ИПС "Әділет"

РҚАО-ның ескертпесі!
Осы Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 13-баптан қараңыз.

Осы Заң қылмыстық құқық бұзушылықтардың жекелеген құрамдары бойынша жәбірленушілерге өтемақы төлеуді қамтамасыз етуге бағытталған құқықтық, экономикалық, әлеуметтік және ұйымдастырушылық негіздерді айқындайды.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) жәбірленуші құқықтары берілген адам – Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексіне сәйкес жәбірленушінің заңды өкілдері мен өкілдері, құқықтық мирасқорлар;

2) Жәбірленушілерге өтемақы қоры – Қазақстан Республикасының Жәбірленушілерге өтемақы қоры туралы заңнамасында көзделген тәртіппен ақша түсімдерін есепке жатқызу және жәбірленушілерге өтемақы төлемін жүргізу үшін бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органда ашылған қолма-қол ақшаны бақылау шоты;

3) өтемақы – Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексіне сәйкес жәбірленуші деп танылған адамға осы Заңда белгіленген тәртіппен біржолғы ақша төлемі;

4) регрестік талаптар – прокуратура органдары осы Заңның 11-бабында аталған тұлғаларға қатысты қолданатын, жәбірленушілерге өтемақы ретінде төленген ақшаны қайтаруды қамтамасыз ету жөніндегі шаралар.

2-бап. Қазақстан Республикасының Жәбірленушілерге өтемақы қоры туралы заңнамаcы

1. Қазақстан Республикасының Жәбірленушілерге өтемақы қоры туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, Қазақстан Республикасының Қылмыстық, Қылмыстық-процестік, Қылмыстық-атқару және Бюджет кодекстерінен, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда қамтылғаннан өзгеше қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

3-бап. Жәбірленушілерге өтемақы төлеудің негізгі қағидаттары

Жәбірленушілерге өтемақы төлеу:

1) заңдылық;

2) адамның және азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін сақтау;

3) қолжетімділік қағидаттарына негізделеді.

4-бап. Қылмыстық қудалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың өкілеттіктері

Қылмыстық қудалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік органдар:

1) жәбірленушіге Қазақстан Республикасының Жәбірленушілерге өтемақы қоры туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен өтемақы алу құқығын түсіндіреді;

2) өтемақы тағайындау туралы шешім қабылдау үшін қажет ақпаратты сұратады;

3) негіздер болған кезде Қазақстан Республикасының Жәбірленушілерге өтемақы қоры туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен өтемақы тағайындайды;

4) өтемақы алушылардың орталықтандырылған тізілімін жүргізеді;

5) өтемақы алушылардың орталықтандырылған тізілімін өтемақы тағайындау туралы шешім шығарылғаннан кейінгі айдың он бесінші күніне қарай ай сайын бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органға ұсынады;

6) негізсіз төленген өтемақыны қайтару мәселелерін реттейтін бірлескен нормативтік құқықтық актіні әзірлейді және бекітеді.

5-бап. Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органның өкілеттіктері

Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган:

1) өтемақы алушылардың орталықтандырылған тізілімінің нысаны мен оны ұсыну тәртібін әзірлейді және бекітеді;

2) өтемақы алушылардың орталықтандырылған тізілімі негізінде төлем құжаттарын қалыптастырады;

3) Қазақстан Республикасының Жәбірленушілерге өтемақы қоры туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен Жәбірленушілерге өтемақы қорынан өтемақы төлеуді жүзеге асырады.

2-тарау. ЖӘБІРЛЕНУШІЛЕРГЕ ӨТЕМАҚЫ ТӨЛЕУ ТӘРТІБІ

6-бап. Өтемақы алуға құқығы бар жәбірленушілер

1. Өтемақы:

1) сексуалдық зорлық-зомбылықпен байланысты қылмыстар бойынша жәбірленушілер болып табылатын кәмелетке толмағандарға, адам саудасымен және азаптаулармен байланысты қылмыстар бойынша жәбірленушілер деп танылған адамдарға:

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 110 (екінші бөлігінің 4) тармағында), 120 (3-1-бөлігінің 1-тармағында, 3-2-бөлігінің 1) және 3) тармақтарында және төртінші бөлігінде), 121 (3-1-бөлігінің 1) тармағында, 3-2-бөлігінің 1) және 3) тармақтарында және төртінші бөлігінде), 123 (екінші бөлігінде), 124, 128 (бірінші, екінші, үшінші бөліктерінде және төртінші бөлігінің 1) тармағында), 134, 135 (бірінші, екінші, үшінші бөліктерінде және төртінші бөлігінің 1) тармағында) және 146 (бірінші және екінші бөліктерінде)-баптарында көзделген қылмыстық құқық бұзушылық туралы істер бойынша;

