Об утверждении Плана поэтапной разработки национальной системы квалификаций

Постановление Правительства Республики Казахстан от 18 июня 2013 года № 616

В соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 июля 2012 года № 961 «О мерах по реализации поручений Главы государства, данных в статье «Социальная модернизация Казахстана: двадцать шагов к обществу всеобщего труда» Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемый План поэтапной разработки национальной системы квалификаций (далее – План).
2. Центральным исполнительным органам Республики Казахстан:
1) принять меры по реализации Плана;
2) представлять ежеквартально до 10 числа месяца, следующего за отчетным кварталом, в Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан информацию о ходе реализации Плана.
3. Министерству труда и социальной защиты населения Республики Казахстан обеспечить представление в Правительство Республики Казахстан сводной информации о ходе исполнения Плана ежеквартально, до 20 числа месяца, следующего за отчетным кварталом.
4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан.
5. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан С. Ахметов

Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 18 июня 2013 года № 616

План поэтапной разработки национальной системы квалификаций

Введение

Развитые государства мира усиливают стремление повысить свою конкурентоспособность путем подготовки трудовых ресурсов более высокого профессионального уровня. Технологические достижения современности меняют стандартные квалификационные требования на рынках рабочей силы и несут в себе возможности для ускорения процесса обучения. Стабильно высокие уровни безработицы, особенно среди молодежи, обнажили неспособность систем образования готовить для рынка труда молодых людей, обладающих необходимыми навыками.
В этой связи, Президентом Республики Казахстан Н.А. Назарбаевым в статье «Социальная модернизация Казахстана: двадцать шагов к обществу всеобщего труда» поставлена конкретная задача по созданию национальной системы квалификаций.
Президент страны подчеркнул, что необходимо придать импульс всей работе по созданию национальной системы квалификаций, которая, по сути, является «дорожной картой», профессиональным лифтом для каждой профессии.
Данная задача актуализируется в процессе вхождения Казахстана в число 50-ти наиболее конкурентоспособных стран мира. В условиях решения этой стратегически важной для страны задачи главными профессиональными качествами работника является его квалификация, чтобы в конечном итоге, когда человек приходил на предприятие, обладая необходимым сертификатом, работодатель понимал, что перед ним действительно компетентный специалист, готовый выполнять те трудовые функции, которые присутствуют в технологическом процессе.
Настоящий План поэтапной разработки национальной системы квалификаций (далее – План) включает комплекс мероприятий по развитию системы квалификаций, разработке профессиональных стандартов и оценке профессиональной подготовленности и подтверждению соответствия квалификации специалистов.

1. Цель и задачи Плана

Цель Плана – создать условия для развития национальной системы квалификаций.
Задачи Плана:
1. Упорядочение и приведение в единую систему существующие профессии, должности, квалификации в соответствии с требованиями к трудовым функциям современного производства.
2. Повышение мотивации и построение оптимальных траекторий обучения и карьерного роста граждан.
3. Упорядочение системы оплаты труда и стимулирование карьерного роста работников.
4. Развитие системы обучения в течение всей жизни, как основного механизма становления общества, основанного на знаниях.
5. Развитие системы независимой и объективной оценки профессиональной подготовленности и подтверждения соответствия квалификации специалистов.

