе) сот сараптамасын жүргізу тапсырылған адамның тегі, аты, әкесінің аты (ол болған жағдайда) көрсетіледі.

Маманның қорытындысында қылмыстық, әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы не сотқа арыз беруге негіз болып табылатын мән-жайлар туралы тұжырымдар болған кезде, прокурорлық тексеріс материалдары бойынша сараптама Қылмыстық-процестік кодекс (бұдан әрі – ҚПК), Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі (бұдан әрі – ӘҚБтК), Азаматтық процестік кодекс (бұдан әрі – АПК), Әкімшілік рәсімдік-процестік кодекстің (бұдан әрі – ӘРПК) шеңберінде жүргізіледі.

19. Тексеріс барысында прокурор:

1) мыналарды:

тексеріс жүргізу үшін қажетті ақпаратты, материалдар мен құжаттарды, сондай-ақ қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істер, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер, атқарушылық іс жүргізулерді;

қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істердің, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің, атқарушылық іс жүргізулердің ақпараттарына, мәліметтеріне және құжаттарына, қадағалау іс жүргізулеріне және өзге де материалдарға, сондай-ақ құқық қорғау және өзге де мемлекеттік органдар мен ұйымдардың ақпараттық жүйелері мен ресурстарына қолжетімділікті талап етуге және алуға құқылы.

Талап етілетін материалдарды, істерді алған кезде және ақпараттық жүйелер мен ресурстарға қол жеткізгенде, прокурор дербес деректердің және заңмен қорғалатын өзге де құпияның қорғалуын, оның ішінде заңсыз таратудан сақталуын және қорғалуын қамтамасыз етеді;

2) мыналарды:

тыйым салу немесе шектеу сипатындағы шаралардың дереу күшін жоюды, негіздемелер болған кезде және Қазақстан Республикасының Заңында көзделген тәртіппен заңсыз актінің толық немесе ішінара қолданылуын тоқтата тұруды;

уәкілетті органдардан тексеріс жүргізуді және олардың нәтижелері туралы хабарлауды міндеттеуді;

тексеріс объектісіне, тексерілетін аумаққа, тексеріс нысанасына байланысты мүлікке, ақпараттық жүйелер мен ресурстарға, ақпаратқа, материалдар мен құжаттарға қолжетімділікті;

3) лауазымды адамдарды, жеке тұлғаларды және заңды тұлғалардың өкілдерін шақыруды және жүргізілетін тексеріс мәселелері бойынша түсініктемелер алуды;

4) қадағалау қызметін жүзеге асыру барысында тіркеудің, өлшеудің, сынамаларды іріктеудің техникалық құралдарын қолдануды;

5) прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін енгізуді, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Конституциялық заңында және өзге де заңдарында белгіленген өзге де өкілеттіктерді іске асыруды талап етуге құқылы.

20. Мамандарды бөлу, мәліметтер мен істерді талап ету туралы прокурордың талаптарына Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің, прокуратура органдары ведомствосының және оның аумақтық органдарының, әскери және көлік прокуратурасы органдарының басшысы, олардың орынбасарлары, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурор, олардың орынбасарлары, аудандық прокурор және оған теңестірілген прокурор, олардың орынбасарлары не олардың міндеттерін атқаратын адамдар, тексерісті тағайындау туралы қаулыда көрсетілген адамдар не олардың тікелей басшылары қол қояды.

Тыйым салу немесе шектеу сипатындағы шаралардың күшін жою, заңсыз актінің толық немесе ішінара қолданылуын тоқтата тұру қажет болған жағдайда прокурордың талаптарына Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің, прокуратура органдары ведомствосының және оның аумақтық органдарының, әскери және көлік прокуратурасы органдарының басшысы, олардың орынбасарлары, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурор, олардың орынбасарлары, аудандық прокурор және оған теңестірілген прокурор, олардың орынбасарлары не олардың міндеттерін атқаратын адамдар қол қояды.

Соттардың қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істерді және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді беруі туралы прокурордың талаптары ҚПК-ге, АПК-ге, ӘРПК-ге, ӘҚБтК-ге сәйкес жіберіледі.

Уәкілетті органдарға жіберілетін тексеріс жүргізу туралы талаптарға Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы, олардың орынбасарлары, әскери және көлік прокуратурасы органдарының басшысы, облыс прокуроры және оларға теңестірілген прокурор, олардың орынбасарлары, аудандық прокурор және оған теңестірілген прокурор не олардың міндеттерін атқаратын адамдар қол қояды.

Өңірдің және гарнизонның әскери прокуроры, өңірлік көлік прокуроры, аудандық прокурор және оларға теңестірілген прокурор жеке кәсіпкерлік субъектілерінің қызметіне тексеріс жүргізу туралы, оның ішінде қадағалау және ден қою актілерінде көрсетілген талаптарды облыс прокурорымен, бас әскери және көлік прокурорларымен талап қоюды жіберудің орындылығы негіздемесін келтіре отырып келісілгеннен кейін жібереді.

21. Адамдардың өмірі мен денсаулығына, қоғам мен мемлекет мүдделеріне, ұлттық қауіпсіздікке нақты не әлеуетті қатер төну фактілерінің алдын алу мақсатында тексеріс жүргізу шеңберінде қадағалаудағы аумақтағы әлеуметтік-экономикалық, қоғамдық-саяси жағдайды тұрақтандыру, әлеуметтік шиеленіс ошақтарының шиеленісуінің алдын алу не болдырмау үшін прокурор лауазымды адамның актісін немесе әрекетін үш жұмыс күнінен аспайтын мерзімге тоқтата тұруға құқылы.

Актіні немесе лауазымды адамның әрекетін тоқтата тұру туралы қаулы дереу орындалуға тиіс.

22. Тексеріс жүргізу кезінде прокурор тексерілетін субъект/объект, құжаттар, материалдар, үй-жайлар, тексерілетін субъект/объект қызметінің процесі туралы нақты ақпарат жинау, сондай-ақ заңдылықты бұзу фактілерін растау үшін қолда бар техникалық құралдарды қолданады.

Нақты ақпаратты жинау тексерілетін субъектіні міндетті түрде хабардар ете отырып, тексеріс барысында заңдылықтың жай-күйін объективті бағалау үшін маңызы бар фото-бейнетүсірілім, өлшемдерді, көшірмелерді, сынамаларды алу, бақылау сатып алу және өзге де тіркеу жолымен жүзеге асырылады.

"Жедел-іздестіру қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қолдану үшін арнайы рұқсат талап етілетін арнайы техникалық құралдарды пайдалануға жол берілмейді.

Прокурордың заңды қызметіне кедергі келтірген, бұзушылық жасаған не заңдылықтың бұзылғанын растайтын фактілерді тіркеу қажет болған жағдайларда адамның келісімінсіз оның дербес фото-бейнетүсірілімін жүргізуге жол беріледі.

23. Жүргізілетін тексеріс мәселелері бойынша лауазымды адамдарды, жеке тұлғаларды және заңды тұлғалардың өкілдерін шақыруды және олардан түсініктемелер алуды тексеріс тағайындау туралы қаулыда көрсетілген прокурор не оның басшысы жүзеге асырады.

Прокурордың жүргізілетін тексеріс шеңберіндегі талаптарын жеке және заңды тұлғалар, оның ішінде мемлекеттік органдар, меншік нысанына қарамастан мекемелер, ұйымдар, олардың лауазымды адамдары орындауға міндетті.

24. Тексеріс жүргізу кезінде:

жол берілген заңдылықты бұзушылықтардың себептері мен шарттары айқындалады;

заңдылықты сақтау проблемалары (құқықтық және ұйымдастырушылық) және олардың жеке және заңды тұлғалардың, қоғам мен мемлекеттің құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін сақтауға әсері анықталады;

мемлекеттік және уәкілетті органдардың, меншік нысанына қарамастан, мекемелер мен ұйымдардың, сондай-ақ олардың лауазымды адамдарының және бұзушылықтардың алдын алуға немесе болдырмауға жауапты өзге де адамдардың қызметі бағаланады.

Тексерістің тақырыбына қарамастан, оны жүргізу туралы қаулыда нысанасы ретінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл, қылмыстық жолмен алынған кірістерді жылыстату, құқық бұзушылықтардың профилактикасы туралы және әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы заңнаманың қолданылуы (егер тексерілетін орган немесе ұйым құқық бұзушылықтардың профилактикасы субъектісі болып табылса, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғау жөніндегі өкілеттіктерге ие болса), мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың (тексеріс нысанасы бойынша) құқықтық актілерінің заңдылығы көрсетіледі.

25. Тексеріс аяқталғаннан кейін тексеріс нәтижелері туралы анықтама (бұдан әрі – анықтама) жасалады, онда:

1) анықтаманы жасау күні мен орны, тексерістің негіздері;

2) тексерілетін субъектінің атауы, тексеріс нысанасы (тақырыбы) ;

3) тексеріс тақырыбы бойынша жалпы мәліметтерді (статистика, тексерілетін субъектінің іске асырған іс-шаралары, игерілген бюджет қаражаты туралы мәліметтер, сот актілерін орындау практикасы немесе тексеріс мәні бойынша басқа да мәліметтер);

4) тексеріс мәні (тақырыбы) бойынша заңдылықтың сақталуын бағалауды (анықталған бұзушылықтардың мәні, уәкілетті органдардың әрекетсіздігінің себептері, мемлекеттік органдардың құқықтық актілерінің заңдылығы, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы, құқық бұзушылық профилактикасы және әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнаманың сақталуы және басқа да мәліметтер);

5) заңдылықты бұзушылық жасауға ықпал еткен себептерді талдауды;

6) анықталған заңдылықты бұзуды, оларға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жоюдың тетіктерін;

7) тексеріс нәтижелері бойынша тұжырымдар мен ұсыныстарды (қадағалау және ден қою актілері, сотқа дейінгі тергеп-тексеруге бастамашылық ету, Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру бойынша ұсыныстар, басқа да шаралар);

8) тексеріс жүргізген лауазымды адамның (адамдардың) қойылған қолын қамтиды.

Анықтама тексерілетін субъектіге тексеріс аяқталғаннан кейін бес жұмыс күні ішінде табыс етіледі. Тексеріліп жатқан субъектінің басшысы (өкілі) анықтаманы алғаны не алудан бас тартқаны туралы мәліметтер оны тапсыру сәтінде көрсетіледі.

Анықтамаға қарсылықтар болған кезде тексерілетін субъект оларды анықтама тапсырылған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жазбаша ұсынуға құқылы.

26. Тексеріс нәтижелері бойынша мынадай:

1) Конституциялық заңның 5-тарауында көзделген прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін енгізу туралы;

2) тексеріс нәтижелерін талқылай отырып, кеңестер өткізу туралы;

3) ақпараттық хаттаржіберу туралы;

4) осы Қағидалардың 20-тармағында көзделген тәртіппен тексеріс жүргізу туралы талаптар;

5) материалдарды қылмыстық қудалаудың заңдылығын қадағалауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшеге, оның ішінде фактілерді сотқа дейінгі тергеп-тексерудің бірыңғай тізілімінде (бұдан әрі – СДТБТ) тіркеу туралы шешім қабылдау үшін беру туралы;

6) материалдарды Ақпаратты есепке алу кітабына (бұдан әрі – АЕК) тіркеу және Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасында көзделген өзгеде да шаралар туралы;

7) Бас Прокурордың алдында Қазақстан Республикасының Конституциялық және (немесе) Жоғарғы Сотына жүгіну туралы мәселеге бастамашылық жасау туралы шешімдер қабылданады.

Кейінге қалдыруды талап етпейтін жағдайларда осы тармақтың 2), 3), 4), 5), 6) және 7) көзделген шешімдерді прокурор тексеріс аяқталғанға және оның қорытындылары шығарылғанға дейін қабылдауы мүмкін.

27. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізудің және атқарушылық іс жүргізудің заңдылығын қамтамасыз ету жөніндегі тексерістер Конституциялық заңда, ӘҚБтК-де және "Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген өкілеттіктерді іске асыру шеңберінде жүргізіледі.

28. Прокурорлар жеке тұлғалардың бостандығын шектеуге байланысты конституциялық құқықтарының сақталуының, оның ішінде әкімшілік құқық бұзушылық жасады деп күдікті адамдарды жеткізудің, ұстаудың, сондай-ақ оларға қатысты қамаққа алу түріндегі әкімшілік жазаны орындау кезінде, оның ішінде мамандандырылған мекемелерде қамаққа алуды өтеу кезінде жеке тұлғалардың құқықтарының сақталуының заңдылығына тексерістер жүргізеді.

Бұл тексерістер осы Қағидалардың 22-тармағында көрсетілген талаптарға сәйкес бейнежазба құрылғыларын қолдана отырып, жүргізілуі мүмкін.

Тексеріс барысында құқық қорғау органдарында келушілерді электрондық есепке алу туралы ақпараттық жүйеге (1-Д) жеткізудің негізділігі, адамның сонда болу мерзімдерін сақтау мәселесі бойынша мониторинг жүргізіледі.

Әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін жеткізілген және ұсталған адамдарды ұстауға арналған арнайы қабылдағыштар мен өзге де үй-жайларға, сондай-ақ гауптвахталарға бару кезеңділігі соттардың келіп түскен қаулыларын, жолданымдарды және басқа да материалдарды талдау негізге алына отырып айқындалады.

Заңсыз жеткізу, ұстау немесе қамаққа алу фактісі бойынша жолданым келіп түскен кезде және ұсталған адамдар мен қамаққа алынған адамдардың құқықтарының бұзылуы туралы жеткілікті деректер болған жағдайда тексеріс дереу жүргізіледі.

Тексерістерді прокурорлар орналасқан жері бойынша жүзеге асырады.

29. Тексеріс барысында ӘҚБтК-нің 50, 58, 60, 786-789-баптарында көзделген іс жүргізу мерзімдері мен жеткізуге, ұстауға және қамаққа алуға қолданылатын талаптар ескерілуге тиіс.

ӘҚБтК-нің 14-бабының 4-бөлігіне сәйкес мемлекеттік орган (лауазымды адам) судьяның қаулысында көзделген мерзімнен артық заңсыз ұсталған, әкелінген, жеткізілген немесе әкімшілік қамаққа алынған адамды дереу босатады.

30. Негізсіз жеткізу, ұстау немесе қамаққа алу фактісі анықталған жағдайда прокуратура қызметкері өз қаулысымен заңсыз ұсталған адамды босатады, сондай-ақ бұзушылықтарды жою және кінәлі лауазымды адамдарды жауапқа тарту үшін өзге де шаралар қолданады.

3-тарау. Талдау

31. Талдау прокурорлардың субъектілерге (объектілерге) бармастан, статистикалық деректерді, мемлекеттік және халықаралық ұйымдардың, бұқаралық ақпарат құралдарының мәліметтерін, қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істер мен әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің материалдарын, сондай-ақ өзге де ақпарат көздерін зерделеуі арқылы жүргізеді.

Талдау жүргізу Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің, әскери және көлік прокуратурасы органдары басшысының, облыс прокурорының және оған теңестірілген прокурордың, аудандық және оған теңестірілген прокурордың, сондай-ақ олардың орынбасарларының не олардың міндеттерін атқаратын адамдардың басшылығымен тақырыптық-толассыз топқа тапсырылуы мүмкін.

Прокуратура органдарының ведомствосы Конституциялық заңда, "Мемлекеттік құқықтық статистика" Заңында және басқа да заңнамалық актілерде белгіленген өз құзыреті шегінде заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізеді.

32. Талдау заңдылықтың жай-күйін бағалау мақсатында нақты мәселе немесе құқықтық қатынастар және (немесе) заңнама саласы бойынша жүргізіледі.

33. Прокурорлар тоқсан сайын кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау мәселесі бойынша талдау жүргізеді.

Нәтижелер мен қабылданған шаралар туралы, сондай-ақ кәсіпкерлер құқықтарының бұзылуына ықпал ететін себептер мен жағдайлар туралы ақпарат бизнеске әкімшілік қысымды төмендету жөніндегі нақты ұсыныстармен бірге Бас прокуратураға тоқсан сайын, есепті кезеңнен кейінгі айдың 5-күнінен кешіктірілмей ұсынылады.

34. Прокурорлар жарты жылда бір рет мынадай:

1) бюджет қаражатын жұмсаудың заңдылығы мен тиімділігі;

2) тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді (оның ішінде мемлекеттік) сатып алуды жүзеге асыру;

3) салық заңнамасын қолдану;

4) экологиялық заңнаманы, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою саласындағы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы, жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнаманы қолдану;

5) жеке кәсіпкерлік субъектілерінің мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары және олардың лауазымды адамдары тарапынан олардың қызметіне араласу фактілері бойынша ауызша (оның ішінде прокуратура органдарының жанындағы бизнесті қорғау жөніндегі мобильді топтар шеңберінде келіп түскен) және жазбаша жолданымдарын қарау мәселелері бойынша талдау жүргізеді.

Нәтижелер мен қабылданған шаралар туралы ақпарат Бас прокуратураға жарты жылда бір рет, есепті кезеңнен кейінгі айдың 5-күнінен кешіктірілмей ұсынылады.

35. Прокурорлар жылына кемінде бір рет:

1) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған немесе өмірлік қиын жағдайдағы, оның ішінде тәрбиелеу, емдеу немесе басқа да осыған ұқсас мекемедегі балаларды асырап алу кезінде заңдылықтың сақталуына;

2) мінез-құлық ерекшеліктері бар балалармен жұмыс істеу тиімділігіне бағытталған заңнаманың қолданылуына;

3) мүмкіндіктері шектеулі балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауға және қолдауға бағытталған заңнаманың (оның ішінде инклюзивті білім беру) қолданылуына;

4) мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қорғау саласындағы заңнаманың қолданылуына, оның ішінде:

әлеуметтік қорғалу, оның ішінде оңалту, қоғаммен араласу;

әлеуметтік инфрақұрылым объектілеріне қолжетімділіктің қамтамасыз етілуі;

ақпаратқа қолжетімділіктің қамтамасыз етілуі;

білім, қызмет түрін, оның ішінде еңбек қызметін еркін таңдау;

Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалатын тәртіппен тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіндегі медициналық көмек;

кәсіптік даярлауға және қайта даярлауға, жұмысқа қабілеттілігін қалпына келтіруге және жұмысқа орналасу;

Қазақстан Республикасының Тұрғын үй заңнамасына сәйкес тұрғын үйге ие болу құқықтарының қолданылауына талдау жүргізеді.

Талдау нәтижелері туралы ақпарат олардың жүргізілуіне қарай Бас прокуратураға тоқсан сайын, есепті кезеңнен кейінгі айдың 5-күнінен кешіктірілмей ұсынылады.

36. Әскери прокуратура органдары әскери қауіпсіздік саласындағы құқықтық қатынастардың ерекшелігін ескере отырып, жылына кемінде бір рет:

1) әскери мүлікті, оның ішінде қару мен оқ-дәрілерді қамтамасыз ету және олардың айналымы;

2) жауынгерлік әзірлікті қамтамасыз ету;

3) диверсияға қарсы және терроризмге қарсы қорғалудың жай-күйі;

4) Мемлекеттік шекараны күзету;

5) әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерін әлеуметтік қорғауды қамтамасыз ету мәселелері бойынша заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізуді жүзеге асырады.

Бас әскери прокурор нәтижелер мен қабылданған шаралар туралы ақпаратты Бас прокуратураға тиісінше 25 маусым мен 25 желтоқсанға дейін ұсынады.

37. Көлік прокуратурасының органдары ерекшелікті ескере отырып жылына кемінде бір рет:

1) көліктегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету;

2) жолаушылардың, кәсіпкерлік субъектілерінің және көлік қызметтерін тұтынушылардың құқықтары мен мүдделерін қорғау;

3) тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді (оның ішінде мемлекеттік) сатып алуды жүзеге асыру;

4) кеден заңнамасының;

5) теміржол, автомобиль, теңіз, ішкі су, әуе, қалалық рельсті және магистральдық құбыр көлігі, ғарыш қызметі саласындағы меншік нысанына қарамастан квазимемлекеттік сектор субъектілері мен өзге де ұйымдар қызметінің заңдылығы мәселелері бойынша талдау жүргізуді жүзеге асырады.

Бас көлік прокуроры нәтижелер мен қабылданған шаралар туралы ақпаратты Бас прокуратураға тиісінше 25 маусым мен 25 желтоқсанға дейін ұсынады.

38. Талдау қадағалау аумағындағы тұрақты негізде жүзеге асырылатын жағдайды мониторингілеу (бақылау) не прокуратура органдары әртүрлі ақпарат көздерінен алған заңлдылықтың бұзылуы туралы мәліметтер мен деректер, оның ішінде жолданымдар, мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардан, жергілікті өзін-өзі басқару органдарынан, меншік нысанына қарамастан, өзге де ұйымдар мен мекемелерден талап етілген ақпараттар, құжаттар мен өзге де материалдар негізінде, сондай-ақ сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентінің, Бас Прокурордың, жоғары тұрған прокуратураның тапсырмалары бойынша жүргізіледі.

Сондай-ақ талдау мәселелердің өзектілігіне, бағыттардың басымдығына не өңірдің ерекшеліктеріне қарай Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, прокуратура органдары ведомствосының және оның аумақтық органдарының басшылары, Бас әскери және көлік прокурорлары, облыс прокуроры және оларға теңестірілген прокурорлар, облыс прокурорының орынбасары және оған теңестірілген прокурор не олардың міндеттерін атқаратын адамдар бекіткен жылдық немесе тоқсандық жоспар негізінде жүргізіледі.

Мемлекеттік құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы талдау Бас Прокурордың бұйрықтарында көзделген мониторинг пен салыстырып тексеру нәтижелері бойынша жүргізіледі.

39. Талдау жүргізуге Бас Прокурормен, Бас Прокурордың орынбасарымен, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшелерінің, прокуратура органдары және оның аумақтық органдары ведомствосының, әскери прокуратура және көлік прокуратурасы органдарының басшысымен, облыс прокурорымен және оған теңестірілген прокурормен, олардың орынбасарларымен, аудандық және оларға теңестірілген прокурормен не олардың міндеттерін атқаратын адамдармен келісілген баянат бойынша бастамашылық жасалады.

Баянатта:

1) баянат берілген күні, берген адамның, тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болса) және лауазымы;

2) талдау мәні (тақырыбы);

3) дәлелді негіздер;

4) талдау кезеңі;

5) талдау жүргізу мерзімі;

6) талдау жүргізуге тартылатын прокуратура органдарының органдары, ведомстволары мен мекемелері (талдау тақырыптық-толассыз топқа тапсырылған жағдайда) көрсетіледі.

Жеке кәсіпкерлік субъектілерінің құқықтары мен заңды мүдделерін қозғайтын өңірдің және гарнизонның әскери прокуроры, өңірлік көлік прокуроры, аудандық және оларға теңестірілген прокурор бастамашылық еткен талдау бір мезгілде Бас әскери және көлік прокурорларын, облыс прокурорын және оған теңестірілген прокурорды хабардар ете отырып жүргізіледі.

Жоғары тұрған прокурор төмен тұрған прокурорлардың заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізуін тоқтатуға құқылы.

40. Талдау барысында мынадай мәліметтер:

1) статистикалық деректер;

2) мемлекеттік бюджеттен бөлінген қаражат туралы ақпарат;

3) халықпен кездесулердің қорытындылары;

4) мемлекеттік органдардың тиімсіз жұмыс істеу фактілері, оның ішінде экстремизм мен терроризмнің профилактикасы, этносаралық және/немесе конфессияаралық негіздегі жанжалдарды, азаматтардың әлеуметтік наразылығын, наразылық акцияларын тудыруы мүмкін қоғамдық тәртіпті бұзуды анықтау, оның алдын алу және оқшаулау мәселелері бойынша;

5) уәкілетті мемлекеттік органдардың жеке және заңды тұлғалардың жолданымдарын қарау нәтижелері;

6) бұқаралық ақпарат құралдарындағы (оның ішінде интернет-ресурстардағы) жарияланымдар;

7) мемлекеттік органдардың, олардың деректер базасының ақпараты;

8) ақпараттық жүйелер мен ресурстар, оның ішінде құқық қорғау, арнаулы мемлекеттік және өзге де органдардың ақпарат алмасу жүйесімен интеграцияланған ресурстар;

9) қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істердің және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің материалдары;

10) прокуратура мен мемлекеттік органдардың алдыңғы тексерістерінің нәтижелері;

11) басқа да ақпарат көздері пайдаланылады.

41. Прокурор заңнамада белгіленген тәртіппен талдау жүргізуге байланысты ақпараттар мен материалдарға қол жеткізуге, жүргізілетін талдау мәселелері бойынша лауазымды адамдарды, жеке тұлғаларды және заңды тұлғалардың өкілдерін шақырып, олардан түсініктеме алуға құқылы.

Сұратылған ақпарат прокурор белгілеген мерзімде прокуратура органдарына беріледі.

Бұл мерзім үш жұмыс күнінен кем болмауы тиіс.

Қажет болған жағдайларда, адамның өмірі, денсаулығы, жеке кәсіпкерлік субъектілерінің заңды мүдделері, қоғамның және мемлекеттің мүддесі, заңдылық пен құқықтық тәртіпті жаппай бұзуды, өңірдің әлеуметтік-экономикалық тұрақтылығына немесе Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін орны толмас зардаптардың алдын алу мақсатында сұратылған ақпарат, құжаттар және өзге де материалдар дереу ұсынылады.

Талдау шеңберінде прокурордың талаптарын жеке және заңды тұлғалар, оның ішінде мемлекеттік органдар, меншік нысанына қарамастан мекемелер мен ұйымдар, олардың лауазымды адамдары орындауға міндетті.

Жүргізілген талдау шеңберіндегі сараптаманы прокурор арнайы ғылыми білімді талап ететін және оны тағайындамай талдауды іске асыру мүмкін болмаған жағдайларда тағайындайды.

Талдау жүргізу мерзімі:

мәліметтерді, құжаттарды және өзге де материалдарды, оның ішінде қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істерді және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді алу қажет болған кезде - олар түскенге дейін;

сараптама тағайындалған жағдайда - нәтиже алынғанға дейін;

талдау жүргізуге объективті кедергі келтіретін басқа факторларға байланысты - олар жойылғанға дейін тоқтатыла тұрады.

Талдау мерзімі оны жүргізуге келіскен тұлғаның атына берілген уәжді баянат бойынша мерзімі өткенге дейін үш жұмыс күнінен кешіктірілмей тоқтатыла тұрады.

Талдау оның тоқтатыла тұруына себеп болған мән-жайлар жойылғаннан кейін қайта басталады.

42. Қажет болған жағдайда, талдау жүргізу кезінде бару үшін ашық жерлерде (қоғамдық пайдалану орындарында не ашық жерде) орналасқан объектіні (субъектіні), оның ішінде көлік объектілерін (поездар, әуе және теңіз кемелері) және олардың жабдықтарын осы Қағидалардың 22-тармағында көрсетілген талаптарға сәйкес талаптарды сақтай отырып, фото және бейнетіркеуді қолдану жолымен шолу арқылы қарап тексеру жүргізіледі.

