О Концепции дальнейшего развития здравоохранения Республики Казахстан в 2000-2005 годах

Постановление Правительства Республики Казахстан от 25 мая 2000 года N 790

Правительство Республики Казахстан постановляет:
1. Одобрить прилагаемую Концепцию дальнейшего развития здравоохранения Республики Казахстан в 2000-2005 годах (далее - Концепция).
2. Агентству Республики Казахстан по делам здравоохранения совместно с заинтересованными органами государственного управления обеспечить реализацию настоящей Концепции.
3. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

Премьер-Министр

Республики Казахстан

Одобрена

постановлением Правительства

Республики Казахстан

от 25 мая 2000 года N 790

Концепция
дальнейшего развития здравоохранения
Республики Казахстан в 2000-2005 годах

1. Введение
Здравоохранение Казахстана - единая развитая социально-ориентированная система, призванная обеспечить доступность, своевременность, качество и преемственность оказания медицинской помощи населению.
Реформа системы здравоохранения страны, необходимость которой проистекала из требований перехода к рыночным отношениям, осуществлялась в кризисных условиях экономики, при значительном недофинансировании и усилении центробежных тенденций, что, в конечном счете, привело к сокращению обеспеченности населения медицинским персоналом и коечным фондом, необоснованному закрытию ряда лечебно-профилактических учреждений.
Результатом этого стало снижение доступности медицинской помощи населению, ухудшение ее качества. Шагом назад явился и отказ от прогрессивной системы финансирования отрасли - обязательного медицинского страхования, что существенно осложнило экономическую ситуацию в отечественном здравоохранении.
При этом до настоящего времени оплата труда медицинских работников осуществляется без учета отраслевой специфики и рыночных реалий, не стимулирует эффективную и качественную их деятельность.
Все это способствовало негативному отношению населения к положению, складывающемуся в здравоохранении.
При этом состояние здоровья населения Казахстана в последние 10 лет характеризуется негативными тенденциями: сокращением средней продолжительности жизни, высоким уровнем показателей общей, младенческой и материнской смертности, ростом заболеваемости туберкулезом и другими социально обусловленными заболеваниями.
В этих условиях назрела необходимость определения стратегии дальнейшего развития здравоохранения на основе совершенствования имеющейся системы, изыскания новых подходов и моделей управления отраслью, перехода от затратных методов работы к рациональному использованию выделяемых государством средств, повышения ответственности, а также уровня оплаты труда работников отрасли за результаты ее деятельности.
При этом необходимо руководствоваться Стратегией развития страны K972030_ "Казахстан - 2030", Законом Республики Казахстан Z970111_ "Об охране здоровья граждан в Республике Казахстан", Государственной программой U984153_ "Здоровье народа", иными принятыми в стране государственными целевыми и комплексными программами, а также действующими нормативными правовыми актами в сфере здравоохранения.

2. Цель Концепции
Целью настоящей Концепции является определение и закрепление стратегических позиций совершенствования системы здравоохранения на период с 2000 по 2005 годы, направленных на улучшение здоровья граждан, удовлетворение спроса населения в объеме и качестве медицинских услуг на основе дальнейшего устойчивого развития отрасли.

3. Основные принципы

Концепция базируется на следующих принципах:

ответственности государства за обеспечение прав граждан в области

охраны здоровья;

ответственности граждан за соблюдение здорового образа жизни,

сохранения и поддержания собственного здоровья;

доступности медицинской помощи населению независимо от социального

статуса, уровня доходов и места жительства;

активного участия общественности и граждан в охране здоровья, а также

в развитии системы здравоохранения;

обеспечения гарантированного объема медицинской помощи на бесплатной

основе;

развития института управления качеством медицинских услуг;

многоканальности финансирования системы здравоохранения;

профилактической направленности здравоохранения;

соблюдения безопасности в сфере лекарственного обеспечения и развития

отечественной медицинской и фармацевтической промышленности;

единства медицинской науки и практики.

4. Основные направления развития здравоохранения

Основными направлениями развития здравоохранения являются:

совершенствование нормативной правовой базы и организационного

регулирования в сфере здравоохранения;

приоритетное обеспечение населения первичной медико-санитарной

помощью;

развитие института врачей общей практики/семейных врачей по мере

подготовки необходимых условий и кадров;

обеспечение санитарно-эпидемиологического благополучия населения

страны;

совершенствование системы финансирования отрасли здравоохранения, при обеспечении многоканальности поступления средств, достижения стабильности финансирования из бюджета, не подлежащего секвестрированию;
организационное укрепление и совершенствование управления здравоохранением;
рационализация сети и структуры организаций здравоохранения не ниже нормативов, установленных уполномоченным органом в области охраны здоровья граждан с расширением управленческой и финансовой самостоятельности и экономических форм управления, с широким внедрением новых малозатратных и ресурсосберегающих медицинских технологий и форм организации и оказания медицинской помощи населению;
дальнейшее развитие и поддержка негосударственного сектора здравоохранения;
создание единой системы управления качеством медицинской помощи;
совершенствование медицинской статистики и информатизация отрасли;
развитие медицинской и фармацевтической промышленности, государственное регулирование в области обеспечения населения и лечебно-профилактических организаций лекарственными средствами, изделиями медицинского назначения и медицинской техники;
совершенствование системы медицинского образования и развитие медицинской науки;
совершенствование системы формирования здорового образа жизни;
развитие международного сотрудничества и привлечение иностранных инвестиций в отрасль здравоохранения;
расширение социальной базы и укрепление материально-технической базы здравоохранения, внедрение современных технологий профилактики, диагностики и лечения;
повышение уровня социальной защищенности работников здравоохранения.

5. Механизмы реализации основных направлений
развития здравоохранения
В целях реализации Концепции предполагается внесение в установленном порядке изменений и дополнений в Государственную программу "Здоровье народа" и соответствующие региональные программы.
В указанном документе будут предусмотрены меры по законодательному, инвестиционному, структурному, экономическому, кадровому обеспечению выполнения планируемых мероприятий с учетом межведомственного и межсекторального взаимодействия.

6. Совершенствование управления здравоохранением
Совершенствование системы управления здравоохранения - один из актуальных вопросов настоящего времени.
Требуется поднять статус центрального уполномоченного органа в области охраны здоровья граждан, пересмотр всей системы управления отраслью и определение задач и функций органов управления.
Предусматривается повышение роли стратегического планирования, мониторинга и контроля реализуемых программ отрасли, эффективности управления кадровым потенциалом и ресурсами системы здравоохранения на республиканском и местном уровнях.
В связи с этим предстоит:
провести реорганизацию системы управления здравоохранением, обеспечивающую усиление функций и роли уполномоченного органа Республики Казахстан в области охраны здоровья граждан, осуществляющего единую государственную политику, межотраслевую координацию и взаимодействие;
обеспечить устойчивую вертикальную структуру управления всей системой здравоохранения Республики Казахстан при сохранении подчинения местным исполнительным органам, развитии инициативы и учета региональных условий развития отрасли;
содействовать развитию института общественных объединений (ассоциации, союзы, фонды и т.д.) в сфере здравоохранения;
совершенствовать нормативную базу отрасли (стандарты, нормативы и др.);
упорядочить подготовку и переподготовку управленческих кадров;
осуществлять координацию медицинской и фармацевтической деятельности негосударственного сектора здравоохранения;
способствовать созданию благоприятных условий для развития системы добровольного медицинского страхования.

