Об утверждении Правил заготовки, переработки, хранения и использования лесных семян и контроля за их качеством

Постановление Правительства Республики Казахстан от 23 декабря 2011 года № 1590. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 4 сентября 2015 года № 745

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 04.09.2015 № 745 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ.
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 27 января 2015 года № 18-02/44.

Сноска. Заголовок в редакции постановления Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 17-16) статьи 12 Лесного кодекса Республики Казахстан от 8 июля 2003 года Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
Сноска. Преамбула в редакции постановления Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
1. Утвердить прилагаемые Правила заготовки, переработки, хранения и использования лесных семян и контроля за их качеством.
Сноска. Пункт 1 в редакции постановления Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 23 декабря 2011 года № 1590

Правила
заготовки, переработки, хранения и использования лесных семян
и контроля за их качеством

Сноска. Заголовок в редакции постановления Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

1. Общие положения

1. Настоящие Правила заготовки, переработки, хранения и использования лесных семян и контроля за их качеством (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 17-16) статьи 12 Лесного кодекса Республики Казахстан от 8 июля 2003 года и определяют порядок заготовки, переработки, хранения и использования лесных семян и контроля за их качеством.
Сноска. Пункт 1 в редакции постановления Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
2. Заготовка, переработка и хранение лесных семян осуществляется государственными лесовладельцами раздельно по их селекционной категории: сортовые, улучшенные, нормальные.
3. В целях недопущения обезличивания происхождения и генетического качества лесных семян, а впоследствии посадочного материала и созданных искусственных лесонасаждений, заготовка, переработка и хранение лесных семян осуществляется однородными партиями.

2. Порядок заготовки лесных семян

Сноска. Заголовок раздела 2 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

4. Заготовка лесных семян осуществляется на объектах постоянной лесосеменной базы, а в случае их недостатка допускается заготовка в нормальных насаждениях.
5. При заготовке лесных семян необходимо:
1) обеспечивать сбор лесных семян раздельно по породам, гарантирующих использование лесных семян в соответствии с лесорастительными условиями;
2) обеспечивать максимальный сбор лесных семян на плодоносящих объектах, для которых характерно высокое качество лесных семян;
3) проводить заготовку лесных семян раздельно по видам при совместном произрастании разных видов, относящихся к одному роду, а для семян древесных пород с отчетливо выделяющимися фенологическими формами - раздельно по этим формам.
Сноска. Пункт 5 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
6. В целях определения урожайности лесных семян до начала их массового созревания, лесовладельцами и лесопользователями проводится предварительное обследование всех плодоносящих объектов, предназначенных для сбора лесных семян. О расположении плодоносящих объектов, определенных для сбора лесных семян в текущем году и сроках сбора лесовладельцы за 15 календарных дней до начала сбора письменно уведомляют территориальные органы уполномоченного органа в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения.
7. Прогноз ожидаемого урожая лесных семян ведется методом глазомерной оценки по шкале согласно приложению 1 к настоящим Правилам.
8. Для получения лесных семен с высокими посевными качествами перед массовой заготовкой проводится контрольный сбор лесных семян с определением их посевных качеств. При контрольном сборе лесные семена собирают с разных ярусов кроны в размере массы среднего образца, согласно приложению 2 к настоящим Правилам.
9. Контрольный сбор и заготовка лесных семян осуществляется после их полного созревания, в сроки, указанные в приложении 3 к настоящим Правилам.
10. Заготовка лесных семян осуществляется с растущих, срубленных деревьев и кустарников, а также с поверхности земли (опадающие лесные семена).
11. Во время заготовки лесных семян проводится их учет и заполняется книга учета лесных семян по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам.

3. Порядок переработки лесных семян

Сноска. Заголовок раздела 3 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

12. Полный цикл переработки семян хвойных пород включает: сортировку шишек, извлечение семян из шишек, обескрыливание семян, очистку их от примесей, сортировку, калибровку и просушку до воздушно-сухого состояния (12 - 15 % влажности).
13. Сухие плоды лиственных пород после их сбора для предупреждения процессов гниения просушивают до воздушно-сухого состояния.
14. Сочные плоды лиственных пород, во избежание порчи направляются на переработку для извлечения семян. Семена, освобожденные от мякоти плодов, просушивают до воздушно-сухого состояния.
15. Особенности переработки лесных семян приведены в приложении 5 к настоящим Правилам.
16. В процесс переработки лесных семян входит оценка качества лесных семян, которая осуществляется на основании анализа среднего образца.
17. Средний образец лесных семян получают из сформированной партии семян путем отбора проб и составления исходного образца.
18. Отобранный средний образец лесных семян для определения их посевных качеств отправляют в специализированные организации уполномоченного органа в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения (далее – специализированная организация) с приложением паспорта, этикетки и акта отбора средних образцов, согласно приложениям 6, 7, 8 к настоящим Правилам.
19. Особенности формирования партии семян, отбора проб и составление среднего образца приведены в приложении 9 к настоящим Правилам.

4. Порядок хранения лесных семян

Сноска. Заголовок раздела 4 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

20. Лесные семена посевного назначения хранятся в специальных складах (семенохранилищах), а при их отсутствии – в сухих приспособленных помещениях, в соответствии с особенностями, указанными в приложении 5 к настоящим Правилам.
21. Помещения для хранения лесных семян оборудуются приточно-вытяжной вентиляцией, приборами для регистрации относительной влажности и температуры воздуха. При этом относительная влажность воздуха в помещении не должна превышать 70 %. Помещения обеспечиваются необходимой тарой для хранения семян и инвентарем для отбора образцов.
22. Не допускается хранение лесных семян на цементных, асфальтных, каменных или земляных полах открытым способом, а также хранить семена в таре из под сахара, соли и химических препаратов.
23. Не допускается содержание в хранилищах посторонних предметов, материалов и инвентаря, не относящихся к хранению лесных семян.

5. Порядок использования лесных семян

Сноска. Заголовок раздела 5 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

24. Использование лесных семян осуществляется в строгом соответствии с лесосеменным районированием, которым регламентируется географический и экологический ареал использования (границ использования) семян при воспроизводстве лесов и лесоразведении.
25. Все лесные семена, предназначенные для посева леса и выращивания посадочного материала, подлежат определению их посевных качеств.
26. Определение посевных качеств лесных семян, их соответствия национальным стандартам, техническим условиям и другим нормативным документам по лесному семеноводству, подлежащих реализации и использованию для посева, осуществляется специализированными организациями.
Сноска. Пункт 26 в редакции постановления Правительства РК от 23.07.2013 № 735.
27. После определения посевных качеств семян и получения на них положительного заключения специализированных организаций они допускаются к использованию.
28. Семена, на которые получено отрицательное заключение специализированных организаций, не допускаются к использованию для посева леса и выращивания посадочного материала.

6. Порядок проведения контроля за качеством заготовки, переработки, хранения и использования лесных семян

29. Контроль за качеством заготовки, переработки, хранения, использования лесных семян осуществляется уполномоченным органом в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения (далее – уполномоченный орган) и его территориальными органами (далее – территориальный орган) в форме проверок.
30. Проведение проверки осуществляется с выездом на место в присутствии представителя государственного лесовладельца, при этом устанавливается соответствие проводимых мероприятий по заготовке, переработке, хранению и использованию лесных семян настоящим Правилам и требованиям, предусмотренным Лесным кодексом Республики Казахстан.
31. При проведении проверки государственные лесовладельцы предоставляют должностным лицам уполномоченного органа или территориальных органов необходимые материалы, дают письменные разъяснения по возникающим вопросам, а также выезжают с ними на место осуществления заготовки, переработки, хранения, использования лесных семян.
32. По результатам проведенной проверки должностным лицом уполномоченного органа или территориального органа составляется Акт о ее результатах по форме согласно приложению 10 к настоящим Правилам.
33. По выявленным проверкой нарушениям к государственному лесовладельцу применяются меры, предусмотренные действующим законодательством.

Приложение 1
к Правилам заготовки, переработки,
хранения и использования лесных
семян и контроля за их качеством

Шкала глазомерной оценки ожидаемого урожая лесных семян

Сноска. Приложение 1 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

(по В.Г. Капперу)

Балл цветения и плодоношения	Характеристика балла
1	2
Для древесных пород
0	Цветения и урожая нет
1	Очень слабое цветение или очень плохой урожай (цветы, шишки или плоды в небольшом количестве на деревьях, растущих по опушкам, на единично стоящих деревьях и в ничтожном количестве в насаждениях)
2	Слабое цветение и слабый урожай (наблюдается довольно удовлетворительное и равномерное цветение или плодоношение на свободно стоящих деревьях и на деревьях, растущих по опушкам, и слабое в насаждениях)
3	Среднее цветение или средний урожай (довольно значительное цветение или плодоношение на свободно стоящих деревьях и на деревьях, растущих по опушкам, и удовлетворительное в средневозрастных и спелых насаждениях)
4	Хорошее цветение или хороший урожай (обильное цветение или плодоношение на свободно стоящих деревьях и на деревьях, растущих по опушкам, и хорошее в средневозрастных и спелых насаждениях)
5	Очень хорошее цветение или очень хороший урожай (обильное цветение или плодоношение на свободно стоящих деревьях и на деревьях, растущих по опушкам, а также в средневозрастных и спелых насаждениях)
Для кустарников
1	Плохое цветение или плодоношение (цветы или плоды встречаются единично)
2	Среднее цветение или плодоношение (цветы или плоды примерно у половины экземпляров в достаточном количестве)
3	Хорошее цветение или плодоношение (значительное большинство или почти все кусты обильно цветут или плодоносят)

Примечание:
1. По единой шкале производится предварительное обследование во всех плодоносящих насаждениях различных селекционных категорий, используемых для массовой заготовки семян.
2. Прогноз ожидаемого урожая лесных семян ведется методом глазомерных наблюдений на заранее выделенных пробных площадках площадью не менее 0,25 га.

Приложение 2
к Правилам заготовки, переработки,
хранения и использования лесных
семян и контроля за их качеством

Масса среднего образца

Сноска. Приложение 2 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

№ п/п

Видовое название

Максимальная масса партии, кг, от которой отбирается один образец

Масса среднего образца, г

1	2	3	4
1	Абрикос обыкновенный Armeniaca vulgaris Lam.	500	2500
2	Аморфа кустарниковая Amorpha fruticosa L.	100	100
3	Барбарис обыкновенный Berberis vulgaris L.	100	100
4	Береза повислая (береза бородавчатая) Betula pendula Roth. (B. verrucosa Ehrh.)	75	25
5	Биота восточная Biota orientalis Endl.	100	150
6	Бирючина обыкновенная Ligustrum vulgare L.	100	200
7	Боярышник колючий или обыкновенный Crataegus exyacantha L.	100	300
8	Вишня кустарниковая Cerasus fruticosa (Pall.) G. woron	200	400
9	Вишня обыкновенная Cerasus vulgaris Mill.	400	500
10	Вяз гладкий Ulmus laevis Pall.	100	50
11	Вяз перисто-ветвистый Ulmus pinnato-ramosa Dieck.	100	75
12	Гледичия трехколючковая (гледичия обыкновенная) Gleditschia triacanthos L.)	400	500
13	Груша обыкновенная Pirus communis L.	100	150
14	Дерен кроваво-красный, свидина Cornus sanguinea L.	200	300
15	Жузген Calligonum	200	500
16	Дуб черешчатый Quercus robur L.	5000	2500
17	Ель обыкновенная или европейская Picea abies (L.) Karst.	50	50
18	Ель сибирская Picea obovata Ledeb.	50	50
19	Ель Шренка Picea Schrenkiana Fisch. et Mey	50	75
20	Жимолость обыкновенная Lonicera xylosteum L.	50	50
21	Жимолость татарская Lonicera tatarica L.	50	50
22	Калина обыкновенная Viburnum opulus L.	200	150
23	Карагана древовидная или желтая акация Caragana arborescens Lam.	100	200
24	Клен ложноплатановый, явор, белый клен Acer pseudoplatanus L.	300	500
25	Клен остролистный или платановидный Acer platanoides L.	300	500
26	Клен полевой Acer campestre L.	200	300
27	Клен татарский, неклен, черноклен Acer tatarucum L.	200	300
28	Конский каштан обыкновенный Aesculus hippocastanum L.	2000	6000
29	Липа крупнолистная Tilia platyphyllos Scop.	300	500
30	Липа мелколистная или сердцевидная Tilia cordata Mill.	200	300
31	Лиственница сибирская Larix sibirica Ledeb.	50	75
32	Лох узколистный Elaeagnus angustifolia L.	200	500
33	Можжевельник виргинский Juniperus virginiana L.	100	200
34	Можжевельник обыкновенный Juniperus communis L.	100	150
35	Облепиха крушиновидная Hippophae hamnoides L.	100	150
36	Орех грецкий Juglans regia L.	1000	5500
37	Персик обыкновенный Persica vulgaris Mill	1000	2500
38	Пихта сибирская Abies sibirica Ledeb.	100	100
39	Робиния лжеакация или белая акация Robinia pseudoacacia L.	100	150
40	Роза собачья Rosa canina L.	100	150
41	Рябина обыкновенная Sorbus aucuparia L.	50	25
42	Саксаул белый Haloxylon persicum Bge.	500	50
43	Саксаул черный Haloxylon aphillum (Minkw.) Ilyin.	500	50
44	Скумпия или желтинник Cotinus coggygria Scop.	75	75
45	Слива колючая (терн) Prunus spinosa L.	400	750
46	Слива растопыренная (алыча) Prunus divarigata Ldb.	500	1500
47	Смородина золотая Ribes aurerum Pursh	30	30
48	Солянка Палецкого (черкез Палецкого) Salsola Paletzkiana Litv.	500	100
49	Солянка Рихтера (черкез Рихтера) Salsola Richteri Karel.	500	100
50	Сосна кедровая сибирская (кедр сибирский) Pinus sibirika (Rupr.) Mayr	500	1000
51	Сосна обыкновенная Pinus silvestris L.	50	50
52	Туя западная Thuja occidentalis L.	30	25
53	Шелковица белая Morus alba L.	30	30
54	Шелковица черная Morus nigra L.	30	25
55	Яблоня лесная Malus silvestris (L.) Mill.	100	150
56	Яблоня Палласа или сибирская Malus Pallasiana Juz.	75	50
57	Ясень ланцетный или зеленый Fraxinus lanceolata Borkh.	200	300
58	Ясень обыкновенный Flaxinus excelsior L.	200	400
59	Ясень согдианский Fraxinus sogdliana Bge	200	300

Примечание:
1. Партию семян, составляющую 1/25 часть от максимальной массы, считают малой партией.
2. От малой по массе партии отбирают образец семян, составляющий половину установленной массы для среднего образца.
3. Смешение нескольких малых по массе партий семян одного и того же вида и отбор от них одного среднего образца не допускается.
4. Несоблюдение установленной массы средних образцов допускается для семян, собранных с плюсовых деревьев и деревьев особо ценных пород.

Приложение 3
к Правилам заготовки, переработки,
хранения и использования лесных
семян и контроля за их качеством

Календарь цветения, созревания и сбора плодов, шишек
и семян основных древесных и кустарниковых пород Казахстана

Сноска. Приложение 3 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

№ п/п	Наименование видов	Время (месяцы)
		цветения	созревания	сбора	окраска зрелых плодов и шишек

1	2	3	4	5	6
Хвойные
1	Ель сибирская	V-VI	VIII	VIII-IX	буроватая
2	Ель Шренка	V	IX	IX	коричневая блестящая
3	Лиственница сибирская	IV-V	VIII-IX	VIII-IX	светло-желтая или желто-коричневая
4	Можжевельник обыкновенный	IV-V	IX	IX-X	темно-синеватая с голубым налетом
5	Можжевельник зеравшанский	IV-V	IX	X	черные с сизоватым налетом
6	Можжевельник туркестанский	IV-V	VII	IX	черные с блестящим сизым налетом
7	Пихта сибирская	V	VIII-IX	IX	бурая, светло-бурая
8	Сосна кедровая сибирская	VI	VIII-IX	VIII-IX	серовато-коричневая
9	Сосна обыкновенная	V-VI	IX-X	X-III	серая, буро-серая, темно-коричневая, красно-коричневая
10	Туя западная	IV-V	IX-X	IX-X	коричнево-бурая, темно-коричневая
Лиственные
11	Абрикос обыкновенный	III-IV	VI-VIII	VI-VIII	красновато-оранжевая, опущенная
12	Акация белая или робиния лжеакация	V-VI	IX	IX-ХII	коричневато-бурая
13	Карагана древовидная или акация желтая	V-VI	VI-VII	VI-VII	желто-бурая
14	Аморфа кустарниковая	VI-VII	IX-X	IX-X	коричневатые бобы
15	Береза повислая	IV-V	VII-VIII	VII-VIII	светло-желтая, светло-коричневая
16	Бирючина обыкновенная	V-VI	VIII-IX	IX-XI	черная, блестящая
17	Боярышник обыкновенный	V-VI	VIII	VIII	буровато-красная, реже желтая
18	Бузина обыкновенная (красная)	V	VII-VIII	VIII	красная, красно-оранжевая
19	Вишня степная	V	VII	VII	красная
20	Вяз гладкий	III-IV	V	V	серая (крылаток)
21	Вяз приземистый	III-IV	IV-V	IV-V	светло-серая
22	Гледичия обыкновенная	V-VI	IX-X	IX-ХII	темно-коричневая, блестящая
23	Груша обыкновенная	IV-V	VIII-IX	VIII-IX	зелено-желтая
24	Дерен кроваво-красный или свидина	VI	IX	IX-X	лилово-черная
25	Дуб черешчатый	IV-V	IX-X	IX-X	темно-коричневая, блестящая, глянцеватая
26	Жимолость обыкновенная	V-VI	VIII-IX	VIII-IX	темно-красная
27	Жимолость татарская	V-VI	VII-VIII	VII-VIII	светло-оранжевая, кроваво-красная
28	Ива белая, ветла	IV-V	V-VI	V-VI	желтовато-коричневые коробочки
29	Калина обыкновенная	V-VI	IX	IX	ярко-красная
30	Катальпа обыкновенная	VI-VII	IX-X	IX-XI	бурая (коробочка)
31	Клен остролистный	IV-V	IX	IX-X	буровато-коричневая
32	Клен полевой	IV-V	VIII-IX	IX-X	зеленовато-бурая, коричнево-бурая
33	Клен татарский	V-VI	VIII-IX	IX-X	желтовато-красная, красновато-бурая
34	Каштан конский обыкновенный	V-VI	IX-X	IX-X	зеленая (коробочка), коричневая, блестящая (семена)
35	Липа крупнолистная	VI-VII	IX-X	IX-X	темно-серая или серая
36	Липа мелколистная или сердцевидная	VI-VII	IX-X	IX-ХII	буро-коричневая
37	Лох узколистный	V-VI	IX-X	IX-X	мучнисто-белая
38	Облепиха крушиновая	IV-V	VIII-IX	IX-X	красная, оранжевая, желтая с бурыми пятнышками
39	Орех грецкий	IV-V	VIII-X	IX-X	желто-бурая, светло-коричневая и песочная (орехов)
40	Ольха черная или клейкая	III-IV	X-XI	X-XI	красновато-бурая
41	Персик обыкновенный	IV	VII-IX	VII-IX	бархатистая, желтоватая или красноватая
42	Роза собачья	V-VI	IX-X	X	оранжево-красная, красная
43	Рябина обыкновенная	V-VI	VIII-IX	IX-X	оранжево-красная
44	Саксаул белый	III-IV	X	X	светло-желтая, белая
45	Саксаул черный	III-IV	X	X	серая, лиловатая
46	Скумпия	V-VI	VI-VII	VI-VII	серовато-коричневые
47	Слива колючая (терн)	III-IV	VIII-IX	VIII-IX	черно-синяя
48	Слива растопыренная (алыча)	III-IV	VIII-IX	VIII-IX	темно-розовая, лимонно-желтая, вишнево-красная
49	Смородина золотистая	V	VII	VII	темно-фиолетовая
50	Смородина черная	V	VII	VII	черная
51	Солянка Палецкого (кара-черкез)	VI-VII	X	X-XI	серая
52	Солянка Рихтера (черкез Рихтера)	VI-VII	X	X-XI	серовато-серебристая
53	Тополь бальзамический	IV-V	VI	VI	зеленые, бурые
54	Тополь белый (серебристый)	III-IV	V-VI	V-VI	ярко-зеленая (коробочка)
55	Тополь черный (осокорь)	IV	V-VI	V-VI	зеленая (коробочка)
56	Туя западная	IV-V	IX-X	IX-X	соломенно-желтые крылышки
57	Шелковица белая	V	V-VII	V-VII	белая, зеленовато-белая, пурпурно-черная
58	Шелковица черная	V	VI-VII	VI-VII	темно-красная, черно-фиолетовая
59	Яблоня Сиверса	V-VI	VIII-IX	VIII-IX	желто-зеленая, иногда с розовым румянцем
60	Ясень ланцетный или зеленый	IV-V	IX	IX-X	бурая
61	Ясень обыкновенный	IV-V	VIII-IX	IX-XI	желтая или бурая
62	Ясень согдианский	IV-V	IX	IX-X	бурая

