Об утверждении Правил экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды

Постановление Правительства Республики Казахстан от 27 июня 2007 года N 535. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 21 июля 2022 года № 512.

      Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 21.07.2022 № 512 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      В соответствии со статьей 16 Экологического кодекса Республики Казахстан от 9 января 2007 года Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

      1. Утвердить прилагаемые Правила экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды.

      2. Признать утратившим силу постановление Правительства Республики Казахстан от 31 мая 2006 года N 486 "Об утверждении Правил установления экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды" (САПП Республики Казахстан, 2006 г., N 20, ст. 199).

      3. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан



  Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 27 июня 2007 года N 535

Правила экономической оценки
ущерба от загрязнения окружающей среды

      1. Настоящие Правила экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 7) статьи 16 Экологического кодекса Республики Казахстан от 9 января 2007 года и определяют порядок экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде.

      2. Экономическая оценка ущерба, нанесенного окружающей среде, устанавливается должностными лицами в области охраны окружающей среды при выявлении нарушений экологического законодательства в ходе осуществления государственного экологического контроля .

      3. Должностные лица уполномоченного органа в области охраны окружающей среды в месячный срок, с даты установления факта нанесения ущерба окружающей среде проводят сбор и анализ необходимых материалов и определяют экономическую оценку ущерба от загрязнения окружающей среды.

      4. Экономическая оценка ущерба осуществляется прямым или косвенным методами, в зависимости от того, возможна ли полная ликвидация нанесенного ущерба путем мероприятий по восстановлению окружающей среды.

      5. Экономическая оценка ущерба прямым методом осуществляется в соответствии со статьей 109 Экологического кодекса.

      6. Косвенный метод экономической оценки ущерба применяется для случаев загрязнения атмосферного воздуха, водных ресурсов, незаконного пользования недрами, а также размещения отходов производства и потребления, в том числе радиоактивных, сверхустановленных нормативов, и сверхнормативного изъятия природных ресурсов, в соответствии со статьей 110 Экологического кодекса Республики Казахстан.

      Сноска. Пункт 6 в редакции постановления Правительства РК от 22.04.2015 № 252 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      7. Косвенный метод экономической оценки ущерба основывается на разнице между фактическим воздействием на окружающую среду и установленным нормативом по всем видам загрязняющих веществ, а также исходя из размера месячного расчетного показателя, уровнях экологической опасности и экологического риска.

      Сноска. Пункт 7 в редакции постановления Правительства РК от 26.01.2010 № 24 (порядок введения в действие см. п. 2).

      8. Превышение фактических объемов эмиссий над установленными нормативами определяется путем инструментального замера либо расчетным путем в соответствии с утвержденной в установленном законодательством порядке методикой определения нормативов эмиссий в окружающую среду.

      Перевод фактической массы загрязнителя в условные тонны осуществляется путем умножения его массы в тоннах на коэффициент опасности (Аі), равной 1/ПДК вещества.

      Сноска. Пункт 8 в редакции постановления Правительства РК от 21.06.2016 № 367 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      9. Уровень экологической опасности, вызванной нарушением экологического законодательства, а также экологического риска определяется должностными лицами уполномоченного органа в области охраны окружающей среды на основании критериев, приведенных в приложениях 1 , 2 к настоящим Правилам.

      10. Экономическая оценка ущерба от загрязнения атмосферного воздуха от стационарных источников, загрязнения водных ресурсов, размещения отходов производства и потребления сверхустановленных нормативов осуществляется в соответствии с расчетами, предусмотренными приложением 3 к настоящим Правилам.

      11. Для определения экономической оценки ущерба от загрязнения атмосферного воздуха от передвижных источников сверхустановленных нормативов применяется расчет согласно приложению 4 к настоящим Правилам.

      12. Экономическая оценка ущерба от размещения в окружающей среде сверхустановленных нормативов радиоактивных отходов, источников ионизирующего излучения, а также от размещенных в окружающей среде строительных материалов, хвостов и шламов горного производства, сточных и рудничных вод устанавливается в соответствии с расчетом, предусмотренным приложением 5 к настоящим Правилам.

      13. В случае, если загрязнение окружающей среды, размещение отходов произошли без получения экологического разрешения, применяются формулы расчета в соответствии с приложением 3 к настоящим Правилам, где нормативы эмиссий в окружающую среду принимаются равными нулю.

      14. Экономическая оценка ущерба от загрязнения подземных вод определяется прямым методом по стоимости мероприятий по их очистке либо косвенным методом, исходя из фактического объема самовольного сброса сточных вод.

      Сноска. Пункт 14 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 26.01.2010 № 24 (порядок введения в действие см. п. 2).

      15. Загрязнение гидрографической сети грунтом вследствие разрушения проектных и внепроектных плотин, дамб, дорог, а также вследствие образования промоин и оврагов, спровоцированных хозяйственной деятельностью, принимается как за аварийный сброс взвешенных частиц сброшенного в гидрографическую сеть грунта.

      Экономическая оценка ущерба такого загрязнения определяется согласно пункту 2 приложения 3 к настоящим Правилам.

      16. Экономическая оценка ущерба от самовольной добычи общераспространенных полезных ископаемых (далее – ОПИ), подземных вод, лечебных грязей, или незаконного пользования ими определяется в десятикратном размере стоимости добытых полезных ископаемых и/или произведенного товарного продукта, полученного из ОПИ, подземных вод, лечебных грязей.

      Стоимость добытых ОПИ, подземных вод, лечебных грязей и произведенного товарного продукта определяется исходя из средней рыночной цены реализации товарного продукта за период не свыше квартала, начиная с даты выявления нарушения.

      В случае отсутствия реализации товарного продукта, стоимость добытых ОПИ, подземных вод, лечебных грязей определяется исходя из средних рыночных цен, сложившихся у природопользователей, осуществляющих аналогичную деятельность в данной административно-территориальной единице за квартал, предшествующий кварталу, в котором выявлено нарушение.

      Указанные сведения запрашиваются в уполномоченном органе по изучению и использованию недр либо местных исполнительных органах.

      Сноска. Пункт 16 в редакции постановления Правительства РК от 22.04.2015 № 252 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      16-1. Экономическая оценка ущерба, причиненного вследствие нарушения права государственной собственности на недра (незаконного пользования недрами), определяется в десятикратном размере стоимости исходя из объема фактически добытых полезных ископаемых и/или произведенного товарного продукта, полученного при разработке и первичной переработке (за исключением ОПИ, подземных вод, лечебных грязей).

      Экономическая оценка ущерба, причиненного вследствие нарушения требований в области охраны недр и нарушения права государственной собственности на недра (вследствие незаконного пользования недрами), определяется совместно с уполномоченным органом по изучению

      и использованию недр.

      Стоимость добытых полезных ископаемых определяется исходя из средней рыночной цены реализации товарного продукта в соответствии с перечнем официально признанных источников информации о рыночных ценах, утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 12 марта 2009 года № 292, за период не свыше квартала, начиная с даты выявления нарушения.

      Определенная сумма умножается на официальный курс национальной валюты Республики Казахстан к иностранной валюте, установленный Национальным Банком Республики Казахстан на момент обнаружения ущерба.

      Сведения о содержании по твердым полезным ископаемым, числящимся на Государственном балансе, в течение 15 календарных дней предоставляются уполномоченным органом по изучению и использованию недр в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      Сведения о содержании по твердым полезным ископаемым, не числящимся на Государственном балансе, в течение 15 календарных дней предоставляются испытательной лабораторией в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 16-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 22.04.2015 № 252 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      17. В случае, если хозяйствующим субъектом осуществлялись действия, повлекшие полную потерю специфической хозяйственной, ландшафтно-рекреационной и экосистемной (водорегулирующей, почвозащитной) ценности земель, восстановление которой невозможно, либо требует проведения специальных работ (рекультивация земель, лесопосадочные и другие работы), экономическая оценка ущерба осуществляется прямым методом в размере стоимости затрат, необходимых для восстановления утраченных качеств почвы, либо косвенным методом, исходя из фактического объема самовольного сброса сточных вод и иных жидких загрязняющих веществ, либо объемов самовольного размещения отходов в соответствии с настоящими Правилами.

      18. Экономическая оценка ущерба, нанесенного непосредственно земельным и лесным ресурсам изъятием сельскохозяйственных и лесных угодий для использования их в целях, не связанных с ведением сельского и лесного хозяйства, а также ущерба животному и растительному миру, причиненного незаконным добыванием, заготовкой, повреждением или уничтожением животных и растений, определяется согласно требований земельного, лесного законодательства, а также законодательства Республики Казахстан об особо охраняемых природных территориях, а также об охране, воспроизводстве и использовании животного мира.

      Экономическая оценка ущерба, нанесенного животному и растительному миру, рыбным запасам и гидробионтам непосредственно через загрязнение, уничтожение или повреждение земельных, водных и растительных ресурсов, определяется по результатам экономической оценки ущерба, причиненного земельным, водным и растительным ресурсам в совокупном объеме в соответствии с действующим законодательством.

      19. Экономическая оценка ущерба от пролитой нефти (нефтепродуктов) на водную (морскую) поверхность определяется согласно приложению 6 к настоящим Правилам.

      Площадь и концентрация нефти (нефтепродуктов) определяются на основании данных по обследованию водной поверхности и лабораторных анализов, проведенных на основании соответствующих нормативных и методических документов, действующих в Республике Казахстан.

      Масса нефти (нефтепродуктов), загрязняющей (их) водные объекты, определяется суммированием массы растворенной (их) и эмульгированной в воде нефти (нефтепродуктов), значение которой (ых) соответствует предельной концентрации в условиях максимального растворения, и массы пленочной нефти (нефтепродуктов) на поверхности водного объекта.

      20. Экономическая оценка ущерба от загрязнения окружающей среды, наносимого при возникновении аварий при подготовке и пуске ракеты с космодрома "Байконур" определяется согласно приложению 7 к настоящим Правилам.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 20 в соответствии с постановлением Правительства РК от 26.01.2010 № 24 (порядок введения в действие см. п. 2).

  Приложение 1
к Правилам

Критерии определения уровня экологической опасности,
вызванной нарушением экологического законодательства

Критерии

Коэффициент

экологической

опасности

Размещение отходов на территории предприятий,

предназначенных для складирования

(усовершенствованные свалки, полигоны,

склады, навозохранилища и другие территории,

разрешенные для складирования и захоронения,

а также объекты, отвечающие экологическим

требованиям);

организованные сбросы в водоемы и накопители;

организованные источники выбросов

1

Размещение отходов на необустроенных

территориях предприятий; сбросы сточных вод в

примитивные накопители, неорганизованные

источники технологически обоснованных выбросов

1,5

Технологически необоснованные выбросы и сбросы

на территории предприятий; размещение отходов

на территории сельскохозяйственных угодий и не

покрытых лесом земель государственного лесного

фонда

2,0

Выбросы, сбросы, размещение отходов на терри-

тории покрытых лесом земель государственного

лесного фонда, селитебных и особо охраняемых

природных территориях, в водоохранных зонах и

акваториях водоемов (включая высохшие), 1 и 2

пояса зон санитарной охраны источников

питьевого водоснабжения, 1 и 2 зоны округов

санитарной охраны курортов

3,0

  Приложение 2
к Правилам

Критерии определения уровня экологического риска,
вызванного нарушением экологического законодательства

Критерии

Коэффициент

экологического

риска

Нарушение является первым нарушением данного

вида за последние три года со стороны юриди-

ческих и физических лиц, причинивших ущерб

1

За последние три года имело место от одного до

трех нарушений данного вида со стороны юриди-

ческих и физических лиц, причинивших ущерб

1,1

За последние три года имело место от четырех

до десяти случаев нарушений данного вида со

стороны юридических и физических лиц,

причинивших ущерб

1,5

За последние три года имело место более десяти

нарушений данного вида со стороны юридических

и физических лиц, причинивших ущерб

2

  Приложение 3
к Правилам

Расчеты определения экономической оценки ущерба от загрязнения
атмосферного воздуха выбросами от стационарных источников,
загрязнения водных ресурсов, размещения отходов производства
и потребления сверхустановленных нормативов

      Сноска. Приложение 3 в редакции постановления Правительства РК от 21.06.2016 № 367 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Экономическая оценка ущерба косвенным методом от загрязнения атмосферного воздуха выбросами от стационарных источников и от сжигания газа на факелах, сверхустановленных нормативов по і-ому ингредиенту определяется по формуле:

      Ui = (Сфакті – Снормі) х 3 600/1 000 000 х Аі х Т х 2,2 МРП х 10 х K1 х К2

      где: Ui – экономическая оценка ущерба от загрязнения атмосферного воздуха от стационарных источников и от сжигания газа на факелах, і-ым ингредиентом, тенге;

      Сфакті – фактический выброс і-ого загрязняющего вещества, выявленный в ходе государственного либо производственного экологического контроля, г/сек;

      Снормі – норматив выброса і-ого загрязняющего вещества, г/сек;

      Аі – коэффициент относительной опасности, определяемый по формуле:

      Аі = 1/ПДКсс, где ПДКсс. – предельно допустимая среднесуточная концентрация загрязняющего вещества в атмосферном воздухе;

      Т – время работы оборудования за период нанесения ущерба, принимаемое за время, прошедшее с последней проверки, проведенной в ходе государственного либо производственного экологического контроля (в часах);

      МРП – месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

      10 – повышающий коэффициент;

      К1 – коэффициент экологической опасности, приложение 1 к настоящим Правилам;

      К2 – коэффициент экологического риска, приложение 2 к настоящим Правилам.

      2. Экономическая оценка ущерба от загрязнения водных ресурсов сверх установленных нормативов по і-ому ингредиенту определяется по формуле:

      U = (Сфакті – Снормі) х Vфакт х N МРП х Aі x 10 х К1 х К2 где:

      Uі – экономическая оценка ущерба от загрязнения водных ресурсов і-ым ингредиентом (тенге);

      Сфакті – фактическая концентрация i-ого загрязняющего вещества в сточных водах, мг/л.;

      Снормі – норматив сброса і-ого загрязняющего вещества, мг/л.;

      Vфакт – объем водоотведения за период, принимаемый за время, прошедшее с последней проверки, проведенной в ходе государственного либо производственного экологического контроля, млн. куб. м;

      N = 30 – для сброса сточных вод в водные объекты;

      N = 18 – для сброса сточных вод на накопители, рельеф местности и поля фильтрации;

      МРП – месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

      Aі – коэффициент относительной опасности, определяемый по формуле:

      Аі = 1/ПДКв, где ПДКв – предельно допустимая концентрация загрязняющего вещества в водном объекте данного вида;

      10 – повышающий коэффициент;

      K1 – коэффициент экологической опасности, приложение 1 к настоящим Правилам;

      К2 – коэффициент экологического риска, приложение 2 к настоящим Правилам.

      3. Экономическая оценка ущерба от размещения і-го вида отходов производства и потребления сверх установленных нормативов определяется по формуле:

      Uі – (Fфакті – Fнормі) х Сіотх х 10 х K1 х К2

      где: Uі – экономическая оценка ущерба от размещения і-ого вида отходов производства и потребления, тенге;

      Fфакті – фактический объем размещения і-го вида отходов производства и потребления за проверяемый период, тонн;

      Fнормі – нормативный объем размещения і-ого вида отходов производства и потребления за проверяемый период, тонн;

      Сіотх – ставка платы за размещение 1 тонны і-го вида отходов производства и потребления, установленная в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан, тенге;

      10 – повышающий коэффициент;

      K1 – коэффициент экологической опасности, приложение 1 к настоящим Правилам;

      К2 – коэффициент экологического риска, приложение 2 к настоящим Правилам.

