Об утверждении Межрегиональной схемы территориального развития Шымкентской агломерации

Постановление Правительства Республики Казахстан от 22 февраля 2018 года № 74.

      В соответствии с пунктом 3 статьи 43 Закона Республики Казахстан от 16 июля 2001 года "Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

      1. Утвердить прилагаемую Межрегиональную схему территориального развития Шымкентской агломерации.

      2. Центральным и местным исполнительным органам принять меры, вытекающие из настоящего постановления.

      3. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Премьер-Министр
Республики Казахстан
Б. Сагинтаев

  Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 22 февраля 2018 года № 74

Межрегиональная схема территориального развития
Шымкентской агломерации

      Настоящая Межрегиональная схема территориального развития Шымкентской агломерации (далее - Межрегиональная схема Шымкентской агломерации) разработана в рамках реализации Послания Президента Республики Казахстан народу Казахстана от 14 декабря 2012 года "Стратегия "Казахстан - 2050": новый политический курс состоявшегося государства", постановлений Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2013 года № 1434 "Об утверждении Основных положений Генеральной схемы организации территории Республики Казахстан" (далее - Основные положения Генеральной схемы) и от 28 июня 2014 года № 728 "Об утверждении Программы развития регионов до 2020 года" (далее - Программа развития регионов).

      Межрегиональная схема Шымкентской агломерации разработана в соответствии с законодательством Республики Казахстан в сфере архитектурной, градостроительной и строительной деятельности, нормативными правовыми и нормативно-техническими документами, регулирующими экологические, социально-экономические вопросы организации территории.

      Межрегиональная схема Шымкентской агломерации является градостроительной стратегией, определяющей перспективы развития территории и ее долгосрочную потребность в инфраструктуре. Очередность реализации, источники и объемы финансирования положений Межрегиональной схемы Шымкентской агломерации определяются на уровне государственных программ и программ развития территорий с учетом бюджетных возможностей.

      Основные задачи Межрегиональной схемы Шымкентской агломерации:

      1) определение границ Шымкентской агломерации;

      2) определение рациональной планировочной организации проектируемой территории в целях формирования оптимальных направлений развития агломерации с учетом интересов административно-территориальных единиц, входящих в ее границы;

      3) разработка комплекса обоснованных предложений по функциональному зонированию территории, совершенствованию системы расселения населения и размещению производительных сил, развитию инженерной, транспортной, социальной и рекреационной инфраструктур, защите территории от опасных техногенных и природных процессов, улучшению экологического состояния территории и охране окружающей среды.

      Межрегиональная схема Шымкентской агломерации содержит проектные предложения перспективного градостроительного развития территории Шымкентской агломерации на промежуточный (2020 год) и расчетный (2030 год) сроки проектирования. Основные технико-экономические показатели Межрегиональной схемы Шымкентской агломерации приведены в приложении 1 к настоящей Межрегиональной схеме Шымкентской агломерации.

      Проектные предложения долгосрочного развития Шымкентской агломерации приведены в приложениях 2-10 к настоящей Межрегиональной схеме Шымкентской агломерации.

      Перечень населенных пунктов, вошедших в зону Шымкентской агломерации, и прогноз численности населения Шымкентской агломерации до 2030 года в разрезе населенных пунктов приведены в приложении 11 к настоящей Межрегиональной схеме Шымкентской агломерации.

1. Зонирование планируемой территории

      В соответствии с разделом 5 Основных положений Генеральной схемы функциональные зоны разделены на 4 основные группы:

      1) зоны интенсивного хозяйственного и градостроительного освоения и максимально допустимого искусственного преобразования природной среды;

      2) зоны экстенсивного освоения окружающей природной среды;

      3) зоны ограниченного хозяйственного освоения и максимально сохраняемой природной среды;

      4) зоны с особыми регламентами хозяйственной деятельности.

      В составе каждой из вышеперечисленных зон выделены соответствующие подзоны.

      Для определения площадей, указанных в основных технико-экономических показателях, выполнен проектный земельный баланс территории согласно пункту 1 статьи 1 Земельного кодекса Республики Казахстан.

      1.1. Зоны интенсивного хозяйственного и градостроительного освоения и максимально допустимого искусственного преобразования природной среды

      Подзона расселения

      Подзоны повышенной градостроительной ценности концентрируются в основном вдоль главных планировочных осей, связывающих планировочные центры Южного региона. Межрегиональной схемой Шымкентской агломерации определены основные и второстепенные планировочные оси, где основным планировочным центром является город Шымкент - ядро Шымкентской агломерации.

      Центрами притяжения, кроме ядра агломерации, определены города Арысь, Сарыагаш и село им. Т. Рыскулова. Они являются административными центрами соответствующих районов.

      В разрезе центров притяжения самое большое число населенных пунктов, притягивающихся к центрам притяжения, имеют города Шымкент и Сарыагаш (75,6 % от всех населенных пунктов Шымкентской агломерации).

      Для Шымкентской агломерации определена 1,5 часовая транспортная доступность до ядра агломерации.

      По плотности населения и интенсивности связей ядра агломерации и центров районных локальных систем расселения были определены зоны интенсивных и активных агломерационных процессов.

      Площадь населенных пунктов в зоне перспективного экономического влияния и потенциального развития Шымкентской агломерации составляет:

      1) город Шымкент - 38244 га;

      2) город Сарыагаш - 2904 га;

      3) город Ленгер - 2047 га;

      4) город Арысь - 3327;

      5) городская администрация города Арысь - 8507 га;

      6) район Байдибека - 30853,3 га;

      7) Казыгуртский район - 39701 га;

      8) Ордабасынский район - 19854 га;

      9) Сайрамский район - 59067 га;

      10) Сарыагашский район - 15192 га;

      11) Толебийский район - 45912 га;

      12) Тюлькубасский район - 20550 га.

      Общая площадь земель населенных пунктов Шымкентской агломерации составляет 286158,3 га.

      На расчетный срок проектирования общая площадь городских и сельских населенных пунктов с учетом города Шымкента составит 291080,15 га.

      Подзона транспортно-коммуникационных коридоров

      Подзона автомобильных дорог

      Протяженность автомобильных дорог в границах зоны перспективного экономического влияния и потенциального развития Шымкентской агломерации составляет 2055,5 км, из них:

      1) республиканского значения - 406,4 км;

      2) областного значения - 1300,3 км;

      3) районного значения - 348,8 км.

      Проектные площади земель автомобильных дорог общего пользования установлены согласно СП РК 3.03-102-2013 "Отвод земель для автомобильных дорог".

      Для обеспечения безопасности населения и создания условий эксплуатации автомобильных дорог с учетом требований безопасности дорожного движения создаются придорожные полосы в виде прилегающих с обеих сторон к полосам отвода автомобильных дорог общего пользования земельных участков с установлением особого режима их использования.

      Подзона железных дорог

      В настоящее время через территорию области проходят поезда дальнего следования, которые дают возможность пассажирам доехать до городов Республики Узбекистан, Кыргызской Республики, Российской Федерации.

      Протяженность железных дорог в разрезе Шымкентской агломерации составляет 381,7 км, из них:

      1) электрифицированные однопутные - 66,1 км;

      2) электрифицированные двухпутные - 267,1 км;

      3) неэлектрифицированные однопутные - 38,6 км;

      4) неэлектрифицированные двухпутные - 9,9 км.

      Проектные площади земель определяются СП РК 3.03-116-2014 "Отвод земель для железных дорог" в целях обеспечения сохранности, устойчивости, прочности железнодорожных сооружений и безопасности движения подвижных составов местными исполнительными органами, осуществляющими предоставление земельных участков для размещения железных дорог, устанавливаются контролируемые зоны железных дорог, не включаемые в полосу предоставления железных дорог, в пределах которых запрещаются проектирование и строительство зданий, сооружений, инженерных коммуникаций и других объектов, организация выпаса скота без предварительного согласования с уполномоченными железнодорожными органами:

      1) за чертой населенных пунктов - на расстоянии 50 метров от полосы предоставления железных дорог в обе стороны;

      2) в населенных пунктах - на расстоянии 20 метров от полосы предоставления железных дорог в обе стороны.

      Подзона сетей энергетики

      К зонам сетей энергетики относятся территории, на которых расположена энергетическая инфраструктура, в том числе электростанции, линии электропередач, подстанции, распределительные пункты и другое электросетевое хозяйство.

      Потребляемая электрическая нагрузка ядра агломерации города Шымкента летом в пределах 145-1150 МВт, зимой 185-190 МВт. Основной поставщик электроэнергии - товарищество с ограниченной ответственностью (далее - ТОО) "Онтустик Жарык Транзит", на балансе которого 2261,7 км электрических сетей, средний износ составляет около 51 %.

      Для покрытия дефицитов Южного Казахстана в период 2026 - 2030 годов предусматривается сооружение ВЛ 500 кВ "Жезказган - Кызылорда - Кентау - Жамбыл" с ПС 500 кВ в городе Кентау Южно-Казахстанской области.

      С целью освоения имеющегося потенциала возобновляемых ресурсов, экономии органического топлива, а также снижения негативного влияния на окружающую среду в перспективе планируется вовлечение в баланс нетрадиционных и возобновляемых источников энергии.

      Общая площадь территории охранных зон электрических сетей для воздушных линий электропередач определена согласно приказу Министра энергетики Республики Казахстан от 28 сентября 2017 года № 330 "Об утверждении Правил установления охранных зон объектов электрических сетей и особых условий использования земельных участков, расположенных в границах таких зон".

      Площадь земель промышленности, транспорта, связи, обороны и иного несельскохозяйственного назначения составляет 45979 га.

      1.2 Зоны экстенсивного освоения окружающей природной среды

      Зоны экстенсивного освоения окружающей природной среды включают подзоны интенсивной и экстенсивной сельскохозяйственной деятельности.

      На 1 ноября 2015 года земли сельскохозяйственного назначения занимают 1056443,67 га, в том числе пахотные земли - 499673,07 га, из них орошаемые - 121620 га, сенокосы - 48946,8 га, пастбища - 386203,8 га.

      В связи с перспективой развития животноводства пастбища и сенокосы из категории земель запаса городской администрации Арысь (642 га), района Байдибека (5000 га), Казыгуртского (1358 га), Ордабасынского (4000 га), Сайрамского (1026 га), Сарыагашского (3287,18 га), Толебийского (394 га) районов к расчетному (2030 год) сроку проектирования необходимо перевести в земли сельскохозяйственного назначения или использовать как отгонные пастбища, общая площадь которых составит 15707,18 га.

      Пахотные залежные земли, находящиеся в землях запаса и специального земельного фонда, площадью 9412 га рекомендуется вовлечь в сельскохозяйственный оборот, но с условием внедрения на всей территории адаптивно-ландшафтного подхода с целью предотвращения деградационных процессов, сохранения и приумножения зеленых насаждений.

      На 2030 год предусматривается рост сельскохозяйственных земель до 1081562,85 га за счет вовлечения земель залежи и запаса в сельскохозяйственный оборот.

      1.3 Зоны ограниченного хозяйственного освоения и максимально сохраняемой природной среды

      Основным принципом функционального зонирования территории ограниченного хозяйственного освоения является установление режима, не допускающего развитие и размещение в ней промышленных или сельскохозяйственных производств, других видов эксплуатации природных ресурсов, способных нанести значительный вред естественному или культурному ландшафту.

      Особо охраняемые природные территории

      На начало 2016 года земли особо охраняемых природных территории (далее - ООПТ) в зоне перспективного экономического влияния и потенциального развития Шымкентской агломерации составляют 96105,23 га.

      К основным проектным предложениям по сохранению биоразнообразия Шымкентской агломерации на 2020 - 2030 годы относятся:

      1) расширение Аксу-Жабаглинского государственного природного заповедника за счет включения кластерных участков (верховья реки Арысь, низовья рек Боралдай и Кошкарата в пределах ущелья Боралдай);

      2) создание государственных природных заказников за счет включения в указанную категорию всех ключевых орнитологических территорий;

      3) организация государственных памятников природы местного значения;

      4) проведение оценки и пересмотр статуса существующих ООПТ без статуса юридического лица (заказников, памятников природы и пр.) в сторону повышения статуса.

      На расчетный 2030 год Межрегиональной схемой Шымкентской агломерации предусматривается увеличение площади ООПТ до 128518,0 га.

      Земли лесного фонда

      Землями лесного фонда признаются земельные участки, покрытые лесом, а также не покрытые лесом, но предоставленные для нужд лесного хозяйства.

      На начало 2016 года земли лесного фонда в зоне перспективного экономического влияния и потенциального развития Шымкентской агломерации составляют 7064 га.

      Для охраны зеленых насаждений в населенных пунктах на территории агломерации необходимо доведение площадей озелененных территорий общего пользования во всех городах агломерации и городе Шымкенте до норматива 20 м2 на человека до 12400 га к 2030 году.

      1.4 Зоны с особыми регламентами хозяйственной деятельности

      Подзоны магистральных газопроводов

      Основой газотранспортной системы для поставок природного газа в Южный регион являются проходящие по территории трех областей: Южно-Казахстанской, Жамбылской, Алматинской и территории Республики Кыргызстан магистральные газопроводы: магистральный газопровод (далее - МГ) "Газли - Шымкент", МГ "Бухарский газоносный район - Ташкент - Бишкек - Алматы" (БГР-ТБА), газопровод-подключения "Амангельды - Тараз" и МГ "Казахстан - Китай".

      Наиболее полное и стабильное, особенно в зимние периоды, обеспечение природным газом Южного региона может быть решено за счет собственных ресурсов газа, добываемых на месторождениях западных областей страны и транспортируемых по магистральному газопроводу "Бейнеу-Шымкент".

      Земли водного фонда

      По состоянию на начало 2016 года площади земель водного фонда в зоне перспективного экономического влияния и потенциального развития Шымкентской агломерации составляют 13818,4 га.

      Водоохранные зоны и полосы для водных объектов на территории Шымкентской агломерации установлены согласно действующим нормативным правовым актам.

      Водоохранные зоны и полосы водных объектов, по которым отсутствуют разработанные проекты, должны быть приняты согласно приказу Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 18 мая 2015 года № 19-1/446 "Об утверждении Правил установления водоохранных зон и полос":

      1) водоохранная зона для малых рек (длиной 200 км) - 500 м;

      2) для рек с простыми условиями хозяйственного использования и благоприятной экологической обстановкой на водосборе - 500 метров, со сложными условиями хозяйственного использования и при напряженной экологической обстановке на водосборе - 1000 метров.

      Территории, на которых расположены исторические памятники и сооружения

      Шымкентская агломерация обладает богатым историко-культурным наследием. На исследуемой территории сосредоточена значительная и уникальнейшая часть культурного достояния страны. Памятники архитектуры являются неповторимым явлением самобытной культуры края, декоративно-прикладного искусства народа. Это архитектурные ансамбли, на территории которых сосредоточены сотни отдельных памятников археологии и архитектуры. Памятники являются практически единственными источниками изучения древней истории края.

      В Шымкентской агломерации расположено 10 объектов из Государственного списка памятников историко-культурного наследия республиканского значения.

      Также на проектируемой территории находятся 328 объектов из Государственного списка памятников истории и культуры местного значения.

      Функциональное зонирование территории и выявленные градостроительные регламенты легли в основу проектных предложений территориального развития региона.

      Прогнозный земельный баланс представлен в приложении 1 к настоящей Межрегиональной схеме Шымкентской агломерации.

2. Градостроительное освоение и развитие территории

      Градостроительное освоение и развитие территории Шымкентской агломерации должно осуществляться с четким соблюдением функционального зонирования в соответствии с критериями ценности и целесообразности ведения сельскохозяйственной, рекреационной, природоохранной, промышленной и строительной деятельности.

      Первоочередные направления градостроительного освоения территории Шымкентской агломерации включают комплекс проектных предложений по расселению населения региона, размещению производительных сил, развитию инженерно-транспортной инфраструктуры, реализации мероприятий по инженерной защите территорий и охране окружающей среды региона и зонирования территории по функциональному назначению.

      Приоритетность градостроительного освоения территории будет осуществляться по зонам, где агломерационные процессы согласно плотности населения и расположению относительно к центру(-ам) агломерации имеют интенсивные, активные, слабые трудовые и производственные связи.

      Площадь зоны формирования агломерационных процессов составляет 974,4 тыс. га, из них:

      1) зона интенсивных агломерационных процессов - 457080 га;

      2) зона активных агломерационных процессов - 231774 га (без учета зоны интенсивных агломерационных процессов);

      3) зона слабых агломерационных процессов - 285528 га (без учета зон интенсивных и активных агломерационных процессов).

      Регулирование градостроительного освоения, развитие и зонирование территорий населенных пунктов, входящих в состав Шымкентской агломерации, предусмотрены в утвержденных генеральных планах городов и населенных пунктов.

3. Меры по комплексному развитию системы расселения и размещения производительных сил, транспортной, инженерной, социальной и рекреационной инфраструктур регионального и межрегионального значения

Меры совершенствования системы расселения населения

      Шымкентская агломерация формируется как опорный центр Южного региона.

      На территории Шымкентской агломерации находятся 367 населенных пунктов с численностью населения 1,8 млн. человек или 10 % от общей численности населения республики. При этом городские жители составляют 992,5 тыс. человек (55,1 %), сельские - 808,5 тыс. человек (44,9 %). Плотность населения составляет 184,8 человек на кв. км.

      Из числа 367 населенных пунктов Шымкентской агломерации 363 населенных пункта являются сельскими (98,9 %).

      Плотность сельского населения в среднем по сельским населенным пунктам, входящим в состав Шымкентской агломерации, на начало 2016 года составила 87,1 чел./кв. км. Наибольшей плотностью сельского населения характеризуется Сайрамский район (186,7 чел./кв. км).

      Средняя людность сельских населенных пунктов агломерации составила 2202 человек. Наивысший показатель характерен для Сайрамского района - 4738 человек.

      Густота сети сельских населенных пунктов в среднем по агломерации составила 25,2 населенных пункта на 1000 км2 территории. Самый высокий показатель отмечен в Сарыагашском районе - 62,6 населенных пункта на 1000 км2.

      Среднее расстояние между сельскими населенными пунктами составило 6,3 километра. На наиболее близком расстоянии друг от друга находятся сельские населенные пункты Сарыагашского района - 4,0 километра.

      Из числа сельских населенных пунктов, входящих в состав Шымкентской агломерации, 39,7 % составляют большие села, 37,7 % - средние, 17,1 % - крупные и всего 5,5 % - малые.

      Основную часть крупных сельских населенных пунктов составляют села Сайрамского района, а большая часть малых населенных пунктов находится в Тюлькубасском районе.

      Возрастная структура населения Шымкентской агломерации свидетельствует о высокой доле детей (доля детей - 35,5 % при среднереспубликанском 28,4 %). Это связано с высокими показателями рождаемости по сравнению с другими регионами страны.

      Наблюдается низкий удельный вес населения трудоспособного возраста, который составил 57,5 % (по республике 60,8 %).

      Показатель доли населения старше трудоспособного возраста по Шымкентской агломерации также ниже среднереспубликанского показателя (7,0 % при среднем по стране 10,8 %).

      За 2011 - 2016 годы численность населения увеличилась на 12,4 % (219,8 тыс. человек), что выше среднеобластного уровня (по области - 10,7 %).

      Рост численности населения в населенных пунктах происходил в основном за счет высокого естественного прироста населения. Коэффициент естественного прироста Шымкентской агломерации составляет 23,81 человек на 1000 жителей. Самый низкий показатель характерен для района Байдибека (17,76 человек на 1000 жителей), а самый высокий для Сарыагашского района (28,03 человек на 1000 жителей).

      В разрезе городов и районов, входящих в состав Шымкентской агломерации, положительное миграционное сальдо ежегодно складывается только в городе Шымкенте, а в остальных населенных пунктах наблюдается отток населения. Так, за 2015 год отрицательное сальдо миграции составило 9,3 тыс. человек.

      Сложившаяся тенденция демографической ситуации Шымкентской агломерации характеризуется стабильным высоким ростом численности населения за счет высоких показателей естественного прироста, значительно превышающего отрицательное миграционное сальдо населения, что в перспективе будет способствовать значительному росту численности населения.

      Прогноз численности населения Шымкентской агломерации рассчитан с применением метода передвижки возрастов. Согласно прогнозу к 2020 году население Шымкентской агломерации увеличится на 185093 человек или 10,3 % и составит 1986087 человек, к расчетному 2030 году численность населения агломерации увеличится по отношению к базовому периоду на 534779 человек или 29,7 % и составит 2335773 человек.

      Для Шымкентской агломерации характерен интенсивный процесс миграции сельского населения в ядро агломерации, что создает нагрузку на инженерно-транспортную и социальную инфраструктуры и без учета наличия мест приложения труда.

      Для снижения оттока населения сельских территорий предлагается модернизировать сельскохозяйственную отрасль и перейти от мелкотоварного к средне- и крупнотоварному производству, способному стать градообразующей базой. Согласно Посланию Президента Республики Казахстан Н. Назарбаева народу Казахстана от 31 января 2017 года "Третья модернизация Казахстана: глобальная конкурентоспособность" в течение 5 лет нужно создать все условия для объединения более 500 тысяч домашних хозяйств и малых фермерств в кооперативы.

      Для сельских населенных пунктов, намеченных к дальнейшему развитию, должны разрабатываться проекты планировки, застройки и благоустройства, в которых будет определен комплекс взаимосвязанных мероприятий, направленных на улучшение условий жизни и трудовой деятельности сельского населения, создание основ для повышения престижности проживания в сельской местности.

      Предложения по разработке проектных решений развития систем расселения населения вокруг города Шымкента должны быть направлены на совершенствование системы расселения его пригородной зоны (зона интенсивных агломерационных процессов). Процесс совершенствования системы расселения пригородной зоны обусловлен необходимостью предотвращения стихийного разрастания населенных пунктов, вызванного ростом населения, как правило, ведущего к образованию проблем в системе комплексного обслуживания и обеспечения местами приложения труда.

      По основным планировочным осям для "перехвата" миграционных потоков населения и "разгрузки" ядра агломерации предлагается развитие крупных населенных пунктов агломерации как центров притяжения и контрмагнитов, с развитием в них перерабатывающих производств, сферы услуг, объектов туристско-рекреационного комплекса. В роли контрмагнитов определены административные центры районов:

      1) в южном направлении - город Сарыагаш (рекреация, туризм, производство минеральных вод, переработка сельскохозяйственной продукции, производство строительных материалов);

      2) в западном направлении - город Арысь - крупный железнодорожный узел Казахстана. Выбор города Арысь в качестве контрмагнита диктуется также тем обстоятельством, что этот город находится на достаточно большом удалении от города Шымкента и окружен менее ценными для сельского хозяйства землями. Перспективной специализацией города будут являться производство минеральных вод, металлургия, легкая промышленность, выращивание овощей, разведение птиц, смешанное сельское хозяйство, выращивание зерновых и зернобобовых культур.

      3) в восточном направлении - село Т. Рыскулова (производство строительных материалов, сельскохозяйственной продукции);

      4) развитие населенных пунктов-спутников/центров внутренней миграции населения: город Ленгер, села Аксу, Казыгурт, Бадам, Темирлановка, Тортколь, Чаян.

      В перспективе за счет модернизации общей транспортной системы и использования скоростных транспортных средств, с учетом изменения норм доступности объектов обслуживания возможно расширение зоны влияния агломерации и усиление взаимодействия с городами Тараз, Туркестан, Ташкент.

      Шымкентская агломерация будет развиваться целенаправленно и системно за счет формирования опорного каркаса расселения. Формирование опорного каркаса расселения требует, прежде всего, укрепления агломерации как центра региональной системы расселения и важнейшего ареала густонаселенной территории.

      В Шымкентской агломерации присутствуют все основные базисные факторы агломерационного процесса урбанизации: людность города-центра (около миллиона человек населения), выгодное местоположение (на транспортных коридорах международного значения), заселенность окружающей территории (относительно высокая плотность населения).

Меры комплексного размещения производительных сил

      С учетом возрастающей нагрузки на ядро агломерации в перспективе размещение производительных сил в Шымкентской агломерации будет направлено на повышение инвестиционной привлекательности районов, стимулирование передислокации бизнеса и населения в периферийную зону агломерации, технологическое обновление и модернизацию существующих производств.

      В ядре агломерации целесообразно размещать высокотехнологичные и инновационные производства (информационные и коммуникационные технологии, научно-образовательные и профессиональные услуги, сервисные услуги, приборостроение и др.), в первую очередь, на территории специальной экономической зоны "Оңтүстік" (далее - СЭЗ), индустриальной зоны "Оңтүстік" и планируемой индустриальной зоны "Тассай".

      Вне границ ядра агломерации целесообразно размещать предприятия традиционных отраслей промышленности, создавая при этом привлекательные условия для инвесторов и соответствующую производственную и транспортно-инженерную инфраструктуру на этих территориях, в том числе на территории действующих индустриальных зон в Казыгуртском, Тюлькубасском районах и вводимой индустриальной зоны в Ордабасынском районе.

      Шымкентская агломерация в перспективе займет прочное положение в качестве сухопутного узла для погрузки собственной экспортной продукции сельского хозяйства, благодаря прохождению через ее территорию "Нового Шелкового пути" по направлению "Китай - Европа", международного транзитного коридора "Западная Европа - Западная Китай" и железной дороги "Казахстан - Туркменистан - Иран".

      В целях дальнейшего развития транзитного потенциала предусматриваются строительство транспортно-логистического центра в городе Шымкенте для обеспечения выхода продукции отечественных производителей на внешние и внутренние рынки и обслуживание транзитных грузопотоков между Европой и Китаем, Средней и Юго-Восточной Азией. Аналогичные транспортно-логистические центры будут функционировать в Сарыагашском районе.

      К 2030 году перспективной специализацией Шымкентской агломерации также останется производство сельскохозяйственной продукции, продуктов питания, нефти и нефтепродуктов, текстильной продукции, строительных материалов, продукции металлургии, машиностроения, химической промышленности. Город Шымкент будет позиционироваться как крупнейший город страны, выполняющий роль одного из крупных финансовых, культурных и деловых центров страны, после городов Алматы и Астаны.

      Сельское хозяйство является одной из ключевых сфер экономики Шымкентской агломерации. Благоприятные природно-климатические условия, рост объемов производства овощей, фруктов, бахчевых культур, винограда, развитие тепличных хозяйств создают предпосылки для развития конкурентоспособного агропромышленного комплекса.

      Вместе с тем, анализ современного состояния производительных сил агломерации показал, что аграрный сектор не отвечает современным требованиям, предъявляемым к конкурентоспособному агропромышленному комплексу. В животноводстве более 90 % продукции производится в хозяйствах населения, что не позволяет проводить крупномасштабную селекционно-племенную работу и соблюдать научно-обоснованный севооборот, широко использовать современные технологии, механизацию и автоматизацию процессов производства.

      Успешному формированию современного конкурентоспособного агропромышленного комплекса Шымкентской агломерации будет способствовать сельскохозяйственная кооперация мелких и средних хозяйств в крупные сельскохозяйственные формирования.

      Наличие плодородных земель (средний балл бонитета - свыше 34) Ордабасынского, Сайрамского, Сарыагашского и Тюлькубасского районов, вошедших в территорию Шымкентской агломерации, позволяет активно развивать отрасль растениеводства (выращивание овощей, бахчевых культур, масленичных культур и др.) с последующей переработкой сельскохозяйственного сырья. В остальных районах возможно расширение пастбищных угодий с целью увеличения поголовья скота, создания убойных цехов и укрупнения существующих и создания новых предприятий по переработке мяса и молока.

      В перспективе предлагается проведение мероприятий по увеличению выращивания сельскохозяйственных культур, строительству теплиц, молочно-товарных ферм, ферм мясного направления, убойных пунктов, сервисно-заготовительных центров, складских помещений, что позволит в дальнейшем обеспечить стабильную поставку сырья на перерабатывающие предприятия агломерации на основе сельскохозяйственной кооперации и интеграции агропромышленного комплекса и промышленности.

      Для развития сельского хозяйства необходимо наладить прочные связи между крупными компаниями и более мелкими поставщиками товаров и услуг. Хорошим примером являются мелкие хозяйства, заключающие долгосрочные контракты с компаниями по переработке продуктов питания.

      Согласно расчетным данным объем валовой продукции сельского хозяйства районов, городов Шымкент и Арысь, вошедших в Шымкентскую агломерацию, увеличится к 2020 году в 1,8 раз, к 2030 году - в 4,5 раза.

      В целях развития сельских территорий и создания рабочих мест в сельской местности предлагается применение успешного опыта микрорайона "Асар" города Шымкента и села Карабулак Сайрамского района на другие сельские населенные пункты агломерации. Учитывая нехватку свободных сельскохозяйственных земель на территории агломерации, опыт микрорайона "Асар" и села Карабулак видится наиболее привлекательным вариантом развития сельских населенных пунктов агломерации. В микрорайоне Асар строительство придомовых семейных теплиц в каждом доме позволило решить проблему трудовой занятости и достойного заработка, строящиеся промышленная теплица и перерабатывающий завод позволят решить проблемы со сбытом продукции. Развитие мини-ферм в селе Карабулак позволило решить проблему трудовой занятости и обеспечить мясной продукцией город Шымкент.

      В целом, для развития сельского хозяйства необходима реализация следующих мер:

      1) создание сельскохозяйственных кооперативов;

      2) расширение площади приоритетных сельскохозяйственных культур и их возделывание на основе научно-обоснованных влаго- и ресурсосберегающих технологий;

      3) развитие кормовой базы на территориях с неблагоприятными климатическими условиями;

      4) строительство новых современных тепличных комплексов (в том числе придомовых семейных теплиц) с применением инновационных технологий и материалов;

      5) развитие семеноводства на основе научного подхода в кооперации с ведущими учеными и специализированными организациями;

      6) закладка многолетних насаждений плодово-ягодных культур;

      7) повсеместное использование системы капельного орошения;

      8) восстановление и рациональное использование естественных пастбищных земель;

      9) создание и развитие крупных животноводческих комплексов молочного и мясного направления;

      10) обновление машинно-тракторных парков;

      11) обеспечение фитосанитарной безопасности.

      Предполагается диверсификация промышленного сектора агломерации.

      Развитию пищевой промышленности агломерации будут способствовать доступность использования местного экологически чистого сырья, снижение себестоимости конечного продукта, позволяющей увеличить объемы инвестиций в отрасль и создать новые предприятия, благоприятная динамика цен на продукты питания, создание продовольственного пояса вокруг города Шымкента.

      В настоящий момент на территории Шымкентской агломерации производятся растительное масло, макаронные изделия, мука, мясо индеек и колбасные изделия, натуральные соки, пиво, маринады, компоты, минеральные воды и др.

      Создание продовольственного пояса вокруг города Шымкента будет формироваться из существующих производств и за счет создания новых откормочных и молочных комплексов, строительства тепличных комплексов, овощехранилищ, закладки фруктовых садов и виноградников и развития перерабатывающих предприятий во всех районах агломерации.

      Развитие металлургической промышленности предполагается путем производства широкого спектра сплавов для многих видов потенциального применения в автомобильной и железнодорожной промышленности, строительной индустрии, производстве инструментов и машиностроении, производстве труб и кабелей, электроники и электроприборов и т.д. на основе добываемых металлических руд. Производство сплавов является первым шагом в углублении переработки металлов, следующим шагом может стать создание промышленных предприятий по использованию сплавов, сначала производя полуфабрикаты компонентов и, в конечном счете, целый ряд готовых потребительских товаров.

      Основным центром производства металлургической продукции на территории агломерации станет город Шымкент. Основной производимой продукцией будут: цветные металлы, изделия из черных и цветных металлов, лом черных и цветных металлов и др.

      На территории агломерации имеются золотоносные месторождения (Боралдайская группа, Кенузень, Тарузень, Карагашты, Каржанская площадка, Четкаржан, Актам, Каратас, Кумыстинское рудное поле), на которых, при соответствующем финансировании, возможно выполнить более глубокие изыскания и при наличии достаточных запасов сырья предусмотреть перспективное развитие ювелирной промышленности.

      Дальнейшему наращиванию потенциала металлургической промышленности будут способствовать:

      1) организация строительства Южно-Казахстанского металлургического комбината на базе месторождения железных руд "Абайыл";

      2) организация завода по добыче и разработке ванадия и молибдена на базе месторождения ванадия в поселке Жабаглы Тюлькубасского района.

      Перспективным направлением развития Шымкентской агломерации будет производство продуктов нефтепереработки.

      Дальнейшее развитие отрасли будет связано с увеличением объемов и глубины переработки нефти, расширением ассортимента выпускаемой продукции, улучшением качества вырабатываемой продукции: бензина, авиационного керосина, дизельного топлива, топочного мазута, моторного масла, трансмиссионных масел, смазочных материалов и битума.

      Ввод в действие комплекса глубокой переработки нефти на Шымкентском нефтеперерабатывающем заводе обеспечит более эффективную переработку нефтяного сырья, выработку экологически чистых моторных топлив, а также усилит роль предприятия как экспортера товарной продукции в страны ближнего и дальнего зарубежья.

      Кроме того, функционирование нефтеперерабатывающего завода на территории агломерации даст возможность использования потенциала развития производства резиновых и пластмассовых изделий, таких как производство шин, резиновых покрытий для спортивных сооружений и др.

      Развитие производств резиновых и пластмассовых изделий на территории агломерации будет осуществляться на базе предприятий, расположенных в городах Шымкент, Сарыагаш, Арысь и в Сайрамском районе.

      Учитывая высокую трудоемкость, одними из перспективных направлений развития агломерации также станут текстильная и швейная промышленность, производство кожаной и относящейся к ней продукции. Центром легкой промышленности станет город Шымкент (11 предприятий). Основной продукцией станут текстильные и кожаные изделия.

      Развитие отрасли производства строительных материалов будет связано с производством цемента, кирпича, извести гашеной, негашеной, шифера и асботруб, изделий из бетона для строительных целей, товарного бетона и др.

      В перспективе центрами размещения промышленности строительных материалов станут:

      1) по производству цемента - город Шымкент;

      2) по производству кирпича - город Шымкент, Сайрамский, Сарыагашский, Ордабасынский, Казыгуртский, Тюлькубасский, Толебийский районы;

      3) по производству извести - Тюлькубасский район;

      4) по производству изделий из бетона для строительных целей - город Шымкент, Сайрамский, Сарыагашский и Толебийский районы;

      5) по производству товарного бетона - город Шымкент, Ордабасынский, Сайрамский, Сарыагашский, Толебийский и Тюлькубасский районы;

      6) по производству шифера и асботруб - город Шымкент.

      Объемы производства возрастут за счет завершения разведки месторождений, перехода предприятий к добычным работам, увеличения объема добычи кирпичного сырья, песка, известняка, глины, кварцевого песка, строительного камня и других полезных ископаемых в:

      1) районе Байдибека - добыча мраморных крошек (месторождения "Леонтьевское", "Тозбулак");

      2) Казыгуртском районе - добыча глины (месторождение "Ленинское");

      3) Ордабасынском районе - добыча известняка (месторождения "Бектау", "Бадамское");

      4) Сарыагашском районе - добыча пильного камня (месторождение "Бескудукское"), песчано-гравийной смеси (месторождения "Сарыагашское II", "Келесское");

      5) Толебийском районе - добыча известняка (месторождение "Каратасское"), песчано-гравийной смеси (месторождения "Подгорненское II", "Коксаяк").

      Развитие машиностроительной отрасли будет связано с модернизацией крупных и средних предприятий в городах Шымкенте, Арысь, а также в Сайрамском, Ордабасынском и Толебийском районах.

      В перспективе машиностроительные предприятия агломерации будут производить строительно-дорожную технику, трансформаторы, тракторы.

      Перспектива развития химической и фармацевтической промышленности связана с производством фармацевтических препаратов, фосфора и его соединений. Основным центром производства на территории агломерации станет город Шымкент. Перспективной фармацевтической продукцией будут являться: лекарственные препараты, субстанции, ампулы, порошковые антибиотики, галеновые препараты, таблетки, мази, растворы, порошки, одноразовые стерильные вакуумные пробирки AVA-TUBE, медицинские перчатки, переработанные лекарственные травы, ампулированные формы, инфузионные растворы GMP.

      В Тюлькубасском районе предлагается разместить производство биологически активных веществ.

      В Сайрамском районе возможно размещение производства препарата "коллоидная сера" (фунгициды) из отходов нефтегазодобычи для борьбы с вредителями бахчевых культур, картофеля и винограда. Препарат позволит заменить импортную продукцию.

      На отходах бывшего фосфорного завода в перспективе возможно производство желтого фосфора и полученных на его основе термическую ортофосфорную кислоту, реактивную ортофосфорную кислоту квалификации "ч" и "чда", а также фосфорнокислые соли.

      На базе склада желтого фосфора бывшего Чимкентского производственного объединения "Фосфор" возможно производство желтого фосфора, фосфорсодержащих шламов.

      Предприятия химической отрасли региона имеют потенциал для выпуска углекислого газа (СО2) и поставки продукции предприятиям пищевой отрасли агломерации по производству и розливу минеральных и газированных вод.

      Меры по наращиванию промышленного потенциала должны быть направлены на следующее:

      1) ввод в действие производств по выпуску продукции с новыми и улучшенными потребительскими свойствами для завоевания свободных рыночных ниш и сегментов рынка путем вовлечения предприятий, модернизации и более эффективного использования ресурсов территорий промышленных зон;

      2) улучшение качественной структуры предприятий за счет финансового оздоровления социально- и экономически значимых для города организаций промышленности, сокращение и ликвидацию убыточности предприятий (включая государственные казенные);

      3) сохранение традиционных отраслей и производств, которые имеют положительную динамику темпов роста: производство пищевых продуктов, строительных материалов, фармацевтической продукции, других видов деятельности, обеспечивающих потребности населения;

      4) содействие увеличению количества участников и объемов производства товаров и услуг в индустриальных и промышленных зонах;

      5) решение проблем инженерной инфраструктуры, а именно системы канализации и водоотведения в промышленной зоне;

      6) повышение инновационной активности предприятий;

      7) создание производств в отраслях обрабатывающей промышленности через государственную поддержку, предоставляемую в рамках государственных программ, с приоритетом поддержки инвестиционных проектов по созданию экспортоориентированных производств.

      Согласно расчетным данным объем производства промышленной продукции районов, городов Шымкент и Арысь, вошедших в Шымкентскую агломерацию, за счет создания новых, модернизации и наращивания мощностей существующих производств, увеличится к 2020 году в 1,8 раз и к 2030 году в 5,6 раз.

      Перспективы кластерного развития производств

      В Шымкентской агломерации потенциалом кластерного развития обладают территории: города Шымкент (фармацевтический, нефтехимический, текстильный, металлургический кластеры, кластеры по производству строительных материалов и по производству растительного масла), Ордабасынского района (мясной кластер), Тюлькубасского района (кластер по производству строительных материалов, плодоовощной кластер).

      Стимулирование развития перспективных кластеров должно включать общесистемные меры.

      К мерам поддержки развития кластера относятся:

      1) поддержка и развитие кооперации и сотрудничества участников кластера;

      2) развитие человеческих ресурсов кластера (организация обучения всех участников кластерного процесса на всех уровнях, разработка программы обучения для руководителей компании кластера и специалистов, организация курсов переподготовки и повышения квалификации согласно потребностям компаний кластеров, создание новых учебных заведений и модернизация существующих с учетом потребностей кластера);

      3) развитие инновационных технологий - развитие продуктовых, процессных инноваций и инноваций в области услуг;

      4) создание бизнес-климата и инфраструктуры - улучшение условий для ведения бизнеса в рамках кластера.

      Развитие инвестиционных зон

      Одним из направлений формирования зон опережающего развития (инвестиционных зон) в Шымкентской агломерации должна стать концентрация усилий местных исполнительных органов совместно с центральными государственными органами на развитии производственной инфраструктуры для расширения существующих и создания новых производств.

      В среднесрочной перспективе основными инвестиционными зонами агломерации станут СЭЗ и индустриальные зоны.

      Важнейшим элементом инновационной экономики Шымкентской агломерации в перспективе станет СЭЗ "Оңтүстік", перспективная деятельность которой будет направлена на технологическое развитие хлопкоперерабатывающего производства, текстильной и швейной промышленности и привлечение производителей мировых торговых марок для производства текстильной продукции, высокотехнологичных производств, улучшение качества и расширение ассортимента производимой текстильной продукции, освоение новых видов продукции, привлечение инвестиций.

      На территории Шымкентской агломерации расположены три действующие индустриальные зоны (в городе Шымкент - "Оңтүстік" и в Казыгуртском, Тюлькубасском районах - производство продуктов питания, переработка сельскохозяйственной продукции (овощей и фруктов) и производство строительных материалов, производство мебели) и 2 индустриальные зоны находятся на стадии введения в эксплуатацию (индустриальные зоны "Бадам" в Ордабасынском районе и "Тассай" в городе Шымкенте).

      Создание индустриальных зон "Бадам" и "Тассай" сформирует в будущем фундамент кластерного развития таких приоритетных отраслей экономики региона, как фармацевтика, машиностроение и строительная индустрия.

      Также имеется возможность создания индустриальных зон и в других районах, входящих в территорию Шымкентской агломерации.

      Создание индустриальных зон позволит решить ряд задач:

      1) увеличить общий объем производства;

      2) привлечь инвестиционные ресурсы и трансферт передовых инновационных технологий;

      3) формировать систему подготовки и использования квалифицированных кадров в промышленном секторе.

      Минимально необходимыми мероприятиями для эффективного развития инвестиционной деятельности и повышения конкурентных преимуществ агломерации в привлечении инвесторов являются активизация деятельности действующих и создание новых институтов развития инвестиционной деятельности, в том числе:

      1) обеспечение деятельности совета по размещению инвестиций на территории агломерации;

      2) активизация деятельности местных исполнительных органов, обеспечивающих организацию функционирования инвестиционных зон;

      3) повышение эффективности деятельности специализированных институтов привлечения инвестиций, таких как центр государственно-частного партнерства и др.

      Существенными мерами, призванными улучшить инвестиционный климат агломерации, способной привлечь инвестиции в реальный сектор экономики и содействовать модернизации экономики агломерации, станут создание и развитие инвестиционных площадок как структуры, формирующей максимально комфортные условия для создания новых производств.

      Развитие межрегиональных производственных связей

      Экономические связи в рамках агломерации будут развиваться с учетом пространственного развития, основной принцип которого будет заключаться в отношениях между центром и периферией. Использование центр-периферийной концепции в политике пространственного развития позволяет максимально использовать агломерационные преимущества, которыми обладает город Шымкент, и, тем самым, ускорить распространение инноваций.

      В горнодобывающей промышленности могут развиваться внутриагломерационные связи горнодобывающих предприятий Шымкентской агломерации с предприятиями отрасли производства строительных материалов. Так, известняк и гипс, производимые в большом объеме в Тюлькубасском, Толебийском и Казыгуртском районах, могут поставляться производителям строительных материалов и продукции металлургической промышленности в границах агломерации (в частности, в Тюлькубасском, Сайрамском, Ордабасынском районах, городе Шымкенте).

      Внутриагломерационные связи также могут быть налажены между предприятиями Ордабасынского района по поставке природного песка с предприятиями по производству кирпича, строительству автомобильных и железных дорог, комбинатами по производству строительных растворов для кладки, штукатурных и фундаментных работ во всех районах Шымкентской агломерации, предприятиями по производству железобетонных изделий в городе Шымкенте, Ордабасынском, Сайрамском, Толебийском районах, а также с предприятиями по производству товарного бетона в городе Шымкенте, Ордабасынском и Сайрамском районах.

      Целесообразна реализация инвестиционных проектов в форме межрегионального сотрудничества по продукции, по которой Шымкентская агломерация имеет 100 % зависимость: шлаковата, вата минеральная силикатная и вата минеральная аналогичная (включая их смеси) в блоках, листах или рулонах с Карагандинской областью в силу более низких транспортных расходов и наличия сырья − доменного шлака. Размещение производства возможно в Тюлькубасском районе, где имеется дополнительная сырьевая база для производства шлаковаты - месторождения кирпичной глины, а также основное сырье (заменитель шлака доменного) - доломит, который является примесью в известняках и мраморе. Производственные внутриагломерационные связи производителей шлаковаты, ваты минеральной силикатной и ваты минеральной аналогичной рекомендуется организовать с поставщиками кирпичной глины как самого Тюлькубасского района, так и с предприятиями Толебийского, Ордабасинкого районов и города Шымкента.

      В случае создания производства по изготовлению огнеупорных изделий в городе Шымкенте, предпочтительным партнером для налаживания межрегиональных кооперационных связей по поставке кокса будет Карагандинская область.