Примечание:
1.В календаре приведены примерные сроки массового цветения и созревания плодов (шишек), которые при неблагоприятных условиях могут наступать позже. Для сбора семян приведены также ориентировочные сроки. Плоды и сережки акации желтой, берез, тополей и ив собирают несколько раньше наступления полной спелости, так как после созревания семена быстро осыпаются.
2. Плоды ясеня обыкновенного, бересклетов и шиповников для более успешной подготовки семян к посеву так же лучше собирать в несколько недоспелом виде.

Приложение 4
к Правилам заготовки, переработки,
хранения и использования лесных
семян и контроля за их качеством

Книга учета лесных семян

Сноска. Приложение 4 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

Древесная порода __________________ видовое название

№ и дата паспорта данной партии семян	Место сбора (приобретения) семян (индекс лесосеменного района, подрайона, хозяйства, лесничества)	Масса семян, кг	Селекционная категория семян (сортовые, улучшенные, нормальные)	Качество семян
				№ и дата документа о качестве семян	срок действия документа о качестве семян
1	2	3	4	5	6

продолжение таблицы

Качество семян	Расход семян, кг			Остаток кондиционных семян на начало года, кг
класс качества, % всхожести (доброкачественности, жизнеспособности)	№ и дата документа о расходе или списании семян	израсходовано всего, в том числе реализовано	списано (некондиционных)
7	8	9	10	11

Примечание: Книга учета лесных семян должна быть пронумерована, прошнурована и заверена печатью лесовладельца (лесопользователя) - заготовителя семян.

Приложение 5
к Правилам заготовки, переработки,
хранения и использования лесных
семян и контроля за их качеством

Особенности сбора, переработки и хранения шишек, плодов и семян
различных видов деревьев и кустарников

Сноска. Приложение 5 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

№ п/п	Сбор шишек и плодов	Переработка шишек и плодов Очистка семян	Выход семян из шишек и плодов от общей массы, %	Хранение семян
				Способы хранения	Сроки хранения, лет	Оптималь- ная влажность семян, %

