Об утверждении санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к ряду отраслей промышленности"

Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 11 августа 2010 года № 628. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 8 сентября 2010 года № 6461. Отменен приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 18 мая 2012 года № 362.

Сноска. Отменен приказом Министра здравоохранения РК от 18.05.2012 № 362.

В соответствии с подпунктом 5) статьи 7, подпунктами 1), 2), 3), 11), 14), 16), 28) статьи 145 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения", ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить санитарные правила:

1) "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам угольной промышленности", согласно приложению 1 к настоящему Приказу;

2) "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам цветной металлургии", согласно приложению 2 к настоящему Приказу;

3) "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам черной металлургии", согласно приложению 3 к настоящему Приказу.

2. Комитету государственного санитарно-эпидемиологического надзора Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Оспанов К.С.) обеспечить государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

3. Департаменту административно-правовой работы Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Бисмильдин Ф.Б.) обеспечить официальное опубликование настоящего приказа после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

4. Признать утратившими силу:

1) приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 13 мая 2005 года № 227 "Об утверждении санитарно-эпидемиологических правил и норм "Санитарно-эпидемиологические требования к содержанию и эксплуатации организаций цветной металлургии" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 3674, опубликованной в газете "Юридическая газета" от 7 декабря 2005 года № 227-228 (961-962);

2) приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 1 июля 2005 года № 315 "Об утверждении санитарно-эпидемиологических правил и норм "Санитарно-эпидемиологические требования к содержанию и эксплуатации объектов черной металлургии" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 3782, опубликованный в "Бюллетене нормативных правовых актов центральных исполнительных и иных государственных органов", март-апрель 2006 года № 3-4, ст. 211).

5. Контроль за исполнением настоящего приказа оставляю за собой.

6. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

И.о. Министра здравоохранения
Республики Казахстан	Б. Садыков

Приложение 1 к приказу и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 11 августа 2010 года № 628

Санитарные правила
"Санитарно-эпидемиологические требования к объектам угольной
промышленности"
1. Общие положения

1. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам угольной промышленности" (далее - санитарные правила) устанавливают санитарно-эпидемиологические требования к выбору земельного участка, производственным зданиям и сооружениям, технологическим процессам, оборудованию и рабочим местам, условиям труда, бытовому обслуживанию, медицинскому обеспечению и питанию, водоснабжению, вентиляции, отоплению и освещению на производственных объектах по добыче угля и горючего сланца открытым и подземным способами, обогатительных и брикетных фабрик, оборудования, используемого в угольной промышленности.

2. В настоящих санитарных правилах использованы следующие определения:

1) объект угольной промышленности - объект, производящий добычу, обогащение и брикетирование углей;

2) анкерование - скрепление частей сооружений и машин специальными деталями (металлические, железобетонные, деревянные стержни);

3) брикетирование - прессование мелкого угля в куски правильной формы (брикеты) с целью уменьшения потерь при дальнейшем использовании;

4) брикетная фабрика - предприятие, на котором с помощью специального оборудования проводится брикетирование угля;

5) генерация - вырабатывание электроэнергии, шума, вибрации, электромагнитных, световых колебаний;

6) гидроциклон - аппарат для разделения в водной среде, при помощи центробежных сил, зерен минералов и других частиц, отличающихся по плотности;

7) грохот - устройство для механической сортировки (грохочение) сыпучих материалов (по крупности кусков), просеиванием их через колосники или решетки, установленные неподвижно или сита;

8) крепь (гидрокрепь) - сооружение, служащее для предотвращения обрушения и вспучивания горных пород;

9) копра - надшахтные постройки;

10) обогатительная фабрика - объект, на котором производится первичная переработка минерального сырья для получения технически ценных или пригодных для дальнейшей переработки продуктов;

11) разрез - совокупность открытых горных выработок, образованных при разработке угольного месторождения;

12) стробоскопический эффект - восприятие быстрой смены изображений отдельных моментов движения предметов, восприятие в условиях прерывистого наблюдения быстродвижущегося предмета;

13) флотация - процесс разделения мелких, твердых частиц, при обработке минералов, основанный на различии их в смачиваемости водой;

14) флотореагент - вещество, применяемое при процессе флотации;

15) флокуляция - процесс объединения коллоидных частиц в рыхлые, хлопьевидные агрегаты;

16) флокулянт - специальное вещество, добавляемое для осуществления процесса флокуляции;

17) шахта - горнопромышленное предприятие (производственная единица), осуществляющее добычу полезных ископаемых подземным способом и отгрузку его непосредственно потребителям или на обогатительную фабрику;

18) шахтный ствол - подземная вертикальная или наклонная горная выработка, имеющая выход на поверхность, предназначенная для обслуживания горных работ;

19) шпур - цилиндрическая полость диаметром до 75 миллиметров, длиной до 5 метров (далее - м), пробуренная в горной породе для размещения заряда взрывчатого вещества и других целей;

20) штольня - это горизонтальная или наклонная горная выработка с выходом на поверхность для обслуживания подземных горных работ: эксплуатация, разведочные, вентиляционные и другие.

2. Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию
участка

3. Размещение складского хозяйства и организация транспортных операций должны обеспечивать механизированную подачу, разгрузку и погрузку сырья и материалов с применением способов и устройств, предотвращающих загрязнение воздушного бассейна и территории объекта.

4. Размещение технологических участков (цехов) внутри зданий должно осуществляться с учетом предотвращения поступления вредных производственных факторов с одних участков (цехов) на другие.

5. Поверхность постоянных дорог на территории объектов (автомобильные дороги, проезды, пешеходные дорожки) очищается от пыли и грязи. В летнее время года дороги орошаются водой или растворами связывающих веществ, разрешенных к применению в Республике Казахстан.

6. Накопление, сортировка, транспортировка, промышленных отходов и вторичных продуктов, их обеззараживание и захоронение проводится с подветренной стороны территории объекта, на специально приспособленных площадках.

7. По мере изменения горно-геологических и технологических условий разработки месторождений действующих открытых разрезов вносятся корректировки в проекты комплексного обеспыливания.

8. Ввод в эксплуатацию новых и реконструированных объектов, не обеспеченных комплексом мероприятий по борьбе с вредными производственными факторами, не допускается.

3. Санитарно-эпидемиологические требования к производственным
зданиям и сооружениям

9. В надшахтном здании, непосредственно у ствола шахты в помещении ожидания рабочих, температура воздуха составляет не менее плюс (далее - "+") 16 градусов по Цельсию (далее - ⁰С).

10. Размещение производственных зданий без естественного проветривания не допускается. Фрамуги в окнах и аэрационные фонари оборудуются механизмами для удобного и легкого открывания и закрывания.

11. Помещения шахтного подъема, расположенные в отдельных зданиях или на копрах, оборудуются кондиционерами, вентиляторами, увлажнителями. Стены и потолок помещений отделываются шумопоглощающим материалом.

12. Поверхность стен зданий и подвесных конструкций должна быть гладкой и не способствовать скоплению пыли. Внутренняя отделка помещений должна исключать возможность сорбции вредных веществ. Параметры воздушной среды во всех производственных помещениях должны соответствовать требованиям гигиенических нормативов.

13. Стены в помещениях, не связанных с интенсивным пылевыделением, очищаются от пыли не реже 1 раза в месяц. На обогатительных фабриках с пневматическим методом обогащения, а также в цехах сушки угольного концентрата и по пути его транспортирования уборка осуществляется не реже 1 раза в неделю.

14. Производственные здания и сооружения обеспечиваются оборудованием для уборки осевшей пыли. Очистка от пыли машин, оборудования и подвесных конструкций производится методами, предотвращающими взметывание осевших частиц (пневмо- и гидроуборка).

15. Поверхность пола должна легко очищаться от пыли. Полы оборудуются уклонами к канализационным устройствам для стока жидкости, образующейся при технологических процессах и влажной уборке помещений. Материалы покрытия пола должны быть устойчивыми в отношении механического и химического воздействий, не допускать сорбцию вредных веществ. Вода со шламом, образующимся при влажной уборке производственных помещений, должна подвергаться очистке.

16. В помещениях главных вентиляционных установок должны осуществляться меры по снижению уровня звука. Пульт управления выносится за пределы машинного зала в отдельное помещение, имеющее звукоизоляцию. Посты управления вентиляционными и аспирационными установками, шахтным подъемом, дробилками, грохотами должны быть вибро- и шумоизолированы.

17. Посты управления оборудованием и диспетчерские пункты размещаются в отдельных звукоизолированных помещениях или кабинах.

18. Рабочие площадки на углеобогатительных фабриках и участках, где размещено оборудование, генерирующее вибрацию, оснащаются средствами гашения вибрации.

4. Санитарно-эпидемиологические требования к технологическим
процессам и оборудованию

19. Технологические процессы, машины и оборудование, применяемые для добычи и переработки угля и сланцев должны иметь паспорта с указанием результатов замеров неблагоприятных факторов при работе машин.

20. Для всех технологических процессов, которые сопровождаются образованием и выделением пыли, генерацией шума, вибрации и другими неблагоприятными факторами, должны предусматриваться специальные мероприятия.

21. При технологических процессах добычи угля открытым способом должны обеспечиваться:

1) комплексная механизация вскрышных и добычных работ с использованием горного оборудования;

2) преимущественное использование транспортных средств и механизмов на электрической тяге, расположение рабочих мест с учетом аэродинамики преимущественных потоков воздуха в разрезе;

3) комплексное обеспыливание, включающее пылеподавление, пылеулавливание и утилизацию собранной пыли, соблюдение предельно допустимых уровней шума и вибрации за счет выбора оборудования с учетом свойств горных пород и угля, а также применения вибро- и звукоизолированных кабин управления, рациональных режимов работы;

4) предотвращение загрязнения атмосферного воздуха за пределами санитарно-защитной зоны.

22. Применяемые санитарно-технические устройства по борьбе с вредными факторами производственной среды не должны являться источниками новых вредных факторов.

23. Производственное оборудование и технологические процессы должны иметь гигиенические сертификаты и быть паспортизированы.

24. В каждом технологическом процессе должны использоваться средства механизации не только основных, но и вспомогательных работ, исключающих или сводящих к минимуму тяжелый физический труд.

25. Поверхностно-активные веществ (далее - ПАВ), средства обработки угля против смерзания и выветривания, химические реактивы, антифризы и их растворы должны подвергаться санитарно-эпидемиологической экспертизе.

26. Определение токсичных веществ от выхлопа двигателей внутреннего сгорания должно производиться на рабочих местах водителей и в местах, приближенных к месту интенсивного движения транспорта.

27. При использовании двигателей внутреннего сгорания в шахтах и разрезах должны проводиться мероприятия, предотвращающие воздействие на работающих токсичных веществ выхлопных газов.

28. При проведении мероприятий по пылеподавлению должна использоваться вода питьевого качества, а при отсутствии или недостатка воды питьевого качества, допускается использование воды других источников, при условии ее предварительной очистки и обеззараживания и при наличии санитарно-эпидемиологического заключения на соответствие требований безопасности хозяйственно-питьевого водоснабжения.

5. Санитарно-эпидемиологические требования к производственным
процессам и рабочим местам при подземной добыче

29. Клети для спуска и подъема людей в шахту оборудуются специальными устройствами для сбора и отвода шахтных вод.

При наличии капежа шахтных вод в выработках должны предусматриваться защитные сооружения в виде зонтов или козырьков, а в забоях с интенсивным капежом работающие обеспечиваются водозащитной одеждой.

30. Перевозка людей по горизонтальным выработкам обязательна, если расстояние до места работы составляет 1 километр и более, а по наклонным выработкам - если разность между отметками конечных пунктов выработки составляет 25 м и более.

31. Для перевозки людей применяются пассажирские вагонетки, имеющие крыши, глухие торцовые стенки и сиденья, отделанные теплоизолирующими материалами. В зимний и переходный периоды года температура воздуха в салоне транспортных средств, для перевозки работающих в спецодежде по поверхности шахты должна быть не ниже + 16⁰С.

32. В местах посадки рабочих в транспортные средства предусматриваются обогреваемые камеры ожидания, оборудованные сидениями, стационарным освещением и сигнализацией, предупреждающей о подходе транспортных средств, телефонной связью. Температура воздуха в камерах не ниже + 16⁰С и не выше + 26⁰С.

33. При температуре воздуха ниже + 16⁰С, вблизи действующих забоев (не далее 100 м), устраивают помещения, кабины или ниши для обогрева работающих.

34. Работающие обеспечиваются горячими напитками из расчета 1-2 литра на человека в смену.

35. Содержание кислорода в воздухе горных выработок, где находятся люди составляет не менее 20 % (по объему), диоксида углерода не более 0,5 %.

36. В комплексно-механизированных очистных забоях ширина пространства между стойками крепи в пределах прохода, предназначенного для перемещения людей и доступа к органам управления, не менее 0,7 м, а высота при рабочем состоянии крепи - не менее 0,5 м по всей ширине секции. В сложенном (предельно опущенном) положении крепи высота пространства под ней не менее 0,4 м.

37. При выполнении работ в неудобной рабочей позе (на коленях, лежа) работающие обеспечиваются средствами индивидуальной защиты (наколенники, налокотники).

38. Для уменьшения пылеобразования при выемке угля применяют предварительное увлажнение угольного массива. Процесс предварительного увлажнения угольного массива при выемке угля не должен создавать неблагоприятных условий труда в очистных забоях.

39. При проходческих и очистных работах с применением струй воды высокого давления (более 10 Мега Паскалей) предусматривают меры защиты обслуживающего персонала от брызг технологической воды и мелких частиц угля и породы.

40. Очистка подземных выработок от пыли, оседающей на почве, боковых стенках и элементах крепления, а также от просыпей угля и породы, осуществляется влажным способом. Не допускается уборка пыли путем сдувания ее сжатым воздухом.

41. Если комплекс средств борьбы с пылью не обеспечивает снижение содержания пыли в воздухе рабочей зоны до предельно допустимой концентрации (далее - ПДК), то применяются дополнительные меры регулирования персональных экспозиционных доз (защита временем).

42. Применяемые в шахтах специальные жидкости, химические добавки и синтетические вещества для борьбы с пылью, полимерные материалы для тепло-, гидро-, газоизоляции должны иметь санитарно-эпидемиологическое заключение. Содержание вредных веществ не должно превышать ПДК в воздухе рабочей зоны.

43. Все производственные процессы, связанные с приготовлением и использованием ПАВ, синтетических и полимерных материалов должны быть механизированы. При их выполнении рабочие снабжаются средствами индивидуальной защиты (далее - СИЗ). Ручное нанесение полимерных материалов разрешается при выполнении аварийных работ. Исходные компоненты синтетических и полимерных материалов доставляются к месту использования в закрытой таре.

44. В подземных выработках хранится только то количество компонентов синтетических и полимерных материалов, для выполнения разового задания, на смену или на рабочий день. Остальное количество исходных компонентов хранится на складе, расположенном на поверхности. Каждая партия компонентов синтетического и полимерного материалов имеет сертификаты и паспорта.

45. Хранение и перевозка исходных компонентов синтетических и полимерных материалов осуществляется в заводской таре.

46. При нагнетании синтетических материалов в горный массив, химическом анкеровании скважин, шпуры должны иметь надежную герметизацию. Рабочие должны находиться с наветренной стороны по ходу вентиляционной струи. Извлечение гидрозатворов из скважин шпуров проводится после затвердения синтетического материала.

47. В тех случаях, когда невозможно технологическими и инженерно-техническими мероприятиями обеспечение снижения уровней шума и вибрации на рабочих местах до допустимых уровней, применяются средства индивидуальной защиты, а также защита здоровья работающих регулированием экспозиционных доз и проводится послесменная медицинская реабилитация.

48. Кабины машинистов вновь приобретаемых электровозов должны иметь защиту от внешнего шума, неблагоприятного микроклимата и местной вибрации.

49. Вспомогательное шумо- и виброактивное оборудование (насосы, вентиляторы, воздухоохлаждающие установки) устанавливают за пределами рабочей зоны.

50. Машины, с дизельными двигателями своевременно проходят техническое обслуживание. Дизельные двигатели должны работать на топливе со стабильными физическими, химическими и токсикологическими характеристиками.

51. Для каждого дизельного двигателя, используемого в шахте, определяется минимальный объем подаваемого к месту работы свежего воздуха, зависящий от максимальной мощности двигателя и концентрации вредных веществ в выхлопе. Использование двигателя без определения этих характеристик не допускается.

52. Бурение пневматическими перфораторами, управление пневматическими лебедками, обслуживание поршневых и турбокомпрессоров без средств индивидуальной защиты (далее - СИЗ) органа слуха не допускается. Для бурения шпуров применяются инструменты, удовлетворяющие требованиям норм по локальной вибрации.

53. Конструкция индивидуального светильника, выдаваемого каждому работнику при спуске в шахту, обеспечивает достаточную для выполнения трудовых операций освещенность в течение 10 часов непрерывной работы, удобство в обращении, исключать возможность утечки электролита и попадания его на одежду и кожу рабочего.

54. Капитальный и профилактический ремонт шахтного оборудования осуществляется на поверхности в ремонтно-механических мастерских, цехах или заводах.

55. Оборудование перед началом ремонтных работ очищается от угольно-породной пыли и рабочих жидкостей и обезврежено. Способ очистки оборудования исключает воздействие вредных веществ на работающих.

56. При выполнении текущего ремонта подземных выработок все трудоемкие операции должны быть механизированы. Все цехи, предназначенные для ремонта оборудования, оснащаются средствами механизации (тельферами, подъемниками, лебедками) при перемещении деталей массой более 20 килограмм (далее - кг).

57. На участках ремонта гидрокрепей и забойного оборудования предусматривается устройство пола, не сорбирующего вещества, смыв со стоком остатков эмульсии и масел в сборные емкости.

6. Санитарно-эпидемиологические требования к производственному
процессу и рабочим местам при добыче открытым способом

58. Содержание открытых горных выработок и проведение работ по оборудованию разрезов должны соответствовать требованиям безопасности при разработке месторождений полезных ископаемых открытым способом.

59. Применение в разрезах машин с двигателями внутреннего сгорания без эффективных средств нейтрализации и очистки выхлопных газов не допускается. Нейтрализаторы и средства очистки обеспечивают содержание вредных веществ в воздухе рабочей зоны на уровнях, не превышающих предельно допустимые концентрации. Применение этилированного бензина не допускается.

60. По графику движения автомашин не допускается их скопление с работающими двигателями на рабочих площадках, уступах, участках дороги. Минимальная дистанция между большегрузными самосвалами (10 тонн и выше) не менее 30 м. При организации погрузочных работ применяется петлевая система подъезда транспорта к месту погрузки.

61. При экскаваторных и погрузочных работах, сопровождающихся пылевыделением, применяется орошение или предварительное увлажнение горной массы водой или растворами ПАВ. Эксплуатация автотранспорта с дизельными двигателями без исправных средств очистки выхлопных газов не допускается.

62. Взрывчатые вещества (далее - ВВ) применяются в гранулированном виде, при их выборе - учитываются токсические свойства и способность создавать наименьшее количество взрывного газа.

63. Зарядка и забойка скважин, а также загрузка ВВ в зарядные машины должны быть механизированными. При работе зарядных машин и механизмов применяются средства пылеподавления и пылеулавливания. Обслуживающий персонал обеспечивается СИЗ.

64. Бурение скважин и шпуров производиться с сухим улавливанием пыли или ее подавления водой.

65. Горная масса, нагруженная в кузов самосвала, вагон и транспортерную ленту в теплый период года подвергается орошению. Факел орошения должен перекрывать площадь погрузки.

66. В случае накопления газов на рабочих местах в застойных зонах разрезов глубиной более 100 м предусматривается искусственная вентиляция с использованием специальных устройств.

67. Для улучшения воздухообмена в разрезах предусматривается направляющие и защитные аэродинамические устройства, регулирующие естественные потоки воздуха.

68. В кабинах экскаваторов, земснарядов предусматривается место для шкафчика (столика) для хранения и приема пищи, площадки под электроплиту, термоса для воды, аптечки первой помощи, умывальника.

69. Коэффициент пульсации освещенности, создаваемой люминесцентными световыми установками не превышает 20 %. При эксплуатации стационарных осветительных установок предусматривается технические меры по снижению стробоскопического эффекта в зонах производства работ. Остекленная часть кабины должна иметь приспособления для открывания и плотного их закрывания.

70. Для снижения запыленности и создания допустимых параметров микроклимата в кабинах машин уплотняются двери и окна и используются установки для очистки, подогрева или охлаждения воздуха.

71. Содержание пыли, уровни шума и вибрации не должны превышать предельно допустимые концентрации и предельно допустимые уровни в воздухе рабочей зоны и при работе с источниками физических факторов.

7. Санитарно-эпидемиологические требования к технологическим
процессам и рабочим местам на обогатительных и брикетных
фабриках

72. Постоянные рабочие места для дистанционного управления технологическими процессами размещаются в кабинах, обеспечивающих шумо- и виброизоляцию, поддержание допустимых параметров микроклимата, содержания пыли и токсичных веществ в воздухе.

73. Снижение уровня шума и вибрации от дробильно-сортировочного, транспортного и обогатительного оборудования производится на основании устранения их в источниках образования (виброизолирующие фундаменты, амортизаторы, звукоизолирующие кожухи, укрытия), по пути распространения (экраны, выгородки, разрытия в фундаментах), в зонах обслуживания (виброизолированные площадки, сиденья, коврики, звукоизолированные кабинки), а также применением СИЗ.

74. Места погрузки, разгрузки и пересыпов сырья и готового продукта на дробилках, транспортерных лентах, грохотах оборудуются аспирационными укрытиями и системами обеспыливания, работа которых сблокирована с работой технологического оборудования. Блокировка обеспечивает включение систем аспирации и обеспыливания за 3-5 минут до начало работы и включение не ранее, чем через 5 минут после остановки.

75. Комплекс противопылевых мероприятий, осуществляемый на участках приема угля, сушки и погрузки готового продукта, пневматической сепарации, сухой классификации и обеспыливания угля перед отсадкой, обеспечивает поддержание концентрации пыли на уровне ПДК в воздухе рабочей зоны.

76. При обогащении углей, обладающих пылеобразующей способностью, в качестве пылесвязующих добавок используются вещества, прошедшие санитарно-эпидемиологическую экспертизу. Вещества, обладающие канцерогенным или мутагенным эффектами, применять для указанных целей не допускается.

77. Все технологические операции по подготовке суспензий проводятся в укрытиях, оснащенных местной вытяжной вентиляцией с целью предотвращения попадания в воздух рабочей зоны частиц минеральных порошков высокой плотности, используемых для обогащения в тяжелых средах.

78. Система подачи реагентов к контактным чанам, флотационным машинам и другим агрегатам осуществляется по закрытым коммуникациям и обеспечивают предотвращение попадания реагентов на пол.

79. В помещениях отделений: реагентов, флотации, регенерации, сорбции, сушильном и обезвреживания хвостов осуществляется контроль содержания в воздухе вредных газов.

80. В целях предотвращения возможного воздействия на рабочих пыли минеральных порошков высокой плотности, используемых для обогащения в тяжелых средах, все операции по подготовке их суспензий осуществляются в укрытом оборудовании, оснащенном местной вытяжной вентиляцией.

81. Рабочие, обслуживающие оборудование с открытой водной поверхностью (отсадочные машины, флотационные машины, сгустители, гидроциклоны) защищаются от разбрызгивания гидроаэрозоля. Относительная влажность воздуха в таких помещениях не должна превышать величину, определенную для воздуха рабочей зоны.

82. На участках грохочения, дробления и обезвоживания шлама в центрифугах обеспечивается дистанционное наблюдение за ходом технологического процесса из звукоизоляционных кабин. Грохотовщики, дробильщики, сепараторщики, фильтровальщики, машинисты насосных установок, слесари-ремонтники обеспечиваются СИЗ органа слуха.

83. В условиях групповой компоновки технологического оборудования меры защиты работающих от шума учитывают эффект повышения уровня звука за счет шумовых характеристик рядом стоящего оборудования и акустических свойств помещения.

84. При использовании флотореагентов и флокулянтов исключается возможность выделения токсических компонентов в воздух рабочей зоны в концентрациях, превышающих ПДК. Рабочие, занятые приготовлением растворов, обеспечиваются СИЗ органов дыхания и кожных покровов.

85. При подъеме и перемещении тяжестей вручную предельно допустимые величины для женщин составляют: подъем и перемещение тяжестей при чередовании с другой работой (до 2-х раз в час) - 10 кг, подъем и перемещение тяжестей в течение рабочей смены - 7 кг.

86. Инструменты, использованные при ремонтных работах в реагентных отделениях и отделениях флотации обогатительных фабрик подвергаются очистке от флотореагентов.

87. При ведении горных работ и обогащении полезных ископаемых проводятся мероприятия по предотвращению загрязнения почвы, водных ресурсов и атмосферного воздуха.

88. В проектах очистных сооружений на объектах угольной промышленности должны быть представлены расчеты времени отстаивания сточных вод с обоснованием применения коогулянтов и флокулянтов. Ввод в действие технологического оборудования до пуска в эксплуатацию сооружений по очистке сточных вод не допускается.

89. Сброс сточных вод, откачиваемых из шахт и разрезов, после использования в процессах обогащения на обогатительных и брикетных фабриках в водоемы допускается только после их эффективной очистки и обеззараживания с лабораторным контролем взвешенных и растворенных в воде веществ.

90. Шахтная вода, используемая для хозяйственныx нужд и полива территории, подвергается нейтрализации, деминерализации, обеззараживанию и очистке от избыточного содержания микроэлементов. Не допускается сброс в водоемы флокулянтов и других химических веществ, для которых не установлены ПДК.

91. Поверхностные сточные воды с территории угольных объектов, смывы с полов производственных помещений перед сбросом подвергаются локальной очистке или направляется в очистные сооружения.

92. Не допускается эксплуатация горящих породных отвалов. Отработанные породные отвалы подвергаются культивации.

93. Использование твердых отходов шахт, разрезов, обогатительных фабрик в других отраслях промышленности допускается при наличии санитарно-эпидемиологического заключения.

94. При перевозке угля в железнодорожных вагонах и на платформах предусматриваются меры по предотвращению его просыпки и сдувания пыли.

95. Складирование и выгрузка угля и породы в не установленных местах, при их вывозке канатными дорогами, автомобильным, конвейерным или рельсовым транспортом, не допускается.

8. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям труда,
бытового обслуживания, медицинского обеспечения и питания

96. В составе административно-бытового комплекса (далее - АБК) предусматриваются помещения специального санитарно-эпидемиологического и медико-профилактического назначения: здравпункты, фотарии, ингалятории, бани, сауны, душевые, помещения для приема ручных ванн работающими в контакте с виброинструментом, помещения для личной гигиены женщин, камеры для обеспыливания одежды, прачечные и профилактории.

97. АБК соединяется крытым отапливаемым и освещенным переходом с шахтным стволом (штольней), по которым производится спуск и подъем работающих или с главным корпусом фабрики.

98. Бытовые помещения устраиваются по типу санпропускников, имеют полы, обеспечивающие сток мыльных вод раздельно от каждой кабины к задней стенке, оборудованые полочками для размещения мыльных принадлежностей, столиками и водяными струйными ковриками для обработки и ополаскивания ног.

99. Душевые помещения устраивают из расчета 1 душ на 5 человек в наиболее многочисленной смене. Вода, подаваемая для мытья людей, должна быть безопасна и соответствовать требованиям хозяйственно-питьевому водоснабжению. Минимальная температура горячей воды не менее + 37⁰С.

100. В открытых разрезах при стационарных помещениях для отдыха оборудуются душевые установки. В летнее время дополнительно оборудуются места отдыха под тентами.

101. Для работающих на открытом воздухе, на лесных складах, в не отапливаемых помещениях, при строительстве стволов шахт, а также во всех случаях, когда температура воздуха на рабочих местах ниже + 10⁰С, предусматривают помещения для отдыха и обогревания рабочих с оборудованием специальных устройств для согревания рук и ног, вешалок для одежды, приспособлений для сушки рукавиц. Помещения обеспечиваются питьевой водой и кипятком. Температура воздуха в этих помещениях в зимний и переходный периоды года должна быть от + 22 до + 24⁰С, скорость движения воздуха не более 0,2 м/с.

102. Гардеробные помещения оборудуются шкафами для отдельного хранения рабочей и домашней одежды. Размещение шкафов и вешалок в гардеробных должно позволять удобно производить уборку, дезинфекцию и дезинсекцию. При гардеробных должны быть предусмотрены сушилки для мокрой одежды.

103. Полы, стены и оборудование душевых и гардеробных помещений должны подвергаться ежесменной уборке и дезинфекции. В преддушевых помещениях предусматривается устройство ванночек для дезинфекции сандалей после каждого их употребления.

104. В душевых рабочие обеспечиваются полотенцами и банной обувью. Банная обувь и обувь персонала, обслуживающего душевые, должна быть изготовлена из легко моющихся материалов и подвергаться ежесменной дезинфекции с использованием дезинфицирующих средств, разрешенных к применению в Республики Казахстан.

105. В прачечных и помещениях химчистки спецодежды предусматривают инструкцию, регламентирующую режим стирки специальной одежды.

106. Контроль содержания пыли в воздухе гардеробной для сушки одежды проводится не реже 1 раза в квартал.

107. Респираторная оборудуется установкой для очистки фильтров от пыли и контроля их сопротивления, приспособлениями для мойки, дезинфекции и сушки полумасок.

108. Для обогрева рабочих, обслуживающих забойные магистральные и временные конвейеры, буровые станки и другие механизмы на отдаленных участках, для путевых рабочих устанавливаются передвижные пункты обогрева. Расстояние от пунктов обогрева до рабочих мест не должно превышать 300 м.

109. Для организации питания работающих во вспомогательных зданиях шахтах, разрезов и обогатительных фабрик предусматривают столовые или буфеты с горячей пищей или напитками, а также помещения для приготовления, расфасовки и выдачи пищи и напитков в индивидуальных термосах и индивидуальных пакетах.

110. В разрезах, при удалении столовой более 600 м, в помещениях для кратковременного отдыха дополнительно оборудуется комната для приема пищи, в которой предусматриваются устройства для мытья рук и посуды, а также шкаф для хранения посуды.

111. На всех объектах угольной промышленности должны быть предусмотрены здравпункты, которые оснащаются необходимыми медицинскими инструментами, перевязочными материалами для оказания неотложной и первой медицинской помощи.

112. На шахтах, разрабатывающих пласты на глубине 500 м и более, предусматривают подземные здравпункты.

113. К рабочим местам в действующих подготовительных и очистных забоях должны быть приближены (не далее 150 м) аптечки, защищенные от попадания влаги, укомплектованные носилками, медицинскими препаратами и средствами, необходимыми для экстренной медицинской помощи.

114. При устройстве и оборудовании фотариев и организации ультрафиолетового облучения работающих, должны учитывать требования эксплуатации установок ультрафиолетового облучения на промышленных предприятиях.

115. В околоствольных подземных выработках и в местах ожидания подземного транспорта должны устраиваться стационарные уборные. Их размещают в камерах-нишах с гладким бетонированным полом и оснащают стационарным освещением и умывальником. В качестве приемника нечистот используют ассенизационные вагонетки. Приемный люк вагонеток должен легко открываться и плотно закрываться. Подземная уборная должна функционировать по принципу люфтклозета. Для участков, отдаленных от стационарных уборных и с числом рабочих более трех человек, должны устраиваться и передвижные уборные. Передвижные уборные должны иметь закрытую конструкцию, обеспечивающую удобство доставки и очистки.

116. Ассенизационные вагонетки из подземных уборных по мере заполнения, но не реже одного раз в неделю, должны подниматься на поверхность в специально построенный сливной пункт с последующей очисткой на биологических очистных сооружениях.

117. Рабочие участки в разрезах обеспечиваются передвижными уборными типа люфтклозета, расположенными не далее 100 м от рабочих мест. Очистка приемника нечистот должна производиться не реже 1 раза в неделю.

118. Уборка подземных и поверхностных уборных с дезинфекцией наружных поверхностей оборудования должна производиться в рабочие дни ежедневно.

119. Для лиц, занятых ассенизационными работами предусматривается отдельный санузел, включающий душевую с отделениями хранения спецодежды, личной одежды и обуви, умывальник с теплой водой и дезинфицирующими средствами. Помещение хранения специальной одежды оборудуется приточно-вытяжной вентиляцией.

120. СИЗ должны применяться в тех случаях, когда безопасность труда не может быть обеспечена конструкцией оборудования, организацией производственных процессов и средствами коллективной защиты. К выполнению таких работ лица без СИЗ не допускаются.

121. Работающие на объектах угольной промышленности, подвергающиеся воздействию опасных и вредных производственных факторов, обеспечиваются СИЗ.

122. Для защиты кожи лица и рук от попадания вредных веществ, а также при работе на открытом воздухе, для защиты от кровососущих насекомых, обмораживания и солнечной радиации применяются защитные средства (мази, пасты, аэрозоли).

123. В респираторных помещениях АБК, помимо хранения, выдачи и чистки противопылевых СИЗ, закрепленных за каждым рабочим в соответствии с табельным номером, осуществляется контроль их состояния и пригодности к работе. Полумаски и противопылевые респираторы должны ежедневно подвергаться мойке и дезинфекции. Очистку фильтров противопылевых СИЗ с проверкой их сопротивления должно производиться после каждой рабочей смены. Фильтр респиратора подлежит замене при достижении сопротивления 10 миллиметров водного столба на стационарном потоке воздуха со скоростью 30 литров в минуту.

124. Защитные очки, экраны и щитки по мере загрязнения промываются чистой водой с последующей просушкой при температуре не выше + 40⁰С.

125. Загрязненные поверхности противошумов и противошумные вкладыши протирают влажными тампонами или мыть теплой водой с мылом после каждого использования.

126. Каски ежедневно моются теплой водой без разборки внутренней оснастки и один раз в месяц дезинфицируются. Для дезинфекции касок используются средства, разрешенные к применению в Республике Казахстан.

127. Специальная одежда ежедневно подвергается комплексной обработке: верхняя - мокрому обеспыливанию или химчистке, нательное белье - стирке. Периодичность обработки верхней спецодежды - не реже трех раз в месяц, нательного белья - еженедельно. Обеспыливание и просушивание специальной одежды производится после каждой рабочей смены. Водозащитная специальная одежда просушивается при температуре не выше 50⁰С. Полотенца, подкасники, портянки - должны меняться после каждого использования, подвергаться стирке и дезинфекции. В целях профилактики и лечения кожно-гнойничковых и грибковых заболеваний должны обеспечиваться бельем из антимикробной ткани.

128. Специальная обувь должна не реже двух раз в месяц подвергаться мойке с применением дезинфицирующих средств (5 % раствора хлорамина-Б или 1 % раствора фенола в течение 15 минут), влажная обувь - просушиваться после каждой смены. Кожаная обувь после просушки смазывается специальной мазью.

129. Специальная одежда и обувь больных гнойничковыми заболеваниями кожи и грибковыми болезнями стоп и кистей должна подвергаться ежедневной дезинфекции 5% раствором хлорамина-Б или другими дезинфицирующими средствами.

130. Содержание и эксплуатация наземных шахтных столовых, а также кулинарная обработка и реализация пищевых продуктов должны соответствовать санитарно-эпидемиологическим требованиям для объектов общественного питания.

131. При наличии подземных пунктов питания обеды должны готовиться в наземной столовой и закладываются в термосы немедленно после приготовления. Термосы с готовой пищей должны доставляться в пункты питания не более чем через 1-2 часа после приготовления. Температуры первых горячих блюд при раздаче должна быть не ниже + 60⁰С, вторых - не ниже + 50⁰С, а холодных - не ниже + 14⁰С.

132. Для обеспечения шахтеров горячим питанием непосредственно в выработках угольных шахт на чистой струе, в 15-20 минутах ходьбы в оба конца от фронта работ, должны устраиваться подземные пункты питания шахтеров.

133. Санитарная обработка возвращенной из шахты посуды и инвентаря производится в наземной столовой.

134. Лечебно-профилактическое питание рабочих должно быть сбалансировано по калорийности, пищевыми веществами, витаминами и биологически активными микроэлементами в соответствии с санитарно-эпидемиологическими требованиями для лечебно-профилактического питания.

135. Медицинское обслуживание трудящихся предприятий осуществляется медико-санитарными частями, поликлиниками и больницами. Они организуют цеховую службу и сеть здравпунктов, обеспечивающих круглосуточную работу.

136. Здравпункт укомплектовывается штатами врачей, среднего и младшего медперсонала, оснащение оборудованием, инструментарием и перевязочным материалом.

137. Рабочие и инженерно-технические работники, поступающие на работу и занятые в производствах и профессиях, связанных с воздействием неблагоприятных производственных факторов проходят предварительные при поступлении на работу и периодические медицинские осмотры в соответствии с требованиями приказа Министра здравоохранения Республики Казахстан от 16 ноября 2009 года № 709 "Об утверждении Перечня вредных производственных факторов, профессий, при которых проводятся обязательные медицинские осмотры, Правил проведения обязательных медицинских осмотров" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 5898).

138. Работодатель в случае выявления и подтверждения у работающего профессионального заболевания, на основании медицинского заключения, должен перевести его на работу, не связанную с воздействием неблагоприятных производственных факторов.

139. Уволившиеся или перешедшие на новое место работы работники, ранее занятые во вредных условиях труда, при последующем ухудшении состояния здоровья и подтверждения связи с условиями труда направляются к специалистам профпатологам.

9. Санитарно-эпидемиологические требования к водоснабжению,
вентиляции, отоплению и освещению

140. Подземные горные выработки обеспечиваются постоянно действующей вентиляцией с механическим побуждением тяги.

141. Все вентиляционные установки должны быть испытаны на эффективность. По результатам испытаний и наладки на каждую вентиляционную систему должен быть составлен паспорт.

142. При выборе вентиляционного оборудования, устройства для очистки воздуха, а также проектирования укрытий должны быть учтены особенности параметров пылевыделений, возможных выбросов и предусмотрен 10 % запас аспирационного воздуха для компенсации подсосов через щели. Производительность аспирационных установок должно рассчитываться на одновременную оптимальную работу всех местных отсосов.

143. Содержание пыли и токсичных веществ в приточном воздухе, подаваемом системами механической вентиляции в шахты, помещения производственных и АБК не должна превышать 30 % ПДК для воздуха рабочей зоны.

144. Отопительные приборы в производственных помещениях со значительным выделением пыли для удобства очистки должны иметь гладкую поверхность.

145. Для отопления зданий и сооружений должны быть предусмотрены системы, приборы и теплоносители, не создающие дополнительных производственных вредностей.

146. В неотапливаемых производственных помещениях должны быть оборудованы участки для обогрева работающих в зимний и переходные периоды года.

147. Работающие в подземных горных выработках должны быть обеспечены индивидуальными аккумуляторными светильниками, которые должны обеспечить достаточную освещенность объектов наблюдения в течение 10 часов непрерывной работы. При использовании их исключают возможность утечки электролита и попадания на кожу и одежду рабочего.

148. На открытых разрезах в кабинах машин и механизмов, в местах работы буровой, погрузочной, доставочной техники, в местах перехода рабочих через железнодорожные и автомобильные дороги, в помещениях зданий и сооружений, а также на постоянных путях движения работающих должны быть установлены стационарные осветительные установки.

149. При эксплуатации стационарных осветительных установок предусматривают технические меры по снижению стробоскопического эффекта в зонах производства.

150. Коэффициент пульсации освещенности, создаваемый люминесцентными установками, не должен превышать 20 %.

151. На объектах должны быть выделены специально оборудованные помещения для хранения отработавших газоразрядных ламп, а также мастерские для ремонта и очистки светильников.

152. В санитарно-бытовых и вспомогательных помещениях, а также в помещениях, где производится работа малой точности, допускается использования ламп накаливания.

153. Для профилактики нарушений водного баланса в условиях охлаждающего и нагревающего микроклимата предприятие обеспечивает работающих горячими или холодными напитками.

154. Работающие в подземных выработках должны быть обеспечены флягами или небьющимися термосами емкостью 0,75 литра. Сосуды для воды и напитков должны изготавливаться из материалов, разрешенные к применению в Республике Казахстан. Количество сосудов (емкостей) для питьевой воды, находящихся в обороте, должно быть вдвое больше числа обеспечиваемых ими рабочих мест. Фляги и термосы должно мыться и храниться централизовано.

155. В административно-бытовых зданиях должны быть оборудованы специальные краны для набора воды в емкости.

156. Работающие в разрезах должны обеспечиваться питьевой водой, доставляемых в закрытых сосудах с кранами фонтанчикового действия. Сосуды с водой должны устанавливаться в специальных помещениях, отапливаемых в зимний период года. Температура питьевой воды на пунктах должна быть не выше + 20⁰С и не ниже + 18⁰С.

157. Количество сосудов, находящихся в обороте, должно быть вдвое больше числа обеспечиваемых ими рабочих мест. На шахтах и разрезах должен быть предусмотрен 30 % запас питьевых сосудов.

Приложение 2 к приказу и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 11 августа 2010 года № 628

Санитарные правила
"Санитарно-эпидемиологические требования
к объектам цветной металлургии"
1. Общие положения

1. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам цветной металлургии" (далее - санитарные правила) устанавливают санитарно-эпидемиологические требования к проектированию производственных зданий и сооружений, оборудованию, воздуху производственных помещений, отоплению, вентиляции и освещению, источникам физических факторов, бытовым помещениям для объектов цветной металлургии.

2. В настоящих санитарных правилах использованы следующие определения:

1) объект цветной металлургии - объект промышленности, занимающийся добычей, обогащением руд, производством и обработкой цветных металлов и их сплавов;

2) кивцэтная плавка - процесс получения металлов в одном агрегате, при котором обжиг и плавление шихты осуществляется в циклонной печи и плавильной камере, а последующее разделение продуктов плавки (восстановление, отгонка и конденсация металлов) - в электротермической части агрегата;

3) конвертер - агрегат для получения стали, меди из штейна, продувкой техническим кислородом, воздухом или другим окислительным газом;

4) реторта - химический сосуд, служащий для нагревания и перегонки различных веществ с отводной трубкой;

5) фурма - устройство для подачи дутья в металлургические агрегаты;

6) футеровка - защитная внутренняя облицовка печей топок, труб емкостей;

7) шликер - побочный продукт рафинирования свинца.

2. Санитарно-эпидемиологические требования
к проектированию производственных зданий и сооружений

3. Территория промышленной площадки должна иметь здания и сооружения, в которых производится переработка сырьевых материалов, содержащих вещества I и II класса опасности и радиоактивные вещества, хранилища масла и мазута должны иметь отмостки с уклоном для стока в производственную канализацию.

4. Баковая аппаратура, размещаемая на открытых площадках в производстве фтористых солей и извлечения золота, должна располагаться с подветренной стороны производственных и вспомогательных зданий на расстоянии не менее 25 метров (далее - м) до открывающихся проемов зданий и сооружений.

5. Не допускается устройство замкнутых и полузамкнутых участков территории корпусов электролиза алюминия без сквозного проветривания.

6. С учетом выделяющихся вредных веществ должна быть обеспечена изоляция производственных участков и исключаться взаимовлияние их:

1) во всех производствах:

складов сырьевых материалов;

участков дробления и измельчения материалов;

цехов обжиговых, прокалочных, спекательных, агломерационных, плавильных, гидрометаллургических, гидрохимических, электролиза, рафинирования;

отделений приготовления, очистки растворов;

приготовления, хранения реагентов;

флотации, приготовления электролита;

выщелачивания, сгущения, фильтрации, сушки, обработки и ремонта ковшей;

ремонта сводов плавильных печей;

очистки и промывки съемного оборудования и разъемных коммуникаций;

расфасовки, упаковки, складов готовой продукции;

обезвреживания промышленных стоков;

пылегазоочистки, сушильных печей;

вакуум-насосных отделений;

парков самоходной техники и электрокаров;

пультов управления;

мест отдыха и приема пищи;

2) в производстве глинозема:

отделений обескремнивания, промывки и сгущения красного шлама, выщелачивания, декомпозиции, приготовления затравочного и производственного гидрата;

выпарки, карбонизации, кальцинации, перекачки каустической соды из цистерн;

рабочих зон на крышках и у верхних головок горячих вертикальных аппаратов аппараты;

3) в производстве алюминия электролитическим способом:

цехов капитального ремонта электролизеров, регенерации солей фтора из растворов газоочистки и переработки твердых отходов электролизного производства;

электролитейных;

в цехах капитального ремонта электролизеров - отделений демонтажа электролизеров, подготовки подовой массы, заливочных, монтажа электролизеров, сварочных;

в цехах регенерации солей фтора - отделений выщелачивания и обескремнивания;

4) в производстве электродных изделий, анодной массы и обожженных анодов - отделений подготовки пеков, смесильно-формовочного, обжига зеленых анодов, демонтажа и монтажа анодов;

5) в производстве технического углерода:

отделений улавливания, обработки, упаковки готовой продукции, складирования, участков для очистки и ремонта оборотных резинокордных контейнеров;

участков демонтажа и монтажа рукавов для отделений улавливания;

6) в производстве технически чистого кремния - отделений обработки готовой продукции;

7) в производстве фтористых соединений - печных отделений, дозировки, адсорбционной очистки и разлива, плавиковой кислоты, участков варки солей;

8) в производстве вторичного алюминия - отделений сушки алюминиевой стружки, регенерации и подготовки флюсов, хранения шлака;

9) в производстве цинка - процессов приготовления анодов и катодов, переработки дроссов, мойки и пайки змеевиков;

10) при огневом рафинировании меди - отделений: анодных, вайербарсового, получения бескислородной меди;

11) в цехах электролиза меди - отделений переработки шлама;

12) в производстве никеля:

процессов брикетирования, окатывания, разделения файнштейна, получения сернокислого никеля, анодных отделений, отделений восстановления закиси никеля, автоклавно-химических, цехов утилизации серы, складов жидкой серы;

в дробильно-агломерационных и сушильно-прессовых цехах - участков выгрузки горячего агломерата, коллекторов и циклонов, узла возврата, брикетных процессов;

в плавильных цехах - процессов обеднения конвертерных шлаков, конвертерных, разливочных отделений;

в обжигово-восстановительных цехах - отделений обезмеживания огарка;

в гидрометаллургических цехах - отделений осаждения цветных металлов;

в цехах электролитического рафинирования никеля - помещений для хранения и обработки вспомогательных материалов;

13) в кобальтовых цехах - процессов переработки выломок и шлака, распределительных устройств для хлора;

14) в производстве никеля карбонильным процессом:

отделений синтеза, ректификации, разложения карбонила никеля, обработки порошком, получения окиси углерода, газгольдеров;

в отделении ректификации - дегазации кубовых остатков, емкостей для карбонила никеля и кубовых остатков;

в отделении обработки порошков - брикетирования;

15) в производстве магния:

отделений разливки, остывания магния и его сплавов, переработки отработанного электролита;

участков плавки магниево-ртутных сплавов;

подогрева слитков магниево-ртутных сплавов, их проката, складирования проката и резки листов;

16) на объектах по извлечению золота:

сорбции, регенерации, амальгамационных переделов;

отделений ретортных печей, кислотной обработки золотого осадка, доводочных, приготовления шламов, чанов с реагентами;

17) при получении платины и платиноидов:

отделений приема и опробования сырья;

приема готовой продукции;

химических и электролитических процессов для каждого металла;

обогащения растворов и сыпучих продуктов. Каждое помещение должно иметь выход на галерею;

18) в производстве олова и сплавов на его основе:

установок вакуумного рафинирования чернового олова, генераторов, питающих индукторы печей;

участков хранения и охлаждения алюминиевых и сурьмянистых съемов.

7. В агломерационных отделениях изолируют хвостовую часть агломерационных машин от всех основных помещений агломерационного корпуса, не допускатся устройство решетчатого перекрытия между помещениями агломерационного отделения и холостого хода лент.

8. В производстве никеля карбонильным способом реакторы, ректификационные колонки, разложители при процессах синтеза, ректификации и разложения карбонила никеля должны размещаться в изолированных помещениях с наружным выходом в галерею. У каждой двери отсека оборудуются штуцеры от стационарной установки разводки воздуха для присоединения шланговых противогазов.

9. Во вновь сооружаемых зданиях корпусов электролиза и рафинирования алюминия должен обеспечиваться естественный приток воздуха снизу вдоль продольных сторон электролизеров по всей длине корпуса.

10. На кровлях помещений, характеризуемых значительными избытками тепла устанавливаются не задуваемые аэрационные фонари или шахты.

11. Для заполнения световых проемов в производственных помещениях с выделением фтористых соединений и других цехах при размещении их вблизи фтористых производств должны применяться прозрачные материалы, устойчивые к воздействию фтора.

12. При наличии открытых проемов в перекрытиях многоэтажных отделений с выделением большого количества тепла и вредных веществ (производство электродной массы, плавильные отделения в производстве чернового никеля), должно быть оборудовано раздельное проветривание каждого этажа.

13. Полуподвальные помещения корпуса электролиза магния с неизолированными проводниками тока и хлора, заглубленные участки зданий (приямки транспортеров, насосов, сборников) должны быть вентилируемыми.

14. Помещения, в которых возможно выделение в воздушную среду паров ртути, должны удовлетворять требованиям санитарных правил проектирования, оборудования, эксплуатации и содержания производственных и лабораторных помещений, предназначенных для проведения работ с ртутью и ее соединениями и приборами с ртутным заполнением.

15. Пульты дистанционного наблюдения и управления оборудованием с постоянным нахождением обслуживающего персонала (находящиеся в производственных помещениях), должны размещаться в изолированных помещениях или специальных кабинетах, оборудованных устройствами, обеспечивающими нормируемые условия для работы обслуживающего персонала (звукоизоляция, подача кондиционированного или свежего воздуха).

3. Санитарно-эпидемиологические требования к оборудованию

16. Выгрузка пыли из очистных устройств и ее транспортировка должны быть механизированы, в целях исключения образования пыли.

17. Конструкция укрытий и отсосов должна обеспечивать доступность обслуживания и ремонта.

18. На участках приготовления и применения реагентов должны быть предусмотрены местные отсосы:

1) от камер вскрытия и опорожнения тары с реагентами;

2) от питателей реагентов, реакторов и сборочных чанов;

3) от аппаратуры обезвреживания в отделении обезвреживания промышленных стоков.

19. Очистка растворных чанов и расходных баков, промывка тары из-под реагентов должны осуществляться механизированным способом; смывные воды должны поступать в производственную канализацию.

20. Фильтр-прессы и вакуум-фильтры для фильтрации пульпы, содержащей вредные вещества I-III класса опасности, должны снабжаться аспирируемыми укрытиями.

21. Включение насосов реагентных отделений и дренажных должно производиться автоматически.

22. Обезвреживание веществ I и II класса опасности должно осуществляться в герметизированном оборудовании, снабженном аспирацией, приборами контроля и дистанционного управления.

23. Процессы разгрузки сухих концентратов, просев и шихтовка должны быть механизированы.

24. Охлаждение и увлажнение горячего агломерата и возврата должно производиться в специальных устройствах с автоматическим регулированием подачи воды для увлажнения. Образующиеся внутри охладителей пар и пыль должны удаляться с помощью местной вытяжной вентиляции с последующей очисткой.

25. При использовании вакуума в коллекторе агломерационных машин для аспирации пыли из укрытий пылевых мешков должна предусматриваться блокировка клапанов в воздуховодах этих укрытий с затворами пылевых мешков. Блокировка должна обеспечивать включение вытяжки раньше выпуска пыли, а выключение ее - после прекращения разгрузки пылевого мешка.

26. Транспортировка агломерата и возврата должна производиться закрытым транспортом.

27. Разливочные агрегаты должны укомплектовываться механическими укладчиками емкостей. Транспортировка горячего огарка из обжиговых печей должна производиться закрытым способом.

28. Газы, отходящие от электропечей для плавки руд и концентратов должны подвергаться очистке. Свод и температурные швы электропечей для плавки руд и концентратов должны быть герметизированы.

29. Загрузочные устройства шахтных печей должны исключать выбивание газов и пыли в период загрузки.

30. Конвертеры должны снабжаться напыльниками и устройствами для механизированного сбора и удаления выбросов металла.

31. Подача и выпуск растворов из баковой аппаратуры должны производиться по трубопроводам. Баковая аппаратура должна оснащаться приборами, автоматически исключающими перелив растворов, устройствами для механизированной загрузки сыпучих материалов и эффективными местными отсосами, а также закрываться крышками.

32. Транспортировка растворов, содержащих вредные вещества I-III класса опасности, на всех этапах производства должна осуществляться по закрытым трубопроводам. Подача таких растворов открытыми струями, использование желобов не допускается.

33. Перед ремонтом оборудование, содержащее токсические вещества, должно быть освобождено от находящихся в нем материалов и промыто с применением нейтрализующих веществ.

34. Работы по очистке баковой аппаратуры, выпарных и трубчатых аппаратов, автоклавов, реакторов должны быть механизированы и производиться при включенной вентиляции.

35. Электролизные ванны должны оборудоваться системами местной вытяжной вентиляции. При электролизе водных растворов должны применяться специальные пенообразующие присадки.

36. Для удаления органических отложений и накоплений из межтрубного пространства и стенок холодильников должны применяться способы, исключающие физические усилия, загрязнение кожи и одежды вредными веществами.

37. Самоходные машины должны иметь закрытые кабины, оборудованные устройствами для кондиционирования и очистки воздуха от вредных химических веществ.

Машины с дизельными и карбюраторными двигателями должны быть оборудованы устройствами для обезвреживания выхлопных газов.

38. На вновь строящихся и реконструируемых производствах первичного алюминия должен предусматриваться тип электролизеров, исключающий выделение в воздух рабочей зоны возгонов смолистых веществ из пекококсовых композиций.

39. Электролизеры всех типов должны оснащаться укрытием и местной вытяжной вентиляцией.

40. В производстве вторичного алюминия процессы выгрузки, алюминиевой стружки, крупногабаритного лома и отходов из крытых вагонов и автофургонов, сортировка лома на сортировочных конвейерах должны быть механизированы.

41. Транспортировка алюминиевой стружки (внутризаводской) должна производится закрытыми автотранспортными средствами.

42. Ремонт тиглей электроиндукционных печей и разливочных ковшей должен производиться в отдельных помещениях.

43. В производстве свинца зачистка свинцовых слитков при розливе должна быть механизирована.

44. Процессы открывания и закрывания горнов, сифонов, шлаковых окон, прочистки фурм шахтных печей, снятия шликеров и серебристой пены в процессе рафинирования чернового свинца должны быть механизированы.

45. В производстве цинка процессы выщелачивания цинкового огарка и сгущения пульпы должны иметь дистанционное управление.

46. В металлургическом производстве никеля колошники шахтных печей должны охлаждаться воздухом или водой. Рабочее место троллейкарщика должно защищаться экраном от теплового излучения.

47. При электролитическом рафинировании никеля и производстве кобальта подача на фильтрацию растворов, содержащих не прореагировавший хлор, не допускается.

48. Для основных процессов должны использоваться герметичные саморазгружающиеся фильтры. Установка рамных фильтр - прессов не допускается.

49. Подача серной кислоты и ее растворов при концентрации последних выше 100 грамм на литр (далее - г/л) из дозаторов в оборудование должна производиться по стационарным коммуникациям. Коммуникации должны подвергаться систематическому контролю на герметичность.

50. Места клейки катодных ячеек, стеллажи для их сушки должны оборудоваться укрытиями и вытяжной вентиляцией.

51. Механизируются работы в цехах:

1) электролиза никеля - приготовление никелевых основ, все процессы в очистных отделениях, все виды обработки и транспортировки катодного никеля, пакетирования готовой продукции;

2) кобальтовых - все процессы в гидроотделениях, дробления, измельчения и магнитной сепарации, удаления футеровок и шлаков и затаривания товарной окиси кобальта.

52. В производстве чистого никеля карбонильным способом:

1) все работы с карбонилом никеля, проводимые в лабораторных условиях, в том числе хранение проб должны осуществляться в вытяжных шкафах;

2) места разгрузки реакторов оборудуются вентиляцией;

3) процессы, связанные с загрузкой и выгрузкой всех материалов, используемых в производстве, все операции с никелевыми порошками должны быть механизированы.

53. В производстве молибдена и вольфрама:

1) очистка растворов от тяжелых металлов с применением сернистого натрия должна выполняться в герметичном оборудовании;

2) смешение порошка с пластификаторами (глицерин, спирт) проводится в аспирируемых укрытиях.

54. В производстве магния и сплавов для уплотнения анодного перекрытия на электролизерах должна использоваться сухая засыпка.

55. Ручные операции по выемке шлама, отработанного электролита из электролизеров, чистке хлорпроводов и каналов для отвода газов от печей; разливка отработанного электролита в короба в основном цехе не допускается.

56. В производстве титана:

1) хлоратор в системной конденсации должен иметь самостоятельный выпуск в систему отвода кислых сточных вод;

2) слив хлористого магния из аппаратов восстановления должен производиться в сухие и прогретые ковши, короба при работающей местной вытяжной вентиляции;

3) загрузка реагентов в установку по очистке продуктов от ванадия и алюминия должна быть механизирована и производиться при работающих местных отсосах;

4) монтаж, демонтаж и очистка аппаратов восстановления и вакуумной дистилляции, выборка титановой губки из реторт должны производиться на специальных стендах, оборудованных местными отсосами. Все работы по транспортированию, установке, снятию аппаратов, выборке и дроблению титановой губки должны быть механизированы.

57. Для извлечения золота должна применяться сорбционно-бесфильтрационная технология с замкнутым циклом водооборота.

58. Анализ головных проб должен производиться в герметичных ситах. Процесс просеивания должен быть механизирован и осуществляться в вытяжном шкафу.

59. При проектировании и реконструкции фабрик для фильтрации цианистой пульпы должны предусматриваться вакуум-фильтры с автоматизированным управлением.

60. Чаны для растворения цианплава, агитаторы, сборные чаны обеззолоченных и оборотных растворов (кроме осветительных чанов, снабженных фильтровальными рамками), дисковые (черпаковые) питатели цианплавов должны быть закрыты крышками и присоединены к механической вытяжной вентиляции.

61. Печи для обработки золотосодержащих продуктов должны иметь укрытия типа вытяжных шкафов с механической вытяжкой и термоизоляцией, электродуговые печи - защиту от шума и яркого света электродуги.

62. Операции очистки дренажных сеток пачуков и колонок должны быть механизированы.

63. Конструкция промывочных и регенерационных колонок, организация их обслуживания должны исключать устройства в них смотровых окон.

64. Электролизеры осаждения (переосаждения) должны оборудоваться укрытием кабинного типа с газовым отсосом.

65. В производстве редкоземельных металлов (далее - PЗM):

1) при каскадном разделении PЗM должны использоваться вертикальные экстракторы закрытого типа, оборудованные укрытием и местной аспирацией;

2) заполнение системы реагентами для ионообменного разделения PЗM и слив растворов должны производиться автоматически;

3) не допускается подача аммиака в реакторы и отстойники открытым способом;

4) фильтрация осадков соединений PЗM осуществляется в барабанных фильтрах, обеспеченных устройствами для механического удаления и передачи их по герметичным коммуникациям в печи для прокалки;

5) при использовании для фильтрации осадков соединений PЗM нутчфильтров они должны помещаться внутри отстойников, оборудованных герметичными укрытиями с местными отсосами;

6) выгрузка осадков солей и снятие нутчфильтров должны быть механизированы;

7) снятие осадков и очистка полотен фильтрпрессов должны осуществляться в специальных устройствах, обеспечивающих механическое удаление солей и передачу их для дальнейшей обработки;

8) реакторы, используемые для упарки растворов хлоридов PЗM, должны быть герметичными;

9) прокалка порошков солей PЗM производится во вращающихся печах проходного типа, оборудованных устройствами для механизированной загрузки и выгрузки материалов, герметически сблокированными с просевным оборудованием;

10) сушка хлоридов должна осуществляться в печах, оборудованных устройствами для механизированной загрузки и выгрузки и сблокированных с работой просевного оборудования;

11) сепарация готовых порошков осуществляется в воздушных классификаторах, герметически, подсоединенных к выгрузочным участкам прокалочных печей и к бункерам-накопителям;

12) подача материалов и воздушного потока в систему классификаторов должна производиться с учетом создания внутри системы отрицательного давления;

13) проемы печей должны оборудоваться камерами-шлюзами и закрытыми транспортерами, обеспечивающими механическую подачу тиглей с порошками в печи и устраняющими воздействие излучения на работающих;

14) выгрузка тиглей из печей для остывания должна быть механизирована;

15) участки для остывания порошков должны оборудоваться самоопрокидывателями тиглей для механической выгрузки порошков в бункера-накопители;

16) загрузка порошков в усреднители и их выгрузка должны производиться с помощью закрытых шнековых устройств, герметически подсоединенных к загрузочным и выгрузным люкам;

17) взвешивание и упаковка готовых порошков должны производиться на специальном участке с помощью автоматических дозаторов и упаковочных машин.

4. Санитарно-эпидемиологические требования к воздуху
производственных помещений, отоплению, вентиляции и освещению

66. Контроль содержания основных вредных веществ в воздухе рабочей зоны должен проводиться в соответствии с приложением к настоящим санитарным правилам.

67. В цианистых переделах и отделениях амальгамации, в помещении сорбции, десорбции, хранения и приготовления реагентов на золотоизвлекающих фабриках, в производствах никеля карбонильным способом, платиноидов, в рафинировочных цехах производства олова должна быть оборудована непрерывно действующая, снабженная автоматическими приборами, система сигнализации (звуковая, световая), включающаяся при превышении предельно допустимых концентраций паров синильной кислоты и ртути, карбонила никеля, платиноидов на рабочих местах.

68. Производственные и вспомогательные помещения должны отапливаться.

69. В зданиях с "мокрыми" переделами должны предусматриваться тамбуры с подачей в них в холодный период года подогретого воздуха в пятикратном объеме, независимо от зимней расчетной температуры наружного воздуха и продолжительности открывания ворот.

70. При заборе воздуха из помещений цехов объем его в зимнее время должен компенсироваться организованным притоком подогретого наружного воздуха.

71. Вентиляция каждого этажа в двух и более этажных корпусах должна рассчитываться раздельно, с учетом вредных выделений, поступающих с нижерасположенных этажей.

72. В зданиях, расположенных на склоне гор, со ступенчатым (каскадным) размещением производственных участков должна быть обеспечена раздельная вентиляция каждого уступа.

73. В цехах со значительным избытком тепла, расположенных в районах с расчетом летней температуры наружного воздуха плюс 28 градусов по Цельсию (далее - ⁰С) и выше относительной влажностью менее 50 процентов (далее - %), в теплый период года необходима организация адиабатического охлаждения воздуха в приточных аэрационных проемах.

74. Использование аэраторов для нужд воздушного душирования допускается в зоне высоких температур (свыше 30⁰С), если по техническим причинам не может быть подведен наружный воздух.

75. От технологических агрегатов (электролизеров, конвертеров, отражательных печей) должен осуществляться переменный объем газоотсоса с автоматической его регулировкой.

76. Все емкости с растворами и электролитами должны быть обеспечены местной вытяжкой механической вентиляцией. Объем удаляемого воздуха от них должен определяться по технологическим нормам. Скорости воздуха в сечениях рабочих и смотровых проемов должны быть не ниже:

1) при выделении хлора или сернистого газа - 1,5 метров в секунду (далее - м/сек);

2) при выделении аэрозолей растворов и серной кислоты - 1,0 м/сек.

