О Государственной программе развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2001-2005 годы

Указ Президента Республики Казахстан от 12 марта 2001 года N 570. Утратил силу Указом Президента Республики Казахстан от 18 июня 2009 года № 829

Сноска. Утратил силу Указом Президента РК от 18.06.2009 № 829 .

В соответствии с подпунктом 8) статьи 44 K951000_ Конституции Республики Казахстан и Законом Республики Казахстан от 2 декабря 1999 года Z990490_ "О физической культуре и спорте" постановляю:
1. Утвердить прилагаемую Государственную программу развития физической культуры и спорта на 2001-2005 годы (далее - Государственная программа).
2. Правительству Республики Казахстан:
1) в месячный срок разработать и утвердить план мероприятий по реализации Государственной программы;
2) ежегодно предусматривать выделение необходимых бюджетных ассигнований для реализация Государственной программы. 3. Правительству Республики Казахстан, руководителям государственных органов, непосредственно подчиненных и подотчетных Президенту Республики Казахстан, акимам областей, городов Астаны и Алматы обеспечить выполнение Государственной программы. 4. Контроль за исполнением настоящего Указа возложить на Администрацию Президента Республики Казахстан. 5. Настоящий Указ вступает в силу со дня подписания. Президент Республики Казахстан Утверждена Указом Президента Республики Казахстан от 12 марта 2001 г. N 570 Государственная программа развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2001-2005 годы Паспорт программы Наименование Государственная программа развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2001-2005 годы Основание для Закон Республики Казахстан от 2 декабря 1999 разработки года Z990490_ "О физической культуре и спорте". P000367_ План мероприятий по реализации Программы действий Правительства Республики Казахстан на 2000-2002 годы Основные Агентство Республики Казахстан по туризму и разработчики спорту, Казахская государственная академия спорта и туризма Краткое содержание Государственная программа развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2001-2005 годы содержит основные принципиальные положения, являющиеся исходными при разработке отдельных программ физического воспитания для различных регионов и социально-демографических групп населения, и предусматривает: 1) преемственность физического воспитания для различных социально-демографических групп населения; 2) совершенствование системы управления физкультурно-спортивным движением; 3) развитие сети физкультурно-оздоровительных и спортивных объектов; 4) подготовку специалистов и обеспечение отрасли квалифицированными кадрами; 5) совершенствование форм проведения физкультурно-спортивных мероприятий; 6) организационное, научно-методическое и медицинское обеспечение отрасли; 7) пропаганду физической культуры и спорта как важного фактора формирования здорового образа жизни; 8) решение вопросов подготовки спортсменов высокой квалификации и спортивного резерва Финансирование Средства республиканского и местных бюджетов, программы внебюджетные источники финансирования Ожидаемые результаты Повышение занятости детей и подростков, профилактика правонарушений среди молодежи, рост числа реально занимающихся физической культурой и спортом, подготовка достойного спортивного резерва, обеспечение успешного выступления спортсменов Казахстана на международной арене. Профилактика заболеваний, укрепление и сохранение здоровья населения страны Введение
Государственная программа развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2001-2005 годы (далее - Государственная программа) разработана в соответствии с Законом Республики Казахстан от 2 декабря 1999 года N 490 Z990490_ "О физической культуре и спорте".
Государственная программа охватывает основные аспекты физического воспитания детей дошкольного возраста, учащейся и студенческой молодежи, населения среднего и старшего возрастов, инвалидов, а также вопросы подготовки спортивного резерва и спортсменов международного класса предусматривает меры по укреплению и развитию материально-технической базы физической культуры и спорта, созданию научно-исследовательском и совершенствованию нормативно-правовой базы.
Настоящая Государственная программа является логическим продолжением U963276_ Государственной программы развития массового спорта в Республике Казахстан на 1996-2000 годы, реализация которой позволила сосредоточить внимание физкультурно-спортивных организаций и местных исполнительных органов республики на развитии массового спорта, формировании принципов здорового образа жизни, подготовке спортсменов международного класса и спортивного резерва.
В результате реализации предыдущей программы число занимающихся физической культурой и спортом в республике возросло на 24,1 процента, значительно увеличилось количество проводимых массовых физкультурно-спортивных мероприятий, возродилась практика проведения отраслевых спартакиад, спартакиад школьников и студенческих соревнований. Приостановлено сокращение сети детско-юношеских спортивных школ, школ олимпийского резерва. В настоящее время в республике функционируют более 290 спортивных школ, в которых занимаются около 134 тысяч детей и подростков. Возросло число внешкольных учреждений, активизировалась работа по месту жительства. Вновь создано 6 школ-интернатов для одаренных в спорте детей, в результате чего число учащихся школ-интернатов выросло с 942 до 2385 человек. Начата работа по созданию областных центров подготовки спортивного резерва, разработаны и успешно внедряются президентские тесты физической подготовленности населения. В республике проводится работа по созданию профессиональных спортивных клубов, клубов по месту жительства и семейных спортивных клубов, активизировалась работа по пропаганде принципов здорового образа жизни средствами физической культуры и спорта.
Вместе с тем состояние спортивной базы, недостаточно развитая сеть детско-юношеских спортивных школ, которая обеспечивает возможность организации занятий в них только для 7 процентов детей школьного возраста республики, дефицит высококвалифицированных тренеров-преподавателей не позволяют удовлетворить широкие потребности населения, особенно детей и подростков, в занятиях физическими упражнениями. Отсутствие современных спортивных объектов, оснащенных качественным инвентарем и оборудованием, центров подготовки спортивного резерва и центров олимпийской подготовки сдерживает рост спортивного мастерства и подготовку спортивного резерва в стране.
Дальнейшее развитие физической культуры и спорта, подготовка спортивного резерва и спортсменов международного класса требуют новых подходов в организации массовой физической культуры, учебно-тренировочного процесса с учетом быстро изменяющихся требований международных спортивных организаций.
Разработка Государственной программы продиктована необходимостью внесения изменений в организационные и правовые отношения, сложившиеся в сфере физической культуры и спорта, сохранения высокого имиджа спорта Казахстана на международной арене, привлечения к систематическим занятиям широких слоев населения, внедрения принципов здорового образа жизни путем пропаганды физической культуры и спорта.

1. Анализ современного состояния проблемы в области физической
культуры и спорта

Состояние физической культуры и спорта высших достижений в Республике Казахстан, современные тенденции развития мирового спорта показывают, что без принятия срочных радикальных мер по развитию спорта в республике показатели казахстанских спортсменов на мировой арене будут снижаться.
Отставание от международных стандартов обусловлено прежде всего отсутствием современной спортивной базы, отвечающей предъявляемым на сегодняшний день высочайшим мировым требованиям.
Уровень современного спорта достиг такой стадии своего развития, когда важная роль в повышении спортивных результатов отводится новым подходам, основанным на научных и инженерных изысканиях. Новые спортивные арены, новейшие достижения в деле создания специальных условий для тренировок и соревнований, конструирование и применение специальной экипировки привели к резкому улучшению результатов сильнейших спортсменов мира и наметили основные направления поступательного развития, с которыми спорт входит в XXI век.
Состояние материально-технической базы физической культуры и спорта в республике на сегодняшний день не удовлетворяет потребностей населения в занятиях физическими упражнениями, не хватает специалистов физической культуры в организациях, ощущается острый недостаток спортивных сооружений на предприятиях, по месту жительства и в местах массового отдыха, а также простейшего спортивного инвентаря и оборудования.
Отсутствие необходимого уровня физической активности у населения страны является одним из факторов, влияющих на уровень продолжительности жизни и вызывающих высокий процент смертности от сердечно-сосудистых заболеваний и болезней органов дыхания. Только от 5 до 10,5 процента жителей страны, в зависимости от регионов проживания, систематически занимаются физической культурой и спортом.
Недостаточное внимание развитию спорта уделяется и в системе образования. 56,5 процента общеобразовательных учебных заведений республики имеют типовые спортивные залы и 14,9 процента - приспособленные спортивные помещения. Объем учебных физкультурных занятий в организациях среднего и общего профессионального образования республики в 3-4 раза ниже научно обоснованных нормативов. Для достижения запланированного научно обоснованного уровня двигательной активности необходимо ввести обязательный третий урок физической культуры в неделю в общеобразовательных учебных заведениях, обеспечить учебный процесс спортивным инвентарем и оборудованием.
Не получила дальнейшего развития внеклассная физкультурно-оздоровительная и спортивно-массовая работа во внеурочное время. Продолжается рост числа детей и подростков, подверженных различным простудным и хроническим заболеваниям. При этом занятия с учащимися, отнесенными по состоянию здоровья к специальным медицинским группам, проводятся только в отдельных учебных заведениях.
В целом состояние физкультурно-оздоровительной и спортивной работы требует принятия безотлагательных, конкретных мер по дальнейшему развитию массового спорта, активизации физкультурно-оздоровительной работы среди населения, подготовке спортивного резерва и спортсменов международного класса.

