Об утверждении требований, предъявляемых к соответствию состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан

Приказ Министра обороны Республики Казахстан от 28 декабря 2009 года № 498. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 5 февраля 2010 года № 6033. Утратил силу приказом Министра обороны Республики Казахстан от 29 января 2013 года № 37

Сноска. Утратил силу приказом Министра обороны РК от 29.01.2013 № 37 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В связи с принятием Кодекса Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения", ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить прилагаемые требования, предъявляемые к соответствию состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан.
2. Начальнику Главного военно-медицинского управления Вооруженных Сил Республики Казахстан обеспечить государственную регистрацию настоящего приказа в органах юстиции.
3. Приказ вводится в действие по истечению десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

А. Джаксыбеков

Согласовано
Министр здравоохранения
Республики Казахстан
________________ Ж. Доскалиев
29 декабря 2009 г. № 873

Утверждены
приказом Министра обороны
Республики Казахстан
28 декабря 2009 года № 498

Требования
предъявляемые к соответствию состояния здоровья лиц для службы
в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях
Республики Казахстан

1. Требования, предъявляемые к соответствию состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан (далее - требования) предусматривают определение по состоянию здоровья граждан категории годности к воинской службе при приписке к призывным участкам, при призыве на воинскую службу, поступающих на воинскую службу по контракту, поступающих в военные (специальные) учебные заведения, военнослужащих и военнообязанных.
2. Требования разработаны в соответствии со статьей 60 Кодекса Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения" от 18 сентября 2009 года.
3. Категории годности к воинской службе:
1) А - годен к воинской службе;
2) Б - годен к воинской службе с незначительными ограничениями (по видам и родам войск Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан, а также к поступлению в военные (специальные) учебные заведения, Кадетский корпус, Республиканскую школу "Жас улан", республиканские военные школы-интернаты (лицеи), военный колледж спорта Центрального спортивного клуба армии);
3) В - ограниченно годен к воинской службе (в отношении военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту и лиц офицерского состава, проходящих воинскую службу по призыву);
4) Г - временно не годен к воинской службе;
5) Д - не годен к воинской службе в мирное время, ограниченно годен в военное время;
6) НГ - не годен к воинской службе, службе в видах и родах войск Вооруженных Сил, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан по отдельным военно-учетным специальностям, не годен к поступлению в военные (специальные) учебные заведения;
7) ИНД - годность к воинской службе, службе в видах и родах войск Вооруженных Сил, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан, по отдельным военно-учетным специальностям определяется индивидуально;
8) Е - не годен к воинской службе с исключением с воинского учета.
4. В требованиях категории годности к воинской службе определены по графам:
графа I - при приписке к призывным участкам граждан, при поступлении кандидатов в Кадетский корпус, Республиканскую школу "Жас улан", республиканские военные школы-интернаты (лицеи), военный колледж спорта Центрального спортивного клуба армии;
графа II - при призыве граждан на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту, в военные (специальные) учебные заведения, военнослужащих, проходящих срочную воинскую службу и обучающиеся в военных (специальных) учебных заведениях до заключения контракта на воинскую службу;
графа III - при медицинском освидетельстовании военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту и лиц офицерского состава, проходящих воинскую службу по призыву, курсантов военных (специальных) учебных заведений после заключения контракта;
графа IV - при медицинском освидетельстовании военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту и лиц офицерского состава, проходящих воинскую службу по призыву в Аэромобильных войсках, Военно-морских силах, частях специального назначения.
5. В требованиях применены следующие сокращения:
1) АГ - артериальная гипертензия;
2) AV-блокада - атриовентрикулярная блокада;
3) ВМС - Военно-морские силы;
4) ВЭМ - велоэргометрия;
5) ВИЧ - вирус иммунодефицита человека;
6) ДН - дыхательная недостаточность;
7) дптр - диоптрия;
8) др. - другие;
9) ЗЧМТ - закрытая черепно-мозговая травма;
10) ИИИ - источники ионизирующего излучения;
11) ИМТ - индекс массы тела;
12) кв. см - квадратный сантиметр;
13) кг/м² - килограмм на квадратный метр;
14) кг - килограмм;
15) кПа - килоПаскаль;
16) КРТ - компоненты ракетного топлива;
17) м - метр;
18) мкмоль/л - микромоль на литр;
19) мг - миллиграмм;
20) мл - миллилитр;
21) мм рт.ст. - миллиметр ртутного столба;
22) ОФВ1 - объем форсированного выдоха за 1-ю секунду;
23) ПНС - периферическая нервная система;
24) ПСВ - пиковая скорость выдоха;
25) РВ - радиоактивные вещества;
26) РИ - реовазографический индекс;
27) PaO2 - парциальное давление кислорода в артериальной крови;
28) PaCO2 - парциальное давление углекислого газа;
29) СВД - соматоформная вегетативная дисфункция;
30) СН - сердечная недостаточность;
31) см - сантиметр;
32) СПИД - синдром приобретенного иммунодефицита;
33) т.п. - тому подобное;
34) ФК - функциональный класс;
35) ФЖЕЛ - форсированная жизненная емкость легких;
36) ХВН - хроническая венозная недостаточность;
37) ХДН - хроническая дыхательная недостаточность;
38) ХИБС - хроническая ишемическая болезнь сердца;
39) ХПН - хроническая почечная недостаточность;
40) ХСН - хроническая сердечная недостаточность;
41) ЦНС - центральная нервная система;
42) ШР - шепотная речь;
43) WPW - синдром Вольфа-Паркинсона-Уайта;
44) ЭМП - электромагнитное поле, оптические квантовые генераторы;
45) ЭКГ - электрокардиография.
6. Военно-врачебные комиссии проводят медицинское освидетельствование граждан по категориям согласно приложения 1 к настоящим требованиям.
7. Требования определены в виде пунктов, подпунктов с наименованиями заболеваний, увечий (ранений, травм, контузий) и графами категорий годности к воинской службе согласно приложения 2 к настоящим требованиям.
8. Пояснения требований определены в приложении 3 к настоящим требованиям.
9. Годность к воинской службе по видам и родам войск Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан, а также к поступлению в военные (специальные) учебные заведения, Кадетский корпус, Республиканскую школу "Жас улан", республиканские военные школы-интернаты (лицеи), военный колледж спорта Центрального спортивного клуба армии определяется согласно приложениям 4-7 к настоящим требованиям.
10. Годность при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу проводится согласно приложения 4 к настоящим требованиям.
11. Годность при отборе для службы (работы) и прохождении воинской службы по контракту (работе) с радиоактивными веществами, источниками ионизирующих излучений, компонентами ракетных топлив, источниками электромагнитных полей определяется согласно приложения 5 к настоящим требованиям:
1) РВ, ИИИ;
2) КРТ;
3) источники ЭМП;
4) источники лазерного излучения.
12. Отбор граждан для обучения (службы), а также курсантов учебных воинских частей и военнослужащих, проходящих срочную воинскую службу, по отдельным военно-учетным специальностям определяется согласно приложения 6 к настоящим требованиям:
1) водолаз-глубоководник, акванавт;
2) водолаз, водолазный специалист, врач медицинской группы спасательного отряда, врач-физиолог, оператор установок;
3) специалист технических средств управления кораблем (рулевой, рулевой-сигнальщик), специалист зрительной связи и наблюдения (сигнальщик); специалист оптических средств измерения (дальномерщик, визирщик); специалист средств управления ракетным оружием (штурманский электрик ракетного оружия, специалист приборного управления стрельбой);
4) специалист технических средств управления кораблем (катером) на воздушной подушке, водители корабля (катера), оператор центрального поста управления;
5) специалист управления противолодочным оружием (торпедный электрик, торпедист, специалист-оператор оружия противолодочной обороны);
6) специалист радиотехнических средств наблюдения (гидроакустик, радиометрист);
7) специалист управления средствами радиосвязи (радиотелеграфист);
8) авиационный механик;
9) механик части и подразделения обеспечения Сил воздушной обороны (далее - СВО) (специалист тепловых машин, кислородчик, компрессорщик и др.);
10) оператор радиолокационной станции, а также лица, работающие с дисплеями и другими блоками отображения информации;
11) оператор противотанкового управляемого реактивного снаряда;
12) верхолаз, крановщик башенного, козлового, мостового, гусеничного, автомобильного, железнодорожного и плавучего кранов;
13) водители железнодорожного транспорта;
14) электромонтер, электрослесарь, персонал, обслуживающий действующие электроустановки;
15) пожарный;
16) оператор котельной (кочегар).
13. При отборе кандидатов в военные (специальные) учебные заведения годность к обучению определяется согласно приложения 7 к настоящим требованиям.
14. Расследования причин возврата по состоянию здоровья военнослужащего, проходящего воинскую службу по призыву проводится согласно приложения 8 к настоящим требованиям.

Приложение 1
к требованиям, предъявляемых к соответствию
состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных
Силах, других войсках и воинских формированиях
Республики Казахстан

№ п/п	Категории граждан, подлежащих освидетельствованию	Виды медицинских комиссий, проводящих медицинское освидетельствование	Графы требований
1	2	3	4
1.	Граждане при приписке к призывным участкам	Нештатные временно-действующие врачебные комиссии при департамен- тах, управлениях (отделах) по делам обороны	I
2.	При призыве на воинскую службу:
	1) призыв граждан на срочную воинскую службу;	Нештатные временно-действующие врачебные комиссии при департаментах, управлениях (отделах) по делам обороны	II
	2) граждане, поступающие в военные (специальные) учебные заведения, в том числе кадетский корпус со сроком обучения 1 год и 10 месяцев, достигшие 17 летнего возраста в год поступления;	Нештатные временно-действующие врачебные комиссии при департа- ментах, управлениях (отделах) по делам обороны. Окончательное медицинское освидетельствование – нештатные (постоянно-, временно-действующие) ВВК	II
	3) призыв на воинскую службу офицеров запаса;	Нештатные временно-действующие врачебные комиссии при департаментах, управлениях (отделах) по делам обороны	III, IV
	4) призыв на воинские сборы военнообязанных	Нештатные временно-действующие врачебные комиссии при департаментах, управлениях (отделах) по делам обороны	II, III, IV
3.	При поступлении на воинскую службу по контракту:
	1) из числа призывников военнообязанных запаса состава солдат (матросов), сержантов (старшин);	Предварительный медицинский осмотр – врачи-специалисты медицинских организаций по месту жительства. Окончательное освидетельствование – нештатные постоянно-действующие ВВК (гарнизонные ВВК или военно- врачебные (врачебные) комиссии при департаментах по делам обороны);	II
	2) офицеров запаса;	Предварительный медицинский осмотр – врачи-специалисты медицинских организаций по месту жительства. Окончательное освидетельствование – нештатные постоянно-действующие ВВК (гарнизонные ВВК или военно- врачебные (врачебные) комиссии при департаментах по делам обороны);	III, IV
	3) из числа граждан женского пола, не состоящих на воинском учете;	Предварительный медицинский осмотр – врачи-специалисты медицинских организаций по месту жительства. Окончательное освидетельствование – нештатные постоянно-действующие ВВК (гарнизонные ВВК или военно- врачебные (врачебные) комиссии при департаментах по делам обороны);	II
	4) из числа военнослужащих, проходящих срочную воинскую службу;	Нештатные постоянно-действующие (гарнизонные или госпитальные) ВВК	II
	5) из числа офицерского состава, проходящих воинскую службу по призыву	Нештатные постоянно-действующие (гарнизонные или госпитальные) ВВК	III, IV
4.	Военнослужащие, проходящие воинскую службу по призыву:
	1) срочную воинскую службу;	Нештатные (постоянно- и временно- действующие) ВВК	II
	2) из числа офицерского состава, проходящих воинскую службу по призыву;	Нештатные (постоянно- и временно- действующие) ВВК	III, IV
	3) из числа военнообязанных, пребывающих на воинских сборах:
	солдат (матросов), сержантов (старшин);	Нештатные (постоянно- и временно- действующие) ВВК	II
	офицерского состава	Нештатные (постоянно- и временно- действующие) ВВК	III, IV
5.	Военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту	Нештатные (постоянно- и временно-действующие) ВВК	III
6.	Военнослужащие, предназначенные и проходящие воинскую службу:
	1) в Аэромобильных войсках;	Нештатные постоянно-действующие ВВК	II, III, IV
	2) с РВ, ИИИ, КРТ, источниками ЭМП.	Нештатные (постоянно- и временно- действующие) ВВК	II, III
7.	Водолазы и водолазные специалисты ВМС, врачи- физиологи, врачи медицинских групп спасательных отрядов	Нештатные (постоянно- и временно- действующие) ВВК	II, III, IV
8.	Курсанты учебных воинских частей	Нештатные (постоянно- и временно- действующие) ВВК	II
9.	Граждане, обучающиеся по программе офицеров запаса на военных кафедрах (факультетах) высших учебных заведений	Перед началом обучения – нештатные временно-действующие врачебные комиссии при департаментах, управлениях (отделах) по делам обороны. В процессе обучения – врачи-специалисты медицинских организаций по месту жительства. После окончания обучения – нештатные постоянно-действующие ВВК (гарнизонные ВВК или военно- врачебные (врачебные) комиссии при департаментах по делам обороны)	II
10.	Поступающие в военные (специальные) учебные заведения в том числе кадетский корпус со сроком обучения 1 год и 10 месяцев:
	1) военнослужащие, проходящие срочную воинскую службу или воинскую службу по контракту (кроме офицеров), а также выпускники кадетского корпуса, Республиканской школы «Жас улан» и республиканских военных школ-интернатов (лицеев);	Предварительное медицинское освидетельствование – нештатные постоянно-действующие ВВК (гарнизонные ВВК или военно- врачебные (врачебные) комиссии при департаментах по делам обороны). Окончательное медицинское освидетельствование – нештатные (постоянно- и временно- действующие) ВВК	II
	2) офицеры, поступающие на очную и заочную форму обучения, в ординатуру, адъюнктуру, докторантуру форму обучения;	Предварительное медицинское освидетельствование – нештатные постоянно-действующие ВВК (гарнизонные ВВК или военно-врачебные (врачебные) комиссии при департаментах по делам обороны). Окончательное медицинское освидетельствование – нештатные (постоянно- и временно- действующие) ВВК	III
11.	Военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту, направляемые на курсы усовершенствования продолжительностью свыше 6 месяцев, в том числе по подготовке и переподготовке офицеров	Нештатные постоянно-действующие (гарнизонные или госпитальные) ВВК	III
12.	Слушатели военных (специальных) учебных заведений	Нештатные постоянно-действующие (гарнизонные или госпитальные) ВВК	III
13.	Курсанты, слушатели (не имеющих офицерских воинских званий), кадеты со сроком обучения 1 год и 10 месяцев:
	1) военных (специальных) учебных и учебных заведений до заключения контракта на воинскую службу;	Нештатные постоянно-действующие (гарнизонные или госпитальные) ВВК	II
	2) военных (специальных) учебных и учебных заведений после заключения контракта	Нештатные постоянно-действующие (гарнизонные или госпитальные) ВВК	III
14.	Военнослужащие иностранных государств, обучающихся в военных (специальных) учебных заведениях на территории Республики Казахстан	Нештатные постоянно-действующие (гарнизонные или госпитальные) ВВК	II, III
15.	Гражданский персонал Вооруженных Сил Республики Казахстан, отбираемый для работы и работающий с РВ, ИИИ, КРТ, источниками ЭМП	Нештатные (постоянно- и временно- действующие) ВВК	II, III
16.	Кандидаты, отбираемые для обучения в кадетский корпус со сроком обучения 3 года, Республиканскую школу «Жас улан», республиканские военные школы-интернаты (лицеи), а также кадеты и воспитанники	Предварительный медицинский осмотр – врачи-специалисты медицинских организаций по месту жительства. Окончательное медицинское освидетельствование – нештатные временно-действующие ВВК	I
17.	Граждане, отбираемые для подготовки по военно- техническим специальностям	Нештатные временно-действующие ВК при департаментах, управлениях (отделах) по делам обороны	I

ПРИМЕЧАНИЕ:
Графы требований применяется с учетом приложений 2-7.

Приложение 2
к требованиям, предъявляемых к соответствию
состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных
Силах, других войсках и воинских формированиях
Республики Казахстан

Расписание болезней и физических недостатков

Пункты требо- ваний	Наименования заболеваний, увечий (ранений, травм, контузий)	Графы категорий годности к воинской службе
		I	II	III	IV
1	2	3	4	5	6
ИНФЕКЦИОННЫЕ И ПАРАЗИТАРНЫЕ ЗАБОЛЕВАНИЯ
1.	Кишечные инфекции, бактериальные зоонозы, другие бактериальные болезни, сопровождающиеся высыпаниями, хронические вирусные гепатиты, вирусные лихорадки, передаваемые членистоногими, вирусные геморрагические лихорадки, заболевания, вызванные вирусами и хламидиями, риккетсиозы, др. инфекционные и паразитарные болезни (кроме инфекций ЦНС):
	1) не поддающиеся или трудно поддающиеся лечению;	Д	Д	В ИНД	НГ
	2) временные функциональные расстройства при острых инфекционных и паразитарных болезнях.	Г	Г	Г	Г
2.	Туберкулез органов дыхания (туберкулез легких, бронхов, внутригрудных лимфатических узлов, плевры):
	1) активный с выделением микобактерий или распадом;	Е	Е	Е	НГ
	2) активный без выделения микобактерий и распада;	Д	Д	Д	НГ
	3) клинически излеченный;	Г	Д	В	НГ
	4) неактивный;	Б	Б	Б	НГ
	5) временные функциональные расстройства после лечения.	-	-	Г	Г
3.	Туберкулез негрудной локализации (периферических лимфоузлов, брюшины, перикарда, кишечника, костей и суставов, мочеполовых органов, кожи, других органов):
	1) активный прогрессирующий;	Е	Е	Е	НГ
	2) активный в период основного курса лечения;	Д	Д	Д	НГ
	3) клинически излеченный;	Г	Д	В ИНД	НГ
	4) неактивный при отсутствии признаков активности свыше 3-5 лет;	Б	Б	Б	НГ
	5) временные функциональные расстройства после лечения.	-	-	Г	Г
4.	Лепра.	Д	Д	Д	НГ
5.	Болезнь, вызванная вирусом иммунодефицита человека (далее - ВИЧ) и бессимптомный инфекционный статус, вызванный ВИЧ:
	1) болезнь, вызванная ВИЧ;	Д	Д	Д	НГ
	2) бессимптомный инфекционный статус, вызванный ВИЧ.	Д	Д	В ИНД	НГ
6.	Сифилис и другие венерические болезни:
	1) сифилис поздний, врожденный сифилис;	Е	Е	Е	НГ
	2) сифилис ранний, другие и неуточненные формы сифилиса, при замедленной негативации серологических реакций;	Г	Б	Б	НГ
	3) сифилис ранний, другие и неуточненные формы сифилиса, гонорея и др. венерические болезни (мягкий шанкр, лимфатическая лимфо-гранулема, паховая гранулема, негонококковые уретриты).	Г	Б	Б	НГ
7.	Микозы:
	1) актиномикоз, кандидоз внутренних органов, кокцидоидоз, гистоплазмоз, бластомикозные инфекции, споротрихоз, мицетомы;	Д	Д	В	НГ
	2) дерматофитии, микозы неосложненные формы.	Г	Г	Г	Г
НОВООБРАЗОВАНИЯ
8.	Злокачественные новообразования всех локализаций (кроме опухолей нервной системы):
	1) при неоперабельности и наличии отдаленных метастазов;	Е	Е	Е	НГ
	2) состояния после радикального удаления первоначальной опухоли с регионарными метастазами;	Е	Е	Д	НГ
	3) временные функциональные расстройства после хирургического лечения.	Д	Д	Г	Г
9.	Злокачественные новообразования лимфоидной ткани, кроветворной и родственных тканей (лимфо-, миело-, ретикулосаркомы, лимфогранулематоз), иммунопролифера- тивные болезни, парапротеинемические гемобластозы:
	1) быстро прогрессирующие, а также медленно прогресси- рующие со значительными изменениями в составе крови и периодическими обострениями;	Е	Е	Е	НГ
	2) медленно прогрессирующие с умеренным нарушением кроветворения и редкими обострениями;	Е	Е	В	НГ
	3) состояния после лучевой и цитостатической терапии;	Е	Е	В ИНД	НГ
	4) временные функциональные расстройства после хирургического лечения, цитостатической или лучевой терапии.	Е	Е	Г	Г
10.	Доброкачественные новообразования (кроме опухолей нервной системы):
	1) со значительным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Г	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Б	Б	В ИНД	НГ
	4) временные функциональные расстройства после хирургического лечения.	Г	Г	Г	Г
ЗАБОЛЕВАНИЯ КРОВИ И КРОВЕТВОРНЫХ ОРГАНОВ
11.	Болезни крови и кроветворных органов (анемии, нарушения свертываемости крови, пурпура и другие геморрагические состояния). Другие болезни крови и кроветворных органов:
	1) быстро прогрессирующие со значительным нарушением функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) медленно прогрессирующие со значительными изменениями состава крови и периодическими обострениями;	Е	Е	Д	НГ
	3) медленно прогрессирующие с умеренным нарушением функции кроветворной системы и редкими обострениями;	Д	Д	В	НГ
	4) временные функциональные расстройства после несистемных болезней крови.	Г	Г	Г	Г
ЭНДОКРИННЫЕ ЗАБОЛЕВАНИЯ, РАССТРОЙСТВА ПИТАНИЯ И ОБМЕНА ВЕЩЕСТВ
12.	Зоб (простой зоб, нетоксический узловой зоб):
	1) вызывающий расстройство функции близлежащих органов;	Д	Д	Д	НГ
	2) затрудняющий ношение военной формы одежды;	Г	Д	В	НГ
	3) не затрудняющий ношение военной формы одежды, при отсутствии эндокринных нарушений.	Б	Б	Б	НГ
13.	Другие болезни щитовидной железы, других эндокринных желез, расстройства питания, другие нарушения обмена веществ (тиреотоксикоз, тиреоидиты, гипотиреоз, сахарный диабет, болезни паращитовидных желез, гиповитаминозы, подагра, ожирение):
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Д	Д	Б	НГ
	4) состояние после острого обострения хронического заболевания или хирургического лечения при наличии временных функциональных расстройств;	Г	Г	Г	Г
	5) пониженное питание, ожирение II степени;	Б	Б	Б	НГ
	6) ожирение I степени;	А	А	А	А
	7) гинекомастия II степени и выше.	Г	Д	А	А
ПСИХИЧЕСКИЕ РАССТРОЙСТВА
14.	Органические, психические расстройства вследствие повреждения или дисфункции головного мозга:
	1) при наличии резко выраженных психических нарушений;	Е	Е	Е	НГ
	2) при наличии умеренно выраженных психических нарушений;	Д	Д	Д	НГ
	3) при легких кратковременных болезненных проявлениях;	Г	Б	Б	НГ
	4) при стойкой компенсации болезненных расстройств после острого заболевания головного мозга или ЗЧМТ.	Б	Б	Б	НГ
15.	Шизофрения, шизотипические расстройства, бредовые расстройства, шизоаффективные расстройства, аффективные расстройства и другие эндогенные психотические расстройства.	Е	Е	Е	НГ
16.	Симптоматические психические расстройства и другие психические расстройства экзогенной этиологии:
	1) при наличии резко выраженных длительных психических нарушениях;	Е	Е	Д	НГ
	2) при наличии умеренно выраженного длительного астенического состояния, патологических изменений и органического поражения нервной системы;	Д	Д	Д	НГ
	3) при наличии умеренно выраженного, затянувшегося астенического состояния;	Г	Б	В	НГ
	4) при наличии легкого и кратковременного астенического состояния после острого заболевания.	Б	Б	Б	НГ
17.	Невротические расстройства, расстройства, связанные со стрессом и соматоформные расстройства:
	1) при наличии резко выраженных, стойких болезненных проявлениях;	Д	Д	Д	НГ
	2) при наличии умеренно выраженных, длительных или повторных болезненных проявлениях;	Д	Д	Д	НГ
	3) при наличии умеренно выраженных, кратковременных болезненных проявлениях с исходом в легкую астению;	Г	Б	В ИНД	НГ
	4) при легких и кратковременных болезненных проявлениях, закончившихся выздоровлением.	Г	Б	А	А
18.	Расстройства личности и поведения в зрелом возрасте:
	1) резко выраженные, со склонностью к повторным длительным декомпенсациям или патологическим реакциям;	Е	Е	Е	НГ
	2) умеренно выраженные с неустойчивой компенсацией;	Д	Д	Д	НГ
	3) со стойкой компенсацией личностных расстройств.	Б	Б	В	НГ
19.	Психические расстройства и расстройства поведения, связанные с употреблением психоактивных веществ:
	1) при наличии резко выраженных, стойких психических нарушениях;	Е	Е	Е	НГ
	2) при наличии умеренно выраженных психических нарушениях, наличии патологических изменений личности;	Д	Д	Д	НГ
	3) при начальном проявлении алкоголизма.	Д	Д	В ИНД	НГ
20.	Умственная отсталость.	Е	Е	-	-
ЗАБОЛЕВАНИЯ НЕРВНОЙ СИСТЕМЫ
21.	Эпилепсия:
	1) при наличии частых эпилептических припадков или выраженных психических нарушений;	Е	Е	Е	НГ
	2) при единичных и редких (судорожных и бессудорожных) эпилептических припадках без психических нарушений вне приступа.	Д	Д	В	НГ
22.	Инфекционные, паразитарные и вирусные болезни ЦНС. Поражения головного и спинного мозга при общих инфекциях, острых и хронических интоксикациях и их последствия:
	1) со значительным нарушением функций и быстро прогрессирующем течении;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Д	Д	Б	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функций.	Б	Б	А	А
23.	Травмы головного, спинного мозга и их последствия, включая родовые травмы:
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Д	Д	В ИНД	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функции, а также травма мозга в анамнезе за последние 3 года (подтвержденная медицинским учреждением).	Б	Б	Б	НГ
24.	Сосудистые заболевания головного, спинного мозга (субарахноидальные, внутримозговые кровоизлияния, другие внутричерепные кровоизлияния, инфаркт мозга, транзиторная ишемия мозга, последствия сосудистых поражений головного и спинного мозга):
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) с умеренным нарушением функций, частые преходящие нарушения мозгового кровообращения;	Е	Е	Д	НГ
	3) с незначительным нарушением функций; редкие преходящие нарушения мозгового кровообращения;	Д	Д	В	НГ
	4) с наличием частых обмороков без признаков органического поражения ЦНС;	Д	Д	В ИНД	НГ
	5) с наличием редких обмороков без признаков органического поражения ЦНС.	Д	Д	Б	НГ
25.	Прогрессирующие органические заболевания ЦНС. Наследственные и дегенеративные болезни ЦНС (церебральные дегенерации и болезнь Паркинсона, другие экстрапирамидальные болезни, спиноцеребеллярные дегенерации, опухоли головного и спинного мозга, детский церебральный паралич, врожденные аномалии (пороки развития), а также другие нервно-мышечные болезни):
	1) со значительным нарушением функций или быстро прогрессирующие;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций или медленно прогрессирующие;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций.	Д	Д	В ИНД	НГ
26.	Болезни ПНС:
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Г	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Г	Д	Б	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функций.	Б	Б	А	А
27.	Травмы периферических нервов и их последствия:
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Б	Б	Б	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функций.	Б	Б	А	А
28.	Временные функциональные расстройства после острого, обострения хронического заболевания, травмы ЦНС или ПНС, а также их хирургического лечения.	Г	Г	Г	Г
ЗАБОЛЕВАНИЯ ГЛАЗА И ЕГО ПРИДАТОЧНОГО АППАРАТА
29.	Болезни век, слезных путей, глазницы и конъюнктивы:
	1) выраженные анатомические изменения или недостатки положения век, глазницы или конъюнктивы со значительным нарушением зрительных или двигательных функций на обоих глазах;	Е	Е	Е	НГ
	2) то же на одном глазу или умеренно выраженные на обоих глазах; резко выраженные заболевания век, слезных путей, глазницы, конъюнктивы на одном или обоих глазах;	Д	Д	В	НГ
	3) незначительно выраженные анатомические изменения или недостатки положения век, глазницы или конъюнктивы; умеренно или незначительно выраженные заболевания век, слезных путей, глазницы, конъюнктивы на одном или обоих глазах.	Б	Б	А	А
30.	Болезни склеры, роговицы, радужной оболочки, цилиарного тела, хрусталика, сосудистой и сетчатой оболочки, стекловидного тела, зрительного нерва и зрительных путей; внутриглазное инородное тело:
	1) резко выраженные с прогрессирующим снижением зрительных функций или частыми обострениями на обоих глазах;	Е	Е	Е	НГ
	2) то же на одном глазу или умеренно выраженные на обоих глазах;	Д	Д	В	НГ
	3) умеренно выраженные, не прогрессирующие, с редкими обострениями на одном глазу.	Б	Б	Б	НГ
31.	Отслойка и разрывы сетчатой оболочки:
	1) нетравматической этиологии на обоих глазах;	Е	Е	Е	НГ
	2) посттравматической этиологии на обоих глазах, нетравматической этиологии на одном глазу;	Д	Д	В ИНД	НГ
	3) травматической этиологии на одном глазу.	Д	Д	Б	НГ
32.	Глаукома:
	1) в развитой и последующих стадиях на обоих глазах;	Е	Е	Д	НГ
	2) то же на одном глазу;	Д	Д	В	НГ
	3) в начальной стадии, при подозрении на глаукому одного или обоих глаз.	Д	Д	Б	НГ
33.	Зрительные расстройства, связанные с болезнями мышц глаз, нарушением содружественного движения и цветового зрения:
	1) паралитическое косоглазие при наличии диплопии;	Г	Д	Г	Г
	2) то же при отсутствии диплопии; содружественное косоглазие, другие формы косоглазия при отсутствии бинокулярного зрения;	Б	Б	Б	НГ
	3) дихромазия, аномальная трихромазия А и В (цветослепота, цветослабость III или II степени), аномальная трихромазия С.	Б	Б	Б	НГ
34.	Нарушения рефракции и аккомодации:
	1) миопия или гиперметропия любого глаза в одном из меридианов более 12,0 дптр или астигматизм любого вида на любом глазу с разницей рефракции в двух главных меридианах более 6.0 дптр;	Е	Е	Е	НГ
	2) миопия или гиперметропия любого глаза в одном из меридианов более 8.0 дптр включая 12.0 дптр или астигматизм любого вида на любом глазу с разницей рефракции в двух главных меридианах более 3.0 дптр включая 6 дптр;	Д	Д	В	НГ
	3) миопия любого глаза в одном из меридианов более 6.0 дптр включая 8.0 дптр;	Д	Д	В ИНД	НГ
	4) миопия любого глаза в одном из меридианов 4,0 дптр и более включая 6,0 дптр или гиперметропия любого глаза в одном из меридианов более 4,0 дптр, включая 8,0 дптр или астигматизм любого вида на любом глазу с разницей рефракции в двух главных меридианах более 2,0 дптр, включая 3,0 дптр;	Б	Б	Б	НГ
	5) стойкий спазм, парез аккомодации на обоих глазах при безуспешном лечении;	Б	Б	Б	НГ
	6) после успешного стационарного лечения стойкого спазма и пареза аккомодации на обоих глазах.	А	А	А	А
35.	Слепота или пониженное зрение:
	1) отсутствие глазного яблока или слепота на один глаз, или острота зрения одного глаза ниже 0,06 при остроте зрения другого глаза ниже 0,4;	Е	Е	Е	НГ
	2) то же, что в подпункте 1), для одного глаза при остроте зрения другого глаза 0,4 и выше или при остроте зрения одного глаза 0,3 и при остроте зрения другого глаза 0,3 и ниже, включая 0,06;	Д	Д	Д	НГ
	3) острота зрения одного глаза 0,4 при остроте зрения другого глаза 0,3 и ниже, включая 0,06, или острота зрения одного глаза 0,5 и выше при остроте зрения другого глаза 0,06.	Б	Б	Б	НГ
36.	Временные функциональные расстройства органа зрения после острого, обострения хронического заболевания, травмы или хирургического лечения.	Г	Г	Г	Г
ЗАБОЛЕВАНИЯ УХА И СОСЦЕВИДНОГО ОТРОСТКА
37.	Болезни наружного уха (экзема ушной раковины и наружного слухового прохода, хронический диффузный наружный отит, наружный отит при микозах, приобретенное сужение наружного слухового прохода).	Б	Б	А	А
38.	Негнойный средний отит и болезни слуховой трубы, средний отит с гноетечением, другие болезни среднего уха и сосцевидного отростка:
	1) хронический эпитимпанит двухсторонний или односторонний, с полипами, грануляциями в барабанной полости, кариесом кости и состояния после радикальной операции на ухе с неполной эпидермизацией послеоперационной полости;	Д	Д	В	НГ
	2) хронический мезотимпанит двухсторонний или односторонний, с полипами, грануляциями в барабанной полости, кариесом кости или сопровождающиеся хроническим заболеванием носа или околоносовых пазух и стойким нарушением носового дыхания;	Д	Д	В ИНД	НГ
	3) двухсторонний или односторонний, не сопровождающийся заболеваниями, указанными в подпунктах 1) и 2);	Б	Б	В ИНД	НГ
	4) стойкие сухие перфорации барабанной перепонки, адгезивный отит, а также другие остаточные явления перенесенного отита.	Б	Б	Б	НГ
39.	Синдром головокружения, другие болезни вестибулярного аппарата:
	1) стойкие, значительно выраженные вестибулярно- вегетативные расстройства, сопровождающиеся симптомами меньеровского заболевания;	Е	Е	Е	НГ
	2) нестойкие, редко рецидивирующие, умеренно выраженные вестибулярно-вегетативные расстройства;	Б	Б	В ИНД	НГ
	3) стойкая и незначительно выраженная чувствительность к вестибулярным раздражениям (резко повышенная чувствительность к укачиванию).	Б	Б	В ИНД	НГ
40.	Отосклероз, другие болезни уха, глухота:
	1) глухота на оба уха или глухонемота;	Е	Е	Е	НГ
	2) глухота на одно ухо при восприятии ШР на расстоянии до 2 м на другое ухо или стойкое понижение слуха при восприятии ШР на расстоянии до 1 м на оба уха;	Д	Д	В ИНД	НГ
	3) глухота на одно ухо при восприятии ШР на расстояние более 2 м на другое ухо или стойкое понижение слуха при восприятии ШР на расстояние до 2 м на одно ухо и на расстояние до 3 м на другое ухо.	Д	Д	В ИНД	НГ
41.	Временные функциональные расстройства после острого, обострения хронического заболевания, травмы уха, сосцевидного отростка или хирургического лечения.	Г	Г	Г	Г
ЗАБОЛЕВАНИЯ СИСТЕМЫ КРОВООБРАЩЕНИЯ
42.	Острая ревматическая лихорадка, хронические ревматические болезни сердца (ревматический перикардит, миокардит, ревматические и иной этиологии пороки клапанов); миокардиты перикардиты, эндокардиты, в том числе бактериальный (инфекционный) эндокардит и их последствия; другие болезни сердца не обусловленные ИБС (кардиомиопатии, нарушения сердечного ритма и проводимости), сопровождающиеся хронической сердечной недостаточностью:
	1) с выраженным нарушением функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Д	Д	В ИНД	НГ
	4) без нарушения функций.	Б	Б	А	А
43.	Артериальная гипертензия:
	1) с выраженным нарушением функций;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	В ИНД	НГ
	3) с незначительными нарушением функций.	Д	Д	Б	НГ
44.	Ишемическая болезнь сердца:
	1) с выраженным нарушением функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	3) с незначительным нарушением функций.	Д	Д	В ИНД	НГ
45.	Болезни и последствия повреждения аорты, магистральных, периферических артерий, вен, всех лимфатических сосудов (атеросклероз облитерирующий, флеботромбозы, варикозная и посттромботическая болезни, синдром полой вены, ангиотрофоневрозы, гемангиомы, лимфедемы):
	1) с резким нарушением кровообращения и функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) со значительным нарушением кровообращения и функций;	Д	Д	Д	НГ
	3) с умеренным нарушением кровообращения и функций;	Д	Д	В	НГ
	4) с незначительным нарушением кровообращения и функций;	Б	Д	В ИНД	НГ
	5) при наличии объективных данных без нарушения кровообращения и функции.	Б	Б	Б	НГ
46.	Геморрой:
	1) с частыми обострениями и вторичной анемией;	Г	Д	В	НГ
	2) с выпадением узлов II-III стадии;	Г	Д	В ИНД	НГ
	3) с редкими обострениями при успешном лечении.	Б	Б	А	А
47.	Соматоформная вегетативная дисфункция (гипертензивного, гипотензивного, кардиального и смешанного типа):
	1) при стойких, значительно выраженных вегетативно- сосудистых расстройствах;	Д	Д	В	НГ
	2) при стойких умеренно выраженных расстройствах.	Г	Б	Б	НГ
48.	Временные функциональные расстройства после хирургического лечения, перенесенного острого, обострения хронического заболевания системы кровообращения.	Г	Г	Г	Г
ЗАБОЛЕВАНИЯ ОРГАНОВ ДЫХАНИЯ
49.	Болезни верхних дыхательных путей (искривление носовой перегородки, полипы полости носа, хронический фарингит, назофарингит, хронический синусит, озена, хронические болезни миндалин и аденоидов, аллергический ринит:
	1) значительно выраженный зловонный насморк, озена, круглогодичный аллергический ринит (поллиноз, сенная лихорадка), трудно поддающиеся лечению;	Д	Д	В	НГ
	2) полипозные, кистозные или гнойные синуситы;	Д	Д	В ИНД	НГ
	3) остеомы околоносовых пазух с клиническими проявлениями;	Д	Д	В	НГ
	4) негнойные синуситы;	Б	Б	А	А
	5) хронический декомпенсированный тонзиллит;	Г	Б	Б	НГ
	6) резкое, стойкое расстройство барофункции уха или околоносовых пазух; искривление носовых перегородок с нарушением дыхания, сезонный аллергический ринит, рецидивирующий до 2 раз в год.	Б	Б	В ИНД	НГ
50.	Болезни (хронический ларингит, хронический ларинготра- хеит) и повреждения гортани, шейного отдела трахеи:
	1) со значительным нарушением дыхательной и голосовой функции;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением дыхательной и голосовой функции;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением дыхательной и голосовой функции.	Б	Б	В ИНД	НГ
51.	Хронические неспецифические заболевания легких и плевры, диссеминированные болезни легких нетуберкулезной этиологии, последствия спонтанного пневмоторакса:
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	В ИНД	НГ
	3) с незначительным нарушением функций.	Б	Б	Б	НГ
52.	Бронхиальная астма:
	1) тяжелые формы с частыми обострениями;	Е	Е	Е	НГ
	2) формы средней степени тяжести;	Д	Д	Д	НГ
	3) легкие формы с редкими симптомами, а также при отсутствии симптомов в течение 5 лет и более при сохраняющейся измененной реактивности бронхов.	Д	Д	Б	НГ
53.	Временные функциональные нарушения после хирургического лечения, острого, обострения хронического заболевания органов дыхания.	Г	Г	Г	Г
ЗАБОЛЕВАНИЯ ОРГАНОВ ПИЩЕВАРЕНИЯ
54.	Нарушение развития и прорезывания зубов:
	1) отсутствие 10 и более зубов на одной челюсти или замещение их съемным протезом, отсутствие 8 коренных зубов на одной челюсти. Отсутствие 4 коренных зубов на верхней челюсти с одной стороны и 4 коренных зубов на нижней челюсти или замещение их съемными протезами;	Д	Д	Г	НГ
	2) отсутствие 4 и более фронтальных зубов на одной челюсти или отсутствие второго резца, клыка и первого малого коренного зуба подряд, при непротезировании их несъемными и съемными протезами;	Г	Г	Г	НГ
	3) множественный осложненный кариес, болезни периапикальных тканей.	Г	Г	В ИНД	НГ
55.	Болезни твердых тканей зубов, пульпы, преапикальных тканей, десен, пародонта, слюнных желез, мягких тканей полости рта; болезни и другие состояния языка:
	1) пародонтит, пародонтоз генерализованный тяжелой степени;	Д	Д	В ИНД	НГ
	2) пародонтит, пародонтоз генерализованный средней степени, стоматиты, гингивиты, хейлиты и прочие заболевания слизистой полости рта, слюнных желез, языка, не поддающиеся лечению;	Д	Д	В ИНД	НГ
	3) пародонтит, пародонтоз генерализованный легкой степени.	Г	Б	А	А
56.	Челюстно-лицевые аномалии (кроме врожденных пороков развития), другие болезни, состояния зубов и их опорного аппарата, болезни челюстей:
	1) со значительным нарушением дыхательной, обонятельной, жевательной, слюновыделительной, глотательной и речевой функции;	Е	Е	Е	НГ
	2) с умеренным нарушением дыхательной, обонятельной, жевательной, слюновыделительной, глотательной и речевой функции;	Д	Д	В ИНД	НГ
	3) с незначительным нарушением дыхательной, обонятельной, жевательной, слюновыделительной, глотательной и речевой функции;	Б	Б	В ИНД	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функции.	Б	Б	Б	НГ
57.	Язвенная болезнь желудка и 12-перстной кишки:
	1) со значительным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций и частыми обострениями;	Д	Д	В ИНД	НГ
	3) с незначительным нарушением функций и редкими обострениями.	Д	Д	Б	НГ
58.	Болезни желудка и 12-перстной кишки (кроме язвенной болезни), другие болезни органов пищеварения, болезни желчного пузыря и желчных путей, болезни поджелудочной железы. Неинфекционный энтерит и колит, болезнь Крона, хронические болезни печени, цирроз печени:
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) с частыми обострениями и (или) умеренным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	3) с частыми обострениями и (или) незначительным нарушением функций;	Д	Д	В ИНД	НГ
	4) с редкими обострениями и незначительным нарушением функций.	Б	Б	Б	НГ
59.	Болезни пищевода, кишечника (кроме 12-перстной кишки) и брюшины (кардиоспазм, эзофагит, перфорации, дивертикулиты, спазм пищевода, непроходимость кишечника, трещины и свищи заднего прохода, полипы, выпадения прямой кишки, другие болезни пищевода, кишечника и брюшины):
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Г	Д	Б	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функций.	Б	Б	А	А
60.	Грыжа (паховая, бедренная, пупочная), другие грыжи брюшной полости:
	1) со значительным нарушением функции;	Д	Д	В	НГ
	2) с умеренным нарушением функции;	Г	Д	В ИНД	НГ
	3) при объективных данных без клинических проявлений.	Г	Б	А	А
61.	Временные функциональные расстройства после хирургического лечения, острого, обострения хронического заболевания органов пищеварения.	Г	Г	Г	Г
ЗАБОЛЕВАНИЯ КОЖИ И ПОДКОЖНОЙ КЛЕТЧАТКИ
62.	Болезни кожи и подкожной клетчатки:
	1) трудно поддающиеся лечению распространенные формы хронической экземы, псориаза, эритемы, атопический дерматит с распространенной лихенификацией кожного покрова, буллезные дерматозы;	Е	Е	Д	НГ
	2) хроническая крапивница, рецидивирующие отеки Квинке, распространенный псориаз, абсцедирующая и хроническая язвенная пиодермия, множественные конглобатные угри, атопический дерматит с очаговой лихенификацией кожного покрова, дискоидная красная волчанка, фотодерматиты, красный плоский лишай;	Д	Д	В	НГ
	3) ограниченные и редко рецидивирующие формы экземы, ограниченные формы псориаза, склеродермии, ихтиоз;	Д	Д	В ИНД	НГ
	4) распространенные и тотальные формы гнездной аллопеции, витилиго;	Д	Д	Б	НГ
	5) ксеродермия, фолликулярный кератоз, ограниченные формы экземы в стойкой ремиссии, гнездной аллопеции, витилиго.	Б	Б	Б	НГ
63.	Временные функциональные расстройства после острого заболевания, обострения хронического заболевания кожи и подкожной клетчатки.	Г	Г	Г	Г
ЗАБОЛЕВАНИЯ КОСТНО-МЫШЕЧНОЙ СИСТЕМЫ И СОЕДИНИТЕЛЬНОЙ ТКАНИ
64.	Диффузные болезни соединительной ткани, ревматоидный артрит, болезнь Бехтерева, болезнь Рейтера, узелковый периартериит, грануломатоз Вегенера, другие системные заболевания соединительной ткани, псориатическая артропатия и другие артриты, связанные с инфекцией (реактивные артриты):
	1) со значительным нарушением функций, стойкими и выраженными изменениями;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренными нарушениями функций и частыми обострениями;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций и редкими обострениями.	Д	Д	Б	НГ
65.	Хронические болезни и поражения крупных суставов, хрящей, остеопатии, приобретенные костно-мышечные деформации (эндопротезы, внутрисуставные поражения коленного сустава, артрозы, остеомиелит, периостит, другие инфекционные поражения костей, деформирующий остеит, остеопатии, остеохондропатии, другие болезни и поражения суставов, костей, хрящей):
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Д	Д	В ИНД	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функции.	Б	Б	Б	НГ
66.	Болезни позвоночника и их последствия (спондилез и связанные с ним состояния, болезни межпозвонковых дисков, другие болезни позвоночника, искривление, другие приобретенные деформации позвоночника):
	1) со значительным нарушением функции;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функции;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функции;	Д	Д	Б	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функции.	Б	Б	А	А
67.	Отсутствие, деформации, дефекты кисти и пальцев:
	1) со значительным нарушением функции;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функции;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функции;	Д	Д	Б	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функции.	Б	Б	Б	НГ
68.	Плоскостопие и другие деформации стоп:
	1) со значительным нарушением функции;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функции;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функции;	Д	Д	В ИНД	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функции.	Б	Б	А	А
69.	Деформации конечности, вызывающие нарушение функции или затрудняющие ношение военной формы одежды и обуви:
	1) со значительным нарушением функции;	Е	Е	В	НГ
	2) с умеренным нарушением функции;	Д	Д	В ИНД	НГ
	3) с незначительным нарушением функции;	Д	Д	Б	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функции.	Б	Б	А	А
70.	Отсутствие конечности:
	1) двухсторонние ампутационные культи верхних или нижних конечностей на любом уровне;	Е	Е	Е	НГ
	2) отсутствие конечности до уровня верхней трети плеча или бедра;	Е	Е	Д	НГ
	3) отсутствие конечности до уровня предплечья и лучезапястного сустава, голени и голеностопного сустава.	Е	Е	В ИНД	НГ
ЗАБОЛЕВАНИЯ МОЧЕПОЛОВОЙ СИСТЕМЫ
71.	Хронические заболевания почек (хронический гломерулонефрит, хронический пиелонефрит, нефросклероз, нефротический синдром, первично-сморщенная почка, амилоидоз почек, хронический интерстициальный нефрит и другие нефропатии):
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Д	Д	В ИНД	НГ
	4) без нарушения функций.	Б	Б	А	НГ
72.	Пиелонефрит вторичный, гидронефроз, камни почек, мочеточников, мочевого пузыря, уретры, другие болезни почек и мочеточников; цистит, другие болезни мочевого пузыря; невенерический уретрит, стриктура уретры, другие болезни уретры:
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Д	Д	В ИНД	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функций.	Б	Б	А	НГ
73.	Болезни мужских половых органов (гиперплазия, воспалительные и другие болезни предстательной железы; водянка яичка, орхит, эпидидимит; гипертрофия крайней плоти, фимоз; болезни полового члена; другие болезни мужских половых органов):
	1) со значительным нарушением функции;	Д	Д	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функции;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функции;	Б	Д	В ИНД	НГ
	4) при наличии объективных данных с незначительными клиническими проявлениями.	Б	Б	А	А
74.	Воспалительные болезни женских тазовых органов (воспалительные болезни яичников, маточных труб, тазовой клетчатки, брюшины, шейки матки, влагалища, вульвы), сопровождающиеся нарушением функции репродуктивной системы):
	1) при значительно выраженных нарушениях функции;	Д	Д	Д	НГ
	2) при умеренно выраженных нарушениях функции;	Д	Д	В	НГ
	3) при наличии объективных данных без нарушения функции, при стойкой компенсации.	Д	Д	Б	НГ
75.	Эндометриоз (эндометриоз матки, эндометриоз яичников, эндометриоз тазовой брюшины, эндометриоз влагалища, эндометриоз кишечника, эндометриоз кожного рубца, эндометриоз неуточненный):
	1) со значительным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций.	Д	Д	А	А
76.	Выпадение женских половых органов, цистоцеле, неполное выпадение матки и влагалища, полное выпадение матки и влагалища, ректоцеле, другие формы выпадения женских половых органов, свищи с вовлечением женских половых органов, неправильное положение матки:
	1) со значительным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций.	Д	Д	Б	НГ
77.	Отсутствие менструации, скудные и редкие менструации, обильные, частые и нерегулярные менструации, другие аномальные кровотечения из матки влагалища, нарушение менопаузы и другие нарушения в околоменопаузном периоде, сопровождающие вазомоторными, эмоциональными, психическими, урогенитальными, поздними обменными нарушениями, кровотечениями:
	1) со значительным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Д	Д	Б	НГ
	4) при функциональных расстройствах после хирургического лечения.	Г	Г	Г	Г
78.	Временные функциональные расстройства после острого, обострения хронического заболевания мочеполовой системы, женских половых органов или хирургического лечения.	Г	Г	Г	Г
БЕРЕМЕННОСТЬ, РОДЫ, ПОСЛЕРОДОВЫЙ ПЕРИОД И ИХ ОСЛОЖНЕНИЯ
79.	Беременность. Послеродовый период:
	1) с осложненным течением;	Г	Г	Г	Г
	2) без осложнений.	Г	Г	Г	Г
ВРОЖДЕННЫЕ ПОРОКИ РАЗВИТИЯ, ДЕФОРМАЦИИ И ХРОМОСОМНЫЕ АНОМАЛИИ
80.	Врожденные пороки развития органов и систем:
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Е	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Д	Д	В ИНД	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функций	Б	Б	А	НГ
ПОСЛЕДСТВИЯ ТРАВМ, ОТРАВЛЕНИЙ И ДРУГИХ ВОЗДЕЙСТВИЙ ВНЕШНИХ ФАКТОРОВ
81.	Переломы костей черепа без признаков органического поражения ЦНС (перелом свода черепа, лицевых костей, в том числе нижней и верхней челюсти, другие переломы костей черепа, множественные переломы костей черепа или лица с переломами других костей):
	1) с наличием инородного тела в полости черепа; значительный дефект костей свода черепа (более 20 кв.см), замещенного пластическим материалом; или более 8 кв.см незамещенного пластическим материалом; дефекты, деформации челюстно-лицевой области со значительным нарушением функции;	Е	Е	Д	НГ
	2) с дефектом костей черепа до 8 кв.см, незамещенным пластическим материалом; с дефектом до 20 кв.см, замещенным пластическим материалом; дефекты, деформации челюстно-лицевой области с умеренным или незначительным нарушением функций;	Д	Д	В	НГ
	3) с дефектом костей черепа до 8 кв.см, в результате наложения диагностического фрезевого отверстия без органического поражения ЦНС.	Д	Д	В ИНД	НГ
82.	Переломы позвоночника, костей туловища, верхних и нижних конечностей (переломы таза, лопатки, плечевой, лучевой, локтевой кости, большеберцовой, малоберцовой костей, лодыжки, множественные переломы трубчатых костей, разрывы связок):
	1) со значительным нарушением функции;	Е	Е	Е	НГ
	2) с умеренным нарушением функции;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функции.	Д	Д	В ИНД	НГ
83.	Травмы внутренних органов грудной, брюшной полости и таза (травматические пневмо- и гемоторакс, травма сердца, легких, желудочно-кишечного тракта, печени, селезенки, почек, тазовых органов, других органов брюшной полости, множественная тяжелая травма):
	1) со значительным нарушением функции;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций;	Б	Д	В ИНД	НГ
	4) при наличии объективных данных без нарушения функций.	А	А	А	А
84.	Рубцы кожи, последствия травм кожи и подкожной клетчатки:
	1) со значительным нарушением функций;	Д	Д	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	В ИНД	НГ
	3) с незначительным нарушением функций.	Б	Б	Б	НГ
85.	Отравления лекарственными средствами и биологическими субстратами, токсическое действие веществ немедицинского назначения. Воздействие внешних причин (радиации, низких, высоких температур, света, повышенного давления воздуха или воды, других внешних факторов):
	1) со значительным нарушением функций;	Е	Е	Д	НГ
	2) с умеренным нарушением функций;	Д	Д	В	НГ
	3) с незначительным нарушением функций.	Б	Б	Б	НГ
86.	Временные функциональные расстройства после лечения болезней костно-мышечной системы, соединительной ткани, ранений, органов грудной клетки, брюшной полости и таза, травм, отравлений, воздействий внешних причин, неокрепшие рубцы кожи, неокрепшие костные мозоли.	Г	Г	Г	Г
ФИЗИЧЕСКИЕ НЕДОСТАТКИ И ДРУГИЕ ЗАБОЛЕВАНИЯ
87.	Недостаточное физическое развитие:
	1) масса тела менее 45 кг, рост менее 150 см;	Д	Д	-	-
	2) то же впервые выявленное при приписке к призывным участкам или при призыве на воинскую службу.	Г	Г	-	-
88.	Энурез.	Г	Д	-	-
89.	Заикание (запинание):
	1) высокая степень заикания (запинания), охватывающая весь речевой аппарат с нарушением дыхания и невротическими проявлениями; косноязычие, делающее речь малопонятной;	Д	Д	В	НГ
	2) умеренное заикание (запинание) или косноязычие, являющееся причиной недостаточно внятной речи.	Б	Б	В ИНД	НГ

Приложение 3
к требованиям, предъявляемых к соответствию
состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных
Силах, других войсках и воинских формированиях
Республики Казахстан

Пояснения к пунктам требований, предъявляемым к соответствию
состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных Силах, других
войсках и воинских формированиях Республики Казахстан

1. Подпункт 1) предусматривает хронические рецидивирующие формы инфекционных заболеваний, не поддающиеся или трудно поддающиеся лечению.
Освидетельствуемые по графе I требований, предъявляемым к соответствию состояния здоровья для службы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан, (далее - требования), перенесшие острую форму бруцеллеза менее 12 месяцев назад, по подпункту 2) признаются временно негодными к воинской службе для оценки стойкости ремиссии. Военнослужащие срочной воинской службы после острой формы бруцеллеза признаются негодными к воинской службе.
При рецидиве бруцеллеза у военнослужащих срочной воинской службы, сопровождающегося множественными поражениями костно-суставной, нервной, сердечно-сосудистой систем дегенеративно-дистрофического и склеротического характера, освидетельствование проводится по подпункту 1).
Граждане при призыве на срочную воинскую службу, работающие в животноводстве и имеющие скот в личных хозяйствах, перед призывом обследуются на бруцеллез. При установлении первично-латентного бруцеллеза (положительная реакция Райта, при отсутствии клинических проявлений) призывникам предоставляется отсрочка от призыва на 6 месяцев.
Положительные аллергологические реакции без клинических проявлений бруцеллеза, токсоплазмоза и других заболеваний не являются основанием для применения подпункта 1).
Военнослужащие срочной воинской службы, страдающие хронической дизентерией, а также бактерионосители тифа, паратифов и сальмонеллеза подлежат стационарному лечению. Стойкое бактерионосительство в течение более 3 месяцев они по подпункту 1) признаются негодными к воинской службе. Освидетельствуемые по графе I требований по подпункту 2) признаются временно негодными на 6 месяцев для лечения, а в дальнейшем, при сохраняющемся бактерионосительстве, освидетельствуются по подпункту 1).
Категория годности к воинской службе военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту, с хроническим выделением возбудителей тифо-паратифозных заболеваний, дизентерии и сальмонеллеза, определяется индивидуально по подпункту 1).
При эхинококкозе, альвеококкозе, актиномикозе внутренних органов, острых, подострых и хронических формах сепсиса, подтвержденных лабораторно-инструментальными методами исследования (посевы и др.) с наличием септикопиемических метастазов, независимо от локализации первичного очага, категория годности к воинской службе освидетельствуемых по графам I-II требований определяется по подпункту 1).
При трихоцефалезе, токсоплазмозе, геморрагических лихорадках и других заболеваниях, категория годности к воинской службе военнослужащих определяется после окончании лечения в зависимости от состояния функций органов и систем.
Категория годности к воинской службе военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту, перенесших острую форму бруцеллеза с осложнениями или рецидивами хронического бруцеллеза, определяется индивидуально.
Военнослужащие срочной воинской службы, переболевшие вирусным гепатитом В, С и Д тяжелой степени и с затяжным течением, внепеченочными проявлениями (аутоиммунный тиреоидит, синдром Шегрена, лимфоцитарный сиаладенит), микст-гепатитами признаются негодными к воинской службе, а военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту, гражданский персонал - временно негодными к службе (работе) с компонентами ракетного топлива, с повторным освидетельствованием через 6 месяцев.
Военнослужащие, проходящие воинскую службу в Аэромобильных войсках, перенесшие вирусный гепатит, брюшной тиф, паратифы в неосложненной легкой и средней степени тяжести, признаются временно негодными к совершению парашютных прыжков с повторным медицинским освидетельствованием через 6 месяцев. По истечении этого срока, указанные лица, допускаются к парашютным прыжкам при отсутствии нарушений функций печени и желудочно-кишечного тракта.
Водолазы, перенесшие вирусный гепатит А, тиф или паратифы (неосложненные и средней степени тяжести), признаются негодными к водолазным работам с повторным освидетельствованием через 3-6 месяцев. Водолазы с отрицательными показателями печеночных проб допускаются к работам на глубине не более 60 м, а водолазы-глубоководники допускаются на глубине свыше 60 м не ранее, чем через 12 месяцев после окончания лечения. Военнослужащие срочной воинской службы признаются негодными к водолазным работам.
Водолазы из числа военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту, перенесшие вирусный гепатит В, С или вирусный гепатит А тяжелой формы, освобождаются от работы по специальности на 12 месяцев, а при отсутствии через 12 месяцев патологии печени и желудочно-кишечного тракта они допускаются к водолазным работам на глубине до 60 м. Освидетельствуемые по графе II требований не направляются в водолазные специальности, если после заболевания прошло менее 12 месяцев и имеются изменения со стороны печени.
Носительство поверхностного (австралийского) антигена вирусного гепатита В, наличие антител к вирусу гепатита С является основанием для детального обследования с целью исключения скрыто протекающего хронического вирусного заболевания печени.
Больных с хроническими вирусными гепатитами лечить в инфекционных отделениях военно-медицинских учреждений.
Военнослужащие, выпускники (кадеты, воспитанники Республиканской школы "Жас улан"), граждане, поступающие в военные (специальные) учебные заведения, переболевшие вирусным гепатитом, брюшным тифом, паратифом в легкой степени, при отсутствии у них нарушений функций печени и желудочно-кишечного тракта признаются годными к поступлению, но не ранее чем через 6 месяцев после окончания стационарного лечения.
В отношении освидетельствуемых с клиническими признаками хронического токсоплазмоза (субфебрилитет, лимфаденопатия, увеличение печени, глазные симптомы, кальцификаты в мышцах и мозге), подтвержденного реакцией связывания комплемента с токсоплазменным антигеном и внутрикожной аллергической пробой с токсоплазмином, заключение выносится по подпункту 1).
К подпункту 2) относятся состояния после перенесенных острых инфекционных, паразитарных заболеваний при наличии временных функциональных расстройств, когда по завершении стационарного лечения у больного сохраняется общая астенизация, упадок сил, недостаточное питание.
Заключение о предоставлении отпуска по болезни выносится при тяжелом и осложненном течении заболевания, когда для оценки стойкости остаточных изменений и полного восстановления способности освидетельствуемого исполнять обязанности воинской службы требуется срок не менее месяца. Военнослужащим, перенесшим инфекционные заболевания в легкой и средней степени тяжести, предоставляется время для прохождения реабилитационных мероприятий при инфекционном или в терапевтическом отделении военно-лечебного учреждения.
Военнослужащим срочной службы, перенесшим тяжелые формы тифа, паратифов, геморрагических лихорадок, риккетсиозов, зоонозных инфекций, а также при развитии осложнений заболевания, независимо от степени тяжести заболевания (кишечная перфорация, кишечное кровотечение, пневмония с парапневмоническим плевритом), когда после лечения сохраняется стойкая астенизация, по графе II требований выносится заключение о негодности их к воинской службе в мирное время.
Военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту, перенесшие тяжелые формы тифа, паратифа, геморрагических лихорадок, риккетсиозов, зоонозных инфекций, а также при развитии осложнении, независимо от степени тяжести заболевания, когда после лечения сохраняется стойкая астенизация, освидетельствуется по подпункту 1) графы III требований.
Военнослужащие срочной службы, курсанты военных (специальных) учебных заведений при наличии носительства австралийского антигена, после обследования в стационарных условиях и подтверждения хронического течения вирусного гепатита освидетельствуются по подпункту 1 графы II требований.
Курсанты и слушатели военных (специальных) учебных заведений после госпитального лечения по поводу легких форм вирусного гепатита, брюшного тифа и паратифов выписываются с рекомендациями об освобождении от некоторых видов работ, суточных дежурств, физической подготовки.
Граждане, перенесшие вирусный гепатит, брюшной тиф и паратифы, при призыве на срочную воинскую службу или воинскую службу по контракту, признаются временно негодными к воинской службе на 6 месяцев после стационарного лечения.
При последствиях инфекционно-вирусных и паразитарных заболеваний, сопровождающихся поражением нервной системы, других органов и систем с нарушением их функций, медицинское освидетельствование проводится дополнительно по соответствующим пунктам.
2. К подпункту 1) относятся: все формы активного туберкулеза органов дыхания с наличием бактериовыделения или распада; эмпиема плевры; большие остаточные изменения легких и плевриты со смещением средостения; мультирезистентные формы туберкулеза, а также последствия хирургического лечения с дыхательной (легочной) недостаточностью II степени; фистулезное (свищевое) поражение бронхов.
К подпункту 2) относятся все установленные в результате стационарного обследования формы активного туберкулеза органов дыхания без выделения микобактерий и распада, трансформированные в процессе лечения в тонкостенные кистоподобные полости (заживление каверны по открытому типу), большие остаточные изменения легких и плевры, а также последствия хирургического лечения с дыхательной недостаточностью I степени. Большими остаточными изменениями считаются множественные (более 5), мелкие (до 1 см), единичные (до 5 см), крупные (более 1 см) компоненты первичного туберкулезного комплекса или четко очерченные очаги, распространенные (более 1 сегмента) фиброзноцирротические изменения легких, массивные (толщиной более 1 см) плевральные наслоения, документированные обзорными рентгенограммами и томограммами. При неэффективности лечения военнослужащие освидетельствуются по подпункту 1) настоящего пункта.
К подпункту 3) относится затихающий активный туберкулез органов дыхания, установленный в результате длительного (не менее 3 месяцев) стационарного лечения при достижении клинико-рентгенологического благополучия: исчезновения симптомов интоксикации, заживления каверны, рассасывания инфильтрации в легких и резорбции жидкости в плевральной полости.
Диагноз экссудативного плеврита и других серозитов туберкулезной этиологии (перикардит, полисерозит) подтверждается пункционной биопсией, цитологическим и микробиологическим исследованием, а по показаниям иммунодиагностикой. Туберкулезная этиология сухих плевритов доказывается методами туберкулино- и иммунодиагностики, пробным лечением, динамикой лабораторных исследований, ультразвуковым исследованием плевральной полости.
По этому же подпункту освидетельствуются граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу при наличии или отсутствии остаточных изменений легких и плевры в ближайшие 3 года после завершения основного курса лечения, а также хирургического лечения с дыхательной недостаточностью I степени или без нее.
Военнослужащие по контракту, перенесшие экссудативный плеврит и другие серозиты туберкулезной этиологии, с положительной клинико-рентгенологической динамикой освидетельствуются по подпункту 4).
Освидетельствуемые по графе II требований представляются на ВВК после установления окончательного диагноза и лечения, стабилизации процесса независимо от характера, течения и исхода не менее, чем через 3 месяца.
К подпункту 4) относятся малые и остаточные изменения после перенесенного (в том числе и спонтанно излеченного) туберкулеза органов дыхания по завершению наблюдения в группе клинически излеченного туберкулеза и снятию с диспансерного учета.
Медицинское освидетельствование по данному подпункту проводится не ранее, чем через три года после окончания основного курса лечения и снятия с диспансерного учета.
Наличие мелких единичных петрификатов (не более трех) в легких или внутригрудных лимфатических узлах не является основанием для применения настоящего пункта, не препятствует прохождению воинской службы, поступлению в военное (специальное) учебное заведение.
К подпункту 5) относятся временные функциональные расстройства после стационарного этапа лечения (консервативного или оперативного). Военнослужащим по контракту предоставляется отпуск по болезни после интенсивной фазы лечения на 30-60 календарных дней или санаторное лечение на 30 календарных дней с последующим медицинским освидетельствованием и определением годности к воинской службе.
3. К подпункту 1) относится генерализованный туберкулез с сочетанным поражением различных органов и систем, независимо от характера течения, давности и исхода, активно прогрессирующий туберкулез позвоночника, трубчатых костей, суставов, сопровождающийся натечными абсцессами, свищами, туберкулез мочеполовых органов и других внегрудных локализаций с распадом или бактериовыделением, туберкулез глаз с прогрессирующим снижением зрительной функции, распространенные и обезображивающие формы туберкулеза кожи, прогрессирующий туберкулез перикарда, брюшины, внутрибрюшных лимфоузлов, желудка, кишечника, печени, селезенки, ЛОР-органов, метатуберкулезный нефросклероз, остаточные изменения и последствия перенесенного туберкулеза органов мочевыделительной системы, отсутствие одной почки после ее удаления при нарушении функции оставшейся почки, последствия другого хирургического лечения почек и мочевыводящих путей при наличии хронической почечной недостаточности или резкого нарушения выделительной функции (рубцовые изменения мочевого пузыря с резким нарушением мочевыделения), отсутствие яичек после двухсторонней кастрации по поводу туберкулеза.
К подпункту 2) относится активный ограниченный туберкулез позвоночника, костей, суставов, мочеполовых органов, другой внегрудной локализации в период основного курса лечения без натечников и свищей; периферических лимфоузлов без распада, свищей и бактериовыделения; остаточные явления или последствия перенесенного туберкулеза органов мочевыделительной системы, последствия хирургического лечения туберкулеза почек, мочевыводящих путей, сопровождающиеся умеренным нарушением выделительной функции почек и мочеиспускания; последствия хирургического лечения туберкулеза внегрудной локализации с умеренным нарушением их функции.
К подпункту 3) относится активный затихающий туберкулез негрудной локализации при хорошем эффекте от стационарного и реабилитационного лечения.
К подпункту 4) относится туберкулез внегрудных локализаций при отсутствии признаков активности после завершения основного курса лечения и снятия с диспансерного учета в течение 3 лет (при туберкулезе позвоночника, трубчатых костей, суставов - в течение 5 лет).
Заключение ВВК в отношении лиц с внегрудной локализацией туберкулеза выносится также на основании пунктов требований в зависимости от функции пораженного органа или системы.
К подпункту 5) относятся временные функциональные расстройства после стационарного этапа лечения (консервативного или оперативного). Военнослужащим по контракту предоставляется отпуск по болезни на 30-60 календарных дней или санаторное лечение на 30 календарных дней с последующим медицинским освидетельствованием и определением годности к воинской службе.
4. При установлении диагноза лепры военнослужащие признаются негодными к воинской службе. Граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, а также военнослужащие из семей, в которых органами здравоохранения зарегистрированы больные лепрой, признаются негодными к воинской службе. Лица, имеющие в анамнезе несемейный контакт, направляются на стационарное обследование, при отсутствии заражения признаются годными к воинской службе.
5. При иммунодефицитных состояниях врожденного и приобретенного характера, сопровождающихся патологическими изменениями кроветворной системы и других органов, категория годности к воинской службе по военно-учетным специальностям определяется в зависимости от степени нарушения функции пораженного органа, системы по пунктам требований. Граждане при приписке к призывным участкам и военнослужащие срочной воинской службы освидетельствуются по подпункту 1) настоящего пункта.
6. Граждане, у которых, на медицинской комиссии, выявили венерическое заболевание, подлежат лечению. После лечения и снятия с диспансерного учета они признаются годными к воинской службе.
Военнослужащие, при выявлении у них венерических заболеваний, подлежат лечению, а после лечения признаются годными к воинской службе.
При хронических или осложненных формах венерических уретритов граждане при призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту и в военные (специальные) учебные заведения признаются временно негодными к воинской службе на 6 месяцев, если для завершения лечения требуется срок более 6 месяцев, а также при раннем сифилисе, других и неуточненных формах сифилиса признаются временно негодными к воинской службе до снятия с диспансерного учета.
7. Граждане, страдающие микроспорией и трихофитией, подлежат лечению. При призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту и в военные (специальные) учебные заведения признаются временно негодными к воинской службе на 6 месяцев. Военнослужащие, страдающие дерматофитиями, подлежат лечению, по завершении которого признаются годными к воинской службе. Диагноз микоза подтверждается лабораторными исследованиями.
8. К подпункту 1) относятся злокачественные новообразования костей, суставов независимо от распространения и стадии, злокачественные новообразования других органов, систем с отдаленными метастазами или после нерадикального хирургического лечения, а при отказе больного от лечения независимо от стадии и распространения опухоли.
К подпункту 2) относятся состояния после радикального лечения злокачественных новообразований других органов и систем, в том числе с регионарными метастазами, рубцы после радикального лечения злокачественных новообразований нижней губы или кожи.
После завершения стационарного лечения больных со злокачественными новообразованиями, указанными в подпункте 2), когда перед ВВК не ставится вопрос определения категории годности к воинской службе, освидетельствуемым по графе III требований по подпункту 3) предоставляется освобождение или отпуск по болезни.
9. К подпункту 1) относятся злокачественные заболевания крови и кроветворных органов, лейкозы, болезнь Ходжкина, неходжкинская саркома, злокачественные иммунопролиферативные заболевания.
При заболеваниях с медленно прогрессирующим течением, положительным длительным эффектом от лечения, с частотой обострения не превышающей один раз в год, при сохраненной способности исполнять свои функциональные обязанности, медицинское освидетельствование производится по подпункту 2) настоящего пункта.
К подпункту 3) относятся состояния после лучевой, цитостатической терапии по поводу злокачественных заболеваний крови и кроветворных органов. Отпуск по болезни предусматривается только после проведения первого курса лучевой или цитостатической терапии.
10. При наличии доброкачественных новообразований освидетельствуемому предлагается операция. Настоящий пункт применяется при неудовлетворительном результате лечения или отказе от него.
К подпункту 1) относятся: новообразования кожи, подлежащих тканей, кровеносных, лимфатических сосудов, не позволяющие ношение военной формы одежды или снаряжения; фибромы глотки с прогрессирующим течением, средостения со значительными клиническими проявлениями (смещение, сдавление, разрушение окружающих и прилегающих к ним органов); новообразования бронхолегочного аппарата, сопровождающиеся кровохарканьем, бронхостенозом или ателектазом; новообразования органов пищеварения, значительно затрудняющие акт глотания, прохождение пищи и сопровождающиеся упадком питания; новообразования желез внутренней секреции без эндокринных расстройств, вызывающие нарушение функций прилегающих органов (смещение, сдавление); обширные или множественные папилломы мочевого пузыря с выраженными дизурическими расстройствами или сопровождающиеся кровотечением, множественные миомы, когда эффект от проводимого лечения отсутствует.
К подпункту 2) относятся: новообразования кожи, подлежащих тканей, кровеносных лимфатических сосудов, затрудняющие ношение военной формы одежды и снаряжение, пигментные пятна (невусы), гемангиомы открытых участков кожи, являющиеся косметическим дефектом; новообразования средостения с нарушением функции прилежащих органов; новообразования бронхолегочного аппарата с умеренными клиническими проявлениями; новообразования органов пищеварения без упадка питания; папилломы мочевого пузыря с умеренными дизурическими расстройствами.
К этому же пункту следует относить фоновые состояния, предопухолевые заболевания молочной железы и женских половых органов: дисплазия, атипическая гиперплазия молочной железы, мастопатии, фиброаденомы молочных желез, миомы матки при размерах 12-недельной беременности и более, сопровождающиеся кровотечениями, приводящими к анемии, а также при наличии субмукозных или субсерозных узлов с нарушением их кровоснабжения, быстрым ростом (увеличение опухоли до размеров, более 5 недель беременности за год); железисто-кистозная гиперплазия, полипоз, аденоматоз эндометрия; хориорезистентные формы аденомиоза матки; эрозии, дисплазии шейки матки; полипы цервикального канала; кисты бартолиниевой железы, крауроз вульвы, кисты и фибромы влагалища, нарушающие функцию.
К подпункту 3) относятся: новообразования органов пищеварения, сопровождающиеся диспептическими расстройствами; новообразования женских половых органов, требующие хирургического лечения, миомы матки, имеющие размеры 11-недельной беременности без клинических проявлений, аденомиоз матки, позадишеечный эндометриоз при отсутствии поражения смежных органов с хорошим клиническим эффектом от консервативного лечения; кисты бартолиниевой железы, поликистоз и кисты яичников при отсутствии нарушения овариально-менструального цикла и болевого синдрома, кисты и фибромы влагалища бессимптомные.
По подпункту 4) отпуск по болезни предоставляется после хирургического лечения по поводу доброкачественных новообразований грудной или брюшной полости, когда после завершения стационарного лечения категория годности к воинской службе не изменяется и для полного восстановления функции необходим срок не менее месяца.
Доброкачественные новообразования: липоматоз, гемангиомы, папилломы, дермоидные кисты, хондромы, не затрудняющие ношение военной одежды, обуви или снаряжения, не нарушающие функцию, а также последствия радикального хирургического лечения эрозий и дисплазий шейки матки, полипов цервикального канала, кист бартолиниевых желез, кист и фибром влагалища, не нарушающих функцию, не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы и поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
Лица с доброкачественными новообразованиями головного и спинного мозга освидетельствуются по пункту 25, периферической нервной системы по пункту 26 требований.
11. К подпункту 1) относятся установленные при обследовании в специализированном отделении (стационаре) апластические анемии, наследственные формы тромбоцитопатий, гемофилии, коагулопатии, сопровождающиеся кровотечениями, кровоизлияниями, а также приобретенные или врожденные стойкие иммунодефицитные состояния (кроме болезни, вызываемой ВИЧ), сопровождающиеся частыми рецидивами инфекционных осложнений.
Военнослужащие, проходящие срочную воинскую службу, при достижении ремиссии только глюкокортикоидной терапией или перенесшие спленэктомию с хорошим эффектом освидетельствуются по подпункту 2) настоящего пункта.
Военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту, с хронической анемией, плохо поддающиеся лечению и при повторных госпитализациях освидетельствуются по подпункту 2) графы III.
Военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту, с хронической железо-дефицитной анемией средней, тяжелой степени и с геморрагическим васкулитом (болезнь Шенлейн-Геноха) смешанной формы с рецидивирующим течением освидетельствуются по подпункту 3) настоящего пункта; перенесшие эпизод аутоиммунной тромбоцитопенической пурпуры с хорошим эффектом от глюкокортикоидной терапии или спленэктомии, освидетельствуются по подпункту 4). При хроническом медленно прогрессирующем течении с умеренно выраженной тромбоцитопенией без геморрагических проявлений и при отсутствии необходимости в поддерживающей гормональной терапии (после спленэктомии или без нее) медицинское освидетельствование проводится по подпункту 3), при незначительном эффекте от спленэктомии или отсутствии эффекта от лечения по подпункту 1) настоящего пункта.
При болезни Виллебрандта медицинское освидетельствование проводится по подпунктам 1), 2) или 3) в зависимости от степени нарушения функции и течения заболевания.
12. Освидетельствуемым предлагается хирургическое лечение. При неудовлетворительных результах лечения или при отказе от операции по поводу зоба, вызывающего расстройство функций близлежащих органов или затрудняющего ношение военной формы одежды, медицинское освидетельствование проводится по подпунктам 1) или 2) настоящего пункта.
После хирургического лечения медицинское освидетельствование проводится по подпункту 4) пункта 13 требований, как при стойких эндокринных нарушениях.
13. Медицинское освидетельствование граждан при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу или поступлении на воинскую службу по контракту, а также военнослужащих, проходящих срочную воинскую службу, проводится после стационарного обследования и лечения в специализированном отделении. Военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту, освидетельствуются после амбулаторного, стационарного обследования.
К подпункту 1) относятся стойкие, значительно выраженные расстройства, обусловленные тяжелыми формами узлового и диффузного токсического зоба (понижение массы тела до 50 процентов величины массы тела от начала заболевания, адинамия, выраженный экзофтальм, одышка в покое, частота пульса 120 ударов в 1 минуту и чаще, повышение основного обмена на 50 процентов и более, различные висцеральные осложнения), а также тяжелой формой сахарного диабета (ацетонурия, кетоз в анамнезе, подтвержденные выпиской из стационара или поликлиники). К больным тяжелой формой сахарного диабета относят также лиц, у которых, независимо от уровня гипергликемии и характера лечения, имеется значительно выраженная ретинопатия, нефропатия, периферическая невропатия, ангиопатия. К этой же группе относятся заболевания желез внутренней секреции (гипофиза, надпочечников, щитовидной, паращитовидных и половых желез) с резким нарушением их функции и отсутствием эффекта от заместительной терапии.
К подпункту 2) относятся стойкие, умеренно выраженные расстройства, обусловленные заболеванием эндокринных желез: диффузно-токсический, узловой, аутоиммунный зоб средней степени тяжести. При сахарном диабете средней степени тяжести компенсация углеводного обмена достигается пероральным приемом сахаропонижающих препаратов на фоне постоянной диетотерапии. По этому же подпункту освидетельствуются больные сахарным диабетом при наличии умеренно выраженной ретинопатии, нефропатии, периферической невропатии, ангиопатии. К этому же пункту относится ожирение III степени любого генеза.
Лица с подострым, хроническим фиброзным и аутоиммунным тиреоидитом освидетельствуются по подпунктам 1), 2), 3) в зависимости от функции щитовидной железы.
Граждане, у которых при призыве на срочную воинскую службу впервые выявлено алиментарное ожирение III степени, по подпункту 4) признаются временно негодными к воинской службе на 6 месяцев. При положительной динамике лечения такое же заключение выносится повторно, а при безуспешном лечении ожирения, они освидетельствуются по подпункту 2) настоящего пункта.
К подпункту 3) относятся легкие обратимые формы диффузного токсического зоба (легкая неврозоподобная симптоматика, снижение толерантности к физической нагрузке, частота пульса до 100 ударов в 1 минуту, повышение основного обмена не превышает 30 процентов при увеличении щитовидной железы I-II степени), подострый тиреоидит с рецидивирующим течением, а также формы сахарного диабета, при которых гликемия в течение суток не превышает 8,9 ммоль/литр (160 миллиграмм-процентов) и легко нормализуется диетой.
К подпункту 3) относятся состояния после оперативного, в том числе частичного, удаления эндокринной железы у освидетельствуемых по графам I и II требований.
К подпункту 4) относятся состояния после оперативных вмешательств на щитовидной железе, других эндокринных железах, а также состояния после лечения острых тиреоидитов.
Граждане при призыве на срочную воинскую службу или поступлении на воинскую службу по контракту признаются временно негодными к воинской службе сроком на 6 месяцев.
Лица, страдающие пониженным питанием или ожирением II степени, подлежат амбулаторному обследованию в специализированных медицинских учреждениях, после чего принимается решение о годности их к воинской службе. Военнослужащие срочной воинской службы с пониженным питанием подлежат стационарному обследованию, лечению и последующему медицинскому освидетельствованию.
При выявлении заболеваний, обуславливающих недостаточность питания, медицинское освидетельствование проводится по пунктам требований.
При наличии гипотрофии граждане при призыве на срочную воинскую службу признаются временно негодными к воинской службе сроком на 12 месяцев.
Для оценки состояния питания используется ИМТ (индекс Кетле), который определяется путем отношения величины массы тела - кг к квадрату величины роста в м по формуле:

