ИПС "Әділет"

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 21.07.2022 № 512 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с пунктом 3 статьи 166-1 Экологического кодекса Республики Казахстан от 9 января 2007 года Правительство Республики Казахстан Постановляет:

1. Утвердить прилагаемые Правила предоставления информации центральными государственными органами и местными исполнительными органами для составления Национального доклада о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан.

2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Б. Сагинтаев

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 24 января 2017 года № 13

Правила предоставления информации центральными государственными органами и местными исполнительными органами для составления Национального доклада о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан

Глава 1. Общие сведения

1. Настоящие Правила предоставления информации центральными государственными органами и местными исполнительными органами для составления Национального доклада о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан разработаны в соответствии с пунктом 3 статьи 166-1 Экологического кодекса Республики Казахстан от 9 января 2007 года и определяют порядок предоставления информации центральными государственными органами и местными исполнительными органами (далее – государственные органы) для составления Национального доклада о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан (далее – Национальный доклад).

2. Разработку Национального доклада организует уполномоченный орган в области охраны окружающей среды (далее – уполномоченный орган).

Глава 2. Порядок предоставления информации государственными органами для составления Национального доклада

3. Уполномоченный орган ежегодно в январе года, следующего за отчетным, направляет запросы в государственные органы о предоставлении информации для разработки Национального доклада.

4. Государственные органы ежегодно до 1 марта года, следующего за отчетным, предоставляют информацию для составления Национального доклада.

5. Информация формируется в виде аналитической записки, дополненной материалами (таблицы, диаграммы, графики, рисунки), и должна содержать следующие сведения:

1) анализ текущей ситуации по сравнению с предыдущим аналогичным периодом (динамика количественных и качественных характеристик окружающей среды и природных ресурсов, антропогенное воздействие, статистическая, экспертная, научная и иная информация с указанием источника информации);

2) экологические проблемы и возможные варианты их решений;

3) обзор реализации государственной политики в области охраны окружающей среды и использования природных ресурсов;

4) основные выводы, рекомендации и прогнозы для принятия решений.

6. Уполномоченный орган организует сбор, обобщение, анализ информации, предоставленной государственными органами.

7. Не позднее 30 календарных дней со дня поступления на рассмотрение уполномоченный орган рассматривает информацию и в случае наличия замечаний, направляет дополнительный запрос в соответствующие государственные органы.

В течение 10 календарных дней со дня получения дополнительного запроса от уполномоченного органа государственные органы дорабатывают информацию и направляют ее в уполномоченный орган.

8. Информация предоставляется через единую систему электронного документооборота государственных органов, бумажная копия электронного документа не требуется.

9. Уполномоченный орган в сферах охраны окружающей среды, развития "зеленой экономики", обращения с отходами (за исключением коммунальных, медицинских и радиоактивных отходов), охраны, контроля и надзора за рациональным использованием природных ресурсов организует подготовку информации по:

1) мониторингу состояния окружающей среды;

2) управлению отходами производства и потребления;

3) мониторингу парниковых газов и потребления озоноразрушающих веществ;

4) мониторингу климата и озонового слоя Земли;

5) стойким органическим загрязнителям;

6) государственному экологическому контролю;

7) государственной экологической экспертизе;

8) разрешениям на эмиссии в окружающую среду;

9) обязательному экологическому аудиту;

10) обязательному экологическому страхованию;

11) международному сотрудничеству в области охраны окружающей среды;

12) научным исследованиям в области охраны окружающей среды.

Сноска. Пункт 9 в редакции постановления Правительства РК от 02.10.2020 № 638.

9-1. Уполномоченный орган в области электроэнергетики предоставляет информацию по:

1) производству и потреблению электроэнергии и анализу их динамики;

2) расходу топлива электростанций;

3) снижению энергоемкости.

Сноска. Правила дополнены пунктом 9-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 02.10.2020 № 638.

9-2. Уполномоченный орган в области атомной энергии предоставляет информацию по радиоэкологическому обследованию территории бывшего Семипалатинского испытательного полигона, включая данные по мониторингу объектов водопользования и воздушной среды.

Сноска. Правила дополнены пунктом 9-2 в соответствии с постановлением Правительства РК от 02.10.2020 № 638.