1	2	3	4	5	6	7
	Ель сибирская, ель Шренка или тянь-шаньская
1	Сбор шишек осуществляют при их побурении на селекционно- семеноводческих объектах, а также в нормальных насаждениях с растущих деревьев. На ВЛСУ и лесосеках возможен сбор шишек со срубленных деревьев	Семена извлекают из шишек в шишкосушилках при температуре 30-40оС до начала раскрытия шишек и далее при температуре не более 45оС до полного их раскрытия. Возможна сушка шишек в солнечных шишкосушилках. Извлеченные семена обескрыливаются на обескрылива- телях,семеочис- тительных машинах, водным способом или вручную, а затем отвеиваются на веялках или вручную на ветру	2-4	В герметически укупоренных стеклянных бутылях, металлических или полиэтиленовых баках емкостью до 25 литров	3-4	6-7,5
	Лиственница сибирская
2	Собирают шишки за 15-20 календарных дней до наступления полной зрелости семян в основном с растущих деревьев на селекционно- семенных объектах и в нормальных насаждениях. Шишки срывают вручную,очесывают шишкоснима- телями,обивают легкими деревянными шестами. Возможен сбор шишек сосрубленных деревьев на ВЛСУ или лесосеках в нормальных насаждениях	Семена извлекают из предварительно просушенных шишек в шишкосушилках при температуре 30-40оС в начале до раскрытия первых шишек и в дальнейшем при 45оС (не более) до полного их раскрытия. Возможно сушить шишки в солнечных шишкосушилках. Извлеченные семена обескрыливают на обескрыливателях, семеочисти- тельных машинах, водным способом или вручную, а после отвеивают на веялках или вручную на ветру	4-6	в герметически укупоренных стеклянных бутылях, металлических и полиэтиленовых баках емкостью до 25 литров	4-5	8-9
	Можжевельник обыкновенный, зершанская, туркестанская и др.
3	Собирают шишкоягоды после наступления спелости (характерная окраска) до наступления морозов, вручную После заморозков шишкоягоды начинают осыпаться	Шишкоягоды замачивают на 3-4 дня в воде или в 0,5 %-ном растворе марганцово- кислого калия, затем разминают деревянными пестами в кадках или перетирают между двумя ребристыми досками, на решетах или на семеочистительных машинах. Затем семена отмывают водой и высуши- вают на решетах, рассыпая тонким слоем 1,5-2 сантиметров	8-10	то же	2-3
	Пихта сибирская
4	Собирают шишки на селекционно- семеноводческих объектах и в нормальных насаждениях с растущих деревьев, когда в южных секторах крон они примут характерную окраску и частично начнут рассыпаться. На лесосеках возможен сбор шишек со срубленных деревьев	Шишки для дозревания рассыпают в хорошо проветриваемых помещениях и перелопачивают 1-2 раза в день. Извлекать семена из шишек рекомендуется на машине. При отсутствии машины раскрывшиеся шишки обмолачивают вручную в мешках, семена отделяют от чешуек и стержней на решетах, обескрыливают и отвеивают	20	в герметически укупоренных стеклянных бутылях, металлических и полиэтиленовых баках емкостью до 25 литров	2	11-12
	Сосна кедровая сибирская (кедр сибирский)
5	Собирают шишки (созревшие) настоящих деревьев, сбивая их шестами или отряхивая на землю ударами колотушки по ветвям дерева. При больших урожаях проводят сбор шишек с земли, и после таяния снег	Шишки дробят и семена очищают от примесей на машинах, имеющих молотильные аппараты. При отсутствии машин шишки дробят деревянными терками, обмолачивают молотилками– изогнутыми палками. Семена очищают на грохотах, решетах, веялках. Заготовленные семена просушивают на солнце слоем 10-15 сантиметров. Большие партии сушат в зерновых сушилках.	Сосна кедровая сибирская – 24-25	В сухих прохладных помещениях в ящиках, закромах, ларях.	1	12-16
				В ямах с прослойками песка, в траншеях	2	-
	Сосна обыкновенная
6	Собирают шишки в сентябре- октябре (ранний сбор) и с ноября до марта с растущих деревьев на объектах ПЛСБ и в нормальных насаждениях. Возможен сбор со срубленных деревьев на ВЛСУ и лесосеках текущего года	Семена извлекают из шишек в шишкосушилках при температуре 50-60 оС. Шишки ранних сборов для полного дозревания помещают в хорошо проветриваемые помещения на 1-2 месяца, периодически перемешивают и перерабатывают не позднее чем через 1-3 месяца после закладки на хранение. Семена обескрыливают механическим способом или водным опрыскиванием и отвеивают	1	В стеклянных, герметически укупоренных бутылях, металлических и полиэтиленовых баках емкостью до 25 литров	5-6	6-7,5
	Туя западная
7	Собирают шишки со стоящих деревьев сразу по созревании	Шишки просушивают в сухо помещении, рассыпав на полу, на брезенте или на стеллажах, и ворошат для ускорения выпадения семян.	4-10	то же	2-3	-
	Абрикос обыкновенный
8	Собирают плоды с растущих деревьев сразу по созревании, обрывая их с ветвей вручную или (при массовом созревании) отряхивая на подостланные пологи.	Косточки извлекают из плодов в течение 1-2 календарных дней после сбора вручную, взрезывая плоды при заготовке небольших партий семян, или на косточковыбивных машинах при заготовках больших партий семян. Косточки просушивают на воздухе, рассыпав слоем 4-5 сантиметров, или в зерносушилках при температуре не выше 350С	10-17	В прохладных помещениях в чистых мешках, ящиках, ларях. Наиболее надежный способ хранения в ящиках с песком	2	8-12
	Аморфа кустарниковая
9	Собирают плодоносные кисти осенью и зимой руками в рукавицах	Кисти плодов просушивают, обмолачивают и очищают на решетах (высев производится нераскрывающи- мися бобами)	60-70	Для длительного хранения в стеклянных герметических укупоренных бутылях; для посева в первую весну – в бумажных мешках, ящиках, ларях	3-4	11-12
	Береза повислая
10	На объектах Базы и в нормальных насаждениях собирают сережки со стоящих деревьев, обрывая их руками или срезая секаторами и сучкорезами за 10-15 календарных дней до начала осыпания семян (когда при сгибании сережек они начнут частично рассыпаться). Возможен сбор сережек со срубленных деревьев на очередных лесосеках	Сережки просушивают в хорошо проветриваемых помещениях, рассыпав слоем до 5 сантиметров или подвесив в пучках вместе с веточками. Просушенные сережки ворошат граблями, перетирают или перетряхивают в мешках; пучки с сережками околачивают. Листья, веточки, стержни и другие крупные примеси удаляют, просеивая семена и чешуйки через решета. От чешуек семена березы можно очищать на ситах с круглыми отверстиями 2-3 мм. При заготовке больших партий семян перерабатывать сережки (с обескрыливанием) рекомендуется на семеочисти- тельных машинах	С чешуями – 90; без чешуек – 30-40	В герметически укупоренной таре. То же, с хлористым кальцием. Для посева в год сбора или на следующую весну – в сухом, прохладном помещении в деревянных ящиках рыхлыми слоями толщиной 4 сантиметра, переложенных бумагой	1-2	7-8
	Береза пушистая
11	Собирают сережки со стоящих деревьев, обрывая руками или срезая секаторами или сучкорезами. Созревшие сережки долго висят на дереве, поэтому со сбором можно не торопиться	Также, как для березы повислой.	С чешуями – 90; без чешуек – 30-40	То же, как для березы повислой	1-2	-
	Бирючина обыкновенная
12	Собирают плоды вручную в фазе полной зрелости	Ягоды протирают на решетах, семена отмывают водой, просушивают на решетах, рассыпав слоем 1,5-2 сантиметров, и отвеивают или ягоды протирают через решета, семена с остатками мезги просушивают и отсеивают. Большие партии плодов можно перерабатывать на семеочисти- тельных машинах с последующей отмывкой семян.	8-18	В герметически укупоренной таре, в деревянных ящиках. Допускается хранение в чистых мешках	1-2	8-10
	Боярышник: колючий, или обыкновенный; кроваво-красный; однопестичный
13	Кисти с плодами в состоянии спелости обрывают вручную или срезают секаторами в корзины или на подостланные пологи	Плоды перетирают деревянными пестами в кадках или в корытах, протирают на решетах, обрабатывают на плодотерках. Семена отмывают водой и просушивают, рассыпав слоем 1 сантиметр на рамах, обтянутых мешковиной, и отвеивают	15-20	В чистых мешках, ларях, ящиках	2	10-12
	Бузина: кистистая, или обыкновенная, красная; черная
14	Кисти с плодами в состоянии спелости обрывают вручную или срезают секаторами в корзины или на подостланные пологи	Плоды перетирают деревянными пестами в кадках или в корытах, протирают на решетах, обрабатывают на плодотерках. Семена отмывают водой и просушивают, рассыпав слоем 1 сантиметр на рамах, обтянутых мешковиной, и отвеивают	Бузина: красная – 3-5; черная – 2-6	В герметически укупоренной таре; в ящиках	2	8-10
	Вишня: кустарниковая, вишарник; степная; обыкновенная
15	Собирают зрелые плоды вручную, обрывая с ветвей. В плодовых садах для сбора плодов применяют плодосборочную машину	Косточки извлекают из плодов на косточковыбивных машинах или на плодотерках. При небольших заготовках косточки выделяют вручную или плоды раздавливают в кадках, а кос- точки отмывают от мякоти на решетах. Перерабатывают плоды в течение 1-2 календарных дней после сбора. Семена просушивают на решетах при толщине слоя 2-4 сантиметра, если они не предназначены к высеву сразу после сбора, и отвеивают. Большие партии семян готовят с получением при переработке плодов побочной продукции (пюре, соков) не горячим способом	Вишня: кустарниковая – 12-15; обыкновенная – 12-20	В чистых мешках, ящиках и закромах (ларях)	2	10-12
	Вяз: гладкий; листоватый, берест, или карагач; перисто-ветвистый; шершавый, или горный ильм
16	Собирают плоды в течение 5-10 календарных дней с начала пожелтения крылаток.	Плоды очищают от примесей, а при сборе с поверхности почвы – и от комочков земли, используя для этого решета. Затем плоды просушивают, рассыпав слоем 3-5 сантиметров. Для высева семян обескрыленными плоды можно обрабатывать на семеочисти- тельных машинах или протирать вручную через решета с мелкими ячейками и отвеивать на веялках или на ветру	Вяз: гладкий – 40; листоватый – 60; перисто- ветвистый – 50-70; шершавый – 40-50	Семена высевают сразу после сбора. При необходи- мости хранения до весны следующего года семена просушивают и хранят в герметически укупоренных бутылях с хлористым кальцием (100 г хлористого кальция на 10 литров бутыля)	- 1	7-8 для хранения 4-6
	Гледичия обыкновенная
17	Собирают созревшие плоды с растущих деревьев.	Плоды просушивают в продуваемом месте на солнце или в шишкосу- шилке при температуре 30-350С; обрабатывают на семеочисти- тельных машинах или обмолачивают на молотилке, либо вручную легкими палками на брезенте. Семена очищают от примесей на веялке	20-25	В бумажных мешках,большие партии – в ящиках и закромах (ларях)	4-5	11-12
	Груша обыкновенная
18	Плоды собирают в стадии полной зрелости с растущих деревьев.	При заготовке небольших партий семян плоды разминают пестами в кадках или протирают на решетах. Семена отмывают водой обычно в 2 приема, просушивают на рамах, обтянутых мешковиной, разложив слоем до 1 сантиметра, отвеивают и сортируют. Применяют и сухой способ из- влечения семян: плоды разрезают на мелкие части, высушивают на солнце и размельченную массу перетирают и просеивают через решето. Большие партии семян готовят с одновременным получением соков или пюре (не горячим способом)	0,8-1,0	Для длительного хранения в стеклянных герметически укупоренных бутылях. Допускается хранение в чистых мешках (для земного хранения до весны)	2-3	10
	Дерен: белый; кроваво-красный, или свидина
19	Собирают плоды с кустов вручную, обрывая или стряхивая на пологи в стадии полной зрелости	Плоды протирают через решета или обрабатывают на плодотерке. Семена освобождают от мезги отмывкой в воде, просушивают на решетах, рассыпав слоем 2-3 сантиметров, и отвеивают	Дерен: белый – 10-15; кроваво- красный –10-25	В чистыхмешках, ящиках,закромах (ларях)	1-2	10-12
	Дуб: красный; черешчатый
20	Собирают желуди при массовом опадении с земли в несколько приемов с повторением сбора на одном и том же участке через 3-5 календарных дней. Следует иметь в виду, что сначала опадают преимущественно больные, поврежденные желуди	Собранные желуди слегка просушивают, расстилая слоем до 15 сантиметров и перемешивая деревянными лопатами. Затем их очищают от крупного и мелкого сора на грохотах. До закладки на зимнее хранение в траншеи хранят в помещениях с относительной влажностью воздуха 60-70 % (подвалы, погреба)	90-95	Зимнее хранение проводят: в траншеях; в снегу; в желуде- хранилищах; в типовых складах	До весны следующего за годом сбора 2	55-60 от абсолютно сухой массы -
	Жимолость: Маака; обыкновенная; татарская
21	Собирают ягоды вручную путем обрывания с ветвей	Плоды перетирают на решетах, плодотерках, семеочисти- тельных машинах, раздавливают в кадках пестами. Семена отмывают от мякоти водой, просушивают, рассыпав слоем 1-1,5 сантиметров на рамах, обтянутых мешковиной, и отвеивают	3-9	Для длительного хранения в замкнутой таре емкостью до 25 литров. При кратковре- менном хранении в ящиках и чистых мешках	2	Жимолость: татарская – 10-12; обыкно- венная –8; маака – 8-10
	Ива белая, серебристая, ветла
22	Собирают сережки состоящих деревьев, обрывая их руками или срезая секаторами. К сбору приступают, когда начнут раскрываться и выпускать пушок первые коробочки	Заготовленные сережки раскладывают в сухом проветриваемом помещении слоем в 2-3 сережки для дозревания. Через 2-3 дня, когда большая часть коробочек раскроется и выпустит пушок, сережки обрабатывают на семеочисти- тельных машинах или протирают вручную на металлических ситах с отверстиями 2х2, а затем 1х1,5 мм, повторяя этот прием 2-3 раза. При невозможности высева в ближайшие 15-20 календарных дней семена просушивают до влажности 6-7 % при комнатной температуре в течение 5-6 ч	2-10, в среднем 4,5-5	В герметически укупоренных бутылях. В эксикаторах хлористым кальцием или – негашеной известью	До 1 года	6-7
	Калина обыкновенная
23	Собирают полностью созревшие плоды, вручную обрывая с ветвей	Плоды обрабатывают на плодотерках, протирают на решетах или раздавливают в кадках деревянными пестами. Семена (косточки) от мякоти отделяют промывая водой, просушивают на решетах при толщине слоя 1,5-2 сантиметров и отвеивают	8-10	В герметически закупоренных бутылях, баках. При временном хранении - в ящиках и мешках	2	8-10
	Карагана древовидная или желтая акация
24	Плоды собирают перед их растрескиванием путем ошмыгивания с ветвей палкой длиной 0,5 м на подостланные пологи или, обрывая руками	Бобы рассыпают на пологи слоем 4-6 сантиметров в продуваемом месте, но не на солнце и сушат, периодически вороша граблями до тех пор, пока не раскроются все бобы. Чтобы семена не отскакивали в сторону при растрескивании плодов, последние покрывают мелкой сеткой. От створок и прочих примесей семена очищают на веялке	15-20	Для длительного хранения применяют герметически укупоренную тару. В ящиках и закромах (ларях). До первой весны после сбора можно хранить в бумажных мешках	3-4	11-12
	Катальпа бигнониевидная, или обыкновенная
25	Плоды собирают со стоящих деревьев в фазе полной зрелости, обрывая руками или срезая секаторами	Плоды слегка просушивают и для извлечения семян обрабатывают на машине, обмолачивают на молотилке или перетирают на решетах и семена отвеивают.	22-25	В ящиках,закромах (ларях), мешках	2-3	-
	Клен ложноплатановый, или явор, белый; полевой; остролистый или платановый
26	Собирают со стоящих деревьев в фазе полной зрелости. Крылатки обрывают руками или срезают секаторами и сучкорезами, отряхивают на землю на подостланные ологи или на предварительно очищенную от сора площадь и собирают плоды, предварительно сметая в кучи	Плоды очищают вручную от плодоножек, мелких ветвей, листьев и прочих примесей, или на грохоте и решетах и просушивают, разложив слоем 5-10 сантиметров. Для уменьшения объема семян и удобства их высева плоды можно обескрыливать на семеочистительных машинах или на сельскохозяйствен ных молотилках с последующим отвеиванием	70-90	В ящиках, корзинах при слое плодов не более 50 сантиметров, в бумажных мешках	1	10-12
	Конский каштан обыкновенный
27	Плоды собирают с земли после первыхзаморозков, когда опадение их становится массовым	Коробочки слегка просушивают, рассыпав слоем 8-10 сантиметров под навесом на сухую, рыхлую, по возможности песчаную почву, периодически перелопачивая. Просушивание проводят до тех пор, когда все коробочки раскроются и освободят семена	90-95	В подвалах в ящиках со слегка влажным песком или в траншеях	До весны следующего за сбором года	14
	Липа: крупнолистная; мелколистная, или сердцевидная
28	Плоды собирают с растущих деревьев, обрывая вручную или срезая кисти вместе с прицветниками; сбивают шестами на разостланные пологи или зимой на наст снега и сметают в кучи	Плоды очищают от плодоножек, прицветников и прочих примесей вручную, перетирая в неполно насыпанных мешках, просушивают, разложив слоем 5-10 сантиметров, и семена отвеивают. Осенние посевы проводят свежесобранными, непросушенными семенами	Липа: крупнолистная – 70; мелколистная – 50-90	В стеклянных, герметически укупоренных бутылях, металлических и полиэтиленовых баках	2-3	10-12
	Лох узколистный
29	Плоды собирают деревьев и кустов, обрывая вручную	Для отделения косточек плоды перетирают на плодотерках или решетах, косточки отмывают водой, просушивают на решетах, разложив слоем 2,5-3 сантиметров, и отвеивают. Большие партии плодов для отделения косточек обрабатывают на молотилках	30-45	В чистых мешках, ящиках и закромах (ларях)	3-4	12
	Облепиха крушиновидная
30	Плоды собирают осенью, сбивая на подостланные пологи (чтобы избежать потери при зимней заготовкекаротина и витамина С), или зимой в мороженном состоянии, срезая ветки и складывая их в крытые шалаши	Промороженные плоды отделяют от веток обмолачиванием, после чего очищают от примесейотвеиванием. При заготовке только семян (косточек) плоды обрабатывают на плодотерке, раздавливают в кадках, протирают на решетах с последующей отмывкой водой. При получении сока плоды отжимают на прессе, выжимки разбавляют водой и косточки извлекают указанным выше способом, отмытые семена просушивают, рассыпав слоем 1-1,5 сантиметров и отвеивают	10	Как правило, в герметически укупоренной таре. Допускается хранение в чистых мешках, деревянных ящиках слоем до 50 сантиметров	2	10-14
	Ольха черная, или клейкая
31	Собирают шишки со стоящих деревьев, обрывая руками, срезая секаторами или обивая шестами на подостланные пологи. Плоды собирают также с водной поверхности весной после таяния снега	Из шишек плоды извлекают в шишкосушилках при температуре 40-45 0С в течение 1-2 суток или в отапливаемом помещении в течение 5-6 суток, разложив шишки слоем 3-5 сантиметров на полу или на стеллажах и перелопачивая 2-3 раза в день. Плоды, собранные с поверхности воды, высевают сразу после сбора	3,5-12(наиболее высокий выход при сборе в октябре- ноябре)	В герметически укупоренных бутылях	2-3	5-7
	Орех грецкий
32	Плоды собирают земли. Для ускорения опадения плодов применяют легкое встряхивание ветвей длинными шестами с крючками на конце	Плоды очищают от околоплодника на орехоочисти- тельных машинах или вручную. Для полной очистки от примесей орехи промывают водой в кадках, чанах, бочках и просушивают под навесом или в сараях в течение 3-5 календарных дней, рассыпав на решетах слоем 5-6 сантиметров, либо в плетеных коробках высотой до 1 м и шириной 0,8 м с двускатной крышей	70-80	В прохладных помещениях в ящиках или траншеях в смеси со свежим песком в пропорции 1:3 по объему	1	11-12
	Осина
33	Собирают сережки со срубленных и стоящих деревьев, обрывая их вручную. Вылет семян происходит в течение нескольких дней. К сбору приступают, когда начнут растрескиваться первые коробочки. Плоды собирают со стоящих деревьев по мересозревания, вручную обрывая с ветвей	Для дозревания семян сережки рассыпают слоем 2-4 сантиметров в сухом, проветриваемом помещении на стеллажах, брезенте на полу, фанерных листах и периодически перемешивают. Через 1-2 дня, когда большая часть коробочек раскроется, выделяя семена с летучками, сережки протирают на ситах с отверстиями 1-1,5х1-1,5 мм, через которые должны проходить семена осины. После этого размельченные части коробочек с пушком снова подсушивают в течение 3-4 ч и вторично обрабатывают на ситах. Плоды к месту переработки подвозят в ящиках и корзинах. Косточки извлекают в течение 1-2 календарных дней после сбора, вручную разрезая плоды, отмывают в воде, просушивают на решетах слоем около 5 сантиметров и отвеивают	10-35	Не высеянные сразу после сбора и очистки семена хранят в прохладных помещениях: а) вгерметически укупоренных бутылях; б) в эксикаторах с хлористым кальцием или негашеной известью. В чистых мешках, ящиках и закромах (ларях)	- - до 1 1-2	5-6 5-6 - 10-12
	Роза: иглистая; коричневая; морщинистая; собачья
34	Плоды обрывают с ветвей кустов вручную	Плоды обрабатывают на плодотерках или семеочистительных машинах. Небольшие партии протирают на решетах, перетирают в кадках деревянными пестами. Семена от мезги отмывают водой, просушивают на решетах, разложив слоем 1,5-2 сантиметров, и отвеивают	Роза: собачья –15-25; иглистая – 10; морщинистая – 5-15; коричневая – 40-50	В чистых мешках, ящиках и закромах (ларях)	2	10-12
	Рябина: обыкновенная; тянь-шаньская; сибирская
35	Кисти с плодами обрывают со стоящих деревьев вручную или обрезают секаторами или сучкорезами в фазе полной зрелости плодов на подостланный полог	Собранные плоды очищают от примесей и обрабатывают на семеочистительных машинах, плодотерке или протирают вручную через решета. Можно использовать мясорубки. Семена отмывают от мякоти водой, просушивают, разложив на рамах, обтянутых мешковиной, слоем 0,5-1 сантиметров, и отвеивают	3	Основной вид тары – герметически укупоренные бутыли, баки. Допускается хранение в ящиках и чистых мешках	2	9-10
	Саксаул: белый; черный
36	Плоды собирают, как только они побуреют и довольно срочно во избежании осыпания при ветреной погоде. Крылатки ошмыгивают вручную на пологи или в корзины. Запрещается обламывать ветви при сборе плодов саксаула.	Плоды просушивают на солнце на пологах в течение 1-2 календарных дней до влажности 6-7 %, разложив слоем до 10 сантиметров и перелопачивая каждый час. На ночь плоды закрывают брезентом	46	В хорошо проветриваемых складах на стеллажах слоем не более 50 сантиметров, перелопачивая 1-2 раза в неделю	До весеннего посева	6-7
	Скумпия кожевенная, или желтинник
37	Плоды собирают сразу по созревании в короткие сроки вручную,ошмыгивая метелки или обрывая их на подостланные пологи	Метелки слегка подсушивают на брезенте и обмолачивают на сельскохозяйствен ой молотилке, при небольших количествах – вручную. Семена отвеивают. При большом количестве пустых семян их отмывают водой, а полнозернистые семена просушивают	15-45	В стеклянных укупоренных бутылях	2	10
	Слива: домашняя; растопыренная (алыча); колючая, терн
38	Плоды собирают вручную, обрывая с ветвей по мере созревания	Плоды перерабатываются вручную	Слива: домашняя – 5-10; колючая – 8-15; растопыренная – 8-10	В прохладных помещениях в чистых: мешках; ящиках; закромах (ларях)	1-2 2 2	11 10-12 9-10
	Смородина: золотая; черная
39	Ягоды собирают вручную, обрывая с ветвей кустов или стряхивая на подостланные пологи.	Ягоды перетирают в кадках деревянными пестами или протирают на решетах. Семена отмывают в кадках с водой, удаляя всплывающую мезгу и пустые семена. При использовании плодов на соки ягоды отжимают на прессе, выжимки разбавляют водой и семена отмывают. Отмытые семена просушивают на рамах, обтянутых мешковиной, слоем 0,5-1 сантиметров и отвеивают	Смородина: золотая – 3-6; черная – 2-4	Основной вид тары – стеклянные, герметически укупоренные бутыли. Допускается хранение в чистых мешках	2	10-14
	Солянка: Палецкого, кара-черкез (черкез Палецкого); Рихтера, черкез, геок-черкез (черкез Рихтера)
40	Плоды-крылатки собирают вручную, ошмыгивая с ветвей на подостланные пологи. Запрещается обламывание ветвей для сбора плодов	Плоды тщательно просушивают в течение 2-4 календарных дней в проветриваемом, затененном месте, рассыпав слоем до 10 сантиметров и перемешивая каждый час. На ночь плоды закрываютбрезентом. Просушенные плоды очищают от примесей на решетах и отвеивают		В сухих, хорошо проветриваемых помещениях на стеллажах слоем до 50 сантиметров, перелопачивая 1-2 раза в неделю	До весны следующего за годом сбора	6-7
	Тополь: белый или серебристый; черный или осокорь
41	Сережки обрывают вручную с ветвей стоящих деревьев. К сбору приступают, когда начинают растрескиваться коробочки и в воздухепоявляются первые летучки	Для дозревания сережки рассыпают в сухом проветриваемом помещении на полу на брезенте или на листах фанеры слоем в 2-3 сережки. Через 2-3 дня, когда большая часть коробочек раскроется, выделяя летучки, сережки перерабатывают для получения семян на семеочистительных машинах или (при отсутствии машин) протирают руками на металлических ситах с отверстиями в 2х2 мм. Сережки тополя белого протирают на сите 1 раз, тополя черного – после первой переработки просушивают в течение дня на воздухе и перерабатывают вторично	Тополь белый – 4-11; черный – 3,5-12	При невозможности высева семян вскоре после сбора их хранят в герметически укупоренных бутылях, просушив до влажности 7-8 % в эксикаторах с хлористым кальцием или негашеной известью	до 1	78
	Хеномелес японский, или айва японская
42	Плоды собирают в стадии полной зрелости, обрывая с ветвей вручную	Плоды измельчают на плодотерках или потирают вручную на решетах. Семена отмывают от мезги, просушивают на решетах, разложив слоем 1,5-2 сантиметров, и отвеивают	0,7	В герметически укупоренных бутылях	2	11
	Шелковица: белая, черная, тут, шовкун
43	Соплодия отряхивают на подостланные пологи с ветвей однодомных экземпляров или с женских, растущих рядом с мужскими. Ввиду неодновременного созревания плодов сбор их проводят с каждого дерева по несколько раз	Соплодия перерабатывают в день сбора. Для извлечения семян плоды раздавливают под прессом (используя сок) или вручную в наполовину наполненных мешках и протирают через сито. Прошедшие через отверстия сита семена промывают несколько раз водой и просушивают в тени (под навесом) на рамах, обтянутых мешковиной, разложив слоем 0,5 сантиметров и перемешивая каждые 34 ч. Когда семена станут сыпучими, слой их увеличивают до 23 сантиметров. Сушку проводят до постоянной массы, взвешивая пробы каждые 23 дня, после чего семена отсеивают	2,5	В герметически укупоренных стеклянных бутылях в прохладном помещении	3	810
	Яблоня: домашняя или культурная; лесная; палласа, сибирская; сливолистная или китайская, ягодная
44	Плоды собирают в фазе полной зрелости со стоящих деревьев, отряхивая с ветвей на землю крючками на длинных шестах.	При заготовке семян без использования побочной продукции плоды дробят на плододробилках, плодотерках, при отсутствии машин перетирают на решетах или разминают в кадках пестами. Из измельченной массы семена отмывают водой, просушивают на рамах, обтянутых мешковиной, разложив слоем 1 сантиметров, и отвеивают. При заготовке небольших партий семян применяют также сухой способ переработки. Большие партии семян готовят с получением из плодов пюре или соков (не горячим способом)	Яблоня: домашняя – 0,2-0,6; лесная – 0,4-1,0; сибирская – 2,5-5,0; сливо- листная - 0,3-1,0; ягодная – 1-4	В прохладных помещениях; в стеклянных герметически укупоренных бутылях. То же, с хлористым кальцием	2 3	8-10
	Ясень: ланцетный, или зеленый; обыкновенный; пенсильванский, согдианский
45	Плоды собирают со стоящих деревьев, обрывая вручную или срезая секаторами, сучкорезами; отряхивают на землю на подостланные пологи или на очищенную от сора площадь и собирают, сметая в кучи. Для осеннего или весеннего посева семена лучше собирать чуть недозрелыми (начало побурения крылаток)	Плоды очищают вручную от плодоножек, мелких веточек, листьев и прочих примесей или на грохоте и решетах и просушивают, разложив слоем 510 сантиметров. Для уменьшения объема семян и удобства высева плоды можно обескрыливать на семеочистительных машинах или на сельскохозяйствен ой молотилке с последующим отвеиванием семян от примесей	Ясень: обыкновенный – 75-85; согдианский – 75-80 маньчжурский – 80; пенсильванский и зеленый – 65-95	В ящиках, корзинах, при слое плодов не более 50 сантиметров, в бумажных мешках	2	10-12

Примечание:
1. Для контрольного сбора лесных семян на участке выделяют от 3 до 10 нормальных деревьев с различными условиями опыления и освещения.
2. ПЛСБ - постоянная лесосеменная база.
3. ВЛСУ – временные лесосеменные участки.