масса тела (кг)
ИМТ = -------------------------.
квадрат величины роста (м²)
Для формулы ИМТ используется расчет роста в см и квадрат роста в м²:
Рост (см) Квадрат роста (м²)
150 2,25
152 2,31
154 2,37
156 2,43
158 2,50
160 2,56
162 2,62
164 2,69
166 2,76
168 2,82
170 2,89
172 2,96
174 3,03
176 3,10
178 3,17
180 3,24
182 3,31
184 3,39
186 3,46
188 3,53
190 3,61
192 3,69
194 3,76
196 3,84
198 3,92
200 4,00
Оценка состояния питания определяется по классификации массы тела ИМТ (индексу Кетле) определенного уполномоченным органом в области здравоохранения Республики Казахстан:
Показатель Индекс массы тела, кг/м²
Пониженное питание менее 18,5
Нормальный вес 18,5 - 24,9
Повышенное питание 25 - 29,9
(избыточный вес)
Ожирение I степени 30 - 34,9
Ожирение II степени 35 - 39,9
Ожирение III степени более 40
Освидетельствуемые по графе I-II требований. При отказе от оперативного лечения по поводу гинекомастии II степени и выше или послеоперационном рецидиве данного заболевания выносится заключение о не годности к воинской службе в мирное время.
14. Предусматривает психозы и другие психические расстройства, возникающие вследствие травм, опухолей головного мозга, энцефалита, менингита, сифилиса мозга, при сенильных и пресенильных психозах, сосудистых, дегенеративных и других органических заболеваниях или поражениях головного мозга.
Медицинское освидетельствование граждан при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту и военнослужащих проводится после стационарного обследования.
К подпункту 1) относятся резко выраженные, затяжные психотические состояния, психические расстройства, проявляющиеся выраженными интеллектуально-мнестическими нарушениями или стойкими изменениями личности по психоорганическому типу.
К подпункту 2) относятся умеренно выраженные психотические состояния с благоприятным течением, психические расстройства, проявляющиеся стойкими эмоционально-волевыми, эндокринными или вегетативными нарушениями с явлениями органического поражения нервной системы, стойким астеническим состоянием (церебрастенией), неврозоподобным или психопатоподобным синдромом после органического заболевания (травмы) или поражения головного мозга.
К подпункту 3) относятся преходящие, кратковременные психотические и непсихотические расстройства, возникающие вследствие острых травм или острых органических заболеваний головного мозга, завершившиеся выздоровлением или незначительно выраженной астенией при отсутствии признаков органического поражения ЦНС. Повторное медицинское освидетельствование проводится после отпуска по болезни или освобождения.
К подпункту 4) относятся состояния стойкой (не менее 1 года) компенсации болезненных проявлений после острого заболевания или травмы головного мозга при отсутствии психических расстройств и явлений органического поражения ЦНС, когда имеются лишь отдельные рассеянные органические знаки без нарушения функции.
15. Медицинское освидетельствование граждан при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту и военнослужащих проводится после стационарного обследования.
Предусматривает все формы шизофрении, легкие, резко выраженные или затяжные формы маниакально-депрессивного психоза, циклотимии с часто повторяющимися фазами, с редкими приступами и длительными промежутками (несколько лет) полного психического здоровья.
16. Предусматривает психозы и другие психические расстройства вследствие общих инфекций, интоксикаций, соматических заболеваний различного генеза, родов, обусловленные климаксом, нарушением обмена веществ и другими причинами. Сюда же относятся психические расстройства, обусловленные воздействием радиоактивных веществ, ионизирующих источников излучений, компонентов ракетных топлив, источников электромагнитных полей и др.
При наличии указанных выше психических расстройств в анамнезе, отсутствии патологии со стороны внутренних органов и нервно-психической сферы освидетельствование проводится по подпункту 4) настоящего пункта. Благоприятный исход этих психических расстройств подтверждается обследованием в медицинском учреждении.
В документах о результатах обследования и медицинского освидетельствования указывается основное заболевание, которое повлекло за собой развитие психического расстройства.
К подпункту 1) относятся психотические состояния с резко выраженными клиническими проявлениями или длительным течением, в том числе с выраженными изменениями личности.
К подпункту 2) относятся умеренно выраженные или повторные психотические и непсихотические состояния, приводящие к патологическим изменениям личности по органическому типу или выраженному стойкому (более 3 месяцев) астеническому состоянию (церебрастении), в том числе с явлениями органического поражения ЦНС.
При благоприятном течении заболевания, когда наступает стойкая компенсация болезненных проявлений, военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту и военнослужащие, имеющие офицерские звания, признаются ограниченно годными к воинской службе.
К подпункту 3) относятся умеренно выраженные, затянувшиеся (до 3 месяцев) астенические состояния после перенесенной инфекции при отсутствии явлений органического поражения ЦНС.
Лицам, перенесшим острое отравление алкоголем или наркотическими (токсическими) веществами, отпуск по болезни не предоставляется.
К подпункту 4) относятся психические расстройства, возникающие в результате острого заболевания, протекающие с легкой и кратковременной (до 2-3 недель) астенией, заканчивающиеся выздоровлением.
17. Предусматривает также острые реакции на стресс, нарушения адаптации, возникающие вследствие воздействия психотравмирующих факторов.
К подпункту 1) относятся реактивные психозы с затяжным течением (психогенный параноидный психоз, истерические психозы с изменением сознания, реактивная депрессия и др.), а также резко выраженные невротические расстройства, неподдающиеся лечению.
К подпункту 2) относятся реактивные психозы с благоприятным течением, умеренно выраженные, длительные или повторные невротические расстройства, когда болезненные проявления, несмотря на проводимое патогенетическое лечение, стойко удерживаются и выражены в степени, затрудняющей исполнение обязанностей воинской службы. Заключение об ограниченной годности к воинской службе выносится не ранее, чем через месяц безуспешного стационарного лечения военнослужащего.
К подпункту 3) относятся умеренно выраженные, кратковременные невротические расстройства. По данному подпункту освидетельствуются также военнослужащие, перенесшие реактивный психоз с кратковременным и благоприятным течением или умеренно выраженное невротическое расстройство, завершившееся легкой астенией.
К подпункту 4) относятся острые реакции на стресс, нарушения адаптации, незначительно выраженные невротические расстройства, характеризующиеся в основном эмоционально-волевыми, вегетативными нарушениями, хорошо поддающиеся лечению и закончившиеся выздоровлением больного.
18. Предусматривает психопатии, патологическое развитие личности, психический инфантилизм (все его формы) и др.
Для диагностики личностных расстройств необходим объективно собранный анамнез, всестороннее обследование в условиях психиатрического отделения военно-медицинского учреждения центрального исполнительного органа в области обороны (в психиатрических диспансерах с правами нештатных постоянно-действующих ВВК). Медицинское освидетельствование проводится после изучения личного дела, служебной и медицинской характеристик.
К подпункту 1) относятся резко выраженные, не поддающиеся компенсации, так называемые ядерные формы психопатии, патологическое развитие личности (паранойяльное, обсессивно-фобическое и др.), характеризующиеся наиболее глубокими и стойкими болезненными проявлениями, на длительное время лишающими способности исполнять обязанности воинской службы.
К подпункту 2) относятся умеренно выраженные формы личностных расстройств, психопатии, патологическое развитие личности, проявляющиеся аффективными срывами, легкостью развития реактивных состояний, отчетливой неуравновешенностью вегетативной нервной системы, а также психический инфантилизм со склонностью к стойким и выраженным патологическим реакциям.
К подпункту 3) относятся психический инфантилизм, другие расстройства личности (транзиторные, парциальные), не достигающие уровня психопатии, со стойкой (более 3 лет) компенсацией эмоционально-волевых и других патологических проявлений, что подтверждается документально из медицинских организаций, учебных заведений, с места работы.
Лица с психопатоподобными состояниями, причинно связанными с конкретными внешними вредностями (инфекциями, интоксикациями, травмами и др.), лица с расстройствами влечений освидетельствуются по тем пунктам требований, которые предусматривают нозологические формы нервно-психической патологии.
Установочное, нарочитое поведение, проявления недисциплинированности, не вытекающие из всей патологической структуры личности, не оценивается как признаки личностного расстройства.
19. Предусматривает психические расстройства, в том числе алкогольные (металкогольные), интоксикационные психозы, возникающие вследствие злоупотребления алкоголем, наркотическими и другими токсическими веществами.
Медицинское освидетельствование граждан при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту и военнослужащих проводится после стационарного обследования.
К подпункту 1) относятся алкоголизм, в том числе с затяжным или повторным алкогольным (металкогольным) психозом, наркомания и токсикомания с резко выраженными изменениями личности, интеллектуально-мнестическими нарушениями.
К подпункту 2) относятся алкоголизм, наркомания и токсикомания, сопровождающиеся умеренно выраженными изменениями личности, снижением критики к своему состоянию, отсутствием положительных установок на лечение, а также при безуспешности стационарного лечения.
К подпункту 3) относятся начальные проявления алкоголизма при отсутствии личностных расстройств, явлений измененной реактивности и физической зависимости. Военнослужащие, освидетельствуемые по графе III требования к состоянию здоровья, при наличии твердой установки на излечение, с учетом мнения командования, признаются годными к воинской службе. При отсутствии у военнослужащих освидетельствуемых по графе III требования к состоянию здоровья, положительного результата после проведенного лечения и отсутствии установки на излечение признаются не годными к воинской службе.
Единичное или эпизодическое употребление алкоголя, наркотических средств, других токсических веществ без психических расстройств не служит основанием для применения настоящего пункта.
20. Предусматривает все формы умственной отсталости. При значительных и явных дефектах интеллекта заключение ВВК о негодности к воинской службе освидетельствуемых по графе I требований к состоянию здоровья выносится без стационарного обследования.
При выявлении умственной отсталости, когда результаты врачебного обследования расходятся с другими данными, характеризующими поведение освидетельствуемого в быту, на производстве, в подразделении и др., проводится стационарное обследование.
21. Предусматривает эпилепсию как хроническое заболевание головного мозга с генерализованными или парциальными припадками, психическими эквивалентами или специфическими изменениями личности. Наличие эпилептических припадков подтверждаются документами медицинских учреждений.
Симптоматическая эпилепсия к этому пункту не относится, а медицинское освидетельствование проводится по заболеванию, приведшему к развитию судорожного синдрома.
Наличие припадка подтверждается врачебным наблюдением, составлются акты, подписанные должностными лицами немедицинского состава и утвержденные командирами (начальниками).
При наличии частых (3 и более в год) припадков или психических эквивалентов судорожных припадков, а также прогрессирующих нарушений психики медицинское освидетельствование проводится по подпункту 1) настоящего пункта.
При единичных редких (менее 3 в год) припадках, в том числе бессудорожных пароксизмах без эквивалентов и других характерных для эпилепсии психических изменений, медицинское освидетельствование проводится по подпункту 2) настоящего пункта.
При отсутствии эпилептических припадков за последние пять лет, а при обследовании на электроэнцефалограмме в покое или при функциональных нагрузках выявляются патологические изменения (пароксизмально регистрируемые острые и медленные волны различной амплитуды, комплексы "острая-медленная волна" и др., межполушарная асимметрия), медицинское освидетельствование проводится по подпункту 2) настоящего пункта.
При отсутствии эпилептических припадков более пяти лет и нормализации данных электроэнцефалографии под действие пункта приказа не подпадает.
При однократных припадках (эпилептическая реакция) любого характера в прошлом или слабо выраженных и редко возникающих малых припадков, бессудорожных пароксизмов или специфических расстройств настроения вопрос о категории годности к воинской службе решается только после стационарного обследования.
22. Предусматривает первичные и вторичные энцефалиты и энцефаломиелиты, менингиты, воспалительные процессы в головном и спинном мозге, возникшие метастатически или контактно (менингит менингококковый, менингиты серозные, полиомиелит, клещевой и комаринный вирусные энцефалиты, рассеянный склероз и др.), а также поражения нервной системы при туберкулезе, сифилисе и др.
К подпункту 1) относятся: болезни нервной системы, сопровождающиеся глубокими параличами или парезами, выраженным паркинсонизмом, частыми эпилептическими припадками, выраженными распространенными гиперкинезами, частыми приступами кожевниковской или джексоновской эпилепсии, атаксическими расстройствами, выраженной гидроцефалией, выраженной ликворной гипертензией; оптикохиазмальный арахноидит с расстройством зрения, а также последствия перенесенного миелита с явлениями паралича или выраженного пареза и т.д. К этому же подпункту относятся тяжелые формы поражения нервной системы при раннем и позднем нейросифилисе, паразитарные поражения нервной системы.
К подпункту 2) относятся: остаточные явления, последствия заболеваний, которые по степени нарушения функций ЦНС ограничивают прохождение воинской службы, но не исключают ее полностью (остаточные явления энцефалита, арахноидита с незначительно выраженным гемипарезом в форме понижения силы мышц, небольшого повышения мышечного тонуса; умеренная гидроцефалия, ликворная гипертензия).
К подпункту 3) относятся последствия, остаточные явления поражения ЦНС с незначительным нарушением функции, отдельными органическими знаками, сочетающимися с вегетативно-сосудистой неустойчивостью, астено-невротическими проявлениями при безуспешности лечения или затяжных, повторных декомпенсациях болезненных расстройств. При улучшении состояния и восстановлении способности исполнять обязанности воинской службы медицинское освидетельствование проводится по подпункту 4) настоящего пункта.
Лица, перенесшие туберкулезный менингит, освидетельствуются по подпунктам 1), 2) или 3), в зависимости от степени нарушения функций ЦНС.
К подпункту 4) относятся последствия, остаточные явления поражения нервной системы, при которых имеются незначительные явления астенизации, вегетативно-сосудистая неустойчивость и отдельные стойкие рассеянные органические знаки, не сопровождающиеся расстройством двигательных, чувствительных, координаторных и других функций нервной системы.
Наличие указанных в настоящем пункте расстройств подтверждается медицинскими документами, сведениями характеристик с места работы, учебы, воинской службы о влиянии указанных расстройств на трудоспособность или исполнение обязанностей воинской службы, а диагноз объективизирован результатами клинических и специальных исследований. Заключение о категории годности к воинской службе граждан при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту выносится только после стационарного обследования.
При оценке выраженности синдрома внутричерепной гипертензии, кроме показателей давления спинномозговой жидкости, учитывается клиника заболевания, наличие застойных изменений на глазном дне, степень расширения желудочковой системы мозга по данным пневмоэнцефалограммы или компьютерной томографии.
Лица с выраженными эмоционально-волевыми или интеллектуально-мнестическими расстройствами, возникшими вследствие перенесенного органического поражения головного мозга, инфекционного заболевания или интоксикации, освидетельствуются по пункту 14 требований.
23. Предусматривает ближайшие и отдаленные последствия (под отдаленными последствиями подразумеваются болезненные состояния, возникающие через год или более с момента травмы) травм головного, спинного мозга, осложнения травматических повреждений ЦНС, последствия травм от воздушной взрывной волны и воздействия других внешних факторов (включая родовые травмы).
К подпункту 1) относятся последствия травматических повреждений с тяжелыми расстройствами функций головного и спинного мозга (ушибы и сдавления мозга, приводящие к стойким параличам или глубоким парезам, нарушению функций тазовых органов и т.п.), а также состояния, при которых в результате повреждения мозгового вещества наступают расстройства корковых функций (афазия, агнозия, апраксия, амнестический синдром и т.п.). К этому же подпункту относится, когда вследствие травмы развивается травматический арахноидит, приводящий к резкому повышению внутричерепного давления, а также частые (3 и более в год) эпилептические припадки.
К подпункту 2) относятся последствия травм головного или спинного мозга, при которых очаговые симптомы и расстройства функций не достигают степени выраженности, предусмотренной подпунктом 1) (парез, существенно не ограничивающий функцию конечности; умеренно выраженные мозжечковые расстройства в форме неустойчивости при ходьбе, нистагма, чувствительных нарушений; травматический арахноидит, гидроцефалия с умеренно выраженным или незначительным повышением внутричерепного давления, редкими (менее 3 в год) эпилептическими припадками).
К подпункту 3) относятся последствия травматического повреждения головного и спинного мозга, резидуальная энцефалопатия, травматический арахноидит без признаков повышения внутричерепного давления, при которых в неврологическом статусе выявляются рассеянные органические знаки (асимметрия черепной иннервации, анизорефлексия, легкие расстройства чувствительности и др.), сочетающиеся со стойкими астено-невротическими проявлениями и вегетативно-сосудистой неустойчивостью. Сюда же относятся старые вдавленные переломы черепа без признаков органического поражения и нарушения функций. Граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу и военнослужащие, проходящие срочную воинскую службу, освидетельствуются по подпункту 3) только при отсутствии положительной динамики болезненных расстройств от проводимого лечения, а также при затяжных или повторных декомпенсациях. При улучшении состояния, компенсации болезненных проявлений, восстановлении способности исполнять обязанности воинской службы медицинское освидетельствование проводится по подпункту 4) настоящего пункта.
К подпункту 4) относятся отдаленные последствия травм головного и спинного мозга, при которых имеются отдельные рассеянные органические знаки, слабо выраженная вегетативно-сосудистая неустойчивость и незначительные явления астенизации без нарушения двигательных, чувствительных, координаторных и других функций нервной системы.
Факт лечения по поводу травмы головного или спинного мозга, или ее последствий в анамнезе, подтверждается медицинскими документами, а влияние последствий травмы на трудоспособность, исполнение обязанностей воинской службы - характеристиками с места работы, учебы или воинской службы.
Лица с выраженными эмоционально-волевыми и интеллектуально- мнестическими расстройствами, возникшими вследствие травмы головного мозга, затрудняющими исполнение обязанностей воинской службы, освидетельствуются по пункту 14 требований к состоянию здоровья.
Лица с последствиями поражений ЦНС внешними факторами (радиация, низкие и высокие температуры, свет, повышенное или пониженное давление воздуха или воды, других внешних причин) освидетельствуются по подпунктам 1), 2), 3) или 4) настоящего пункта, в зависимости от степени нарушений функций ЦНС.
При наличии повреждений и дефектов костей черепа, кроме настоящего пункта, применяются подпункты пункта 81 требований.
Медицинское освидетельствование лиц, перенесших острую травму головного или спинного мозга, проводится по пункту 28 требований.
24. К подпункту 1) относятся повторные инсульты независимо от степени нарушения функций, а также стойкие выпадения функций нервной системы, наступившие вследствие острого нарушения мозгового или спинального кровообращения, дисциркуляторная энцефалопатия III стадии (гемиплегии, глубокие парезы, расстройства речи, памяти, мышления, явления паркинсонизма, эпилептические припадки, нарушение функций тазовых органов и др.).
К подпункту 2) относятся множественные артериальные аневризмы после их выключения из кровообращения, артериовенозные аневризмы после эмболизации, искусственного тромбирования или интракраниального удаления, сосудистые поражения головного или спинного мозга с благоприятным течением и умеренной выраженностью очаговых выпадений. К этому же подпункту относится дисциркуляторная энцефалопатия II стадии при церебральном атеросклерозе (слабодушие, головные боли, головокружение, нарушение сна, снижение способности исполнять обязанности воинской службы, нарушения эмоционально-волевой сферы при наличии отдельных стойких органических знаков со стороны ЦНС, четкая анизорефлексия, вялая реакция зрачков на свет, пирамидные симптомы и др.), нарушения мозгового кровообращения при артериальной гипертонии 2 степени риск 2 или 3, частые (3 и более в год) преходящие нарушения мозгового кровообращения.
К подпункту 3) относятся одиночные артериальные аневризмы после внутричерепного клиппирования или выключения из кровообращения с помощью баллонизации либо искусственного тромбирования, редкие (не более 2 в год) преходящие расстройства мозгового кровообращения, сопровождающиеся нестойкими очаговыми симптомами со стороны ЦНС (парезы, парестезии, расстройства речи, мозжечковые явления), которые удерживаются не более суток и проходят без нарушения функций нервной системы или углубления имеющихся расстройств. К этому же подпункту относятся начальные проявления недостаточности мозгового кровообращения, дисциркуляторная энцефалопатия I стадии в форме псевдоневротического синдрома (эмоциональная неустойчивость, раздражительность, ухудшение памяти, головная боль, головокружение, расстройство сна, шум в ушах и др.), а также различные формы мигрени с частыми (3 и более в год) и длительными (сутки и более) приступами, последствия нарушения спинального кровообращения в виде нерезких расстройств чувствительности или легкого пареза конечностей.
Военнослужащим, освидетельствуемым по графе III требований, после перенесенного преходящего нарушения мозгового кровообращения при полном восстановлении функций ЦНС по пункту 28 требований предоставляется отпуск по болезни с последующим повторным медицинским освидетельствованием.
В отношении освидетельствуемых по графам I, II требований после перенесенного спонтанного (нетравматического) субарахноидального кровоизлияния заключение выносится по подпункту 1). Категория годности к воинской службе освидетельствуемых по графе III требований определяется по подпункту 2), а при повторных субарахноидальных кровоизлияниях (независимо от этиологии) медицинское освидетельствование проводится по подпункту 1) настоящего пункта.
При аневризмах сосудов головного мозга, явившихся причиной нарушения мозгового кровообращения, при отказе от оперативного лечения или неоперабельности медицинское освидетельствование проводится по подпункту 1) независимо от степени выраженности остаточных явлений нарушений мозгового кровообращения и функций нервной системы.
При оценке категории годности к воинской службе лиц, оперированных по поводу аневризмы сосудов головного мозга, других сосудистых поражений головного или спинного мозга, учитываются радикальность операции, ее эффективность, величина послеоперационного дефекта костей черепа, динамика восстановления нарушенных функций. После хирургического лечения в отношении освидетельствуемых по графам I, II требований заключение выносится по подпункту 1) настоящего пункта, а в отношении освидетельствуемых по графе III по подпунктам 1), 2) или 3). При наличии дефекта костей черепа применяются подпункты пункта 81 требований.
К подпункту 4) относится соматоформная вегетативная дисфункция (вегетативно-сосудистая дистония), (далее - СВД) с частыми (1 и более в месяц) кризами, проявляющимися острым малокровием мозга (простые и судорожные обмороки), подтвержденными документами. Лица с обмороками подлежат углубленному медицинскому обследованию и лечению. Диагноз соматоформная вегетативная дисфункция (вегетативно-сосудистая дистония) устанавливается, когда целенаправленное обследование не выявило других заболеваний, сопровождающихся нарушениями вегетативной нервной системы. Граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту и военнослужащие при наличии обмороков вследствие других заболеваний или расстройств (инфекции, травмы, интоксикации и др.) освидетельствуются по пунктам требований. Лица с обмороками не годны к управлению транспортными средствами, к работе на высоте, у движущихся механизмов, огня и воды.
25. К подпункту 1) относятся тяжелые по своему характеру врожденные аномалии (пороки развития) и болезни нервной системы, а также болезни с быстро прогрессирующим течением или сопровождающиеся резким нарушением функций (опухоли головного или спинного мозга, сирингомиелия с резко выраженными нарушениями трофики, боковой амиотрофический склероз, миастения, амиотрофия невральная, спинальная атаксия Фридрейха, мозжечковая атаксия Пьера-Мари, детский церебральный паралич и т.п.).
К подпункту 2) относятся болезни, течение которых характеризуется медленным, на протяжении длительного времени (не менее года), нарастанием симптомов (медленно прогрессирующие формы миопатий, тяжелые формы миотонии, сирингомиелия с незначительной атрофией мышц и легким расстройством чувствительности, краниостеноз с синдромом внутричерепной гипертензии и др.).
К подпункту 3) относятся легкие формы миотонии, а также крайне медленно прогрессирующие болезни нервной системы, когда объективные признаки выражены в незначительной степени (сирингомиелия с нерезко выраженными диссоциированными расстройствами чувствительности, без атрофии мышц и трофических расстройств) или когда симптомы заболевания длительно удерживаются в одном и том же состоянии.
Лица с доброкачественными оболочечными опухолями головного или спинного мозга после их радикального удаления освидетельствуются по подпунктам 1), 2) или 3) настоящего пункта в зависимости от степени нарушения функции.
26. Предусматривает заболевания и поражения краниальных (кроме II и VIII пар черепных нервов), спинальных нервов, корешков и ганглиев, а также их поражения вторичного характера вследствие интоксикаций, изменений в позвоночнике, мягких тканях и др.
К подпункту 1) относятся последствия полиневритов (полиневропатий), плекситов воспалительного и интоксикационного происхождения, опухолей периферических нервов, сопровождающиеся значительно выраженными расстройствами движений, чувствительности, трофики, а также по пояснениям подпункта 1) пункта 27 требований).
К этому же подпункту относятся частые (2 и более в год) рецидивирующие и длительно протекающие радикулиты, сопровождающиеся тяжелым, стойким болевым синдромом с двигательными, вегетативно-трофическими нарушениями, требующие продолжительного (4-6 месяцев) стационарного лечения, а также плекситы и тяжелые формы невралгии тройничного нерва при безуспешном лечении.
К подпункту 2) относятся заболевания периферических нервов, сплетений, при которых умеренно расстраивается основная функция (стойкий паралич мимических мышц, нарушена функция кисти, ограничено поднятие руки и т.п.). К этому же подпункту относятся хронические, рецидивирующие радикулиты, плекситы, невропатии, невриты, сопровождающиеся в период обострения вынужденным положением туловища, болями по ходу нервов и т.д., требующие стационарного лечения в течение 2-3 месяцев.
К подпункту 3) относятся рецидивирующие болезни периферических нервов, сплетений с редкими обострениями без тенденции к нарастанию двигательных, чувствительных и трофических расстройств, а также нерезко выраженные остаточные явления, обусловленные перенесенными в прошлом обострениями, незначительно нарушающие функцию конечности.
К подпункту 4) относятся остаточные явления болезней периферических нервов в виде незначительных нарушений чувствительности, небольших атрофий или ослабления силы мышц, которые не нарушают функцию конечности и имеют тенденцию к восстановлению.
При вторичных поражениях периферической нервной системы применяются пункты требований.
27. К подпункту 1) относятся последствия травм, ранений нервных стволов, сплетений при наличии значительно выраженных стойких двигательных, чувствительных расстройств, расстройств трофики (резко выраженные атрофии мышц при одностороннем процессе: плеча - свыше 4 см, предплечья - свыше 3 см, бедра - свыше 8 см, голени - свыше 6 см; хронические трофические язвы, пролежни и т.п.), а также последствия повреждений, которые сопровождаются выраженным болевым синдромом.
К подпункту 2) относятся последствия повреждений нервов, сплетений, при которых из-за пареза группы мышц или отдельных мышц умеренно расстраивается основная функция конечности. К этому же подпункту относятся параличи мимических мышц вследствие повреждения основного ствола или крупных ветвей лицевого нерва.
К подпункту 3) относятся последствия повреждения нервов, сплетений, при которых функция конечности нарушается незначительно (повреждение одного лучевого или локтевого нервов, когда снижена сила разгибателей кисти и ограничена тыльная флексия ее и т.п.).
К подпункту 4) относятся последствия повреждения нервов, когда их функции полностью восстановлены, а имеющиеся легкие остаточные явления в форме незначительно выраженных нарушений чувствительности или небольшого ослабления мышц, иннервируемых поврежденным нервом, практически не ограничивают функцию конечности.
После острых травм периферических нервов или оперативного лечения, когда для полного восстановления способности исполнять обязанности воинской службы требуется срок не менее 1 месяца, медицинское освидетельствование проводится по пункту 28 требований.
28. К этому пункту относятся состояния после острых инфекционных, паразитарных и других заболеваний, интоксикационных поражений, травм нервной системы, острых сосудистых заболеваний головного и спинного мозга.
Заключение ВВК о предоставлении военнослужащим в отпуске по болезни выносится после перенесенного острого серозного менингита, менингеальной формы клещевого энцефалита, генерализованных форм менингококковой инфекции (менингит, менингоэнцефалит, менингококкцемия), смешанных форм полирадикулоневритов и т.п. с исходом в астеническое состояние после того, как закончено лечение и санирован ликвор. Критерием санации ликвора при менингококковом менингите является уменьшение цитоза ниже 50 клеток при числе лимфоцитов 75 процентов и более. Военнослужащие, перенесшие вышеперечисленные заболевания, направляются на реабилитацию в санаторий на 30 календарных дней.
При неосложненном течении указанных заболеваний и их исходе в полное выздоровление военнослужащим предоставляется освобождение.
В отношении военнослужащих, перенесших сотрясение головного мозга с выраженными клиническими проявлениями или ушиб головного мозга, как правило, выносится заключение о предоставлении отпуска по болезни. После отпуска по болезни военнослужащие, проходящие воинскую службу в ВМС, Аэромобильных войсках, подлежат повторному медицинскому освидетельствованию.
Граждане, перенесшие менингит, менингоэнцефалит, при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту признаются временно негодными к воинской службе, если после окончания лечения прошло менее 6 месяцев. При отсутствии резидуальных явлений или при наличии лишь рассеянных органических знаков, не сопровождающихся расстройством функции, граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту освидетельствуются по подпункту 4) пункта 22 требований.
Граждане после острой закрытой травмы мозга при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту признаются временно негодными к воинской службе на 6 или 12 месяцев в зависимости от выраженности нарушения функции.
Освидетельствуемым по графам III и IV требований после впервые перенесенного острого нарушения мозгового кровообращения, завершившегося восстановлением функций нервной системы или астеническим состоянием, предоставляется отпуск по болезни с реабилитацией в санатории.
29. Предусматривает врожденные и приобретенные анатомические изменения или недостатки положения, заболевания век, слезных путей, глазницы и конъюнктивы. Заключение о годности к воинской службе, службе в виде, роде войск, службе по военно-учетной специальности выносится в зависимости от степени выраженности анатомических изменений, тяжести течения заболевания, результатов лечения, функций глаза.
К подпункту 1) относятся: сращения век между собой или с глазным яблоком, если они значительно ограничивают движения глаза или препятствуют зрению, выворот, рубцовая деформация или недостатки положения век (кроме птоза), препятствующие закрытию роговой оболочки, стойкий лагофтальм (хотя бы одного глаза).
К подпункту 2) относятся: резко выраженные язвенные блефариты с рубцовым перерождением и облысением краев век, хронические конъюнктивиты с гипертрофией и резко выраженной инфильтрацией подслизистой ткани с частыми (не менее 2 в год) обострениями при безуспешном стационарном лечении, хроническое трахоматозное поражение конъюнктивы, а также заболевания и непроходимость слезных путей, рецидивы крыловидной плевы с прогрессирующим нарушением функций глаза, не поддающиеся излечению после неоднократного хирургического лечения в стационаре. Сюда же относится птоз врожденного или приобретенного характера, при котором верхнее веко при отсутствии напряжения лобной мышцы прикрывает больше половины зрачка на одном глазу или более одной трети зрачка на обоих глазах; состояние после реконструктивных операций на слезных путях с введением лакопротеза.
При последствиях трахомы со стойкими нарушениями функций глаза заключение выносится по пунктам требований, предусматривающим эти нарушения.
Простой блефарит с отдельными чешуйками, незначительной гиперемией краев век, фолликулярный конъюнктивит с единичными фолликулами, бархатистость конъюнктивы в углах век и в области конъюнктивальных сводов, отдельные мелкие поверхностные рубцы конъюнктивы нетрахоматозного происхождения, гладкие рубцы конъюнктивы трахоматозного происхождения без других изменений конъюнктивы, роговицы и без рецидивов трахоматозного процесса в течение года, ложная и истинная крыловидная плева без явлений прогрессирования не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
При весеннем катаре и других аллергических поражениях конъюнктивы в зависимости от степени выраженности, тяжести течения заболевания, частоты обострений и эффективности проводимого лечения медицинское освидетельствование производится по подпункту 2) или 3) настоящего пункта.
Военнослужащим после лечения по поводу острой трахомы отпуск по болезни не предоставляется. По пункту 36 требований выносится заключение о предоставлении освобождения от исполнения служебных обязанностей до 15 суток.
30. Предусматривает хронические, трудно излечимые или неизлечимые заболевания туберкулезного, дегенеративного, дистрофического и другого происхождения.
При законченном процессе или непрогрессирующим течением с редкими обострениями (менее 2 в год), а также после пересадки тканей категория годности к воинской службе освидетельствуемых по графам I, II, III требований определяется в зависимости от функций глаза по пунктам требований.
При наличии новообразований глаза и его придатков в зависимости от их характера освидетельствование проводится по пунктам 8 или 10 требований.
Граждане с доброкачественными новообразованиями, не нарушающими функций глаз, по графе I-II-III годны к воинской службе. Граждане, отбираемые для службы (работы), проходящие воинскую службу по контракту (работающие) с РВ, ИИИ, КРТ и источниками ЭМП негодны к службе (работе).
К подпункту 1) относятся заболевания с прогрессирующим снижением зрения, не поддающиеся консервативному или хирургическому лечению, состояния после кератопротезирования на одном или обоих глазах, а также, независимо от функций глаза, тапеторетинальные абиотрофии. Пигментная дегенерация сетчатой оболочки с пигментом или без него в сочетании с расстройством темновой адаптации (гемералопией) подтверждается двукратным выполнением часовой адаптометрии с использованием контрольных методов исследования сумеречного зрения.
При стойком сужении поля зрения снизу и снаружи (по вертикальному и горизонтальному меридианам) от точки фиксации до уровня менее 30 градусов на обоих глазах заключение по всем графам требований выносится по подпункту 1), на одном глазу - по подпункту 2); от 30 градусов и до 45 градусов на обоих глазах - по подпункту 2), на одном глазу - по подпункту 3).
К подпункту 2) относятся хронические увеиты, увеопатии, установленные в стационарных условиях и сопровождающиеся повышением внутриглазного давления; кератоглобус и кератоконус; афакия, артифакия на одном или обоих глазах; наличие дегенеративно-дистрофических изменений на глазном дне (краевая дегенерация сетчатки, множественные хориоретинальные очаги, задняя стафилома и др.) при прогрессирующем снижении зрительных функций глаза; инородное тело внутри глаза, не вызывающее воспалительных или дистрофических изменений.
При наличии внутриглазных инородных тел у освидетельствуемых по графе I-II требований заключение выносится по подпункту 2).
Категория годности к воинской службе освидетельствуемых по графам III-IV требований определяется не ранее, чем через 3 месяца после ранения. При хороших функциях глаза (острота зрения, поле зрения, темновая адаптация и др.), отсутствии воспалительных явлений и признаков металлоза они признаются годными к воинской службе с незначительными ограничениями.
При атрофии зрительного нерва освидетельствуемые по графам I-II требований признаются негодными к воинской службе, независимо от функций глаза (острота зрения, поле зрения и др.), а категория годности освидетельствуемых по графе III требований определяется в зависимости от функций глаза.
При призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту граждане, перенесшие оптикореконструктивные операции на роговице или склере в течение 6 месяцев по пункту 36 требований признаются временно негодными к воинской службе. В последующем категория годности их к воинской службе определяется по пунктам требований в зависимости от состояния функций глаз и документально подтвержденной до операции степени аметропии с учетом результатов ультразвуковой биометрии глазных яблок.
Лица, перенесшие оптикореконструктивные операции на роговице, годны к поступлению в военные (специальные) учебные заведения не ранее одного года после операции при отсутствии послеоперационных осложнений, дегенеративно-дистрофических изменений на роговице и глазном дне, а также при условии, что до операции документально подтвержденная степень аметропии была не выше предусмотренной в приложениях 4-7.
При афакии, артифакии на одном или обоих глазах заключение в отношении военнослужащих, освидетельствуемых по графам I-II требований, выносится по подпункту 2), а в отношении военнослужащих, освидетельствуемых по графе III, выносится по пункту 35 требований в зависимости от остроты зрения с практически переносимой коррекцией. Они не годны к поступлению в военные (специальные) учебные заведения, к воинской службе в Аэромобильных войсках, ВМС.
Вывих и подвывих хрусталика оценивается как афакия. Афакия на одном глазу расценивается как двухсторонняя, если на втором глазу имеется помутнение хрусталика, понижающее остроту зрения этого глаза с 0,4 и ниже.
Так называемая цветная переливчивость, радужность, глыбки, зернышки и вакуоли хрусталика, обнаруживаемые только при исследовании щелевой лампой, а также врожденное отложение пигмента на передней капсуле хрусталика, не понижающее остроту зрения, не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения, поступлению на воинскую службу (работу) с РВ, ИИИ, КРТ, источниками ЭМП.
Лица, работающие с РВ, ИИИ, КРТ, источниками ЭМП при обнаружении у них при биомикроскопии помутнений под задней капсулой хрусталика и наличии убедительных признаков прогрессирования помутнений хрусталика (значительное увеличение при длительном наблюдении их числа и размера), признаются негодными к работе по военно-учетной специальности.
При стойких абсолютных центральных и парацентральных скотомах на одном или обоих глазах категория годности к воинской службе, службе по военно-учетной специальности освидетельствуемых по всем графам требований определяется в зависимости от состояния функций глаза по пунктам требований и приложений 4-7.
Лица с паренхиматозным кератитом сифилитического происхождения освидетельствуются по подпункту 2) пункта 6 требований.
31. К подпункту 1) относится нетравматическая отслойка сетчатой оболочки на обоих глазах, независимо от их функции (острота зрения, поля зрения и др.).
Военнослужащие, освидетельствуемые по графе III требований, после перенесенной отслойки сетчатой оболочки травматической этиологии на обоих глазах по подпункту 2) признаются годными к воинской службе с незначительными ограничениями в порядке индивидуальной оценки при условии хороших функций глаза (острота зрения, поле зрения и др.).
32. Диагноз глаукомы подтверждается в условиях стационарного обследования с применением нагрузочных проб. Вопрос о категории годности к воинской службе решается после лечения (медикаментозного или хирургического) с учетом степени стабилизации процесса и функций органа зрения (острота зрения, поле зрения, наличие парацентральных скотом, в том числе при нагрузочных пробах, а также экскавация диска зрительного нерва и др.).
По данному пункту освидетельствуются также лица со вторичной глаукомой.
33. При стойкой диплопии, после травмы глазницы с повреждением мышц глаза, граждане при призыве на срочную воинскую службу признаются временно негодными к воинской службе, а военнослужащие, проходящие срочную воинскую службу, признаются негодными к воинской службе в мирное время, ограниченно годными к воинской службе в военное время. Если диплопия является следствием какого-либо заболевания, то заключение выносится по основному заболеванию.
При наличии у освидетельствуемых двоения только при крайних отведениях глазных яблок в стороны и вверх заключение выносится по подпункту 2), а при взгляде вниз - по подпункту 1). К подпункту 2) относится также ясно выраженный качательный спазм мышц глазного яблока.
Если нистагм является одним из признаков поражения нервной системы или вестибулярного аппарата, заключение выносится по основному заболеванию. При значительно пониженной остроте зрения заключение выносится по пункту 35 требований. Нистагмоидные подергивания глаз при крайних отведениях глазных яблок не являются препятствием к прохождению службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения, обучению по специальности оператора радиолокационных станций или противотанкового управляемого реактивного снаряда, работе с дисплеями и другими блоками отображения информации.
При содружественном косоглазии менее 15 градусов диагноз подтверждается путем проверки бинокулярного зрения. Наличие бинокулярного зрения является основанием для исключения содружественного косоглазия.
При альтернирующем косоглазии с хорошим зрением обоих глаз следует воздерживаться от хирургического лечения из-за осложнений в виде диплопии.
При содружественном косоглазии, паралитическом косоглазии без диплопии и при других нарушениях бинокулярного зрения категория годности к воинской службе и годность к службе по военно-учетной специальности определяется в зависимости от функций глаза (острота зрения, поле зрения и др.) по пунктам требований и приложений 4-7.
При диагностике форм, степеней понижения цветоощущения следует руководствоваться методическими указаниями к пороговым таблицам для исследования цветового зрения, разрешенными к применению в медицинской практике. К анамальной трихомазии типа "С" относятся состояния, при которых освидетельствуемые правильно распознают в полихроматических таблицах Рабкина 12 и более таблиц при правильном чтении таблицы XVIII.
34. Вид, степень аномалии рефракции определяется с помощью скиаскопии или рефрактометрии (после атропинизации в течение 6-10 суток).
Когда при указанных в настоящем пункте аномалиях рефракции по графе III требований предусмотрена индивидуальная оценка годности к воинской службе, решающее значение придается остроте зрения.
Освидетельствуемые по графе IV требований с близорукостью или дальнозоркостью в меридиане наибольшей аметропии более 2,0 дптр, астигматизмом любого вида с разницей рефракции в двух главных меридианах больше 1,0 дптр признаются негодными к воинской службе в Аэромобильных войсках, ВМС и частях специального назначения.
При стойком спазме, парезе или параличе аккомодации необходимо обследование с участием невропатолога, терапевта, врачей других специальностей. Если стойкий спазм, парез или паралич аккомодации обусловлены заболеваниями нервной системы, внутренних органов, то заключение выносится по основному заболеванию.
Спазм аккомодации является функциональным заболеванием, при котором рефракция, выявленная при циклоплегии слабее, чем сила оптимальной отрицательной корригирующей линзы до циклоплегии.
При спазме, парезе аккомодации на одном или обоих глазах после безуспешного стационарного лечения категория годности к воинской службе определяется по пунктам 34 или 35 требований в зависимости от остроты зрения с коррекцией и степени аметропии, возвращающихся к прежнему уровню после неоднократной циклоплегии.
35. Острота зрения каждого глаза учитывается с коррекцией любыми стеклами, в том числе и комбинированными, а также контактными линзами (при хорошей, не менее 20 часов, переносимости, при отсутствии диплопии, раздражения глаз), а у военнослужащих, освидетельствуемых по графе III требований, кроме того, и интраокулярными линзами. У лиц, пользующихся контактными линзами, острота зрения проверяется в обычных очках.
Острота зрения, не препятствующая прохождению воинской службы для лиц, освидетельствуемых по графам I, II требований, для дали с коррекцией не ниже 0,4 на один глаз и 0,06 на другой глаз.
При коррекции обычными сферическими стеклами, а также при некорригированной анизометропии у освидетельствуемых по всем графам требований учитывается острота зрения с практически переносимой бинокулярной коррекцией, т.е. с разницей в силе стекол для обоих глаз не более 2,0 дптр. Коррекция астигматизма любого вида проводится цилиндрическими или комбинированными стеклами полностью по всем меридианам.
У граждан, поступающих в военные (специальные) учебные заведения острота зрения с коррекцией, не превышающей указанного в приложениях 4-7 предела рефракции, определяется только при наличии близорукости, простого или сложного близорукого астигматизма, а при прочих причинах понижения остроты зрения (в том числе при дальнозоркости, дальнозорком или смешанном астигматизме) - без коррекции.
Освидетельствуемые по графе IV требований признаются негодными к службе при остроте зрения без коррекции для дали ниже 0,5 на один глаз и ниже 0,4 на другой глаз.
37. К данному пункту относятся: экзема наружного слухового прохода и ушной раковины, хронический диффузный наружный отит, экзостозы слухового прохода, приобретенные сужения слухового прохода.
38. При хронических болезнях среднего уха всем освидетельствуемым предлагается лечение.
К подпунктам 1) и 2) относятся состояния после хирургического лечения хронических болезней среднего уха с неполной эпидермизацией операционной полости при наличии в ней гноя, грануляций или холестеатомных масс.
После радикальных или реконструктивно-восстановительных операций на среднем ухе с хорошими результатами военнослужащим предоставляется освобождение, а граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу и поступлении на воинскую службу по контракту по пункту 41 требований признаются временно негодными к воинской службе на 6 месяцев, если после выписки из стационара прошло менее 3 месяцев. При полной эпидермизации послеоперационной полости освидетельствование проводится по подпункту 4) настоящего пункта.
При наличии двухсторонних сухих перфораций барабанной перепонки, сопровождающихся резко выраженным гипертрофическим ринитом, хроническими гнойными, кистозными или полипозными заболеваниями околоносовых пазух, в отношении освидетельствуемых по графам I, II требований к состоянию здоровья заключение выносится по подпунктам 1) и 2) настоящего пункта и пунктом 49.
39. К подпункту 1) относятся резко выраженные меньероподобные заболевания, а также другие тяжелые формы вестибулярных расстройств органического или функционального характера, приступы которых наблюдались при стационарном обследовании и подтверждены медицинскими документами.
К подпункту 2) относятся меньероподобные заболевания, приступы которых протекают кратковременно с умеренно выраженными вестибулярно-вегетативными расстройствами, существенно не затрудняющими исполнение обязанностей воинской службы.
К подпункту 3) относятся резко повышенная чувствительность к укачиванию при отсутствии симптомов вестибулярных расстройств и заболеваний других органов.
При повышенной чувствительности к укачиванию нельзя ограничиваться исследованием лишь вестибулярной функции без глубокого всестороннего исследования всего организма, так как вегетативные рефлексы исходят не только из ушного лабиринта, но и из других органов.
При решении вопроса о годности к воинской службе в ВМС учитывается привыкание к качке.
Когда укачивание систематически приводит к потере способности исполнять обязанности воинской службы, при отсутствии положительных результатов тренировки и участия в походах по истечении, как правило, не менее одного года, выносится заключение о негодности к службе в ВМС. ВВК выносит заключение о негодности к службе в ВМС, основываясь не только на результатах экспериментального исследования (исследование вестибулярно-вегетативной чувствительности опытом отолитовой реакции в трех плоскостях, методом суммации (кумуляции) раздражения на вращающемся кресле и на качелях Хилова, пробой непрерывной кумуляции ускорений Кориолиса), но и на данных характеристик командования и врача воинской части.
Результаты вестибулометрии оцениваются совместно с невропатологом. При указании на временный характер вестибулярных расстройств необходимо всестороннее обследование и лечение.
При отборе в ВМС критерием устойчивости к укачиванию служат результаты исследования отолитовой реакции или пробы непрерывной кумуляции ускорений Кориолиса. Лица, дающие при этих исследованиях вестибулярную реакцию III степени, к службе в ВМС не годны.
При оценке результатов исследования вестибулярной функции необходимо учитывать, что даже защитные движения III степени при отсутствии интенсивных вегетативных реакций является основанием для вынесения заключения о негодности к службе в ВМС, так как эта реакция на раздражение вестибулярного аппарата не является стойкой и, как правило, исчезает при тренировках.
При освидетельствовании граждан, поступающих в военные (специальные) учебные заведения по подготовке летного состава, ВМС, в воздушно-десантное военное училище, обязательно исследование вестибулярного аппарата трехкратным опытом отолитовой реакции или пробой непрерывной кумуляции ускорений Кориолиса.
40. Восприятие ШР, не препятствующее прохождению воинской службы для лиц, освидетельствуемых по графам I, II требований не менее 2 м на одно ухо и 4 м на другое ухо или 3 м на оба уха.
Глухота на оба уха или глухонемота подтверждается учреждениями здравоохранения, организациями или учебными заведениями для глухонемых. Глухотой следует считать отсутствие восприятия крика у ушной раковины.
При определении степени понижения слуха необходимы, кроме обычного исследования ШР, повторные специальные исследования разговорной и шепотной речью, камертонами и тональная пороговая аудиометрия с обязательным определением барофункции ушей. При подозрении на глухоту на одно или оба уха используют приемы объективного определения глухоты (применение трещотки Барани, опыт Говсеева, Попова, Штенгера, Хилова и др.).
После слухоулучшающих операций освидетельствуемым по графе III требований по пункту 41 требований предоставляется отпуск по болезни.
42. К подпункту 1) наряду с заболеваниями сердечно-сосудистой системы с ХСН III-IV ФК по классификации Нью-Йоркской Ассоциации кардиологов (NYHA) относятся: комбинированные и сочетанные пороки сердца; аортальные пороки; изолированный митральный, трикуспидальный стеноз, стеноз легочной артерии; последствия оперативных вмешательств на клапанном аппарате сердца при наличии хронической сердечной недостаточности любого функционального класса; искусственные клапаны сердца; кардиомиопатии: дилатационная, рестриктивная, перипортальная, Тако Тсубо (takotsubo), некомпактный миокард, аритмогенная дисплазия правого желудочка; отдельные стойкие, не поддающиеся лечению нарушения ритма сердца и проводимости (желудочковые нарушения ритма IVб-V классов по Лауну, пароксизмальные тахиаритимии, АV-блокады III степени, синдром слабости синусового узла, искусственный водитель ритма (кардиостимулятор, кардиовертер-дефибриллятор).
К подпункту 2) относятся заболевания сердца, сопровождающиеся хронической сердечной недостаточностью II ФК. Лица со стойкими нарушениями ритма сердца и проводимости (кроме указанных в подпункте 1) а также с пароксизмальными тахиаритмиями, синдромом WPW при различных заболеваниях сердечно-сосудистой системы освидетельствуются по подпунктам 1), 2) или 3) в зависимости от функционального класса хронической сердечной недостаточности. К этому же подпункту относится гипертрофическая кардиомиопатия с ХСН I ФК.
К стойким нарушениям ритма относятся аритмии длительностью более 7 суток, требующие противоаритмической терапии и возобновляющиеся после прекращения лечения или рефрактерные к нему.
Желудочковая экстрасистолия I-II класса без клинических проявлений не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
К стойким нарушениям проводимости относятся постоянные (фиксированные) АV-блокады I и II степени, полные блокады ножек пучка Гиса.
Функциональная (вагусная) АV-блокада I степени (нормализация АV-проводимости возникает при физической нагрузке или после внутривенного введения 0,5-1,0 мг атропина сульфата), неполная блокада правой ножки пучка Гиса, синдром СLC, дополнительная хорда в полости сердца без клинических проявлений не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
Освидетельствуемые по графам I, II требований с изолированными приобретенными пороками сердца (за исключением указанных в подпункте 1) данного пункта), при ХСН или без нее, освидетельствуются по подпунктам 2) или 3) в зависимости от функционального класса ХСН.
К подпункту 3) относятся хроническая ревматическая болезнь сердца, пролапс митрального или других клапанов сердца, миокардитический кардиосклероз, сопровождающиеся стойким нарушением ритма сердца и (или) проводимости и (или) ХСН I ФК, а также гипертрофическая кардиомиопатия, феномен WPW, феномен Бругада, асимптомный синдром удлиненного QT без ХСН.
По этому же подпункту проводится медицинское освидетельствование после хирургического лечения по поводу врожденных или приобретенных пороков сердца при отсутствии ХСН, стойких нарушений ритма и (или) проводимости.
Недостаточность общего кровообращения I ФК объективизируется кардиогемодинамическими показателями, выявляемыми функциональными пробами (ВЭМ или тредмил-тест, тест с 6 минутной ходьбой).
Освидетельствуемые по графе I требований перенесшие острую ревматическую лихорадку, по пункту 48 требований, признаются временно негодными к воинской службе на 12 месяцев после выписки из медицинского учреждения. В последующем, при отсутствии признаков поражения сердца и других органов, а также отсутствии рецидивов заболевания, они освидетельствуются по подпункту 4) настоящего пункта. Освидетельствуемые по графе II требований перенесшие острую ревматическую лихорадку по подпункту 3) настоящего пункта признаются негодными к воинской службе в мирное время, ограниченно годными в военное время.
К подпункту 4) относятся стойко компенсированные исходы заболеваний мышцы сердца, миокардиосклероз, пролапс митрального и других клапанов сердца без признаков ХСН, стойких нарушений ритма сердца и (или) проводимости.
Перенесенные неревматические миокардиты без исхода в миокардиосклероз, при отсутствии нарушений ритма сердца и проводимости не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
43. К подпункту 1) относится АГ 3 степени, характеризующаяся стабильно высокими показателями артериального давления (в покое: систолического - 180 мм рт.ст. и выше, диастолического - 110 мм рт.ст. и выше), сопровождающаяся наличием 3 и более основных факторов риска и поражением органов-мишеней и (или) ассоциированными клиническими состояниями. К этому же подпункту относится АГ 2 степени, с наличием более 4 основных факторов риска, поражением органов-мишеней и ассоциированными клиническими состояниями.
К ассоциированным клиническим состояниям относятся сердечно-сосудистые осложнения: ХСН II-IV ФК; инфаркт миокарда; стенокардия; расслаивающаяся аневризма аорты; геморрагический, ишемический инсульт; частые транзиторные ишемические атаки; гипертоническая ретинопатия - кровоизлияния или экссудаты; отек соска зрительного нерва; протеинурия более 300 мг/сут; ХПН с уровнем креатинина более 133 мкмоль/л. у мужчин и более 124 мкмоль/л у женщин; сахарный диабет.
К подпункту 2) относится АГ 2 степени с наличием 2 или 3 основных факторов риска со стойко повышенным уровнем артериального давления (в покое: систолического - 160-179 мм рт.ст., диастолического - 100-109 мм рт.ст.), не достигающим нормальных цифр без проведения постоянной медикаментозной терапии, с поражением органов-мишеней (гипертрофия левого желудочка, выявленная при электрокардиографическом, эхографическом или рентгенографическом исследовании; протеинурия 30-300 мг/сут или повышение уровня креатинина в плазме крови до 133 мкмоль/л включительно - у мужчин и до 124 мкмоль/л включительно - у женщин, генерализованным или локальным сужением сосудов сетчатки, наличием атеросклеротических изменений в магистральных артериях. Кроме того, проявляются церебральные расстройства, динамические нарушения мозгового кровообращения с преходящими двигательными, чувствительными, речевыми, мозжечковыми, вестибулярными и другими расстройствами, при наличии которых выносится заключение - "ограниченно годен к воинской службе". Такое же заключение принимается при наличии артериальной гипертензии 3 степени с наличием основных факторов риска менее 3, с поражением органов-мишеней при отсутствии ассоциированных клинических состояний.
К подпункту 3) относится АГ 1 степени с уровнем артериального давления (в покое: систолического - 140-159 мм рт.ст., диастолического - 90-99 мм рт.ст.), при отсутствии поражения органов-мишеней, ассоциированных клинических состояний, при отсутствии или наличии двух и менее основных факторов риска. При наличии ассоциированных клинических состояний и (или) поражений органов-мишеней медицинское освидетельствование проводится по подпункту 2) настоящего пункта и пунктами требований в зависимости от степени нарушения функции пораженных органов и систем.
При АГ 1 степени артериальное давление более лабильно, заметно меняется в течение суток, и способно нормализоваться при исключении факторов риска.
Наличие АГ у освидетельствованных по графам I, II требований подтверждается стационарным обследованием и результатами предыдущего диспансерного наблюдения в течение не менее 6 месяцев (контроль артериального давления 1 раз в месяц). При впервые выявленном повышении артериального давления и недостаточном сроке наблюдения наличие АГ подтверждается стационарным обследованием в специализированном отделении.
При АГ проводится дифференциальная диагностика с симптоматической гипертензией, обусловленной другими заболеваниями. Медицинское освидетельствование лиц с симптоматической гипертензией проводится по основному заболеванию.
44. К подпункту 1) относятся: стенокардия напряжения ФК III, IV; ХСН III-IV ФК.
К этому же подпункту относятся (независимо от ФК стенокардии и степени выраженности ХСН): аневризма сердца или крупноочаговый кардиосклероз, развившийся в результате крупноочагового или повторных мелкоочаговых инфарктов миокарда; отдельные стойкие, не поддающиеся лечению, формы нарушения ритма и проводимости, вследствие ишемической болезни сердца: АV-блокада II, III степени, пароксизмальные тахиаритмии, желудочковые нарушения ритма III-IV-V классов по Лауну, синдром слабости синусового узла. К стойким нарушениям ритма относятся аритмии длительностью более 7 суток, требующие противоаритмической терапии и возобновляющиеся после прекращения лечения или рефрактерные к нему.
К подпункту 2) относятся: стенокардия напряжения ФК-II; вазоспастическая стенокардия (Принцметала); наличие при ИБС ХСН II ФК.
Освидетельствуемые по графе III требований после имплантации искусственного водителя ритма, перенесшие аорто-коронарное шунтирование, другие хирургические вмешательства на коронарных артериях при ИБС по подпункту 2) признаются негодными к воинской службе. Лицам, перенесшим острый инфаркт миокарда, после окончания стационарного этапа лечения предоставляется отпуск по болезни на 30-45 суток или направление на реабилитацию в местные санатории сроком на 30 суток. После отпуска по болезни (реабилитации в санатории) они освидетельствуются, кроме заболеваний указанных в подпункте 1), по подпункту 1), 2) или 3) в зависимости от степени выраженности ХСН и (или) ФК стенокардии. Лица с ишемической болезнью сердца, имеющие нарушения ритма и проводимости, кроме заболеваний указанных в подпункте 1), освидетельствуются в зависимости от степени выраженности СН и (или) ФК стенокардии.
К подпункту 3) относится стенокардия напряжения ФК-I и (или) ХСН I ФК.
ФК стенокардии напряжения, наличие у освидетельствуемых других форм ИБС и их проявлений, ФК ХСН, подтверждается инструментально-лабораторными исследованиями - ЭКГ, ЭКГ с нагрузочными пробами, дополнительными методами исследования (Эхо ГК, стресс-ЭхоКГ, суточное мониторирование ЭКГ, и др.).
45. По показаниям освидетельствуемым по графам I-III требований предлагается хирургическое лечение. При неудовлетворительных результатах лечения или отказе от него, категория годности к воинской службе определяется в зависимости от выраженности патологического процесса.
К подпункту 1) относятся: артериальные и артериовенозные аневризмы магистральных сосудов; облитерирующий атеросклероз, эндартериит, тромбангиит, аортоартериит при декомпенсированных ишемиях конечностей (гангренозно-некротическая стадия); атеросклероз брюшной аорты с частичной или полной облитерацией просвета ее висцеральных ветвей, подвздошных артерий с резким нарушением функций органов и дистального кровообращения; тромбоз воротной или полой вены; часто рецидивирующий тромбофлебит, флеботромбоз, посттромботическая и варикозная болезнь нижних конечностей с явлениями ХВН IV степени (недостаточность клапанов глубоких, подкожных, коммуникантных вен с наличием постоянной отечности, гиперпигментации и истончения кожи, индурации, дерматита или язв); слоновость (лимфедема) IV степени; ангиотрофоневрозы III стадии (гангренозно-некротическая); последствия реконструктивных операций на крупных магистральных (аорта, подвздошная, бедренная, брахиоцефальная артерии, воротная или полая вена), периферических сосудах при сохраняющемся выраженном нарушении кровообращения и прогрессирующем течении заболевания.
К подпункту 2) относятся: облитерирующий эндартериит, тромбангиит, аортоартериит, атеросклероз сосудов нижних конечностей II стадии; посттромбофлебитическая или варикозная болезнь с наличием ХВН III степени (отечность стоп, голеней, не исчезающая полностью за период ночного отдыха, зуд, гиперпигментация, истончение кожи); лимфедема III степени; вторичный синдром Рейно, ангиотрофоневрозы II стадии с продолжительным болевым синдромом, посинением пальцев, скованностью движений на холоде при безуспешном повторном стационарном лечении; последствия реконструктивных операций на магистральных и периферических сосудах с незначительным нарушением кровообращения; варикозное расширение вен семенного канатика III степени (вены опускаются ниже нижнего полюса атрофированного яичка, имеется постоянный болевой синдром, нарушение сперматогенеза, протеинурия, гематурия), при неудовлетворительных результатах лечения или отказе от него.
К подпункту 3) относятся: облитерирующий эндартериит, тромбангиит, атеросклероз сосудов нижних конечностей I стадии; посттромботическая или варикозная болезнь нижних конечностей с явлениями ХВН II степени (периодическая отечность стоп, голеней после длительной ходьбы или стояния, исчезающая за период ночного или дневного отдыха); лимфедема II степени; экстравазальная компрессия подключичного сосудисто-нервного пучка, синдром "грудного выхода"; вторичный синдром Рейно, ангиотрофоневрозы I стадии; варикозное расширение вен семенного канатика II степени; рецидивное (после повторного хирургического лечения) варикозное расширение вен семенного канатика II степени, при отказе от дальнейшего лечения для освидетельствуемых по графе III требований применяется подпункт 3). При варикозном расширении вен семенного канатика II степени вены опускаются ниже верхнего полюса яичка, атрофии яичка нет.
К подпункту 4) относятся: варикозная болезнь нижних конечностей с явлениями ХВН I степени, лимфедема I степени (незначительный отек тыла стопы, уменьшающийся или исчезающий за период ночного или дневного отдыха); варикозное расширение вен семенного канатика I степени.
Расширение вен нижних конечностей на отдельных участках в виде цилиндрических или извитых эластических выпячиваний без признаков венозной недостаточности не является основанием для применения настоящего подпункта, не препятствует прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
После ранений и других повреждений крупных магистральных артерий с полным восстановлением кровообращения и функций в отношении освидетельствуемых по графам I и II требований применяется подпункт 3), а по графам III-IV - подпункт 4) настоящего пункта.
Диагноз заболеваний и последствий повреждений сосудов должен отражать стадию процесса и степень функциональных нарушений. Экспертное заключение выносится после обследования с применением методов, дающих объективные показатели (реовазография с нитроглицериновой пробой, ангио-, флебо-, лимфография, ультразвуковая доплерография и ультразвуковое ангиосканирование и др.). При использовании реовазографии в диагностике, пробу можно считать положительной при уменьшении пульсового кровенаполнения артерий (РИ) на 40 процентов и более.
46. При наличии показаний освидетельствуемым по графам I-III требований предлагается хирургическое или консервативное лечение. При неудовлетворительном результате лечения или отказе от него медицинское освидетельствование проводится по подпунктам 1), 2) или 3) в зависимости от выраженности вторичной анемии и частоты обострений.
К частым обострениям геморроя относится: 3 и более стационарных лечений в году с длительными (1 месяц и более) сроками госпитализации по поводу кровотечения, тромбоза, воспаления II-III степени или выпадения геморроидальных узлов; при осложнении повторными кровотечениями, требующими стационарного лечения.
47. Для СВД характерен синдром вегетативно-сосудистых расстройств с неадекватной реакцией сердечно-сосудистой системы на какие-либо раздражители.
СВД гипотензивного типа следует отличать от физиологической гипотонии здоровых людей, которые не предъявляют никаких жалоб, сохраняют трудоспособность и способность исполнять обязанности воинской службы при показателях артериального давления 90/50 - 100/60 мм рт.ст. Такие лица признаются годными к воинской службе. В обязательном порядке следует исключить симптоматическую гипотонию, обусловленную болезнями эндокринной системы, желудочно-кишечного тракта, легких и др.
Диагноз СВД у освидетельствуемых по графам I, II требований устанавливается при амбулаторном (для военнослужащих - стационарном) обследовании с участием невропатолога, окулиста и врачей других специальностей. Граждане при приписке к призывным участкам с любой формой СВД признаются временно негодными к воинской службе и направляются на лечение.
К подпункту 1) относится СВД:
гипертензивного типа с лабильностью артериального давления, при наличии постоянных жалоб и стойких резко выраженных вегетативно-сосудистых расстройств, не поддающихся лечению, значительно снижающих трудоспособность и способность исполнять обязанности воинской службы;
гипотензивного типа со стойкой фиксацией артериального давления ниже 100/60 мм рт.ст. при наличии постоянных жалоб, стойких резко выраженных вегетативно-сосудистых расстройств, значительно снижающих трудоспособность и способность исполнять обязанности воинской службы;
кардиального типа при наличии стойких кардиалгий, сопровождающихся выраженными вегетативно-сосудистыми расстройствами, стойкими нарушениями ритма сердца при безуспешности повторного стационарного лечения (характеристика стойких нарушений ритма сердца приведена в пояснениях к пункту 42 требований).
К подпункту 2) относится СВД любого типа с умеренно выраженными проявлениями, в том числе преходящими нарушениями ритма сердца, не снижающими трудоспособность и способность исполнять обязанности воинской службы.
При наличии 5 и более экстрасистол в минуту необходимо стационарное обследование.
Редкие одиночные экстрасистолы покоя, синусовая аритмия функционального характера не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
При нарушении сердечного ритма, вследствие органических изменений миокарда (воспалительного, дистрофического, ишемического или другого характера) медицинское освидетельствование проводится по пунктам 42 или 44 требований.
48. Военнослужащие, проходящие срочную воинскую службу, признаются временно негодными к воинской службе по завершению стационарного лечения по поводу неревматических миокардитов, когда не выявлено стойких и объективных признаков поражения сердца (недостаточность кровообращения, различные формы нарушения ритма сердца и проводимости).
Освидетельствуемые по графе I требований после перенесенного неревматического миокардита признаются временно негодными к воинской службе на 6 месяцев после выписки из стационара.
Заключение о предоставлении отпуска по болезни (реабилитации в санатории на 30 календарных дней) для освидетельствуемых по графам III требований выносится после активного ревматизма, неревматических миокардитов, инфаркта миокарда, после операций на сердце, коронарных сосудах, крупных магистральных и периферических сосудах с нарушением функций временного характера, когда для завершения реабилитационного лечения и полного восстановления способности исполнять обязанности воинской службы требуется срок не менее месяца.
После обострения ХИБС (затяжные приступы стенокардии, преходящие нарушения ритма сердца и проводимости, преходящие формы СН), АГ (состояние после гипертонических кризов), электроимпульсной терапии при купировании аритмий сердца в отношении освидетельствуемых по графе III требований выносится заключение о нуждаемости в освобождении.
49. К подпункту 1) относятся: значительно выраженный зловонный насморк, круглогодичные аллергические риниты, поллинозы с клиническими проявлениями ринита, конъюнктивита, протекающие с частым рецидивирующим течением, трудно поддающиеся лечению и подтвержденные обследованием в аллергологическом центре специфической имуннодиагностикой с положительным тестом на аллергены (злаковые, сорные травы, бытовые аллергены). При сезонном аллергическом рините, рецидивирующим до 2 раз в год (назофарингите), при успешном лечении освидетельствование проводится по пункту 49 подпункту 6).
К подпункту 2) относятся хронические гнойные, кистозные, полипозные синуситы, протекающие с частыми обострениями (2 и более в год) и трудопотерями и сопровождающиеся гипертрофическими или атрофическими изменениями слизистой оболочки носа и нарушением носового дыхания.
Диагноз хронического гнойного заболевания околоносовых пазух подтверждается риноскопическими данными (гнойные выделения), рентгенографией пазух в двух проекциях, а для верхнечелюстной пазухи, кроме того, пробным проколом и контрастным исследованием, для уточнения заболевания компъютерной томографией.
К этому же пункту относятся гиперпластические синуситы и кисты верхнечелюстных пазух, занимающие 1/3 объема верхнечелюстных пазух. Хронические синуситы подлежат оперативному лечению (радикальной и эндоскопической гайморотомии).
При успешном оперативном лечении освидетельствуемые по графам I-II требований, признаются годными к воинской службе.
Остеомы околоносовых пазух подтверждается данными рентгенологического обследования придаточных пазух носа в 2 проекциях, для уточнения характера образования компьютерной томографией. Клиническими признаками остеомы являются боли в проекции образования, по ходу ветвей тройничного нерва, головные боли, симптомы нарушения барофункции пазух носа, более четко выявляемые при барокамерном исследовании.
К подпункту 4) относятся: хронические негнойные заболевания околоносовых пазух (катаральные, серозные, вазомоторные и другие негнойные формы синуситов) без признаков дистрофии тканей верхних дыхательных путей и частых обострений, связанных с трудопотерями. Граждане с указанными заболеваниями при приписке к призывным участкам направляются на лечение.
Искривление носовой перегородки при свободном носовом дыхании, нестойкие субатрофические явления слизистой верхних дыхательных путей, пристеночное утолщение слизистой верхнечелюстных пазух, если при диагностической пункции не получено гноя или транссудата и сохранена проходимость устья верхнечелюстной пазухи, а также остаточные явления после операции на околоносовых пазухах (линейный рубец переходной складки преддверия рта, соустье оперированной пазухи с носовой полостью или вуаль на рентгенограмме) не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
Под хроническим декомпенсированным тонзиллитом следует понимать форму хронического тонзиллита, характеризующуюся частыми обострениями (2 и более в год), наличием тонзиллогенной интоксикации (субфебрилитет, быстрая утомляемость, вялость, недомогание), вовлечением в воспалительный процесс околоминдаликовой ткани, регионарных лимфоузлов (паратонзиллярный абсцесс, регионарный лимфаденит).
К объективным признакам хронического декомпенсированного тонзиллита относятся: выделение гноя или казеозных пробок из лакун при надавливании шпателем на миндалину или при ее зондировании; грубые рубцы на небных миндалинах; наличие в подэпителиальном слое нагноившихся фолликулов; небные миндалины рубцово-изменены, уменьшены в размерах, "скрыты", "спрятаны" между небными дужками; увеличение лимфатических узлов по переднему краю грудинно-ключично-сосцевидных мышц.
Другие формы хронического тонзиллита не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы и поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
Граждане, имеющие любую форму хронического тонзиллита, при приписке к призывным участкам направляются на лечение.
Стойкий и резкий характер нарушения барофункции уха определяется по данным повторных исследований с помощью ушной манометрии, при сомнении производится манометрия с помощью продувания ушей. Наиболее достоверные данные получаются при дополнительном функциональном исследовании в барокамере (рекомпрессионной камере).
Лица, отбираемые для обучения водолазной специальности, признаются годными для обучения при наличии хорошей проходимости слуховой трубы (барофункция I и II степени), а при стойкой барофункции III степени признаются негодными.
При стойкой барофункции III степени годность обучающихся и проходящих воинскую службу по военно-учетной специальности водолаза по I, II графам требований определяется негодными, по III графе - годными с незначительными ограничениями, а при барофункции IV степени они признаются I, II и III графам негодными к воинской службе в мирное время.
Нарушение барофункции околоносовых пазух устанавливается на основании жалоб освидетельствуемого, состояния носовой полости, испытания в барокамере на переносимость перепадов давления с рентгенологическим исследованием околоносовых пазух до и после испытания, данных медицинских и служебных характеристик.
50. Предусматривает заболевания (хронические ларингиты, хронические ларинготрахеиты), последствия повреждений гортани или шейного отдела трахеи при неудовлетворительных результатах лечения или отказе от него.
К подпункту 1) относится стойкое отсутствие голосообразования, дыхания через естественные дыхательные пути, разделительной функции.
К подпункту 2) относятся стойкое затруднение дыхания с ДН II степени по обструктивному типу, стойкое затруднение голосообразования, наличие парезов мышечного аппарата (охриплость, снижение звучности голоса).
К подпункту 3) относится затруднение дыхания с ДН I степени по обструктивному типу.
51. К подпункту 1) относятся хронические заболевания бронхолегочного аппарата и плевры, нагноительные заболевания легких с ДН (легочной) III степени, саркоидоз III стадии, хроническое легочное сердце.
К подпункту 2) относятся хронические заболевания бронхолегочного аппарата с ДН (легочной) II степени, саркоидоз II стадии. По этому же пункту освидетельствуются граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту, а также военнослужащие, проходящие срочную воинскую службу или по контракту, страдающие бронхоэктатической болезнью, независимо от степени дыхательной недостаточности, при отказе от оперативного лечения.
При хронической обструктивной болезни легких категория годности к воинской службе военнослужащих, освидетельствуемых по графе III требований, определяется в зависимости от степени ДН (легочной).
Граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту, а также военнослужащие, проходящие срочную воинскую службу или по контракту, страдающие саркоидозом и другими диссеминированными заболеваниями легких, освидетельствуются по подпунктам 1) или 2), а военнослужащие, освидетельствуемые по графе III требований, по подпунктам 1), 2) или 3) в зависимости от стадии заболевания, степени ДН (легочной). Диагноз заболевания подтверждается результатами гистологического исследования. При отказе больного от диагностической пункции диагноз устанавливается по совокупности клинических и лабораторных данных.
Военнослужащие, имеющие последствия перенесенного спонтанного пневмоторакса в форме ограниченного пневмофиброза, плевральных спаек, освидетельствуются в зависимости от степени ДН (легочной).
Показатели степеней ДН (легочной) и используемые сокращения приведены в таблице "Показатели степеней дыхательной (легочной) недостаточности":