9-3. Уполномоченный орган в области развития возобновляемых источников энергии предоставляет информацию по возобновляемым источникам энергии.

Сноска. Правила дополнены пунктом 9-3 в соответствии с постановлением Правительства РК от 02.10.2020 № 638.

10. Уполномоченный государственный орган в области лесного хозяйства предоставляет следующую информацию:

1) общую характеристику лесного фонда;

2) общую площадь лесов и лесопокрытых земель;

3) площадь лесов в особо охраняемых природных территориях;

4) по контролю в области лесного законодательства;

5) по воспроизводству лесов и лесоразведению (лесовосстановлению);

6) по разрешениям на лесопользование на участки государственного лесного фонда.

11. Уполномоченный государственный орган в области охраны, воспроизводства и использования животного мира предоставляет следующую информацию:

1) общую характеристику животного мира;

2) о количестве редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных;

3) по тенденции изменения численности отдельных видов животных;

4) об основных проблемах развития охотничьего хозяйства;

5) об основных проблемах развития рыбного хозяйства;

6) по контролю и надзору в области охраны, воспроизводства и использования животного мира;

7) по торговле исчезающими видами животных, попадающих под действие Конвенции о международной торговле видами дикой фауны и флоры, находящимися под угрозой исчезновения.

12. Уполномоченный государственный орган в области особо охраняемых природных территорий предоставляет следующую информацию:

1) общую характеристику особо охраняемых природных территорий;

2) по площадям особо охраняемых природных территорий (заповедники, природные резерваты, национальные парки, ботанические сады, региональные парки, памятники природы, заказники и заповедные зоны);

3) по контролю в области особо охраняемых природных территорий.

13. Уполномоченный государственный орган по управлению земельными ресурсами предоставляет информацию о состоянии и использовании земель в Республике Казахстан.

14. Ведомство уполномоченного государственного органа в сфере гражданской защиты предоставляет информацию по предупреждению и ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера.

15. Уполномоченный орган по изучению недр предоставляет информацию:

1) о состоянии и основных проблемах минерально-сырьевой базы республики;

2) по учету подземных вод;

3) по контролю в области изучения недр.

Сноска. Пункт 15 в редакции постановления Правительства РК от 02.10.2020 № 638.

15-1. Уполномоченный орган в области углеводородов предоставляет информацию о (об):

1) состоянии и основных проблемах в области углеводородов в республике;

2) осуществлении государственного контроля в области проведения операций по разведке и (или) добыче углеводородов;

3) национальном плане обеспечения готовности и действий к ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан.

Сноска. Правила дополнены пунктом 15-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 02.10.2020 № 638.

15-2. Уполномоченный орган в области добычи урана предоставляет информацию о (об):

1) состоянии и основных проблемах урана в республике;

2) государственном контроле в области проведения операций по добыче урана.

Сноска. Правила дополнены пунктом 15-2 в соответствии с постановлением Правительства РК от 02.10.2020 № 638.

16. Ведомство уполномоченного государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения предоставляет информацию по результатам санитарно-эпидемиологического мониторинга.

17. Уполномоченный государственный орган в области развития агропромышленного комплекса предоставляет информацию:

1) о проведенных мероприятиях по ветеринарии, защите и карантину растений;

2) о производительности труда в сельском хозяйстве;

3) по урожайности пшеницы.

18. Ведомство уполномоченного государственного органа в области коммунального хозяйства предоставляет информацию по бытовому потреблению воды в расчете на душу населения.

19. Уполномоченный государственный орган в области использования и охраны водного фонда предоставляет информацию по:

1) результатам государственного учета вод и их использования, государственного мониторинга водных объектов;

2) основным проблемам использования водного фонда;

3) количеству проведенных проверок в области использования и охраны водного фонда.

20. Уполномоченный государственный орган в области космической деятельности предоставляет информацию по:

1) результатам мониторинга территорий, подверженных влиянию ракетно-космической деятельности комплекса "Байконур";

2) результатам космического мониторинга.

21. Уполномоченный государственный орган в области образования предоставляет информацию по экологическому образованию и воспитанию.

22. Уполномоченный государственный орган в области науки предоставляет информацию по научным исследованиям в области охраны окружающей среды.

