Медиация туралы

Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 28 қаңтардағы № 401-IV Заңы.

Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін РҚАО мазмұнды жасады.

МАЗМҰНЫ

РҚАО-ның ескертпесі!
Осы Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 28-баптан қараңыз.

Осы Заң Қазақстан Республикасында медиацияны ұйымдастыру саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді, оны жүргізу қағидаттары мен рәсімін, сондай-ақ медиатордың мәртебесін айқындайды.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Медиацияның қолданылу саласы

1. Егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше белгіленбесе, жеке және (немесе) заңды тұлғалар, әкімшілік органдар, лауазымды адамдар қатысатын азаматтық, еңбек, отбасылық, әкімшілік құқықтық қатынастардан және өзге де қоғамдық қатынастардан туындайтын, сондай-ақ әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша іс жүргізу барысында, қылмыстық теріс қылықтар, онша ауыр емес және ауырлығы орташа қылмыстар, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 68-бабының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда ауыр қылмыстар туралы істер бойынша қылмыстық сот ісін жүргізу барысында қаралатын даулар (жанжалдар) және атқарушылық іс жүргізуді орындау кезінде туындайтын қатынастар медиацияның қолданылу саласы болып табылады.

2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген қатынастардан туындайтын дауларға (жанжалдарға), егер мұндай даулар (жанжалдар) медиация рәсіміне қатыспайтын үшінші тұлғалардың және сот әрекетке қабілетсіз не әрекетке қабілеті шектеулі деп таныған адамдардың мүдделерін қозғаса немесе қозғауы мүмкін болса және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайларда, медиация рәсімі қолданылмайды.

3. Тараптардың бірі мемлекеттік орган болып табылатын кезде жеке және (немесе) заңды тұлғалар қатысатын дауларға (жанжалдарға) медиация рәсімі Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда қолданылады.

4. Сыбайлас жемқорлық қылмыстар және мемлекеттік қызмет пен мемлекеттік басқару мүдделеріне қарсы өзге де қылмыстар туралы қылмыстық істер бойынша медиация рәсімі қолданылмайды.

Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.01.2014 № 164-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2014 № 227-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) дауды (дау-шарды) реттеу туралы келісім – тараптардың медиация нәтижесінде өздері қол жеткізген жазбаша келісімі;

2) медиатор – осы Заңның талаптарына сәйкес кәсіби немесе қоғамдық негізде медиация жүргізу үшін тараптар тартатын тәуелсіз жеке тұлға;

3) медиаторлар қауымдастығы (одағы) – медиаторлар ұйымдарының қызметін үйлестіру мақсатында, сондай-ақ олардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін құрылатын ұйым;

3-1) медиацияға қатысушылар – медиатор және медиация тараптары, медиация тараптарының уағдаластығы бойынша медиация рәсіміне тартылған тұлғалар, оның ішінде өкілдер, аудармашылар, сарапшылар, мамандар және басқа да тұлғалар;

4) медиаторлар ұйымдары – медиаторлардың Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін медиацияны дамыту жөніндегі ортақ мақсаттарға қол жеткізуі үшін олардың ерікті негізде бірігуі үшін құрылатын коммерциялық емес ұйымдар;

5) медиация – тараптардың ерікті келісімі бойынша жүзеге асырылатын, олардың өзара қолайлы шешімге қол жеткізуі мақсатында медиатордың (медиаторлардың) жәрдемдесуімен тараптар арасындағы дауды (дау-шарды) реттеу рәсімі;

5-1) медиация рәсіміне шақыру – медиатордың және (немесе) дау (жанжал) тараптарының бірінің медиация туралы шартқа қол қойылғанға дейін екінші тарапты медиация рәсіміне шақыруы жөніндегі қызметі;

5-2) медиация саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) – медиация саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды және қызметті мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

6) медиация тараптары – медиация рәсіміне қатысатын жеке және заңды тұлғалар немесе тұлғалар топтары, әкімшілік органдар, лауазымды адамдар;

7) медиация туралы шарт – тараптардың медиация басталғанға дейін дауды (дау-шарды) шешу мақсатында медиатормен жасасатын жазбаша келісімі;

8) алып тасталды – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 2-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-бап. Медиацияның мақсаттары

Медиацияның мақсаттары мыналар болып табылады:

1) дауды (жанжалды) шешудің медиация тараптарын қанағаттандыратын нұсқасына қол жеткізу;

2) тараптардың дауласушылық деңгейін төмендету.

Ескерту. 3-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап. Медиацияны жүргізу қағидаттары

Медиация мынадай қағидаттар негізінде жүргізіледі:

1) еріктілік;

2) медиация тараптарының тең құқылығы;

3) медиатордың тәуелсіздігі мен бейтараптылығы;

4) медиация рәсіміне араласуға жол бермеушілік;

5) құпиялық.

5-бап. Еріктілік

1. Тараптардың медиация туралы шартта көрсетілген өзара ерікті ниет білдіруі медиация рәсіміне қатысудың шарты болып табылады.

2. Медиация тараптары оның кез келген сатысында медиациядан бас тартуға құқылы.

3. Медиация барысында тараптар өз қалауы бойынша өздерінің материалдық немесе процессуалдық құқықтарын иеленуге, талаптар мөлшерін ұлғайтуға немесе азайтуға немесе даудан (дау-шардан) бас тартуға құқылы.

4. Тараптар мен үшінші тұлғалардың құқықтары мен заңмен қорғалатын мүдделерін бұзбайтын, заңда көзделген де, заңда көзделмеген де өзара қолайлы келісім нұсқаларын талқылау үшін мәселелерді таңдауда тараптар еркін болады.

Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 31.10.2015 № 378-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

6-бап. Медиация тараптарының тең құқылығы

Медиация тараптары медиаторды, медиация рәсімін, ондағы өз ұстанымын, оны талап ету тәсілдері мен құралдарын таңдау кезінде, ақпарат алу кезінде, дау-шарды реттеу туралы келісім шарттарының қолайлылығын бағалауда тең құқықтарды пайдаланады және өздеріне тең міндеттер жүктейді.

7-бап. Медиатордың тәуелсіздігі мен бейтараптылығы.Медиация рәсіміне араласуға жол бермеушілік

1. Медиацияны жүргізу кезінде медиатор тараптардан, әкімшілік органдардан, өзге де заңды, лауазымды және жеке тұлғалардан тәуелсіз болады. Медиатор осы Заңда жол берушілік айқындалатын медиация құралдары мен әдістерін таңдауда дербес болады.

2. Медиатор бейтарап болуға, медиацияны екі тараптың мүддесі үшін жүргізуге және медиация рәсіміне тараптардың тең қатысуын қамтамасыз етуге тиіс. Медиатордың бейтараптылығына кедергі келтіретін жағдайлар болған кезде ол медиацияны жүргізуден бас тартуға тиіс.

3. Медиацияны жүргізу кезінде медиатордың қызметіне Қазақстан Республикасының заңдарында көзделгендерден басқа жағдайларда, осы баптың 1-тармағында аталған адамдар тарапынан араласуына жол берілмейді.

Ескерту. 7-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8-бап. Құпиялық

1. Медиацияға қатысушылардың өздеріне медиация барысында белгілі болған мәліметтерді осы ақпаратты берген медиация тарапының жазбаша рұқсатынсыз жария етуге құқылы емес.

2. Қазақстан Республикасының заңдарында көзделгендерден басқа жағдайларда, медиатордан медиация барысында белгілі болған мәліметтер туралы куәгер ретінде жауап алуға болмайды.

3. Медиацияға қатысушының өзіне медиация барысында белгілі болған мәліметтерді осы ақпаратты берген медиация тарапының рұқсатынсыз жария етуі Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

8-1-бап. Уәкілетті органның құзыреті

Уәкілетті орган:

1) медиация саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады;

2) медиаторлар ұйымдарының қызметін үйлестіреді;

3) өз құзыреті шегінде медиация мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді және бекітеді;

4) Қазақстан Республикасының медиация туралы заңнамасына құқықтық мониторинг жүргізеді;

5) медиация саласындағы халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;

6) медиация жүйесінің жұмыс істеуін және дамуын қамтамасыз етеді;

7) халықты медиаторлар ұйымдары, медиацияны қолданудың тетіктері, негіздері мен шарттары туралы хабардар етуді қамтамасыз етеді;

8) медиаторлар ұйымдарының тізілімін жүргізеді;

9) қоғамдық медиаторды сайлау қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

10) қоғамдық медиаторлар тізілімін жүргізу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

11) медиатор қызметін кәсіби негізде жүзеге асыратын отставкадағы судьялардың тізілімін жүргізеді;

12) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 1-тарау 8-1-баппен толықтырылды – ҚР 20.12.2021 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-тарау. МЕДИАТОРЛАРДЫҢ ЖӘНЕ МЕДИАЦИЯНЫ ЖҮРГІЗУДІ
ҚАМТАМАСЫЗ ЕТЕТІН ҰЙЫМДАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЫ

9-бап. Медиаторларға қойылатын талаптар

1. Тәуелсіз, бейтарап, істің нәтижесіне мүдделі емес, медиация тараптарының өзара келісімі бойынша таңдалған, медиаторлар тізіліміне қосылған және медиатордың функцияларын орындауға келісім берген жеке тұлға медиатор бола алады.