2. Основные цели и задачи

Государство регулирует отношения в сфере физической культуры и спорта путем формирования государственной политики, создания соответствующего финансового, материально-технического, кадрового, научно-методического, медицинского, информационного, нормативно-правового обеспечения развития физической культуры и спорта, создает условия для увеличения количества детско-юношеских спортивных школ всех типов, спортивных и детских клубов по месту жительства граждан, специализированных групп для инвалидов, врачебно-физкультурных диспансеров, укрепления их материально-технической базы.

Основные цели Государственной программы:
дальнейшее развитие физической культуры и спорта в стране;
создание условий для занятий населения физической культурой и спортом, развития олимпийских, национальных, технических, прикладных видов спорта и народных игр;
определение рациональных путей и современных подходов к управлению отраслью;
совершенствование законодательства в области физической культуры и спорта;
проведение исследований в области массового спорта и спорта высших достижений по научно-методическому, медико-биологическому и психологическому обеспечению подготовки спортивного резерва и спортсменов международного класса;
подготовка спортивного резерва и спортсменов международного класса.

Основные задачи Государственной программы:
утверждение принципов здорового образа жизни путем пропаганды физической культуры и спорта, привлечения широких слоев населения к систематическим занятиям физическими упражнениями;
внедрение президентских тестов физической подготовленности населения;
укрепление и развитие материально-технической базы физической культуры и спорта, обеспечение доступности спортивных сооружений для широких слоев населения;
привлечение к занятиям физической культурой и спортом неработающей и неучащейся молодежи в целях профилактики правонарушений;
активизация работы физкультурно-спортивных объединений и спортивных клубов;
развитие сети детско-юношеских спортивных школ и школ олимпийского резерва, создание школ-интернатов для одаренных в спорте детей, региональных центров подготовки олимпийского резерва, республиканских центров олимпийской подготовки;
усиление информационно-образовательной и пропагандистской деятельности по физической культуре и спорту;
создание системы подготовки и переподготовки физкультурных кадров как для спорта высших достижений, так и для работы с различными социально-демографическими группами населения;
активизация деятельности по установлению и развитию международных связей с зарубежными физкультурно-оздоровительными и спортивными организациями с целью обмена опытом и внедрения передовых технологий в области физической культуры и спорта.

3. Основные направления развития физической культуры
и спорта

Государственная программа предусматривает основные направления развития физкультурно-оздоровительной и спортивно-массовой работы как средства формирования здорового образа жизни, трудовой реабилитации, активного долголетия, повышения занятости детей, подростков и молодежи в спортивных секциях с целью профилактики правонарушений, а также программно-методическое обеспечение процессов физического воспитания, подготовки спортивного резерва и спортсменов высокого класса, способных достойно представлять Казахстан на международной спортивной арене.
Государственная программа предусматривает дифференцированный подход к организации физического воспитания населения различных возрастных групп.

Физическое воспитание детей дошкольного возраста

Основные жизненно необходимые двигательные навыки вырабатываются у детей в раннем возрасте, ребенок учится правильно ходить, сидеть, стоять, выполнять простейшие физические упражнения, ориентироваться в пространстве, принимать закаливающие процедуры, вырабатывает привычку к ежедневным физкультурно-спортивным занятиям, являющимся основой здорового образа жизни. Организация физического воспитания детей этого возраста требует проведения занятий с ними в дошкольных учреждениях и семье в эмоционально-игровой форме, как правило, на открытом воздухе, постоянного обновления их содержания. В основе занятий физическими упражнениями должна быть разносторонняя физическая подготовка, повышающая функциональные возможности детей, развивающая все физические качества организма. Ведущие ученые в области педиатрии и физической культуры и спорта рекомендуют объем двигательной активности для этой возрастной группы не менее 10-12 часов в неделю.
Основными направлениями в решении этой задачи являются:
создание материальной базы в учреждениях дошкольного образования и по месту жительства населения;
разработка и внедрение учебных программ по физическому воспитанию в дошкольных учреждениях;
разработка методических пособий и рекомендаций для родителей по физическому воспитанию детей дошкольного возраста в семье.

Физическое воспитание учащейся и студенческой молодежи

Физическое воспитание учащейся и студенческой молодежи призвано обеспечить высокую потребность в систематических занятиях физической культурой и спортом и здоровом образе жизни. Необходим постепенный переход с учебной на внеучебную и внеаудиторную работу с учетом интересов к видам спорта, к системам физических упражнений, превратив обязательные уроки физической культуры в уроки физического образования. На уроках необходимо научить рационально использовать факторы природы, сочетать труд и отдых, обучить основам физической тренировки, самомассажа и техники безопасности, сочетанию объемов и интенсивности нагрузки, правильному выполнению упражнений и их последовательности, дать необходимый объем теоретических знаний о физиологических особенностях организма, гигиене занятий физическими упражнениями.
Физическое воспитание учащейся и студенческой молодежи призвано обеспечить развитие и совершенствование основных двигательных качеств, физическое развитие и укрепление здоровья, воспитание осознанной потребности ведения здорового образа жизни.
В целях реализации данной задачи необходимо обеспечить:
введение обязательного третьего урока по физической культуре и спорту в организациях общего среднего образования и четырех часов в неделю обязательных занятий по физической культуре в организациях начального, среднего и высшего профессионального образования;
совершенствование внешкольных форм организации физической культуры, дополняющих содержание уроков, разработку современных вариантов тренирующих программ с целью дальнейшего перехода от обязательных уроков физической культуры к тренировкам по видам спорта с учетом интересов учащихся;
совершенствование системы внеклассных, внеурочных и внеаудиторных занятий с учащейся и студенческой молодежью с учетом развития их физиологических особенностей;
организацию и проведение зимних и летних спартакиад школьников, фестивалей спорта учащихся средних специальных учебных заведений и студенческих универсиад;
выполнение учащейся и студенческой молодежью объема активных занятий физической культурой и спортом не менее 8-10 часов в неделю.

Физическое воспитание трудящихся и граждан пожилого возраста

Физическое воспитание трудящихся и граждан пожилого возраста предусматривает сохранение и укрепление здоровья, профилактику заболеваний и повышение творческой и жизненной активности.
Внедрение физической культуры и спорта в систему организации труда и отдыха граждан, усиление оздоровительного содержания занятий по производственной гимнастике, лечебной физкультуре должно строиться с учетом профессиональных, возрастных особенностей трудящихся в целях рационального использования физических упражнений для продления сроков трудовой активности.
Следует обеспечить условия для выполнения объемов активных занятий физической культурой и спортом в нерабочее время не менее 3-4,5 часа в неделю, для чего необходимо:
внедрить физическую культуру и спорт в систему организации труда и отдыха через коллективные договора между работодателями и трудовыми коллективами;
создать условия для занятий физическими упражнениями и активного проведения досуга в организациях и в местах массового отдыха;
разработать методические рекомендации для трудящихся и граждан пожилого возраста;
использовать средства физической культуры и спорта для оптимизации двигательного режима трудящихся и граждан пожилого возраста с целью стимулирования активного долголетия, привлечения нетрудоспособных граждан к занятиям физической культурой;
внедрить профессионально-прикладную физическую подготовку;
организовать проведение физкультурно-оздоровительных и спортивно-массовых мероприятий.