77. Желоба для слива растворов из рамных фильтров фильтр-прессов должны закрываться крышками откидного типа с местной вытяжной вентиляцией.

78. В узлах одновременного выделения пыли и пара для каждого укрытия устанавливается мокрый пылеуловитель.

79. Оборудование для дробления, помола, сушки, просеивания, взвешивания, смешения компонентов сырьевых материалов, готовой шихты и ленточные транспортеры для сухих материалов, фильтры, зоны орошения расплавленного металла в изложницах, чашевые охладители, барабан-гасители, источники влаговыделений, штейновые и шлаковые желоба, ленточные отверстия, ковши, миксеры должны иметь технологические укрытия, имеющие аспирацию с очисткой удаляемого воздуха. Тарельчатые, лотковые, барабанные, шнековые и другие питатели должно быть оборудовано укрытиями, объединенными (через загрузочные течки) с воздуховодами аспирационных систем технологического оборудования.

80. Воздуховоды, каналы отсосов газа, борова и очистные устройства должны оборудоваться устройствами для периодической механизированной очистки, удаления пыли и шлама.

81. В цехах анодной массы смесильные машины и пекоплавители должны оборудоваться местной вытяжной вентиляцией.

82. В производстве вторичного алюминия места загрузки и выгрузки сырья в сушильных установках, места пересыпки стружки, шлака и другого сыпучего материала, стенды ремонта тиглей печей и разливочных ковшей, площадки приема и хранения шлака, узлы дробления кремния, технологические проемы отражательных и электроиндукционных печей, разливочные машины должны оборудоваться местными отсосами.

83. В производстве технического углерода упаковочные машины должны оборудоваться сблокированной местной вытяжной вентиляцией с автоматическим контролем разрежения.

84. B производстве свинца, меди, никеля, кобальта:

1) при всех видах плавки должна оборудоваться местная вытяжная вентиляция от желобов плавильных печей, леток, шлаковых окон, ковшей при сливе продуктов плавки (штейна и шлака), желобов для слива конвертерного шлака в отражательные и электротермические печи;

2) места загрузки и разгрузки тюбелей, предназначенных для транспортировки материалов, должны быть аспирированы;

3) из зоны надсводного пространства электротермических печей, реторт дистилляционных печей, ванн для охлаждения анодов, вейербарсов, стационарных моечных машин, от ванн для окончательной мойки катодов, загрузочных отверстий индукционных канальных электрических печей в производстве бескислородной меди должны быть предусмотрены местные отсосы;

4) в помещениях контрольно-измерительных приборов, пультов управления, комнатах отдыха, в лабораторных комнатах для анализа проб должно быть обеспечено избыточное давление воздуха.

85. В производстве никеля предусматривается местная вытяжная вентиляция от:

1) узла выгрузки готового агломерата, окатышей на конвейер или в саморазгружающихся железнодорожных вагонов;

2) загрузочных отверстий электропечей для переработки конвертерных шлаков, печей "КС", загрузочных окон дуговых электропечей для плавки закиси никеля;

3) разливочных машин;

4) надсводного пространства руднотермических печей, а также в местах выгрузки огарка и закиси никеля после обжига никельсодержащих материалов.

86. Разгрузочное отверстие шаровых мельниц для сухого помола файштейна вместе с кюбелем должны снабжаться аспирируемыми укрытиями, включающихся в период поворота конвертера. При автоклавных процессах предусматривают укрытия флотомашин, классификаторов, фильтр-прессов, грохотов с отсосом воздуха.

87. В производстве никеля карбонильным способом и кобальта:

1) в помещениях синтеза, ректификации, разложения, спекания, расфасовки и плавки, а также в кабинах компрессоров и насосов должна быть предусмотрена приточно-вытяжная вентиляция, создающая разрежение в 20 паскалей при открытой двери;

2) помещения, в которых выделяются пары карбонила никеля, должны иметь аварийную вентиляцию. Включение ее должно осуществляться автоматически от газоанализаторов;

3) в помещениях получения сернистого газа должны быть оборудованы сплошные встроенные укрытия над плавильными ваннами, обеспечивающие скорость в щелях 1,5-2 м/сек и двухзонную общеобменную вытяжку;

4) все источники выделения пыли (печи прокалки гидроокиси кобальта, участки составления шихты, дробления, измельчения и магнитной сепарации выломок футеровок и шлаков, затаривания товарной окиси кобальта, у плавильных печей, агитаторы для растворения кальцинированной соды, места загрузки отходов в кюбели) должны оборудоваться местными отсосами.

88. В производстве молибдена и вольфрама:

1) в помещениях отделений дробления, сушки, прокаливания парамолибдата аммония, восстановления окислов, обжига, просеивания, дробления бракованных штабиков и осадков приточный воздух должен подаваться равномерно в среднюю зону рабочих площадок;

2) места загрузки руды в воронки при электромагнитной сепарации, выгрузки руды после обжига, выгрузки спека из печей, просева и фасовки порошкообразных материалов, а также выпарные чаны должны быть оборудованы укрытиями с эффективной вытяжной вентиляцией.

89. В производстве магния и его сплавов:

1) приточный воздух должен подаваться непосредственно в рабочие проходы;

2) в электролизном цехе должна быть предусмотрена душирующая вентиляция рабочих мест;

3) воздух, удаляемый системами местной вытяжной вентиляции от участков, на которых имеет место выделения магния, должен очищаться.

90. В производстве титана:

1) в цехах хлорирования общий воздухообмен должен быть обеспечен средствами механической вентиляции. Для удаления воздуха из верхней зоны должны устраиваться шахты с механическим управлением клапанами снизу;

2) места присоединения кюбелей к сухим конденсаторам, трубным камерам, рукавным фильтрам, места слива отработанного расплава, разгрузки пульпы, выливки и аварийного слива титана должны быть оборудованы местными отсосами;

3) в кабинах для очистки и промывки съемного оборудования и разъемных коммуникаций должна быть оборудована вытяжная вентиляция.

91. Ha золотоизвлекательных предприятиях:

1) вoздух приточных вентиляционных систем должен подаваться в рабочую зону к постоянным рабочим местам и в проходы;

2) скорость отсасываемого воздуха в открытых проемах укрытий чанов и аппаратов цианистых переделов, а также чанов для кислотной обработки осадка должна быть не менее 1,5 м/сек;

3) скорость воздуха в проемах вытяжных шкафов для обработки амальгамы и расфасовки ртути должна быть не менее 2 м/сек.

92. Местные отсосы должны предусматривать:

1) от камер вскрытия и опорожнения тары с токсическими реагентами в реагентных отделениях;

2) от аппаратуры обезвреживания в отделении обезвреживания промстоков;

3) от чанов с мутилками для растворения цианплава;

4) от всех сборочных чанов растворов (рабочих, обеззолоченных и оборотных) кроме осветлительных чанов, снабженных фильтровальными рамками;

5) от дисковых (черепковых) питателей цианплавов.

93. Над входными дверями помещений сорбции, регенерации электролиза и реагентного цеха должна устанавливаться световая сигнализация о работе вентиляционного оборудования.

94. Воздуховоды вытяжных систем амальгамационных отделений должны иметь покрытие, препятствующее сорбции паров ртути. Амальгамационные мельницы и подшлюзники к ним должны снабжаться укрытиями типа вытяжных шкафов с механической вытяжкой.

95. В производстве платины и платиноидов:

1) оборудование должно иметь местные отсосы со скоростью движения воздуха в щелях не менее 2 м/сек. Скорость движения воздуха в рабочих проемах лабораторных шкафов должна быть не менее 1,5 м/сек;

2) очистка производственных помещений и оборудования должна проводиться при включенной приточно-вытяжной вентиляции.

96. В производстве олова и его сплавов сушильные барабаны, рафинировочные котлы, желоба для гранулирования шлака, а также места загрузки шихты и выгрузки огарка из обжиговых печей должны иметь укрытия с отсосом.

97. В производстве редкоземельных металлов должны предусматриваться механические отсосы от укрытий:

1) экстракторов на участке разделения РЗМ;

2) резервуаров для растворения РЗМ, реакторов, используемых для получения осадков солей, оксалатов, карбонатов и другие;

3) фильтров на участке фильтрации;

4) реакторов для упарки растворов хлоридов;

5) загрузочных и выгрузочных проемов вращающихся печей прокалки солей РЗМ, проемов печей камерного типа, шкафов для сушки порошков;

6) узлов загрузки солей металлов в тигли, разгрузки их, усреднения и упаковки готовых порошков;

7) участков для остывания порошков.

Столы, на которых производится загрузка тиглей порошками РЗМ, должны быть оборудованы нижним отсосом воздуха.

98. Должно быть искусственное и естественное освещение.

5. Санитарно-эпидемиологические требования к источникам
физических факторов

99. Уровни шума на рабочих местах в производственных помещениях должны соответствовать гигиеническим нормативам. При цехах (отделениях) с эквивалентными уровнями шума более 80 ДецибеЛ (далее - дБА) должны предусматриваться комнаты отдыха, в которых уровень шума не превышает 40 дБА.

100. Среднеквадратичные значения виброскорости в октавных полосах частот на органах управления и рабочих местах операторов технологического оборудования, самоходных машин, автопогрузчиков, кранов не должны превышать значений, установленных действующим стандартом.

6. Санитарно-эпидемиологические требования
к бытовым помещениям

101. Гардеробные помещения для просушивания специальной одежды и обуви должны быть оборудованы механической общеобменной приточно-вытяжной вентиляцией (с подогревом притока воздуха в холодное время года).

102. В качестве дополнительного оборудования в гардеробных помещениях должны быть предусмотрены:

1) шкафы-аптечки для хранения дезинфицирующих пленкообразующих препаратов (для обработки микротравм до и после рабочей смены), а также медикаменты для профилактики потливости и грибковых заболеваний кожи стоп;

2) специальные установки-дозаторы для защитных паст и моющих средств.

103. Устройство душевых помещений должно предусматривать легкую чистку и мытье полов, стен и потолков горячей водой с применением моющих и дезинфицирующих средств, а также сток использованной воды из душевых кабин.

104. В гидрометаллургических, реагентных отделениях, сернокислотных и печных отделениях в производстве фторсолей, лабораторных помещениях на расстоянии не далее 25 м от постоянных рабочих мест должны предусматриваться гидранты и аварийные души с автоматическим включением для экстренного смыва агрессивных веществ, сблокированные с сиреной для вызова медицинского персонала.

105. Для рабочих всех производств должны предусматриваться помещения для отдыха в рабочее время. Не допускается хранение и прием пищи в производственных помещениях.

106. Во всех основных технологических цехах производства глинозема должны предусматриваться помещения и оборудование для обеспылевания специальной одежды.

107. Здравпункты должны иметь комплект инактиваторов, позволяющих нейтрализовать агрессивные производственные вещества (после промывания пораженного участка водой) при попадании их на кожу или в глаза.

108. В производственных помещениях цианистных переделов золотоизвлекательных фабрик, в отделениях сорбции, регенерации, приготовления реагентных растворов должны оборудоваться пункты неотложной доврачебной помощи, оснащенные противоцианистыми препаратами.

109. Работники работают в специальной одежде, обуви и средствах индивидуальной защиты.

110. Все работающие должны проходить предварительный при поступлении на работу и периодический медицинский осмотр, в соответствии с приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 16 ноября 2009 года № 709 "Об утверждении Перечня вредных производственных факторов, профессий, при которых проводятся обязательные медицинские осмотры, Правил проведения обязательных медицинских осмотров" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 5898), а также вводный и первичный на рабочем месте, повторный, внеплановый и целевой инструктаж, систематический производственный инструктаж со сдачей зачета по технике безопасности и мерам личной гигиены при работе с токсическими веществами.

Приложение к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам цветной металлургии"

Перечень основных вредных веществ, подлежащих
лабораторному производственному контролю в воздухе рабочей зоны

Производственный участок	Вредные вещества
Производство глинозема	Пыль сырьевых материалов, спека, глинозема, щелочи, соединения хрома, окись углерода, сернистый ангидрид
Производство электродных материалов	Пыль углеродистых материалов, возгоны каменно- угольной смолы и пека, бенз(а)пирен, окись углерода, сернистый ангидрид
Производство технического углерода	Пыль сажи, бенз(а)пирен, окись углерода
Цеха электролиза алюминия	Глиноземсодержащая пыль, фтористые соединения, возгоны каменноугольной смолы и пека, бенз(а)пирен, окись углерода
Цеха капитального ремонта алюминиевых электролизеров	Кремнеземсодержащая пыль, углеродистая пыль, фтористые соединения, возгоны каменноугольной смолы и пека, бенз(а)пирен, аммиак, окислы азота, окись углерода
Производство фтористых солей	Фтористые соединения, щелочи, серная кислота
Производство вторичного алюминия
Шихтовые отделения	Пыль алюминиевых сплавов
Сушильные отделения	Пыль алюминиевых сплавов, аэрозоли масла и продуктов его высокотемпературной деструкции, акролеин, окись углерода, сернистый ангидрид
Плавильные отделения	Пыль алюминиевых сплавов, аэрозоли масла и продуктов его высокотемпературной деструкции, акролеин, окись углерода, сернистый ангидрид, хлористый и фтористый водород, соли фтористо-водородной кислоты
Производство свинца
Дробильно-шихтарные отделения	Свинец, мышьяковистый ангидрид
Агломерационные и плавильные отделения	Свинец, мышьяковистый ангидрид, сернистый ангидрид, окись углерода
Отделения рафинирования	Свинец, мышьяковистый ангидрид, сернистый ангидрид, щелочи и редкие металлы при наличии их в сырье
Производство цинка
Дробильно-шихтарные отделения	Свинец
Отделения сушильных барабанов	Цинк, свинец, медь
Обжиговое и плавильное отделения	Свинец, цинк, мышьяк, сернистый ангидрид
Выщелачивательные отделения	Аэрозоли серной кислоты, сульфат цинка, фтористый и мышьяковистый водород
Дистилляционное отделение	Свинец, цинк, окись углерода, хлор
Электролизные отделения	Аэрозоли серной кислоты, сульфат цинка, соляная кислота
Газогенераторные отделения	Окись углерода
Производство меди
Дробильно-шихтарные отделения приготовления окатышей	Пыль сырья
Флотационные и реагентные отделения	Флотореагенты
Отделения обжига шихты, агломерационные отделения	Медь, свинец, мышьяковистый ангидрид, мышьяковистый водород, сернистый ангидрид, окись углерода
Отделения отражательной плавки и конвертирования штейна	Медь, свинец, цинк, бериллий, мышьяковистый ангидрид, сернистый ангидрид, мышьяковистый водород, сероводород, фтористый водород
Отделения электротермической, кислородно-взвешенной и кивцэтной плавки	Медь, свинец, цинк, мышьяковистый ангидрид, мышьяковистый водород, сернистый ангидрид, окись углерода
Отделения огневого рафинирования меди	Медь, свинец, сернистый ангидрид, окись углерода
Электролизные отделения	Серная кислота, гидроаэрозоли сернокислых солей, меди, никеля (при наличии в анодах мышьяка мышьяковистый водород и другие соединения мышьяка)
Производство никеля
Шихтовые и дробильные отделения, склады	Пыль, свободная двуокись кремния
Сушильно-прессовые отделения и отделения на аглофабриках	Аэрозоли соединений никеля, сернистый ангидрид, окись углерода, известь (при переработке сульфидных руд - мышьяк)
Плавильные отделения (руднотермическая и шахтная плавка, конвертирование)	Аэрозоли соединений никеля, окись углерода, сернистый и серный ангидрид штейнов (бенз(а)пирен при рудно-термической плавке)
Обжигово-восстановительные отделения	Аэрозоли соединений никеля, сернистый и серный ангидрид, окись углерода, хлор (бенз(а)пирен в электропечном отделении)
Автоклавно-химические отделения	Аэрозоли соединений никеля, сернистый ангидрид
Цеха электролиза никеля	Аэрозоли соединений никеля также хлора (в очистных отделениях цехов электролиза)
Гидроотделения кобальтовых цехов	Аэрозоли соединений никеля, хлор, водорастворимые соединения кобальта и сернистый ангидрид
Пироотделения кобальтовых цехов	Кобальт (окисные соединения)
Получение никеля карбонильным процессом	Аэрозоли карбонила никеля, окись углерода
Производство молибдена
Дробильно-транспортные отделения, измельчения и классификации, фильтрации, сушки, упаковки концентратов	Пыль сырья
Отделения флотореагентов	Сернистый натрий, сероуглерод, сероводород, окись пропилена, бутиловый спирт, скипидар, керосин, минеральные масла
Отделения флотации, сгущения и фильтрации	Гидрозоли ксантогената, метасиликат натрия, сернистый натрий, сероуглерод, сероводород, окись пропилена, бутиловый спирт, минеральные масла
Отделения сушки концентратов	Сернистый ангидрид, окись углерода, аэрозоли молибдена, меди, селена, теллура
Отделения обжига концентратов в печах "КС" и циклонной пыли во вращающейся печи	Сернистый ангидрид, окись углерода, аэрозоли дезинтеграции и конденсации молибдена, селена, теллура, двуокись кремния
Участки выщелачивания огарка и циклонной пыли от электрофильтров, фильтрования и центрифугирования	Аммиак, пары соляной кислоты, сернистый ангидрид, сероводород
Участки перекристаллизации молибдата аммония в парамолибдат аммония, кристаллизации парамолибдата аммония, центрифугирования, укрупнения и фасовки	Аммиак, пары соляной кислоты, сероводород
Отделения прокаливания парамолибдата аммония и восстановления окислов молибдена до металла	Аммиак, окись углерода, аэрозоли молибдена
Участок сварки штабиков	Аэрозоли щелочи, аэрозоли молибдена
Участок прессования	Металлический молибден
Производство вольфрама
Дробильно-измельчительные отделения	Пыль сырья, вольфрама
Отделения спекания руды и соды	Аэрозоли щелочей, вольфрама
Обжиговые отделения	Сернистый ангидрид, окись углерода, вольфрам
Выщелачивательные отделения	Аэрозоли щелочей, соляной кислоты, вольфрам, аммиак
Отделения сушки и фасовки	Вольфрам
Отделения производства металлического вольфрама	Аэрозоли вольфрама
Производство магния
Участок разгрузки карналлита	Пыль сырья
Участок обезвоживания карналлита	Соляная кислота
Электролизное отделение	Магний, хлор, хлористый водород
Отделения получения магниево-ртутного сплава	Магний, ртуть
Участок складирования прокатных листов сплава	Пары ртути
Участок резки и механической обработки листов магниево-ртутного сплава	Магний, пары ртути
Производство титана
Дробильно-размольное отделение, склады сырья	Пыль сырья, аэрозоли двуокиси титана
Отделения хлорирования и очистки четыреххлористого титана	Хлор, хлористый водород, фосген, четыреххлористый титан
Отделения восстановления и дистилляции	Хлористый водород, хлор, четыреххлористый титан
Отделения выбивки и переработки титановой губки	Аэрозоли титана
Золотоизвлекательные фабрики
Дробильно-транспортные отделения	Двуокись кремния
Отделения осаждения	Цинк
Отделения сорбционной и иловой технологии извлечения золота	Цианистый водород
Отделения амальгамационной технологии извлечения золота	Пары ртути
Отделения регенерации и электролиза	Цианистый водород, пары кислот, аэрозоли щелочей, аммиак
Отделения агитации, сгущения и гравитационного обогащения сурьмянистых, мышьяковистых, сульфидных руд	Мышьяковистый водород, сернистый ангидрид
Флотационные отделения	Сероводород, сероуглерод (в зависимости от применяемого флотореагента)
Производство платины и платиноидов
Отделения приемки, подготовки сырья и готовой продукции	Пыль платиновых металлов
Отделения гидрометаллургических процессов	Платиновые металлы, аммиак, хлор, окислы азота, пары азотной, соляной и серной кислоты
Отделения пирометаллургических процессов	Платиновые металлы и их соединения
Производство олова и его сплавов
Цеха доводки и выщелачивания рудоконцентратов	Свинец, олово, пары серной и соляной кислот, керосина, ксантогената, хлористый водород, сероводород, пыль естественных радиоактивных элементов
Сушильные отделения	Сероуглерод, сероводород, четыреххлористый углерод, окись углерода, хлористый водород
Обжиговые отделения	Свинец, двуокись кремния, сернистый газ, окись углерода, мышьяк, пыль естественных радиоактивных элементов
Отделения окатывания и сушка гранул	Окислы свинца, олова, мышьяка, двуокись кремния, окись углерода, мышьяковистый водород
Плавильное отделения	Двуокись кремния, аэрозоли конденсации олова, мышьяка, свинца, окислы азота, мышьяковистый водород, окислы углерода, сероводород, хлор, пыль естественных радиоактивных элементов
Фьюминговые отделения	Олово, двуокись кремния, пыль естественных радиоактивных элементов
Рафинировочные отделения	Свинец, мышьяковистый и сурьмянистый водород, пыль естественных радиоактивных элементов
Хвостохранилища	Сероводород, сероуглерод, серная кислота, пыль естественных радиоактивных элементов
Производство редкоземельных металлов
Процессы отделения примесей paдиоактивных элементов	По требованиям действующих санитарно-эпидемиологических правил и норм
Отделения каскадного разделения PЗM	Трибутилфосфат, пары азотной кислоты
Все процессы, связанные с просевом, шихтовкой и упаковкой порошков, погрузочно-разгрузочные операции	Пыль РЗМ
Цеха гидро-металлургические и гидрохимических процессов	Аммиак, окислы азота, пары азотной соляной и серной кислот, хлор, фтористый водород
Отделения получения фторидов редкоземельных металлов	Фтористый водород

Приложение 3 к приказу и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 11 августа 2010 года № 628

Санитарные правила
"Санитарно-эпидемиологические требования к объектам черной
металлургии"
1. Общие положения

1. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам черной металлургии" (далее - санитарные правила) устанавливают санитарно-эпидемиологические требования к производственному микроклимату, освещению, медицинскому обеспечению, водоснабжению, вентиляции, к условиям труда с источниками физических факторов, обеспечения радиационной безопасности, к атмосферному воздуху для объектов черной металлургии.

Настоящие санитарные правила распространяются на следующие производства: коксохимические, агломерата и железорудных окатышей, доменные, ферросплавные, сталеплавильные, прокатные, трубные, метизные, железных порошков, огнеупоров, переработки вторичных черных металлов, ремонта металлургических печей и агрегатов.

2. В настоящих санитарных правилах использованы следующие определения:

1) черная металлургия - отрасль тяжелой промышленности, к которой относятся объекты по добыче и обогащению рудного и нерудного сырья;

2) воздушное душирование - местная вентиляция, предназначенная для предотвращения поступления в помещение холодного воздуха, газа, пара, пыли.

2. Санитарно-эпидемиологические требования к производственному
микроклимату

3. В кабинах кранов, в постах управления, в залах вычислительных машин, при выполнении других работ операторского типа, а также в местах временного отдыха рабочих должны соблюдаться нормы температуры, относительной влажности и скорости движения воздуха.

4. В рабочей зоне производственных помещений должны соблюдаться допустимые нормы температуры, относительной влажности и скорости движения воздуха в холодный и теплый периоды года (относительная влажность воздуха должна быть не менее 30 %), а в теплый период года в соответствии с приложением 1 к настоящим санитарным правилам.

5. В не отапливаемых производственных и складских помещениях допустимые нормы температуры, относительной влажности и скорости движения воздуха должны обеспечиваться в рабочей зоне постоянных рабочих мест, размеры которых на каждого работающего не превышают 100 квадратных метров (далее - м²), либо по протяженности 20 метров (далее - м).

На остальных рабочих местах температура и относительная влажность воздуха не нормируются, а скорость движения воздуха должна быть не более 0,5 метров в секунду (далее - м/с).

6. В производственных помещениях при площади пола на одного работающего более 100 м² температура и относительная влажность воздуха вне постоянных рабочих мест не нормируется, а скорость движения воздуха в холодный и переходный периоды года не должна превышать 1 м/с.

7. Для работающих в не отапливаемых производственных и складских помещениях предусматриваются специальные помещения для обогревания.

8. Тепловое облучение на постоянных рабочих местах за счет их рационального размещения и использования средств промышленной теплозащиты не должно превышать 140 ватт на квадратный метр (далее - Вт/м²).

При невозможности техническими способами обеспечить интенсивность теплового облучения на постоянных рабочих местах до 140 Вт/м² должны применяться средства индивидуальной защиты, а также дополнительно:

при тепловом облучении от 140 Вт/м² до 350 Вт/м² увеличивают на 0,2 м/с скорости движения воздуха на постоянных рабочих местах;

при тепловом облучении от 350 Вт/м² до 2800 Вт/м² должно применяться воздушное душирование в соответствии с таблицей 1 приложения 2 к настоящим санитарным правилам.

9. При технической невозможности выполнения требований пункта 19 и организации воздушного душирования тепловая защита работающих должна обеспечиваться регламентацией предельного времени их пребывания в зоне воздействия источников теплового излучения в соответствии с таблицей 2 приложения 2 к настоящим санитарным правилам.

Перерывы должны проводиться в местах отдыха с температурой воздуха для холодного периода года 20 - 23 градусов Цельсия (далее - ⁰ С), для теплого периода - 21 - 25⁰С.

10. При тепловом облучении выше 2800 Вт/м² выполнение работ без специальных костюмов и средств индивидуальной защиты не допускается.

11. Производство ремонтных работ в печах, ковшах, регенераторах с заходом рабочих внутрь нагретых агрегатов допускается при температуре воздуха не выше 40⁰С и выполнении требования таблицы 3 приложения 5 к настоящим санитарным правилам. При этом рабочие должны обеспечиваться защитной специальной одеждой и средствами индивидуальной защиты лица, рук и ног.

3. Санитарно-эпидемиологические требования к освещению

12. Искусственное освещение выполняется по системе общего освещения с равномерным или локализованным размещением светильников. Локализованное расположение светильников применяется при наличии в цехах высокого оборудования, при расположении рабочих мест в вертикальной плоскости, при затенении рабочих мест элементами оборудования или корпусом работающего.

13. Величины освещенности, допустимые значения показателя ослепленности и коэффициента пульсации для производственных помещений и рабочих мест, аварийное освещение в цехах и участках, значения коэффициента запаса и сроки очистки осветительной арматуры от загрязнения указаны в приложении 3 к настоящим санитарным правилам.

14. Подъемные краны должны оборудоваться подкрановым освещением лампами накаливания или газоразрядные источники света, обеспечивающими устранение затенения, создаваемого конструкцией крана.

15. При ремонте металлургических печей и агрегатов должно обеспечиваться переносное освещение.

16. Для общего освещения производственных помещений должны применяться газоразрядные источники света типа. Для освещения машинных залов, постов управления и контроля производственных процессов, диспетчерских пунктов и других должны применяться люминесцентные лампы. Лампы накаливания должны применяться для местного освещения, помещений с временным пребыванием людей, во взрывоопасных и других помещениях с тяжелыми условиями среды.

17. В цехах с автоматизированным технологическим процессом предусматривается включение дополнительных светильников общего и местного освещения.

18. При устройстве общего и местного освещения рабочих мест контроля поверхности листов белой жести, труб из нержавеющей стали, в отделениях отделки проволоки и других должны применяться меры для ограничения отраженной блесткости.

19. Измерение освещенности и проверка других требований норм производится при сдаче осветительной установки в эксплуатацию и не реже двух раз в год во время эксплуатации.

20. При использовании газоразрядных ламп с ртутным наполнителем должен соблюдаться порядок утилизации, вышедших из строя ламп. Сбор и временное хранение ламп производится в отдельном помещении с последующей сдачей в пункты утилизации (демеркуризации). Использованные лампы подлежат учету и регистрации в специальном журнале.

4. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям труда с
источниками физических факторов

21. Не реже одного раза в год, а также после ремонта, замены и модернизации отдельных узлов, механизмов или агрегатов проводятся измерения уровней шума и вибрации на рабочих местах и ручных машинах. Результаты периодических контрольных замеров должны вноситься в санитарные паспорта. Контроль шума и вибрации проводиться при рабочем режиме машин.

22. В паспортах машин, создающих шум и вибрацию, указываются их шумовые и вибрационные характеристики, измеренные предприятием-изготовителем в соответствии со стандартами.

23. Определение допустимых уровней звукового давления на рабочих местах, классификация шумов, установление общих требований к шумовым характеристикам машин, измерение шума и вибрации и их уровни на рабочих местах должны соответствовать требованиям действующих стандартов.

24. Уровни вибрации на рабочих местах водителей железнодорожного транспорта не должны превышать допустимых значений.

25. Изделия, обрабатываемые ручным механизированным инструментом, укладываются и закрепляются так, чтобы устранить возникновение дополнительных вибраций изделия.

26. При работе с оборудованием, вибрация которого является основным элементом технологического процесса (виброуплотнение и другие), не допускается нахождение рабочих во время работы на вибрирующих поверхностях.

27. Для защиты от вибрации на путях ее распространения от оборудования, установленного на перекрытиях, применяются виброизолирующие опоры, акустические развязки площадок обслуживания машин и другие устройства.

28. Расчет и конструирование виброизоляции ручных машин ударного действия производятся с учетом требований действующего стандарта.

29. Расчет и конструирование рабочего места при действии транспортных вибраций производятся в соответствии со стандартом.

5. Санитарно-эпидемиологические требования обеспечения
радиационной безопасности

30. При организации и проведении работ с радиоактивными веществами и другими источниками ионизирующих излучений должны руководствоваться нормами радиационной безопасности.

31. При установке (монтаже) прибора, содержащего источники ионизирующего излучения, место расположения блока источника не должно подвергаться воздействию высоких температур, химически агрессивных сред и механическим воздействиям, превышающим по своим параметрам допустимые условия эксплуатации приборов и источников к ним, указанные в технической документации приборов и источника.

32. Место расположения прибора (блока источника) должно быть удалено от постоянных рабочих мест на расстояние не менее 1 м от поверхности прибора (блока источника). Если по условиям эксплуатации работающие могут находиться от прибора (блока источника) ближе 1 м, зона с мощностью дозы выше 0,2 микрозиверт в час ограждается защитным экраном и отмечена знаком радиационной опасности.

33. Зарядка прибора (поставляемого без источника) радиоизотопными источниками излучений производится в специализированных лабораториях. Персонал, производящий зарядку, обучается безопасным методам работы с источниками ионизирующих излучений и проходит индивидуальный дозиметрический контроль. Работы по зарядке проводятсяся по согласованию с территориальным органом государственного санитарно-эпидемиологического надзора в присутствии ответственного лица за радиационную безопасность.

34. При использовании уровнемеров, толщиномеров, плотномеров, счетчиков предметов и других приборов, в которых блок источника излучений и детектор разделяются контролируемым объектом, блок источника ориентируется таким образом, чтобы пучок излучений был направлен в противоположную от рабочих мест сторону. Апертура рабочего пучка излучений не должна выходить за пределы детектора и защитных экранов.

35. Применение приборов с электровакуумными источниками ионизирующих излучений осуществляется в соответствии с требованиями, указанными в технической документации на эти приборы. Предприятие, получившее такие приборы, в десятидневный срок извещает об этом территориальный государственный орган санитарно-эпидемиологического надзора с указанием наименования прибора и источника излучения, вида рабочего излучения, максимальной энергии частиц или квантов и максимального значения плотности потока и мощности рабочего пучка излучения.

36. Перед пуском в эксплуатацию приборов с электровакуумными источниками ионизирующих излучений проводится радиационный контроль уровней излучений на рабочих местах и на поверхности ограждений или защитных экранов при максимальных рабочих значениях напряжения и тока в источнике излучения.

37. Применение радиоактивных веществ путем их введения в вырабатываемую продукцию, независимо от физического состояния продукции, разрешается только при наличии санитарно-эпидемиологического заключения.

38. На объектах, где проводятся работы с радиоактивными веществами в открытом виде, организуются специально оборудованные радиоизотопные лаборатории и хранилища.

39. Введение в производство радиоизотопных методов контроля технологического процесса, работы или износа оборудования, связанных с постоянным введением в продукцию открытых препаратов радиоактивных веществ не допускается.

40. Работа с рудами, концентратами и промышленными продуктами, содержащими торий, уран и продукты их распада с удельной активностью >37 беккерель на грамм (далее - Бк/г), рассматриваются как работы с радиоактивными веществами в открытом виде. Обеспечение радиационной безопасности при таких работах должно соответствовать гигиеническим нормативам.

41. Работы с использованием руд и нерудных материалов, содержащих торий, уран и продукты их распада с удельной активностью > 37 Бк/г, рассматриваются как безопасные при условии соблюдения допустимых уровней общей запыленности.

42. Работы с использованием источников ионизирующего излучения проводятся при наличии санитарного паспорта, выданного органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора.

6. Санитарно-эпидемиологические требования к медицинскому
обеспечению

43. Работающие должны обеспечиваться специальной одеждой, и обувью, средствами индивидуальной защиты. Стирка, ремонт и обезвреживание специальной одежды и обуви должны производиться централизованно. Вынос специальной одежды с производства и стирка ее в домашних условиях не допускается.

На объектах, где возможно загрязнение специальной одежды пылью, должны предусматриваться устройства для ее обеспыливания, исключающие поступление пыли в окружающую среду, а также на внутреннюю поверхность специальной одежды и кожу работающих.

44. Производственные участки обеспечиваются аптечками с набором необходимых медикаментов.

Все рабочие и инженерно-технические работники должны обучаться приемам по оказанию первой медицинской помощи.

7. Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации
оборудования коксохимического производства

45. Емкости и аппараты для химических продуктов должны иметь автоматические уровнемеры.

46. Для перекачки смолы, пека, бензола и других продуктов применяются бессальниковые насосы. При применении насосов других типов сальники должны иметь съемные укрытия и местные отсосы, обеспечивающие удобство проведения ремонтных работ.

47. Отбор проб фракции смолы, пека и других химических продуктов из оборудования производится способами, исключающими выделение в рабочую зону вредных веществ. Краны для отбора проб оснащаются местными отсосами, емкости для проб должны быть герметичными.

48. Кристаллизаторы, центрифуги, вакуум-фильтры, барабанные охладители, конвейеры для разливки жидкого нафталина оборудуются укрытиями с местными отсосами.

49. Должны быть механизированы следующие процессы:

1) операции по очистке емкостей и аппаратов;

2) смыва и улавливания фусов;

3) уборка просыпи шихты и кокса, разбуривание печей, чистка люков, стояков, рам печей, дверей и другого оборудования;

4) процессы разгрузки извести, приготовления известкового молока, удаление шлама из известковых отстойников, выгрузка фусов;

5) в цехах роданистого аммония и натрия транспортировка и загрузка сыпучих продуктов в емкости и кристаллизаторы, упаковка готового продукта в тару;

6) в цехах очистки коксового газа от сероводорода транспортировка мышьяковистого ангидрида со склада и загрузка его в емкости с растворителями;

7) удаление и возврат в производство осадка из отстойников и осветлителей;

8) в цехах кристаллического нафталина - операции по складированию, дроблению и загрузке в плавильник прессованного нафталина, погрузка кристаллического нафталина в железнодорожные вагоны, подача брикетов нафталина от разливочных машин на склад и транспортировка мешков с нафталином от барабанных охладителей;

9) операции по разливке, охлаждению и затариванию кумароновой смолы;

10) в цехах биохимической очистки вод - процесс подачи ортофосфорной кислоты в аэротенки.

50. Пары и аэрозоли, выделяющиеся из воздушников емкостей и аппаратов, должны улавливаться и возвращаться в технологический процесс.

51. Дробильные и смесительные агрегаты и места перегрузки угля должны быть укрыты и оборудованы местной вытяжной вентиляцией.

52. Должны быть автоматизированы следующие процессы:

1) откачки смолистой воды из маслоотделителя в сборник смолы;

2) операции подготовки угля для коксования (дробление, просеивание, смешение, транспортировка шихты);

3) сухое тушение кокса с помощью инертных газов.

53. Загрузка угольной шихты и жидкого пека в камеры печей для коксования автоматизируется и производится бездымным способом.

54. Угольные башни и загрузочные вагоны должны оборудоваться регистрирующими приборами, указывающими вес или объем шихты.

55. Бункеры угольных башен и загрузочных вагонов должны оборудоваться системами механического обрушения.

56. Углезагрузочные и двересъемные машины на коксовых батареях должны управляться дистанционно.

57. Инжектор для подачи пара или воды должен включаться перед началом загрузки печи и выключаться после окончания планирования и закрытия планирного люка.

58. Телескопические течки углезагрузочных вагонов должны иметь герметичное соединение с углезагрузочными люками в период загрузки.

59. Загрузочные люки, плацирные и печные двери, крышки сборников газов должны максимально уплотняться.

60. Газоотводящие стояки коксовых и пекококсовых батарей должны оборудоваться механизированными запорно-открывающими и чистильными устройствами.

61. Коксовые и пекококсовые батареи должны иметь устройство, предотвращающее пылевыделение при выдаче кокса из печной камеры.

62. Тушение кокса должно производиться на установках сухого тушения кокса или очищенной водой. Тушение кокса фенольной водой не допускается.

63. Контроль погрузки шихты в печи прокаливания и выгрузкой формованного кокса, давлением коксового газа и другими технологическими параметрами должен осуществляться автоматически с дистанционным управлением.

64. Вакуум-фильтры для фильтрации серной суспензии бункеры серной пасты, приемники и емкости хранения серы, отстойники и сборники конденсата, кристаллизаторы фракций смолы должны иметь укрытия и местные отсосы.

65. В цехах переработки смол, транспортировки исходной смолы и ее фракций, а также загрузка и выгрузка химических продуктов должны осуществляться способами, предотвращающими выделение в воздух пыли и вредных веществ.

66. Отфуговывание антраценовой фракции производятся непрерывным способом в автоматизированных центрифугах.

67. Автоматические центрифуги, конвейер для разливки жидкого нафталина в формы и барабанный охладитель должны быть укрыты и оборудованы местной вытяжной вентиляцией.

68. Мойку фракций смолы должны производить в закрытых аппаратах непрерывного действия.

69. В цехах обогащения антрацена должны предусматриваться укрытия и местные отсосы на участках разгрузки технического антрацена, подачи его в резервуары с плавителями, а также сушки и упаковки готового продукта.

70. В цехах фталевого ангидрида основные аппараты и оборудование должны устанавливаться на открытых площадках и этажерках цеха.

71. В цехах инден-кумароновых смол сливные тарелки аппаратов для обезвоживания, полимеризации и нейтрализации полимерных смол должны быть оборудованы местными отсосами.

72. Хлористый алюминий должен храниться в изолированном помещении в металлических барабанах с плотно закрывающимися крышками.

73. Транспортировка хлористого алюминия в полимеризаторы должна быть механизирована, а место загрузки оборудовано местной вытяжной вентиляцией.

74. Уборка помещений углеподготовки, коксовых цехов, коксосортировки, химических цехов, машин и оборудования должна быть механизирована и осуществляться централизованно с помощью гидроомыва или вакуумных отсасывающих устройств. Сдувание пыли с помощью сжатого воздуха не допускается.

8. Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации
оборудования производящего агломерат и железорудные окатыши

75. Агломерационные машины, грохоты, дробилки, питатели, укладчики шихты должны поставляться заводами-изготовителями со встроенными местными отсосами.

76. На участке агломерационной машины в зоне горна должны предусматриваться меры для защиты рабочих от воздействия инфракрасной радиации.

77. Транспортировка пыли из бункеров коллектора агломерационной машины и от аппаратов технологической газоочистки, а также просыпи из-под холостого хода агломерационной ленты должна осуществляться мокрым способом или другими способами, исключающими пылеобразование.

78. Технологический процесс должен предусматривать выдачу охлажденного агломерата. При применении продува воздуха через слой агломерата с целью его охлаждения должны предусматриваться специальные меры, предотвращающие выделение пыли в окружающую среду по всей длине охладителя.

79. Все шихтовые материалы должны увлажняться либо использоваться иные средства снижения их пылеобразующих свойств.

80. При использовании подогрева шихты возвратом барабаны первичного смешивания должны быть приближены к грохотам, выделяющим возврат, а транспортеры по всему тракту подачи горячего возврата должны иметь минимальное число перегрузок.

81. Передвижные сбрасывающие тележки должны оборудоваться укрытием, охватывающим узлы загрузки и выгрузки, и местными отсосами.

82. Грохоты для сортировки железосодержащей части шихты, коксика и других измельченных материалов, а также агломерата и окатышей, включая узлы загрузки и выгрузки, должны иметь аспирируемые укрытия.

83. Желоба для выдачи агломерата и окатышей с машин должны выполняться в закрытых конструкциях, подключенных к системам аспирации или укрытиям агломерационных (обжиговых) машин. Узлы погрузки агломерата (окатышей) в вагоны должны оборудоваться системами аспирации, исключающими выделение пыли в окружающую среду.

9. Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации
оборудования доменного производства

84. В отделении подачи шихты содержание мелких фракций в материалах, поступающих в это отделение не должно превышать верхних пределов, предусмотренных технологическим регламентом.

В процессе транспортирования и перегрузок должно проводиться увлажнение шихтовых материалов до максимальных пределов, допустимых технологией.

85. На вновь строящихся и реконструируемых доменных печах шихтовые материалы со складов и других производств, расположенных на промышленной площадке данного объекта, должны подаваться в отделение подачи шихты с помощью транспортеров или иных видов непрерывного транспорта.

В остальных случаях для доставки материалов должны использовать только саморазгружающиеся транспортные устройства и обеспечить дистанционное управление их разгрузкой, исключающее выполнение ручных операций.

86. При подаче шихтовых материалов непрерывными видами транспорта надбункерное помещение должно быть укрытым и отапливаемым. Управление загрузкой бункеров должно быть автоматическим с дистанционным контролем. Загрузочные проемы бункеров должны оснащаться аспирационными укрытиями с закрытым вводом шихтовых материалов, предотвращающим пылевыделение в процессе загрузки.

87. Бункеры должны оснащаться автоматическими уровнемерами, сблокированными с разгрузочными устройствами бункеров. Верхняя граница шихтовых материалов в бункере должна в процессе эксплуатации постоянно поддерживаться на уровне, обеспечивающем высоту свободного падения загружаемых материалов не более 3,5 м. Полное опорожнение бункеров допускается только при остановке их для ремонтно-наладочных работ.

88. Под бункерные помещения отдельных доменных печей должны изолироваться друг от друга для исключения сквозняков и распространения запыленного воздуха.

89. При конвейерной шихтоподаче в подбункерном помещении разгрузочные части бункеров, виброгрохоты, питатели, весовые воронки, конвейеры шихтовых материалов и транспортеры вывода отсеянной мелочи, а также узлы перегрузок между ними должны оснащаться аспирационными укрытиями с присоединением последних к централизованной системе вытяжной вентиляции.

90. При шихтоподаче вагон-весами должны предусматриваться меры локализации пылевыделений (при их загрузке из бункеров и разгрузке) над скиповой ямой с очисткой удаляемого воздуха от пыли перед выбросом в наружную атмосферу.

91. Кабины вагон-весов должны быть герметичны, теплоизолированы, проемы для наблюдения закрываться прозрачными теплоотражающими материалами и оснащены подачей кондиционированного воздуха в зону дыхания машиниста.

92. В надбункерных и подбункерных помещениях должна быть обеспечена принудительная подача приточного воздуха, компенсирующая работу местной вытяжной вентиляции и обеспечивающая постоянное поддержание положительной температуры.

93. Скиповая яма должна быть изолирована от остальных помещений шихтоподачи. Конструкции скипов и загрузочных устройств должны исключать просыпь шихтовых материалов. Постановочные места скипов и загрузочные лотки должны оснащаться аспирационными укрытиями.

94. Удаление отсеянной мелочи из отделения шихтоподачи на другие производства, расположенные на той же промышленной площадке, должно осуществляться по галереям системой транспортеров с минимальным количеством перегрузок.

В остальных случаях мелочь должна отгружаться в транспортные средства с помощью телескопических насадок переменного сечения с дистанционным управлением их длиной, либо иных устройств, исключающих открытое падение пылящих материалов и загрязнение окружающей среды.

95. Конструкция доменных печей должна обеспечивать удобство обслуживания леток, фурменных приборов, желобов для разливки чугуна и шлака и возможность применения средств механизации горновых работ.

96. Все операции по разборке и набивке футляров чугунных леток, ломке скрапа, уборке его, очистке литейного двора и железнодорожных путей, подаче материалов и оборудования, по уходу, ремонту канав и желобов должны быть механизированы.

97. Над чугунными шлаковыми летками, главной канавой и над постановочными местами ковшей и шлаковых чаш должны устраиваться укрытия с местной вытяжной вентиляцией.

98. Переходные мостики над чугунными и шлаковыми канавами и другими горячими поверхностями должны быть теплоизолированы и иметь теплозащитные ограждения с боков на высоту не менее 1 м.

99. Для обслуживания носков чугунных и шлаковых желобов по краям литейного двора должны устраиваться площадки с теплозащитными экранами.

100. Возле стен зданий литейного двора должны устраивать площадки для прохода людей выше уровня желобов. Вблизи желобов и ковшей проходы должны ограждаться теплоизолирующими экранами.

101. Управление мостовыми кранами на литейных дворах должно быть дистанционным.

102. Удаление футеровки, загрязненной радиоактивными веществами, производится путем вырубки. Производство взрывных работ для разборки футеровки не допускается. Удаленную футеровку должны собирать в контейнеры для радиоактивных отходов и отправлять в специально выделенные места захоронения. При выполнении данных работ должны соблюдаться требования по радиационной безопасности.

103. Для контроля прогара и герметичности воздушных фурм должна предусматриваться система автоматического непрерывного контроля.

104. Выпуск пыли и ее транспортировка от пылеуловителей должны осуществляться с применением средств, исключающих загрязнение окружающей среды.

105. Управление воздушно-разгрузочным клапаном "снорт" воздуховода холодного дутья должно быть установлено в помещении управления доменной печью и на рабочей площадке печи.

106. Управление кантовкой шлаковых ковшей при сливе доменных и сталеплавильных шлаков на шлаковых отвалах или установках по производству шлаковой продукции, шлакоуборочными кранами на грануляционных установках и подачей воды в грануляционные аппараты должно быть дистанционным из специальных постов.

107. При бесковшевой уборке шлака желоб должен иметь теплоизолированное укрытие.

108. Установки грануляции шлака должны обеспечиваться комплексом мер по защите производственной и окружающей среды от загрязнения вредными веществами.

10. Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации
оборудования по производству ферросплавов

109. Крупнотоннажные ферросплавы должны выплавляться в плавильных корпусах, специализированных на выплавку одного вида ферросплавов. В действующих цехах при выплавке разных ферросплавов в одном корпусе должны группировать их по общности выделяющихся производственных аэрозолей.

110. Применение тонкодисперсных шихтовых материалов должно быть ограничено. Мелкозернистые хромовые и другие руды там, где это допускается технологией, должны использоваться в окускованном виде.

111. Пыль, уловленная из очистных сооружений, перед возвратом в производство должна подвергаться предварительному укрупнению.

112. Должны быть автоматизированы следующие процессы:

1) контроль уровня сыпучих материалов в бункерах, дозировкой и загрузкой шихтовых материалов в печь;

2) управление режимом работы ферросплавных печей;

3) контроль работы конвертеров для продувки передельного феррохрома кислородом.

113. Самозагружающиеся тележки, подающие шихту в печные карманы, должны оснащаться аспирируемым укрытием.

114. Печные карманы должны быть оборудованы местной вытяжной вентиляцией, обеспечивающей улавливание печных газов и пыли во время загрузки шихты.

115. Сплавы, для которых разработана технология плавки в закрытом режиме, должны выплавляться только в закрытых печах.

Корпус и свод закрытой печи должны быть герметизированы. Под сводом печи должно автоматически поддерживаться постоянное давление.

116. Должны быть механизированы следующие процессы:

1) чистка газоходов. Ручная загрузка корректирующих добавок шихты в печи не допускается;

2) все операции по обслуживанию колошника действующих открытых печей (разравнивание шихты, отбивка бортов печи и другие), а также операции пробивки и закрытия леток печей;

3) наращивание графитированных электродов;

4) вычерпывание ферровольфрама из ванны печей;

5) чистка ковшей с производством в отдельных помещениях или на специальных участках;

6) складирование и отгрузка готовой продукции;

7) сбор металлических включений с надбункерных решеток;

8) дробление и просев металлических отходов. При этом отходы должны поступать в плавильное отделение в готовом для переплава виде;

9) подготовка шихты (раскупорка барабанов или мешков с шихтой, взвешивание, смешивание компонентов шихты, транспортировка и засыпка шихтовых материалов в плавильные емкости) и осуществляться закрытым непрерывным процессом с дистанционным управлением.

117. Перепуск электродов должен осуществляться автоматически или с дистанционным управлением.

118. Все печи должны быть оборудованы местными вытяжными устройствами, обеспечивающими удаление печных газов как в период плавки, так и во время выпуска.

119. На рафинировочных печах вытяжные зонты должны устанавливаться непосредственно от борта печи. Для обслуживания колошника в стенке зонта должны предусматриваться рабочие проемы, оборудованные подвижными дверками, снабженными автоматическими системами открывания.

120. На открытых рудовосстановительных печах весь периметр печи от нижней кромки зонта до борта шахты печи должен оборудоваться теплопоглощающими экранами или завесами.

121. В конструкции разгрузочной машины должна быть предусмотрена защита машиниста от теплового облучения. Зазоры между электродами и перекрытием рабочей площадки должны надежно уплотняться.

122. Доставка и загрузка электродной массы в кожухи самоспекающихся электродов должна быть механизирована и автоматизирована.

123. Верхние сечения кожухов самоспекающихся электродов должны снабжаться герметическими укрытиями и аспирационными системами периодического действия. Наращивание кожухов самоспекающихся электродов и загрузка электродной массы могут проводиться только при работающей местной вытяжной вентиляции.

124. Использование электродной массы для футеровки леточных желобов не допускается.

125. Рабочее место горнового оборудуются теплоотражающими экранами и установками воздушного душирования.

126. Удаление остывшего шлакового гарниссажа из ковшей производится в стационарных местах, оборудованных местной вытяжной вентиляцией.

127. Засыпка поверхности горячего металла в ковшах шлаком или песком перед разливкой должна быть механизирована.

128. Грануляция ферросплавов должна производиться на установках с дистанционным управлением, оборудованных механизмами для кантования ковша, а также системами местной вытяжной вентиляции для удаления пара и вредных веществ.

129. Разливочные машины должны оборудоваться аспирируемыми укрытиями над ковшом с расплавленным металлом и конвейерной лентой.

130. Подготовка известкового молока и подача его в цех должны быть механизированы, а полив изложниц разливочной машины - автоматизирован.

131. Саморассыпающиеся шлаки удаляются из плавильных корпусов в ковшахиликопильниках в жидком состоянии. Остывание шлаков в открытых шлаковнях не допускается. Для остывания ковшей или копильников с саморассыпающимся шлаком должны предусматриваться закрытые эстакады.

132. Внепечное рафинирование методом смешивания расплавов допускается производить только в специальных цехах или изолированных помещениях.

133. Смешивание сплавов должно производиться в агрегатах закрытого типа с дистанционным управлением, оборудованных местной вытяжной вентиляцией и укрытиями.

134. Ручная сортировка и чистка сплавов должны производиться на столах, обеспечивающих возможность работы сидя и оснащенных местными отсосами.

135. Охлаждение, сепарация и отгрузка шлаков должны производиться в специальных отделениях (цехах сепарации шлака). Саморассыпающиеся шлаки из плавильных корпусов в цехи сепарации шлака должны транспортироваться способом, предотвращающим загрязнение воздуха территории объекта.

136. Транспортировка шлаков внутри цеха должна осуществляться закрытыми видами транспорта, для отправки его потребителю могут использоваться только специальные вагоны или автомашины закрытого типа, обеспечивающие беспыльную загрузку, транспортировку и разгрузку материалов.

137. Процесс упаковки шлаков должен быть полностью механизирован и автоматизирован. Установки фасовки шлака должны оборудоваться аспирационными системами.

138. Погрузка шлака в вагоны должна быть механизирована системой дистанционного контроля уровня загружаемых шлаков.

139. Процесс приготовления алюминиевой крупки (транспортировка и загрузка чушек алюминия в плавильную печь, сбор, просеивание и подача алюминиевой крупки в бункеры) должен быть механизирован, а технологическое оборудование укрыто и оборудовано аспирацией.

140. Подготовка шихты, содержащей естественно радиоактивные элементы, должна осуществляться в изолированных помещениях с соблюдением мер, предусмотренных правилами работы с радиоактивными веществами.

141. Остывание плавок перед их расфутеровкой должно осуществляться на стационарных местах, оборудованных теплозащитными экранами и системами местной вентиляции.

142. На рабочих местах плавильщиков, горновых, загрузчиков обжиговых и сушильных печей, печей для плавки алюминия, машинистов разливочных машин должно быть предусмотрено воздушное душирование.

143. У открытых рудовосстановительных печей, не имеющих постоянного места загрузки шихты на колошник, воздушное душирование предусматривают по всему периметру печи.

11. Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации
оборудования сталеплавильного производства

144. В сталеплавильном производстве должны быть механизированы следующие процессы:

1) операции разгрузки и погрузки сыпучих материалов и ферросплавов и выполняться с применением средств;

2) чистка вакуумных камер;

3) подача смазочных материалов для кристаллизаторов машинами непрерывного литья заготовок (далее - МНЛЗ);

4) операции подготовки ковшей.

145. Легирующие материалы, содержащие вредные вещества первого и второго классов опасности, либо выделяющие вредные вещества в газообразном состоянии, должны доставляться в шихтовое отделение в расфасованном виде или в герметически закрытой таре.

146. Подача сыпучих материалов из бункеров в конвертеры должна осуществляться закрытым способом с дистанционным управлением дозирования.

147. Сталеплавильные агрегаты должны оборудоваться устройствами, предотвращающими выбивание пыли и газов через рабочие окна и технологические отверстия (включая электродные и фурменные отверстия в своде электродуговых печей) в производственные помещения, в том числе при продувке конвертера кислородом и его повалке.

148. При заправке сталеплавильных агрегатов должны предусматриваться меры по улавливанию и удалению пыли.

149. Рабочее место машиниста завалочной машины должно быть защищено от теплового облучения. Сталевыпускной желоб и постановочное место разливочного ковша должны оборудоваться укрытиями и местными отсосами.

150. Сталевыпускной желоб должен быть съемным, а ремонт его осуществляться после охлаждения на специально оборудованном участке.

151. Управление установками для вакуумирования стали должно быть дистанционным.

152. Разливка стали должна предусматриваться преимущественно МНЛЗ.

153. Смотровые окна в стенах горячей камеры МНЛЗ и постов управления на всех рабочих площадках сталеплавильных агрегатов должны оборудоваться теплозащитными устройствами.

154. При разливке металла на МНЛЗ на слябы пульт управления газорезки должен располагаться так, чтобы сляб был обращен к газорезчику узкой стороной. Рабочее место газорезчика должно иметь максимальное допустимое технологией непрозрачное экранирование зоны газорезки.

155. Разливка стали должна предусматриваться безостановочной.

156. Операции по очистке и смазке изложниц должны быть механизированы и оборудованы местными отсосами. Очистка поддонов и изложниц путем обдува не допускается.

При разливке сталей, а также при введении в изложницы утепляющих и иных смесей, содержащих вредные вещества первого и второго классов опасности, должны предусматриваться местные отсосы.

157. При выгрузке шлака в шлаковую яму и погрузке его на платформы должно применяться орошение водой по всему фронту работ.

158. Уборка пыли в основных производственных помещениях должна производиться с помощью централизованных вакуум-систем или гидросмыва. Применение сдува пыли сжатым воздухом не допускается.

12. Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации
оборудования прокатного и трубного производства

159. Машинные залы прокатных и трубных цехов должны размещаться в отдельных звукоизолированных помещениях.

160. Рабочие места, располагающиеся вблизи сосредоточения горячего металла и в зоне обслуживания нагревательных устройств (рольганги, подводящие заготовки к клетям, многоручьевые направляющие столы, участки клеймовки и уборки горячего металла, смотровые и рабочие окна нагревательных печей и другие) должны оснащаться устройствами для защиты от теплового облучения и оборудоваться душирующей вентиляцией.

161. Нагревательные устройства должны иметь плотно закрывающиеся крышки и заслонки рабочих проемов, а также устройства местной вытяжной вентиляции над окнами загрузки и выгрузки печей и над шлаковыми летками. Измерение температуры металла в нагревательных печах и колодцах должно проводиться дистанционно, автоматически.

162. Следующие процессы должны быть механизированы:

1) загрузка, кантовка, перемещение и выгрузка металла, удаление шлака и окалины, открывание и закрывание рабочих отверстий и других нагревательных устройств;

2) уборка окалины из под станов, из ям, отстойников;

3) на станах непрерывной прокатки труб на оправке - смазка оправок, их подача к стану и извлечение из труб;

4) на пилигримовых станах - транспортировка слитков, закрывание замка дорна, смазывание дорна, подъем и опускание дорна в ванну для охлаждения, замена дорнов на охладительном стеллаже;

5) при горячем прессовании труб - подача заготовок в пресс, подача смазки к прессу и в матрицу, подача и загрузка графитного порошка к смесительному барабану, подача смазки к контейнеру и технологическому инструменту, уборка выпрессованной трубы, уборка пресс-остатка;

6) на станах для производства плоскосматывающих двухшовных труб - одевание рулонов ленты на мотор, протирка ленты перед сваркой, заправка и зажим готовой трубы в моталке;

7) на станах электросварки труб сплавлением - задача листов в плавильную машину и кромкострогальные станки, замена нижней подушки сварочного агрегата, снятие внутреннего и наружного грата;

8) на прощивных станах - зацентровка заготовок перед прошивкой, смена оправок, задача заготовок в стан;

9) на автоматических станах - засыпка соли в гильзы, смена оправок, кантовка труб в желобе автоматического стана;

10) на станах с неподвижной сварочной головкой - удаление флюса с наружных и внутренних швов трубы;

11) на станах спиральной сварки труб - задача рулонов в разматыватели тянущие валки, правильную машину, подача флюса на сварочную головку, удаление отработанного флюса, съем и уборка флюсовой корки;

12) в производстве труб спайкой - подача рулонов ленты к разматывателям и их уборку, все операции по обезжириванию, промывке, травлению и омеднению ленты, смазке труб;

13) на станах холодного волочения - смазка труб перед волочением, их кантовка и продвижение на стеллажах горна (за исключением труб малого диаметра), захват и сброс на волочильных станах, подача стержня с оправкой в трубу, возврат тележки для захвата трубы от лебедки к люнету;

14) на станах с подвижной сварочной головкой подсыпка флюса, а также сбор отработанного флюса в бункер. Открытая часть флюсовой подушки должна быть закрыта предохранительными пластинами;

15) при производстве баллонов - подача труб со склада на участок подготовки, задачу в труборазрезные станки, загрузку заготовок в печь, подачу их к молотам и обкатным машинам, загрузку баллонов в термопечи, подачу их на участок окраски, подвешивание к механизму продвижения через окрасочную камеру, расточку горловины и нарезку резьбы, очистку от стружки и оставшейся окалины, гидро-пневмоиспытание и просушку баллонов;

16) в труболитейном производстве - разгрузка шихтовых материалов и загрузка их в плавильные агрегаты. Доставка пылящих, материалов должна производиться пневмотранспортом;

17) обивка костылей, выбивка футеровки на опоку извлечение трубы из опоки, удаление горелой формовочной земли, все процессы приготовления формовочных и стержневых смесей и исходных материалов. Бегуны, мельницы, грохоты и смесители для приготовления термореактивных смесей должны иметь укрытия и местные отсосы;

18) в отделении покрытий - все операции, связанные с обслуживанием агрегатов для нанесения покрытий (доставка и загрузка сырья, заполнение ванн, смена растворов, чистка днища ванн и другие);

19) операции приготовления футеровочной массы и ее нанесение на внутреннюю поверхность труб.

163. При прокатке горячего металла должно обеспечиваться дистанционное измерение его параметров и механизацию технологических операций по отбору проб, клеймению, удалению дефектов и упаковке готовой продукции.

164. Клети прокатных станов должны оборудоваться устройствами пылеулавливания.

165. Зачистку металла ручными шлифовальными машинами должны проводить только при оснащении их пылеулавливающими устройствами, а участки, где проводятся такие работы, должны быть оборудованы местной вытяжной вентиляцией.

166. Огневая зачистка металла должна осуществляться на механизированных установках, оснащенных устройствами для локализации выделяющихся вредных веществ и защиты окружающей среды от загрязнения.

При технической невозможности применения механизированных установок допускается использовать ручную огневую зачистку, которая должна выполняться, как правило, в аспирируемых камерах с дистанционным управлением горелками вне камер. При невозможности выполнения этой работы в камерах допускается выборочная огневая зачистка на специальных огражденных участках, оснащенных вытяжной вентиляцией.

167. Порезка брака металла газовыми горелками должна выполняться на специальных площадках, оборудованных местной вытяжной вентиляцией.

168. Зачистка пороков заготовок и готового проката пневмоинструментом не допускается.

169. Ремонт и сушка разливочных ковшей должны производиться на специальных стендах, оборудованных устройствами для улавливания и отвода продуктов горения.

170. Охлаждение труб после отжига должно проводиться на участках или в камерах охлаждения, оборудованных теплозащитными экранами и вытяжной вентиляцией.

171. Управление процессами плазменной резки и источниками их питания должно быть дистанционным.

172. Промасловка проката и труб должна производиться в механизированной установке с сушильной камерой, оборудованных вытяжной вентиляцией.

173. Травильные отделения должны располагаться в отдельных помещениях, где должны предусматриваться мероприятия, исключающие возможность попадания загрязненного воздуха в смежные помещения.

174. В травильных отделениях должны предусматриваться:

1) применение автоматических устройств для травления металла по заданной программе и дистанционное управление;

2) механизация транспортировки, погружения в ванны и выгрузки металла из ванн, его промывки и нейтрализации;

3) сушильно-моечные машины непрерывного действия для сушки и мойки металла, обеспеченные достаточной вентиляцией;

4) расположение постов управления травлением в местах вне действия испарений из ванн (воды, кислот);

5) механизация слива и обезвреживания отработанных растворов.

175. Применение сильно действующих кислот (плавиковая, азотная, их смеси и другие) должно быть максимально ограничено.

176. Травильные отделения должны оборудоваться питьевыми фонтанчиками и раковинами с подводом питьевой воды для быстрого смывания попавшей на кожу или одежду кислоты, а также иметь аптечку для первой помощи при ожогах кислотой.

177. Отработанные растворы травильных ванн должны подвергаться регенерации и утилизации. При соответствующем обосновании растворы должны подвергаться нейтрализации на очистных сооружениях завода.

178. Окраска в электростатическом поле должна производиться в камере, оснащенной вытяжной вентиляцией.

179. Использование каменноугольных смол и лаков для покрытия проката и труб не допускается.

180. Конструкция печей должна обеспечивать:

1) механизацию посадки металла в печь и выдачу его из печи;

2) дистанционное (с пульта) управление механизмами печи;

3) механизацию подачи топлива, шуровки, чистки колошниковых решеток, очистки от шлака и удаление шлака.

