Об утверждении Инструкции по ведению бухгалтерского учета отдельными субъектами финансового рынка

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 1 июля 2011 года № 68. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 12 августа 2011 года № 7121.

      В соответствии с подпунктом 63) части второй статьи 15 Закона Республики Казахстан "О Национальном Банке Республики Казахстан", подпунктами 1) и 3-4) пункта 6 статьи 20 Закона Республики Казахстан "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности" Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

      Сноска. Преамбула - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по ведению бухгалтерского учета отдельными субъектами финансового рынка.

      2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      3. Со дня введения в действие настоящего постановления признать утратившими силу постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 28 ноября 2008 года № 98 "Об утверждении Инструкции по ведению бухгалтерского учета отдельными субъектами финансового рынка Республики Казахстан" (зарегистрированное в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 5433).

Председатель


Национального Банка

Г. Марченко


  Утверждена
постановлением Правления
Национального Банка
Республики Казахстан
от 1 июля 2011 года № 68

Инструкция
по ведению бухгалтерского учета
отдельными субъектами финансового рынка

Глава 1. Общие положения

      Сноска. Заголовок главы 1 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 28.11.2016 № 279 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Настоящая Инструкция разработана в соответствии с подпунктом 63) части второй статьи 15 Закона Республики Казахстан "О Национальном Банке Республики Казахстан", подпунктами 1) и 3-4) пункта 6 статьи 20 Закона Республики Казахстан "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности" и международными стандартами финансовой отчетности.

      Сноска. Пункт 1 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      2. Настоящая Инструкция детализирует ведение бухгалтерского учета операций по размещению собственных денег во вклады, займы, ценные бумаги, производные финансовые инструменты, аффинированные драгоценные металлы, иностранную валюту, операций хеджирования, а также операций РЕПО и обратного РЕПО единым накопительным пенсионным фондом, добровольными накопительными пенсионными фондами (далее – накопительные пенсионные фонды), организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций (за исключением ипотечных организаций и юридических лиц, ранее являвшихся дочерними банками), профессиональными участниками рынка ценных бумаг, организациями, осуществляющими микрофинансовую деятельность, страховыми брокерами и филиалами страховых брокеров - нерезидентов Республики Казахстан, организацией, гарантирующей осуществление страховых выплат страхователям (застрахованным, выгодоприобретателям) в случае ликвидации страховых организаций (далее – организация).

      Сноска. Пункт 2 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 21.11.2022 № 97 (вводится в действие с 01.01.2023).

      3. В настоящей Инструкции применяются методы учета сделок покупки и продажи финансовых активов на дату заключения сделки и на дату расчетов по сделке в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности. Выбор одного из указанных в настоящем пункте методов учета сделок покупки и продажи финансовых активов определяется учетной политикой организации.

      4. Допускается совершение дополнительных бухгалтерских записей, не противоречащих настоящей Инструкции и законодательству Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности.

      Сноска. Пункт 4 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Основные понятия, используемые в настоящей Инструкции

      Сноска. Заголовок главы 2 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 28.11.2016 № 279 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      5. В настоящей Инструкции используются следующие понятия:

      1) долговые ценные бумаги - ценные бумаги, удостоверяющие право ее владельца на получение от эмитента суммы основного долга в размере и в сроки, установленные условиями выпуска;

      2) дисконт (скидка) - сумма отрицательной разницы, возникающая между стоимостью приобретения долговой ценной бумаги (без учета начисленного вознаграждения) и ее номинальной стоимостью, образующая доходы будущих периодов для инвестора (покупателя);

      3) учетная стоимость - стоимость, по которой актив или обязательство отражены в бухгалтерском балансе за вычетом вознаграждения;

      4) исключен постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

      5) затраты по сделке - это дополнительные расходы, прямо связанные с приобретением, выпуском или выбытием финансового актива или финансового обязательства, которые являются обязательным условием для их приобретения, выпуска или реализации;

      6) премия - сумма положительной разницы, возникающая между стоимостью приобретения долговой ценной бумаги (без учета начисленного вознаграждения), и ее номинальной стоимостью, образующая расходы будущих периодов для инвестора (покупателя);

      7) амортизация премии или дисконта (скидки) - это постепенное отнесение суммы числящейся премии или дисконта (скидки) на доходы или расходы организации;

      8) долевые ценные бумаги - ценные бумаги, удостоверяющие право на долю в чистых активах (активы за вычетом обязательств) организации. В целях настоящей Инструкции к долевым ценным бумагам относятся акции, депозитарные расписки на акции, паи паевых инвестиционных фондов и другие ценные бумаги, подпадающие под определение долевых ценных бумаг в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности.

      Сноска. Пункт 5 с изменением, внесенным постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 3. Бухгалтерский учет операций с ценными бумагами

      Сноска. Заголовок главы 3 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 28.11.2016 № 279 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Учет приобретенных долговых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

      Сноска. Заголовок параграфа 1 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      6. При покупке долговых ценных бумаг, классифицированных в категории "ценные бумаги, оцениваемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка" и "ценные бумаги, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход" (на покупную стоимость, включающую затраты по сделке) осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при перечислении аванса брокеру:

Дт

1610 02

Расчеты с брокерами

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      2) на чистую стоимость приобретенной долговой ценной бумаги (на сумму, не превышающую ее номинальную стоимость) с учетом затрат по сделке:

Дт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах


1610 02

Расчеты с брокерами;

      3) на сумму премии, включающую затраты, связанные с приобретением долговой ценной бумаги:

Дт

1120 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      4) на сумму дисконта (скидки):

Дт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1120 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      5) на сумму вознаграждения, начисленного предыдущим держателем:

Дт

2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      6) в случае превышения суммы сделки по покупке долговых ценных бумаг над их справедливой стоимостью:

Дт

7470 10

Расходы от покупки-продажи ценных бумаг

Кт

1120 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1120 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1140 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      7) в случае превышения справедливой стоимости долговых ценных бумаг над суммой сделки по их покупке:

Дт

1120 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1120 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1140 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

6280 09

Доходы от покупки-продажи ценных бумаг.

      Сноска. Пункт 6 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      7. При начислении вознаграждения по приобретенным долговым ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, на сумму начисленного вознаграждения осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам

Кт

6110 01

Доходы, связанные с получением вознаграждения по приобретенным ценным бумагам.

      Сноска. Пункт 7 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      8. При начислении расходов в виде корпоративного подоходного налога, подлежащего удержанию у источника выплаты эмитентом долговой ценной бумаги, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

7710

Расходы по корпоративному подоходному налогу

Кт

3110 01

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате.

      9. При амортизации премии или дисконта (скидки) по приобретенным долговым ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму амортизации премии:

Дт

7310 02

Расходы, связанные с амортизацией премии по приобретенным ценным бумагам

Кт

1120 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      2) на сумму амортизации дисконта (скидки):

Дт

1120 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

6110 03

Доходы, связанные с амортизацией дисконта по приобретенным ценным бумагам.

      Сноска. Пункт 9 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      10. После начисления вознаграждения и амортизации премии или дисконта (скидки) согласно пунктам 7 и 9 настоящей Инструкции, производится переоценка приобретенных долговых ценных бумаг, оцениваемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, по справедливой стоимости, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) по долговым ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка:

      если справедливая стоимость долговых ценных бумаг выше их учетной стоимости:

Дт

1120 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка

Кт

6150 01

Доходы от изменения стоимости ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка;

      если учетная стоимость долговых ценных бумаг выше их справедливой стоимости:

Дт

7470 03

Расходы от изменения стоимости ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка

Кт

1120 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка;

      на сумму числящейся положительной или отрицательной корректировки справедливой стоимости долговых ценных бумаг:

Дт

1120 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка

Кт

1120 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка.

      2) по долговым ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

      если справедливая стоимость долговых ценных бумаг выше их учетной стоимости:

Дт

1140 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 04

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      если учетная стоимость долговых ценных бумаг выше их справедливой стоимости:

Дт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1140 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      на сумму числящейся положительной или отрицательной корректировки справедливой стоимости долговых ценных бумаг:

Дт

1140 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1140 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 04

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход.

      Сноска. Пункт 10 с изменением, внесенным постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      11. При переоценке долговых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, стоимость которых выражена в иностранной валюте, по обменному курсу валют осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) по долговым ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка:

      при увеличении обменного курса валют на сумму положительной курсовой разницы:

Дт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1120 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1120 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам

Кт

6250 02

Доходы от переоценки иностранной валюты;

      одновременно, на сумму отрицательной курсовой разницы:

Дт

7430 02

Расходы от переоценки иностранной валюты

Кт

1120 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1120 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка;

      при уменьшении обменного курса валют на сумму отрицательной курсовой разницы:

Дт

7430 02

Расходы от переоценки иностранной валюты

Кт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1120 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1120 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      одновременно, на сумму положительной курсовой разницы:

Дт

1120 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1120 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка

Кт

6250 02

Доходы от переоценки иностранной валюты;

      2) по долговым ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

      при увеличении обменного курса валют на сумму положительной курсовой разницы:

Дт

1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1140 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам

Кт

6250 02

Доходы от переоценки иностранной валюты;

      одновременно, на сумму отрицательной курсовой разницы:

Дт

7430 02

Расходы от переоценки иностранной валюты

Кт

1140 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      на сумму положительной корректировки справедливой стоимости долговых ценных бумаг:

Дт

1140 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1140 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 04

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      при уменьшении обменного курса валют на сумму отрицательной курсовой разницы:

Дт

7430 02

Расходы от переоценки иностранной валюты

Кт

1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1140 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      одновременно, на сумму положительной курсовой разницы:

Дт

1140 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

6250 02

Доходы от переоценки иностранной валюты;

      на сумму отрицательной корректировки справедливой стоимости долговых ценных бумаг:

Дт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1140 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1140 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 04

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход.

      Сноска. Пункт 11 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      12. При получении от эмитента начисленного вознаграждения по приобретенным долговым ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму полученного вознаграждения:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      2) на сумму удержанного корпоративного подоходного налога:

Дт

3110 01

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам.

      Сноска. Пункт 12 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      13. При продаже приобретенных долговых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, после начисления вознаграждения, амортизации премии или дисконта (скидки) и переоценки долговых ценных бумаг по справедливой стоимости согласно пунктам 7, 9 и 10 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму несамортизированной премии по долговым ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1120 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 03

Премия по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      2) на сумму несамортизированного дисконта (скидки) по долговым ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

1120 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 02

Дисконт по приобретенным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      3) на сумму заключенной сделки по продаже долговых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      4) в случае превышения суммы заключенной сделки по продаже долговых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, над их учетной стоимостью, на сумму разницы:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

6280 09

Доходы от покупки - продажи ценных бумаг;

      5) в случае превышения учетной стоимости долговых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, над суммой заключенной сделки по их продаже, на сумму разницы:

Дт

7470 10

Расходы от покупки - продажи ценных бумаг

Кт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      6) на сумму доходов от переоценки долговых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

6150 03

Доходы по ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      7) на сумму расходов от переоценки долговых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

7470 06

Расходы по ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход.

      Сноска. Пункт 13 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      14. При погашении эмитентом долговых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход и учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, после начисления вознаграждения, амортизации премии или дисконта (скидки) и переоценки долговых ценных бумаг по справедливой стоимости согласно пунктам 7, 9 и 10 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму денег, поступивших от эмитента долговых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      2) на сумму удержанного корпоративного подоходного налога:

Дт

3110 01

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      3) на сумму доходов от переоценки долговых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

6150 03

Доходы по ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      4) на сумму расходов от переоценки долговых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

7470 06

Расходы по ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход.

      Сноска. Пункт 14 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 2. Учет приобретенных долговых ценных бумаг, учитываемых по амортизированной стоимости

      Сноска. Параграф 2 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 22.12.2017 № 251 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      15. При покупке долговых ценных бумаг, учитываемых по амортизированной стоимости (на покупную стоимость, включающую затраты по сделке), осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при перечислении аванса брокеру:

Дт

1610 02

Расчеты с брокерами

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      2) на чистую стоимость приобретенной долговой ценной бумаги (на сумму, не превышающую ее номинальную стоимость) с учетом затрат по сделке:

Дт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах


1610 02

Расчеты с брокерами;

      3) на сумму премии, включающую затраты, связанные с приобретением долговой ценной бумаги:

Дт

1130 03

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2020 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      4) на сумму дисконта (скидки):

Дт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости

Кт

1130 02

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2020 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости;

      5) на сумму вознаграждения, начисленного предыдущим держателем:

Дт

1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      6) в случае превышения суммы сделки по покупке долговых ценных бумаг над их справедливой стоимостью:

Дт

7470 10

Расходы от покупки-продажи ценных бумаг

Кт

1130 02

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


1130 03

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2020 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2020 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости;

      7) в случае превышения справедливой стоимости долговых ценных бумаг над суммой сделки по их покупке:

Дт

1130 02

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


1130 03

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2020 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2020 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости

Кт

6280 09

Доходы от покупки-продажи ценных бумаг.

      16. При начислении вознаграждения по приобретенным долговым ценным бумагам, учитываемым по амортизированной стоимости, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам

Кт

6110 01

Доходы, связанные с получением вознаграждения по приобретенным ценным бумагам.

      17. При начислении расходов в виде корпоративного подоходного налога, подлежащего удержанию у источника выплаты эмитентом долговой ценной бумаги, учитываемым по амортизированной стоимости, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

7710

Расходы по корпоративному подоходному налогу

Кт

3110 01

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате.

      18. При амортизации премии или дисконта (скидки) по приобретенным долговым ценным бумагам, учитываемым по амортизированной стоимости, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму амортизации премии:

Дт

7310 02

Расходы, связанные с амортизацией премии по приобретенным ценным бумагам

Кт

1130 03

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2020 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости;

      2) на сумму амортизации дисконта (скидки):

Дт

1130 02

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2020 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости

Кт

6110 03

Доходы, связанные с амортизацией дисконта по приобретенным ценным бумагам.

      19. При переоценке долговых ценных бумаг, учитываемых по амортизированной стоимости, стоимость которых выражена в иностранной валюте, по обменному курсу валют, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму положительной курсовой разницы:

Дт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


1130 03

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2020 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам

Кт

6250 02

Доходы от переоценки иностранной валюты;

      одновременно, на сумму отрицательной курсовой разницы:

Дт

7430 02

Расходы от переоценки иностранной валюты

Кт

1130 02

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2020 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости;

      2) на сумму отрицательной курсовой разницы:

Дт

7430 02

Расходы от переоценки иностранной валюты

Кт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


1130 03

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2020 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      одновременно, на сумму положительной курсовой разницы:

Дт

1130 02

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2020 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости

Кт

6250 02

Доходы от переоценки иностранной валюты.

      Сноска. Пункт 19 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      20. При погашении эмитентом начисленного вознаграждения по долговым ценным бумагам, учитываемым по амортизированной стоимости, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму выплаченного вознаграждения:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      2) на сумму удержанного корпоративного подоходного налога:

Дт

3110 01

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам.

      21. При продаже долговых ценных бумаг, учитываемых по амортизированной стоимости, после начисления вознаграждения и амортизации премии или дисконта (скидки) согласно пунктам 16 и 18 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму несамортизированной премии:

Дт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости

Кт

1130 03

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2020 03

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости;

      2) на сумму несамортизированного дисконта (скидки):

Дт

1130 02

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


2020 02

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости

Кт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости;

      3) на сумму заключенной сделки по продаже долговых ценных бумаг, учитываемых по амортизированной стоимости:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      4) в случае превышения суммы заключенной сделки по продаже долговых ценных бумаг, учитываемых по амортизированной стоимости, над их учетной стоимостью, на сумму разницы:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

6280 09

Доходы от покупки - продажи ценных бумаг;

      5) в случае превышения учетной стоимости долговых ценных бумаг, учитываемых по амортизированной стоимости, над суммой заключенной сделки по их продаже, на сумму разницы:

Дт

7470 10

Расходы от покупки - продажи ценных бумаг

Кт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости.

      22. При погашении эмитентом долговых ценных бумаг, учитываемых по амортизированной стоимости, после начисления вознаграждения и амортизации премии или дисконта (скидки) согласно пунктам 16 и 18 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму денег, поступивших от эмитента долговых ценных бумаг:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      2) на сумму удержанного корпоративного подоходного налога:

Дт

3110 01

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      3) исключен постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);
      4) исключен постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Сноска. Пункт 22 с изменениями, внесенными постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 3. Учет долговых ценных бумаг,
выпущенных организацией в обращение

      23. При размещении долговых ценных бумаг, выпущенных организацией в обращение, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на чистую стоимость размещенной долговой ценной бумаги (на сумму, не превышающую ее номинальную стоимость):

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 4030 07 Выпущенные в обращение ценные бумаги;

      2) на сумму премии, включающую затраты, связанные с приобретением долговой ценной бумаги:

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 4030 09 Премия по выпущенным в обращение ценным бумагам;

      3) на сумму дисконта (скидки):

      Дт 4030 08 Дисконт по выпущенным в обращение ценным бумагам

      Кт 4030 07 Выпущенные в обращение ценные бумаги.

      24. При начислении вознаграждения по долговым ценным бумагам, выпущенным организацией в обращение, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, на сумму вознаграждения осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 7310 01 Расходы, связанные с выплатой вознаграждения по

      ценным бумагам, выпущенным в обращение

      Кт 3380 01 Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение

      4160 01 Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение.

      25. При амортизации премии или дисконта (скидки) по выпущенным организацией в обращение долговым ценным бумагам с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму амортизации премии:

      Дт 4030 09 Премия по выпущенным в обращение ценным бумагам

      Кт 6110 02 Доходы, связанные с амортизацией премии по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение;

      2) на сумму амортизации дисконта (скидки):

      Дт 7310 01 Расходы, связанные с выплатой вознаграждения по

      ценным бумагам, выпущенным в обращение

      Кт 4030 08 Дисконт по выпущенным в обращение ценным бумагам.

      26. При погашении начисленного вознаграждения по долговым ценным бумагам, выпущенным организацией в обращение, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму выплаченного вознаграждения:

      Дт 3380 01 Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение

      4160 01 Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах;

      2) на сумму удержанного корпоративного подоходного налога, подлежащего перечислению в государственный бюджет:

      Дт 3380 01 Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение

      4160 01 Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение

      Кт 3110 01 Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате.

      27. При погашении долговых ценных бумаг, выпущенных организацией в обращение, после начисления вознаграждения, амортизации премии и дисконта (скидки) согласно пунктам 24 и 25 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму выплаченных денег:

      Дт 3380 01 Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение

      4030 07 Выпущенные в обращение ценные бумаги

      4160 01 Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах;

      2) на сумму удержанного корпоративного подоходного налога, подлежащего перечислению в государственный бюджет:

      Дт 3380 01 Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение

      4160 01 Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение

      Кт 3110 01 Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате.

      28. В случае выкупа долговых ценных бумаг, ранее выпущенных организацией в обращение, после начисления вознаграждения и амортизации премии или дисконта (скидки) согласно пунктам 24 и 25 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму несамортизированной премии:

      Дт 4030 09 Премия по выпущенным в обращение ценным бумагам

      Кт 4030 07 Выпущенные в обращение ценные бумаги;

      2) на сумму несамортизированного дисконта (скидки):

      Дт 4030 07 Выпущенные в обращение ценные бумаги

      Кт 4030 08 Дисконт по выпущенным в обращение ценным бумагам;

      3) на сумму заключенной сделки по выкупу долговых ценных бумаг:

      Дт 3380 01 Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение

      4030 10 Выкупленные ценные бумаги

      4160 01 Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным

      бумагам, выпущенным в обращение

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах;

      4) в случае превышения суммы заключенной сделки по покупке долговых ценных бумаг, над их учетной стоимостью, на сумму разницы:

      Дт 7470 10 Расходы от покупки - продажи ценных бумаг

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах;

      5) в случае превышения учетной стоимости, над суммой заключенной сделки по покупке долговых ценных бумаг, на сумму разницы:

      Дт 4030 10 Выкупленные ценные бумаги

      Кт 6280 09 Доходы от покупки-продажи ценных бумаг.

      29. В случае реализации ранее выкупленных долговых ценных бумаг, выпущенных организацией в обращение, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму реализованных долговых ценных бумаг (на сумму, не превышающую их номинальную стоимость):

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 4030 10 Выкупленные ценные бумаги;

      2) на сумму премии:

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 4030 09 Премия по выпущенным в обращение ценным бумагам;

      3) на сумму дисконта (скидки):

      Дт 4030 08 Дисконт по выпущенным в обращение ценным бумагам

      Кт 4030 07 Выпущенные в обращение ценные бумаги.

Параграф 4. Учет приобретенных долевых ценных бумаг, оцениваемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, или учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

      Сноска. Параграф 4 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 22.12.2017 № 251 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      30. При покупке долевых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которых отражаются в составе прибыли или убытка, или учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при перечислении аванса брокеру:

Дт

1610 02

Расчеты с брокерами

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      2) на чистую стоимость приобретенной долевой ценной бумаги с учетом затрат по сделке:

Дт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах


1610 02

Расчеты с брокерами;

      3) в случае превышения суммы сделки по покупке долевых ценных бумаг над их справедливой стоимостью:

Дт

7470 10

Расходы от покупки - продажи ценных бумаг

Кт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      4) в случае превышения справедливой стоимости долевых ценных бумаг над суммой сделки их по покупке:

Дт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

6280 09

Доходы от покупки-продажи ценных бумаг.

      Сноска. Пункт 30 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      31. При начислении причитающихся дивидендов по долевым ценным бумагам, оцениваемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, и учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам

Кт

6120

Доходы по дивидендам.

      32. При начислении расходов в виде корпоративного подоходного налога, подлежащего удержанию у источника выплаты эмитентом долевых ценных бумаг, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

7710

Расходы по корпоративному подоходному налогу

Кт

3110 01

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате.

      33. При переоценке приобретенных долевых ценных бумаг, оцениваемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, или учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, по справедливой стоимости с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) по долевым ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка:

      если справедливая стоимость долевых ценных бумаг выше их учетной стоимости:

Дт

1120 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка

Кт

6150 01

Доходы от изменения стоимости ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка;

      если учетная стоимость долевых ценных бумаг выше их справедливой стоимости:

Дт

7470 03

Расходы от изменения стоимости ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка

Кт

1120 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка;

      на сумму числящейся положительной или отрицательной корректировки справедливой стоимости долевых ценных бумаг:

Дт

1120 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка

Кт

1120 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка.

      2) по долевым ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

      если справедливая стоимость долевых ценных бумаг выше их учетной стоимости:

Дт

1140 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 04

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      если учетная стоимость долевых ценных бумаг выше их справедливой стоимости:

Дт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1140 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      на сумму числящейся положительной или отрицательной корректировки справедливой стоимости долевых ценных бумаг:

Дт

1140 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1140 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 04

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход.

      Сноска. Пункт 33 с изменением, внесенным постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      34. При переоценке долевых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, стоимость которых выражена в иностранной валюте, по обменному курсу валют осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      на сумму положительной курсовой разницы:

Дт

1140 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1140 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 04

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      на сумму отрицательной курсовой разницы:

Дт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1140 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1140 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 04

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход.";

      Сноска. Пункт 34 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 21.11.2022 № 97 (вводится в действие с 01.01.2023).

      35. При выплате эмитентом дивидендов по долевым ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, или учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам;

      на сумму удержанного корпоративного подоходного налога:

Дт

3110

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам.

      Сноска. Пункт 35 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      36. При продаже или выкупе эмитентом долевых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, или учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, после переоценки долевых ценных бумаг по справедливой стоимости согласно пункту 33 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму накопленной положительной переоценки по справедливой стоимости долевых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, или учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1120 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 04

Положительная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 04

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      2) на сумму накопленной отрицательной переоценки по справедливой стоимости долевых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, или учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

1120 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 05

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      3) на сумму заключенной сделки по продаже долевых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, или учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      4) в случае превышения суммы заключенной сделки по продаже долевых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, или учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, над их учетной стоимостью, на сумму разницы:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

6280 09

Доходы от покупки - продажи ценных бумаг;

      5) в случае превышения учетной стоимости долевых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка, или учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, над суммой заключенной сделки по их продаже, на сумму разницы:

Дт

7470 10

Расходы от покупки-продажи ценных бумаг

Кт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      6) на сумму доходов от переоценки справедливой стоимости долевых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

5610

Нераспределенная прибыль (непокрытый убыток) отчетного года;

      7) на сумму расходов от переоценки справедливой стоимости долевых ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

5610

Нераспределенная прибыль (непокрытый убыток) отчетного года;

Кт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход.