Физическая культура и спорт среди инвалидов

Физическая культура и спорт среди инвалидов создает необходимые психологические условия для их адаптации в обществе. Участие в спортивных мероприятиях восстанавливает психическое равновесие, возвращает чувство уверенности и уважения к себе и позволяет вернуться к активной жизни, невзирая на ограниченные возможности.
Физическая культура и спорт среди инвалидов предусматривает всестороннюю физическую реабилитацию, расширение возможностей ориентирования в среде, владение собственным телом и социальную адаптацию.
Основные направления: создание необходимых условий для занятий инвалидов физической культурой и спортом; разработка методических рекомендаций для реабилитации инвалидов средствами физической культуры и спорта; организация и проведение физкультурно-оздоровительных и спортивных мероприятий; оказание содействия в подготовке и участии в международных соревнованиях. Развитие национальных, технических, прикладных видов спорта и народных игр
Национальные виды спорта и народные игры являются неотъемлемой частью гармоничного воспитания подрастающего поколения. В современной физкультурной практике необходимо использовать выработанный и апробированный веками богатейший опыт воспитания подрастающего поколения средствами народных игр и национальных видов спорта. Это неисчерпаемое сокровище народной педагогики и в современных условиях имеет действенную силу, так как в ней заложены готовые рецепты, необходимые для утверждения принципов здорового образа жизни и развития физкультурно- оздоровительной и спортивно-массовой работы среди населения. Необходимо принять конкретные меры по дальнейшему развитию национальных видов спорта и народных игр, раскрывая при этом их оздоровительные возможности и прикладной характер. Развитие национальных видов спорта и народных игр играет большую роль и в процессе взаимопроникновения культур народов, проживающих в Казахстане.
Развитие технических и прикладных видов спорта предусматривает физическую подготовку молодежи, совершенствование специальных физических качеств, формирование военно-технических и прикладных навыков. Занятия населения данными видами спорта способствуют развитию творческого мышления, повышению технической грамотности.
Развитие национальных, технических, прикладных видов спорта и народных игр предусматривает создание:
условий для развития национальных, технических, прикладных видов спорта и народных игр, их внедрение в систему современного физического воспитания;
сети детско-юношеских спортивных школ;
отечественного производства конной амуниции, спортивной формы, инвентаря и оборудования для национальных видов спорта, строительства специальных спортивных сооружений и ипподромов;
республиканского центра по развитию национальных видов спорта и народных игр, спортивных клубов по национальной игре кокпар, а также пропаганду их за рубежом.

Подготовка спортивного резерва

Организация работы по подготовке спортивного резерва предусматривает организацию регулярных занятий детей и подростков спортом в целях их дальнейшего спортивного совершенствования, отбора перспективных спортсменов для пополнения сборных национальных команд республики по видам спорта.
Необходимо создать систему подготовки спортивного резерва, включающую в себя детско-юношеские спортивные школы и школы олимпийского резерва, областные школы-интернаты для одаренных в спорте детей, центры подготовки олимпийского резерва по видам спорта. Необходимо возродить проведение республиканских соревнований среди школьников и студенческой молодежи.
Для обеспечения качественной подготовки спортивного резерва необходимо продолжить работу по:
развитию сети детско-юношеских спортивных школ и школ олимпийского резерва;
созданию школ-интернатов для одаренных в спорте детей во всех регионах страны;
созданию центров подготовки олимпийского резерва;
развитию материально-технической базы и оснащению ее современным оборудованием и инвентарем.

Подготовка спортсменов международного класса

Одним из основных направлений подготовки спортсменов международного класса является проведение централизованного учебно-тренировочного процесса в сборных национальных командах республики. Необходимо предусмотреть создание унифицированных комплексных центров олимпийской подготовки, которые должны включать в себя полный цикл объектов, необходимых для тренировочного процесса, включая создание современного легкоатлетического ядра, плавательного бассейна, спортивных специализированных залов, тренажерного зала с оборудованием, системы рекреационного оборудования. При этом спортивные сооружения должны отвечать требованиям как нормального процесса общефизической подготовки, так и специфике определенного вида спорта. Необходимо определить и создать республиканские спортивные центры в отдельных городах, а в других - мини-центры, где подготовка спортсменов концентрировалась бы на локальном уровне.
Подготовка спортсменов высокого класса предусматривает:
создание материально-технической базы для спорта высших достижений, оснащение ее современным инвентарем и оборудованием;
создание спортивных клубов по игровым видам спорта;
участие сборных национальных команд республики в международных соревнованиях, включая чемпионаты мира, Азии, Олимпийские и Азиатские игры, другие международные спортивные мероприятия.

Научно-методическое и медицинское обеспечение

Для устойчивого, планомерного развития спорта на прогнозируемой основе, с учетом новейших достижений научной и технологической мысли необходимо создать государственный научно-исследовательский центр, оснащенный соответствующим современным оборудованием, в котором бы были сосредоточены исследования и разработки в области массовой физической культуры и спорта высших достижений.
Данное положение в полной мере относится и к медицинскому обеспечению во время тренировочного и соревновательного процессов. В настоящее время развитие спорта таково, что на первые роли выдвигается уровень медико-биологического регулирования спортивной деятельности на основе новейших достижений в этой области. Научно-методическое и медицинское обеспечение предусматривает: создание научно-исследовательского института по проблемам массовой физической культуры и спорта высших достижений; проведение научных исследований по совершенствованию системы оздоровления и физического воспитания населения; оптимизацию системы подготовки спортивного резерва и спортсменов международного класса; методическое и медико-биологическое обеспечение учебно-тренировочного процесса; психологическую подготовку спортсменов; профилактику спортивного травматизма, лечение и восстановление, медицинское обеспечение учебно-тренировочного процесса; оснащение республиканской антидопинговой лаборатории спортсменов специальным оборудованием; создание областных врачебно-физкультурных диспансеров; организацию сети центров здоровья. Подготовка кадров и система повышения квалификации специалистов
Для успешного решения проблем развития массовой физической культуры и спорта высших достижений необходимо обеспечить отрасль тренерско-преподавательскими кадрами с учетом введения новых специальностей (восточные единоборства, национальные и прикладные виды спорта, народные игры), а также совершенствовать систему подготовки и переподготовки работников физической культуры и спорта.
В настоящее время казахстанский спорт ощущает недостаток в высококвалифицированных тренерах. Современный спорт особенно подвержен различным новациям и требует особого внимания к подготовке специалистов, владеющих новейшими методиками работы со спортсменами.
В связи с этим необходимо:
организовать обучение ведущих тренеров республики в зарубежных спортивных центрах;
обеспечить подготовку и переподготовку специалистов в области физической культуры и спорта, с учетом потребностей регионов.

Развитие материально-технической базы

Сеть физкультурно-оздоровительных и спортивных сооружений страны характеризуется их недостаточным количеством, в основном низким качеством и неравномерностью размещения.
Необходимо создать условия для занятий физической культурой и спортом всех групп населения, особенно детей, подростков и молодежи, эффективно использовать имеющиеся физкультурно-оздоровительные и спортивные сооружения, обеспечить необходимый уровень сервиса услуг на этих сооружениях, их доступность и привлекательность.
Развитие материально-технической базы в республике должно осуществляться за счет:
реконструкции и обновления имеющихся спортивных сооружений, действующих спортивных площадок, оборудования спортивных залов и спортивных комплексов малокомплектным и универсальным спортивным оборудованием;
строительства спортивных площадок, спортивных залов и других сооружений в местах массового проживания и отдыха населения;
планирования и строительства на территории жилых массивов игровых и прогулочных площадок, беговых дорожек, велосипедных и лыжных трасс, оборудования мест для проведения массовых соревнований;
широкого использования имеющихся спортивных сооружений для проведения физкультурно-оздоровительной работы с населением.

Система управления физическим воспитанием населения и
научными исследованиями в области физической культуры и спорта

Общее управление физическим воспитанием в республике осуществляется уполномоченным органом по физической культуре и спорту. Местные исполнительные органы создают территориальные структурные подразделения по управлению физическим воспитанием населения до районного звена включительно, разрабатывают направления работы с населением в регионах с учетом основных требований к физкультурно-массовой и спортивной работе, подготовки спортивного резерва и спортсменов международного класса, развивают материально-техническую базу физической культуры и спорта.
Центральные и местные исполнительные органы содействуют организации и проведению фундаментальных, прикладных и социологических исследований, способствующих обогащению практики массовой физической культуры и спорта высших достижений. Совершенствование нормативно-правовой базы Развитие массовой физической культуры и спорта высших достижений потребует совершенствования нормативно-правовой базы, в том числе: принятия нормативов обеспеченности жилых массивов спортивными сооружениями; принятия нормативов обеспеченности спортивными сооружениями дошкольных учреждений и учебных заведений. Информационно-пропагандистская работа Информационно-пропагандистская работа предусматривает: пропаганду здорового образа жизни; проведение разъяснительной работы о благотворном влиянии занятий физическими упражнениями на организм человека.
Работа по информированию населения должна строиться на разъяснении необходимости разносторонней физической подготовки, иметь научное обоснование.
Популяризацию занятий физической культурой и спортом необходимо осуществлять, привлекая к работе с населением известных спортсменов, чемпионов и призеров мира, Азии, Олимпийских и Азиатских игр, заслуженных мастеров спорта и ведущих тренеров-педагогов.
Необходимо предусмотреть выпуск популярных печатных изданий, методических пособий, других наглядных материалов, способствующих повышению уровня самообразования граждан, формированию устойчивого интереса к систематическим занятиям физической культурой и спортом.