      4. Экономическая оценка ущерба от размещения в окружающей среде строительных материалов, хвостов и шламов горного производства, сточных и рудничных вод с превышающим санитарные нормы содержанием искусственных и природных радионуклидов более 0,3 кБк/кг, но не превышающих 10 кБк/кг для альфа-излучающих радионуклидов и 100 кБк/кг для бета-излучающих радионуклидов, не являющихся радиоактивными отходами, относящихся к материалам ограниченного использования и подлежащих к размещению в места захоронения промышленных отходов сверхустановленных нормативов, определяется согласно данному приложению по зеленому индексу.

      5. Если проведение инструментального замера неосуществимо, то экономическая оценка ущерба от загрязнения атмосферного воздуха и от сжигания газа на факелах, и водных ресурсов по і-ому ингредиенту определяется по формуле:

      Ui = (Сфакті – Снормі) х N МРП х Аі х 10 х K1 х К2

      где:

      Ui – экономическая оценка ущерба от загрязнения атмосферного воздуха и водных ресурсов і-ым ингредиентом, тенге;

      Сфакті – фактическая концентрация і-ого загрязняющего вещества за период нанесения вреда окружающей среде определяется расчетным методом в ходе государственного либо производственного экологического контроля, исходя из отчетных данных природопользователей, а также из показания электронных приборов и т.д., тонн;

      Снормі – норматив выброса либо сброса і-го загрязняющего вещества, тонн;

      N = 2,2 – для экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды выбросами загрязняющих веществ от стационарных источников и от сжигания газа на факелах, сверхустановленных нормативов либо без экологического разрешения;

      N = 30 для экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды сбросами загрязняющих веществ в водные объекты сверх установленных нормативов либо без экологического разрешения;

      N = 18 – для экономической оценки ущерба от загрязнения окружающей среды сбросами загрязняющих веществ на накопители, рельеф местности и поля фильтрации сверх установленных нормативов либо без экологического разрешения;

      МРП – месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

      Аі – коэффициент относительной опасности, определяемый по формуле:

      Аі = 1/ПДК, где ПДК – предельно допустимая среднесуточная концентрация загрязняющего вещества в атмосферном воздухе либо предельно допустимая концентрация загрязняющего вещества в водных ресурсах;

      10 – повышающий коэффициент;

      К1 – коэффициент экологической опасности, приложение 1 к настоящим Правилам;

      К2 – коэффициент экологического риска, приложение 2 к настоящим Правилам.

  Приложение 4
к Правилам

Расчет экономической оценки ущерба от загрязнения
атмосферного воздуха от передвижных источников
сверх установленных нормативов

      Сноска. Приложение 4 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 26.01.2010 № 24 (порядок введения в действие см. п. 2).

      Экономическая оценка ущерба от загрязнения атмосферного воздуха от передвижных источников сверх установленных нормативов по i-ому виду автомоторного топлива определяется по формуле:

      Ui = (С факт - С норм )/С норм х R фактi х С выбi х 10,

      где:

      Ui - экономическая оценка ущерба от загрязнения атмосферного воздуха от передвижных источников при сжигании i-oгo вида автомоторного топлива, тенге;

      С факт - фактическая концентрация загрязняющего вещества либо показатель дымности в выхлопных газах, выявленные в ходе государственного контроля, объемная доля или %;

      С норм - норматив концентрации загрязняющего вещества либо показатель дымности в выхлопных газах, объемная доля или %;

      R фактi - расход i-oгo вида автомоторного топлива за период нанесения ущерба, принимаемый за время, прошедшее с последней проверки проведенной в ходе государственного либо производственного экологического контроля, тонна;

      С выбi - ставка платы за выбросы загрязняющих веществ в атмосферу при сжигании 1 тонны i-гo вида автомоторного топлива передвижными источниками, тенге/тонна;

      10 - повышающий коэффициент.

  Приложение 5
к Правилам

Расчет определения экономической оценки ущерба от размещения в
окружающей среде сверх установленных нормативов радиоактивных
отходов, источников ионизирующего излучения

      При размещении в окружающей среде радиоактивных отходов, а также источников ионизирующего излучения сверхустановленных нормативов экономическая оценка ущерба устанавливается исходя из норматива платы за размещение радиоактивных отходов по активности наиболее распространенного радиоактивного вещества - урана природного, 1 тонна которого по токсичности приравнивается к 12 Гигабеккерель (ГБк) радиоактивности.

      При этом норматив платы за размещение 12 ГБк суммарных альфа-излучающих радионуклидов, за исключением трансурановых элементов, приравнивается к нормативу платы за размещение в окружающей среде 1 тонны промышленных отходов, относящихся к Янтарному списку отходов. Норматив платы за размещение 12 ГБк трансурановых элементов приравнивается к нормативу платы за размещение в окружающей среде 1 тонны промышленных отходов, относящихся к Красному списку отходов. Таким образом:

      - ставка платы за размещение 1 ГБк трансурановых элементов равна:

      С рао t = C T1 /12;

      - ставка платы за размещение 1 ГБк альфа радиоактивных отходов равна:

      С рао a = C T2 /12;

      - ставка платы за размещение 1 ГБк бета радиоактивных отходов равна:

      С рао B = C T2 /12 х 0,1;

      C T1 , C T2 - ставка платы за 1 тонну промышленных отходов соответственно красного или янтарного индекса, утвержденная местными представительными органами на текущий год;

      0,1 - понижающий коэффициент для бета радиоактивных отходов, исходя из того, что минимально-значимая активность (МЗА) для бета-излучающих радионуклидов в 10 раз меньше по сравнению с МЗА альфа-излучающих радионуклидов.

      Экономическая оценка ущерба от размещения радиоактивных отходов или трансурановых элементов сверхустановленных нормативов определяется по формуле:

      U = (F факт - F норм ) х С рао a,B,t х 10 х К1 х К2

      где:

      U - экономическая оценка ущерба от размещения радиоактивных отходов сверхустановленных нормативов (тенге);

      F факт - фактическая радиоактивность размещенных радиоактивных отходов, ГБк;

      F норм - нормативная радиоактивность размещения радиоактивных отходов, ГБк;

      С рао - ставка платы за размещение 1 ГБк соответственно радиоактивных отходов или трансурановых элементов, тенге/ГБк;

      10 - повышающий коэффициент;

      К1 - коэффициент экологической опасности, приложение 1 к настоящим Правилам;

      К2 - коэффициент экологического риска, приложение 2 к настоящим Правилам.

  Приложение 6
к Правилам

Расчет экономической оценки ущерба от пролитой нефти
на водную (морскую) поверхность

      1. Основными факторами, определяющими величину ущерба, наносимого окружающей среде при проливе нефти на водную (морскую) поверхность, являются:

      1) площадь загрязнения водного объекта;

      2) масса пролитой нефти;

      3) степень загрязнения водного объекта.

      2. Площадь нефтяного загрязнения водных объектов может быть определена государственными экологическими инспекторами:

      1) методом экспертных оценок;

      2) инструментальным методом;

      3) методом аэрофотосъемки.

      3. При использовании метода экспертных оценок в качестве масштаба используют и подтверждаются фото-видео съемками предметы или сооружения на местности с известными размерами, на основании которых определяют длину, ширину или радиус нефтяного пятна.

      4. Для определения площади загрязнения инструментальным методом выбирают опорные точки на местности, между которыми определяют углы и расстояние. Полученные данные наносят на карту, затем в соответствии с масштабом карты вычисляют искомую площадь. Опорными точками могут служить фиксированные на время проведения замеров и инструментально подтвержденные координаты судов, находящихся в районе разлива.

      5. При использовании метода аэрофотосъемки размер пятна определяют по аэрофотоснимкам, для чего:

      1) на фотографию (или прямо на негатив) накладывают кальку с изображенной на ней сеткой со стороной квадрата 1 мм;

      2) определяют число квадратов, покрывающих площадь пятна разлива;

      3) число квадратов умножают на величину площади, соответствующую (при выбранном масштабе аэрофотосъемки) 1 мм 2 на кальке;

      4) масштаб аэрофотосъемки m определяют по (1) как соотношение высоты полета Н в момент фотографирования, определяемой по показаниям навигационных приборов самолета, к фокусному расстоянию фотоаппарата b

      H

      m = ---. (1)

      b

      6. Масса М р нефти, разлитой на поверхности водного объекта, определяется одним из следующих способов:

      1) по результатам инструментальных измерений на загрязненной нефтью поверхности водного объекта;

      2) по количеству нефти, собранной нефтесборными средствами при ликвидации аварийных разливов;

      3) по фактическим данным объема разлитой нефти, в случае если они известны, либо имеется возможность определения расчетными способами.

      В случае если определение массы разлитой на водной поверхности нефти производится несколькими способами, дающими разные результаты, в расчет включается большая величина.

      7. При использовании данных инструментальных измерений расчет массы нефти, поступившей в водный объект, производится по формуле:

      М р = (m р - m ф ) . F н . 10 -6 +(С р - С ф ) . V р . 10 -6 , (2)

      где: m р - удельная масса разлитой нефти на 1м 2 поверхности, г/м 2 ;

      m ф - удельная масса фоновой нефти на 1м 2 свободной от разлива поверхности воды, г/м 2 ;

      F н - площадь поверхности воды, покрытая разлитой нефтью, м 2 ;

      С р - концентрация растворенной и (или) эмульгированной нефти в водном объекте на глубине 0,3 м в зоне разлива, г/м 3 ;

      С ф - фоновая концентрация растворенной и (или) эмульгированной нефти в водном объекте на глубине 0,3 м вне зоны разлива, г/м 3 ;

      V р - объем воды, в котором к моменту инструментальных измерений растворилась разлитая нефть, V р = 0,3 . F н, м 3 .

      8. Для получения данных инструментальных измерений, входящих в формулу (2), необходимо:

      1) в 4-6 точках разлива произвести отбор нефти пробоотборником с известной площадью поперечного сечения. Точки отбора проб выбираются так, чтобы 2-3 из них находились ближе к центру разлива, а другие 2-3 - на его периферии. Из отобранных проб составляется общая проба, в которой весовым методом определяется масса нефти. По найденной массе рассчитывается удельная масса m р ;

      2) в точках, в которых производится отбор нефти, с глубины 0,3 м отбираются пробы воды для определения концентрации С р растворенной и эмульгированной в воде нефти (концентрация С р определяется одним из методов, принятых в Республике Казахстан);

      3) в 1-2 точках поверхности водного объекта, не подверженных влиянию разлива нефти, пробоотборником с известной площадью поперечного сечения отбираются пробы воды для определения наличия на ней нефти и ее массы. По найденной массе рассчитывается масса m ф ;

      4) в точках, в которых производится отбор проб воды для нахождения массы m ф , отбираются пробы воды с глубины 0,3 м для определения фоновой концентрации С ф нефти в воде (отбор проб воды производится в случаях, когда данные о фоновой концентрации в месте разлива нефти не известны).

      9. Способ экспертных оценок может применяться в случаях, когда толщина слоя нефти в месте разлива значительно меньше 1 мм. На основе экспертных оценок характера поверхности воды и внешних признаков нефтяной пленки расчет массы разлитой на поверхности водного объекта нефти производится по формуле:

      М р = (m р - m ф ) . F н . 10 -6 . (3)

      Значения m р и m ф при оценке массы разлитой нефти данным способом принимаются по таблице 1.

      Таблица 1. Масса нефти на 1м 2 водной поверхности

      при различном внешнем виде нефтяной пленки

Внешние признаки нефтяной пленки

Масса нефти на 1м 2

водной поверхности, г

1. Чистая водная поверхность без

признаков опалесценции (отсутствие

признаков цветности при различных

условиях освещения)

0

2. Отсутствие пленки и пятен,

отдельные радужные полосы,

наблюдаемые при наиболее

благоприятных условиях освещения

и спокойном состоянии водной

поверхности

0,1

3. Отдельные пятна и серые пленки

серебристого налета на поверхности

воды, наблюдаемые при спокойном

состоянии водной поверхности,

появление первых признаков

цветности

0,2

4. Пятна и пленки с яркими

цветными полосами, наблюдаемыми

при слабом волнении

0,4

5. Нефть в виде пятен и пленки,

покрывающая значительные участки

поверхности воды, не разрывающиеся

при волнении, с переходом цвет-

ности к тусклой мутно-коричневой

1,2

6. Поверхность воды покрыта

сплошным слоем нефти, хорошо

видимой при волнении, цветность

темная, темно-коричневая

2,4


      10. Для водоемов допускается проведение контрольных замеров фактических концентраций эмульгированной и растворенной нефти под поверхностью разлива, а также толщины загрязненного слоя воды водного объекта после проведения мероприятий по сбору разлитой нефти.

      11. Масса пленочной нефти, оставшейся на водной поверхности после проведения обязательных мероприятий по ликвидации последствий разливов нефти, рассчитывается по формуле:

      М пл.ост = m пл.ост. . F н.ост. . 10 -6 , (4)

      где: М пл.ост - масса пленочной нефти, оставшейся на водной поверхности после проведения мероприятий по ликвидации разлива, т;

      m пл.ост. - Удельная масса пленочной нефти на 1 м 2 поверхности воды после завершения сбора разлитой нефти, г/м 2 ;

      F н.ост. - площадь поверхности воды, покрытая пленочной нефтью после завершения работ по ликвидации разлива нефти, м 2 ;

      Значение m пл.ост. принимается по таблице 1.

      12. Степень загрязнения водных объектов определяется массой растворенной и (или) эмульгированной в воде нефти.

      13. Масса нефти, загрязняющей толщу воды, рассчитывается по формулам:

      1) для водоемов

      М н.в= 5,8 . 10 -3 . V р . (С н - С ф ) , (5)

      2) для водотоков

      М н.в= 8,7 . 10 -4 . V р . (С н - С ф ) , (6)

      где: М н.в- масса растворенной и (или) эмульгированной нефти, т.

      М н.в- масса растворенной и (или) эмульгированной нефти, загрязняющей соответственно водоем, водоток, т.

      При этом концентрация насыщения С н для водоема является 26 г/м 3 , для водотока - 122 г/м 3 .

      Данные о фоновой концентрации С ф могут быть получены в местных органах, контролирующих водные объекты, или определены по результатам лабораторных анализов проб воды, отобранных вне зоны загрязнения.

      14. Массу нефти, загрязняющей толщу воды, можно рассчитать по балансовому соотношению масс:

      М н.в-м(н.в-к) = М р - М собр.в - М ив - М пл.ост , (7)

      где М собр.в - масса собранной нефти, т;

      М ив - масса летучих низкомолекулярных углеводородов нефти, испарившихся с поверхности водного объекта, за период времени от момента разлива до сбора, т, определяется по формуле:

      М ив = q ив . F н . l0 -6 , (8)

      где q ив - удельная величина выбросов углеводородов с 1м 2 поверхности нефти, разлившейся на воде, г/м 2 .

      Удельная величина выбросов q ив принимается по нижеприведенной таблице 2 в зависимости от следующих параметров:

      - средней температуры поверхности испарения:

      t ив = 0,5 . (t в + t воз ) , (9)

      где t ив - средняя температура поверхности испарения на воде, 0 С;

      t в - температура верхнего слоя воды, 0 С;

      t воз - температура воздуха, 0 С.