23. Уполномоченный государственный орган по обеспечению безопасности дорожного движения предоставляет информацию по:

1) составу парка дорожных механических транспортных средств в разбивке по видам используемого топлива;

2) среднему возрасту парка дорожных механических транспортных средств.

24. Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы предоставляют информацию по:

1) земельным ресурсам;

2) изъятию земель;

3) отходам: основные источники образования отходов и их краткая характеристика; объем накопленных промышленных отходов (отрасль промышленности, вид отхода); объем накопленных коммунальных отходов, утилизация, переработка отходов, размещение отходов на полигонах; санитарное хранение отходов; охват населения услугами по сбору и транспортировке твердых бытовых отходов; внедрение раздельного сбора твердых бытовых отходов;

4) государственной экологической экспертизе объектов 2, 3, 4-й категорий;

5) разрешениям на эмиссии в окружающую среду для объектов 2, 3, 4-й категорий;

6) газификации регионов.

Сноска. Пункт 24 в редакции постановления Правительства РК от 02.10.2020 № 638.

25. В случае необходимости, для составления Национального доклада уполномоченным органом направляется дополнительный запрос в другие государственные органы и запрашивается дополнительная информация в области охраны окружающей среды.

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Үкіметінің 21.07.2022 № 512 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2007 жылғы 9 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 166-1-бабының 3-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Қоршаған ортаның жай-күйі және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану туралы ұлттық баяндаманы жасау үшін орталық мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдардың ақпарат ұсыну қағидалары бекітілсін.

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Б. Сағынтаев


	Қазақстан Республикасы
	Үкіметінің
	2017 жылғы 24 қаңтардағы
	№ 13 қаулысымен
	бекітілген

Қоршаған ортаның жай-күйі және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану туралы ұлттық баяндаманы жасау үшін орталық мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдардың ақпарат ұсыну қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қоршаған ортаның жай-күйі және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану туралы ұлттық баяндаманы жасау үшін орталық мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдардың ақпарат ұсыну қағидалары 2007 жылғы 9 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 166-1-бабының 3-тармағына сәйкес әзірленді және Қоршаған ортаның жай-күйі және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану туралы ұлттық баяндаманы (бұдан әрі – Ұлттық баяндама) әзірлеу үшін орталық мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдардың (бұдан әрі – мемлекеттік органдар) ақпарат ұсыну тәртібін айқындайды.

2. Ұлттық баяндаманы әзірлеуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) ұйымдастырады.

2-тарау. Ұлттық баяндаманы әзірлеу үшін мемлекеттік органдардың

ақпарат ұсыну тәртібі

3. Уәкілетті орган жыл сайын, есепті жылдан кейінгі жылдың қаңтарында Ұлттық баяндаманы әзірлеу үшін ақпарат ұсыну туралы мемлекеттік органдарға сұратулар жібереді.

4. Мемлекеттік органдар жыл сайын, есепті жылдан кейінгі жылдың 1 наурызына дейін Ұлттық баяндаманы әзірлеу үшін ақпарат ұсынады.

5. Ақпарат материалдармен (кестелер, диаграммалар, сызбалар, суреттер) толықтырылған талдамалық жазбахат түрінде қалыптастырылады және мынадай мәліметтерді қамтуға тиіс:

1) ұқсас өткен кезеңмен салыстырғанда ағымдағы ахуалды талдау (қоршаған ортаның және табиғи ресурстардың сандық және сапалық сипаттамаларының серпіні, антропогендік әсер, ақпарат көзі көрсетілген статистикалық, сараптамалық, ғылыми және өзге де ақпарат);

2) экологиялық проблемалар және оларды шешудің ықтимал нұсқалары;

3) қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы мемлекеттік саясаттың іске асырылуына шолу;

4) шешімдер қабылдау үшін негізгі қорытындылар, ұсынымдар және болжамдар.

6. Уәкілетті орган мемлекеттік органдар ұсынған ақпаратты жинақтауды, қорытуды, талдауды ұйымдастырады.

7. Уәкілетті орган қарауға келіп түскен күнінен бастап күнтізбелік
30 күннен кешіктірмей ақпаратты қарайды, ескертулер болған жағдайда тиісті мемлекеттік органдарға қосымша сұрату жібереді.

Мемлекеттік органдар уәкілетті органнан қосымша сұрату алған күннен бастап күнтізбелік 10 күн ішінде ақпаратты пысықтайды және оларды уәкілетті органға жібереді.