Кеден саласында талдау жүргізу кезінде көлік прокурорларының мемлекеттік органға тауарларды кедендік қарап тексеру жүргізуге талаптар жіберуге құқығы бар.

43. Талдау отыз жұмыс күні ішінде жүргізіледі.

Қосымша материалдарды талап ету қажет болған кезде, сондай-ақ талдаудың едәуір көлеміне байланысты оны жүргізу мерзімі отыз жұмыс күнінен аспайтын мерзімге ұзартылады.

44. Талдау жүргізу кезінде:

1) заңдылықтың жай-күйінің проблемалары және олардың жеке және заңды тұлғалардың, қоғам мен мемлекеттің құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін сақтауға әсері анықталады;

2) уәкілетті мемлекеттік органдардың қызметі бағаланады;

3) анықталған заңдылықты бұзушылықтарды, оларға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жою тетіктері ұсынылады;

4) жұмыста жүйелі проблемаларды шешу бойынша кешенді іс-шараларды қабылдауды қажет ететін (оның ішінде заңнамалық және ұйымдастырушылық) басым бағыттар ұсынылады.

45. Талдау жүргізу барысында адамдардың өмірі мен денсаулығына, қоғам мен мемлекет мүдделеріне, ұлттық қауіпсіздікке нақты не ықтимал қатер фактілерін болғызбау мақсатында қадағалаудағы аумақтағы әлеуметтік-экономикалық, қоғамдық-саяси жағдайды тұрақтандыру, әлеуметтік шиеленіс ошақтарының шиеленісуінің алдын алу не болғызбау үшін прокурор лауазымды адамның актісін немесе әрекетін үш жұмыс күнінен аспайтын мерзімге тоқтата тұруға құқылы.

Актіні тоқтата тұру туралы қаулы немесе лауазымды адамның әрекеті дереу орындалуға тиіс.

46. Талдау нәтижелері:

1) талдау күнін, мәнін, сондай-ақ талдау қамтыған уақыт кезеңін;

2) статистиканы келтіре отырып, талдау барысында анықталған мәліметтер және талдау үшін маңызы бар өзге де мән-жайларды;

3) талдау нәтижесінде алынған заңдылықтың жай-күйі туралы тұжырымдарды, оның ішінде құқық бұзушылықтар жасаудың себептері мен жағдайларын;

4) құқық бұзушылықтарды, орын алған проблемаларды, Қазақстан Республикасының заңнамасындағы кемшіліктер мен олқылықтарды шешу және жою тәсілдері туралы ұсыныстарды қамтитын анықтама түрінде ресімделеді.

Талдау аяқталғаннан кейін, заңдылықты бұзушылықтар анықталған кезде және талдау субъектісінің ресми ұстанымын анықтау қажет болған жағдайда, анықтама танысу үшін уәкілетті мемлекеттік органға не қарсылықтары болған кезде оларды анықтама тапсырылған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жазбаша ұсынатын ұйымға жіберіледі.

47. Талдау нәтижелері бойынша:

1) прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін енгізу, уәкілетті органдарды хабардар ету, материалдарды қылмыстық қудалаудың заңдылығын қадағалауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшелерге беру және өзге де шаралар қабылдау туралы;

Қылмыстық құқық бұзушылық туралы құжаттар мен материалдарды СДТБТ-да тіркеуді прокуратура органдарында сотқа дейінгі тергеп-тексеруді қадағалауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшелер жүзеге асырады;

2) осы Қағидалардың 48-тармағында көзделген тәртіппен тексеріс жүргізу туралы талаптарды уәкілетті мемлекеттік органдарға жіберу туралы;

3) тексеріс жүргізу туралы;

4) материалдарды АЕК-те тіркеу және Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасында көзделген басқа да шараларды қабылдау туралы;

5) Бас Прокурордың алдында Қазақстан Республикасының Конституциялық және (немесе) Жоғарғы соттарына жүгіну туралы мәселеге бастамашылық жасау туралы шешімдер қабылданады.

Кейінге қалдыруды талап етпейтін жағдайларда осы тармақтың 1) (прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін енгізу туралы шешімдерді қоспағанда), 2), 3), 4) және 5) тармақшаларында көзделген шешімдерді прокурор талдау аяқталғанға және оның қорытындылары шығарылғанға дейін қабылдауы мүмкін.

48. Тексеріс жүргізу туралы талаптарға Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің, әскери және көлік прокуратурасы органдарының басшысы, олардың орынбасарлары, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурор, олардың орынбасарлары, аудандық прокурор және оған теңестірілген прокурор не олардың міндеттерін атқаратын адамдар қол қояды.

Өңірдің және гарнизонның әскери прокуроры, өңірлік көлік прокуроры, аудандық прокурор және оған теңестірілген прокурор жеке кәсіпкерлік субъектілерінің қызметіне тексеріс жүргізу туралы, оның ішінде қадағалау және ден қою актілерінде көрсетілген талаптарды, бас әскери және көлік прокурорларымен, облыс прокурорымен талап қоюды жіберудің орындылығы негіздемесін келтіре отырып келісілгеннен кейін жібереді.

4-тарау. Актілерді бағалау

49. Прокуратура Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасы Президентінің заңдары мен актілеріне:

1) Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, мекемелердің, квазимемлекеттік сектор субъектілерінің және олардың лауазымды адамдарының актілері мен шешімдерінің;

2) егер осы актілер мен шешімдер физиологиялық ерекшеліктеріне, психикалық ауытқуларына және өзге де мән-жайларына байланысты өз құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауды өз бетінше жүзеге асыра алмайтын адамдарға, кәмелетке толмаған адамдарға, сондай-ақ шектеусіз адамдар қатарына қатысты болса не жария сипатта болса, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдардың актілері мен шешімдерінің;

3) сот (судья) үкімдерінің, шешімдерінің, қаулыларының және өзге де актілерінің, сондай-ақ қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істердің және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің сәйкестігіне жоғары қадағалауды жүзеге асырады.

Осы тармақта көзделген қадағалау нормативтік құқықтық актілерді, жеке қолданылатын құқықтық актілерді, мемлекеттік органдардың, мекемелердің және өзге де ұйымдардың шешімдерін, сондай-ақ қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша заңды күшіне енген сот актілерін бағалау жолымен жүзеге асырылады.

50. Актілерді бағалау талдау, тексеру, жолданымдарды қарау барысында, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентінің, Бас Прокурордың, Бас Прокурор орынбасарының, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің, әскери прокуратура және көлік прокуратурасы органдарының басшысының, облыс прокурорының және оған теңестірілген прокурордың, олардың орынбасарларының, аудандық және оған теңестірілген прокурордың, олардың орынбасарларының немесе олардың міндеттерін атқаратын адамдардың тапсырмалары бойынша жүзеге асырылады.

51. Актілерді бағалау барысында прокурор:

1) мыналарды:

бағалау жүргізу үшін қажетті ақпаратты, материалдар мен құжаттарды, сондай-ақ қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді, атқарушылық іс жүргізулерді;

қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істердің, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің, атқарушылық іс жүргізулердің ақпараттарына, мәліметтеріне және құжаттарына және өзге де материалдарға, сондай-ақ құқық қорғау және өзге де мемлекеттік органдар мен ұйымдардың ақпараттық жүйелері мен ресурстарына қолжетімділікті талап етуге және алуға құқылы.

Талап етілген материалдарды, істерді алғанда және ақпараттық жүйелер мен ресурстарға қол жеткізген кезде прокурор дербес деректердің және заңмен қорғалатын өзге де құпияның сақталуын, оның ішінде заңсыз таратудан сақталуын және қорғалуын қамтамасыз етеді;

2) жүргізілетін бағалау мәселелері бойынша лауазымды адамдарды, жеке және заңды тұлғалардың өкілдерін шақыруға және түсініктемелер алуға;

3) прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін енгізуге, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Конституциялық заңында және өзге де заңдарында белгіленген өзге де өкілеттіктерді іске асыруға құқығы бар.

52. Мемлекеттік органдардың, мекемелердің және өзге де ұйымдардың және олардың лауазымды адамдарының актілері мен шешімдері (сот актілерін қоспағанда) оларды қабылдау жөніндегі құзыреті мен өкілеттіктерінің болуы, заңдарда белгіленген талаптарға сәйкестігі, нормативтік құқықтық актілерге, оның ішінде жоғары тұрған деңгейлерге қайшы келуі, заңда белгіленген тәртіптегі мемлекеттік тіркеудің және жариялаудың болуы (қажет болған жағдайда) және басқа да мәселелер тұрғысынан зерделенеді.

53. Қазақстан Республикасының Конституциясына, заңдарына, Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне және Республика ратификациялаған халықаралық шарттарға қайшы келетін актілерге, заңды күшіне енген актілерге, мемлекеттік органдардың, мекемелердің, ұйымдардың, лауазымды және өзге де уәкілетті адамдардың шешімдері мен әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) наразылық енгізіледі.

54. Наразылық мемлекеттік органға, мекемеге, ұйымға, заңсыз акт, шешім қабылдаған лауазымды немесе өзге де уәкілетті тұлғаға немесе жоғары тұрған органға не жоғары тұрған лауазымды адамға енгізіледі.

Мемлекеттік органның, мекеменің, ұйымның, лауазымды адамның немесе өзге де уәкілетті тұлғаның заңсыз әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) осындай тәртіппен наразылық енгізіледі.

Егер прокурордың мұндай актілер мен шешімдерге наразылық білдіруге өкілеттігі болмаса, материалдар құзыреті бойынша тиісті прокурорларға жіберіледі.

55. Наразылық бойынша шешім қабылданғанға дейін Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасарлары, Бас әскери және көлік прокурорлары, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурорлар, өңірлер мен гарнизондардың әскери прокурорлары, өңірлік көлік прокурорлары, аудандық және оған теңестірілген прокурорлар наразылық білдірілген актінің не әрекеттің орындалуын тоқтата тұруға құқылы.

Актілер мен шешімдерді тоқтата тұру қаулы қабылдау арқылы жүзеге асырылады.

Нормативтік құқықтық актінің қолданылуын тоқтата тұратын қаулы дереу жариялануға тиіс.

56. Заңсыз шешім, нормативтік құқықтық актіні, жеке-дара қолданылатын құқықтық актіні қабылдаған және шығарған орган немесе лауазымды адам не жоғары тұрған орган немесе тиісті наразылық білдірген лауазымды адам қабылдамаған кезде прокурор сотқа оларды АПК-де және ӘРПК-де көзделген тәртіппен заңсыз деп тану туралы арызбен жүгінеді.

57. Қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша заңды күшіне енген сот актілерін бағалау ҚПК, АПК, ӘРПК, ӘҚБтК-де көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

58. Бағалау нәтижелері бойынша:

1) прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін енгізу, уәкілетті органдарды хабардар ету, материалдарды қылмыстық қудалаудың заңдылығын қадағалауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшелерге беру және өзге де шаралар қабылдау туралы;

2) тексеріс немесе талдау жүргізу туралы;

3) материалдарды АЕК-те тіркеу және Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасында көзделген басқа да шараларды қабылдау туралы;

4) Бас Прокурордың алдында Қазақстан Республикасының Конституциялық және (немесе) Жоғарғы соттарына жүгіну туралы мәселеге бастамашылық жасау туралы шешімдер қабылданады.

Кейінге қалдыруды талап етпейтін жағдайларда осы тармақтың 1) (прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін енгізу туралы шешімдерді қоспағанда), 2), 3), және 4) тармақшаларында көзделген шешімдерді прокурор бағалау аяқталғанға және оның қорытындылары шығарылғанға дейін қабылдауы мүмкін.

Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры 2023 жылғы 17 қаңтардағы № 32 бұйрыққа 2-қосымша

Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, мекемелердің, олардың лауазымды адамдарының, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдардың қызметінің, сондай-ақ олар қабылдайтын актілер мен шешімдерінің заңдылығын қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі НҰСҚАУЛЫҚ

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, мекемелердің, олардың лауазымды адамдарының, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдардың қызметінің, сондай-ақ олар қабылдайтын актілер мен шешімдерінің заңдылығын қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі НҰСҚАУЛЫҚ (бұдан әрі – Нұсқаулық) "Прокуратура туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына (бұдан әрі – Конституциялық заң) сәйкес әзірленді.

2. Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, мекемелердің, олардың лауазымды адамдарының, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдардың қызметінің, сондай-ақ олар қабылдайтын актілер мен шешімдерінің заңдылығын қадағалау міндеттері:

1) адамның және азаматтың бұзылған құқықтары мен бостандықтарын, заңды тұлғалардың, қоғамның және мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау және қалпына келтіру;

2) заңдылықты бұзушылықтарды, оларға ықпал ететін себептер мен жағдайларды, сондай-ақ олардың салдарларын анықтау және жою болып табылады.

3. Аталған міндеттерді іске асыру мақсатында прокурор:

1) заңдылықтың жай-күйін талдайды;

2) заңдылықтың сақталуына тексерістер жүргізеді;

3) күшіне енген актілерді бағалайды;

4) жолданымдарды Конституциялық заңның 24-бабында және Бас Прокурордың актілерінде көзделген тәртіппен қарайды.

2-тарау. Қадағалау қызметін ұйымдастыру

4. Тексерістерді, заңдылықтың жай-күйін талдауды және күшіне енген актілерді бағалауды тағайындау және жүргізу Конституциялық заңның 18, 19, 20 және 21-баптарында, сондай-ақ осы бұйрықта айқындалады.

Талап етілетін мәліметтерді, материалдарды, істерді және ақпараттық жүйелер мен ресурстарға қолжетімділікті алу кезінде прокурор дербес деректердің және заңмен қорғалатын өзге де құпияның сақталуын және қорғалуын, оның ішінде заңсыз таратылудан сақтауды және қорғауды қамтамасыз етеді.

Әскери прокурорлар да сұратылған мәліметтер мен оларды жеткізгіштердің, оның ішінде әскери объектілер құрылысының егжей-тегжейін ашатын мәліметтердің қорғалуын қамтамасыз ету шараларын қабылдайды.

5. Прокурорлық қадағалау және ден қою актілерінде Қазақстан Республикасы заңнамасының нормаларына міндетті түрде сілтеме жасай отырып, бұзушылықтардың құқықтық мәні көрсетіледі, заңды және нормативтік құқықтық актілерді бұзудың жағымсыз салдарлары, оған ықпал еткен себептер мен жағдайлар атап көрсетіледі, оларды жою, бұзылған құқықтар мен заңды мүдделерді қалпына келтіру, келтірілген зиянның орнын толтыру және кінәлі адамдарды жауаптылыққа тарту туралы мәселе қойылады.

Прокурорлық қадағалау актісі түсіну үшін айқын болуға, біркелкі қолдануды қамтамасыз етуге, оның пәрмені қолданылатын адамдар тобын түпкілікті айқындауға тиіс.

Қадағалау және ден қою актілеріне қол қойған прокурор оның сапалы дайындалуын қамтамасыз етеді.

6. Қадағалау және ден қою актісіне қол қойған прокурор олардың орындалуын және заңдылықтың бұзылуын іс жүзінде жоюды бақылауды қамтамасыз етеді.

Бұл ретте, прокурорлардың актілерін орындау үшін қабылданған мемлекеттік органдардың шешімдері мен іс-әрекеттерінің орындалу барысын бақылау, мемлекетке келтірілген залалды өтеуге және кінәлілерді заңда белгіленген жауаптылыққа тартуға қол жеткізу қажет.

Прокурорлық қадағалау актілерін қарау, ал заңда тікелей көзделген жағдайларда оны орындау міндетті.

Прокуратура актілерін қарамау, сол сияқты тиісті тұрғыда қарамау, орындамау не прокурордың заңды талаптарын орындамау Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

Прокурорлық қадағалау және ден қою актілері енгізілгеннен кейін бұзушылық жасаған адамдарды жауапқа тарту мерзімі Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалатын тәртіппен осы акті бойынша шешім қабылданғанға дейін тоқтатыла тұрады.

7. Орталық мемлекеттік органдарға және олардың ведомстволарының атына жазылған прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін облыс прокуроры және оларға теңестірілген прокурор, бас әскери және бас көлік прокурорларын қоспағанда, Бас прокуратура арқылы енгізеді.

Облыс прокуроры және оларға теңестірілген прокурор орталық мемлекеттік органдар мен олардың ведомстволарының атына жіберген прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін Бас прокуратурамен келісу мерзімі он жұмыс күнінен аспайды.

8. Қадағалау және ден қою актілерін енгізген кезде, сондай-ақ оларға жауап алған кезде прокурор электрондық ақпараттық есепке алу құжатында қамтылған мәліметтердің анықтығы мен толықтығын, олардың Бас прокуратураның ақпараттық жүйелеріне уақтылы енгізілуін қамтамасыз етеді.

9. Жоғары тұрған прокурор төмен тұрған прокурорлардың қадағалау және ден қою актілерін тексеруді қамтамасыз етеді.

Жоғары тұрған прокурор төмен тұрған прокурордың прокурорлық қадағалау және ден қою актілерінің заңдылығын тексеру нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің бірін қабылдайды:

1) прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін кері қайтарып алады. Заңдарда және осы Нұсқаулықта белгіленген құзыреттілік бұзылған жағдайда, осы актілерді енгізу құзыретіне кіретін прокурорға береді;

2) прокурорлық қадағалау және ден қою актілері не оның жекелеген талаптары Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы екені анықталған жағдайда, оларды өзгертеді не оларды өзгерту туралы нұсқау береді;

3) прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін күшінде қалдырады.

Қажет болған жағдайда, жоғары тұрған прокурор тиісті хат арқылы прокурорлық қадағалау актілерінің әрекет етуін оларды енгізу қажеттілігі туралы түпкілікті шешім қабылданғанға дейін тоқтата тұрады.

10. Жоғары тұрған прокурор қадағалау және ден қою актілері бойынша қабылданатын шаралардың толықтығы мен тиімділігі мақсатында төмен тұрған прокурорлардың қадағалау және ден қою актілеріне берілген жауаптарды тексеруді қамтамасыз етеді.

Қадағалау және ден қою актілеріне жауап қабылданбаған жағдайда қадағалау және ден қою актілеріне қол қойған прокурор оны тиісінше қарау жөнінде шаралар қабылдайды.

11. Қадағалау мен ден қоюдың заңсыз және негізсіз актілерін енгізуге жол берілмейді.

Прокурорлар қадағалау және ден қою актілерін, сондай-ақ сот тәртібімен заңсыз деп танылған не жоғары тұрған прокурор күшін жойған, кері қайтарып алған, тоқтата тұрған немесе өзгерткен актілерін орындау үшін қабылданған мемлекеттік органдардың шешімдері мен іс-әрекеттерін есепке алуды жүргізеді.

Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы, Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар, өңірлер мен гарнизондардың әскери прокурорлары, аудандық көлік прокурорлары, аудандық және оларға теңестірілген прокурорлар не олардың міндеттерін атқаратын адамдар қадағалау және ден қою актілері енгізіліп, оларға жауап алынғаннан кейін үш жұмыс күні ішінде Бас прокуратураның деректер банкін толықтыруды қамтамасыз етеді,.

Бас әскери және көлік прокуратуралары, облыстардың прокуратуралары және оларға теңестірілген прокуратуралар актілерді жарамсыз деп тану себептеріне талдау жүргізеді.

Талдау нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы ақпарат Бас прокуратураға тоқсан сайын, есепті кезеңнен кейінгі айдың 5-күнінен кешіктірілмей ұсынылады.

12. Прокурорлар мемлекеттік органдар қабылдайтын тыйым салу-шектеу сипатындағы шаралардың заңдылығын, сондай-ақ заңнамада көзделген жағдайларда олардың қолданылғаны туралы прокурордың уақтылы хабардар етілуін тиісінше қадағалауды қамтамасыз етеді.

Мемлекеттік органның заңнамалық актілерге сәйкес мұндай хабарламаны талап ететін іс-әрекеттер жүргізгені туралы прокурорға хабарламау немесе уақтылы хабарламау фактілері анықталған кезде кінәлі лауазымды адамдарды заңда белгіленген әкімшілік жауаптылыққа тарту туралы мәселені шешу қажет.

13. Прокурорлар Ақпаратты есепке алу кітабында тіркелген, соның ішінде Қылмыстық-процестік кодекстің 181-бабы 5-бөлігінің тәртібімен тапсырылған материалдарды есепке алуды ұйымдастырады және осындай материалдар, алынған қорытындылар және тексеру актілері бойынша уәкілетті органмен ай сайын салыстырып тексеру жүргізеді.

14. Прокурорлық қадағалау тиімділігін арттыру мақсатында Бас прокуратурада, Бас әскери және көлік прокуратураларында, облыстардың прокуратураларында және оларға теңестірілген прокуратураларда заңдылықтың жай-күйін болжау, төмен тұрған прокуратуралардың қызметін және прокурорлық практикасын талдау үшін жұмыс аймақтық-тақырыптық қағидат бойынша ұйымдастырылады.

Тақырыптық қағидат бойынша жұмыс прокурорға жекелеген құқықтық қатынастардың (тақырып бағыттары) саласын бекіту арқылы жүзеге асырылады.

Бекітілген құқықтық қатынастар салалары бойынша прокурор заңдылықтың жай-күйіне, прокурорлық қадағалауға жүйелі түрде талдау жүргізеді, осы саладағы қолданыстағы Қазақстан Республикасының заңнамасын, қадағалау қызметінің нысандарын, әдістерін жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізеді.

Тақырыптық бағыттар қадағалауға алынған өңірдегі заңдылықтың жай-күйіне және ерекшеліктеріне, қандай да бір азаматтық-құқықтық даулардың таралуына сүйене отырып айқындалады.

Аймақтық қағидат прокурорға нақты өңірді (облысты, қаланы, ауданды) бекіту арқылы заңдылықтың жай-күйін тұрақты талдау және осы өңірдегі прокуратура органдарының қызметіне мониторинг жүргізу, олардың қадағалау және ден қою актілерін тексеру мақсатында жүзеге асырылады.

15. Прокурорлар қадағалауға алынған өңірдің толық сипаттамасы, оның ішінде, әлеуметтік-экономикалық дамуының, демографиялық жағдайының, сондай-ақ халықтың қоғамдық, діни және саяси белсенділігінің негізгі көрсеткіштері қамтылған өңірдің үнемі жаңартылып отыратын паспортын жүргізуді қамтамасыз етеді.

16. Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокуоролар өңірдің паспортын және қадағалаудағы өңірдегі заңдылықтың жай-күйі туралы ақпаратты жарты жылдан кейінгі айдың 10-күніне дейін Бас прокуратураға ұсынады.

17. Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар тексерістер, заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізу, жолданымдарды қарау кезінде Республиканың басқа өңірлерінің прокурорларымен ақпарат алмасу, жекелеген тапсырмаларды орындау, прокуратуралардың қызметкерлері мен мамандарын бөлу арқылы тікелей және жедел өзара іс-қимылды қамтамасыз етеді

Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры 2023 жылғы 17 қаңтардағы № 32 бұйрыққа 3-қосымша

Заңды күшіне енген сот актілерінің, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер, атқарушылық іс жүргізу бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдірудің заңдылығын қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі НҰСҚАУЛЫҚ

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Заңды күшіне енген сот актілерінің, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер, атқарушылық іс жүргізу бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдірудің заңдылығын қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) "Прокуратура туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына (бұдан әрі – Конституциялық заң) сәйкес әзірленді.

2. Мемлекет атынан азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша заңды күшіне енген сот актілерінің заңдылығына жоғары қадағалауды Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры тікелей де, әрі өзіне бағынысты прокурорлар арқылы да жүзеге асырады.

3. Қадағалау міндеттері:

1) азаматтардың, мемлекеттің және заңды тұлғалардың конституциялық және заңмен қорғалатын өзге де құқықтарын, бостандықтары мен мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету;

2) сот төрелігін іске асыру қағидаттарын мүлтіксіз сақтау;

3) заңдылықты бұзушылықтарды, оларға ықпал ететін себептер мен жағдайларды, сондай-ақ олардың салдарын анықтау және жою;

4) заңдылық пен құқықтық тәртіпті нығайту, құқық бұзушылықтардың алдын алу болып табылады.

4. Қадағалау функцияларын тиімді жүзеге асыру және заңдылықтың бұзылуына жедел ден қою мақсатында прокурорлар өз қызметінде құқық қорғау және арнаулы органдардың Ақпараттық алмасу жүйесін және Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының өзге де ақпараттық жүйелерін пайдаланады.

2-тарау. Азаматтық және әкімшілік істер бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдіру

5. Азаматтық және әкімшілік істер бойынша соттарда мемлекеттің мүддесін білдіре отырып, прокурор өз өкілеттіктерін Конституциялық заңға, Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексіне (бұдан әрі – АПК), Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексіне (бұдан әрі – ӘРПК) және өзге де заңнамалық актілерге сәйкес жүзеге асырады.

6. Прокурорлар:

1) мемлекет мүдделерін қозғайтын;

2) қоғамдық мүдделерді немесе физикалық, психикалық және өзге де мән-жайларға байланысты өз құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауды дербес жүзеге асыра алмайтын адамдарды қорғау талап етілгенде;

3) сот оны қажет деп таныған кезде;

4) ата-ана құқығынан айыру туралы;

5) нормативтік құқықтық актінің заңдылығын даулау туралы;

6) кәмелетке толмаған баланы девиантты мінез-құлықты балаларға арналған арнайы білім беру ұйымына немесе ерекше ұстау режимі бар ұйымға орналастыру туралы;

7) балаларды асырап алу туралы, бала асырап алудың күшін жою туралы, бала асырап алуды жарамсыз деп тану туралы азаматтық істер бойынша процеске қатысады.

7. Прокурорлар мынадай:

1) салықтық, кедендік, бюджеттік қатынастардан, табиғи ресурстарды пайдалануға және қоршаған ортаға әсер етуге байланысты шаруашылық және өзге де қызметті жүзеге асыру кезінде қоршаған ортаны қорғау, қалпына келтіру және сақтау, табиғи ресурстарды пайдалану мен молықтыру саласындағы қатынастардан туындайтын ;

2) мемлекеттен және мемлекет кірісіне өндіріп алу туралы атқарушылық құжаттарды орындау кезінде мемлекеттік сот орындаушысының әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым жасау туралы әкімшілік істер бойынша;

3) сайлауға, республикалық референдумға қатысатын азаматтардың және қоғамдық бірлестіктердің сайлау құқықтарын қорғауға байланысты;

4) әкімшілік акт, әкімшілік іс-әрекет (әрекетсіздік) физикалық, психикалық және өзге де мән-жайларға байланысты өз бетінше құқықтары мен мүдделерін қорғауды жүзеге асыра алмайтын адамдардың немесе шектелмеген адамдар қатарының құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін шектеуі мүмкін болғанда;

5) прокурордың қатысу қажеттілігін сот таныған жағдайларда әкімшілік істер бойынша процеске кіріседі.

ӘРПК-нің 1-бабының 3-бөлігіне сәйкес егер ӘРПК-де өзгеше тәртіп көзделмесе, әкімшілік сот ісін жүргізуде АПК-нің ережелері қолданылады.