      Перспективным направлением межрегионального кооперационного сотрудничества по выпуску распределительных клапанов, шиберных затворов, шаровых и прочих клапанов, стержней и горячекатаных прутков, радиаторов без нагрева электрического, из черных металлов является Жамбылская область в части поставки сырья в силу меньших транспортных затрат. Размещение производства по выпуску распределительных клапанов, шиберных затворов, шаровых и прочих клапанов, стержней и горячекатаных прутков, радиаторов без нагрева электрического, из черных металлов возможно в Сайрамском районе. Поставки чугуна и (или) стали, лома черных металлов могут осуществляться предприятиями Южно-Казахстанской области.

      В целом, для развития внутриагломерационных связей и кооперации предполагаются формирование и развитие кластеров, ориентированных на высокотехнологичные производства в приоритетных секторах экономики Шымкентской агломерации.

Меры комплексного развития инженерной инфраструктуры

      Развитие инженерной инфраструктуры направлено на обеспечение комфортных условий проживания на территории агломерации.

      Водоснабжение

      Территория Шымкентской агломерации полностью расположена на территории Арало-Сырдарьинского гидрографического бассейна.

      Большая часть территории зоны формирования Шымкентской агломерации расположена в центральной и юго-восточной части Южно-Казахстанской области.

      Основными водными артериями являются реки Арысь, Бадам, Келес и Боген. Питание реки - в основном осадки с весенним снеготаянием. Летние осадки крайне незначительны и существенного значения в питании рек не играют. Сравнительно обильные осенние и зимние осадки поддерживают водность рек в осеннее и зимнее время на довольно значительном уровне.

      Поверхностные водные ресурсы агломерации по среднемноголетнему году оцениваются в 2720 млн. м3. В среднем на душу населения приходится 1,54 тыс. м3/год или 4,2 м3/сут.

      В целом по области объем среднемноголетнего стока составляет 2720 млн. м3, он полностью формируется на территории, расположенной в Арало-Сырдарьинском бассейне.

      Среднемировой показатель обеспеченности речным стоком на одного жителя составляет около 8,0 тыс.м3/год (критический показатель, ниже которого страна (регион) считаются недостаточно водообеспеченными, - 1,7 тыс. м3/год).

      Обеспеченность республики ресурсами речного стока составляет 5,9 тыс. м3 на душу населения и близка к среднеевропейской - 5,8 тыс. м3/год.

      На территории агломерации по состоянию на начало 2016 года разведано 120 месторождений, на которых расположено 152 участка месторождений. Суммарная величина эксплуатационных запасов составляет 1006,7 тыс. м3/сут (367,5 млн. м3/год), в том числе для:

      1) хозяйственно-питьевого водоснабжения - 742,5 тыс. м3/сут;

      2) производственно-технического водоснабжения - 34,9 тыс. м3/сут;

      3) хозяйственно-питьевого и производственно-технического водоснабжения - 13,7 тыс. м3/сут;

      4) орошения земель - 215,7 тыс. м3/сут.

      В среднем на жителя приходится 0,570 м3/сут суммарных разведанных запасов, а разведанных для хозяйственно-питьевого водоснабжения 0,420 м3/сут.

      Практически вся территория агломерации, где проживает основное население, обеспечена разведанными запасами подземных вод. Величина разведанных запасов подземных вод для хозяйственно-питьевых целей значительно перекрывает потребность населения в них даже на отдаленную перспективу.

      В современном состоянии для нужд отраслей экономики Шымкентской агломерации отбиралось 1843,2 млн. м3/год, в том числе из поверхностных источников - 1739,6 млн. м3 (94 %), из подземных - 103,6 млн. м3/год (6 %).

      Забор воды на промышленные нужды составил 28,3 млн. м3 (1,5 % от общего забора), из них подземные воды 27,5 млн. м3 (97 %).

      Большие объемы забора поверхностных вод (94 % от общего забора) объясняются использованием их для регулярного орошения и наполнения наливных водохранилищ. Орошаемое земледелие является в регионе основным потребителем воды. Забор воды на регулярное орошение за 2015 год составил 800,6 млн. м3 или 43 % от общего забора.

      В соответствии с произведенными расчетами к 2020 году суммарный забор водных ресурсов отраслями экономики в целом по агломерации составит 1054,2 млн. м3 и к 2030 году 1292,5 млн. м3, в том числе:

      1) Шымкентская городская администрация - 133,4 млн. м3 и 71,4 млн. м3;

      2) Арысская городская администрация - 27,3 млн. м3 и 71,4 млн. м3;

      3) район Байдибека- 38,7 млн. м3 и 20,1 млн. м3;

      4) Казыгуртский район - 92,2 млн. м3 и 31,7 млн. м3;

      5) Ордабасынский район - 247,0 млн. м3 и 30,1 млн. м3;

      6) Сайрамский район - 162,9 млн. м3 и 26,0 млн. м3;

      7) Сарыагашский район - 150,6 млн. м3 и 29,1 млн. м3;

      8) Толебийский район - 63,7 млн. м3 и 33,4 млн. м3;

      9) Тюлькубасский район - 39,7 млн. м3 и 33,4 млн. м3.

      Территория агломерации в целом располагает ресурсами как поверхностных, так и подземных вод, объем которых полностью обеспечивает потребности отраслей экономики на современном уровне и перспективу развития. Таким образом, вопрос перехода на другие источники не рассматривается.

      Предложения по развитию водообеспечения и водоотведения Шымкентской агломерации включают следующее:

      1) доведение уровня доступа населения Шымкентской агломерации к централизованным системам водоснабжения - 97 % жителей в городах и 62 % в сельской местности до 2020 года, и до 100 % к 2030 году, в том числе с подведением водопроводной сети непосредственно к границам участков потребителей (согласно пункту 4 Строительных норм и правил Республики Казахстан (далее - СНиП РК) 4.01-02-2009 "Водоснабжение. Наружные сети и сооружения");

      2) обеспечение населенных пунктов агломерации системой канализации с централизованной системой водоотведения, включающей строительство комплексов канализационных очистных сооружений для групп населенных мест, с доведением степени очистки сточных вод до уровня предельно допустимой концентрации (далее - ПДК) для полива сельскохозяйственных культур (полив санитарно-защитных зеленых насаждений, лесопарковых поясов, технических сельскохозяйственных культур), а также осуществление сброса в естественные водоемы, с доведением качества очищенных вод как для водоемов рыбохозяйственного назначения (руководящий нормативный документ (далее - РНД) 01.01.03-94 "Правила охраны поверхностных вод Республики Казахстан"). При этом как альтернативное решение предлагается применить устройство локальных очистных сооружений для отдельного домовладельца или группы домовладельцев с учетом технических возможностей и экономической целесообразности строительства.

      3) использование части очищенных стоков в оборотном водоснабжении на нужды промышленных зон агломерации;

      4) реконструкция, модернизация водопроводных очистных сооружений с истекшим сроком амортизации с применением современных методов очистки и обеззараживания;

      5) выполнение переоценки месторождений подземных вод;

      6) увеличение объема оборотного, замкнутого и последовательного водоснабжения на предприятиях на основе новейших достижений и технологий;

      7) перевод промышленного водоснабжения на техническую воду (на предприятиях, где возможно применение технической воды);

      8) оснащение водохозяйственных систем новейшими средствами водоизмерения, водоучета и водорегулирования;

      9) повышение эффективности использования воды, включая экономическое стимулирование внедрения прогрессивных водосберегающих технологий;

      10) реконструкция и замена канализационных сетей и сооружений с истекшим сроком амортизации;

      11) реконструкция, модернизация канализационных очистных сооружений (далее - КОС) с применением современных методов очистки и обеззараживания;

      12) развитие сетей и сооружений водоотведения в рамках Программы развития регионов до 2020 года;

      13) строительство сетей и сооружений водопровода к населенным пунктам, не имеющим централизованного водоснабжения;

      14) регулирование речного стока (орошение, водоснабжение, противопаводковые мероприятия и т.д.).

      Электроснабжение

      Оборудование ТЭЦ-1, ТЭЦ-2 города Шымкента морально и физически устарело, с 2006 года не эксплуатируется. Тепловые нагрузки переведены на Шымкентскую ТЭЦ-3.

      При этом увеличение электрической мощности ТЭЦ-3 не предусматривается. Вопросы теплоснабжения новых жилых массивов с многоэтажной застройкой планируется решить за счет строительства автономных котельных, электроснабжения - за счет строительства новых подстанций (далее - ПС) "Бозарык" 220/110/10 кВ, ПС "Астана 1,2" 110/10 кВ, ПС "Нурсат" 110/10 кВ.

      Баланс электроэнергии по Шымкентской агломерации на период до 2030 года приведен в таблице 1.

      Таблица 1 - Баланс электроэнергии на период до 2030 года

млрд. кВт.ч

Наименование

2014 г.

2015 г.

2020 г.

2030 г.

Потребность

отчет

мин.

макс.

мин.

макс.

Потребление электроэнергии

4,2

3,7

3,9

5,2

5,0

6,3

Покрытие







Производство электроэнергии

1,3

0,8

1,8

1,8

2,0

2,0

Существующие

1,3

0,8

1,4

1,4

1,4

1,4

Новое строительство



0,8

0,8

0,8

0,8

Расширение существующих





0,235

0,235

Дефицит (-), избыток (+) ЭЭ

-2,8

-2,8

-2,1

-3,4

-2,9

-4,3

      Баланс электроэнергии складывается с дефицитами, которые на уровне 2020 года составят 2,1 - 3,4 млрд. кВт.ч, на уровне 2030 года - 3,0 - 4,3 млрд. кВт.ч

      Дефицит будет полностью покрываться за счет введения новых мощностей в южном регионе и получения электроэнергии от электростанций северной зоны Единой электроэнергетической системы Казахстана (далее - ЕЭС) с учетом необходимого дополнительного усиления электрических сетей.

      Для создания кольца 220 кВ вокруг города Шымкента в связи с прогнозным ростом электрических нагрузок предусматривается строительство ПС 220 кВ "Бозарык", ПС 110 кВ "Кайтпа с", "Астана - 1, 2", "Ынтымак", "Алатау", "Южная", "Забадамская", "Акжар", "1М1" и др.

      Новое строительство предусматривается и в Сарыагашском, Ордабасинском и Толебийском районах, в том числе ПС 220/110/10 кВ "Кызыласкер", ПС 220/110/10 кВ "Бадам", ПС 110/10 кВ "Алатау".

      Планируется строительство объектов возобновляемых источников энергии, в том числе ветровой электростанции в районе Байдибека и Сарыагашском районе, ряда гидроэлектростанций на реке Келес в Сарыагашском, Тюлькубасском районах, солнечной электростанции в Ордабасинском и Сайрамском районах.

      Теплоснабжение

      В перспективе по Шымкентской агломерации необходимо реализовать мероприятия по увеличению пропускной способности, текущий и капитальный ремонт магистральных и внутриквартальных трубопроводов, строительство, реконструкцию и модернизацию теплоэнергоисточников, обеспечить надежность теплоснабжения и сократить тепловые потери при производстве, транспортировке и потреблении тепловой энергии путем внедрения энергосберегающих технологий.

      Оценка прогнозных уровней тепловой нагрузки и теплопотребления по жилой и общественной застройке районных центров Шымкентской агломерации, города Шымкента выполнена на основании параметров для метеостанций города Шымкента, установленных СНиП РК 2.04-21-2010 "Энергопотребление и тепловая защита гражданских зданий".

      Тепловые потоки на отопление, вентиляцию и горячее водоснабжение определены расчетным методом по укрупненным удельным нормам теплопотребления согласно действующему в Республике Казахстан пособию к межгосударственным строительным нормам (далее - МСН) 4.02-02-2004 "Тепловые сети" и СН РК 3.01-101-2013 "Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских населенных пунктов".

      Прогноз теплопотребления по жилой и общественной застройке в разрезе районных центров агломерации и города Шымкента в период до 2030 года приведен в таблице 2.

      Таблица 2 - Прогноз теплопотребления по жилой и общественной застройке

      тыс.Гкал

Наименование

2020 г.

2030 г.

Прогноз

1

2

3

г. Шымкент

Расход тепла всего, в том числе:

7220,5

9263,8

на отопление жилых и общественных зданий

4024,8

5163,7

на вентиляцию

1238,4

1588,9

на горячее водоснабжение

1957,3

2511,2

городская администрация Арысь

Расход тепла всего, в том числе:

490,6

787,6

на отопление жилых и общественных зданий

273,5

439,0

на вентиляцию

84,2

135,1

на горячее водоснабжение

133,0

213,5

район Байдибека

Расход тепла всего, в том числе:

339,1

598,2

на отопление жилых и общественных зданий

189,0

333,4

на вентиляцию

58,2

102,6

на горячее водоснабжение

91,9

162,2

Казыгуртский район

Расход тепла всего, в том числе:

670,3

1182,4

на отопление жилых и общественных зданий

373,6

659,1

на вентиляцию

115,0

202,8

на горячее водоснабжение

181,7

320,5

Ордабасынский район

Расход тепла всего, в том числе:

665,6

1252,4

на отопление жилых и общественных зданий

371,0

698,1

на вентиляцию

114,2

214,8

на горячее водоснабжение

180,4

339,5

Сайрамский район

Расход тепла всего, в том числе:

2271,6

2287,4

на отопление жилых и общественных зданий

1266,2

1275,0

на вентиляцию

389,6

392,3

на горячее водоснабжение

615,8

620,1

Сарыагашский район

Расход тепла всего, в том числе:

1672,1

3391,3

на отопление жилых и общественных зданий

932,0

1890,3

на вентиляцию

286,8

581,7

на горячее водоснабжение

453,3

919,3

Толебийский район

Расход тепла всего, в том числе:

953,7

1313,0

на отопление жилых и общественных зданий

531,6

731,9

на вентиляцию

163,6

225,2

на горячее водоснабжение

258,5

355,9

Тюлькубасский район

Расход тепла всего, в том числе:

672,0

1185,5

на отопление жилых и общественных зданий

374,6

660,8

на вентиляцию

115,3

203,3

на горячее водоснабжение

182,2

321,4

      Как следует из приведенных данных, в перспективе ожидается рост тепловых нагрузок и теплопотребления со среднегодовыми темпами роста 1-7 %.

      С ростом численности населения городов, количества производственных предприятий в Шымкентской агломерации должны и дальше развиваться существующие тепловые и паровые сети в городах Шымкенте, Арысь и Толебийском районе.

      Для создания комфортных условий проживания населения агломерации предусматривается теплоснабжение районных центров от децентрализованных источников (до 20 Гкал/ч).

      В соответствии с рекомендациями СН РК 3.01-02-2012 "Планировка и застройка районов индивидуального жилищного строительства" теплоснабжение индивидуальной жилой застройки, как правило, следует предусматривать децентрализованным с использованием теплоагрегатов заводского изготовления и систем водяного отопления.

      Газоснабжение

      Основой газотранспортной системы для поставок природного газа в Южно-Казахстанскую область являются проходящие по территории области магистральные газопроводы "Газли - Шымкент", "Бухарский газоносный район - Ташкент - Бишкек - Алматы" и "Казахстан - Китай".

      Магистральный газопровод "Бейнеу - Шымкент" приведет к комплексной газификации территории агломерации, что позволит перевести ряд объектов промышленности и коммунально-бытовой сферы на природный газ, а также использовать его для отопления.

      По городу Шымкенту предусматривается газификация новых жилых районов "Тассай" (Сайрам), "Азат", "Кызылсай", "Исфиджаб", "Кокбулак", "Алтынтобе", "Сайрам", "Турдыабад", "Абдулабад", "Кызылсу", "Елтай", "Тогус", "Акжар", а также социальных и культурно-бытовых объектов.

      Дальнейшая газификация городской администрации Арысь и населенных пунктов, расположенных на территории Шымкентской агломерации, предлагается путем строительства автоматизированной газораспределительной станции, газопроводов высокого давления, внутрипоселковых газовых сетей, установки индивидуальных шкафных распределительных пунктов.

      В целом для дальнейшей газификации территории агломерации необходимо продолжить работы по реконструкции существующих газовых сетей и строительству новых, отвечающих современным требованиям экономичности, надежности и экологической безопасности.

      Реализация мероприятий по газификации населенных пунктов позволит довести уровень газоснабжения агломерации к 2030 году практически до 90 %.

      Меры по развитию инженерной инфраструктуры позволят создать в периферии условия, максимально приближенные к ядру, и повысить их привлекательность для населения и бизнеса.

Меры комплексного развития транспортной инфраструктуры

      По территории Шымкентской агломерации проходят три международных транспортных коридора, сформированных на основе существующей в республике сети железных дорог:

      1) Южный коридор Трансазиатской железнодорожной магистрали: "Юго-Восточная Европа - Китай" и "Юго-Восточная Азия" через Турцию, Иран, страны Центральной Азии и Казахстан (на участке "Достык - Актогай - Алматы - Шу - Арысь - Сарыагаш");

      2) ТRАСЕСА: "Восточная Европа - Центральная Азия", через Черное море, Кавказ и Каспийское море (на участке "Достык - Алматы - Актау");

      3) Среднеазиатский - сообщением "Ташкент - Шымкент - Озинки - Восточная Европа".

      Кроме того, по территории Шымкентской агломерации проходят следующие автотранспортные коридоры:

      1) "Ташкент - Шымкент - Тараз - Бишкек - Алматы - Хоргос";

      2) "Шымкент - Кызылорда - Актобе - Уральск - Самара";

      3) международный автотранспортный коридор "Западная Европа - Западный Китай".

      Имеющаяся современная инфраструктура агломерации дополняется воздушным и трубопроводным транспортом, а также объектами транспортной инфраструктуры.

      Основной проблемой транспортной системы города Шымкента является отсутствие современных систем скоростного городского и пригородного пассажирского транспорта, таких как легкорельсовый транспорт и системы скоростных автобусных перевозок, обладающих большой провозной способностью.

      В пригородных направлениях отсутствует альтернатива автомобильному транспорту, которая удовлетворяла бы потребности населения в пассажирских перевозках. Одной из причин, препятствующих развитию автомобильного транспорта агломерации, является существующая дорожная инфраструктура, потеря несущей способности дорожной одежды на дорогах областного и районного значения.

      Проектные предложения развития транспортной инфраструктуры Шымкентской агломерации разработаны с учетом перспективных направлений, обозначенных в Государственной программе инфраструктурного развития "Нұрлы жол" на 2015 - 2019 годы.

      По развитию инфраструктуры железнодорожного транспорта предлагаются:

      к 2020 году - реконструкция существующего пассажирского комплекса железнодорожного вокзала города Арысь;

      к 2030 году:

      1) строительство второй объездной железнодорожной ветки с северной стороны города Шымкента;

      2) строительство грузосортировочной станции и нового железнодорожного вокзала "Шымкент - 2".

      По развитию автомобильного транспорта предлагаются:

      к 2020 году:

      1) строительство южной (внутреннего полукольца) объездной дороги;

      2) строительство восточной объездной дороги;

      3) строительство северной объездной дороги;

      4) строительство развязок и пешеходных переходов: Темирлановское шоссе - Алматы - Ташкент (проект развязки объездной дороги Ташкент в районе рынка Бекжан): проекты развязки на пересечении улиц Конаева - Рыскулова; Байдибек би - Аргынбекова, Байдибек би - Назарбекова, Байдибек би - Астана; Сайрам - Жибек жолы; Байдибек би - малая объездная дорога; пешеходные переходы по проспекту Республики в районе Центра обслуживания населения; по улице Рыскулова в районе рынка Самал; по Темирлановскому шоссе - улица Мангельдина;

      5) реконструкция автомобильной дороги областного значения сообщением "Шымкент - Аксу";

      6) реконструкция автомобильной дороги города Арысь сообщением "Шардара - Арысь - Темирлан";

      7) реконструкция автомобильной дороги областного значения "Т. Рыскулов - Тюлькубас";

      8) реконструкция автостанций городов Ленгер, Арысь и населенных пунктов Аксукент, Жибек Жолы, Казыгурт.

      К 2030 году предлагаются:

      1) строительство южного (внешнего полукольца) объезда города Шымкента (село Темирлановка - село Акбулак - село Енбекши - село Султанрабат - село Зертас - село Мартобе - село Курлык);

      2) строительство обхода города Сарыагаш;

      3) реконструкция автомобильной дороги "Шымкент - Ленгер";

      4) реконструкция автомобильных дорог областного значения "Шаян -Екпинды"; "Шаян - Агыбет"; "Шаян - Шакпак"; "Мамбетов - Рабат"; "Шарапхана - Жанабазар"; "Казыгурт - Турбат"; "Тортколь - Обручевка"; "Чубаровка - Обручевка"; "Коксайек - Аксу - Шаян - Мынбулак - Карамурт"; "Комешбулак-Аксу"; "Въезд города Ленгер"; "Шымкент - Достык - Коксайек"; "Коксайек - Узынарык - Диханколь"; "Бадам - Шубар - Карабулак - Састобе - Жаскешу - Тюлькубас"; "Тюлькубас - Жабагылы - Абаил - А-2 р/д";

      5) строительство автостанций в поселках Шаян, Темирлан, Т. Рыскулова;

      6) вынос существующих автовокзалов к окраинам города Шымкента: вынос автовокзала "Коктем" в восточном направлении (город Тараз), вынос автовокзала "Шымкент қала аралық автовокзал" в южном направлении (город Ташкент), вынос автовокзала "Самал" в северном направлении (район нового железнодорожного вокзала "Шымкент - 2"), вынос автовокзалов "Алаш" и "Бекжан" в северо-западном направлении (в район аэропорта города Шымкента);

      7) внедрение автоматической системы управления дорожного движения интеллектуальной транспортной системы;

      8) строительство линии легкорельсового транспорта (далее - LRT) вдоль Темирлановского шоссе, от проектного автовокзала в районе аэропорта, далее по улицам Т. Рыскулова и Жибек Жолы, до проектного автовокзала в направлении города Тараз;

      9) строительство линии LRT от нового железнодорожного вокзала вдоль улицы Байдибек би, проспектов Кунаева и Республики до проектного автовокзала в направлении трассы на город Ташкент;

      10) строительство 4-х транспортно-пересадочных узлов: в районах аэропорта, нового железнодорожного вокзала и вынесенных автовокзалов в направлениях городов Тараз и Ташкент.

      По развитию инфраструктуры воздушного транспорта к 2020 году предлагается рассмотреть возможность реконструкции аэровокзального комплекса Международного аэропорта "Шымкент".

      После 2020 года предлагается рассмотреть возможность строительства нового аэропорта в городе Шымкенте.

      По развитию инфраструктуры трубопроводного транспорта:

      к 2020 году предлагаются:

      1) проведение работ по внутритрубному диагностированию магистральных нефтепроводов в границах Шымкентской агломерации;

      2) завершение строительства магистральных газопроводов "Бейнеу - Бозой - Шымкент" и третьей нитки магистрального газопровода "Казахстан - Китай".

      В целях увеличения объемов транспортировки и транзита нефти к 2030 году предлагается поэтапная перекладка труб магистральных нефтепроводов на больший диаметр с использованием инновационных технологий.

      По развитию транспортной логистики к 2020 году предлагается строительство транспортно-логистических центров (далее - ТЛЦ) в городе Шымкенте и Сарыагашском районе.

      Реализация вышеуказанных предложений по развитию транспортной инфраструктуры Шымкентской агломерации позволит уменьшить транспортную нагрузку на ядро агломерации - город Шымкент, популяризовать и совершенствовать систему общественного (скоростного) транспорта, предоставить населению качественные транспортные услуги, сформировать оптимальную улично-дорожную сеть, улучшить качество дорог, реализовать крупные инфраструктурные объекты ТЛЦ.

Меры комплексного развития социальной инфраструктуры

      На территории Шымкентской агломерации определились следующие центры обслуживания:

      1) на межрегиональном уровне (ядро агломерации - город Шымкент), который также выполняет функции центра регионального уровня обслуживания (областной центр);

      2) на межрайонном уровне городов агломерации: Арысь, Сарыагаш, Ленгер, которые также выполняют функции центра районного уровня обслуживания;

      3) на районном уровне городские и сельские населенные пункты, наделенные статусом районного центра: города Арысь, Сарыагаш, Ленгер, поселки Чаян, Казыгурт, Темирлановка, Аксукент, Т. Рыскулова;

      4) на местном уровне - центры сельских округов (79 сельских округов):

      5) на поселенческом уровне - населенные пункты сельских округов (363 сельских населенных пункта).

      Каждому поселению в зависимости от его статуса предлагается определенный набор учреждений обслуживания:

      1) для межрегионального и регионального уровня (полный комплекс объектов повседневного, периодического, эпизодического обслуживания);

      2) для межрайонного уровня (полный комплекс объектов повседневного, периодического, отдельные объекты эпизодического обслуживания);

      3) для районного уровня (полный комплекс объектов повседневного, периодического обслуживания);

      4) для местного уровня (полный комплекс учреждений повседневного и отдельные объекты периодического обслуживания);

      5) для поселенческого уровня (учреждения повседневного обслуживания).

      Шымкентская агломерация характеризуется неравномерной обеспеченностью населения агломерации объектами сферы обслуживания с высокой обеспеченностью в городе Шымкенте и низкой в населенных пунктах агломерации. В агломерации наблюдается низкий уровень обеспеченности населения объектами образования, здравоохранения, культуры.

      В рамках Межрегиональной схемы Шымкентской агломерации представлена нормативная потребность агломерации в объектах социальной сферы, выполненная дифференцированным путем на основе анализа существующего положения, прогнозной численности населения и ее демографической структуры в соответствии со СП РК 3.01-101-2013 "Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских населенных пунктов". При этом рассмотрение вопросов по обеспечению населения агломерации объектами социальной инфраструктуры необходимо с учетом бюджетных возможностей и на основе государственно-частного партнерства.

      Инфраструктура образования

      На начало 2015 - 2016 учебного года в агломерации функционировали 854 дошкольные организации (59 % дошкольных организаций Южно-Казахстанской области). Охват детей возрастной группы 3-6 лет составил 81,4 %. К концу 2020 года предусмотрено увеличение мест дошкольных организаций на 35 %, а к концу 2030 года - на 67 %. Охват детей дошкольного возраста дошкольным образованием достигнет 100 % к 2020 году.

      На начало 2015 - 2016 учебного года в Шымкентской агломерации действовали 566 дневных государственных общеобразовательных школ (55 % школ Южно-Казахстанской области). Из общего количества школ Шымкентской агломерации 30 % (167 школы) функционировали в городской местности. Среди дневных государственных общеобразовательных школ 74 малокомплектных (13 % школ агломерации). В 18 школах обучение велось в три смены (3 % школ агломерации). В аварийном состоянии - 10 школ (менее 2 % школ агломерации, 1 % школ области). Из общего количества школ 421 или 74 % действовали в типовых зданиях. С 2000 года в границах Шымкентской агломерации было построено 215 школ, это более 55 % введенных школ области.

      В зависимости от демографической структуры населения с учетом односменного обучения и соблюдения радиуса доступности общеобразовательных школ количество ученических мест в школах должно соответствовать нормативным показателям. Для республиканского, межрегионального, межрайонного, районного и местного уровней обслуживания предполагается развитие специализированных школ, гимназий, лицеев и других общеобразовательных учреждений современных форматов среднего образования. В Шымкентской агломерации целесообразна проработка вопроса об увеличении числа ученических мест общеобразовательных школ на 17 % к 2020 году, а к 2030 году - на 86 %.

      Инфраструктура здравоохранения

      На начало 2016 года в границах Шымкентской агломерации функционировали 90 медицинских организаций, оказывающих стационарную помощь с плановой мощностью 10024 коек, и 164 амбулаторно-поликлинические организации (далее - АПО). Обеспеченность населения медицинскими организациями, оказывающими стационарную помощь, составляла 50,4 коек на 10 тыс. человек населения. Плановая мощность АПО на 10 тыс. человек населения - 72,2 посещений в смену.

      Коечный фонд организаций, оказывающих стационарную помощь, к 2020 году увеличится на 11 %, к 2030 году - на 28 %. При этом обеспеченность населения койками на все временные периоды составит 50 коек на 10 тыс. человек.

      При плановой мощности АПО на 2020, 2030 годы - 203 посещений в смену на 10 тыс. человек населения, нормативная потребность АПО к 2020 году составит 44,3 тыс., к 2030 году - 52,1 тыс. посещений в смену.

      Социальное обеспечение

      По данным Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан на начало 2016 года в агломерации действовали: 1 медико-социальное учреждение для престарелых и инвалидов (далее - МСУ) с охватом 303 человека, 4 МСУ для инвалидов с психоневрологическими заболеваниями с охватом 1112 человек, 2 МСУ для детей-инвалидов с психоневрологическими патологиями и для детей-инвалидов с нарушениями опорно-двигательного аппарата с общим охватом 414 человек.

      К 2030 году целесообразно рассмотреть вопрос строительства малокомплектных домов-интернатов проектной мощностью не более 50 мест и развитие альтернативных форм социального обслуживания в виде отделений дневного пребывания с мощностью от 10 до 50 койко-мест.

      Жилищный фонд

      В соответствии с Программой "Нұрлы жер", утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2016 года № 922, для решения проблемы дефицита доступного жилья увеличиваются объемы строительства арендного жилья, как наиболее перспективного и доступного инструмента.

      По данным местных исполнительных органов жилищный фонд Шымкентской агломерации на начало 2016 года составил 30,6 млн. кв.м. общей площади жилья (64,6 % жилищного фонда Южно-Казахстанской области). Городской жилищный фонд насчитывал 58 % или 17,8 млн. кв.м. общей площади. Обеспеченность населения Шымкентской агломерации жильем составляла 17,1 кв.м. на человека, в городских поселениях - 17,9, в сельских 16,0 кв.м. на человека.

      Проектом предлагается увеличение жилищного фонда Шымкентской агломерации к 2020 году на 42 %, а к 2030 году - на 93 %. При этом обеспеченность населения жильем к 2020 году достигнет уровня 24,9 кв.м., к концу 2030 года - 26,2 кв.м. на человека.

      Инфраструктура культуры

      По данным местных исполнительных органов на начало 2016 года в Шымкентской агломерации функционировали 5 театров на 1,6 тыс. мест, 3 кинотеатра с 10 кинозалами на 1,2 тыс. мест, 128 учреждений клубного типа на 21,0 тыс. мест, 216 библиотек с библиотечным фондом 5,7 млн. томов хранения.

      Достижение нормативного уровня обеспеченности населения агломерации учреждениями клубного типа возможно путем ввода к 2020 году 18,7 тыс. мест (9 % от нормативной потребности), к 2030 году еще 20,6 тыс. мест.

      Инфраструктура физической культуры и спорта

      На конец 2016 года на территории агломерации функционировали 90 спортивных залов общего пользования (32,9 тыс. кв.м. площади пола) и 16 бассейнов (7,1 тыс. кв.м. зеркала воды). К концу промежуточного (2020 год) срока проектирования площадь спортивных залов общего пользования составит 53,9 тысяч кв.м. площади пола, бассейнов - 13,6 тысяч кв.м. площади зеркала воды. К концу расчетного срока (2030 год) проектирования площадь спортивных залов общего пользования составит 162,6 тысяч кв.м. площади пола, бассейнов - 46,5 тысяч кв.м. площади зеркала воды.

      Уровень обеспеченности населения Шымкентской агломерации объектами социальной сферы достигнет нормативных показателей к расчетному сроку проектирования.

Меры комплексного развития рекреационной инфраструктуры

      В настоящее время в соответствии с Программой развития регионов в масштабах страны город Шымкент определен городом "первого уровня". Город Шымкент является центром агломерации, который впоследствии с его экономическим потенциалом может стать агломерационным центром страны.

      Одними из основных факторов, влияющих на развитие туризма, являются пассажирские авиаперевозки. В центре агломерации - городе Шымкенте функционирует аэропорт республиканского значения. Через город Шымкент проходят дороги международного значения М-32 "Граница РФ (на Самару) - Шымкент", А-2 "Граница Узбекистана (на Ташкент - Шымкент - Тараз - Алматы - Хоргос"). Шымкент связывает по железнодорожным путям Жамбылскую и Кызылординскую области сообщением "Кызылорда - Шымкент - Тараз". Проходит транзитный коридор "Западная Европа - Западный Китай", обеспечивающий внутренний и международный транзит в Российскую Федерацию и Китайскую Народную Республику.

      Часть территории Шымкентской агломерации подпадает под территории с особой системой регулирования. На территории агломерации сосредоточены ООПТ республиканского значения: 1 заповедник, 1 государственный природный парк, 3 государственных природных заказника.

      В Шымкентской агломерации находятся бальнеологические источники республиканского значения: Манкентское в 25 км северо-восточнее города Шымкента, Сарыагашское на территории курорта Сарыагаш.

      К положительным аспектам развития туристско-рекреационной инфраструктуры агломерации относятся:

      1) значительный природный туристско-рекреационный потенциал территории;

      2) выгодное географическое положение (приграничное положение, транзитный коридор);

      3) широкие возможности развития практически всех видов туризма;

      4) наличие достаточного количества региональных туристских продуктов (многодневные комплексные туры, а также туры выходного дня, экскурсии и др.);

      5) развитие международной партнерской сети между туроператорами, другими организациями отрасли.

      К причинам, снижающим конкурентоспособность туризма Шымкентской агломерации, относятся: недостаточный уровень развития инфраструктуры туризма, придорожного сервиса; слабая узнаваемость и недостаточное продвижение отечественного туристского продукта; недостаток квалифицированных кадров; невысокий уровень финансирования мероприятий для развития туристско-рекреационной инфраструктуры в тяготеющих к центру агломерации территориях.

      Развитие культурно-познавательного туризма обусловлено наличием историко-культурных достопримечательностей, включающих памятники архитектуры, археологии, истории, этнографии, культуры и искусства, музейные, архивные реликвии, традиционные национальные промыслы. Их количество на территории агломерации также является сильной стороной региона.

      Экологический и пляжный туризм

      Природный потенциал Шымкентской агломерации фактически предопределил развитие предпочтительных туристско-рекреационных зон для развития экологического туризма.

      Развитие экологического туризма предлагается на ООПТ республиканского и местного значения, которые расположены на территории Шымкентской агломерации или тяготеют к ее границе, это:

      1) Аксу-Жабаглинский государственный природный заказник, где расположены озера Кызылжар, Кызольгенколь, Айнаколь, Шункульдук, Бугулуторколь; реки Аксу, Арабиик, Коксай, Аксай, Жабаглы; горные хребты на севере Жабаглытау, Таласский Алатау (пики Каскабулаки, Бугулутор), Сарытау и Аксуат, каньон Аксу и др.;

      2) Сайрам-Угамский государственный национальный природный парк, где расположены озеро Сусинген, реки Сарыайгыр, Бадам, Улар; ущелье Сарыайгыр; урочища Мынжылки, Шагыртас, Кырыккыз, перевалы Ткенек и Улыжурт;

      3) Южно-Казахстанская государственная заповедная зона;

      4) Арысская и Карактауская государственная заповедная зона;

      5) Акдалинский государственный природный заказник (ботанический);

      6) Задарьинский государственный природный заказник (ботанический);

      7) Жамбылский государственный природный заказник (ботанический);

      8) Боралдайский государственный природный заказник (ботанический).

      На территории Шымкентской агломерации насчитывается 12 ООПТ местного значения.

      На территории ООПТ следует развивать направления туризма, не способные значительно нарушить естественное состояние природных комплексов:

      1) пешие походы, велосипедные, автомобильные, конные путешествия для индивидуально приезжающих туристов или небольших туристских групп;

      2) орнитологические туры, фотоохота;

      3) научно-познавательные туры, сельский туризм;

      4) проведение любительской (спортивной) охоты и рыболовства;

      5) вертолетные туры, джип - сафари, квадро-туры.

      Для развития экологического туризма рекомендуется разместить этнографические парки (аулы) в национальном стиле на прибрежных территориях водохранилищ: Бугуньского в Ордабасынском районе и Бадамского в Толебийском районе.

      Прибрежные территории Бадамского, Бугуньского и Тогузского водохранилищ удобны для размещения зон отдыха с организованной пляжной территорией.

      Для проведения кратковременного отдыха местного населения и гостей Шымкентской агломерации следует использовать существующие базы и зоны отдыха с перспективой увеличения сервисных услуг в зимний и летний периоды времени.

      Детско-юношеский туризм

      Согласно данным республиканского государственного коммунального предприятия (далее - РГКП) "Республиканский учебно-методический центр дополнительного образования" Министерства образования и науки Республики Казахстан туристско-краеведческим направлением в Шымкентской агломерации в 2015 году были охвачены в станциях юных туристов и натуралистов 9520 детей, что составляет 2,2 % от общего количества детей от 6 до 18 лет (421157 человек).

      Помимо станции юных туристов и натуралистов необходимо в летний период времени организовать палаточные лагеря для отдыха детей на природе с учетом минимальных финансовых затрат на содержание и обслуживание инфраструктуры.

      В рамках местного государственного управления целесообразно проработать вопрос реализации комплекса мер по становлению и дальнейшему развитию детско-юношеского туризма по следующим направлениям:

      1) создание сайта детско-юношеского туризма, который будет являться информационной площадкой по вопросам детского туризма и отдыха, с разделами о детско-юношеском туризме, достопримечательностях, туристических маршрутах, программах, фестивалях, событиях, также будет располагаться информация о детских лагерях, санаториях, с фотографиями и 3D прогулкой по туристско-краеведческим объектам;

      2) участие в республиканских туристских проектах: экспедиция "Моя Родина - Казахстан" и краеведческая экспедиция "Атамекен";

      3) рассмотрение вопроса льготного проезда для организованных групп, обучающихся в летний период, так как основные мероприятия с детьми проходят в этот период;

      4) разработка комплексных маршрутов по региону, походов выходного дня, экологических экскурсий для школьников.

      Данные меры позволят детско-юношескому туризму выйти на новый уровень развития и вовлечь наибольшее количество детей к познанию окружающего мира, самопознанию, самодисциплине и получению навыков лидерства.

      Культурно-познавательный туризм

      Развитию культурно-познавательного туризма в Шымкентской агломерации будут способствовать широкое использование историко-культурного ландшафта и его популяризация.

      Особое внимание должно быть уделено памятным местам и объектам, которые связаны с историческими событиями в жизни страны, развитием общества и государства. На территории Шымкентской агломерации к объектам историко-культурного наследия следует отнести:

      1) древние города:

      Сайрам (Испиджаб), расположенный на реке Сайрам-Су, в 10 км от города Шымкента;

      городище Шымкент, расположенное между парком и старым автовокзалом в современном городе Шымкенте;

      городище Дауттобе (Есим хан, XIV - XVIII века), расположенное в селе Кенесарык в Толебийском районе;

      городище Сауран, расположенное на стыке Южно-Казахстанской и Кызылординской областей, в 40 км на северо-запад от города Туркестана;

      древний Отрар, расположенный в 57 км на юг от города Туркестана, в 120 км на северо-запад от города Шымкента;

      Туркестан (Яссы) в 169 км на север от Шымкента;

      2) памятники:

      мавзолей Абдул-Азис-Баба (IX век), мавзолей Ибрагим-Ата (X-IX векa), мавзолей Кози Байзовский (XVIII- IX векa), мавзолей Карашаш-Ана (XVII век), мавзолей Мирали-Баба (X век), мавзолей Ходжа Талига (XIX век), минарет Хызыр Пайгамбар (XVIII- IX векa), поселение Улугтобе (VI-XII века), Байдибек Ата, мавзолей Домалак Ана, мечеть-мавзолей Баба-Ата, мавзолей Балегардан ата;

      3) природные объекты:

      район Байдибека:

      пещера Акмечеть в Коктерекском сельском округе, вблизи села Кенестобе:

      Казыгуртский район:

      природный комплекс Шилтер-Ата в 40 км от города Шымкента;

      Толебийский район:

      камень "Гайып Ерен Кырык Шилтен" в Кемекалганском сельском округе в селе Абай;

      родник "Коз ата аулиеси" в Кемекалганском сельском округе в селе Акбастау;

      водопад "Жылак Ата" в Киелитасском сельском округе в селе Киелитас;

      святое место "Мыншеит Тарихи орны" в Каскасуйском сельском округе в селе Каскасу.

      По данным объектам необходимо предусмотреть меры по сохранению исторического наследия, а также обеспечению доступа граждан к культурным ценностям для устойчивого развития культурно-познавательного туризма.

      В Шымкентской агломерации важным компонентом должен быть ориентир на развитие краткосрочных культурно-событийных мероприятий: фестивалей искусств, народного творчества, выставочных мероприятий:

      1) республиканские кинопоказы;

      2) конкурсы детского творчества;

      3) турниры рестораторов в городе Шымкенте;

      4) фестиваль тюльпанов в городе Шымкенте;

      5) гастрономические туры по районам Шымкентской агломерации;

      6) день духовной культуры китайского, узбекского, кыргызского народов в Республике Казахстан.

      Международный автомобильный коридор "Западная Европа - Западный Китай" вдоль трассы Великого Шелкового пути весьма актуален как для развития культурно-познавательного туризма, так и для развития предпринимательства, повышения уровня занятости местного населения агломерации.

      Лечебно-оздоровительный туризм

      В Шымкентской агломерации развит бальнеологический кластер. В районе преимущественно распространены минеральные воды, имеющие бальнеологическое воздействие, которые определяются их химическим составом и степенью минерализации. Все бальнеологические источники эксплуатируются.

      На территории Сарыагашского района сосредоточено множество санаториев. Также санатории расположены и в других частях агломерации: санаторий Арысь в городе Арысь, Бирколик в урочище Бургулюк Толебийского района; Манкент в селе Аксукент Сайрамского района.

      За последние годы кластер лечебно-оздоровительного туризма в агломерации претерпел существенные изменения. Открылись современные санатории: "Aray Deluxe", "Коктерек", "Окси-Сарыагаш", "Алтын булак-Сарыагаш" и другие.

      Большинство действующих санаториев успешно работают на растущий спрос современного потребителя, предоставляя не только лечебно-оздоровительные услуги, но и услуги эстетического характера, проводят культурно-массовые мероприятия.

      Вместе с тем, в поселке Коктерек Сарыагашского района существуют объекты лечебно-оздоровительного туризма, не соответствующие международным стандартам, которым необходима реконструкция, расширение материально-технической базы.

      Для становления бальнеологического курорта международного уровня на территории агломерации целесообразно выработать единую концепцию развития курортной зоны с диверсифицированной трансформацией ряда санаториев, благоустройством прилегающей территории, увеличением количества развлекательных комплексов и объектов питания.

      Спортивно-приключенческий туризм

      Развитие и популяризация горного, экстремального и приключенческого видов туризма с использованием имеющегося природного потенциала создают условия для привлечения населения к активному образу жизни, занятию спортом, оказывают стимулирующее влияние на привлечение туристов.

      Урочища Каскасу, Бургулюк, предгорья Каратау способствуют развитию кратковременного отдыха, лыжного вида спорта, альпинизма, дельтапланеризма, сноукайтинга и других видов спортивно-приключенческого туризма.

      К перспективным объектам горнолыжного туризма агломерации, имеющим потенциал для дальнейшего развития и расширения спектра предоставляемых услуг в течение круглого года, относятся нижеперечисленные объекты Толебийского района:

      1) горный курорт "Eco Village Kaskasu" в ущелье Каскасу, село Верхнее Каскасу Каскасуского сельского округа Толебийского района;

      2) горнолыжная база "Алатау" и оздоровительный центр "Тау самалы" в селе Нысанбек Алатауского сельского округа.

      Развитию горнолыжного курорта способствует природный ландшафт урочища Каскасу в Толебийском районе (50 км от города Шымкента). Участок располагается между устьями рек Акмойнак и Суюксай.

      Для любителей активного отдыха следует организовать увлекательные джип-сафари, верблюжьи бега, прогулки по территории пустыни Кызылкум.

      Конные вида спорта, катание на велосипедах, квадроциклах, в зимний период времени: сноукайтинг, лыжные гонки, биатлон, катание на снегоходах, катание на запряженных лошадьми санях, собачьих упряжках целесообразно осуществлять вблизи сел Кереит Арысского сельского округа Тюлькубасского района и Верхнее Каскасу Каскасуского сельского округа Толебийского района.

      На прибрежной территории Бадамского водохранилища предлагается развить водные виды спорта, такие как плавание на каноэ, байдарках, водные лыжи. Следует рассмотреть создание на прибрежной территории водохранилища водной станции (спортивного клуба) по обучению подрастающего поколения водным видам спорта. В сезон разлива рек Сырдарьи и Арысь возможна организация сплавов на рафтах, байдарках, каяках, катамаранах, плотах.