2) денсаулығына ауыр зиян келтірілген не адамның иммун тапшылығы вирусын (АИТВ/ЖИТС) жұқтырған адамдарға:

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 106 (бірінші, екінші және үшінші бөліктерінде) (қылмыстық топтың қылмыс жасау бөлігінде), 114 (үшінші және төртінші бөліктерінде), 116 (үшінші бөлігінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 118 (екінші және үшінші бөліктерінде), 119 (екінші бөлігінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 120 (үшінші бөлігінің 2) тармағында) (жәбірленушінің денсаулығына ауыр зиян келтiру, оған АИТВ жұқтыру бөлігінде), 121 (үшінші бөлігінің 2) тармағында) (жәбірленушінің денсаулығына ауыр зиян келтiру, оған АИТВ жұқтыру бөлігінде), 125 (үшінші бөлігінің 3) тармағында) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 126 (үшінші бөлігінің 3) тармағында) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 127 (екінші бөлігінің 4) тармағында) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 128 (төртінші бөлігінің 2) тармағында) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 135 (төртінші бөлігінің 2) тармағында) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 141 (бірінші бөлігінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 146 (үшінші бөлігінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 192 (екінші бөлігінің 5) тармағында), 202 (екінші бөлігінің 2) тармағында) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 203 (екінші бөлігінің 2) тармағында) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 255 (үшінші бөлігінің 2) тармағында) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 261 (үшінші бөлігінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 269 (үшінші бөлігінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 270 (үшінші бөлігінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 277 (бірінші және екінші бөліктерінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 317 (екінші және бесінші бөліктерінде), 319 (бесінші бөлігінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 320 (екінші бөлігінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 322 (екінші бөлігінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 344 (бірінші бөлігінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 345 (екінші бөлігінде), 345-1 (екінші бөлігінде), 346 (төртінші бөлігінде), 350 (бірінші бөлігінде) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 351 (бірінші бөлігінде), 352 (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 355 (екінші бөлігінің 1) тармағында) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 356 (екінші бөлігінің 1) тармағында) (денсаулыққа ауыр зиян келтiру бөлігінде), 358 (үшінші бөлігінде) және 359 (екінші бөлігінде)-баптарында көзделген қылмыстық құқық бұзушылық туралы істер бойынша;

3) жәбірленуші қайтыс болған жағдайда, жәбірленушінің құқықтары берілген адамдарға:

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 99, 104, 105 (адамды өзін-өзі өлтіруге дейін жеткізу бөлігінде), 106 (үшінші бөлігінде) (абайсызда жәбірленушінің өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 116 (үшінші бөлігінде) (абайсызда жәбірленушінің өліміне не екі немесе одан көп адам өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 119 (үшінші және төртінші бөліктерінде), 120 (төртінші бөлігінде) (абайсызда жәбірленушінің өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 121 (төртінші бөлігінде) (абайсызда жәбірленушінің өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 125 (үшінші бөлігінің 3) тармағында) (абайсызда жәбірленушінің өліміне не екі немесе одан көп адам өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 126 (үшінші бөлігінің 3) тармағында) (абайсызда жәбірленушінің өліміне не екі немесе одан көп адам өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 127 (екінші бөлігінің 4) тармағында) (абайсызда жәбірленушінің өліміне не екі немесе одан көп адам өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 128 (төртінші бөлігінің 2) тармағында) (абайсызда жәбірленушінің өліміне не екі немесе одан көп адам өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 135 (төртінші бөлігінің 2) тармағында) (абайсызда жәбірленушінің өліміне не екі немесе одан көп адам өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 141 (екінші бөлігінде), 146 (үшінші бөлігінде) (абайсызда жәбірленушінің өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 192 (үшінші бөлігінің 1) тармағында), 202 (үшінші бөлігінің 1) тармағында), 203 (үшінші бөлігінде), 255 (үшінші бөлігінің 2) тармағында) (абайсызда адам өліміне не екі немесе одан көп адам өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 261 (үшінші бөлігінде) (абайсызда адам өліміне не екі немесе одан көп адам өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 269 (үшінші бөлігінде) (абайсызда адам өліміне не екі немесе одан көп адам өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 270 (үшінші бөлігінде) (абайсызда адам өліміне не екі немесе одан көп адам өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 277 (екінші және үшінші бөліктерінде) (абайсызда адам өліміне не екі немесе одан көп адам өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 317 (үшінші және төртінші бөліктерінде), 319 (бесінші бөлігінде) (абайсызда жәбірленушінің өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 320 (екінші бөлігінде) (абайсызда науқастың өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 322 (үшінші және төртінші бөліктерінде), 344 (екінші және үшінші бөліктерінде), 345 (үшінші және төртінші бөліктерінде), 345-1 (үшінші және төртінші бөліктерінде), 346 (бесінші және алтыншы бөліктерінде), 348 (үшінші және төртінші бөліктерінде), 349 (үшінші және төртінші бөліктерінде), 350 (екінші және үшінші бөліктерінде), 351 (екінші және үшінші бөліктерінде), 352 (адам өліміне не екі немесе одан көп адам өліміне алып келген құқық бұзушылық бөлігінде), 353 (үшінші және төртінші бөліктерінде), 354 (үшінші және төртінші бөліктерінде), 355 (үшінші бөлігінің 4) тармағында), 356 (екінші бөлігінің 4) тармағында), 358 (төртінші және бесінші бөліктерінде) және 359 (үшінші және төртінші бөліктерінде)-баптарында көзделген қылмыстық құқық бұзушылық туралы істер бойынша тағайындалады.