181. У топочных отверстий печей должна быть оборудована местная вытяжная вентиляция.

182. Печи, работающие с контролируемой атмосферой, должны быть герметичными. Протяжные, проходные, конвейерные и другие печи, работающие непрерывно, должны оборудоваться устройством для сжигания или улавливания защитных газов.

183. Подача изделий в закалочные агрегаты должна быть автоматизирована.

184. Закалочные печи должны иметь плотное укрытие с вытяжной вентиляцией.

185. Сортировочное отделение для осмотра оцинкованных труб должно быть изолировано от оцинковального отделения.

186. Склады готовой продукции должны быть оборудованы участком для механизированной пакетировки и увязки проката и труб. Конструкция карманов и сбрасывающего устройства должна обеспечивать бесшумное сбрасывание труб и заготовок.

187. Использование ртутных выпрямителей во вновь строящихся и реконструируемых прокатных и трубных цехах не допускается.

13. Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации
оборудования метизного производства

188. Оборудование отделений для волочения проволоки должно обеспечивать механизацию и автоматизацию:

1) транспортирования бунтов катанки и проволоки, а также катушек с проволокой;

2) установки на размоточные устройства катушек и мотков, снятия их с намоточных устройств, резки проволоки;

3) упаковки мотков проволоки;

4) контроля сечения проволоки при волочении.

189. На станах для волочения пруткового металла (калибровки) смазка и подача прутка механизируются.

190. В производстве канатов и металлокорда операции свивки проволоки, смены катушек, протяжки, обрезки концов, погрузки мотков проволоки на катушки, сортировки, нанесения защитного покрытия на канаты и их упаковки должны быть механизированы.

191. Процессы смазки канатов должны быть механизированы, включая доставку смазки и заполнение ею проходных ванн.

192. Проходные ванны для нанесения канатной смазки должны быть оборудованы средствами контроля и автоматического регулирования температуры, предупреждающими горение смазки.

193. В производстве крепежных изделий в изолированных помещениях должны размещаться гвоздильные прессы, оборудование для чистки, полировки гвоздей, оборудование для антикоррозийных и декоративных покрытий крепежных изделий (гальваническое, оцинковальное, лудильное, окрасочное и другие).

194. Подъемно-транспортные операции (подача проволоки в машины, снятие машин при упаковке сырья и готовой продукции) должны быть механизированы.

195. В цехах по производству сеток должна быть предусмотрена механизация:

1) погрузочно-разгрузочных и транспортных работ на складах подготовки металла;

2) подача металла к станам, ножницам и другим технологическим агрегатам;

3) снятия готовой продукции;

4) транспортировки готовой сетки к контрольным машинам;

5) упаковки и погрузки готовой продукции.

196. Перемотка проволоки, навой основ на навойные барабаны, пробор основ в ремизы и бердо, металлоткачество должны выделяться в отдельные производственные участки (отделения).

197. Установка или одевание на фигурки перемоточных машин мотков проволоки весом более 20 килограмм (далее - кг) должны быть механизированы.

198. При навое основ из проволоки с металлическим покрытием (цинк и другие) на каретке навойной машины должны быть оборудованы масляный обтир или местный отсос.

199. При производстве щелевых сеток изготовление заготовок колосников должно производиться на автоматических линиях.

200. При производстве сеток для ленточных транспортеров смазка ленты в рулонах методом погружения должна проводиться в емкостях, оборудованных лотками для сбора масла на протяжении от емкостей с маслом до места хранения промасленной сетки. Последние должно быть оборудовано решетками и маслосборниками.

201. В производстве холоднокатаной и плющеной ленты агрегаты продольной резки должны иметь механизированную подачу и уборку металла, удаление обрези, увязку и кантовку бунтов разрезанного рулона и дистанционное управление.

202. Станы для плющения проволоки должны оборудоваться местной вытяжной вентиляцией.

14. Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации
оборудования в производстве железных порошков

203. В производство железных порошков методом восстановления транспортировку железорудного концентрата, сажи, соды и других сыпучих материалов должны производить закрытым способом (в крафтцеллюлозных мешках, закрытых вагонах, цистернах, оборудованных самозагружающими устройствами).

204. Хранение шихтовых материалов должно осуществляться в закрытых складах.

205. Разгрузка окалины должна производиться в приемные закрытые бункера, соединенные с разгрузочными проемами транспортирующих средств.

206. В производстве железных порошков должны быть механизированы следующие процессы:

1) подача окалины в сушильные барабаны, а также транспортировка ее к размольно-смесительному оборудованию;

2) подача брикетов железной губки в дробильное отделение и загрузка ее в дробилки;

3) при получении чистого железного порошка хлоридным способом - операции загрузки исходных сыпучих материалов в реактор и выгрузки кристаллов после промывки, а аппаратура оборудована местными отсосами.

207. Бункера с готовой шихтой должны оборудоваться автоматическими дозаторами.

208. Операции очистки, выбивки, смазки и загрузки поддонов шихтой должны быть автоматизированы и механизированы.

209. Транспортировку железной губки к дробильно-размольному оборудованию должны осуществлять с использованием герметичных устройств.

210. Оборудование для разделения железных порошков на фракции должно быть максимально уплотнено и оборудовано местной вытяжной вентиляцией.

211. Участки туннельных печей, на которых производится загрузка и выгрузка вагонеток с капселями, должны оборудоваться механическими толкателями и теплоизолированными заслонками, а также местной вытяжной вентиляцией.

212. Участки загрузки соляной кислоты, слива маточного раствора, сушки кристаллов, проемы печей при термическом восстановлении хлористого железа должны оборудоваться местными вытяжными устройствами из материала, устойчивого к коррозии при воздействии паров соляной кислоты.

213. Места загрузки порошка в тару оборудуются укрытиями и местными отсосами.

214. При производстве порошков методом распыления расплавленного металла в отдельное помещение должны быть выделены:

отделение для размещения генератора индукционной печи;

отделение индукционных печей с устройствами для распыления металлов, металлоприемников и сборников готового порошка;

участок сушки порошка; участок восстановления порошка;

дробильный участок; отделение обкатки и классификации порошков по фракциям; склад готовой продукции;

склад исходных материалов (порошков, лома).

215. Индукционные печи должны быть теплоизолированы и оборудованы местной вытяжной вентиляцией.

216. Участки остывания и очистки ковшей должны оборудоваться местной вытяжной вентиляцией.

15. Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации
оборудования в производстве по переработке вторичных черных
металлов

217. Окна загрузки и выдачи у нагревательных печей должны быть оборудованы местными отсосами, исключающими возможность попадания в цех продуктов горения. Устройство печей с выпуском продуктов горения непосредственно в производственное помещение не допускается. Окна печей должны закрываться крышками, плотно прилегающими к рамам.

218. Подъем крышек, заслонок нагревательных печей, сушильных барабанов должен быть механизирован.

219. При разделке чугунного лома на эстакадных копрах бойные места должны в теплое время года увлажняться.

220. Площадки для газовой резки лома должны иметь твердое покрытие. Площадки газовой резки без подрешеточных отсосов должны в теплое время года увлажняться.

221. При использовании для газовой резки лома газообразного топлива должны применяться удлиненные резаки (1000 - 1500 миллиметров (далее - мм).

222. Рабочие места машинистов мостовых кранов и операторов управления оборудованием должны размещаться в кабинах, оборудованных отоплением, вентиляцией или кондиционированием воздуха.

223. Площадки для ручной газовой резки металлолома в помещениях цехов, а также при плазменной резке вне помещений должны оборудоваться местной вытяжной вентиляцией.

224. В машинных залах пакетировочных и брикетировочных прессов, гидравлических установок для дробления чугуна, гидравлических ножниц должна предусматриваться общеобменная вентиляция.

225. При невозможности осуществления местной вытяжки или общего вентилирования внутри закрытых емкостей, а также при газовой и плазменной резке судового лома, окрашенного свинец содержащими красками, должны пользоваться полумасками с принудительной подачей в под масочное пространство чистого воздуха с температурой, соответствующей ее оптимальным величинам в зависимости от периода года.

16. Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации
оборудования в производстве огнеупоров

226. Туннельные печи допускается размещать смежно не более чем в два ряда. С внешних сторон от них должны находиться наружные стены либо холодные пролеты. Холодные пролеты отделяются от печных перегородками, опускающимися сверху до середины высоты помещения.

227. Растаривание сырья и фасовки сыпучих материалов в производстве огнеупорных изделий должны производиться в аспирируемых камерах с дистанционным управлением.

228. Складирование порошкообразной продукции в немеханизированных открытых складах навалом не допускается. Разгрузка и хранение ортофосфорной кислоты должны производиться в специальном складе, а в случае малых потребностей поставка ее должна быть организована в малых емкостях, не требующих промежуточного разлива.

229. Ленточные конвейеры в местах перегрузок сыпучих материалов должны иметь аспирируемые укрытия.

Для перемещения материалов размером менее 0,5 мм применяются закрытые виды транспорта, конвейеры с герметичными укрытиями на всем протяжении.

230. Перерабатываемые сырьевые материалы на всех этапах дробления, помола, транспортировки должны увлажняться до максимальной степени, допускаемой по условиям технологии, или использоваться другие способы пылеподавления.

231. В производстве огнеупоров должны быть механизированы следующие процессы:

1) очистка внутренней поверхности чаш смесительных бегунов;

2) операции смазки пресс-форм и сырца керосином;

3) погрузка и разгрузка на складах готовой продукции.

232. Сушильные барабаны и печи отжига должны оборудоваться аппаратурой для дистанционного контроля и управления режимом обжига.

233. Формовочная масса должна подаваться из бегунов-смесителей непосредственно в пресс-формы закрытым способом. Конструкция прессов должна предусматривать встроенные аспирируемые приемники просыпи.

234. Прессование и передача сырца на участки, пресс-садочное место и садки на платформы туннельных печей и выгрузка должны быть автоматизированы.

235. Печные вагоны с обожженными огнеупорными изделиями должны подаваться на разгрузку только после охлаждения футеровки вагона и кладки огнеупорных изделий до температуры не выше 45⁰С.

236. В адьюстажных мастерских все технологическое оборудование по шлифовке и резке огнеупорных изделий должно быть снабжено укрытиями и местными отсосами. Во всех случаях, когда это допускается технологией, должен применяться мокрый способ резки и шлифовки.

237. Пыль, осевшая в воздуховодах, коллекторах и пылеуловителях, может направляться в отвал лишь в случае невозможности утилизации ее в технологическом процессе. Выпуск уловленной пыли и ее удаление должны осуществляться беспыльными механизированными способами.

238. В отделениях, где технологический процесс связан с применением каменноугольной смолы, пека или бакелита (смолодоломитное производство, производство карбидкремниевых нагревателей, отделение смолопропитки или пекопропитки огнеупорных изделий), помимо местной вытяжной вентиляции от укрытий газовыделяющего оборудования, должна предусматриваться общеобменная приточно-вытяжная вентиляция.

17. Санитарно-эпидемиологические требования к производству
ремонта металлургических печей и агрегатов

239. Ремонт металлургических печей и агрегатов должен производиться по проекту организации работ, содержащему основные решения по технике безопасности и промышленной санитарии.

240. Подача огнеупорных материалов на ремонте должна производиться при помощи машин и механизмов (транспортеров, погрузчиков, материалопроводов) на поддонах и в пакетах.

241. Разрыхленные (взрывами, машинами) огнеупорные материалы, шлак и остатки шихты перед их удалением должны поливаться водой.

242. В данном производстве должны быть механизированы следующие процессы:

1) трудоемкие ручные операции, ломка старой кладки и удаление боя кирпича и мусора;

2) разборка насадок и чистка боровов от пыли;

3) уборка пыли из поднасадочного пространства;

4) подача и укладка в конвертер смолодоломито-магнезитовых блоков.

243. Кладку новой футеровки должны осуществлять блочным способом, сборку укрупненных блоков производить на специальных площадках. Преимущественно использовать для футеровки фасонные изделия заводского изготовления.

244. Для уменьшения объема работ по подтеске и шлифовке огнеупоров преимущественно должны применяться термоизолирующие растворы и набивки с использованием жидкого стекла.

245. Перед началом холодного ремонта верхние связи и металлическая обвязка печи должны быть очищены от пыли.

246. Охлаждение рабочего пространства, стен и сводов шлаковиков, вертикальных каналов, насадок регенераторов и боровов большегрузных мартеновских печей в начальный период ремонта должно осуществляться в течение 2 - 2,5 часов путем подачи воздуха от стационарных вентиляторов с обязательной перекидкой шиберов. Для дальнейшего охлаждения рабочего пространства должны использоваться дополнительные вентиляторы.

247. Для охлаждения регенераторов печи эксгаустер котла-утилизатора должен находиться в работе не менее 12 часов после остановки печи.

248. Принудительная подача воздуха в регенераторы должна осуществляться непрерывно на протяжении всего ремонта, а при ломке насадки она должна сочетаться с мелкодисперсным распылением воды специальными форсунками.

249. При ремонте регенераторов разборка передних и боковых окон должна производиться до начала ломки насадки.

250. Охлаждение шлаковиков, удаленного огнеупорного боя и шлака должно обеспечиваться водой, подаваемой под давлением не менее 3 атмосфер.

251. Ремонт регенераторов мартеновских печей без замены свода:

1) с момента остановки печи и до начала разборки стены регенератора насадка должна орошаться водой с помощью специальных форсунок, введенных внутрь регенераторов. При этом вода не должна попадать на свод и стены регенераторов.

Удаление образующегося пара должны производить дымососами котлов-утилизаторов;

2) во время разборки насадки должно применяться ее местное охлаждение водой;

3) рабочие места должны быть защищены от излучения стен регенераторов экранами из стеклоткани;

4) защиту от излучения свода и подачу охлажденного и очищенного приточного воздуха должны осуществлять с помощью экрана-воздухораспределителя, раскатываемого по мере продвижения работ в глубь регенератора.

252. После остановки доменной печи пылеуловители и газопроводы должны быть пропарены и провентилированы.

253. Принудительная подача приточного воздуха в шахту при ремонте печи должна осуществляться по ответвления воздуховода, идущего до верха печи. Ответвления вводятся через кожух внутрь печи на различных отметках и включаются поочередно.

254. Удаление воздуха из печи должно производиться вентиляционной системой через фурменные проемы в объеме, достаточным для опрокидывания тяги печи.

255. Пылеподавление должно осуществляться подачей пены на лещадь.

256. При демонтаже сегментов должны включать вытяжную вентиляцию и систему пылеподавления.

257. При ломке кладки над рабочей площадкой должна быть подвешена дополнительная площадка. Приточный воздух подавать в пространство между этими площадками. При этом должна быть включена вытяжная система и система пылеподавления.

258. При работах в горне должна работать вытяжная система и система пылеподавления. Приточный воздух подается через специальные проемы в площадке, расположенной на уровне маратора. Проемы в кожухе печи должны закрываться брезентовыми шторами. Фурменные проемы должны быть заглушены.

259. При кладке печи должны быть включены вытяжная и приточная системы вентиляции.

260. При ремонте миксера кладка должна быть охлаждена вентилятором типа "проходка" и водой, подаваемой в лазовые люки в торцах и через сливной носок. При частичной смене кладки подины охлаждение должно производиться только вентиляционным воздухом.

261. В период охлаждения конвертера обдувкой и распылением воды рабочие должны находиться вне зоны парообразования.

262. Кладка футеровки должна производиться при вертикальном положении конвертера.

263. Засыпка огнеупорного порошка должна осуществляться через рукава из резервуаров, расположенных выше горловины конвертера. Для удаления пыли должны использоваться переносные пылегазоуловители.

264. Ремонт ковшей должен производиться на специальном стенде с применением машин для ломки футеровки.

265. Ковш должен помещаться в аспирируемое укрытие с раздвижной крышей и открытым проемом со стороны работы машины.

Открытый проем должен защищаться воздушной завесой.

266. Удаление застывшего металла и футеровки должны производить только после охлаждения поверхности ковша до температуры не выше 45⁰ С.

267. Хранение материалов, поступающих навалом (песок, сернокислый магний), должно осуществляться в закрытых складах, а порошковых материалов (бокситовый порошок, цемент) в специальных силосах.

268. Огнеупоры со складов к потребителю должны отправляться в контейнерах или на поддонах.

269. Станки для резки и шлифовки огнеупорного кирпича должны оборудоваться местными отсосами.

270. Все емкости растворного узла должны быть снабжены плотными крышками. Сыпучие материалы должны поступать в растворосмеситель из бункеров и силосов по закрытым материалопроводам.

271. Динасовые и шамотные огнеупоры должны, по возможности, заменяться хромомагнезитовыми.

272. Пневматические молотки и рыхлители, используемые для разрушения футеровки, а также пневмотромбовка для забивки щелей между огнеупорами должны снабжаться местными отсосами.

273. Пакеты огнеупоров перед поступлением на ремонтный участок должны быть обеспылены обдувом на специальной площадке.

274. Варка смолы и нагрев пасты должны осуществляться в печах с закрытыми топками, оборудованных укрытием с местной вытяжной вентиляцией.

18. Санитарно-эпидемиологические требования к атмосферному
воздуху на территории объектов черной металлургии

275. В проектах строительства новых расширяемых и реконструируемых объектов черной металлургии должны содержаться материалы по обоснованию величин предельно-допустимых выбросов (далее - ПДВ) вредных веществ в атмосферном воздухе для каждого источника.

Действующие объекты должны иметь утвержденные ПДВ. Величины ПДВ и материалы по их обоснованию согласовываются с органами государственными санитарно-эпидемиологического надзора и утверждаются.

276. При отсутствии предельно допустимых концентраций (далее - ПДК) вредных веществ, содержащихся в выбросах проектируемого объекта в расчетах используют ориентировочно безопасные уровни воздействия.

277. В проекте новых, расширяемых, реконструируемых предприятий должны быть приведены уровни прогнозного расчета загрязнения атмосферного воздуха населенных мест с учетом фонового (существующего) загрязнения.

278. Прогноз ожидаемого загрязнения атмосферного воздуха населенных мест должен, выполняться по содержанию как ведущих вредных веществ в выбросах предприятий черной металлургии (окиси углерода, окислов азота, сернистого ангидрида, пыли), так и по специфическим ингредиентам выбросов, характерных для отдельных производств, а также других вредных веществ, присутствующих в промышленных выбросах.

279. В проекте особо должны выделяться природоохранные меры в отношении окиси углерода, окислов азота, сернистого газа и других вредных веществ, выбрасываемых в атмосферу, для которых в настоящее время не имеется эффективных способов очистки на объектах черной металлургии.

280. В проекте должны быть представлены решения по обеспечению соблюдения ПДК вредных веществ в атмосферном воздухе населенных мест в период метеорологических условий, неблагоприятных для рассеивания промышленных выбросов (штиль, инверсии, туманообразование), когда может происходить резкое временное возрастание загрязнения атмосферного воздуха.

281. Строительство новых цехов и производств на промышленной площадке действующих объектов допускается на территории, обеспечивающей возможность размещения их с учетом характера выделяющихся вредностей и соблюдения достаточных разрывов между зданиями, а также при обеспечении содержания вредных веществ на уровне ПДК в атмосферном воздухе прилегающих селитебных территорий с учетом суммарного загрязнения как расширяющегося, так и соседних промышленных предприятий.

282. Ввод в эксплуатацию выстроенных и реконструированных объектов производственного назначения проводится после приемки в эксплуатацию законченных строительством предприятий и сооружений при условии ввода газопылеулавливающих сооружений и окончания их комплексного испытания.

283. В пусковые комплексы должны включаться все мероприятия, необходимые для защиты атмосферного воздуха от загрязнения выбросами данного производства.

284. При капитальных ремонтах и реконструкции металлургических агрегатов должны осуществляться мероприятия по строительству газопылеулавливающих установок за источниками выбросов в атмосферу, не имеющими таких установок, а также по модернизации и усовершенствованию существующего газопылеулавливающего оборудования.

285. Производительность систем газоочисток должна приниматься из условий обеспечения проектной эффективности в течение полного цикла работы агрегата с учетом максимально возможной температуры, запыленности и объемов отсасываемых газов.

286. Профилактические и капитальные ремонты газопылеулавливающих сооружений проводятся по годовому графику, согласованному с графиком остановки основных производственных агрегатов. Работа основных агрегатов с отключенными газопылеулавливающими сооружениями не допускается.

287. В случае аварийной остановки газопылеулавливающего сооружения основное оборудование отключается немедленно после окончания технологического цикла. В случае непрерывного технологического цикла составляется график ликвидации аварийной ситуаций.

288. На металлургических заводах должна предусматриваться служба защиты атмосферы, обеспечивающая: паспортизацию пылегазоочистных установок, контроль их эксплуатации и эффективности работы, проведение анализа эффективности мероприятий по защите атмосферы и другие.

289. В районах размещения организаций должен проводиться лабораторный контроль степени загрязнений атмосферного воздуха.

290. При размещении стандартных постов и организации под факельных наблюдений должны учитывать наличие большого количества неорганизованных выбросов, создающих высокие уровни загрязнения в воздухе селитебных зон, прилегающих к промышленной площадке предприятий, а также наличие высоких организованных выбросов, создающих максимальные уровни загрязнения на расстоянии 10-40 высот труб.

291. Обязательному контролю подлежит содержание в атмосферном воздухе окиси углерода, сернистого газа, окислы азота, пыль. В дополнение к ним, в зависимости от состава производств, определяются специфические загрязнители (приложения 5 к настоящим санитарным правилам).

292. Содержание вредных веществ в воздухе рабочей зоны и объектах окружающей среды (атмосферном воздухе, воде и почве) не должно превышать ПДК. Контроль содержания вредных веществ в воздухе рабочей зоны проводится в соответствии с приложениями 4, 5, 6 к настоящим санитарным правилам.

293. Пульты управления должны быть отдалены от источников тепловыделения с учетом обеспечения хорошей видимости контролируемого объекта. Пульты управления, являющиеся постоянным рабочим местом, должны располагаться в отдельных помещениях или кабинах, снабженных кондиционированным воздухом и звукоизолированным.

294. Теплозащита кабин кранов и постов управления должна обеспечивать остаточную тепловую облученность работающих от стен не более 35 ватт на метр квадратный (далее - Вт/м²) и от окон - не более 140 Вт/м².

295. Конвейерные галереи должны иметь отопление в зависимости от технологического процесса и эксплуатации оборудования:

при наличии постоянных рабочих мест;

при необходимости мокрой пылеуборки.

Конвейеры должны оборудоваться аспирационными устройствами в узлах перегрузок, а при транспортировании материалов, обладающих повышенными пылеобразующими свойствами - на всем протяжении конвейера.

296. Пылеуборка в конвейерных галереях должны предусматриваться в зависимости от транспортируемого материала:

1) сухая - при транспортировании не измельченных материалов, которые не являются источником пылеобразования;

2) мокрая - при транспортировании нагретых измельченных, а также холодных тонко измельченных материалов, обладающих повышенными пылеобразующими свойствами.

19. Санитарно-эпидемиологические требования к санитарной
охране водоемов от загрязнения сточными водами

297. Системы водоснабжения объектов должны обеспечивать: разделение (при необходимости) сточных вод в соответствии с характером содержащихся в них загрязнений; предотвращение разбавления концентрированных вод; максимальное сокращение общего стока и сбросов в ливневую канализацию; устранение переливов и образования избыточных вод.

Продувочные воды "грязных" оборотных циклов должны быть максимально использованы для питания потребителей, расходующих воду безвозвратно. При необходимости должна быть предусмотрена доочистка продувочных вод, степень которой должна соответствовать техническим нормативам конкретной категории оборотных вод. Выпуск продувочных сточных вод в водоем должен осуществляться при наличии санитарно-эпидемиологического заключения.

298. Исходя из балансовых расчетов и прогнозов солевого состава оборотной воды должны быть определены количества бытовых, а также поверхностных стоков для подпитки оборотных систем. Глубина очистки и доочистки указанных категорий сточных вод должна определяться в соответствии с исходным их составом и характером последующего использования. В случаях микробного загрязнения при очистке рассматриваемых сточных вод совместно с хозяйственно-бытовыми стоками последние подлежат обязательному обеззараживанию.

299. При очистке и стабилизационной обработке оборотной воды, и особенно при использовании токсичных ингибиторов против коррозии, должны предусматриваться необходимые мероприятия по санитарной охране окружающей среды (атмосферного воздуха от гидроаэрозолей, выносимых с градирен и водоемов).

300. Для снижения степени загрязненности сточных вод на объектах должны использоваться технологические мероприятия по извлечению из стоков твердых загрязняющих веществ (железосодержащие шламы, шлаки, зола), смолы, масла и других.

301. Сточные воды производств черной металлургии должны очищаться от основных загрязняющих химических веществ (цианиды, роданиды, фенолы, железо, сульфиты, хлориды, аммиак, нитриты, нитраты). Условия очистки сточных вод от загрязнителей, для которых не установлены ПДК, должны иметь санитарно-эпидемиологическое заключение.

302. На объекте должен осуществляться производственный контроль за условиями эксплуатации и эффективностью работы сооружений по очистке, обеззараживанию и условиями отведения сточных вод.

Приложение 1 к санитарно-эпидемиологическим правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к содержанию и эксплуатации объектов черной металлургии"

Допустимые величины температуры, относительной влажности
и скорости движения воздуха в рабочей зоне производственных
помещений в теплый период года для районов со средней
температурой воздуха в 13 часов самого жаркого месяца до 25⁰С

Таблица 1

Категория работ	Температура воздуха, 0С1)	Относительная влажность, %2)	Скорость движения воздуха, м/с, в помещениях
			с незначительными избытками явного тепла	со значительными избытками явного тепла
Легкая I	Не более 28	Не более 55 при 280С	0,2—0,5	0,2—0,5
Средней тяжести Па				0,3-0,7
Средней тяжести Пб			0,3—0,7	0,5—1,0
Тяжелая III	Не более 26	Не более 65 при 260С

1) температура воздуха на постоянных рабочих местах и вне постоянных рабочих мест в помещениях с незначительными избытками явного тепла не должна превышать более чем на 3⁰С, а в помещениях со значительными избытками явного тепла более чем на 5⁰С среднюю температуру наружного воздуха в 13 часов самого жаркого месяца. При этом на постоянных рабочих местах превышение указанных в таблице величин не допускается;

2) при понижении температуры воздуха допускается повышать относительную влажность воздуха из расчета 5 процентов (далее - %) на 1⁰С; но не более чем до 75 %.

Допустимые величины температуры, относительной влажности
и скорости движения воздуха в рабочей зоне производственных
помещений в теплый период года для районов со средней
температурой воздуха в 13 часов самого жаркого месяца до 25⁰С

Таблица 2

Категория работ	Температура воздуха, 0С в помещениях 1)		Относительная влажность, % 2)	Скорость движения воздуха, м/с, в помещениях 3)
	с незначительными избытками явного тепла	со значительными избытками явного тепла
Легкая I	Не более 31	не более 33	Не более 50 при 29-33 0С	0,2—0,5
Средней тяжести Па				0,5 при 280С
Средней тяжести Пб	Не более 30	не более 32		0,9 при 280С
Тяжелая III	Не более 29	не более 31		1,3 при 280С

1) температура воздуха в помещениях не должна превышать среднюю температуру наружного воздуха в 13 часов самого жаркого месяца на постоянных рабочих местах и вне постоянных рабочих мест в помещениях с незначительными избытками явного тепла не должна превышать более чем на 3⁰С, при тяжелой работе более чем на 1⁰С, а в не постоянных рабочих мест более чем на 5⁰С. При этом на постоянных рабочих местах превышение указанных в таблице величин не допускается;

2) при понижении температуры воздуха ниже 29 ⁰С допускается повышать относительную влажность воздуха из расчета 5 % на 1⁰С; но не более чем до 75 %;

3) для работ средней тяжести и тяжелых при температуре воздуха ниже или выше 28⁰С, но не более допустимых величин, скорость движения воздуха следует соответственно понижать или повышать из расчета 0,2 м/с на 1⁰С с учетом категории работ, но при этом она должна составлять не менее 0,3 м/с.

Приложение 2 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам черной металлургии"

Допустимые величины температуры и скорости
движения воздуха при воздушном душировании Таблица 1

Категория тяжести работы	Температура воздуха в рабочей зоне, 0С	Скорость движения воздуха, м/с	Температура воздуха в душирующей струе, 0С, при интенсивности теплового облучения, Вт/м2
			350	700	1400	2100	2800
Легкая	До 28	1 2 3 3,5	28 - - -	24 28 - -	21 26 28 -	16 24 26 27	- 20 24 25
Средней тяжести	До 28	1 2 3 3,5	27 28 - -	22 24 27 28	- 21 24 25	- 16 21 22	- - 18 19
Тяжелая	До 26	2 3 3,5	25 26 -	19 22 23	16 20 22	- 18 20	- 17 19

Примечание:

1) интенсивность теплового облучения следует принимать как среднюю за время облучения в течение часа из максимальных уровней по каждой рабочей операции в периоды облучения от 350 Вт/м² до 2800 Вт/м²;

2) приведенные нормируемые величины температуры и скорости движения воздуха соответствуют максимальной скорости движения воздуха и минимальной температуре на участке наиболее интенсивного облучения работающего. При этом душирующая струя не должна воздействовать на работающих, не подвергающихся тепловому облучению;

3) при суммарной длительности теплового облучения 15-30 минут в течение часа работы превышение приведенных величин температуры воздуха душирующей струи не допускается. Ее следует понижать из расчета 0,4 ⁰С на 1 ⁰С повышения указанных в таблице значений температуры воздуха рабочей зоны, но не ниже 16 ⁰С.

При длительности теплового облучения менее 15 минут или более 30 минут в течение часа работы величину температуры душирующей струи допускается принимать соответственно на 2⁰С выше или ниже соответствующих значений по таблице 1;

4) для промежуточных значений интенсивности теплового облучения температура воздуха душирующей струи определяется интерполяцией.

Режим работы в зависимости от интенсивности теплового
облучения ¹⁾

Таблица 2

Максимальная продолжительность облучения	Итенсивность теплового облучения Вт/м2
	350 700 1050 1400 1750 2100 2450 2800
однократно, мин	20 15 12 9 7 5 3,5 2,5
суммарно в течение часа, мин	45 30 15

Примечание:

1) для промежуточных значений интенсивности теплового облучения, максимальная продолжительность, облучения определяется интерполяцией.

Допустимая продолжительность однократной непрерывной
работы и необходимое время отдыха при выполнении
ремонтных работ

Таблица 3

Температура воздуха, 0С	Продолжительность, мин		Соотношение времени работы и отдыха
	работы	отдыха
28 30 32 34 36 38 40	36 34 32 30 28 26 24	24 25 26 27 28 29 30	1,50 1,35 1,20 1,10 1,00 0,90 0,80

Примечание:

1) перерывы необходимо проводить в местах отдыха с оптимальными метеорологическими условиями.

Приложение 3 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам черной металлургии"

Нормы освещенности и качественные показатели
искусственного освещения

Таблица 1

Наименование помещений, участков, оборудования	Поверхнос- ть, для которой нормирует- ся осве- щенность	Плоскость, для которой нормируется освещен- ность	Раз- ряд и под- раз- ряд по СНиП	Нормируемая освещенность, лк			Пока- за- тель ос- леп- лен- нос- ти, не более	Коэф- фици- ент пуль- са- ции, % не более	До- пол- ни- тель- ные ука- зания
				одно общее осве- щение	комбиниро- ванное освещение
					Общее и мест- ное	об- щее
Механическая обработка руд и материалов Отделение вагоноопрокидывателей
Площадка обслуживания	на полу	горизон- тальная	Y IIIа	100**	60	30
Вагоноопрокидыва- тель	на вагоне	вертикаль- ная	Y III б	50
Отделение бункеров	на приемной решетке	горизон- тальная	Y III б	50
Бункер	в зоне шуровки	-"-	Y III б	50
Эстакада над бункерами вне здания	на приемной решетке	-"-	XI	10
Места погрузки и выгрузки руды, материалов вне здания	на полу, в траншее	горизон- тальная	XI	10
Помещения конвейеров
Конвейеры в цехах	на ленте	горизонтальная	Y III б	20					Осве- щен- ность при- веде- на для ламп на- кали- вания
Конвейеры в галереях и тоннелях	на ленте	->-	Y III в	10					- / -
Натяжные станции	на механизмах	вертикаль- ная	Y III б	20					- / -
Приводы конвейеров	на приводах	горизон- тальная	Y III а	30			60	20	- / -
Конвейерные весы	на шкале весов	вертикаль- ная	Y III б	20					- / -
Проходы у конвейеров	на полу	горизон- тальная	-	10					- / -
Отделения грохочения и сортировки	на оборудова- нии, решетках на полу, проходах	- / -	YI	150			60	20
Отделение дробления	на оборудова- нии	Вертикаль- ная, горизон- тальная	VI	150			60	20
Закрытые склады сыпучих материалов	на полу	горизон- тальная	-	20					Осве- щен- ность при- веде- на для ламп нака- лива- ния
Открытые эстакады над бункерами, склады	на приемной решетке, на полу	-"-	XI	10
Помещения машинных залов, КИП, пультов управления, щитов контроля
Фасады щитов в помещениях, КИП, пульты управления, в операторских и диспетчерских	на приборах	в плоскости расположе- ния приборов	IVг	150			40	20
Задняя сторона щитов	на приборах	вертикаль- ная	Y III б	50
Машинные залы	на оборудо- вании	горизон- тальная	IVг	150			40	20
Коксохимическое производство
Углеподготовительный цех и отделение коксосортировки (смотри раздел "Механическая обработка руд и материалов"
Коксовый и пекококсовый цехи
Помещение механизмов угольной башни	на механизмах	горизон- тальная	Y III а	75			60	30
Верх печей коксовых и пекококсовых батарей, коксовыталкивающая и двересъемная машины, помещение насосов тушильных башен	на загрузоч- ных люках, на оборудова- нии	горизон- тальная и вертикаль- ная	VI	150			60	30
Промежуточные и концевые площадки, коридоры газопроводов вдоль печей, кантовочные площадки и площадки обслуживания	на полу	горизон- тальная	Y III б	50
Аппаратура в кабине машиниста двересъемной и коксовыталкивающей машины	на аппаратуре	в плоскости расположе- ния аппаратов	IVг	150			40	20
Фасады коксовых и пекококсовых батарей с машинной и коксовой стороны, двери батарей	на двери	вертикаль- ная	VII	200			40	20
Установка сухого тушения кокса (УСТК)	на шкалах приборов	в плоскости расположе- ния приборов	IVг	150			40	20
Площадки обслуживания УСТК	на полу	горизон- тальная	Y III в	30
Химические цехи
Редукционно-хлади- тельная установка	на оборудова- нии	горизон- тальная	Y III а	75			60	20
Помещение насосов	-"-	-"-	VI	150			60	20
Стол для анализа, трубчатые газовые холодильники	на столе, на шкалах приборов	горизон- тальная, в плоскости расположе- ния приборов	Y б	150			40	20
Технологические площадки холодильников	на полу	горизон- тальная	Y III б	50
Площадка обслуживания наружного оборудования	-"-	-"-	XIII	2
Цех улавливания
Места установки центрифуг, аммиачные колонки	на оборудова- нии	горизон- тальная	Y III а	75			80	30
Оборудование пиридиновой установки обесфеноливающий скруббер, оборудование улавливания молока, помещения насосов, теплообменников, теплообменников, места отбора проб	- -"-	.-"-	VI	150			80	30
Площадки обслуживания, сатураторы для улавливания молока, сборники маточного раствора, пароперегреватели, вентиляторные помещения	На площадке обслужива- ния, на оборудова- нии	горизон- тальная	Y III б	50
Места установки термометров	На шкале термометра	В плоскости расположе- ния термометров	Y б	150			40	20
Места погрузки продуктов в вагоны и цистерны	На полу, уровне жидкости	горизон- тальная	Y III б	50
Площадки обслуживания наружных баков, градирни для масла	На полу, уровне жидкости на полу	горизон- тальная	Х1	10
Цех очистки от сероводорода
Места установки аппаратуры, помещения вакуум-фильтров, нейтрализаторов, пекасборников для приготовления растворов, компрессоров, сухой сероочистки	На меха- низмах, оборудова- нии	горизон- тальное	Y I	150			60	20
Смолоперегонный цех
Помещения насосов трубчатых печей и подачи в кубы, места установки аппаратуры в монжусном отделении, сборники смолы, помещения кристаллизаторов, прессов, центрифуг, моечных аппаратов	На оборудова- нии	горизон- тальное	Y I	150			60	20
Площадка обслуживания реакторов	На полу	горизон- тальное	Y III б	50
Помещения сливных тарелок	На оборудова- нии	горизон- тальное	Y III а	75			60	20
Площадки обслуживания оборудования вне здания	На полу	горизон- тальное	XI	10
Цех ректификации
Места установки указательных стекол, монометров, контроля технологического процесса, уровней расхода жидкостей	На стеклах, смотровых фонарях, монометрах	вертикаль- ная	Y в	150			40	20
Места установки оборудования	На оборудова- нии	Горизон- тальное	Y III б	50
Места спуска жидкостей, установки задвижек, кранов	На оборудова- нии	горизон- тальное	Y I	150			60	20
Цех кумароновой смолы
Установка кумароновой смолы, маслоотделитель	На оборудова- нии	горизон- тальное	Y I	150			60	20
Отделение мерников конденсаторов, питомники биохимической установки	На оборудова- нии	горизон- тальное	Y III а	75			80	20
Первичные отстойники, биобассейны	На уровне жидкости	горизон- тальное	Y III в	30
Площадки обслуживания, погрузочные, навесы для отмывания мешков, склад твердой кумароновой смолы, бассейны вне здания	На полу	горизон- тальная	XII 5
Производство агломерата и железорудных окатышей
Приемное устройство, отделение коксодробления, подготовки известняка, шихтовое отделение	Смотри раздел "Механическая обработка руд и материалов"
Отделение смесителей и окомкователей	На полу	Горизон- тальная	Y III а	75			60	20
Спекательный зал агломерационной машины	На ленте и приводе агломашины	горизон- тальная	Y I	150			60	20
Отделение обжига окатышей	Место загрузки и выгрузки печи	горизон- тальная	Y I	150			60	20
Эксгаустерное и дымососное отделение	На полу	Горизон- тальная	Y I	150			60	20
Площадки батарейных циклонов	На полу	горизон- тальная	Y III в	30
Привод и роликовые опоры: Открытые площадки Площадки в зданиях	На полу На полу	Горизон- тальная Горизон- тальная	Y III б Y	50 150			60	20
Отделение маслосмазки	На полу и оборудова- нии	горизон- тальная	Y III а	75			60	20
Насосное отделение, монтажные и ремонтные площадки, вулканизационная мастерская	На полу	горизон- тальная	Y I	150			60	20
Сооружения вне здания
Сгустители и отстойники	На переходных площадках	горизон- тальная	XIII	2
Площадка батарейных циклонов	На полу	горизон- тальная	XII	5
Хвостовая часть агломашины	Ленты контейне- ра, охладитель	горизон- тальная	X	30
Места уборки просыпи, погрузки агломерата, руды и других материалов	На полу	горизон- тальная	XII	5
Доменное производство
Подбункерное помещение, места уборки и загрузки мусора скиповой ямы, подъемник коксовой мелочи	На полу, окнах загрузки, на обору- довании	Горизон- тальная, вертикаль- ная	XIII б	50
Рельсовые пути скипового подъемника	На головке рельса	горизон- тальная	XII	5
Загрузочное устройство доменной печи	На оборудова- нии	вертикаль- ная	XI	10
Рабочая площадка литейного двора, район чугунной и шлаковой летки	На желобе чугуна или шлака, на ленте	Горизон- тальная, вертикаль- ная	Y II	200			40	20
Чугуновозные и шлаковозные пути, хозяйственный путь	На путях, под шахтами двора	горизон- тальная	X	30
Фурменная зона	На фурме	вертикаль- ная	Y I	150			60	20
Проходы вокруг печи и площадка перед печью	На полу	горизон- тальная	-	50
Воздухонагреватели, помещения электрофильтров, шахта лифта	На арматуре, на полу, на направ- ляющих	Горизон- тальная вертикаль- ная	Y III б	50
Кабина лифта	На полу	горизон- тальная	Y III а	75
Внутренние площадки обслуживания печей, воздухонагревате- лей, лестницы	На полу	горизон- тальная	Y III б	50
Наружные площадки обслуживания	На площадках и ступенях	горизон- тальная	X III	2
Постановочные пути для ковшей	На полу, головке рельса	горизон- тальная	Y III а	75
Место заливки чугуна на разливочной машине	На воронке	горизон- тальная	Y II	200
Проход у конвейера	На полу	Горизон- тальная	-	50
Приводная станция разливочной машины	На оборудова- нии	горизон- тальная	Y III а	75
Помещение приготовления известкового молока	На полу	горизон- тальная	Y III б	50
Установка для опрыскивания шлаковых ковшей	На дне ковша	горизон- тальная	Y III б	50
Склад слитков чугуна	На полу	горизон- тальная	-	50
Площадка ремонта ковшей и утеплителей	На дне и стенах ковшей	В плоскости ремонта ковшей	Y III а	75
Производство ферросплавов
Закрытые склады шихты, руды и флюсов, помещение дозирования смеси	Смотри раздел "Механическая обработка руд и материалов"
Рабочие площадки печей, летки и места гранулирования ферросплавов и разливки, пекоплавители			Y II	200
Места чистки и ремонта ковшей			Y I	150			60	20
Смесители			Y III а	75			60	20
Площадка наращивания электродов			Y I	150			60	20
Прессы: Верхняя площадка	На оборудова- нии	Горизон- тальная	Y III а	75			60	20
Элеваторы, тележки, лотки	Места загрузки массы, на лотке На ножах	Горизон- тальная	Y I	150			60	20
Ножницы, ножи		вертикаль- ная	Y б	150			40	20
Рольганги холодильников			Y I	150			60	20
Проходы между печами, места погрузки в отделении графитации			Y III а	75			60	20
Торцовые пилы, фрезерные и токарные станки для обработки электродов			Y б	150			40	20
Контрольные столы, весы места упаковки			Y б Y в	150 150			40 40	20 20
Проходы			-	50
Алюмотермитные цехи
Низ обжиговых печей 2-я рабочая и 3-я площадки, смотровые окна, вентили			Y III а	75			60	20
Пролеты загрузки стаканов концентратами, очаги не печной плавки			Y I	150			60	20
Водяные холодильники			Y III а	75			60	20
Столы сортировки			I Y в	200			40	20
Места упаковки перевешивания			Y б	150			40	20
Сталеплавильное производство Мартеновские цеха
Миксер: Места заливки и слива, цапфы ковшей чугуновозов, площадки обслуживания	На ковше и горловине миксера, на цапфах, на полу	Вертикаль- ная, горизон- тальная	Y II	200			40	20
Электропривод миксера	На обору- довании	горизон- тальная	Y III а	75			60	20
Помещение весов			Y б	150			40	20
Проходы			-	50
Места загрузки мартеновской печи, передняя сторона печей, желоба для заливки чугуна			Y II	200			40	20
Стеллажи или вагоны с мульдами			Y I	150			60	20
Желоба для выпуска стали и шлака из мартеновской печи, стенки печи у выпускного отверстия			Y II	200			40	20
Форсунки, площадка двигателей аппаратов и обслуживания газопроводов			Y III а	75			60	20
Разливочный пролет			Y II	200			40	20
Участок ремонта ковшей, уборочный пролет			Y I	150			60	20
Места гидравлической очистки изложниц, ремонта и подготовки, места установки изложниц на тележки, механической очистки и покраски			Y I	150			60	20
Смоловарка со смолохранилищем			Y III а	75			60	20
Места раздевания слитков в стрипперном отделении			Y I	150			60	20
Склад изложниц			Y III а	75
Оборудование котлов -утилизаторов			Y III б	50
Конвертерные цехи
Миксер, участок ремонта ковшей, отделение разливки шлаков и извлечения металлов, отделение разливки	Смотри раздел "Мартеновские печи"
Горловина конвертера при заливке и выливке металла			Y II	200			40	20
Фурменная зона			Y I	150			60	20
Места подготовки ремонта ковшей			Y I б	150			40	20
Установка для осветления воды оборотного цикла газоочистки			Y III а	75
Проходы			-	50
Электросталеплавильные цеха
Площадки перед печью, загрузочные окна печи, желоба и шлаковые коробки для выпуска шлака			Y II	200			40	20
Канава для изложниц			Y I	150			60	20
Проходы			-	50
Установка непрерывной разливки стали:
Промежуточный ковш, верх кристализато- ра, роликовые клети, зоны резки слитков	На крышке ковша, на металле, на роликах	Горизон- тальная, вертикаль- ная	Y II	200			40	20
Пол площадки, кристализатор и зона охлаждения, площадки приводов	На полу, на стенке кристали- затора и роликах, на обору- довании	-/-	Y III б	50
контователь	На обору- довании	горизон- тальная	Y III а	75			60	20
Места складирования слитков			Y III а	75			60	20
Прокатное производство Цехи горячего проката
Нагревательные колодцы: Верх колодцев Дымовые клапаны, уравновешивающие устройства рекуператоров, дроссели горелок и другие	На крышках На обору- довании	Горизон- тальная -/-	Y II Y III б	200 50			40	20
Помещения вентиляторов			Y III а	75
Проходы, площадки лазов, шлаковые коридоры, места спуска и уборки шлака			-	50
Методические печи: Толкатели форсунки	На уровне металла, на полу	Горизон- тальная	Y I	150			60	20
Окна загрузки и выгрузки	На стенке печи	Вертикаль- ная	Y II	200			40	20
Зольники и предтопочные пространства	На полу	горизонтальная	Y III б	50
Камерные печи			Y I	150
Проходы			-	50
Пути движения тележки и места погрузки и разгрузки слитков;	На роликах,
Рольганги, транспортеры с самосветящимся металлом;	На валках,		Y I I	200			40	20
Валки клетей	проводах
Рольганги, транспортеры не с самосветящимся металлом	На роликах		Y III а	75			60	20
Обжимные, заготовочные, сортовые, толсто и среднелистовые станы	На циферблате нажимных устройств		I Y б	200	500	150	40	20
Непрерывные листовые станы горячей прокатки	На циферблате нажимных устройств		Y б	150	200	150	40	20
Качающиеся столы, кантователи, манипуляторы, петлеобразователи, рабочие зоны вальцовщиков	На обору- довании со стороны постов управления		Y II	200			40	20
Оборудование приводов станков и проходы около них	На обору- довании, на полу		Y III а	75			60	20
Моталки непрерывных листовых станов, холодильники	В зоне заправки ленты, на стеллажах		Y II	200			40	20
Ножницы, пилы и прессы горячей резки: Зоны резания	На металле	Горизон- тальная	Y II	200			40	20
Мерные шкалы	На шкале	вертикаль- ная	Y б	150
Ножницы, пилы и прессы холодной резки: Зоны резания	На металле	Горизон- тальная	Y в	150			40	20
Мерные шкалы	На шкале	вертикаль- ная	Y б	150
Правильные машины	На роликах со стороны наблюдения за качеством металла		Y I	150			60	20
Обдирочные машины	На слитке в зоне обдирки		Y II	200			40	20
Места набора клейма	На рабочей поверхнос- ти		Y б	150			40	20
Места клеймения металла	На металле		Y I	150			60	20
Места отделки металла (пневмовырубка, огневая и наждачная зачистка, места разметки и маркирования листов)	На металле		III б	300	1000	150	40	15
Места контроля листов и прокатанного металла	На поверх- ности		II б		3000		20	10
Транспортеры концов	На транс- портере		Y I	150			60	20
Склады готовой продукции, места упаковки	На полу		Y I	150			60	20
Станки фрезерные и сверлильные	В зоне обработки, на лимбах, ручки управления		I Y б	200			40	20
Склады валков электродвигателей	На полу		Y I	150			60	20
Цехи холодного проката листа
Транспортеры подачи рулонов в травильное отделение;	На обору- довании		Y I	150
Места складирования	На полу							20
Агрегаты непрерывного травления: Стыкосварочные, ленто-сшивательные машины, места проверки качества травления ленты;	На уровне ленты в месте сварки, в месте сшива, на ленте		Y а	200			40	20
Прочее оборудование агрегата	На уровне ленты по всему агрегату		Y I	150			60	20
Яма отхода металла	На коробе		Y III а	75			60	20
Места сбора щеток, растворные отделения;	На полу, на оборудова- нии, на площадках
Места складирования оборудования стана	На полу
Машины сборки опорных волков	На станине		Y I	150			60	20
Места складирования пакетов	На полу
Отделение колпаковых печей	На полу
Прокатные станы: Разматыватели Клети Оборудование стана	На рулоне На валках На обору- довании	Вертикаль- ная Вертикаль- ная горизон- тальная	Y а I Y в Y I	200 200 150			40 40 60	20 20 20
Проходы	На полу			50
Маслоподвалы	На полу, приборах, задвижках		Y III а	75			60	20
Станки шлифовки валков	На обраба- тываемой поверх- ности		II в		2000	200	20	10
Агрегаты продольной резки ленты: Дисковые ножи Прочее оборудование агрегата	На ножах На оборудова- нии	Вертикаль- ная горизон- тальная	I Y в Y I	200 150			40 60	20 20
Яма с коробами для обрези металла	На коробе		Y III а	75			60	20
Агрегаты поперечной мерной резки полосы: Столы набора листов в пакеты, очистные устройства	На столах, циферблате	Горизон- тальная, вертикаль- ная	Y б	150			40	20
Агрегаты защитного покрытия листа:	На листе На уровне листа
Места осмотра покрытых листов		горизон- тальная	Y б	150			40	20
Оборудование агрегата			Y I	150			60	20
Агрегаты непрерывного отжига полосы:	На ленте
Зоны осмотра поверхности ленты	На уровне ленты	Вертикаль- ная Горизон- тальная	I Y а Y I	300 150			40 60	20 20
Устройства химической и электрической очистки металла, верхняя площадка	На обору- довании, вентилях	Вертикаль- ная	Y III а	75			60	20
Тоже, нижняя площадка	На оборудова- нии	Горизон- тальная		50
Верхние площадки роликов накопителей	На ленте, в зоне осмотра		Y III б
Накопители	На обору- довании	Вертикаль- ная Горизон- тальная	Y б Y I а	150 150			40 40	20 20
Площадки нижних и верхних приводных роликов башенных печей Средние площадки, помещения под печами	На полу	горизон- тальная	Y III б	50
Машины покрытия листов тальком - входная дверь камеры покрытия	На щели		Y в	150			40	20
Помещение укладки покрытых листов в пакеты Бункера загрузки талька	На вагонетке На бункерах, площадках		Y I	150			60	20
Агрегаты непрерывного электроизоляционно- го и защитного покрытия ленты:	На ленте в месте сварки На ленте	Горизон- тальная	V а	200			40	20
Стыкосварочные машины	На уровне ленты	Горизон- тальная	I V а	300			40	20
Места осмотра качества покрытия ленты, петлевые ямы Прочее оборудование агрегата		горизон- тальная	V I	150			60	20
Столы контроля листов	На столах		IIа		4000			10
Места упаковки листов	На полу		V в	150			40	20
Склады пакетов листов	На полу		Y I	150			60	20
Проходы	На полу			50
Агрегаты электролитического лужения и оцинкования;	На разматы- вателе		Y I	150			60 60	20 20
Разматыватель Травильные, промывочные и другие ванны, моечные машины	На ванне	Горизон- тальная	Y I	150			40	20
Ванны электролитеческих покрытий;	На полосе		I V в	200			40	20/1
Моталка готового металла	На полосе		III в	300	750	150		5
Сортировочные столы	На столах		IIг	300	1000		20	10
Места упаковки жести	На столах		Y I	150			60	20
Отделение рекуперации олова
Кислотные и электролизные ванны	На ванне		Y I	150
Прочее оборудование	На оборудова- нии, полу		Y III а	75			60	20
Трубное производство Цехи горячей прокатки труб (бесшовных)
Столы осмотра заготовок, инспекционные участки	На столах, стеллажах		III а		2000		40	15
Места ремонта заготовок	На столах, на полу		III а	300	750			15
Прессы, ножницы, пилы	На металле, зоне резания		Y I	200**			60	20
Места резки автогеном, загрузочные окна печей, окна для кантовки металла, выбрасыватель металла из печей, выходные стороны прошивных станам, выбрасыватели, рольганги трубопрокатных станов, сварочные машины	На стенке печи, на уровне рольганга печи, на рольгангах прошивных трубопро- катных станах	горизон- тальная	Y II	200			40	20
Загрузочные площадки печей, лебетки шиберного и перекидного устройства, карманы для заготовок, устройства для распределения труб, станки для продувки труб	На площадке, лебедке, металле, стеллажах, оборудова- нии		Y I	150			60	20
Прошивные станы, обдирочные обкатные станки, индукционные нагревательные приборы	На пуансонах, на резцах и валках, на приборах		Y I б	150			40	20
Трубопрокатные станы	На валках	-	III г	200	400	150	40	15
Склады стержней	На полу			20
Трубообрезные станки	На пилах		II в		2000	200	40	10
Обжимные, заготовочные, толсто и среднелистовые станы	На циферблате		III в	300			40	20
Правильные машины	На роликах, со стороны наблюдения за качеством правки металла		Y I	200**			60	20
Ножницы, пилы, прессы холодной резки	На металле		Y I	200**			60	20
Места отделки металла, разметки и маркировки	На металле		III б	300	1000	150	40	15
Места контроля листов и прокатного металла	На осматри- ваемой поверхнос- ти		II б		3000	300	20	10
Станки фрезерные сверлильные	На лампах ручках, Кнопках		I Y б	200			40	20
Цехи сварных труб больших диаметров (более 250 мм) из листового металла
Листоукладчики, места укладки листов	На полу		Y I	150			60	20
Места маркировки листов, осмотра листов и качества шва, инспекционная решетка	На рольганге, на шве, на трубе		III а		2000	200	40	15
Правильные машины, кромкострогальные станки, столы наружной сварки, приварки планок, столы внутренней сварки	На шкале манометра, резцах, шкалах приборов, сварочной головке, на внутренней поверхнос- ти трубы		I Y в	200			40	20
Правильные машины	На циферблате нажимного устройства		III г	200	400	150	40	15
Ножницы	На ножах		Y I	200**
Кромкозагибочные станы	На листе		Y б	150
Механизмы подачи заготовок, подъемные рольганги, гидравлический пресс	На заготовке		Y в	150
Столы наружной и внутренней сварки	На шве		Y II	200			40	20
Трубообрезные и грато-снимающие станки, места обрезки труб на инспекционной решетке	В зоне резания, на трубе		III в	300	750	150	40	15
Цехи сварных труб (диаметром менее 250 мм)
Лентоправильные машины гидропрессы испытания труб	В месте заводки ленты, на трубе		Y а	200
Дисковые ножницы	На ножах		Y I	200**
Разматыватели, сварочные машины, линии по производству манжет	В месте заправки ленты, проволоки, расположе- ния оператора		Y б	150			40	20
Цехи холодной прокатки и волочения труб
Станы холодной прокатки и волочения труб, трубообрезные станки, дисковые пилы	На валках, головках волочиль- ных оправок, на пилах		I Y б	200			40	20
Кулачковые, валковые правильные станы	На кулачках, валках		Y б	150			40	20
Инспекционные столы	На столах		II в		2000			10
Разметочные столы	На столах		III б	300	1000			15
Цехи литых труб
Аппараты для приготовления формовочных смесей, места машинной формовки стержней, участки сборки кристализаторов	На оборудова- нии		Y в	150			40	20
Конвейеры для подачи и распределения смеси, сушильные печи, кабины для промывки ванн для обеззараживания, нейтрализации, хромирования труб	На ленте, фронте сушила, ванне		YIII а	75
Места ручной формовки стержней	на столах	горизон- тальная	Y а	200			40	20
Верх кристаллизатора в заливочном отделении, корпуса изложниц в отделении центробежного литья труб	В зоне заливки, на металле	горизон- тальная	YII	200			40	20
Подшивчики, станки для продувки труб, травильные ванны	На столе, оборудова- нии, валках	горизон- тальная	YI	150			60	20
Рольганги, отделения асфальтирования труб	На рольганге, полу	горизон- тальная	YI	200**			60	20
Инспекционные участки	На стеллажах	горизон- тальная	III а		2000			15
Аппаратура на щитах	На приборах,	в месте расположе- ния приборов	I Y г	150			40	20
Мастерские по ремонту и изготовлению трубопрокатного оборудования
Шлифовальные, токарные, полировальные станки	На обрабаты- ваемой поверхнос- ти	В зоне обработки	II г		1000	150	20	10
Метизное производство, производство проволоки
Травильное отделение для периодического травления проволоки	0,8 м от пола, на ванне	горизон- тальная	YI	200**			60	20
Отделение периодического отжига проволоки в матках, шахные, колпаковые печи, агрегаты непрерывной термообработки проволоки диаметром более 1,6 мм, отделение периодического покрытия, правильно-обрезные станки в отделении отделки проволоки	0,8 м от пола, на уровне проволоки, на ванне, на лотках	горизон- тальная	Y б	150			40	20
Агрегаты непрерывной термообработки и травления проволоки диаметром от 0,4 - до 1,6 мм	На агрегатах, на уровне проволоки	горизон- тальная	I Y б	200			40	20
Тоже диаметром менее 0,4 мм	На агрегатах, на уровне проволоки	горизон- тальная	II б		3000	300	20	10
Агрегаты латунирования, оцинкования, омеднения, лужения проволоки диаметром более 0,5 мм	На агрегатах, на уровне проволоки	горизон- тальная	I Y б	200			40	20
Тоже диаметром менее 0,5 мм	На агрегатах, на уровне проволоки	горизон- тальная	II б		2000	200	20	10
Волочильные станы грубого и среднего волочения, наждачные станки	На фильерах, на круге	Вертикаль- ная, горизон- тальная	Y в	150			40	20
Стационарные сварочные аппараты	На шве	горизон- тальная	Y б	150			40	20
Волочильные станки тонкого волочения, наждачные станки	На фильерах, на круге	вертикаль- ная	I Y в	200			40	20
Стационарные сварочные аппараты, намоточные станки	На шве, на уровне проволоки	горизон- тальная	I Y б	200			40	20
Волочильные станы тончайшего волочения, наждачные станки, намоточные станки	На фильерах, круге, уровне проволоки	Вертикаль- ная, горизон- тальная	III в	300	750	150	40	15
Волочильные станы наитончайшего волочения	На фильерах	вертикаль- ная	II в		2000		20	10
Намоточные станки	На уровне проволоки	горизон- тальная	II б	-	3000		20	10
Волочильные машины для микроволочения	На фильерах	вертикаль- ная	I в	-	2500		20	10
Агрегаты для термо-обработки микропровода, электрополировки, столы перемотки, сортировки, упаковки	На уровне проволоки, на столах	горизон- тальная	I б	-	4000	400	20	20/10
Отделение контроля проволоки	На столах	-/-	II в	-	2000			10
Шлифовальные полировальные станки в отделениях отделки проволки	На обрабаты- ваемой поверхнос- ти	-/-	III б	300	1000	150	40	15
Производство канатов и металлокорда
Намоточные станки, канатовьющие и пряде-вьющие машины (диаметр канатов более 10мм)	На уровне проволоки, на катушках, ротаре, плашкодер- жателях	горизон- тальная	I Y б	200			40	20
Тоже, для канатов менее 10 мм	-/-	-/-	III б	300	1000		40	15
Дисковые ножи	На режущих дисках	-/-	YI	200**			60	20
Производство проволочных сеток Цехи тканых сеток
Перемоточные машины, станции для намотки основы, места контроля сеток	На уровне проволоки, на барабане, на галево и бердо, на сетке	горизон- тальная	II в	-	2000	200	40	10
Тоже, для тяжелых сеток	-/-	-/-	III в	300	750			15
Упаковочные площадки	0,8 м от пола	-/-	YI	150
Цехи тяжелых сеток
Станки для намотки основы (диаметр более 2 мм), столы сборки щелевых сит	На барабане, на столе	горизон- тальная	Y б	150			40	20
Пресс-автоматы, станки: рефления проволоки, ткацкие канилированных сеток, загибочные и отрезные, плетельные, автоматы, полуавтоматы, столы контроля	На матрице, на волках, сетке, столах, шнеках, оправках	-/-	I Y б	200			40	20
Производство крепежных изделий
Прессовые отделения холодной и горячей высадки	На станках, проволке, 0,8 м от пола	горизон- тальная	I Y б	200			40	20
Отдельные консервации, упаковочное отделение	На изделии	горизон- тальная	Y б	150			40	20
Участки предварительной обработки компонентов, смесительные отделения бегунов, площадки обслуживания в отделениях приготовления жидкого стекла, места обработки ферросплавов, мельницы, классификаторы, грохоты, сушильное оборудование	На полу, на оборудова- нии, 0,8 м от пола	горизон- тальная	YI	150			60	20
Площадки автоматических весов, места загрузки прессо массой, брикетами, проволокой, места упаковки электродов	На оборудова- нии, на цилиндрах и брике- тах, на столах	Горизон- тальная	Y б	150			40	20
Транспортеры компонентов, помещение сепараторов, вентиляции, фильтров	На ленте, на полу	горизон- тальная	YIII б	50
Места контроля качества обмазки и зачистки концов, загрузки печей и укладки электродов в рамки стопы, столы развески, отбраковки и сортировки электродов	На транс- порте, на полу, на столах	горизон- тальная	I Y б	200			40	20
Производство холоднокатаных стальных лент
Разматыватель полосы металла, стыкосварочные машины, клети станов холодной прокатки и дрессировки лент, моталки, привод и другие вспомогательные механизмы, ленто-правильные машины, разматыватели, моталки ножниц продольной резки	На обору- довании, рулоне, ленте, барабанах	горизон- тальная	I Y б	200			40	20
Нажимные устройства прокатных станов, приборы измерения толщены ленты	На цифер- блате, на шкалах	В плоскости расположе- ния приборов	I Y	150			40	20
Дисковые ножи	На ножах	горизон- тальная	III в		1000			15
Моталки станов плющения и прокатки профильных лент и подката	На барабанах	горизон- тальная	I Y в	200			40	20
Кромкошлифовальные станки, намоточные устройства агрегатов полировки ленты, рабочие клети, правильные устройства станов плющения и прокатки	На проволоке, ленте	горизон- тальная	III в	300	750	150	40	20/15
Полировальные барабаны и валки	На уровне ленты	горизон- тальная	Y б	150			40	20
Вальцешлифовальные станки, перематывающие станки, столы ОТК в отделениях покрытий	На обрабаты- ваемой поверхнос- ти, на барабанах, на столе	горизон- тальная	III б	300	1000	150	40	20/15
Производство ленточных пружин
Прессы рубки ленты, рабочие места по определению момента кручения пружин	На ножах, столах	горизон- тальная	III г	200			40	20
Наждачные станки, рабочие места у печей обжига и калоризации	На круге, на щели и загрузоч- ном люке	Вертикаль- ная, горизон- тальная	Y б	150			40	20
Рабочие места штамповки отверстий, подгиба и полировки концов, вырубки и приклейки наладок, заневолирования, формирование наружного конца, контроля пружин	на столах	горизон- тальная	II б	-	3000	300	20	20/10
Рабочие места упаковки пружин	-/-	-/-	III в	300	750	150	40	15
Производство стальных фасонных профилей
Обдиро-шлифоваль- ные, фрезерно- отрезные, токарные станки, установки горячего пресования	На изделии, на прессе, рольган- гах, холодиль- нике	горизон- тальная	I Y б	200			40	20
Столы горячего проката	На валках	вертикаль- ная	III г	200			40	20
Производство фильер
Ограночные станки, установки электроискрового, электролитического, ультразвукового, механического сверления алмазополировальные станки, столы оптического контроля формы и размеры отверстий, станки для заточки игл станки для шлифовки и доводки отверстий, настольные сверлильные станки	на изделии, на столе	горизон- тальная	II б	-	3000	300	20	20/10
Рабочие места запресовки алмазов в оправки, станки для обточки оправок	На столе, на обрабаты- ваемой поверхнос- ти	горизон- тальная	III б	300	1000	150	40	20/15
Приборы для определения минимального усилия волочения	На шкале прибора	вертикаль- ная	IY г	150			40	20
Производство железных порошков
Оборудование для дробления, измельчения, гранулирования, прессования, грохочения, сепарации, усреднение порошка; площадки термических, электродуговых и других печей, фасовочные и упаковочные отделения	На оборудова- нии, 0,8 м от пола	горизон- тальная	YI	150			60	20
Миксер	На горловине миксера	горизон- тальная	YII	200			40	20
Производство по переработке вторичных черных металлов
Газовая резка стального лома	На полу	горизон- тальная	YII	200			40	20
Механическая обработка стального лома: ножницы, стружко-дробильные агрегаты, пакетировочные и брикетировочные прессы	На месте загрузки	горизон- тальная	Yб	150			40	20
Бойный зал копра	На полу	горизон- тальная	Yб	150			40	20
Склады металлолома: Открытые Закрытые резервные	На полу	Горизон- тальная -	ХI YIII а -	10 75 20			60	20
Пролет готовой продукции	На полу	горизон- тальная	YI	150			60	20
Производство огнеупоров
Склады сырья: Открытые закрытые	На полу	горизон- тальная	ХII	5 20
Дробильное оборудование, мельницы, грохоты, сита, дозировочное, сушильное отделения,	На оборудова- нии	горизон- тальная	YI	150			60	20
Транспортеры	На ленте	горизон- тальная	YIII а	75			60	20
Обжиговые печи: В местах загрузки и выгрузки	На стенке печи	Вертикаль- ная	YI	150			60	20
На смотровых окнах	На окне	горизон- тальная	YIII а	75			60	20
Прессовое оборудование оборудование, места ручной формовки	На оборудова- нии	горизонтальная	Y а	200			40	20
Места контроля сырых и сортировки обожженных огнеупоров	На стеллажах	горизон- тальная	III а	-	2000	200	40	20
Склады готовой продукции	На полу	горизон- тальная	-	20

*В таблице использованы "Отраслевые нормы искусственного освещения

основных цехов, заводов черной металлургии", "Нормы проектирования

искусственного освещения метизных заводов".