      Разнообразие ихтиофауны водоемов агломерации может привлечь любителей спортивной (любительской) рыбалки на следующие водоемы: водохранилище Коксарайское (село Акдала Акдалинского сельского округа); водохранилища Бугуньское (село Бугунь Богенского сельского округа) и Буржарское (Буржарский сельский округ в 35 км от города Шымкента) в Ордабасинском районе; водохранилища Бадамское (село Бадам Бадамского сельского округа) и Тогусское (в 30 км от города Шымкента по Ленгерскому шоссе) в Толебийском районе.

      Природный потенциал агломерации и наличие охотничьих хозяйств позволяют сформировать организованные туры любительской (спортивной) охоты.

      В Шымкентской агломерации есть все предпосылки для развития экологического, культурно-познавательного, лечебно-оздоровительного и спортивно-приключенческого туризма. Главный акцент должен быть сделан на популяризации за рубежом и внутри страны отечественных объектов туризма, также следует провести ребрендинг маркетинговой компании развития туристской отрасли.

4. Меры по рациональному природопользованию, обеспечению ресурсами, охране окружающей среды

      Основными природопользователями Шымкентской агломерации, оказывающими негативное воздействие на состояние окружающей среды, являются промышленные предприятия, объекты жилищно-коммунального хозяйства, автотранспорт, сельское хозяйство.

      К значительным экологическим проблемам на территории агломерации относятся:

      1) загрязнение атмосферного воздуха города Шымкента и других населенных пунктов;

      2) отсутствие в городе Шымкенте автоматической системы наблюдения за атмосферным воздухом;

      3) отсутствие достоверной информации по радиационному загрязнению земель и участков (в районах осуществления работ по добыче и переработке урана);

      4) накопление значительного числа требующих захоронения бесхозных отработанных источников ионизирующих излучений;

      5) недостаточное количество стационарных постов наблюдений за загрязнением атмосферы в городе Шымкенте и их отсутствие в городах Ленгер, Сарыагаш, селе Аксукент;

      6) подтопление грунтовыми водами значительной части территории города Шымкента;

      7) отсутствие ливневой канализации в городе Шымкенте и сброс неочищенных дренажных и ливневых вод в водотоки;

      8) загрязнение и засорение вод и территории города Шымкента, прилегающих к реке Карасу;

      9) аварийное состояние очистных сооружений сточных вод города Шымкента и их расположение на территории перспективной жилой застройки города Шымкента;

      10) отсутствие или аварийное состояние очистных сооружений сточных вод малых городов и районных центров (город Сарыагаш, села Аксукент, Т. Рыскулова);

      11) загрязнение свинцом земель города Шымкента, прилегающих к свинцовому заводу АО "Производственный комплекс (далее - ПК) "Южполиметалл";

      12) обеззараживание ядовитых химикатов загрязненной почвы в отделении Тельмана города Шымкента;

      13) проблема утилизации накопленных исторических отходов фосфорного и свинцового производств в городе Шымкенте;

      14) отсутствие специализированных предприятий по переработке отходов производства и потребления (отработанные масла, аккумуляторы, автошины, ртутьсодержащие лампы и др.);

      15) интенсивное накопление твердых бытовых отходов;

      16) загрязнение окружающей среды несанкционированными свалками коммунальных отходов;

      17) неэффективная технология захоронения коммунальных отходов на территории полигона твердо-бытовых отходов (далее - ТБО) в городе Шымкенте;

      18) недостаточные площади озелененных территорий общего пользования населенных пунктов агломерации, города Шымкента и придорожных полос автомобильных дорог.

      Приоритетными направлениями в сфере охраны окружающей среды и рационального использования природных ресурсов на территории Шымкентской агломерации являются:

      1) предотвращение загрязнения атмосферного воздуха выбросами загрязняющих веществ от промышленности и автотранспорта;

      2) обеспечение радиационной безопасности окружающей среды;

      3) предотвращение загрязнения, охрана и рациональное использование водных ресурсов;

      4) охрана и рациональное использование земельных ресурсов;

      5) управление отходами производства и потребления;

      6) охрана биоразнообразия и ООПТ;

      7) развитие природно-экологического каркаса территории агломерации.

      Основные меры по охране атмосферного воздуха на территории агломерации включают в себя:

      1) обеспечение снижения уровня загрязнения воздушного бассейна города Шымкента с "высокого" (Индекс загрязнения атмосферы (далее - ИЗА) 7-13) до "низкого" (ИЗА 0-4) и объема валового выброса загрязняющих веществ в атмосферу от стационарных источников к 2020 году;

      2) интенсификация мер по охране воздушного бассейна на территории города Шымкента и Сарыагашского района, где суммарная доля выбросов составляет более 75 % от общего объема выбросов по области;

      3) рассмотрение вопроса переноса крупных предприятий промышленности, расположенных в селитебных зонах или непосредственной близости к ним, в перспективные индустриальные зоны к 2030 году;

      4) проведение комплекса мероприятий по снижению выбросов загрязняющих веществ в атмосферу для основных предприятий-загрязнителей атмосферного воздуха агломерации: ТОО "ПетроКазахстан Ойл Продактс", АО "Шымкент Мунай өнімдері", АО "НГСК КазСтройСервис", ТОО "Шымкент Октан", ТОО "Гелиос", филиал "УМГ "Шымкент" АО "Интергаз Центральная Азия", АО "Шымкентцемент", ТОО "SAS-Tobe Technologies", ТОО "Стандарт Цемент", АО "ТЭЦ-3", ТОО "AZALA Textile", ТОО "AIIG Kazakhstan", ТОО "Рахат-Шымкент", АО "Южполиметалл", АО "Шымкентмай";

      5) обеспечение экологической безопасности функционирования крупного нефтеперерабатывающего комплекса "ПетроКазахстан Ойл Продактс" в городе Шымкенте, в том числе соблюдения и эффективного функционирования ее санитарно-защитной зоны;

      6) проведение мероприятий по обеспыливанию (например, методом фитоконсервации) отвалов промышленных отходов - арсенат-кальциевых кеков бывшего свинцового завода АО "ПК "Южполиметалл", расположенного в городе Шымкенте;

      7) продолжение работ по газификации населенных пунктов агломерации;

      8) проведение реконструкции/модернизации КОС, систем самотечной канализации, внутридворовых канализаций города Шымкента, являющихся источниками выделения сероводорода;

      9) разработка проектов санитарно-защитных зон, установленных для предприятий;

      10) развитие системы производственного мониторинга на предприятиях города Шымкента, повышение эффективности контроля за выбросами предприятий;

      11) разработка сводных томов предельно допустимых выбросов в атмосферу городов Шымкент, Арысь, Сарыагаш и Ленгер для внедрения систем определения расчетного фонового загрязнения;

      12) перевод муниципального и коммунального автопарка на компримированный газ;

      13) совершенствование организации дорожно-транспортной сети (увеличение ширины дорожных полотен, сокращение количества светофоров, внедрение адаптивной системы управления дорожным движением, увеличение скорости движения транспорта, строительство многоуровневых развязок, объездных дорог для транзитного транспорта и др.);

      14) увеличение доли эксплуатируемых новых автотранспортных средств (включая автотранспорт, осуществляющий внутригородские пассажирские и грузовые перевозки), соответствующих требованиям стандартов "Евро-4" и "Евро-5";

      15) создание экологических постов на въездах в город Шымкент и принятие мер по стимулированию автоперевозчиков к переходу на альтернативные источники топлива;

      16) создание скоростных систем пассажирского транспорта, включая LRT, скоростных автобусных и троллейбусных перевозок с использованием выделенных полос для движения и приоритетным регулированием дорожного движения;

      17) развитие инфраструктуры велосипедного движения, как альтернативы автомобильному и общественному транспорту, с учетом природно-климатических условий территории, позволяющих эксплуатировать велосипедный транспорт 365 дней в году;

      18) расширение сети автоматизированного велосипедного проката "Shymkent-bike" в городе Шымкенте на всех транспортно-загруженных улицах города (в настоящее время имеется 41 велостанция, расположенные в основном на 7 проспектах и улицах города);

      19) расширение сети автоматических и стационарных (в том числе онлайн) постов наблюдений за загрязнением атмосферного воздуха филиала республиканского государственного предприятия "Казгидромет" Министерства энергетики Республики Казахстан (далее - РГП "Казгидромет") по Южно-Казахстанской области (6 постов в городе Шымкенте), в том числе их установка в районных центрах агломерации - городах Арысь, Сарыагаш, Ленгер, селах Казыгурт, Аксу, им. Т. Рыскулова, Шаян, Темирлановка;

      20) расширение параметров и перечня загрязняющих веществ, определяемых мониторинговой сетью филиала РГП "Казгидромет" по Южно-Казахстанской области;

      21) доведение площади "зеленого пояса" города Шымкента до 10 тыс. га в рамках продолжения проекта "Жасыл аймақ" к 2020 году, а также обеспечение своевременного ухода за созданными зелеными насаждениями;

      22) озеленение санитарно-защитных зон (далее - СЗЗ) производственных предприятий, в том числе для предприятий IV, V классов - не менее 60 % площади, для предприятий II и III классов - не менее 50 %, для предприятий, имеющих СЗЗ 1000 м и более, - не менее 40 % ее территории с обязательной организацией полосы древесно-кустарниковых насаждений со стороны жилой застройки;

      23) реализация проектов по выработке экологически "чистой" электроэнергии, в том числе строительство до 2020 года ветроэлектростанции в районе Байдибека мощностью 40 МВт, солнечной электростанции вблизи города Арысь мощностью 14 МВт, 2 гидроэлектростанций на реке Сайрамсу в Сайрамском районе мощностью 2,5 Мвт и на реке Келес в Сарыагашском районе мощностью 4,5 Мвт.

      Проектные предложения по защите от физических факторов воздействия включают в себя:

      1) снижение дозовых нагрузок в зонах радиационной напряженности и радиационно опасных территориях (Шу-Сарысуйская провинция, в которую входит Туркестан-Шаянская радиационно опасная зона) до безопасного и нормативного уровня, в первую очередь на территориях с высокой плотностью населения и зонах высокого природного радиационного фона территории агломерации, в том числе населенные пункты Ордабасынского района и района Байдибека (села Караспан, Б. Исаханов, Темирлан, Шалдар, Кенес, Жамбыл, Шаян);

      2) проведение работ по анализу воздействия разработки урановых месторождений Созакского района на радиационную обстановку территории агломерации с выработкой необходимых превентивных противорадиационных мероприятий;

      3) радиационный контроль ввозимых и используемых строительных материалов;

      4) контроль источников ионизирующего излучения;

      5) мониторинг и замену устаревшего рентгеновского оборудования;

      6) установление и поддержание режима радиационной безопасности на объектах;

      7) организацию проезда автотранспорта вне жилых зон и улучшение качества объездных дорог, особенно для большегрузного и транзитного автотранспорта;

      8) озеленение магистральных улиц из лиственных пород деревьев для снижения шума уличной дорожной сети;

      9) применение экологически чистых видов транспорта с низким уровнем создаваемого шума;

      10) принятие рациональных планировочных решений, создание санитарно-защитных зон, а также использование искусственных звукоограждающих конструкций в целях защиты от шума трансформаторных подстанций;

      11) СЗЗ и устройство экранирующих шум сооружений из железобетонных конструкций, позволяющих снизить уровень шума за ними на 15-20 дБА для защиты от шума железнодорожного транспорта;

      12) соблюдение санитарных разрывов в соответствии с требованиями санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования по установлению санитарно-защитной зоны производственных объектов", утвержденных приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 20 марта 2015 года № 237, с организацией озеленения (до 40 %) от площади санитарно-защитной зоны до жилых районов, населенных пунктов;

      13) повышенную звукоизоляцию наружных ограждений в жилых домах и учреждениях, обеспечивающую снижение шума в районах, расположенных вдоль взлетно-посадочной трассы самолетов;

      14) изменение режима взлета и посадки самолетов (специальные методики пилотирования, ограничение ночных полетов, запрещение полетов над населенными пунктами), использование современных бесшумных авиалайнеров;

      15) соблюдение расчетных шумовых зон вертолетных площадок до жилых районов;

      16) рациональное размещение источников электромагнитного поля и применение средств защиты, в том числе экранирование источников;

      17) защиту расстоянием, то есть удаление населения от источника электромагнитных излучений;

      18) уменьшение излучаемой мощности передатчиков и антенн;

      19) ограничение доступа к источникам излучения, в том числе вторичного излучения (сетям, конструкциям зданий, коммуникациям);

      20) размещение авиационных радиолокационных приборов на территории аэропорта города Шымкента с учетом исключения их негативного воздействия на территорию возможного развития города.

      Мероприятия по охране и рациональному использованию водных ресурсов включают в себя:

      1) снижение загрязнения рек Бадам, Келес, Арысь до уровня "нормативно чистая";

      2) модернизацию очистных сооружений сточных вод и сетей водоотведения населенных пунктов агломерации до 2020 года;

      3) охват населения города Шымкента канализацией на уровне 62 % к 2020 году с доведением до 100 % к 2030 году;

      4) доведение производительности канализационных очистных сооружений города Шымкента до 320 тыс. м3/сут. к 2025 году;

      5) строительство канализационных сетей в микрорайонах Гидролизный, Ворошиловка, Чапаевка, Онтустик в городе Шымкенте;

      6) строительство магистрального канализационного коллектора от микрорайона Тассай до микрорайона Кайтпас-1 в городе Шымкенте;

      7) строительство/реконструкцию канализационных сетей в населенных пунктах, присоединенных к территории города Шымкента (жилые массивы "Жанаталап", "Тогус", "Базаркакпа", "Жулдыз", "Кызылжар";

      8) проектирование и строительство новых канализационных очистных сооружений биологической очистки сточных вод города Шымкента за пределами городской черты и селитебных территорий с глубокой доочисткой стоков и использованием очищенных стоков для технического водоснабжения промышленных предприятий и на земледельческих полях орошения, что позволит уменьшить забор чистой воды из рек и подземных месторождений;

      9) реконструкцию или строительство очистных сооружений сточных вод малых городов и районных центров агломерации, в том числе в городе Сарыагаш, селах Аксукент, Т. Рыскулова;

      10) предотвращение подтопления грунтовыми водами значительной части территории города Шымкента путем восстановления и расширения сети дренажных скважин, а также строительства ливневой канализации;

      11) снижение отрицательного воздействия отвалов промышленных отходов - арсенат-кальциевых кеков бывшего свинцового завода АО "ПК "Южполиметалл" на экосистему реки Бадам, в связи с расположением в ее водоохранной зоне;

      12) очистку рек Кошкарата и Карасу и территорий, прилегающих к ним в городе Шымкенте;

      13) инвентаризацию малых рек Шымкентской агломерации;

      14) реконструкцию и обустройство каналов "Янгичек" и "Шымкентское";

      15) продолжение работ по проектированию водоохранных зон и полос на реках и водохранилищах на территории агломерации с установкой соответствующих знаков;

      16) строгий контроль запрета строительства различных объектов в пределах водоохранных зон и прибрежных полос рек (в том числе пунктов технического обслуживания, автостоянок, мойки автомобилей).

      В целях обеспечения охраны и рационального использования земельных ресурсов предлагаются:

      1) строгий контроль и ответственность недропользователей за незаконную добычу общераспространенных и других полезных ископаемых;

      2) проведение рекультивационных работ на нарушенных землях агломерации площадью 1,6 тыс. га;

      3) рекультивация загрязненных земель, прилегающих к свинцовому заводу АО "ПК "Южполиметалл", на площади 18,53 га в городе Шымкенте, в том числе проведение мер по фиторемедиации почвенного покрова указанной территории;

      4) строительство в городе Шымкенте полигона для захоронения почвенного покрова, загрязненного тяжелыми металлами и ядохимикатами;

      5) закрепление движущихся песков вокруг населенных пунктов в районах, подверженных опустыниванию, путем создания защитных зеленых полос из сортов соле- и пылеустойчивых пород деревьев;

      6) внедрение адаптивной эколого-ландшафтной системы земледелия для снижения и дальнейшего предотвращения деградации сельскохозяйственных угодий;

      7) применение ресурсосберегающих и экологически безопасных технологий обработки почвы для снижения объема применяемых агрохимикатов;

      8) предотвращение загрязнения земель отходами производства и потребления;

      9) осуществление государственного контроля за состоянием и динамикой почвенного плодородия;

      10) мониторинговые исследования за состоянием почвенного покрова.

      Мероприятия по управлению отходами производства и потребления предусматривают:

      1) максимальное использование отходов, образующихся на предприятиях, в качестве вторичного сырья для всех предприятий на территории агломерации;

      2) изучение вопроса переноса свинцового завода АО "ПК "Южполиметалл" за пределы города Шымкента;

      3) утилизацию отходов свинцового производства бывшего свинцового завода - закрытого акционерного общества АО "Шымкентский свинцовый завод" в объеме 3,8 млн. тонн с созданием производства по переработке шлаков свинцового завода;

      4) утилизацию токсичных отходов фосфорного производства ТОО "Кайнар" и АО "Реактивные фосфорные соединения" - фосфорсодержащего шлама, являющегося потенциально опасным источником для окружающей среды и населения;

      5) открытие полигона для строительных отходов в городе Шымкенте;

      6) строительство пункта сбора и утилизации отработанных ртутьсодержащих приборов и изделий (люминисцентные лампы, термометры, градусники, термостаты);

      7) передачу выявленных безхозяйных отходов и участков загрязнения в коммунальную или республиканскую собственность, а также для переработки и ликвидации;

      8) создание специализированных предприятий по переработке отработанных моторных масел, аккумуляторов;

      9) паспортизацию опасных отходов предприятий, расположенных на территории агломерации;

      10) скорейшую газификацию всех населенных пунктов, что позволит ликвидировать на местных свалках такой вид отходов, как золошлаки;

      11) разработку и реализацию Дорожной карты по внедрению раздельного сбора, сортировки, утилизации и переработки ТБО, взаимодействию местных исполнительных органов со специализированными предприятиями в сфере обращения с отходами до 2020 года для крупных населенных пунктов Шымкентской агломерации (города Шымкент, Арысь, Сарыагаш, Ленгер), в рамках которой будут организованы раздельный сбор ТБО и доставка утильных компонентов на перерабатывающие предприятия Казахстана и ближнего зарубежья;

      12) создание на территории агломерации комплексных систем управления отходами, организуемых по зональному принципу и включающих в себя производственные мощности по автоматизированной сортировке и переработке отходов, а также требуемую инфраструктуру, внедрение информационных технологий переработки отходов;

      13) организацию эффективной системы сбора и вывоза коммунальных отходов в населенных пунктах области;

      14) обустройство площадок для хранения ТБО;

      15) рекультивацию полигона ТБО площадью 18,4 га в микрорайоне Достык города Шымкента (микрорайон Самал - 3);

      16) реконструкцию и модернизацию 91 полигона ТБО;

      17) строительство нового полигона ТБО в северной части города Шымкента;

      18) строительство 34 полигонов ТБО (в 2017 году - 12, в 2018 году - 18), отвечающих санитарно-экологическим требованиям, в районных центрах и крупных населенных пунктах агломерации;

      19) строительство не менее двух мусороперерабатывающих заводов для города Шымкента к 2030 году (мощностью по 200 тыс. тонн отходов /год) с учетом темпов роста объемов ТБО;

      20) решение вопросов сбыта продуктов переработки мусороперерабатывающего завода в городе Шымкенте;

      21) проведение работ по содержанию скотомогильников в надлежащем состоянии, в том числе благоустройство, консервацию, принятие мер по обеспечению безопасности;

      22) проработку вопроса о строительстве на территории агломерации специального хранилища (могильника), предназначенного для захоронения запрещенных и пришедших в негодность пестицидов и тары из них, так как в настоящее время они передаются специализированным предприятиям других областей;

      23) создание организации, осуществляющей деятельность по сбору и утилизации использованной тары из под ядохимикатов.

      Для развития природно-экологического каркаса территории агломерации, сохранения естественных экосистем и биоразнообразия до 2020 - 2030 годов предлагается рассмотреть возможность расширения Аксу-Жабаглинского государственного природного заповедника за счет включения кластерных участков (верховья реки Арысь, низовья рек Боралдай и Кошкарата в пределах ущелья Боралдай), а также разработку технико-экономического обоснования инвестиций для перевода ущелья "Машат" в статус ООПТ и определения ее границы.

      Кроме того, необходимо проведение работ по воспроизводству лесов государственного лесного фонда на территории учреждений лесного хозяйства (Аксу-Жабаглинский государственный природный заповедник, Сайрам-Угамский государственный национальный природный парк, ГУ "Бадамское государственное учреждение по охране лесов и животного мира" Южно-Казахстанской области, ГУ "Жасыл желек" акимата Южно-Казахстанской области).

      Для охраны зеленых насаждений в населенных пунктах на территории агломерации рекомендуется проведение следующих мероприятий:

      1) доведение удельного веса озелененных территорий различного назначения в городах агломерации до нормативного уровня в 40 %;

      2) доведение площадей озелененных территорий общего пользования во всех городах агломерации и городе Шымкенте до норматива 20 м2 на человека;

      3) доведение общей площади лесопарковой зеленой зоны города Шымкента до 40,0 тыс. га к 2025 году;

      4) реализация работ по созданию зеленого пояса вокруг города Шымкента на площади 19500 га;

      5) организация питомника в городе Шымкенте на площади 15 га с посадкой деревьев, цветов;

      6) благоустройство и организация новых скверов и парков в городе Шымкенте;

      7) озеленение придорожных полос всех магистральных автодорог области;

      8) приведение зеленых зон вокруг населенных пунктов, входящих в территорию Шымкентской агломерации, в соответствие с нормами, с учетом имеющихся зеленых зон.

      Предлагаемые проектные решения и мероприятия позволят стабилизировать и улучшить экологическое состояние на территории Шымкентской агломерации.

      Мероприятия по обеспечению санитарно-эпидемиологического благополучия

      За последние 10 лет наблюдается улучшение показателей социально-значимых болезней населения Шымкентской агломерации. Несмотря на позитивную динамику, болезни системы кровообращения выросли в 1,4 раза с 1987,8 до 2734,4 (по республике 2429,7), злокачественные новообразования больше чем в 3 раза, с 94,2 до 292,4 (по республике 207,7).

      На территории агломерации зарегистрированы случаи заболевания бешенством, конго-крымской геморрагической лихорадкой, сибирской язвой, бруцеллезом и листериозом.

      Природные очаги конго-крымской геморрагической лихорадки имеются в Ордабасинском районе, стационарно неблагополучными районами по заболеванию сибирской язвой являются Толебийский, Казыгуртский районы и район Байдибека, где в последние годы были зарегистрированы в среднем до 5 случаев заболеваний среди сельскохозяйственных животных. Практически во всех районах возникают спорадические случаи заболевания бешенством и бруцеллезом.

      На рассматриваемой территории выделяется ряд проблем санитарно-эпидемиологического характера. Проводимая 2-х кратная обработка не обеспечивает эффективную противоклещевую обработку переносчиков. В связи с расширением и развитием города противотуберкулезный диспансер города Шымкента остался в густо населенном районе города. Отмечается значительное увеличение численности насекомых кровососов в населенных пунктах вдоль реки в Сырдарьи городской администрации Арысь.

      Для улучшения здоровья населения и санитарно-эпидемиологической ситуации Шымкентской агломерации до 2030 года предлагаются:

      1) 4-6 кратная противоклещевая обработка для эффективности процедуры;

      2) проведение дератизационных работ от грызунов и мошек;

      3) вынос противотуберкулезного диспансера за пределы города Шымкента.

      Охрана памятников историко-культурного наследия

      На территории Шымкентской агломерации расположены 10 объектов республиканского значения, а также большое количество объектов местного значения, не уступающих по своей значимости мировым жемчужинам архитектуры.

      Для реализации политики сохранения и популяризации культурного наследия Шымкентской агломерации к 2030 году предлагаются:

      1) проведение мероприятий по переводу/сносу объектов торговли с охранной зоны памятника "Шымкентский городок" с последующим созданием на территории городка музея под открытым небом;

      2) проведение инвентаризации историко-культурных объектов на территории города Шымкента в связи с присоединением к городу 40 населенных пунктов Ордабасинского, Сайрамского и Толебийского районов;

      3) обеспечение сохранности археологического памятника местного значения "Ханский курган", расположенного на пересечении улиц Д. Кунаева и Т. Рыскулова в городе Шымкенте, и разработка охранной зоны данного объекта;

      4) обеспечение сохранности объекта культуры "Дворец металлургов" в городе Шымкенте;

      5) проведение научно-исследовательских работ по уточнению количества сакских курганов, древнего поселения, могильников, расположенных на территории РГКП "Национальный историко-культурный заповедник Ордабасы" Министерства культуры и спорта Республики Казахстан, с дальнейшей разработкой новых охранных зон всех памятников, расположенных на территории заповедника;

      6) определение охранных зон четырех древних населенных пунктов в Ордабасинском районе (Жуантобе, Караспантобе, Култобе, могильник "Борижары"), предлагаемых к внесению в Список объектов Всемирного наследия ЮНЕСКО, и создание системы менеджмента по их использованию.

      Основные меры по защите территорий от воздействия чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера и мероприятия по гражданской обороне

      В целях предупреждения и защиты населения от чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера на территории Шымкентской агломерации на перспективу предусмотрен комплекс мероприятий, направленных на обеспечение защиты населения и территории от чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера.

      Наиболее подвержены чрезвычайным ситуациям Тюлькубасский, Толебийский, Казыгуртский районы.

      Для обеспечения инфраструктурой противодействия паводкам и наводнения, селям, лавинам, оползням предлагаются:

      1) строительство защитных противопаводковых дамб:

      в Казыгурстком районе в селе Ушбулак на реке Келес - 200 м, селе Жанабазар на реке Келес - 200 м, селе Жинишке на реке Келес - 500 м, селе Ащыбулак на реке Келес - 400 м;

      в Толебийском районе в селе 1 Мая на реке Акмечеть- 400 м, селе Достык на реке Акмечеть - 350 м, селе Коксаек на реке Сайрамсу - 500 м, селе Екпенды на реке Акмечеть - 300 м;

      в Тюлькубасском районе в селе Т. Рыскулова на реке Арысь - 300 м, селе Сарытур на реке Арысь - 350 м, селе Балыкты на реке Арысь - 500 м, селе Кереит на реке Арысь - 400 м, селе Махталы на реке Арысь - 300 м;

      в городе Шымкенте на реке Кошкар-ата - 400 м, на реке Карасу - 400 м;

      2) строительство селепропускных и селенаправляющих сооружений на селеопасных участках: в Толебийском районе - 6 единиц в верховье рек Бадам, Сайрамсу, Балдыберек, в Тюлькубасском районе - 5 единиц в верховье рек Машат и Жабагылысу;

      3) строительство инженерно-защитных сооружений на лавиноопасных участках: в Казыгурстком районе - 1 единица в верховье реки Уясай, в Толебийском районе - 1 единица в верховье реки Балдыберек, в Тюлькубасском районе - 1 единица в верховье реки Жабаглысу;

      4) строительство противооползневых подпорных сооружений на оползнеопасных участках: в Казыгурстком районе - 1 единица около поселка Кызылдихан, в Толебийскоим районе - 1 единица около поселка Султан-рабат, в Тюлькубасском районе - 1 единица около сел Азатлық, Жаскешу и Тастумсык.

      Для проведения водно-спасательных и водолазно-поисковых работ на водоемах в купальный сезон и паводкоопасный период предлагается создание 2 водно-спасательных станций в городе Шымкенте.

      Для обеспечения противопожарной защиты Шымкентской агломерации согласно СН РК 2.02-30-2005 "Нормы проектирования объектов органов противопожарной службы" необходимо строительство типовых зданий пожарных депо в городе Шымкенте - 13, в Толебийском районе в городе Ленгер - 1, а также создание местными исполнительными органами пожарных постов в населенных пунктах, где отсутствуют государственные противопожарные службы: в Ордабасинском районе - 2, в Сарыагашском районе - 2.

      Для информирования населения о текущей метеорологической ситуации и состоянии дорожного полотна на республиканских и местных автодорогах предлагается установление информационных табло.

      Предлагается дополнительное размещение электросирен оповещения в городе Шымкенте.

  Приложение 1
к Межрегиональной схеме территориального развития
Шымкентской агломерации

Основные технико-экономические показатели
Межрегиональной схемы территориального развития

Шымкентской агломерации

№ п/п

Показатели

Единица измерения

Современное состояние

Первый этап

Расчетный срок

1

2

3

4

5

6

1

Территория





1)

Зона формирования агломерационных процессов

тыс. га

974,4

974,4

974,4

2)

Зона экономического влияния агломерации

тыс. га

1573,48

1573,48

1573,48


в том числе:






земли сельскохозяйственного назначения

тыс. га/%

1056,44/ 67,14

1071,44/ 68,09

1081,56/ 68,74


земли населенных пунктов, из них:

-//-

286,16/18,19

289,91/18,43

291,08/18,50


городских

-//-

46,52

50,28

50,28


сельских

-//-

239,64

239,64

240,80


земли промышленности, транспорта, связи, для нужд космической деятельности, обороны, национальной безопасности и иного несельскохозяйственного назначения

-//-

45,98/2,92

46,00/2,92

46,10/2,93


земли особо охраняемых территорий, земли оздоровительного, рекреационного и историко-культурного назначения

-//-

96,11/6,11

96,11/6,11

128,52/8,17


земли лесного фонда

-//-

7,06/0,45

9,73/0,62

12,4/0,79


земли водного фонда

-//-

13,82/0,88

13,82/0,88

13,82/0,88


земли запаса

-//-

67,91/4,32

46,47/2,95

0

2

Население

-//-




1)

Всего

тыс. чел.

1801,0

1986,1

2335,8


в том числе:





1

2

3

4

5

6


численность городского населения

тыс. чел./% общей численности населения

992,5/55,1

1079,2/54,3

1269,2/54,3


численность сельского населения

-//-

808,5/44,9

906,9/45,7

1066,6/45,7

2)

Показатели естественного движения населения:






число родившихся

-//-

47,1/2,6

50,4/2,5

59,3/2,5


число умерших


9,5/0,5

9,7/0,5

11,4/0,5


прирост/ убыль


37,6/2,1

40,7/2,0

47,9/2,1

3)

Показатели миграции населения:






число прибывших


40,3/2,2

40,3/2,0

40,3/1,7


число выбывших


41,0/2,3

41,0/2,1

41,0/1,8


прирост /убыль

-//-

0,7/0,04

0,7/0,04

0,7/0,03

4)

Из числа городов, всего

единиц





крупные (с расчетной численностью свыше 500,0 тыс. чел.)

-//-

1

1

1


большие (с расчетной численностью населения от 100,0 до 500,0 тыс чел.)

-//-

0

0

0


средние (с расчетной численностью населения от 50,0 до 100,0 тыс.чел.)

-//-

0

0

2


малые (с расчетной численностью населения до 50,0 тыс.чел.)

-//-

3

3

1

5)

Поселки

-//-

0

0

0

6)

Села

-//-

363

363

363

7)

Плотность населения

тыс. чел./100 км2

18,5

20,4

24,0

8)

Плотность сельского населения

-//-

8,7

9,8

11,5

9)

Возрастная структура населения:






дети до 15 лет

тыс. чел./% общей численности населения

638,8/35,5

705,2/35,5

829,4/35,5


население в трудоспособном возрасте (мужчины 16-62 лет, женщины 16-57 лет)

-//-

1035,8/57,5

1141,5/57,5

1342,5/57,5


население старше трудоспособного возраста

-//-

126,5/7,0

139,4/7,0

163,9/7,0

1

2

3

4

5

6

10)

Численность занятого населения, всего

тыс. чел.

821,30

929,03

1103,59

11)

Занятое население по видам экономической деятельности

тыс. чел./% численности занятого населения

821,30/100

929,03/100

1103,59/100


в том числе:

-//-





промышленность

-//-

46,9/5,7

53,1/5,7

63,0/5,7


строительство

-//-

84,0/10,2

95,0/10,2

112,9/10,2


сельское хозяйство

-//-

147,4/17,9

166,7/17,9

198,1/17,9


образование

-//-

109,9/13,4

124,3/13,4

147,7/13,4


здравоохранение и социальные услуги

-//-

42,0/5,1

47,5/5,1

56,4/5,1


- прочие

-//-

391,1/47,6

442,4/47,6

525,5/47,6

12)

Уровень безработицы

%

5,25

4,47

3,73

3

Экономический потенциал





1)

Объем промышленного производства

млрд. тенге

387,6

708,7

2 168,9

2)

Объем производства продукции сельского хозяйства

-//-

268,8

484,5

1 212,2

4

Жилищный фонд





1)

Всего

тыс. м2 общей площади, %

30553/100

43356/100

59000/100


В том числе:






в городских населенных пунктах

-//-

17802/58,3

25276/58,3

34397/58,3


в сельских населенных пунктах

-//-

12752/41,7

18079/41,7

24603/41,7

2)

Обеспеченность населения общей площадью жилья:

м2/чел.

17,1

24,9

26,2


в городских населенных пунктах

-//-

17,9

26,6

27,9


в сельских населенных пунктах

-//-

16,0

22,9

24,1

5

Объекты социального и культурно-бытового обслуживания населения





1)

Высшие учебные заведения

единиц/студентов

11/70827

по заданию на проектирование согласно СНиП 3.01-01-2008 "Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских населенных пунктов"

1

2

3

4

5

6

2)

организации дошкольного, начального и среднего профессионального образования

соответствующие единицы





организации технического и профессионального образования

единиц/учащихся

92/70956

по заданию на проектирование согласно СНиП 3.01-01-2008 "Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских населенных пунктов"


Дневные общеобразовательные школы

единиц/тысяч мест

566/275,1

/323,1

/511,7


Дошкольные организации

единиц/тысяч мест

854/92,9

/125,3

/155,1

3)

Организации культуры и искусства:

соответствующие единицы





в том числе:






театры

единиц/мест

6/2072

/2322

/9022


кинотеатры

единиц/мест

3/1182

/5754

/32107


библиотеки

единиц/тыс.томов

224/5994

/8541

/10528


организации клубного типа

единиц/мест

133/24858

/43560

/64104

4)

Организации здравоохранения (больницы, поликлиники, родильные дома, фельдшерско-акушерские пункты и т.п.):

-//-





в том числе:






Организации, оказывающие стационарную помощь

коек

10024

11100

12833


Организации, оказывающие амбулаторно-поликлиническую помощь

посещений в смену

18395

39312

46343

5)

Объекты санаторно-курортного назначения, отдыха и туризма (санатории, пансионаты, дома отдыха, лагеря и др.)

койко-мест

4581

по заданию на проектирование согласно приложению 6 "Нормы расчета учреждений и предприятий обслуживания и размеры их земельных участков" СНиП 3.01-01-2008





"Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских населенных пунктов"

6)

Организации социального обеспечения






в том числе:






медико-социальные учреждения

единиц/мест

1/260

2/313

3/368


психоневрологические медико-социальные учреждения

единиц/мест

4/1070

8/1251

12/1471


организации для детей стационарного и полустационарного типов (в том числе с психоневрологическими патологиями и нарушением опорно-двигательного аппарата)


2/360

2/360

4/444

7)

Прочие объекты социального и культурно-бытового обслуживания населения

соответствующие единицы





Спортивные залы общего пользования

кв. М. Площади пола

32850

53934

162614


Бассейны общего пользования

кв. М. Зеркала воды

7124

13600

46461

6

Транспортная инфраструктура





1)

Протяженность железнодорожных путей сообщения

км

381,7

381,7

424,7

2)

Протяженность судоходных речных путей с гарантированными глубинами

-//-

-

-

-

3)

Протяженность автомобильных дорог, всего

км

2055,5

2055,5

2183,5


в том числе:






республиканского значения (международного значения)

-//-

406,4

406,4

534,4


областного значения

-//-

1300,3

1300,3

1300,3

1

2

3

4

5

6


районного значения

-//-

348,8

348,8

348,8

4)

Протяженность газопроводов

км

679,2

679,2

679,2

5)

Протяженность нефтепроводов

км

153,3

153,3

153,3

6)

Плотность транспортной сети:

км/100 км2





железнодорожной

-//-

2,4

2,4

2,7


автомобильной

-//-

13,0

13,0

13,8

7)

Аэропорты

единица

1

1

1


в том числе:






международного значения

-//-

1

1

1


государственные (национальные)

-//-

1

1

1


местные

-//-

-

-

-


частные

-//-

-

-

-

7

Инженерная инфраструктура





1)

Водоснабжение:






Ресурсы подземных источников

млн. м3/год

560,27

560,27

560,27


Ресурсы поверхностных источников

-//-

2720

2720

2720


Водопотребление, всего

тыс. м3/сут.

2594,83

2888,32

3541,22


в том числе:

-//-





на хозяйственно питьевые нужды


137,60

275,57

475,00


на промышленные нужды

-//-

77,47

92,96

123,91


на сельскохозяйственные нужды

-//-

2372,90

2511,54

2933,87


среднесуточное водопотребление на 1 чел.

л/сут. на чел.

1467,81

1500,70

1564,46


водоотведение, всего:

млн. м3/год

41,38

115,58

185,06


в водные объекты

-//-

1,74

2,87

3,86

2)

Электроснабжение:






Установленная мощность, всего

МВт

210

630

680


в том числе:






гидроэлектростанции

%

25

27

30


тепловые электростанции

-//-

75

70

60


атомные электростанции


-

-

-


возобновляемые источники энергии

%

-

3

10


Расчетная потребность:

млн. кВт/час

3960

4980

5560


в том числе:





1

2

3

4

5

6


коммунально-бытовые нужды

-//-

1108

1245

1390


производственные нужды

-//-

2376

3237

3614


Протяженность линий электропередач напряжением 35 кВ и выше

км

2526

2700

2900

3)

Теплоснабжение:






Установленная мощность

тыс. Гкал/ч

4,2

4,6

6,2


Расчетная потребность:

млн.Гкал

13,8

14,9

21,3


в том числе:






коммунально-бытовые нужды

-//-

7,8

8,3

11,9


производственные нужды

-//-

6

6,6

9,4

4)

Газоснабжение:






Расчетная потребность:

млн. м3/год

1470,0

1526,7

2095,6


В том числе:

-//-





коммунально-бытовые нужды


26,5

26,9

38,6


производственные нужды

-//-

860,0

902,2

1280,3

5)

Связь и телевидение






Количество пользователей интернет

%

45

75

90


Охват населения цифровым эфирным телевизионным вещанием

% всего населения

75

95

100

8

Охрана природы и рациональное природопользование





1)

Число городов с высоким уровнем загрязнения природной среды

единиц

1

0

0

2)

Объем установленных значений нормативов валовых выбросов загрязняющих веществ

тыс. тонн/год

48,2

49,9

49,9

3)

Доля переработки отходов от общего объема ТБО

%

12,3

15

40

4)

Объем установленных значений нормативов сбросов загрязняющих веществ

тыс. тонн/год

14,4

14,8

14,8

1

2

3

4

5

6

5)

Площадь покрытых лесом угодий государственного лесного фонда

тыс. га

146,3

147,0

148,4

6)

Доля особо охраняемых природных территорий к общей площади региона

%

6,1

6,1

8,2

9

Гидротехнические сооружения

единиц

114

117

129

10

Здания пожарного депо

количество депо/автомобилей

32/128

35/140

46/184

  Приложение 2
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Шымкентской агломерации

     


  Приложение 3
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Шымкентской агломерации

     


  Приложение 4
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Шымкентской агломерации

     


  Приложение 5
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Шымкентской агломерации

     


  Приложение 6
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Шымкентской агломерации

     


  Приложение 7
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Шымкентской агломерации

     


  Приложение 8
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Шымкентской агломерации

     


  Приложение 6
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Шымкентской агломерации

     


  Приложение 10
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Шымкентской агломерации

     


  Приложение 11
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Шымкентской агломерации

Перечень населенных пунктов, вошедших в зону Шымкентской агломерации, и прогноз численности населения Шымкентской агломерации до 2030 года в разрезе населенных пунктов

№ п/п

Наименование района

Наименование сельского округа

Наименование населенного пункта

современная состояния

Прогноз численности населения, чел.

2020 год

2030 год

1

2

3

4

5

6

7

1

Шымкентская городская администрация

г. Шымкент

г. Шымкент

885799

961731

1131061

2

Арысская городская администрация

г. Арысь

г. Арысь

42995

47749

56158

3

Арысская городская администрация

Акдалинский

с. Акдала

3229

3622

4259

4

Арысская городская администрация

Акдалинский

с. Пакентай Арапов

346

388

456

5

Арысская городская администрация

Акдалинский

с. Онтам

546

612

720

6

Арысская городская администрация

Дармениский

с. Дармино

1249

1401

1648

7

Арысская городская администрация

Дармениский

с. Саналы

985

1105

1299

8

Арысская городская администрация

Дармениский

с. Каражантак

514

577

678

9

Арысская городская администрация.