ПОКАЗАТЕЛИ СТЕПЕНЕЙ ДН (ЛЕГОЧНОЙ)

Показатели	Норма	Степени ДН (легочной)
		I степень (незначи- тельная)	II степень (умеренная)	III степень (выраженная)
1	2	3	4	5
1. Клинические:
1) Одышка	нет	при доступных ранее усилиях	при обычных нагрузках	постоянная в покое
2) Цианоз	нет	нет или незначительный, усиливающийся после нагрузки	отчетливый, иногда значительный	резко выраженный диффузный
3) Пульс в покое (в минуту)	до 80	не учащен	наклонность к учащению	значительно учащается
2. Инструментальные:
1	2	3	4	5
1. Парциальное давление кислорода РаО2 (мм. рт. ст.)	более 80	80	79-65	менее 65
2. ОФВ1 – в процентах	85-75	80-70	69-50	менее 50
3. Индекс Тиффно (соотношение ОФВ1/ЖЕЛ в процентах)	более 70	менее 70	менее 70	менее 70

I - легкая ОФВ1/ФЖЕЛ < 0,70; ОФВ1 >= 80 процентов от установленного;
II - среднетяжелая ОФВ1/ФЖЕЛ < 0,70; 50 процентов >= ОФВ1 < 80 процентов от должных значений;
III - тяжелая ОФВ1/ФЖЕЛ < 0,70; 30 процентов >= ОФВ1 < 50 процентов от установленных значений;
IV - крайне тяжелая ОФВ1/ФЖЕЛ < 0,70; ОФВ1 < 30 процентов от должного или ОФВ1 < 50 процентов от установленного в сочетании с ХДН.
ДН - парциальное давление кислорода в артериальной крови (PaO₂) меньше 8 кПа (60 мм рт. ст.) при дыхании воздухом на уровне моря с повышением парциального давления CO₂ (PaCO₂) более 6,7 кПа (50 мм рт. ст.) или без него.
52. Диагноз бронхиальной астмы устанавливается только после стационарного обследования.
К подпункту 1) относится бронхиальная астма с частыми обострениями заболевания и гормональнозависимая бронхиальная астма, постоянными симптомами в течение дня или астматическим состоянием, значительным ограничением физической активности, с суточными колебаниями ПСВ или ОФВ1 более 30 процентов и ПСВ или ОФВ1 менее 60 процентов должных значений в межприступный период.
К подпункту 2) относится бронхиальная астма с ежедневными симптомами, которые купируются введением различных бронхорасширяющих средств, с суточными колебаниями ПСВ или ОФВ1 более 30 процентов и ПСВ или ОФВ1 60-80 процентов должных значений в межприступный период.
К подпункту 3) относится контролируемая бронхиальная астма с непродолжительными симптомами реже 1 раза в день, которые легко купируются бронхорасширяющими средствами, при отсутствии симптомов и нормальной функцией легких между обострениями, с суточными колебаниями ПСВ или ОФВ1 менее 30 процентов и ПСВ или ОФВ1 более 80 процентов должных значений в межприступный период.
Освидетельствование при впервые выявленных признаках бронхиальной астмы проводится только после стационарного обследования. При наличии бронхиальной астмы, подтвержденной медицинскими документами о стационарном лечении и обращениях за медицинской помощью, заключение о категории годности к воинской службе граждан, освидетельствуемых по графе I, а также граждан, проходящих воинскую службу по контракту и поступающих на воинскую службу по контракту выносится без стационарного обследования.
Классификация тяжести бронхиальной астмы по клиническим признакам:
интермиттирующая: симптомы реже 1 раза в неделю. Обострения кратковременные. Ночные симптомы не чаще 2 раз в месяц. ОФВ1 или ПСВ >= 80 % от должных значений. Вариабельность ПСВ или ОФВ1 < 20 процентов;
легкая персистирующая: симптомы чаще 1 раза в неделю, но реже 1 раза в день. Обострения нарушают активность и сон. Ночные симптомы чаще 2 раз в месяц. ОФВ1 или ПСВ >= 80 процентов от должных значений. Вариабельность ПСВ или ОФВ1 <= 30 процентов;
персистирующая средней тяжести: симптомы ежедневно. Обострения нарушают активность и сон. Ночные симптомы > 1 раза в неделю. Ежедневный прием ингаляционных b2-агонистов короткого действия. ОФВ1 или ПСВ 60-80 процентов от должных значений. Вариабельность ПСВ или ОФВ1 > 30 процентов;
тяжелая персистирующая: симптомы ежедневно. Частые обострения. Частые ночные симптомы. Ограничение физической активности. ОФВ1 или ПСВ <= 60 процентов от должных значений. Вариабельность ПСВ или ОФВ1 > 30 процентов.
Бронхоспастические синдромы (обтурационный, эндокринно-гуморальный, неврогенный, токсический и др.), которые явились осложнением других заболеваний, категория годности к воинской службе определяется в зависимости от течения основного заболевания по пунктам требований.
53. Заключение о нуждаемости военнослужащих в отпуске по болезни, решение о временной негодности к воинской службе граждан при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу выносится только при осложненном течении острых пневмоний (нагноения, пара- и метапневмонические выпотные плевриты, ателектазы, обширные плевральные наложения, выраженная астенизация после вирусных пневмоний и др.), после операций на бронхолегочном аппарате.
При остаточных явлениях после перенесенных острых заболеваний, обострения хронических заболеваний легких, в отношении военнослужащих выносится заключение о предоставлении освобождения.
54. Подпункт 3) применяется, когда сумма кариозных, пломбированных и удаленных зубов более 9 и при этом не менее 4 зубов с клиническими или рентгенологическими признаками хронического воспаления (с поражением пульпы и периодонта), включая зубы с пломбированными корневыми каналами.
55. Основанием для применения настоящего пункта является наличие у освидетельствуемых генерализованной формы пародонтита, пародонтоза с частыми обострениями и абсцедированием.
Диагноз пародонтита, пародонтоза устанавливается после тщательного исследования всей зубочелюстной системы с рентгенографией и выявлением сопутствующих заболеваний. При пародонтозе и пародонтите граждане при приписке к призывным участкам направляются на лечение.
К подпункту 1) относится пародонтит с глубиной пародонтального кармана 5 мм и более, резорбцией костной ткани лунки зуба на 2/3 длины корня, подвижностью зуба II-III степени.
К подпункту 2) относятся заболевания слизистой оболочки полости рта, не поддающиеся лечению. При наличии стоматитов, хейлитов, гингивитов, лейкоплакий и др. заболеваний, включая преканцерозы, граждане при приписке к призывным участкам назначаются на лечение.
К подпункту 3) относится пародонтит легкой степени, при котором глубина зубодесневого кармана до 3 мм, преимущественно в области межзубного промежутка, имеется начальная степень деструкции костной ткани межзубных перегородок, снижение высоты межзубных перегородок менее 1/3, но подвижности зубов нет.
56. К подпункту 1) относятся дефекты нижней челюсти, не замещенные трансплантатами после хирургического лечения, дефекты и деформации челюстно-лицевой области, а также хронические, часто обостряющиеся (более 2 раз в год для освидетельствуемых по графам I, II требований и более 4 раз в год для освидетельствуемых по графам III-IV требований) заболевания челюстей, слюнных желез, височно-челюстных суставов, анкилозы височно-нижнечелюстных суставов, контрактуры и ложные суставы нижней челюсти при отсутствии эффекта от лечения (в том числе и хирургического) или отказе от него. К этому же подпункту относится не поддающийся лечению актиномикоз челюстно-лицевой области.
В зависимости от фактической способности исполнять обязанности воинской службы, мнения командования и врача воинской части, военнослужащие, освидетельствуемые по графе III требований, с приобретенными дефектами и деформациями челюстно-лицевой области после ортопедических методов лечения с удовлетворительными результатами освидетельствоваются по подпунктам 2) или 3) настоящего пункта.
К подпункту 2) относятся аномалии прикуса II-III степени с разобщением прикуса более 5 мм или с жевательной эффективностью менее 60 процентов по Агапову Н.И. - хронические сиалоадениты с частыми обострениями, актиномикоз челюстно-лицевой области с удовлетворительным результатом лечения, хронический остеомиелит челюстей с наличием секвестральных полостей и секвестров. Граждане с указанными заболеваниями при приписке к призывным участкам назначаются на лечение. Военнослужащие после лечения освидетельствуются по пункту 61 настоящих требований. При отказе от хирургического лечения или неудовлетворительном результате оперативного лечения освидетельствование проводится по подпунктам 1) или 2) настоящего пункта.
К подпункту 3) относится полная адентия верхней и нижней челюстей или одной челюсти.
Граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту признаются временно негодными к воинской службе, если после оперативного лечения по поводу аномалий прикуса прошло менее 6 месяцев.
При аномалии прикуса II степени (смещение зубных рядов свыше 5 мм и до 10 мм включительно) с жевательной эффективностью 60 процентов и более медицинское освидетельствование проводится по подпункту 4) настоящего пункта.
Наличие аномалии прикуса I степени (смещение зубных рядов до 5 мм включительно) не является основанием для применения настоящего пункта, не препятствует прохождению воинской службы и поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
57. Диагноз язвенной болезни подтверждается обязательным эндоскопическим и рентгенологическим исследованием в условиях гипотонии.
К подпункту 1) относятся: язвенная болезнь желудка и 12-перстной кишки, осложненная пенетрацией, стенозом привратника (задержка контрастного вещества в желудке больше 24 часов), сопровождающаяся нарушением питания ИМТ 18,5 и менее, при наличии противопоказаний к хирургическому лечению или отказе от него; последствия резекции желудка, наложения желудочно-кишечного соустья со значительным нарушением функции пищеварения. К этому же подпункту относятся: последствия стволовой или селективной ваготомии с наложением желудочно-кишечного соустья со значительным нарушением функции пищеварения (не поддающиеся лечению демпинг-синдром, упорные поносы, нарушение питания - ИМТ 18,5 и менее, стойкие анастомозиты, язвы анастомозов и др.); язвенная болезнь, осложненная массивными повторными гастродуоденальными кровотечениями с объемом кровопотери более 2 литров (снижение объема циркулирующей крови до 30 процентов).
К подпункту 2) относятся: язвенная болезнь желудка или 12-перстной кишки с частыми (2 и более в год) и длительными (более 2 месяцев) обострениями; с внелуковичной язвой; множественными язвами луковицы и вне ее; мигрирующими каллезными язвами или длительно не рубцующимися язвами луковицы или внелуковичной зоны, а также непрерывно-рецидивирующая язвенная болезнь 12-перстной кишки (рецидивы язвы в сроки до двух месяцев после ее заживления). К этому же подпункту относится язвенная болезнь желудка или 12-перстной кишки, осложненная перфорацией или кровотечением, или грубой рубцовой деформацией луковицы 12-перстной кишки; последствия стволовой или селективной ваготомии, наложения желудочно-кишечного соустья.
Грубой деформацией 12-перстной кишки считается деформация, отчетливо выявляемая при полноценно выполненной дуоденографии в условиях искусственной гипотонии, сопровождающаяся замедленной эвакуацией (задержка контрастного вещества в желудке более 2 часов) и (или) наличие постязвенного рубца при фиброгастроскопии.
С язвенной болезнью желудка или 12-перстной кишки с редкими (1 раз в год и реже) обострениями, без нарушения функции пищеварения, при наличии незначительной деформации луковицы 12-перстной кишки по графе III требований медицинское освидетельствование проводится по подпункту 3) настоящего пункта.
При неосложненных симптоматических язвах желудка и 12-перстной кишки категория годности к воинской службе определяется в зависимости от тяжести и течения основного заболевания по пунктам требований. При осложненных симптоматических язвах освидетельствуемые по графам I, II требований признаются негодными к воинской службе по подпункту 3), а по графе III требований категория годности к воинской службе определяется в зависимости от нарушения функций пищеварения после предоставления отпуска по болезни согласно пункту 61 требований.
58. К подпункту 1) относятся: цирроз печени; тяжелые формы хронических и других гепатитов (кроме вирусных гепатитов) со значительным нарушением функции печени или признаками портальной гипертензии; тяжелые формы неспецифических язвенных колитов, энтеритов с резким нарушением функции пищеварения; панкреатиты с обострениями 4 раза в год и чаще, требующие длительного стационарного лечения при неудовлетворительных результатах консервативного или хирургического лечения, а также состояния после наложения билиодигестивных анастомозов, осложнения после хирургического лечения (желчные, панкреатические свищи и др.).
К подпункту 2) относятся: хронические гепатиты с частыми (2 и более в год) обострениями и умеренным нарушением функции печени; энтериты, гастриты, гастродуодениты с нарушением секреторной, кислотообразующей функции, частыми обострениями и упадком питания (ИМТ менее 18,5), требующие повторной и длительной госпитализации (более 2 месяцев) при безуспешном стационарном лечении; хронические неспецифические язвенные колиты, болезнь Крона независимо от степени нарушения функции пищеварения и частоты обострений; хронические панкреатиты с частыми (2 и более в год) обострениями, с умеренным нарушением функции и упадком питания, при удовлетворительных результатах лечения; последствия хирургического лечения панкреатитов с исходом в псевдокисту (марсупализация и др.).
После удаления желчного пузыря или хирургического лечения болезней желчных протоков, поджелудочной железы с хорошим исходом граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту, военнослужащие, проходящие срочную воинскую службу, освидетельствуются по подпункту 3), а военнослужащие, освидетельствуемые по графе III требований по подпункту 4) настоящего пункта.
Подпункт 4) предусматривает: хронические гастриты, гастродуодениты с незначительным нарушением секреторной функции, с редкими обострениями; ферментопатические (доброкачественные) гипербилирубинемии; хронические холециститы, панкреатиты с редкими обострениями при хороших результатах лечения, дискинезия желчевыводящих путей.
При хроническом гепатите граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту освидетельствуются амбулаторно (для военнослужащих - стационарно) в зависимости от степени нарушения функции печени.
Диагноз хронического гепатита подтверждается обследованием в условиях специализированного отделения стационара - клиническими, лабораторными и инструментальными данными, свидетельствующими о стабильности поражения печени, а также результатами диспансерного наблюдения в течение не менее 6 месяцев.
После лапароскопических операций без осложнений медицинское освидетельствование проводится по пункту 61 требований и предоставляется полное освобождение от исполнения служебных обязанностей сроком на 15 суток.
59. К подпункту 1) относятся: приобретенные пищеводно-трахеальные или пищеводно-бронхиальные свищи; рубцовые сужения или нервно-мышечные заболевания пищевода со значительными клиническими проявлениями, требующие систематического бужирования или хирургического лечения; ГЭРБ IV стадии; состояния после резекции тонкой (не менее 1,5 метра) или толстой (не менее 30 см) кишки, сопровождающиеся нарушением пищеварения и упадком питания (ИМТ менее 18,5); выпадение всех слоев прямой кишки при ходьбе или перемещении тела в вертикальное положение (III стадия); мезаколон; долихосигма; вторичный дистальный колит; противоестественный задний проход, кишечный или каловый свищ, как завершающий этап хирургического лечения; недостаточность сфинктера заднего прохода III степени; хронический парапроктит со стойкими или часто открывающимися свищами (военнослужащие, освидетельствуемые по графе III требований, освидетельствуются по подпункту 2) настоящего пункта).
К подпункту 2) относятся: ГЭРБ III стадии; дивертикулы пищевода с клиническими проявлениями, не требующие хирургического лечения; рубцовые сужения и нервно-мышечные заболевания пищевода при удовлетворительных результатах консервативного лечения; спаечный процесс в брюшной полости с нарушением эвакуаторной функции, требующими повторного стационарного лечения (спаечный процесс подтверждается данными рентгенологического (эндоскопического) исследования или при лапаротомии); выпадение прямой кишки при физической нагрузке (II стадия); мезаколон; долихосигма; вторичный дистальный колит; недостаточность сфинктера заднего прохода I-II степени; хронический парапроктит с частыми (2 в год и более) обострениями; состояния после операций по поводу закрытия каловых свищей, резекции тонкой или толстой кишки вне зависимости от длины резицированного участка.
К подпункту 3) относятся болезни пищевода, кишечника и брюшины с незначительным нарушением функций; выпадение прямой кишки при дефекации (I стадия); хронический парапроктит, протекающий с редкими обострениями; мезаколон; долихосигма; вторичный дистальный колит.
При выпадении прямой кишки, кишечных или каловых свищах, сужении заднего прохода или недостаточности сфинктера освидетельствуемым предлагается хирургическое лечение. После операции военнослужащим по пункту 61 требований предоставляется отпуск по болезни, а граждане при приписке к призывным участкам и призыве на срочную воинскую службу признаются временно не годными к воинской службе на 6 месяцев, если после операции прошло менее 6 месяцев. Категория годности к воинской службе определяется в зависимости от результатов лечения. При рецидиве заболевания или отказа от лечения заключение выносится по подпунктам 1), 2) или 3) настоящего пункта.
60. При наличии грыжи освидетельствуемым по всем графам требований предлагается хирургическое лечение. После успешного лечения они годны к воинской службе.
Основанием для применения настоящего пункта являются неудовлетворительные результаты лечения (рецидив заболевания) или отказ от лечения, а также противопоказания для его проведения.
К подпункту 1) относятся: повторно рецидивные, больших размеров наружные грыжи, требующие для вправления ручного пособия или горизонтального положения тела, или нарушающие функцию внутренних органов; диафрагмальные грыжи (в том числе и приобретенная релаксация диафрагмы), нарушающие функцию органов грудной клетки или с частыми (2 в год и более) ущемлениями; множественные грыжи; невправимые вентральные грыжи.
Однократный рецидив грыжи после хирургического лечения не дает основания для применения подпункта 1) настоящего пункта.
К подпункту 2) относятся: грыжи пищеводного отверстия диафрагмы, не сопровождающиеся указанными в подпункте 1) нарушениями при удовлетворительных результатах лечения; умеренных размеров рецидивные, склонные к ущемлению наружные грыжи, появляющиеся в вертикальном положении тела при незначительных физических нагрузках, кашле, а также вентральные грыжи, требующие ношение бандажа.
Небольшая пупочная грыжа, предбрюшинный жировик белой линии живота, а также расширение паховых колец без грыжевого выпячивания при физической нагрузке, натуживании не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
62. Под распространенной формой гнездной аллопеции понимается наличие множественных (3 и более) очагов облысения диаметром не менее 10 см каждый, а при слиянии плешин отсутствие роста волос на площади свыше 50 процентов волосистой части головы.
Под распространенной формой витилиго понимается наличие множественных (3 и более) депигментированных пятен на коже различных анатомических областей.
Под распространенной формой псориаза понимается наличие множественных (3 и более) бляшек на коже различных анатомических областей.
Под распространенной лихенификацией при атопическом дерматите понимается поражение кожи лица, локтевых, подколенных ямок, а также тотальное поражение.
К подпункту 2) относятся также ограниченные и часто рецидивирующие (2 и более) формы экземы, единичные, но крупные (размером с ладонь больного и более) псориатические бляшки. В отношении освидетельствуемых по графам I, II требований к состоянию здоровья, страдающих рецидивирующими отеками Квинке и (или) хронической крапивницей, при безуспешном стационарном лечении и непрерывного рецидивирования волдырей (уртикарий) на протяжении не менее 2 месяцев заключение выносится по подпункту 2).
К подпункту 3) относится бляшечная форма склеродермии вне зависимости от локализации, количества и размеров очагов поражения.
К редко рецидивирующим формам кожных заболеваний относятся обострения не менее 1 раза в течение последних 3 лет.
К подпункту 4) также относятся очаги витилиго на лице, являющиеся косметическим дефектом.
Наличие атопического дерматита (экссудативного диатеза, детской экземы, нейродермита) в анамнезе при отсутствии рецидива в течение последних 10 лет, а также разновидности ограниченной склеродермии (болезни белых пятен) не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
64. К подпункту 1) относятся диффузные болезни соединительной ткани (системная красная волчанка, системная склеродермия, дермато(поли)миозит, эозинофильный фасциит, болезнь Шегрена, смешанные заболевания соединительной ткани и др.), системные васкулиты, узелковый периартериит, синдром Вегенера, синдром Бехчета, ревматоидный артрит, болезнь Бехтерева (анкилозирующий спондилоартрит) со значительными нарушениями функций или их системные формы со стойкой утратой способности исполнять обязанности воинской службы.
К подпункту 2) относятся медленно прогрессирующие формы воспалительных заболеваний суставов, позвоночника с умеренно выраженными экссудативно-пролиферативными изменениями и функциональной недостаточностью суставов при наличии клинико-лабораторных признаков активности процесса.
К подпункту 3) относятся хронические заболевания суставов, позвоночника с редкими (1 раз в год и реже) обострениями. По этому же подпункту освидетельствуются военнослужащие, проходящие воинскую службу по призыву, с затяжным (6 месяцев и более) течением острых воспалительных артропатий при сохраняющихся экссудативно-пролиферативых изменениях суставов, лабораторных признаках активности процесса и безуспешности лечения.
При болезни Рейтера, других хронических артритах, связанных с инфекцией (реактивные артриты), а также псориатическом артрите категория годности к воинской службе определяется по подпунктам 1), 2) или 3) в зависимости от поражения других органов и систем, состояния функции суставов по таблице оценки объема движений (пояснения к пункту 65 требований).
Хронические формы реактивных артритов при отсутствии обострения заболевания более пяти лет и без нарушения функции суставов не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы и поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
После острых воспалительных заболеваний суставов медицинское освидетельствование проводится по пункту 86 требований.
65. При заключении о категории годности к воинской службе по заболеваниям костей и суставов необходимо учитывать склонность заболеваний к рецидивам или прогрессированию, стойкость выздоровления, особенности воинской службы.
При неудовлетворительных результатах лечения или отказе от него заключение выносится по подпунктам 1), 2), 3) или 4) в зависимости от функции конечности или сустава.
К подпункту 1) относятся: анкилоз крупного сустава или дефект костей, образующих сустав и вызывающий его нестабильность; значительное ограничение движений или патологическая подвижность; выраженный деформирующий остеоартроз крупных суставов со стойким болевым синдромом и атрофией мышц конечностей; остеомиелит с наличием секвестральных полостей, секвестров, длительно незаживающих или часто (2 и более в год) открывающихся свищей.
При анкилозах крупных суставов в функционально выгодном положении или при хорошей функциональной компенсации категория годности к воинской службе лиц, освидетельствуемых по графе III требований, определяется по подпункту 2) настоящего пункта.
К подпункту 2) относятся: частые (более 3 в год) вывихи крупных суставов, возникающие вследствие незначительных физических нагрузок, с выраженной неустойчивостью (разболтанностью) или рецидивирующим синовитом сустава, сопровождающиеся умеренно выраженной атрофией мышц конечности; деформирующий остеоартроз в одном из крупных суставов с выраженным болевым синдромом; посттравматическая деформация суставных концов костей; остеомиелит (в том числе первичнохронический) с ежегодными обострениями; смешанные контрактуры крупных суставов после неудачного их эндопротезирования или при наличии послеоперационного осложнения (вывих эндопротеза, перелом трубчатых костей, остеомиелит, и т.д.) гиперостозы, препятствующие движению конечности или ношению военной формы одежды, обуви и снаряжения.
К подпункту 3) относятся: редко (не более 3 в год) возникающие вывихи, неустойчивость и синовит суставов вследствие умеренных физических нагрузок или повторной травмы; остеомиелит с редкими (раз в 2-3 года) обострениями, при отсутствии секвестральных полостей и секвестров.
К данному подпункту относятся состояния после эндопротезирования крупных суставов, наличие металлоконструкции в длинных трубчатых костях с нарушением или без нарушения функции конечности либо сустава, нагрузочные (маршевые) периоститы длинных трубчатых костей длительного (более 3-х месяцев) лечения;
4) к данному подпункту относятся состояния после оперативного лечения эндопротезированием суставов, с внутрисуставными повреждениями, хондропатии без нарушения объема движений.
При хондропатиях с незаконченным процессом, граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту по пункту 86 требований признаются временно негодными к воинской службе, в последующем заключение о категории годности к воинской службе выносится в зависимости от результатов лечения по подпунктам 3) или 4) настоящего пункта.
Остеомиелитический процесс считается законченным при отсутствии обострения, секвестральных полостей и секвестров в течение 3 и более лет.
Повторение вывиха крупного сустава подтверждается медицинскими документами и рентгенограммами сустава до и после вправления вывиха. Нестабильность вследствие повреждения связок и капсулы сустава подтверждается клинически и рентгенологически.
По поводу нестабильности суставов освидетельствуемым предлагается хирургическое лечение. После успешного лечения граждане при призыве на срочную воинскую службу и поступлении на воинскую службу по контракту по пункту 86 требований признаются временно негодными к воинской службе на 6 месяцев.
После хирургического лечения нестабильности коленного сустава медицинское освидетельствование проводится по подпунктам 1), 2) или 3) настоящего пункта.
После успешного хирургического лечения в отношении военнослужащих выносится заключение о нуждаемости в отпуске по болезни с последующим освобождением от строевой, физической подготовки и управления всеми видами транспортных средств на 6 месяцев, а после лечения нестабильности коленного сустава, обусловленной повреждением связок и капсулы - на 12 месяцев.
Лицам, с кистозным перерождением костей, отсекающим остеохондрозом крупного сустава, асептическим некрозом бугристости большеберцовой кости (болезнь Осгуда - Шлаттера) в стадии фрагментации предлагается оперативное лечение, после, при отсутствии нарушения функций конечности и суставов - признаются годными к воинской службе, а освидетельствуемым по графам I, II признаются годными к воинской службе с незначительными ограничениями.
При отказе от оперативного лечения или неудовлетворительном его результате заключение о категории годности к воинской службе выносится в зависимости от степени нарушения функций конечности или сустава.
Лица, с асептическим некрозом бугристости большеберцовой кости (болезнь Осгуда - Шлаттера), признаются не годными к воинской службе вне зависимости от степени нарушения функции конечности, а при завершенной стадии заболевания заключение о категории годности к воинской службе выносится в зависимости от степени нарушения функций конечности или сустава.
При оценке объема движений в суставах руководствуются таблицей оценки объема движений в суставах в градусах:

ТАБЛИЦА ОЦЕНКИ ОБЪЕМА ДВИЖЕНИЙ В СУСТАВАХ
(в градусах)

Сустав	Движение	Норма	Ограничение движения
			незначительное	умеренное	значительное
1	2	3	4	5	6
Плечевой с плечевым поясом	Сгибание	180	115	100	80
	Разгибание	40	30	20	15
	Отведение	180	115	100	80
Локтевой	Сгибание	40	80	90	100
	Разгибание	180	150	140	120
	Пронация	180	135	90	60
	Супинация	180	135	90	60
Кистевой	Сгибание	75	35	20-25	15
	Разгибание	65	30	20-25	15
	Отведение:
	радиальное	20	10	5	2-3
	ульнарное	40	25	15	10
Тазо- бедренный	Сгибание	75	100	110	120
	Разгибание	180	170	160	150
	Отведение	50	25	20	15
Коленный	Сгибание	40	60	90	110
	Разгибание	180	175	170	160
Голено- стопный	Подошвенное сгибание	130	120	110	100
	Тыльное сгибание (разгибание)	70	75	80	85

66. К подпункту 1) относятся: инфекционный спондилит с частыми (3 и более в год) обострениями; спондилолистез II-IV степени (смещение больше половины поперечного диаметра тела позвонка) с постоянно выраженным болевым синдромом и нестабильностью позвоночника; деформирующий спондилез шейного отдела позвоночника, сопровождающийся нестабильностью; деформирующий спондилез грудного и поясничного отделов позвоночника с множественными массивными костными разрастаниями в области межпозвонковых сочленений и по краям тел позвонков, выходящими за уровень замыкательных пластинок, с постоянно выраженным болевым синдромом, что подтверждается частыми обращениями за медицинской помощью, повторным стационарным лечением за последние 2-3 года без стойкого клинического эффекта и большим числом дней трудопотерь (60 и более в год), характеристиками командования, данными диспансерного наблюдения (медицинская характеристика); искривления позвоночника (кифозы, сколиозы IV степени и др.) с резкой деформацией грудной клетки (реберный горб и др.) и ДН III степени по рестриктивному типу.
Характер патологических изменений позвоночника подтверждается многоосевыми, нагрузочными, функциональными, рентгенологическими и другими исследованиями.
К подпункту 2) относятся: остеохондропатии позвоночника (кифозы, структурные и неструктурные сколиозы III степени) с умеренной деформацией грудной клетки и нарушением функции внешнего дыхания (дыхательной недостаточностью) II степени по рестриктивному типу; инфекционный спондилит с редкими обострениями; распространенный деформирующий спондилез и межпозвонковый остеохондроз с множественными массивными клювовидными разрастаниями в области межпозвонковых сочленений с болевым синдромом; спондилезный спондилолистез I и II степени (смещение на 1/4 и 1/2 части поперечного диаметра тела позвонка) с болевым синдромом, а для освидетельствуемых по графам I, II требований, кроме того, состояния после удаления межпозвонковых дисков.
К подпункту 3) относятся: фиксированные приобретенные искривления позвоночника, сопровождающиеся ротацией позвонков (сколиоз II степени, остеохондропатический кифоз с клиновидной деформацией 3-х и более позвонков со снижением высоты передней поверхности тела позвонка в 2 и более раза и др.); ограниченный деформирующий спондилез (поражение тел 3-х и более позвонков), межпозвонковый остеохондроз (поражение 3-х и более межпозвонковых дисков) с болевым синдромом при значительных физических нагрузках, четкими анатомическими признаками деформаций; множественные грыжи Шморля, выявленных при клиническом исследовании и на рентгенограммах.
Спондилез анатомически проявляется клювовидными разрастаниями, захватывающими всю окружность замыкательных пластинок и деформацией тел позвонков. Признаками клинического проявления хондроза является нарушение статической функции пораженного отдела позвоночника - выпрямление шейного (поясничного) лордоза или образование кифоза, сочетание локальных лордоза и кифоза вместо равномерного лордоза. Рентгенологическими симптомами межпозвонкового хондроза являются: нарушение формы позвоночника (нарушение статической функции); снижение высоты межпозвонкового диска; отложение солей извести в переднем участке фиброзного кольца или в пульпозном ядре; смещение тел позвонков (передние, задние, боковые), определяемые при стандартной рентгенографии; патология подвижности в сегменте (нарушение динамической функции); сохранение четких контуров всех поверхностей тел позвонков, отсутствие в них деструктивных изменений. При межпозвонковом остеохондрозе к перечисленным признакам добавляются краевые костные разрастания, образующиеся в плоскости диска и продолжающие площадки тел позвонков, а также субхондральный остеосклероз, который выявляется на рентгенограммах с отчетливым изображением структуры. Болевой синдром при физической нагрузке подтверждается неоднократными обращениями за медицинской помощью, которые отражаются в медицинских документах освидетельствуемого. Только совокупность перечисленных клинических и рентгенологических признаков ограниченного деформирующего спондилеза и межпозвонкового остеохондроза дает основание к применению подпункта 3) настоящего пункта.
Степень сколиоза определяется рентгенологом по рентгенограммам на основании измерения углов сколиоза: I степень - 5-10 градусов, II степень - 11-30 градусов, III степень - 31-60 градусов, IV степень - 61 градус и более.
К подпункту 4) относятся: нефиксированные искривления позвоночника, в том числе остеохондропатический кифоз (конечная стадия заболевания); сколиоз I степени; изолированные явления деформирующего спондилеза и межпозвонкового остеохондроза без нарушения функций.
Бессимптомное течение межпозвонкового остеохондроза (одиночные грыжи Шморля), а так же сколиоз I степени без нарушения функции внешнего дыхания не является основанием для применения настоящего пункта требований, не препятствует прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
Движения позвоночника в сагитальной плоскости очень вариабельны. Обычно расстояние между остистым отростком VII шейного позвонка и бугорком затылочной кости при наклоне головы увеличивается на 3-4 см, а при запрокидывании головы (разгибание) уменьшается на 8-10 см. Расстояние между остистыми отростками VII шейного и I крестцового позвонков при нагибании увеличивается на 5-7 см по сравнению с обычной осанкой и уменьшается на 5-6 см при прогибании назад. Боковые движения (наклоны) в поясничном, грудном отделах в пределах 25-30 градусов от вертикальной линии.
67. К подпункту 1) относятся: отсутствие двух кистей на уровне кистевых суставов (кистевым суставом называется комплекс суставов, соединяющих кисть с предплечьем и включающий лучезапястный, запястный, межпястный, запястно-пястные и межзапястные суставы, а также дистальный луче-локтевой сустав); по три пальца на уровне пястно-фаланговых суставов на каждой кисти; по четыре пальца на уровне дистальных концов основных фаланг на каждой кисти; первого и второго пальцев на уровне пястно-фаланговых суставов на обеих кистях.
К подпункту 2) относятся: отсутствие одной кисти на уровне кистевого сустава; отсутствие на одной кисти: трех пальцев на уровне пястно-фаланговых суставов, четырех пальцев на уровне дистальных концов основных фаланг, первого и второго пальцев на уровне пястно-фаланговых суставов, первого пальца на уровне межфалангового сустава и второго-пятого пальцев на уровне дистальных концов средних фаланг; первых пальцев на уровне пястно-фаланговых суставов на обеих кистях; застарелые вывихи или дефекты трех и более пястных костей; разрушение, дефекты и состояние после артро-пластики трех и более пястно-фаланговых суставов; повреждение локтевой и лучевой артерии (либо каждой из них в отдельности) с резким нарушением кровообращения кисти и пальцев или развитием ишемической контрактуры мелких мышц кисти; застарелые повреждения или дефекты сухожилий сгибателей трех и более пальцев проксимальнее уровня пястных костей; совокупность застарелых повреждений трех и более пальцев, приводящих к стойкой контрактуре или значительным нарушениям трофики (анестезия, гипостезия и другие расстройства).
К подпункту 3) относятся: отсутствие кисти на уровне пястных костей; первого пальца на уровне межфалангового сустава и второго пальца на уровне основной фаланги или третьего-пятого пальцев на уровне дистальных концов средних фаланг на одной кисти; второго-четвертого пальцев на уровне дистальных концов средних фаланг на одной кисти; по три пальца на уровне проксимальных концов средних фаланг на каждой кисти; первого или второго пальца на уровне пястно-фалангового сустава на одной кисти; первого пальца на уровне межфалангового сустава на правой (для левшей - на левой) кисти; первых пальцев на уровне межфаланговых суставов на обеих кистях; двух пальцев на уровне проксимального конца основной фаланги на одной кисти; отсутствие дистальных фаланг второго-четвертого пальцев на обеих кистях; застарелые вывихи, остеохондропатии и остеомиелит костей кистевого сустава; анкилоз кистевого сустава; дефекты двух пястных костей или ложные суставы, хронические остеомиелиты трех и более пястных костей; вывихи двух пястных костей; разрушения, дефекты и состояние после артропластики двух пястно-фаланговых суставов; синдром карпального или латерального канала; повреждения общих ладонных ветвей срединного или локтевого нервов с умеренным расстройством иннервации двух пальцев (анестезия, гипостезия и др. расстройства); повреждения трех общих ладонных артерий с умеренным нарушением кровообращения двух пальцев; застарелые повреждения сухожилий сгибателей двух пальцев на уровне пястных костей и длинного сгибателя первого пальца; совокупность повреждений структур кисти, кистевого сустава и пальцев, сопровождающиеся умеренным нарушением функций кисти и трофическими расстройствами (анестезии, гипостезии кисти и пальцев).
К подпункту 4) относятся повреждения структур кисти и пальцев неуказанные в предыдущих подпунктах.
Повреждения или заболевания костей, сухожилий, сосудов или нервов пальцев, приведшие к развитию стойких контрактур в порочном положении, считаются как отсутствие пальца.
68. Предусматривает приобретенные фиксированные деформации стопы. При определении категории годности к воинской службе освидетельствуемых по графам I-III требований с полой стопой следует иметь в виду, что стопы с повышенными продольными сводами часто являются вариантом нормы. Полой стопой считается стопа, имеющая деформацию в виде супинации заднего и пронации переднего отдела при наличии высокого внутреннего и наружного свода (так называемая резко скрученная стопа), передний отдел стопы распластан, широкий и несколько приведен, имеются натоптыши под головками средних плюсневых костей.
К подпункту 1) относятся - конская, пяточная, варусная, полая стопы и другие необратимые резко выраженные искривления стоп, при которых используется специальная обувь.
К подпункту 2) относятся: продольное плоскостопие III степени или поперечное III-IV степени с отводящей контрактурой первого пальца, экзостозами костей стопы и отведением ее кнаружи, независимо от наличия артроза в таранно-ладьевидном сочленении (для военнослужащих, освидетельствуемых по графе III требований, применяется подпункт 3) настоящего пункта); отсутствие части стопы на любом ее уровне после ранении, травм и костно-пластических операций; отсутствие, сведение или неподвижность всех пальцев на обеих стопах на уровне основных фаланг на обеих стопах (для военнослужащих, освидетельствуемых по графе III требований, применяется подпункт 3) настоящего пункта); функциональные (нагрузочные) переломы трубчатых костей стопы при лечении (более трех месяцев) наличии сопутствующих патологических изменений (плоскостопие I-IV степени, артроз мелких суставов среднего отдела стопы и другие).
Указанные степени плоскостопия, как правило, сопровождаются выраженным постоянным болевым синдромом в области стоп, мышц голеней. При объективном обследовании - внешне продольный свод при нагрузке и без нее не определяется. Стопа принимает вальгусное положение и не поддается коррекции руками, пятка распластана, округлой формы, контуры ахиллова сухожилия сглажены, стопа и голеностопный сустав отечны, суставы стопы тугоподвижные. Ходьба и ношение обуви установленного военного образца затруднены.
Военнослужащим, проходящим воинскую службу по контракту, при указанных степенях плоскостопия категория годности к воинской службе определяется в зависимости от возраста и мнения командования на дальнейшее продолжение воинской службы.
К подпункту 3) относятся: умеренно выраженные деформации с незначительным болевым синдромом и нарушением статики, продольное плоскостопие III степени без артроза в таранно-ладьевидном сочленении, при отсутствии экзостозов и искривлений стопы; отсутствие, сведение или неподвижность: первого или двух пальцев на одной стопе; всех пальцев на уровне средних фаланг на обеих стопах; всех пальцев на уровне дистальных фаланг на обеих стопах; продольное или поперечное плоскостопие II степени с деформирующим артрозом первой и второй стадии в таранно-ладьевидном сочленении и суставов среднего отдела стопы, продольное или поперечное плоскостопие I степени с деформирующим артрозом второй и третьей стадии в таранно-ладьевидном сочленении и суставов среднего отдела стопы, а так же молоткообразная деформация двух и более пальцев стопы. Клиническая картина характеризуется сильными болями в стопах, в области лодыжек, мышц голени, усиливающимися к вечеру и ослабевающими после отдыха. Походка значительно теряет эластичность, плавность, носки разведены в стороны. Продольный свод снижен без нагрузки, еще более снижается при нагрузке. Стопа пронирована, удлинена, расширена в средней части, ладьевидная кость обрисовывается сквозь кожу на медиальном крае стопы. Ограничение объема движений во всех суставах стоп. При исследовании имеются характерные болевые точки: на подошве; в центре и у внутреннего края пятки; на тыле стопы, в ее центральной части; между ладьевидной и таранной костями; головками предплюсневых костей; под внутренней и наружной лодыжками; в мышцах голеней вследствие их перегрузки; в коленном и тазобедренном суставах из-за перенапряжения широкой фасции бедра; в области поясницы на почве усиления компенсаторного лордоза.
Поперечное плоскостопие характеризуется уплощением или исчезновением поперечного свода стопы, деформацией пальцев, натоптышами и омозолелостями кожи подошвы.
К подпункту 4) относятся продольное плоскостопие II степени или поперечное I степени без артроза таранно-ладьевидного сочленения и мелких суставов среднего отдела стопы при отсутствии контрактуры ее пальцев и экзостозов.
При этих степенях плоскостопия больные предъявляют жалобы: на утомляемость в ногах, болезненность при надавливании на стопы или середину подошвы. Походка теряет пластичность, к вечеру появляется отечность на тыле стоп.
При приписке к призывным участкам и призыве на срочную воинскую службу граждане, имеющие указанные степени плоскостопия освидетельствуются по графам I-II требований и на основании приложения 4.
Диагностированное плоскостопие I или II степени без артроза в таранно-ладьевидном сочленении и мелких суставах среднего отдела стопы не является основанием для применения настоящего пункта, не препятствует прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
При наличии у освидетельствуемого плоскостопия II степени на одной ноге и плоскостопия I степени на другой ноге заключение выносится по плоскостопию II степени.
За отсутствием пальца на стопе - считается отсутствие его на уровне плюснефалангового сустава. Полное сведение или неподвижность пальца считается как его отсутствие. При отсутствии одного из пальцев стопы (кроме первого пальца) годность к воинской службе и поступлению в военные (специальные) заведения не ограничивается.
69. Предусматривает врожденное и приобретенное укорочение конечностей, в том числе вследствие угловой деформации костей после переломов.
К подпункту 1) относится укорочение руки или ноги более 8 см.
К подпункту 2) относится укорочение руки или ноги от 5 см до 8 см включительно.
К подпункту 3) относится укорочение ноги от 2 до 5 см включительно.
К подпункту 4) относится укорочение руки до 5 см или ноги до 2 см.
При укорочении ноги освидетельствуемым по графам I-III требований предлагается лечение с использованием компрессионно-дистракционного остеосинтеза. При отказе от лечения или неудовлетворительном его результате заключение о годности к воинской службе выносится по подпунктам настоящего пункта.
70. При наличии ампутационной культи конечности на любом уровне по поводу злокачественных новообразований или болезней сосудов (эндартериит, атеросклероз и др.) заключение выносится по пунктам требований, предусматривающими основное заболевание.
При неудовлетворительных результатах лечения при порочной культе, препятствующей протезированию, медицинское освидетельствование проводится по подпункту 1) настоящего пункта.
71. Медицинское освидетельствование граждан при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту, в военные (специальные) учебные заведения, военнослужащих по поводу заболеваний почек проводится после стационарного обследования и лечения.
К подпункту 1) относятся хронические заболевания почек (хронический гломерулонефрит, хронический пиелонефрит, амилоидоз и др.), осложненные ХПН II-III степени.
При хронических заболеваниях почек, осложненных ХПН I степени или при стойком патологическом мочевом синдроме, сохраняющимся более 3 месяцев после перенесенного острого заболевания почек медицинское освидетельствование проводится по подпункту 2).
При наличии стойкой артериальной гипертензии, связанной с хроническим заболеванием почек, не поддающейся медикаментозной коррекции, заключение выносится по подпункту 2), независимо от степени нарушения функций почек.
При обострении хронического пиелонефрита с затяжным, осложненным течением, подтвержденным в стационарных условиях, медицинское освидетельствование военнослужащих срочной службы проводится по подпункту 2) настоящего пункта.
Освидетельствование по графе II требований после перенесенного острого гломерулонефрита проводится по подпункту 3), а с хроническим гломерулонефритом проводится по подпункту 2).
Заключение о предоставлении отпуска по болезни или освобождении от исполнения служебных обязанностей после перенесенных острых воспалительных заболеваний почек выносится по пункту 78 требований.
72. К подпункту 1) относятся: сопровождающиеся значительно выраженными нарушениями выделительной функции почек или хронической почечной недостаточностью мочекаменная болезнь с поражением обеих почек при неудовлетворительном результате лечения (камни, гидронефроз, пионефроз, вторичный пиелонефрит, не поддающийся лечению, и др.); двухсторонний нефроптоз III степени; нефункционирующая почка или отсутствие одной почки, удаленной по поводу заболеваний, при наличии любой степени нарушения функции оставшейся почки; состояния после резекции или пластики мочевого пузыря; склероз шейки мочевого пузыря, сопровождающийся пузырно-мочеточниковым рефлюксом и вторичным двухсторонним хроническим пиелонефритом или гидронефрозом; стриктура уретры, требующая систематического бужирования.
К подпункту 2) относятся: мочекаменная болезнь с частыми (3 и более в год) приступами почечной колики, отхождением камней, умеренным нарушением выделительной функции почек; нефункционирующая почка или отсутствие одной почки, удаленной по поводу заболеваний, при наличии любой степени нарушения функции оставшейся почки; двухсторонний нефроптоз II степени с постоянным болевым синдромом, вторичным пиелонефритом или вазоренальной гипертензией; односторонний нефроптоз III степени; склероз шейки мочевого пузыря при вторичных односторонних изменениях мочевыделительной системы (односторонний гидроуретер, гидронефроз, вторичный пиелонефрит и др.); стриктура уретры, требующая бужирования не более 2 раз в год при удовлетворительных результатах лечения.
При наличии стойкой симптоматической АГ, не поддающейся медикаментозной коррекции, заключение выносится по подпункту 2) независимо от степени нарушения функции почек.
К подпункту 3) относятся: мелкие (до 0,5 см) одиночные камни почек, мочеточников с редкими (менее 3 в год) приступами почечной колики, подтвержденные данными ультразвукового исследования и при наличии патологических изменений в моче; нефункционирующая почка или отсутствие одной почки, удаленной по поводу заболеваний, без нарушения функции другой почки; двухсторонний нефроптоз II степени с незначительными клиническими проявлениями и незначительным нарушением выделительной функции почек; односторонний нефроптоз II степени с вторичным пиелонефритом; хронические заболевания мочевыделительной системы (цистит, уретрит) с обострениями, требующими стационарного лечения 3 и более раз в год.
К подпункту 4) относятся: состояния после инструментального удаления или самостоятельного отхождения одиночного камня из мочевыводящих путей (лоханка, мочеточник, мочевой пузырь) без повторного камнеобразования; состояния после ультразвукового дробления камней мочевыделительной системы (для освидетельствуемых по графам II-III-IV требований); мелкие (до 0,5 см) одиночные конкременты почек, мочеточников, подтвержденные только ультразвуковым исследованием, с вторичным пиелонефритом без патологических изменений в моче; односторонний или двухсторонний нефроптоз I степени; односторонний нефроптоз II степени без нарушения выделительной функции почки с вторичным пиелонефритом без патологических изменений в моче.
Умеренным нарушением выделительной функции почек следует считать: выделение индигокармина больной почкой при хромоцистоскопии на 4-5 минут позднее здоровой, на экскреторных урограммах выделение и накопление контрастного вещества замедлено.
Стадия нефроптоза определяется рентгенологом по рентгенограммам, выполненным в вертикальном положении обследуемого: I степень - нижний контур почки на уровне крыла подвздошной кости, II степень - контур почки наслаивается на крыло подвздошной кости не более чем на 1/2 часть контура почки, III степень - расположение большей части контура почки ниже уровня края подвздошной кости, при этом почечная лоханка на уровне 1-2 крестцового позвонка. При II и III степени нефроптоза на экскреторной урограмме определяется перегиб мочеточника в виде буквы S или цифры 4. Физиологической подвижностью почек, в норме, является смещение вниз контура почки не более чем на высоту тела 1 позвонка.
73. По поводу заболеваний мужских половых органов по показаниям освидетельствуемым предлагается хирургическое лечение. При неудовлетворительных результатах лечения или отказе от него медицинское освидетельствование проводится в зависимости от степени функциональных нарушений.
К подпункту 1) относятся: гиперплазия предстательной железы III-IV стадии со значительным нарушением мочевыделения при неудовлетворительных результатах лечения или отказе от него; атрофия яичка; отсутствие полового члена.
К подпункту 2) относятся: гиперплазия предстательной железы II стадии с умеренным нарушением мочевыделения (наличие остаточной мочи до 50 мл); хронический простатит, требующий стационарного лечения 3 и более раз в год; рецидивная (после повторного хирургического лечения) односторонняя или двухсторонняя водянка оболочек яичка или семенного канатика с объемом жидкости более 100 мл; гиперплазия или гипоплазия яичек с нарушением функции сперматогенеза.
Однократный рецидив водянки оболочек яичка или семенного канатика не является основанием для применения подпункта 2) настоящего пункта требований.
К подпункту 3) относятся: гиперплазия предстательной железы I стадии, камни предстательной железы при бессимптомном течении.
К подпункту 4) относятся: водянка яичка или семенного канатика с объемом жидкости менее 100 мл, фимоз, кисты семенного канатика, придатков яичка (односторонняя, двухсторонняя) другие болезни мужских половых органов с незначительными клиническими проявлениями, с нарушением функции сперматогенеза.
Отсутствие одного яичка после его удаления по поводу заболеваний (неспецифического и доброкачественного характера), ранений или других повреждений не является основанием для применения настоящего пункта, не препятствует прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения (кроме поступления в воздушно-десантные училища), а при наличии эндокринных нарушений применяется пункт 13 требований.
74. К подпункту 1) и 2) - часто обостряющие (3-4) раза в год хронические воспалительные болезни женских половых органов или их необратимые последствия приводящие к нарушению функции репродуктивной системы (нейрообменно-эндокринный синдром не связанные с беременностью, поликистозные яичники, предменструальный синдром, гиперпролактомия, альгоменорея, дисфункциональные маточные кровотечения в репродуктивном возрасте, нарушения функции яичников неустановленного генеза, остеопороз при эстрогендефицитных состояниях.
75. К подпункту 1) и 2) относится эндометриоз, данный диагноз установливается в стационарных условиях по протоколу диагностики и лечения заболеваний. При определении тяжести заболевания и степени определяется нарушения функции репродуктивной системы пораженных органов. Следует учитывать степень распространения процесса, многоочаговость, длительность проявления расстройств: менструальной функции (гиперполименорея, метроррагия, кровянистые выделения в пред- и постменструальном периоде, развития анемии, бесплодия в сочетании с болевым синдромом, болевого синдрома); дизурических (недержание мочи); гастроинтестинальных (запоры, вздутие живота), а также эффективность проводимых лечебных мероприятий.
76. К подпункту 1) относятся: полное выпадение матки или влагалища, полный разрыв промежности, свищи с вовлечением половых органов (мочеполовые, кишечнополовые) при неудовлетворительных результатах лечения или отказе от него.
Выпадением матки считается такое состояние, когда в положении стоя (или лежа при натуживании) вся матка выходит за пределы половой щели наружу, вывертывая за собой стенки влагалища.
Полным разрывом промежности считается такой разрыв, при котором целостность мышц промежности нарушена полностью и они замещены рубцовой тканью, переходящей на стенку прямой кишки, задний проход зияет и не имеет правильных очертаний.
К подпункту 2) относится опущение женских половых органов. Опущением матки и влагалища считается такое состояние, когда при натуживании половая щель зияет и из нее показывается шейка матки, передняя и задняя стенки влагалища, но они не выходят за ее пределы.
При опущении половых органов, осложненном неудержанием мочи, медицинское освидетельствование проводится по подпунктам 1) или 2) в зависимости от результатов лечения.
Неправильное положение матки без нарушения функций не является основанием для применения настоящего пункта, не препятствует прохождению воинской службы и поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
При неправильном положении матки, сопровождающемся меноррагиями, запорами, болями в области крестца и внизу живота, медицинское освидетельствование проводится по подпункту 3) настоящего пункта.
К подпункту 3) относятся незначительные опущения стенок влагалища, рубцовые и спаечные процессы в области малого таза без болевого синдрома.
77. К подпункту 1) относятся органически не обусловленные кровотечения, приводящие к анемии, полное отсутствие яичников, климакс (сочетание вазомоторных, эмоционально-психических, урогенитальных, кожных, поздних обменных нарушений при климактерических расстройствах).
К подпункту 2) относятся нарушения овариально-менструальной функции, проявляющиеся олигоменорреей, аменорреей (без эффективности от гормональной и симптоматической терапии).
К подпункту 3) относятся половой инфантилизм при удовлетворительном общем развитии, первичное бесплодие при наличии двухфазного цикла.
Подпункт 4) предусматривает тотальную овариоэктомию с обеих сторон после радикальных операций, тазовых перитонитов, тубоовариальных образований, при безэффективности от проводимой гормональной терапии в послеоперационном периоде.
78. Граждане при призыве на срочную воинскую службу, поступлении на воинскую службу по контракту, в военные (специальные) учебные заведения признаются временно негодными к воинской службе на 12 месяцев после перенесенного острого заболевания почек.
Военнослужащие срочной службы, перенесшие острый диффузный гломерулонефрит, освидетельствуются по пункту 71 требований.
Заключение о предоставлении отпуска по болезни военнослужащим, проходящим воинскую службу по контракту, выносится после острых диффузных гломерулонефритов тяжелой формы, при затяжном осложненном течении острых пиелонефритов, после острых (со сроком не более 2 месяцев) воспалительных заболеваний женских половых органов (бартолинит, вульвит, кольпит, эндометрит, аднексит), после оперативного лечения.
79. С момента установления врачом (акушер-гинекологом) беременности предоставляется освобождение от строевой и физической подготовок, суточных нарядов и полевых занятий до срока декретного дородового отпуска (30 недель беременности). При патологии беременности по медицинскому заключению акушер-гинеколога предоставляется отпуск по болезни.
Военнослужащие - женщины при установлении у них беременности признаются временно негодными к службе с РВ, ИИИ, КРТ, источниками ЭМП.
80. Пункт применяется при отказе от лечения или неудовлетворительном результате лечения врожденных пороков развития.
К подпункту 1) относятся: врожденные пороки сердца с сердечной недостаточностью III ФК; аортальные пороки сердца; пороки развития бронхо-легочного аппарата и плевры с дыхательной недостаточностью III степени; аномалии челюстно-лицевой области (в том числе расщелины твердого неба и губы, двухсторонняя микротия); органов пищеварения с выраженными клиническими проявлениями и резким нарушением функции; врожденные фиксированные искривления позвоночника (кифозы, сколиозы и др.) с резкой деформацией грудной клетки (реберный горб и др.) и дыхательной недостаточностью III степени по рестриктивному типу; остеосклероз (мраморная болезнь); отсутствие одной почки при нарушении функции оставшейся почки независимо от степени ее выраженности; поликистоз почек со значительным нарушением выделительной функции или с ХПН; тазовая дистопия почек; аномалии почечных сосудов (подтвержденные данными ангиографии) с вазоренальной артериальной гипертензией и почечными кровотечениями; аномалии половых органов (отсутствие полового члена, атрезия влагалища); деформации таза, сопровождающиеся значительными ограничениями движений в тазобедренных суставах; варусная деформация шейки бедренной кости с укорочением ноги более 8 см; О-образное искривление ног при расстоянии между выступами внутренних мыщелков бедренных костей более 20 см или Х-образное искривление при расстоянии между внутренними лодыжками голеней более 15 см (для освидетельствуемых по графе III требований применяется подпункт 2); ихтиоз врожденный, ихтиозоформная эритродермия.
К подпункту 2) относятся: врожденные пороки сердца с сердечной недостаточностью II ФК, а также незаращение боталлова протока, дефект перегородок сердца независимо от стадии и нарушения общего кровообращения; отсутствие или обезображивающая деформация ушных раковин с одной или обеих сторон; деформация таза с умеренным ограничением движений в тазобедренных суставах; врожденные фиксированные искривления позвоночника (кифозы, сколиозы и др.) с деформацией грудной клетки и дыхательной недостаточностью II степени по рестриктивному типу; отсутствие одной почки при нарушении функции оставшейся почки независимо от степени ее выраженности; поликистоз, дисплазии, односторонняя тазовая дистопия почки; удвоение почки и их элементов; подковообразная почка; аномалии мочеточников или мочевого пузыря с умеренным нарушением выделительной функции; мошоночная или промежностная гипоспадия; варусная деформация шейки бедренной кости с укорочением ноги от 5 до 8 см; О-образное искривление ног при расстоянии между выступами внутренних мыщелков бедренных костей от 12 до 20 см или Х-образное искривление при расстоянии между внутренними лодыжками голеней от 12 до 15 см; ихтиоз рецессивный (черный или чернеющий).
К подпункту 3) относятся: врожденные пороки сердца с сердечной недостаточностью I ФК и без нее; односторонняя микротия; атрезия слухового прохода при восприятии шепотной речи на другое ухо на расстоянии более 2 м; остеохондропатический кифоз с болевым синдромом и незначительным нарушением функции; остеохондропатии с законченным процессом и умеренными клиническими проявлениями (при обычных физических нагрузках функция страдает незначительно); варусная деформация шейки бедренной кости с укорочением ноги от 2 до 5 см; отсутствие одной почки при нормальной функции оставшейся почки; поясничная дистопия почек с незначительным нарушением выделительной функции; одиночные солитарные кисты почек с незначительным нарушением функций; свищ мочеиспускательного канала от корня до середины полового члена; задержка яичек в брюшной полости, паховых каналах или у их наружных отверстий; задержка одного яичка в брюшной полости; рецидивирующие дермоидные кисты копчика после неоднократного (более 3-х раз) радикального хирургического лечения; доминантный (простой) ихтиоз; наследственные кератодермии ладоней, нарушающие функцию кистей, а также подошв, затрудняющие ходьбу и ношение стандартной обуви.
К подпункту 4) относятся: деформация грудной клетки в сочетании с сколиозом или без нее; врожденные аномалии почек мочеточников и мочевого пузыря без нарушения функций; задержка одного яичка в паховом канале или у его наружного отверстия; варусная деформация шейки бедра с укорочением ноги до 2 см.
Сакрализация V поясничного или люмбализация I крестцового позвонка, незаращение дужек указанных позвонков, гипоспадия у коронарной борозды не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы и поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
Лица с врожденными пороками нервной системы освидетельствуются по пункту 25 требований, а с психическими расстройствами - по пунктам 14 или 20 требований.
Лица с врожденными пороками кисти или стопы освидетельствуются по пунктам 67 или 68 требований.
81. К подпункту 1) относятся: также дефекты, деформации челюстно-лицевой области после ранений и травм, незамещенные трансплантатами; анкилозы височно-челюстных суставов; ложные суставы нижней челюсти; контрактуры челюстно-лицевой области при отсутствии эффекта от лечения, в том числе хирургического или отказе от него.
При дефекте костей свода черепа более 8 кв. см, незамещенным пластическим материалом или дефекте более 20 кв. см, замещенным пластическим материалом, инородных телах в веществе мозга без клинических проявлений, дефектах и деформациях челюстно-лицевой области после ортопедического лечения с удовлетворительными результатами, когда, по мнению командования и врача части, сохранена способность исполнять обязанности воинской службы, военнослужащие, освидетельствуемые по графе III требований, освидетельствоваются по подпункту 2) настоящего пункта.
Дефект костей свода черепа после костно-пластической трепанации определяется как дефект костей черепа, замещенный аутокостью. Накладываемые после черепно-мозговой травмы диагностические фрезевые отверстия суммируются в дефект костей свода черепа, замещенный соединительно-тканным рубцом.
При повреждении наружно-кортикальной пластинки свода черепа вдавленного характера без признаков органического поражения ЦНС с благоприятным исходом, категория годности к воинской службе освидетельствуемых по графам II-IV требований после отпуска по болезни не изменяется, а при повреждении стекловидной пластинки с оперативным лечением или без него, решение принимается по подпункту 2) настоящего пункта.
При переломе свода черепа линейного характера до 10 см без признаков органического поражения ЦНС с благоприятным исходом, категория годности к воинской службе освидетельствуемых по графам III-IV требований после отпуска по болезни не изменяется, а в отношении военнослужащих срочной службы решение принимается по подпункту 2) настоящего пункта.
При переломах основания черепа изолированного характера или являющихся продолжением линейного или оскольчатого характера переломов свода черепа, решение принимается по подпункту 2) настоящего пункта.
82. К подпункту 1) относятся: состояния после лечения свежих множественных проникающих нестабильных переломов тел двух и более позвонков II-III степени компрессии; состояния после хирургического лечения по поводу переломов, вывихов и переломо-вывихов тел позвонков с применением спондило- и корпородеза (категория годности к воинской службе освидетельствуемых по графам III-IV требований определяется после отпуска по болезни по подпунктам 1) или 2); отдаленные последствия множественных переломов тел позвонков с выраженной сколиотической или кифотической деформацией позвоночника; неправильно сросшиеся множественные вертикальные переломы костей таза с нарушением целостности тазового кольца; последствия центрального вывиха головки бедренной кости (анкилоз, деформирующий артроз со значительным нарушением функции).
К подпункту 2) относятся: свежий перелом или вывих тела позвонка независимо от степени функциональных нарушений и исхода лечения; отдаленные последствия перелома тел двух позвонков с клиновидной деформацией II-III степени; состояние после односторонних переломов костей таза с нарушением целости тазового кольца при неудовлетворительных результатах лечения; последствия центрального вывиха головки бедренной кости с умеренным нарушением функции конечности; переломы шейки бедра при неудовлетворительных результатах лечения.
К этому же подпункту относятся осложненные переломы трубчатых костей, при неудовлетворительных результатах лечения, с умеренным нарушением функции конечности. При наличии ложных суставов освидетельствуемым предлагается оперативное лечение. Заключение о категории годности к воинской службе выносится после окончания лечения в зависимости от его результатов. При отказе от операции медицинское освидетельствование проводится по подпункту 1) настоящего пункта.
К подпункту 3) относятся: компрессионные стабильные переломы тел позвонков I степени компрессии и их последствия, с незначительным болевым синдромом и кифотической деформацией позвонков II степени; переломы шейки бедра с использованием остеосинтеза при неполном восстановлении функции тазобедренного сустава; нарушающие функцию неудаленные металлические конструкции, в том числе с признаками металлоза, при отказе от их удаления. По этому же подпункту освидетельствуются лица после лечения по поводу перелома дужек, отростков позвонков при наличии незначительного нарушения функции позвоночника и болевого синдрома.
После свежих переломов тел позвонков с благоприятным исходом в отношении освидетельствуемых по графе III требований выносится заключение о предоставлении отпуска по болезни по пункту 86 требований.
Сросшиеся изолированные переломы отдельных костей таза без деформации тазового кольца не являются основанием для применения настоящего пункта, не препятствуют прохождению воинской службы, поступлению в военные (специальные) учебные заведения.
83. К подпункту 1) относятся: состояния, последствия ранений и травм бронхолегочного аппарата с дыхательной недостаточностью III степени; обширная облитерация перикарда; аневризма сердца или аорты; приобретенные пищеводно-трахеальные или пищеводно-бронхиальные свищи вне зависимости от нарушения функций; последствия политравмы органов двух и более полостей с умеренным нарушением их функций; резекция пищевода, желудка или наложение желудочно-кишечного соустья; резекция тонкой (не менее 1,5 м) или толстой (не менее 30 см) кишки при значительном нарушении функций пищеварения (неподдающийся лечению демпинг-синдром, упорные поносы и др.) или выраженном упадке питания (ИМТ менее 18,5); наложение билиодигестивных анастомозов; желчные или панкреатические свищи при неудовлетворительных результатах лечения; резекция доли печени или части поджелудочной железы; отсутствие почки при нарушении функции оставшейся почки, независимо от степени ее выраженности, а также отсутствие полового члена.
При наличии инородного тела, расположенного в корне легкого, в сердце, вблизи крупных сосудов, независимо от наличия осложнений, функциональных нарушений, граждане при приписке к призывным участкам, призыве на срочную воинскую службу и военнослужащие освидетельствуются по подпункту 1). Категория годности к воинской службе военнослужащих, освидетельствуемых по графе III требований, определяется по подпункту 2) настоящего пункта.
При последствиях ранений сердца, перикарда, оперативного удаления инородных тел из средостения в области крупных сосудов категория годности к воинской службе освидетельствуемых по графам III-IV требований определяется по пункту 42 в зависимости от стадии нарушения общего кровообращения, при наличии дыхательной недостаточности - по подпунктам 1), 2) или 3) пункта 51 требований, а освидетельствуемые по графам I-II - по подпунктам 1), 2) или 3) пункта 42 или подпунктам 1) или 2) пункта 51 требований. При этом одновременно применяется настоящий пункт.
К подпункту 2) относятся: состояния, последствия ранений и травм бронхолегочного аппарата с дыхательной недостаточностью II степени; отсутствие легкого, независимо от степени дыхательной недостаточности; резекция желудка, тонкой или толстой кишки; наложение желудочно-кишечного соустья с редкими проявлениями демпинг-синдрома (неустойчивый стул, умеренный упадок питания); отсутствие селезенки; отсутствие почки при нормальной функции оставшейся почки.
К подпункту 3) относятся: последствия ранений или травм с незначительными клиническими проявлениями; удаление доли легкого; резекция желудка; резекции части почки и других органов.
К подпункту 4) относятся состояния (для освидетельствуемых по графе I требований и граждан, при призыве на срочную воинскую службу, - не ранее чем через 6 месяцев с момента получения ранения или травмы) после перенесенных атипичных резекций легких без дыхательной недостаточности, торакотомий или лапаротомий в целях остановки кровотечения, ликвидации пневмо- или гемоторакса, ушивания ран кишечника, желудка, печени с исходом в выздоровление.
Военнослужащим, после атипичной резекции легкого без дыхательной недостаточности, по завершению стационарного лечения предоставляется отпуск по пункту 53 требований.
По пункту 83 требований освидетельствуются также лица с последствиями хирургического лечения воспалительных заболеваний и аномалий развития бронхолегочного аппарата.
84. К подпункту 1) относятся: значительно затрудняющие или препятствующие ношению стандартной военной формы одежды, обуви или снаряжения массивные келлоидные, гипертрофические рубцы в области шеи, туловища и конечностей, спаянные с подлежащими тканями, изъязвленные или легкоранимые и часто изъязвляющиеся, при неудовлетворительных результатах лечения или отказе от него; состояние после глубоких ожогов площадью 20 и более процентов поверхности кожи или осложненных амилоидозом почек.
К подпункту 2) относятся: неизъязвляющиеся келлоидные и гипертрофические и атрофические рубцы, умеренно ограничивающие движения или умеренно затрудняющие ношение стандартной формы одежды, обуви, снаряжения, а также рубцы, обезображивающие лицо, при неудовлетворительных результатах лечения или отказе от него; последствия глубоких ожогов 50 и более процентов поверхности кожи нижних конечностей.
К подпункту 3) относятся: эластические рубцы, незначительно ограничивающие движения или затрудняющие ношение стандартной военной формы одежды, обуви, снаряжения, а также неизъязвляющиеся при длительной ходьбе и других физических нагрузках; последствия глубоких ожогов с пластикой более 70 процентов поверхности кожи верхней конечности. При наличии рубцов с явлениями каузалгии после безуспешного хирургического лечения заключение выносится по пункту 26 требований.
Лица с последствиями ожогов или отморожений с повреждением глаз, кисти или стопы освидетельствуются по пунктам требований.
85. Предусматривает последствия отравлений лекарственными препаратами, интоксикации КРТ, другими токсическими веществами, острого или хронического воздействия ЭМП, ионизирующего излучения, других внешних факторов и причин, аллергических реакций.
При медицинском освидетельствовании военнослужащих, перенесших лучевую болезнь, учитываются не только изменения в составе периферической крови, но и другие клинические проявления болезни.
При незначительных остаточных явлениях после перенесенной военнослужащими, проходящими срочную воинскую службу, лучевой болезни I степени, а у военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту, после перенесенной лучевой болезни II степени медицинское освидетельствование проводится по пункту 86 требований.
Лица, перенесшие острую лучевую болезнь без каких-либо последствий, освидетельствуются по подпункту 3) и признаются также негодными к службе (работе ) с РВ, ИИИ.
Военнослужащие, работающие с РВ, ИИИ и получившие облучение, превышающее годовую предельно допустимую дозу в 5 раз, направляются на стационарное обследование. При отсутствии признаков лучевой болезни военнослужащие, проходящие срочную воинскую службу, по подпункту 3) признаются негодными к службе (работе) с РВ и ИИИ, а годность военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту, определяется индивидуально.
Лица, страдающие пищевой аллергией с клиническими проявлениями (подтвержденной стационарным обследованием) на основные продукты питания по нормам довольствия военнослужащих, освидетельствуются по подпункту 2). При других аллергических заболеваниях (крапивница, поллиноз, аллергические риниты, дерматиты и др.) медицинское освидетельствование проводится по пунктам требований в зависимости от состояния функции пораженного органа или системы.
После острых отравлений, токсико-аллергических воздействий, острых аллергических заболеваний (анафилактический шок, сывороточная болезнь, синдром Лайела, Стивенса-Джонсона), воздействий других внешних причин категория годности к воинской службе и к службе по военно-учетной специальности определяется в зависимости от исхода заболеваний и функций пораженных органов или систем по пунктам требований.
86. Освидетельствуемые, по графе I требований, и граждане, при призыве на срочную воинскую службу и поступлении в военные (специальные) учебные заведения, на воинскую службу по контракту, перенесшие острые воспалительные заболевания суставов, с неокрепшими рубцами после неосложненных оперативных вмешательств по поводу хирургических заболеваний (аппендэктомия, грыжепластика, низведение яичка, иссечение варикозно-расширенных вен конечностей или семенного канатика, удаление крупных доброкачественных новообразований мягких тканей, иссечение ладонного апоневроза, дерматопластика и др.) или травм признаются временно негодными к воинской службе на 6 месяцев после окончания лечения.
Заключение о предоставлении военнослужащим отпуска по болезни выносится после завершения стационарного лечения сохраняются умеренные, преходящие болевые ощущения в суставах или операционных рубцах после физической нагрузки при отсутствии клинических, лабораторных признаков воспаления и для восстановления способности исполнять обязанности воинской службы требуется срок месяц и более.
Заключение о предоставлении военнослужащим отпуска по болезни при временных ограничениях движений после операций на костях и суставах, пластики, тендолиза сухожилий (кроме пальцев кисти и стопы), при неокрепших костных мозолях после переломов костей выносится для восстановления способности исполнять обязанности воинской службы требуется срок месяц и более.
При неудовлетворительных результатах лечения, последствий переломов трубчатых костей заключение о предоставлении отпуска по болезни не выносится, а решается вопрос о годности к воинской службе по подпунктам 1), 2) или 3) пункта 82 требований.
При переломах мелких костей кисти, стопы, а также лодыжек в отношении освидетельствуемых по графе II требований заключение о предоставлении отпуска по болезни не выносится. После окончания госпитального лечения выносится заключение о предоставлении освобождения с указанием необходимых лечебных мероприятий. В военное время эти военнослужащие направляются в команды выздоравливающих.
Освидетельствуемые по графе I требований, у которых после сращения перелома в костно-мозговом канале трубчатой кости остался штифт (пластинка), признаются временно негодными к воинской службе на 6 месяцев для его удаления. При отказе от операции медицинское освидетельствование производится по пункту 82 требований.
После переломов поперечных, остистых отростков позвонков, удаления штифта, пластинки или других конструкций в отношении военнослужащих выносится заключение о предоставлении освобождения.
При неосложненных закрытых переломах мелких костей, не требующих стационарного лечения, военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту, разрешается освидетельствовать амбулаторно с вынесением заключения о предоставлении отпуска по болезни или освобождения.
При неосложненных закрытых переломах трубчатых или других костей, требующих только иммобилизации гипсовой повязкой, после появления признаков костной мозоли освидетельствуемые по графе III требований выписываются из медицинского учреждения на амбулаторное лечение до снятия гипсовых повязок с вынесением заключения о предоставлении отпуска по болезни или освобождения. Курсантов и слушателей военных (специальных) учебных заведений для продолжения лечения целесообразно помещать в лазареты военно-учебных заведений, а военнослужащих, проходящих срочную воинскую службу - в медицинские пункты воинских частей (при наличии лазарета) с обязательным осмотром их хирургом (травматологом) госпиталя, не реже одного раза в месяц. Медицинское освидетельствование этих лиц для определения в предоставлении отпуска по болезни проводится ВВК. После завершения лечения в лазарете по представлению врача воинской части и хирурга военной поликлиники (гарнизонного госпиталя).
Основанием для вынесения заключения о предоставлении отпуска по болезни при последствиях травм челюстей и мягких тканей лица, является замедленная консолидация переломов, наличие плотных рубцов или переломы, потребовавшие сложных методов хирургического или ортопедического лечения, а также переломы, сопровождающиеся травматическим остеомиелитом.
При оценке объема движений в суставах руководствуются пояснениями к пункту 65 требований.
При остаточных явлениях после острых экзогенных воздействий и интоксикаций освидетельствуемые по графе I требований признаются временно негодными к воинской службе на 6 месяцев. В дальнейшем категория годности их к воинской службе определяется по пункту 85 требований в зависимости от степени восстановления функций органов и систем.
87. Освидетельствуемые по графам I, II требований с хорошим физическим развитием и питанием, пропорциональным телосложением, ростом не менее 150 см и массой тела 45 кг признаются годными к воинской службе и предназначаются по видам и родам войск Вооруженных Сил согласно приложениям 4-7.
Освидетельствуемые по графе I требований, имеющие массу тела менее 50 кг и рост менее 150 см, подлежат обследованию эндокринологом. Эти лица, на основании подпункта 2) признаются временно негодными к воинской службе на 12 месяцев. При сохраняющемся недостаточном физическом развитии медицинское освидетельствование проводится по подпункту 1) настоящего пункта.
88. Обследование и лечение граждан при приписке к призывным участкам и призыве на срочную воинскую службу, а также военнослужащих, страдающих энурезом, проводится в стационарных условиях. Обследование проводится комплексно с участием невропатолога, психиатра, уролога и дерматовенеролога.
По результатам наблюдений и обследования, а также данных, полученных из управления (отдела) по делам обороны, воинской части, подтверждают наличие энуреза и отсутствие эффекта от лечения, освидетельствуемые по графам I-II требований, признаются негодными к воинской службе.
Если энурез является одним из симптомов какого-либо заболевания, заключение выносится по пункту требований, предусматривающей основное заболевание.
89. К подпункту 2) относятся стойкие, не поддающиеся длительному систематическому лечению афонии функционального происхождения.
При наличии заикания (запинание) освидетельствуемый подвергается углубленному обследованию невропатологом, психиатром, оториноларингологом и логопедом. Заключение о категории годности к воинской службе выносится на основании данных обследования и тщательного изучения документов, полученных из воинской части и управления (отдела) по делам обороны, с места учебы или работы до поступления на воинскую службу. Степень выраженности заикания (запинания) определяется путем динамического наблюдения за состоянием речевой функции в различных условиях и оценивается по моментам наиболее выраженного проявления заболевания. Существенное значение в экспертной оценке имеет характеристика командования и указание о том, в какой мере заикание (запинание) отражается на исполнении освидетельствуемым обязанностей воинской службы.
Умеренным заиканием (запинанием), не препятствующим прохождению воинской службы, считается лишь задержка произношения, "спотыкание" в начале фразы, остальные слова небольшой фразы (на одном дыхании) произносятся свободно или слегка замедленно, но без повторения слов.