** Освещенность увеличена на одну ступень из-за опасности

травматизма.

*** Коэффициент пульсации в виде дроби соответствует в числителе

значению для общего освещения в системе комбинированного, в

знаменателе - значению местного освещения в системе комбинированного

Нормы освещенности аварийного освещения

Таблица 2

№ п/п	Наименование помещений, рабочих мест	Освещенность, лк
Коксохимическое производство
1.	Коксовые и пекококсовые батареи, коксовыталкивающая машина, помещения насосов, трубчатые газовые холодильники, пиридиновая установка, обесфеноливающий скруббер, помещение компрессоров, сухой сероочистки, места установки измерительных приборов	7
2.	Помещение механизмов угольной башни, промежуточные и концевые площадки, коридоры газопроводов вдоль печей, площадки обслуживания оборудования	2
Доменное производство
3.	Чугунная и шлаковая сторона цеха, летки, место заливки чугуна	10
4.	Фурменная зона	7
5.	Проходы вокруг печи, площадка около печи	2
Производство ферросплавов
6.	Рабочие площадки печей, летки в местах гранулирования ферросплавов и разливки	10
7.	Пекоплавители	7
Сталеплавильное производство
8.	Места заливки и сливки миксера, площадки обслуживания миксера, места загрузки печей, желоба для заливки чугуна, выпуска стали шлака, разливочные площадки, промежуточный ковш и верх кристаллизатора УНРС, конвертер	10
9.	Площадки обслуживания печей, УНРС, конвертер	7
Прокатное производство
10.	Верх нагревательных колодцев, загрузочные окна, окна выгрузки методических печей, пути движения самосветящегося металла, валки клетей прокатных станов, разкатные поля, холодильники, ножницы, пилы, прессы горячей резки, непрерывные листовые станы горячей прокатки, места выдачи листов из лудильных машин	10
11.	Обжимные, заготовочные, сортовые толсто- и среднелистовые станы	15
Трубное производство
12.	Загрузочные окна секционных и методических печей, окна для кантовки металла, выбрасыватель металла из печи, выходные стороны прошивных станов, сварочные машины, петлевые устройства, летучие ножницы калибровочных и редукционных станов, правильные машины, непрерывные станы наружной сварки, трубосварочные станы, печи предварительного отжига, места заливки в литейном отделении, корпуса изложниц, рольганги в отделении центробежного литья труб, прошивные станы, кромкострогальные станки, кромкозагибочные станки, на приборах	10
Метизное производство
13.	Травильные ванны, термотравильные агрегаты	10
Производство железных порошков
14.	Миксер	10
Производство огнеупоров
15.	Шахтные обжиговые и другие печи	10

Коэффициенты запаса и сроки очистки светильников

Таблица 3

№ п/п	Наименование помещения	Коэффициент запаса	Сроки очистки светильников, в год
1.	Литейные дворы доменных цехов, помещения коксовых батарей, коксосортировки, помещения производства агломерата и железных порошков, дробильные, шихтовочные отделения огнеупорного производства, места формовки кирпичей	2	18
2.	Мартеновские, конвертерные, электросталеплавильные цехи, цехи горячего проката, помещения по вторичной переработке металла, скрапные пролеты прокатных цехов, растворные отделения непрерывного травления, машины покрытия листов тальком, отделения холодильников и отделочные пролеты трубных цехов, цехи сварки труб, цехи холодного проката и волочения труб, помещения мельниц, классификаторов, дозировочные, склады шихты и формовочных материалов, смолоперегонные цехи	1,8	6
3.	Вальцешлифовальные мастерские, мастерские по ремонту и изготовлению трубопрокатного инструмента, цехи по производству проволоки, металлической сетки и другие	1,5	4
4.	Места наружной установки коммуникаций, открытые склады продуктов, железнодорожные пути	1,5	2

Приложение 4 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам черной металлургии"

Контроль содержания вредных веществ в воздухе рабочей зоны

1. Контроль включает получение путем измерений достоверной характеристики содержания вредных веществ в воздухе рабочей зоны и последующее сравнение полученных результатов с установленными максимально разовыми и среднесменными предельно допустимыми концентрациями.

2. Достоверной характеристикой содержания вредных веществ в воздухе рабочей зоны является выборочная средняя х из концентраций ряда отобранных проб, если она находится с доверительной вероятностью

= 0,95 в доверительном интервале

= ±0,4.

3. Контроль состояния воздуха рабочей зоны осуществляется лабораториями промышленных предприятий и центрами санитарно-эпидемиологической экспертизы по рабочим программам.

4. Программы должны составляться с учетом основных стадий технологического процесса, размещения источников выделения вредных веществ и распространения последних по производственному помещению в связи с особенностями циркуляции воздуха, а также качественного состава и класса опасности вредных веществ, в том числе за счет их возможных превращений в воздушной среде (гидролиз, окисление, деструкция).

5. Отбор проб воздуха не следует проводить при нарушении технологии, либо при неисправном состоянии или неправильной эксплуатации оборудования и всех предусмотренных средств, предотвращения загрязнения воздуха рабочей зоны вредными веществами (вентиляция, укрытия и другие).

6. Контроль соблюдения максимально разовой предельно допустимой концентрации предусматривается на каждом рабочем месте с постоянным или временным пребыванием работающих на всех стадиях процесса или отдельных операциях (независимо от их продолжительности).

Допускается проведение выборочного контроля на отдельных наиболее неблагоприятных рабочих местах либо отдельных наиболее неблагоприятных стадиях процесса (операциях), на отдельных рабочих местах, если на обследуемом производственном участке размещено, значительное количество идентичного оборудования либо одинаково; оформленных рабочих мест, на которых выполняются; одни и те же операции.

7. Программа должна предусматривать также контроль воздуха рабочей зоны на основных местах пребывания работающих в период проведения ими планового ремонта технологического, санитарно-технического и другого оборудования, если эти операции могут сопровождаться выделением вредных веществ.

8. Периодичность планового контроля на каждом рабочем месте устанавливается в зависимости от класса опасности выделяющихся вредных веществ и диапазона колебаний их концентраций в воздухе рабочей зоны, обусловленного особенностями технологического процесса и оборудования.

Во всех случаях возможного поступления в воздух рабочей зоны вредных веществ 1 класса опасности, а также тех веществ 2 класса опасности, которые из-за высокой летучести могут явиться причиной тяжелого либо смертельного острого отравления должен обеспечиваться непрерывный, предпочтительно автоматический контроль.

9. При поступлении в воздух рабочей зоны остальных вредных веществ 2 класса опасности контроль осуществляется не реже 1 раза в месяц, веществ 3 и 4 классов опасности - не реже 1 раза в квартал, если недостаточная стабильность режима технологического процесса или изменение технического состояния оборудования в процессе эксплуатации может оказывать существенное влияние на загрязнение воздуха рабочей зоны, а также в случае возможных сезонных колебаний концентраций вредных веществ и не реже 1 раза в год в остальных случаях.

10. На обследуемом рабочем месте на каждой стадии технологического процесса либо отдельной операции, должно быть отобрано не менее 5 последовательных проб воздуха. Если продолжительность стадии (операции) не позволяет отобрать 5 последовательных проб, то они отбираются при повторении этих стадий (операций).

11. При оценке кратковременных стадий процесса (операций) следует учитывать время, необходимое для поступления на данное рабочее место вредных веществ от источников их выделения в зависимости от их удаленности и особенностей воздухообмена в помещении. Поэтому в соответствующих случаях отбор проб воздуха должен начинаться и заканчиваться с необходимой задержкой по отношению к оцениваемой стадии процесса (операции).

12. По отобранным 5 пробам вычисляются средняя арифметическая (X) и ее доверительный интервал (

):

X=( К₁+ К₂+ К₃+ К₄+ К₅): 5 мг/м³

=[(К_макс - К_мин) * 60]: X %, где

К₁ -... К₅ - концентрации в отдельных пробах; К_макс - максимальная концентрация в отобранных пробах; К_мин - минимальная концентрация в отобранных пробах.

Если полученное значение доверительного интервала равно или меньше 40 %, то определенная величина средней арифметической считается достоверной. Если вычисленный доверительный интервал превышает 40 %, должны быть отобраны дополнительные пробы, количество которых (n) определяется по формуле:

n = 5,8 [(К_макс - К_мин)]² - 5

Х

По результатам ранее выполненных и дополнительных проб вычисляется средняя арифметическая, которая считается достоверной.

13. Если полученное значение средней арифметической не превышает максимально разовую предельно допустимую концентрацию вредного вещества, состояние воздуха рабочей зоны оценивается как соответствующее установленным предельно допустимым концентрациям.

14. Контроль соблюдения среднесменной предельно допустимой концентрации предусматривается применительно к отдельным профессиональным группам работающих. Он должен осуществляться с применением индивидуальных пробоотборников. Для профессий, лица которых выполняют работу на фиксированных рабочих местах, допускается выполнять отбор проб воздуха в зоне дыхания иными устройствами.

Пробы воздуха отбираются в течение 5 смен, в каждую из которых суммарная продолжительность отбора проб должна составлять не менее 70 % смены и охватывать все основные стадии технологического процесса, а также выполнение наиболее неблагоприятных операций на постоянных рабочих местах и вне их.

В течение смены отбирается одна непрерывная проба, либо соответствующий ей ряд последовательных проб, который рассматривается как единая проба и характеризуется средневзвешенной величиной.

15. Среднесменная концентрация вычисляется как средняя арифметическая из результатов отбора проб по 5 сменам. Если она не превышает среднесменную предельно допустимую концентрацию, то состояние воздуха рабочей зоны для данной профессиональной группы оценивается как соответствующее установленной средне-сменной предельно допустимой концентрации.

16. Для решения вопроса о величине предельно допустимой концентрации кремнеземсодержащих пылей определение процентного содержания в них свободной двуокиси кремния должно проводиться по мере изменения состава используемых материалов и по требованию контролирующих организаций, но не реже 1 раза в год.

17. Вся аппаратура и приборы, используемые при санитарно-химических исследованиях, подлежат поверке и тарировке в установленном порядке.

Приложение 5 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам черной металлургии"

Перечень дополнительных вредных веществ, содержание которых в
атмосферном воздухе населенных пунктов в районах размещение
объектов черной металлургии подлежит санитарному контролю

Производство Основные вредные вещества

Коксохимическе Фенол, бенз (а) пирен, сероводород,

цианистый водород, аммиак

Ферросплавов:

Ферромарганцевое Аэрозоль окислов марганца

Феррохромовое Окислы хрома

Феррованадиевое Аэрозоль окиси ванадия

Силикомарганцевое и Аэрозоль окислов марганца, кремнезем

металлического марганца содержащая пыль

Ферросилициевое Кремнеземсодержащая пыль

Ферромолибденовое Соединения молибдена

Ферровольфрамовое Пыль вольфрама

Огнеупоров Кремнеземсодержащая пыль

1) кроме поименованных вредных веществ, контроль может проводиться за другими ингредиентами, представляющими опасность для населения;

2) следует учитывать возможность трансформации компонентов выбросов в атмосферный воздух, в частности, возможность окисления SО₂ в SО₃ в присутствии окислов железа и других металлов, что определяет необходимость включать в число специфических ингредиентов и аэрозоль серной кислоты;

3) при оценке степени загрязнения атмосферного воздуха пылью следует руководствоваться дифференцированной ПДК в зависимости от содержания свободной двуокиси кремния;

4) при оценке степени загрязнения атмосферного воздуха при совместном присутствии нескольких веществ учитывается эффект биологической суммации в соответствии со списком ПДК.

Приложение 6 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам черной металлургии"

Перечень
основных вредных веществ, подлежащих контролю
в воздухе рабочей зоны

Производственный участок	Вредные вещества	Примечание
1. Коксохимическое производство:
1) подготовка и транспортировка угля	Пыль
2) верхние площадки коксовых печей	Пыль, окись углерода, возгоны каменноугольной смолы и пека	Также при получении кокса каменноугольного - сернистый ангидрид, пекового - фенол
3) боковые площадки коксовых и пекоксовых печей (кабины коксовыталкивающих и двересъемных машин, около печных дверей, уборка просыпей кокса)	Пыль, окись углерода, возгоны каменно угольной смолы и пека, фенол, окислы азота, цианистый водород
4) в тоннелях коксовых и пекококсовых батарей	Пыль, окись углерода, цианистый водород, фенол
5) участки ремонта кладки печей	Пыль
6) кабина загрузочного вагона	Пыль, окись углерода, цианистый водород, фенол, сернистый ангидрид
7) участки коксосортировки	Пыль
8)Кабина машиниста электровоза	Пыль, цианистый водород, фенол
9)цехи конденсации и улавливания. В насосных помещениях и машинном зале, в отделении дистилляции бензола В сульфатном отделении На крыше механизированных отстойников, на участке выгрузки фусов и отжима смолы, возле сборника конденсата, у абсорбентов, питающих и циркуляционных сборников, смолоотделителей, испарителей, центрифуг, сушилок сульфата аммония	Ксилол, толуол, бензол, цианистый водород Аммиак, фенол, цианистый водород Аммиак, фенол, цианистый водород, сероводород, нафталин
10) цех роданистого аммония и натрия (у кристализаторов и центрифуг)	Сероводород, сернистый ангидрид, цианистый водород
11) цех очистки коксового газа (у вакуум-фильтров, центрифуг, в насосной аммиачной воды)	Сернистый ангидрид, цианистый водород, мышьяковистый ангидрид, сероводород, аммиак
12) цех переработки смолы склад смолы и масел отделение дистилляции смолы отделение антраценовой фракции отделение переработки нафталиновой фракции	Возгоны каменно угольной смолы и пека Возгоны каменно угольной смолы и пека, фенол, нафталин, фенантрен Фенол, нафталин, фенантрен Нафталин
13) цех кристалического нафталина (дистилляция, разливка, расфасовка, упаковка)	Фенол, нафталин
14) цех обогащения антрацена (кристализаторы, насосные, расфасовка)	Возгоны каменноугольной смолы и пека
15) цех фталевого ангидрида (дистиляция, насосные, расфасовка, погрузка)	Нафтохинон, фталевый ангидрид, малеиновый ангидрид
16) цех ректификации бензола отделение ректификации Сборники "бензине" и "дебензине", тяжелого бензола, полимеров, беспламенная печь, сепаратор, моечные аппараты, мерники Склад пиридиновых оснований (насосные, места разливки в тару) Нейтрализатор, сепаратор, мерник пиридиновых оснований	Бензол, ксилол, толуол, сероуглерод Бензол, фенол, нафталин Пиридин Пиридин, фенол, нафталин, цианистый водород
17)амиачнообесфеноливающие цехи (колонны, отстойники, скрубберы, аппаратные)	Аммиак, фенол
18) цех биохимической очистки (отстойники, маслоотделители, усреднители, аэротенки, сборники очищенных вод, насосные, аппаратные)	Аммиак, фенол, нафталин, цианистый водород
19) цех улавливания германия (отстойники, насосы, выгрузка фусов, бачок с формалином, вакуум-фильтры, вибросито, барабан)	Фенол, формальдегид, аммиак, пыль
2. Производство агломерата и железорудных окатышей:
1) подготовка и транспортирование шихтовых материалов	Пыль	При подготовке и транспортировании извести также свободная окись кальция
2) спекание (обжиг), дробление, охлаждение, сортировка и выдача готовой продукции, тракт горячего возврата, пылегазоочистные устройства	Пыль, окись углерода	При использовании серосодержащих материалов также сернистый ангидрид
3) эксгаустерное отделение	Окись углерода
3. Доменное производство:
1) литейный двор, поддоменник	Пыль, окись углерода	--/--
2) тракт шихтоподачи	Пыль, окись углерода	При использовании офлюсованного сырья также свободная окись кальция
4. Ферросплавное производство:
1) шихтоподготовительные цехи	Пыль	Также на всех этапах в производствах: феррохрома - окислы3 и 6-валентного хрома; ферромарганца -окислы марганца в виде аэрозолей дезинтеграции и конденсации; феррованадия - пяти и трехокиси ванадия в виде аэрозолей дезинтеграции и конденсации; феромолибдена - растворимых и нерастворимых соединений молибдена; ферровольфрама - пыли и другие
2) участки печей, оборудованных самоспекающимися электродами	Пыль, окись углерода, возгоны каменноугольных смол, пеков, три, черыте бензпирен
3) участки хранения ферросилиция	Мышьяковистый и фосфористый водород, сероводород, ацетилен
5. Сталеплавильное производство:
1) шихтовый двор и люнкеритное отделение	Пыль
2) миксерное отделение	Пыль, окись углерода	В зависимости от марок выплавляемых сталей
3) печной пролет	Пыль, окись углерода	Также входящие в их состав вредные вещества
4) разливочный пролет	Пыль, окись углерода	В зависимости от марок выплавляемых сталей, защитных смесей и материалов для внепечной обработки, также входящие в их состав вредные вещества
5) участок подготовки ковшей	Пыль, окись углерода
6) шлаковое отделение	Пыль
7) цехи и участки подготовки составов	Пыль
6. Прокатное производство:
1) участки нагревательных печей и колодцев	Окись углерода, сернистый ангидрид	Также вредные вещества, входящие в состав нагревательного металла
2) становый пролет (вальцовка, обрезание, клеймовка)	Пыль, окись углерода	Также вредные вещества, входящие в состав обрабатываемой стали
3) участок холодильника	Окись углерода, сернистый ангидрид
4) участок удаления пороков	Пыль	Также вредные вещества, входящие в состав обрабатываемой стали, при огневой зачистке дополнительно окись углерода и сернистый ангидрид
5) участок травления	Пары и аэрозоли кислот и щелочей
6) участок покрытий	Вредные вещества с учетом состава покрытий
7) маслоподвалы	Аэрозоль масла, окись углерода
8) машинные залы	Ртуть
7. Трубное производство:
1) рабочее место нагревальщика и подручных	Пыль, окись углерода
2) рабочее место вальцовщика и подручных, операторов на прошивных, автоматических, раскатных, непрерывной прокатки на оправку, пилигримовых станах	Пыль, окись углерода
3) ручное место прессовщика и подручных	Пыль
4) рабочее место оператора колибровочного, редукционного стана	Пыль
5) рабочее место сварщика на установках непрерывной печной сварки труб, станах электросварки труб сопротивлением, токами высокой частоты, оплавлением, плоскосматываемых двухшовных	Пыль
6) рабочее место дробеструйной и пескоструйной установки	Пыль
7) рабочее место сварщика на станах электросварки под слоем флюса	Пыль, окислы марганца
8) рабочее место оператора листозагибочной машины	Пыль
9) рабочее место у абразивного станка	Пыль
10) рабочее место оператора установки для очистки труб от флюса, у станка обработки труб после сварки под слоем флюса	Пыль, окислы марганца
11) рабочее место загранщика и подручных, оператора центробежной машины, оператора полунепрерывной отливки труб	Пыль, окись углерода
12) рабочее место стерженщика, бункеровщика в смесеприготовительном отделении	Пыль
13) рабочее место промасловщика	Аэрозоль масла
14) рабочее место травильщика	Кислота соляная, серная, азотная, фтористый водород
15) рабочее место оцинковщика	Окись цинка
8. Метизное производство:
1) участки травления	Аэрозоли кислот и щелочей
2) участки покрытий	Вредные вещества, входящие в состав покрытий
3) участки производства электродов и порошковой проволоки	Пыль	Также вредные вещества, входящие в состав используемых материалов в зависимости от рецептуры
4) прочие участки	Пыль	На участках мокрого волочения также продукты термодеструкции масел
9. Производство железных порошков:
1) размольнозаготовительные отделения	Пыль	Также сажа, если она используется
2) термическое отделение	Пыль, окись углерода
3) отделение брикетирования	Пыль	Также возгоны пеков и 3, 4-бензпирен при использовании пеков
4) участки получения порошков хлоридным методом	Пыль, хлористый водород, фтористый водород
10. Переработка вторичных черных металлов:
1) рабочее место газорезчика, бурщика стальных массивов	Пыль, окись углерода	Также вредные вещества, входящие в состав стали
2) рабочее место резчика на плазменных установках	Пыль, окись углерода, окислы азота, озон	Также вредные вещества, входящие в состав стали
3) рабочее место газорезчика судового лома	Пыль, озон, окислы азота, свинец	Также вредные вещества, входящие в состав стали
4) рабочее место сталевара, подручных, крановщика в элекросталевавильных цехах	Пыль, окись углерода, акролеин	Также вредные вещества, входящие в состав стали
5) рабочее место операторов установок дробления чугуна, копровщиков, пакетировочных и брикетировочных пресов, сортировщика стружки	Пыль
6) рабочее место машинистов, пакетировочных и брикетировочных прессов, установок дробления чугуна	Пыль, аэрозоль, масла
7) рабочее место машинистов мостовых кранов	Пыль, окись углерода, сернистый ангидрид	Также вредные вещества, входящие в состав используемых материалов
11. Производство огнеупоров:
1) огнеупорное производство	Пыль	В печных отделениях также окись углерода, сернистый ангидрид
2) смолодоломитовые, смоломагнезитовые цехи	Пыль	На участках дозирования, смешения, прессования, складе готовой продукции также смолодоломитовая пыль, возгоны каменно-угольных смол и пеков
3) цеха огнеупорных бетонов	Пыль	На участках варочных котлов и сушил также фосфорная кислота
4) цехи теплоизоляционных вкладышей	Пыль	На участках прессового отделения и сушил также формальдегид
5) цехи циркониевых огнеупоров	Пыль	На участках кислотного отделения также соляная кислота

Примечание: С учетом специфики конкретных предприятий перечень основных вредных веществ, подлежащих контролю, должен дополняться.

"Өнеркәсіптің бірқатар салаларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық ережелерін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2010 жылғы 11 тамыздағы N 628 бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2010 жылғы 8 қыркүйекте Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 6461 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2012 жылдың 18 мамырдағы № 362 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Денсаулық сақтау министрінің 2012.05.18 № 362 (қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді) бұйрығымен.

«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 7-бабының 5) тармақшасына, 145-бабының 1), 2), 3), 11), 14), 16), 28)тармақшаларына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Мыналар:
1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес «Көмір өнеркәсібі объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»;
2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес «Түсті металлургия объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»;
3) осы бұйрыққа 3-қосымшаға сәйкес «Қара металлургия объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық ережелері бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитеті (К.С. Оспанов) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді қамтамасыз етсін.
3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Әкімшілік-құқықтық жұмыс департаменті (Ф.Б. Бисмильдин) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін оны ресми жариялауды қамтамасыз етсін.
4. Мыналардың:
1) «Түстi металлургия ұйымдарын күтiп-ұстауға және пайдалануға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» атты санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларды бекіту туралы» Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушы 2005 жылғы 13 мамырдағы № 227 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3674 болып тіркелген, «Заң газеті» газетінде 2005 жылғы 7 желтоқсанда, № 163-164 (788) жарияланған);
2) «Қара металлургия объектілерін ұстап-күтуге және пайдалануға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларды бекіту туралы» Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2005 жылғы 1 шілдедегі № 315 бұйрығының (Орталық атқарушы және өзге де мемлекеттік органдарының нормативтік құқықтық актілер бюллетенінде № 3782 болып тіркелген, Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілер бюллетені, 2006 ж. № 3-4, 211-құжат жарияланған) күші жойылды деп танылсын.
5. Осы бұйрықтың орындалуын бақылауды өзіме қалдырамын.
6. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
міндетін атқарушы Б. Садықов

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
міндетін атқарушының
2010 жылғы 11 тамыздағы
№ 628 бұйрығына
1-қосымша

«Көмір өнеркәсібі объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»

1. Жалпы ережелер

1. «Көмір өнеркәсібі объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық ережесі (Бұдан әрі – санитариялық ереже) жер учаскесін таңдауға, өндірістік ғимараттарға және құрлыстарға, технологиялық процесстерге және жабдықтарға және жұмыс орындарына, жер асты және ашық жолдарымен көмірді және жанғыш тақта тасты өндіру бойынша өндірістік объектілердегі, байыту және брикетті фабрикалардағы еңбек, тұрмыстық қызмет көрсету, медициналық қамтамасыз ету, тамақтану жағдайларына, сумен жабдықтауға, желдетуге, жылуға және жарықтандыруға, көмір өнеркәсіптерінде пайдаланылатын жабдыққа қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды белгілейді.
2. Осы санитариялық ережеде мынадай анықтамалар пайдаланылды:
1) көмір өнеркәсібі объектісі - көмірді шығаруды, байытуды және брикетирлеуді (көмірді төртбұрыштап текшелеп, престеп) өндіретін объект;
2) анкерлеу (қаланған тастарды ұстастыратын темір) - арнайы детальдармен (металды, темір бетонды, ағаш стержндер) машиналар мен имараттардың бөліктерін бекіту;
3) брикетирлеу (көмірді төртбұрыштап текшелеп, престтеу) - кейінгі қолдануында шығынды азайту мақсатымен ұсақ көмірді дұрыс формалы кесектерге (брикеттерге) престеу;
4) брикет фабрикасы - арнайы құрал-сайманның көмегімен көмірді брикетирлейтін кәсіпорын;
5) генерация - электр энергиясының, шудың, вибрацияның, электромагниттік және жарық тербелістерінің шығарылуы;
6) гидроциклон - орталықтан тепкіш күштің көмегімен сулы ортада тығыздығы бойынша ерекшеленетін минералдардың және басқа бөлшектердің дәндерін бөлуге арналған аппарат;
7) таселек - төгілетін материалдарды (кесегінің ірілігіне байланысты) желтартқыш немесе тор арқылы електен өткізетін, механикалық сұрыптауға арналған қозғалыссыз немесе елекке орнатылған (гүрсілдеу) құрылғы;
8) тіреу (гидртіреу) – тау жыныстарының құлауын және төгілуін болдырмауға арналған құрылыс;
9) тіреу (гидротіреу) - тау жынысының құлауынан және төгілуінен қорғауға арналған имарат;
9) копра - шахтаның үстіндегі құрылыс;
10) байыту фабрикасы - техникалық құнды немесе кейінгі қайта өңдеуге жарамды өнімді алу үшін минералды шикізатты алғаш өңдейтін кәсіпорын;
11) ойылып кесілген жер - көмір кен орнын пайдалану кезінде түзілген ашық таулы өндірудің жиынтығы;
12) стробоскопиялық әсері - зат қозғалғандағы жеке сәт бейнесінің тез алмасуын қабылдау, тез қозғалатын затты үзік-үзік бақылау жағдайында қабылдау;
13) флотация - ұсақ және қатты бөлшектердің сумен дымқылданғыштығының айырмашылығына негізделген, минералмен өңдеу кезіндегі олардың бөліну процесі;
14) флотореагент - флотация процесінде қолданылатын зат;
15) флокуляция - коллоидты бөлшектердің борпылдақ, үлпек тәріздес агрегаттарға бірігу процесі;
16) флокулянт - флокуляция процесін жүзеге асыру үшін қосылатын, арнайы зат;
17) шахта - пайдалы қазбаны шығаратын тау өндіретін кәсіпорын;
18) шахта оқпаны - тау жұмыстарына арналған, сыртқа шығатын есігі бар жер астының вертикалды немесе еңкіш тау өндірісі;
19) шпур (тау жыныстарын қопару үшін бұрғылап, тесіп, қопарғыш затпен толтырылатын қуыс) - жарылғыш заттың зарядын орналастыруға және басқа мақсатқа тау жынысы бұрғыланған, диаметрі 75 мм-ге дейінгі, ұзындығы 5 м-ге дейінгі цилиндрлік қуыс;
20) штольня (жатық не сәл көлбете қазылған қазба) - жер асты тау: эксплуатация, шолу, вентиляциялық және басқа жұмыстарды жасауға, сыртта есігі бар горизонталды немесе еңкіш тау өндірісі.

2. Учаскені жобалауға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

3. Қойма шаруашылығын орналастыру мен тасымалдау операцияларын ұйымдастыру, кәсіпорынның территориясы мен ауасының ластануынан қорғайтын әдістер мен құрылғыларды пайдалана отырып, шикізаттар мен материалды механизацияланған әдіспен беру, түсіру және тиеуді қамтамасыз етуі тиіс.
4. Ғимараттың ішінде технологиялық учаскелердің (цехтардың) орналасуы, бір учаскеден (цехтан) екіншіге зиянды өндірістік факторлардың түсуінен қорғауын ескере отырып жүзеге асырылуы тиіс.
5. Объектілердің аумағындағы тұрақты жолдың (автомобиль жолдарының, жүріп өтетені жердің, жаяу жүргін жолдардың) беті шаңнан және алыстан тазартылады. Жылдың жаз мезгілінде жолдар сумен немесе Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген байланыстыратын заттардың ерітінділерімен шайылады.
6. Өнеркәсіптік қалдықтар мен екінші деңгейдегі өнімдерді жинақтау, сұрыптау, тасымалдау, оларды зарарсыздандыру және көму арнайы лайықтанған алаңшаларда,объекті аумағының жел соғатын жағында жүргізіледі.
7. Іс жүзіндегі ойылып кесілген кен орнын пайдаланудың таулы-геологиялық және технологиялық жағдайының өзгеруіне байланысты, кешенді шаңсыздану жобасына түзету енгізіледі.
8. Зиянды өндірістік факторлармен күресуге шаралар кешенімен қамтамасыз етілмеген жаңа және қайта салынатын кәсіпорындарды пайдалануға енгізуге жол берілмейді.

3. Өндірістік ғимараттарға және құрлыстарға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

9. Шахтаның үстіндегі ғимаратта, тікелей шахтаның оқпанындағы жұмысшыларды күтетін бөлмедегі ауаның температурасы кемінде плюс (бұдан әрі – «+») 16 градус Цельсийды (бұдан әрі – С⁰) құрайды.
10. Табиғи желдетуі жоқ өндірістік ғимараттарды орналастыруға рұқсат етілмейді. Терезедегі фрамугалар және аэрациялық күн тартарлар ыңғайлы, жеңіл ашылуы және жабылуы үшін механизмдері болуы керек.
11. Жеке ғимараттарда немесе копрада орналасқан шахтаға көтерілу бөлмелері кондиционерлермен, вентиляторлармен, ылғалдандырғышпен жабдықталуы керек. Қабырғасының және еденінің шуды жұтатын жабындысы болуы керек.
12. Ғимараттар мен аспалы конструкцияның қабырғасының беті тегіс және шаңның жинақталуын болдырмауы тиіс. Үй-жайлардың ішін әрлеу зиянды заттардың сорылу мүмкіндігін болдырмауы тиіс. Барлық өндірістік үй-жайлардың ауа ортасының параметрлері гигиеналық нормативтеріне сәйкес болуы тиіс.
13. Қарқынды шаң бөлінбейтін, бөлмелердің қабырғалары, шаңнан айына 1 реттен кем емес тазартылуы керек. Байытылуы пневматикалық әдіспен байыту фабрикаларында, сонымен бірге көмір концентратын кептіру цехында және оны тасымалдау жолында жиыстыру аптасына 1 реттен кем емес жүргізілуі тиіс.
14. Өндірістік ғимараттары мен имараттары шөгіп қалған шаңды жиыстыруға арналған жабдықпен қамтамасыз етілуі керек. Машиналарды, құрал-саймандарды және аспалы конструкцияларды шаңнан тазарту, шөгіп қалған бөлшектердің атылуының алдын-алатын әдістермен (пневмо- және гидрожиыстыру) жүргізілуі тиіс.
15. Еденнің беті шаңнан жеңіл тазартылуы керек. Бөлмені ылғалды жиыстыруда және технологиялық процестер барысында түзілетін сұйықтықтың ағып кетуіне арналған канализациялық құрылғыға ылдиы болуы керек. Жабындының материалы механикалық және химиялық әсерлерге тұрақты болуы керек, зиянды заттарды сорғызбауы керек. Өндірістік бөлмелерді ылғалды жиыстыру кезінде түзілетін ұсақ ұнтақталған тау жынысты су тазартылуы тиіс.
16. Бас вентиляциялық қондырғылардың бөлмесінде шудың деңгейін төмендетуге арналған шаралар жүзеге асырылуы керек. Басқару пульті дыбыс изоляциясы бар жеке бөлмеге, машиналы залдың маңына шығарылуы керек. Вентиляциялық және аспирациялық қондырғылармен, шахталық көтерілумен, уатқыштармен, Таселектерді басқару постылары дірілден және шудан оқшауланған болуы тиіс.
17. Жабдықтарды басқару постылары және диспетчерлік пункттері жекелеген дыбыстан оқшауланған бөлмелерде немесе кабиналарда орналасуы тиіс.
18. Діріл шығаратын құрал-сайман орналасқан көмірді байытатын фабрикалардағы және учаскелердегі жұмыс алаңдары, дірілді өшіретін құралдармен жабдықталуы тиіс.

4. Технологиялық процестерге және жабдықтарға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

19. Көмірді және жанғыш тақта тасты өндіруге және қайта өңдеуге қолданылатын технологиялық процестер, машиналар жұмыс істегендегі қолайсыз факторлардың өлшемдері көрсетілген паспорты болуы тиіс.
20. Шаңның түзілуімен және бөлінуімен, шудың, вибрацияның және басқа қолайсыз факторларды шығаратын барлық технологиялық процестер үшін құжаттарына сәйкес арнайы шаралар қарастырылуы тиіс.
21. Ашық жолмен көмірді шығарудағы технологиялық процесті жобалау, ұйымдастыру және орындау барысында:
1) тау құрал-сайманын қолдана отырып, көмірді табатын және шығаратын жұмыстарды кешенді механизациялауды;
2) электрлік тарту күшімен көлік құралдары мен механизмдерін басымды пайдалануды, бөлікте ауаның басым ағындарының аэродинамикасын есепке ала отырып, жұмыс орындарын орналастыруды;
3) ойылып кесілген жердегі ауаның басым ағымының аэродинамикасын ескере отырып, жұмыс орындарын орналастыруды; жиналған шаңды басуды, ұстауды және жоюды кіргізетін кешенді шаңсыздандыруды; тау жыныстары мен көмірдің қасиеттерін, сонымен бірге басқарудың дірілді және дыбысты оқшаулайтын кабиналарымен, жұмыстың тиімді тәртібін пайдалануды ескере отырып, құрал-сайманды таңдау есебінен;
4) шу мен дірілдің деңгейінің мүмкіндік шегін сақтауды; санитариялық қорғаныш аймағынан тыс жердегі атмосфералық ауаның ластанудан қорғауды қамтамасыз етуі тиіс.
22. Жөндеуден кейін түсетін машиналар, механизмдер және басқа технологиялық жабдықтар күші бар стандарттарға, гигиеналық талаптары бөлімі бойынша сәйкестілігіне тексеруден өтуі тиіс және оның нәтижесі техникалық паспортқа жазылуы тиіс.
23. Өндірістік құрал-саймандардың және технологиялық процестердің гигиеналық сертификаттары және паспорттары болуы тиіс.
24. Әрбір технологиялық процесте ауыр қол жұмысын азайтатын немесе болдыртпайтын тек негізгі ғана емес, сонымен бірге қосымша жұмыстардың механизациялық құралдары қолданылуы тиіс.
25. Беттік-активті заттар (БАЗ), қатып қалуға және желге мүжілуге қарсы көмірді өңдеуге арналған заттар, химиялық реактивтер, антифриздер және олардың ерітінділері санитарлық-эпидемиологиялық сараптаудан өтуі тиіс.
26. Іштен жану двигательдерінің пайдаланылған улы заттарын анықтау жүргізушінің жұмысшы орындарында және көліктің қарқынды қозғалысы орнына жақын орындарда жүргізілуі тиіс.
27. Іштен жану двигателін қолдану кезінде шахталардағы және ойылып кесілген жерлердегі улы заттардың, пайдаланылған газдардың жұмысшыларға әсерінен қорғайтын шаралар жүргізілуі тиіс.
28. Шаңды басу бойынша шараларды жүргізу кезінде ауыз суы, егерде ауыз суы болмаса немесе жеткіліксіз болса, онда санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдарының келісімімен алдын ала тазартылған және зарарсыздандырылған басқа су көздерінің суы пайдаланылады.

5. Жер астынан көмірді өндіру кезінде өндірістік процестерге және жұмыс орындарына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

29. Адамдарды шахтаға түсіру және көтері торлары шахта суларын жинауға және шығаруға арналған арнайы құрылғылармен жабдықталады.
Өндіру жұмыс орындарында шахта суларының капежы болған кезде шатыр немесе қалқан түріндегі қорғаныш құрылысы көзделуі, ал мал сою орындарында қарқынды капежбен жұмыс істеушілер судан қорғаныш киімімен қамтамасыз етіледі.
30. Горизонталды өндіру жұмыс орнына дейінгі ара қашықтық 1 километрден (бұдан әрі - км) - артық болса, ал ылдидағы өндіруде, сондай-ақ соңғы пункттер арасындағы айырмашылық 25 метрге (бұдан әрі - м) және одан көп болғанда кісілерді міндетті түрде тасымалдау тиіс.
31. Адамдарды тасымалдау үшін жылу оқшаулайтын материалмен өңделген, қабырғасы мен орындығы қалың бөренелі, қақпағы бар жолаушы вагон арбасы қолданылады. Арнайы жұмыс киімімен жұмыс істейтін жолаушыларды тасымалдайтын транспорттың салонындағы ауаның температурасы жылдың қысқы және өтпелі кезеңдерінде + 16⁰С-тан төмен болмауы тиіс.
32. Көлік құралдарына жұмысшыларды отырғызу орындарында телефон байланысымен және көліктің келе жатқанын хабарлайтын сигнализациямен, стационарлық жарықпен, орындықтармен жабдықталған, жылытылатын күту камералары қарастырылады. Камераның ішінде ауа температурасы + 16⁰С-тан төмен және + 26⁰С-тан жоғары болмайды.
33. Әрекеттегі штольня бөлімінің (100 м-ден алыс емес) маңындағы ауаның температурасы + 16⁰С-тан төмен болса, жұмысшыларды жылытатын бөлмелер, камералар немесе қуыс салынуы керек.
34. Бұл кезде жұмысшылар ауысымға бір адамға 1-2 литр (бұдан әрі - л) есебінен ыстық сусындармен қамтамасыз етіледі.
35. Адамдар тұрған тау өндіруінің ауасындағы оттегінің мөлшері (көлемі бойынша) 20%-тен аз болады, ал көміртегі диоксидінің мөлшері 0,5%-тен көп болмайды.
36. Кешенді-механикаланған тазарту штольняның бөліміндегі кісілердің сапырылысуына арналған және басқару органдарына кіруге болатын жолдың маңында, тіреудің арасындағы кеңістіктің кеңдігі 0,7 м-ден аз, ал биіктігі - секцияның бар кеңдігі бойынша 0,5 м-ден аз болмайды. Тіреудің тұрғызылған күйіндегі (түскен шегі), оның астындағы кеңістіктің биіктігі 0,4 м-ден аз болмайды.
37. Жұмыс орындары стандарттардың талаптарына сәйкес келуі тиіс. Ыңғайсыз жұмысшы позасында (тіземен, жатып) жұмысты атқару қажеттілігінде, жұмысшыларды жеке қорғаныш құралдарымен (тізеқаппен, шынтаққаппен) қамтамасыз етуі тиіс.
38. Көмірді қазып алу кезіндегі, шаңның түзілуін азайту үшін көмір сілемін алдын-ала ылғалдандыруды қолдану тиіс. Көмірді қазып алу кезінде көмір сілемін алдын-ала ылғалдандыру процесі тазартатын штольняның бөліміндегі қолайсыз еңбек жағдайын туындатпауы тиіс.
39. Қысым жоғары 10 МегаПаскалей-дан (бұдан әрі - Мпа) артық судың ағысын қолданатын қазба және тазарту жұмыстарында көмір мен жыныстың ұсақ бөліктерінің және технологиялық судың шашырауынан жұмысшыларды қорғау шараларын қарастыру тиіс.
40. Топыраққа, тіреуіштің бүйір қабырғалары мен элементтеріне шөгіп қалатын шаңнан, сонымен бірге көмір мен жыныстың төгілуінен, жер асты өндіруін ылғалды әдіспен мерзімді түрде тазарту жүзеге асырылады. Оны үрлеу жолымен сығылған ауамен шаңды жинауға жол берілмейді.
41. Егер шаңмен күресетін құралдар кешені жұмыс аймағының ауасындағы шаңның рұқсат етілген шекті шоғырлануына дейін (бұдан әрі - РШШ) төмендетуді қамтамасыз етпесе, жеке экспозициялық дозаларды (уақытпен қорғау) реттеудің қосымша шараларын қарастыру тиіс.
42. Шахтада қолданылатын арнайы сұйықтықтардың, шаңға қарсы күресуге қолданылатын химиялық қосымшалардың және синтетикалық заттардың, жылуды-, гидро-, газды изоляциялайтын полимерлік материалдардың санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы болуы тиіс. Жұмыс аймағындағы зиянды заттардың мөлшері КМШ-нен аспауы тиіс.
43. Беттік-активті заттарды (БАЗ), синтетикалық және полимерлік материалдарды дайындаумен және қолданумен байланысты барлық өндірістік процестер механикалануы тиіс. Оларды орындау барысында жұмысшылар жеке қорғаныш құралдарымен (ЖҚҚ) жабдықталады. Апатты жұмыстарды орындағанда полимерлік пайдаланатын жерге материалдарды қолмен түсіруге болады. Синтетикалық және полимерлік материалдардың бастапқы шикізаттары жабық ыдыста жеткізіледі.
44. Жер асты өндіруінде ауысымда немесе бір жұмыс күніне, бір реттік тапсырманы орындауға қажет синтетикалық және полимерлік материалдар компоненттерінің сол мөлшері ғана сақталады. Бастапқы компоненттердің қалған мөлшері беткейде орналасқан қоймада сақталуы тиіс. Синтетикалық және полимерлік материалдар компонентінің әр партиясының сертификаты мен паспорты болуы тиіс.
45. Синтетикалық және полимерлік материалдардың бастапқы компонентерін зауыттың ыдысында сақтау және тасымалдау жүзеге асырылады.
46. Тау сілемдеріне синтетикалық материалдарды нығыздағанда, тау жыныстарын қопару үшін бұрғылап, тесіп қопарғыш затпен толтырылатын қуыстың скважинасын химиялық қаланған тастарды темірмен ұстастырғанда герметизациясы тығыз болуы тиіс. Жұмысшылар вентиляциялық ағыстың қимылы бойынша желдің ық жағында болуы тиіс. Химиялық қаланған тастарды ұстастырған темір ұңғымасынан гидроысырмасын шығару синтетикалық материалдың қатаюынан кейін жүргізілуі тиіс.
47. Мүмкіндік шегіне дейін жұмыс орындарында шу мен дірілдің деңгейін төмендетуді технологиялық және инженерлік-техникалық шаралар қамтамасыз ете алмаса, жеке қорғаныш құралдары қолданылады, сонымен қатар экспозициялық дозасын реттеу арқылы жұмысшылардың денсаулығын қорғау және ауысымнан кейін медициналық оңалту жүргізіледі.
48. Жаңадан сатып алынған электровоздардың машинистерінің кабинасы сыртқы шудан, қолайсыз микроклиматтан және жергілікті дірілден қорғалады.
49. Қосалқы шу- және дірілді активтендіретін құрал-саймандарды (сорғыларды, желдеткіштерді, ауаны салқындататын қондырғыларды) жұмыс аймағынан тыс орналастыру тиіс.
50. Дизельді двигательді машиналар өз уақытында техникалық қызметтен өтеді. Дизельді двигательдер тұрақты физикалық, химиялық және уытты сипаттамадағы отынмен жұмыс істеуі тиіс.
51. Шахтада қолданылатын әр дизельді двигательге пайдаланылған зиянды заттың шоғырлануына және двигательдің максималды қуаттылығына байланысты, жұмыс орнына берілетін таза ауаның минималды көлемі анықталады. Бұл сипаттамалары анықталмаған двигательді қолдануға жол берілмейді.
52. Есту органының жеке қорғаныш құралынсыз пневматикалық перфораторлармен бұрғылауға, пневматикалық ауыр жүк көтеретін шығырды басқару, поршеньде және турбокомпрессорларда жұмыс істеуге жол берілмейді. Шпурларды бұрғылау үшін локальды діріл бойынша талаптарды қанағаттандыратын құралдар қолданылады.
53. Шахтаға түскенде әр жұмысшыға берілетін жеке шырақтың құрылымы үздіксіз жұмыстың 10 сағаты бойына атқарылатын еңбек операциясына қажет жарықпен қамтамасыз етіледі, ұстауға ыңғайлы, электролиттің шығуын және оның жұмысшының киімі мен терісіне түсу мүмкіндігін болдырмауы тиіс.
54. Шахталық қондырғылардың күрделі және профилактикалық жөндеу жұмыстары жөндеу-механикалық шеберханалардың, цехтартың немесе зауыттардың беткейлерінде жүзеге асырылады.
55. Жөндеу жұмысы басталуы алдында жабдық көмірлі-жынысты шаңнан және жұмыс сұйықтығынан тазартылады, ал қажет болғанда - зиянсыздандырылуы тиіс. Құрал-сайманды тазарту әдісі жұмысшыларға зиянды заттардың әсерін болдырмайды.
56. Жер асты өндірулерінде күнделікті жөндеу жұмыстарын орындау барысында, көп еңбекті қажет ететін операциялардың бәрі механикалануы тиіс. Құрал-сайманды жөндеуге тағайындалған барлық цехтарда, салмағы 20 кг-нан артық бөлшектерді тасымалдау барысында механизация құралдарымен (тельферлермен көтергіштермен, ауыр жүк көтеретін шығырлармен) жабдықталады.
57. Гидротіреуді және штольняның бөлімінің құрал-саймандарын жөндейтін учаскелерде құрама сиымдылықта эмульсияның және майдың қалдық ағынымен шайындының затын сорғызбайтын, еден құрылғысы қарастырылады.

6. Ашық тәсілмен көмірді өндірудің технологиялық процесіне және жұмыс орнына қойылатын санитариялық–эпидемиологиялық талаптар

58. Ашық тау өндіруді күту және ойылып кесілген жердің жабдықтары бойынша жұмысты жүргізу пайдалы қазбаларды орнын ашық тәсілмен әзірлеу кезіндегі қауіпсіздік талаптарына сәйкес болуы тиіс.
59. Пайдаланылған газды тазартусыз және бейтараптау құралдарының тиімсіздігі кезінде іштен жану двигательдерін ойылып кесілген бөлімнің машиналарында қолдануға жол берілмейді. Бейтараптайтындар және тазарту құралдары шекті рұқсат етілген шоғырланушылықтан аспайтын деңгейлерде жұмыс аймағы ауасындағы зиянды заттардың құрамын қамтамасыз етеді.
60. Автомашиналардың жүру кестесі жұмысшы алаңшаларында, таудың кертпешінде, жолдың учаскесінде двигательдермен жұмыс істейтіндермен олардың жиналуына жол берілмейді. Үлкен салмақты самосвалдардың (10 т және одан жоғары) арасындағы минималды арақашықтық 30 м-ден аспауы тиіс. Тиеу жұмыстарын жүргізгенде, тиейтін жерге көліктің келуіне ілмекті жүйе қолданылады.
61. Шаң бөлінетін экскаваторлық және тиейтін жұмыстарда сумен немесе БАЗ-дың ерітінділерімен тау сілемдерін ылғалдандыру немесе суландыру қолданылады. Пайдаланылған газды тазартатын құралдары жөнделмеген болса, дизельді двигательді автокөліктерді пайдалануға жол берілмейді.
62. Жарылғыш заттар (ЖЗ) түйір түрінде қолданылады, уыттылық әсерін және оларды таңдағанда-жарылғыш газдың аз мөлшерінің пайда болуы мүмкіндігі ескеріледі.
63. Ұңғымаларды қуаттандыру және штольняның бөлімін, сонымен бірге қуаттандыру машиналарына ЖЗ-ы тиеу механикалануы тиіс. Қуаттандыру машиналарымен және механизмдермен жұмыс істеу кезінде шаңды басатын және шаңды ұстайтын құралдар қолданылады. Жұмыс істейтіндер ЖҚҚ-мен қамтамасыз етіледі.
64. Ұңғымаларды және химиялық қаланған тастарды бұрғылау шаңды құрғақ ұстаумен немесе оны сумен басумен жүзеге асырылуы тиіс.
65. Самосвалдың шанағына, вагонға және тасымалдайтын лентаға салынған тау сілемдері жылдың жылы мезгілінде суландыруы тиіс. Тиейтін алаңды суландыру шырағы жабылуы тиіс.
66. 100 м-ден астам тереңдіктегі ойылып кесілген жердің іркілмелі аймағындағы жұмыс орындарында газдың жинақталуы жағдайында арнайы құрылғыларды қолданатын жасанды желдету қарастырылады.
67. Ауаның алмасуын жақсарту үшін ойылып кесілген жерлерде ауаның табиғи ағымын реттеп, бағыттайтын және қорғайтын аэродинамикалық құрылғылар қарастырылады.
68. Экскаваторлардың, жер снарядтарының кабиналарында тағамды сақтауға және ішуге арналған шкафқа (үстелдің), электрплитасының алаңына, суға арналған термостың, дәрі қобдишасының, алғашқы көмектің, қолжуғыштың орнын қарастырылады.
69. Люминесцентті жарық қондырғыларынан шығатын жарық пульсациясының коэффициенті 20%-тен аспауы тиіс. Стационарлы жарық қондырғыларын эксплуатациялағанда жұмыс істейтін аймақта стробоскопиялық әсерді төмендетуге бағытталған техникалық шаралар қарастырылады. Кабинаның әйнектелген бөлігінің ашылуға және тығыз жабылуға бейімделген тетігі болуы тиіс.
70. Шаңды төмендетуге және машинаның кабинасындағы микроклиматтың мүмкіндік параметрлерін жасау үшін есіктер мен терезелерді тығыздау қажет және ауаны тазартуға, жылытуға және салқындатуға арналған қондырғыны қолданылады.
71. Жұмыс аймағының ауасындағы шаңның мөлшері, шу мен дірілдің деңгейі КМШ-нен және ДМШ-нен аспауы тиіс.

7. Байытатын және брикетті фабрикалардың технологиялық процестеріне және жұмыс орындарына қойылатын санитариялық - эпидемиологиялық талаптар

72. Технологиялық процестерді қашықтықтан басқаруға арналған, тұрақты жұмыс орындары шуды және дірілді оқшаулайтын, микроклиматтың, ауадағы шаңның мөлшерінің және уытты заттардың мүмкіндік параметрлерін қамтамасыз ететін кабиналарда орналастырылады.
73. Уататын-сұрыптайтын, тасымалдайтын және байытатын құрал-саймандардан шығатын шудың және дірілдің деңгейін төмендету, оның пайда болу көзінде (дірілді изоляциялайтын фундаменттер, амортизаторлар, дыбысты изоляциялайтын қаптамалар, баспаналар), таралу жолында (экрандар, қоршаулар, фундаменттегі қазу), жұмыс істейтін аймағында (діріл оқшауланған алаңшалар, орындықтар, кілемшелер, дыбысты оқшаулайтын кабиналар) жоюға, сонымен қатар ЖҚҚ-ын (шуға қарсы құлақшындар, дірілді сөндіргіш аяқ-киімдер мен қолғаптар) қолдануға негізделіп жүргізіледі.
74. Усақтайтын жерде, тасымалдайтын лентада, таселекте шикізат пен дайын өнімді тиейтін, түсіретін және аударып салатын орындар аспирациялық баспаналармен және шаңданбайтын жүйелермен жабдықталады, ондағы жұмыс технологиялық жабдықтардың жұмысымен бірлесуі тиіс. Ол жұмыс басталудан 3-5 минут бұрын және жұмыс бітуден 5 минут бұрын аспирациялау және шаңсыздандыру жүйелерінің қосылуын қамтамасыз етеді.
75. Көмірді қабылдайтын, кептіретін және дайын өнімді тиейтін учаскедегі, пневматикалық сепарациядағы, бөлектеу алдындағы көмірді құрғақ жіктеу және шаңсыздандыруда жүзеге асырылатын, шаңға қарсы іс-шаралардың кешені жұмыс аймағының ауасындағы шаңның шоғырлануын КМШ-і деңгейінде ұстап тұруды қамтамасыз етеді.
76. Шаң түзетін қабілеті бар көмірді байытқан кезде, санитариялық-эпидемиологиялық сараптамадан өткен заттарды, шаңды байланыстыратын қосымша ретінде пайдаланылады. Канцерогендік және мутагендік әсері бар заттарды көрсетілген мақсатта қолдануға жол берілмейді.
77. Суспензияны дайындайтын барлық технологиялық операциялар қатты ортада байыту үшін қолданылатын тығыздығы жоғары минералды ұнтақ бөліктерінің жұмыс аймағына түсуін болдырмау мақсатымен, ауаны енгізетін және шығаратын желдеткішпен жабдықталған баспаналарда жүргізіледі.
78. Жанаспалы күбілерге, флотациялық машиналарға реагенттерді беру жүйесі жабық коммуникацияларда жүзеге асырылады және еденге реагенттердің түсуінен қорғауды қамтамасыз етеді. Флотомашинаның науасының бүйірі арқылы көбіктің және пульпаның шашылуынан және төгілуінен сақтайтын шаралар қарастырылуы тиіс.
79. Реагенттердің, флотацияның, регенерацияның, сорбцияның, кептіретін және зиянсыздандыратын бөлімшелердің бөлмелерінде ауадағы зиянды газдардың мөлшеріне бақылау жүзеге асырылады.
80. Қатты орталарда байыту үшін қолданылатын тығыздығы жоғары минералды ұнтақтардың шаңының жұмысшыларға әсер ету мүмкіндігінен қорғау мақсатымен, олардың суспензиясын дайындайтын операциялардың барлығы, ауаны жергілікті шығаратын желдеткішпен жабдықталған, жабық жабдықтарда жүзеге асырылады.
81. Ашық сулы беткейлі жабдықтарда (бөлектейтін машиналарда, флотациялық машиналарда, құрғатқыш аппараттарда, гидроциклондарда) жұмыс істейтіндер гидроаэрозольдің шашырауынан қорғалады. Мұндай бөлмелердегі салыстырмалы ылғалдылық жұмыс аймағы үшін анықталған шамадан аспауы тиіс.
82. Таселек, кенді бұрғылау кезінде түзілетін ұсақ ұнтақталған тау жынысын центрифугада уату және сусыздандыру учаскелерінде, дыбысты оқшаулайтын кабиналардан технологиялық процестің барысына бақылау қамтамасыз етіледі. Таселеушілер, бұрғылаушылар, сепараторшылар, фильтрлеушілер, сорғы қондырғыларының машинистері, жөндеуші темір ұсталары есту мүшесінің ЖҚҚ-мен қамтамасыз етіледі.
83. Технологиялық жабдықтарды топтап орналастыру жағдайында, жұмысшыларды шудан қорғау шаралары бөлменің акустикалық қасиеттерімен және қасында тұрған құрал-сайманның шулы сипаттамалары есебінен дыбыстың деңгейінің жоғарылау әсерін ескеріледі.
84. Флотореагенттерді және флокулянттарды қолдану кезінде КМШ-нен асатын шоғырланудағы жұмыс аймағының ауасына уытты компоненттердің бөліну мүмкіндігі жойылады. Ерітіндіні дайындайтын жұмысшылар, тыныс алу органдары мен тері жабындыларын химиялық заттардан қорғайтын жеке қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етіледі.
85. Ауыр салмақты жүкті қолмен көтеру және тасымалдау кезінде әйелдерге арналған шаманың мүмкіндік шегі: басқа жұмыспен кезектесіп, ауыр салмақты жүкті көтеру және тасымалдау (сағатына 2 ретке дейін) - 10 кг, жұмыс сменасы бойына ауыр салмақты жүкті көтеру және тасымалдау - 7 кг құрайды.
86. Байыту фабрикаларының реагентті бөлімшелері мен флотация бөлімшелеріндегі жөндеу жұмыстары кезінде қолданылатын құралдар флотореагенттерден тазартылуға жатады.
87. Тау жұмыстарын және пайдалы қазбаларды байытуды жүргізу кезінде топырақтың, су ресурстарының және атмосфералық ауаның ластану бойынша іс-шаралар жүргізіледі.
88. Көмір өндіретін объектілердегі тазарту құрылыстарының жобаларында коагулянттардың және флокулянттардың пайдалануын негіздеп, ағынды суларды тұндыру уақытының есебі көрсетілуі тиіс. Ағынды суларды тазарту құрылыстарын пайдалануға беруге дейін технологиялық құрал-саймандарды іске қосуға жол берілмейді.
89. Байыту және брикет фабрикаларындағы байыту процестерінде қолданылған соң, шахталар мен ойылып кесілген жерлерден тартып шығарылған ағынды суларды су қоймаларына ағызу, судағы өлшенген және еріген заттарға зертханалық бақылаумен оларды тиімді тазарту және зарарсыздандырудан соң ғана жол беріледі.
90. Шаруашылық мұқтаждығына және топырақты суғаруға қолданылатын шахта суы микроэлементтердің көп мөлшерінен тазартылуы және зарарсыздандырылуға, деминерализациялануға, бейтараптануға жатады. КМШ-і белгіленбеген флокулянттарды және басқа химиялық заттарды су қоймаларына ағызуға жол берілмейді.
91. Көмір объектілері аумағының беткі ағынды сулары, өндірістік үй-жайлардың едендерінің шайынды сулары шығарылу алдында желілік тазартуға жатады немесе тазалау құрылысына жіберіледі.
92. Жанып жатқан үйінді жыныстарды пайдалануға жол берілмейді.
93. Шахталардың, ойылып кесілген жерлердің, байыту фабрикаларының қатты қалдықтарын өнеркәсіптің басқа салаларында пайдалануға санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды болған кезде жол беріледі.
94. Теміржол вагондарында және платформаларда көмірді тасымалдау кезінде оны төгіп алмауын және шаңның ұшуын болдырмайтын шаралар қарастырылады.
95. Көмірді және тау жынысын арқанды жолмен, автомобильдермен, конвейерлермен немесе рельсті көлікпен шығарғанда, оларды белгіленбеген жерге түсіруге және жинауға жол берілмейді.