Дармениский

с. Орманды

280

314

369

10

Арысская городская администрация

Дармениский

рзд.40

96

108

127

11

Арысская городская администрация

Дармениский

с. Темиржолшы

389

436

513

12

Арысская городская администрация

Дармениский

с. Кызылкопир

643

721

848

13

Байдибека

Косакжарский

с. Чаян

9212

10356

12180

1

2

3

4

5

6

7

14

Байдибека

Акбастауский

с. Акбастау

3437

3864

4544

15

Байдибека

Акбастауский

с. Жолгабас

412

463

545

16

Байдибека

Акбастауский

с. Кенес

651

732

861

17

Байдибека

Акбастауский

с. Туракты

627

705

829

18

Байдибека

Алгабасский

с. Танатар

919

1033

1215

19

Байдибека

Боралдайский

с. Боралдай

3132

3521

4141

20

Байдибека

Боралдайский

с. Амансай

879

988

1162

21

Байдибека

Боралдайский

с. Жогаргы Боралдай

1048

1178

1386

22

Байдибека

Боралдайский

с. Жыланды

853

959

1128

23

Байдибека

Боралдайский

с. Акжар

271

305

358

24

Байдибека

Боралдайский

с. Каратас

571

642

755

25

Байдибека

Боралдайский

с. Сарыбулак

816

917

1079

26

Байдибека

Боралдайский

с. Тайманова

1380

1551

1825

27

Байдибека

Боралдайский

с. Талап

678

762

896

28

Байдибека

Боралдайский

с. Теректы

998

1122

1320

29

Байдибека

Боралдайский

с. Туйетас

768

863

1015

30

Байдибека

Бугунский

с.Шалдар

1251

1406

1654

31

Байдибека

Бугунский

с.Бекбау

1201

1350

1588

32

Байдибека

Бугунский

с.Екпенды

1369

1539

1810

33

Байдибека

Бугунский

с. Жиенкум

837

941

1107

34

Байдибека

Бугунский

с. Саркырама

675

759

892

35

Байдибека

Жамбылский

с. Жамбыл

1568

1763

2073

36

Байдибека

Жамбылский

с. Шыбыт

496

558

656

37

Байдибека

Коктерекский

с. Бирлик

568

639

751

38

Байдибека

Коктерекский

с. Ынтымак

494

555

653

39

Байдибека

Коктерекский

с. Кенестобе

1836

2064

2427

40

Казыгуртский

Казыгуртский

с. Казыгурт

15839

17767

20892

41

Казыгуртский

Казыгуртский

с. Ашыбулак

1023

1147

1349

42

Казыгуртский

Казыгуртский

с. Кезенбулак

980

1099

1293

43

Казыгуртский

Казыгуртский

с. Молбулак

2172

2436

2865

44

Казыгуртский

Алтынтобинский

с. Алтынтобе

1319

1479

1740

45

Казыгуртский

Алтынтобинский

с. Аккум

413

463

545

46

Казыгуртский

Алтынтобинский

с. Карабау

66

74

87

47

Казыгуртский

Алтынтобинский

с. Каржан

5072

5689

6690

48

Казыгуртский

Алтынтобинский

с. Косагаш

1350

1514

1781

49

Казыгуртский

Жанабазарский

с. Жанабазар

2998

3363

3955

50

Казыгуртский

Жанабазарский

с. Жылыбулак

759

851

1001

51

Казыгуртский

Жанабазарский

с. Жанажол

843

946

1112

52

Казыгуртский

Жанабазарский

с. Жанаталап

1366

1532

1802

53

Казыгуртский

Жанабазарский

с. Женис

303

340

400

54

Казыгуртский

Жанабазарский

с. Кожамберды

780

875

1029

55

Казыгуртский

Жанабазарский

с. Карабастау

968

1086

1277

56

Казыгуртский

Жанабазарский

с.Тилектес

856

960

1129

57

Казыгуртский

Жанабазарский

с.Улгили

3081

3456

4064

58

Казыгуртский

Жигергенский

с.Жигерген

612

686

807

59

Казыгуртский

Жигергенский

с.Айнатас

1564

1754

2063

60

Казыгуртский

Жигергенский

с. Дикан

1100

1234

1451

61

Казыгуртский

Жигергенский

с. Кызылбулак

360

404

475

62

Казыгуртский

Жигергенский

с.Тесиктобе

659

739

869

63

Казыгуртский

Жигергенский

с.Угам

137

154

181

1

2

3

4

5

6

7

64

Казыгуртский

Сабыра Рахимова

с.Кокебель

2046

2295

2699

65

Казыгуртский

Сабыра Рахимова

Алпыскора

-

-

-

66

Казыгуртский

Сабыра Рахимова

с. Кызылата

597

670

788

67

Казыгуртский

Сабыра Рахимова

с. Майбулак

1349

1513

1779

68

Казыгуртский

Какпакский

с.Какпак

5210

5844

6873

69

Казыгуртский

Какпакский

с. Зангар

352

395

464

70

Казыгуртский

Какпакский

с. Сырлысай

804

902

1061

71

Казыгуртский

Карабауский

с. Карабау

966

1083

1274

72

Казыгуртский

Карабауский

с. Амангельды

2537

2846

3347

73

Казыгуртский

Карабауский

с. Жумысшы

1077

1208

1421

74

Казыгуртский

Карабауский

с. Ушбулак

1624

1822

2142

75

Казыгуртский

Кызылкиянский

с. Тугыртас

210

236

277

76

Казыгуртский

Кызылкиянский

с. Айнатас

1300

1458

1715

77

Казыгуртский

Кызылкиянский

с. Кызылкия

4327

4853

5708

78

Казыгуртский

Кызылкиянский

с. Ынталы

1530

1716

2018

79

Казыгуртский

Кызылкиянский

с. Кызылсенгир

1279

1435

1687

80

Казыгуртский

Каракозы Абдалиева

с. Рабат

4615

5176

6088

81

Казыгуртский

Каракозы Абдалиева

с. Амангельды

636

713

839

82

Казыгуртский

Каракозы Абдалиева

с.Атбулак

1694

1900

2235

83

Казыгуртский

Каракозы Абдалиева

с.Енбекши

1276

1431

1683

84

Казыгуртский

Каракозы Абдалиева

с. Жанаталап

332

372

438

85

Казыгуртский

Каракозы Абдалиева

с. Кыдыр Мамбетулы

1402

1573

1849

86

Казыгуртский

Каракозы Абдалиева

с. Кызылдала

949

1064

1252

87

Казыгуртский

Турбатский

с. Турбат

4408

4944

5815

88

Казыгуртский

Турбатский

с. Енбек

773

867

1020

89

Казыгуртский

Турбатский

с. Кызылдихан

1795

2013

2368

90

Казыгуртский

Турбатский

с. Ондирис

2684

3010

3540

91

Казыгуртский

Шанакский

с. Шанак

1647

1847

2173

92

Казыгуртский

Шанакский

с. Акжар

1030

1155

1359

93

Казыгуртский

Шанакский

с. Старый Шанак

445

499

587

94

Казыгуртский

Шанакский

ст. Шанак

226

253

298

95

Казыгуртский

Шанакский

с. Ызабулак

171

192

226

96

Казыгуртский

Шарапхананский

с. Шарапхана

4388

4922

5788

97

Казыгуртский

Шарапхананский

с. Бакабулак

293

329

386

98

Казыгуртский

Шарапхананский

с. Жинишке

1499

1681

1977

99

Казыгуртский

Шарапхананский

с. Майлыошак

822

922

1084

100

Казыгуртский

Шарапхананский

с. Махамбета Утемисова

1463

1641

1930

101

Казыгуртский

Шарапхананский

с. Талдыбулак

414

464

546

102

Казыгуртский

Шарбулакский

с. Шарбулак

4106

4605

5416

103

Казыгуртский

Шарбулакский

с. Акбастау

793

889

1046

104

Ордабасынский

Кажымуканский

с. Темирлановка

11426

14200

15500

105

Ордабасынский

Кажымуканский

с. Амангельды

1719

1905

2260

106

Ордабасынский

Кажымуканский

с. Боралдай

1051

1165

1382

107

Ордабасынский

Кажымуканский

с. Ынталы

4037

4476

5309

1

2

3

4

5

6

7

108

Ордабасынский

Кажымуканский

с. Коктобе

2760

3060

3630

109

Ордабасынский

Кажымуканский

с. Кажымухан

3733

4139

4910

110

Ордабасынский

Кажымуканский

с. Кызылсенгир

1643

1821

2161

111

Ордабасынский

Бадамский

с. Бадам

5553

6156

7302

112

Ордабасынский

Бадамский

с. Карабастау

1151

1275

1513

113

Ордабасынский

Бадамский

с. Дербес

2765

3065

3637

114

Ордабасынский

Бадамский

с. Ордабасы

1520

1686

2000

115

Ордабасынский

Бадамский

с.Акбулак

1858

2059

2443

116

Ордабасынский

Бадамский

с. Мамыр

1362

1509

1790

117

Ордабасынский

Бугунский

с. Бугунь

3036

3366

3993

118

Ордабасынский

Бугунский

с. Кемер

1239

1374

1629

119

Ордабасынский

Буржарский

с.Бирлик

959

1063

1261

120

Ордабасынский

Буржарский

с. Джамбул

903

1001

1187

121

Ордабасынский

Буржарский

с. Кайнар

2729

3025

3588

122

Ордабасынский

Буржарский

с. Калаш

375

416

494

123

Ордабасынский

Буржарский

с. Теспе

524

581

690

124

Ордабасынский

Буржарский

с. Уялыжар

2411

2673

3170

125

Ордабасынский

Буржарский

с. Ыкыластемир

846

937

1112

126

Ордабасынский

Буржарский

с. Интымак

367

407

482

127

Ордабасынский

Женисский

с. Женис

1534

1700

2017

128

Ордабасынский

Женисский

с. Дихан

922

1022

1212

129

Ордабасынский

Карааспанский

с. Карааспан

2832

3140

3725

130

Ордабасынский

Карааспанский

с. Бейсен Онтаева

505

560

663

131

Ордабасынский

Карааспанский

с. Акжол

875

970

1151

132

Ордабасынский

Карааспанский

с. Берген Исаханова

1497

1659

1968

133

Ордабасынский

Карааспанский

с. Жулдыз

497

551

654

134

Ордабасынский

Карааспанский

с. Ынтымак

353

392

465

135

Ордабасынский

Карааспанский

с. Тореарык

912

1011

1199

136

Ордабасынский

Карааспанский

с. Кольтоган

973

1079

1280

137

Ордабасынский

Карааспанский

с. Карааспан

1139

1263

1499

138

Ордабасынский

Карааспанский

с. Караспанское

1511

1674

1986

139

Ордабасынский

Карааспанский

с. Жанатурмыс

472

523

621

140

Ордабасынский

Карааспанский

с. Мадениет

540

598

709

141

Ордабасынский

Карааспанский

с. Макташы

811

900

1068

142

Ордабасынский

Карааспанский

с. Сарыарык

824

913

1084

143

Ордабасынский

Каракумский

с. Каракум

3155

3497

4148

144

Ордабасынский

Торткольский

с. Тортколь

3811

4225

5012

145

Ордабасынский

Торткольский

с. Аксоры

2826

3133

3716

146

Ордабасынский

Торткольский

с. Арыстанды

989

1097

1301

147

Ордабасынский

Торткольский

с. Енбекши

684

759

900

148

Ордабасынский

Торткольский

с. Жайылма

654

725

860

149

Ордабасынский

Торткольский

с. Кызылжар

1420

1575

1868

150

Ордабасынский

Торткольский

с. Елшибек батыр

1021

1133

1343

151

Ордабасынский

Торткольский

с. Кокарал

721

799

948

152

Ордабасынский

Торткольский

с. Нура

580

642

763

153

Ордабасынский

Торткольский

с. Спатаево

1113

1233

1464

154

Ордабасынский

Шубарский

с. Чубар

3245

3597

4267

155

Ордабасынский

Шубарский

с. Аккойлы

615

682

808

156

Ордабасынский

Шубарский

с. Береке

1859

2060

2444

157

Ордабасынский

Шубарский

с. Жусансай

713

790

937

158

Ордабасынский

Шубарский

с. Сарытогай

562

624

740

1

2

3

4

5

6

7

159

Ордабасынский

Шубарский

с. Токсансай

1086

1204

1428

160

Ордабасынский

Шубарсу

а. Шубарсу

22264

24681

29280

161

Сайрамский

Аксукентский

с. Аксу

34436

38624

45425

162

Сайрамский

Аксукентский

с. Манкент

2951

3308

3890

163

Сайрамский

Аксукентский

с. Чапаево

4417

4954

5826

164

Сайрамский

Акбулакский

с. Акбулак

5098

5718

6725

165

Сайрамский

Арысский

с. Кожакорган

6550

7347

8640

166

Сайрамский

Арысский

с. Нуржанкорган

2510

2815

3311

167

Сайрамский

Жибекжолинский

с. Машат

841

943

1109

168

Сайрамский

Жибекжолинский

с. Жибекжолы

3822

4287

5042

169

Сайрамский

Жибекжолинский

с. Сихым

1046

1173

1380

170

Сайрамский

Кайнарбулакский

с. Таскешу

1061

1190

1400

171

Сайрамский

Кайнарбулакский

с. Комешбулак

4352

4881

5741

172

Сайрамский

Кайнарбулакский

с. Асиларык

1671

1874

2204

173

Сайрамский

Кайнарбулакский

с. Сарыарык

396

444

522

174

Сайрамский

Кайнарбулакский

с. Курлык

992

1113

1309

175

Сайрамский

Кайнарбулакский

с. Ошакты

576

646

760

176

Сайрамский

Кайнарбулакский

с. Тоган

210

236

277

177

Сайрамский

Кайнарбулакский

с. Чиркино

1658

1860

2187

178

Сайрамский

Карабулакский

с. Карабулак

44644

50074

58890

179

Сайрамский

Карамуртский

с. Карамурт

12127

13602

15997

180

Сайрамский

Карамуртский

с. Низамабат

2726

3058

3596

181

Сайрамский

Карасуский

с. Карасу

12182

13664

16069

182

Сайрамский

Карасуский

с. Акбай

3284

3683

4332

183

Сайрамский

Карасуский

с. Бескепе

400

449

528

184

Сайрамский

Карасуский

с. Айтекеби

861

966

1136

185

Сайрамский

Карасуский

с. Акбастау

1359

1524

1793

186

Сайрамский

Карасуский

с. Ынтымак

1152

1292

1520

187

Сайрамский

Карасуский

с. Жанатурмыс

426

478

562

188

Сайрамский

Карасуский

с. Береке

61

68

80

189

Сайрамский

Кутарысский

с. Кутарыс

2835

3180

3740

190

Сайрамский

Кутарысский

с. Кызылжар

359

403

474

191

Сайрамский

Кутарысский

с. Акарыс

1690

1896

2229

192

Сайрамский

Кутарысский

с. Оймаут

790

886

1042

193

Сайрамский

Колкентский

с. Колкент

8604

9650

11350

194

Сайрамский

Колкентский

с. Жанатурмыс

731

820

964

195

Сайрамский

Колкентский

с. Аксуабат

4611

5172

6082

196

Сайрамский

Колкентский

с. Молыбая Оразалиева

967

1085

1276

197

Сайрамский

Колкентский

с. Ханкорган

894

1003

1179

198

Сайрамский

Колкентский

с. Косбулак

2909

3263

3837

199

Сайрамский

Колкентский

с.Теспе

626

702

826

200

Сайрамский

Колкентский

с. Шапрашты

570

639

752

201

Сайрамский

Манкентский

с. Манкент

28377

31828

37432

202

Сайрамский

Манкентский

с. Аккала

2273

2549

2998

203

Сарыагашский

г. Сарыагаш

г. Сарыагаш

39654

45441

53441

204

Сарыагашский

Акжарский

с. Акжар

6435

7219

8492

205

Сарыагашский

Акжарский

с. Багыж

1330

1492

1754

206

Сарыагашский

Дарбазинский

с. Ердаулет

735

824

970

207

Сарыагашский

Дербисекский

с. Дербисек

13137

14735

17321

208

Сарыагашский

Дербисекский

с. Атамекен

1964

2203

2591

1

2

3

4

5

6

7

209

Сарыагашский

Жартытобинский

с. Бостандык

3785

4245

4993

210

Сарыагашский

Жартытобинский

с. Курама

2464

2764

3250

211

Сарыагашский

Жартытобинский

с. Достык

3751

4207

4948

212

Сарыагашский

Жартытобинский

с. Тонкерис

2541

2850

3352

213

Сарыагашский

Жартытобинский

с. Ынтымак

7176

8049

9466

214

Сарыагашский

Жемистинский

с. Жемисти

2976

3338

3926

215

Сарыагашский

Жемистинский

с. Тын

1344

1507

1773

216

Сарыагашский

Жибекжолинский

с. Жибек жолы

8069

9050

10644

217

Сарыагашский

Жибекжолинский

а. Зортобе

2113

2370

2787

218

Сарыагашский

Жибекжолинский

а. Диканбаба

3447

3866

4547

219

Сарыагашский

Жибекжолинский

с. Жанакурылыс

908

1018

1198

220

Сарыагашский

Жибекжолинский

с. Жанатурмыс

2202

2470

2905

221

Сарыагашский

Жибекжолинский

а. Саркырама

1055

1183

1392

222

Сарыагашский

Жибекжолинский

с. Карабау

1090

1223

1438

223

Сарыагашский

Куркелесский

с. Акниет

3956

4437

5218

224

Сарыагашский

Куркелесский

с. Алгабас

1003

1125

1323

225

Сарыагашский

Куркелесский

с. Белый дом

917

1029

1210

226

Сарыагашский

Куркелесский

с. Бескудук

49

55

65

227

Сарыагашский

Куркелесский

с. Дархан

2214

2483

2920

228

Сарыагашский

Куркелесский

с. Жанаарык

2203

2471

2906

229

Сарыагашский

Куркелесский

с. Жанаталап

1086

1218

1433

230

Сарыагашский

Куркелесский

с. Енкес

5135

5760

6774

231

Сарыагашский

Куркелесский

с. Култума

486

545

641

232

Сарыагашский

Куркелесский

с. Жылысу

720

808

950

233

Сарыагашский

Куркелесский

с. Нурлы жол

1539

1726

2030

234

Сарыагашский

Куркелесский

с. Ортатобе

536

601

707

235

Сарыагашский

Куркелесский

с. Куркелес

5050

5664

6661

236

Сарыагашский

Куркелесский

а. Дастан

954

1070

1258

237

Сарыагашский

Коктерекский

п. Коктерек

4030

4520

5316

238

Сарыагашский

Капланбекский

с. Капланбек

6347

7119

8372

239

Сарыагашский

Капланбекский

с. Жанаарык

1887

2116

2489

240

Сарыагашский

Капланбекский

с. Зах

409

459

540

241

Сарыагашский

Капланбекский

с. Акниет

1247

1399

1645

242

Сарыагашский

Капланбекский

с. Канагат

2234

2506

2947

243

Сарыагашский

Капланбекский

с. Таскулак

1899

2130

2505

244

Сарыагашский

Капланбекский

с. Тынтобе

314

352

414

245

Сарыагашский

Капланбекский

с. Чичерино

3471

3893

4579

246

Сарыагашский

Кзылжарский

с. Кызылжар

6053

6789

7985

247

Сарыагашский

Кзылжарский

с. Жаскешу

1410

1581

1860

248

Сарыагашский

Тегисшильский

с. Тегисшиль

1610

1806

2124

249

Сарыагашский

Тегисшильский

с. Абай

3173

3559

4186

250

Сарыагашский

Тегисшильский

с. Коктобе

1325

1486

1748

251

Сарыагашский

Тегисшильский

с. Мадениет

1400

1570

1847

252

Толебийский

г. Ленгер

г. Ленгер

24053

24248

28517

253

Толебийский

Аккумский

с. Жанауйым

1356

1522

1786

254

Толебийский

Аккумский

с. Аккум

1694

1900

2235

255

Толебийский

Аккумский

с. Момынай

1775

1991

2341

256

Толебийский

Алатауский

с. Алатау

2067

2318

2727

257

Толебийский

Алатауский

с. Екпинди

1338

1501

1765

258

Толебийский

Алатауский

с. Жанатурмыс

452

507

596

259

Толебийский

Алатауский

с. Кайнар

1482

1662

1955

1

2

3

4

5

6

7

260

Толебийский

Алатауский

с. Корган

591

663

780

261

Толебийский

Алатауский

с. Косагаш

643

721

848

262

Толебийский

Алатауский

с. Нысамбек

660

740

871

263

Толебийский

Алатауский

с. Бургулюк

240

269

317

264

Толебийский

Алатауский

с. Шатыртобе

376

422

496

265

Толебийский

Алатауский

с. Шубарагаш

375

421

495

266

Толебийский

Биринши мамыр

с. Биринши мамыр

7002

7854

9236

267

Толебийский

Биринши мамыр

с. Алгабас

1389

1558

1832

268

Толебийский

Биринши мамыр

с. Бейнеткеш

1215

1363

1603

269

Толебийский

Биринши мамыр

с. Жанажол

2355

2641

3106

270

Толебийский

Биринши мамыр

с. Загамбар

4939

5540

6515

271

Толебийский

Биринши мамыр

с. Тагайна

1242

1393

1638

272

Толебийский

Биринши мамыр

с. Ынтымак

1333

1495

1758

273

Толебийский

Зертасский

с. Зертас

4814

5399

6350

274

Толебийский

Зертасский

с. Жанакуш

194

218

256

275

Толебийский

Жогаргы Аксусский

с. Мадани

1416

1588

1868

276

Толебийский

Жогаргы Аксусский

с. Саркырама

1119

1255

1476

277

Толебийский

Кемекалганский

с. Абай

1525

1710

2012

278

Толебийский

Кемекалганский

с. Акбастау

1612

1808

2126

279

Толебийский

Кемекалганский

с. Ангарата

1180

1324

1557

280

Толебийский

Кемекалганский

с. Уйымшыл

749

840

988

281

Толебийский

Кемекалганский

с. Каратобе

627

703

827

282

Толебийский

Кемекалганский

с. Каракия

256

287

338

283

Толебийский

Коксаекский

с. Коксаек

11766

13197

15521

284

Толебийский

Коксаекский

с. Алтынбастау

297

333

392

285

Толебийский

Коксаекский

с. Жинишке

584

655

770

286

Толебийский

Коксаекский

с. Казахстан

2245

2518

2961

287

Толебийский

Киелитасский

с. Достык

2052

2302

2707

288

Толебийский

Киелитасский

с. Акайдар

1184

1328

1562

289

Толебийский

Киелитасский

с. Киелитас

1848

2073

2438

290

Толебийский

Киелитасский

с. Султанрабат

6496

7286

8569

291

Толебийский

Каратобинский

с. Балдыберек

806

904

1063

292

Толебийский

Каратобинский

с. Костобе

558

626

736

293

Толебийский

Каратобинский

с. Майбулак

1146

1285

1512

294

Толебийский

Каратобинский

с. Каратобе

2183

2448

2880

295

Толебийский

Каратобинский

с. Тонкерис

600

673

791

296

Толебийский

Каскасуйский

с. Жогаргы Каскасу

729

818

962

297

Толебийский

Каскасуйский

с. Каскасу

2336

2620

3081

298

Толебийский

Каскасуйский

с. Керегетас

627

703

827

299

Толебийский

Каскасуйский

с. Конесарык

1503

1686

1983

300

Толебийский

Когалинский

с. Алшалы

560

628

739

301

Толебийский

Когалинский

с. Диханкуль

1936

2171

2554

302

Толебийский

Когалинский

с. Узунарык

1226

1375

1617

303

Толебийский

Тасарыкский

с. Тасарык

1602

1797

2113

304

Толебийский

Тасарыкский

с. Жамбыл

950

1066

1253

305

Толебийский

Тасарыкский

с. Онтустик

542

608

715

306

Толебийский

Тасарыкский

с. Ханарык

1506

1689

1987

307

Тюлькубасский

Майлыкентский

с. им.Турара Рыскулова

19996

22428

26377

1

2

3

4

5

6

7

308

Тюлькубасский

Майлыкентский

с. Ирсу

578

651

764

309

Тюлькубасский

Майлыкентский

с. Бакыбека

1510

1694

1992

310

Тюлькубасский

Майлыкентский

с. им.Максима Горького

2698

3026

3559

311

Тюлькубасский

Акбийкский

с. Акбиик

2037

2285

2687

312

Тюлькубасский

Акбийкский

с. Кулан

1834

2057

2419

313

Тюлькубасский

Акбийкский

с. Сарытур

401

450

529

314

Тюлькубасский

Арысский

с. Кереит

1836

2059

2422

315

Тюлькубасский

Арысский

с.Кайыршакты

58

65

77

316

Тюлькубасский

Арысский

с.Махталы

1725

1935

2275

317

Тюлькубасский

Балыктинский

с.Балыкты

5473

6139

7219

318

Тюлькубасский

Балыктинский

с.Абай

1488

1669

1963

319

Тюлькубасский

Балыктинский

с. Кокбулак

759

851

1001

320

Тюлькубасский

Балыктинский

с. Урбулак

1101

1235

1452

321

Тюлькубасский

Балыктинский

с. Шарафкент

784

879

1034

322

Тюлькубасский

Джабаглинский

с. Абаил

555

622

732

323

Тюлькубасский

Джабаглинский

с. Джабаглы

2405

2697

3172

324

Тюлькубасский

Джабаглинский

рзд. 115

109

122

144

325

Тюлькубасский

Жаскешуский

с. Жаскешу

4868

5460

6421

326

Тюлькубасский

Жаскешуский

рзд. Каракчи

-

-

-

327

Тюлькубасский

Жаскешуский

с. Жанзаково

235

264

310

328

Тюлькубасский

Жаскешуский

с. Рыскул

1036

1162

1367

329

Тюлькубасский

Жаскешуский

с. Пстели

143

160

189

330

Тюлькубасский

Кельтемашатский

с. Келтемашат

655

735

864

331

Тюлькубасский

Кельтемашатский

с. Аксай

41

46

54

332

Тюлькубасский

Кельтемашатский

с. Даубаба

1051

1179

1386

333

Тюлькубасский

Кельтемашатский

с. Жиынбая

1005

1127

1326

334

Тюлькубасский

Кельтемашатский

с. Кершетас

1819

2040

2399

335

Тюлькубасский

Кельтемашатский

с. Когалы

164

184

216

336

Тюлькубасский

Кельтемашатский

с. Сеславино

115

129

152

337

Тюлькубасский

Кемербастауский

с. Кемберстау

1133

1271

1495

338

Тюлькубасский

Кемербастауский

с. Алгабас

1023

1147

1349

339

Тюлькубасский

Кемербастауский

с. Мантая Жаримбетова

1014

1137

1338

340

Тюлькубасский

Кемербастауский

с. Ельтай

693

777

914

341

Тюлькубасский

Кемербастауский

с. Кумысбастау

509

571

671

342

Тюлькубасский

Кемербастауский

с. Майликент

263

295

347

343

Тюлькубасский

Машатский

с. Машат

1525

1710

2012

344

Тюлькубасский

Машатский

с. Енбек

979

1098

1291

345

Тюлькубасский

Машатский

с. Енбекши

520

583

686

346

Тюлькубасский

Машатский

с. Жанакогам

1549

1737

2043

347

Тюлькубасский

Машатский

с. Кызылбастау

519

582

685

348

Тюлькубасский

Мичуринский

с. Майтобе

4253

4770

5610

349

Тюлькубасский

Мичуринский

с. Коксагыз

976

1095

1287

350

Тюлькубасский

Мичуринский

с. Таусагыз

1066

1196

1406

351

Тюлькубасский

Мичуринский

с. Кожамберды

897

1006

1183

352

Тюлькубасский

Рыскуловский

с. Азатлык

4146

4650

5469

353

Тюлькубасский

Рыскуловский

с. Жанаталап

528

592

696

354

Тюлькубасский

Рыскуловский

с. Тастыбулак

310

348

409

355

Тюлькубасский

Рыскуловский

с. Чукурбулак

2095

2350

2764

356

Тюлькубасский

Састобенский

п. Састобе

6188

6941

8163

1

2

3

4

5

6

7

357

Тюлькубасский

Састобенский

с. Кзылту

532

597

702

358

Тюлькубасский

Састобенский

с. Ынтымак

1950

2187

2572

359

Тюлькубасский

Тастумсыкский

с. Тастумсык

2269

2545

2993

360

Тюлькубасский

Тастумсыкский

с. Амангельды

814

913

1074

361

Тюлькубасский

Тастумсыкский

с. Жыланды

583

654

769

362

Тюлькубасский

Тастумсыкский

с. Кабанбай

320

359

422

363

Тюлькубасский

Тастумсыкский

с. Карабастау

188

211

248

364

Тюлькубасский

Тюлькубасский

п. Тюлькубас

11407

12794

15047

365

Тюлькубасский

Тюлькубасский

с. Коктерек

999

1120

1318

366

Тюлькубасский

Чакпакский

с. Шакпакбаба

3542

3973

4672

367

Тюлькубасский

Чакпакский

рзд.114

307

344

405

 

Итого по Шымкентской агломерации

1800994

1986087

2335773


Шымкент агломерациясын аумақтық дамытудың өңіраралық схемасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 22 ақпандағы № 74 қаулысы.

      "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" 2001 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 43-бабының 3-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. Қоса беріліп отырған Шымкент агломерациясын аумақтық дамытудың өңіраралық схемасы бекітілсін.

      2. Орталық және жергілікті атқарушы органдар осы қаулыдан туындайтын шараларды қабылдасын.

      3. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Б. Сағынтаев

  Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2018 жылғы 22 ақпандағы
№ 74 қаулысымен
бекітілген

Шымкент агломерациясын аумақтық дамытудың өңіраралық схемасы

      Осы Шымкент агломерациясын аумақтық дамытудың өңіраралық схемасы (бұдан әрі – Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасы) Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 14 желтоқсандағы "Қазақстан-2050" Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" атты Қазақстан халқына Жолдауын, Қазақстан Республикасы Үкіметінің "Қазақстан Республикасының аумағын ұйымдастырудың бас схемасының негізгі ережелерін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 30 желтоқсандағы № 1434 қаулысына өзгеріс енгізу туралы" (бұдан әрі – Бас схеманың негізгі ережелері) 2017 жылғы 12 мамырдағы № 256 және "Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасын бекіту туралы" (бұдан әрі – Өңірлерді дамыту бағдарламасы) 2014 жылғы 28 маусымдағы № 728 қаулыларын іске асыру шеңберінде әзірленді.

      Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасы Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі саласындағы заңнамасына, аумақты ұйымдастырудың экологиялық, әлеуметтік-экономикалық мәселелерін реттейтін нормативтік құқықтық және нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес әзірленді.

      Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасы аумақты дамыту перспективаларын және оның инфрақұрылымға ұзақ мерзімді қажеттілігін айқындайтын қала құрылысы стратегиясы болып табылады. Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасы ережелерін іске асыру кезектілігі, қаржыландыру көздері және көлемі бюджет мүмкіндіктерін ескере отырып, мемлекеттік бағдарламалар мен аумақтарды дамыту бағдарламалары деңгейінде айқындалады.

      Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасының негізгі міндеттері:

      1) Шымкент агломерациясының шекараларын айқындау;

      2) агломерацияны дамытудың оңтайлы бағыттарын қалыптастыру мақсатында аумақтың шекарасына кіретін әкімшілік-аумақтық бірліктердің мүдделерін ескере отырып, жобаланатын аумақтың ұтымды жоспарлы ұйымдастырылуын айқындау;

      3) аумақты функционалдық аймақтарға бөлу, халықты қоныстандыру және өндірістік күштерді орналастыру жүйесін жетілдіру, инженерлік, көліктік, әлеуметтік және рекреациялық инфрақұрылымдарды дамыту, аумақтарды қауіпті техногендік және табиғи процестерден қорғау, аумақтың экологиялық ахуалын жақсарту және қоршаған ортаны қорғау жөнінде негізделген ұсыныстар кешенін әзірлеу.

      Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасында Шымкент агломерациясы аумағын жобалаудың аралық (2020 жыл) және есептік (2030 жыл) мерзімдерге арналған перспективалық қала құрылысын дамытудың жобалық ұсыныстары қамтылады. Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасының негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері осы Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасына 1-қосымшада келтірілген.

      Шымкент агломерациясын ұзақ мерзімді дамытудың жобалық ұсыныстары осы Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасына 2 - 10-қосымшаларда келтірілген.

      Шымкент агломерациясының аймағына кірген елді мекендердің тізбесі және елді мекендердің бөлінісінде 2030 жылға дейін Шымкент агломерациясы халқы санының болжамы осы Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасына 11-қосымшада келтірілген.

1. Жоспарланатын аумақты аймақтарға бөлу

      Бас схеманың негізгі ережелерінің 5-бөліміне сәйкес функционалдық аймақтар 4 негізгі топқа бөлінген:

      1) қарқынды шаруашылық және қала құрылысын игеру және табиғи ортаны барынша рұқсат берілген жасанды өзгерту аймақтары;

      2) қоршаған табиғи ортаны экстенсивті игеру аймақтары;

      3) шаруашылық игеру шектелген және табиғи ортасы барынша сақталатын аймақтар;

      4) шаруашылық қызметінің ерекше регламенттері бар аймақтар.

      Жоғарыда аталған аймақтардың әрқайсысының құрамында тиісті кіші аймақтарды атап көрсетуге болады.

      Негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштерде көрсетілген алаңдарды айқындау үшін Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 1-бабының 1-тармағына сәйкес аумақтың жобалық жер теңгерімі жасалды.

      1.1 Қарқынды шаруашылық және қала құрылысын игеру және табиғи ортаны барынша рұқсат берілген жасанды өзгерту аймақтары

      Қоныстандырудың кіші аймағы

      Қала құрылысы құндылығы жоғары кіші аймақтар негізінен Оңтүстік өңірдің жоспарлау орталықтарын байланыстыратын бас жоспарлау осьтері бойында шоғырланады. Жобада негізгі және екінші кезектегі жоспарлау осьтері айқындалды, мұндағы негізгі жоспарлау орталығына Шымкент агломерациясының өзегі – Шымкент қаласы жатады.

      Агломерация өзегінен басқа Арыс, Сарыағаш қалалары мен Т. Рысқұлов атындағы ауыл тартылыс орталықтары болып белгіленді. Олар тиісті аудандардың әкімшілік орталықтары болып табылады.

      Тартылыс орталықтары бөлінісінде тартылыс орталықтарына тартылатын елді мекендердің басым бөлігі Шымкент және Сарыағаш қалаларына тиесілі. (Шымкент агломерациясының барлық елді мекендерінің 75,6%-ы).

      Шымкент агломерациясы үшін агломерация өзегіне дейін 1,5 сағаттық көліктік қолжетімділік айқындалды.

      Халықтың тығыздығы және агломерация өзегі мен аудандық жергілікті қоныстандыру жүйелері орталықтарының байланыс қарқындылығы бойынша қарқынды және белсенді агломерациялық процестер аймақтары анықталды.

      Шымкент агломерациясының перспективалық экономикалық әсер ету және әлеуеттік даму аймағындағы елді мекендерінің ауданы:

      1) Шымкент қаласы – 38244 га;

      2) Сарыағаш қаласы – 2904 га;

      3) Леңгір қаласы – 2047 га;

      4) Арыс қаласы – 3327 га;

      5) Арыс қаласының қалалық әкімшілігі – 8507 га;

      6) Бәйдібек ауданы – 30853,3 га;

      7) Қазығұрт ауданы – 39701 га;

      8) Ордабасы ауданы – 19854 га;

      9) Сайрам ауданы – 59067 га;

      10) Сарыағаш ауданы – 15192 га;

      11) Төлеби ауданы – 45912 га;

      12) Түлкібас ауданы – 20550 га құрады.

      Шымкент агломерациясы елді мекендеріндегі жердің жалпы алаңы 286158,3 га құрайды.

      Жобалаудың есептік мерзіміне қарай Шымкент қаласын есепке алғанда қалалық және ауылдық елді мекендердің жалпы ауданы 291080,15 га құрайды.

      Көлік-коммуникациялық дәліздердің кіші аймағы

      Автомобиль жолдарының кіші аймағы

      Шымкент агломерациясының перспективалық экономикалық әсер ету және әлеуеттік даму аймағының шекарасында автомобиль жолдарының ұзындығы 2055,5 км құрайды, оның ішінде:

      1) республикалық маңызы бар – 406,4 км;

      2) облыстық маңызы бар – 1300,3 км;

      3) аудандық маңызы бар – 348,8 км.

      Жалпыға ортақ пайдаланымдағы автомобиль жолдарының жобалық жер алаңы "Автомобиль жолдары үшін жер бөліп беру" ҚР ЕЖ 3.03-102-2013 сәйкес белгіленген.

      Тұрғындардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету және жол жүру қауiпсiздiгiнің талаптарын ескере отырып, автомобиль жолдарын пайдалануға жағдай жасау үшiн оларды пайдаланудың ерекше режимiн белгiлей отырып, жалпыға ортақ пайдаланудағы автомобиль жолдарына бөлiнетiн белдеулерге екi жағынан iргелес жатқан жер учаскелерi түрiнде жол бойындағы белдеулер жасалады.

      Теміржол кіші аймағы

      Қазіргі күні жолаушыларға облыс аумағы арқылы Өзбекстан, Қырғызстан, Ресей Федерациясының қалаларына жетуге мүмкіндік беретін алысқа қатынайтын поездар өтеді.

      Шымкент агломерациясы бөлінісіндегі теміржолдардың ұзындығы 381,7 км, оның ішінде:

      1) электрлендірілген бір жолды – 66,1 км;

      2) электрлендірілген екі жолды – 267,1 км;

      3) электрлендірілмеген бір жолды – 38,6 км;

      4) электрлендірілмеген екі жолды – 9,9 км құрайды.

      Жобалық жер көлемдері "Темір жолдар үшін жер бөліп беру" ҚР ЕЖ 3.03-116-2014 сәйкес теміржол құрылыстарының сақталуын, тұрақтылығын, беріктігін және жылжымалы құрамдардың қозғалу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында темiржолдарды орналастыру үшiн жер учаскелерiн беруді жүзеге асыратын жергiлiктi атқарушы органдар теміржолдарды ұсыну белдеуіне кірмейтін темiржолдардың бақыланатын аймақтарын белгілейді, оның шегінде уәкілетті теміржол органдарының алдын ала келісімінсіз ғимараттарды, құрылыстарды, инженерлік коммуникацияларды және басқа да объектiлердi жобалау мен салуға және мал жаюды ұйымдастыруға тыйым салынады:

      1) елді мекендерден тыс жерде – теміржолдарды ұсыну алабынан екі жаққа 50 метр қашықтықта;

      2) елді мекендерде – теміржолдарды ұсыну алабынан екі жаққа 20 метр қашықтықта.

      Энергетика желілерінің кіші аймағы

      Энергетика желілерінің аймағына энергетикалық инфрақұрылым, оның ішінде электр станциялары, электр беру желілері, қосалқы станциялар, бөліп тарату пункттері және басқа да электр желісі шаруашылығы орналасқан аумақтар жатады.

      Агломерация өзегі Шымкент қаласының тұтынатын электр жүктемесі жазда 145-1150 МВт шамасында, қыста 185-190 МВт құрайды. Электр энергиясының негізгі жеткізушісі "Оңтүстік Жарық Транзит" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (бұдан әрі – ЖШС) болып табылады, оның теңгерімінде 2261,7 км электр желілері бар, орташа тозу шамамен 51% құрайды.

      Оңтүстік Қазақстанда тапшылықтың орнын толтыру үшін 2026 – 2030 жылдар кезеңінде Оңтүстік Қазақстан облысының Кентау қаласында 500 кВ ҚС бар Жезқазған – Қызылорда – Кентау – Жамбыл 500 кВ ӘЖ орнату көзделеді.

      Қолда бар жаңартылатын ресурстар әлеуетін игеру, органикалық отынды үнемдеу, сондай-ақ қоршаған ортаға кері әсерді азайту мақсатында перспективада дәстүрлі емес және жаңартылатын энергия көздерін теңгерімге алу жоспарланады.

      Электр берудің әуе желілері үшін электр желілерінің күзет аймақтарының жалпы алаңы "Электр желілері объектілерінің күзет аймақтарын және осындай аймақтардың шекараларында орналасқан жер учаскелерін пайдаланудың ерекше шарттарын белгілеу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 28 қыркүйектегі № 330 бұйрығына сәйкес айқындалды.

      Өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатына арналмаған жерлердің алаңы 45979 га құрайды.

      1.2 Қоршаған табиғи ортаны экстенсивті игеру аймақтары

      Қоршаған табиғи ортаны экстенсивті игеру аймақтары қарқынды және экстенсивті ауыл шаруашылығы қызметінің кіші аймақтарын қамтиды.

      2015 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер 1056443,67 га, сондай-ақ егістік жерлер – 499673,07 га, оның ішінде суарылатын жерлер – 121620 га, шабындықтар – 48946,8 га, жайылымдар – 386203,8 га алып жатыр.

      Мал шаруашылығын дамыту перспективасына байланысты жобалаудың есептік мерзіміне (2030 жылға) қарай Арыс қалалық әкімшілігі (642 га), Бәйдібек (5000 га), Қазығұрт (1358 га), Ордабасы (4000 га), Сайрам (1026 га), Сарыағаш (3287,18 га) және Төлеби (394 га) аудандарының босалқы жерлер санатындағы жайылымдар мен шабындықтарды ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге ауыстыру немесе шалғайдағы жайылым ретінде пайдалану керек, оның жалпы алаңы – 15707,18 га құрайды.

      Босалқы жерлер мен арнайы жер қорының құрамындағы ауданы 9412 га жыртылған тыңайған жерлерді деградациялық процестердің алдын алу, жасыл екпелерді сақтау және көбейту мақсатында барлық аумақта бейімделген-ландшафттық тәсілді енгізу шартымен ауыл шаруашылығы айналымына тарту ұсынылады.

      2030 жылы тыңайған жерлер мен босалқы жерлерді ауыл шаруашылығы айналымына тарту есебінен ауыл шаруашылығы жерлерін 1081562,85 га дейін өсіру көзделеді.

      1.3 Шаруашылық игеру шектелген және табиғи ортасы барынша сақталатын аймақтар

      Табиғи немесе мәдени ландшафтқа айтарлықтай зиян келтіретін өнеркәсіптік немесе ауыл шаруашылығы өндірістерін, табиғи ресурстарды пайдаланудың басқа түрлерін дамытуға және орналастыруға жол бермейтін режимді орнату шаруашылық игеру шектелген аумақтарды функционалдық аймақтарға бөлудің негізгі қағидаты болып табылады.

      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар

      2016 жылдың басында ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың (бұдан әрі – ЕҚТА) жерлері Шымкент агломерациясының перспективті экономикалық әсер ету және әлеуеттік даму аймағында 96105,23 га құрайды.

      Шымкент агломерациясының биологиялық алуан түрлілігін сақтау жөнінде 2020 – 2030 жылдарға арналған негізгі жобалық ұсыныстарға:

      1) кластерлік учаскелерді (Арыс өзенінің жоғарғы жағы, Боралдай шатқалы шегіндегі Боралдай мен Қашқарата өзендерінің сағасы) қосу есебінен Ақсу-Жабағылы мемлекеттік табиғи қорығын кеңейту;

      2) көрсетілген санатқа барлық негізгі орнитологиялық аумақтарды қосу есебінен мемлекеттік табиғи қаумалдар құру;

      3) жергілікті маңызы бар мемлекеттік табиғат ескерткіштерін ұйымдастыру;

      4) заңды тұлға мәртебесі жоқ қазіргі ЕҚТА-ның (қаумалдар, табиғат ескерткіштері және т.б.) мәртебесін бағалау және оларды арттыру жағына қарай қайта қарау жатады.

      Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасында 2030 есептік жылы ЕҚТА алаңын 128 518,0 га дейін ұлғайту көзделеді.

      Орман қорының жерлері

      Орманды, сондай-ақ ағаш өспеген, бірақ орман шаруашылығы қажеттіліктері үшін берілген жер учаскелері орман қорының жері болып танылады.

      2016 жылдың басында орман қорының жерлері Шымкент агломерациясының экономикалық әсер ету және әлеуеттік даму аймағында 7064 га құрайды.

      Агломерация аумағындағы елді мекендерде жасыл екпелерді қорғау үшін агломерацияның барлық қалалары мен Шымкент қаласында жалпы пайдаланымдағы көгалдандырылған аумақтардың алаңын 2030 жылға қарай адам басына 20 м2 нормативіне дейін 12400 га дейін жеткізу қажет.

      1.4 Шаруашылық қызметінің ерекше регламенттері бар аймақтар

      Магистральдық газ құбырларының кіші аймағы

      Қазақстан Республикасының оңтүстік өңіріне табиғи газ жеткізудің газ-көлік жүйесінің негізін үш облыс: Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл және Алматы облыстарының аумағы және Қырғыз Республикасының аумағы арқылы өтетін магистральдық газ құбырлары: "Газли – Шымкент" МГ, "Бұхара газды ауданы - Ташкент – Бішкек – Алматы" МГ (БГР-ТБА), "Амангелді – Тараз" қосушы-газ құбыры және "Қазақстан – Қытай" МГ құрайды.

      Қазақстан Республикасының оңтүстік өңірін табиғи газбен, әсіресе, қысқы кезеңдерде барынша толық және тұрақты қамтамасыз ету елдің батыс облыстарының кен орындарында өндірілетін және "Бейнеу-Шымкент" магистральдық газ құбыры бойынша тасымалданатын газдың меншікті ресурстары есебінен шешілуі мүмкін.

      Су қоры жерлері

      2016 жылдың басындағы жағдай бойынша Шымкент агломерациясының перспективалық экономикалық әсер ету және әлеуеттік даму аймағында су қоры жерлерінің алаңы 13818,4 га құрайды.

      Шымкент агломерациясының аумағындағы су қорғау аймақтары және су объектілеріне арналған белдеулер қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерге сәйкес белгіленді.

      Әзірленген жобалары жоқ су объектілерінің су қорғау аймақтары мен белдеулері "Су қорғау аймақтары мен белдеулерiн белгiлеу қағидаларын бекiту туралы" Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 18 мамырдағы № 19-1/446 бұйрығына сәйкес қабылдануы тиіс:

      1) шағын өзендер үшін (ұзындығы 200 км) су қорғау аймағы – 500 м;

      2) шаруашылыққа пайдаланудың күрделі шарттарымен және су жинаудағы қолайлы экологиялық ахуалымен – 500 метр, шаруашылыққа пайдаланудың күрделi шарттарымен және су жинаудағы қауырт экологиялық ахуалымен – 1000 метр.

      Тарихи ескерткіштер және құрылыстар орналасқан аумақтар

      Шымкент агломерациясының бай тарихи-мәдени мұрасы бар. Зерттелетін аумақта еліміздің мәдени игілігінің маңызды және бірегей бөлігі шоғырланған. Сәулет ескерткіштері өңірдің өзіндік ерекшелігі бар мәдениетінің, халықтың сәндік-қолданбалы өнерінің қайталанбас құбылысы болып табылады. Бұларға аумағында жүздеген жеке археология мен сәулет ескерткіштері шоғырланған сәулет ансамбльдері жатады. Ескерткіштер өлкенің көне тарихын зерделеудің іс жүзіндегі жалғыз көзі болып табылады.

      Шымкент агломерациясында республикалық маңызы бар тарихи-мәдени мұра ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміндегі 10 объекті орналасқан.

      Сондай-ақ жобаланатын аумақта Республикалық маңызы бар тарихи-мәдени мұра ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміндегі 328 объект орналасқан.

      Аумақты функционалдық аймақтарға бөлу және анықталған қала құрылысы регламенттері өңір агломерациясын аумақтық дамытудың жобалық ұсыныстарына негіз болды.

      Болжамды жер теңгерімі осы Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасына 1-қосымшада берілді.

2. Аумақтың қала құрылысын игеру және дамыту

      Шымкент агломерациясы аумағының қала құрылысын игеру және дамыту функционалдық аймақтарға бөлуді қатаң сақтай отырып, ауыл шаруашылығы, рекреациялық, табиғатты қорғау, өнеркәсіптік және құрылыс қызметін жүргізудің құндылығы мен орындылығы өлшемшарттарына сәйкес жүзеге асырылуы тиіс.