4. Финансирование программы

Финансирование Государственной программы будет осуществляться за счет средств, предусмотренных в государственном бюджете на развитие физической культуры и спорта с привлечением иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.
Ежегодные объемы финансирования за счет средств государственного бюджета мероприятий, предусмотренных Государственной программой, будут установлены законом о республиканском бюджете и решениями маслихатов об утверждении местных бюджетов на соответствующий финансовый год.

5. Ожидаемые результаты

Утверждение в обществе принципов здорового образа жизни, создание условий для улучшения демографической ситуации.
Увеличение числа граждан, реально занимающихся физической культурой и спортом на 10-15 процентов и, как результат, снижение уровня заболеваемости населения.
Рост числа детей и подростков, занимающихся в спортивных секциях детско-юношеских спортивных школ республики до 180-200 тысяч, снижение числа правонарушений среди подрастающего поколения.
Создание школ-интернатов для одаренных в спорте детей во всех регионах страны.
Рост числа спортсменов международного класса и перспективного спортивного резерва кандидатов в сборные национальные команды Республики Казахстан.
Привлечение молодежи к активным занятиям спортом за счет развития национальных, прикладных, технических видов спорта и народных игр.
Создание условий для подготовки спортсменов международного уровня, способных поддержать имидж Казахстана на международной спортивной арене.
(Специалисты: Умбетова А.М., Склярова И.В.)

Қазақстан Республикасында дене шынықтыруды және спортты дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 12 наурыздағы N 570 Жарлығы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 18 маусымдағы N 829 Жарлығымен

Ескерту. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Президентінің 2009.06.18 N 829 Жарлығымен.

Қазақстан Республикасының Конституциясы 44-бабының 8) тармақшасына және "Дене шынықтыру және спорт туралы" Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 2 желтоқсандағы Заңына сәйкес қаулы етемін:

1. Қоса берiліп отырған Қазақстан Республикасында дене шынықтыруды және спортты дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Мемлекеттiк бағдарлама) бекiтiлсiн.

2. Қазақстан Республикасының Yкiметi:
1) бiр ай мерзiмде Мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарын әзiрлеп, бекiтсiн;
2) Мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру үш жыл сайын қажеттi бюджет қаржысының бөлiнуiн көздесiн.

3. Қазақстан Республикасының Yкiметi, Қазақстан Республикасының Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттік органдардың басшылары, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдерi Мемлекеттiк бағдарламаның орындалуын қамтамасыз етсiн.

4. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентiнiң Әкiмшiлiгiне жүктелсiн.

5. Осы жарлық қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

Қазақстан Республикасының
Президентi

Қазақстан Республикасы
Президентінің
2001 жылғы 12 наурыздағы
N 570 Жарлығымен
бекiтiлген

Қазақстан Республикасында дене шынықтыруды және спортты
дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы

Бағдарламаның паспорты

Атауы Қазақстан Республикасында дене шынықтыруды
және спортты дамытудың 2001-2005 жылдарға
арналған мемлекеттiк бағдарламасы

Әзiрлеуге Қазақстан Республикасының 1999 жылғы
негiздеме 2 желтоқсандағы "Дене шынықтыру және
спорт туралы" Заңы. Қазақстан Республикасы
Yкiметiнiң 2000-2002 жылдарға арналған
Iс-қимыл бағдарламасын iске асыру
жөнiндегi iс-шаралар жоспары

Негiзгi Қазақстан Республикасының Туризм және спорт
әзiрлеушiлер жөнiндегi агенттiгi, Қазақ мемлекеттiк
спорт және туризм академиясы

Қысқаша Қазақстан Республикасында дене шынықтыруды
мазмұны және спортты дамытудың 2001-2005 жылдарға
арналған мемлекеттiк бағдарламасы түрлi
аймақтар мен халықтың әлеуметтiк-демогра.
фиялық топтарына арналған жекелеген дене
тәрбиесi бағдарламаларын әзiрлеу кезiнде
басшылыққа алынатын негiзгi қағидаттық
ережелерiн құрайды және мыналарды көздейдi:
1) халықтың әртүрлi әлеуметтiк-демография.
лық топтарына арналған дене тәрбиесiнiң
сабақтастығы;
2) дене шынықтыру-спорттық қозғалысты
басқару жүйесiн жетiлдiру;
3) дене шынықтыру-сауықтыру және спорт
объектiлерi желiсiн дамыту;
4) мамандарды даярлау және саланы бiлiктi
кадрлармен қамтамасыз ету;
5) дене шынықтыру-спорттық іс-шараларды
өткiзудi жетiлдiру;
6) саланы ұйымдық, ғылыми-әдiстемелiк және
медициналық қамтамасыз ету;
7) салауатты өмiр салтын қалыптастырудың
маңызды факторы ретiнде дене шынықтыруды
және спортты насихаттау;
8) жоғары бiлiктi спортшылар даярлаудың
және спорт резервi мәселелерiн шешу

Бағдарламаны Республикалық және жергiлiктi бюджет
қаржыландыру қаражаттары, бюджеттен тыс қаржыландыру
көздерi

Күтілетiн Балалар мен жасөспiрiмдердi iспен қамтуды
нәтижелер арттыру жастар арасында құқық бұзушылықтың
алдын алу, нақты дене шынықтырумен және
спортпен айналысушылардың санын өсiру,
лайықты спорт резервiн даярлау, Қазақстан
спортшыларының халықаралық аренада табысты
өнер көрсетуiн қамтамасыз ету. Аурулардың
алдын алу ел халқының денсаулығын сақтау
және нығайту

Кіріспе

Қазақстан Республикасында дене шынықтыруды және спортты дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған Мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Мемлекеттiк бағдарлама) "Дене шынықтыру және спорт туралы" Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 2 желтоқсандағы N 490 Заңына сәйкес әзiрлендi.
Мемлекеттiк бағдарлама мектепке дейiнгi жастағы балалардың, оқушылардың және студент жастардың, орта және егде жастағы халықтың, мүгедектердiң дене тәрбиесiнiң, спорт резервiн және халықаралық дәрежедегi спортшыларды дайындаудың басты аспектiлерiн қамтиды, дене шынықтыру мен спорттың материалдық-техникалық базасын нығайту және дамытуды, ғылыми-зерттеу базаны құру және нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiрудi қарастырады.
Осы Мемлекеттiк бағдарлама "Қазақстан Республикасында бұқаралық спортты дамытудың 1996-2000 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасының " қисынды жалғасы болып табылады, оны iске асыру дене шынықтыру-спорттық ұйымдарының және республиканың жергiлiктi атқарушы органдарының бұқаралық спортты дамытуға, салауатты өмiр салты қағидаттарын қалыптастыруға, халықаралық дәрежедегi спортшыларды және спорт резервiн даярлауға назар аударуына мүмкiндiк бердi.
Бұрынғы бағдарламаны iске асыру нәтижесiнде, республикада дене шынықтырумен және спортпен шұғылданушылар саны 24,1 пайызға өстi, бұқаралық дене шынықтыру-спорттық іс-шараларын өткiзудiң саны едәуiр артты, салалық спартакиадаларды, оқушылардың спартакиадасын және студенттiк универсиадаларды өткiзу қайта қолға алынды. Балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiн, олимпиада резервi желiсi мектептерiн қысқарту тоқтатылды. Қазiргi уақытта, республикада 290 спорт мектебi жұмыс iстейдi, оларда 134 мың балалар мен жасөспiрiмдер шұғылданады. Мектептен тыс мекемелер саны арта бастады, тұрғылықты жерi бойынша жұмыс жанданды. Спорттағы дарынды балаларға арналған жаңадан 6 мектеп-интернат ашылды, соның нәтижесiнде, мектеп-интернат оқушыларының саны 942-ден 2385-ке жеттi. Спорт резервiн даярлаудың облыстық орталықтарын құру жөнiнде жұмыс басталды, халықтың дене дайындығының президенттiк сынақтары әзiрленiп, ол табысты енгiзiлуде. Республикада кәсiптiк спорт клубтарын, тұрғылықты жерi бойынша клубтарды және отбасылық спорт клубтарын құру басталды, салауатты өмiр салты қағидаттарын дене шынықтыру және спорт құралдары арқылы насихаттау жөнiндегi жұмыс жанданды.
Сонымен бiрге, спорт базаларының жағдайы, республикадағы мектеп жасындағы балалардың 7 пайызына ғана оларда сабақтар ұйымдастыруды қамтамасыз ету мүмкiндiгi бар балалар-жасөспiрiмдер спорт мектебi желiсiнiң жеткiлiксiз дамытылуы, жоғары бiлiктi жаттықтырушы-оқытушылардың тапшылығы халықтың, әсiресе, балалар мен жасөспiрiмдердің дене жаттығуларымен шұғылдануға сұранысын толық қанағаттандырмайды. Сапалы мүкаммалмен және жабдықтармен жарақтандырылған қазiргi заманғы спорт объектiлерiнiң, олимпиадалық даярлық орталықтарының және спорт резервi орталықтарының болмауы елдегi спорт резервiн даярлау мен спорт шеберлiгiн арттыруды тежеп отыр.
Дене шынықтыруды және спортты одан әрi дамыту, спорт резервi мен халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау халықаралық спорт ұйымдарының жылдам өзгерiп жатқан талаптарын ескере отырып, оқу жаттығу процесiн және бұқаралық дене шынықтыруды ұйымдастыруда жаңа көзқарасты талап етедi.
Мемлекеттiк бағдарламаны әзiрлеу дене шынықтыру және спорт саласында қалыптасқан ұйымдық және құқықтық қатынастарға өзгерiстер енгiзу, Қазақстан спортының халықаралық аренадағы жоғары беделiн сақтау, халықтың қалың жiктерiн спортпен жүйелi шұғылдануға тарту, дене шынықтыру және спорт құралдары арқылы салауатты өмiр салты қағидаттарын енгiзу қажеттiгiнен туындады.