2. Анализ текущей ситуации по развитию национальной системы квалификаций

Анализ текущей ситуации показывает, что в Казахстане уровень профессионализма работников не адекватен современным научным и техническим достижениям, что значительно затрудняет подъем экономики, тормозит инновационные процессы.
Уже сейчас отдельные отрасли, к примеру, машиностроение, металлообработка и другие, в процессе начавшейся модернизации, обновления основного капитала столкнулись с острой нехваткой высококвалифицированных специалистов, которых национальный рынок труда пока еще представить не может.
Действующая система квалификаций не отражает компетентность работника, его способность решать задачи и нести ответственность. Система образования готовит специалистов в соответствии со своим видением, а не с заказом рынка труда. У этой ситуации есть причины.
Во-первых, это отсутствие заказа на подготовку специалистов с определенными квалификациями со стороны работодателей.
Во-вторых, многие стандарты профессионального образования устарели и не ориентированы на формирование профессиональной компетентности специалистов.
В-третьих, в процессе обучения теория превалирует над практикой.
В-четвертых, отсутствует мониторинг и оценка профессиональной компетентности молодых специалистов, необходимых для коррекции стандартов и программ.
Вместе с тем, на сегодняшний день остаются серьезные проблемы в вопросе сопоставимости и эквивалентности квалификаций, их недостаточной транспарентности, отсутствия системы признания квалификаций, полученных в других странах и несовершенства механизма переводов квалификаций из одной среды в другую.
Кроме того, результаты неформального и формального образования пока еще считаются второстепенными по отношению к результатам уровней формального образования. Действующая система присвоения квалификаций на основе входных параметров не адекватна требованиям рынка труда.
Существующий разрыв между требованием рынка труда к компетенциям работников и несоответствие квалификаций этим требованиям создает эффект недоверия работодателей и самих граждан к сертификатам образовательных учреждений. Таким образом, налицо острая потребность в создании национальной системы квалификаций.
Для решения указанных проблемных вопросов с 2011 года реализуется Соглашение о займе (проект модернизации технического и профессионального образования) между Республикой Казахстан и Международным Банком Реконструкции и Развития, предусматривающее предоставление товаров, консультационных услуг и обучения для следующих целей:
(а) создание национальной квалификационной системы и национальной квалификационной рамки;
(b) разработка профессиональных стандартов и пересмотр системы оценки квалификаций;
(c) разработка и внедрение методов и процедур для независимой институциональной аккредитации.
Законом Республики Казахстан от 17 февраля 2012 года «О внесении изменений и дополнений в Трудовой кодекс Республики Казахстан» в Трудовой кодекс Республики Казахстан внесены положения по формированию национальной системы квалификаций.
Указанным Законом законодательно закреплены такие понятия, как национальная рамка квалификаций, отраслевые рамки квалификаций, профессиональные стандарты, оценка профессиональной подготовленности и подтверждение соответствия квалификации специалистов. Определены компетенция уполномоченного органа по труду, уполномоченных государственных органов соответствующих сфер деятельности, объединений работодателей и работников в организации работы по формированию национальной системы квалификаций.
Утверждена национальная рамка квалификаций. Это очень принципиальный и системный шаг, призванный в корне изменить взаимоотношения всех сторон, представленных на рынке квалифицированного труда – системы образования, специалистов, бизнеса. С принятием данного документа в Казахстане начинается формирование новой системы подтверждения и присвоения квалификации специалистов.
Особенность казахстанской национальной рамки квалификаций состоит в том, что она является неотъемлемой частью Национальной системы квалификаций, совместима с Европейской рамкой квалификаций по восьми уровням в масштабах страны и базируется на результатах обучения.
На сегодняшний день Казахстан, являясь молодой страной-подписантом Болонской декларации, вошел в число 27 стран, принявших национальные рамки квалификаций.
На основании национальной рамки квалификаций уполномоченными государственными органами совместно с отраслевыми объединениями работодателей и работников разрабатываются отраслевые рамки квалификаций.
Отраслевая рамка квалификаций классифицирует в отрасли требования к квалификации специалиста в зависимости от сложности выполняемых работ и характера используемых компетенций, а также играет важную роль в тарификации работ, аттестации, построении траектории карьерного роста персонала.
Отдельными работодателями начата работа по разработке профессиональных стандартов (акционерное общество «КазМунайГаз», Казахстанская туристская ассоциация и другие).
Разработка профессиональных стандартов необходима для выработки единых требований к содержанию профессиональной деятельности, для обновления квалификационных требований, отвечающих современным потребностям рынка труда.
В 2013 году на разработку 176 профессиональных стандартов из государственного бюджета выделены средства в сумме 188,2 млн. тенге.
В соответствии с мировой практикой выпускники вузов и колледжей допускаются к профессиональной деятельности только после подтверждения уровня профессиональной подготовленности в сообществе работодателей.
Планируется, что в 2015 году 75 % выпускников колледжей и 35 % выпускников вузов пройдут независимую систему подтверждения квалификации в сообществе работодателей.
В настоящее время определены отраслевые ассоциации в трех сферах: горно-металлургической, туристской и нефтегазовой, на базе которых в пилотном режиме выпускники будут проходить подтверждение квалификации.
Это Центр HR-проектов республиканской ассоциации горнодобывающих и горно-металлургических предприятий, товарищество с ограниченной ответственностью «Сертификационный центр индустрии гостеприимства» Казахстанской туристской ассоциации, отдел по сертификации персонала при общественном фонде «KazEnergy» ассоциации «KAZENERGY».
Методическую помощь указанным отраслевым ассоциациям оказывает некоммерческое акционерное общество «Холдинг «Кәсіпқор». На эти цели из государственного бюджета выделены средства в сумме 57,6 млн. тенге.
Некоммерческим акционерным обществом «Холдинг «Кәсіпқор» разработана институциональная модель центров сертификации на базе отраслевых ассоциаций. Определен общий перечень 15 востребованных квалификаций в 3-х отраслях. Разработаны квалификационные требования для отобранных квалификаций совместно с указанными ассоциациями.
Актуальность формирования национальной системы квалификаций обусловлена тем, что в настоящее время около ста стран мира в той или иной степени принимают участие в разработке и внедрении таких систем.
К примеру, в Великобритании были созданы национальные профессиональные квалификационные стандарты. Эти квалификации оказали огромное влияние на последующие квалификации в других странах.
В Литве разработка национальной системы квалификаций была начата в 2006 году в рамках проекта Европейского социального фонда. Процесс разработки национальной системы квалификаций в Литве испытал на себе сильное влияние процедуры внедрения Европейской системы квалификационных стандартов, а также общего процесса интеграции в Европейский Союз.
В Российской Федерации в настоящее время также ведется разработка национальной системы квалификаций.
Принят закон, закрепивший в Трудовом кодексе Российской Федерации понятие профессионального стандарта. Распоряжением Правительства Российской Федерации от 29 ноября 2012 года № 2204–р утвержден План разработки профессиональных стандартов на 2012 – 2015 годы.
До 2015 года в Российской Федерации должно появиться не менее 800 профессиональных стандартов. На эту работу предусмотрено по 200 млн. рублей в 2013 и 2014 годах.