      Таблица 2. Удельная величина выбросов углеводородов

      в атмосферу с поверхности нефти, г/м 2 (плотность нефти

      до 0,850 т/м 3 )

Про-

должи-

тель-

ность

испа-

рения

нефти,

часов

Толщина слоя нефти, /\ в , м;


до

0,001

0,005

0,010

0,050

0,100

0,200

0,300

0,400

0,500

1,000

1,500

Температура поверхности испарения t u в = 5 0 С

До 6

27

63

90

206

295

421

519

601

674

962

1185

12

51

120

173

403

578

828

1022

1186

1331

1903

2345

8

72

173

251

590

850

1222

1510

1754

1969

2822

3482

24

91

222

324

770

1112

1603

1983

2306

2592

3721

4596

30

108

268

393

941

1364

1971

2443

2843

3198

4601

5688

36

124

310

457

1105

1606

2328

2889

3366

3788

5461

6758

42

138

350

518

1262

1840

2674

3323

3875

4364

6303

7808

48

151

387

575

1413

2066

3010

3745

4371

4926

7127

8837

60

174

454

680

1697

2494

3651

4555

5325

6008

8724

10836

72

193

514

775

1959

2894

4256

5322

6231

7039

10256

12762

84

210

568

860

2202

3268

4826

6049

7094

8022

11726

14617

96

225

615

938

2428

3620

5366

6740

7915

8961

13139

16405

108

238

658

1008

2638

3950

5877

7397

8699

9859

14498

18130

120

249

697

1073

2835

4260

6362

8023

9447

10717

15806

19796

132

260

733

1132

3019

4553

6823

8620

10163

11540

17065

21404

144

269

766

1187

3192

4830

7261

9189

10847

12328

18279

22959

156

277

796

1238

3354

5092

7678

9733

11503

13084

19449

24463

168

285

823

1285

3507

5341

8076

10254

12131

13810

20578

25918

180

292

849

1328

3652

5576

8455

10752

12734

14508

21669

27327

192

298

872

1369

3788

5800

8817

11229

13313

15179

22723

28691

204

304

894

1407

3917

6013

9164

11687

13869

15825

23741

30013

216

309

915

1443

4040

6216

9496

12127

14404

16447

24727

31295

228

314

934

1476

4156

6410

9814

12549

14919

17047

25680

32539

240 и

выше

319

952

1508

4266

6595

10119

12955

15415

17625

26603

33745

Температура поверхности испарения t u в = 10 0 С

До 6

96

236

344

820

1185

1710

2116

2462

2767

3976

4912

12

158

407

606

1497

2192

3198

3982

4650

5242

7592

9419

18

201

538

813

2066

3058

4505

5640

6608

7468

10896

13569

24

233

641

979

2550

3811

5663

7121

8370

9481

13926

17403

30

257

723

1116

2968

4472

6695

8454

9964

11311

16714

20956

36

276

792

1231

3323

5057

7621

9659

11413

12981

19289

24257

42

292

849

1328

3652

5577

8457

10754

12737

14511

21674

27333

48

304

897

1412

3936

6044

9215

11754

13950

15919

23889

30266

60

325

975

1550

4416

6846

10536

13512

16096

18420

27879

35417

72

339

1036

1657

4806

7511

11650

15008

17935

20575

31371

40019

84

351

1083

1743

5130

8070

12601

16297

19529

22452

34455

441 14

96

360

1122

1814

5404

8548

13423

17419

20922

24100

37196

47781

108

368

1154

1874

5637

8960

14141

18405

22155

25560

39650

51084

120

374

1181

1924

5839

9320

14773

19278

23249

26861

41859

54074

132

379

1204

1967

6015

9636

15334

20056

24228

28029

43859

56794

144

383

1224

2004

6170

9917

15834

20754

25109

29082

45677

59279

156

387

1241

2037

6308

10168

16284

21384

25906

30037

47338

61557


      Если t < 4 0 C, то удельная величина выбросов принимается равной нулю.

      - толщины слоя плавающей на водной поверхности нефти:

      М р

      /\ в = ------- , (10)

      F н . р

      где р - плотность нефти; кг/м 3

      /\ в - толщина слоя нефти на поверхности воды, м;

      - продолжительности процесса испарения плавающей на водной поверхности нефти

      Г ив = Г мв - Г собрв, (11)

      где Г ив - продолжительность процесса испарения плавающей нефти с водной поверхности, ч;

      Г мв - время начала поступления нефти на поверхность водного объекта (момент выброса), ч;

      Г собрв - время завершения мероприятий по сбору свободной нефти с поверхности воды, ч.

      Для определения удельной величины выбросов углеводородов при промежуточных значениях параметров, не указанных в таблице 2, производится линейная интерполяция между смежными значениями.

      15. Масса нефти, принимаемая для расчета платы за загрязнение водного объекта при аварийных разливах М у , рассчитывается по формуле:

      М у = М н.в-м(н.в-к) + М ив + M пл.осm , (12)

      где М н.в-м(н.в-к) определяется в соответствии с формулами (5), (6) или (7).

      Если в результате проведения мероприятий пленочная нефть полностью удалена, то третье слагаемое формулы (12) принимается равным нулю.

      16. Расчет ущерба от загрязнения водных объектов, нефтью выполняется по формуле:

      U н = M y . A н . 30 МРП . 10, (13)

      где:

      U н - экономическая оценка ущерба от загрязнения водной (морской) поверхности нефтью (тенге);

      M y - масса нефти, разлитой на поверхности водного объекта, т;

      A н - коэффициент относительной опасности нефти, определяемый по формуле:

      1

      A н = -----

      ПДК нв

      где ПДК нв - предельно допустимая концентрация нефти в водном объекте данного вида;

      МРП - месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

      10 - повышающий коэффициент.

      Сноска. Пункт 16 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 26.01.2010 № 24 (порядок введения в действие см. п. 2).

  Приложение 7
к Правилам

Расчет определения экономической оценки ущерба от загрязнения
окружающей среды, наносимого при возникновении аварий при
подготовке и пуске ракеты с космодрома "Байконур"

      Сноска. Правила дополнены приложением 7 в соответствии с постановлением Правительства РК от 26.01.2010 № 24 (порядок введения в действие см. п. 2).

      Следствием аварийных ситуаций на объектах инфраструктуры космодрома "Байконур" (промышленные предприятия, энергетические объекты, складское хозяйство) являются следующие виды воздействий на окружающую среду:

      залповые выбросы загрязняющих веществ в атмосферу;

      залповые сбросы загрязняющих веществ со сточными водами;

      размещение отходов в окружающей среде, в результате аварии ракеты-носителя.

      1.1. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде залповыми выбросами загрязняющих веществ в атмосферу, связанного с аварийными ситуациями осуществляется по формуле:

      СА = Qi х 2,2 МРП х Ка1 х Ка2 (1)

      где:

      СА - сумма ущерба, нанесенного атмосферному воздуху залповыми выбросами загрязняющих веществ в атмосферу, тенге;

      Qi - объем аварийного выброса i-го загрязняющего вещества в атмосферу, усл.тонн;

      МРП месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

      Ка1 - коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение атмосферы;

      Ка2 - коэффициент кратности, учитывающий экологическую опасность загрязнения атмосферы.

      Коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение атмосферы - Ка1, определяется согласно таблице 1.

      Коэффициент кратности, учитывающий экологическую опасность загрязнения атмосферы Ка2, определяется согласно таблице 2.

      1.2. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде аварийными ситуациями, связанными с залповыми сбросами загрязняющих веществ со сточными водами, осуществляется по формуле:

      СВ = Qi x 30 МРП х КВ1 х КВ2 (2)

      где:

      СВ - сумма ущерба, нанесенной окружающей среде залповым сбросом загрязняющих веществ со сточными водами, тенге;

      Qi - объем аварийного сброса i-го загрязняющего вещества со сточными водами, усл.тонн;

      МРП - месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

      КВ1 - коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение окружающей среды сбросами загрязняющих веществ;

      КВ2 - коэффициент кратности, учитывающий экологическую опасность загрязнения окружающей среды аварийными сбросами загрязняющих веществ.

      1.3. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде размещением отходов вне специально оборудованных мест, в результате аварии ракет-носителя (Со) определяется по формуле:

      Cо = Qi x Ciотх x Ко2 (3)

      где:

      Со - сумма ущерба, нанесенного окружающей среде размещением отходов вне специально оборудованных мест, тенге;

      Qi - объем i-го вида отходов, размещенных вне специально оборудованных мест, тонн;

      Сiотх - ставка платы за размещение 1 тонны i-го вида отходов производства и потребления, установленная в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан, тенге;

      Ко2 - коэффициент экологической опасности размещения отходов вне специально оборудованных мест.

      Значения коэффициента экологической опасности размещения отходов вне специально оборудованных мест (Ко2) устанавливаются в зависимости от расположения места хранения отходов по отношению к населенным пунктам, охраняемым территориям, вида хозяйственного использования прилегающих и других участков, определяется согласно таблице 3.

Расчет определения экономической оценки ущерба от загрязнения
окружающей среды, наносимого при аварийных ситуациях на этапе
старта ракеты-носителя и первой фазы ее полета (до 2-х км)

      Следствием аварийных ситуаций на этапе старта ракеты-носителя и первой фазы ее полета (до 2-х км) являются следующие виды воздействия на окружающую среду:

      залповые выбросы в атмосферу большого объема загрязняющих веществ - продуктов горения компонентов ракетного топлива;

      аварийное размещение токсичных отходов - металлического лома, образовавшегося в результате разрушения ракеты-носителя и оборудования стартового комплекса.

      2.1. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде, выбросом большого объема загрязняющих веществ - продуктов горения компонентов ракетного топлива, связанного с аварийной ситуацией, осуществляется по формуле:

      САС = Qi х 2,2 МРП х Ка1 х Ка2 (4)

      где:

      САС - сумма ущерба, нанесенного атмосферному воздуху залповым выбросом в атмосферу загрязняющих веществ - продуктов горения компонентов ракетного топлива, тенге;

      Qi - объем аварийного выброса i-го загрязняющего вещества в атмосферу, усл.тонн;

      МРП - месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

      Кa1 - коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение атмосферы, определяется согласно таблице 1;

      Ка2 - коэффициент кратности, учитывающий экологическую опасность загрязнения атмосферы, определяется согласно таблице 2.

      2.2. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде размещением отходов вне специально оборудованных мест, имеющей место при аварии ракеты-носителя при старте и на I-ой фазе полета (Сос), определяется по формуле:

      Coc - Qi х Ciотх х Кa2 (5)

      где:

      Qi - объем i-го вида отходов, размещенных вне специально оборудованных мест при аварии на старте запуска ракеты-носителя, тонн;

      Сiотх - ставка платы за размещение 1 тонны i-гo вида отходов производства и потребления, установленная в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан, тенге;

      Ко2 - коэффициент экологической опасности размещения отходов вне специально оборудованных мест, определяется согласно таблице 3.

      Объем i-го вида отходов, размещенных в окружающей среде в результате аварии на старте запуска ракеты-носителя - Qi определяется инструментальным или расчетным путем с учетом массы металлической составляющей ракеты-носителя и разрушенного стартового оборудования.

Расчет определения экономической оценки ущерба от загрязнения
окружающей среды, наносимого при аварийной ситуации на этапе
полета ракеты-носителя в околоземном пространстве

      Следствием аварийной ситуации на этапе полета ракеты-носителя в околоземном пространстве (верхняя тропосфера, стратосфера и ионосфера) являются следующие виды воздействий на окружающую среду:

      залповые выбросы загрязняющих веществ - продуктов сгорания компонентов ракетного топлива в атмосферу;

      размещение высокотоксичных отходов - металлолома, возникающего в результате разрушения ракеты-носителя.

      3.1. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде залповыми выбросами загрязняющих веществ - продуктов сгорания компонентов ракетного топлива в атмосферу, осуществляется по формуле:

      Caп = Qi х 2,2 МРП х Ка1 х Ка2 (6)

      где:

      Caп - сумма ущерба, наносимого залповым выбросом загрязняющих веществ - продуктов сгорания компонентов ракетного топлива в атмосферу при аварии ракеты-носителя в околоземном пространстве, тенге;

      Qi - объем выбросов i-го загрязняющего вещества - продукта сгорания компонентов ракетного топлива при аварии ракеты-носителя в околоземном пространстве, усл.тонн;

      МРП - месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

      Ка1 - коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение атмосферы, определяется согласно таблице 1;

      Ка2 - коэффициент кратности, учитывающий экологическую опасность загрязнения атмосферы, определяется согласно таблице 2.

      Qi - объем выброса i-го загрязняющего вещества определяется по формуле:

      Qi = Qфо x ai (6.1)

      где:

      Qфо - физический объем компонентов ракетного топлива, оставшийся в топливных емкостях ракеты-носителя на момент аварии (тонн);

      ai - удельное количество i-го загрязняющего вещества, образующегося при сгорании 1 тонны компонентов ракетного топлива, тонн;

      Физический объем компонентов ракетного топлива, оставшийся в топливных емкостях ракеты-носителя на момент аварии (тонн), определяется по формуле:

      Qф0 = Qфн - Qфр (6.1.1)

      где:

      Qфн - физический нормативный объем полной заправки компонентами ракетного топлива ракет-носителей класса, к которому принадлежит аварийная ракета, тонн;

      Qфр - физический объем компонентов ракетного топлива, использованного ракеты-носителем до момента аварии (тонн), определяется по формуле:

      Qфр = qфр х Тп (6.1.2)

      где:

      qфр - удельный нормативный расход компонентов ракетного топлива для обеспечения полета ракеты данного класса, тонн/сек;

      Тп - продолжительность полета аварийной ракеты от старта до момента аварии, сек;

      3.2. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде размещением отходов, возникающих в результате аварий ракет-носителей в околоземном пространстве, рассчитывается по формуле:

      Cоп = Qi x Ciотх x Ко2 (7)

      где:

      Сoп - сумма ущерба окружающей среде, наносимого размещением отходов, возникающих в результате аварии ракеты-носителя в околоземном пространстве, тенге;

      Qi - объем i-го вида отходов, образующихся в результате аварии, тонн;

      Сiотх - ставка платы за размещение 1 тонны i-го вида отходов производства и потребления, установленная в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан, тенге;

      Ко2 - коэффициент экологической опасности размещения отходов вне специально оборудованных мест, определяется согласно таблице 3.

      Объем отходов, образующихся в результате аварии ракеты-носителя в околоземном пространстве и размещенных в окружающей среде (Qi) определяется расчетным методом и принимается равным массе металлической составляющей ракеты-носителя. Если аварийная ситуация наступает после отсоединения отделяющихся частей, то при расчете объема отходов численное значение их массы вычитается из общей нормативной массы металлической составляющей ракеты-носителя:

      Qi = Qнпi - Qoi (7.1)

      где:

      Qнпi - нормативная масса металлической составляющей ракеты-носителя класса, к которому принадлежит аварийный ракетоноситель, тонн;

      Qоi - масса отделяющихся частей ракеты-носителя, отсоединившихся от него до наступления аварийной ситуации, тонн.

Расчет определения экономической оценки ущерба от загрязнения
окружающей среды, наносимого при аварийных ситуациях по
траектории полета на активном участке работы первой и второй
ступеней ракеты-носителя над территорией Республики Казахстан

      Результатом аварийной ситуации по траектории полета на активном участке работы первой и второй ступеней ракеты-носителя являются следующие виды воздействия на окружающую среду:

      загрязнение атмосферного воздуха выбросами компонентов ракетного топлива при их испарении в процессе падения отделяющихся частей и после их приземления, а также выбросами продуктов сгорания компонентов ракетного топлива, если после приземления происходит их возгорание;

      загрязнение почвенного покрова при сбросе компонентов ракетного топлива из отделяющейся части при ее разрушении после удара о землю;

      загрязнение поверхностных вод при смыве компонентов ракетного топлива и продуктов их распада из мест падения отделяющихся частей в поверхностные водоисточники;

      загрязнение опасными отходами - металлическим ломом, возникающим в результате разрушения отделяющихся частей ракеты-носителя.