Осы Заңның 8-бабының 7-тармағында көзделген жағдайларда жәбірленушілерге өтемақы тағайындалмайды.

2. Егер заңдарда және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың жәбірленушілер деп танылған кезінен бастап өтемақы алуға құқығы бар.

Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.07.2020 № 359-VI (01.07.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 09.06.2021 № 49-VII (11.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Жәбірленушілерге өтемақы мөлшері

1. Осы Заңның 6-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында көзделген жағдайларда жәбірленушілерге өтемақы мөлшері отыз айлық есептік көрсеткішті құрайды.

2. Осы Заңның 6-бабы 1-тармағының 2) тармақшасында көзделген жағдайларда жәбірленушілерге өтемақы мөлшері қырық айлық есептік көрсеткішті құрайды.

3. Осы Заңның 6-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көзделген жағдайларда жәбірленушілерге өтемақы мөлшері елу айлық есептік көрсеткішті құрайды.

4. Бір адам осы Заңның 6-бабының 1-тармағында көзделген қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы бойынша жәбірленуші ретінде танылған жағдайда, өтемақы қылмыстық құқық бұзушылықтардың бірінің көп мөлшердегі өтемақысының аз мөлшердегі өтемақыны қамтуы арқылы тағайындалады.

8-бап. Жәбірленушілерге өтемақы тағайындау тәртібі

1. Адам жәбірленуші деп танылғаннан кейін ол қылмыстық қудалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік органға өзіне өтемақы тағайындау туралы өтініш (бұдан әрі – өтініш) жасауға құқылы.

2. Жәбірленушінің не жәбірленуші құқықтары берілген адамның өтінішін қылмыстық қудалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік органның қарау мерзімі тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күнді құрайды.

3. Өтініш берудің ескеру мерзімі адам жәбірленуші деп танылған күннен бастап үш жылды құрайды.

4. Өтініш беру мерзімін өткізіп алған жағдайда, жәбірленуші не жәбірленушінің құқықтары берілген адам Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен өткізіп алған мерзімді қалпына келтіру үшін сотқа жүгінуге құқылы.

5. Жәбірленушінің не жәбірленуші құқықтары берілген адамның өтініші бойынша қылмыстық қудалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік орган:

1) көрсетілген өтінішті қарайды;

2) жәбірленушіге не жәбірленуші құқықтары берілген адамға қабылданған шешімге шағым жасау құқығын түсіндіре отырып, өтінішті қарау нәтижелері туралы жазбаша нысанда хабарлайды.

6. Өтемақы тағайындау туралы не одан бас тарту туралы шешімді қылмыстық қудалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік органның уәкілетті басшысы қабылдайды.

Өтемақы тағайындау мынадай құжаттар:

1) жәбірленушінің не жәбірленуші құқықтары берілген адамның өтініші;

2) жәбірленушінің жеке басын куәландыратын құжаттың не өтемақы алуға жәбірленуші құқықтары берілген адамның жеке басын және құқығын растайтын құжаттардың көшірмелері;

3) жәбірленушінің не жәбірленуші құқықтары берілген адамның банктерде және (немесе) банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда ашылған банктік шотының нөмірі туралы мәліметтер;

4) қылмыстық процесті жүргізетін органның адамды жәбірленуші деп тану туралы қаулысының көшірмесі;

5) жәбірленушінің денсаулығына келтірілген зиянның сипаты мен ауырлық дәрежесін растайтын құжаттың көшірмесі;

6) жәбірленуші қайтыс болған жағдайда, оның қайтыс болуы туралы куәліктің немесе жәбірленушінің қайтыс болғанын растайтын өзге де құжаттың көшірмесі негізінде жүргізіледі.