3. Механизмы внедрения элементов национальной системы квалификаций

Для внедрения национальной системы квалификаций необходимы:
1) национальная рамка квалификаций, являющаяся основополагающим документом для определения уровней квалификаций;
2) отраслевые рамки квалификаций, определяющие квалификационные уровни для отрасли;
3) профессиональные стандарты, определяющие основные требования работодателей к профессиональным знаниям и навыкам (познавательные и функциональные компетенции) работников;
4) образовательные стандарты или модули, которые составлены на основе разработанных профессиональных стандартов;
5) уполномоченный орган, регулирующий разработку и внедрение национальной квалификационной системы;
6) независимые центры сертификации, занимающиеся проведением процедур сертификации и присуждением квалификаций.
На первом этапе внедрения национальной системы квалификаций следует разработать целостную методологию создания национальной системы квалификаций с целью систематизации и квалификации существующих квалификаций работников по уровням в зависимости от широты компетенций и ответственности, их сложности и наукоемкости.
На основе национальной рамки квалификаций разрабатываются отраслевые рамки квалификаций в конкретной отрасли экономической деятельности.
Отраслевая рамка квалификаций классифицирует требования к квалификационным уровням в зависимости от сложности выполняемых работ и характера используемых знаний, умений и компетенции.
Разработка и утверждение отраслевой рамки квалификаций производится уполномоченными государственными органами соответствующих сфер деятельности с учетом мнения отраслевых объединений работодателей и отраслевых объединений работников.
Без национальной и отраслевых рамок квалификаций не могут быть разработаны профессиональные стандарты, так как они описывают конкретные компетенции, умения работников в зависимости от уровня квалификации.
На втором этапе необходима разработка профессиональных стандартов в соответствии с методическими рекомендациями по их разработке, единого макета, порядка разработки профессиональных стандартов и утверждения.
Организацию разработки профессиональных стандартов обеспечивают отраслевые государственные органы, непосредственную разработку профессиональных стандартов осуществляют работодатели, объединения работодателей совместно с объединениями работников.
На третьем этапе осуществляется внедрение независимой системы подтверждения квалификации в соответствии с порядком подтверждения соответствия и присвоения квалификации специалистов, а также утвержденных схем сертификации персонала.
Независимая система подтверждения квалификации состоит из разных этапов, основанных на требованиях схемы сертификации:
1) письменное тестирование, на котором проверяются необходимые познавательные компетенции (специализированные знания);
2) практическое тестирование, на котором проверяются необходимые функциональные компетенции (профессиональные навыки);
3) собеседование (специально организованная беседа с сертифицируемым с целью определения профессиональной пригодности);
4) анализ документов (изучение требуемых формализованных данных о квалификации сертифицируемого).
Пройти практическое тестирование можно только после успешной сдачи письменного тестирования.
Участниками системы подтверждения квалификации являются:
1) учащиеся и работоспособные граждане, желающие подтвердить или повысить уровень квалификации;
2) работодатели;
3) учреждения технического и профессионального, высшего и послевузовского образования.
Внедрение независимой системы подтверждения квалификации позволит:
1) повысить качество предоставляемых образовательных услуг;
2) повысить конкурентоспособность отечественных предприятий;
3) получить реальную оценку профессиональной пригодности работника;
4) соответствовать отечественным работникам требованиям международного рынка труда;
5) повысить уровень заинтересованности работника в повышении уровня квалификации.

4. Ожидаемые результаты от реализации Плана

1. Обеспечение выработки единых требований к содержанию профессиональной деятельности работников, отвечающих современным потребностям рынка труда.
2. Решение широкого круга задач в области управления персоналом (разработки систем мотивации и стимулирования работников, должностных инструкций, планирования карьеры).
3. Обеспечение внедрения механизма качества – оценка профессиональной подготовленности и подтверждения соответствия квалификации специалистов, что позволит:
1) работодателям выбирать квалифицированных работников на рынке труда, улучшить экономические и управленческие характеристики, повысить качество работ, конкурентоспособность;
2) работникам объективно оценивать и подтверждать свой профессиональный уровень, повысить востребованность на рынке труда, обеспечить социальную устойчивость.

5. Необходимые финансовые ресурсы

Объем финансирования мероприятий Плана из республиканского бюджета в 2013 – 2015 годах составляет 2026,2 млн. тенге*:
1) в 2013 году – 188,2 млн. тенге;
2) в 2014 году – 919 млн. тенге;
3) в 2015 году – 919 млн. тенге.
Объем финансирования в рамках Соглашения о займе между Республикой Казахстан и Международным Банком Реконструкции и Развития от 2 июля 2011 года по Министерству образования и науки Республики Казахстан в 2013 году составляет 69,0 млн. тенге.
* Объемы финансирования Плана будут уточняться при утверждении республиканского бюджета на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

6. План мероприятий по созданию условий для развития национальной системы квалификаций

№ п/п	Наименование	Форма завершения	Ответственные за исполнение		Сроки исполнения, год	Предполагаемые расходы
1	2	3	4		5	6
1. Внедрение Национальной рамки квалификаций
1	Апробация положений национальной рамки квалификаций в процессе ее практического применения при разработке отраслевых рамок квалификаций и профессиональных стандартов	предложения в МТСЗН	МОН, МИНТ, МТК, МСХ, МНГ, МЗ, МРР, МКИ, МООС, НКА, республиканские объединения работодателей и работников (по согласованию)		июль 2013 года	не требуются
2	Внесение изменений и дополнений в совместный приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 28 сентября 2012 года № 444 и исполняющий обязанности Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 24 сентября 2012 года № 373-ө-м «Об утверждении Национальной рамки квалификаций» по итогам апробации в соответствии с предложениями государственных органов, объединений работодателей и объединений работников	совместный приказ	МТСЗН, МОН, республиканские объединения работодателей и работников (по согласованию)		декабрь 2013 года	не требуются
2. Разработка и внедрение отраслевых рамок квалификаций
3	Разработка и утверждение методических рекомендаций по разработке отраслевых рамок квалификаций	совместный приказ	МТСЗН, МОН, республиканские объединения работодателей и работников (по согласованию)		14 июня 2013 года	не требуются
4	Утверждение отраслевых рамок квалификаций	приказ	МИНТ, МТК, МСХ, МНГ, МЗ, МРР, МКИ, МООС, НКА, отраслевые объединения работодателей и работников (по согласованию)		июль 2013 года	не требуются
3. Разработка и внедрение профессиональных стандартов
5	Разработка и утверждение методических рекомендаций по разработке профессиональных стандартов	совместный приказ	МТСЗН, МОН, республиканские объединения работодателей и работников (по согласованию)		14 июня 2013 года	не требуются
6	Обеспечение разработки профессиональных стандартов: 1) определение областей профессиональной деятельности (групп профессий); 2) формирование корпуса экспертов отрасли по разработке профессиональных стандартов; 3) рассмотрение на заседаниях отраслевых советов разработанных профессиональных стандартов; 4) утверждение профессиональных стандартов	информация в Правительство Республики Казахстан	МТСЗН (созыв), МОН, МИНТ, МТК, МСХ, МНГ, МЗ, МРР, МКИ, МООС, НКА, отраслевые объединения работодателей и работников (по согласованию)		2013 год 2014 год 2015 год	В рамках бюджетной программы 145 «Разработка профессиональных стандартов» Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан в 2013 году – 188,2 млн. тенге; в 2014 году – 919,0 млн. тенге; В 2015 году – 919,0 млн. тенге. В рамках Соглашения о займе между Республикой Казахстан и Международным Банком Реконструкции и Развития объем финансирования Министерства образования и науки Республики Казахстан в 2013 году – 69,0 млн. тенге
7	Внесение изменений и дополнений в приказ исполняющего обязанности Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 24 сентября 2012 года № 374-ө-м «Об утверждении структуры и Правил разработки, пересмотра, апробации и применения профессиональных стандартов»	приказ	МТСЗН, МОН, заинтересованные государственные органы, республиканские объединения работодателей и работников (по согласованию)		декабрь 2013 года	не требуются
4. Внедрение системы оценки уровня профессиональной подготовленности и подтверждения соответствия квалификации специалистов
8	Выработать предложения по поэтапному созданию независимых центров подтверждения квалификации в базовых отраслях: 1) определить перечень регулируемых сфер деятельности и приоритетных профессий для внедрения независимой системы сертификации; 2) определить необходимое количество и разработать график создания независимых центров подтверждения квалификации в базовых отраслях	информация в Правительство Республики Казахстан		МТСЗН (созыв), МОН, МИНТ, МТК, МСХ, МНГ, МЗ, МРР, МКИ, МООС, НКА, отраслевые объединения работодателей и работников (по согласованию), республиканские объединения работодателей и работников (по согласованию)	декабрь 2013 год	не требуются
9	Разработка и утверждение порядка подтверждения соответствия и присвоения квалификации специалистов в отраслях	приказы		МИНТ, МОН, МТК, МСХ, МНГ, МЗ, МРР, МКИ, отраслевые объединения работодателей и работников (по согласованию)	2013–2015 годы	не требуются
10	Внесение предложений по определению юридического статуса сертификата о присвоении квалификации	предложения в Правительство Республики Казахстан		МИНТ (созыв), МОН, МТК, МНГ, МЗ, МРР, МСХ, МКИ, МООС, МТЗСН, НКА, республиканские объединения работодателей и работников (по согласованию)	декабрь 2013 год	не требуются
11	Внесение предложений по разработке проекта Закона Республики Казахстан «О профессиональных квалификациях»	предложения в Правительство Республики Казахстан		МОН (созыв), республиканские объединения работодателей и работников (по согласованию)	октябрь 2013 года	не требуются