8. Аумақтық прокурорлар құзыреті шегінде өздерінің орналасқан жері бойынша осы соттар орналасқан жердегі әскери, көлік және мамандандырылған прокурорлардың қарауына жатқызылған дауларды қоспағанда, бірінші және апелляциялық сатылардағы соттарда азаматтық және әкімшілік істерді қарау кезінде қатысуды қамтамасыз етеді.

Инвестициялық дауларды қарау кезінде қатысу Астана қаласының прокуратурасына жүктеледі.

Әскери прокурорлар әскери соттардың осы Нұсқаулықтың 6, 7-тармақтарында көзделген азаматтық және әкімшілік істерді қарауы кезінде өздерінің орналасқан жері бойынша құзыреті шегінде қатысуды қамтамасыз етеді.

Көлік прокурорлары бірінші және апелляциялық сатылардағы соттар осы Нұсқаулықтың 6-7-тармақтарында көзделген, дау нысанасы көлік инфрақұрылымы объектілері болып табылатын не тараптардың бірі ретінде теміржол, автомобиль (жолаушылардың, багаж бен жүктердің халықаралық автомобиль тасымалдары бөлігінде), теңіз, ішкі су, әуе, қалалық рельстік және магистральдық құбыржол көлігінің, ғарыш жүйесі ұйымдары, сондай-ақ аталған объектілер мен субъектілерге қатысты өкілеттіктерді іске асыратын мемлекеттік органдар және көлік прокуратурасы болып табылатын азаматтық және әкімшілік істерді (мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттардың соттылығына жататын және мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сот қарайтын істерді қоспағанда) қараған кезде өзінің орналасқан жері бойынша құзыреті шегінде қатысуды қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған табиғат қорғау прокурорлары өздерінің орналасқан жері бойынша құзыреті шегінде олар талап қоюшы, жауапкер не үшінші тұлға ретінде болатын азаматтық және әкімшілік істерді соттардың қарауы кезінде қатысуды қамтамасыз етеді.

Аумақтық прокурорлар Нұсқаулықта осы соттардың орналасқан жері бойынша орналасқан әскери, көлік, мамандандырылған прокурорлардың іс жүргізуіне жатқызылған істі сот іс жүргізуіне қабылдаған жағдайда, әскери, көлік, мамандандырылған прокурорларды уақтылы және тиісті түрде хабардар етуді қамтамасыз етеді.

Әскери, көлік және мамандандырылған прокурорлар қарауға тағайындалған және қаралған барлық істердің мониторингін соттың ресми сайтын пайдалана отырып жүзеге асырады.

Әскери, көлік және мамандандырылған прокуратура өзінің жүргізуіне жатқызылған істі қарауға тағайындалған сот орналасқан жерде болмаған не ол туралы әскери, көлік немесе мамандандырылған прокурорға хабарланбаған жағдайда, соттарға қатысу және кейін сот актілерінің заңдылығын тексеру тиісті аумақтық прокурорға жүктеледі. Қатысушы прокурор істі қарау нәтижелері туралы әскери, көлік және мамандандырылған прокуратураға ақпарат береді.

Сондай-ақ әскери, көлік, мамандандырылған прокурор құзыретіне сәйкес аумақтық прокурордың қатысуымен қаралған, бірақәскери, көлік немесе мамандандырылған прокурорлардың қадағалауындағы ұйымдардың мүдделерін қозғайтын іс бойынша соттар қабылдаған шешімдер туралы хабардар етілуге тиіс.

Мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттарға және мамандандырылған ауданаралық әкімшілік соттарға қатысуды облыстардың және оларға теңестірілген прокуратуралардың (Астана, Алматы және Шымкент қалалары) тиісті бөлімшелерінің прокурорлары қамтамасыз етеді.

Аталған соттар орналасқан жерде облыстық және оған теңестірілген прокуратура болмаған жағдайда қатысуды осы соттар орналасқан жерде орналасқан прокурорлар қамтамасыз етеді.

Астана қаласының мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотында, мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотында және Астана қаласының сотында көлік прокурорларына ведомстволық қарасты істер бойынша қатысуды Бас көлік прокуратурасы қамтамасыз етеді.

Астана қаласының мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотында, Астана қаласының мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотында және Астана қаласының сотында Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың мүдделерін қозғайтын, қорғаныс өнеркәсібі объектілері (субъектілері), оның ішінде көрсетілген объектілерді (субъектілерді) ұстауға байланысты, қару-жарақ пен әскери техниканың айналымы туралы даулар жөніндегі істер бойынша қатысуды Бас әскери прокуратура қамтамасыз етеді.

Кәмелетке толмағандар істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соттарға қатысуды қамтамасыз ету осы соттардың орналасқан жері бойынша орналасқан прокурорларға жүктеледі.

9. Бас прокуратураның қызметкерлері Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының, Орталық референдум комиссиясының шешімдеріне және әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) дау айту туралы істерді Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының (бұдан әрі – Жоғарғы Сот) бірінші сатысы бойынша қарауына қатысады.

Осы Нұсқаулықтың 6 және 7-тармақтарында көзделген кассациялық тәртіппен Жоғарғы Соттың сот алқасының отырыстарында қаралатын істер бойынша қатысуды Бас Прокурордың тапсырмасы бойынша бағынысты прокурорлар қамтамасыз етеді.

10. Прокурорлардың талап қоюлары мен арыздары бойынша қозғалған істер бойынша, сондай-ақ прокуратура органы жауапкер ретінде тартылған істер бойынша соттарда прокуратураның өкілдері ретінде қатысуды тиісті прокуратуралардың (бөлімшелердің) қызметкерлері қамтамасыз етеді.

Жоғары тұрған прокурорлар енгізген талаптарды қарау кезінде қатысу, қажет болған жағдайда, төмен тұрған прокурорларға тапсырылады.

Талап қойған прокурордың сенімхаты бойынша апелляциялық және кассациялық сатыдағы соттарда талап қою қаралатын орны бойынша орналасқан прокурорлар қатыса алады.

АПК-нің 72-бабына сәйкес сотта қаралатын дау бойынша прокуратура органдарының талапкер немесе жауапкер ретінде мүддесін қорғайтын прокурор істің дұрыс шешілуіне қажетті дәлелдемелерді ұсынады. Прокурорлардың талап қоюлары (арыздары) бойынша сот актілерін іс жүзінде орындау мақсатында, егер оларды сотқа ұсыну сатысында осындай өтінішхаттар мәлімделмесе, қажетті жағдайларда сот алдында қамтамасыз ету шараларын қолдану туралы мәселені уақтылы қою керек.

Процесте жарыспалылықты қамтамасыз ету және көрсетілген санаттағы істер бойынша заңсыз сот актілерін даулау осы қызметкерлерге жүктеледі.

Прокурордың бастамасы бойынша қозғалған іс бойынша, сондай-ақ прокуратура органы жауапкер ретінде болатын дау бойынша сот жарыссөздерінен кейін істің мәні бойынша прокурордың қорытындысы талап етілмейді, өтінішхат берілмейді, қабылданған сот актілерімен келіспеген жағдайда, прокурор апелляциялық, кассациялық шағым, сот актісін кассациялық тәртіппен қайта қарау туралы өтінішхат беруге құқылы.

Апелляциялық, кассациялық шағымдарды, сот актісін кассациялық тәртіппен қайта қарау туралы өтінішхатты жоғары тұрған прокуратурамен келісу АПК-нің 401-бабының 2-бөлігінде, 435-бабының 1-1-бөлігінде, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 9 қарашадағы №1072 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының заң қызметтері туралы үлгі ереженің 8-тармағында айқындалған тәртіппен жүзеге асырылады.

Бұл ретте, апелляциялық, кассациялық шағымды келісу туралы өтінішхатты арыз (талап қою) енгізуге бастамашы болған не қаралып отырған дау құзыретіне жататын бөлімше қарайды.

Осындай азаматтық істер бойынша кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхат Жоғарғы Соттың судьясы өтінішхатты кассациялық сатының сот отырысында қарау үшін беруден бас тартқан жағдайда ғана Бас прокуратураға беріледі.

Әкімшілік істер бойынша – тек Жоғарғы Сот кассациялық шағымды қарағаннан кейін беріледі.

Облыстардың прокуратуралары прокуратура органдарына қатысты сотқа талап қоюдың (арыздың) келіп түскендігі туралы, қабылданған процестік шешім, келіп түскен шағымдар, сот актілерін қайта қараудың нәтижелері туралы талап қоюдың (арыздың) көшірмелерін және басқа да материалдарды қоса тіркей отырып, Бас прокуратураға дереу хабарлайды.

11. Іс бойынша тарап емес және осы Нұсқаулықтың 6, 7-тармақтарында көзделген істер бойынша процеске кіріскен прокурор сот жарыссөздерінен кейін жалпы істің мәні бойынша қорытынды береді.

Азаматтық және әкімшілік сот ісін жүргізудің барлық сатыларында прокурорлар өз ұстанымын Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына, іс материалдарына қатаң сәйкестікте айқындайды, оны дәйекті түрде қорғайды, заңдылық, заңды тұлғалар мен азаматтардың заң мен сот алдындағы теңдігі, тараптардың жарыспалылығы мен тең құқылығы қағидаттарын басшылыққа алады.

Азаматтық және әкімшілік процестің барлық сатыларында іс материалдарымен танысу нәтижелерін қатысушы прокурор тиісті жоғары тұрған прокурорға немесе жетекшілік ететін орынбасарға оның қорытындыны бекітуі үшін алдын ала баяндайды.

Прокурордың қорытындысы жазбаша түрде жасалып, онда мыналар:

істің атауы;

тараптар;

мәлімделген талаптардың мәні;

тараптардың сілтеме жасайтын мән-жайлары;

тараптар ұсынған дәлелдер туралы олардың қатыстылығы, жол берілетіндігі, шынайылығы және жеткіліктілігі тұрғысынан прокурордың пікірі;

қолдануға жататын материалдық және процестік құқықтардың нормалары;

мәлімделген талаптардың мәні мен сот шығындарын бөлу бойынша прокурордың тұжырымдары көрсетіледі.

Сондай-ақ апелляциялық, кассациялық сатыдағы соттарда қайта қарауға жататын іс бойынша қорытындыда мынадай мәліметтер көрсетіледі:

судья (баяндамашы, алқа құрамы), қайта қарауға жататын сот актілерінің қысқаша мазмұны, соттың ұстанымы;

бірінші сатыдағы сотта істі қарауға қатысқан прокурор, оның қорытындысының қысқаша мазмұны;

шағымның (өтінішхаттың) дәлелдемелері;

істі зерделеудің нәтижелері;

шағымның (өтінішхаттың) негізділігі туралы тұжырымдар.

Сот актілері заңды күшіне енген, кассациялық тәртіпте Жоғарғы Соттың сот алқасының қарауына тағайындалған азаматтық және әкімшілік істер бойынша қорытындыларды Бас Прокурордың орынбасары бекітеді.

Сот актілері заңды күшіне енбеген, кассациялық тәртіпте Жоғарғы Соттың қарауына тағайындалған әкімшілік істер бойынша қорытындыларды Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы бекітеді.

АПК-нің 73-бабының 1-бөлігіне сәйкес бірінші сатыдағы сотқа тарапта бар дәлелдемелерді ұсынбау осы дәлелдемелерді апелляциялық, кассациялық сатыдағы сотқа ұсыну мүмкіндігінен айырады.

Әкімшілік істер бойынша дәлелдеу ауыртпалығы әкімшілік органға және лауазымды адамға жүктелген.

Сондықтан прокурорлар мемлекеттік заңды тұлғалардың істі соттың дұрыс шешуі үшін қажетті дәлелдемелерді уақтылы ұсынуын қамтамасыз етуге бағытталған шараларды қабылдайды.

Прокурорлар азаматтық және әкімшілік процестерде мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардың мүдделеріне олардың өкілдерінің тиісті түрде өкілдік етпеу фактілеріне ден қояды, кінәлі адамдарды жауаптылыққа тартуға бастамашылық жасайды.

Азаматтық және әкімшілік істердің материалдары бойынша мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары, жеке және заңды тұлғалар тарапынан заңдылықты бұзу анықталған кезде, прокурор сот алдында жеке ұйғарым шығару туралы өтініш жасайды және/немесе ол туралы жоғары тұрған прокурордың назарына жазбаша түрде баянатпен немесе электронды құжат нысанында дереу жеткізеді, ал ол:

баянатты СДТБТ-да тіркеу туралы;

материалдарды Ақпаратты есепке алу кітабына (бұдан әрі – АЕК) тіркеу туралы;

әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғау туралы;

тәртіптік іс жүргізуді қозғау туралы;

талап қоюды беру туралы;

кінәлі адамдарды заңда белгіленген жауаптылыққа тарту және бұзушылықтарды жою мақсатында Заңның 5-тарауында көзделген прокурорлық қадағалау және ден қоюдың өзге де актілерін енгізу туралы;

Бас Прокурордың алдында Қазақстан Республикасының Конституциялық және (немесе) Жоғарғы Сотына жүгіну туралы мәселеге бастамашылық жасау туралы шешімдердің бірін қабылдайды.

Прокурорлар жеке ұйғарымдарды қарау практикасын (сапасын) талдайды, заңдылықты бұзушылықтар анықталған кезде прокурорлық қадағалау не ден қою шаралары қабылданады.

Талдау нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы мәліметтер Бас прокуратураға келесі жарты жылдықтың 10-күніне дейін ұсынылатын қадағалаудағы өңірдегі заңдылықтың жай-күйі туралы ақпаратқа енгізіледі.

12. Прокурорлар осы Нұсқаулықтың 6, 7-тармақтарында аталған істер бойынша сот жіберген қателіктерге апелляциялық және кассациялық тәртіппен сот актілеріне өтінішхаттар келтіру арқылы уақтылы ден қоюлары қажет.

Азаматтық және әкімшілік істер бойынша апелляциялық өтінішхаттар енгізу мерзімдері АПК-нің 403-бабының 3-бөлігінде және ӘРПК-нің 168-бабының 2-бөлігінде көзделген.

Инвестициялық қызметке байланысты инвесторлар мен мемлекеттік органдар арасындағы инвестициялық даулар мен өзге де даулар бойынша сот актілеріне азаматтық және әкімшілік істер бойынша апелляциялық өтінішхатты және әкімшілік істер бойынша кассациялық өтінішхатты уақтылы келтіру Астана қаласының прокурорына жүктеледі.

Прокурорлар өздерінің құзыреті шегінде апелляциялық мерзімдерде азаматтық істер бойынша заңды күшіне енбеген, АПК-нің 434-бабының 2-бөлігіне сәйкес кассациялық тәртіппен қайта қаралуға жатпайтын және мемлекет пайдасына шығарылмаған сот актілерінің заңдылығын зерделейді.

Азаматтық істер бойынша сот актілеріне апелляциялық өтінішхаттарды Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасарлары, Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар, өңірлер мен гарнизондардың әскери прокурорлары, аудандық көлік прокурорлары, аудан прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар, олардың орынбасарлары, сондай-ақ істі бірінші сатыдағы сотта қарауға қатысқан прокурор келтіреді.

Прокурорлар өз құзыреті шегінде апелляциялық мерзімде осы Нұсқаулықтың 7-тармағында аталған, жазбаша талқылауда қаралған әкімшілік істер бойынша заңды күшіне енбеген сот актілерінің заңдылығын ӘРПК-нің 23-тарауына сәйкес зерделейді.

Әкімшілік істер бойынша сот актілеріне апелляциялық өтінішхаттарды Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасарлары, Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар, өңірлер мен гарнизондардың әскери прокурорлары, аудандық көлік прокурорлары, аудан прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар, олардың орынбасарлары, сондай-ақ істі бірінші сатыдағы сотта қарауға қатысқан прокурор келтіреді.

Апелляциялық өтінішхат АПК-нің 427-бабында көзделген сот шешімінің күшін жоюға не оны өзгертуге негіздер болған кезде ғана келтіріледі.

Апелляциялық өтінішхаттың мазмұнына қойылатын талаптар АПК-нің 404-бабында белгіленген.

Мемлекет пайдасына шығарылмаған азаматтық істер бойынша сот актілерімен келіскен жағдайда, Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар олар заңды күшіне енген күннен бастап отыз жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде Бас прокуратураға істер бойынша бұрын бекітілген қорытындыларын жібереді.

Әкімшілік істер бойынша мемлекеттің пайдасына шығарылмаған сот актілерімен келіскен жағдайда, Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар олар заңды күшіне енген күннен бастап жиырма жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде Бас прокуратураға істер бойынша бұрын бекітілген қорытындыларды жібереді.

Бұл ретте, прокурор заңнамада көзделген негіздер болған кезде Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 9 қарашадағы №1072 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының заң қызметтері туралы үлгі ереженің 8-тармағы он төртінші абзацының барлық сот сатыларында сот актілеріне уақтылы шағым келтіру бойынша талаптарын мемлекеттік органдардың заң қызметтерінің орындауы бойынша шаралар қабылдайды.

13. Осы Нұсқаулықтың 6, 7-тармақтарында көрсетілген азаматтық және әкімшілік істер бойынша заңды күшіне енбеген сот актілеріне процеске қатысушылардың шағымдарын қызметкері сот отырысына қатысқан прокуратура қарайды.

Өтініш қанағаттандырусыз қалдырылған жағдайда, оған прокуратура басшысы немесе оны алмастыратын адам қол қояды.

Өтініштерге жауаптар негізді және уәжді болуы, арыз берушінің дәлелдерін жоққа шығаратын нақты фактілерді қамтуы тиіс.

Бұл ретте, прокурор осы Нұсқаулықтың 6-тармағында көрсетілмеген даулар бойынша сот актілеріне келіп түскен шағымды арыз берушіге апелляциялық және кассациялық шағымды өз бетінше беру құқығын түсіндіре отырып қайтарады.

Осы Нұсқаулықтың 7-тармағында көрсетілмеген әкімшілік істер бойынша прокурор арыз берушіге апелляциялық және кассациялық шағыммен өз бетінше жүгіну құқығын түсіндіре отырып, заңды күшіне енбеген сот актілеріне келіп түскен шағымды қайтарады.

14. Істерді апелляциялық тәртіппен қарау кезінде Бас әскери және көлік прокурорлары, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурор осы Нұсқаулықтың 6, 7-тармақтарында көзделген, оның ішінде жеңілдетілген (жазбаша) іс жүргізу тәртібімен шешілген азаматтық және әкімшілік істер бойынша тиісті прокурорлардың қатысуын қамтамасыз етеді.

15. Апелляциялық сатыдағы сотта қорытынды берген кезде прокурор істің мән-жайын, сондай-ақ сотта тыңдалған түсіндірмелерді, АПК-нің 404-бабы 2-бөлігінің тәртібімен сот қабылдаған қосымша дәлелдемелерді ескереді. Бұл ретте, прокурор өтінішхаттың дәлелдеріне байланысты болмайды және заң талаптары мен қолда бар іс жүзіндегі деректерді негізге ала отырып әрекет етеді.

16. Сот азаматтық іс бойынша апелляциялық өтінішхатты негізсіз қанағаттандырудан бас тартқан кезде, сондай-ақ материалдық және процестік құқық нормаларының елеулі бұзылғаны анықталған кезде Бас әскери және көлік прокурорлары, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурор Бас прокуратураға АПК-нің 440-бабының талаптарына сәйкес келетін кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхатпен жүгінеді.

Көрсетілген талаптарға сай келмейтін өтінішхат қараусыз қайтарылуға жатады.

Азаматтық іс бойынша сот актісіне кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхат Бас прокуратураға ол заңды күшіне енгеннен кейін отыз жұмыс күнінен кешіктірілмей, ал істі зерделеу қажет болған жағдайда, істің прокуратураға түскен күнінен бастап отыз жұмыс күні ішінде енгізіледі.

Істі сұрату АПК-нің 438-бабының 1-бөлігінде көзделген тәртіппен сот актісі заңды күшіне енген күннен бастап он жұмыс күнінен кешіктірілмей жүзеге асырылады.

Өтінішхатты Бас прокуратураға мерзімінен неғұрлым кешіктіріп енгізгенде, себептері түсіндіріле отырып, растайтын құжаттар қоса беріледі.

17. Әкімшілік іс бойынша апелляциялық өтінішхатты сот қанағаттандырудан негізсіз бас тартқан кезде, сондай-ақ материалдық және процестік құқық нормаларының елеулі бұзылғаны анықталған кезде, Бас әскери және көлік прокурорлары, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурор қаулы түпкілікті нысанда шығарылған күннен бастап бір ай ішінде Жоғарғы Сотқа ӘРПК-нің 169-бабының 2-бөлігіне сәйкес кассациялық өтінішхат береді.

Жоғарғы Сотқа әкімшілік іс бойынша кассациялық өтінішхат берілген жағдайда, оның көшірмесі бір мезгілде Бас прокуратураға жіберіледі.

Кассациялық өтінішхат беру құқығы Бас әскери және көлік прокурорларына, облыс прокурорларына және оған теңестірілген прокурорларға тиесілі.

Бас Прокурор мен оның орынбасарлары істі қарауға қатысуына қарамастан, өз құзыреті шегінде шешім қабылдауға кассациялық өтінішхат келтіруге құқылы.

Сот кассациялық өтінішхатты негізсіз қабылдамаған кезде, сондай-ақ материалдық және процестік құқық нормаларының елеулі бұзушылықтары анықталған кезде, Бас әскери және көлік прокурорлары, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурор Бас прокуратураға ӘРПК-нің 440-бабының талаптарына жауап беретін әкімшілік іс бойынша кассациялық наразылық келтіру туралыө тінішхатпен жүгінеді.

Кассациялық сатыдағы соттың қаулысы ӘРПК-нің 169-бабының 6-бөлігінде көзделген жағдайларда қайта қаралуы мүмкін екенін ескере отырып, өтінішхатта сот актілерін қайта қарау негіздерінің айрықшалығы неде екендігі көрсетілуге тиіс.

Көрсетілген талаптарға сай келмейтін өтінішхат қараусыз қайтарылуға жатады.

Әкімшілік іс бойынша сот актісіне кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхат Бас прокуратураға ол заңды күшіне енген күннен бастап жиырма жұмыс күнінен кешіктірілмей енгізіледі.

Әкімшілік іс бойынша сот актісінің заңды күшіне ену тәртібі ӘРПК-нің 161, 168, 169-баптарында регламенттелген.

18. Бас Прокурор азаматтық және әкімшілік істер бойынша сот актілеріне өз бастамасы бойынша да, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың өтінішхаттары бойынша да, осы Нұсқаулықтың 6, 7-тармақтарында көрсетілген істер бойынша кассациялық наразылықтар келтіруге құқылы.

Азаматтық және әкімшілік істер бойынша кассациялық наразылық келтіру мерзімдері АПК-нің 436-бабының 1-бөлігінде және ӘРПК-нің 169-бабының 3-бөлігінде көзделген.

Жеке және заңды тұлғалардың кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхатының мазмұны АПК-нің 441-бабында көрсетілген.

Заңды өкілдер берген өтінішхаттарға олардың құзыретін куәландыратын құжаттар қоса беріледі.

Тапсырма бойынша өкілдің құзыреті АПК-нің 61-бабында көзделген талаптарға сәйкес рәсімделеді.

Тапсырма бойынша өкілдер берген өтінішхаттарға заңға сәйкес рәсімделген және берілген сенімхат қоса беріледі.

АПК-нің 58-бабы 1-бөлігінің 4) тармақшасында көрсетілген тапсырмалар бойынша өкіл осы іс бойынша өкілдікті жүзеге асыруға берілген тапсырманы куәландыратын құжаттарды ұсынады.

АПК-нің 58 - бабы 1-бөлігінің 6) тармақшасында көрсетілген тапсырмалар бойынша өкіл заң консультанттары палатасына мүшелігін растайтын құжатты ұсынады.

Адвокат берген өтінішхатқа "Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген адвокат куәлігінің көшірмесі және қорғау (өкілдік ету) туралы жазбаша хабарлама қоса беріледі.

АПК-нің көрсетілген талаптарына сай келмейтін кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхат, атап айтқанда:

АПК-нің 435-бабына сәйкес заңды күшіне енген сот актісін даулауға құқығы жоқ адамдар берген;

АПК-нің 54-бабының 2-бөлігінде, ӘРПК-нің 31-бабының 2-бөлігінде көзделмеген істер бойынша;

АПК-нің 436-бабының 1-бөлігінде, ӘРПК-нің 169-бабының 3-бөлігінде көрсетілген мерзім өткеннен кейін;

АПК және ӘРПК белгілеген шағымдану тәртібін бұза отырып;

өтінішхат берген адам және мүддесі үшін өтінішхат берілген адам туралы, оның мекенжайы немесе тұрғылықты жері және істегі процестік жағдайы туралы мәліметтер қамтылмаған;

іске қатысатын адамдар және олардың мекенжайы немесе тұратын жері туралы көрсетілмеген;

бірінші, апелляциялық сатылардағы істерді қарайтын соттар және олар қабылдаған шешімнің мазмұны туралы көрсетілмеген;

наразылық келтіруге ұсынылған сот актісі туралы көрсетілмеген;

материалдық не процестік құқықтар нормаларының елеулі бұзылуының мәні неде екені көрсетілмеген;

сот актілерін қайта қарау үшін ерекше негіздері неден тұратыны көрсетілмеген (АПК-нің 438-бабының 6-бөлігінде және ӘРПК-нің 169-бабының 6-бөлігінде көзделген негіздер бойынша өтінішхат берген жағдайда);

өтінішхат берген адамның қолы қойылмаған;

тапсырма бойынша өкіл сенімхатты немесе осы іс бойынша өкілдікті жүзеге асыру берілген тапсырманы куәландыратын басқа құжатты қоса тіркеусіз берген;

заң консультанттары палатасына мүшелігін растайтын құжатсыз;

құзыреттерін куәландыратын құжаттарсыз заңды өкіл берген;

адвокат өзінің куәлігінің және қорғау (өкілдік ету) туралы жазбаша хабарламаның көшірмелерін тіркеместен берген өтінішхат оны берген адамға қараусыз қайтарылуға жатады.

Бұдан басқа, АПК-нің 13, 15, 25-баптарындағы белгіленген тараптардың тең құқықтығы қағидасын және сот ведомстволығының басымдығын, АПК-нің 442-бабы 4-бөлігінің талаптарын негізге ала отырып, АПК-нің 112-бабында көрсетілген адамдар АПК-нің 441-бабының талаптарын сақтай отырып өтінішхат берген жағдайлардан басқа, егер арыз беруші осы құқықты іске асырмаса, прокурор кассациялық тәртіппен сот актісін қайта қарау туралы өтінішхатты тікелей кассациялық сатыдағы сотқа жүгіну үшін қайтаруға құқылы.

19. Бас прокуратура жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін және прокурорлардың кассациялық наразылық келтіру туралы өтініштерін қарауды қажет болған жағдайда істерді талап ете отырып жүзеге асырады. Бұл жағдайда азаматтық және әкімшілік іс жауапты орындаушыға өтінішхаттар келіп түскен сәттен бастап бес жұмыс күні ішінде сұратылады.