      Сноска. Пункт 36 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 5. Учет переклассификации приобретенных долговых
и долевых ценных бумаг по категориям

      Сноска. Параграф 5 исключен постановлением Правления Национального Банка РК от 22.12.2017 № 251 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 6. Учет при обесценении приобретенных ценных бумаг, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, и ценных бумаг, учитываемых по амортизированной стоимости

      Сноска. Параграф 6 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 22.12.2017 № 251 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      40. На каждую отчетную дату при создании (увеличении) резервов (провизий) под ожидаемые кредитные убытки осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

7440 01

Расходы по формированию резервов (провизий) по ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход и учитываемым по амортизированной стоимости

Кт

1290 23

Резервы (провизии) по финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости

5480

Оценочные резервы (провизии) под ожидаемые и имеющиеся кредитные убытки по ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход.

      Сноска. Пункт 40 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      41. При уменьшении (аннулировании) резервов (провизий) под ожидаемые кредитные убытки по ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход, и ценным бумагам, учитываемым по амортизированной стоимости, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1290 23

Резервы (провизии) по финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости


5480

Оценочные резервы (провизии) под ожидаемые и имеющиеся кредитные убытки по ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

6240 01

Доходы от восстановления (аннулирования) резервов (провизий), созданных по ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход и учитываемым по амортизированной стоимости.

      Сноска. Пункт 41 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      42. При списании ценных бумаг, учитываемых по амортизированной стоимости, с баланса за счет созданных резервов (провизий) осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1290 23

Резервы (провизии) по финансовым активам, учитываемым по амортизированной стоимости

Кт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости.";

      Сноска. Пункт 42 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      43. При погашении эмитентом ценных бумаг, учитываемых по амортизированной стоимости, списанных за баланс, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

6240 01

Доходы от восстановления (аннулирования) резервов (провизий), созданных по ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход и учитываемым по амортизированной стоимости.

      44. При погашении эмитентом ценных бумаг, учитываемых по амортизированной стоимости списанных за баланс за счет резервов (провизий), созданных в предыдущих периодах, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

6240 01

Доходы от восстановления (аннулирования) резервов (провизий), созданных по ценным бумагам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход и учитываемым по амортизированной стоимости.

Глава 4. Бухгалтерский учет операций РЕПО и обратного РЕПО

      Сноска. Заголовок главы 4 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 28.11.2016 № 279 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      45. При совершении операции РЕПО (при продаже ценных бумаг) на сумму сделки осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 3050 03 Операции "РЕПО" с ценными бумагами.

      Сноска. Пункт 45 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 23.09.2013 № 250 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      46. При начислении расходов в виде вознаграждения по операции РЕПО осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 7310 04 Расходы, связанные с выплатой вознаграждения по

      операциям "РЕПО" с ценными бумагами

      Кт 3380 02 Начисленные расходы в виде вознаграждения по

      операциям "РЕПО" с ценными бумагами.

      47. При получении ранее переданных ценных бумаг по операции РЕПО на сумму начисленных расходов в виде вознаграждения по сделке РЕПО и сумму закрытия сделки РЕПО (сумма закрытия сделки, установленная на момент заключения данной сделки) осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 3050 03 Операции "РЕПО" с ценными бумагами

      3380 02 Начисленные расходы в виде вознаграждения по операциям

      "РЕПО" с ценными бумагами

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах.

      Сноска. Пункт 47 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 23.09.2013 № 250 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      48. При совершении операции обратного РЕПО (при покупке ценных бумаг) на сумму сделки осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1150 01 Операции "обратное РЕПО" с ценными бумагами

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах.

      Сноска. Пункт 48 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 23.09.2013 № 250 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      49. При начислении вознаграждения в период операции обратного РЕПО осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1270 02 Начисленные доходы в виде вознаграждения по

      операциям "обратное РЕПО" с ценными бумагами

      Кт 6110 04 Доходы, связанные с получением вознаграждения по

      операциям "обратное РЕПО" с ценными бумагами.

      50. При передаче ранее полученных ценных бумаг по операции обратного РЕПО на сумму начисленного вознаграждения по сделке обратного РЕПО и сумму закрытия сделки обратного РЕПО (сумма закрытия сделки,

      установленная на момент заключения данной сделки) осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1150 01 Операции "обратное РЕПО" с ценными бумагами

      1270 02 Начисленные доходы в виде вознаграждения по операциям

      "обратное РЕПО" с ценными бумагами.

      Сноска. Пункт 50 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 23.09.2013 № 250 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 5. Бухгалтерский учет операций по купле-продаже
аффинированных драгоценных металлов

      Сноска. Заголовок главы 5 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 28.11.2016 № 279 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      51. При покупке аффинированных драгоценных металлов на стоимость приобретения с учетом затрат по сделке осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1370

Аффинированные драгоценные металлы


1380

Аффинированные драгоценные металлы в пути


1150 09

Аффинированные драгоценные металлы, размещенные на металлических счетах

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах.

      Сноска. Пункт 51 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      52. 52. В случае если приобретенные аффинированные драгоценные металлы переоцениваются по справедливой стоимости согласно учетной политике организации осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) если справедливая стоимость аффинированных драгоценных металлов выше их учетной стоимости:

Дт

1370

Аффинированные драгоценные металлы


1380

Аффинированные драгоценные металлы в пути


1150 09

Аффинированные драгоценные металлы, размещенные на металлических счетах

Кт

6280 05

Доходы от переоценки аффинированных драгоценных металлов;

      2) если учетная стоимость аффинированных драгоценных металлов выше их справедливой стоимости:

Дт

7470 07

Расходы от переоценки аффинированных драгоценных металлов

Кт

1370

Аффинированные драгоценные металлы


1380

Аффинированные драгоценные металлы в пути


1150 09

Аффинированные драгоценные металлы, размещенные на металлических счетах.

      Сноска. Пункт 52 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      53. При продаже аффинированных драгоценных металлов после переоценки по справедливой стоимости согласно пункту 52 настоящей Инструкции осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму списания аффинированных драгоценных металлов:

Дт

7470 01

Балансовая стоимость аффинированных драгоценных металлов

Кт

1370

Аффинированные драгоценные металлы


1380

Аффинированные драгоценные металлы в пути


1150 09

Аффинированные драгоценные металлы, размещенные на металлических счетах;

      2) на сумму заключенной сделки по продаже аффинированных драгоценных металлов:

Дт

1010

Денежные средства в кассе

Кт

6280 01

Доходы от продажи аффинированных драгоценных металлов.

      Сноска. Пункт 53 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 6. Бухгалтерский учет операций с иностранной валютой

      Сноска. Заголовок главы 6 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 28.11.2016 № 279 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Учет операций по покупке, продаже и обмене
иностранной валюты

      54. При покупке организацией иностранной валюты осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      Дт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах;

      если курс покупки выше обменного курса валют:

      Дт 7470 02 Расходы по покупке-продаже иностранной валюты

      Кт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах;

      если курс покупки ниже обменного курса валют:

      Дт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 6280 02 Доход от покупки-продажи иностранной валюты.

      55. При продаже организацией иностранной валюты осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму продаваемой иностранной валюты:

      Дт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах;

      2) если курс продажи выше обменного курса валют:

      Дт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 6280 02 Доход от покупки-продажи иностранной валюты;

      3) если курс продажи ниже обменного курса валют:

      Дт 7470 02 Расходы по покупке-продаже иностранной валюты

      Кт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах.

      56. При обмене иностранными валютами организацией осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму обмениваемых иностранных валют:

      Дт 1010 Денежные средства в кассе (лицевой счет)

      1030 Денежные средства на текущих счетах (лицевой счет)

      Кт 1010 Денежные средства в кассе (лицевой счет)

      1030 Денежные средства на текущих счетах (лицевой счет);

      2) на сумму положительной разницы:

      Дт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 6280 02 Доход от покупки-продажи иностранной валюты;

      3) на сумму отрицательной разницы:

      Дт 7470 02 Расходы по покупке-продаже иностранной валюты

      Кт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах.

Параграф 2. Учет операций по переоценке иностранной валюты

      57. При переоценке иностранной валюты в связи с изменением обменного курса валют осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму положительной курсовой разницы:

Дт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

6250 02

Доходы от переоценки иностранной валюты;

      2) на сумму отрицательной курсовой разницы:

Дт

7430 02

Расходы от переоценки иностранной валюты

Кт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах.

      Сноска. Пункт 57 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      58. Исключен постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 7. Бухгалтерский учет предоставленных займов

      Сноска. Заголовок главы 7 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 28.11.2016 № 279 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      59. После заключения договора займа (предоставленного как в тенге, так и в иностранной валюте) и выполнения всех необходимых процедур по оформлению займа (в том числе по обеспечению возврата займа) осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) в случае, когда сумма предоставленного займа равна сумме займа, подлежащего погашению:

      на сумму фактически предоставленных денег:

      Дт 1110 21 Краткосрочные займы, предоставленные клиентам

      2010 21 Долгосрочные займы, предоставленные клиентам

      Кт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах;

      на сумму комиссионных расходов контрагента для получения займа (на сумму скидки):

      Дт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1110 23 Дисконт по краткосрочным представленным займам

      2010 22 Дисконт по долгосрочным представленным займам;

      2) в случае, когда сумма предоставленного займа меньше суммы займа, подлежащего погашению:

      на сумму фактически предоставленных денег:

      Дт 1110 21 Краткосрочные займы, предоставленные клиентам

      2010 21 Долгосрочные займы, предоставленные клиентам

      Кт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах;

      на сумму дисконта (скидки):

      Дт 1110 21 Краткосрочные займы, предоставленные клиентам

      2010 21 Долгосрочные займы, предоставленные клиентам

      Кт 1110 23 Дисконт по краткосрочным представленным займам

      2010 22 Дисконт по долгосрочным представленным займам.

      Одновременно, на основании договора о залоге, на сумму стоимости имущества, принятого в обеспечение займа (как в тенге, так и в иностранной валюте) осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Приход 8830 Имущество, принятое в обеспечение (залог) обязательств клиента.

      60. Если в качестве обеспечения обязательств заемщика принимается гарантия, при отражении на внебалансовых счетах суммы принятой гарантии осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 8120 Возможные требования по принятым гарантиям

      Кт 8420 Возможное уменьшение требований по принятым гарантиям.

      61. При начислении вознаграждения и амортизации дисконта (скидки) по предоставленным займам с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму вознаграждения:

      Дт 1270 25 Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам,

      предоставленным клиентам

      2170 25 Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам,

      предоставленным клиентам

      Кт 6110 32 Доходы, связанные с получением вознаграждения по

      займам;

      2) на сумму амортизации дисконта (скидки) в тенге, причитающегося за соответствующий период:

      Дт 1110 23 Дисконт по краткосрочным представленным займам

      2010 22 Дисконт по долгосрочным представленным займам

      Кт 6110 07 Доходы по амортизации дисконта по представленным

      займам.

      62. При оплате клиентом начисленного вознаграждения по предоставленному займу осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1270 25 Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам,

      предоставленным клиентам

      2170 25 Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам,

      предоставленным клиентам.

      63. Исключен постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      64. При переоценке предоставленных займов, отнесенных к категориям "оцениваемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка" и "учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход", осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) по займам, учитываемым по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка:

      при превышении справедливой стоимости займа над его учетной стоимостью, на сумму разницы превышения:

Дт

1110 25

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных займов


2010 24

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных займов

Кт

6280 06

Доходы от прочей переоценки;

      при превышении учетной стоимости займа над его справедливой стоимостью, на сумму разницы уменьшения:

Дт

7470 08

Расходы от прочей переоценки

Кт

1110 26

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных займов


2010 25

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных займов;

      на сумму числящейся положительной (отрицательной) корректировки справедливой стоимости займов:

Дт

1110 26

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных займов


2010 25

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных займов

Кт

1110 25

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных займов


2010 24

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных займов.

      2) по займам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

      при превышении справедливой стоимости займа над его учетной стоимостью, на сумму разницы превышения:

Дт

1110 25

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных займов


2010 24

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных займов

Кт

5470

Резерв на переоценку займов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      при превышении учетной стоимости займа над его справедливой стоимостью, на сумму разницы уменьшения:

Дт

5470

Резерв на переоценку займов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1110 26

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных займов


2010 25

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных займов;

      на сумму числящейся положительной (отрицательной) корректировки справедливой стоимости займов:

Дт

1110 26

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных займов


2010 25

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных займов

Кт

1110 25
2010 24

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных займов
Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных займов.

      Сноска. Пункт 64 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 22.12.2017 № 251 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      65. Исключен постановлением Правления Национального Банка РК от 21.11.2022 № 97 (вводится в действие с 01.01.2023).

      65-1. При переоценке предоставленных займов, отнесенных к категории "имеющиеся в наличии для продажи" в соответствии с международным стандартом для малого и среднего бизнеса осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      при превышении справедливой стоимости займа над его учетной стоимостью, на сумму разницы превышения:

Дт

1110 25

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных займов


2010 24

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных займов

Кт

5470 01

Резерв на переоценку займов, имеющихся в наличии для продажи;

      при превышении учетной стоимости займа над его справедливой стоимостью, на сумму разницы уменьшения:

Дт

5470 01

Резерв на переоценку займов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

1110 26

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных займов


2010 25

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных займов;

      на сумму числящейся положительной (отрицательной) корректировки справедливой стоимости займов:

Дт

1110 26

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных займов


2010 25

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных займов

Кт

1110 25

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных займов


2010 24

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных займов.

      Сноска. Инструкция дополнена пунктом 65-1 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 21.11.2022 № 97 (вводится в действие с 01.01.2023).

      66. Если условиями договора займа предусмотрена индексация платежей по предоставленному займу в тенге, при переоценке остатков задолженности по займу в сроки, установленные учетной политикой организации, если иные сроки не установлены в договоре займа, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при положительной индексации:

Дт

1110 21

Краткосрочные займы, предоставленные клиентам


1270 25

Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам, предоставленным клиентам


2010 21

Долгосрочные займы, предоставленные клиентам


2170 25

Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам, предоставленным клиентам

Кт

6280 06

Доходы от прочей переоценки;

      2) при отрицательной индексации:

Дт

7470 08

Расходы от прочей переоценки

Кт

1110 21

Краткосрочные займы, предоставленные клиентам


1270 25

Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам, предоставленным клиентам


2010 21

Долгосрочные займы, предоставленные клиентам


2170 25

Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам, предоставленным клиентам.

      Сноска. Пункт 66 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      67. Стоимость оприходованного залогового имущества в иностранной валюте переоценивается по мере изменения обменного курса валют и справедливой стоимости залогового имущества в сроки, установленные учетной политикой организации.

      68. При погашении основного долга по предоставленному займу, учитываемого по амортизированной стоимости (как в тенге, так и в иностранной валюте) осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1110 21

Краткосрочные займы, предоставленные клиентам


2010 21

Долгосрочные займы, предоставленные клиентам.

      Сноска. Пункт 68 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 22.12.2017 № 251 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      69. При полном погашении займа и вознаграждения по нему, а также исполнения всех обязательств по договору займа, в том числе возврату суммы принятого залога или принятой гарантии, являющихся обеспечением обязательств клиента, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при списании стоимости предмета залога:

      Расход 8830 Имущество, принятое в обеспечение (залог) обязательств клиента;

      2) при списании суммы принятой гарантии:

      Дт 8420 Возможное уменьшение требований по принятым гарантиям

      Кт 8120 Возможные требования по принятым гарантиям.

      Сноска. Пункт 69 с изменениями, внесенными постановлением Правления Национального Банка РК от 17.07.2015 № 131 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      70. Если при наступлении срока, установленного договором займа, заемщик не оплатил начисленное вознаграждение, сумма начисленного, но не оплаченного вознаграждения относится на счета просроченных активов и осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1270 29 Просроченные доходы в виде вознаграждения

      Кт 1270 25 Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам,

      предоставленным клиентам

      2170 25 Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам,

      предоставленным клиентам.

      71. Если при наступлении срока, установленного договором займа, заемщик не погасил основной долг, сумма непогашенного основного долга относится на счета просроченных активов и осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1110 22 Просроченная задолженность клиентов по

      предоставленным займам

      Кт 1110 21 Краткосрочные займы, предоставленные клиентам

      2010 21 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам.

      72. Если условиями договора займа предусмотрено начисление неустойки (штрафа, пени) на просроченное вознаграждение, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1280 09 Начисленная неустойка (штраф, пеня)

      Кт 6280 08 Неустойка (штраф, пеня).

      Сноска. Пункт 72 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 17.07.2015 № 131 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      73. При оплате просроченного вознаграждения и неустойки (штрафа, пени) по предоставленному займу осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1270 29 Просроченные доходы в виде вознаграждения

      1280 09 Начисленная неустойка (штраф, пеня).

      Сноска. Пункт 73 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 17.07.2015 № 131 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      74. При оплате просроченного вознаграждения и основного долга по предоставленному займу осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1110 22 Просроченная задолженность клиентов по

      предоставленным займам

      1270 29 Просроченные доходы в виде вознаграждения.

      75. В случае создания резервов (провизий) и последующем списании с баланса неоплаченного просроченного вознаграждения по предоставленному займу, учитываемого по амортизированной стоимости, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму убытка от обесценения начисленного вознаграждения:

Дт

7440 21

Расходы по формированию резервов (провизий) по предоставленным займам

Кт

1290 21

Резервы (провизии) по займам, предоставленным клиентам;

      2) на сумму вознаграждения, списываемого с баланса:

Дт

1290 21

Резервы (провизии) по займам, предоставленным клиентам

Кт

1270 29

Просроченные доходы в виде вознаграждения.

      Сноска. Пункт 75 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      76. В случае погашения заемщиком вознаграждения, ранее списанного с баланса за счет резервов (провизий), осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 6240 21 Доходы от восстановления (аннулирования) резервов

      (провизий), созданных по займам, представленным

      клиентам.

      77. При создании резервов (провизий) по ожидаемым кредитным убыткам по займам осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) по займам, учитываемым по амортизированной стоимости:

Дт

7440 21

Расходы по формированию резервов (провизий) по предоставленным займам

Кт

1290 21

Резервы (провизии) по займам, предоставленным клиентам;

      2) по займам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

7440 21

Расходы по формированию резервов (провизий) по предоставленным займам

Кт

5490

Оценочные резервы (провизии) под ожидаемые и имеющиеся кредитные убытки по займам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход.

      Сноска. Пункт 77 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      77-1. При создании резервов (провизий) на покрытие убытков от обесценения займов, имеющихся в наличии для продажи, в соответствии с международным стандартом для малого и среднего бизнеса осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

7440 21

Расходы по формированию резервов (провизий) по предоставленным займам

Кт

1290 21

Резервы (провизии) по займам, предоставленным клиентам";

      при сторнировании сформированных резервов (провизий) на покрытие убытков от обесценения займов осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1290 21

Резервы (провизии) по займам, предоставленным клиентам

Кт

6240 21

Доходы от восстановления (аннулирования) резервов (провизий), созданных по займам, представленным клиентам.

      Сноска. Инструкция дополнена пунктом 77-1 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 21.11.2022 № 97 (вводится в действие с 01.01.2023).

      78. При сторнировании сформированных резервов (провизий) по ожидаемым кредитным убыткам по займам осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) по займам, учитываемым по амортизированной стоимости:

Дт

1290 21

Резервы (провизии) по займам, предоставленным клиентам

Кт

6240 21

Доходы от восстановления (аннулирования) резервов (провизий), созданных по займам, представленным клиентам;

      2) по займам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход:

Дт

5490

Оценочные резервы (провизии) под ожидаемые и имеющиеся кредитные убытки по займам, учитываемым по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

6240 21

Доходы от восстановления (аннулирования) резервов (провизий), созданных по займам, представленным клиентам.

      Сноска. Пункт 78 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      79. При списании займов осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1290 21

Резервы (провизии) по займам, предоставленным клиентам

Кт

1110 21

Краткосрочные займы, предоставленные клиентам


2010 21

Долгосрочные займы, предоставленные клиентам.

      Сноска. Пункт 79 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      80. При погашении должником задолженности по займу, списанной за баланс за счет резервов (провизий), созданных в том же периоде, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1010 Денежные средства в кассе

      1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 6240 21 Доходы от восстановления (аннулирования) резервов (провизий), созданных по займам, представленным клиентам.

      Сноска. Пункт 80 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 17.07.2015 № 131 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 8. Бухгалтерский учет вкладов

      Сноска. Заголовок главы 8 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 28.11.2016 № 279 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      81. При размещении денег во вклады в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму вклада:

Дт

1150 02

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, на одну ночь


1150 03

Краткосрочные вклады до востребования, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 04

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 05

Краткосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 06

Краткосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций (до одного года)


2040 01

Долгосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 02

Долгосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 03

Долгосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      2) в случае возникновения премии или дисконта (скидки):

      на сумму дисконта (скидки):

Дт

1150 02

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, на одну ночь


1150 03

Краткосрочные вклады до востребования, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 04

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 05

Краткосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 06

Краткосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций (до одного года)


2040 01

Долгосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 02

Долгосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 03

Долгосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций

Кт

1150 11

Дисконт по размещенным краткосрочным вкладам


2040 08

Дисконт по размещенным долгосрочным вкладам;

      на сумму премии:

Дт

1150 12

Премия по размещенным краткосрочным вкладам


2040 09

Премия по размещенным долгосрочным вкладам

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах.

      Сноска. Пункт 81 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      82. При начислении вознаграждения по вкладам и переоценке вкладов, стоимость которых выражена в иностранной валюте, по обменному курсу валют в соответствии с учетной политикой организации осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при начислении вознаграждения:

Дт

1270 22

Начисленные доходы в виде вознаграждения по вкладам до востребования, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 23

Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 24

Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 38

Начисленные доходы в виде вознаграждения по краткосрочным сберегательным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 22

Начисленные доходы в виде вознаграждения по долгосрочным сберегательным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 23

Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 24

Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций

Кт

6110 29

Доходы, связанные с получением вознаграждения по вкладам до востребования


6110 30

Доходы, связанные с получением вознаграждения по срочным вкладам


6110 31

Доходы, связанные с получением вознаграждения по условным вкладам


6110 35

Доходы, связанные с получением вознаграждения по сберегательным вкладам;

      2) на сумму положительной курсовой разницы:

Дт

1150 02

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, на одну ночь


1150 03

Краткосрочные вклады до востребования, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 04

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 05

Краткосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 06

Краткосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций (до одного года)


1150 11

Дисконт по размещенным краткосрочным вкладам


1150 12

Премия по размещенным краткосрочным вкладам


1270 22

Начисленные доходы в виде вознаграждения по вкладам до востребования, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 23

Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 24

Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 38

Начисленные доходы в виде вознаграждения по краткосрочным сберегательным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 01

Долгосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 02

Долгосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 03

Долгосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 08

Дисконт по размещенным долгосрочным вкладам


2040 09

Премия по размещенным долгосрочным вкладам


2170 22

Начисленные доходы в виде вознаграждения по долгосрочным сберегательным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 23

Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 24

Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций

Кт

6250 02

Доходы от переоценки иностранной валюты;

      3) на сумму отрицательной курсовой разницы:

Дт

7430 02

Расходы от переоценки иностранной валюты

Кт

1150 02

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, на одну ночь


1150 03

Краткосрочные вклады до востребования, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 04

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 05

Краткосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 06

Краткосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций (до одного года)


1150 11

Дисконт по размещенным краткосрочным вкладам


1150 12

Премия по размещенным краткосрочным вкладам


1270 22

Начисленные доходы в виде вознаграждения по вкладам до востребования, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 23

Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 24

Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 38

Начисленные доходы в виде вознаграждения по краткосрочным сберегательным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 01

Долгосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 02

Долгосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 03

Долгосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 08

Дисконт по размещенным долгосрочным вкладам


2040 09

Премия по размещенным долгосрочным вкладам


2170 22

Начисленные доходы в виде вознаграждения по долгосрочным сберегательным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 23

Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 24

Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций.

      Сноска. Пункт 82 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      83. При начислении расходов в виде корпоративного подоходного налога, подлежащего удержанию у источника выплаты по вкладам, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 7710 Расходы по корпоративному подоходному налогу

      Кт 3110 01 Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате.