2. Медиатордың қызметі кәсіби негізде (кәсіпқой медиатор) де және қоғамдық негізде (қоғамдық медиатор) де жүзеге асырылуы мүмкін.

3. Мыналар:

1) қырық жасқа толған және қоғамдық медиаторлар тізілімінде тұрған адамдар;

2) Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексіне және Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексіне сәйкес сотта татуластыру рәсімдерін жүргізу кезінде судьялар медиатор қызметін қоғамдық негізде жүзеге асыра алады.

4. Мыналар:

1) жоғары білімі бар, жиырма бес жасқа толған, медиация саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен бекітілетін медиаторларды даярлау бағдарламасы бойынша оқудан өткенін растайтын құжаты (сертификаты) бар және кәсіпқой медиаторлар тізілімінде тұрған адамдар;

2) медиатор қызметін кәсіби негізде жүзеге асыратын отставкадағы судьялар тізілімінде тұрған отставкадағы судьялар медиатор қызметін кәсіби негізде жүзеге асыра алады.

5. Медиатордың қызметі кәсіпкерлік қызмет болып табылмайды.

6. Медиатор қызметін жүзеге асыратын тұлғалар Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған кез келген өзге қызметті де жүзеге асыруға құқылы.

7. Мыналар:

1) мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілетті және оған теңестірілген;

2) заңда белгіленген тәртіппен сот әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп таныған;

3) оған қатысты қылмыстық қудалау жүзеге асырылатын;

4) заңда белгіленген тәртіппен өтелмеген немесе алынбаған соттылығы бар адам медиатор бола алмайды.

8. Медиация тараптарының келісімімен медиаторға қойылатын қосымша талаптар белгіленуі мүмкін.

Ескерту. 9-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 31.10.2015 № 378-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Медиатордың құқықтары мен міндеттері

1. Медиатор:

1) медиация барысында бір мезгілде барлық тараптармен де, тараптардың әрқайсысымен жеке-жеке де кездесулер өткізуге және тараптардан медиация жүргізу үшін қажетті және жеткілікті көлемде даудың (жанжалдың) өзі туралы ақпарат алуға;

2) құпиялылық қағидатын сақтай отырып, жұртшылықты өз қызметін жүзеге асыруы (саны, ұзақтығы, нәтижелілігі) туралы хабардар етуге;

3) егер оның пікірінше, медиацияны жүргізу процесіндегі одан арғы күш-жігер тараптар арасындағы дауды (жанжалды) шешуге алып келмесе, оны жүргізуден бас тартуға не тараптардың жазбаша нысанда бекітілген келісуімен медиацияны тоқтатуға құқылы.

2. Медиатор:

1) медиация жүргізу кезінде медиация тараптарының келісуімен ғана әрекет етуге;

2) медиация басталғанға дейін медиация тараптарына оның мақсаттары мен қағидаттарын, оны жүргізу тәртібін, тараптар мен медиатордың құқықтары мен міндеттерін, дауды (жанжалды) медиация тәртібімен реттеу туралы келісім жасасудың тәртібі мен құқықтық салдарын түсіндіруге;

3) тараптарға талқыланатын мәселелер бойынша құжаттармен, мәліметтермен және хабарлармен дәйекті түрде алмасуда жәрдемдесуге;

4) медиация тараптарын өзінің кәсіби тәжірибесі мен құзыреті туралы хабардар етуге;

5) медиатордың жеке мүдделері мен оның медиация жүргізу кезіндегі міндеттері арасында бейтараптығына және тәуелсіздігіне әсер етуі мүмкін қайшылықтар болған жағдайда, сондай-ақ оның қатысуын болғызбайтын немесе оның медиацияға қатысуын тоқтатуды талап ететін басқа да мән-жайлар болған кезде медиацияны тоқтатуға;

6) Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын қағидалар бойынша, медиаторларды даярлау бағдарламасы бойынша өзінің кәсіби деңгейін ұдайы арттырып отыруға міндетті.

3. Медиатор қандай да бір тарапқа заңдық, консультациялық немесе өзге де көмек көрсетуге құқылы емес.

4. Медиатордың Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген басқа да құқықтары мен міндеттері де бар, сондай-ақ жауапты болады.

Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11-бап. Медиация тараптарының құқықтары мен міндеттері

1. Медиация тараптары:

1) медиаторды (медиаторларды) ерікті түрде таңдауға;

2) медиатордан бас тартуға;

3) медиацияның кез келген сәтінде оған қатысудан бас тартуға;

4) медиацияны жүргізуге жеке өзі немесе өкілеттіктері заңда белгіленген тәртіппен ресімделген сенімхатқа негізделген өкілдері арқылы қатысуға;

5) дауды (дау-шарды) реттеу туралы келісімді орындамаған немесе тиісті дәрежеде орындамаған кезде сотқа немесе оған байланысты Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен медиация жүзеге асырылған, іс жүргізуінде жатқан қылмыстық процесті жүргізетін органға жүгінуге құқылы.

2. Медиация тараптары дауды (дау-шарды) реттеу туралы келісімді осы келісімде көзделген тәртіппен және мерзімде орындауға міндетті.

2-1. Дауды (жанжалды) дұрыс шешу қажет болған жағдайда медиация тараптарының сарапшыларды, мамандарды, сондай-ақ аудармашыларды шақыруға құқығы бар.

3. Медиация тараптарының Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген басқа да құқықтары мен басқа да міндеттері бар.

Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

12-бап. Медиатордың бас тартуы

Ескерту. 12-бап алып тасталды – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

13-бап. Медиаторлар ұйымдары

1. Медиаторлардың медиацияны жүргізу жөнінде қызметтер көрсетуінің материалдық, ұйымдық-құқықтық және өзге де шарттарын қамтамасыз ету мақсатында медиаторлар ерікті негізде құрған өзін-өзі реттейтін ұйым медиаторлар ұйымы деп танылады.

2. Алып тасталды – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3. Медиаторлар ұйымы мынадай функцияларды жүзеге асырады:

1) кәсіпқой медиаторлардың – медиаторлар ұйымы мүшелерінің тізілімін жүргізеді;

2) қызметін кәсіби негізде жүзеге асыратын медиаторлар мүшелігінің шарттарын әзірлейді және бекітеді;

3) медиаторлар қызметін жүзеге асыру саласында медиаторлар ұйымы мүшелерін ақпараттық және әдістемелік қамтамасыз етуді ұйымдастырады;

4) мемлекеттік органдармен, сондай-ақ халықаралық медиаторлар ұйымдарымен қарым-қатынастарында медиаторлар ұйымы мүшелерінің мүдделерін білдіреді;

5) медиаторлар ұйымы мүшелерінің осы Заңның және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын сақтауын қамтамасыз етеді;

6) медиаторлар ұйымының мүшелеріне қатысты ықпал ету шараларын белгілейді және қолданады;

7) медиаторларды даярлау бағдарламасы бойынша оқытудан өткенін растайтын құжат (сертификат) бере отырып, медиаторларды кәсіптік даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды ұйымдастырады.

4. Медиаторлар ұйымдары өз қызметін үйлестіру, медиаторлардың кәсіби қызметінің стандарттарын (қағидаларын), медиацияны жүргізу тәртібін (регламентін), медиация тараптарының медиаторларға сыйақы төлеу тәртібін әзірлеу және біріздендіру мақсатында қауымдастыққа (одаққа) бірігуге құқылы.

5. Медиаторлар ұйымына немесе медиаторлар қауымдастығына (одағына) кіру ерікті негізде жүзеге асырылады. Бұл ретте медиаторлар ұйымының немесе медиаторлар қауымдастығының (одақтың) кіру жарнасын алуына жол берілмейді.

6. Медиаторлар қауымдастығы (одағы) Медиаторлардың кәсіптік этикасы кодексін әзірлеуге және оны бекітуге құқылы.

Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

14-бап. Медиаторлар ұйымдарының кәсіпқой медиаторлар тізілімін жүргізуі

1. Алып тасталды – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2. Медиаторлар кәсіпқой медиаторлар тізіліміне қосылу үшін медиаторлар ұйымына жеке куәлігінің көшірмесін (салыстырып тексеру үшін жеке куәлігінің түпнұсқасын ұсынбаған жағдайда нотариат куәландырған көшірмесін); үміткерге тұрғылықты жері бойынша наркологиялық көмек көрсететін медициналық ұйымдардан және психоневрологиялық ұйымнан берілген медициналық анықтамаларды; соттылығының жоқтығы туралы анықтаманы, жоғары білімі туралы дипломының және медиация бойынша арнайы даярлықтан өткендігін растайтын құжаттың (сертификаттың) көшірмелерін ұсынуы қажет.

3. Кәсіпқой медиаторлар тізілімі мыналарды қамтиды:

1) медиатордың тегі, аты және әкесінің аты (ол бар болған кезде);

2) медиатордың заңдық мекен-жайы;

3) медиатордың байланыс деректері (пошта мекен-жайы немесе электрондық поштаның мекен-жайы не телефон немесе телефакс нөмірі);

4) медиатордың маманданып жүрген медиация саласы туралы мәліметтер;

5) медиатордың медиацияны жүзеге асыра алатын тілі туралы мәліметтер;

6) медиаторларды даярлау бағдарламасы бойынша оқытудан өткенін растайтын құжаттың (сертификаттың) бар екендігі туралы мәліметтер;

7) медиатордың қызметін тоқтата тұру туралы мәліметтер.