Ерекше жағдайларда Бас Прокурордың, Бас Прокурордың орынбасарының, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесі басшысының, оның орынбасарының тапсырмасы болған кезде іске сұрау салу Бас прокуратураға өтінішхат келіп түскен кезден бастап күнтізбелік он бес күн ішінде жіберіледі.

Қажет болған жағдайда, Бас әскери және көлік прокурорларынан, облыстардың прокурорларынан және оларға теңестірілген прокурорлардан және уәкілетті органдардан іс үшін маңызы бар мән-жайларды толық, жан-жақты және объективті анықтау үшін және кассациялық наразылықты келтіру туралы мәселені шешу үшін қосымша мәліметтер талап етіп алдырылады.

20. Бас әскери және көлік прокурорларының, облыс прокурорының және оған теңестірілген прокурордың кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхаты ол келіп түскен күннен бастап отыз жұмыс күні ішінде, ал істі талап еткен кезде – іс Бас прокуратураға келіп түскен күннен бастап отыз жұмыс күні ішінде қаралады.

Өтінішхатты қарау мерзімін Бас Прокурор не Бас Прокурордың орынбасары ұзартады.

Мерзімдер АПК-нің 122-бабының 2-бөлігінде, 123-бабында көзделген тәртіпте есептеледі.

21. Бас әскери және көлік прокурорларының, облыс прокурорының және оған теңестірілген прокурордың өтінішхаты қанағаттандырусыз қалдырылған жағдайда, арыз иесіне, бас әскери және көлік прокурорларына, облыс прокурорына және оған теңестірілген прокурорға берілген жауапқа Бас Прокурордың орынбасары қол қояды.

22. АПК-нің 435-бабының 2-бөлігіне, ӘРПК-нің 169-бабының 3-бөлігіне сәйкес заңды күшіне енген сот актілеріне наразылық білдіру құқығына Бас Прокурор ие болады.

Кассациялық наразылықтың дәлелдерін қолдауды Бас Прокурордың тапсырмасы бойынша бағынысты прокурорлар қамтамасыз етеді.

23. Прокурорлар прокурорлардың қатысуымен қаралған істер бойынша сот актілерінің және олар бойынша берілген қорытындылардың (бірінші, апелляциялық және кассациялық сатылар бойынша бөлек) есепке алынуын ұйымдастырады.

3-тарау. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша соттарда мемлекет мүдделерін білдіру

24. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша соттарда мемлекет мүддесін білдіре отырып, прокурор өз өкілеттігін Конституциялық заңға, Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне (бұдан әрі – ӘҚБтК) және өзге де заңнамалық актілерге сәйкес жүзеге асырады.

25. Прокурор:

1) кәмелетке толмағандарға қатысты;

2) ӘҚБтК-нің Ерекше бөлігіндегі баптың санкциясы әкімшілік қамаққа алу түріндегі жазаны баламасыз қолдануды көздейтін;

Егер процеске қатысушылардың бірі оның қатысу қажеттілігі туралы өтінішхат мәлімдесе, ӘҚБтК-нің Ерекше бөлігіндегі баптың санкциясы әкімшілік қамаққа алуды баламалы қолдануды көздейтін істер бойынша;

3) шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен шығаруға әкеп соғатын;

4) ол өзі қозғаған;

5) жазбаша нұсқау бойынша жоғары тұрған прокурор оның қатысуын қажет деп таныған;

6) монополияға қарсы органның және табиғи монополиялар салаларында жетекшілікті жүзеге асыратын уәкілетті органның лауазымды адамдары олар бойынша әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттамаларды қарау және толтыру құқығына ие кәсіпкерлік қызмет саласындағы;

7) қоршаған ортаны қорғау саласындағы;

8) салық салу саласындағы;

9) кеден ісі саласындағы;

10) осы Нұсқаулықтың 42-тармағының 6), 7), 8) және 9)-тармақшаларында көрсетілген істерді қарау ведомстволық бағыныстылығына жататын уәкілетті органдардың (лауазымды адамдардың) қаулыларына шағымдану туралы;

11) сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жөніндегі әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сотқа міндетті түрде қатысады.

Бұдан басқа, ӘҚБтК-нің 759-бабына сәйкес прокурорлар сотқа өзге де істер бойынша қатысады.

26. Аумақтық прокурорлар құзыреті шегінде өздерінің орналасқан жері бойынша осы соттар орналасқан жерде орналасқан әскери, көлік және мамандандырылған прокурорлардың жүргізуіне жатқызылған дауларды қоспағанда, бірінші және апелляциялық сатылардағы соттарда әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарау кезінде қатысуды қамтамасыз етеді.

Әскери прокурорлар өздерінің орналасқан жері бойынша әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі аудандық, қалалық, мамандандырылған ауданаралық соттар, облыстық және оларға теңестірілген соттар Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының уәкілетті лауазымды адамдары қозғаған әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді, оның ішінде аталған адамдарға немесе ұйымдарға қатысты әкімшілік құқық бұзушылық туралы қозғалған істерді қарау кезінде қатысуды және кейін қадағалауды қамтамасыз етеді.

Көлік прокурорлары өздерінің орналасқан жері бойынша көлік инфрақұрылымы субъектілеріне не теміржол, автомобиль (жолаушылардың, багаж бен жүктердің халықаралық автомобиль тасымалдары бөлігінде), теңіз, ішкі су, әуе көлігі ұйымдарына, қалалық рельстік және магистральдық құбыр көлігі, ғарыш жүйесіне қатысты өкілеттіктерді іске асыруға байланысты көлік прокурорлары немесе уәкілетті органдар (лауазымды адамдар) қозғаған әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істерді бірінші және апелляциялық сатылардағы соттар қараған кезде қатысуды және олардың сот актілерінің заңдылығын зерделеуді қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған табиғатты қорғау прокурорлары өздерінің орналасқан жері бойынша іс жүргізуі өз бастамаларымен қозғалған әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істерді соттар қараған кезде қатысуды және кейін олардың сот актілерінің заңдылығын тексеруді қамтамасыз етеді.

Осы Нұсқаулықта мамандандырылған прокурорлардың жүргізуіне жатқызылған істерді сот іс жүргізуге қабылдаған жағдайда, соттардың орналасқан жеріндегі аумақтық прокурорлар әскери, көлік және мамандандырылған прокурорларға уақтылы және тиісті түрде хабарлауды қамтамасыз етеді.

Сонымен бір мезгілде әскери, көлік және мамандандырылған прокурорлар жергілікті соттың ресми сайтын пайдалану арқылы барлық қарауға тағайындалған істердің мониторингісін жүзеге асырады.

Өзінің жүргізуіне жатқызылған істерді қарауға тағайындалған соттардың орналасқан жерінде әскери, көлік және мамандандырылған прокуратура болмаған немесе ол туралы әскери, көлік және мамандандырылған прокурорға хабарлама берілмеген жағдайда, соттарға қатысу және кейін сот актілерінің заңдылығын тексеру тиісті аумақтық прокурорға жүктеледі.

27. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істің материалдарымен процестің барлық сатыларында танысу нәтижелерін қатысушы прокурор жоғары тұрған прокурорға немесе жетекшілік ететін орынбасарға алдын ала баяндайды. Қарау нәтижесі жоғары тұрған прокурорға баяндалады. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс дереу қаралуы тиіс жағдайда, алдын ала баяндау талап етілмейді.

Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша қорытындылар прокурор келіскен апелляциялық сатыдағы соттың қаулылары бойынша жасалады. Басқа жағдайларда қорытынды жасалмайды.

Қорытындыда:

1) құқық бұзушының кінәсінің болуы немесе болмауы, оның әрекеттерінің дұрыс саралануы;

2) прокурор жоғарыда көрсетілген тұжырымдардың біріне келуіне негіз болған дәлелдемелер;

3) істің мән-жайларын және құқық бұзушының жеке басын ескере отырып, оған сол немесе өзге де жаза түрінің қолданылуы, не істі тоқтату қажеттілігі туралы;

4) қайта қарауға жататын сот актілерінің мазмұны, сот ұстанымдары;

5) қатысқан прокурорлар, олардың қорытындыларының қысқаша мазмұны;

6) шағымның (өтінішхаттың) дәлелдері;

7) шағымның (өтінішхаттың) негізділігі туралы тұжырымдар көрсетіледі.

Прокурорлар осы Нұсқаулықтың 25-тармағында аталған істер бойынша соттар жол берген материалдық және процестік құқық нормаларын бұзушылықтарға, сондай-ақ сот қарауына прокурордың қатысу-қатыспауына қарамастан, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуді тоқтатқан кезде (оның ішінде Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің және Жоғарғы Соттың ақпараттық ресурстары мен жүйелерін пайдалану арқылы) уақтылы ден қоюлары қажет.

Прокурор сот қарауына қатысу-қатыспауына қарамастан, әкімшілік қамаққа алу туралы қаулының заңдылығын ол келіп түскен кезден бастап бір тәулік ішінде тексереді және негізсіз сот актісін анықтаған кезде, оған наразылық келтіру шараларын қабылдайды.

Прокурорлар жартыжылдықтар бойынша осы Нұсқаулықтың 25-тармағының 6), 7), 8) және 9)-тармақшаларында көрсетілген әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді тоқтату туралы уәкілетті органдардың құқық қолдану практикасын тексереді не талдау жасайды. Атқарылған жұмыс туралы ақпарат Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасына есепті кезең аяқталғаннан кейінгі 15-күніне қарай жіберіледі.

28. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуді тексеру, қаулының және өзге де актілердің заңдылығын бағалау нәтижелері бойынша прокурор уәкілетті лауазымды адамдар мен органдарға (соттан басқа) қосымша тексеру жүргізу туралы жазбаша нұсқау беруге құқылы.

Прокурордың өз құзыреті шегінде берген нұсқауларын орындау міндетті.

29. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің материалдары бойынша мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары, жеке және заңды тұлғалар тарапынан заңдылықты бұзу анықталған кезде, прокурор сот алдында жеке қаулы шығару туралы өтініш жасайды және/немесе ол туралы жоғары тұрған прокурордың назарына жазбаша түрде баянатпен немесе электронды құжат нысанында дереу жеткізеді, ол мынадай:

1) баянатты СДТБТ-ға тіркеу туралы;

2) материалдарды АЕК-ге тіркеу туралы;

3) әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғау туралы;

4) тәртіптік іс жүргізуді қозғау туралы;

5) сотқа талап қоюды ұсыну туралы;

6) кінәлі адамдарды заңда белгіленген жауаптылыққа тарту және бұзушылықтарды жою мақсатында Конститутциялық заңның 5-тарауында көзделген прокурорлық қадағалау және ден қоюдың өзге де актілерін енгізу туралы;

7) Бас прокурордың алдында Қазақстан Республикасының Конституциялық және (немесе) Жоғарғы сотына жүгіну туралы мәселеге бастамашылық жасау туралы шешімдердің бірін қабылдайды.

Қажет болған жағдайда, прокурорлар шешім қабылдау үшін қосымша мәліметтер мен материалдарды талап етеді.

30. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілеріне апелляциялық өтінішхаттарды Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар, өңірлер мен гарнизондардың әскери прокурорлары, аудандық көлік прокурорлары, аудан прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар, олардың орынбасарлары, сондай-ақ бірінші сатыдағы сотта істі қарауға қатысқан прокурор келтіреді.

Апелляциялық өтінішхат ӘҚБтК-нің 840-бабында көзделген сот қаулысының күшін жоюға немесе өзгертуге негіз бар болған жағдайда ғана келтіріледі.

31. Осы Нұсқаулықтың 24-тармағында көрсетілген әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілеріне берілген процеске қатысушылардың шағымдарын сот отырысына қызметкері қатысқан прокуратура қарайды.

Осы Нұсқаулықтың 25-тармағында көрсетілмеген істер бойынша сот актілеріне берілген шағымды прокурор арыз берушіге апелляциялық шағымды өз бетінше беруге құқығының бар екенін түсіндіре отырып қайтарады.

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша сот қаулысына апелляциялық өтінішхатты келтіру туралы мемлекеттік органның (лауазымды адамдардың) жолданымдары істің мәні бойынша іс материалдарын зерделей отырып қаралады.

Шағым қанағаттандырусыз қалдырылған жағдайда, арыз берушілердің жауаптарына прокуратураның басшысы не оны алмастыратын адам қол қояды.

32. Істерді апелляциялық тәртіппен қарау кезінде Бас әскери және көлік прокурорлары, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурор осы Нұсқаулықтың 25-тармағында көрсетілген әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша тиісті прокурорлардың қатысуын қамтамасыз етеді.

33. Апелляциялық сатыдағы сотта қорытынды берген кезде прокурор істің мән-жайын, сондай-ақ сотта тыңдалған түсініктемелерді, ӘҚБтК-нің 838-бабының 2-бөлігінің тәртібімен сот қабылдаған қосымша дәлелдемелерді ескереді. Бұл ретте, прокурор өтінішхаттың дәлелдеріне тәуелді болмайды және заң талаптары мен қолда бар нақты деректерді негізге ала отырып әрекет етеді.

34. Сот апелляциялық өтінішхатты негізсіз қанағаттандырусыз қалдырған кезде, сондай-ақ материалдық және процестік құқық нормаларының елеулі бұзылуына жол берілгені анықталған кезде, Бас әскери және көлік прокурорлары, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурор Бас прокуратураға ӘҚБтК-нің 851-бабының 5-бөлігінің талаптарына жауап беретін кассациялық наразылық келтіру туралы ұсыну енгізеді.

Көрсетілген талаптарға сәйкес келмейтін ұсыну қараусыз қайтарылады.

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актісіне кассациялық наразылық келтіру туралы ұсыну қаулы шығарылған күннен бастап үш айдан кешіктірілмей енгізіледі. Бас прокуратураға ұсынуларды анағұрлым кешіктіріп енгізгенде, растайтын құжаттарды қоса бере отырып, себептері түсіндіріледі.

Бас әскери және көлік прокурорларының, облыс прокурорының және оған теңестірілген прокурордың кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхаты және ұсынуы ол келіп түскен күннен бастап отыз жұмыс күні ішінде, ал іс талап етіп алдырылған жағдайда, іс Бас прокуратураға келіп түскен күннен бастап отыз жұмыс күні ішінде қаралады.

35. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілеріне кассациялық наразылықты Бас Прокурор не оның орынбасары, оның ішінде жеке және заңды тұлғалардың өтінішхаттары бойынша немесе өз бастамасы бойынша енгізеді.

36. Жеке және заңды тұлғалардың кассациялық наразылықты білдіру туралы өтінішхаттары мынадай жағдайларда, егер:

арыз беруші дәлелді себептерсіз соттың кассациялық сатысына осы акт бойынша өздігінен шағым жасау құқығын іске асырмаса;

ӘҚБтК-нің 851-бабының 5-бөлігінде көзделген әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істердің қаулыларын кассациялық тәртіпте қайта қарауға негіздер болмаса;

өтінішхат ӘҚБтК-нің 848-бабының 8 және 9-бөліктерінде көзделген талаптарға сәйкес келмесе;

өтінішхатты уәкілетті адам бермесе, онда қайтарылады.

37. Прокурорлар прокурорлардың қатысуымен қаралған істер бойынша сот актілерін және олар бойынша берілген қорытындыларды (бірінші, апелляциялық және кассациялық сатылар бойынша бөлек) есепке алуды ұйымдастырады.

38. Кассациялық тәртіпте қаралатын әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша Жоғарғы Соттың сот алқасының отырысына қатысуды, сондай-ақ кассациялық наразылықтың дәлелдерін қолдауды Бас прокуратураның қызметкерлері қамтамасыз етеді.

4-тарау. Атқарушылық іс жүргізудің заңдылығын қадағалау

39. Прокурорлар мүліктік өндіріп алу және мүлікті мемлекет меншігіне айналдыру бөлігіндегі (қылмыстық айыппұлдар мен тәркілеуді қоспағанда) қылмыстық істер, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша, басқа да атқарушылық құжаттар бойынша атқарушылық іс жүргізу заңдылығын қадағалауды жүзеге асырады.

Қадағалау мемлекет мүдделерін қозғайтын, еңбекақыны өндіріп алу, алименттерді және прокурорлардың талап қоюлары бойынша өндіріп алу туралы, сондай-ақ мемлекеттік сот орындаушылары мен әділет органдарының атқарушылық іс жүргізу шеңберінде жеке кәсіпкерлік субъектілерінің қызметіне араласу фактілері бойынша талдау және тексеру арқылы қамтамасыз етіледі.

Осы тарауда көзделген жағдайларды ескере отырып, құзыреті мен ерекшелігіне сәйкес қадағалауды әскери, көлік және аумақтық прокурорлар мынадай тәртіппен қамтамасыз етеді:

аумақтық прокурорлар әскери және көлік прокурорларының құзыретіне жатқызылған атқарушылық құжаттардан басқа атқарушылық құжаттарды тиісті облыстың, астананың, республикалық және облыстық маңызы бар қалалардың, ауданның аумағында орналасқан және (немесе) құжаттың орындалуын қамтамасыз ететін сот орындаушыларының орындауы кезінде қадағалауды жүзеге асырады;

әскери прокурорлар объектілерге, тұлғаларға қатысты, оның ішінде лауазымды адамдарға, қорғаныс, әскери қауіпсіздік, әскери мүлік, қару-жарақ пен оқ-дәрілер саласындағы органдар мен ұйымдарға, жауынгерлік әзірлікке, диверсияға қарсы және терроризмге қарсы қорғалуға, мемлекеттік шекараны күзетуге, әскери объектілерді, қорғаныс өнеркәсібі объектілерін (субъектілерін) салумен байланысты әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерін әлеуметтік қорғауды қамтамасыз етуге қатысты атқарушылық құжаттардың орындалуын қадағалауды жүзеге асырады.

көлік прокурорлары теміржол, автомобиль, теңіз, ішкі су, әуе, қалалық рельсті, магистральдық құбыр көлігі және ғарыш жүйесі саласындағы объектілерге, адамдарға, оның ішінде лауазымды адамдарға, органдар мен ұйымдарға қатысты атқарушылық құжаттардың орындалуын қадағалауды жүзеге асырады.

40. Прокурорлар сот орындаушыларының, әділет органдарының, жеке сот орындаушыларының республикалық және өңірлік палаталарының, сондай-ақ Бірыңғай электрондық сауда алаңы операторының қызметіндегі атқарушылық іс жүргізу заңдылығын қадағалауды жүзеге асырады.

Қадағалауды жүзеге асыру шеңберінде прокурорлар соттардың, нотариустардың және уәкілетті мемлекеттік органдардың жазып беру (оның ішінде атқарушылық жазбалар жасау және актілер шығару) және атқарушылық құжаттарды орындау кезінде заңдылықты сақтауын тексеруге құқылы.

Қадағалауды жүзеге асыру кезінде прокурор атқарушылық іс жүргізу органдарынан (оның ішінде жеке сот орындаушыларынан және олардың республикалық және өңірлік палаталарынан), уәкілетті мемлекеттік органдардан, сондай-ақ өзге де органдар мен ұйымдардан атқарушылық іс жүргізу мәліметтерін, материалдарын талап етеді, түсіндірмелерін іріктейді, атқарушылық іс жүргізу органдарының және өзге де органдардың ақпараттық жүйелері мен ресурстарына кіруге қол жеткізеді.

Тексеру, заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізу, сот орындаушыларының әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымдарды және Атқарушылық іс жүргізу мәселелері бойынша өзге де жолданымдарды қарау кезінде прокурорлар Конституциялық заңның 18, 19, 20 және 24-баптарын басшылыққа алуға тиіс.

41. Өзіне жүктелген міндеттерді орындау мақсатында прокурор қадағалауды жүзеге асыру шеңберінде өз қаулысымен заңнамаға сәйкес келмейтін сот орындаушылары актілерінің күшін жоюға құқылы.

Осы Нұсқаулықтың 39-тармағының екінші абзацында көрсетілген атқарушылық іс жүргізу бойынша прокурор сот орындаушыларына атқарушылық іс-әрекеттер жасау, белгілі бір іс-әрекеттер жасауға тыйым салу туралы нұсқаулар беруге құқылы. Прокурордың өзінің құзыреті шегінде берілген нұсқауларын сот орындаушылары орындауға міндетті.

42. Егер сот орындаушысының атқарушылық іс жүргізу жөніндегі әрекеттері (әрекетсіздігі):

1) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарына, заңды тұлғалардың, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне зиян келтіруі мүмкін болса;

2) халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ететін мемлекеттік органдардың, мекемелер мен кәсіпорындардың жұмыс істеуіне кедергі келтірсе, "Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес прокурор атқарушылық құжатты сот орындаушысының іс жүргізуінен алып қоюға және оны басқа сот орындаушысына тапсыру үшін, тиісті әділет органына не аумақ бойынша жеке сот орындаушыларының өңірлік палатасына беруге құқылы.

43. Заңда белгіленген жағдайларда прокурор сот орындаушысының қаулысына санкция береді. Қаулыны санкциялау үшін сот орындаушысы атқарушылық әрекеттер жасалған жердегі прокурорға жібереді. Атқарушылық әрекеттерді жасауға санкция беру және беруден бас тарту тәртібі АПК-де реттеледі.

Әскери және көлік прокурорлары немесе олардың орынбасарлары, сондай-ақ оларды алмастыратын адамдар өздері қадағалайтын атқарушылық іс жүргізу бойынша атқарушылық құжаттарды ұсынған жері бойынша санкция береді. Атқарушылық құжаттар ұсынылған жерде мамандандырылған прокуратуралар болмаған жағдайда, санкцияны тиісті аумақтық прокурор не оның орынбасары береді.

Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың және оларға теңестірілген прокурорлар ай сайын төмен тұрған прокурорлардың санкциялар беруі мен беруден бас тартуының уақтылығы мен негізділігін тексереді.

Жоғары тұрған прокурор төмен тұрған прокурордың санкция беруден бас тарту, атқарушылық құжатты алып қою және беру туралы, сот орындаушыларының актілерінің күшін жою туралы қаулыларының және прокурорлық қадағалау мен ден қою актілерінің күшін жоюға, кері қайтарып алуға, тоқтата тұруға немесе өзгертуге құқылы.

44. Төмен тұрған прокурордың актілерін жою, кері қайтарып алу, тоқтата тұру немесе өзгерту туралы шешімді Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы және оның орынбасарлары, Бас әскери және көлік прокурорлары, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурор, олардың орынбасарлары не олардың міндеттерін атқаратын адамдар қабылдайды.

Прокурордың атқарушылық құжатты алып қою және беру туралы, сот орындаушысының қаулысына санкция беруден бас тарту туралы, сот орындаушысының актілерінің күшін жою туралы қаулыларына және атқарушылық әрекеттер жасау туралы, белгілі бір әрекеттерді жасауға тыйым салу туралы нұсқауларына ӘРПК-де көздеген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

Әкімшілік істі қарауға қатысуды, процестегі жарыпалылықты қамтамасыз ету және сот актілеріне шағымдану осы Нұсқаулықтың 10-тармағында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

45. Осы Нұсқаулықтың 39-тармағының екінші абзацында көрсетілген атқарушылық құжаттар бойынша қадағалауды жүзеге асыру кезінде прокурорлар міндетті түрде:

1) атқарушылық құжаттарды жазып беру және орындауға келтіру (оның ішінде жалғандық белгілерінің болуына) кезінде;

2) орындауды қамтамасыз ету шараларын қабылдау, тоқтата тұру және күшін жою;

3) мүлікке және кірістерге өндіріп алу қолданылған;

4) мүлікті бағалау;

5) мүлікті өткізу бойынша сауда-саттықты ұйымдастыру және өткізу;

6) өндіріп алынған сомаларды бөлу және аудару;

7) атқарушылық санкцияны өндіріп алу, қызметке ақы төлеуді және орындау жөніндегі шығыстарды ұстап қалу;

8) сот орындаушыларының атқарушылық құжаттар бойынша шешімдер қабылдауы (қозғаудан бас тарту, қайтару, тоқтата тұру және тоқтату);

9) сот орындаушыларының өзге де атқарушылық әрекеттер жасауы кезінде заңдылықтың сақталуын тексереді және талдайды.

46. Қадағалауды жүзеге асыру кезінде прокурорлар тұрақты негізде мыналарды:

1) қылмыстық немесе әкімшілік құқық бұзушылық белгілерінің болуын, кінәлі адамдарды жауапқа тарту жөнінде шаралар қабылдануын;

2) борышкерлерді қылмыстық және әкімшілік жауаптылыққа тарту бойынша сот орындаушылары мен қылмыстық қудалау органдары жұмысының заңдылығын, тиімділігін сақтауды;

3) атқарушылық іс жүргізу органдарының уәкілетті мемлекеттік органдармен және өзге де ұйымдармен өзара іс-қимыл жасаудың жай-күйін;

4) атқарушылық құжаттарды орындау саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган, жеке сот орындаушыларының республикалық және өңірлік палаталары қабылдайтын бақылау-үйлестіру, ұйымдастыру, тәртіптік және өзге де шаралардың толықтығын, уақтылығын және тиімділігін;

5) уәкілетті мемлекеттік органдардың сот орындаушыларының өз құзыреті шегінде шығарылған актілерін уақтылы және толық қарауы мен орындауын;

6) атқарушылық іс жүргізу органдарының, уәкілетті мемлекеттік органдар мен өзге де ұйымдардың жұмысын ұйымдастырудағы жүйелік кемшіліктер мен проблемалық мәселелерді, заңнаманың жетілдірілмеуін;

7) цифрландырудың жай-күйін, атқарушылық құжаттарды орындау процесінде проблемалар туғызатын ақпараттық жүйелер кемшіліктерін тексереді, талдайды және баға береді.

47. Атқарушылық құжаттардың санаттарына қарамастан, прокурорлар жанжалды жағдайлардың, әлеуметтік шиеленістің, қоғамдық резонанстың және атқарушылық әрекеттер жасау кезінде жаппай наразылықтың туындау алғышарттары мен тәуекелдері бар атқарушылық іс жүргізулерге мониторингті тұрақты негізде жүзеге асырады. Осындай атқарушылық іс жүргізулерді есепке алу мен бақылауды жүргізеді және олар бойынша ерте алдын алу шараларын қабылдау, заңдылықтың мүлтіксіз сақталуын қамтамасыз ету және жоғары тұрған прокуратураны ақпараттандыру қажет.

48. Атқарушылық іс жүргізу органдарының, уәкілетті мемлекеттік органдардың және өзге де ұйымдардың жұмысында анықталған заңдылықты бұзушылықтар мен жүйелік кемшіліктер бойынша прокурор оларды жоюға және одан әрі жол бермеуге бағытталған прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін енгізеді.

Прокурорлық қадағалау және ден қою актілерінде заңнама нормаларына міндетті түрде сілтеме жасай отырып, бұзушылықтардың құқықтық мәні баяндалады, заң мен нормативтік құқықтық актілерді бұзудың теріс салдары, оған ықпал еткен себептер мен жағдайлар көрсетіледі, оларды жою, адамдардың, қоғам мен мемлекеттің бұзылған құқықтары мен заңды мүдделерін қалпына келтіру, келтірілген залалды өтеу және кінәлі адамдардың жауаптылығы туралы мәселе қойылады.