1. Дене шынықтыру және спорт саласындағы
проблеманың қазiргі жәй-күйiн талдау

Қазақстан Республикасындағы дене шынықтыру және жоғары жетiстiктер спортының жай-күйi, әлемдiк спорт дамуының қазiргi заманғы үрдiстерi республикада спортты дамыту жөнiнде түбегейлi шұғыл шаралар қабылданбайынша, қазақстандық спортшылардың әлемдiк аренадағы көрсеткiштерi төмендей беретiнiн көрсетiп отыр.
Халықаралық стандарттардан қалуымыздың себебi, ең алдымен, бүгiнгi күнi әлемдiк биiк талаптарға жауап беретiн қазiргi заманғы спорт базаларының жоқтығы болып табылады.
Қазiргi заманғы спорт деңгейi өзiнiң даму сатысында спорттық нәтижелердiң өсуiнде ғылыми және инженерлiк жетiстiктерге негiзделген жаңа көзқарастарға маңызды рөл бередi. Жаңа спорт ареналары, жаттығулар мен жарыстар үшiн арнайы жағдайлар жасау iсiндегi жаңа жетiстiктер, арнайы киiм, құрал-сайманмен жарақтандыруды қолдану және құрастыру әлемнiң мықты спортшыларының көрсеткiштерiн күрт жақсартуға жеткiздi және ХХI ғасырға спорттың қандай негiзгi бағыттарда қарыштап енетiнiн айқындады.
Бүгiнгi күнi республикадағы дене шынықтыру мен спорттың материалдық-техникалық базасының жай-күйi, халықтың дене жаттығуларымен шұғылдануға сұранысын қанағаттандырмайды, ұйымдарда дене шынықтыру мамандары жетiспейдi, кәсiпорындарда, тұрғылықты жерi бойынша және бұқаралық демалыс орындарында спорт ғимараттарының, қарапайым спорттық мүкаммалдардың және жабдықтардың жетiспеуi өткiр сезiледi.
Ел халқының дене қозғалысы белсендiлiгiнiң төмендiгi жүрек-қан аурулары мен тыныс жолдары органы ауруларынан өмiр сүру жасын қысқартуға әсер ететiн және өлiм деңгейiнiң жоғары болуына әкеп соқтыратын факторлардың бiрі болып табылады. Ел тұрғындарының тұратын аймағына қарай 5-тен 10,5 пайызы ғана дене шынықтырумен және спортпен жүйелi түрде шұғылданады.
Бiлiм беру жүйесiнде де спортты дамытуға жеткiлiктi көңiл бөлiнбей отыр. Республикадағы жалпы бiлiм беретiн оқу орындарының тек 56,5 пайызында ғана бiр үлгiдегi спорт залдары және 14,9 пайызында бейiмделген спорттық үй-жайлар бар. Республикадағы орта және жалпы кәсiптiк бiлiм беру ұйымдарындағы оқу сабақтарының көлемi ғылыми негiзделген нормативтен 3-4 есе төмен. Қозғалыс белсендiлiгiнiң жоспарланған ғылыми негiзделген деңгейiне жету үшiн жалпы бiлiм беретiн оқу орындарында дене шынықтырудан аптасына мiндеттi үшiнші сабақ енгiзу қажет, оқу процесiн спорттық мүкаммалдармен және жабдықтармен қамтамасыз ету қажет.
Сабақтан бос уақытта сыныптан тыс дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық бұқаралық жұмыс дамымай отыр. Тұмау және түрлi созылмалы ауруларына бейiм балалардың және жасөспiрiмдердiң саны арта түсуде. Бұл ретте, денсаулығына байланысты арнайы медициналық топтардағы оқушыларға сабақ жекелеген оқу орындарында ғана жүргiзiледi.
Тұтас алғанда, дене шынықтыру-сауықтыру және спорт жұмысының жай-күйi бұқаралық спортты одан әрi дамыту, халықтың арасында дене шынықтыру-сауықтыру жұмысын жандандыру, спорт резерві мен халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау жөнiнде кiдiрiссiз, нақты шешiмдер қабылдауды талап етедi.

2. Негiзгi мақсаттар мен мiндеттер

Мемлекет дене шынықтыру және спорт саласында мемлекеттiк саясатты қалыптастыру жолымен, дене шынықтыруды және спортты дамытудың тиiстi қаржылық, материалдық-техникалық, кадрлық, ғылыми-әдiстемелiк, медициналық, ақпараттық, нормативтiк құқықтық қамтамасыз етiлуiн құру арқылы қатынастарды реттейдi, барлық үлгiдегі балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiнiң, азаматтардың тұрғылықты жерi бойынша спорт және балалар клубтарының, мүгедектерге арналған мамандандырылған топтардың, емдеу-дене шынықтыру диспансерлерi санын көбейту, олардың материалдық-техникалық базасын нығайту үшiн жағдайлар жасайды.

Мемлекеттiк бағдарламаның негiзгі мақсаттары:

елде дене шынықтыруды және спортты одан әрi дамыту;
халықтың дене шынықтырумен және спортпен шұғылдануы үшiн жағдайлар жасау, олимпиадалық, ұлттық, техникалық, қолданбалы спорт түрлерiн және халық ойындарын дамыту;
саланы басқарудың оңтайлы жолдарын және қазiргi тәсiлдемесiн белгiлеу;
дене шынықтыру және спорт саласындағы заңдарды жетiлдiру;
бұқаралық спорт пен жоғары жетiстiктер спорты саласында спорт резервi мен халықаралық дәрежедегi спортшыларды дайындаудың ғылыми-әдiстемелiк, медициналық-биологиялық және психологиялық қамтамасыз етiлуi жөнiнде зерттеулер жүргiзу;
спорт резервiн және халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау.

