Шектен тыс зиян келтіреді немесе таңдамай әрекет етеді деп саналуы мүмкін кәдімгі қарудың нақты түрлерін қолдануға тыйым салу немесе шектеу туралы конвенцияны және оған хаттамаларды: Анықталмайтын жарықшақтар туралы хаттаманы (I хаттама), Өртегіш қаруды қолдануға тыйым салу немесе шектеу туралы хаттаманы (III хаттама) және Көзді соқыр ететін лазерлік қару туралы хаттаманы (ІV хаттама) ратификациялау туралы

Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 23 ақпандағы N 140-IV Заңы

Женевада 1980 жылғы 10 қазанда қабылданған Шектен тыс зиян келтіреді немесе таңдамай әрекет етеді деп саналуы мүмкін кәдімгі қарудың нақты түрлерін қолдануға тыйым салу немесе шектеу туралы конвенция және оған хаттамалар: Анықталмайтын жарықшақтар туралы хаттама (I хаттама), Өртегіш қаруды қолдануға тыйым салу немесе шектеу туралы хаттама (III хаттама) және Көзді соқыр ететін лазерлік қару туралы хаттама (ІV хаттама) ратификациялансын.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н. Назарбаев

Шектен тыс зиян келтіреді немесе таңдамай әрекет
етеді деп саналуы мүмкін кәдімгі қарудың нақты түрлерін
қолдануға тыйым салу немесе шектеу туралы конвенция

(2010 жылғы 8 қаңтарда күшіне енді - ҚР СІМ-нің ресми сайты)

Жоғары Уағдаласушы Тараптар,
Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысына сәйкес әрбір мемлекет өзінің халықаралық қатынастарында кез келген мемлекеттің егемендігіне, аумақтық қол сұғылмаушылығына немесе саяси тәуелсіздігіне қарсы немесе кез келген басқа түрде Біріккен Ұлттар Ұйымының мақсаттарымен үйлеспейтін күш көрсету немесе оны қолдану қаупін төндірмей ұстамдылық көрсетуге міндетті екенін ескерте отырып;
одан әрі азаматтық тұрғындарды әскери іс-қимылдар қаупінен қорғаудың жалпы принципі туралы ескерте отырып;
қарулы жанжалда соғыс жүргізудің әдістерін немесе құралдарын таңдауда тараптардың құқығы шектеусіз болып табылмайтын халықаралық құқық принципіне, сондай-ақ қарулы жанжалда шектен тыс зиян келтіретін немесе зор қасірет әкелетін қаруларды, снарядтар мен заттарды және соғыс жүргізу әдістерін қолдануға тыйым салатын принципке сүйене отырып;
сондай-ақ табиғи ортаға ауқымды ұзақ уақыттық және елеулі залал келтіруді өзіне мақсат ететін немесе келтіру мүмкіндігі күтілетін соғыс жүргізу әдістерін немесе құралдарын қолдануға тыйым салынатынын ескерте отырып;
осы Конвенция мен оған қоса беріліп отырған Хаттамаларда немесе басқа да халықаралық келісімдерде көзделмеген жағдайларда азаматтық тұрғындар мен комбатанттар орныққан дәстүрлерден, адамгершілік пен қоғамдық сана талаптарының принциптерінен туындайтын халықаралық құқық принциптерінің қорғауында және іс-әрекетінде ұдайы қалатынына деген өз сенімін растай отырып;
халықаралық саябырсуға, қарулану жарысының тоқтатылуына және мемлекеттер арасындағы сенімді нығайтуға, яғни бар халықтың бейбіт өмір сүруіне деген ұмтылысын жүзеге асыруға жәрдемдескісі келе отырып;
қатаң және тиімді халықаралық бақылаумен жалпы және толық қарусыздандыру ісіндегі өрлеуге жәрдемдесуі мүмкін барлық күш-жігердің маңызын мойындай отырып;
қарулы жанжалдар кезеңінде қолданылатын халықаралық құқық нормаларын кодтауды және үдемелі дамытуды жалғастырудың қажеттілігін тағы да растай отырып;
кәдімгі қарудың нақты түрлерін қолдануға тыйым салуға немесе бұдан әрі шектеуге ниет білдіре отырып және осы салада қол жеткізген оң нәтижелер осындай қаруды өндіруді, жинақтауды және таратуды тоқтату мақсатымен қарусыздандыру жөніндегі негізгі келіссөздерге ықпал етуі мүмкін деп есептей отырып;
барлық мемлекеттердің осы Конвенцияның және оған қоса беріліп отырған Хаттамалардың, әсіресе мемлекеттің әскери қатынастарында маңызды қатысушысы болуы ниетін атап көрсете отырып;
Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының және Біріккен Ұлттар Ұйымы Қарусыздандыру жөніндегі комиссиясының осы Конвенция мен оған қоса беріліп отырған Хаттамаларда көзделген тыйым салу мен шектеу аясын кеңейту мүмкіндігі туралы мәселені зерделеуге шешім қабылдай алатынын ескере отырып;
бұдан әрі Қарусыздандыру жөніндегі комитет кәдімгі қарудың нақты түрлерін қолдануға тыйым салу немесе шектеу жөнінде одан әрі шаралар қабылдау туралы мәселені қарауды шеше алатынын ескере отырып,
төмендегілер туралы келісті.

1-бап
Қолданылу аясы (2001 жылғы 21 желтоқсандағы түзетулермен)

1. Осы Конвенция мен оған қоса беріліп отырған Хаттамалар соғыс құрбандарын қорғау туралы 1949 жылғы 12 тамыздағы жалпы Женева конвенцияларының 2-бабында көрсетілген жағдайларда, оған қоса осы Конвенцияларға I Қосымша хаттаманың 1-бабы 4-тармағында жазылған кез келген жағдайларды қоса алған жағдайларда қолданылады.
2. Осы Конвенция және оған қоса берілген Хаттамалар осы баптың 1-тармағында көрсетілген жағдайлардан басқа 1949 жылғы 12 тамыздағы Женева конвенцияларына ортақ 3-бапта көрсетілген жағдайларға да қолданылады. Осы Конвенция және оған қоса берілген Хаттамалар қарулы жанжалдар болып табылмайтын болғандықтан тәртіпсіздік, зорлық жеке және даулы актілері мен ұқсас сипаттағы өзге де актілер сияқты ішкі тәртіпті бұзу мен ішкі алаңдаушылық жағдайын тудыру жағдайларына қолданылмайды.
3. Халықаралық сипаттағы емес және Жоғары Уағдаласушы Тараптың бірінің аумағында орын алатын қарулы жанжалдар жағдайында жанжалдағы әрбір тарап осы Конвенция мен оған қоса берілген Хаттамалар негізінде тыйым салу мен шектеу қоюға міндетті.
4. Осы Конвенцияда немесе оған қоса берілген Хаттамаларда ешнәрсе мемлекеттің егемендігін немесе үкіметтің мемлекетте құқық тәртібін барлық заң құралдарымен сақтау немесе қалпына келтіру немесе мемлекеттің ұлттық бірлігі мен аумақтық бүтіндігін сақтау міндеттерін қозғаушы ретінде қаралмауы тиіс.
5. Осы Конвенцияның немесе оған қоса берілген Хаттамаларда ешнәрсе қарулы жанжалға немесе осы жанжал өтетін аумақта Жоғары Уағдаласушы Тараптың ішкі немесе сыртқы істеріне қандай да бір себеппен тура немесе жанама араласушылықты ақтау ретінде түсіндірілмеуі тиіс.
6. Осы Конвенцияның және оған қоса берілген Хаттамалардың ережелерін осы Конвенцияны немесе оған қоса берілген Хаттамаларды қабылдаған Жоғары Уағдаласушы Тараптар болып табылмайтын жанжалдағы тараптарға қолдану олардың заңды мәртебесін немесе даулы аумақтың мәртебесін тура да, жанама түрде де өзгертпейді.
7. Осы баптың 2-6-тармақтарының ережелері осы бапқа байланысты оларды қолдану аясын қолдануы, шығаруы немесе өзгертуі мүмкін 2002 жылғы 1 қаңтардан кейін қабылданған қосымша хаттамаларға зиян келтірмейді.