7. Совершенствование организации медицинской помощи
Основным направлением совершенствования организации медицинской помощи в Республике Казахстан является переориентация приоритетов от дорогостоящей и малоэффективной стационарной помощи на амбулаторно-поликлиническую помощь при сохранении сложившегося уровня оказания медицинских услуг.
Первичная медико-санитарная помощь (далее - ПМСП) является основным звеном оказания медицинской помощи населению. Алма-Атинская декларация Всемирной Организации Здравоохранения (далее - ВОЗ) определяет ПМСП как наиболее оптимальный и реальный путь реформирования и развития национальных систем здравоохранения.
Совершенствование ПМСП в Республике Казахстан должно осуществляться поэтапно, с учетом социально-экономического состояния страны и готовности системы здравоохранения, с сохранением достижений сложившейся модели амбулаторно-поликлинической помощи населению города и села.
На селе основным звеном первичной медико-санитарной помощи должны стать семейные врачебные амбулатории, обеспечивающие организацию работы фельдшерско-акушерских пунктов. При этом должны быть активно задействованы механизмы повышения ответственности и заинтересованности медицинских работников первичного звена в результатах лечения каждого конкретного пациента.
Одновременно при амбулаторно-поликлинических организациях предполагается создание дневных стационаров и стационаров на дому, что позволит снизить нагрузку на стационарный сектор здравоохранения.
Предусматривается дальнейшее развитие специализированных служб здравоохранения и клиник научно-исследовательских организаций, при повышении их ответственности за конечный результат работы, усилении профилактической направленности деятельности.
Особого внимания требует развитие службы охраны материнства и детства при концентрации усилий на совершенствовании первичной медико-санитарной помощи детям и подросткам, развитии служб планирования семьи и безопасного материнства.
Необходимо осуществить комплексные меры по дальнейшему развитию специализированной медицинской помощи населению. Будут развиваться кардиологическая, кардиохирургическая, онкологическая, ортопедическая и травматологическая помощь населению. Необходимо укрепить службы скорой медицинской помощи и медицины катастроф, сделав их более мобильными и оснащенными современными средствами для оказания своевременной и качественной медицинской помощи.
Дальнейшее развитие получит сельское здравоохранение. Населению всех сельских населенных пунктов страны будет обеспечена доступность медицинской помощи. В каждом населенном пункте согласно нормативов будут работать медицинский работник или медицинская организация (фельдшерский пункт, фельдшерско-акушерский пункт, врачебная амбулатория, участковая больница). На базе центральных районных и областных больниц необходимо создать передвижные формы лечебно-диагностической и консультативной помощи, в организациях ПМСП - условия для обеспечения сельского населения лекарственными средствами.
Предусматривается адаптация отрасли к рыночным отношениям: развитие многоукладности форм собственности, создание рынка медицинских услуг, конкурентных отношений среди медицинских организаций.
Важнейшей задачей является поддержка развития негосударственного сектора здравоохранения, создаваемого за счет собственных средств частных физических и юридических лиц, а также путем приватизации отдельных объектов здравоохранения, в том числе научно-технической и образовательной сферы.
В целях улучшения качества медицинского обслуживания населения будет создаваться единая и непрерывная система управления качеством медицинских услуг, основанная на внедрении стандартов диагностики и лечения пациентов как в амбулаторно-поликлинических, так и в больничных условиях, а также будет усовершенствована система контроля качества медицинских услуг и лекарственного обеспечения. Должна быть сформирована единая отраслевая программа повышения качества оказываемых медицинских услуг путем модернизации существующих и внедрения в систему здравоохранения современных медицинских технологий, оснащения лечебно-профилактических учреждений (далее - ЛПУ) современной аппаратурой, телемедициной и оборудованием для диагностики и лечения заболеваний, создания централизованной сервисной службы для более эффективного использования лечебных и диагностических аппаратов.
Необходимо разработать механизмы рационального закупа лекарственных средств, импортного оборудования, внедрения новых технологий с одновременным развитием отечественной науки, производства изделий медицинского назначения, медицинского оборудования и инвентаря.

8. Обеспечение санитарно-эпидемиологического благополучия
В деле обеспечения охраны здоровья народа, неотъемлемой частью которого является санитарно-эпидемиологическое благополучие населения, необходимо сохранение государственной санитарно-эпидемиологической службы в составе уполномоченного органа в области охраны здоровья граждан.
Требуется дальнейшее усовершенствование нормативной правовой базы с целью приближения ее к международным стандартам и юридическое обеспечение работы государственной санитарно-эпидемиологической службы (далее - службы), а также разработки новых подходов к инфекционному контролю.
В ближайшее время необходимо разработать и реализовать долгосрочную программу развития службы с учетом повышения эффективности ее деятельности, четкого разграничения функций и полномочий с другими контролирующими органами и углублением межведомственного взаимодействия. Должна быть повышена роль службы в обеспечении благоприятных экологических условий проживания населения, в экспертизе проектов намечаемой хозяйственной деятельности, контроле за производственными условиями на промышленных предприятиях различных форм собственности.
Требуется совершенствование экономических механизмов в деятельности службы. В этой связи необходимо наладить систему возмещения затрат санитарно-эпидемиологической службы за проведенную работу по предотвращению отрицательного влияния хозяйствующих субъектов на санитарно-эпидемиологическое благополучие населения. Финансирование мероприятий по обеспечению санитарно-эпидемиологического благополучия населения и содержанию санитарно-эпидемиологической службы должно исходить из принципа необходимой достаточности с расширением объема платных услуг по заявлениям хозяйствующих субъектов.
В период с 2000 по 2005 годы необходимо также изыскать возможность совершенствования лабораторной базы санитарно-эпидемиологической службы.
Главными задачами службы на ближайшее время являются обеспечение качественного государственного санитарно-эпидемиологического надзора, проведение мониторинга состояния окружающей среды и изучение влияния ее факторов на состояние здоровья населения, а также повышение эффективности и действенности гигиенического воспитания и санитарного просвещения населения.

9. Лекарственное обеспечение, развитие медицинской
и фармацевтической промышленности
Главной задачей в области лекарственного обеспечения населения и организаций здравоохранения является обеспечение безопасными, эффективными и качественными лекарственными средствами, исходя из реальных потребностей, с учетом приоритетных программ здравоохранения, перечня основных жизненно важных лекарственных средств. Одновременно необходимо достижение доступности основных лекарственных средств для всего населения, принимая во внимание социально-значимые болезни.
Для реализации данной задачи необходимо:
создание нормативной правовой базы для регулирования оборота лекарственных средств, контроля качества и стандартизации лекарственных средств на базе Закона Республики Казахстан "О лекарственных средствах" (в новой редакции);
разработать и осуществить программы рационального и эффективного использования лекарственных средств на основе Перечня основных жизненно важных лекарственных средств;
реализовать меры по обеспечению доступности лекарственных средств путем изменения налоговой и ценовой политики, поддержке отдельных категорий граждан по видам заболеваний;
развитие и укрепление государственной системы контроля качества и стандартизации лекарственных средств для обеспечения защиты потребителей лекарственных средств, создание в отрасли соответствующей центральной структуры управления (Комитета) по вопросам лекарственного обращения, фармацевтической и медицинской промышленности с эффективной сетью в областях;
создание информационно-аналитической системы медицинской и фармацевтической информации;
переход на систему стандартов ВОЗ в сфере обращения лекарственных средств (надлежащая лабораторная, клиническая, производственная, аптечная и дистрибьютерская практика).
Предусматривается создание информационной базы по лекарственным средствам для государственных органов, фармацевтических и иных заинтересованных организаций, врачей и различных групп населения.
Важнейшей задачей является реализация Государственной программы развития отечественной фармацевтической и медицинской промышленности на основе модернизации действующих и содействия в создании новых производств с использованием природного лекарственного сырья, поддержка отечественных производителей лекарственных средств, изделий медицинского назначения и оборудования.
Необходимо всемерно совершенствовать подготовку и переподготовку высококвалифицированных кадров для фармации и медицины (фармацевтов, клинических фармацевтов, технологов, химиков-аналитиков и др.).
Будут осуществлены меры, способствующие развитию научно-исследовательской работы в области изучения эффективности и создания новых лекарственных средств, оценки их качества и наличия побочных эффектов.