49. Ерікті түрде дербес орындау келешегі бар немесе прокурордың араласуынсыз орындалған (оның ішінде ішінара) атқарушылық іс жүргізу бойынша заңдылықты елеусіз бұзушылықтар бойынша қадағалау мен ден қоюдың формалды актілерін енгізуге жол берілмейді.

Қадағалау және ден қою актілеріне қол қойған прокурор олардың тиісінше қаралуын, орындалуын, заңдылықты бұзушылықтардың іс жүзінде жойылуын бақылауды қамтамасыз етеді.

50. Орталық мемлекеттік органдар мен олардың ведомстволарының, жеке сот орындаушыларының республикалық палатасының атына прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін бас әскери және көлік прокурорлары, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурор Бас прокуратура арқылы енгізеді.

51. Қадағалау және ден қою актісін енгізген прокурор ведомстволық статистикалық есептерде оларды қарау нәтижелері туралы мәліметтердің дұрыстығын және толық көрсетілуін қамтамасыз етеді.

Прокурор атқарушылық құжаттарды/сомаларды статистикалық есепке прокурорлық қадағалау және ден қою актісі анықталған заңдылықты бұзушылықтарды жоюға және соның салдарынан атқарушылық құжатты орындауға нақты ықпал еткен жағдайларда ғана орындалған/өндіріп алынған ретінде енгізе алады.

52. Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың және оларға теңестірілген прокурорлар осы Нұсқаулықтың 48, 49 және 51-тармақтарының талаптарын сақтау тұрғысынан төмен тұрған прокурорлардың қадағалау және ден қою актілерін ай сайын зерделейді.

53. Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар қадағалаудағы өңірдегі заңдылықтың жай-күйі туралы ақпаратты Бас прокуратураға жарты жылдан кейінгі келесі айдың 10-күніне дейін ұсынады.

5-тарау. Қадағалау қызметін ұйымдастыру туралы ережелер

45. Апелляциялық сатының осы Нұсқаулықтың 6 және 25-тармақтарында көзделген істер бойынша прокурордың өтінішхаттарын қабылдамау, қайтару туралы тараптардың шағымы бойынша сот шешімінің (қаулысының) күшін жою туралы қаулылары сот актілері мен апелляциялық өтінішхаттарды қоса бере отырып, түпкілікті нысанда шығарылған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде Бас прокуратураға жіберіледі.

Осы Нұсқаулықтың 7-тармағында көзделген істер бойынша прокурордың өтінішхаттарын қабылдамау, қайтару туралы тараптардың шағымы бойынша сот шешімінің күшін жою туралы апелляциялық сатының қаулысы сот актілері мен өтінішхаттарды қоса бере отырып, заңды күшіне енген күннен бастап бес жұмыс күні ішінде Бас прокуратураға жіберіледі.

Жоғары тұрған прокурор сот актісі келіп түскен сәттен бастап он жұмыс күні ішінде оны тексереді және АПК-нің 427-бабында және ӘҚБтК-нің 840-бабында көзделген негіздер болған кезде бұзушылықтар тізіліміне енгізу туралы шешім қабылдайды.

Қажет болған жағдайда бұзушылықтар тізіліміне енгізу туралы шешім азаматтық және әкімшілік істердің, әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істердің материалдарын зерделеу не кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхатты қарау нәтижелері бойынша қабылданады.

46. Прокурорлық қадағалау тиімділігін арттыру мақсатында Бас прокуратурада, әскери және көлік прокуратураларында, облыстардың прокуратураларында және оларға теңестірілген прокуратураларда заңдылықтың жай-күйін болжау, төмен тұрған прокуратуралардың қызметін және прокурорлық практикасын талдау үшін жұмыс аймақтық-тақырыптық қағидат бойынша ұйымдастырылады.

Тақырыптық қағидат бойынша жұмыс прокурорға жекелеген құқықтық қатынастардың (тақырып бағыттары) саласын бекіту арқылы жүзеге асырылады. Бекітілген құқықтық қатынастар салалары бойынша прокурор заңдылықтың жай-күйіне, прокурорлық қадағалауға жүйелі түрде талдау жүргізеді, осы саладағы қолданыстағы Қазақстан Республикасының заңнамасын, қадағалау қызметінің нысандарын, әдістерін жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізеді.

Тақырыптық бағыттар қадағалауға алынған өңірдегі заңдылықтың жай-күйінен және ерекшеліктері, қандай да бір азаматтық-құқықтық даулардың таралуы негізінде айқындалады.

Аймақтық қағидат прокурорға нақты өңірді (облысты, қаланы, ауданды) бекіту арқылы заңдылықтың жай-күйін тұрақты талдау және осы өңірдегі прокуратура органдарының қызметіне мониторинг жүргізу, олардың қадағалау және ден қою актілерін тексеру мақсатында жүзеге асырылады.

Бас әскери және көлік прокурорлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар тексерістер жүргізу, заңдылықтың жай-күйін талдау, өтініштерді ақпарат алмасу арқылы қарау, жекелеген тапсырмаларды орындау, прокуратуралардың қызметкерлері мен мамандарын бөлу кезінде республика өңірлерінің прокурорларымен тікелей және жедел өзара іс-қимылды қамтамасыз етеді

Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры 2023 жылғы 17 қаңтардағы № 32 бұйрыққа 4-қосымша

Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының кейбір күші жойылған бұйрықтарының тізбесі

1. "Прокурорлық қадағалауды ұйымдастырудың кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2018 жылғы 2 мамырдағы № 60 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тізілімінде № 16894 болып тіркелген);

2. "Прокурорлық қадағалауды ұйымдастырудың кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2018 жылғы 2 мамырдағы № 60 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2020 жылғы 12 мамырдағы № 62 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тізілімінде № 20655 болып тіркелген);

3. "Прокурорлық қадағалауды ұйымдастырудың кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2018 жылғы 2 мамырдағы № 60 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2021 жылғы 12 шілдедегі № 102 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тізілімінде № 23523 болып тіркелген);

4. "Прокурорлық қадағалауды ұйымдастырудың кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2018 жылғы 2 мамырдағы № 60 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2021 жылғы 26 қазандағы № 139 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тізілімінде № 24944 болып тіркелген)

О некоторых вопросах организации прокурорского надзора

Приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 17 января 2023 года № 32. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 18 января 2023 года № 31753

В соответствии с подпунктами 15), 22) и 23) статьи 9, пунктом 2 статьи 17 Конституционного закона Республики Казахстан "О прокуратуре" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые:

1) Правила назначения и проведения органами прокуратуры проверок соблюдения законности, анализа состояния законности, а также осуществления оценки актов, вступивших в силу, согласно приложению 1 к настоящему приказу;

2) Инструкцию по организации надзора за законностью деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления, учреждений, их должностных лиц, иных организаций, независимо от формы собственности, а также принимаемых ими актов и решений, согласно приложению 2 к настоящему приказу;

3) Инструкцию по организации надзора за законностью судебных актов, вступивших в законную силу, представительства интересов государства в суде по гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях, исполнительного производства, согласно приложению 3 к настоящему приказу.

2. Признать утратившими силу некоторые приказы Генерального Прокурора Республики Казахстан, согласно приложению 4 к настоящему приказу.

3. Службе по защите общественных интересов Генеральной прокуратуры Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Генеральной прокуратуры Республики Казахстан.

4. Приказ направить руководителям структурных подразделений Генеральной прокуратуры, ведомств, учреждений и организации образования прокуратуры, Главным военному и транспортному прокурорам, прокурорам областей и приравненным к ним прокурорам, военным прокурорам регионов и гарнизонов, районным транспортным прокурорам, районным и приравненным к ним прокурорам.

5. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Генерального Прокурора Республики Казахстан.

6. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Генеральный Прокурор Республики Казахстан

Б. Асылов

Приложение 1 к приказу Генеральный Прокурор Республики Казахстан от 17 января 2023 года № 32

Правила назначения и проведения органами прокуратуры проверок соблюдения законности, анализа состояния законности, а также осуществления оценки актов, вступивших в силу

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила назначения и проведения органами прокуратуры проверок соблюдения законности, анализа состояния законности, а также осуществления оценки актов, вступивших в силу (далее – Правила), разработаны в соответствии со статьями 17, 18, 19, 20, 21 Конституционного закона Республики Казахстан "О прокуратуре" (далее – Конституционный закон) и определяют порядок их проведения.

2. Проверка соблюдения законности (далее - проверка), анализ состояния законности (далее – анализ) и оценка актов, вступивших в силу (далее – оценка актов) являются формами высшего надзора органов прокуратуры и осуществляются в целях реализации задач, предусмотренных в статье 4 Конституционного закона.

Глава 2. Назначение и проведение проверок

3. Проверка соблюдения законности в деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления, учреждений, Вооруженных Сил Республики Казахстан, других войск и воинских формирований, организаций в сфере обороны и военной безопасности государства, в сфере транспорта и транспортной инфраструктуры, их должностных лиц, иных организаций независимо от формы собственности назначается и проводится прокурором в порядке, определяемом Конституционным законом, законами Республики Казахстан и настоящими Правилами.

4. Основаниями для назначения проверки являются:

1) поручения Президента Республики Казахстан;

2) поручения Генерального Прокурора Республики Казахстан (далее – Генеральный Прокурор);

3) решения заместителей Генерального Прокурора, Главных военного и транспортного прокуроров, прокуроров областей и городов республиканского значения и столицы (далее – прокуроры областей и приравненные к ним прокуроры), районных, городских, межрайонных, специализированных прокуроров (далее – районные и приравненные к ним прокуроры), а также военных прокуроров регионов и гарнизонов, региональных транспортных прокуроров, предусмотренные пунктом 7 Правил;

4) решения Председателя Комитета по правовой статистике и специальным учетам Генеральной прокуратуры (далее – Комитет), начальников территориальных органов Комитета.

5. Под руководителями органов военной и транспортной прокуратуры, ведомства органов прокуратуры и его территориальных органов в настоящей Правилах понимаются соответственно:

1) Главный военный прокурор, заместители Главного военного прокурора, военные прокуроры регионов и гарнизонов либо лица, исполняющие их обязанности;

2) Главный транспортный прокурор, заместители Главного транспортного прокурора, региональные транспортные прокуроры либо лица, исполняющие их обязанности;

3) Председатель Комитета, заместители Председателя Комитета, начальники территориальных органов Комитета либо лица, исполняющие их обязанности.

6. Проверки по поручениям Президента Республики Казахстан и Генерального Прокурора назначаются и проводятся прокурором в любых организациях независимо от формы собственности.

7. Проверки по решениям заместителей Генерального Прокурора, Главных военного и транспортного прокуроров, прокуроров областей и приравненных к ним прокуроров, военных прокуроров регионов и гарнизонов, региональных транспортных прокуроров, районных и приравненных к ним прокуроров проводятся для защиты прав, свобод и законных интересов:

1) лиц, которые в силу физиологических особенностей, психических отклонений и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять их защиту;

2) несовершеннолетних лиц;

3) неограниченного круга лиц;

4) лиц, общества и государства, если это необходимо для предотвращения необратимых последствий для жизни, здоровья людей либо безопасности Республики Казахстан;

5) субъектов частного предпринимательства по фактам вмешательства в их деятельность со стороны государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления, их должностных лиц.

К лицам, которые в силу физиологических особенностей, психических отклонений и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять защиту прав, свобод и законных интересов, относятся:

лица, с ограниченными возможностями, обусловленными отклонением от нормального функционирования организма;

лица, находящиеся в трудной жизненной ситуации, а также находящиеся в специальных организациях, учреждениях, в том числе с особым режимом содержания, в специальных центрах адаптации, реабилитации, обучения и социальной реабилитации;

лица, с психическими, поведенческими расстройствами (заболеваниями), к которым отнесена группа заболеваний согласно международной классификации болезней, характеризующихся нарушением психической деятельности;

лица, признанные вступившим в законную силу решением суда недееспособными или ограниченно дееспособными;

иные лица, не способные самостоятельно осуществлять защиту своих прав, свобод и законных интересов.

Под несовершеннолетними лицами понимаются лица, не достигшие восемнадцатилетнего возраста (совершеннолетия), в том числе дети-сироты, дети, оставшиеся без попечения родителей, дети с ограниченными возможностями, дети, находящиеся в трудной жизненной ситуации, а также дети, находящиеся в специальных организациях образования, организациях образования с особым режимом содержания, центрах адаптации несовершеннолетних, учебно-воспитательных учреждениях с обеспечением особых условий воспитания, обучения и социальной реабилитации.

Под неограниченным кругом лиц понимается индивидуально неопределенный круг лиц или множественность участников правоотношений, при которой невозможно либо затруднительно заранее определить их количественный состав.

Под необратимыми последствиями для жизни, здоровья людей либо безопасности Республики Казахстан понимаются принятие правового акта либо совершение действия (бездействие), если они причинили либо могут причинить вред здоровью, жизни человека и гражданина, повлекли или могут повлечь угрозу национальной безопасности (общественной, военной, политической, экономической, информационной, экологической).

8. Ведомство органов прокуратуры и его территориальные органы проводят проверки в пределах его компетенции, установленной Конституционным законом, Законом Республики Казахстан "О государственной правовой статистике и специальных учетах" (далее – Закон "О государственной правовой статистике") и другими законодательными актами.

9. Проверки в деятельности субъектов частного предпринимательства назначаются только при наличии поручений Президента Республики Казахстан, Генерального Прокурора либо по согласованию с ними.

Для проведения проверки в деятельности субъекта частного предпринимательства по согласованию с Генеральным Прокурором Главные военный и транспортный прокуроры, прокуроры областей и приравненные к ним прокуроры либо лица, исполняющие их обязанности, направляют в адрес Генеральной прокуратуры соответствующее ходатайство (служебную записку).

Ходатайство (служебная записка) о согласовании проверки субъекта частного предпринимательства подписывается:

заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры;

Главным военным и транспортным прокурорами, прокурорами областей и приравненными к ним прокурорами либо лицами, исполняющими их обязанности.

Основаниями для направления ходатайства (служебной записки) о согласовании проверки субъекта частного предпринимательства являются:

защита прав и законных интересов лиц, общества и государства, если это необходимо для предотвращения необратимых последствий либо угрозы для жизни, здоровья людей, окружающей среды либо безопасности Республики Казахстан;

факты нарушения прав и законных интересов неограниченного круга лиц, несовершеннолетних лиц, а также лиц, которые в силу физиологических особенностей, психических отклонений и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять их защиту;

необходимость проведения встречной проверки в рамках основной проверки органа прокуратуры либо исполнения поручения (задания) Генеральной прокуратуры.

Ходатайство рассматривается в течение семи рабочих дней со дня его поступления, а при истребовании дополнительной информации – в течение пятнадцати рабочих дней.

10. Постановление о проведении проверки выносится Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем структурного подразделения Генеральной прокуратуры, ведомства органов прокуратуры и его территориальных органов, органов военной и транспортной прокуратуры, прокурором области и приравненным к нему прокурором, заместителем прокурора области и приравненного к нему прокурора, прокурором района и приравненным к нему прокурором либо лицами, исполняющими их обязанности.

В постановлении о проведении проверки указывается:

1) номер, дата, наименование органа прокуратуры, фамилия, имя, отчество (при его наличии) и должность прокурора, основания проверки;

2) наименование проверяемого субъекта (объекта) или фамилия, имя, отчество (при его наличии) физического лица, в отношении которого назначена проверка, его местонахождение, бизнес-идентификационный номер (индивидуальный идентификационный номер);

3) предмет (тематика) проверки с указанием проверяемого периода;

4) кому поручена проверка и сведения о специалистах, привлекаемых к ней;

5) срок проведения (количество дней, предусмотренных законом) проверки;

6) проверяемый период;

7) права и обязанности проверяемого субъекта;

8) подпись лица, уполномоченного подписывать постановление.

11. Постановление о проведении проверки, за исключением проводимых в рамках уголовно-процессуального и уголовно-исполнительного законодательства, законодательства об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей, законодательства об административных правонарушениях, в сфере оперативно-розыскной и контрразведывательной деятельности, до начала проверки регистрируется в государственном органе по правовой статистике и специальным учетам.

В случае, когда необходимость проверки вызвана поручениями Президента Республики Казахстан, Генерального Прокурора, а также в целях предотвращения необратимых последствий для жизни, здоровья человека, законных интересов субъектов частного предпринимательства, интересов общества и государства, массового нарушения законности и правопорядка, угрозы социально-экономической стабильности региона либо безопасности Республики Казахстан регистрация постановления о проведении проверки производится в государственном органе по правовой статистике и специальным учетам в течение следующего рабочего дня после начала проверки.

Постановление о проведении проверки вручается проверяемому субъекту для ознакомления в момент прибытия на объект проверки либо направляется посредством информационной системы Генеральной прокуратуры по делопроизводству.

Сведения о регистрации постановления о проведении проверки в государственном органе по правовой статистике и специальным учетам предоставляются в момент прибытия на объект либо в течение следующего рабочего дня после его регистрации.

12. Проверка проводится только теми лицами, которые указаны в постановлении о проведении проверки.

Состав лиц, проводящих проверку, предмет и период проверки изменяется (дополняется) по решению прокурора, назначившего проверку, либо лица исполняющего его обязанности.

Решение об изменении (дополнении) предмета либо периода проверки выносится:

в случае невозможности оценки состояния законности в деятельности проверяемого субъекта без изменения (дополнения) перечня проверяемых вопросов, сфер законодательства либо проверяемого периода;

по поручению вышестоящей прокуратуры;

в случае выявления явных фактов нарушений законности, не отнесенных к предмету либо периоду проверки;

в связи с ошибками при формировании либо регистрации постановления о проведении проверки, с постановкой вопроса об ответственности виновных должностных лиц.

Решение об изменении (дополнении) предмета либо периода проверки в отношении субъекта частного предпринимательства согласовывается с Генеральным Прокурором в порядке, определенном пунктом 9 настоящих Правил.

13. Срок проведения проверки составляет не более тридцати рабочих дней с даты вручения постановления о ее проведении.

При необходимости истребования дополнительных материалов, а также в связи со значительным объемом проверки срок ее проведения может быть продлен не более чем на тридцать рабочих дней.

Срок проведения проверки продлевается лицом, вынесшим постановление о назначении проверки, либо лицом его заменяющим.

14. Проверка может быть приостановлена в случаях:

назначения экспертизы – до получения заключения эксперта;

необходимости получения сведений и документов от иностранных государств, государственных органов, учреждений и иных организаций, независимо от формы собственности – до их получения;

препятствующих проведению проверки (болезнь лица, участвующего в проверке, форс-мажорные обстоятельства, розыск лиц, причастных к предмету проводимой проверки, уклонения субъекта проверки от вручения постановления либо непредоставления доступа на проверяемый объект, совершение процессуальных действий, направление требований о проведении проверки или даче заключения) – до их устранения.

Исчисление срока проведения приостановленной проверки продолжается со дня ее возобновления.

15. В случаях продления, приостановления и возобновления производства проверки, изменения состава проверяющих, предмета либо периода проверки выносится мотивированное постановление с уведомлением государственного органа по правовой статистике и специальным учетам и проверяемого субъекта в течение трех рабочих дней со дня его вынесения.

Срок проверки продлевается не позднее, чем за три рабочих дня до его истечения.

16. В случае необходимости для дачи заключений к участию в проверке привлекаются специалисты:

государственных и правоохранительных органов;

организаций, независимо от формы собственности.

Специалисты государственных и правоохранительных органов привлекаются по требованию прокурора, адресованному в соответствующие органы, учреждения либо организации.

Порядок привлечения специалистов частных организаций осуществляется в соответствии с Гражданским кодексом Республики Казахстан либо иным законодательством.

При наличии угрозы жизни и здоровью прокурора, а также угрозы воспрепятствования законной деятельности прокурора сотрудники правоохранительных органов могут быть привлечены к проверке для обеспечения безопасности лиц, осуществляющих проверку.

17. В ходе проверки при отсутствии иных возможностей для выявления скрытых нарушений законодательства Республики Казахстан, имеющих значение для реализации проверки, решается вопрос о необходимости осуществления оперативно-розыскных мероприятий.

В постановлении указываются основания проведения оперативно-розыскных мероприятий, форма и сроки предоставления полученных результатов.

Проект постановления о проведении оперативно-розыскных мероприятий согласовывается с руководителем подразделения по надзору за законностью оперативно-розыскной деятельности этой прокуратуры.

Учет указанных постановлений ведется подразделением по надзору за законностью оперативно-розыскной, контрразведывательной деятельности и негласных следственных действий.

18. Экспертиза в рамках проводимой проверки назначается прокурором в случаях, требующих специальных научных знаний и когда без ее назначения не представляется возможным реализовать проверку.

Постановление о назначении экспертизы выносится Генеральным Прокурором, его заместителями, руководителями самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, органов военной и транспортной прокуратуры, прокурорами областей и приравненными к ним прокурорами, их заместителями, начальниками структурных подразделений областных и приравненных к ним прокуратур, районными прокурорами и приравненными к ним прокурорами либо лицами, исполняющими их обязанности.

В постановлении о назначении экспертизы указываются:

1) наименование органа, назначившего экспертизу;

2) время, место назначения экспертизы;

3) вид экспертизы;

4) основания для назначения экспертизы;

5) объекты, направляемые на экспертизу, и информация об их происхождении, а также разрешение на возможное полное или частичное уничтожение указанных объектов, изменение их внешнего вида или основных свойств в ходе исследования;

6) наименование органа судебной экспертизы и (или) фамилия, имя, отчество (при его наличии) лица, которому поручено производство судебной экспертизы.

При наличии в заключении специалиста выводов о составе уголовного, административного правонарушения либо обстоятельства, являющегося основанием для подачи заявления в суд, экспертиза по материалам прокурорских проверок производится в рамках Уголовно-процессуального кодекса (далее – УПК), Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях (далее – КоАП), Гражданского процессуального кодекса (далее – ГПК), Административного процедурно-процессуального кодекса (далее – АППК).

19. В ходе проверки прокурор вправе:

1) истребовать и получать:

необходимые для проведения проверки информацию, материалы и документы, а также уголовные, гражданские, административные дела, дела об административных правонарушениях, исполнительные производства;

доступ к информации, сведениям и документам уголовных, гражданских, административных дел, дел об административных правонарушениях, исполнительных производств, надзорным производствам и иным материалам, а также к информационным системам и ресурсам правоохранительных и иных государственных органов и организаций.

При получении истребуемых материалов, дел и доступа к информационным системам и ресурсам прокурор обеспечивает сохранность и защиту персональных данных и иной охраняемой законом тайны, в том числе от незаконного распространения;

2) требовать:

незамедлительной отмены мер запретительного или ограничительного характера, приостановления полностью или частично действия незаконного акта при наличии оснований и в порядке, предусмотренном законом Республики Казахстан;

от уполномоченных органов производства проверок и обязывать сообщать об их результатах;

получения доступа на объект проверки, проверяемую территорию, к имуществу, связанному с предметом проверки, информационным системам и ресурсам, информации, материалам и документам;

3) вызывать и получать пояснения от должностных, физических лиц и представителей юридических лиц по вопросам проводимой проверки;

4) применять технические средства фиксации, замера, отбора проб в ходе осуществления надзорной деятельности;

5) вносить акты прокурорского надзора и реагирования, а также реализовать иные полномочия, установленные Конституционным законом и иными законами Республики Казахстан.

20. Требования прокурора о выделении специалистов, истребовании сведений и дел подписываются Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, ведомства органов прокуратуры и его территориальных органов, органов военной и транспортной прокуратуры, их заместителями, прокурором области и приравненным к нему прокурором, их заместителями, районным прокурором и приравненным к нему прокурором, их заместителями либо лицами, исполняющими их обязанности, лицами, указанными в постановлении о назначении проверки либо их непосредственными руководителями.

В случае необходимости отмены мер запретительного или ограничительного характера, приостановления полностью или частично действия незаконного акта, требования прокурора подписываются Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, ведомства органов прокуратуры и его территориальных органов, органов военной и транспортной прокуратуры, их заместителями, прокурором области и приравненным к нему прокурором, их заместителями, районным прокурором и приравненным к нему прокурором, их заместителями либо лицами, исполняющими их обязанности.

Требования прокурора о предоставлении судами уголовных, гражданских, административных дел и дел об административных правонарушениях направляется в соответствии с УПК, ГПК, АППК, КоАП.

Требования о проведении проверки, направляемые в уполномоченные органы, подписываются Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, их заместителями, органов военной и транспортной прокуратуры, прокурором области и приравненным к ним прокурором, их заместителями, районным и приравненным к нему прокурором либо лицами, исполняющими их обязанности.

Военный прокурор региона и гарнизона, региональный транспортный прокурор, районный и приравненный к ним прокурор направляет требования о проведении проверки в деятельности субъектов частного предпринимательства, в том числе, указанные в актах надзора и реагирования, после их согласования с прокурором области, главными военным и транспортными прокурорами с приведением обоснования целесообразности направления требования.

21. В рамках проведения проверки в целях предотвращения фактов реальной либо потенциальной угрозы жизни и здоровью людей, интересам общества и государства, национальной безопасности, для стабилизации социально-экономической, общественно-политической ситуации на поднадзорной территории, предупреждения либо недопущения обострения очагов социальной напряженности прокурор вправе приостановить акт или действие должностного лица на срок не более трех рабочих дней.

Постановление о приостановлении акта или действия должностного лица подлежит незамедлительному исполнению.

22. При проведении проверки прокурор применяет имеющиеся в наличии технические средства для сбора фактической информации о проверяемом субъекте/объекте, документах, материалах, помещениях, процессе деятельности проверяемого субъекта/объекта, а также подтверждения фактов нарушения законности.

Сбор фактической информации осуществляется путем фото-видеосъемки, снятия замеров, копий, отбора проб, контрольного закупа и иной фиксации, имеющей значение для объективной оценки состояния законности в ходе проверки, с обязательным уведомлением проверяемого субъекта.

Не допускается использование специальных технических средств, применение которых требует специального разрешения в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об оперативно-розыскной деятельности".

Допускается персональная фото-видеосъемка лица без его согласия в случаях воспрепятствования законной деятельности прокурора, совершения нарушения либо необходимости фиксации фактов, подтверждающих нарушение законности.

23. Вызов лиц и получение объяснений от должностных, физических лиц и представителей юридических лиц по вопросам проводимой проверки осуществляется прокурором, указанном в постановлении о назначении проверки либо его руководителем.

Требования прокурора в рамках проводимой проверки обязательны для исполнения физическими и юридическими лицами, в том числе государственными органами, учреждениями, организациями независимо от форм собственности, их должностными лицами.

24. При проведении проверок:

выясняются причины и условия допущенных нарушений законности;

устанавливаются проблемы соблюдения законности (правовые и организационные) и их влияние на соблюдение прав, свобод и законных интересов физических и юридических лиц, общества и государства;

оценивается деятельность государственных и уполномоченных органов, учреждений и организаций, независимо от формы собственности, а также их должностных и иных лиц, ответственных за недопущение или предотвращение нарушений.

Независимо от тематики проверки в постановлении о ее проведении в качестве предмета указывается применение законодательства о противодействии коррупции, отмыванию доходов, полученных преступным путем, о профилактике правонарушений и об административных правонарушениях (если проверяемый орган или организация является субъектом профилактики правонарушений, обладает полномочиями по возбуждению дела об административном правонарушении), законность правовых актов государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций (по тематике проверки).