Мемлекеттiк бағдарламаның негiзгi мiндеттерi:

дене шынықтыруды және спортты насихаттау жолымен салауатты өмiр салтының қағидаттарын орнықтыру, халықтың неғұрлым кең жiктерiн дене шынықтырумен жүйелi айналысуға тарту;
халықтың дене тәрбиесi дайындығының президенттiк сынақтарын енгiзу;
дене шынықтыру мен спорттың материалдық-техникалық базасын нығайту және дамыту, спорт ғимараттарына халықтың кең жiктерi үшiн қол жетiмдiлiктi қамтамасыз ету;
құқық бұзушылықтардың алдын алу мақсатында жұмыс істемейтiн және оқымайтын жастарды дене шынықтыру және спортпен шұғылдануға тарту;
дене шынықтыру-спорттық бiрлестiктерiнiң және спорт клубтарының жұмысын жандандыру;
балалар-жасөспiрiмдер спорт мектептерiнiң желiсiн және олимпиадалық резерв мектептерiн дамыту, спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттар, олимпиадалық резервтi даярлаудың аймақтық орталықтарын, олимпиадалық даярлаудың республикалық орталықтарын құру;
дене шынықтыру және спорт жөнiндегі ақпараттық-бiлiм беру және насихаттық қызметті күшейту;
жоғары жетiстiктер спорты үшiн, сондай-ақ халықтың әртүрлi әлеуметтiк-демографиялық топтарымен жұмыс iстеу үшiн дене тәрбиесi мамандарын даярлау және қайта даярлау жүйесiн құру;
дене шынықтыру және спорт саласында озық технологияны енгiзу және шетелдiк дене шынықтыру-сауықтыру және спорт ұйымдарымен тәжiрибе алмасу мақсатында халықаралық байланыстарды дамыту мен орнату жөнiндегi қызметтi жандандыру.

3. Дене шынықтыру және спортты дамытудың негiзгi бағыттары

Мемлекеттiк бағдарлама салауатты өмiр салтын қалыптастыру құралы ретiнде бұқаралық дене шынықтыру - сауықтыру және спорттық-бұқаралық жұмысты дамытудың, еңбекпен оңалтудың, белсендi ұзақ жасаудың, құқық бұзушылықтардың алдын алу мақсатымен спорт секцияларында балалар, жасөспiрiмдер мен жастардың қамтылуын арттырудың негiзгi бағыттарын, сондай-ақ дене тәрбиесi процестерiн бағдарламалық-әдiстемелiк қамтамасыз етудi, спорт резервiн және халықаралық спорт ареналарында Қазақстанды лайықты көрсетуге қабiлеттi жоғары деңгейдегi спортшыларды даярлауды көздейдi.
Мемлекеттiк бағдарлама халықтың әртүрлi жастағы топтарының дене тәрбиесiн ұйымдастыруда сараланған көзқарасын қарастырады.

Мектепке дейiнгi жастағы балалардың дене тәрбиесi

Балалардың өмiрге деген қажеттi негiзгi қозғалыс дағдылары ерте жастан, сәби дұрыс жүрудi, отыруды, тұруды үйрене бастағанда қалыптасады, ол қарапайым дене жаттығуларын орындауды, кеңiстiктi бағдарлауды, шынығу процедураларын қабылдауды, салауатты өмiр салтының негiзi болып табылатын күнделiктi дене шынықтыру-спорттық жаттығуларды үйренуге әдеттенедi. Осы жастағы балалардың дене тәрбиесiн ұйымдастыру олармен мектепке дейiнгi мекемелерде және отбасында мектепке дейiнгi жаттығуларды эмоциональды ойын түрiнде, әдетте, ашық ауада, олардың мазмұнын тұрақты жаңалай отырып, өткiзудi талап етедi. Дене жаттығулары сабағының негiзiнде балалардың функционалдық мүмкiндiктерiн арттыратын, ағзаның күллi физикалық қасиеттерiн дамытатын жан-жақты дене дайындығы болуы керек. Педиатрия және дене шынықтыру мен спорт саласының жетекшi ғалымдары мектепке дейiнгi жастағы балаларға арналған қозғалыс белсендiлiгi көлемiнiң аптасына кемiнде 10-12 сағат болуын ұсынады.
Бұл мiндеттердi шешудiң негiзгi бағыттары:
мектепке дейiнгi бiлiм беру мекемелерiнде және халықтың тұрғылықты жерi бойынша материалдық база құру;
мектепке дейiнгi мекемелерде дене тәрбиесi жөнiндегі оқу бағдарламаларын әзiрлеу және енгiзу;
ата-аналар үшiн отбасында мектепке дейiнгi жастағы балалардың дене тәрбиесi жөнiндегi әдiстемелiк құралдар және ұсынымдар әзiрлеу болып табылады.

Оқушылардың және студент жастардың дене тәрбиесi

Оқушылардың және студент жастардың дене тәрбиесi олардың дене шынықтырумен және спортпен жүйелi шұғылдануға жоғары мұқтаждықты және салауатты өмiр салтын қамтамасыз етудi мұрат етедi. Спорт түрлерiне, дене жаттығуларының жүйесiне қызығушылықты ескере отырып, мiндеттi дене шынықтыру сабақтарын дене мәдениетi сабақтарына айналдырып, оқудан бiртiндеп, оқудан тыс және аудиториядан тыс жұмысқа көшудi қамтамасыз ету қажет. Сабақтарда табиғат факторларын ұтымды пайдалануға үйрету, еңбек пен демалысты ұштастыру, дене жаттықтыру, дененi баптау және қауiпсiздiк техникасы негiздерiне үйрету, жүктеме көлемiн және қарқынын үйлестiру, жаттығуларды дұрыс орындауға және олардың дәйектiлiгiне, ағзаның физиологиялық ерекшелiктерi туралы теориялық бiлiмнiң қажеттi көлемiн беру, дене жаттығуларымен шұғылданудың гигиенасына үйрету қажет.
Оқушылардың және студент жастардың дене тәрбиесi негiзгi қозғалыс қасиеттерiн дамытуды және жетiлдiрудi қамтамасыз етудi, дене шынығуын дамыту және денсаулықты нығайтуды, салауатты өмiр салтын жүргiзудiң саналы қажеттiгін тәрбиелеудi мұрат етедi.
Осы мiндеттердi iске асыру мақсатында:
жалпы орта бiлiм беру ұйымдарында дене шынықтыру мен спорт бойынша мiндеттi үшiншi сабақ енгiзу және бастауыш, орта және жоғары кәсiптiк бiлiм ұйымдарында дене шынықтыру бойынша аптасына төрт сағаттық мiндеттi сабақтар енгiзудi;
мектептегi сабақтардың мазмұнын толықтыратын дене шынықтыруды мектептен тыс ұйымдастырудың нысандарын жетiлдiру, мiндеттi дене шынықтыру сабақтарынан кейiн, оқушылардың қызығушылығын ескере отырып, спорт түрлерi бойынша жаттығуларға одан әрi көшу мақсатымен жаттығу бағдарламаларының қазiргi заманғы нұсқаларын әзiрлеу;
оқушы және студент жастармен олардың физиологиялық ерекшелiктерiн ескере отырып, сыныптан тыс, сабақтан тыс және аудиториядан тыс жүргiзiлетiн жаттығулар жүйесiн жетiлдiру;
мектеп оқушыларының қысқы және жазғы спартакиадаларын ұйымдастыру және өткiзу, орта арнаулы оқу орындарында оқушылардың спорт фестивальдарын және студенттiк универсиадаларды ұйымдастырып, өткiзу;
оқушылар мен студент жастардың аптасына 8-10 сағаттан кем емес дене шынықтыру және спортпен белсендi шұғылданудың көлемiн орындауы қажет.

Еңбекшiлер мен егде жастағы азаматтардың дене тәрбиесi

Еңбекшiлер мен егде жастағы азаматтардың дене тәрбиесi денсаулықты сақтау мен нығайту, аурулардың алдын алу және шығармашылық пен өмiрлiк белсендiлiктi арттыруды көздейдi.
Дене шынықтыруды және спортты еңбектi ұйымдастыру және азаматтардың демалысы жүйесiне ендiру, өндiрiстiк гимнастика, емдеу дене жаттығуларының сауықтыру мазмұнын күшейту еңбекшiлердiң кәсiбiнiң, жасының, бiлiмiнiң ерекшелiктерiн ескере отырып, еңбек белсендiлiгi мерзiмiн ұзарту үшiн мiндеттi дене жаттығуларын ұтымды пайдалану мақсатында құрылуы қажет.
Дене шынықтыру және белсендi спорт жаттығуларының аптасына 3-4,5 сағаттан кем емес көлемiн жұмыстан бос уақытта орындау үшiн жағдайлар жасалуға тиiс, ол үшiн:
дене шынықтыру және спортты жұмыс берушiлер мен еңбек ұжымдары арасындағы ұжымдық шарттар арқылы еңбек пен демалысты ұйымдастыру жүйесiне енгiзу;
ұйымдарда және бұқаралық демалыс орындарында дене жаттығуларымен шұғылдануға және бос уақытты белсендi өткiзу үшiн жағдайлар жасау;
еңбекшiлер мен егде жастағы азаматтар үшiн әдiстемелiк ұсынымдар әзiрлеу;
еңбек етуге қабiлетсiз адамдарды дене шынықтырумен шұғылдануға тарту, белсендi ұзақ өмiр сүрудi ынталандыру мақсатымен еңбекшiлер мен егде жастағы азаматтардың қозғалыс режимiн оңтайландыру үшiн дене шынықтыру және спорт құралдарын пайдалану;
кәсiптiк-қолданбалы дене дайындығын енгiзу;
дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық-бұқаралық іс-шараларды өткiзудi ұйымдастыру қажет.