Примечание: расшифровка аббревиатур:
МТСЗН – Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан
МСХ – Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан
МИНТ – Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан
МТК – Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан
МНГ – Министерство нефти и газа Республики Казахстан
МКИ – Министерство культуры и информации Республики Казахстан
МОН – Министерство образования и науки Республики Казахстан
МЗ – Министерство здравоохранения Республики Казахстан
НКА – Национальное космическое агентство Республики Казахстан
МРР – Министерство регионального развития Республики Казахстан
МООС – Министерство охраны окружающей среды Республики Казахстан

Ұлттық біліктілік жүйесін кезең-кезеңімен әзірлеу жоспарын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 18 маусымдағы № 616 қаулысы

«Мемлекет басшысының «Қазақстанды әлеуметтік жаңғырту: жалпыға ортақ еңбек қоғамына қарай жиырма қадам» атты мақаласында берілген тапсырмаларын іске асыру жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 шілдедегі № 961 қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Ұлттық біліктілік жүйесін кезең-кезеңімен әзірлеу жоспары (бұдан әрі – Жоспар) бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасының орталық атқарушы органдары:
1) Жоспарды іске асыру бойынша шаралар қабылдасын;
2) тоқсан сайын, есепті тоқсаннан кейінгі айдың 10-күніне дейін Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне Жоспардың іске асырылу барысы туралы ақпарат ұсынсын.
3. Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі тоқсан сайын, есепті тоқсаннан кейінгі айдың 20-күніне дейін Қазақстан Республикасының Үкіметіне Жоспардың орындалу барысы туралы жиынтық ақпарат ұсынуды қамтамасыз етсін.
4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне жүктелсін.
5. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі С. Ахметов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2013 жылғы 18 маусымдағы
№ 616 қаулысымен
бекітілген

Ұлттық біліктілік жүйесін кезең-кезеңімен әзірлеу
жоспары

Кіріспе

Әлемдегі дамыған мемлекеттер аса жоғары кәсіби деңгейдегі еңбек ресурстарын дайындау арқылы өздерінің бәсекеге қабілеттіліктерін арттыруға ұмтылысын күшейтіп отыр. Заманауи технологиялық жетістіктер жұмыс күші нарығындағы қалыпты біліктілік талаптарын өзгертеді және оқыту процесін жылдамдату үшін мүмкіндік береді. Әсіресе, жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейінің тұрақтылығы білім беру жүйелерінің еңбек нарығы үшін қажетті дағдыларды игерген жастарды дайындауға қабілетсіз екендігін ашық көрсетті.
Осыған байланысты Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: жалпыға ортақ еңбек қоғамына жиырма қадам» атты мақаласында ұлттық біліктілік жүйесін құру жөнінде нақты міндет қойды.
Ел Президенті ұлттық біліктілік жүйесін құру жөніндегі барлық жұмыстарға барынша екпін берілуі қажет екенін атап өтті, шын мәнінде ол әрбір кәсіп үшін кәсіби баспалдақ, «жол картасы» болып табылады.
Аталған міндет Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына ену процесінде де маңызды болып табылады. Еліміз үшін стратегиялық маңызды осы міндетті шешуде қызметкердің негізгі басты кәсіптік сапасы оның біліктілігі болып табылады, қорыта келгенде адам қажетті сертификатпен кәсіпорынға келгенде, жұмыс беруші оның алдында технологиялық процестегі еңбек функцияларын орындауға шынымен дайын, құзыретті маман тұрғанын түсінуі қажет.
Осы Ұлттық біліктілік жүйесін кезең-кезеңімен әзірлеу жоспары (бұдан әрі – Жоспар) біліктілік жүйесін дамыту, кәсіби стандарттарды әзірлеу мен кәсіби даярлықты бағалау және мамандардың біліктілікке сәйкестігін растау жөніндегі іс-шаралар кешенін қамтиды.