      4.1. Расчет экономической оценки ущерба, нанесенного окружающей среде аварийными ситуациями ракет-носителей в район падения отделяющихся частей ракет-носителей (далее - РПОЧРН) и связанного с загрязнением атмосферы выбросами паров компонентов ракетного топлива (далее - КРТ) и продуктов их распада, осуществляется по формуле:

      Сарп = Qpп x МРП х Ка1 х Ка2 (8)

      где:

      Сарп - сумма ущерба, нанесенного атмосферному воздуху, в результате испарения компонентов ракетного топлива в РПОЧРН, тенге;

      Qpп - физический объем компонентов ракетного топлива, испарившихся в атмосферу РПОЧРН, кг;

      МРП - месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

      Ка1 - коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение атмосферы, определяется согласно таблице 1;

      Ка2 - коэффициент кратности, учитывающий экологическую опасность загрязнения атмосферы, определяется согласно таблице 2.

      Расчет физического объема КРТ, испарившегося в атмосферу в РПОЧРН, производится по формуле:

      Qpп = Qнpп х Кар (8.1)

      где:

      Qpп - физический объем КРТ, испарившийся в атмосферу РПОЧРН, кг;

      Qнpп - физический нормативный объем КРТ, оставшийся в баках отделяющихся частей ракеты-носителя, кг;

      Кар - коэффициент распределения КРТ по компонентам окружающей среды. Для атмосферы его значение равно 0,2.

      Физический объем КРТ, испарившийся в окружающей среде РПОЧРН (Qрп), равен сумме физических объемов отдельных компонентов (qi):

      Qрп = Sqi (9)

      4.2. В случае если при приземлении отделяющейся части в РПОЧРН происходит возгорание КРТ, то расчет экономической оценки ущерба, нанесенного атмосфере продуктами их сгорания, осуществляется по формуле:

      СА = Qi х 2,2 МРП х Ка1 х Ка2 (10)

      где:

      СА - сумма ущерба, нанесенного атмосферному воздуху залповыми выбросами загрязняющих веществ в атмосферу, тенге;

      Qi - объем аварийного выброса i-го загрязняющего вещества в атмосферу, усл.тонн;

      МРП - месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

      Кa1 - коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение атмосферы, определяется согласно таблице 1;

      Ка2 - коэффициент кратности, учитывающий экологическую опасность загрязнения атмосферы, определяется согласно таблице 2.

      В этом случае объем аварийного выброса:

      Qi = Qвз x ai (10.1)

      где:

      ai - удельная норма образования i-гo загрязняющего вещества при сгорании компонентов ракетного топлива, тонн.

      При этом физический объем КРТ, сгоревшего при их возгорании после приземления, определяется по формуле:

      Qвз = Qнpп x Квз (10.2)

      где:

      Qвз - физический объем КРТ, сгоревший при приземлении отделяющейся части в РПОЧРН, тонн;

      Qнрп - физический нормативный объем КРТ, оставшийся в баках отделяющихся частей ракеты-носителя, кг;

      Квз - коэффициент сгорания компонентов ракетного топлива при приземлении, его значение равно 0,8.

      4.3. Расчет экономической оценки ущерба, наносимого загрязнением поверхностных вод при смыве компонентов ракетного топлива и продуктов их распада из аварийных мест падения отделяющихся частей в поверхностные водоисточники, осуществляется по формуле:

      Српв = Qpпв х МРП х Кв1 х Кв2 (11)

      где:

      Српв - сумма ущерба, наносимого водным ресурсам сбросами КРТ из мест падения отделяющихся частей ракет-носителей, тенге;

      Qpпв - физический объем КРТ, сброшенного в водоисточники, кг;

      МРП - месячный расчетный показатель, установленный законодательными актами на соответствующий финансовый год;

      КВ1 - коэффициент кратности за аварийное (самовольное) загрязнение окружающей среды сбросами загрязняющих веществ;

      КВ2 - коэффициент кратности, учитывающий экологическую опасность загрязнения окружающей среды аварийными сбросами загрязняющих веществ.

      Расчет физического объема КРТ, сброшенного в поверхностные водоисточники из аварийного места падения отделяющейся части ракеты-носителя, осуществляется по следующей формуле:

      Qpпв = Qнpп x Квp (11.1)

      где:

      Qpпв - физический объем КРТ, сброшенный в поверхностные водоисточники из места падения отделяющихся частей ракет-носителя, кг;

      Qнpп - физический нормативный объем КРТ, оставшийся в баках отделяющихся частей ракеты-носителя, кг;

      Квр - коэффициент распределения КРТ по компонентам окружающей среды. Для аварийных сбросов в водные источники его значение равно 0,4.

      Физический объем КРТ, сброшенный в поверхностные водоисточники - Qофрп, равен сумме физических объемов отдельных компонентов (qi):

      Qофрп = qi. (11.2)

      4.4. Ущерб от аварийного размещения жидких отходов - КРТ в окружающей среде на местах падения отделяющихся частей ракеты-носителей определяется по формуле:

      C0pп = Q0pп x Cioтx х К02 (12)

      где:

      С0рп - сумма ущерба, наносимого окружающей среде размещением жидких отходов КРТ не на специально оборудованных местах, тенге;

      Q0рп - объем жидких отходов размещенных в окружающей среде, вне границ РПОЧРН, тонн;

      Сiотх - ставка платы за размещение 1 тонны i-го вида отходов производства и потребления, установленная в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан, тенге;

      К02 - коэффициент экологической опасности места размещения отходов, определяется согласно таблице 3.

      Объем отходов - КРТ, размещаемых в окружающей среде вне границ РПОЧРН (Q0pп), определяется по формуле:

      Q0pп = Qнpп х К0р (12.1)

      где:

      Qнpп - физический нормативный объем КРТ, оставшийся в баках отделяющихся частей ракеты-носителя, тонн;

      К0р - коэффициент распределения КРТ по компонентам окружающей среды. Для аварийного размещения КРТ в окружающей среде его значение равно 0,4.

      4.5. Ущерб от аварийного размещения в окружающей среде чрезвычайно опасных отходов - металлического лома, возникающего в результате разрушения отделяющихся частей ракеты-носителей, определяется по формуле:

      Сотрп = Qотрп х Сiотх х К02 (13)

      где:

      Сотрп - сумма ущерба от аварийного размещения на не специально оборудованных местах опасных отходов, возникающих в результате разрушения отделяющихся частей, тенге;

      Qотpп - объем опасных отходов на неподготовленной поверхности, тонн;

      Сiотх - ставка платы за размещение 1 тонны i-го вида отходов производства и потребления, установленная в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан, тенге;

      К02 - коэффициент экологической опасности размещения отходов вне специально оборудованных мест, определяется согласно таблице 3.

      4.6. Объем опасных отходов, образующихся при разрушении отделяющейся части ракеты-носителя (Qотрп), принимается равным нормативному значению ее массы, то есть:

      Qотpп = Qочн (13.1)

      где:

      Qочн - масса отделяющейся части ракеты-носителя, тонн.

Таблица 1. Значения коэффициента кратности Ка аварийное
(самовольное) загрязнение среды выбросами (сбросами)
загрязняющих веществ

пп

Условия применения коэффициента

Значение коэффициента

кратности К1

1

Аварийные (самовольные) выбросы

(сбросы) загрязняющих веществ,

отнесенные к экстремально высоким

Число, характеризующее

превышение ПДК по

основному загрязняющему

веществу

2

Аварийные (самовольные) выбросы

(сбросы) загрязняющих веществ,

не отнесенные к экстремально

высоким

10

Таблица 2. Значение коэффициента кратности Ка, учитывающего
экологическую опасность загрязнения окружающей среды
аварийными выбросами (сбросами) загрязняющих веществ

пп

Условия применения коэффициента

Значение

коэффициента

кратности К2

1

Аварийные (самовольные) выбросы (сбросы)

загрязняющих веществ на территории

космодрома "Байконур"

1,5

2

Аварийные (самовольные) выбросы (сбросы)

загрязняющих веществ на территории

сельхозугодий и непокрытых лесом земель

Гослесфонда

3,0

3

Аварийные (самовольные) выбросы (сбросы)

компонентой ракетного топлива на территории

покрытых лесом земель Гослесфонда,

селитебных и особо охраняемых территорий

водоохранных зон и акваториях водоемов

(включая высохшие), I и II пояса зон

санитарной охраны источников питьевого

водоснабжения, I и II зоны округов

санитарной охраны курортов

5,0

4

Аварийные (самовольные) выбросы продуктов

сгорания компонентов ракетного топлива в

околоземном пространстве

20

Таблица 3. Значения коэффициента экологической опасности
размещения отходов вне специально оборудованных мест

пп

Условия применения коэффициента

Значение

коэффициента

1

Размещение отходов на не оборудованных

местах в пределах территории космодрома

"Байконур"

10

2

Размещение компонентов ракетного топлива

на не оборудованных местах территории

сельхозугодий и непокрытых лесом земель

Гослесфонда:

компонентов ракетного топлива;

твердых отходов (металлолома).

25,0

5,0

3

Размещение компонентов ракетного топлива

на не оборудованных местах на расстоянии

менее 10 км от постоянного места

проживания населения (зоны возможного

воздействия):

компонентов ракетного топлива;

твердых отходов (металлолома).

50,0

10,0

4

Размещение компонентов ракетного топлива

на не оборудованных местах территорий

покрытых лесом земель Гослесфонда, особо

охраняемых территориях, водоохранных зон

и акваториях водоемов (включая

высохшие), I и II пояса зон санитарной

охраны источников питьевого водоснабжения,

I и II зоны округов санитарной охраны

курортов:

компонентов ракетного топлива;

твердых отходов (металлолома).

45,0

20,0


Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 27 маусымдағы N 535 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 21 шiлдедегi № 512 қаулысымен.

      Ескерту. Күші жойылды – ҚР Үкіметінің 21.07.2022 № 512 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 9 қаңтардағы Экологиялық кодексінің 16-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. Қоса беріліп отырған Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау ережесі бекітілсін.

      2. "Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген зиянды экономикалық бағалауды белгілеу ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 мамырдағы N 486 қаулысының (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2006 ж., N 20, 199-құжат) күші жойылды деп танылсын.

      3. Осы қаулы алғаш рет ресми жарияланған күнінен бастап он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі



  Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2007 жылғы 27 маусымдағы
N 535 қаулысымен
бекітілген

Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды
экономикалық бағалау ережесі

      1. Осы Қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау ережесі (бұдан әрі - Ереже) Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 9 қаңтардағы Экологиялық кодексінің 16-бабының 7) тармақшасына сәйкес әзірленді және қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау тәртібін айқындайды.

      2. Қоршаған ортаға келтірілген зиянды экономикалық бағалауды қоршаған ортаны қорғау саласындағы лауазымды тұлғалар мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыру барысында экологиялық заңнаманы бұзушылықтарды анықтаған кезде белгілейді.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның лауазымды тұлғалары қоршаған ортаға залал келтіру фактісі анықталған күнінен бастап бір ай мерзімде қажетті материалдарды жинауды әрі талдауды жүргізеді және қоршаған ортаны ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалауды айқындайды.

      4. Залалды экономикалық бағалау қоршаған ортаны қалпына келтіру жөніндегі іс-шаралар жолымен келтірілген залалды толық жою мүмкіндігіне қарай тікелей немесе жанама әдістермен жүзеге асырылады.

      5. Залалды экономикалық бағалаудың тікелей әдісі Экологиялық

      кодекстің 109-бабына сәйкес жүзеге асырылады.

      6. Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 110-бабына сәйкес залалды экономикалық бағалаудың жанама әдісі атмосфералық ауаның, су ресурстарының ластануы, жер қойнауының заңсыз пайдаланылуы, сондай-ақ өндіріс пен тұтыну қалдықтарын, оның ішінде радиоактивті қалдықтарды белгіленген нормативтерден тыс орналастыру және табиғи ресурстарды нормативтерден тыс алып қою жағдайлары үшін қолданылады.

      Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 22.04.2015 № 252 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      7. Залалды экономикалық бағалаудың жанама әдісі қоршаған ортаға нақты әсер мен ластаушы заттардың барлық түрлері бойынша белгіленген нормативтер арасындағы айырмаға, сондай-ақ айлық есептік көрсеткіш мөлшеріне, экологиялық қауіптілік пен экологиялық тәуекел деңгейлеріне негізделеді.

      Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2010.01.26 № 24 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.

      8. Эмиссиялардың нақты көлемінің белгіленген нормативтерден асып түсуі құралмен өлшеу жолымен не заңнамада белгіленген тәртіппен бекітілген қоршаған ортаға эмиссиялар нормативтерін айқындау әдістемесіне сәйкес есептеу жолымен айқындалады.

      Ластаушы заттың нақты массасын шартты тоннаға ауыстыру оның тоннадағы массасын заттың 1/ШЖБК мәніне тең қауіптілік коэффициентіне (Аi) көбейту жолымен жүзеге асырылады.

      Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 21.06.2016 № 367 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      9. Экологиялық заңнаманың бұзылуынан туындаған экологиялық

      қауіптілік, сондай-ақ экологиялық қатер деңгейін осы Ережеге 1,

      2-қосымшаларда келтірілген өлшемдердің негізінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның лауазымды тұлғалары анықтайды.

      10. Стационарлық көздерден атмосфералық ауаның ластануынан, су ресурстарының ластануынан, өндіріс және тұтыну қалдықтарын белгіленген нормативтерден тыс орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалау осы Ережеге 3-қосымшада көзделген есептеулерге сәйкес жүзеге асырылады.

      11. Жылжымалы көздерден атмосфералық ауаның белгіленген нормативтерден тыс ластануынан келтірілген залалды экономикалық бағалауды айқындау үшін осы Ережеге 4-қосымшаға сәйкес есептеулер қолданылады.

      12. Қоршаған ортада радиоактивті қалдықтарды, иондаушы сәуле шығару көздерін белгіленген нормативтен тыс орналастырудан, сондай-ақ қоршаған ортаға орналастырылған құрылыс материалдарынан, тау-кен өндірісінің атжалдары мен шламдарынан, ағын және кеніш суларынан келтірілген залалды экономикалық бағалау осы Ережеге 5-қосымшада көзделген есептеулерге сәйкес белгіленеді.

      13. Егер қоршаған ортанының ластануы, қалдықтарды орналастыру экологиялық рұқсат алусыз орын алған жағдайда осы Ережеге 3-қосымшаға сәйкес есептеулер формулалары қолданылады, мұнда қоршаған ортаға эмиссиялардың нормативтері нөльге тең болып қабылданады.

      14. Жерасты суларының ластануынан келтірілген залалды экономикалық бағалау оларды тазалау жөніндегі іс-шаралардың құны бойынша тікелей әдіспен не өз бетімен ағын суларды төгудің іс жүзіндегі көлемін ескере отырып, жанама әдіспен айқындалады.

      Ескерту. 14-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2010.01.26 № 24 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.

      15. Жобалық және жобадан тыс бөгеттердің, бөгендердің, жолдардың бұзылуы салдарынан, сондай-ақ шаруашылық қызметтен болған шұқанақтар мен жыралардың пайда болуы салдарынан топырақтың гидрографиялық желісінің ластануы топырақтың гидрографиялық желісіне тасталған салмағы өлшенген бөлшектердің авариялық шығарындысы ретінде қабылданады.

      Осындай ластанудың залалын экономикалық бағалау осы Ережеге 3-қосымшаның 2-тармағына сәйкес айқындалады.

      16. Кең таралған пайдалы қазбаларды (бұдан әрі – КПҚ), жерасты суларын, емдік балшықтарды өз бетімен өндірудің немесе оларды заңсыз пайдаланудың залалын экономикалық бағалау өндірілген пайдалы қазбаның және/немесе КПҚ-дан, жерасты суларынан, емдік балшықтардан алынған тауар өнімі құнының он еселенген мөлшерінде айқындалады.

      Өндірілген КПҚ, жерасты суларының, емдік балшықтардың және алынған тауар өнімінің құны бұзушылық анықталған күннен бастап бір тоқсаннан аспайтын кезең үшін тауар өнімін өткізудің орташа нарықтық бағасы негізге алына отырып айқындалады.