Приложение 4
к требованиям, предъявляемых к соответствию
состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных
Силах, других войсках и воинских формированиях
Республики Казахстан

При приписке к призывным участкам, призыве
на срочную воинскую службу

Показатель предназначения		1	2	2	2	3	3
Показатели физического развития. Перечень болезней и пунктов требования к состоянию здоровья		Наименование родов войск, частей
		Части спе- циаль- ного назна- чения, Респуб- ликанс- кая гвардия Респуб- лики Казахс- тан	Части спе- циаль- ного и особого назна- чения, опера- тивные и кон- войные части внут- ренних войск МВД РК	Погра- ничная служба КНБ РК	Аэромо- бильные войска	Воен- но- морс- кие силы	Части ГО МЧС РК, водители (далее – вод.) и члены экипажей танков, самоходных артиллерийских установок, инженерных машин на базе танков и тягачей
Графы
		1	2	3	4	5	6
1		2	3	4	5	6	7
Рост (см)	не выше	185		морские части 185		185; под- вод- ные лодки 182	175
	не ниже	178	165	155	170
Острота зрения для дали не ниже	без коррекции	0,7/ 0,7	0,5/ 0,5	0,5/ 0,5	0,5/ 0,5	0,5/ 0,4	0,5/0,4; вод. 0,8/0,4
	с коррекцией
Реф- ракция в дптр – не более	близорукость	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0
	дально- зоркость	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0
	астигматизм с разницей рефракции в двух главных меридианах	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0
Цвето- ощуще- ние	дихромазия, аномальная трихромазия А, Б	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	вод. НГ
	аномальная трихромазия С
Слух: шепотная речь (м) не менее		6/6	6/6	6/6	6/6	6/6	6/6; члены экипажа 1/4 или 3/3
Инфекционные и паразитарные заболевания
Состояние после перенесенных вирусных гепатитов, тифопаратифозных заболеваний с исходом в полное выздоровле- ние и стойкостью ремиссии в течение 12 месяцев		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 2, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 3, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 6, подпункты 2, 3		НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 10, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 12, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Эндокринные заболевания, расстройства питания и обмена веществ
Пункт 13, подпункт 5		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Заболевания нервной системы
Пункт 14, подпункты 3, 4; пункт 16, подпункты 3, 4; пункт 17, подпункты 3, 4 пункт 18, подпункты 3,		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 22, подпункт 4; пункт 23, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 26, подпункт 4; пункт 27, подпункты 3, 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Заболевания глаза и придаточного аппарата
Пункт 29, подпункт 3; пункт 30, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 33, подпункты 2, 3 пункт 34, подпункты 4, 5 пункт 35, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
весенний катар и другие аллерги- ческие заболева- ния конъюнктивы		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни уха и сосцевидного отростка
Пункт 37		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 38, подпункты 3, 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 39, подпункты 2, 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни системы кровообращения
Пункт 42, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 45, подпункты 4, 5		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 46, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 47, подпункт 2		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни органов дыхания
Пункт 49, подпункты 4, 5		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 49, подпункт 6		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 50, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 51, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни органов пищеварения
Пункт 54, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 55, подпункт 3; пункт 56, подпункты 3, 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 58, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 59, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 60, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни кожи и подкожной клетчатки
Пункт 62, подпункт 5 (ксеродермия, фолликулярный ихтиоз, ограниченная форма экземы в стойкой ремиссии)		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни костно-мышечной системы и соединительной ткани
Пункт 65, подпункт 4; пункт 66, подпункт 4; пункт 67, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
болезнь Осгуда- Шлаттера (завершенная стадия) без нарушения функций суставов		НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 68, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 69, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни мочеполовой системы
Пункт 71, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 72, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 73, подпункты 3, 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Отсутствие одного яичка вследствие травмы или операции по поводу заболеваний нетуберкулезного или доброкачественного характера		НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 80, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Последствия травм, отравлений и других воздействий внешних факторов
Пункт 83, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 84, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 85, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Физические недостатки и другие заболевания
Пункт 89, подпункт 2		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ

Продолжение таблицы

4	4	4	4	4	5
Наименование родов войск, частей
Водители (далее – вод.), члены экипажей боевых машин пехоты, броне- транспортеров и пусковых установок ракетных частей	Мото- стрел- ковые части	Хими- ческие части	Ракетные, зенитно- ракетные части	Части связи, радио- техни- ческие части	Остальные части ВС РК, других войск и воинских формирований	Учебные воинские части
Графы
7	8	9	10	11	12	13
8	9	10	11	12	13	14
180
	155					155
0,5/0,1; вод. 0,8/0,4	0,5/ 0,1	0,5/ 0,1	0,5/ 0,1			Соответст- венно роду и виду войск
				0,5/ 0,1	0,4/0,06
1,0	2,0	2,0	2,0	6,0	6,0
2,0	3,0	3,0	3,0	8,0	8,0
1,0	1,0	1,0	1,0	3,0	3,0
вод. НГ		НГ	НГ
		НГ
6/6; члены экипажа 1/4 или 3/3	6/6	5/5	5/5	6/6
Инфекционные и паразитарные заболевания
		НГ				НГ
		НГ	НГ	НГ		НГ
						НГ
		НГ				НГ
						НГ
		НГ				НГ
Эндокринные заболевания, расстройства питания и обмена веществ
						НГ
Заболевания нервной системы
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ		НГ
						НГ
						НГ
Заболевания глаза и придаточного аппарата
		НГ				НГ
НГ		НГ				НГ
НГ	НГ	НГ				НГ
Болезни уха и сосцевидного отростка
		НГ				НГ
						НГ
						НГ
Болезни системы кровообращения
						НГ
						НГ
НГ						НГ
НГ						НГ
Болезни органов дыхания
		НГ				НГ
						НГ
		НГ		НГ		НГ
НГ		НГ	НГ			НГ
Болезни органов пищеварения
						НГ
						НГ
		НГ				НГ
						НГ
						НГ
Болезни кожи и подкожной клетчатки
		НГ				НГ
Болезни костно-мышечной системы и соединительной ткани
						НГ
						НГ
						НГ
						НГ
Болезни мочеполовой системы
						НГ
		НГ	НГ			НГ
						НГ
						НГ
НГ						НГ
Последствия травм, отравлений и других воздействий внешних факторов
						НГ
						НГ
						НГ
Физические недостатки и другие заболевания
				НГ		НГ

ПРИМЕЧАНИЕ:
1. К воинской службе в Аэромобильных войсках лица, с массой тела более 90 кг, не годны.
2. По графе 13 освидетельствуются лица, годные по графам 1-12 настоящей таблицы. Показатель предназначения воинской службы для них устанавливается соответственно виду и роду войск.

Приложение 5
к требованиям, предъявляемых к соответствию
состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных
Силах, других войсках и воинских формированиях
Республики Казахстан

При отборе для службы (работы) и прохождении воинской
службы по контракту (работе) с радиоактивными веществами,
источниками ионизирующих излучений, компонентами ракетных
топлив, источниками электромагнитных полей

Показатели физического развития. Перечень заболеваний и пунктов требования	РВ, ИИИ	КРТ	Источники ЭМП	Источники лазерного излучения
	графы
	1	2	3	4
1	2	3	4	5
Острота зрения с коррекцией для дали не менее	0,5/0,2	0,5/0,2	0,5/0,2	0,6/0,5
Рефракция в дптр не более:
Близорукость	3,0/3,0	3,0/3,0	3,0/3,0	3,0/3,0
Дальнозоркость	5,0/5,0	5,0/5,0	5,0/5,0	5,0/5,0
Астигматизм с разницей рефракции в двух главных меридианах	2,0/2,0	2,0/2,0	2,0/2,0	2,0/2,0
Цветоощущение: дихромазия, аномальная трихромазия А, В	ИНД	НГ	ИНД	ИНД
Слух: шепотная речь (м) не менее	5/5	5/5	5/5	5/5
Состояние после перенесенных вирусных гепатитов, тифопарати- фозных заболеваний с исходом в полное выздоровление и стойкостью ремиссии в течение 12 месяцев	НГ	НГ	ИНД	ИНД
Предопухолевые заболевания, склонные к перерождению и рецидивированию	НГ	НГ	НГ	НГ
Заболевания, последствия травм, препятствующие пользованию индивидуальными средствами защиты и туалету кожных покровов	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 2, подпункт 4;	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 3, подпункт 4;	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 9, подпункт 3;	НГ	ИНД	НГ	ИНД
пункт 10, подпункт 3;	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 12, подпункт 3;	НГ	НГ	НГ	ИНД
пункт 13, подпункт 3;	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 13, подпункт 5;	НГ	НГ	НГ
пункт 14, подпункты 3, 4; пункт 16, подпункты 3, 4; пункт 17, подпункт 3;	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 22, подпункт 4;	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 22, подпункт 3; пункт 23, подпункт 4; пункт 24, подпункт 5; пункт 26, подпункты 3, 4; пункт 27, подпункты 3, 49;	НГ	НГ	НГ	НГ
катаракта, пункт 32, подпункт 3;	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 30, подпункт 3; пункт 31, подпункт 3; пункт 34, подпункты 4, 5; пункт 35, подпункт 3;	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
Экзема наружного слухового прохода, ушной раковины, околоушной области	НГ	НГ	ИНД	ИНД
пункт 38, подпункты 2, 3, 4; пункт 39, подпункты 2, 3;	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 40, подпункты 2, 3	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 42, подпункт 3	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 43, подпункты 2, 3; пункт 44, подпункт 3;	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 45, подпункты 4, 5;	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 47, подпункт 2	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
Распространенные субатрофические изменения всех отделов верхних дыхательных путей, гиперпластический ларингит	НГ	НГ	ИНД	ИНД
пункт 49, подпункт 2;	НГ	НГ	НГ	НГ
Лейкоплакия и облигатные преканцерозы (абразивный хейлит Манганати, болезнь Брауна и др.)	НГ	НГ	НГ	НГ
Хронические рецидивирующие и грибковые болезни кожи	НГ	НГ	ИНД	ИНД
пункт 51, подпункт 3	ИНД	НГ	ИНД	ИНД
пункт 52, подпункт 3	ИНД	НГ	ИНД	ИНД
пункт 57, подпункты 2, 3;	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 58, подпункт 3, 4;	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 59, подпункт 3	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 62, подпункты 4, 5;	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 64, подпункт 3;	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 65, подпункты 3, 4;	НГ	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 66, подпункт 3;	НГ	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 67, подпункт 3;	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 70, подпункт 3;	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 71, подпункт 4	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 72, подпункт 4	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 73, подпункт 3;	НГ	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 74, подпункт 3;	НГ	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 76, подпункт 3;	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 80, подпункт 4	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
пункт 85, подпункт 3	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
Беременность, послеродовый период, привычное невынашивание и аномалии плода	НГ	НГ	НГ	НГ
Состояние после острой лучевой болезни I степени	ИНД	ИНД	ИНД	ИНД
Состояние после лучевой болезни II-IV степени	НГ	НГ	НГ	НГ
Стойкие изменения состава периферической крови (содержание гемоглобина менее 130 г/л у мужчин и менее 120 г/л у женщин, количество лейкоцитов менее 4,5 х 10 9/л. количество тромбоцитов менее 18 х 10 9/л.	НГ	НГ	НГ	НГ

ПРИМЕЧАНИЕ: Военнослужащие, граждане, отбираемые для работы с РВ, ИИИ, КРТ, источниками ЭМП и лазерных излучений признаются негодными к службе (работе), если пунктами требования к состоянию здоровья предусмотрена индивидуальная оценка годности.

Приложение 6
к требованиям, предъявляемых к соответствию
состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных
Силах, других войсках и воинских формированиях
Республики Казахстан

Отбор граждан для обучения (службы), а также курсантов учебных
воинских частей и военнослужащих, проходящих срочную воинскую
службу, по отдельным военно-учетным специальностям

Показатели физического развития. Перечень заболеваний и пунктов требования		Наименование родов войск, частей
		Водо- лаз- глубо- ковод- ник, аква- навт	Водо- лаз, во- долазный специа- лист, врач ме- дицинской группы спаса- тельного отряда, врач- физиолог, оператор установок	Рулевой, рулевой- сигналь- щик, сиг- нальщик, дально- мерщик, визирщик, штур- манский электрик ракетного оружия, специалист приборного управления стрельбой	Специалист техничес- ких средств управления кораблем (катером) на воздуш- ной подушке, водители корабля (катера), оператор централь- ного поста управления	Торпед- ный элек- трик, торпе- дист, специа- лист- оператор оружия противо- лодочной обороны	Гидро- акус- тик, радио- метрист	Р а д и о т е л е г р а ф и с т
графы
		1	2	3	4	5	6	7
1		2	3	4	5	6	7	8
Рост (см)		170-180	170-180
Острота зрения для дали не ниже	без коррекции	0,6/ 0,6	0,6/0,6; офицеры от 0,3/0,3 до 0,5/0,5	1,0/1,0	1,0/1,0	0,8/0,8	0,6/0,6
	с коррек- цией							0,8/ 0,8
Рефрак- ция в дптр не более	Близо- рукость	1,0	1,0	0,5	0,5	0,5	1,0
	Дально- зоркость	3,0	3,0	2,0	2,0	2,0	3,0
	Астигма- тизм с разницей рефракции в двух главных меридианах	1,0	1,0	0,5	0,5	0,5	1,0
Цвето- ощуще- ние	Дихро- мазия		ИНД	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
	Аномаль- ная три- хромазия А, Б		ИНД	НГ	НГ	НГ
	Аномаль- ная три- хромазия С			НГ	НГ
Ограни- чение поля зрения на одном глазу более чем	на 10 градусов			НГ	НГ			НГ
	на 20 градусов	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Нарушение аккомо- дации и темновой адаптации		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Выраженный нистагм, качатель- ный спазм мышц глазного яблока		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 2, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 3, подпункт 4		НГ	НГ	НГ		НГ	НГ
пункт 6, подпункты 2, 3		НГ	НГ
пункт 10, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 12, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Эндокринные болезни, расстройства питания и обмена веществ
пункт 13, подпункт 5		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни нервной системы
пункт 14, подпункты 3, 4; пункт 16, подпункты 3, 4; пункт 17, подпункты 3, 4 пункт 18, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 22, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 23, подпункт 4; пункт 26, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 27, подпункты: 3, 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни глаза и придаточного аппарата
пункт 29, подпункт 3;		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 30, подпункт 3;		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 33, подпункт 2; 3 пункт 34, подпункт 4, 5		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни уха и сосцевидного отростка
пункт 37, пункт 38, подпункты 3, 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 39, подпункты 2, 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни системы кровообращения
пункт 42, подпункт 4; пункт 45, подпункт 5; пункт 46, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 47, подпункт 2		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни органов дыхания
пункт 49, подпункты 4, 5, 6 пункт 50, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 51, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни органов пищеварения
Отсутствие зубов, мешающее захваты- ванию загубника, наличие съемных зубных протезов		НГ	НГ
пункт 54, подпункт 2		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 55, подпункт 3		НГ	НГ
пункт 56, подпункт 3; аномалии прикуса II степени с жева- тельной актив- ностью 60 процентов и более		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 56, подпункт 4; аномалии прикуса I степени		НГ	НГ
пункт 58, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 59, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 60, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 62, подпункт 5		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни костно-мышечной системы и соединительной ткани
пункт 65, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезнь Осгуда- Шлаттера (завер- шающая стадия) без нарушения функции сустава		НГ	НГ
пункт 66, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 67, подпункт 4; пункт 68, подпункт 4; пункт 69, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни мочеполовой системы
пункт 71, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 72, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 73, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Врожденные пороки развития, деформации и хромосомные аномалии
пункт 80, подпункт 4		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Старый вдавленный перелом костей свода черепа без признаков органического поражения и нарушения функций ЦНС		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Последствия травм, отравлений и других воздействий внешних факторов
пункт 84, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 85, подпункт 3		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Физические недостатки и другие заболевания
пункт 89, подпункт 2		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ

Продолжение таблицы

Наименование родов войск, частей
Авиа- цион- ный меха- ник	Механик части и подраз- деления обеспече- ния СВО (специа- лист тепловых машин, кисло- родчик, компрес- сорщик и др.)	Оператор радиоло- кационной станции, а также лица, работающие с дисплеями и другими блоками отображения информации	Оператор противо- танкового управляе- мого реак- тивного снаряда	Верхолаз (верх.), крановщик (кран.) башенного, козлового, мостового, гусенич- ного, авто- мобильного, железно- дорожного и плавучего кранов	Водители желез- нодо- рожного транс- порта	Электро- монтер, электро- слесарь, персо- нал, об- служи- вающий дейст- вующие электро- уста- новки	П о ж а р н ы й	Опера- тор котель- ной (коче- гар)
графы
8	9	10	11	12	13	14	15	16
9	10	11	12	13	14	15	16	17
		1,0/1,0	0,6/0,6	верх. 0,5/0,2; кран. 0,8/0,4	1,0/1,0	0,5/0,2	0,8/ 0,5
0,8/ 0,6	0,6/0,6
		0,5	1,0	1,0	0,5	1,5	1,0
		2,0	3,0	3,0	2,0	4,0	3,0
		0,5	1,0	1,0	0,5	1,0	1,0
		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
			НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ				НГ	НГ
НГ	НГ		НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
		НГ	НГ	НГ	НГ		НГ
		НГ	НГ	НГ	НГ		НГ
		НГ
		НГ		НГ
		НГ
		НГ
Эндокринные болезни, расстройства питания и обмена веществ
				НГ			НГ
Болезни нервной системы
	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ		НГ
			НГ	НГ	НГ		НГ
				НГ	НГ	НГ	НГ
				НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни глаза и придаточного аппарата
		НГ	НГ	НГ			НГ
		НГ	НГ	НГ	НГ		НГ
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
Болезни уха и сосцевидного отростка
		НГ	НГ				НГ
		НГ	НГ	НГ	НГ		НГ
Болезни системы кровообращения
							НГ
				НГ	НГ		НГ
Болезни органов дыхания
							НГ
							НГ	НГ
Болезни органов пищеварения
							НГ
							НГ
							НГ
							НГ
					НГ		НГ
					НГ		НГ
				НГ			НГ
	НГ	НГ		НГ			НГ	НГ
Болезни костно-мышечной системы и соединительной ткани
							НГ
							НГ
							НГ
			НГ	НГ			НГ
Болезни мочеполовой системы
					НГ		НГ
					НГ		НГ
				НГ			НГ
Врожденные пороки развития, деформации и хромосомные аномалии
				НГ	НГ		НГ
				НГ	НГ		НГ
Последствия травм, отравлений и других воздействий внешних факторов
				НГ	НГ		НГ
				НГ	НГ		НГ
Физические недостатки и другие заболевания
			НГ	НГ	НГ		НГ

Приложение 7
к требованиям, предъявляемых к соответствию
состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных
Силах, других войсках и воинских формированиях
Республики Казахстан

При поступлении в военные (специальные) учебные заведения

Показатели физического развития. Перечень болезней и пунктов требования к состоянию здоровья				Кадетский корпус со сроком обучения 3 года	РШ «Жас улан», республиканские военные школы- интернаты (лицеи), военный колледж спорта ЦСКА	Граждане, не состоящие на воинской службе, военнослужащие, не имеющие офицерского звания
						Военно- морские училища (институты)	Воздушно- десантные училища (институты)
				графы
1				2	3	4	5
Рост (см)			не выше			подводные лодки 182
			не ниже	146	146	155	170
о р г а н з р е н и я	Острота зрения не ниже	без коррекции	для дали	0,8/0,8	0,9/0,9	0,8/0,8	0,6/0,6
			для близи	1,0/1,0	1,0/1,0	1,0/1,0	0,8/0,8
		с кор- рекцией	для дали
	Рефракция не более (в дптр)		близо- рукость	0,5/0,5	0,5/0,5	1,0/1,0	2,0/2,0
			дально- зоркость	2,0/2,0	2,0/2,0	2,0/2,0	2,0/2,0
			астигматизм с разницей рефракции в двух главных меридианах	0,5/0,5	0,5/0,5	1,0/1,0	1,0/1,0
Цветоощу- щение		Дихромазия		НГ	НГ	НГ	НГ
		аномальная трихромазия А, Б		НГ	НГ	НГ	НГ
		аномальная трихромазия С
слух		шепотная речь (м) не менее		6/6	6/6	6/6	6/6
пункт 2, подпункт 4; пункт 3, подпункт 4;				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 6, подпункты 2, 3;				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 10, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 12, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 13, подпункты 3, 5				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 14, подпункт 3, 4				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 16, подпункт 3;				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 16, подпункт 4; пункт 17, подпункты 3, 4; пункт 18, подпункты 3,				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 22, подпункт 4; пункт 23, подпункты 3, 4; пункт 24, подпункт 5; пункт 26, подпункт 4; пункт 27, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 27, подпункт 4;				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 29, подпункт 3;				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 30, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 31, подпункт 3; пункт 32, подпункт 3; пункт 33, подпункты 1, 2, 3; пункт 34, подпункты 4, 5; пункт 35, подпункт 3;				НГ	НГ	НГ	НГ
Непрогрессирующая атрофия зрительного нерва нетравматической этиологии (хотя бы одного глаза)				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 37				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 38, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 38, подпункт 4				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 39, подпункты 2, 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 42, подпункт 4;				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 43, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 44, подпункт 3; пункт 45, подпункт 5; пункт 46, подпункт 3; пункт 47, подпункт 2;				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 49, подпункт 3, 4;				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 49, подпункт 5, 6 пункт 50, подпункт 3;				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 51, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 52, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 54, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 55, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
Стойкие, не поддающиеся лечению, стоматиты, гингивиты, хейлиты				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 56, подпункты 3, 4				НГ	НГ	НГ	НГ
Аномалии прикуса 2 ст				НГ	НГ
пункт 57, подпункт 3, пункт 58, подпункт 4				НГ	НГ	НГ	НГ
Хронический панкреатит с редкими обострениями				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 59, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 59, подпункт 4				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 60, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 62, подпункт 4				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 62, подпункт 5				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 64, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 65, подпункт 4; пункт 67, подпункт 3;				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 66, подпункт 4; пункт 67, подпункт 4; пункт 68, подпункт 4; пункт 69, подпункт 4				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 71, подпункт 4; пункт 72, подпункт 4				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 73, подпункт 4; задержка одного яичка в паховом канале или у наружного его отверстия				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 75, подпункт 3; пункт 76, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 80, подпункт 4;				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 84, подпункт 3;				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 85, подпункт 3				НГ	НГ	НГ	НГ
Аллергическое состояние, препятствующее проведению профилактических прививок и лечению антибиотиками				НГ	НГ	НГ	НГ
пункт 89, подпункт 2				НГ	НГ	НГ	НГ

Продолжение таблицы

Граждане, не состоящие на воинской службе, военнослужащие, не имеющие офицерского звания			офицеры
Танковые (Т), общевойсковые военные училища (институты) (О), кадетские корпуса со сроком обучения 1 год и 10 месяцев (К)	Ракетные, зенитно-ракетные, химической защиты, топографические, автомобильные военные училища (институты) и факультеты других военных (специальных) учебных заведений	Военные факультеты (военные кафедры) при государственных образовательных высших учебных заведениях	Военно-морская академия и военно-морские факультеты при других высших учебных заведениях*	Национальный университет обороны, другие высшие военные учебные заведения и военные факультеты при государственных учреждениях высшего образования
графы
6	7	8	9	10
танковые училища 175
150	150	150
0,6/0,6 (Т); 0,8/0,8 (К)			0,8/0,8
0,8/0,8 (Т); 1,0/1,0 (К)	0,8/0,8
0,8/0,5 (О)	0,8/0,5	0,8/0,5		0,6/0,4
2,0/2,0 (Т); 3,0/3,0 (О); 0,5/0,5 (К)	3,0/3,0	4,0/4,0	1,0/1,0	6,0/6,0
2,0/2,0 (Т, К); 3,0/3,0 (О)	3,0/3,0	4,0/4,0	3,0/3,0	6,0/6,0
1,0/1,0 (Т); 2,0/2,0 (О); 0,5/0,5 (К)	1,0/1,0	2,0/2,0	1,0/1,0	2,0/2,0
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
	хим.защит НГ
6/6	6/6	6/6	5/3	5/3
ИНД	ИНД	ИНД	НГ	ИНД
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	НГ	ИНД
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ	НГ	ИНД
НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	ИНД	ИНД
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ
НГ	НГ	НГ	НГ	НГ

ПРИМЕЧАНИЕ:
1. Масса тела граждан, поступающих в воздушно-десантное военное училище, не должна превышать 90 кг.
2. Военнослужащие признаются негодными к поступлению в военные (специальные) учебные заведения, если требованиями предусматривается индивидуальная оценка годности к воинской службе.
3. Граждане, освидетельствуемые по подпункту 3 пункта 54 и подпункту 4 пункта 56 требований не годны к поступлению на военно-дирижерский факультет при Московской государственной консерватории им. П. И. Чайковского.

Приложение 8
к требованиям, предъявляемых к соответствию
состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных
Силах, других войсках и воинских формированиях
Республики Казахстан

Карта
изучения причин необоснованного призыва гражданина
на воинскую службу по состоянию здоровья

Раздел 1
Общие сведения

1. Фамилия, имя, отчество _____________________________________
2. Год рождения _______________________________________________
3. Год и месяц призыва на воинскую службу _____________________
4. Какой призывной комиссией призван на воинскую службу _______
_____________________________________________________________________
5. Дата отправки с областного сборного пункта _________________
6. Какой военно-врачебной комиссией освидетельствован _________
(гарнизонной, госпитальной, врачебной комиссией организации здравоохранения)
_____________________________________________________________________
7. Дата и номер протокола заседания штатной ВВК об утверждении
данного свидетельства о болезни _____________________________________
8. Диагноз заболевания, пунктов расписания болезней и
физических недостатков ______________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
9. Заключение ВВК о степени годности к воинской службе (по
свидетельству о болезни) и причинная связь __________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
10. Данные анамнеза заболевания по свидетельству о болезни ____
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Раздел 2
Сведения о состоянии здоровья (перенесенных заболеваниях
и травмах) в допризывный период

1. По сведениям карты развития ребенка: _______________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. В период наблюдения подростковой службой:
1) при приеме-передаче из педиатрической службы системы
здравоохранения в подростковую, по достижении 15-летнего возраста
(результаты медицинского освидетельствования) _______________________
2) при медицинском освидетельствовании в 16 лет: ____________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
3. Результаты медицинского освидетельствования при
первоначальной постановке на воинский учет: _________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
4. Сведения о состоянии здоровья по данным "Листа изучения
призывника" (от родителей, ближайших родственников, органов
внутренних дел и так далее) _________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
5. Сведения о вредных привычках (курение, употребление
алкоголя, наркотических средств) ____________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
6. Результаты оценки состояния здоровья призывника медицинского
освидетельствования в ходе призыва на воинскую службу (направлялся ли
призывник на дополнительное медицинское обследование, представлялась
ли отсрочка от призыва на воинскую службу по состоянию здоровья, по
каким заболеваниям, на какой срок и сколько раз) ____________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Раздел 3
Результаты расследования управления (отдела) по делам обороны

1. Когда должно было быть выявлено заболевание (заболевания) __
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. По каким причинам данное заболевание не было выявлено до
отправления призывника на воинскую службу ___________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
3. Принятые меры по недопущению случаев необоснованного призыва
по состоянию здоровья _______________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Начальник управления (отдела) по делам обороны ______________________
_____________________________________________________________________
(воинское звание, фамилия, инициалы, подпись)

М.П.

Председатель врачебной комиссии____________________
___________________________________________________
(воинское звание, фамилия, инициалы, подпись)

"____"_______ 20__г.

Раздел 4
Результаты рассмотрения и оценки качества расследования
по выявлению истинных причин необоснованного призыва
на воинскую службу по состоянию здоровья департамента
по делам обороны

1. Мнение начальника департамента по делам обороны об
обоснованности призыва гражданина на воинскую службу ________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Предварительный вывод о причине необоснованного призыва на
воинскую службу гражданина __________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
3. Меры, принятые начальником департамента по делам обороны по
недопущению необоснованного призыва по состоянию здоровья на воинскую
службу ______________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
4. В случае необоснованности возврата из войск, какие
медицинские документы, доказывающие это, представлены в штатную ВВК
департаментом по делам обороны ______________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Начальник департамента по делам обороны ____________
____________________________________________________
(воинское звание, фамилия, инициалы, подпись)

М.П.

Председатель врачебной комиссии ____________________
____________________________________________________
(воинское звание, фамилия, инициалы, подпись)

Главный ____________________________________ области
(специалист)

"____"_______20__ г. ________________________________________
(фамилия, инициалы, подпись)

Раздел 5
Окончательный вывод штатной ВВК о причине необоснованного
призыва на воинскую службу по состоянию здоровья и
результатах расследования

1. Причина необоснованного призыва на воинскую службу по
состоянию здоровья __________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Качество проведенного расследования по выявлению истинных
причин необоснованного призыва на воинскую службу по состоянию
здоровья ____________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Начальник штатной ВВК _______________________
М.П. _____________________________________________
(воинское звание, фамилия, инициалы, подпись)

"____"____________ 20__ г.

ПРИМЕЧАНИЕ: Разделы I, II, III, заполняется управлением (отделом) по
делам обороны; Раздел IV заполняет департаменты по делам обороны
областей городов Астаны и Алматы. Карта с заполненными разделами с I,
II, III и IV высылается в ЦВВК в 3-х экз. Раздел V заполняет ЦВВК и
возвращается в ДДО, через ДОМР МО РК.

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдар денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптарды бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2009 жылғы 28 желтоқсандағы № 498 Бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2010 жылғы 5 ақпанда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 6033 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2013 жылғы 29 қаңтардағы № 37 бұйрығымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Қорғаныс министрінің 29.01.2013 № 37 бұйрығымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң күшіне енгізіледі).

«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексін қабылдауға байланысты БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдар денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптар бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас әскери-медициналық басқармасының бастығы осы бұйрықтың әділет органдарында тіркелуін қамтамасыз етсін.
3. Бұйрық, ол алғаш ресми жарияланғаннан күннен кейін он күнтізбелік күн өткеннен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр Ә. Жақсыбеков

«Келісілді»
Қазақстан Республикасының
Денсаулық сақтау министрі
____________ Ж. Досқалиев
2009 ж. 29 желтоқсан

Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрінің
2009 жылғы 28 желтоқсандағы
№ 498 бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде,
басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін
адамдар денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын
талаптар

1. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдар денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптар (бұдан әрі – талаптар) шақыру учаскелеріне тіркеген кезде, әскери қызметке шақырған кезде, келісімшарт бойынша әскери қызметке түсетін, әскери (арнайы) оқу орындарына түсетін азаматтардың, әскери қызметшілер мен әскери міндеттілердің денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамдылық санатын айқындауды көздейді.
2. Талаптар «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 60-бабына сәйкес әзірленді.
3. Әскери қызметке жарамдылық санаттары:
1) А – әскери қызметке жарамды;
2) Б – әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды (Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының түрлері мен әскер тектері бойынша, сондай-ақ әскери (арнайы) оқу орындарына, Кадет корпусына, «Жас ұлан» республикалық мектебіне, республикалық әскери мектеп-интернаттарына (лицейлерге), Армия орталық спорт клубының әскери спорт колледжіне түсуге);
3) В – әскери қызметке шектеулі жарамды (келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге және шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер құрамының адамдарына қатысты);
4) Г – әскери қызметке уақытша жарамсыз;
5) Д – әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды;
6) ЖЗ – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері мен әскер тектеріндегі, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарындағы әскери қызметке, қызметке жекелеген әскери-есептік мамандықтар бойынша жарамсыз, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге жарамсыз;
7) ДЕРБ – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері мен әскер тектеріндегі, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарындағы әскери қызметке, қызметке жекелеген әскери-есептік мамандықтар бойынша жарамдылық дербес айқындалады;
8) Е – әскери есептен шығара отырып, әскери қызметке жарамсыз.
4. Талаптарда әскери қызметке жарамдылық санаттары мынадай бағандар бойынша айқындалды:
І баған – азаматтар – шақыру учаскелеріне тіркеу кезінде, кандидаттар – Кадет корпусына, «Жас ұлан» республикалық мектебіне, республикалық әскери мектеп-интернаттарына (лицейлерге), Армия орталық спорт клубының әскери спорт колледжіне түсу кезінде;
ІІ баған – азаматтар – мерзімді әскери қызметке шақыру, келісімшарт бойынша әскери қызметке, әскери (арнайы) оқу орындарына түсу кезінде, әскери қызметшілер – әскери қызметке келісімшарт жасасқанға дейін мерзімді әскери қызмет өткеретін және әскери (арнайы) оқу орындарында оқитын;
ІІІ баған – келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді және шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер құрамының адамдарын, келісімшарт жасасқаннан кейін әскери (арнайы) оқу орындарының курсанттарын медициналық куәландыру кезінде;
ІV баған – келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді және Аэроұтқыр әскерлерінде, Әскери-теңіз күштерінде, арнайы мақсаттағы бөлімдерде шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер құрамының адамдарын медициналық куәландыру кезінде.
5. Талаптарда мынадай қысқартулар қолданылды:
1) АГ – артериалдық гипертензия;
2) AV-блокада – атриовентрикулярлық блокада;
3) ӘТК – Әскери-теңіз күштері;
4) ВЭМ – велоэргометрия;
5) АҚТҚ – адамның қорғаныш тапшылығының қоздырғышы;
6) ТӘ – тыныс алу әлсіздігі;
7) дптр – диоптрия;
8) т.б. – тағы басқалар;
9) ЖБМЖ – жабық бас сүйек-ми жарақаты;
10) ИСК – иондаушы сәулелену көздері;
11) ДСИ – дене салмағының индексі;
12) ш. см – шаршы сантиметр;
13) кг/м² – шаршы метрге килограмм;
14) кг – килограмм;
15) кПа – килоПаскаль;
16) ЗОҚ – зымыран отыны құрамдауыштары;
17) м – метр;
18) мкмоль/л – литрге микромоль;
19) мг – миллиграмм;
20) мл – миллилитр;
21) мм.с.б. - миллиметр сынап бағанасымен;
22) 1ЖТА – 1-ші секундта жеделдетіп тыныс алу ауқымы;
23) ПЖЖ – перифериялық жүйке жүйесі;
24) ТҮЖ – тыныс шығарудың үдемелі жылдамдығы;
25) РЗ – радиоактивті заттар;
26) РИ – реовазографиялық индекс;
27) РаО2 – артериялық қандағы оттегінің парциалдық қысымы;
28) РаСО2 – көмірқышқыл газының парциалдық қысымы;
29) СВД – соматоформды вегетативті дисфункция;
30) ЖӘ – жүрек әлсіздігі;
31) см – сантиметр;
32) ЖҚТБ – жұқтырылған қорғаныш тапшылығы белгісі;
33) с.с. – сол сияқты;
34) ФС – функционалдық сынып;
35) ӨЖТА – өкпенің жеделдетілген тыныс алу ауқымы;
36) СКӘ – созылмалы көктамыр әлсіздігі;
37) СТӘ – созылмалы тыныс алу әлсіздігі;
38) ЖСИА – жүректің созылмалы ишемиялық ауруы;
39) СБӘ – созылмалы бүйрек әлсіздігі;
40) СЖӘ – созылмалы жүрек әлсіздігі;
41) ОЖЖ – орталық жүйке жүйесі;
42) СС – сыбырлап сөйлеу;
43) WРW – Вольф – Паркинсон – Уайт синдромы;
44) ЭМӨ – электромагниттік өріс, оптикалық кванттық генераторлар;
45) ЭКГ – электрокардиография.
6. Әскери-дәрігерлік комиссиялар осы талаптарға 1-қосымшаға сәйкес санаттар бойынша азаматтарды медициналық куәландырудан өткізуді жүргізеді.
7. Талаптар осы талаптарға 2-қосымшаға сәйкес науқастанулардың, мертігулердің (жараланулардың, жарақаттанулардың, контузия алудың) атаулары бар тармақтар, тармақшалар және әскери қызметке жарамдылық санаттарының бағандары түрінде айқындалған.
8. Талаптарға түсініктемелер осы талаптарға 3-қосымшада айқындалған.
9. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының түрлері мен әскер тектері бойынша әскери қызметке, сондай-ақ әскери (арнайы) оқу орындарына, Кадет корпусына, «Жас ұлан» республикалық мектебіне, республикалық әскери мектеп-интернаттарына (лицейлерге), Армия орталық спорт клубының әскери спорт колледжіне түсуге жарамдылық осы талаптарға 4-7-қосымшаларға сәйкес айқындалады.
10. Шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде жарамдылық осы талаптарға 4-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.
11. Радиоактивті заттармен, иондаушы сәулелену көздерімен, зымыран отыны құрамдауыштарымен, электромагниттік өріс көздерімен қызмет ету (жұмыс істеу) үшін іріктеу және келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеру (жұмысқа) кезінде жарамдылық осы талаптарға 5-қосымшаға сәйкес айқындалады:
1) РЗ, ИСК;
2) ЗОҚ;
3) ЭМӨ көздері;
4) лазерлік сәулелену көздері.
12. Азаматтарды, сондай-ақ оқу-жаттығу әскери бөлімдерінің курсанттарын және мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді жекелеген әскери-есептік мамандықтар бойынша оқыту (қызмет ету) үшін іріктеу осы талаптарға 6-қосымшаға сәйкес айқындалады:
1) тереңге сүңгуір, акванавт;
2) сүңгуір, сүңгуір маманы, құтқару жасағы медициналық тобының дәрігері, физиолог-дәрігері, қондырғылар операторы;
3) кемені басқару техникалық құралдарының маманы (басқарушы-белгі беруші), көру байланысы мен қадағалау маманы (белгіберуші); оптикалық өлшеу құралдарының маманы (алысты өлшеуші, нысанашы); зымыран қаруын басқару құралдарының маманы (зымыран қаруының штурмандық электригі, оқ атуды аспаппен басқару маманы);
4) ауа жастығында кемені (катерді) басқару техникалық құралдарының маманы, кемені (катерді) жүргізушілер, орталық басқару постысының операторы;
5) қайыққа қарсы қаруды басқару маманы (торпеда электригі, торпедист, қайыққа қарсы қорғаныс қаруының маман операторы);
6) радиотехникалық қадағалау құралдарының маманы (гидроакустик, радиометрист);
7) радиобайланыс құралдарын басқару маманы (радиотелеграфист);
8) авиация механигі;
9) Әуе қорғанысы күштері қамтамасыз ету бөлімі мен бөлімшесінің механигі (бұдан әрі – ӘҚК) (жылу машиналарының маманы, оттегі беруші, компрессоршы және т.б.);
10) радиолокациялық станция операторы, сондай-ақ дисплейлермен және ақпаратты көрсетудің басқа да блоктарымен жұмыс істейтін адамдар;
11) танкіге қарсы басқарылатын реактивті снаряд операторы;
12) биікке өрмелеуші, мұнаралы, төрттағанды, көпірлі, шынжыр табанды, автомобильді, теміржол және қалқымалы крандар краншысы;
13) теміржол көлігінің жүргізушілері;
14) электромонтер, электрослесарь, әрекеттегі электр қондырғыларына қызмет көрсететін персонал;
15) өрт сөндіруші;
16) қазандық операторы (кочегар).
13. Әскери (арнайы) оқу орындарына кандидаттарды іріктеу кезінде оқуға жарамдылық осы талаптарға 7-қосымшаға сәйкес айқындалады.
14. Шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшіні денсаулық жағдайы бойынша қайтару себептерін тексеру осы талаптарға 8-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.

Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштерінде, басқа да
әскерлері мен әскери құралымдарында
қызмет ету үшін адамдар денсаулық
жағдайының сәйкес келуіне қойылатын
талаптарға 1-қосымша

Р/с №	Куәландыруға жататын азаматтар санаттары	Медициналық куәландыруды жүргізетін медициналық комиссиялардың түрлері	Талаптар бағандары
1	2	3	4
1.	Азаматтар – шақыру учаскелеріне тіркеу кезінде	Қорғаныс істері жөніндегі департаменттер, басқармалар (бөлімдер) жанындағы штаттық емес уақытша әрекеттегі дәрігерлік комиссиялар	І
2.	Әскери қызметке шақыру кезінде:
	1) азаматтарды мерзімді әскери қызметке шақыру;	Қорғаныс істері жөніндегі департаменттер, басқармалар (бөлімдер) жанындағы штаттық емес уақытша әрекеттегі дәрігерлік комиссиялар	ІІ
	2) әскери (арнайы) оқу орындарына, соның ішінде оқу мерзімi 1 жыл және 10 ай кадет корпусына түсетін, түскен жылы 17 жасқа толған азаматтар;	Қорғаныс істері жөніндегі департаменттер, басқармалар (бөлімдер) жанындағы штаттық емес уақытша әрекеттегі дәрігерлік комиссиялар. Түпкілікті медициналық куәландыру – штаттық емес (тұрақты, уақытша әрекеттегі) ӘДК	ІІ
	3) запастағы офицерлерді әскери қызметке шақыру;	Қорғаныс істері жөніндегі департаменттер, басқармалар (бөлімдер) жанындағы штаттық емес уақытша әрекеттегі дәрігерлік комиссиялар	ІІІ, ІV
	4) әскери міндеттілерді әскери жиындарға шақыру	Қорғаныс істері жөніндегі департаменттер, басқармалар (бөлімдер) жанындағы штаттық емес уақытша әрекеттегі дәрігерлік комиссиялар	ІІ, ІІІ, ІV
3.	Келісімшарт бойынша әскери қызметке түсу кезінде:
	1) әскерге шақырылушылар, сарбаздар (матростар), сержанттар (старшиналар) құрамының запастағы әскери міндеттілері қатарынан;	Алдын ала медициналық тексеру – тұрғылықты жері бойынша медициналық ұйымдардың маман- дәрігерлері Түпкілікті куәландыру – штаттық емес тұрақты әрекеттегі ӘДК (гарнизондық ӘДК немесе қорғаныс істері жөніндегі департаменттер жанындағы әскери-дәрігерлік (дәрігерлік) комиссиялар);	ІІ
	2) запастағы офицерлер;	Алдын ала медициналық тексеру – тұрғылықты жері бойынша медициналық ұйымдардың маман- дәрігерлері Түпкілікті куәландыру – штаттық емес тұрақты әрекеттегі ӘДК (гарнизондық ӘДК немесе қорғаныс істері жөніндегі департаменттер жанындағы әскери-дәрігерлік (дәрігерлік) комиссиялар);	ІІІ, ІV
	3) әскери есепте тұрмайтын әйел азаматтары қатарынан;	Алдын ала медициналық тексеру – тұрғылықты жері бойынша медициналық ұйымдардың маман- дәрігерлері Түпкілікті куәландыру – штаттық емес тұрақты әрекеттегі ӘДК (гарнизондық ӘДК немесе қорғаныс істері жөніндегі департаменттер жанындағы әскери-дәрігерлік (дәрігерлік) комиссиялар);	ІІ
	4) мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер қатарынан;	Штаттық емес тұрақты әрекеттегі (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК	ІІ
	5) шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер құрамы қатарынан	Штаттық емес тұрақты әрекеттегі (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК	ІІІ, ІV
4.	Әскери қызметшілер – шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін:
	1) мерзімді әскери қызмет;	Штаттық емес (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ӘДК	ІІ
	2) шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер құрамы қатарынан;	Штаттық емес (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ӘДК	ІІІ, ІV
	3) әскери жиындарда болатын әскери міндеттілер қатарынан:
	сарбаздар (матростар), сержанттар (старшиналар);	Штаттық емес (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ӘДК	ІІ
	офицерлер құрамы	Штаттық емес (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ӘДК	ІІІ, ІV
5.	Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер	Штаттық емес (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ӘДК	ІІІ
6.	Әскери қызметке тағайындалған және өткеретін әскери қызметшілер:
	1) Аэроұтқыр әскерлерінде;	Штаттық емес тұрақты әрекеттегі ӘДК	ІІ, ІІІ, ІV
	2) РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОҚ-пен, ЭМӨ көздерімен.	Штаттық емес (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ӘДК	ІІ, ІІІ
7.	ӘТК сүңгуірлері мен сүңгуір мамандары, физиолог дәрігерлері, құтқару жасақтары медициналық топтарының дәрігерлері	Штаттық емес (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ӘДК	ІІ, ІІІ, ІV
8.	Оқу-жаттығу әскери бөлімдерінің курсанттары	Штаттық емес (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ӘДК	ІІ
9.	Жоғары оқу орындарының әскери кафедраларында (факультеттерінде) запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша оқитын азаматтар	Оқу басталғанға дейін – қорғаныс істері жөніндегі департаменттер, басқармалар (бөлімдер) жанындағы штаттық емес уақытша әрекеттегі дәрігерлік комиссиялар. Оқыту үдерісінде – тұрғылықты жері бойынша медициналық ұйымдардың маман-дәрігерлері. Оқу аяқталғаннан кейін – штаттық емес тұрақты әрекеттегі ӘДК (гарнизондық ӘДК немесе қорғаныс істері жөніндегі департаменттер жанындағы әскери-дәрігерлік (дәрігерлік) комиссиялар)	ІІ
10.	Әскери (арнайы) оқу орындарына, соның ішінде оқу мерзімi 1 жыл және 10 ай кадет корпусына түсетіндер:
	1) мерзімді әскери қызмет немесе келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер (офицерлерден басқа), сондай-ақ кадет корпусын, «Жас ұлан» республикалық мектебін және республикалық әскери мектеп-интернаттарын (лицейлерді) бітірушілер;	Алдын ала медициналық куәландыру – штаттық емес тұрақты әрекеттегі ӘДК (гарнизондық ӘДК немесе қорғаныс істері жөніндегі департаменттер жанындағы әскери-дәрігерлік (дәрігерлік) комиссиялар). Түпкілікті медициналық куәландыру – штаттық емес (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ӘДК	ІІ
	2) күндізгі және сырттай оқу нысанына, ординатураға, адъюнктураға, докторантураға түсетін офицерлер.	Алдын ала медициналық куәландыру – штаттық емес тұрақты әрекеттегі ӘДК (гарнизондық ӘДК немесе қорғаныс істері жөніндегі департаменттер жанындағы әскери-дәрігерлік (дәрігерлік) комиссиялар). Түпкілікті медициналық куәландыру – штаттық емес (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ӘДК	ІІІ
11.	Ұзақтығы 6 айдан астам жетілдіру курстарына, соның ішінде офицерлерді даярлауға және қайта даярлау бойынша жіберілетін келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер	Штаттық емес тұрақты әрекеттегі (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК	ІІІ
12.	Әскери (арнайы) оқу орындарының тыңдаушылары	Штаттық емес тұрақты әрекеттегі (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК	ІІІ
13.	1) әскери қызметке келісімшарт жасасқанға дейін әскери (арнайы) оқу және оқу орындарының;	Штаттық емес тұрақты әрекеттегі (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК	ІІ
	2) келісімшарт жасасқаннан кейін әскери (арнайы) оқу және оқу орындарының курсанттары, тыңдаушылары (офицерлік әскери атақтары жоқ), оқу мерзімі 1 жыл және 10 ай кадеттері.	Штаттық емес тұрақты әрекеттегі (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК	ІІІ
14.	Қазақстан Республикасының аумағындағы әскери (арнайы) оқу орындарында оқитын шетел мемлекеттерінің әскери қызметшілері	Штаттық емес тұрақты әрекеттегі (гарнизондық немесе госпитальдық) ӘДК	ІІ, ІІІ
15.	РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОҚ-пен, ЭМӨ көздерімен жұмыс істеу үшін іріктелетін және жұмыс істейтін Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің азаматтық персоналы	Штаттық емес (тұрақты және уақытша әрекеттегі) ӘДК	ІІ, ІІІ
16.	Оқу мерзімі 3 жыл кадет корпусына, «Жас ұлан» республикалық мектебіне, республикалық әскери мектеп-интернаттарына (лицейлерге) оқу үшін іріктелетін кандидаттар, сондай-ақ кадеттер мен тәрбиеленушілер	Алдын ала медициналық тексеру – тұрғылықты жері бойынша медициналық ұйымдардың маман- дәрігерлері. Түпкілікті медициналық куәландыру – штаттық емес уақытша әрекеттегі ӘДК	І
17.	Әскери-техникалық мамандықтар бойынша даярлау үшін іріктелетін азаматтар	Қорғаныс істері жөніндегі департаменттер, басқармалар (бөлімдер) жанындағы штаттық емес уақытша әрекеттегі ДК	І

ЕСКЕРТПЕ:
Талаптар бағандары 2 – 7-қосымшаларды ескере отырып қолданылады.

Қазақстан Республикасының Қарулы
Күштерінде, басқа да әскерлері мен
әскери құралымдарында қызмет ету
үшін адамдар денсаулық жағдайының
сәйкес келуіне қойылатын талаптарға
2-қосымша