25. По окончании проверки составляется справка о результатах проверки (далее – справка), которая содержит:

1) дату и место составления справки, основания проверки;

2) наименование проверяемого субъекта, предмет (тематика) проверки;

3) общие сведения по тематике проверки (статистика, реализованные проверяемым субъектом мероприятия, сведения об освоенных бюджетных средствах, практика исполнения судебных актов или другие сведения по предмету проверки);

4) оценку соблюдения законности по предмету (тематике) проверки (суть выявленных нарушений, причины бездействия уполномоченных органов, законность правовых актов государственных органов, соблюдение законодательства о противодействии коррупции, профилактике правонарушений и об административных правонарушениях и другие сведения);

5) анализ причин, способствовавших совершению нарушений;

6) механизм устранения выявленных нарушений законности, причин и условий, способствующих им;

7) выводы и предложения по результатам проверки (акты надзора и реагирования, инициирование досудебного расследования, предложения по совершенствованию законодательства Республики Казахстан, другие меры);

8) подпись должностного лица (лиц), проводившего проверку.

Справка вручается проверяемому субъекту в течение пяти рабочих дней после окончания проверки. Сведения о получении либо отказе в получении справки руководителем (представителем) проверяемого субъекта отражаются в момент ее вручения.

При наличии возражений к справке проверяемый субъект вправе предоставить их письменно в течение трех рабочих дней со дня вручения справки.

26. По результатам проверки принимаются следующие решения:

1) о внесении актов прокурорского надзора и реагирования, предусмотренных Главой 5 Конституционного закона;

2) о проведении совещаний с обсуждением результатов проверки;

3) о направлении информационных писем;

4) требований о проведении проверки в порядке, предусмотренном пунктом 20 настоящих Правил;

5) о передаче материалов в структурное подразделение, осуществляющее надзор за законностью уголовного преследования, в том числе для принятия решения о регистрации фактов в Едином реестре досудебных расследований (далее - ЕРДР);

6) о регистрации материалов в Книге учета информации (далее – КУИ) и иные меры, предусмотренные уголовным законодательством Республики Казахстан;

7) об инициировании перед Генеральным Прокурором вопроса об обращении в Конституционный и (или) Верховный суды Республики Казахстан.

В случаях, не требующих отлагательств, решения, предусмотренные в 2), 3), 4), 5), 6) и 7) настоящего пункта могут быть приняты прокурором до завершения проверки и подведения ее итогов.

27. Проверки по обеспечению законности производства по делам об административных правонарушениях и исполнительного производства проводятся в рамках реализации полномочий, предусмотренных Конституционным законом, КоАП и Законом Республики Казахстан "Об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей".

28. Прокуроры проводят проверки законности соблюдения конституционных прав физических лиц, связанных с ограничением их свободы, в том числе доставления, задержания лиц подозреваемых в совершении административного правонарушения, а также соблюдения прав физических лиц при исполнении в отношении них административного взыскания в виде ареста, в том числе при отбывании ареста в специализированных учреждениях.

Данные проверки могут сопровождаться применением видеозаписывающих устройств в соответствии с требованиями, указанными в пункте 22 настоящих Правил.

В ходе проверок проводится мониторинг информационной системы об электронном учете посетителей в правоохранительных органах (1-Д) по вопросу обоснованности доставления, соблюдения сроков нахождения лица.

Периодичность посещения специальных приемников и иных помещений для содержания лиц, доставленных и задержанных за совершение административных правонарушений, а также гауптвахт определяется, исходя из анализа поступающих постановлений судов, обращений и других материалов.

При поступлении обращения по факту незаконного доставления, задержания или ареста и в случае наличия достаточных данных о нарушении прав задержанных лиц и лиц, подвергнутых аресту, проверка проводится незамедлительно.

Проверки осуществляются прокурорами по месту их дислокации.

29. В ходе проверки должны учитываться процессуальные сроки и требования, применяемые к доставлению, задержанию и аресту, предусмотренные статьями 50, 58, 60, 786-789 КоАП.

В соответствии с частью 4 статьи 14 КоАП государственный орган (должностное лицо) немедленно освобождает незаконно задержанного, подвергнутого приводу, доставлению или находящегося под административным арестом свыше срока, предусмотренного постановлением судьи.

30. В случае установления факта необоснованного доставления, задержания или ареста сотрудник прокуратуры своим постановлением освобождает незаконно содержащееся лицо, а также принимает иные меры для устранения нарушений и привлечения виновных должностных лиц к ответственности.

Глава 3. Анализ

31. Анализ проводится без посещения прокурорами субъектов (объектов) путем изучения статистических данных, сведений государственных и международных организаций, средств массовой информации, материалов уголовных, гражданских, административных дел и дел об административных правонарушениях, а также иных источников информации.

Проведение анализа может быть поручено предметно-сквозной группе под руководством руководителя самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, органов военной и транспортной прокуратуры, прокурора области и приравненного к нему прокурора, районного и приравненного к нему прокурора, а также их заместителей либо лиц, исполняющих их обязанности.

Ведомство органов прокуратуры проводит анализы состояния законности в пределах его компетенции, установленной Конституционным законом, Законом "О государственной правовой статистике" и другими законодательными актами.

32. Анализ проводится по конкретному вопросу либо сфере правоотношений и (или) законодательства в целях оценки состояния законности.

33. Прокуроры ежеквартально проводят анализ по вопросу защиты прав предпринимателей.

Информация о результатах и принятых мерах, а также о причинах и условиях, способствующих нарушениям прав предпринимателей, с конкретными предложениями по снижению административного давления на бизнес представляется в Генеральную прокуратуру ежеквартально, не позднее 5-го числа месяца, следующего за отчетным периодом.

34. Прокуроры раз в полгода проводят анализы по вопросам:

1) законности и эффективности расходования бюджетных средств;

2) осуществления закупа (в том числе государственного) товаров, работ и услуг;

3) применения налогового законодательства;

4) применения экологического законодательства, законодательства в области предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера, об особо охраняемых природных территориях, о недрах и недропользовании;

5) рассмотрения устных (в том числе поступивших в рамках Мобильных групп по защите бизнеса при органах прокуратуры) и письменных обращений субъектов частного предпринимательства по фактам вмешательства в их деятельность со стороны государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц.

Информация о результатах и принятых мерах представляется в Генеральную прокуратуру раз в полгода, не позднее 5-го числа месяца, следующего за отчетным периодом.

35. Прокуроры не реже одного раза в год проводят анализы:

1) соблюдения законности при усыновлении детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей или находящихся в трудной жизненной ситуации, в том числе находящимся в воспитательном, лечебном или другом аналогичном учреждении;

2) применения законодательства, направленного на эффективность работы с детьми с особенностями поведения;

3) применения законодательства, направленного на защиту и поддержку прав и законных интересов детей с ограниченными возможностями (в том числе инклюзивное образование);

4) применения законодательства в сфере защиты прав лиц с инвалидностью, в том числе прав на:

социальную защиту, в том числе реабилитацию, интеграцию в общество;

обеспечение доступа к объектам социальной инфраструктуры;

обеспечение доступа к информации;

образование, свободный выбор рода деятельности, в том числе трудовой;

гарантированный объем бесплатной медицинской помощи и медицинскую помощь в системе обязательного социального медицинского страхования в порядке, определяемом законодательством Республики Казахстан;

профессиональную подготовку и переподготовку, восстановление трудоспособности и трудоустройство;

жилище в соответствии с жилищным законодательством Республики Казахстан.

Информация о результатах анализов по мере их проведения представляется в Генеральную прокуратуру ежеквартально, не позднее 5-го числа месяца, следующего за отчетным периодом.

36. Органы военной прокуратуры с учетом специфики правоотношений в сфере военной безопасности, не реже одного раза в год осуществляют проведение анализов по вопросам:

1) обеспечения и оборота военного имущества, в том числе оружия и боеприпасов;

2) обеспечения боевой готовности;

3) состояния противодиверсионной и антитеррористической защищенности;

4) охраны Государственной границы;

5) обеспечения социальной защиты военнослужащих и членов их семей.

Главный военный прокурор информацию о результатах и принятых мерах представляется в Генеральную прокуратуру до 25 июня и 25 декабря соответственно.

37. Органы транспортной прокуратуры с учетом специфики не реже одного раза в год осуществляют проведение анализов по вопросам:

1) обеспечения безопасности на транспорте;

2) защиты прав и интересов пассажиров, субъектов предпринимательства и потребителей транспортных услуг;

3) осуществления закупа (в том числе государственного) товаров, работ и услуг;

4) таможенного законодательства;

5) законности деятельности субъектов квазигосударственного сектора и иных организаций независимо от формы собственности в сфере железнодорожного, автомобильного, морского, внутреннего водного, воздушного, городского рельсового и магистрального трубопроводного транспорта, космической деятельности.

Главный транспортный прокурор информацию о результатах и принятых мерах представляется в Генеральную прокуратуру до 25 июня и 25 декабря соответственно.

38. Анализ проводится на основании мониторинга (наблюдения) ситуации на поднадзорной территории, осуществляемого на постоянной основе, либо сведений о нарушениях законности и данных, полученных органами прокуратуры из различных источников информации, в том числе обращений, информаций, документов и иных материалов, истребованных от государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления, субъектов квазигосударственного сектора, иных организаций и учреждений независимо от формы собственности, а также по поручениям Президента Республики Казахстан, Генерального Прокурора, вышестоящей прокуратуры.

Анализ также проводится, исходя из актуальности вопросов, приоритетности направлений либо особенностей региона на основе годового или квартального плана, утвержденного Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителями ведомства органов прокуратуры и его территориальных органов, Главными военным и транспортным прокурорами, прокурором области и приравненным к ним, заместителем прокурора области и приравненного к нему прокурора либо лицами, исполняющими их обязанности.

Анализ в сфере государственной правовой статистики и специальных учетов проводится по результатам мониторинга и сверок, предусмотренных приказами Генерального Прокурора.

39. Проведение анализа инициируется по рапорту, согласованному Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, ведомства органов прокуратуры и его территориальных органов, органов военной и транспортной прокуратуры, прокурором области и приравненным к нему прокурором, их заместителями, районным и приравненным к ним прокурором либо лицами, исполняющими их обязанности.

В рапорте указывается:

1) дата, фамилия, имя, отчество (при его наличии) и должность лица, подающего рапорт;

2) предмет (тематика) анализа;

3) мотивированные основания;

4) период анализа;

5) срок проведения анализа;

6) органы, ведомства и учреждения органов прокуратуры, привлекаемые к проведению анализа (в случае поручения анализа предметно-сквозной группе).

Анализ, инициированный военным прокурором региона и гарнизона, региональным транспортным прокурором, районным и приравненным к нему прокурором, затрагивающий права и законные интересы субъектов частного предпринимательства, проводится с одновременным уведомлением Главных военного и транспортного прокуроров, прокурора области и приравненного к нему прокурора.

Вышестоящий прокурор вправе прекратить проведение анализа состояния законности нижестоящих прокуроров.

40. В ходе анализа используются следующие сведения:

1) статистические данные;

2) информация о выделенных средствах из государственного бюджета;

3) итоги встреч с населением;

4) факты неэффективной работы государственных органов, в том числе по вопросам профилактики экстремизма и терроризма, выявления, предупреждения и локализации нарушений общественного порядка, которые могут вызвать конфликты на межэтнической и/или межконфессиональной почве, социальное недовольство граждан, акции протеста;

5) результаты рассмотрения обращений физических и юридических лиц уполномоченными государственными органами;

6) публикации в средствах массовой информации (в том числе на интернет-ресурсах);

7) информация государственных органов, их баз данных;

8) информационные системы и ресурсы, в том числе интегрированные с системой информационного обмена правоохранительных, специальных государственных и иных органов;

9) материалы уголовных, гражданских, административных дел и дел об административных правонарушениях;

10) результаты предыдущих проверок прокуратуры и государственных органов;

11) другие источники информации.

41. Прокурор вправе в установленном законодательством порядке получать доступ к информации и материалам, связанным с проведением анализа, вызывать и получать пояснения от должностных, физических лиц и представителей юридических лиц по вопросам проводимого анализа.

Запрашиваемая информация предоставляется в органы прокуратуры в установленный прокурором срок.

Данный срок не должен быть менее трех рабочих дней.

В необходимых случаях в целях предотвращения необратимых последствий для жизни, здоровья человека, законных интересов субъектов частного предпринимательства, интересов общества и государства, массового нарушения законности и правопорядка, угрозы социально-экономической стабильности региона либо безопасности Республики Казахстан запрашиваемая информация, документы и иные материалы предоставляются незамедлительно.

Требования прокурора в рамках анализа обязательны для исполнения физическими и юридическими лицами, в том числе государственными органами, учреждениями, организациями независимо от форм собственности, их должностными лицами.

Экспертиза в рамках проводимого анализа назначается прокурором в случаях, требующих специальных научных знаний и когда без ее назначения не представляется возможным реализовать анализ.

Срок проведения анализа приостанавливается:

при необходимости получения сведений, документов и иных материалов, в том числе уголовных, гражданских, административных дел и дел об административных правонарушениях – до их поступления;

в случае назначения экспертизы – до получения результата;

в связи с иными факторами, объективно препятствующими проведению анализа – до их устранения.

Срок анализа приостанавливается по мотивированному рапорту на имя лица, согласовавшего его проведение, не позднее, чем за три рабочих дня до истечения срока.

Анализ возобновляется после устранения обстоятельств, вызвавших его приостановление.

42. В случае необходимости при проведении анализа проводится визуальный осмотр объекта (субъекта), расположенного в открытых для посещения местах (места общественного пользования либо на открытой местности), в том числе объектов транспорта (поезда, воздушные и морские суда) и их оборудования, путем применения фото и видеофиксации с соблюдением требований в соответствии с требованиями указанными в пункте 22 настоящих Правил.

В таможенной сфере при проведении анализа транспортные прокуроры имеют право направлять требования государственному органу на проведение таможенного досмотра товаров.

43. Анализ проводится в течение тридцати рабочих дней.

При необходимости истребования дополнительных материалов, а также в связи со значительным объемом анализа срок его проведения продлевается не более чем на тридцать рабочих дней.

44. При проведении анализа:

1) устанавливаются проблемы состояния законности и их влияние на соблюдение прав, свобод и законных интересов физических и юридических лиц, общества и государства;

2) оценивается деятельность уполномоченных государственных органов;

3) предлагаются механизмы устранения выявленных нарушений законности, причин и условий, способствующих им;

4) предлагаются приоритетные направления в работе для решения системных проблем, где необходимо принятие комплексных мер (в том числе законодательные и организационные).

45. В ходе проведения анализа в целях предотвращения фактов реальной либо потенциальной угрозы жизни и здоровью людей, интересам общества и государства, национальной безопасности, для стабилизации социально-экономической, общественно-политической ситуации на поднадзорной территории, предупреждения либо недопущения обострения очагов социальной напряженности прокурор вправе приостановить акт или действие должностного лица на срок не более трех рабочих дней.

Постановление о приостановлении акта или действие должностного лица подлежит незамедлительному исполнению.

46. Результаты анализа оформляются в виде справки, которая содержит:

1) дату, предмет анализа, а также период времени, охваченный анализом;

2) установленные в ходе анализа сведения с приведением статистики и иные обстоятельства, имеющие значение для анализа;

3) выводы о состоянии законности, полученные в результате анализа, в том числе причины и условия совершения правонарушений;

4) предложения о способах разрешения и устранения правонарушений, имеющихся проблем, недостатков и пробелов в законодательстве Республики Казахстан.

После окончания анализа, при выявлении нарушений законности и в случае необходимости получения официальной позиции от субъекта анализа, справка направляется для ознакомления уполномоченному государственному органу либо организации, которые при наличии возражений предоставляют их письменно в течение трех рабочих дней со дня вручения справки.

47. По результатам анализа принимаются следующие решения:

1) о внесении актов прокурорского надзора и реагирования, информировании уполномоченных органов, передаче материалов в структурные подразделения, осуществляющие надзор за законностью уголовного преследования и принятии иных мер.

Регистрация документов и материалов об уголовном правонарушении в ЕРДР осуществляется структурными подразделениями, осуществляющими надзор за досудебным расследованием в органах прокуратуры;

2) о направлении в уполномоченные государственные органы требования о проведении проверки в порядке, предусмотренном пунктом 48 настоящих Правил;

3) о проведении проверки;

4) о регистрации материалов в КУИ и принятии других мер, предусмотренных уголовным законодательством Республики Казахстан;

5) об инициировании перед Генеральным Прокурором вопроса об обращении в Конституционный и (или) Верховный суды Республики Казахстан.

В случаях, не требующих отлагательств, решения, предусмотренные в подпунктах 1) (за исключением решения о внесении актов прокурорского надзора и реагирования), 2), 3), 4) и 5) настоящего пункта могут быть приняты прокурором до завершения анализа и подведения его итогов.

48. Требования о проведении проверки подписываются Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, органов военной и транспортной прокуратуры, их заместителями, прокурором области и приравненным к ним прокурором, их заместителями, районным и приравненным к ним прокурором либо лицами, исполняющими их обязанности.

Военный прокурор региона и гарнизона, региональный транспортный прокурор, районный и приравненный к нему прокурор направляет требования о проведении проверки в деятельности субъектов частного предпринимательства, в том числе, указанные в актах надзора и реагирования, после их согласования с Главными военным и транспортными прокурорами, прокурором области с приведением обоснования целесообразности направления требования.

Глава 4. Оценка актов

49. Прокуратура осуществляет высший надзор за соответствием Конституции Республики Казахстан, законам и актам Президента Республики Казахстан:

1) актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления, учреждений, субъектов квазигосударственного сектора и их должностных лиц;

2) актов и решений иных организаций, независимо от формы собственности, если данные акты и решения касаются лиц, которые в силу физиологических особенностей, психических отклонений и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять защиту своих прав, несовершеннолетних лиц, а также неограниченного круга лиц либо носят публичный характер;

3) приговоров, решений, постановлений и иных актов суда (судьи), а также уголовных, гражданских, административных дел и дел об административных правонарушениях.

Предусмотренный в настоящем пункте надзор осуществляется путем оценки нормативных правовых актов, правовых актов индивидуального применения, решений государственных органов, учреждений и иных организаций, а также вступивших в законную силу судебных актов по уголовным, гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях.

50. Оценка актов осуществляется в ходе анализов, проверок, рассмотрения обращений, а также по поручениям Президента Республики Казахстан, Генерального Прокурора, заместителя Генерального Прокурора, руководителя самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, органов военной и транспортной прокуратуры, прокурора области и приравненного к нему прокурора, их заместителей, районного и приравненного к нему прокурора, их заместителей либо лиц, исполняющих их обязанности.

51. В ходе оценки актов прокурор вправе:

1) истребовать и получать:

необходимые для проведения оценки информацию, материалы и документы, а также уголовные, гражданские, административные дела и дела об административных правонарушениях, исполнительные производства;

доступ к информации, сведениям и документам уголовных, гражданских, административных дел, дел об административных правонарушениях, исполнительных производств и иным материалам, а также к информационным системам и ресурсам правоохранительных и иных государственных органов и организаций.

При получении истребуемых материалов, дел и доступа к информационным системам и ресурсам прокурор обеспечивает сохранность и защиту персональных данных и иной охраняемой законом тайны, в том числе от незаконного распространения;

2) вызывать и получать пояснения от должностных, физических лиц и представителей юридических лиц по вопросам проводимой оценки;

3) вносить акты прокурорского надзора и реагирования, а также реализовать иные полномочия, установленные Конституционным законом и иными законами Республики Казахстан.

52. Акты и решения государственных органов (за исключением судебных актов), учреждений и иных организаций и их должностных лиц изучаются на предмет наличия компетенции и полномочий по их принятию, соответствия установленным законами требованиям, противоречий нормативным правовым актам, в том числе вышестоящих уровней, наличия государственной регистрации и опубликования в установленном законом порядке (при необходимости) и других вопросов.

53. На противоречащие Конституции Республики Казахстан, законам, актам Президента Республики Казахстан и ратифицированным Республикой международным договорам, акты, вступившие в законную силу, решения и действия (бездействие) государственных органов, учреждений, организаций, должностных и иных уполномоченных лиц приносится протест.

54. Протест приносится в государственный орган, учреждение, организацию, должностному или иному уполномоченному лицу, принявшему незаконный акт, решение, или в вышестоящий орган либо вышестоящему должностному лицу.

В таком же порядке опротестовываются незаконные действия (бездействие) государственного органа, учреждения, организации, должностного или иного уполномоченного лица.

В случае если прокурор не имеет полномочий на опротестование таких актов и решений, материалы направляются соответствующим прокурорам по компетенции.

55. До принятия решения по протесту Генеральный Прокурор, заместители Генерального Прокурора, Главные военный и транспортный прокуроры, областные и приравненные к ним прокуроры, военные прокуроры регионов и гарнизонов, региональные транспортные прокуроры, районные и приравненные к ним прокуроры вправе приостановить исполнение опротестованного акта либо действия.

Приостановление актов и решений осуществляется путем принятия постановления.

Постановление, приостанавливающее действие нормативного правового акта, подлежит незамедлительному опубликованию.

56. При отклонении органом или должностным лицом, принявшим и издавшим незаконное решение, нормативный правовой акт, правовой акт индивидуального применения, либо вышестоящим органом или должностным лицом соответствующего протеста прокурор обращается в суд с заявлением о признании их незаконными в порядке, предусмотренным ГПК и АППК.

57. Оценка вступивших в законную силу судебных актов по уголовным, гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях осуществляется в порядке, предусмотренным УПК, ГПК, АППК, КоАП.

58. По результатам оценки принимаются следующие решения:

1) о внесении актов прокурорского надзора и реагирования, информировании уполномоченных органов, передаче материалов в структурные подразделения, осуществляющие надзор за законностью уголовного преследования и принятии иных мер.

2) о проведении проверки или анализа;

3) о регистрации материалов в КУИ и принятии других мер, предусмотренных уголовным законодательством Республики Казахстан;

4) об инициировании перед Генеральным Прокурором вопроса об обращении в Конституционный и (или) Верховный суды Республики Казахстан.

В случаях, не требующих отлагательств, решения, предусмотренные в подпунктах 1) (за исключением решения о внесении актов прокурорского надзора и реагирования), 2), 3) и 4) настоящего пункта могут быть приняты прокурором до завершения оценки и подведения ее итогов

Приложение 2 к приказу Генеральный Прокурор Республики Казахстан от 17 января 2023 года № 32

ИНСТРУКЦИЯ
по организации надзора за законностью деятельности государственных,
местных представительных и исполнительных органов, органов местного
самоуправления, учреждений, их должностных лиц, иных организаций независимо
от формы собственности, а также принимаемых ими актов и решений

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция по организации надзора за законностью деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления, учреждений, их должностных лиц, иных организаций, независимо от формы собственности, а также принимаемых ими актов и решений (далее – Инструкция) разработана в соответствии с Конституционным законом Республики Казахстан "О прокуратуре" (далее – Конституционный закон).

2. Задачами надзора за законностью деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления, учреждений, их должностных лиц, иных организаций независимо от формы собственности, а также принимаемых ими актов и решений являются:

1) защита и восстановление нарушенных прав и свобод человека и гражданина, охраняемых законом интересов юридических лиц, общества и государства;

2) выявление и устранение нарушений законности, причин и условий, им способствующих, а также их последствий.

3. В целях реализации указанных задач прокурор:

1) анализирует состояние законности;

2) проводит проверки соблюдения законности;

3) оценивает акты, вступившие в силу;

4) рассматривает обращения в порядке, предусмотренном статьей 24 Конституционного закона и актами Генерального Прокурора.

Глава 2. Организация надзорной деятельности

4. Назначение и проведение проверок, анализа состояния законности и оценки актов, вступивших в силу, определяется статьями 18, 19, 20 и 21 Конституционного закона, а также настоящим приказом.

При получении истребуемых сведений, материалов, дел и доступа к информационным системам и ресурсам прокурор обеспечивает сохранность и защиту персональных данных и иной охраняемой законом тайны, в том числе от незаконного распространения.

Военные прокуроры также принимают меры по обеспечению защиты запрашиваемых сведений и их носителей, в том числе раскрывающих детали сооружения военных объектов.

5. В актах прокурорского надзора и реагирования излагается правовая сущность нарушений с обязательной ссылкой на нормы законодательства Республики Казахстан, указывается на негативные последствия нарушений закона и нормативных правовых актов, причины и условия, которые этому способствовали, ставится вопрос об их устранении, восстановлении нарушенных прав и законных интересов, возмещении причиненного ущерба и обязательной ответственности виновных лиц.

Акт прокурорского надзора должен быть ясным для понимания, обеспечивать единообразное применение, исчерпывающе определять круг лиц, на которых распространяется его действие.

Прокурор, подписавший акты надзора и реагирования, обеспечивает его качественную подготовку.

6. Прокурором, подписавшим акты надзора и реагирования, обеспечивается контроль за их исполнением и фактическим устранением нарушений законности.

При этом необходимо контролировать ход исполнения решений и действий государственных органов, принятых во исполнение актов прокуроров, добиваться возмещения ущерба государству и привлечения виновных лиц к установленной законом ответственности.

Акты прокурорского надзора обязательны для рассмотрения, а в случаях, прямо предусмотренных законом, обязательны для исполнения.

Нерассмотрение, а равно ненадлежащее рассмотрение, неисполнение актов прокуратуры либо невыполнение законных требований прокурора влекут ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

После внесения актов прокурорского надзора и реагирования сроки для привлечения к ответственности лиц, совершивших нарушения, приостанавливаются до принятия решения по данному акту в порядке, определяемом законами Республики Казахстан.

7. Акты прокурорского надзора и реагирования в адрес центральных государственных органов и их ведомств прокурором области и приравненным к ним прокурором вносятся через Генеральную прокуратуру, за исключением Главного военного и Главного транспортного прокуроров.

Срок согласования Генеральной прокуратурой актов прокурорского надзора и реагирования, направленных прокурором области и приравненным к ним прокурором в адрес центральных государственных органов и их ведомств, не превышает десяти рабочих дней.

8. При внесении актов надзора и реагирования, а также получения ответов на них прокурор обеспечивает достоверность и полноту сведений, содержащихся в электронном информационном учетном документе, своевременность их ввода в информационные системы Генеральной прокуратуры.

9. Вышестоящий прокурор обеспечивает проверку актов надзора и реагирования нижестоящих прокуроров.

Вышестоящий прокурор по результатам проверки законности актов прокурорского надзора и реагирования нижестоящего прокурора принимает одно из следующих решений:

1) отзывает акты прокурорского надзора и реагирования. В случае нарушения компетенции, установленной законами и настоящей Инструкцией, передает прокурорам, в чью компетенцию входит внесение данных актов;

2) изменяет либо дает указание об изменении актов прокурорского надзора и реагирования в случае установления их противоречия либо отдельных его требований законодательству Республики Казахстан;

3) оставляет в силе акты прокурорского надзора и реагирования.

В случае необходимости вышестоящий прокурор соответствующим письмом приостанавливает действие актов прокурорского надзора до принятия окончательного решения о необходимости их внесения.