      Шымкент агломерациясы аумағының қала құрылысын игерудің бірінші кезектегі бағыттарына өңір халқын қоныстандыру, өндіруші күштерді орналастыру, өңірдің инженерлік-көлік инфрақұрылымын дамыту, аумақты инженерлік қорғау мен қоршаған ортаны сақтау және функционалдық мәні бойынша аумақты аймақтарға бөлу жөніндегі жобалық ұсыныстар кешені жатады.

      Аумақтың қала құрылысын игерудің басымдылығы аймақтар бойынша жүзеге асырылады, ондағы агломерациялық процестер халықтың тығыздығына сәйкес және агломерация орталығына (-тарына) қатысты орналасуына қарай қарқынды, белсенді, әлсіз еңбек және өндірістік байланыстарға ие болады.

      Агломерациялық процестерді қалыптастыру аймақтарының алаңы 974,4 мың га, оның ішінде:

      1) қарқынды агломерациялық процестер аймағы – 457080 га;

      2) белсенді агломерациялық процестер аймағы – 231774 га (қарқынды агломерациялық процестер аймағын есепке алмай);

      3) әлсіз агломерациялық процестер аймағы – 285528 га (қарқынды және белсенді агломерациялық процестер аймағын есепке алмай) құрайды.

      Шымкент агломерациясының құрамына кіретін елді мекендер аумақтарының қала құрылысын игеруді реттеу, дамыту және аймақтарға бөлу қалалар мен елді мекендердің бекітілген бас жоспарларында көзделген.

3. Өндірістік күштерді, халықты қоныстандыру өңірлік және өңіраралық маңызы бар көлік, инженерлік, әлеуметтік және рекреациялық инфрақұрылымдарды орналастыру жүйесін кешенді дамыту шаралары

Халықты қоныстандыру жүйесін жетілдіру шаралары

      Шымкент агломерациясы Оңтүстік өңірдің тірек орталығы ретінде қалыптасады.

      Шымкент агломерациясының аумағында 1,8 млн. адам немесе республика халқының жалпы санының 10%-ын құрайтын халқы бар 367 елді мекен орналасқан. Бұл ретте қала тұрғындары 992,5 мың адамды (55,1%), ауыл халқы – 808,5 мың адамды (44,9%) құрайды. Халықтың тығыздығы – бір шаршы километрге 184,8 адамды құрайды.

      Шымкент агломерациясының 367 елді мекенінің 363-і ауылдық елді мекенге (98,9%) жатады.

      Шымкент агломерациясының құрамына кіретін ауылдық елді мекендер бойынша орта есеппен алғанда 2016 жылдың басында ауыл халқының тығыздығы 87,1 адам/шаршы км құрады. Сайрам ауданы ауыл халқының ең жоғары тығыздығымен сипатталады (186,7 адам/шаршы км).

      Агломерацияның ауылдық елді мекендерінің орташа халық тығыздығы 2202 адамды құрады. Ең жоғары көрсеткіш Сайрам ауданына тән, ол 4738 адамды құрады.

      Ауылдық елді мекендер желілерінің тығыздығы агломерация бойынша орташа алғанда аумақтың 1000 шаршы км-ға 25,2 елді мекенді құрайды. Ең жоғарғы көрсеткіш Сарыағаш ауданында байқалды және 1000 шаршы километрге 62,6 елді мекенді құрады.

      Ауылдық елді мекендер арасындағы орташа қашықтық 6,3 км құрады. Сарыағаш ауданының ауылдық елді мекендері бір-біріне ең жақын қашықтықта – 4,0 км жерде орналасқан.

      Шымкент агломерациясының құрамына кіретін ауылдық елді мекендердің қатарынан 39,7 %-ы үлкен ауылдарға, 37,7%-ы орташа ауылдарға, 17,1%-ы ірі ауылдарға және небәрі 5,5%-ы шағын ауылдарға жатады.

      Ірі ауылдық елді мекендердің негізгі бөлігін Сайрам ауданының ауылдары құрайды, ал шағын елді мекендердің басым бөлігі Түлкібас ауданына жатады.

      Шымкент агломерациясы халқының жас бойынша құрылымы балалар үлесінің жоғары екенін көрсетеді (орташа республикалық көрсеткiш 35,5% болғанда балалар үлесі 28,4%-ды құрайды). Бұл елдің басқа өңірлерімен салыстырғанда туу көрсеткішінің жоғары болуымен байланысты.

      Еңбекке қабілетті жастағы халықтың үлес салмағының төмен болуы байқалады, ол 57,5% құрайды (республика бойынша 60,8%).

      Шымкент агломерациясы бойынша еңбекке қабілетті жастан асқан тұрғындар үлесінің көрсеткіші орташа республикалық көрсеткіштен төмен (ел бойынша орташа 7,0% болғанда 10,8%).

      2011 – 2016 жылдары халық саны 12,4%-ға (219,8 мың адам) артты, ол орташа облыстық деңгейден жоғары (облыс бойынша 10,7%).

      Елді мекендерде халық санының өсімі негізінен халықтың жоғары табиғи өсімі есебінен болады. Шымкент агломерациясының табиғи өсімінің коэффициенті 1000 тұрғынға шаққанда 23,81 адамды құрайды. Ең төмен көрсеткіш Бәйдібек ауданына (1000 тұрғынға шаққанда 17,76 адам), ал ең жоғарғы көрсеткіш Сарыағаш ауданына тән (1000 тұрғынға шаққанда 28,03 адам).

      Шымкент агломерациясының құрамына кіретін қалалар мен аудандар бөлінісінде оң көші-қон сальдосы жыл сайын Шымкент қаласында ғана байқалады, ал басқа елді мекендерде халықтың кетуі байқалады. Мысалы, 2015 жылдың ішінде теріс көші-қон сальдосы 9,3 мың адамды құрады.

      Шымкент агломерациясының демографиялық жағдайының қалыптасқан үрдісі халықтың теріс көші-қоны сальдосына қарағанда едәуір артық табиғи өсімнің жоғары көрсеткіштері есебінен халық санының тұрақты жоғары өсуімен сипатталады, ол болашақта халық санының барынша өсуіне септігін тигізеді.

      Шымкент агломерациясы халқы санының болжамы жас ерекшелігін жылжыту әдістерін қолдана отырып есептелген. Болжамға сәйкес 2020 жылға қарай Шымкент агломерациясының халқы 185093 адамға немесе 10,3%-ға артады және 1986087 адамды құрайды, есептік 2030 жылға агломерация халқының саны базалық кезеңге қарағанда 534779 адамға немесе 29,7%-ға артады және 2335773 адамды құрайды.

      Шымкент агломерациясы үшін агломерация өзегіне ауыл тұрғындары көші-қонының қарқынды процесі тән, ол инженерлік-көлік және әлеуметтік инфрақұрылымға және еңбекте жұмыс орындарының бар болуын есептемегенде салмағын түсіреді.

      Ауылдық аумақтарда халықтың көшіп кетуін төмендету үшін ауыл шаруашылығы саласын жаңғырту және қала құрушы база бола алатын ұсақ тауарлы өндірістен орта және ірі тауарлы өндіріске көшу ұсынылады. "Қазақстанның Үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік" Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2017 жылғы 31 қаңтардағы Қазақстан халқына Жолдауына сәйкес 5 жыл ішінде 500 мыңнан астам жеке үй шаруашылықтары мен шағын фермерлерді кооперативтерге тарту үшін барлық жағдайды жасау керек.

      Одан әрі дамыту көзделген ауылдық елді мекендер үшін жоспарлау, құрылыс салу мен абаттандыру жобалары әзірленуі тиіс, онда ауыл тұрғындарының өмір сүру және еңбек қызметі жағдайын жақсартуға, ауылдық жерлерде тұру қадірін арттыру үшін негіздер жасауға бағытталған өзара байланысқан іс-шаралар кешені айқындалады.

      Шымкент қаласының айналасындағы халықты қоныстандыру жүйелерін дамытудың жобалық шешімдерін әзірлеу жөніндегі ұсыныстар оның қала маңындағы аймағын (қарқынды агломерациялық процестер аймағы) қоныстандыру жүйесін жетілдіруге бағытталуы тиіс. Қала маңындағы қоныстандыру жүйесін жетілдіру процесі халықтың өсуіне әкелетін елді мекендердің бей берекет өсуіне жол бермеу қажеттілігіне негізделген, әдетте олар кешенді қызмет көрсету жүйесі мен жұмыс орындарымен қамтамасыз ету жүйесінде проблемалар тудырады.

      Халықтың көші-қон ағынын ұстап қалу және агломерация өзегін "жеңілдету" үшін онда өңдеу өндірісі, қызмет көрсету саласы, туристік-рекреациялық кешен объектілерін дамыта отырып, негізгі жоспарлы осьтер бойынша тартылыс орталықтары және контрмагниттер сияқты агломерацияның ірі елді мекендерін дамыту ұсынылады. Контрмагниттер рөлінде аудандардың мынадай әкімшілік орталықтары анықталды:

      1) оңтүстік бағытында – Сарыағаш қаласы (рекреация, туризм, минералды су өндірісі, ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу, құрылыс материалдарын өндіру);

      2) батыс бағытында – Арыс қаласы – Қазақстанның ірі теміржол торабы. Контрмагнит ретінде Арыс қаласын таңдау себебі бұл қала Шымкент қаласынан біршама алыс қашықтықта орналасқан және ауыл шаруашылығына арналған құнарлы жерлер аз. Қаланың перспективалық мамандануы минералды су өндіру, металлургия, жеңіл өнеркәсіп, көкөністерді өсіру, құс өсіру, аралас ауыл шаруашылығы, дәнді және дәнді-бұршақты дақылдарды өсіру болып табылады;

      3) шығыс бағытында – Т. Рысқұлов ауылы (құрылыс материалдарын, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру);

      4) елді мекендерді-серіктестерді/халықтың ішкі көші-қонының орталықтарын дамыту: Леңгір қаласы, Ақсу, Қазығұрт, Бадам, Темірланов, Төрткөл, Шаян ауылдары.

      Болашақта жалпы көлік жүйесін жаңғырту және жылдам көлік құралдарын пайдалану есебінен қызмет көрсету объектілеріне қол жеткізу нормаларын өзгертуді ескере отырып агломерацияның әсер ету аймағын кеңейту және Тараз, Түркістан, Ташкент қалаларымен өзара іс-қимыл жасауды күшейту мүмкін.

      Шымкент агломерациясы қоныстандырудың тірек қаңқасын қалыптастыру есебінен мақсатты түрде және жүйелі дамиды. Қоныстандырудың тірек қаңқасын қалыптастыру ең алдымен қоныстандырудың өңірлік жүйесінің орталығы және аумақта халықтың тығыз орналасуының маңызды ареалы ретінде агломерацияны күшейтуді талап етеді.

      Шымкент агломерациясында урбандалудың агломерациялық процесінің барлық негізгі базистік факторлары бар: орталық қалада адамның көптігі (халқының саны миллионға жуық), пайдалы орналасқан жер (халықаралық маңызы бар көлік дәліздерінде), қоршаған аумақтағы елдің тығыздығы (халықтың салыстырмалы жоғары тығыздығы).

Өндіргіш күштерді кешенді орналастыру шаралары

      Шымкент агломерациясында өндіргіш күштерді орналастыру перспективасында агломерация өзегіне жүктеме өсетінін ескере отырып аудандардың инвестициялық тартымдылығын арттыруға, агломерацияның шалғайдағы аумағына бизнесті және тұрғындарды көшіруді ынталандыруға, жұмыс істеп тұрған өндірістерді технологиялық жаңарту мен жаңғыртуға бағытталатын болады.

      Агломерация өзегінде жоғары технологиялық және инновациялық өндірісті (ақпараттық және коммуникациялық технологиялар, ғылыми-білім беру және кәсіби қызметтер, сервистік қызметтер, құрал жасау және т.б.), бірінші кезекте "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағы (бұдан әрі – АЭА) аумағында, "Оңтүстік" индустриялық аймағында және "Тассай" жоспарланған индустриялық аймақта орналастырған.

      Агломерация өзегінің шекараларынан тыс осы аумақтарда оның ішінде Қазығұрт, Түлкібас аудандарындағы жұмыс істеп тұрған индустриялық аймақтардың және Ордабасы ауданындағы іске қосылатын индустриялық аймақтың аумақтарында инвесторлар мен тиісті өндірістік және көлік-инженерлік инфрақұрылымдар үшін тартымды жағдай жасай отырып өнеркәсіптіктің дәстүрлі салаларын орналастыру орынды.

      Перспективада Шымкент агломерациясы оның аумағы арқылы "Батыс Еуропа – Батыс Қытай" халықаралық транзит дәлізінің Қытай – Еуропа бағыты және "Қазақстан – Түрікменстан – Иран" теміржолдары бойынша "Жаңа Жібек жолы" өтуінің арқасында ауыл шаруашылығының жеке экспорттық өнімдерін тиеу үшін құрлықтағы торап ретінде берік орнығады.

      Транзиттік әлеуетті әрі қарай дамыту мақсатында отандық өндірушілердің өнімдерін сыртқы және ішкі нарыққа шығаруды қамтамасыз ету және Еуропа және Қытай, Орта және Оңтүстік-Шығыс Азия арасында транзит жүк ағынына қызмет көрсету үшін Шымкент қаласында көлік-логистикалық орталық салу көзделіп отыр. Ұқсас көлік-логистикалық орталықтар Сарыағаш ауданында жұмыс істейтін болады.

      2030 жылға қарай Шымкент агломерациясының перспективалық мамандануына ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру, азық-түлік өнімдері, мұнай мен мұнай өнімдері, тоқыма өнімдері, құрылыс материалдары, металлургия өнімдері, машина жасау, химия өнеркәсібі жатады. Шымкент қаласы Алматы және Астана қалаларынан кейін еліміздің ірі қаржы, мәдени және іскери орталықтарының бірі ретінде рөл атқаратын еліміздің ірі қаласы ретінде сипатталатын болады.

      Ауыл шаруашылығы Шымкент агломерациясы экономикасының басты салаларының бірі болып табылады. Қолайлы табиғи-климаттық жағдайлар, көкөністерді, жемістерді, бақша дақылдарын, жүзімді өндіру көлемінің өсімі, жылыжай шаруашылығын дамыту бәсекеге қабілетті агроөндірістік кешенді дамыту үшін алғышарттар жасайды.

      Сонымен қатар, агломерацияның өндіргіш күштерінің заманауи жағдайын талдау аграрлық сектор бәсекеге қабілетті агроөндірістік кешенге қойылатын заманауи талаптарға жауап бермейтінін көрсетті. Мал шаруашылығындағы өнімнің 90%-дан астамы халық шаруашылығында өндіріледі, бұл ірі ауқымды селекциялық және малды асылдандыру жұмысын жүргізуге, ғылыми негізделген егіс айналымын сақтауға, заманауи технологияларды кеңінен пайдалануға, өндіріс процестерін механикаландыруға және автоматтандыруға мүмкіндік бермейді.

      Шымкент агломерациясының заманауи бәсекеге қабілетті агроөндірістік кешенін сәтті қалыптастыруға ірі ауыл шаруашылығы құрылымдарына ұсақ және орта шаруашылықтардың ауыл шаруашылық кооперациялары септігін тигізетін болады.

      Шымкент агломерациясының аумағына кіретін Ордабасы, Сайрам, Сарыағаш және Түлкібас аудандарының құнарлы жерлерінің (сапасының орташа баллы – 34-тен жоғары) бар болуы ауыл шаруашылығы шикізатын кейіннен өңдей отырып, өсімдік шаруашылығы (көкөністерді, бақша дақылдарын, майлы дақылдар және т.б. өсіру) саласын белсенді дамытуға мүмкіндік береді. Қалған аудандарда мал басын арттыру, мал соятын цехтерді жасау, ет пен сүтті өңдеу жөніндегі жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды ірілендіру және жаңаларын салу мақсатымен жайылым жерлерді кеңейтуге болады.

      Болашақта ауыл шаруашылығы кооперациялары мен агроөнеркәсіптік кешен мен өнеркәсіпті интеграциялау негізінде ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіруді арттыру, жылыжайларды, сүт-тауарлық фермаларды, ет бағытындағы фермаларды, мал соятын пункттерді, сервистік-даярлау орталықтарын, қоймалық үй-жайларды салу жөніндегі іс-шараларды өткізу ұсынылады, ол агломерацияның өңдеуші кәсіпорнына шикізатты одан әрі тұрақты жеткізуді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      Ауыл шаруашылығын дамыту үшін ірі компаниялар тауарлар мен қызметтерді ұсақ өнім берушілер арасындағы берік байланысты реттеу қажет. Азық-түлікті өңдеу жөніндегі компаниялармен ұзақ мерзімді келісімшарттарды жасайтын ұсақ шаруашылықты мысал ретінде алуға болады.

      Есептік деректерге сәйкес Шымкент агломерациясына кіретін Шымкент және Арыс қалалары, аудандары ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің көлемі 2020 жылға қарай 1,8 есеге, 2030 жылға қарай 4,5 есеге артады.

      Ауылдық аумақтарды дамыту және ауылдық жерлерде жұмыс орындарын құру мақсатында агломерацияның басқа да ауылдық елді мекендеріне Шымкент қаласының Асар шағын ауданы мен Сайрам ауданының Қарабұлақ ауылының сәтті тәжірибесін қолдану ұсынылады. Агломерация аумағындағы бос ауыл шаруашылығы жерлерінің жетіспеуін ескере отырып, Асар шағын ауданы мен Қарабұлақ ауылының тәжірибесі агломерацияның ауылдық елді мекендерін дамытудың едәуір тартымды нұсқасы болып табылады. Асар шағын ауданында әрбір үйде үй жанындағы отбасылық жылыжайлардың құрылысы еңбекпен қамту және лайықты табыс проблемасын шешуге мүмкіндік береді, салынып жатқан өнеркәсіптік жылыжай мен өңдеуші зауыт өнімдерді өткізу проблемаларын шешуге мүмкіндік береді. Қарабұлақ ауылында шағын фермаларды дамыту еңбекпен қамту және Шымкент қаласын ет өнімдерімен қамтамасыз ету мәселесін шешуге мүмкіндік береді.

      Тұтастай алғанда, ауыл шаруашылығын дамыту үшін мынадай іс-шараларды іске асыру қажет:

      1) ауыл шаруашылығы кооперативтерін құру;

      2) басым ауыл шаруашылығы дақылдарының алаңын кеңейту және оларды ғылыми-негізделген ылғалды және ресурс үнемдейтін технологиялар негізінде өңдеп өсіру;

      3) қолайсыз климаттық жағдайлары бар аумақтарда жемшөп базасын дамыту;

      4) инновациялық технологияларды және материалдарды қолдана отырып, жаңа қазіргі заманғы жылыжай кешендерін (оның ішінде үй жанындағы отбасылық жылыжай) салу;

      5) жетекші ғалымдар мен мамандандырылған ұйымдармен кооперацияларда ғылыми тұрғыдан келу негізінде тұқым шаруашылығын дамыту;

      6) жеміс-жидек дақылдарының көпжылдық көшеттерін отырғызу;

      7) тамшылатып суару жүйесін барлық жерде пайдалану;

      8) табиғи жайылымдылық жерлерді қалпына келтіру және ұтымды пайдалану;

      9) сүт және ет бағытындағы ірі мал шаруашылығы кешендерін құру және дамыту;

      10) машина-трактор паркін жаңарту;

      11) фитосанитариялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

      Агломерацияның өнеркәсіптік секторын әртараптандыру ұсынылады.

      Агломерацияның тамақ өнеркәсібін дамыту жергілікті экологиялық таза шикізатты пайдалануға қолжетімділікке, түпкілікті өнімнің өзіндік құнын төмендетуге, салада инвестициялардың көлемін ұлғайтуға және жаңа кәсіпорын құру, тамақ өнімдері бағасының қолайлы серпініне, Шымкент қаласының айналасында азық-түлік белдеуін құруға ықпал ететін болады.

      Қазіргі кезде Шымкент агломерациясының аумағында өсімдік майы, макарон өнімдері, ұн, түйеқұс еті және шұжық өнімдері, табиғи шырындар, сыра, маринадтар, компоттар, минералды сулар мен басқалар өндіріледі.

      Шымкент қаласының айналасында азық-түлік белдеуін жасау жұмыс істеп тұрған өндірістерден және жаңа мал бордақылау, сүт кешендерін құру, жылыжай кешендерін, көкөніс сақтайтын қоймаларды салу, жеміс-жидек бақшаларын және жүзім алқабын отырғызу агломерацияның барлық аудандарында өңдеуші кәсіпорындарды дамыту есебінен қалыптастырылатын болады.

      Металлургиялық өнеркәсіпті дамыту өндірілетін металл кендерінің негізінде автомобиль және теміржол өнеркәсібінде, құрылыс индустриясында, аспаптар және машина жасауда, құбырлар мен кабельдерді өндіруде, электроника мен электр аспаптарын және т.б. өндіруде ықтимал қолданудың көптеген түрлері үшін қорытпалардың кең спектрін өндіру жолымен ұсынылады. Қорытпаларды өндіру металдарды өндіруді тереңдетуде алғашқы қадам болып табылады, келесі қадам қорытпаларды пайдалану жөніндегі өндірістік кәсіпорындарды құру бола алады, алғашқыда компоненттердің жартылай фабрикатын, ал соңында бірқатар дайын тұтыну тауарларын өндіреді.

      Агломерация аумағында металлургиялық өнімді өндірудің негізгі орталығы Шымкент қаласы болады. Негізгі өндірілетін өнім: түрлі-түсті металдар, қара және түрлі-түсті металдардан жасалған өнімдер, қара және түрлі-түсті металдардың сынығы және т.б.

      Агломерация аумағында алтын кен орны (Боралдай тобы, Кеңөзен, Тарөзен, Қарағашты, Қаржан алаңы, Шетқаржан, Ақтам, Қаратас, Күмісті кен алаңы) бар, онда тиісінше қаржыландыру кезінде едәуір терең іздестіруді орындауға және шикізаттың жеткілікті қоры бар болған кезде зергерлік өнеркәсіптің перспективалық дамуын көздеуге болады.

      Металлургиялық өнеркәсіптің әлеуетін одан әрі өсіруге мыналар ықпал етеді:

      1) "Абайыл темір" кені орны базасында Оңтүстік Қазақстан металлургиялық комбинатын салуды ұйымдастыру;

      2) Түлкібас ауданының Жабағылы кентінде ванадий кен орны базасында ванадий мен молибден өндіру және өңдеу зауытын ұйымдастыру.

      Шымкент агломерациясын дамытудың перспективалық бағыты мұнай өңдеу өнімдерін өндіру болады.

      Саланы одан әрі дамыту мұнай өңдеу көлемі мен тереңдігін ұлғайтумен, шығарылатын өнімдер ассортименттерін кеңейтумен, өндіріп шығаратын өнімдердің: бензиннің, авиациялық керосиннің, дизель отынының, отындық мазуттың, мотор майының, трансмиссиялық майлардың, жанармай материалының және битумның сапасын жақсартумен байланысты.

      Шымкент мұнай өңдеу зауытында мұнай өңдеу тереңдігі кешенін іске қосу мұнай шикізатын едәуір тиімді өңдеуді, экологиялық таза мотор отындарын өндіріп шығаруды қамтамасыз етеді, сондай-ақ таяу және алыс шетелдерге тауар өнімдерін экспорттаушы ретінде кәсіпорынның рөлін күшейтеді.

      Бұдан басқа, агломерация аумағында мұнай өңдеу зауытының жұмыс істеуі шиналар, спорт құрылыстарына арналған резеңке жабындарды және басқалар жұмыс істеуі сияқты резеңке және пластмасса бұйымдары өндірісін дамыту әлеуетін пайдалануға мүмкіндік береді.

      Агломерация аумағында резеңке және пластмасса бұйымдары өндірісін дамыту Шымкент, Сарыағаш, Арыс қалаларында және Сайрам ауданында орналасқан кәсіпорын базасында жүзеге асырылады.

      Жоғары еңбекті қажет ететінін ескере отырып, агломерацияны дамытудың перспективалық бағыттарының бірі тоқыма және тігін өнеркәсібі, былғары және оған жататын өнімдер өндірісі болады. Жеңіл өнеркәсіп орталығы Шымкент қаласы болады (11 кәсіпорын). Негізгі өнім тоқыма және былғары өнімдері болады.

      Құрылыс материалдарын өндіру саласын дамыту цемент, кірпіш, қайнатылған, қайнатылмаған әк, шифер мен асбоқұбыр, құрылыс мақсаттарына арналған бетоннан жасалған бұйымдар, тауарлық бетон және басқаларды өндірумен байланысты.

      Перспективада құрылыс материалдары өнеркәсібін орналастыру орталықтары:

      1) цемент өндірісі бойынша – Шымкент қаласы;

      2) кірпіш өндірісі бойынша – Шымкент қаласы, Сайрам ауданы, Сарыағаш ауданы, Ордабасы ауданы, Қазығұрт ауданы, Түлкібас ауданы, Төлеби ауданы;

      3) әк өндірісі бойынша – Түлкібас ауданы;

      4) құрылыс мақсаттарына арналған бетоннан жасалған бұйымдар өндірісі бойынша – Шымкент қаласы, Сайрам, Сарыағаш және Төлеби аудандары;

      5) тауарлық бетон өндірісі бойынша – Шымкент қаласы, Ордабасы, Сайрам, Сарыағаш, Төлеби және Түлкібас аудандары;

      6) шифер мен асбоқұбыр өндірісі бойынша – Шымкент қаласы болады.

      Өндіріс көлемі кен орындарын барлауды аяқтау, кәсіпорындардың өндіру жұмыстарына көшуі, кірпіш шикізатын, құмды, әктасты, балшықты, кварц құмды, құрылыс тасты және басқа да пайдалы қазбаларды өндіру көлемін ұлғайту есебінен өседі:

      1) Бәйдібек ауданында – мәрмәр түйірлерін өндіру ("Леонтьев" және "Тозбұлақ" кен орны);

      2) Қазығұрт ауданында – саз-балшық өндіру ("Ленин" кен орны);

      3) Ордабасы ауданында – әктас өндіру ("Бектау", "Бадам" кен орны);

      4) Сарыағаш ауданында – кесек тасты ("Бесқұдық" кен орны), құм-қиыршықтас қоспасын өндіру ("Сарыағаш II", "Келес" кен орны);

      5) Төлеби ауданы – әктас ("Қаратас" кен орны), құм-қиыршықтас қоспасын өндіру ("Подгорненское II", "Көксаяқ" кен орны).

      Машина жасау саласын дамыту Шымкент, Арыс қалаларындағы сондай-ақ Сайрам, Ордабасы және Төлеби аудандарындағы ірі және орта кәсіпорындарды жаңғыртумен байланысты болады.

      Перспективада агломерацияның машина жасау кәсіпорны құрылыс-жол техникасын, трансформаторлар, тракторлар өндіретін болады.

      Химия мен фармацевтика өнеркәсібінің даму перспективасы фармацевтикалық препараттар, фосфор және оның қосындыларын өндірумен байланысты болады. Агломерация аумағында өндірістің негізгі орталығы Шымкент қаласы болады. Перспективалы фармацевтикалық өнім: дәрілік препараттар, субстанциялар, ампулалар, ұнтақ антибиотиктер, гален препараттары, таблеткалар, жақпа майлар, ерітінділер, ұнтақтар, AVA-TUBE бір рет қолданатын стерильденген вакуум түтіктер, медициналық қолғаптар, өңделген дәрілік шөптер, ампулалы нысандар, GMP инфузиялық ерітінділер болып табылады.

      Түлкібас ауданында биологиялық белсенді заттар өндірісін орналастыру ұсынылады.

      Сайрам ауданында бақша дақылдары, картоп пен жүзімнің зиянкестерімен күрес үшін мұнай-газды өндіру қалдықтарынан "коллоидты күкірт" (фунгицидтер) препараты өндірісін орналастыруға болады. Препарат импорт өнімдерін ауыстыруға мүмкіндік береді.

      Бұрынғы фосфор зауытының қалдықтарында перспективада сары фосфорды және оның негізінде алынған термиялық ортофосфор қышқылын, "ч" және "чда" жіктелуінің реактивті ортофосфор қышқылы, сондай-ақ фосфорлы қышқыл тұзын өндіру мүмкін болады.

      Бұрынғы "Фосфор" Шымкент өндірістік бірлестігінің сары фосфор қоймасының базасында сары фосфор, құрамында фосфоры бар қойыртпақтар өндірілуі мүмкін.

      Өңірдің химия саласындағы кәсіпорындары көмірқышқыл газын (СО2) шығару және минералды, газдалған суларды өндіру мен құю жөніндегі агломерацияның азық-түлік саласындағы кәсіпорындарына өнімдер беру әлеуетіне ие.

      Өнеркәсіптік әлеуетті өсіру жөніндегі іс-шаралар:

      1) кәсіпорындарды тарту жолымен еркін нарық орындарын және нарық сегменттерін бағындыру үшін жаңа және жақсартылған тұтынушылық қасиеттері бар өнімдерді шығару жөніндегі өндірісті іске қосуға, өнеркәсіптік аймақтар аумақтарының ресурстарын жаңғыртуға және едәуір тиімді пайдалануға;

      2) қала үшін әлеуметтік және экономикалық маңызы бар өнеркәсіптік ұйымдарды қаржылық сауықтыру, кәсіпорындардың шығындылығын қысқарту және тарату есебінен кәсіпорындардың (мемлекеттік қазыналық кәсіпорындарды қоса алғанда) сапалы құрылымын жақсартуға;

      3) азық-түлік өнімдерін, құрылыс материалдарын, фармацевтикалық өнімдерді, халықтың қажеттілігін қамтамасыз ететін қызметтің басқа да түрлерін өндіру сияқты өсу қарқынының оң серпіні бар дәстүрлі салалар мен өндірістерді сақтап қалуға;

      4) индустриялық және өнеркәсіптік аймақтарда тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді өндіруге қатысушылар санын және көлемін арттыруға жәрдемдесуге;

      5) инженерлік инфрақұрылым, атап айтқанда өнеркәсіптік аймақтағы кәріз және су бұру жүйесі проблемаларын шешуге;

      6) кәсіпорындардың инновациялық белсенділігін арттыруға;

      7) экспортқа бағдарланған өндірістерді құру жөніндегі инвестициялық жобаларды қолдау басымдықтары бар, мемлекеттік бағдарламалар шеңберінде ұсынылатын мемлекеттік қолдаулар арқылы өңделіп жатқан өнеркәсіп салаларындағы өндірісті құруға бағытталуы тиіс.

      Есептік деректерге сәйкес Шымкент агломерациясына кірген аудандардың, Шымкент және Арыс қалаларының өнеркәсіптік өнімдерді өндіру көлемі жаңа өндірісті құру, жұмыс істеп тұрған өндірістердің қуаттылығын жаңғырту және өсіру есебінен 2020 жылға қарай 1,8 есеге және 2030 жылға 5,6 есеге ұлғаяды.

      Өндірісті кластерлік дамыту перспективалары

      Шымкент агломерациясында кластерлік дамудың әлеуетіне мынадай аумақтар ие: Шымкент қаласы (фармацевтикалық, мұнай-химиялық, тоқыма, металлургиялық кластерлер, құрылыс материалдарын өндіру және өсімдік майын өндіру жөніндегі кластерлер), Ордабасы ауданы (ет кластері), Түлкібас ауданы (құрылыс материалдарын өндіру жөніндегі кластер, жеміс-көкөністі кластер).

      Перспективалы кластерлерді дамытуды ынталандыру жалпы жүйелік іс-шараларды қамтуы тиіс.

      Кластерді дамытуды қолдау іс-шараларына:

      1) кооперацияны қолдау мен дамыту және кластер қатысушыларының ынтымақтастығы;

      2) кластердің адами ресурстарын дамыту (барлық деңгейде кластер процесінің барлық қатысушыларын оқытуды ұйымдастыру, кластер компаниясының басшыларына және мамандарына арналған оқыту бағдарламасын әзірлеу, кластерлер компанияларының қажеттіліктеріне сәйкес қайта даярлау және біліктілікті арттыру курстарын ұйымдастыру, қолданыстағы кластер қажеттілігін ескере отырып, жаңа оқу орындарын құру және жаңғырту);

      3) инновациялық технологияларды дамыту – азық-түлік, процесті инновацияларды және көрсетілетін қызмет саласында инновацияларды дамыту;

      4) бизнес-климат пен инфрақұрылымды құру – кластер шеңберінде бизнес жүргізу үшін жағдайларды жақсарту жатады.

      Инвестициялық аймақтарды дамыту

      Шымкент агломерациясында озық қарқынды даму аймақтарын (инвестициялық аймақтар) қалыптастыру бағыттарының бірі жұмыс істеп тұрған өндірісті кеңейту және жаңа өндірісті құру үшін өндірістік инфрақұрылымды дамытуға орталық мемлекеттік органдармен бірлесіп жергілікті атқарушы органдардың күштерiн шоғырландыру болады.

      Орта мерзімді перспективада агломерацияның негізгі инвестициялық аймақтары АЭА мен индустриялық аймақ болуы тиіс.

      Перспективада Шымкент агломерациясының инновациялық экономикасының аса маңызды элементі "Оңтүстік" АЭА болады, перспективалы қызметі мақта өңдеу өндірісін, тоқыма және тігін өнеркәсібін технологиялық дамытуға және тоқыма өнімдерін өндіруге, жоғары технологиялық өндіріске әлемдік сауда маркалары өндірушілерін тартуға, өндірілетін тоқыма өнімдерінің сапасын жақсартуға және ассортиментін кеңейтуге, өнімнің жаңа түрлерін игеруге, инвестицияларды тартуға бағытталатын болады.

      Шымкент агломерациясының аумағында үш жұмыс істеп тұрған индустриялық аймақ орналасқан (Шымкент қаласында – "Оңтүстік" және Қазығұрт, Түлкібас аудандарында – тамақ өнімдерін өндіру, ауыл шаруашылығы өнімдерін (көкөніс пен жеміс-жидек) өңдеу және құрылыс материалдарын өндіру, жиһаз өндірісі) және 2 индустриялық аймақ пайдалануға беру сатысында (Ордабасы ауданында "Бадам" және Шымкент қаласында "Тассай" индустриялық аймақтары).

      "Бадам" және "Тассай" индустриялық аймақтарын құру болашақта фармацевтика, машина жасау және құрылыс индустриясы сияқты өңір экономикасының басым салаларын кластерлік дамытудың іргетасы болып қалыптасады.

      Сондай-ақ Шымкент агломерациясының аумағына кіретін басқа да аудандарда индустриялық аймақтарды құру мүмкіндігі бар.

      Индустриялық аймақтарды құру бірқатар міндеттерді шешуге мүмкіндік береді:

      1) өндірістің жалпы көлемін ұлғайту;

      2) инвестициялық ресурстарды тарту және озық инновациялық технологиялардың трансферті;

      3) өнеркәсіптік секторда білікті кадрларды даярлау мен пайдалану жүйесін қалыптастыру.

      Инвесторларды тартуда инвестициялық қызметті тиімді дамыту және агломерацияның бәсекелестік артықшылықтарын арттыру үшін барынша аз қажетті іс-шаралар қолданыстағы инвестициялық қызметті дамыту институттарының қызметін жандандыру және жаңа институттарды құру болып табылады, оның ішінде:

      1) агломерация аумағында инвестицияларды орналастыру жөніндегі кеңестің қызметін қамтамасыз ету;

      2) инвестициялық аймақтардың жұмыс істеуін ұйымдастыруды қамтамасыз ететін жергілікті атқарушы органдардың қызметін жандандыру;

      3) мемлекеттік-жекешелік әріптестік сияқты инвестицияларды тартудың мамандандырылған институттары қызметінің тиімділігін арттыру және басқалар.

      Экономиканың нақты секторына инвестицияларды тартуға және агломерация экономикасын жаңғыртуға жәрдемдесуге қабілетті агломерацияның инвестициялық климатын жақсартуға арналған елеулі шаралар жаңа өндірістерді құру үшін барынша қолайлы жағдайларды қалыптастыратын құрылым ретінде инвестициялық алаңдарды құру және дамыту болады.

      Өңіраралық өндірістік байланыстарды дамыту

      Агломерация шеңберінде экономикалық байланыстар кеңістікте дамытуды ескере отырып дамитын болады, оның негізгі қағидаты орталық пен периферия арасындағы қатынастарды қамтиды. Кеңістікте дамыту саясатында орталық периферия тұжырымдамасын пайдалану агломерациялық артықшылықтарды барынша пайдалануға мүмкіндік береді, бұл Шымкент қаласына тән және ол инновациялардың таралуын жылдамдатады.

      Тау-кен өндіру өнеркәсібінде құрылыс материалдарын өндіру саласындағы кәсіпорындармен бірге Шымкент агломерациясының тау-кен өндіру кәсіпорындарының ішкі агломерациялық байланыстары дамуы мүмкін. Айталық, Түлкібас, Төлеби және Қазығұрт аудандарында үлкен көлемде өндірілетін әктас пен гипс агломерация шекараларында (атап айтқанда, Түлкібас, Сайрам, Ордабасы ауданы, Шымкент қаласы) құрылыс материалдарын және металлургиялық өнеркәсіп өнімдерін өндірушілерге жеткізіледі.

      Ішкі агломерациялық байланыстар сондай-ақ Ордабасы ауданының табиғи құмды жеткізу жөніндегі кәсіпорындары, кірпіш өндіру, автомобиль мен теміржолдарды салу жөніндегі кәсіпорындар, Шымкент агломерациясының барлық аудандарында қалау, сылау және іргетас жұмыстары үшін құрылыс ерітінділерін өндіру жөніндегі комбинаттар, Шымкент қаласындағы, Ордабасы, Сайрам, Төлеби аудандарындағы темірбетон бұйымдарын өндіру жөніндегі кәсіпорындар, сондай-ақ Шымкент қаласындағы, Ордабасы және Сайрам аудандарындағы тауарлық бетонды өндіру жөніндегі кәсіпорындар арасында жолға қойылған.

      Көлік шығындары неғұрлым төмен болғандықтан және шикізаттың, яғни домна қожының болуына байланысты Шымкент агломерациясы 100% тәуелділікке ие мына өнімдер: блоктарда, табақта немесе орамдардағы қож мақта, минералды силикат мақта және ұқсас минералды мақта (олардың қоспасын қоса) бойынша Қарағанды облысымен өңіраралық ынтымақтастық нысанындағы инвестициялық жобаларды іске асыру орынды. Өндірісті Түлкібас ауданына орналастыруға болады, онда қож-мақтаны өндіру үшін қосымша шикізат базасы, яғни кірпіш балшығының кен орны, сондай-ақ әктас пен мәрмәр қоспасы болып табылатын негізгі шикізат (домна қожды алмастырғыш) доломит бар. Қож-мақтаны, минералды силикатты мақтаны және осындай минералды мақтаны өндірушілердің өндірістік ішкі агломерациялық байланыстарын Түлкібас ауданының, сол сияқты Төлеби, Ордабасы аудандарының, Шымкент қаласының кәсіпорындарымен кірпіштік саз балшықты жеткізушілерімен ұйымдастыру ұсынылады.

      Шымкент қаласында отқа төзімді бұйымдарды дайындау бойынша өндіріс құрған жағдайда кокс жеткізу бойынша өңіраралық кооперациялық байланыстарды жолға қою үшін артықшылықты әріптес ретінде Қарағанды облысы болады.

      Қара металдан жасалған тарату клапандарын, реттеуші бекітпелер, шар және өзге де клапандарды, өзектерді, ыстықтай иленген шыбықтарды, электрсіз қыздырылатын радиаторларды шығару жөніндегі өңіраралық кооперациялық ынтымақтастықтың перспективті бағыты шикізатты жеткізу кезінде көлік шығындары аз болғандықтан, Жамбыл облысы болып табылады. Қара металдан жасалған тарату клапандары, реттеуші бекітпелерді, шар және өзге де клапандарды, өзектерді, ыстықтай шыбықтарды, электрсіз жылынатын, радиаторларды шығару жөніндегі өндірісті Сайрам ауданында орналастыруға болады. Шойын және (немесе) болатты, қара металл сынықтарын жеткізуді Оңтүстік Қазақстан облысының кәсіпорындары жүзеге асыруы мүмкін.

      Жалпы ішкі агломерациялық байланыстар мен кооперацияны дамыту үшін Шымкент агломерациясы экономикасының басым секторларында жоғары технологиялық өндіріске бағдарланған кластерлерді қалыптастыру және дамыту болжанып отыр.

Инженерлік инфрақұрылымды кешенді дамыту шаралары

      Инженерлік инфрақұрылымды дамыту агломерация аумағында өмір сүрудің қолайлы жағдайларын қамтамасыз етуге бағытталған.

      Сумен жабдықтау

      Шымкент агломерациясының аумағы Арал-Сырдария гидрографиялық бассейн аумағында орналасқан.

      Шымкент агломерациясын қалыптастыру аймағы аумағының басым бөлігі Оңтүстік Қазақстан облысының орталық және оңтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан.

      Негізгі су артериялары Арыс, Бадам, Келес және Бөген өзендері болып табылады. Өзен негізінен жауын-шашын және көктемдегі еріген қар суымен толады. Жазғы жауын-шашын барынша аз және өзеннің толуына айтарлықтай маңызы жоқ. Күзгі және қысқы жауын-шашынның мол болуы күзгі және қысқы уақыттарда өзеннің сулылығын едәуір деңгейде ұстайды.

      Агломерацияның жерүсті су ресурстарының орташа жылдық көрсеткіші 2720 млн. м3 болып бағаланады. Орташа есеппен жан басына шаққанда жылына 1,54 мың м3 немесе тәулігіне 4,2 м3-ден келеді.

      Тұтастай алғанда, облыс бойынша орташа жылдық ағынның көлемі 2720 млн. құрайды, олар толығымен Арал-Сырдария бассейнінде орналасқан аумақта қалыптасады.

      Бір тұрғынға шаққанда өзен ағынымен қамтамасыз етудің орташа әлемдік көрсеткіші шамамен 8,0 мың м3/жыл құрайды (шекті көрсеткіш, бұл көрсеткіштен төмен болғанда ел (өңір) сумен жеткіліксіз қамтамасыз етілген болып есептеледі – 1,7 мың м3/жыл).

      Республиканың өзен ағыны ресурстарымен қамтамасыз етілуі жан басына шаққанда 5,9 мың м3 құрайды және орташа еуропалық көрсеткішке жақын – 5,8 мың м3/жыл.

      Агломерация аумағында 2016 жылдың басындағы жағдай бойынша
152 кен орны учаскесі орналасқан 120 кен орны барланды. Пайдаланылатын қорлардың жиынтық мөлшері 1006,7 мың м3/тәул. (367,5 млн. м3/жыл), оның ішінде:

      1) шаруашылық-ауызсумен жабдықтау - 742,5 мың м3/тәул.;

      2) шаруашылық-техникалық сумен жабдықтау – 34,9 мың м3/тәул.;

      3) шаруашылық-ауызсумен және өндірістік-техникалық сумен жабдықтау – 13,7 мың м3/тәул.;

      4) жерлерді суару – 215,7000 мың/тәул.

      Орташа есеппен бір тұрғынға 0,570 м3/тәул. жиынтық барланған қор, ал 0,420 м3/тәул. шаруашылық ауызсумен жабдықтау үшін барланған қор тиесілі.

      Негізгі халық тұратын агломерацияның барлық дерлік аумағы жерасты суларының барланған қорларымен қамтамасыз етілген. Шаруашылық-ауызсу мақсаттарына арналған жерасты суларының барланған қорларының мөлшері халықтың оған тіпті ұзақ перспективадағы қажеттілігін едәуір өтейді.

      Қазіргі жағдайда Шымкент агломерациясының экономикасы салаларының қажеттіліктері үшін 1843,2 млн. м3/жыл, оның ішінде жерүсті көздерінен 1739,6 млн. м3 (94%), жерасты көздерінен – 103,6 млн. м3/жыл (6%) су алынды.

      Өнеркәсіптік қажеттіліктерге су алу 28,3 млн. м3 (жалпы алудың 1,5%), оның ішінде жерасты сулары 27,5 млн. м3 (97%) құрады.

      Жерасты суларын алу көлемдерінің көп болуы оларды тұрақты суару және су құйылатын су қоймаларын толтыру үшін пайдаланатындығымен түсіндіріледі. Суармалы егін шаруашылығы өңірде негізгі су тұтынушы болып табылады. 2015 жылы тұрақты суаруға су алу 800,6 млн. м3 немесе жалпы су алудың 43%-ын құрады.