      Тауар өнімі өткізілмеген жағдайда өндірілген КПҚ-ның, жерасты суларының, емдік балшықтардың құны бұзушылық анықталған тоқсан алдындағы тоқсанда осы әкімшілік-аумақтық бірлікте ұқсас қызметті жүзеге асыратын табиғат пайдаланушыларда қалыптасқан орташа нарықтық баға негізге алына отырып айқындалады.

      Көрсетілген мәліметтер жер қойнауын зерделеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органнан не жергілікті атқарушы органдардан сұратылады.

      Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 22.04.2015 № 252 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      16-1. Жер қойнауына мемлекеттік меншік құқығын бұзу (жер қойнауын заңсыз пайдалану) салдарынан келтiрiлген залалды экономикалық бағалау нақты өндірілген пайдалы қазбалар және/немесе игеру және бастапқы өңдеу кезінде өндірілген тауар өнімі (КПҚ, жерасты суларын, емдік балшықтарды қоспағанда) құнының он еселенген мөлшерінде айқындалады.

      Жер қойнауын қорғау саласындағы талаптардың бұзылуы және жер қойнауына мемлекеттік меншік құқығының бұзылуы (жер қойнауын заңсыз пайдалану) салдарынан келтiрiлген залалды экономикалық бағалау жер қойнауын зерделеу мен пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi органмен бiрлесіп айқындалады.

      Өндірілген пайдалы қазбалардың құны Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 12 наурыздағы № 292 қаулысымен бекітілген Нарықтық бағалар туралы ресми танылған ақпарат көздерінің тізбесіне сәйкес бұзушылық анықталған күннен бастап бір тоқсаннан аспайтын мерзімдегі тауар өнімін сатудың орташа нарықтық бағасы негізге алына отырып айқындалады.

      Анықталған сома залал анықталған сәтке Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі белгілеген Қазақстан Республикасы ұлттық валютасының шетелдік валютаға шаққандағы ресми бағамына көбейтіледі.

      Жер қойнауын зерделеу және пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi орган Мемлекеттік теңгерім есебінде тұрған қатты пайдалы қазбалар бойынша құрамы туралы мәліметтерді күнтізбелік 15 күн ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға береді.

      Сынақ зертханасы Мемлекеттік теңгерім есебінде тұрмаған қатты пайдалы қазбалар бойынша құрамы туралы мәліметтерді күнтізбелік 15 күн ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға береді.

      Ескерту. 16-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 22.04.2015 № 252 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      17. Егер шаруашылық жүргізуші субъект қалпына келтіру мүмкін емес не арнайы жұмыстар (жерді қалпына келтіру, ағаш отырғызу және басқа да жұмыстар) жүргізуді талап ететін жерлердің ерекше шаруашылық, ландшафтық-рекреациялық және экожүйелік (су реттеуші, топырақты қорғау) құнарынан толық айырылуға әкеп соққан іс-әрекетті жүзеге асырған жағдайда, залалды экономикалық бағалау топырақтың айырылған қасиеттерін қалпына келтіру үшін қажетті шығындар құны мөлшерінде тікелей әдіспен не ағын суларды және өзге де сұйық ластаушы заттарды өз бетімен төгудің іс жүзіндегі көлемі не қалдықтарды өз бетімен орналастыру көлемі негізге алына отырып жанама әдіспен осы Ережеге сәйкес жүзеге асырылады.

      18. Оларды ауыл шаруашылығын және орман шаруашылығын жүргізуге байланысты емес мақсаттарда пайдалану үшін ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы алқаптарын алып қоюмен, сондай-ақ жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлеміне жануарлар мен өсімдіктерді заңсыз аулаумен, дайындаумен, зақымдаумен немесе жоюмен жер және орман ресурстарына тікелей келтірілген залалды экономикалық бағалау жер, орман заңнамасының, сондай-ақ Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы, сондай-ақ жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалады.

      Жер, су және өсімдік ресурстарының ластануы, жойылуы немесе зақымдануы арқылы жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлеміне, балық қорларына және гидробиониттерге келтірілген залалды экономикалық бағалау қолданыстағы заңнамаға сәйкес жиынтық көлемде жер, су және өсімдік ресурстарына келтірілген залалды экономикалық бағалау нәтижелері бойынша айқындалады.

      19. Су (теңіз) бетіне төгілген мұнайдың (мұнай өнімдерінің) залалын экологиялық бағалау осы Ережеге 6-қосымшаға сәйкес айқындалады.

      Мұнайдың (мұнай өнімдерінің) ауданы мен шоғырлануы су бетін зерттеу жөніндегі және Қазақстан Республикасында қолданылатын тиісті нормативтік және әдістемелік құжаттардың негізінде жүргізілген зертханалық талдаулардың деректері негізінде анықталады.

      Су объектілерін ластаушы мұнайдың (мұнай өнімдерінің) массасы мәні барынша еру жағдайында шекті шоғырлануға сәйкес келетін мұнайдың (мұнай өнімдерінің) суда еріген әрі эмульгирленген массасын және су объектісінің бетінде қабыршақты мұнай (мұнай өнімдерінің) массасын қосумен айқындалады.

      20. Зымыран дайындау және "Байқоңыр" ғарыш айлағынан ұшыру кезінде авариялар туындаған жағдайда қоршаған ортаның ластануынан келтірілген залалды экономикалық бағалау осы Ережеге 7-қосымшаға сәйкес айқындалады.

      Ескерту. Ереже 20-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 2010.01.26 № 24 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.

  Ережеге
1-қосымша

      Экологиялық заңнаманы бұзудан туындаған экологиялық

      қауіптің деңгейін анықтау өлшемдері

Өлшемдер

Экологиялық қауіптілік коэффициенті

Қалдықтарды кәсіпорындардың

қоймада орналастыруға арналған

аумақтарына орналастыру (қоймаға

және көмуге рұқсат етілген

жетілдірілген үйінділер,

полигондар, қоймалар,

көңсақтағыштар және экологиялық

талаптарға жауап беретін

объектілер); су айдындарына және

жинағыштарға ұйымдастырылған

төгінділер; шығарындылардың

ұйымдастырылған көздері

1

Қалдықтарды кәсіпорындардың

жайластырылмаған аумақтарына

орналастыру; қарапайым

жинағыштарға сарқынды сулардың

төгінділері; технологиялық

негізделген шығарындылардың

ұйымдастырылмаған көздері

1,5

Кәсіпорындардың аумағындағы

технологиялық негізделмеген

шығарындылар мен төгінділер;

қалдықтарды ауыл шаруашылығы

алқаптарының және мемлекеттік

орман қоры жерінің орман өспеген

аумақтарына орналастыру

2,0

Шығарындылар, төгінділер,

қалдықтарды мемлекеттік орман

қоры жерінің орман өскен

аумағына, селитебті және ерекше

қорғалатын табиғи аумақтарға, су

қорғау аймақтарына және су

айдындарының аумақтарына

(тартылғандарын қоса алғанда)

орналастыру, ауыз сумен

қамтамасыз ету көздерінің

санитарлық қорғау аймақтарының 1

және 2 белдеулері, курорттарды

санитарлық қорғау округтерінің 1

және 2-аймақтары

3,0


  Ережеге
2-қосымша

      Экологиялық заңнаманы бұзудан туындаған экологиялық

      тәуекелдің деңгейін анықтау өлшемдері

Өлшемдер

Экологиялық тәуекел коэффициенті

Бұзушылық соңғы үш жылда зиян

келтірген заңды және жеке

тұлғалар тарапынан осы түрдегі

алғашқы бұзу болып табылады

1

Соңғы үш жылда зиян келтірген

заңды және жеке тұлғалар

тарапынан осы түрдегі бір

мәртеден үш мәртеге дейінгі

бұзушылық жағдайы орын алған

кезде

1,1

Соңғы үш жылда зиян келтірген

заңды және жеке тұлғалар

тарапынан осы түрдегі төрт

мәртеден он мәртеге дейінгі

бұзушылық жағдайы орын алған

кезде

1,5

Соңғы үш жылда зиян келтірген

заңды және жеке тұлғалар

тарапынан осы түрдегі он

мәртеден астам бұзушылық орын

алған кезде

2

  Ережеге 3-қосымша

Атмосфералық ауаны стационарлық көздердің шығарындыларымен ластаудан, су ресурстарын ластаудан, өндіріс пен тұтыну қалдықтарын белгіленген нормативтерден тыс орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалауды айқындау есептемелері

      Ескерту. 3-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 21.06.2016 № 367 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      1. Атмосфералық ауаны стационарлық көздерден және газды алау етіп жаққаннан болған шығарындылармен і-лік ингредиент бойынша белгіленген нормативтерден тыс ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау жанама әдіспен мынадай формула бойынша айқындалады:

      Uі= Cіс жүз.і Cнормі х 3600/1000000 х Аі х Т х 2,2 АЕК х 10 х К1 х К2,

      мұндағы:

      Uі – стационарлық көздерден және газды алау етіп жағудан атмосфералық ауаны і-ингредиентпен ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау, теңге;

      Cіс жүз.і – мемлекеттік не өндірістік экологиялық бақылау барысында анықталған і-лік ластаушы заттың іс жүзіндегі шығарындысы, г/сек;

      Cнормі – і-лік ластаушы зат шығарындысының нормативі, г/сек;

      Аі – салыстырмалы қауіптілік коэффициенті, мына формула бойынша айқындалады:

      Аі – 1/ШЖБШот, мұнда ШЖБШот – атмосфералық ауада ластаушы заттың шекті жол берілетін орташа тәуліктік шоғырлануы;

      Т – мемлекеттік не өндірістік экологиялық бақылау барысында жүргізілген соңғы тексеруден бері өткен уақыт ретінде қабылданатын залал келтіру кезеңіндегі жабдықтың жұмыс уақыты (сағатпен);

      АЕК – тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

      10 – арттыру коэффиценті;

      К1 – экологиялық қауіптілік коэффициенті, осы Ережеге 1-қосымша;

      К2 – экологиялық тәуекел коэффициенті, осы Ережеге 2-қосымша.

      2. Су ресурстарын белгіленген нормативтерден тыс і-лік ингредиент бойынша ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау мына формула бойынша айқындалады:

      Uі = Cіс жүз.і Cнормі х Vіс жүз. х 30 АЕК х Аі х 10 х К1 х К2, мұндағы:

      Uі – і-лік ингредиентпен су ресурстарын ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау (теңге);

      Cіс жүз.і – сарқынды сулардағы і-лік ластаушы заттың нақты шоғырлануы, мг/л;

      Cнормі – і-лік ластаушы зат төгіндісінің нормативі, мг/л;

      Vіс жүз – мемлекеттік не өндірістік экологиялық бақылау барысында жүргізілген соңғы тексеруден бері өткен уақыт ретінде қабылданатын кезеңдегі су бүру көлемі, млн. текше м;

      N = 30 – сарқынды суларды су объектілеріне ағызу үшін;

      N = 18 – жинақтауыштарға, жер бедеріне және сүзу алқаптарына сарқынды суларды ағызу үшін;

      АЕК – тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

      Аі – салыстырмалы қауіптілік коэффициенті, мына формула бойынша айқындалады:

      Аі = 1/ШЖБШ3, мұнда ШЖБШ3 – осы түрдегі су объектісінде ластаушы заттың шекті жол берілетін шоғырлануы;

      10 – арттыру коэффиценті;

      К1 – экологиялық қауіптілік коэффициенті, осы Ережеге 1-қосымша;

      К2 – экологиялық тәуекел коэффициенті, осы Ережеге 2-қосымша.

      3. Өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрін белгіленген нормативтерден тыс орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалау мына формула бойынша айқындалады:

      Uі = (Fіс жүз.і – Fнормі) х Сқал х 10 Х К) Х К2

      мұндағы:

      Uі – өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрін орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалау, теңге;

      Fіс жүз.і – тексерілетін кезеңде өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрін орналастырудың іс жүзіндегі көлемі, тонна;

      Fнормі – тексерілетін кезеңде өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрін орналастырудың нормативтік көлемі, тонна;

      Сқал – өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрінің 1 тоннасын орналастыру үшін Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес белгіленген төлемақы мөлшерлемесі, теңге;

      10 – арттыру коэффициенті;

      К1 – экологиялық қауіптілік коэффициенті, осы Ережеге 1-қосымша;

      К2 – экологиялық тәуекел коэффициенті, осы Ережеге 2-қосымша.

      4. Радиоактивті қалдықтар болып табылмайтын, шектеулі пайдаланылатын материалдарға жататын және белгіленген нормативтерден тыс өнеркәсіптік қалдықтарды көму орындарында орналастырылуға тиіс, құрамында жасанды және табиғи радионуклидтер санитарлық нормалардан 0,3 кБк/кг-нан асатын, бірақ альфа сәулесін шығаратын радионуклидтер үшін 10 кБк/кг-нан аспайтын радионуклидтер және бета сәулесін шығаратын радионуклидтер үшін 100 кБк/кг-нан аспайтын радионуклидтер бар құрылыс материалдарын, тау-кен өндірісінің атжалдары мен шламдарын, сарқынды сулар мен кеніштер суларын қоршаған ортада орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалау осы қосымшаға сәйкес жасыл индекс бойынша айқындалады.

      5. Егер құралмен өлшеуді жүргізу мүмкін болмаса, онда і-лік ингредиент бойынша атмосфералық ауаны, газды алау етіп жағудан және су ресурстарын ластаудан келетін залалды экономикалық бағалау мына формула бойынша айқындалады:

      Uі =іс жүз.і – Снормі) х N АЕК х Аі х 10 х К1 х К2

      мұндағы:

      Uі – і-лік ингредиент бойынша атмосфералық ауаны және су ресурстарын ластаудан келетін залалды экономикалық бағалау, теңге;

      Сіс жүз.і – і-лік ластаушы заттың қоршаған ортаға залал келтіру кезеңінде іс жүзіндегі шоғырлануы мемлекеттік не өндірістік экологиялық бақылау барысында табиғат пайдаланушылардың есептік деректерін, сондай-ақ электрондық құралдардың көрсеткіштерін және т.б. негізге ала отырып есептеу әдісімен айқындалады, тонна;

      Снормі – і-лік ластаушы зат шығарындысының не төгіндісінің нормативі, тонна;

      N = 2,2 – стационарлық көздерден және газды алау етіп жағудан ластаушы заттардың шығарындыларымен қоршаған ортаны белгіленген нормативтерден тыс не экологиялық рұқсатсыз ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау үшін;

      N = 30 – су объектілеріне ластаушы заттардың төгінділерімен қоршаған ортаны белгіленген нормативтерден тыс не экологиялық рұқсатсыз ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау үшін;

      N = 18 – жинақтауыштарға, жер бедеріне және сүзу алқаптарына белгіленген нормативтерден тыс не экологиялық рұқсатсыз ластаушы заттардың төгінділерімен қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау үшін;

      АЕК – тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

      Аі – салыстырмалы қауіптілік коэффициенті, мына формула бойынша анықталады:

      Аі = 1/ШЖБШ, мұнда ШЖБШ – атмосфералық ауада ластаушы заттың шекті жол берілетін орташа тәуліктік шоғырлануы не су ресурстарында ластаушы заттың шекті жол берілетін шоғырлануы;

      10 – арттыру коэффиценті;

      К1 – экологиялық қауіптілік коэффициенті, осы Ережеге 1-қосымша;

      К2 – экологиялық тәуекел коэффициенті, осы Ережеге 2-қосымша.

  Ережеге
4-қосымша

Жылжымалы көздерден атмосфералық ауаны белгіленген нормативтерден тыс ластаудан келтірілген залалды
экономикалық бағалау есептемесі

      Ескерту. 4-қосымшаға өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2010.01.26 № 24 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.