1. Жоспардың мақсаты мен міндеттері

Жоспардың мақсаты – ұлттық біліктілік жүйесін дамыту үшін жағдай жасау.
Жоспардың міндеттері:
1. Қолданыстағы кәсіптерді, лауазымдарды, біліктіліктерді заманауи өндірістің еңбек функцияларына қойылатын талаптарға сәйкес реттеу және бірыңғай жүйеге келтіру.
2. Азаматтардың оқуға және қызмет бабында өсуге ынтасын арттыру және оның оңтайлы траекторияларын құру.
3. Еңбекақы төлеу жүйесін реттеу және қызметкерлердің қызмет бабында өсуін ынталандыру.
4. Білімге негізделген қоғамды құрудың негізгі тетігі ретінде өмір бойы оқу жүйесін дамыту.
5. Кәсіби даярлықты тәуелсіз және объективті бағалау жүйесін дамыту және мамандар біліктілігінің сәйкестігін растау.

2. Ұлттық біліктілік жүйесін дамыту бойынша ағымдағы жағдайды
талдау

Ағымдағы жағдайды талдау Қазақстанда қызметкерлердің кәсіпкерлік деңгейі заманауи ғылыми және техникалық жетістіктерге сәйкес келмейтінін көрсетті, бұл экономиканың өсуін едәуір қиындатып, инновациялық процестерді тежеп отыр.
Қазірдің өзінде жекелеген, мысалы, машина жасау, металл өңдеу және басқа да салаларда жаңғырту, негізгі капиталды жаңарту процесінде жоғары білікті мамандардың жетіспеушілігі орын алды, оларды ұлттық еңбек нарығы ұсынуға әзірше қауқарсыз.
Қолданыстағы біліктілік жүйесі қызметкердің құзыреттілігін, оның міндеттерді шешу қабілетін және жауапкершілігін сипаттай алмайды. Білім беру жүйесі мамандарды еңбек нарығының тапсырысымен емес, өзінің айқындамаларына сәйкес даярлайды. Бұл жайттың өз себептері бар.
Біріншіден, бұл жұмыс беруші тарапынан белгілі бір біліктілігі бар мамандарды даярлауға тапсырыстың болмауы.
Екіншіден, кәсіптік білім берудің көптеген стандарттары ескірген және мамандардың кәсіби біліктілігін қалыптастыруға бағдарланбаған.
Үшіншіден, оқыту процесінде теория практикадан асып түседі.
Төртіншіден, жас мамандардың стандарттар мен бағдарламаларды түзету үшін қажетті кәсіби құзыреттілігіне мониторинг жүргізілмейді және бағаланбайды.
Сонымен қатар, бүгінгі күні біліктіліктің салыстырмалылығы және баламалылығы, олардың жеткіліксіз транспаренттілігі, басқа елдерде игерген біліктілікті тану жүйесінің болмауы және біліктілікті бір ортадан басқа ортаға ауыстыру тетігін жетілдірмеу мәселесі маңызды проблемалар болып отыр.
Бұған қоса, заңсыз және заңды білім беру нәтижелері заңды білім беру нәтижелеріне қатысты әлі екінші кезекте деп есептеледі. Кіріс параметрлері негізінде қолданыстағы біліктілік беру жүйесі еңбек нарығындағы талаптарға сәйкес келмейді.
Еңбек нарығының қызметкерлердің құзыреттілігіне қоятын талаптары арасындағы алшақтық және біліктіліктердің осы талаптарға сәйкессіздігі жұмыс берушілер мен азаматтардың білім беру мекемелерінің сертификаттарына деген сенімсіздігін туғызады. Осыған орай, Ұлттық біліктілік жүйесін құрудың аса қажеттігі байқалады.
Аталған проблемалық мәселелерді шешу үшін 2011 жылдан бастап Қазақстан Республикасы мен Халықаралық қайта құру және даму банкі арасында қарыз туралы келісім (Техникалық және кәсіптік білім беруді жаңғырту жүйесі) іске асырылуда, ол:
(а) ұлттық біліктілік жүйесін және ұлттық біліктілік шеңберін құруды;
(б) кәсіби стандарттарды әзірлеуді және біліктілікті бағалау жүйесін қайта қарауды;
(с) тәуелсіз институционалдық аккредиттеу үшін әдістер мен рәсімдерді әзірлеу және енгізу мақсаттары үшін тауарлар, консультациялық қызметтер көрсетуді және оқытуды көздейді.
«Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2012 жылғы 17 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңымен Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне ұлттық біліктілік жүйесін қалыптастыру жөнінде ережелер енгізілген.
Көрсетілген Заңда ұлттық біліктілік шеңбері, салалық біліктілік шеңберлері, кәсіби даярлықты бағалау және мамандардың біліктілігінің сәйкестігін растау секілді ұғымдар бекітілген. Еңбек жөніндегі уәкілетті органның, тиісті қызмет саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдардың, жұмыс берушілер мен қызметкерлер бірлестіктерінің ұлттық біліктілік жүйесін қалыптастыру жұмыстарын ұйымдастыру құзыреті айқындалған.