2-бап
Басқа да халықаралық келісімдермен байланыс

Осы Конвенция мен оған қоса беріліп отырған Хаттамалардағы ештеңе де Жоғарғы Келісуші Тараптарға халықаралық адамгершілік құқығымен жүктелетін қарулы жанжалдарда қолданылатын басқа да міндеттемелердің мәнін кемсітетіндей етіп түсіндірілмеуі тиіс.

3-бап
Қол қою

Осы Конвенция 1981 жылғы 10 сәуірден бастап он екі ай ішінде Нью-Йоркте Біріккен Ұлттар Ұйымының орталық мекемелерінде барлық мемлекеттердің қол қоюы үшін ашық.

4-бап
Ратификациялау, қабылдау, бекіту немесе қосылу

1. Осы Конвенция оған қол қойған мемлекеттердің ратификациялауына, қабылдауына немесе бекітуіне жатады. Осы Конвенцияға қол қоймаған кез келген мемлекет оған қосыла алады.
2. Ратификациялық грамоталар, қабылдау, бекіту немесе қосылу туралы құжаттар депозитарийге сақтауға өткізіледі.
3. Осы Конвенцияға қоса беріліп отырған Хаттамалардың қай қайсысының да міндеттілігіне келісім білдіру әрбір мемлекет үшін өзінің ратификациялық грамотасын осы Конвенцияны қабылдау немесе бекіту немесе оған қосылу туралы құжатын өткізу жағдайында факультативті болып табылады, осы мемлекет депозитарийге ол үшін кез келген екі немесе одан да көп Хаттамалардың міндеттілігіне өзінің келісуі туралы мәлімдейді.
4. Өзінің ратификациялық грамотасын, осы Конвенцияны қабылдау немесе бекіту немесе оған қосылу туралы құжатын сақтауға өткізгеннен кейін мемлекет кез келген уақытта депозитарийге оған бұған дейін қатысы жоқ кез келген қоса беріліп отырған Хаттаманың міндеттілігіне өзінің келісімі туралы мәлімдей алады.
5. Жоғары Уағдаласушы Тараппен байланысты кез келген Хаттама осы Тарап үшін осы Конвенцияның ажырамас бөлігі болып табылады.

5-бап
Күшіне енуі

1. Осы Конвенция жиырмасыншы ратификациялық грамотаны, қабылдау, бекіту немесе қосылу туралы құжатты сақтауға өткізген күннен бастап алты ай өткен соң күшіне енеді.
2. Жиырмасыншы ратификациялық грамотаны, қабылдау, бекіту немесе қосылу туралы құжатты сақтауға өткізген күннен кейін өзінің ратификациялық грамотасын, қабылдау, бекіту немесе қосылу туралы құжатын сақтауға өткізетін кез келген мемлекет үшін осы Конвенция осы мемлекет өзінің ратификациялық грамотасын, қабылдау, бекіту немесе қосылу туралы құжатын сақтауға өткізген күннен бастап алты ай өткенде күшіне енеді.
3. Осы Конвенцияға қоса беріліп отырған әрбір Хаттама осы Конвенцияның 4-бабының 3 немесе 4-тармақтарына сәйкес жиырма мемлекет осы Хаттаманың олар үшін міндеттілігіне өзінің келісімін хабарлаған күннен алты ай өткен соң күшіне енеді.
4. Осы Конвенцияға қосымша қандай да болмасын Хаттаманың ол үшін міндеттілігіне өзінің келісімін хабарлаушы әрбір мемлекет үшін оның өздері үшін міндеттілігіне келісімін жиырма мемлекет хабарлаған күннен кейін осы мемлекет осы Хаттаманың өзі үшін міндеттілігіне келісімін хабарлаған күннен бастап алты ай өткен соң күшіне енеді.

6-бап
Таралуы

Жоғары Уағдаласушы Тараптар осы Конвенцияны және оларға байланысты оған қоса беріліп отырған Хаттамаларды бейбіт уақытта да, қарулы жанжал уақытында да өз елдерінде мүмкіндігінше кеңінен қолдануға, атап айтқанда, осы құжаттар олардың қарулы күштеріне танымал болуы үшін оларды зерделеуді жауынгерлік даярлық бағдарламаларына қосуға міндеттенеді.