10. Совершенствование медицинского образования
и кадровая политика
Система подготовки медицинских кадров должна совершенствоваться с учетом необходимости подготовки высококвалифицированных специалистов, владеющих современными технологиями, соответствующих международным стандартам на основе современных требований практического здравоохранения.
В 2001 году будет разработана отраслевая программа реформирования системы медицинского образования, базовой основой которой должны стать рассчитываемые и утверждаемые нормативы потребности отрасли в медицинских кадрах на перспективный период.
Предполагается приведение в соответствие с международными стандартами определения специальностей врача и других медицинских работников, как категории статистического учета.
Следует обеспечить распределение сферы ответственности каждого звена образовательного процесса, пересмотреть и законодательно закрепить роль уполномоченного органа в области охраны здоровья граждан в осуществлении государственного управления единой системой медицинского образования страны. При этом предстоит совершенствование системы планирования, прогнозирования и мониторинга подготовки кадров всей отрасли. Будет изменено соотношение "врач - работник среднего звена" в сторону увеличения численности последних, с пересмотром их функций и ответственности.
Особого внимания требуют качество образования на постдипломном уровне и совершенствования подготовки и переподготовки среднего медицинского персонала.
Необходим пересмотр стандартов учебных программ, введение механизма промежуточной государственной аттестации студентов медицинских вузов и учащихся средних медицинских учебных заведений. Следует разработать порядок обязательной непрерывной постдипломной подготовки и аттестации медицинских кадров.
Следует внедрить новые информационные технологии, аудио, видеотехнику в процесс обучения и подготовки кадров.
Требуется разработка и внедрение специальных программ подготовки управленческих кадров для системы здравоохранения.
Для повышения уровня подготовки врачей необходимо целевое финансирование издания учебников, учебных пособий, компьютерных контролирующих и обучающих программ, тестовых заданий, наглядных пособий на государственном и русском языках. При медицинских вузах следует создать учебные модельные клинические центры, оснащенные современным оборудованием. Вузовская наука должна развиваться в системе единого государственного заказа на медицинскую науку.
Особое внимание необходимо уделить вопросам подготовки кадров для сельского звена здравоохранения, предусмотрев систему мер по закреплению кадров.
Предстоит практическая реализация имеющихся международных соглашений по взаимному признанию дипломов, подготовке и переподготовке, стажировке специалистов на взаимовыгодных условиях.

11. Развитие медицинской науки
Уполномоченный орган в области охраны здоровья граждан будет определять приоритетные направления развития медицинской науки, проводить экспертизу научных программ, принимать решения о внедрении в практику достижений медицинской науки.
Фундаментальные научные исследования необходимы в решении следующих задач:
определения и реализации стратегии сохранения и укрепления здоровья населения, разработки научных основ борьбы с туберкулезом и иными социально обусловленными заболеваниями;
поиска оптимальных и эффективных методов реализации политики здорового образа жизни, улучшения демографических показателей страны с учетом особенностей республики;
внедрения новых схем организации медицинской помощи и управления здравоохранением, в том числе проведение мониторинга и оценки управленческих решений, разработка нормативов сети и структуры организаций, нормирование труда работников здравоохранения, создание научно-обоснованной системы контроля за качеством медицинской помощи;
разработки новых стандартов оказания медицинской помощи населению по ряду приоритетных патологий;
изучения эффективности лекарственных средств, оценка их качества и наличия побочных эффектов;
разработки научных основ компьютеризации и информатизации отрасли.
Прикладные исследования должны обеспечить научное сопровождение реформы в системе здравоохранения и разработку новых технологий в лечебно-диагностическом процессе.
Выполнение научно-технических программ в области медицины будет осуществляться преимущественно на основе государственного заказа по приоритетным направлениям на конкурсной основе.
Необходимо внедрение в научную деятельность новых информационных технологий, средств связи и телекоммуникаций, компьютерных программ мониторинга основных процессов, происходящих в отрасли. Следует использовать потенциал информационных ресурсов сети Интернет, расширять международное сотрудничество в области медицинской науки.

12. Совершенствование системы финансирования здравоохранения
Достижение устойчивого развития здравоохранения предусматривает ежегодное, реальное увеличение расходов на здравоохранение из всех источников финансирования с учетом рекомендаций Всемирной организацией здравоохранения.
Совершенствование системы финансирования здравоохранения предполагает тесную зависимость размеров финансирования медицинских организаций от объема и качества оказываемых ими услуг при рациональном и эффективном использовании выделяемых средств.
Система финансирования должна быть адекватной и своевременной по отношению к уровню и качеству оказываемой медицинской помощи.
С этой целью необходимо:
введение единой системы расчетов в отрасли здравоохранения за оказание медицинской помощи, предоставляемой в рамках бесплатного гарантированного объема медицинской помощи, с учетом принципа свободного выбора врача;
осуществление планирования и возмещения затрат по оказанию бесплатного гарантированного объема медицинской помощи в сферах:
первичная медико-санитарная помощь - по подушевому нормативу, с использованием механизмов фондодержания и поправочных коэффициентов (уровень заболеваемости, половозрастная структура, географические условия и др.). В сельской местности с малой численностью жителей - по конкретному объекту (ФАП, ФП, медицинский работник);
специализированная амбулаторно-поликлиническая помощь - по амбулаторно-поликлиническому тарификатору;
стационарная помощь - по клинико-затратным группам;
совершенствование методики установления тарифов на медицинские услуги;
создание конкурентной среды на рынке медицинских услуг.
Для обеспечения целевого и эффективного использования средств, выделяемых на здравоохранение, необходимо:
утвердить методику формирования норматива расходов на здравоохранение (включая штатное нормирование), обеспечивающие эффективный контроль за использованием средств;
обеспечить надлежащее качество действующей системы учета финансовых средств в организациях здравоохранения, в том числе за оказание платных медицинских услуг;
совершенствовать конкурсную систему закупа лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники, шире использовать лизинг для оснащения организаций здравоохранения медицинским оборудованием.
Законодательно будут установлены меры по возмещению ущерба лечебно-профилактическим организациям при оказании медицинской помощи гражданам, получившим травмы, отравления по вине физических и юридических лиц.
Будут приняты меры по привлечению дополнительных средств (в том числе займов и грантов от отечественных и иностранных источников), учитываемых как один из возможных источников финансирования.

13. О модели медицинского страхования
В целях укрепления финансовой стабильности отрасли в рамках обеспечения многоканальности ее финансирования, расширения возможностей здравоохранения по оказанию медицинских услуг населению на современном уровне необходимо внедрение новой модели обязательного медицинского страхования (далее - ОМС).
Предполагается завершение разработки необходимых нормативных правовых актов по введению ОМС в первой половине 2001 года с учетом международного и отечественного опыта работы в системе медицинского страхования.

14. Социальные вопросы здравоохранения
Эффективная и результативная деятельность отрасли во многом зависит от социального статуса медицинского работника в обществе.
В связи с этим предполагается принятие следующих мер:
поэтапное повышение заработной платы работникам здравоохранения с учетом мотивации к труду, дифференциации в зависимости от квалификации, качества и конечного результата.
Работа по расширению социальной базы здравоохранения будет осуществляться по следующим направлениям:
сотрудничество с общественными, благотворительными и религиозными организациями;
содействие государственным и общественным мероприятиям, направленным на защиту нравственного здоровья общества;
расширение системы медицинского просвещения и медицинской информации, содействие созданию общественных объединений медицинских работников;
работа среди населения по вопросам укрепления семьи, здорового образа жизни, усиление контроля за рекламой.

15. Информационное сопровождение развития
отрасли здравоохранения
Организационно-технические мероприятия, проводимые в рамках развития отрасли, предполагают необходимость обеспечения регулярной и достоверной информацией, отражающей процессы, происходящие в системе здравоохранения, для своевременного принятия необходимых управленческих решений на всех уровнях системы. Информационное сопровождение невозможно без поэтапной компьютеризации отрасли, что в конечном итоге приведет к значительной экономии ресурсов. На основе четкой организации процесса планирования, прогнозирования и финансово-экономического взаимодействия на всех уровнях оказания медицинской помощи предполагается одной из мер избрать обеспечение качественного взаиморасчета между субъектами системы и эффективного управления качеством оказываемой медицинской помощи.
Действующая система статистической отчетности в отрасли требует коренного пересмотра на основе использования емких и информативных показателей, отслеживания результатов оказания медицинской помощи и параметров, реально отражающих демографическую ситуацию и состояние здоровья населения, совершенствования финансово-экономического мониторинга, внедрения новых информационных технологий и упрощения документооборота.