Ұлттық біліктілік шеңбері бекітілді. Бұл білікті еңбек нарығындағы тараптардың – білім беру жүйесінің, мамандардың, бизнестің өзара қарым-қатынасын түбегейлі өзгертуге бейімделген нағыз қағидатты және жүйелі қадам. Аталған құжат қабылданғаннан кейін Қазақстанда мамандардың біліктілігін растаудың және берудің жаңа жүйесі қалыптастырыла бастайды.
Қазақстандық Ұлттық біліктілік шеңберінің ерекшелігі оның Ұлттық біліктілік жүйесінің ажырамас бөлігі болуы, ел ауқымында сегіз деңгей бойынша Еуропалық біліктілік шеңберіне сәйкес келуі және оқыту нәтижелеріне негізделуі болып табылады.
Бүгінгі күні Болон декларациясына қол қойған жас мемлекет болып табылатын Қазақстан Ұлттық біліктілік шеңберін қабылдаған 27 елдің қатарына енді.
Ұлттық біліктілік шеңберінің негізінде уәкілетті мемлекеттік органдар жұмыс берушілер мен қызметкерлер бірлестіктерімен бірлесіп салалық біліктілік шеңберлерін әзірлейді.
Салалық біліктілік шеңбері салада маманның біліктілігіне қойылатын талаптарды орындалатын жұмыстардың күрделілігіне және пайдаланатын құзыретіне қарай сыныптайды, сондай-ақ персоналдың жұмыстарын тарификациялауда, аттестаттауда, қызмет бабында өсу траекториясын жасауда маңызды рөл атқарады.
Жекелеген жұмыс берушілер кәсіби стандарттарды әзірлеу жұмыстарын бастады («ҚазМұнайГаз» акционерлік қоғамы, Қазақстандық туризм қауымдастығы және басқалары).
Кәсіби стандарттарды әзірлеу кәсіби қызметтің мазмұнына бірыңғай талаптарды әзірлеу, еңбек нарығының заманауи талаптарына жауап беретін біліктілік талаптарын жаңарту үшін қажет.
2013 жылы 176 кәсіби стандартты әзірлеу үшін мемлекеттік бюджеттен 188,2 млн. теңге сомада қаражат бөлінді.
Әлемдік тәжірибеге сәйкес жоғары оқу орындары мен колледждердің бітірушілері кәсіби қызметке жұмыс берушілер қоғамдастығында кәсіби даярлық деңгейін растағаннан кейін жіберіледі.
2015 жылы колледждерді бітірушілердің 75 % және жоғары оқу орындарын бітірушілердің 35 % жұмыс берушілер қоғамдастығында біліктілікті растаудың тәуелсіз жүйесінен өтеді деп жоспарлануда.
Қазіргі кезде үш салада: тау-кен металлургия, туризм және мұнай-газ саласында салалық қауымдастықтар айқындалды, олардың базасында пилоттық режимде бітірушілер өз біліктіліктерін растаудан өтетін болады.
Бұл Тау-кен өндіру және тау-кен металлургия кәсіпорындарының республикалық қауымдастығының HR-жобалар орталығы, Қазақстандық туризм қауымдастығының «Қонақжайлылық индустриясының сертификаттау орталығы» ЖШС, «Kazenergy» қауымдастығының «Kazenergy» қоғамдық қоры жанындағы персоналды сертификаттау бөлімі.
Көрсетілген салалық қауымдастықтарға әдістемелік көмекті «Кәсіпқор» холдингі» коммерциялық емес ұйымы көрсетеді. Осы мақсаттарға мемлекеттік бюджеттен 57,6 млн. теңге сомада қаражат бөлінген.
«Кәсіпқор» холдингі» Коммерциялық емес ұйым салалық қауымдастықтар базасында сертификаттау орталықтарының институционалдық үлгісін әзірледі. 3 салада сұранысқа ие 15 біліктіліктің ортақ тізбесі айқындалды. Көрсетілген қауымдастықтармен бірлесіп іріктелген біліктілікке қойылатын талаптар әзірленді.
Ұлттық біліктілік жүйесін қалыптастырудың өзектілігі қазіргі кезде әлемдегі жүзге жуық ел әртүрлі деңгейде осындай жүйелерді әзірлеуге және енгізуге қатысатындығында болып отыр.
Мысалы, Ұлыбританияда ұлттық кәсіби біліктілік стандарттары әзірленді. Бұл біліктілік басқа елдерде кейін әзірленген біліктіліктерге ерекше ықпал етті.
Литвада ұлттық біліктілік жүйесін әзірлеу 2006 жылы Еуропалық әлеуметтік қор жобасы шеңберінде басталды. Литвада ұлттық біліктілік жүйесін әзірлеу процесіне Еуропалық біліктілік стандарттарының жүйесін енгізу рәсімдері, сондай-ақ Еуропалық одаққа кірігудің жалпы процесі қатты әсер етті.
Ресей Федерациясында қазіргі кезде ұлттық біліктілік жүйесі әзірленуде.
Ресей Федерациясының еңбек заңнамасында кәсіби стандарт ұғымы бекітілген Заң қабылданды. Ресей Федерациясы Үкіметінің 2012 жылғы 29 қарашадағы № 2204-р өкімімен Кәсіби стандарттарды әзірлеудің 2012 – 2015 жылдарға арналған жоспары бекітілді.
2015 жылға дейін Ресей Федерациясында 800 кәсіби стандарт пайда болуға тиіс. Бұл жұмысқа 2013 және 2014 жылдарға 200 млн. рубль көзделген.