7-бап
Осы Конвенция күшіне енгеннен кейінгі шарттық қатынастар

1. Егер жанжалдағы тараптардың бірі қоса беріліп отырған Хаттамалардың қандай да болмасын бірімен байланысы болмаса, осы Конвенциямен және осы қоса беріліп отырған Хаттамамен байланысты тараптар өздерінің өзара қатынастарында онымен байланысты болып қала береді.
2. Кез келген Жоғары Уағдаласушы Тарап ол үшін күшіне енген осы Конвенциямен және оған қоса беріліп отырған кез келген Хаттамамен, 1-бапта көрсетілген кез келген жағдайда егер соңғысы осы Конвенцияны немесе тиісті Хаттаманы қабылдаса және қолданса және ол туралы депозитарийге хабарласа осы Конвенцияның қатысушысы болып табылмайтын немесе тиісті қоса беріліп отырған Хаттамамен байланысты емес кез келген мемлекетке байланысты болып табылады.
3. Депозитарий осы баптың 2-тармағына сәйкес алынған кез келген хабарлама туралы тиісті Жоғары Уағдаласушы Тараптарды дереу хабардар етеді.
4. Жоғары Уағдаласушы Тараппен байланысты осы Конвенция мен оған қоса беріліп отырған Хаттамалар осы Жоғары Уағдаласушы Тарапқа қарсы бағытталған Соғыс құрбандарын қорғау туралы 1949 жылғы 12 тамыздағы Женева конвенцияларына қосымша Хаттаманың 1-бабы 4-тармағында айтылғандай қарулы жанжалдардың түріне қатысты қолданылады:
а) егер Жоғарғы Уағдаласушы Тарап, сондай-ақ I қосымша Хаттаманың қатысушысы болып табылса және осы Хаттаманың 96-бабының 3-тармағында айтылатын өкімет осы жанжалға қатысты Женева конвенцияларын және айтылған Хаттаманың 96-бабының 3-тармағына сәйкес I қосымша Хаттаманы қолдануға міндеттенсе және осы Конвенция мен тиісті қоса беріліп отырған Хаттамаларды қолдануға міндеттенетін болса немесе
б) егер Жоғары Уағдаласушы Тарап I қосымша Хаттаманың қатысушысы болып табылмаса және жоғарыдағы "а" тармақшасында айтылған өкімет осы жанжалға байланысты Женева конвенцияларын, сондай-ақ осы Конвенция және тиісті қоса беріліп отырған Хаттамалар бойынша қабылдаса және қолдануға міндеттенсе осы жанжалға қатысты мұндай қабылдау мен қолдану мыналарға әкеп соқтырады:
і) Женева конвенциялары, сондай-ақ осы Конвенция және оған қоса беріліп отырған тиісті Хаттамалар осы жанжалдағы тараптар үшін дереу өз күшіне енеді;
іі) Женева конвенцияларының, осы Конвенцияның және оған қоса беріліп отырған тиісті Хаттамалардың Жоғары Уағдаласушы Тарабы қандай құқықтар мен міндеттемелерге ие болса, айтылған билік те сондай құқықтар мен міндеттемелерге ие болады және
ііі) Женева конвенциялары, осы Конвенция және оған қоса беріліп отырған тиісті Хаттамалар осы жанжалдағы барлық тараптар үшін тең дәрежеде міндетті болып табылады.
Сондай-ақ Жоғары Уағдаласушы Тарап пен билік өзара негізде Женева конвенцияларына қосымша I Хаттама бойынша міндеттемелер қабылдауға және қолдануға келісуі мүмкін.

8-бап
Қолданысын қарау және түзетулер

1. а) Осы Конвенция күшіне енгеннен кейін кез келген уақытта кез келген Жоғары Уағдаласушы Тарап осы Конвенцияға немесе кез келген оған қоса беріліп отырған Хаттамаға өзі үшін міндетті күші бар түзетулер ұсына алады. Түзету туралы кез келген ұсыныс депозитарийге жіберіледі, ол барлық Жоғары Уағдаласушы Тараптарды хабардар етіп, осы ұсынысты қарау үшін конференция шақыруға болатындығы туралы олардың пікірін сұрайды. Егер бұған кемінде он сегіз Жоғары Уағдаласушы Тарапты құрайтын көпшілік ниет білдірсе, ол дереу конференция шақырады, оған барлық Жоғары Уағдаласушы Тарап шақырылады. Осы Конвенцияның қатысушысы болып табылмайтын мемлекеттер конференцияға бақылаушылар ретінде шақырылады.
б) Мұндай конференция, осы Конвенцияға түзетулер тек Жоғары Уағдаласушы Тараптармен ғана қабылданатын болса және нақты қоса беріліп отырған Хаттамаға осы Хаттаманың олар үшін міндетті күші бар тек Жоғары Уағдаласушы Тараптармен ғана қабылданатын жағдайда, осы Конвенция мен оған қоса беріліп отырған Хаттамалар сияқты қабылданып, күшіне енетін түзетулерді келіседі.
2. а) Осы Конвенция күшіне енгеннен кейін кез келген уақытта кез келген Жоғары Уағдаласушы Тарап қолда бар Хаттамаларда қамтылмаған кәдімгі қарудың басқа санаттарына қатысты қосымша хаттама туралы ұсыныстар енгізе алады. Кез келген осындай қосымша хаттамалар туралы ұсыныс депозитарийге жіберіледі, ол осы баптың 1-тармағының "а" тармақшасына сәйкес барлық Жоғары Уағдаласушы Тараптарды хабардар
етеді. Егер көпшілік, яғни кемінде Жоғары Уағдаласушы Тараптардың он сегізін құрайтындар ниет білдірсе, ол шұғыл конференция шақырады, оған барлық мемлекеттер шақырылады.
б) Мұндай конференция конференцияға келген барлық мемлекеттердің толықтай қатысуы арқылы осы Конвенция сияқты қабылданатын қосымша Хаттамаларды келіседі, оған қосымша болады және осы Конвенцияның 5-бабының 3 және 4-тармақтарында көрсетілгендей күшіне енеді.
3. а) Егер осы Конвенция күшіне енгеннен кейін он жыл өткеннен кейін осы баптың 1а немесе 2а тармақтарына сәйкес конференциялар шақырылмаса, онда кез келген Жоғары Уағдаласушы Тарап депозитарийге конференция шақыру туралы өтініш жасай алады, осы Конвенция мен оған қоса беріліп отырған Хаттамалардың қолданылу және әрекет ету аясы туралы мәселені қарау үшін және осы Конвенция мен қолданыстағы Хаттамаларға түзетулер туралы кез келген ұсынысты қарау үшін барлық Жоғары Уағдаласушы Тараптар шақырылады. Осы Конвенцияның қатысушысы болып табылмайтын мемлекеттер конференцияға бақылаушылар ретінде шақырылады. Конференция жоғарыда келтірілген 1-тармақтың "ә" тармақшасына сәйкес қабылданатын және күшіне енетін түзетулерді келісуі мүмкін.
б) Мұндай конференцияда сондай-ақ қолда бар қоса беріліп отырған Хаттамаларда қамтылмаған кәдімгі қарудың басқа да санаттарына қатысты қосымша хаттамалар туралы кез келген ұсыныс қаралуы мүмкін. Мұндай қарауға конференцияға қатысушы барлық мемлекет толық қатыса алады. Кез келген қосымша Хаттамалар осы Конвенция сияқты қабылданады, осы Конвенцияның 5-бабының 3 және 4-тармақтарында көрсетілгендей оған қоса беріледі және күшіне енеді.
в) Мұндай конференция, егер осы баптың 3-тармағының "а" тармақшасында көрсетілген мерзімге ұқсас уақыт өткен соң осы баптың 1а немесе 2а тармақтарына сәйкес конференциялар шақырылмаса, кез келген Жоғары Уағдаласушы Тараптың өтініші бойынша тағы бір конференция шақырудың қажеттілігі туралы мәселені қарауы мүмкін.

