Арнайы киiммен, арнайы аяқкиiммен, жеке қорғанудың басқа да құралдарымен және алғашқы медициналық көмекпен қамтамасыз етудiң және оларды пайдаланудың тәртiбi туралы НҰСҚАМА

Бұйрық Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгi 1997 жылғы 2 маусымдағы N 90-П. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 1997 жылғы 18 маусымда тіркелді. Тіркеу N 321. Күші жойылды - ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің 2005 жылғы 27 қаңтардағы N 22-а (V053456) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрлiгiмен Еңбек және халықты
1997 ж. 02 маусымында әлеуметтiк қорғау
келiсiлген министрлiгiнiң
1997 ж. 2 маусым N 90-П
бұйрығымен бекiтiлген

Қазақстан Республикасы Қазақстан Республикасы
Iшкi iстер министрлiгiмен Әдiлет министрлiгiнде
1997 ж. 6 маусымда 1997 ж. N 321
келiсiлген тiркелiнген

Осы Нұсқама қызметкерлердi арнайы киiммен, арнайы аяқкиiммен, жеке қорғанудың басқа да құралдарымен және алғашқы медициналық көмекпен қамтамасыз етудiң, сондай-ақ азаматтардың осы құралдарды өмiрi мен денсаулығына зиянды және қауiптi қызметтердi атқарған кезде пайдалануының тәртiбiне қойылатын талаптарды айқындайды.

I. Жалпы ережелер

1.1. "Еңбектi қорғау туралы" Қазақстан Республикасы заңының 15-бабына сәйкес жұмыс берушi еңбек шарттары бойынша меншiк иесiнiң қаражаты есебiнен қызметкерлердi арнайы киiммен, арнайы аяқкиiммен және жеке қорғанудың басқа да құралдарымен (бұдан әрi- жеке қорғану құралдары) мемлекеттiк басқару органдарының және ұжымдық шарттың ережелерi бекiтетiн нормалардан кем емес нормада қамтамасыз етуге мiндеттi.
1.2. Ұйымдардың қызметкерлерi еңбек процесi барысында жұмыс берушi қаражаты есебiнен медициналық қызметпен және алғашқы медициналық көмекпен қамтамасыз етiлуге құқылы.
1.3. Автомобильдi немесе көлiктiң басқа түрiн жеке меншiгi ретiнде пайдаланатын не адам өмiрi мен денсаулығына зиянды әрi қауiптi қызметтiң өзге түрiн орындаушы азаматтарда қолданылып жүрген нормалар мен ережелерге сәйкес жеке қорғану және алғашқы медициналық көмек құралдары болуға тиiс.
1.4. Осы Нұсқаманың күшi ұйымдарға, жеке кәсiпкерлерге, меншiк және шаруашылықты жүргiзу нысандарына қарамастан кез келген заңды және жеке тұлғаларға (бұдан әрi - жұмыс берушi), еңбек мiндеттерiн тұрақты немесе уақытша жалданып атқаратын қызметкерлерге, сондай-ақ адам өмiрi мен денсаулығына зиянды әрi қауiптi басқа да қызметтермен айналысатын азаматтарға қатысты.
1.5. Қызметкерлерге жеке қорғану құралдарын тегiн берудiң нормаларын (бұдан әрi - норма) Қазақстан Республикасының салалық министрлiктерi мен ведомстволары, кәсiподақтармен немесе қызметкерлердiң басқа да өкiлеттi органдарымен келiсетiн бiрлестiктер әзiрлейдi және оны Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау министрлiгi не оның жергiлiктi жерлердегi уәкiлеттi бөлiмшелерi бекiтедi.
1.6. Бiрлестiкке енбейтiн заңды тұлғалар, сондай-ақ заңды тұлға құрмаған жұмыс берушiлер министрлiктер мен ведомстволардың экономиканың тиiстi саласы үшiн әзiрлеген нормаларын басшылыққа алады. Осы құжаттарда қажеттi кәсiптер мен лауазымдар болмаған жағдайда осыған ұқсас кәсiптер мен лауазымдардың нормалары қолданылады.
1.7. Нормаларда:
кәсiптер мен лауазымдардың атаулары;
арнайы киiм мен арнайы аяқкиiмнiң (жазғы және қысқы) түрлерi;
жеке қорғану құралдарының басқа да түрлерi мен атаулары (респираторлар, қорғаныш көзiлдiрiктерi, противогаздар және т.б.);
айлар бойынша пайдаланылу мерзiмдерi көрсетiлуге тиiс.
1.8. Нормаларға толықтырулар мен өзгертулер енгiзу оларды бекiту тәртiбiндегi сияқты жүргiзiледi.
1.9. Қорғау белдiгi, электр өткiзбейтiн галоштар мен қолғаптар, электр өткiзбейтiн резеңке төсенiштер, қорғаныш көзiлдiрiктерi мен қалқаншалар, респиратор, противогаз, қорғаныш дулыға, дулыға астынан киетiн баскиiм, мұрын қорғағыш, каска, иық қорғаныш, шынтақ қорғағыш, антифондар, дыбыс бәсеңдеткiш, шудан қорғайтын дулығалар, жарық сүзгiштер, дiрiлдi өткiзбейтiн қолғаптар мен басқа да заттар сияқты жеке қорғану құралдары нормада көзделмеген жағдайда олар қызметкерлерге орындайтын жұмысының сипаты мен жағдайына қарай олардың тозығы жеткенше немесе керек кезiнде пайдалануға берiледi.
1.10. Еңбек мiндеттерiн орындауға қатысты емес азаматтарға арналған жеке қорғану құралдарының және алғашқы медициналық көмектiң нормалары мен түрлерi тиiстi нормативтiк құқылық актiлерде көзделедi.