3. Ұлттық біліктілік жүйесінің элементтерін енгізу тетіктері

Ұлттық біліктілік жүйесін енгізу үшін:
1) біліктілік деңгейлерін айқындауға негіз қалаушы құжат болып табылатын ұлттық біліктілік шеңбері;
2) салаларға арналған біліктілік деңгейлерін айқындайтын салалық біліктілік шеңберлері;
3) жұмыс берушілердің қызметкерлердің кәсіби білімдері мен машықтарына (танымдық және функционалдық құзырет) қоятын негізгі талаптарын айқындайтын кәсіби стандарттар;
4) білім беру стандарттары немесе әзірленген стандарттар негізінде жасалған модульдер;
5) ұлттық біліктілік жүйесін әзірлеуді және енгізуді реттейтін уәкілетті орган;
6) сертификаттау рәсімдерін өткізумен және біліктілік берумен айналысатын тәуелсіз сертификаттау орталықтары қажет.
Ұлттық біліктілік жүйелерін енгізудің бірінші кезеңінде қызметкерлердің игерген біліктілігін құзыреті мен жауапкершілігіне, күрделілігі мен ғылымды көп қажет ететіндігіне тәуелді деңгейлер бойынша жүйелеу және біліктілік беру мақсатында ұлттық біліктілік жүйесін құрудың тұтас әдіснамасын әзірлеу қажет.
Ұлттық біліктілік шеңберінің негізінде экономикалық қызметтің нақты саласында салалық біліктілік шеңберлері әзірленеді.
Салалық біліктілік шеңбері біліктілік деңгейлеріне қойылатын талаптарды орындалатын жұмыстың күрделілігіне және пайдаланылатын білім, іскерлік және құзырет сипатына қарай жіктейді.
Салалық біліктілік шеңберін жұмыс берушілердің салалық бірлестіктері мен қызметкерлердің салалық бірлестіктерінің пікірін ескере отырып, тиісті қызмет саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдар әзірлеп бекітеді.
Кәсіби стандарттар біліктілік деңгейіне қарай қызметкерлердің нақты құзыреттерін, іскерлігін сипаттайтын болғандықтан, олар ұлттық және салалық біліктілік шеңберінсіз әзірленбейді.
Екінші кезеңде кәсіби стандарттарды оларды әзірлеп, бекітудің бірыңғай макеті мен тәртібіне сәйкес әзірлеу, сондай-ақ тәуелсіз біліктілікті растау жүйесін енгізу қажет.
Кәсіби стандарттарды әзірлеуді салалық мемлекеттік органдар қамтамасыз етеді, кәсіби стандарттарды әзірлеуді қызметкерлердің бірлестіктерімен бірлесіп тікелей жұмыс берушілер, жұмыс берушілердің бірлестіктері жүзеге асырады.
Үшінші кезеңде мамандардың біліктілігінің сәйкестілігін растау және біліктілік беру тәртібіне, сондай-ақ персоналға сертификат берудің бекітілген схемаларына сәйкес біліктілікті растаудың тәуелсіз жүйесін енгізу жүзеге асырылады.
Біліктілікті растаудың тәуелсіз жүйесі сертификат беру схемасының талаптарына негізделген әртүрлі кезеңнен тұрады:
1) жазбаша тестілеу, онда қажетті танымдық құзыреттілік тексеріледі (мамандандырылған білім);
2) практикалық тестілеу, онда қажетті функционалдық құзырет тексеріледі (кәсіби машық);
3) әңгімелесу (сертификат берілетін адамның кәсіби деңгейін айқындау мақсатында арнайы ұйымдастырылған әңгіме);
4) құжаттарды талдау (сертификат берілетін адамның біліктілігі туралы талап етілетін деректерді зерделеу).
Жазбаша тестілеуді сәтті тапсырғаннан кейін практикалық тестілеуден өтуге болады.
Біліктілікті растау жүйесінің қатысушылары:
1) оқушылар және біліктілік деңгейін растауды немесе арттыруды қалайтын жұмысқа қабілетті азаматтар;
2) жұмыс берушілер;
3) техникалық және кәсіптік және жоғары білімнен кейінгі білім беру мекемелері болып табылады.
Біліктілікті растаудың тәуелсіз жүйесін енгізу:
1) ұсынылатын білім беру қызметтерінің сапасын арттыруға;
2) отандық кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға;
3) қызметкердің кәсіби деңгейінің нақты бағасын алуға;
4) отандық қызметкерлердің халықаралық еңбек нарығының талаптарына сәйкес болуына;
5) біліктілік деңгейін арттыруда персоналдың мүддесін арттыруға мүмкіндік береді.

4. Жоспарды іске асырудан күтілетін нәтижелер

1. Қызметкерлердің еңбек нарығының заманауи қажеттіліктеріне жауап беретін кәсіби қызметінің мазмұнына қойылатын бірыңғай талаптар әзірлеуді қамтамасыз ету.
2. Персоналды басқару саласында кең ауқымды міндеттерді шешу (персоналды уәждемелеу және ынталандыру жүйелерін, лауазымдық нұсқаулықтарды әзірлеу, біліктілік беру және оны растау, қызмет бабында өсуін жоспарлау).
3. Сапа тетігін енгізуді қамтамасыз ету – кәсіби даярлығын бағалау және мамандар біліктілігінің сәйкестігін растау, бұл:
1) жұмыс берушілерге еңбек нарығында сапалы персонал таңдауға, экономикалық және басқарушылық сипаттаманы жақсартуға, жұмыс сапасын, бәсекеге қабілеттілікті арттыруға;
2) қызметкерлерге өздерінің кәсіби деңгейін объективті растауға, еңбек нарығында қажеттігін арттыруға, әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

5. Қажетті қаржы ресурстары

Жоспардың іс-шараларын республикалық бюджеттен қаржыландыру мөлшері 2013 – 2015 жылдары 2026,2 млн. теңгені* құрайды:
1) 2013 жылы – 188,2 млн. теңге;
2) 2014 жылы – 919 млн. теңге;
3) 2015 жылы – 919 млн. теңге.
2011 жылғы 2 шілдедегі Қазақстан Республикасы мен Халықаралық қайта құру және даму банкі арасындағы қарыз туралы келісім шеңберінде қаржыландыру көлемі 2013 жылы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі бойынша 69,0 млн. теңгені құрайды.
* Жоспарды қаржыландыру мөлшері Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық бюджетті бекіткен кезде нақтыланатын болады.