4. Медиаторлар ұйымы медиаторларды осы Заңның осы бабының 3-тармағының және 9-бабының талаптарына сәйкес болған жағдайда тиісті өтінішті алған күннен бастап он күн ішінде хабарлау тәртібімен кәсіпқой медиаторлар тізіліміне қосады.

Медиаторды кәсіпқой медиаторлар тізіліміне қоспаған жағдайда медиаторлар ұйымы тиісті өтінішті алған күннен бастап он күн ішінде бас тарту себептері туралы жазбаша түрде дәлелді жауап беруге міндетті.

5. Алып тасталды – ҚР 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

6. Кәсіпқой медиаторлар тізілімі медиаторлар ұйымының интернет-ресурсында қазақ және орыс тілдерінде орналастырылуға және оған медиаторларды енгізу шамасына қарай жаңартылуға тиіс. Медиаторлар ұйымдары мерзімді баспасөз басылымдарында кәсіпқой медиаторлар тізілімін жариялауға құқылы.

Тұтынушыны жұмыс істеп тұрған, тұтынушылық дауларды сотқа дейінгі реттеу субъектілерінің бар екендігі туралы хабардар ету мақсатында кәсіби медиаторлар ұйымы тізілімнің жаңартылуына қарай Тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың бірыңғай ақпараттық жүйесіне медиаторлар туралы ақпарат (медиатордың тегі, аты және әкесінің аты (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілген болса), медиатордың заңды мекенжайын, байланыс деректерін (пошта мекенжайы немесе электрондық пошта мекенжайы не телефон немесе телефакс нөмірі), медиатор маманданып жүрген медиация саласы туралы мәліметтер, медиатор медиацияны жүзеге асыра алатын тіл туралы мәліметтер) жібереді.

7. Медиатор осы Заңның талаптарын бұзған жағдайда медиация рәсіміне қатысушы тараптар тиісті өтінішпен медиаторлар ұйымына жүгінуге құқылы. Бұзушылық расталған кезде медиаторлар ұйымы бұл туралы кәсіпқой медиаторлар тізілімінде көрсете отырып, медиатордың қызметін алты ай мерзімге тоқтата тұрады.

8. Медиаторлар ұйымының медиаторды кәсіпқой медиаторлар тізіміне енгізуден бас тарту, одан шығару, оның қызметін тоқтата тұру туралы шешіміне сотқа шағымдануына болады.

Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 25.06.2020 № 346-VI (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-бап. Қоғамдық медиаторлардың медиацияны жүргізуі

1. Медиацияны уәкілетті орган айқындайтын тәртіпке сәйкес жергілікті қоғамдастықтың жиналысы (жиыны) сайлайтын, өмірлік тәжірибесі мол, абыройлы және мінсіз беделі бар қоғамдық медиаторлар жүргізе алады.

2. Жергілікті қоғамдастық жиналысының (жиынының) қоғамдық негіздегі медиаторлар ретінде жергілікті қоғамдастық мүшелерін сайлау туралы хаттамасы он жұмыс күні ішінде осы Заңның 16-бабының 3-тармағына сәйкес мәліметтерді ұсына отырып, қоғамдық медиаторлар тізіліміне қосу үшін облыстық маңызы бар қаланың, қаладағы ауданның, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтің әкіміне жіберіледі.

Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Облыстық маңызы бар қала, қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің қоғамдық медиаторлар тізілімін жүргізуі

1. Тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікте медиацияны қоғамдық негізде жүзеге асыратын қоғамдық медиаторлардың тізілімін облыстық маңызы бар қала, қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімі жүргізеді.

2. Медиацияны қоғамдық негізде жүзеге асыратын медиаторлар уәкілетті орган айқындайтын қағидаларға сәйкес қоғамдық медиаторлар тізіліміне енгізу үшін облыстық маңызы бар қаланың, қаладағы ауданның, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтің әкіміне жүгінуге міндетті.

3. Қоғамдық медиаторлар тізілімі мыналарды қамтиды:

1) медиатордың тегі, аты және әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе);

2) медиатордың заңды мекенжайы;

3) медиатордың байланыс деректері (пошталық мекенжайы немесе электрондық поштасының мекенжайы не телефон немесе телефакс нөмірі);

4) медиатор маманданып жүрген медиация саласы туралы мәліметтер;

5) медиатор медиацияны жүзеге асыруға қабілетті тіл туралы мәліметтер;

6) медиатордың қызметін тоқтата тұру туралы мәліметтер.

4. Облыстық маңызы бар қаланың, қаладағы ауданның, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтің әкімі медиаторларды осы Заңның 9-бабының талаптарына сәйкес келген кезде тиісті өтініш алынған күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде хабардар ету тәртібімен қоғамдық медиаторлар тізіліміне енгізеді.

Медиаторды қоғамдық медиаторлар тізіліміне енгізбеген жағдайда облыстық маңызы бар қаланың, қаладағы ауданның, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтің әкімі тиісті өтініш алынған күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде бас тарту себептері туралы жазбаша түрде уәжді жауап беруге міндетті.

5. Қоғамдық медиаторлардың тізілімі қазақ және орыс тілдерінде облыстық маңызы бар қала, қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімінің интернет-ресурсында не жұртшылыққа қолжетімді жерлерде орналастырылуға және оған қоғамдық медиаторлардың енгізілуіне қарай жаңартылып отыруға тиіс.

Облыстық маңызы бар қаланың, қаладағы ауданның, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтің әкімі қоғамдық медиаторлар тізілімін тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікте таратылатын мерзімді баспасөз басылымдарында жариялауға құқылы.

Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-тарау. МЕДИАЦИЯНЫ ЖҮРГІЗУ

17-бап. Медиацияны жүргізу тәртібі мен тәсілдері

1. Медиация тараптар мен медиатордың өзара келісуі бойынша:

1) тараптардың медиатормен жеке-дара және (немесе) бірлескен кездесулері түрінде;

2) тараптардың медиатормен жеке-дара және (немесе) бірлескен телефонмен әңгімелесулері арқылы;

3) тараптардың медиатормен бейне-конференц-байланыс арқылы жеке-дара және (немесе) бірлескен әңгімелесулері түрінде;

4) тараптар мен медиатор арасында электрондық хабарлар алмасу арқылы;

5) ақпараттық-коммуникациялық технологиялар пайдаланыла отырып, осы Заңның талаптарына қайшы келмейтін өзге де тәсілдермен жүргізілуі мүмкін.

2. Тараптардың келісуімен медиаторлар ұйымдары бекіткен медиацияны жүргізу тәртібі (регламенті) қолданылуы мүмкін.

Ескерту. 17-бап жаңа редакцияда – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

18-бап. Медиацияны жүргізу орны және уақыты

1. Тараптар өздерінің қалауы бойынша медиацияны жүргізу орны туралы уағдаласа алады.

2. Медиатор медиацияны жүргізу күні мен уақытын тараптардың келісімімен айқындайды.

3. Медиацияға қатысушылар медиация рәсіміне тараптардың бастамасы бойынша және келісуімен техникалық байланыс құралдарын пайдалану арқылы қатыса алады.

Медиация тараптары дауды (жанжалды) реттеу туралы келісімді электрондық цифрлық қолтаңбамен куәландыруға құқылы.

Ескерту. 18-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-бап. Медиацияны жүргізу тілі

Тараптар медиацияны жүргізу барысында пайдаланылатын тіл немесе тілдер туралы өздерінің қалауы бойынша уағдаласа алады.

20-бап. Медиацияны жүргізу шарттары

1. Медиацияны жүргізу тараптардың өзара келісімі бойынша және олардың арасында медиация туралы шарт жасалған кезде жүзеге асырылады.

2. Жеке және (немесе) заңды тұлғалар қатысатын азаматтық, еңбек, отбасылық, әкімшілік құқықтық қатынастардан және өзге де қоғамдық қатынастардан туындайтын дауларды реттеу кезіндегі медиация сотқа жүгінгенге дейін де, сот талқылауы басталғаннан кейін де қолданылуы мүмкін.

3. Судьялардың және қылмыстық қудалауды жүзеге асыратын органдар лауазымды тұлғаларының тараптарды қандай да болмасын нысанда медиацияға мәжбүрлеуге құқығы жоқ.

4. Тарапқа медиацияға жүгінуге ұсынысты басқа тараптың өтініші бойынша, сот немесе қылмыстық қудалау органы жасауы мүмкін.

5. Медиацияны жүргізу медиация тараптары медиация туралы шарт жасасқан күннен басталады.

6. Егер тараптардың бірі медиацияға жүгіну туралы ұсынысты жазбаша түрде жіберсе және оны жіберген күннен бастап он күн ішінде немесе ұсыныста көрсетілген өзге де орынды мерзімде медиация рәсімін қолдануға басқа тараптың келісімін алмаса, мұндай ұсыныс қабылданбаған болып есептеледі.

7. Медиацияны жүргізу үшін тараптар өзара келісу бойынша бір немесе бірнеше медиаторды таңдайды. Егер азаматтық немесе қылмыстық сот ісін жүргізу барысында тараптар өзара келісу бойынша басқа медиаторды (медиаторларды) таңдаймын деп шешсе, олар бұл туралы сотты не қылмыстық қудалау органын хабардар етуге міндетті.

8. Медиаторлар ұйымы, егер тараптар аталған ұйымға тиісті өтініш жіберсе, медиатордың (медиаторлардың) кандидатурасын ұсына алады.