      Автомотор отынының і-түрі бойынша жылжымалы көздерден атмосфералық ауаны белгіленген нормативтерден тыс ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау мына формула бойынша анықталады:

      U i =(С іс жүз норм )/с норм хR іс жүз. і хС шығ і х10

      мұнда:

      U i - автомотор отынының і-түрін жағу кезінде жылжымалы көздердің атмосфералық ауаны ластауынан келтірілген залалды экономикалық бағалау, теңге;

      С іс жүз. - мемлекеттік бақылау барысында айқындалған ластаушы заттың іс жүзіндегі шоғырлануы не шығарынды газдардағы түтін шығару көрсеткіші, көлемдік үлесі немесе %;

      С норм - ластаушы зат шоғырлануының нормативі не шығарынды газдардағы түтін шығару көрсеткіші, көлемдік үлесі немесе %;

      R іс жүз. і - мемлекеттік не өндірістік экологиялық бақылау барысында жүргізілген соңғы тексеруден өткен уақыт ретінде қабылданатын залал келтіру кезеңіндегі автомотор отынының і-түрінің шығысы, тонна;

      С шығ. і - жылжымалы көздердің автомотор отынының і-түрінің 1 тоннасын жағу кезіндегі атмосфераға ластаушы заттардың шығарындылары үшін төлем ставкасы, теңге/тонна;

      10 - арттыру коэффициенті.

  Ережеге
5-қосымша

Қоршаған ортаға радиоактивті қалдықтарды, иондаушы сәуле
шығаруы көздерін белгіленген нормативтерден тыс
орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалауды анықтау есептемесі

      Қоршаған ортаға радиоактивті қалдықтарды, сондай-ақ иондаушы сәуле шығару көздерін белгіленген нормативтерден тыс орналастыру кезінде келтірілген залалды экономикалық, бағалау радиоактивті қалдықтарды неғұрлым кең таралған радиоактивті уыттылығы жағынан 1 тоннасы радиоактивтіліктің 12 Гигабеккереліне (ГБк) тең радиактивті зат - табиғи уран белсендігі бойынша орналастырғаны үшін төлем нормативі негізге алына отырып белгіленеді.

      Бұл ретте трансурандық элементтерді қоспағанда, 12 ГБк жиынтықты альфа-сәуле шығару радионуклидтерінің орналастырғаны үшін төлем нормативі қоршаған ортаға Қалдықтардың янтарь тізіміне жататын өнеркәсіптік қалдықтардың 1 тоннасын орналастырғаны үшін төлем нормативіне теңестіріледі. 12 ГБк трансурандық элементтерді орналастырғаны үшін төлем нормативі қоршаған ортаға Қалдықтардың қызыл тізіміне жататын өнеркәсіптік қалдықтардың 1 тоннасын орналастырғаны үшін төлем нормативіне теңестіріледі. Осылайша,

      1ГБк трансурандық элементтерді орналастырғаны үшін төлем ставкасы мынаған тең:

      С РАҚt т1 /12;

      1 ГБк альфа радиоактивті қалдықтарды орналастырғаны үшін төлем ставкасы мынаған тең:

      С РАҚa(альфа) т2 /12;

      1 ГБк бета радиоактивті қалдықтарды орналастырғаны үшін төлем ставкасы мынаған тең:

      С РБҚb(бета) т2 /12х0,1;

      С т1 , С т2 - ағымдағы жылға жергілікті өкілді органдар бекіткен тиісінше қызыл немесе янтарь индекстегі өнеркәсіптік қалдықтардың 1 тоннасы үшін төлем ставкасы;

      0,1 - альфа-сәуле шығару радионуклидтерінің төменгі елеулі белсенділігімен (ТЕБ) салыстырғанда 10 есе кем бета-сәуле шығару радионуклидтері үшін ТЕБ-ті негізге ала отырып, бета радиоактивті қалдықтар үшін төмендеткіш коэффициент.

      Радиоактивті қалдықтарды немесе трансурандық элементтерді белгіленген нормативтерден тыс орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалау мынадай формула бойынша анықталады:

      U=(Ғ іс жүз норм )хСРАҚ a(альфа),b(бета),t х10хК 1 хК 2

      мұнда:

      U - радиоактивті қалдықтарды белгіленген нормативтерден тыс орналастырудан келтірілген залалды экономикалық бағалау (теңге);

      Ғ іс жүз - орналастырылған радиоактивті қалдықтардың іс жүзіндегі радиоактивтілігі, ГБк;

      Ғ норм - радиоактивті қалдықтарды орналастырудың нормативтік радиоактивтілігі, ГБк;

      С РАҚ - тиісінше 1ГБк радиоактивті қалдықтарды немесе трансурандық элементтерді орналастырғаны үшін төлем ставкасы, теңге/ГБк;

      10 - арттыру коэффициенті;

      К 1 - экологиялық қауіптілік коэффициенті, осы Ережеге 1-қосымша;

      К 2 - экологиялық тәуекелдік коэффициенті, осы Ережеге 2-қосымша.

  Ережеге
6-қосымша

Су (теңіз) бетіне төгілген мұнайдан келтірілген
залалды экономикалық бағалау есептемесі

      Ескерту. 6-қосымшаға өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2010.01.26 № 24 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.

      1. Су (теңіз) бетіне мұнай төгілген кезде қоршаған ортаға келтірілетін залалдың шамасын айқындайтын негізгі факторлар мыналар болып табылады:

      1) су объектісінің ластанған ауданы;

      2) төгілген мұнайдың массасы;

      3) су объектісінің ластану дәрежесі.

      2. Су объектілерінің мұнаймен ластанған ауданын мемлекеттік экологиялық инспекторлар:

      1) сараптамалық бағалау әдісімен;

      2) құралдық әдіспен;

      3) аэрофототүсіру әдісімен анықтай алады.

      3. Сараптамалық бағалау әдісін қолдану кезінде масштаб ретінде көлемі белгілі заттар немесе құрылыстар пайдаланылады және жергілікті жердегі фото-бейне түсірулермен расталады, олардың негізінде мұнай дағының ұзындығын, енін немесе радиусын анықтайды.

      4. Ластану ауданын құралдық әдіспен анықтау үшін жергілікті жердегі тірек нүктелерді таңдап, олардың арасындағы бұрыштар мен арақашық анықталады. Алынған деректер картаға түсіріледі, содан кейін картаның масштабына сәйкес іздеу ауданын анықтайды. Тірек нүктелері өлшеулер жүргізілген кезде тіркелген және құралдық зерттеулермен расталған төгілу ауданындағы кемелердің координаттары болуы мүмкін.

      5. Аэрофототүсіру әдісін қолданған кезде дақтың мөлшерін

      аэрофотосурет бойынша анықтайды, ол үшін:

      1) фотосуретке (немесе негативтің өзіне) квадрат қабырғалары

      1 мм тор суреттелген кальканы салады;

      2) төгілген дақ ауданын жауып тұрған квадраттар санын анықтайды;

      3) квадраттар санын калькадағы 1 мм 2 сәйкес келетін аудан шамасына (аэрофототүсірудің таңдап алынған масштабы кезінде) көбейтеді;

      4) аэрофототүсірудің масштабын m (1) бойынша ұшақтың навигациялық құралдар көрсеткіштерімен анықталатын фотоға түсіру сәтіндегі ұшу биіктігінің Н фотоаппараттың фокустық арақашықтығына b ара қатынасы ретінде анықтайды.

      m= H (1)

      b

      6. Су объектісінің бетіне төгілген мұнайдың массасы M m мынадай

      тәсілдердің бірімен анықталады:

      1) мұнаймен ластанған су объектісінің бетіндегі құралдық өлшеулердің нәтижелері бойынша;

      2) авариялық төгілуді жою кезінде мұнай жинағыш құралдармен

      жиналған мұнайдың көлемі бойынша;

      3) егер олар белгілі болса не оны есептеу тәсілдерімен анықтауға мүмкіндік болса, мұнайдың төгілген көлемінің іс жүзіндегі деректері бойынша.

      Егер су бетіне төгілген мұнай массасын анықтау әртүрлі нәтижелер беретін бірнеше тәсілмен жүргізілген жағдайда есептемеге ең үлкен шама алынады.

      7. Құралдық өлшеулер деректері пайдаланылған кезде су объектісіне түскен мұнай массасын есептеу мынадай формуламен жүргізіледі:

      M m =(m m -m ф )*Ғ М *10 -6 +(C m -C ф )*V m *10 -6 , (2)


      мұнда: m m - 1 м 2 су бетіне төгілген мұнайдың үлес массасы, г/м 2 ;

      m ф - мұнай төгілмеген 1 м 2 су бетіндегі фондық мұнайдың үлес массасы, г/м 2 ;

      Ғ М - мұнай төгілген су бетінің ауданы, м 2 ;

      Cm - мұнай төгілу аймағында 0,3м тереңдіктегі су объектісінде еріген және/немесе эмульсияланған мұнайдың шоғырлануы, г/м 3 ;

      С ф - мұнай төгілмеген аймақтан тыс 0,3 м тереңдіктегі су объектісінде еріген және/немесе эмульгирленген мұнайдың фондық шоғырлануы, г/м 3 ;

      Vm - құралдық өлшеулер сәтінде төгілген мұнай еріп кеткен судың көлемі, Vm=0,3*F M , м 3 .

      8. (2) формулаға кіретін құралдық өлшеулер деректерін алу үшін мыналар қажет:

      1) 4-6-төгілу нүктелерінде көлденең қимасының ауданы белгілі сынама алатын құралмен мұнай алуды жүргізу. Сынама алу нүктелері, олардың 2-3-уі төгілу ортасына жақынырақ, ал басқа 2-3 оның шетінде болуы керек болып таңдалады. Алынған сынамалардан ортақ сынама жасалып, салмақтық әдіспен мұнайдың массасы анықталады. Табылған масса бойынша мұнайдың үлестік массасы m m есептеледі;

      2) суда еріген және эмульсияланған мұнайдың шоғырлануын Сm анықтау үшін мұнай алынатын нүктелерде 0,3 м тереңдіктен судың сынамасы алынады (С m , шоғырлануы Қазақстан Республикасында қабылданған әдістердің бірімен анықталады);

      3) су объектісі бетіндегі мұнай төгілу әсеріне ұшырамаған

      1-2-нүктелерде көлденең қимасының ауданы белгілі сынама алатын құралмен онда мұнайдың болуын және оның массасын анықтау үшін су сынамалары алынады. Табылған масса бойынша массасы m ф анықталады;

      4) массасын m ф табу үшін су сынамалары алынатын нүктелерде 0,3 м тереңдіктен судағы мұнайдың фондық шоғырлануын С ф анықтау үшін су сынамалары алынады (су сынамалары мұнай төгілген орында мұнайдың фондық шоғырлануы туралы деректер белгісіз болған жағдайда жүргізіледі).

      9. Сараптамалық бағалау тәсілі мұнай төгілген жерде қабаттық қалыңдығы 1 мм едәуір аз болған жағдайда қолданылуы мүмкін. Су беті сипатын сараптамалық бағалау және мұнай қабыршағының сыртқы белгілері негізінде су объектісінің бетіне төгілген мұнай массасының есептемесі мынадай формуламен есептеледі:

      Mm=(m m -m ф )*Ғ м *10 -6 . (3)

      Төгілген мұнайдың массасын осы тәсілмен бағалаған кезде m m және m ф мәндері 1 кесте бойынша қабылданады.

      1-кесте. Мұнай қабыршағының әр түрлі сыртқы түріне

      қарай 1 м 2 су бетіндегі мұнай массасы

Мұнай қабыршағының

сыртқы белгілері

1 м 2 су бетіндегі

мұнай массасы, г

1. Опалесценция (әр

түрлі жарық беру

жағдайында түрлі-

түсті белгілердің

болмауы) белгілері

жоқ таза су беті

0

2. Дақ пен қабыршақ-

тың жоқтығы,

неғұрлым қолайлы

жарық беру жағдайында

және су бетінің

тыныштық күйінде

байқалатын бөлек

түрлі-түсті жолақтар

0,1

3. Су бетіндегі

бөлек дақтар және су

бетінің тыныштық

күйінде байқалатын

күміс түсті болар-

болмас қатпары бар

сұр қабыршақтар,

алғашқы түрлі-түсті

белгілердің пайда

болуы

0,2

4. Су баяу толқыған

кезде байқалатын

жарқыраған түрлі-

түсті жолақтары бар

дақтар мен қабыршақ-

тар

0,4

5. Су бетінің едәуір

учаскесіне жабатын,

су толқындаған кезде

бөлінбейтін, түрлі-

түстілігі күңгірт

лайлы-қоңыр түске

ауысқан, дақтар мен

қабыршақ түріндегі

мұнай

1,2

6. Су беті мұнайдың

тұтас қабатымен

жабылған, су

толқындаған кезде

анық көрінеді, түсі

қара, қошқыл қоңыр

2,4


      10. Су айдындары үшін төгілу орнының астындағы эмульгирленген және еріген мұнайдың іс жүзіндегі шоғырлануларының, сондай-ақ төгілген мұнайды жинау жөніндегі іс-шараларды жүргізгеннен кейін су объектісінің ластанған су қабатының қалыңдығын бақылау өлшеулерін жүргізуге рұқсат етіледі.

      11. Мұнай төгілу салдарын жою жөніндегі міндетті іс-шаралар

      жүргізілгеннен кейін су бетінде қалған қабыршақты мұнай массасы мынадай формуламен есептеледі:

      М каб.қалд. =m каб.қалд. н.қалд. *10 -6 (4)

      мұнда: М каб.қалд - төгілу салдарын жою жөніндегі іс-шаралар жүргізілгеннен кейін су бетінде қалған қабыршақты мұнай массасы, т;

      m каб.қалд - төгілген мұнайды жинау аяқталғаннан кейін 1 м 2 су бетіндегі қабыршақты мұнайдың үлес массасы, г/м 2 ;

      F н.қалд - мұнай төгілу салдарын жою жөніндегі жұмыстар аяқталғаннан кейін қабыршақты мұнаймен жабылған су бетінің ауданы, м 2 ;

      m каб.қалд мәні 1-кесте бойынша қабылданады.

      12. Су объектілерінің ластану дәрежесі суда еріген және (немесе) эмульгирленген мұнай массасымен анықталады.

      13. Су қабатын ластайтын мұнай массасы мынадай формулалармен

      есептеледі:

      1) су айдындары үшін

      М м.с-к =5,8*10 -3 *V m *(С м ф ) , (5)

      2) су ағындары үшін

      М м.с-а =8,7*10 -4 *V m *(С м ф ) , (6)

      мұнда: М м.с-к - еріген және (немесе) эмульгирленген мұнай массасы,m;

      М м.с-а - тиісінше су айдынын, су ағынын ластайтын еріген және (немесе) эмульгирленген мұнай массасы, т.

      Бұл ретте қанығу шоғырлануы Сқ су айдындары үшін 26 г/м 3 , су ағындары үшін 122 г/м 3 болып табылады.

      Фондық шоғырлану С ф туралы деректер су объектілерін бақылайтын жергілікті органдардан алынуы немесе ластану аймағынан тыс жерден іріктеп алынған су сынамаларының зертханалық талдау нәтижелері бойынша анықталуы мүмкін.

      14. Су қабатын ластайтын мұнай массасын массалардың теңгерімдік арақатынасы арқылы есептеуге болады:

      М м.с-к(м.с-к) m су.жин. су.б каб.қалд , (7)

      мұнда: М су.жин - жиналған мұнай массасы, т;

      М су.б - мұнай төгілген сәттен бастап оны жинауға дейін су объектісі бетінен буланған мұнайдың ұшпалы төменгі молекулярлық көмірсутектерінің массасы мынадай формуламен анықталады:

      М су.б =q су.б м *10 -6 , (8)

      мұнда: q су.б - суға төгілген 1 м 2 мұнайдың бетінен шығатын көмірсутектердің шығарындыларының үлес шамасы, г/м 2 .