      Өндірістік есептерге сәйкес 2020 жылға қарай экономика салаларының су ресурстарын жиынтық алуы тұтастай алғанда агломерация бойынша 1054,2 млн. м3 және 2030 жылға қарай 1292,5 млн. м3 құрайды, оның ішінде:

      1) Шымкент қалалық әкімшілік – 133,4 млн. м3 және 71,4 млн. м3;

      2) Арыс қалалық әкімшілік – 27,3 млн. м3 және 71,4 млн. м3;

      3) Бәйдібек ауданы – 38,7 млн. м3 және 20,1 млн. м3;

      4) Қазығұрт ауданы – 92,2 млн. м3 және 31,7 млн. м3;

      5) Ордабасы ауданы – 247,0 млн. м3 және 30,1 млн. м3;

      6) Сайрам ауданы – 162,9 млн. м3 және 26,0 млн. м3;

      7) Сарыағаш ауданы – 150,6 млн. м3 және 29,1 млн. м3;

      8) Төлеби ауданы – 63,7 млн. м3 және 33,4 млн. м3;

      9) Түлкібас ауданы – 39,71 млн. м3 және 33,4 млн. м3.

      Агломерация аумағында тұтастай алғанда жерүсті және жерасты сулары бар, оның көлемі экономика салаларының қазіргі заманғы деңгейін және даму перспективасында қажеттіліктерді толығымен қамтамасыз етеді. Осылайша, басқа су көздеріне ауысу мәселесі қаралмайды.

      Шымкент агломерациясын сумен қамтамасыз етуді және су бұруды дамыту бойынша ұсыныстар мыналарды қамтиды:

      1) Шымкент агломерациясы халқының орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйелеріне қол жеткізу деңгейін 2020 жылға дейін қалаларда тұрғындардың 97% және ауылдық жерлерде – 62% және 2030 жылға қарай 100%-ға дейін, оның ішінде ("Сумен жабдықтау. Сыртқы желілер мен құрылыстар" 4.01-02-2009 ҚР Құрылыс нормалары мен қағидаларының (бұдан әрі – КТҚ) 4-тармағына сәйкес) су құбыры желісін тікелей тұтынушылар учаскелерінің шекараларына өткізе отырып жеткізу;

      2) агломерацияның елді мекендерінің ауыл шаруашылығы дақылдарын суару үшін (санитариялық-қорғаныштық жасыл екпелерді, орманды белдеулерді, техникалық ауыл шаруашылығы дақылдарын суару) ағынды суларды тазарту дәрежесін рұқсат етілген шекті шоғырлану (бұдан әрі – РШШ) деңгейіне жеткізе отырып, елді мекендер топтары үшін, сондай-ақ тазартылған су сапасын балық шаруашылығы мақсатындағы су қоймаларына арналған сапаға жеткізе отырып, табиғи су қоймаларына шығаруды жүзеге асыру үшін кәріздік тазарту құрылыстарының кешендерін салуды қоса алғанда, орталықтандырылған су бұру жүйесі бар кәріз жүйесімен агломерацияның елді мекендерін қамтамасыз ету (басқарушы нормативтік құжат (бұдан әрі – БНҚ) 01.01.03-94 "Қазақстан Республикасының жерүсті суларын қорғау қағидалары"). Бұл ретте баламалы шешім ретінде техникалық мүмкіндіктер мен құрылыстың экономикалық орындылығын ескере отырып, жекелеген үй иесі немесе үй иелерінің топтары үшін жергілікті тазарту құрылыстарының қондырғысын қолдану ұсынылады;

      3) сумен айналмалы жабдықтаудағы тазартылған ағындар бөлігін агломерацияның өнеркәсіптік аймақтарының қажеттіліктеріне пайдалану;

      4) тазалау мен зарарсыздандырудың қазіргі заманғы әдістерін қолдана отырып, амортизациялау мерзімі өткен су құбырын тазалау құрылыстарын реконструкциялау, жаңғырту;

      5) жерасты суларының кен орындарын қайта бағалауды орындау;

      6) жаңа жетістіктер мен технологиялар негізінде кәсіпорындарда айналмалы, тұйық және кезекті сумен жабдықтау көлемін ұлғайту;

      7) өнеркәсіптік сумен жабдықтауды техникалық суға ауыстыру (техникалық суды қолдану мүмкін болатын кәсіпорындарда);

      8) су шаруашылығы жүйелерін су өлшеудің, суды есепке алудың және суды реттеудің жаңа құралдарымен жарақтандыру;

      9) прогрессивті су үнемдеу технологияларын енгізуді экономикалық ынталандыруды қоса алғанда су пайдаланудың тиімділігін арттыру;

      10) амортизациялау мерзімі өткен кәріз желілері мен құрылыстарын реконструкциялау және ауыстыру;

      11) тазалау мен зарарсыздандырудың қазіргі заманғы әдістерін қолдана отырып, кәріздік тазалау құрылыстарын (бұдан әрі – КТҚ) реконструкциялау, жаңғырту;

      12) Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасы шеңберінде су бұру желілері мен құрылыстарын дамыту;

      13) орталықтандырылған сумен жабдықтау жоқ елді мекендерге су құбыры желілері мен құрылыстарын салу;

      14) өзен ағынын реттеу (суару, сумен жабдықтау, тасқынға қарсы іс-шаралар және т.б.).

      Электрмен жабдықтау

      Шымкент ЖЭС-1, 2 жабдығы моральдық және физикалық тұрғыдан тозған, 2006 жылдан бері пайдаланылмайды. Жылу жүктемелері Шымкент ЖЭС-3-ке ауыстырылды.

      Бұл ретте ЖЭС-3 электр қуатын ұлғайту көзделмейді. Көп қабатты құрылыс салынған жаңа тұрғын алаптарын жылумен жабдықтау мәселесін дербес қазандықтар салу, электрмен жабдықтау мәселесін жаңа 220/110/10 кВ "Бозарық" қосалқы станцияларын (бұдан әрі – ҚС), 110/10 кВ "Астана 1, 2" ҚС, 110/10 кВ "Нұрсәт" ҚС салу есебінен шешу жоспарланған.

      2030 жылға дейінгі кезеңде Шымкент агломерациясы бойынша электр энергиясының теңгерімі 1-кестеде келтірілген.

      1-кесте. 2030 жылға дейінгі кезеңдегі электр энергиясының теңгерімі

млрд. кВт.сағ.

Атауы

2014 ж.

2015 ж.

2020 ж.

2030 ж.

Қажеттілік

есеп

мин

макс

мин

макс

Электр энергиясын тұтыну

4,2

3,7

3,9

5,2

5,0

6,3

Қамту







Электр энергиясын өндіру

1,3

0,8

1,8

1,8

2,0

2,0

Жұмыс істеп тұрғаны

1,3

0,8

1,4

1,4

1,4

1,4

Жаңа құрылыс



0,8

0,8

0,8

0,8

Жұмыс істеп тұрғанды кеңейту





0,235

0,235

Тапшы (-), артық (+) ЭЭ

-2,8

-2,8

-2,1

-3,4

-2,9

-4,3

      Электр энергиясының теңгерімі тапшылықтармен қалыптасуда, бұл тапшылықтар 2020 жыл деңгейінде 2,1 – 3,4 млрд. кВт.сағ., 2030 жыл деңгейінде – 3,0 – 4,3 млрд. кВт.сағ. құрайды.

      Тапшылық оңтүстік өңірде жаңа қуаттарды енгізу және электр желілерін қажетті қосымша күшейтуді ескере отырып, электр энергиясын Қазақстанның бірыңғай энергетика жүйесінің (бұдан әрі – БЭЖ) солтүстік аймағының электр станцияларынан алу есебінен толық өтелетін болады.

      Электр жүктемелерінің болжамды өсуіне байланысты Шымкент қаласының айналасында 220 кВ орамды құру үшін 220 кВ "Бозарық" ҚС, 110 кВ "Қайтпас", "Астана – 1, 2", "Ынтымақ", "Алатау", "Южная", "Забадамская", "Ақжар", "1М1" ҚС және т.б. құрылысы көзделіп отыр.

      Сарыағаш, Ордабасы және Төлеби аудандарында да жаңа құрылыстар, оның ішінде 220/110/10 кВ "Қызыләскер" ҚС, 220/110/10 кВ "Бадам" ҚС, 110/10 кВ "Алатау" ҚС салу көзделіп отыр.

      Жаңартылатын энергия көздерінің объектілерін салу, оның ішінде Бәйдібек және Сарыағаш аудандарында жел электр станциясын, Сарыағаш Түлкібас аудандарындағы Келес өзенінде бірқатар гидроэлектрстанциялар, Ордабасы және Сайрам аудандарында күн электр станциясын салу жоспарланған.

      Жылумен жабдықтау

      Перспективада Шымкент агломерациясы бойынша магистральдық және орамішілік құбыр желілерінің өткізу қабілетін ұлғайту, ағымдағы және күрделі жөндеу іс-шараларын іске асыру, жылу энергиясы көздерін салу, реконструкциялау және жаңғырту, жылумен жабдықтаудың сенімділігін қамтамасыз ету және энергия үнемдеу технологияларын енгізу жолымен жылу энергиясын өндіру, тасымалдау және тұтыну кезінде жылу шығындарын қысқарту қажет.

      Шымкент агломерациясының аудан орталықтарының, Шымкент қаласының тұрғын үй және қоғамдық құрылысы бойынша жылу жүктемесі мен жылу тұтынудың болжамды деңгейлерін бағалау Шымкент қаласының метеостанциялары үшін "Азаматтық ғимараттардың энергия тұтынуы және жылулық қорғауы" ҚР ҚНжҚ 2.04-21-2010 белгіленген параметрлер негізінде орындалды.

      Жылытуға, желдетуге және ыстық сумен жабдықтауға бөлінетін жылу ағындары Қазақстан Республикасында қолданыстағы "Жылу желілері" мемлекетаралық құрылыс нормаларына (МҚН) 4.02-02-2004 оқу құралына және "Қала құрылысы. Қалалық және ауылдық елді мекендерді жоспарлау және салу" ҚР ҚН 3.01-101-2013 сәйкес жылу тұтынудың ірілендірілген үлес нормалары бойынша есептеу әдісімен айқындалған.

      2030 жылға дейінгі кезеңде агломерацияның аудан орталықтары мен Шымкент қаласының бөлінісінде тұрғын үй және қоғамдық құрылыс бойынша жылу тұтыну болжамы 2-кестеде келтірілген.

      2-кесте. Тұрғын жай және қоғамдық құрылыс бойынша жылу тұтыну болжамы

      мың Гкал

Атауы

2020 ж.

2030 ж.

болжам

Шымкент қаласы

Жылу шығысы барлығы, оның ішінде:

7220,5

9263,8

тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарды жылытуға

4024,8

5163,7

желдетуге

1238,4

1588,9

ыстық сумен жабдықтауға

1957,3

2511,2

Арыс қалалық әкімшілігі

Жылу шығысы барлығы, оның ішінде:

490,6

787,6

тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарды жылытуға

273,5

439,0

желдетуге

84,2

135,1

ыстық сумен жабдықтауға

133,0

213,5

Бәйдібек ауданы

Жылу шығысы барлығы, оның ішінде:

339,1

598,2

тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарды жылытуға

189,0

333,4

желдетуге

58,2

102,6

ыстық сумен жабдықтауға

91,9

162,2

Қазығұрт ауданы

Жылу шығысы барлығы, оның ішінде:

670,3

1182,4

тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарды жылытуға

373,6

659,1

желдетуге

115,0

202,8

ыстық сумен жабдықтауға

181,7

320,5

Ордабасы ауданы

Жылу шығысы барлығы, оның ішінде:

665,6

1252,4

тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарды жылытуға

371,0

698,1

желдетуге

114,2

214,8

ыстық сумен жабдықтауға

180,4

339,5

Сайрам ауданы

Жылу шығысы барлығы, оның ішінде:

2271,6

2287,4

тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарды жылытуға

1266,2

1275,0

желдетуге

389,6

392,3

ыстық сумен жабдықтауға

615,8

620,1

Сарыағаш ауданы

Жылу шығысы барлығы, оның ішінде:

1672,1

3391,3

тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарды жылытуға

932,0

1890,3

желдетуге

286,8

581,7

ыстық сумен жабдықтауға

453,3

919,3

Төлеби ауданы

Жылу шығысы барлығы, оның ішінде:

953,7

1313,0

тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарды жылытуға

531,6

731,9

желдетуге

163,6

225,2

ыстық сумен жабдықтауға

258,5

355,9

Түлкібас ауданы

Жылу шығысы барлығы, оның ішінде:

672,0

1185,5

тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарды жылытуға

374,6

660,8

желдетуге

115,3

203,3

ыстық сумен жабдықтауға

182,2

321,4

      Келтірілген деректерге сүйенсек, перспективада жылу жүктемелері мен жылу тұтыну орташа жылдық қарқынмен 1 – 7%-ға өседі деп күтілуде.

      Қалалардың халық санының, өндірістік кәсіпорындар санының өсуімен Шымкент агломерациясында Шымкент, Арыс қалаларында және Төлеби ауданында жұмыс істеп тұрған жылу және бу желілері одан әрі де дамуы тиіс.

      Агломерация халқының өмір сүруіне жайлы жағдайлар жасау үшін аудан орталықтарын орталықтандырылмаған көздерден жылумен жабдықтау көзделуде (20 Гкал/сағ. дейін).

      "Жеке тұрғын үй құрылыс аудандарын жоспарлау және салу" 3.01-02-2012 ҚР ҚН ұсынымдарына сәйкес жеке тұрғын үй құрылысын жылумен жабдықтауды, әдетте, зауытта жасалған жылу агрегаттары мен сумен жылыту жүйелерін пайдалана отырып орталықтандырылмаған етіп көздеу қажет.

      Газбен жабдықтау

      Оңтүстік Қазақстан облысына табиғи газ жеткізу үшін газ - көлік жүйесінің негізі облыс аумағымен өтетін "Газли-Шымкент", "Бұхара газды ауданы – Ташкент – Бішкек – Алматы" және "Қазақстан – Қытай" магистральдық газ құбырлары болып табылады.

      "Бейнеу – Шымкент" магистральдық газ құбыры агломерация аумағын кешенді газдандыруға әкеледі, бұл өнеркәсіп және коммуналдық-тұрмыстық саланың бірқатар объектілерін табиғи газға ауыстыруға, сондай-ақ оны жылыту үшін пайдалануға мүмкіндік береді.

      Шымкент қаласы бойынша "Тассай" (Сайрам), "Азат", "Қызылсай", "Исфиджаб", "Көкбұлақ", "Алтынтөбе", "Сайрам", "Тұрдыабад", "Абдулабад", "Қызылсу", "Елтай", "Тоғыс", "Ақжар" жаңа тұрғын үй аудандарын, сондай-ақ әлеуметтік және мәдени-тұрмыстық объектілерді газдандыру көзделіп отыр.

      Арыс қалалық әкімшілігін және Шымкент агломерациясының аумағында орналасқан елді мекендерді одан әрі газдандыру автоматтандырылған газ тарату станциясын, жоғары қысымды газ құбырларын, кентішілік газ желілерін салу, жеке шкафтық тарату пункттерін орнату арқылы ұсынылады.

      Тұтастай алғанда, агломерация аумағын одан әрі газдандыру үшін жұмыс істеп тұрған газ желілерін реконструкциялау және үнемділік, сенімділік пен экологиялық қауіпсіздіктің қазіргі талаптарына сәйкес келетін жаңаларын салу жұмыстарын жалғастыру қажет.

      Елді мекендерді газдандыру жөніндегі іс-шараларды іске асыру агломерацияны газбен жабдықтау деңгейін 2030 жылға қарай іс жүзінде 90%-ға дейін жеткізуге мүмкіндік береді.

      Инженерлік инфрақұрылымды дамыту жөніндегі шаралар шеткі аймақтарда ядроға барынша жақындатылған жағдайлар жасауға және халық пен бизнес үшін олардың тартымдылығын арттыруға мүмкіндік береді.

Көлік инфрақұрылымын кешенді дамыту шаралары

      Шымкент агломерациясының аумағы бойынша республикадағы қазіргі теміржолдар желісі негізінде қалыптастырылған үш халықаралық көлік дәлізі өтеді:

      1) Трансазиялық теміржол магистралінің оңтүстік дәлізі: Түркия, Иран арқылы Оңтүстік Шығыс Еуропа – Қытай және Оңтүстік Шығыс Азия, Орталық Азия елдері мен Қазақстан (Достық – Ақтоғай – Алматы – Шу – Арыс – Сарыағаш учаскесінде);

      2) ТRАСЕСА: Шығыс Еуропа – Орталық Азия, Қара теңіз, Кавказ және Каспий теңізі арқылы (Достық – Алматы – Ақтау учаскесінде);

      3) Орталық Азия – "Ташкент – Шымкент – Озинки – Шығыс Еуропа" қатынасы.

      Бұдан басқа, Шымкент агломерациясының аумағы бойынша мынадай автокөлік дәліздері өтеді:

      1) "Ташкент – Шымкент – Тараз – Бішкек – Алматы – Қорғас";

      2) "Шымкент – Қызылорда – Ақтөбе – Орал – Самара";

      3) "Батыс Еуропа – Батыс Қытай" халықаралық автокөлік дәлізі.

      Агломерацияның қазіргі заманғы инфрақұрылымы әуе және құбыр желісі көлігімен, сондай-ақ көлік инфрақұрылымы объектілерімен толықтырылады.

      Жеңіл рельсті көлік сияқты жүрдек қалалық және қала маңына қатынайтын жолаушылар көлігінің қазіргі заманғы жүйелері мен үлкен тасымалдау қабілетіне ие жүрдек автобус тасымалдары жүйесінің болмауы Шымкент қаласының көлік жүйесінің негізгі проблемасы болып табылады.

      Қала маңындағы бағыттарда халықтың жолаушылар тасымалдарына қажеттілігін өтейтін автомобиль көлігіне балама жоқ. Агломерацияның автомобиль көлігін дамытуға кедергі келтіретін себептердің бірі жұмыс істеп тұрған жол инфрақұрылымы, облыстық және аудандық маңызы бар жолдарда жол төсемінің көтеру қабілетінің жойылуы болып табылады.

      Шымкент агломерациясының көлік инфрақұрылымын дамытудың жобалық ұсыныстары Инфрақұрылымды дамытудың 2015 – 2019 жылдарға арналған "Нұрлы жол" мемлекеттік бағдарламасында белгіленген перспективалық бағыттарды ескере отырып әзірленді.

      Теміржол көлігі инфрақұрылымын дамыту бойынша:

      2020 жылға қарай – Арыс қаласының теміржол вокзалының жұмыс істеп тұрған жолаушылар кешенін реконструкциялау;

      2030 жылға қарай:

      1) Шымкент қаласының солтүстік жағынан екінші айналмалы теміржол тармағын салу;

      2) жүк сұрыптау станциясы мен "Шымкент – 2" жаңа теміржол вокзалын салу ұсынылады.

      Автомобиль көлігін дамыту бойынша:

      2020 жылға қарай:

      1) Оңтүстік айналма (ішкі жартылай айналма) жолын салу;

      2) Шығыс айналма жолын салу;

      3) Солтүстік айналма жолын салу;

      4) жол айырықтары мен жаяу жүргіншілер жолдарын салу: Темірлан тас жолы – Алматы – Ташкент (Бекжан базарының аумағындағы Ташкент айналма жолы айрығының жобасы): Қонаев – Рысқұлов көшелерінің қиылысындағы жол айырығының жобасы; Бәйдібек би – Арғынбеков, Бәйдібек би – Назарбеков, Бәйдібек би – Астана; Сайрам – Жібек жолы; Бәйдібек би – Кіші айналма жолы; Халыққа қызмет көрсету ауданында Республика даңғылы бойындағы жаяу жүргіншілер жолдары; Самал базарының аумағында Рысқұлов көшесі бойынша; Темірлан тас жолы бойымен – Мангельдин көшесі;

      5) "Шымкент – Ақсу" қатынасындағы облыстық маңызы бар автомобиль жолын реконструкциялау;

      6) "Шардара – Арыс – Темірлан" қатынасындағы Арыс қаласының автомобиль жолын реконструкциялау;

      7) "Т. Рысқұлов – Түлкібас" облыстық маңызы бар автомобиль жолын реконструкциялау;

      8) Леңгір, Арыс қалалары мен Ақсукент, Жібек Жолы, Қазығұрт елді мекендерінің автостанцияларын реконструкциялау ұсынылады.

      2030 жылға қарай:

      1) Шымкент қаласының Оңтүстік айналма (сыртқы жартылай айналма) жолын салу (Темірлан ауылы – Ақбұлақ ауылы – Еңбекші ауылы – Сұлтанрабат ауылы – Зертас ауылы – Мартөбе ауылы – Құрлық ауылы);

      2) Сарыағаш қаласының айналма жолын салу;

      3) Шымкент – Леңгір автомобиль жолын реконструкциялау;

      4) "Шаян – Екпінді"; "Шаян – Ағыбет"; "Шаян – Шақпақ"; "Мамбетов – Рабат", "Шарапхана – Жаңабазар"; "Қазығұрт – Тұрбат"; "Төрткөл – Обручевка"; "Чубаровка – Обручевка"; "Көксәйек – Ақсу – Шаян – Мыңбұлақ – Қарамұрт"; "Көмешбұлақ – Ақсу"; "Леңгір қаласына кіру жолы"; "Шымкент – Достық – Көксәйек"; "Көксәйек – Ұзынарық – Диқанкөл"; "Бадам – Шұбар – Қарабұлақ – Састөбе – Жаскешу – Түлкібас"; "Түлкібас – Жабағылы – Абайыл – А-2 р/д" облыстық маңызы бар автомобиль жолдарын реконструкциялау;

      5) Шаян, Темірлан, Т. Рысқұлов кенттерінде автостанциялар салу;

      6) жұмыс істеп тұрған автовокзалдарды Шымкент қаласының шеткі аймағына шығару: шығыс бағытта (Тараз қаласы) Көктем автовокзалын шығару, оңтүстік бағытта (Ташкент қаласы) "Шымкент қала аралық автовокзалы" автовокзалын шығару, солтүстік бағытта ("Шымкент – 2" жаңа теміржол вокзалының аумағы) "Самал" автовокзалын шығару, солтүстік-батыс бағытта (Шымкент қаласы әуежайының аумағында) "Алаш" және "Бекжан" автовокзалдарын шығару;

      7) зияткерлік көлік жүйесінің жол қозғалысын басқарудың автоматты жүйесін енгізу;

      8) Темірлан тас жолының бойында, әуежай ауданында жобалық автовокзалдан бастап одан әрі Т. Рысқұлов және Жібек Жолы көшелерінде, Тараз қаласының бағытында жобалық автовокзалға дейін жеңіл рельсті көлік желісін (бұдан әрі – LRT) салу;

      9) жаңа теміржол вокзалынан бастап Бәйдібек би көшесінің, Қонаев және Республика даңғылдарының бойымен Ташкент қаласына шығатын тас жол бағытындағы жобалық автовокзалға дейін LRT желісін салу;

      10) 4 көлік-ауысып отыру торабын салу: әуежай, жаңа теміржол вокзалы мен Тараз және Ташкент қалаларының бағыттарындағы шығарылған автовокзалдар ауданында.

      Әуе көлігінің инфрақұрылымын дамыту бойынша 2020 жылға қарай Шымкент халықаралық әуежайының аэровокзал кешенін реконструкциялау мүмкіндігін қарау ұсынылады.

      2020 жылдан кейін Шымкент қаласында жаңа әуежай салу мүмкіндігін қарастыру ұсынылады.

      Құбыржол көлігінің инфрақұрылымын дамыту бойынша:

      2020 жылға қарай:

      1) Шымкент агломерациясының шекарасында магистральдық мұнай құбырларын ішкі құбырлық диагностикалау бойынша жұмыстар жүргізу;

      2) "Бейнеу – Бозой – Шымкент" магистральдық газ құбырлары мен "Қазақстан – Қытай" магистральдық газ құбырының үшінші желісін салуды аяқтау ұсынылады.

      Мұнайды тасымалдау және транзиттеу көлемін ұлғайту мақсатында 2030 жылға қарай магистральдық мұнай құбырларын инновациялық технологияларды пайдалана отырып үлкен диаметрге кезең-кезеңмен ауыстыру ұсынылады.

      Көлік логистикасын дамыту бойынша 2020 жылға қарай Шымкент қаласында және Сарыағаш ауданында көлік-логистикалық орталықтарын (бұдан әрі – КЛО) салу ұсынылады.

      Шымкент агломерациясының көлік инфрақұрылымын дамыту бойынша жоғарыда аталған ұсыныстарды іске асыру агломерация өзегі – Шымкент қаласына түсетін көлік жүктемесін азайтуға, қоғамдық (жедел) көлік жүйесін танымал етуге және жетілдіруге, халыққа сапалы көлік қызметін көрсетуге, оңтайлы көше-жол желісін қалыптастыруға, жолдардың сапасын жақсартуға, КЛО ірі инфрақұрылымдық объектілерін іске асыруға мүмкіндік береді.

Әлеуметтік инфрақұрылымды кешенді дамыту шаралары

      Шымкент агломерациясының аумағында мынадай қызмет көрсету орталықтары айқындалды:

      1) өңіраралық деңгейде (агломерация өзегі – Шымкент қаласы), ол сондай-ақ өңірлік қызмет көрсету деңгейі орталығының (облыс орталығы) функцияларын атқарады;

      2) агломерация қалаларының ауданаралық деңгейінде: Арыс, Сарыағаш, Леңгір қалалары, олар аудандық қызмет көрсету деңгейі орталығының функцияларын атқарады;

      3) аудандық деңгейде аудан орталығы мәртебесі берілген қалалық және ауылдық елді мекендер: Арыс, Сарыағаш, Леңгір қалалары, Шаян, Қазығұрт, Темірлановка, Ақсукент, Т. Рысқұлов кенттері;

      4) жергілікті деңгейде – ауылдық округтердің орталықтары (79 ауылдық округ);

      5) қоныстық деңгейде – ауылдық округтердің елді мекендері (363 ауылдық елді мекен).

      Әрбір қонысқа оның мәртебесіне байланысты белгілі бір қызмет көрсету мекемелері жинағы ұсынылады:

      1) өңіраралық және өңірлік деңгей үшін (күнделікті, мерзімді, эпизодтық қызмет көрсету объектілерінің толық кешені);

      2) ауданаралық деңгей үшін (күнделікті, мерзімді қызмет көрсету объектілерінің толық кешені, эпизодтық қызмет көрсетудің жекелеген объектілері);

      3) аудандық деңгей үшін (күнделікті, мерзімді қызмет көрсету объектілерінің толық кешені);

      4) жергілікті деңгей үшін (күнделікті қызмет көрсету мекемелерінің толық кешені және мерзімді қызмет көрсетудің жекелеген объектілері);

      5) қоныстық деңгей үшін (күнделікті қызмет көрсету мекемелері).

      Шымкент агломерациясы агломерация халқының қызмет көрсету саласының объектілерімен біркелкі қамтамасыз етілмеуімен сипатталады, қамтамасыз ету Шымкент қаласында жоғары, ал облыстың елді мекендерінде төмен. Агломерацияда халықтың білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет объектілерімен қамтамасыз етілуі нормативтік деңгейден төмен екені байқалады.

      Шымкент агломерациясының өңіраралық схемасы шеңберінде агломерацияның әлеуметтік саласы объектілерінде қазіргі жағдайды талдау, халықтың болжамды саны және оның "Қала құрылысы. Қалалық және ауылдық елді мекендерді жоспарлау және құрылыс салу" 3.01-101-2013 ҚР ҚН-ға сәйкес демографиялық құрылымы негізінде сараланған жолмен орындалған нормативтік қажеттілігі берілген. Бұл ретте агломерация халқын әлеуметтік инфрақұрылым объектілерімен қамтамасыз ету бойынша мәселелерді бюджет мүмкіндіктерін ескере отырып және мемлекеттік-жекешелік әріптестік негізінде қарау қажет.

      Білім беру инфрақұрылымы

      2015 – 2016 оқу жылының басына агломерацияда 854 мектепке дейінгі ұйым (Оңтүстік Қазақстан облысының мектепке дейінгі ұйымдарының 59%) жұмыс істеді. 3 – 6 жас аралығындағы балаларды қамту 81,4%-ды құрады. 2020 жылдың соңына қарай жобада мектепке дейінгі ұйымдар орындарын 35%-ға ұлғайту, ал 2030 жылдың соңына қарай 67%-ға ұлғайту көзделген. Мектеп жасына дейінгі балаларды мектепке дейінгі білім берумен қамту 2020 жылға қарай 100%-ға жетеді.

      2015 – 2016 оқу жылының басына Шымкент агломерациясында 566 күндізгі мемлекеттік жалпы білім беретін мектеп жұмыс істеді (Оңтүстік Қазақстан облысы мектептерінің 55%). Шымкент агломерациясы мектептерінің жалпы санының 30% (167 мектеп) қалалық жерде жұмыс істеді. Күндізгі мемлекеттік жалпы білім беретін мектептер арасында 74 шағын жинақталған мектеп (агломерация мектептерінің 13%) болып табылады. 18 мектепте оқу үш ауысымда жүргізілді (агломерация мектептерінің 3%). Авариялық жағдайда – 10 мектеп (агломерация мектептерінің кемінде 2%, облыс мектептерінің 1%). Мектептердің жалпы санының 421 немесе 74% үлгілік ғимараттарда жұмыс істеді. 2000 жылдан бері Шымкент агломерациясының шекарасында 215 мектеп салынды, бұл облыстың пайдалануға берілген мектептерінің 55%-ынан астамы.

      Халықтың демографиялық құрылымына байланысты бір ауысымда оқытуды және жалпы білім беретін мектептердің қол жетімділік радиусын сақтауды ескере отырып, мектептердегі оқушы орындарының саны нормативтік көрсеткіштерге сәйкес келуі қажет. Қызмет көрсетудің республикалық, өңіраралық, ауданаралық, аудандық және жергілікті деңгейлері үшін мамандандырылған мектептерді, гимназияларды, лицейлерді немесе басқа да қазіргі заманғы форматтағы орта білім беретін мектептерді дамыту болжанып отыр. Шымкент агломерациясында 2020 жылға қарай жалпы білім беретін мектептердегі оқушы орындарының санын 17%-ға, 2030 жылға қарай 86%-ға ұлғайту туралы мәселені пысықтау орынды.

      Денсаулық сақтау инфрақұрылымы

      2016 жылдың басына Шымкент агломерациясының шекарасында жобалық қуаты 10024 төсекті құрайтын стационарлық көмек көрсететін 90 медициналық ұйым және 164 амбулаториялық-емханалық ұйым (бұдан әрі – АЕҰ) жұмыс істеді. Халықтың стационарлық көмек көрсететін медициналық ұйымдармен қамтамасыз етілуі 10 мың адамға шаққанда 50,4 төсекті құрады. 10 мың адамға шаққанда АЕҰ жобалық қуаты ауысымда 72,2 келуді құрайды.

      Стационарлық көмек көрсететін ұйымдардың төсек орын қоры 2020 жылға қарай 11%-ға, 2030 жылға қарай 28%-ға ұлғаяды. Бұл ретте халықтың төсек орындарымен қамтамасыз етілуі барлық уақыт кезеңдеріне 10 мың адамға шаққанда 50 төсекті құрайды.

      2020 – 2030 жылдарға арналған АЕҰ жобалық қуаты 10 мың адамға шаққанда 203 келуді құрағанда, АЕҰ нормативтік қажеттілігі 2020 жылға қарай ауысымда 44,3 мың келуді, 2030 жылға қарай 52,1 мың келуді құрайды.

      Әлеуметтік қамсыздандыру

      Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің деректері бойынша 2016 жылдың басында агломерацияда 303 адамды қамтитын қарттар мен мүгедектерге арналған 1 медициналық-әлеуметтік мекеме (бұдан әрі – МӘМ), 1112 адамды қамтитын психоневрологиялық аурумен ауыратын мүгедектерге арналған 4 МӘМ, жалпы 414 адамды қамтитын психоневрологиялық патологиясы бар мүгедек балалар мен тірек-қозғалыс аппараты бұзылған мүгедек балаларға арналған 2 МӘМ жұмыс істеді.

      2030 жылға қарай жобалық қуаты 50 орыннан аспайтын шағын жинақталған интернат үйлерін салу және жобалық қуаты 10-нан 50-ге дейін төсек орынды құрайтын күндізгі келу бөлімшелері түріндегі әлеуметтік қызмет көрсетудің баламалы нысандарын дамыту мәселелерін қарау орынды.

      Тұрғын үй қоры

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 31 желтоқсандағы № 922 қаулысымен бекітілген "Нұрлы жер" тұрғын үй құрылысы бағдарламасына сәйкес қолжетімді тұрғын үйдің тапшылығы мәселесін шешу үшін аса перспективалы және қолжетімді құрал ретінде жалға берілетін тұрғын үй құрылысының көлемдері ұлғаюда.

      Жергілікті атқарушы органдардың деректері бойынша Шымкент агломерациясының тұрғын үй қоры 2016 жылдың басына жалпы ауданы 30,6 млн. м2 тұрғын үйді құрады (Оңтүстік Қазақстан облысының тұрғын үй қорының 64,6%). Қалалық тұрғын үй қоры 58% немесе жалпы алаңы 17,8 млн. м2 болып есептелді. Шымкент агломерациясы халқын тұрғын үймен қамтамасыз ету жан басына 17,1 м2, қалалық қоныстарда – 17,9, ауылдық қоныстарда 16,0 м2 құрады.

      Жобада Шымкент агломерациясының тұрғын үй қорын 2020 жылға қарай 42%-ға, 2030 жылға қарай 93%-ға ұлғайту ұсынылады. Бұл ретте халықты тұрғын үймен қамтамасыз ету 2020 жылға қарай жан басына шаққанда 24,9 м2 деңгейге, 2030 жылдың соңына қарай жан басына шаққанда 26,2 м2 деңгейге жетеді.

      Мәдениет инфрақұрылымы

      Жергілікті атқарушы органдардың деректері бойынша 2016 жылдың басында Шымкент агломерациясында 1,6 мың орындық 5 театр, 1,2 мың орындық 10 кинозалы бар 3 кинотеатр, 21,0 мың орындық клуб үлгісіндегі 128 мекеме, кітапханалық қорында 5,7 млн том сақталатын 216 кітапхана жұмыс істеді.

      Агломерация халқын клуб үлгісіндегі мекемелермен қамтамасыз етудің нормативтік деңгейіне қол жеткізу 2020 жылға қарай 18,7 мың орынды (нормативтік қажеттіліктің 9%-ы), 2030 жылға қарай тағы 20,6 мың орынды іске қосу арқылы мүмкін болады.

      Дене шынықтыру мен спорт инфрақұрылымы

      2016 жылдың соңында агломерация аумағында жалпы пайдаланудағы (еден алаңы 32,9 мың шаршы метр) 90 спорт залы және 16 бассейн (су беті 7,1 мың шаршы метр) жұмыс істейді. Жобалаудың аралық мерзімінің (2020 жыл) соңына қарай жалпыға ортақ пайдаланылатын спорт залының алаңы еден алаңының 53,9 мың шаршы метрін, бассейн алаңы су беті алаңының 13,6 мың шаршы метрін құрайды. Есептік мерзімнің (2030 жыл) соңына қарай жалпыға ортақ пайдаланылатын спорт залының алаңы еден алаңының 162,2 шаршы метрін, бассейн алаңы су айнасы алаңының 46,5 мың шаршы метрін құрайды.

      Шымкент агломерациясының халқын әлеуметтік сала объектілерімен қамтамасыз ету деңгейі жобалаудың есептік мерзіміне қарай нормативтік көрсеткіштерге жетеді.

Рекреациялық инфрақұрылымды кешенді дамыту шаралары

      Қазіргі уақытта Өңірлерді дамыту бағдарламасына сәйкес ел ауқымында Шымкент қаласы "бірінші деңгейдегі" қала болып айқындалды. Шымкент қаласы агломерация орталығы болып табылады, нәтижесінде ол өзінің экономикалық әлеуетімен елдің агломерация орталығы болуы мүмкін.

      Туризмнің дамуына әсер ететін негізгі факторлардың бірі жолаушылар авиатасымалы болып табылады. Агломерация орталығы – Шымкент қаласында республикалық маңызы бар әуежай жұмыс істейді. Шымкент қаласы арқылы халықаралық маңызы бар жол өтеді – М-32 "РФ шекарасы (Самараға) – Шымкент", А-2 "Өзбекстан шекарасы (Ташкентке) – Шымкент – Тараз – Алматы – Қорғас"). Шымкент "Қызылорда – Шымкент – Тараз" қатынасындағы теміржол арқылы Жамбыл және Қызылорда облыстарын байланыстырады. Ресей мен Қытайға ішкі және халықаралық транзитті қамтамасыз ететін "Батыс Еуропа – Батыс Қытай" транзиттік дәлізі өтеді.

      Шымкент агломерациясы аумағының бір бөлігі ерекше реттеу жүйесі бар аумаққа кіреді. Агломерация аумағында республикалық маңызы бар ЕҚТА шоғырланған: 1 қорық, 1 мемлекеттік табиғи парк, 3 мемлекеттік табиғи қаумал.

      Шымкент агломерациясында республикалық маңызы бар бальнеологиялық көздер бар: Манкент – Шымкент қаласының солтүстік шығысына қарай 25 км, Сарыағаш – Сарыағаш курортының аумағында.

      Агломерацияның туристік-рекреациялық инфрақұрылымын дамытудың оң аспектілеріне:

      1) аумақтың елеулі табиғи туристік-рекреациялық әлеуеті;

      2) тиімді географиялық жағдай (шекара маңы жағдайы, транзиттік дәліз);

      3) туризмнің барлық дерлік түрлерін дамытудың кең мүмкіндіктері;

      4) өңірлік туристік өнімдердің жеткілікті санының болуы (көп күндік кешенді турлар, сондай-ақ демалыс күні, экскурсия және т.б. турлары);

      5) туроператорлар, саланың басқа да ұйымдары арасында халықаралық әріптестік желісін дамыту жатады.

      Шымкент агломерациясы туризмінің бәсекеге қабілеттілігін төмендететін себептерге мыналар жатады: туризм, жол бойындағы сервис инфрақұрылымын дамыту деңгейінің жеткілікті болмауы; отандық туристік өнім танымалдығының төмен болуы және жеткілікті дәрежеде алға жылжытылмауы; білікті кадрлардың жетіспеушілігі; агломерация орталығына тартылатын аумақтардың туристік-рекреациялық инфрақұрылымын дамыту үшін қаржыландыру іс-шаралары деңгейінің жоғары болмауы.

      Мәдени-танымдық туризмнің дамуына сәулет, археология, тарих, этнография, мәдениет және өнер ескерткіштерінің, музей, архив жәдігерлерінің, дәстүрлі ұлттық кәсіптерді қамтитын тарихи-мәдени көрікті жерлерінің болуы себеп болады. Агломерация аумағында олардың көп болуы өңірдің күшті жағы болып табылады.

      Экологиялық және жағажай туризмі

      Шымкент агломерациясының табиғи әлеуеті шын мәнінде экологиялық туризмді дамыту үшін қолайлы туристік және рекреациялық аймақтардың дамуын алдын ала белгіледі.

      Шымкент агломерациясының аумағында орналасқан немесе оның шекарасына жақын республикалық және жергілікті маңызы бар ЕҚТА-да экологиялық туризмді дамыту ұсынылады, бұл:

      1) Ақсу-Жабағылы мемлекеттік табиғи қаумалы, мұнда Қызылжар, Қызөлгенкөл, Айнакөл, Шұңкөлдік, Бұғылытөркөл көлдері; Ақсу Арабиік, Көксай, Ақсай, Жабағылы өзендері; Жабағылытау, Талас Алатауы (Қасабұлақ Бұғылытөр шыңы), Сарытау және Ақсуат солтүстігіндегі тау жоталары, Ақсу каньоны және т.б. орналасқан;

      2) Сайрам-Өгем мемлекеттік табиғи паркі, мұнда Сусіңген көлі, Сарыайғыр, Бадам, Ұлар өзендері; Сарыайғыр аңғары; Мыңжылқы, Шағыртас, Қырыққыз шатқалдары, Тікенек және Ұлыжұрт асулары бар;

      3) Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік қорық аймағы;

      4) Арыс және Қарақтау мемлекеттік қорық аймағы;

      5) Ақдала мемлекеттік табиғи қаумалы (ботаникалық);

      6) Дария мемлекеттік табиғи қаумалы (ботаникалық);

      7) Жамбыл мемлекеттік табиғи қаумалы (ботаникалық);

      8) Боралдай мемлекеттік табиғи қаумалы (ботаникалық).

      Шымкент агломерациясының аумағында 12 жергілікті маңызы бар ЕҚТА бар.

      ЕҚТА аумағында табиғи кешендердің табиғи жағдайын едәуір бұза алмайтын туризмнің бағыттарын дамыту қажет:

      1) жеке келуші туристерге немесе шағын туристік топтарға арналған жаяу сапарлар, велосипед, автомобиль, ат сапарлары;

      2) орнитологиялық турлар, фотоаулау;

      3) ғылыми-танымдық турлар, ауылдық туризм;

      4) әуесқой (спорттық) аң аулау және балық аулау;

      5) тікұшақтағы турлар, джип-сафари, квадро турлар.

      Экологиялық туризмді дамыту үшін Ордабасы ауданында Бадам және Бөген (Бөген ауылдық округі) су қоймаларының жақын маңындағы аумақтарда ұлттық стильдегі этнографиялық парктерді (ауылдарды) орналастыру қажет.

      Бадам, Бөген және Тоғыс су қоймаларының жағасы ұйымдастырылған жағажай аумағы бар демалыс аймақтарын орналастыру үшін ыңғайлы.

      Шымкент агломерациясының жергілікті халқы мен қонақтарының қысқа уақыттық демалыс өткізуі үшін перспективада қысқы және жазғы уақыттарда сервистік қызметтер ұлғайтылатын жұмыс істеп тұрған базалар мен демалыс аймақтарын пайдалану қажет.

      Балалар-жасөспірімдер туризмі

      Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің "Республикалық қосымша білім беру ғылыми-әдістемелік орталығы" республикалық мемлекеттік коммуналдық кәсіпорнының (бұдан әрі – РМКК) деректеріне сәйкес Шымкент агломерациясында 2015 жылы туристік-өлкетану бағытымен жас туристер мен натуралистер станциясында 9 520 бала қамтылды және 6-дан 18-ге дейінгі жас аралығындағы балалардың жалпы санының (421157 адам) 2,2% құрады.

      Жас туристер мен натуралистер станциясынан басқа инфрақұрылымды күтіп ұстауға және қызмет көрсетуге жұмсалатын ең аз қаржы шығындарын ескере отырып, жазғы уақытта балалардың табиғатта демалуы үшін шатырлы лагерлерді ұйымдастыру қажет.

      Жергілікті мемлекеттік басқару шеңберінде балалар-жасөспірімдер туризмін қалыптастыру және одан әрі дамыту жөніндегі іс-шаралар кешенін мына бағыттар бойынша жүзеге асыру мәселесін пысықтау орынды:

      1) балалар туризмі мен демалыс мәселесі бойынша балалар-жасөспірімдер туризмі, көрікті жерлер, туристік маршруттар, бағдарламалар, фестивальдар, оқиғалар туралы ақпараттық алаң болып табылатын балалар-жасөспірімдер туризмі сайтын құру, мұнда сондай-ақ туристік-өлкетану объектілері бойынша суреттермен және 3D серуенімен берілген балалар лагерлері, санаторийлер туралы ақпарат орналасатын болады;

      2) республикалық туристік жобаларға қатысу: "Менің Отаным Қазақстан" экспедициясы және "Атамекен" өлкетану экспедициясы;

      3) жазғы кезеңде оқитын ұйымдастырылған топтарға арналған жеңілдікті жол жүру мәселесін қарастыру, себебі балалармен негізгі іс-шаралар осы кезеңде өтеді;

      4) өңір бойынша демалыс күндеріндегі сапарлардың, мектеп оқушылары үшін экологиялық экскурсиялардың кешенді бағдарларын әзірлеу.

      Аталған шаралар балалар мен жасөспірімдердің туризміне жаңа даму деңгейіне жетуге және барынша көп баланы қоршаған ортаны тануға, өзін-өзі тануға, өзін-өзі тәрбиелеуге және көшбасшылық дағдыларын меңгеруге тартуға мүмкіндік береді.

