Об установлении требований к наличию систем управления рисками в страховых (перестраховочных) организациях

Постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 30 апреля 2007 года N 130. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 8 июня 2007 года N 4712. Утратило силу постановлением Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 1 февраля 2010 года N 4

Сноска. Утратило силу постановлением Правления Агентства РК по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 01.02.2010 N 4 (вводится в действие с 01.09.2010).

В целях реализации Закона Республики Казахстан от 19 февраля 2007 года "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам защиты прав миноритарных инвесторов", Правление Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций (далее - Агентство) ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. В настоящем постановлении используются следующие понятия:

1) бэк-тестинг - методы проверки эффективности процедур измерения рисков, с использованием исторических данных по деятельности страховой (перестраховочной) организации и сравнением рассчитанных результатов с текущими (фактическими) результатами от указанной деятельности;

2) инвестиционные риски - это различные виды рисков, которые прямо или косвенно влияют на управление инвестициями страховой (перестраховочной) организации. Они относятся к исполнению, возврату, ликвидности и структуре инвестиций страховой (перестраховочной) организации и включают в себя:

валютный риск - риск возникновения расходов, связанный с изменением курсов иностранных валют при осуществлении страховой (перестраховочной) организацией своей деятельности;

кредитный риск - риск финансовых расходов в результате несостоятельности дебиторов, а также изменения кредитных рейтингов компаний, выпускающих облигации (в инвестиционном портфеле), партнеров (перестрахование) и посредников;

процентный риск - риск возникновения расходов вследствие неблагоприятного изменения ставок вознаграждения;

рыночный риск - возможность потерь, связанных с неблагоприятными движениями финансовых рынков;

риск потери ликвидности - риск, связанный с невозможностью быстрой трансформации активов страховой (перестраховочной) организации в денежные средства для погашения своих обязательств;

ценовой риск - риск возникновения расходов вследствие изменения стоимости портфелей финансовых инструментов, возникающий в случае изменения условий финансовых рынков, влияющих на рыночную стоимость финансовых инструментов;

3) финансовые инструменты - инструменты финансового рынка, в которые разрешено инвестирование страховых активов, в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

4) политика - установленные внутренние правила и процедуры, регламентирующие те или иные направления деятельности страховой (перестраховочной) организации, связанные с организацией систем управления рисками и внутреннего контроля. Политика может быть представлена в виде отдельного документа либо быть частью иных внутренних документов состояние страховой (перестраховочной) организации;

5) стресс-тестинг - методы измерения потенциального влияния на финансовое положение страховой (перестраховочной) организации исключительных, но возможных событий, которые могут оказать влияние на деятельность страховой (перестраховочной) организации;

6) система управления рисками - процесс, включающий четыре основных элемента: оценка риска, измерение риска, контроль риска и мониторинг риска;

7) нетехнические риски - все риски, не относящиеся к страховой деятельности, включающие:

операционный риск - риск возникновения расходов в результате недостатков или ошибок в ходе осуществления внутренних процессов, допущенных со стороны сотрудников, функционирования информационных систем и технологий, а также вследствие внешних событий;

репутационный риск - риск возникновения расходов вследствие негативного общественного мнения или снижения доверия к страховой (перестраховочной) организации;

риск группы - риск, возникающий в результате участия страховой (перестраховочной) организации в составе банковской или иной группы;

системный риск - риск негативного влияния на репутацию, маркетинг и финансовое состояние страховой (перестраховочной) организации банкротства одной или нескольких финансовых организаций;

8) технические риски - риски, непосредственно принимаемые в процессе страхования (перестрахования), включающие в себя:
катастрофический риск - риск того, что одно событие значительного размера приведет к страховым выплатам, выше обычного;
риск андеррайтинга - риск неправильной или ошибочной оценки принимаемых на страхование рисков;
риск уменьшения страховых резервов - риск формирования недостаточного и неадекватного формирования страховых резервов для покрытия страховых выплат;
риск перестрахования - риск неправильного выбора или финансовой несостоятельности перестраховочной компании;

9) уполномоченный орган - государственный орган, осуществляющий регулирование и надзор финансового рынка и финансовых организаций;

10) служба внутреннего аудита - подразделение страховой (перестраховочной) организации, осуществляющее объективную оценку и консультационную деятельность в целях совершенствования деятельности страховой (перестраховочной) организации, обеспечивающее организацию и осуществление внутреннего аудита в страховой (перестраховочной) организации. Внутренний аудит в страховой (перестраховочной) организации способствует достижению определенных целей путем представления рекомендаций по совершенствованию процессов оценки рисков, управления рисками и внутреннего контроля;

11) система внутреннего контроля - совокупность процедур и политик внутреннего контроля, обеспечивающая реализацию страховой (перестраховочной) организацией долгосрочных целей рентабельности и поддержания надежной системы финансовой и управленческой отчетности, способствующая соблюдению законодательства Республики Казахстан, политик страховой (перестраховочной) организации, внутренних правил и процедур, в целях снижения риска расходов или репутации страховой (перестраховочной) организации.

2. Критерии требований, обязательные для формирования систем управления рисками и внутреннего контроля в страховых (перестраховочных) организациях, определены в приложении к настоящему постановлению.

3. Страховая (перестраховочная) организация ежегодно, не позднее 1 июля года, следующего за отчетным, представляет в уполномоченный орган подготовленный ею отчет по оценке выполнения требований, указанных в приложении к настоящему постановлению.
Данный отчет содержит:
1) полный перечень критериев требований к наличию систем управления рисками;
2) оценку соответствия (несоответствия) страховой (перестраховочной) организации каждому критерию требований к наличию систем управления рисками, в том числе подробно определяющую соответствие страховой (перестраховочной) организации указанным требованиям;
3) недостатки в системе управления рисками страховой (перестраховочной) организации, в том числе по критериям требований к наличию систем управления рисками;
4) необходимые мероприятия по устранению недостатков в системе управления рисками.

4. Страховым (перестраховочным) организациям, имеющим лицензии на осуществление деятельности по страхованию (перестрахованию), в срок до 1 января 2009 года обеспечить выполнение критериев требований, определенных в приложении к настоящему постановлению.

5. Настоящее постановление вводится в действие по истечении четырнадцати дней со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

6. Департаменту стратегии и анализа (Бубеев М.С.):
1) совместно с Юридическим департаментом (Байсынов М.Б.) принять меры к государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан настоящего постановления;
2) в десятидневный срок со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан довести настоящее постановление до сведения заинтересованных подразделений Агентства, страховых (перестраховочных) организаций и Объединения юридических лиц "Ассоциация финансистов Казахстана".

7. Отделу международных отношений и связей с общественностью Агентства принять меры к публикации настоящего постановления в средствах массовой информации Республики Казахстан.

8. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Узбекова Г.Н.

Председатель

Приложение
к постановлению Правления
Агентства Республики
Казахстан по регулированию и
надзору финансового рынка и
финансовых организаций
от 30 апреля 2007 года N 130

Критерии требований, обязательные для формирования
систем управления рисками и внутреннего контроля в страховых
(перестраховочных) организациях