2. Жеке қорғану және алғашқы медициналық көмек
құралдарын пайдалану көзделiнетiн шарттар

2.1. Жеке қорғану құралдарын мiндеттi түрде пайдалану азаматтар адам өмiрi мен денсаулығына қауiптi әрi зиянды факторлармен байланыста еңбек еткенде немесе басқа қызмет атқарғанда көзделедi.
2.2. Салалық нормалар негiзiнде қауiпсiз еңбек жағдайларын жасау жөнiндегi талаптарға сәйкес жұмыс берушi кәсiподақпен не қызметкерлердiң өзге де уәкiлеттi органымен бiрлесе отырып сол ұйымда жеке қорғану құралдарымен қамтамасыз етiлуге жататын қызметкерлер кәсiптерi мен лауазымдарының тiзбесiн (тiзiмiн) жасауға тиiс. Осы тiзбе (тiзiм) және қызметкерлерге медициналық қызмет көрсету мен оларды алғашқы медициналық көмекпен қамтамасыз ету жөнiндегi мiндеттер ұжымдық шартқа енгiзiледi, ал ол болмаған жағдайда жалданып жұмыс iстеу шартында көзделедi.
2.3. Демалысты (туризм, саяхат және т.б.) не азаматтар қарастырылатын шараларды ұйымдастырғанда және олардың адам өмiрi мен денсаулығына қауiптi әрi зиянды факторлармен қатынаста болуы мүмкiн болған жағдайда осы шараларды қамтамасыз ететiн ұйымдар өздерiнiң Жарғысына (Ережесiне) сәйкес азаматтарды тиiстi жеке қорғану құралдарымен және алғашқы медициналық көмекпен қамтамасыз етудi көздеуге тиiс.

3. Жеке қорғану және алғашқы медициналық көмек
көрсету құралдарын сатып алудың және оларды
берудiң тәртiбi

3.1. Жұмыс берушiлер жеке қорғанудың және алғашқы медициналық көмектiң сертификатталған құралдарын ғана сатып алуға тиiс. Республика аумағында шығарылатын осы бұйымдарды министрлiктер олардың түрiне қарай сертификаттайды.
3.2. Жеке қорғану құралдары қызметкердi жұмысқа қабылдағанда немесе басқа жұмысқа ауыстырғанда не осы құралдардың пайдалану мерзiмi бiткенде берiледi.
3.3. Жеке қорғану құралдарының пайдаланылу мерзiмi күнтiзбелiк арқылы белгiленедi және оларды нақты берген күннен бастап есептеледi.
3.4. Қызметкерлерге берiлген жеке қорғану құралдары жұмыс берушiнiң меншiгi болып саналады, оларды пайдалануға бергенде ол қызметкерлердiң есебiне енгiзiледi.
3.5. Жұмыс берушi жұмыстың сипаты мен жағдайына қарай кәсiподақпен немесе қызметкерлердiң өзге де уәкiлеттi органымен бiрлесе отырып жеке қорғану құралдарының кезекпен ұжымдық пайдаланылуын белгiлейдi.
3.6. Кезекпен пайдаланылатын жеке қорғану құралдары тиiстi өндiрiстiк бөлiмшенiң қоймасында жатуға тиiс және қызметкерлерге олар көзделген жұмыстарды орындайтын кезде ғана берiледi немесе белгiленген жұмыс орындарына бекiтiледi (мәселен, жол күзеттерiнде киетiн тұлыптар, электр қондырғыларын орнатқан кезде киетiн электр өткiзбейтiн қолғаптар) және бiр сменадан екiншi сменаға өткiзiледi. Бұл реттерде жеке қорғану құралдары мастерлердiң немесе әкiмшiлiк-техникалық қызметкерлерi қатарындағы басқа адамдарға берiледi.
Олардың пайдаланылу мерзiмдерi нормаларға сәйкес жеке пайдаланылуға берiлетiн жеке қорғану құралдары түрiнiң пайдаланылу мерзiмдерiне сәйкес келуге тиiс.
3.7. Нормада көзделген жылы арнайы киiмдер мен аяқкиiмдер (астары жылы мақта-матадан тiгiлген костюмдер мен курткалар, суықтан қорғайтын курткалар, терiден жасалған костюмдер, тұлыптар, қысқа тондар, пималар, құлақшындар, терi қолғаптар және т.б.) қызметкерлерге суық түскенде берiледi және күн жылына бастағанда жұмыс берушiге келесi маусымға дейiн ұйымдастырылған түрде сақтау үшiн өткiзiледi.
3.8. Жылы арнайы киiмдер мен аяқкиiмдер пайдаланылып болғаннан кейiн профилактикалық өңдеуден өткiзiледi, ал оларды қабылдап алғанда иесiздiктi болдырмау үшiн осы арнайы киiмдер мен аяқкиiмдердiң жеке-жеке аты жазылып тiзiм бойынша өткiзiледi. Сақталуда болғаннан кейiн жылы арнайы киiмдер мен аяқкиiмдер сақтауға өткiзген қызметкерлердiң өздерiне қайтарылады.
3.9. Оқытудың топтық және жеке нысанындағы оқушыларға, кәсiптiк-техникалық училищелердiң, жалпы бiлiм беретiн мектептердiң, орта арнайы оқу орындарының оқушылары мен жоғары оқу орындарының студенттерiне өндiрiстiк практикадан өтiп жүрген (өндiрiстiк оқу) кезiне жеке қорғану құралдары тиiстi кәсiптiң қызметкерлерiне арналған нормалар бойынша берiледi.
3.10. Кәсiптi қоса атқаратын немесе қосымша жұмыстарды үнемi, соның iшiнде кешендi бригадаларда орындайтын қызметкерлерге негiзгi кәсiбi бойынша оларға берiлетiн жеке қорғану құралдарынан басқа орындайтын жұмысына қарай қосымша атқаратын кәсiп үшiн көзделген жеке қорғану құралдарының басқа да түрлерi сол пайдаланылу мерзiмiне берiледi.
3.11. Жұмыс берушi жеке қорғану құралдарының қызметкерлерге берiлуiне тиiсiнше есеп жүргiзiп, бақылау жасауға мiндеттi.