Приложение 6
к Правилам заготовки, переработки,
хранения и использования лесных
семян и контроля за их качеством

Паспорт № _________

Сноска. Приложение 6 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

Составлен ________________________________________ 20__ году на
(число, месяц)
партию семян __________________________________________________
(полное русское и латинское видовое название породы)
массой __________________________________________________) кг
(прописью цифрами)

1. Данная партия семян заготовлена
____________________________________________________________________
(название хозяйства, заготовившего данную партию, с указанием подчиненности)
2. Почтовый индекс и адрес хозяйства __________________________
3. Адрес электронной почты ____________________________________
4. Время сбора семян, плодов, шишек _______20_году(месяц, год)
5. Место сбора семян, плодов или шишек:________________________
_______________________________________________________________
индекс лесосеменного района, подрайона, область
_____________________________________________________________________
государственный лесовладелец, лесничество
категория лесосеменного объекта ____________________________
для сортовых или улучшенных семян ______________________________
номер плантации или участка, квартал, выдел
6. Таксационная характеристика насаждения, плантации, участка:
состав ___________, бонитет ____________, тип леса ___________
группа возраста __________________________________________________
(молодняки, средневозрастные, приспевающие, спелые)
Селекционная группа _________________________________________
(нормальные, улучшенные, сортовые)
Лесоводственная ценность семян ______________________________
Другие сведения ______________________________________________
7. Для горных условий указать:________________________________
1) высоту над уровнем моря____________________________________
2) склон (восточный, западный, северный, южный)________________
8. Кем и когда проводились предварительные обследования
насаждений перед массовой заготовкой семян, плодов или шишек
____________________________________________________________________
9. Каким способом и когда извлекались семена из шишек, тип
шишкосушилки, температура
___________________________________________________________________
10. Каким способом и с применением каких механизмов обескрылены
и очищены хвойные семена
___________________________________________________________
11. Каким способом извлекались семена из сухих и сочных плодов,
___________, каким способом очищались семена ________________________
12. Когда закончена очистка семян ____________________________
(число, месяц, год)
13. Где хранятся семена ______________________________________
____________________________________________________________________
(указать подробно: в специальном семенохранилище,
приспособленном, в холодном или теплом помещении, в траншее, в
погребе, под пологом )
14. В какой таре хранятся семена ____________________________
(бутыли, мешки, ящики или другой таре)
15. Для какой цели заготовлены семена________________________
(для посева в своем хозяйстве, для реализации, для опытных целей)

______________________________________________________________
М.П. Государственный лесовладелец

Должность и подпись лица
ответственного за хранение семян

Приложение 7
к Правилам заготовки, переработки,
хранения и использования лесных
семян и контроля за их качеством

ЭТИКЕТКА

Сноска. Приложение 7 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

1. Видовое название породы ___________________________________
2. Селекционная ценность семян _______________________________
(нормальные, улучшенные, сортовые)
3. Лесосеменной район, лесорастительная зона, подзона _______
____________________________________________________________________
4. Номер квартала, выдела ___________________________________
5. Категория и номер лесосеменного объекта ___________________
6. Название хозяйства (организации) __________________________
7. Год и месяц заготовки _____________________________________
8. Номер и дата паспорта _____________________________________
9. Первоначальная масса партии _____________________________кг
10. Число мест и вид тары ____________________________________
11. Порядковый номер тары __________________________________
12. Масса семян в данной таре
__________________________________________________________________
(первоначальный и последующий, по мере использования семян)
__________________________________________________________________ кг
13. Номер удостоверения о кондиционности семян и дата его выдачи ___,
класс качества семян ______________, срок действия ___________
(при повторной проверке качества семян)

М.П.
Должность и подпись лица,
ответственного за хранение семян _______________________

Приложение 8
к Правилам заготовки, переработки,
хранения и использования лесных
семян и контроля за их качеством

АКТ № ________

Сноска. Приложение 8 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

отбора средних образцов для определения качества семян, принадлежащих
_____________________________________________________________________
(наименование лесовладельца, лесопользователя)
_____________________________________________________________________
(область, район, адрес)
20__ году _____________________________________ мною, уполномоченным
(месяц, число)
по отбору образцов
_____________________________________________________________________
(должность, фамилия, имя, отчество)
при участии членов комиссии
_____________________________________________________________________
(фамилия, имя, отчество, должность каждого)
в присутствии ________________________________________________
(представитель территориального органа в области
лесного и охотничьего хозяйства)
_____________________________________________________________________
произведен осмотр семян и отбор средних образцов от следующих партий,
хранящихся __________________________________________________
(место хранения)

№ п\п	Видовое название породы	Год урожая семян	Цель заготовки семян (собственные нужды, реализация и др.)	Номер партии семян	Масса партии семян, кг
1	2	3	4	5	6

Продолжение таблицы

Вид тары и номера мест отдельно по каждой партии семян	Номер и дата копии паспорта	Место заготовки (откуда и когда получены семена)	Масса среднего образца, г	Который раз семена подвергают анализу	Номер и дата последнего документа о качестве семян и наименование специализированной организации, выдавшей этот документ
7	8	9	10	11	12

Образцы направлены на (в) ____________________________________
(наименование специализированной организации
уполномоченного органа, дата)
для определения качества лесных семян
Лицо, уполномоченное
по отбору образцов,
(должность) ____________________
Ф.И.О., подпись

Представитель территориального
органа уполномоченного органа ____________________________
Ф.И.О, подпись

Приложение 9
к Правилам заготовки, переработки,
хранения и использования лесных
семян и контроля за их качеством

Особенности формирования партии семян,
отбора проб и составление среднего образца

Сноска. Приложение 9 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

№ п/п	Наименование работ	Особенности проведения работ
1	2	3
1.	Формирование партии лесных семян	Партия формируется из однородных лесных семян по: 1) виду или разновидности; 2) условиям места произрастания; 3) возрастным группам (молодняки, средневозрастные, приспевающие, спелые); 4) селекционным категориям (сортовые, улучшенные, нормальные); 5) происхождению насаждений (естественные, искусственные); 6) способу сбора, обработки, хранению семян; 7) цвету, блеску, запаху и степени влажности. Смешение разных партий лесных семян одного и того же вида, в том числе и малых по массе, не допускается.
2.	Отбор проб лесных семян	Отбор проб производят специальными щупами (конусным, мешочным, цилиндрическим) или руками в зависимости от породы и условий хранения партий семян: 1) для мелких и средних семян хранящихся насыпью, отбор проб производят из пяти мест каждого слоя (верхнего - глубина 10 см, среднего - половина высоты насыпи, нижней - у пола), то есть не менее 15 проб; 2) для крупных семян (орехи, косточковые и другие) - из десяти мест каждого слоя берут по 3 пробы; 3) для сыпучих семян хранящихся в мешках (до 10 мест тары) берут не менее трех проб из каждого мешка по одной из верхнего, среднего, нижнего слоя, более 10 мест тары - по одной пробе из каждого мешка, чередуя глубину взятой пробы; 4) при невозможности отбора проб щупами или руками от партий семян, хранящихся в стеклянных бутылях, металлических сосудах, ящиках и другой таре, семена высыпают на гладкую поверхность, перемешивают, разравнивают и отбирают руками из разных мест не менее пяти проб от каждого места тары. Отобранные пробы семян высыпают (по отдельности) на гладкую поверхность, тщательно просматривают и сравнивают по засоренности, запаху, цвету, блеску и другим признакам для установления однородности партии. При отсутствии резких различий отдельных проб их объединяют в исходный образец, масса которого соответствует десятикратной массе среднего образца семян. Из исходного образца выделяют один средний образец семян для определения качества партии семян.
3.	Выделения среднего образца семян	Для выделения среднего образца семян исходный образец высыпают на гладкую поверхность, перемешивают, разравнивают в виде квадрата толщиной до 3 см для мелких семян и более 10 см для крупных семян, а затем делят по диагоналям на 4 треугольника. Из двух противоположных треугольников семена удаляют, а оставшиеся объединяют и снова разравнивают в квадрат для последующего деления. Деление производят до получения среднего образца установленной массы. Отобранный средний образец семян помещают в чистый мешочек из плотной ткани, предварительно продезинфицированный кипячением в воде, завязывают шпагатом и отправляют в специализированную организацию уполномоченного органа с приложением паспорта, этикетки и акта отбора средних образцов для определения качества семян. В целях осуществления контроля за правильностью отбора средних образцов семян от сформированных партий производится отбор контрольных образцов, по результатам анализа которых, заготовителю семян выдается соответствующий документ о качестве семян с отметкой в правом верхнем углу "Госконтрольный", а ранее выданные документы о качестве семян изымаются одновременно с отбором госконтрольных образцов.
4.	Составление образцов для определения влажности семян	Образец для определения влажности семян составляют таким же образом из остатка семян исходного образца. Отобранный образец помещают в чистую, сухую посуду, которую после заполнения доверху семенами плотно закупоривают пробкой и заливают сургучом, воском или парафином. Допускается помещать средний образец семян в мешок вместимостью не менее 0,5 дм3 из влагонепроницаемой пленки, края которого закрывают, горячим способом или крепко связывают, оставляя в нем как можно меньше воздуха, а затем помещают во второй такой же мешок, который туго завязывают. Один экземпляр этикетки вкладывают вовнутрь посуды или мешка, другой наклеивают снаружи.

Приложение 10
к Правилам заготовки, переработки,
хранения и использования лесных
семян и контроля за их качеством

Акт
о результатах проверки

Сноска. Приложение 10 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 07.11.2012 № 1413 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

№_________

______________________________________________________________
место составления акта
"______" ____________ 20 ___ год ______час ______ _________мин
______________________________________________________________
наименование уполномоченного органа или территориального органа
______________________________________________________________
дата и номер акта о назначении проверки, на основании которой
проведена проверка
______________________________________________________________
фамилия, имя, отчество (при его наличии) и должность лица
(лиц), проводившего проверку
_____________________________________________________________
наименование проверяемого государственного лесовладельца,
_____________________________________________________________
должность лица, присутствующего при проведении проверки
Дата, место и период проведения проверки___________________________
Сведения о результатах проверки ___________________________________
выявленные нарушения и их характер
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
С актом о результатах проверки ознакомлен ____________________
должностное лицо государственного
____________________________________________________________________
лесовладельца, присутствовавшего при проведении проверки

Подпись ___________________
От подписи отказался _______
Подпись должностного лица, проводившего проверку ______________

Орман тұқымдарын дайындау, қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану және олардың сапасына бақылау жасау қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 23 желтоқсандағы № 1590 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 4 қыркүйектегі № 745 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 04.09.2015 № 745 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

РҚАО-ның ескертпесі.
ҚР мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша 2014 жылғы 29 қыркүйектегі № 239-V ҚРЗ Заңына сәйкес ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 27 қаңтардағы № 18-02/44 бұйрығын қараңыз.

Ескерту. Тақырып жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 шілдедегі Орман кодексінің 12-бабының 17-16) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
1. Қоса беріліп отырған Орман тұқымдарын дайындау, қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану және олардың сапасына бақылау жасау қағидалары бекітілсін.
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2011 жылғы 23 желтоқсандағы
№ 1590 қаулысымен
бекітілген

Орман тұқымдарын дайындау, қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану және олардың сапасына бақылау жасау қағидалары

Ескерту. Тақырып жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

1. Жалпы ережелер

1. Осы Орман тұқымдарын дайындау, қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану және олардың сапасына бақылау жасау қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 шілдедегі Орман кодексінің 12-бабының 17-16) тармақшасына сәйкес әзірленді және орман тұқымдарын дайындау, қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану және олардың сапасына бақылау жасау тәртібін айқындайды.
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
2. Орман тұқымдарын дайындауды, өңдеуді және сақтауды олардың селекциялық: сортты, жақсартылған, қалыпты санаттары бойынша мемлекеттік орман иеленушілері бөлек жүзеге асырады.
3. Орман тұқымдарының, ал кейіннен отырғызу материалының және өсірілген жасанды орман екпелерінің шығу тегі мен генетикалық сапасының жойылуына жол бермеу мақсатында орман тұқымдарын дайындау, өңдеу және сақтау біртекті партиялармен жүзеге асырылады.

2. Орман тұқымдарын дайындау тәртібі

Ескерту. 2-бөлімнің тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

4. Орман тұқымдарын дайындау тұрақты орман тұқым базасы объектiлерiнде жүзеге асырылады, ал олар жетiспеген жағдайда қалыпты екпелерде дайындауға жол берiледi.
5. Орман тұқымдарын дайындау кезінде:
1) орман тұқымдарының аудандастырылуын сақтау және орман тұқымдарын орман өсіру жағдайларына сәйкес пайдалануға кепілдік беретін түрлер бойынша орман тұқымдарының бөлек жиналуын қамтамасыз ету;
2) орман тұқымдарының жоғары сапалы болуы тән Базасының жеміс беретін объектілерінде орман тұқымдарының барынша көп жиналуын қамтамасыз ету;
3) орман тұқымдарын дайындауды бір текке жататын алуан түрлер бірге өскен жағдайда түрлері бойынша бөлек, ал фенологиялық нысандары анық байқалатын ағаш түрлерінің тұқымы үшін - осы нысандар бойынша бөлек жүргізу қажет.
Ескерту. 5-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
6. Орман иеленушілер мен орман пайдаланушылар орман тұқымдары жаппай пісіп-жетілмей тұрып олардың шығымдылығын анықтау мақсатында орман тұқымдарын жинауға арналған барлық жеміс беретін объектілерге алдын ала тексеру жүргізеді. Үстіміздегі жылы орман тұқымдарын жинау үшін белгіленген жеміс беретін объектілердің орналасуы және жинау мерзімі жайында орман иеленушілер 15 күнтізбелік күн бұрын орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру мен орман өсiру саласындағы уәкілетті органның аумақтық органдарын жазбаша хабардар етеді.
7. Орман тұқымдарының күтілетін өніміне болжам жасау осы Қағидалардың 1-қосымшасына сәйкес көзбен байқап көру әдісімен жүргізіледі.
8. Себу сапасы жоғары орман тұқымдарын алу үшін жаппай дайындаудың алдында орман тұқымдарын бақылау мақсатында жинау мен олардың себу сапасын анықтау өткізіледі. Орман тұқымдарын ұшарбасының әр қабатынан осы Қағидалардың 2-қосымшасына сәйкес орташа үлгінің мөлшерлі салмағы көлемінде жинайды.
9. Орман тұқымдарын бақылау мақсатында жинау және дайындау осы Қағидалардың 3-қосымшасында көрсетілген мерзімде олар толық піскеннен кейін жүзеге асырылады.
10. Орман тұқымдары дайындау өсіп тұрған, кесілген ағаштар мен бұталардан, сондай-ақ жер бетінен (шашылып қалған тұқымдар) дайындалады.
11. Орман тұқымдарын дайындау кезінде оларды есепке алу жүргізіледі және осы Қағидалардың 4-қосымшасына сәйкес белгіленген нысан бойынша орман тұқымдарын есепке алу кітабы толтырылады.

3. Орман тұқымдарын өңдеу тәртібі

Ескерту. 3-бөлімнің тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

12. Қылқан жапырақты ағаштардың орман тұқымдарын өңдеудің толық циклы: бүрлерді іріктемелеуді, бүрлерден тұқымдарды ажыратып алуды, тұқымдарды қанатсыздандыруды, оларды қоспалардан тазартуды, сұрыптауды, іріктеуді және ауа құрғақ жай-күйіне (ылғалдығы 12-15%) дейін кептіруді қосады.
13. Жапырақты ағаш түрлерінің құрғақ жемістерін жинап алғаннан кейін шіріп кетпеуі үшін оларды ауа құрғақ ахуалдығына дейін кептіреді.
14. Жапырақты ағаш түрлерінің шырынды жемістерін бұзылып кетпес үшін тұқымын ажыратып алу мақсатында өңдеуге жіберіледі. Жеміс етінен ажыратылған орман тұқымдары ауа құрғақ ахуалдығына дейін кептіріледі.
15. Орман тұқымдарын өңдеудің ерекшеліктері осы Қағидалардың 5-қосымшасында келтірілген.
16. Орман тұқымдарын өңдеу үдерісіне тұқымдарының сапасын бағалау кіреді, ол орташа үлгісін талдау негізінде жүзеге асырылады.
17. Тұқымның орташа үлгісін орман тұқымдарының қалыптастырылған партиясынан үлгілер сұрыптау және бастапқы үлгіні құрау жолымен алады.
18. Осы Қағидалардың 6, 7 және 8-қосымшаларына сәйкес паспорттары, заттаңбалары және орта үлгілерді іріктеу актілерімен сұрыптап алынған орман тұқымдарының орташа үлгілерін орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру мен орман өсiру саласындағы уәкілетті органның мамандандырылған ұйымына (бұдан әрі – мамандандырылған ұйым) тұқымдарының себу сапасын анықтау үшін жібереді.
19. Тұқым партиясын қалыптастырудың, үлгілерді сұрыптаудың және орташа үлгіні құраудың ерекшеліктері осы Қағидалардың 9-қосымшасында келтірілген.

4. Орман тұқымдарын сақтау тәртібі

Ескерту. 4-бөлімнің тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

20. Егістік мақсаттағы арналған орман тұқымдары арнайы қоймаларда (тұқым қоймаларында), ал олар болмаған кезде - осыған лайықталған құрғақ үй-жайларда осы Қағидалардың 5-қосымшасында көрсетілген ерекшеліктерге сәйкес сақталады.
21. Орман тұқымдарын сақтайтын үй-жайлар ауа сору-тарту желдеткіштерімен, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы мен температурасын тіркеуге арналған приборлармен жабдықталады. Бұл ретте үй-жай ішіндегі ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 70%-дан аспауға тиіс. Үй-жай тұқым сақтайтын қажетті ыдыспен және үлгілер сұрыптауға арналған құрал-сайманмен қамтамасыз етіледі.
22. Орман тұқымдарын цемент, асфальт, тас немесе жер едендерде ашық күйінде сақтауға, сондай-ақ тұқымды қант, тұз және химиялық препараттар салынған ыдыстарда сақтауға болмайды.
23. Қоймаларда тұқым сақтауға қатысы жоқ бөтен заттарды, материалдарды және мүкәммалды сақтауға болмайды.

5. Орман тұқымдарын пайдалану тәртібі

Ескерту. 5-бөлімнің тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

24. Орман тұқымдарын пайдалану ормандарды молықтыру мен орман өсіру кезінде тұқымдарды пайдаланудың географиялық және экологиялық аймағын (пайдалану шекарасын) регламенттейтін орман тұқымдарын аудандастырумен қатаң сәйкес жүзеге асырылады.
25. Ормандар себуге және отырғызу материалын өсіруге арналған барлық орман тұқымдары олардың себу қасиеттерін айқындауға жатады.
26. Орман тұқымдарының себу сапасын олардың ұлттық стандарттарға, техникалық шарттарға және себу үшін іске асыруға және пайдалануға жататын орман тұқым шаруашылығы бойынша басқа да нормативтік құжаттарға сәйкестігін айқындауды мамандандырылған ұйымдар жүзеге асырады.
Ескерту. 26-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 23.07.2013 № 735 қаулысымен.
27. Тұқымдардың себу сапасы айқындалып, оларға мамандандырылған ұйымның оң қорытындысы алынғаннан кейін олар пайдалануға жіберіледі.
28. Мамандандырылған ұйымның теріс қорытындысы алынған тұқымдар ормандар себу және отырғызу материалын өсіру үшін пайдалануға жіберілмейді.