10. Вышестоящий прокурор в целях полноты и эффективности принимаемых по актам надзора и реагирования мер обеспечивает проверку ответов на акты надзора и реагирования нижестоящих прокуроров.

В случае непринятия ответа на акты надзора и реагирования прокурор, подписавший акт надзора и реагирования, принимает меры по надлежащему его рассмотрению.

11. Не допускается внесение незаконных и необоснованных актов надзора и реагирования.

Прокуроры обеспечивают учет актов надзора и реагирования, а также решений и действий государственных органов, принятых во исполнение актов, признанных незаконными в судебном порядке, либо отменных, отозванных, приостановленных или измененных вышестоящим прокурором.

Руководитель самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, Главные военный и транспортный прокуроры, прокуроры областей и приравненные к ним прокуроры, военные прокуроры регионов и гарнизонов, районные транспортные прокуроры, районные и приравненные к ним прокуроры либо лица, исполняющие их обязанности обеспечивают пополнение Банка данных Генеральной прокуратуры в течение трех рабочих дней после внесения актов надзора и реагирования, получения ответов на них.

Главные военная и транспортная прокуратуры, прокуратуры области и приравненные к ним прокуратуры проводят анализ причин признания актов недействительными.

Информация о результатах анализа и принятых мерах представляется в Генеральную прокуратуру ежеквартально не позднее 5-го числа месяца, следующего за отчетным периодом.

12. Прокуроры обеспечивают надлежащий надзор за законностью принимаемых государственными органами мер запретительно-ограничительного характера, а также за своевременным уведомлением прокурора об их применении в случаях, предусмотренных законодательством.

При обнаружении фактов неуведомления или несвоевременного уведомления прокурора о производстве государственным органом действий, требующих такого уведомления в соответствии с законодательными актами, решать вопрос о привлечении виновных должностных лиц к установленной законом ответственности.

13. Прокуроры организуют учет зарегистрированных в Книге учета информации материалов, в том числе переданных в порядке части 5 статьи 181 Уголовно-процессуального кодекса и ежемесячно проводят сверки с уполномоченным органом по таким материалам, полученным заключениям и актам проверок.

14. В целях эффективности прокурорского надзора работа в Генеральной прокуратуре, Главных военной и транспортной прокуратурах, прокуратурах областей и приравненных к ним, организуется по зонально-предметному принципу для прогнозирования состояния законности, анализа деятельности нижестоящих прокуратур и прокурорской практики.

Работа по предметному принципу осуществляется путем закрепления за прокурором отдельных сфер правоотношений (предметные направления).

По закрепленным сферам правоотношений прокурором проводится систематический анализ состояния законности, прокурорского надзора, вносятся предложения по совершенствованию законодательства Республики Казахстан в данной сфере, форм, методов надзорной деятельности.

Предметные направления определяются, исходя из состояния законности и особенностей поднадзорного региона, распространенности тех или иных гражданско-правовых споров.

Зональный принцип осуществляется путем закрепления за прокурором конкретного региона (области, города, района) с целью постоянного анализа состояния законности и мониторинга деятельности органов прокуратуры в этом регионе, проверки их актов надзора и реагирования.

15. Прокуроры обеспечивают ведение постоянно обновляемого паспорта поднадзорного региона, содержащего полную характеристику региона, в том числе, основные показатели социально-экономического развития, демографического положения, а также общественной, религиозной и политической активности населения.

16. Главные военный и транспортный прокуроры, прокуроры областей и приравненные к ним паспорт региона и информацию о состоянии законности в поднадзорном регионе представляют в Генеральную прокуратуру до 10 числа следующего за полугодием месяца.

17. Главные военный и транспортный прокуроры, прокуроры областей и приравненные к ним обеспечивают непосредственное и оперативное взаимодействие с прокурорами других регионов Республики при проведении проверок, анализа состояния законности, рассмотрения обращений посредством обмена информациями, выполнения отдельных поручений, выделения сотрудников и специалистов прокуратур

Приложение 3 к приказу Генеральный Прокурор Республики Казахстан от 17 января 2023 года № 32

ИНСТРУКЦИЯ
по организации надзора за законностью судебных актов, вступивших в законную силу,
представительства интересов государства в суде по гражданским, административным
делам и делам об административных правонарушениях, исполнительного производства

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция по организации надзора за законностью судебных актов, вступивших в законную силу, представительства интересов государства в суде по гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях, исполнительного производства (далее – Инструкция) разработана в соответствии с Конституционным законом Республики Казахстан "О прокуратуре" (далее – Конституционный закон).

2. Высший надзор за законностью судебных актов, вступивших в законную силу по гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях от имени государства осуществляется Генеральным Прокурором Республики Казахстан как непосредственно, так и через подчиненных ему прокуроров.

3. Задачами надзора являются:

1) обеспечение защиты конституционных и иных охраняемых законом прав, свобод и интересов граждан, государства и юридических лиц;

2) неукоснительное соблюдение принципов отправления правосудия;

3) выявление и устранение нарушений законности, причин и условий, им способствующих, а также их последствий;

4) укрепление законности и правопорядка, предупреждение правонарушений.

4. В целях эффективного осуществления надзорных функций и оперативного реагирования на нарушения законности прокуроры в своей деятельности используют Систему информационного обмена правоохранительных и специальных органов и иные информационные системы Генеральной прокуратуры Республики Казахстан.

Глава 2. Представительство интересов государства в суде по гражданским и административным делам

5. Представляя интересы государства в судах по гражданским и административным делам, прокурор осуществляет свои полномочия в соответствии с Конституционным законом, Гражданским процессуальным кодексом Республики Казахстан (далее – ГПК), Административным процедурно-процессуальным кодексом Республики Казахстан (далее - АППК) и иными законодательными актами.

6. Прокуроры вступают в процесс по гражданским делам:

1) затрагивающим интересы государства;

2) когда требуется защита общественных интересов или лиц, которые в силу физических, психических и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять защиту своих прав, свобод и законных интересов;

3) когда это признано необходимым судом;

4) о лишении родительских прав;

5) об оспаривании законности нормативного правового акта;

6) о помещении несовершеннолетнего в специальную организацию образования для детей с девиантным поведением или организацию с особым режимом содержания;

7) об усыновлении (удочерении) детей, об отмене усыновления ребенка, о признании усыновления недействительным.

7. Прокуроры вступают в процесс по административным делам:

1) вытекающим из налоговых, таможенных, бюджетных отношений, отношений в области охраны, восстановления и сохранения окружающей среды, использования и воспроизводства природных ресурсов при осуществлении хозяйственной и иной деятельности, связанной с использованием природных ресурсов и воздействием на окружающую среду;

2) по административным делам об обжаловании действий (бездействия) государственного судебного исполнителя при исполнении исполнительных документов о взыскании с государства и в доход государства;

3) связанные с защитой избирательных прав граждан и общественных объединений, участвующих в выборах, республиканском референдуме;

4) когда административный акт, административное действие (бездействие) может ограничить права, свободы и законные интересы лиц, которые в силу физических, психических и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять их защиту или неограниченного круга лиц;

5) когда необходимость участия прокурора признана судом;

В силу части 3 статьи 1 АППК в административном судопроизводстве применяются положения ГПК, если иной порядок не предусмотрен АППК.

8. Территориальные прокуроры в пределах компетенции обеспечивают по месту своей дислокации участие при рассмотрении гражданских и административных дел в судах первой и апелляционной инстанций, за исключением споров, отнесенных к ведению военных, транспортных и специализированных прокуроров, дислоцированных в месте расположения этих судов.

Участие при рассмотрении инвестиционных споров возлагается на прокуратуру города Астаны.

Военные прокуроры в пределах компетенции обеспечивают по месту своей дислокации участие при рассмотрении военными судами гражданских и административных дел, перечисленных в пунктах 6, 7 настоящей Инструкции.

Транспортные прокуроры в пределах компетенции обеспечивают по месту своей дислокации участие при рассмотрении судами первой и апелляционной инстанций гражданских и административных дел (за исключением дел подсудных специализированным межрайонным экономическим судам и рассматриваемых специализированным межрайонным административным судом), предусмотренных пунктами 6, 7 настоящей Инструкции, по которым предметом спора являются объекты транспортной инфраструктуры либо в качестве одной из сторон выступают организации железнодорожного, автомобильного (в части международных автомобильных перевозок пассажиров, багажа и грузов), морского, внутреннего водного, воздушного, городского рельсового и магистрального трубопроводного транспорта, космической системы, а также государственные органы, реализующие полномочия по отношению к названным объектам и субъектам, и органы транспортной прокуратуры.

Специализированные природоохранные прокуроры в пределах компетенции обеспечивают по месту своей дислокации участие при рассмотрении судами гражданских и административных дел, по которым они выступают в качестве истца, ответчика либо третьего лица.

Территориальные прокуроры обеспечивают своевременное и надлежащее извещение военных, транспортных, специализированных прокуроров в случае принятия судом к производству дела, отнесенного Инструкцией к ведению военных, транспортных, специализированных прокуроров, дислоцированных по месту расположения этих судов.

Военные, транспортные и специализированные прокуроры осуществляют мониторинг всех назначенных к рассмотрению и рассмотренных дел с использованием официального сайта суда.

В случае отсутствия военной, транспортной, специализированной прокуратуры в месте расположения суда, в котором назначено к рассмотрению отнесенное к ее ведению дело, либо неизвещения об этом военного, транспортного или специализированного прокурора, участие в судах и последующая проверка законности судебных актов возлагается на соответствующего территориального прокурора. О результатах рассмотрения дела участвующий прокурор информирует соответствующую военную, транспортную или специализированную прокуратуру.

Также военный, транспортный, специализированный прокурор должен быть уведомлен о принятых судами решениях по делу, рассмотренному с участием территориального прокурора в соответствии с компетенцией, но затрагивающему интересы поднадзорных военным, транспортным или специализированным прокурорам организаций.

Участие в специализированных межрайонных экономических судах и в специализированных межрайонных административных судах обеспечивают прокуроры соответствующих подразделений прокуратур областей и приравненных к ним (городов Астаны, Алматы и Шымкент).

В случае отсутствия областной и приравненной к ней прокуратуры в месте расположения указанных судов участие обеспечивают прокуроры, дислоцированные по месту расположения этих судов.

В специализированном межрайонном экономическом суде, в специализированном межрайонном административном суде города Астаны и в суде города Астаны по делам, подведомственным транспортным прокурорам, участие обеспечивает Главная транспортная прокуратура.

В специализированном межрайонном экономическом суде, в специализированном межрайонном административном суде города Астаны и в суде города Астаны по делам, затрагивающим интересы Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, объекты (субъекты) оборонной промышленности, в том числе связанным с содержанием указанных объектов (субъектов), по спорам об обороте вооружения и военной техники, участие обеспечивает Главная военная прокуратура.

Обеспечение участия в специализированных межрайонных судах по делам несовершеннолетних возлагается на прокуроров, дислоцированных по месту расположения данных судов.

9. Сотрудники Генеральной прокуратуры участвуют в рассмотрении Верховным Судом Республики Казахстан (далее – Верховный Суд) по первой инстанции дел об оспаривании решений и действий (бездействия) Центральной избирательной комиссии Республики Казахстан, Центральной комиссии референдума.

Участие по делам, предусмотренных пунктами 6 и 7 настоящей Инструкции, рассматриваемых Верховным Судом в кассационном порядке, по поручению Генерального Прокурора обеспечивается подчиненными прокурорами.

10. По делам, возбужденным по искам и заявлениям прокуроров, а также делам, в которых в качестве ответчика выступает орган прокуратуры, участие в судах в качестве представителей прокуратуры обеспечивают сотрудники соответствующих прокуратур (подразделений).

Участие при рассмотрении исков, внесенных вышестоящими прокурорами, при необходимости поручается нижестоящим прокурорам.

По доверенности прокурора, предъявившего иск, в судах первой, апелляционной и кассационной инстанций могут участвовать прокуроры, дислоцирующиеся по месту рассмотрения иска.

В силу статьи 72 ГПК прокурор, представляющий интересы органов прокуратуры в рассматриваемом судом споре в качестве истца или ответчика, представляет суду доказательства, необходимые для правильного разрешения дела. В целях реального исполнения судебных актов по искам (заявлениям) прокуроров в необходимых случаях своевременно ставить перед судом вопрос о принятии обеспечительных мер, если такие ходатайства не были заявлены на стадии их предъявления.

Обеспечение состязательности в процессе и обжалование незаконных судебных актов по делам указанной категории возлагается на этих сотрудников.

По делу возбужденному по инициативе прокурора, а также по спору, где в качестве ответчика выступает орган прокуратуры, заключение прокурора по существу дела в целом после судебных прений не требуется, ходатайство не подается, в случае несогласия с состоявшимися судебными актами прокурор вправе подать апелляционную, кассационную жалобу, ходатайство о пересмотре судебного акта в кассационном порядке.

Согласования апелляционных, кассационных жалоб, ходатайства о пересмотре судебного акта в кассационном порядке с вышестоящей прокуратурой осуществляется в порядке, определенном частью 2 статьи 401, частью 1-1 статьи 435 ГПК, пунктом 8 Типового положения о юридических службах государственных органов Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 9 ноября 2006 года № 1072.

При этом ходатайство о согласовании апелляционной, кассационной жалобы рассматривается тем подразделением, по чьей инициативе внесено заявление (иск) либо к чьей компетенции относится рассматриваемый спор.

Ходатайство о принесении кассационного протеста по таким гражданским делам подается в Генеральную прокуратуру только в случае отказа судьей Верховного Суда в передаче ходатайства для рассмотрения в судебном заседании кассационной инстанции.

По административным делам - только после рассмотрения кассационной жалобы Верховным Судом.

Прокуратуры областей незамедлительно уведомляют Генеральную прокуратуру о поступлении в суд иска (заявления) к органам прокуратуры, принятом процессуальном решении, поступивших жалобах, результатах пересмотра судебных актов с приложением копии иска (заявления) и других материалов.

11. Прокурор, не являющийся стороной по делу и вступивший в процесс по делам, предусмотренным в пунктах 6, 7 Инструкции, после судебных прений дает заключение по существу дела в целом.

На всех стадиях гражданского и административного судопроизводства прокуроры определяют свою позицию в строгом соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан, материалами дел, последовательно отстаивают ее, руководствуются принципами законности, равенства юридических лиц и граждан перед законом и судом, состязательности и равноправия сторон.

Результаты ознакомления с материалами дела на всех стадиях гражданского и административного процесса участвующий прокурор предварительно докладывает соответствующему вышестоящему прокурору или курирующему заместителю для утверждения последними заключения.

Заключение прокурора составляется в письменном виде, в нем указываются:

наименование дела;

стороны;

суть заявленных требований;

обстоятельства, на которые ссылаются стороны;

мнение прокурора о представленных сторонами доказательствах с точки зрения их относимости, допустимости, достоверности и достаточности;

нормы материального и процессуального права, подлежащие применению;

выводы прокурора по существу заявленных требований, распределению судебных расходов.

В заключении по делу, подлежащему пересмотру в судах апелляционной, кассационной инстанциях, также указываются:

судья (докладчик, состав коллегии), краткое содержание судебных актов, подлежащих пересмотру, позиции суда;

прокурор, участвовавший в рассмотрении дела в суде первой инстанции, краткое содержание его заключения;

доводы жалобы (ходатайства);

результаты изучения дела;

выводы об обоснованности жалобы (ходатайства).

Заключения по гражданским и административным делам, по которым судебные акты вступили в законную силу, назначенным к рассмотрению Верховным Судом в кассационном порядке, утверждаются заместителем Генерального Прокурора.

Заключения по административным делам, по которым судебные акты не вступили в законную силу, назначенным к рассмотрению Верховным Судом в кассационном порядке, утверждаются руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры.

Исходя из части 1 статьи 73 ГПК, непредставление суду первой инстанции имеющихся у стороны доказательств исключает возможность представления этих доказательств суду апелляционной, кассационной инстанций.

По административным делам бремя доказывания возложено на административный орган и должностное лицо.

Поэтому прокуроры принимают меры, направленные на обеспечение своевременного представления государственными юридическими лицами доказательств, необходимых для правильного разрешения дела судом.

Прокуроры реагируют на факты ненадлежащего представительства в гражданском и административном процессе интересов государственных учреждений и предприятий их представителями, инициируя привлечение к ответственности виновных лиц.

При выявлении по материалам гражданских и административных дел нарушений законности со стороны должностных лиц государственных органов, физических и юридических лиц, прокурор ходатайствует перед судом о вынесении частного определения и/или незамедлительно рапортом в письменном виде или в форме электронного документа доводит об этом до сведения вышестоящего прокурора, который принимает одно из следующих решений:

о регистрации рапорта в Едином реестре досудебных расследований;

о регистрации материалов в Книге учета информаций;

о возбуждении дела об административном правонарушении;

о возбуждении дисциплинарного производства;

о предъявлении иска;

о внесении иных актов прокурорского надзора и реагирования, предусмотренных Главой 5 Конституционного закона, с целью привлечения виновных лиц к установленной законом ответственности и устранения нарушений;

об инициировании перед Генеральным Прокурором вопроса об обращении в Конституционный и (или) Верховный суды Республики Казахстан.

Прокуроры анализируют практику (качество) рассмотрения частных определений, при выявлении нарушений законности принимаются меры прокурорского надзора либо реагирования.

Сведения о результатах анализа и принятых мерах включаются в информацию о состоянии законности в поднадзорном регионе, представляемую в Генеральную прокуратуру до 10 числа следующего за полугодием месяца.

12. Прокурорам необходимо своевременно реагировать на допущенные судом ошибки по делам, перечисленным в пунктах 6, 7 настоящей Инструкции, путем принесения ходатайств на судебные акты в апелляционном и кассационном порядке.

Сроки принесения апелляционных ходатайств по гражданским и административным делам, предусмотрены частью 3 статьи 403 ГПК и частью 2 статьи 168 АППК.

Принесение своевременного апелляционного ходатайства по гражданским и административным делам и кассационного ходатайства по административным делам на судебные акты по инвестиционным спорам и иным спорам между инвесторами и государственными органами, связанным с инвестиционной деятельностью возлагается на прокурора города Астаны.

Прокуроры в пределах своей компетенции в апелляционные сроки изучают законность не вступивших в законную силу судебных актов по гражданским делам, не подлежащим пересмотру в кассационном порядке в соответствии с частью 2 статьи 434 ГПК и вынесенных не в пользу государства.

Апелляционные ходатайства на судебные акты по гражданским делам приносятся Генеральным Прокурором, заместителями Генерального Прокурора, Главными военным и транспортным прокурорами, прокурорами областей и приравненными к ним прокурорами, военными прокурорами регионов и гарнизонов, районными транспортными прокурорами, прокурорами районов и приравненными к ним прокурорами, их заместителями, а также прокурором, участвовавшим в рассмотрении дела в суде первой инстанции.

Прокуроры в пределах своей компетенции в апелляционные сроки изучают законность не вступивших в законную силу судебных актов по административным делам, перечисленным в пункте 7 настоящей Инструкции, рассмотренным в письменном разбирательстве, в соответствии с Главой 23 АППК.

Апелляционные ходатайства на судебные акты по административным делам приносятся Генеральным Прокурором, заместителями Генерального Прокурора, Главными военным и транспортным прокурорами, прокурорами областей и приравненными к ним прокурорами, военными прокурорами регионов и гарнизонов, районными транспортными прокурорами, прокурорами района и приравненными к ним прокурорами, их заместителями, а также прокурором, участвовавшим в рассмотрении дела в суде первой инстанции.

Апелляционное ходатайство приносится лишь при наличии оснований к отмене либо изменению решения суда, предусмотренных статьей 427 ГПК.

Требования к содержанию апелляционного ходатайства установлены статьей 404 ГПК.

В случае согласия с судебными актами по гражданским делам, вынесенными не в пользу государства, Главные военный и транспортный прокуроры, прокуроры областей и приравненные к ним прокуроры, в срок не позднее тридцати рабочих дней со дня вступления их в законную силу направляют в Генеральную прокуратуру ранее утвержденные по делам заключения.

По административным делам, в случае согласия с судебными актами, вынесенными не в пользу государства Главные военный и транспортный прокуроры, прокуроры областей и приравненные к ним прокуроры в срок не позднее двадцати рабочих дней со дня вступления их в законную силу направляют в Генеральную прокуратуру ранее утвержденные по делам заключения.

При этом прокурор, при наличии оснований, предусмотренных законодательством, принимает меры по исполнению юридическими службами государственных органов требований абзаца четырнадцатого пункта 8 Типового положения о юридических службах государственных органов Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 9 ноября 2006 года № 1072, по своевременному обжалованию судебных актов во всех судебных инстанциях.

13. Жалобы участников процесса на невступившие в законную силу судебные акты по гражданским и административным делам, указанным в пунктах 6, 7 настоящей Инструкции, рассматриваются прокуратурой, сотрудник которой участвовал в судебном заседании.

В случае оставления обращения без удовлетворения, ответ на обращение подписывается руководителем прокуратуры или лицом, исполняющим его обязанности.

Ответы на обращения должны быть обоснованными и мотивированными, содержать конкретные факты, опровергающие доводы заявителя.

При этом прокурор возвращает жалобу на судебные акты по спорам, не указанным в пункте 6 настоящей Инструкции, с разъяснением заявителю права на самостоятельную подачу апелляционной и кассационной жалобы.

По административным делам, не указанным в пункте 7 настоящей Инструкции, прокурор возвращает жалобу на судебные акты, невступившие в законную силу, с разъяснением заявителю права на самостоятельное обращение с апелляционной и кассационной жалобой.

14. При рассмотрении дел в апелляционном порядке Главные военный и транспортный прокуроры, прокурор области и приравненный к нему прокурор обеспечивает участие соответствующих прокуроров по гражданским и административным делам, предусмотренным пунктами 6, 7 настоящей Инструкции, в том числе разрешенным в порядке упрощенного (письменного) производства.

15. При даче заключения в суде апелляционной инстанции прокурор учитывает как обстоятельства дела, так и заслушанные в суде пояснения, дополнительные доказательства, принятые судом в порядке части 2 статьи 404 ГПК. При этом прокурор не связан доводами ходатайства и действует, исходя из требований закона и имеющихся фактических данных.

16. При необоснованном отклонении судом апелляционного ходатайства по гражданскому делу, а также при установлении существенных нарушений норм материального и процессуального права Главные военный и транспортный прокуроры, прокурор области и приравненный к нему прокурор обращаются в Генеральную прокуратуру с ходатайством о принесении кассационного протеста, отвечающим требованиям статьи 440 ГПК.

Ходатайство, не отвечающее указанным требованиям, подлежит возвращению без рассмотрения.

Ходатайство о принесении кассационного протеста на судебный акт по гражданскому делу вносится в Генеральную прокуратуру не позднее тридцати рабочих дней со дня его вступления в законную силу, а при необходимости изучения дела – в течение тридцати рабочих дней со дня поступления дела в прокуратуру.

Истребование дела осуществляется в порядке, предусмотренном частью 1 статье 438 ГПК, не позднее десяти рабочих дней со дня вступления судебного акта в законную силу.

Направление ходатайств в Генеральную прокуратуру в более поздние сроки сопровождается объяснением причин с приложением подтверждающих документов.

17. При необоснованном отклонении судом апелляционного ходатайства по административному делу, а также при установлении существенных нарушений норм материального и процессуального права Главные военный и транспортный прокуроры, прокурор области и приравненный к нему прокурор в течение месяца со дня вынесения постановления в окончательной форме подает кассационное ходатайство в Верховный Суд, в соответствии с частью 2 статьи 169 АППК.

В случае принесения в Верховный Суд кассационного ходатайства по административному делу его копия одновременно направляется в Генеральную прокуратуру.

Право на принесение кассационного ходатайства принадлежит Главным военному и транспортному прокурорам, прокурорам областей и приравненным к ним прокурорам.

Генеральный Прокурор и его заместители в пределах своей компетенции вправе принести кассационное ходатайство на решение независимо от участия в рассмотрении дела.

При необоснованном отклонении судом кассационного ходатайства, а также при установлении существенных нарушений норм материального и процессуального права Главные военный и транспортный прокуроры, прокурор области и приравненный к нему прокурор обращаются в Генеральную прокуратуру с ходатайством о принесении кассационного протеста по административному делу, отвечающим требованиям статьи 440 ГПК.

Учитывая, что постановление суда кассационной инстанции может быть пересмотрено в случаях, предусмотренных частью 6 статьи 169 АППК, в ходатайстве должно быть указано, в чем состоит исключительность оснований для пересмотра судебных актов.

Ходатайство, не отвечающее указанным требованиям, подлежит возвращению без рассмотрения.

Ходатайство о принесении кассационного протеста на судебный акт по административному делу вносится в Генеральную прокуратуру не позднее двадцати рабочих дней со дня его вступления в законную силу.

Порядок вступления в законную силу судебного акта по административному делу регламентирован статьями 161, 168, 169 АППК.

18. Генеральный Прокурор вправе приносить кассационные протесты на судебные акты по гражданским и административным делам, как по собственной инициативе, так и по ходатайствам физических и юридических лиц, по делам, указанных в пунктах 6, 7 настоящей Инструкции.

Сроки принесения кассационного протеста по гражданским и административным делам, предусмотрены частью 1 статьи 436 ГПК и частью 3 статьи 169 АППК.

Содержание ходатайства физических и юридических лиц о принесении кассационного протеста указано в статье 441 ГПК.

К ходатайству, поданному законными представителями, прилагаются документы, удостоверяющие их полномочия.

Полномочия представителя по поручению оформляются в соответствии с требованиями, предусмотренными статьей 61 ГПК.

К ходатайству, поданному представителем по поручению, прилагается доверенность, выданная и оформленная в соответствии с законом.

Представителем по поручениям, указанным в подпункте 4) части 1 статьи 58 ГПК, представляются документы, удостоверяющие поручение на осуществление представительства по данному делу.

Представителем по поручениям, указанным в подпункте 6) части 1 статьи 58 ГПК, представляется документ, подтверждающий членство в палате юридических консультантов.

К ходатайству, поданному адвокатом, прилагается копия удостоверения адвоката и письменное уведомление о защите (представительстве), предусмотренные Законом Республики Казахстан "Об адвокатской деятельности и юридической помощи".

Ходатайство о принесении кассационного протеста, не отвечающее указанным требованиям ГПК, в частности:

поданное лицами, которые в соответствии со статьей 435 ГПК не имеют права на оспаривание вступившего в законную силу судебного акта;

по делам, не предусмотренным частью 2 статьи 54 ГПК, частью 2 статьи 31 АППК;

после истечения срока, указанного в части 1 статьи 436 ГПК, в части 3 статьи 169 АППК;

с нарушением порядка обжалования, установленного ГПК и АППК;

не содержащее сведений о лице, подающем ходатайство, и лице, в интересах которого оно подается, его местожительстве или местонахождении и процессуальном положении в деле;

без указания об участвующих в деле лицах и их местожительстве или местонахождении;

без указания о судах, рассматривавших дело в первой, апелляционной инстанциях, и содержании принятых ими решений;

без указания о судебном акте, которое предлагается опротестовать;

без указания, в чем заключается существенное нарушение норм материального либо процессуального права;

без указания, в чем состоит исключительность основания для пересмотра судебных актов (в случае подачи ходатайства по основаниям, предусмотренным частью 6 статьи 438 ГПК и частью 6 статьи 169 АППК);

не подписанное лицом, подающим ходатайство;

представителем по поручению без приложения доверенности или иного документа, удостоверяющего поручение на осуществление представительства по данному делу;

без документа, подтверждающего членство в палате юридических консультантов;

поданное законным представителем без документов, удостоверяющих его полномочия;

поданное адвокатом без приложения копии удостоверения адвоката и письменного уведомления о защите (представительстве) подлежит возвращению без рассмотрения лицу, подавшему ходатайство.