9. Медиацияны өткізу мерзімдері осы Заңның 23-бабы 1-тармағының және 24-бабы 4-тармағының талаптарын ескере отырып, медиация туралы шартпен айқындалады.

Егер медиация азаматтық, әкімшілік не қылмыстық процесс шеңберінен тыс жүзеге асырылатын болса, медиатор мен тараптар аталған рәсім күнтізбелік отыз күннен аспайтын мерзімде тоқтатылуы үшін барлық ықтимал шараларды қабылдауға тиіс. Айрықша жағдайларда шешілетін даудың (дау-шардың) күрделілігіне, қосымша ақпаратты немесе құжаттарды алудың қажеттілігіне байланысты медиацияны жүргізу мерзімі медиация тараптарының уағдаласуы бойынша және медиатор келіскен кезде ұлғайтылуы мүмкін, бірақ ол күнтізбелік отыз күннен аспайды.

Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 31.10.2015 № 378-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-бап. Медиация туралы шарттың нысаны мен мазмұны

1. Тараптар дауды (жанжалды) медиация арқылы шешу туралы өзара келіскен жағдайда жазбаша түрде ресімделген медиация туралы шарт жасалады.

Медиатор және тараптар тараптардың бірінің немесе медиатордың сұрау салуы бойынша түпнұсқаларды кейіннен бере отырып, электрондық пошта арқылы медиация туралы шарттың қол қойылған цифрлық көшірмелерімен алмасуы мүмкін.

2. Медиация туралы шарттың маңызды талаптары мыналар болып табылады:

1) медиация туралы шарттың жасалған күні және орны;

2) дау (жанжал) тараптарының атауы, өкілеттіктері көрсетіле отырып олардың өкілдерінің тегі және аты-жөні, лауазымдары;

3) даудың (жанжалдың) нысанасы;

4) медиация тараптары таңдаған медиатор (медиаторлар) туралы, медиаторлар ұйымы туралы мәліметтер;

5) медиацияны жүргізуге байланысты шығыстардың, ал медиация кәсіби негізде жүзеге асырылған жағдайда – медиацияны жүргізгені үшін медиаторға (медиаторларға) сыйақы төлеудің шарттары, тәртібі және мөлшері;

6) медиацияны жүргізу тілі;

7) тараптардың медиацияны жүргізудің құпиялылығы туралы міндеттемесі және мұндай міндеттемені орындамаудың салдары;

8) медиация тараптарының дауын (жанжалын) реттеуге қатысатын медиатордың (медиаторлардың) медиация тараптары үшін нұқсан (залал) келтірген әрекеттері (әрекетсіздігі) үшін жауаптылығының негіздері мен көлемі;

9) тараптардың деректемелері (жеке басты куәландыратын деректер, тұрғылықты жері, байланыс телефондары);

10) медиацияны жүргізу мерзімі;

11) медиацияны жүргізу тәртібі;

12) медиацияға қатысушылардың құқықтары мен міндеттері;

13) медиацияны тоқтату тәртібі мен негіздері;

14) медиатор (медиаторлар) және медиация тараптары айқындаған өзге де талаптар.

Ескерту. 21-бап жаңа редакцияда – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

22-бап. Медиацияны жүргізуге байланысты шығыстар

1. Медиацияны жүргізуге байланысты шығыстар мыналарды қамтиды:

1) медиаторға сыйақы төлеу;

2) медиацияны жүргізуге байланысты медиатор шеккен шығыстар, оның ішінде дау қаралатын жерге жол жүру ақысын төлеуге, қонақүйде тұруға және тамақтануға арналған шығыстар.

2. Кәсіби медиаторлар медиацияны ақылы да, тегін негізде де жүзеге асырады.

3. Кәсіпқой медиатор (медиаторлар) сыйақысының мөлшері медиация басталғанға дейін медиатормен (медиаторлармен) тараптардың келісімі бойынша айқындалады.

4. Егер тараптардың келісімімен өзгеше белгіленбесе, медиацияны жүргізуге байланысты шығыстарды тараптар бірлесіп тең үлестермен төлейді.

5. Егер медиатор өзінің бейтараптығына кедергі келтіретін мән-жайларға байланысты медиацияны жүргізуден бас тартса, ол тараптардың өзіне төлеген ақшалай сомасын қайтаруға міндетті.

6. Қоғамдық медиаторлардың қызметі өтеусіз негізде жүргізіледі. Аталған медиаторларға осы Заңның 21-бабы 2-тармағының 5) тармақшасында көрсетілген, медиацияны жүргізуге байланысты өздері шеккен шығыстар өтеледі.

Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

23-бап. Медиацияның жеке және (немесе) заңды тұлғалар қатысатын азаматтық, еңбек, отбасылық, әкімшілік құқықтық қатынастар және өзге де қоғамдық қатынастар саласындағы ерекшеліктері

Ескерту. 23-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Медиация жеке және (немесе) заңды тұлғалар, әкімшілік органдар, лауазымды адамдар қатысатын азаматтық, еңбек, отбасылық, әкімшілік құқықтық қатынастардан және өзге де қоғамдық қатынастардан туындайтын дауларды (жанжалдарды) реттеу кезінде медиация туралы шарт жасалған күннен бастап күнтізбелік отыз күннен кешіктірілмей аяқталуға тиіс. Қажет болған жағдайда медиацияны жүргізу мерзімі тараптардың өзара шешімі бойынша күнтізбелік отыз күнге дейін ұзартылуы мүмкін, бірақ ол жиынтығында күнтізбелік алпыс күннен аспауға тиіс.

2. Медиация сот қарауында жатқан, жеке және (немесе) заңды тұлғалар, әкімшілік органдар, лауазымды адамдар қатысатын азаматтық, еңбек, отбасылық, әкімшілік құқықтық қатынастардан және өзге де қоғамдық қатынастардан туындайтын дауларды (жанжалдарды) реттеу кезінде медиация туралы шарт жасалған күннен бастап күнтізбелік отыз күннен кешіктірілмей аяқталуға тиіс. Қажет болған жағдайда медиацияны жүргізу мерзімін тараптар кейіннен сотқа бірлескен жазбаша хабарлама жібере отырып, күнтізбелік отыз күнге дейін ұзартуы мүмкін, бірақ ол жиынтығында күнтізбелік алпыс күннен аспауға тиіс.

3. Сот қарауында жатқан, оның ішінде атқарушылық іс жүргізу сатысындағы материалдар бойынша, жеке және (немесе) заңды тұлғалар, әкімшілік органдар, лауазымды адамдар қатысатын азаматтық, еңбек, отбасылық, әкімшілік құқықтық қатынастардан және өзге де қоғамдық қатынастардан туындайтын дауларды (жанжалдарды) реттеу бойынша медиация туралы шарт іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұруға негіз болып табылады.

4. Азаматтық немесе әкімшілік процесс шеңберінде жүргізілетін медиация тоқтатылған кезде тараптар іс жүргізуінде іс жатқан сотқа дереу:

1) дауды реттеу туралы келісімге қол қойылған жағдайда – аталған келісімді;

2) өзге жағдайларда – осы Заңның 26-бабында көзделген негіздерді көрсете отырып, медиацияны тоқтату туралы жазбаша хабарламаны жіберуге міндетті.

Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.02.17 N 565-IV (2012.07.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

24-бап. Қылмыстық сот ісін жүргізу барысында және әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша жүргізілетін медиацияның ерекшеліктері

Ескерту. 24-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Тараптардың медиация туралы шарт жасасуы қылмыстық іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұрмайды.

2. Медиацияға қатысу фактісі медиация тарапы болып табылатын сот ісін жүргізуге қатысушының кінәні мойындауының дәлелі бола алмайды.

3. Егер медиацияны жүргізу кезінде тараптардың бірі кәмелетке толмаған адам болса, педагогтің немесе психологтің немесе кәмелетке толмаған адамның заңды өкілдерінің қатысуы міндетті.

4. Қылмыстық сот ісін жүргізу барысында және әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша медиация Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген сотқа дейінгі және сот ісін жүргізу немесе әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша іс жүргізу мерзімдерінде жүзеге асырылуға тиіс.

5. Дау-шарды реттеу туралы келісімге қол қоюдан бас тарту медиация тарапы болып табылатын сот ісін жүргізуге қатысушының жағдайын нашарлата алмайды.

6. Қылмыстық процесс шеңберінде және әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша жүргізілетін медиация тоқтатылған кезде тараптар іс жүргізуінде қылмыстық іс немесе әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жатқан, қылмыстық процесті немесе әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі жүргізетін органға дереу:

1) дау-шарды реттеу туралы келісімге қол қойылған жағдайда – аталған келісімді;

2) өзге жағдайларда – осы Заңның 26-бабында көзделген негіздерді көрсете отырып, медиацияны тоқтату туралы жазбаша хабарламаны жіберуге міндетті.

Ескерту. 24-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

25-бап. Медиацияның отбасылық қатынастар саласындағы ерекшеліктері

1. Некені жалғастыруға, ата-ана құқықтарын жүзеге асыруға, балалардың тұрғылықты жерін белгілеуге, ата-аналарының балаларды бағып-күтуге салымына қатысты ерлі-зайыптылар арасындағы келіспеушіліктер, сондай-ақ отбасылық қатынастардан туындайтын басқа да келіспеушіліктер медиация арқылы шешілуі мүмкін.