      84. В случае если договором банковского вклада предусмотрена капитализация суммы начисленного вознаграждения, на сумму начисленного (накопленного) вознаграждения осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1150 02

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, на одну ночь


1150 03

Краткосрочные вклады до востребования, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 04

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 05

Краткосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 06

Краткосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций (до одного года)


2040 01

Долгосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 02

Долгосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 03

Долгосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций

Кт

1270 22

Начисленные доходы в виде вознаграждения по вкладам до востребования, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 23

Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 24

Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 38

Начисленные доходы в виде вознаграждения по краткосрочным сберегательным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 22

Начисленные доходы в виде вознаграждения по долгосрочным сберегательным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 23

Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 24

Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций.

      Сноска. Пункт 84 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      85. При амортизации дисконта (скидки) или премии по вкладам осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму амортизации дисконта (скидки) в тенге:

      Дт 1150 11 Дисконт по размещенным краткосрочным вкладам

      2040 08 Дисконт по размещенным долгосрочным вкладам

      Кт 6110 05 Доходы по амортизации дисконта по размещенным

      вкладам;

      2) на сумму премии:

      Дт 7310 10 Расходы по амортизации премии по размещенным вкладам

      Кт 1150 12 Премия по размещенным краткосрочным вкладам

      2040 09 Премия по размещенным долгосрочным вкладам.

      86. При фактическом получении вознаграждения по вкладу осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму начисленного вознаграждения:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1270 22

Начисленные доходы в виде вознаграждения по вкладам до востребования, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 23

Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 24

Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 38

Начисленные доходы в виде вознаграждения по краткосрочным сберегательным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 22

Начисленные доходы в виде вознаграждения по долгосрочным сберегательным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 23

Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 24

Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций;

      2) на сумму удержанного корпоративного подоходного налога:

Дт

3110 01

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате

Кт

1270 22

Начисленные доходы в виде вознаграждения по вкладам до востребования, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 23

Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 24

Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1270 38

Начисленные доходы в виде вознаграждения по краткосрочным сберегательным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 22

Начисленные доходы в виде вознаграждения по долгосрочным сберегательным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 23

Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2170 24

Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций.

      Сноска. Пункт 86 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      87. При возврате основной суммы долга по размещенному вкладу осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1150 02

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, на одну ночь


1150 03

Краткосрочные вклады до востребования, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 04

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 05

Краткосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 06

Краткосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций (до одного года)


2040 01

Долгосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 02

Долгосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 03

Долгосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций.

      Сноска. Пункт 87 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      88. На каждую отчетную дату при создании (увеличении) резервов (провизий) под ожидаемые кредитные убытки осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму созданных резервов (провизий) под ожидаемые кредитные убытки:

Дт

7440 02

Расходы по формированию резервов (провизий) по размещенным вкладам

Кт

1290 24

Резервы (провизии) по вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций;

      2) при сторнировании сформированных резервов (провизий) под ожидаемые кредитные убытки:

Дт

1290 24

Резервы (провизии) по вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций

Кт

6240 02

Доходы от восстановления (аннулирования) резервов (провизий), созданных по вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций;

      3) при списании вкладов с баланса за счет созданных резервов (провизий):

Дт

1290 24

Резервы (провизии) по вкладам, размещенным в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций

Кт

1150 02

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, на одну ночь


1150 03

Краткосрочные вклады до востребования, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 04

Краткосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 05

Краткосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


1150 06

Краткосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций (до одного года)


2040 01

Долгосрочные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 02

Долгосрочные условные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций


2040 03

Долгосрочные сберегательные вклады, размещенные в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций.

      Сноска. Пункт 88 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 9. Бухгалтерский учет операций
с производными инструментами

      Сноска. Заголовок главы 9 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 28.11.2016 № 279 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Учет операций с форвардом

      89. При осуществлении операции с производным инструментом, где покупатель (продавец) берет на себя обязательство по истечении определенного срока купить (продать) базовый актив на согласованных условиях в будущем (далее - форвард) осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 8300 01 Условные требования по покупке финансовых активов

      Кт 8600 01 Условные обязательства по продаже финансовых

      активов.

      90. При переоценке форварда с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму положительного изменения справедливой стоимости форварда:

Дт

1280 03

Требования по сделке форвард


2180 02

Требования по сделке форвард

Кт

6290 10

Доходы по сделкам форвард;

      2) на сумму отрицательного изменения справедливой стоимости форварда:

Дт

7480 10

Расходы по сделкам форвард

Кт

3390 02

Обязательства по сделке форвард


4170 02

Обязательства по сделке форвард;

      3) на сумму числящейся положительной и (или) отрицательной корректировки справедливой стоимости форварда:

Дт

3390 02

Обязательства по сделке форвард


4170 02

Обязательства по сделке форвард

Кт

1280 03

Требования по сделке форвард


2180 02

Требования по сделке форвард.

      Сноска. Пункт 91 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      91. На дату исполнения форварда осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при перечислении денег организацией в случае расчетов, на нетто основе:

Дт

3390 02

Обязательства по сделке форвард


4170 02

Обязательства по сделке форвард

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      2) при получении денег от контрпартнера в случае расчетов, на нетто основе:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1280 03

Требования по сделке форвард


2180 02

Требования по сделке форвард;

      3) при приобретении базового актива в соответствии с условиями форварда, на стоимость приобретенного базового актива:

Дт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1150 09

Аффинированные драгоценные металлы, размещенные на металлических счетах


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


3390 02

Обязательства по сделке форвард


4170 02

Обязательства по сделке форвард

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах


1280 03

Требования по сделке форвард


2180 02

Требования по сделке форвард;

      4) при продаже базового актива в соответствии с условиями форварда, на стоимость продаваемого базового актива:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах


3390 02

Обязательства по сделке форвард


4170 02

Обязательства по сделке форвард

Кт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1150 09

Аффинированные драгоценные металлы, размещенные на металлических счетах


1280 03

Требования по сделке форвард


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2180 02

Требования по сделке форвард;

      5) на сумму условных требований и условных обязательств:

Дт

8600 01

Условные обязательства по продаже финансовых активов

Кт

8300 01

Условные требования по покупке финансовых активов.

      Сноска. Пункт 91 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 2. Учет операций с фьючерсом

      92. При осуществлении операции с производным инструментом, где покупатель (продавец) берет на себя обязательство по истечении определенного срока купить (продать) базовый актив в соответствии с установленными на организованном рынке стандартными условиями (далее - фьючерс) осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму условных требований и обязательств по покупке фьючерса:

      Дт 8300 02 Условные требования по покупке финансовых фьючерсов

      Кт 8600 02 Условные обязательства по покупке финансовых

      фьючерсов;

      2) на сумму условных требований и обязательств по продаже фьючерса:

      Дт 8300 03 Условные требования по продаже финансовых фьючерсов

      Кт 8600 03 Условные обязательства по продаже финансовых

      фьючерсов.

      93. При выплате маржи по фьючерсу осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1610 02 Расчеты с брокерами

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах.

      94. При оплате комиссии брокеру за заключение фьючерса осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 7470 82 Комиссионные расходы за услуги брокерской и

      дилерской деятельности

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах.

      95. При выплате дополнительной маржи по фьючерсу или списании допустимой суммы числящейся маржи по фьючерсу осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму маржи, дополнительно выплаченной организацией:

      Дт 1610 02 Расчеты с брокерами

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах;

      2) при списании допустимой числящейся маржи:

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1610 02 Расчеты с брокерами.

      96. При переоценке фьючерса на покупку и (или) продажу базового актива по справедливой стоимости с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму положительного изменения справедливой стоимости фьючерса:

Дт

1280 02

Требования по сделке фьючерс


2180 01

Требования по сделке фьючерс

Кт

6290 09

Доходы по сделкам фьючерс;

      2) на сумму отрицательного изменения справедливой стоимости фьючерса:

Дт

7480 09

Расходы по сделкам фьючерс

Кт

3390 01

Обязательства по сделке фьючерс


4170 01

Обязательства по сделке фьючерс;

      3) на сумму числящейся положительной и (или) отрицательной корректировки справедливой стоимости фьючерса:

Дт

3390 01

Обязательства по сделке фьючерс


4170 01

Обязательства по сделке фьючерс

Кт

1280 02

Требования по сделке фьючерс


2180 01

Требования по сделке фьючерс.

      Сноска. Пункт 96 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      97. На дату закрытия открытой позиции фьючерса в случае погашения стоимости фьючерса (закрытие открытой позиции) деньгами на нетто основе осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при погашении организацией фьючерса на нетто основе:

      Дт 3390 01 Обязательства по сделке фьючерс

      4170 01 Обязательства по сделке фьючерс

      Кт 1610 02 Расчеты с брокерами;

      2) при погашении контрпартнером фьючерса на нетто основе:

      Дт 1610 02 Расчеты с брокерами

      Кт 1280 02 Требования по сделке фьючерс

      2180 01 Требования по сделке фьючерс;

      3) на сумму условных требований и обязательств по покупке фьючерса:

      Дт 8600 02 Условные обязательства по покупке финансовых

      фьючерсов

      Кт 8300 02 Условные требования по покупке финансовых фьючерсов;

      4) на сумму условных требований и обязательств по продаже фьючерса:

      Дт 8600 03 Условные обязательства по продаже финансовых

      фьючерсов

      Кт 8300 03 Условные требования по продаже финансовых

      фьючерсов;

      5) исключен постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);
      6) исключен постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Сноска. Пункт 97 с изменениями, внесенными постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 3. Учет операций с опционом

      98. При осуществлении операции с производным инструментом, в соответствии с которым одна сторона покупает у другой стороны право купить или продать базовый актив по оговоренной цене на согласованных условиях в будущем (далее - приобретенный опцион "колл" или "пут") осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму условных требований:

      Дт 8300 06 Приобретенные сделки опцион "колл"

      8300 07 Приобретенные сделки опцион "пут"

      Кт 8600 06 Приобретенные сделки опцион "колл" - контрсчет

      8600 07 Приобретенные сделки опцион "пут" - контрсчет

      2) на сумму выплаченной премии по приобретенному опциону "колл" или "пут":

Дт

1280 04

Требования по сделке опцион


2180 03

Требования по сделке опцион

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах.";

      Сноска. Пункт 98 с изменением, внесенным постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      99. При переоценке приобретенного опциона "колл" или "пут" по справедливой стоимости с периодичностью, установленной учетной политикой организации, а также на дату закрытия опциона осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму положительного изменения справедливой стоимости приобретенного опциона:

Дт

1280 04

Требования по сделке опцион


2180 03

Требования по сделке опцион

Кт

6290 11

Доходы по сделкам опцион;

      2) на сумму отрицательного изменения справедливой стоимости приобретенного опциона:

Дт

7480 11

Расходы по сделкам опцион

Кт

1280 04

Требования по сделке опцион


2180 03

Требования по сделке опцион.

      Сноска. Пункт 99 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      100. На дату закрытия открытой позиции или исполнения приобретенного опциона "колл" или "пут" осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму условных требований и условных обязательств по условиям приобретенного опциона "колл" или "пут":

Дт

8600 06

Приобретенные сделки опцион "колл" - контрсчет


8600 07

Приобретенные сделки опцион "пут" - контрсчет

Кт

8300 06

Приобретенные сделки опцион "колл"


8300 07

Приобретенные сделки опцион "пут";

      2) при погашении контрпартнером стоимости опциона "колл" или "пут" (закрытие открытой позиции) деньгами:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1280 04

Требования по сделке опцион


2180 03

Требования по сделке опцион;

      3) при приобретении базового актива в соответствии с условиями приобретенного опциона "колл" на стоимость приобретаемых активов:

Дт

1120 01

Финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости, изменения которой отражаются в составе прибыли или убытка


1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1150 09

Аффинированные драгоценные металлы, размещенные на металлических счетах


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах


1280 04

Требования по сделке опцион


2180 03

Требования по сделке опцион;

      4) при продаже базового актива в соответствии с условиями приобретенного опциона "пут" на стоимость продаваемых активов:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1150 09

Аффинированные драгоценные металлы, размещенные на металлических счетах


1280 04

Требования по сделке опцион


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


2180 03

Требования по сделке опцион.

      Сноска. Пункт 100 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      101. При осуществлении операции с производным инструментом, в соответствии с которым одна сторона продает другой стороне право купить или продать базовый актив по оговоренной цене на согласованных условиях в будущем (далее - проданный опцион "колл" или "пут") осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      Дт 8300 08 Проданные сделки опцион "пут" - контрсчет

      8300 09 Проданные сделки опцион "колл" - контрсчет

      Кт 8600 08 Проданные сделки опцион "пут"

      8600 09 Проданные сделки опцион "колл";

      на сумму полученной премии:

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 3390 03 Обязательства по сделке опцион

      4170 03 Обязательства по сделке опцион.

      102. При переоценке проданного опциона "колл" или "пут" по справедливой стоимости с периодичностью, установленной учетной политикой организации, а также на дату закрытия опциона осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму положительного изменения справедливой стоимости проданного опциона "колл" или "пут":

Дт

3390 03

Обязательства по сделке опцион


4170 03

Обязательства по сделке опцион

Кт

6290 11

Доходы по сделкам опцион;

      2) на сумму отрицательного изменения справедливой стоимости проданного опциона "колл" или "пут":

Дт

7480 11

Расходы по сделкам опцион

Кт

3390 03

Обязательства по сделке опцион


4170 03

Обязательства по сделке опцион.

      Сноска. Пункт 102 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      103. На дату закрытия открытой позиции или исполнения проданного опциона "колл" или "пут" осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму условных требований и условных обязательств в соответствии с условиями проданного опциона "колл" или "пут":

Дт

8300 08

Проданные сделки опцион "пут" - контрсчет


8300 09

Проданные сделки опцион "колл" - контрсчет

Кт

8600 08

Проданные сделки опцион "пут"


8600 09

Проданные сделки опцион "колл";

      2) при погашении контрпартнером стоимости проданного опциона "колл" или "пут" (закрытие открытой позиции):

Дт

3390 03

Обязательства по сделке опцион


4170 03

Обязательства по сделке опцион

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      3) при продаже базового актива в соответствии с условиями проданного опциона "колл" на стоимость продаваемых активов:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах


3390 03

Обязательства по сделке опцион


4170 03

Обязательства по сделке опцион

Кт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1150 09

Аффинированные драгоценные металлы, размещенные на металлических счетах


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;

      4) при приобретении базового актива в соответствии с условиями проданного опциона "пут" на стоимость приобретаемых активов:

Дт

1130 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


1140 01

Краткосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход


1150 09

Аффинированные драгоценные металлы, размещенные на металлических счетах


2020 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по амортизированной стоимости


2030 01

Долгосрочные финансовые активы, учитываемые по справедливой стоимости через прочий совокупный доход;


3390 03

Обязательства по сделке опцион


4170 03

Обязательства по сделке опцион

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах.

      Сноска. Пункт 103 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 4. Учет операций с валютным свопом

      104. При осуществлении операции с производным инструментом, в соответствии с которым заключается соглашение об обмене одной валюты на другую валюту в течение заранее оговоренного срока, (далее - валютный своп) осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      Дт 1280 06 Требования по сделке своп

      Кт 3390 05 Обязательства по сделке своп;

      и, одновременно, на внебалансовом учете отражаются суммы условных требований и обязательств по обратному обмену валютами:

      Дт 8300 12 Условные требования по прочим производным финансовым

      инструментам

      Кт 8600 12 Условные обязательства по прочим производным

      финансовым инструментам.

      105. На дату валютирования валютного свопа осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму получаемой валюты:

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1280 06 Требования по сделке своп

      2180 04 Требования по сделке своп;

      2) на сумму перечисляемой валюты:

      Дт 3390 05 Обязательства по сделке своп

      4170 04 Обязательства по сделке своп

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах.

      106. При переоценке валютного свопа по справедливой стоимости с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму положительного изменения справедливой стоимости:

Дт

1280 06

Требования по сделке своп


2180 04

Требования по сделке своп

Кт

6290 13

Доходы по сделкам своп;

      2) на сумму отрицательного изменения справедливой стоимости:

Дт

7480 13

Расходы по сделкам своп

Кт

3390 05

Обязательства по сделке своп


4170 04

Обязательства по сделке своп;

      одновременно, на сумму числящейся положительной и (или) отрицательной переоценки осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

3390 05

Обязательства по сделке своп


4170 04

Обязательства по сделке своп

Кт

1280 06

Требования по сделке своп


2180 04

Требования по сделке своп.

      Сноска. Пункт 106 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      107. В случае если условиями валютного свопа предусмотрено начисление и выплата вознаграждения, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму доходов:

      Дт 1280 06 Требования по сделке своп

      2180 04 Требования по сделке своп

      Кт 6110 34 Прочие доходы, связанные с получением

      вознаграждения;

      2) на сумму расходов:

      Дт 7310 25 Прочие расходы, связанные с выплатой вознаграждения

      Кт 3390 05 Обязательства по сделке своп

      4170 04 Обязательства по сделке своп.

      108. При выплате или получении вознаграждения по валютному свопу осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму получаемого вознаграждения:

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1280 06 Требования по сделке своп

      2180 04 Требования по сделке своп;

      2) на сумму выплачиваемого вознаграждения:

      Дт 3390 05 Обязательства по сделке своп

      4170 04 Обязательства по сделке своп

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах.

      109. На дату валютирования по закрытию валютного свопа осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму условных требований и обязательств:

      Дт 8600 12 Условные обязательства по прочим производным

      финансовым инструментам

      Кт 8300 12 Условные требования по прочим производным финансовым

      инструментам;

      2) на сумму обмениваемой валюты:

      при положительной стоимости валютного свопа:

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      1280 06 Требования по сделке своп

      2180 04 Требования по сделке своп;

      при отрицательной стоимости валютного свопа:

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      3390 05 Обязательства по сделке своп

      4170 04 Обязательства по сделке своп

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах.

Параграф 5. Учет операций с процентным свопом

      110. При осуществлении операции с производным инструментом, в соответствии с которым стороны обмениваются регулярными процентными платежами с применением фиксированной и плавающей ставок процента, (далее - процентный своп) осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) в случае если по условиям процентного свопа выплаты предусмотрены по плавающей процентной ставке, но суммы получают по фиксированной процентной ставке:

      Дт 8300 04 Фиксированный процентный своп

      Кт 8600 04 Плавающий процентный своп;

      2) в случае если по условиям процентного свопа выплаты предусмотрены по фиксированной процентной ставке, но суммы получают по плавающей процентной ставке:

      Дт 8300 05 Плавающий процентный своп

      Кт 8600 05 Фиксированный процентный своп.

      111. При начислении доходов и расходов в виде вознаграждения по процентному свопу осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму доходов:

      Дт 1280 06 Требования по сделке своп

      2180 04 Требования по сделке своп

      Кт 6110 34 Прочие доходы, связанные с получением

      вознаграждения;

      2) на сумму расходов:

      Дт 7310 25 Прочие расходы, связанные с выплатой вознаграждения

      Кт 3390 05 Обязательства по сделке своп

      4170 04 Обязательства по сделке своп.

      112. При переоценке процентного свопа по справедливой стоимости с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму положительной разницы:

Дт

1280 06

Требования по сделке своп


2180 04

Требования по сделке своп

Кт

6290 13

Доходы по сделкам своп;

      2) на сумму отрицательной разницы:

Дт

7480 13

Расходы по сделкам своп

Кт

3390 05

Обязательства по сделке своп


4170 04

Обязательства по сделке своп;

      одновременно, на сумму числящейся положительной и (или) отрицательной переоценки осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

3390 05

Обязательства по сделке своп


4170 04

Обязательства по сделке своп

Кт

1280 06

Требования по сделке своп


2180 04

Требования по сделке своп.

      Сноска. Пункт 112 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      113. На дату проведения периодических платежей после переоценки процентного свопа по справедливой стоимости осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму полученного вознаграждения:

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1280 06 Требования по сделке своп

      2180 04 Требования по сделке своп;

      2) на сумму выплаченного вознаграждения:

      Дт 3390 05 Обязательства по сделке своп

      4170 04 Обязательства по сделке своп

      Кт 1030 Денежные средства на текущих счетах.

      114. На дату закрытия открытой позиции или закрытия процентного свопа осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму условных требований и обязательств по покупке процентного свопа:

      Дт 8300 04 Фиксированный процентный своп

      Кт 8600 04 Плавающий процентный своп;

      2) на сумму условных требований и обязательств по продаже процентного свопа:

      Дт 8600 05 Фиксированный процентный своп

      Кт 8300 05 Плавающий процентный своп.

Глава 10. Бухгалтерский учет хеджирования

      Сноска. Заголовок главы 10 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 28.11.2016 № 279 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      115. Бухгалтерский учет ценных бумаг, аффинированных драгоценных металлов, иностранной валюты, займов, вкладов, определенных в качестве хеджируемой статьи, осуществляется в порядке, предусмотренном главами 3, 5, 6, 7 и 8 настоящей Инструкции.

      116. Бухгалтерский учет производных инструментов, используемых в качестве инструментов хеджирования, осуществляется в порядке, предусмотренном главой 9 настоящей Инструкции, за исключением бухгалтерского учета хеджирования движения денежных средств и хеджирования чистых инвестиций, при которых доходы и расходы от переоценки инструментов хеджирования относятся на балансовый счет 5450 "Резерв на переоценку прочих активов".

Глава 11. Бухгалтерский учет операций по начислению
комиссионного вознаграждения от пенсионных активов и
от инвестиционного дохода по пенсионным активам

      Сноска. Заголовок главы 11 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 28.11.2016 № 279 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      117. На сумму причитающегося комиссионного вознаграждения от пенсионных активов осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      1) при начислении комиссионного вознаграждения:

      Дт 1270 62 Начисленные комиссионные доходы от пенсионных

      активов

      Кт 6110 62 Комиссионные доходы от пенсионных активов;

      2) при получении комиссионного вознаграждения:

      Дт 1030 Денежные средства на текущих счетах

      Кт 1270 62 Начисленные комиссионные доходы от пенсионных

      активов.

      118. На сумму причитающегося комиссионного вознаграждения от инвестиционного дохода по пенсионным активам осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1270 61

Начисленные комиссионные доходы от инвестиционного дохода

Кт

6110 61

Комиссионные доходы от инвестиционного дохода.

      Сноска. Пункт 118 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 22.11.2021 № 100 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      118-1. При отрицательном инвестиционном доходе на сумму отрицательного комиссионного вознаграждения по пенсионным активам управляющим инвестиционным портфелем осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

7470 61

Расходы по возмещению отрицательного комиссионного вознаграждения

Кт

3440 61

Краткосрочные обязательства по возмещению отрицательного комиссионного вознаграждения.

      Сноска. Инструкция дополнена пунктом 118-1 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 22.11.2021 № 100 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      118-2. На конец отчетного месяца на сумму в пределах ранее начисленного отрицательного комиссионного вознаграждения от отрицательного инвестиционного дохода по пенсионным активам осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

3440 61

Краткосрочные обязательства по возмещению отрицательного комиссионного вознаграждения

Кт

1270 61

Начисленные комиссионные доходы от инвестиционного дохода;

      при получении комиссионного вознаграждения осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1270 61

Начисленные комиссионные доходы от инвестиционного дохода.