      Шығарындылардың үлес шамасы q су.б мынадай параметрлерге қарай төменде келтірілген 2-кесте бойынша алынады: булану бетінің орташа температурасы:

      t су.б =0,5*(t ж +t ауа ), (9)

      мұнда: t су.б - судағы булану бетінің орташа температурасы, о С;

      t в - судың жоғары қабатының температурасы, о С;

      t воз - ауа температурасы, о С.

      2-кесте. Мұнай бетінен атмосфераға ұшатын көмірсутектер

      шығарындыларының үлес шамасы, г/м 2

      (мұнайдың тығыздығы 0,850 т/м 3 дейін)

Мұнайдың

булану

ұзақты-

ғы,

сағат

Мұнай қабатының қалыңдығы, /\ , м;

0,001-ге

дейін

0,005

0,010

0,050

0,100

Булану бетінің температурасы t = 5 o С

6-ға

дейін

27

63

90

206

295

12

51

120

173

403

578

8

72

173

251

590

850

24

91

222

324

770

1112

30

108

268

393

941

1364

36

124

310

457

1105

1606

42

138

350

518

1262

1840

48

151

387

575

1413

2066

60

174

454

680

1697

2494

72

193

514

775

1959

2894

84

210

568

860

2202

3268

96

225

615

938

2428

3620

108

238

658

1008

2638

3950

120

249

697

1073

2835

4260

132

260

733

1132

3019

4553

144

269

766

1187

3192

4830

156

277

796

1238

3354

5092

168

285

823

1285

3507

5341

180

292

849

1328

3652

5576

192

298

872

1369

3788

5800

204

304

894

1407

3917

6013

216

309

915

1443

4040

6216

228

314

934

1476

4156

6410

240 және

одан

жоғары

319

952

1508

4266

6595

Булану бетінің температурасы t су.б =10 о С

6-ға

дейін

96

236

344

820

1185

12

158

407

606

1497

2192

18

201

538

813

2066

3058

24

233

641

979

2550

3811

30

257

723

1116

2968

4472

36

276

792

1231

3323

5057

42

292

849

1328

3652

5577

48

304

897

1412

3936

6044

60

325

975

1550

4416

6846

72

339

1036

1657

4806

7511

84

351

1083

1743

5130

8070

96

360

1122

1814

5404

8548

108

368

1154

1874

5637

8960

120

374

1181

1924

5839

9320

132

379

1204

1967

6015

9636

144

383

1224

2004

6170

9917

156

387

1241

2037

6308

10168


      кестенің жалғасы

Мұнай қабатының қалыңдығы, /\ , м;

0,200

0,300

0,400

0,500

1,000

1,500

Булану бетінің температурасы t су.б =5 о С

421

519

601

674

962

1185

828

1022

1186

1331

1903

2345

1222

1510

1754

1969

2822

3482

1603

1983

2306

2592

3721

4596

1971

2443

2843

3198

4601

5688

2328

2889

3366

3788

5461

6758

2674

3323

3875

4364

6303

7808

3010

3745

4371

4926

7127

8837

3651

4555

5325

6008

8724

10836

4256

5322

6231

7039

10256

12762

4826

6049

7094

8022

11726

14617

5366

6740

7915

8961

13139

16405

5877

7397

8699

9859

14498

18130

6362

8023

9447

10717

15806

19796

6823

8620

10163

11540

17065

21404

7261

9189

10847

12328

18279

22959

7678

9733

11503

13084

19449

24463

8076

10254

12131

13810

20578

25918

8455

10752

12734

14508

21669

27327

8817

11229

13313

15179

22723

28691

9164

11687

13869

15825

23741

30013

9496

12127

14404

16447

24727

31295

9814

12549

14919

17047

25680

32539

10119

12955

15415

17625

26603

33745

1710

2116

2462

2767

3976

4912

3198

3982

4650

5242

7592

9419

4505

5640

6608

7468

10896

13569

5663

7121

8370

9481

13926

17403

6695

8454

9964

11311

16714

20956

7621

9659

11413

12981

19289

24257

8457

10754

12737

14511

21674

27333

9215

11754

13950

15919

23889

30266

10536

13512

16096

18420

27879

35417

11650

15008

17935

20575

31371

40019

12601

16297

19529

22452

34455

44114

13423

17419

20922

24100

37196

47781

14141

18405

22155

25560

39650

51084

14773

19278

23249

26861

41859

54074

15334

20056

24228

28029

43859

56794

15834

20754

25109

29082

45677

59279

16284

21384

25906

30037

47338

61557


      Егер t су.б <4 о С, онда шығарындылардың үлес шамасы нөлге тең болып қабылданады.

      Су бетінде қалқып тұрған мұнай қабатының қалыңдығы:


      /\ = Mm , (10)

      F м * р


      Ескерту. р - физикада "ро" деп оқылады.

      мұнда: р - мұнайдың тығыздығы, кг/м 3 ;

      - су бетіндегі мұнай қабатының қалыңдығы, м;

      - су бетінде қалқып тұрған мұнайдың булану үдерісінің ұзақтығы

      J су.б =J шк -J су.жин (11)

      Ескерту. J - физикада "тау" деп оқылады.

      мұнда: J су.б - су бетінде қалқып тұрған мұнайдың булану үдерісінің ұзақтығы, сағ.;

      J шк - су объектісінің бетіне мұнайдың төгіле бастаған уақыты (шығарылу сәті), сағ.;

      J су.жин - су бетіндегі бос мұнайды жинау жөніндегі іс-шараларды аяқтау уақыты, сағ.

      2-кестеде көрсетілмеген параметрлердің аралық мәндері кезінде көмірсутек шығарындыларының үлес шамасын анықтау үшін сабақтас мәндер арасында сызықтық интерполяция жасалады.

      15. Авариялық төгілуі кезінде су объектісін ластағаны үшін ақыны есептеуге қолданылатын мұнай массасы М, мынадай формуламен анықталады:

      М 3 м.с-к(м.с-а) су.б каб.қалд., (12)

      мұнда: М м.с-к(м.с-а) (5), (6) немесе (7) формулаларға сәйкес анықталады.

      Егер іс-шараларды жүргізу нәтижесінде қабыршақты мұнай толығымен жойылса, онда (12) формуланың үшінші қосылғышы нөлге тең болып қабылданады.

      16. Су объектілерінің мұнаймен ластануынан келтірілген залалды есептеу мынадай формуламен орындалады:

      U=Mm*A м *30 АЕК*10, (13)

      мұнда:

      U м - су (теңіз) бетін мұнаймен ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау (теңге);

      Mm - су объектісінің бетіне төгілген мұнай массасы, т;

      A м - мынадай формуламен анықталатын мұнайдың салыстырмалы қауіптілік коэффициенті:

      А м = 1

      ПДК су.м

      мұнда ПДК су.м - су объектісінің осы түріндегі рұқсат берілетін мұнайдың шекті шоғырлануы;

      АЕК - тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

      10 - арттыру коэффициенті.

  Ережеге
7-қосымша

      Ескерту. Ереже 7-қосымшамен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 2010.01.26 № 24 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.

"Байқоңыр" ғарыш айлағынан зымыран тасығыштарды ұшыруға
дайындау және ұшыру барысында авариялар туындаған кезде
қоршаған ортаның ластануынан келтірілген залалды
экономикалық бағалауды анықтау есептемесі

      "Байқоңыр" ғарыш айлағы инфрақұрылымы объектілеріндегі (өнеркәсіптік кәсіпорындар, энергетика объектілері, қойма шаруашылығы) авариялық жағдай салдары қоршаған ортаға мынадай әсерлердің түрлері болып табылады:

      атмосфераға ластаушы заттардың дүркін шығарылуы;

      ағынды сулармен ластаушы заттардың дүркін тасталуы;

      зымыран тасығыштың авариясы салдарынан қоршаған ортаға қалдықтарды орналастыру.

      1.1 Авариялық жағдайға байланысты атмосфераға ластаушы заттардың дүркін шығарылуынан қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формула бойынша жүзеге асырылады:

      СА = Qі х 2,2 АЕК х Ка1 х К2а (1)

      мұндағы:

      СА — атмосфераға ластаушы заттардың дүркін шығарылуынан атмосфералық ауаға келтірілген залал сомасы, теңге;

      Qі - атмосфераға і-лік ластаушы заттың авариялық шығуының көлемі, шартты тонна;

      АЕК - тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

      Ка1 — атмосфераны авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті;

      Ка2 - атмосфераның ластануының экологиялық қауіптілігін ескеретін еселеу коэффициенті.

      Атмосфераны авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті - Ка2, 1-кестеге сәйкес анықталады.

      Атмосфераның ластануының экологиялық қауіптілігін ескеретін еселеу коэффициенті - Ка2, 2-кестеге сәйкес анықталады.

      1.2 Авариялық жағдаймен сарқынды сулармен ластаушы заттардың дүркін төгілуіне байланысты қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формула бойынша жүзеге асырылады:

      Сс = Qі х 30 АЕК х Кс1 х Кс2 (2)

      мұндағы:

      Сс - сарқынды сулармен ластаушы заттардың дүркін төгілуі салдарынан қоршаған ортаға келтірілген залал сомасы, теңге;

      Qі - сарқынды сулармен түскен і-лік ластаушы заттың авариялық төгілу көлемі, шартты тонна;

      АЕК - тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

      Кс1 - қоршаған ортаны ластаушы заттардың төгінділерімен авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті;

      Кс2 - қоршаған ортаны ластаушы заттардың авариялық төгінділерімен ластауының экологиялық қауіптілігін ескеретін еселеу коэффициенті.

      1.3 Зымыран тасығыштың авариясы салдарынан қалдықтарды арнайы жабдықталған жерлерден тыс орналастырудан қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі (Со) мына формуламен анықталады:

      Сқ = Qі х Сіқалд х К2 (3)

      мұнда:

      Сқ - қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс қалдықтарды орналастырудан қоршаған ортаға келтірілген залал сомасы, теңге;

      Qі - арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырылған і түріндегі қалдықтардың көлемі, тонна;

      Сіқалд - Қазақстан Республикасы салық заңнамасына сәйкес белгіленген өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрінің 1 тоннасын орналастырғаны үшін төлемақы ставкасы, теңге;

      Кқ2 - қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырудың экологиялық қауіптілік коэффициенті.

      Қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырудың экологиялық қауіптілік коэффициентінің мәні (Кқ2) 3-кестеге сәйкес сақтау орнының елді мекендерге, қорғау аумақтарына қатысты қалдықтарды сақтау орнының орналасуына, жапсарлас және басқа учаскелерді шаруашылыққа пайдалану түріне байланысты белгіленеді.

Зымыран тасығышты ұшыру мен оны ұшырудың бірінші фазасы
(2 км-ге дейін) кезеңіндегі авариялық жағдай кезінде
қоршаған ортаның ластануынан келтірілген залалды
экономикалық бағалауды анықтау есептемесі

      Зымыран тасығышты ұшыру мен ұшудың бірінші фазасы (2 км-ге дейін) кезеңіндегі авариялық жағдай салдары қоршаған ортаға әсер етудің мынадай түрлері болып табылады:

      көп көлемді ластаушы заттар - зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің атмосфераға дүркін шығарылуы;

      зымыран тасығыш пен ұшыру кешені жабдықтарының бүлінуі салдарынан пайда болған улы қалдықтар - металл сынықтарын авариялық орналастыру.

      2.1. Көп көлемді ластаушы заттар - зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің авариялық жағдайға байланысты дүркін шығарылуы салдарынан қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен жүзеге асырылады:

      САЖ = Qі х 2.2 АЕК х Ка1 х Ка2 (4)

      мұндағы:

      САЖ - көп көлемді ластаушы заттар - зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің атмосфераға дүркін шығарылуы салдарынан атмосфералық ауаға келтірілген залал сомасы, теңге;

      Qі - атмосфераға і-лік ластаушы заттың авариялық шығуының көлемі, шартты тонна;

      АЕК — тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

      Ка1 - атмосфераны авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті, 1-кестеге сәйкес анықталады;

      Ка2 - атмосфераның ластануының экологиялық қауіптілігін ескеретін еселеу коэффициенті, 2-кестеге сәйкес анықталады.

      2.2. Қалдықтарды зымыран тасығышты ұшыру кезеңі мен ұшудың 1 фазасында болған авария кезінде орын алған арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырудан қоршаған ортаға келтірілген залалды (Сқо) экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен анықталады:

      Сқо= Qіх Сіқалд х Ка2 (5)

      мұндағы:

      Qі - зымыран тасығышты ұшыру кезеңіндегі авария кезінде арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырылған і түріндегі қалдықтардың көлемі, тонна;

      Сқалд - Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес белгіленген өндіріс және тұтыну қалдықтарының і-лік түрінің 1 тоннасын орналастырғаны үшін төлемақы ставкасы, теңге/тонна;

      Кқ2 - қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырудың экологиялық қауіптілік коэффициенті, 3-кестеге сәйкес анықталады.

      Зымыран тасығышты ұшыру кезеңіндегі авария салдарынан қоршаған ортаға орналастырылған і түріндегі қалдықтардың көлемі - Qі аспаптық немесе есептік жолмен, зымыран тасығыштың құрайтын металл мен бұзылған сөре жабдықтарының массасын ескере отырып анықталады.

Зымыран тасығыштың жер төңірегіндегі кеңістікте ұшу кезеңіндегі
авариялық жағдай кезінде қоршаған ортаның ластануынан
келтірілген залалды экономикалық бағалауды анықтау
есептемесі

      Зымыран тасығыштың жер төңірегіндегі кеңістікте (жоғары тропосфера, стратосфера және ионосфера) ұшу кезеңіндегі авариялық жағдайының салдары қоршаған ортаға әсерлердің мынадай түрлері болып табылады:

      ластаушы заттар - зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің атмосфераға дүркін шығарылуы;

      жоғары уытты қалдықтарды - зымыран тасығыштың бүлінуі салдарынан пайда болатын металл сынықтарын орналастыру.

      3.1. Ластаушы заттардың - зымыран отыны құрауыштарының атмосферада жану өнімдерінің атмосфераға дүркін шығарылуымен қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен жүзеге асырылады:

      Сап = Qі х 2,2 АЕК х Ка1 х Ка2 (6)

      мұндағы:

      Сап - зымыран тасығыштың жер теңірегіндегі кеңістікте авариясы кезінде атмосфераға ластаушы заттардың - зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің дүркін шығарылуымен келтірілген залал сомасы, теңге;

      Qі - зымыран тасығыштың жер төңірегіндегі кеңістікте авариясы кезінде і-лік ластаушы зат шығарындыларының - зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің көлемі, шартты тонна;

      АЕК - тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

      Ка1 - атмосфераны авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті, 1-кестеге сәйкес анықталады;

      Ка2 - атмосфераның ластануының экологиялық қауіптілігін ескеретін еселеу коэффициенті, 2-кестеге сәйкес анықталады.