Кроме того, исходя из принципа равноправия сторон и приоритета судебной подведомственности, закрепленных в статьях 13, 15, 25 ГПК, требований части 4 статьи 442 ГПК, прокурор вправе возвратить ходатайство о пересмотре судебного акта в кассационном порядке для обращения непосредственно в суд кассационной инстанции, если заявителем это право не реализовано, за исключением случаев, когда ходатайство подано с соблюдением требований статьи 441 ГПК лицами, перечисленными в статье 112 ГПК.

19. Генеральной прокуратурой рассмотрение ходатайства физических и юридических лиц и ходатайств прокуроров о принесении кассационного протеста при необходимости осуществляется с истребованием дел. В этом случае гражданское и административное дело запрашивается в течение пяти рабочих дней с момента поступления ходатайств ответственному исполнителю.

В исключительных случаях при наличии поручения Генерального Прокурора, заместителя Генерального Прокурора, руководителя самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, его заместителя запрос дела направляется в течение пятнадцати календарных дней с момента поступления ходатайства в Генеральную прокуратуру.

При необходимости у Главных военного и транспортного прокуроров, прокуроров областей и приравненных к ним прокуроров, и уполномоченных органов истребуются дополнительные сведения для полного, всестороннего и объективного выяснения обстоятельств, имеющих значение для дела, и решения вопроса о принесении кассационного протеста.

20. Ходатайство Главных военного и транспортного прокуроров, прокурора области и приравненного к нему прокурора о принесении кассационного протеста рассматривается в течение тридцати рабочих дней со дня его поступления, а при истребовании дела – в течение тридцати рабочих дней со дня поступления дела в Генеральную прокуратуру.

Срок рассмотрения ходатайства продлевается Генеральным Прокурором либо заместителем Генерального Прокурора.

Сроки исчисляются в порядке, предусмотренном частью 2 статьи 122, статьей 123 ГПК.

21. В случае оставления ходатайства Главных военного и транспортного прокуроров, прокурора области и приравненного к нему прокурора без удовлетворения ответ заявителю, Главным военному и транспортному прокурорам, прокурору области и приравненного к нему прокурору подписывается заместителем Генерального Прокурора.

22. В соответствии с частью 2 статьи 435 ГПК, с частью 3 статьи 169 АППК правом опротестования вступивших в законную силу судебных актов обладает Генеральный Прокурор.

Поддержание доводов кассационного протеста по поручению Генерального Прокурора обеспечивается подчиненными прокурорами.

23. Прокуроры организуют учет судебных актов по делам, рассмотренным с участием прокуроров, и заключений по ним (раздельно по первой, апелляционной и кассационной инстанциям).

Глава 3. Представительство интересов государства в судах по делам об административных правонарушениях

24. Представляя интересы государства в судах по делам об административных правонарушениях, прокурор осуществляет свои полномочия в соответствии с Конституционным законом, Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях (далее - КоАП) и иными законодательными актами.

25. Прокурор принимает обязательное участие в суде по делам об административных правонарушениях:

1) в отношении несовершеннолетних;

2) по которым, санкция статьи Особенной части КоАП предусматривает безальтернативное наложение взыскания в виде административного ареста.

По делам, санкции статей Особенной части КоАП которых предусматривают альтернативное наложение административного ареста, если одним из участников процесса заявлено ходатайство о необходимости его участия;

3) влекущим выдворение иностранца или лица без гражданства за пределы Республики Казахстан;

4) возбужденным им самим;

5) по которым его участие признано необходимым вышестоящим прокурором по письменному указанию;

6) в области предпринимательской деятельности, по которым должностные лица антимонопольного органа и уполномоченного органа, осуществляющего руководство в сферах естественных монополий, имеют право рассматривать и составлять протоколы об административных правонарушениях;

7) в области охраны окружающей среды;

8) в области налогообложения;

9) в сфере таможенного дела;

10) об обжаловании постановлений уполномоченных органов (должностных лиц), в подведомственность которых входит рассмотрение дел, указанных в подпунктах 6), 7), 8) и 9) настоящего пункта;

11) о коррупционных правонарушениях.

Кроме того, в соответствии со статьей 759 КоАП прокуроры принимают участие в суде и по иным делам.

26. Территориальные прокуроры в пределах компетенции обеспечивают по месту своей дислокации участие при рассмотрении дел об административных правонарушениях в судах первой и апелляционной инстанций, за исключением споров, отнесенных к ведению военных, транспортных и специализированных прокуроров, дислоцированных в месте расположения этих судов.

Военные прокуроры обеспечивают по месту своей дислокации участие и последующий надзор при рассмотрении районными, городскими, специализированными межрайонными судами по административным правонарушениям, областными и приравненными к ним судами дел об административных правонарушениях, возбужденных уполномоченными должностными лицами Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан, в том числе дел об административных правонарушениях, возбужденных в отношении указанных лиц или организаций.

Транспортные прокуроры обеспечивают по месту своей дислокации участие и изучение законности судебных актов при рассмотрении судами первой и апелляционной инстанций дел об административных правонарушениях, возбужденных транспортными прокурорами или уполномоченными органами (должностными лицами) в связи с реализацией полномочий в отношении субъектов транспортной инфраструктуры либо организаций железнодорожного, автомобильного (в части международных автомобильных перевозок пассажиров, багажа и грузов), морского, внутреннего водного, воздушного, городского рельсового и магистрального трубопроводного транспорта, космической системы.

Специализированные природоохранные прокуроры обеспечивают по месту своей дислокации участие и последующую проверку законности судебных актов при рассмотрении судами дел об административных правонарушениях, по которым производство возбуждено по их инициативе.

Территориальные прокуроры обеспечивают своевременное и надлежащее извещение военных, транспортных и специализированных прокуроров в случае принятия судом к производству дела, отнесенного настоящей Инструкцией к ведению специализированных прокуроров, дислоцированных по месту расположения этих судов.

Одновременно военные, транспортные и специализированные прокуроры осуществляют мониторинг всех назначенных к рассмотрению дел с использованием официального сайта местного суда.

В случае отсутствия военной, транспортной, специализированной прокуратуры в месте расположения суда, в котором назначено к рассмотрению отнесенное к ее ведению дело, либо неизвещения об этом военного, транспортного или специализированного прокурора, участие в судах и последующая проверка законности судебных актов возлагаются на соответствующего территориального прокурора.

27. Результаты ознакомления с материалами дела об административном правонарушении на всех стадиях процесса участвующий прокурор предварительно докладывает вышестоящему прокурору или курирующему заместителю. Результат рассмотрения докладывается вышестоящему прокурору. В случае незамедлительного рассмотрения дела об административном правонарушении предварительный доклад не требуется.

Заключения по делам об административных правонарушениях составляются по постановлениям суда апелляционной инстанции, с которыми прокурор согласен. В других случаях заключение не составляется.

В заключении указывается:

1) наличие или отсутствие вины правонарушителя, правильность квалификации его деяний;

2) доказательства, на основании которых прокурор пришел к одному из вышеуказанных выводов;

3) применение к нему того или иного вида взыскания с учетом обстоятельств дела и личности правонарушителя, либо о необходимости прекращения дела;

4) содержание судебных актов, подлежащих пересмотру, позиции суда;

5) участвовавшие прокуроры, краткое содержание их заключений;

6) доводы жалобы (ходатайства);

7) выводы об обоснованности жалобы (ходатайства).

Прокурорам необходимо своевременно реагировать на допущенные судом нарушения норм материального и процессуального права по делам, перечисленным в пункте 25 настоящей Инструкции, а также при прекращении производства по делам об административных правонарушениях, независимо от участия прокурора в судебном рассмотрении (в том числе с использованием информационных ресурсов и систем Комитета по правовой статистике и специальных учетов Генеральной прокуратуры и Верховного Суда).

Прокурор независимо от участия в судебном рассмотрении проверяет законность постановления об административном аресте в течение суток с момента его поступления и при выявлении необоснованного судебного акта принимает меры к его опротестованию.

Прокуроры по полугодиям проводят проверку либо анализируют правоприменительную практику уполномоченных органов о прекращении производства по делу об административном правонарушении, указанных в подпунктах 6), 7), 8) и 9) пункта 25 настоящей Инструкции. Информация о проделанной работе направляется в Генеральную прокуратуру Республики Казахстан к 15 числу после окончания отчетного периода.

28. По результатам проверок производства по делам об административных правонарушениях, оценки законности постановления и иных актов прокурор вправе давать письменные указания уполномоченным должностным лицам и органам (кроме суда) о производстве дополнительной проверки.

Указания прокурора, данные в пределах его компетенции, обязательны для исполнения.

29. При выявлении по материалам дел об административных правонарушениях нарушений законности со стороны должностных лиц государственных органов, физических и юридических лиц прокурор ходатайствует перед судом о вынесении частного постановления и/или незамедлительно рапортом в письменном виде или в форме электронного документа доводит об этом до сведения вышестоящего прокурора, который принимает одно из следующих решений:

1) о регистрации рапорта в Едином реестре досудебных расследований;

2) о регистрации материалов в Книге учета информаций;

3) о возбуждении дела об административном правонарушении;

4) о возбуждении дисциплинарного производства;

5) о предъявлении иска в суд;

6) о внесении иных актов прокурорского надзора и реагирования, предусмотренных Главой 5 Конституционного закона, с целью привлечения виновных лиц к установленной законом ответственности и устранения нарушений

7) об инициировании перед Генеральным Прокурором вопроса об обращении в Конституционный и (или) Верховный суды Республики Казахстан.

При необходимости прокуроры истребуют дополнительные сведения и материалы для принятия решений.

30. Апелляционные ходатайства на судебные акты по делам об административных правонарушениях приносятся Генеральным Прокурором, заместителями Генерального Прокурора, Главными военным и транспортным прокурорами, прокурорами областей и приравненными к ним прокурорами, военными прокурорами регионов и гарнизонов, районными транспортными прокурорами, прокурорами района и приравненными к ним прокурорами, их заместителями, а также прокурором, участвовавшим в рассмотрении дела в суде первой инстанции.

Апелляционное ходатайство приносится при наличии оснований к отмене либо изменению постановления суда, предусмотренных статьей 840 КоАП.

31. Жалобы участников процесса на судебные акты по делам об административных правонарушениях, указанным в пункте 24 настоящей Инструкции, рассматриваются прокуратурой, сотрудник которой участвовал в судебном заседании.

Прокурор возвращает жалобу на судебные акты по делам, не указанным в пункте 25 настоящей Инструкции, с разъяснением заявителю права на самостоятельное апелляционное обжалование.

Обращения государственного органа (должностных лиц) о принесении апелляционного ходатайства на постановление суда по делу об административном правонарушении рассматриваются по существу с изучением материалов дела.

В случае оставления жалобы без удовлетворения ответы заявителям подписываются руководителем прокуратуры либо лицом, исполняющим его обязанности.

32. При рассмотрении дел в апелляционном порядке Главные военный и транспортный прокуроры, прокурор области и приравненный к нему прокурор обеспечивает участие соответствующих прокуроров по делам об административных правонарушениях, указанных в пункте 25 настоящей Инструкции.

33. При даче заключения в суде апелляционной инстанции прокурор учитывает как обстоятельства дела, так и заслушанные в суде пояснения, дополнительные доказательства, принятые судом в порядке части 2 статьи 838 КоАП. При этом прокурор не связан доводами ходатайства и действует, исходя из требований закона и имеющихся фактических данных.

34. При необоснованном отклонении судом апелляционного ходатайства, а также при установлении существенных нарушений норм материального и процессуального права Главные военный и транспортный прокуроры, прокурор области и приравненный к нему прокурор вносит в Генеральную прокуратуру представление о принесении кассационного протеста, отвечающее требованиям части 5 статьи 851 КоАП.

Представление, не отвечающее указанным требованиям, возвращается без рассмотрения.

Представление о принесении кассационного протеста на судебный акт по делам об административных правонарушениях вносится не позднее трех месяцев со дня вынесения постановления. Внесение представлений в Генеральную прокуратуру в более поздние сроки сопровождается объяснением причин с приложением подтверждающих документов.

Ходатайство и представление Главного военного и транспортного прокуроров, прокурора области и приравненного к нему прокурора о принесении кассационного протеста рассматривается в течение тридцати рабочих дней со дня его поступления, а при истребовании дела – в течение тридцати рабочих дней со дня поступления дела в Генеральную прокуратуру.

35. Кассационный протест на судебный акт по делам об административных правонарушениях вносится Генеральным Прокурором либо его заместителем, в том числе по ходатайствам физических и юридических лиц или по собственной инициативе.

36. Ходатайство физических и юридических лиц о принесении кассационного протеста возвращается в случаях, если:

заявителем по неуважительным причинам не реализовано самостоятельное право на обжалование данного акта в суд кассационной инстанции;

при отсутствии оснований к пересмотру в кассационном порядке постановлений по делам об административных правонарушениях, предусмотренных частью 5 статьи 851 КоАП;

ходатайство не отвечает требованиям, предусмотренным в частях 8 и 9 статьи 848 КоАП;

ходатайство подано не уполномоченным лицом.

37. Прокуроры организуют учет судебных актов по делам, рассмотренным с участием прокуроров, и заключений по ним (раздельно по первой, апелляционной и кассационной инстанциям).

38. Участие по делам об административных правонарушениях, рассматриваемым в кассационном порядке в заседаниях судебных коллегий Верховного Суда, а также поддержание доводов кассационных протестов обеспечивается сотрудниками Генеральной прокуратуры.

Глава 4. Надзор за законностью исполнительного производства

39. Прокуроры осуществляют надзор за законностью исполнительного производства по уголовным делам в части имущественных взысканий и обращения имущества в собственность государства (за исключением уголовных штрафов и конфискации), гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях, по иным исполнительным документам.

Надзор обеспечивается путем анализа и проверок по исполнительным документам, затрагивающим интересы государства, о взыскании заработной платы, алиментов и по искам прокуроров, а также по фактам вмешательства государственными судебными исполнителями и органами юстиции в рамках исполнительного производства в деятельность субъектов частного предпринимательства.

С учетом условий, предусмотренных настоящей главой, в соответствии с компетенцией и спецификой, надзор обеспечивается военными, транспортными и территориальными прокурорами в следующем порядке:

территориальные прокуроры осуществляют надзор при исполнении исполнительных документов судебными исполнителями, дислоцированными и (или) обеспечивающими исполнение на территории соответствующей области, столицы, городов республиканского и областного значения, района, за исключением исполнительных документов, отнесенных к компетенции (поднадзорных) военных и транспортных прокуроров;

военные прокуроры осуществляют надзор за исполнением исполнительных документов, касающихся объектов, лиц, в том числе должностных, органов и организаций в сфере обороны, военной безопасности, военного имущества, оружия и боеприпасов, боевой готовности, противодиверсионной и антитеррористической защищенности, охраны Государственной границы, обеспечения социальной защиты военнослужащих и членов их семей, связанных со строительством военных объектов, объектов (субъектов) оборонной промышленности;

транспортные прокуроры осуществляют надзор за исполнением исполнительных документов, касающихся объектов, лиц, в том числе должностных, органов и организаций в сфере железнодорожного, автомобильного, морского, внутреннего водного, воздушного, городского рельсового, магистрального трубопроводного транспорта и космической системы.

40. Прокуроры осуществляют надзор за законностью исполнительного производства в деятельности судебных исполнителей, органов юстиции, республиканской и региональных палат частных судебных исполнителей, а также оператора единой электронной торговой площадки.

В рамках осуществления надзора прокуроры вправе проверять соблюдение судами, нотариусами и уполномоченными государственными органами законности при выписке (в том числе совершении исполнительных надписей и вынесении актов) и приведении в исполнение исполнительных документов.

При осуществлении надзора прокурор истребует из органов исполнительного производства (в том числе у частных судебных исполнителей и их республиканской и региональных палат), уполномоченных государственных органов, а также из иных органов и организаций исполнительные производства, сведения, материалы, отбирает пояснения, получает доступ к информационным системам и ресурсам органов исполнительного производства и иных органов и организаций.

При проведении проверок, анализа состояния законности, рассмотрении жалоб на действия (бездействие) судебных исполнителей и иных обращений по вопросам исполнительного производства прокурорам следует руководствоваться статьями 18, 19, 20 и 24 Конституционного закона.

41. В целях исполнения возложенных на него задач прокурор в рамках осуществления надзора вправе отменить своим постановлением не соответствующие законодательству акты судебных исполнителей.

По исполнительным производствам, указанным в абзаце втором пункта 39 настоящей Инструкции, прокурор вправе давать судебным исполнителям указания о совершении исполнительных действий, запрещении совершать определенные действия. Указания прокурора, данные в пределах его компетенции, обязательны для исполнения судебными исполнителями.

42. Прокурор вправе изъять из производства судебного исполнителя исполнительного документа и передать его в соответствующий орган юстиции либо в региональную палату частных судебных исполнителей по территориальности для передачи другому судебному исполнителю в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей", если действия (бездействие) судебного исполнителя по исполнительному производству могут:

1) причинить вред правам и свободам человека и гражданина, охраняемым законом интересам юридических лиц, общества и государства;

2) препятствовать функционированию государственных органов, учреждений и предприятий, обеспечивающих жизнедеятельность населения.

43. В установленных законом случаях прокурор санкционирует постановление судебного исполнителя. Постановление для санкционирования направляется судебным исполнителем прокурору по месту совершения исполнительных действий. Порядок дачи и отказа в даче санкции на совершение исполнительных действий регулируются ГПК.

Военные и транспортные прокуроры или их заместители, а также лица, их замещающие дают санкции по месту предъявления исполнительных документов по поднадзорным им исполнительным производствам. В случае отсутствия по месту предъявления исполнительных документов специализированных прокуратур, санкция дается соответствующим территориальным прокурором либо его заместителем.

Главные военный и транспортный прокуроры, прокуроры областей и приравненные к ним ежемесячно проверяют своевременность и обоснованность дачи и отказа в даче санкций нижестоящими прокурорами.

Вышестоящий прокурор вправе отменить, отозвать, приостановить или изменить постановления нижестоящего прокурора об отказе в даче санкции, изъятии и передаче исполнительного документа, об отмене актов судебных исполнителей и акты прокурорского надзора и реагирования.

44. Решение об отмене, отзыве, приостановлении или изменении актов нижестоящего прокурора принимается Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры и его заместителями, Главными военным и транспортным прокурорами, прокурором области и приравненными к нему прокурором, их заместителями либо лицами, исполняющими их обязанности.

Постановления прокурора об изъятии и передаче исполнительного документа, об отказе в даче санкции на постановление судебного исполнителя, об отмене актов судебного исполнителя и указания о совершении исполнительных действий, запрещении совершать определенные действия также могут быть обжалованы в порядке, предусмотренном АППК.

Обеспечение участия в рассмотрении административного дела, состязательности в процессе и обжалование судебных актов осуществляется в порядке, предусмотренном пунктом 10 настоящей Инструкции.

45. При осуществлении надзора по исполнительным документам, указанным в абзаце втором пункта 39 настоящей Инструкции прокуроры в обязательном порядке проверяют и анализируют соблюдение законности при:

1) выписке и приведении в исполнение исполнительных документов (в том числе на наличие признаков фиктивности);

2) принятии, приостановлении и отмене мер обеспечения исполнения;

3) обращении взыскания на имущество и доходы;

4) оценке имущества;

5) организации и проведении торгов по реализации имущества;

6) распределении и перечислении взысканных сумм;

7) взыскании исполнительской санкции, удержании оплаты деятельности и расходов по исполнению;

8) принятии судебными исполнителями решений по исполнительным документам (отказ в возбуждении, возврат, приостановление и прекращение);

9) совершении судебными исполнителями иных исполнительных действий.

46. При осуществлении надзора прокуроры на постоянной основе проверяют, анализируют и дают оценку:

1) наличию признаков уголовного или административного правонарушения, принимать меры по привлечению виновных лиц к ответственности;

2) соблюдению законности, эффективности работы судебных исполнителей и органов уголовного преследования по привлечению должников к уголовной и административной ответственности;

3) состоянию взаимодействия органов исполнительного производства с уполномоченными государственными органами и иными организациями;

4) полноте, своевременности и эффективности контрольно-координационных, организационных, дисциплинарных и иных мер, принимаемых уполномоченным государственным органом в сфере исполнения исполнительных документов, республиканской и региональными палатами частных судебных исполнителей;

5) своевременности и полноте рассмотрения и исполнения уполномоченными государственными органами актов судебных исполнителей, вынесенных в пределах их компетенции;

6) системным недостаткам и проблемным вопросам в организации работы органов исполнительного производства, уполномоченных государственных органов и иных организаций, несовершенства законодательства;

7) состоянию цифровизации, наличию недостатков информационных систем, которые создают проблемы в процессе исполнения исполнительных документов.

47. Независимо от категорий исполнительных документов прокуроры на постоянной основе осуществляют мониторинг исполнительных производств, по которым имеются предпосылки и риски возникновения конфликтных ситуаций, социальной напряженности, общественного резонанса и массового недовольства при совершении исполнительных действий. Ведут учет и контроль таких исполнительных производств и принимать по ним заблаговременные превентивные меры, обеспечить неукоснительное соблюдение законности и информировать вышестоящую прокуратуру.

48. По выявленным нарушениям законности и системным недостаткам в работе органов исполнительного производства, уполномоченных государственных органов и иных организаций прокурор вносит акты прокурорского надзора и реагирования, направленные на их устранение и недопущение впредь.

В актах прокурорского надзора и реагирования излагается правовая сущность нарушений с обязательной ссылкой на нормы законодательства, указывается на негативные последствия нарушений закона и нормативных правовых актов, причины и условия, которые этому способствовали, ставится вопрос об их устранении, восстановлении нарушенных прав и законных интересов лиц, общества и государства, возмещении причиненного ущерба и ответственности виновных лиц.

49. Не допускается внесение формальных актов надзора и реагирования по единичным незначительным нарушениям законности, по исполнительным производствам, имеющим перспективу добровольного самостоятельного исполнения или уже исполненным (в том числе частично) без вмешательства прокурора.

Прокурором, подписавшим акты надзора и реагирования, обеспечивается контроль за их надлежащем рассмотрением, исполнением, фактическим устранением нарушений законности.

50. Акты прокурорского надзора и реагирования в адрес центральных государственных органов и их ведомств, республиканскую палату частных судебных исполнителей Главными военным и транспортным прокурорами, прокурором области и приравненным к нему прокурором вносятся через Генеральную прокуратуру.

51. Прокурор, внесший акт надзора и реагирования, обеспечивает достоверность и полноту отражения в ведомственных статистических отчетах сведений о результатах их рассмотрения.

Исполнительные документы/суммы могут быть включены прокурором в статистический отчет, как исполненные/взысканные только в случаях, когда акт прокурорского надзора и реагирования реально способствовал устранению выявленных нарушения законности и, как следствие, исполнению исполнительного документа.

52. Главные военный и транспортный прокуроры, прокуроры областей и приравненные к ним ежемесячно изучают акты надзора и реагирования нижестоящих прокуроров на предмет соблюдения требований пунктов 48,49 и 51 настоящей Инструкции.

53. Главные военный и транспортный прокуроры, прокуроры областей и приравненные к ним информацию о состоянии законности в поднадзорном регионе представляют в Генеральную прокуратуру до 10 числа следующего за полугодием месяца.

Глава 5. Положения об организации надзорной деятельности

45. Постановления апелляционной инстанции об отмене решения (постановления) суда по жалобе сторон, об отклонении, возврате ходатайств прокурора по делам, предусмотренным пунктами 6 и 25 настоящей Инструкции, с приложением судебных актов и апелляционных ходатайств направляются в Генеральную прокуратуру в течение пяти рабочих дней со дня вынесения в окончательной форме.

Постановления апелляционной инстанции об отмене решения суда по жалобе сторон, об отклонении, возврате ходатайств прокурора по делам, предусмотренным пунктом 7 настоящей Инструкции, с приложением судебных актов и ходатайств направляются в Генеральную прокуратуру в течение пяти рабочих дней со дня вступления в законную силу.

Вышестоящий прокурор в течение десяти рабочих дней с момента поступления судебного акта проверяет его и при наличии оснований, предусмотренных в статье 427 ГПК и статье 840 КоАП, принимает решение о включении в реестр нарушений.

При необходимости решение о включении в реестр нарушений принимается по результатам изучения материалов гражданских и административных дел, дел об административных правонарушениях либо рассмотрения ходатайства о принесении кассационного протеста.

46. В целях эффективности прокурорского надзора работа в Генеральной прокуратуре, органах военной и транспортной прокуратуры, прокуратурах областей и приравненных к ним организуется по зонально-предметному принципу для прогнозирования состояния законности, анализа деятельности нижестоящих прокуратур и прокурорской практики.

Работа по предметному принципу осуществляется путем закрепления за прокурором отдельных сфер правоотношений (предметные направления). По закрепленным сферам правоотношений прокурором проводится систематический анализ состояния законности, прокурорского надзора, вносятся предложения по совершенствованию законодательства Республики Казахстан в данной сфере, форм, методов надзорной деятельности.

Предметные направления определяются, исходя из состояния законности и особенностей поднадзорного региона, распространенности тех или иных гражданско-правовых или публично-правовых споров.

Зональный принцип осуществляется путем закрепления за прокурором конкретного региона (области, города, района) с целью постоянного анализа состояния законности и мониторинга деятельности органов прокуратуры в этом регионе, проверки их актов надзора и реагирования.

Главные военный и транспортный прокуроры, прокуроры областей и приравненные к ним обеспечивают непосредственное и оперативное взаимодействие с прокурорами регионов Республики при проведении проверок, анализа состояния законности, рассмотрения обращений посредством обмена информациями, выполнения отдельных поручений, выделения сотрудников и специалистов прокуратур

Приложение 4 к приказу Генеральный Прокурор Республики Казахстан от 17 января 2023 года № 32

Перечень утративших силу некоторых приказов Генерального Прокурора Республики Казахстан

1. Приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 2 мая 2018 года № 60 "О некоторых вопросах организации прокурорского надзора" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 16894);

2. Приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 12 мая 2020 года № 62 "О внесении изменений в приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 2 мая 2018 года № 60 "О некоторых вопросах организации прокурорского надзора" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 20655);

3. Приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 12 июля 2021 года № 102 "О внесении изменений в приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 2 мая 2018 года № 60 "О некоторых вопросах организации прокурорского надзора" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 23523);

4. Приказ Генерального прокурора Республики Казахстан от 26 октября 2021 года № 139 "О внесении изменений в приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 2 мая 2018 года № 60 "О некоторых вопросах организации прокурорского надзора" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 24944).