Мүгедектер арасындағы дене шынықтыру мен спорт

Мүгедектер арасындағы дене шынықтыру мен спорт олардың қоғамға бейiмделуi үшiн қажеттi психологиялық жағдайлар жасайды. Спорттық iс-шараларға белсендi қатысу психикалық теңдiктi қалпына келтiредi, сенiмдiлiк сезiмi мен өзiн құрметтеу сезiмiн қайтарады және шектеулi мүмкiндiктерiне қарамастан, белсендi өмiрге қайта келуге мүмкiндiк бередi.
Мүгедектер арасындағы дене шынықтыру мен спорт жан-жақты дене оңалтуды, ортаны бағдарлау мүмкiндiктерiн кеңейтудi, өзiнiң денесiн игерудi және әлеуметтiк бейiмдiлiктi көздейдi.

Негiзгi бағыттар:

мүгедектердiң дене шынықтырумен және спортпен шұғылдануына қажеттi жағдайлар жасау;
мүгедектердi дене шынықтыру және спорт құралдары арқылы оңалту үшiн әдiстемелiк ұсынымдар әзiрлеу;
дене шынықтыру және спорттық iс-шараларды ұйымдастыру мен өткiзу;
халықаралық жарыстарға даярлау мен қатысуға жәрдем көрсету.

Ұлттық, техникалық, қолданбалы спорт түрлерi мен халық
ойындарын дамыту

Ұлттық спорт түрлерi мен халық ойындары жеткiншек ұрпақты үйлесiмдi тәрбиелеудiң ажырамас бөлiгi болып табылады. Қазiргi дене шынықтыру практикасында ғасырлар бойы сомдалған және сыннан өткен халық ойындары мен ұлттық спорт түрлерi құралдары арқылы жеткiншек ұрпақты тәрбиелеудiң бай тәжiрибесiн пайдалану қажет. Бұл халықтық педагогиканың сарқылмайтын қазынасы және қазiргi заман жағдайында оның пәрмендi күшi бар, себебi онда халық арасында дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық-бұқаралық жұмысты дамытудың және салауатты өмiр салтын қалыптастыру үшiн қажеттi дайын қалыптарының негiзi салынған. Олардың сауықтыру мүмкiндiктерi мен қолданбалы сипатын аша отырып, ұлттық спорт түрлерi мен халық ойындарын одан әрi дамыту жөнiнде нақты шаралар қолдану қажет. Ұлттық спорт түрлерi мен халық ойындарын дамыту Қазақстанда тұратын халықтар арасындағы мәдениеттердiң де өзара кiрiгу процесiнде үлкен рөл атқарады.
Техникалық және қолданбалы спорт түрлерiн дамыту жастардың дене дайындығын, арнайы дене қасиеттерiн жетiлдiрудi, әскери-техникалық және қолданбалы дағдыларды қалыптастыруды көздейдi. Халықтың осы спорт түрлерiмен шұғылдануы олардың шығармашылық ойлауын дамытуға, техникалық сауаттылығын арттыруға ықпал етедi.
Ұлттық, техникалық, қолданбалы спорт түрлерiн және халық ойындарын дамыту:
ұлттық, техникалық, қолданбалы спорт түрлерi мен халық ойындарын дамыту, оларды қазiргi дене тәрбиесi жүйесiне енгiзу үшiн жағдайлар жасауды;
балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерi желiсiн дамытуды;
отандық ат әбзелдерiн, спорт киiмдерiн, мүкаммалдарды және ұлттық спорт түрлерi үшiн жабдықтар өндiрiсiн дамытуды, арнайы спорт ғимараттары мен ипподромдар салуды;
ұлттық спорт түрлерiн және халық ойындарын дамыту жөнiндегi республикалық орталықты, көкпар ұлттық ойыны бойынша спорт клубтарын құруды, сондай-ақ оларды шетелде насихаттауды көздейдi.

Спорт резервiн даярлау

Спорт резервiн даярлау жөнiндегi жұмысты ұйымдастыру одан әрi спорттық жетiлдiру, республиканың ұлттық құрама командаларын спорт түрлерi бойынша толықтыру үшiн перспективалы спортшыларды таңдау мақсатында балалар мен жасөспiрiмдердi спортпен тұрақты шұғылдану сабақтарын ұйымдастыруды көздейдi.
Балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiн және олимпиадалық резерв мектептерiн, спорттағы дарынды балаларға арналған облыстық мектеп-интернаттарды, спорт түрлерi бойынша олимпиадалық резервтiң даярлау орталықтарын бiрiктiретiн спорт резервiн даярлау жүйесiн құру қажет. Мектеп оқушылары мен студент жастар арасында республикалық жарыстарды өткiзудi қайта жаңғырту қажет.
Спорт резервiн сапалы даярлауды қамтамасыз ету жөнiндегi жұмыстарды жалғастыру үшiн:
балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiнiң желiсiн және олимпиадалық резерв мектептерiн дамыту;
елiмiздiң барлық аймақтарында спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттар құру;
олимпиадалық резерв даярлау орталығын құру;
материалдық-техникалық базаны дамыту және оны қазiргi заманғы жабдықтармен және мүкаммалдармен жарақтандыру қажет.

Халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау

Халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлаудың негiзгi бағыттарының бiрi республиканың ұлттық құрама командаларында оқу-жаттығу процесiн орталықтандырып өткiзу болып табылады. Олимпиадалық дайындықтың бiрiздендiрiлген кешендi орталықтарын құруды көздеу қажет, олар өздерiне қазiргi заманғы жеңiлатлетикалық ядроны, жүзу бассейнiн, спорттық мамандандырылған залдарды, жабдықталған тренажер залдарын, рекреациялық жабдықтар жүйесiн құруды қоса, жаттығу процесi үшiн қажеттi объектiлердiң толық циклiн бiрiктiруi тиiс. Бұл ретте, спорт ғимараттары жалпы дене дайындығының қалыпты процесiнiң талаптарына да, спорттың белгiлi бiр түрiнiң ерекшелiгiне де сай болуы тиiс. Республикалық спорт орталықтарын жекелеген қалаларда белгiлеп, құру қажет, ал басқаларында спортшыларды даярлау жергiлiктi деңгейде шоғырланған шағын орталықтарды құру қажет.
Жоғары дәрежедегi спортшыларды даярлау:
жоғары жетiстiктер спорты үшiн материалдық-техникалық базаны жасауды, оны қазiргi заманғы мүкаммалдармен және жабдықтармен жарақтандыруды;
спорттың ойын түрлерi бойынша спорт клубтарын құруды;
республиканың ұлттық құрама командаларының әлем, Азия чемпионаттары және Олимпиада мен Азия ойындарына, басқа да халықаралық спорт іс-шараларын қоса алғанда, халықаралық жарыстарға қатысуын көздейдi.

Ғылыми-әдiстемелiк және медициналық қамтамасыз ету

Болжамды негiзде спортты тұрақты, жоспарлы дамыту үшiн, ғылыми және технологиялық ойдың жаңа жетiстiктерiн ескере отырып, оларда бұқаралық дене шынықтыру және жоғары жетiстiктер спорты саласындағы зерттеулер мен талдамалар шоғырланған, тиiстi қазiргi заманғы жабдықтармен жарақтандырылған мемлекеттiк ғылыми-зерттеу орталығын құру қажет.
Бұл қағида толығымен жаттықтыру және жарыстыру процестерi кезiнде медициналық қамтамасыз етуге де қатысты болады. Қазiргi уақыттағы спорттың дамуы осындай, онда бiрiншi кезекке осы саладағы жаңа жетiстiктер негiзiнде спорттық қызметтiң медициналық-биологиялық реттелу деңгейi шығады.