      Qі - і-лік ластаушы заттың көлемі мына формуламен анықталады:

      Qі = QФох аі (6.1)

      мұндағы:

      Qіс жүзо — авария болған сәтте зымыран тасығыштың отын сақтау сыйымдылығында қалған зымыран отыны құрауыштарының физикалық көлемі (тонна);

      аі - зымыран отыны құрауышының 1 тоннасы жанған кезде түзілетін і-лік ластаушы заттың меншікті мөлшері, тонна;

      Qіс жүзо= Q іс жүз н - Qіс жүзр (6.1.1)

      мұндағы:

      Q іс жүз н - авариялық зымыран санатына жататын зымыран тасығыштың зымыран отыны құрауыштарымен толық жабдықталуының физикалық нормативті көлемі, тонна;

      Q іс жүз ш - болған сәтке дейін зымыран тасығыш жұмсаған зымыран отыны құрауышының физикалық көлемі (тонна), мына формуламен анықталады:

      Qііс жүз ш = q іс жүз p x Тұ (6.1.2)

      мұндағы:

      q іс жүз ш - осы санаттағы зымыранды ұшыруды қамтамасыз ету үшін зымыран отыны құрауышының меншікті нормативті шығысы, тонна/сек;

      Тұ - сөреден авария болған сәтке дейінгі авариялық зымыранның ұшу ұзақтығы, сек;

      3.2. Зымыран тасығыштың жер төңірегіндегі кеңістіктегі авариясы салдарынан пайда болған қалдықтарды орналастырудан қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен есептеледі:

      Сжк = Qі х Сіқалд х Ко2 (7)

      мұндағы:

      Сжк _ зымыран тасығыштың жер төңірегіндегі кеңістіктегі авариясы салдарынан пайда болған қалдықтарды орналастырудан қоршаған ортаға келтірілген залалдың сомасы, теңге;

      Qі - авария салдарынан пайда болған і түріндегі қалдықтардың көлемі, тонна;

      Сіқалд - Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес белгіленген өндіріс және тұтыну қалдықтарын орналастырғаны үшін төлемақы ставкасы, теңге/тонна;

      Кқ2 - қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырудың экологиялық қауіптілік коэффициенті, 3-кестеге сәйкес анықталады.

      Зымыран тасығыштың жер төңірегіндегі кеңістікте авариясы салдарынан пайда болған және қоршаған ортаға орналастырылған қалдықтардың көлемі (Qі) есептік әдіспен анықталады және ол зымыран тасығыштың металл құрауышының массасына тең қабылданады. Егер авариялық жағдай бөліну бөлшектері ажырағаннан кейін болса, онда қалдықтардың көлемін есептеген кезде олардың массасының сандық мәні зымыран тасығыштың металл құрауышының жалпы нормативтік массасынан шегеріп тасталады:

      Qі = Qнпі - Qоі (7.1)

      мұндағы:

      Qнпі - авария болған зымыран тасығыш тобына жататын зымыран тасығыштың металл құрауышының нормативтік массасы, тонна;

      Qоі - одан авария болғанға дейін ажыраған зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің массасы, тонна.

Қазақстан Республикасының аумағының үстінен зымыран тасығыштың
бірінші және екінші сатыларының белсенді жұмыс учаскесінде ұшу
траекториясы бойынша авариялық жағдай кезінде қоршаған ортаның
ластануынан келтірілген залалды экономикалық бағалауды анықтау
есептемесі

      Зымыран тасығыштың бірінші және екінші сатыларының белсенді жұмыс учаскесінде ұшу траекториясы бойынша авариялық жағдайдың салдары қоршаған ортаға әсерлердің мынадай түрлері болып табылады:

      бөліну бөлшектерінің құлауы барысында және ол жерге түскеннен кейін зымыран отыны құрауыштарының булануы кезінде оның құрауыштарының шығарындыларымен, сондай-ақ егер жерге түскен соң жану басталса, зымыран отыны құрауыштарының жануы өнімдерінің шығарындыларымен атмосфералық ауаның ластануы;

      ол жерге соғылғаннан кейін бүлінген кезде бөліну бөлшектерінен тасталған зымыран отыны құрауыштар тасталған кезде топырақ қабатының ластануы;

      зымыран отыны мен оның ыдырау өнімдерінің бөліну бөлшектері құлау орнынан шайылып жер үсті су көздеріне түсуі салдарынан жер беті суларының ластануы;

      зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің талқандалуы салдарынан пайда болатын қауіпті қалдықтармен - металл сынықтарымен ластану.

      4.1. Зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің құлау ауданында (бұдан әрі - ЗТББҚА) зымыран-тасығыштың авариялық жағдайымен және атмосфераның зымыран отыны құрауыштары мен оның ыдырау өнімдерінің булары шығарындыларымен ластануына байланысты қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен жүзеге асырылады:

      Сақа=Qафқа х АЕК х Ка1 х Ка2 (8)

      мұндағы:

      Сақа — атмосфералық ауаға ЗТББКД-да зымыран отыны құрауыштарының булануы салдарынан келтірілген залал сомасы, теңге;

      Qафқа - ЗТББҚА-да атмосфераға буланған зымыран отыны құрауыштарының физикалық көлемі, кг;

      АЕК - тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

      Ка1 — атмосфераны авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті, 1-кестеге сәйкес анықталады;

      Ка2 - атмосфераның ластануының экологиялық қауіптілігін ескеретін еселеу коэффициенті, 2-кестеге сәйкес анықталады.

      ЗТББҚА-ның атмосферасына буланған ЗОҚ-ның физикалық көлемінің есептемесі мына формула бойынша жүргізіледі:

      Qафқа = Qнқа х Кар (8.1)

      мұндағы:

      Qафқа - ЗТББҚА-ның атмосферасына буланған ЗОҚ-ның физикалық көлемі, кг;

      Qнқа - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің бактарында қалған ЗОҚ-ның физикалық нормативтік көлемі, кг;

      Кат - ЗОҚ-ның қоршаған орта құрауыштары бойынша таралу коэффициенті. Атмосфера үшін оның мәні 0,2-ге тең.

      ЗТББҚА-ның қоршаған ортасында буланған ЗОҚ-ның физикалық көлемі (Qафқа) жеке құрауыштардың физикалық көлемінің сомасына тең(qi);

      Qафқа = q (9)

      4.2. Егер ажырайтын бөлшектердің ЗТББҚА-ға түсуі кезінде ЗОҚ жанса, онда олардың жану өнімдерімен атмосфераға келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен жүзеге асырылады:

      СА = Qі х 2,2 АЕК х Ка1 х К2а (10)

      мұндағы:

      СА - ластаушы заттардың атмосфераға дүркін шығарындыларымен атмосфералық ауаға келтірілген залал сомасы, теңге;

      Qі - атмосфераға і-лік ластаушы заттың авариялық шығарындысының көлемі, шартты тонна;

      АЕК — тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

      Ка1 - атмосфераны авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті, 1-кестеге сәйкес анықталады;

      Ка2 - атмосфераның ластануының экологиялық қауіптілігін ескеретін еселеу коэффициенті, 2-кестеге сәйкес анықталады.

      Бұл жағдайда авариялық шығарындының көлемі:

      Qi = Qафжн х аі (10.1)

      мұндағы:

      аі - зымыран отыны құрауыштарының жануы кезінде і-лік ластаушы заттың түзілуінің меншікті нормасы, тонна.

      Бұл ретте жерге түскен соң тұтанған ЗОҚ-ның жанып кеткен физикалық көлемі мына формуламен анықталады:

      Qафвз Qнқа х Кжн (10.2)

      мұндағы:

      Qафжн - ЗТББҚА-да бөліну бөлшектері түскеннен кейін тұтанған ЗОҚ-ның физикалық көлемі, тонна;

      Qнқа - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің бактарында қалған ЗОҚ-ның физикалық нормативтік көлемі, кг;

      Кжн - жерге түскен кезде зымыран отыны құрауыштарының жану коэффициенті, оның мәні 0,8-ге тең.

      4.3. Бөліну бөлшектері авариялық жағдайда түскен жерден зымыран отыны құрауыштары мен оның ыдырау бөлшектерінің жер үсті су көздеріне шайылып түсуі кезінде жер үсті су көздерінің ластануынан келтірілген залалды экономикалық бағалау есептемесі мына формуламен жүзеге асырылады:

      Сқас = Qқас х АЕК х Кс1 х Кс2 (11)

      мұндағы:

      Сқас - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектері түскен жерден ЗОҚ төгінділерімен су көздеріне келтірілген залал сомасы, теңге;

      Qқав - ЗОҚ-ның су көздеріне төгілген физикалық көлемі, кг;

      АЕК - тиісті қаржы жылына арналған заңнамалық актілерде белгіленген айлық есептік көрсеткіш;

      Кс1 - қоршаған ортаны ластаушы заттардың төгінділерімен авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициенті;

      Кс2 - қоршаған ортаны ластаушы заттардың авариялық төгінділерімен ластауының экологиялық қауіптілігін ескеретін еселеу коэффициенті.

      Зымыран тасығыштың бөліну бөлшектері авариялық жағдайда түскен жерден жер үсті су көздеріне тасталған ЗОҚ-ның физикалық көлемі мына формуламен жүзеге асырылады:

      Qқас = Qнқа х КСр (11.1)

      мұнда:

      Qқас - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектері түскен жерден жер үсті су көздеріне төгілген ЗОҚ-ның физикалық көлемі, кг;

      Qнқа - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің бактарында қалған ЗОҚ-ның физикалық нормативтік көлемі, кг;

      Кст - ЗОҚ-ның қоршаған орта құрауыштары бойынша таралу коэффициенті. Су көздеріне авариялық тастандылар үшін оның мәні 0,4-ке тең.

      Жер үсті су көздеріне түскен ЗОҚ-ның физикалық көлемі - Qофқа, жеке құрауыштардың физикалық көлемінің сомасына (qсфі) тең:

      Qқав = qсфі (11.2)

      4.4. Зымыран тысығыштың бөліну бөлшектері құлау жерлерінде қоршаған ортаға ЗОҚ - сұйық қалдықтардың авариялық орналасуынан келтірілген залал мына формуламен анықталады:

      Соқа = Qоқа х Сіқалд х Ко2 (12)

      мұндағы:

      Соқа - арнайы жабдықталған жерлерден тыс ЗОҚ-ның сұйық қалдықтарын орналастырудан қоршаған ортаға келтірілген залал сомасы, теңге;

      Qоқа - ЗТББҚА шегінен тыс қоршаған ортада орналастырылған сұйық қалдықтардың көлемі, тонна;

      Сіқалд - Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес белгіленген өндіріс және тұтыну қалдықтарын орналастырғаны үшін төлемақы ставкасы, теңге;

      Кк2 - қалдықтарды орналастыру орнының экологиялық қауіптілік коэффициенті, 3-кесте сәйкес анықталады.

      ЗТББҚА шегінен тыс қоршаған ортада орналастырылған қалдықтардың - ЗОҚ-ның көлемі (Qоқа) мына формуламен анықталады:

      Qоқа = Qнқа х Кор (12.1)

      мұндағы:

      Qнқа - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің бактарында қалған ЗОҚ-ның физикалық нормативтік көлемі, кг;

      Кқт - ЗОҚ-ның қоршаған орта құрауыштары бойынша таралу коэффициенті. ЗОҚ-ны авариялық орналастыру үшін оның мәні 0,4-ке тең.

      4.5. Зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің бүлінуі салдарынан қоршаған ортаға төтенше қауіпті қалдықтарды - металл сынықтарын авариялық орналастыру салдарынан келтірілген залал мөлшері мына формуламен анықталады:

      Сқтқа = Qотқа х Сіқалд х Ко2 (13)

      мұндағы:

      Сқтқа - бөліну бөлшектерінің бүлінуі салдарынан пайда болатын қауіпті қалдықтарды арнайы жабдықталмаған жерлерде авариялық орналастырудан келтірілген залал сомасы, теңге;

      Сқтқа - дайындалмаған жерлердегі орналастырылған қауіпті қалдықтардың көлемі, тонна;

      Сікалд - Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес белгіленген өндіріс және тұтыну қалдықтарын орналастырғаны үшін төлемақы ставкасы, теңге/тонна;

      Кк2 - қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс орналастырудың экологиялық қауіптілік коэффициенті, 3-кестеге сәйкес анықталады.

      4.6. Зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің бүлінуі кезінде түзілген қауіпті қалдықтардың көлемі (Qқтқа), оның массасының нормативті мәніне тең қабылданады, яғни:

      Qқтқа = Qббн (13.1)

      мұндағы:

      Qббн - зымыран тасығыштың бөліну бөлшектерінің массасы, тонна.

1-кесте. Ластаушы заттардың шығарындыларымен (тегінділерімен) авариялық (өздігінен) ластағаны үшін еселеу коэффициентінің
мәні Ка

Р/с

Коэффициентті қолдану шарты

Еселеу коэффициентінің мәні Ка

1

Экстремалды жоғарыға жатқызылған ластаушы заттардың авариялық (өздігінен) шығарындылары (төгінділері)

Негізгі ластаушы зат бойынша ШЖБК-дан асуды сипаттайтын сан

2

Экстремалды жоғарыға жатпайтын ластаушы заттардың авариялық (өздігінен) шығарындылары (төгінділері)

10

2-кесте. Ластаушы заттардың авариялық шығарындыларымен
(төгінділерімен) қоршаған ортаны ластағаны үшін экологиялық
қауіптілікті ескеретін еселеу коэффициентінің мәні Ка

Р/с

Коэффициентті қолдану шарты

Еселеу коэффициентінің мәні Ка

1

"Байқоңыр" кешені аумағындағы ластаушы заттардың авариялық (өздігінен) шығарыңдылары (төгінділері)

1,5

2

Ауыл шаруашылығы алқаптарының және Мемлекеттік орман қоры жерінің орман өспеген аумақтарындағы ластаушы заттардың авариялық (өздігінен) шығарындылары (төгінділері)

3,0

3

Мемлекеттік орман қоры жерінің орман өскен аумағындағы, селитебті және су қорғау аймақтарының ерекше қорғалатын аумақтардағы және су айдындарының акваторияларындағы (тартылғандарын қоса алғанда), ауыз сумен жабдықтау көздерінің санитариялық қорғау аймақтарының I және II белдеулеріндегі, курорттарды санитариялық қорғау округтерінің I және II аймақтарындағы зымыран отыны құрауыштарының авариялық (өздігінен) шығарындылары (төгінділері)

5,0

4

Жерге жақын кеңістікте зымыран отыны құрауыштарының жану өнімдерінің авариялық (өздігінен) шығарындылары (төгінділері)

20

3-кесте. Қалдықтарды арнайы жабдықталған жерден тыс
орналастырудың экологиялық қауіптілігі коэффициентінің мәні

Р/с

Коэффициентті қолдану шарты

Коэффициенттің мәні

1

"Байқоңыр" кешені аумағы шегінде жабдықталмаған орындарда қалдықтарды орналастыру

10

2

Ауыл шаруашылығы алқаптарының және Мемлекеттік орман қоры жерінің орман өспеген аумақтарының жабдықталмаған жерлеріне зымыран отыны құрауыштарын орналастыру:

зымыран отыны құрауыштары;

қатты қалдықтар (металл сынықтары).

25,0

5,0

3

Халықтың тұрақты тұрғылықты мекенінен кемінде 10 км қашықтықта жабдықталмаған жерлерге (әсер етуі мүмкін аймақтар) зымыран отыны құрауыштарын орналастыру:

зымыран отыны құрауыштары;

қатты қалдықтар (металл сынықтары).

50,0

10,0

4

Мемлекеттік орман қоры жерінің орман өскен аумақтарының, ерекше қорғалатын аумақтардың, су қорғау аймақтарының және су айдындарының акваторияларындағы (тартылғандарын қоса алғанда), ауыз сумен жабдықтау көздерінің санитариялық қорғау аймақтарының I және II белдеулерінің, курорттарды санитариялық қорғау округтерінің I және II аймақтарының жабдықталмаған жерлеріне зымыран отыны құрауыштарын орналастыру:

зымыран отыны құрауыштары;

қатты қалдықтар (металл сынықтары).

45,0

20,0