8. Еңбек, тұрмыстық қызмет көрсету, медициналық қамтамасыз ету, және тамақтану жағдайларына қойылатын санитариялық–эпидемиологиялық талаптар

96. Әкімшілік-тұрмыстық кешеннің ( бұдан әрі - ӘТК) құрамында арнайы санитариялық-эпидемиологиялық және медициналық-профилактикалық мақсаттағы үй-жайлар: денсаулық сақтау пункттері, фотариилер, ингаляторлар, моншалар, сауналар, себезгілер, діріл беретін құралдармен жұмыс істейтіндерге қол ванналарын қабылдайтын бөлмелер, әйелдердің жеке гигиенасы бөлмесі, киімді шаңсыздандыратын камералар, кір жуатын бөлмелер және профилакторийлер қарастырылады.
97. ӘТК-тар шахтаның оқпанына (штольня) жылытылатын және жарығы бар жабық шығатын жерімен немесе фабриканың бас корпусымен бірігуі тиіс, ол бойынша жұмысшыларды төмен түсіріп және жоғары шығарады.
98. Тұрмыстық үй-жайлар санитариялық өткізу орны типінде жасалады, артқы қабырғаға әр кабинадан сабынды судың ағуын қамтамасыз ететін едені болады, душқа қажет заттарды орналастыруға сөрелермен, аяқты өңдеуге және шаюға арналған үстелшелермен және суды ағызатын кілемшелермен жабдықталады.
99. Себезгі бөлмелерін ең көп ауысымда 5 кісіге 1 себезгі есебінен жасау тиіс. Адамдар жуынуға берілетін су қауіпсіз және шаруашылық-ауыз сумен жабдықтауға талаптарына сәйкес келуі тиіс.
Ыстық судың минималды температурасы +37⁰С-тан кем болмауы тиіс.
100. Ашық ойылып кесілген жерде демалуға арналған стационарлы бөлмелері душ қондырғыларымен жабдықталады. Жазғы мезгілде күннен сақтану үшін құрылған қалқада орналасқан, астында қосымша демалу орынымен жабдықталады.
101. Ашық ауада, орманның қоймасында, жылытылмайтын бөлмелерде, шахтаның оқпанын салуда жұмыс істейтіндер үшін, сонымен бірге жұмысшы орнындағы ауаның температурасы +100⁰С-тан кем болған барлық жағдайларда, аяқ пен қолды жылыту үшін арнайы құрылғылармен, киім ілгіштермен, қолғаптарды кептіретін құрылғылармен жабдықталған жұмысшылардың демалуына және жылынуына арналған арнайы бөлмелер қарастырылуы керек. Бөлмелер ауыз суымен және қайнаған сумен қамтамасыз етіледі. Жылдың қысқы және өтпелі кезеңдерінде бұл бөлмелердегі ауаның температурасы +22⁰С-ден +24⁰С-қа дейін, ал ауаның қозғалу жылдамдығы секундына 2,2 м-ден аспауы керек.
102. Киім ілетін үй-жайлар жұмыс және үй киімін жеке сақтауға арналған шкафтармен жабдықталады. Ондағы шкафтар мен киім ілгіштің орналасуы бөлмені жиыстыруды, дезинфекциялауды және дезинсекциялауды ыңғайлы жүргізуге мүмкіндік беруі тиіс. Киім ілгіште ылғал киім үшін кептіргіштер қарастырылуы тиіс.
103. Жуынатын және киім ілетін бөлмелердің едені, қабырғасы және құрал-саймандары смена сайын жиыстырылуы және дезинфекциялануы тиіс. Жуынатын бөлмелердің кіре берісінде жазғы жеңіл аяқ-киімді әр кез қолданғаннан кейін дезинфекциялау үшін ванна құрылғысы қарастырылады.
104. Жуынатын бөлмеде жұмысшылар әр қолдануы алдында дезинфекцияланатын сабынмен, жуыну жөкесімен, сүлгімен және монша аяқ-киімімен қамтамасыз етіледі. Себезгіде жұмыс істейтін адамның аяқ киімі мен монша аяқ киімі жеңіл жуылатын материалдан дайындалуы тиіс және Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген дезинфекциялау құралдарын пайдалана отырып ауысым сайын дезинфекциялануы тиіс.
105. Кір жуатын және химиялық тазарту бөлмелерінде арнайы киімді және аяқ киімді жуу тәртібін белгілейтін нұсқау қарастырылады.
106. Киімді кептіруге арналған киім ілгіштің ауасындағы шаңданудың мөлшеріне бақылау тоқсан сайын кемінде 1 рет жүргізілуі тиіс.
107. Респираторлық бөлім шаңнан сүзгімен тазартуға арналған қондырғымен және оның кедергісін бақылаумен, жартылай маскілерді жууға, дезинфекциялауға және кептіруге арналған құралдармен жабдықталады.
108. Алыс учаскелердегі штольня бөлімінің магистралды және уақытша конвейерлерде, бұрғылау станоктарын және басқа механизмдерде істейтін және жолдағы жұмысшылар үшін жылытудың жылжымалы пункттері орнатылады. Жылыту пункттерінен жұмыс орнына дейінгі қашықтық 300 м-ден аспауы тиіс.
109. Қосалқы бөлмелерде, шахталардағы және байыту фабрикаларындағы ыстық тамағымен немесе сусындарымен асханалар, болмаса буфеттер, сонымен бірге жеке термостаттар мен жеке пакеттерге тамақ пен сусынды дайындап беретін және орайтын бөлме қарастырылады.
110. Асхананы 600 м-ден артығырақ орналастырылған ойылып кесілген жерде, қысқы уақытта демалатын бөлмелерде қосымша тамақ ішетін бөлме жабдықталады, онда қолды және ыдыс-аяқты сақтауға арналған шкаф қарастырылады.
111. Көмір өнеркәсібінің барлық объектілерінде денсаулық сақтау пункті қарастырылуы тиіс, ол қажетті медициналық аспаптармен, жедел және алғашқы медициналық көмек көрсету үшін таңу материалдарымен жабдықталады.
112. Пласт өндіретін шахталардың 500 м және одан да көп тереңдікте жер асты денсаулық сақтау пункті ескерілуі тиіс.
113. Жұмыс жүріп жатқан дайындық және тазартатын штольняның бөлімінің жұмыс орындарына экстренді көмек көрсетуге қажет ылғал түсуден қорғалған зембілдер, медициналық препараттар және дәрілер жинақталынған дәрі қобдишалары (150 м-ден алыс емес) жақын болуы тиіс.
114. Жұмыс істеушілерге фотарий құрылғылары мен жабдықтары және ультракүлгін сәулелену ұйымдастыру кезінде өнеркәсіптік кәсіпорындардағы ультракүлгін сәулелену қондырғыларын пайдалану талаптары есепке алынуы тиіс.
115. Баған маңындағы жер асты өндірісінде және жер асты көліктерін күтетін жерде станциялы дәретханалар қойылуы тиіс. Оларды тегіс бетондалған еденді қуыс камерада орналастыру тиіс және ол стационарлық жарықпен және қолжуғышпен жабдықталуы тиіс. Сұйық ластарды қабылдайтын ассенизациялық вагон-арба пайдаланылады. Вагон-арбаның қабылдайтын люгі жеңіл ашылуы және тығыз жабылуы тиіс. Жер асты дәретханасы люфтклозеттің негізінде жұмыс істеуі тиіс. Станциялы дәретханалардан алыс және жұмысшы саны үш адамнан көп алыс учаскелер үшін, жылжымалы дәретханалар қойылуы тиіс. Жылжымалы дәретханалардың құрылысы әкелуге және тазалауға ыңғайлы қамтамасыз етілетін құрылымы жабық болуы тиіс.
116. Жер асты дәретханаларынан ассенизациялық вагон арбаларды толуына байланысты, аптасына кемінде бір рет, биологиялық тазарту қондырғылары әрі қарай тазартатын арнайы жасалған төгетін (құятын) пунктіне сыртқа көтеруі тиіс.
117. Ойылып кесілген жердегі жұмыс учаскелері жұмыс орнынан 100 м-ден алыс орналаспаған люфтклозет типіндегі жылжымалы дәретханалар қамтамасыз етіледі. Сұйық ластарды қабылдағышты тазарту аптасына кемінде 1 рет жүргізілуі тиіс.
118. Жабдықтардың сыртқы бетін дезинфекциялайтын жерасты және жер беті дәретханалары жинау күнделікті жұмыс күндерінде жүргізілуі тиіс.
119. Ассенизациялық жұмыс істейтіндерге жұмыс киімді, жеке киімді, аяқ киімді сақтайтын бөлімдері бар себезгі, жылы суы бар қолжуғыш және дезинфекциялайтын заттары бар санитариялық тораптар қарастырылады. Арнайы киімдерді сақтау үй-жайы сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталады.
120. Құрал-саймандардың құрылымымен, өндірістік процестерді ұйымдастырумен және ұжымдық қорғаныш құралдарымен еңбектің қауіпсіздігі қамтамасыз етілмейтін жағдайда ЖҚҚ-ы қолданылуы тиіс. ЖҚҚ-ынсыз, сонымен бірге антисанитариялық жағдайдағы және ақауы бар ЖҚҚ-мен жұмысшылар мұндай жұмыстарды атқаруға жол берілмейді.
121. Қауіпті және зинды өндірістік факторлардың әсеріне ұшырайтын көмір өнеркәсібінің объектілерінде жұмыс істейтіндер ЖҚҚ-мен қамтамасыз етіледі.
122. Бетті және қолды зиянды заттардың түсуінен қорғау үшін, сондай-ақ ашық ауада жұмыс істеу кезінде қансорғыш жәндіктерден қорғау, үсуден және күн радиациясынан қорғау үшін қорғаныш құралдары (жақпа, паста, аэрозольдар) қолданылады.
123. АБК-ның бөлмелерінде, табельдік нөміріне сәйкес әр жұмысшыға бекітілген шаңға қарсы ЖҚҚ-ын сақтау, беру және тазартудан басқа, оның хал-жайы мен жұмысқа жарамдылығына бақылау жүзеге асырылады. Жартылай маскілер мен шаңға қарсы респираторлар күнделікті жуылуы және дезинфекциялануы тиіс. Шаңға қарсы ЖҚҚ-ның кедергісін тексерумен, сүзгілерін тазартуды әр жұмысшы ауысымынан кейін жүргізілуі тиіс. Респиратордың сүзгісі минутына 30 л жылдамдықтағы ауаның стационарлы ағынында, су бағанының 10 мм-лік кедергісіне жеткенде алмастырылуы тиіс.
124. Қорғаныш көзәйнектері, экрандар мен қалқаншаларды ластануына байланысты таза сумен шайылады, +40⁰С-тан жоғары емес температурада кептіріледі.
125. Шуға қарсы құралдардың және шуға қарсы қосымшалардың ластанған беттерін әрбір қолданған сайын ылғалданған тампондармен немесе сабынды жылы сумен сүрту тиіс.
126. Бояулар ішкі жабдығынан бөлшектемей күнделікті жылы сумен жуылады және айына бір рет дезинфекцияланады. Дезинфекциялау үшін Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген құралдар пайдаланылады.
127. Арнайы жұмыс киімі күнделікті кешенді өңделуге жатады: сырт киім - ылғалды шаңсыздануы немесе химиялық тазартылуы, іш киім - жуылуы тиіс. Жоғарғы арнайы жұмыс киімін өңдеу жиілігі - айына үш реттен кем емес, ал ішкі киім - күнделікті. Әр жұмыс ауысымынан кейін, арнайы жұмыс киімі шаңсыздандырылуы және кептірілуі тиіс. Судан қорғайтын арнайы жұмыс киімі 50⁰С-тан жоғары емес температурада кептірілуі тиіс. Сүлгілер, каскінің астынан киетіндер, шұлғаулар - әр қолданған сайын ауыстырылуы, жуылуы және дезинфекциялануы тиіс. Тері-іріңдік және саңырауқұлақ ауруларының алдын алу және емдеу үшін микробқа қарсы матадан іш киіммен қамтамасыз етілуі тиіс.
128. Арнайы жұмыс аяқ киімі айына екі реттен кем емес дезинфекциялайтын заттарды қолдана отырып (15 мин. бойына хлорамин Б-ның 5%-ті ерітіндісмен немесе фитонның 1%-ті ерітіндісімен), жуылуы, ылғалданған аяқ-киім - ауысым сайын кептірілуі тиіс. Кептірілгеннен соң теріден жасалған аяқ киімге, арнайы жақпамай жағылады.
129. Терінің іріңді аурулары және саусақтары мен табанының грибок аурулары бар науқастардың арнайы жұмыс киімі хлорамин Б-ның 5%-ті ерітіндісімен немесе басқа дезинфекциялайтын құралдармен күнделікті дезинфекциялануы тиіс.
130. Жер бетіндегі шахталардың асханаларын күтіп ұстау және пайдалану, сонымен бірге азық-түліктердің аспаздық өңдеуі және сатылуы қоғамдық тамақтандыру объектіліріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес болуы тиіс.
131. Тамақтанудың жер асты пункттері болғанда, түскі ас жер асты асханасында әзірлене салысымен, термосқа салынуы тиіс. Дайын тағамы бар термостар салынғаннан соң 1-2 сағ. асырмай тамақтану пункттеріне жеткізілуі тиіс. Тарату кезінде бірінші ыстық тамақтардың температурасы 60⁰С-тан төмен, екінші аста - 50⁰С-тан төмен, ал салқын аста - + 14⁰С-тан төмен болмауы тиіс.
132. Шахтерлерді ыстық тамақпен қамтамасыз ету үшін, тікелей көмір шахтасының өндірісінде таза ағыстар, жұмыс орнының екі жағынан 15-20 минуттық жаяу жүретін жерде шахтерлердің жер асты тамақтану пункттері жасалуы тиіс.
133. Шахтадан кері қайтарылған ыдыстарды және заттарды санитариялық өңдеу жер асты асханасында жүргізіледі.
134. Калориялығы бойынша жұмысшылардың емдік-профилактикалық тамақтануы тағамдық заттармен, витаминдермен және биологиялық активті микроэлементтермен тең мөлшерде қарастырылуы тиіс емдік-профилактикалық тамақтанудың санитариялық-эпидемиологиялық талаптарына сәйкес болуы тиіс.
135. Кәсіпорында жұмыс істейтіндерге медициналық-профилактикалық қызмет көрсетуді медициналық-санитариялық бөлімдер, емханалар және ауруханалар жүзеге асырады. Олар тәулік бойы жұмыс істеуді қамтамасыз ететін цех қызметін және денсаулық сақтау желісін ұйымдастырады.
136. Денсаулық пункті дәрігерлер, орта және кіші медициналық персоналдың штатымен, жабдықтармен, құрал-саймандармен, аспаптармен және таңу материалдарымен толықтырылады.
137. Учаскелерде зиянды және қауіпті еңбек жағдайларында жұмыс істейтін адамдар «Міндетті медициналық тексеріп-қараулар өткізілетін зиянды өндірістік факторлардың, кәсіптердің тізбесін, сондай-ақ осындай тексеріп-қарауларды өткізу ережесін және кезеңділігін бекіту туралы» Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2009 жылғы 16 қарашадағы № 709 бұйрығына сәйкес (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізіліміне № 5898 болып тіркелген) жұмысқа түсер алдында алдын ала және мерзімдік міндетті медициналық тексеруден өтулері тиіс.
138. Медициналық қорытындының негізінде кәсіптік ауру жұмысшыда дәлелденген жағдайда, жұмыс беруші қолайсыз өндірістік факторлардың әсеріне байланысты емес жұмысқа ауыстыруға және заңда белгіленген тәртіпте денсаулығына келтірілген зиянның орнын толтыруға міндетті.
139. Зиянды еңбек жағдайында жұмыс істеп, басқа жұмысқа ауысқан жұмысшылар және жұмыстан шығып кеткендер, кейіннен денсаулық жағдайы нашарлағанда және оның еңбек жағдайымен байланысын дәлелдеу қажеттілігінде кәсіби орталықтарға айтылған қорытындыны көрсетуі тиіс.

9. Сумен жабдықтауға, желдетуге, жарықтандыруға және жылытуға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

140. Жер асты тау өндірісі механикалық тарту күші бар тұрақты жұмыс істейтін желдеткішпен қамтамасыз етіледі.
141. Барлық желдету қондырғылар тиімділігіне сыналуы тиіс. Сынаудың және дайындаудың нәтижелері бойынша әрбір желдету жүйесіне паспорт толтырылуы тиіс.
142. Желдету жабдықтарын, ауаны тазартатын құрылғыларды таңдағанда, сонымен бірге баспаналарды жобалау барысында шығуы мүмкін шаңның бөліну параметрлерінің ерекшеліктері ескерілуі тиіс және тығыз емес жерлер арқылы компенсациялайтын орынға (толтыратын) аспирациялық ауаның 10%-тік қоры қарастырылуы тиіс. Аспирациялық қондырғының өнімділігін, барлық жергілікті соратын бір мезгілдегі қолайлы жұмысына есептелуі тиіс.
143. Шахтаға, өндірістік бөлмелерге және АБК-ға механикалық желдеткіш жүйелерімен берілетін ауаның құрамындағы шаң мен уытты заттардың мөлшері жұмыс аймағының ауасындағы шоғырланудың мүмкіндік шегінің 30%-нен аспауы тиіс.
144. Өндірістік бөлмелердегі айтарлықтай шаң бөлетін жылыту құралдарының тазалауға ыңғайлы болуы үшін беті тегіс болуы тиіс.
145. Ғимараттар мен құрылыстарды жылыту үшін қосымша өндірістік зияндылық тудырмайтын жүйелер, құралдар мен жылу таратушылар қарастырылуы тиіс.
146. Жылытылмайтын өндірістік бөлмелерде, жылдың қысқы және өтпелі кезеңдерінде жұмыс істейтіндерді жылытуға арналған учаскелер жабдықталуы тиіс.
147. Жер асты тау өндірісінде жұмыс істейтін адамдарды үздіксіз жұмыстың 10 сағаты бойына бақылау объектілерінінің жеткілікті жарығын қамтамасыз ететін жеке аккумуляторлы шырақтармен жабдықталуы тиіс. Пайдалану барысында олардан электролиттің шығу және жұмысшының терісі мен киіміне түсу мүмкіндігін ескеру тиіс.
148. Ашық кесінділердің машиналары мен механизмдерінің кабиналарында, бұрғылау, тиеу, жеткізу техникасы орындарында, темір жол және автомобиль жолдары арқылы жұмысшылардың өтетін жолдарында, ғимараттар мен құрылыстардың бөлмелерінде, сонымен қатар жұмысшылар қозғалысының тұрақты жолдарында стационарлық жарық беретін қондырғылар орнатылуы тиіс.
149. Стационарлы жарық беретін қондырғыларды пайдалану барысында өндірістік аймақта стробоскопиялық әсерін төмендетуге бағытталған техникалық шаралар қарастырылады.
150. Люминисценттік қондырғылар тудыратын жарықтың пульсациясының коэффициенті 20%-тен аспауы тиіс.
151. Кәсіпорындарда пайдаланылған газоразрядты шамдарды сақтауға арналған арнайы жабдықталған бөлмелер, сонымен бірге май шамдарды жөндейтін және тазалайтын шеберханалар бөлінуі тиіс.
152. Тұрмыстық және қосалқы үй-жайларда, сондай-ақ бірге дәлдігі аз жұмыстар жүргізілетін үй-жайларда қыздыру шамдарын пайдалануға жол беріледі.
153. Салқындатылған және қыздырылған микроклимат жағдайларында су балансы бұзылуының алдын алу үшін жұмыс істейтін жұмысшылар ыстық және салқын сусындармен қамтамасыз етіледі.
154. Жер асты өндірісінде жұмыс істейтіндер сыйымдылығы 0,75 литрлік құтылармен немесе сынбайтын термостармен қамтамасыз етілуі тиіс. Суға және сусындарға арналған ыдыстар Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат еткен материалдардан дайындалуы тиіс. Айналымдағы ауыз суға арналған ыдыстардың (сыйымдылықтардың) саны, олар қамтамасыз ететін жұмыс орнының санынан екі есе көп болуы тиіс. Құтылардың және термостардың жуылуы мен сақталуы орталықтандырылған болуы тиіс.
155. Әкімшілік-тұрмыстық ғимараттарда суды сыйымдылыққа жинайтын арнайы крандармен жабдықталуы тиіс. Жерасты тау жұмысшыларының ауыз суымен қамтамасыз етілуі «Шахтерлердің ауызсу режимі» әдістемелік нұсқауына сәйкес ұйымдастырылуы тиіс.
156. Ойылып кесілген жерлерде жұмыс істейтіндер әрекеті бұрқақ тәрізді крандар бар жабық ыдыстармен жеткізілетін сумен қамтамасыз етілуі тиіс. Суы бар ыдыстар жылдың қысқы мезгілінде жылытылатын арнайы бөлмелерге орнатылуы тиіс. Пункттердегі ауыз судың температурасы +20⁰С-тан жоғары және +18⁰С-тан төмен болмауы тиіс.
157. Айналымдағы ыдыстардың саны, олар қамтамасыз ететін жұмыс орнының санынан екі есе көп болуы тиіс. Шахталар мен ойылып кесілген жерде ауыз суы құйылған ыдыстың 30%-дық қоры қарастырылуы тиіс.

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
міндетін атқарушының
2010 жылғы 11 тамыздағы
№ 628 бұйрығына
2-қосымша

«Түсті металлургия объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»

1. Жалпы ережелер

1. «Түсті металлургия объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық-эпидемиологиялық ережесі (бұдан былай - санитарлық ереже) өнеркәсіп ғимараттарына және құрылыстарға, жабдықтарға, өндірістік үй-жайлардың ауасына, жылуға, желдетуге және жарыққа, физикалық факторлардың көздеріне, түсті металлургия объектілері үшін тұрмыстық үй-жайларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды белгілейді.
2. Осы санитариялық ережеде мынадай анықтамалар пайдаланылады:
1) түсті металлургия объектісі - кен шығару және байытумен, түсті металдар мен олардың құймаларын өндіру және өңдеумен айналысатын кәсіпорын объектісі;
2) кивцэтті құйма - металдарды бір агрегатта ала отырып, шихтаны күйдіру және еріту циклондық пеш пен еріту камерасында жүргізу процесі, ал келесі кезекте құйма шикізаттары (металдарды қалпына келтіру, айдау және конденсациялау) агрегаттың электротермиялық бөлігінде тарамдалады;
3) конвертер - техникалық оттегімен, ауамен немесе басқа да тотықтырғыш газбен үрлеу арқылы штейннан құрыш, мыс алуға арналған агрегат;
4) реторта - әртүрлі заттарды қыздыруға және айдауға арналған бұрып апаратын құбыры бар химиялық ыдыс;
5) фурма - металлургиялық агрегаттарға үрлеуге арналған қондырғы;
6) футеровка - жағу пештерінің, сыйымдылық құбырларының ішкі қорғаушы беті;
7) шликер - қорғасын тазартудың жанама шикізаты.

2. Өндірістік ғимараттар мен құрылыстарды жобалауға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

3. Өнеркәсіп алаңының аумағында құрамы қауіптіліктің І және ІІ класстағы заттары мене радиоактивтік заттарды қамтитын шикі материалдарды өңдеу жүргізілетін ғимарат және құрылыс болуы тиіс, май мен мазутты сақтау қоймасының өндірістік кәрізге ағатын еңісі бар көпірі болуы тиіс.
4. Фтор тұздарын өндіретін және алтын шығару фабрикаларының бак аппаратурасы ашылатын өндірістік және көмекші ғимараттардың жел соғатын жағында ашық алаңдарда жерлерінен 25 метр (бұдан әрі – м) кем емес қашықтықта орналасуы тиіс.
5. Алюминий электролизі корпустарында жабық және жартылай жабық желдетілмейтін ауласы бар құрылысқа жол берілмейді.
6. Бөлінетін зиянды заттарды ескере отырып, өндіріс учаскелерінің ошақталуын қамтамасыз ету және олардың бір-біріне әсері болмауы тиіс:
1) барлық өндірістерде:
шикізат материалдарының қоймаларында;
материалдарды бөлшектеу және ұсату учаскелерінде;
күйдіру, қыздыру, біріктіру, агломерциялық, балқыту, гидрометаллургиялық, гидрохимиялық, электролиз, тазарту цехтарында;
ерітінділерді даярлау және тазалау;
ожауларды қырнау, қоюландыру, сүзгілеу, кептіру, өңдеу және жөндеу;
балқыту пештерінің негізін жөндеу;
алынатын жабдықтар мен алмалы-салмалы коммуникацияны тазалау және жуу бөлімдерінде;
дайын өнімдерді өлшеп орау, буып-түю қоймаларында;
өнеркәсіп ағындыларын залалсыздандыру;
кептіру пештерін шаңды газды тазалау;
вакуум-насостық бөлімдерде;
өздігінен жүретін техника мен электрокарлар парктерінде; КИП, пульттық басқару орындарында;
дем алу және тамақтану орындарында;
2) глинозем өндірісінде:
кремниден тазалау, қызыл шламды жуу және қоюландыру, өндірістік гидратты қырнау, декомпозициялау, даярлау;
каустикалық соданы цистернадан лап шығару, карбонизациялау, кальцинациялау, қотару;
аппараттардың қақпақтарында және ыстық тік аппараттарының жоғарғы басындағы жұмыс аймақтарында;
3) электролиттік тәсілмен алюминий өндіру:
электролизерларды жалпы жөндеу, электролиздік өндірістің қатты қалдықтарын газды тазалау және қайта өңдеу ерітінділерінен фтор тұздарын регенерациялау цехтарында;
электроқұюда;
электролизерларды жалпы жөндеу цехтарында - электролизерларды демонтаждау, қалың массаны даярлау бөлімдерінде, пісіру: фтор тұздарын регенерациялау цехтарында - қырнау және кремнийден тазарту бөлімдерінде;
4) электродтық өнімдерді, анодтық массаны және күйген анодтарды өндіруде - пек даярлау, жасыл анодтарды араластыру-құю, күйдіру, анодтарды бөлшектеу және монтаждау;
5) техникалық көміртегін өндіруде - ұстап қалу, өңдеу, дайын өнімдерді буып-түю, жинақтау бөлімдері, айналмалы резинокордты контейнерлерді тазарту және жөндеу учаскелері; тұту бөлімдерінің жеңдерін демонтаждау және монтаждау;
6) техникалық таза кремний өндірісінде - дайын өнімдерді өңдеу бөлімдері;
7) фтор қосындылары өндірісінде - пеш бөлімдері, еріткіш қышқылдарды мөлшерлеу, адсорбциялық тазарту және құю бөлімдері, тұздарды пісіру учаскелері;
8) екіншілік алюминий өндірісінде - алюминий жаңқаларын кептіру, флюстерді қалпына келтіру және дайындау, қалдықтарды сақтау бөлімдері;
9) мырыш өндірісінде - анодтар мен катодтарды дайындау процестері, дростарды өңдеу, иректі құбырларды жуу және дәнекерлеу;
10) мысты отпен тазарту - анодтық, вайербарстық, оттегісіз мыс алу бөлімдері;
11) мыс электролизі цехтарында - шлам өңдеу бөлімдері;
12) никель өндірісінде:
брикеттеу, орау, файнштейнді бөлу, күкіртқышқылды никель алу процестері, анодтық, никельдің шала тотығын тотықсыздандыру, автоклавтық-химиялық бөлімдері, күкіртті пайдалану цехтары, сұйық күкірт қоймалары, ұнтақтау-араластыру және кептіру-престеу цехтарында;
ыстық қоспаны, коллекторлар және циклондарды түсіру, қайтару торабы, брикеттік процестер учаскелері; балқыту цехтарында;
конвертерлік қалдықтарды азайту процестері, конвертерлік және құю бөлімдері;
күйдіру-қалпына келтіру цехтарында - шырақ қалдықтарын межесіздендіру;
гидрометаллургиялық цехтарда түсті металдарды тұндыру бөлімдері;
никелді электролитикалық тазалау цехтарында - көмекші материалдарды сақтау және өңдеу бөлмелері;
13) кобальт цехтарында - сынықтар мен қалдықтарды өңдеу процестері, хлорға арналған таратқыш қондырғылар;
14) карбонилді процеспен никель алу өндірісінде:
никель карбонилін синтездеу, аршу, ыдырату, ұнтақпен өңдеу, көміртегі тотығын алу, газгольдерлер бөлімдері; аршып өңдеу бөлімінде - кубтық қалдықтарды, никель карбонилдері және кубтық қалдықтарына арналған ыдыстарды газсыздандыру; ұнтақтарды өңдеу бөлімдерінде - брикеттеу;
15) магний өндірісінде:
магний мен оның қорытпаларын құю, суыту, қолданылған электролиттерді қайта өңдеу бөлімдері; магний-сынап қорытпаларын балқыту, магний-сынап қорытпаларының кесектерін қыздыру, оларды прокаттау, жинау және табақтарды кесу учаскелері;
16) алтынды бөліп алу кәсіпорындарында:
амальгамациялық қайта балқытуды сорбциялау, регенерациялау, реторттық пештер, алтын тұнбаларын қышқылды өңдеу, шламдарды, реагенттері бар бөшкелерді дайындау бөлімдері;
17) платина мен платиноидтар алуда:
шикізаттарды қабылдау және сынақтан өткізу, дайын өнімдерді қабылдау, әрбір металл үшін химиялық және электролитикалық процестер, ерітінділер мен ұнтақты өнімдердің құрамын байыту бөлімдері. Бөлімдердің әрқайсысының галереяға шығатын жеке есіктері болуы керек;
18) қалайы және оның негізіндегі қорытпалар өндірісі:
қара қалайыны вакуумдық тазарту қондырғылары, пештердің индукторларын қуаттандыратын генераторлар; босатылып алынған алюминий және сурьма жиындыларын суыту және сақтау учаскелері.
7. Агломерациялық бөлімдерде: агломерациялық машиналардың артқы бөлігін агломерациялық корпустың барлық негізгі бөлмелерінен оқшаулау қажет; агломерациялық бөлімнің бөлмелері мен таспалардың бос жүрісі арасында торлы жабын құрылғысына жол берілмеуі тиіс.
8. Карбонилді әдіспен никель өндірісінде барлық реакторлар, ректификациялық бағаналар, ыдыратқыштар никель карбонилін синтездеу, ректификациялау және ыдырату барысында галереяға шығатын сыртқы есігі бар жабық бөлмеде орналасуы қажет. Әрбір бөліктердің есігінде ауа тарайтын тұрақты қондырғыдан газге қарсы түтікшені қосатын штуцерлермен жабдықталады.
9. Жаңадан салынған ғимараттардың алюминий электролизі мен тазарту корпустарында ауаның табиғи ағымы төменнен электролизерлардың ұзына бойлап корпустың барлық ұзындығында болуын қамтамасыз етілуі тиіс.
10. Үй-жайлардың айтарлықтай жылы төбелерінде сөнбейтін аэрациондық шамдар немесе шахталар орнатылады.
11. Фторлы қосылыстар бөлетін өндірістік үй-жайлардағы және фтор өндірісіне жақын орналасқан басқа цехтардағы жарық түсетін тесіктерді бітеу үшін фтордың әсеріне берік мөлдір материалдар қолданылуы тиіс.
12. Көп мөлшерде жылу және зиянды заттар бөлетін көп қабатты бөлімдердің жабындыларында (электродтық масса өндіруде, қара никель өндіруде балқыту бөлімдері) ашық тесіктер болған жағдайда әрбір қабаттың бөлек желдетілуін қамтамасыз ететін қондырғылар қарастырылады.
13. Магний электролизі корпусының ток және хлор өткізгіштері жабық емес жартылай үй асты бөлмелері, үйдің тереңдетілген учаскелері (транспортерлардың, сорғыштардың, жинағыштар жанындағы арнайы ойықтар) үнемі желдетілуі тиіс.
14. Сынап буының ауаға таралу қаупі бар бөлмелер сынаппен және оның қосындыларымен және сынап толтырылған құралдармен жұмыс істеуге арналған өндірістік және зертханалық орындарды жобалау, жабдықтау, пайдаланудың санитарлық ережелерінің талаптарын қанағаттандыруы қажет.
15. Өндіріс орындарында орналасқан үнемі қызметтегі жұмысшылар отыратын жабдықтарды қашықтықтан бақылау және басқару пульттары қызметкерлердің жұмысы үшін қалыпты жағдайды қамтамасыз ететін қондырғылармен жабдықталған жабық орындарда немесе арнайы бөлмелерде жайғастырылады (шуды басу, кондиционерлік немесе таза ауа беру).

3. Жабдықтарға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

16. Тазартқыш қондырғылардан шаңдарды түсіру және оны тасымалдау механикаландырылып, шаңды болдырмауы қажет.
17. Құрал-жабдықтардың жабу және сору құрылымы қызмет етуі мен жөндеуге қол жетімділікті қамтамасыз етуі тиіс.
18. Реагенттерді дайындайтын және қолданатын жерлерде жергілікті сорғыштар болуы керек:
1) реагенттері бар ыдыстарды ашу және босату камераларынан;
2) реагенттерді, реакторларды және жинағыш чандарды қоректендірушілерден;
3) өнеркәсіптік ағындыларды залалсыздандыру бөлімдерінде залалсыздандыру аппаратурасынан.
19. Ерітінді күбілер мен жұмсалған бактарды тазарту және реагент ыдыстарын жуу механикаландырылған әдіспен жүргізілуі қажет;
жуынды сулар өндірістік құбырларға ағуы тиіс.
20. Құрамында қауіптіліктілігі І-ІІІ класстағы зиянды заттары бар қойыртпақтарды сүзуге арналған сүзгіш-престер мен вакуум-сүзгіштер жабындармен қамтамасыз етілуі тиіс.
21. Реагенттік және дренаждық бөлімдердің насостарын іске қосу жұмсалатын бактың және дренаждық зумпфенің деңгейіне байланысты автоматты орындалуы тиіс.
22. Қауіптілігі І және ІІ класстағы заттарды залалсыздандыру аспирациямен, бақылау және қашықтықта басқару құралдарымен қамтамасыз етілген өтпейтін жабдықтарда жүзеге асырылуы тиіс.
23. Құрғақ концентраттарды түсіру, елеу, шикіқұрамдау процестері механикаландырылған болуы тиіс.
24. Ыстық агломераттарды суыту, ылғалдау және қайтару арнайы құрылғыларда жүргізілуі керек. Температураға және түсетін агломераттың мөлшеріне байланысты, ылғалдау үшін берілетін су автоматты түрде реттелуі тиіс. Салқындатқыштар ішінде пайда болған шаң мен бу жергілікті желдеткіштер арқылы сорылып, соңынан тазартылуы тиіс.
25. Агломерациондық машиналардың коллекторындағы технологиялық вакуумды пайдаланған кезде шаң жиналатын қаптан шаңның шығу қаупі болғанда, қақпақшалар арқылы блоктауды қарастыру тиіс.
26. Агломератты тасымалдау және кері қайтару жабық көлікпен жүргізілуі тиіс.
27. Құйыстыратын агрегаттар механикалық шойын төсегіштермен жабдықталуы керек. Күйдіргіш пештердегі ыстық қалдықтар жабық түрде тасылуы керек.
28. Кендер мен концентраттар балқытатын электр пештерінен шығатын газдар тазартылуы қажет. Кендер мен концентраттар балқытатын пештердің жолдары мен температуралық тігістері өтпейтін болуы тиіс.
29. Шахта пештерін толтыратын құрылғылар пешке салу кезінде газ және шаң шығармауы тиіс.
30. Конвертерлер шаң жібермейтін жабындармен және металл қалдықтарын жинап, аластау үшін механикаландырылған құрылғылармен жабдықталуы тиіс.
31. Бак аппаратурасынан ерітінділерді беру және шығару құбырөткізгіштердің бойымен жүргізілуі қажет. Бак аппаратурасы ерітінділерді автоматты түрде жібермейтін құралдармен, төгілетін материалдарды механикаландырылған түрде төгетін қондырғылармен және жергілікті тиімді сорғыштармен жабдықталуы қажет; сонымен қатар қақпақтармен жабылуы тиіс.
32. Өндірістің барлық кезеңдерінде құрамында қауіптілігі І және ІІІ класстағы зиянды заттары бар ерітінділерді жабық құбырлар арқылы тасымалдау керек. Мұндай ерітінділерді ашық ағызуға немесе науамен жіберуге болмайды.
33. Уытты заты бар құралдарды жөндеу алдында, оны босатып, бейтараптайтын затпен ішін жақсылап жуу тиіс.
34. Бак аппаратурасын, булайтын және құбырлы аппараттарды, автоклавтарды, реакторларды жуу механикаландырылып, жақсы желдетілуі керек.
35. Электролиздік ванналарға жергілікті желдеткіш қою керек. Судағы ерітінділер электролизінде арнайы көбіктендіргіштер қолданылуы тиіс.
36. Құбыр аралықтарындағы және мұздатқыштар қабырғаларындағы органикалық заттардан тазарту үшін күш түспейтін және тері мен жұмыс киіміне зиянды заттар жұқтырмайтын тәсілдер қолданылуы тиіс.
37. Өздігінен жүретін машиналардың кабиналары жабық, ауаны зиянды заттардан тазартатын құрылғылармен жабдықталған болуы тиіс.
Машинадан шығатын дизельдік және карбюраторлық газдарды залалсыздандыру шараларын қарастыру керек.
38. Жаңадан салынатын және реконструкцияланатын біріншілік алюминий өндірісінде жұмыс аймағындағы ауаға пекококстық композициялардан шайырлы заттардың бөлінуін жоятын электролизерларды қарастыруы тиіс.
39. Барлық типтегі электролизерлар жабынмен және жергілікті сорғыш желдеткіштермен қамтамасыз етілуі тиіс.
40. Екіншілік алюминий өндірісінде жабық вагондар мен автофургондардан алюминий жаңқалары мен ірі кесектерін түсіру және іріктейтін конвейерлерде кесектерді іріктеу процестері механикаландырылуы тиіс.
41. Алюминий жаңқаларын (зауыт ішіндегі) тасымалдауды жабық автокөлік құралдарымен жүргізу тиіс.
42. Электроиндукциялық пештердің тигльдерін және құятын ожауларды жеке бөлмеде жөндеу тиіс.
43. Қорғасын өндірісінде қорғасын кесектерін құяр кездегі тазарту механикаландырылуы тиіс.
44. Горндарды, сифондарды, шлак терезелерін ашу, жабу, шахта пештерінің фурмдарын тазарту, қара қорғасынды аршу кезінде шликерлер мен күмісті көбіктерді алу процестері механикаландырылуы тиіс.
45. Мырыш өндірісінде мырыш шоқтарын сілтілеу және қойыртпақты қойылту процестері қашықтықтан басқарылуы тиіс.
46. Никельді металлургиялық өндіруде шахта пештерінің колошниктері су немесе ауамен салқындатылуы тиіс. Троллейкарщиктің жұмыс орны жылу сәулесінен экран арқылы қорғалуы тиіс.
47. Никельді электролитикалық тазартқанда және кобальт өндірісінде құрамында әсерлеспеген хлоры бар ерітіндіні сүзуге жол берілмейді.
48. Негізгі процестер үшін тек өздігінен босатылатын герметикалы сүзгіштер қолданылады. Рамалы сүзгіш-прессорлар қондыруға жол берілмейді.
49. Күкірт қышқылы мен оның ерітінділерін құралға беру (егер дозатордағы ерітіндінің концентрациясы 100 г/л-ден жоғары болса) стационарлық коммуникация бойынша жүргізілуі тиіс. Коммуникация герметикасы жүйелі түрде тексерілуі тиіс.
50. Катод ұяларын желімдеу орындары, оларды кептіру орындары жабындылармен және сорғыш желдеткіштермен жабдықталуы тиіс.
51. Цехтарда:
1) никель электролизі - никель негіздерін дайындау, тазарту бөлімдерінің барлық процестері, өңдеудің барлық түрлері және катодты никелді тасу, дайын өнімді буу;
2) кобальттық - гидробөлімдердегі барлық жұмыстар, майдалау, ұнтау және магниттік елеу, сындыру, футеровка және тауарлық кобальт тотығын ыдыстарға толтыру жұмыстары механикаландырылады.
52. Карбонилді әдіспен таза никель алу өндірісінде:
1) никель карбонилімен зертханаларда орындалатын барлық жұмыстар және сынамалар тартқыш шкафтар ішінде орындалуы тиіс.
2) реакторларды түсіретін жерде желдеткіштер болуы керек.
3) өндірісте қолданылатын материалдарды түсіру, үю және никель ұнтақтарымен жұмыстар механикаландырылуы керек.
53. Молибден, вольфрам өндірістерінде:
1) Күкіртті натрийдің қолданылуымен ерітінділерді ауыр металдардан тазарту ауа кірмейтін жабық құралдарда жүргізіледі;
2) ұнтақтарды пластификаторлармен араластыру (глицерин, спирт) желдетілетін жабық жерде жүргізіледі.
54. Магний және оның қорытпалары өндірісінде электролизерлардағы анодтық жабынды тығыздау үшін құрғақ ұнтақтарды пайдалану керек.
55. Шламды ойып алу, хлор өткізгіштерді, пештердің көмейін, электролизерлардан жұмсалған электролиттерді алу жұмыстарын қолмен істеуге болмайды. Негізгі цех қораптарына жұмыстан өткен электролитті құюға жол берілмейді.
56. Титан өндірісінде:
1) жүйелі конденсациядағы хлоратордың ағу жүйесіне қышқылды суды жіберетін жекеше жүйесі болуы тиіс.
2) тотықсыздандырғыш аппараттан хлорлы магнийді жергілікті желдеткіші бар тек құрғақ және жылы ожаулар мен қораптарға құяды.
3) өнімдерді ванадий мен алюминийден тазарту үшін құрылғыға реагенттерді құю механикаландырылуы, жергілікті тартқыштар жұмысы кезінде жүргізілуі тиіс.
4) құрастыру, бөлшектеу және тотықсыздандырғыш аппараттар мен вакуумдық дистилляцияны тазарту, реторттағы титанды губкаларды іріктеу, жергілікті тартқыштармен жабдықталған арнайы стендтерде жүргізіледі. Тасымалдау, аппараттарды қондыру, түсіру, титандық губкаларды іріктеу және ұнтау жұмыстарының бәрі механикаландырылуы керек.
57. Алтын алуда су айналымының тұйық циклінде сорбциондық-сүзгішсіз технологияны қолданған жөн.
58. Басты сынаманы талдау ауа жібермейтін жабық елеуіштерде жүргізілуі керек. Елеу жұмысы механикаландырылып, тартқыш шкаф ішінде орындалады.
59. Цианий пульпасын сүзетін фабрикаларды жобалау мен қайта құру кезінде вакуум-сүзгіштің автоматты басқарылуын қарастырған жөн.
60. Балқытылған цианийді ерітетін бөшкелер, агитаторлар, жұмысшылардың жиынтық бөшкелері, алтынсыздандырылған, айналмалы ерітінділер (сүзгіш рамкалармен қамтамасыз етілген түссіздендіретін бөшкелерден басқа), дискілі (шөміштік) цианий балқымаларын тыңайтқыштар қақпақтармен жабылып, механикалық тартқыш желдеткіштермен қосылуы керек.
61. Алтын құрамды өнімдерді өңдейтін пештердің механикалық тартқыш шкафтары және жылудан қорғайтын жабындары болуы керек, ал электр пештерінің одан басқа шудан және электр доғасының ашық сәулесінен қорғайтын қорғандары болуы керек.
62. Дренажды торлар мен колонкаларды тазарту механикаландырылған болуы тиіс.
63. Жуатын және қалпына келтіретін колонкалардың конструкциясында және оларға қызмет көрсетуді ұйымдастыруда қарайтын терезелер болмауы тиіс.
64. Тұндыратын электролизерлер (қайта тұндыратын) газ сорғышы бар кабина сияқты жабынмен жабдықталуы тиіс.
65. Сирек кездесетін металлдар өндірісінде (бұдан былай СКМ):
1) СКМ-ды каскадтық бөлгенде жабынмен және жергілікті тазартумен жабдықталған тік экстрактының жабық типін қолданған жөн;
2) СКМ-ды иондық алмасумен бөлу үшін жүйені реагенттермен толтыру және ерітінділерді қотару автоматты орындалуы керек;
3) реакторлар мен тұндырғыштарға аммиякты ашық әдіспен жіберуге болмайды;
4) СКМ қосылыстарының тұнбасын механикалық аластау және оларды ауа жібермейтін коммуникация арқылы төсеніш үшін пештерге жіберетін құрылғымен жабдықталған дабыл сүзгіштерде сүзеді;
5) СКМ қосылыстары тұнбаларын нутчсүзгіштерден сүзу үшін олар ауа жібермейтін жабынмен және жергілікті сорғыштармен жабдықталған тұндырғыштардың ішінде орналасуы керек;
6) тұздар тұнбасын түсіру және нутчсүзгіштерді алу механикаландырылуы керек;
7) тұнбаларды алу және сүзгіш-престерді тазарту тұздарды механикалық түрде кетіретін және оларды одан әрі өңдеуге жіберетін арнайы құрылғыларда жүргізіледі;
8) СКМ хлорид ерітінділерін буландыру үшін қолданылатын реакторлар ауа жібермейтін жабық болуы керек;
9) СКМ тұздары ұнтақтарын салқын айналмалы пештерге салу керек. Бұл пештерге материалдарды салу, түсіру механикаландырылған және ауа жібермейтін жабық себетін құрылғымен жабдықталуы керек;
10) хлоридтерді кептіру механикалық тиеу, түсіру және жеке себетін құрылғылармен жабдықталған пештерде жүргізіледі;
11) дайын ұнтақтарды елеу күйдіру пештеріне түсіретін учаскелеріне және жинағыш-бункерлерге ауа жібермейтіндей мұқият қосылған ауа классификаторларында жүргізіледі;
12) классификатор жүйесіне ауа ағыны мен материалдар жүйе ішінде цех бөлмесінен шаңның түсуіне кедергі келтіретін теріс қысымның пайда болуын ескере отырып жіберіледі;
13) пештердің ойықтары ұнтағы бар тиглдерді пешке механикалық түрде беретін және жұмысшыларға сәуле әсерін жібермейтін камера-шлюздермен және жабық транспортерлармен жабдықталуы керек;
14) тиглдерді суыту үшін пештерден алу механикаландырылуы тиіс;
15) ұнтақтар суытатын жерлер жинағыш-бункерлерге тиглдерді өздігімен жіберетін құрылғымен жабдықталуы керек;
16) ұнтақтарды орташаландырғыштарға тиеу және түсіру тиейтін, түсіретін люктармен ауа жібермейтіндей қосылған жабық шнекті құрылғылар көмегімен орындалуы тиіс;
17) дайын ұнтақтарды өлшеу және буу автоматты дозаторлар мен буып-түйетін машиналардың көмегімен арнайы учаскелерде жүргізіледі.

4. Жылуға, желдетуге және жарыққа, өндірістік үй-жайлардың ауасына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

66. Жұмыс аймағы ауасындағы негізгі зиянды заттарға бақылау келесі қосымшаға сәйкес жүргізіледі.
67. Цианиймен жұмыс істегенде және амальгамацияда, сорбция, десорбция, алтын алу фабрикаларында реагенттерді сақтау және дайындау бөлмелерінде, карбонилді әдіспен никель өндіруде, платиниодтер өндірісінде, қалайы өндірісінің тазарту цехтарында, автоматты приборлармен (газ анализаторлары т.б.), жұмыс орнындағы синил қышқылы, сынап, никель карбонилі, платиноидтар буы коэффициенттік мүмкіндік шегінен асқанда қосылатын сигнализация жүйесімен (дыбыстық, жарықтық) жабдықталуы тиіс.
68. Өндірістік және қосалқы орындарды жылыту істеп тұрғанға сәйкес келуі тиіс.
69. «Ылғалды» жұмыстар жүргізетін үйлерде жылудың салқын мерзімінде, сыртқы ауа температурасының қыстық есебіне және қақпаның ашылу ұзақтығына тәуелсіз, бес есе көбейтілген ыстық ауа жіберетін тамбурлар қарастырылуы тиіс.
70. Цех бөлмелерінен технологиялық мақсатта ауаны алу кезінде, қысқы уақытта оның көлемі жылытылған сыртқы ауа ағынымен толтырылуы тиіс.
71. Екі не одан да көп қабатты үйлердің желдетілуі жекеше, төменгі қатардан келетін зиянды заттарды есепке ала отырып жобаланады.
72. Өндіріс учаскелері сатылы жерлерде орналасқан тау бөктеріндегі ғимараттардың әрбір сатысында жеке желдеткіштері болуы тиіс.
73. Жазғы температурасы +28^оС және одан жоғары, салыстырмалы ылғалдылығы 50 пайыздан (бұдан былай - %) кем емес аудандарда орналасқан, ауа жылылығы айтарлықтай жоғары цехтарда, жылдың жылы кезеңдерінде қосалқы аэрациондық қуыстарда ауаның адиобатикалық салқындауын ұйымдастыру қажет.
74. Аэраторды қолдануға жоғары температура аймағында (30 цельсий градустан (бұдан әрі - 30^оС) жоғары, техникалық себептермен сыртқы ауа жетпегенде рұқсат етіледі.
75. Бөлінетін газдар мөлшері уақытқа байланысты өзгеретін технологиялық агрегаттардан (электролизерлар, конвертерлар, сәуле шағылтқыш пештер т.б.) автоматты түрде реттелетін газ көлемінің өзгермелі сорылуымен жүзеге асырылуы тиіс.
76. Ерітінді және электролиттер бар барлық ыдыстар жергілікті тартқыш желдеткіштермен қамтамасыз етілуі керек. Олардан кететін ауаның көлемі технологиялық нормамен анықталады. Жұмыс пен тексеру қуыстары қиылысындағы ауаның жылдамдығы:
1) хлор немесе күкіртті газ бөлінгенде - 1,5 м/сек;
2) ерітінділер аэрозольдары мен күкірт қышқылы бөлінгенде - 1,0 м/сек-тан төмен болмауы керек.
77. Сүзгіш-престердің рамалы сүзгіштерінен ерітіндіні ағызатын науаларын қайырмалы қақпақпен жауып, оның астынан жергілікті желдеткіш орнату тиіс.
78. Бір мезгілде бу мен шаң шығатын жерлерде ылғалды шаң ұстағыштар орнату тиіс.
79. Майдалау, ұнтақтау, кептіру, елеу, өлшеу, шикізат компоненттерін араластыру құралдары, дайын шихта мен құрғақ материалдар үшін таспалы транспортерлар, сүзгіштер, ыдыстардағы балқытылған металдарды суландыру аймағы, суытқыштар, барабан-сөндіргіштер, ылғал шығаратын көздер, штейндік және шлактық науалар, таспалы тесіктер, ожаулар, миксерлердің технологиялық жабындары болуы керек. Оларда бөлінетін ауаның тазартылуы мен аспирация қарастырылуы керек. Табақтық, лотоктық, дабылды, шнектік т.б. қуаттандырғыштардың технологиялық жабдықтарындағы аспирациялық жүйелері ауа жолымен біріктірілген (тиеу жолдары арқылы) жабындармен қамтамасыз етілуі тиіс.
80. Ауа жолдарын, газ сорғыш өзектерін, пеш көмейлерін және тазарту құрылғыларын ауық-ауық механикалық тазартып, шаң мен шламды жою құрылғыларымен жабдықталуы тиіс.
81. Анодты масса цехтарында араластыру машиналары мен пекті балқытқыштар жергілікті сору желдеткіштерімен жабдықталуы тиіс.
82. Екіншілік алюминий өндірісінде шикізатты кептіру құрылғыларындағы түсіретін және тиейтін жерлер, жаңқа, шлак және басқа сусымалы материалдарды түсіретін жерлер, пештер тиглдері мен құятын ожауларды жөндейтін стендтер, шлактарды қабылдайтын және сақтайтын алаңдар, кремний ұнтайтын жерлер, шағылыстыратын және электроиндукциялық пештердің технологиялық ойықтары, құятын машиналар жергілікті сорғыштармен жабдықталуы тиіс.
83. Техникалық көміртек өндірісінде текшелеп буатын машиналар ыдырауды автоматты бақылайтын жергілікті тартқыш желдеткіштермен жабдықталуы тиіс.
84. Қорғасын, мыс, никель, кобальт өндірісінде:
1) балқытудың барлық түрінде балқыту пештерінің балқытылған өнімдерді ағызатын науаларынан, тесіктерден, шлактық терезелерден, балқыту өнімдерін (штейндерді, шлактарды) құятын ожаулардан, шағылыстыратын және электротермиялық пештерге конвертерлік шлактарды құятын науалардан жергілікті тартқыш желдетулер қондырылуы тиіс;
2) материалдарды тасуға тағайындалған тюбельдерді тиейтін, түсіретін жерлер аспирациялануы тиіс;
3) электротермиялық пештердің күмбез үсті аймағынан, дистилляциялық пештердің реторттарынан, анодтарды, вейербарстарды суытатын ванналардан, тұрақты жуатын машиналардан, катодтарды ақырғы рет жуатын ванналардан, оттегінсіз мыс өндірісіндегі индукциондық өзекті электр пештерінің тиейтін тесіктерінен жергілікті сорғыштар орнатылуы тиіс;
4) бақылау-өлшеу аспаптары, пультпен басқару, демалыс үй-жайлары, сынамаларға талдау жасау зертханалары ауамен толық қамтамасыз етілуі тиіс.
85. Никель өндірісінде мына:
1) дайын агломераттарды, сомдалған материалдарды конвейерге немесе теміржол вагондарына өздігінен түсірілетін жерінен;
2) конвертер шлактарын өңдейтін электр пештерінің тиейтін тесіктерінен, «КС» пештерінен, никель тотығын балқытатын доғал электр пештерінің тиейтін терезелерінен;
3) құятын машиналардан;
4) кендік термиялық пештердің күмбез үсті кеңістіктерінен және никель құрамдас материалдарды күйдіргеннен қалған қалдықтар мен никель тотығын түсіретін жерлерден жергілікті сору желдеткіштері қарастырылады.
86. Кюбельмен бірге файнштейнді құрғақ үгітетін домалақ диірменнің түсіретін тесігі, конвертерлер бұрылған кезде іске қосылатын аспирациялық жабынмен жабдықталуы қажет. Автоклавты процесс кезінде флотомашиналарға, классификаторларға, сүзгіш-престерге, електерге ауа сорғыштары бар жабындар қарастырылуы тиіс.
87. Карбонилді әдіспен никель алу және кобальт өндірісінде:
1) синтездеу, ректификациялау, ыдырату, пісіру, өлшеп салу және балқыту бөлмелерінде сонымен бірге, компрессорлар мен насостар кабиналарында есік ашылған кезде 20 паскальға тітіркендіретін ағынды-сорғыш желдеткіштер орнатылуы керек;
2) никель карбонилінің буы шығатын бөлмелерде апат желдеткіштері болуы керек. Оның қосылуы газ анализаторларынан автоматты түрде жүргізіледі;
3) күкіртті газ алатын бөлмелердегі балқытқыш моншалар үстін тұтас жабатын 1,5-2 м/сек жылдамдықтағы жабындармен және екі зоналы жалпы көлемдік тартқыштармен қамтамасыз ету керек;
4) шаң шығатын көздердің бәрі (кобальт гидрототығын қыздыратын пештер, шихталарды жинайтын, ұнтайтын, ұсақтайтын және футеровкалар мен шлактарды магнитті елейтін, тауарлық кобалт тотығын ыдыстарға құйыстыратын жерлер, балқытқыш пештер маңы, кальцинирлинген соданы еріту үшін қолданылатын агитаторлар, қалдықтарды кюбельдерге салатын жерлер) жергілікті сорғыштармен жабдықталуы тиіс.
88. Молибден және вольврам өндірісінде:
1) аммоний парамолибдатын ұсақтайтын, кептіретін, тотықсыздандыратын, күйдіретін, елейтін, жарамсыз штабиктер мен тұнбаларды ұнтайтын бөлімдер бөлмелеріндегі жұмыс орнына ағынды ауа бірқалыпты берілуі тиіс;
2) электромагниттік елеу кезінде құйғыштарға кендерді салатын, күйдірілген кендерді түсіретін, біріктірілген кендерді пештерден алатын, сусымалы ұнтақ материалдарды елейтін және ыдыстарға салатын жерлер, сонымен бірге буландыратын бөшкелер тиімді тартқыш желдеткіштермен жабдықталған жабындармен қамтамасыз етілуі тиіс.
89. Магний және оның қорытпалары өндірісінде:
1) ағынды ауа тікелей жұмысшының жүретін жолдарына берілуі тиіс;
2) электролиз цехындағы жұмыс орнындары ағынды желдеткіштермен жабдықталуы тиіс;
3) магний бөлінетін жерлерден жергілікті тартқыш желдеткіштермен сорылатын ауа міндетті түрде тазартылуы тиіс.
90. Титан өндірісінде:
1) хлорлайтын цехтардағы жалпы ауа алмасу механикалық желдеткіштер арқылы жүргізілуі керек. Жоғарғы аймақтағы ауаны тазарту үшін төменгі жағында механикалық басқарылатын қақпақшалары бар шахталар қондырылады;
2) кюбельдердің құрғақ конденсаторлармен құбырлы камералармен, жеңді сүзгіштермен қосылатын жерлері, жұмсалған қорытпаларды төгетін, пульпаларды түсіретін, қауіпті титанды құятын жерлер жергілікті сорғыштармен қамтамасыз етілуі тиіс;
3) алынбалы құрал-жабдықтар мен ажыратпалы коммуникацияларды тазартып, жуып-шаятын кабиналар тартқыш желдеткіштермен жабдықталуы тиіс.
91. Алтын алатын фабрикаларда:
1) желдеткіш жүйелермен ағынды ауа жұмыс аймағындағы тұрақты жұмыс орны мен жүретін жолдарға жіберілуі тиіс;
2) жабық бөшкелер мен цианды қайта өңдейтін аппараттардағы және тұнбаны қышқылмен өңдейтін бөшкелердегі ашық тесіктерден ауаның сорылу жылдамдығы 1,5 м/сек кем болмауы тиіс;
3) Амальгама өңдейтін және сынапты құйыстыратын сорғыш шкафтар тесігінен өтетін ауаның жылдамдығы 2 м/сек кем болмауы тиіс.
92. Жергілікті сорғыштар мыналарды қарастыруы тиіс:
1) реагент бөлімдеріндегі улы реагенттер ыдыстарын ашатын және төгетін камералардан;
2) өндіріс қалдықтарын залалсыздандыратын бөлімдердегі залалсыздандырғыш аппараттардан;
3) циан қорытпасын еріту үшін араластыратын бөшкелерден;
4) барлық ерітінділерді жинайтын бөшкелерден (жұмыстағы, алтыны алынған, айналымдағы), сүзгішпен қамтамасыз етілген тазартқыш бөшкелерден басқасы;
5) циан қорытпаларының дискілі қоректендіргіштерінен.
93. Электролиз сорбциясы мен регенерациясы бөлмелерінің және реагенттік цехтың кіретін есіктерінде желдеткіш құрылғылардың жұмысын хабарлайтын жарық сигналдар қондырылуы қажет.
94. Амальгамациялық бөлімдердегі тартқыш желдеткіштердің ауа жолдары сынап буының сорылуынан сақтандыратын жабындармен жабылуы керек. Амальгациондық диірмендер мен олардың подшлюзниктері механикалық сорғыштары бар сорғыш шкафтармен қамтамасыз етілуі керек.
95. Платина және платинаоидтар өндірісінде:
1) Негізгі технологиялық құрылғылар (шикізат қабылдайтын және орташалайтын (усреднение) машиналар, диірмендер, ұнтағыштар, реакторлар, сүзгіштер, тұндырғыштар, центрифугалар, пештер) желдету жылдамдығы тесіктерде 2 м/сек кем емес жергілікті сорғыштармен жабдықталуы керек. Желдің жылдамдығы зертханалық шкафтарда және камераларда 1.5 м/сек-тан кем болмауы керек.
2) Өндіріс бөлмелері мен құрал-жабдықтарды тазарту тек ағынды-тартқыш желдеткіштер жұмысқа қосылған кезде ғана жүргізіледі.
96. Қалайы мен оның қорытпалары өндірісінде кептіргіш барабандар тазартқыш қазандар, шлакты гранулдейтін жырақтар, сонымен бірге, шихтаны тиейтін және күйдіргіш пештерден күйдірілген материалдарды түсіретін жерлер сорғышы бар жабындармен қамтамасыз етілуі керек.
97. Сирек кездесетін металлдар өндірісінде жабындылардан шығатын механикалық сорғыштар қарастырылуы қажет:
1) СКМ ажырататын учаскелердегі экстракторлардан;
2) СКМ ерітетін резервуарлардан, тұздардың, оксалаттардың, карбонаттардың т.б. тұнбаларын алу үшін қолданылатын реакторлардан;
3) сүзу учаскелеріндегі сүзгіштерден;
4) хлорид ерітіндісін буландыратын реакторлардан;
5) СКМ тұздарын қыздыратын айналмалы пештердің тиейтін және түсіретін тесіктерінен, камерлі пештер тесіктерінен, ұнтақтарды кептіретін шкафтардан;
6) Металл тұздарын тиглдерге тиейтін және оларды түсіретін, дайын ұнтақтарды орташалайтын және ыдыстарға салатын жерлерден;
7) ұнтақтарды суытатын жерлерден.
СКМ ұнтағын тиглдерге тиейтін столдар ауаның төменнен сорылуымен қамтамасыз етілуі керек.
98. Жасанды және табиғи жарық болуы тиіс.

5. Физикалық факторлардың көздеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

99. Өндірістік үй-жайлардағы жұмыс орындарында шудың деңгейі гигиеналық талаптарға сәйкес болуы тиіс. Шу деңгейі 80 децибелдан (бұдан әрі - дБА) жоғары цехтарда (бөлімдерде) шу деңгейі 40 дБА-дан аспайтын дем алатын бөлме қарастырылуы тиіс.
100. Басқару құралдарындағы және технологиялық құралдардың, өздігінен жүретін машиналар, жүк тиейтін машиналар, крандар операторларының жұмыс орындарындағы діріл жылдамдығының орташа квадраттық мәні (немесе олардың лагорифмдік деңгейі) істеп тұрған стандарттың мәнінен аспауы тиіс.

6. Тұрмыстық үй-жайларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

101. Арнайы киімдер мен аяқ киімдерді кептіруге арналған шешінетін үй-жайларды механикалық жалпы алмастыратын ағымды-соратын желдеткішпен жабдықтау тиіс (суық кездерде ауаның ағымын қыздыратын).
102. Киімілгіш үй-жайларында қосымша жабдық ретінде мыналар:
1) пленкалы дезинфекциялаушы препараттарды сақтауға арналған дәрі-дәрмек шкафтары (ауысымға дейін және одан кейін шағын жарақаттарды өңдеуге арналған), сондай-ақ табан терісі терлеуінің және тазқұрт ауруларының алдын алуға арналған дәрі-дәрмектер;
2) қорғаныш пасталар мен жуу құралдарына арналған арнайы дозатор-құрылғылар қарастырылуға тиіс.
103. Жуынатын орындарда едендер, қабырғалар және төбелерді жуғыш және залалсыздандырғыш құралдарды пайдаланыла отырып ыстық сумен жеңіл тазалау қарастырылады, сонымен қатар жуыну кабиналарынан қолданылған су ағып кетіп отыруы тиіс.
104. Гидрометаллургиялық, реагенттік бөлімдерде, фтор тұздары өндірісіндегі күкіртқышқылдық және пеш бөлімдерінде, зертханалық бөлмелерде жұмыс орнынан 25 м қашықтықта көз гидранттары мен қауіпті заттарды жедел жуу үшін автоматты қосылатын және медицина қызметкерлерін шақыратын сиренасы бар апат кезіндегі душтар қарастырылуы керек.
105. Барлық өндірістердің жұмысшылары үшін жұмыс кезінде дем алатын бөлмелер қарастырылады. Өндірістік үй-жайларда тамақты сақтауға және тамақ ішуге жол берілмейді.
106. Глинозем өндірудің барлық негізгі технологиялық цехтарында арнайы киімді шаңнан тазалауға арналған үй-жайлар мен жабдық қарастырылуы тиіс.
107. Денсаулық пункттерінде олар теріге немесе көзге түскен кезде белсенді өндірістік заттарды бейтараптандыруға мүмкіндік беретін (зақымдалған жерді сумен жуғаннан кейін) инактиваторлар жинағы болуға тиіс.
108. Алтын алатын фабрикалардың цианды қайта өңдеу өндірістік үй-жайларында, сорбция, регенерация, реагентті ерітінділерді дайындау бөлімшелерінде цианға қарсы препараттармен жабдықталған шұғыл дәрігерге дейінгі көмек пункттері жабдықталуға тиіс.
109. Жұмыскерлер арнайы киімдермен, аяқ киімдермен және жеке қорғаныш құралымен жұмыс істейді.
110. Барлық жұмыс істеушілер «Міндетті медициналық тексеріп-қараулар өткізілетін зиянды өндірістік факторлардың, кәсіптердің тізбесін, сондай-ақ осындай тексеріп-қарауларды өткізу ережесін және кезеңділігін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2009 жылғы 16 қарашадағы № 709 бұйрығына сәйкес (Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 5898 болып тіркелген) жұмысқа түсу алдын ала және мерзімдік міндетті медициналық тексеруден өтулері, сондай-ақ жұмыс орнында кіріспе және алғашқы, қайта, жоспардан тыс және мақсатты нұсқаудан өтулері, уытты заттармен жұмыс істеу кезінде техникалық қауіпсіз және жеке гигиена шаралар бойынша сынақ тапсыру арқылы жүйелі түрде өндірістік нұсқаудан өтулері тиіс.