6. Орман тұқымдарын дайындау, өңдеу, сақтау және пайдалану сапасына бақылау жүргізу тәртібі

29. Орман тұқымдарын дайындау, өңдеу, сақтау, пайдалану сапасына бақылау жасауды орман қорын қорғау, күзеті, пайдалану, ормандарды молықтыру мен орман өсіру саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) мен оның аумақтық органдары (бұдан әрі – аумақтық орган) тексеру нысанында жүзеге асырады.
30. Тексеру ол жүргізілетін орынға барып, мемлекеттік орман иеленуші өкілінің қатысуымен жүзеге асырылады, бұл ретте орман тұқымдарын дайындау, өңдеу, сақтау және пайдалану жөнінде жүргізілетін іс-шаралардың осы Қағидаларға және Қазақстан Республикасы Орман кодексінде көзделген талаптарға сәйкестігі анықталады.
31. Тексеру жүргізу кезінде мемлекеттік орман иеленушілер уәкілетті органның немесе аумақтық органдардың лауазымды тұлғаларына қажетті материалдар ұсынады, туындайтын мәселелер бойынша жазбаша түсініктемелер береді, сондай-ақ орман тұқымдарын дайындау, өңдеу, сақтау, пайдалану жүзеге асырылатын орынға олармен бірге барады.
32. Жүргізілген тексеру нәтижелері бойынша уәкілетті органның немесе аумақтық органның лауазымды тұлғасы осы Қағидаларға 10-қосымшаға сәйкес нысан бойынша оның нәтижелері туралы Акт жасалады.
33. Тексеру анықтаған бұзушылықтар бойынша мемлекеттік орман иеленушіге қолданыстағы заңнамада көзделген шаралар қолданылады.

Орман тұқымдарын дайындау,
қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану
және олардың сапасын бақылау
жасау қағидаларына
1-қосымша

Орман тұқымдарының күтілетін өнімін көз мөлшерімен бағалау шәкілі

Ескерту. 1-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

(В.Г.Каппер бойынша)

Гүлдену және жеміс беру баллы	Балл сипаттамасы
1	2
Ағаш тұқымдылар үшін
0	Гүлденбеген және өнім бермеген
1	Тым нашар гүлденген немесе тым нашар өнім берген (орман шетінде өсіп тұрған ағаштарда, жеке дара тұрған ағаштарда гүлдері, бүршіктері немесе жемістері аз мөлшерде және алқаағаштарда болымсыз мөлшерде)
2	Нашар гүлденген және нашар өнім берген (еркін тұрған ағаштарда және орман шетінде өсіп тұрған ағаштарда айтарлықтай қанағаттанарлық дәрежеде және біркелкі гүлденуі немесе жеміс беруі байқалады және алқаағаштарда - нашар)
3	Гүлденуі орташа немесе өнім беруі орташа (еркін тұрған ағаштарда және орман шетінде өсіп тұрған ағаштарда гүлденуі немесе жеміс беруі айтарлықтай елеулі мөлшерде, орта жастағы және пісіп-жетілген алқаағаштарда – қанағаттанарлық)
4	Жақсы гүлденген немесе жақсы өнім берген (еркін тұрған ағаштарда және орман шетінде өсіп тұрған ағаштарда гүлденуі немесе жеміс беруі мол, орта жастағы және пісіп-жетілген алқаағаштарда – жақсы)
5	Тым жақсы гүлденген немесе тым жақсы өнім берген (еркін тұрған ағаштарда және орман шетінде өсіп тұрған ағаштарда, сондай-ақ орта жастағы және пісіп-жетілген алқаағаштарда гүлденуі немесе жеміс беруі - мол)
Бұталар үшін
1	Нашар гүлденген немесе жеміс берген (гүлдер немесе жемістер бірлі-жарым күйінде кездеседі)
2	Гүлденуі немесе жеміс беруі орташа (шамамен тең жартысында гүлдер немесе жемістер жеткілікті мөлшерде)
3	Жақсы гүлденген немесе жеміс берген (басым көпшілігі немесе іс жүзінде барлық бұталар молынан гүлденеді немесе жеміс береді)

Ескертпе:

1. Бірыңғай шәкіл бойынша жаппай тұқым дайындау үшін пайдаланылатын селекциялық санаты әртүрлі барлық жеміс беретін екпелерде алдын ала тексеру жүргізіледі.
2. Орман тұқымдарының күтілетін өнімін болжау алдын ала бөлінген көлемі кемінде 0,25 га сынақ алаңқайларында көзбен шолып-байқау әдісімен жүргізіледі.

Орман тұқымдарын дайындау,
қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану
және олардың сапасын бақылау
жасау қағидаларына
2-қосымша

Орташа үлгінің массасы

Ескерту. 2-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

р/с №	Түр атауы	Бір үлгі іріктеп алынатын партияның ең жоғары массасы, кг	Орташа үлгінің массасы, г
1	2	3	4
1	Кәдімгі өрік Armeniaca vulgaris Lam.	500	2500
2	Бұталы тұшақұрай Amorpha fruticosa	100	100
3	Кәдімгі бөріқарақат Berberis vulgaris L.	100	100
4	Салпыншақ қайың (қотыр қайың) Betula pendula Roth (B.verucosa Ehrh.)	75	25
5	Шығыс биотасы (Biota orientalis Endl)	100	150
6	Кәдімгі қынаағаш Ligustrus vulgare L.	100	200
7	Кәдімгі долана Crataegus oxyacanth L.	100	300
8	Бұталы шие Cerasus fruticosa (Pall.) G. woron	200	400
9	Кәдімгі шие Cerasus vulgaris Mill.	400	500
10	Жылтыр шегірін Ulmus laevis Pall.	100	50
11	Жербауырлы шегіршін Ulmus pinnato-ramosa Dieck.	100	75
12	Үш тікенді қарамала (Gleditsia triacanthos L.)	400	500
13	Кәдімгі алмұрт Pirus communis L.	100	150
14	Сәнтал, көрік тал Cornus sanguinea L.	200	300
15	Жүзгін Calligonum	200	500
16	Кәдімгі емен Quercus robur L.	5000	2500
17	Кәдімгі шырша Picea abies (L.) Karst.	50	50
18	Сібір шыршасы Picea obovata Lebed.	50	50
19	Шренк шыршасы Picea Schrenkiana Fet. M	50	75
20	Кәдімгі ұшқат Lonicera xylosteum L.	50	50
21	Татар ұшқаты Lonicera tatarica L.	50	50
22	Кәдімгі шәңгіш Viburnum opulus L.	200	150
23	Сары қараған Caragana arborescens Lam.	100	200
24	Ақ үйеңкі Acer pseudoplatanus L.	300	500
25	Сүйір жапырақты үйеңкі платановидный Acer platanoides L.	300	500
26	Дала үйеңкісі Acer campestre L.	200	300
27	Татар үйеңкісі Acer tatarucum L.	200	300
28	Ат талшыны Aesculus hippocastanum L.	2000	3500
29	Ірі жапырақты жөке Tilia platyphyllos Scop.	300	500
30	Ұсақ жапырақты жөке Tilia cordata Mill.	200	300
31	Сібір балқарағайы Larix sibirica Ledeb.	50	75
32	Жіңішке жапырақты жиде Elaeagnus angustifolia L.	200	500
33	Виргин аршасы Juniperus virginiana L.	100	200
34	Кәдімгі арша Juniperus communis L.	100	150
35	Қарашайыр шырғанақ Hippophae ramnoides L.	100	150
36	Грек жаңғағы Огпдфты купшф Дю	1000	5500
37	Кәдімгі шабдал Persica vulgaris Mill	1000	2500
38	Сібір самырсыны Adies sibirica Ltdeb	100	100
39	Ақ қараған Robinia pseudoacacia L.	100	150
40	Итраушан Rosa canina L.	100	150
41	Кәдімгі шетен Sorbus aucuparica L.	50	25
42	Ақ сексеуіл Haloxulon persicum Bge.	500	50
43	Қара сексеуіл Haloxulon apillum	500	50
44	Жалқын Cotinus coggygria Scop.	75	75
45	Тікенді қараөрік Prunus spinosa L.	400	750
46	Соғды қара өрігі Prunus divarigata Ldb.	500	1500
47	Сары қарақат Ribes aurerum pursh	30	30
48	Палецк сараңы (Палецк шеркезі) Salsola paletzkiana Litv.	500	100
49	Шеркез сараңы Salsola richteri (Moq.)	500	100
50	Самырсын қарағай Pinus sibirika Du Tour	500	1000
51	Кәдімгі қарағай Pinus silvestris L.	50	50
52	Батыс бозаршасы Tuja occIdentalis L.	30	25
53	Ақ тұт Morus alba L.	30	30
54	Қаратұт Morus nigra L.	30	25
55	Орман алмасы Malus silvestris (L.) Mill.	100	150
56	Паллас немесе сібір алмасы Malus pallasiana Juz.	75	50
57	Жасыл шаған Fraxinus lanceolata Borkh.	200	300
58	Кәдімгі шаған Flaxinus excelsior L.	200	400
59	Соғды шағаны Fraxinus sogoliana Bge	200	300

Ескертпе:
1. Ең жоғары массаның 1/25 бөлігін құрайтын тұқым партиясы шағын партия деп есептеледі.
2. Массасы бойынша шағын партиядан орташа үлгі үшін белгіленген массаның жартысын құрайтын тұқым үлгісі іріктеп алынады.
3. Бір түр тұқымдары партияларының массасы бойынша шағын бірнеше партияны араластыруға болмайды және олардан бір орташа үлгі іріктеп алуға жол берілмейді.
4. Артықшылығы бар ағаштардан және ерекше бағалы тұқымды ағаштарынан жиналған тұқымдар үшін орташа үлгілердің белгіленген массасын сақтамауға болады.

Орман тұқымдарын дайындау,
қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану
және олардың сапасын бақылау
жасау қағидаларына
3-қосымша

Қазақстандағы негізгі ағаш және бұта тұқымдыларының гүлдеу, пісіп-жетілу және олардың жемістерін, бүрлерін және тұқымдарын жинау күнпарағы

Ескерту. 3-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

Р/с №	Түр атаулары	Уақыты (айлар)
		гүлдеуі	пісуі	жиналуы	піскен жеміс пен бүрдің түр-түсі
1	2	3	4	5	6
Қылқан жапырақтылар
1	Сібір шыршасы	Ү-VI	ҮІІІ	ҮІІІ-ІХ	құба
2	Шренка шыршасы	Ү	ІХ	ІХ	қоңыр жылтыр
3	Сібір балқарағайы	IҮ-V	ҮІІІ-ІХ	ҮІІІ-ІХ	ашық-сары немесе қоңыр-сары
4	Кәдімгі арша	IV-V	IX	IX-X	қара-көкшіл
5	Зеравшан аршасы	IV-V	IX	X	қара-қошқыл
6	Түркістан аршасы	IV-V	VII	IX	жылтыр қара
7	Сібір самырсыны	Ү-ҮІ	ҮІІІ-ІХ	ІХ-Х	құба, ашық-құба
8	Сібір балқарағайы	VI	VІІІ-ІХ	ІХ	сұр-қоңыр
9	Кәдімгі қарағай	V-VІ	ІХ-Х	Х-ІІІ	сұр, сұр-құба, қара-қоңыр, қызғылт қоңыр
10	Батыс бозаршасы	ІV-V	ІХ-Х	ІХ-Х	сұр-қоңыр, қара-қоңыр
Жалпақ жапырақтылар
11	Кәдімгі өрік	ІІІ-ІҮ	ҮІ-ҮІІІ	ҮІ-ҮІІІ	қызыл-сары
12	Ақ қараған немесе ақ инеш	Ү-ҮІ	ІХ	IX-XII	қоңырлау-сары
13	Сары қараған	Ү-ҮІ	ҮІ-ҮІІ	ҮІ-ҮІІ	сары-құба
14	Тушақұрай	ҮІ-ҮІІ	ІХ-Х	ІХ-Х	қоңырлау
15	Салпыншақ қайың	IҮ	ҮІІ-VIII	ҮІІ-VIII	сары-жасыл, сары-қоңыр
16	Кәдімгі қынаағаш	Ү-ҮІ	ҮІІІ-ІХ	ІХ-ХІ	қара, жылтыр
17	Кәдімгі долана	Ү-ҮІ	ҮІІІ	ҮІІІ	құба-қызыл, сары
18	Кәдімгі аюбадам	Ү	ҮІІ-ҮІІІ	ҮІІІ	қызыл, қызғылт-сары
19	Дала шиесі	Ү	ҮІІ	ҮІІ	қызыл
20	Жылтыр шегіршін	III-ІҮ	V	V	сұр
21	Кішкі жапырақты шегіршін	III-ІҮ	ІҮ-Ү	ІҮ-Ү	құм түсті
22	Кәдімгі қарала	Ү-ҮІ	ІХ-Х	IX-XII	қара-қоңыр, жылтыр
23	Алмұрт	ІҮ-Ү	ҮІІІ-Х	ҮІІІ-Х	көк-жасыл
24	Сәнтал, көріктал	ҮІ	ІХ	ІХ-Х	қара
25	Емен	ІҮ-Ү	ІХ-Х	ІХ-Х	қара-қоңыр, жылтыр
26	Кәдімгі ұшқат	Ү-ҮІ	ҮІІІ-ІХ	ҮІІІ-ІХ	қою-қызыл
27	Татар ұшқаты	Ү-ҮІ	ҮІІ-ҮІІІ	VІІ-ҮІІІ	ақшыл-қызғылт, шымқай-қызыл
28	Ақ тал	ІҮ-Ү	V-VІ	V-VІ	сары-қоңырлау
29	Шәңгіш	Ү-ҮІ	ІХ	ІХ	ашық-қызыл
30	Сәнағаш	ҮІ-ҮІІ	ІХ-Х	ІХ-ХІ	құба
31	Сүйір жапырақты үйеңкі	ІҮ-Ү	ІХ	ІХ-Х	құба-қоңыр
32	Дала үйеңкісі	ІҮ-Ү	ҮІІІ-ІХ	ІХ-Х	жасыл-құба, қоңыр-құба
33	Татар үйеңкісі	Ү-ҮІ	ҮІІІ-ІХ	ІХ-Х	сары-қызыл, құба-қызыл
34	Ат талшыны	Ү-ҮІ	ІХ-Х	ІХ-Х	жасыл, жылтыр қоңыр
35	Үлкен жапырақты жөке	ҮІ-ҮІІ	ІХ-Х	ІХ-Х	қара-сұр
36	Кіші жапырақты жөке	ҮІ-ҮІІ	ІХ-Х	IX-XII	құба-қоңыр
37	Жіңішке жапырақты жөке	Ү-ҮІ	ІХ-Х	ІХ-Х	ақшыл
38	Шырғанақ	ІҮ-Ү	ҮІІІ-ІХ	ІХ-Х	қызыл, қызғылт сары құба
39	Грек жаңғағы	ІҮ-Ү	ҮІІІ-Х	ІХ-Х	сары құба, ақшыл-қоңыр
40	Жабысқақ қандыағаш	ІІІ-ІҮ	Х-ХІ	Х-ХІ	қызыл-құба
41	Кәдімгі шабдал	ІҮ	ҮІІ-ІХ	ҮІІ-ІХ	сары-қызғылт барқыт түсті
42	Итті раушан	Ү-ҮІ	ІХ-Х	Х	қызғылт-сары, қызыл
43	Кәдімгі шетен	Ү-ҮІ	ҮІІІ-ІХ	ІХ-Х	қызғылт-сары
44	Ақ сексеуіл	ІІІ-ІҮ	Х	Х	ашық-сары, ашық
45	Қара сексеуіл	ІІІ-ІҮ	Х	Х	сұр
46	Жалқын	Ү-ҮІ	ҮІ-ҮІІ	ҮІ-ҮІІ	сұр-қоңырлау
47	Тікенді қараөрік	ІІІ-ІҮ	ҮІІ-ІХ	ҮІІ-ІХ	қара-көк
48	Соғды қараөрік	ІІІ-ІҮ	ҮІІІ-ІХ	ҮІІІ-ІХ	күргін, сары-жасыл, қызылшие
49	Сары қарақат	Ү	ҮІІ	ҮІІ	қара-күнгін
50	Қара қарақат	Ү	ҮІІ	ҮІІ	қара
51	Шығыс сораңы	ҮІ-ҮІІ	Х	Х-ХІ	сұр
52	Рихтер сораңы	ҮІ-ҮІІ	Х	Х-ХІ	сұр-күміс
53	Бальзам терегі	ІҮ-Ү	ҮІ	ҮІ	жасыл-құба
54	Ақ терек	ІІІ-ІҮ	Ү-ҮІ	Ү-ҮІ	ашық-жасыл
55	Қара терек	ІҮ	Ү-ҮІ	Ү-ҮІ	жасыл
56	Батыс бозаршасы	ІҮ-Ү	ІХ-Х	ІХ-Х	ақшыл-сары
57	Ақ тұт	Ү	Ү-ҮІІ	Ү-ҮІІ	ақ, жасылды-ақ
58	Қаратұт	Ү	ҮІ-ҮІІ	ҮІ-ҮІІ	қара-қызыл, қара-сия
59	Жасыл шаған	ІҮ-Ү	ІХ	ІХ-Х	құба
60	Кәдімгі шаған	ІҮ-Ү	ҮІІІ-ІХ	ІХ-ХІ	жасыл-құба
61	Соғды шағаны	ІҮ-Ү	ІХ	ІХ-Х	құба

Ескертпе:
1. Күнтізбеде жаппай гүлденуінің және жемістердің (бүрлердің) пісуінің мөлшерлі мерзімдері көрсетілген, олар қолайсыз жағдайларда кешірек басталуы мүмкін. Тұқым жинау үшін сондай-ақ болжамды мерзімдер келтірілген. Сары қараған, қайың, терек пен көкталдың жемістері мен сырғаларын толық піспей тұрып біраз ертелеу жинайды, өйткені піскеннен кейін тұқымдар тез шашылып қалады.
2. Кәдімгі шағанның, қабыржықтың және итмұрынның жемістерінде тұқымды себуге неғұрлым ойдағыдай әзірлеу үшін біраз піспеген күйінде жинаған жақсы.