16. Заключение
Реализация настоящей Концепции позволит сохранить и последовательно повышать уровень доступности медицинской помощи, обеспечить профилактическую направленность отрасли, ее соответствие современным требованиям и рыночным условиям общества. При этом станет возможным динамичное развитие системы здравоохранения, путем создания реальных условий для перехода к малозатратным формам медицинского обслуживания,

совершенствования ПМСП и внедрения механизмов, обеспечивающих адекватное

финансирование отрасли, что обеспечит укрепление здоровья населения

Республики Казахстан, стабилизацию демографической ситуации, создание

благоприятных условий для дальнейшего развития общества в соответствии с

намеченными стратегическими целями и задачами.

(Специалисты:

Цай Л.Г.

Мартина Н.А.)

2000-2005 жылдарда Қазақстан Республикасының денсаулық сақтауды одан әрі дамыту тұжырымдамасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2000 жылғы 25 мамыр N 790

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:

1. Қоса беріліп отырған 2000-2005 жылдарда Қазақстан Республикасының

денсаулық сақтауды одан әрі дамыту тұжырымдамасы (бұдан әрі - Тұжырымдама)

мақұлдансын.

2. Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау ісі жөніндегі агенттігі

мүдделі мемлекеттік басқару органдарымен бірлесе отырып, осы

Тұжырымдаманың іске асырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

Қазақстан Республикасының

Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы Үкіметінің

2000 жылғы 25 мамырдағы N 790

қаулысымен мақұлданған

2000-2005 жылдарда Қазақстан Республикасының

денсаулық сақтауды одан әрі дамыту

тұжырымдамасы

1. Кіріспе

Қазақстанның денсаулық сақтауы - халыққа медициналық көмек көрсетуге қол жеткiзiлуiн, уақытылығын, сапасы мен сабақтастығын қамтамасыз етуге бейiмделген әлеуметтiк бағдарланған бiрыңғай дамыған жүйе.
Нарық қатынастарына көшу талаптарынан туындаған елдiң денсаулық сақтау жүйесiнiң қажеттi реформасы экономиканың дағдарысты жағдайында жүзеге асырылып, недәуiр жеткiлiксiз қаржыландырылуы және орталықтан безiну тенденцияларының күшеюi, ақыр соңында халықтың медициналық құраммен және төсек-орын қорымен қамтамасыз етiлуiнiң қысқаруына, бiрқатар емдеу-алдын алу мекемелерiнiң негiзсiз жабылуына әкеп соқты.
Халықтың медициналық көмекке қол жеткiзуiнiң төмендеуi, оның сапасының нашарлауы осының нәтижесi болды. Саланы қаржыландырудың прогрессивтiк жүйесi - мiндеттi медициналық сақтандырудан бас тарту да бiр адым керi шегiну болды, мұның өзi отандық денсаулық сақтаудағы экономикалық жағдайды елеулi түрде күрделендiрдi.
Сонымен бiрге, осы уақытқа дейiн медициналық қызметкерлердiң еңбегiне ақы төлеу сала ерекшелiктерi мен нарықтық болмыстарды ескерусiз жүзеге асырылып келедi, оларды тиiмдi және сапалы қызметке ынталандырмайды.
Осының бәрi халықтың денсаулық сақтауда қалыптасып отырған жағдайға терiс көзқарасына ықпал еттi.
Осы ретте, Қазақстан халқының соңғы 10 жылдағы денсаулық жағдайы: өмiр сүрудiң орташа ұзақтығының қысқаруы, жалпы, нәресте және ана өлiмi көрсеткiштерiнiң жоғары деңгейi, туберкулез және басқа да әлеуметтік алғышарты бар аурулардың көбеюi сияқты терiс тенденциялармен сипатталуда.
Осындай жағдайларда қолда бар жүйенi жетiлдiру саланы басқарудың жаңа әдiстерi мен модельдерiн iздестiру, жұмыстың шығындық әдiстерiнен бөлiнген мемлекет қаражатын ұтымды пайдалануға көшу, сала қызметкерлерiнiң оның қызметінің нәтижелерi үшiн жауапкершілiгiн, сондай-ақ еңбекақы төлеу деңгейiн арттырудың негiзiнде денсаулық сақтауды одан әрi дамыту стратегиясын айқындаудың қажеттiгi пiсiп жетiлдi.
Осы ретте, "Қазақстан-2030" елдiң даму K972030_ стратегиясын, "Қазақстан Республикасында азаматтардың денсаулығын сақтау туралы" Қазақстан Республикасының Z970111_ Заңын, "Халық денсаулығы" мемлекеттiк U984153_ бағдарламасын, елде қабылданған мемлекеттiк мақсатты және кешендiк өзге де бағдарламаларды, сондай-ақ денсаулық сақтау саласындағы қолданылып жүрген нормативтік құқықтық кесiмдердi басшылыққа алу қажет.

2. Тұжырымдаманың мақсаты

Осы Тұжырымдаманың мақсаты денсаулық сақтау жүйесiнiң азаматтардың денсаулығын жақсартуға, саланы одан әрi тұрақты дамыту негiзiнде халықтың медициналық қызметтердiң көлемi мен сапасына сұранысын қанағаттандыруға бағытталған 2000-2005 жылдардағы кезеңге арналған стратегиялық тұғырларын белгілеу және бекiту болып табылады.

3. Негiзгi қағидаттары

Тұжырымдама мына қағидаттарға негiзделедi:
мемлекеттің азаматтардың денсаулық қорғау саласындағы құқықтарының қамтамасыз етiлуi үшiн жауаптылығы;
азаматтардың салауатты өмiр салтын қалыптастыру, өз денсаулығын күтiнуi мен сақтауы үшiн жауаптылығы;
әлеуметтік мәртебесiне кiрiс деңгейiне және тұрғылықты жерiне

қарамастан, халықтың медициналық көмекке қол жеткiзуi;

денсаулықты қорғауға, сондай-ақ денсаулық сақтау жүйесiн дамытуға

жұртшылық пен азаматтардың белсендi қатысуы;

тегiн негiзде медициналық көмектің кепiлдендiрiлген көлемiн

қамтамасыз ету;

медициналық қызметтердiң сапасын басқару институтын дамыту;

денсаулық сақтау жүйесiн қаржыландырудың көп арналығы;

денсаулық сақтаудың алдын алуға бағытталуы;

дәрi-дәрмектiк қамтамасыз ету саласындағы қауiпсiздiктi сақтау мен

отандық медициналық және фармацевтік өнеркәсiпті дамыту;

медициналық ғылым мен тәжірибенiң бiрлiгi.