Қайтыс болған адамның барлық отбасы мүшелеріне бір өтемақы төлемі тағайындалады. Бір отбасының мүшесі болып табылатын қайтыс болған әрбір адамға жеке өтемақы төлемі тағайындалады.

Осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген құжаттарды жәбірленуші не жәбірленушінің құқықтары берілген адам ұсынады, қажет болған жағдайда ол өзге құжаттарды да ұсынуы мүмкін.

Жәбірленуші не жәбірленушінің құқықтары берілген адам ұсынған құжаттардың анықтығы үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

Осы тармақтың 4), 5) және 6) тармақшаларында көзделген құжаттарды қылмыстық қудалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік орган қамтамасыз етеді.

Негізсіз өтемақы тағайындағаны және оны алушылардың орталықтандырылған тізіліміне енгізгені үшін қылмыстық қудалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік органның уәкілетті басшысы Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

7. Мыналар:

1) осы Заңда көзделген негіздердің болмауы;

2) өтініш беру мерзімін өткізіп алу;

3) анық емес құжаттарды ұсыну;

4) кінәлі адамның жәбірленушіге келтірілген зиянды толық көлемде өтеуі;

5) қылмыстық процесті жүргізетін органның жәбірленуші ретінде адамның қатысуын тоқтату туралы қаулысы өтемақы тағайындаудан бас тарту үшін негіздер болып табылады.

Өтемақы тағайындаудан бас тарту туралы шешімге жәбірленуші не жәбірленушінің құқықтары берілген адам Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым жасауы мүмкін.

9-бап. Өтемақы төлеу тәртібі мен мерзімдері

1. Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган өтемақы төлеуді қылмыстық қудалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік орган өтемақы алушылардың орталықтандырылған тізілімін ұсынған күннен кейінгі күнтізбелік он күннен кешіктірмей өтемақы алушылардың банктік шотына жүзеге асырады.

2. Ақша болмаған немесе жеткіліксіз болған жағдайда, өтемақы төлеуді бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган Жәбірленушілерге өтемақы қоры қаражаты осы Заңның 10-бабының 1-тармағында көрсетілген көздер есебінен толықтырылған кезде жүзеге асырады.

3-тарау. ЖӘБІРЛЕНУШІЛЕРГЕ ӨТЕМАҚЫ ҚОРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ КӨЗДЕРІ

10-бап. Жәбірленушілерге өтемақы қорын қалыптастыру көздері

1. Салықтық емес түсімдер Жәбірленушілерге өтемақы қорын қалыптастыру көздері болып табылады, оларға:

1) сот өндіріп алатын мәжбүрлі төлемдер;

2) Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 71, 78, 80, 81, 82, 90, 142, 156 және 165-баптарында көзделген процестік міндеттерді орындамағаны және сот отырысында тәртіп бұзғаны үшін, адвокатты, прокурор мен сотталушыны қоспағанда, жәбірленушіге, куәға, маманға, аудармашыға және өзге де адамдарға сот салатын ақшалай өндіріп алулар;

3) өзіне қатысты соттың айыптау үкімі заңды күшіне енген және түзеу жұмыстары түрінде жаза тағайындалған сотталған адамнан ақшалай өндіріп алулар;

4) регрестік талаптар тәртібімен өндіріп алынған ақша;

5) Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздер жатады.

2. Сот айыптау үкiмiн шығарған кезде кінәлі адамдардан Жәбірленушілерге өтемақы қорына Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 98-1 және 98-2-баптарының негізінде мәжбүрлі төлем өндіріп алынады.

Қылмыстық құқық бұзушылықты адамдар тобы жасаған жағдайда, мәжбүрлі төлем әрбір кінәлі адамнан жеке өндіріп алынады.

Кінәлі адамға қатысты айыптау үкімі қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығы бойынша шығарылған жағдайда, одан неғұрлым ауыр қылмыстық құқық бұзушылық санатына сәйкес келетін мәжбүрлі төлем өндіріп алынады.

3. Жәбірленушілерге өтемақы қорының ақша қалдықтары мемлекеттік бюджетке алып қоюға (аударуға) жатпайды.

4. Жәбірленушілерге өтемақы қорына инкассолық өкімдер шығаруға жол берілмейді.

11-бап. Регрестік талаптар

1. Жәбірленушілерге өтемақы ретінде төленген ақшаны кінәлі адамдардан өтетіп алу жөніндегі регрестік талаптарды прокуратура органдары сотта мемлекет мүдделерін білдіру және қорғау шеңберінде қояды.