9-бап
Күшін жою

1. Кез келген Жоғарғы Уағдаласушы Тарап осы Конвенцияның немесе оған қоса беріліп отырған Хаттамалардың кез келгенін бұл туралы депозитарийге хабарлай отырып, күшін жоя алады.
2. Кез келген мұндай күшін жою депозитарий күшін жою туралы хабарлама алған күннен тек бір жыл өткен соң ғана күшіне енеді. Егер, алайда күшін жоюшы Жоғары Уағдаласушы Тарап бір жыл өткен соң 1-бапта айтылған жағдайлардың біріне ұшыраса, онда бұл тарап қарулы жанжал немесе басқыншылық аяқталғанша және қарулы жанжалдарда қолданылатын халықаралық құқық нормалары мен қорғалатын адамдарды түбегейлі азат етуге, отанына қайтуына немесе орналастыруға байланысты операциялар аяқталғанша осы Конвенция мен тиісті қоса беріліп отырған Хаттамалардың міндеттемелерімен байланысты болып қала береді, ал қосымша Хаттамалардың бірінде Біріккен Ұлттар Ұйымының күштері немесе миссиялары тиісті ауданда бейбітшілікті қолдау, бақылау жөніндегі қызметін немесе ұқсас қызметін жүзеге асырып жатқан жағдайлар туралы ереже бар болса - осы функцияларды жүзеге асыру тоқтатылғанға дейін.
3. Осы Конвенцияның кез келген күшін жоюы күшін жоюшы Жоғары Уағдаласушы Тарап байланысты барлық оған қоса беріліп отырған Хаттамаларға да қатысты болып саналады.
4. Кез келген күшін жоюдың тек күшін жоюшы Жоғары Уағдаласушы Тарапқа қатысты ғана күші бар.
5. Ешқандай күшін жою осы күшін жою күшіне енгенге дейін жасалған қандайда да болсын іс-қимылға қатысты осындай күшін жоюшы Жоғарғы Уағдаласушы Тараптың осы Конвенция мен оған қоса беріліп отырған Хаттамаларға сәйкес қарулы жанжалға байланысты қабылдаған міндеттемелеріне әсер етпейді.

10-бап
Депозитарий

1. Осы Конвенция мен оған қоса беріліп отырған Хаттамалардың депозитарийі Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Хатшысы болып табылады.
2. Депозитарий өзінің кәдімгі функцияларына қосымша:
а) 3-бапқа сәйкес осы Конвенцияға қол қойылғаны туралы;
б) 4-бапқа сәйкес ратификациялық грамоталардың, осы Конвенцияның қабылданғаны немесе бекітілгені немесе оған қосылғаны туралы құжаттардың сақтауға өткізілгені туралы;
в) 4-бапқа сәйкес қоса беріліп отырған Хаттамалардың міндеттілігіне келісу жөніндегі мәлімдемелер туралы;
г) 5-бапқа сәйкес осы Конвенция мен оған қоса беріліп отырған әрбір Хаттамалардың күшіне енген күні туралы; сондай-ақ
д) 9-бапқа сәйкес алынған күшін жою жөніндегі хабарламалар мен олардың күшіне енгізілген күні туралы барлық мемлекеттерге хабарлайды.

11-бап
Түпнұсқалық мәтіндер

Мәтіндері орыс, ағылшын, араб, испан, қытай және француз тілдеріндегі қоса беріліп отырған Хаттамалар мен Конвенцияның түпнұсқасы сәйкес болып табылады, депозитарийге сақтауға өткізіледі, ол оның куәландырылған көшірмелерін барлық мемлекеттерге жібереді.

Анықталмайтын жарықшақтар туралы хаттама
(I Хаттама)

Негізгі әрекеті рентген сәулелерінің көмегімен адам денесінен анықталмайтын жарықшақтармен зиян келтіру болып табылатын қандай да бір қаруды қолдануға тыйым салынады.

Өртегіш қаруды қолдануға тыйым салу немесе
шектеу туралы хаттама
(III Хаттама) 1-бап
Анықтама

Осы Хаттаманың мақсаттары үшін:
1. "Өртегіш қару", ең алдымен, нысанаға жеткізілген заттың химиялық реакциясы нәтижесінде туындайтын жалынның, жылудың немесе екеуінің қоса алғандағы әрекеті арқылы объектілерді өртеуге немесе адамдардың күюін туғызуға арналған кез келген қаруды немесе оқ-дәрілерді білдіреді.
а) Өртегіш қару, мысалы: отшашарлар, фугастар, снарядтар, зымырандар, гранаталар, миналар, бомбалар және басқа да өртегіш заттары бар ыдыстар түрінде болуы мүмкін.
б) Өртегіш қару:
і) жарықтандыру құралдары, жарқырағыш снарядтар, түтіндік немесе дабылдық жүйелер сияқты кездейсоқ өртейтін немесе күйдіретін әрекет көрсетуі мүмкін оқ-дәрілерді;
іі) өртеу әсері арнайы адамдарды күйдіруге арналмаған, бірақ олар броньды машиналар, ұшақтар мен қондырғылар немесе құрылыстар сияқты әскери объектілерге қарсы қолданылатын броньбұзғыш снарядтар, жарықшақты снарядтар, фугасты бомбалар және аралас әрекетті ұқсас оқ-дәрілер, бұзып өту, жару немесе жарықшақтармен қосымша өртеу әсері бар аралас іс-қимыл жасауға арналған оқ-дәрілерді қамтымайды.
2. "Азаматтық тұрғындардың шоғырлануы" азаматтық тұрғындардың қалалардың тұрғын бөліктерінде немесе халық қоныстанған кенттер мен ауылдарда немесе босқындардың немесе эвакуацияланғандардың лагерлерінде немесе лектерінде, немесе көшпелі халық топтарында тұрақты немесе уақытша болса да кез келген шоғырлануды білдіреді.
3. "Әскери объект" өз сипатының, орналасқан жерінің, мақсатының немесе пайдаланылуының күшіне байланысты әскери іс-қимылдарға тиімді қолдау көрсететін және нақты уақыттағы жағдайларда оны толық немесе жартылай бұзу, басып алу немесе бейтараптандыру анық әскери басымдылық беретін кез келген объектіні білдіреді.
4. "Азаматтық объектілер" 3-тармақта анықталғандай әскери объект болып табылмайтын барлық объектілер болып табылады.
5. "Мүмкін болатын сақтық шаралары" адамгершілік және әскери ой-пікірлерді қоса алғандағы осы уақыттағы жағдайларда қолданыстағы барлық шараларды есепке ала отырып іс жүзінде қолданылатын немесе іс жүзінде мүмкін болатын сақтық шараларын білдіреді.