4. Денсаулық сақтауды дамытудың негізгі бағыттары

Денсаулық сақтауды дамытудың негiзгi бағыттары:

денсаулық сақтау саласындағы нормативтiк құқықтық базаны және

ұйымдастырушылық реттеуді жетілдіру;

халықты алғашқы медициналық-санитарлық көмекпен басым қамтамасыз ету;

қажеттi жағдайлар мен кадрларды даярлау мүмкiндiгіне қарай жалпы практикалық дәрiгер/отбасылық дәрiгер институтын дамыту;
ел халқының санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ету;
қаражат түсуінің көп арналығын қамтамасыз ету, қысқартуға жатпайтын бюджеттен қаржыландырудың тұрақтылығына қол жеткiзу арқылы денсаулық сақтау салаларын қаржыландырудың жүйесiн жетiлдiру;
денсаулық сақтауды басқаруды ұйымдық нығайту мен жетiлдiру;
басқару мен қаржылық дербестiкті және басқарудың экономикалық нысандарын кеңейту, аз шығынды және ресурс сақтаушы жаңа медициналық технологиялар мен халыққа медициналық көмектi ұйымдастыру және көрсету нысандарын кеңінен енгiзу арқылы денсаулық сақтау ұйымдарының желiлерi мен құрылымдарын, азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы уәкiлеттi орган белгілеген нормативтерден төмен болмайтындай етіп, оңтайландыру;
денсаулық сақтаудың мемлекеттiк емес секторын одан әрi дамыту және қолдау;
медициналық көмектi басқарудың сапалы бiрыңғай жүйесiн жасау;
медициналық статистиканы жетілдіру және саланы ақпараттандыру;
медициналық және фармацевтiк өнеркәсiптi дамыту, халықты және емдеу-алдын алу ұйымдарын дәрi-дәрмектiк заттармен, медициналық мақсаттағы және медициналық техника бұйымдарымен қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттiк реттеу;

медициналық бiлiм беру жүйесiн жетiлдiру және медициналық ғылымды

дамыту;

салауатты өмiр салтын қалыптастырудың жүйесiн жетiлдiру;

халықаралық ынтымақтастықты дамыту және денсаулық сақтау саласына

шетелдiк инвестицияларды тарту;

денсаулық сақтаудың әлеуметтiк базасын кеңейту және

материалдық-техникалық базасын нығайту, алдын алудың, диагностикалау мен

емдеудiң қазiргi заманғы технологияларын енгiзу;

денсаулық сақтау қызметкерлерiнiң әлеуметтік қорғалу деңгейiн көтеру

болып табылады.

5. Денсаулық сақтауды дамытудың негізгі бағыттарын іске асырудың

тетiктерi

Тұжырымдаманы iске асыру мақсатында "Халық денсаулығы" мемлекеттiк бағдарламасына және тиiстi аймақтық бағдарламаларға белгiленген тәртiппен өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу көзделедi.
Көрсетiлген құжатта ведомствоаралық және сектораралық өзара iс-қимылдарды ескере отырып, жоспарланған iс-шаралардың орындалуын заңдық, инвестициялық, құрылымдық, экономикалық, кадрлық қамтамасыз ету жөнiнде шаралар көзделетiн болады.

6. Денсаулық сақтауды басқаруды жетiлдіру

Денсаулық сақтауды басқарудың жүйесiн жетілдіру - қазiргi уақыттың көкейкестi мәселелерiнiң бiрi.
Азаматтардың денсаулығын қорғау саласындағы орталық уәкiлетті органның мәртебесiн көтеру, саланы басқарудың бүкiл жүйесiн қайта қарау және басқару органдарының мiндеттерi мен функцияларын анықтау талап етiледi.
Стратегиялық жоспарлаудың ретін, саладағы iске асырылып жатқан бағдарламалардың мониторингi мен бақылануын, республикалық және жергiлiктi деңгейлердегi кадр әлеуетi мен денсаулық сақтау жүйесi ресурстарын басқару тиiмдiлiгiн арттыру көзделуде.
Осыған байланысты, алдағы уақытта:
Қазақстан Республикасының азаматтардың денсаулығын қорғау саласындағы уәкiлетті органының функциялары мен рөлін күшейтудi қамтамасыз ететiн, бiрыңғай мемлекеттік саясатты, салааралық үйлестiрудi және өзара iс-қимылды жүзеге асыратын денсаулық сақтауды басқарудың жүйесiн қайта ұйымдастыруды жүргізу;
басқарудың жергілікті орындарына бағыныштылықты, бастаманы дамыту мен саланы дамытудың аймақтық жағдайларын есепке алуды сақтай отырып, Қазақстан Республикасы денсаулық сақтауының барлық жүйесiн тұрақты тігiнен басқару құрылымын қамтамасыз ету;
денсаулық сақтау саласындағы қоғамдық бiрлестiктер (қауымдастықтар, одақтар, қорлар, және т.б.) институтын дамытуға көмек көрсету;
саланың нормативтiк базасын жетiлдiру (стандарттар, нормативтер және т.б.);
басқару кадрларын даярлау мен қайта даярлауды тәртiпке келтiру;
денсаулық сақтаудың мемлекеттiк емес секторының медициналық және фармацевтiк қызметін үйлестірудi жүзеге асыру;
ерiктi медициналық сақтандыру жүйесiн дамыту үшiн қолайлы жағдайларды жасауға ықпал ету мiндеттерi тұр.

7. Медициналық көмекті ұйымдастыруды жетiлдiру

Қазақстан Республикасындағы медициналық көмектi ұйымдастыруды жетілдiрудiң негiзгi бағыты қымбат тұратын және тиiмділiгi аз стационарлық көмектiң басымдылықтарын медициналық қызметтер көрсетудiң қалыптасқан деңгейiн сақтай отырып, амбулаторлық-емханалық көмекке қайта бағдарлау болып табылады.
Бастапқы медициналық-санитарлық көмек (бұдан әрi - БМСК) халыққа медициналық көмек көрсетудiң негiзгi буыны болып табылады. Дүниежүзiлiк Денсаулық сақтау Ұйымының (бұдан әрi - ДДҰ) Алматы декларациясы БМСК-ны денсаулық сақтаудың ұлттық жүйесiн реформалау мен дамытудың неғұрлым оңтайлы және нақты жолы ретiнде айқындайды.
Қазақстан Республикасында БМСК-нi жетiлдiру елдiң әлеуметтік-экономикалық жағдайын және денсаулық сақтау жүйесiнiң дайындығын ескере отырып, қала мен село тұрғындарына көрсетiлетiн амбулаториялық-емханалық көмектiң қалыптасқан үлгісiнiң жетiстiктерiн сақтау арқылы кезең-кезеңiмен жүзеге асырылуы тиiс.
Селодағы алғашқы медициналық-санитарлық көмектің негiзгi буыны фельдшерлiк-акушерлiк пункттердiң жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз ететiн отбасылық дәрiгерлiк амбулаториялар болуы тиiс. Бұл ретте бастауыш буын медициналық қызметкерлерiнiң әрбiр нақты пациентті емдеу нәтижелеріне жауапкершiлiгi мен мүдделiлiгiн арттырудың тетiктерi белсендi түрде іске қосылуы тиiс.
Сонымен бiр мезгiлде, амбулаториялық-емханалық ұйымдар жанынан денсаулық сақтаудың стационарлық секторына түсетiн жүктеменi азайтуға мүмкіндiк беретiн күндiзгi стационарлар мен үйдегi стационарларды құру көзделіп отыр.
Денсаулық сақтаудың мамандандырылған қызметтерi мен ғылыми-зерттеу ұйымдары клиникаларын, олардың жұмыстың түпкi нәтижесi үшiн жауапкершiлiгiн арттыру, қызметтерiнiң алдын алуға бағытталуын күшейте отырып, одан әрi дамыту көзделуде.
Балалар мен жасөспiрiмдерге медициналық-санитарлық көмекті жетiлдiру, отбасын жоспарлау мен ана қауiпсiздігі қызметін дамытуға күш-жiгердi топтастыру арқылы ана мен баланы қорғау қызметiн дамытуға ерекше назар аударуды талап етедi.
Халыққа көрсетiлетін мамандандырылған медициналық көмектi одан әрi дамыту жөнiндегi кешендi шараларды жүзеге асыру қажет Халыққа көрсетiлетiн кардиологиялық, кардиохирургиялық, онкологиялық, ортопедиялық және травмотологиялық көмек дамытылатын болады. Жедел медициналық көмек пен апат медицинасы қызметтерiн, уақытылы және сапалы медициналық көмек көрсету үшiн оларды жеделiрек етiп әрi қазiргi заманғы құралдармен жабдықтап нығайту қажет.
Селолық денсаулық сақтау одан әрi дамитын болады. Елдiң барлық селолық елдi мекендерi медициналық көмекке қол жеткiзуi қамтамасыз етiлетiн болады. Әрбiр елдi мекенде нормативтерге сәйкес медицина қызметкерi немесе медициналық ұйым (фельдшерлiк пункт, фельдшерлiк-акушерлiк пункт, дәрiгерлiк амбулатория, учаскелiк аурухана) жұмыс істейтiн болады. Орталық аудандық және облыстық ауруханалардың базасында емдеу-диагностикалық және консультативтік көмектің жылжымалы нысандарын, БМСК ұйымдарында - село тұрғындарын дәрi-дәрмектiк заттармен қамтамасыз ету үшiн жағдай жасау қажет.
Саланы нарықтық қатынастарға: меншiктің көп қатарлы нысандарын дамыту, медициналық қызметтер рыногын жасау, медициналық ұйымдардың арасында бәсекелестiк қатынастар орнатуға бейімдеу көзделуде.
Жеке және заңды тұлғалардың өз қаражаты есебiнен, сондай-ақ денсаулық сақтаудың, сондай-ақ ғылыми-техникалық және бiлiм беру саласының жекелеген объектiлерiн жекешелендiру арқылы жасалған денсаулық сақтаудың мемлекеттiк емес секторын дамытуды қолдау аса маңызды міндет болып табылады.
Халыққа медициналық қызмет көрсетудiң сапасын жақсарту мақсатында пациенттердi амбулаториялық-емханалық та, ауруханалық жағдайларда да диагностикалау мен емдеу стандарттарын енгiзуге негiзделген медициналық қызметтердiң сапасын басқарудың бiрыңғай және үздiксiз жүйесi жасалатын, сондай-ақ медициналық қызметтер мен дәрi-дәрмектiк қамтамасыз етудiң сапасын бақылау жүйесi жетiлдiрiлетiн болады. Денсаулық сақтау жүйесіне қолда барларын жаңғырту мен қазiргi заманғы медициналық технологияларды енгізу, емдеу-алдын алу мекемелерін (бұдан әрi - ЕАМ) қазiргi заманғы құралдармен, телемедицинамен және ауруларды диагностикалау мен емдеуге арналған жабдықтармен жабдықтау емдiк және диагностикалық аппараттарды неғұрлым тиiмдi пайдалану үшiн орталықтандырылған сервистiк қызмет құру арқылы көрсетілетiн медициналық қызметтердiң сапасын көтерудiң бiрыңғай салалық бағдарламасы қалыптастырылуы тиiс.
Дәрi-дәрмектік заттарды, шетелдiк жабдықтарды ұтымды сатып алу механизмiн әзiрлеу, отандық ғылымды бiр мезгiлде дамыта отырып, жаңа I технологияларды енгiзу, медициналық мақсаттағы бұйымдарды, медициналық жабдықтар мен мүкаммалдарды өндiру қажет.

8. Санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылықты қамтамасыз ету

Халық денсаулығын қорғауды қамтамасыз етудiң ажырамас бөлiгi болып табылатын халықтың санитарлық-эпидемиологиялық саулығын қамтамасыз ету iсiндегі мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет азаматтардың денсаулығын қорғау саласындағы уәкiлеттi органның құрамында сақталуы қажет.
Оны халықаралық стандарттарға жақындату мақсатында нормативтiк-құқықтық базаны одан әрi жетілдiру және мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің (бұдан әрi - қызметтiң) жұмысын заңдық қамтамасыз ету, сондай-ақ инфекциялық бақылауға жаңа көзқарас әзiрлеу талап етiледi.
Таяу уақытта оның қызметiнің тиiмдiлiгiн арттыру, басқа бақылаушы органдармен арадағы функциялары мен өкiлеттіліктерiнiң ара жiгiн жiтi ажырату және ведомствоаралық өзара iс-қимылды тереңдетудi ескере отырып, қызметтің дамуының ұзақ мерзімдi бағдарламасын жасап, iске асыру қажет. Қызметтің халық тұратын жердегi қолайлы экологиялық жағдайды қамтамасыз етудегi, белгіленген шаруашылықтық қызметтің жобаларын сараптаудағы, әр түрлi меншiк нысандарындағы өнеркәсiптiк кәсiпорындардың өндiрiстік жағдайларын бақылаудағы рөлi арттырылуы тиiс.
Қызмет iсiнде экономикалық тетiктердi жетiлдiру талап етiледi. Осыған байланысты шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң халықтың санитарлық-эпидемиологиялық саулығына терiс әсерiн болдырмау жөнiндегi санитарлық-эпидемиологиялық қызметтiң жүргiзген жұмыстарының шығындарын өтеу жүйесiн жолға қою қажет. Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық саулығы мен санитарлық-эпидемиологиялық қызметтi ұстауды қамтамасыз ету жөнiндегі iс-шараларды қаржыландыруда шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң өтiніштерi бойынша ақылы қызмет көлемiн кеңейту арқылы қажетті жеткiлiктiлiк қағидаты басшылыққа алынуы тиiс.
2000-2005 жылдардағы кезеңде санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің зертханалық базасын жетiлдiру мүмкіндiгін де қарастыру қажет.
Қызметтiң таяу уақытқа арналған басты мiндеттерi сапалы мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалауды қамтамасыз ету, қоршаған ортаның жай-күйiне мониторинг жүргiзу мен оның факторларының халықтың денсаулық жағдайына ықпалын зерттеу, сондай-ақ халыққа гигиеналық тәрбие беру мен оны санитарлық ағартудың тиiмдiлiгi мен пәрмендiлiгiн арттыру болып табылады.

9. Дәрi-дәрмектiк қамтамасыз ету, медициналық және фармацевтiк
өнеркәсiптi дамыту

Халықты және денсаулық сақтау ұйымдарын дәрi-дәрмектiк қамтамасыз ету саласындағы басты мiндет денсаулық сақтаудың басым бағдарламаларын ескере отырып, нақты қажеттілiктер, негiзгi өмiрлiк маңызы бар дәрi-дәрмек заттарының тізбесін ескере отырып, қауiпсiз, тиiмдi және сапалы дәрi-дәрмектiк заттармен қамтамасыз ету болып табылады. Сонымен бiр мезгiлде, әлеуметтік мәнi бар ауруларды назарға ала отырып, негiзгi дәрi-дәрмектiк заттарға бүкiл халық қол жеткiзуi қажет.
Осы мiндетті iске асыру үшiн:
"Дәрi-дәрмектiк заттар туралы" (жаңа редакциядағы) Қазақстан Республикасы Заңының негiзінде дәрi-дәрмектiк заттардың айналымын реттеу, сапасын бақылау мен дәрi-дәрмектiк заттарды стандарттау үшiн нормативтiк құқықтық база жасау;
Негiзгi өмiрлiк маңызы бар дәрi-дәрмектік заттардың тiзбесi негiзiнде дәрi-дәрмектiк заттарды ұтымды және тиiмдi пайдалану бағдарламасын жасау және жүзеге асыру;
салық және баға саясатын өзгерту арқылы дәрi-дәрмектiк заттарға қол жеткiзiлуін, азаматтардың жекелеген санаттарын науқастарының түрлерi бойынша қолдауды қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды iске асыру;
дәрi-дәрмектiк заттарды тұтынушыларды қорғауды қамтамасыз ету үшін дәрi-дәрмектiк заттардың сапасын бақылау мен стандарттаудың мемлекеттiк жүйесiн дамыту және күшейту, салада дәрi-дәрмектік айналым, фармацевтiк және медициналық өнеркәсiп мәселелерi жөнiндегi басқарудың тиiсті орталық құрылымын (Комитетiн) облыстардағы тиiмдi желiсiмен құру;
медициналық және фармацевтiк ақпараттың ақпараттық-талдау жүйесiн жасау;
дәрi-дәрмектік заттар айналымы саласында ДДҰ-ның стандарттар жүйесiне көшу (тиiстi зертханалық, клиникалық, өндiрiстiк, дәрiханалық және дистрибьютерлiк практика) қажет.
Мемлекеттік органдар, фармацевтік және өзге де мүдделi ұйымдар, дәрiгерлер мен халықтың түрлi топтары үшiн дәрi-дәрмектiк заттар жөнiндегi ақпараттық база жасау көзделуде.
Табиғи дәрi-дәрмектiк шикiзаттарды пайдалану арқылы жұмыс iстеп тұрғандарын жаңғырту және жаңа өндiрiстер құруға көмек көрсету негiзiнде отандық фармацевтік және медициналық өнеркәсiптi дамытудың мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру, дәрi-дәрмектік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен құрал-жабдықтарды отандық өндiрушiлердi қолдау аса маңызды мiндет болып табылады.
Фармация мен медицина (фармацевтер, клиникалық фармацевтер, технологтар, химиктер-аналитиктер және т.б.) үшiн жоғары бiлiктi кадрлар даярлау және қайта даярлауды жан-жақты жетілдiру қажет.
Жаңа дәрi-дәрмектiк заттарды жасау мен тиiмдiлiгiн зерттеу, сапасы мен жанама әсерiн бағалау саласындағы ғылыми-зерттеу жұмысын дамытуға ықпал ететін шаралар жүзеге асырылатын болады.