N	Организация систем управления рисками и внутреннего контроля
1.	Совет директоров утвердил политику по урегулированию конфликта интересов в страховой (перестраховочной) организации.
2.	Совет директоров проводит мониторинг операций правления страховой (перестраховочной) организации, связанных с рисками (технические риски, инвестиционные риски и нетехнические риски) с целью исключения возможности совершения операций, противоречащих стратегии, политикам, процедурам страховой (перестраховочной) организации и действующему законодательству Республики Казахстан.
3.	Служба внутреннего аудита осуществляет контроль за соблюдением внутренних правил и процедур страховой (перестраховочной) организации, исполнением отчетов внутренних и внешних аудиторов, санкций и иных мер воздействия, установленных законодательством Республики Казахстан.
4.	Андеррайтинговый комитет, который устанавливает и утверждает требования по андеррайтингу, следит за адекватной оценкой принятых рисков и дает предварительное разрешение на принятие крупных рисков, если страховая (перестраховочная) сумма по отдельному заключенному договору страхования (перестрахования) превышает двадцать пять процентов от суммы активов страховой (перестраховочной) организации, за вычетом активов, являющихся долей перестраховщика в страховых резервах.
5.	Правление устанавливает и утверждает правила и процедуры страхования (перестрахования), проведения операций по купле (продаже) финансовых инструментов, проверяет формирование страховых (перестраховочных) резервов по действующим договорам страхования (перестрахования), устанавливает пределы убыточности по классам страхования, а также определяет ориентиры по диверсификации активов, рентабельности, ликвидности и достаточности капитала.
6.	Совет директоров по мере необходимости, но не менее чем раз в квартал, анализирует следующие отчеты: сводный баланс и отчет о прибыли и убытках страховой (перестраховочной) организации в сравнении с аналогичным периодом прошлого года и запланированные показатели деятельности; отчеты об инвестициях с группировкой финансовых инструментов по их видам и указанием балансовой стоимости, рыночной стоимости, доходности и общей суммы покупок и продаж; краткий анализ влияния движения цен активов, наиболее подверженных рыночному риску на выполнение требований законодательства Республики Казахстан; краткий анализ страховой (перестраховочной) организации подверженности процентному риску; краткий анализ текущих и прогнозируемых потребностей страховой (перестраховочной) организации в собственном капитале.
7.	Совет директоров проводит контроль с выяснением причин невыполнения санкций и иных мер воздействия, установленных законодательством Республики Казахстан, в том числе плана мероприятий по устранению недостатков в деятельности страховой (перестраховочной) организации.
8.	Совет директоров анализирует ежегодные отчеты по функциональным обязанностям руководящих работников страховой (перестраховочной) организации.
9.	Совет директоров ежегодно анализирует деятельность правления на предмет достижения страховой (перестраховочной) организацией запланированных на прошедший финансовый год целей.
10.	Схема организационно-функциональной структуры страховой (перестраховочной) организации, в том числе, регламентирует: полномочия и обязанности подразделения (отдельного лица) страховой (перестраховочной) организации по управлению рисками, ответственных за независимую оценку и анализ основных рисков, связанных с деятельностью осуществляемой страховой (перестраховочной) организацией; структуру органов управления страховой (перестраховочной) организации, соответствующую их функциональным обязанностям; должностные обязанности и полномочия каждого руководящего работника страховой (перестраховочной) организации; порядок оценки деятельности руководящего работника страховой (перестраховочной) организации (за исключением членов правления) в течение отчетного года, в том числе применение, установленных внутренними документами, мер за невыполнение страховой (перестраховочной) организацией целевых показателей деятельности организации.
11.	Составление годовых бюджетов и стратегических планов проводится правлением с учетом текущей и будущей конкурентной и экономической среды, нормативных правовых актов Республики Казахстан, дополнительно необходимого размера капитала страховой (перестраховочной) организации и доступа к новым долгосрочным источникам финансирования капитала страховой (перестраховочной) организации.
12.	Политика управления рисками предусматривает положения, регламентирующие полномочия и функциональные обязанности руководящих работников страховой (перестраховочной) организации, в том числе предусматривающие обеспечение двойного контроля правильности осуществления страховой (перестраховочной) деятельности и связанного с ней рисков.
13.	Советом директоров утверждена стратегия деятельности страховой (перестраховочной) организации, корпоративной стратегией определены краткосрочные (менее одного года) и долгосрочные (от двух до десяти лет) цели деятельности страховой (перестраховочной) организации.
14.	Долгосрочная стратегия страховой (перестраховочной) организации составлена и постоянно совершенствуется с целью исключения факторов, ранее негативно отразившихся на деятельности страховой (перестраховочной) организации.
15.	Правление идентифицирует и анализирует внутренние и внешние экономические факторы, представляющие потенциальный и возможный риск, оценивает степень их влияния на финансовые показатели страховой (перестраховочной) организации.
16.	Правление контролирует соблюдение подразделениями страховой (перестраховочной) организации политик в управлении возможными и потенциальными рисками, осуществляет мониторинг соблюдения подразделениями страховой (перестраховочной) организации размеров рисков в пределах установленных для них лимитов.
17.	Правление применяет политику распределения рисков по видам проводимых им операций, то есть формирования структуры и объема деятельности с учетом связанного с ними риска в целях сохранения необходимого уровня достаточности маржи платежеспособности, и контролирует их выполнение ответственными подразделениями страховой (перестраховочной) организации.
18.	Страховая (перестраховочная) организация располагает организационно-функциональной и операционной структурой, которая обеспечивает реализацию политики диверсификации.
19.	Форматы информации о текущем финансовом состоянии страховой (перестраховочной) организации и принятых ею рисков стандартизированы в виде определенных форм управленческой отчетности, которые, в том числе, идентифицируют и измеряют технические, инвестиционные и нетехнические риски, а также определяют степень подверженности рискам, сохранение их в пределах установленных лимитов.
20.	Совет директоров страховой (перестраховочной) организации несет ответственность за создание и функционирование адекватной и эффективной системы внутреннего контроля.
21.	Правление страховой (перестраховочной) организации, руководители структурных подразделений несут ответственность за адекватное функционирование системы внутреннего контроля.
22.	Правление принимает меры, обеспечивающие выполнение работ по внутреннему контролю высококвалифицированными сотрудниками, обладающими необходимым опытом и техническими возможностями.
23.	Совет директоров: периодически обсуждает с правлением страховой (перестраховочной) организации эффективность системы внутреннего контроля; своевременно рассматривает оценку внутреннего контроля, сделанную Правлением, службой внутреннего аудита и внешними аудиторами; проводит периодические мероприятия, обеспечивающие оперативное выполнение правлением рекомендаций и замечаний, высказанных аудиторами и надзорными органами по поводу недостатков системы внутреннего контроля.
24.	Правление несет ответственность за выполнение указаний совета директоров, включая реализацию стратегии и политики, и создание эффективной системы внутреннего контроля.
25.	Во внутренних правилах страховой (перестраховочной) организации описана организационная структура с четким указанием сфер полномочий, отчетности и эффективной системы обмена информацией в рамках всей страховой (перестраховочной) организации.
26.	Правление делегирует полномочия на разработку конкретных правил и процедур в сфере внутреннего контроля руководителям соответствующего подразделения. Правление контролирует разработку и исполнение, надлежащих правил и процедур.
27.	Операционные процедуры описаны в четко составленных внутренних документах, доступных всем заинтересованным сотрудникам страховой (перестраховочной) организации.
28.	Сотрудники страховой (перестраховочной) организации эффективно выполняют свои обязанности и доводят до сведения руководства надлежащего уровня любые операционные проблемы, случаи несоблюдения профессиональной этики или других нарушений процедур или злоупотреблений.
29.	Осуществление контроля распространяется на всех сотрудников страховой (перестраховочной) организации, включая руководство и сотрудников, работающих с клиентами.
30.	Правление страховой (перестраховочной) организации на постоянной основе получает подтверждение о соответствии всех аспектов деятельности страховой (перестраховочной) организации внутренним документам страховой (перестраховочной) организации, информацию о том, что содержание внутренних документов продолжает оставаться адекватным.
31.	Разделение между несколькими сотрудниками, полномочий по: санкционированию страховых выплат и их фактической выплате; оценке соответствия заключенных договоров по страхованию (перестрахованию) требованиям действующего законодательства Республики Казахстан; другим областям, предполагающим возникновение конфликта интересов.
32.	Области потенциального конфликта интересов выявляются, минимизируются, и независимое третье лицо осуществляет их постоянный мониторинг.
33.	Правление страховой (перестраховочной) организации создает эффективные системы передачи информации (документы, определяющие операционную политику и процедуры деятельности страховой (перестраховочной) организации, информацию по фактической операционной деятельности страховой (перестраховочной) организации). Информация включает в себя: внутренние финансовые и операционные данные; данные о соблюдении требований законодательства Республики Казахстан; сведения, характеризующие состояние страхового (перестраховочного) рынка в целом; события и условия, имеющие отношение к принятию решений; Внутренняя информация является частью процесса учета, опирающегося на установленный порядок хранения учетных записей. Информация обладает следующими качествами: относится к делу, надежна, своевременна, доступна и оформлена.
34.	Создание организационной структуры страховой (перестраховочной) организации, обеспечивающей адекватный поток информации - вверх, вниз и по горизонтали.
35.	Информация, поступающая снизу вверх, обеспечивает совет директоров и правление необходимыми сведениями о принятых в ходе деятельности рисках и о текущем состоянии страховой (перестраховочной) организации.
36.	Информация, направляемая вниз, обеспечивает доведение целей страховой (перестраховочной) организации, его стратегии, установленных порядков и процедур до руководства среднего и низшего звена и рядовых сотрудников.
37.	Служба внутреннего аудита независима от ежедневной работы страховой (перестраховочной) организации и имеет доступ ко всем видам деятельности страховой (перестраховочной) организации, включая ее филиалы.
38.	Совет директоров страховой (перестраховочной) организации создает систему отслеживания недостатков внутреннего контроля и мер, принятых для их устранения.
39.	Совет директоров периодически получает отчеты, суммирующие все проблемы, выявленные системой внутреннего контроля.
40.	Правление поддерживает организационную структуру с распределением ответственности, полномочий и отношений отчетности и обеспечением эффективного осуществления делегированных полномочий.
41.	Правление несет ответственность за разработку процедур управления рисками.
42.	Правление устанавливает соответствующие методики внутреннего контроля и отслеживает адекватность и эффективность системы внутреннего контроля.
43.	Основными обязанностями службы внутреннего аудита являются проверка и оценка: адекватности и эффективности системы внутреннего контроля; применения и эффективности процедур управления рисками и методологии оценки рисков; систем менеджмента и финансовой информации, включая систему электронной информации и предоставление электронных страховых (перестраховочных) услуг; точности и достоверности записей бухгалтерского учета и финансовых отчетов; правильности обработки ежедневных балансов; соответствия учетной политики страховой (перестраховочной) организации международным стандартам финансовой отчетности; фактов необоснованных бухгалтерских манипуляций финансовыми отчетами, при их наличии; правильности формирования резервов; соответствия методов учета и составления отчетности требованиям, установленным в учетной политике страховой (перестраховочной) организации; полноты и правильности раскрытия страховой (перестраховочной) организацией в годовом отчете структуры и размера рисков страховой (перестраховочной) организации; системы страховой (перестраховочной) организации по оценке капитала с учетом риска; эффективности деятельности; мониторинг достоверности и своевременности финансовой отчетности; осуществление специальных проверок.
44.	Правление обеспечивает постоянную и полную информированность службы внутреннего аудита о новых разработках, продуктах и операционных изменениях для обеспечения выявления возможных рисков на ранней стадии.
45.	Служба внутреннего аудита действует под непосредственным контролем совета директоров.
46.	Руководитель службы внутреннего аудита располагает полномочиями напрямую и по собственной инициативе контактировать с советом директоров, председателем совета директоров, или при необходи- мости - с внешними аудиторами в соответствии с правилами, определенными каждой страховой (перестраховочной) организацией в положении о службе внутреннего аудита. Это информирование может касаться принятия правлением страховой (перестраховочной) организации решений, противоречащих законодательству Республики Казахстан и внутренним документам страховой (перестраховочной) организации.
47.	Служба внутреннего аудита подлежит независимой проверке. Эта проверка осуществляется независимой стороной, такой, как внешний аудитор.
48.	Объективность и беспристрастность подразумевают, что служба внутреннего аудита стремится избегать конфликта интересов.
49.	Служба внутреннего аудита проводит периодическую ротацию персонала.
50.	Набранным внутри страховой (перестраховочной) организации аудиторам не следует заниматься аудитом деятельности или функций, осуществлявшихся ими в течение последних двенадцати месяцев в этой страховой (перестраховочной) организации.
51.	Беспристрастность требует, чтобы служба внутреннего аудита не вовлекалась в операции страховой (перестраховочной) организации или в выбор и осуществление мер по внутреннему контролю.
52.	Правление может запросить мнение службы внутреннего аудита по конкретным вопросам, касающимся соблюдения принципов внутреннего контроля.
53.	В целях достижения эффективности правление может запросить мнение при рассмотрении вопросов реорганизации, наиболее важных вопросов деятельности, создании новых подразделений, в том числе, создании или реорганизации систем контроля над рисками, систем управления информацией или информационными технологиями. Однако разработка и реализация этих мер остается сферой конечной ответственности руководства: консультативная функция является дополнительной задачей, которая не мешает выполнению основных задач или ответственности и независимости службы внутреннего аудита.
54.	Внутренний аудит включает, в том числе: финансовый аудит, цель которого - оценивать надежность системы бухучета и информации и составленных на их основе финансовых отчетов; аудит соблюдения, цель которого - оценивать качество и соответствие систем, созданных для обеспечения соблюдения законов, подзаконных актов, методик и процедур; операционный аудит, цель которого - оценивать качество и соответствие прочих систем и процедур, анализировать организационные структуры и оценивать достаточность для выполнения возложенных обязанностей; аудит менеджмента, цель которого - оценивать качество подходов менеджмента к рискам и контролю в рамках поставленных страховой (перестраховочной) организацией целей.
55.	Руководство службы внутреннего аудита подготавливает план выполнения всех порученных задач.
56.	План аудита включает график и периодичность планируемой работы по внутреннему аудиту.
57.	План аудита основан на методической оценке контроля над рисками.
58.	В оценке систем управления рисками и внутреннего контроля документируется восприятие внутренним аудитором основной деятельности страховой (перестраховочной) организации и связанных с ней рисков.
59.	Руководство службы внутреннего аудита письменно фиксирует принципы методологии оценки рисков и регулярно обновляет их, для отражения изменений в системе внутреннего контроля или в рабочем процессе, с учетом новых направлений деятельности.
60.	На основе результатов анализа рисков готовится план аудита на несколько лет с учетом степени рисков, присущих тому или иному виду деятельности.
61.	В плане учитываются ожидаемые разработки и инновации, обычно более высокая степень риска при новых видах деятельности, а также намерение подвергнуть аудиту в разумные сроки все важные виды деятельности и подразделения.
62.	План аудита включает время для выполнения других задач, таких, как специфические проверки, вынесение заключений и обучение. В этот план входит и раздел с перечислением необходимых ресурсов для пополнения штата и других потребностей.
63.	План аудита составляется службой внутреннего аудита и утверждается советом директоров.
64.	Для выполнения каждой задачи аудита следует готовить программу аудита. В программе аудита излагаются цели проведения аудита.
65.	Все процедуры выполнения задач аудитом оформляются соответствующими рабочими документами, которые отражают результаты проведенных проверок с акцентом на оценки в заключении. По каждому заданию готовится письменное аудиторское заключение.
66.	В аудиторском заключении излагаются цель и масштабы аудита. Оно включает также выводы и рекомендации.
67.	Руководству страховой (перестраховочной) организации следует обеспечить своевременное выполнение рекомендаций службы внутреннего аудита.
68.	Служба внутреннего аудита отслеживает выполнение ее рекомендаций и готовит отчет не реже раза в полгода руководству страховой (перестраховочной) организации, совету директоров, в зависимости от механизма корпоративного управления.
69.	Руководитель службы внутреннего аудита обеспечивает соблюдение стандартов внутреннего аудита, в частности, разрабатывает план аудита, программы, методики и процедуры деятельности службы внутреннего аудита.
70.	Руководитель службы внутреннего аудита обеспечивает профессиональную компетентность и обучение персонала, а также наличие необходимых ресурсов.
71.	Служба внутреннего аудита регулярно отчитывается перед советом директоров и консультирует его по поводу эффективности системы внутреннего контроля и достижения целей службы внутреннего аудита, в том числе информирует правление и (или) совет директоров о ходе выполнения плана аудита.
72.	Совет директоров рассматривает организацию (как в плане персонала, так и в других отношениях) службы внутреннего аудита, план аудита, отчеты о проделанной работе, краткое изложение рекомендаций службы внутреннего аудита и положение дел с их выполнением.
73.	Страховая (перестраховочная) организация устанавливает порядок контроля (включая проведение повторных проверок) принятия мер по устранению выявленных службой внутреннего аудита нарушений; представления не реже одного раза в полгода службой внутреннего аудита информации о принятых мерах по выполнению рекомендаций и устранению выявленных нарушений совету директоров, исполнительному органу.
74.	Служба внутреннего контроля проводит проверки: руководящих работников на предмет выявления концентрации у них полномочий и функций по управлению деятельности страховой (перестраховочной) организации; полномочий и функциональных обязанностей по управлению рисками членов совета директоров, правления и ответственных работников страховой (перестраховочной) организации в соответствии с политикой по управлению рисками и внутреннего контроля.
75.	Перечень управленческой информации, предоставляемой совету директоров и правлению страховой (перестраховочной) организации, должны быть достаточны для надлежащего исполнения советом директоров и правлением страховой (перестраховочной) организации собственных функциональных обязанностей по управлению рисками.
76.	Персонал подразделения по управлению рисками соответствует установленным квалификационным требованиям, в том числе предусматривающим наличие стажа, соответствующей квалификации и опыта работы для осуществления функциональных обязанностей по управлению рисками.
77.	Функциональные обязанности персонала страховой (перестраховочной) организации, подразделения по управлению рисками и службы внутреннего аудита соответствуют проводимым ими операциям.
78.	Служба внутреннего аудита проверяет на соответствие требованиям нормативных правовых актов Республики Казахстан, стратегии развития страховой (перестраховочной) организации, а также следит за надлежащим исполнением следующих внутренних политик: внутренней политики по страхованию, в части: проведения правильных и точных актуарных расчетов; диверсификации страхового портфеля; проведения андеррайтинга; разработки страхового продукта; внутренней политики по перестрахованию, в части: выбора перестраховочной организации; вопросов проведения трансграничного страхования; анализа договоров перестрахования; внутренней политики по осуществлению страховых выплат, включая операции по регрессным требованиям; организации деятельности филиалов и представительств, включая учет и отчетность, и составление финансовой отчетности; политики бухгалтерского учета и финансовой отчетности, включая отчетность на консолидированной основе; организации, хранения, использования и списания бланков строгой отчетности; стратегии и процедур управления активами и обязательствами страховой организации, включая вопросы: ликвидности; диверсификации; соблюдения установленных уполномоченным органом пруденциальных нормативов и иных, обязательных к соблюдению норм и лимитов; ответственности и полномочий лиц, вовлеченных в осуществление управления активами и обязательствами; внутренней политики по инвестированию активов страховой организации, в том числе: по вопросам политики защиты активов, включающей в себя: их приемлемую покупку и продажу, выполненные на оптимальных условиях; правильную оценку потерь при возникновении риска; защиту от риска ликвидности, неплатежеспособности в связи с риском возникновения чрезвычайных происшествий и риском растраты или незаконного использования средств; по вопросам полноты и надежности информации, правильного учета использованных ресурсов; по вопросам исполнения требований инвестиционной стратегии, в части, касающейся: формирования инвестиционного портфеля и его доходности; инвестиционных ограничений в зависимости от типа активов, а также от привлечения средств извне; по вопросам совершенствования качества управления активами; внутренней политики по управлению деятельностью страховых посредников, в том числе: по вопросам проведения регулярных аттестаций страховых агентов и контроля за их деятельностью и отчетностью; по вопросам эффективного контроля за потоками наличности; по вопросам распределения задач между страховыми агентами и службами страховой организации, ответственными за определение тарифов и размеров премий; порядка хранения и защиты информации, в части: создания необходимых условий для соблюдения тайны страхования; создания адекватной системы, ограничивающей доступ работников страховой организации к коммерческой и служебной тайне; заключения письменных соглашений с работниками страховой организации и страховыми агентами о неразглашении коммерческой и служебной тайны, включая тайну страхования; определения перечня документов, сведений и информации, составляющих коммерческую и служебную тайну, а также порядка ее представления, обмена и хранения.