Орман тұқымдарын дайындау,
қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану
және олардың сапасын бақылау
жасау қағидаларына
4-қосымша

Орман тұқымдарын есепке алу кітабы

Ескерту. 4-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

Орман тұқымы _____________________ түр атауы

Осы тұқым партиясы паспортының № және толтырылған күні	Тұқымның дайындалған жері (алынған) орман тұқым ауданының, кіші ауданының индексі, шаруашылығы, орманшылығы	Тұқым массасы, кг	Тұқымның селекциялық санаты (сорты, жақсартылған, жақсы)	Тұқым сапасы
				Тұқым сапасы туралы құжаттың толтырылған № және күні	Тұқым сапасы туралы құжаттың қолданылу мерзімі
1	2	3	4	5	6

кестенің жалғасы

Тұқым сапасы	Тұқымның шығымы, кг			Жыл басына кондициялы тұқымдардың қалдығы, кг
Сапа сыныбы, өнгіштігі % (сапалығы, өміршеңдігі)	Тұқымның жұмсалуы немесе есептен шығарылуы туралы құжаттың № және күні	Жұмсалғаны барлығы, оның ішінде өткізілді	Есептен шығарылды (кондициялы емес)
7	8	9	10	11

Ескертпе: Орман тұқымдарын есепке алу кітабы нөмірленуге, жіппен байлануға және тұқым дайындаушы орман иеленушінің (орман пайдаланушының) мөрімен куәландырылуға тиіс.

Орман тұқымдарын дайындау,
қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану
және олардың сапасын бақылау
жасау қағидаларына
5-қосымша

Ағаштар мен бұталардың алуан түрлерінің бүрлерін, жемістерін және тұқымдарын жинау, өңдеу және сақтау ерекшеліктері