10. Медициналық бiлiм берудi жетiлдiру және кадр саясаты

Медициналық кадрлар даярлау жүйесi қазiргі заманғы технологияларды меңгерген, практикалық денсаулық сақтаудың қазiргi талаптары негiзiндегi халықаралық стандарттарға сәйкес жоғары бiлiктi мамандарды даярлау қажеттігiн ескере отырып, жетiлдiрiлуi тиiс.
Саланың келешектегi кезеңiне арналған медициналық кадрларға сұранысының есептелген және бекітілген нормативтерi базалық негізi болуы тиiс медициналық бiлiм беру жүйесiн реформалаудың салалық бағдарламасы 2001 жылы әзiрленетін болады.
Дәрiгерлер және басқа медициналық қызметкерлер мамандығының статистикалық есеп санаты ретіндегi анықтамасын халықаралық стандарттармен сәйкес келтіру көзделуде.
Оқу-ағарту процесi әр буынының жауапкершiлiк саласын бөлудi қамтамасыз ету және азаматтардың денсаулығын қорғау саласындағы уәкiлетті органның елдегi медициналық бiлiм берудiң бiрыңғай жүйесiн мемлекеттік басқаруды жүзеге асырудағы рөлiн қайта қарау және заң жүзiнде бекіту қажет. Бұл ретте алдағы уақытта барлық сала кадрларын даярлауды жоспарлау, болжау және мониторингін жетiлдiру iсi тұр. "Дәрiгер - орта буын қызметкерi" қатынасы, соңғыларының санын көбейту жағына қарай, олардың функциялары мен жауапкершiлiктерiн қайта қарай отырып, өзгертiлетін болады.
Дипломнан кейiнгi деңгейдегi бiлiмнiң сапасы және орта медициналық құрамды даярлау мен қайта даярлауды жетiлдiру айрықша назар аударуды талап етедi.
Оқу бағдарламалары стандарттарын қайта қарау, медициналық ЖОО студенттерi мен орта медициналық оқу орындары оқушыларын аралық мемлекеттiк аттестациялау тетiгiн енгiзу қажет. Дипломнан кейiнгi мiндеттi, үзiлiссiз даярлық және медициналық кадрларды аттестациялау тәртiбiн әзiрлеу керек.
Оқу процесi мен кадрлар даярлауға жаңа ақпараттық технологияларды, аудио, бейнетехникаларын енгізу керек.
Денсаулық сақтау жүйесi үшін басқару кадрларын даярлаудың арнаулы бағдарламаларын жасау және енгiзу талап етiледi.
Дәрiгерлердi даярлау деңгейiн арттыру үшiн мемлекеттік және орыс тiлдерiндегi оқулықтарды, оқу құралдарын, компьютерлiк бақылау және оқыту бағдарламаларын, тест тапсырмаларын, көрнекi құралдарды шығаруды мақсатты қаржыландыру қажет. Медициналық ЖОО жанынан қазiргi заманғы жабдықтармен жабдықталған үлгілiк клиникалық оқу орталықтарын құру керек. ЖОО ғылымы медициналық ғылымға мемлекеттік тапсырыстың бiрыңғай жүйесiнде дамуы тиiс.
Кадрларды бекiту жөніндегі шаралар жүйесiн көздей отырып, денсаулық сақтаудың селолық буыны үшін кадрлар даярлау мәселесiне айрықша назар аудару қажет.
Алдағы уақытта дипломдарды өзара тану жөнiндегi қолда бар халықаралық келiсiмдердi практикалық iске асыру, өзара тиiмдi жағдайда мамандар даярлау және қайта даярлау, тағлымдамалар өткiзу мiндетi тұр.

11. Медициналық ғылымды дамыту

Азаматтардың денсаулығын қорғау саласындағы уәкiлеттi орган медициналық ғылым дамуының басым бағыттарын анықтайтын, ғылыми бағдарламаларға сараптама жүргізетін, медициналық ғылым жетiстiктерiн тәжiрибеге енгiзу туралы шешiм қабылдайтын болады.
Iргелi ғылыми зерттеулер мынадай мiндеттердi шешуi қажет:
халықтың денсаулығын сақтау мен нығайтудың стратегиясын айқындау және iске асыру, туберкулезбен және өзге де әлеуметтік тұрғыдағы аурулармен күресудiң ғылыми негіздерiн жасау;
салауатты өмiр салты саясатын iске асырудың оңтайлы және республика ерекшелiктерiн ескере отырып, елдiң демографиялық көрсеткiштерiн жақсартудың тиiмдi әдiстерiн iздеу;
медициналық көмек пен денсаулық сақтауды басқаруды ұйымдастырудың жаңа схемаларын енгiзу, оның iшiнде басқару шешiмдерiне мониторинг пен бағалауды жүргiзу, ұйымдардың желiлерi мен құрылымдарының нормативтерiн әзiрлеу, денсаулық сақтау қызметкерлерiнiң еңбегiн нормалау, медициналық көмектiң сапасын бақылаудың ғылыми негiзделген жүйесiн жасау;
халыққа бiрқатар басымдықты патологиялар бойынша медициналық көмек көрсетудiң жаңа стандарттарын әзiрлеу;
дәрi-дәрмектiк заттардың тиiмдiлiгiн зерттеу, олардың сапасы мен жанама әсерiнiң бар-жоқтығын бағалау;
саланы компьютерлендiру мен ақпараттандырудың ғылыми негiздерiн әзiрлеу.
Қолданбалы зерттеулер денсаулық сақтау жүйесiндегi реформаны ғылыми сүйемелдеудi, емдiк-диагностикалық процесте жаңа технологиялар әзiрлеудi қамтамасыз етуi керек.
Медицина саласындағы ғылыми-техникалық бағдарламаларды орындау, көбiнесе басымдықты бағыттар бойынша мемлекеттiк тапсырыс негiзiнде жүзеге асырылатын болады.
Ғылыми қызметке жаңа ақпараттық технологияларды, байланыс құралдары мен телекоммуникацияларды, салада жүрiп жатқан негiзгi процестер мониторингiнiң компьютерлiк бағдарламаларын енгiзу қажет. Интернет жүйесiнiң ақпараттық қорларының мүмкiндiгiн пайдалану, медициналық ғылым саласындағы халықаралық ынтымақтастықты кеңейту қажет.