79.	Политики страховой (перестраховочной) организации по внутреннему контролю определяют: все риски, которым подвержена страховая (перестраховочная) организация; масштаб и периодичность проведения внутреннего аудита; требования к составлению плана проведения внутреннего аудита страховой (перестраховочной) организации; служба внутреннего аудита в соответствии с политиками аудита проводит регулярные внутренние проверки всех подразделений страховой (перестраховочной) организации, функции которых предусматривают проведение страховых (перестраховочных) операций; персонал службы внутреннего аудита обладает опытом работы и необходимыми знаниями о деятельности подразделений страховой (перестраховочной) организации, в которых проводятся проверки; внутренними политиками страховой (перестраховочной) организации предусматривается право службы внутреннего аудита доступа ко всем необходимым документам, связанным с деятельностью проверяемого подразделения, в том числе содержащим коммерческую тайну либо иную информацию, имеющую режим конфиденциальности; внутренними политиками страховой (перестраховочной) организации по внутреннему аудиту определены цели и сфера деятельности службы внутреннего аудита; статус службы внутреннего аудита в организации, его полномочия, обязанности и отношения с другими службами; независимость исполнения функциональных обязанностей службой внутреннего аудита и подотчетность непосредственно совету директоров; служба внутреннего аудита совместно с внешним аудитором страховой (перестраховочной) организации проводит совместные встречи для обсуждения недостатков в системе внутреннего контроля страховой (перестраховочной) организации; служба внутреннего аудита участвует в обсуждении вопросов и внедрении новых страховых (перестраховочных) продуктов или услуг.
80.	Политиками внутреннего контроля предусматриваются оптимальные сроки представления службой внутреннего аудита результатов каждой проверки совету директоров и правлению страховой (перестраховочной) организации.
81.	Полномочия службы внутреннего аудита предусматривают подготовку предложений по результатам проведенной проверки, исполнение которых является обязательным для подразделений, при этом способы и условия их осуществления определяются непосредственно подразделениями страховой (перестраховочной) организации.
82.	Служба внутреннего аудита осуществляет мониторинг проводимых и планируемых подразделениями страховой (перестраховочной) организации мероприятий, предпринимаемых по результатам внутреннего аудита, с целью их оптимального выполнения.
83.	Внутренними политиками определено подразделение страховой (перестраховочной) организации, которое ежемесячно отслеживает доходы (расходы) страховой (перестраховочной) организации, в том числе в динамике, в разрезе, по видам страховых (перестраховочных) услуг, территориальным и функциональным подразделениям страховой (перестраховочной) организации.
84.	Правление в обязательном порядке проводит анализ динамики собственного капитала и потенциальных рисков, связанных с планируемым внедрением новых страховых (перестраховочных) продуктов или услуг.
85.	Правлением утверждена политика по установлению тарифных ставок по заключаемым договорам страхования (перестрахования).
86.	Служба внутреннего аудита по результатам проводимых проверок определяет уровень владения персоналом страховой (перестраховочной) организации знаниями нормативных правовых актов Республики Казахстан, регулирующих страховую (перестраховочную) деятельность, международных стандартов.
87.	Служба внутреннего аудита проводит оценку возможности появления дополнительных рисков страховой (перестраховочной) организации, связанных с соблюдением нормативных правовых актов Республики Казахстан, регулирующих страховую (перестраховочную) деятельность.
88.	Советом директоров утверждены формы и сроки представления правлением совету директоров и акционерам страховой (перестраховочной) организации финансовой и управленческой отчетности, обеспечивающей возможность оценки финансовых показателей страховой (перестраховочной) организации.
89.	Совет директоров анализирует заключения внешних аудиторов по улучшению внутреннего контроля и управления рисками.
90.	Подразделение управления рисками прогнозирует воздействие на достаточность маржи платежеспособности, рентабельность и ликвидность следующих факторов: способность страховщика противостоять катастрофическим событиям; увеличение ставок по перестрахованию и неисполнение перестраховщиком своих обязательств; быстрого роста и снижения страхового портфеля; частые и большие страховые выплаты; инфляции.
91.	Подразделение управления рисками регулярно, не менее чем раз в квартал, оценивает катастрофические риски.
92.	Подразделение управления рисками проводит регулярный анализ: балансовых и внебалансовых отчетов страховой (перестраховочной) организации; возможного снижения объема застрахованных юридических и физических лиц; снижения ликвидности, изменения цен на финансовые инструменты; уровня не возврата дебиторской задолженности;
	Требования к системам управления техническими рисками
93.	Подразделение управления рисками не менее чем раз в квартал проводит мониторинг деятельности страховой (перестраховочной) организации в течение отчетного периода, в целях выяснения концентрации технических рисков страховой (перестраховочной) организации, в том числе в разрезе классов страхования, страхователей.
94.	Подразделение управления рисками проводит мониторинг и предоставляет не менее чем раз в квартал - правлению и не менее чем один раз в полгода - совету директоров сведения по техническим рискам страховой (перестраховочной) организации, в разрезе классов страхования, страхователей.
95.	Советом директоров утверждены: процедуры измерения и прогнозной оценки технических рисков на краткосрочный, среднесрочный и долгосрочный периоды; процедуры измерения и прогнозной оценки риска андеррайтинга, в том числе предусматривающие использование моделей, включающих следующие параметры: адекватную оценку страховщиком принятых рисков; быстрый рост или снижение объема страхового портфеля; неопределенность в страховых (перестраховочных) выплатах, включая частые и большие выплаты; непропорциональную долю между страховыми премиями и оплатой комиссионного вознаграждения страховым посредникам; увеличение расходов; процедуры измерения и прогнозной оценки катастрофического риска, в том числе предусматривающие использование моделей, включающих следующие параметры: способность страховщика противостоять катастрофическим событиям; возможность расходов по перестрахованию; правильность моделирования катастроф и используемых предположений, таких как фактор вероятных максимальных потерь; процедуры измерения и прогнозной оценки уменьшения технических резервов, в том числе предусматривающие использование моделей, включающие следующих параметры: адекватность и неопределенность в сформированных страховых резервах, например, от неуплаченных требований, резерва произошедших, но не заявленных расходов и дополнительных резервов; частоту и размеры крупных требований; возможные результаты, касающиеся любых оспариваемых требований, особенно где результат зависит от соответствующего решения суда; инфляцию; длительность пенсионных продуктов; условия полисов; социальные изменения, заканчивающиеся увеличением требований и судебных исков; прочие экономические, законодательные и технические изменения; процедуры измерения и прогнозной оценки риска перестрахования, в том числе предусматривающие использование моделей, включающих следующие параметры: изменение ставок по перестрахованию; финансовую неустойчивость перестраховочной организации; мошенничество в сфере перестрахования.
96.	Процедуры внутреннего анализа предусматривают: ежегодную проверку не менее чем пятидесяти одного процента объема страхового портфеля страховой (перестраховочной) организации; подразделение и работников страховой (перестраховочной) организации, осуществляющих внутренний анализ и отвечающих за проверку результатов внутреннего анализа; квалификационные требования к лицам, осуществляющим функции по проведению анализа.
97.	Процедуры анализа определяют: периодичность представления совету директоров и правлению отчетов о результатах проведения анализа; форму и дополнительные сведения, указываемые в отчете о результатах анализа; порядок контроля за выполнением подразделениями страховой (перестраховочной) организации решений, принятых советом директоров или правлением по результатам рассмотрения отчетов.
98.	Политика оценки странового риска определяет: методы оценки странового риска, в том числе с учетом суверенных рейтингов международных рейтинговых агентств; периодичность сбора информации из внешних источников о политической и экономической ситуации в каждой стране; методы установления страховой (перестраховочной) организацией собственных страновых рейтингов, возможность оперативного их корректирования; методы установления страховой (перестраховочной) организацией лимитов по странам и периодичность их пересмотра.
99.	Советом директоров установлены процедуры оценки технических рисков.
100.	Правление как минимум раз в месяц проводит анализ технических рисков, определяет степень влияния технических рисков на финансовое положение страховой (перестраховочной) организации.
101.	Положение о руководящих работниках страховой (перестраховочной) организации, уполномоченных на принятие решений о страховании, определяет квалификационные и профессиональные требования к лицу, полномочному на принятие решений о страховании.
Требования к системам управления инвестиционными рисками
102.	Служба внутреннего аудита проверяет деятельность страховой (перестраховочной) организации в целях выявления и предотвращения случаев манипуляций с доходами и принятия риска, неадекватного размеру собственного капитала и доходов страховой (перестраховочной) организации.
103.	Подразделение управления рисками осуществляет мониторинг правильности определения страховой (перестраховочной) организацией справедливой цены по финансовым инструментам.
104.	Советом директоров периодически определяются совокупный лимит и правила установления лимитов "stop-loss".
105.	Подразделение страховой (перестраховочной) организации, осуществляющее операции по купле (продаже) финансовых инструментов в течение рабочего дня представляет правлению страховой (перестраховочной) организации отчет по финансовым инструментам.
106.	Подразделение управления рисками использует таблицу сроков погашения активов и обязательств для управления сроками погашения по финансовым инструментам.
107.	Подразделение управления рисками проводит анализ адекватности лимитов по финансовым инструментам, то есть в соответствии с масштабом и динамикой рынка финансовых инструментов и ликвидностью финансового инструмента.
108.	Совет директоров утвердил инвестиционную политику, в которой определены: цели инвестирования, полномочия по утверждению операций инвестирования, а также планов и лимитов инвестирования; инвестиционные критерии по видам финансовых инструментов, целям инвестиционной деятельности.
109.	Внутренние политики управления операциями по купле (продаже) финансовых инструментов регламентируют: определение риска ликвидности, связанного со структурой активов (обязательств) страховой (перестраховочной) организации; определение процентного риска, связанного со структурой активов (обязательств) страховой (перестраховочной) организации; определение валютного риска, связанного со структурой активов (обязательств) страховой (перестраховочной) организации; методы установления лимитов ценового риска, достаточности маржи платежеспособности по рыночному риску; модели, используемые при измерении рыночного риска страховой (перестраховочной) организации; периодичность представления подразделением управления рисками совету директоров и правлению отчета о позициях страховой перестраховочной) организации по рыночному риску.
110.	Страховая (перестраховочная) организация располагает системой по сбору информации, необходимой для управления рисками.
111.	Служба внутреннего аудита и внешние аудиторы проверяют точность сведений, предоставляемых подразделениями страховой (перестраховочной) организации, отвечающими за ведение бухгалтерского учета и отчетности в подразделение управления рисками.
112.	Страховая (перестраховочная) организация отслеживает доходы (расходы) и риски по балансовым и внебалансовым операциям, подверженным ценовому риску.
113.	Страховая (перестраховочная) организация исключает из портфеля финансовых инструментов финансовые инструменты, которые не имеют текущей рыночной оценки или расчетной цены, определенной математическими моделями страховой (перестраховочной) организации.
114.	Страховая (перестраховочная) организация регулярно проводит оценку доходов (расходов) от операций с финансовыми инструментами.
115.	Страховая (перестраховочная) организация проводит оценку стоимости финансовых инструментов на основе модели оценки риска и приведения текущих цен к рыночным, в том числе осуществляет стресс-тесты и бэк-тесты.
116.	Страховая (перестраховочная) организация использует результаты оценки риска и регулярных стресс-тестов при принятии решений на совершение операций с финансовыми инструментами.
117.	Страховая (перестраховочная) организация регулярно, не менее чем раз в квартал, проводит оценки финансовых инструментов по предполагаемому риску.
118.	Страховая (перестраховочная) организация осуществляет мониторинг процентного риска, основные источники процентного риска.
119.	Подразделение управления рисками осуществляет: комплексное управление рисками с использованием различных аналитических методик; оценку подверженности процентному риску, чувствительных к изменению ставки вознаграждения по финансовым инструментам активов и обязательств страховой (перестраховочной) организации; стресс-тестирование, результаты которого используются в принятии стратегических решений в области принятия риска и контроля над риском.
120.	Подразделение по управлению рисками не менее чем раз в полгода проводит стресс-тестирование и использует его результаты в принятии стратегических решений при принятии риска и контроля над риском.
121.	Правление утвердило процедуры ежедневного мониторинга инвестиционных операций страховой (перестраховочной) организации.
122.	Результаты мониторинга вместе с отчетом о прибылях (убытках) по портфелю инвестиций ежемесячно представляются правлению и совету директоров страховой (перестраховочной) организации.
123.	Подразделение управления рисками осуществляет мониторинг инвестиционного портфеля страховой (перестраховочной) организации по видам финансовых инструментов, эмитентов, срока обращения, видам валют и целям инвестирования.
124.	Процедуры структурирования предусматривают: проведение переоценки портфеля инвестиций по рыночной стоимости; проведение оценки финансовых результатов инвестиций, с учетом стоимости привлечения средств, доходов (расходов) за каждый отчетный период не менее чем раз в полгода.
125.	Правлением утверждены оперативные процедуры по недопущению чрезмерных расходов по операциям с финансовыми инструментами, в том числе связанных с резким колебанием цен на рынке финансовых инструментов.
126.	Страховая (перестраховочная) организация: рассматривает вопросы управления активами и обязательствами; устанавливает пределы убыточности по классам страхования; определяет ориентиры по диверсификации активов, а также осуществляет мониторинг соблюдения установленных уполномоченным органом лимитов диверсификации активов страховой (перестраховочной) организацией; еженедельно отслеживает риски ликвидности, процентного риска и валютного риска по балансовым и внебалансовым операциям;
127.	Страховая (перестраховочная) организация не менее чем один раз в квартал проводит мониторинг управления деньгами.
128.	Правление периодически собирает и анализирует информацию, влияющую на способность страховой (перестраховочной) организации сформировать необходимый размер высоколиквидных активов.
129.	Подразделение управления активами и обязательствами постоянно проводит мониторинг источников ликвидных активов.
Требования к системам управления нетехническими рисками
130.	Внутренние процедуры регламентируют: технический порядок осуществления страховой (перестраховочной) деятельности; бухгалтерский учет операций страховой (перестраховочной) организации; двойной контроль операций страховой (перестраховочной) организации и их учета; перечень информационных данных, имеющих ограничений доступ; порядок получения доступа; порядок контроля доступа к информационным данным; перечень лиц, имеющих доступ к информационным данным.
131.	Страховая (перестраховочная) организация проверяет случаи излишка (недостатка) наличных денег в кассе.
132.	Служба внутреннего аудита, не менее чем раз в полгода, проводит проверки подразделений в целях оценки соблюдения ими операционной техники проведения операций по заключенным и расторгнутым договорам, страховым выплатам, комиссионным, дебиторской и кредиторской задолженности.
133.	Работник страховой (перестраховочной) организации, осуществляющий контроль системы электронной обработки данных и отвечающий за вопросы обработки данных, имеет квалификацию и опыт, соответствующие профилю работы.
134.	Проверки проводятся службой внутреннего аудита в соответствии с утвержденными правлением планами проверок.
135.	Служба внутреннего аудита регулярно, по результатам проведенных проверок, сообщает о результатах правлению и совету директоров.
136.	Подразделение информационного обеспечения располагает системой проверки уровня допуска при входе и выходе из автоматизированной страховой (перестраховочной) системы.
137.	Правление утвердило процедуры и ответственность подразделения информационного обеспечения по контролю важных ключей, в том числе электронных к информационным базам данных.
138.	Правлением утверждены процедуры выполнения плановых мероприятий по обеспечению сохранности информационных системы баз данных, в том числе форс-мажорных обстоятельств. Обеспечение сохранности информационных системы баз данных предусматривает обязательное наличие: сертифицированного программного обеспечения, изготовитель которого обеспечивает последующее техническое обслуживание оборудования; обособленных помещений для технических комплексов информационных баз данных, отвечающих требованиям: пожарной безопасности; сейсмоустойчивости; автономного электропитания; резервных компьютеров и сетевых коммуникаций; страховая (перестраховочная) организация регулярно формирует резервные копии системно-важных программных файлов и файлов данных.
139.	Процедуры форс-мажорных обстоятельств предусматривают правила и руководства для компьютерного центра и филиалов в случае чрезвычайного сбоя в работе системы.
140.	Подразделением информационного обеспечения заполняются листы учета технических проблем, и ведется по ним отчетность.
141.	Подразделение информационного обеспечения отслеживает причины возникновения проблемы, извещает о них изготовителя информационной системы и принимает коррективные меры для предотвращения их повторного возникновения.
142.	Подразделение информационного обеспечения регулярно анализирует характер таких проблем.
143.	Подразделение информационного обеспечения, не менее чем раз в квартал, проводит проверки технических комплексов, обеспечивающих функционирование автоматизированной базы данных.
144.	Подразделение информационного обеспечения раз в квартал предоставляет правлению информацию о состоянии технических комплексов.
145.	Подразделение информационного обеспечения осуществляет мониторинг и идентифицирует пользователей терминалов управления автоматизированной базой данных, в том числе контролирует виды и объемы проведенных ими операций на предмет их соответствия функциональным обязанностям пользователя.
146.	Страховая (перестраховочная) организация располагает системой, позволяющей идентифицировать личность пользователя автоматизированной базы данных страховой (перестраховочной) организации.
147.	Страховая (перестраховочная) организация располагает комплексом мер безопасности при предоставлении страховых (перестраховочных) услуг посредством сети Интернет.
148.	Подразделение по управлению рисками ежемесячно представляет руководству страховой (перестраховочной) организации отчет о неправомерных действиях сотрудников организации, страховых агентов, информацию о фактах мошенничества в периодических изданиях.
149.	Подразделение по управлению рисками информирует правление о состоянии финансового рынка, основываясь на индикаторах, разработанных уполномоченным органом в плане мероприятий при нарастании системных рисков.
150.	Подразделение по управлению рисками проводит периодический мониторинг подверженности страховой (перестраховочной) организации риску группы, в случае, если страховая (перестраховочная) входит в состав банковской или иной группы.
151.	Подразделение по управлению рисками по мере необходимости информирует правление о фактах, свидетельствующих об ухудшении финансового состояния других участников банковской или иной группы.
152.	Подразделение по управлению рисками регулярно проводит анализ потенциального влияния на финансовое положение страховой (перестраховочной) организации возможное ограничение либо полное отсутствие финансовой поддержки со стороны материнской компании банковской или иной группы.
153.	Служба внутреннего аудита проводит тщательную проверку финансовой документации страховой (перестраховочной) организации, в целях недопущения случаев списания накладных расходов компаний-участников банковской или иной группы на расходы страховой (перестраховочной) организации.
154.	Подразделение по управлению рисками регулярно проводит анализ потенциального влияния на финансовое положение страховой (перестраховочной) организации возможного снижения рейтинга участников банковской или иной группы либо других факторов, являющихся источником репутационного риска.
155.	Правление страховой (перестраховочной) организации обеспечивает соблюдение собственных интересов, в рамках утвержденной стратегии развития, и недопущения фактов давления со стороны участников группы, в целях изменения стратегии развития страховой (перестраховочной) организации в соответствии с требованиями и интересами участников банковской или иной группы (например, изменение инвестиционной политики).

Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарында тәуекелдерді басқару жүйелері болуына қойылатын талаптарды белгілеу туралы

Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2007 жылғы 30 сәуірдегі N 130 Қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2007 жылғы 8 маусымда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 4712 болып енгізілді. Күші жойылды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2010 жылғы 1 ақпандағы N 4 Қаулысымен

Күші жойылды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2010.02.01 N 4 (2010.09.01 бастап күшіне енеді) Қаулысымен.

"Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне миноритарлық инвесторлардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы Заңын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің (бұдан әрі - Агенттік) Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ :

1. Осы қаулыда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) бэк-тестинг - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қызметі бойынша тарихи деректерді пайдалана және есептелген нәтижелерді көрсетілген қызметтің ағымдағы (нақты) нәтижелерімен салыстыра отырып тәуекелдерді өлшеу рәсімдерінің тиімділігін тексеру әдісі;

2) инвестициялық тәуекелдер - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының инвестицияларын басқаруына тікелей немесе жанама әсер ететін әр түрлі тәуекелдер түрлері. Олар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының инвестицияларын орындауға, қайтаруға, өтімділігі мен құрылымына жатады және оларға мыналар кіреді:

валюталық тәуекел - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы өз қызметін жүзеге асырған кезде шетел валюталары бағамдарының өзгеруімен байланысты шығыстардың (шығындардың) пайда болу тәуекелі;

кредиттік тәуекел - дебиторлардың тұрлаусыздығы, сондай-ақ облигацияларды шығаратын компаниялардың (инвестициялық портфельде), әріптестердің (қайта сақтандыру) және делдалдардың кредиттік рейтингтерінің өзгеруі нәтижесінде болатын қаржылық шығындар тәуекелі;

пайыздық тәуекел - сыйақы ставкаларының қолайсыз өзгеруі салдарынан болған шығыстардың (шығындардың) пайда болу тәуекелі;

рыноктық тәуекел - қаржы рыноктарының қолайсыз қозғалысымен байланысты шығындардың болу мүмкіндігі;

өтімділікті жоғалту тәуекелі - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы активтерінің өз міндеттемелерін өтеу үшін ақша қаражатына тез айнала алмауымен байланысты тәуекел;

баға тәуекелі - қаржы құралдарының нарықтық құнына әсер ететін, қаржы рыноктарындағы жағдай өзгерген жағдайда туындайтын қаржы құралдары портфелі құнының өзгеруі салдарынан болатын шығыстардың пайда болу тәуекелі;

3) қаржы құралдары - сақтандыру активтерін Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес инвестициялауға рұқсат етілген қаржы рыногының құралдары;

4) саясат - тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелерін ұйымдастырумен байланысты сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қызметінің мына не өзге бағыттарын реттейтін белгіленген ішкі ережелер мен рәсімдер. Саясат жеке құжат түрінде не сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жай-күйінің өзге ішкі құжаттарының бір бөлігі түрінде ұсынылуы мүмкін;

5) стресс-тестинг - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қаржылық жай-күйіне төтенше, бірақ сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қызметіне әсер етуі мүмкін ықтимал оқиғалардың нақты әсер етуін өлшеу әдісі;

6) тәуекелдерді басқару жүйесі - төрт негізгі элементтер: тәуекелді бағалау, тәуекелді өлшеу, тәуекелді қадағалау және тәуекелдің мониторингі кіретін процесс;

7) техникалық емес тәуекелдер - сақтандыру қызметіне қатысты емес барлық тәуекелдер, оған мыналар жатады:

операциялық тәуекел - ішкі процестерді жүзеге асыру, ақпараттық жүйелер мен технологиялардың қызмет етуі барысында, қызметкерлер тарапынан жіберілген кемшіліктер мен қателер нәтижесінде, сондай-ақ сырттағы оқиғалардың салдарынан болған шығындардың пайда болу тәуекелі;

бедел тәуекелі - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымына теріс қоғамдық пікірдің немесе оған деген сенімнің төмендеуі салдарынан болған шығыстардың (шығындардың) пайда болу тәуекелі;

топ тәуекелі - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының банктік немесе өзге топтың құрамына қатысуы нәтижесінде туындайтын тәуекел;

жүйелік тәуекел - бір немесе бірнеше қаржы ұйымдарының банкрот болуынан сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының беделіне, маркетингіне және қаржылық жай-күйіне теріс әсер ету тәуекелі;

8) техникалық тәуекелдер - сақтандыру (қайта сақтандыру) процесінде тікелей қабылданатын тәуекелдер, оларға мыналар жатады:

апатты тәуекел - елеулі көлемді бір оқиға әдеттегіден жоғары сақтандыру төлемдеріне әкеліп соқтыратын тәуекел;

андеррайтинг тәуекелі - сақтандыруға қабылданатын тәуекелдерді бұрыс немесе қателесіп бағалау тәуекелі;

сақтандыру резервтерінің азаю тәуекелі - сақтандыру төлемдерін өтеу үшін сақтандыру резервтерін жеткіліксіз және баламалы емес қалыптастыру тәуекелі;

қайта сақтандыру тәуекелі - дұрыс емес таңдау немесе қайта сақтандыру компаниясының қаржылық тұрлаусыздық тәуекелі;

9) уәкілетті орган - қаржы рыногына және қаржы ұйымдарына реттеу мен қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

10) ішкі аудит қызметі - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қызметін жетілдіру мақсатында объективті баға беретін және консультациялық қызметті жүзеге асыратын, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында ішкі аудитті ұйымдастыруды және жүзеге асыруды қамтамасыз ететін сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының бөлімшесі. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымындағы ішкі аудит тәуекелдерді бағалау, тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау процестерін жетілдіру жөніндегі ұсынымдарды беру арқылы белгілі бір мақсаттарға қол жеткізуге ықпал етеді;

11) ішкі бақылау жүйесі - шығындар тәуекелін азайту немесе сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының беделі мақсатында, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының рентабельділік пен қаржылық және басқару есептілігінің сенімді жүйесін қолдаудың ұзақ мерзімді мақсаттарын іске асыруын қамтамасыз ететін, Қазақстан Республикасының заңнамасын, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының саясатын, ішкі ережелер мен рәсімдердің сақталуына ықпал ететін ішкі бақылаудың рәсімдер мен саясаттар жиынтығы.

2. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарында тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелерін қалыптастыру үшін міндетті талаптар критерийлері осы қаулының қосымшасында айқындалған.

3. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы жыл сайын, есепті жылдан кейінгі жылдың 1 шілдесінен кешіктірмей уәкілетті органға осы қаулының қосымшасында көрсетілген талаптарды орындауды бағалау бойынша өзі дайындаған есебін ұсынады.

Осы есепке мыналар кіреді:

1) тәуекелдерді басқару жүйесі болуына қойылатын талаптар критерийлерінің және талаптардың толық тізбесі;

2) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының тәуекелдерді басқару жүйесі болуына қойылатын талаптар критерийлеріне және талаптарына сәйкестігін (сәйкес келмеуін), оның ішінде сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының осы талаптарға сәйкестігін толығынан айқындайтын бағалау;

3) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының тәуекелдерді басқару жүйесіндегі, оның ішінде тәуекелдерді басқару жүйесі болуына қойылатын талаптар критерийлеріндегі және талаптардағы кемшіліктер;

4) тәуекелдерді басқару жүйесіндегі кемшіліктерді жою бойынша қажетті шаралар.

4. Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қызметті жүзеге асыруға лицензиялары бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары 2009 жылғы 1 қаңтарға дейін осы қаулының қосымшасында белгіленген талаптардың критерийлерін орындауды қамтамасыз етсін.

5. Осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап он төрт күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.

6. Стратегия және талдау департаментi (М.С. Бөбеев):

1) Заң департаментімен (М.Б. Байсынов) бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізу шараларын қолға алсын;

2) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күннен бастап он күндік мерзімде осы қаулыны Агенттіктің мүдделі бөлімшелеріне, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына және»"Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығы"»заңды тұлғалар бірлестігіне мәлімет үшін жіберсін.

7. Агенттіктің Халықаралық қатынастар және жұртшылықпен байланыс бөлімі осы қаулыны Қазақстан Республикасының бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау шараларын қолға алсын.

8. Осы қаулының орындалуын бақылау Агенттік Төрағасының орынбасары Ғ.Н. Өзбековке жүктелсін.

Төраға

Қазақстан Республикасы Қаржы
нарығын және қаржы ұйымдарын
реттеу мен қадағалау агенттігі
Басқармасының
2007 жылғы 30 сәуірдегі
N 130 қаулысына
қосымша

Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарында тәуекелдерді
басқару және ішкі бақылау жүйелерін қалыптастыру үшін
міндетті талаптар критерийлері