2. Жәбірленушілерге өтемақы қорынан жәбірленушілерге төленген ақшаны сот мыналардан да:

1) қылмыс жасауда кінәлі деп танылған кәмелетке толмаған адамның заңды өкілдерінен;

2) жеке тұлғаның қылмыстық құқық бұзушылығымен келтірілген зиян үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес материалдық жауаптылықта болатын заңды тұлғалардан;

3) Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігінің 3), 4) және 12) тармақтарында немесе 36-бабының бірінші бөлігінде көзделген негіздер бойынша өздеріне қатысты қылмыстық қудалау тоқтатылған адамдардан;

4) жәбірленушінің өтемақы алу үшін анық емес мәліметтерді ұсыну фактісі анықталған, сондай-ақ қылмыстық құқық бұзушылықтар осы Заңның 6-бабында көзделмеген құрамдарға қайта сараланған және қылмыстық құқық бұзушылық оқиғасының болмауынан қылмыстық іс тоқтатылған не соттың ақтау үкімі заңды күшіне енген жағдайларда, жәбірленушіден өндіріп алуға тиіс.

4-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

12-бап. Қазақстан Республикасының Жәбірленушілерге өтемақы қоры туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының Жәбірленушілерге өтемақы қоры туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді.

13-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

Осы Заң, 2018 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін 10-баптың 1-тармағының 1), 2), 3) және 5) тармақшаларын, 2, 3 және 4-тармақтарын және 2020 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін 4-баптың 1), 2), 3), 4) және 5) тармақшаларын, 5-баптың 2) және 3) тармақшаларын, 6, 7, 8 және 9-баптарды, 10-баптың 1-тармағының 4) тармақшасын, 11-бапты қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Н. Назарбаев

      Примечание РЦПИ!
      Порядок введения в действие настоящего Закона см. ст.13
      Вниманию пользователей!
      Для удобства пользования РЦПИ создано ОГЛАВЛЕНИЕ

Настоящий Закон определяет правовые, экономические, социальные и организационные основы, направленные на обеспечение выплаты компенсации потерпевшим по отдельным составам уголовных правонарушений.

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) лицо, наделенное правами потерпевшего, – законные представители и представители потерпевшего, правопреемники в соответствии с Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан;

2) Фонд компенсации потерпевшим – контрольный счет наличности, открытый в центральном уполномоченном органе по исполнению бюджета для зачисления поступлений денег и проведения выплаты компенсации потерпевшим в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан о Фонде компенсации потерпевшим;

3) компенсация – единовременная выплата денег в порядке, установленном настоящим Законом, лицу, признанному потерпевшим в соответствии с Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан;

4) регрессные требования – меры, принимаемые органами прокуратуры в отношении лиц, указанных в статье 11 настоящего Закона, по обеспечению возврата денег, выплаченных потерпевшим в качестве компенсации.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о Фонде компенсации потерпевшим

1. Законодательство Республики Казахстан о Фонде компенсации потерпевшим основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из Уголовного, Уголовно-процессуального, Уголовно-исполнительного и Бюджетного кодексов Республики Казахстан, настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Статья 3. Основные принципы выплаты компенсации потерпевшим

Выплата компенсации потерпевшим основывается на принципах:

1) законности;

2) соблюдения прав, свобод и законных интересов человека и гражданина;

3) доступности.

Статья 4. Полномочия государственных органов, осуществляющих функции уголовного преследования

Государственные органы, осуществляющие функции уголовного преследования:

1) разъясняют потерпевшему право на получение компенсации в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан о Фонде компенсации потерпевшим;

2) запрашивают информацию, необходимую для принятия решения о назначении компенсации;

3) при наличии оснований назначают компенсацию в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан о Фонде компенсации потерпевшим;

4) ведут централизованный реестр получателей компенсации;

5) представляют централизованный реестр получателей компенсации в центральный уполномоченный орган по исполнению бюджета ежемесячно к пятнадцатому числу месяца, следующего за вынесением решения о назначении компенсации;

6) разрабатывают и утверждают совместный нормативный правовой акт, регулирующий вопросы возврата необоснованно выплаченной компенсации.

Статья 5. Полномочия центрального уполномоченного органа по исполнению бюджета

Центральный уполномоченный орган по исполнению бюджета:

1) разрабатывает и утверждает форму централизованного реестра получателей компенсации и порядок его представления;

2) формирует платежные документы на основании централизованного реестра получателей компенсации;

3) осуществляет выплату компенсации из Фонда компенсации потерпевшим в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан о Фонде компенсации потерпевшим.