2. Медиацияны жүргізген кезде медиатор баланың заңды құқықтарын ескеруге тиіс.

3. Егер медиация барысында баланың қалыпты өсуіне және дамуына қауіп төндіретін немесе төндіруі мүмкін немесе оның денсаулығы мен заңды мүдделеріне нұқсан келтіретін фактілер анықталса, медиатор баланың құқықтарын қорғау жөніндегі өкілеттікті жүзеге асыратын органға жүгінуге міндетті.

Ескерту. 25-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

25-1-бап. Медиацияның сот актісін орындау сатысындағы ерекшеліктері

1. Сот орындаушысына ұсынылған медиация туралы шарт атқарушылық іс жүргізуді күнтізбелік отыз күннен аспайтын мерзімге тоқтата тұрады.

2. Сот актісін орындау сатысында жасалған дауды (жанжалды) реттеу туралы келісімді тараптар сот актісі орындалатын жердегі бірінші сатыдағы сотқа немесе көрсетілген сот актісін шығарған сотқа бекітуге ұсынады.

3. Атқарушылық іс жүргізу тараптар сот актісін орындау сатысында дауды (жанжалды) реттеу туралы келісім жасасқан және оны сот орындаушысына ұсынған жағдайда тоқтатылады.

Ескерту. 25-1-баппен толықтырылды – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

26-бап. Медиацияны тоқтату

1. Медиация:

1) тараптар дауды (жанжалды) реттеу туралы келісімге қол қойған жағдайда – мұндай келісімге қол қойылған күннен бастап;

2) медиатор дауды (жанжалды) медиация арқылы шешу мүмкіндігін болғызбайтын мән-жайларды анықтаған жағдайда;

3) тарап (тараптар) медиациядан жазбаша бас тартқан жағдайда – тарап (тараптар) жазбаша бас тартуға қол қойған күннен бастап;

4) тараптардың біреуі медиацияны жалғастырудан жазбаша бас тартқан жағдайда – қолжетімді байланыс құралдарымен хабардар етілген кезден бастап;

5) медиацияны жүргізу мерзімі аяқталған жағдайда – осы Заңның 23 және 24-баптарының ережелері ескеріле отырып, ол аяқталған күннен бастап тоқтатылады.

2. Осы баптың 1-тармағының 3), 4) және 5) тармақшаларында көрсетілген жағдайларда, медиатор тараптың (тараптардың) талап етуі бойынша медиация рәсімін тоқтату себебін көрсете отырып, медиация рәсімнің тоқтатылғаны туралы хабарлама береді.

Ескерту. 26-бап жаңа редакцияда – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

27-бап. Дауды (дау-шарды) реттеу туралы келісім

1. Медиацияны жүргізу кезінде медиация тараптары қол жеткізген, дауды (жанжалды) реттеу туралы келісім жазбаша нысанда жасалады және оған тараптар қол қояды.

Егер тараптар бір-біріне түпнұсқаларды одан әрі ұсынбай, электрондық пошта арқылы келісімнің қол қойылған цифрлық көшірмелерімен алмасса, дауды (жанжалды) реттеу туралы келісімнің де заңды күші болады.

2. Дауды (жанжалды) реттеу туралы келісімде жасалған күні мен орны, медиация тараптары, олардың өкілдері, даудың (жанжалдың) нысанасы, медиатор (медиаторлар) туралы деректер, сондай-ақ тараптармен келісілген міндеттемелер, оларды орындау тәсілдері мен мерзімдері және оларды орындамаудың немесе тиісінше орындамаудың салдарлары қамтылуға тиіс.

Дауды (жанжалды) реттеу туралы келісімге медиатор (медиаторлар) қол қоюға тиіс.

3. Дауды (дау-шарды) реттеу туралы келісімді медиация тараптары ерікті түрде осы келісімде көзделген тәртіппен және мерзімде орындауға тиіс.

4. Іс сотта қаралғанға дейін жасалған дауды (дау-шарды) реттеу туралы келісім тараптардың құқықтары мен мiндеттерiн белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған мәмілені білдіреді. Мұндай келісім орындалмаған немесе тиiсiнше орындалмаған жағдайда, келісімді бұзған медиация тарапы Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен жауаптылықта болады.

5. Азаматтық немесе әкімшілік процесс барысында медиацияны жүргізу кезінде тараптар қол жеткізген дауды (дау-шарды) реттеу туралы келісім дереу іс жүргізуінде іс жатқан судьяға жіберіледі. Дауды (дау-шарды) реттеу туралы келісімді сот Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексінде және Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексінде белгіленген тәртіппен бекітеді.

Бұл ретте төленген мемлекеттік баж "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі) көзделген тәртіппен төлеушіге қайтарылуға тиіс.

6. Қылмыстық процесс барысында медиацияны жүргізу кезінде тараптар қол жеткізген, дауды (жанжалды) реттеу туралы келісім жәбірленушіге келтірілген зиянның орнын толтыру және қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамды жәбірленушімен татуластыру арқылы дауды (жанжалды) реттеу туралы келісімді білдіреді.

Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша медиация тараптарды татуластыру арқылы дауды (жанжалды) реттеу туралы келісімді білдіреді.

7. Аталған келісім дереу іс жүргізуінде қылмыстық іс жатқан қылмыстық процесті жүргізетін органға жіберіледі және Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінде көзделген жағдайларда қылмыстық қудалауды болдырмайтын не оны жүзеге асырмауға мүмкіндік беретін мән-жай болып табылады.

7-1. Мүлікті бөлу немесе мүлікті кепілге қою туралы дауды (жанжалды) реттеу туралы келісім Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу және (немесе) жылжымалы мүлік кепілін тіркеу үшін негіз болып табылады.

8. Дау-шарды реттеу туралы келісім оған тараптар қол қойған күні күшіне енеді.

9. Келісімді орындаудан жалтарған жағдайда мүдделі тарап келісім бойынша міндеттемені оңайлатылған жазбаша іс жүргізу тәртібімен орындау туралы арызбен сотқа жүгінуге құқылы.

Ескерту. 27-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.02.17 N 565-IV (2012.07.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2014 № 227-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 31.10.2015 № 378-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

27-1-бап. Әкімшілік сот ісін жүргізу барысында жүргізілетін медиацияның ерекшеліктері

1. Әкімшілік сот ісін жүргізуде дауларды (жанжалдарды) қарау кезінде жауапкердің әкімшілік қалауы болған кезде ғана медиацияға жол беріледі.

2. Мұндай істер бойынша медиация мүмкіндігіне мұндай мүмкіндік Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған немесе тиісті жария-құқықтық қатынастың мәніне қайшы келмейтін жағдайларда жол беріледі.

Ескерту. 3-тарау 27-1-баппен толықтырылды – ҚР 20.12.2021 № 84-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

28-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

Осы Заң алғашқы ресми жарияланғанынан кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті

Н. Назарбаев

On Mediation

The Law of the Republic of Kazakhstan dated 28 January 2011 No. 401-IV.

Unofficial translation

This Law regulates social relations in the sphere of organisation of mediation in the Republic of Kazakhstan, defines its principles and procedure as well as the status of a mediator.

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS

Article 1. Scope of application of mediation

1. The scope of mediation shall be disputes (conflicts) arising out of civil, labour, family and administrative legal relations and other social relations involving natural and/or legal persons, administrative bodies and officials, as well as those considered in proceedings for administrative offences, in criminal proceedings for criminal offences, crimes of little or average gravity, and grave crimes in cases specified in the second paragraph of Article 68 of the Criminal Code of the Republic of Kazakhstan, unless otherwise specified by the laws of the Republic of Kazakhstan, as well as relations arising in the execution of enforcement proceedings.

2. The mediation process shall not apply to disputes (conflicts) arising from the relations referred to in paragraph 1 of this Article, if such disputes (conflicts) affect or may affect the interests of third parties not participating in the mediation process, and persons adjudged incapable or partially capable, and other cases stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan.

3. The mediation procedure for disputes (conflicts) involving individuals and (or) legal entities, when one of the parties is a state body, shall be applied in cases provided for by the laws of the Republic of Kazakhstan.

4. The mediation procedure shall not apply to criminal cases on corruption and other crimes against interests of state service and public administration.

Footnote. Article 1 as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 121-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 15.01.2014 № 164-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 03.07.2014 № 227-V (shall be enforced from 01.01.2015); dated 27.12.2019 No. 292-VІ (enforcement, Article 2); dated 29.06.2020 No. 351-VI ( effective from 01.07.2021); No. 84-VII of 20.12.021 (shall be brought into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 2. Basic definitions used in this Law

The following basic definitions shall be used in this Law:

1) a dispute (conflict) settlement agreement - a written agreement between the parties reached as the result of mediation;

2) mediator - an independent individual employed by the parties to conduct mediation on a professional or pro bono basis under the requirements hereof;

3) an association (union) of mediators - an organisation established in order to coordinate activity of mediators organisations as well as for protection of their rights and legitimate interests;

3-1) participants in mediation - the mediator and the parties to the mediation, individuals whom the parties have agreed to involve in the mediation process, including representatives, interpreters, experts, specialists and others;

4) mediators organisations - non-profit organisations established to band together mediators on a voluntary basis in order to accomplish common purposes on the development of mediation, that are complaint with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

5) mediation - a procedure of settlement of a dispute (conflict) between parties upon assistance of a mediator(s) in order to reach a mutually acceptable decision and that is conducted on the basis of voluntary consent of the parties;

5-1) invitation to mediation - the activity of the mediator and/or one of the parties to a dispute (conflict) prior to the signing of a mediation agreement to invite the other party to the mediation process;

5-2) an authorised body on mediation (hereinafter referred to as the authorised body) - the central executive body responsible for the implementation of state policy and state regulation of mediation activities;

6) parties to the mediation process - individuals, legal entities or groups of individuals, administrative bodies, officials involved in the mediation process;

7) mediation contract - a written agreement between the parties concluded with a mediator prior to the commencement of mediation in order to settle the dispute (conflict);

8) Excluded by Law No. 84-VII of 20.12.021 ( shall come into effect ten calendar days after the date of its first official publication).
Footnote. Article 2 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 3. Mediation objectives

The objectives of mediation are:

1) achieving a solution to the dispute (conflict) that suits the parties to the mediation;

2) decrease a level of conflict between parties.