12. Денсаулық сақтауды қаржыландыру жүйесiн жетiлдіру

Денсаулық сақтаудың тұрақты дамуына қол жеткiзу Дүниежүзiлiк денсаулық сақтау ұйымының ұсынымдарын ескере отырып, денсаулық сақтауға жұмсалатын шығыстарды жыл сайын нақты арттыруды көздейдi.
Денсаулық сақтауды қаржыландыру жүйесiн жетiлдiру медициналық ұйымдарды қаржыландыру мөлшерлерiнiң бөлiнген қаражатты ұтымды және тиiмдi пайдаланған жағдайдағы олар көрсететiн қызметтердiң көлемi мен сапасына тiкелей тәуелдiлiгiн көздейдi.
Қаржыландыру жүйесi көрсетiлетiн медициналық көмектiң сапасы мен деңгейiне қатысы бойынша бара-бар және уақтылы болуы тиiс.
Осы мақсатта:
медициналық көмектің тегін кепiлдендiрiлген көлемi шеңберiнде дәрiгердi еркін таңдау қағидатын ескере отырып, ұсынылатын медициналық көмек көрсету үшiн есеп айырысудың бiрыңғай жүйесiн енгізу;
медициналық көмектiң тегiн кепiлдендiрiлген көлемiн көрсету жөнiндегi шығындарды жоспарлау және өтеу:
алғашқы медициналық-санитарлық көмек - қор ұстау және түзету коэффициенттерiнiң (сырқаттану деңгейi, жыныстық-жастық құрылымы, географиялық жағдайы және т.б ) тетiктерiн пайдалана отырып, жан басына шаққандағы норматив бойынша. Тұрғындар саны аз селолық жерлерде нақты объект бойынша (ФАП, ФП, медициналық қызметкер);
мамандандырылған амбулаториялық-емханалық көмек - амбулаториялық-емханалық тарификатор бойынша;
стационарлық көмек - клиникалық-шығындық топтар бойынша жүзеге асырылады;
медициналық қызметтің тарифтерiн белгiлеудiң әдiстерiн жетiлдiру;
медициналық қызметтер рыногында бәсекелестiк ортаны қалыптастыру қажет.
Денсаулық сақтауға бөлiнген қаражатты мақсатты және тиiмдi пайдалануды қамтамасыз ету үшiн:
қаражатты пайдалануға пәрмендi бақылауды қамтамасыз ететін денсаулық сақтауға арналған шығыстардың (штаттық нормалауды қоса алғанда) нормативiн қалыптастыру әдiстемесiн бекiту;
денсаулық сақтау ұйымдарында қаржылық қаражатты, оның iшiнде ақылы медициналық қызмет көрсету қаражатын есепке алудың қолданыстағы жүйесiнiң тиiстi сапасын қамтамасыз ету;
дәрi-дәрмектiк заттарды, медициналық мақсаттағы және медициналық техника бұйымдарын сатып алуда конкурстық жүйенi жетiлдiру, денсаулық сақтау ұйымдарын медициналық құрал-жабдықтармен жабдықтау үшiн қаржылық лизингтi кеңiнен пайдалану қажет.
Емдеу-алдын алу ұйымдарына жеке және заңды тұлғалардың кiнәсiнен жарақат алған, уланған азаматтарға медициналық көмек көрсету кезiндегi зиянды өтеу жөнiндегi шаралар заңнамада белгiленетiн болады.
Қаржыландырудың мүмкiн көздерiнiң бiрi ретiнде ескерiлетін, қосымша қаражатты (оның iшінде отандық және шетелдiк көздерден алынатын несиелер мен гранттарды) белсендi түрде тарту жөнiндегi шаралар қолданылатын болады.

13. Медициналық сақтандырудың моделi туралы

Саланың қаржылық тұрақтылығын, оны қаржыландырудың көп арналылығын қамтамасыз ету шеңберiнде нығайту, денсаулық сақтаудың халыққа медициналық көмектi қазiргi заманғы деңгейде көрсету жөніндегi мүмкiндiктерiн кеңейту мақсатында мiндетті медициналық сақтандырудың (бұдан әрi - ММС) жаңа моделiн енгiзу қажет.
Медициналық сақтандыру жүйесiндегi халықаралық және отандық тәжiрибелердi ескере отырып, ММС-ті енгiзу жөнiндегi қажетті нормативтiк-құқықтық кесiмдердi әзiрлеудi 2001 жылдың бiрiншi жартысында аяқтау көзделуде.

14. Денсаулық сақтаудың әлеуметтiк мәселелерi

Саланың тиiмдi және нәтижелi қызметi, көбiнесе медициналық қызметкердiң қоғамдағы әлеуметтiк мәртебесiне байланысты болады.
Осыған байланысты мынадай шараларды қабылдау көзделедi:
еңбекке мүдделiлiгiне, бiлiктiлiгiне, сапасы мен түпкі нәтиженi ескере отырып сараланған, денсаулық сақтау қызметкерлерiнiң жалақысын сатылап арттыру;
Денсаулық сақтаудың әлеуметтiк базасын кеңейту жөнiндегi жұмыс мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылатын болады:
қоғамдық, қайырымдылық және дiни ұйымдармен ынтымақтастық;
қоғамның адамгершiлiк салауатын қорғауға бағытталған мемлекеттiк және қоғамдық iс-шараларға жәрдемдесу;
медициналық ағарту және медициналық ақпарат жүйелерiн кеңейту, медицина қызметкерлерiнiң қоғамдық бiрлестiктерiн құруға жәрдемдесу;
халық арасында отбасыны нығайту, салауатты өмiр салты мәселелерi бойынша жұмыс жүргiзу, жарнамаға бақылауды күшейту.

15. Денсаулық сақтау саласын дамытуды ақпараттық сүйемелдеу

Саланы дамыту шеңберiнде жүргiзiлетiн ұйымдастырушылық-техникалық iс-шаралар, жүйенiң барлық деңгейлерiндегi қажеттi басқару шешімдерiн дер кезiнде қабылдау үшін денсаулық сақтау жүйесiнде жүрiп жатқан процестердi бейнелейтiн тұрақты және сенiмді ақпаратпен қамтамасыз етудiң қажеттiлiгiн көздейдi. Ақпараттық сүйемелдеу, түбiнде қорларды едәуiр үнемдеуге алып келетiн, саланы сатылап компьютерлендiрусiз мүмкiн емес. Медициналық көмек көрсетудiң барлық деңгейлерiндегі жоспарлау, болжау және қаржы-экономикалық өзара iс-қимыл жасау процесін жiтi ұйымдастыру негiзiнде, шаралардың ішінен жүйе субъектiлерi арасындағы сапалы өзара есеп айырысу мен көрсетiлетiн медициналық көмектiң сапасын тиiмдi басқаруды қамтамасыз етудi таңдау көзделуде.
Саладағы статистикалық есеп берудiң қолданылып жүрген жүйесi кең және ақпараттық көрсеткiштердi пайдалану негізiнде медициналық көмек көрсетудiң нәтижелерiн және елдегi демографиялық ахуалды және халықтың денсаулық жағдайын нақты бейнелейтін параметрлердi қадағалауды, қаржылық-экономикалық мониторингтi жетілдіруді, жаңа ақпараттық технологияларды енгiзудi және құжат айналымын оңайлатуды түбегейлi қайта қарауды қажет етедi.

16. Қорытынды

Осы Тұжырымдаманы iске асыру медициналық көмектiң қол жеткiзiлуi деңгейiн сақтауға және дәйектi түрде арттыруға, саланың алдын алуға бағытталуын, оның қазiргi заманғы талаптарға және қоғамның нарықтық жағдайларына сәйкестiгiн қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi. Бұл ретте, медициналық қызмет көрсетудiң аз шығынды нысандарына көшу үшiн нақты жағдайлар жасау, БМСК-нi жетілдiру және саланы бара-бар қаржыландыруды

қамтамасыз ететiн тетiктердi енгiзу жолымен денсаулық сақтау жүйесiнiң

серпiндi дамуы мүмкiн болады, бұл ретте, көзделген стратегиялық мақсаттар

мен мiндеттерге сәйкес Қазақстан Республикасы халқының денсаулығын

нығайтуды, демографиялық ахуалды тұрақтандыруды, қоғамның одан әрi дамуы

үшiн қолайлы жағдайлар жасауды қамтамасыз етедi.

Оқығандар:

Қобдалиева Н.М.

Бағарова Ж.А.