2-бап
Азаматтық тұрғындарды және азаматтық объектілерді қорғау

1. Кез келген жағдайда азаматтық тұрғындарды, жекелеген азаматтық тұлғаны немесе азаматтық объектілерді өртегіш қаруды қолдана отырып шабуылдауға тыйым салынады.
2. Кез келген жағдайда азаматтық тұрғындар шоғырланған ауданда орналасқан кез келген әскери объектіні әуе арқылы жеткізілетін өртегіш қаруды қолдана отырып шабуылдауға тыйым салынады.
3. Сондай-ақ азаматтық тұрғындар шоғырланған ауданда орналасқан кез келген әскери объектіні осыдай әскери объект азаматтық тұрғындардың шоғырлануынан айқын бөлінген жағдайлардан басқа кезде әуе арқылы жеткізілетінінен басқа жағдайлардан басқа кезде өртегіш қаруды қолданумен шабуылдауға ұшыратуға тыйым салынады және әскери объектіге өртеу әсерін шектеу үшін және азаматтық тұрғындар арасында кездейсоқ құрбандар, азаматтық тұлғалардың жаралануын және азаматтық объектілердің зақымдануын болдырмау үшін, қандай жағдайда да құрбандарды азайту үшін барлық мүмкін болатын сақтық шаралары қабылданады.
4. Ормандар немесе өсімдік жабындысының басқа да түрлерін мұндай табиғи элементтер комбатанттарды немесе басқа әскери объектілерді жабуға, жасыруға немесе бүркемелеуге қолданылатын немесе олардың өздері әскери объект болып табылатын жағдайларды қоспағанда, өртегіш қаруды қолданумен шабуыл объектісіне айналдыруға тыйым салынады.

Көзді соқыр ететін лазерлік қару туралы хаттама
(IV хаттама)
1-бап

Оптикалық аспаптарды пайдаланбайтын адамның көру ағзасына, яғни қорғалмаған көру ағзасына немесе көру қабілетін түзетуге арналған құралы бар көру ағзасына әдейі немесе оның ішінде ұдайы соқырлыққа ұшырату үшін жауынгерлік іс-қимылдарда қолдануға арнайы арналған лазерлік қаруды қолдануға тыйым салынады. Жоғары Уағдаласушы Тараптар мұндай қаруды ешқандай мемлекетке және ешқандай мемлекеттік емес құрылымдарға бермейді.

2-бап

Лазерлік жүйелерді қолдану кезінде Жоғары Уағдаласушы Тараптар оптикалық аспаптарды пайдаланбайтын адамдардың көру ағзаларын ұдайы соқырлыққа ұшырататын жағдайларды болдырмау үшін барлық мүмкін болатын сақтық шараларын қабылдайды. Осындай сақтық шаралары өз қарулы күштерін даярлауды және басқа да практикалық шараларды қамтиды.

3-бап

Осы Хаттама бойынша тыйым салу соқырлықты лазерлік жүйелерді оптикалық жабдықтарға қарсы пайдалануды қоса алғанда, лазерлік жүйелерді соғыс мақсаттарында заңды қолданудың кездейсоқ немесе ілеспе әсері ретінде қамтымайды.

4-бап

Осы Хаттаманың мақсаттары үшін "ұдайы соқырлық" емдеуге келмейтін, ауыр мүгедектікке әкеп соқтыратын қалпына келтіруге және түзетуге келмейтін көру қабілетін жоғалтуды білдіреді. Ауыр мүгедектік екі көзді өлшегендегі Снеллен кестесі бойынша көздің көргіштігінің 20/200-ден төмендеуіне тең.

Орыс тіліндегі түпнұсқаға сәйкес мемлекеттік тілге аударылды

Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрлігі
Халықаралық ынтымақтастық
департаментінің бастығы И. Тілеген

РҚАО-ның ескертуі: бұдан әрі Конвенцияның және Хаттаманың ағылшын, араб, испан, қытай және француз тілдеріндегі мәтіні берілген

О ратификации Конвенции о запрещении или ограничении применения конкретных видов обычного оружия, которые могут считаться наносящими чрезмерные повреждения или имеющими неизбирательное действие, и Протоколов к ней: Протокола о необнаруживаемых осколках (Протокол I), Протокола о запрещении или ограничении применения зажигательного оружия (Протокол III) и Протокола об ослепляющем лазерном оружии (Протокол IV)

Закон Республики Казахстан от 23 февраля 2009 года № 140-IV

Ратифицировать Конвенцию о запрещении или ограничении применения конкретных видов обычного оружия, которые могут считаться наносящими чрезмерные повреждения или имеющими неизбирательное действие, и Протоколы к ней: Протокол о необнаруживаемых осколках (Протокол I), Протокол о запрещении или ограничении применения зажигательного оружия (Протокол III) и Протокол об ослепляющем лазерном оружии (Протокол IV), принятые в Женеве 10 октября 1980 года.

Президент
Республики Казахстан Н. Назарбаев

Конвенция
о запрещении или ограничении применения конкретных видов
обычного оружия, которые могут считаться наносящими чрезмерные
повреждения или имеющими неизбирательное действие

Высокие Договаривающиеся Стороны ,
напоминая , что каждое государство обязано в соответствии с Уставом Организации Объединенных Наций воздерживаться в своих международных отношениях от угрозы силой или ее применения как против суверенитета, территориальной неприкосновенности или политической независимости любого государства, так и каким-либо другим образом, несовместимым с целями Организации Объединенных Наций;
напоминая далее об общем принципе защиты гражданского населения от опасности военных действий;
исходя из принципа международного права, согласно которому право сторон в вооруженном конфликте выбирать методы или средства ведения войны не является неограниченным, а также из принципа, запрещающего применение в вооруженных конфликтах оружия, снарядов и веществ и методов ведения войны, которые могут нанести чрезмерные повреждения или принести излишние страдания;
напоминая также, что запрещается применять методы или средства ведения войны, которые имеют своей целью причинить или, как можно ожидать, причинят обширный долговременный и серьезный ущерб природной среде;
подтверждая свою убежденность, что в случаях, не предусмотренных настоящей Конвенцией и прилагаемыми к ней Протоколами или другими международными соглашениями, гражданское население и комбатанты постоянно остаются под защитой и действием принципов международного права, проистекающих из установившихся обычаев, из принципов гуманности и требований общественного сознания;
желая содействовать международной разрядке, прекращению гонки вооружений и укреплению доверия между государствами и, следовательно, осуществлению стремления всех народов жить в мире;
признавая значение всех усилий, которые могут содействовать прогрессу в деле всеобщего и полного разоружения под строгим и эффективным международным контролем;
вновь подтверждая необходимость продолжать кодификацию и прогрессивное развитие норм международного права, применяемых в период вооруженных конфликтов;
желая запретить или далее ограничить применение конкретных видов обычного оружия и считая, что положительные результаты, достигнутые в этой области, могут способствовать основным переговорам по разоружению с целью положить конец производству, накоплению и распространению такого оружия;
подчеркивая желательность того, чтобы все государства стали участниками настоящей Конвенции и прилагаемых к ней Протоколов, в особенности важные в военном отношении государства;
учитывая , что Генеральная Ассамблея Организации Объединенных Наций и Комиссия Организации Объединенных Наций по разоружению могут принять решение изучить вопрос о возможном расширении сферы запрещений и ограничений, предусмотренных настоящей Конвенцией и прилагаемыми к ней Протоколами;
учитывая далее , что Комитет по разоружению может решить рассмотреть вопрос о принятии дальнейших мер по запрещению или ограничению применения конкретных видов обычного оружия;
согласились о нижеследующем .