Ескерту. 5-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

р/с №	Бүрлер мен жемістерді жинау	Бүрлер мен жемістерді өңдеу. Тұқым тазалау	Жалпы массадан бүрлер мен жемістерден тұқым шығымы, %	Тұқым сақтау
				Сақтау тәсілдері	Сақтау мерзімі, жыл	Тұқымның оңтайлы ылғалдылығы %
1	2	3	4	5	6	7
Сібір шыршасы, Шренк немесе Тянь-Шань шыршасы
1	Бүрлерді олар селекциялық тұқым шаруашылығы объектілерінде, сондай-ақ қалыпты алқа ағаштарда өсіп тұрған ағаштардан қоңыр түске боялған кезінде жинайды, УОТУ-лерде және кеспе ағаштарда бүрлерді кесілген ағаштардан жинауға болады.	Тұқымдарды бүрлерден бүркептіргіштерде 30-40оС температурада бүрлер ашыла бастағанға дейін және одан кейін олар толық ашылғанға дейін 45 С аспайтын температура жағдайында алады. Бүрлерді күн бүркептіргіштерінде кептіруге болады. Алынған тұқым қанатсыздандырғыштарда, тұқым тазарту машиналарында, суға шаю тәсілімен немесе қолмен қанатсыздандырылады, ал содан соң елеуіштерде немесе жел өтіне қолмен желдетіледі.	2-4	Бітеу жабылатын шыны шөлмектерде, сиымдылығы 25 л дейін металл немесе полиэтилен құтыларда	3-4	6-7,5
Сібір балқарағайы
2	Бүрлерді тұқым толық піскенге дейін 15-20 күнтізбелік күн қалғанда негізінен селекциялық тұқым объектілерінде және қалыпты алқа ағаштардан Бүрлерді қолмен жұлып алады, бүр алғыштармен тарайды, жеңіл ағаш таяқтармен сабалайды. Бүрлерді УОТУ-лерде кесілген ағаштардан және кеспеағаштарда қалыпты алқаағаштардан жинауға болады.	Тұқымдарды бүрлерден бүркептіргештерде 30-40оС температурада алдын ала кептірілген бүрлерден алғашқы бүрлер ашыла бастағанға дейін және одан кейін олар толық ашылғанға дейін 45 С аспайтын температура жағдайында алады. Бүрлерді күн бүркептіргіштерінде кептіруге болады. Алынған тұқым қанатсыздандырғыштарда, тұқым тазарту машиналарында, суға шаю тәсілімен немесе қолмен қанатсыздандырылады, ал содан соң елеуіштерде немесе жел өтіне қолмен желдетіледі.	4-6	Бітеу жабылатын шыны шөлмектерде, сиымдылығы 25 л дейін металл немесе полиэтилен құтыларда	4-5	8-9
Кәдімгі арша, зеравшан, түркістан және басқа да аршалары
3	Бүржидектерді піскеннен кейін (өзіне тән бояуы болады) үсік басталмай тұрып қолмен жинайды. Үсіктен кейін бүржидектер жерге түсе бастайды.	Бүржидектерді 3-4 күнтізбелік күн суға немесе марганец қышқылы калийдің 0,5% ерітіндісіне салып қояды, содан соң ағаш ыдыста ағаш оқтаулармен ұнтақтайды немесе кедір-бұдыр екі тақтайдың арасына салып, електе немесе тұқым тазарту машиналарында үгітеді. Содан кейін тұқымды сумен шайып, електерге 1,5-2 см. қалыңдықта жайып кептіреді.	8-10	бұл да	2-3
Сібір майқарағайы
4	Бүрлерді селекциялық тұқым шаруашылығы объектілерінде және қалыпты алқаағаштарда өсіп тұрған ағаштардан ұшар бастардың оңтүстік секторларда олар өзіне тән түске боялып, ішінара шашыла бастаған кезде жинайды. Кеспеағаштарда бүрлерді кесілген ағаштардан жинауға болады.	Бүрлер жақсы пісу үшін оларды жақсы желдетілетін бөлмелерге шашып қойып, күніне 1-2 рет араластырады. Тұқымды бүрлерден машинада алу ұсынылады. Машина болмаған жағдайда ашылған бүрлерді қаптарда қолмен үгітеді, тұқымды қабыршақтардан және өзектерден електерде ажыратады, қанатсыздандырады және желдетеді.	20	Бітеу жабылатын шыны шөлмектерде, сиымдылығы 25 л дейін металл немесе полиэтилен құтыларда	2	11-12
Сібір самырсын қарағайы (сібір самырсыны)
5	Бүрлерді (піскен) жинауды өсіп тұрған ағаштардан оларды сырқпен сілку немесе бұтақтарын таяқпен сабалау арқылы жүргізеді. Өнім мол болған жылдары бүрді жерден қар еріп кеткеннен кейін де жинайды.	Бүрлерді ұсақтайды және тұқымдарды үгіту аппараты бар машиналарда қоспалардан тазартады. Машина болмаған жағдайда бүрлерді ағаш үгіткіш терде ұсақтайды, қисық таяқтармен ұнтақтайды. Тұқымды електерде тазартады. Дайындалған тұқымдарды 10-15 см қалыңдықпен күн көзінде кептіреді. Көп тұқымды астық кептіргештерді кептіруге болады	Сібір самырсын қарағайы – 24-25	Құрғақ, салқын үй-жайларда жәшіктерде, қоймаларда, қамбаларда. Шұңқырларда, траншеяларда құмқабаттарын төгу арқылы сақтайды.	1 2	12-16 -
Кәдімгі қарағай
6	Бүрлерді ТОТБ объектілерінде және қалыпты алқаағаштарда өсіп тұрған ағаштардан қыркүйек-қазанда (ерте жинау) және қарашадан наурызға дейін жинайды. УОТУ мен үстіміздегі жылғы кеспеағаштарда кесілген ағаштардан жинауға болады.	Тұқымды бүрлерден бүркептіргіштерде 50-60 оС температурада ажыратып алады. Ерте жиналған бүрлер толық пісуі үшін оларды жақсы желдетілетін жерлерге 1-2 ай қояды, мезгіл-мезгіл араластырып тұрады және сақтауға қойылған соң 1-3 айдан кешіктірмей өңдейді. Тұқымдарды механикалық тәсілмен немесе су бүрку арқылы қанатсыздандырады және сұрыптайды.	1	Бітеу жабылатын шыны шөлмектерде, сиымдылығы 25 л дейін металл немесе полиэтилен құтыларда	5-6	6-7,8
Батыс бозаршасы
7	Бүрлерді піскен кезінде өсіп тұрған ағаштардан бірден жинайды	Бүрлерді құрғақ үй-жайда жерге жайып брезентте немесе сөрелерде кептіреді және тұқым тез түсу үшін араластырады.	4-10	бұл да	2-3	-
Кәдімгі өрік
8	Жемістерін піскен кезінде бұтақтарынан қолмен үзіп алып немесе (жаппай піскен кезде) жерге төселген төсеніштерге сілку арқылы жинайды.	Тұқымның шағын партияларын дайындау кезінде қолмен жинаған соң 1-2 күнтізбелік күн ішінде жемістерді кесіп, сүйектерін жемістерден ажыратып алады немесе тұқымның үлкен партиясын дайындағанда сүйек шығаратын машиналар пайдаланылады. Сүйектерді 4-5 см қалыңдықта жайып ауада немесе 35оС аспайтын температурада астық кептіргіштерде кептіреді.	10-17	Салқын жерде таза қаптарда, жәшіктерде. Ең сенімді тәсіл құм салынған жәшіктерде сақтау	2	8-12
Бұталы туша қурай
9	Жеміс беретін бұтақтарды күзде және қыста қолға қолғап киіп жинайды	Жеміс бұтақтарын кептіріп, електерден өткізіп, тазалайды (себу ашылмаған дәнмен жүргізіледі)	60-70	Ұзақ сақтау үшін бітеу жабылатын шыны шөлмектерде; алғашқы көктемде себу үшін - қағазқаптарда, жәшіктерде	3-4	11-12
Салпыншақ қайың
10	ТОТБ объектілері мен қалыпты алқаағаштарда сырғаларды өсіп тұрған ағаштардан қолмен үзіп немесе секаторлармен және бұтақ кескіштермен кесіп, тұқым шашыла бастағанға дейін 10-15 күнтізбелік күн қалғанда жинайды (сырғаларды майыстырған да олар ішінара шашыла бастайды)	Сырғаларды жақсы желдетілетін жерлерде 5 см қалыңдықта жайып немесе бұтақтармен бірге іліп кептіреді. Кептірілген сырғаларды тырмамен араластырады, қаптармен үгітеді немесе сілкиді; буылған сырғаларды үгітеді. Жапырақтарын, бұтақтарын, өзектерін және басқа да ірі қоспаларды тұқыммен қабықтарын електен өткізу арқылы алып тастайды. Қайың тұқымын 2-3 мм дөңгелек тесікті електерде тазартуға болады. Үлкен партиялар дайындау кезінде сырғаларды өңдеуді (қанатсыздандыра отырып) тұқым тазалайтын машиналарда жүргізу ұсынылады.	Қабықты – 90; қабықсыз – 30-40	Бітеу және жабық ыдыста. Хлорлы кальций құйылған осындай ыдыста. Жиналған жылы немесе келесі көктемде себу үшін - құрғақ, салқын үй-жайда ағаш жәшіктерде қалыңдығын 4 см қағаз салып сақтайды.	1-2	7-8
Үлпек қайың
11	Сырғаларды өсіп тұрған ағаштардан қолмен үзіп немесе секаторлармен немесе бұтақкескіштермен кесіп жинайды. Піскен сырғалар ағашта ұзақ тұрады, сондықтан жинауға асықпауға болады	Бұл да салпыншақ қайың сияқты	Қабықты – 20; үлпек – 30-40	Бұл да салпыншақ қайың сияқты	1-2	-
Кәдімгі қынаағаш
12	Жемісі піскен соң қолмен жинайды	Жидектерді електен өткізіп, сумен жуады, електе қалыңдығын 1,5-2 см етіп жайып кептіреді немесе жидектерді електен өткізген соң мезга бар тұқымды кептіріп, сұрыптайды. Жемістердің үлкен партиясын тұқым тазалайтын машиналарда өңдеуге болады, өңдеуден кейін тұқымды жуу керек	8-18	Бітеу және жабық ыдыста, ағаш жәшіктерде. Таза қаптарда сақтауға болады	1-2	8-10
Кәдімгі долана
13	Жемістер піскен кездегі қалыпты түсіне бояла бастағанда оларды ерте күзде себу үшін; ұзақ сақтау үшін - толық піскен кезде жинайды. Секаторлардың, ұзын сырықты кескіштердің көмегімен немесе сатылардан жиналады.	Жемістер жеміс қырғыштарда немесе електерде қолмен үгітіледі, ағаш ыдыста қолмен езіледі. Үлкен партиялар өңдеу үшін тұқым тазалайтын машиналар пайдаланылуы мүмкін. Тұқымды 2-3 см қалыңдықта жайып, жуады, кептіреді және сұрыптайды.	15-20	Таза қаптарда, ұрада, жәшіктерде	2	10-12
Аюбадан: кәдімгі, қызыл, қара
14	Піскен жемісті бұтақтарын қолмен үзіп алады немесе секатормен себетке не төселген төсеніштерге кесіп түсіреді.	Жемістерді ағаш ыдыстарда немесе астауларда ағаш қалақтармен араластырады, електерден өткізеді, жеміс қырғыштарда өңдейді. Тұқымды сумен жуып, шүберек тартылған рамаларға 1 см қалыңдықта жайып, кептіреді, сұрыптайды.	Қызыл аю: бадам – 3-5; қара – 2-6	Бітеу және жабық ыдыста; ағаш жәшіктерде	2	8-10
Шие: бұталы, далалық, кәдімгі
15	Піскен жемісті бұтақтан үзіп, қолмен жинайды. Жеміс бақтарында жеміс жинау машинасын қолданылады.	Сүйектерді жемістерден сүйек алу машиналарында немесе жеміс қырғыштарында ажыратып алады. Аз мөлшерде дайындау кезінде сүйектер қолмен ажыратып алынады немесе жемісті ағаш ыдыста мыжиды, ал сүйектегі жеміс жұмсағын елек арқылы жуып шаяды. Жемісті жинаған соң 1-2 күнтізбелік күн бойы өңдейді. Егер тұқымдар жиналған соң бірден себуге арналмаса, оларды елекке қалыңдығын 2-4 см жайып кептіреді және сұрыптайды. Тұқымның үлкен партияларын өңдеу кезінде салқын тәсілмен ілеспе өнім (пюре, шырындар) ала отырып дайындайды.	Шие: бұталы - 12-15; кәдімгі - 12-20	Таза қаптарда, жәшіктерде, қоймаларда	2	10-12
Шегіршін: жылтыр; жапырақты, қарағаш; ұсақ жапырақты, бұжыр жапырақты
16	Жемістерін қанаттары сарғая бастаған күннен 5-10 күнтізбелік күн ішінде жинайды	Жемістерді қоспалардан, ал жер бетінен жинағанда електі пайдаланып топырақ түйірлерінен тазартады. Содан кейін жемісті 3-5 см қалыңдықта жайып кептіреді. Қанатсыздандырылған тұқымды себу үшін жемісті тұқым тазарту машиналарында өңдеуге немесе ұсақ ұялы електен өткізу арқылы қолмен өңдеп, желдеткіштер немесе жел арқылы сұрыптауға болады.	Шегіршін: жылтыр – 40; жапырақты – 60; ұсақ жапырақты – 50-70; бұжыр жапырақты – 40-50	Тұқым жиналған соң бірден себіледі. Келесі жылдың көктеміне дейін сақтау қажет болса, тұқымды кептіріп, хлорлы кальций құйылған бітеу және жабық шөлмектерде сақтайды (10 л шөлмекке 100 гр хлорлы кальций).	- 1	7-8 сақтау үшін 4-6
Кәдімгі қарамала
17	Піскен жемістерді өсіп тұрған ағаштардан жинайды	Жемістерді күн көзінде желдетілетін орында немесе бүркептіргіште 30-35оС температурада кептіреді; тұқым тазалау машинасында немесе үгіткіште не жеңіл таяқпен брезентке сабалау арқылы қолмен өңдейді. Тұқымды қоспалардан електе тазалайды.	20-25	Қағаз қаптарда, үлкен партияларын -жәшіктерде, қоймаларда	4-5	11-12
Кәдімгі алмұрт
18	Жемісті әбден піскен кезінде соң өсіп тұрған ағаштардан жинайды.	Шағын тұқым партияларын дайындағанда жемісті ағаш ыдыста езеді немесе електе жонады. Әдетте тұқымды 2 рет жуып, шүберек тартылған рамада қалыңдығын 1 см дейін етіп жайып кептіреді, сұрыптайды және сорттайды. Тұқымды сорттап алудың құрғақ тәсілінде қолданады: жемісті ұсақ бөліктерге кесіп, күн көзіне кептіреді және ұсақталған массаны үгітіп, електеп өткізеді. Тұқымның үлкен партияларын бір мезгілде шырындар немесе пюре алумен (ыстық әдіспен емес) әзірлейді.	0,8-1,0	Ұзақ сақтау үшін бітеу және жабық шыны шөлмектерде. Таза қаптарда (көктемге дейін қыста сақтау үшін) сақтауға жол беріледі.	2-3	10
Дерен: ақ, қою қызыл немесе сәнтал
19	Жемісті толық піскен кезінде бұтадан қолмен үзіп алу немесе жерге сілкілеу арқылы жинайды.	Жемісті електен өткізеді немесе жеміс қырғышта өңдейді. Тұқымды жеміс жұмсағынан сумен жуып ажыратады, қалыңдығын 2-3 см етіп елекке жайып кептіреді және сұрыптайды.	Ақ дерен – 10-15; қою қызыл дерен – 10-25	Таза қаптарда, жәшіктерде, қоймаларда	1-2	10-12
Емен: қызыл, жартас
20	Жаңғағын жерге жаппай түскен кезде сол бір учаскеде жинауды 3-5 күннен кейін қайталап, бірнеше рет жинайды. Алдымен ауру, зақымданған жаңғақтар түсетінін ескеру керек	Жиналған жаңғақтарды 15 см дейін қалыңдықта жайып және ағаш күрекпен араластырып, аздап кептіреді. Содан соң оларды ірі және ұсақ қоқыстардан тазартады. Траншеяларға қысқы сақтауға салғанға дейін ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 60-70% жерлерде (жертөлелер, ұралар) сақтайды.	90-95	Қысқа сақтауды: траншеяларда; қарда; жаңғақ сақтау қоймаларында; типтік қоймаларда	Жиналған жылдан кейінгі көктемге дейін 2	мүлдем құрғақ массасынан 55-60 -
Ұшқат: Маака; кәдімгі; татар
21	Жидектерді бұтақтардан қолмен үзіп алу арқылы қолмен жинайды	Жемісті електе, жеміс қырғышта, тұқым тазалау машиналарында езеді, ағаш ыдыста мыжиды. Тұқымды жеміс жұмсағынан сумен шаю арқылы ажыратады, шүберек тартылған рамада 1-1,5 см қалыңдықта жайып кептіреді және сұрыптайды	3-9	Ұзақ сақтау үшін сиымдылығы 25 л дейін оқшау ыдыста. Қысқа мерзімді сақтау кезінде жәшіктерде және таза қаптарда	2	Ұшқаты: татар - 10-12; кәдімгі - 8; маака - 8-10
Ақ күміс тал, тал
22	Сырғаларды өсіп тұрған ағаштардан қолмен үзу немесе секатормен кесу арқылы жинайды. Жинауға алғашқы қорапшалар ашылып, мақтасы шыға бастаған кезде кіріседі.	Дайындалған сырғаларды құрғақ, желдетілетін жерлерге 2-3 сырғаны толық піскенге дейін қояды. Қорапшаның басым бөлігі ашылып, мақтасы шыққанда 2-3 күнтізбелік күннен кейін сырғаларды тұқым тазарту машиналарында өңдейді немесе тесіктері 2х2, ал содан соң 1х1,5 мм металл торлардан өткізіп өңдеп, бұл тәсілді 2-3 рет қайталайды. Тұқымды таяудағы 15-20 күнтізбелік күн ішінде себу мүмкін болмаған жағдайда тұқымды 5-6 с бойы бөлме температурасында 6-7% ылғалдылыққа дейін кептіреді.	2-10, орташа есеппен 4,5-5	Бітеу және жабық шөлмектерде. Хлорлы кальций немесе өшірілмеген әгі бар эксикаторларда	1 жылға дейін	6-7
Кәдімгі шәңгім
23	Толық піскен жемістерді бұтақтарды үзіп, қолмен жинайды	Жемістерді жеміс қырғыштарда өңдейді, електен өткізеді немесе ағаш ыдыста езеді. Тұқымын (сүйегін) жеміс жұмсағынан сумен шайып ажыратып алады, електерде 1,5-2 см қалыңдықта жайып, кептіреді және сұрыптайды.	8-10	Бітеу және жабық шөлмектерде, күбілерде. Уақытша сақтаған кезде - жәшіктерде және қаптарда	2	8-10
Ағаш тәріздес қараған және сары қараған
24	Жемістерді олар жарылмай тұрып бұтақтарын ұзындығы 0,5 м таяқпен ұрып төселген төсенішке түсіреді немесе қолмен үзіп жинайды	Бұршақтарды төсенішке 4-6 см қалыңдықта жайып, желдетілетін жерде кептіреді (күн көзінде емес) және барлық бұршақ ашылғанша тырмамен араластырады. Жеміс жарылған кезде тұқым сырт жаққа шашырап кетпес үшін жемісті ұсақ тормен жабады. Тұқымдарды қоспалардан желдеткіште тазалайды.	15-20	Ұзақ сақтау үшін бітеу және жабық ыдыс қолданылады. Жәшіктерде және қоймаларда. Жинаған соң бірінші көктемге дейін қағаз қаптарда сақтауға болады.	3-4	11-12
Кәдімгі сәнағаш
25	Жемісін өсіп тұрған ағаштардан әбден піскен кезде қолмен үзіп және секатормен кесіп жинайды	Жемістерді аздап кептіреді және тұқым алу үшін машинада өңдейді немесе електен өткізеді және сұрыптайды	22-25	Жәшіктерде, қоймаларда, қаптарда	2-3	-
Үйеңкі: ақ; далалық; сүйір жапырақты
26	Өсіп тұрған ағаштардан әбден піскен кезінде жиналады. Қанаттары қолмен үзіледі немесе секатормен және бұтақ кескіштермен кесіледі, төселген төсенішке немесе алдын ала қоқыстан тазартылған алаңға сілкілеп жерге түсіріп, жемістерді жинап үйеді.	Жемістерді сағағынан, ұсақ бұтақтардан, жапырақтардан және басқа қоспалардан қолмен тазартады немесе 5-10 см қалыңдықта жайып қойып електерде кептіреді. Тұқым көлемін азайту мен себу ыңғайлы болуы үшін жемісті тұқым тазарту машиналарында немесе ауыл шаруашылық молотилкаларында қанатсыздандырып, кейіннен сұрыптауға болады.	70-90	Жәшіктерде, себеттерде (жеміс қабаты 50 см аспауға тиіс), қағаз қаптарда	1	10-12
Кәдімгі ат талшын
27	Жемістерін олар жаппай түсе бастаған кезде алғашқы үсіктерден кейін жерден жинап алады.	Қорапшаларды құрғақ, қопсытылған, мүмкіндігінше құмайт топырақты жерге бастырма астына 8-10 см қалыңдықта жайып, мезгіл-мезгіл аударыстырып, аздап кептіреді. Барлық қорапшалар ашылып, тұқымдарды босатқанша кептіреді.	90-95	Аздап дымқыл құм салынған жәшіктерде ұраларда немесе траншеяларда	Жиналған жылдан кейінгі алғашқы көктемге дейін	14
Жөке: ірі жапырақты; ұсақ жапырақты немесе жүрек тәріздес
28	Жемістерін өсіп тұрған ағаштардан қолмен үзіп немесе бұтақшаларды гүлшоғырымен бірге кесіп жинайды; төселген төсенішке немесе қыста қар үстіне сырықпен түсіреді	Жемістерді сағағынан, гүлінен және тағы басқа қоспалардан қапты толтырмай салып қолмен сілкіп тазалайды, 5-10 см қалыңдықта жайып қойып кептіреді және тұқымды сұрыптайды. Күзгі себуді жаңадан жиналған, кептірілмеген тұқымдармен жүргізеді.	Жөке: ірі жапырақты – 70; ұсақ жапырақты – 50-90	Бітеу және жабық шыны шөлмектерде, металл және полиэтилен күбілерде	2-3	10-12
Жіңішке жапырақты жиде
29	Жемістерін ағаштардан және бұталардан қолмен үзіп жинайды	Сүйегін бөліп алу үшін жемісті жеміс қырқышта немесе електе өңдейді, сүйекті сумен шаяды, 2,5-3 см қалыңдықта жайып електе кептіреді. Жемістің үлкен партияларын сүйекті бөліп алу үшін молотилкаларда өңдейді.	30-45	Таза	3-4	12
Қарашайыр шырғанақ
30	Жемісті күзде төселген төсенішке түсіріп (қысқы дайындау кезінде каротин мен С витаминін жоғалтпас үшін) немесе қыста мұздап қатып қалған күйінде бұтағын кесіп жинап, оларды жабық лашықтарға үйіп қояды.	Мұздатылған жемісті бұтақтарынан ажыратады, содан кейін сұрыптап, қоспалардан тазартады. Тек тұқымдар (сүйектер) дайындау кезінде жемістерді жеміс қырғышта өңдейді, ағаш ыдыста езеді, електен өткізіп, кейіннен сумен шаяды. Шырынын алу кезінде жемісті преспен қысады және сүйегін жоғарыда айтылған тәсілмен бөліп алады, жуылған тұқымды 1-1,5 см қалыңдықта жайып, кептіреді және сұрыптайды.	10	Әдетте бітеу және жабық ыдыста. Таза қаптарда, 50 см дейін қабатпен ағаш жәшіктерде сақтауға болады	2	10-14
Жабысқақ немесе қара қандыағаш
31	Бүрлерді өсіп тұрған ағаштардан қолмен үзіп, секатормен кесіп немесе төселген төсенішке сырықпен сілкілеп жинайды. Жемістерді қар ерігеннен кейін көктемде су бетінен де жинайды	Бүрлерден жемісті бүр кептіргіште 40-45оС температурада 1-2 тәулік ішінде немесе жылытылатын үй-жайда 5-6 тәулік бойы бүрлерді 3-5 см қалыңдықта еденге немесе еденге жайып қойып, күніне 2-3 рет араластыра отырып бөліп алады. Су бетінен жиналған жемістерді жинап алынған соң бірден себеді.	3,5-12 (қазан-қарашада жинау кезінде шығымы неғұрлым жоғары болады)	Бітеу және жабық шөлмектерде	2-3	5-7
Грек жаңғағы
32	Жемісін жерден жинайды. Жемістің түсуін тездету үшін бұтақтарды ұшында ілгіші бар ұзын сырықпен сілкиді.	Жемістерді жеміс жұмсағынан жаңғақ тазалайтын машиналарда немесе қолмен тазартады. Қоспалардан толық тазарту үшін жаңғақты күбілерде, бөшкелерде, үлкен ағаш ыдыстарда сумен шаяды және 5-6 см қалыңдықта елекке жайып қойып не биіктігі 1 м және ені 0,8 м дейін сырғымалы екі қақпақты тоқылған қораптарда бастырма астында немесе сарайда 3-5 күнтізбелік күн бойы кептіреді.	70-80	Салқын үй-жайларда жәшіктерде немесе көлемі бойынша 1:3 пропорцияда таза құм қоспасы мен траншеяларда	1	11-12
Көктерек
33	Сырғаларды кесілген немесе өсіп тұрған ағаштардан оларды үзіп жинайды. Тұқым бірнеше күн ішінде сыртқа шығады. Жинауға алғашқы қорапшалар жарылып ашыла бастаған кезде кіріседі. Жемістерді өсіп тұрған ағаштардан пісуіне қарай бұтақтардан үзіп, қолмен жинайды.	Тұқымның пісуі үшін сырғаларды құрғақ, желдетілетін үй-жайларда сөрелерде, еденге төселген брезентке, фанер тақтайшаларға 2-4 см қалыңдықта жайып, мезгіл-мезгіл араластырып отырады. Қорапшалардың басым бөлігі ашылатын 1-2 күнтізбелік күннен соң тұқымды бөліп алып, сырғаларды тесіктері 1-1,5х1-1,5 мм електен өткізеді, одан көктеректің тұқымы өтуге тиіс. Бұдан кейін мақталы қорапшалардың ұсақталған бөліктерін 3-4 с бойы қайта кептіріп, електен өткізеді. Жемістерді өңдеу орнына жәшіктермен және себеттермен әкеледі. Сүйектерін жиналғаннан кейін 1-2 күнтізбелік күн ішінде жемістерді қолмен кесіп ажыратып алады, суға шаяды, 5 см жуық қалыңдықпен електерде кептіреді және сұрыптайды.	10-35	Жиналып, тазартылғаннан кейін бірден себілмеген тұқымдар салқын үй-жайларда сақталады: а) бітеу және жабық шөлмектерде; б) хлорлы кальцийі немесе өшірілмеген әгі бар эксикаторларда. Таза қаптарда, жәшіктерде және қоймаларда	- - 1 ж. дейін 1-2	5-6 5-6 - 10-12
Раушан: тікенді; қоңыр; қоқыр; итраушан
34	Жемістерді бұталар бұтақтарынан қолмен үзіп жинайды	Жемістерді жеміс қырғыштарда іреді және сұрыптайды немесе тұқым тазалайтын машиналарда өңдейді. Шағын партияларды електен өткізеді, ағаш күбілерде езеді. Тұқымды жұмсағынан сумен шаяды, 1,5-2 см қалыңдықта жайып, електе кептіреді	Раушан: ит – 15-20; тікенді - 10; қоқыр - 5-15; қоңыр – 40-50	Таза қаптарда, жәшіктерде және қоймаларда (сандықтарда)	2	10-12
Тянь-шань сібірі кәдімгі метені
35	Жемісі бар бұтақтарды өсіп тұрған ағаштардан қолмен үзіп алады, әбден піскен кезінде төселген төсенішке секатормен немесе бұтақ кескішпен кесіп түсіреді.	Жиналған жемістерді қоспалардан тазартады және тұқым тазалау машиналарында, жеміс қырғышта өңдейді немесе електен қолмен өткізеді. Еттартқыштарды пайдалануға болады. Тұқымды жеміс жұмсағынан сумен шайып тазартады, шүберек тартылған рамаға қалыңдығын 0,5-1 см етіп жайып кептіреді және сұрыптайды.	3	Ыдыстың негізгі түрі бітеу және жабық шөлмектер, құтылар. Таза қаптарда сақтауға болады	2	9-10
Сексеуіл: ақ, құмды, қара
36	Жемісті олар қоңыр түске бояла салысымен және желді ауа райында шашылып қалмауы үшін айтарлықтай шұғыл түрде жинайды. Қанаттарын төсенішке немесе себеттерге қолмен түсіреді.	Тұқымды төсеніште күн көзінде 1-2 күнтізбелік күн бойы 6-7% ылғалдыққа дейін 10 см қалыңдықта жайып кептіреді және сағат сайын аударыстырып отырады. Түнге қарай жемісті брезентпен жауып қояды.	46	Жақсы желдетілетін қоймалардағы сөрелерде 50 см аспайтын қабатпен сақтап, аптасына 1-2 рет аударыстырып отырады	Көктемге себуге дейін	6-7
Былғары жалқын
37	Жемісін пісе салысымен қысқа мерзім ішінде сыпырғыштарды сілкілеп немесе оларды үзіп төселген төсенішке лақтырып жинайды.	Сыпырғыштары брезентке жайып аздап кептіреді және ауылшаруашылық ұнтақтағышта ұнтақтайды, шағын мөлшерде дайындағанда қолмен өңдейді. Тұқымды сұрыптайды. Бос тұқым көп мөлшерде болған жағдайда оларды сумен шаяды, ал толық дәнді тұқымды кептіреді.	15-45	Бітеу және жабық шөлмектерде	2	10
Қара өрік: үй; алша; тікенді; терн
38	Жемісті пісуіне қарай бұтақтардан үзіп қолмен жинайды	Сүйекті жемістен сүйек шығаратын машинамен ажыратады. Шағын мөлшерде болған кезде жемісті қолмен өңдейді немесе жеміс қырғышта өңдейді, ағаш ыдыста езеді. Содан кейін сүйекті сумен шаяды, 3-5 см қалыңдықта жайып кептіреді және сұрыптайды. Тұқымның үлкен партияларын жемісті өңдеу кезінде ілеспе өнім-пюре, шырындар алып (ыстық әдіспен емес) дайындайды.	Қара өрік: үйі – 5-10; тікенді – 88-15; алша – 8-10	Салқын жерде таза: қаптарда; жәшіктерде; қоймаларда	1-2 2 2	11 10-12 9-10
Қарақат: қызыл; қара
39	Жидекті бұтақтардан қолмен үзіп немесе төселген төсенішке сілку арқылы жинайды.	Жидектерді ағаш ыдыста өңдейді немесе електен өткізеді. Тұқымды ағаш ыдыста сумен шайып, қалқып шыққан жұмсағы мен бос тұқымды алып тастайды. Жемісті шырын алу үшін пайдаланған кезде жидекті преспен қысып, алынған сөлді сумен араластырады және тұқымды сумен шаяды. Жуып шайылған тұқымды шүберек тартылған рамаға 0,5-1 см қалыңдықта жайып кептіреді және сұрыптайды.	Қарақат: қызыл - 3-6; қара - 2-4	Негізгі ыдыс түрі - бітеу және жабық шыны шөлмектер. Таза қаптарда сақтауға болады	2	10-14
Сорақ: Палецкий; қара-черкез (Палецки черкез); Рихтер, геок черкез (Рихтер черкез)
40	Қанатты жемістерді төселген төсенішке сілку арқылы қолмен жинайды. Жеміс жинау үшін бұтақтарды сындыруға тыйым салынады.	Жемістерді 2-4 күнтізбелік күн бойы желдетілетін, қараңғы жерде қалыңдығын 10 см дейін етіп жайып, сағат сайын араластыра отырып кептіреді, түнге қарай жемісті брезентпен жауып қояды. Құрғатылған жемісті електен өткізіп, қоспалардан тазартады және сұрыптайды		Құрғақ, жақсы желдетілетін үй-жайларда сөрелерде 50 см дейін қалыңдықпен жайып, аптасына 1-2 рет аударыстырады	Жиналған жылдан кейінгі көктемге дейін	6-7
Терек: ақ немесе күміс; қара немесе осокорь
41	Сырғаларды өсіп тұрған ағаштардан қолмен үзіп алады, жинайды. Жинауға қорапшалар ашылып, ауада бірінші ұшпалар пайда бола бастаған кезде кіріседі.	Сырғалар толық пісу үшін оларды құрғақ желдетілетін үй-жайда брезентке немесе фанер тақтайшалардың бетіне 2-3 сырға қабатпен жаяды. 2-3 күннен кейін қорапшалардың көпшілік бөлігі ашылып, ұшпалар бөле бастаған кезде сырғаларды тұқым алу үшін тұқым тазалайтын машиналарда немесе (машиналар болмаған кезде) тесігі 2х2 мм темір електерде қолмен үгітеді. Ақ теректің сырғаларын електе 1 рет, қара теректің сырғаларын - бірінші өңдеуден кейін бір күн бойы ауада кептіріп, екінші рет өңдейді.	ақ терек - 4-11; қара терек - 3,5-12	Тұқымды жинағаннан кейін себу мүмкін болмаса, оны хлорлы кальций немесе өшірілмеген әгі бар эксикаторларда 7-8 % ылғалдылыққа дейін кептіріп, бітеу және жабық шөлмектерде сақтайды	1 дейін	7-8
Жапон хеномелесі немесе жапон айвасы
42	Жемісін әбден піскен кезінде бұтақтарынан қолмен үзіп жинайды	Жемісін жеміс қырғышта ұсақтайды немесе қолмен електе үгітеді. Тұқымын жұмсағынан жуып шайып, 1,5-2 см қалыңдықпен жайып, електе кептіреді және сұрыптайды.	0,7	Бітеу және жабық шөлмектерде	2	11
Тұт ағашы; ақ, қара тұт, шовтун
43	Жеміс шоғыры төселген төсенішке бір үйлі немесе аталықпен қатар өсіп тұрған аналық ағаштан сілкіп түсіреді. Жеміс бір мезгілде піспейтіндіктен жеміс жинауды бір ағаштан бірнеше рет жүргізеді.	Жеміс шоғырын жиналған күні өңдейді. Тұқымын алу үшін жемісті преспен қысады (шырынын пайдаланып) немесе жартылай толтырылған қаптарда қолмен езіп, електен өткізеді. Електен өткен тұқымды бірнеше рет сумен жуып шаяды және шүберек тартылған рамаға 0,5 см қалыңдықпен жайып, әрбір 3-4 с сайын араластырып көлеңкеде (бастырма астында) кептіреді. Тұқымдар сусымалы болған кезде олардың қалыңдығын 2-3 см дейін көбейтеді. Кептіруді үлгілерді әрбір 2-3 күнтізбелік күн сайын өлшеп, тұрақты массаға дейін жүргізеді, содан соң тұқымды сұрыптайды.	2,5	Салқын жерде бітеу және жабық шыны шөлмектерде	3	8-10
Алма: үй немесе мәдени; орман; паллас; сібір; қытай; жидекті
44	Жемісін әбден піскен кезінде өсіп тұрған ағаштардан ілмегі бар ұзын сырықпен сілкіп жинайды.	Ілеспе өнімді пайдаланбай тұқым дайындау кезінде жемісті жеміс ұнтақтағыштарда, жеміс қырғыштарда ұсақтайды, машина болмаған кезде електе жонады немесе ағаш ыдыста езеді. Ұсақталған массадан тұқымды сумен жуып шаяды, шүберек тартылған рамада 1 см қалыңдықпен жайып кептіреді және сұрыптайды. Тұқымның шағын партияларын дайындау кезінде сондай-ақ өңдеудің құрғақ тәсілін қолданады. Тұқымның үлкен партияларын жемістен пюре немесе шырын алу арқылы (ыстық әдіспен емес) дайындайды.	Алма: үй – 0,2-0,6; орман – 0,4-1,0; сібір – 2,5-5,0; Қараөрік-жапырақты жидекті - 1-4	Салқын жерде; бітеу және жабық шыны шөлмектерде. Оларда да хлорлы кальций болады	2 3	8-10
Шаған: үшір, немесе жасыл; кәдімгі пенсильван, соғды
45	Жемістерін өсіп тұрған ағаштардан қолмен үзіп алып немесе секаторлармен, бұтақкескіштермен кесіп жинайды; төселген төсенішке немесе қоқыстан тазаланған алаңқайға сілкіп жинап, үйіп қояды. Күзгі немесе көктемгі себу үшін тұқымды сәл піспей тұрған күйінде (қанаттары қоңыр түске бояла бастағанда) жинаған жақсы	Жемістерді сағағынан, ұсақ бұтақтан, жапырақтан және басқа қоспалардан қолмен тазалайды, қалыңдығын 5-10 см етіп жайып кептіреді. Тұқымның көлемін азайту үшін және себуге ыңғайлы болу үшін жемісті тұқым тазалайтын машиналарда немесе ауылшаруашылық ұнтақтағышта қанатсыздандырып, тұқымды қоспалардан сұрыптайды.	Шаған: кәдімгі – 75-85; соғды – 75-80; маньчжур – 80; пенсильван және жасыл - 65-95	50 см аспайтын жеміс қабатымен жәшіктерде, себеттерде, қағаз қапшықтарда.	2	10-12