      Мәдени-танымдық туризм

      Шымкент агломерациясында мәдени-танымдық туризмді дамытуға тарихи-мәдени ландшафтты кеңінен пайдалану және оны танымал ету ықпал ететін болады.

      Ел тағдырындағы тарихи оқиғаларға, қоғам мен мемлекеттің дамуына байланысты қастерлі орындар мен объектілерге ерекше мән берілуі қажет. Шымкент агломерациясының аумағында тарихи-мәдени мұра объектілеріне мыналар:

      1) ежелгі қалалар:

      Сайрам-Су өзенінде, Шымкент қаласынан 10 км қашықтықта орналасқан Сайрам (Испиджаб) қаласы;

      қазіргі заманғы Шымкент қаласындағы парк пен ескі автовокзал арасында орналасқан Шымкент қалашығы;

      Оңтүстік Қазақстан мен Қызылорда облыстарының қиылысында, Түркістан қаласынан солтүстік-батысқа қарай 40 км қашықтықта орналасқан Сауран қалашығы;

      Түркістан қаласынан оңтүстікке қарай 57 км, Шымкент қаласынан солтүстік-батысқа қарай 120 км қашықтықта орналасқан Ежелгі Отырар қаласы;

      Шымкент қаласынан солтүстікке қарай 169 км қашықтықтағы Түркістан (Яссы) қаласы.

      2) ескерткіштер:

      Абдул-Әзиз-Баба кесенесі (IXғ.), Ибрагим-Ата кесенесі (X-IX ғғ.), Қозы Байзақ кесенесі (XVIII- IX ғғ.), Қарашаш-Ана кесенесі (XVII ғ.), Мірәлі-Баба кесенесі (X ғ.), Қожа Талиға кесенесі (XIX ғ.), Қызыр Пайғамбар мұнарасы (XVIII- IX ғғ.), Ұлықтөбе қонысы (VI-XII ғғ.), Бәйдібек Ата, Домалақ Ана кесенесі, Баба-Ата кесене мешіті, Балегардан ата кесенесі.

      3) табиғи объектілер:

      Бәйдібек ауданы

      Кеңестөбе ауылына жақын орналасқан Көктерек ауылдық округіндегі Ақмешіт үңгірі;

      Қазығұрт ауданы

      Шымкент қаласынан 40 метрде Шілтер-Ата табиғи кешені.

      Төлеби ауданы:

      Кемеқалған ауылдық округінің Абай ауылындағы "Ғайып Ерен Қырық Шілтен" тасы;

      Кемеқалған ауылдық округінің Ақбастау ауылындағы "Көз ата әулиесі" бұлағы;

      Киелітас ауылдық округінің Киелітас ауылындағы "Жылақ Ата" сарқырамасы;

      Қасқасүй ауылдық округінің Қарқасу ауылындағы "Мыңшейіт тарихи орны" әулие жері жатады.

      Аталған объектілер бойынша тарихи мұраны сақтау, сондай-ақ мәдени-танымдық туризмді тұрақты дамыту үшін азаматтардың мәдени құндылықтарға қолжетімділігін қамтамасыз ету жөніндегі шараларды қарастыру қажет.

      Шымкент агломерациясында қысқа мерзімді мәдени-оқиғалы шараларды дамытуға арналған бағдар маңызды компонент болуы тиіс: өнер, халық шығармашылығы фестивалі, көрмелік іс-шаралар;

      1) республикалық кино көрсетілімдер;

      2) балалар шығармашылығының конкурстары;

      3) Шымкент қаласындағы мейрамханашылар турнирлері;

      4) Шымкент қаласындағы қызғалдақтар фестивалі;

      5) Шымкент агломерациясының аудандары бойынша гастрономиялық турлар;

      6) Қазақстан Республикасындағы қытай, өзбек, қырғыз халықтарының рухани мәдениет күні.

      Ұлы Жібек жолының бойындағы "Батыс Еуропа – Батыс Қытай" халықаралық автомобиль дәлізі мәдени-танымдық туризмді дамыту үшін де және кәсіпкерлікті дамыту, агломерацияның жергілікті халқының жұмыспен қамтылу деңгейін арттыру үшін де аса өзекті болып табылады.

      Емдеу-сауықтыру туризмі

      Шымкент агломерациясында бальнеологиялық кластер дамыған. Ауданда өзінің химиялық құрамымен және минералдану деңгейімен анықталатын бальнеологиялық әсері бар минералды сулар басым таралған.

      Сарыағаш ауданының аумағында көптеген санаторийлер шоғырланған. Сондай-ақ, санаторийлер агломерацияның басқа да бөліктерінде орналасқан: Арыс санаторийі – Арыс қаласында, Біркөлік – Төлеби ауданы Бүргүлік шатқалында, Манкент – Сайрам ауданы Ақсукент ауылында.

      Соңғы жылдары агломерациядағы емдеу-сауықтыру туризмінің кластері елеулі өзгерістерге ұшырады. Қазіргі заманғы санаторийлер ашылды: "Araі Deluxe", "Көктерек", "Окси-Сарыағаш", "Алтын бұлақ-Сарыағаш" және басқалар.

      Көптеген жұмыс істеп тұрған санаторийлер тек сауықтыру қызметтерін емес, эстетикалық сипаттағы қызметтерді де ұсына отырып, қазіргі заманғы тұтынушылардың өсіп жатқан сұраныстарына орай сәтті жұмыс істеуде, мәдени-бұқаралық іс-шаралар өткізіп жатыр.

      Сонымен қатар, Сарыағаш ауданы Көктерек кентінде халықаралық стандарттарға сәйкес келмейтін емдеу-сауықтыру туризмінің объектілері жұмыс істеп, оларды реконструкциялау, материалдық-техникалық базаны кеңейту қажет.

      Халықаралық деңгейдегі бальнеологиялық курортты қалыптастыру үшін агломерация аумағында бірқатар санаторийлерді әртараптандыра отырып өзгерту, іргелес аумақты жайластыру, ойын-сауық кешендері мен тамақтану объектілерінің санын арттыру арқылы курорттық аймақты дамытудың бірыңғай тұжырымдамасын әзірлеу орынды.

      Спорттық-шытырман оқиғалы туризм

      Қазіргі бар табиғи әлеуетті пайдалана отырып туризмнің таулы, экстремалды және шытырман оқиғалы түрлерін дамыту және танымал ету халықты белсенді өмір салтына тарту, спортпен айналысу үшін жағдай жасайды, туристерді тартуға ынталандырушы ықпал етеді.

      Қасқасу, Бүргүлік шатқалдары, Қаратау тау бөктері қысқа уақыттағы демалысты, спорттың шаңғылы түрлерін, альпинизмді, дельтапланеризмді, сноукайтингті және спорттық-шытырман оқиғалы туризмнің басқа да түрлерін дамытуға септігін тигізеді.

      Жыл бойы ұсынылатын қызметтерді одан әрі дамыту және оның спектрін кеңейту үшін әлеуеті бар агломерацияның тау шаңғысы туризмінің перспективалы объектілеріне төмендегі объектілер жатады:

      1) Қасқасу аңғарындағы "Eco Village Kaskasu" тау курорты, Төлеби ауданы Қасқасу ауылдық округі Жоғарғы Қасқасу ауылы;

      2) "Тау Самалы" сауықтыру орталығына жақын жердегі, Төлеби ауданы Алатау ауылдық округі Нысанбек ауылындағы "Алатау" тау шаңғысы базасы.

      Тау шаңғысы курортын дамытуға Төлеби ауданындағы Қасқасу шатқалының табиғи ландшафты (Шымкент қаласынан 50 км) септігін тигізеді. Учаске Ақмойнақ және Сұйық өзендерінің сағалары арасында орналасқан.

      Белсенді демалысты ұнататындар үшін еліктіргіш джип-сафари, түйелер жарысы, Қызылқұм шөлінің аумағындағы серуендер ұйымдастырылады.

      Түлкібас ауданының Арыс ауылдық округінің Керейіт және Төлеби ауданы Қасқасу ауылдық округінің Жоғарғы Қасқасу ауылдарына жақын жерде ат спорты түрі, велосипедте, квадрациклде серуендеу, қысқы уақыт кезеңінде: сноукайтинг, шаңғы жарысы, биатлон, қарда жүргіште серуендеу, ат, ит шегілген шанада серуендеуді жүзеге асыру орынды.

      Бадам су қоймасының жағалық аумағында каноэда, байдаркада жүзу, су шаңғысы сияқты спорттың су түрлерін дамыту ұсынылады. Су қоймасының жағалық аумағында өскелең ұрпақты спорттың су түрлеріне оқыту бойынша су станциясын (спорт клубы) құруды қарастыру қажет. Сырдария және Арыс өзендерінің тасу мерзімінде рафтта, байдаркада, қайықта, катамаранда, салда жүзуді ұйымдастыруға болады.

      Агломерацияның су қоймаларының ихтифаунасының алуан түрлілігі спорттық (әуесқой) балық аулаудың әуесқойларын мына су қоймаларына тартуы мүмкін: Көксарай су қоймасы (Ақдала ауылдық округі Ақдала ауылы); Бәйдібек ауданындағы Досан-Қарабас су қоймасы; Ордабасы ауданындағы Бөген (Бөген ауылдық округінің Бөген ауылы) және Бүржар (Шымкент қаласынан 35 км қашықтықтағы Бүржар ауылдық округі) су қоймалары; Төлеби ауданындағы Бадам (Бадам ауылдық округінің Бадам ауылы) Бадам және Төгіс (Шымкент қаласынан 30 км қашықтықта Леңгір тас жолының бойында) су қоймалары.

      Агломерацияның табиғи әлеуеті және аңшылық шаруашылықтарының болуы әуесқой (спорттық) аң аулаудың ұйымдастырылған турларын қалыптастыруға мүмкіндік береді.

      Шымкент агломерациясында экологиялық, мәдени-танымдық, емдеу-сауықтыру және спорттық-шытырман оқиғалы туризмді дамыту үшін барлық алғышарттар бар. Шетелде және ел ішінде туризмнің жұмыс істеп тұрған объектілерін танымал етуге баса назар аудару қажет, туристік саланы дамытудың маркетинг компаниясына ребрендинг жүргізу қажет.

4. Табиғатты оңтайлы пайдалану, ресурстармен қамтамасыз ету, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шаралар

      Қоршаған ортаға теріс ықпал тигізетін Шымкент агломерациясының негізгі табиғат пайдаланушылары өнеркәсіптік кәсіпорындар, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілері, автокөлік, ауыл шаруашылығы болып табылады.

      Агломерация аумағындағы едәуір экологиялық проблемаларға мыналар жатады:

      1) Шымкент қаласы мен басқа да елді мекендердің атмосфералық ауасының ластануы;

      2) Шымкент қаласында атмосфералық ауаны бақылаудың автоматтық жүйесінің болмауы;

      3) жерлер мен учаскелердің радиациялық ластануы бойынша дәйекті ақпараттың болмауы (уран өндіру және қайта өңдеу бойынша жұмыстарды жүзеге асыру аудандарында);

      4) көмуді талап ететін иондалған сәулеленудің өңделіп болған иесіз бірқатар көздерінің жиналуы;

      5) Шымкент қаласында атмосфераның ластануын бақылаудың стационарлық бекеттер санының жеткіліксіз болуы және оның Леңгір, Сарыағаш қалаларында, Ақсукент ауылында болмауы;

      6) Шымкент қаласы аумағының едәуір бөлігін жерасты суының басуы;

      7) Шымкент қаласында нөсерлік кәріздің болмауы және ағын суларға тазартылмаған дренажды және нөсер суларын ағызу;

      8) Қарасу өзеніне іргелес жатқан Шымкент қаласының суы мен аумағының ластануы және қоқыстануы;

      9) Шымкент қаласының ағынды суларын тазалау құрылыстарының авариялық жағдайда болуы және оның Шымкент қаласының перспективалы тұрғын үй құрылысының аумағында орналасуы;

      10) шағын қалалар мен аудан орталықтарының (Сарыағаш қаласы, Ақсукент, Т. Рысқұлов ауылдары) ағынды суларының тазалау құрылыстарының болмауы немесе авариялық жағдайда болуы;

      11) "Оңтүстікполиметалл" өндірістік кешені (бұдан әрі – ӨК)" АҚ қорғасын зауытына іргелес жатқан Шымкент қаласы жерлерінің қорғасынмен ластануы;

      12) Шымкент қаласы Тельман ауданында улы химикаттармен ластанған топырақты зарарсыздандыру;

      13) Шымкент қаласында фосфор және қорғасын өндірістерінің жинақталған тарихи қалдықтарын кәдеге жарату проблемасы;

      14) өндіріс және тұтыну қалдықтарын өңдеу бойынша мамандандырылған кәсіпорындарының болмауы (өңделген майлар, аккумуляторлар, автошиналар, құрамында сынап бар лампалар және т.б.);

      15) қатты тұрмыстық қалдықтардың қарқынды жиналуы;

      16) қоршаған ортаның коммуналдық қалдықтардың рұқсат етілмеген үйінділерімен ластануы;

      17) Шымкент қаласында қатты тұрмыстық қалдықтар (бұдан әрі – ҚТҚ) полигонының аумағына коммуналдық қалдықтарды көму технологиясының тиімсіз болуы;

      18) агломерацияның елді мекендерінің, Шымкент қаласының жалпы қолданыстағы көгалдандырылған аумақтар алаңдарының және автомобиль жолдарының жол бойындағы жолақтардың жеткіліксіз болуы.

      Шымкент агломерациясының аумағында қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды оңтайлы пайдалану саласындағы басым бағыттар:

      1) атмосфералық ауаның өнеркәсіп пен автокөліктен бөлінетін ластаушы заттардың шығарындыларымен ластануының алдын алу;

      2) қоршаған ортаның радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

      3) су ресурстары ластануының алдын алу, қорғау және ұтымды пайдалану;

      4) жер ресурстарын қорғау және ұтымды басқару;

      5) өндіріс және тұтыну қалдықтарын басқару;

      6) биоалуандылық пен ЕҚТА қорғау;

      7) агломерация аумағының табиғи-экологиялық қаңқасын дамыту.

      Агломерация аумағында атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі негізгі іс-шаралар мыналарды қамтиды:

      1) 2020 жылға қарай Шымкент қаласының әуе бассейнінің ластану деңгейін "жоғарыдан" (Атмосфераның ластану индексі (бұдан әрі – АЛИ) 7-13) "төменге" және стационарлық көздерден атмосфераға бөлінетін ластаушы заттардың жалпы шығарындыларының көлемін төмендетуді қамтамасыз ету;

      2) Шымкент қаласы мен Сарыағаш ауданының аумағындағы әуе бассейнін қорғау жөніндегі іс-шараларды қарқындату, мұнда жиынтық үлесі облыс бойынша шығарындылардың жалпы көлемінің 75 %-дан астамын құрайды;

      3) қоныстану аймақтарында немесе оларға тікелей жақын маңда орналасқан ірі өнеркәсіп кәсіпорындарын 2030 жылға қарай перспективалық индустриялық аймақтарға көшіру мәселесін қарау;

      4) агломерацияның атмосфералық ауаны ластаушы негізгі кәсіпорындары үшін атмосфераға бөлінетін ластаушы заттардың шығарындыларын төмендету жөніндегі іс-шаралар кешенін жүргізу: "ПетроКазахстан Ойл Продактс" ЖШС,
"Шымкент Мұнай өнімдері" АҚ, "МГҚҚ ҚазҚұрылысСервис" АҚ, "Шымкент Октан" ЖШС, "Гелиос" ЖШС, "Интергаз Орталық Азия" АҚ "Шымкент МГБ" филиалы, "Шымкентцемент" АҚ, "SAS-Tobe Technologies" ЖШС, "Стандарт Цемент" ЖШС, "ТЭЦ-3" АҚ, "AZALA Textile" ЖШС, "AIIG Kazakhstan" ЖШС, "Рахат-Шымкент" ЖШС, "Оңтүстікполиметалл" АҚ, "Шымкентмай" АҚ;

      5) Шымкент қаласында "ПетроКазахстан Ойл Продактс" ірі мұнай өңдеу кешенінің жұмыс істеуінің экологиялық қауіпсіздігін, оның ішінде оның санитариялық-қорғаныш аймағын сақтау және тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету;

      6) Шымкент қаласында орналасқан "Оңтүстікполиметалл" ӨК" АҚ бұрынғы қорғасын зауытының өнеркәсіптік қалдықтары – арсенат-кальций қоқыстарының үйінділерін шаңсыздандыру (мысалы, фитоконсервация әдісімен) жөнінде іс-шаралар жүргізу;

      7) агломерацияның елді мекендерін газдандыру бойынша жұмыстарды жалғастыру;

      8) КТҚ, өздігінен ағатын кәрізді, Шымкент қаласының күкіртті сутек бөлетін көздер болып табылатын ішкі аулалық кәріздерді реконструкциялауды/жаңғыртуды жүргізу;

      9) кәсіпорындар үшін белгіленген санитариялық-қорғаныш аймақтарының жобаларын әзірлеу;

      10) Шымкент қаласының кәсіпорындарында өндірістік мониторингілеу жүйесін дамыту, кәсіпорындардың шығарындыларын бақылаудың тиімділігін арттыру;

      11) есептік фондық ластануды айқындау жүйелерін енгізу үшін Шымкент, Арыс, Сарыағаш және Леңгір қалаларының атмосферасына бөлінетін шекті жол берілетін шығарындылардың жиынтық томдарын әзірлеу;

      12) муниципалды және коммуналдық автопаркті сығылған газға ауыстыру;

      13) жол-көлік желісін ұйымдастыруды жетілдіру (жол төсемдерінің енін ұлғайту, бағдаршамдар санын қысқарту, жол қозғалысын басқарудың адаптивті жүйесін енгізу, көлік қозғалысының жылдамдығын ұлғайту, транзиттік көлік және т.б. үшін көп деңгейлі жол айырықтарын, айналма жолдар салу);

      14) "Еуро-4" және "Еуро-5" стандарттарының талаптарына сәйкес келетін пайдаланылатын жаңа автокөлік құралдарының үлесін ұлғайту (ішкі қалалық жолаушылар және жүк тасымалдарын жүзеге асыратын автокөлікті қоса алғанда);

      15) Шымкент қаласына кіру жолында экологиялық бекеттерді құру және автотасымалдаушыларды отынның баламалы көздеріне өтуге ынталандыру жөнінде іс-шаралар қабылдау;

      16) LRT, жедел автобустық және троллейбустық тасымалдарды қоса алғанда, қозғалысқа бөлінген жолақтарды пайдалану және жол қозғалысын басымдықпен реттеу арқылы жолаушылар көлігінің жедел жүйелерін құру;

      17) аумақтың табиғи-климаттық жағдайын ескере отырып, велосипед көлігін жылына 365 күн пайдалануға мүмкіндік беретін автомобиль және қоғамдық көлікке балама ретінде велосипед қозғалысы инфрақұрылымын дамыту;

      18) Шымкент қаласында қаланың барлық көлік көп жүретін көшелерінде Shymkent-bike автоматтандырылған велосипед жалға беру желісін кеңейту (қазіргі уақытта негізінен қаланың 7 даңғылы мен көшелерінде орналасқан 41 велостанция бар);

      19) Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің "Қазгидромет" республикалық мемлекеттік кәсіпорнының (бұдан әрі – "Казгидромет" РМК) аумақтық бөлімшесінің атмосфералық ауаның ластануын бақылаудың автоматтық және стационарлық (оның ішінде онлайн) бекеттер желісін кеңейту (Шымкент қаласында 6 бекет), оның ішінде оларды агломерацияның аудан орталықтарында – Арыс, Сарыағаш, Леңгір қалаларында, Қазығұрт, Ақсу, Т.Рысқұлов атындағы, Шаян, Темірлан ауылдарында орнату;

      20) "Казгидромет" РМК-ның аумақтық бөлімшелерінің мониторингілеу желісін айқындайтын ластаушы заттардың параметрлері мен тізбесін кеңейту;

      21) Шымкент қаласының "жасыл белдеуінің" ауданын 2020 жылға қарай "Жасыл аймақ" жобасын жалғастыру шеңберінде 10 мың гектарға жеткізу, сондай-ақ құрылған жасыл екпелерді өз уақытында күтіп баптауды қамтамасыз ету;

      22) тұрғын үй құрылысы жағынан ағаш-бұталы екпелер белдеуін міндетті түрде ұйымдастыра отырып, өндірістік кәсіпорындардың санитариялық-қорғаныш аймақтарын (бұдан әрі – СҚА) көгалдандыру, оның ішінде IV, V сыныпты кәсіпорындар үшін – алаңның кемінде 60%, II және III сыныпты кәсіпорындар үшін – кемінде 50%, 1000 м және одан да көп СҚА бар кәсіпорындар үшін – оның аумағының кемінде 40%;

      23) экологиялық "таза" электр энергиясын әзірлеу бойынша жобалар әзірлеу, оның ішінде 2020 жылға дейін Бәйдібек ауданында қуаты 40 МВт жел электр станциясын, Арыс қаласына жақын маңда қуаты 14 МВт күн электр станциясын, Сайрам ауданы Сайрамсу өзенінде қуаты 2,5 МВт және Сарыағаш ауданы Келес өзенінде қуаты 4,5 МВт 2 гидроэлектр станциясын салу.

      Әсер етудің физикалық факторларынан қорғау бойынша жобалық ұсыныстар мыналарды қамтиды:

      1) радиациялық кернеу және радиациялық қауіпті аумақтарда (Түркістан-Шаян радиациялық қауіпті аймағы кіретін Шу-Сарысу провинциясы) дозалық жүктемені қауіпсіз және нормативтік деңгейге төмендету, ең алдымен халықтың тығыздығы жоғары аумақтарда және агломерация аумағының табиғи радиациялық фоны жоғары аймақтарда, оның ішінде Ордабасы және Бәйдібек аудандарының елді мекендері (Қараспан, Б.Исаханов, Темірлан, Шалдар, Кеңес, Жамбыл, Шаян ауылдары);

      2) қажетті радиацияға қарсы алдын алу іс-шараларын әзірлей отырып, Созақ ауданының уран кен орындарын өңдеудің агломерация аумағының радиациялық ахуалына ықпалын талдау бойынша жұмыстар жүргізу;

      3) әкелінетін және пайдаланылатын құрылыс материалдарын радиациялық бақылау;

      4) иондалған сәулелендіру көздерін бақылау;

      5) ескірген рентген жабдығын мониторингілеу және ауыстыру;

      6) объектілерде радиациялық қауіпсіздікті орнату және қолдау;

      7) автокөліктің тұрғын үй аймақтарынан тыс жүруін ұйымдастыру және айналма жолдарының сапасын жақсарту, әсіресе, үлкен жүк және транзиттік автокөлік үшін;

      8) көше жол желісінің шуын төмендету үшін магистральдық көшелерді жапырақты тұқымдастармен көгалдандыру;

      9) шығаратын шуының деңгейі төмен көліктің экологиялық таза түрлерін қолдану;

      10) ұтымды жоспарлы шешімдер қабылдау, санитариялық-қорғаныш аймақтарын құру, сондай-ақ трансформаторлық қосалқы станциялардың шуынан қорғау мақсатында жасанды дыбыстан қорғау конструкцияларын пайдалану;

      11) СҚА және теміржол көлігінің шуынан қорғау үшін темірбетон конструкциялардан жасалған шуды қалқалайтын құрылыстарды орнату, бұл оның артындағы шу деңгейін 15-20 дБА-ға төмендетуге мүмкіндік береді;

      12) санитариялық-қорғаныш аймағының алаңынан бастап тұрғын үй аудандарына, елді мекендерге дейін көгалдандыруды (40%-ға дейін) ұйымдастыра отырып, Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 237 бұйрығымен бекітілген "Өндірістік объектілердің санитариялық-қорғаныш аймағын белгілеу бойынша санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларының талаптарына сәйкес санитариялық алшақтықтарды сақтау;

      13) ұшақтардың ұшу қону трассасының бойында орналасқан аудандарда шуды төмендетуді қамтамасыз ететін тұрғын үйлер мен мекемелерде сыртқы қоршаулардың дыбыс өткізбеуінің жоғары болуы;

      14) ұшақтардың ұшу-қону режимін өзгерту (ұшудың арнайы әдістемелері, түңгі ұшуларды шектеу, елді мекендер үстінен ұшуларды шектеу), қазіргі заманғы шусыз әуе лайнерлерді пайдалану;

      15) тікұшақ алаңдарының тұрғын үй аудандарына дейінгі есептік шу аймақтарын сақтау;

      16) электрмагниттік өріс көздерін ұтымды орналастыру және қорғаныс құралдарын қолдану, оның ішінде көздерді экрандау;

      17) қашықтықпен қорғау, яғни халықты электрмагниттік сәулелену көзінен алшақтату;

      18) таратқыштар мен антенналардың сәулелендіруші қуатын азайту;

      19) сәулелену көздеріне, оның ішінде қайталама сәулеленуге (желілерге, ғимараттар конструкцияларына, коммуникацияларға) қолжетімділікті шектеу;

      20) авиациялық радиолокациялық құралдарды Шымкент қаласы әуежайының аумағында олардың қаланың дамуы мүмкін аумағына тигізетін теріс ықпалын жоюды ескере отырып орналастыру.

      Су ресурстарын қорғау және ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шаралар мыналарды қамтиды:

      1) Бадам, Келес, Арыс өзендерінің ластануын "нормативтік таза" деңгейге дейін төмендету;

      2) 2020 жылғы дейін агломерацияның елді мекендерінде сарқынды суларды тазарту құрылыстарын және су бұру желілерін жаңғырту;

      3) Шымкент қаласының халқын кәрізбен қамтуды 2020 жылға қарай 62% деңгейіне, 2030 жылға қарай 100%-ға дейін жеткізу;

      4) Шымкент қаласының кәріздік тазалау құрылыстарының өнімділігін 2025 жылға қарай 320 мың м3/тәул. жеткізу;

      5) Шымкент қаласындағы Гидролизный, Ворошиловка, Чапаевка, Оңтүстік шағын аудандарында кәріз желілерін салу;

      6) Шымкент қаласында Тассай шағын ауданынан Қайтпас-1 шағын ауданына дейін магистральдық кәріздік коллектор салу;

      7) Шымкент қаласының аумағына қосылған елді мекендерде кәріз желілерін салу/реконструкциялау ("Жаңаталап", "Тоғыс", "Базарқақпа", "Жұлдыз", "Қызылжар" тұрғын үй алаптары);

      8) ағын суларды терең тазалау арқылы және өнеркәсіптік кәсіпорындарды техникалық сумен жабдықтау үшін әрі өзендер мен жерасты кен орындарынан таза су алуды азайтуға мүмкіндік беретін суармалы егіншілік танаптарында тазартылған ағындарды пайдалана отырып, қала шегі мен қоныстану аумақтарынан тысқары Шымкент қаласының сарқынды суларын биологиялық тазалайтын жаңа кәріздік тазалау құрылыстарын жобалау және салу;

      9) агломерацияның шағын аудандары мен аудан орталықтарының, оның ішінде Сарыағаш қаласында, Ақсукент, Т. Рысқұлов ауылдарында сарқынды суларды тазалау құрылыстарын реконструкциялау немесе салу;

      10) құрғату ұңғымалар желісін қалпына келтіру және кеңейту арқылы, сондай-ақ нөсерлік кәріз салу арқылы Шымкент қаласының едәуір бөлігін жерасты суларының басуының алдын алу;

      11) бұрынғы "Оңтүстікполиметалл" ӨК" АҚ қорғасын зауытының өндірістік қалдықтары – арсенат-кальций кектері үйінділерінің Бадам өзенінің су қорғау аймағында орналасуына байланысты оның экожүйесіне тигізетін теріс ықпалын азайту;

      12) Қошқарата және Қарасу өзендерін және Шымкент қаласында оларға іргелес аумақтарды тазалау;

      13) Шымкент агломерациясының шағын өзендерін түгендеу;

      14) "Янгичек" және "Шымкент" каналдарын реконструкциялау және жайластыру;

      15) тиісті белгілерді орната отырып, агломерация аумағындағы өзендер мен су қоймаларында су қорғау аймақтары мен белдеулерін жобалау бойынша жұмыстарды жалғастыру;

      16) су қорғау аймақтары мен өзендердің жағалық белдеулерінің шегінде әртүрлі объектілерді (оның ішінде техникалық қызмет көрсету пункттерін, автотұрақтарды, автомобиль жуу орындарын) салуға салынатын тыйымды қатаң бақылау.

      Жер ресурстарын қорғауды және ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету мақсатында:

      1) жер қойнауын пайдаланушылардың жалпы кең таралған және басқа да пайдалы қазбаларды заңсыз өндіруін қатаң бақылау және олардың жауаптылығы;

      2) ауданы 1,6 мың га агломерацияның бүлінген жерлерінде топырақты қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу;

      3) Шымкент қаласында 18,53 га алаңында "Оңтүстікполиметалл" ӨК" АҚ қорғасын зауытына іргелес ластанған жерлерді қалпына келтіру, оның ішінде аталған аумақтың топырақ жамылғысын фиторемедиациялау бойынша іс-шараларын жүргізу;

      4) ауыр металдармен және улы химикаттармен ластанған топырақ жамылғысын көму үшін Шымкент қаласында полигон салу;

      5) ағаштардың тұзға және шаңға төзімді түрлерінен қорғағыш жасыл белдеулер құру арқылы шөлейттенуге ұшыраған аудандардағы елді мекендер айналасында көшпелі құмдарды бекіту;

      6) ауыл шаруашылығы жерлерінің тозуын төмендету және одан әрі болдырмау үшін егін шаруашылығының бейімделген экологиялық-ландшафттық жүйесін енгізу;

      7) қолданылатын агрохимикаттар көлемін төмендету үшін топырақты өңдеудің ресурсты үнемдейтін және экологиялық қауіпсіз технологияларын қолдану;

      8) жерлердің өндіріс және тұтыну қалдықтарымен ластануын болдырмау;

      9) топырақ құнарлылығының жағдайы мен серпініне мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;

      10) топырақ жамылғысының жағдайын мониторингтік зерттеу ұсынылады.

      Өндіріс және тұтыну қалдықтарын басқару жөніндегі іс-шаралар мыналарды қарастырады:

      1) кәсіпорындарда түзілетін қалдықтарды агломерация аумағындағы барлық кәсіпорындар үшін қайталама шикізат ретінде барынша пайдалану;

      2) "Оңтүстікполиметалл" ӨК" АҚ қорғасын зауытын Шымкент қаласынан тысқары шығару мәселесін зерделеу;

      3) қорғасын зауытының қоқыстарын өңдеу өндірісін құру арқылы "Шымкент қорғасын зауыты" ЖАҚ бұрынғы қорғасын зауытының қорғасын өндірісінің 3,8 млн.тонна көлеміндегі қалдықтарын кәдеге жарату;

      4) қоршаған орта мен халық үшін әлеуетті қауіпті көз болып табылатын "Қайнар" ЖШС және "Реактивтік фосфор қосылысы" АҚ фосфор өндірісінің улы қалдықтары – құрамында фосфор бар қалдықты кәдеге жарату;

      5) Шымкент қаласындағы құрылыс қалдықтары үшін полигон ашу;

      6) пайдаланылған құрамында сынап бар құралдар мен бұйымдарды (люминисценттік шамдар, термометрлер, қызуөлшегіштер, термостаттар);

      7) анықталған қараусыз қалған қалдықтар мен ластанған учаскелерді коммуналдық немесе республикалық меншікке, сондай-ақ өңдеу және жою үшін беру;

      8) пайдаланылған мотор майларын, аккумуляторларды өңдеу бойынша мамандандырылған кәсіпорындар құру;

      9) агломерация аумағында орналасқан кәсіпорындардың қауіпті қалдықтарын паспорттандыру;

      10) барлық елді мекендерді жылдам газдандыру, бұл жергілікті үйінділерде қалдықтардың күлқож тәрізді түрін жоюға мүмкіндік береді;

      11) ҚТҚ бөлек жинауды, сұрыптауды, кәдеге жаратуды және өңдеуді енгізу, Шымкент агломерациясының ірі елді мекендері үшін (Шымкент, Арыс, Сарыағаш, Леңгір қалалары) 2020 жылға дейін қалдықтармен жұмыс істеу саласында жергілікті атқарушы органдардың мамандандырылған кәсіпорындармен өзара іс-қимыл жасасуы бойынша жол картасын әзірлеу және іске асыру, оның шеңберінде ҚТҚ жеке жинау және кәдеге жаратылатын компоненттерді Қазақстан мен жақын шетелдің өңдеуші кәсіпорындарына жеткізу ұйымдастырылатын болады;

      12) агломерация аумағында аймақтық қағидат бойынша ұйымдастырылатын және қалдықтарды автоматтандырылған сұрыптау және өңдеу бойынша өндірістік қуаттылықтарды қамтитын, сондай-ақ инфрақұрылымды, қалдықтарды өңдеудің ақпараттық технологияларын енгізуді талап ететін қалдықтарды басқарудың кешенді жүйелерін құру;

      13) облыстың елді мекендерінде коммуналдық қалдықтарды жинау мен шығарудың тиімді жүйесін ұйымдастыру;

      14) ҚТҚ сақтауға арналған алаңдарды жайластыру;

      15) Шымкент қаласының Достық шағын ауданында (Самал – 3 шағын ауданы) алаңы 18,4 га болатын ҚТҚ полигонын қалпына келтіру;

      16) 91 ҚТҚ полигонын реконструкциялау және жаңғырту;

      17) Шымкент қаласының солтүстік бөлігінде жаңа ҚТҚ полигонын салу;

      18) агломерацияның аудан орталықтары мен ірі елді мекендерінде санитариялық-экологиялық талаптарға сай келетін 34 ҚТҚ полигонын салу (2017 жылы – 12, 2018 жылы – 18);

      19) ҚТҚ көлемдерінің өсу қарқынын ескере отырып, 2030 жылға қарай Шымкент қаласы үшін (қуаты жылына 200 мың тонна қалдық) кемінде екі қоқыс өңдейтін зауыт салу;

      20) Шымкент қаласында қоқыс өңдейтін зауыттың өңдеу өнімдерін өткізу мәселелерін шешу;

      21) мал қорымдарын тиісті жағдайда ұстау бойынша жұмыстар жүргізу, оның ішінде абаттандыру, консервациялау, қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөнінде іс-шаралар қабылдау;

      22) агломерация аумағында тыйым салынған және жарамсыз болып қалған пестицидтер мен оның ыдыстарын көмуге арналған арнайы қойма (қорым) салу туралы мәселені пысықтау, өйткені қазіргі уақытта олар басқа облыстардың мамандандырылған кәсіпорындарына берілуде;

      23) улы химикаттарға пайдаланылған ыдыстарды жинау және кәдеге жарату бойынша қызметті жүзеге асыратын ұйым құру.

      Агломерация аумағының табиғи-экологиялық қаңқасын дамыту, табиғи экожүйелер мен биоалуандылықты сақтау үшін 2020 – 2030 жылдарға дейін кластерлік учаскелерді (Арыс өзенінің бастауын, Боралдай аңғарының шегіндегі Боралдай және Қошқарата өзендерінің сағасын) енгізу есебінен Ақсу – Жабағылы мемлекеттік табиғи қорығын кеңейту, сондай-ақ Машат аңғарын ЕҚТА мәртебесіне ауыстыру және оның шекарасын айқындау үшін инвестициялардың техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеу мүмкіндігін қарастыру ұсынылады.

      Бұдан басқа, орман шаруашылығы мекемелерінің аумағында мемлекеттік орман қорының ормандарын (Ақсу-Жабағылы мемлекеттік табиғи қорығы, Сайрам-Өгем мемлекеттік табиғи ұлттық паркі, "Бадам орман және жануарлар әлемін қорғау жөніндегі мемлекеттік мекемесі" ММ, Оңтүстік Қазақстан облысы әкімдігінің "Жасыл желек" ММ) молықтыру бойынша жұмыстар жүргізу қажет.

      Агломерация аумағындағы елді мекендерде жасыл екпелерді қорғау үшін мынадай іс-шараларды жүргізу ұсынылады:

      1) агломерация қалаларында әртүрлі мақсаттағы көгалдандырылған аумақтардың үлес салмағын 40% нормативтік деңгейге жеткізу;

      2) агломерацияның барлық қалалары мен Шымкент қаласында жалпыға ортақ пайдаланылатын көгалдандырылған аумақтардың аудандарын жан басына шаққанда 20 м2 нормативке жеткізу;

      3) Шымкент қаласының орманды жасыл аймағының жалпы ауданын 2025 жылға қарай 40,0 мың гектарға жеткізу;

      4) Шымкент қаласының айналасында 19 500 га ауданда жасыл белдеу құру жөніндегі жұмыстарды іске асыру;

      5) ағаштар, гүлдер отырғызу арқылы Шымкент қаласында 15 га ауданда тәлімбақ ұйымдастыру;

      6) Шымкент қаласында жаңа саябақтар мен парктерді жайластыру және ұйымдастыру;

      7) облыстың барлық магистральдық автожолдарының жол бойындағы белдеулерін көгалдандыру;

      8) қазіргі бар жасыл аймақтарды ескере отырып, Шымкент агломерациясының аумағына кіретін елді мекендер маңайындағы жасыл аймақтарды нормаларға сәйкестендіру.

      Ұсынылатын жобалық шешімдер мен іс-шаралар Шымкент агломерациясының аумағында экологиялық жай-күйді тұрақтандыруға және жақсартуға мүмкіндік береді.

      Санитариялық эпидемиологиялық саулықты қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар

      Соңғы 10 жылда Шымкент агломерациясы халқының әлеуметтік маңызды аурулары көрсеткіштерінің жақсарғандығы байқалады. Оң серпінге қарамастан, қан айналым жүйесінің аурулары 198,7-ден 2734,4-ке (республика бойынша 2429,7) 1,4 есе өсті, қатерлі ісіктер 3 есеге, 94,2-ден 292,4-ке дейін (республика бойынша 207,7) өсті.

      Аумақта құтырумен, конго-қырым геморрагиялық қызбасымен, күйдіргімен, бруцеллезбен және листериозбен ауыру жағдайлары тіркелген.

      Ордабасы ауданында конго-қырым геморрагиялық қызбасының табиғи ошақтары бар, Төлеби, Қазығұрт және Бәйдібек аудандары күйдіргі ауруы бойынша стационарлық қолайсыз аудандар болып табылады, мұнда соңғы жылдары ауыл шаруашылығы жануарларының арасында орташа есеппен аурумен ауырудың 5 жағдайы тіркелген. Барлық дерлік аудандарда құтырумен және бруцеллезбен ауырудың кездейсоқ жағдайлары туындайды.

      Қарастырылатын аумақта санитариялық-эпидемиологиялық сипаттағы бірқатар проблемалар анықталуда. Жүрігізіліп отырған 2 реттік өңдеу жұқтырушыларды кенеге қарсы тиімді өңдеуді қамтамасыз етпейді. Қаланы кеңейтуге және дамытуға байланысты Шымкент қаласының туберкулезге қарсы диспансері қаланың халық тығыз орналасқан ауданында қалып қойды. Сырдария өзені мен Арыс қалалық әкімшілігінің бойындағы елді мекендерде кеміргіштер – жабысқақ қанішерлер санының едәуір ұлғайғандығы байқалады.

      Шымкент агломерациясы халқының денсаулығы мен санитариялық-эпидемиологиялық жағдайын жақсарту үшін 2030 жылға дейін:

      1) процедураның тиімділігі үшін кенеге қарсы 4-6 реттік өңдеу;

      2) кеміргіштер мен шіркейлерді жою жұмыстарын жүргізу;

      3) туберкулезге қарсы диспансерді Шымкент қаласынан тысқары шығару ұсынылады.

      Тарихи-мәдени мұра ескерткіштерін қорғау

      Шымкент агломерациясының аумағында республикалық маңызы бар 10 объект, сондай-ақ өзінің маңыздылығы жағынан әлемдік сәулет жауhарларынан кем түспейтін жергілікті маңызы бар көптеген объектілер орналасқан.

      Шымкент агломерациясының мәдени мұрасын сақтау және танымал ету саясатын іске асыру үшін 2030 жылға қарай:

      1) қалашық аумағында кейіннен ашық аспан астындағы мұражай жасай отырып, "Шымкент қалашығы" ескерткішін қорғау аймағынан сауда объектілерін ауыстыру/бұзу бойынша іс-шаралар жүргізу;

      2) қалаға Ордабасы, Сайрам және Төлеби аудандарының 40 елді мекенін қосуға байланысты Шымкент қаласының аумағында тарихи-мәдени объектілерді түгендеуді жүргізу;

      3) Шымкент қаласында Д. Қонаев және Т. Рысқұлов көшелерінің қиылысында орналасқан "Хан қорғаны" жергілікті маңызы бар археологиялық ескерткішін сақталуын қамтамасыз ету және аталған объектіні қорғау аймағын әзірлеу;

      4) Шымкент қаласында "Металлургтер сарайы" мәдениет объектісінің сақталуын қамтамасыз ету;

      5) қорық аумағында орналасқан барлық ескерткіштердің жаңа қорғау аймақтарын одан әрі әзірлей отырып "Ордабасы" ұлттық тарихи-мәдени қорығы" РМҚК аумағында орналасқан сақ қорғандарының, ежелгі қоныстың, қорымдардың санын нақтылау бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу;

      6) ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұра объектілерінің тізіміне қосуға ұсынылатын Ордабасы ауданындағы төрт ескі елді мекенді (Жуантөбе, Қараспантөбе, Күлтөбе, Бөріжар) қорғау аймақтарын айқындау және оларды пайдалану бойынша менеджмент жүйесін құру ұсынылады.

      Аумақтарды табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың ықпалынан қорғау жөніндегі негізгі іс-шаралар және азаматтық қорғаныс жөніндегі іс-шаралар

      Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және халықты қорғау мақсатында Шымкент агломерациясының аумағында перспективада халық пен аумақты табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардан қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған іс-шаралар кешені көзделген.

      Түлкібас, Төлеби, Қазығұрт аудандары төтенше жағдайларға бейім.

      Тасқынға және су басуға, селге, көшкіндерге, сырғымаларға қарсы әрекет инфрақұрылымымен қамтамасыз ету үшін:

      1) тасқынға қарсы қорғағыш дамбылар салу:

      Қазығұрт ауданында Үшбұлақ ауылының Келес өзенінде – 200 м., Жаңабазар ауылының Келес өзенінде – 200 м, Жіңішке ауылының Келес өзенінде – 500 м, Ащыбұлақ ауылының Келес өзенінде – 400 м;

      Төлеби ауданында Бірінші мамыр ауылының Ақмешіт өзенінде – 400 м, Достық ауылының Ақмешіт өзенінде – 350 м, Көксаяқ ауылының Сайрамсу өзенінде – 500 м, Екпінді ауылының Ақмешіт өзенінде – 300 м;

      Түлкібас ауданында Т. Рысқұлов ауылының Арыс өзенінде – 300 м, Сарытөр ауылының Арыс өзенінде – 350 м, Балықты ауылының Арыс өзенінде – 500 м, Керейіт ауылының Арыс өзенінде – 400 м, Мақталы ауылының Арыс өзенінде – 300 м;

      Шымкент қаласының Қошқар ата өзенінде – 400 м, Қарасу өзенінде – 400 м.

      2) сел қаупі бар учаскелерде сел өткізетін және селді бағыттайтын құрылыстар салу: Төлеби ауданында – Бадам, Сайрамсу, Балдыберек өзендерінің бастауында 6 бірлік, Түлкібас ауданында – Машат және Жабағылысу өзендерінің бастауында 5 бірлік;

      3) көшкін қаупі бар учаскелерде инженерлік қорғау құрылыстарын салу: Қазығұрт ауданында – Ұясай өзенінің бастауында 1 бірлік, Төлеби ауданында – Балдыберек өзенінің бастауында 1 бірлік, Түлкібас ауданында – Жабағылысу өзенінің бастауында 1 бірлік;

      4) сырғыма қаупі бар учаскелерде сырғымаға қарсы тірек ғимараттарын салу: Қазығұрт ауданында – Қызылдихан кентінің маңында 1 бірлік, Төлеби ауданында – Сұлтан-рабат кентінің маңында 1 бірлік, Түлкібас ауданында – Азатлық, Жаскешу және Тастұмсық ауылдарында 1 бірлік.

      Су қоймаларында судан құтқару және сүңгу-іздеу жұмыстарын жүргізу үшін шомылу мерзімінде және тасқын қаупі бар кезеңде Шымкент қаласында 2 суда құтқару станциясын салу ұсынылады.