Глава 2. ПОРЯДОК ВЫПЛАТЫ КОМПЕНСАЦИИ ПОТЕРПЕВШИМ

Статья 6. Потерпевшие, имеющие право на получение компенсации

1. Компенсация назначается:

1) несовершеннолетним, являющимся потерпевшими по преступлениям, связанным с сексуальным насилием, лицам, признанным потерпевшими по преступлениям, связанным с торговлей людьми и пытками:

по делам об уголовных правонарушениях, предусмотренных статьями 110 (пунктом 4) части второй), 120 (пунктом 1) части 3-1, пунктами 1) и 3) части 3-2 и частью четвертой), 121 (пунктом 1) части 3-1, пунктами 1) и 3) части 3-2 и частью четвертой), 123 (частью второй), 124, 128 (частями первой, второй, третьей и пунктом 1) части четвертой), 134, 135 (частями первой, второй, третьей и пунктом 1) части четвертой) и 146 (частями первой и второй) Уголовного кодекса Республики Казахстан;

2) лицам, которым причинен тяжкий вред здоровью либо зараженным вирусом иммунодефицита человека (ВИЧ/СПИД):

по делам об уголовных правонарушениях, предусмотренных статьями 106 (частями первой, второй и третьей) (в части совершения преступления преступной группой), 114 (частями третьей и четвертой), 116 (частью третьей) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 118 (частями второй и третьей), 119 (частью второй) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 120 (пунктом 2) части третьей) (в части причинения тяжкого вреда здоровью потерпевшей, заражения ее ВИЧ), 121 (пунктом 2) части третьей) (в части причинения тяжкого вреда здоровью потерпевшего (потерпевшей), заражения его (ее) ВИЧ), 125 (пунктом 3) части третьей) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 126 (пунктом 3) части третьей) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 127 (пунктом 4) части второй) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 128 (пунктом 2) части четвертой) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 135 (пунктом 2) части четвертой) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 141 (частью первой) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 146 (частью третьей) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 192 (пунктом 5) части второй), 202 (пунктом 2) части второй) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 203 (пунктом 2) части второй) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 255 (пунктом 2) части третьей) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 261 (частью третьей) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 269 (частью третьей) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 270 (частью третьей) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 277 (частями первой и второй) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 317 (частями второй и пятой), 319 (частью пятой) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 320 (частью второй) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 322 (частью второй) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 344 (частью первой) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 345 (частью второй), 345-1 (частью второй), 346 (частью четвертой), 350 (частью первой) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 351 (частью первой), 352 (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 355 (пунктом 1) части второй) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 356 (пунктом 1) части второй) (в части причинения тяжкого вреда здоровью), 358 (частью третьей) и 359 (частью второй) Уголовного кодекса Республики Казахстан;

3) лицам, наделенным правами потерпевшего, в случае смерти потерпевшего:

по делам об уголовных правонарушениях, предусмотренных статьями 99, 104, 105 (в части доведения лица до самоубийства), 106 (частью третьей) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть потерпевшего), 116 (частью третьей) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть потерпевшего или смерть двух или более лиц), 119 (частями третьей и четвертой), 120 (частью четвертой (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть потерпевшей), 121 (частью четвертой (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть потерпевшего (потерпевшей), 125 (пунктом 3) части третьей) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть потерпевшего либо смерть двух или более лиц), 126 (пунктом 3) части третьей) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть потерпевшего либо смерть двух или более лиц), 127 (пунктом 4) части второй) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть потерпевшего или смерть двух или более лиц), 128 (пунктом 2) части четвертой) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть потерпевшего или смерть двух или более лиц), 135 (пунктом 2) части четвертой) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть потерпевшего или смерть двух или более лиц), 141 (частью второй), 146 (частью третьей) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть потерпевшего), 192 (пунктом 1) части третьей), 202 (пунктом 1) части третьей), 203 (частью третьей), 255 (пунктом 2) части третьей) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть человека или смерть двух или более лиц), 261 (частью третьей) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть человека или смерть двух или более лиц), 269 (частью третьей) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть человека или смерть двух или более лиц), 270 (частью третьей) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть человека или смерть двух или более лиц), 277 (частями второй и третьей) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть человека или смерть двух или более лиц), 317 (частями третьей и четвертой), 319 (частью пятой) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть потерпевшей), 320 (частью второй) (в части правонарушения, повлекшего по неосторожности смерть больного), 322 (частями третьей и четвертой), 344 (частями второй и третьей), 345 (частями третьей и четвертой), 345-1 (частями третьей и четвертой), 346 (частями пятой и шестой), 348 (частями третьей и четвертой), 349 (частями третьей и четвертой), 350 (частями второй и третьей), 351 (частями второй и третьей), 352 (в части правонарушения, повлекшего смерть человека или смерть двух или более лиц), 353 (частями третьей и четвертой), 354 (частями третьей и четвертой), 355 (пунктом 4) части третьей), 356 (пунктом 4) части второй), 358 (частями четвертой и пятой) и 359 (частями третьей и четвертой) Уголовного кодекса Республики Казахстан.