Footnote. Article 3 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall take effect ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 4. The principles of conducting mediation

Mediation carries out on a basis of principles of:

1) voluntariness;

2) equal rights of the parties to mediation;

3) independence and impartiality of mediator;

4) inadmissibility of intervention in mediation procedure;

5) confidentiality.

Article 5. Voluntariness

1. A mutual voluntary willingness of the parties expressed in a mediation contract is a condition for participation in mediation procedure.

2. The parties to mediation shall have the right to abandon mediation at its any stage.

3. During mediation the parties shall be entitled to manage their substantive and procedural rights at their own discretion, to increase or decrease the amount of claims or withdraw from the dispute (conflict).

4. The parties are free to choose issues to discuss options for a mutually acceptable agreement as provided by law and not provided for by law, not violating the rights and legally protected interests of the parties and third parties.

Footnote. Article 5 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 31.10.2015 № 378-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 6. Equal rights of the parties to mediation

The parties to mediation shall enjoy equal rights in choosing a mediator, procedure of mediation, their position in it, the way and means of upholding it, during information acquisition, in assessment of the acceptability of terms of a dispute settlement agreement and shall incur equal duties.

Article 7. Independence and impartiality of a mediator. Inadmissibility of intervention in mediation procedure

1. In mediation, the mediator shall be independent of the parties, administrative authorities, other legal, official and natural persons. The mediator shall be independent in selecting means and tools of mediation, the admissibility whereof is prescribed by this Law.

2. A mediator shall be impartial, conduct mediation in the interest of both parties and ensure to the parties equal participation in mediation procedure. When there are circumstances that impede impartiality of a mediator, he shall refuse to conduct mediation.

3. The parties specified in paragraph 1 of this Article shall not interfere in the activity of a mediator during mediation, except the cases provided by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 7 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 8. Confidentiality

1. The participants to mediation shall not disclose any data that has become known to them during mediation, without a written permission of the party to mediation that provided this information.

2. A mediator shall not be questioned as a witness regarding data that has become known during mediation, except the cases provided by the laws of the Republic of Kazakhstan

3. Disclosure by a participant to mediation of the data that has become known during mediation, without the permission of the party to mediation that provided this information, entails liability provided by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 8-1. Competence of the authorised body

The authorised body shall:

1) develop and implement the state policy in the field of mediation”;

2) coordinate the activities of mediators' organisations;

3) develop and approve normative legal acts on mediation within its competence;

4) perform legal monitoring of the legislation of the Republic of Kazakhstan on mediation;

5) cooperate internationally in the field of mediation;

6) provide for the functioning and development of the mediation system;

7) ensure that the public is informed on mediators' organisations, on the mechanisms, grounds and conditions for the use of mediation;

8) maintains a register of mediator organisations;

9) develop and approve the regulations for the election of a public mediator;

10) develop and approve the rules for maintaining the register of public mediators;

11) keep a register of retired judges engaged in mediation on a professional basis;

12) exercise other powers stipulated by this Law, other laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Chapter 1 as supplemented by Article 8-1, under Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall be brought into force ten calendar days after the date of its first official publication); as amended by Law of the Republic of Kazakhstan No. 223-VII dated 19.04.2023 (shall be enacted ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 2. LEGAL STATUS OF MEDIATORS AND ORGANISATIONS CONDUCTING MEDIATION

Article 9. Requirements to mediators

1. A mediator shall be an independent, impartial, not interested in the outcome of a case individual, chosen by a mutual consent of the parties to mediation, listed in the register of mediators and who has agreed to perform the functions of mediator.

2. A mediator may work professionally (professional mediator) or in a voluntary capacity (voluntary mediator).

3. A mediator may act as a pro bono mediator:

1) persons who are forty years of age or older and are registered in the register of voluntary mediators;

2) judges during conciliation procedures in court in accordance with the Civil Procedure Code of the Republic of Kazakhstan and the Administrative Procedural and Process-Related Code of the Republic of Kazakhstan.

4. The following persons can carry out the activity of the mediator on a professional basis:

1) persons with higher education, who have reached the age of twenty-five, holding a document (certificate) confirming that they have completed a mediator training programme approved under the procedure determined by the authorised mediation authority, and who are included in the professional mediators' register;

2) retired judges who are included in the register of retired judges acting as mediators on a professional basis.

5. Activity of mediator is not an entrepreneurial activity.

6. Persons conducting mediation activity shall also have the right to carry out any other activity that is not prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

7. The following persons shall not be a mediator:

1) authorised to perform state functions and equal to them;

2) recognised by a court as incapable or partially capable according to the procedure provided by the law;

3) in respect of whom there is a criminal prosecution;

4) having outstanding conviction or conviction that is not expunged according to the procedure provided for by the law.

8. The additional requirements to mediation can be established by the agreement between the parties.

Footnote. Article 9 as amended Law of the Republic of Kazakhstan by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 31.10.2015 № 378-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 29.06.2020 No. 351-VI (effective from 01.07.2021); No. 84-VII of 20.12.021 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication)); No. 223-VII of 19.04.2023 (shall enter into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 10. Rights and duties of the mediator

1. A mediator shall be entitled to:

1) arrange meetings with all the parties simultaneously as well as with each party separately during mediation and to obtain from the parties information on the dispute (conflict) itself, to the extent required and sufficient for the mediation;

2) inform the public on the implementation of his/her activities (number, duration, results) while respecting the principle of confidentiality;

3) decline the mediation if in his/her opinion further efforts in the process will not resolve the dispute (conflict) between the parties, or terminate the mediation with the consent of the parties in writing.

2. The mediator must:

1) act only with the consent of the parties in mediation;

2) prior to mediation, clarify to the parties its goals and principles, mediation procedure, rights and obligations of the parties and mediator, procedure and legal consequences of a mediated agreement on dispute (conflict) resolution;

3) assist the parties in a consistent exchange of documents, information and communications on the issues under discussion;

4) ) inform the parties to the mediation about their professional experience and competence;

5) terminate mediation in the event of a conflict between the mediator's personal interests and his/her duties, that may affect his/her impartiality and independence in mediation, or if there are other circumstances precluding his/her participation or requiring termination of his/her participation in mediation;

6) regularly improve his/her professional skills through a mediator training programme under the rules specified by the Government of the Republic of Kazakhstan.

3. The mediator may not provide legal, advisory or other assistance to any party.

4. The mediator shall also enjoy other rights and duties and be liable as prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 10 - as reworded by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall become effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 11. Rights and duties of parties to mediation

1. The parties to mediation shall have the right:

1) to choose a mediator (mediators) voluntarily;

2) to decline a mediator;

3) to withdraw to participate in mediation at any time;

4) to participate in mediation in person or through representatives whose powers are based on a power of attorney issued in accordance with the procedure provided by the law;

5) in cases of failure of performance or improper performance of a dispute (conflict) settlement agreement according to the procedure provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan to apply to a court or authority that conducts a criminal proceeding, deals with the case in connection with which mediation was conducted.

2. The parties to mediation shall perform a dispute (conflict) settlement agreement according to the procedure and within deadlines provided by this agreement.

2-1. The parties to the mediation may invite experts, specialists and interpreters, if required to resolve a dispute (conflict) correctly.

3. The parties to mediation shall have other rights and perform other obligations provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 11 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall be brought into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 12. Challenge to a mediator

Footnote. Article 12 is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall put into effect ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 13. Organisations of mediators

1. An organisation of mediators shall mean a self-regulatory organisation established by mediators on a voluntary basis to ensure the material, organisational and other conditions for the provision of mediation services by mediators.

2. Excluded by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall come into force ten calendar days after the date of its first official publication).

3. The organisation of mediators shall perform the following functions:

1) maintain a register of professional mediators - members of the mediators' organisation;

2) develop and approve the terms of membership of professional mediators;

3) arrange for information and methodological support for the members of the mediators' organisation in the field of mediators' activities;

4) represent the interests of members of the mediators' organisation in their relations with public authorities, as well as with international mediators' organisations;

5) ensure that members of the mediators' organisation observe the requirements hereof and other legal acts of the Republic of Kazakhstan;

6) 6) establish and apply sanctions against members of the mediators' organisation;

7) organise professional training and professional development of mediators and issue a document (certificate) confirming the completion of the mediators' training programme.

4. Organisations of mediators shall have the right to band together into associations (unions) in order to coordinate own activity, to develop and harmonize the standards (rules) of professional activity of mediators, the procedure (rules) of conducting mediation, the procedure for payment of compensation by the parties to mediation to a mediator.