«Түсті металлургия объектілеріне
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережесіне
қосымша

Жұмыс аймағы ауасындағы зертханалық өндірістік бақылауға жататын негізгі зиянды заттардың тізбесі

Өндірістік учаске	Зиянды заттар
Глинозем өндірісі	Шикізат материалдарының, спектер, глиноземдер, сілтілер, хром қосылыстары, көміртегі тотығының шаң-тозаңдары, күкіртті ангидриді
Электрод материалдары өндірісі	Көміртек материалдары, таскөмір шайыры мен пектерді айдау, бенз(а)пирин, көміртек тотығы, күкіртті ангидрид
Техникалық көміртегі өндірісі	Көмір бенз(а)пирен, көміртегі тотығы шаңдары
Алюминий электролизі цехтары	Глинозем құрамдас шаңдар, фторлы қосылыстар, таскөмір шайыры мен пектерді айдау, бенз(а)пирен, көміртек тотығы
Электролизерларды күрделі жөндеу цехтары	Кремнезем құрамдас, көміртекті шаңдар, фторлы қосылыстар, таскөмір шайыры мен пектерді айдау, бенз(а)пирин, аммиак, азот тотықтары, көміртек тотығы
Фторлы тұздар өндірісі	Фторлы қосылыстар, сілтілер, күкірт қышқылы
Екіншілік алюминий өндірісі
Шихта бөлімі	Алюминий қорытпасының шаңдары
Кептіру бөлімі	Алюминий қорытпасының шаңдары, май аэрозольдары және оның жоғары температуралық деструкциялық өнімдері, акролеин, көміртек тотығы, күкіртті ангидрид
Балқыту бөлімі	Алюминий қорытпасының шаңдары, май аэрозольдары және оның жоғары температуралық өнімдері, акролеин, көміртек тотығы, күкіртті ангидрид, хлорлы және фторлы сутектер, фторлы сутек қышқылының тұздары
Қорғасын өндірісі
Ұнтақтау-шихта бөлімі	Қорғасын, мышьякты ангидрид
Агломерция және балқыту бөлімі	Қорғасын, мышьякты ангидрид, күкіртті ангидрид, көміртек тотығы
Тазарту бөлімі	Қорғасын, мышьякты ангидрид күкіртті ангидрид, сілті
Мырыш өндірісі
Ұнтақтау-шихта бөлімі	Қорғасын
Барабанды кептіру бөлімі	Цинк, қорғасын, мыс
Күйдіру және балқыту бөлімдері	Қорғасын, цинк, мышьяк, күкіртті ангидрид
Сілтілеу бөлімі	Күкірт қышқылының аэрозолі, цинк сульфаты фторлы және мышьякты сутектер
Дистиляция бөлімі	Қорғасын, цинк, көміртек тотығы, хлор
Электролиз бөлімі	Күкірт қышқылының аэрозолі, цинк сульфаты, тұз қышқылы
Газды генератор бөлімі	Көміртек тотығы
Мыс өндірісі
Шекемтастар дайындайтын ұнтақтау-шихта бөлімі	Шикізат шаңдары
Флотациондық және реагент бөлімдері	Флотореагенттер
Шихтаны күйдіретін және агломерациялық бөлімдер	Мыс, қорғасын, мышьякты ангидрид, мышьякты сутек, күкіртті ангидрид, көміртек тотығы
Шағылыспалы балқыту және штейнді конвертирлеу бөлімдері	Мыс, қорғасын, цинк, берилий, мышьякты ангидрид, күкіртті ангидрид, мышьякты сутек, күкіртті сутек, фторлы сутегі
Электротермиялық, оттегілік- өлшеулік және кивценттік балқыту бөлімдері	Мыс, қорғасын, цинк, мышьякты ангидрид, мышьякты сутек, күкіртті ангидрид, көміртек тотығы
Мысты отпен тазарту бөлімі	Мыс, қорғасын, күкіртті ангидрид, көміртек тотығы
Электролиз бөлімі	Күкірт қышқылы, мыстың, никелдің күкіртқышқылды гидроаэрозольдер
Никель өндірісі
Шихта және ұнтақтау бөлімдері, қоймалар	Шаң, кремнийдің бос қостотығы
Кептіру-престеу бөлімі және аглофабрикадағы бөлімдер	Никель қосылыстарының аэрозольдері, күкіртті ангидрид, көміртек тотығы, әк (известь)
Балқыту бөлімдері (кенді термиялық және шахталық балқыту, штейндерді конвертирлеу)	Никель қосылыстарының аэрозольдері, көміртек тотығы, күкіртті және күкірт ангидиридтері
Күйдіру-тотықсыздандыру бөлімдері	Никель қосылыстарының аэрозольдері, күкіртті және күкірт ангидриді, көміртек тотығы, хлор
Автоклавтық-химиялық бөлім	Никель қосылыстарының аэрозольдары, күкіртті ангидрид
Никель электролизі цехы	Никель қосылыстарының аэрозольдары
Кобальт цехтарының гидро бөлімі	Никель қосылыстарының аэрозольдары, хлор, суда ерігіш кобальт қосылыстары және күкіртті ангидрид
Кобальт цехының пиробөлімі	Кобальт (тотықты қосылыстар)
Карбонилді процеспен никель алу	Никель карбонидінің аэрозольдары, көміртек тотығы
Молибден өндірісі
Ұнтақтау-көлік бөлімі, майдалау және жіктеу, сүзу, кептіру, концентраттарды буып-түю	Шикізат шаңы
Флотореагенттер бөлімі	Күкіртті натрий, күкіртті көміртек, күкіртті стек, пропилен тотығы, бутил спирті, скипидар, керосин, минералды майлар
Флотация, қоюлату және сүзу бөлімдері	Ксантогенат гидрозолі, натрий метасиликаты, күкіртті натрий, күкіртті сутегі, күкіртті көміртек, пропилен тотығы, бутил спирті, минералды майлар
Концентраттарды кептіру бөлімі	Күкіртті ангидрид, көміртегі тотығы, молибден, мыс, селен, теллур аэрозольдары
КС пештерінде концентраттарды күйдіру бөлімі және айналмалы пештерден шығатын циклонды шаңдар	Күкіртті ангидрид, көміртек тотығы, молибденнің, селеннің, теллурдың, кремнийдің қос тотығының дезинтеграциясы мен конденсациясының аэрозольдары
Күйік қалдығын сілтілеу және элктросүзгіштерден шығатын циклондық шаңдар, сүзгіш, центрифуга учаскелері	Аммияк, тұз қышқылының буы, күкіртті ангидрид, күкіртті сутек
Молибдат аммонийді парамолибдат амонийға кристализациялайтын, центрифугалау, ірілету және өлшеп түю учаскелері	Аммиак, тұз қышқылының буы, күкіртті ангидрид
Аммоний парамолибдатын қыздыру және молибден тотығын металға дейін тотықсыздандыру	Аммиак, көміртек тотығы, молибден аэрозольдері
Штабиктерді пісіру учаскелері	Сілті аэрозольдары, молибден аэрозолі
Престеу учаскесі	Металды молибден
Вольфрам өндірісі
Ұнтақтау-ұсақтау бөлімдері	Шикізат, вольфрам шаңдары
Кендерді және соданы пісіру	Сілтілер мен вольфрам аэрозольдары
Күйдіру бөлімі	Күкіртті ангидрид, көміртек тотығы, вольфрам
Сілтілеу бөлімі	Сілтілер, тұз қышқылы, вольфрам аэрозольдары, аммиак
Кептіру және өлшеп-түю бөлімдері	Вольфрам
Вольфрам металын өндіру бөлімі	Вольфрам аэрозолі
Магний өндірісі
Карналлитті түсіретін учаске	Шикізат шаңы
Карналлитті сусыздандыратын учаске	Тұз қышқылы
Электролиз бөлімі	Магний, хлор, хлорлы сутек
Магний-сынап қорытпаларын алатын бөлім	Магний, сынап
Қорытылған прокаттық листтерді үйетін учаске	Сынап буы
Магний-сынап қорытпаларын кесетін және механикалық өңдейтін учаске	Магний, сынап буы
Титан өндірісі
Ұнтақтау-үгіту бөлімі, шикізат қоймалары	Шикізат шаңы, титан қостотығының аэрозолі
Хлорлау және төртхлорлы титанды тазарту бөлімдері	Хлор, хлорлы сутек, фосген, төртхлорлы титан
Тотықсыздандыру және дистиляция бөлімдері	Хлорлы сутек, хлор, төртхлорлы титан
Титан губкаларын қағу және өңдеу бөлімдері	Титан аэрозолі
Алтын алу фабрикалары
Ұнтау-транспорт бөлімі	Кремнийдің қостотығы
Тұндыру бөлімі	Цинк
Алтын алу технологиясының сорбциялық және тұнбалық бөлімі	Цианидті сутек
Алтын алудың амальгамациондық технологиясы бөлімі	Сынап буы
Орнына келтіру және электролиз бөлімдері	Цианидті сутек, қышқылдар буы, сілтілер аэрозольдары, аммиак
Сурьмалы, мышьякты, сульфидті кендерді агитациялау, қойылту және гравитациялық байыту бөлімдері	Мышьякты сутек, күкіртті ангидрид
Флотация бөлімі	Күкіртті сутек, күкіртті көміртек
Платина және платинаоидтар өндірісі
Шикізаттарды қабылдау және дайындау бөлімдері, дайын өнімдер бөлімі	Платинді металдардың шаңдары
Гидрометаллургиялық процестер бөлімі	Платинді металдар, аммиак, хлор, азот тотығы, азот, тұз қышқылдарының булары
Пирометаллургиялық процестер бөлімі	Платинді металдар және олардың қосылыстары
Қалайы және оның қорытпаларын өндіру
Кен концентраттарын жетілдіру және сілтілеу цехтары	Қорғасын, қалайы, күкірт және тұз қышқылының, керосиннің, ксантогенаттың булары, хлорлы сутек, күкіртті сутек, табиғи радиоактивті элементтердің шаңдары
Кептіру бөлімі	Күкіртті сутек, күкіртті көміртек, төртхлорлы көміртек, көміртек
Күйдіру бөлімі	Қорғасын, кремнийдің қостотығы, күкіртті газ, көміртек тотығы, мышьяк, табиғи радиактивті элементтер шаңы
Түйіршіктерді жаю және кептіру	Қорғасын, қалайы, мышьяк тотықтары, кремнийдің қостотығы, көміртек тотығы, мышьякты көміртек
Балқыту бөлімі	Кремнийдің қостотығы, қалайы, мышьяк, қорғасын кондесациясының аэрозольдары, азот тотығы, мышьякты сутек, көміртек тотығы, күкіртті сутек, хлор, табиғи радиоактивті элементтердің шаңы
Фьюминг бөлімі	Қалайы, кремнийдің қостотығы, табиғи радиоактивті элементтердің шаңы
Тазарту (рафинирлеу) бөлімі	Қорғасын, мышьякты және сурьмалы сутектер, табиғи радиоактивті элементтердің шаңы
Қалдық қоймасы	Күкіртті сутек, күкіртті көміртек, күкірт қышқылы, табиғи радиоактивті элементтердің шаңы
Сирек кездесетін металлдар өндірісі
Радиоактивті элементтер қоспасы бөлімінде	"Табиғи радиоактивті элементтермен жұмыс істеудің санитарлық ережелері" және "Радиактивті заттар және басқа иондаушы сәулелер көзімен жұмыс істеудегі негізгі ережелерін" жетекшілікке ала отырып, радиациялық бақылау жүргізу
РЗМ каскадты бөлімдері	Трибутилфосфат, азот қышқылының булары
Елеуге, шихталауға және ұнтақтарды өлшеп бууға байланысты барлық жұмыстар, сонымен бірге тиеу-түсіру жұмыстары	РЗМ шаңдары
Гидрометаллургиялық және гидрохимиялық процестер цехтары	Аммиак, азот тотығы, азот және тұз қышқылдарының булары, хлор, фторлы сутегі
Сирек кездесетін металлдар фторидын алу бөлімі	Фторлы сутегі

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
міндетін атқарушының
2010 жылғы 11 тамызда
№ 628 бұйрығына
3-қосымша

«Қара металлургия объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық ережесі

1. Жалпы ережелер

1. Осы «Қара металлургия объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық ережесі (бұдан әрі - санитариялық ереже) қара металлургия объектілеріне арналған өндірістік микроклиматқа, жарықтандыруға, медициналық қамтамасыз етуге, сумен жабдықтауға, желдетуге, физикалық факторлар көздерімен еңбек ету, радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жағдайларына, атмосфералық ауаға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды белгілейді.
Осы санитариялық ереже мынадай: коксохимиялық, агломераттық және теміркенді шекемтастарды, домналық, ферроқорытпалық, болат балқытушы, илек, құбыр, метиз, темір ұнтағы, отқа берік, екінші топтағы қара металлдарды өңдейтін, металлургиялық пештер мен агрегаттарды жөндейтін өндірістерге қолданылады.
2. Осы санитариялық ережеде мынадай анықтамалар пайдаланылды:
1) қара металлургия - кен өндіретін, кен және кен өндіруге керекті емес шикізаттарды байыту бойынша объектілірге жататын ауыр өнеркәсіп саласының нысандары;
2) ауамен себезгілеу - үй-жайға, суық ауаның, газдың, будың, шаңның енуін болдырмауға арналған жергілікті желдету.

2. Өндірістік микроклиматқа қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

3. Крандардың кабиналарында, басқару постыларында, есептеу машиналары орналасқан залдарда, операторлық типтегі басқа жұмыстарды орындау барысында, сондай-ақ жұмысшылар уақытша демалатын орындарда температураның, салыстырмалы ылғалдылықтың және ауа қозғалысы жылдамдығының нормалары сақталуы тиіс.
4. Жылдың салқын және жылы мезгілдерінде өндірістік үй-жайлардың жұмыс аймағында температураның, салыстырмалы ылғалдылықтың және ауа қозғалысы жылдамдығының рұқсат етілген нормалары (ауаның салыстырмалы ылғалдылығы кемінде 30% болуы тиіс) сақталуы, ал жылдың жылы мезгілінде олар осы санитариялық ережеге 1-қосымшаға сәйкес болуы тиіс.
5. Жылытылмайтын өндірістік және қоймалық үй-жайлардағы адамдар тұрақты жұмыс істейтін жұмысшы аумағында температураның, салыстырмалы ылғалдылықтың және ауа қозғалысы жылдамдығының рұқсат етілген нормалары қамтамасыз етілуге тиіс, олардың өлшемі бір адамға шаққанда 100 шаршы метрден (бұдан әрі - м²) аспайтын немесе ұзындығы 20 метрден (бұдан әрі м) аспайды.
Басқа жұмыс орнындағы температура, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы нормаланбайды, ал ауа қозғалысының жылдамдығы секундына 0,5 м (бұдан әрі - м/с) артық болмауы тиіс.
6. Өндірістік үй-жайларда жұмыс істейтін бір адамға келетін аудан 100 м² артық болса, тұрақты жұмыс орнынан тыс жерде температура мен ауаның салыстырмалы ылғалдылығы нормаланбайды, ал жылдың салқын және ауыспалы мезгілдерінде ауа қозғалысының жылдамдығы секундына 1 м/с аспауға тиіс.
7. Жылытылмайтын өндірістік және қоймалық үй-жайларда жұмыс істеушілер үшін жылынуға арналған арнайы үй-жайлар көзделеді.
8. Тұрақты жұмыс орнындағы жылу көзін оңтайлы орналастыру есебінен және өндірістік жылуды қорғау құралдарын пайдаланудың салдарынан жылу соққысына ұрыну 140 Вт/м² аспауы тиіс.
Тұрақты жұмыс орындарында техникалық жолмен жылу қарқындылығын 140 Вт/м² қамтамасыз ету мүмкін болмаған жағдайда, жеке қорғаныш құралдары, сондай-ақ қосымша мыналар қолданылуы тиіс:
жылу қарқындылығы 140 Вт/м²-тен 350 Вт/м² аралығында болған жағдайда, тұрақты жұмыс орнында ауа қозғалысының жылдамдылығын 0,2 м/с өсіру керек;
жылу қарқындылығы 350 Вт/м²-тен 2800 Вт/м² аралығында болған жағдайда, осы санитариялық ережеге 2-қосымшаның 1-кестесіне сәйкес ауаны себезгілендіру қолданулы тиіс.
9. 19-тармақтың талаптарын орындау және ауаны себезгілендіру техникалық жағынан мүмкін болмаған жағдайда жұмыскерлерді жылудан қорғау олардың жылу көзі әсер ететін аумақта болу уақытын осы ережеге 2-қосымшаның 2-кестесіне сәйкес мүмкіндігінше шектеу арқылы қамтамасыз етілуі тиіс.
Үзілістер демалу орындарындағы ауаның температурасы жылдың салқын мезгілінде 20-23 ⁰С аралығында, ал жылы кезінде 21-25 ⁰С аралығында болатындай ұйымдастырылуы тиіс.
10. Жылу қарқындылығы 2800 Вт/м² артық болған жағдайда арнайы костюмсіз немесе жеке қорғаныш құралдарынсыз жұмыс істеуге жол берілмеді.
11. Пештерде, шөміштерде, қыздырылған агрегаттардың ішіне кіру арқылы жөндеу жұмыстарын жүргізуге, ондағы ауа температурасы 40^оС аспайтын және осы санитариялық ережеге 2-қосымшаның 3-кестесінің талаптары орындалған жағдайда ғана жол беріледі. Бұл ретте жұмыскерлер арнайы қорғаныш киімдерімен және бетке, қолға, аяққа арналған жеке қорғаныш құралдармен жабдықталуы тиіс.

3. Жарықтандыруға, қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

12. Жасанды жарықтандыру жалпы жарықтандыру жүйесі бойынша шамдарды біркелкі немесе оқшаулау орналастыру арқылы орындалуы тиіс. Цехтың ішінде жоғары тұратын құрал-жабдықтар болғанда, жұмыс орындары тігінен орналасқанда, жұмыс орнын құрал-жабдықтардың бөліктерімен немесе жұмыскердің денесімен көлеңкелеген жағдайда шамдарды оқшаулап орналастыру қолданылады.
13. Жарықтандырудың мөлшері, көзді қарықтыратын көрсеткіштің рұқсат етілген мәні және өндірістік үй-жайлардың, жұмыс орындарының пульс беру коэффициенті, цехтар мен учаскелерде апатты жағдайда жарықтандыру, жарықтандыру арматурасын ластанудан тазалау мерзімі және қор коэффициенттің мәні осы ережеге 3-қосымшада көрсетілген.
14. Көтергіш крандар, кранның құрылымымен пайда болатын көлеңкені болдырмау үшін, кран астына жарық түсіретін қыздыру шамдарымен немесе газбен ыдырататын жарық көзімен жабдықталады.
15. Металлургиялық пештер мен агрегаттарды жөндеу барысында тасымал жарықтандырумен қамтамасыз етілуі тиіс.
16. Өндірістік үй-жайларды жалпы жарықтандыру үшін газбен ыдырататын жарық көздері қолданылуы тиіс. Машина залдарын, басқару постыларын және өндірістік процесстерді, диспетчерлік пункттерді және басқаларын жарықтандыру үшін люминесцентті шамдар қолданылуы тиіс. Қызу шамдары жергілікті жарықтандыру, адамдар уақытша болатын үй-жайларды жарықтандыру, жарылыс болу қаупі бар және басқа да ауыр жағдайлы орта қалыптасқан үй-жайлар үшін қолданылуы тиіс.
17. Автоматтандырылған технологиялық процесс жүретін цехтарда жалпы және жергілікті жарықтандыратын шамдарды қосымша қосу көзделеді.
18. Ақ қаңылтыр бетін, тоттанбайтын болаттан жасалған құбырларды, сымдарды өңдейтін бөлімдерді және басқаларды бақылайтын жұмыс орындарына жалпы және жергілікті жарықтандыруды орналастырғанда көз қарықтыратын жарықты шектейтіндей етіп жасалады.
19. Жарықтандыруды өлшеу және басқа да нормалық талаптарды тексеру жарық беретін қондырғыларды пайдалануға беру барысында жүргізілуі, ал пайдалану кезінде жылына кемінде екі рет тексерілуі тиіс.
20. Сынап толтырылған газбен ыдыратқыш шамдарды пайдалану кезінде олардың істен шыққандарын жою тәртібі сақталуы тиіс. Істен шыққан шамдарды жинау және уақытша сақтау жеке үй-жайда жүргізілуі, өңдеуден (демикуризация) өткізетін пунктке жіберіледі. Пайдаланылған шамдар есепке алынуы, арнайы журналда тіркелуге жатады.

4. Физикалық факторлар көздерімен жұмыс істеу жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

21. Жұмыс орындарында және қол машиналарында жылына кемінде бір рет, сондай-ақ жөндеуден өткеннен кейін, кейбір бөлшектерін ауыстырғаннан немесе жаңғыртылғаннан кейін шу мен дірілдің деңгейі өлшенуі тиіс. Мерзімдік өткізілетін тексеріс қорытындысы машинаның санитариялық паспортына жазылуы тиіс. Шу мен дірілді бақылау машиналардың жұмыс істеу режимінде жүргізіледі.
22. Шу мен діріл туғызатын машиналардың паспорттарында дайындаушы кәсіпорынның стандартқа сәйкес шу мен діріл мөлшері көрсетілуі тиіс.
23. Жұмыс орындарында дыбыс қысымының рұқсат етілген деңгейін анықтау, шуды жіктеу, машиналар тудыратын шудың сипатына қойылатын жалпы талаптарды анықтау, жұмыс орнындағы шу мен дірілді, оның деңгейін өлшеу қолданыстағы стандарттың талаптарына сәйкес жүргізілуі тиіс.
24. Темір жол көлігі жүргізушілерінің жұмыс орындарындағы дірілдің деңгейі рұқсат етілген мәннен аспауға тиіс.
25. Механикаландырылған құрал-жабдықтар арқылы қолмен өңделінетін бұйымдар қосымша діріл тудырмас үшін жақсылап бекітілуі және жатқызылуы тиіс.
26. Діріл технологиялық процесстің негізгі элементі болып табылатын құрал-жабдықтармен (діріл арқылы тығыздағанда) жұмыс істеу барысында жұмыскерлердің дірілдеуші бетте болуына жол берілмейді.
27. Дірілден қорғау үшін, оның таралу жолдарына, жапқыштарға дірілден оқшаулайтын тіректер қойып, машинаға қызмет еткенде дыбыс азайтатын алаңдар көзделуі тиіс.
28. Соққы арқылы діріл туғызатын қол машиналарынан туатын дірілді оқшаулауды есептеу, құрылысын жобалау қолданыстағы стандарттың талаптарына сәйкес жүргізілуі тиіс.
29. Көлік арқылы туатын діріл барысында жұмыс орнын есептеу, құрылымын жобалау қолданыстағы стандарттың талаптарына сәйкес жүргізілуі тиіс.

5. Радиациялық қауіпсіздікке қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

30. Радиоактивті заттармен және басқа да иондаушы сәуле көздерімен жұмыс жүргізу және оларды ұйымдастыру кезінде радиациялық қауіпсіздікке қойылатын талаптар басшылыққа алынуы тиіс.
31. Иондаушы сәуле көздерін қамтитын аспаптарды орнату кезінде (монтаждағанда), ол орын құралдардың құжатында көрсетілген рұқсат етілген параметрден жоғарғы температураның, химиялық агрессиялық ортаның және механикалық факторлардың әсеріне ұрынбайтындай болуы тиіс.
32. Аспаптың (сәуле көзінің) орналасқан орыны тұрақты жұмыс орнынан кемінде 1 метр (бұдан әрі - м) жерде орналасуы тиіс. Егер, пайдалану барысында аспап (сәуле көзі) 1 м жақын орналасса және сәуле көзіне шығатын қуат сағатына 0,2 микрозиверттен асатын болса, қорғаныш экранмен қоршалуы, ол жерге радиациялық қауіпсіздік белгісі қойылуы тиіс.
33. Радиоизотоптық сәуле көзінен аспапты (қуат көзінсіз берілген құралды) қуаттандыру мамандандырылған зертханаларда жүргізілуі тиіс. Қуаттандыруды жүргізетін персонал иондаушы сәуле көздерімен жұмыс істеудің қауіпсіздік әдістерін оқуы және дозиметриялық бақылаудан өтуі тиіс. Қуаттандыру бойынша жұмыс аумақтық мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органның келісімі бойынша радиациялық қауіпсіздікке жауапты адамның қатысуымен жүргізілуі тиіс.
34. Сәуле көзінің блогын және бақыланатын объектіні бөлетін детекторды, деңгей өлшеуішті, жуандық өлшеуішті, тығыздық өлшеуішті, заттарды санайтын құралдарды пайдаланғанда сәуле көзінің блогынан шығатын сәуле шоғыры жұмыс орыны орналасқан жерге қарама-қарсы жаққа бағытталуы тиіс. Жұмыс сәуле шоғырының апертурасы детектор мен қорғаныш экрандардың шегінен шықпауы тиіс.
35. Иондаушы сәуле көзінің электрлі ваккумды құралдарын пайдаланғанда, оған қойылатын талаптар, осы құралдарға берілген техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес болуы тиіс. Осындай құралдарды алған кәсіпорындар 10 күндік мерзім ішінде аумақтық мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдарын хабардар етіп, аспаптың атауын, сәуле көзінің түрін, бөлшектер немесе кванттардың шығаратын қуатының ең үлкен мәнін, жұмысшы сәуле шоғыры ағынының ең жоғарғы тығыздық мәнін көрсетулері тиіс.
36. Иондаушы сәуле көзін беретін электрлі ваккумды аспаптарды пайдалану алдында, кернеулігі мен тоқ күшінің ең жоғарғы мәні кезінде жұмыс орнында, қорғаныш беттерде немесе қорғаныш экрандарда сәуле көзінің деңгейін анықтау үшін радиациялық бақылау жүргізілуі тиіс.
37. Шығаратын өнімдерге, олардың физикалық жағдайына қарамастан радиактивтік заттарды енгізу арқылы қолдану, тек санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды болған кезде ғана рұқсат етіледі.
38. Радиоактивті заттармен жұмыс ашық түрде жүргізілетін объектілерде арнайы жабдықталған зертхана және сақтау орындары болуы тиіс.
39. Технологиялық поцесс, жұмыс немесе құрал-жабдық істен шыққан кезде бақылаудың радиоизотоптық әдісін пайдаланғанда өндірісте шығарылатын өнімге ашық радиоактивті заттарды енгізуге жол берілмейді.
40. Торий, уран және олардың ыдырауынан пайда болған заттардың меншікті активтілігі грамына >37 беккерель (бұдан әрі - Бк/г) - болғанда, олармен жұмысты радиоактивті заттармен ашық түрде жұмыс істеу ретінде қарау тиіс. Мұндай жұмыстарда радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін қолданыстағы заңнама талаптарына сәйкес болуы тиіс.
41. Құрамында торий, уран және олардың ыдырауынан пайда болған заттар бар, меншікті активтілігі грамына <37 Бк/г болатын кенді, кенге жатпайтын материалдарды пайдалану арқылы жұмыс істеу жалпы шаңның рұқсат етілген деңгейлері сақталған жағдайда қауіпсіз ретінде қаралады.
42. Иондаушы сәуле көздерін пайдалану арқылы жұмыс істеу мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары берген санитариялық паспорт болғанда ғана жүргізіледі.

6. Медициналық қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

43. Жұмыс істеушілер арнайы киіммен, аяқ киіммен, жеке басты қорғау құралдарымен қамтамасыз етілуі тиіс. Арнайы киімдерді, аяқ киімдерді жуу, жөндеу, залалсыздандыру жұмыстары орталықтандырылып жүргізілуі тиіс. Арнайы киімдерді өндірістен алып шығуға және үйде жууға жол берілмейді.
Арнайы киімдер шаң-тозаңмен былғануы мүмкін объектілерде арнайы киімнің ішкі бетіне және теріге түсуін болдырмайтын, шаң-тозаңнан қорғайтын қондырғы көзделуі тиіс.
44. Өндірістік учаскелер қажетті дәрі-дәрмектер жиыны бар дәрі қобдишасымен қамтамасыз етіледі.
Барлық жұмысшылар және инженерлік-техникалық қызметкерлер алғашқы медициналық көмек көрсету тәсілдеріне оқытылады.

7. Коксты-химиялық өндірістің жабдықтарын пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

45. Химиялық өнімдерге арналған сыйымдылықтар мен аппараттар автоматтандырылған деңгей өлшеуіштері болуы тиіс.
46. Шайырды, бензолды басқа да өнімдерді бір ыдыстан екінші сыйымдылыққа құю үшін сальниксіз сорғылар қолданылуы тиіс. Басқа типтегі сорғыларды қолдану кезінде алмалы-салмалы сальниктері және жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін ыңғайлылықты қамтамасыз ететін жергілікті сорып алатын аппараттары болуы тиіс.
47. Шайырды, бензолды басқа да өнімдерді бір құрал-жабдықтан екінші құрал-жабдыққа құйғанда жұмыс аумағына зиянды заттардың бөлінбеуін қамтамасыз ету керек. Сынама алу үшін пайдаланылатын крандар жергілікті сорғыш аппараттармен және сынама алатын жабық ыдыстармен қамтамасыз етілуге тиіс.
48. Кристаллизатор, центрифугаларды, ваккумды-сүзгіштерді, барабандарды суытқыштарды, сұйық нофталинді құюға арналған конвейерлер жабындысы бар жергілікті сорғыш құралдармен жабдықталуы тиіс.
49. Мынандай процесстер механикаландырылуы тиіс:
1) сыйымдылықтар мен аппараттарды тазалау бойынша операция;
2) фусты жуып кетіру және ұстауды;
3) шихта және кокс шашындыларын жинауды, пештерді үрлеуді, люктерді, тіреуіштерді, пештердің, есіктердің басқа да құрал-жабдықтардың жақтауларын тазалауды;
4) әктерді түсіруді, әк сүтін дайындауды, әк тұндырғыштарынан шламды алып тастауды, фусты шығарып тастауды;
5) радонды аммонийді және натрийді тасымалдайтын цехта, сусымалы өнімдерді сыйымдылыққа, кристаллаторлар тиегенде, дайын өнімдерді қаптап, ыдысқа салғанда;
6) коксты газды күкірттісутегіден тазалайтын цехта, күшәнды ангидридті қоймадан тасығанда немесе оны ерітетін сыйымдылыққа тиегенде;
7) тұндырғыштардан және мөлдірлегіштен тұнбаны өндіріске кері қайтару және тазартуды;
8) кристаллды нафталин цехында - бір жерге үйгенде, ұнтақтағанда және нығыздалған нафталинді еріткіш ортаға салғанда, кристаллды нафталинді темір жол вагондарына тиегенде, нафталин құятын машинадан нафталин кесектерін қоймаға жібергенде және барабанды суытқыштардан нафталин толтырылған қапшықтарды тасымалдағанда;
9) кумарон шайырын ерітіп құйғанда, суытқанда, ыдыстарға салғанда жүргізілетін жұмыстарды;
10) суды биохимиялық жолмен тазалайтын цехтарда - аэротентке ортофосфорлық қышқылды беру процессінде.
50. Ауа тұратын сыйымдылықтар және аппараттардан бөлінетін бу мен аэрозоль ұсталынуы және технологиялық процесске кері қайтуы тиіс.
51. Ұнтақтайтын, араластыратын агрегаттар және көмірді тиейтін орындардың үсті жабылуы, жергілікті сору желдеткішімен жабдықталуы тиіс.
52. Мынадай процесстер автоматтандырылуы тиіс:
1) шайырлы суды май бөлгіштен сорып алып, шайыр жинағышқа құю;
2) кокстеу үшін көмірді (ұсақтау, елеу, араластыру, шихтаны тасымалдау) дайындау жұмыстарын жүргізгенде;
3) коксты инертті газдың көмегімен құрғақ күйде сөндіру.
53. Көмірлі шихтаны және сұйық пекті камералық пешке тиегенде кокстену үдерісі автоматтандырылуы және түтінсіз әдіспен жүргізілуі тиіс.
54. Көмір мұнаралары және тиегіш вагондар шихтаның салмағы мен мөлшерін көрсететін құрал-жабдықтармен жабдықталуы тиіс.
55. Көмір мұнараларының және тиегіш вагондардың бункерлері механикаландырылған жолмен ашылу жүйелерімен жабдықталуы тиіс.
56. Кокс батареяларындағы көмір тиейтін және есік ашатын машиналар қашықтықтан басқарылуы тиіс.
57. Бу мен су беретін инжекторлар пеш толтырылардан бұрын іске қосылып және жоспарлау аяқталғанда, люк жабылған кезде ажыратылуы тиіс.
58. Көмір тиейтін вагондардың телескопиялық тетіктері, көмір тиелетін люктермен тиеу кезінде, герметикалық түрде жалғасуы тиіс.
59. Тиелінетін люктер, плацирлік және пеш есіктері, газ жинағыштың қақпақтары мейілінше тығыздала жабылуы тиіс.
60. Кокстық және пекококстық батареялардың газ жүретін тік бағандары механикалық жолмен ашылуы, жабылатын және тазалайтын қондырғылармен жабдықталуы тиіс.
61. Кокстық және пекококстық батареялар пеш камерасынан коксты шығарғанда шаң-тозаңды ұстайтын қондырғылармен жабдықталуы тиіс.
62. Коксты сөндіру, коксты құрғақ түрде сөндіру қондырғыларында жүргізілуі немесе тазаланған сумен сөндірілуі тиіс. Коксты фенолды сумен сөндіруге жол берілмейді.
63. Шихтаны қыздыру пешіне тиегенде, пішінделген коксты түсіргенде, коксты газдың қысымына басқа да технологиялық параметрлерге бақылау жүргізгенде, олар қашықтан автоматты түрде басқарылуы тиіс.
64. Күкірт суспензиясы бар бункердегі күкірт пастасын сүзетін ваккумды-сүзгіш, қабылдағыш және күкіртті сақтайтын сыйымдылық, тұндырма және конденсант жиындысы, шайыр фракцияларын кристаллдайтын орындардың үстінде жабындысы және жергілікті сорғыштары болуы тиіс.
65. Шайырларды өңдейтін, бастапқы шайырды және оның фракцияларын тасымалдайтын, сондай-ақ химиялық өнімдерді тиеп, түсіретін жұмыстар цехтарда шаң-тозаң және зиянды заттардың бөлінуін болдырмайтын әдістермен жүргізілуі тиіс.
66. Антрацен фракцияларын жонғанда автоматтандырылған центрифугаларда үздіксіз тәсілмен жүргізіледі.
67. Автоматтандырылған центрифугалар, сұйық нафталинді қалыпқа құюға арналған конвейерлер және барабанды суытқыштардың үстінде жабыны болуы, жергілікті желдету жүйесімен жабдықталуы тиіс.
68. Шайыр фракцияларын жуу үздіксіз жұмыс істейтін жабық аппараттарда жүргізілуі тиіс.
69. Антраценді байытатын цехтар үстінен жабылуы, техникалық антраценді түсіретін учаскелерде, еріткіші бар сыйымдылықтарға жібергенде, сондай-ақ оларды құрғатып, дайын өнім ретінде қаптағанда жергілікті сорғыштар қарастырылуы тиіс.
70. Фтал ангидриді орналасқан цехта негізгі аппараттар мен құрал-жабдықтар ашық алаңда немесе цехтың сөрелерінде орналасуы тиіс.
71. Инден-кумарон шайыры орналасқан цехтардағы аппараттардың сұйық құятын тарелкалары полимерлік шайырларды сусыздандыру, полимеризациялау және бейтараптандыру үшін жергілікті сорғыштармен қамтамасыз етілуі тиіс.
72. Хлорлы алюминий оқшауланған бөлмеде металлдан жасалған, тығыз жабылатын қақпағы бар барабандарда сақталуы тиіс.
73. Хлорлы алюминийді полимерлеу цехына тасымалдау механикаландырылуы тиіс, ал тиелетін орын жергілікті желдету жүйесімен жабдықталуы тиіс.
74. Көмір дайындайтын үй-жайларды, кокс цехтарын, коксты сорттайтын орынды, химиялық цехтарды, машиналарды, құрал-жабдықтарды тазалау механикаландырылуы және орталықтандырылған жолмен сумен шайылуы, вакуумдық қондырғы арқылы сорылып алынуы тиіс. Қысылған ауаның көмегімен шаң-тозаңдарды үрлеп тазалауға жол берілмейді.

8. Агломерат және теміркендерінің шекемтастарын өндіретін жабдықтарды пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

75. Агломерациялық машиналар, таселектер, ұсақтауыштар, қоректендіргіштер, шихталарды тиегіштерді дайындаушы-зауыт жапсарлас жергілікті сорғылармен беруі тиіс.
76. Агломерациялық машина тұрған учаскенің көрік орналасқан аумағында жұмыскерлерді инфрақызыл радиацияның әсерінен қорғауға арналған шаралар қарастырылуы тиіс.
77. Агломерациялық машинаның коллекторлық бункерлеріндегі және технологиялық газбен тазалайтын аппараттардағы тозаңды, сондай-ақ агломерациялық таспаны бос жүрген кезінде төгілген шаңды тасымалдау, шаң туғызбайтындай, ылғалды немесе басқа да әдістермен жүргізілуі тиіс.
78. Технологиялық процессте агломераттың суытылып берілуі қарастырылуы тиіс. Суыту үшін агломерат қатпарлары арқылы ауаны үрлегенде қоршаған ортаға суытқыш аппараттың ұзын бойымен шаң-тозаң бөлінбейтіндей арнайы шаралар қарастырылуы тиіс.
79. Барлық шихта материалдары ылғалдандырылуы немесе шаң-тозаңның бөлінуін азайтатын басқа да шаралары қарастырылуы тиіс.
80. Шихта қыздыру үшін алғашқы рет араластыратын барабанды қайта қолданғанда, қайталанатын затты бөлетін елеуішке жақын орналастыру, ал тасымалдаушы таспаның өң бойында ыстықтай қайталанатын қайтарма мөлшері мейлінше аз болуы тиіс.
81. Жылжымалы тиегіш арбалардың түсіретін және тиейтін орындары жергілікті сорғыштармен жабдықталған жабындысы болуы тиіс.
82. Құрамында темір бар шихтаның, коксиктің және басқадай ұнтақталған материалдардың бөлігін, сондай-ақ агломераттар мен шекемтастарды сорттауға арналған таселектер, тиейтін, түсіретін тораптарды қоса есептегенде сорғыш аспаптармен жабдықталған жабындының астында орналасуы тиіс.
83. Машинадан берілетін агломераттар және шекемтастарға арналған науалардың құрылымы жабық болуы, олар сору жүйесіне немесе агломерациялық машиналардың жабу жүйесіне қосылуы тиіс. Агломераттарды (шекемтастарды) вагонға тиейтін тораптар, қоршаған ортаға шаң-тозаңның бөлінуін болдырмайтындай, сорғыш аспаптармен жабдықталуы тиіс.

9. Домна өндірісінің жабдықтарын пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

84. Шихта берілетін бөлімде материалдардағы ұсақ фракцияның мөлшері, технологиялық регламентпен көзделген, осы бөлімге түсуге тиіс мөлшердің жоғарғы деңгейінен аспауы тиіс.
Тасымалдау және тиеп-түсіру процесстері кезінде технологиямен рұқсат етілген максималды деңгейге дейін шихта материалдарын ылғандандыру жүргізілуі тиіс.
85. Жаңадан салынып жатқан және реконстукцияланатын домна пештеріне шихта материалдары қоймадан және осы объектінің өнеркәсіптік алаңдарында орналасқан басқа өндірістен бөлімге шихта тасымалдаушы таспалар арқылы немесе басқадай үздіксіз жұмыс істейтін көлік арқылы жеткізілуі тиіс.
Басқа жағдайларда материалдарды жеткізу үшін өзі түсіретін көлік құралдарын пайдаланып, қолмен жұмыс істеуді болдырмайтындай, қашықтан басқарылатын қондырғымен қамтамасыз ету тиіс.
86. Шихта материалдарды үздіксіз таситын көлік арқылы жеткізгенде бункер үстіндегі үй-жайлар жабылуы, жылу көзімен қамтамасыз етілуі тиіс. Бункерлерді толтыру автоматтандырылуы, қашықтықтан бақылануы тиіс. Бункерлердің тиеу орындағы тиеу кезінде шаң-тозаңның бөлінуін болдырмайтындай, сорғышпен жабдықталған жабық жабындымен қамтамасыз етілуі тиіс.
87. Бункерлер автоматтандырылған деңгей өлшеуіштермен қамтамасыз етілуі, олар бункерді босататын құрылғылармен біріктірілуі тиіс. Пайдалану барысына бункердегі шихта материалдарының жоғары шекарасы тұрақты болуы, тиелген материалдардың өз бетінше құлауын қамтамасыз ететіндей болуы, ал биіктігі 3,5 м көп болмауы тиіс. Бункерлердің толық босатылуына тек домна пештері тоқтағанда немесе жөндеу жұмыстарын жүргізілгенде ғана жол беріледі.
88. Жекеленген домна пештерінің бункер астындағы үй-жайлары жел өтін болдырмауы үшін және шаң-тозаңды ауаның таралуын туғызбауы үшін оқшау орналасуы тиіс.
89. Бункер астындағы үй-жайларда шихта конвейерлік жолмен берілген жағдайда бункердегі түсіретін бөлігі, дірілді таселектер, қоректендіргіштер, өлшеуіш құйғылар, шихта материалдардың конвейерлері және еленген ұсақ заттарды сыртқа шығаратын таспалар, сондай-ақ олардың арасындағы тиеп-түсіретін тораптар сорғышпен жабдықталған жабындымен қамтамасыз етілуі, соңғылары орталықтандырылған тартып шығаратын желдету жүйесіне қосылуы тиіс.
90. Шихта таразы-вагон арқылы берілгенде (бункерлерді толтырғанда немесе оны шихтадан босатқанда) шаң-тозаңның таралуын болдырмайтындай, қалдықтар үйіндісі жиналған шұңқырдың үстіндегі ауаны сыртқы атмосфераға жіберуден бұрын шаңнан тазарту қарастырылуы тиіс.
91. Таразы-вагонның кабинасы шаң-тозаң кірмейтіндей тығыз жабылуы, жылумен оқшаулануы, бақылау жүргізетін ойықтар жарық өткізгіш мөлдір материалдардан жасалынуы, жылу өткізбеуі және машинист демалатын аймаққа бапталған ауа берілуі тиіс.
92. Бункер үстіндегі және бункер астындағы үй-жайларға сырттан ауа еріксіз түрде келтірілуі қамтамасыз етілуі, сол жерде тұрақты температураны сақтай отырып, желдету жүйесі арқылы шығарылатын ауаның орнын толтыру тиіс.
93. Үйінді жиналған шұңқыр, шихта беретін барлық үй-жайлардан оқшаулануы тиіс. Үйіндінің және тиегіш қондырғылардың құрылымы шихта материалдарының төгіліп шашылуына жол бермеуі тиіс. Үйінді жиналатын орынды және тиейтін астаушаларды жабық сорғыштармен қамтамасыз ету тиіс.
94. Шихта беру бөлімшесінен еленген ұсақ материалдарды осы өнеркәсіптік алаңда орналасқан басқа өндірістерге шығару тасымалдау таспасы жүйесінің галереясы арқылы жіберілуі, қолдан тиеу жұмыстары мейлінше аз болуы тиіс.
Басқа жағдайларда мұндай ұнтақтар көлік құралдарына қоршаған ортаның ластануын және ашық түрде шаңдағыш материалдардың құлауын болдырмау үшін қашықтан басқарылатын телескопиялық қондырғылардың көмегімен жүргізілуі тиіс.
95. Домна пештерінің құрылымы ағын өзектермен, үрлеуіш құралдармен, шойын және қож құятын астаушалармен жұмыс істегенде оңтайлы жағдайды және бұл жұмыстарды механикаландыруды қамтамасыз ету тиіс.
96. Шойын ағын өзектерінің құтысын ажырату немесе толтыру, сынықтарын жинау, құю алаңын және теміржол жолдарын тазалау, материалдар мен құрал-жабдықтарды жеткізуге байланысты және басқадай барлық жұмыстарды жүргізу механикаландырылуы тиіс.
97. Қождық шойын ағын өзектің, басты шұңқырлардың, шөміш және шлак астауларының үстінде сорып-шығаратын желдеткіш жүйесі бар жабыны болуы тиіс.
98. Шойын және қож шұңқырларының және басқа да ыстық беттерінің үстіндегі өтіп тұруға арналған көпірлер ыстықтан қорғайтындай етіп, бүйірі жақтарынан биіктігі 1 м болатын ыстық өткізбейтін материалдармен қоршалуы тиіс.
99. Құю алаңындағы орналасқан шойын тұмсықтарымен, қож науасымен жұмыс істеу үшін ыстықтан қорғағыш экрандары бар алаңшалар қарастырылуы тиіс.
100. Құю алаңы ғимараттарының қабырғасы жанынан адамдар өтуге арналған науаның деңгейінен жоғары алаңдар қарастырылуы тиіс. Науа және шөміштің жанынан өтетін көпірлер ыстықтан қорғайтын экрандармен қоршалуы тиіс.
101. Құю алаңындағы көтергіш крандарды басқару қашықтан жүргізілуі тиіс.
102. Радиоактивті заттармен ластанған шегендерді алу кесу арқылы жүргізіледі. Шегендерді ажырату үшін жарылыс жұмыстарын жүргізуге жол берілмейді. Ажыратылған шегендерді контейнерлерге салып, оларды көмуге арналған арнайы орынға жіберіледі. Бұл жұмыстарды орындау барысында радиациялық қауіпсіздік талаптары сақталуы тиіс.
103. Қақты және ауа үрлеушінің герметикалық жағдайын тексеру үшін үздіксіз автоматтандырылған бақылау жүйесі қарастырылуы тиіс.
104. Шаң ұстағыштарда жиналған шаңдарды түсіру және оны тасымалдау жұмыстары қоршаған ортаны ластауды болдырмайтын құралдарды қолдану арқылы жүзеге асырылуы тиіс.
105. Ауаны алмастырып тұратын «Снорт» салқын ауа үрлегіштің клапанын басқару пульті домна пешін басқаратын үй-жайда және пештің қасындағы жұмыс алаңында орналасуы тиіс.
106. Қождық үйінділерде немесе қож өнімдерін өндіретін қондырғыларында домналық және балқытылған болат қождарын құю кезінде қождық шөміштерді қисайту, басқару және қожды түйіршіктейтін қондырғылардағы қож жинайтын крандармен жұмыс істеу және түйіршіктейтін аппаратқа су беру арнайы постылардан қашықтан басқарылуы тиіс.
107. Қожды шөмішсіз жинағанда науаның жылу өткізбейтін жабындысы болуы тиіс.
108. Қожды түйіршіктейтін қондырғылар өндірісті және қоршаған ортаны зиянды заттармен ластанудан қорғау жөніндегі шаралар кешенімен қамтамасыз етілуі тиіс.

10. Ферроқорытпаларды өндіретін жабдықтарды пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

109. Көп тонналық ферроқорытпаларды еріту, ферроқорытпалардың тек бір түрін қорытуға арналған арнайы еріткіш корпустарда жүргізілуі тиіс. Жұмыс істеп тұрған цехтарда әртүрлі ферроқорытпаларды еріту жұмыстарын бір корпуста жүргізу үшін, ферроқорытпалардан бөлінетін өндірістік аэрозольдардың жалпы ерекшеліктерін топтастыру арқылы жүргізілуі тиіс.
110. Жұқадисперсиялы шихта материалдарын қолдануды шектеу тиіс. Технологиялық ерекшеліктер рұқсат етілетін жерлерде кішкентай түйіршікті хром және басқа да кен түрлерін қолданғанда, оларды кесектеу түрінде пайдалану тиіс.
111. Тазалағыш қондырғылардағы жинақталған шаң-тозаңдар өндіріске кері қайтарылу алдында іріленуге жатқызылуы тиіс.
112. Мына процесстер автоматтандырылуы тиіс:
1) бункердегі сусымалы материалдардың деңгейін бақылау, пешке түсетін шихта материалдарын тиеу және дозалау жұмыстары;
2) ферроқорытпаларды қорытатын пештердің жұмыс тәртібін басқару;
3) қайта өңделген феррохромға оттегі үрлейтін конвертердің жұмысына бақылау жүргізу.
113. Пеш қалталарына шихтаны жеткізетін өзі тиелетін арбалар сорғышы бар жабындымен қамтамасыз етілуі тиіс.
114. Пештің қалталары шихта толтыру кезінде пештен шығатын газдар мен шаңдарды ұстау үшін жергілікті сорып-шығаратын желдету жүйесімен жабдықталуы тиіс.
115. Технология бойынша жабық режимде жүргізілетін қорытпалар тек жабық пештерде ғана қорытылуы тиіс.
Жабық пештің корпусы мен күмбезі герметикалануы тиіс. Пеш күмбезінің астындағы тұрақты қысым автоматты түрде сақталуы тиіс.
116. Мына процесстер механикаландырылуы тиіс:
1) газ жүретін жолдарды тазалау. Пештерге шихта қосатын заттарды қолмен тиеуге жол берілмейді;
2) жұмыс істеп тұрған ашық пештердің мойынымен атқарылатын барлық жұмыс түрлері, ондағы жасалатын жұмыстар (шихтаны тегістеу, пеш қабырғаларын түзету), сондай-ақ пештердің ағын өзектерін тесу, жабу, жұмыстары;
3) графиттенген электродтарды жуандату;
4) пеш ванналарынан ферровольфрамды қырып алу;
5) өндірістік үй-жайлардағы немесе арнайы учаскелердегі шөмішті тазалау;
6) дайын өнімдерді жинау және тиеу;
7) бункер үстіндегі тордағы металл қосындыларын жинау;
8) металл қалдықтарын жинау және електен өткізу. Мұндай да қалдықтар еріту бөліміне ерітілуге дайын күйде түсуі тиіс;
9) шихтаны дайындау жұмыстары (шихта салынған барабандарды немесе қаптарды ашу, өлшеу, араластыру, еріткіш сыйымдылықтарға шихта материалдарын тасып әкеп, төгу) жабық процесте жүргізілуі, қашықтан басқару тиіс.
117. Электродтарды іске қосу автоматтандырылған түрде немесе қашықтан басқарылуы тиіс.
118. Барлық пештер еріту және оларды пештен шығару кезінде пештегі газдарды сыртқа шығаруды қамтамасыз ететін жергілікті сорып-шығару қондырғыларымен жабдықталуы тиіс.
119. Тазалағыш пештерде сорып-шығару зонттары пеш қабырғасының қасында тікелей орналасуы керек. Зонт қабырғасындағы пеш мойынын күтіп ұстау үшін, автоматтандырылған түрде ашылатын жылжымалы есіктер қарастырылуы тиіс.
120. Кенді қалпына келтіретін ашық пештердің периметрі зонттың төменгі тұсынан бастап пеш шахтасының бортына дейінгі аралық жылу тұтатын экрандармен немесе перделермен жабдықталуы тиіс.
121. Түсіру машинасының құрылымында машинисті жылу соққысынан қорғайтын қорғаныш шаралары көзелуі тиіс. Электродтар арасындағы және жұмыс аумағы төбесінің жабындысы аралықтағы қуыстар мейлінше тығыздалып жабылуы тиіс.
122. Өзі пісірілетін электродтық бүркенішке электродтық массаны жеткізу және тиеу механикаландырылуы және автоматтандырылуы тиіс.
123. Өзі пісірілетін электродтық бүркеніштердің жоғарғы тұсы герметикалық жапқышпен және кезеңді түрде жұмыс істейтін сорғыштармен жабдықталуы тиіс. Өзі пісірілетін электродтардың бүркеніштері жуандату, электродтық массаны тиеу жұмыстары жергілікті сорып-шығарғыш желдету жүйесі жұмыс істеп тұрғанда жағдайда жүргізілуі мүмкін.
124. Электрод массасын таспа жолды шегендеу үшін пайдалануға жол берілмейді.
125. Көрікшінің жұмыс орны жылу қайтаратын экрандармен және ауа арқылы себезгі жасайтын қондырғылармен жабдықталады.
126. Шөміштен алынған салқындалған қож гарниссажын алып тастау жұмыстары, сорып-шығаратын жергілікті желдету жүйесі бар тұрақты орында жүргізіледі.
127. Шөміштегі ыстық металлдың үстін құярдың алдында қожбен немесе құммен жабу механикаландырылған жолмен жүргізілуі тиіс.
128. Ферроқорытпаларды түйіршіктеу қашықтан басқарылатын қондырғылар арқылы жүргізілуі, ол шөмішті айналдыруға керекті механизммен жабдықталып, бумен зиянды заттарды сорып-шығаратын жергілікті желдету жүйесімен жабдықталады.
129. Құйғыш машиналардың ерітілген металл құятын шөміш және конвейерлі таспасының үсті сорып желдететін жабындымен жабдықталады.
130. Әк сүтін дайындау және оны цехқа апару механикаландырылуы, құю машинасын құймақалпына құю автоматтандырылуы тиіс.
131. Өзі шашылатын қождар еріту корпустарынан шөміш немесе жинағыштар арқылы сұйық күйінде шығарылады. Суынған қождарды ашық қож орнына жіберуге жол берілмейді. Өзі шашылатын қождар толтырылған шөміштер мен жинағыштардың суынуы үшін жабық эсткадалар көзделеді.
132. Ерітінділерді араластыру арқылы пештен тыс жерде тазалау жұмыстарын жүргізу тек арнайы цехтарда немесе оқшауланған үй-жайларда ғана жүргізуге жол беріледі.
133. Қорытпаны араластыру жұмыстары қашықтан басқарылатын, жергілікті сорып-шығаратын желдеткіші және жапқышы бар, жабық түрдегі агрегаттарда жүргізіледі.
134. Қорытпаларды қолмен сұрыптау және тазалау жұмыстары, жергілікті сорғышпен жабдықталуы, отырып жұмыс істеуге мүмкіндік беретін үстел үстінде жүргізіледі.
135. Қождарды суыту, ажырату және тиеу жұмыстары арнайы бөлімшелерде (қожды ажырататын цехта) жүргізілуі тиіс. Өзі шашылатын қождарды ерітетін корпустан ажырататын цехқа дейін тасымалдағанда кәсіпорын аумағындағы ауаның ластануына мүмкіндік бермейтіндей жағдай жасау тиіс.
136. Қожды цех ішінде тасымалдау жабық көліктер арқылы жүзеге асырылуы тиіс. Тұтынушыларға жіберу үшін, тиеу, тасымалдау, түсіру кезінде шаң-тозаңды болдырмайтын арнайы жабық вагондарды, автокөліктерді пайдалануға болады.
137. Қождарды қаптау жұмысы толық түрде механикаландырылуы, автоматтандырылуы тиіс. Қожды текшелейтін қондырғылар сору жүйесімен жабдықталуы тиіс.
138. Қождарды вагондарға тиеу, тиелетін қождың деңгейін қашықтан бақыланатын жүйе арқылы бақылау, механикаландырылуы тиіс.
139. Алюминий бөлшектерін (тасымалдау, алюминий бөлшектерін еріту пештеріне апару, жинау, елеу және алюминий бөлшектерін бункерге беру) дайындау процестері механикаландырылуы, ал технологиялық құрал-жабдықтары жабу және сорғыш құралдармен жабдықталуы тиіс.
140. Табиғи радиоактивті элементтер бар шихтаны дайындау, радиоактивті заттармен жұмыс істеу ережесінде көзделген шараларды сақтай отырып, оқшауланған үй-жайларда жүзеге асыру тиіс.
141. Ерітінділерді тазалау алдында суыту жұмыстары жылудан қорғағыш экрандармен жабдықталуы және жергілікті желдету жүйесі бар, тұрақты орындарда жүргізілуі тиіс.
142. Балқытушылардың, көрікшілердің, күйдіретін және кептіретін пештерді толтырушылардың, алюминий балқытатын пештердің, құю машиналарының машинистерінің жұмыс орнында ауа себезгісі көзделуі тиіс.
143. Пеш мойнына шихта толтырғанда тұрақты орын болмаса, кенді қалпына келтіретін ашық пештерде ауамен себезгілеу пештің барлық периметрі бойынша қарастырылуы тиіс.

11. Болат балқыту өндірісінің жабдықтарын пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

144. Болат балқыту өндірісіне мынадай процесстер механикаландырылуы тиіс:
1) сусымалы материалдарды, ферроқорытпаларды тиеп, түсіру жұмыстары құрал-жабдықтармен атқарылуы тиіс;
2) вакуумдық камераларды тазалау жұмыстары;
3) дайын материалдарды үздіксіз құятын машиналардың кристаллизаторларын майлауға керекті материалдарды бергенде (бұдан әрі - ДМҮҚМ);
4) шөміштерді жұмысқа дайындау операциялары.
145. Қауіптілігі жағынан бірінші және екінші сыныптарына жататын зиянды заттарды немесе газ түрінде зиянды заттар бөлетін легирлеуші материалдарды шихта бөлімшесіне қорапталған түрде немесе герметикалық жағдайы сақталған жабық ыдыста жеткізілуі тиіс.
146. Бункерден конверторлы пештерге сусымалы материалдарды жеткізу жұмыстары жабық әдіспен, дозалануы қашықтан басқаруды жүзеге асыруы тиіс.
147. Болат қорытатын агрегаттар, шаң мен газдың жұмысшы терезелері немесе технологиялық тесіктер (электрод кіретін және электрлі доға пештеріндегі үрлейтін тесіктер) арқылы өндірістік, оның ішінде конвертерді оттегімен үргенде болатын жағдайда бар үй-жайларға түспеуін қарастыратын құрал-жабдықтармен жабдықталуы тиіс.
148. Болат балқытатын агрегаттарды толтырғанда шаң мен тозаң ұстап және шығаратын шаралар қарастырылуы тиіс.
149. Тиегіш машиналардың машинистері отыратын жұмыс орындары жылу соққысына ұрынудан сақталуы тиіс. Болат шығаратын арна және құйғыш шөміш тұратын орынның жабындысы болып, жергілікті сорғыштармен жабдықталуы тиіс.
150. Болатты шығаратын арна алынып салынатындай болып, оған жүргізілетін жөндеу жұмыстары, ол суыған кезде, арнайы жабдықталған орында жүргізілуі тиіс.
151. Болатты вакуумдеуге арналған қондырғыларға басқару алыстан жүргізілуі тиіс.
152. Балқыған болатты құю әдісі ДМҮҚМ-ға берілуі тиіс.
153. ДМҮҚМ-ның ыстық камерасының бақылау терезелері және болат балқытушы агрегаттардың барлық жұмысшы алаңдарын басқаратын басқару постылары жылудан қорғағыш қондырғылармен жабдықталуы тиіс.
154. ДМҮҚМ-ға металлдарды сляб ретінде құйғанда газбен кесудің басқару пульті газбен кесушіге ені кішкентай жағымен орналасатындай етіп, қарастыру тиіс. Газбен кесушінің жұмыс орны, технологиялық шарт рұқсат ететін деңгейдегі газбен кесуге керекті қараңғы экранмен жабдықталуы тиіс.
155. Балқыған болатты құю жұмысының тоқтаусыз жүргізілуі қарастырылуы тиіс.
156. Құймақалыпты тазалау және майлау жұмыстары механикаландырылуы және жергілікті сору құралдарымен жабдықталуы тиіс. Құймақалыпты оның астындағы орынды үрлеу арқылы тазалауға жол берілмейді.
Балқытылған болатты құйғанда және құймақалыпқа жылытқышты немесе қауіптілігі жағынан бірінші және екінші сыныпқа жататын зиянды заттары бар, басқа құрамдарды енгізгенде жергілікті сору көздері қарастырылуы тиіс.
157. Қожды қож жататын шұңқырға төккенде немесе платформаға артқанда барлық жұмыс қожды сумен бүрку арқылы жүргізілуі тиіс.
158. Негізгі өндірістегі үй-жайлардағы шаң-тозаң орталықтандырылған вакуум жүйесінің көмегімен немесе сумен шаю арқылы жүргізілуі тиіс. Шаңды тазарту үшін қысылған ауамен үрлеуге жол берілмейді.