      Сноска. Инструкция дополнена пунктом 118-2 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 22.11.2021 № 100 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      118-3. При расторжении договора о доверительном управлении пенсионными активами на сумму обязательств по возмещению отрицательного комиссионного вознаграждению управляющим инвестиционным портфелем осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

3440 61

Краткосрочные обязательства по возмещению отрицательного комиссионного вознаграждения

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах.";

      Сноска. Инструкция дополнена пунктом 118-3 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 22.11.2021 № 100 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      119. Исключен постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

12. Бухгалтерский учет операций по возмещению
отрицательной разницы между коэффициентом номинальной
доходности и минимальным значением доходности

      Сноска. Глава 12 исключена постановлением Правления Национального Банка РК от 26.07.2013 № 194 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 13. Бухгалтерский учет операций, связанных с деятельностью страхового брокера

      Сноска. Правила дополнены главой 13 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 14.10.2019 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      127. При перечислении сумм страховых премий страхователем напрямую в страховую организацию на сумму начисленного комиссионного вознаграждения за оказанные посреднические услуги страховым брокером осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму начисленного комиссионного вознаграждения за оказанные посреднические услуги:

Дт

1270 41

Начисленные комиссионные доходы страховых брокеров за посредническую деятельность по заключению договоров страхования

Кт

6110 41

Комиссионные доходы страховых брокеров;

      2) на сумму фактически полученного комиссионного вознаграждения:

Дт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1270 41

Начисленные комиссионные доходы страховых брокеров за посредническую деятельность по заключению договоров страхования

      128. В случае заключения страховым брокером договора перестрахования от своего имени и по поручению перестрахователя (цедента) и перечислении сумм перестраховочных премий через страхового брокера перестраховочной организации, страховым брокером осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму перестраховочной премии к получению от страховой организации:

Дт

1280 42

Страховые премии к получению от перестрахователей

Кт

3390 41

Расчеты с перестраховщиками;

      2) на сумму начисленного комиссионного вознаграждения, причитающегося страховому брокеру от размера перестраховочной премии:

Дт

1270 42

Начисленные комиссионные доходы страховых брокеров за посредническую деятельность по заключению договоров перестрахования

Кт

6110 41

Комиссионные доходы страховых брокеров;

      3) на сумму фактически полученной перестраховочной премии от страховой организации:

Дт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1280 42

Страховые премии к получению от перестрахователей.

      129. При переводе страховым брокером перестраховочной премии перестраховочной организации осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму начисленного комиссионного вознаграждения, причитающегося страховому брокеру от размера перестраховочной премии:

Дт

3390 41

Расчеты с перестраховщиками

Кт

1270 42

Начисленные комиссионные доходы страховых брокеров за посредническую деятельность по заключению договоров перестрахования;

      2) при передаче перестраховочной премии перестраховочной организации нерезиденту Республики Казахстан на сумму удерживаемого налога у источника выплаты с доходов нерезидента Республики Казахстан:

Дт

3390 41

Расчеты с перестраховщиками

Кт

3110 01

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате;

      3) на оставшуюся сумму перестраховочной премии, уплачиваемую перестраховочной организации в соответствии с договором перестрахования:

Дт

3390 41

Расчеты с перестраховщиками

Кт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах.

      130. В случае заключения страховым брокером договора перестрахования от своего имени и по поручению перестрахователя (цедента) и перечислении сумм перестраховочных премий перестрахователем напрямую перестраховочной организации, страховым брокером осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму начисленного комиссионного вознаграждения:

Дт

1270 42

Начисленные комиссионные доходы страховых брокеров за посредническую деятельность по заключению договоров перестрахования

Кт

6110 41

Комиссионные доходы страховых брокеров;

      2) на сумму фактически полученного комиссионного вознаграждения:

Дт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1270 42

Начисленные комиссионные доходы страховых брокеров за посредническую деятельность по заключению договоров перестрахования.

      131. При оказании страховым брокером услуг по сбору страховых выплат от страховых (перестраховочных) организаций осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму страховых выплат, подлежащих получению от страховых (перестраховочных) организаций:

Дт

1280 43

Требование к страховщикам


1280 44

Требование к перестраховщикам

Кт

3390 42

Расчеты с перестрахователями


3390 43

Расчеты со страхователями;

      2) на сумму начисленного комиссионного вознаграждения, причитающегося страховому брокеру, от размера страховой выплаты:

Дт

1270 41

Начисленные комиссионные доходы страховых брокеров за посредническую деятельность по заключению договоров страхования


1270 42

Начисленные комиссионные доходы страховых брокеров за посредническую деятельность по заключению договоров перестрахования.

Кт

6110 41

Комиссионные доходы страховых брокеров;

      3) на сумму фактически полученных страховых выплат, подлежащих перечислению страхователю (перестрахователю):

Дт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1280 43

Требование к страховщикам


1280 44

Требование к перестраховщикам.

      132. При переводе страховым брокером страховой выплаты страхователям (перестрахователям) осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму начисленного комиссионного вознаграждения, причитающегося страховому брокеру:

Дт

3390 42

Расчеты с перестрахователями


3390 43

Расчеты со страхователями

Кт

1270 41

Начисленные комиссионные доходы страховых брокеров за посредническую деятельность по заключению договоров страхования


1270 42

Начисленные комиссионные доходы страховых брокеров за посредническую деятельность по заключению договоров перестрахования.

      2) на оставшуюся сумму страховой выплаты:

Дт

3390 42

Расчет с перестрахователями


3390 43

Расчеты со страхователями

Кт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах.

      133. При заключении страховым брокером договора страхования своей гражданско-правовой ответственности перед третьими лицами, с момента заключения договора страхования страховым брокером осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму страховых премий, подлежащих выплате страховой организации:

Дт

1620 01

Страховые премии, выплаченные страховым организациям

Кт

3390 45

Прочая кредиторская задолженность, связанная с брокерской деятельностью";

      2) на сумму страховых премий, фактически перечисленных страховой организации:

Дт

3390 45

Прочая кредиторская задолженность, связанная с брокерской деятельностью"

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      3) на сумму отнесения страховых премий, перечисленных страховой организации, на расходы отчетного периода:

Дт

7210

Административные расходы

Кт

1620 01

Страховые премии, выплаченные страховым организациям.

Глава 14. Бухгалтерский учет операций по возмещению отрицательной разницы между доходностью пенсионных активов и минимальным значением доходности пенсионных активов

      Сноска. Инструкция дополнена главой 14 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 22.11.2021 № 100 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      134. При формировании и (или) увеличении управляющим инвестиционным портфелем резерва по возмещению отрицательной разницы между номинальной доходностью пенсионных активов, полученной управляющим инвестиционным портфелем, и минимальным значением доходности пенсионных активов, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

5610

Нераспределенная прибыль (непокрытый убыток) отчетного года

Кт

5460 63

Резерв по возмещению отрицательной разницы между показателем номинальной доходности и минимальным значением доходности (пассивный).

      135. При списании и (или) уменьшении управляющим инвестиционным портфелем сформированного резерва по возмещению отрицательной разницы между показателем номинальной доходности и минимальным значением доходности осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

5460 63

Резерв по возмещению отрицательной разницы между показателем номинальной доходности и минимальным значением доходности (пассивный)

Кт

5610

Нераспределенная прибыль (непокрытый убыток) отчетного года.

      136. При признании управляющим обязательств по возмещению отрицательной разницы между номинальной доходностью пенсионных активов, полученных управляющим инвестиционным портфелем, и минимальным значением доходности пенсионных активов, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

7440 63

Расходы по возмещению отрицательной разницы между показателем номинальной доходности и минимальным значением доходности

Кт

3440 63

Краткосрочные обязательства по возмещению отрицательной разницы между показателем номинальной доходности и минимальным значением доходности;

      при возмещении отрицательной разницы между номинальной доходностью пенсионных активов, полученных управляющим инвестиционным портфелем, и минимальным значением доходности пенсионных активов осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

3440 63

Краткосрочные обязательства по возмещению отрицательной разницы между показателем номинальной доходности и минимальным значением доходности

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах.

Глава 15. Бухгалтерский учет операций по начислению комиссионного вознаграждения от инвестиционного дохода и за услуги иных профессиональных участников рынка ценных бумаг

      Сноска. Инструкция дополнена главой 15 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 22.11.2021 № 100 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      137. На сумму причитающегося комиссионного вознаграждения осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      1) на сумму начисленного комиссионного вознаграждения:

Дт

1270 83

Начисленные комиссионные доходы за услуги иных профессиональных участников рынка ценных бумаг

Кт

6110 82

Комиссионные доходы за услуги иных профессиональных участников рынка ценных бумаг;

      2) на сумму фактически полученных денег:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1270 83

Начисленные комиссионные доходы за услуги иных профессиональных участников рынка ценных бумаг.

Глава 16. Бухгалтерский учет финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи в соответствии с международным стандартом для малого и среднего бизнеса

      Сноска. Инструкция дополнена главой 16 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 21.11.2022 № 97 (вводится в действие с 01.01.2023).

Параграф 1. Учет приобретенных долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи

      138. При покупке долговых ценных бумаг, классифицированных в категорию "ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи" (на покупную стоимость, включающую затраты по сделке) осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при перечислении аванса брокеру:

Дт

1610 02

Расчеты с брокерами

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      2) на чистую стоимость приобретенной долговой ценной бумаги (на сумму, не превышающую ее номинальную стоимость) с учетом затрат по сделке:

Дт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах


1610 02

Расчеты с брокерами;

      3) на сумму премии, включающую затраты, связанные с приобретением долговой ценной бумаги:

Дт

1140 08

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2030 08

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      4) на сумму дисконта (скидки):

Дт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи

Кт

1140 07

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2030 07

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи;

      5) на сумму вознаграждения, начисленного предыдущим держателем:

Дт

2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      6) в случае превышения суммы сделки по покупке долговых ценных бумаг над их справедливой стоимостью:

Дт

7470 10

Расходы от покупки-продажи ценных бумаг

Кт

1140 07

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


1140 08

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2030 07

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2030 08

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи;

      7) в случае превышения справедливой стоимости долговых ценных бумаг над суммой сделки по их покупке:

Дт

1140 07

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


1140 08

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2030 07

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2030 08

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи

Кт

6280 09

Доходы от покупки-продажи ценных бумаг.

      139. При начислении вознаграждения по приобретенным долговым ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, на сумму начисленного вознаграждения осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам

Кт

6110 01

Доходы, связанные с получением вознаграждения по приобретенным ценным бумагам.

      140. При начислении расходов в виде корпоративного подоходного налога, подлежащего удержанию у источника выплаты эмитентом долговой ценной бумаги, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

7710

Расходы по корпоративному подоходному налогу

Кт

3110 01

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате.

      141. При амортизации премии или дисконта (скидки) по приобретенным долговым ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму амортизации премии:

Дт

7310 02

Расходы, связанные с амортизацией премии по приобретенным ценным бумагам

Кт

1140 08

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2030 08

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи;

      2) на сумму амортизации дисконта (скидки):

Дт

1140 07

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2030 07

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи

Кт

6110 03

Доходы, связанные с амортизацией дисконта по приобретенным ценным бумагам.

      142. После начисления вознаграждения и амортизации премии или дисконта (скидки) согласно пунктам 139 и 141 Инструкции, производится переоценка приобретенных долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, по справедливой стоимости, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      если справедливая стоимость долговых ценных бумаг выше их учетной стоимости:

Дт

1140 09

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 09

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи;

      если учетная стоимость долговых ценных бумаг выше их справедливой стоимости:

Дт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

1140 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи;

      на сумму числящейся положительной или отрицательной корректировки справедливой стоимости долговых ценных бумаг:

Дт

1140 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

1140 09

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 09

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи.

      143. При переоценке долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, стоимость которых выражена в иностранной валюте, по обменному курсу валют осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      при увеличении обменного курса валют на сумму положительной курсовой разницы:

Дт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


1140 08

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 08

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам

Кт

6250 02

Доходы от переоценки иностранной валюты;

      одновременно, на сумму отрицательной курсовой разницы:

Дт

7430 02

Расходы от переоценки иностранной валюты

Кт

1140 07

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2030 07

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи;

      на сумму положительной корректировки справедливой стоимости долговых ценных бумаг:

Дт

1140 09

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


1140 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 09

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи;

      при уменьшении обменного курса валют на сумму отрицательной курсовой разницы:

Дт

7430 02

Расходы от переоценки иностранной валюты

Кт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


1140 08

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 08

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      одновременно, на сумму положительной курсовой разницы:

Дт

1140 07

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2030 07

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи

Кт

6250 02

Доходы от переоценки иностранной валюты;

      на сумму отрицательной корректировки справедливой стоимости долговых ценных бумаг:

Дт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

1140 09

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


1140 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 09

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи.

      144. При получении от эмитента начисленного вознаграждения по приобретенным долговым ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму полученного вознаграждения:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      2) на сумму удержанного корпоративного подоходного налога:

Дт

3110 01

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам.

      145. При продаже приобретенных долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, после начисления вознаграждения, амортизации премии или дисконта (скидки) и переоценки долговых ценных бумаг по справедливой стоимости согласно пунктам 139, 141 и 142 Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму несамортизированной премии по долговым ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи:

Дт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи

Кт

1140 08

Премия по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2030 08

Премия по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи;

      2) на сумму несамортизированного дисконта (скидки) по долговым ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи:

Дт

1140 07

Дисконт по приобретенным краткосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи


2030 07

Дисконт по приобретенным долгосрочным финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи

Кт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи;

      3) на сумму накопленной положительной переоценки долговых ценных бумаг по справедливой стоимости:

Дт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи

Кт

1140 09

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 09

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи;

      4) на сумму накопленной отрицательной переоценки долговых ценных бумаг по справедливой стоимости:

Дт

1140 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи;

      5) на сумму заключенной сделки по продаже долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      6) в случае превышения суммы заключенной сделки по продаже долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, над их учетной стоимостью, на сумму разницы:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

6280 09

Доходы от покупки - продажи ценных бумаг;

      7) в случае превышения учетной стоимости долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, над суммой заключенной сделки по их продаже, на сумму разницы:

Дт

7470 10

Расходы от покупки - продажи ценных бумаг

Кт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи;

      8) на сумму доходов от переоценки долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, по справедливой стоимости:

Дт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

6150 05

Доходы по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи;

      9) на сумму расходов от переоценки долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, по справедливой стоимости:

Дт

7470 11

Расходы по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи

Кт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи.

      146. При погашении эмитентом долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, после начисления вознаграждения, амортизации премии или дисконта (скидки) и переоценки долговых ценных бумаг по справедливой стоимости согласно пунктам 139, 141 и 142 Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму денег, поступивших от эмитента долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      2) на сумму удержанного корпоративного подоходного налога:

Дт

3110 01

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


1270 04

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 03

Вознаграждение, начисленное предыдущими держателями по ценным бумагам;

      3) на сумму доходов от переоценки долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, по справедливой стоимости:

Дт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

6150 05

Доходы по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи;

      4) на сумму расходов от переоценки долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, по справедливой стоимости:

Дт

7470 11

Расходы по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи

Кт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи.

      147. На каждую отчетную дату оценивается наличие объективных признаков обесценения приобретенных долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи. В случае их обесценения рассчитывается сумма убытка от обесценения в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности и при создании (увеличении) резервов (провизий) на покрытие убытков от обесценения осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

7440 04

Расходы по формированию резервов (провизий) по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи

Кт

1290 27

Резервы (провизии) по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи;

      при наличии сумм отрицательной переоценки на счете капитала по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи, одновременно осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

2030 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи.

      148. При уменьшении (аннулировании) в случаях, предусмотренных международными стандартами финансовой отчетности, резервов (провизий) на покрытие убытков от обесценения по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1290 27

Резервы (провизии) по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи

Кт

6240 26

Доходы от восстановления (аннулирования) резервов (провизий), созданных по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи.

      149. При списании финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи, с баланса за счет созданных резервов (провизий) осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1290 27

Резервы (провизии) по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи

Кт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи.

      150. При погашении эмитентом финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи, списанных за баланс за счет резервов (провизий), осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

6240 26

Доходы от восстановления (аннулирования) резервов (провизий), созданных по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи.

      Параграф 2. Учет приобретенных долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи

      151. При покупке долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при перечислении аванса брокеру:

Дт

1610 02

Расчеты с брокерами

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      2) на чистую стоимость приобретенной долевой ценной бумаги с учетом затрат по сделке:

Дт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах


1610 02

Расчеты с брокерами;

      3) в случае превышения суммы сделки по покупке долевых ценных бумаг над их справедливой стоимостью:

Дт

7470 10

Расходы от покупки - продажи ценных бумаг

Кт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи;

      4) в случае превышения справедливой стоимости долевых ценных бумаг над суммой сделки их по покупке:

Дт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи

Кт

6280 09

Доходы от покупки-продажи ценных бумаг.

      152. При начислении причитающихся дивидендов по долевым ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам

Кт

6120

Доходы по дивидендам.

      153. При начислении расходов в виде корпоративного подоходного налога, подлежащего удержанию у источника выплаты эмитентом долевых ценных бумаг, осуществляется бухгалтерская запись согласно пункту 140 Инструкции.

      154. При переоценке приобретенных долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      если справедливая стоимость долевых ценных бумаг выше их учетной стоимости:

Дт

1140 09

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 09

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи;

      если учетная стоимость долевых ценных бумаг выше их справедливой стоимости:

Дт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

1140 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи;

      на сумму числящейся положительной или отрицательной корректировки справедливой стоимости долевых ценных бумаг:

Дт

1140 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

1140 09

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 09

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи.

      155. При переоценке долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, стоимость которых выражена в иностранной валюте, по обменному курсу валют осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      на сумму положительной курсовой разницы:

Дт

1140 09

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


1140 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 09

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи;

      на сумму отрицательной курсовой разницы:

Дт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

1140 09

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


1140 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 09

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи.

      156. При выплате эмитентом дивидендов по долевым ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам;

      на сумму удержанного корпоративного подоходного налога:

Дт

3110

Корпоративный подоходный налог, подлежащий уплате

Кт

1270 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам


2170 01

Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам.

      157. При продаже или выкупе эмитентом долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, после переоценки долевых ценных бумаг по справедливой стоимости согласно пункту 154 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму накопленной положительной переоценки по справедливой стоимости долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи:

Дт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи

Кт

1140 09

Положительная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 09

Положительная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи;

      2) на сумму накопленной отрицательной переоценки по справедливой стоимости долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи:

Дт

1140 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости краткосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи


2030 10

Отрицательная корректировка справедливой стоимости долгосрочных финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи;

      3) на сумму заключенной сделки по продаже долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи;

      4) в случае превышения суммы заключенной сделки по продаже долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, над их учетной стоимостью, на сумму разницы:

Дт

1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

6280 09

Доходы от покупки - продажи ценных бумаг;

      5) в случае превышения учетной стоимости долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, над суммой заключенной сделки по их продаже, на сумму разницы:

Дт

7470 10

Расходы от покупки-продажи ценных бумаг

Кт

1140 06

Краткосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи


2030 06

Долгосрочные финансовые активы, имеющиеся в наличии для продажи;

      6) на сумму доходов от переоценки справедливой стоимости долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи:

Дт

5440 01

Резерв на переоценку финансовых активов, имеющихся в наличии для продажи

Кт

6150 05

Доходы по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи;

      7) на сумму расходов от переоценки справедливой стоимости долевых ценных бумаг, имеющимся в наличии для продажи:

Дт

7470 11

Расходы по финансовым активам, имеющимся в наличии для продажи

Кт

5440

Резерв на переоценку финансовых активов, учитываемых по справедливой стоимости через прочий совокупный доход.

Глава 17. Учет основных средств в соответствии с международным стандартом для малого и среднего бизнеса

      Сноска. Инструкция дополнена главой 17 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 27.11.2023 № 88 (.вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      158. При покупке основного средства осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при поступлении основного средства:

Дт

2410

Основные средства

Кт

3310

Краткосрочная кредиторская задолженность поставщикам и подрядчикам;

      2) при оплате основного средства:

Дт

3310

Краткосрочная кредиторская задолженность поставщикам и подрядчикам

Кт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах.

      159. При приобретении основного средства путем его обмена на другое основное средство осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) в случае если справедливая стоимость приобретенного объекта равна стоимости переданного объекта:

Дт

2410

Основные средства (принятый объект)


2420

Амортизация основных средств

Кт

2410

Основные средства (переданный объект);

      2) если справедливая стоимость приобретенного объекта выше стоимости переданного объекта:

Дт

2410

Основные средства (принятый объект)


2420

Амортизация основных средств


1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

2410

Основные средства (переданный объект)


6210

Доходы от выбытия активов;

      3) если справедливая стоимость приобретенного объекта ниже стоимости переданного объекта:

Дт

2410

Основные средства (принятый объект)


2420

Амортизация основных средств


7410

Расходы по выбытию активов

Кт

2410

Основные средства (переданный объект)


1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах.

      160. При начислении амортизации по основным средствам осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

7490 01

Расходы по амортизации основных средств и активов в форме права пользования

Кт

2420

Амортизация основных средств.

      161. При выявлении обесценения объекта или группы объектов основных средств осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) в случае применения метода учета по первоначальной стоимости

Дт

7420

Расходы от обесценения активов

Кт

2430

Убыток от обесценения основных средств;

      2) в случае применения метода учета по переоцененной стоимости обесценение объекта или группы объектов основных средств осуществляется с учетом начисленного ранее резерва по переоценке:

Дт

7420

Расходы от обесценения активов


5420

Резерв на переоценку основных средств и активов в форме права пользования

Кт

2430

Убыток от обесценения основных средств.

      162. В случае применения к основным средствам метода учета по переоцененной стоимости, переоценка основных средств осуществляется следующими бухгалтерскими записями:

      1) в случае положительной переоценки:

Дт

2410

Основные средства


2420

Амортизация основных средств

Кт

5420

Резерв на переоценку основных средств и активов в форме права пользования;

      2) в случае отрицательной переоценки:

Дт

2420

Амортизация основных средств


5420

Резерв на переоценку основных средств и активов в форме права пользования


7420

Расходы от обесценения активов

Кт

2410

Основные средства.

      163. При списании объектов основных средств осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

2420

Амортизация основных средств


7410

Расходы по выбытию активов

Кт

2410

Основные средства.

Глава 18. Учет запасов при покупке и при реализации в соответствии с международным стандартом для малого и среднего бизнеса

      Сноска. Инструкция дополнена главой 18 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 27.11.2023 № 88 (.вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      164. При покупке запасов осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при поступлении запасов:

Дт

1330

Товары

Кт

3310

Краткосрочная кредиторская задолженность поставщикам и подрядчикам;

      2) при оплате запасов:

Дт

3310

Краткосрочная кредиторская задолженность поставщикам и подрядчикам

Кт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах.

      165. При реализации запасов осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) при признании дохода от реализации:

Дт

1210

Краткосрочная дебиторская задолженность покупателей и заказчиков

Кт

6010

Доход от реализации продукции и оказания услуг;

      2) при получении оплаты от покупателей:

Дт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах

Кт

1210

Краткосрочная дебиторская задолженность покупателей и заказчиков;

      и одновременно:

Дт

7010

Себестоимость реализованной продукции и оказанных услуг

Кт

1330

Товары.

Глава 19. Учет операций по выплате заработной платы и других денежных выплат в соответствии с международным стандартом для малого и среднего бизнеса

      Сноска. Инструкция дополнена главой 19 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 27.11.2023 № 88 (.вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      166. При выдаче работнику денежных средств подотчет осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт

1250

Краткосрочная дебиторская задолженность работников

Кт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах.

      167. На основании подтверждающих документов, подготовленных в соответствии с требованиями, установленными внутренними документами Организации, осуществляется следующая бухгалтерская запись по списанию задолженности работника:

Дт

7210

Административные расходы

Кт

1250

Краткосрочная дебиторская задолженность работников.

      168. При начислении заработной платы Организацией, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

      1) на сумму начисления заработной платы:

Дт

7210

Административные расходы

Кт

3350

Краткосрочная задолженность по оплате труда;

      2) на сумму удержания индивидуального подоходного налога с заработной платы:

Дт

3350

Краткосрочная задолженность по оплате труда

Кт

3120

Индивидуальный подоходный налог;

      3) на сумму удержания обязательных пенсионных отчислений с заработной платы:

Дт

3350

Краткосрочная задолженность по оплате труда

Кт

3220

Обязательства по пенсионным отчислениям;

      4) на сумму начисления обязательных социальных отчислений с заработной платы:

Дт

7220 01

Расходы по социальному налогу и социальным платежам

Кт

3150

Социальный налог (Обязательные социальные отчисления);

      5) на сумму начисления социального налога с заработной платы:

Дт

7220 01

Расходы по социальному налогу и социальным платежам

Кт

3150

Социальный налог.

      169. При фактической выплате заработной платы осуществляются следующие бухгалтерские записи:

Дт

3350

Краткосрочная задолженность по оплате труда

Кт

1010

Денежные средства в кассе


1030

Денежные средства на текущих счетах.

      170. При оплате налогов и обязательных платежей в бюджет, удержанных и начисленных согласно пункту 168 настоящей Инструкции, по заработной плате, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

      1) на сумму выплаты индивидуального подоходного налога:

Дт

3120

Индивидуальный подоходный налог

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      2) на сумму выплаты социального налога:

Дт

3150

Социальный налог

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      3) на сумму выплаты обязательных пенсионных отчислений (в разбивке по каждому сотруднику):

Дт

3220

Обязательства по пенсионным отчислениям

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах;

      4) на сумму выплаты обязательных пенсионных отчислений (в разбивке по каждому сотруднику):

Дт

3150

Социальный налог (Обязательные социальные отчисления)

Кт

1030

Денежные средства на текущих счетах.".


Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2011 жылғы 1 шілдедегі № 68 Қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2011 жылы 12 тамыздағы № 7121 тіркелді.

      "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 6-тармағының 1) және 3-4) тармақшаларына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      1. Қоса беріліп отырған Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

      2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      3. Осы қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есебін жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" 2008 жылғы 28 қарашадағы № 98 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5433 тіркелген) күші жойылды деп танылсын.

      Ұлттық Банк
Төрағасы
Г. Марченко

  Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
2011 жылғы 1 шілдедегі
№ 68 қаулысымен
бекітілген

Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

      Ескерту. 1-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      1. Осы Нұсқаулық "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 6-тармағының 1) және 3-4) тармақшаларына және халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес әзірленді.

      Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      2. Осы Нұсқаулық бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының (бұдан әрі – жинақтаушы зейнетақы қорлары), банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың (ипотекалық ұйымдарды және бұрын еншілес банктер болған заңды тұлғаларды қоспағанда), бағалы қағаздар нарығына кәсiби қатысушылардың, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымдардың, сақтандыру брокерлерінің және Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру брокерлері филиалдарының, сақтандыру ұйымдары таратылған жағдайда сақтанушыларға (сақтандырылушыларға, пайда алушыларға) сақтандыру төлемдерін жүзеге асыруға кепілдік беретін ұйымның (бұдан әрi - ұйым) меншiктi ақшаны салымдарға, қарыздарға, бағалы қағаздарға, туынды қаржы құралдарына, аффинирленген бағалы металдарға, шетел валютасына орналастыру операцияларының, хеджирлеу операцияларының, сондай-ақ РЕПО және керi РЕПО операцияларының бухгалтерлiк есебін жүргiзуді нақтылайды.

      Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.11.2022 № 97 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      3. Осы Нұсқаулықта халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес мәміле жасау күнгі және мәміле бойынша есеп айырысу күнгі қаржы активтерін сатып алу және сату мәмілелерін есепке алу әдісі қолданылады. Осы тармақта көрсетілген қаржы активтерін сатып алу және сату мәмілелерін есепке алу әдістерінің бірін таңдау ұйымның есеп саясатында айқындалады.

      4. Осы Нұсқаулыққа және Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы заңнамасына қайшы келмейтін қосымша бухгалтерлік жазбаларды жасауға рұқсат етіледі.

      Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2-тарау. Осы Нұсқаулықта пайдаланылатын негізгі ұғымдар

      Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      5. Осы Нұсқаулықта мынадай ұғымдар пайдаланылады:

      1) борыштық бағалы қағаздар - бағалы қағаздар иесінің эмитенттен шығару талаптарымен белгіленген мөлшерде және мерзімдерде негізгі борыш сомасын алу құқығын куәландыратын бағалы қағаздар;

      2) дисконт (жеңілдік) - борыштық бағалы қағазды сатып алу құны (есептелген сыйақыны қоспағанда) және оның номиналдық құны арасында пайда болған, инвестор (сатып алушы) үшін болашақ кезеңдердің кірістерін құрайтын теріс айырмашылық сомасы;

      3) есептік құн - актив немесе міндеттеме бухгалтерлік баланста сыйақыны шегеріле отырып көрсетілген құн;

      4) алып тасталды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      5) мәміле бойынша шығындар - бұл қаржы активін немесе қаржылық міндеттемені сатып алумен, шығарумен немесе шығынға жазумен тікелей байланысты, оларды сатып алу, шығару немесе сату үшін міндетті талап болып табылатын қосымша шығыстар;

      6) сыйлықақы - борыштық бағалы қағазды сатып алу құны (есептелген сыйақыны қоспағанда) және оның номиналдық құны арасында пайда болған, инвестор (сатып алушы) үшін болашақтағы кезеңдердің шығыстарын құрайтын оң айырмашылық сомасы;

      7) сыйлықақының немесе дисконттың (жеңілдіктің) амортизациясы - бұл есепте тұрған сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) сомасын ұйымның кірісіне немесе шығысына біртіндеп жатқызу;

      8) үлестік бағалы қағаздар - ұйымның таза активтеріндегі (міндеттемелер шегерілген активтер) үлеске құқығын растайтын бағалы қағаздар. Осы Нұсқаулықтың мақсаттары үшін үлестік бағалы қағаздарға акциялар, акцияларға депозитарлық қолхаттар, инвестициялық пай қорлардың пайлары және халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес үлестік бағалы қағаздар анықтамасына жататын басқа бағалы қағаздар жатады.

      Ескерту. 4-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

3-тарау. Бағалы қағаздармен операциялардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-параграф. Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздарды есепке алу

      Ескерту. 1-параграфтың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      Ескерту. 1-параграф жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.12.2017 № 251 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      6. "Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша бағаланатын бағалы қағаздар" және "Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар" (мәміле бойынша шығындар қосылатын сатып алу құнына) санатына жіктелген борыштық бағалы қағаздарды сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) авансты брокерге қайта есептеу кезінде:

Дт

1610 02

Брокерлермен есеп айырысулар

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      2) мәміле бойынша шығындарды ескере отырып, сатып алынған борыштық бағалы қағаздардың таза құнына (оның номиналдық құнынан аспайтын сомаға):

Дт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты


1610 02

Брокерлермен есеп айырысулар;

      3) борыштық бағалы қағаздарды сатып алуға байланысты шығындар қосылатын сыйлықақы сомасына:

Дт

1120 03

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


1140 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2030 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      4) дисконт (жеңілдік) сомасына:

Дт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1120 02

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


1140 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


2030 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт;

      5) алдыңғы ұстаушылар есептеген сыйақы сомасына:

Дт

2170 03

Бағалы қағаздар бойынша алдыңғы ұстаушылар есептеген сыйақы


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      6) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша мәміле сомасы олардың әділ құнынан асып кеткен жағдайда:

Дт

7470 10

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан болған шығыстар

Кт

1120 02

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


1120 03

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


1140 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


1140 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2030 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2030 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы;

      7) борыштық бағалы қағаздарды әділ құны олардың сатып алу бойынша мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда:

Дт

120 02

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


1120 03

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


1140 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


1140 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2030 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2030 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы

Кт

6280 09

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан түскен кірістер.

      Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      7. Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы есептеу кезінде ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

Кт

6110 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер.

      Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      8. Төлем көзінен ұсталынуы тиіс корпоративтік табыс салығы түріндегі шығыстарды есептеген кезде борыштық бағалы қағаз эмитенті мынадай бухгалтерлік жазбаны жүзеге асырады:

Дт

7710

Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар

Кт

3110 01

Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

      9. Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақының немесе дисконттың (жеңілдіктің) амортизациясы кезінде ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сыйлықақының амортизациясы сомасына:

Дт

7310 02

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақының амортизациясымен байланысты шығыстар

Кт

1120 03

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


1140 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2030 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы;

      2) дисконт (жеңілдік) амортизациясы сомасына:

Дт

1120 02

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


1140 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


2030 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт

Кт

6110 03

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконттың амортизациясымен байланысты кірістер.

      Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      10. Осы Нұсқаулықтың 7 және 9-тармақтарына сәйкес сыйақы және сыйлықақы немесе дисконттың (жеңілдіктің) амортизациясын есептегеннен кейін өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша бағаланатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен қайта бағаланады және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар бойынша:

      егер борыштық бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

Дт

1120 04

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету

Кт

6150 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар құнының өзгеруінен болған кірістер;

      егер борыштық бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

Дт

7470 03

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін, әділ құн бойынша есепке алынатын бағалы қағаздардың құнын өзгертуден болған шығыстар

Кт

1120 05

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету;

      борыштық бағалы қағаздардың әділ құнының есептелген оң немесе теріс түзеті сомасына:

Дт

1120 05

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

1120 04

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету.

      2) басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар бойынша:

      егер борыштық бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

Дт

1140 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету

Кт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв;

      борыштық бағалы қағаздар әділ құнының есепте тұрған оң немесе теріс түзету сомасына:

Дт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

1140 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету;

      борыштық бағалы қағаздар әділ құнының есепте тұрған оң немесе теріс түзету сомасына:

Дт

1140 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

1140 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету.

      Ескерту. 10-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      11. Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, құны валюталардың айырбастау бағамы бойынша шетел валютасымен көрсетілген борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар бойынша:

      валюталардың айырбастау бағамы оң бағамдық айырма сомасына ұлғайған кезде:

Дт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1120 03

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


1120 04

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы

Кт

6250 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен кірістер;

      бірмезгілде, теріс бағамдық айырма сомасына:

Дт

7430 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан болған шығыстар

Кт

1120 02

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


1120 05

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету;

      валюталардың айырбастау бағамы теріс бағамдық айырма сомасына азайған кезде:

Дт

7430 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан болған шығыстар

Кт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1120 03

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


1120 04

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы;

      бірмезгілде, оң бағамдық айырма сомасына:

Дт

1120 02

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


1120 05

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

6250 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен кірістер;

      2) басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар бойынша:

      валюталардың айырбастау бағамы оң бағамдық айырма сомасына ұлғайған кезде:

Дт

1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1140 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2030 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 03

Бағалы қағаздар бойынша алдыңғы ұстаушылар есептеген сыйақы

Кт

6250 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен кірістер;

      бірмезгілде, теріс бағамдық айырма сомасына:

Дт

7430 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан болған шығыстар

Кт

1140 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


2030 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт;

      борыштық бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету сомасына:

Дт

1140 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


1140 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв;

      валюталардың айырбастау бағамы теріс бағамдық айырма сомасына азайған кезде:

Дт

7430 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан болған шығыстар

Кт

1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1140 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2030 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 03

Бағалы қағаздар бойынша алдыңғы ұстаушылар есептеген сыйақы;

      бірмезгілде, оң бағамдық айырма сомасына:

Дт

1140 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


2030 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт

Кт

6250 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен кірістер;

      борыштық бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету сомасына:

Дт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

1140 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


1140 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету.

      Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      12. Эмитенттен Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны алған кезде, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) алынған сыйақының сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 03

Бағалы қағаздар бойынша алдыңғы ұстаушылар есептеген сыйақы;

      2) ұсталған корпоративтік табыс салығының сомасына:

Дт

3110 01

Төленуге тиіс корпоративтік табыс салығы

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 03

Бағалы қағаздар бойынша алдыңғы ұстаушылар есептеген сыйақы.

      Ескерту. 12-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      13. Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздарды сату кезінде сыйақыны, сыйлықақының амортизациясын немесе дисконтты (жеңілдікті) есептегеннен кейін және борыштық бағалы қағаздарды осы Нұсқаулықтың 7, 9 және 10-тармақтарына сәйкес әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар бойынша амортизацияланбаған сыйлықақының сомасына:

Дт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1120 03

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


1140 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2030 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы;

      2) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар бойынша амортизацияланбаған дисконттың (жеңілдіктің) сомасына:

Дт

1120 02

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


1140 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт


2030 02

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт

Кт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1140 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      3) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміленің сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 03

Бағалы қағаздар бойынша алдыңғы ұстаушылар есептеген сыйақы;

      4) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есептік сомасынан асқан жағдайда, айырма сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

6280 09

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан түскен кірістер;

      5) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздардың есептік сомасы оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асқан жағдайда, айырма сомасына:

Дт

7470 10

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан болған шығыстар

Кт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      6) басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаудан түскен кіріс сомасына:

Дт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

6150 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша кірістер;

      7) басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаудан болған шығыс сомасына:

Дт

7470 06

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша шығыстар

Кт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв.

      Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      14. Сыйақыны есептегеннен, сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан және осы Нұсқаулықтың 7, 9 және 10-тармақтарына сәйкес борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан кейін басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын және өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды эмитент өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар эмитентінен түскен ақша сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 03

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы;

      2) ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

Дт

3110 01

Төленуге тиіс корпоративтік табыс салығы

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 03

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы;

      3) басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаудан түскен кірістер сомасына:

Дт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға резерв

Кт

6150 03

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша кірістер;

      4) басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаудан болған шығыстар сомасына:

Дт

7470 06

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша шығыстар

Кт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв.

      Ескерту. 14-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2-параграф. Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды есепке алу

      Ескерту. 2-параграф жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.12.2017 № 251 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      15. Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сатып алған кезде (мәміле бойынша шығындардан тұратын сатып алу құнына) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) брокерге авансты аударған кезде:

Дт

1610 02

Брокерлермен есеп айырысулар

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      2) мәміле бойынша шығындарды есепке ала отырып, сатып алынған борыштық бағалы қағаздардың таза құнына (оның номиналдық құнынан аспайтын сомаға):

Дт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты


1610 02

Брокерлермен есеп айырысулар;

      3) борыштық бағалы қағазды сатып алумен байланысты шығындардан тұратын сыйлықақы сомасына:

Дт

1130 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2020 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      4) дисконт (жеңілдік) сомасына:

Дт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1130 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2020 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт;

      5) алдыңғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:

Дт

1270 04

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы


2170 03

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      6) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша мәміле сомасы олардың әділ құнынан асып кеткен жағдайда:

Дт

7470 10

Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан болған шығыстар

Кт

1130 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


1130 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2020 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2020 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы;

      7) борыштық бағалы қағаздардың әділ құны оларды сатып алу бойынша мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда:

Дт

1130 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


1130 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2020 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2020 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы

Кт

6280 09

Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан түскен кірістер.

      16. Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сыйақы есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

Кт

6110 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы алумен байланысты кірістер.

      17. Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздардың эмитенті төлем көзінен ұсталуы тиіс корпоративтік табыс салығы түріндегі шығыстарды есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

7710

Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар

Кт

3110 01

Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

      18. Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен амортизациялаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сыйлықақыны амортизациялау сомасына:

Дт

7310 02

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақының амортизациясымен байланысты шығыстар

Кт

1130 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2020 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы;

      2) дисконт (жеңілдік) амортизациясының сомасына:

Дт

1130 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2020 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт

Кт

6110 03

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконттың амортизациясымен байланысты кірістер.

      19. Құны валюталардың айырбастау бағамы бойынша шетел валютасында көрсетілген амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) оң бағамдық айырма сомасына:

Дт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1130 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2020 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 03

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы

Кт

6250 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен кірістер;

      бірмезгілде, теріс бағамдық айырма сомасына:

Дт

7430 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан болған шығыстар

Кт

1130 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2020 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт;

      2) теріс бағамдық айырма сомасына:

Дт

7430 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан болған шығыстар

Кт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1130 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2020 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 03

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы;

      бірмезгілде, оң бағамдық айырма сомасына:

Дт

1130 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтер бойынша дисконт


2020 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт

Кт

6250 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен кірістер.

      Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      20. Эмитент амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) төленген сыйақы сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


1270 04

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 03

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы;

      2) ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

Дт

3110 01

Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


1270 04

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 03

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы.

      21. Осы Нұсқаулықтың 16 және 18-тармақтарына сәйкес сыйақыны есептегеннен және сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан кейін амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:

Дт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1130 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2020 03

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы;

      2) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:

Дт

1130 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2020 02

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт

Кт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      3) амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 03

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы;

      4) амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы оның есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

6280 09

Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан түскен кірістер;

      5) амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздардың есептік құны оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

Дт

7470 10

Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан болған шығыстар

Кт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері.

      22. Эмитент осы Нұсқаулықтың 16 және 18-тармақтарына сәйкес сыйақыны есептегеннен және сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан кейін амортизацияланған құны бойнша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) борыштық бағалы қағаздардың эмитентінен түскен ақша сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 03

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы;

      2) ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

Дт

3110 01

Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 04

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 03

Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақысы;

      3) алып тасталды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      4) алып тасталды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      Ескерту. 22-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

3-параграф. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздарды есепке алу

      23. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздарды орналастырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) орналастырылған борыштық бағалы қағаздардың таза құнына (оның номиналдық құнынан аспайтын сомаға):

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 4030 07 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар;

      2) борыштық бағалы қағаздарды сатып алумен байланысты шығындардан тұратын сыйлықақы сомасына:

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 4030 09 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша

      сыйлықақы;

      3) дисконт (жеңілдік) сомасына:

      Дт 4030 08 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт

      Кт 4030 07 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар.

      24. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезенділікпен сыйақы есептеген кезде, сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 7310 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      төлеумен байланысты шығыстар

      Кт 3380 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      түрінде есептелген шығыстар

      4160 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      түрінде есептелген шығыстар.

      25. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизацияланған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сыйлықақыны амортизациялау сомасына:

      Дт 4030 09 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша

      сыйлықақы

      Кт 6110 02 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша

      сыйлықақының амортизациясымен байланысты кірістер;

      2) дисконтты (жеңілдікті) амортизациялау сомасына:

      Дт 7310 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      төлеумен байланысты шығыстар

      Кт 4030 08 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша

      дисконт.

      26. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) төленген сыйақы сомасына:

      Дт 3380 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      түрінде есептелген шығыстар

      4160 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      түрінде есептелген шығыстар

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      2) мемлекеттік бюджетке аударылуы тиіс ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

      Дт 3380 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      түрінде есептелген шығыстар

      4160 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      түрінде есептелген шығыстар

      Кт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

      27. Осы Нұсқаулықтың 24 және 25-тармақтарына сәйкес сыйақыны есептегеннен, сыйлықақыны және дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан кейін ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздарды өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) төленген ақша сомасына:

      Дт 3380 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      түрінде есептелген шығыстар

      4030 07 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар

      4160 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      түрінде есептелген шығыстар

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      2) мемлекеттік бюджетке аударылуы тиіс ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

      Дт 3380 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      түрінде есептелген шығыстар

      4160 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      түрінде есептелген шығыстар

      Кт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

      28. Осы Нұсқаулықтың 24 және 25-тармақтарына сәйкес сыйақыны есептегеннен, сыйлықақыны және дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан кейін ұйым бұрын айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар сатып алынған жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:

      Дт 4030 09 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша

      сыйлықақы

      Кт 4030 07 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар;

      2) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:

      Дт 4030 07 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар

      Кт 4030 08 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт;

      3) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша жасалған мәміле сомасына:

      Дт 3380 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      түрінде есептелген шығыстар

      4030 10 Сатып алынған бағалы қағаздар

      4160 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

      түрінде есептелген шығыстар

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      4) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

      Дт 7470 10 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан болған

      шығыстар

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      5) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша жасалған мәміле сомасынан есептік күн асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

      Дт 4030 10 Сатып алынған бағалы қағаздар

      Кт 6280 09 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан түскен

      кірістер.

      29. Ұйым айналысқа шығарған, бұрын сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды сатқан жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сатылған борыштық бағалы қағаздардың сомасына (олардың номиналдық құнынан аспайтын сомаға):

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 4030 10 Сатып алынған бағалы қағаздар;

      2) сыйлықақы сомасына:

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 4030 09 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша

      сыйлықақы;

      3) дисконт (жеңілдік) сомасына:

      Дт 4030 08 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт

      Кт 4030 07 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар.

4-параграф. Өзгеруі пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша бағаланатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған үлестік бағалы қағаздарды есепке алу

      Ескерту. 4-параграф жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.12.2017 № 251 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      30. Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздарды сатып алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) брокерге авансты аударған кезде:

Дт

1610 02

Брокерлермен есеп айырысу

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      2) сатып алынған үлестік бағалы қағаздың мәміле бойынша шығындарды есепке алғандағы таза құнына:

Дт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты


1610 02

Брокерлермен есеп айырысу;

      3) үлестік бағалы қағаздарды сатып алу бойынша мәміле сомасы олардың әділ құнынан асып кеткен жағдайда:

Дт

7470 10

Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан болған шығыстар

Кт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      4) үлестік бағалы қағаздардың әділ құны оларды сатып алу бойынша мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда:

Дт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

6280 09

Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан түскен кірістер.

      Ескерту. 30-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      31. Өзгеруі пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша бағаланатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздар бойынша тиесілі дивидендерді есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

Кт

6120

Дивидендтер бойынша кірістер.

      32. Үлестік бағалы қағаздар эмитентінің төлем көзінен ұстауы тиіс корпоративтік табыс салығы түріндегі шығыстарды есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

7710

Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар

Кт

3110 01

Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

      33. Өзгеруі пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша бағаланатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған үлестік бағалы қағаздарды ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен әділ құны бойынша қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетінәділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздар бойынша:

      егер үлестік бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

Дт

1120 04

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету

Кт

6150 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар құнының өзгеруінен болған кірістер;

      егер үлестік бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

Дт

7470 03

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетінәділ құн бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар құнының өзгеруінен болған шығыстар

Кт

1120 05

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету;

      үлестік бағалы қағаздардың әділ құнының есепте тұрған оң немесе теріс түзету сомасына:

Дт

1120 05

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

1120 04

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету.

      2) басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздар бойынша:

      егер үлестік бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

Дт

1140 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету

Кт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв;

      егер үлестік бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

Дт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

1140 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету;

      үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын есепте тұрған оң немесе теріс түзету сомасына:

Дт

1140 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

1140 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету.

      Ескерту. 33-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      34. Құны валюталардың айырбастау бағамы бойынша шетел валютасымен көрсетілген басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздарды қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      оң бағамдық айырма сомасына:

Дт

1140 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


1140 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв;

      теріс бағамдық айырма сомасына:

Дт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

1140 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


1140 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету.";

      Ескерту. 34-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.11.2022 № 97 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      35. Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетінәділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздар бойынша эмитент дивиденттер төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер;

      ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

Дт

3110

Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер.

      Ескерту. 35-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      36. Эмитент өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетінәділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздарды сатқан немесе сатып алған кезде үлестік борыштық бағалы қағаздарды Нұсқаулықтың 33-тармағына сәйкес әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетінәділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын үлестік бағалы қағаздардың әділ құны бойынша жинақталған оң қайта бағалау сомасына:

Дт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтер


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтер

Кт

1120 04

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


1140 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 04

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету;

      2) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздардың әділ құны бойынша жинақталған теріс қайта бағалау сомасына:

Дт

1120 05

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


1140 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 05

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      3) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетінәділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміленің сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      4) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетінәділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміленің сомасы олардың есептік сомасынан асқан жағдайда, айырма сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

6280 09

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан түскен кірістер;

      5) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетінәділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздардың есептік сомасы оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асқан жағдайда, айырма сомасына:

Дт

7470 10

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан болған шығыстар

Кт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      6) басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан кіріс сомасына:

Дт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

5610

Есепті жылғы бөлінбеген пайда (жабылмаған зиян);

      7) басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан шығыстар сомасына:

Дт

5610

Есепті жылғы бөлінбеген пайда (жабылмаған зиян);

Кт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв.

      Ескерту. 36-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

5-параграф. Сатып алынған борыштық және үлестік бағалы қағаздарды санаттар бойынша қайта жіктеуді есепке алу

      Ескерту. 5-параграф алып тасталды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.12.2017 № 251 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

6-параграф. Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған бағалы қағаздар және амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар құнсызданған кезде есепке алу

      Ескерту. 6-параграф жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.12.2017 № 251 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      40. Әрбір есепті күнге күтілетін кредиттік зияндарға арналған резервтерді (провизияларды) құру (ұлғайту) кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

7440 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын және амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыру жөніндегі шығыстар

Кт

1290 23

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қаржы активтері бойынша резервтер (провизиялар)

5480

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша күтілетін және орын алған бағалау резервтері (провизиялар)

      Ескерту. 40-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      41. Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша және амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша күтілетін кредиттік зияндарға арналған резервтер (провизиялар) азайған (жойылған) кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1290 23

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қаржы активтері бойынша резервтер (провизиялар)


5480

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша күтілетін және орын алған бағалау резервтері (провизиялар)

Кт

6240 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын және амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (күшін жоюдан) түскен кірістер.

      Ескерту. 41-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      42. Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздарды құрылған резервтер (провизиялар) есебінен баланстан есептен шығарған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1290 23

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қаржы активтері бойынша резервтер (провизиялар)

Кт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері.";

      Ескерту. 42-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      43. Эмитент баланстан тыс есептен шығарылған, амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздарды өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

6240 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын және амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан) түскен кірістер.