5. Joining an organisation of mediators or association (union) of mediators shall be on a voluntary basis. An organisation of mediators or association (union) shall not collect membership fees.

6. An association (union) of mediators shall have the right to develop and approve the Code of Professional Ethics of Mediators.

Footnote. Article 13 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 14. Keeping the register of professional mediators by organisation of mediators

1. Excluded by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall become effective ten calendar days after the date of its first official publication).

2. In order to be listed in the register of professional mediators, mediators shall submit to an organisation of mediators a copy of identification document (notarised copy in case of failure to provide original identification document for verification), medical certificates from health care organisations rendering drug dependency treatment and from psych neurological organisations that are issued at the place of residence of an applicant, a certificate of lack of criminal record, a copy of certificate of higher education and a copy of document (certificate) confirming the completion of special training on mediation.

3. The register of professional mediators shall contain:

1) family name, first name and patronymic (if any) of a mediator;

2) legal address of a mediator;

3) contact details of a mediator (post address or email or phone number or fax number);

4) information on mediation field in which a mediator specialises;

5) information on languages in which a mediator is able to conduct mediation;

6) information on existence of a document (certificate) confirming completion of training on programme of mediator preparation;

7) information on the suspension of mediator’s activity.

4. An organisation of mediators shall include mediators in the register of professional mediators in notifying manner within ten days from the date of receipt of the relevant application subject to compliance with the requirements of paragraph 3 of this Article and Article 9 of this Law.

In case of failure to include a mediator in the register of professional mediators an organisation of mediators shall, within ten days from the date of receipt of the relevant application, give a reasoned written response regarding reasons of refusal.

5. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2019 No. 292-VІ (enforcement, Article 2).

6. The register of professional mediators shall be placed on web site of the organisation of mediators in Kazakh and Russian, and shall be updated according to the listing of new mediators. Organisations of mediators shall have the right to publish the register of professional mediators in periodicals.

In order to inform the consumer about the presence of active subjects of pre-trial settlement of consumer disputes, the organization of professional mediators, progressively as the register is updated, shall direct information about mediators, full name (as indicated in the identity document) of the mediator, legal address, contact details of the mediator (postal address or email address or telephone or fax number), information about the mediation area ​ in which the mediator profiles, the language in which the mediator is able to mediate) into the Unified Information System for the Protection of Consumer Rights.

7. In case of violation of the requirements of this Law by a mediator the parties involved in mediation have the right to file a respective application to an organisation of mediators. Upon confirmation of violation an organisation of mediators suspends mediator’s activity for 6 months indicating this in the register of professional mediators.

8. A decision of an organisation of mediators on refusal to include in and on exclusion from the register of professional mediators, on suspension of mediator’s activity may be appealed in the court.

Footnote. Article 14 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2019 No. 292-VI (enforcement, Article 2); dated 25.06.2020 No. 346-VI (effective from 01.01.2021); No. 84-VII of 20.12.021 (shall become effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 15. Conduct of mediation by voluntary mediators

1. Mediation may be conducted by voluntary mediators elected by the local community assembly (parish), who have extensive life experience, credibility and an impeccable reputation, following a procedure to be determined by the authorised body.

2. Within ten working days, minutes of the meeting (gathering) of the local community on the election of members of the local community as mediators on a voluntary basis shall be submitted to the akim of the town of district significance, district city, township, village, rural district for inclusion in the register of community mediators along with submission of information under paragraph 3 of Article 16 hereof.

Footnote. Article 15 - as reworded by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall be enacted ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 16. Maintenance of a register of public mediators by the akim of a town of district significance, a village, a rural district

1. The register of voluntary public mediators in the respective administrative-territorial unit shall be maintained by the akim of a city of regional significance, district inside of a city, town of district significance, settlement, village, rural district.

2. Mediators mediating on a voluntary basis shall apply to the akim of a city of regional significance, district inside of a city, town of district significance, settlement, village, rural district for inclusion in the register of public mediators as per the rules determined by the authorised body.

3. The register of voluntary mediators shall contain:

1) the name, first name and patronymic (if it appears on the identity document) of the mediator;

2) the mediator's legal address;

3) the mediator's contact details (postal or email address or telephone or telefax number);

4) information on the field of mediation in which the mediator specialises;

5) information on the language the mediator is able to mediate in;

6) information on the suspension of the mediator's activity.

4. Mediators shall be included in the register of public mediators by the akim of a city of regional significance, district inside of a city, town of district significance, settlement, village, rural district within ten calendar days of receipt of the relevant application, if they meet the requirements of Article 9 hereof.

Should a mediator not be included in the register of voluntary mediators, the akim of a city of regional significance, district within a city, settlement, village or rural district shall provide a reasoned response in writing on the grounds for the refusal within ten calendar days of receipt of the relevant application.

5. The register of voluntary mediators shall be available on the internet site of the akim of a city of regional significance, district within a city, town of district significance, settlement, village, rural district in both in Kazakh and Russian or in publicly accessible places and shall be updated as voluntary mediators are included therein.

The akim of a city of regional significance, a district in a city, a town of district significance, a village, a rural district shall be entitled to publish a register of voluntary mediators in the periodicals distributed in the corresponding administrative-territorial unit.

Footnote. Article 16 - as reworded by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 3. CONDUCTING MEDIATION

Article 17. Procedures and ways of mediation

1. Mediation may be conducted by mutual consent of the parties and the mediator:

1) in the form of individual and (or) joint meetings of the parties with the mediator;

2) by means of individual and (or) joint telephone conversations of the parties with the mediator;

3) in the form of individual and (or) joint meetings of the parties with the mediator via videoconferencing;

4) via exchange of electronic messages between the parties and the mediator;

5) by other means using information and communication technologies that are not inconsistent with the requirements of this Law.

2. With the consent of the parties, mediation procedures (rules of procedure) approved by mediators' organisations may apply.

Footnote. Article 17 - as reworded by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall become effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 18. Place and time of mediation

1. The parties at their own discretion may agree about a place of mediation.

2. A mediator determines the date and time of mediation with the consent of the parties.

3. Participants in mediation may participate in the mediation process using technical means of communication upon the initiative and with the consent of the parties.

The parties to the mediation may certify a dispute (conflict) resolution agreement by means of an electronic digital signature.

Footnote. Article 18 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall take effect ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 19. The language of mediation

The parties at their own discretion may agree on language or languages to be used during mediation.

Article 20. Terms of mediation

1. Mediation shall be conducted by a mutual consent of the parties and when mediation contract between them is concluded.

2. In resolving disputes arising from civil, labour, family, administrative and other social relations involving natural and/or legal persons, mediation may be applied both prior to court proceedings and after court proceedings have been commenced.

3. Judges and officials that carry out criminal prosecution shall not force parties in any form to mediate.

4. An offer to the party to apply to mediation may be done by court or criminal prosecution body at the request of the other party.

5. Mediation shall begin from the date when the parties to mediation enter into a mediation contract.

6. If one party sends a written offer to apply to mediation and within ten calendar days from the date of sending it or within other specified in the offer reasonable period does not receive the consent of the other party to mediate, such offer shall be deemed as rejected.

7. The parties shall choose one or more mediators by mutual agreement. Where the parties mutually agree to choose other mediator(s) in the course of civil or criminal proceedings, they shall notify the court or the prosecuting authority.

8. An organisation of mediators may recommend a candidacy for the position of a mediator (mediators) if the parties send a corresponding request to the specified organisation.

9. The terms of the mediation shall be determined by the mediation agreement taking into account the requirements of paragraph 1 of Article 23 and paragraph 4 of Article 24 of this Law.

If mediation is carried out outside the framework of a civil, administrative or criminal process, the mediator and the parties shall take all possible measures to terminate the specified procedure within a period not exceeding thirty calendar days. In exceptional cases, due to complexity of the dispute (conflict) being resolved, with the need to obtain additional information or documents, the mediation time may be extended by consent of the parties to the mediation and with the consent of the mediator, but by no more than by thirty calendar days.

Footnote. Article 20 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 31.10.2015 № 378-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 29.06.2020 No. 351-VI (effective from 01.07.2021); No. 84-VII of 20.12.021 (shall be brought into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 21. Form and content of mediation agreement

1. A written mediation agreement shall be made, if the parties mutually agree to resolve the dispute (conflict) through mediation.

The mediator and the parties may exchange signed digital copies of the mediation agreement by e-mail, with the originals to be presented upon request of either party or the mediator.

2. The essential terms of the mediation agreement shall be:

1) date and venue of the mediation agreement;

2) name of the parties to the dispute (conflict), surnames and initials, positions of their representatives with indication of powers;

3) subject matter of the dispute (conflict);

4) information on mediator(s) selected by the parties in mediation, mediators' organisation;

5) terms, procedure and amount of expenses related to mediation and, in case of professional mediation, payment of remuneration to mediator(s) for mediation;

6) language of mediation;

7) confidentiality obligation of the parties in mediation and consequences of failure to perform such obligation;

8) grounds and scope of liability of mediator(s) involved in mediation dispute (conflict) resolution for actions (omissions) resulting in damages (losses) for the parties in mediation;

9) details of parties (identification data, place of residence, contact telephone numbers)

10) period of mediation;

11) procedure of mediation;

12) rights and obligations of parties in mediation;

13) procedure and grounds for termination of mediation;

14) other terms determined by the mediator(s) and parties to the mediation.