Статья 1
Сфера применения
(с поправками от 21 декабря 2001 г.)

1. Настоящая Конвенция и прилагаемые к ней Протоколы применяются в ситуациях, указанных в статье 2, общей для Женевских конвенций от 12 августа 1949 года о защите жертв войны, включая любую ситуацию, описанную в пункте 4 статьи 1 Дополнительного протокола I к этим Конвенциям.
2. Настоящая Конвенция и прилагаемые к ней Протоколы также применяются, помимо ситуаций, указанных в пункте 1 настоящей статьи, к ситуациям, указанным в статье 3, общей для Женевских конвенций от 12 августа 1949 года. Настоящая Конвенция и прилагаемые к ней Протоколы не применяются к случаям нарушения внутреннего порядка и возникновения обстановки внутренней напряженности, таким, как беспорядки, отдельные и спорадические акты насилия и иные акты аналогичного характера, поскольку таковые не являются вооруженными конфликтами.
3. В случае вооруженных конфликтов, которые не носят международного характера и имеют место на территории одной из Высоких Договаривающихся Сторон, каждая сторона в конфликте обязана применять запрещения и ограничения настоящей Конвенции и прилагаемых к ней Протоколов.
4. Ничто в настоящей Конвенции или прилагаемых к ней Протоколах не должно истолковываться как затрагивающее суверенитет государства или обязанность правительства всеми законными средствами поддерживать или восстанавливать правопорядок в государстве или защищать национальное единство и территориальную целостность государства.
5. Ничто в настоящей Конвенции или прилагаемых к ней Протоколах не должно истолковываться как оправдание прямого или косвенного вмешательства по какой бы то ни было причине в вооруженный конфликт или во внутренние или внешние дела Высокой Договаривающейся Стороны, на территории которой происходит этот конфликт.
6. Применение положений настоящей Конвенции и прилагаемых к ней Протоколов к сторонам в конфликте, которые не являются Высокими Договаривающимися Сторонами, принявшими настоящую Конвенцию или прилагаемые к ней Протоколы, ни прямо, ни косвенно не изменяет их юридический статус или юридический статус спорной территории.
7. Положения пунктов 2-6 настоящей статьи не наносят ущерба дополнительным протоколам, принятым после 1 января 2002 года, которые могут применять, исключать или модифицировать сферу их применения в связи с настоящей статьей.

Статья 2
Связь с другими международными соглашениями

Ничто в настоящей Конвенции или прилагаемых к ней Протоколах не может быть истолковано как умаляющее значение других обязательств, налагаемых на Высокие Договаривающиеся Стороны международным гуманитарным правом, применяемым в вооруженных конфликтах.

Статья 3
Подписание

Настоящая Конвенция открыта для подписания всеми государствами в центральных учреждениях Организации Объединенных Наций в Нью-Йорке в течение двенадцати месяцев, начиная с 10 апреля 1981 года.

Статья 4
Ратификация, принятие, утверждение
или присоединение

1. Настоящая Конвенция подлежит ратификации, принятию или утверждению подписавшими ее государствами. Любое государство, не подписавшее настоящую Конвенцию, может присоединиться к ней.
2. Ратификационные грамоты, документы о принятии, утверждении или присоединении сдаются на хранение депозитарию.
3. Выражение согласия на обязательность какого-либо из Протоколов, прилагаемых к настоящей Конвенции, является факультативным для каждого государства при условии, что при сдаче на хранение своей ратификационной грамоты, документа о принятии или утверждении настоящей Конвенции или о присоединении к ней это государство уведомляет депозитария о своем согласии на обязательность для него любых двух или более из этих Протоколов.
4. В любое время после сдачи на хранение своей ратификационной грамоты, документа о принятии или утверждении настоящей Конвенции или о присоединении к ней государство может уведомить депозитария о своем согласии на обязательность для него любого прилагаемого Протокола, которым оно еще не связано.
5. Любой Протокол, которым связана Высокая Договаривающаяся Сторона, является для этой Стороны неотъемлемой частью настоящей Конвенции.

Статья 5
Вступление в силу

1. Настоящая Конвенция вступает в силу по истечении шести месяцев со дня сдачи на хранение двадцатой ратификационной грамоты, документа о принятии, утверждении или присоединении.
2. Для любого государства, которое сдает на хранение свою ратификационную грамоту, документ о принятии, утверждении или присоединении после сдачи на хранение двадцатой ратификационной грамоты, документа о принятии, утверждении или присоединении, настоящая Конвенция вступает в силу по истечении шести месяцев со дня сдачи на хранение этим государством своей ратификационной грамоты, документа о принятии, утверждении или присоединении.
3. Каждый из Протоколов, прилагаемых к настоящей Конвенции, вступает в силу по истечении шести месяцев после даты, к которой двадцать государств уведомили о своем согласии на обязательность для них этого Протокола в соответствии с пунктом 3 или 4 статьи 4 настоящей Конвенции.
4. Для каждого государства, которое уведомляет о своем согласии на обязательность для него того или иного Протокола, прилагаемого к настоящей Конвенции, после даты, к которой двадцать государств уведомили о своем согласии на его обязательность для них . Протокол вступает в силу по истечении шести месяцев со дня уведомления этим государством о своем согласии на обязательность для него этого Протокола.

Статья 6
Распространение

Высокие Договаривающиеся Стороны обязуются как в мирное время, так и во время вооруженного конфликта распространять настоящую Конвенцию и те из прилагаемых к ней Протоколов, которыми они связаны, возможно шире в своих странах, и в частности включать их изучение в программы военной подготовки, с тем чтобы эти документы могли стать известными их вооруженным силам.