Ғылыми-әдiстемелiк және медициналық қамтамасыз ету:
бұқаралық дене шынықтыру және жоғары жетiстiктер спорты проблемалары бойынша ғылыми-зерттеу институтын құруды;
халықтың дене тәрбиесi және сауықтыру жүйесiн жетiлдiру жөнiнде ғылыми зерттеулер жүргiзудi;
спорт резервiн және халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау жүйесiн оңтайландыруды;
оқу-жаттығу процесiн әдiстемелiк және медициналық-биологиялық қамтамасыз етудi;
спортшыларды психологиялық даярлауды;
спорттық жарақаттанушылықтың алдын алу емдеу және қайта қалпына келтiру, оқу-жаттығу процесiн медициналық қамтамасыз етудi;
спортшылардың республикалық допингке қарсы зертханасын арнайы жабдықтармен жарақтандыруды;
облыстық дәрiгерлiк-дене шынықтыру диспансерлерiн құруды;
денсаулық орталықтары желiсiн ұйымдастыруды көздейдi.

Кадрларды даярлау және мамандардың бiлiктiлiгiн
арттыру жүйесi

Бұқаралық дене шынықтыруды және жоғары жетiстiктер спортын дамыту проблемаларын табысты шешу үшiн жаңа мамандықтардың (шығыс жекпе-жегі, ұлттық және қолданбалы спорт түрлерi, халық ойындары) енгiзiлуiн ескере отырып, саланы жаттықтырушы-оқытушылар кадрларымен қамтамасыз ету, сондай-ақ дене шынықтыру мен спорт қызметкерлерiн даярлау және қайта даярлау жүйесiн жетiлдiру қажет.
Қазiргi уақытта Қазақстан спорты жоғары бiлiктi жаттықтырушылар тапшылығын сезiп отыр. Қазiргi спорт әсiресе әртүрлi жаңалықтарға ұшырауға бейiм және де спортшылармен жұмыс iстеудiң жаңа әдiстемелерiн меңгерген мамандарды дайындауға айрықша көңiл бөлудi талап етедi.
Осыған байланысты:
республиканың жетекшi жаттықтырушыларын шетелдiк спорт орталықтарында оқытуды ұйымдастыру;
аймақтардың қажеттiлiктерiн ескере отырып, дене шынықтыру және спорт саласындағы мамандардың даярлануы мен қайта даярлануын қамтамасыз ету қажет.

Материалдық-техникалық базаны дамыту

Елдiң дене шынықтыру-сауықтыру және спорт ғимараттарының желiсi олардың жеткiлiксiз санымен, негiзiнен сапасының төмендiгi және бiркелкi орналастырылмауымен сипатталады.
Халықтың барлық топтарының, әсiресе балалардың, жасөспiрiмдер мен жастардың дене шынықтырумен және спортпен шұғылдануы үшiн жағдай жасау қажет, қолда бар дене шынықтыру-сауықтыру және спорт ғимараттарын тиiмдi пайдаланып, осы ғимараттардағы қызмет көрсету сервисiнiң қажеттi деңгейiн, олардың қол жетiмдiлiгiн және тартымдылығын қамтамасыз ету қажет.
Республикада материалдық-техникалық базаны дамыту мыналардың есебiнен жүзеге асырылуы тиiс:
қолда бар спорт ғимараттарын, қолданыстағы спорт алаңдарын қайта жаңғырту және жаңалау, спорт залдары мен спорт кешендерiн шағын комплектiлi және әмбебап спорт жабдықтарымен жарақтандыру;
спорт алаңдарын, спорт залдарын және басқа да ғимараттарды халықтың жаппай тұратын жерлерi мен демалыс орындарында салу;
тұрғын үйлер алабы аумақтарында ойын және серуен алаңдарын, жүгiру жолдарын, велосипед және шаңғы трассаларын жоспарлау және салу, бұқаралық жарыстар өткiзу үшiн орындарды жабдықтау;
халықтың дене шынықтыру-сауықтыру жұмыстарын өткiзу үшiн қолда бар спорт ғимараттарын кеңiнен пайдалану.

Халықтың дене тәрбиесi және дене шынықтыру мен спорт
саласындағы ғылыми зерттеулердi басқару жүйесi

Республикада дене тәрбиесiн жалпы басқаруды дене шынықтыру және спорт жөнiндегi уәкiлеттi орган жүзеге асырады. Жергiлiктi атқарушы органдар халықтың дене тәрбиесiн басқару жөнiндегi аумақтық құрылымдық бөлiмшелердi аудандық буынды қоса құрады, бұқаралық дене шынықтыру және спорт жұмысының негiзгi талаптарын ескере отырып, аймақтағы халықпен жүргiзiлетiн жұмыстың, спорт резервi мен халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлаудың бағыттарын әзiрлейдi, дене шынықтыру мен спорттың материалдық-техникалық базасын дамытады.
Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар бұқаралық дене шынықтыру мен жоғары жетiстiктер спортының тәжiрибесiн байытуға ықпал ететiн iргелi, қолданбалы және әлеуметтiк зерттеулердi ұйымдастыруға және жүргiзуге жағдай жасайды.

Нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру

Бұқаралық дене шынықтыруды және жоғары жетiстiктер спортын дамыту нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiрудi, оның iшiнде:
тұрғын үйлер алабының спорт ғимараттарымен қамтылу нормативтерiн қабылдауды;
мектепке дейiнгi мекемелердiң және оқу орындарының спорт ғимараттарымен қамтылу нормативтерiн қабылдауды талап етедi.

Ақпараттың-насихат жұмысы

Ақпараттық-насихат жұмысы мыналарды:
салауатты өмiр салтын насихаттауды;
дене жаттығуларының адам ағзасына, әсiресе, жас және егде жастағы адамдарға тигiзетiн пайдалы ықпалы туралы түсiндiру жұмыстарын жүргiзудi көздейдi.
Халықты ақпараттандыру жөнiндегi жұмыс жан-жақты дене дайындығының қажеттiгiн түсiндiруге бағытталып, ғылыми негiзделуi тиiс.
Белгiлi спортшыларды, әлем, Азия, Олимпиада және Азия ойындарының чемпиондарын және жүлдегерлерiн, еңбегі сiңген спорт шеберлерi мен жетекшi жаттықтырушы-педагогтарды халықпен жұмыс істеуге тарта отырып, дене шынықтыру мен спортпен шұғылдану сабақтарын кеңiнен таратып, жүзеге асыру қажет.
Азаматтардың өздiгiнен бiлiмiн арттыруға, дене шынықтырумен және спортпен жүйелi шұғылдануына тұрақты қызығушылықты қалыптастыруға ықпал ететiн танымал басылымдарды, әдiстемелiк оқулықтарды, басқа да көрнекi құралдардың шығарылуын көздеу қажет.

4. Бағдарламаны қаржыландыру

Мемлекеттiк бағдарламаны қаржыландыру дене шынықтыру мен спортты дамытуға мемлекеттiк бюджетте көзделген қаражат есебiнен, Қазақстан Республикасының заңдарымен тыйым салынбаған өзге де қаржы көздерiн тарту арқылы жүзеге асырылатын болады. Мемлекеттiк бағдарламада көзделген iс-шараларды мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырудың жыл сайынғы көлемi республикалық бюджет туралы заңмен және тиiстi қаржы жылына жергілiктi бюджеттi бекiту туралы мәслихаттардың шешiмдерiмен белгiленетiн болады.

5. Күтiлетiн нәтижелер

Қоғамда салауатты өмiр салты қағидаттарын орнықтыру, демографиялық ахуалды жақсарту үшiн жағдай туғызу.
Дене шынықтырумен және спортпен іс жүзiнде шұғылданушы азаматтардың санын 10-15 пайызға ұлғайту, соның нәтижесiнде халық арасында ауруға шалдығу деңгейiн төмендету.
Республиканың балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiндегi спорт секцияларында спортпен шұғылданушы балалар мен жасөспiрiмдердiң санын 180-нен 200 мыңға дейiн арттыру жеткiншек ұрпақ арасында құқық бұзушылықтардың санын төмендету.
Елiмiздiң барлық аймақтарында спорттағы дарынды балалар үшiн мектеп-интернаттар ашу.
Қазақстан Республикасының ұлттық құрама командаларына халықаралық дәрежедегi спортшыларды және болашағы бар спорт резервi кандидаттарының санын ұлғайту.
Ұлттық, қолданбалы, техникалық спорт түрлерi мен халық ойындарын дамыту арқылы жастарды спортпен белсендi шұғылдануға тарту.
Халықаралық аренада Қазақстанның биiк бет-бейнесiн сомдауға қабiлеттi халықаралық дәрежедегi спортшылар даярлауға жағдай жасау.