4. Жеке қорғану құралдарына және олардың сақталуына
қойылатын талаптар

4.1. Жеке қорғану және алғашқы медициналық көмек құралдары стандарттарға және техникалық шарттарға сай келуге тиiс.
4.2. Жеке қорғану құралдары техника қауiпсiздiгiнiң талаптарына жауап беруге, алып жүруге ыңғайлы болуға, қозғалысқа кедергi жасамауға, пайдаланушыға өздерiнiң бойы мен денесiне лайықты етiп таңдап алынуға және берiлуге тиiс.
4.3. Талаптарға сай келмейтiн немесе қызметкерге қатысты емес себептерге байланысты белгiленген пайдаланылу мерзiмiнен бұрын iстен шыққан арнайы киiмдер мен аяқкиiмдер ауыстырылуға жатады.
4.4. Жеке қорғану құралдары (респираторлар, противогаздар, өзiн өзi құтқарушылар, қорғаныш белдiктерi, мұрын қорғағыштар, дулығалар мен басқа да заттар) үнемi сынақтан өткiзiлiп, тексерiлiп тұруға жатады, ал сүзгiштер, стеклолар мен қорғау құралдарының қорғағыш қасиеттерi төмен заттар өз уақытында ауыстырылуға жатады. Жеке қорғану құралдарына тексеру жүргiзгеннен кейiн олардың келесi сынақтың өткiзiлу мерзiмi көрсетiлiп белгi (таңба, штамп) қойылуға тиiс.
4.5. Жеке қорғану құралдары өздерiнiң төлқұжаттарына сәйкес кейiн осы заттарды пайдаланатын қызметкерлерге зиян келтiруi мүмкiн уытты, улы заттар мен материалдардан аулақ жеке құрғақ бөлмелерде сақталуға тиiс.
4.6. Денсаулыққа қауiптi әрi зиянды жұмыстарда пайдаланылатын жеке қорғану құралдары (қорғасын, оның қорытпалары және қосындылары, сынап, этильдi бензин, радиоактивтi заттар және т.т.) санитарлық бақылау органдары бекiтетiн нұсқамалар мен сiлтемелерге сәйкес сақталуы керек.

5. Жеке қорғану құралдарын қолдану тәртiбi

5.1. Адам өмiрi мен денсаулығына қауiптi әрi зиянды факторларының әсерi бар жұмыс не басқа қызмет кезiнде азаматтар жеке қорғану құралдарын пайдалануға тиiс.
5.2. Жұмыс берушi қызметкерлердiң жұмыс кезiнде өздерiне берiлген жеке қорғану құралдарын пайдалануын қадағалауға және олар үшiн жауап беруге мiндеттi.
5.3. Жеке қорғану құралдарын пайдалануға, оларға күтiм жасауға қойылатын талаптар ұйымның iшкi еңбек тәртiбiнiң ережелерiнде не жалдап жұмыс iстеудiң шартында (контрактiсiнде) көрсетiлуге тиiс.
Белгiленген жеке қорғану құралдарынсыз, не олар гигиеналық талаптарға сай келмесе, не бұзық болған жағдайда қызметкерлер жұмысқа жiберiлмейдi.
5.4. Осы құралдарды пайдаланушылар жеке қорғану құралдарына ұқыпты болуға тиiс.
5.5. Қызметкерлер жеке қорғану құралдарын тазалау, жуу, кептiру, жөндеу, газсыздандыру, активсiздендiру, дезинфекциялау, майын және шаңын кетiру (бұдан әрi - профилактикалық өңдеу) қажеттiгi туралы жұмыс берушiнi дер кезiнде хабардар етуге тиiс.
5.6. Жұмыс берушi жеке қорғану құралдарының түрiн берген кезде қызметкермен осы құралдарды пайдалану және олардың бұзық еместiгiн тексерудiң қарапайым әдiсi бойынша нұсқамалық жұмыс жүргiзуге, ал тiптi қажет болған жағдайда оларды пайдалану жөнiнде жаттықтыру жұмысын жүргiзуге тиiс.
5.7. Қызметкерлерге берiлген жеке қорғану құралдарын сақтау үшiн жұмыс берушi санитарлық нормалардың талаптарына сәйкес арнайы жабдықталған (шешiнiп-киiнетiн) бөлме беруге мiндеттi.
5.8. Жекелеген жағдайларда жұмыс шарты бойынша жеке қорғану құралдарының жоғарыда аталған сақталу тәртiбiн сақтау мүмкiн болмаған реттерде (мәселен, ағаш дайындау, геологиялық барлау жұмыстарында) олар жұмыстан тыс кезде қызметкерлердiң өздерiнде қалуы мүмкiн, ал бұл ұйымның iшкi еңбек тәртiбi ережелерiнде немесе ұжымдық шарттарда көрсетiлуге тиiс.
Жеке қорғану құралдарының сақталуы үшiн жауапкершiлiк қызметкерлердiң өздерiне жүктеледi.

6. Жеке қорғану құралдарына күтiм жасау

6.1. Жұмыс берушi меншiк иесiнiң қаражаты есебiнен белгiленген мерзiм iшiнде жеке қорғану құралдарына тиiсiнше күтiм жасауды ұйымдастыруға мiндеттi. Профилактикалық өңдеуден өткiзуге, сондай-ақ жеке қорғану құралдарын жөндеуге тиiс.
6.2. Ал бұл еңбек шарты бойынша талап етiлетiн реттерде ұйымдарда (цехтарда, учаскелерде) кептiргiштер, жеке қорғану құралдарын профилактикалық өңдеуге арналған камералар мен қондырғылар орнатылуға тиiс.
6.3. Жеке қорғану құралдарын профилактикалық өңдеуден өткiзу және жөндеу қызметкерлер жұмыс iстемейтiн кезде (демалыс күндерiнде) немесе сменааралық үзiлiстер кезiнде жүргiзiлуге тиiс.
6.4. Егер нормаларда жұмысшылармен қызметшiлерге арнайы киiм мен арнайы аяқкиiмнiң екi немесе үш топтамасын беру (мәселен, радиоактивтiк заттармен жұмыс iстегенде) көзделген болса жеке қорғану құралдарын профилактикалық өңдеу мен жөндеу басқа уақытта жүргiзiлуге тиiс, демек қызметкерлерге осы уақыт үшiн сменалық топтамалар берiледi.
6.5. Жеке қорғану құралдары кiрлеп қалғанда немесе оны белгiленген уақытынан бұрын жөндеу қажет болған реттерде профилактикалық өңдеу мен жөндеу мерзiмiнен бұрын жүргiзiлуге тиiс.
6.6. Жеке қорғану құралдарын профилактикалық өңдеуден өткiзген кезде олардың қорғау қасиетi қамтамасыз етiлуге тиiс.
6.7. Адам өмiрiне қауiптi әрi зиянды жұмыстарда (қорғасын, оның қорытпалары мен қосындылары, сынап, этильдi бензин, радиоактивтi заттар және т.б.) iстейтiн қызметкерлердiң жеке қорғану құралдарын профилактикалық өңдеуден өткiзу санитарлық қадағалау жасайтын органдардың нұсқамаларымен сiлтемелерге сәйкес жүргiзiледi.
6.8. Қызметкер жұқпалы аурумен ауырғанда оның пайдаланған жеке қорғану құралдары мен олар сақталған бөлмеге тиiсiнше дезинфекция жасалуға тиiс, соның iшiнде оны дезостанциялар немесе санитарлық эпидемиялық станциялардың дезинфекциялық бөлiмдерi жасауға тиiс.
6.9. Арнайы аяқкиiм үнемi тазаланып, майланып отыруға тиiс, ол үшiн қызметкерлерге тиiсiнше жағдайлар (аяқкиiм тазалайтын орындар, щеткалар, майлар және т.б.) жасалынуға тиiс.

7. Жұмыс орындарын алғашқы медициналық көмек
құралдарымен қамтамасыз ету

7.1. Зардап шегiшуге алғашқы медициналық көмек көрсету мақсатында жұмыс берушi өндiрiстiк, коммерциялық және қауiп-қатерi жоғары өзге бөлiмшелердегi жұмыс орындарын, автомобильдердi және көлiктiң басқа түрлерiн алғашқы медициналық көмек құралдарымен қамтамасыз етуге және олардың осылармен жабдықталуына жауапкершiлiктi тағайындауға мiндеттi.
7.2. Азаматтың жеке пайдалануындағы автомобиль не басқа көлiк жол жүру Ережесiне сәйкес алғашқы медициналық көмек құралдарымен және өрт сөндiргiш заттармен жабдықталуға тиiс.
7.3. Алғашқы медициналық көмек құралдары жұмыс орындарындағы арнайы дәрiханаларда немесе пайдалануға ыңғайлы жақын жерлерде сақталуға тиiс.
7.4. Шағын дәрiханалар сертификатталған алғашқы медициналық көмек құралдарымен уақытында және толығынан жабдықталуға тиiс.
7.5. Шағын дәрiханаларды жабдықтауға арналған дәрi-дәрмектердiң тiзбесiн, олардың сақталу мерзiмдерi мен қолданылу нормаларын Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгi белгiлейдi.

8. Жеке қорғану және алғашқы медициналық көмек
құралдарымен қамтамасыз ету және олардың
пайдаланылуы үшiн жауапкершiлiк, оларды бақылау
мен қадағалау

8.1. Заңға сәйкес қызметкерлердi жеке қорғану құралдарымен уақытында әрi толығымен қамтамасыз ету, олары профилактикалық өңдеу, жөндеу, сондай-ақ жұмыс орындарын алғашқы медициналық көмек құралдарымен жабдықтау үшiн жауапкершiлiк жұмыс берушiге жүктеледi.
8.2. Арнайы киiмде, арнайы аяқкиiмдi және жеке қорғану құралдарының басқа түрлерiн жоғалтып алуына немесе ұқыпсыздығынан бүлдiрiп алуына, алғашқы медициналық көмек құралдарына немесе басқа жағдайларға (ұрлап алу немесе қасақана бұзу) байланысты жұмыс берушiге келтiрген зияны үшiн қызметкерлерге материалдық жауапкершiлiк жүктеледi.
8.3. Кәсiпкерлер өз жұмысын жүзеге асыру мақсатында ұйымдастырылған түрде азаматтарды жинаған жағдайда олардың жеке қорғану және алғашқы медициналық көмек құралдарымен қамтамасыз етiлуi үшiн жауап бередi.
8.4. Адамдардың жеке пайдалануындағы автомобильдердi және басқа жүру құралдарын шағын дәрiханалармен және өрт сөндiргiш заттармен жабдықтау үшiн жауапкершiлiк олардың иелерiне жүктеледi.
8.5. Осы Нұсқаманың қағидаларының орындалуы үшiн жауапкершiлiк еңбектi қорғау және еңбек жағдайы үшiн мемлекеттiк қадағалау және бақылау органдарына, Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау министрлiгi жанындағы Мемлекеттiк автоинспекция және Мемлекеттiк санитарлық эпидемиялық қадағалау комитетiне жүктеледi.

9. Қорытынды ережелер

9.1. Жеке қорғану, алғашқы медициналық көмек құралдарын беру және оларды пайдалану жөнiндегi еңбек таластарын еңбек таластары жөнiндегi комиссия қарайды.
9.2. Осы Нұсқаманың 1 тарауында көрсетiлген жеке қорғану құралдарын қызметкерлерге тегiн берудiң нормалары әзiрленгенге және бекiтiлгенге шейiн КСРО-ның еңбек жөнiндегi Мемлекеттiк комитетi мен Кәсiптiк Одақтар Бүкiлодақтық Орталық Кеңесi Президиумының 1978-1982 жылдардағы кезеңге арналған, 1984-1991 жылдары өзгерiстер енгiзiлген қаулысымен бекiтiлген жұмысшылар мен қызметшiлерге арнайы киiмдер мен арнайы аяқкиiмдердi және жеке қорғанудың басқа да құралдарын тегiн берудiң Үлгiлiк салалық нормалары қолданылады.

И Н С Т Р У К Ц И Я о порядке обеспечения и пользования специальной одеждой, специальной обувью, другими средствами индивидуальной защиты и первой медицинской помощи

Утверждена приказом Министра труда и социальной защиты населения РК от 2 июня 1997 г. N 90-П. Зарегистрирована в Министерстве юстиции 18 июня 1997 г. N 321. Утратила силу - приказом Министра труда и социальной защиты населения РК от 27 января 2005 года N 22-п (V053456 (вводится в действие со дня его опубликования)

Настоящая Инструкция определяет требования к порядку обеспечения работников спецодеждой, спецобувью, другими средствами индивидуальной защиты и первой медицинской помощи, а также пользования гражданами этих средств при осуществлении ими иной деятельности, связанной с воздействием вредных и опасных для жизни и здоровья факторов.
1. Общие положения

1.1. В соответствии со статьей 15 Закона Республики Казахстан "Об охране труда" работодатель обязан по условиям труда за счет средств собственника обеспечивать работников специальной одеждой, специальной обувью и другими средствами индивидуальной защиты (далее - средства индивидуальной защиты) не ниже норм, утверждаемых государственными органами управления, и положениями коллективного договора.
1.2. Работники организаций имеют право на медицинское обслуживание в процессе труда и обеспечение средствами первой медицинской помощи за счет работодателя.
1.3. В соответствии с действующими нормами и правилами граждане, пользующиеся автомобильным или другим видом транспорта на правах личной собственности либо при осуществлении иной деятельности, связанной с воздействием вредных и опасных для жизни и здоровья факторов, должны иметь в пользовании средства индивидуальной защиты и первой медицинской помощи.
1.4. Действие настоящей Инструкции распространяется на организации, индивидуальных предпринимателей, любые другие юридические и физические лица независимо от форм собственности и хозяйствования (далее - работодатель), работников, постоянно или временно исполняющих трудовые обязанности на условиях найма, а также граждан при осуществлении ими иной деятельности, связанной с воздействием вредных и опасных для жизни и здоровья факторов.
1.5. Нормы бесплатной выдачи работникам средств индивидуальной защиты (в дальнейшем - нормы) разрабатываются отраслевыми министерствами и ведомствами Республики Казахстан, объединениями (ассоциации, союзы и др.), которые согласовываются с профсоюзными или другими представительными органами работников и утверждаются Министерством труда и социальной защиты населения Республики Казахстан либо его уполномоченными подразделениями на местах.
1.6. Юридические лица, не входящие в объединения, а также работодатели без образования юридического лица руководствуются нормами, разрабатываемыми отраслевыми министерствами и ведомствами для соответствующих отраслей экономики. При отсутствии в данных документах необходимых профессий и должностей применяются нормы, утвержденные для аналогичных профессий и должностей.
1.7. Нормы должны содержать:
наименование профессии и должности;
виды и наименование спецодежды и спецобуви (летняя и зимняя);
виды и наименование других средств индивидуальной защиты (респираторы, очки защитные, противогазы и др.) и первой медицинской помощи;
сроки пользования (носки) в месяцах.
1.8. Дополнение и изменение норм производится в том же порядке, что и их утверждение.
1.9. В тех случаях, когда такие средства индивидуальной защиты как: предохранительный пояс, диэлектирические галоши и перчатки, диэлектрический резиновый коврик, защитные очки и щитки, респиратор, противогаз, защитный шлем, подшлемник, накомарник, каска, наплечники, налокотники, самоспасатели, антифоны, заглушки, шумозащитные шлемы, светофильтры, виброзащитные рукавицы и другие, не предусмотрены в нормах, то они должны быть выданы работником в зависимости от характера и условий выполняемых ими работ на срок пользования - до износа или как дежурные.
1.10. Нормы и виды средств индивидуальной защиты и первой медицинской помощи для граждан, не связанных с исполнением ими трудовых обязанностей предусматриваются в соответствующих нормативных правовых актах.

2. Условия, при которых предусматривается
пользование средствами индивидуальной защиты
и первой медицинской помощи

2.1. Обязательное пользование средствами индивидуальной защиты предусматривается по условиям труда либо иной деятельности граждан в контакте с опасными и вредными для жизни и здоровья факторами.
2.2. В соответствии с требованиями по созданию безопасных условий труда на основании отраслевых норм работодатель совместно с профсоюзным либо иным представительным органом работников должен разработать перечень (список) профессий и должностей работников в данной организации, подлежащих обеспечению средствами индивидуальной защиты. Этот перечень (список) и обязанности по медицинскому обслуживанию и обеспечению работников средствами первой медицинской помощи включаются в коллективный договор, а в случае его отсутствия обязанности предусматриваются в договоре найма.
2.3. При организации отдыха (туризм, путешествие и др.) либо иных мероприятий с привлечением граждан и возможности их контакта с опасными и вредными для жизни и здоровья факторами, организациями, обеспечивающими эти мероприятия в соответствии с их Уставами (Положениями), должно предусматриваться обеспечение граждан соответствующими средствами индивидуальной защиты и первой медицинской помощи.

3. Порядок приобретения и выдачи средств
индивидуальной зашиты и первой
медицинской помощи

3.1. Работодатели должны приобретать только сертифицированные средства индивидуальной защиты и первой медицинской помощи. Данная продукция, выпускаемая на территории республики, сертифицируется соответствующими министерствами по виду их деятельности.
3.2. Средства индивидуальной защиты должны выдаваться при приеме или переводе работников на другую работу либо в связи с истечением срока пользования этих средств.
3.3. Сроки пользования средств индивидуальной защиты устанавливаются календарно и исчисляются со дня фактической выдачи их работникам.
3.4. Средства индивидуальной защиты, выдаваемые работникам, считаются собственностью работодателя, при их выдаче в пользование подлежат включению в подотчет работников.
3.5. В зависимости от характера работы и условий труда работодателем по согласованию с профсоюзным или иным представительным органом работников устанавливаются дежурные средства индивидуальной защиты коллективного пользования.
3.6. Дежурные средства индивидуальной защиты должны находиться в кладовой соответствующего производственного подразделения и выдаваться работникам только на время выполнения тех работ, для которых они предусмотрены или могут быть закреплены за определенными рабочими местами (например, тулупы на дорожных постах, перчатки диэлектрические при электроустановках и т. д.) и передаваться от одной смены другой. В этих случаях средства индивидуальной защиты выдаются под ответственность мастеров или других лиц из числа административно-технического персонала.
Сроки их пользования должны соответствовать срокам пользования таких же видов средств индивидуальной защиты, выдаваемых в индивидуальное пользование в соответствии с нормами.
3.7. Предусмотренные нормами, теплые специальная одежда и специальная обувь (костюмы и куртки хлопчатобумажные на утепляющей прокладке, куртки для защиты от пониженных температур, костюмы меховые, тулупы, полушубки, валенки, шапки-ушанки, рукавицы меховые и т. п.) выдаются работникам с наступлением холодного времени года и с наступлением теплого времени должны быть сданы работодателю для организованного хранения до следующего сезона.
3.8. По окончании пользования теплой специальной одеждой и специальной обувью они подлежат профилактической обработке, а их прием на хранение во избежание обезлички в получении данной одежды и обуви должен производиться по именному списку. После хранения теплая специальная одежда и специальная обувь должны быть возвращены тем работникам, от которых они были приняты на хранение.
3.9. Ученикам групповой и индивидуальной форм обучения, учащимся профессионально-технических училищ, общеобразовательных школ, средних специальных учебных заведений и студентам высших учебных заведений на время прохождения производственной практики (производственного обучения), выдаются средства индивидуальной защиты в соответствии с нормами, как и работникам соответствующих профессий.
3.10. Работникам, совмешающим профессии или постоянно выполняющим совмещение работ, в том числе и в комплексных бригадах, помимо выдаваемых им средств индивидуальной защиты по основной профессии, должны быть в зависимости от выполняемых работ дополнительно выданы и другие виды средств индивидуальной защиты, предусмотренные нормами для совмещаемой профессии с теми же сроками пользования.
3.11. Работодатель обязан организовать надлежащий учет и контроль за выдачей работникам средств индивидуальной защиты в установленные сроки.

4. Требования, предъявляемые к средствам
индивидуальной защиты и их хранению

4.1. Средства индивидуальной защиты и первой медицинской помощи должны соответствовать стандартам и техническим условиям.
4.2. Средства индивидуальной защиты должны отвечать требованиям техники безопасности, быть удобны при носке, не создавать препятствий движению, подбираться и выдаваться пользователям по соответствующим их размерам.
4.3. Специальная одежда и специальная обувь, которые не соответствуют предъявляемым требованиям или пришли в негодность до истечения установленного срока пользования, по причинам независящим от работника, подлежат замене.
4.4. Средства индивидуальной защиты (респираторы, противогазы, самоспасатели, предохранительные пояса, накомарники, каски и др.) , подлежат регулярным испытаниям и проверке исправности, а фильтры, стекла и другие части с понизившимися защитными свойствами своевременной замене. После проверки на средствах индивидуальной защиты должна быть сделана отметка (клеймо, штамп) о сроках последующего испытания.
4.5. Хранение средств индивидуальной защиты должно осуществляться в соответствии с их паспортными требованиями в отдельных сухих помещениях, изолированно от каких-либо токсичных, ядовитых и других предметов и материалов имеющих возможность оказать неблагоприятные последствия работникам, использующим в дальнейшем эти изделия.
4.6. Средства индивидуальной защиты, используемые на работах с опасными и вредными для здоровья веществами (свинец, его сплавы и соединения, ртуть, этилированный бензин, радиоактивные вещества и т.д.), должны храниться в соответствии с инструкциями и указаниями, утверждаемыми органами санитарного надзора.

5. Порядок пользования средствами
индивидуальной защиты

5.1. Во время работы либо иной деятельности, связанной с воздействием опасных и вредных для жизни и здоровья факторов граждане должны пользоваться средствами индивидуальной защиты.
5.2. Работодатель несет ответственность и обязан следить за тем, чтобы работники действительно во время работы пользовались выданными им средствами индивидуальной защиты.
5.3. Требования к пользованию, уходу за средствами индивидуальной защиты должны быть оговорены в правилах внутреннего трудового распорядка организации, либо в договоре (контракте) найма.
Без установленных средств индивидуальной защиты, либо при их несоответствии гигиеническим требованиям, неисправности работники к работе не допускаются.
5.4. Пользователи должны бережно относиться к средствам индивидуальной защиты.
5.5. Работники должны своевременно ставить в известность работодателя о необходимости химчистки, стирки, сушки, ремонта, дегазации, дезактивации, дезинфекции, обезвреживания и обеспыливания (далее - профилактическая обработка) средств индивидуальной защиты.
5.6. Работодатель при выдаче работникам всех видов индивидуальной защиты должен проводить инструктаж работника по правилам пользования и простейшим способам проверки исправности этих средств, а также при необходимости тренировку по их пользованию и применению.
5.7. Для хранения, выданных работникам средств индивидуальной защиты, работодатель обязан предоставить работникам, в соответствии с требованиями санитарных норм, специально оборудованное помещение (гардеробные).
5.8. В отдельных случаях там, где по условиям работы указанный порядок хранения средств индивидуальной защиты не может быть установлен (например, на лесозаготовках, на геологоразведочных работах), они могут оставаться в нерабочее время у работников, что должно быть оговорено в правилах "внутреннего трудового распорядка или в коллективных договорах.
Ответственность за сохранность средств индивидуальной защиты в этих случаях несут сами работники.

6. Уход за средствами индивидуальной защиты

6.1. Работодатель обязан в установленные сроки за счет средств собственника организовать надлежащий уход за средствами индивидуальной защиты. Своевременно осуществлять профилактическую обработку, а также ремонт средств индивидуальной защиты.
6.2. В тех случаях, когда это требуется по условиям труда должны устраиваться в организациях (в цехах, на участках и др.) сушилки, камеры и установки для профилактической обработки средств индивидуальной защиты.
6.3. Профилактическая обработка и ремонт средств индивидуальной защиты должны производиться во время, когда работники не заняты на работе (в выходные дни), или во время междусменных перерывов.
6.4. Если нормами предусмотрена выдача рабочим и служащим двух или трех комплектов специальной одежды и специальной обуви (например, на работах с радиоактивными веществами), профилактическая обработка и ремонт средств индивидуальной защиты могут выполняться и в другое время, причем работникам на это время выдаются сменные комплекты.
6.5. В случаях загрязнения средств индивидуальной защиты или необходимости ее ремонта, ранее установленного срока, профилактическая обработка и ремонт должны производиться досрочно.
6.6. При профилактической обработке средств индивидуальной защиты должно быть обеспечено сохранение их защитных свойств.
6.7. Профилактическая обработка средств индивидуальной защиты работников, занятых на работах с опасными и вредными для здоровья веществами (свинец, его сплавы и соединения, ртуть, этилированный бензин, радиоактивные вещества и т. д.), должна производиться в соответствии с инструкциями и указаниями органов санитарного надзора.
6.8. В случаях инфекционного заболевания работника средства индивидуальной защиты, которыми он пользовался и помещения, в котором они хранились, должны быть подвергнуты соответствующей дезинфекции, в том числе дезостанциями или дезотделами санэпидстанций.
6.9. Специальная обувь должна регулярно подвергаться чистке и смазке для чего работникам должны быть обеспечены соответствующие условия (места для чистки обуви, щетки, мази и т.п.).

7. Обеспечение рабочих мест средствами
первой медицинской помощи

7.1. В целях своевременного оказания пострадавшим первой медицинской помощи работодатель обязан обеспечить рабочие места производственных, коммерческих и иных подразделений с повышенным профессиональным риском, автомобильный и другие виды транспорта средствами первой медицинской помощи и назначить ответственных за их укомплектование.
7.2. Автомобильный либо иной транспорт, находящийся в личном пользовании граждан, согласно Правилам дорожного движения должен быть укомплектован средствами первой медицинской помощи и огнетушителями.
7.3. Хранение средств первой медицинской помощи должно осуществляться в специальных аптечках на рабочих местах или вблизи от них, удобных для пользования.
7.4. Аптечки должны своевременно и полно укомплектовываться сертифицированными средствами первой медицинской помощи.
7.5. Перечень лекарственных средств для укомплектования аптечек, сроки хранения и нормы применения определяются органами Министерства здравоохранения Республики Казахстан.

8. Ответственность, надзор и контроль за
обеспечением и пользованием средствами индивидуальной
защиты и первой медицинской помощи

8.1. В соответствии с законодательством ответственность за своевременное и нормативное обеспечение работников средствами индивидуальной защиты, их профилактическую обработку, ремонт а также укомплектование рабочих мест средствами первой медицинской помощи возлагается на работодателя.
8.2. Материальная ответственность работников за ущерб, причиненный работодателю в связи с утратой или порчей по небрежности специальной одежды, специальной обуви и других средств индивидуальной защиты, а также средств первой медицинской помощи или в иных случаях (хищения или умышленная порча), регулируется действующим законодательством.
8.3. Предприниматели в случаях организованного набора граждан для целей осуществления своей деятельности несут ответственность за обеспечение их средствами индивидуальной защиты и первой медицинской помощи.
8.4. Ответственность за укомплектование аптечками и огнетушителями автомобильного и других средств передвижения, находящихся на праве личной собственности, возлагается на их владельцев.
8.5. Контроль за исполнением положений настоящей Инструкции возлагается на государственные органы надзора и контроля за охраной и условиями труда, Государственной автоинспекции МВД и Госсанэпиднадзора при Минздраве Республики Казахстан.

9. Заключительные положения

9.1. Трудовые споры по вопросам выдачи и использования средств индивидуальной защиты, первой медицинской помощи рассматриваются комиссиями по трудовым спорам.
9.2. До разработки и утверждения норм бесплатной выдачи работникам средств индивидуальной защиты, указанных в разделе 1 настоящей Инструкции, применяются Типовые отраслевые нормы бесплатной выдачи рабочим и служащим специальной одежды, специальной обуви и других средств индивидуальной защиты, утвержденные постановлениями Государственного комитета СССР по труду и социальным вопросам и Президиума Всесоюзного Центрального Совета Профессиональных Союзов в период 1979-1982 г.г., с изменениями 1984-1991 г.г.