Статья 7
Договорные отношения после вступления
в силу настоящей Конвенции

1. Если одна из сторон в конфликте не связана каким-либо из прилагаемых Протоколов, то стороны, которые связаны настоящей Конвенцией и этим прилагаемым Протоколом, остаются связанными ими в своих взаимоотношениях.
2. Любая Высокая Договаривающаяся Сторона является связанной настоящей Конвенцией и любым прилагаемым к ней Протоколом, который вступил в силу для нее, в любой ситуации, предусмотренной статьей 1 , в отношении любого государства, которое не является участником настоящей Конвенции или не связано соответствующим прилагаемым Протоколом, если последнее принимает и применяет настоящую Конвенцию или соответствующий Протокол и уведомляет об этом депозитария.
3. Депозитарий немедленно извещает соответствующие Высокие Договаривающиеся Стороны о любом уведомлении, полученном в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи.
4. Настоящая Конвенция и прилагаемые Протоколы, которыми связана Высокая Договаривающаяся Сторона, применяются в отношении направленного против этой Высокой Договаривающейся Стороны вооруженного конфликта такого рода, о котором говорится в пункте 4 статьи 1 Дополнительного протокола I к Женевским конвенциям от 12 августа 1949 года о защите жертв войны:
а) если Высокая Договаривающаяся Сторона также является участником Дополнительного протокола I и если власть, упоминаемая в пункте 3 статьи 96 этого Протокола, обязалась применять Женевские конвенции и Дополнительный протокол I в соответствии с пунктом 3 статьи 96 упомянутого Протокола и обязуется применять настоящую Конвенцию и соответствующие прилагаемые Протоколы в отношении данного конфликта, или
б) если Высокая Договаривающаяся Сторона не является участником Дополнительного протокола I и если власть такого рода, о которой говорится в подпункте "а" выше, принимает и применяет обязательства по Женевским конвенциям, а также по настоящей Конвенции и соответствующим прилагаемым Протоколам в отношении данного конфликта, такое принятие и применение влекут за собой в отношении данного конфликта следующее:
i) Женевские конвенции, а также настоящая Конвенция и соответствующие прилагаемые к ней Протоколы немедленно вступают в силу для сторон в этом конфликте;
ii) упомянутая власть приобретает те же права и обязательства, какие приобрела Высокая Договаривающаяся Сторона Женевских конвенций, настоящей Конвенции и соответствующих прилагаемых к ней Протоколов, и
iii) Женевские конвенции, настоящая Конвенция и соответствующие прилагаемые к ней Протоколы являются в равной степени обязательными для всех сторон в этом конфликте.
Высокая Договаривающаяся Сторона и власть могут также согласиться принять и применять на взаимной основе обязательства по Дополнительному протоколу I к Женевским конвенциям.

Статья 8
Рассмотрение действия и поправки

1. а) В любое время после вступления в силу настоящей Конвенции любая Высокая Договаривающаяся Сторона может предложить поправки к настоящей Конвенции или к любому прилагаемому к ней Протоколу, который имеет для нее обязательную силу. Любое предложение о поправке направляется депозитарию, который уведомляет о нем все Высокие Договаривающиеся Стороны и запрашивает их мнения о том, следует ли созвать конференцию для рассмотрения этого предложения. Если того пожелает большинство, которое должно составлять не менее восемнадцати Высоких Договаривающихся Сторон, он незамедлительно созывает конференцию, на которую приглашаются все Высокие Договаривающиеся Стороны. Государства, не являющиеся участниками настоящей Конвенции, приглашаются на конференцию в качестве наблюдателей.
б) Такая конференция может согласовать поправки, которые принимаются и вступают в силу таким же образом, как и настоящая Конвенция и прилагаемые к ней Протоколы, при условии, что поправки к настоящей Конвенции могут приниматься только Высокими Договаривающимися Сторонами и что поправки к конкретному прилагаемому Протоколу могут приниматься только Высокими Договаривающимися Сторонами, для которых данный Протокол имеет обязательную силу.
2. а) В любое время после вступления в силу настоящей Конвенции любая Высокая Договаривающаяся Сторона может внести предложение о дополнительных протоколах, касающихся других категорий обычного оружия, не охватываемых существующими прилагаемыми Протоколами. Любое такое предложение о дополнительном протоколе направляется депозитарию, который уведомляет о нем все Высокие Договаривающиеся Стороны в соответствии с подпунктом "а" пункта 1 настоящей статьи. Если того пожелает большинство, которое должно составлять не менее восемнадцати Высоких Договаривающихся Сторон, депозитарий незамедлительно созывает конференцию, на которую приглашаются все государства.
б) Такая конференция может при участии в полной мере всех государств, представленных на конференции, согласовать Дополнительные протоколы, которые принимаются таким же образом, как и настоящая Конвенция, прилагаются к ней и вступают в силу, как предусмотрено в пунктах 3 и 4 статьи 5 настоящей Конвенции.
3. а) Если по истечении десяти лет после вступления в силу настоящей Конвенции конференции в соответствии с пунктами 1а и 2а настоящей статьи не созывались, то любая Высокая Договаривающаяся Сторона может обратиться к депозитарию с просьбой о созыве конференции, на которую приглашаются все Высокие Договаривающиеся Стороны, для рассмотрения вопроса о сфере применения и действии настоящей Конвенции и прилагаемых к ней Протоколов и для рассмотрения любого предложения о поправках к настоящей Конвенции или к существующим Протоколам. Государства, не являющиеся участниками настоящей Конвенции, приглашаются на конференцию в качестве наблюдателей. Конференция может согласовать поправки, которые принимаются и вступают в силу в соответствии с подпунктом "б" пункта 1 выше.
б) На такой конференции может также рассматриваться любое предложение о Дополнительных протоколах, касающихся других категорий обычного оружия, не охватываемых существующими прилагаемыми Протоколами. Все государства, представленные на конференции, могут в полной мере участвовать в таком рассмотрении. Любые Дополнительные протоколы принимаются таким же образом, как и настоящая Конвенция, прилагаются к ней и вступают в силу, как предусмотрено в пунктах 3 и 4 статьи 5 настоящей Конвенции.
в) Такая конференция может рассмотреть вопрос о том, следует ли предусмотреть созыв еще одной конференции по просьбе любой Высокой Договаривающейся Стороны, если по истечении периода, аналогичного указанному в подпункте "а" пункта 3 настоящей статьи, конференции в соответствии с пунктом 1а или 2а настоящей статьи не созывались.

Статья 9
Денонсация

1. Любая Высокая Договаривающаяся Сторона может денонсировать настоящую Конвенцию или любой из прилагаемых к ней Протоколов, уведомив об этом депозитария.
2. Любая такая денонсация вступает в силу лишь через год после получения депозитарием уведомления о денонсации. Если, однако, по истечении года эта денонсирующая Высокая Договаривающаяся Сторона оказывается в одной из ситуаций, упомянутых в статье 1 , то эта Сторона продолжает быть связанной обязательствами по настоящей Конвенции и соответствующим прилагаемым Протоколам до окончания вооруженного конфликта или оккупации и в любом случае до завершения операций, связанных с окончательным освобождением, возвращением на родину или устройством лиц, находящихся под защитой норм международного права, применяемых в вооруженных конфликтах, а в случае, когда какой-либо из прилагаемых Протоколов содержит положения о ситуациях, в которых силы или миссии Организации Объединенных Наций осуществляют в соответствующем районе функции по поддержанию мира, наблюдению или аналогичные функции, - до прекращения осуществления этих функций.
3. Любая денонсация настоящей Конвенции считается также относящейся ко всем прилагаемым Протоколам, которыми связана денонсирующая Высокая Договаривающаяся Сторона.
4. Любая денонсация имеет силу только в отношении денонсирующей Высокой Договаривающейся Стороны.
5. Никакая денонсация не затрагивает обязательств, уже принятых в связи с вооруженным конфликтом в соответствии с настоящей Конвенцией и прилагаемыми к ней Протоколами такой денонсирующей Высокой Договаривающейся Стороной в отношении какого-либо действия, совершенного до вступления в силу этой денонсации.