8. Ақпарат мемлекеттік органдардың электрондық құжат айналымының бірыңғай жүйесі арқылы ұсынылады, электрондық құжаттың қағаз көшірмесі талап етілмейді.

9. Қоршаған ортаны қорғау, "жасыл экономиканы" дамыту, қалдықтармен (коммуналдық, медициналық және радиоактивті қалдықтарды қоспағанда) жұмыс істеу, табиғи ресурстарды қорғау, олардың ұтымды пайдаланылуын бақылау және қадағалау саласындағы уәкілетті орган:

1) қоршаған орта жай-күйiнiң мониторингi;

2) өндіру және тұтыну қалдықтарын басқару;

3) парниктiк газдардың және озонды бұзатын заттарды тұтынудың мониторингі;

4) климаттың және Жердiң озон қабатының мониторингi;

5) жойылуы қиын органикалық ластауыштар;

6) мемлекеттік экологиялық бақылау;

7) мемлекеттік экологиялық сараптама;

8) қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсаттар;

9) міндетті экологиялық аудит;

10) міндетті экологиялық сақтандыру;

11) қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастық;

12) қоршаған ортаны қорғау саласындағы ғылыми зерттеулер жөнінде ақпарат дайындауды ұйымдастырады.

Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 02.10.2020 № 638 қаулысымен.

9-1. Электр энергетикасы саласындағы уәкілетті орган:

1) электр энергиясын өндіру мен тұтыну және олардың серпінін талдау;

2) электр станциялары отынының шығыны;

3) энергия сыйымдылығын төмендету жөніндегі ақпаратты ұсынады.

Ескерту. 2-тарау 9-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 02.10.2020 № 638 қаулысымен.

9-2. Атом энергиясы саласындағы уәкілетті орган су пайдалану объектілері мен әуе кеңістігі мониторингі бойынша деректерді қоса алғанда, бұрынғы Семей сынақ полигоны аумағын радиоэкологиялық зерттеу жөніндегі ақпаратты ұсынады.

Ескерту. 2-тарау 9-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 02.10.2020 № 638 қаулысымен.

9-3. Жаңартылатын энергия көздерін дамыту саласындағы уәкілетті орган жаңартылатын энергия көздері жөніндегі ақпаратты ұсынады.

Ескерту. 2-тарау 9-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 02.10.2020 № 638 қаулысымен.

10. Орман шаруашылығы саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган:

1) орман қорының жалпы сипаттамасы;

2) ормандар және өзге де орман көмкерген жерлердің жалпы алаңы;

3) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы орман алаңы;

4) орман заңнамасы саласындағы бақылау;

5) ормандарды молықтыру мен орман өсіру (орманды қалпына келтіру);

6) мемлекеттік орман қоры учаскелерінде орманды пайдалануға рұқсат жөніндегі ақпаратты ұсынады.

11. Жануарлар дүниесін қорғау, молықтыру және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган:

1) жануарлар дүниесінің жалпы сипаттамасы;

2) сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген жануарлар түрлерінің саны;

3) жануарлардың жекелеген түрлері санының өзгеру үрдісі;

4) аңшылық шаруашылықты дамытудың негізгі проблемалары;

5) балық шаруашылығын дамытудың негізгі проблемалары;

6) жануарлар дүниесін қорғау, молықтыру және пайдалану саласындағы бақылау және қадағалау;

7) Құрып кету қаупi төнген жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы конвенция қолданысы аясындағы жануарлардың жойылып бара жатқан түрлерiн сату жөніндегі ақпаратты ұсынады.

12. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган:

1) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жалпы сипаттамасы;

2) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың (қорықтар, табиғи резерваттар, ұлттық парктер, ботаникалық бақтар, өңірлік парктер, табиғат ескерткіштері, қаумалдар мен қорық аймақтары) алаңы;

3) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы бақылау жөніндегі ақпаратты ұсынады.

13. Жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган Қазақстан Республикасындағы жердің жай-күйі және оны пайдалану туралы ақпаратты ұсынады.

14. Азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның ведомствосы табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және жою жөніндегі ақпаратты ұсынады.