Аурулар мен дене кемістіктерінің кестесі

Талаптар тармақтары	Науқастанулар, мертігулер (жараланулар, жарақаттанулар, контузия алулар) атаулары	Әскери қызметке жарамдылық санаттарының бағандары
		І	ІІ	ІІІ	ІV
1	2	3	4	5	6
ИНФЕКЦИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ПАРАЗИТАРЛЫҚ АУРУЛАР
1.	Кейін бөртпелер болып шығатын ішек инфекциялары, бактериялы зооноздар, басқа да бактериялы аурулар, буынаяқтылармен берілетін созылмалы вирусты гепатиттер, вирусты безгектер, вирусты геморрагиялық безгектер, вирустармен және хламидиялармен туындайтын аурулар, риккетсиоздар, басқа да инфекциялық және паразитарлық аурулар (ОЖЖ инфекцияларынан басқа): 1) емдеуге келмейтін немесе қиын емделетін;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	2) жіті инфекциялық және паразитарлық аурулар кезінде функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	Г	Г	Г	Г
2.	Тыныс алу мүшелерінің туберкулезі (өкпе, бронх, кеуде ішіндегі лимфа түйіндері, плевра туберкулезі): 1) микобактерияларды бөлумен немесе ыдыраумен белсенді;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) микобактерияларды бөлусіз және ыдырауынсыз белсенді;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) клиникалық емделген;	Г	Д	В	ЖЗ
	4) белсенді емес;	Б	Б	Б	ЖЗ
	5) емделуден кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	-	-	Г	Г
3.	Кеудеден тыс оқшауландырылған (перифериялық лимфа түйіндері, іш, перикард, ішек, сүйектер мен буындар, несеп-жыныс мүшелері, тері, басқа да мүшелер) туберкулезі: 1) белсенді үдемелі;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) негізгі емделу курсы кезеңінде белсенді;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) клиникалық емделген;	Г	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) 3 - 5 жылдан астам белсенділік белгілері болмаған кезде белсенді емес;	Б	Б	Б	ЖЗ
	5) емделуден кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	-	-	Г	Г
4.	Алапес.	Д	Д	Д	ЖЗ
5.	Адамның қорғаныш тапшылығының қоздырғышынан туындайтын ауру (бұдан әрі – АҚТҚ) және АҚТҚ-мен туындайтын симптомдарсыз инфекциялық дәреже 1) АҚТҚ-мен туындайтын ауру;	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) АҚТҚ-мен туындайтын симптомдарсыз инфекциялық дәреже.	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
6.	Мерез және басқа да венерологиялық аурулар: 1) кеш мерез, туа біткен мерез;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) ерте мерез, серологиялық реакциялардың баяу терістігі кезінде мерездің басқа да және нақтыланбаған нысандары;	Г	Б	Б	ЖЗ
	3) ерте мерез, мерездің басқа да және нақтыланбаған нысандары, соз және басқа да венерологиялық аурулар (жұмсақ шанкр, лимфалық лимфа безінің ісігі, шап безінің ісігі, гонококкты емес уретриттер).	Г	Б	Б	ЖЗ
7.	Микоздар: 1) актиномикоз, ішкі мүшелердің кандидозы, кокцидоидоз, гистоплазмоз, бластомикозды инфекциялар, споротрихоз, мицетомалар;	Д	Д	В	ЖЗ
	2) дерматофитиялар, микоздар – асқынбаған нысандар.	Г	Г	Г	Г
ЖАҢА ӨСКІНДЕР
8.	Барлық оқшауландырылған қатерлі ісіктер (жүйке жүйесінің ісіктерінен басқа): 1) операция жасау мүмкін болмаған және алыстаған метастаздар болған кезде;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) өңірлік метастаздармен алғашқы ісікті радикалды алып тастағаннан кейінгі жай-күй;	Е	Е	Д	ЖЗ
	3) хирургиялық емделуден кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	Д	Д	Г	Г
9.	Лимфоидті тіннің, қан түзетін және жақын тіндердің қатерлі ісіктері (лимфо-, миело-, ретикулосаркомалар, лимфогранулематоз), қорғаныш-пролиферативті аурулар, парапротеинемиялық гемобластоздар: 1) қан құрамында елеулі өзгерістермен және кезеңдік асқынумен тез үдемелі, сондай-ақ баяу үдемелі	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) қан түзудің қалыпты бұзылуымен және сирек асқынумен баяу үдемелі	Е	Е	В	ЖЗ
	3) сәулелік және цитостатикалық терапиядан кейінгі жай-күй	Е	Е	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) хирургиялық емделуден, цитостатикалық және сәулелік терапиядан кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар	Е	Е	Г	Г
10.	Қатерсіз ісіктер (жүйке жүйесінің ісіктерінен басқа): 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Г	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Б	Б	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) хирургиялық емделуден кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	Г	Г	Г	Г
ҚАН ЖӘНЕ ҚАН ТҮЗЕТІН МҮШЕЛЕРДІҢ АУРУЛАРЫ
11.	Қан және қан түзетін мүшелердің аурулары (анемиялар, қан ұюының бұзылулары, пурпура және басқа да геморрагиялық жай-күйлер). Қан және қан түзетін мүшелердің басқа да аурулары: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен тез үдемелі;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) қан құрамының елеулі өзгерістерімен және кезеңдік асқынумен баяу үдемелі;	Е	Е	Д	ЖЗ
	3) қан түзетін жүйе функциясының қалыпты бұзылуымен және сирек асқынумен баяу үдемелі;	Д	Д	В	ЖЗ
	4) қанның жүйесіз ауруларынан кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	Г	Г	Г	Г
ЭНДОКРИНДІ АУРУЛАР, ТАМАҚТАНУ МЕН ЗАТ АЛМАСУДЫҢ БҰЗЫЛУЛАРЫ
12.	Зоб (қарапайым зоб, уытты емес түйінді зоб): 1) жақын жатқан мүшелер функциясының бұзылуын туындататын;	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) әскери киім нысанын киюді қиындататын;	Г	Д	В	ЖЗ
	3) эндокринді бұзылулар болмаған кезде әскери киім нысанын киюді қиындатпайтын.	Б	Б	Б	ЖЗ
13.	Қалқанша бездің, басқа да эндокринді бездердің басқа да аурулары, тамақтанудың бұзылулары, зат алмасудың басқа да бұзылулары (тиреотоксикоз, тиреоидиттер, гипотиреоз, қант диабеті, жұпқалқанша бездердің аурулары, гиповитаминоздар, сары буын, семіздік): 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар болған кезде созылмалы аурудың жіті асқынуларынан немесе хирургиялық емделуден кейінгі жай-күй;	Г	Г	Г	Г
	5) төмен тамақтану, ІІ дәрежелі семіздік;	Б	Б	Б	ЖЗ
	6) І дәрежелі семіздік;	А	А	А	А
	7) ІІ дәрежелі және жоғары гинекомастия.	Г	Д	А	А
ПСИХИКАЛЫҚ БҰЗЫЛУЛАР
14.	Бас миының зақымдануы немесе дисфункциясы салдарынан органикалық, психикалық бұзылулар: 1) кенеттен айқын көрінген психикалық бұзылулар болған кезде;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) қалыпты айқын көрінген психикалық бұзылулар болған кезде;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) жеңіл қысқа мерзімді ауырсыну белгілері болған кезде;	Г	Б	Б	ЖЗ
	4) бас миының немесе ЖБМЖ-ның жіті ауруынан кейін ауырсыну бұзылуларын тұрақты қалпына келтіру кезінде.	Б	Б	Б	ЖЗ
15.	Шизофрения, шизотиптік бұзылулар, сандырақтық бұзылулар, шизоаффективті бұзылулар, аффективті бұзылулар және басқа да эндогенді психотикалық бұзылулар.	Е	Е	Е	ЖЗ
16.	Экзогенді этиологияның симптомдық психикалық бұзылулары және басқа да психикалық бұзылулары: 1) кенеттен айқын көрінген ұзақ психикалық бұзылулар болған кезде;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) қалыпты айқын көрінген ұзақ астениялық жай-күй, патологиялық өзгерістер мен жүйке жүйесінің органикалық зақымдануы болған кезде;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) қалыпты айқын көрінген ұзаққа созылған астениялық жай-күй болған кезде;	Г	Б	В	ЖЗ
	4) жіті аурудан кейін жеңіл және қысқа мерзімді астениялық жай-күй болған кезде.	Б	Б	Б	ЖЗ
17.	Невротикалық бұзылулар, күйзеліспен байланысты бұзылулар және соматоформды бұзылулар: 1) кенеттен айқын көрінген, тұрақты ауырсыну белгілері болған кезде;	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) қалыпты айқын көрінген, ұзақ немесе қайталанған ауырсыну белгілері болған кезде;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) жеңіл астения нәтижесімен қалыпты айқын көрінген, қысқа мерзімді ауырсыну белгілері болған кезде;	Г	Б	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) сауығумен аяқталған жеңіл және қысқа мерзімді ауырсыну белгілері болған кезде;	Г	Б	А	А
18.	Жасы толған кезде жеке тұлғаның және мінез-құлықтың бұзылулары: 1) қайталанған ұзақ қалпына келтірмеуге немесе патологиялық реакцияларға бейім кенеттен айқын көрінген;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) тұрақсыз қалпына келтірумен қалыпты айқын көрінген;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) тұлғалық бұзылуларды тұрақты қалпына келтірумен.	Б	Б	В	ЖЗ
19.	Психоактивті заттарды пайдаланумен байланысты психикалық бұзылулар және мінез-құлық бұзылулары: 1) кенеттен айқын көрінген, тұрақты психикалық бұзылулар болған кезде;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) қалыпты айқын көрінген психикалық бұзылулар болған, жеке тұлғаның патологиялық өзгерістері болған кезде;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) маскүнемдіктің алғашқы белгілері кезінде.	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
20.	Ақыл-ой кемістігі.	Е	Е	-	-
ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІНІҢ АУРУЛАРЫ
21.	Эпилепсия: 1) жиі эпилептикалық талмалар немесе айқын көрінген психикалық бұзылулар болған кезде;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) ұстамадан тыс психикалық бұзылуларсыз жекелеген және сирек (тырысулармен және тырысуларсыз) эпилептикалық талмалар кезінде.	Д	Д	В	ЖЗ
22.	ОЖЖ-ның инфекциялы, паразитарлық және вирусты аурулары. Жалпы инфекциялар, жіті және созылмалы уланулар кезінде бас және жұлын миының зақымданулары және олардың салдарлары: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен және тез үдемелі ағыммен;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	А	А
23.	Туу жарақаттарын қоса алғанда, бас, жұлын миының жарақаттары және олардың салдарлары: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) функцияның бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде, сондай-ақ соңғы 3 жылда анамнезде ми жарақаты (медициналық мекемемен расталған).	Б	Б	Б	ЖЗ
24.	Бас, жұлын миы қан тамырларының аурулары (субарахноидты, миға қан кетулер, басқа да бас сүйекке қан кетулер, ми инфарктісі, мидың транзиторлы ишемиясы, бас және жұлын миы қан тамырларының зақымдану салдарлары): 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен, ми қан айналымының жиі өтпелі бұзылулары;	Е	Е	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен; ми қан айналымының сирек өтпелі бұзылулары;	Д	Д	В	ЖЗ
	4) ОЖЖ-ның органикалық зақымдану белгілерінсіз жиі талмалардың болуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	5) ОЖЖ-ның органикалық зақымдану белгілерінсіз сирек талмалардың болуымен.	Д	Д	Б	ЖЗ
25.	ОЖЖ-ның үдемелі органикалық аурулары. ОЖЖ-ның тұқым қуалайтын және дегенеративті аурулары (церебральды дегенерациялар және Паркинсон ауруы, басқа да экстрапирамидальды аурулар, арқа церебеллярлы дегенерациялар, бас және жұлын миының ісіктері, балалардың церебральды сал ауруы, туа біткен аномалиялар (даму кемістіктері), сондай-ақ басқа да жүйке-бұлшық ет аурулары: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен немесе тез үдемелі;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен немесе баяу үдемелі;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен.	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
26.	ПЖЖ аурулары: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Г	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Г	Д	Б	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	А	А
27.	Перифериялық жүйкелердің жарақаттары және олардың салдарлары: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Б	Б	Б	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	А	А
28.	Созылмалы аурудың жіті асқынуынан, ОЖЖ-ның немесе ПЖЖ-ның жарақаттарынан, сондай-ақ оларды хирургиялық емдегеннен кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	Г	Г	Г	Г
КӨЗ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОСАЛҚЫ АППАРАТЫНЫҢ АУРУЛАРЫ
29.	Қабақтардың, жас жолдарының, көз ұясының және конъюнктивалардың аурулары: 1) екі көзде көру немесе қозғалыс функцияларының елеулі бұзылуымен қабақтардың, көз ұясының немесе конъюнктиваның айқын көрінген анатомиялық өзгерістері немесе орналасу кемшіліктері;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) бір көзде сол сияқты немесе екі көзде қалыпты айқын көрінген; бір немесе екі көзде кенеттен көрінген қабақтардың, жас жолдарының, көз ұясының, конъюнктиваның аурулары;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) қабақтардың, көз ұясының немесе коньюнктиваның шамалы айқын көрінген анатомиялық өзгерістері немесе орналасу кемшіліктері; бір немесе екі көзде қабақтардың, жас жолдарының, көз ұясының, конъюнктиваның қалыпты немесе шамалы айқын көрінген аурулары.	Б	Б	А	А
30.	Склераның, қасаң қабықтың, шатыраш қабығының, цилиарлы дененің, көз бұршағының, көздің қан тамырлы және тор қабығының, шыны тәрізді дененің, көру жүйкесінің және көру жолдарының аурулары; көз ішіндегі бөгде зат: 1) көру функцияларының үдемелі төмендеуімен кенеттен көрінген немесе екі көзде жиі асқынумен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) бір көзде сондай немесе екі көзде қалыпты айқын көрінген;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) бір көзде сирек асқынумен қалыпты айқын көрінген, үдемейтін.	Б	Б	Б	ЖЗ
31.	Көздің тор қабығының сырылуы және жарылулары: 1) екі көзде жарақаттық емес этиологияда;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) екі көзде жарақаттан кейінгі этиологияда, бір көзде жарақаттық емес этиологияда;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) бір көзде жарақаттық этиологияда.	Д	Д	Б	ЖЗ
32.	Глаукома: 1) екі көзде даму және кейінгі сатыларында;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) бір көзде сондай;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) бір немесе екі көздің глаукомаға күдіктену кезінде, алғашқы сатыда.	Д	Д	Б	ЖЗ
33.	Көз бұлшық еттерінің ауруларымен, серіктес қозғалыстың және түсті көрудің бұзылуымен байланысты көру бұзылулары: 1) диплопия болған кезде салдық қылилық;	Г	Д	Г	Г
	2) диплопия болмаған кезде сол сияқты; бинокулярлық көру болмаған кезде серіктес қылилық, қылилықтың басқа да түрлері;	Б	Б	Б	ЖЗ
	3) дихромазия, аномальді трихромазия А және В (түстік соқырлық, ІІІ немесе ІІ дәрежелі түстік әлсіздік), аномальді трихромазия С.	Б	Б	Б	ЖЗ
34.	Рефракция мен аккомодацияның бұзылулары: 1) меридиандардың бірінде 12,0 дптр-дан аса кез келген көздің миопиясы немесе гиперметропиясы немесе екі басты меридианда 6.0 дптр-дан аса рефракция айырмашылығымен кез келген көзде кез келген түрдегі астигматизм;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) меридиандардың бірінде 8.0 дптр-дан аса 12,0 дптр-ды қоса алғанда, кез келген көздің миопиясы немесе гиперметропиясы немесе екі басты меридианда 3.0 дптр-дан аса 6 дптр-ды қоса алғанда, рефракция айырмашылығымен кез келген көзде кез келген түрдегі астигматизм;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) меридиандардың бірінде 6.0 дптр-дан аса 8.0 дптр-ды қоса алғанда, кез келген көздің миопиясы;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) меридиандардың бірінде 4.0 дптр және одан аса 6.0 дптр-ды қоса алғанда, кез келген көздің миопиясы немесе меридиандардың бірінде 4.0 дптр-дан аса, 8.0 дптр-ды қоса алғанда, кез келген көздің гиперметропиясы немесе екі басты меридианда 2.0 дптр-дан аса, 3.0 дптр-ды қоса алғанда, рефракция айырмашылығымен кез келген көзде кез келген түрдегі астигматизм;	Б	Б	Б	ЖЗ
	5) тұрақты түйілу, табыссыз емдеген кезде екі көзде аккомодацияның шала салдануы;	Б	Б	Б	ЖЗ
	6) тұрақты түйілуді және екі көзде аккомодацияның шала салдануын табысты стационарлық емдегеннен кейін.	А	А	А	А
35.	Соқырлық немесе нашар көру: 1) бір көзге көз алмасының болмауы немесе соқырлық немесе екінші көздің көру өткірлігі 0,4-тен төмен болған кезде бір көздің көру өткірлігі 0,06-дан төмен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) бір көз үшін 1) тармақшадағыдай, екінші көздің көру өткірлігі 0,4 және одан жоғары болған кезде немесе бір көздің көру өткірлігі 0,3 болған кезде және екінші көздің көру өткірлігі 0,3 және одан төмен, 0,06-ны қоса алғанда;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) екінші көздің көру өткірлігі 0,3 және одан төмен, 0,06-ны қоса алғанда бірінші көздің көру өткірлігі 0,4 немесе екінші көздің көру өткірлігі 0,06 болған кезде бір көздің көру өткірлігі 0,5 және одан жоғары.	Б	Б	Б	ЖЗ
36.	Созылмалы аурудың жіті, асқынуынан, жарақаттардан немесе хирургиялық емдегеннен кейін көру мүшесінің функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулары.	Г	Г	Г	Г
ҚҰЛАҚ ПЕН ЕМІЗІК ӨСКІНІНІҢ АУРУЛАРЫ
37.	Сыртқы құлақ аурулары (құлақ қалқанының және сыртқы есту жолының экземасы, созылмалы диффузды сыртқы отит, микоз кезіндегі сыртқы отит, сыртқы есту жолының жүре пайда болған тарылуы).	Б	Б	А	А
38.	Іріңсіз орта отит және есту түтікшесінің аурулары, іріңді ағумен орта отит, ортаңғы құлақтың және емізік өскінінің басқа да аурулары: 1) дабыл қуысындағы полиптермен, грануляциялармен, сүйек жегісімен екіжақты немесе біржақты созылмалы эпитимпанит және операциядан кейінгі қуысты жартылай эпидермизациялаумен құлаққа радикалды операция жасаудан кейінгі жай-күй;	Д	Д	В	ЖЗ
	2) дабыл қуысындағы полиптермен, грануляциялармен, сүйек жегісімен немесе мұрынның немесе мұрынжанындағы қуыстардың созылмалы ауруымен және мұрынмен тыныс алудың тұрақты бұзылуы қоса болатын екіжақты немесе біржақты созылмалы мезотимпанит;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) 1) және 2) тармақшаларда көрсетілген аурулар қоса болмайтын екіжақты немесе біржақты;	Б	Б	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) дабыл жарғағының тұрақты құрғақ перфорациялары, адгезивті отит, сондай-ақ шалдыққан отиттің басқа да қалған құбылыстары.	Б	Б	Б	ЖЗ
39.	Бас айналу синдромы, вестибулярлық аппараттың басқа да аурулары: 1) меньеров ауруы симптомдары қоса болатын тұрақты, елеулі айқын көрінген вестибулярлық-вегетативтік бұзылулар;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) тұрақсыз, сирек қайталанатын, қалыпты айқын көрінген вестибулярлық-вегетативтік бұзылулар;	Б	Б	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) вестибулярлық тітіркендірулерге тұрақты және шамалы айқын көрінген сезімталдық (тербеліске күрт жоғарылайтын сезімталдық).	Б	Б	В ДЕРБ	ЖЗ
40.	Отосклероз, құлақтың басқа да аурулары, кереңдік: 1) екі құлаққа кереңдік немесе кереңдік-мылқаулық;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) екінші құлаққа 2 метрге дейінгі ара қашықтықта СС-ті қабылдау кезінде бір құлаққа кереңдік немесе екі құлаққа 1 метрге дейінгі ара қашықтықта СС-ті қабылдау кезінде естудің тұрақты төмендеуі;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) екінші құлаққа 2 метрге дейінгі ара қашықтықта СС-ті қабылдау кезінде бір құлаққа кереңдік немесе бір құлаққа 2 метрге дейінгі ара қашықтықта және екінші құлаққа 3 метрге дейінгі ара қашықтықта СС-ті қабылдау кезінде естудің тұрақты төмендеуі.	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
41.	Созылмалы аурудың жіті асқынуынан, құлақтың, емізік тәрізді өскінінің жарақатынан немесе хирургиялық емдегеннен кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулары.	Г	Г	Г	Г
ҚАН АЙНАЛЫМЫ ЖҮЙЕСІНІҢ АУРУЛАРЫ
42.	Жіті ревматиттік безгек, жүректің созылмалы ревматиттік аурулары (ревматиттік перикардит, миокардит, ревматиттік және басқа да этиологиядағы жүрек қақпақшаларының ақаулары); миокардиттер, перикардиттер, эндокардиттер, соның ішінде бактериялы (инфекциялық) эндокардит және олардың салдарлары; созылмалы жүрек әлсіздігі қоса болатын ЖИА-мен байланысты емес жүректің басқа да аурулары (кардиомиопатия, жүрек ырғағының және өткізгіштігінің бұзылулары): 1) функциялардың айқын бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз.	Б	Б	А	А
43.	Артериалдық гипертензия: 1) функциялардың айқын бұзылуымен;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	Б	ЖЗ
44.	Жүректің ишемиялық ауруы: 1) функциялардың айқын бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен.	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
45.	Аортаның, магистральды, перифериялық артериялардың, көктамырлардың, барлық лимфа қан тамырларының аурулары мен зақымдану салдарлары (бітелген атеросклероз, флеботромбоздар, варикозды және тромбтан кейінгі аурулар, көктамырдың қуыстану синдромы, ангиотрофоневроздар, гемангиомалар, лимфедемалар): 1) қан айналымының және функциялардың кенеттен айқын көрінген бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) қан айналымының және функциялардың елеулі бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) қан айналымының және функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	4) қан айналымының және функциялардың шамалы бұзылуымен;	Б	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	5) қан айналымының және функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	Б	ЖЗ
46.	Геморрой: 1) жиі асқынулармен және қайталанған анемиямен;	Г	Д	В	ЖЗ
	2) ІІ-ІІІ сатылы түйіндердің түсуімен;	Г	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) табысты емделген кезде сирек асқынулармен.	Б	Б	А	А
47.	Соматоформдық вегетативті дисфункция (гипертензивті, гипотензивті, кардиальды және аралас типті): 1) тұрақты, елеулі айқын көрінген вегетативті-қан тамырлы бұзылулар болған кезде;	Д	Д	В	ЖЗ
	2) тұрақты қалыпты айқын көрінген бұзылулар болған кезде.	Г	Б	Б	ЖЗ
48.	Хирургиялық емдегеннен, шалдыққан қан айналымы жүйесінің созылмалы ауруының жіті асқынуынан кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	Г	Г	Г	Г
ТЫНЫС АЛУ МҮШЕЛЕРІНІҢ АУРУЛАРЫ
49.	Жоғарғы тыныс алу жолдарының аурулары (мұрын кеңсірігінің қисаюы, мұрын қуысының полиптері, созылмалы фарингит, назофарингит, созылмалы синусит, өзендер, бадамша бездерінің және аденоидтардың созылмалы аурулары, аллергиялық ринит): 1) қиын емделетін елеулі айқын көрінген сасық тұмау, өзендер, жыл бойы аллергиялық ринит (поллиноз, поллинозды безгек);	Д	Д	В	ЖЗ
	2) полипозды, кисталы немесе іріңді синуситтер;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) клиникалық белгілері бар мұрын маңындағы қуыстардың остеомалары;	Д	Д	В	ЖЗ
	4) іріңсіз синуситтер;	Б	Б	А	А
	5) созылмалы қалпына келтірілмейтін тонзиллит;	Г	Б	Б	ЖЗ
	6) құлақ немесе мұрын маңындағы қуыстар барофункциясының кенеттен, тұрақты бұзылуы; тыныс алудың бұзылуымен мұрын кеңсірігінің қисаюы, жылына 2 ретке дейін қайталанатын маусымдық аллергиялық ринит.	Б	Б	В ДЕРБ	ЖЗ
50.	Көмейдің, кеңірдектің мойын бөлігінің аурулары (созылмалы ларингит, созылмалы ларинготрахеит) мен зақымданулары: 1) тыныс алу мен дауыс функциясының елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) тыныс алу мен дауыс функциясының қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) тыныс алу мен дауыс функциясының шамалы бұзылуымен.	Б	Б	В ДЕРБ	ЖЗ
51.	Өкпе мен плевраның созылмалы тән емес аурулары, туберкулездік емес этиология өкпесінің диссеминирлі аурулары, спонтандық пневмоторакс салдарлары: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен.	Б	Б	Б	ЖЗ
52.	Бронх демікпесі: 1) жиі асқынулармен ауыр түрлері;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) ауырлықтың орта дәрежелі түрлері;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) сирек симптомдармен жеңіл түрлері, сондай-ақ бронхтардың өзгерген реактивтілігі сақталған кезде 5 жыл ішінде және одан көп симптомдар болмаған кезде.	Д	Д	Б	ЖЗ
53.	Хирургиялық емдегеннен, тыныс алу мүшелерінің созылмалы ауруының жіті асқынуынан кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	Г	Г	Г	Г
АС ҚОРЫТУ МҮШЕЛЕРІНІҢ АУРУЛАРЫ
54.	Тістердің дамуы мен шығуының бұзылуы: 1) бір жақта 10 және одан көп тістің болмауы немесе оларды алынып-салынатын протезбен ауыстыру, бір жақта 8 азу тістің болмауы. Бір жағынан жоғары жақта 4 азу тістің және төменгі жақта 4 азу тістің болмауы немесе оларды алынып-салынатын протездермен ауыстыру;	Д	Д	Г	ЖЗ
	2) бір жақта 4 және одан көп маңдай алды тістің болмауы немесе оларды алынып-салынбайтын және алынып-салынатын протездермен протездеу мүмкін емес кезінде қатарынан екінші күрек тістің, азу тістің және бірінші кіші азу тістің болмауы;	Г	Г	Г	ЖЗ
	3) көптеген асқынған тіс жегісі, периапикальды тіндердің аурулары.	Г	Г	В ДЕРБ	ЖЗ
55.	Тістердің қатты тіндерінің, пульпаның, преапикальды тіндердің, қызыл иектердің, парадонттың, сілекей бездерінің, ауыз қуысы жұмсақ тіндерінің аурулары; тілдің аурулары мен басқа да жай-күйлері: 1) ауыр дәрежелі парадонтит, генерализденген пародонтоз;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	2) орта дәрежелі пародонтит, генерализденген пародонтоз, стоматиттер, гингивиттер, хейлиттер және емделуге келмейтін ауыз қуысы жалқығының, сілекей безінің, тілдің аурулары;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) жеңіл дәрежелі пародонтит, генерализденген пародонтоз.	Г	Б	А	А
56.	Жақ-бет аномалиялары (туа біткен даму кемістіктерінен басқа), басқа да аурулар, тістердің және олардың тіреу аппаратының жай-күйлері, жақтардың аурулары: 1) тыныс алу, иіс сезу, шайнау, сілекей бөлу, жұту және сөйлеу функциясының елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) тыныс алу, иіс сезу, шайнау, сілекей бөлу, жұту және сөйлеу функциясының қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) тыныс алу, иіс сезу, шайнау, сілекей бөлу, жұту және сөйлеу функциясының шамалы бұзылуымен;	Б	Б	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) функциясының бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	Б	ЖЗ
57.	Асқазанның және ұлтабардың жара ауруы: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен және жиі асқынулармен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен және сирек асқынулармен.	Д	Д	Б	ЖЗ
58.	Асқазанның және ұлтабардың аурулары (жара ауруынан басқа), ас қорыту мүшелерінің басқа да аурулары, өт қабының және өт жолдарының аурулары, ұйқы безінің аурулары. Инфекциялық емес энтерит және колит, Крон ауруы, бауырдың созылмалы аурулары, бауыр циррозы: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) жиі асқынулармен және (немесе) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) жиі асқынулармен және (немесе) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) сирек асқынулармен және (немесе) функциялардың шамалы бұзылуымен.	Б	Б	Б	ЖЗ
59.	Өңештің, ішектердің (ұлтабардан басқа) және көк еттің аурулары (кардиоспазм, эзофагит, перфорациялар, дивертикулиттер, өңештің түйілуі, ішектердің бітелуі, көтен ішектің жарылуы және жыланкөздері, полиптер, тік ішектің түсуі, өңештің, ішектер мен көк еттің басқа да аурулары: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Г	Д	Б	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	А	А
60.	Жарық (шап, сан, кіндік), іш қуысының басқа да жарықтары: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Г	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) клиникалық белгілерсіз объективті деректер болған кезде.	Г	Б	А	А
61.	Хирургиялық емдегеннен, ас қорыту мүшелерінің созылмалы ауруының жіті, асқынуынан кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	Г	Г	Г	Г
ТЕРІ ЖӘНЕ ТЕРІАСТЫ ӨЗЕГІНІҢ АУРУЛАРЫ
62.	Тері және теріасты өзегінің аурулары: 1) созылмалы экземаның, псориаздың, эритеманың қиын емделетін кең таралған түрлері, тері бетінің кең таралған лихенификациясымен атопиялық дерматит, буллезды дерматоздар;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) созылмалы бөртпе, қайталанған Квинке ісіктері, кең таралған псориаз, іріңді және созылмалы жаралы пиодермия, көптеген конглобатты безеулер, тері бетінің ошақты лихенификациясымен атопиялық дерматит, дискоидті тері туберкулезі, фотодерматиттер, қызыл жазық теміреткі;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) экземаның шектелген және сирек қайталанатын түрлері, псориаздың, склеродермияның шектелген түрлері, ихтиоз;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) ұялы алопецияның, витилигоның кең таралған және тотальды түрлері;	Д	Д	Б	ЖЗ
	5) ксеродермия, фолликулярлы кератоз, тұрақты ремиссиядағы экземаның, ұялы аллопецияның, витилигоның шектеулі түрлері.	Б	Б	Б	ЖЗ
63.	Тері және теріасты өзегінің жіті ауруынан, созылмалы ауруының асқынуынан кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	Г	Г	Г	Г
СҮЙЕК-БҰЛШЫҚ ЕТ ЖҮЙЕСІНІҢ ЖӘНЕ ДӘНЕКЕР ТІННІҢ АУРУЛАРЫ
64.	Дәнекерлік тіннің диффузды аурулары, ревматоидты артрит, Бехтерев ауруы, Рейтер ауруы, түйінді периартериит, Вегенер грануломатозы, дәнекерлік тіннің басқа да жүйелі аурулары, псориатикалық артропатия және инфекциямен байланысты басқа да артриттер, (реактивті артриттер): 1) функциялардың елеулі бұзылуымен, тұрақты және айқын көрінген өзгерістермен;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен және жиі асқынулармен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен және сирек асқынулармен.	Д	Д	Б	ЖЗ
65.	Ірі буындардың, шеміршектердің, остеопатияның созылмалы аурулары және зақымданулары, пайда болған сүйек-бұлшық еттердің өзгеруі (эндопротездер, тізе буынының буын ішіндегі зақымданулары, артроздар, остеомиелит, периостит, сүйектердің басқа да инфекциялық зақымданулары, өзгеретін остеит, остепатиялар, остеохондропатиялар, буындардың, сүйектердің, шеміршектердің басқа да аурулары мен зақымданулары): 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	Б	ЖЗ
66.	Омыртқа аурулары және олардың салдарлары (спондилез және онымен байланысты жай-күйлер, омыртқа аралық дискілердің аурулары, омыртқаның басқа да аурулары, қисаю, омыртқаның пайда болған басқа да өзгерістері): 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) функцияларының бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	А	А
67.	Білезік пен саусақтардың болмауы, өзгерістері, кемістіктері: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	Б	ЖЗ
68.	Жалпақ табандылық және табандардың басқа да өзгерістері: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	А	А
69.	Функцияның бұзылуын тудыратын немесе әскери киім нысанын және аяқ киім киюді қиындататын аяқ-қолдың өзгерістері: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	В	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	А	А
70.	Аяқ-қолдың болмауы: 1) кез келген деңгейде жоғарғы немесе төменгі аяқ-қолдардың екіжақты ампутациялық ұштары;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) иықтың немесе санның жоғарғы үштен бір бөлігі деңгейіне дейін аяқ-қолдың болмауы;	Е	Е	Д	ЖЗ
	3) білек және білезік буыны, балтыр және балтыр-табан буыны деңгейіне дейін аяқ-қолдың болмауы.	Е	Е	В ДЕРБ	ЖЗ
НЕСЕП-ЖЫНЫС ЖҮЙЕСІНІҢ АУРУЛАРЫ
71.	Бүйректің созылмалы аурулары (созылмалы гломерулонефрит, созылмалы пиелонефрит, нефросклероз, нефротикалық синдром, алғаш бүріскен бүйрек, бүйрек амилоидозы, созылмалы интерстициалды нефрит және басқа да нефропатиялар): 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз.	Б	Б	Б	ЖЗ
72.	Қайталанған пиелонефрит, гидронефроз, бүйрек, несеп жолдары, қуық, уретра тастары; бүйректердің және несеп жолдарының басқа да аурулары; цистит, қуықтың басқа да аурулары; венерологиялық емес уретрит, үрпі стриктурасы, үрпінің басқа да аурулары: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	Б	ЖЗ
73.	Еркек жыныс мүшелерінің аурулары (гиперплазия, қуық түбі безінің қабыну және басқа да аурулары; ен шемені, орхит, эпидидимит; күпектің гипертрофиясы, фимоз; жыныс мүшесінің аурулары; еркек жыныс мүшелерінің басқа да аурулары): 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Б	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) шамалы клиникалық белгілермен объективті деректер болған кезде.	Б	Б	А	А
74.	Репродуктивті жүйе функциясының бұзылуы қоса болатын әйел жамбас мүшелерінің қабыну аурулары (аналық бездердің, жатыр түтікшелерінің, жамбас өзегінің, іштің, жатыр мойынының, қынаптың, вульваның қабыну аурулары): 1) функциялардың елеулі айқын көрінген бұзылулары кезінде;	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты айқын көрінген бұзылулары кезінде;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде, тұрақты қалпына келтіру кезінде.	Д	Д	Б	ЖЗ
75.	Эндометриоз (жатыр эндометриозы, аналық бездердің эндометриозы, жамбас ішінің эндометриозы, қынап эндометриозы, ішектер эндометриозы, тері тыртығының эндометриозы, нақтыланбаған эндометриоз): 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен.	Д	Д	А	А
76.	Әйел жыныс мүшелерінің түсуі, цистоцеле, жатырдың және қынаптың жартылай түсуі, жатырдың және қынаптың толық түсуі, ректоцеле, әйел жыныс мүшелері түсуінің басқа да түрлері, әйелдер жыныс мүшелерінің қатысуымен жыланкөздер, жатырдың дұрыс орналаспауы: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен.	Д	Д	Б	ЖЗ
77.	Етеккірдің болмауы, аз және сирек етеккірлер, көп, жиі және жүйесіз етеккірлер, қынап жатырынан басқа да аномалиялық қан кетулер, менопаузаның бұзылуы және вазомоторлы, эмоциялық, психикалық, урогенитальды, кеш алмасу бұзылулары, қан кетулері қоса болатын менопауза маңындағы кезеңде болатын басқа да бұзылулар: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	Б	ЖЗ
	4) хирургиялық емдегеннен кейін функционалдық тұрғыдан бұзылулар кезінде.	Г	Г	Г	Г
78.	Несеп-жыныс жүйесінің, әйел жыныс мүшелерінің созылмалы ауруының жіті, асқынуынан немесе хирургиялық емдегеннен кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	Г	Г	Г	Г
ЖҮКТІЛІК, БАЛА ТУУ, БАЛА ТУУДАН КЕЙІНГІ КЕЗЕҢ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ АСҚЫНУЛАРЫ
79.	Жүктілік. Бала туудан кейінгі кезең: 1) асқынған ағыммен;	Г	Г	Г	Г
	2) асқынуларсыз.	Г	Г	Г	Г
ТУА БІТКЕН ДАМУ КЕМІСТІКТЕРІ, ӨЗГЕРІСТЕР МЕН ХРОМОСОМДЫ АНОМАЛИЯЛАР
80.	Мүшелер мен жүйелердің туа біткен даму кемістіктері: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	Б	Б	Б	ЖЗ
ЖАРАҚАТТАР, УЛАНУЛАР ЖӘНЕ СЫРТҚЫ ФАКТОРЛАРДЫҢ БАСҚА ДА ӘСЕРЛЕРІНІҢ САЛДАРЛАРЫ
81.	ОЖЖ-ның органикалық зақымдану белгілерінсіз бас сүйек сынулары (бас сүйек күмбезінің, бет сүйектерінің, соның ішінде төменгі және жоғарғы жақтардың сынуы, бас сүйектің басқа да сынулары, бас сүйек немесе бет сүйектерінің басқа да сүйектердің сынуларымен көптеген сынулар): 1) бас сүйек қуысында бөгде заттың болуы; пластикалық материалмен ауыстырылған (20 ш.см-нан көп); немесе пластикалық материалмен ауыстырылмаған 8 ш.см-нан көп бас сүйек күмбезі сүйектерінің елеулі кемістігі; функцияның елеулі бұзылуымен жақ-бет маңындағы кемістіктер, өзгерістер;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) пластикалық материалмен ауыстырылмаған 8 ш.см-ға дейінгі; пластикалық материалмен ауыстырылған 20 ш.см-ға дейінгі бас сүйегінің кемістігімен; функциялардың қалыпты немесе шамалы бұзылуымен жақ-бет маңындағы кемістіктер, бұзылулар;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) ОЖЖ-ны органикалық зақымдаусыз диагностикалық фрезевті тесікті таңу нәтижесінде бас сүйектің 8 ш. см-ға дейінгі кемістігімен.	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
82.	Омыртқаның, дене сүйектерінің, жоғарғы және төменгі аяқ-қолдың сынуы (жамбас, жауырын, иық, кәрі жілік, шынтақ сүйегінің үлкен жіліншік және асық жілік шыбығы сүйектерінің, тобықтың сынулары, түтік тәрізді сүйектердің көптеген сынықтары, сіңірдің үзілуі): 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Е	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен.	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
83.	Кеуде, іш қуысы мен жамбас ішкі мүшелерінің жарақаттары (жарақаттық пневмо- және гемоторакс, жүректің, өкпенің, асқазан-ішек жолдарының, бауырдың, көк бауырдың, бүйректің, жамбас мүшелерінің, басқа да іш қуысы мүшелерінің жарақаты, көптеген ауыр жарақаттар): 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен;	Б	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	4) функциялардың бұзылуынсыз объективті деректер болған кезде.	А	А	А	А
84.	Тері тыртығы, тері және теріасты өзегі жарақаттарының салдарлары: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Д	Д	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В ДЕРБ	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен.	Б	Б	Б	ЖЗ
85.	Дәрі-дәрмекпен және биологиялық субстраттармен улану, медициналық емес мақсаттағы заттардың токсикологиялық әсері. Сыртқы себептердің (радиациялардың, төмен, жоғары температуралардың, жарықтың, ауаның немесе судың жоғарғы қысымының, басқа да сыртқы факторлардың) әсері: 1) функциялардың елеулі бұзылуымен;	Е	Е	Д	ЖЗ
	2) функциялардың қалыпты бұзылуымен;	Д	Д	В	ЖЗ
	3) функциялардың шамалы бұзылуымен.	Б	Б	Б	ЖЗ
86.	Сүйек-бұлшық ет жүйесі, дәнекерлік тіні, жарақаттанулар, кеуде қуысы мүшелері, іш қуысы мен жамбас, жарақаттар, уланулар, сыртқы себептердің әсерлері, қатаймаған тері тыртықтары, қатаймаған сүйек сүйелдері ауруларын емдегеннен кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар.	Г	Г	Г	Г
ДЕНЕ БІТІМІНІҢ КЕМІСТІКТЕРІ ЖӘНЕ БАСҚА ДА АУРУЛАР
87.	Жеткіліксіз дене дамуы: 1) дене салмағы 45 кг-дан аз, бойы 150 см-нан төмен;	Д	Д	-	-
	2) шақыру учаскелеріне тіркеген кезде немесе әскери қызметке шақырған кезде сол сияқты алғаш рет анықталған.	Г	Г	-	-
88.	Энурез.	Г	Д	-	-
89.	Кекештену (тұтығу): 1) тыныс алудың бұзылуымен және невротикалық белгілермен барлық сөйлеу аппаратын қамтитын жоғары дәрежелі кекештену (тұтығу); сөйлеуді жартылай түсінікті ететін тіл мүкістігі;	Д	Д	В	ЖЗ
	2) жеткіліксіз айқын сөйлеудің себебі болып табылатын қалыпты кекештену (тұтығу) немесе тіл мүкістігі.	Б	Б	В ДЕРБ	ЖЗ

Қазақстан Республикасының Қарулы
Күштерінде, басқа да әскерлері
мен әскери құралымдарында қызмет
ету үшін адамдар денсаулық жағдайының
сәйкес келуіне қойылатын талаптарға
3-қосымша

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері
мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдар денсаулық
жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптардың тармақтарына
түсініктемелер

1. 1) тармақша емдеуге келмейтін немесе қиын емделетін инфекциялық аурулардың созылмалы қайталанатын түрлерін көздейді.
Кемінде 12 ай бұрын бруцеллездің жіті түріне шалдыққан Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында қызмет ету үшін адамдар денсаулық жағдайының сәйкес келуіне қойылатын талаптардың (бұдан әрі – талаптар) І бағаны бойынша куәландырылатындар, ремиссия тұрақтылығын бағалау үшін 2) тармақша бойынша әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері бруцеллездің жіті түрінен кейін әскери қызметке жарамсыз деп танылады.
Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерінде дегенеративті-дистрофиялық және склеротикалық сипаттағы сүйек-буын, жүйке, жүрек-қан тамырлары жүйелерінің көптеген зақымданулары қоса болатын бруцеллез қайталанған кезде куәландыру 1) тармақша бойынша жүргізіледі.
Мал шаруашылығында жұмыс істейтін және жеке шаруашылықтарында малы бар азаматтар мерзімді әскери қызметке шақырылған кезде шақыру алдында бруцеллезге тексеріледі. Алғашқы латентті бруцеллез белгіленген кезде (клиникалық белгілері болмаған кезде Райттың оң реакциясы), шақырылушыларға шақыруды 6 айға кейінге қалдыру беріледі.
Бруцеллездің, токсоплазмоздың және басқа да аурулардың клиникалық белгілерінсіз оң аллергологиялық реакциялар 1) тармақшаны қолдану үшін негіз болып табылмайды.
Созылмалы дизентериямен ауыратын, сондай-ақ сүзектің, паратифтің және сальмонеллездің бактерияларын тасымалдаушылар мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері стационарлық емдеуге жатады. 3 айдан астам уақыт ішінде тұрақты бактерия тасымалдау кезінде олар 1) тармақша бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танылады. Талаптардың І бағаны бойынша куәландырылатындар емделу үшін 2) тармақша бойынша 6 айға уақытша жарамсыз деп танылады, одан әрі бактерия тасымалдау сақталған кезде 1) тармақша бойынша куәландырылады.
Сүзек-паратиф ауруларының, дизентерия және сальмонеллез қоздырғыштарын созылмалы бөлумен келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің әскери қызметке жарамдылығы санаты 1) тармақша бойынша дербес айқындалады.
Зерттеулердің зертханалық-құралдық әдістерімен (егулер және т.б) расталған ішкі мүшелердің эхинококкозында, альвеококкозында, актиномикозында, септикопиемиялық метастаздардың болуымен сепсистің жіті, жіті емес және созылмалы түрлері кезінде алғашқы ошақты оқшауландыруға қарамастан, талаптардың І – ІІ бағандары бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылығы санаты 1) тармақша бойынша айқындалады.
Трихоцефалез, токсоплазмоз, геморрагиялық безгектер және басқа да аурулар болған кезде әскери қызметшілердің әскери қызметке жарамдылығы санаты мүшелер мен жүйелер функцияларының жай-күйіне байланысты емдеу аяқталғаннан кейін айқындалады.
Созылмалы бруцеллездің асқынуларымен немесе қайталануларымен бруцеллездің жіті түріне шалдыққан келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің әскери қызметке жарамдылығы санаты дербес айқындалады.
Ауыр дәрежелі және ұзаққа созылған ағымдағы В, С және Д вирусты гепатитпен, бауырдан тыс белгілерімен (аутоиммунды тиреоидит, Шегрен синдромы, лимфоцитарлы сиаладенит), микст-гепатиттермен ауырған мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері әскери қызметке жарамсыз, ал келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, азаматтық персонал 6 айдан кейін қайта куәландырумен зымыран отыны құрамдауыштарымен қызмет етуге (жұмыс істеуге) уақытша жарамсыз деп танылады.
Асқынбаған жеңіл және орта дәрежелі ауырлықтағы вирусты гепатитке, іш сүзегіне, паратифке шалдыққан Аэроұтқыр әскерлерінде әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер 6 айдан кейін қайта медициналық куәландырумен парашютті секірулерді жасауға уақытша жарамсыз деп танылады. Осы мерзім аяқталғаннан кейін бауыр және асқазан-ішек жолы функцияларының бұзылуы болмаған кезде көрсетілген адамдар парашютті секірулерге жіберіледі.
А вирусты гепатитке, сүзекке немесе паратифке (асқынбаған және орта дәрежелі ауырлықтағы) шалдыққан сүңгуірлер 3-6 айдан кейін қайта куәландырумен сүңгуір жұмыстарына жарамсыз деп танылады. Бауыр сынамаларының теріс көрсеткіштері бар сүңгуірлер 60 метрден аспайтын тереңдіктегі жұмыстарға жіберіледі, ал тереңге сүңгуірлер емделу аяқталғаннан кейін кемінде 12 айдан кейін 60 метрден асатын тереңдіктегі жұмыстарға жіберіледі. Мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері сүңгуір жұмыстарына жарамсыз деп танылады.
В, С вирусты гепатитке немесе А вирусты гепатиттің ауыр түріне шалдыққан келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер қатарынан сүңгуірлер 12 айға мамандығы бойынша жұмыстан босатылады, ал 12 айдан кейін бауыр және асқазан-ішек жолының патологиясы болмаған кезде олар 60 метрге дейінгі тереңдіктегі сүңгуір жұмыстарына жіберіледі. Егер науқастанудан кейін кемінде 12 ай өтсе және бауырында өзгерістер болса, талаптардың ІІ бағаны бойынша куәландырылатындар сүңгуір мамандықтарына жіберілмейді.
В вирусты гепатиттің үстірт (австралиялық) антигенін тасымалдау С гепатитінің вирусына қарсы денелердің болуы, жасырын өтетін бауырдың созылмалы вирусты ауруын болдырмау мақсатында егжей-тегжейлі тексеру үшін негіз болып табылады.
Созылмалы вирусты гепатиттермен науқас адамдар әскери-медициналық мекемелердің инфекциялық бөлімшелерінде емделсін.
Жеңіл дәрежелі вирусты гепатитпен, іш сүзегімен, паратифпен ауырған әскери қызметшілер, бітірушілер (кадеттер, «Жас ұлан» республикалық мектебінің тәрбиеленушілері), әскери (арнайы) оқу орындарына түсетін азаматтар, оларда бауыр және асқазан-ішек жолдары функцияларының бұзылулары болмаған кезде, бірақ стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 6 айдан кейін түсуге жарамды деп танылады.
Комплементті токсоплазменді антигенмен және тері ішіндегі аллергиялық сынауды токсоплазминмен байланыстыру реакциясымен расталған созылмалы токсоплазмоздың клиникалық белгілері бар (субфебрилитет, лимфаденопатия, бауырдың ұлғаюы, көз симптомы, бұлшық еттегі және мидағы кальцификаттар) куәландырылатындарға қатысты қорытынды 1) тармақша бойынша шығарылады.
2) тармақшаға стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін науқаста жалпы әлсіреу, күшінің төмендеуі, жеткіліксіз тамақтану сақталатын, функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар болған кезде жіті инфекциялық, паразитарлық ауруларға шалдыққаннан кейінгі жай-күйлер жатады.
Науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды аурудың ауыр және асқынған ағымы кезінде қалған өзгерістердің тұрақтылығын бағалау және куәландырылатынның әскери қызмет міндеттерін орындау қабілеттілігін толық қалпына келтіру үшін кемінде бір ай мерзім қажет болған кезде шығарылады. Жеңіл және орта дәрежелі ауырлықтағы инфекциялық ауруларға шалдыққан әскери қызметшілерге әскери-емдеу мекемесінің инфекциялық немесе терапевтік бөлімшесі жанында оңалту іс-шараларынан өту үшін уақыт беріледі.
Сүзектің, паратифтің, геморрагиялық безгектердің, риккетсиоздардың, зоонозды инфекциялардың ауыр түрлеріне шалдыққан, сондай-ақ аурудың ауырлық дәрежесіне қарамастан аурудың асқынуы дамыған кезде (ішек перфорацисы, ішек қан кетуі, парапневмониялық плевритпен пневмония) емделгеннен кейін тұрақты әлсіреу сақталатын кезде мерзімді қызмет әскери қызметшілеріне талаптардың ІІ бағаны бойынша олардың бейбіт уақытта әскери қызметке жарамсыздығы туралы қорытынды шығарылады.
Сүзектің, паратифтің, геморрагиялық безгектердің, риккетсиоздардың, зоонозды инфекциялардың ауыр түрлеріне шалдыққан, сондай-ақ аурудың ауырлық дәрежесіне қарамастан асқыну дамыған кезде емделгеннен кейін тұрақты әлсіреу сақталатын кезде, келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер талаптардың ІІІ бағанының 1) тармақшасы бойынша куәландырылады.
Мерзімді қызмет әскери қызметшілері, әскери (арнайы) оқу орындарының курсанттары австралиялық антигенді тасымалдау болған кезде стационарлық жағдайларда тексерілгеннен және вирусты гепатиттің созылмалы ағымы расталғаннан кейін талаптардың ІІ бағаны 1-тармақшасы бойынша куәландырылады.
Әскери (арнайы) оқу орындарының курсанттары мен тыңдаушылары вирусты гепатиттің, іш сүзегінің және паратифтердің жеңіл түрлері бойынша госпитальдық емделгеннен кейін жұмыстардың кейбір түрлерінен, тәуліктік кезекшіліктерден, дене дайындығынан босату туралы ұсынымдармен шығарылады.
Вирусты гепатитке, іш сүзегіне және паратифтерге шалдыққан азаматтар мерзімді әскери қызметке немесе келісімшарт бойынша әскери қызметке шақырылған кезде стационарлық емделгеннен кейін 6 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.
Жүйке жүйесінің, олардың функцияларының бұзылуымен басқа да мүшелер мен жүйелердің зақымдануы қоса болатын инфекциялық-вирусты және паразитарлық аурулардың салдарлары кезінде медициналық куәландыру қосымша тиісті тармақтар бойынша жүргізіледі.
2. 1) тармақшаға: бактерияны бөлумен немесе ыдыраудың болуымен тыныс алу мүшелері белсенді туберкулезінің барлық түрлері; плевраның эмпиемасы; өкпенің үлкен қалдықты өзгерістері және средостения плевриттері; туберкулездің мультирезистентті түрлері, сондай-ақ ІІ дәрежелі тыныс алу (өкпе) әлсіздігімен хирургиялық емдеудің салдарлары; бронхтардың фистулезді (жыланкөзді) зақымдануы жатады.
2) тармақшаға стационарлық тексеру нәтижесінде белгіленген микобактерияларды бөлусіз және ыдыратуынсыз тыныс алу мүшелерінің жұқа қабырғалы білезік тәрізді қуысты емдеу үдерісінде трансформацияланған (ашық тип бойынша кавернаның жазылуы) белсенді туберкулездің барлық түрлері, өкпенің және плевраның үлкен қалдықты өзгерістері, сондай-ақ І дәрежелі тыныс алу әлсіздігімен хирургиялық емдеудің салдарлары жатады. Үлкен қалдықты өзгерістер болып көптеген (5-тен астам), ұсақ (1 см-ға дейін), жеке (5 см-ға дейін), ірі (1 см-нан астам) алғашқы туберкулездік кешеннің құрамдастары немесе анық бейнеленген ошақтар, өкпенің кең таралған (1 сегменттен артық) фиброзды-цирротикалық өзгерістері, шолу рентгенограммаларымен және томограммаларымен құжатталған ауқымды (жуандығы 1 см-нан астам) плевральды қатпарланулар саналады. Тиімсіз емдеу кезінде әскери қызметшілер осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша куәландырылады.
3) тармақшаға ұзақ (кемінде 3 ай) стационарлық емдеу нәтижесінде клиникалық-рентгенологиялық сәттілікке: улану симптомдарының жоғалуына, кавернаның жазылуына, өкпедегі инфильтрацияның таралуына және плевральды қуыстағы сұйықтықтың сорылуына қол жеткізген кезде белгіленген тыныс алу мүшелерінің тынышталған белсенді туберкулезі жатады.
Туберкулезді этиологиядағы жалқықты плеврит және басқа да серозиттер (перикардит, полисерозит) диагнозы пункциялы биопсиямен цитологиялық және микробиологиялық зерттеумен, ал көрсеткіштер бойынша иммунодиагностикамен расталады. Құрғақ плевриттердің туберкулездік этиологиясы туберкулинді және иммунодиагностика әдістерімен, сынақты емдеумен, зертханалық зерттеулер динамикасымен, плевральды қуысты ультрадыбысты зерттеумен дәлелденеді.
Осы тармақша бойынша негізгі емдеу курсы, сондай-ақ І дәрежелі тыныс алу әлсіздігімен немесе онсыз хирургиялық емдеу аяқталғаннан кейін жақын арадағы 3 жыл ішінде өкпенің және плевраның қалдықты өзгерістері болған кезде немесе болмауы кезінде шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде азаматтар куәландырылады.
Оң клиникалық-рентгенологиялық динамикасымен туберкулезді этиологиядағы жалқықты плевритке және басқа да серозиттерге шалдыққан келісімшарт бойынша әскери қызметшілер 4) тармақша бойынша куәландырылады.
Талаптардың ІІ бағаны бойынша куәландырылатындар сипатына, ағымына және нәтижесіне қарамастан, түпкілікті диагноз және емдеу белгіленгеннен, үдеріс тұрақтандырылғаннан кейін кемінде 3 айдан кейін ӘДК-ға ұсынылады.
4) тармақшаға клиникалық емделген туберкулез тобында қадағалау аяқталғаннан және диспансерлік есептен алғаннан кейін бойынша тыныс алу мүшелерінің туберкулезіне шалдыққаннан кейін (соның ішінде спонтандық емделген) аз және қалдықты өзгерістер жатады.
Осы тармақша бойынша медициналық куәландыру негізгі емдеу курсы аяқталғаннан және диспансерлік есептен алғаннан кейін кемінде үш жылдан ерте емес жүргізіледі.
Өкпеде немесе кеуде ішіндегі лимфа түйіндерінде ұсақ бірлі-жарым петрификаттардың (үштен артық емес) болуы осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орнына түсуге кедергі келтірмейді.
5) тармақшаға емдеудің стационарлық кезеңінен кейін (консервативті немесе оперативті) функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар жатады. Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге емдеудің интенсивті фазасынан кейін, кейіннен медициналық куәландыру және әскери қызметке жарамдылығын айқындай отырып 30 – 60 күнтізбелік күнге науқастануы бойынша демалыс 30 күнтізбелік күнге немесе санаторлық емделу беріледі.
3. 1) тармақшаға ағым сипатына, бұрынғысына және нәтижесіне қарамастан әр түрлі мүшелер мен жүйелердің зақымдануымен генерализденген туберкулез, ақпа іріңдігі, жыланкөз қоса болатын омыртқаның, түтікше тәрізді сүйектердің, буындардың белсенді үдемелі туберкулезі, ыдыраумен немесе бактерия бөлумен несеп-жыныс мүшелерінің және басқа да кеудеден тыс оқшауландыру туберкулезі, көру функциясының үдемелі төмендеуімен көз туберкулезі, тері туберкулезінің кең тараған және көріксізденген түрлері, перикардтың, іштің, іш ішіндегі лимфа түйіндерінің, асқазанның, ішектердің, бауырдың, көк бауырдың, ЛОР-мүшелердің үдемелі туберкулезі, метатуберкулезді нефросклероз, несеп бөлу жүйесі мүшелерінің туберкулезіне шалдыққан қалдықты өзгерістер мен салдарлар, қалған бүйректің функциясы бұзылған кезде бір бүйректі алып тастағаннан кейін оның біреуінің болмауы, созылмалы бүйрек әлсіздігі немесе бөлу функциясының тез бұзылуы болған кезде (несеп бөлудің кенеттен бұзылуымен қуықтың тыртықты өзгерістері) бүйректі және несеп бөлу жолдарын басқа да хирургиялық емдеудің салдарлары, туберкулез себебі бойынша екіжақты тарттырғаннан кейін еннің болмауы жатады.
2) тармақшаға негізгі емдеу курсы кезеңінде іріңдіктерсіз және жыланкөздерсіз омыртқаның, сүйектердің, буындардың, несеп-жыныс мүшелерінің, басқа да кеудеден тыс оқшауландырудың; ыдыраусыз, жыланкөздерсіз және бактерия бөлусіз перифериялық лимфа түйіндерінің белсенді шектеулі туберкулезі; несеп бөлу жүйесі мүшелерінің туберкулезіне шалдыққан кезде қалдықты құбылыстар немесе салдарлар, бүйрек пен несеп шығарудың бөлу функциясының қалыпты бұзылуы қоса болатын бүйрек, несеп шығару жолдарының туберкулезін хирургиялық емдеу салдарлары; олардың функцияларының қалыпты бұзылуымен кеудеден тыс оқшауландыру туберкулезі хирургиялық емдеу салдарлары жатады.
3) тармақшаға стационарлық және оңалтып емдеудің жақсы нәтижесі кезінде кеудеден тыс оқшауландырылған белсенді тынышталған туберкулез жатады.
4) тармақшаға негізгі емдеу курсы аяқталғаннан және диспансерлік есептен алынғаннан кейін 3 жыл ішінде белсенділік белгілері болмаған кезде кеудеден тыс оқшауландырылған туберкулез (омыртқаның, түтікше тәрізді сүйектердің, буындардың туберкулезі кезінде – 5 жыл ішінде) жатады.
Кеудеден тыс оқшауландырылған туберкулезбен адамдарға қатысты ӘДК қорытындысы сондай-ақ зақымданған мүшенің немесе жүйенің функциясына байланысты талаптардың тармақтары негізінде шығарылады.
5) тармақшаға емдеудің стационарлық (консервативті немесе оперативті) кезеңінен кейін функционалдық тұрғыдан уақытша бұзылулар жатады. Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге кейіннен медициналық куәландырумен және әскери қызметке жарамдылығын айқындаумен 30 – 60 күнтізбелік күнге науқастануы бойынша демалыс немесе 30 күнтізбелік күнге санаторлық емделу беріледі.
4. Алапес диагнозы белгіленген кезде әскери қызметшілер әскери қызметке жарамсыз деп танылады. Шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде азаматтар, сондай-ақ әскери қызметшілер денсаулық сақтау органдарымен тіркелген алапеспен ауырғандар отбасынан болса, әскери қызметке жарамсыз деп танылады. Анамнезінде отбасылық емес байланысы бар адамдар стационарлық тексерілуге жіберіледі, жұқтыру болмаған кезде әскери қызметке жарамды деп танылады.
5. Қан түзетін жүйенің және басқа да мүшелердің патологиялық өзгерістері қоса болатын, туа біткен және пайда болған сипаттағы қорғаныш-тапшылықты жай-күйлерде әскери-есептік мамандықтар бойынша әскери қызметке жарамдылық санаты зақымданған мүше, жүйе функциясының бұзылу дәрежесіне байланысты талаптардың тармақтары бойынша айқындалады. Азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелген кезде және мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша куәландырылады.
6. Медициналық комиссияда венерологиялық ауру анықталған азаматтар емделуге жатады. Емделгеннен және диспансерлік есептен алынғаннан кейін олар әскери қызметке жарамды деп танылады.
Әскери қызметшілер, оларда венерологиялық аурулар анықталған кезде емделуге жатады, емделгеннен кейін әскери қызметке жарамды деп танылады.
Венерологиялық уретриттердің созылмалы немесе асқынған түрлері кезінде мерзімді әскери қызметке шақырылған кезде, келісімшарт бойынша әскери қызметке және әскери (арнайы) оқу орындарына түскен кезде азаматтар, егер емдеуді аяқтау үшін 6 айдан астам мерзім қажет болса, 6 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады, сондай-ақ ерте мерез, мерездің басқа да және нақтыланбаған түрлері болған кезде диспансерлік есептен алынғанға дейін әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.
7. Микроспория мен трихофитиямен ауыратын азаматтар емделуге жатады. Мерзімді әскери қызметке шақыру, келісімшарт бойынша әскери қызметке және әскери (арнайы) оқу орындарына түсу кезінде, 6 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Дермофитиямен ауыратын әскери қызметшілер емделуге жатады, ол аяқталғаннан кейін әскери қызметке жарамды деп танылады. Микоз диагнозы зертханалық зерттеулермен расталады.
8. 1) тармақшаға таралуына және сатысына қарамастан сүйектердің, буындардың қатерлі ісіктері, алыстаған метастаздармен немесе радикалды емес хирургиялық емдеуден кейін, ал науқас адам емделуден бас тартқан кезде ісіктің сатысына және таралуына қарамастан басқа мүшелердің, жүйелердің қатерлі ісіктері жатады.
2) тармақшаға басқа мүшелер мен жүйелердің, соның ішінде регионарлық метастаздармен қатерлі ісіктерін, радикалды емдегеннен кейінгі жай-күйлер, төменгі еріннің немесе терінің қатерлі ісіктерін радикалды емдегеннен кейінгі тыртықтар жатады.
2) тармақшада көрсетілген қатерлі ісіктермен науқастарды стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін, ӘДК алдында әскери қызметке жарамдылық санатын айқындау мәселесі қойылмаса, талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатындарға 3) тармақша бойынша босату немесе науқастануы бойынша демалыс беріледі.
9. 1) тармақшаға қан және қан түзетін мүшелердің қатерлі аурулары, лейкоздар, Ходжкин ауруы, ходжкиндік емес саркома, қатерлі иммундық пролиферативтік аурулар жатады.
Баяу аурулар кезінде емдеуден оң ұзақ нәтижемен, жылына бір реттен аспайтын, асқыну жиілігі үдемелі ағыммен өз функционалдық міндеттерін орындау қабілеттілігі сақталған кезде медициналық куәландыру осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
3) тармақшаға қан және қан түзетін мүшелердің қатерлі аурулары себебінен сәулелік, цитостатикалық терапиядан кейінгі жай-күйлері жатады. Науқастануы бойынша демалыс сәулелік немесе цитостатикалық терапияның тек бірінші курсын өткізгеннен кейін ғана көзделеді.
10. Қатерсіз ісіктер болған кезде куәландырылатынға операция ұсынылады. Осы тармақ емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижесі кезінде немесе одан бас тартқанда қолданылады.
1) тармақшаға: әскери киім нысанын немесе киім-кешекті киюге кедергі келтіретін терінің, жақын жатқан тіндердің, қан таратушы және лимфа қан тамырларының ісіктері; үдемелі ағыммен жұтқыншақ фибромасы, елеулі клиникалық белгілермен средостения (оларға іргелес және қоршаған мүшелерді жылжыту, басу, бұзу); қан түкіру, бронхостеноз немесе ателектаз қоса болатын бронхты-өкпе аппаратының ісіктері; жұту актісін, тамақтың өтуін елеулі қиындататын және тамақтанудың төмендеуі қоса болатын ас қорыту мүшелерінің ісіктері; іргелес мүшелер функцияларының бұзылуын тудыратын (жылжыту, басу) эндокринді бұзылуларсыз ішкі секреция бездерінің ісіктері; айқын көрінген дизуриялық бұзылулармен немесе қан кетуі қоса болатын қуықтың кең таралған немесе көптеген папилломалары, жүргізілген емдеуден нәтиже болмағанда, көптеген миомалар жатады.
2) тармақшаға: әскери киім нысанын және киім-кешекті киюді қиындататын терінің, іргелес тіндердің, қан лимфа тамырларының ісіктері пигментті дақтар (қалдар), косметикалық кемістік болып табылатын терінің ашық учаскелерінің гемангиомалары; іргелес мүшелердің функцияларының бұзылуымен средостения ісіктері; қалыпты клиникалық белгілерімен бронхты-өкпе аппаратының ісіктері; тамақтанудың төмендеуінсіз ас қорыту мүшелерінің ісіктері; қалыпты дизуриялық бұзылулармен қуық папилломалары жатады.
Осы тармаққа сүт безінің және әйел жыныс мүшелерінің фондық жай-күйлерін, ісік алды ауруларын жатқызу қажет: дисплазия, сүт безінің атипиялық гиперплазиясы, мастопатиялар, сүт бездерінің фиброаденомалары, анемияға әкеп соқтыратын қан кетулер қоса болатын жүктіліктің 12 апталық және одан көп өлшемі кезінде, сондай-ақ олардың қанмен қамтылуының бұзылуымен, тез өсуімен (бір жылда жүктіліктің 5 апталықтан көп өлшеміне дейін ісіктің ұлғаюы) субмукозды немесе субсерозды түйіндер болған кезде жатыр миомалары; безді-кистозды гиперплазия, полипоз, аденоматоз эндометрия; жатыр аденомиозының хориорезистентті түрлері; жатыр мойынының эрозиялары, дисплазиялары; цервикальды каналдың полиптері, функциясын бұзатын бартолин безінің кистасы, вульваның краурозы, қынаптың кисталары мен фибромалары.
3) тармақшаға: диспептикалық бұзылулар қоса болатын ас қорыту мүшелерінің ісіктері; хирургиялық емдеуді қажет ететін әйел жыныс мүшелерінің ісіктері, клиникалық белгілерінсіз жүктіліктің 11 апталық өлшемі бар жатыр миомалары, жатыр аденомиозы, консервативті емдеуден жақсы клиникалық нәтижесімен шектес мүшелердің зақымдануы болмаған кезде мойын арты эндометриозы; бартолин безінің кисталары, овариалды-етеккір циклінің бұзылуы және ауырсыну синдромы болмаған кезде аналық бездердің поликистозы және кистасы, симптомдарсыз қынаптың кисталары және фибромалары жатады.
Кеуде немесе іш қуысының қатерсіз ісіктері себебінен хирургиялық емдеуден кейін стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін әскери қызметке жарамдылық санаты өзгермеген және функцияны толық қалпына келтіру үшін кемінде бір ай мерзім қажет болған кезде 4) тармақша бойынша науқастануы бойынша демалыс беріледі. Қатерсіз ісіктер: әскери киімді, аяқ киімді немесе киім-кешекті киюді қиындатпайтын, функциясын бұзбайтын липоматоз, гемангиомалар, папилломалар, дермоидты кисталар, хондромалар, сондай-ақ функциясын бұзбайтын жатыр мойынының эрозиялары мен дисплазияларын, цервикальды каналдың полиптерін, бартолин бездерінің кисталарын, қынаптың кисталары мен фибромаларын радикалды хирургиялық емдеу салдарлары осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге және әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Бас және жұлын миының қатерсіз ісіктерімен адамдар талаптардың 25-тармағы бойынша, перифериялық жүйке жүйесінің қатерсіз ісіктерімен 26-тармағы бойынша куәландырылады.
11. 1) тармақшаға мамандандырылған бөлімшеде (стационарда) тексеру кезінде белгіленген апластикалық анемиялар, қан кетулері, қан ағулары қоса болатын тромбоцитопатияның, гемофилияның, коагулопатияның тұқым қуалаушы түрлері, сондай-ақ инфекциялық асқынулардың жиі қайталануымен қоса болатын пайда болған немесе туа біткен тұрақты қорғаныш-тапшылықты жай-күйлер (АҚТҚ-ны тудыратын аурудан басқа) жатады.
Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер тек глюкокортикоидты терапиямен ремиссияға қол жеткізген немесе жақсы нәтижемен спленэктомияға шалдыққан кезде осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша куәландырылады.
Емдеуге нашар берілетін созылмалы анемиямен және қайта госпитальға жатқызу кезінде келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер ІІІ бағанның 2) тармақшасы бойынша куәландырылады.
Орта, ауыр дәрежелі созылмалы темір-тапшылықты анемиямен және қайталанатын ағыммен геморрагиялық васкулиттің аралас түрімен (Шенлейн-Генох ауруы) келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша куәландырылады; глюкокортикоидті терапиядан немесе спленэктомиядан жақсы нәтижемен аутоиммунды тромбоцитопениялық алқызыл дақтар эпизодына шалдыққандар 4) тармақша бойынша куәландырылады. Геморрагиялық белгілерсіз қалыпты айқын көрінген тромбоцитопениямен созылмалы баяу үдемелі ағым кезінде және демеуші гормондық терапияға қажеттілік болмаған кезде (спленэктомиядан кейін немесе онсыз) медициналық куәландыру 3) тармақша бойынша, спленэктомиядан шамалы нәтиже болған немесе емдеуден нәтиже болмаған кезде осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
Виллебранд ауруы кезінде медициналық куәландыру функцияның бұзылу дәрежесіне және ауру ағымына байланысты 1), 2) немесе 3) тармақшалар бойынша жүргізіледі.
12. Куәландырылатындарға хирургиялық емделу ұсынылады. Жақын жатқан мүшелердің функцияларын бұзуды тудыратын немесе әскери киім нысанын киюді қиындататын зоб себебінен емдеудің қанағаттанғысыз нәтижелері кезінде немесе операциядан бас тартқан кезде медициналық куәландыру осы тармақтың 1) немесе 2) тармақшалары бойынша жүргізіледі.
Хирургиялық емделгеннен кейін медициналық куәландыру тұрақты эндокриндік бұзылулар кезіндегі сияқты талаптардың 13-тармағының 4) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
13. Шақыру учаскелеріне тіркеген, мерзімді әскери қызметке шақырған немесе келісімшарт бойынша әскери қызметке түскен кезде азаматтарды, сондай-ақ мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыру мамандандырылған бөлімшеде стационарлық тексеруден және емдеуден кейін жүргізіледі. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер амбулаторлық, стационарлық тексеруден кейін куәландырылады.
1) тармақшаға түйінді және диффузды уытты зобтың ауыр түрлеріне (ауру басталғаннан дене салмағының көлемінен дене салмағының 50 пайызға төмендеуі, адинамия, айқын көрінген экзофтальм, тыныштықта ентігу, тамыр соғысының жиілігі 1 минутына 120 соғыс және одан жиі, негізгі алмасудың 50 пайызға және одан жоғары көтерілуі, әр түрлі висцеральді асқынулар), сондай-ақ қант диабетінің ауыр түріне (ацетонурия, стационардан немесе емханадан көшірмемен расталған анемнездегі кетоз) байланысты тұрақты, елеулі айқын көрінген бұзылулар жатады. Қант диабетінің ауыр түрімен науқастарға гипергликемия деңгейіне және емдеу сипатына қарамастан елеулі айқын көрінген ретинопатиясы, нефропатиясы, перифериялық невропатиясы, ангиопатиясы бар адамдар жатқызылады. Осы топқа ішкі секреция бездері функцияларының кенеттен бұзылуымен және орынбасарлық терапиядан нәтиженің болмауымен олардың аурулары (гипофиз, бүйрек безі, қалқанша және жыныс бездері) жатады.
2) тармақшаға эндокринді бездердің ауруына орта дәрежелі ауырлықтағы диффузды – уытты, түйінді, аутоиммунды зобқа байланысты тұрақты, қалыпты айқын көрінген бұзылулар жатады. Орта дәрежеделі ауырлықты қант диабеті кезінде көмірсутек алмасуды қалпына келтіруге диетотерапия фонында қантты төмендететін дәрі-дәрмекті пероральді қабылдаумен қол жеткізіледі. Осы тармақша бойынша қалыпты айқын көрінген ретинопатия, нефропатия, перифериялық невропатия, ангиопатия болған кезде қант диабетімен ауырғандар куәландырылады. Осы тармаққа кез келген генезді ІІІ дәрежелі семіздік жатады.
Жедел тұрпатты, созылмалы фиброзды және аутоиммунды тиреоидитпен адамдар қалқанша бездің функциясына байланысты 1), 2), 3) тармақшалар бойынша куәландырылады.
Мерзімді әскери қызметке шақырылған кезде азаматтар, оларда ІІІ дәрежелі алиментарлық семіздік алғаш анықталған кезде 4) тармақша бойынша 6 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Емдеудің оң динамикасы кезінде осындай қорытынды қайтадан шығарылады, ал семіздікті сәтсіз емдеген кезде олар осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша куәландырылады.
3) тармақшаға диффузды уытты зобтың жеңіл емделетін түрлері (жеңіл невроз тәрізді симптоматика, толеранттылықтың дене жүктемесіне төмендеуі, тамыр соғысының 1 минутына 100-ге дейін соғуы, қалқанша бездің І-ІІ дәрежелі ұлғаюы кезінде негізгі алмасудың жоғарылауы 30 пайыздан аспайды), қайталанатын ағыммен жіті емес тиреоидит, сондай-ақ тәулік бойы гликемия 8,9 ммоль/литрден (160 миллиграмм-пайыз) аспайтын және диетамен жеңіл қалпына келетін қант диабетінің түрлері жатады.
3) тармақшаға талаптардың І және ІІ бағандары бойынша куәландырылатындарда эндокриндік безді оперативті, соның ішінде ішінара алып тастағаннан кейінгі жай-күйлер жатады.
4) тармақшаға қалқанша безде, басқа да эндокриндік бездерде оперативті араласудан кейінгі жай-күйлер, сондай-ақ жіті тиреоидиттерді емдегеннен кейінгі жай-күйлер жатады.
Азаматтар мерзімді әскери қызметке шақырылған немесе келісімшарт бойынша әскери қызметке түскен кезде 6 ай мерзімге әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.
Тамақтанудың төмендеуімен немесе ІІ дәрежелі семіздікпен зардап шегетін адамдар мамандандырылған медициналық мекемелерде амбулаторлық тексерілуге жатады, одан кейін олардың әскери қызметке жарамдылығы туралы шешім қабылданады. Тамақтануы төмен мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері стационарлық тексерілуге, емделуге және кейіннен медициналық куәландырылуға жатады.
Тамақтанудың жетіспеушілігіне байланысты аурулар анықталған кезде медициналық куәландыру талаптардың тармақтары бойынша жүргізіледі.
Гипотрофия болған кезде азаматтар мерзімді әскери қызметке шақырылған кезде 12 ай мерзімге әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.
Тамақтанудың жай-күйін бағалау үшін ДСИ (Кетле индексі) пайдаланылады, ол дене салмағы өлшемінің – кг бой өлшемінің метрдегі квадратына қатынасы жолымен мынадай формула бойынша айқындалады:

ДСИ = дене салмағы (кг)
бой өлшемінің квадраты (м²).
ДСИ формуласы үшін бойының есебі см-да және бойының квадраты м²-да пайдаланылады:

Бойы (см)	Бойының квадраты (м2)
1	2
150	2,25
152	2,31
154	2,37
156	2,43
158	2,50
160	2,56
162	2,62
164	2,69
166	2,76
168	2,82
170	2,89
172	2,96
174	3,03
176	3,10
178	3,17
180	3,24
182	3,31
184	3,39
186	3,46
188	3,53
1	2
190	3,61
192	3,69
194	3,76
196	3,84
198	3,92
200	4,00

Тамақтанудың жай-күйін бағалау Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органы айқындаған дене салмағының жіктемесі ДСИ бойынша (Кетле индексі) бойынша айқындалады:

Көрсеткіш	Дене салмағының индексі, кг/м2
Төмендетілген тамақтану	18,5-тен аз
Қалыпты салмақ	18,5-24,9
Жоғары тамақтану (артық салмақ)	25-29,9
І дәрежелі семіздік	30-34,9
ІІ дәрежелі семіздік	35-39,9
ІІІ дәрежелі семіздік	40-тан астам