12. Илектеу және құбыр өндірісінің жабдықтарын пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

159. Илектеу және құбыр өндірісіне арналған цехтардың машиналық залдарды дыбыстан оқшауланған үй-жайларда орналастыруы тиіс.
160. Ыстық металлдардың қасында, жылытқыш құрылғыларды пайдаланатын (клетке дайын заттарды әкелетін, көп тұтқалы бағыттаушы үстелдер, таңба салатын учаскелер, ыстық металды жинайтын орындар, қыздыру пештерінің бақылау және жұмысшы терезелері және басқалар) аумақта орналасқан жұмыс орындары сәуле соққысына ұрынудан қорғайтын қондырғылармен жабдықталуы, себезгілейтін желдету құралдармен жабдықталуы тиіс.
161. Қыздырғыш құрылымдар және жұмыс саңылаулары және пештерге тиеп және шығаратын терезе тұсындағы және қож ағын өзегі үстіндегі сорып-шығаратын жергілікті желдету жүйесі тығыз жабылатын қақпақпен, жапқышпен жабылуы тиіс. Қыздырғыш пештердегі, құдықтардағы металлдың температурасын өлшеу алыстан автоматтандырылған түрде жүргізілуі тиіс.
162. Мынадай процесстер механикаландырылуы тиіс:
1) металлды тиеу, айналдыру, жылжыту, түсіру, қожды және от қабыршықты шығару, жұмыс саңылауларын басқа да жылыту құрылымдарын ашу және жабу;
2) от қабыршықты станок астынан, шұңқырдан, тұндырғыштардан жинау;
3) станоктардағы құрсаулы құбырларды үздіксіз илектеу - құрсауды майлау, оларды станға әкеп, құбырдан шығару;
4) кішкентай станоктардағы - құймаларды тасымалдау, дорн құлпын жабу, дорнды майлау, дорнды суыту үшін ваннаға түсіріп, көтеру, суытқыш сөреде дорнды ауыстыру;
5) құбырды ыстықтай нығыздау - дайын өнімді преске беру, преске, қалыпқа майды жеткізу, араластырғыш барабанға графит ұнтағын беру және онымен толтыру, контейнерді, технологиялық құрал-жабдықтарды майлау үшін май жеткізу, нығыздалған құбырларды жинау, нығыздаудан қалған қалдықтарды жинау;
6) станокта жайдақ оралатын екі тігінді құбыр дайындау - оралған таспаны моторға кигізіп, таспаны балқытып пісірер алдында сүрту, дайын құбырды орағышқа орап, қысу және толтыру;
7) электрмен балқытып пісіретін станоктағы ерітілетін құбырды - еріткіш машиналарға және жоңғыш станоктардағы жаймалардың есебін алу, балқытып пісіруші агрегаттың төменгі жастықшасын айырбастау, ішкі және сыртқы су салқындатқышты ажыратып алу;
8) тігетін станокта - дайын өнімдерді тігер алдында ортаға келтіру, құрсауды айырбастау, дайын өнімді станокқа дайындау есебі;
9) автоматтандырылған станокта - гильзаға тұзды салу, құрсауды айырбастау, автоматтандырылған стан ойығында құбырларды айналдыру;
10) жылжымайтын пісіретін басты станокта - ішкі және сыртқы құбыр тігісінің тұсынан флюсті алып тастағанда;
11) станоктағы құбырды айналдыра балқытып пісіргенде - орам жазғыштың, белдік тартқыштың, пісіруші орынға флюсты әкелудің, өңделген флюсты әкетудің есебін шығарғанда;
12) құбырды дәнекерлеу арқылы дайындағанда - таспа орамасын жазғышқа бергенде, оларды жинағанда, майсыздандыру жұмыстарының барлық түрі, жуу, күйдіру, таспаны мыстау, құбырды майлау жұмыстарын жүргізгенде;
13) станокта суық түрде сыммен тартқанда - құбырларды тартудан бұрын майлау, оларды станоктың көрік сөрелерінде айналдырып, жылжыту (диаметрі кішкентай құбырлар бұған жатпайды), сүйрегіш станоктарда ұстап, шығару кезінде, құрсау өзегін құбырға енгізу, құбырды ұстау үшін арбаны кері қайтару;
14) жылжымалы балқытып пісіретін станоктағы орынға флюсты себу, сондай-ақ қолданылған флюсты бункерге жинау. Флюстың ашық бөлігі қорғағыш пластиналармен жабылуы керек;
15) баллон жасап шығарғанда - дайындау учаскесіне қоймадан құбырларды жеткізу, құбыр кесетін станоктарға жұмыс беру, дайын өнімдерді пешке тиеу, оларды балға мен өңдеуші машинаға жеткізгенде, ыстық пешке баллондарды салғанда, оларды бояу орнына жібергенде, мойынды дайындағанда оған бұрама кигізгіш салғанда, жаңқадан, отқабыршықтан қалған қалдықтарды жинау, гидро, пневмо сынақтардан өткізу және баллондарды кептіру;
16) құбыр құятын өндірісте - шихта материалдарын түсіргенде және оларды еріткіш агрегаттарға тиегенде. Шаңданатын материалдарды тасып әкелу пневмо көлік арқылы жүргізілуі тиіс;
17) балдақтарды жапсырғанда, қалыптарға шегендеу жасағанда, құбырларды қалыптан алғанда, қалыптаушы жанған топырақты алып тастағанда, қалыптауға керекті, өзекті жасайтын қосымшаларды және алғашқы материалдарды және барлық үдерістерді дайындағанда, диірмендерді, елеуіштерді, жылуға әсер ететін қоспаларды дайындағанда, олардың үсті жабылып, жергілікті сорғышы болуы тиіс;
18) жапқыш бөлімде - заттардың бетін жабу үшін қолданатын агрегаттармен жұмыс істегенде жүргізілетін барлық жұмыстар (шикізаттарды алып келу, тиеу, ванналарды толтыру, ерітінділерді айырбастау, ванналардың түбін тазалау);
19) шегендеу үшін керекті материалдарды дайындау жұмыстары және оларды құбырдың ішкі беттеріне жағу.
163. Ыстық металлды илектегенде, оның параметрлерін алыстан өлшеуді ұйымдастырып, сынама алу жұмысын, таңба салуды, ақауларын алып тастауға және дайын өнімдерді технологиялық тұрғыдан механикаландыру тиіс.
164. Елек станоктарының клеттері шаң тұтқыш қондырғылармен жабдықталуы тиіс.
165. Металлдарды тегістеу үшін қол машиналармен жұмыс істегенде, осы орын шаң ұстағыш қондырғылармен жабдықталуы тиіс, ал мұндай жұмыс жүргізілетін учаскелер желдетудің жергілікті сорып-шығару жүйесімен жабдықталуы тиіс.
166. Металлдарды отпен тазалау бөлінетін зиянды заттарды жоюға және қоршаған ортаны ластанудан қорғауға арналған құрылғылармен жабдықталған механикаландырылған қондырғыларда жүзеге асырылуы тиіс.
Механикаландырылған қондырғыларды техникалық тұрғыдан қолдануға мүмкіндік болмағанда, қол арқылы отпен тазалау жұмыстары жүргізіледі. Мұндай жұмыстар алыстан басқарылып, сорғышы бар камералар арқылы пайдалануға жол беріледі. Бұл жұмыстарды камерада орындауға мүмкіндік болмаған кезде сорып-шығаратын желдету жүйесімен жабдықталған арнайы қоршалған учаскелерде отпен таңдап тазалауға жол беріледі.
167. Жарамсыз металлдарды газ жанғыштары арқылы кесу жергілікті сорып-шығаратын желдеткішімен жабдықталған арнайы алаңдарда орындалуы тиіс.
168. Дайын өнімдердің дұрыс дайындалмаған түрлерін және дайын илекті пневмоқұралмен тазалауға жол берілмейді.
169. Құйғыш шөміштерді жөндеу және кептіру жұмыстары, жану кезінде пайда болатын өнімдерді қабылдап сыртқа шығаратын құрылғылармен жабдықталған арнайы орындарда жүргізілуі тиіс.
170. Құбырларды күйдіргеннен кейін, оларды салқындату жылудан қорғайтын экрандармен және сорып-шығаратын желдету жүйесі бар арнайы учаскелерде немесе салқындату камераларында жүргізілуі тиіс.
171. Плазма арқылы кесу жұмыстарын жүргізу кезінде және оларды қоректендіретін көздердің жұмысын басқару қашықтан болуы тиіс.
172. Илекті және құбырды жібіту механикаландырылған қондырғы арқылы сорып-шығаратын желдету жүйесі бар кептіру камерасында жүргізілуі тиіс.
173. Химиялық заттармен күйдіру орны жеке үй-жайларда орналасуы тиіс. Бұл орында аралас үй-жайлардың ауасын ластандырмау үшін керекті шаралар қарастырылуы тиіс.
174. Күйдіргіш бөлімде мынадай жағдайлар:
1) металлдарды берілген бағдарлама бойынша химиялық жолдармен күйдіру үшін автоматтандырылған қондырғыларды қолдану және қашықтан басқару;
2) ваннаға түсіру, одан шығару, жуу, бейтараптандыру және тасымалдауды механикаландыру;
3) кептіру және металлды жуу үшін желдеткіші жеткілікті қамтамасыз етілген үздіксіз жұмыс істейтін кептіру-жуу машиналары;
4) күйдіруді басқару посттарын ваннадан шығатын (су, қышқыл) бу әсерінен тыс орындарда орналастыру;
5) пайдаланылған ерітінділерді құю және зарарсыздандыру механизациясы көзделуі тиіс.
175. Өте күшті әсер ететін қышқылдарды (плавикалық, азот қышқылдары және олардың қосындылары) пайдалануға барынша шектеу қойылуы тиіс.
176. Күйдіру бөлімшелері денеге және киімге түсетін қышқылдарды тез арада жуу үшін ауызсу бұрқақтары және ауыз су келіп тұратын раковиналар жабдықталуы, сондай-ақ қышқылмен күю жағдайы болған кезде алғашқы көмек көрсетуге арналған дәрі қобдишасы болуы тиіс.
177. Күйдіру ванналарының пайдаланылған ерітінділері қайта өңделіп, жаңартылуы тиіс. Тиісті негіздеме жасалынғанда зауыттың тазалағыш ғимараттарында, ондай ерітінділерді бейтараптандыру тиіс.
178. Электро статистикалық өрісте бояу жұмыстары сорып-шығаратын желдету жүйесімен жабдықталған камерада жүргізілуі тиіс.
179. Тас көмір шайырларын және лактарды илек пен құбырды жабу үшін пайдалануға жол берілмейді.
180. Пештің құрылымы мыналарды:
1) пешке металлды салу және оны пештен түсіру механикаландыруды;
2) пештің механизмдерін қашықтан (пультпен) басқаруды;
3) отынды пешке салу, пеш мойнындағы торды тазалау, пешті қождан тазалау және оны тасып әкету механикаландыруды қамтамасыз етуі тиіс.
181. Пештердің жағу саңылаулары жанында жергілікті сорып-шығаратын желдету жүйесі көзделуі тиіс.
182. Бақыланатын ауа арқылы жұмыс істейтін пеш герметикалық болуы тиіс. Пештің үздіксіз жұмыс істейтін созылған, өтпелі, конвейерлі және басқа түрлері ондағы газды жағатын және ұстайтын құрылымдармен жабдықталуы тиіс.
183. Дайын өнімдерді шыңдау агрегаттарына жіберу автоматтандырылуы тиіс.
184. Шыңдайтын пештердің берік жапқышы болуы, оның астында сорып-шығаратын желдету жүйесі болуы тиіс.
185. Мырышталған құбырларды сұрыптау бөлімі мырыштайтын бөлімнен бөлек болуы тиіс.
186. Дайын өнімдердің қоймасы илек пен құбырларды жинап сақтау үшін механикаландырылуы тиіс. Қалталар мен шығарғыш қондырғылардың құрылымы құбырларды, дайын өнімдерді тасып, тастағанда шу шығармайтындай болуы тиіс.
187. Жаңадан салынып жатқан, реконстукцияланатын илек және құбыр цехтарында сынап түзегіштерін қолдануға жол берілмейді.

13. Металл өнімдерін өндіретін жабдықтарды пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

188. Сым созу бөліміндегі мынадай құрал-жабдықтар механикаландыру және автоматтандыруды қамтамасыз ету тіис:
1) бунт созбасын және сымдарды, сым орағыш катушкаларды тасымалдау;
2) сым орағыш катушканы тарқататын қондырғылар, орамдар; құрылымдардан орағыш қондырғыларды алғанда, сымдарды кесу;
3) сым орамдарын қаптау;
4) созу кезінде сымдардың жуандығын бақылау.
189. Таяқ тәрізді металлды созатын станокта майлағанда, таяқша тәрізді металл есептелінгенде, ол механикаландырылуы тиіс.
190. Сым темір канатын өргенде сымның әрбір талшығын өру, катушканы ауыстыру, түптерін кесу, оралған сымды катушкаға орау, сорттау, сым темір канатына қорғағыш бетті жағу және оларды қаптау жұмыстары механикаландырылуы тиіс.
191. Сым темір канатын майлау процесстері майды әкелуді және сым өтетін ваннаны толтыруды қоса алғанда механикаландырылуы тиіс.
192. Сым темір канатын майлау үшін сым өткізгіш ванналар бақылау құралдарымен жабдықталуы, ондағы температураны май жанып кетпес үшін, автоматты түрде реттеп отыру тиіс.
193. Бекіту бұйымдарын шығару өндірісіндегі шеге престері оқшауланған үй-жайларда орналасуы тиіс. Шегелерді тазалайтын, жалтырататын, тоттандырмайтын, сәндеу үшін жапқыштармен жабатын (гальванизация жүргізетін, мырыштайтын, қалайлайтын, бояйтын орындар) құралдарда бөлек үйде орналасуы тиіс.
194. Көтеріп-тасымалдайтын (сымдарды машинаға тиеу, қапталған шикізаттарды және дайын өнімдерді машинадан түсіру) жұмыстар механикаландырылуы тиіс.
195. Тор өндіретін цехтарда мынадай жұмыстарды механикаландыру көзделуі тиіс:
1) металлдарды дайындайтын қоймадағы тиеу, түсіру, тасымалдау жұмыстарын;
2) металлдарды станокқа, қайшыға басқа да технологиялық агрегаттарға әкелу жұмыстарын;
3) дайын өнімдерді түсіруді;
4) дайын торларды бақылау машиналарына тасымалдау жұмыстарын;
5) дайын өнімдерді қаптап, тиеу жұмыстарын.
196. Навой негізіндегі үлкен катушкаларға, барабандарға сымды қайта орағанда, негізін санына орағанда, металлды тоқығанда олар жеке өндірістік учаскелерге (бөлімшелерге) бөлінуі тиіс.
197. Қайта орайтын машиналардың бейнеге киіндіретін қондырғысындағы сымдардың салмағы 20 килограммнан (бұдан әрі - кг) көп болса, ол механикаландырылған болуы тиіс.
198. Навой негізіндегі үлкен катушкаларға сырты мырышпен жабылған сымдарды орағанда, навой жүргізетін машинаның кареткасы майлы обтирмен жабдықталуы, жергілікті сорғышпен қамтамасыз етілуі тиіс.
199. Қуысты торларды өндіру, оттықтарды дайындау жұмыстары автоматтандырылған жүйеде жүргізілуі тиіс.
200. тасымалдау ленталарына тор дайындағанда орамдағы таспаны майлау, майларды жинауға арналған астаушылары бар сыйымдылықтарда жүргізілуі тиіс. Ондай құрылымдар сыйымдылықтардан бастап, майлы торды сақтайтын орынға дейін болуы тиіс. Соңғысы тормен және май жинағышпен қамтамасыз етілуі тиіс.
201. Суық созбасымды және майыстырылған таспаны ұзыннан кесу агрегатына металлды механикаландырылған жолмен беру, жинап алу керек. Кесілген сымдарды, кесілген ораманың бунттарын айналдыру жұмыстарын басқару қашықтан басқарылуы тиіс.
202. Сымдарды ұзыншалап майыстыратын станокта жергілікті сорып-шығаратын желдету жүйесі болуы тиіс.

14. Темір ұнтақтарын өндіретін жабдықтарды пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

203. Темір ұнтақтарын қайта қалпына келтіру әдісімен өндіргенде темір кенінің қанықпасын, күлін, соданы басқа да шашырағыш материалдарды жабық әдіспен (крафцеллюлозды қапшықтарда, өзі тиейтін қондырғымен жабдықталған жабық вагондарда, цистерналарда) өндіру жүргізу тиіс.
204. Шихта материалдарын жабық қоймаларда сақтауды жүзге асыру тиіс.
205. От қабыршықтарды түсіру тасымалдаушы құралдардың түсіру жақтауларымен қосылған қабылданған жабық бункерде жүргізілуі тиіс.
206. Темір ұнтақтарын өндіру өндірісінде мына процесстер механикаландырылуы тиіс:
1) от қабыршықтарын кептіру барабандарына тиеу және оны үгітіп, араластыратын құрал-жабдықтарға тасымалдау;
2) темір еріндерінің түйіршіктерін ұнтақтағыш бөлімге жібергенде және ұнтақтағышқа тиеу;
3) хлоридтеу әдісімен таза темір ұнтағын алғанда - алғашқы шашырағыш материалдарды тиеу жұмыстарын жүргізу, кристаллдарды жуғаннан кейін түсіргенде, ал аппаратура жергілікті сору құралымен жабдықталған.
207. Дайын шихта салынған бункерлер автоматтандырылған дозаторлармен жабдықталуы тиіс.
208. Тазалау, ұрып түсіру, майлау, шихта түбін толтыру автоматтандырылуы және механикаландырылуы тиіс.
209. Темір жөкесін үгіп, ұнтақтайтын құрал-жабдықтарға тасымалдау герметикалық қондырғыларды пайдалану арқылы жүзеге асырылуы тиіс.
210. Темір ұнтақтарын фракцияға бөлетін құрал тығыз жабылуы, жергілікті сорып-шығаратын желдету жүйесімен жабдықталуы тиіс.
211. Туннельді пештің капселдер толтырылған вагондарын тиеу және түсіру жұмыстары механикаландырылған құрал-жабдықтармен жабдықталуы, оның итергіші және жылу келтірмейтін кедергісі және жергілікті сорып-шығаратын желдету жүйесі болуы тиіс.
212. Тұз қышқылын тиейтін учаскелер, негізгі ерітіндіні құятын орын, кристаллдарды кептіру, хлорлы темірді ыстық арқылы қайта қалпына келтіретін пештің тесіктерін жергілікті сорып-шығаратын қондырғылармен қамтамасыз етілуі тиіс. Мұндай қондырғылар тұз қышқылының буынан тотықпайтындай заттардан жасалынуы тиіс.
213. Ұнтақты ыдысқа тиейтін орын жабындармен және жергілікті сорулармен жабдықталады.
214. Жеке үй-жайларда ұнтақтарды қорытылған металлдарды шашырату арқылы өндірген жағдайда, мыналар болуы тиіс: индукциялық пештің генераторы орналасатын бөлім; металлдарды шашырататын қондырғысы бар индукциялық пеш бөлімі, металл қабылдағыштан және дайын ұнтақты жинайтын орын; ұнтақты қайта қалпына келтіретін учаске; ұнтақтау учаске; ұнтақтарды жүйелейтін, фракцияға бөлетін бөліме; дайын өнімдерді сақтайтын қойма; керекті материалдарды жинайтын қойма (ұнтақтар, сынықтар).
215. Индукциялық пештер сыртына жылу жібермейтіндей етіп қарастырылуы, сорып-шығаратын жергілікті желдету жүйесімен қамтамасыз етілуі тиіс.
216. Шөміштер суыту және тазалау учаскелері жергілікті сорып-шығару жүйесімен қамтамасыз етілуі тиіс.

15. Екінші қатардағы қара металлдарды қайта өңдеу бойынша өндірісте жабдықтарды пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

217. Қыздыру пештерін толтыратын және одан шығарылатын өнімдерді беретін терезелер, жану барысында пайда болатын өнімдерін цехқа түсірмейтін, жергілікті сорғыштармен жабдықталуы тиіс. Жану өнімдерін өндірістік үй-жайларға беретін қондырғылары бар пештерді қолдануға жол берілмейді. Пештің терезелері жақтауларына жақсы жабысатын қақпақтармен жабылуы тиіс.
218. Қыздыру пештерінің, кептіргіш барабандардың қақпақтарын, кедергілерін көтеру механикаландырылуы тиіс.
219. Эстакадалық копрларда шойын сынықтарын бөлшектейтін орын жылдың жылы мезгілінде ылғалдануы тиіс.
220. Металл сынықтарын газбен кесетін алаңның беті қатты затпен жабылуы тиіс. Сорғысы жоқ газбен кесетін алаң жылдың жылы мезгілінде ылғалдануы тиіс.
221. Металл сынықтарын кесуге газ кескіштерін қолданғанда газ түріндегі отынды пайдалану кезінде ұзартылған кескіштер (1000-1500 миллиметр (бұдан әрі - мм) қолданылуы тиіс.
222. Көпірлі кранның машинистерінің, құрал-жабдықтарды басқаратын операторлардың жұмыс орны жылумен, желдетумен және ауа баптаумен жабдықталған кабиналарда орналасуы тиіс.
223. Үй-жайларда, цехтарда металл сынықтарын қолмен газ арқылы кескенде бөлінетін алаң, сондай-ақ плазма арқылы үй-жайлардан тыс жерде кесу жұмыстары жүргізу кеінде жергілікті сорып-шығару жүйесімен жабдықталуы тиіс.
224. Пресс арқылы пакеттейтін және кесектейтін машина залдарында, шойынды гидравликалық қондырғы арқылы ұнтақтайтын, гидравликалық қайшылар орналасқан орындарда ауаны жалпы айырбастауды қарастыратын желдету жүйесі болуы тиіс.
225. Жабық сыйымдылықтардың ішінде жергілікті немесе жалпы желдету жүйесін қарастыруға мүмкіндік болмаған жағдайда, сондай-ақ кеменің қалдықтарын газ және плазма арқылы, сырланған қорғасынды кескенде температурасы жылдың мезгіліне қарай байланысты оның оңтайлы шамасына сәйкес келетін температурамен таза ауа келіп тұратын жартылай маска пайдалану тиіс.

16. Отқа төзімді заттарды өндіруде жабдықтарды пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

226. Туннельді пештерді екі қатардан асырмай қосарлана орнатуға жол беріледі. Пештердің сырт жағында сыртқы қабырға немесе салқын аралық болуы тиіс. Салқын аралық, пеш құдықтарын үй-жай биіктігінің жартысына дейін төменге түсірілетін арақабырғалықпен бөледі.
227. Шикізат өнімдерін ыдыстан босату, шашырайтын материалдарды формалы ыдысқа салу, отқа төзімді бұйымдарды өндіру кезінде сорғысы бар камерада жүргізілуі, қашықтан басқарылуы тиіс.
228. Ұнтақ өнімдерді механикасы жоқ ашық қоймаларда үйінді түрінде сақтауға жол берілмейді. Ортафосфор қышқылын түсіру және сақтау арнайы қоймаларда жүргізіледі, егер оның тұтыну мөлшері аз болатын болса және жолшыбай оны азайту үшін қайта құймас үшін, кішкентай сыйымдылықтарға салып, босату тиіс.
229. Таспалы конвейерлер сусымалы материалдарды артатын орындарда соратын жапқышы болуы тиіс.
Көлемі кемінде 0,5 мм болатын материалдарды орналастыру үшін көліктің ұзындығы бойынша герметикалық жабылатын көліктің жабық түрлері, конвейерлер ғана қолданылуы тиіс.
230. Ұнтақтаудың, тартудың, тасымалдаудың барлық кезеңдерінде өңделетін шикізат материалдары технологиялық шарт рұқсат ететін деңгейге дейін барынша ылғалдануы немесе шаңның пайда болуын төмендететін басқа да әдістерді қолдануы тиіс.
231. Отқа төзімді заттарды өндіруде мынадай процесстер механикаландырылуы тиіс:
1) араластырғыш жүгірткілердің ішкі беттерін тазалау;
2) пресс-формаға майлау жұмыстарын жүргізу, шикізатты керосинмен өңдеу;
3) қоймадағы дайын өнімдерді тиеу және түсіру.
232. Кептіргіш барабандарына және қыздыру пештеріне алыстан бақылау жасау және күйдіру тәртібін басқару үшін құрал-жабдықтармен жабдықтау тиіс.
233. Пішін массасы араластырғыш-жүгіргіткіден прес формаға жабық жолмен келуі тиіс. Пресстердің құрылымын ұнтақты қабылдағышқа қосарлана жасалынған сору қондырғыларымен жабдықталуы тиіс.
234. Учаскелерге, престейтін жерлерге, туннельді пештердің платформасына шикізаттарды престеу және жеткізу үшін, оларды түсіру автоматтандырылған түрде болуы тиіс.
235. Күйдірілген отқа берік заттарды тиелген пеш вагоны, вагон футеровкасы 45⁰С жоғары емес температураға дейін суытқаннан кейін түсірілуге жіберілуі тиіс.
236. Отқа берік заттарды тегістеп жылтыратқанда және кескенде адъюстаждық шеберханаларда барлық технологиялық құрал-жабдықтар жапқыштармен жабдықталуы, жергілікті сорғыштармен қамтамасыз етілуі тиіс. Егер технологиялық шарт бұзылмайтын болса, кесу және тегістеп жылтырату жұмыстары ылғалды жағдайда жүргізілуі тиіс.
237. Технологиялық процесс барысында ауа жүргізгіштердегі, коллекторлардағы, шаң тұтқыштардағы шаң, оларды қайта өңдеуге мүмкіндік болмаған жағдайда ғана қалдық сақтағыштарға жіберілуі мүмкін. Ұсталған шаң және оны бар жерлерден кетіру шаңсыз механикаландырылған жолмен жүргізілуі тиіс.
238. Технологиялық процесс тас көмір шайырын, пеко, бакелитті (шайыр доломит өндірісі, карбит кремний жылытқышын өндіру, шайыр, пеко сіңіру бөлімі) қолдану арқылы жүргізілетін бөлімдерде жергілікті сорып-шығару желдету жүйесінен басқа, жалпы ауа айырбастайтын сорып-шығаратын желдету жүйесі көзделуі тиіс.

17. Металлургиялық пештер мен агрегаттарға жөндеу жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

239. Металлургиялық пештер мен агрегаттарға жөндеу жұмыс ұйымдастыру жобасы бойынша жүргізіледі. Ол техникалық қауіпсіздік пен өндірістік санитарияның негізгі шешімдерін қамтиды.
240. Отқа берік материалдарды жөндеуге бергенде жөндеу жұмыстары астауша және пакет ішінде машиналар мен механизмдердің (транспортерлердің, артқыштардың, материал өткізгіштердің) көмегі арқылы жүргізіледі.
241. Босаңсытылған отқа берік материалдарды, қождарды, шихталарды қалдықтарын алып тастаудың алдында оларға су құйылуы тиіс.
242. Осы өндірістерде мынадай процесстер механикаландырылуы тиіс:
1) қол күшін керек ететін жұмыстар, бұрынғы салынған пештің сынуы, кірпіш пен қоқысты шығару;
2) қондырмыларды ажырату және боровтарды шаңнан тазарту;
3) қондырма астындағы алаңнан шаңды жинау;
4) конвертерге салу үшін шайырдоломит-магнизит блоктарын беру.
243. Жаңа шегенге жүргізу үшін блок тәсілімен жүзеге асырылуы, үлкейтілген блоктарды жинау жұмыстары арнайы алаңдарда жүргізілуі тиіс. Шеген жасау үшін бірнеше ретте зауыт дайындаған бұйымдарды пайдалану қажет.
244. Отқа берік заттарды тегістеп, жылтыратқанда жұмыс көлемі азайту үшін, ыстықты жібермейтін ерітінділерді және сұйық шыны қолдану арқылы жапқыштарды қолдану тиіс.
245. Салқын жөндеу жұмыстарын жүргізу алдында пештің жоғарғы байланыстары, металл арқылы жалғасқан жерлері шаңнан тазартылуы тиіс.
246. Жұмыс кеңістігін, қабырғаларды және қож жинағыштардың бойы, тік каналдары, регинаторлардың қондырмалары, мартен пештерінің көп жүк қабылдайтын боровтарын суыту жөндеу жұмысының алғашқы кезеңінде 2-2,5 сағат бойы тұрақты желдеткіштер жел жіберу арқылы жүзеге асырылуы тиіс. Одан әрі салқындату үшін қосымша желдеткіштерді пайдалану тиіс.
247. Эксгаустер пешінің регенераторын суыту үшін тоқтатылғаннан кейін 12 сағаттан кем емес уақыт ішінде жұмыс істеуі тиіс.
248. Регенераторға мәжбүрлі түрде ауа жіберу жөндеу жұмысының барлық кезеңінде тоқтаусыз жүргізілуі, пештің саптамалары сынғанда оған арнайы бүріккіш арқылы суды ұсақ тамшы ретінде шашырату тиіс.
249. Регенераторларға жөндеу жұмыстарын жүргізгенде алдыңғы және бүйірдегі терезелерді босатып алу насадка сынбай тұрғанда жүргізілуі тиіс.
250. Қож ұстағыштарды салқындату, отқа төзімді заттың және қождың сынған бөліктерін шығарып тастау, қысымы 3 атмосферадан кем емес сумен жүзеге асырылуы тиіс.
251. Мартен пештеріндегі регенераторларды жөндеу, оның жоғарғы жағын бұзбай-ақ жүргізілуі тиіс:
1) пеш тоқтаған уақыттан кейін регенератордың қабырғаларын сындыруды бастау үшін, регенератордың ішіндегі насадкасы арнайы бүріккіш арқылы сумен себіледі. Бұл ретте су регенератордың жоғарғы жағымен қабырғаларына тимеуі тиіс.
Пайда болған буды шығару үшін утилизатор қазандықтың түтін сорғышы арқылы жүргізілуі тиіс;
2) қондырманы бөлшектеу кезінде жергілікті сумен салқындату қолданылуы тиіс;
3) жұмыс орындары регенератор қабырғаларынан шыққан жылу көздерінен шыны матадан істелген экран арқылы қорғалыуы тиіс;
4) пештің жоғарғы жағын қорғау және суытылған, тазаланған, сорып әкелінген ауаны жіберу, жөндеу жұмысы регенератордың ішінде одан әрі жылжыған сайын, ауа бөлетін экранның көмегімен жүзеге асырылуы тиіс.
252. Домна пештерінің жұмысы тоқтатылғаннан кейін шаң ұстағыштар мен газ жүретін құбырлар ыстық сумен шайылуы, желдетілуі тиіс.
253. Пеш шахтасына сорып әкелетін ауаны мәжбүрлі түрде жеткізгенде, олар ауа жүретін құбырлар арқылы әуелі жоғарғы жағына жіберілуі, одан соң бүркеніш арқылы пеш ішіне әртүрлі деңгейде жіберілуі тиіс.
254. Пештен ауаны шығару желдету жүйесінің үрлеуіш саңылаулары арқылы жүргізілуі, оның көлемі пеш тартпасын төңкеретіндей мөлшерге келгенше жүргізілуі тиіс.
255. Шаңның көтерілуін басу үшін ол орындарға көбік жіберілуі тиіс.
256. Домнаның сегменттерін бөлшектегенде сорып-шығару және шаңның көтерілуін басатын жүйені іске қосу тиіс.
257. Домна қабырғасы құлағанда жұмыс орынның үстінде қосымша алаң ілінуі тиіс. Келетін ауа осы екі алаңның ортасындағы кеңістікке жіберілуі тиіс. Бұл ретте желдетудің сорып-шығару және шаңның көтерілуін басатын жүйені іске қосу тиіс.
258. Көрік ішінде жұмыс атқарғанда желдетудің сорып-шығару және шаңның көтерілуін басатын жүйені іске қосылуы тиіс. Келетін ауа алаңдағы арнайы саңылаулар арқылы маратор деңгейінде орналасқан алаңға жеткізілуі тиіс. Пеш бүркенішіндегі саңылауар брезент перделермен жабылуы тиіс. Үрлеуші саңылаулар жабылуы тиіс.
259. Пеш қабырғасын салғанда желдету жүйесінің сорып - шығаратын жүйелері іске қосылуы тиіс.
260. Пеш қабырғасын тұрғызардағы лай араластырғыш «проходка» түріндегі суытқыш желдеткішпен және пеш артындағы астаушалар арқылы келетін сумен суытылуы тиіс. Қабырға тұрғызу жұмысы жартылай жүргізілген кезде, ол орынды суыту желдеткіш ауа арқылы жүргізілуі тиіс.
261. Конвертер пешін суыту кезеңінде, ол ауаны үрлеу және суды шашырату арқылы жүргізілуі, жұмыскерлер бу бөлінетін аумақтан тыс жерде болуы тиіс.
262. Конвертердің ішкі бетіндегі шегендеу тұрғызу, конвертер тек тік тұрған жағдайда жүргізілуі тиіс.
263. Отқа төзімді ұнтақты салу үшін конвертердің мойнынан жоғары орналасқан резервуарлардың жеңін пайдалану жүзеге асырылуы тиіс. Шаңды шығару үшін тасымалданатын шаң-газ тұтқыштарды пайдалану тиіс.
264. Шөміштерді жөндеу жұмысы шегендерді сындыратын машиналарды қолдану арқылы арнайы стендте жүргізілуі тиіс.
265. Шөміш сорылатын жабық үй-жайларда орналасуы, оның қақпағы ашылып жабылатындай және жұмыс істейтін жағындағы қабырға ашық болуы тиіс.
Ашық саңылау ауа пердесімен қорғалуы тиіс.
266. Қатып қалған металлдарды және сынған шегендерді алып тастау шөміш беті 45⁰С дейін суыған соң ғана жүргізілуі тиіс.
267. Бірден көптеп түсетін материалдарды (құм, күкіртқышқылды магний) сақтау жабық қоймаларда, ал ұнтақ материалдар (боксит ұнтағы, цемент) арнайы орында жүзеге асырылуы тиіс.
268. Отқа төзгіш заттарды қоймадан тұтынушыға конвейер немесе астаушалар арқылы жіберілуі тиіс.
269. Отқа төзімді кірпіштерді кесетін және тегістеп жылтырататын станоктар жергілікті сорумен жабдықталуы тиіс.
270. Ерітінді дайындайтын орындағы барлық сыйымдылықтардың тығыз жабылатын қақпақтары болуы тиіс. Сусымалы материалдар ерітінді араластыратын орынға бункер арқылы немесе материал таситын құбыр арқылы түсуі тиіс.
271. Династа және шамотты отқа төзімді кірпіштер мүмкіндігінше хроммагнизитті кірпіштермен ауыстырылуы тиіс.
272. Шегенді сындыру үшін қолданатын пневматикалық балғалар, босаңсытқыштар, сондай-ақ кірпіш арасындағы бос жерлерді пневматикалық жолмен тығыздағыштар жергілікті сору жүйесімен жабдықталуы тиіс.
273. Отқа төзгіш кірпіштердің пакеті, жөндеу жұмысына қолданар алдында, үрлеу арқылы арнайы алаңда шаңнан тазартылуы керек.
274. Шайырларды еріту, пасталарды жылыту жұмыстары оттығы жабық пештерде жүргізілуі, олардың үстінде жапқыш болуы, ол жергілікті сорып-шығаратын желдету жүйесімен жабдықталуы тиіс.

18. Қара металлургия объектілерінің атмосфералық ауасына қойылатын санитарялық-эпидемиологиялық талаптар

275. Қара металлургия объектілерінің құрылысы жобалағанда, кеңейтілгенде және құрылысы жаңартылғанда, әрбір зиянды зат шығаратын көзі үшін ауаға шығарылатын зиянды заттардың шектелу шегінің мөлшері (бұдан әрі - ШШМ) анықталуы, ол қолданыстағы стандарттың талаптарына сай болуы тиіс.
Жұмыс істеп тұрған объектілердің бекітілген ШШМ болуы тиіс. ШШМ-ның деңгейі және оның негіздеген материалдар мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдарымен келісіледі және бекітіледі.
276. Зиянды заттардағы концентрациясының рұқсат етілген шектеу шегі (бұдан әрі - ҚРШ) жоқ болғанда, жобаланатын объектілердің ауаға шығаратын зиянды заттардың мөлшерін бағдарлы қауіпсіз әсер ететін деңгейін есептеу арқылы шығарады.
277. Кәсіпорындарды жаңадан салғанда, кеңейткенде, реконстукцияланатын фондық деңгейді ескере отырып, елді мекендердің атмосфералық ауасын ластайтын болжамды деңгейде есептеп шығаруы тиіс.
278. Елді мекендердің атмосфералық ауасының ластануына болжау жүргізгенде қара металлургиялық объектінің шығаратын зиянды заттарының бірінші қатардағысының (көміртегі тотығы, азот тотығы, күкіртті ангидрид, шаң), сондай-ақ осы өндіріске тән арнайы ингредиенттердің және басқа да зиянды заттардың шығарылатын мөлшері анықталуы тиіс.
279. Жобада көміртегі тотығының, азот тотығының, күкіртті газдың және басқа да ауаға шығарылатын зиянды заттардан табиғатты қорғау шаралары ерекше көрсетілуі тиіс, сондай-ақ қара металлургия кәсіпорындарында бүгінгі күнде осындай зиянды заттармен күресуге тиімді әдісі жоқ зиянды заттар көрсетілуі тиіс.
280. Жобадан зиянды заттардың елді мекен аумағының атмосфералық ауасындағы ҚРШ-ын сақтау үшін әртүрлі метеорологиялық жағдайда қарастырылған шаралардың шешімі берілуі, онда өндірістік зиянды заттардың қоршаған ортаға таралуына қолайсыз жағдай (штиль, инверсия, тұман орын алғанда) туатын кезін де еске алуы тиіс.
281. Жұмыс істеп тұрған өндірістің өндірістік алаңдарында, керекті аумақ бар болғанда жаңа цехтардың құрылысын жүргізгенде, көрші өндірістік объектілерден шығатын зиянды заттардың сипатын еске ала отырып, ғимараттардың арасындағы аралық мөлшерін сақтай отырып, сондай-ақ, селитебті аумақтардың атмосфералық ауасына зиянды заттардың рұқсат етілген деңгей шегіне дейін түсуін қамтамасыз ететін болса, онда құрылыстарды жүргізуге жол беріледі.
282. Құрылысы салынған, реконстукцияланған өндірістік объектілерді пайдалануға енгізу оларды пайдалануға қабылданар алдында құрылысы біткен кәсіпорындар мен ғимараттарды газ және шаң ұстағыш қондырғылармен іске қосылуы, кешенді сынақтан өткеннен кейін жүргізіледі.
283. Кәсіпорынды жұмысқа қосар алдында кешенді шаралар атмосфералық ауаны осы өндіріс шығаратын зиянды заттардан қорғауға арналған барлық шараларды қарастыруы тиіс.
284. Металлургиялық агрегаттарды күрделі жөндеуден өткізгенде, құрылысын қайта жаңартқанда, атмосфералық ауаға газ бен шаңды аз шығару үшін оларды тұтатын қондырғыларды қарастырып кешенді шаралар жүргізіп, бар қондырғыларды жетілдіру тиіс.
285. Газ тазалайтын жүйенің өндіргіш мөлшері агрегаттың толық жұмыс істеу циклі барысында жоғарғы температурада, шаңданғанда шығаратын газдың есебі бойынша тиімділікті қамтамасыз етуі тиіс.
286. Газ және шаң ұстағыш ғимараттарға профилактикалық және күрделі жөндеу жұмыстарын негізгі өндірістік агрегаттардың тоқтау кестесімен келісілген, жылдық кесте бойынша жүргізіледі. Газ және шаң ұстағыш ғимараттардың жұмысы тоқтатылғанда негізгі агрегаттарға жұмыс істеуге жол берілмейді.
287. Газ және шаң ұстағыш ғимараттарда апат орын алған жағдайда, технологиялық процесс біткен сәтте негізгі құрал-жабдықтардың жұмыстары тоқтатылуы тиіс. Егер технологиялық процесс үздіксіз жүретін болса, апатты жағдайдың салдарын жою үшін жөндеу кестесі жасалынады. Барлық апат орын алған жағдайда процессті тоқтату үшін, белгіленген үлгідегі актіні толтырады.
288. Металлургиялық зауыттарда атмосфераны қорғайтын қызмет көзделуі, олар мыналарды қамтамасыз етуі тиіс: шаң және газ ұстағыш қондырғыларға паспорт ашып, пайдаланылуына бақылау жасап, жұмысының тиімділігін анықтайды, атмосфераны қорғаудағы шаралардың тиімділігіне талдау жүргізіледі.
289. Өнеркәсіп орналасқан аудандағы атмосфералық ауаның ластану деңгейіне зертханалық бақылау жүргізілуі тиіс.
290. Стандартты постыларды орналастыру және алаулы отқа бақылау ұйымдастыру барысында кәсіпорынның өнеркәсіптік алаңдарына жақын орналасқан селитебті аумақтың ауасында жоғарғы деңгейдегі ластануды тудыратын, ұйымдастырылмаған түрде атмосфераға шығарылатын үлкен көлемдегі зиянды заттардың болуын, сол сияқты атмосфераға максимальдық ластану деңгейін 10-40 құбыр биіктігі қашықтығында тудыратын, ұйымдастырылған түрде шығарылатын зиянды заттардың болуын есепке алу тиіс.
291. Атмосфералық ауаның құрамындағы көміртегі тотығы, күкіртті газ, азот тотықтары және шаңның болуы міндетті түрде бақылануға жатады. Оған қосымша өндірістің құрамына байланысты арнайы ластағыш заттарды да анықтайды (осы санитариялық ережеге 5-қосымша).
292. Жұмысшы аумағының ауасы құрамындағы және қоршаған орта нысандарындағы (атмосфералық ауа, су және топырақ) зиянды заттардың көлемі қанықпаның рұқсат етілген шегінен аспауы керек. Жұмысшы аумағының ауасы құрамындағы зиянды заттардың көлемін бақылау осы санитарлық ережеге 4, 5, 6-қосымшаларға сәйкес жүргізіледі.
293. Басқару пульті бақылау нысанының жақсы көрінуін қамтамасыз ете отырып, жылу көзінен қашық орналасуы керек. Тұрақты жұмыс орны болып есептелетін, басқару пульті ауа кондиционерімен және жылу оқшаулағышпен жабдықталған жеке үй-жайларда немесе кабиналарда орналасуға тиіс.
294. Крандардың кабиналарының және басқару постыларының жылу сақтауы жұмыскерлердің жылу соққысына ұрынуын қабырғадан бір шаршы метрге 35 Ватт (бұдан әрі - Вт/м²) және терезеден 140 Вт/м² артық емес болуын қамтамасыз етуі тиіс.
295. Конвейерлі галереялар технологиялық үдеріске және жабдықтарды пайдалануға байланысты жылумен қамтамасыз етілуге тиіс;
тұрақты жұмыс орны болған жағдайда; шаңнан ылғалды тазарту жүргізген жағдайда.
Конвейерлер тиейтін тораптарда сорып желдеткіш аспаптармен жабдықталуы керек, ал жоғарғы деңгейде тозаң тудыратын материалдарды тасымалдағанда конвейерлердің бойымен сорып желдеткіш аспап болып табылады.
296. Конвейерлік галереяларда шаңнан тазарту тасымалдайтын материалдарға байланысты қарастырылады:
1) құрғақ - шаң тудыру көзі болмайтын майдаланбаған материалдарды тасымалдау барысында;
2) ылғалды - жоғарғы деңгейде шаң тудыру қасиеті бар қыздырылған майдаланған, сол сияқты суықтай ұсақ майдаланған материалдарды тасымалдау барысында.

19. Ағынды сулармен ластанатын су қоймаларын санитариялық қорғауға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

297. Объектілердің сумен қамтамасыз ету жүйелері мыналарды қамтамасыз етуі тиіс: ағынды суларды ондағы ластағыш заттардың құрамына қарай жіктеуді (керек болғанда); қанықпадан шыққан судың араласуын болдырмауды; жауын-шашын сулары түсетін канализация жүйесіне жалпы ағынды су мөлшерінің аз түсуін қадағалауды; судың артық түсуінің салдарынан су жүретін жолдардағы сулардың асып кетпеуін болдырмауды.
«Лас» айналым барысындағы бөлінетін су үрлеу арқылы тазаланылып, тұтынушылардың оны барынша пайдалануы, жүйеге қайта түспейтіндей болуы қажет. Керек болған жағдайда үрлеп тазаланған суды қайтадан тазалаудан өткізіп, оның тазалық деңгейі қайта қолданатын категорияға жататын техникалық нормативтерге сай болуы керек. Үрлеп тазаланған суды су айдындарына жіберу санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы болған жағдайда жүргізіледі.
298. Баланстық есептерге және қайта қолданылатын судың тұздық құрамының болжамына қарай судың тұрмысқа керекті мөлшері, сол сияқты жер бетіндегі айналымдағы жүйені толықтыруға қосылатын судың мөлшері анықталуы тиіс. Жоғарыда көрсетілген категорияға жататын ағынды суды тазалау деңгейі және оған қайталай жүргізілетін тазалау жұмыстары, оның бастапқы құрамына және қандай мақсатқа пайдалануына байланысты жүргізілуі тиіс. Қарастырып отырған ағынды суда микробтық ластану орын алса, оны шаруашылық-тұрмыстық ағынды су ретінде қолдану үшін міндетті түрде зарарсыздандыруы керек.
299. Қайта қолданыста болатын айналымдағы суды тазалау және өңдеу жүргізгенде, әсіресе тоттануға қарсы уытты ингибиторларды пайдаланғанда қоршаған ортаны санитарлық тұрғыдан (градир мен су көзінен шығатын атмосфералық ауаны гидро аэрозолдардан) қорғау үшін керекті шараларды қарастыру тиіс.
300. Ағынды сулардың ластану деңгейін төмендету үшін нысандарда ағынды сулардан ластағыш қатты заттарды (құрамында темірі бар шламды, қожды, күлді) шайырды, майды және басқаларын бөліп алатын технологиялық шаралар қолданылуға тиіс.
301. Қара металлургия өндірісінен шығатын ағынды су құрамындағы негізгі химиялық (цианидтерден, роданидтерден, фенолдан, темірден, сульфидтерден, хлоридтерден, аммиактан, нитриттер мен нитраттан) заттардан тазалануы керек. Ағынды суларды ластағыш заттардан тазалау, ҚРШ анықталған жағдайда, санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің аумақтық органдарымен келісілуі тиіс.
302. Объектілерде ағынды суларды пайдалану жағдайына және суды тазалайтын, зарарсыздандыратын қондырғылардың жұмысының тиімділігіне, ағынды суларды жіберу жағдайларына өндірістік бақылау жүргізілуі тиіс.

«Қара металлургия объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық ережесіне
1-қосымша

Жылдың жылы кезеңінде ең ыстық айдағы сағат 13-те орташа температурасы 25⁰С-қа дейін болатын аудандардың өндірістік үй-жайларының жұмыс аумағындағы ауада температураның, салыстырмалы ылғалдылықтың және ауа қозғалысының жылдамдығының рұқсат етілген мәндері

1-кесте

Жұмыс категориясы	Ауа температурасы, 0С 1)	Салыстырмалы ылғалдылық % 2)	Үй-жайдағы ауаның қозғалысының жылдамдығы м/с
			Анық жылылықтың онша жоғары болмауы	Анық жылылықтың шамадан тыс жоғары болуы
Жеңіл I	28 артық емес	280С-та 55 артық болмауы	0,2-0,5	0,2-0,5
Орташа ауырлықтағы Па				0,3-0,7
Орташа ауырлықтағы Пб			0,3-0,7	0,5-1,0
Ауыр жұмыс III	26 артық емес	260С 65 артық емес

1) ең ыстық айда 13 сағаттағы орташа температурадан тұрақты жұмыс орнындағы температура және тұрақты жұмыс орнынан тыс жердегі үй-жайда анық жылылық онша жоғары емес ауаның температурасы 3⁰С аспауы, ал анық жылылық жоғары болатын үй-жайдағы температура 5⁰С аспауы керек. Бұл жағдайда температура тұрақты жұмыс орындарында осы кестеде көрсетілген мәннен аспауы керек;
2) ауаның температурасы төмендегенде ауаның салыстырмалы ылғалдылығын әрбір 1⁰С 5 % дейін өсіруге болады, бірақ оның мөлшері 75% аспауы керек.

Жылдың жылы кезеңіндегі ең ыстық айда 13 сағаттағы орташа температура 25⁰С-қа дейін болғанда, өндірістік үй-жайлардағы жұмыс аумағындағы ауаның температурасы, салыстырмалы ылғалдылығының, жылжу жылдамдығының рұқсат етілетін мәні

2-кесте

Жұмыс категориясы	Үй-жайдың ауа температурасы, 0С1)		Салыстырмалы ылғалдылық %2)	Үй-жайда ауаның жылжу жылдамдығы м/с
	Анық жылылықтың онша жоғары болмауы	Анық жылылықтың шамадан тыс жоғары болуы
Жеңіл жұмыс I	31 аспасын 30 аспасын	33 аспасын 32 аспасын	29-330С 50 аспасын	0,2-0,5
Орташа ауырлықтағы Па				280С-да 0,5
Орташа ауырлықтағы Пб				280С-да 0,9
Ауыр жұмыс III	29 аспасын	31 аспасын		260С-да 1,3

1) үй-жайдағы ауаның температурасы ең ыстық айдың 13 сағаттағы орташа температурасынан тұрақты жұмыс орнында және тұрақты жұмыс орнынан тыс жерде анық жылылық онша жоғары болмағанда 30⁰С аспауы, ал ауыр жұмыста 10С аспауы, тұрақты жұмыс орнынан тыс жерде 50⁰С аспауы керек. Бұл жағдайда тұрақты жұмыс орнында температура осы кестеде көрсетілген мәннен аспауға тиіс;
2) ауаның температурасы 29⁰С төмендегенде, ауаның салыстырмалы ылғалдылығын әрбір 10⁰С 5 % дейін көтеруге болады, бірақ оның мөлшері 75% аспауы керек;
3) жұмыстың ауырлығы орташа және ауыр деңгейі үшін ауаның температурасы 28⁰С төмен немесе жоғары болған жағдайда, бірақ рұқсат етілген деңгейден аспаса, ауа қозғалысының жылдамдығын әр 10⁰С 0,2 м/с деген есеппен тиісінше кемітіп немесе көбейту керек, мұндай да оның жылдамдығы 0,3 м/с кем болмауы керек.

«Қара металлургия объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық ережесіне
2-қосымша

Ауамен себезгілеу барысында ауа температурасының және қозғалысы жылдамдығының рұқсат етілетін мәндері

1-кесте

Жұмыс ауырлығының категориясы	Жұмыс аумағындағы ауа температурасы, 0С	Ауа қозғалысының жылдамдығы, м/с	Жылжу беретін қарқындылығы Вт/м2 болғанда, ауа себезгісіндегі ауаның температурасы 0С
			350	700	1400	2100	2800
Жеңіл	28 дейін	1 2 3 3,5	28 - - -	24 28 - -	21 26 28 -	16 24 26 27	- 20 24 25
Орташа ауырлықтағы	28 дейін	1 2 3 3,5	27 28 - -	22 24 27 28	- 21 24 25	- 16 21 22	- - 18 19
Ауыр	26 дейін	2 3 3,5	25 26 -	19 22 23	16 20 22	- 18 20	- 17 19

1) жылу берудің қарқындылығы деп, 350 Вт/м2-дан 2800 Вт/м2 аралығында, әрбір жұмыс операциясы кезінде жұмсалатын ең жоғарғы деңгейдегі жылу беру қарқындылығының 1 сағат ішіндегі орташа мәнін айтады;
2) кестеде көрсетілген ауаның температурасы мен ауа қозғалысы жылдамдылығының нормаланған мәндері жұмыс істеушінің ең қарқынды жылу соққысына ұрынатын учаскедегі температура төмен болғанда, ауа қозғалысы жылдамдылығының ең жоғарғы деңгейіне сай болатынын көрсетеді. Бұл жағдайда жылу соққысына ұрынбайтын жұмыскерлерге себезгіленетін ауа әсер етпеуі керек;
3) бір сағат бойы жұмыс істегенде жылу соққысына ұрыну 15-30 минөтке дейін созылатын болса, себезгілейтін ауа температурасының көрсетілген мәнін жоғарлатуға болмайды. Оны жұмыс аумағының кестеде көрсетілген температуралық мәнінің әрбір 0,40⁰С үшін 10⁰С дейін төмендетіп, бірақ ол мән 160⁰С төмен болмауы керек.
Егер жылу соққысына ұрыну мерзімі бір сағаттағы жұмыс уақытысында 15 минөттен кем немесе 30 минөттен көп болатын болса, себезгілейтін ағынының температурасын 1-кестеде көрсетілген мәннен 20ҮС жоғары немесе төмен алуға рұқсат етіледі.
4) жылу соққысына ұрыну қарқындылығының аралық мәнін анықтау үшін себезгілеуші ауа ағынының температурасын интерполяция арқылы анықтайды.

Жылу соққысына ұрынудың қарқындылығы байланысты анықталатын жұмыс істеу тәртібі№)

2-кесте

Жылу соққысына ұрынудың ең жоғарғы ұзақтығы	Жылу соққысының ұрынудың қарқындылығы, Вт/м2
	350 700 1050 1400 1750 2100 2450 2800
Бір рет, минөт	20 15 12 9 7 5 3,5 2,5
1 сағат ішіндегі жиынтығы, минөт	45 30 15

1) жылу соққысына ұрыну қарқындылығының орташа мәнін анықтау үшін себезгілейтін ауа ағынының температурасын интерполяция арқылы анықтайды.

Бір реттік үздіксіз жүргізілетін жұмыстың рұқсат етілген ұзақтығы және жөндеу жұмыстарын жүргізгенде демалуға берілетін қажетті уақыт

3-кесте

Ауа температурасы, 0С	Ұзақтылық мөлшері, минөт		Жұмыс істеумен демалудың ара қатысы
	Жұмыс	Демалыс
28	36	24	1,50
30	34	25	1,35
32	32	26	1,20
34	30	27	1,10
36	28	28	1,00
38	26	29	0,90
40	24	30	0,80

1) үзілістерді демалуға оңтайлы метеорологиялық жағдайлы орындарында өткізу керек.

«Қара металлургия объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық ережесіне
3-қосымша