В случаях, предусмотренных пунктом 7 статьи 8 настоящего Закона, компенсация потерпевшим не назначается.

2. Иностранцы и лица без гражданства имеют право на получение компенсации с момента признания их потерпевшими, если иное не предусмотрено законами и международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

Сноска. Статья 6 в редакции Закона РК от 03.07.2020 № 359-VI (вводится в действие с 01.07.2020); с изменениями, внесенными Законом РК от 09.06.2021 № 49-VII (вводится в действие с 11.01.2021).

Статья 7. Размер компенсации потерпевшим

1. Размер компенсации потерпевшим в случаях, предусмотренных подпунктом 1) пункта 1 статьи 6 настоящего Закона, составляет тридцать месячных расчетных показателей.

2. Размер компенсации потерпевшим в случаях, предусмотренных подпунктом 2) пункта 1 статьи 6 настоящего Закона, составляет сорок месячных расчетных показателей.

3. Размер компенсации потерпевшим в случаях, предусмотренных подпунктом 3) пункта 1 статьи 6 настоящего Закона, составляет пятьдесят месячных расчетных показателей.

4. В случае признания в качестве потерпевшего одного лица по совокупности уголовных правонарушений, предусмотренных пунктом 1 статьи 6 настоящего Закона, компенсация назначается путем поглощения меньшего размера компенсации большим размером компенсации одного из уголовных правонарушений.

Статья 8. Порядок назначения компенсации потерпевшим

1. После признания лица потерпевшим он вправе обратиться с заявлением о назначении ему компенсации (далее – заявление) в государственный орган, осуществляющий функции уголовного преследования.

2. Срок рассмотрения заявления потерпевшего либо лица, наделенного правами потерпевшего, государственным органом, осуществляющим функции уголовного преследования, составляет десять календарных дней со дня его регистрации.

3. Срок давности подачи заявления составляет три года со дня признания лица потерпевшим.

4. В случае пропуска срока подачи заявления потерпевший либо лицо, наделенное правами потерпевшего, вправе обратиться в суд для восстановления пропущенного срока в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан.

5. По заявлению потерпевшего либо лица, наделенного правами потерпевшего, государственный орган, осуществляющий функции уголовного преследования:

1) рассматривает указанное заявление;

2) информирует потерпевшего либо лицо, наделенное правами потерпевшего, в письменной форме о результатах рассмотрения заявления с разъяснением права на обжалование принятого решения.

6. Решение о назначении компенсации либо об отказе в ней принимается уполномоченным руководителем государственного органа, осуществляющего функции уголовного преследования.

Назначение компенсации производится на основании следующих документов:

1) заявления потерпевшего либо лица, наделенного правами потерпевшего;

2) копий документа, удостоверяющего личность потерпевшего, либо документов, подтверждающих личность и право лица, наделенного правами потерпевшего, на получение компенсации;

3) сведений о номере банковского счета потерпевшего либо лица, наделенного правами потерпевшего, открытого в банках и (или) организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций;

4) копии постановления органа, ведущего уголовный процесс, о признании лица потерпевшим;

5) копии документа, подтверждающего характер и степень тяжести причиненного вреда здоровью потерпевшего;

6) в случае смерти потерпевшего – копии свидетельства о его смерти или иного документа, подтверждающего смерть потерпевшего.

На всех членов семьи умершего назначается выплата одной компенсации. На каждого умершего, являющегося членом одной семьи, назначается выплата отдельной компенсации.

Документы, предусмотренные подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта, представляются потерпевшим либо лицом, наделенным правами потерпевшего, им в случае необходимости могут быть представлены и иные документы.

Потерпевший либо лицо, наделенное правами потерпевшего, несет ответственность за достоверность представленных документов в соответствии с законами Республики Казахстан.

Документы, предусмотренные подпунктами 4), 5) и 6) настоящего пункта, обеспечиваются государственным органом, осуществляющим функции уголовного преследования.

Ответственность за необоснованное назначение компенсации и включение в централизованный реестр ее получателей несет уполномоченный руководитель государственного органа, осуществляющего функции уголовного преследования, в соответствии с законами Республики Казахстан.