Талаптардың І-ІІ бағаны бойынша куәландырылушылар. ІІ дәрежелі және одан жоғары гинекомастия себебінен оперативті емдеуден бас тартқан немесе осы ауру операциядан кейін қайталанған кезде әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыздығы туралы қорытынды шығарылады.
14. Жарақаттар, бас миының ісіктері, энцефалит, менингит, ми мерезі салдарынан, кәрілік және кәрілік алды психоздар, қан тамырлы, дегенеративті және басқа да органикалық аурулар немесе бас миының зақымдануы кезінде туындайтын психоздарды және басқа да психикалық бұзылуларды көздейді.
Шақыру учаскелеріне тіркеген, мерзімді әскери қызметке шақырған, келісімшарт бойынша әскери қызметке түскен кезде азаматтарды және әскери қызметшілерді медициналық куәландыру стационарлық тексеруден кейін жүргізіледі.
1) тармақшаға айқын көрінген интеллектуалды-мнестикалық бұзылулармен немесе психоорганикалық тип бойынша тұлғаның тұрақты өзгерістерімен айқын көрінетін, кенеттен айқын көрінген, ұзаққа созылған психотиялық жай-күйлер, психикалық бұзылулар жатады.
2) тармақшаға қолайлы ағыммен қалыпты айқын көрінген психотикалық жай-күйлер, жүйке жүйесінің органикалық зақымдану құбылыстарымен, тұрақты астениялық жай-күйлермен (церебрастениямен), органикалық аурулардан (жарақаттардың) немесе бас миының зақымдануынан кейін невроз тәрізді немесе психопат тәрізді синдроммен тұрақты эмоционалды-ерікті, эндокринді немесе вегетативті бұзылулармен айқын көрінетін психикалық бұзылулар жатады.
3) тармақшаға бас миының жіті жарақаттары немесе жіті органикалық аурулары салдарынан туындайтын, сауығумен немесе шамалы айқын көрінген астениямен аяқталған ОЖЖ-ның органикалық зақымдануы белгілері болмаған кезде өтпелі, қысқа уақытты психотиялық және психотиялық емес бұзылулар жатады. Қайта медициналық куәландыру науқастануы бойынша демалыстан немесе босатудан кейін жүргізіледі.
4) тармақшаға психикалық бұзылулар және ОЖЖ-ның органикалық зақымдану құбылыстары болмаған кезде, функциялардың бұзылуынсыз жекелеген шашыраңқы органикалық белгілер болған кезде, бас миының жіті ауруынан немесе жарақатынан кейін ауырсыну белгілерін тұрақты қалпына келтіру (кемінде 1 жыл) жай-күйлері жатады.
15. Шақыру учаскелеріне тіркеген, мерзімді әскери қызметке шақырған, келісімшарт бойынша әскери қызметке түскен кезде азаматтарды және әскери қызметшілерді медициналық куәландыру стационарлық тексеруден кейін жүргізіледі.
Шизофренияның барлық түрлерін, маниакальды-депрессивті психоздың жеңіл, кенеттен айқын көрінген немесе ұзаққа созылған түрлерін, жиі қайталанатын фазалармен, толық психикалық денсаулықтың сирек ұстамаларымен және ұзақ аралықтарымен (бірнеше жыл) циклотимияларды көздейді.
16. Жалпы инфекциялардың, уланулардың, кез келген генезді соматикалық аурулардың, климаксқа, зат алмасудың бұзылуына және басқа да себептерге байланысты бала туу салдарынан психоздар мен басқа да психикалық бұзылуларды көздейді. Мұнда радиоактивті заттардың, иондаушы сәулелену көздерінің, зымыран отыны құрамдауыштарының, электромагниттік өріс көздерінің және тағы басқалардың әсеріне байланысты психикалық бұзылулар жатады.
Жоғарыда көрсетілген психикалық бұзылулар анамнезде болған, ішкі мүшелері және жүйке-психика жағынан патология болмаған кезде куәландыру осы тармақтың 4) тармақшасы бойынша жүргізіледі. Осы психикалық бұзылулардың қолайлы нәтижесі медициналық мекемеде тексерумен расталады.
Тексеру және медициналық куәландыру нәтижелері туралы құжаттарда психикалық бұзылудың дамуын тудырған негізгі ауру көрсетіледі.
1) тармақшаға кенеттен айқын көрінген клиникалық белгілермен немесе ұзақ ағыммен, соның ішінде жеке тұлғаның айқын көрінген өзгерістермен психотиялық жай-күйлер жатады.
2) тармақшаға органикалық тип бойынша адамның патологиялық өзгерістеріне немесе айқын көрінген тұрақты (3 айдан астам) астениялық жай-күйге әкелетін, соның ішінде ОЖЖ-ның органикалық зақымдану құбылыстарымен қалыпты айқын көрінген немесе қайталанған психотиялық және психотиялық емес жай-күйлер жатады.
Аурудың қолайлы ағымы кезінде ауырсыну белгілері тұрақты қалпына келтіру басталғанда, келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер мен офицерлік атақтары бар әскери қызметшілер әскери қызметке шектеулі жарамды деп танылады.
3) тармақшаға инфекцияға шалдыққаннан кейін ОЖЖ-ның органикалық зақымдану құбылыстары болмаған кезде қалыпты айқын көрінген, ұзаққа созылған (3 айға дейін) астениялық жай-күйлер жатады.
Алкогольден немесе есірткі (токсикологиялық) заттардан жіті улануға шалдыққан адамдарға науқастануы бойынша демалыс берілмейді.
4) тармақшаға жіті ауру нәтижесінде туындайтынтын, жеңіл және қысқа мерзімді (2-3 аптаға дейін) астениямен өтетін, сауығумен аяқталатын психикалық бұзылулар жатады.
17. Сонымен қатар, күйзеліске жіті реакцияларды, психиканы жарақаттайтын факторлардың әсері салдарынан туындайтын бейімделудің бұзылуларын көздейді.
1) тармақшаға ұзаққа созылған ағыммен реактивті психоздар (психогенді параноидты психоз, сананың өзгеруімен есіріктік психоздар, реактивті депрессия және т.б.), сондай-ақ емдеуге келмейтін кенеттен айқын көрінген невротикалық бұзылулар жатады.
2) тармақшаға қолайлы ағыммен реактивті психоздар, жүргізілген патогенетикалық емдеуге қарамастан ауырсыну белгілері тұрақты сақталған және әскери қызмет міндеттерін орындауды қиындататын дәрежеде айқын көрінген, қалыпты айқын көрінген, ұзақ немесе қайталанған невротикалық бұзылулар жатады. Әскери қызметке шектеулі жарамдылық туралы қорытынды әскери қызметшіні нәтижесіз стационарлық емдегеннен кейін бір айдан ерте емес шығарылады.
3) тармақшаға қалыпты айқын көрінген, қысқа мерзімді невротикалық бұзылулар жатады. Осы тармақша бойынша қысқа мерзімді және қолайлы ағыммен реактивті психозға немесе жеңіл астениямен аяқталған қалыпты айқын көрінген невротикалық бұзылуларға шалдыққан әскери қызметшілер куәландырылады.
4) тармақшаға күйзеліске жіті реакциялар, бейімделудің бұзылулары, негізінен эмоционалды-ерікті, вегетативті бұзылулармен сипатталатын, емдеуге жақсы келетін және науқастың сауығуымен аяқталған шамалы айқын көрінген невротикалық бұзылулар жатады.
18. Психопатияларды, адамның патологиялық дамуын, психикалық инфантилизмді (оның барлық түрлерін) және тағы басқаны көздейді.
Жеке тұлғалық бұзылуларды диагностикалау үшін объективті жинақталған анамнез, қорғаныс саласындағы орталық атқарушы орган әскери-медициналық мекемесінің психиатриялық бөлімшесі жағдайларында (штаттық емес тұрақты әрекеттегі ӘДК құқығымен психиатриялық диспансерлерде) жан-жақты тексеру қажет. Медициналық куәландыру жеке істі, қызметтік және медициналық мінездемелерді зерделегеннен кейін жүргізіледі.
1) тармақшаға кенеттен айқын көрінген, қалпына келтіруге келмейтін, психопатияның ядролық түрлері, аса терең және тұрақты ауырсынғыштық белгілерімен, ұзақ уақытқа әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетінен айыратын, жеке тұлғаның патологиялық дамуы (паранойялық, обсессивті-фобиялық және т.б.) жатады.
2) тармақшаға тұлғалық бұзылулардың қалыпты айқын көрінген түрлері, психопатиялар, аффективті кедергілермен, реактивті жай-күйлердің жеңіл дамуымен, вегетативті жүйке жүйесінің айқын байыпсыздығы белгілерімен тұлғаның патологиялық дамуы, сондай-ақ тұрақты және айқын көрінген патологиялық реакцияларға бейім психикалық инфантилизм жатады.
3) тармақшаға психикалық инфантилизм, медициналық ұйымдардан, оқу орындарынан, жұмыс орнынан құжаттармен расталатын, психопатия деңгейіне жетпеген, эмоционалды-ерікті және басқа да патологиялық белгілерінің тұрақты (3 жылдан аса) қалпына келтірумен басқа да тұлғаның бұзылулары (транзиторлы, парциалды) жатады.
Нақты сыртқы зияндармен (инфекциялармен, уланулармен, жарақаттармен және т.б.) себепті байланысқан, психопатиялық тұрпатты жай-күйлермен адамдар, еліткіш бұзылуларымен адамдар жүйке-психикалық патологияның нозологиялық түрлерін көздейтін талаптардың тармақтары бойынша куәландырылады.
Бекітілген, әдейіленген мінез-құлық, адамның барлық патологиялық құрылымынан шықпаған тәртіпсіздік белгілері жеке тұлғалық бұзылудың белгілері болып бағаланбайды.
19. Психикалық бұзылуларды, соның ішінде алкогольді, есірткіні және басқа да токсикологиялық заттарды асыра пайдалану салдарынан туындаған алкогольді (металкогольді), улану психоздарын көздейді.
Шақыру учаскелеріне тіркеген, мерзімді әскери қызметке шақырған, келісімшарт бойынша әскери қызметке түскен кезде азаматтарды және әскери қызметшілерді медициналық куәландыру стационарлық тексеруден кейін жүргізіледі.
1) тармақшаға маскүнемдік, соның ішінде ұзаққа созылумен немесе қайталанумен алкогольді (металкогольді) психозбен, жеке тұлғаның кенеттен айқын көрінген өзгерістерімен, интеллектуалды-мнестикалық бұзылулармен нашақорлық пен токсикомания жатады.
2) тармақшаға жеке тұлғаның қалыпты айқын көрінген өзгерістері, өз жай-күйін сынаудың төмендеуі, емдеуге оң нұсқаулардың болмауы қоса болатын, сондай-ақ стационарлық емдеудің сәтсіздігі кезінде маскүнемдік, нашақорлық пен токсикомания жатады.
3) тармақшаға жеке тұлғалық бұзылулар, өзгерген реактивті құбылыстар және дене тәуелділігі болмаған кезде маскүнемдіктің алғашқы белгілері жатады. Денсаулық жағдайына талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатын әскери қызметшілер, қолбасшылықтың пікірін ескере отырып, емделуге қатал ұстаным болған кезде әскери қызметке жарамды деп танылады. Денсаулық жағдайына талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатын әскери қызметшілерде жүргізілген емдеуден кейін оң нәтиже болмаған және сауығуға ниеті болмаған кезде әскери қызметке жарамсыз деп танылады.
Алкогольді, есірткі заттарын, басқа да токсикологиялық заттарды психологиялық бұзылуларсыз, бірлі-жарым немесе кездейсоқ пайдалану осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды.
20. Ақыл-ой кемістігінің барлық түрлерін көздейді. Интеллектінің елеулі және анық кемістіктері кезінде денсаулық жағдайына талаптардың І бағаны бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамсыздығы туралы ӘДК қорытындысы стационарлық тексерусіз шығарылады.
Ақыл-ой кемістігін анықтаған кезде дәрігерлік тексеру нәтижелері куәландырылатынның тұрмыстағы, өндірістегі, бөлімшедегі және т.б. мінез-құлқын сипаттайтын басқа да деректерге сәйкес келмегенде стационарлық тексеру жүргізіледі.
21. Эпилепсияны генерализденген немесе парциалды талмалармен, психикалық эквиваленттермен немесе тұлғаның ерекше өзгерістерімен бас миының созылмалы ауруы ретінде көздейді.
Симптоматикалық эпилепсия бұл тармаққа жатпайды, ал медициналық куәландыру тырыспа синдромының дамуына әкеп соқтырған ауру бойынша жүргізіледі.
Талманың болуы дәрігерлік қадағалаумен расталады, медициналық емес құрамның лауазымды адамдары қол қойған және командирлер (бастықтар) бекіткен актілер жасалады.
Жиі (жылына 3 және одан көп) талмалар немесе тырыспалы талмалардың психикалық эквиваленттері, сондай-ақ психиканың үдемелі бұзылулары болған кезде медициналық куәландыру осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
Бірлі-жарым сирек (жылына кемінде 3) талмалар, соның ішінде эквиваленттерсіз және эпилепсияға тән басқа да психикалық өзгерістерсіз тырыспасыз пароксизмдер кезінде медициналық куәландыру осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
Соңғы бес жылда эпилептикалық талмалар болмаған кезде, ал тыныштықта электроэнцефалограммада тексеру кезінде немесе функционалдық жүктеме кезінде патологиялық өзгерістер (кез келген амплитудада пароксизмальды тіркелетін өткір және баяу толқындар, "өткір-баяу тербеліс" кешендері және т.б., жартылай шеңбер аралық ассиметрия) анықталғанда, медициналық куәландыру осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
Бес жылдан астам эпилептикалық талмалар болмаған және электроэнцефалография деректері қалпына келген кезде бұйрықтың тармағына түспейді.
Бұрын әр түрлі сипаттағы бір мәрте талмаларда (эпилептикалық реакция) немесе әлсіз айқын көрінген және сирек туындайтын аз талмалар, тырысуларсыз пароксизмдер немесе көңіл-күйдің ерекше бұзылулары кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты туралы мәселе тек стационарлық тексерілуден кейін шешіледі.
22. Алғашқы және қайталанған энцефалиттерді және энцефаломиелиттерді, менингиттерді, метастатикалық немесе қатынастан пайда болған бас және жұлын миының қабыну үдерістерін (менингококкты менингит, серозды менингит, полиомиелит, кене және маса вирустарының энцефалиттері, шашыраңқы склероз және т.б.), сондай-ақ туберкулез, мерез кезінде жүйке жүйесінің зақымдануларын және тағы басқаларды көздейді.
1) тармақшаға: терең салдармен немесе парездер, айқын көрінген паркинсонизм, жиі эпилептикалық талмалар, айқын көрінген кең таралған гиперкинездер, Кожевников немесе Джексон эпилепсиясының жиі талмалары, атаксикалық бұзылулар, айқын көрінген гидроцефалия, айқын көрінген ликворлы гипертензия қоса болатын жүйке жүйесінің аурулары; көрудің бұзылуымен оптикалық-хиазмальдық арахноидитке, сондай-ақ сал құбылыстарына немесе айқын көрінген парезге шалдыққан миелит салдарлары және т.б. жатады. Осы тармақшаға ерте және кеш нейромерез кезінде жүйке жүйесі зақымдануының ауыр түрлері, жүйке жүйесінің паразитарлы зақымданулары жатады.
2) тармақшаға: ОЖЖ функциясының бұзылу дәрежесі бойынша әскери қызмет өткеруді шектейтін, бірақ оны толық жоққа шығармайтын (бұлшық еттер күшінің төмендеуі, бұлшық ет тонусының шағын көтерілуі түрінде шамалы айқын көрінген гемипарезбен энцефалиттің, арахноидиттің қалдықты құбылыстары; қалыпты гидроцефалия, ликворлы гипертензия) қалдықты құбылыстар, аурулардың салдарлары жатады.
3) тармақшаға емдеудің нәтижесіздігі немесе ауырсыну бұзылуларын ұзаққа созылуы, қайтадан қалпына келмейтін кезде, вегетативті-қан тамырлы тұрақсыздықпен, астениялық-невротикалық белгілермен ұштасатын, функцияның шамалы бұзылуымен, жекелеген органикалық белгілермен ОЖЖ-ның зақымдануы салдарлары, қалдықты құбылыстары жатады. Жай-күйі жақсарған және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілеттілігі қалпына келген кезде медициналық куәландыру осы тармақтың 4) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
Туберкулезді менингитке шалдыққан адамдар, ОЖЖ функциясының бұзылу дәрежесіне байланысты 1), 2) немесе 3) тармақшалар бойынша куәландырылады.
4) тармақшаға астенизацияның шамалы құбылыстары, вегетативті-қан тамырлы тұрақсыздығы және жекелеген тұрақты шашыраңқы органикалық белгілері болған кезде, қозғалыстың, сезімталдықтың, үйлестірудің және жүйке жүйесінің басқа да функцияларының бұзылуы қоса болмайтын жүйке жүйесінің зақымдану салдарлары, қалдықты құбылыстары жатады.
Осы тармақта көрсетілген бұзылулардың болуы жұмыс, оқу, әскери қызмет орнынан еңбекке қабілеттілігіне немесе әскери қызмет міндеттерін орындауға көрсетілген бұзылулардың ықпалы туралы медициналық құжаттармен, мәліметтермен расталады, ал диагноз клиникалық және арнайы зерттеулердің нәтижелерімен объективтендіріледі. Шақыру учаскелеріне тіркеген, мерзімді әскери қызметке шақырған, келісімшарт бойынша әскери қызметке түскен кезде азаматтардың әскери қызметке жарамдылығы санаты туралы қорытынды тек стационарлық тексерілуден кейін шығарылады.
Жұлын-ми сұйықтығы қысымының көрсеткіштерінен басқа, бас сүйек ішіндегі гипертензия синдромының айқын көрінуін бағалаған кезде, ауру клиникасы, көз түбінде іркілген өзгерістердің болуы, пневмоэнцефалограмма немесе компьютерлік томография мәліметтері бойынша мидың қарыншалы жүйесінің ұлғаю дәрежесі ескеріледі.
Бас миының органикалық зақымдануына, жұқпалы ауруға немесе улануға шалдығу салдарынан пайда болған, айқын көрінген эмоционалды-ерікті немесе интеллектуалды-мнестикалық бұзылулармен адамдар талаптардың 14-тармағы бойынша куәландырылады.
23. Бас, жұлын миының қазіргі және бұрынғы (жарақат алған сәттен бір немесе одан көп жылдан кейін ауырсыну жай-күйлері бұрынғы салдар болып табылады) жарақаттары салдарларын, ОЖЖ-нің жарақаттық зақымдануларының асқынуларын, әуе жарылыс толқынынан және басқа да сыртқы факторлардың әсерінен жарақаттар салдарларын (бала туу жарақаттарын қоса алғанда) көздейді.
1) тармақшаға бас және жұлын миы функциясының ауыр бұзылуларымен жарақаттық зақымдану салдарлары (тұрақты салдануларға немесе терең парездерге, жамбас мүшелері функциясының бұзылуына және т.с.с. әкелетін миды соғып алу және жаншылуы), сондай-ақ ми затының зақымдану нәтижесі кезінде қыртыстық функциялардың бұзылулары басталатын жай-күйлер (афазия, агнозия, апраксия, амнестикалық синдром және т.б.) жатады. Осы тармақшаға бас сүйек ішіндегі қысымның тез көтерілуіне әкелетін жарақат салдарынан жарақаттық арахноидиттің дамуы, сондай-ақ жиі (жылына 3 және одан көп) эпилептикалық талмалар жатады.
2) тармақшаға 1) тармақшада көзделген ошақтық симптомдар мен функциялардың бұзылулары айқын көріну дәрежесіне жетпеген кезде бас немесе жұлын миы жарақаттарының салдарлары (аяқ-қолдың функциясын шектемейтін парез; жүру кезінде тұрақсыздық, нистагм, сезімталдық бұзылулар түрінде қалыпты айқын көрінген мишықты бұзылулар; қалыпты айқын көрінумен немесе бас сүйек ішіндегі қысымның шамалы көтерілуімен, сирек (жылына 3-тен аз) эпилептикалық талмалармен жарақаттық арахноидит, гидроцефалия) жатады.
3) тармақшаға бас және жұлын миының жарақаттық зақымдану салдарлары, резидуалды энцефалопатия, тұрақты астениялық-невротикалық белгілермен және вегетативті-қан тамырлы тұрақсыздықпен ұштасатын, неврологиялық мәртебеде шашыраңқы органикалық белгілері (бас сүйек иннервациясының ассиметриясы, анизорефлексия, сезімталдықтың жеңіл бұзылулары және т.б.) айқындалатын, бас сүйек қысымының көтерілу белгілерінсіз жарақаттық арахноидит жатады. Мұнда органикалық зақымдану белгілерінсіз және функциялардың бұзылуынсыз бас сүйектің бұрынғы жаншылған сынықтары жатады. Шақыру учаскелеріне тіркелген, мерзімді әскери қызметке шақырылған кезде азаматтар және мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілері тек жүргізілген емдеуден ауырсыну бұзылуларының оң динамикасы болмаған кезде, сондай-ақ ұзаққа созылған немесе қайталанған қалпына келмейтін кезде 3) тармақша бойынша куәландырылады. Жай-күйі жақсарған, ауырсыну белгілері қалпына келген, әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін қалпына келтірген кезде медициналық куәландыру осы тармақтың 4) тармақша бойынша жүргізіледі.
4) тармақшаға жекелеген шашыраңқы органикалық белгілері бар болған кезде бас және жұлын миы жарақаттарының бұрынғы салдарлары, қозғалыс, сезімтал, үйлестіру және жүйке жүйесінің басқа да функцияларының бұзылуынсыз әлсіз айқын көрінген вегетативті-қан тамырлы тұрақсыздық және астенизацияның шамалы құбылыстары жатады.
Бас немесе жұлын миы жарақаты себебінен емделу фактісі немесе анамнезде оның салдарлары медициналық құжаттармен, ал еңбекке қабілеттілікке, әскери қызмет міндеттерін орындауға жарақат салдарларының әсері жұмыс, оқу немесе әскери қызмет орнынан мінездемелермен расталады.
Бас миы жарақаты салдарынан пайда болған, әскери қызмет міндеттерін орындауды қиындадатын айқын көрінген эмоция-ерік және интеллектуалды-мнестикалық бұзылулары бар адамдар денсаулық жағдайына талаптардың 14-тармағы бойынша куәландырылады.
ОЖЖ-ның сыртқы факторлармен (радиация, төмен және жоғары температуралар, жарық, ауаның немесе судың, басқа да сыртқы себептердің жоғары немесе төмен қысымдары) зақымдану салдарлары бар адамдар, ОЖЖ функцияларының бұзылу дәрежесіне байланысты, осы тармақтың 1), 2), 3) немесе 4) тармақшалары бойынша куәландырылады.
Бас сүйектердің зақымданулары мен ақаулары болған кезде, осы тармақтан басқа талаптардың 81-тармағының тармақшалары қолданылады.
Бас немесе жұлын миының жіті жарақатына шалдыққан адамдарды медициналық куәландыру талаптардың 28-тармағы бойынша жүргізіледі.
24. 1) тармақшаға функциялардың бұзылу дәрежесіне қарамастан қайталанған инсульттар, сондай-ақ ми немесе жұлын миы қан айналымының жіті бұзылуы салдарынан пайда болған жүйке жүйесі функцияларының тұрақты түсулері, ІІІ сатылы дисциркуляторлы энцефалопатия (гемиплегиялар, терең жартылай салданулар, сөйлеу, ес, ойлау бұзылулары, паркинсонизм құбылыстары, эпилептикалық талмалар, жамбас мүшелері функцияларының бұзылуы және т.б.) жатады.
2) тармақшаға оларды қан айналымынан шығарғаннан кейін, көптеген артериялық аневризмдер, эмболизациялаудан, жасанды тромбылау немесе интракраниалды алып тастаудан кейін артериялық-венозды аневризмдер, оң ағымы және ошақтық түсулердің қалыпты айқын көрінуі бар бас немесе жұлын миының қан тамырлы зақымданулары жатады. Осы тармақшаға церебральды атеросклероз кезінде ІІ сатылы дисциркуляторлы энцефалопатия (рұх әлсіздігі, бас аурулары, бас айналу, ұйқының бұзылуы, әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетінің төмендеуі, ОЖЖ тарапынан жекелеген тұрақты органикалық белгілер болған кезде эмоция-ерік сферасының бұзылулары, анық анизорефлексия, қарашықтың жарыққа солғын реакциясы, пирамидалық симптомдар және т.б), 2-дәрежелі 2 немесе 3 қатер артериялық гипертензия кезінде ми қан айналымының бұзылулары, ми қан айналымының жиі (жылына 3 және одан көп) өтпелі бұзылулары жатады.
3) тармақшаға бас сүйек ішін клиппирлеуден немесе баллонға қосу немесе жасанды тромбылау көмегімен қан айналымынан ажыратқаннан кейін жеке артериялық аневризмдер, бір тәуліктен артық емес тұрақтайтын және жүйке жүйесі функцияларының бұзылуынсыз немесе бар бұзылулардың тереңдеуінсіз өтетін, ОЖЖ тарапынан тұрақсыз ошақтық симптомдар (жартылай салдану, парестезиялар, сөйлеу бұзылулары, мишықтық құбылыстар) қоса болатын ми қан айналымының сирек (жылына 2-ден көп емес) өтпелі бұзылулары жатады. Осы тармақшаға ми қан айналымы әлсіздігінің алғашқы белгілері, псевдоневротикалық синдром (эмоциялық тұрақсыздық, ашушаңдық, есте сақтаудың нашарлауы, бас ауруы, бас айналу, ұйқының бұзылуы, құлақтағы шу және т.б.) түріндегі І сатылы дисциркуляторлы энцефалопатия, сондай-ақ жиі (жылына 3 және одан көп) және ұзақ ұстамалары бар бас сақинасының кез келген формалары, сезімталдықтың кенеттен емес бұзылулары немесе аяқ-қолдың жеңіл жартылай салдануы түрінде жұлын миы қан айналымының бұзылу салдарлары жатады.
Талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатын әскери қызметшілерге, ОЖЖ-ның функциялары толық қалпына келген кезде ми қан айналымының өтпелі бұзылуына шалдыққаннан кейін талаптардың 28-тармағы бойынша кейіннен қайтадан медициналық куәландырумен науқастануы бойынша демалыс беріледі.
Талаптардың І, ІІ бағандары бойынша куәландырылатындарға қатысты спонтандық (жарақаттық емес) субарахноидальды қан кетулерге шалдыққаннан кейін қорытынды 1) тармақша бойынша шығарылады. Талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты 2) тармақша бойынша айқындалады, ал қайталанған субарахноидальды қан кетулер кезінде (этиологиясына қарамастан) медициналық куәландыру осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
Ми қан айналымының бұзылуына себеп болған, бас миы тамырларының аневризмдері кезінде, оперативті емделуден бас тартқан немесе операция жасау мүмкін емес болған кезде, ми қан айналымы бұзылуларының қалған құбылыстары айқын көріну дәрежесіне және жүйке жүйесінің функцияларына қарамастан медициналық куәландыру 1) тармақша бойынша жүргізіледі.
Бас миы тамырларының аневризмі, басқа да бас немесе жұлын миы тамырларының зақымданулары себебінен операция жасалған адамдардың әскери қызметке жарамдылық санатын бағалау кезінде операция радикалдылығы, оның тиімділігі, бас сүйектеріне операция жасаудан кейінгі кемістіктерінің көлемі, бұзылған функциялардың қалпына келу динамикасы ескеріледі. Хирургиялық емдеуден кейін талаптардың І, ІІ бағандары бойынша куәландырылушыларға қатысты қорытынды осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша, ал ІІІ баған бойынша куәландырылушыларға қатысты 1), 2) немесе 3) тармақшалар бойынша шығарылады. Бас сүйектердің кемістіктері болған кезде талаптардың 81-тармағының тармақшалары қолданылады.
4) тармақшаға құжаттармен расталған, мидың жіті қан аздығымен айқындалатын (қарапайым және тырыспалы талулар), жиі криздермен (айына 1 және көп) соматоформды вегетативті дисфункция (вегетативті-қан тамырлы дистония) (бұдан әрі – СВД) жатады. Талулары бар адамдар тереңдетілген медициналық тексерілуге және емделуге жатады. Вегетативті жүйке жүйесінің бұзылулары қоса болатын, мақсатты бағытталған тексеру басқа ауруларды айқындамаған кезде соматоформды вегетативті дисфункция (вегетативті-қан тамырлы дистония) диагнозы қойылады. Азаматтар шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру, келісімшарт бойынша әскери қызметке түсу кезінде азаматтар және әскери қызметшілер басқа аурулар немесе бұзылулар (инфекциялар, жарақаттар, уланулар және т.б.) салдарынан талулар болған кезінде талаптардың тармақтары бойынша куәландырылады. Талулары бар адамдар көлік құралдарын басқаруға, биіктікте, жылжымалы механизмдерде, отта және суда жұмыс істеуге жарамсыз.
25. 1) тармақшаға өзінің сипаты бойынша ауыр жүйке жүйесінің туа біткен аномалиялары (даму кемістіктері) мен аурулары, сондай-ақ тез үдемелі ағыммен немесе функцияларының кенеттен бұзылуы қоса болатын аурулар (бас немесе жұлын миының ісіктері, трофиканың кенеттен айқын көрінген бұзылуларымен сирингомиелия, бүйірлі амиотрофикалық склероз, миастения, невральды амиотрофия, Фридрейхтің спинальды атаксиясы, Пьер-Маридің мишық атаксиясы, баланың церебральды сал ауруы және тағы сол сияқты) жатады.
2) тармақшаға ұзақ уақыт бойы (кемінде бір жыл) симптомдардың ағымы баяу ұлғаюмен сипатталатын аурулар (миопатияның баяу үдемелі түрлері, миотонияның ауыр түрлері, бұлшық еттердің шамалы атрофиясымен және сезімталдықтың жеңіл бұзылуымен сирингомиелия, бас сүйек ішіндегі гипертензия синдромымен краниостеноз және т.б.) жатады.
3) тармақшаға миотонияның жеңіл түрлері, сондай-ақ (бұлшық еттердің атрофиясынсыз сезімталдықтың оқыс емес диссоцирлік және трофикалық бұзылмалы сирингомиелия) немесе ауру белгілері ұзақ уақыт сол жағдайда сақталған объективті белгілері шамалы дәрежеде айқын көрінген немесе жүйке жүйесінің баяу үдемелі аурулары жатады.
Бас немесе жұлын миының қатерсіз қабықты ісіктері бар азаматтар оларды радикалды алып тастағаннан кейін функциясының бұзылу дәрежесіне байланысты осы тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша куәландырылады.
26. Краниалды, жұлын жүйкелерінің, түбіртектердің және ганглийлердің аурулары мен зақымдануларын (бас сүйек жүйкелерінің ІІ және VІІІ жұптарынан басқа), сондай-ақ олардың улану, омыртқадағы, жұмсақ тіндердегі өзгерістері және т.б. салдарынан екінші сипатты зақымдануларын көздейді.
1) тармақшаға қозғалыстың, сезімталдықтың, трофиканың елеулі айқын көрінген бұзылулары қоса болатын полиневриттер (полиневропатия), қабыну және уланудан туындаған плекситтер, перифериялық жүйкелер ісіктері салдарлары, сондай-ақ талаптардың 27-тармағы 1) тармақшасының түсініктемелері бойынша жатады.
Осы тармақшаға жалғасатын стационарлық емдеуді қажет ететін (4 – 6 ай) қозғалыс, вегетативті-трофикалық бұзылулармен ауыр, тұрақты ауырсыну синдромымен жиі (жылына 2 және көп) қайталанбалы және ұзақ ағымды құяңдар, сондай-ақ сәтсіз емделген кезде плекситтер мен үшкіл жүйке невралгиясының ауыр түрлері жатады.
2) тармақшаға негізгі функция қалыпты бұзылған кезде (мимикалық бұлшық еттердің тұрақты салдануы, білезік функциясы бұзылған, қолды көтеру шектелген және тағы сол сияқты) перифериялық жүйкелердің, өрімдердің аурулары жатады. Осы тармақшаға 2 – 3 ай бойы стационарлық емдеуді қажет ететін асқыну кезеңінде дененің шарасыз орналасуымен, жүйкелер ауыруы және тағы сол сияқты қоса болатын созылмалы, қайталанатын құяңдар, плекситтер, невропатиялар, невриттер жатады.
3) тармақшаға тенденциясыз қозғалыс, сезімталдық және трофикалық бұзылулардың ұлғаюына сирек асқынулармен қайталанатын перифериялық жүйкелердің, өрімдердің аурулары, сондай-ақ аяқ-қол функциясын шамалы бұзатын, бұрын асқынуларға шалдығумен байланысты кенеттен емес айқын көрінген қалдықты бұзылулар жатады.
4) тармақшаға аяқ-қол функциясын бұзбайтын және қайта қалпына келетін, сезімталдықтың шамалы бұзылулары, шағын атрофиялар немесе бұлшық еттер күшінің әлсізденуі түрінде перифериялық жүйкелер ауруларының қалған құбылыстары жатады.
Перифериялық жүйке жүйесінің қайталанған зақымданулары кезінде талаптар тармақтары қолданылады.
27. 1) тармақшаға елеулі айқын көрінген тұрақты қозғалыс, сезімталдық бұзылулар, трофиканың (бір жақты процесс кезінде кенеттен айқын көрінген бұлшық еттер атрофиялары: иықтың – 4 см-дан жоғары, білектің – 3 см-дан жоғары, мықынның – 8 см-дан жоғары, балтырдың – 6 см-дан жоғары; созылмалы трофикалық жаралар, ойылулар және тағы сол сияқты), бұзылу болған кезде жүйке сабақтарының және өрімдерінің жарақаттары, жараланулары салдарлары, сондай-ақ айқын көрінген ауырсыну синдромы қоса болатын зақымдану салдарлары жатады.
2) тармақшаға бұлшық еттер топтарынан немесе жекелеген бұлшық еттерден қол-аяқтың негізгі функциясы қалыпты бұзылатын жүйкелер, өрілімдері зақымдануларының салдарлары жатады. Осы тармақшаға бет жүйкелерінің негізгі сабақтарының немесе ірі тарамдарының зақымдануы салдарынан мимикалық бұлшық еттер салданулары жатады.
3) тармақшаға аяқ-қолдың функциясы шамалы бұзылған кезде (білезіктің бүгілу күші төмендеген және оның сыртқа иілу шектелген кезде және тағы сол сияқты бір кәрі жіліктің немесе шынтақ жүйкелерінің зақымдануы) жүйкелердің, өрілімдердің зақымдану салдарлары жатады.
4) тармақшаға функциялары толық қалпына келген, ал қалған жеңіл қалған құбылыстар зақымданған жүйкемен иннервацияланған сезімталдықтың шамалы айқын көрінген бұзылулары немесе бұлшық еттердің сәл әлсізденуі түрінде қол-аяқ функциясын шектемейтін жүйкелердің зақымдану салдарлары жатады.
Перифериялық жүйкелердің жіті жарақатынан немесе оперативті емделгеннен кейін әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін толық қалпына келтіруге кемінде 1 ай мерзім қажет болған кезде медициналық куәландыру талаптардың 28-тармағы бойынша жүргізіледі.
28. Осы тармаққа жіті инфекциялы, паразитарлық және басқа да аурулардан, улану зақымдануларынан, жүйке жүйесінің жарақаттарынан, бас және жұлын миы тамырларының жіті ауруларынан кейінгі жай-күйлері жатады.
Әскери қызметшілерге науқастануы бойынша демалыс беру туралы ӘДК қорытындысы жіті серозды менингитке, кене энцефалитінің менингеалды түріне, менингококкты инфекцияның генерализденген түрлеріне (менингит, менингоэнцефалит, менингококкцемия) шалдыққаннан, емделу және ликворды санациялау аяқталғаннан кейін астениялық жай-күйдің нәтижесімен полирадикулоневриттердің аралас түрлері кезінде және одан кейін шығарылады. Менингококкты менингит кезінде лимфоциттер саны 75 пайыз және көп кезінде цитоздың 50 жасушадан төмен азаюы ликворды санациялау критерииі болып табылады. Жоғарыда аталған ауруларға шалдыққан әскери қызметшілер санаторийге 30 күнтізбелік күнге оңалтуға жіберіледі.
Аталған аурулардың асқынбаған ағымы кезінде және олардың толық сауығуы нәтижесінде әскери қызметшілерге босатулар беріледі.
Айқын көрінген клиникалық белгілері бар бас миының шайқалуына немесе бас миын соғуына шалдыққан әскери қызметшілерге қатысты науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығарылады. Науқастануы бойынша демалыстан кейін ӘТК-де, Аэроұтқыр әскерлерінде әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер қайта медициналық куәландыруға жатады.
Шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру, келісімшарт бойынша әскери қызметке түсу кезінде менингитке, менингоэнцефалитке шалдыққан азаматтар, егер емдеу аяқталғаннан кейін кемінде 6 ай өтсе әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Резидуалды құбылыстар болмаған кезде немесе функциясының бұзылуымен ілеспейтін шашыраңқы органикалық белгілер болған кезде азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелген, мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке түскен кезде талаптардың 22-тармағының 4) тармақшасы бойынша куәландырылады.
Азаматтар мидың жіті жабық жарақатынан кейін шақыру учаскелеріне тіркелген, мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке түсетін кезде функциясы бұзылуының айқын көрінуіне байланысты 6 немесе 12 айларға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.
Талаптардың ІІІ және ІV бағандары бойынша куәландырылатындарға жүйке жүйесі функциясының қайта қалпына келуімен немесе астениялық жай-күймен аяқталған ми қан айналымының жіті бұзылуына алғаш шалдыққаннан кейін санаторийде оңалтумен науқастануы бойынша демалыс беріледі.
29. Туа біткен және пайда болған анатомиялық өзгерістерді немесе қабақтардың, жас жолдарының, көз ұясының және көздің дәнекер қабығының орналасу кемшіліктерін, ауруларын көздейді. Әскери қызметке, әскер түріне, тегін қызметке, әскери-есептік мамандық бойынша қызметке жарамдылығы туралы қорытынды анатомиялық өзгерістердің айқын көріну дәрежесіне, ауру ағымының ауырлығына, емдеу нәтижелеріне, көз функциясына байланысты шығарылады.
1) тармақшаға: егер олар көз қозғалысын елеулі шектесе немесе көруге кедергі келтірсе қабақтардың өзара немесе көз алмасымен қосылып өсуі, теріс айналуы, мүйізгек қабығының жабылуына кедергі келтіретін тыртықтық бұзылуы немесе қабақтардың орналасу кемшіліктері (птоздан басқа), тұрақты лагофтальм (бір көзге болса да) жатады.
2) тармақшаға тыртықтың пайда болуымен және қабақтар шеттерінің қасқалануымен кенеттен айқын көрінген жара блефариттері; сәтсіз стационарлық емделген кезде жиі (жылына кемінде 2) асқынулармен, гипертрофиямен және шырыш асты тіннің кенеттен айқын көрінген инфильтрациясымен созылмалы конъюнктивиттер, конъюнктиваның созылмалы трахоматозды зақымдануы, сондай-ақ жас жолдарының аурулары мен өтімсіздігі, стационарда бірнеше рет хирургиялық емдегеннен кейін емдеуге келмейтін көз функцияларының үдемелі бұзылуымен қанат тәрізді плеваның қайталануы жатады. Мұнда маңдай бұлшық еттердің қатаюы болмаған кезде үстіңгі қабақ бір көзде қарашықтың жартысынан көбін немесе екі көзде қарашықтың үштен бір бөлігінен аса жапқан кезде туа біткен немесе пайда болған птоз; лакопротез енгізумен жас жолдарына реконструктивті операциялардан кейінгі жай-күйлер жатады.
Көз функцияларының тұрақты бұзылуымен трахома салдарлары кезінде қорытынды осы бұзылуларды көздейтін талаптардың тармақтары бойынша шығарылады.
Жекелеген қабыршақты қабақ шеттерінің шамалы гиперемиясымен қарапайым блефарит, бірлі-жарым фолликулдармен фолликулярлы конъюнктивит, қабақ бұрыштарында және конъюнктивті күмбездер саласында конъюнктиваның барқыт тәрізділігі, тегі трахоматозды емес конъюнктиваның жекелеген ұсақ үстіңгі тыртықтары, сондай-ақ конъюнктиваның, мүйізгектің басқа да өзгерістерінсіз және жыл бойы трахоматозды процестің қайталануынсыз трахоматоз текті конъюнктиваның тегіс тыртықтары, үдеу құбылыстарынсыз жалған және шынайы қанат тәрізді плева осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Көктемгі талаурау және конъюнктиваның басқа да аллергиялық зақымданулары кезінде айқын көріну дәрежесіне, ауру ағымының ауырлығына, асқынулар жиілігіне және жүргізілген емделудің тиімділігіне байланысты медициналық куәландыру осы тармақтың 2) немесе 3) тармақшалары бойынша жүргізіледі.
Жіті трахома себебінен емделгеннен кейін әскери қызметшілерге науқастануы бойынша демалыс берілмейді. Талаптардың 36-тармағы бойынша 15 тәулікке әскери қызмет міндеттерін орындаудан босату туралы қорытынды шығарылады.
30. Туберкулезді, дегенеративті, дистрофиялық және басқа текті созылмалы, қиын емделетін немесе емделмейтін ауруларды көздейді.
Сирек асқынулармен (жылына кемінде 2) аяқталған үдеріс кезінде немесе үдемейтін ағыммен, сондай-ақ тіндерді көшіріп қондырғаннан кейін І, ІІ, ІІІ бағандар бойынша куәландырылушылардың әскери қызметке жарамдылық санаты көз функциясына байланысты талаптардың тармақтары бойынша айқындалады.
Көз және оның қосалқысында жаңа өсінділер болған кезде, олардың сипатына байланысты медициналық куәландыру талаптардың 8 немесе 10-тармақтары бойынша жүргізіледі.
Көздердің функцияларын бұзбайтын қатерсіз ісіктері бар азаматтар І-ІІ-ІІІ бағандар бойынша әскери қызметке жарамды. РЗ, ИСК, ЗОҚ және ЭМӨ көздерімен қызмет ету (жұмыс істеу) үшін іріктелетін, келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін (жұмыс істейтін) азаматтар қызметке (жұмысқа) жарамсыз.
1) тармақшаға консервативті немесе хирургиялық емдеуге келмейтін, көрудің үдемелі төмендеуімен аурулар, бір немесе екі көзде керапротездеуден кейінгі жай-күйлер, сондай-ақ көз функцияларына байланыссыз тапеторетинальды абиотрофиялар жатады. Қараңғыға бейімделудің (гемералопия) бұзылуымен үйлесетін пигментпен немесе онсыз тор қабығының пигменттік дегенерациясы қараңғыда көруді зерттеудің бақылау әдістерін қолданып сағаттық адаптометрияны екі мәрте орындаумен расталады.
Екі көзде көру аймағының фиксация нүктесінен 30 градустан кем деңгейіне дейін астынан және сыртынан (тік және көлденең меридиандар бойынша) тұрақты тарылуы кезінде талаптардың барлық бағандары бойынша қорытынды 1) тармақшасы бойынша, бір көзде – 2) тармақша бойынша; екі көзде 30 градустан 45 градусқа дейін – 2) тармақша бойынша, бір көзде – 3) тармақша бойынша шығарылады.
2) тармақшаға көз іші қысымының жоғарылауымен ілесетін және стационарлық жағдайларда белгіленген созылмалы увенталар, увеопатиялар; кератоглобус және кератоконус; афакия, бір немесе екі көзде артифакия; көздің көру функцияларының үдемелі төмендеуі кезінде көз түбінде дегенеративтік-дистрофиялық өзгерістердің (тор қабығының шеткі дегенерациясы, көптеген хориоретинальды ошақтары, артқы стафилома және т.б.) болуы; қабыну немесе дистрофиялық өзгерістерді болдырмайтын көз ішіндегі бөгде дене жатады.
Талаптардың І-ІІ бағандары бойынша куәландырылатындарда көз ішінде бөтен денелер болған кезде қорытынды 2) тармақша бойынша шығарылады.
Талаптардың ІІІ-ІV бағандары бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты жараланғаннан кейін кемінде 3 айдан ерте емес айқындалады. Көздің жақсы функциялары (көру өткірлігі, көру аясы, қараңғыға бейімделу және т.б.) қабыну құбылыстары және металлоз белгілері болмаған кезде олар әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды деп танылады.
Көру жүйкесінің атрофиясы кезінде көз функцияларына байланыссыз (көру өткірлігі, көру аясы және т.б.) талаптардың І-ІІ бағандары бойынша куәландырылатындар әскери қызметке жарамсыз деп танылады, ал талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты көз функцияларына байланысты айқындалады.
Мүйізгекке немесе склераға оптикалық түзету операцияларына шалдыққан азаматтар мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке түскен кезде 6 ай бойы талаптардың 36-тармағы бойынша әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Кейін олардың әскери қызметке жарамдылық санаты көз функцияларының жай-күйіне және көз алмаларының ультрадыбыстық биометриясы нәтижелерін ескере отырып құжаттық расталған операцияға дейінгі аметропия дәрежесіне байланысты талаптардың тармақтары бойынша айқындалады.
Мүйізгекке оптикалық түзету операциясына шалдыққан адамдар операциядан кейін асқынулар, мүйізгекте және көз түбінде дегенеративті-дистрофиялық өзгерістер болмаған кезде, сондай-ақ операцияға дейін құжатты расталған аметропия дәрежесі 4-7-қосымшаларда көзделгеннен жоғары болмаған жағдайда операциядан кейін бір жылдан ерте емес әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге жарамды.
Бір немесе екі көзде афакия, артифакия кезінде талаптардың І-ІІ бағандары бойынша куәландырылушы әскери қызметшілерге қатысты қорытынды 2) тармақша бойынша шығарылады, ІІІ баған бойынша куәландырылатын әскери қызметшілерге қатысты талаптардың 35-тармағы бойынша іс жүзінде түзетумен көру өткірлігіне байланысты шығарылады. Олар әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге, Аэроұтқыр әскерлерінде, ӘТК-де әскери қызметке жарамсыз.
Көз бұршағының таюы мен шала таюы афакия болып бағаланады. Егер осы көздің көру өткірлігі 0,4 және төмен төмендететін екінші көзде көз бұршағының қарауытуы бар болса, бір көздегі афакия екіжақты болып саналады.
Қуыстық лампамен зерттеген кезде ғана анықталатын көз бұршағы вакуоліндегі түстердің құлпыруы, құбылмалылығы, үйінділердің, дәндердің болуы, сондай-ақ көру өткірлігін төмендетпейтін көз бұршағының алдыңғы капсуласындағы туғаннан пигменттердің жиналуы, осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге, РЗ, ИСК, РОҚ, ЭМӨ көздерімен жұмыс істеуге кедергі келтірмейді.
РЗ, ИСК, РОҚ, ЭМӨ көздерімен жұмыс істейтін адамдарда биомикроскопияда көз бұршағының (ұзақ бақылағанда олардың санының және көлемінің айтарлықтай ұлғаюы) артқы капсуласында қарауыту табылған кезде әскери-есептік мамандық бойынша жұмысқа жарамсыз деп танылады.
Бір немесе екі көзде орталық және параорталық тұрақты абсолюттік скотомалар кезінде талаптардың барлық бағандары бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке, әскери-есептік мамандық бойынша қызметке жарамдылық санаты көз функцияларының жай-күйіне байланысты талаптардың тармақтары және 4-7 қосымшалар бойынша айқындалады.
Мерезден туындаған паренхиматозды кератиті бар адамдар талаптардың 6-тармағының 2) тармақшасы бойынша куәландырылады.
31. 1) тармақшаға олардың функцияларына (көру өткірлігі, көру аясы және т.б.) қарамастан екі көздегі тор қабықшасының жарақаттық емес сырылуы жатады.
Талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатын әскери қызметшілер екі көзде жарақаттық этиологиядағы көздің тор қабығының сырылуына шалдыққаннан кейін көздің жақсы функциялары (көру өткірлігі, көру аясы және т.б.) жағдайы кезінде дербес бағалау тәртібінде шамалы шектеулермен 2) тармақша бойынша әскери қызметке жарамды деп танылады.
32. Глаукома диагнозы жүктеме сынамаларын қолдана отырып стационарлық тексеру жағдайларында расталады. Әскери қызметке жарамдылық санаты туралы мәселе емдеуден кейін (дәрі-дәрмекпен немесе хирургиялық) көру мүшесінің үдерісін және функцияларын орнықтыру дәрежесін ескере отырып (көру өткірлігі, көру аясы, параорталықты скотомалардың болуы, соның ішінде жүктеме сынамалары кезінде, сондай-ақ көру нервісі дискісін экскавациялау және т.б.) шешіледі.
Осы тармақ бойынша екінші рет глаукома болған адамдар куәландырылады.
33. Көз бұлшық еттерінің зақымдануымен көз ұясының жарақатынан кейін тұрақты диплопия кезінде азаматтар, мерзімді әскери қызметке шақырылған кезде әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады, ал мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер бейбіт уақытта әскери қызметке жарамсыз, соғыс уақытында әскери қызметке шектеулі жарамды деп танылады. Егер диплопия қандай да бір аурудың салдары болып табылса, қорытынды негізгі науқастануы бойынша шығарылады.
Куәландырылатындарға көз алмаларының жан-жағына және жоғарыға қатты ауытқу кезінде ғана қосарлану болғанда қорытынды 2) тармақша бойынша, ал төмен қараған кездегісі 1) тармақша бойынша шығарылады. 2) тармақшаға көз алмасы бұлшық еттерінің айқын көрінген тербеліс түйілуі жатады.
Егер нистагм жүйке жүйесінің немесе вестибулярлық аппараттың зақымдануының бір белгісі болып табылса, қорытынды негізгі науқастануы бойынша шығарылады. Көру өткірлігі елеулі төмендеуі кезінде қорытынды талаптардың 35-тармағы бойынша шығарылады. Көз алмасының қатты ауытқуы кезінде көздің нистагмоидты таруы қызмет өткеруге, әскери оқу орнына түсуге, радиолокациялық станцияның немесе танкке қарсы басқарылатын снаряд операторы мамандығы бойынша оқуға, дисплейлермен және ақпараттарды көрсететін басқа да блоктармен жұмыс істеуге кедергі келтірмейді.
Кемінде 15 градусқа бірдей қылилық кезінде диагноз бинокулярлы көруді тескеру жолымен расталады. Бинокулярлық көрудің болуы бірдей қылилықты жоққа шығару үшін негіз болып табылады.
Екі көздің жақсы көруімен баламалы қылилық кезінде диплопия түріндегі асқынуларға байланысты хирургиялық емдеуден бас тарту керек.
Бірдей қылилық, диплопиясыз салданған қылилық және бинокулярлық көрудің басқа да бұзылулары кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты және әскери-есептік мамандық бойынша қызметке жарамдылық көз функцияларына байланысты (көру өткірлігі, көру аясы және т.б.) талаптардың тармақтарына және 4-7-қосымшаларға сәйкес айқындалады.
Түсті сезінудің төмендеуі түрлерінің, дәрежелерінің диагностикасы кезінде медициналық практикада қолдануға рұқсат етілген түсті көруді зерттеу үшін шек кестелеріне әдістемелік нұсқамаларды басшылыққа алу керек. «С» типті аномальді трихомазияға куәландырылатындар ХVІІІ кестені дұрыс оқу кезінде Рабкиннің полихроматикалық кестелеріндегі 12 және одан көп кестені дұрыс таныған кездегі жай-күй жатады.
34. Рефракция ауытқуының түрі, дәрежесі скиаскопияның немесе рефрактометрияның көмегімен айқындалады (атропинизациядан кейін 6 - 10 тәулік ішінде).
Осы тармақта көрсетілген рефракция ауытқуларында талаптардың ІІІ бағаны бойынша әскери қызметке жарамдылықты бағалау көзделсе, шешуші мән көру өткірлігіне беріледі.
2,0 дптр-ден артық анағұрлым үлкен аметропия меридианында жақыннан көрумен немесе алыстан көрумен, екі басты меридиандарда 1,0 дптр рефракция айырмашылығымен кез келген түрдегі астигматизммен талаптардың ІV бағаны бойынша куәландырылатындар Аэроұтқыр әскерлерінде, ӘТК-де және арнайы мақсаттағы бөлімдерде әскери қызметке жарамсыз деп танылады.
Тұрақты түйілу, жартылай салдану немесе аккомадацияның салдануы кезінде невропатологтың, терапевтің, басқа да мамандықтар дәрігерлерінің қатысуымен тексеру керек. Егер тұрақты түйілу, жартылай салдану немесе аккомодация салы жүйке жүйесінің, ішкі мүшелердің ауруларына байланысты болса, онда қорытынды негізгі ауру бойынша шығарылады.
Циклоплегия кезінде айқындалған рефракция, циклоплегияға дейінгі оңтайлы теріс түзететін линзаның күшінен әлсіз болғанда аккомадацияның түйілуі функционалдық ауру болып табылады.
Бір немесе екі көздегі аккомадацияның түйілуі, жартылай салдану кезінде нәтижесіз стационарлық емдеуден кейін әскери қызметке жарамдылық санаты бірнеше рет циклоплегия жасағаннан кейін бастапқы деңгейге қайтып келетін аметропия түзетуімен және дәрежесімен көру өткірлігіне байланысты талаптардың 34 немесе 35-тармақтары бойынша айқындалады.
35. Әр көздің көру өткірлігі кез келген шынылармен соның ішінде құрастырылған, сондай-ақ түйіспелі линзамен (жақсы болғанда – кемінде 20 сағат төзімділікпен түзетумен, диплопия, көздің тітіркенуі болмаған кезде), ал талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатын әскери қызметшілер бұдан басқа интраокулярлы линзалармен есептеледі. Түйіспелі линзаларды пайдаланатын адамдарда көру өткірлігі кәдімгі көзілдіріктерде тексеріледі.
Талаптардың І, ІІ бағандары бойынша куәландырылатын адамдар үшін әскери қызмет өткеруге кедергі келтірмейтін көру өткірлігі бір көзге 0,4 төмен және екінші көзіне 0,06 төмен емес түзетумен.
Кәдімгі сфералық шынылармен түзету кезінде, сондай-ақ түзетілмеген анзиметропияда талаптардың барлық бағандары бойынша куәландырылатындарға көру өткірлігі іс жүзінде төзімді бинокулярлық түзетумен, екі көз үшін шынылар күшінің айырмашылығы кемінде 2 дптр есептеледі. Астигматизмді түзетудің кез келген барлық меридиандар бойынша цилиндрлік және құрастырылған шынылармен жүргізіледі.
Әскери оқу орнына түсушілердің 4-7-қосымшаларда көрсетілген рефракция шегінен аспайтын, көру өткірлігі, тек алыстан көрмеушілік және жай және күрделі алыстан көрмеушілік астигматизмі, ал көру өткірлігі төмендеуінің басқа себептерінде (соның ішінде алыстан көру, алыстан көргіштік немесе аралас астигматизмде) – түзетусіз айқындалады.
Талаптардың ІV бағаны бойынша куәландырылатындар бір көзге алыс үшін 0,5-тен төмен және екінші көзге 0,4-тен төмен түзетулерсіз көру өткірлігі кезінде қызметке жарамсыз деп танылады.
37. Осы тармаққа сыртқы есту жолының және құлақ қалқанының экземасы, созылмалы диффуздық сыртқы отит, есту жолдарының экзостозы, жүре пайда болған есту жолының тарылуы жатады.
38. Ортаңғы құлақтың созылмалы аурулары кезінде барлық куәландырылатындарға емделу ұсынылады.
1) және 2) тармақшаларға онда ірің, түйіншектер немесе холестеатомды массалар болған кезде операция қуыстарын толық емес эпидермизациялаумен ортаңғы құлақтың созылмалы ауруларын хирургиялық емдегеннен кейінгі жай-күй жатады.
Ортаңғы құлақта радикалды немесе реконструктивті-қалпына келтіру операцияларынан кейін әскери қызметшілерге босату беріледі, ал азаматтар шақыру учаскелеріне тіркеу, мерзімді әскери қызметке шақыру, келісімшарт бойынша әскери қызметке түсетін кезде егер стационардан шығарылғаннан кейін кемінде 3 ай өтсе, талаптардың 41-тармағы бойынша 6 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Операциядан кейінгі қуысты толық эпидермизациялау кезінде медициналық куәландыру осы тармақтың 4) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
Мұрын жаны қуыстарының кенеттен айқын көрінген гипертрофиялық ринитпен, созылмалы іріңді, кистозды немесе полипозды ауруларымен қоса болатын дабыл жарғағының екі жақты құрғақ перфорациясы болған кезде денсаулық жағдайына талаптардың І, ІІ бағандары бойынша куәландырылатындарға қатысты қорытынды осы тармақтың 1) және 2) тармақшалары және 49-тармақ бойынша шығарылады.
39. 1) тармақшаға кенеттен айқын көрінген меньер тәрізді аурулар, сондай-ақ ұстамалары стационарлық тексеру кезінде байқалған және медициналық құжаттармен расталған органикалық немесе функционалдық сипаттағы вестибулярлық бұзылулардың басқа да ауыр түрлері жатады.
2) тармақшаға ұстамалары қысқа уақытта қалыпты айқын көрінген вестибулярлы-вегетативті бұзылулармен өтетін, әскери қызмет міндеттерін орындауды қиындатпайтын меньер тәрізді аурулар жатады.
3) тармақшаға вестибулярлық бұзылулар симптомдары және басқа да мүшелердің аурулары болмаған кезде тербеліске күрт жоғарылайтын сезімталдық жатады.
Тербеліске жоғары сезімталдық кезінде барлық ағзаны терең жан-жақты зерттеусіз вестибулярлық функцияны зерттеумен шектелуге болмайды, себебі вегетативті рефлекстер тек құлақ лабиринтінен ғана емес, басқа да мүшелерден шығады.
ӘТК-де әскери қызметке жарамдылығы туралы мәселені шешкен кезде тербеліске үйренуін ескеру керек.
Тербеліс әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін жоғалтуға әкеп соқтырғанда, әдетте кемінде бір жыл өткен соң жаттығулардан және жорыққа шығуға қатысудан оң нәтижелер болмаған кезде, ӘТК-де қызметке жарамсыздығы туралы қорытынды шығарылады. ӘДК ӘТК-де қызметке жарамсыздығы туралы қорытындыны, тек экспериментальды зерттеулер нәтижелеріне ғана негіздемей (айналатын креслода және Хилов әткеншегінде тітіркенуді куммуляция бұзылуы әдісімен, Кориолис үдеткішінің үздіксіз үлгісімен үш жазықтықтағы отолитті реакция тәжірибесімен вестибулярлы-вегетативті сезімталдық зерттеулері), сонымен қатар қолбасшылық пен әскери бөлім дәрігерінің мәліметтерін ескере отырып шығарады.
Вестибулометрия нәтижелері невропатологпен бірлесіп бағаланады. Вестибулярлық бұзылулардың уақытша сипаты көрсетілген кезде жан-жақты тексеру мен емдеу қажет.
ӘТК-ге іріктеу кезінде тербеліске төзімділік үдеткішінің критерийі отолитті реакция зерттеулерінің немесе Кориолис үздіксіз кумуляциясын сынау нәтижелері болады. Осы зерттеулер кезінде ІІІ дәрежелі вестибулярлы реакцияны беретін адамдар ӘТК-де қызметке жарамсыз.
Вестибулярлы функцияны зерттеу нәтижелерін бағалау кезінде қарқынды вегетативті реакциялардың жоқ кезде ІІІ дәрежелі қорғаныстық қозғалыстардың өзі ӘТК-де қызметке жарамсыздығы туралы қорытындыны шығаруға негіз болып табылады, себебі вестибулярлы аппаратқа тітіркену реакциясы тұрақты болып табылмайды және жаттығулар кезінде жоғалып кетеді.
Ұшқыштар құрамын даярлау жөніндегі әскери (арнайы) оқу орындарына, ӘТК-ге, әуе-десанттық әскери училищесіне түсетін азаматтарды куәландыру кезінде үш мәрте отолитті реакциямен немесе Кориолис үдеткішінің үздіксіз кумуляциясын сынаумен вестибулярлы аппаратты зерттеу міндетті.
40. Талаптардың І, ІІ бағандары бойынша куәландырылатын адамдар үшін әскери қызмет өткеруге кедергі келтірмейтін СС қабылдау бір құлаққа кемінде 2 м және екінші құлаққа 4 м немесе екі құлаққа 3 м.
Екі құлақтың кереңдігін немесе кереңдік-мылқаулықты денсаулық сақтау мекемелері, ұйымдары немесе керең-мылқауларға арналған оқу орындары растайды. Кереңдік деп құлақ қалқанында айқайды қабылдаудың болмауы саналады.
Естудің төмендеуі дәрежесін айқындау кезінде СС қарапайым зерттеуден басқа, камертондармен сөйлеуді және сыбырлап сөйлеуді қайта арнайы зерттеулер және құлақтардың барофункциясын міндетті түрде айқындаумен тондық шекті аудиометрия қажет. Бір немесе екі құлаққа кереңдікке күмән келтірген кезде кереңдікті объективті айқындау тәсілдері қолданылады (Барани сылдырмағын пайдалану, Говсеев, Попов, Штенгер, Хилов және т.б. тәжірибелері және басқалары).
Естуді жақсартатын операциялардан кейін талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатындарға талаптардың 41-тармағы бойынша науқастануы бойынша демалыс беріледі.
42. 1) тармақшаға Нью-Йорк кардиологтары ассоциациясының (NYHA) жіктеуі бойынша СЖӘ ІІІ-ІV ФС жүрек-қан тамырлары жүйесінің ауруларымен қатар: жүректің аралас және құрамдас ақаулары; аорталық ақаулар; оқшауланған қос жармалы, трикуспидальді тарылу, өкпе артериясының тарылуы; кез келген функционалдық сыныпты созылмалы жүрек әлсіздігі болған кезде жүректің қақпақшалары аппаратына оперативті араласу салдарлары; жүректің жасанды қақпақшалары; кардиомиопатиялар: дилатациялық-, рестриктивті, перипорталды, Тако Тсубо (takotsubo), жартылай миокард, оң жақ қарыншаның аритмогенді дисплазиясы, жүрек ырғағының және өткізгіштігінің жекелеген тұрақты, емдеуге келмейтін бұзылулары (Лаун бойынша ІVб – V сыныпты қарынша ырғақтарының бұзылуы, пароксизмальдық тахиаритмия, ІІІ дәрежелі АV-блокада, синусты түйін әлсіздігі синдромы, ырғақты жасанды жүргізуші (кардиостимулятор, кардиовертер-дефибриллятор).
2) тармақшаға ІІ ФС созылмалы жүрек әлсіздігімен қоса болатын жүрек аурулары жатады. Жүрек ырғағы мен өткізгіштігінің тұрақты бұзылулары бар (1) тармақшада көрсетілгеннен басқа), сондай-ақ жүрек-қан тамырлары жүйесінің әртүрлі аурулары кезінде пароксизмальды тахиаритмиялармен, WPW синдромы бар адамдар 1), 2) немесе 3) тармақшалар бойынша созылмалы жүрек әлсіздігінің функционалдық сыныбына байланысты куәландырылады. Осы тармақшаға 1 ФС СЖӘ-мен гипертрофиялық кардиомиопатия жатқызылады.
Ырғақтың тұрақты бұзылуларына аритмияға қарсы терапияны қажет ететін және емдеу тоқтатылғаннан кейін қайта пайда болатын немесе оған рефрактерлі, ұзақтығы 7 тәуліктен асатын аритмиялар жатады.
Клиникалық белгілерсіз І-ІІ сыныпты қарынша экстрасистолиясы осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Өткізгіштіктің тұрақты бұзылуларына тұрақты (белгіленген) І және ІІ дәрежелі АV-блокадалар, Гис шоғыры аяқшаларының толық оқшаулау жатады.
І дәрежелі функционалды (вагусты) АV-блокада (дене жүктемесі кезінде немесе 0,5-1,0 мл атропин сульфатын көктамырға енгізгеннен кейін АV-өткізгіштігін қалпына келтіру пайда болады), Гис шоғырының оң аяқшасын жартылай оқшаулау, СLС синдромы, клиникалық белгілерсіз жүрек қуысындағы қосымша хорда осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Пайда болған оқшауландырылған жүрек ақаулары бар талаптардың І, ІІ бағандары бойынша куәландырылатындар (осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілгендерден басқа) СЖӘ кезінде немесе СЖӘ функционалдық сыныбына байланысты онсыз 2) немесе 3) тармақшалар бойынша куәландырылады.
3) тармақшаға жүрек ырғағының және (немесе) өткізгіштіктің және (немесе) 1ФС СЖӘ тұрақты бұзылуымен қоса болатын жүректің созылмалы ревматитті ауруы, жүректің қос жармалы немесе басқа да қақпақтарының пролапсы, сондай-ақ гипертрофиялық кардиомиопатия, WPW феномені, Бругад феномені, СЖӘ-мен QT ұзартылған асимптомды синдромы жатады.
Осы тармақша бойынша СЖӘ, ырғақтың және (немесе) өткізгіштіктің тұрақты бұзылулары болмаған кезде туа біткен немесе пайда болған жүрек ақаулары себебінен хирургиялық емделгеннен кейін медициналық куәландыру жүргізіледі.
І ФС жалпы қан айналымының әлсіздігі функционалдық сынаулармен алулармен анықталған кардиогемодинамикалық көрсеткіштермен жалпыланады (ВЭМ немесе тредмил-тест, 6 минутты жүріспен тест).
Жіті ревмативтік безгекке шалдыққан талаптардың І бағаны бойынша куәландырылатындар медициналық мекемеден шықаннан кейін талаптардың 48-тармағы бойынша 12 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Кейіннен жүрек және басқа да мүшелердің зақымдану белгілері болмаған кезде, сондай-ақ аурудың қайталануы болмаған кезде, олар осы тармақтың 4) тармақшасы бойынша куәландырылады. Жіті ревмативтік безгекке шалдыққан талаптардың ІІ бағаны бойынша куаландырылатындар осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі жарамды деп танылады.
4) тармақшаға СЖӘ, жүрек ырғағының және (немесе) өткізгіштігінің тұрақты бұзылу белгілерінсіз жүрек бұлшық еттері ауруларының тұрақты қалпына келтіру нәтижелері, миокардиосклероз, жүректің қос жармалы және басқа да қақпақшаларының пролапсы жатады.
Жүрек ырғағының және өткізгіштігінің бұзылуы болмаған кезде миокардиосклероз нәтижесінсіз шалдыққан ревматиттік емес миокардиттер, осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
43. 1) тармақшаға 3 және көп қатерлі факторларымен және нысана-органдарын зақымдаумен және (немесе) клиникалық жағдайлармен байланысты қоса болатын артериялық қысымның тұрақты жоғары көрсеткіштерімен (тыныштықта: систолиялық – 180 мм с.б. және одан жоғары, диастолиялық – 110 мм с.б. және одан жоғары) сипатталатын 3 дәрежелі АГ жатады. Осы тармақшаға 4 және одан көп қатерлі факторларымен, нысана-органдарын зақымдаумен және клиникалық жай-күйлермен байланысты болатын 2 дәрежелі АГ жатады.
Байланыстырылған клиникалық жай-күйлерге жүрек-қан тамырларының мынадай асқынулары жатады: ІІ-ІV ФС СЖӘ; миокард инфарктісі; жүрек талмасы, қатпарланған аортаның кеңеюі, геморрагиялық, ишемиялық инсульт; жиі транзиторлы ишемиялық шаншулар; гипертониялық ретинопатия – қан құйылу немесе экссудаттар; көру жүйкесі емізікшесінің ісінуі; 300 мг/тәул. артық протеинурия; еркектерде 133 мкмоль/л артық және әйелдерде 124 мкмоль/л артық креатинин деңгейімен СЖӘ; қант диабеті.
2) тармақшаға артериялық қысымның тұрақты жоғары көрсеткішімен (тыныштықта: систолиялық – 160-179 мм с.б. диастолиялық – 100-109 с.б. ) 2 немесе 3 негізгі қатерлі факторларымен 2 дәрежелі АГ, тұрақты дәрі-дәрмекті терапияны жүргізусіз қалыпты цифрларға жетпейтін, нысана-органдарын зақымдаумен (электрокардиографиялық, эхографиялық немесе рентгенографиялық зерттеулер кезінде айқындалған сол жақ қарынша бұлшық еттерінің гипертрофиясы; 30-300 мг/тәул протеинурия немесе еркектердің қан плазмасында креатинин 133 мкмоль/л және әйелдерде 124 мкмоль/л деңгейіне көтерілуі, тор тамырларының генерализденген немесе шектеулі тарылуы, магистральді артерияларда атеросклеротикалық өзгерістердің болуы). Одан басқа церебралдық бұзылулармен қатар, мидың қан айналымының динамикалық, сезгіштік, тілдік, мишықтық, вестибулярлы және басқа да бұзылуларымен өзгеретін қозғалыстық бұзылулары кезінде «әскери қызметке шектеулі түрде жарамды» деген қорытынды шығарылады. Сондай қорытынды байланыстырылған клиникалық жағдайлар болмағанда нысана-мүшелерін зақымдаумен 3-тен кем негізгі қатерлі факторларымен 3 дәрежелі артериялық гипертензия кезінде шығарылады.
3) тармақшаға екі немесе одан аз негізгі қатерлі факторларының болуы немесе болмауы кезінде байланыстырылған клиникалық жай-күйлер, нысана-мүшелерін зақымдау болмаған кезде артериялық қысым (тыныштықта: систолиялық – 140-159 мм. с.б., диастолиялық – 99 мм. с.б.) деңгейімен І дәрежелі АГ жатады. Байланыстырылған клиникалық жай-күйлер және (немесе) нысана-мүшелердің зақымданулары болған кезде медициналық куәландыру осы тармақтардың 2) тармақшасы және зақымданған мүшелер мен жүйелер функциясының бұзылу дәрежесіне байланысты талаптардың тармақтары бойынша жүргізіледі.
1 дәрежелі АГ кезінде артериялық қысым тұрақсыз, тәулігіне айтарлықтай өзгереді, қатерлі факторлар болмаған кезде қалыптануға қабілетті.
Талаптардың І, ІІ бағандары бойынша куәландырылатындарда АГ болуы стационарлық тексерумен және кемінде 6 ай бойы алдыңғы диспансерлік бақылаулардың нәтижелерімен расталады (артериялық қысымды бақылау айына 1 рет). Жоғары артериялық қысым алғаш айқын көрінген және бақылау мерзімі жетіспеген кезде АГ-ның болуы мамандандырылған бөлімшеде стационарлық тексерілумен расталады.
АГ кезінде басқа аурулармен байланысты симптомдық гипертензиямен дифференциалды диагностика жүргізіледі. Симптомдық гипертензиямен адамдарды медициналық куәландыру негізгі ауруы бойынша жүргізіледі.
44. 1) тармақшаға: ІІІ, ІV ФС күшейту стенокардиясы; ІІІ-ІV ФС СЖӘ жатады.
Осы тармақшаға (ФС стенокардиясына және СЖӘ айқын көрінуі дәрежесіне қарамастан): ірі ошақты немесе қайталамалы ұсақ ошақты миокард инфарктісі нәтижесінде дамыған жүрек аневризмі немесе ірі ошақты кардиосклероз; жүректің ишемиялық ауруы салдарынан жекелеген тұрақты, емдеуге келмейтін ырғақтың және өткізгіштіктің бұзылу түрлері: ІІ, ІІІ дәрежелі AV-блокада, пароксизмальді тахиаритмиялар, Лаун бойынша ІІІ-ІV-V сыныпты ырғақтың қарыншалы бұзылулары, синусты түйіннің әлсіздігі синдромы жатады. Ырғақтың тұрақты бұзылуына аритмияға қарсы терапияны қажет ететін және емдеуді тоқтатқаннан кейін қайта пайда болатын немесе оған рефракторлы ұзақтығы 7 тәуліктен асатын аритмиялар жатады.
2) тармақшаға: ФС-ІІ асқынған стенокардиясы; вазоспастикалық стенокардия (Принцметал); ЖИА кезінде ІІ ФС СЖӘ болуы жатады.
Талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатындар аорто-коронарлық жалғастыруға, ЖИА кезінде негізгі күре тамырларға басқа да хирургиялық араласуларға шалдыққанда ырғақты жасанды жүргізушіні имплантациялаудан кейін 2) тармақша бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танылады. Жіті инфаркт миокардына шалдыққан адамдарға емделудің стационарлық кезеңі аяқталғаннан кейін 30 – 45 тәулікке науқастануы бойынша демалыс беріледі немесе 30 тәулікке жергілікті санаторийлерге оңалтуға жіберіледі. Науқастануы бойынша демалыстан (санаторийде оңалтудан) кейін 1) тармақшада көрсетілген науқастанулардан басқа, СЖӘ және (немесе) ФС стенокардиясының айқын көріну дәрежесіне байланысты 1), 2) немесе 3) тармақшалар бойынша куәландырылады. Ырғақ және өткізгіштік бұзылулары бар, жүректің ишемиялық ауруымен адамдар 1) тармақшада көрсетілген аурулардан басқа ЖӘ және (немесе) ФС стенокардиясының айқын көріну дәрежесіне байланысты куәландырылады.
3) тармақшаға ФС-І асқынған стенокардиясы және (немесе) СЖӘ 1 ФС жатады.
ФС асқынған стенокардиясы, куәландырылатындарда ЖИА басқа түрлерінің және олардың белгілерінің болуы, ФС СЖӘ құралдық-зертханалық зерттеулермен – ЭКГ, жүктемелі сынаумен ЭКГ, қосымша зерттеу әдістерімен (Эхо ГК, стресс-Эхо КГ, ЭКГ-ні тәуліктік мониторлау және т.б.) расталады.
45. Талаптардың І-ІІІ бағандары бойынша куәландырылатындарға көрсеткіштер бойынша хирургиялық емдеу ұсынылады. Емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелерінде немесе одан бас тартқанда әскери қызметке жарамдылық санаты патологиялық үдерістің айқын көрінуіне байланысты айқындалады.
1) тармақшаға: магистральды тамырлардың артерилық және артериялық-веноздық аневризмдері; аяқ-қолдардың ишемиялық қалпына келмеуі кезінде бітелген атеросклероз, эндартериит, тромбангиит, аортоартериит (гангреналы-некротикалық саты); оның висцералды тармақтары қуысының, мүшелер мен дисталды қан айналымы функцияларының кенеттен бұзылуымен, сербек күре тамырлардың жартылай немесе толық бітелуімен іш қолқасының атросклерозы; қақпа немесе қуыс көктамыр тромбозы; жиі қайталанбалы тромбофлебит, флебтормбоз, ІV дәрежелі СКӘ құбылыстарымен аяқ-қолдардың тромбтан кейінгі және варикозды ауруы (терең, теріасты және тұрақты ісінулермен коммуникантты көктамырлар, гиперпигментация мен терінің жұқаруы, индурация, дерматит немесе жаралар); ІV дәрежелі лимфодема; ІІІ сатылы (гангренозды-некротикалық) ангионевроздар; қан айналымының айқын көрінген бұзылулары және аурудың үдемелі ағымы сақталған кезде ірі магистралды (қолқа, сербек, мықын, брахиоцефалды күре тамырлар, қақпалы немесе қуыс көктамырлар), перифериялық қан тамырларға қайта қалпына келтіруге операциялар салдарлары жатады.
2) тармақшаға: бітелген эндартериит, тромбангиит, аортоартериит, ІІ сатылы аяқ тамырларының атеросклерозы; ІІІ дәрежелі СКӘ-нің болуымен тромбофлебиттен кейінгі немесе варикозды ауру (түнгі демалыс кезеңінде толық кетпейтін табан, балтыр ісіктері, қышыма, гиперпигментация, терінің жұқаруы); ІІІ дәрежелі лимфедема; нәтижесіз қайта стационарлық емдеу кезінде жалғасқан ауырсыну синдромымен, саусақтардың көгеруімен, суықта қозғалыстың еркінсіздігімен қайталанған Рейно синдромы, ІІ сатылы ангиотрофоневроздар; қан айналымының шамалы бұзылуымен магистралды және перифериялық қан тамырларға реконструктивті операциялардың салдарлары; емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижесінде немесе одан бас тартқан кезде ІІІ дәрежелі шәуһет бауы көк тармырларының варикозды кеңеюі (көктамырлар солған еннің төменгі полюсінен төмен түседі, тұрақты ауырсыну синдромы бар, сперматогенездің бұзылуы, протеинурия, гематурия) жатады.
3) тармақшаға: бітелген эндеартериит, тромбангиит, І сатылы аяқ тамырларының атеросклерозы; ІІ дәрежелі СКӘ құбылыстарымен аяқтардың тромбтан кейін немесе варикозды ауруы (ұзақ жүрістен кейін табандардың, балтырлардың кезеңдік ісінулері немесе түнгі немесе күндізгі демалыс кезеңінде кететін жай-күйлер); ІІ дәрежелі лимфедема; бұғаналы қан тамырлы-жүйке шоғырының экстравагальды қысылуы, «кеудеден тыныс шығару» синдромы; қайталанған Рейно синдромы, І сатылы ангиотрофоневроздар; шәуһет бауы көктамырларының ІІ дәрежелі варикозды кеңеюі; емдеуді жалғастырудан бас тартқан кезде талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылушылар үшін 3) тармақша қолданылады. Шәуһет бауы көктамырының ІІ дәрежелі варикозды кеңеюі кезінде көк еннің жоғарғы полюсінен төмен түседі, ен атрофиясы жоқ.
4) тармақшаға І дәрежелі СКЖ құбылыстарымен аяқтардың варикозды ауруы, І дәрежелі лимфедема (түнгі немесе күндізгі демалыс кезеңінде азаятын немесе кететін табанның сыртқы жағының шамалы ісінуі); шәует бауы көктамырының І дәрежелі варикозды кеңеюі жатады.
Көктамыр әлсіздігі белгілерінсіз цилиндрлі немесе бұратылған эластикалық томпаю түрінде аяқтардың жекелеген учаскелерінде көктамырлардың кеңеюлері осы тармақшаны қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Қан айналымын және функциясын толық қалпына келтірумен ірі магистральды артерияларды жараланғаннан және басқа да зақымданулардан кейін талаптардың І және ІІ бағандары бойынша куәландырылатындарға қатысты осы тармақтың 3) тармақшасы, ал ІІІ-ІV бағандар бойынша 4) тармақша қолданылады.
Аурулар диагнозы мен тамырлардың зақымдану салдарлары функционалдық бұзылулар үдеріс сатысын және дәрежесін көрсетуі керек. Сараптама қорытындысы объективті көрсеткіштерді беретін әдістерді қолданумен тексерулерден кейін шығарылады (нитроглицеринді сынаумен реовазография, ангио, флебо, лимфография, ультрадыбысты доплерография және ультрадыбысты ангиосканерлеу және т.б.). Диагностикада реовазографияны қолдану кезінде артерияларды пульстық толтыру 40 пайыз және жоғары азаюы кезінде сынауды оң деп есептеуге болады.
46. Талаптардың І-ІІІ бағандары бойынша куәландырылатындарға көрсеткіштер болған кезде хирургиялық немесе консервативті емдеу ұсынылады. Емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижесінде немесе одан бас тартқанда медициналық куәландыру қайталанған анемияның айқын көрінуіне және асқыну жиілігіне байланысты 1), 2) немесе 3) тармақшалар бойынша жүргізіледі.
Геморройдың жиі асқынуларына: қан кету, тромбоз, ІІ-ІІІ дәрежелі қабыну немесе геморроидальды түйіндердің түсу себебі бойынша; стационарлық емдеуді қажет ететін қайта қан кетулермен асқынған кезде госпитальдаудың ұзақ (1 ай және көп) мерзімдерімен жылына 3 және көп стационарлық емдеулер жатады.
47. СВД үшін қандай да бір тітіркендіргіштерге жүрек-қан тамырлары жүйесінің сай емес реакциясымен вегетативті-қан тамырлы бұзылулар синдромы тән.
Гипотензивті типті СВД-ні ешқандай шағымы жоқ, артериялық қысымның 90/50 – 100/60 мм. с.б. көрсеткіштері кезінде еңбекке қабілеттігін және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілеттігін сақтайтын дені сау адамдардың физиологиялық гипотониясынан айыру керек. Мұндай адамдар әскери қызметке жарамды деп танылады. Міндетті түрде эндокриндік жүйенің асқазан-ішек жолының, өкпенің және т.б. ауруларымен шарттасқан симптоматикалық гипотонияны қоспау керек.
СВД диагнозы талаптардың І, ІІ бағандары бойынша куәландырылатындарда амбулаторлық (әскери қызметшілер үшін – стационарлық) тексеру кезінде невропатологтың, окулистің, басқа мамандықтар дәрігерлерінің қатысуымен белгіленуі керек. Азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелген кезде СВД-ның кез келген түрімен әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады және емделуге жолданады.
1) тармақшаға СВД-нің:
ұдайы шағымдар және еңбекке қабілеттігі мен әскери қызмет міндеттерін орындауды елеулі төмендететін, емдеуге келмейтін, тұрақты кенеттен айқын көрінген вегетативті-қан тамырлы бұзылулар болған кезде артериялық қысымның тұрақсыздығымен гипертензивті түрі;
ұдайы шағымдар, тұрақты кенеттен айқын көрінген вегетативті-тамырлы бұзылулар болған кезде еңбекке қабілеттігін және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілеттігін елеулі төмендететін артериялық қысым 100/60 мм.с.б. төмен тұрақты фиксациямен гипотензивті түрі;
қайта стационарлық емдеудің сәтсіздігі кезінде айқын көрінген вегетативті-тамырлы бұзылулармен, жүрек ырғағының тұрақты бұзылуларымен қоса болатын тұрақты кардиалгиялар болған кезде кардиалды түрі жатады (жүрек ырғағының тұрақты бұзылуларының сипаттамасы талаптардың 42-тармағына түсініктемеде келтірілген).
2) тармақшаға қалыпты айқын көрінген белгілермен, соның ішінде еңбекке қабілеттігін және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілеттігін төмендетпейтін жүрек ырғағының өтпелі бұзылуларымен кез келген түрдегі СВД жатады.
Минутына 5 және көп экстрасистол болған кезде стационарлық тексеру қажет.
Тыныш кездегі сирек жекелеген экстрасистолдар, функционалдық сипаттағы синусты аритмиясы осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Миокардтың органикалық өзгеруі салдарынан (қабыну, дистрофиялық, ишемиялық немесе басқа да сипаттағы) жүрек ырғағының бұзылуы кезінде медициналық куәландыру талаптардың 42 немесе 44-тармақтары бойынша жүргізіледі.
48. Мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер жүректі зақымының (қан айналымының әлсіздігі, жүрек ырғағының және өткізгіштігінің кез келген түрлері) тұрақты және объективті белгілері табылмағанда ревматитті емес миокардиттер себебі бойынша стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.
Талаптардың І бағаны бойынша куәландырылатындар ревматитті емес миокардитке шалдыққаннан кейін стационардан шығарылған соң 6 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.
Талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатындар үшін науқастануы бойынша демалыс (30 күнге санаторийде оңалту) беру туралы қорытынды белсенді ревматизмнен, ревматитті емес миокардиттерден, миокард инфарктысынан кейін, жүрекке, негізгі тамырларға, ірі магистральды және перифериялық қан тамырларға операциялардан кейін оңалту жұмыстарын аяқтау және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілеттіктерін толық қалпына келтіруге кемінде бір ай мерзім қажет болғанда шығарылады.
СЖИА асқынуынан (стенокардияның ұзаққа созылған ұстамалары, жүрек ырғағының және өткізгіштігінің өтпелі бұзылулары, ЖӘ өтпелі түрлері), АГ (гипертониялық криздерден кейінгі жай-күйлер), жүрек аритмияларын тоқтатқан кезде электроимпульсті терапиядан кейін талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатындарға қатысты босату қажеттілігі туралы қорытынды шығарылады.
49. 1) тармақшаға: елеулі айқын көрінген сасық тұмау, жыл бойы болатын аллергиялық риниттер, жиі қайталанатын ағыммен, қиын емделетін және ерекше иммунды-диагностиканың аллергендерге (дәнді, арамшөп, тұрмыстық аллергендер) оң тестісімен аллергологиялық орталықта тексерумен расталатын, риниттің, конъюнктивиттің клиникалық белгілерімен поллиноздар жатады. Жылына 2 рет қайталанатын (назофарингит) мезгілдік аллергиялық ринит кезінде, сәтті емделген кезде куәландырылу 49-тармақтың 6-тармақшасы бойынша жүргізіледі.
2) тармақшаға мұрынның шырышты қабығының гипертрофиялық немесе атрофиялық өзгерістерімен және мұрынмен тыныс алудың бұзылуымен ілесетін жиі (жылына 2 және көп) асқынулармен және еңбек шығындарымен өтетін созылмалы іріңді, кистозды, полипозды синуситтер жатады.
Мұрын маңы қуыстарының созылмалы іріңді ауру диагнозы риноскопиялық мәліметтермен (іріңді бөлінулер), екі кескінде қуыстар рентгенографиясымен, ал үстіңгі жақ қуысы үшін, сонымен қатар сынаумен тесумен және қарама-қарсылық зерттеумен, ауруды нақтылау үшін компьютерлік томографиямен расталады.
Осы тармаққа жоғарғы жақ қуыстарының 1/3 көлемін алып жатқан жоғарғы жақ қуыстарының гиперпластикалық синуситтері мен кисталары жатады. Созылмалы синуситтер оперативті емдеуге (радикалды және эндоскоптық гайморотомиялар) жатады.
Сәтті оперативті емдеу кезінде талаптардың І-ІІ бағандары бойынша куәландырылатындар әскери қызметке жарамды деп танылады.
Мұрын маңы қуысының остеомалары мұрынның қосалқы қуыстарын екі кескінде рентгенологиялық тексеру мәліметтерімен, пайда болу сипатын нақтылау үшін компъютерлік томографиямен расталады. Үштік жүйке тарамдарының барысында пайда болу кескінінде ауырсыну, бас аурулары, барокамералық зерттеу кезінде анағұрлым анық көрінген мұрын қуысы барофункциясының бұзылу симптомдары остеоманың клиникалық белгілері болып табылады.
4) тармақшаға: еңбек шығындарымен байланысты үстіңгі тыныс алу жолдары тіндерінің дистрофиясы белгілерінсіз мұрын маңы қуыстарының созылмалы іріңсіз аурулары (катаралды, серозды, вазомоторлы және синуситтердің басқа да іріңсіз түрлері) жатады. Аталған аурулармен азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелген кезде емдеуге жолданады.
Мұрынмен еркін тыныс алған кезде мұрын кеңсірігінің қисаюы, үстіңгі тыныс алу жолдары шырышының тұрақсыз субатрофиялық құбылыстары, егер диагностикалық пункция кезінде ірің немесе транссудат алынбаса және үстіңгі жақ қуысы сағасының өткізгіштігі сақталса үстіңгі жақ қуыстары шырышының қабырғаға жуандауы, сондай-ақ мұрын маңы қуыстарына операциядан кейін қалдықты құбылыстары (ауыз алдындағы өтпелі қатпардың сызықты тыртығы, мұрын қуысымен операция жасалған сағасы немесе рентгенограммада перде) осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Созылмалы қалпына келмейтін тонзиллит деп жиі асқынулармен (жылына 2 және көп), тонзиллогенді интоксикацияның болуымен (субфебрилитет, тез шаршау, әлсіздік, делсалдылық), бадамша безі тінінің, аймақтық лимфатүйіншіктерінің (паратонзиллярлы абсцесс, аймақтық лимфоденит) қабыну үдерісіне қатысуымен сипатталатын созылмалы тонзиллиттің түрін түсіну керек.
Созылмалы қалпына келмейтін тонзилиттің объективті белгілеріне: бадамша безін шпательмен басқан немесе оны зондтаған кезде іріңнің немесе казеозды тығындардың бөлінуі; таңдай бадамша бездері тыртықтарының болуы; іріңді фолликулдардың эпителий астындағы қатпарларда болуы; таңдай бадамша безі тыртықты-өзгерген, көлемі кішірейген, таңдай иіні аралығында «білінбеуі», «жасырынуы», кеуде-бұғана-төс бұлшық еттері алдыңғы шетінен лимфатүйіншектерінің ұлғаюы.
Созылмалы тонзилиттің басқа да түрлері осы тармақты қолдануға негіз болмайды, әскери қызмет өткеруге және әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Азаматтар созылмалы тонзилиттің кез келген түрлері бар болғанда шақыру учаскелеріне тіркелу кезінде емдеуге жолданады.
Құлақ барофункциясы бұзылуының тұрақты және кенеттілік сипаты құлақ манометриясының көмегімен қайта зерттеулер мәліметтері бойынша анықталады, күмәнданған кезде құлақтарды үрлеу көмегімен манометрия жүргізіледі. Аса дұрыс мәліметтер барокамерада қосымша функционалдық зерттеулер кезінде (рекомпрессиялау камерасында) алынады.
Сүңгуірлер мамандығына оқыту үшін іріктелетін адамдар, есту түтікшелерінің жақсы өткізгіштігі (І және ІІ дәрежелі барофункция) болған кезде оқыту үшін жарамды деп танылады, ал ІІІ дәрежелі тұрақты барофункция кезінде жарамсыз деп танылады.
ІІІ дәрежелі тұрақты барофункция кезінде сүңгуірлердің әскери-есептік мамандығы бойынша оқитындар және әскери қызмет өткеретіндер талаптардың І, ІІ бағандары бойынша жарамсыз деп айқындалады, ІІІ баған бойынша – шамалы шектеулермен жарамды, ал ІV дәрежелі барофункция кезінде олар І, ІІ, ІІІ бағандар бойынша әскери қызметке бейбіт уақытта жарамсыз деп танылады.
Мұрын маңы қуыстары барофункциясының бұзылуы куәландырылатынның шағымдары, мұрын қуысының жай-күйі, сынауға дейін және одан кейін мұрын маңы қуыстарын рентгенологиялық зерттеулермен барокамерада қысымның өзгерістеріне шыдау сынаулар, медициналық және қызметтік мінездемелері негізінде белгіленеді.
50. Ауруларды (созылмалы ларингит, созылмалы ларинготрахеит), емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелерінде немесе одан бас тартқанда көмейдің немесе кеңірдектің мойын бөлігінің зақымданулары салдарларын көздейді.
1) тармақшаға дауыс түзілуінің, табиғи тыныс алу жолдары арқылы тыныс алудың, бөлу функциясының тұрақты болмауы жатады.
2) тармақшаға обструктивті тип бойынша ІІ дәрежелі ТӘ тыныс алудың тұрақты қиындауы, дауыс түзілуінің тұрақты қиындауы, бұлшық ет аппараты салдануының болуы (қарлығу, дауыс дыбысының төмендеуі) жатады.
3) тармақшаға обструктивті тип бойынша І дәрежелі ТӘ тыныс алудың қиындауы жатады.
51. 1) тармақшаға бронх-өкпе аппаратының және плевраның созылмалы аурулары, ІІІ дәрежелі ТӘ (өкпелік) өкпенің іріңді аурулары, ІІІ сатыдағы саркоидоз, созылмалы өкпелі жүрек жатады.
2) тармақшаға ІІ дәрежелі ТӘ (өкпелік) бронх-өкпе аппаратының созылмалы аурулары, ІІ сатыдағы саркоидоз жатады. Осы тармақ бойынша оперативті емдеуден бас тартқан кезде тыныс алу жетіспеушілігінің дәрежесіне байланыссыз бронх-эктозды аурумен азап шегетін азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелген, мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке түсетін кезде, сондай-ақ мерзімді немесе келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер куәландырылады.
Өкпенің созылмалы обструктивті ауруы кезінде талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты ТӘ (өкпелік) дәрежесіне байланысты анықталады.
Саркоидоз және өкпенің басқа да диссеминациялы ауруларымен азап шегетін азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелген, мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке түсетін кезде, сондай-ақ мерзімді немесе келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер 1) немесе 2) тармақшалар бойынша, ал талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылушы әскери қызметшілер ауру сатысына, тыныс алу (өкпелік) әлсіздігінің дәрежесіне байланысты 1), 2) немесе 3) тармақшалар бойынша куәландырылады. Ауру диагнозы гистологиялық зерттеулер нәтижелерімен расталады. Науқас диагностикалық пункциядан бас тартқан кезде диагноз клиникалық және зертханалық мәліметтердің жиынтығымен белгіленеді.
Шектеулі пневмофиброз, плевральді жабысқақ түріндегі спонтанды пневмотораксқа шалдыққан әскери қызметшілер тыныс алу әлсіздігінің дәрежесіне байланысты куәландырылады.
ТӘ (өкпелік) дәрежелерінің көрсеткіштері және пайдаланатын қысқартулар «Тыныс алу әлсіздігі (өкпелік) дәрежелерінің көрсеткіштері» кестесінде келтірілген:

ТӘ (ӨКПЕМЕН) ДӘРЕЖЕЛЕРІНІҢ КӨРСЕТКІШТЕРІ

Көрсеткіштер	Норма	ТӘ (өкпемен) дәрежелері
		І дәреже (шамалы)	ІІ дәреже (қалыпты)	ІІІ дәреже (айқын көрінген)
1	2	3	4	5
1. Клиникалық:
1) Демікпе	жоқ	бұрын күш салғанда қолайлы кезде	қалыпты жүктемелерде	тыныштықта үнемі
2) Цианоз	жоқ	жоқ немесе шамалы, жүктемеден кейін күшейетін	анық, кейде елеулі	кенеттен айқын көрінген диффузды
3) тыныштықта пульс (минутына)	80-ге дейін	жиіленбеген	жиіленуге бейімділік	елеулі жиіленген
2. Құралдық:
1. Оттегінің парциалды қысымы Ра О2 (мм. с.б)	80-нен аса	80	79-65	65-тен аз
2. 1ЖТА пайызбен	85-75	80-70	69-50	50-ден аз
3. Тиффио индексі (1ЖТА/ӨЖТА қатынасы пайызбен)	70-тен көп	70-тен аз	70-тен аз	70-тен аз

І – жеңіл 1ЖТА / ӨЖТА < 0,70; 1ЖТА белгіленгеннен > = 80 пайыз;
ІІ – орта ауырлықта 1ЖТА / ӨЖТА < 0,70; > = 50 пайыз = < 1ЖТА қажетті таңбадан < 80 пайыз;
ІІІ – ауыр 1ЖТА / ӨЖТА < 0,70; 30 пайыз = < 1ЖТА белгіленген таңбадан < 50 пайыз;
ІV – өте ауыр 1ЖТА/ ӨЖТА < 0,70; 1ЖТА қажеттіден < 30 пайыз немесе 1ЖТА СТӘ -мен үйлесумен белгіленгеннен < 50 пайыз.
ТӘ > = парциалды қысымның СО² (Ра СО²) 6,7 кПа (50 мм. с.б.) көтерілуімен немесе онсыз теңіз деңгейінен ауамен тыныс алу кезінде артериялық қанда оттегінің парциалды қысымы (РаО²) 8 кПа (60 мм.с.б) аз.
52. Бронх демікпесі диагнозы тек стационарлық тексеруден кейін ғана қойылады.
1) тармақшаға аурудың жиі асқынуларымен бронхты демікпе және күні бойы ұдайы симптомдармен немесе демікпелік жай-күймен, дене белсенділігінің елеулі шектеулерімен, ТҮЖ-нің тәуліктік тербелістерімен немесе ұстама аралық кезеңде 1ЖТА 30 пайыздан аса және ТҮЖ немесе 1ЖТА қажетті таңбадан 60 пайызға аз гормонға тәуелді бронх демікпесі жатады.
2) тармақшаға ТҮЖ тәуліктік тербелістермен немесе ұстама аралық кезеңде 1ЖТА 30 пайыздан аса және ТҮЖ немесе 1ЖТА қажетті таңбадан 60-80 пайыз кез келген бронхыны кеңейтетін дәрі-дәрмектерді енгізумен жойылатын, күнделікті симптомдармен бронх демікпесі жатады.
3) тармақшаға ұстама аралық кезеңде тәуліктік тербеліс ТҮЖ немесе 1ЖТА 30 пайыздан аз және ТҮЖ немесе 1ЖТА қажетті таңбадан 80 пайызға көп, белгілер болмағанда және өкпенің қалыпты қызметі кезінде, бронхты кеңейтетін құралдармен жеңіл жинақталатын, күніне 1 реттен сирек ұзаққа созылмайтын бақыланатын бронхиалды демікпе жатады.
Бронх демікпесінің алғаш айқын көрінген белгілері кезінде куәландыру стационарлық тексерілуден кейін жүргізіледі. Стационарлық емделу және медициналық көмекке жүгінулері туралы медициналық құжаттармен расталған бронх демікпесі болған кезде І баған бойынша куәландырылатын азаматтардың, сондай-ақ келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін және келісімшарт бойынша әскери қызметке түсетін азаматтардың әскери қызметке жарамдылық санаттары туралы қорытынды стационарлық тексерусіз шығарылады.
Клиникалық белгілері бойынша бронх демікпесінің ауырлығын жіктеу:
интермиттелетін: аптасына 1 реттен сирек симптомдар. Қысқа мерзімді асқынулар. Түнгі симптомдар айына 2 реттен жиі емес. 1ЖТА немесе ТҮЖ > = 80 пайыз қажетті таңбалардан. Вариабелділік ТҮЖ немесе 1ЖТА <20 пайыз;
жеңіл парсистелген: аптасына 1 реттен жиі, бірақ күніне 1 реттен сирек симптомдар. Асқынулар белсенділік пен ұйқыны бұзады. Түнгі белгілер айына 2 реттен жиі. 1ЖТА немесе ТҮЖ > = 80 пайыз қажетті таңбалардан. Вариабелділік ТҮЖ немесе 1ЖТА = <30 пайыз;
орта ауырлықта персистелген: күнделікті симптомдар. Асқынулар белсенділік пен ұйқыны бұзады. Түнгі белгілер > аптасына 1 рет. Ингаляциялы b2-қысқа әрекеттегі агонистерді күнделікті қабылдау. 1ЖТА немесе ТҮЖ 60–80 пайыз қажетті таңбалардан. Вариабелділік ТҮЖ немесе 1ЖТА <30 пайыз;
ауыр персистелген: күнделікті симптомдар. Жиі асқынулар. Түнгі жиі белгілер. Дене белсенділігінің шектелуі. 1ЖТА немесе ТҮЖ қажетті таңбалардан <60 пайыз. Вариабелділік ТҮЖ немесе 1ЖТА <30 пайыз.
Басқа аурудың асқынуы болып табылатын бронхоспастикалық синдромдар (обтурациялық, эндокриндік-гуморальды, неврогенді, токсикологиялық және т.б.) әскери қызметке жарамдылық санаты негізгі аурулар ағымына байланысты талаптардың тармақтары бойынша айқындалады.
53. Әскери қызметшілердің науқастануы бойынша демалысқа мұқтаждығы туралы қорытынды, шақыру учаскелеріне тіркелу, мерзімді әскери қызметке шақырылу кезінде азаматтардың әскери қызметке уақытша жарамсыздығы туралы шешім жіті пневмониялардың асқынған ағымы кезінде (іріңдеу, пара- және метапневмоникалық томпайған плевриттер, ателактаздар, кең жайылған плевралық баспалар, вирусты пневмониялардан кейін айқын көрінген астенизация және т.б.) шығарылады.
Жіті ауруларға шалдыққаннан, өкпенің созылмалы ауруларының асқынуларынан кейін қалған құбылыстар кезінде әскери қызметшілерге қатысты босату туралы қорытынды шығарылады.
54. 3) тармақша тіс жегісі, пломбы салынған және жұлынған тістердің жалпы саны 9-дан көп, сонымен қатар кемінде 4 тіс, түбір арналарына пломба салынған тістерді қоса алғанда созылмалы қабынулардың (пульпа мен периодониттің зақымдануы) клиникалық немесе рентгенологиялық белгілерімен болса қолданылады.
55. Куәландырылатындарда жиі асқынулармен, іріңдеулермен пародонтиттің, парадонтоздың генерализденген түрлерінің болуы осы тармақты қолдануға негіз болып табылады.
Пародонтит, пародонтоз диагнозы рентгенографиямен және ілеспе ауруларды айқындаумен барлық тіс-жақ жүйесін тиянақты зерделеуден кейін қойылады. Пародонтоз және пародонтит кезінде азаматтар шақыру учаскелеріне тіркеу кезінде емдеуге жолданады.
1) тармақшаға пародонталды қалта тереңдігі 5 мм және аса, тіс қуысы сүйекті тінін 2/3 түбір ұзындығына резорбциялау, ІІ-ІІІ дәрежелі тіс қозғалысы жатады.
2) тармақшаға емдеуге келмейтін ауыз қуысы шырышты қабығының аурулары жатады. Стоматиттер, хейлиттер, гингвиттер, лейкоплакиялар және т.б. аурулар болған кезде преканцероздарды қоса алғанда азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелген кезде емделу тағайындалады.
3) тармақшаға басымырақ тіс арасындағы тіс қызыл иегі қалтасының тереңдігі 3 мм-ге дейін, тіс арасындағы кедергілері сүйектерінің тіндері бұзылуының алғашқы сатысы, тіс аралық кедергілері биіктігінің кемінде 1/3 төмендеуі болғанда, бірақ тістер қозғалмайтын жеңіл дәрежелі пародонтит жатады.
56. 1) тармақшаға хирургиялық емдегеннен кейін трансплантанттармен ауыстырылмаған төменгі жақ сүйектерінің кемістіктерімен, бет-жақ сүйектерінің кемістіктері мен өзгерістері, сондай-ақ емдеуден тиімділік болмаған кезде (соның ішінде хирургиялық) немесе одан бас тартқанда созылмалы, жиі асқынбалы (талаптардың І, ІІ бағандары бойынша куәландырылатындар үшін жылына 2 реттен аса және талаптардың ІІІ, ІV бағандары бойынша куәландырылатындар үшін жылына 4 реттен аса) жақ сүйектерінің, сілекей бездерінің, самай-жақ буындарының, самай-төменгі жақ буындары анкилоздарының, төменгі жақ сүйектері контрактураларының және жалған буындардың аурулары жатады. Осы тармақшаға емдеуге келмейтін жақ-бет саласының актиномикозы жатады.
Әскери қызмет міндеттерін нақты орындау қабілетіне, әскери бөлім қолбасшылығы мен дәрігерінің пікіріне байланысты, жүре пайда болған жақ-бет саласындағы кемістіктерімен және өзгерістерімен талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылған әскери қызметшілер қанағаттанарлық нәтижелермен емдеудің ортопедиялық әдістерінен кейін осы тармақтың 2) немесе 3) тармақшалар бойынша куәландырылады.
2) тармақшаға тіс түйістің 5 мм аса сәйкес келмеуімен немесе Н.А. Агапов бойынша шайнау тиімділігі 60 пайызға кем ІІ-ІІІ дәрежелі тіс түйістің аномалиясы – жиі асқынулармен созылмалы сиалоадениттер, емдеудің қанағаттанарлық нәтижесімен жақ-бет саласының актиномикозы, секвестрлі қуыстардың және секвестрлердің болуымен жақтың созылмалы остеомиелиті жатады. Көрсетілген аурулармен азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелген кезде емдеу тағайындалады. Әскери қызметшілер емделгеннен кейін талаптардың 61-тармағы бойынша куәландырылады. Хирургиялық емдеуден бас тартқан немесе оперативті емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижесі кезінде куәландырылу осы тармақтың 1) немесе 2) тармақшалары бойынша жүргізіледі.
3) тармақшаға үстіңгі және төменгі жақ немесе бір жақтың толық адентиясы жатады.
Егер тіс түйісу аномалиясы себебінен оперативті емдеуден кейін кемінде 6 ай өтсе, азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелу, мерзімді әскери қызметке шақырылу, келісімшарт бойынша әскери қызметке түсу кезінде әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.
Шайнау тиімділігі 60 пайыз және аса ІІ дәрежелі (тістер қатарының 5 мм-ден 10 мм-ді қоса алғанда жылжуы) тіс түйіс аномалиясы кезінде медициналық куәландыру осы тармақтың 4) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
І дәрежелі (тістер қатарының 5 мм-ді қоса алғанда жылжуы) тіс түйіс аномалиясының болуы осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге және әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
57. Жара ауруының диагнозы гипотония жағдайында міндетті эндоскопиялық және рентгенологиялық зерттеулермен расталады.
1) тармақшаға: хирургиялық емдеуге қарсы көрсеткіштер болған кезде немесе одан бас тартқанда тамақтанудың төмендеуімен ДСИ 18,5 ілесетін енумен асқынған, қалтқының стенозымен (кері заттардың 24 сағаттан аса асқазанда тұрып қалуы) асқазанның және ұлтабардың жара ауруы; асқазанды резекциялау салдарлары, ас қорыту функциясының елеулі бұзылуымен асқазан-ішек сағасы баспалары жатады. Осы тармақшаға ас қорыту функциясының елеулі бұзылуымен (емдеуге келмейтін демпинг-синдром, тұрақты іш өтулер, тамақтанудың бұзылуы – ДСИ 18,5 және төмен, тұрақты анастомозиттер, анастомоздар жарасы және т.б.); көлемі 2 литрден аса (қан айналымы көлемінің 30 пайызға дейін төмендеуі) қансыраумен, массивті қайталанған гастродуоденальді қан кетулермен асқынған жара ауруы жатады.
2) тармақшаға: жиі (жылына 2 және көп) және ұзақ (2 айдан көп) асқынулармен асқазан немесе ұлтабар жарасы; буылтықтың сыртындағы жарамен; буылтықтың көптеген жараларымен және одан тыс; көшпелі асқынған жаралармен немесе ұзақ тыртықтанбайтын буылтық жараларымен немесе одан тыс аймақта, сондай-ақ ұлтабардың үздіксіз-қайталанатын жара ауруы (жара жазылғаннан кейін екі айға дейінгі мерзімде қайталануы) жатады. Осы тармақшаға перфорация немесе қан кетумен немесе ұлтабар буылтығының қатты тыртықтанып бұзылуымен асқынған асқазан немесе ұлтабар жарасы: тарамды және селективті ваготомия, асқазан-ішек сағасы баспалары салдарлары жатады.
Ұлтабардың қатты бұзылуы деп баяу көшірумен (қарама-қайшы заттың асқазанда 2 сағаттан артық бөгелуі) және (немесе) фиброгастроскопия кезінде жарадан кейінгі тыртықтың болуымен қоса болатын, жасанды гипотиния жағдайында дуоденографияны толық орындаған кезде анық айқындалатын бұзылулар саналады.
Ұлтабар буылтығының шамалы бұзылуы болған кезде ас қорыту функциясының бұзылуынсыз, сирек (жылына 1 рет және сирек) асқынулармен асқазан немесе ұлтабардың жара ауруымен талаптардың ІІІ бағаны бойынша медициналық куәландыру осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
Асқазан мен ұлтабар жарасының асқынбаған симптомдары кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты талаптардың тармақтары бойынша негізгі аурудың ауырлығы мен ағымына байланысты айқындалады. Асқынған симптоматикалық жаралар кезінде талаптардың І, ІІ, бағандары бойынша куәландырылатындар 3) тармақша бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танылады, ал талаптардың ІІІ бағаны бойынша әскери қызметке жарамдылық санаты талаптардың 61-тармағы бойынша науқастануы бойынша демалыс беруден кейін ас қорыту функциясының бұзылуына байланысты айқындалады.
58. 1) тармақшаға: бауыр циррозы; бауыр функциясының елеулі бұзылуымен немесе порталды гипертензия белгілерімен созылмалы және басқа да гепатиттердің ауыр түрлері (вирусты гепатиттерден басқа); ас қорыту функциясының кенеттен бұзылуымен ерекшеліксіз жара колиттерінің, энтериттерінің ауыр түрлері; консервативті немесе хирургиялық емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелерінде ұзақ стационарлық емдеуді қажет ететін жылына 4 рет асқынулармен панкреатиттер; сондай-ақ билиодигестивті анастомоздарды салғаннан кейінгі жай-күйлер, хирургиялық емдегеннен кейінгі асқынулар (өт, панкреатиттік жыланкөздер және т.б.) жатады.
2) тармақшаға жиі (жылына 2 және көп) асқынулармен немесе бауыр функциясының қалыпты бұзылуымен созылмалы гепатиттер; сәтсіз стационарлық емдеген кезде қайта және ұзақ (2 айдан артық) госпитальда емделуді қажет ететін, секреторлы, қышқылтүзуші функциясының бұзылуымен, жиі асқынулармен және тамақтанудың төмендеуімен (ДСИ 18,5 төмен) энтериттер, гастриттер, гоастродуодениттер; ас қорыту функциясының бұзылу дәрежесіне және асқынулар жиілігіне қарамастан созылмалы ерекшеліксіз жара колиттері, Крон ауруы; емдеудің қанағаттанарлық нәтижелері кезінде функциясының қалыпты бұзылуымен және тамақтанудың төмендеуімен, жиі (жылына 2 және көп) асқынулармен созылмалы панкреатиттер; жалған киста нәтижесімен (марсупализация және т.б.) панкреатиттерді хирургиялық емдеудің салдарлары жатады.
Өт қабын алып тастағаннан немесе жақсы нәтижемен өт жолдары, ұйқы безі ауруларын хирургиялық емдегеннен кейін азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелу, мерзімді әскери қызметке шақырылу, келісімшарт бойынша әскери қызметке түсу кезінде, мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер 3) тармақша бойынша, ал талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылушы әскери қызметшілер осы тармақтың 4) тармақшасы бойынша куәландырылады.
4) тармақша секреторлық функциясының шамалы бұзылуымен, сирек асқынулармен созылмалы гастриттерді, гастродуодениттерді; ферментті (қатерсіз) гиперилирубинемиялар; емдеудің жақсы нәтижелері кезінде сирек асқынулармен созылмалы холециститтерді, панкреатиттерді көздейді.
Созылмалы гепатит кезінде азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелу, мерзімді әскери қызметке шақырылу, келісімшарт бойынша әскери қызметке түсу кезінде, бауыр функциясының бұзылу дәрежесіне байланысты амбулаторлы (әскери қызметшілер үшін – стационарлы) куәландырылады.
Созылмалы гепатит диагнозы бауырдың зақымдану тұрақтылығы туралы куәландыратын стационардың мамандандырылған бөлімшесі жағдайында тексеру – клиникалық, зертханалық және құралдық мәліметтерімен, сондай-ақ кемінде 6 ай бойы диспансерлік бақылау нәтижелерімен расталады.
Асқынуларсыз лапароскопиялық операциялардан кейін медициналық куәландыру талаптардың 61-тармағы бойынша жүргізіледі және 15 тәулік мерзіміне әскери қызмет міндеттерінен толық босату беріледі.
59. 1) тармақшаға жүре пайда болған өңеш-кеңірдек немесе өңеш-бронх жыланкөздері; жүйелі ұлғайтуды немесе хирургиялық емдеуді қажет ететін елеулі клиникалық белгілерімен өңештің тыртықты тарылуы немесе жүйке-бұлшық ет аурулары; ІV сатылы ГЭРА; ас қорытудың бұзылуымен және тамақтанудың төмендеуімен (ДСИ 18,5 төмен) қоса болатын ас ішекті (кемінде 1,5 метр) немесе тоқ ішекті (30 см-ден кем емес) резекциялаудан кейінгі жай-күйлер; жүрген немесе дене тік қозғалған (ІІІ сатылы) кезде тік ішектің барлық қатпарларының түсуі; мезаколон; долихосигма; екінші қайтара дистальды колит; хирургиялық емдеудің соңғы сатысы ретінде өрескел көтенішек, ішек немесе нәжіс жыланкөзі; ІІІ дәрежелі көтенішек сфинктері; тұрақты немесе ашылатын жыланкөздермен созылмалы парапроктит (талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатын әскери қызметшілер осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша куәландырылады) жатады.
2) тармақшаға ІІІ сатылы ГЭРА; хирургиялық емдеуді қажет етпейтін клиникалық белгілерімен өңеш бүйірқалталары; консервативті емдеудің қанағаттанарлық нәтижелері кезінде өңештің тыртықты тарылуы және жүйке-бұлшық ет аурулары; қайта стационарлық емдеуді қажет ететін эвакуаторлы функциясының бұзылуымен іш қуысының жабысу процесі (жабысу процесі рентгенологиялық (эндоскопиялық) мәліметтермен немесе лапаротомиямен расталады); дене жүктемесі кезінде тік ішектің түсуі (ІІ сатысы); мезаколон; долихосигма; екінші қайтара дистальды колит; І – ІІ дәрежелі көтен ішек сфинктерінің әлсіздігі; жиі (жылына 2 рет) асқынулармен созылмалы парапроктит; нәжіс жыланкөздерін жабу, кесілген бөліктің ұзындығына қарамастан ащы ішек немесе тоқ ішекті резекциялау себебінен операциядан кейінгі жай-күйлер жатады
3) тармақшаға функцияларының шамалы бұзылуымен өңеш, ішек және көк ет аурулары; дефекация кезінде тік ішектің түсуі (І саты); сирек асқынулармен өтетін созылмалы парапроктит; мезаколон; долихосигма; екінші қайтара дистальды колит жатады.
Тік ішектің түсуі, ішек немесе нәжіс жыланкөздері, көтенішектің тарылуы немесе сфинктері әлсіздігі кезінде куәландырылатындарға хирургиялық емделу ұсынылады. Операциядан кейін әскери қызметшілерге талаптардың 61-тармағы бойынша науқастануы бойынша демалыс, ал азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелу және мерзімді әскери қызметке шақырылу кезінде, егер операциядан кейін кемінде 6 ай өтсе, 6 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады. Әскери қызметке жарамдылық санаты емдеу нәтижелеріне байланысты айқындалады. Ауру қайталанған немесе емдеуден бас тартқан кезде қорытынды осы тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша шығарылады.
60. Жарық болған кезде талаптардың барлық бағандары бойынша куәландырылатындарға хирургиялық емдеу ұсынылады. Табысты емдеуден кейін олар әскери қызметке жарамды.
Емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижесі (аурудың қайталануы) немесе емдеуден бас тартқан кезде, сондай-ақ оны жүргізуге қарсы көрсеткіштер осы тармақты қолдануға негіз болып табылады.
1) тармақшаға: қолдың көмегімен немесе денені көлденең орналастырумен түзету үшін қажет ететін немесе ішкі мүшелердің функциясын бұзатын, қайталанатын, үлкен көлемді сыртқы жарықтар; кеуде қуысы мүшелерінің функциясын бұзатын немесе жиі (жылына 2 және көп) қыстырылумен, диафрагмалы жарықтар (соның ішінде диафрагманың жүре пайда болған релаксациясы); көптеген жарықтар; орнына келмейтін жарықтар жатады.
Хирургиялық емдеуден кейін жарықтың бір рет қайталануы осы тармақтың 1) тармақшасын қолдану үшін негіз болып табылмайды.
2) тармақшаға емдеудің қанағаттанарлық нәтижелерінде 1) тармақшада көрсетілген бұзылулармен қоса болмайтын диафрагманың өңеш тесігі жарықтары; шамалы дене жүктемелері, жөтел кезінде дене тік тұрғанда пайда болатын қалыпты көлемді қайталанатын, қысылуға бейім сыртқы жарықтар, сондай-ақ бандаж киюді қажет ететін вентральдық жарықтар жатады.
Кіші кіндік жарығы, іштің ақ сызығындағы іш пердесін май басу, сондай-ақ дене жүктемесі, күшену кезінде жарықтың томпаюынсыз шап сақиналарының кеңеюі осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
62. Шаштың ошақтанып түсуінің кең тараған түрі болып әрқайсысының диаметрі 10 см-ден кем емес тақырбастықтың көптеген ошақтарының (3 және көп) болуы, ал тұтас тақырбастық кезінде бастың шаш бөлігінде 50 пайыздан аса ауданда шаш өсудің болмауы түсіндіріледі.
Витилигоның кең тараған түрі болып кез келген анатомиялық облыстар терілерінде көптеген (3 және көп) пигментті емес дақтардың болуы түсіндіріледі.
Псориаздың кең тараған түрі болып кез келген анатомиялық облыстар терілерінде көптеген (3 және көп) табақшалардың болуы саналады.
Атопиялық дерматит кезінде лихенификацияның кең тараған болып бет, шынтақ, тізе ойпаңдарындағы зақымданулар, сондай-ақ толық зақымданулар түсіндіріледі.
2) тармақшаға сондай-ақ экземаның шектеулі және жиі (2 және көп) қайталанатын түрлері, бірлі-жарым, бірақ ірі (көлемі науқастың алақанындай және одан үлкен) псориатикалық табақшалар жатады. Квинке ісіктерімен және (немесе) созылмалы экземамен азап шегетін, денсаулық жағдайына талаптардың І, ІІ бағандары бойынша куәландырылатындарға қатысты сәтсіз стационарлық емдеу және 2 айдан кем емес уақыт бойы күлдіреуіктердің (уртикарий) үзіліссіз қайталануы кезінде қорытынды 2) тармақша бойынша шығарылады.
3) тармақшаға: оқшауландырылуына, санына және зақымдану ошақтарының көлеміне қарамастан склеродермияның табақша түрі жатады.
Тері ауруларының сирек қайталанатын түрлеріне соңғы үш жылда бір реттен кем емес өршулері жатады.
4) тармақшаға косметикалық кемістік болып табылатын беттегі витилиго ошақтары жатады.
Соңғы 10 жыл ағымында қайталану болмаған кезде анамнезде атопиялық дерматиттің (экссудативті диатез, балалар экземасы, нейродерматиттер) болуы, сондай-ақ шектеулі склеродермияның әр түрлілігі (ақ даңдақтар ауруы) осы бапты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
64. 1) тармақшаға функцияларының елеулі бұзылуымен немесе әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін тұрақты жоғалтумен немесе олардың жүйелі түрлерімен дәнекерлік тіннің диффузды аурулары (жүйелі тері туберкулезі, жүйелі склеродермия, дермато(поли)миозит, эозинофилді фасциит, Шегрен ауруы, дәнекерлік тіннің аралас аурулары және т.б.), жүйелі васкулиттер, түйінді периартериит, Вегенер синдромы, Бехчет синдромы, ревматоидты артрит, Бехтерев ауруы (анкилоздаушы спондилоартрит) жатады.
2) тармақшаға қалыпты айқын көрінген экссудативті-пролиферативті өзгерістерімен және үдерістің белсенді клиникалық-зертханалық белгілері болған кезде буындардың функционалдық тұрғыдан әлсіздігімен буындардың, омыртқаның қабыну ауруларының баяу үдемелі түрлері жатады.
3) тармақшаға сирек (жылына 1 рет және сирек) асқынулармен буындардың, омыртқаның созылмалы аурулары жатады. Осы тармақша бойынша буындардың экссудативті-пролиферативті өзгерістері, процесс белсенділігінің зертханалық белгілері сақталған және емдеудің табыссыздығы кезінде жіті қабынатын артропатиялардың созылмалы (6 ай және артық) ағымымен шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер куәландырылады.
Рейтер ауруы, инфекцияға байланысты басқа да созылмалы артриттер (реактивті артриттер), сондай-ақ псориазды артрит кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты басқа да мүшелер мен жүйелердің зақымдануына, қозғалыс ауқымын бағалау кестесі бойынша буындар функциясының жай-күйіне байланысты 1), 2) және 3) тармақшалар бойынша (талаптардың 65-тармағына түсініктемелер) айқындалады.
Бес жылдан аса аурудың асқынуы болмаған кезде және буындар функциясының бұзылуынсыз реактивті артриттердің созылмалы түрлері осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге және әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Буындардың жіті қабыну ауруларынан кейін медициналық куәландыру талаптардың 86-тармағы бойынша жүргізіледі.
65. Сүйектер мен буындардың аурулары бойынша әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды кезінде аурудың қайталануға немесе үдеуге бейімділігін, сауығу тұрақтылығын, әскери қызметтің ерекшеліктерін ескеру керек.
Емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелері немесе одан бас тартқан кезде қорытынды аяқ-қолдың немесе буынның функциясына байланысты 1), 2), 3) немесе 4) тармақшалар бойынша шығарылады.
1) тармақшаға: буындарды түзетін және оның тұрақсыздығын туғызатын ірі буын анкилозы немесе сүйектердің кемістігі; қозғалыстың елеулі шектелуі немесе патологиялық қозғалыс; тұрақты ауырсыну синдромымен және аяқ-қол бұлшық еттерінің солуымен, айқын көрінген өзгерістерімен ірі буындардың остеоартрозы; секвестрлі қуыстардың, секвестрлердің, ұзақ жазылмайтын немесе жиі (жылына 2 және көп) ашылатын жыланкөздердің болуымен остеомиелит жатады.
Функционалдық тұрғыдан ыңғайлы орналасқан ірі буындардың анкилозы кезінде немесе жақсы функционалды қалпына келтіру кезінде де талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатын адамдардың әскери қызметке жарамдылық санаты осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша айқындалады.
2) тармақшаға: аяқ-қол бұлшық еттерінің қалыпты айқын көрінген солуымен ілесетін, буын синовитінің айқын көрінген тұрақсыздығымен (тербелу) немесе қайталануымен, шамалы дене жүктемелері салдарынан пайда болатын ірі буындардың жиі (жылына 3-тен аса) шығулары; айқын көрінген ауырсыну синдромымен ірі буындардың біреуінде өзгерген остеоартроз; сүйектердің буын ұштарының жарақаттан кейін өзгеруі; жыл сайын асқынулармен остеомиелит (соның ішінде бірінші созылмалы); ірі буындарды эндопротездеуден кейін немесе операциядан кейін асқынулар болған кезде олардың аралас контрактуралары (эндопротездің шығуы, түтікше сүйектерінің сынуы, остеомиелит және т.б.) аяқ-қолдың қозғалысына немесе әскери киім нысанын, аяқ киімді немесе киім-кешектерді киюге кедергі келтіретін гиперостоздар жатады.
3) тармақшаға сирек пайда болатын (жылына 3 рет) шығулар, қалыпты дене жүктемесі немесе қайталанған жарақат салдарынан буындардың тұрақсыздығы мен синовиті; секвестрлі қуыстар және секвестрлер болмаған кезде сирек асқынулармен (2 – 3 жылда бір рет) остеомелит жатады.
Осы тармақшаға ірі буындарды эндопротездеуден кейінгі жай-күйлер, аяқ-қол немесе буын функциясының бұзылуымен немесе бұзылуынсыз ұзын түтікше сүйектерінде металлоконструкциялардың болуы, ұзақ емделуден (3 айдан артық) ұзын түтікше сүйектерінің жүктемелі (маршты) периоститтері жатады.
4) тармақшаға буын іші зақымдануларымен буындарды эндопротездеумен оперативті емдегеннен кейінгі жай-күйлер, қозғалыс ауқымын бұзусыз хондропатиялар жатады.
Аяқталмаған процесті хондропатиялар кезінде азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелген, мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке түскен кезде талаптардың 86-тармағы бойынша әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады, кейіннен әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды емдеу нәтижелеріне байланысты осы тармақтың 3) немесе 4) тармақшалары бойынша шығарылады.
3 және көп жылдар бойы асқынулар, секвестрлі қуыстар және секвестрлер болмаған кезде остеомиелиттік үдеріс аяқталған деп саналады.
Ірі буынның қайта шығуы медициналық құжаттармен және шығуға дейінгі және одан кейінгі буындарды орнықтыру рентгенограммаларымен расталады. Буын сіңірінің және қаптамасының зақымдануы салдарынан болған тұрақсыздық клиникалық және рентгенологиялық расталады.
Буындардың тұрақсыздығы себебі бойынша куәландырылатындарға хирургиялық емделу ұсынылады. Сәтті емделгеннен кейін азаматтар мерзімді әскери қызметке шақырылған және келісімшарт бойынша әскери қызметке түсетін кезде талаптардың 86-тармағы бойынша 6 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.
Тізе буынының тұрақсыздығын хирургиялық емдегеннен кейін медициналық куәландыру осы тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша жүргізіледі.
Сәтті хирургиялық емдеуден кейін әскери қызметшілерге қатысты кейіннен саптық, дене дайындығынан және көлік құралдарының барлық түрлерін басқарудан 6 айға босатумен науқастануы бойынша демалыс қажеттілігі туралы қорытынды, сіңірлер мен қаптаманың зақымдануымен шарттасқан тізе буынының тұрақсыздығын емдегеннен кейін – 12 айға шығарылады.
Сүйектердің кистозды өзгеруімен, ірі буынның кесілген остеохондрозымен, фрагментация сатысында асықты жіліктің дөңес асептикалық шіруімен (Осгуд-Шлаттер ауруы) адамдарға оперативті емдеу ұсынылады, аяқ-қол және буындар функцияларының бұзылуы болмаған кезде – әскери қызметке жарамды деп танылады, ал І, ІІ бағандар бойынша куәландырылатындар әскери қызметке шамалы шектеулермен жарамды деп танылады.
Оперативті емдеуден бас тартқан немесе оның қанағаттанғысыз нәтижесі кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды аяқ-қол немесе буын функциясының бұзылу дәрежесіне байланысты шығарылады.
Асықты жіліктің дөңес асептикалық шіруімен (Осгуд-Шлаттер ауруы) адамдар аяқ-қол функциясының бұзылу дәрежесіне қарамастан әскери қызметке жарамсыз деп танылады, ал аурудың аяқталған сатысы кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды аяқ-қол немесе буын функциясының бұзылу дәрежесіне байланысты шығарылады.
Буындардағы қозғалыс көлемін бағалау кезінде буындардағы қозғалыс көлемін бағалау кестесін басшылыққа алады.

БУЫНДАРДАҒЫ ҚОЗҒАЛЫС КӨЛЕМІН БАҒАЛАУ КЕСТЕСІ
(градуста)

Буын	Қозғалыс	Норма	Қозғалысты шектеу
			шамалы	қалыпты	елеулі
1	2	3	4	5	6
Иық белбеуімен иық	Бүгу	180	115	100	80
	Жазу	40	50	20	15
	Созу	180	115	100	80
Шынтақ	Бүгу	40	80	90	100
	Жазу	180	150	140	120
	Пронация	180	135	90	60
	Супинация	180	135	90	60
Білезік	Бүгу	75	35	20-25	15
	Жазу	65	30	20-25	15
	Шеттету:
	Радиалды	20	10	5	2-3
	Ульнарлы	40	25	15	10
Жамбас	Бүгу	75	100	110	120
	Жазу	180	170	160	150
	Созу	50	25	20	15
Тізе	Бүгу	40	60	90	110
	Жазу	180	175	170	160
Балтыр-табан	Табанды бүгу	130	120	110	100
	Сыртқа бүгу (жазу)	70	75	80	85