Жасанды жарықтандырудың жарықтандыру нормалары және оның сапалық көрсеткіштері

1-кесте

Үй-жайдың, учаскенің, жабдықтардың атауы	Жарықтанды ру нормаларын белгілеуге арналған бет	Жарықтандыру нормаларын белгілеуге арналған жазықтық	СНжЕ бойынша разряды және бөліктері	Нормаланатын жарықтандыру лк				Пульс Беру коэффициенті %-дан артық емес	Қосымша түсініктемелер
				Бір жалпы жарықтандыру	Аралас жарық тандыру
					Жалпы және жергілікті	Жалпы
Кенді және материалдарды механикалық жолмен өңдеу Вагонаударғыштар бөлімшесі
Қызмет көрсету алаңы	Еденде	көлбеу	VІІІа	100**	60	30
Вагон аударғыш	Вагонда	тігінен	VІІІб	50
Бункерлер бөлімшесі	қабылдағыш торда	көлбеу	VІІІб	50
Бункер	көсеу аумағында	-"-	VІІІб	50
Ғимараттан тыс бункердің үстіндегі эстакада	қабылдағыш торда	-"-	XІ	10
Ғимараттан тыс кенді, материалды тиейтін және түсіретін орын	ордың ішінде, жерде	көлбеу	XІ	10
Конвейерлерге арналған үй-жайлар
Цехтардағы конвейерлер	таспада	көлбеу	YІІІб	20					Жарықтан дыру қыздырғыш шамдар үшін берілген
Галлереядағы және тоннелдегі конвейерлер	таспада	->-	VІІІв	10					-/-
Тарту стансалары	механизмдерде	тігінен	VІІІб	20					-/-
Конвейерлерді іске қосу	Іске қосқышта	көлбеу	VІІІа	30			60	20	-/-
Конвейерлік таразылар	таразылардың шкаласында	тігінен	VІІІб	20					-/-
Конвейердің жанындағы өтетін жолдар	еденде	көлбеу	-	10					-/-
Елеу және сұрыптау бөлімшесі	жабдықтарда, еденде торда, жабдықтарда	-/-	VІ	150			60	20
Ұсату бөлімшесі	жабдықтарда	тігінен, көлбеу	VІ	150			60	20
Сусымалы материалдарды Сақтайтын жабық қоймалар	еденде	көлбеу	-	20					Жарықтандыру қыздырғыш шамдар үшін берілген
Бункердің үстіндегі эстакадалар, қоймалар	қабылдағыш торда, еденде	-"-	XІ	10
Машина залдарының, КИП-дің, басқару пульттерінің, бақылау жүргізетін тақталардың үй-жайлары
КИП-тегі, басқару пун ктіндегі, операторлық және диспетчерлік үй-жайдағы тақталардың қасбеті	аспаптардағы	аспаптар орналасқан жазықтықта	ІVг	150			40	20
Тақтаның артқы беті	аспаптарда	тігінен	VІІІб	50
Машина залдары	жабдықтарда	көлбеу	ІVг	150			40	20
Кокстыхимиялық өндіріс
Көмір дайындайтын цех және кокстысұрыптайтын бөлімше ("Кенді және материалдарды механикалық жолмен өңдеу" бөлімін қараңыз)
Кокстік және пекококстік цехтар
Көмір мұнарасы механизмдерінің үй-жайлары	механизмдерде	көлбеу	VІІІа	75			60	30
Кокс пештерінен, кокс пісіруші батареялардан, коксты итеріп шығарушы және есігі алынатын машинадан жоғары, сөндіргіш мұнаралардың сорғыларға арналған үй-жайы	тиегішлюктарда жабдықтарда	тігінен,көлбеу	VІ	150			60	30
Пештің бойына орналасқан газ-құбырларының аралық және шеткі алаңдары, коридорлары, қызмет көрсететін алаңдары	еденде	көлбеу	VІІІб	50
Есігі алынатын және коксті-итергіш машина машинистінің кабинасындағы аппаратура	аппаратурада	аппараттар орналасқан жазықтықта	ІVг	150			40	20
Коксті және пекококсті батареялардың машина және кокс жағынан қасбеті, батареяның есігі	есікте	тігінен	VІІ	200			40	20
Коксті құрғақтай сөндіру қондырғысы (КҚСҚ)	аспаптардың шкаласында	аспаптар орналасқан жазықтықта	ІVг	150			40	20
КҚСҚ-ға қызмет көрсететін алаңдар	еденде	көлбеу	VІІІв	30
Химиялық цехтар
Редукциялық алқындататы қондырғы	жабдықтарда	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Сорғылаға арналған үй-жайы	-"-	-"-	VІ	150			60	20
Талдау жүргізуге Арналған үстел, түтікті, газды тоңазытқыштар	үстелде, аспаптардың шкаласында	көлбеу, аспаптар орналасқан жазықтықта	Vб	150			40	20
Тоңазытқыштардың технологиялық алаңдары	еденде	көлбеу	VІІІб	50
Сыртқы жабдықтарға қызмет көрсететін алаң	-"-	-"-	XІІІ	2
Ұстау цехы
Центрифугты Орнататын орын, Аммиактық колонналар	жабдықтарда	көлбеу	VІІІа	75			80	30
Фенолсыздандырушы скруббердің пиридинді қондырғысының жабдықтары, сүтті ұстайтын жабдық, сорғылар, жылу-алмастырғыштар үй-жайы, сынама алатын орын	-"-	-"-	VІ	150			80	30
Қызмет көрсету алаңы, сүтті ұстауға арналған сатураторлар, аналық ерітіндіні жинағыштар, будықыздырушылар, желдеткішке арналған үй жайлар	Қызмет көрсету алаңында, жабдықтарда	көлбеу	VІІІб	50
Термометрлерді орнататын орын	Термометрдің шкаласында	Термометр орналасқан жазықтықта	Vб	150			40	20
Өнімдерді вагонға, цистерналарға тиейтін орын	Еденде, сұйықтықтың деңгейінде	көлбеу	VІІІб	50
Сыртта орналасқан бактарға, майға арналған Ыдыстарға қызмет көрсететін алаңдар	Еденде, сұйықтықтың деңгейінде	көлбеу	ХІ	10
Күкірттісутегінен тазартатын цех
Аппараттарды орнататын орын, вакумдық-сүзгілерге, бейтараптандырғышқа, ерітіндіні дайындауға арналған жиынтыққа, компрессорларға, күкірттен құрғақтай тазартуға арналған үй-жайлар	Механизмдерде, жабдықтарда	көлбеу	VІ	150			60	20
Шайырайдағыш цех
Түтікті пештер мен Кубтарға айдайтын Сорғыларға арналған үй-жайлар, монжус бөлімшесінде аппараттарды орнататын орын, шайырды инағыштар, крис талдағыштар пресстегіштер, центрифугқа, жуғыш аппараттарға арналған үй-жайлар	Жабдықтарда	көлбеу	VІ	150			60	20
Реакторларға қызмет көрсететін алаң	Еденде	көлбеу	VІІІб	50
Құйылатын тәрелкелерге Арналған үй-жайлар	Жабдықтарда	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Ғимараттың сыртында жабдықтарға қызмет көрсететін алаңдар	Еденде	көлбеу	XІ	10
Ректификациялау цехы
Көрсеткіш әйнектерді, монометрлерді орнататын, технологиялық үдерістерді, сүйықтықтың жұмсалу деңгейін бақылайтын орын	Әйнектерде, қарайтын шамдарда, монометрлерде	Тігінен	V в	150			40	20
Жабдықтарды орнататын орын	Жабдықтарда	көлбеу	VІІІб	50
Сұйықтықты жіберетін, сырманы, шүмекті орнататын орын	Жабдықтарда	көлбеу	VІ	150			60	20
Кумаронды шайыр цехы
Кумаронды шайыр қондырғысы, майды бөлгіш	Жабдықтарда	көлбеу	VІ	150			60	20
Өлшегіштер, конденсаторлар бөлімшесі, биохимиялық қондырғының питомнигі	Жабдықтарда	көлбеу	VІІІа	75			80	20
Алғашқы тұндырғыштар, биобассейндер	Сұйықтықтың деңгейінде	көлбеу	VІІІв	30
Қызмет көрсететін, тиейтін алаңдар, қаптарды жууға арналған бастырмалар, қатты кумаронды шайырлар қоймасы, ғимараттың сыртындағы бассейндер	Еденде	көлбеу	XІІ	5
Агломерат және теміркенді шекемтастар өндірісі
Коксты ұсататын бөлімшенің қабылдағыш құрылғысы, әкті дайындау бөлімшесі, шикі құрамдық бөлімше	"Кенді және материалдарды механикалық жолмен өңдеу" бөлімін қараңыз
Араластырғыш және кесектегіштер бөлімшесі	Еденде	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Агломерациялық машинаның күйежен тектеу залы	Таспада және агломашинаның келтірімінде	көлбеу	VІ	150			60	20
шекемтастарды күйдіру бөлімшесі	Пешке Тиейтін және Пештен түсіретін орын	көлбеу	VІ	150			60	20
Түтін сорғыштар бөлімшесі	Еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
Батареялық құйындатқыштар алаңы	Еденде	көлбеу	VІІІв	30
Келтірім және роликті тіреуіштер:Ашық алаңдар Ғимараттың ішіндегі алаңдар	Еденде Еденде	көлбеу көлбеу	VІІІб VІ	50 150			60	20
Маймен жаққыш бөлімше	Еденде және Жабдықтарда	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Сорғылар бөлімшесі, монтаждау және жөндеу алаңдары, вулканаушы шеберхана	Еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
Ғимараттың сыртындағы имараттар
Қоюлатқыштар және тұндырғыштар	Өтпелі алаң -дарда	көлбеу	XІІІ	2
Батареялық құйындатқыштар алаңы	Еденде	көлбеу	XІІ	5
Агломашинаның құйрық жағы	Контейнердің таспасы, салқындатқыш	көлбеу	X	30
Агломераттың, Кен және басқа материалдардың төгілгендерін жинайтын, тиейтін орын	Еденде	көлбеу	XІІ	5
Домналық өндіріс
Бункердің астындағы үй-жай, шұқырдағы үйілген қалдықтарды жинайтын және тиейтін орын, кокстік қалдықтарды көтергіш	Еденде, тиегіш тесіктерде, жабдықтарда	көлбеу, тігінен	XІІІб	50
Үйінділерді көтергіштің рельстік жолдары	Рельстің басында	көлбеу	XІІ	5
Домна пешінің тиегіш құрылғысы	Жабдықтарда	тігінен	XІ	10
Құймалық Ауланың жұмысшы алаңы, шойын мен қожағатын аудан	Шойын немесе қождың науасында, таспада	көлбеу тігінен	VІІ	200			40	20
Шойын таситын және қож таситын жолдар, шаруашылық жолдар	Жолдарда, аулалық шахталардың астында	көлбеу	X	30
Үрлегіш аумақ	Үрлегіште	тігінен	VІ	150			60	20
Пештің айналасында өтетін жолдар және пештің Алдындағы алаң	Еденде	көлбеу	-	50
Үй-жайдың, электрлі сүзгіштердің, лифт Шахтасының ауасын қыздырғыштар	Арқауда, еденде, бағытта	көлбеу тігінен	VІІІб	50
Лифттің кабинасында	Еденде	көлбеу	VІІІа	75
Пешке, ауа қыздырғыштарға қызметкөрсететінішкі алаңдар, баспалдақтар	Еденде	көлбеу	VІІІб	50
Қызмет көрсететін сыртқы алаңдар	Алаңдардажәне баспалдақтарда	көлбеу	XІІІ	2
Шөміштерге арналып құрылатын жолдар	Еденде, рельстің басында	көлбеу	VІІІа	75
Шойынды машиналар мен таратып құятын орын	Құйғымен	көлбеу	VІІ	200
Конвейердің жанынан өтетін жер	Еденде	көлбеу	-	50
Құйып тарататын машинаны іске қосатын станса	Жабдықтарда	көлбеу	VІІІа	75
Әктің сүтін дайындайтын үй-жай	Еденде	көлбеу	VІІІб	50
Қождық шөміштерді бүркуге арналған қондырғы	Шөміштің түбінде	көлбеу	VІІІб	50
Шойын құймаларының қоймасы	Еденде	көлбеу	-	50
Шөміштерді жөндеуден өткізетін және жылытқыштар алаңы	Шөміштің түбінде және қабырғаларында	Шөмішті жөндеуден өткізетін жазықтықта	VІІІа	75
Ферроқорытпалар өндірісі
Шикі құрамның, кеннің және қождаманың жабық қоймалары, қоспаны дозалайтын үй-жай	"Кенді және материалдарды механикалық жолмен өңдеу" бөлімін қараңыз
Пештің жұмысшы алаңдары, ферро қорытпаларды ағызатын және түйіршіктейтін, пекоқорытпаны құятын орын	Еденде, пештің айналасында, ағызбада	көлбеу тігінен	VІІ	200			40	20
Шөмішті тазартатын және жөндейтін орын	Еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
Араластырғыштар	Жабдықтармен	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Электродтарды жетілдіру алаңы	Бүркеніштің Ішінен және сыртынан	көлбеу	VІ	150			60	20
Пресстер: Жоғарғы алаңша Элеваторлар, арбалар, науашалар Қайшылар, пышақтар	Жабдықтарда Массаны науаға тиейтін орын Пышақтарда	көлбеу көлбеу тігінен	VІІІа VІ Vб	75 150 150			60 60 40	20 20 20
Тоңазытқыштардың рольгангілері	Эдектродтардың деңгейінде	көлбеу	VІ	150			60	20
Пештердің арасынан өтетін жолдар, графиттендіру бөлімшесінде тиейтін орын	Еденнің деңгейінде	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Ұштық аралар, электродтарды өңдеуге арналған жону және қырнау станоктары	Өңдейтін бетте	тігінен, көлбеу	Vб	150			40	20
Бақылаушы үстелдер, таразылар, қораптау орны	Үстелде, шкалада, еденде	көлбеу -	V б V в	150 150			40 40	20 20
Өтетін жолдар	Еденде	көлбеу	-	50
Алюмотермиялық цехтар
Күйдіру пештерінің төменгі 2-ші және 3-ші алаңдары, қарайтын терезелер, бұрандалар	Жабдықтарда	тігінен, көлбеу	VІІІа	75			60	20
Стакандарды қанықпалармен толтыру аралықтары, пештік емес балқытпалардың ошақтары	Еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
Сумен істейтін тоңазыт қыштар	Еденде	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Сұрыптауға арналған үстелдер	Еденде	көлбеу	ІVв	200			40	20
Қайта өлшегендерді қораптау орны	Үстелдерде	көлбеу	Vб	150			40	20
Болатқорыту өндіріс Мартен цехтары
Миксер: құятын және ағызатын орын, шойынтасығыштар шөмішінің цапфасы, қызмет көрсету алаңы Миксердіэлектрмен іске қосу	Шөміште және Миксердің аузында, цапфада, еденде Жабдықтарда	Тігінен, көлбеу көлбеу	VІІ VІІІа	200 75			40 60	20 20
Таразылардың үй-жайы	Шкалада	тігінен	Vб	150			40	20
Өтетін жолдар	Еденде	көлбеу	-	50
Мартен пешін толтыратын орын, пештің алдыңғы жағы, шойынды құюға арналған науа	Еденде, науаның деңгейінде, пештің қабырғасында	көлбеу, тігінен	VІІ	200			40	20
Сөрелер немесе болат астауы бар вагондар	1 м. биіктікте	көлбеу	VІ	150			60	20
Мартен пешінен болат және қожды шығаруға арналған науа, шығаратын тесіктің жанындағы пештің қабырғасы	Науада, қабырғада	көлбеу, тігінен	VІІ	200			40	20
Бүріккіштер, аппараттар двигателіні және газ құбырына қызмет көрсететін алаңдар	Қабырғада, жабдықтарда	Тігінен, көлбеу	VІІІа	75			60	20
Таратып құю аралығы	Қарықтың түбінде	көлбеу	VІІ	200			40	20
Шөмішті жөндейтін учаске, жиналатын аралық	Еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
Құймақалыпты гидравликалық тазартудан өткізетін орын, жөндейтін және дайындайтын, құймақ алыпты арбаға орналастыртын орындары	Түбінде, арбада, Құйма қалыпта	көлбеу	VІ	150			60	20
Шайыр қайнатқышы бар шайырсақтағыш	Еденнің деңгейінде	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Стрипперлік бөлімшедегі құймаларды шешіндіреті н орын	Еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
Құймақалыптар қоймасы	Еденде	көлбеу	VІІІа	75
Кәдеге асатын қазандықтардың жабдықтары	Жабдықта	көлбеу	VІІІб	50
Конвертерлік цехтар
Миксер: шөмішті жөндейтін учаске, қожды таратып құятын және металды ажыратып алатын бөлімше, таратып құю бөлімшесі	"Мартен пештері" бөлімді қараңыз
Конвертердің құятын және құйып алатын аузы	Аузында	тігінен	VІІ	200			40	20
Үрлегіш аумақ	Үрлегіште	тігінен	VІ	150			60	20
Шөмішті жөндеуге дайын дайтын орын	Түбінде	көлбеу	VІ б	150			40	20
Газдан тазартатын айналымдағы циклдың суын мөлдірлендіруге арналған қондырғы	Сорғыларда	көлбеу	VІІІа	75
Өтетін жерлер	Еденде	көлбеу	_	50
Электрмен болат қорытатын цехтар
Пештің алдындағы алаң, пештің тиейтін терезелері, қожды шығаруға арналған қораптар мен науалар	Еденде, жапқышта, науада	көлбеу, тіктік	VІІ	200			40	20
Құймақалыпқа арналған ақырлар	еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
Өтетін жолдар	еденде	көлбеу	_	50
Болатты үздіксіз таратып құятын қондырғы: аралық шөміш, түйіршіктегіштің үсті, роликті клеттер, құймаларды кесетін аумақтар Алаңның едені, түйіршіктегіш және салқындату аумағы, келтірім алаңы Аударыстырғыш	Шөміштің қақпағында, металда, роликте Еденде, түйіршіктегіштің қабырғасында және роликте, жабдықтарда жабдық тарда	көлбеу, тігінен -/- көлбеу	VІІ VІІІб VІІІа	200 50 75			40 60	20 20
Құймаларды қабаттап жинайтын орын	Еденде	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Илек өндірісі. Ыстық илектеу цехтары
Қыздырғыш құдықтар: Құдықтың үсті, түтіндік клапандар, рекупе раторлардың тепе-теңдікте ұстайтын құрылғысы, оттықтарының дросселдері және басқалары	Қақпақтарда, жабдықтарда	көлбеу -/-	VІІ VІІІб	200 50			40	20
Желдеткіштердің үй-жайлары	Жабдықтарда	-/-	VІІІа	75			60	20
Өтетін жерлер, жүретін алаңдар, қождық коридорлар, қожды түсіретін және жинайтын орындар	еденде	-/-	-	50
Әдістік пештер: Бүріккіштерді итергіштер Тиейтін және түсіретін терезелер Күлалғыштар және от жағар Алдындағы кеңістік	Металдың деңгейінде, еденде, пештің қабырғасында, еденде	Көлбеу Тігінен Көлбеу	VІ VІІ VІІІб	150 200 50			60 40	20 20
Камералық пештер	Тиейтін алаңда	көлбеу	VІ	150			60	20
Өтетін жолдар	еденде	көлбеу	-	50
Арбаның қозғалатын жолдары және құймаларды тиейтін және түсіретін орындар; Рольгангтер, өздігінен жарық беретін металдарды тасымалдайтн транспор терлар; Клеттің біліктері	Рельстің басын да, рольгангте Роликте Өткізгіштерде	көлбеу	VІІ	200			40	20
Рольгангтер, өздігінен Жарық бермейтін металдарды тасымалдайтын транспортер лар;	Роликте	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Қысымдайтын, дайындайтын, сортталған, жуан және орташа жаймалық орнақтар	Қысымдағыш Құрылғыла дың циферблатында	Тігінен	ІV б	200	500	150	40	20
Ыстық илектің үздіксіз Жаймалық орнақтары	Қысқымдағыш құрылғылардың циферблатында	Тігінен	Vб	150	200	150	40	20
Тербелетін үстелдер, қисайтушылар, бақылаушылар, ілгек түзушілер, қақтаушылардың жұмысшы аумақтары	Басқару постылары жағынан жабдықтарда	көлбеу	VІІ	200			40	20
Станоктарды іске қосатын жабдықтар және олардың жанына өтетін жол	Едендегі жабдықтарда	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Үздіксіз жаймалық орнақтардың орағыштары, тоңазытқыштар	Таспаны Тиейтін аумақта, сөрелерде	көлбеу	VІІ	200			40	20
Ыстықтай кескіштің қайшылары, арасы және пресстері: Кесу аумағы Өлшегіш шкалалар	Металда, шкалада	көлбеу, тігінен	VІІ Vб	200 150			40 40	20 20
Суықтай кескіштің қайшылары, арасы және пресстері: Кесу аумағы Өлшегіш шкалалар	Металлда, шкалада	көлбеу, тігінен	Vв Vб	150 150			40 40	20 20
Түзеткіш машиналар	Металдың сапасына бақылау Жүргізетін жағынан роликтің үстінде	тігінен	VІ	150			60	20
Сыдыратын машиналар	Құйманың Сыдыру аумағындағы	көлбеу	VІІ	200			40	20
Таңбаны теретін орын	Жұмысшы бетінде	көлбеу	Vб	150			40	20
Металға таңба қоятын орын	Металлда	көлбеу	VІ	150			60	20
Металды өңдейтін орын (пнев-мокескіш, отпен және қырып тазалау, жаймалық табақтарды белгілеу және таңба қою)	Металда	көлбеу	ІІІб	300	1000	150	40	20/15
Жаймалық табақтарға және илектенген металға бақылау жүргізетін орын	бетінде	көлбеу	ІІб		3000	300	20	20/10
Ұштарының транспортер лері	Транспортерде	көлбеу	VІ	150			60	20
Дайын өнімдердің қоймасы, қорапқа салатын орын	Еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
Жонатын және тесейтін станоктар	Өңдеу аумағында, лимбада, басқару тұтқасында	көлбеу, тігінен	ІV б	200			40	20
Электродвигателдер Біліктерінің қоймасы	еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
Жайманы суықтай илектеу цехы
Орамдарды күйдіру бөлімшесіне беретін тра нспортерлер; Жинау орындары	Жабдықтарда, Еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
Үздіксіз күйдіретін агрегаттар: түйіскен жерді дәнекерлейтін, таспаларды тігетін машиналар, таспаларды күйдіру сапасын тексеретін орын; Агрегаттың басқа да жабдықтары	Таспаның, дәнекерлеген жерінің деңгейінде, тіккен жерінде, таспада Агрегат бойынша Таспаның деңгейінде	көлбеу	Vа VІ	200 150			40 60	20 20
Металл қалдықтарын жинайтын шұңқыр	Қорабында	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Щеткелерді жинайтын орын, ерітінді жасайтын бөлімше; Орнақтың жабдықтарын жинайтын орын Тіректерді жинайтын машиналар Пакеттерді жинайтын орын Қалпақты пештердің бөлімшесі	Еденде, жабдықта, Алаңда Еденде Орнақта Еденде Еденде	Көлбеу	VІ	150			60	20
Илектік орнақтар: Тарқатушылар Клеттер Орнақтың жабдықтары	Орамда Білікте Жабдықтарда	Тігінен Тігінен Көлбеу	Vа ІVв VІ	200 200 150			40 40 60	20 20 20
Өтетін жолдар	Еденде	Көлбеу		50
Май подвалдары	Еденде, аспап тарда, ысырмада	Көлбеу және аспаптардың орналасқан жазықтығында	VІІІа	75			60	20
Біліктерді ыспалау станоктары	Өңдейтін бетінде	көлбеу	ІІв		2000	200	20	20/ 10
Таспаның ұзына бойымен кесетін агрегат: Дискілі пышақтар Агрегаттың басқа жабдықтары	Пышақтарда Жабдықтарда	Тігінен көлбеу	ІVв VІ	200 150			40 60	20 20
Металл кезіктеріне арналған қорабтары бар шұқырлар	Қорабында	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Жолақты көлденең өлшеп Кесетін агрегаттар: Жайлаларды пакетке Теретін үстелдер, Тазартатын құрылғылар	Үстелде, циферблатта	көлбеу, тігінен	Vб	150			40	20
Жайма қорғау үшін жабындылайтын агрегаттар: Жабындыланған жаймаларды қарайтын орын Агрегаттың жабдықтары	Жаймаларда Жайманың деңгейінде	көлбеу	V б VІ	150 150			40 60	20 20
Жолақты үздіксіз күйдіру агрегаттары: Таспаның бетін қарайтын аумақ Металды химиялық және Электрлік жолмен тазартатын қондырғы, жоғарғы алаңы, сол сияқты төменгі алаңы Жинақтағыш роликтердің Жоғарғы алаңы Жинақтағыштар Мұнаралық пештердің төменгі және жоғарғы іске қосатын роликтерінің алаңдары, Пештің астындағы үй-жайлар, ортадағы алаңдар	Таспада Таспаның деңгейінде Жабдықтарда бұрандада жабдықтарда таспада қарайтын аумақта жабдық тарда еденде	тігінен көлбеу тігінен көлбеу тігінен көлбеу көлбеу	ІVа VІ VІІІа VІІІб Vб VІа VІІІб	300 150 75 50 150 150 50			40 60 60 40 40	20 20 20 20 20
Жайманы талькпен жабатын машиналар жабындайтын камераның кіретін есігі	Тесікте	тігнен	Vв	150			40	20
Жабындалған жайманы пакетке жинақтайтын үй-жайлар. Талькті тиейтін бункерлер	Вагонеткада Бункерлерде Алаңдарда	көлбеу	VІ	150			60	20
Таспаға үздіксіз электрлі оқшаулау және қорғаушы жабынды жасайтын агрегаттар: Түйісетін жерді дәнекерлейтін машиналар Таспаны жабындаудың сапасын қарайтын орын, ілгекті шұңқырлар Агрегаттың басқа да жабдықтары	Таспадағы дәнекерлейтін жер таспада таспаның деңгейінде	көлбеу көлбеу көлбеу	Vа ІVа VІ	200 300 150			40 40 60	20 20 20
Жайманы бақылайтын үстелдер	үстелдерде	көлбеу	ІІа		4000	400	20	20/10
Жайманы қорапқа салатын орын	еденде	көлбеу	Vв	150			40	20
Пакетке салынған жаймаларды сақтайтын қоймалар	еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
Өтетін жолдар	еденде	көлбеу		50
Электролиттік қалайылайтын және мырыштайтын агрегаттар; Тарқатқыштар Күйдіретін, жуатын және басқа да ванналар, жуғыш машиналар Электролитті жабындау ваннасы; Дайын металды орағыш	Тарқатқышта Ваннада Жолақта Жолақта	көлбеу	VІ VІ ІVв ІІІ в	150 150 200 300	750	150	60 60 40 40	20 20 20 20/15
Сұрыптау жүргізетін үстелдер	үстелдерде	көлбеу	ІІг	300	1000	150	20	20/ 10
Қаңылтырды қорапқа салатын орын	үстелдерде	көлбеу	VІ	150			60	20
Ақ қалайыны рекуперациялайтын бөлімше
Қышқылдайтын және электролиздейтін ванналар	ваннада	көлбеу	VІ	150			60	20
Басқа жабдықтар	Жабдықта, еденде	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Құбыр өндірісі Құбырды ыстықтай илектейтін цехтар (тігіссіз)
Дайындаманы қарайтын үстелдер, инспекциялық учаскелер	үстелдерде, сөрелерде	көлбеу	ІІІа		2000	200	40	20/15
Дайындаманы жөндейтін орындар	үстелдерде, еденде	көлбеу	ІІІа	300	750	150	40	20/15
Пресстер, қайшылар, аралар	Металда,кесетін аумақта	көлбеу	VІ	200**			60	20
Автогенмен кесетін орындар, пешке тиейтін тесіктері, металды қисайтуға арналған терезе, металды пештен лақтырғыш, тігін орнаққа шығатын жақ, пісіретін машиналар	Пештің қабыр ғасында, Пештің рольгангасының деңгейінде, тігін құбырилектеуші орнақ тардың рольгангасында	тігінен, көлбеу	VІІ	200			40	20
Пештерге толтыратын алаңдар, сырма қақпақтың және аударғыш құрылғының шығырлары, дайындамаған арналған қалталар, құбырларды бөлетін құрылғы, құбырларды үрлеуге арналған станоктар	Алаңда, шығырда, металда, сөрелерде, жабдықтарда	көлбеу	VІ	150			60	20
Тігін орнақтары, сыдырып өңдейтін станоктар, индукциялық қыздыратын аспаптар	Пуансонда, жонғышта, білікте, аспаптарда	тігінен	VІб	150			40	20
Құбырды илектеу орнақтары	Білікте	-	ІІІ г	200	400	150	40	20/15
Желі, өзектер қоймасы	еденде	көлбеу		20					Жарықтандыру қыздыру шамдарымен
Құбыр кесетін станоктар	арада	көлбеу	ІІ в		2000	200	40	20/10
Қысатын, дайындамалық, жуан, орташа жаймалық орнақтар	Циферблатта	тігінен	ІІІ в	300			40	20
Түзететін машиналар	Металды түзетудің сапасын бақылайтын жағынан доңғалақтарда	тігінен	VІ	200**			60	20
Суықтай кескіштің қайшылары, аралары, пресстері	металда	көлбеу	VІ	200**			60	20
Металды өңдейтін, белгілейтін және таңба қоятын орын	металда	көлбеу	ІІІ б	300	1000	150	40	20/15
Жайманы және металды илектеуді бақылайтын орын	қарайтын бетте	көлбеу	ІІ б		3000	300	20	10
Жонғыш және тескіш станоктар	Шамдарда, тұтқаларда, түймелерде	көлбеу	ІVб	200			40	20
Металл жаймаларынан үлкен диаметрлі (250 мм артық) құбырларды пісіретін цехтар
Жаймаларды жинағыштар, жаймаларды жинайтын орын	Еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
Жаймаларға таңба қоятын, жаймаларды және тігісінің сапасын қарайтын орын, инспекциялық тор	Рольгангте, тігісте, құбырда	көлбеу	ІІІа		2000	200	40	20/15
Түзейтін машиналар, жиекжонғыш станоктар, сыртынан пісіруге арналған үстелдер, планкаларды жапсырып пісіру, ішінен пісіруге арналған үстелдер	Монометрдің шкаласында, кескіште, аспаптардың шкаласында, пісіргіш аппараттың басында, құбырдың ішкі бетінде	тігінен	ІVв	200			40	20
Түзететін машиналар	Қысқыш құрылғының циферблатында	тігінен	ІІІг	200	400	150	40	20/ 15
Қайшылар	Пышақтарда	Нысан орналасқан жазықтықта	VІ	200**			60	20
Жиекті майыстыратын орнақтар	жаймада	тігнен	Vб	150			40	20
Дайындаманы алып беретін механизмдер, көтергіш рольгангтер, гидравликалық пресс	Дайындамада	тігінен	Vв	150			40	20
Сыртқы және ішкі жағынан пісіруге арналған үстелдер	тігісте	көлбеу	VІІ	200			40	20
Құбыркескіш және гратотүсіргіш станоктар, инспекциялық торда құбыр кесетін орындар	Құбырды кесу аумағында	көлбеу	ІІІ в	300	750	150	40	20/15
Құбыр пісіретін цехтарда (диаметрі 250 мм кем)
Құбырды сынақтан өткізетін гидропресстің таспасын түзейтін машиналар	Таспаны іске Қосатын жерде, құбырда	көлбеу	Vа	200			40	20	Диаметрі 15мм және одан да қем құбырларды өндіргенде жарықтандыру нормасы СанЕжН-дың Е-4-79 бойынша жарықтандыру шкаласында бірсатыға көтеріледі
Дискілі қайшылар	қайшыларда	тігінен	VІ	200**			60	20
Тарқатқыштар, пісіретін машиналар, манжет өндіру жөніндегі линиялар	Таспаны толтыратын орында, сымдар, оператордың орналасуы	тігінен	Vб	150			40	20
Құбырды суықтай илектеу және созу цехтары
Құбырды суықтай илектеу және созу орнақтары, құбыр кесетін станоктар, дискілі аралар	Білікте, созып түзеткіштердің ұшында, араларда	тігінен, көлбеу	ІVб	200			40	20
Ұршықтық, біліктік түзеткіш орнақтар	ұршықта, білікте	тігінен	Vб	150			40	20
Инспекциялық үстелдер	үстелдерде	көлбеу	ІІ в		2000	200	20	20/10
Белгілейтін үстелдер	үстелдерде	көлбеу	ІІІ б	300	1000	150	40	20/15
Құйма құбырлардың цехы
Қалыптық қоспаларды дайындауға арналған аппараттар, өзектерді (діңгектерді) машина мен қалыптау орны, түйіршіктегіштерді жинау учаскесі	Жабдықтарда	көлбеу	Vв	150			40	20
Қоспаны алып беретін және тарататын конвейерлер, кептіретін пештер, ваннаны зарарсыздандыру үшін жууға, бейтараптандыруға, құбырды хромдауға арналған кабиналар	Таспада, кептіру фронтында, ваннада	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Өзектерді қолмен қалыптау орны	үстелдерде	көлбеу	Vа	200			40	20
Кристалдағыштардан жоғары құйғыш бөлімшеде, құймақ алыптардың корпусынан құбырды орталықтандырып құятын бөлімшеде	Құю аумағында, металда	көлбеу	VІІ	200			40	20
Тігіншілер, құбырды үрлеуге арналған станоктар, күйдіру ванналары	үстелде, жабдықтарда, білікте	көлбеу	VІ	150			60	20
Рольгангтер, құбырларды асфальттау бөлімшесі	Рольгангте, еденде	көлбеу	VІ	200**			60	20
Инспекциялау учаскелері	Сөрелерде	көлбеу	ІІІ а		2000	200	40	20/15
Тақтаға орналастырылған аппараттар	аспаптарда	аспаптар орналасқан жерде	ІVг	150			40	20
Құбырды илектейтін жабдықтарды дайындайтын және жөндеуден өткізетін шеберханалар
Әрлейтін, жонатын, жылтыратын станоктар	Өңдейтін бетте	Өңдеу аумағында	ІІг		1000	150	20	20/10
Метиздік өндіріс, сым өндірісі
Сымды ауық-ауық күйдіруге арналған күйдіру бөлімшесі	Еденнен 0,8 м биіктікте, ваннада	көлбеу	VІ	200**			60	20
Орамдағы сымдарды ауық-ауық күйдіріп отыратын бөлімше, шахталық, шатырлы пештер, диаметрі 1,6 мм артық сымдарды үздіксіз қыздыру арқылы өңдеуден өткізетін агрегаттар, кезеңмен жабындылайтын бөлімше, сымдарды әрлейтін бөлімшедегі дұрыс кесетін станоктар	Еденнен 0,8 м биіктікте, сымның деңгейінде, ваннада, астауларда	көлбеу	Мб	150			40	20
Диаметрі 0,4-1,6 мм сымдарды үздіксіз қыздыру арқылы өңдейтін және күйдіретін агрегаттар	Агрегаттарда, сымның деңгейінде	көлбеу	ІVб	200			40	20
Сол сияқты диаметрі 0,4 мм сымды	Агрегаттарда, Сымның деңгейінде	көлбеу	ІІб		3000	300	20	20/10
Диаметрі 0,5 мм артық сымдарды жездейтін, мырыштайтын, мыстайтын, қалайылайтын агрегаттар	Агрегаттарда, сымның деңгейінде	көлбеу	ІVб	200			40	20
Сол сияқты диаметрі 0,5 мм кем сымды	Агрегаттарда, сымның деңгейінде	көлбеу	ІІ б		2000	200	20	20/ 10
Ірі және орташа созып сымдайтын созғыш таноктар, наждакты станоктар	Фильерде, шеңберде	тігінен, көлбеу	Vв	150			40	20
Стационарлы пісіретін аппараттар	Тігісте	көлбеу	Vб	150			40	20
Жұқа созатын созғыш станоктар, наждакты станоктар	Фильерде, шеңбеде	көлбеу	ІV в	200			40	20
Стационарлық пісіретін аппараттар, орайтын станоктар	Тігісте, сымның деңгейінде	көлбеу	ІV б	200			40	20
Жұқалап созатын созғыш станоктар, наждакты станоктар, орағыш станоктар	Фильерде, шеңберде, сымның деңгейінде	тігінен, көлбеу	ІІІ в	300	750	150	40	20/15
Өте жұқалап созатын созғыш орнақтар	Фильерде	тігінен	ІІ в		2000	200	20	20/10
Орайтын станоктар	Сымның деңгейінде	көлбеу	ІІ б	-	3000	300	20	20/10
Жіңішкелеп созуға арналған созғыш машиналар	Фильерде	тігінен	Ів	-	2500	250	20	20/10
Жіңішке сымдарды қыздыру арқылы өңдейтін, электрмен жылтырататын, орайтын агрегаттар,сұрыптайтын, қорапқа салатын үстелдер	Сымның деңгейінде	көлбеу	Іб	-	4000	400	20	20/10
Сымдарды бақылайтын бөлімше	үстелдерде	-/-	ІІв	-	2000	200	20	20/10
Сымдарды әрлейтін бөлімшедегі әрлейтін, жылтыратын станоктар	Өңдейтін бетте	-/-	ІІІб	300	1000	150	40	20/15
Канат пен металлокорд өндірісі
Орайтын станоктар, арқан және шүйке тоқитын машиналар (арқанның диаметрі - 10 мм артық)	Сымның деңгейінде, каушкаларда, ротарларда, плашко ұстағышта	көлбеу	ІVб	200			40	20
Сол сияқты диаметрі 10 мм кем канат үшін	-/-	-/-	ІІІб	300	1000	150	40	20/ 15
Дисклі кескіштер	Кесетін дискілерде	-/-	VІ	200**			60	20
Сым жасалған торлар өндірісі Тоқылған торлар цехтары
Орайтын машиналар, негізін орауға арналған стансалар, торларды бақылайтын орын	Сымның деңгейінде, барабанда, торда	көлбеу	ІІ в	-	2000	200	40	20/10
Сол сияқты ауыр торларға арналған	-/-	-/-	ІІІв	300	750	150	40	20/15
Қорапқа салатын алаңдар	Еденнен 0,8 м биіктікте	-/-	VІ	150			60	20
Ауыр торлар цехтары
Негізін орауға арналған станоктар (диаметрі 2 мм артық), тесіктерге арналған майда торларды жинақтайтын үстелдер	Барабанда, үстелде	көлбеу	Vб	150			40	20
Пресс-автоматтар, станоктар: сымдарды бүдірлендіретін, тоқылған канилирленген майда торларды, майысатын және кесілген, тоқымалы, автоматты, жартылай автоматты, бақылау үстелдері	Матрицада, Торда, үстелде, шнекте, құрсауда	-/-	ІVб	200			40	20
Бекітетін бұйымдар өндірісі
Суықтай және ыстықтай Шығарудың пресстеу бөлімшесі	Станоктарда, сымда, еденнен 0,8 м биіктікте	көлбеу	ІVб	200			40	20
Жекеленген консервациялау, орау, қораптау бөлімшесі	Бұйымда	көлбеу	Vб	150			40	20
Құрауыштарды алдын ала өңдейтін учаскелер, сұйық әйнекті дайындайтын бөлімшеде қызмет көрсететін алаңдар, ферроқорытпаларын өңдейтін орын, диірмендер, классификаторлар, електер, кептіргіш жабдықтар	Еденде, жабдықтарда, еденнен 0,8 м биіктікте	көлбеу	VІ	150			60	20
Автоматтандырылған таразылардың алаңдары, пресстерді массамен, брикетпен, сымдармен толтыратын орын, электродтарды қорапқа салатын орын	Жабдықтарда целиндрларда және брикеттерде, үстелдерде	көлбеу	Vб	150			40	20
Құрауыштарды тасымалдағыштар, сепараторлар, желдеткіштердің үй-жайлары	Таспада, еденде	көлбеу	VІІІб	50
Ұштарын майлау және тазартудың сапасын бақылайтын орын, пештерді толтыру, элект родтарды жинау, өлшеу үстелдері, электродтарды сұрыптау және жарамсызын анықтау	Тасымалдағышта, еденде, үстелде	көлбеу	ІVб	200			40	20
Суықтай илектелген болат таспалардың өндірісі
Металл жолақтарын тарқатқыш, түйіскен жерді дәнекерлейтін машина, таспаларды суықтай илектейтін және баптайтын орнақтың клеттері, орағыштар, іске қосатын және басқа қосымша механизмдер, таспаны түзейтін машиналар, тарқатқыштар, көлденең кесетін қайшылардың орағыштары	Жабдықтарда орамда, таспада, барабанда	көлбеу	ІVб	200			40	20
Илектеуші орнақтың қысқыш құрылғысы, таспаның қалыңдығын өлшейтін аспап	Циферблатта шкалада	аспаптар орналасқан деңгейде	ІV	150			40	20
Дискілі пышақтар	Пышақтарда	көлбеу	ІІІв		1000	150	40	20/15
Профилдік таспаларды жаншу және илектеу орнағының орағыштары және домалату	Барабанда	көлбеу	ІVв	200			40	20
Жиекәрлегіш станоктар, таспаны жылтырататын агрегаттардың орағыш құрылғысы, жұмысшы клеттері, жаншу және илектеу орнақтарының түзегіш құрылғылары	Сымда, таспада	көлбеу	ІІІв	300	750	150	40	20/15
Қырнағыш барабандар мен біліктер	Таспаның деңгейінде	көлбеу	Vб	150			40	20
Біліктеп әрлейтін станоктар, қайта орайтын станоктар, жабындылау бөлімшесіндегі ТББ үстелдері	Өңдейтін бетте, барабанда, үстелде	көлбеу	ІІІб	300	1000	150	40	20/15
Таспалы серіппелер өндірісі
Таспаларды кесетін пресстер, серіппелердің бұралу моменттерін анықтау жөніндегі жұмыс орны	Пышақтарда, үстелдерде	көлбеу	ІІІг	200			40	20
Наждакты станоктар, күйдіретін пештердің жанындағы жұмыс орындары	Шеңберде, тесіктерде және тиейтін люктерде	тігінен, көлбеу	Vб	150			40	20
Тесіктерді штампілейтін жұмыс орындары, серіп пелердің ұштарын майыстыру және жылтырату, сыртқы ұштарын құрастыру, серіппені бақылау			ІІб	-	3000	300	20	20/10
Серіппелерді қорапқа салатын жұмыс орны	-/-	-/-	ІІІ в	300	750	150	40	20/ 15
Болаттан жасалған фасонды профилдер өндірісі
Сыдыратын әрлейтін, жонатын кесетін, қыршаушы станоктар, ыстықтай пресстейтін қондырғылар	Бұйымда, прессте, рольгангте, тоңазытқышта	көлбеу	ІVб	200			40	20
Ыстықтай илектеу үстелі	Білікте	тігінен	ІІІ г	200			40	20
Фильер өндірісі
Шектейтін станоктар, электор-ұшқындық, электро-құймалық, ультрадыбыстық қондырғылар, механикалық жолмен тесетін алмаз жылтыратқыш станоктар, тесіктің үлгісіне, көлеміне оптикалық бақылау жүргізетін үстелдер, инелерді ұштауға арналған станоктар, тесіктерді әрлеуге және аяғына дейін дайындауға арналған станоктар, үстелге орнатылған тесетін станоктар	Бұйымда, үстелде	көлбеу	ІІ б	-	3000	300	20	20/10
Алмазды құрсауға орналастыратын жұмыс орны, Құрсауды егеп түзетуге арналған станоктар	үстелде, өңдеу жұмыстары жүргізілетін бетте	көлбеу	ІІІ б	300	1000	150	40	20/ 15
Минимальды күшпен сығымдауды анықтауға арналған аспаптар	Аспаптың шкаласында	тігінен	ІVг	150			40	20
Темір ұнтағы өндірісі
Ұнтақты ұсатуға, майда лауға, түйіршіктеуге, сығымдауға, елеуге, айыруға арналған жабдықтар; қыздыратын, электродоғалық және басқадай пештер орналасатын алаңдар, өлшемдейтін және қорапқа салатын бөліше	Еденнен 0,8 м биіктікте, жабдықтарда	көлбеу	VІ	150			60	20
Миксер	Миксердің мойнында	көлбеу	VІІ	200			40	20
Екінші қайтара өңделетін қара металл өндірісі
Болат сынықтарын газбен кесу	еденде	көлбеу	VІІ	200			40	20
Болат сынықтарын механикалық жол мен өңдеу: қайшылар, жаңқалапуататын агрегаттар,пакеттейтін және брикеттейтін пресстер	Тиейтін орында	көлбеу	Vб	150			40	20
Коперды сындыратын зал	еденде	көлбеу	Vб	150			40	20
Темір сынықтарының қоймалары: Ашық, Жабық, резервтегі	еденде	көлбеу	ХІ VІІІа -	10 75 20			60	20
Дайын өнімдердің аралықтары	еденде	көлбеу	VІ	150			60	20
От төзімділер өндірісі
Шикізаттар қоймасы: Ашық, Жабық	Еденде	көлбеу	ХІІ	5 20					Жарықтандыру қыздыру шамдары үшін келтірілге
Уатқыш жабдықтар, диірмендер, електер, елеуіштер, дозалайтын, кептіретін бөлімшелер	Жабдықтарда	көлбеу	VІ	150			60	20
Тасымалдағыштар	таспада	көлбеу	VІІІа	75			60	20
Күйдіретін пештер: тиейтін және түсіретін орында қарайтын терезелерде	Пештің қабырғасында, терезеде	тігінен көлбеу	VІ VІІІа	150 75			60 60	20 20
Пресстейтін жабдықтар, қолмен қалыптайтын орындар	Жабдықтарда	көлбеу	Vа	200			40	20
Шикі және күйдірілген от төзімділерді сұрыптайтын орын	Сөрелерде	көлбеу	ІІІа	-	2000	200	40	20
Дайын өнімдердің қоймалары	еденде	көлбеу	-	20					Жарықтан дыру қыздыру шамдары үшін келтірілген

*Кестеде "Қара металлургия зауыттарын, негізгі цехтарын жасанды жарықтандырудың салалық нормалары", "Метизді зауыттардағы жасанды жарықтандыруды жобалаудың нормалары" қолданылған.
** Жарақат алу қауіпін ескере отырып жарықтандыру бір сатыға көбейтілген.
*** Бөлшек түрінде берілген пульс беру коэффициенті алымында аралас жүйедегі жалпы жарықтандырудың мәніне, бөлімінде - аралас жүйедегі жергілікті жарықтандырудың мәніне сәйкес келеді.

Апатты жағдайда жарықтандырудың нормалары

2-кесте

№ р/р	Үй-жайлардың атауы, жұмыс орындары	Жарықтандыру, лк
Кокстыхимиялық өндіріс
1.	Кокстық және пекококстық батареялар, коксты итеріп шығаратын машина, сорғылардың үй-жайлары, түтікті газды тоңазытқыштар, пиридиндік қондырғы, фенолсыздандыратын скруббер, компрессорлар бөлмесі, құрғақтай күкірттен тазарту, өлшейтін аспаптарды орналастыратын орын	7
2.	Көмір мұнаралары механизмдерінің үй-жайлары, аралық және соңындағы алаңдар, пештің бойымен өтетін газқұбырларының өтетін жолы, жабдықтарға қызмет көрсететін алаңдар	2
Домна өндірісі
3.	Цехтың шойын және қож орналасқан жағы, ағызу, шойынды құятын орын	10
4.	Үрлеу аумағы	7
5.	Пешті айнала өтетін жолдар, пештің жанындағы алаң	2
Ферроқорытпалар өндірісі
6.	Пештің жұмысшы алаңдары, ферроқорытпаларды түйіршіктейтін орында ағызу және таратып құю	10
7.	Пекоқорытпалар	7
Болатқорыту өндірісі
8.	Миксерді құятын және ағызатын орын, миксерге қызмет көрсететін алаң, пештерді толтыратын жер, шойынды құятын науа, болат қождарын шығару, таратып құятын алаңдары, аралық шөміш, және УНРС кристаллдағыштан жоғары, конвертер	10
9.	Пештерге, УНРС-ке, конвертерге қызмет көрсететін алаңдар
Илек өндірісі
10.	Қыздыратын құдықтардан жоғары, тиейтін терезелер, әдістемелік пештерден түсіретін терезелер, өздігінен жарық беретін металдың қозғалатын жолдары, илектеу станоктары клетінің біліктері, илектеу жолдары, тоңазытқыштар, қайшылар, аралар, ыстықтай кесетін пресстер, үздіксіз ыстықтай илектейтін жаймалық орнақтар, жаймаларды қалайылайтын машиналардан шығаратын орын	10
11.	Қысатын, дайындайтын, сұрыптайтын жуан және орташа жаймалық орнақтар	15
Құбырлық өндіріс
12.	Секциялық және әдістік пештердің тиейтін терезелері, металды қисайтуға арналған терезе, металды пештен лақтырғыш, тігін орнақтарының шығатын жағы, дәнекерлейтін машиналар, ілмекті құрылғылар, калибрлік және редукциялық орнақтардың ұшатын қайшылары, түзететін машиналар, үздіксіз сыртқы жағынан дәнекерлейтін орнақтар, құбырпісіретін орнақтар, алдын ала күйдіру пештері, құйма бөлімшесіндегі құятын орындар, құймақалыптың корпусы, құбырларды орталықтан айналдырып құятын бөлімшедегі рольгангтер, тігін орнақтары, жиекті сүргілейтін станоктар, жиектіқайыратын станоктар, аспаптарда	10
Метиз өндірісі
13.	Күйдіретін ванналар, қыздыру арқылы күйдіру агрегаттары	10
Темір ұнтақтарының өндірісі
14.	Миксер	10
От төзімділер өндірісі
15.	Шахталық күйдіретін және басқа пештер	10

Шамдар қорының және оларды тазартудың коэффициенттері

3-кесте

№ р/р	Үй-жайдың аттары	Қордың коэффициенті	Жылына шамдарды тазарту мерзімі
1.	Домна пештерінің құймалық аулалары, коксты батареялардың үй-жайлары, агломерат және темір ұнтағының өндірісі, от төзімділер өндірісінің шикі құрамдық бөлімшесі, кірпіштерді қалыптайтын орын	2	18
2.	Мартен, конвертер, электрменболат қорытатын цехтар, ыстықтай илектеу цехтары, металды екінші қайтара өңдейтін үй-жайлар, илектеу цехының аралықтары, үздіксіз күйдірудің ерітінділік бөлімшелері, жайманы талькпен жабындылайтын машиналар, тоңазытқыштар бөлімшесі және құбыр цехтарының әрлеу жүргізетін аралықтары, құбырларды пісіретін цехтар, құбырларды суықтай илеп және созымдайтын цехтар, диірменнің, классификатордың, дозалағыштың үй-жайлары, шикіқұрамдардың және қалыптағыш материалдардың қоймасы, шайырайдағыш цехтар	1,8	6
3.	Жаншып әрлейтін шеберханалар, құбыр илейтін құрал-саймандарды дайындайтын және жөндейтін цехтар, сым, металл тор және басқаларын өндіретін цехтар	1,5	4
4.	Коммуникацияларды сыртта орнататын орындар, азық-түліктердің ашық қоймалары, темір жол жолдары	1,5	2

«Қара металлургия объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық ережесіне
4-қосмыша

Жұмыс аумағының ауасындағы зиянды заттардың құрамын
бақылау тәртібі

1. Бақылауға жұмысшы аумағының ауасындағы зиянды заттар құрамын өлшеу арқылы нақты сипаттамасын алу және әрі қарай алынған қорытындыларды бекітілген максимальды бірреттік және орташа ауысымдық рұқсат етілген шекті концентрациямен салыстыру жатады.
2. Жұмысшы аумағының ауасында болатын зиянды заттардың нақты сипаттамасы болып, алынған сынамалардың қанықпасынан іріктелген орташа X есептеледі сол жағдайда, егер оның сенімді мүмкіндігі ү = 0,95, сенімді интервалы Е = Ғ0,4 болса.
3. Жұмысшы аумағындағы ауаның жағдайын бақылау өнеркәсіптік кәсіпорындардың зертханалары және санитарлық-сараптау орталықтарымен жұмыс бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырылады.
4. Бағдарламалар технологиялық процесстердің негізгі кезеңдерін, зиянды заттар бөлінетін көздің орналасуын және өндірістік үй-жайдың ішіндегі ауа айналымының ерекшеліктеріне байланысты олардың таралуын, сол сияқты олардың сапалық құрамы мен зиянды заттардың қауіптілік класын, оның ішінде олардың ауа ортасында өзгеруі мүмкіндігін (гидролиз, тотығу, деструкция) ескере отырып жасалуы керек.
5. Ауадан сынама алуды, өндіріс технологиясы бұзылған, жабдықтар істен шығып немесе дұрыс қолданылмаған жағдайда және жұмысшы аумағының ауасын зиянды заттармен ластануды болдырмаудың қарастырылған барлық шаралары орындалмаған жағдайда, жүргізбеу керек (желдету, басқалары).
6. Жұмысшылар тұрақты немесе уақытша болатын әрбір жұмыс орнында жұмыс үдерісінің барлық кезеңдері немесе жекеленген операцияларда қанықпаның рұқсат етілген шегінің максимальды бір реттік сақталуын бақылау қарастырылады (олардың ұзақтығына қарамастан).
Жекеленген анағұрлым жайсыз жұмыс орындарына немесе жекеленген жағымсыз жұмыс үдерістерінің кезеңдеріне, жекеленген жұмыс орындарына, егер тексерілетін өндірістік учаскесінде бірнеше ұқсас немесе бірдей өндірістік жабдықтар саны орналастырылғанда; тіркелген жұмыс орындарында сол сияқты бірдей операциялар орындалатын болса, іріктеп бақылау жүргізуге жол беріледі.
7. Бағдарламада, сол сияқты жұмысшылардың негізгі жұмыс орындары бойынша жоспарлы түрде жабдықтарға технологиялық, санитарлық-техникалық және басқа да жөндеу жұмыстарын жүргізгенде, егер оларды жүргізу барысында зиянды заттар бөлінетін болса, жұмысшы аумағының ауасына бақылау жүргізу қарастырылуы керек.
8. Әрбір жұмыс орнына жоспарлы бақылау жүргізу кезеңділігі бөлінетін зиянды заттардың қауіптілік класына және жұмысшы аумағының ауасында технологиялық үдерістер мен жабдықтардың ерекшеліктерімен туындайтын олардың қанықпасының ауытқу ауқымына байланысты белгіленеді.
Жұмысшы аумағының ауасына қауіптілігі 1-класты сол сияқты қауіптілігі 2-класты зиянды заттардың түсуі мүмкін болатын барлық жағдай, олардың тез ұшып таралуы ауыр түрде улануға немесе өлімге апаруы мүмкін болғандықтан үздіксіз бақылау немесе автоматты бақылаумен қамтамасыз етілуі керек.
9. Егер технологиялық үдеріс режимінің тұрақтылығы жеткіліксіз болып немесе жабдықтардың техникалық жағдайы пайдалану барысында жұмысшы аумағындағы ауаның ластануына айтарлықтай әсер ететін болса, сол сияқты зиянды заттар қанықпасының маусымдық ауытқуы қалыптасқан жағдайда, жұмысшы аумағының ауасына қауіптілігі 2-класты басқа зиянды заттар түскенде бақылау айына кем дегенде 1 рет, ал қауіптілігі 3-4 класты заттар түскенде тоқсан сайын кем дегенде 1 рет, қалған жағдайда жылына кем дегенде 1 рет бақылау жүргізіледі.
10. Тексерілетін жұмыс орнында технологиялық үдерістің әрбір кезеңі немесе жекеленген операцияда ауадан бірінен кейін бірін кем дегенде 5 сынама алынуы керек. Егер операцияның ұзақтығы 5 сынама алуға мүмкіндік туғызбаса, онда оларды сол операция қайталанғанда қайталап алу керек.
11. Қысқа мерзімді үдерістерді (операцияларды) бағалау кезінде зиянды заттар бөлетін көзден зиянды заттардың үй-жайдың ішіндегі ауаның алмасуы мен арақашықтығына байланысты олардың жұмыс орнына қонуына кететін қажетті уақытты ескеру керек. Сол себепті осындай жағдайларға байланысты ауадан сынама алу бағаланатын үдерістен (операциядан) анағұрлым кеш басталып және кеш аяқталуға тиіс.
12. Іріктеп алынған 5 сынама бойынша орташа арифметикалық мәні және оның сенімді интервалы есептеледі (Е):
X=(К1+К2+К3+К4+К5):5 мг/м³
Е=[(Кмакс-Кмин)Һ60]:X%, бұл жерде
К1-...К5- жекеленген сынамадағы қанықпалар; Кмакс - іріктеп алынған сынамалардағы қанықпаның максимальды мөлшері; Кмин - іріктеп алынған сынамалардағы қанықпаның минимальды мөлшері;
Егер сенімді интервалдың алынған мәні 40%-ға тең немесе кем болса, онда анықталған орташа арифметикалық мәннің көлемі дұрыс болып есептеледі. Егер сенімді интервалдың алынған мәні 40%-дан артық болса, онда қосымша сынамалар алынып, олардың саны (№) төмендегі формула бойынша есептеледі:
(Кмакс - Кмин)2
№ = 5,8 (---------------) - 5
X

Алғашқы және қосымша алынған сынамалардың қорытындысы бойынша орташа арифметикалық мәні шығарылып, ол дұрыс болып есептеледі.
13. Егер алынған орташа арифметикалық мән зиянды заттар қанықпасының максимальдық бір реттік рұқсат етілген шегінен аспайтын болса, онда жұмысшы аумағы ауасының жағдайы қанықпаның рұқсат етілген шегіне сәйкес келеді деп бағаланады.
14. Ауадағы қанықпаның орташа ауысымдық рұқсат етілген шегінің сақталуын бақылауды жұмыскерлердің жекеленген кәсіби топтарына қолдану қарастырылады. Ол жеке сынама алуды қолдану арқылы жүзеге асырылуға тиіс. Бекітілген жұмыс орнындағы жұмыс істейтін кәсіби адамдар үшін олардың дем алу аумағындағы ауадан сынама алу басқа құрылғылармен жүргізуге рұқсат етіледі.
Ауадан сынама алу қатарынан 5 ауысым бойында жүргізіледі, сынама алу уақытының ұзақтығы жұмыс ауысымының 70% кем болмауы және технологиялық үдерістің барлық негізгі кезеңдерін, сол сияқты анағұрлым жағымсыз операцияларды тұрақты жұмыс орындарында және одан тыс жерлерде қамтуы керек.
Ауысым барысында бір үзіліссіз сынама алынады, немесе қатарынан бірнеше сынама алынып, олар орташа мәнді беретін бір сынама ретінде қаралып және орташа өлшемді сипаттайды.
15. Орташа ауысымдық қанықпаның мәні орташа арифметикалық мән ретінде 5 ауысымнан алынған сынаманың қорытындысынан есептеліп шығарылады. Егер алынған мән қанықпаның орташа ауысымдық рұқсат етілген шегінен аспайтын болса, онда жұмысшы аумағы ауасының жағдайы сол жердегі кәсіби топтар үшін қанықпаның бекітілген орташа-ауысымдық шегіне сәйкес деп бағаланады.
16. Құрамында кремний бар шаң қанықпасының рұқсат етілген шегінің көлемі туралы мәселені шешу және олардағы кремнийдің бос қостотығының пайыздық құрамын анықтау қолданылатын материалдың құрамының өзгеруіне қарай және бақылау жүргізетін ұйымдардың талабы бойынша, бірақ жылына 1 реттен кем емес жүргізілуге тиіс.
17. Санитариялық-химиялық тексерулерде қолданылатын барлық аппараттар мен аспаптар бекітілген тәртіпке сәйкес тексерілуге және қорапталуға жатады.

«Қара металлургия объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық ережесіне
5-қосмыша

Қара металлургия объетілері орналасқан аудандардағы елді мекендердің атмосфералық ауасында болатын және санитариялық бақылауға алынатын қосымша зиянды заттардың тізбесі

Өндіріс	Негізгі зиянды заттар
Коксты-химиялық өндіріс	Фенол, бенз(а)пирен, күкіртсутегі, цианды сутегі, аммиак
Ферроқорытпалар:
Ферромарганецті	Марганец қышқылының аэрозолі
Феррохромды	Хром тотығы
Феррованадийлі	Ванадий тотығының аэрозолы
Селикатты марганец және металды марганец	Марганец қышқылының аэрозолы, құрамында кремний бар шаң
Ферросилицилді	Құрамында кремний бар шаң
Ферромолибденді	Молибденің қосындылары
Ферровольфрамды	Вольфромды шаң
Отқа берік	Құрамында кремний бар шаң

1) жоғарыда аты аталған зиянды заттардан басқа, халық денсаулығына қауіп төндіретін басқа да ингредиенттерге бақылау жүргізуге болады;
2) атмосфералық ауаға түскен жиынтықтардың трансформациялануы (өзгеруі) орын алуы мүмкін, мысалы темір қышқылын немесе басқадай металдардың қышқылы бар ортада SO2-ның SO3 ауысуы, сондықтан да бұларды арнайы ингредиенттер қатарына жатқызу керек, бұған күкірт қышқылының аэрозолы да жатады;
3) атмосфералық ауаның шаңмен ластануына баға бергенде, ҚРШ бойынша анықтағанда бос кремнийдің қос тотығының деңгейіне қарай есептейді;
4) атмосфералық ауаның ластануына бірнеше зат әсер еткенде ҚРШ тізіміне сай, биологиялық әсердің қорытындысы алынады.

«Қара металлургия объектілеріне қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық ережесіне
6-қосмыша

Жұмыс аумағындағы ауада бақылауға жататын негізгі зиянды заттардың тізбесі

Өндірістік учаске	Зиянды заттар	Ескерту
1. Коксты-химиялық өндіріс:
1) көмірді дайындау және тасымалдау	Шаң
2) кокс пешінің жоғарғы алаңы	Шаң, көміртегі тотығы, таскөмір шайырын және пекті айдағанда шығатын заттар	Сондай-ақ коксты, таскөмірді, күкіртті ангидридті, пісірілген-фенолды алғанда
3) кокс және шайыркокс пештеріне бүйірдегі алаңдары (коксты итеріп шығаратын, есік ашылатын машиналардың, пеш қасындағы есіктердің, кокс сусымаларын жинау)	Шаң, көміртегі тотығы, таскөмір шайырын және пекті, фенолды, азот окислін, цианисті сутегіні айдағанда шығатын заттар
4) кокс және шайыркокс тоннелдердегі батареялар	Шаң, көміртегі тотығы, цианисті сутегіні, фенолды айдағанда шығатын заттар
5) пеш салу кезіндегі жөндеу учаскелері	Шаң
6) тиейтін вагондардың кабиналары	Шаң, көміртегі тотығы, цианисті сутегіні, фенолды, күкіртті ангидрид
7) кокс сорттау учаскелері	Шаң
8) электровоз машинисінің кабинасы	Шаң, цианисті сутегі, фенол
9) Сорғыш үй-жайлардағы және машина залдағы, бензолды дистиляциядан өткізетін бөлімшедегі конденсациялау және ұстау цехтары. Сульфат бөлімшесінде, механикаландырылған тұндырғыштың қақпағындағы, фус және шайыр сығымы түсіретін учаскеде, конденсат жиналатын орынның қасында, сіңіргіштердің, қоректендіргіш және айналмалы жинағыштың қасында, шайыр бөлгіш, буландырғыш, центрифут, аммоний сульфатын кептіретін орынға	Ксилол, толуол, бензол, цианисті сутегі Аммиак, фенол, цианисті сутегі Аммиак, фенол, цианисті сутегі, күкірт сутегі, нафталин
10) радонды аммоний мен натрий цехтары (кристаллизаторлар мен центрифуг жанында)	Күкірт сутегі, күкіртті ангидрид, цианисті сутегі
11) кокс газын тазартатын цехта (вакуум сүзгіш, центрифуг, аммиак суын соратын сорғыш қасында)	Күкіртті ангидрид, цианисті сутегі, күшәнді ангидрид, күкіртті сутегі, аммиак
12) шайыр өңдейтін цехта шайыр, май қоймасы шайырды дистилдейтін бөлімше антрацен фракциясын түзетін бөлімше нафталин фракциясын өңдейтін бөлімше	Таскөмір шайырымен пекті айдағанда шығатын өнімдер Таскөмір шайырымен пекті, фенолды, нафталинді, фенанпренді айдағанда шығатын өнімдер Фенол, нафталин, фенанпрен, нафталин
13) кристалды нафталин цехы (дистилдеу, құю, қалыптау, қаптау)	Фенол, нафталин
14) антраценді байыту цехы (кристаллизаторлар, сорғыштар, қалыптау орны)	Таскөмір шайырымен пекті айдағанда шығатын өнімдер
15) фтал ангидридінің цехы (дистилдеу, сору қалыптау, тиеу)	Нафтохинон, фтал ангидриді, малеин ангидриді
16) бензолды ректификациалау цехы, ректификация бөлімшесі, "бензин" және "дебензин" жинағыштар, ауыр бензолды, полимерлерді, жалынсыз пеш, сепаратор, жуғыш аппараттар, өлшегіштер. Пиридин негіздерінің қоймасы (сорғыш, ыдысқа құю орындары). Бейтараптандырғыш, сепаратор, пиридин негіздерін өлшегіш.	Бензол, ксилол, толуол Күкіртті көміртегі, бензол, фенол, нафталин Пиридин Пиридин, фенол, нафталин, цианисті сутегі
17) аммиакпен фенолдансыздандырылатын цехтар (бағаналар, тұндырғыштар, скрубберлер, аппарат орны).	Аммиак, фенол
18) биохимиялық жолмен тазалау цехтары (тұндырғыштар, май бөлгіштер, орташаландыру, аэротенктер, тазартылған суды жинағыштар, сорғыш және аппарат орны)	Аммиак, фенол, нафталин, цианды сутегі
19) германий ұстағыш цех (тұндырғыштар, сорғыштар, фуст түсіретін орын, формалин құйылған кішкентай бөшке, вакуум-сүзгіш, дірілді елеуіш, барабан)	Фенол, формальдегид, аммиак, шаң
2. Агломерат және темір кенінің шекемтастары өндірісі
1) шикіқұрамдық материалдарды дайындау және тасымалдау	Шаң	әкті, бос кальций тотығын дайындап, тасымалдағанда
2) пісіру (күйдіргі), ұнтақтау, суыту, сорттау және дайын өнімдерді беру, ыстық өнімді қайтаратын жол, шаң және газ тазалайтын қондырғылар	Шаң, көміртегі тотығы	құрамында күкіртті бар материалдарды пайдаланғанда, сондай-ақ күкіртті ангидридті
3) эксгаустер бөлімшесі	көміртегі тотығы
3. Домна өндірісі:
1) құю ауласы, домна асты	Шаң, көміртегі тотығы	-/-
2) шикіқұрамды беретін тракт	Шаң, көміртегі тотығы	Флюстенген шикізаттарды, сондай-ақ бос кальций тотығын пайдаланғанда
4. Ферроқорытпалар өндірісі
1) шикіқұрамды дайындайтын цехтар	Шаң	Феррохром өндірудің барлық кезеңдерінде - 3 және 6 валентті хромды, феррохром окислін, ферромарганецті өндіргенде аэрозоль түріндегі марганец окислін және конденсатты, феррованнадий дайындағанда 5 және 3 тотықты аэрозольды ваннадийді, ферромолибденді дайындағанда еритін және ерімейтін молибден қосындыларын пайдаланған, ферровольфром дайындағанда шаңды және басқаларды.
2) өзі пісіретін электродтармен жабдықталған пеш учаскелері	Шаң, көміртегі тотығы, таскөмір шайыры мен пекті, 3,4 бензипиринді айдағанда шығатын өнімдер
3) ферросилициді сақтайтын учаске	Күшәнді және фосфорлы сутегі, күкіртті сутегі, ацетилен
5. Болат балқыту өндірісі:
1) шикіқұрам ауласында және люнкерит бөлімшесі	Шаң
2) араластырғыш бөлімше	Шаң, көміртек тотығы	Балқытатын болат маркасының түріне байланысты
3) пештің бойы	Шаң, көміртегі тотығы	оның құрамына кіретін зиянды заттар
4) құятын орын бойы	Шаң, көміртегі тотығы	Балқытып шығарылатын болаттың маркасына байланысты қорғағыш қоспаның және материалдарды пештен тыс жерде өңдейтін және олардың құрамына кіретін зиянды заттар
5) шөміштерді дайындау учаскесі	Шаң, көміртегі тотығы
6) қож бөлімшесі	Шаң
7) құрамды дайындайтын цехтар мен учаскелер	Шаң
6. Илек өндірісі:
1) қыздырғыш пештердің және құдықтардың учаскелері	Көміртегі тотығы, күкіртті ангидрид	қыздырғыш металдардың құрамына кіретін зиянды заттар
2) стан орны (вальцовкалау, кесу, таңба салу)	Шаң, көміртегі тотығы	өңделінетін металдардың құрамына кіретін зиянды заттар
3) мұздатқыш учаскесі	Көміртегі тотығы, күкіртті ангидрид
4) кемістіктерді алып тастау учаскесі	Шаң	өңделінетін металдардың құрамына кіретін зиянды заттар, от арқылы тазалағанда, бөлінетін көміртегі тотығы және күкіртті ангидрид
5) күйдіру учаскесі	қышқылдар мен сілтілердің булары мен аэрозолдары
6) жабу учаскесі	Жабатын заттардың құрамына байланысты бөлінетін зиянды заттар
7) май жертөлесі	Аэрозолды майлар, көміртегі тотығы
8) машиналық залдар	Сынап
7. Құбыр өндірісі:
1) ысытушы адамның және оның көмекшілерінің жұмыс орны	Шаң, көміртегі тотығы
2) вальцовшик пен оның көмекшілерінің, тігетін операторлардың, автоматты түрде илектеу, таситын, құрсау үстінде үздіксіз илек жұмысын жүргізу	Шаң, көміртегі тотығы
3) тығыздаушылар және олардың көмекшілерінің орны	Шаң
4) редукциялық, колибірлейтін стандағы операторлардың жұмыс орны	Шаң
5) үздіксіз пеш арқылы құбырларды балқытып пісіретін қондырғыдағы, электр арқылы құбыр балқытып пісіретін стандағы, ерітіп екі тігісті құбырды жайпақ түрде орайтын дәнекерлеушінің жұмыс орны	Шаң
6) ұнтаққұйғыш және құмқұйғыш қондырғының жұмыс орны	Шаң
7) флюс қабаты астында электрмен пісіретін стандағы дәнекершінің жұмыс орны	Шаң, марганец окислі
8) жайма бүгетін машина операторының жұмыс орны	Шаң
9) жонғыш станок қасындағы жұмыс орны	Шаң
10) құбырларды флюстан тазалауға арналған қондырғы, флюст қабаты астында құбырларды балқытып пісіретін станок қасындағы оператордың жұмыс орны	Шаң, марганец окислі
11) шеттегіштің және оның көмекшілерінің, ортадан тартқыш машиналардың операторлары және жартылай тоқтаусыз жүргізілетін құбыр құю операторларының жұмыс орны	Шаң, көміртегі тотығы
12) қоспа дайындайтын орындағы саты жасаушылардың, бункермен жұмыс істейтіндердің жұмыс орны	Шаң
13) майлағыштардың жұмыс орны	Май аэрозолы
14) күйдіргіштердің жұмыс орны	Тұз қышқылы, күкіртті, азотты, фторлы сутегі
15) мырыштаушылардың жұмыс орны	Мырыш тотығы
8. Метиз өндірісі:
1) күйдіру учаскесі	қышқыл және сілті аэрозолдары
2) жабу учаскесі	Жапқыштың құрамына кіретін зиянды заттар
3) электродтарды және ұнтақ сымдарды өндіретін учаске	Шаң	Берілген рецептіге байланысты қолданылатын материалдардың құрамына кіретін зиянды заттар
4) басқа учаскелер	Шаң	Ылғалдап тарту учаскесінде және ыстық салдарынан майдың өзгеруінен туатын өнімдер
9. Темір ұнтақтарының өндірісі:
1) ұнтақтап дайындау бөлімшесі	Шаң	Шыршаның күлі, егер ол қолданылатын болса
2) жылыту бөлімшесі	Шаң, көміртегі тотығы
3) кесектеу бөлімшесі	Шаң	Шайырды және 3,4 бензпиренді айдау арасында пайда болған заттар
4) хлорлау әдісімен ұнтақ алатын учаскелер	Шаң, хлорлы сутегі, фторлы сутегі
10. Екінші қатардағы қара металдарды өңдеу:
1) болат массивтерін газбен кесушілер, бұрғылаушылардың жұмыс орны	Шаң, көміртегі тотығы	Болат құрамына кіретін зиянды заттар
2) плазмалық қондырғыларда кесушінің жұмыс орны	Шаң, көміртегі тотығы	Болат құрамына кіретін зиянды заттар
3) кеме қалдықтарын газбен кесушінің жұмыс орны	Шаң, көміртегі тотығы, азот окислі, озан	Болат құрамына кіретін зиянды заттар
4) электрлі болат қорытатын цехтағы болат қорытушының, оның көмекшілерінің, крановшиктің жұмыс орны	Шаң, көміртегі тотығы, акролейн	Болат құрамына кіретін зиянды заттар
5) шойындарды ұнтақтайтын қондырғыдағы оператордың, пакеттейтін және кесектейтін престердің операторларының жұмыс орны	Шаң
6) шойынды ұсақтайтын қондырғыдағы пакеттейтін және кесектейтін престердің машинистердің жұмыс орны	Шаң, аэрозоль, май
7) көпірлі крандар машинисінің жұмыс орны	Шаң, көміртегі тотығы, күкіртті ангидрид	Пайдаланатын заттардың құрамындағы зиянды заттар
11. Отқа төзгіштерді өндіру:
1) отқа төзгіштерді жасау өндірісі	шаң	Пеш бөліміндегі көміртегінің тотығы, күкіртті ангидрид
2) шайырдоломит, шайырмагнизит цехтары	Шаң	Дозалайтын, араластыратын, нығыздайтын учаскелердегі, дайын өнімдер қоймасында, шайырдоломит шаңы және таскөмір шайырлары мен пектарын айдағанда бөлінетін зиянды заттар
3) отқа төзімді бетон цехы	Шаң	қайнату және кептіру қазандарының учаскесіндегі фосфор қышқылы
4) жылуды оқшаулайтын астарлар цехы	Шаң	Нығыздау және кептіру бөлігіндегі формальдегид
5) цирконийлі отқа төзімді цехтары	Шаң	қышқыл бөлігіндегі учаскедегі тұз қышқылы

Нақты кәсіпорындардың ерекшеліктерін ескере отырып, бақылауға жататын негізгі зиянды заттардың тізбесі қосымша толықтырылуы тиіс.