7. Основаниями для отказа в назначении компенсации являются:

1) отсутствие оснований, предусмотренных настоящим Законом;

2) пропуск срока подачи заявления;

3) представление недостоверных документов;

4) возмещение виновным лицом в полном объеме вреда, причиненного потерпевшему;

5) постановление органа, ведущего уголовный процесс, о прекращении участия лица в качестве потерпевшего.

Решение об отказе в назначении компенсации может быть обжаловано потерпевшим либо лицом, наделенным правами потерпевшего, в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 9. Порядок и сроки выплаты компенсации

1. Выплата компенсации осуществляется центральным уполномоченным органом по исполнению бюджета не позднее десяти календарных дней, следующих за датой представления государственным органом, осуществляющим функции уголовного преследования, централизованного реестра получателей компенсации, на банковский счет получателей компенсации.

2. В случае отсутствия или недостаточности денег выплата компенсации осуществляется центральным уполномоченным органом по исполнению бюджета при пополнении средств Фонда компенсации потерпевшим за счет источников, указанных в пункте 1 статьи 10 настоящего Закона.

Глава 3. ИСТОЧНИКИ ФОРМИРОВАНИЯ ФОНДА КОМПЕНСАЦИИ ПОТЕРПЕВШИМ

Статья 10. Источники формирования Фонда компенсации потерпевшим

1. Источниками формирования Фонда компенсации потерпевшим являются неналоговые поступления, к которым относятся:

1) принудительные платежи, взыскиваемые судом;

2) денежные взыскания, налагаемые судом за неисполнение процессуальных обязанностей, предусмотренных статьями 71, 78, 80, 81, 82, 90, 142, 156 и 165 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан, и нарушение порядка в судебном заседании на потерпевшего, свидетеля, специалиста, переводчика и иных лиц, за исключением адвоката, прокурора и подсудимого;

3) денежные взыскания с осужденного, в отношении которого вступил в законную силу обвинительный приговор суда и которому назначено наказание в виде исправительных работ;

4) деньги, взысканные в порядке регрессных требований;

5) иные источники, не запрещенные законодательством Республики Казахстан.

2. При вынесении судом обвинительного приговора с виновных лиц в Фонд компенсации потерпевшим взыскивается принудительный платеж на основании статей 98-1 и 98-2 Уголовного кодекса Республики Казахстан.

В случае совершения уголовного правонарушения группой лиц принудительный платеж взыскивается с каждого виновного лица отдельно.

В случае вынесения в отношении виновного лица обвинительного приговора по совокупности уголовных правонарушений с него взыскивается принудительный платеж, соответствующий категории наиболее тяжкого уголовного правонарушения.

3. Остатки денег Фонда компенсации потерпевшим не подлежат изъятию (перечислению) в государственный бюджет.

4. Не допускается выставление инкассовых распоряжений на Фонд компенсации потерпевшим.

Статья 11. Регрессные требования

1. Регрессные требования с виновных лиц по возмещению денег, выплаченных потерпевшим в качестве компенсации, предъявляются органами прокуратуры в рамках представления и защиты интересов государства в суде.

2. Деньги, выплаченные потерпевшим из Фонда компенсации потерпевшим, подлежат взысканию судом также с:

1) законных представителей несовершеннолетнего, признанного виновным в совершении преступления;

2) юридических лиц, несущих в соответствии с законами Республики Казахстан материальную ответственность за вред, причиненный уголовным правонарушением физического лица;

3) лиц, в отношении которых уголовное преследование прекращено по основаниям, предусмотренным пунктами 3), 4) и 12) части первой статьи 35 или частью первой статьи 36 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан;

4) потерпевшего в случаях установления факта представления им недостоверных сведений для получения компенсации, а также переквалификации уголовных правонарушений на составы, не предусмотренные статьей 6 настоящего Закона, и прекращения уголовного дела либо вступления в законную силу оправдательного приговора суда за отсутствием события уголовного правонарушения.

Глава 4. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 12. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о Фонде компенсации потерпевшим

Нарушение законодательства Республики Казахстан о Фонде компенсации потерпевшим влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Статья 13. Порядок введения в действие настоящего Закона

Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением подпунктов 1), 2), 3) и 5) пункта 1, пунктов 2, 3 и 4 статьи 10, которые вводятся в действие с 1 июля 2018 года, и подпунктов 1), 2), 3), 4) и 5) статьи 4, подпунктов 2) и 3) статьи 5, статей 6, 7, 8 и 9, подпункта 4) пункта 1 статьи 10, статьи 11, которые вводятся в действие с 1 июля 2020 года.

Президент
Республики Казахстан

Н. НАЗАРБАЕВ

Жәбірленушілерге өтемақы қоры туралы