№N	Тәуекелдерді басқару мен ішкі бақылау жүйелерін ұйымдастыру
1.	Директорлар кеңесі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында мүдделер қайшылығын реттеу жөніндегі саясатты бекітті.
2.	Директорлар кеңесі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының стратегиясына, саясаттарына, рәсімдеріне және Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына қайшы келетін операцияларды жасау мүмкіндігін болдырмау мақсатында тәуекелдермен (техникалық тәуекелдер, инвестициялық тәуекелдер және техникалық емес тәуекелдер) байланысты сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы басқармасының операцияларына мониторингі жүргізеді.
3.	Ішкі аудит қызметі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішкі ережелері мен рәсімдерінің сақталуына, ішкі және сыртқы аудиторлардың есептерін, санкциялар мен Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген өзге де ықпал ету шараларының орындалуына бақылауды жүзеге асырады.
4.	Андеррайтинг жөніндегі талаптарды бекітетін әрі белгілейтін андеррайтинг комитеті қабылданған тәуекелдердің баламалы баға беруін қадағалайды және егер жеке жасалған сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) сомасы, қайта сақтандырушының сақтандыру резервтеріндегі үлесі болып табылатын активтерді шегере отырып, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы активтері сомасының жиырма бес пайызынан асатын болса, ірі тәуекелдерді қабылдауға алдын ала рұқсат береді.
5.	Басқарма сақтандырудың (қайта сақтандырудың), қаржы құралдарын сатып алу (сату) операцияларын жүргізу ережелері мен рәсімдерін белгілейді әрі бекітеді, қолданыстағы сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша сақтандыру резервтерінің құрылуын тексереді, сақтандыру сыныптары бойынша шығындылық шектерін белгілейді, сондай-ақ активтерді әртараптандыру, капиталдың рентабельділігі, өтімділігі мен жеткіліктілігі бойынша бағыт-бағдарларды айқындайды.
6.	Директорлар кеңесі, қажетіне қарай, бірақ тоқсанына кемінде бір реттен кем емес мынадай есептерді талдайды: өткен жылдың дәл осындай кезеңімен салыстырғанда сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жиынтық балансын және шығыстар мен кірістер туралы есепті және қызметтің жоспарланған көрсеткіштерін; қаржы құралдарының түрлері бойынша топтастыра отырып және баланстық құнын, нарықтық құнын, кірістілігін және сатып алу мен сатудың жалпы сомасын көрсете отырып инвестициялар жөніндегі есептерді; рыноктық тәуекелге барынша ұшырағыш активтер бағалары қозғалысының Қазақстан Республикасы заңнамасы талаптарының орындалуына ықпал етуге қысқаша талдаманы; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының пайыздық тәуекелге ұшырағыштығына қысқаша талдаманы; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының меншікті капиталға ағымдағы және болжамды қажеттілігіне қысқаша талдаманы.
7.	Директорлар кеңесі Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген санкциялар мен өзге де ықпал ету шараларын, оның ішінде сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қызметіндегі кемшіліктерді жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын орындамау себептерін анықтай отырып бақылау жасайды.
8.	Директорлар кеңесі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басшы қызметкерлерінің функционалдық міндеттері бойынша жыл сайынғы есептерді талдайды.
9.	Директорлар кеңесі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының өткен қаржы жылына жоспарланған мақсаттарға қол жеткізуіне басқарманың қызметін талдайды.
10.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ұйымдық-функционалдық құрылымының нобайы, соның ішінде мыналарды реттейді: сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы жүзеге асыратын қызметпен байланысты негізгі тәуекелдерге тәуелсіз баға беруге және талдауға жауапты сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының тәуекелдерді басқару жөніндегі бөлімшенің (жеке тұлғаның) өкілеттіктері мен міндеттерін; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының функционалдық міндеттеріне сәйкес келетін олардың басқару органдарының құрылымын; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының әрбір басшы қызметкерінің қызметтік міндеттерін және өкілеттіктерін; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басшы қызметкерінің (басқарма мүшелерін қоспағанда) есепті жыл ішіндегі қызметін бағалау тәртібін, оның ішінде ішкі құжаттармен белгіленген сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қызметінің мақсатты көрсеткіштерін орындамау шараларын қолдану тәртібін.
11.	Жылдық бюджеттер мен стратегиялық жоспарларды басқарма ағымдағы және келешек бәсекелі және экономикалық ортаны, Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы капиталының қосымша қажетті мөлшерін және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының капиталын қаржыландырудың жаңа ұзақ мерзімді көздерін пайдалануды ескере отырып жасайды.
12.	Тәуекелдерді басқару саясаты сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басшы қызметкерлерінің өкілеттіктері мен функционалдық міндеттерін реттейтін, оның ішінде сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының өз қызметін және сонымен байланысты тәуекелдерді дұрыс жүзеге асыруына қос бақылауды қамтамасыз етуді көздейтін ережелерді көздейді.
13.	Директорлар кеңесі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қызметінің стратегиясын бекітті, корпоративтік стратегияда сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қызметінің қысқа мерзімді (бір жылдан кем) және ұзақ мерзімді (екі жылдан он жылға дейін) мақсаттары айқындалды.
14.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ұзақ мерзімді стратегиясы сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қызметіне ертеректе теріс әсер қалдырған факторларды болдырмау мақсатында жасалды және ол үнемі жетілдірілуде.
15.	Басқарма әлеуетті және ықтимал тәуекелдерді білдіретін ішкі және сыртқы экономикалық факторларды бірегейлендіреді және талдайды, олардың сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қаржылық көрсеткіштеріне әсер ету дәрежесін бағалайды.
16.	Басқарма сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы бөлімшелерінің ықтимал және әлеуетті тәуекелдерді басқарудағы саясатты сақтауын бақылайды, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы бөлімшелерінің олар үшін белгіленген лимиттер шегінде тәуекелдер мөлшерін сақтауына мониторинг жүргізеді.
17.	Басқарма өзі жүргізетін операциялардың түрлері бойынша тәуекелдерді бөлу саясатын қолданады, яғни төлем қабілеттігі маржасының қажетті жеткіліктілік деңгейін сақтау мақсатында солармен байланысты тәуекелді ескере отырып қызметінің құрылымы мен көлемін қалыптастыру саясатын қолданады және оларды сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жауапты бөлімшелерінің орындауын бақылайды
18.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы әртараптандыру саясатын іске асыруды қамтамасыз ететін ұйымдық-функционалдық және операциялық құрылымды қолданады.
19.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ағымдағы қаржылық жай-күйі туралы ақпараттың және ол қабылдаған тәуекелдердің форматтары басқарушылық есептіліктің белгілі бір нысандары түрінде стандартталған, оның ішінде техникалық, инвестициялық және техникалық емес тәуекелдерді бірегейлендіреді және өлшейді, сондай-ақ тәуекелдерге ұшырау дәрежесін, оларды белгіленген лимиттер шегінде сақтауды айқындайды.
20.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының директорлар кеңесі барабар және тиімді ішкі бақылау жүйесін құру мен қызмет етуіне жауап береді.
21.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басқармасы, құрылымдық бөлімшелердің басшылары ішкі бақылау жүйесінің барабар қызмет етуі үшін жауап береді
22.	Басқарма ішкі бақылау жұмыстарын қажетті тәжірибесі мен техникалық мүмкіндіктері бар білікті қызметкерлердің орындауын қамтамасыз ететін шараларды қолданады.
23.	Директорлар кеңесі: сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басшылығымен ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін кезең-кезеңмен талқылап отырады; басқарма, ішкі аудит қызметі және сыртқы аудиторлар жасаған ішкі бақылаудың бағасын уақтылы қарайды; аудиторлар мен қадағалау органдары ішкі бақылау жүйесінің кемшіліктеріне қатысты берген ұсынымдары мен ескертулерін басқарманың шұғыл орындауын қамтамасыз ететін кезеңді іс-шараларды жүргізеді.
24.	Басқарма стратегия мен саясатты іске асыруды қоса алғанда, директорлар кеңесінің нұсқауларын орындауға және тиімді ішкі бақылау жүйесін құруға жауап береді.
25.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішкі ережелерінде барлық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы шеңберінде ақпаратпен алмасудың тиімді жүйесінің, өкілеттіктердің және есептіліктің аяларын дәл көрсете отырып, оның ұйымдық құрылымы сипатталған.
26.	Басқарма ішкі бақылау аясындағы нақты ережелер мен рәсімдерді әзірлеу өкілеттіктерін тиісті бөлімшенің басшыларына табыстайды. Басқарма тиісті ережелер мен рәсімдердің әзірленуін және орындалуын бақылайды.
27.	Операциялық рәсімдер сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының барлық мүдделі қызметкерлері қолдана алатын нақты жасалған ішкі құжаттарда сипатталған.
28.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қызметкерлері өз міндеттерін тиімді орындайды және тиісті деңгейдегі басшылықтың назарына кез келген операциялық проблема- ларды, кәсіби этиканы сақтамау жағдайларын немесе рәсімдерді басқа да бұзуларды не теріс пайдалануларды жеткізеді.
29.	Бақылауды жүзеге асыру басшылықты және клиенттермен жұмыс істейтін қызметкерлерді қоса алғанда, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының барлық қызметкерлеріне таралады.
30.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басқармасы сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қызметі барлық аспектілерінің сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішкі құжаттарына сәйкестігі туралы растауды, ішкі құжаттардың мазмұны барабар болып қалатындығы туралы ақпаратты тұрақты негізде алады.
31.	Бірнеше қызметкер арасындағы өкілеттіктер: сақтандыру төлемдеріне санкция беру және оларды нақты төлеу; сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша жасалған шарттардың Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкестігін бағалау; мүдделер қайшылығының туындауын болжайтын басқа да салалар бойынша бөлінеді.
32.	Нақты мүдделер қайшылығының салалары анықталады, азайтылады және тәуелсіз үшінші тұлға олардың тұрақты мониторингін жүзеге асырады.
33.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басқармасы ақпарат берудің тиімді жүйелерін жасайды (сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының операциялық саясатын және қызметінің рәсімдерін айқындайтын құжаттар, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының нақты операциялық қызметі жөніндегі ақпарат). Ақпаратқа мыналар жатады: ішкі қаржылық және операциялық деректер; Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын сақтау туралы деректер; жалпы сақтандыру (қайта сақтандыру) рыногының жай-күйін сипаттайтын мәліметтер; шешім қабылдауға қатысы бар оқиғалар мен шарттар; Ішкі ақпарат есепті жазбаларды сақтаудың белгіленген тәртібіне сүйенетін есепке алу процесінің бір бөлігі болып табылады. Ақпараттың мынадай қасиеттері бар: іске жатады, сенімді, уақтылы, қол жетерлік және ресімделген.
34.	Ақпараттың төмен, жоғары және көлденең бойынша барабар ағымын қамтамасыз ететін сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ұйымдық құрылымын құру.
35.	Төменнен жоғары түсетін ақпарат директорлар кеңесі мен басшылықты қызмет барысында қабылданған тәуекелдер туралы және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ағымдағы жағдайы туралы қажетті мәліметтермен қамтамасыз етеді.
36.	Төмен жіберілетін ақпарат сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының мақсаттарын, оның стратегиясын, белгіленген тәртіп пен рәсімдерді орта және төмен буындағы басшылыққа және қатардағы қызметкерлерге жеткізілуін қамтамасыз етеді.
37.	Ішкі аудит қызметі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының күнделікті жұмысына тәуелді емес және оның филиалдарын қоса алғанда, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қызметінің барлық түрлеріне рұқсаты бар.
38.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының директорлар кеңесі ішкі бақылау кемшіліктерін қадағалау жүйесін құрады және оларды жою жөніндегі шараларды қолданады.
39.	Директорлар кеңесі ішкі бақылау жүйесі анықтаған барлық проблемаларды қосатын есептерді кезең-кезеңмен алады.
40.	Басқарма жауапкершілікті, өкілеттіктерді және есептіліктің қарым-қатынастарын бөле отырып және табысталған өкілеттіктердің тиімді жүзеге асырылуын қамтамасыз ете отырып ұйымдық құрылымды қолдайды.
41.	Басқарма тәуекелдерді басқару рәсімін әзірлеу үшін жауап береді.
42.	Басқарма ішкі бақылаудың тиісті әдістемелерін белгілейді және ішкі бақылау жүйесінің барабарлығын және тиімділігін қадағалап отырады.
43.	Ішкі аудит қызметінің негізгі міндеттері мыналарды тексеру мен бағалау болып табылады: ішкі бақылау жүйесінің барабарлығын және тиімділігін; тәуекелдерді басқару рәсімдерінің тиімділігін және тәуекелдерді бағалау әдістемесін қолдануды; электрондық ақпарат жүйесін және электрондық сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметін ұсынуды қоса алғанда, менеджмент және қаржылық ақпарат жүйелерін; бухгалтерлік есеп жазбаларының және қаржылық есеп беру дәлдігі мен шынайылығын; күнделікті баланстардың дұрыс өңделуін; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының есеп жүргізу саясатының қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттарына сәйкестігін; олар болған жағдайда қаржылық есептермен негізделмеген бухгалтерлік айла-шарғы жасау фактілерін; резервтерді дұрыс қалыптастыруды; есепке алу мен есептілікті жасау әдістерінің сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының есеп саясатында белгіленген талаптарға сәйкестігін; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жылдық есебінде сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы тәуекелдерінің құрылымы мен мөлшерін толық және дұрыс ашуын; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының тәуекелді ескере отырып капиталды бағалау бойынша жүйесін; қызметінің тиімділігін; қаржылық есептіліктің шынайлығына және уақтылығына мониторинг; арнайы тексерулерді жүзеге асыру.
44.	Басқарма ішкі аудит қызметінің ықтимал тәуекелдерді бастапқы сатыда анықтауды қамтамасыз ету үшін жаңа әзірлеулер, өнімдер және операциялық өзгерістер туралы тұрақты және толық хабардар етуін қамтамасыз етеді.
45.	Ішкі аудит қызметі директорлар кеңесінің тікелей бақылауында іс-әрекет етеді.
46.	Ішкі аудит қызметі басшысының директорлар кеңесімен, директорлар кеңесінің төрағасымен немесе қажет болғанда - ішкі аудит қызметі туралы ережеде әрбір сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы айқындаған ережелерге сәйкес сыртқы аудиторлармен тікелей және өз бастамасымен байланыс жасауға өкілеттіктері бар. Осындай хабардар ету сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы басшылығының Қазақстан Республикасының заңнамасына және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішкі құжаттарына қайшы келетін шешімдерді қабылдауына қатысты болуы мүмкін.
47.	Ішкі аудит қызметі тәуелсіз тексеруге жатады. Мұндай тексеруді тәуелсіз тарап, сыртқы аудитор жүзеге асырады.
48.	Ішкі аудит қызметі мүдделер қайшылығын болдырмауды білдіретінін объективтік және әділдік көздейді.
49.	Ішкі аудит қызметі қызметкерлердің кезең-кезеңді ротациясын жүргізеді.
50.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішінде іріктелген аудиторларға осы сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында соңғы он екі ай ішінде жүзеге асырылған қызметке немесе функцияларға аудитпен айналысуға болмайды.
51.	Әділдік ішкі аудит қызметі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының операцияларына немесе ішкі бақылау шараларын таңдауға және жүзеге асыруға тартылмайтындығын талап етеді.
52.	Басқарма ішкі бақылау қағидаттарына қатысты нақты мәселелер бойынша ішкі аудит қызметінің пікірін сұрата алады.
53.	Басқарма тиімділікке қол жеткізу мақсатында қызметінің маңызды мәселелерін қайта ұйымдастыруда, жаңа бөлімшелерді құруда, оның ішінде тәуекелдерді басқару жүйелерін, ақпаратты басқару немесе ақпараттық технологиялар жүйелерін құрудың немесе қайта ұйымдастырудың барынша маңызды мәселелерін қараған кезде пікірді сұрата алады. Дегенмен осы шараларды әзірлеу мен іске асыру басшылықтың мойнында болады: консультативтік функция негізгі міндеттерді орындауға немесе ішкі аудит қызметінің жауапкершілігі мен тәуелсіздігіне кедергі келтірмейді.