66. 1) тармақшаға жиі (жылына 3 және көп) асқынулармен инфекциялы спондилит; ұдайы айқын көрінген ауырсыну синдромымен және омыртқа тұрақсыздығымен ІІ-ІV дәрежелі спондилолистез (омыртқа жотасы диаметрінің жартысынан көбінің жылжуы); тұрақсыздықпен қоса болатын омыртқаның мойын бөлігінің өзгерген спондилезі; медициналық көмекке жиі жүгінумен, тұрақты клиникалық тиімсіздіксіз соңғы 2-3 жылда қайта стационарлық емдеумен және көп еңбек күндерін жоғалтумен (жылына 60 және одан көп) қолбасшылық мінездемелерімен, диспансерлік бақылау мәліметтерімен (медициналық мінездеме) расталатын, үнемі айқын көрінген ауырсыну синдромымен, түйістіру пластинкаларының шегінен шығатын омыртқааралық буындасу мен дене омыртқасының шетіндегі көптеген массивті сүйек өсінділерімен омыртқаның көкірек және бел бөліктерінің өзгерген спондилезі; көкірек торшасының кенеттен өзгеруімен (қабырға бүкірлігі және т.б.) және рестриктивті тип бойынша ІІІ дәрежелі ТӘ-мен омыртқаның қисаюы (кифоздар, ІV дәрежелі сколиоздар және т.б.) жатады.
Омыртқаның патологиялық өзгерістерінің сипаттамасы көпосьтік, жүктемелік, функционалдық, рентгенологиялық және басқа да зерттеулермен расталады.
2) тармақшаға: кеуде қуысы қалыпты бұзылуымен және рестриктивті тип бойынша сыртқы тыныс алу (тыныс алу әлсіздігімен) функциясының ІІ дәрежелі бұзылуымен омыртқа остеохондропатиясы (кифоздар, құрылымдық және құрылымдық емес ІІІ дәрежелі сколиоздар); сирек асқынулармен инфекциялы спондилит; ауырсыну синдромымен омыртқааралық буындасу аймағында көптеген массивті тұмсық тәрізді өсінділерімен кең тараған өзгерген спондилез омыртқааралық остеохондроз; ауырсыну синдромымен І және ІІ дәрежелі спондилезді спондилолистез (омыртқа денесінің 1/4 және 1/2 бөлікке көлденең диаметріне жылжуы), ал талаптардың І, ІІ бағандары бойынша куәландырылатындар үшін, бұдан басқа, омыртқа дискілерін алып тастағаннан кейінгі жай-күйлері жатады.
3) тармақшаға: омыртқалардың ротациясымен ілесетін белгіленген жүре пайда болған омыртқа қисаюлары (ІІ дәрежелі сколиоз, 2 және көп рет және т.б. омыртқа денесі алдыңғы бетінің биіктіктен төмендеуімен 3 және көп сына тәрізді өзгеруімен остеохондропатиялық кифоз); өзгерістің анық анатомиялық белгілерімен, елеулі дене жүктемесі кезінде ауырсыну синдромымен шектеулі өзгерген спондилез (3 және көп омыртқа денесінің зақымдануы), омыртқааралық остеохондроз (3 және көп омыртқа дискілерінің зақымдануы), клиникалық зерттеулер кезінде және рентгенограммаларда анықталған Шморльдің көптеген жарықтары жатады.
Спондилез анатомиялық тұйықтаушы пластиналардың барлық шеңберін қамтитын тұмсық тәрізді өсінділермен және омыртқа денелерінің өзгеруімен айқындалады. Омыртқаның зақымданған бөлігінің статикалық функциясының бұзылуы Хондроздың клиникалық белгілері болып табылады – мойын (бел) лордозын түзеу немесе кифоздың түзілуі, бірқалыпты лордоздың орнына локальды лордоздың және кифоздың үйлесуі. Омыртқааралық хондроздың рентгенологиялық симптомдары болып: омыртқа түрінің бұзылуы (статикалық функциясының бұзылуы); омыртқааралық диск биіктігінің төмендеуі; фиброз сақинасының алдыңғы бөлігінде немесе пульпозды ядрода әк тұздарының түзілуі; стандартты рентгенографияда айқындалған омыртқа денесінің жылжулары (алдыңғы, артқы, бүйір); сегменттегі қозғалыс патологиясы (динамикалық қозғалыстың бұзылуы); барлық омыртқа денелері бетінің айқын нұсқасының сақталуы, оларда деструктивті өзгерістің болмауы. Омыртқа аралық остеохондрозда аталған белгілерге түзілетін және омыртқа денесінің рентгенограммада құрылымы айқын көрсетілген пайда болумен жалғамалы алаңқайлар қосылады. Дене салмағын түсіргенде ауру синдромы куәландырылатынның медициналық құжатында көрсетілген бірнеше рет медициналық көмек сұраумен расталуы керек. Тек аталған құжаттардың клиникалық және рентгенологиялық белгілері бар шектеуші деформациялаушы спондилез және омыртқа аралық остеохондроз осы тармақтың 3) тармақшасын қолдануға негіз береді.
Сколиоз дәрежесі сколиоз бұрышын өлшеу негізінде рентгенограмма бойынша рентгенологпен анықталады: І дәрежелі – 5–10 градус, ІІ дәрежелі – 11–30 градус, ІІІ дәрежелі – 31–60 градус, ІV дәрежелі - 61 градустан көп.
4) тармақшаға омыртқаның белгіленбеген қисаюы, соның ішінде остеохондропатиялық кифоз (аурудың соңғы сатысы); І дәрежелі сколиоз; функцияларының бұзылуынсыз өзгерген спондилездің және омыртқааралық остеохондроздың оқшауланған құбылыстары жатады.
Омыртқааралық остеохондроздың симптомсыз ағымы (жекелеген Шморль жарықтары), сыртқы тыныс алу функциясының бұзылуынсыз І дәрежелі сколиоз талаптардың осы тармағын қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Сагитальді жазықтықта омыртқаның қозғалысы өте вариабельді. Әдетте, VІІ мойын омыртқаның қылқанды өсінділері арасында және желке сүйегінің бұдырының арасы басты еңкейткенде 34 см-ге ұлғаяды, ал шалқайтқанда (иілгенде) 8–10 см-ге азаяды. VІІ мойын және І сегізкөз омыртқасының қылқанды өсінділері арасы еңкейгенде әдеттегі келбеті 5–7 см-ге ұлғаяды және артқа шалқайғанда 5–6 см-ге азаяды. Бел, кеуде бөліктерінде (шалқайғанда) бүйір қозғалысы тік сызықтан 25 – 30 градус шегінде болады.
67. 1) тармақшаға білезік буындары деңгейінде екі білезіктің (білезік буындары деп білезік пен иықты және кәрі жілік білезік, білезік, алақан аралық, білезік-алақан және білезік аралық буындармен, сондай-ақ дистальдық кәрі жілік-шынтақ буындарын жалғаушы буындар кешені айтылады); әр білезіктегі алақан-саусақ буыны деңгейінде үш саусақтан; әр білезіктегі негізгі фалангтың дистальды ұштары деңгейінде төрт саусақтан; екі білезіктегі алақан-саусақ буыны деңгейінде бірінші және екінші саусақтардың болмауы жатады.
2) тармақшаға: білезік буындары деңгейінде бір білезіктің болмауы; бір білезікте: алақан-саусақ буыны деңгейінде үш саусақтың; негізгі фалангтардың дистальды ұштары деңгейінде төрт саусақтың, алақан-саусақ буыны деңгейінде бірінші және екінші саусақтың, фаланг аралық буын деңгейінде бірінші саусақтың және ортаңғы фаланг дистальды ұштары деңгейінде екінші-бесінші саусақтардың болмауы; екі білезікте алақан-саусақ буын деңгейінде бірінші саусақтардың; үш және көп алақан сүйектердің ескі шығулары немесе ақаулары; артро-пластикадан кейін үш және артық алақан-саусақ буындарының бұзылуы, ақаулары және жай-күйі; білезік және саусақтардың кенеттен бұзылуымен немесе білезіктің майда буынының ишемиялық контрактурасының дамуымен шынтақ және кәрі жілік артериясының зақымдануы (немесе әрқайсысында жекелеген); алақан сүйектерінің проксимальды деңгейіндегі үш немесе одан көп саусақтарының игіш сіңірінің бұрынғы зақымдары, тұрақты контрактураға соқтырған немесе торфиканың шамалы бұзылуымен үш және көп саусақтардың бұрынғы зақымдарының жиынтығы (анестезия, гипостезия және басқа да бұзылулар) жатады.
3) тармақшаға: алақан сүйектерінің деңгейінде білезіктің болмауы; саусақ аралық буын деңгейінде бірінші саусақтың және негізгі саусақтың дистальды ұштарының деңгейінде үшінші-бесінші саусақтардың, бір білезікте ортаңғы саусақтың дистальды ұштарының деңгейінде екінші-төртінші саусақтардың; әр білезіктегі ортаңғы саусақтың проксимальды ұштары деңгейінде үш саусақтан; әр білезіктегі алақан-саусақ буынының деңгейіндегі бірінші немесе екінші саусақтың, оң білезіктегі (солақайлар үшін - сол) саусақ аралық буын деңгейіндегі бірінші саусақтың, екі білезіктегі саусақ аралық буын деңгейіндегі бірінші саусақтардың; бір білезіктегі негізгі саусақтың проксимальды аяқтарының деңгейіндегі екі саусақтың; екі білезіктегі екінші-төртінші саусақтың дистальды саусақтарының жоқтығы; ескірген таюлар, остеохондропатиялар және білезік буыны сүйектерінің остеомиелиті; білезік буынының анкилозы; екі алақан сүйектерінің дефектілері немесе жалған буындар және үш және одан көп алақан буындарының созылмалы остеомиелиті; екі алақан сүйектерінің шығуы; екі алақан-саусақ буындарының бұзылулары, дефектілері және артропластикадан кейінгі жай-күйі; карпальды немесе латеральды арнасының синдромы; жалпы алақан тарамдарының немесе шынтақ нервтерінің екі саусақтың иннервациясының қалыпты бұзылулармен зақымданулары (анестезия, гипостезия және басқа да бұзылулар); екі саусақтың қалыпты қан айналымының үш жалпы алақан артериясының зақымдануы, алақан сүйектерінің деңгейіндегі екі саусақтың иілдіргіш сіңірінің және бірінші саусақтың ұзын иілдіргішінің ескірген зақымдары, білезік қызметінің қалыпты бұзылулармен және трофикалық бұзылулармен (анестезия, білезік және саусақ гипотезиясы) болатын білезік құрылымдары, білезік буынының және саусақтар зақымдануларының жиынтығы жатады.
4) тармақшаға алдыңғы тармақшаларда көрсетілмеген білезіктер мен саусақтар құрылымдарының зақымданулары жатады.
Кемістік жағдайында тұрақты контрактураның дамуына әкелетін сүйектердің, сіңірлердің, қан тамырлардың немесе саусақ жүйкелерінің зақымданулары немесе аурулары саусақтың жоқтығы болып саналады.
68. Жүре пайда болған белгіленген табанның өзгеруін көздейді. Жалпақ табандылықпен талаптардың І–ІІІ бағандары бойынша куәландырылушылардың әскери қызметке жарамдылық санатын айқындау кезінде жоғары ұзын бойлы күмбезді табан норма болып табылатынын ескеру керек. Жалпақ табан деп биік ішкі және сыртқы күмбез болған кезде артқы супинацияның және алдыңғы пронацияның өзгеруі (кенеттен бұратылған табан), табанның алдыңғы бөлігі жалпақ және біршама ішке бұрылған, орта бақайлар сүйектері басының астыңғы тапталуы бар табан табылады.
1) тармақшаға арнайы аяқ киім кию кезінде табан, өкшелеп басатын, ішке қайырылу, жалпақ табандар және басқа да кенеттен айқын көрінген табандардың қисаюы жатады.
2) тармақшаға: бірінші саусағы бұрылып сірескен ІІІ дәрежелі ұзын жалпақ табандылық немесе ІІІ – ІV дәрежелі көлденең жалпақ табандылық, балтыр-табан буынында артроздың болуына байланыссыз табан сүйектерінің экзостоздары мен оның сыртқа бұрылуы, (талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатындар үшін осы тармақтың 3) тармақшасы қолданылады); жаралану, жарақаттан және сүйек-пластикалық операциялардан кейін кез келген деңгейде табан бөлігінің болмауы; ілесетін патологиялық өзгерістер болғанда емдеу кезінде табанның түтікше сүйектерінің функционалды (жүктемелі) сынулары (І – ІV дәрежелі жалпақ табандылық, табанның ортаңғы бөлігінің ұсақ буындарының артрозы және т.б.) жатады.
Жалпақ табандылықтың көрсетілген дәрежелері табан, балтыр бұлшық еттері бөлігінде айқын көрінген ұдайы ауырсыну синдромымен ілеседі. Объективті тексерген кезде – сыртқы жазық күмбез жүктеме кезінде және онсыз айқындалмайды. Табан вальгусты орналасады және қолмен түзетуге келмейді, өкше жалпайған, дөңгелек түрінде, ахиллов сіңірінің контуры тегіс, табан мен жіліншік-табан буыны ісінген, табан буындары әрең қозғалады. Жүріс және белгіленген үлгідегі әскери аяқ киім киюді қиындатады.
Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге аталған жалпақ табандылық дәрежелері кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты жасына, қолбасшылықтың әскери қызметті одан әрі жалғастыруы туралы пікіріне байланысты айқындалады.
3) тармақшаға: шамалы ауырсыну синдромымен және статиканың бұзылуымен қалыпты айқын көрінген бұзылулар, экзостоздар және табанның қисаюы болмаған кезде, жіліншік-табан буындарының артрозынсыз ІІІ дәрежелі жалпақ табандылық; бір табанда бірінші немесе екі саусақтың; дистальды фаланг деңгейінде екі табанда барлық саусақтардың; құрысуы немесе қозғалмайтындығы; екі табандағы ортаңғы фаланг деңгейінде барлық саусақтардың; екі табандағы дистальды фаланг деңгейінде барлық саусақтардың; жіліншік-табан буынында бірінші және екінші сатылы өзгерген артрозбен ІІ дәрежелі ұзына немесе көлденең жалпақ табандылық және табан буындарының ортаңғы бөлігі, жіліншік-табан буынында екінші және үшінші сатылы өзгерген артрозбен І дәрежелі ұзына немесе көлденең жалпақ табандылық және табан буындарының ортаңғы бөлігі жатады. Клиникалық көрінісі: кешке қарай күшейетін және демалғаннан кейін әлсірейтін табандардың, тобық бөлігінің, балтыр бұлшық еттерінің қатты ауыруымен сипатталады. Жүріс икемділігін, байсалдылығын жоғалтады, аяқтың ұштары екі жаққа қараған. Ұзын күмбез жүктемесіз төмендеген, жүктеме кезінде одан әрі төмендейді. Табан пронацияланған, ұзарған, ортаңғы бөлігінде кеңейген, табанның медиальды шетінде табан сүйегі теріден көрінеді. Табандардың барлық буындарында қозғалыс ауқымы шектеулі. Зерттеу кезінде мынадай сипатты ауру нүктелері болады: табанда; өкше ортасында және ішкі шетінде; табанның сыртқы жағында, оның ортаңғы бөлігінде; жіліншік және табан сүйектері арасында; толарсақ сүйектерінің бастарында; ішкі және сыртқы тобықтарының астында; балтырдың жүктемесі салдарынан олардың бұлшық еттерінде; жамбастың кең шандырының шамадан тыс күш салуына байланысты тізе және жамбас-бел буындарында, компенсаторлы лордоздың күшеюінен белдеме аймағында.
Көлденең жалпақ табандылық табанның көлденең күмбезінің қатаюымен немесе жойылуымен, саусақтардың өзгеруімен, табанның мүйізденуімен сипатталады.
4) тармақшаға табан бармақтары контрактуралары және экзостоздар болмаған кезде жіліншік-табан буындарының және табанның ортаңғы бөлігінің ұсақ буындарының артрозынсыз ұзына бойымен ІІ дәрежелі немесе көлденең І дәрежелі жалпақ табандылық жатады.
Жалпақ табандылықтың мұндай дәрежелерінде науқастар аяқтарының шаршауына, табанға немесе өкшенің орта тұсына басқан кезде ауырсынуларға шағымданады. Жүріс икемділігін жоғалтады, кешке қарай табанның сыртқы жағында ісіну пайда болады.
Көрсетілген жалпақ табандылық дәрежелері бар азаматтар шақыру учаскелеріне тіркелу және мерзімді әскери қызметке шақырылу кезінде талаптардың І – ІІ бағандары бойынша және 4-қосымша негізінде куәландырылады.
Жіліншік-табан буынында және табанның ортаңғы бөлігінің ұсақ буындарында артрозсыз І немесе ІІ дәрежелі диагностикаланған жалпақ табандылық осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге және әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Куәландырылатынның бір аяғында ІІ дәрежелі жалпақ табандылық және екінші аяғында І дәрежелі жалпақтабандылық болған кезде қорытынды ІІ дәрежелі жалпақ табандылық бойынша шығарылады.
Табанда саусақтың болмауы деп толарсақ буыны деңгейінде оның болмауы саналады. Саусақтардың толық құрысуы немесе қозғалыссыздығы оның жоқтығы деп саналады. Табанның бір саусағы болмаған кезде (бірінші саусақтан басқа) әскери қызметке жарамдылық және әскери (арнайы) оқу орындарына түсу шектелмейді.
69. Туа біткен және жүре пайда болған аяқ-қолдың қысқаруын, соның ішінде сынулардан кейінгі сүйектердің бұрыштық өзгеруінің салдарларын көздейді.
1) тармақшаға қол немесе аяқтың 8 см-ден артық қысқалығы жатады.
2) тармақшаға қолдың немесе аяқтың 5 см-ден 8 см-ді қоса алғанда қысқалығы жатады.
3) тармақшаға аяқтың 2 см-ден 5 см-ді қоса алғанда қысқалығы жатады.
4) тармақшаға қолдың 5 см-ге немесе аяқтың 2 см-ге қысқалығы жатады.
Аяқтың қысқалығы болған кезде талаптардың І – ІІІ бағандары бойынша куәландырылатындарға компрессиялық-дистракционды остеосинтезді қолданумен емделу ұсынылады. Емдеуден бас тартқан немесе оның қанағаттанғысыз нәтижесі кезінде әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды осы тармақтың тармақшалары бойынша шығарылады.
70. Қатерлі ісіктер немесе қан тамыры аурулары (эндартериит, атеросклероз және т.б.) себебі бойынша кез келген деңгейдегі аяқ-қолдың кесілген басы болған кезде қорытынды негізгі ауруды қарастыратын талаптардың тармақтары бойынша шығарылады.
Протездеуге кедергі келтіретін теріс сынық ұшын емдеудің қанағаттанғысыз нәтижесі кезінде медициналық куәландыру осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
71. Бүйрек ауруы бойынша шақыру учаскелеріне тіркеген, мерзімді әскери қызметке шақырған, келісімшарт бойынша әскери қызметке, әскери (арнайы) оқу орындарына түсетін кезде азаматтарды, әскери қызметшілерді медициналық куәландыру стационарлық тексеруден және емдеуден кейін жүргізіледі.
1) тармақшаға бүйректердің созылмалы аурулары (созылмалы гломерулонефрит, созылмалы пиелонефрит, амилоидоз және т.б.), ІІ – ІІІ дәрежелі асқынған СБӘ жатады.
Бүйректердің созылмалы аурулары, 1-дәрежелі асқынған СБӘ кезінде немесе бүйректің жіті ауруына шалдыққаннан кейін 3 ай бойы сақталатын тұрақты патологиялық несеп синдромы кезінде медициналық куәландыру 2) тармақша бойынша жүргізіледі.
Дәрі-дәрмекпен түзетуге келмейтін, бүйректің созылмалы ауруларымен байланысты тұрақты артериялық гипертензия болған кезде бүйрек функцияларының бұзылу дәрежесіне байланыссыз қорытынды 2) тармақша бойынша шығарылады.
Стационарлық жағдайда расталған ұзаққа созылған, асқынған ағымдағы созылмалы пиелонефрит асқынған кезде мерзімді әскери қызмет әскери қызметшілерін медициналық куәландыру осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
Жіті гломерулонефритке шалдыққаннан кейін куәландыру талаптардың ІІ бағаны 3) тармақшасы бойынша, ал созылмалы гломерулонефритпен 2) тармақша бойынша жүргізіледі.
Науқастануы бойынша демалыс немесе қызмет міндеттерін орындаудан босату туралы қорытынды бүйректердің жіті қабыну ауруларынан кейін талаптардың 78-тармағы бойынша шығарылады.
72. 1) тармақшаға бүйректердің бөлу функцияларының елеулі айқын көрінген бұзылуларымен немесе созылмалы бүйрек әлсіздігімен қоса болатын емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижесі кезінде қос бүйректің зақымдануымен несеп тасы ауруы (тас, гиронефроз, пионефроз, емдеуге келмейтін пиелонефрит және т.б.); ІІІ дәрежелі екі жақты нефроптоз; қызмет атқармайтын бүйрек немесе қалған бүйрек функциясының кез келген бұзылу дәрежесі болған кезде ауыру себебі бойынша алынып тасталған бір бүйректің болмауы; қуықты резекциялау немесе пластикалаудан кейінгі жай-күй; қуық-несеп жолы рефлюксімен және екінші қайтара екі жақты созылмалы пиелонефритпен немесе гидронефрозбен ілесетін қуық мойынының склерозы; жүйелі кеңейтуді талап ететін үрпі стриктурасы жатады.
2) тармақшаға: бүйрек шаншуының жиі (жылына 3 және көп) ұстамаларымен, тастардың қайтуымен, бүйректердің бөлу функциясының қалыпты бұзылуымен несеп-тас ауруы; қызмет атқармайтын бүйрек немесе қалған бүйрек функциясының кез келген бұзылу дәрежесі болған кезде ауыру себебі бойынша алынып тасталған бір бүйректің болмауы; үнемі ауырсыну синдромымен, екінші қайтара пиелонефритпен немесе вазоренальды гипертензиямен ІІ дәрежелі екі жақты нефропатоз; ІІІ дәрежелі біржақты нефропатоз; несеп бөлу жүйесінің екінші қайтара бір жақты өзгерістері кезінде қуық мойынының склерозы (біржақты гидроуретер, гидронефроз, екінші қайтара пиелонефрит және т.б.); емдеудің қанағаттанарлық нәтижелері кезінде жылына 2 рет кеңейтуді талап ететін үрпі структурасы жатады.
Дәрі-дәрмекке берілмейтін тұрақты симптомды АГ болған кезде қорытынды бүйрек функциясының бұзылу дәрежесіне байланыссыз 2) тармақша бойынша шығарылады.
3) тармақшаға: ультрадыбыстық зерттеулер мәліметтерімен расталған және несепте патологиялық өзгерістер болған кезде бүйрек шаншуының сирек (жылына кемінде 3) ұстамаларымен бүйректің, несеп жолдарының ұсақ (0,5 см-ге дейін) жекелеген тастары; қызмет атқармайтын бүйрек немесе басқа бүйрек функциясының бұзылуынсыз ауыру себебі бойынша алынып тасталған бір бүйректің болмауы; шамалы клиникалық белгілерімен және бүйректің бөлу функциясының шамалы бұзылуымен ІІ дәрежелі екіжақты нефроптоз; екінші қайтара пиелонефритпен ІІ дәрежелі біржақты нефроптоз; жылына 3 және көп рет стационарлық емдеуді қажет ететін асқынулармен несеп бөлу жүйесінің созылмалы аурулары (цистит, уретрит) жатады.
4) тармақшаға: тастың қайта түзілуінсіз несеп шығару жолдарынан (бүйрек қуысы, несеп жолы, қуық) жекелеген тасты инструменталды алып тастағаннан немесе өз еркімен шығуларынан кейінгі жай-күйлер; несеп бөлу жолдарындағы тастарды ультрадыбысты бөлшектеуден кейінгі жай-күйлер (талаптардың ІІ – ІІІ – ІV бағандары бойынша куәландырылушылар үшін); тек ультрадыбысты зерттеумен расталған, несепте патологиялық өзгерістерсіз екінші қайтара пиелонефритпен бүйректің ұсақ (0,5 см-ге дейін) жекелеген конкременттері; бір жақты немесе екі жақты І дәрежелі нефроптоз; несепте патологиялық өзгерістерсіз екінші қайтара пиелонефритпен бүйректің бөлу функциясының бұзылуынсыз ІІ дәрежелі бір жақты нефроптоз жатады.
Бүйректің бөлу функциясының қалыпты бұзылуы деп хромоцистоскопия кезінде ауру бүйректің сау бүйректен 4-5 минуттан кейін индигокарминді бөлуі, экстреторлы урограммаларда қарама-қарсы заттарды бөлу мен жинақтаудың баяулауы саналады.
Нефроптоз сатысы рентгенограмма бойынша тексерілуші тік тұрғанда рентгенеологпен орындалуы айқындалады: І дәреже – бүйректің төменгі кескіндемесі мықын сүйегі қанатының деңгейінде; ІІ дәреже – бүйрек кескіндемесі мықын сүйегінің қанатына бүйрек кескіндемесінің кемінде 1/2 бөлігіне қатпарланады; ІІІ дәрежеде – бүйрек кескіндемесінің үлкен бөлігі мықын сүйегі шетінен төмен орналасуы, бұл кезде бүйрек қуысы 1–2 сегізкөздің деңгейінде. ІІ және ІІІ дәрежелі нефроптоз кезінде экскреторлы урограммада S әрпі немесе 4 саны түрінде несеп жолының бүгілуі айқындалады. Қалыпта бүйректің физиологоиялық қозғалысы болып бүйрек кескіндемесінің төменге қарай 1 омыртқа денесінен биік түспеуі табылады.
73. Еркек жыныс мүшелерінің аурулары себебі бойынша көрсеткіштер бойынша куәландырылатындарға хирургиялық емдеу ұсынылады. Емдеудің қанағаттанғысыз нәтижелері немесе одан бас тартқан кезінде медициналық куәландыру функционалдық тұрғыдан бұзылу дәрежесіне байланысты жүргізіледі.
1) тармақшаға: емдеу қанағаттанғысыз нәтижесі немесе одан бас тартқан кезде несеп бөлудің елеулі бұзылуымен ІІІ – ІV сатылы қуық түбі безінің гиперплазиясы; еннің солуы; жыныс мүшесінің болмауы жатады.
2) тармақшаға: несеп бөлудің қалыпты бұзылуымен қуық түбі безінің ІІ сатылы гиперплазиясы (қалдықты несептің 50 мл-ге дейін болуы); жылына 3 және көп рет стационарлық емдеуді қажет ететін созылмалы простатит; 100 мл аса сұйықтық көлемімен ен қабығының немесе шәуһет бауының қайталанбалы (қайта хирургиялық емдегеннен кейін) бір жақты немесе екі жақты шемені; сперматогенез функциясының бұзылуымен еннің гиперплазиясы немесе гипоплазиясы жатады.
Ен қабығы немесе шәуһет бауы шеменінің бір рет қайталануы талаптардың осы тармағының 2) тармақшасын қолдану үшін негіз болып табылмайды.
3) тармақшаға: қуық түбі безінің І сатылы гиперплазиясы, симптомсыз ағым кезінде қуық түбі безінің тастары жатады.
4) тармақшаға: 100 мл кем сұйықтық көлемімен ен қабығы немесе шәуһет бауы шемені, фимоз, шәуһет бауы, еннің қосалқы мүшелерінің (бір жақты, екі жақты) кисталары, шамалы клиникалық белгілерімен, сперматогенез функциясының бұзылуымен еркек жыныс мүшелерінің басқа да аурулары жатады.
Ауыру (ерекшеліксіз және қатерсіз сипаттағы), жаралану немесе басқа да зақымданулар себебінен алынып тасталуынан кейін бір еннің болмауы осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орнына түсуге (әскери-десанттық училищелерге түсуден басқасы) кедергі келтірмейді, ал эндокриндік бұзылулар болған кезде талаптардың 13-тармағы қолданылады.
74. 1) және 2) тармақшаларға жиі асқынатын (жылына 3–4 рет) әйел жыныс мүшелерінің созылмалы қабыну аурулары немесе репродуктивті жүйе функциясының бұзылуына әкелетін олардың қайтымсыз салдарлары (жүктілікпен байланыссыз нейроалмасулы-эндокриндік синдром, поликистозды аналық без, етеккір алды синдромы, гиперпролактимия, альгоменорея, репродуктивті жаста функциясының бұзылуымен жатырлы қан кетулер, белгіленбеген генезде аналық без функциясының бұзылуы, экстрогендефицитті жай-күйлер кезінде остеопороз) жатады.
75. 1) және 2) тармақшаларға эндометриоз жатады, бұл диагноз стационарлық жағдайда аурулардың диагностикасы мен емдеу хаттамасы бойынша белгіленеді. Ауру ауырлығын және дәрежесін айқындау кезінде зақымданған мүшелердің репродуктивті жүйесі функциясының бұзылуы айқындалады. Таралу үдерісінің дәрежесін, көп ошақтығын, бұзылулар белгілерінің ұзақтығын: етеккір функциясын (гиперполименорея, метроррагия, етеккір кезеңіне дейінгі және кейінгі кезеңде қан бөлулер, анемияның дамуы, ауыршаңдық белгілерімен бедеулік, ауыршаңдық белгісі); дизуриялық (несепті ұстамау); гастроинтестиналды (іш қату, іштің желденуі), сондай-ақ емдеу іс-шараларының тиімділігін ескеру қажет.
76. 1) тармақшаға емдеудің қанағаттанғысыз нәтижелері немесе одан бас тартқан кезде жатырдың немесе қынаптың толық түсуі, шаттың толық айырылуы, жыныс мүшелерінің жыланкөзі (несепжыныстық, ішекті жыныстық) жатады.
Жатырдың түсуі болып тұрып тұрған кезде (немесе жатып күшенгенде) қынаптың қабырғаларын өзімен бірге айналдырып, жыныс қуысы шегінен барлық жатырдың сыртқа шығуы саналады.
Шаттың толық айырылуы болып шат бұлшық еттерінің тұтастығы толық бұзылған және олар көтен ішек қабырғаларымен байланысатын тыртықты тінге ауысқан, көтен ішек үңірейген және дұрыс кескіндемесінің жоқтығы саналады.
2) тармақшаға әйел жыныс мүшелерінің төмендеуі жатады. Жатыр мен қынаптың төмендеуге күшенген кезде жыныс қуысының үңіреюі және одан жатыр мойынының, қынаптың алдыңғы және артқы қабырғаларының көрінуі саналады, бірақ олар оның шегінен шықпайды.
Несепті ұстай алмаушылықпен асқынған жыныс мүшелерінің төмендеуі кезінде медициналық куәландыру емдеу нәтижелеріне байланысты 1) немесе 2) тармақшалар бойынша жүргізіледі.
Функциясының бұзылуынсыз жатырдың дұрыс орналаспауы осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге және әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Меноррагиялармен, іш қатумен, сегізкөз аймағында және іштің төменгі жағының ауыруларымен қоса болатын жатырдың дұрыс орналаспауы кезінде медициналық куәландыру осы тармақтың 3) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
3) тармақшаға: қынап қабырғаларының шамалы төмендеуі, ауырсыну синдромынсыз кіші жамбас аймағында тыртықты және жабысу үдерістері жатады.
77. 1) тармақшаға анемияға әкелетін органикалық жағынан байланысты емес қан кетулер, аналық бездің толық болмауы, климакс (климактериялық бұзылулар кезінде вазомоторлы, эмоционалды-психикалық, урогенитальды, тері, кеш алмасу бұзылуларымен үйлесуі) жатады.
2) тармақшаға олигоменорреямен, аменорреямен белгіленетін овариалды-етеккір функцияларының бұзылулары (гормональды және симптоматикалық терапияның тиімсіздігі кезінде) жатады.
3) тармақшаға жалпы дамудың қанағаттанарлығы кезінде жыныс инфантилизмі, екі фазалы цикл болған кезде алғашқы бедеулік жатады.
4) тармақша операциядан кейінгі кезеңде жүргізілген гормоналды терапияның тиімсіздігі кезінде радикалды операциялардан, жамбас перитониттерінен, тубоовариалды пайда болулардан кейін екі жақты тотальды овариоэктомияны көздейді.
78. Мерзімді әскери қызметке шақырылған, келісімшарт бойынша әскери қызметке, әскери (арнайы) оқу орындарына түсетін кезде азаматтар, бүйректердің жіті ауруларына шалдыққаннан кейін 12 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.
Жіті диффузды гломерулонефритке шалдыққан мерзімді қызмет әскери қызметшілері талаптардың 71-тармағы бойынша куәландырылады.
Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерге науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды жіті пиелонефриттердің созылған асқынған ағымы кезінде жіті диффузды гломерулонефриттердің ауыр түрінен кейін, әйел жыныс мүшелерінің (бартолинит, вульвит, кольпит, эндометрит, аднексит) жіті (2 айдан аспайтын мерзіммен) қабыну ауруларынан кейін, оперативті емдеуден кейін шығарылады.
79. Дәрігер (акушер-гинеколог) жүктілікті қойған сәттен бастап декреттік бала тууға дейінгі мерзімге (жүктіліктің 30 аптасы) саптық және дене даярлығынан, тәуліктік нарядтардан және далалық сабақтардан босату ұсынылады. Жүктілік патологиясы кезінде акушер-гинекологтың медициналық қорытындысы негізінде науқастануы бойынша демалыс беріледі.
Әскери қызметші-әйелдер оларда жүктілік белгіленген кезде РЗ, ИСК, ЗОҚ, ЭМӨ көздерімен қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.
80. Тармақ емдеуден бас тартқан немесе дамудың туа біткен кемістіктерін қанағаттанарлықсыз емдеу нәтижелері кезінде қолданылады.
1) тармақшаға: ІІІ ФС жүрек әлсіздігімен туа біткен жүрек ақаулары; жүректің қолқалы ақаулары; ІІІ дәрежелі тыныс алу әлсіздігімен бронх-өкпе аппаратының және плевраның даму ақаулары; бет-жақ облыстарының кемістіктері (соның ішінде қатты таңдай мен ерін жарылуы, екі жақты микротия); айқын көрінген клиникалық белгілерімен және функциясының кенеттен бұзылуымен асқорыту органдары; кеуде қуысының кенеттен өзгеруімен (қабырға бүкірлігі және т.б.) және рестриктивті тип бойынша ІІІ дәрежелі тыныс алу әлсіздігімен омыртқаның белгіленген туа біткен қисаюлары (кифоз, скалиоз және т.б.); остесклероз (мраморлық ауру); қалған бүйректің айқын көріну дәрежесіне байланыссыз функциясының бұзылуы болған кезде бір бүйректің болмауы; бөлу функциясының елеулі бұзылуымен немесе СБӘ-мен бүйрек поликистозы; бүйректің жамбастық дистопиясы; вазоренальды артериялы гипертензиямен және бүйрек қан кетулерімен, бүйрек тамырының (ангиография мәліметтерімен расталған) кемістіктері; жыныс мүшелерінің бұзылулары (жыныс мүшесінің жоқтығы, қынап атрезиясы); жамбас-сан буындарының елеулі шектелген қозғалыстарымен қоса болатын жамбастың бұзылуы; аяқтың 8 см артық қысқалығымен ортан жілік мойынының ішке қайырылып бұзылуы; ортан жілік ішкі ұршығының шығыңқы жерінің арасы 20 см артық аяқтардың О-үлгіде қисаюы немесе балтыр тобығының арасы 15 см артық Х-үлгіде қисықтығы (талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатындарға 2) тармақша қолданылады); туа біткен ихтиоз, ихтиоз түріндегі эритодермия жатады.
2) тармақшаға: ІІ сатылы ФС жүрек әлсіздігімен туа біткен жүрек ақаулары, сондай-ақ ботал өзегінің бітпеуі, сатысына және жалпы қан айналымының бұзылуына байланысты жүрек пердесінің ақауы; бір немесе екі жақтағы құлақ қалқанының болмауы немесе ұсқынсыз бұзылуы; жамбас-сан буынындарында қозғалысты қалыпты шектейтін жамбастың бұзылуы; кеуде қуысының бұзылуымен және рестриктивті тип бойынша ІІ дәрежелі тыныс алу әлсіздігімен туа біткен омыртқаның бекіген қисықтығы (кифоздар, сколиоздар және т.б.); қалған бүйректің айқын көріну дәрежесіне байланыссыз функциясының бұзылуы болған кезде бір бүйректің болмауы; поликистоз, дисплазия, бүйректің бір жақты жамбас дистопиясы; бүйректің және оның элементтерінің қосарлануы; таға тәріздес бүйрек; бөлу функциясының қалыпты бұзылуымен несеп жолының немесе қуықтың кемістіктері; ұманың немесе шаттың гипоспадиясы; аяқтың 5 тен 8 см-ге дейін қысқаруымен ортан жілік мойынының ішке қайырылып бұзылуы; ортан жілік ішкі айдаршығының шығыңқы жерінің арасы 12 ден 20 см дейін аяқтардың О-үлгіде қисаюы немесе балтыр тобығының арасы 12 ден 15 см дейін Х-үлгіде қисықтығы рецессивті (қара немесе қарайған) ихтиоз жатады.
3) тармақшаға: І ФС жүрек әлсіздігімен туа біткен жүрек ақаулары; бір жақты микротия; екінші құлаққа сыбырлап сөйлеуді 2 м артық қашықтықта қабылдау кезінде есту жолының атрезиясы; ауырсыну синдромымен және функциясының шамалы бұзылуымен остеохондропатиялық кифоз; аяқталған процеспен және қалыпты клиникалық белгілерімен (қалыпты дене жүктемелері кезінде функция шамалы азап шегеді) остеохондропатиялар; аяғының 2 ден 5 см-ге дейін қысқартуымен ортан жілік мойынының ішке қайрылып бұзылуы; қалған бүйректің қалыпты функциясы кезінде бір бүйректің болмауы; бөлу функциясының шамалы бұзылуымен бүйректің омыртқалы дистопиясы; функциясының шамалы бұзылуымен бүйректің жекелеген солитарлы кисталары; жыныс мүшесінің түбінен ортасына дейін несеп шығаратын каналдың жыланкөзі; еннің іш қуысында, шап каналдарында немесе олардың сыртқы тесігінде тұрып қалуы; бірнеше рет (3 реттен артық) радикалды хирургиялық емдегеннен кейін қайталанатын құйымшақтың торсылдақ кистасы; басым (қарапайым) ихтиоз; білезіктердің функцияларын бұзатын, тұқым қуалайтын алақандардың, сондай-ақ жүруге және стандартты аяқ киімді киюге кедергі келтіретін табандардың кератодермиялары жатады.
4) тармақшаға: сколиозбен үйлесетін немесе онсыз кеуде клеткаларының өзгерістері; функцияларының бұзылуынсыз бүйректердің, несеп жолдарының және қуықтың туа біткен кемістіктері; шап каналында немесе оның сыртқы қуысында бір еннің тұрып қалуы; аяқтың 2 см-ге қысқаруымен ортан жілік мойынының ішке қайырылып бұзылуы жатады.
V бел омыртқасының сакрализациясы немесе 1 сегізкөздің люмбализациясы, аталған омыртқа иіндерінің бітпеуі, коронарлы сайдағы гиспоспадия осы тармақты қолдануға негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге және әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
Жүйке жүйесінің туа біткен кемістіктерімен адамдар талаптардың 25-тармағы бойынша, ал психикалық бұзылулармен – талаптардың 14 немесе 20-тармақтары бойынша куәландырылады.
Қол немесе табанның туа біткен кемістіктерімен адамдар талаптардың 67 немесе 68-тармақтары бойынша куәландырылады.
81. 1) тармақшаға: сол сияқты трансплантанттармен ауыстырылмаған, мертігуден, жарақаттардан кейінгі жақ-бет облысының кемістіктері мен бұзылулары; жақ-самай буындарының анкилоздары; төменгі жақтың жалған буындары; емдеуден тиімділік болмаған, соның ішінде хирургиялық немесе одан бас тартқан кезде бет-жақ сүйектерінің кескіндемелері жатады.
Пластикалық материалмен ауыстырылмаған бас сүйек күмбезінің 8 шаршы см артық кемістігі немесе пластикалық материалмен ауыстырылмаған 20 шаршы см кемістігі, клиникалық белгілерінсіз ми заттарында бөтен денелер болған, емдеудің қанағаттанарлық нәтижелерімен ортопедиялық емдеуден кейін бет-жақ облысындағы кемістіктер мен өзгерулері кезінде бөлім қолбасшылығы мен дәрігердің пікірі бойынша әскери қызмет міндеттерін орындау қабілеттігі сақталса, талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатын әскери қызметшілер осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша куәландырылады.
Сүйек-пластикалық трепанация операциясынан кейін бас сүйек күмбезінің кемістігі аутосүйекпен ауыстырылған бас сүйек кемістігі болып айқындалады. Бас сүйек-ми жарақатынан кейін диагностикалық фрезді қуыстар, жалғау-тін тыртығымен ауыстырылатын бас сүйек күмбезінің кемістігіне жинақталады.
Сәтті нәтижемен ОЖЖ-нің органикалық зақымдану белгілерінсіз жаншылған сипаттағы бас сүйек күмбезі пластинкасының сыртқы-кортикалды зақымданулары кезінде, талаптардың ІІ – ІV-бағандары бойынша куәландырылушылардың әскери қызметке жарамдылық санаты науқастануы бойынша демалыстан кейін өзгермейді, ал оперативті емдеумен немесе онсыз шыны тәріздес пластинканың зақымдануы кезінде шешім осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша қабылданады.
ОЖЖ органикалық зақымдануы белгісінсіз сәтті нәтижемен сызық сипатты бас сүйек күмбезінің 10 см-ге дейін сынуы кезінде талаптардың ІІІ – ІV бағандары бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты науқастануы бойынша демалыстан кейін өзгермейді, ал мерзімді қызмет әскери қызметшілеріне қатысты шешім осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша қабылданады.
Оқшауланған сипаттағы немесе бас сүйек күмбезі сынықтарының сызықты немесе жарықшақты сипатының жалғасы болып табылатын бас сүйек негізінің сынулары кезінде шешім осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша қабылданады.
82. 1) тармақшаға: ІІ–ІІІ дәрежелі компрессиялар екі және көп омыртқа денелерінің жаңа, көптеген терең тұрақсыз сынықтарын емдеуден кейінгі жай-күй; омыртқа денелерінің сынықтары, шығулары және сынықты-шығулары бойынша спондило- және корподерезді пайдаланумен хирургиялық емдегеннен кейінгі жай-күйлер (талаптардың ІІІ – ІV-бағандары бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты науқастануы бойынша демалыстан кейін 1) немесе 2) тармақшалары бойынша айқындалады); омыртқаның айқын көрінген сколиоздық немесе кифоздық бұзылуымен омыртқа денелерінің көптеген сынықтарының бұрынғы салдарлары; жамбас сақинасы тұтастығының өзгеруімен жамбас сүйектерінің дұрыс өспеген көптеген тік сынықтары; ортан жілік ұршығының орталық шығуы салдарлары (анкилоз, функциясының елеулі бұзылуымен өзгергені артроз) жатады.
2) тармақшаға: функционалдық тұрғыдан бұзылу дәрежелеріне және емдеу нәтижелеріне байланыссыз омыртқа денесінің жаңа сынығы немесе шығуы; ІІ – ІІІ дәрежелі сүйір тәрізді бұзылумен екі омыртқа денелері сынуларының бұрынғы салдарлары; емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелері кезінде жамбас сақинасы біртұтастығының өзгеруімен жамбас сүйектерінің бір жақты сынуларынан кейінгі жай-күйлері; аяқ-қол функциясының қалыпты бұзылуымен ортан жілік ұршығының орталық шығуының салдарлары; емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелері кезінде ортан жілік мойынының сынуы жатады.
Осы тармақшаға аяқ-қол функцияларының қалыпты бұзылуымен түтікше сүйектердің асқынған сынулары жатады. Жалған буындар болған кезде куәландырылатындарға оперативті емдеу ұсынылады. Әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды емдеу аяқталғаннан кейін, оның нәтижелеріне байланысты шығарылады. Операциядан бас тартқан кезде медициналық куәландыру осы тармақтың 1) тармақшасы бойынша жүргізіледі.
3) тармақшаға: І дәрежелі компрессиялы омыртқа денелерінің компрессиялы тұрақты сынулары және шамалы ауырсыну синдромымен және омыртқаның ІІ дәрежелі кифоздық бұзылуымен олардың салдарлары; жамбас- сан буынының толық қалпына келмеуі кезінде остеосинтезді пайдаланумен сан сүйегі мойынының сынықтары; оларды алып тастаудан бас тартқан кезде соның ішінде металлоз белгілерімен функцияны бұзатын алынбаған металлды құрастырғыштар жатады. Осы тармақша бойынша омыртқа функциясының шамалы бұзылуы және ауырсыну синдромы болған кезде иін, омыртқа өсінділерінің сынулары себебінен емделгеннен кейін адамдар куәландырылады.
Сәтті нәтижемен омыртқа денелерінің жаңа сынуларынан кейін талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылушыларға талаптардың 86-тармағы бойынша науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығарылады.
Жамбас сақинасының бұзылуынсыз өсіп біткен оқшауланған жамбас сүйектерінің жекелеген сынулары осы тармақты қолдану үшін негіз болып табылмайды, әскери қызмет өткеруге, әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге кедергі келтірмейді.
83. 1) тармақшаға: ІІІ дәрежелі тыныс алу әлсіздігімен бронх-өкпе аппаратының жаралануы мен жарақаттануы салдарларының жай-күйлері; жүрекқаптың жалпы бітелуі; жүректің немесе қолқаның кеңеюі; функцияларының бұзылуына байланыссыз жүре пайда болған өңеш-көмей немесе өңеш-бронх жыланкөздері; өңешті, асқазанды резекциялау немесе асқазан-ішек сағаларын салу, ас қорыту функциясының елеулі бұзылуымен (емдеуге келмейтін демпинг-синдром, қатты іш өтулер және т.б.) немесе тамақтанудың айқын көрінген төмендеуімен (ИМТ 18,5) аш ішекті (кемінде 1,5 м) немесе тоқ ішекті (кемінде 30 см) резекциялау); билиодигестивті анастомоздарды салу; емдеудің қанағаттанғысыз нәтижелерінде өтті немесе панкреатитті жыланкөздер; бауырдың бөлігін немесе ұйқы безінің бөлігін резекциялау; қалған бүйрек функциясының бұзылуы болған кезде оның айқын көріну дәрежесіне байланыссыз бір бүйректің болмауы, сондай-ақ жыныс мүшесінің болмауы жатады.
Өкпе түбінде, жүректе, ірі қан тамырлар жанында орналасқан бөтен зат болған кезде, асқыну немесе функционалдық тұрғыдан бұзылулардың болуына қарамастан, шақыру учаскелеріне тіркелген, мерзімді әскери қызметке шақырылған кезде азаматтар және әскери қызметшілер 1) тармақша бойынша куәландырылады. Талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатын әскери қызметшілердің әскери қызметке жарамдылық санаты осы тармақтың 2) тармақшасы бойынша айқындалады.
Жүректі, үлпершекті жаралау салдарлары, ірі қан тамырлары маңындағы аралықта бөтен денелерді оперативті алып тастаған кезде талаптардың ІІІ – ІV бағандары бойынша куәландырылатындардың әскери қызметке жарамдылық санаты жалпы қан айналымының бұзылу сатысына байланысты 42-тармақ бойынша, тыныс алу әлсіздігі болған кезде – талаптардың 51-тармағы 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша, ал талаптардың І – ІІ бағандары бойынша куәландырылатындар – 42-тармақтың 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша немесе талаптардың 51-тармағының 1) немесе 2) тармақшалары бойынша айқындалады. Бұл кезде бір уақытта осы тармақ қолданылады.
2) тармақшаға: ІІ дәрежелі тыныс алу әлсіздігімен бронх-өкпе аппаратының жаралану және жарақаттану салдарлары, жай-күйлері; тыныс алу әлсіздігі дәрежесіне байланыссыз өкпенің болмауы; асқазанды, аш ішекті немесе тоқ ішекті резекциялау; сирек демпинг-синдром (тұрақсыз нәжіс, тамақтанудың қалыпты төмендеуі) белгілерімен асқазан-ішек сағасын таңу; көкбауырдың болмауы, қалған бүйректің қалыпты функциясы кезінде бүйректің болмауы.
3) тармақшаға: шамалы клиникалық белгілерімен жаралану немесе жарақаттану салдарлары; өкпенің бөлігін алып тастау, асқазанды резекциялау; бүйрек және басқа мүшелер бөліктерін резекциялау жатады.
4) тармақшаға: (талаптардың І бағаны бойынша куәландырылатындар үшін жаралану немесе жарақат алғаннан бастап 6 айдан ерте емес) сауығу нәтижесімен қан кетуді тоқтату, пневмо- немесе гемотораксты жою, ішек, асқазан, бауыр жараларын тігу мақсатында, тыныс алу әлсіздігінсіз, торакотомия немесе лапаротомиясыз өкпені типтік емес резекциялаудан кейінгі жай-күй жатады.
Әскери қызметшілерге тыныс алу әлсіздігінсіз өкпені типтік емес резекциялаудан кейін стационарлық емдеу аяқталған соң талаптардың 53-тармағы бойынша демалыс беріледі.
Талаптардың 83-тармағы бойынша, сондай-ақ қабыну аурулары мен бронх-өкпе аппаратының даму кемістігін хирургиялық емдеу салдарымен адамдар куәландырылады.
84. 1) тармақшаға: стандартты әскери киім нысанын, аяқ киімді немесе жабдықтарды киюді қиындататын немесе кедергі келтіретін емдеудің қанағаттанғысыз нәтижелері немесе одан бас тартқан кезде жалақтанған немесе жеңіл жараланатын және жиі жалақтанатын, жақын жатқан тіндермен жалғастырылған мойын, дене және аяқ-қол маңындағы массивті келлоидті, гипертрофиялық тыртықтар; тері беті ауданының 20 және көп пайыз терең күюден кейінгі жай-күй немесе бүйректің амилоидозбен асқынуы жатады.
2) тармақшаға: қозғалысты қалыпты шектейтін немесе стандартты киім нысанын, аяқ киімді және жабдықтарды киюге қалыпты кедергі келтіретін жалақтанбайтын келлоидты және гипертрофиялық тыртықтар, сондай-ақ емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелері немесе одан бас тартқан кезде беттің көріксізденуі, аяқ-қол тері бетінің 50 және көп пайыз терең күю салдары жатады.
3) тармақшаға: қозғалысты шамалы шектейтін немесе стандартты әскери киім нысанын, аяқ киімді және жабдықтарды киюге кедергі келтіретін, ұзақ жүргенде және денеге басқа да күш салғанда білінбейтін эластикалық тыртықтар, аяқ-қол терісінің 70 пайыздан көп бөлігін пластикалаумен терең күюі салдары жатады. Сәтсіз хирургиялық емдегеннен кейін каузалгия белгілерімен тыртықтар болған кезде қорытынды талаптардың 26-тармағы бойынша шығарылады.
Күйік немесе үсу салдарынан көзі, саусақтары немесе өкшесі зақымданған адамдар талаптардың тармақтары бойынша куәландырылады.
85. Дәрілік препараттармен, ЗОҚ-мен улану, басқа токсикологиялық заттармен, ЭМӨ-нің өткір немесе созылмалы әрекетімен, иондаушы сәулеленумен, басқа да сыртқы факторлармен улануды және себептерді, аллергиялық реакциялардың салдарларын көздейді.
Сәулелену ауруына шалдыққан әскери қызметшілерді медициналық куәландыру кезінде перифериялық қан құрамындағы өзгерістер ғана емес, сонымен бірге аурудың басқа да клиникалық белгілері есепке алынады.
І дәрежелі сәулелену ауруына шалдыққаннан кейін мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерде шамалы қалдықтар болған кезде, ал ІІ дәрежелі сәулелену ауруына шалдыққаннан кейін келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді медициналық куәландыру талаптардың 86-тармағы бойынша жүргізіледі.
Қандай да бір салдарларсыз өткір сәулелену ауруына шалдыққан адамдар 3) тармақша бойынша куәландырылады және РЗ, ИСК қызметке (жұмысқа) жарамсыз деп танылады.
РЗ, ИСК-мен жұмыс істейтін және жылдық шекті дозадан 5 есе артық сәулеге шалдыққан әскери қызметшілер стационарлық тексерілуге жіберіледі. Сәулелену ауруының белгілері болмаған кезде мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер РЗ және ИСК-мен қызметке (жұмысқа) 3) тармақша бойынша жарамсыз деп танылады, ал келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілердің жарамдылығы дербес айқындалады.
Әскери қызметшілердің жабдықталым нормалары бойынша негізгі тағамдарға клиникалық белгілерімен тамақ аллергиясы бар азап шегетін адамдар (стационарлық тексерумен расталған) 2) тармақша бойынша куәландырылады. Басқа да аллергиялық аурулар кезінде (бөртпе, поллиноз, аллергиялық риниттер, дерматиттер және т.б.) медициналық куәландыру зақымданған мүше немесе жүйе функциясының жай-күйіне байланысты талаптардың тармақтары бойынша жүргізіледі.
Қатты уланулардан, токсикологиялық-аллергиялық әсер етулерден, жіті аллергиялық аурулардан (анафилактикалық шок, сарысу ауруы, Лайел, Стивенсон-Джонсон синдромы), басқа сыртқы себептердің әсер етуінен кейін әскери қызметке және әскери-есептік мамандық бойынша қызметке жарамдылық санаты аурудың нәтижесіне және зақымданған мүшелер немесе жүйелер функциясына байланысты талаптардың тармақтары бойынша айқындалады.
86. Буындардың жіті қабыну ауруларына шалдыққан хирургиялық аурулар (аппендэктомия, жарық пластикасы, енді төмендету, аяқ-қолдың варикозды-кеңейген тамырларын немесе шәуһет бауларын кесу, жұмсақ тіндердің ірі қатерсіз жаңа өскіндерін алып тастау, алақандағы жалпақ сіңірлерді кесу, дерматопластика және басқа) немесе жарақаттар себебінен асқынбаған оперативті араласудан кейін бітпеген тыртықтарымен талаптардың І бағаны бойынша куәландырылатындар және мерзімді әскери қызметке шақырылу, әскери (арнайы) оқу орындарына, келісімшарт бойынша әскери қызметке түсу кезінде азаматтар емдеу аяқталғаннан кейін 6 айға әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылады.
Әскери қызметшілерге науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды стационарлық емдеу аяқталғаннан кейін қабынудың клиникалық, зертханалық белгілері болмаған кезде дене жүктемесінен кейін буындарда немесе операциялы тыртықтарда қалыпты, өтпелі ауырсыну сезімдері сақталатын және әскери қызмет міндеттерін орындау қабілетін қалпына келтіру үшін бір ай және одан артық мерзім қажет болғанда шығарылады.
Әскери қызметшілерге науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды сүйектерге және буындарға, пластикаға сіңір тендолизіне (қол және табан саусақтарынан басқа) операциядан кейін қозғалысты уақытша шектеулер кезінде, сүйек сынғаннан кейін қатпаған сүйек мүйізгегі кезінде әскери қызмет міндеттерін орындау қабілеттігін қалпына келтіруге бір ай және көп мерзім қажет болғанда шығарылады.
Түтікше сүйектердің сынықтарын емдеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелері, салдарлары кезінде науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығарылмайды, ал әскери қызметке жарамдылығы туралы мәселе талаптардың 82-тармағының 1), 2) немесе 3) тармақшалары бойынша шешіледі.
Қолдың, табанның, сондай-ақ жіліншіктің майда сүйектері сынған кезде талаптардың ІІ бағаны бойынша куәландырылатындарға науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығарылмайды. Госпитальдық емдеу аяқталғаннан кейіннен қажетті емдеу іс-шараларын көрсете отырып босату туралы қорытынды шығарылады. Соғыс уақытында осы әскери қызметшілер сауығушылар командаларына жіберіледі.
Талаптардың І бағаны бойынша куәландырылатындарда, түтікшелі сүйектің сүйек-ми каналындағы сынық біткеннен соң штифт (пластинка) қалса, оны алып тастау үшін 6 айға әскери қызметке жарамсыз деп танылады. Операциядан бас тартқан кезде медициналық куәландыру талаптардың 82-тармағы бойынша жүргізіледі.
Көлденең омыртқаның өсінділері сынғаннан кейін, штифті, пластинканы немесе басқа да құрылымдарды алып тастағаннан кейін әскери қызметшілерді босату қажеттілігі туралы қорытынды шығарылады.
Майда сүйектердің асқынбаған стационарлық емдеуді қажет етпейтін жабық сынықтарында келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді, ауруы бойынша демалыс беру немесе босату туралы қорытынды шығара отырып амбулаторлық куәландыруға рұқсат етіледі.
Сүйек мүйізгегінің пайда болу белгілерінен кейін, тек гипспен таңуды қажет ететін, түтікше немесе басқа да сүйектердің асқынбаған жабық сынықтарында талаптардың ІІІ бағаны бойынша куәландырылатындарға гипс таңғышын алғанға дейін ауруы бойынша демалыс беру немесе босату туралы қорытынды шығара отырып медициналық мекемеден амбулаторлық емдеуге шығарылады. Әскери оқу орындарының курсанттары мен тыңдаушылары емдеуді жалғастыру үшін әскери оқу орындарының лазареттеріне, ал шақыру бойынша әскери қызметті өткеріп жатқан әскери қызметшілерді әскери бөлімдердің (лазареттер болғанда) госпиталь хирургінің (травматологының) кемінде айына бір рет міндетті тексеруімен орналастыру дұрыс. Осы адамдарды науқастануы бойынша демалыс беруді айқындау үшін, медициналық куәландыруды әскери бөлім дәрігерінің және әскери емхана (гарнизон госпиталі) хирургының ұсынымы бойынша лазаретте емдеу аяқталғаннан кейін ӘДК жүргізеді.
Жақ сүйегінің және беттің жұмсақ тіндерінің жарақаттары салдарынан науқастануы бойынша демалыс беру туралы қорытынды шығаруға негіз сынықтардың баяу консолидациясы, хирургиялық немесе ортопедиялық емдеу күрделі әдістерін қажет ететін тығыз тыртықтардың немесе сынықтардың болуы сондай-ақ жарақаттар остеомиелиті бар сынықтар болып табылады.
Буындардағы қозғалыс көлемін бағалауда талаптардың 65-тармағының түсініктері басшылыққа алынады.
Жіті экзогенді әсер етулер мен интоксикациядан кейін қалған жағдайларда талаптардың І бағаны бойынша куәландырылатындар уақытша әскери қызметке 6 айға жарамсыз болып танылады. Бұдан әрі олардың әскери қызметке жарамдылығы мүшелер мен жүйелері функцияларының қалпына келу дәрежесіне байланысты талаптардың 85-тармағы бойынша айқындалады.
87. Талаптардың І, ІІ бағандары бойынша жақсы дене дамуы мен тамақтану, теңбе-тең дене құрылымымен, бойы кемінде 150 см және дене салмағы 45 кг куәландырылатындар әскери қызметке жарамды деп танылады және 4-7-қосымшаларға сәйкес Қарулы Күштер түрлері мен әскер тектері бойынша тағайындалады.
Дене салмағы 50 кг аз және бойы 150 см төмен Талаптардың І бағаны бойынша куәландырылатындар эндокринологпен тексерілуге жатады. Бұл адамдар 2) тармақша бойынша уақытша 12 айға әскери қызметке жарамсыз деп танылады. Сақталған жеткіліксіз дене дамуы болған кезде медициналық куәландыру осы тармақтың 1) тармақшасымен жүргізіледі.
88. Азаматтарды шақыру учаскелеріне тіркеген және мерзімді әскери қызметке шақырған кезде, сондай-ақ энурезбен ауыратын әскери қызметшілерді тексеру мен емдеу стационарлық жағдайда жүргізіледі. Тексеру невропатологтың, психиатрдың, урологтың және дерматовенерологтың қатысуымен кешенді жүргізіледі.
Бақылаулар мен тексерулер нәтижелері, сондай-ақ қорғаныс істері жөніндегі басқармалардан (бөлімдерден), әскери бөлімдерден алынған мәліметтер энурездің болуы және емдеу тиімділігінің жоқтығын расталады, талаптардың І-ІІ бағандары бойынша куәландырылатындар әскери қызметке жарамсыз деп танылады.
Егер энурез қандай да бір аурудың белгісі болып табылса, қорытынды талаптардың негізгі ауруды қарастыратын тармағы бойынша шығарылады.
89. 2) тармақшаға тұрақты, ұзақ жүйелі емдеуге келмейтін функционалды пайда болған афония жатқызылады.
Кекештену (тұтығу) болған кезде куәландырылатын невропатологпен, психиатрмен, оториноларингологпен және логопедпен терең тексеріледі. Әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытынды аталған мәліметтер және әскери бөлімнен және қорғаныс істері жөніндегі басқармадан (бөлімнен), әскери қызметке түскенге дейін оқу орнынан немесе жұмысынан алынған құжаттарды мұқият зерделеу негізінде шығарылады. Кекештенудің (тұтығудың) айқындылық дәрежесі әр түрлі жағдайларда сөйлеу функциясының жай-күйін қарқынды бақылау жолымен айқындалады және аурудың айқын көрінгені бойынша бағаланады. Қолбасшылық мінездемесінің және куәландырылатынның әскери қызмет міндеттерін орындауында кекештену (тұтығу) қандай дәрежеде көрінетіндігі туралы нұсқаманың сараптамалық бағалауда елеулі маңызы бар.
Әскери қызмет өткеруге кедергі келтірмейтін қалыпты кекештену (тұтығу) бөгеліп сөйлеу, сөйлемнің басында «кідіру», аз сөйлемнің (бір рет ауа шығаруда) басқа сөздерін еркін айту немесе шамалы тоқтатып, бірақ қайталаусыз айту табылады.

Қазақстан Республикасының Қарулы
Күштерінде, басқа да әскерлері
мен әскери құралымдарында қызмет
ету үшін адамдар денсаулық жағдайының
сәйкес келуіне қойылатын талаптарға
4-қосымша

Шақыру учаскелеріне тіркеу,
мерзімді әскери қызметке шақыру кезінде

Тағайындау көрсеткіші		1	2	2	2	3
Дене бітімі дамуының көрсеткіштері. Аурулар және денсаулық жағдайына қойылатын талаптар тармақтарының тізбесі		Әскер тектерінің, бөлімдердің атауы
		Арнайы мақсаттағы бөлімдер, Қазақстан Республикасының Республикалық ұланы	Арнайы және ерекше мақсаттағы бөлімдер, ҚР ІІМ ішкі әскерлерінің жедел және айдауыл бөлімдері	ҚР ҰҚК Шекара қызметі	Аэроұтқыр әскерлері	Әскери-теңіз күштері
бағандар
		1	2	3	4	5
1		2	3	4	5	6
Бойы (см)	Мынадан ұзын емес	185		теңіз бөлімдері 185	185; суасты қайықтары 182
	Мынадан кіші емес	178	165	155	170
мынадан төмен емес қашықтан көру өткірлігі	түзетусіз	0,7/0,7	0,5/0,5	0,5/0,5	0,5/0,5	0,5/0,4
	түзетумен
мынадан артық емес дптр рефракциясы	алыстан көрмеу	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0
	жақыннан көрмеу	2,0	2,0	2,0	2,0	2,0
	екі басты меридиандағы рефракция айырмашылығы бар астигматизм	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0
Түсті сезіну	дихромазия, аномальды трихромазия А, Б	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
	аномальды трихромазия С
Есту: мынадан кем емес сыбырлап сөйлеу (м)		6/6	6/6	6/6	6/6	6/6
Инфекциялық және паразитарлық аурулар
Толық сауығу нәтижесімен және 12 ай бойы ремиссияның тұрақтығымен вирусты гепатиттерге, сүзектік-қылаулық ауруларға шалдыққаннан кейінгі жағдай		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
2-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
3-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
6-тармақ, 2, 3-тармақшалар		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
10-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
12-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Эндокриндік аурулар, тамақтану мен зат алмасуының бұзылуы
13-тармақ, 5-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Жүйке жүйесінің аурулары
14-тармақ, 3, 4-тармақшалар 16-тармақ, 3, 4-тармақшалар 17-тармақ, 3, 4-тармақшалар 18-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
22-тармақ, 4-тармақша 23-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
26-тармақ, 4-тармақша 27-тармақ, 3, 4-тармақшалар		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Көз және оның қосалқы аппаратының аурулары
29-тармақ, 3-тармақша 30-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
33-тармақ, 2, 3-тармақшалар 34-тармақ, 4, 5-тармақшалар 35-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Көктемгі талаурау және конъюнктивиттік басқа да аллергиялық аурулары		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Құлақ пен емізікше өсінділерінің аурулары
37-тармақ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
38-тармақ, 3, 4-тармақшалар		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
39-тармақ, 2, 3-тармақшалар		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Қан айналымы жүйесінің аурулары
42-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
45-тармақ, 4, 5-тармақшалар		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
46-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
47-тармақ, 2-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Тыныс алу мүшелерінің аурулары
49-тармақ, 4, 5-тармақшалар		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
49-тармақ, 6-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
50-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
51-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Ас қорыту мүшелерінің аурулары
54-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
55-тармақ, 3-тармақша; 56-тармақ, 3, 4-тармақшалар		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
58-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
59-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
60-тармақ, 3-тармақша
Тері және тері асты шелінің аурулары
62-тармақ, 5-тармақша (ксеродермия, фолликулярлы ихтиоз, тұрақты ремиссиядағы экземаның шектелген түрі)		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Сүйек-бұлшық ет жүйесінің және дәнекер тін аурулары
65-тармақ, 4-тармақша; 66-тармақ, 4-тармақша; 67-тармақ, 4-тармақша.		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Буындар функцияларының бұзылуынсыз Осгуд-Шлаттер ауруы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
68-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
69-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Несеп-жыныс жүйесінің аурулары
71-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
72-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
73-тармақ, 3, 4-тармақшалар		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Жарақаттану немесе туберкулез емес немесе қатерсіз сипаттағы аурулардың себебінен операция салдарынан бір еннің болмауы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
80-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Жарақаттар, уланулар және сыртқы факторлардың басқа да әсерлерінің салдарлары
83-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
84-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
85-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Дене бітімінің кемістіктері және басқа да аурулар
89-тармақ, 2-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ

Кестенің жалғасы

3	4	4	4	4	4	5
Әскер тектерінің, бөлімдердің атауы
ҚР ТЖМ АҚ бөлімдері, танктерді, өздігінен жүретін артиллериялық қондырғылардың, танктер және тартқыштар негізіндегі инженерлік машиналардың жүргізушілері (бұдан әрі – жүрг.) мен экипаж мүшелері	Жаяу әскерлер жауынгерлік машиналарының, броньды транспортерлердің және зымыран бөлшектерін іске қосу қондырғыларының жүргізушілері, экипаж мүшелері	Мотоатқыштар бөлімдері	Химиялық бөлімдер	Зымыран, зениттік-зымыран бөлімдері	Байланыс бөлімдері, радиотехникалық бөлімдер	ҚР ҚҚ, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының қалған бөлімдері	Оқу-жаттығу әскери бөлімдері
бағандар
6	7	8	9	10	11	12	13
7	8	9	10	11	12	13	14
175	180
		155					155
0,5/0,4; жүрг. 0,8/0,4	0,5/0,1; жүрг. 0,8/0,4	0,5/0,1	0,5/0,1	0,5/0,1			Тиісінше әскер тектері мен түрлері
					0,5/0,1	0,4/0,06
1,0	1,0	2,0	2,0	2,0	6,0	6,0
2,0	2,0	3,0	3,0	3,0	8,0	8,0
1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	3,0	3,0
жүрг. ЖЗ	жүрг. ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ
			ЖЗ
6/6; экипаж мүшелері 1/4 немесе 3/3	6/6; экипаж мүшелері 1/4 немесе 3/3	6/6	5/5	5/5	6/6
Инфекциялық және паразитарлық аурулар
ЖЗ			ЖЗ				ЖЗ
			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
ЖЗ							ЖЗ
			ЖЗ				ЖЗ
							ЖЗ
ЖЗ			ЖЗ				ЖЗ
Эндокриндік аурулар, тамақтану мен зат алмасуының бұзылуы
ЖЗ							ЖЗ
Жүйке жүйесінің аурулары
ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
ЖЗ							ЖЗ
ЖЗ							ЖЗ
Көз және оның қосалқы аппаратының аурулары
ЖЗ			ЖЗ				ЖЗ
ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ				ЖЗ
ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ				ЖЗ
Құлақ пен емізікше өсінділерінің аурулары
ЖЗ			ЖЗ				ЖЗ
							ЖЗ
							ЖЗ
Қан айналымы жүйесінің аурулары
ЖЗ							ЖЗ
							ЖЗ
ЖЗ	ЖЗ						ЖЗ
ЖЗ	ЖЗ						ЖЗ
Тыныс алу мүшелерінің аурулары
			ЖЗ				ЖЗ
ЖЗ							ЖЗ
			ЖЗ		ЖЗ		ЖЗ
ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ			ЖЗ
Ас қорыту мүшелерінің аурулары
ЖЗ							ЖЗ
ЖЗ							ЖЗ
			ЖЗ				ЖЗ
							ЖЗ
							ЖЗ
Тері және тері асты шелінің аурулары
ЖЗ			ЖЗ				ЖЗ
Сүйек-бұлшық ет жүйесінің және дәнекер тін аурулары
							ЖЗ
							ЖЗ
							ЖЗ
							ЖЗ
Несеп-жыныс жүйесінің аурулары
ЖЗ							ЖЗ
			ЖЗ	ЖЗ			ЖЗ
							ЖЗ
ЖЗ	ЖЗ						ЖЗ
Жарақаттар, уланулар және сыртқы факторлардың басқа да әсерлерінің салдарлары
ЖЗ							ЖЗ
ЖЗ							ЖЗ
ЖЗ							ЖЗ
Дене бітімінің кемістіктері және басқа да аурулар
					ЖЗ		ЖЗ

ЕСКЕРТПЕ:
1. Аэроұтқыр әскерлеріндегі әскери қызметке дене салмағы 90 кг-нан асатын адамдар жарамсыз.
2. 13-баған бойынша осы кестенің 1-12-бағандары бойынша жарамды адамдар куәландырылады. Олар үшін әскери қызметке тағайындалу көрсеткіші әскер түрі мен тегіне сәйкес белгіленеді.

Қазақстан Республикасының Қарулы
Күштерінде, басқа да әскерлері
мен әскери құралымдарында қызмет
ету үшін адамдар денсаулық жағдайының
сәйкес келуіне қойылатын талаптарға
5-қосымша

Радиоактивті заттармен, иондаушы сәулелену көздерімен, зымыран
отыны құрамдауыштарымен, электромагниттік өріс көздерімен
қызмет (жұмыс) үшін іріктеу және келісімшарт бойынша әскери
қызмет өткеру кезінде

Дене бітімі дамуының көрсеткіштері. Аурулар мен қойылатын талаптар тармақтарының тізбесі	РЗ, ИСК	ЗОҚ	ЭМӨ көздері	Лазерлі сәулелену көздері
	бағандар
	1	2	3	4
1	2	3	4	5
Мынадан кем емес қашықтық үшін түзетулермен көру өткірлігі	0,5/0,2	0,5/0,2	0,5/0,2	0,6/0,5
Мынадан артық емес дптр рефракция:
Алыстан көрмеу	3,0/3,0	3,0/3,0	3,0/3,0	3,0/3,0
Жақыннан көрмеу	5,0/5,0	5,0/5,0	5,0/5,0	5,0/5,0
Екі басты меридиандағы рефракция айырмашылығы бар астигматизм	2,0/2,0	2,0/2,0	2,0/2,0	2,0/2,0
Түсті сезіну: дихромазия, аномальды А, В трихромазия	ДЕРБ	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ
Есту: мынадан кем емес сыбырлап сөйлеу (м)	5/5	5/5	5/5	5/5
Толық сауығу нәтижесімен және 12 ай бойы ремиссияның тұрақтығымен вирусты гепатиттерге, сүзектік-қылаулық ауруларға шалдыққаннан кейінгі жағдай	ЖЗ	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ
Қайта туындауға және қайталануға бейім ісік алды аурулары	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Жеке қорғану құралдарын және тері қабатын күтуге кедергі келтіретін аурулар, жарақаттар салдарлары	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
2-тармақ, 4-тармақша	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
3-тармақ, 4-тармақша;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
9-тармақ, 3-тармақша;	ЖЗ	ДЕРБ	ЖЗ	ДЕРБ
10-тармақ, 3-тармақша;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
12-тармақ, 3-тармақша;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ДЕРБ
13-тармақ, 3-тармақша;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
13-тармақ, 5-тармақша;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
14-тармақ, 3, 4-тармақшалар; 16-тармақ, 3, 4-тармақшалар; 17-тармақ, 3-тармақша;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
22-тармақ, 4-тармақша;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
22-тармақ, 3-тармақша; 23-тармақ, 4-тармақша; 24-тармақ, 5-тармақша; 26-тармақ, 3, 4-тармақшалар; 27-тармақ, 3, 4-тармақшалар;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
шел басу, 32-тармақ, 3-тармақша;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
30-тармақ, 3-тармақша; 31-тармақ, 3-тармақша; 34-тармақ, 4, 5-тармақшалар; 35-тармақ, 3-тармақша;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
Сыртқы есту жолының, құлақ қалқанының, құлақ маңындағы саласының экземасы	ЖЗ	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ
38-тармақ, 2, 3, 4-тармақшалар; 39-тармақ, 2, 3-тармақшалар;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
40-тармақ, 2, 3-тармақшалар;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
42-тармақ, 3-тармақша;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
43-тармақ, 2, 3-тармақшалар; 44-тармақ, 3-тармақша;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
45-тармақ, 4, 5-тармақшалар;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
47-тармақ, 2-тармақша;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
Жоғарғы тыныс алу жолдары барлық бөлімдерінің кең таралған субатрофикалық өзгерістері, гиперпластикалық ларингит	ЖЗ	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ
49-тармақ, 2-тармақша;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Лейкоплакия және міндетті преканцероздар (Манганатидің абразивті хейлиті, Браун ауруы және т.б.)	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Терінің созылмалы қайталанатын және саңырауқұлақты аурулары	ЖЗ	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ
51-тармақ, 3-тармақша;	ДЕРБ	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ
52-тармақ, 3-тармақша;	ДЕРБ	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ
57-тармақ, 2, 3-тармақшалар;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
58-тармақ, 3, 4-тармақшалар;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
59-тармақ, 3-тармақша;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
62-тармақ, 4, 5-тармақшалар;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
64-тармақ, 3-тармақша;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
65-тармақ, 3, 4-тармақшалар;	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
66-тармақ, 3-тармақша;	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
67-тармақ, 3-тармақша;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
70-тармақ, 3-тармақша;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
71-тармақ, 4-тармақша;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
72-тармақ, 4-тармақша;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
73-тармақ, 3-тармақша;	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
74-тармақ, 3-тармақша;	ЖЗ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
76-тармақ, 3-тармақша;	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
80-тармақ, 4-тармақша;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
85-тармақ, 3-тармақша;	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
Жүктілік, бала туудан кейінгі кезең, ұрық аномалиясы үйреншікті аяғына дейін көтермеу және	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
1-дәрежелі жіті сәулелену ауруынан кейінгі жағдай	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ	ДЕРБ
ІІ-ІV дәрежелі жіті сәулелену ауруынан кейінгі жағдай	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Перифериялық қан құрамының тұрақты өзгеруі (еркектерде гемоглобин құрамы кемінде 130 г/м және әйелдерде кемінде 120 г/м, лейкоциттер саны кемінде 4,5 х 10 9/л, тромбоциттер саны кемінде 18 х 10 9/л)	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ

ЕСКЕРТПЕ: Егер денсаулық жағдайына қойылатын талаптардың тармақтарымен жарамдылықты дербес бағалау көзделсе, РЗ-мен, ИСК-мен, ЗОҚ-мен, ЭМӨ көздерімен, лазерлік сәулеленумен жұмыс үшін іріктелетін әскери қызметшілер, азаматтар қызметке (жұмысқа) жарамсыз деп танылады.

Қазақстан Республикасының Қарулы
Күштерінде, басқа да әскерлері
мен әскери құралымдарында қызмет
ету үшін адамдар денсаулық жағдайының
сәйкес келуіне қойылатын талаптарға
6-қосымша

Азаматтарды, сондай-ақ оқу-жаттығу әскери бөлімдерінің
курсанттарын және мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери
қызметшілерді жекелеген әскери-есептік мамандықтар бойынша
оқыту (қызмет) үшін іріктеу

Дене бітімі дамуының көрсеткіштері. Аурулар мен қойылатын талаптар тармақтарының тізбесі		Әскер тектерінің, бөлімдердің атауы
		Тереңге сүңгуір, акванавт	Сүңгуір, сүңгуір маманы, құтқару жасағы медициналық тобының дәрігері, дәрігер-физиолог, құрылғылар операторы	Басқарушы, басқарушы-белгі беруді, белгі беруші, алысты өлшеуші, нысанашы, зымыран қаруының штурмандық электригі, атысты аспаптық басқару маманы	Ауа кеңістігінде кемені (катерді) басқару техникалық құралдарының маманы, кемені (катерді) жүргізушілер, орталық басқару постысының операторы	Торпеда электригі, торпедашы, қайыққа қарсы қорғаныс қаруының маман-операторы	Гидроакустик, радиометрист	Радиотелеграфист
бағандар
		1	2	3	4	5	6	7
1		2	3	4	5	6	7	8
Бойы (см)		170-180	170-180
Мынадан төмен емес қашықтық үшін көру өткірлігі	түзетусіз	0,6/ 0,6	0,6/0,6 офицерлер 0,3/0,3 тен 0,5/0,5 дейін	0,1/0,1	0,1/0,1	0,8/ 0,8	0,6/0,6
	түзетумен							0,8/ 0,8
Мынадан артық емес дптр рефракциясы	алыстан көрмеу	0,1	0,1	0,5	0,5	0,5	0,1
	жақыннан көрмеу	3,0	3,0	2,0	2,0	2,0	3,0
	екі басты меридиандардағы рефракциялық айырмашылық бар астигматизм	0,1	0,1	0,5	0,5	0,5	0,1
Түсті сезіну	Дихромазия		ДЕРБ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
	аномальды А, Б трихромазия		ДЕРБ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
	аномальды С трихромазия			ЖЗ	ЖЗ
Бір көзбен көру аймағын шектеу	10 градусқа артық			ЖЗ	ЖЗ			ЖЗ
	20 градусқа артық	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Аккомодацияның және қараңғыға бейімделудің бұзылуы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Айқын көрінген нистагм, көз алмасы бұлшық еттерінің тербелісті түйілуі		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
2-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
3-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ
6-тармақ, 2, 3-тармақшалар		ЖЗ	ЖЗ
10-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
12-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Эндокриндік аурулар, тамақтану және зат алмасуының бұзылуы
13-тармақ, 5-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Жүйке жүйесінің аурулары
14-тармақ, 3, 4-тармақшалар; 16-тармақ, 3, 4-тармақшалар; 17-тармақ, 3, 4-тармақшалар; 18-тармақ, 3-тармақша;		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
22-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
23-тармақ, 4-тармақша; 26-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
27-тармақ, 3, 4-тармақшалар		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Көз және оның қосалқы аппаратының аурулары
29-тармақ, 3-тармақша;		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
30-тармақ, 3-тармақша;		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
33-тармақ, 2, 3-тармақшалар; 34-тармақ, 4, 5-тармақшалар;		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Құлақ пен емізікше өсіндісінің аурулары
37-тармақ 38-тармақ, 3, 4-тармақшалар		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
39-тармақ, 2, 3-тармақшалар		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Қан айналымы жүйесінің аурулары
42-тармақ, 4-тармақша; 45-тармақ, 5-тармақша; 46-тармақ, 3-тармақша;		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
47-тармақ, 2-тармақша;		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Тыныс алу мүшелерінің аурулары
49-тармақ, 4, 5, 6-тармақшалар 50-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
51-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Ас қорыту мүшелерінің аурулары
Жасанды ерінді іліп алуға кедергі келтіретін тістердің болмауы, алынып-салынатын жасанды мүшенің болуы		ЖЗ	ЖЗ
54-тармақ, 2-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
55-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ
56-тармақ, 3-тармақша; шайнау белсенділігі 60 пайыз және одан жоғары 2-дәрежелі тістерді түйістіру аномалиясы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
56-тармақ, 4-тармақша; 1-дәрежелі тістерді түйістіру аномалиясы		ЖЗ	ЖЗ
58-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
59-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
60-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
62-тармақ, 5-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Сүйек-бұлшық ет жүйесінің және жалғаушы тіннің аурулары
65-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Буын функциясының бұзылуынсыз Осгуд-Шлаттер ауруы (қорытынды кезең)		ЖЗ	ЖЗ
66-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
67-тармақ, 4-тармақша 68-тармақ, 4-тармақша 69-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Несеп-жыныс жүйесінің аурулары
71-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
72-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
73-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Туа біткен даму кемістіктері, бұзылулар мен хромосомды аномалиялар
80-тармақ, 4-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
ОЖЖ функцияларының органикалық зақымдану белгілерінсіз және бұзылуынсыз бас сүйекті біріктіру сүйектерінің бұрынғы жаншылған сынуы		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Жарақаттар, уланулар және сыртқы факторлардың басқа да әсерлерінің салдарлары
84-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
85-тармақ, 3-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Дене бітімінің кемістіктері және басқа да аурулар
89-тармақ, 2-тармақша		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ

кестенің жалғасы

Әскер тектерінің, бөлімдердің атауы
Авиация механигі	ӘҚК қамтамасыз ету бөлімдері мен бөлімшелерінің механигі (жылу машиналарының маманы, оттегі беруші, компрессорлаушы және т.б.)	Радиолокациялық станция операторы, сондай-ақ дисплейлермен және ақпаратты бейнелейтін басқа да блоктармен жұмыс істейтін адамдар	Танкіге қарсы басқарылатын реактивті снаряд операторы	Биікке шығушы, мұнаралы, төрттағанды көпірлі, шынжыр табанды, автомобильді, теміржол және қалқымалы крандарда краншы.	Теміржол көлігінің жүргізушілері	Электромонтер, электрослесарь, қозғалыстағы электр құрылғыларына қызмет көрсететін персонал	Өрт сөндіруші	Қазандық операторы (от жағушы)
бағандар
8	9	10	11	12	13	14	15	16
9	10	11	12	13	14	15	16	17
		0,1/ 0,1	0,6/ 0,6	б.ө 0,5/0,2; кран 0,8/0,4	0,1/ 0,1	0,5/0,2	0,8/ 0,5
0,8/0,6	0,6/0,6
		0,5	0,1	0,1	0,5	1,5	0,1
		2,0	3,0	3,0	2,0	4,0	3,0
		0,5	0,1	0,1	0,5	0,1	0,1
		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
ЖЗ				ЖЗ	ЖЗ
ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
		ЖЗ
		ЖЗ		ЖЗ
		ЖЗ
		ЖЗ
Эндокриндік аурулар, тамақтану және зат алмасуының бұзылуы
				ЖЗ			ЖЗ
Жүйке жүйесінің аурулары
	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
				ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
				ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Көз және оның қосалқы аппаратының аурулары
		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ			ЖЗ
		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ
Құлақ пен емізікше өсіндісінің аурулары
		ЖЗ	ЖЗ				ЖЗ
		ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
Қан айналымы жүйесінің аурулары
							ЖЗ
				ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
Тыныс алу мүшелерінің аурулары
							ЖЗ
							ЖЗ	ЖЗ
Ас қорыту мүшелерінің аурулары
							ЖЗ
							ЖЗ
							ЖЗ
							ЖЗ
							ЖЗ
							ЖЗ
							ЖЗ
	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ			ЖЗ	ЖЗ
Сүйек-бұлшық ет жүйесінің және жалғаушы тіннің аурулары
							ЖЗ
							ЖЗ
							ЖЗ
			ЖЗ	ЖЗ			ЖЗ
Несеп-жыныс жүйесінің аурулары
					ЖЗ		ЖЗ
					ЖЗ		ЖЗ
				ЖЗ			ЖЗ
Туа біткен даму кемістіктері, бұзылулар мен хромосомды аномалиялар
				ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
				ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
Жарақаттар, уланулар және сыртқы факторлардың басқа да әсерлерінің салдарлары
				ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
				ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ
Дене бітімінің кемістіктері және басқа да аурулар
			ЖЗ	ЖЗ	ЖЗ		ЖЗ

Қазақстан Республикасының Қарулы
Күштерінде, басқа да әскерлері
мен әскери құралымдарында қызмет
ету үшін адамдар денсаулық жағдайының
сәйкес келуіне қойылатын талаптарға
7-қосымша

Әскери (арнайы) оқу орындарына түсу кезінде

Дене бітімі дамуының көрсеткіштері. Аурулар мен денсаулық жағдайына қойылатын талаптар тармақтарының тізбесі

Оқу мерзімі 3 жыл кадет корпусы

«Жас ұлан» РМ, ҚР ҚМ республикалық әскери мектеп-интернаттары (лицейлер), АОСК әскери спорт колледжі

Әскери қызметте тұрмайтын азаматтар, әскери атағы жоқ әскери қызметшілер

офицерлер

Әскери-теңіз училищелері (институттары)

Әуе-десанттық училищелер (институттар)

Танк (Т), жалпыәскери әскери училищелері (институттары) (Ж), оқу мерзімі 1 жыл 10 ай кадет корпустары (К)

Зымыран, зениттік-зымыран, химиялық қорғау, топографиялық, автомобильдік әскери училищелер (институттар) мен басқа да әскери (арнайы) оқу орындарының факультеттері

Мемлекеттік білім беретін жоғарғы оқу орындары жанындағы әскери факультеттер (әскери кафедралар)

Басқа да жоғарғы оқу орындары жанындағы әскери-теңіз академиясы және әскери-теңіз факультеттері

Ұлттық қорғаныс университеті, жоғарғы білім беретін мемлекеттік мекемелер жанындағы басқа да жоғарғы әскери оқу орындары және әскери факультеттері

бағандар

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Бойы (см)

мынадан ұзын емес

суасты қайықтар 182

танктік училищелер 175

мынадан төмен емес

146

146

155

170

150

150

150

көру мүшесі

Мынадан төмен емес көру өткірлігі

түзетулерсіз

қашықтық үшін

0,8/ 0,8

0,9/0,9

0,8/ 0,8

0,6/0,6

0,6/0,6 (Т); 0,8/0,8 (К)

0,8/ 0,8

жақын үшін

1,0/1,0

1,0/1,0

1,0/1,0

0,8/ 0,8

0,8/0,8 (Т); 1,0/1,0 (К)

0,8/ 0,8

түзетумен

қашықтық үшін

0,8/0,5 (Ж)

0,8/0,5

0,8/0,5

0,6/ 0,4

Мынадан артық емес рефракция дптр

алыстан көру

0,5/ 0,5

0,5/ 0,5

1,0/1,0

2,0/2,0

2,0/2,0 (Т); 3,0/3,0 (Ж); 0,5/0,5 (К)

3,0/3,0

4,0/ 4,0

1,0/1,0

6,0/ 6,0

жақыннан көру

2,0/2,0

2,0/2,0

2,0/2,0

2,0/2,0

2,0/2,0 (Т;К;) 3,0/3,0 (Ж)

3,0/3,0

4,0/ 4,0

3,0/3,0

6,0/ 6,0

екі басты меридиандарда рефракция айырмашылығы бар астигматизм

0,5/ 0,5

0,5/ 0,5

1,0/1,0

1,0/1,0

1,0/1,0 (Т); 2,0/2,0 (Ж); 0,5/0,5 (К)

1,0/1,0

2,0/2,0

1,0/1,0

2,0/2,0

Түсті сезіну

Дихромазия

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

аномальды А, Б трихромазия

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

аномальды С трихромазия

хим. қорғ. ЖЗ

есту

мынадан кем емес сыбырлап сөйлеу (м)

6/6

6/6

6/6

6/6

6/6

6/6

6/6

5/3

5/3

2-тармақ, 4-тармақша; 3-тармақ, 4-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

ДЕРБ

ЖЗ

ДЕРБ

6-тармақ, 2, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

10-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

12-тармақ, 3-тармақша

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

13-тармақ, 3, 5-тармақшалар;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

14-тармақ, 3, 4-тармақшалар;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

16-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

16-тармақ, 4-тармақша; 17-тармақ, 3, 4-тармақшалар; 18-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

22-тармақ, 4-тармақша; 23-тармақ, 3, 4-тармақшалар; 24-тармақ, 5-тармақша; 26-тармақ, 4-тармақша; 27-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

27-тармақ, 4-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

29-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

30-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

31-тармақ, 3-тармақша; 32-тармақ, 3-тармақша; 33-тармақ, 1, 2, 3-тармақшалар; 34-тармақ, 4, 5-тармақшалар; 35-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

Жарақаттық емес этиологиядағы көру жүйкесінің үдемейтін атрофиясы (бір көзде болса да)

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

37-тармақ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

38-тармақ, 3-тармақша

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

38-тармақ, 4-тармақша

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

39-тармақ, 2, 3-тармақшалар

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

42-тармақ, 4-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

43-тармақ, 3-тармақша

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

44-тармақ, 3-тармақша 45-тармақ, 5-тармақша; 46-тармақ, 3-тармақша; 47-тармақ, 2-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

49-тармақ, 3, 4-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

49-тармақ, 5, 6-тармақша; 50-тармақ, 3-тармақша

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

51-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

52-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

54-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

55-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

Тұрақты, емделуге келмейтін стоматиттер, гингивиттер, хейлиттер

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

56-тармақ, 3, 4-тармақшалар

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

2 дәрежелі тістерді түйістіру аномалиясы

ЖЗ

ЖЗ

57-тармақ, 3-тармақша; 58-тармақ, 4-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

Сирек асқынулармен созылмалы панкреатит

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

59-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

59-тармақ, 4-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

60-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

62-тармақ, 4-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

62-тармақ, 5-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

64-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

65-тармақ, 4-тармақша; 67-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

66-тармақ, 4-тармақша; 67-тармақ, 4-тармақша; 68-тармақ, 4-тармақша; 69-тармақ, 4-тармақша

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

71-тармақ, 4-тармақша; 72-тармақ, 4-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

73-тармақ, 4-тармақша, бір еннің шап арнасында немесе оның сыртқы саңылауында тұрып қалуы

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

75-тармақ, 3-тармақша; 76-тармақ, 3-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

80-тармақ, 4-тармақша;

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

84-тармақ, 3-тармақша

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

85-тармақ, 3-тармақша

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ДЕРБ

ДЕРБ

Алдын ала егулерді жүргізуге және антибиотиктермен емдеуге кедергі келтіретін алергиялық жағдай

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

89-тармақ, 2-тармақша

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЖЗ

ЕСКЕРТПЕ:
1. Әуе-десанттық әскери училищеге түсетін азаматтардың дене салмағы 90 кг-дан аспауға тиіс.
2. Егер талаптармен әскери қызметке жарамдылықты дербес бағалау көзделсе, әскери қызметшілер әскери (арнайы) оқу орындарына түсуге жарамсыз деп танылады.
3. Талаптардың 54-тармағының 3-тармақшасы және 56-тармағының 4-тармақшасы бойынша куәландырылатын азаматтар П.И.Чайковский атындағы Мәскеу мемлекеттік консерваториясы жанындағы әскери-дирижерлық факультетіне түсуге жарамсыз.

Қазақстан Республикасының Қарулы
Күштерінде, басқа да әскерлері
мен әскери құралымдарында қызмет
ету үшін адамдар денсаулық жағдайының
сәйкес келуіне қойылатын талаптарға
8-қосымша

Азаматты денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке
негізсіз шақыру себептерін зерделеу
картасы

1-бөлім
Жалпы мәліметтер

1. Тегі, аты, әкесінің аты ____________________________________
2. Туған жылы _________________________________________________
3. Әскери қызметке шақыру жылы және айы _______________________
4. Әскери қызметке қандай шақыру комиссиясымен шақырылды ______
_____________________________________________________________________
5. Облыстық жиын пунктінен жөнелтілген күн ____________________
_____________________________________________________________________
6. Қандай әскери-дәрігерлік комиссиясымен куәландырылды _______
_____________________________________________________________________ (денсаулық сақтау ұйымының гарнизондық, госпитальдық дәрігерлік комиссиясы)
7. Осы науқастану туралы куәлікті бекіту туралы штаттық ӘДК
отырысының хаттама күні мен нөмірі __________________________________
8. Ауру диагнозы, аурулар кестесінің тармақтары және дене
бітімінің кемістіктері ______________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
9. ӘДК-ның әскери қызметке жарамдылық санаты туралы қорытындысы
(науқастануы туралы куәлік бойынша) және себепті байланысы __________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
10. Науқастануы туралы куәлік бойынша науқастану анамнезінің
деректері ___________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

2-бөлім
Шақыру кезеңіне дейін денсаулық жағдайы (шалдыққан
науқастанулары мен жарақаттары) туралы мәліметтер

1. Баланың даму картасының мәліметтері бойынша: _______________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Жасөспірімдер бөлімінің қадағалауы кезеңінде:
1) 15 жасқа толғаннан кейін денсаулық сақтау жүйесінің педиатриялық
бөлімінен жасөспірімдер бөліміне өткізу-қабылдау кезінде (медициналық
куәландыру нәтижелері) ______________________________________________
2) 16 жаста медициналық куәландыру кезінде: _________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
3. Әскери есепке алғаш қойылған кезде медициналық куәландыру
нәтижелері: _________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
4. «Шақырылушыны зерделеу парағы» деректері бойынша денсаулық
жағдайы туралы мәліметтер (ата-аналарынан, жақын туыстарынан, ішкі
істер органдарынан және тағы сол сияқты) ____________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
5. Зиянды әдеттері (темекі шегу, алкогольді, есірткі заттарын
қолдану) туралы мәліметтер __________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
6. Әскери қызметке шақыру барысында шақырылушының денсаулық
жағдайын медициналық куәландыруды бағалау нәтижелері (шақырылушы
қосымша медициналық тексерілуге жіберілді ме, денсаулық жағдайы
бойынша әскери қызметке шақырудан кейінге қалдыру берілді ме, қандай
аурулар бойынша, қандай мерзімге және неше рет) _____________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

3-бөлім
Қорғаныс істері жөніндегі басқармалардың (бөлімдердің) тексеру
нәтижелері

1. Ауру (аурулар) қашан анықталуы керек еді ___________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Қандай себептер бойынша осы ауру шақырылушыны әскери
қызметке жібергенге дейін анықталды _________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
3. Денсаулық жағдайы бойынша негізсіз шақыру жағдайларын
болдырмау бойынша қабылданған шаралар _______________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Қорғаныс істері жөніндегі басқарма (бөлім) бастығы __________________
_____________________________________________________________________
(әскери атағы, тегі, аты-жөні, қолы)

М.О.
Дәрігерлік комиссия төрағасы _______________
____________________________________________
(әскери атағы, тегі, аты-жөні, қолы)
20 ___ ж. «___» _________

4-бөлім
Қорғаныс істері жөніндегі департаменттің денсаулық жағдайы
бойынша әскери қызметке негізсіз шақырудың нақты себептерін
анықтау бойынша тексеру сапасын қарау және
бағалау нәтижелері

1. Қорғаныс істері жөніндегі департамент бастығының азаматты
әскери қызметке шақыру негізділігі туралы пікірі ____________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Азаматты әскери қызметке негізсіз шақыру себебі туралы алдын
ала қорытынды _______________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
3. Қорғаныс істері жөніндегі департамент бастығының денсаулық
жағдайы бойынша әскери қызметке негізсіз шақыруды болдырмау жөнінде
қабылданған шаралар _________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
4. Әскерлерден негізсіз қайтарылған жағдайда қорғаныс істері
жөніндегі департамент осыны дәлелдейтін қандай медициналық құжаттар
штаттық ӘДК-ға жолдады ______________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Қорғаныс істері жөніндегі департаменттің бастығы ______
_______________________________________________________
(әскери атағы, тегі, аты-жөні, қолы)
М.О.
Дәрігерлік комиссияның төрағасы _______________________
_______________________________________________________
(әскери атағы, тегі, аты-жөні, қолы)
Облыстың бас __________________________________________
(маманы)

20 ___ ж. «___» _________ ________________________________________
(тегі, аты-жөні, қолы)

5-бөлім
Штаттық ӘДК-ның денсаулық жағдайы бойынша
әскери қызметке негізсіз шақыру себебі және тексеру нәтижелері туралы түпкілікті қорытындысы

1. Денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке негізсіз шақыру
себебі ______________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке негізсіз шақырудың
нақты себептерін анықтау бойынша жүргізілген тексеру сапасы _________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Штаттық ӘДК бастығы _______________________
___________________________________________
М.О. (әскери атағы, тегі, аты-жөні, қолы)

20 ___ ж. «___» _________

ЕСКЕРТПЕ: І, ІІ, ІІІ бөлімдер қорғаныс істері жөніндегі басқармамен
(бөліммен) толтырылады; ІV бөлімді Астана мен Алматы қалалары
облыстарының қорғаныс істері жөніндегі департаменттері толтырады. І,
ІІ, ІІІ, ІV бөлімдері бар толтырылған карта ОӘДК-ға 3 данада
жолданады. V бөлімді ОӘДК толтырады және ҚІД-ге ҚР ҚМ ҰЖЖД арқылы
қайтарылады.