Ескертпе:
1. Орман тұқымдарын бақылау мақсатында жинау үшін учаскеде тозаңдану және жарықтану жағдайлары әртүрлі 3-тен 10-ға дейінгі қалыпты ағаш бөледі.
2. ТОТБ - тұрақты орман тұқымдары базасы.
3. УОТУ – уақытша орман тұқымдары учаскелері.

Орман тұқымдарын дайындау,
қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану
және олардың сапасын бақылау
жасау қағидаларына
6-қосымша

Паспорт № _____

Ескерту. 6-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

200___жылғы_________ массасы ____________ (_________) килограмм
(күні, айы) (жазбаша) (цифрлармен)
__________________________________________________________________
тұқым партиясына жасалды. (тұқымның толық қазақша және латынша түр атауы)

1. Осы тұқым партиясын _________________________________________
(бағыныстылығын көрсетіп, осы партияны
_________________________________________________________________
дайындаған шаруашылықтың атауы)

2. Шаруашылықтың мекенжайы және пошта индексі ___________________
3. Электронды поштаның адресі ___________________________________
4. Тұқымдар, жемістер, бүрлер жиналған уақыт ______ 200_жыл _____
(айы, жылы)

5. Тұқым, жеміс немесе бүршік жиналғандарын: ____________________
_________________________________________________________________
(орман тұқымы ауданының, кіші ауданының индексі,
_________________________________________________________________
мемлекеттік орман иеленуші, орманшылық)

Орман тұқымы объектісінің санаты _______________________________
Сортты немесе жаңартылған тұқымдар _____________________________
плантация немесе учаске нөмірі, орам, телім
6. Екпелердің, плантацияның, учаскенің таксациялық сипаттамасы:
орманның құрамы _________________, бонитеті ____________________,
түрі жас тобы __________________________________________________
(балауса, орта жастағы, пісіп келе жатқан, пісіп жетілген)
Селекциялық топ ________________________________________________
Тұқымның орман өсіруге құндылылығы _____________________________
(қалыпты, жақсартылған, сортты)

Басқа мәліметтер _______________________________________________
7. Таулы жағдайлар үшін мыналар көрсетіледі:
1) теңіз деңгейінен биіктігі ___________________________________
2) бөктері (шығыс, батыс, оңтүстік, солтүстік) _________________
8. Тұқымдарды, жемістерді немесе бүршектерді жаппай дайындау алдында алқаағаштарға кім және қашан алдын ала тексеру жүргізді
________________________________________________________________
9. Бүршіктен тұқым қандай әдіспен және қашан алынды, бүршік кептіргіштің түрі, температурасы _______________________________
10. Қылқан жапырақтылар тұқымы қандай әдіспен және қандай механизмді қолданып қанатсыздандырылды және тазартылды
________________________________________________________________
11. Тұқым құрғақ және шырынды жемістерден қандай әдіспен алынды
______________________________, тұқым қандай әдіспен тазартылды
________________________________________________________________
12. Тұқым тазарту қашан аяқталды _______________________________
(күні, айы, жылы)
13. Тұқым қайда сақталуда ______________________________________
________________________________________________________________
(егжей-тегжейлі көрсетілсін: арнайы тұқым сақтағышта,
________________________________________________________________
ыңғайландырылған, суық немесе жылы үй-жайда орларда, жертөледе,
________________________________________________________________
кенеп жабылып және т.б.)
14. Тұқым қандай ыдыста сақталады _____________________________
(бөтелкеде, қапта, жәшікте немесе басқа ыдыста)
15. Тұқым қандай мақсатта дайындалды ___________________________
________________________________________________________________
(өз шаруашылығында себу үшін, өткізу үшін, тәжірибелік мақсаттар үшін)

М.О. Мемлекеттік орман иеленуші

Тұқымды сақтауға жауапты
тұлғаның лауазымы мен қолы

Орман тұқымдарын дайындау,
қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану
және олардың сапасын бақылау
жасау қағидаларына
7-қосымша

Заттаңба

Ескерту. 7-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

1. Тұқымның түр атауы __________________________________________
2. Тұқымның селекциялық құндылығы ________________________________
_________________________________________________________________
(қалыпты, жақсартылған, сортты)
3. Орман тұқымы ауданы, орман өсірілетін аймақ, кіші аймақ _________________________________________________________________
_________________________________________________________________
4. Орам, телім нөмірі ___________________________________________
5. Орман тұқымы объектісінің санаты және нөмірі _________________
6. Шаруашылық (ұйым) атауы ______________________________________
7. Дайындау жылы мен айы ________________________________________
8. Паспорттың нөмірі мен күні _______________________________
9. Партияның бастапқы массасы ______________________________ кг.
10. Ыдыстың орын саны және түрі ________________________________
11. Ыдыстың реттік нөмірі ______________________________________
12. Осы ыдыстағы тұқым массасы ___________________________________
(тұқымның, пайдаланылуына қарай
_________________________________________________________________
бастапқы және кейінгі)
13. Тұқымның кондициялылығы туралы куәліктің нөмірі және оның берілген күні, __________________________ тұқымның сапа сыныбы_________
қолданылу мерзімі _______________________________________________
(тұқым сапасын қайта тексеру кезінде)

М.О.
Тұқым сақтауға
жауапты тұлғаның
лауазымы және қолы _______________________________

Орман тұқымдарын дайындау,
қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану
және олардың сапасын бақылау
жасау қағидаларына
8-қосымша

Тұқым сапасын анықтау үшін орташа үлгілерді іріктеудің № ____ актісі

Ескерту. 8-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

__________________________________________________________________
(орман иеленушінің, орман пайдаланушының атауы)
_________________________________________________________________
(аудан, облыс, мекен-жайы)
тиесілі тұқым сапасын анықтау үшін үлгілер іріктеп алу жөнінде уәкілеттік берілген мен, _______________________________________
__________________________________________________________________
(лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты)
200__ жыл _______________ комиссия мүшелері _____________________
(айы, күні)
_________________________________________________________________
(әрқайсысының лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты)
________________________________________________ қатысуымен және
_________________________________________________________________
(орман және аңшылық шаруашылығы саласындағы аумақтық органның өкілі)
_________________________________________________________________

қатысып тұруымен ________________________________________________
(сақтау орыны)
сақтаулы мына партиялардан тұқым қарап, орташа үлгілерді іріктеп алдым.

р/с №	Тұқымның түр атауы	Тұқымның өнім берген жылы	Тұқымды дайындау мақсаты (өз қажеті, өткізу және басқалар)	Тұқым партиясының нөмірі	Тұқым партиясының массасы, кг
1	2	3	4	5	6

кестенің жалғасы

Ыдыс түрі және орындардың әр тұқым партиясы бойынша нөмірі	Паспорт нөмірі және көшірмесінің берілген күні	Дайындау орны (тұқым қайдан және қашан алынды)	Орташа үлгінің массасы, г	Тұқымға қанша рет анализ жасалады	Тұқым сапасы туралы соңғы құжаттың нөмірі және күні мен осы құжатты берген мамандандырылған ұйымның атауы
7	8	9	10	11	12

Үлгілер орман тұқымдарының сапасын анықтау үшін _________________
______________________________________________________ жіберілді.
(уәкілетті органның мамандандырылған ұйымының атауы, күні)

Үлгілерді іріктеу жөнінде
уәкілеттік берілген тұлға (лауазымы) ________________________
(Т.А.Ә., қолы)

Уәкілетті органның
аумақтық органының өкілі ________________________
(Т.А.Ә., қолы)

Орман тұқымдарын дайындау,
қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану
және олардың сапасын бақылау
жасау қағидаларына
9-қосымша

Тұқымдар партиясын қалыптастыру, үлгілер сұрыптау және орташа үлгіні құрау ерекшеліктері

Ескерту. 9-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

Р/с №	Жұмыстардың атауы	Жұмыстар жүргізудің ерекшеліктері
1	2	3
1.	Орман тұқымдарының партияларын қалыптастыру	Партия біртекті орман тұқымдарынан: 1) түрі немесе түр алуандығы; 2) өсетін орнының жағдайлары; 3) жас топтары (жас балауса, орта жастағы, пісуге жақын, пісіп жетілген); 4) селекциялық санаттары (сортты, жақсартылған, қалыпты); 5) екпелердің шығу тегі (табиғи, жасанды); 6) тұқымды жинау, өңдеу, сақтау тәсілі; 7) түр-түсі, жылтырлығы, иісі және дымқалдану дәрежесі бойынша қалыптастырылады. Белгілі бір түр орман тұқымдарының әртүрлі партияларын, оның ішінде массасы бойынша шағын партияларын араластыруға болмайды.
2.	Орман тұқымдарының үлгілерін сұрыптау	Үлгі сұрыптау ағаштың түріне және орман тұқымдарының партияларын сақтау жағдайларына байланысты арнайы сүңгілермен (конус, дорба, цилиндр пішінді) немесе қолмен жүргізіледі: 1) үюлі күйінде сақтаулы ұсақ және орташа тұқымдар үшін үлгілер сұрыптау әр қабаттың бес түрлі жерінен (жоғарғы - тереңдігі 10 см, орташа - үйінді биіктігінің тең жартысы, төменгі - еденнен) жүргізіледі, яғни 15 үлгіден кем болмауы керек; 2) ірі тұқымдар үшін (жаңғақтар, сүйекті жемістер және басқалары) - әр қабаттың он түрлі жерінен 3 үлгіден алады; 3) қаптарда (10 қапқа дейін) сақтаулы сусымалы тұқымдар үшін әр қаптан жоғарғы, орта, төменгі қабаттан бір-бірден кемінде үш үлгі, 10 қаптан көп болған жағдайда - алынған үлгінің тереңдігін алмастыра отырып, әр қаптан бір-бір үлгіден алады; 4) шыны шөлмектерде, темір ыдыстарда, жәшіктерде және басқа да ыдыстарда сақтаулы тұқым партияларынан сүңгілермен немесе қолмен үлгі сұрыптап алу мүмкін болмаған жағдайда тұқымды тегіс жерге төгеді, араластырады, тегістейді және әр ыдыстың тұқымы төгілген жердің әр тұсынан қолмен кемінде бес үлгі сұрыптап алады. Сұрыптап алынған тұқым үлгілерін (жеке-жеке) тегіс жерге төгеді, мұқият қарап шығып, партияның біртектілігін анықтау үшін қоқыстануы, иісі, түр-түсі, жылтырлығы және басқа да белгілері бойынша салыстырады. Жекелеген үлгілердің күрт айырмашылықтары болмаған жағдайда оларды бастапқы үлгі етіп біріктіреді, оның массасы тұқымдардың орташа үлгісінің он мәрте массасына сәйкес келеді. Бастапқы үлгіден тұқым партиясының сапасын анықтау үшін бір орташа үлгіні бөліп алады.
3.	Тұқымдардың орташа үлгісін бөліп алу	Тұқымдардың орташа үлгісін бөліп алу үшін бастапқы үлгіні тегіс жерге төгеді, араластырады, ұсақ тұқымдар үшін қалыңдығы 3 см дейін және ірі тұқымдар үшін 10 см астам шаршы түрінде тегістейді, содан соң диагоналдары бойынша 4 үшбұрышқа бөледі. Екі қарама-қарсы орналасқан үшбұрыштан тұқым алып тасталынады, ал қалғанын біріктіріп, келесі бөлу үшін қайтадан шаршы түрінде тегістейді. Бөлуді белгіленген массаның орташа үлгісін алғанға дейін жүргізеді. Тұқымдардың сұрыптап алынған орташа үлгісін алдын ала суға қайнатып дезинфекцияланған тығыз матадан тігілген таза дорбаға салады, кендір жіппен байлап, тұқым сапасын анықтау үшін паспортын, заттаңбасын және орташа үлгілер сұрыптау актісін қосып, уәкілетті органның мамандандырылған ұйымына жөнелтеді. Қалыптастырылған партиялардан тұқымдардың орташа үлгілерінің дұрыс сұрыпталуына бақылау жасау мақсатында бақылау үлгілері сұрыптап алынады, оларды талдау нәтижелері бойынша тұқым дайындаушыға оң жақтағы жоғарғы бұрышында «Мемлекеттік бақылау» деген белгісі бар тұқым сапасы туралы тиісті құжат беріледі, ал бұдан бұрын берілген тұқым сапасы туралы құжаттар мемлекеттік бақылау үлгілерінің сұрыпталуымен бір мезгілде алып қойылады.
4.	Тұқымдардың ылғалдылығын анықтау үшін үлгілер құрау	Тұқымдардың ылғалдылығын анықтау үшін үлгіні бастапқы үлгі тұқымының қалдығынан дәл осылай құрайды. Сұрыптап алынған үлгіні таза, құрғақ ыдысқа салады, оны тұқым әбден толтырылғаннан кейін аузын тығынмен нығыздап жабады да, сүргіш, балауыз немесе парафин құяды. Тұқымдардың орташа үлгісін ылғал өткізбейтін пленкадан жасалған сыйымдылығы кемінде 0,5 дм3 қапқа салуға болады, қаптың жиектері онда барынша аз ауа қалдыра отырып, ыстық әдіспен жабылады немесе мықтап байланады, содан кейін дәл осындай екінші қапқа салынып, ауызы тығыз байлап тасталады. Заттаңбаның бір данасы ыдыстың немесе қаптың ішіне салынады, екіншісін сыртына желімдейді.

Орман тұқымдарын дайындау,
қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану
және олардың сапасын бақылау
жасау қағидаларына
10-қосымша

Тексеру нәтижелері туралы
Акт

Ескерту. 10-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.11.07 N 1413 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

№ _________________

__________________________________________________________________

Акт жасалған орын

20____жылғы «___» ______________ _______сағат_____мин.

_________________________________________________________________
уәкілетті органның атауы
__________________________________________________________________
тексеру жүргізуге негіз болған тексеру тағайындау туралы актінің күні
мен нөмірі
__________________________________________________________________
тексеру жүргізген тұлғаның (тұлғалардың) тегі, аты, әкесінің аты (ол
болған жағдайда)
_________________________________________________________________
және лауазымы
__________________________________________________________________
тексерілетін мемлекеттік орман иеленушінің атауы,
__________________________________________________________________
тексеру жүргізу кезінде қатысқан лауазымды тұлға

Тексеру жүргізілген күн, орыны және кезеңі _______________________
Тексеру нәтижелері туралы мәліметтер _____________________________
анықталған тәртіп бұзушылықтар және
__________________________________________________________________
олардың сипаты
__________________________________________________________________

Тексеру нәтижелері туралы актімен таныстым _______________________
тексеру жүргізу кезінде
__________________________________________________________________
қатысқан мемлекеттік орман иеленушінің лауазымды тұлғасы

Қолы ___________________________________
Қол қоюдан бас тартты __________________
Тексеруді жүргізген лауазымды тұлғаның қолы ___________ __________