54.	Ішкі аудитке мыналар жатады, оның ішінде: қаржылық аудит, оның мақсаты - бухгалтерлік есеп пен ақпарат жүйесінің және солардың негізінде жасалған қаржылық есептің сенімділігін бағалау; сақтау аудиті, оның мақсаты - заңдардың, заңға тәуелді актілердің, әдістемелер мен рәсімдердің сақталуын қамтамасыз ету үшін құрылған жүйелердің сапасын және сәйкестігін бағалау; операциялық аудит, оның мақсаты - басқа жүйелер мен рәсімдердің сапасын және сәйкестігін бағалау, ұйымдық құрылымдарды талдау және жүктелген міндеттерді орындау үшін жеткіліктілікті бағалау; менеджмент аудиті, оның мақсаты - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қойған мақсаттар шеңберінде тәуекелдер мен бақылауға менеджмент әдісінің сапасын бағалау.
55.	Ішкі аудит қызметінің басшылығы барлық тапсырылған міндеттерді орындау жоспарын дайындайды.
56.	Аудит жоспарына ішкі аудит бойынша жоспарланатын жұмыстың кестесі мен кезеңділігі кіреді.
57.	Аудит жоспары тәуекелдерді бақылаудың әдістемелік баға беруіне негізделген.
58.	Тәуекелдерді басқару мен ішкі бақылау жүйелеріндегі бағалауда ішкі аудитордың сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының негізгі қызметін және онымен байланысты тәуекелдерді қабылдауы құжаттандырылады.
59.	Ішкі аудит қызметінің басшылығы тәуекелдерді бағалау әдістемесінің қағидаттарын жазбаша тіркейді және оларды ішкі бақылау жүйесіндегі немесе қызметтің жаңа бағыттарын ескере отырып, жұмыс процесіндегі өзгерістерді көрсету үшін тұрақты жаңартып отырады.
60.	Тәуекелдерді талдау нәтижесі негізінде қызметтің әрбір түріне жататын тәуекелдер деңгейін ескеріп, бірнеше жылға аудиттің жоспары әзірленеді.
61.	Жоспарда жаңа қызмет түрлері кезінде жоғары тәуекел дәрежесінің күтілетін әзірлеулері мен инновациялар, сондай-ақ бөлімше қызметінің барлық маңызды түрлеріне ақылға қонымды мерзімде аудит жасау ниеті ескеріледі.
62.	Аудит жоспарына арнайы тексерулер, қорытындылар шығару және оқыту сияқты басқа да міндеттерді орындауға уақыт та кіреді. Осы жоспарға штатты толтыру мен басқа да қажеттіліктер үшін қажетті ресурстарды санай отырып бөлім кіреді.
63.	Аудит жоспарын ішкі аудит қызметі жасайды және оны директорлар кеңесі бекітеді.
64.	Аудиттің әр міндетін орындау үшін аудит бағдарламасын жасау қажет. Аудит бағдарламасында аудитті өткізу мақсаттары беріледі.
65.	Аудиттің міндеттерін орындаудың барлық рәсімдері тиісті жұмыс құжаттарымен ресімделеді және олар қорытындыдағы бағаға сүйене отырып өткізілген тексерулердің нәтижелерін көрсетеді. Әрбір тапсырма бойынша жазбаша аудиторлық қорытынды дайындалады.
66.	Аудиторлық қорытындыда аудиттің мақсаттары мен ауқымы көрсетіледі. Оған тұжырымдар мен ұсынымдар кіреді.
67.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басшылығына ішкі аудит қызметінің ұсынымдарын уақтылы орындауды қамтамасыз ету қажет.
68.	Ішкі аудит қызметі оның ұсынымдарының орындалуын қадағалайды және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басшылығына, директорлар кеңесіне корпоративтік басқару механизміне қарай жарты жылда кемінде бір рет есеп дайындайды.
69.	Ішкі аудит қызметінің басшысы ішкі аудит стандарттарының сақталуын қамтамасыз етеді, атап айтқанда, ішкі аудит қызметінің аудит жоспарын, бағдарламаларын, әдістемелерін және рәсімдерін әзірлейді.
70.	Ішкі аудит қызметінің басшысы қызметкерлердің кәсіби құзыреттілігін және оқытуды, сондай-ақ қажетті ресурстардың болуын қамтамасыз етеді.
71.	Ішкі аудит қызметі директорлар кеңесі алдында тұрақты есеп беріп отырады және оны ішкі бақылау жүйесінің тиімділігі және ішкі аудит қызметінің мақсаттарына қол жеткізу бойынша кеңес береді, оның ішінде басқарманы және (немесе) директорлар кеңесін аудит жоспарының орындалу барысы туралы хабардар етеді.
72.	Директорлар кеңесі ішкі аудит қызметін ұйымдастыруды (қызметкерлер ретінде де басқа да қатынастарда), аудит жоспарын, жасалған жұмыс туралы есептерді, ішкі аудит қызметі ұсынымдарының қысқаша мазмұнын және олардың орындалуымен жұмыс барысын қарайды.
73.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы ішкі аудит қызметі анықтаған бұзуларды жою шараларын қолдануды бақылау (қайта тексерулерді қоса алғанда); ішкі аудит қызметінің директорлар кеңесіне, атқарушы органға ұсынымдарды орындау мен анықталған бұзуларды жою бойынша қолданылған шаралар туралы ақпаратты жарты жылда кемінде бір рет ұсыну тәртібін белгілейді.
74.	Ішкі бақылау қызметі мыналарды тексереді: басшы қызметкерлерінің қолында сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қызметін басқару жөніндегі өкілеттіктері мен функцияларының шоғырлану мәніне басшы қызметкерлерін; тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау саясатына сәйкес директорлар кеңесі, басқарма мүшелерінің және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жауапты қызметкерлерінің тәуекелдерін басқару жөніндегі өкілеттіктері мен функционалдық міндеттерін.
75.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының директорлар кеңесі мен басқармасына ұсынылатын басқарушы ақпараттың тізбесі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы директорлар кеңесінің және басқарманың тәуекелдерді басқару жөніндегі өздерінің функционалдық міндеттерін ойдағыдай орындау үшін жеткілікті болуы тиіс.
76.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесінің қызметкерлері тәуекелдерді басқару жөніндегі функционалдық міндеттерді жүзеге асыруы үшін біліктілікке және жұмыс тәжірибесіне сәйкес келетін жұмыс өтілін көздейтін белгіленген біліктілік талаптарына сәйкес келеді.
77.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қызметкерлерінің, тәуекелдерді басқару бөлімшесінің және ішкі аудит қызметінің функционалдық міндеттері олар жүргізетін операцияларға сәйкес келеді.
78.	Ішкі аудит қызметі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының даму стратегиясын Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің талаптарына сәйкестігін тексереді, сондай-ақ мынадай ішкі саясаттардың ойдағыдай орындалуын қадағалайды: тікелей сақтандыру жөніндегі ішкі саясатты, мына бөлікте: дұрыс және дәл актуарлық есептеулерді жүргізу; сақтандыру портфелін әртараптандыру; андеррайтингті жүргізу; сақтандыру өнімін әзірлеу; қайта сақтандыру бойынша ішкі саясатты, мына бөлікте: қайта сақтандыру ұйымын таңдау; трансшекаралық сақтандыруды жүргізу мәселелерін; қайта сақтандыру шарттарын талдау; регрессті талаптар бойынша операцияларды қоса алғанда, сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру бойынша ішкі саясатты; есепке алу мен есептілік және қаржылық есептілікті жасауды қоса алғанда, филиалдар мен өкілдіктердің қызметін ұйымдастыру; шоғырландырылған негіздегі есептілікті қоса алғанда, бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік саясатын; қатаң есептегі бланкілерді ұйымдастыру, сақтау, пайдалану және есептен шығару; мына мәселелерді қоса алғанда, сақтандыру ұйымының активтері мен міндеттемелерін басқару стратегиясын және рәсімдерін: өтімділік; әртараптандыру; уәкілетті орган белгілеген пруденциалдық нормативтерді және сақтауға міндетті өзге де нормалар мен лимиттерді сақтауын; активтер мен міндеттемелерді басқаруға тартылған тұлғалардың жауапкершілігі мен өкілеттіктерін; сақтандыру ұйымының активтерін инвестициялау бойынша ішкі саясатты, оның ішінде: активтерді қорғау саясатының мәселелері бойынша, оған мыналар жатады: оңтайлы талаптарда орындалған оларды қолайлы сатып алу мен сату; тәуекел пайда болғанда шығындарды дұрыс бағалау; төтенше жағдайларды туындау тәуекелімен және қаражатты жұмсау немесе заңсыз пайдалану тәуекелімен байланысты өтімділік, төлем қабілетсіздігі тәуекелінен қорғау; ақпараттың толықтығы мен сенімділігі, пайдаланылған ресурстарды дұрыс есепке алу мәселелері бойынша; мыналарға қатысты бөлікте, инвестициялық стратегияның талаптарын орындау мәселелері бойынша: инвестициялық портфельді қалыптастыру және оның кірістілігі; активтердің түріне, сондай-ақ қаражаттың сырттан тартылуына қарай инвестициялық шектеулер; активтерді басқару сапасын жетілдіру мәселелері бойынша; сақтандыру делдалдардың қызметін басқару жөніндегі ішкі саясат, оның ішінде: сақтандыру агенттеріне тұрақты аттестациялау жүргізу және олардың қызметі мен есептілігін бақылау мәселелері бойынша; қолма-қол ақшаның ағымына тиімді бақылау жасау мәселелері бойынша; сақтандыру агенттері және сыйлықақылардың тарифтері мен мөлшерін анықтауға жауапты сақтандыру ұйымының қызметтері арасындағы міндеттерді бөлу мәселелері бойынша; ақпаратты сақтау мен қорғау тәртібі, мына бөлікте: сақтандыру құпиясын сақтауға қажетті жағдайларды жасау; сақтандыру ұйымы қызметкерлерінің коммерциялық және қызметтік құпияға кіруін шектейтін барабар жүйені құру; сақтандыру ұйымының қызметкерлерімен және сақтандыру агенттерімен сақтандыру құпиясын қоса алғанда, коммерциялық және қызметтік құпияны жарияламау туралы жазбаша келісімдерді жасасу; коммерциялық және қызметтік құпияны құрайтын құжаттардың, мәліметтер мен ақпараттың тізбесін, сондай-ақ оны ұсыну, алмасу және сақтау тәртібін айқындау.
79.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішкі бақылау жөніндегі саясаты мыналарды айқындайды: сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы ұшырағыш барлық тәуекелдерді; ішкі аудитті өткізу көлемі мен кезеңділігін; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішкі аудитін жүргізу жоспарын жасауға қойылатын талаптарды; ішкі аудит қызметі аудиттің саясатына сәйкес функциялары сақтандыру (қайта сақтандыру) операцияларын жүргізуді көздейтін сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының барлық бөлімшелеріне тұрақты ішкі тексерулерді өткізеді; ішкі аудит қызметі қызметкерлерінің жұмыс тәжірибесі және тексеру өткізілетін сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы бөлімшелерінің қызметі туралы қажетті білімі бар; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішкі саясаттарымен ішкі аудит қызметінің тексерілетін бөлімшенің қызметімен байланысты барлық қажетті құжаттарын, оның ішінде коммерциялық құпиясы не құпиялылық режимі бар өзге ақпараты бар құжаттарды пайдалану құқықтары көзделген; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішкі аудит жөніндегі ішкі саясаттарымен ішкі аудит қызметінің мақсаттары мен аясы айқындалған; ұйымдағы ішкі аудит қызметінің мәртебесі, оның өкілеттіктері, міндеттері және басқа қызметтермен қарым-қатынастары; ішкі аудит қызметінің функционалдық міндеттерін тәуелсіз орындауы және тікелей директорлар кеңесіне есеп беруі; ішкі аудит қызметі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының сыртқы аудиторымен бірлесіп сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ішкі бақылау жүйесіндегі кемшіліктерді талқылау үшін бірлескен кездесулерді өткізіп отырады; ішкі аудит қызметі мәселелерді талқылауға және жаңа сақтандыру (қайта сақтандыру) өнімдерін немесе қызмет көрсетулерді енгізуге қатысады.
80.	Ішкі бақылау саясаттарымен ішкі аудит қызметінің әрбір тексеру нәтижелерін сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының директорлар кеңесі мен басқармасына оңтайлы ұсыну мерзімдері көзделген.
81.	Ішкі аудит қызметінің өкілеттіктері өткізілген тексерудің нәтижелері бойынша ұсыныстарды дайындауды көздейді әрі олардың орындалуы бөлімшелер үшін міндетті болып табылады, бұл ретте оларды жүзеге асыру тәсілдері мен талаптары сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының бөлімшелерімен айқындалады.
82.	Ішкі аудит қызметі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының бөлімшелері жүргізетін және жоспарлайтын, ішкі аудит нәтижелері бойынша қолға алынатын іс-шараларды, оларды оңтайлы орындау мақсатында мониторингін жүзеге асырады.
83.	Ішкі саясатымен сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының кірістерін (шығыстарын), оның ішінде динамикада, бөлігінде сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметінің түрлері бойынша, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының аумақтық және функционалдық бөлімшелері бойынша әр ай сайын қадағалайтын сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының бөлімшесі белгіленген.
84.	Басқарма меншікті капиталдың динамикасына және жаңа сақтандыру (қайта сақтандыру) өнімдерін немесе қызметтерді жоспарлы енгізумен байланысты әлеуетті тәуекелдерге міндетті түрде талдау жасайды.
85.	Басқарма жасалатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша тарифтік ставкаларды белгілеу жөніндегі саясатты бекітті.
86.	Ішкі аудит қызметі өткізілген тексерулердің нәтижелері бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қызметкерлерінің сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметін реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін, халықаралық стандарттарды білу деңгейін айқындайды.
87.	Ішкі аудит қызметі сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметін реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін сақтаумен байланысты сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қосымша тәуекелдерінің пайда болу мүмкіндігін бағалайды.
88.	Директорлар кеңесі басқарманың сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қаржылық көрсеткіштерін бағалау мүмкіндігін қамтамасыз ететін қаржылық және басқарушылық есептілікті директорлар кеңесіне және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының акционерлеріне ұсыну нысандары мен мерзімдерін бекітті.
89.	Директорлар кеңесі сыртқы аудиторлардың ішкі бақылау мен тәуекелдерді басқаруды жақсарту жөніндегі қорытындыларын талдайды.
90.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі жеткіліктілікке төлем қабілеттігі маржасының ықпал етуін, мынадай факторлардың рентабельділігі мен өтімділігін болжайды: сақтандырушының апатты оқиғаларға қарсы тұра алу қабілетінің; қайта сақтандыру бойынша ставкаларды ұлғайтуды және қайта сақтандырушының өз міндеттерін орындамауының; сақтандыру портфелінің тез өсуі мен төмендеуінің; жиі әрі ірі сақтандыру төлемдердің; инфляцияның.
91.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі апатты тәуекелдерді бағалауды тұрақты, бірақ тоқсанына кемінде бір рет жүргізіп отырады.
92.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі мыналарға тұрақты талдау жасайды: сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының баланстық және баланстан тыс есептеріне; сақтандырылған заңды және жеке тұлғалар көлемінің ықтимал төмендеуіне; өтімділіктің төмендеуіне, қаржы құралдарына бағалардың өзгеруіне; дебиторлық берешекті қайтармау деңгейіне.
Техникалық тәуекелдерді басқару жүйелеріне қойылатын талаптар
93.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі тоқсанына кемінде бір рет сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының техникалық тәуекелдерінің шоғырлануын, оның ішінде сақтандыру сыныптары, сақтандырушылар бөлігінде, есепті кезең ішіндегі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қызметіне мониторинг жүргізеді.
94.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі мониторинг жүргізеді және тоқсанына кемінде бір рет басқармаға және жарты жылда кемінде бір рет директорлар кеңесіне сақтандыру сыныптары, сақтандырушылар бөлігінде, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының техникалық тәуекелдері жөніндегі мәліметтерді ұсынады.
95.	Директорлар кеңесі мыналарды бекітті: қысқа мерзімді, орта мерзімді және ұзақ мерзімді кезеңге техникалық тәуекелдерді өлшеу және болжамды бағалау рәсімдерін; андеррайтинг тәуекелдерін өлшеу және болжамды бағалау рәсімдерін, оның ішінде мынадай параметрлерді қосатын модельдерді қолдануды көздейтін: қабылдаған тәуекелдерді сақтандырушының баламалы бағалауды; сақтандыру портфелі көлемінің тез өсуі немесе төмендеуін; жиі және ірі төлемдерді қоса алғанда, сақтандыру (қайта сақтандыру) төлемдеріндегі белгісіздікті; сақтандыру сыйлықақылары мен сақтандыру делдалдарына комиссиялық сыйақыны төлеу арасындағы тепе-тең емес үлесін; шығыстардың ұлғаюын; апат тәуекелін өлшеу және болжамды бағалау рәсімдерін, оның ішінде мынадай параметрлерді қосатын модельдерді пайдалануды көздейтін: сақтандырушының апат оқиғаларына қарсы тұра алу қабілетін; қайта сақтандыру бойынша шығыстардың пайда болу мүмкіндігін; ықтимал ең көп шығындар факторы сияқты қолданылатын ұсыныстарды және апаттарды дұрыс модельдеуді; техникалық резервтерді азайтуды өлшеу және болжамды бағалау рәсімдерін, оның ішінде мынадай параметрлерді қосатын модельдерді пайдалануды көздейтін: қалыптасқан сақтандыру резервтеріндегі баламалылық және белгісіздік, мысалы, төленбеген талаптардан, болған, бірақ мәлімденбеген шығындардан және қосымша резервтерден; ірі талаптардың жиілігі және мөлшерін; кез келген даулы талаптарға қатысты ықтимал нәтижелер, айрықша нәтижесі соттың тиісті шешіміне тәуелді болатыны; инфляцияны; зейнетақы өнімдерінің ұзақтығын; полистер шарттарын; талаптардың ұлғаюымен және сот талаптарымен аяқталатын әлеуметтік өзгерістерді; басқа экономикалық, заңнамалық және техникалық өзгерістерді; қайта сақтандыру тәуекелін өлшеу және болжамды бағалау рәсімдерін, оның ішінде мынадай параметрлерді қосатын модельдерді пайдалануды көздейтін тәуекелді: қайта сақтандыру бойынша ставкалардың өзгеруін; қайта сақтандыру ұйымының қаржылық тұрақтылығын; қайта сақтандыру саласындағы алаяқтықты.