      44. Эмитент өткен кезеңдерде құрылған резервтер (провизиялар) есебінен баланстан тыс есептен шығарылған, амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздарды өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

6240 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын және амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан) түскен кірістер.";

4-тарау. РЕПО және кері РЕПО операцияларының бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 4-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      45. РЕПО операциясын жасаған кезде (бағалы қағаздарды сатқан кезде) мәмiле сомасына мынадай бухгалтерлiк жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 3050 03 Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары.

      Ескерту. 45-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 23.09.2013 № 250 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      46. РЕПО операциясы бойынша сыйақы түріндегі шығыстар есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 7310 04 Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша

      сыйақы төлеумен байланысты шығыстар

      Кт 3380 02 Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша сыйақы түріндегі есептелген шығыстар.

      47. РЕПО операциясы бойынша бұрын берiлген бағалы қағаздарды алған кезде РЕПО мәмілесі бойынша сыйақы түрiнде есептелген шығыстар сомасына және РЕПО мәмiлесiн жабу сомасына (осы мәмiлені жасау сәтiнде белгiленген мәмiленi жабу сомасы) мынадай бухгалтерлiк жазба жүзеге асырылады:

      Дт 3050 03 Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары

      3380 02 Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша

      сыйақы түрінде есептелген шығыстар

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

      Ескерту. 47-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 23.09.2013 № 250 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      48. Керi РЕПО операциясын жасаған кезде (бағалы қағаздарды сатып алған кезде) мәмiле сомасына мынадай бухгалтерлiк жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1150 01 Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

      Ескерту. 48-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 23.09.2013 № 250 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      49. Кері РЕПО операциясы кезеңінде сыйақы есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1270 02 Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша

      сыйақы түрінде есептелген кірістер

      Кт 6110 04 Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша

      сыйақы алумен байланысты кірістер.

      50. Керi РЕПО операциясы бойынша бұрын алынған бағалы қағаздарды берген кезде керi РЕПО мәмiлесi бойынша есептелген сыйақы сомасына және керi РЕПО мәмiлесiн жабу сомасына (осы мәмiленi жасау сәтiнде белгiленген мәмiлені жабу сомасы) мынадай бухгалтерлiк жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1150 01 Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары

      1270 02 Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары

      бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер.

      Ескерту. 50-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 23.09.2013 № 250 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

5-тарау. Тазартылған қымбат металдарды сатып алу-сату операцияларының бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 5-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      51. Тазартылған бағалы металдарды сатып алған кезде мәміле бойынша шығындарды ескере отырып сатып алу құнына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1370

Тазартылған бағалы металдар


1380

Жолдағы тазартылған бағалы металдар


1150 09

Металл шоттарда орналастырылған тазартылған бағалы металдар

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

      Ескерту. 51-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      52. Егер сатып алынған тазартылған бағалы металдар ұйымның есеп саясатына сәйкес әділ құны бойынша қайта бағаланған жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) егер тазартылған бағалы металдардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

Дт

1370

Тазартылған бағалы металдар


1380

Жолдағы тазартылған бағалы металдар


1150 09

Металл шоттарда орналастырылған тазартылған бағалы металдар

Кт

6280 05

Тазартылған бағалы металдарды қайта бағалаудан түскен кірістер;

      2) егер тазартылған бағалы металдардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

Дт

7470 07

Тазартылған бағалы металдарды қайта бағалаудан болған шығыстар

Кт

1370

Тазартылған бағалы металдар


1380

Жолдағы тазартылған бағалы металдар


1150 09

Металл шоттарда орналастырылған тазартылған бағалы металдар.

      Ескерту. 52-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      53. Нұсқаулықтың 52-тармағына сәйкес тазартылған бағалы металдарды қайта бағалаудан кейін әділ құны бойынша сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) тазартылған бағалы металдарды есептен шығару сомасына:

Дт

7470 01

Тазартылған бағалы металдардың баланстық құны

Кт

1370

Тазартылған бағалы металдар


1380

Жолдағы тазартылған бағалы металдар


1150 09

Металл шоттарда орналастырылған тазартылған бағалы металдар;

      2) тазартылған бағалы металдарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:

Дт

1010

Кассадағы ақша қаражаты

Кт

6280 01

Тазартылған бағалы металдарды сатудан түскен кірістер.

      Ескерту. 53-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

6-тарау. Шетел валютасымен операциялардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 6-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-параграф. Шетел валютасын сатып алу, сату және айырбастау жөніндегі операцияларды есепке алу

      54. Ұйым шетел валютасын сатып алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      егер сатып алу бағамы валюталарды айырбастау бағамынан жоғары болса:

      Дт 7470 02 Шетел валютасын сатып алу-сату жөніндегі шығыстар

      Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты; егер сатып алу

      бағамы валюталарды айырбастау бағамынан төмен болса:

      Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 6280 02 Шетел валютасын сатып алудан-сатудан түскен

      кірістер.

      55. Ұйым шетел валютасын сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сатылатын шетел валютасының сомасына:

      Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      2) егер сату бағамы валюталарды айырбастау бағамынан жоғары болса:

      Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 6280 02 Шетел валютасын сатып алудан-сатудан түскен

      кірістер;

      3) егер сату бағамы валюталарды айырбастау бағамынан төмен болса:

      Дт 7470 02 Шетел валютасын сатып алу-сату жөніндегі

      шығыстар

      Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

      56. Ұйым шетел валютасын айырбастаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) айырбасталатын шетел валюталарының сомасына:

      Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты (жеке шот)

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты (жеке шот)

      Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты (жеке шот)

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты (жеке шот);

      2) оң айырма сомасына:

      Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 6280 02 Шетел валютасын сатып алудан-сатудан түскен

      кірістер;

      3) теріс айырма сомасына:

      Дт 7470 02 Шетел валютасын сатып алу-сату жөніндегі шығыстар

      Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

2-параграф. Шетел валютасын қайта бағалау жөніндегі операцияларды есепке алу

      57. Шетел валютасын валюталардың айырбастау бағамы өзгеруіне байланысты қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) оң бағамдық айырма сомасына:

Дт

1010

Кассадағы ақша қаражаты


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

6250 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен кірістер;

      2) теріс бағамдық айырма сомасына:

Дт

7430 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан болған шығыстар

Кт

1010

Кассадағы ақша қаражаты


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

      Ескерту. 57-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      58. Алып тасталды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

7-тарау. Берілген қарыздардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 7-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      59. Заем шартын жасағаннан (теңгемен және шетел валютасымен берілген) және заемды ресімдеу бойынша барлық қажетті рәсімдерді орындағаннан кейін (оның ішінде заемды қайтаруды қамтамасыз ету бойынша) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) берілген заем сомасы өтелуі тиіс заемның сомасына тең болған жағдайда:

      нақты берілген ақша сомасына:

      Дт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

      2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар

      Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты; қарсы агенттің

      заем алуға арналған комиссиялық шығыстары сомасына

      (жеңілдік сомасына):

      Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1110 23 Берілген қысқа мерзімді заемдар бойынша дисконт

      2010 22 Берілген ұзақ мерзімді заемдар бойынша дисконт;

      2) берілген заем сомасы өтелуі тиіс заем сомасынан аз болған жағдайда:

      нақты берілген ақша сомасына:

      Дт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

      2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар

      Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      дисконт (жеңілдік) сомасына:

      Дт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

      2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар

      Кт 1110 23 Берілген қысқа мерзімді заемдар бойынша дисконт

      2010 22 Берілген ұзақ мерзімді заемдар бойынша дисконт.

      Бір мезгілде, кепіл туралы шарт негізінде заемды қамтамасыз етуге қабылданған мүлік құнының сомасына (теңгедегі және сол сияқты шетел валютасындағы) мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Кіріс 8830 Клиенттің міндеттемесін қамтамасыз етуге (кепілге)

      қабылданған мүлік.

      60. Егер заемшының міндеттемелерін қамтамасыз ету ретінде кепілдік қабылданса, қабылданған кепілдік сомасын баланстан тыс шоттарда көрсеткен кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 8120 Қабылданған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар

      Кт 8420 Қабылданған кепілдіктер бойынша талаптарды ықтимал

      азайту.

      61. Берілген заемдар бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сыйақы есептеген және дисконтты (жеңілдікті) амортизациялаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сыйақы сомасына:

      Дт 1270 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

      есептелген кірістер

      2170 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

      есептелген кірістер

      Кт 6110 32 Заемдар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер;

      2) тиісті кезеңге тиесілі теңгедегі дисконт (жеңілдік) амортизациясы сомасына:

      Дт 1110 23 Берілген қысқа мерзімді заемдар бойынша дисконт

      2010 22 Берілген ұзақ мерзімді заемдар бойынша дисконт

      Кт 6110 07 Берілген заемдар бойынша дисконт амортизациясы

      бойынша кірістер.

      62. Берілген заем бойынша клиент есептелген сыйақыны төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1270 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

      есептелген кірістер

      2170 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

      есептелген кірістер.

      63. Алып тасталды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      64. "Өзгеруі пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша бағаланатын" және "басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын" санаттарына жатқызылған берілген қарыздарды қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетінәділ құны бойынша есепке алынатын заемдар бойынша:

      заемның әділ құны оның есептік құнынан асып кеткен жағдайда, асып кеткен айырма сомасына:

Дт

1110 25

Қысқа мерзімді заемдардың әділ құнын оң түзету


2010 24

Ұзақ мерзімді заемдардың әділ құнын оң түзету

Кт

6280 06

Басқа да қайта бағалаудан түскен кірістер;

      заемның есептік құны оның әділ құнынан асып кеткен жағдайда, азайту айырма сомасына:

Дт

7470 08

Басқа да қайта бағалаудан болған шығыстар

Кт

1110 26

Қысқа мерзімді заемдардың әділ құнын теріс түзету


2010 25

Ұзақ мерзімді заемдардың әділ құнын теріс түзету;

      заемдардың әділ құнын оң (теріс) түзету сомасына:

Дт

1110 26

Қысқа мерзімді заемдардың әділ құнын теріс түзету


2010 25

Ұзақ мерзімді заемдардың әділ құнын теріс түзету

Кт

1110 25

Қысқа мерзімді заемдардың әділ құнын оң түзету


2010 24

Ұзақ мерзімді заемдардың әділ құнын оң түзету

      2) басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қарыздар бойынша:

      қарыздың әділ құны оның есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

Дт

1110 25

Қысқа мерзімді қарыздардың әділ құнын оң түзету


2010 24

Ұзақ мерзімді қарыздардың әділ құнын оң түзету

Кт

5470

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қарыздарды қайта бағалауға арналған резерв;

      қарыздың есептік құны оның әділ құнынан асып кеткен жағдайда, азайтудың айырма сомасына:

Дт

5470

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қарыздарды қайта бағалауға арналған резерв

Кт

1110 26

Қысқа мерзімді қарыздардың әділ құнын теріс түзету


2010 25

Ұзақ мерзімді қарыздардың әділ құнын теріс түзету;

      қарыздардың әділ құнының есепте тұрған оң (теріс) түзету сомасына:

Дт

1110 26

Қысқа мерзімді қарыздардың әділ құнын теріс түзету


2010 25

Ұзақ мерзімді қарыздардың әділ құнын теріс түзету

Кт

1110 25
2010 24

Қысқа мерзімді қарыздардың әділ құнын оң түзету
Ұзақ мерзімді қарыздардың әділ құнын оң түзету.

      Ескерту. 64-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.12.2017 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      65. Алып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.11.2022 № 97 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      65-1. Шағын және орта бизнес үшін халықаралық стандартқа сәйкес "сату үшін қолда бар" санатына жатқызылған берілген қарыздарды қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      қарыздың әділ құны оның есептік құнынан асып кеткен жағдайда, асып кетудің айырма сомасына:

Дт

1110 25

Қысқа мерзімді қарыздардың әділ құнын оң түзету


2010 24

Ұзақ мерзімді қарыздардың әділ құнын оң түзету

Кт

5470 01

Сату үшін қолда бар қарыздарды қайта бағалауға арналған резерв;

      қарыздың есептік құны оның әділ құнынан асып кеткен жағдайда, азайтудың айырма сомасына:

Дт

5470 01

Сату үшін қолда бар қарыздарды қайта бағалауға арналған резерв

Кт

1110 26

Қысқа мерзімді қарыздардың әділ құнын теріс түзету


2010 25

Ұзақ мерзімді қарыздардың әділ құнын теріс түзету;

      қарыздардың әділ құнының есептегі оң (теріс) түзету сомасына:

Дт

1110 26

Қысқа мерзімді қарыздардың әділ құнын теріс түзету


2010 25

Ұзақ мерзімді қарыздардың әділ құнын теріс түзету

Кт

1110 25

Қысқа мерзімді қарыздардың әділ құнын оң түзету


2010 24

Ұзақ мерзімді қарыздардың әділ құнын оң түзету.

      Ескерту. 7-тарау 65-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.11.2022 № 97 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      66. Егер заем шартының талаптарында теңгемен берілген заем бойынша төлемдерді индекстеу көзделсе, егер заем шартында өзге мерзімдер белгіленбесе, ұйымның есеп саясатында белгіленген мерзімде заем бойынша берешек қалдығын қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) оң индекстеу кезінде:

Дт

1110 21

Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар


1270 25

Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2010 21

Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар


2170 25

Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

Кт

6280 06

Басқа да қайта бағалаудан түскен кірістер;

      2) теріс индекстеу кезінде:

Дт

7470 08

Басқа да қайта бағалаудан болған шығыстар

Кт

1110 21

Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар


1270 25

Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2010 21

Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар


2170 25

Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер.

      Ескерту. 66-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      67. Кіріске алынған кепіл мүлкінің шетел валютасындағы құны валюталардың айырбастау бағамының және кепіл мүлкінің әділ құнының өзгеруіне қарай ұйымның есеп саясатында белгіленген мерзімде қайта бағаланады.

      68. Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын берілген қарыз бойынша негізгі борышты өтеген кезде (теңгедегі және сол сияқты шетел валютасындағы) мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1010

Кассадағы ақша қаражаты


1030

Ағымдагы шоттардағы ақша қаражаты

Кт

1110 21
2010 21

Клиенттерге берілген қысқа мерзімді қарыздар Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді қарыздар.

      Ескерту. 68-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.12.2017 № 251 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      69. Заемды және ол бойынша сыйақыны толық өтеген, сондай-ақ заем шарты бойынша барлық, оның ішінде клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын қабылданған кепіл немесе қабылданған кепілдік сомасын қайтару жөніндегі міндеттемелерді орындаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) кепіл мәнінің құнын есептен шығарған кезде:

      Шығыс 8830 Клиенттің міндеттемесін қамтамасыз етуге (кепілге)

      қабылданған мүлік;

      2) қабылданған кепілдік сомасын есептен шығарған кезде:

      Дт 8420 Қабылданған кепілдіктер бойынша талаптарды ықтимал

      азайту

      Кт 8120 Қабылданған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар.

      Ескерту. 69-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 131 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      70. Егер заем шартының талаптарында белгіленген мерзім басталған кезде заемшы есептелген сыйақыны төлемесе, есептелген, бірақ төленбеген сыйақы сомасы мерзімі өткен активтер шотына жатқызылады және мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1270 29 Сыйақы түріндегі мерзімі өткен кірістер

      Кт 1270 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

      есептелген кірістер

      2170 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

      есептелген кірістер.

      71. Егер заем шартында белгіленген мерзім басталған кезде заемшы негізгі борышты өтемесе, өтелмеген негізгі борыш сомасы мерзімі өткен активтер шотына жатқызылады және мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1110 22 Клиенттердің берілген заемдар бойынша мерзімі өткен

      берешегі

      Кт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

      2010 21 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар.

      72. Егер заем шартының талаптарында мерзімі өткен сыйақыға тұрақсыздық айыбын (айыппұл, өсімпұл) есептеу көзделсе, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1280 09 Есептелген тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл)

      Кт 6280 08 Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл).

      Ескерту. 72-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 131 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      73. Берілген заем бойынша мерзімі өткен сыйақыны және тұрақсыздық айыбын (айыппұл, өсімпұл) төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1270 29 Сыйақы түріндегі мерзімі өткен кірістер

      1280 09 Есептелген тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл).

      Ескерту. 73-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 131 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      74. Берілген заем бойынша мерзімі өткен сыйақыны және негізгі борышты төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1110 22 Клиенттердің берілген заемдар бойынша мерзімі өткен

      берешегі

      1270 29 Сыйақы түріндегі мерзімі өткен кірістер.

      75. Резервтер (провизиялар) құрған және амортизацияланған құны бойынша есепке алынған берілген заем бойынша төленбеген мерзімі өткен сыйақыны баланстан кейіннен есептен шығарған жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1)есептелген сыйақының құнсыздануынан болған зиян сомасына:

Дт

7440 21

Берілген заемдар бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыру бойынша шығыстар

Кт

1290 21

Клиенттерге берілген заемдар бойынша резервтер (провизиялар);

      2) баланстан есептен шығарылатын сыйақы сомасына:

Дт

1290 21

Клиенттерге берілген заемдар бойынша резервтер (провизиялар);

Кт

1270 29

Сыйақы түріндегі мерзімі өткен кірістер.

      Ескерту. 75-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      76. Заемшы бұрын баланстан есептен шығарылған сыйақыны резервтер (провизиялар) есебінен өтеген жағдайда мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 6240 21 Клиенттерге берілген заемдар бойынша құрылған

      резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден

      (жоюдан) түскен кірістер.

      77. Заемдар бойынша күтілетін кредитік зияндар бойынша резервтер (провизиялар) құрған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      1) амортизацияланған құны бойынша есепке алынған заемдар бойынша:

Дт

7440 21

Берілген заемдар бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыру бойынша шығыстар

Кт

1290 21

Клиенттерге берілген заемдар бойынша резервтер (провизиялар);

      2) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын заемдар бойынша:

Дт

7440 21

Берілген заемдар бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыру бойынша шығыстар

Кт

5490

Басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын заемдар бойынша күтілетін және орын алған кредиттік зияндарға арналған бағалау резервтері (провизиялар).

      Ескерту. 77-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      77-1. Шағын және орта бизнес үшін халықаралық стандартқа сәйкес сату үшін қолда бар қарыздардың құнсыздануынан болған шығындарды жабуға резервтер (провизиялар) құру кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

7440 21

Берілген қарыздар бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыру бойынша шығыс

Кт

1290 21

Клиенттерге берілген қарыздар бойынша резервтер (провизиялар)";

      қарыздардың құнсыздануынан болған шығындарды жабуға қалыптастырылған резервтерді (провизияларды) түзеткен кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1290 21

Клиенттерге берілген қарыздар бойынша резервтер (провизиялар)

Кт

6240 21

Клиенттерге берілген қарыздар бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан) түскен кіріс.";


      Ескерту. 7-тарау 77-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.11.2022 № 97 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      78. Заемдар бойынша күтілетін кредиттік зияндар бойынша қалыптастырылған резервтерді (провизияларды) түзеткен кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын заемдар бойынша:

Дт

1290 21

Клиенттерге берілген заемдар бойынша резервтер (провизиялар);

Кт

6240 21

Клиенттерге берілген заемдар бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан) түскен кірістер;

      2) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын заемдар бойынша:

Дт

5490

Басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын заемдар бойынша күтілетін және орын алған кредиттік зияндарға арналған бағалау резервтері (провизиялар).

Кт

6240 21

Клиенттерге берілген заемдар бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан) түскен кірістер.

      Ескерту. 78-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      79. Заемдарды есептен шығарған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1290 21

Клиенттерге берілген заемдар бойынша резервтер (провизиялар);

Кт

1110 21

Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар


2010 21

Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар.

      Ескерту. 79-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      80. Борышкер сол кезеңде құрылған резервтер (провизиялар) есебінен балансқа есептен шығарылған заем бойынша берешекті өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

      1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 6240 21 Клиенттерге берілген заемдар бойынша құрылған

      резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден

      (жоюдан) түскен кірістер.

      Ескерту. 80-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 131 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

8-тарау. Салымдардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 8-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      81. Екінші деңгейдегі банктердегі және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардағы салымдарға ақша орналастырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) салым сомасына:

Дт

1150 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап еткенге дейінгі қысқа мерзімді салымдар


1150 04

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 05

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар


1150 06

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары (бір жылға дейінгі)


2040 01

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар


2040 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар


2040 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      2) сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) пайда болған жағдайда:

      дисконт (жеңілдік) сомасына:

Дт

1150 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап еткенге дейінгі қысқа мерзімді салымдар


1150 04

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 05

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар


1150 06

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары (бір жылға дейінгі)


2040 01

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар


2040 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар


2040 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары

Кт

1150 11

Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша дисконт


2040 08

Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша дисконт;

      сыйлықақы сомасына:

Дт

1150 12

Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы


2040 09

Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

      Ескерту. 81-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      82. Салымдар бойынша сыйақы есептеген және құны ұйымның есеп саясатына сәйкес валюталардың айырбастау бағамы бойынша шетел валютасымен көрсетілген салымдарды қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сыйақыны есептеген кезде:

Дт

1270 22

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап еткенге дейінгі салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 23

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 38

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 22

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 23

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

Кт

6110 29

Талап еткенге дейінгі салымдар бойынша сыйақы алумен байланысты кірістер


6110 30

Мерзімді салымдар бойынша сыйақы алумен байланысты кірістер


6110 31

Шартты салымдар бойынша сыйақы алумен байланысты кірістер


6110 35

Жинақ салымдары бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер;

      2) оң бағамдық айырма сомасына:

Дт

1150 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап еткенге дейінгі қысқа мерзімді салымдар


1150 04

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 05

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар


1150 06

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары (бір жылға дейінгі)


1150 11

Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша дисконт


1150 12

Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы


1270 22

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап еткенге дейінгі салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 23

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 38

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2040 01

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар


2040 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар


2040 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары


2040 08

Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша дисконт


2040 09

Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы


2170 22

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 23

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

Кт

6250 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен кірістер;

      3) теріс бағамдық айырма сомасына:

Дт

7430 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан болған шығыстар

Кт

1150 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап еткенге дейінгі қысқа мерзімді салымдар


1150 04

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 05

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар


1150 06

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары (бір жылға дейінгі)


1150 11

Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша дисконт


1150 12

Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы


1270 22

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап еткенге дейінгі салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 23

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 38

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2040 01

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар


2040 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар


2040 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары


2040 08

Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша дисконт


2040 09

Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы


2170 22

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 23

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

      Ескерту. 82-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      83. Шығыстарды салымдар бойынша төлем көзінен ұсталуы тиіс корпоративтік табыс салығы түрінде есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 7710 Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар

      Кт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

      84. Егер банктік салым шартында есептелген сыйақы сомасын есептелген (жинақталған) сыйақы сомасына капиталдандыру көзделсе, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1150 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап еткенге дейінгі қысқа мерзімді салымдар


1150 04

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 05

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар


1150 06

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары (бір жылға дейінгі)


2040 01

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар


2040 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар


2040 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары

Кт

1270 22

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 23

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 38

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 22

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 23

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

      Ескерту. 84-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      85. Салымдар бойынша дисконтты (жеңілдікті) немесе сыйлықақыны амортизациялаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) теңгемен дисконтты (жеңілдікті) амортизациялау сомасына:

      Дт 115011 Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша

      дисконт

      2040 08 Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша

      дисконт

      Кт 6110 05 Орналастырылған салымдар бойынша дисконтты

      амортизациялау бойынша кірістер;

      2) сыйлықақы сомасына:

      Дт 731010 Орналастырылған салымдар бойынша сыйлықақыны

      амортизациялау бойынша шығыстар

      Кт 115012 Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша

      сыйлықақы

      2040 09 Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша

      сыйлықақы.

      86. Салым бойынша сыйақыны нақты алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) есептелген сыйақы сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

Кт

1270 22

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап ету бойынша салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 23

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 38

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 22

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 23

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер;

      2) ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

Дт

3110 01

Төлеуге жататын корпоративтік табыс салығы

Кт

1270 22

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 23

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


1270 38

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 22

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 23

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер


2170 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер.

      Ескерту. 86-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      87. Орналастырылған салым бойынша борыштың негізгі сомасын қайтарған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

Кт

1150 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап ету бойынша салымдар


1150 04

Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 05

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар


1150 06

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары (бір жылға дейінгі)


2040 01

Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар


2040 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар


2040 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары.