15. Жер қойнауын зерттеу жөніндегі уәкілетті орган:

1) республиканың минералдық-шикізат базасының жай-күйі және негізгі проблемалары;

2) жерасты суларын есепке алу;

3) жер қойнауын зерттеу саласындағы бақылау жөніндегі ақпаратты ұсынады.

Ескерту. 15-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 02.10.2020 № 638 қаулысымен.

15-1. Көмірсутектер саласындағы уәкілетті орган:

1) республикадағы көмірсутектер саласының жай-күйі мен негізгі проблемалары;

2) көмірсутектерін барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу саласында мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;

3) Қазақстан Республикасының теңізде, ішкі су айдындарында және сақтандыру аймағында мұнайдың төгілуін жоюға әзірлікті және іс-қимылды қамтамасыз етудің ұлттық жоспары туралы ақпаратты ұсынады.

Ескерту. 2-тарау 15-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 02.10.2020 № 638 қаулысымен.

15-2. Уран өндіру саласындағы уәкілетті орган:

1) республикадағы уранның жай-күйі мен негізгі проблемалары;

2) уран өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу саласындағы мемлекеттік бақылау туралы ақпаратты ұсынады.

Ескерту. 2-тарау 15-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 02.10.2020 № 638 қаулысымен.

16. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның ведомствосы санитариялық-эпидемиологиялық мониторингтің нәтижелері бойынша ақпаратты ұсынады.

17. Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган:

1) ветеринария, өсімдіктерді қорғау және карантин бойынша өткізілген
іс-шаралар;

2) ауыл шаруашылығындағы еңбек өнімділігі;

3) бидайдың шығымдылығы жөніндегі ақпаратты ұсынады.

18. Коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның ведомствосы халықтың жан басына шаққандағы тұрмыстық су тұтыну жөніндегі ақпаратты ұсынады.

19. Су қорын пайдалану және қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган:

1) суларды және олардың пайдаланылуын мемлекеттiк есепке алудың, су объектiлерiнiң мемлекеттiк мониторингiнің нәтижелері;

2) су қорын пайдаланудың негізгі проблемалары;

3) су қорын пайдалану және қорғау саласында өткізілген тексерулердің саны жөніндегі ақпаратты ұсынады.

20. Ғарыш қызметі саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган:

1) "Байқоңыр" кешенінің ғарыштық-зымыран қызметінің әсеріне ұшыраған аумақтарға мониторинг нәтижелері;

2) ғарыш мониторингі нәтижелері жөніндегі ақпаратты ұсынады.

21. Білім беру саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган экологиялық білім беру және тәрбиелеу жөніндегі ақпаратты ұсынады.

22. Ғылым саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган қоршаған ортаны қорғау саласындағы ғылыми зерттеулер жөніндегі ақпаратты ұсынады.

23. Жол жүрісі қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган:

1) пайдаланылатын отынның түрлері бойынша бөліністегі жол механикалық көлік құралдары паркінің құрамы;

2) жол механикалық көлік құралдары паркінің орташа жасы жөніндегі ақпаратты ұсынады.

24. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары:

1) жер ресурстары;

2) жерлерді алып қою;

3) қалдықтар: қалдықтар түзілуінің негізгі көздері және олардың қысқаша сипаттамасы; жинақталған өнеркәсіптік қалдықтардың көлемі (өнеркәсіп саласы, қалдық түрі); жинақталған коммуналдық қалдықтардың көлемі; қалдықтарды кәдеге жарату, өңдеу; қалдықтарды полигондарда орналастыру; қалдықтарды санитариялық сақтау; халықты тұрмыстық қатты қалдықтарды жинаумен және шығарумен қамту; тұрмыстық қатты қалдықтарды бөлек жинауды енгізу;

4) 2, 3, 4-санаттағы объектілерге мемлекеттік экологиялық сараптама;

5) 2, 3, 4-санаттағы объектілер үшін қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсаттар;

6) өңірлерді газдандыру жөніндегі ақпаратты ұсынады.

Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 02.10.2020 № 638 қаулысымен.

25. Ұлттық баяндаманы әзірлеу үшін уәкілетті орган қажет болған жағдайда басқа мемлекеттік органдарға қосымша сұрату жіберіп, қоршаған ортаны қорғау саласындағы қосымша ақпаратты сұратады.