      Шымкент агломерациясын өртке қарсы қорғаумен қамтамасыз ету үшін "Өртке қарсы қызмет органдарының объектілерін жобалау нормалары" ҚР ҚН 2.02-30-2005 сәйкес Шымкент қаласында – 13, Төлеби ауданының Леңгір қаласында 1 өрт депосының үлгілік ғимаратын салу қажет, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар мемлекеттік өртке қарсы қызмет жоқ елді мекендерде, Ордабасы ауданында – 2, Сарыағаш қаласында – 2 өрт бекетін салуға тиіс.

      Ағымдағы метеорологиялық жағдай және республикалық және жергілікті автожолдарда жол төсемінің жағдайы туралы халықты ақпараттандыру үшін ақпараттық табло орнату ұсынылады.

      Шымкент қаласы мен жақын жатқан ауылдық округтерде хабарландырудың электр дабылдарын қосымша орнату қажет.

  Шымкент агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
1-қосымша

Шымкент агломерациясын аумақтық дамытудың өңіраралық схемасының негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Р/с №

Көрсеткіштер

Өлшем бірлігі

Қазіргі жағдайы

Бірінші кезең

Есептік кезең

1

2

3

4

5

6

1

Аумақ





1)

Агломерациялық процестерді қалыптастыру аймағы

мың га

974,4

974,4

974,4

2)

Агломерацияның экономикалық әсер ету аймағы

мың га

1573,48

1573,48

1573,48


оның ішінде:






ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер

мың га/%

1056,44/ 67,14

1071,44/ 68,09

1081,56/ 68,74


елді мекендердің жерлері, олардың:

-//-

286,16/
18,19

289,91/
18,43

291,08/
18,50


- қалалық

-//-

46,52

50,28

50,28


- ауылдық

-//-

239,64

239,64

240,80


өнеркәсіп, көлік, байланыс жерлері, ғарыш қызметінің, қорғаныс, ұлттық қауіпсіздік мұқтажына арналған және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер

-//-

45,98/2,92

46,00/2,92

46,10/2,93


ерекше қорғалатын аумақтардың жерлері, сауықтыру, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер

-//-

96,11/6,11

96,11/6,11

128,52/8,17


орман қорының жерлері

-//-

7,06/0,45

9,73/0,62

12,4/0,79


су қорының жерлері

-//-

13,82/0,88

13,82/0,88

13,82/0,88


босалқы жерлер

-//-

67,91/4,32

46,47/2,95

0

2

Халық

-//-




1)

Барлығы

мың адам

1801,0

1986,1

2335,8


оның ішінде:






қала халқының саны

тұрғындардың жалпы санынан мың адам /%

992,5/56,1

1079,2/54,3

1269,2/54,3


ауыл халқының саны
 

-//-

808,5/44,9

906,9/45,7

1066,6/45,7

2)

тұрғындардың табиғи қозғалысының көрсеткіштері:






туылғандар саны

-//-

47,1/2,6

50,4/2,5

59,3/2,5


қайтыс болғандар саны


9,5/0,5

9,7/0,5

11,4/0,5


өсім / кему


37,6/2,1

40,7/2,0

47,9/2,1

3)

Халықтың көші-қон көрсеткіштері:






келгендер саны


40,3/2,2

40,3/2,0

40,3/1,7


кеткендер саны


41,0/2,3

41,0/2,1

41,0/1,8


өсім/ кему

-//-

0,7/0,04

0,7/0,04

0,7/0,03

4)

Қалалар санынан, барлығы

бірлік





ірі (есептік саны 500,0 мың адамнан асатын)

-//-

1

1

1


үлкен (халықтың есептік саны 100,0 мың адамнан 500,0, мың адамға дейін)

-//-

0

0

0


орташа (халықтың есептік саны 50,0 мың адамнан 100,0 мың адамға дейін)

-//-

0

0

2


шағын (халықтың есептік саны 10,0 мың адамнан 50,0 мың адамға дейін)

-//-

3

3

1

5)

Кенттер

-//-

0

0

0

6)

Ауылдар

-//-

363

363

363

7)

Халық тығыздығы

мың адам/100 шаршы км

18,5

20,4

24,0

8)

Ауыл халқының тығыздығы

-//-

8,7

9,8

11,5

9)

Халықтың жастық құрылымы:






15 жасқа дейінгі балалар

мың адам/% жалпы халық саны

638,8/35,5

705,2/35,5

829,4/35,5


еңбекке қабілетті жастағы халық (16-62 жастағы еркектер, 16-57 жастағы әйелдер)

-//-

1035,8/57,5

1141,5/57,5

1342,5/57,5


еңбекке қабілетті жастан асқан халық

-//-

126,5/7,0

139,4/7,0

163,9/7,0

10)

Жұмыспен қамтылған халық саны, барлығы

мың адам

821,30

929,03

1103,59

11)

Экономикалық қызмет түрлері бойынша жұмыспен қамтылған халық

мың адам/% жұмыспен қамтылған халық саны

821,30/100

929,03/100

1103,59/100


оның ішінде:

-//-





- өнеркәсіп

-//-

46,9/5,7

53,1/5,7

63,0/5,7


- құрылыс

-//-

84,0/10,2

95,0/10,2

112,9/10,2


- ауыл шаруашылығы

-//-

147,4/17,9

166,7/17,9

198,1/17,9


- білім беру

-//-

109,9/13,4

124,3/13,4

147,7/13,4


- денсаулық сақтау және әлеуметтік қызмет көрсету

-//-

42,0/5,1

47,5/5,1

56,4/5,1


- өзгелер

-//-

391,1/47,6

442,4/47,6

525,5/47,6

12)

Жұмыссыздық деңгейі


5,25

4,47

3,73

3

Экономикалық әлеует





1)

Өнеркәсіп өндірісінің көлемі

млрд. теңге

387,6

708,7

2 168,9

2)

Ауыл шаруашылығы өнімі өндірісінің көлемі

-//-

268,8

484,5

1 212,2

4

Тұрғын үй қоры





1)

Барлығы

жалпы ауданының мың м2 %

30553/100

43356/100

59000/100


оның ішінде:






қалалық елді мекендерде

-//-

17802/58,3

25276/58,3

34397/58,3


ауылдық елді мекендерде

-//-

12752/41,7

18079/41,7

24603/41,7

2)

Халықтың жалпы тұрғын үй алаңымен қамтамасыз етілуі:

м2 /адам

17,1

24,9

26,2


қалалық елді мекендерде

-//-

17,9

26,6

27,9


ауылдық елді мекендерде

-//-

16,0

22,9

24,1

5

Халыққа әлеуметтік және мәдени-тұрмыстық қызмет көрсету объектілері





1)

Жоғарғы оқу орындары

бірлік/студенттер

11/70827

"Қала құрылысы. Қалалық және ауылдық елді мекендерді жоспарлау және құрылыс салу" 3.01-01-2008* ҚНжҚ-ға сәйкес жобалауға тапсырма бойынша

2)

Мектепке дейінгі, бастауыш және орта кәсіби білім беру ұйымдары

сәйкес келетін бірлік





Техникалық және кәсіби білім беру мекемелері

бірлік/оқушылар

92/70956

"Қала құрылысы. Қалалық және ауылдық елді мекендерді жоспарлау және құрылыс салу" 3.01-01-2008* ҚНжҚ-ға сәйкес жобалауға тапсырма бойынша


Күндізгі жалпы білім беру мектептері

бірлік/мың орын

566/275,1

/323,1

/511,7


Мектепке дейінгі ұйымдар

бірлік/мың орын

854/92,9

/125,3

/155,1

3)

Мәдениет және өнер ұйымдары:

тиісті бірлік





оның ішінде:






театрлар

бірлік/орын

6/2072

/2322

/9022


кинотеатрлар

бірлік/орын

3/1182

/5754

/32107


кітапханалар

бірлік/мың том

224/5994

/8541

/10528


клуб типіндегі ұйымдар

бірлік/орын

133/24858

/43560

/64104

4)

Денсаулық сақтау ұйымдары (ауруханалар, емханалар, перзентханалар, фельдшерлік-акушерлік пункттер және т.б.):

-//-





оның ішінде:






стационарлық көмек көрсететін ұйымдар

төсек

10024

11100

12833


амбулаториялық-емханалық көмек көрсететін ұйымдар

ауысымына келу

18395

39312

46343

5)

Санаторлық-курорттық, демалыс және туризм мақсатындағы объектілер (санаторийлер, пансионаттар, демалыс үйлері, лагерьлер және т.б.)

төсек-орын

4581

"Қала құрылысы. Қалалық және ауылдық елді мекендерді жоспарлау және құрылыс салу" 3.01-01-2008* ҚНжЕ "Қызмет көрсету мекемелері мен кәсіпорындары және олардың жер учаскелерінің мөлшерін есептеу нормалары" деген 6-қосымшасына сәйкес жобалауға тапсырма бойынша

6)

Әлеуметтік қамсыздандыру ұйымдары






оның ішінде:






медициналық-әлеуметтік мекемелер

бірлік/орын

1/260

2/313

3/368


психоневрологиялық медициналық-әлеуметтік мекемелер

бірлік/орын

4/1070

8/1251

12/1471


стационарлық және жартылай станционар типіндегі (оның ішінде психоневрологиялық патологиялары және тірек-қозғалыс аппараты бұзылған ақауы бар) балаларға арналған ұйымдар

бірлік/орын

2/360

2/360

4/444

7)

Халыққа әлеуметтік және мәдени-тұрмыстық қызмет көрсетудің басқа объектілері

тиісті бірлік





Ортақ пайдаланылатын спорт залдары

еден ауданы
мың шаршы метр

32850

53934

162614


Ортақ пайдаланылатын бассейндер

су беті
мың шаршы метр

7124

13600

46461

6

Көліктік
инфрақұрылым





1)

Теміржол қатынасы жолдарының ұзындығы

км

381,7

381,7

424,7

2)

Кепілді тереңдігі бар кеме жүретін өзен жолдарының ұзындығы

-//-

-

-

-

3)

Автомобиль жолдарының ұзындығы, барлығы

км

2055,5

2055,5

2183,5


оның ішінде:






республикалық маңызы бар (халықаралық маңызы бар)

-//-

406,4

406,4

534,4


облыстық маңызы бар

-//-

1300,3

1300,3

1300,3


аудандық маңызы бар

-//-

348,8

348,8

348,8

4)

Газ құбырларының ұзындығы

км

679,2

679,2

679,2

5)

Мұнай құбырларының ұзындығы

км

153,3

153,3

153,3

6)

Көлік желісінің тығыздығы:

км/100 шаршы км





теміржол

-//-

2,4

2,4

2,7


автомобиль

-//-

13,0

13,0

13,8

7)

Әуежайлар

бірлік

1

1

1


оның ішінде:






халықаралық маңызы бар

-//-

1

1

1


мемлекеттік (ұлттық)

-//-

1

1

1


жергілікті

-//-

-

-

-


жеке меншік

-//-

-

-

-

7

Инженерлік инфрақұрылым





1)

Сумен жабдықтау:






Жерасты көздерінің ресурстары

млн. текше м/жыл

560,27

560,27

560,27


Жерүсті көздерінің ресурстары

-//-

2720

2720

2720


Су тұтыну, барлығы

мың текше м/тәулік

2594,83

2888,32

3541,22


оның ішінде:

-//-





шаруашылық-ауыз су қажеттіліктеріне


137,60

275,57

475,00


өнеркәсіптік қажеттіліктерге

-//-

77,47

92,96

123,91


ауыл шаруашылығы қажеттіліктеріне

-//-

2372,90

2511,54

2933,87


1 адамның тәуліктік орташа су тұтынуы

адам басына л/тәулік

1467,81

1500,70

1564,46


Су бұру, барлығы:

млн. текше/жыл

41,38

115,58

185,06


су объектілеріне

-//-

1,74

2,87

3,86

2)

Электрмен жабдықтау:






бекітілген қуаты, барлығы

МВт

210

630

680


оның ішінде:






су электр станциясы

%

25

27

30


жылу электр станциясы

-//-

75

70

60


атом электр станциясы


-

-

-


жаңартылатын энергия көздері

%

-

3

10


Есептік қажеттілік:

млн. кВт/сағ.

3960

4980

5560


оның ішінде:






коммуналдық-тұрмыстық қажеттіліктер

-//-

1108

1245

1390


өндірістік қажеттіліктер

-//-

2376

3237

3614


Қысымы 35 кВ және одан жоғары әуе электр беру желілерінің ұзындығы

км

2526

2700

2900

3)

Жылумен жабдықтау:






Бекітілген қуаты

мың. Гкал/сағ

4,2

4,6

6,2


Есептік қажеттілік:

млн.Гкал

13,8

14,9

21,3


оның ішінде:






коммуналдық-тұрмыстық қажеттіліктер

-//-

7,8

8,3

11,9


өндірістік қажеттіліктер

-//-

6

6,6

9,4

4)

Газбен жабдықтау:






Есептік қажеттілік:

млн. м3/жыл

1470,0

1526,7

2095,6


оның ішінде:






коммуналдық-тұрмыстық қажеттіліктер

-//-

26,5

26,9

38,6


өндірістік қажеттіліктер

-//-

860,0

902,2

1280,3

5)

Байланыс және телевизия






Интернет пайдаланушыларының саны

%

45

75

90


Халықты цифрлық телевизиялық хабарламамен қамту

% халықтың барлығы

75

95

100

8

Табиғатты қорғау және табиғатты ұтымды пайдалану





1)

Табиғи ортасы жоғары деңгейде ластанған қалалардың саны

бірлік

1

0

0

2)

Ластаушы заттардың жалпы шығарындылары нормативтерінің бекітілген мәндерінің көлемі

мың тонна/жыл

48,2

49,9

49,9

3)

ҚТҚ жалпы көлемінің қайта өңделген қалдықтар үлесі

%

12,3

15

40

4)

Ластаушы заттардың тастандыларының бекітілген мәндерінің көлемі

мың тонна/жыл

14,4

14,8

14,8

5)

Орманмен көмкерілген мемлекеттік орман қоры жерлерінің алаңы

мың га

146,3

147,0

148,4

6)

Өңірдің жалпы алаңына ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың үлесі

%

6,1

6,1

8,2

9

Гидротехникалық
құрылыстар

бірлік

114

117

129

10

Өрт депосының ғимараттары

Депо/автомобиль саны

32/128

35/140

46/184

  Шымкент агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
2-қосымша



  Шымкент агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
3-қосымша



  Шымкент агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
4-қосымша



  Шымкент агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
5-қосымша



  Шымкент агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
6-қосымша



  Шымкент агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
7-қосымша



  Шымкент агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
8-қосымша



  Шымкент агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
9-қосымша



  Шымкент агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
10-қосымша



  Шымкент агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
11-қосымша

Шымкент агломерациясының аймағына кірген елді мекендердің тізбесі және Шымкент агломерациясының елді мекендер бөлінісіндегі 2030 жылға дейінгі халық санының болжамы

Р/с №

Аудан атауы

Ауылдық округтің атауы

Елді мекеннің атауы

Қазіргі жағдайы

Халық санының болжамы, адам

2020 жыл

2030 жыл

1

2

3

4

5

6

7

1

Шымкент қалалық әкімшілігі

Шымкент қ.

Шымкент қ.

885799

961731

1131061

2

Арыс қалалық әкімшілігі

Арыс қ.

Арыс қ.

42995

47749

56158

3

Арыс қалалық әкімшілігі

Ақдала

Ақдала а

3229

3622

4259

4

Арыс қалалық әкімшілігі

Ақдала

Пәкентай Арапов а.

346

388

456

5

Арыс қалалық әкімшілігі

Ақдала

Онтам а.

546

612

720

6

Арыс қалалық әкімшілігі

Диірмене

Диірмене а.

1249

1401

1648

7

Арыс қалалық әкімшілігі

Диірмене

Саналы а.

985

1105

1299

8

Арыс қалалық әкімшілігі

Диірмене

Қаражантақ а.

514

577

678

9

Арыс қалалық әкімшілігі

Диірмене

Орманды а.

280

314

369

10

Арыс қалалық әкімшілігі

Диірмене

40 рзд.

96

108

127

11

Арыс қалалық әкімшілігі

Диірмене

Теміржолшы а.

389

436

513

12

Арыс қалалық әкімшілігі

Диірмене

Қызылкөпір а.

643

721

848

13

Бәйдібек

Қосақжар

Шаян а.

9212

10356

12180

14

Бәйдібек

Ақбастау

Ақбастау а.

3437

3864

4544

15

Бәйдібек

Ақбастау

Жолғабас а.

412

463

545

16

Бәйдібек

Ақбастау

Кеңес а

651

732

861

17

Бәйдібек

Ақбастау

Тұрақты а.

627

705

829

18

Бәйдібек

Алғабас

Таңатар а.

919

1033

1215

19

Бәйдібек

Боралдай

Боралдай а.

3132

3521

4141

20

Бәйдібек

Боралдай

Амансай а.

879

988

1162

21

Бәйдібек

Боралдай

Жоғарғы Боралдай а.

1048

1178

1386

22

Бәйдібек

Боралдай

Жыланды а.

853

959

1128

23

Бәйдібек

Боралдай

Ақжар а.

271

305

358

24

Бәйдібек

Боралдай

Қаратас а.

571

642

755

25

Бәйдібек

Боралдай

Сарыбұлақ а.

816

917

1079

26

Бәйдібек

Боралдай

Тайманов а.

1380

1551

1825

27

Бәйдібек

Боралдай

Талап а.

678

762

896

28

Бәйдібек

Боралдай

Теректі а.

998

1122

1320

1

2

3

4

5

6

7

29

Бәйдібек

Боралдай

Түйетас а.

768

863

1015

30

Бәйдібек

Бөген

Шалдар а.

1251

1406

1654

31

Бәйдібек

Бөген

Бекбау а.

1201

1350

1588

32

Бәйдібек

Бөген

Екпінді а.

1369

1539

1810

33

Бәйдібек

Бөген

Жиенқұм а.

837

941

1107

34

Бәйдібек

Бөген

Сарқырама а.

675

759

892

35

Бәйдібек

Жамбыл

Жамбыл а.

1568

1763

2073

36

Бәйдібек

Жамбыл

Шыбыт а.

496

558

656

37

Бәйдібек

Көктерек

Бірлік а.

568

639

751

38

Бәйдібек

Көктерек

Ынтымақ а.

494

555

653

39

Бәйдібек

Көктерек

Кеңестөбе а.

1836

2064

2427

40

Қазығұрт

Қазығұрт

Қазығұрт а.

15839

17767

20892

41

Қазығұрт

Қазығұрт

Ащыбұлақ а.

1023

1147

1349

42

Қазығұрт

Қазығұрт

Кезеңбұлақ а.

980

1099

1293

43

Қазығұрт

Қазығұрт

Молбұлақ а.

2172

2436

2865

44

Қазығұрт

Алтынтөбе

Алтынтөбе а.

1319

1479

1740

45

Қазығұрт

Алтынтөбе

Аққұм а.

413

463

545

46

Қазығұрт

Алтынтөбе

Қарабау а.

66

74

87

47

Қазығұрт

Алтынтөбе

Қаржан а.

5072

5689

6690

48

Қазығұрт

Алтынтөбе

Қосағаш а.

1350

1514

1781

49

Қазығұрт

Жаңабазар

Жаңабазар а.

2998

3363

3955

50

Қазығұрт

Жаңабазар

Жылыбұлақ а.

759

851

1001

51

Қазығұрт

Жаңабазар

Жаңажол а.

843

946

1112

52

Қазығұрт

Жаңабазар

Жаңаталап а.

1366

1532

1802

53

Қазығұрт

Жаңабазар

Жеңіс а.

303

340

400

54

Қазығұрт

Жаңабазар

Кожамберді а.

780

875

1029

55

Қазығұрт

Жаңабазар

Қарабастау а.

968

1086

1277

56

Қазығұрт

Жаңабазар

Тілектес а.

856

960

1129

57

Қазығұрт

Жаңабазар

Үлгілі а.

3081

3456

4064

58

Қазығұрт

Жігерген

Жігерген а.

612

686

807

59

Қазығұрт

Жігерген

Айнатас а.

1564

1754

2063

60

Қазығұрт

Жігерген

Диқан а.

1100

1234

1451

61

Қазығұрт

Жігерген

Қызылбұлақ а

360

404

475

62

Қазығұрт

Жігерген

Тесіктөбе а.

659

739

869

63

Қазығұрт

Жігерген

Ұғым а.

137

154

181

64

Қазығұрт

Сабыр Рақымов

Көкебел а.

2046

2295

2699

65

Қазығұрт

Сабыр Рақымов

Алпысқора

-

-

-

66

Қазығұрт

Сабыр Рақымов

Қызылата а.

597

670

788

67

Қазығұрт

Сабыр Рақымов

Майбұлақ а.

1349

1513

1779

68

Қазығұрт

Қақпақ

Қақпақ а.

5210

5844

6873

69

Қазығұрт

Қақпақ

Заңғар а.

352

395

464

70

Қазығұрт

Қақпақ

Сырлысай а.

804

902

1061

71

Қазығұрт

Қарабау

Қарабау а.

966

1083

1274

72

Қазығұрт

Қарабау

Амангелді а.

2537

2846

3347

73

Қазығұрт

Қарабау

Жұмысшы а.

1077

1208

1421

74

Қазығұрт

Қарабау

Үшбұлақ а.

1624

1822

2142

75

Қазығұрт

Қызылқия

Тұғыртас а.

210

236

277

76

Қазығұрт

Қызылқия

Айнатас а.

1300

1458

1715

77

Қазығұрт

Қызылқия

Қызылқия а.

4327

4853

5708

78

Қазығұрт

Қызылқия

Ынталы а.

1530

1716

2018

79

Қазығұрт

Қызылқия

Қызылсеңгір а.

1279

1435

1687

80

Қазығұрт

Қарақозы Әбдәлиев

Рабат а.

4615

5176

6088

81

Қазығұрт

Қарақозы Әбдәлиев

Амангелді а.

636

713

839

82

Қазығұрт

Қарақозы Әбдәлиев

Атбұлақ а.

1694

1900

2235

83

Қазығұрт

Қарақозы Әбдәлиев

Еңбекші а.

1276

1431

1683

84

Қазығұрт

Қарақозы Әбдәлиев

Жаңаталап а.

332

372

438

85

Қазығұрт

Қарақозы Әбдәлиев

Қыдыр Мәмбетұлы а.

1402

1573

1849

86

Қазығұрт

Қарақозы Әбдәлиев

Қызылдала а.

949

1064

1252

87

Қазығұрт

Тұрбат

Тұрбат а.

4408

4944

5815

88

Қазығұрт

Тұрбат

Еңбек а.

773

867

1020

89

Қазығұрт

Тұрбат

Қызылдихан а.

1795

2013

2368

90

Қазығұрт

Тұрбат

Өндіріс а.

2684

3010

3540

91

Қазығұрт

Шанақ

Шанақ а.

1647

1847

2173

92

Қазығұрт

Шанақ

Ақжар а.

1030

1155

1359

93

Қазығұрт

Шанақ

Ескі Шанақ а.

445

499

587

94

Қазығұрт

Шанақ

Шанақ ст.

226

253

298

95

Қазығұрт

Шанақ

Ызабұлақ а.

171

192

226

96

Қазығұрт

Шарапхана

Шарапхана а.

4388

4922

5788

97

Қазығұрт

Шарапхана

Бақабұлақ а.

293

329

386

98

Қазығұрт

Шарапхана

Жіңішке а.

1499

1681

1977

99

Қазығұрт

Шарапхана

Майлыошақ а.

822

922

1084

100

Қазығұрт

Шарапхана

Махамбет Өтемісұлы атындағы а.

1463

1641

1930

101

Қазығұрт

Шарапхана

Талдыбұлақ а.

414

464

546

102

Қазығұрт

Шарбұлақ

Шарбұлақ а.

4106

4605

5416

103

Қазығұрт

Шарбұлақ

Ақбастау а.

793

889

1046

104

Ордабасы

Қажымұқан

Темірлан а.

11426

14200

15500

105

Ордабасы

Қажымұқан

Амангелді а.

1719

1905

2260

106

Ордабасы

Қажымұқан

Боралдай а.

1051

1165

1382

107

Ордабасы

Қажымұқан

Ынталы а.

4037

4476

5309

108

Ордабасы

Қажымұқан

Көктөбе а.

2760

3060

3630

109

Ордабасы

Қажымұқан

Қажымұқан а.

3733

4139

4910

110

Ордабасы

Қажымұқан

Қызылсеңгір а.

1643

1821

2161

111

Ордабасы

Бадам

Бадам а.

5553

6156

7302

112

Ордабасы

Бадам

Қарабастау а.

1151

1275

1513

113

Ордабасы

Бадам

Дербес а.

2765

3065

3637

114

Ордабасы

Бадам

Ордабасы а.

1520

1686

2000

115

Ордабасы

Бадам

Ақбұлақ а.

1858

2059

2443

116

Ордабасы

Бадам

Мамыр а.

1362

1509

1790

117

Ордабасы

Бөген

Бүген а.

3036

3366

3993

118

Ордабасы

Бөген

Кемер а.

1239

1374

1629

119

Ордабасы

Бөржар

Бірлік а.

959

1063

1261

120

Ордабасы

Бөржар

Жамбыл а.

903

1001

1187

121

Ордабасы

Бөржар

Қайнар а.

2729

3025

3588

122

Ордабасы

Бөржар

Қалаш а.

375

416

494

123

Ордабасы

Бөржар

Теспе а.

524

581

690

124

Ордабасы

Бөржар

Ұялыжар а.

2411

2673

3170

125

Ордабасы

Бөржар

Ықыластемір а.

846

937

1112

126

Ордабасы

Бөржар

Ынтымақ а.

367

407

482

127

Ордабасы

Жеңіс

Жеңіс а.

1534

1700

2017

128

Ордабасы

Жеңіс

Дихан а.

922

1022

1212

129

Ордабасы

Қарааспан

Қарааспан а.

2832

3140

3725

130

Ордабасы

Қарааспан

Бейсен Оңтаев а.

505

560

663

131

Ордабасы

Қарааспан

Ақжол а.

875

970

1151

132

Ордабасы

Қарааспан

Берген Исаханов а.

1497

1659

1968

133

Ордабасы

Қарааспан

Жұлдыз а.

497

551

654

134

Ордабасы

Қарааспан

Ынтымақ а.

353

392

465

135

Ордабасы

Қарааспан

Төреарық а.

912

1011

1199

136

Ордабасы

Қарааспан

Көлтоған а.

973

1079

1280

137

Ордабасы

Қарааспан

Қарааспан а.

1139

1263

1499

138

Ордабасы

Қарааспан

Қарааспан а.

1511

1674

1986

139

Ордабасы

Қарааспан

Жаңатұрмыс а.

472

523

621

140

Ордабасы

Қарааспан

Мәдениет а.

540

598

709

141

Ордабасы

Қарааспан

Мақташы а.

811

900

1068

142

Ордабасы

Қарааспан

Сарыарық а.

824

913

1084

143

Ордабасы

Қарақұм

Қарақұм а.

3155

3497

4148

144

Ордабасы

Төрткөл

Төрткөл а.

3811

4225

5012

145

Ордабасы

Төрткөл

Ақсоры а.

2826

3133

3716

146

Ордабасы

Төрткөл

Арыстанды а.

989

1097

1301

147

Ордабасы

Төрткөл

Еңбекші а.

684

759

900

148

Ордабасы

Төрткөл

Жайылма а.

654

725

860

149

Ордабасы

Төрткөл

Қызылжар а.

1420

1575

1868

150

Ордабасы

Төрткөл

Елшібек батыр а.

1021

1133

1343

151

Ордабасы

Төрткөл

Көкарал а.

721

799

948

152

Ордабасы

Төрткөл

Нұра а.

580

642

763

153

Ордабасы

Төрткөл

Спатаев а.

1113

1233

1464

154

Ордабасы

Шұбар

Шұбар а.

3245

3597

4267

155

Ордабасы

Шұбар

Аққойлы а.

615

682

808

156

Ордабасы

Шұбар

Береке а.

1859

2060

2444

157

Ордабасы

Шұбар

Жусансай а.

713

790

937

158

Ордабасы

Шұбар

Сарытоғай а.

562

624

740

159

Ордабасы

Шұбар

Тоқсансай а.

1086

1204

1428

160

Ордабасы

Шұбарсу

Шұбарсу а.

22264

24681

29280

161

Сайрам

Ақсукент

Ақсу а.

34436

38624

45425

162

Сайрам

Ақсукент

Манкент а.

2951

3308

3890

163

Сайрам

Ақсукент

Чапаево а.

4417

4954

5826

164

Сайрам

Ақбұлақ

Ақбұлақ а.

5098

5718

6725

165

Сайрам

Арыс

Қожақорған а.

6550

7347

8640

166

Сайрам

Арыс

Нұржанқорған а.

2510

2815

3311

167

Сайрам

Жібек жолы

Машат а.

841

943

1109

168

Сайрам

Жібек жолы

Жібек жолы а.

3822

4287

5042

169

Сайрам

Жібек жолы

Сиқым а.

1046

1173

1380

170

Сайрам

Қайнарбұлақ

Таскешу а.

1061

1190

1400

171

Сайрам

Қайнарбұлақ

Көмешбұлақ а.

4352

4881

5741

172

Сайрам

Қайнарбұлақ

Әсіларық а.

1671

1874

2204

173

Сайрам

Қайнарбұлақ

Сарыарық а.

396

444

522

174

Сайрам

Қайнарбұлақ

Құрлық а.

992

1113

1309

175

Сайрам

Қайнарбұлақ

Ошақты а.

576

646

760

176

Сайрам

Қайнарбұлақ

Тоған а.

210

236

277

177

Сайрам

Қайнарбұлақ

Чиркино а.

1658

1860

2187

178

Сайрам

Қарабұлақ

Қарабұлақ а.

44644

50074

58890

179

Сайрам

Қарамұрт

Қарамұрт а.

12127

13602

15997

180

Сайрам

Қарамұрт

Низамабат а.

2726

3058

3596

181

Сайрам

Қарасу

Қарасу а.

12182

13664

16069

182

Сайрам

Қарасу

Ақбай а.

3284

3683

4332

183

Сайрам

Қарасу

Бескепе а.

400

449

528

184

Сайрам

Қарасу

Әйтеке би а.

861

966

1136

185

Сайрам

Қарасу

Ақбастау а.

1359

1524

1793

186

Сайрам

Қарасу

Ынтымақ а.

1152

1292

1520

187

Сайрам

Қарасу

Жаңатұрмыс а.

426

478

562

188

Сайрам

Қарасу

Береке а.

61

68

80

189

Сайрам

Құтарыс

Құтарыс а.

2835

3180

3740

190

Сайрам

Құтарыс

Қызылжар а.

359

403

474

191

Сайрам

Құтарыс

Ақарыс а.

1690

1896

2229

192

Сайрам

Құтарыс

Оймауыт а.

790

886

1042

193

Сайрам

Көлкент

Көлкент а.

8604

9650

11350

194

Сайрам

Көлкент

Жаңатұрмыс а.

731

820

964

195

Сайрам

Көлкент

Ақсуабат а.

4611

5172

6082

196

Сайрам

Көлкент

Молыбай Оразалиев а.

967

1085

1276

197

Сайрам

Көлкент

Ханқорған а.

894

1003

1179

198

Сайрам

Көлкент

Қосбұлақ а.

2909

3263

3837

199

Сайрам

Көлкент

Теспе а.

626

702

826

200

Сайрам

Көлкент

Шапырашты а.

570

639

752

201

Сайрам

Манкент

Манкент а.

28377

31828

37432

202

Сайрам

Манкент

Аққала а.

2273

2549

2998

203

Сарыағаш

Сарыағаш қ.

Сарыағаш қ.

39654

45441

53441

204

Сарыағаш

Ақжар

Ақжар а.

6435

7219

8492

205

Сарыағаш

Ақжар

Бағыж а.

1330

1492

1754

206

Сарыағаш

Дарбаза

Ердәулет а.

735

824

970

207

Сарыағаш

Дербісек

Дербісек а.

13137

14735

17321

208

Сарыағаш

Дербісек

Атамекен а.

1964

2203

2591

209

Сарыағаш

Жартытөбе

Бостандық а.

3785

4245

4993

210

Сарыағаш

Жартытөбе

Құрама а.

2464

2764

3250

211

Сарыағаш

Жартытөбе

Достық а.

3751

4207

4948

212

Сарыағаш

Жартытөбе

Төңкеріс а.

2541

2850

3352

213

Сарыағаш

Жартытөбе

Ынтымақ а.

7176

8049

9466

214

Сарыағаш

Жемісті

Жемісті а.

2976

3338

3926

215

Сарыағаш

Жемісті

Тың а.

1344

1507

1773

216

Сарыағаш

Жібек жолы

Жібек жолы а.

8069

9050

10644

217

Сарыағаш

Жібек жолы

Зортөбе а.

2113

2370

2787

218

Сарыағаш

Жібек жолы

Декһан баба а.

3447

3866

4547

219

Сарыағаш

Жібек жолы

Жаңақұрылыс а.

908

1018

1198

220

Сарыағаш

Жібек жолы

Жаңатұрмыс а.

2202

2470

2905

221

Сарыағаш

Жібек жолы

Сарқырама а.

1055

1183

1392

222

Сарыағаш

Жібек жолы

Қарабау а.

1090

1223

1438

223

Сарыағаш

Күркелес

Ақниет а.

3956

4437

5218

224

Сарыағаш

Күркелес

Алғабас а.

1003

1125

1323

225

Сарыағаш

Күркелес

Белый дом а.

917

1029

1210

226

Сарыағаш

Күркелес

Бесқұдық а.

49

55

65

227

Сарыағаш

Күркелес

Дархан а.

2214

2483

2920

228

Сарыағаш

Күркелес

Жаңаарық а.

2203

2471

2906

229

Сарыағаш

Күркелес

Жаңаталап а.

1086

1218

1433

230

Сарыағаш

Күркелес

Еңкес а.

5135

5760

6774

231

Сарыағаш

Күркелес

Құлтума а.

486

545

641

232

Сарыағаш

Күркелес

Жылысу а.

720

808

950

233

Сарыағаш

Күркелес

Нұрлыжол а.

1539

1726

2030

234

Сарыағаш

Күркелес

Ортатөбе а.

536

601

707

235

Сарыағаш

Күркелес

Күркелес а.

5050

5664

6661

236

Сарыағаш

Күркелес

Дастан а.

954

1070

1258

237

Сарыағаш

Көктерек

Көктерек к.

4030

4520

5316

238

Сарыағаш

Қапланбек

Қапланбек а.

6347

7119

8372

239

Сарыағаш

Қапланбек

Жаңаарық а.

1887

2116

2489

240

Сарыағаш

Қапланбек

Зах а.

409

459

540

241

Сарыағаш

Қапланбек

Ақниет а.

1247

1399

1645

242

Сарыағаш

Қапланбек

Қанағат а.

2234

2506

2947

243

Сарыағаш

Қапланбек

Тасқұлақ а.

1899

2130

2505

244

Сарыағаш

Қапланбек

Тыңтөбе а.

314

352

414

245

Сарыағаш

Қапланбек

Чичерино а.

3471

3893

4579

246

Сарыағаш

Қызылжар

Қызылжар а.

6053

6789

7985

247

Сарыағаш

Қызылжар

Жаскешу а.

1410

1581

1860

248

Сарыағаш

Тегісшіл

Тегісшіл а.

1610

1806

2124

249

Сарыағаш

Тегісшіл

Абай а.

3173

3559

4186

250

Сарыағаш

Тегісшіл

Көктөбе а.

1325

1486

1748

251

Сарыағаш

Тегісшіл

Мәдениет а.

1400

1570

1847

252

Төле би

Леңгір қ.

Леңгір қ.

24053

24248

28517

253

Төле би

Аққұм

Жаңаұйым а.

1356

1522

1786

254

Төле би

Аққұм

Аққұм а.

1694

1900

2235

255

Төле би

Аққұм

Момынай а.

1775

1991

2341

256

Төле би

Алатау

Алатау а.

2067

2318

2727

257

Төле би

Алатау

Екпінді а.

1338

1501

1765

258

Төле би

Алатау

Жаңатұрмыс а.

452

507

596

259

Төле би

Алатау

Қайнар а.

1482

1662

1955

260

Төле би

Алатау

Қорған а.

591

663

780

261

Төле би

Алатау

Қосағаш а.

643

721

848

262

Төле би

Алатау

Нысамбек а.

660

740

871

263

Төле би

Алатау

Біркөлік а.

240

269

317

264

Төле би

Алатау

Шатыртөбе а.

376

422

496

265

Төле би

Алатау

Шұбарағаш а.

375

421

495

266

Төле би

Бірінші мамыр

Бірінші мамыр а.

7002

7854

9236

267

Төле би

Бірінші мамыр

Алғабас а

1389

1558

1832

268

Төле би

Бірінші мамыр

Бейнеткеш а.

1215

1363

1603

269

Төле би

Бірінші мамыр

Жаңажол а.

2355

2641

3106

270

Төле би

Бірінші мамыр

Зағамбар а.

4939

5540

6515

271

Төле би

Бірінші мамыр

Тағайна а.

1242

1393

1638

272

Төле би

Бірінші мамыр

Ынтымақ а.

1333

1495

1758

273

Төле би

Зертас

Зертас а.

4814

5399

6350

274

Төле би

Зертас

Жаңакүш а.

194

218

256

275

Төле би

Жоғарғы Ақсу

Мәдени а.

1416

1588

1868

276

Төле би

Жоғарғы Ақсу

Сарқырама а.

1119

1255

1476

277

Төле би

Кемеқалған

Абай а.

1525

1710

2012

278

Төле би

Кемеқалған

Ақбастау а.

1612

1808

2126

279

Төле би

Кемеқалған

Аңғарата а.

1180

1324

1557

280

Төле би

Кемеқалған

Ұйымшыл а.

749

840

988

281

Төле би

Кемеқалған

Қаратөбе а.

627

703

827

282

Төле би

Кемеқалған

Қарақия а.

256

287

338

283

Төле би

Көксаяқ

Көксаяқ а.

11766

13197

15521

284

Төле би

Көксаяқ

Алтынбастау а.

297

333

392

285

Төле би

Көксаяқ

Жіңішке а.

584

655

770

286

Төле би

Көксаяқ

Қазақстан а.

2245

2518

2961

287

Төле би

Киелітас

Достық а.

2052

2302

2707

288

Төле би

Киелітас

Ақайдар а.

1184

1328

1562

289

Төле би

Киелітас

Киелітас а.

1848

2073

2438

290

Төле би

Киелітас

Сұлтанрабат а.

6496

7286

8569

291

Төле би

Қаратөбе

Балдыберек а.

806

904

1063

292

Төле би

Қаратөбе

Қостөбе а.

558

626

736

293

Төле би

Қаратөбе

Майбұлақ а.

1146

1285

1512

294

Төле би

Қаратөбе

Қаратөбе а.

2183

2448

2880

295

Төле би

Қаратөбе

Төңкеріс а.

600

673

791

296

Төле би

Қасқасу

Жоғарғы Қасқасу а.

729

818

962

297

Төле би

Қасқасу

Қасқасу а.

2336

2620

3081

298

Төле би

Қасқасу

Керегетас а.

627

703

827

299

Төле би

Қасқасу

Көнесарық а.

1503

1686

1983

300

Төле би

Қоғалы

Алшалы а.

560

628

739

301

Төле би

Қоғалы

Диханкөл а.

1936

2171

2554

302

Төле би

Қоғалы

Ұзынарық а.

1226

1375

1617

303

Төле би

Тасарық

Тасарық а.

1602

1797

2113

304

Төле би

Тасарық

Жамбыл а.

950

1066

1253

305

Төле би

Тасарық

Оңтүстік а.

542

608

715

306

Төле би

Тасарық

Ханарық а.

1506

1689

1987

307

Түлкібас

Майлыкент

Тұрар Рысқұлов атындағы а.

19996

22428

26377

308

Түлкібас

Майлыкент

Иірсу а.

578

651

764

309

Түлкібас

Майлыкент

Бақыбек а.

1510

1694

1992

310

Түлкібас

Майлыкент

Максим Горький атындағы а.

2698

3026

3559

311

Түлкібас

Ақбиік

Ақбиік а.

2037

2285

2687

312

Түлкібас

Ақбиік

Құлан а.

1834

2057

2419

313

Түлкібас

Ақбиік

Сарытұр а.

401

450

529

314

Түлкібас

Арыс

Керейіт а.

1836

2059

2422

315

Түлкібас

Арыс

Қайыршақты а.

58

65

77

316

Түлкібас

Арыс

Мақталы а.

1725

1935

2275

317

Түлкібас

Балықты

Балықты а.

5473

6139

7219

318

Түлкібас

Балықты

Абай а.

1488

1669

1963

319

Түлкібас

Балықты

Көкбұлақ а.

759

851

1001

320

Түлкібас

Балықты

Ұрбұлақ а.

1101

1235

1452

321

Түлкібас

Балықты

Шарафкент а.

784

879

1034

322

Түлкібас

Жабағылы

Абайыл а.

555

622

732

323

Түлкібас

Жабағылы

Жабағылы а.

2405

2697

3172

324

Түлкібас

Жабағылы

115 рзд.

109

122

144

325

Түлкібас

Жаскешу

Жаскешу а.

4868

5460

6421

326

Түлкібас

Жаскешу

Қарақшы рзд.

-

-

-

327

Түлкібас

Жаскешу

Жанұзақов а.

235

264

310

328

Түлкібас

Жаскешу

Рысқұл а.

1036

1162

1367

329

Түлкібас

Жаскешу

Пістелі а.

143

160

189

330

Түлкібас

Келтемашат

Келтемашат а.

655

735

864

331

Түлкібас

Келтемашат

Ақсай а.

41

46

54

332

Түлкібас

Келтемашат

Дәубаба а.

1051

1179

1386

333

Түлкібас

Келтемашат

Жиынбай а.

1005

1127

1326

334

Түлкібас

Келтемашат

Кершетас а.

1819

2040

2399

335

Түлкібас

Келтемашат

Қоғалы а.

164

184

216

336

Түлкібас

Келтемашат

Сеславино а.

115

129

152

337

Түлкібас

Кемербастау

Кемербастау а.

1133

1271

1495

338

Түлкібас

Кемербастау

Алғабас а

1023

1147

1349

339

Түлкібас

Кемербастау

Мәнтай Жәрімбетов а.

1014

1137

1338

340

Түлкібас

Кемербастау

Елтай а.

693

777

914

341

Түлкібас

Кемербастау

Күмісбастау а.

509

571

671

342

Түлкібас

Кемербастау

Майлыкент а.

263

295

347

343

Түлкібас

Машат

Машат а.

1525

1710

2012

344

Түлкібас

Машат

Еңбек а.

979

1098

1291

345

Түлкібас

Машат

Еңбекші а.

520

583

686

346

Түлкібас

Машат

Жаңақоғам а.

1549

1737

2043

347

Түлкібас

Машат

Қызылбастау а.

519

582

685

348

Түлкібас

Мичурин

Майтөбе а.

4253

4770

5610

349

Түлкібас

Мичурин

Көксағыз а.

976

1095

1287

350

Түлкібас

Мичурин

Таусағыз а.

1066

1196

1406

351

Түлкібас

Мичурин

Қожамберді а.

897

1006

1183

352

Түлкібас

Рысқұлов

Азатлық а.

4146

4650

5469

353

Түлкібас

Рысқұлов

Жаңаталап а.

528

592

696

354

Түлкібас

Рысқұлов

Тастыбұлақ а.

310

348

409

355

Түлкібас

Рысқұлов

Шүкірбұлақ а.

2095

2350

2764

356

Түлкібас

Састөбе

Састөбе к.

6188

6941

8163

357

Түлкібас

Састөбе

Қызылту а.

532

597

702

358

Түлкібас

Састөбе

Ынтымақ а.

1950

2187

2572

359

Түлкібас

Тастұмсық

Тастұмсық а.

2269

2545

2993

360

Түлкібас

Тастұмсық

Амангелді а.

814

913

1074

361

Түлкібас

Тастұмсық

Жыланды а.

583

654

769

362

Түлкібас

Тастұмсық

Қабанбай а.

320

359

422

363

Түлкібас

Тастұмсық

Қарабастау а.

188

211

248

364

Түлкібас

Түлкібас

Түлкібас к.

11407

12794

15047

365

Түлкібас

Түлкібас

Көктерек а.

999

1120

1318

366

Түлкібас

Шақпақ

Шақпақ баба а.

3542

3973

4672

367

Түлкібас

Шақпақ

114 рзд.

307

344

405


Шымкент агломерациясы бойынша барлығы

1800994

1986087

1800994