      Ескерту. 87-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      88. Әрбір есепті күнге күтілетін кредиттік шығындарға резервтерді (провизияларды) құрған (ұлғайтқан) кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      1) күтілетін кредиттік шығындарға құрылған резервтер (провизиялар) сомасына:

Дт

7440 02

Орналастырылған салымдар бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыру бойынша шығыстар

Кт

1290 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған салымдар бойынша резервтер (провизиялар);

      2) күтілетін кредиттік шығындарға қалыптастырылған резервтерді (провизияларды) түзеткен кезде:

Дт

1290 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған салымдар бойынша резервтер (провизиялар)

Кт

6240 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған салымдар бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан) кірістер;

      3) салымдарды құрылған резервтердің (провизиялардың) есебінен баланстан есептен шығарған кезде:

Дт

1290 24

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған салымдар бойынша резервтер (провизиялар)

Кт

1150 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап ету бойынша қысқа мерзімді салымдар


1150 04

Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар


1150 05

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар


1150 06

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары (бір жылға дейінгі)


2040 01

Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар


2040 02

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар


2040 03

Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар.

      Ескерту. 88-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

9-тарау. Туынды құралдармен операциялардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 9-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-параграф. Форвардпен операцияларды есепке алу

      89. Туынды құралмен сатушы (сатып алушы) белгілі бір мерзім аяқталғаннан кейін базалық активті келісілген талаптармен болашақта сатып алу (сату) (бұдан - форвард) міндеттемесін қабылдайтын операциялар жүзеге асырылған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 8300 01 Қаржы активтерін сатып алу бойынша шартты талаптар

      Кт 8600 01 Қаржы активтерін сату бойынша шартты міндеттемелер.

      90. Ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен форвардты қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) форвардтың әділ құнының оң өзгеру сомасына:

Дт

1280 03

Форвард мәмілесі бойынша талаптар


2180 02

Форвард мәмілесі бойынша талаптар

Кт

6290 10

Форвард мәмілелері бойынша кірістер;

      2) форвардтың әділ құнының теріс өзгеру сомасына:

Дт

7480 10

Форвард мәмілелері бойынша шығыстар

Кт

3390 02

Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 02

Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер;

      3) форвардтың әділ құнының есепте тұрған оң және (немесе) теріс түзету сомасына:

Дт

3390 02

Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 02

Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

Кт

1280 03

Форвард мәмілесі бойынша талаптар


2180 02

Форвард мәмілесі бойынша талаптар.

      Ескерту. 90-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      91. Форвардтың орындалу күніне мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) нетто негізде есеп айырысқан жағдайда ұйым ақша аударған кезде:

Дт

3390 02

Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 02

Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары;

      2) нетто негізде есеп айырысқан жағдайда қарсы әріптестен ақша алған кезде:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

Кт

1280 03

Форвард мәмілесі бойынша талаптар


2180 02

Форвард мәмілесі бойынша талаптар;

      3) форвард шартына сәйкес базалық актив сатып алған кезде сатып алынған базалық актив құнына:

Дт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1150 09

Металл шоттарда орналастырылған тазартылған қымбат металдар


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


3390 02

Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 02

Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары


1280 03

Форвард мәмілесі бойынша талаптар


2180 02

Форвард мәмілесі бойынша талаптар;

      4) форвард шартына сәйкес базалық активті сатқан кезде сатылатын базалық актив құнына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары


3390 02

Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 02

Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

Кт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1150 09

Металл шоттарда орналастырылған тазартылған қымбат металдар


1280 03

Форвард мәмілесі бойынша талаптар


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2180 02

Форвард мәмілесі бойынша талаптар;

      5) базалық активтерді сатып алу (сатуға) арналған форвардты қайта бағалаудан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

Дт

8600 01

Қаржы активтерін сату бойынша шартты міндеттемелер

Кт

8300 01

Қаржы активтерін сатып алу бойынша шартты талаптар

      Ескерту. 91-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2-параграф. Фьючерспен операцияларды есепке алу

      92. Туынды құралмен сатушы (сатып алушы) белгілі бір мерзім аяқталғаннан кейін базалық активті ұйымдасқан нарықта белгіленген стандартты талаптарға сәйкес сатып алу (сату) (бұдан - фьючерс) міндеттемесін қабылдайтын операциялар жүзеге асырылған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) фьючерсті сатып алу бойынша шартты талаптар және міндеттемелер сомасына:

      Дт 8300 02 Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты талаптар

      Кт 8600 02 Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты

      міндеттемелер;

      2) фьючерсті сату бойынша шартты талаптар және міндеттемелер сомасына:

      Дт 8300 03 Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты талаптар

      Кт 8600 03 Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты

      міндеттемелер.

      93. Фьючерс бойынша маржа төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

      94. Фьючерс жасағаны үшін брокерге комиссия төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 7470 82 Брокерлік және дилерлік қызмет бойынша қызмет

      көрсету үшін комиссиялық шығыстар

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

      95. Фьючерс бойынша қосымша маржа төлеген немесе фьючерс бойынша есепте тұрған маржаның рұқсат етілген сомасын есептен шығарған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) ұйым қосымша төлеген маржа сомасына:

      Дт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      2) есепте тұрған маржаның рұқсат етілген сомасын есептен шығарған кезде:

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу.

      96. Ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен әділ құны бойынша базалық активті сатып алуға және (немесе) сатуға арналған фьючерсті қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) фьючерстің әділ құнының оң өзгерісі сомасына:

Дт

1280 02

Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар


2180 01

Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар

Кт

6290 09

Фьючерс мәмілелері бойынша кірістер;

      2) фьючерстің әділ құнының теріс өзгерісі сомасына:

Дт

7480 09

Опцион мәмілелері бойынша шығыстар

Кт

3390 01

Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 01

Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер;

      3) фьючерстің әділ құнының есепте тұрған оң және (немесе) теріс түзету сомасына:

Дт

3390 01

Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 01

Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер

Кт

1280 02

Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар


2180 01

Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар

      Ескерту. 96-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      97. Фьючерстің ашық позициясын жабу күні фьючерс құнын нетто негізде ақшамен өтеген (ашық позицияны жабу) жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) ұйым фьючерсті нетто негізде өтеген кезде:

      Дт 3390 01 Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер

      4170 01 Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер

      Кт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу;

      2) қарсы әріптес фьючерсті нетто негізде өтеген кезде:

      Дт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу

      Кт 1280 02 Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар

      2180 01 Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар;

      3) фьючерсті сатып алу бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:

      Дт 8600 02 Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты

      міндеттемелер

      Кт 8300 02 Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты

      талаптар;

      4) фьючерсті сату бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:

      Дт 8600 03 Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты

      міндеттемелер

      Кт 8300 03 Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты талаптар;

      5) алып тасталды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      6) алып тасталды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      Ескерту. 97-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

3-параграф. Опционмен операцияларды есепке алу

      98. Туынды құралмен бір тарап басқа тараптан келісілген талаптармен келісілген баға бойынша болашақта базалық активті сатып алу немесе сату құқығын сатып алатын (бұдан әрі - сатып алынған "колл" немесе "пут" опционы) операцияларды жүзеге асырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) шартты талаптар сомасына:

      Дт 8300 06 Сатып алынған "колл" опционы мәмілелері

      8300 07 Сатып алынған "пут" опционы мәмілелері

      Кт 8600 06 Сатып алынған "колл" опционы мәмілелері - қарсы шот

      8600 07 Сатып алынған "пут" опционы мәмілелері - қарсы шот

      2) сатып алынған "колл" немесе "пут" опционы бойынша төленген сыйлықақы сомасына:

Дт

1280 04

Опцион мәмілесі бойынша талаптар


2180 03

Опцион мәмілесі бойынша талаптар

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

      Ескерту. 98-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      99. Сатып алынған "колл" немесе "пут" опционын әділ құны бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен, сондай-ақ опционды жабу күні қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сатып алынған опционның әділ құнының оң өзгеріс сомасына:

Дт

1280 04

Опцион мәмілесі бойынша талаптар


2180 03

Опцион мәмілесі бойынша талаптар

Кт

6290 11

Опцион мәмілелері бойынша кірістер;

      2) сатып алынған опционның әділ құнының теріс өзгеріс сомасына:

Дт

7480 11

Своп мәмілелері бойынша шығыстар

Кт

1280 04

Опцион мәмілесі бойынша талаптар


2180 03

Опцион мәмілесі бойынша талаптар.

      Ескерту. 99-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      100. Ашық позицияны жабу немесе сатып алынған "колл" немесе "пут" опционын орындау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сатып алынған "колл" немесе "пут" опционының талаптары бойынша шартты талаптар және шартты міндеттемелер сомасына:

Дт

8600 06

Сатып алынған опцион "колл" мәмілелері - контршот


8600 07

Сатып алынған опцион "пут" мәмілелері - контршот

Кт

8300 06

Сатып алынған опцион "колл" мәмілелері


8300 07

Сатып алынған опцион "пут" мәмілелері;

      2) қарсы әріптес "колл" немесе "пут" опционының (ашық позицияны жабу) құнын ақшамен өтеген кезде:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

Кт

1280 04

Опцион мәмілесі бойынша талаптар


2180 03

Опцион мәмілесі бойынша талаптар;

      3) сатып алынған "колл" опционның шарттарына сәйкес базалық активті сатып алған кезде:

      сатып алынатын активтер құнына:

Дт

1120 01

Өзгерістері пайданың немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша есепке алынатын қаржы активтері


1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1150 09

Металл шоттарда орналастырылған тазартылған қымбат металдар


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары


1280 04

Опцион мәмілесі бойынша талаптар


2180 03

Опцион мәмілесі бойынша талаптар;

      4) сатып алынған "пут" опционның шарттарына сәйкес базалық активті сатқан кезде:

      сатылатын активтер құнына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

Кт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1150 09

Металл шоттарда орналастырылған тазартылған қымбат металдар


1280 04

Опцион мәмілесі бойынша талаптар


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2180 03

Опцион мәмілесі бойынша талаптар

      Ескерту. 100-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      101. Туынды құралдармен бір тарап басқа тарапқа келісілген талаптармен келісілген баға бойынша болашақта базалық активті сатып алу немесе сату құқығын сататын (бұдан әрі — сатылған "колл" немесе "пут" опционы) операцияларды жүзеге асыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      Дт 8300 08 Сатылған "пут" опционы мэмілелері - қарсы шот

      8300 09 Сатылған "колл" опционы мәмілелері - қарсы шот

      Кт 8600 08 Сатылған "пут" опционы мәмілелері

      8600 09 Сатылған "колл" опционы мәмілелері;

      алынған сыйлықақы сомасына:

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 3390 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

      4170 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер.

      102. Сатылған "колл (немесе "пут" опционын әділ құны бойынша есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен, сондай-ақ опционды жабу күні қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сатылған "колл" немесе "пут" опционының әділ құнының оң өзгерісі сомасына:

Дт

3390 03

Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 03

Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

Кт

6290 11

Опцион мәмілелері бойынша кірістер;

      2) сатылған "колл" немесе "пут" опционының әділ құнының теріс өзгерісі сомасына:

Дт

7480 11

Опцион мәмілелері бойынша шығыстар

Кт

3390 03

Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 03

Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер.

      Ескерту. 102-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      103. Ашық позицияны жабу немесе сатылған "колл" немесе "пут" опционының орындау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сатылған "колл" немесе "пут" опционының талаптарына сәйкес шартты талаптар және шартты міндеттемелер сомасына:

Дт

8300 08

Сатылған опцион "пут" мәмілелері - контршот


8300 09

Сатылған опцион "колл" мәмілелері - контршот

Кт

8600 08

Сатылған опцион "пут" мәмілелері


8600 09

Сатылған опцион "колл" мәмілелері;

      2) қарсы әріптес сатылған "колл" немесе "пут" опционының құнын өтеген кезде (ашық позицияны жабу):

Дт

3390 03

Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 03

Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары;

      3) сатылған "колл" опционының талаптарына сәйкес базалық активті сатқан кезде:

      сатылатын активтер құнына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары


3390 03

Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 03

Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

Кт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1150 09

Металл шоттарда орналастырылған тазартылған қымбат металдар


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      4) сатылған "пут" опционының талаптарына сәйкес базалық активті сатып алған кезде:

      сатып алынатын активтер құнына:

Дт

1130 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1140 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері


1150 09

Металл шоттарда орналастырылған тазартылған қымбат металдар


2020 01

Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері


2030 01

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері;


3390 03

Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 03

Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

      Ескерту. 103-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

4-параграф. Валюталық своппен операцияларды есепке алу

      104. Туынды құралмен алдын ала келісілген мерзім ішінде бір валютаны басқа валютаға айырбастау (бұдан әрі - валюталық своп) туралы келісім жасалатын операцияларды жүзеге асырған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

      Кт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер;

      және бір мезгілде, баланстан тыс есепте валюталарды кері айырбастау бойынша талаптар мен міндеттемелер сомалары көрсетіледі:

      Дт 830012 Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты талаптар

      Кт 8600 12 Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты міндеттемелер.

      105. Валюталық свопты валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) алатын валюта сомасына:

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

      2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар;

      2) аударылатын валюта сомасына:

      Дт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

      4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

      106. Валюталық свопты әділ құны бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) әділ құнның оң өзгерісі сомасына:

Дт

1280 06

Своп мәмілесі бойынша талаптар


2180 04

Своп мәмілесі бойынша талаптар

Кт

6290 13

Своп мәмілелері бойынша кірістер;

      2) әділ құнның теріс өзгерісі сомасына:

Дт

7480 13

Своп мәмілелері бойынша шығыстар

Кт

3390 05

Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 04

Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер;

      бір мезгілде, есепте тұрған оң және (немесе) теріс қайта бағалау сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

3390 05

Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 04

Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

Кт

1280 06

Своп мәмілесі бойынша талаптар


2180 04

Своп мәмілесі бойынша талаптар

      Ескерту. 106-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      107. Егер валюталық своп талаптарында сыйақы есептеу және төлеу көзделген болса, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) кірістер сомасына:

      Дт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

      2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар

      Кт 6110 34 Сыйақы алумен байланысты басқа да кірістер;

      2) шығыстар сомасына:

      Дт 7310 25 Сыйақы төлеумен байланысты басқа да шығыстар

      Кт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

      4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер.

      108. Валюталық своп бойынша сыйақы төлеген немесе алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) алынатын сыйақы сомасына:

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

      2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар;

      2) төленетін сыйақы сомасына:

      Дт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

      4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

      109. Валюталық свопты жабу бойынша валюталау күніне мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына;

      Дт 8600 12 Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты

      міндеттемелер

      Кт 830012 Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты

      талаптар;

      2) айырбасталатын валюта сомасына:

      валюталық своп құны оң болған кезде:

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

      2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар;

      валюталық своп құны теріс болған кезде:

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

      4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

5-параграф. Пайыздық своппен операцияларды есепке алу

      110. Туынды құралмен тараптар белгіленген және өзгермелі пайыздық ставкаларды қолдана отырып тұрақты пайыздық төлемдер алмасатын (бұдан әрі - пайыздық своп) операциялар жүзеге асырылған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) егер пайыздық своп шарттары бойынша төлемдер өзгермелі пайыздық ставка бойынша көзделсе, бірақ сомалар белгіленген пайыздық ставкамен алынған жағдайда:

      Дт 8300 04 Белгіленген пайыздық своп

      Кт 8600 04 Өзгермелі пайыздық своп;

      2) егер пайыздық своп шарттары бойынша төлемдер белгіленген пайыздық ставкамен көзделсе, бірақ сомалар өзгермелі пайыздық ставка бойынша алынған жағдайда:

      Дт 8300 05 Өзгермелі пайыздық своп

      Кт 8600 05 Белгіленген пайыздық своп.

      111. Пайыздық своп бойынша сыйақы түріндегі кірістер мен шығыстарды есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) кірістер сомасына:

      Дт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

      2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар

      Кт 6110 34 Сыйақы алумен байланысты басқа да кірістер;

      2) шығыстар сомасына:

      Дт 7310 25 Сыйақы төлеумен байланысты басқа да шығыстар

      Кт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

      4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер.

      112. Пайыздық свопты әділ құны бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) оң айырма сомасына:

Дт

1280 06

Своп мәмілесі бойынша талаптар


2180 04

Своп мәмілесі бойынша талаптар

Кт

6290 13

Своп мәмілелері бойынша кірістер;

      2) теріс айырма сомасына:

Дт

7480 13

Своп мәмілелері бойынша шығыстар

Кт

3390 05

Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 04

Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер;

      бір мезгілде, есепте тұрған оң және (немесе) теріс қайта бағалау сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

3390 05

Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер


4170 04

Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

Кт

1280 06

Своп мәмілесі бойынша талаптар


2180 04

Своп мәмілесі бойынша талаптар

      Ескерту. 112-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      113. Пайыздық свопты әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін мерзімдік төлемдер жүргізу күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) алынған сыйақы сомасына:

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

      2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар;

      2) төленген сыйақы сомасына:

      Дт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

      4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

      Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

      114. Ашық позицияны жабу немесе пайыздық свопты жабу күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) пайыздық свопты сатып алу бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:

      Дт 8300 04 Белгіленген пайыздық своп

      Кт 8600 04 Өзгермелі пайыздық своп;

      2) пайыздық свопты сату бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:

      Дт 8600 05 Белгіленген пайыздық своп

      Кт 8300 05 Өзгермелі пайыздық своп.

10-тарау. Хеджирлеудің бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 10-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      115. Хеджирленетін бап ретінде айқындалған бағалы қағаздардың, тазартылған қымбат металдардың, шетел валютасының, заемдардың, салымдардың бухгалтерлік есебі осы Нұсқаулықтың 3, 5, 6, 7 және 8-тарауларында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

      116. Хеджирлеу құралы ретінде пайдаланылатын туынды құралдардың бухгалтерлік есебі хеджирлеу құралдарын қайта бағалаудан кірістер мен шығыстар 5450 "Басқа да активтерді қайта бағалауға арналған резервтері" баланстық шотына жатқызылатын ақша қаражаты қозғалысын хеджирлеудің және таза инвестицияларды хеджирлеудің бухгалтерлік есебін қоспағанда, осы Нұсқаулықтың 9-тарауында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

11-тарау. Зейнетақы активтерінен және зейнетақы активтері бойынша инвестициялық кірістен комиссиялық сыйақыны есептеу операцияларының бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 11-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      117. Зейнетақы активтерінен тиесілі комиссиялық сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      1) комиссиялық сыйақыны есептеген кезде:

      Дт 1270 62 Зейнетақы активтерінен түскен есептелген комиссиялық

      кірістер

      Кт 6110 62 Зейнетақы активтерінен түскен комиссиялық кірістер;

      2) комиссиялық сыйақыны алған кезде:

      Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1270 62 Зейнетақы активтерінен түскен есептелген комиссиялық кірістер.

      118. Зейнетақы активтері бойынша инвестициялық кірістен тиесілі комиссиялық сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1270 61

Инвестициялық кірістен есептелген комиссиялық кірістер

Кт

6110 61

Инвестициялық кірістен комиссиялық кірістер.";

      Ескерту. 118-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.11.2021 № 100 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      118-1. Зейнетақы активтері бойынша теріс комиссиялық сыйақы сомасына теріс инвестициялық кіріс болған кезде инвестициялық портфельді басқарушы мынадай бухгалтерлік жазбаны жүзеге асырады:

Дт

7470 61

Теріс комиссиялық сыйақыны өтеу бойынша шығыстар

Кт

3440 61

Теріс комиссиялық сыйақыны өтеу жөніндегі қысқа мерзімді міндеттемелер.

      Ескерту. Нұсқаулық 118-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.11.2021 № 100 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      118-2. Есепті айдың соңында зейнетақы активтері бойынша теріс инвестициялық кірістен бұрын есептелген теріс комиссиялық сыйақы шегіндегі сомаға мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

3440 61

Теріс комиссиялық сыйақыны өтеу жөніндегі қысқа мерзімді міндеттемелер

Кт

1270 61

Инвестициялық кірістен есептелген комиссиялық кірістер;

      Ескерту. Нұсқаулық 118-2-тармақпен толықтырылды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.11.2021 № 100 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      комиссиялық сыйақы алған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат

Кт

1270 61

Инвестициялық кірістен есептелген комиссиялық кірістер.

      118-3. Зейнетақы активтерін сенімгерлік басқару туралы шарт бұзылған кезде инвестициялық портфельді басқарушы теріс комиссиялық сыйақыны өтеу жөніндегі міндеттемелердің сомасына мынадай бухгалтерлік жазбаны жүзеге асырады:

Дт

3440 61

Теріс комиссиялық сыйақыны өтеу жөніндегі қысқа мерзімді міндеттемелер

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат.";

      Ескерту. Нұсқаулық 118-3-тармақпен толықтырылды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.11.2021 № 100 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      119. Алып тасталды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

12. Номиналдық кірістілік коэффициенті мен кірістіліктің ең төменгі мәні арасындағы теріс айырманы өтеу жөніндегі операциялардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 12-тарау алып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 26.07.2013 № 194 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

13-тарау. Сақтандыру брокерінің қызметіне байланысты операциялардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 13-тараумен толықтырылды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 14.10.2019 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      127. Сақтанушы сақтандыру сыйлықақыларының сомаларын тікелей сақтандыру ұйымына аударған кезде сақтандыру брокері көрсетілген делдалдық қызметтер үшін есептелген комиссиялық сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) көрсетілген делдалдық қызметтер үшін есептелген комиссиялық сыйақы сомасына:

Дт

1270 41

Сақтандыру брокерлерінің сақтандыру шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық қызметтері үшін есептелген комиссиялық кірістері

Кт

6110 41

Сақтандыру брокерлерінің комиссиялық кірістері;

      2) нақты алынған комиссиялық сыйақы сомасына:

Дт

1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

Кт

1270 41

Сақтандыру брокерлерінің сақтандыру шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық қызметтері үшін есептелген комиссиялық кірістері.

      128. Сақтандыру брокері өз атынан және қайта сақтанушының (цеденттің) тапсырмасы бойынша қайта сақтандыру шартын жасаған және сақтандыру брокері арқылы қайта сақтандыру сыйлықақыларының сомаларын қайта сақтандыру ұйымына аударған жағдайда сақтандыру брокері мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:

      1) қайта сақтандыру сыйлықақысының мөлшерінен сақтандыру брокеріне тиесілі есептелген комиссиялық сыйақы сомасына:

Дт

1280 42

Қайта сақтанушылардан алынатын сақтандыру сыйлықақылары

Кт

3390 41

Қайта сақтандырушылармен есеп айырысу;

      2) қайта сақтандыру сыйлықақысының мөлшерінен сақтандыру брокеріне тиесілі есептелген комиссиялық сыйақы сомасына:

Дт

1270 42

Сақтандыру брокерлерінің қайта сақтандыру шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық қызметтері үшін есептелген комиссиялық кірістері

Кт

6110 41

Сақтандыру брокерлерінің комиссиялық кірістері;

      3) сақтандыру ұйымынан нақты алынған қайта сақтандыру сыйлықақысының сомасына:

Дт

1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

Кт

1280 42

Қайта сақтанушылардан алынатын сақтандыру сыйлықақылары.

      129. Сақтандыру брокері қайта сақтандыру ұйымына қайта сақтандыру сыйлықақысын аударған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) қайта сақтандыру сыйлықақысының мөлшерінен сақтандыру брокеріне тиесілі есептелген комиссиялық сыйақы сомасына:

Дт

3390 41

Қайта сақтандырушылармен есеп айырысу

Кт

1270 42

Сақтандыру брокерлерінің қайта сақтандыру шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық қызметтері үшін есептелген комиссиялық кірістері;

      2) қайта сақтандыру сыйлықақысын Қазақстан Республикасының резиденті емес - қайта сақтандыру ұйымына берген кезде Қазақстан Республикасының резиденті еместің кірістерінен төлем көзінен ұсталатын салық сомасына:

Дт

3390 41

Қайта сақтандырушылармен есеп айырысу

Кт

3110 01

Төлеуге жататын корпоративтік табыс салығы;

      3) қайта сақтандыру шартына сәйкес қайта сақтандыру ұйымына төленетін қайта сақтандыру сыйлықақысының қалған сомасына:

Дт

3390 41

Қайта сақтандырушылармен есеп айырысу

Кт

1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.