Footnote. Article 21 as worded by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall become effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 22. Expenses related to mediation

1. Expenses related to mediation include:

1) remuneration of a mediator;

2) expenses incurred by a mediator in connection with mediation, including expenses for travel to the place of dispute consideration, accommodation and meals.

2. Professional mediators carry out mediation both on paid basis and free of charge.

3. The remuneration of professional mediator (mediators) is determined by agreement of the parties with a mediator (mediators) before the commencement of mediation.

4. The parties shall pay expenses related to mediation in equal shares, unless otherwise agreed by the parties.

5. If a mediator refuses to conduct mediation due to the circumstances that impede his impartiality, he shall return the amount of money paid to him by the parties.

6. Voluntary mediators shall work on a pro bono basis. Such mediators shall be reimbursed for expenses incurred in connection with mediation, as specified in subparagraph 5) of paragraph 2 of Article 21 hereof.

Footnote. Article 22 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 23: Specifics of mediation in civil, labour, family and administrative legal relations and other social relations involving natural and/or legal persons

Footnote. The title of article 23 - as reworded by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall come into force ten calendar days after the day of its first official publication).

1. In mediating disputes (conflicts) arising from civil, labour, family, administrative and other public relations involving natural and/or legal persons, administrative bodies or officials, mediation shall be completed no later than thirty calendar days from the date of the mediation agreement. If necessary, by mutual agreement of the parties, the mediation period may be extended up to thirty calendar days, but not exceeding sixty calendar days in total.

2. Mediation for the resolution of disputes (conflicts) arising from civil, labour, family, administrative and other public relations involving natural and/or legal persons, administrative bodies, officials pending prior to a court shall be completed no later than thirty calendar days from the date of the mediation agreement. Where necessary, the mediation period may be extended by the parties up to thirty calendar days, but not to exceed sixty calendar days in total, with a joint written notification to the court thereafter.

3. A mediation agreement to resolve disputes (conflicts) arising from civil, labour, family administrative legal relations and other public relations involving natural and/or legal persons, administrative bodies or officials pending before a court, including on materials at the enforcement stage, shall be grounds for suspending proceedings on the case.

4. Upon termination of the mediation conducted within the framework of a civil or administrative process, the parties shall immediately send to the court in charge of the case:

1) in a case of signing a dispute settlement agreement – such agreement;

2) in other cases - a written notice of termination of mediation specifying the grounds provided for in Article 26 of this Law.

Footnote. Article 23 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.02.2012 No. 565-IV (shall be enforced from 01.07.2012); dated 29.06.2020 No. 351-VI (effective from 01.07.2021); No. 84-VII of 20.12.021 (shall enter into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 24. Specifics of mediation in criminal proceedings and cases of administrative offences

Footnote. The title of article 24 - as reworded by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall be brought into force ten calendar days after the date of its first official publication).

1. Conclusion of a mediation contract by the parties shall not suspend the criminal proceeding.

2. Participation in mediation shall not be considered as evidence of confession of guilty by participant in the proceeding that is a party to mediation.

3. If, during mediation, one of the parties is a minor, participation of a teacher or a psychologist or legal representatives of a minor is mandatory.

4. Mediation in criminal proceedings and in cases of administrative offences shall be conducted within the time limits specified by the laws of the Republic of Kazakhstan for pre-trial and trial proceedings or for proceedings in cases of administrative offences.

5. Refusal to sign a dispute settlement agreement shall not worsen the position of participant in the proceeding that is a party to mediation.

6. When mediation in criminal proceedings and cases of administrative offences is terminated, the parties shall immediately notify the body conducting the criminal proceedings or the administrative offence case, where the criminal case or the administrative offence case is pending:

1) in a case of signing a dispute settlement agreement – such agreement;

2) in other cases - a written notice of termination of mediation specifying the grounds provided for in Article 26 of this Law.

Footnote. Article 24 as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 121-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); No. 84-VII of 20.12.021 (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 25. Specific aspects of mediation in family relations

1. Disagreements between the spouses regarding the continuation of marriage, exercising parental rights, defining the place of residence of children, the contribution of parents in child support, as well as any other disagreements arising from family relations may be settled through mediation.

2. During mediation a mediator shall take into account the legitimate interests of a child.

3. Should the mediation process reveal facts that endanger or may endanger the child's normal growth and development or harm the child's health and legal interests, the mediator shall apply to the authority responsible for the protection of the child's rights.

Footnote. Article 25 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall become effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 25-1. Specifics of mediation at the stage of execution of a judicial act

1. The mediation contract submitted to the bailiff shall suspend the enforcement proceedings for a period not exceeding thirty calendar days.

2. A dispute (conflict) settlement agreement negotiated at the enforcement stage of a judicial act shall be filed by the parties for approval by the court of first instance at the place of enforcement of the judicial act or by the court that issued the said judicial act.

3. Enforcement proceedings shall be discontinued if the parties enter into an agreement on settling a dispute (conflict) at the stage of execution of the judicial act and submit it to the bailiff.

Footnote. Chapter 3 as supplemented by Article 25-1, under Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 26. Termination of mediation

1. Mediation shall be discontinued in the following cases:

1) the parties sign an agreement on dispute (conflict) resolution - from the date of signing of such agreement;

2) circumstances excluding resolution of a dispute (conflict) by mediation are established by the mediator;

3) the written refusal of the party(ies) to mediate - from the date of signature of the written refusal by the party(ies);

4) written refusal of one of the parties to continue mediation - from the date of notification by available means of communication;

5) expiration of the mediation period - from the date of its expiration, considering the provisions of Articles 23 and 24 hereof.

2. In the circumstances described in sub-paragraphs 3), 4) and 5) of paragraph 1 of this Article, the mediator shall issue a termination notice at the request of the party(ies), stating the reason for the termination of the mediation procedure.

Footnote. Article 26 as reworded by Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 27. Dispute (conflict) settlement agreement

1. An agreement to settle a dispute (conflict) reached by the parties in mediation shall be in writing and signed by the parties.

The agreement to settle a dispute (conflict) shall also be enforceable if the parties have exchanged signed digital copies of the agreement by e-mail without further submission of the originals to each other.

2. A dispute (conflict) resolution agreement shall specify the date and venue, the parties to the mediation, their representatives, the subject matter of the dispute (conflict), the mediator(s), and the obligations agreed upon by the parties, the manner and timing of their performance and the consequences of their non-performance or inadequate performance.

A dispute resolution agreement must be signed by the mediator(s).

3. A dispute (conflict) settlement agreement shall be voluntarily performed by the parties to mediation according to the procedure and within deadlines provided by this agreement.

4. A dispute (conflict) settlement agreement reached before consideration of the case in court is a deal aimed to establish, change or terminate the rights and obligations of the parties. In case of non-fulfillment or improper fulfillment of such an agreement, the mediation party that breached the agreement shall be held liable in accordance with the procedure established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

5. An agreement on the dispute (conflict) settlement, reached by the parties during mediation in the course of civil or administrative proceedings, shall be immediately sent to the judge who is in charge of the case. An agreement on the dispute (conflict) settlement shall be approved by the court in accordance with the procedure established by the Civil Procedure Code of the Republic of Kazakhstan and the Administrative Procedural and Process-Related Code of the Republic of Kazakhstan.

A paid state duty shall be refunded to the payer according to the procedure provided for by the Code of the Republic of Kazakhstan On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget (Tax Code).

6. An agreement to settle a dispute (conflict) mediated by the parties in criminal proceedings shall be an agreement to settle a dispute (conflict) by repairing the harm caused to the victim and reconciling the perpetrator of the criminal offence with the victim.

Mediation in cases of administrative offences shall constitute an agreement to settle a dispute (conflict) by conciliation of the parties.

7. The specified agreement shall be immediately sent to the body conducting the criminal trial that deals with the criminal case, and in the cases provided by the Criminal Procedure Code of the Republic of Kazakhstan, shall be a circumstance precluding or not allowing the criminal prosecution.

7-1. An agreement to settle a dispute (conflict) over the division of property or pledge of property shall be the ground for state registration of rights to immovable property and (or) registration of a pledge of movable property under the legislation of the Republic of Kazakhstan.

8. A dispute settlement agreement shall enter into force on the day of its signing.

9. Should an interested party evade the execution of a dispute (conflict) resolution agreement, he/she may apply to a court as per the regulations laid down in the procedural legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 27 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.02.2012 No. 565-IV (shall be enforced from 01.07.2012); dated 03.07.2014 № 227-V (shall be enforced from 01.01.2015); dated 31.10.2015 № 378-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 29.06.2020 No. 351-VI (effective from 01.07.2021); No. 84-VII of 20.12.021 (shall be brought into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 27-1. Specifics of mediation in administrative proceedings

1. In administrative litigation, mediation shall only be permitted if the defendant has administrative discretion.

2. The possibility of mediation in such cases shall be permitted in circumstances where such possibility is not prohibited by the laws of the Republic of Kazakhstan or is not contrary to the substance of the public-law relation in question.

Footnote. Chapter 3 as supplemented by Article 27-1, under Law of the Republic of Kazakhstan No. 84-VII of 20.12.021 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 4. FINAL PROVISIONS

Article 28. The order of entry into force of this Law

This Law shall enter into force upon expiry of six months from the date of its first official publication.

The President of the Republic of Kazakhstan

N. Nazarbayev