96.	Ішкі талдау рәсімдері мыналарды көздейді: сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының сақтандыру портфелі көлемін елу бір пайыздан кем емес жыл сайын тексеруді; ішкі талдауды жүзеге асыратын және ішкі талдау нәтижелерін тексеруге жауапты сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының бөлімшесін және қызметкерлерді; талдау жасау функцияларын жүзеге асыратын тұлғаларға қойылатын біліктілік талаптарын.
97.	Талдау рәсімдері мыналарды айқындайды: директорлар кеңесіне және басқармаға талдау жасау нәтижелері туралы есептерді кезең-кезеңмен ұсынуды; талдау нәтижелері туралы есепте көрсетілетін нысанды және қосымша мәліметтерді; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы бөлімшелерінің директорлар кеңесі мен басқарма есепті қарау нәтижелері бойынша қабылдаған шешімдерін орындауына бақылау жасау тәртібін.
98.	Ел тәуекелін бағалау саясаты мыналарды айқындайды: ел тәуекелін бағалау әдістері, оның ішінде халықаралық рейтинг агенттіктерінің тәуелсіз рейтингтерін ескере отырып; сыртқы дерек көздерінен әр елдегі саяси және экономикалық ахуал туралы ақпаратты кезең-кезеңмен жинақтау; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының өзінің ел рейтингтерін белгілеу әдістері, оларды шұғыл түзету мүмкіндігі; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының елдер бойынша лимиттерді белгілеу әдістері және оларды қайта қарау кезеңділігі.
99.	Директорлар кеңесі техникалық тәуекелдерді бағалау рәсімін белгілейді.
100.	Басқарма айына кемінде бір рет техникалық тәуекелдерге талдау жасайды, техникалық тәуекелдердің сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қаржылық жай-күйіне әсер ету дәрежесін айқындайды.
101.	Сақтандыру туралы шешім қабылдауға уәкілетті сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басшы қызметкерлері туралы ереже сақтандыру туралы шешім қабылдауға өкілетті тұлғаға қойылатын біліктілік және кәсіби талаптарды айқындайды.
Инвестициялық тәуекелдерді басқару жүйелеріне қойылатын талаптар
102.	Ішкі аудит қызметі кірістермен айла-шарғы жағдайларын анықтау мен алдын алу және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының меншікті капиталы мен кірісіне барабар емес мөлшеріне тәуекелді қабылдау мақсатында сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қызметін тексереді.
103.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қаржы құралдары бойынша әділ құнын дұрыс айқындауына мониторингті жүзеге асырады.
104.	Директорлар кеңесі жиынтық лимитті және "stop-loss" лимиттерін белгілеу ережесін кезең-кезеңмен айқындайды.
105.	Қаржы құралдарын сатып алу (сату) операцияларын жүзеге асыратын сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының бөлімшесі бір жұмыс күні ішінде сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басқармасына қаржы құралдары бойынша есепті ұсынады.
106.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі қаржы құралдары бойынша өтеу мерзімін басқару үшін активтер мен міндеттемелерді өтеу мерзімінің кестесін пайдаланады.
107.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі қаржы құралдары бойынша лимиттердің тепе-теңдігін талдайды, яғни қаржы құралдары рыногының көлемі мен серпінділігіне және қаржы құралының өтімділігіне сәйкес талдау жасайды.
108.	Директорлар кеңесі инвестициялық саясатты бекітті әрі онда мыналар айқындалған: инвестициялау мақсаттары, инвестициялау операцияларын, сондай-ақ инвестициялау жоспарлары мен лимиттерін бекіту бойынша өкілеттіктер; қаржы құралдарының түрлері, инвестициялық қызметтің мақсаттары бойынша инвестициялық критерийлер.
109.	Қаржы құралдарын сатып алу (сату) бойынша операция- ларды басқарудың ішкі саясаткерлері мыналарды реттейді: сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы активтерінің (міндеттемелердің) құрылымымен байланысты өтімділік тәуекелін айқындау; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы активтерінің (міндеттемелердің) құрылымымен байланысты пайыздық тәуекелді айқындау; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы активтерінің (міндеттемелердің) құрылымымен байланысты валюталық тәуекелді айқындау; баға тәуекелінің лимиттерін, рыноктық тәуекел бойынша төлем қабілеттілігі маржасының жеткіліктігін белгілеу әдістері; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының рыноктық тәуекелін өлшеген кезде қолданылатын модельдер; тәуекелдерді басқару бөлімшесінің директорлар кеңесіне және басқармаға сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының рыноктық тәуекел бойынша позициялары туралы есепті ұсынудың кезеңділігі.
110.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының тәуекелдерді басқаруға қажетті ақпаратты жинау жүйесі бар.
111.	Ішкі аудит қызметі және сыртқы аудиторлар тәуекелдер- ді басқару бөлімшесінде бухгалтерлік есеп пен есептілікті жүргізуге жауапты сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының бөлімшелері ұсынатын мәліметтердің дәлдігін тексереді.
112.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы баға тәуекеліне ұшырайтын баланстық және баланстан тыс операциялар бойынша кірістерді (шығыстарды) және тәуекелдерді қадағалайды.
113.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қаржы құралдары- ның портфелінен ағымдағы нарықтық бағасы немесе сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының математикалық үлгілерімен айқындалған есептелген бағасы жоқ қаржы құралдарын алып тастайды.
114.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы үнемі қаржы құралдарымен жасалатын операциялардан түскен кірістерді (шығыстарды) бағалайды.
115.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы тәуекелді бағалау әдісі мен ағымдағы бағаларды нарықтық бағаларға келтіру негізінде қаржы құралдарының құнын бағалайды, оның ішінде стресс-тестілеуді және бэк-тестілеуді жүзеге асырады.
116.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қаржы құралдары- мен операциялар жасауға шешімдерді қабылдаған кезде тәуекелдерді бағалау және тұрақты стресс-тестілеудің нәтижелерін пайдаланады.
117.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы болжамды тәуекел бойынша қаржы құралдарын тұрақты, тоқсанына кемінде бір рет бағалап отырады.
118.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы пайыздық тәуекелдің көзі, негізгі пайыздық тәуекел мониторингін жүзеге асырады.
119.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі мыналарды жүзеге асырады: әр түрлі талдау әдістерін қолдана отырып тәуекелдерді кешенді басқару; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының активтері мен міндеттемелерінің қаржы құралдары бойынша сыйақы ставка- сының өзгеруіне әсерлі пайыздық тәуекелге ұшырағыштығын бағалау; стресс-тестілеу, әрі оның нәтижелері тәуекелді қабылдау және тәуекелді бақылау саласында стратегиялық шешімдерді қабылдауда қолданылады.
120.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі жарты жылда кемінде бір рет стресс-тестілеуді өткізеді және оның нәтижелерін тәуекелді және оған бақылауды қабылдаған кезде стратегия- лық шешімдерді қабылдауда қолданады.
121.	Басқарма сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының инвестициялық операцияларына күн сайынғы мониторингін жасау рәсімін бекітті.
122.	Мониторинг нәтижелері инвестициялар портфелі бойынша пайда (шығындар) туралы есеппен бірге ай сайын сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басқармасына және директорлар кеңесіне ұсынылады.
123.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі қаржы құралдарының түрлері, эмитенттер, айналыс мерзімі, валюта түрлері және инвестициялау мақсаттары бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының инвестициялық портфеліне мониторинг жүргізеді.
124.	Құрылымды жасау рәсімі мыналарды көздейді: инвестициялық портфельді нарықтық құны бойынша қайта бағалау; жарты жылда кемінде бір рет әрбір есепті кезең үшін тартылған қаражат құнын, кірістерді (шығыстарды) ескере отырып, инвестициялардың қаржылық нәтижелерін бағалау.
125.	Басқарма қаржы құралдарымен, оның ішінде қаржы құралдарының рыногындағы бағалардың шұғыл ауытқуымен байланысты операциялар бойынша артық шығыстарға жол бермеу жөніндегі оперативті рәсімдерді бекітті.
126.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы: активтер мен міндеттемелерді басқару мәселелерін қарайды; сақтандыру сыныптары бойынша шығындылық шегін белгілейді; активтерді әртараптандыру бойынша бағыт-бағдарларды айқындайды, сондай-ақ уәкілетті орган белгілеген сақтан- дыру (қайта сақтандыру) ұйымының активтерін әртараптанды- ру лимиттерін сақталуына мониторинг жүргізеді; өтімділік тәуекелдерін, пайыздық тәуекелді және баланстық әрі баланстан тыс операциялар бойынша валюталық тәуекелді апта сайын қадағалап отырады;
127.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы тоқсанына бір реттен кем емес ақшаны басқару мониторингін жүргізеді.
128.	Басқарма сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының жоғары өтімді активтердің қажетті мөлшерін құру қабілетіне әсер ететін ақпаратты кезең-кезеңмен жинайды және оны талдайды.
129.	Активтер мен міндеттемелерді басқару бөлімшесі өтімді активтер көздеріне тұрақты мониторинг жүргізеді.
Техникалық емес тәуекелдерді басқару жүйелеріне қойылатын талаптар
130.	Ішкі рәсімдер мыналарды реттейді: сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметін жүзеге асырудың техникалық тәртібін; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы операцияларының бухгалтерлік есебін; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының операцияларына қос бақылауды және оларды есепке алуды; шектеулі кіру мүмкіндігі бар ақпараттық деректер тізбесін; кіру мүмкіндігін алу тәртібін; ақпараттық деректерге кіру мүмкіндігін бақылау тәртібін; ақпараттық деректерге кіру мүмкіндігі бар тұлғалардың тізбесін.
131.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы кассада қолма-қол ақшаның артық қалу (кем қалу) жағдайларын тексереді.
132.	Ішкі аудит қызметі жарты жылда кемінде бір рет, жасалған және бұзылған шарттар, сақтандыру төлемдері, комиссиялық бойынша, дебиторлық және кредиторлық берешек бойынша операцияларды өткізудің операциялық техникасын сақтауын бағалау мақсатында бөлімшелерге тексеру жүргізеді.
133.	Деректерді электрондық өңдеу жүйесіне бақылау жасайтын және деректерді өңдеу мәселелеріне жауап беретін сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қызметкерінің жұмыс бағытына сәйкес келетін біліктілігі мен тәжірибесі бар.
134.	Ішкі аудит қызметі Басқарма бекіткен тексеру жоспарларына сәйкес тексеру жүргізеді.
135.	Ішкі аудит қызметі жүргізілген тексерулердің нәтижелері бойынша басқарма мен директорлар кеңесіне нәтижелер туралы тұрақты хабарлап отырады.
136.	Ақпараттық қамтамасыз ету бөлімшесінде автоматтандыр- ылған сақтандыру (қайта сақтандыру) жүйесіне кірген және шыққан кезде кіру деңгейін тексеру жүйесі бар.
137.	Басқарма ақпараттық қамтамасыз ету бөлімшесінің маңызды кілттерді, оның ішінде ақпараттық деректер базасына электрондық кілттерді бақылау бойынша жауапкершілігін және рәсімін бекітті.
138.	Басқарма ақпараттық деректер базасы жүйесін сақтауды қамтамасыз ету бойынша жоспарлы шараларды орындау рәсім- дерін бекітті, оның ішінде форс-мажорлық жағдайларда. Ақпараттық деректер базасы жүйесін сақтауды қамтамасыз ету мыналардың болуын көздейді: шығарушысы құрал-жабдыққа бұдан әрі техникалық қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін сертификатталған бағдарлама- лық қамтамасыз етуді; мына талаптарға жауап беретін, ақпараттық деректер базасының техникалық кешендері үшін оқшауланған үй-жайларды: өрт қауіпсіздігі; зілзалаға қарсы тұруы; бөлек электрқоректену көздері; резервтік компьютерлер мен желілік коммуникациялар; сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы жүйелі-маңызды бағдарламалық файлдардың және деректер файлдарының резервтік көшірмелерін тұрақты жасайды.
139.	Төтенше жағдайлар рәсімі компьютерлік орталық және жүйе жұмысында төтенше іркіліс болған жағдайда филиал үшін ережелер мен басшылықты көздейді.
140.	Ақпараттық қамтамасыз ету бөлімшесі техникалық проблемаларды есепке алу парақтарын толтырады және олар бойынша есеп жүргізеді.
141.	Ақпараттық қамтамасыз ету бөлімшесі проблеманың туындауын қарайды, олар туралы ақпараттық жүйені шығарушыны хабардар етеді және олардың қайталап пайда болуын алдын алу үшін түзету шараларын қолданады.
142.	Ақпараттық қамтамасыз ету бөлімшесі осындай проблемалардың сипатын тұрақты талдайды.
143.	Ақпараттық қамтамасыз ету бөлімшесі тоқсанына кемінде бір рет автоматтандырылған деректер базасының қызмет етуін қамтамасыз ететін техникалық кешендерге тексеру жүргізеді.
144.	Ақпараттық қамтамасыз ету бөлімшесі тоқсанына бір рет техникалық кешендердің жай-күйі туралы ақпаратты басқармаға ұсынады.
145.	Ақпараттық қамтамасыз ету бөлімшесі автоматтандырылған деректер базасын басқару терминалдарының пайдаланушылары- на мониторинг жүргізеді және олардың ұқсастығын тексере- ді, оның ішінде олар жүргізген операциялардың түрлері мен көлемін олардың пайдаланушының функционалдық міндет- теріне сәйкес келуін бақылайды.
146.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымында сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының автоматтандырылған деректер базасы пайдаланушысының жеке басын куәландыруға жол беретін жүйесі бар.
147.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы Интернет желісі арқылы сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметін көрсеткен кезде қауіпсіздік шараларының кешенін пайдаланады.
148.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басшылығына ұйым қызметкерлерінің, сақтандыру агенттерінің заңсыз іс-әрекеттері туралы есепті, мерзімді баспасөз басылымдарында алаяқтық фактілері туралы ақпаратты ай сайын ұсынады.
149.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі басшылықты уәкілетті орган жүйелік тәуекелдер өскен кездегі іс-шаралар жоспарында әзірлеген индикаторларға сүйене отырып қаржы нарығының жай-күйі туралы хабардар етеді.
150.	Егер сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы банк немесе өзге топ құрамына кірген жағдайда, тәуекелдерді басқару бөлімшесі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының топ тәуекеліне ұшырағыштығына кезең-кезеңмен мониторингі жүргізеді.
151.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі қажетіне қарай басшылықты банк немесе өзге топтың басқа қатысушыларының қаржылық жай-күйінің нашарлауы туралы куәландыратын фактілер туралы хабардар етеді.
152.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қаржылық жай-күйіне банк немесе өзге топтың бас компаниясы тарапынан ықтимал шектеудің не оның қаржылық қолдау көрсетуінің толық болмауының нақты әсер етуіне тұрақты талдау жасайды.
153.	Ішкі аудит қызметі банк немесе өзге топ қатысушысы- компанияның үстеме шығыстарын сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының шығыстарына жазу жағдайларын алдын алу мақсатында, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қаржылық құжаттамасына егжей-тегжейлі тексеруді өткізеді.
154.	Тәуекелдерді басқару бөлімшесі сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қаржылық жай-күйіне банк немесе өзге топ қатысушылары рейтингісінің ықтимал төмендеуінің не бедел тәуекелінің көзі болып табылатын басқа факторлардың нақты әсер етуін тұрақты талдайды.
155.	Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының басшылығы бекітілген даму стратегиясының және топ қатысушыларының тарапынан қысым көрсету фактілерін болдырмау шеңберінде, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының даму стратегиясын банк немесе өзге топ қатысушыларының талаптарына және мүдделеріне сәйкес өзгерту (мысалы, инвестициялық саясатты өзгерту) мақсатында өз мүдделерінің сақталуын қамтамасыз етеді.