      130. Сақтандыру брокері өз атынан және қайта сақтанушының (цеденттің) тапсырмасы бойынша қайта сақтандыру шартын жасаған және қайта сақтанушы қайта сақтандыру сыйлықақыларының сомасын тікелей қайта сақтандыру ұйымына аударған жағдайда сақтандыру брокері мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:

      1) есептелген комиссиялық сыйақы сомасына:

Дт

1270 41

Сақтандыру брокерлерінің сақтандыру шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық қызметтері үшін есептелген комиссиялық кірістері

Кт

6110 41

Сақтандыру брокерлерінің комиссиялық кірістері;

      2) нақты алынған комиссиялық сыйақы сомасына:

Дт

1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

Кт

1270 41

Сақтандыру брокерлерінің сақтандыру шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық қызметтері үшін есептелген комиссиялық кірістері.

      131. Сақтандыру брокері өз атынан және қайта сақтанушының (цеденттің) тапсырмасы бойынша қайта сақтандыру шартын жасаған және қайта сақтанушы қайта сақтандыру сыйлықақыларының сомасын тікелей қайта сақтандыру ұйымына аударған жағдайда сақтандыру брокері мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:

      1) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарынан алынуға тиісті сақтандыру төлемдерінің сомасына:

Дт

1280 43

Сақтандырушыларға талап


1280 44

Қайта сақтандырушыларға талаптар

Кт

3390 42

Қайта сақтанушылармен есеп айырысу


3390 43

Сақтанушылармен есеп айырысу;

      2) сақтандыру төлемінің мөлшерінен сақтандыру брокеріне тиесілі есептелген комиссиялық сыйақы сомасына:

Дт

1270 42

Сақтандыру брокерлерінің қайта сақтандыру шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық қызметтері үшін есептелген комиссиялық кірістері

Кт

6110 41

Сақтандыру брокерлерінің комиссиялық кірістері;

      3) сақтанушыға (қайта сақтанушыға) аударылуы тиіс нақты алынған сақтандыру төлемдерінің сомасына:

Дт

1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

Кт

1280 43

Сақтандырушыларға талап


1280 44

Қайта сақтандырушыларға талаптар.

      132. Сақтандыру брокері сақтанушыларға (қайта сақтанушыларға) сақтандыру төлемін аударған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сақтандыру брокеріне тиесілі есептелген комиссиялық сыйақы сомасына:

Дт

3390 42

Қайта сақтанушылармен есеп айырысу


3390 43

Сақтанушылармен есеп айырысу

Кт

1270 41

Сақтандыру брокерлерінің сақтандыру шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық қызметтері үшін есептелген комиссиялық кірістері;


1270 42

Сақтандыру брокерлерінің қайта сақтандыру шарттарын жасасу жөніндегі делдалдық қызметтері үшін есептелген комиссиялық кірістері;

      2) сақтандыру төлемінің қалған сомасына:

Дт

3390 42

Қайта сақтанушылармен есеп айырысу


3390 43

Сақтанушылармен есеп айырысу

Кт

1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.

      133. Сақтандыру брокері үшінші тұлғалар алдындағы өзінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру шартын жасаған кезде сақтандыру шарты жасалған сәттен бастап сақтандыру брокері мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:

      1) сақтандыру ұйымына төленуі тиіс сақтандыру сыйлықақыларының сомасына:

Дт

1620 01

Сақтандыру ұйымдарына төленген сақтандыру сыйлықақылары

Кт

3390 45

Брокерлік қызметпен байланысты басқа да кредиторлық берешек";

      2) сақтандыру ұйымына нақты аударылған сақтандыру сыйлықақыларының сомасына:

Дт

3390 45

Брокерлік қызметпен байланысты басқа да кредиторлық берешек"

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары;

      3) сақтандыру ұйымына аударылған сақтандыру сыйлықақыларын есепті кезең шығыстарына жатқызу сомасына:

Дт

7210

Әкімшілік шығыстар

Кт

1620 01

Сақтандыру ұйымдарына төленген сақтандыру сыйлықақылары.".

14-тарау. Зейнетақы активтерінің кірістілігі мен зейнетақы активтері кірістілігінің барынша төмен мәні арасындағы теріс айырманы өтеу жөніндегі операциялардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. Нұсқаулық 14-тараумен толықтырылды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.11.2021 № 100 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      134. Инвестициялық портфельді басқарушы алған зейнетақы активтерінің номиналдық кірістілігі мен зейнетақы активтері кірістілігінің ең төменгі мәні арасындағы теріс айырманы өтеу жөніндегі резервті қалыптастырған және (немесе) ұлғайтқан кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

5610

Есепті жылдың бөлінбеген пайдасы (жабылмаған шығыны)

Кт

5460 63

Номиналды кірістілік көрсеткіші мен кірістіліктің ең аз мәні арасындағы теріс айырманы өтеу жөніндегі резерв (пассив).

      135. Инвестициялық портфельді басқарушы номиналды кірістілік көрсеткіші мен кірістіліктің ең төмен мәні арасындағы теріс айырманы өтеу бойынша қалыптастырылған резервті есептен шығарған және (немесе) азайтқан кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

5460 63

Номиналды кірістілік көрсеткіші мен кірістіліктің ең аз мәні арасындағы теріс айырманы өтеу жөніндегі резерв (пассив)

Кт

5610

Есепті жылдың бөлінбеген пайдасы (жабылмаған шығыны.

      136. Басқарушы инвестициялық портфельді басқарушы алған зейнетақы активтерінің номиналдық кірістілігі мен зейнетақы активтері кірістілігінің ең төменгі мәні арасындағы теріс айырманы өтеу жөніндегі міндеттемелерді таныған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

7440 63

Номиналды кірістілік көрсеткіші мен кірістіліктің ең аз мәні арасындағы теріс айырманы өтеу жөніндегі шығыс;

Кт

3440 63

Номиналды кірістілік көрсеткіші мен кірістіліктің ең аз мәні арасындағы теріс айырманы өтеу жөніндегі қысқа мерзімді міндеттемелер;

      инвестициялық портфельді басқарушы алған зейнетақы активтерінің номиналдық кірістілігі мен зейнетақы активтері кірістілігінің ең төменгі мәні арасындағы теріс айырманы өтеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

3440 63

Номиналды кірістілік көрсеткіші мен кірістіліктің ең аз мәні арасындағы теріс айырманы өтеу жөніндегі қысқа мерзімді міндеттемелер

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат.

15-тарау. Инвестициялық кірістен және бағалы қағаздар нарығының өзге де кәсіби қатысушыларының қызметтері үшін комиссиялық сыйақыны есептеу бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. Нұсқаулық 15-тараумен толықтырылды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.11.2021 № 100 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      137. Тиесілі комиссиялық сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      1) есептелген комиссиялық сыйақы сомасына:

Дт

1270 83

Бағалы қағаздар нарығының өзге де кәсіби қатысушыларының қызметтері үшін есептелген комиссиялық кірістер

Кт

6110 82

Бағалы қағаздар нарығының өзге де кәсіби қатысушыларының қызметтері үшін комиссиялық кірістер;

      2) нақты алынған ақша сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат

Кт

1270 83

Бағалы қағаздар нарығының өзге де кәсіби қатысушыларының қызметтері үшін есептелген комиссиялық кірістер.

16-тарау. Шағын және орта бизнес үшін халықаралық стандартқа сәйкес сату үшін қолда бар қаржы активтерінің бухгалтерлік есебі

      Ескерту. Нұсқаулық 16-тараумен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.11.2022 № 97 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      1-параграф. Сату үшін қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды есепке алу

      138. "Сату үшін қолда бар бағалы қағаздар" санатына сыныпталған борыштық бағалы қағаздарды сатып алу кезінде (мәміле бойынша шығындарды қамтитын сатып алу құнына) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) авансты брокерге аударған кезде:

Дт

1610 02

Брокерлермен есеп айырысу

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат;

      2) мәміле бойынша шығындарды ескере отырып, сатып алынған борыштық бағалы қағаздың таза құнына (оның номиналдық құнынан аспайтын сомаға):

Дт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат


1610 02

Брокерлермен есеп айырысу;

      3) борыштық бағалы қағазды сатып алуға байланысты шығындарды қамтитын сыйлықақы сомасына:

Дт

1140 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2030 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат;

      4) дисконт (жеңілдік) сомасына:

Дт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1140 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2030 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт;

      5) бұрынғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:

Дт

2170 03

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат;

      6) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша мәміле сомасы олардың әділ құнынан асып кеткен жағдайда:

Дт

7470 10

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан болған шығыс

Кт

1140 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


1140 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы.


2030 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2030 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы;

      7) борыштық бағалы қағаздардың әділ құны оларды сатып алу бойынша мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда:

Дт

1140 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


1140 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы.


2030 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2030 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы

Кт

6280 09

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан түскен кіріс.

      139. Ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сату үшін қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйақы есептелген кезде есептелген сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс

Кт

6110 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кіріс.

      140. Борыштық бағалы қағаздың эмитенті төлем көзінен ұсталуы тиіс корпоративтік табыс салығы түріндегі шығысты есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

7710

Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыс

Кт

3110 01

Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

      141. Ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сату үшін қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизацияланған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сыйлықақы амортизациясы сомасына:

Дт

7310 02

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақының амортизациясына байланысты шығыс

Кт

1140 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2030 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы;

      2) дисконт (жеңілдік) амортизациясы сомасына:

Дт

1140 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2030 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт

Кт

6110 03

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконттың амортизациясына байланысты кіріс.

      142. Сыйақы есептелгеннен және сыйлықақы немесе дисконт амортизацияланғаннан кейін Нұсқаулықтың 139 және 141-тармақтарына сәйкес ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сату үшін қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалау жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      егер борыштық бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

Дт

1140 09

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету.


2030 09

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету

Кт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв;

      егер борыштық бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

Дт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

1140 10

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 10

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету;

      борыштық бағалы қағаздардың әділ құнының есептегі оң немесе теріс түзету сомасына:

Дт

1140 10

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 10

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

1140 09

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету.


2030 09

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету.

      143. Сату үшін қолда бар, құны валюталардың айырбастау бағамы бойынша шетел валютасымен көрсетілген борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      валюталардың айырбастау бағамы оң бағамдық айырма сомасына ұлғайған кезде:

Дт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


1140 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы.


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері


2030 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 03

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы

Кт

6250 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен кіріс;

      бірмезгілде, теріс бағамдық айырма сомасына:

Дт

7430 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан болған шығыс

Кт

1140 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2030 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт;

      Борыштық бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету сомасына:

Дт

1140 09

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


1140 10

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 09

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 10

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв;

      валюталардың айырбастау бағамы азайған кезде теріс бағамдық айырма сомасына:

Дт

7430 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан болған шығыс

Кт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


1140 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы.


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері


2030 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 03

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы;

      бірмезгілде, оң бағамдық айырма сомасына:

Дт

1140 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2030 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт

Кт

6250 02

Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен кіріс;

      борыштық бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету сомасына:

Дт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

1140 09

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


1140 10

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 09

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 10

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету.

      144. Эмитенттен сату үшін қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақы алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) алынған сыйақы сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 03

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы;

      2) ұсталған корпоративтік табыс салығының сомасына:

Дт

3110 01

Төленуге тиіс корпоративтік табыс салығы

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 03

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы.

      145. Сату үшін қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды сату кезінде Нұсқаулықтың 139, 141 және 142-тармақтарына сәйкес сыйақы есептелгеннен, сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясынан және борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:

Дт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1140 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы.


2030 08

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы;

      2) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:

Дт

1140 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт


2030 07

Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт

Кт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      3) борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша жинақталған оң қайта бағалау сомасына:

Дт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1140 09

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 09

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету;

      4) борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша жинақталған теріс қайта бағалау сомасына:

Дт

1140 10

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету";


2030 10

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      5) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат

Кт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 03

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы;

      6) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда айырма сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат

Кт

6280 09

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан түскен кіріс;

      7) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздардың есептік құны оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда айырма сомасына:

Дт

7470 10

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан болған шығыс

Кт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      8) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан түскен кіріс сомасына:

Дт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

6150 05

Сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша кіріс;

      9) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан болған шығыс сомасына:

Дт

7470 11

Сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша шығыс

Кт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв.

      146. Эмитент сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды өтеу кезінде Нұсқаулықтың 139, 141 және 142-тармақтарына сәйкес сыйақы есептелгеннен, сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясынан және борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар эмитентінен түскен ақша сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат

Кт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 03

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы;

      2) ұсталған корпоративтік табыс салығының сомасына:

Дт

3110 01

Төленуге тиіс корпоративтік табыс салығы

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


1270 04

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 03

Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы;

      3) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан түскен кіріс сомасына:

Дт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

6150 05

Сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша кіріс;

      4) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан болған шығыс сомасына:

Дт

7470 11

Сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша шығыс

Кт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв.

      147. Әрбір есепті күнге сату үшін қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздар құнсыздануының объективті белгілерінің болуы бағаланады. Олар құнсызданған жағдайда халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес құнсызданудан болған залал сомасы есептеледі және құнсызданудан болған шығындарды жабуға резервтер (провизиялар) құру (ұлғайту) кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

7440 04

Сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыру бойынша шығыс

Кт

1290 27

Сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша резервтер (провизиялар);

      сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша капитал шотында теріс қайта бағалау сомасы болған кезде бір мезгілде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

2030 10

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв.

      148. Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарында көзделген жағдайларда сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша құнсызданудан болған шығындарды жабуға арналған резервтерді (провизияларды) азайту (жою) кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1290 27

Сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша резервтер (провизиялар)

Кт

6240 26

Сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан) түскен кіріс.

      149. Сату үшін қолда бар қаржы активтерін баланстан құрылған резервтер (провизиялар) есебінен есептен шығару кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1290 27

Сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша резервтер (провизиялар)

Кт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері.

      150. Эмитент резервтер (провизиялар) есебінен баланстан тыс есептен шығарылған сату үшін қолда бар қаржы активтерін өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат

Кт

6240 26

Сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан) түскен кіріс.

      2-параграф. Сату үшін қолда бар сатып алынған үлестік бағалы қағаздарды есепке алу

      151. Сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) брокерге аванс аудару кезінде:

Дт

1610 02

Брокерлермен есеп айырысу

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат;

      2) мәміле бойынша шығындарды ескере отырып, сатып алынған үлестік бағалы қағаздың таза құнына:

Дт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат


1610 02

Брокерлермен есеп айырысу;

      3) үлестік бағалы қағаздарды сатып алу бойынша мәміле сомасы олардың әділ құнынан асып кеткен жағдайда:

Дт

7470 10

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан болған шығыс

Кт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      4) үлестік бағалы қағаздардың әділ құны оларды сатып алу бойынша мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда:

Дт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

6280 09

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан түскен кіріс.

      152. Сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша тиесілі дивидендтерді есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс

Кт

6120

Дивидендтер бойынша кіріс.

      153. Үлестік бағалы қағаздар эмитенті төлем көзінен ұсталуы тиіс корпоративтік табыс салығы түріндегі шығысты есептеу кезінде Нұсқаулықтың 140-тармағына сәйкес бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады.

      154. Сату үшін қолда бар сатып алынған үлестік бағалы қағаздарды қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      егер үлестік бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептiк құнынан жоғары болса:

Дт

1140 09

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 09

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету

Кт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв;

      егер үлестік бағалы қағаздардың есептiк құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

Дт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

1140 10

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 10

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету;

      үлестік бағалы қағаздардың әділ құнының есептегі оң немесе теріс түзету сомасына:

Дт

1140 10

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 10

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

1140 09

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 09

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету.

      155. Құны валюталардың айырбастау бағамы бойынша шетел валютасымен көрсетілген сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      оң бағамдық айырма сомасына:

Дт

1140 09

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


1140 10

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 09

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 10

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв;

      теріс бағамдық айырма сомасына:

Дт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

1140 09

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


1140 10

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 09

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 10

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету.

      156. Эмитент сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша дивиденд төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс;

      ұсталған корпоративтік табыс салығының сомасына:

Дт

3110

Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы

Кт

1270 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс


2170 01

Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс.

      157. Эмитент сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сатқан немесе сатып алған кезде осы Нұсқаулықтың 154-тармағына сәйкес үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша жинақталған оң қайта бағалау сомасына:

Дт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері

Кт

1140 09

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету


2030 09

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету;

      2) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша жинақталған теріс қайта бағалау сомасына:

Дт

1140 10

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету


2030 10

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету

Кт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      3) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат

Кт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      4) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

Дт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат

Кт

6280 09

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан түскен кіріс;

      5) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздардың есептік құны оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асып түскен жағдайда айырма сомасына:

Дт

7470 10

Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан болған шығыс

Кт

1140 06

Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржы активтері


2030 06

Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржы активтері;

      6) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан түскен кіріс сомасына:

Дт

5440 01

Сату үшін қолда бар қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв

Кт

6150 05

Сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша кіріс;

      7) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан болған шығыс сомасына:

Дт

7470 11

Сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша шығыс

Кт

5440

Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв.

      17-тарау. Негізгі құрал-жабдықтарды шағын және орта бизнеске арналған халықаралық стандартқа сәйкес есепке алу

      Ескерту. Нұсқаулық 17-тараумен толықтырылды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.11.2023 № 88 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      158. Негізгі құрал-жабдықтарды сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) негізгі құрал-жабдықтар келген кезде:

Дт

2410

Негізгі құрал-жабдықтар

Кт

3310

Жеткізушілерге және мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек;

      2) негізгі құрал-жабдықтарды төлеген кезде:

Дт

3310

Жеткізушілерге және мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек

Кт

1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.

      159. Негізгі құрал-жабдықтарды басқа негізгі құрал-жабдықтарға айырбастау жолымен сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) егер қабылданған объектінің әділ құны берілген объектінің құнына тең болған жағдайда:

Дт

2410

Негізгі құрал-жабдықтар (қабылданған объект)


2420

Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы

Кт

2410

Негізгі құрал-жабдықтар (берілген объект);

      2) егер қабылданған объектінің әділ құны берілген объектінің құнынан жоғары болса:

Дт

2410

Негізгі құрал-жабдықтар (қабылданған объект)


2420

Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы


1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

Кт

2410

Негізгі құрал-жабдықтар (берілген объект)


6210

Активтерді шығынға жазудан кірістер;

      3) егер қабылданған объектінің әділ құны берілген объектінің құнынан төмен болса:

Дт

2410

Негізгі құрал-жабдықтар (қабылданған объект)


2420

Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы


7410

Активтерді шығынға жазу бойынша шығыстар

Кт

2410

Негізгі құрал-жабдықтар (берілген объект)


1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.

      160. Негізгі құрал-жабдықтар бойынша амортизацияны есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

7490 01

Пайдалану құқығы нысанындағы негізгі құрал-жабдықтардың және активтердің амортизациясы бойынша шығыстар

Кт

2420

Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы.

      161. Объектінің немесе негізгі құрал-жабдықтар объектілері тобының құнсыздануы анықталған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) бастапқы құны бойынша есепке алу әдісін қолданған жағдайда:

Дт

7420

Активтердің құнсыздануынан болған шығыстар

Кт

2430

Негізгі құрал-жабдықтар құнсыздануынан болған залал;

      2) қайта бағаланған құн бойынша есепке алу әдісі қолданылған жағдайда объектінің немесе негізгі құрал-жабдықтар объектілері тобының құнсыздануы қайта бағалау бойынша бұрын есептелген резервті ескере отырып жүзеге асырылады:

Дт

7420

Активтердің құнсыздануынан болған шығыстар


5420

Пайдалану құқығы нысанындағы негізгі құрал-жабдықтарды және активтерді қайта бағалау резерві

Кт

2430

Негізгі құрал-жабдықтар құнсыздануынан болған залал.

      162. Негізгі құрал-жабдықтарға қайта бағаланған құн бойынша есепке алу әдісі қолданылған жағдайда, негізгі құрал-жабдықтарды қайта бағалау мынадай бухгалтерлік жазбалармен жүзеге асырылады:

      1) оң қайта бағалау жағдайында:

Дт

2410

Негізгі құрал-жабдықтар


2420

Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы

Кт

5420

Пайдалану құқығы нысанындағы негізгі құрал-жабдықтарды және активтерді қайта бағалау резерві;

      2) теріс қайта бағалау жағдайында:

Дт

2420

Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы


5420

Пайдалану құқығы нысанындағы негізгі құрал-жабдықтарды және активтерді қайта бағалау резерві


7420

Активтердің құнсыздануынан болған шығыстар

Кт

2410

Негізгі құрал-жабдықтар.

      163. Негізгі құрал-жабдықтар объектілерін есептен шығару кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

2420

Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы


7410

Активтерді шығынға жазу бойынша шығыстар

Кт

2410

Негізгі құрал-жабдықтар.

18-тарау. Қорларды сатып алу және сату кезінде шағын және орта бизнеске арналған халықаралық стандартқа сәйкес есепке алу

      Ескерту. Нұсқаулық 18-тараумен толықтырылды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.11.2023 № 88 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      164. Қорларды сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) қорлар келген кезде:

Дт

1330

Тауарлар

Кт

3310

Жеткізушілерге және мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек;

      2) қорларды төлеген кезде:

Дт

3310

Жеткізушілерге және мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек

Кт

1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.

      165. Қорларды сату кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сатудан түскен табысты тану кезінде:

Дт

1210

Сатып алушылардың және тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі

Кт

6010

Өнім өткізуден және қызмет көрсетуден кірістер;

      2) сатып алушылардан төлем алған кезде:

Дт

1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары

Кт

1210

Сатып алушылардың және тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі;

      және бір мезгілде:

Дт

7010

Өткізілген өнімдердің және көрсетілген қызметтің өзіндік құны

Кт

1330

Тауарлар.

19-тарау. Жалақы және басқа да ақшалай төлемдерді төлеу жөніндегі операцияларды шағын және орта бизнеске арналған халықаралық стандартқа сәйкес есепке алу

      Ескерту. Нұсқаулық 19-тараумен толықтырылды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.11.2023 № 88 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      166. Қызметкерге есеп беруге ақша қаражаттарын беру кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

1250

Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі

Кт

1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.

      167. Ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген талаптарға сәйкес дайындалған растайтын құжаттардың негізінде қызметкердің берешегін есептен шығару бойынша мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт

7210

Әкімшілік шығыстар

Кт

1250

Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі.

      168. Ұйымның жалақысын есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      1) жалақыны есептеу сомасына:

Дт

7210

Әкімшілік шығыстар

Кт

3350

Еңбекке ақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек;

      2) жалақыдан жеке табыс салығын ұстау сомасына:

Дт

3350

Еңбекке ақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек

Кт

3120

Жеке табыс салығы;

      3) міндетті зейнетақы аударымдарын жалақыдан ұстап қалу сомасына:

Дт

3350

Еңбекке ақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек

Кт

3220

Зейнетақы аударымдары бойынша міндеттемелер;

      4) жалақыдан міндетті әлеуметтік аударымдарды есептеу сомасына:

Дт

7220 01

Әлеуметтік салық және әлеуметтік төлемдер бойынша шығыстар

Кт

3150

Әлеуметтік салық (Міндетті әлеуметтік аударымдар);

      5) жалақыдан әлеуметтік салықты есептеу сомасына:

Дт

7220 01

Әлеуметтік салық және әлеуметтік төлемдер бойынша шығыстар

Кт

3150

Әлеуметтік салық.

      169. Нақты жалақы төленген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

Дт

3350

Еңбекке ақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек

Кт

1010

Кассадағы ақша қаражаттары


1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.

      170. Осы нұсқаулықтың 168-тармағына сәйкес ұсталған және есептелген салықтар мен бюджетке төленетін міндетті төлемдерді төлеу кезінде жалақы бойынша мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) жеке табыс салығын төлеу сомасына:

Дт

3120

Жеке табыс салығы

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары;

      2) әлеуметтік салықты төлеу сомасына:

Дт

3150

Әлеуметтік салық

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары;

      3) міндетті зейнетақы аударымдарын төлеу сомасына (әрбір қызметкер бойынша бөлгенде):

Дт

3220

Зейнетақы аударымдары бойынша міндеттемелер

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары;

      4) міндетті зейнетақы аударымдарын төлеу сомасына (әрбір қызметкер бойынша бөлгенде):

Дт

3150

Әлеуметтік салық (Міндетті әлеуметтік аударымдар)

Кт

1030

Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.".