Статья 10
Депозитарий

1. Депозитарием настоящей Конвенции и прилагаемых к ней Протоколов является Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций.
2. В дополнение к своим обычным функциям депозитарий сообщает всем государствам:
а) о подписании настоящей Конвенции в соответствии со статьей 3 ;
б) о сдаче на хранение ратификационных грамот, документов о принятии или утверждении настоящей Конвенции или присоединении к ней в соответствии со статьей 4 ;
в) об уведомлениях о согласии на обязательность прилагаемых Протоколов в соответствии со статьей 4;
г) о датах вступления в силу настоящей Конвенции и каждого из прилагаемых к ней Протоколов в соответствии со статьей 5 , а также
д) об уведомлениях о денонсации, полученных в соответствии со статьей 9 , и о датах вступления их в силу.

Статья 11
Аутентичные тексты

Подлинник настоящей Конвенции с прилагаемыми Протоколами, тексты которой на русском, английском, арабском, испанском, китайском и французском языках являются равно аутентичными, сдается на хранение депозитарию, который препровождает заверенные копии всем государствам.

Протокол
о необнаруживаемых осколках
(Протокол I)

Запрещается применять любое оружие, основное действие которого заключается в нанесении повреждений осколками, которые не обнаруживаются в человеческом теле с помощью рентгеновских лучей.

Протокол
о запрещении или ограничении применения
зажигательного оружия
(Протокол III)

Статья 1
Определение

Для целей настоящего Протокола:
1. "Зажигательное оружие" означает любое оружие или боеприпасы, которые в первую очередь предназначены для поджога объектов или причинения людям ожогов посредством действия пламени, тепла или того и другого вместе, возникающих в результате химической реакции вещества, доставленного к цели.
а) Зажигательное оружие может иметь вид, например огнеметов, фугасов, снарядов, ракет, гранат, мин, бомб и других емкостей с зажигательными веществами.
б) Зажигательное оружие не включает:
i) боеприпасы, которые могут оказывать случайное зажигательное или ожоговое действие, такие как осветительные средства, трассирующие снаряды, дымовые или сигнальные системы;
ii) боеприпасы, предназначенные для комбинированного воздействия проникновением, взрывом или осколками с добавочным зажигательным эффектом, такие как бронебойные снаряды, осколочные снаряды, фугасные бомбы и подобные боеприпасы комбинированного действия, зажигательный эффект которых специально не предназначен вызывать ожоги у людей, но которые используются против военных объектов, таких как бронированные машины, самолеты и установки или сооружения.
2. "Сосредоточение гражданского населения" означает любое сосредоточение гражданского населения, будь то постоянное или временное, такое как в жилых частях городов или в заселенных поселках или деревнях, либо в лагерях или колоннах беженцев или эвакуируемых, или в группах кочевого населения.
3. "Военный объект" означает в той мере, в какой это касается объектов, любой объект, который в силу своего характера, расположения, назначения или использования вносит эффективный вклад в военные действия и полное или частичное разрушение, захват или нейтрализация которого при существующих в данный момент обстоятельствах дает явное военное преимущество.
4 "Гражданскими объектами" являются все объекты, не являющиеся военными объектами, как они определены в пункте 3.
5. "Возможные меры предосторожности" означают такие меры предосторожности, какие являются практически применимыми или практически возможными с учетом всех существующих в данный момент обстоятельств, включая гуманные и военные соображения.

Статья 2
Защита гражданского населения и
гражданских объектов

1. Запрещается при любых обстоятельствах подвергать гражданское население как таковое, отдельных гражданских лиц или гражданские объекты нападению с применением зажигательного оружия.
2. Запрещается при любых обстоятельствах подвергать любой военный объект, расположенный в районе сосредоточения гражданского населения, нападению с применением доставляемого по воздуху зажигательного оружия.
3. Запрещается также подвергать любой военный объект, расположенный в районе сосредоточения гражданского населения, нападению с применением зажигательного оружия, за исключением доставляемого по воздуху, кроме тех случаев, когда такой военный объект четко отделен от сосредоточения гражданского населения и принимаются все возможные меры предосторожности для ограничения зажигательного воздействия на военный объект и избежания и в любом случае сведения к минимуму случайных жертв среди гражданского населения, ранения гражданских лиц и повреждения гражданских объектов.
4. Запрещается превращать леса или другие виды растительного покрова в объект нападения с применением зажигательного оружия, за исключением случаев, когда такие природные элементы используются для того, чтобы укрыть, скрыть или замаскировать комбатантов или другие военные объекты, или когда они сами являются военными объектами.

Протокол об ослепляющем лазерном оружии
(Протокол IV)

Статья 1

Запрещается применять лазерное оружие, специально предназначенное для использования в боевых действиях исключительно или в том числе для того, чтобы причинить постоянную слепоту органам зрения человека, не использующего оптические приборы, т.е. незащищенным органам зрения или органам зрения, имеющим приспособления для корректировки зрения. Высокие Договаривающиеся Стороны не передают такое оружие никакому государству и никакому негосударственному образованию.

Статья 2

При применении лазерных систем Высокие Договаривающиеся Стороны принимают все возможные меры предосторожности для того, чтобы избегать случаев причинения постоянной слепоты органам зрения людей, не использующих оптические приборы. Такие меры предосторожности включают подготовку своих вооруженных сил и другие практические меры.

Статья 3

Запрещение по настоящему Протоколу не охватывает ослепление как случайный или сопутствующий эффект правомерного применения лазерных систем в военных целях, включая использование лазерных систем против оптического оборудования.

Статья 4

Для целей настоящего Протокола "постоянная слепота" означает необратимую и неисправимую потерю зрения, которая вызывает серьезную инвалидность, не поддающуюся излечению. Серьезная инвалидность эквивалентна снижению остроты зрения ниже 20/200 по таблицам Снеллена, измеряемой на обоих глазах.

Настоящим удостоверяю, что данный текст является верной копией Конвенции о запрещении или ограничении применения конкретных видов обычного оружия, которые могут считаться наносящими чрезмерные повреждения или имеющими неизбирательное действие и ее Протоколов, совершенной в Женеве 10 октября 1980 года.

Начальник Управления
Международно-правового департамента
Министерства иностранных дел
Республики Казахстан Ж. Бухбантаев

Примечание РЦПИ. Далее следует текст к Конвенции с прилагаемыми Протоколами на английском, арабском, испанском, китайском и французском языках.