6. Ұлттық біліктілік жүйесін дамытуға жағдай жасау жөніндегі
іс-шаралар жоспары

Р/с №	Іс-шаралар	Аяқталу нысаны	Жауапты орындаушылар	Орындалу мерзімі	Болжанатын шығыстар
1	2	3	4	5	6
1. Ұлттық біліктілік жүйесін енгізу
1.	Салалық біліктілік шеңберлерін және кәсіби стандарттарды әзірлеу кезінде ұлттық біліктілік шеңберін практикада қолдану процесінде оның ережелерін сынақтан өткізу	Еңбекминіне ұсыныстар	БҒМ, ИЖТМ, ККМ, АШМ, МГМ, ДСМ, ӨДМ, МАМ, Қоршағанортамині, ҰҒА, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің республикалық бірлестіктері (келісім бойынша)	2013 жылғы шілде	талап етілмейді
2.	«Ұлттық біліктілік шеңберін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 28 қыркүйектегі және Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі міндетін атқарушының 2012 жылғы 24 қыркүйектегі № 373-ө-м бірлескен бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу	бірлескен бұйрық	Еңбекмині, БҒМ, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің республикалық бірлестіктері (келісім бойынша)	2013 жылғы желтоқсан	талап етілмейді
2. Салалық біліктілік шеңберлерін әзірлеу және енгізу
3.	Салалық біліктілік шеңберлерін әзірлеу бойынша әдістемелік ұсынымдарды әзірлеу және бекіту	бірлескен бұйрық	Еңбекмині, БҒМ, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің республикалық бірлестіктері (келісім бойынша)	2013 жылғы 14 маусым	талап етілмейді
4.	Салалық біліктілік шеңберлерін бекіту	бұйрық	ИЖТМ, ККМ, АШМ, МГМ, ДСМ, ӨДМ, МАМ, Қоршағанортамині, ҰҒА, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің салалық бірлестіктері (келісім бойынша)	2013 жылғы шілде	талап етілмейді
3. Кәсіби стандарттарды әзірлеу және енгізу
5.	Кәсіби стандарттарды әзірлеу бойынша әдістемелік ұсынымдар әзірлеу және бекіту	бірлескен бұйрық	Еңбекмині (жинақтау), БҒМ, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің республикалық бірлестіктері (келісім бойынша)	2013 жылғы 14 маусым	талап етілмейді
6.	Кәсіби стандарттар әзірлеуді қамтамасыз ету: 1) кәсіби қызметтер саласын (кәсіптер топтары) айқындау; 2) кәсіби стандарттар әзірлеу бойынша сала сарапшыларының корпусын қалыптастыру; 3) әзірленген кәсіби стандарттарды салалық кеңес отырыстарында қарау; 4) кәсіби стандарттарды бекіту	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	Еңбекмині (жинақтау), БҒМ, ИЖТМ, ККМ, АШМ, МГМ, ДСМ, ӨДМ, МАМ, Қоршағанортамині, ҰҒА, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің салалық бірлестіктері (келісім бойынша)	2013 жыл 2014 жыл 2015 жыл	Қазақстан Республикасының Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігінің 145 «Кәсіптік стандарттар әзірлеу» бюджеттік бағдарламасының шеңберінде 2013 жылы 188,2 млн. теңге; 2014 жылы 919,0 млн. теңге Қазақстан Республикасы мен Халықаралық қайта құру және даму банкінің арасындағы қарыз беру туралы келісімінің шеңберінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің қаржыландыруы 2013 жылы 69,0 млн. теңге
7.	«Кәсіби стандарттардың құрылымын, оларды қайта қарау, сынақтан өткізу және қолдану қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің міндетін атқарушының 2012 жылғы 24 қыркүйектегі № 374-ө-м бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу	бұйрық	Еңбекмині, БҒМ, мүдделі мемлекеттік органдар, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің республикалық бірлестіктері (келісім бойынша)	2013 жылғы желтоқсан	талап етілмейді
4. Мамандардың кәсіби даярлық деңгейін бағалау және біліктілікке сәйкестігін растау жүйесін енгізу
8.	Базалық салаларда біліктілікті растаудың тәуелсіз орталықтарын кезең-кезеңімен құру жөнінде ұсыныстар әзірлеу: 1) сертификаттаудың тәуелсіз жүйесін енгізу үшін реттелетін қызмет салалар және басым кәсіптер тізбесін айқындау; 2) негізгі салаларда біліктілікті растаудың тәуелсіз орталықтарының қажетті санын айқындау және оларды құру кестесін әзірлеу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	Еңбекмині (жинақтау), БҒМ, ИЖТМ, ККМ, АШМ, МГМ, ДСМ, ӨДМ, МАМ, Қоршағанортамині, ҰҒА, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің салалық бірлестіктері (келісім бойынша), жұмыс берушілер мен қызметкерлердің республикалық бірлестіктері (келісім бойынша)	2013 жылғы желтоқсан	Талап етілмейді
9.	Салалардағы мамандар біліктілігінің сәйкестігін растау және оны беру тәртібін әзірлеу және бекіту	бұйрықтар	ИЖТМ, БҒМ, ККМ, АШМ, МГМ, ДСМ, ӨДМ, МАМ, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің салалық бірлестіктері (келісім бойынша)	2013 - 2015 жылдар	талап етілмейді
10.	Сертификаттың заңды мәртебесін айқындау жөнінде ұсыныстар енгізу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс	ИЖТМ (жинақтау), БҒМ, ККМ, МГМ, ДСМ, ӨДМ, АШМ, МАМ, Қоршағанортамині, Еңбекмині, ҰҒА, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің республикалық бірлестіктері (келісім бойынша)	2013 жылғы желтоқсан	талап етілмейді
11.	«Кәсіби біліктілік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасын әзірлеу жөнінде ұсыныстар енгізу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ұсыныс	БҒМ (жинақтау), жұмыс берушілердің және қызметкерлердің республикалық бірлестіктері (келісім бойынша)	2013 жылғы қазан	талап етілмейді

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:
Еңбекмині – Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі
АШМ – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі
ИЖТМ – Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі
ККМ – Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі
МГМ – Қазақстан Республикасы Мұнай және газ министрлігі
МАМ – Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі
БҒМ – Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
ДСМ – Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі
ҰҒА – Қазақстан Республикасы Ұлттық ғарыш агенттігі
ӨДМ – Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігі
Қоршағанортамині – Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлігі