Об утверждении Единого тарифно-квалификационного справочника работ и профессий рабочих (выпуск 8)

Приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 10 января 2012 года № 10-ө. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 6 февраля 2012 года № 7414. Утратил силу приказом Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 6 января 2021 года № 4.

Сноска. Утратил силу приказом Министра труда и социальной защиты населения РК от 06.01.2021 № 4 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии со статьей 125 Трудового Кодекса Республики Казахстан в целях установления сложности определенных видов работ, присвоения квалификационных разрядов рабочим и определения правильных наименований профессий рабочих, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемый Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (выпуск 8).

2. Отменить приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 23 апреля 2008 года № 106-п "Об утверждении Единого тарифно-квалификационного справочника работ и профессий рабочих".

3. Департаменту труда и социального партнерства (Сарбасов А. А.) в установленном законодательством порядке обеспечить государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан и его официальное опубликование.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан Нурымбетова Б.Б.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр

Г. Абдыкаликова

Утвержден приказом Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 10 января 2012 года № 10-ө

Единый тарифно-квалификационный справочник
работ и профессий рабочих (выпуск 8)
1. Общее положение

Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (далее - ЕТКС) выпуск 8 состоит из разделов "Общие профессии цветной металлургии", "Производство цветных, редких металлов и порошков из цветных металлов", "Обработка цветных металлов", "Производство твердых сплавов, тугоплавких металлов и изделий порошковой металлургии", "Производство электродной продукции".

Тарифно-квалификационные характеристика каждой профессии имеет три раздела: "Характеристика работ", "Должен знать", "Примеры работ".

В разделе "Характеристика работ" содержится описание основных, наиболее типичных для данной профессии и данного разряда работ, которые должен уметь выполнять рабочий. Описание этих работ дается в разделе выполняемых рабочим трудовых функций, из которых складывается процесс труда: подготовительных операций к непосредственному ведению технологического процесса, операций по уходу за оборудованием и обслуживанию рабочего места действий рабочего по непосредственному ведению технологического процесса с указанием его параметров, стадий и кратких технических характеристик.

В разделе "Должен знать" излагаются основные требования к квалификации рабочего, необходимой для качественного выполнения работ, приведенных в разделе "Характеристика работ", то есть, знание свойств предметов труда, технологических и конструктивных особенностей орудий труда, последовательности и стадий технологического процесса, технической и технологической документации, а также требования к специальным знаниям рабочего, обусловленные спецификой и сложностью выполняемых работ. По отдельным профессиям рабочих, выполняющих работы повышенной сложности, соответствующие шестым и более разрядам, в разделе "Должен знать" приведены требования к уровню профессионального образования. Конкретные требования к профессиональной подготовке и профессиональному образованию рабочих могут быть определены при присвоении квалификационных разрядов.

В разделе "Примеры работ" приводится перечень работ, наиболее типичных для данной профессии и данного разряда работ. В тех случаях, когда в разделе "Характеристика работ" достаточно полно изложено описание выполняемых работ, раздел "Примеры работ" в квалификационной характеристике не приводится.

Тарифно - квалификационные характеристики разработаны применительно к восьмиразрядной тарифной сетке.

В ЕТКС, как правило, каждая профессия, встречается только в одном из разделов.

В разделах ЕТКС (выпуска 8) помещены профессии, специфичные, в основном, для предприятий цветной металлургии, ее производств или видов работ.

Тарифно-квалификационные характеристики применяются при тарификации работ и присвоении квалификационных разрядов рабочим в организациях независимо от формы их собственности и организационно-правовых форм, где имеются производства и виды работ, указанные в настоящем разделе (ах), кроме особо оговоренных случаев.

При заполнении документов, подтверждающих трудовую деятельность работника, а также при изменении тарифного разряда, наименование его профессии записывается в соответствии с ЕТКС.

В целях удобства пользования, ЕТКС (выпуск 8) предусматривает алфавитный указатель (приложение 1), содержащий наименования профессий рабочих, диапазон разрядов и нумерацию страниц.

2. Общие профессии цветной металлургии
Заливщик анодов
1. Заливщик анодов 3-й разряд

Характеристика работ. Фрезерование (керновка) анодных (подовых) блоков. Очистка до металлического блеска катодных стержней. Очистка отработанных анодов (огарков) от электролита, глинозема, защитного алюминиевого покрытия на вибростолах, пневмомолотками, щетками, скрепками. Очистка ниппелей анододержателей от чугунных заливок в дробеструйной камере и вручную. Контроль за состоянием ниппелей. Визуальный контроль за состоянием контакта "штанга-кронштейн" анододержателя. Отбор анододержателей, пригодных на заливку. Обслуживание станции загрузки и разгрузки анодов технологической линии по заливке обожженных анодов. Подвеска анодов или анододержателей на самоходные тележки монорельсового конвейера, снятие с конвейера залитых анодов. Включение и выключение оборудования обслуживаемого участка технологической линии, контроль за его работой. Подготовка ковшей к заливке. Очистка фурм, розжиг вагранки. Участие в загрузке шихты в вагранки, индукционные тигельные электропечи, участие в их ремонте. Транспортирование ковшей, анодов, анододержателей (катододержателей), отходов и других материалов. Очистка разливочных ковшей, анодов, заливочных столов, желобов, дозирующих чаш, форсунок, поддонов. Дробление чугуна.

Должен знать: устройство оборудования обслуживаемого участка, правила пользования пневматическим инструментом и другими механизмами по очистке катодных стержней, огарков, ниппелей анододержателей, требования, предъявляемые к подовым блокам и анододержателям, правила пользования подъемно-транспортным оборудованием и грузозахватными приспособлениями, номенклатуру и назначение шихтовых материалов, рецептуру и способы приготовления смесей для ремонта разливочных ковшей и забивки леток; правила розжига вагранки, принятую условную сигнализацию.

2. Заливщик анодов 4-й разряд

Характеристика работ. Заливка подовых секций, анодных ниппельных гнезд расплавленным чугуном. Установка и центровка анодных (подсвах) блоков, катодных стержней, анододержателей, катододержателей, анодов с подвеской шинок в центрах ниппельных отверстий. Приготовление формовочной массы и формовка подовых секций. Разогрев подовой массы и набивка потая подовых секций. Контроль за температурой чугуна для заливки. Обессеривание чугуна в разливочных ковшах, удаление шлака. Загрузка электромиксера жидким алюминием, возвратами производства. Выбор и установка режимов нагрева алюминия. Выпуск расплавленного алюминия из миксера и напыление его на аноды. Управление машиной напыления алюминия на анод и ее обслуживание. Снятие чугунных заливок с ниппелей и разрушение угольных огарков, анододержателей на прессах. Обслуживание прессов. Загрузка печей шихтовыми материалами.

Должен знать: состав подовой массы, температурный режим разогрева подовой массы, правила набивки потая подовых секций, требования, предъявляемые к качеству формовки подовых секций и анодов, правила монтажа и демонтажа анодных шинок, порядок загрузки шихты в вагранки и электропечи, технологию подготовки и заливки чугуном подовых секций и анодов, назначение графитации ниппелей анододержателей, температуру расплавленного чугуна для заливки, режим нагрева алюминия для распыления, устройство обслуживаемого оборудования, схему технологической линии по заливке обожженных анодов.

3. Заливщик анодов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса плавки чугуна в вагранках и индукционных электропечах под руководством заливщика более высокой квалификации. Регулирование хода плавки по заданному режиму. Отбор проб расплавленного чугуна. Слив готового металла в разливочный ковш. Пуск и остановка печи. Приготовление шихты. Контроль качества компонентов шихты для получения чугуна заданного состава. Наблюдение за исправностью оборудования и инструмента, текущий ремонт его. Руководство работой по разогреву подовой массы, набивке потая в подовых секциях, по разрушению отработанных анодов.

Должен знать: устройство, назначение, правила эксплуатации вагранок, индукционных тигельных электропечей и другого обслуживаемого оборудования, инструмента и приспособлений; технические условия, предъявляемые к качеству шихтовых материалов и топлива, состав шихты и чугуна, свойства выплавляемого чугуна и требования, предъявляемые к его качеству, правила пуска и остановки печи.

4. Заливщик анодов 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса плавки чугуна в вагранках и инструкционных электропечах с корректировкой и выбором режимов плавки. Загрузка шихты в зависимости от хода плавки чугуна, заливка расплавленным чугуном подовых секций и анодов. Расчет шихты. Измерение электросопротивления контактов "блок-стержень", залитых чугуном. Контроль за работой оборудования обслуживаемого участка технологической линии по монтажу и демонтажу анодов.

Должен знать: конструктивные особенности обслуживаемого оборудования технологической линии по монтажу и демонтажу анодов, влияние химического состава топлива на способ ведения плавки и на качество получаемого чугуна, допуски на электросопротивление залитых чугуном блоков.

Загрузчик шихты
5. Загрузчик шихты 3-й разряд

Характеристика работ. Загрузка шихты и ее компонентов в печи, капсели, тигли, бункера вручную или при помощи загрузочно-питательных механизмов. Проверка наличия шихты и других материалов в бункерах. Регулирование равномерной подачи шихты и материалов. Продувка воронки в бункерах. Устранение продувов в печах. Шуровка шихты. Участие в отбивке настылей в печах. Обслуживание печей, дозаторов, питателей, загрузочных и разгрузочных механизмов. Уборка просыпанных материалов. Выполнение отдельных работ, предусмотренных в 4-м разряде, под руководством загрузчика более высокой квалификации.

Должен знать: устройство загрузочно-питательных механизмов, схему их управления, правила загрузки шихты и ее компонентов, состав шихты, график загрузки и выгрузки шихты, назначение загружаемых материалов, расположение бункеров и способы обращения с затворами, принятую сигнализацию.

6. Загрузчик шихты 4-й разряд

Характеристика работ. Загрузка шихты и ее компонентов в шахтные, отражательные, трубные и другие печи при помощи транспортно-загрузочных машин и механизмов под руководством загрузчика более высокой квалификации. Перемешивание шихты. Наполнение шихтой транспортных средств. Корректировка веса шихты. Управление загрузочными машинами и механизмами, транспортными средствами, подающими шихту, и их обслуживание. Наблюдение за качеством загружаемой шихты, уровнем ее в печи и нормальным сходом. Отбор проб на ситовые и другие анализы. Футеровка патрубков печи. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: устройство обстукиваемых печей, загрузочных машин и механизмов, транспортных средств, признаки нормального хода печи, режим у графики загрузки и выгрузки, установленный состав получаемых газов, систему смазки обслуживаемых механизмов, взаимосвязь заботы печей и загрузочных механизмов, требования, предъявляемые к качеству компонентов шихты.

7. Загрузчик шихты 5-й разряд

Характеристика работ. Загрузка шихты и ее компонентов в шахтные, отражательные, трубные и другие печи при помощи транспортно-загрузочных машин и механизмов. Регулирование подачи шихты и материалов, равномерное распределение их в печи. Набор шихты по заданному рецепту. Управление электровагонвесами и пневматическими устройствами. Наблюдение за наличием запаса шихты и топлива, состоянием транспортных средств и бесперебойно подачей шихты и материалов на колошниковую площадку и в печи, температурой колошника, удалением газов из печи, уровнем сыпи. Определение количества и качества загружаемых в печи шихты и материалов и ведение учета их. Соблюдение графика загрузки шихты в печи. Обеспечение нормальной работы для следующей смены.

Должен знать: конструктивные особенности печей различных типов, универсальных приспособлений и других обслуживаемых механизмов, физико-химические свойства шихты, основы металлургии; способы загрузки шихты в металлургические агрегаты, визуальное определение хода печей.

Контролер продукции цветной металлургии
8. Контролер продукции цветной металлургии 3-й разряд

Характеристика работ. Приемка, контроль качества сырья, полуфабрикатов с определением кондиционности, сорта, марки продукции, качества измельчения материалов и других аналогичных по сложности показателей. Отбраковка продукции путем визуального осмотра, физических, химических и механических испытаний, по данным анализов и путем опробования. Подготовка опытных образцов. Испытание полуфабрикатов, опытных образцов готовой продукции на механические свойства на различных контрольных установках, аппаратах и приспособлениях. Проверка технологических параметров в соответствии с технологическими инструкциями. Пооперационный, фазный контроль производства полуфабрикатов. Контроль качества клеймения принятой продукции и ее упаковки. Маркировка продукции по государственным стандартам, при необходимости - нанесение спецмаркировки на экспортной продукции. Выдача заключений на принятую продукцию. Отбор, обработка проб готовой продукции по ходу технологического процесса. Приемка и контроль тары. Учет готовой продукции, проб, полуфабрикатов и сырья с соответствующим оформлением документации. Упаковка проб.

Должен знать: государственные стандарты и технические условия на контролируемую продукцию и на испытание опытных образцов, инструкции по отбраковке и приемке материалов, технологические инструкции, методы приема продукции правила пользования контрольно-измерительными приборами, весами, расчетными таблицами, эталонами, мерительным инструментом и приспособлениями, справочниками, данными анализов, основные свойства контролируемых материалов, ассортимент и назначение изделий, устройство и правила эксплуатации применяемого оборудования для контроля и испытания, способы выявления и устранения неполадок в их работе.

9. Контролер продукции цветной металлургии 4-й разряд

Характеристика работ. Приемка, контроль качества металлосодержащего сырья, полуфабрикатов и готовой продукции. Испытание полуфабрикатов, готовой продукции на физико-механические свойства, электропроводность, непроницаемость и на другие аналогичные по сложности качественные показатели на различных контрольных установках, аппаратах и приспособлениях. Контроль отдельных физических параметров полупроводниковых материалов по Госстандарту (далее - ГОСТ) и техническим условиям. Составление приемочных и рекламационных актов и актов на забракованную продукцию и потери. Проверка соответствия готовой продукции определенной марке металлов или сплавов. Определение веса и количества отгружаемых слитков, рулонов металла и другой продукции. Оформление документации на поступающее сырье, полуфабрикаты и отгружаемую продукцию. Определение пригодности вагонов, контейнеров и других транспортных средств для отгрузки готовой продукции.

Должен знать: государственные стандарты на благородные, редкие, цветные металлы и твердые сплавы, технологические процессы на обслуживаемом участке, классификацию брака, правила оформления технических сертификатов и паспортов, технику и способы контроля, испытания, приемки продукции, физико-химические и механические свойства контролируемого сырья, полуфабрикатов, готовой продукции, требования, предъявляемые к транспортным средствам для отгрузки готовой продукции, устройство, назначение и правила применения сложных контрольно-измерительных приборов, аппаратуры, инструмента, порядок и правила составления приемочных и рекламационных актов и актов на забракованную продукцию.

10. Контролер продукции цветной металлургии 5-й разряд

Характеристика работ. Контроль качества ответственных материалов, полуфабрикатов готовой продукции, а также контроль готовой продукции сложных форм. Контроль качества полупроводниковых материалов и металлов высокой чистоты по совокупности свойств по государственным стандартам и техническим условиям. Контроль за ходом технологических процессов. Отбор проб. Проверка соответствия сертификатных данных или контрольных испытаний требованиям ГОСТа или техническим условиям. Оформление рекламационных актов на некондиционную продукцию. Составление паспортов. Проверка правильности работы контрольно-измерительной аппаратуры, установок и приспособлений. Учет и анализ брака выпускаемой продукции. Определение марок продукции.

Должен знать: технологию производства контролируемой продукции, устройства и правила эксплуатации применяемого оборудования, аппаратуры, мерительного и контрольного инструмента, способы наладки контрольно-измерительных приборов, правила оформления технических сертификатов и паспортов, чертежи и эскизы на контролируемую продукцию, виды и причины брака контролируемой продукции, способы предупреждения и устранения его, методика контроля, основы физики, химии в объеме программы производственно-технического обучения.

11. Контролер продукции цветной металлургии 6-й разряд

Характеристика работ. Контроль продукции высокой степени точности и сложности. Контроль сложных физических характеристик полупроводниковых материалов, изделий из твердых сплавов прошедших физико-механические испытания; контроль качества продукции в производстве металлов высокой чистоты, продукции особо ответственной и продукции специального назначения. Контроль состава многокомпонентных и полупроводниковых материалов методами рентгеновского микроанализа, спектральной фотопроводимости и другими методами.

Должен знать: технологию производства всей контролируемой продукции, виды, типы, назначение контролируемой продукции, выпускаемой на заслуживаемом участке, физический смысл всех контролируемых параметров, микро- и микроструктуру металлов и сплавов, устройство, назначение и правила пользования всеми применяемыми контрольно-измерительными приборами, универсальными и специальными средствами измерения: основы физики, химии, электротехники, электроники.

Требуется среднее специальное образование.

Машинист дробильно - помольно - сортировочных механизмов
12. Машинист дробильно - помольно - сортировочных
механизмов 3-й разряд

Характеристика работ. Управление комплексом дробильно-размольных агрегатов (дробилки, мельницы), сепараторов, грохотов, мешалок, прессов брикетировали, дозаторов, транспортно - питательних механизмов, вентиляционных установок. Прием, подготовка сырья и материалов (окалина, руда, термитный известняк, древесный уголь, сажа, слюда, асбест и др.) и распределение их по бункерам, обеспечение нормального их заполнения. Регулирование подачи материалов к агрегатам и механизмам. Удаление посторонних примесей из шихтовых материалов. Ведение записи показателей работы оборудования и учета сырья, материалов и шихты. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, порядок включения и выключения электродвигателей и правила пуска и остановки оборудования, схемы движения материалов, технические условия и требования, предъявляемые к качеству сырья, материалов и шихты, основы технологического процесса обогащения и подготовки для восстановления, предельную нагрузку оборудования, схему автоматизации, блокировки и сигнализации, систему смазки оборудования, слесарное дело.

При работе на отдельных механизмах - 2-й разряд;

при руководстве процессом подготовки, обогащения и при обслуживании слюдо-выборочных машин - 4-й разряд.

Машинист просеивающих установок
13. Машинист просеивающих установок 2-й разряд

Характеристика работ. Управление механическими, барабанными, вибрационными ситами, магнитными сепараторами, питателями и вспомогательными механизмами и устройствами при просеве и перемешивании материалов. Наблюдение за равномерным поступлением материалов для просева и подачи их в сортовые бункера. Шуровка материалов и удаление посторонних примесей из них. Взвешивание и просеивание материалов по фракциям. Отбор проб для анализа. Сбор высевок. Отбор и разбивка крупных кусков. Установка, чистка и смена сеток. Подготовка тары и загрузка в нее просеянного материала. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, участие в его ремонте.

Должен знать: разновидность и устройство применяемого оборудованная, виды материалов, поступающих для просева, и расположение их в сортовых бункерах, размеры сита сорта сеток, технические условия, предъявляемые к качеству просева.

Монтажник на ремонте ванн
14. Монтажник на ремонте ванн 2-й разряд

Характеристика работ. Выполнение простейших работ при демонтаже и монтаже оборудования и конструкций ванн. Очистка и промывка деталей оборудования. Прогонка резьбы на болтах и гайках.

Должен знать: способы очистки и промывки деталей, виды и способы применения простейших такелажных приспособлений.

15. Монтажник на ремонте ванн 3-й разряд

Характеристика работ. Выполнение простых работ при демонтаже и монтаже конструкций и оборудования ванн для электролиза алюминия, магния, титана и редких металлов. Снятие горелок и газосборника. Изготовление электроизоляционных подкладок по шаблонам. Участие в демонтаже шторных укрытий и монтаже анодного устройства ванны массой до 40 т.

Должен знать: способы выполнения работ по демонтажу и монтажу анодного устройства, устройство и правила пользования простыми такелажными средствами.

16. Монтажник на ремонте ванн 4-й разряд

Характеристика работ. Выполнение работ средней сложности при демонтаже и монтаже конструкций и оборудования ванн для электролиза алюминия, магния, титана и редких металлов. Разъединение и присоединение катодных и анодных спусков к цеховой ошиновке. Демонтаж механизма подъема анода. Участие в ремонте общецеховой ошиновки. Демонтаж и монтаж шторных укрытий. Кислородная резка металла. Ручная сварка конструкций из углеродистой стали в нижнем положении. Заготовка деталей для ремонта кожуха. Установка и крепление электроизоляции на углы ванн электролизера. Демонтаж и монтаж площадок анодного устройства ванны массой до 40 т и участие в демонтаже и монтаже анодного устройства ванны массой свыше 40 т.

Должен знать: основные свойства стали, способы сборки конструкций и оборудования, проверки габаритов фундамента, выверки оборудования, назначение электроизоляции, свойства и особенности сварки углеродистых сталей, требования, предъявляемые к подготовке кромок под сварку, способы регулирования тока на заданные режимы, правила кислородной резки металла, устройство аппаратуры для кислородной резки.

17. Монтажник на ремонте ванн 5-й разряд

Характеристика работ. Выполнение сложных работ при демонтаже и монтаже конструкций и оборудования ванн для электролиза алюминия, магния, титана и редких металлов. Монтаж механизмов подъема анода с центровкой редукторов и электродвигателей. Демонтаж и монтаж анодного устройства ванны массой свыше 40 т. Участие в демонтаже и монтаже футерованного кожуха катода крупными блоками массой свыше 100 т. Сварка стали в вертикальном и горизонтальном положениях при наличии магнитного поля. Замена деталей и узлов механизма подъема анода с их ремонтом и подгонкой.

Должен знать: способы разметки и перенесения монтажных осей, правила проверки и приемки под монтаж фундамента и мест установки ванн и механизмов, способы сращивания тросов подъемных механизмов электролизеров, способы центровки, выверки и регулировки монтируемого оборудования, способы применения траверс для демонтажа и монтажа катодов и анодов в сборе.

18. Монтажник на ремонте ванн 6-й разряд

Характеристика работ. Выполнение особо сложных работ по демонтажу и монтажу конструкций и оборудования ванн для электролиза алюминия, магния, титана и редких металлов. Монтаж и демонтаж футерованного кожуха катода крупными блоками массой свыше 100 т. Сварка стали в потолочном положении и сварка цветных металлов: медь-сталь, медь-алюминий, алюминий-алюминий.

Должен знать: основы электротехники и механики, правила опробования и регулировки механизмов, особенности сварки цветных металлов, правила сварки в газовой среде, технические требования, предъявляемые к монтажу узлов электролизных ванн.

Монтажник на ремонте печей
19. Монтажник на ремонте печей 2-й разряд

Характеристика работ. Подготовка огнеупорной массы вручную или в смесительных машинах для индукционных электроплавильных печей, миксеров и ковшей. Участие в засыпке и набивке подового камня огнеупорной массой, в сборке и установке печи на место, заливке металла и разогреве печи.

Должен знать: принцип работы обслуживаемых смесительных машин, виды и основные свойства применяемых огнеупорных материалов, рецептуру, порядок и правила приготовления огнеупорной массы, правила обслуживания оборудования по приготовлению огнеупорной массы.

20. Монтажник на ремонте печей 3-й разряд

Характеристика работ. Демонтаж, ремонт и монтаж индукционных электроплавильных печей под руководством монтажника более высокой квалификации. Засыпка и набивка подового камня огнеупорной массой с применением вибраторов уплотнения. Установка, выверка металлическим шаблоном этернитового цилиндра и индукционных катушек. Участие в работе по изоляции печи, регулировке магнитопроводов, индукционных катушек, испытании охлаждающих устройств и заливке металла в канал, в разогреве объемных индукционных единиц.

Должен знать: устройство обслуживаемых печей, особенности их монтажа, порядок сборки, установки и демонтажа печей, правила пользования подъемно-транспортным оборудованием, основы электротехники в объеме программы производственно-технического обучения.

21. Монтажник на ремонте печей 4-й разряд

Характеристика работ. Демонтаж, монтаж и ремонт индукционных электроплавильных печей. Подбор индукционных катушек в зависимости от конструкции и мощности печей. Полная сборка и отделка шахты. Регулирование магнитопроводов, индукционных катушек. Набивка и сборка отъемных индукционных единиц и участие в их разогреве. Заливка металла в канал. Испытание охлаждающих устройств и работы печи в соответствии с предъявляемыми требованиями. Сдача смонтированных печей в эксплуатацию в разогретом состоянии.

Должен знать: конструкционные схемы работы печей всех систем, взаимосвязь в работе отдельных узлов, порядок ввода печей в эксплуатацию (разморозка, заливка печей металлом), правила обращения с горелками сжиженного газа при работе на монтаже печей с отъемными индукционными единицами.

22. Монтажник на ремонте печей 5-й разряд

Характеристика работ. Монтаж и ремонт индукционных электроплавильных печей всех систем и конструкций. Перефутеровка раздаточной коробки электрообогреваемого желоба, замена термопарных блоков и частичный ремонт огневой поверхности. Подготовка отъемных индукционных единиц, изготовление и установка миканитовой прокладки. Сушка, вакуумирование, разогрев на электроспиралях, бутанпропановых горелках и спекание под металлом подового камня. Контроль качества размола огнеупорных материалов, засыпки и плотности набивки подового камня огнеупорной кассой. Составление высокоглиноземистой корундовой и шамотной массы по фракциям и изготовление из нее изделий (стопорно-разливочных устройств). Изолировка индукционных агрегатов и генераторов станции защитного газа. Припасовка крупногабаритных огнеупорных блоков сложной конфигурации алмазным инструментом.

Должен знать: конструктивные особенности электроплавильных печей всех систем и конструкций, особенности их монтажа и условия эксплуатации, стойкость огнеупорных изделий, режим сушки и разогрева, их назначение.

Обогатитель отходов
23. Обогатитель отходов 2-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса обогащения сора и шлаков на отсадочных столах, классификаторах и другом воднообогатительном оборудовании. Загрузка отходов в обогатительное оборудование. Регулирование подачи воды и отходов. Отбор проб на разных стадиях обогащения, Выборка посторонних предметов. Грохочение и измельчение обогащенного материала. Обслуживание обогатительного оборудования и транспортеров, выявление и устранение неисправностей в их работе, участие в ремонте.

Должен знать: принцип действия обслуживаемого обогатительного оборудования, характеристику отходов, подлежащих обогащению, технологию обогащения отходов, классификацию транспортеров, требования, предъявляемые к качеству обогащенных отходов.

Оператор щита (пульта) управления преобразовательной подстанции
24. Оператор щита (пульта) управления
преобразовательной подстанции 3-й разряд

Характеристика работ, Управление всеми агрегатами кремниево-, ртутно- и других преобразовательных подстанций мощностью до 10 тыс. кВт с пульта управления для обеспечения бесперебойной работы электролизных и других цехов предприятий. Коммутационные переключения высоковольтных аппаратов, включение и выключение отдельных агрегатов или всего оборудования одновременно. Наблюдение за показаниями контрольно-измерительных приборов, температурным режимом работающих агрегатов, уровнем напряжения и работой оборудования подстанций. Проведение замеров распределения токов и величин падений напряжения. Ведение оперативной документации. Участие в ремонте оборудования.

Должен знать: электрическую схему главных цепей подстанций, схемы управления, защиты, сигнализации, постоянного тока, устройство пульта управления и контрольно-измерительных приборов, режим работы обслуживаемого оборудования, конструкцию выпрямителей коммутационного оборудования и трансформаторов, основы электротехники, схемы водоснабжения, вентиляции, отопления и освещения обслуживаемой подстанции, порядок организации безопасного ведения работ в электроустановках и надзор за работающим электрооборудованием.

При обслуживании преобразовательных подстанций мощностью свыше 10 тыс. кВт и тиристорных агрегатов - 4-й разряд;

при координации работ и руководстве работой операторов щитов (пультов) управления, расположенных в разных корпусах электролизных и других цехов - 5-й разряд.

Плавильщик
25. Плавильщик 2-й разряд

Характеристика работ. Подготовка, изложниц, форм, ковшей, шлаковых чаш, приготовление огнеупорных материалов. Строповка изложниц и коробов. Загрузка печей вручную или при помощи крана. Выгрузка шлака из приямка печи и гранул из зумпфа. Выемка из изложниц отлитых чушек и их укладка. Наполнение приямка водой. Участие в очистке загрузочных и шлаковых окон, порогов. Наблюдение за сушкой желобов, ковшей. Изготовление глиняных пробок. Складирование материалов набойки для заправки ковшей, желобов и других вспомогательных материалов для плавки. Уборка рабочего места. Подготовка проб к плавке в лабораторных условиях: взвешивание, сушка, отмагничивание. Выполнение более сложных работ под руководством плавильщика более высокой квалификации.

Должен знать: классификацию, устройство вспомогательного оборудования, приспособлений и их назначение, состав и свойства огнеупорной массы, правила строповки и транспортировки подъемно-транспортным оборудованием, установленную сигнализацию, способы очистки печей и горнов, правила взвешивания, сушки и отмагничивания сырья при подготовке проб к плавке в лабораторных условиях.

26. Плавильщик 3-й разряд

Характеристика работ. Участие в процессах плавки, переплавки, рафинирования цветных металлов и сплавов и пульверизации алюминиевого порошка. Выпуск металла, шлака, штейна, заправка выпускных отверстий, шлаковых окон, порогов, желобов, разделка и заделка летки, замена шпуровой плиты, отстойников, изложниц, перепуск электродов, разливка металла, приготовление лигатуры и баббита под руководством плавильщика более высокой квалификации. Дозировка и загрузка материалов. Дробление и транспортировка шлака. Съем окисной пленки с поверхности металла при разливе. Промывка чушек водой или специальным раствором. Чистка печей от настылей. Приготовление набойки. Определение пригодности к работе, сушка, подогрев и очистка изложниц, ковшей, желобов. Установка, съем и ремонт пульверизационных форсунок. Выгрузка и затаривание пульверизата. Взвешивание и транспортировка металла. Управление шлаковым порогом. Плавка проб в лабораторных условиях для аналитического анализа. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, участие в его ремонте.

Должен знать: основные сведения об устройстве обслуживаемых печей погрузочно-разгрузочных механизмов и другого оборудования, их назначение, технологический процесс на обслуживаемом участке, свойства применяемого сырья, материалов, процесс окисления металла в процессе плавки требования, предъявляемые к качеству выпускаемой продукции, правила пользования контрольно-измерительными приборами, приспособлениями и инструментом.

Примеры работ.

1) Агломерат, руда, концентраты, соли, шламы, никель, никелевые сплавы, натрий сернистый, кремний, сурьма, сырье, содержащее драгоценные металлы, - участие в процессе плавки.

2) Алюминий, олово, свинец, цинк, золото - ведение процесса плавки в тиглях, котлах, на горнах.

3) Алюминий чушковый, силумин - разливка в изложницы разливочным конвейером.

4) Аноды и вайербарсы - получение в печах емкостью до 200 т под руководством плавильщика более высокой квалификации.

5) Кадмий - подготовка к плавке, отмывка, брикетирование, разливка, чистка чушек, сушка.

6) Карбиды кальция, карбиды литые вольфрама - ведение процесса плавки под руководством плавильщика более высокой квалификации.

7) Медь для производства медного купороса - участие в процессе плавки и грануляции.

8) Металлы цветные и их сплавы - ведение процесса рафинирования способом ликвации в котлах; ведение процесса плавки на однофазных печах и высокочастотных печах емкостью до 400 кг под руководством плавильщика более высокой квалификации.

9) Пена серебристая, цинковая - ведение процесса дистилляции.

10) Плавы щелочные - ведение процесса грануляции.

11) Свинец и дроссы - выливка из реторт в ковши при дистилляции пены.

12) Сплавы кремне-аллюминиевые, кремне-медные, алюминиево-магниевые - участие в процессе получения.

13) Хром металлический, отходы производства твердых сплавов, кальций хлористый, цинковый отсев - ведение процесса плавки.

14) Цинк катодный - ведение процессов переплавки и разливки под руководством плавильщика более высокой квалификации.

15) Цинк чушковый - ведение процесса дистилляции под руководством плавильщика более высокой квалификации.

27. Плавильщик 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса плавки, переплавки, рафинирования цветных металлов и сплавов, пульверизации алюминия для получения алюминиевого порошка, плавки руд, агломерата, огарка, концентратов, обслуживание печей, выпускных отверстий под руководством плавильщика более высокой квалификации. Подготовка материалов для плавки. Составление шихты по заданному составу. Подача и загрузка шихты, флюсов и других материалов в печи, питатели. Выпуск металла, шлака, штейна и разливка. Обслуживание вспомогательного оборудования. Осмотр и чистка фурм и леток, наблюдение за их работой, режимом дутья, уровнем шлака и металла в печах. Разделка и заделка леток. Определение готовности металла и шлака. Регулирование положения электродов электропечей, температуры или интенсивности процесса горения, поступления воды в кессоны. Подача сигналов о выпуске шлака. Открывание и закрывание выпускных отверстий печей и фурм. Устранение утечки воздуха. Отбор проб. Плавка, шерберование, купеляция троб в лабораторных условиях. Приготовление лигатур и баббита. Грануляция металла и шлака. Заправка откосов, стен, порогов, желобов, шлаковых окон и выпускных отверстий. Наращивание и замена электродов при плавке в электропечах. Очистка анодов от шлаковых включений и передача их в электролизное отделение. Подготовка, футеровка желобов для приема жидкого чернового металла и выпуска рафинированного. Комплектование партий готовой продукции.

Должен знать: устройство обслуживаемых плавильных печей, погрузочно-разгрузочных механизмов и другого оборудования; схемы воздушных, газовых, паровых, водяных и других коммуникаций; основы химии, основные свойства продуктов плавки, признаки нормальной работы печи, признаки, определяющие время выпуска продуктов плавки, режим охлаждения кессонов, факторы, влияющие на извлечение и содержание металла в продуктах плавки и выход металла и сплавов, состав подины печи и особенности ее ремонта, технологию проведения ремонтов печей, государственные стандарты и технические условия на готовую продукцию, марки выплавляемых металлов и сплавов.

Примеры работ:

1) Алюминий, никель, цинк, олово - ведение процесса переплавки в отражательных печах и электропечах под руководством плавильщика более высокой квалификации.

2) Аноды и вайербарсы - ведение процесса получения в печах емкостью свыше 200 т под руководством плавильщика более высокой квалификации.

3) Бронза, латунь, сплавы на алюминиевой и магниевой основе, сурьмянистые сплавы на свинцовой и оловянистой основе - ведение процесса плавки в тиглях, котлах, на горнах.

4) Дроссы - переплавка с помолом, промывкой сушкой.

5) Кадмий катодный и цементированный, карбиды кальция, карбиды литые вольфрама, шламы - ведение процесса плавки.

6) Карналлит обезвоженный, натрий сернистый, сормайт, шихта, кремний, кремне-алюминиевые, кремне-медные, алюминиево-магниевые сплавы, титансодержащий шлак - ведение процесса плавки под руководством плавильщика более высокой квалификации.

7) Кристаллы конденсированного магния - участие в процессе плавки.

8) Магний, титан, тяжелые цветные металлы и их сплавы - ведение процессов плавки и рафинирования под руководством плавильщика более высокой квалификации.

9) Медь - ведение процесса грануляции и выпуск штейна или шлака (в производстве медного купороса) под руководством плавильника более высокой квалификации; ведение процессов окисления и восстановления.

10) Металлы цветные легкие и их сплавы - ведение процессов плавки и рафинирования в отражательных печах и электропечах.

11) Металлы цветные и их сплавы - ведение процесса плавки на однофазных индукционных электропечах, в электродуговых печах, в электропечах при изготовлении проволоки, на высокочастотных печах емкостью до 400 кг; разливка металла из миксера объемом до 5 т.

12) Металлы цветные и их сплавы - ведение процесса плавки и разливки и шахтных печах медно-серного производства, на трехфазных индукционных электропечах мощностью до 800 кВт, двухфазных электропечах, на двух однофазных печах, на однофазных печах с разливом через тигель методом полунепрерывного, непрерывного и бесструйного литья, на высокочастотных печах емкостью свыше 400 кг, при разливе металла из миксеров объемом свыше 5 т под руководством плавильщика более высокой квалификации.

13) Окислы вольфрама, молибдена, кобальта - ведение процесса восстановительной плавки в плазменных печах под руководством плавильщика более высокой квалификации.

14) Олово черновое - ведение процесса огневого рафинирования и выпуск металла под руководством плавильщика более высокой квалификации.

15) Пыль цинковая - выпуск из уловителей.

16) Пятиокись ванадия - ведение процессов плавки в отражательных печах емкостью до 2 т и грануляции расплавленной пятиокиси ванадия.

17) Руда, агломерат, огарок, концентраты - ведение процесса плавки в шахтных, отражательных печах, в электропечах мощностью до 5000 кВт под руководством плавильщика более высокой квалификации.

18) Свинец - ведение процесса плавки в вагранках, ведение процесса рафинирования в котлах и печах под руководством плавильника более высокой квалификации.

19) Свинец, богатый драгоценными металлами, - ведение процесса купеляции.

20) Сурьма - ведение процесса восстановительной плавки.

21) Сплавы алюминиевые - ведение процесса рафинирования в вакуумно-дистилляционных индукционных печах под руководством плавильщика более высокой квалификации.

22) Сплавы свинцово-серебряные - получение анодов для электролиза.

23) Сплавы свинцово-кадмиево-натриевые, магниевые - приготовление.

24) Сырье огнеупорное - плавка в электродуговых печах под руководством плавильщика более высокой квалификации.

25) Сырье, полуфабрикаты, концентраты, шламы, содержащие драгоценные металлы, чистые драгоценные металлы, - ведение процесса плавки под руководством плавильщика более высокой квалификации.

26) Титан и его сплавы - ведение процесса плавки в вакуумно-дуговых печах с объемом жидкого металла до 100 кг, в плазменно-дуговых печах мощностью до 300 кВт под руководством плавильщика более высокой квалификации.

27) Цинк - ведение процессов рафинирования в печах и котлах и дистилляции в отражательных печах под руководством плавильщика более высокой квалификации.

28) Цинк катодный - ведение процессов переплавки и разливки.

29) Шлак свинцовый шахтной плавки - участке в ведении процесса фьюмингования.

30) Шликеры, съемы, шлаки, щелочные плавы, оборотные материалы, пусьеры и другие отходы - шихтовка и переплавка, выбивка пусьеры.

28. Плавильщик 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов плавки, переплавки, рафинирования цветных металлов и сплавов в печах различной конструкции, пульверизации алюминия в инертной среде для получения дисперсных алюминиевых порошков и сплавов на их основе с присадками титана, магния, цинка и других металлов в печах различной конструкции с повышенной герметичностью и взрывобезопасным исполнением; ведение процесса плавки руд, агломерата, концентрата, огарка. Приемка жидкого конвертерного шлака. Подготовка печи к плавке. Пуск и остановка печи. Обеспечение рационального режима ведения технологических процессов плавки, переплавки, рафинирования металла. Определение качества продуктов плавки, огнеупорных материалов, времени производства отдельных операций. Обслуживание печей и выпускных отверстий при выпуске металла, наблюдение за их состоянием, состоянием сифонов, фурм, кессонов, желобов и другого оборудования. Замена штейновых и грануляционных желобов, размывка ванны от настылеобразований. Заправка сифонов. Регулирование высоты продуктов плавки в сифоне, отстойнике. Прессование ниппелей, сборка форсунок. Обслуживание установок испарительного охлаждения печей. Очистка сифонной части и съем шликеров. Плавка проб сложных руд, содержащих сульфиды никеля, меди, железа, при ответственных плавках.

Должен знать: устройство плавильных печей различных типов и конструкций, устройство и схему подводок электроэнергии, состав шихты, требования, предъявляемые к качеству компонентов шихты, флюсов и продуктов плавки, способы выявления и устранения неисправностей в работе оборудования, правила пуска и остановки печей; правила пользования данными анализов, содержание примесей в черновом металле, роль химикатов, применяемых в процессе, способы их введения и нормы расхода, кондиции на рафинированный металл, установленный выход металла, виды и свойства огнеупорных материалов, график загрузки шихты в печь, температурный режим производственного процесса, способы предупреждения брака продукции, допускаемые потери металла и пути их сокращения, химический и структурный состав металлов и сплавов, основы химии, физики, вакуумной техники, электротехники.

Примеры работ:

1) Алюминий никель, цинк, олово - ведение процесса переплавки в отражательных печах и электропечах.

2) Алонжи конденсаторы реторты - выбраковка.

3) Аноды и вайербарсы - ведение процесса получения в печах емкостью до 200 т.

4) Висмут - ведение процессов рафинирования в котлах и дистилляции в печах.

5) Закись никеля, закись-окись кобальта - ведение процессов восстановительной и рафинировочной плавок под руководством плавильщика более высокой квалификации.

6) Карналлит обезвоженный, натрий сернистый, сормайт, шихта, кремний, кремне-алюминиевые, кремне-медные, алюмниево-магниевые сплавы, титан содержащий шлак - ведение процесса плавки.

7) Кобальт, олово, медь, никель, кристаллы конденсированного магния - ведение процесса плавки под руководством плавильщика более высокой квалификации.

8) Магний, титан, тяжелые цветные металлы и их сплавы - ведение процессов плавки и рафинирования.

9) Медь для производства медного купороса - ведение процесса грануляции и выпуск штейна или шлака.

10) Металлы цветные и их сплавы - ведение процессов плавки и разливки в шахтных печах медно-серного производства, на трехфазных индукционных электропечах мощностью до 800 кВт, двухфазных электропечах, на двух однофазных печах, на однофазных печах с разливом через тигель методом полунепрерывного, непрерывного и бесструйного литья, на высокочастотных электропечах емкостью свыше 400 кг. вакуумных печах, при разливе металла из миксеров объемом свыше 5 т.

11) Металлы цветные и их сплавы - ведение процессов плавки и разливки в трехфазных индукционных электропечах мощностью свыше 800 кВт под руководством плавильщика более высокой квалификации.

12) Никель и никелевые сплавы, бериллиевая и телефонная броня - ведение процесса плавки на однофазных электропечах, в тиглях, котлах, на горнах.

13) Окислы вольфрама, молибдена, кобальта - ведение процесса восстановительной плавки в плазменных печах.

14) Олово черновое - ведение процесса огневого рафинирования.

15) Пятиокись ванадия - ведение процессов плавки в отражательных печах емкостью свыше 2 т и грануляции расплавленной пятиокиси ванадия.

16) Руда, агломерат, концентраты, огарок - ведение процесса плавки в шахтных печах, отражательных и электропечах мощностью до 5000 кВт; ведение процесса плавки в электропечах мощностью свыше 5000 кВт под руководством плавильщика более высокой квалификации.

17) Свинец - ведение процесса рафинирования в котлах или печах и разливка.

18) Свинец, свинецсодержащие материал - ведение процесса восстановительной плавки в шахтных печах под руководством плавильщика более высокой квалификации.

19) Сплавы алюминиевые - ведение процесса рафинирования в вакуумно-дистилляционных индукционных печах.

20) Сплавы драгоценных металлов - ведение процессов дистилляции и купеляции.

21) Сырье огнеупорное - ведение процесса плавки в электродуговых печах.

22) Сырье, полуфабрикаты, концентраты, шламы, содержащие драгоценные металлы, чистые драгоценные металлы, - ведение процесса плавки.

23) Сурьма - ведение процесса рафинирования в печах или горнах.

24) Титан и его сплавы - ведение процесса плавки в вакуумно-дуговых печах с объемом жидкого металла до 100 кг, в плазменно-дуговых печах мощностью до 300 кВт; ведение процесса плавки в вакуумно-дуговых печах с объемом жидкого металла свыше 100 кг, в плазменно-дуговых печах мощностью свыше 300 кВт под руководством плавильщика более высокой квалификации.

25) Цинк - ведение процессов рафинирования в печах и котлах и дистилляции в отражательных печах и в дистилляционных печах с вертикальными ретортами.

26) Цинк катодный - ведение процесса плавки.

27) Шлак свинцовый шахтной плавки - ведение процесса фьюмингования под руководством плавильщика более высокой квалификации.

28) Шламы - ведение процесса рафинирования.

29. Плавильщик 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса плавки руд, агломерата, огарка, концентрата в электропечах мощностью свыше 5000 кВт; цветных металлов и сплавов в трехфазных электропечах мощностью свыше 800 кВт. Ведение процесса восстановительной плавки в электропечах мощностью 2000 кВт и более. Ведение процесса плавки полиметаллической руды, концентрата, руды медно-серного производства, агломерата с содержанием пяти и более компонентов. Ведение процессов плавки и пульверизации на специальных установках алюминия для получения сферических микропорошков. Управление печами и вспомогательным оборудованием. Проверка правильности загрузки печи. Регулирование режима работы печи по показаниям контрольно-измерительных приборов и данным анализов, корректировка процесса плавки добавлением флюсов и оборотных материалов. Определение готовности плавки. Выпуск чернового металла. Обеспечение нормальной работы для следующей смены.

Должен знать: конструктивные особенности плавильных печей различных конструкций и типов; схемы воздухопроводов, газоходов, электроснабжения, систему циркуляции; факторы, влияющие на ход технологического процесса, производительность печей и качество получаемого металла; планируемое и фактическое извлечение металлов; способы определения содержания металла в сырье и продуктах плавки; основы металлургии, теплотехники и электротехники; методы достижения рационального режима плавки.

Требуется среднее специальное образование.

Примеры работ:

1) Аноды и вайербарсы - ведение процесса получения в печах емкостью свыше 200 т.

2) Закись никеля, закись-окись кобальта - ведение процессов восстановительной и рафинировочной плавок.

3) Кобальт, олово, медь, никель, никелевые сплавы, кристаллы конденсированного магния - ведение процесса плавки; наращивание, перепуск и смена электродов.

4) Кремний, свинец, свинецсодержащие материалы - ведение процесса восстановительной плавки.

5) Металлы драгоценные чистые - ведение процессов ответственной плавки и доизвлечения металлов из шлака.

6) Титан и его сплавы - ведение процесса плавки в вакуумно-дуговых печах с объемом жидкого металла свыше 100 кг, в плазменно-дуговых печах мощностью свыше 300 кВт.

7) Цинк - ведение процесса дистилляции на дистилляционных печах с горизонтальными ретортами в электротермических печах способом возгонки

8) Шлак свинцовый шахтной плавки - ведение процесса фьюмингования.

Прокальщик
30. Прокальщик 3-й разряд

Характеристика работ. Загрузка различных материалов во вращающиеся трубчатые, ретортные, муфельные и другие аналогичные по сложности прокалочные печи и выгрузка готовой продукции под руководством прокальщика более высокой квалификации. Наблюдение за температурой воды в фильтрах, расходом горючего, работой питателей. Подача воды к холодильникам. Загрузка и выгрузка прокаленной продукции из фильтров. Транспортировка сырья и готовой продукции. Заливка вода в гидравлические затворы. Регулирование циркуляции оборотной воды. Наблюдение за охлаждением материалов. Смешивание и перемешивание гидрата, возвратной пыли и других материалов. Устранение зависания шихты. Чистка течек. Удаление пыли из пылевых камер и мультициклонов. Продувка конденсационных горшков. Отбор проб. Прием, подогрев, фильтрация, перекачка мазута, проверка наличия его в баках. Обслуживание загрузочных, пылевых, смесительных и транспортно-питательных механизмов, участие в их ремонте.

Должен знать: принцип работы обслуживаемых печей, схему расположения газоотводящих боровов и коммуникаций, способы устранения зависания шихты, сущность технологического процесса прокаливания, кальцинация, состав и основные свойства применяемого сырья и готовой продукции, установленную сигнализацию.

31. Прокальщик 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прокаливания, кальцинации, обезвоживания различных материалов, в том числе и с добавками редких и радиоактивных материалов, во вращающихся трубчатых, ретортных, муфельных и других аналогичных по сложности прокалочных печах под руководством прокальщика более высокой квалификации. Загрузка материалов в печи, холодильники и выгрузка готовой продукции. Регулирование питания печей материалами, водой. Наблюдение за температурным режимом и расходом горючего. Участие в регулировании интенсивности процесса горения и в ремонте обслуживаемого оборудования. Контроль за работой транспортных средств, газового хозяйства. Распределение прокаленной продукции по бункерам и ассортименту. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство обслуживаемых прокалочных печей, применяемых контрольно-измерительных приборов, приспособлений и механизмов, технические условия на прокаливаемую продукцию, требования, предъявляемые к качеству сырья, готовой продукции, горючего, футеровки печей, технологию прокаливания, кальцинации, физико-химические реакции при прокаливании продукции, нормы расхода сырья и топлива, методы сокращения потерь продукции, способы предупреждения и устранения брака.

32. Прокальщик 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прокаливания, кальцинации, обезвоживания различных материалов, в том числе и с добавками редких и радиоактивных материалов, во вращающихся трубчатых, ретортных, муфельных и других аналогичных по сложности прокалочных печах. Регулирование температуры печи, тяги в печах, расхода пара, топлива, воды, скорости вращения печей, температуры и интенсивности процесса горения, разрежения, зоны прокаливания. Пуск и остановка печи. Определение степени прокаливания продукции по внешним признакам и данным анализов, концентрации отходящих газов. Наблюдение за состоянием футеровки печей, форсунок, горелок и коммуникаций. Контроль за исправностью оборудования. Подготовка оборудования к ремонту и приемка его после ремонта. Запись показателей работы оборудования и участие в его ремонте. Ведение процесса прокаливания гидрата окиси алюминия в печах циркулирующего кипящего слоя с многостадийным охлаждением в холодильнике под руководством прокальщика более высокой квалификации. Контроль за работой питателя, весового дозатора, за разгрузкой глинозема из печи и холодильника, за влажностью гидрата и подогрев его в зимнее время.

Должен знать: устройство прокалочных печей различного типа и конструкций, средств автоматики и сигнализации; схему автоматического регулирования работы печи; схемы газоходов и коммуникации; чертежи на обслуживаемое оборудование; состав и свойства прокаливаемых материалов и топлива; нормы технологического режима прокаливания; технические инструкции; требования, предъявляемые к качеству готовой продукции исходных продуктов; факторы, влияющие на производительность печи, и пути ее повышения; способы улучшения качества прокаливаемой продукции; условия повышения стойкости футеровки печи; виды брака и способы его предупреждения; порядок пуска и остановки печи; основы физики, электротехники, электроники, химии.

33. Прокальщик 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прокаливания гидрата окиси алюминия в печах циркулирующего кипящего слоя с многостадийным охлаждением в холодильнике. Наблюдение и поддержание заданного технологического и теплового режимов печи по показаниям контрольно-измерительных приборов. Регулирование температуры печи расхода пара, топлива, воды, воздуха для создания кипящего слоя в печи и холодильнике. Контроль за исправностью оборудования, его герметичностью, за разгрузкой готовой продукции, концентрацией отходящих газов, содержанием в них кислорода, за влажностью гидрата. Определение окончания производственного процесса, качества готовой продукции, степени прокаливания продукции по данным анализов. Профилактический осмотр и участие в ремонте обслуживаемого оборудования.

Должен знать: конструктивные особенности прокалочных печей различной конструкции; устройства контрольно-измерительных приборов и регуляторов автоматического и дистанционного управления; схему автоматического регулирования работы печи циркулирующего кипящего слоя; факторы, влияющие на производительность печи, и пути ее повышения; способы улучшения качества прокаливаемой продукции.

Пропитчик
34. Пропитчик 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса пропитки изделий и различных материалов серой, смолопеком, маслом, парафином, металлами и другими пропиточными материалами в пропиточных электропечах, ваннах, автоклавах и других установках с электро- или пароподогревом, а также в электрошкафах с защитной средой. Загрузка изделий и материалов в печи, автоклавы, ванны и другие пропиточные установки и выгрузка из них готовой продукции. Наблюдение за температурой продукции и ходом процесса пропитки. Корректировка хода режимов пропитки по показаниям контрольно-измерительных приборов. Определение качества пропиточных материалов и готовой продукции. Обслуживание пропиточных печей, ванн, установок, электрошкафов и другого оборудования, участие в их ремонте.

Должен знать: устройство пропиточного оборудования; нормы расхода пропиточных материалов; технологию пропитки изделий; назначение и правила пользования контрольно-измерительными приборами; способы предупреждения брака продукции; правила пользования вентиляцией при пропитке изделий; графики загрузки и выгрузки продукции; требования, предъявляемые к качеству пропиточных материалов и выпускаемой продукции.

При ведении процесса пропитки изделий в электродном производстве - 4-й разряд.

Регулировщик электродов
35. Регулировщик электродов 3-й разряд

Характеристика работ. Регулирование напряжения и положения электродов электропечей мощностью до 1000 кВт в зависимости от хода плавки с пульта управления. Контроль и корректировка хода технологического процессе в соответствии с установленными режимами по показаниям контрольно-измерительных приборов и данным анализов. Включение и выключение электропечей. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и аварийной аппаратуры, участие в их ремонте. Работа выполняется под руководством плавильщика.

Должен знать: устройство контактной системы печей и пульта управления; технологический процесс и режимы плавки в электропечах; правила пользования контрольно-измерительными приборами и аварийной аппаратурой; методы корректировки и контроля хода технологического процесса; схему электроблокировки; систему сигнализации.

При регулировании положения электродов электропечей мощностью свыше 1000 кВт; при обслуживании электропечей на плавке руд и концентратов - 4-й разряд.

Смесильщик
36. Смесильщик 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса смешивания шихты и связующих материалов в соответствии с заданным составом в смесительных машинах или бегунах. Увлажнение, взвешивание, загрузка материалов в смесительные машины или бегуны, выгрузка готовой смеси. Наблюдение за своевременным поступлением шихты и связующих материалов для смешивания. Регулирование работы смесителей, транспортно-питательных механизмов и температуры смешиваемой массы. Очистка стенок смесителя и смазка оборудования. Ведение процесса дозирования шихты и связующих материалов на технологической линии приготовления анодной массы. Приготовление каменноугольного пека. Управление агрегатами и механизмами системы по улавливанию и очистке возгонов пека под руководством смесильщика более высокой квалификации. Управление подъемно-транспортным оборудованием. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, участие в его ремонте.

Должен знать: устройство смесительных машин и бегунов, подъемно-транспортного оборудования; принцип действия агрегатов и механизмов системы по улавливанию и очистке возгонов каменноугольного пека; технологию приготовления связующих материалов; способы расчета заданного состава смеси; систему смазки машин и механизмов; правила пользования подъемно-транспортными механизмами; ситовой состав материалов; продолжительность смешивания и температуру смешиваемой массы.

37. Смесильщик 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса смешивания шихты и связующих материалов на технологической линии приготовления анодной массы, включающей смесительные установки, работающие в комплексе с котельными высокоорганического теплоносителя, под руководством смесильщика более высокой квалификации. Ведение процесса смешивания на смесительном оборудовании, оснащенном полуавтоматической схемой управления, на реакторно-смесительной установке непрерывного действия. Контроль наличия в емкостях шихты и связующих материалов, наблюдение за равномерным поступлением их в смесительные установки, за показаниями контрольно-измерительных приборов. Управление смесительными установками, котельными высокоорганического теплоносителя, агрегатами и механизмами системы по улавливанию и очистке возгонов каменноугольного пека. Регулирование температуры обогрева пекопроводов, емкостей, смесительных установок, участие в их ремонте. Ведение учета материалов, шихты и показателей работы оборудования.

Должен знать: устройство смесительных установок, котельных высокоорганического теплоносителя, агрегатов системы по улавливанию и очистке возгонов пека, дозировочных устройств, реакторно-смесительных установок непрерывного действия и другого обслуживаемого оборудования; правила и схемы управления агрегатами технологической линии приготовления анодной массы и дозирования ее компонентов; состав шихты; физико-химические свойства высокоорганического теплоносителя; назначение и правила пользования контрольно-измерительными приборами; правила и способы регулирования параметров технологического процесса.

38. Смесильщик 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса смешивания шихты и связующих материалов на технологических линиях приготовления анодной массы, включающей смесительные установки, работающие в комплексе с котельными высокоорганического теплоносителя. Контроль за соблюдением технологических режимов работы и техническим состоянием всего комплекса оборудования линий. Корректировка параметров технологического режима приготовления анодной массы. Проверка качества готовой продукции. Координация работы всей линии.

Должен знать: конструктивные особенности агрегатов технологической линии и их взаимосвязь, схемы управления технологической линией и ее отдельными узлами, способы корректировки параметров технологического режима, технические условия и требования, предъявляемые к качеству сырья и готовой продукции, основы физики, химии в объеме программы производственно-технического обучения, причины нарушений нормальной работы оборудования линии, способы их устранения и наладки оборудования, технологию приготовления многокомпонентной шихты.

Футеровщик - шамотчик на ремонте ванн
39. Футеровщик - шамотчик на ремонте ванн 2-й разряд

Характеристика работ. Дробление материалов для приготовления подовой массы. Загрузка подовой массы на противни и разогрев ее в электропечах или обогревательных шкафах, выгрузка противней с готовой массой и транспортировка. Обслуживание печей, шкафов, транспортных средств. Приготовление гипсовых растворов. Заливка электролизной ванны водой перед выбивкой подины. Разборка кирпичной кладки ванн, сортировка кирпича. Заливка футеровки гипсовым раствором.

Должен знать: требования, предъявляемые к качеству подовой масс, температуру разогрева массы, способы приготовления и предъявляемые требования к качеству гипсовых растворов.

40. Футеровщик - шамотчик на ремонте ванн 3-й разряд

Характеристика работ. Набойка машиной угольной подушки электролизной ванны разогретой подовой массой, утрамбовка ее, выбивка подины ванны под руководством футеровщика более высокой квалификации. Загрузка подовой массы в смесительный барабан. Разогрев подовой массы в барабан. Замер температуры разогреваемой подовой массы. Строповка барабана с подовой массой, подача мостовым краном к электролизной ванне и разгрузка массы. Разогрев цоколя и подовых секций на ванне. Теплоизоляция корпуса ванны. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования. Транспортировка выбитой подины в отвал.

Должен знать: виды и назначение огнеупорных материалов и растворов, состав подовой массы, основные требования, предъявляемые к качеству огнеупоров, правила пользования пневматическим инструментом, переносной смесительной машиной, трамбовками с другими приспособлениями и инструментом.

41. Футеровщик - шамотчик на ремонте ванн 4-й разряд

Характеристика работ. Выбивка подины электролизной ванны. Извлечение катодных стержней. Набойка машиной угольной подушки ванны разогретой подовой массой и утрамбовка ее. Установка подовых секций и набивка подины ванны подовой массой под руководством футеровщика более высокой квалификации. Кладка цоколя ванны насухо и на растворе со швом 2 мм и более. Конструктивная и пригоночная теска кирпича.

Должен знать: температурный режим прогрева электролизной ванны и трамбовок перед набойкой, свойства огнеупорных материалов.

42. Футеровщик - шамотчик на ремонте ванн 5-й разряд

Характеристика работ. Подбор и установка подовых секций. Набойка машиной или трамбовками подины ванны подовой массой. Кладка бровки из шамотного кирпича со швом не более 2 мм, а в местах прилегания к катодным стержням со швом не более 1 мм, на специальном шамотном растворе, с конструктивной и пригоночной теской и притиркой кирпича. Футеровка ванны боковыми угольными блоками со швом не более 1 мм при установке блоков в один ряд и не более 0,5 мм при установке блоков в два ряда под руководством футеровщика более высокой квалификации. Теска, пригонка с притиркой блоков. Набойка полукруглых замковых пазов боковых блоков.

Должен знать: технические условия на применяемые огнеупорные материалы, допуски на выполняемых работах, нормы дозировки подовой массы при набойке подины, температуру подогрева ванны для набойки, причины брака и способы его предупреждения и устранения.

43. Футеровщик - шамотчик на ремонте ванн 6-й разряд

Характеристика работ. Футеровка ванны боковыми угольными доками со швом не более 1 мм при установке блоков в один ряд, со швом не более 0,5 мм при установке блоков в два ряда. Конструктивная и пригоночная теска боковых угольных блоков, замковых и угловых. Кладка из шамотного и магнезитового кирпича со швом менее 0,5 мм с теской и притиркой кирпича.

Должен знать: технические условия на футеровку угольными блоками, набойку и засыпку теплоизоляционными материалами электролизных ванн; виды инструмента и оборудования, применяемого при футеровке и набойке ванн.

Хлоропроводчик
44. Хлоропроводчик 3-й разряд

Характеристика работ. Включение и отключение хлорных компрессоров и подача хлора на участки производства. Удаление возгона, осевшего в анодных патрубках и коллекторах электролизеров. Чистка и промывка от возгона хлорных магистралей, фильтров. Транспортировка возгона к приемным бакам и отправка их в отвал. Уплотнение стыков при помощи свинца, бельтинга и стяжных болтов. Отбор кислых стоков и серной кислоты для анализа. Подготовка обслуживаемого оборудования к ремонту. Участие в ремонте хлоропроводов и хлорных компрессоров. Выполнение отдельных работ, предусмотренных в 4-м разряде, под руководством хлоропроводчика более высокой квалификации.

Должен знать: схемы расположений линий отсоса и нагнетания хлорного газа на обслуживаемом участке, применяемые детали и материалы для ремонта хлоропроводов, правила чистки и промывки анодных патрубков, хлоропроводов, фильтров, правила пользования применяемыми приспособлениями, инструментами, защитными средствами, химический состав возгонов и способы их растворения.

45. Хлоропроводчик 4-й разряд

Характеристика работ. Обслуживание хлорных компрессоров и линий хлоропроводов. Ведение процесса испарения жидкого хлора, обслуживание хлороиспарительных аппаратов. Слив жидкого хлора из транспортных сосудов в стационарные танки. Перекачивание жидкого хлора, кислот, аммиачной воды. Отбор проб. Осмотр, демонтаж, ремонт и монтаж хлоропроводов, хлорных компрессоров, транспортеров, рукавных фильтров, танков, вентиляционных систем, запорной арматуры. Ремонт канализации кислых стоков внутри здания компрессорной станции. Переключение и выводы в резерв и на ремонт оборудования компрессорной станции. Составление дефектных ведомостей на ремонт обслуживаемого оборудования компрессорной станции. Опробование оборудования после ремонта под давлением. Проверка на вакуум в контрольных точках, проверка концентрации хлорного газа в местах отсоса из электролизеров и хлоропроводах. Контроль за бесперебойной подачей электроэнергии, пара, горячей воды на склады хлора, серной и азотной кислот и аммиачной воды, за работой приточной и вытяжной вентиляционных систем. Участке в ремонте обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство и назначение обслуживаемого оборудования, схемы технологических процессов производства продукции компрессорной станции; устройство компрессоров, вакуумных и кислотных насосов, схему коммуникации хлоропроводов на обслуживаемом участке, требования, предъявляемые к качеству хлорного газа, аммиачной воды, кислот, правила пользования контрольно-измерительными приборами, способы выполнения слесарных работ при ремонте оборудования.

Чистильщик продукции
46. Чистильщик продукции 2-й разряд

Характеристика работ. Чистка, промывка, протирка полос, листов, труб, прутков и других изделий из цветных металлов и их сплавов после травления, лужения, шлифования, полирования, глянцевания, восстановления и других работ на вращающихся войлочных и кардовых щетках и вручную. Удаление окалины, шероховатостей, остатков кислот и щелочей с поверхности металла с применением смазочных материалов и моющих растворов, замена, смазка, правка войлочных кругов и заправка щеток. Сбор отходов металлической пыли. Складирование очищенного металла. Сортировка обработанной продукции, маркировка ее. Увязка и транспортировка. Выполнение стропальных и такелажных работ. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и приспособлений.

Должен знать: основные понятия об устройстве применяемых приспособлений и механизмов, требования, предъявляемые к качеству поверхности металла и изделий, способы удаления дефектов, основные свойства обрабатываемых металлов и сплавов, порядок и правила складирования и хранения готовой продукции.

47. Чистильщик продукции 3-й разряд

Характеристика работ. Вырубка пневматическим зубилом, вручную и зачистка металлической щеткой плены, наплывов, заусенцев и других дефектов на поверхности слитков, чушек, заготовок, болтов, труб, катодных стержней, анодных штырей и других изделий в соответствии с государственными стандартами или техническими условиями. Чистка листов из магниевых сплавов. Отбивка купороса со штырей, чугуна - с катодных стержней, анодный огарок и чугун - с ниппелей анододержателей и катододержателей, шлака - от черновой конвертерной меди, кремния и другой продукции. Обработка стружки благородных металлов. Выправка вайербарсов. Заточка, заправка и смена инструмента. Сортировка обработанной продукции, складирование в соответствии с ее маркировкой. Управление приспособлениями и механизмами.

Должен знать: устройство применяемых приспособлений и механизмов, способы вырубки дефектов, требования, предъявляемые к качеству поверхности обрабатываемой продукции, нормальный и специальный режущий инструмент и правила его заточки, правила пользования грузоподъемными и грузозахватными приспособлениями, требования, предъявляемые к экспортной продукции, и порядок ее отгрузки на экспорт.

48. Чистильщик продукции 4-й разряд

Характеристика работ. Управление правильно-чистильным агрегатом с пульта управления. Регулирование и наладка механизмов агрегата и контроль работы линии в целом. Регулирование натяжения и скорости чистки лент, полос; выравнивание и очистка их от окалины, шероховатостей, остатков кислот и щелочей. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, участие в его ремонте.

Должен знать: взаимодействие частей, механизмов и линии чистки в целом, режим чистки, системы блокировки, смазки и управления, технические условия и требования, предъявляемые к качеству обработки продукции, основные свойства цветных металлов и сплавов, правила пользования инструментом и показаниями контрольно-измерительных приборов.

Шихтовщик
49. Шихтовщик 2-й разряд

Характеристика работ. Управление транспортно-питательными механизмами при загрузке шихты в бункера, короба и дозировочные тележки, наблюдение за их работой. Регулирование подачи материалов. Устранение заторов материалов в бункерах. Удаление посторонних включений из шихтовых материалов. Наблюдение за работой вентиляции. Увлажнение материалов. Уборка просыпанных материалов. Обслуживание вспомогательного оборудования и смазка его. Шихтование вручную и при необходимости упаковка шихты.

Должен знать: способы определения составных частей шихты по внешним признакам и основные требования, предъявляемые к их качеству, схему расположения и правила обслуживания транспортно-питательного и другого оборудования, установленную сигнализацию.

50. Шихтовщик 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов дозирования и шихтования материалов, проведение расчета шихты под руководством шихтовщика более высокой квалификации. Смешивание компонентов шихты и обеспечение нормального ее увлажнения. Наблюдение за подачей материалов. Управление транспopтно-питательными, грузоподъемными и загрузочными механизмами. Скреперование материалов. Составление и взвешивание шихты. Отбор проб. Подача шихты из дозировочных тележек в бункера смесителей и на плавильные площадки. Управление шихтопогрузочной машиной и другим оборудованием на участке. Регулирование равномерной подачи шихты. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, участие в его ремонте.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, физические и химические свойства компонентов шихты и их назначение, схему движения шихтовых материалов, расположение и емкость бункеров, предельные нормы нагрузки оборудования и подъемно-транспортных механизмов.

51. Шихтовщик 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов дозирования и шихтования материалов, расчет шихты. Управление различным оборудованием узла дозировки и шихтовки материалов и обеспечение взаимосвязи в их работе. Определение качества сырья и готовности шихты. Обеспечение своевременной подачи шихты к металлургическим агрегатам. Обеспечение работой следующей смены.

Должен знать: способы расчета заданного состава шихты, влияние качества компонентов шихты на ход металлургических процессов, способы выявления и устранения неисправностей в работе оборудования и брака в составлении шихты, схемы автоматизации и сигнализации.

Электрослесарь - контактчик
52. Электрослесарь - контактчик 2-й разряд

Характеристика работ. Замер напряжения на шунтах ванн, температуры электролита в ваннах, сопротивления узлов электроизоляции, основных контактов магистрального шинопровода и однородных контактов. Определение перекоса напряжения на серии ванн. Ведение технической документации.

Должен знать: схему ошиновки ванн, допустимые нормы перепада напряжения в контактах и на шунтах ванн, схему подключения термопар и включения приборов, правила пользования схемами для замера перепадов напряжения, показаниями контрольно-измерительных приборов и инструментом.

53. Электрослесарь - контактчик 3-й разряд

Характеристика работ. Монтаж и демонтаж ошиновки электролизных ванн под руководством электрослесаря-контактчика более высокой квалификации. Чистка контактных плоскостей шин шлифовальной шкуркой, металлической щеткой и наждачным камнем. Переошиновка токопроводов при перегреве контактов, продувка главных шинных пакетов, промывка токопроводов и ошиновки и их смазка. Управление подъемно-транспортными механизмами, пневмоинструментом и приспособлениями.

Должен знать: устройство обслуживаемых механизмов и инструмента, допустимые сопротивления контактов, правила строповки, слесарное дело.

54. Электрослесарь - контактчик 4-й разряд

Характеристика работ. Монтаж и демонтаж ошиновки электролизных ванн. Зачистка контактов анодной и катодной ошиновки на работающих электролизных ваннах. Замена деталей отдельных узлов шинопровода, изготовление новой ошиновки. Ремонт ошиновки и пакетов шин. Включение, подключение, шунтирование ванн. Замена изоляции. Проверка перепада на контактах.

Должен знать: основы электротехники, схемы ошиновки и подвода тока, допустимую нагрузку в контактах и на шинах, правила установки и включения токопроводов, способы определения и устранения дефектов в шинопроводах, ошиновках, электроизоляции, методы сварки, способы выполнения ремонтных работ, правила пользования измерительными приборами.

Перечень наименований профессий рабочих, предусмотренных разделом "Общие профессии цветной металлургии", с указанием их наименований по действовавшему выпуску ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг. приведены в приложении 2 к разделу 2 ЕТКС (выпуск 8).

Перечень профессий рабочих, предусмотренных действовавшим разделом ЕТКС "Общие профессии цветной металлургии", с указанием измененных наименований профессий, разделов и номеров выпусков, в которые они включены приведены в приложении 3 к разделу 2 ЕТКС (выпуск 8).

3. Производство цветных, редких металлов и порошков из цветных
металлов
Анодчик в производстве алюминия
1. Анодчик в производстве алюминия 4-й разряд

Характеристика работ. Обслуживание анодов электролизеров с верхним или боковым токоподводами, загрузка анодной массы, продувка анодов, навеска и снятие временных подвесных приспособлений, чистка боковых поверхностей анода под руководством анодчика более высокой квалификации. Участие в выявлении и устранении неисправностей в работе обслуживаемого оборудования. Правка штырей.

Должен знать: устройство обслуживаемых механизмов и правила их загрузки, состав анодной массы, способы предохранения электролита от попадания посторонних предметов.

2. Анодчик в производстве алюминия 5-й разряд

Характеристика работ. Обслуживание электролизеров с верхним или боковым токоподводами. Загрузка в кожух анодной массы, забивка штырей в аноды и извлечение их из анодов. Забивка отверстий в аноде и рубка углов. Навеска и снятие временных подвесных приспособлений. Регулирование напряжения, наращивание алюминиевой обичайки, чистка боковых поверхностей анода, переключение и чистка контактов. Замер перепадов напряжения в контактах. Продувка анодов и поверхностей конструкции, замена газосборных колоколов и стеклоткани.

Должен знать: устройство электролизеров различных конструкций, требования, предъявляемые к качеству анодной массы, штырей, контактов, основы электротехники и электрохимии, нормы перепада напряжения в контактах, стандарты и технические условия на выпускаемую продукцию, основные параметры по обслуживанию анодов, установленную сигнализацию.

3. Анодчик в производстве алюминия 6-й разряд

Характеристика работ. Обслуживание электролизеров с верхним или боковым токоподводами с перетяжкой анодной рамы, установкой и наращиванием анодных кожухов. Текущей ремонт обслуживаемых механизмов.

Должен знать: правила и способы перетяжки рам, установки и наращивания анодных кожухов, конструктивные особенности обслуживаемого оборудования.

Аппаратчик в производстве металлических порошков
4. Аппаратчик в производстве металлических порошков 2-й разряд

Характеристика работ. Фасовка, дозировка порошков из цветных металлов в тару - банки, барабаны и т. п. вручную или на полуавтоматах и автоматах по заданному объему или весу. Подготовка тары к заполнению, устранению влаги внутри тары. Подключение порожней тары и отключение заполненной. Загрузка сырья в бункера. Устранение зависания продуктов в циклоне. Удаление из сырья посторонних предметов. Управление подъемником. Транспортирование и складирование продукции по сортам. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования. Выполнение отдельных работ, предусмотренных в 3-м разряде под руководством аппаратчика более высокой квалификации.

Должен знать: основные свойства перерабатываемых материалов, устройство обслуживаемого оборудования и применяемых приспособлений, сорта продукции, приемы загрузки сырья в бункера, требования, предъявляемые к качеству продукции и таре, расфасовке и упаковке продукции.

5. Аппаратчик в производстве металлических порошков 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов: промывки порезка из цветных металлов от остатков электролита, восстановления окисленного порошка, отжима, сушки, измельчения, просеивания, смешивания его по заданному расчету, полирования металлической пудры. Загрузка порошка в промыватель, сушильную аппаратуру, мельницы, сита, смесители, фильтры, грохоты, питатели; металлической пудры - в полировальные барабаны. Выгрузка порошка. Подача и подогрев воды для промывки. Стабилизация порошка мыльным раствором, охлаждение и удаление влаги. Регулирование температуры сушки порошка и промывных вод, разрежения в вакуумных аппаратах. Отбор проб и проведение ситовых анализов. Определение окончания производственного процесса. Контроль за качеством промывки, сушки, измельчения, степенью отжатия. Определение содержания кислорода в инертной среде при помощи ручного газоанализатора. Устранение производственного брака - спекания, окисления порошка. Смена сит. Взвешивание порошка и высевок. Комплектование готовой продукции. Управление и подналадка обслуживаемого оборудования, участие в его ремонте. Ведение технической документации.

Должен знать: технологический процесс производства порошков из цветных металлов, устройство промывателей, сушильных агрегатов, мельниц, смесителей, пневмотранспорта, сит, шлюзовых затворов, фильтров, насосов и другого оборудования, связанного с производством порошков, основные свойства, структуру и требования, предъявляемые к качеству металлического порошка, методику проведения ситовых анализов, государственные стандарты на объемные веса металлических порошков и их химический состав, причины производственного брака - спекания и окисления порошков, силу тока и напряжение на обслуживаемом оборудовании, способы обработки мелких, крупных, легких и тяжелых порошков, схемы коммуникаций.

6. Аппаратчик в производстве металлических порошков 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов просеивания металлических порошков из цветных металлов в инертной среде азота, полирования металлической пудры в вертикальных полировальных барабанах. Рассев и шихтовка исходного пульверизата по фракционному составу, содержанию компонентов и удельной поверхности. Регулирование газового режима рассева по показаниям приборов, содержания кислорода и избыточного давления, выхода товарного порошка из входного пульверизата. Контроль за эффективностью грохочения. Отбор проб и проведение ситового анализа. Загрузка пульверизата в бункер и выгрузка готовой продукции.

Ведение процесса приготовления металлической пудры путем размола порошка из цветных металлов в инертной среде и процесса сепарации продуктов измельчения для получения металлической пудры заданных марок под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Загрузка мельниц исходным сырьем. Шихтовка технических жиров. Наблюдение за герметичностью пневмосепарационной размольной установки. Ведение технической документации.

Должен знать: свойства металлических порошков и методы контроля их качества, основы технологического процесса рассева, размола и сепарации порошков, устройство и назначение контрольно-измерительной аппаратуры, требования, предъявляемые к порошкам по техническим условиям и государственным стандартам.

7. Аппаратчик в производстве металлических порошков 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса приготовления металлической пудры путем размола порошка из цветных металлов в инертной среде и процесса сепарации продуктов измельчения для получения металлической пудры заданных марок. Регулирование газового и температурного режимов, содержания кислорода и избыточного давления в пневмосепарационной системе для получения пудры с определенной активностью.

Должен знать: технологию размола и сепарации для получения металлической пудры заданных марок, их пирофорные свойства, назначение, устройство и правила пользования автоматическими контрольно-измерительными приборами.

Аппаратчик в производстве титана и редких металлов
8. Аппаратчик в производстве титана и редких металлов 2-й
разряд

Характеристика работ. Загрузка сырья, полуфабрикатов, химикатов, заливка растворов и реагентов в аппаратуру и выгрузка полупродуктов под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Промывка полотен фильтр-прессов и нутч-фильтров. Выполнение работ по подготовке оборудования (аппаратуры) к работе. Участие в выявлении и устранении неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: основные свойства загружаемых материалов и реагентов, назначение и схему расположения оборудования, условную сигнализацию, требования, предъявляемые к качеству выпускаемой продукции.

9. Аппаратчик в производстве титана и редких металлов 3-й
разряд

Характеристика работ. Заливка и загрузка в аппаратуру технического продукта: растворов, кислот, щелочей, реагентов, пульпы, концентратов, полуфабрикатов. Приготовление пульпы, растворов, реагентов. Выгрузка, выпуск осадка, кека, шлама, полуфабрикатов, готовой продукции. Наблюдение за степенью отстаиваемости осадка, шлама. Обработка осадка: промывка, сушка или прокаливание, фасовка, взвешивание. Выпаривание растворов, пульпы. Брикетирование, переплавка промежуточных продуктов. Обезмеживание шлама и передача его из баков к фильтр-прессам. Перегрузка в шламомешалки. Фильтрация шлаков, кеков. Обслуживание фильтров, чистка и сборка их. Выполнение более сложных работ по выщелачиванию, осаждению, рафинированию, приготовлению электролита к электролизу и других технологических процессов под руководством аппаратчика более высокой квалификации.

Должен знать: схему коммуникаций; назначение, применение и правила пользования контрольно-измерительными приборами, сорта, марки сырья и материалов, нормы расхода реагентов и материалов, предъявляемые к ним требования технологические режимы выполняемых процессов.

10. Аппаратчик в производстве титана и редких металлов 4-й
разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения тетрахлорида редких металлов из промпродуктов и металлов высокой чистоты путем сульфитизации, грануляции обжига, растворения, выщелачивания, восстановления и осаждения, агитации, фильтрации, отгонки, плавления, конденсации, цементации, ректификации и электроэкстракции, электролиза, гидролиза и другими технологическими схемами под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Управление работой аппаратуры (оборудования) реакторов, ректификационных установок (колонн), мешалок, электрочаш, каустификаторов, вакуумных, выпарных и выщелачивательных установок; аппаратов для травления щелоков, обменного разложения и уварочных, механических кристаллизаторов, репульпаторов, печей, электролизных ванн, флотомашин, фильтров и другого оборудования и его обслуживание. Дозировка сырья, материалов и химикатов. Наблюдение за поступлением жидкости в аппаратуру, ее уровнем, движением к стоком продукции, количеством флегмы орошения. Регулирование температуры, подачи воды, пара, сжатого и разреженного газа. Отбор проб. Наблюдение за ходом процесса и состоянием оборудования. Корректировка хода процесса. Определение времени окончания процесса, качества полупродуктов и продукции на промежуточных стадиях процесса. Составление электролита. Определение кислотности и щелочности растворов, концентрации щелоков и их обработка. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования. Проверка герметичности аппаратуры. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования.

Должен знать: общие понятия об устройстве аппаратов различных типов, основы химии, физики в объеме программы школ производственно-технического обучения, схему коммуникаций, схему цепи аппаратов на обслуживаемом участке, выполняемые технологические процессы и их режимы, требования, предъявляемые к качеству готовой продукции, химикатов, реагентов, полупродуктов, состав электролита, основные свойства применяемых растворов, материалов, реагентов, редких металлов, факторы, влияющие на производительность оборудования.

11. Аппаратчик в производстве титана и редких металлов 5-й
разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения тетрахлорида редких металлов из промпродуктов и металлов высокой чистоты. Определение соответствующего режима работы оборудования. Определение отношения жидкого к твердому (далее - ж:т), удельного веса, степени плотности и прозрачности растворов, готовности полуфабрикатов и продукции, их качества. Регулирование течения реакции. Учет расхода реагентов. Расчет дозировки и извлечения металла по заданным условиям и концентрации его. Обслуживание колонн производительностью 2 т и более. Ведение записей показателей работы аппаратов (оборудования). Предупреждение и устранение нарушений технологических процессов.

Должен знать: электросхемы оборудования, приборов и правила управления ими, основы металлургии редких металлов, технологическую схему получения металлов или полуфабрикатов, государственные стандарты, методы повышения извлечения металлов, назначение и влияние водородного показателя среды на технологический процесс, химизм процессов, степень полноты вскрытия концентрата, способы предупреждения брака продукции и производственных потерь.

Аппаратчик в производстве драгоценных металлов
12. Аппаратчик в производстве драгоценных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения драгоценных металлов, их солей, порошков и других продуктов путем прокаливания, обжига, выщелачивания, травления, выпаривания, кристаллизации солей, фильтрации и цементации растворов, сульфидизации продукции и выделения примесей под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Сушка, измельчение, промывка, затаривание, транспортировка полупродуктов и реактивов. Обслуживание сушильных печей, шкафов, мельниц, сит и другого обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: основные понятия об устройстве применяемого оборудования и приспособлений, состав применяемых растворов, кислот, полупродуктов, нормы расхода материалов, условную сигнализацию.

13. Аппаратчик в производстве драгоценных металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения драгоценных металлов, их солей, порошков и других продуктов путем прокаливания, обжига, выщелачивания, травления, выпаривания, сульфитизации продукции и выделения примесей, кристаллизации солей, фильтрации и цементации растворов. Восстановление и измельчение металла. Перекачивание растворов и кислот. Приготовление реактивов необходимых концентраций, растворов, электролита. Загрузка материалов в печи, реакторы, баки. Наблюдение за температурой и удельным весом растворов и продукции. Обслуживание обжиговых, шахтных, подовых и других печей, фильтр-прессов, центрифуг, травильных и выпарных баков и другого обслуживаемого оборудования и участие в их ремонте.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, технологию производственных процессов, состав и свойства реактивов, кислот, щелочей, нормы расхода реактивов и материалов, правила хранения реактивов, кислот, щелочей и материалов, содержащих драгоценные металлы.

14. Аппаратчик в производстве драгоценных металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения чистых драгоценных металлов, их солей, порошков и других кондиционных продуктов путем аффинажа, растворения металлов и тяжелых сплавов, концентратов, полупродуктов, лома, доводки растворов и осаждения примесей под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Загрузка материалов и реактивов в баки, мешалки, фильтры. Наблюдение за температурой и удельным весом распоров и реактивов. Отбор проб, проверка полноты осаждения солей драгоценных металлов и примесей. Выгрузка (выпуск) продукции из аппаратов. Обслуживание электроустановок, мешалок, фильтров, коммуникаций и другого оборудования, участие в их ремонте.

Должен знать: устройство оборудования различных типов, химические реакции технологических операций, состав и свойства готовой продукции, полупродуктов и технические условия на них, методы определения кислот, твердых реактивов и драгоценных металлов по их свойствам и внешним признакам.

15. Аппаратчик в производстве драгоценных металлов 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения чистых драгоценных металлов, их солей, порошков и других кондиционных продуктов путем аффинажа, растворения металлов и тяжелых сплавов, концентратов, доводки растворов и осаждения примесей. Наблюдение за качеством выпускаемых металлов и полупродуктов. Запись показателей работы оборудования и обеспечение работой следующей смены.

Должен знать: конструктивные особенности обслуживаемого оборудования, основы химии и металлургии, требования, предъявляемые к качеству готовой продукции, реактивов, кислот, щелочей, полупродуктов, методы достижения рационального режима обработки различных видов тяжелых сплавов, концентратов и полупродуктов, виды брака продукции, нормы потерь металлов с пылью, в растворах, газах и способы их предупреждения.

Аппаратчик в производстве солей
16. Аппаратчик в производстве солей 5-й разряд

Характеристика работ. Координирование работ по ведению технологических процессов производства криолита, фтористого алюминия, фтористого и кремнефтористого натрия. Приготовление химических растворов, варка, фильтрация, сушка, при необходимости - ведение любого технологического процесса на данном участке. Обеспечение согласно технологическому режиму заданной температуры, давления, концентрации растворов криолита, фтористого алюминия, фтористого и кремнефтористого натрия, заданного процента влаги в готовом продукте. Контроль за ходом технологических процессов, выходом и качеством готового продукта на всех стадиях технологического процесса поручения криолита, фтористого алюминия, фтористого и кремнефтористого натрия по показаниям контрольно-измерительных приборов и результатам химических анализов. Визуальное определение готовности продукта. Предупреждение и устранение причин отклонений от норм технологического режима. Наблюдение за работой реакторов, фильтров, сушильных печей. Пуск и остановка оборудования. Руководство работой аппаратчиков варки фильтрации, сушки, приготовления химических растворов и других профессий, занятых в производстве криолитафтористого алюминия, фтористого и кремнефтористого натрия. Запись показателей работы оборудования, учет расхода сырья, материалов, кислоты. Участие в ремонте оборудования.

Должен знать: технологическую схему производства криолита, фтористого алюминия, фтористого и кремнефтористого натрия, сущность обслуживаемых технологических, процессов, технологический режим, физико-химические и технологические свойства криолита, фтористого алюминия, фтористого и кремнефтористого натрия, технологического топлива, требования, предъявляемые к качеству сырья и готового продукта, устройство основного и вспомогательного оборудования, способы предупреждения производственных потерь.

При координировании работ и руководстве работой аппаратчиков 4-го и 5-го разрядов в производстве криолита, фтористого алюминия, фтористого и кремнефтористого натрия - 6-й разряд.

Аппаратчик - гидрометаллург
17. Аппаратчик - гидрометаллург 2-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов выщелачивания годных продуктов из отходов производства в баках выщелачивания; классификации (выделения) песка и частиц металла из шламовой пульпы в ваннах классификаторов: приготовления целлюлозной пульпы в производстве глинозема под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Приготовление растворов для производства электролитического марганца: подготовка материалов, выщелачивание, осаждение железа и очистка раствора. Загрузка (наполнение) аппаратуры сырьем, растворами, реагентами. Нагрев растворов, обработка кислот, отбор проб, выгрузка (выпуск, слив) продукции, шламов из аппаратов. Сортировка производственных отходов. Промывка песка, шламов, гидратов, осадка. Декантация растворов. Выполнение необходимых замеров: уровня растворов и пульпы, температуры и других показателей. Регенерация, очистка от шлама, кеков и промывка фильтровальных тканей и отработанных чехлов патронов. Пропитка фильтровального полотна предохраняющими средствами. Смена чехлов на патронах. Размотка, намотка нового полотна на барабаны фильтров, обмотка их проволокой. Транспортирование, взвешивание, уборка, выгрузка продукции, различных материалов и отходов. Расфасовка и затаривание реактивов. Обслуживание классификаторов, резервуаров, шламоотстойников, фильтров, питателей, мешалок, вибрационных сит и другого оборудования, выявление и устранение неисправностей в их работе. Промывка установок, чистка желобов, трубопроводов, зумпфов и других коммуникаций. Выполнение отдельных работ, предусмотренных в 3-м разряде, под руководством аппаратчика более высокой квалификации.

Должен знать: принцип действия обслуживаемого оборудования, схемы коммуникаций и аппаратов, технологию выщелачивания, классификации, сгущения, фильтрации и других обслуживаемых технологических процессов, нормы расхода реагентов, кислот, требования, предъявляемые к качеству растворов, пульпы, шлама, гидрата, выщелачиванию отходов, классификации шламов, фильтровальным тканям, правила смены фильтров, рассортировки производственных отходов, сорта и марки сырья и материалов, причины неполадок в работе обслуживаемого оборудования и способы их устранения, правила пользования транспортными и подъемными механизмами, установленную сигнализацию.

18. Аппаратчик - гидрометаллург 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов выщелачивания, агитации, растворения, осаждения, разложения, фильтрации, выпаривания продукции, обезвреживания и нейтрализации сточных и промывных вод и растворов, очистка растворов от металлов и примесей под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Сгущение и промывка шламов, пульпы, гидратов, гидроокиси, карбонатов и других продуктов. Грануляция щелочных плавов. Приготовление пульпы, растворов, реагентов, меланжа. Загрузка шихты, пульпы, реагентов и растворов в аппаратуру, наблюдение за равномерностью их распределения и уровнем. Дозировка реагентов. Перемешивание продукции. Подача пара, газа и химреагентов соответствующей концентрации. Перекачивание и регулирование подачи пульпы, растворов и воды. Регенерация отработанной шихты после очистки растворов. Переключение коммуникаций. Определение количества металла в растворах и осадках и плотности их растворов. Пуск и остановка обслуживаемого оборудования. Проверка состояния аппаратуры и герметичности уплотнений. Раздвижка плит и рам фильтровальных аппаратов. Запись показаний контрольно-измерительных приборов. Сброс обезвреженных сточных и промывных вод и растворов. Обслуживание классификаторов, автоклавов, сепараторов, подогревателей, баковой аппаратуры агитаторов, пачуков, мельниц, фильтров, гидропульперов, перколяторов, декомпозеров, диффузоров, сгустителей, карбонизаторов, насосов и другого оборудования, а также подъемно-транспортного оборудования, используемого в технологическом процессе, устранение неисправностей в их работе. Содержание в чистоте рабочего места.

Должен знать: основные понятия об устройстве обслуживаемого оборудования, взаимосвязь аппаратов с другими технологическими агрегатами и участками, технологический процесс и правила его ведения, план химконтроля, состав и основные свойства применяемых щелочей, кислот, растворов, реагентов, пульпы, шламов и других материалов и продуктов, график загрузки и разгрузки установок, нормы и способы сокращения расхода пара, газа, коагулянтов и других материалов, правила и способы определения и концентрации, температуры, удельного веса пульпы, растворов, требования и технические условия, предъявляемые к качеству шихты, реагентов, опека, шламов, очищенных растворов, способы дозировки реагентов, предельные нагрузки на электродвигатели, назначение, правила применения и устройство наиболее распространенных приспособлений, контрольно-измерительного и рабочего инструмента, грузоподъемных механизмов, основы химии, физики.

Примеры работ:

1) Боксит и другое сырье для производства глинозема - ведение процесса автоклавного выщелачивания, обескремнивания алиминатного раствора в автоклавах, обогреваемых острым паром, под руководством аппаратчика более высокой квалификации;

2) Вельцокислы - приготовление пульпы, участие в переработке;

3) Губка кадмиевая - ведение процессов растворения и осаждения под руководством аппаратчика более высокой квалификации;

4) Материалы оловосодержащие - транспортирование, промывка концентрата, фильтрация растворов;

5) Никель, кобальт - ведение процессов осаждения металла содой или карбонизации щелочного раствора в осадительных аппаратах;

6) Осадки - ведение процесса фильтрации;

7) Примеси - ведение процесса фракционного выделения из растворов путем растворения гидратов, выщелачивания, осаждения концентратов, металлов, металлоидов в агитаторах, пачуках под руководством аппаратчика более высокой квалификации;

8) Продукция и полуфабрикаты - ведение процессов фильтрации, промывки и очистки на фильтровальных аппаратах под руководством аппаратчика более высокой квалификации;

9) Пульпа гидратная - ведение процессов классификации и промывки продукционного гидрата в гидросепараторах, промывателях, гидросмесителях;

10) Пульпа мокрого помола в производстве глинозема, огарок цинкового концентрата - ведение процесса классификации с целью выделения песковой фракции;

11) Пульпа от выщелачивания огарков и окислов - ведение процесса сгущения и выдача осветленных растворов;

12) Пульпа целлюлозная в глиноземном производстве - приготовление, подача в фильтры: алиминатного раствора - в гидропульперы;

13) Растворы - ведение процессов осаждения (осветления) в сгустителях и очистки от металлов и примесей в перколяторах (цементаторах) под руководством аппаратчика более высокой квалификации;

14) Растворы алюминатные - ведение процессов разложения методом выкручивания в декопозерах, приготовления "затравки" или карбонизации (разложения углекислым газом) в карбонизаторах под руководством аппаратчика более высокой квалификации;

15) Растворы маточные, щелочные, алюминатные и другие, обезмеженный электролит - ведение процесса выпаривания до установленной концентрации и удельного веса под руководством аппаратчика более высокой квалификации;

16) Сода кристаллическая - приготовление, ведение процессов карбонизации и кристаллизации бикарбоната натрия, фильтрации и сушки кристаллов, размола и просева их;

17) Соли кадмиевые - приготовление реагентов, ведение процессов осаждения, промывки, сутки, размола и просеивания, затаривание продукции;

18) Спек, пыли, оловосодержащие материалы - ведение процесса выщелачивания при помощи баковой аппаратуры, мельниц, фильтров и проточным методом в диффузорах под руководством аппаратчика более высокой квалификации;

19) Сырье редкометаллическое - ведение процессов классификации, растворения и фильтрации;

20) Феррованадий - ведение процесса осаждения ведущего элемента из растворов;

21) Шламы - ведение процессов обезмеживания, удаления меди путем растворения в кислоте, подогрева и продувки воздухом, сгущения и промывки в сгустителях и прерывателях;

22) Хром электролитический - разделка барабанов с хромовым ангидридом, загрузка его, перекачка растворов и подача на электролиз.

19. Аппаратчик - гидрометаллург 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов выщелачивания, агитации, растворения, разложения, осаждения, фильтрации, выпаривания продукции, обезвреживания и нейтрализации сточных и промывных вод и растворов, извлечения из них металлов и определения возможности сброса обезвреженных стоков. Очистка растворов путем осаждения примесей или основного металла, обработке осадков. Дозировка растворителей, окислителей, восстановителей и других реагентов. Регулирование и контроль концентраций, удельного веса, температуры, циркуляции и других показателей пульпы, растворов, осадков. Определение состояния среды, удельного веса, концентрации степени очистки растворов, качества продукции, времени окончания реакций процессов, степени обезвреженности растворов. Наблюдение за аппаратами и регулирование их питания, поддержание технологических режимов на заданном уровне. Наблюдение за чистотой слива продукции. Учет готовой продукции и расхода материалов и реагентов. Управление обслуживаемым оборудованием, наблюдение за его состоянием, наладка и участие в ремонте. Периодический осмотр и чистка датчиков контрольно-измерительных приборов.

Должен знать: устройство и технические характеристики обслуживаемого оборудования, схему переключения аппаратов, устройство, назначение и расположение арматуры на обслуживаемом оборудовании, аппаратурно-технологическую схему процесса, концентрацию растворов, температуру, удельный вес пульпы, степень отстаиваемости пульпы, роль коагуляции в процессе осаждения, значение и влияние водородного показателя среды на технологический процесс, основные свойства, состав и требования, предъявляемые к качеству растворов, щелочей, кислот, выпускаемой продукции, виды и характеристики сырья, применяемого в данном процессе, факторы, влияющие на отклонение технологического процесса, способы предупреждения и сокращения производственных потерь сырья и материалов, методы ведения процессов, обеспечивающие максимальное извлечение металлов, режимные карты; правила чтения несложных чертежей, правила пользования сосудами, работающими под давлением, правила ведения и хранения технической документации, основы химии, физики, гидравлики, теплотехники, электротехники в пределах программы школ производственно-технического обучения.

Примеры работ:

1) Боксит и другое сырье для производства глинозема - ведение процесса выщелачивания и обескремнивания алюминатного раствора в автоклавах, обогреваемых острым паром; в автоклавах, оснащенных нагревательными элементами, с механическим перемешиванием и сложной системой многократной сепарации автоклавной пульпы под руководством аппаратчика более высокой квалификации;

2) Гипохлорит - приготовление;

3) Губка кадмиевая - ведение процессов растворения и осаждения: выщелачивание пека;

4) Окислы, огарки - ведение процессов выщелачивания, окисления, очистки от примесей, приготовление растворов;

5) Плавы щелочные - ведение процесса осаждения в котлах, выпуск корольков металла из осадителей;

6) Продукция и полуфабрикаты - ведение процессов фильтрации, промывки и очистки на фильтровальных аппаратах;

7) Примеси - ведение процесса фракционного выделения из растворов путем растворения гидратов, выщелачивания, осаждения концентратов, металлов, металлоидов в аппаратах и пачука;

8) Пульпа гидратная в производстве глинозема - ведение процесса фильтрации на свечевых фильтрах, работающих под давлением в автоматическом режиме по заданной программе, и дисковых фильтрах с поверхностью фильтрации до 200 м².;

9) Растворы - ведение процессов очистки от меди железа, кобальта, мышьяка, кадмия, таллия и других редкометаллических примесей в агитаторах, перколяторах (цементаторах) и осаждения (осветления) в сгустителях;

10) Растворы алюминатные - ведение процессов разложения методом выкручивания в декомпозерах, приготовление "затравки" или карбонизации (разложения углекислым газом) в карбонизаторах;

11) Растворы маточные, щелочные, алюминатные и другие, обезмеженный электролит - ведение процесса выпаривания до установленной концентрации и удельного веса;

12) Реактивы - приготовление под руководством аппаратчика более высокой квалификации;

13) Сода карбонатная - ведение процесса каустификации в каустификаторах в производстве глинозема;

14) Спек, пыли, оловосодержащие материалы - ведение процесса выщелачивания при помощи баковой аппаратуры, мельниц, фильтров и проточным методом в диффузорах;

15) Хлориды олова, кобальта и других металлов - получение путем растворения и хлорирования продукции под руководством аппаратчика более высокой квалификации;

16) Хром электролитический - ведение процессов растворения хромового ангидрида и осаждения серной кислотой и гидроокисью бария;

17) Шламы - выжигание серы.

20. Аппаратчик - гидрометаллург 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов получения очищенных растворов, гидроокисей, гидратов, хлоридов, антимоната натрия, станнита кальция, каустической соды и другой продукции путем переработки материалов кислотами, щелочами, хлором, экстрагентами. Ведение процесса автоклавного выщелачивания боксита и другого сырья для производства глинозема в автоклавах, оснащенных нагревательными элементами, с механическим перемешиванием и сложной системой многократной сепарации автоклавной пульпы. Управление обслуживаемым оборудованием, наблюдение и контроль за его состоянием. Соблюдение технологических режимов, регулирование его параметров по показаниям контрольно-измерительных приборов и данным анализов. Регулирование поступления в агрегаты растворов, пульпы, хлора, воды, сжатого воздуха, пара. Определение и выдерживание в заданных пределах отношения жидкого к твердому, удельного веса, концентрации растворов и пульпы, давления в аппаратах, содержания хлоридов в растворе, время начала и прекращения подачи хлора, окончания технологического процесса. Контроль за полнотой удаления примесей из пульпы и растворов, качеством выпускаемой продукции. Учет выпускаемой продукции. Ведение несложных химических анализов. Координация работ аппаратчиков более низкой квалификации. Выполнение неполного комплекса работ, входящих в технологический процесс получения глинозема. Участие в ремонте и запись показателей работы оборудования.

Должен знать: устройство оборудования различных типов, контрольно-измерительных приборов, средств автоматики и сигнализации, химические реакции технологических операций, режимные карты, требования и технические условия, предъявляемые к качеству сырья, реагентов и готовой продукции, правила чтения чертежей на обслуживаемое оборудование, схемы самоиспарения пульпы и конденсата, основы теплообмена при многократной сепарации пульпы и конденсата, свойства и роль хлора в технологическом процессе.

Примеры работ:

1) Гидроокиси никеля, кобальта, кадмия и редкоземельных элементов - получение;

2) Никель - ведение процесса осаждения под руководством аппаратчика более высокой квалификации;

3) Огарки цинковые, пыль - ведение процессов выщелачивания и очистки растворов;

4) Пульпа гидратная в производстве глинозема - ведение процесса фильтрации на дисковых фильтрах с поверхностью фильтрации свыше 200 м².;

5) Растворы алюминатные - контрольная фильтрация на фильтрах с бокситовым фильтрующим слоем;

6) Титан - ведение процесса выщелачивания и отмывка от солей электролите в опытном производстве;

7) Хлориды олова, кобальта и других металлов - получение путем растворения и хлорирования продукции.

21. Аппаратчик - гидрометаллург 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения алюмината натрия и гидрата алюминия в глиноземном производстве щелочным способом, путем растворения гидратов, выщелачивания спека нефелина, боксита или другого сырья; осаждения, фильтрации, разложения, выпаривания продукции; получения продукции редкоземельных металлов путем растворения, экстрагирования, осаждения, фильтрации и т.д. Регулирование подачи растворов, пульпы и расчет количества вводимой в растворы "затравки". Приготовление многокомпонентных растворов и реактивов, определение окончания реакций. Наблюдение за пуском пара, воды, сжатого воздуха, разрежения в аппаратах, возвращением растворов в процесс, температурой и pH среды в реакторах. Ведение процесса осаждения по заданной глубине осаждения никеля, регулирование скорости подачи пульпы в реактор, дозировка железного порошка, определение содержания никеля в растворе с помощью атомно-асорбционного анализатора. Ведение процесса двухстадийного обогащения никелевых шламов на гидроциклонах. Регулирование классификации пульпы. Выполнение необходимых расчетов. Учет выпускаемой продукции. Руководство работой аппаратчиков более низкой квалификации в производстве глинозема и редких металлов.

Должен знать: конструктивные особенности обслуживаемого оборудования, способы воздействия на ход процесса получения гидроокиси алюминия, сульфидирование никеля, меди, кобальта и их осаждения из окисленной пульпы, способы приготовления реактивов, пульпы, многокомпонентных растворов и требования, предъявляемые к их качеству, химические реакции.

Аппаратчик изготовления искусственного шеелита
22. Аппаратчик изготовления искусственного шеелита 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса отмывки вольфрамовой кислоты. Наблюдение за температурой растворов и их удельным весом. Передача растворов на фильтрацию. Отмывка кеков на вакуум-фильтрах. Отбор проб. Съем продукции с вакуум-фильтров. Транспортировка продукции. Смена фильтровального полотна на вакуум-фильтрах. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: схему трубопроводов и аппаратов, требования, предъявляемые к качеству фильтрации и фильтровальной ткани, основные свойства сырья, материалов и выпускаемой продукции, способы укупорки продукции.

23. Аппаратчик изготовления искусственного шеелита 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса очистки соляно-кислого и содового растворов от примесей путем выщелачивания. Управление агитаторами, подогревателями, насосами, сборниками, вентиляторами и другими связанными с ними аппаратами. Регулирование скорости агитации и циркуляции растворов пульп. Наблюдение за удельным весом, температурой, кислотностью, уровнем растворов, подачей воздуха. Отбор проб. Проведение необходимых замеров. Доставка вольфрамовой кислоты. Учет расхода материалов.

Должен знать: устройство применяемой аппаратуры и контрольно-измерительных приборов, основы химии и физики в пределах программы школ производственно-технического обучения, значение и влияние водородного показателя среды на технологический процесс, состав растворов, основные свойства растворов, материалов, реагентов и требования, предъявляемые к их качеству, условную сигнализацию.

24. Аппаратчик изготовления искусственного шеелита 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения искусственного шеелита путем содового растворения осаждения примесей, агитации, фильтрации, приготовления растворов хлористого алюминия и хлористого магния. Управление агитаторами, выпарными аппаратами, фильтрами, насосами, вакуум-насосами, грузоподъемными машинами. Наблюдение за состоянием оборудования, за установленными технологическими режимами. Определение отношения жидкого к твердому (далее - ж:т) удельного веса, концентрации растворов и пульп. Наблюдение за пуском воды, пара, сжатого воздуха и разрежением. Проверка степени отсасываемости пульпы.

Должен знать: конструкцию аппаратов различных типов, основы металлургии, химические реакции, способы воздействия на ход производственного процесса с целью удаления вредных примесей при наиболее рациональном водородном показателе, состав растворов, пульп, готовой продукции и предъявляемые требования к их качеству.

Аппаратчик на плазменных установках
25. Аппаратчик на плазменных установках 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения моноокиси и халькогенидов металлов: кремния, кадмия и др. Подготовка технологического оборудования к процессу. Разгрузка и чистка реакторов и линии. Загрузка шихты в питатель. Подключение манометров к контрольным точкам. Проверка работы питающих устройств перед процессом и герметичности системы. Центровка питающей трубки в плазменном реакторе. Включение и выключение вакуумных насосов. Сборка и центровка электродов в дуговой плазменной горелке. Замеры давления в различных точках технологического оборудования.

Должен знать: устройство высокочастотных дуговых плазменных установок, способы получения порошков и покрытий в низкотемпературной плазме, свойства газов и продуктов, подаваемых в плазму.

26. Аппаратчик на плазменных установках 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения пленочных покрытий в холодной плазме. Сборка реактора для ведения процесса. Отбор проб для химического и гранулометрического анализов.

Должен знать: устройство различного типа технологического оборудования, применяемого в данном процессе, схему высокочастотного генератора и генератора постоянного тока, виды и причины неполадок, встречающихся в ходе проведения процесса, влияние состава подаваемого газа на электрические характеристики высокочастотного генератора.

27. Аппаратчик на плазменных установках 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения особо чистых редкоземельных и тугоплавких металлов и сплавов (монокристаллов и монокристаллических пленок) на плазменной установке. Установка и наладка плазматрона. Управление вакуумными системами откачки установки, дозирующими и подающими устройствами, плазменным факелом и источником электрического напряжения постоянного тока. Смена электродов и мелкий ремонт плазматрона. Ремонт вакуумных насосов и запорной арматуры. Участие в ремонте источника низкого напряжения и другого электрооборудования. Пуск печи, выбор режима работы оборудования на основании заданного диаметра уловителя и технологического режима плавки.

Должен знать: конструктивные особенности обслуживаемых плазменных установок и особенности подвода газа к ним, основы физики, химии, электротехники, электрических измерений, вакуумной техники, методы определения вакуума в печах и правила пользования течеискательной аппаратурой, расположение подложек и заготовок для монокристаллов по отношению к плазменному факелу, температурные зоны плазменного реактора, причины различных неисправностей технологического оборудования и способы их устранения.

Требуется среднее специальное образование.

Аппаратчик получения высокочистых соединений щелочных металлов
28. Аппаратчик получения высокочистых
соединений щелочных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса выращивания неорганических кристаллов из водных растворов редких щелочных металлов методом снижения температуры и отбора конденсата под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Участие в получении высокочистых соединений редких щелочных металлов. Приготовление деминерализованной протиевой и тяжелой (Д2) воды. Прием сырья и материалов, подача и загрузка сырья реактивов и полуфабрикатов и их дозирование. Приготовление растворов кислот, солей и щелочей заданной концентрации. Определение плотности, щелочности, кислотности растворов. Регулирование плотности, концентрации и pH раствора простейшими способами. Подготовка к работе и обслуживание оборудования для получения высокочистых веществ и выращивания кристаллов. Обслуживание вакуумных насосов. Отбор проб. Расфасовка и упаковка готовой продукции. Ведение документации установленной формы.

Должен знать: физико-химические свойства сырья, полуфабрикатов, реактивов, применяемых газов, вспомогательных материалов, готовой продукции, технические условия и государственные стандарты на сырье, готовую продукцию, вспомогательные материалы, принцип работы обслуживаемого основного и вспомогательного оборудования, контрольно-измерительных приборов и средств автоматики, понятие о pH, плотности и концентрации растворов, простейшие способы их измерения, способы подшлифовки затравок, основы вакуумной техники, физики, химии, электротехники.

29. Аппаратчик получения высокочистых
соединений щелочных металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса выращивания неорганических кристаллов из водных растворов редких щелочных металлов методом снижения температуры и отбора конденсата. Ведение процесса получения высокочистых фосфорного ангидрида, протиевой и дейтерированной ортофосфорных кислот, дейтерофосфатов, дигидрофосфатов, метафосфатов редких щелочных металлов и других соединений путем нейтрализации соответствующих гидрооксидов под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Регенерация тяжелой воды из содержащих ее отходов. Монтаж затравок, сборка кристаллизаторов. Подготовка к работе и пуск обслуживаемых печей и аппаратов, механизмов, электроустановок, контрольно-измерительных приборов и средств автоматики.

Должен знать: физико-химические основы технологического процесса, устройство обслуживаемого основного и вспомогательного оборудования, методы и технологию выращивания водорастворимых кристаллов, причины появления паразитических кристаллов и других дефектов кристаллов, способы их устранения, способа выявления и устранения неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, способы предупреждения брака и производственных потерь, технологию переработки и нейтрализации отходов, основы электротехники.

30. Аппаратчик получения высокочистых
соединений щелочных металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения высокочистых фосфорного ангидрида, противной и дейтерированной ортофосфорных кислот дейтврофосфатов, дигидрофосфатов, метафосфатов редких щелочных металлов и других соединений путем нейтрализации соответствующих гидрооксидов. Определение потерь соединений щелочных металлов при прокаливании, качества выращенных кристаллов. Подготовка, пуск и обслуживание печей, аппаратов, механизмов, электроустановок, контрольно-измерительных приборов.

Должен знать: технологию процессов получения высокочистых соединений, технологическую и аппаратурную схему производства, конструктивные особенности основного и вспомогательного оборудования по данной технологии, контрольно-измерительных приборов, средств автоматики, методику определения потерь соединений щелочных металлов при прокаливании, требования, предъявляемые к качеству получаемых соединений щелочных металлов и выращенных кристаллов.

Аппаратчик получения гидроокисных
соединений щелочных металлов
31. Аппаратчик получения гидроокисных
соединений щелочных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Участие в ведении процесса получения гидроокисных и галогенидных соединений редких щелочных металлов. Упарка растворов. Получение высокочистых галогенидов меди и серебра. Приготовление растворов кислот, солей и щелочей заданной концентрации под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Приготовление и разогрев деминерализованной воды. Определение плотности, концентрации и pH растворов. Промывка и участие в подготовке к работе основного и вспомогательного оборудования. Отбор проб, расфасовка и упаковка готовой продукции. Обслуживание вакуумных установок. Нейтрализация отходов. Прием сырья и материалов, дозирование и загрузка сырья, реактивов, полуфабрикатов. Ведение документации по установленной форме.

Должен знать: физико-химические свойства сырья, полуфабрикатов, применяемых газов, вспомогательных материалов, готовой продукции; технические условия и государственные стандарты на сырье, готовую продукцию и вспомогательные материалы, принцип работы обслуживаемого основного и вспомогательного оборудования, контрольно-измерительных приборов и средств автоматики, понятие о pH растворов, способы определения pH простейших методами, основы вакуумной техники, определение концентрации гидроокисей титрованием и по плотности, технологию нейтрализации отходов, основы физики, химии, электротехники в пределах средней школы.

32. Аппаратчик получения гидроокисных
соединений щелочных металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения гидроокисных и галогенидных соединений редких щелочных металлов путем синтеза и глубокой их очистки под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Регулирование плотности, концентрации и pH растворов. Очистка высокочистых протиевых и дейтерированных гидроокисей редких щелочных металлов фильтрованием и другими способами. Приготовление растворов кислот, солей и щелочей заданной концентрации. Промывка, подготовка к работе, сборка обслуживаемого основного и вспомогательного технологического оборудования. Подготовка к работе и пуск обслуживаемых печей, электроустановок, контрольно-измерительных приборов и средств автоматики по данному технологическому процессу.

Должен знать: физико-химические основы технологического процесса, способы измерения pH растворов, определения концентрации растворов, отличительные особенности ведения данных технологических процессов, правила работы со сжатыми и горячими газами, основы вакуумной техники, способы выявления и устранения неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, технологическую и аппаратурную схемы производства, основы электротехники, электроники, химии, физики.

33. Аппаратчик получения гидроокисных
соединений щелочных металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения гидроокисных и галогенидных соединений редких щелочных металлов путем синтеза и глубокой их очистки. Измерение ионной и электрической проводимости соединений редких щелочных металлов в течение всего технологического процесса. Проверка на герметичность технологических схем основного и вспомогательного оборудования. Подготовка к работе и пуск обслуживаемых печей, электроустановок, контрольно-измерительных приборов и средств автоматики.

Должен знать: конструктивные особенности основного и вспомогательного оборудования по данной технологии, методику измерения ионной и электрической проводимости соединений редких щелочных металлов, методы проверки герметичности металлического и кварцевого оборудования, способы устранения неисправностей в их работе.

Аппаратчик по разделению редкоземельных элементов
34. Аппаратчик по разделению редкоземельных элементов 5-й
разряд

Характеристика работ. Ведение процесса разделения редкоземельных элементов методом ионного обмена и приготовления элюанта под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Загрузка колонн смолой. Приготовление и подача исходных растворов. Ведение процесса сорбции редкоземельных элементов меди на колоннах. Ведение записей в журнале скоростей растворов, значения pH полученных фракций. Проведение анализов по определению кислотности и щелочности.

Должен знать: схему движения исходных растворов, замедлителей и элюантов, технологию получения индивидуальных окислов редкоземельных элементов, основы химии в пределах программы средней школы и специального техминимума, технологическую и аппаратурную схемы, требования, предъявляемые к ионообменным смолам и реактивам.

35. Аппаратчик по разделению редкоземельных элементов
6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса разделения редкоземельных элементов методом ионного обмена и приготовления элюанта установленной концентрации. Регулирование скорости подачи раствора и отбор фракций. Регенерация растворов и внесение изменений в процесс разделения в случае отклонений. Подготовка ионообменной смолы.

Должен знать: основы комплекснообразовательной хромотографии, факторы, влияющие на качество разделения элементов и на производительность процесса, свойства ионообменных смол, катионов-замедлителей и различных комплексообразователей.

Аппаратчик приготовления серно - кислого глинозема
36. Аппаратчик приготовления серно - кислого глинозема 2-й
разряд

Характеристика работ. Ведение процесса производства серно-кислого глинозема под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Измельчение и разрыхление гидрата. Доставка серной кислоты и гидрата окиси алюминия. Загрузка шихты в котлы. Установка лотков. Спуск щелоков в лотки. Выгрузка остывшего глинозема из лотков и транспортировка его, обслуживание транспортного оборудования.

Должен знать: схему коммуникаций, правила транспортировки кислоты и материалов, требования, предъявляемые к качеству кислоты и готовой продукции.

37. Аппаратчик приготовления серно - кислого глинозема 3-й
разряд

Характеристика работ. Ведение процесса производства серно-кислого глинозема. Дозировка серной кислоты и гидрата окиси алюминия. Определение концентрации растворов и кислоты. Наблюдение за температурным режимом процесса. Определение окончания реакции и кристаллизации глинозема. Отбор проб. Наблюдение за остыванием щелоков. Обслуживание черных котлов, мешалок, насосов и другого оборудования. Учет расхода сырья и выпуска продукции. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: основные свойства серной кислоты, гидрата окиси алюминия и готовой продукции, условия затвердевания серно-кислого глинозема.

Аппаратчик приготовления электролита
38. Аппаратчик приготовления электролита 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса приготовления электролита путем подогрева, продувки воздухом, обработки серной кислотой с целью удаления примесей и ввода кислоты и добавок в циркуляцию электролита в соответствии с анализами. Выпуск приготовленного электролита. Управление насосами и их обслуживание. Осмотр кислотохранилищ, резервуаров для приготовления электролита, оборудования кислотной установки и коммуникаций. Контроль за температурой электролита, подачей сжатого воздуха и пара. Регулировка кислотности в электролитных ваннах путем вывода отработанного электролита и добавления соответствующего количества серной кислоты и воды. Определение расхода кислоты и материалов. Очистка резервуаров от осадков. Набивка сальников и смазка насосов. Прием и перекачка электролита.

Должен знать: схемы коммуникации транспортировки электролита, кислоты, конденсата, состав, основные свойства и температуру электролита, применяемые реагенты, скорость циркуляции, требования, предъявляемые к качеству и концентрации серной кислоты, способы хранения и правила обращения с кислотой.

Выбивщик титановой губки
39. Выбивщик титановой губки 3-й разряд

Характеристика работ, Подготовка реторт (стаканов) к машинной выбивке реакционной массы (титановой губки). Строповка и транспортировка реторт и криц подъемно-транспортными средствами. Установка реторт на стол выбивочной машины. Очистки внутренней поверхности реторт. Затаривание боков, верхней и нижней пленки криц.

Должен знать: правила очистки поверхности, правила строповки и управления подъемно-транспортным оборудованием, условную сигнализацию.

40. Выбивщик титановой губки 4-й разряд

Характеристика работ. Выбивка реакционной массы (титановой губки) из реторты (стакана) машиной, отбойным молотком или перфоратором. Очистка криц от боков, верхней и нижней пленки при машинной выбивке. Предварительная сортировка отбитых боков, верха и низов. Управление машиной по выбивке реакционной массы.

Должен знать: устройство выбивочной машины, основы химии и физики в пределах программы школ производственно-технического обучения, химический состав реакционной массы, правила эксплуатации выбивочной машины и правила работы отбойным молотком, перфоратором, приспособлениями и инструментами, методы определения качества реакционной массы по внешним признакам, способы предупреждения самовозгорания.

Выливщик-заливщик металла
41. Выливщик - заливщик металла 4-й разряд

Характеристика работ. Выливка металла и электролита из ванн в вакуум-ковши. Транспортировка ковшей с металлом. Заливка электролита в ванны из вакуум-ковшей. Переливание металла из вакуум-ковшей в разливочный ковш. Съем шлака с поверхности металла. Очистка вакуум-ковшей, труб и сифонов от застывшего электролита, осадков и шлака. Выявление и устранение неполадок в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: отличительные свойства электролита от металла, правила проверки исправности воздушных и вакуум-линий, герметичности вакуум-ковшей и пользования приспособлениями и инструментами, устройство вакуум-ковшей, условную сигнализацию.

При выполнении работ под руководством выливщика - заливщика - 3-й разряд.

Загрузчик щелочи
42. Загрузчик щелочи 3-й разряд

Характеристика работ. Разделение жидкой и твердой фаз щелоков. Управление отстойниками-холодильниками, насосами и аппаратами для приготовления растворов щелочи заданной концентрации. Заливка в аппараты воды и загрузка в них щелочи. Подогрев растворов острым паром и охлаждение их в отстойниках. Перекачка пульпы и осветленного щелока в аппаратуру. Переключение змеевиков на прием холодильных рассолов. Наблюдение за температурой, плотностью растворов, за сливом поступающего щелока в приемный резервуар. Отбор проб. Учет расхода материалов и приготовление растворов. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство аппаратов, способы приготовления растворов щелочи и требования, предъявляемые к их качеству, нормы расхода материалов, правила пользования теплоизмерительными приборами, ареометром, сифоном и приспособлениями, правила обращения и хранения щелока.

43. Катодчик 2-й разряд

Характеристика работ. Чистка на катодоочистительной машине поверхности катодных листов катодов с участка электролиза и новых. Съем с катодов резиновых планок и надевание их. Выравнивание катодов и штанг. Выбраковка негодных катодов. Транспортировка катодов к катодоочистительной машине и к другим участкам работ. Управление катодоочистительной машиной, обслуживание и участие в ее ремонте. Чистка бункеров и циклонов машины от пыли. Съем кадмия с дисковых катодов.

Должен знать: требования, предъявляемые к термитной смеси, приемы чистки, правки и транспортировки катодов, методы выявления и устранения неисправностей в работе катодоочистительной машины, правила пользования пусковой аппаратурой, приспособлениями и инструментами, условную сигнализацию.

44. Катодчик 3-й разряд

Характеристика работ. Обслуживание электролитных ванн под руководством катодчика более высокой квалификации. Наблюдение за циркуляцией растворов. Выемка катодов, снятие катодного осадка, взвешивание его, завешивание катодов в ванны. Очистка контактов катодов, анодов и бортовых шин. Промывка штанг от сульфата. Устранение коротких замыканий. Добавка необходимых реагентов. Руководство рабочими более низкой квалификации по очистке катодов.

Должен знать: основы процесса электролиза, требования, предъявляемые к качеству электродов, контактных устройств, методы выявления и устранения неисправностей в процессе электролиза и в работе ванн, правила пользования инструментом и приспособлениями, правила сдирки, чистки и установки катодов.

45. Катодчик 4-й разряд

Характеристика работ. Обслуживание электролитных ванн. Подготовка матриц или катодов и насадка их в ванны, выемка из ванн матриц или катодов с нерешенными основами, раздвижка матриц. Съем с матриц, катодных основ или металла - с катодов. Обработка катодных основ, исправление матриц, катодов, штанг, ломиков, анодов, планок, промывка их горячей водой и очитка от скрапа, сульфата, шлама и растворов. Зачистка поверхности контактов и кромок катодов. Смена реек. Оснастка катодов резиновыми планками. Приготовление термитной смеси, смазывание матриц и навешивание их на станок или борону. Съем окисленного слоя с матриц, амальгамация или сульфидирование их. Сортировка катодных листов и отбраковка негодных, укладка катодных листов в стопы, пакеты. Упаковка скрепа от катодных основ в тюки с погрузкой в вагоны. Обслуживание ванн, станков, катодного подъемника.

Должен знать: конструкцию применяемого оборудования и приспособлений, основы электротехники и электрохимии в пределах программы школ производственно-технического обучения, требования, предъявляемые к размерам и качеству катодных основ, способы повышения выхода годных основ, правила ведения стропальных работ.

46. Катодчик 5-й разряд

Характеристика работ. Подготовка серий ванн к навеске матриц, центровка анодов, посадка и выгрузка матриц, выбраковка матриц, наладка работающих серий. Промывка катодов, ввод дополнительных реагентов. Одновременное выполнение работ по ведению процесса электролиза. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, применяемых приспособлений и механизмов, участие в их ремонте.

Должен знать: устройство электролизных ванн различных типов, их конструктивные особенности и правила обслуживания, технологию электролиза, способы повышения качества основ и процента повышения их годности, слесарное дело.

Конвертерщик
47. Конвертерщик 2-й разряд

Характеристика работ. Участие в обслуживании конвертеров емкостью горизонтальных до 40 т и вертикальных до 10 т. Разделка и очистка конвертерного шлака, подготовка его к переплаву. Заготовка флюсов и холодных присадок. Загрузка оборотных материалов, флюсов, скрапа из бункеров или с рабочих площадок в совки или в вагоны. Очистка разливочной площадки, ямы конвертера, откаточных путей. Участие в подготовке технологической посуды к разливке металла, ремонтах оборудования конвертера и его огнеупорной кладки. Обслуживание загрузочных и транспортных средств, установок подсушки кварца, выявление и устранение неисправностей в их работе. Выполнение отдельных работ, предусмотренных в 3-м разряде, под руководством конвертерщика более высокой квалификации.

Должен знать: принцип действия конвертеров, состав и свойства огнеупорных материалов, применяемых при футеровке конвертера, основы технологического процесса бессемерования, рафинирования чернового металла, выплавки ферросплавов, особенности подготовки технологической посуды к разливке металла, способы перемещения расплавленного металла, грузоподъемность транспортных и загрузочных средств, требования, предъявляемые при зарядке конвертера, условную сигнализацию.

При участии в обслуживании конвертеров емкостью: горизонтальных свыше 40 т, вертикальных свыше 10 т - 3-й разряд.

48. Конвертерщик 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса бессемерования штейнов, рафинирования чернового металла, выплавки ферросплавов в конвертерах емкостью: горизонтальных до 40 т и вертикальных до 10 т, подготовка конвертеров к плавке, загрузка или заливка металла в конвертер, выпуск готовой продукции под руководством конвертерщика более высокой квалификации. Управление механизмами поворота конвертера, кислородной фурмой, установками для разогрева конвертера, для скачивания шлака, подачи азота, шлаковыми и металловывозными тележками. Подготовка к работе системы для распыления воды, технологической посуды к разливке. Наблюдение за показаниями контрольно-измерительных приборов. Прожиг шпуровых отверстий. Чистка и осмотр фурм, горловины конвертера. Сбивка настылей. Отбор проб. Участие в смене и набивке фурм и ремонтах конвертера. Подготовка технологического инструмента. Очистка приямка конвертера при помощи специальных машин.

Должен знать: технологические процессы бессемерования штейнов, рафинирования чернового металла, выплавки ферросплавов в конвертерах, устройство конвертера и другого обслуживаемого оборудования и механизмов, признаки отклонений от нормального хода плавки, химический состав и физические свойства ферросплавов, материалов, поступающих для бессемерования и рафинирования, и шлака, способы выявления и устранения неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

При обслуживании конвертеров емкостью: горизонтальных свыше 40 т, вертикальных свыше 10 т под руководством конвертерщика более высокой квалификации - 5-й разряд.

49. Конвертерщик 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса бессемерования штейнов, рафинирования чернового металла, выплавки ферросплавов в конвертерах емкостью: горизонтальных до 40 т, вертикальных до 10 т. Подготовка конвертера к плавке, загрузка или заливка металла в конвертер, выпуск готовой продукции. Регулирование подачи воздуха, кислорода и воды в процессе продувки и разливки. Определение качества продукции, хода и окончания технологического процесса, готовности шлака. Регулирование слива шлака. Обеспечение исправного состояния футеровки конвертера, системы водоохлаждения, механизмов наклона и кислородопровода. Контроль за работой по примыканию днища конвертера и участие в этой работе. Выполнение горячих ремонтов футеровки, смена и набивка фурм. Контроль за качеством кладки при ремонте конвертера.

Должен знать: основы теории бессемерования штейнов, рафинирования черновых металлов, выплавки ферросплавов конвертерным способом, методы корректировки обслуживаемого технологического процесса по ходу плавки, способы управления конвертерами, свойства различных огнеупорных материалов, требования, предъявляемые к качеству загружаемых в конвертер и получаемых после продувки материалов, систему подачи кислорода и воды в фурмы конвертера, устройство и правила пользования контрольно-измерительными приборами.

При обслуживании конвертеров емкостью: горизонтальных свыше 40 т, вертикальных свыше 10 т - 6-й разряд.

Конденсаторщик
50. Конденсаторщик 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса конденсации и орошения продукции в соответствии с установленным режимом. Управление конденсационной установкой трубчатых, муфельных печей, печей, работающих в режиме кипящего слоя. Обслуживание насосов орошающей системы. Обеспечение герметичности конденсационной системы. Наблюдение за корытами, зумпфами, газоходами, вентиляторами. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования. Слив ртути в баллоны.

Должен знать: меры предохранения от отравления ртутью, методы выявления и устранения неисправностей в конденсационной системе, устройство и правила пользования контрольно-измерительными приборами.

Литейщик цветных металлов
51. Литейщик цветных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Участие в ведении процесса полунепрерывного и непрерывного литья вайербарсов, слитков, чушек различного профиля и размеров, непрерывного одно- и многониточного литья, проволочных заготовок и прокатки их на прокатном стане при совмещенном процессе литья и прокатки, управлении электропечью, литейными установками, прокатным станом и другим оборудованием. Съем шлака с поверхности металла. Подготовка инструмента, оргоснастки, подготовка и установка желоба для литья. Выемка слитков из колодцев литейных машин, обдувка, транспортировка и распиловка их по заданным размерам. Разбраковка, пакетирование, маркировка чушек, слитков, складирование в штабеля, транспортировка на склад. Очистка печи, миксера, колодцев, ковшей и другого оборудование от шлака. Смазка оборудования. Подготовка легирующих добавок. Разбивка чушек на прессе. Выполнение стропальных работ. Управление подъемным и транспортным оборудованием, его обслуживание.

Должен знать: принцип работы и правила эксплуатации обслуживаемого оборудования, способы подготовки и эксплуатации инструмента и оборудования, правила транспортировки и распиловки продукции, основные свойства материалов, применяемых для литья, условную сигнализацию, требования, предъявляемые к качеству выпускаемой продукции.

52. Литейщик цветных металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса полунепрерывного и непрерывного литья вайербарсов, слитков, чушек различного профиля и размеров, непрерывного одно- и многониточного литья проволочных заготовок и прокатки их на прокатном стане при совмещенном процессе литья и прокатки под руководством литейщика более высокой квалификации. Управление электропечью (миксером), литейной установкой (машиной), разливочной машиной (конвейером), кристаллизаторами, прокатным станом, опрокидывателем ковшей и другим оборудованием. Загрузка в печь или миксер твердого и заливка жидкого металла, загрузка легирующих добавок. Перемешивание металла. Наблюдение за температурой и уровнем металла в печи, миксере, чаше, кристаллизаторе, нагревом спиралей, равномерностью поступления металла в изложницы, кристаллизатор. Наблюдение за укладкой слитков, чушек слитко- или чушкоукладчиками. Съем шлака с поверхности металла в печи, ковше, чаше. Перепуск металла в спаренную печь (миксер). Отбор проб. Наблюдение за работой оборудования, выявление и устранение неисправностей в его работе.

Должен знать: устройство и электрические схемы печей, миксеров, прокатных станов и другого обслуживаемого оборудования, систему водоохлаждения и смазки, способы предупреждения и устранения брака продукции, условия литья и прокатки, правила подготовки к эксплуатации кристаллизаторов, чаш, желобов, футеровки литейного инструмента, правила пользования контрольно-измерительными приборами и их показаниями, параметры технологического процесса, физико-химические, механические и технологические свойства применяемых металлов.

53. Литейщик цветных металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса полунепрерывного и непрерывного литья вайербарсов, слитков, чушек различного профиля и размеров, непрерывного одно- и многониточного литья проволочных заготовок и прокатки их на прокатном стане при совмещенном процессе литья и прокатки. Регулирование и корректировка хода технологического процесса литья и прокатки. Подготовка металла для литья. Наблюдение за температурой и уровнем металла в печи, миксере, кристаллизаторах. Запись показателей работы оборудования. Определение качества готовой продукции.

Должен знать: конструктивные особенности печей, миксеров, прокатных станов, кристаллизаторов, литейных установок (машин) и другого обслуживаемого оборудования; причины появления и методы устранения неисправностей в работе оборудования, правила эксплуатации приборов автоматического регулирования процессов, способы установки кристаллизатора при многониточном непрерывном литье проволочной заготовки, основы металлургии в пределах программы производственно-технического обучения.

Машинист штыревого крана
54. Машинист штыревого крана 5-й разряд

Характеркстика работ. Управление штыревым краном грузоподъемностью 10 т и выше при обслуживании электролизеров с верхним токоподводом: извлечении, перестановке и чистке штырей, выливке, транспортировке и разливке горячего металла, перетяжке анодных рам, подъеме, перемещении и спуске грузов при капитальном ремонте электролизеров, транспортировке и загрузке сырья и материалов в ванны электролизеров, наблюдение за строповкой грузов, исправным состоянием электрических двигателей, канатов и пусковых механизмов. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство механизмов и электрооборудования крана, правила и способы извлечения и перестановки штырей, основные параметры обслуживания электролизеров, электрическую схему крана, правила подъема и перемещения грузов, основы электрослесарного дела.

Монтажник реакционных аппаратов
55. Монтажник реакционных аппаратов 3-й разряд

Характеристка работ. Монтаж и демонтаж отдельных узлов аппаратов восстановления и дистилляции. Транспортировка деталей аппаратов, загрузка в корзину и погрузка ее кран-балкой в ванну с кислотой. Травление деталей и реторты до полного удаления всех налетов. Промывка и сушка деталей и реторты. Установка реторты в специальный травильный стенд, заливка в нее раствора кислоты. Слив кислоты после травления. Транспортировка деталей и реторты на стенд сборки аппаратов восстановления. Приготовление раствора кислоты в травильных ваннах. Подъем баллонов грузоподъемными механизмами, установка их на стенд, перекачка кислоты из баллонов в емкости (цистерну).

Должен знать: назначение и правила монтажа и демонтажа отдельных узлов и деталей аппаратов, свойства кислоты, магния, хлористого магния, низших хлоридов титана и правила обращения с ними, устройство печей, травильных ванн, насосов, грузоподъемных механизмов, транспортных средств и правила их эксплуатации, правила строповки грузов, требования, предъявляемые к качеству протравленных деталей, промывки и сушки, правила обращения с реакционной массой, условную сигнализацию.

56. Монтажник реакционных аппаратов 4-й разряд

Характеристика работ. Монтаж и демонтаж аппаратов восстановления и дистилляции. Установка аппаратов восстановления и дистилляции в поворотные станки. Подача воздуха в аппараты дистилляции для окисления мелкодисперсных частиц магния, съем кессона реторты-конденсатора, лабиринта. Присоединение к аппарату хвостовика со сливной трубкой, песочника. Опрессовка аппаратов и стравливание давления из них. Демонтаж колпака хвостовика, сливной трубы, крышки аппарата. Транспортировка крышки в камеру отделения, снятие с нее вентилей, струбцин и отдув реакционной массы азотом. Ревизия вентилей.

Должен знать: конструкцию и правила эксплуатации поворотных станков, камеры отдымления, грузоподъемного и транспортного оборудования, правила монтажа и демонтажа аппаратов, виды применяемых инструментов, приспособлений и предъявляемые требования к ним, свойства и состав конденсатов, реакционной массы, низших хлоридов титана, правила эксплуатации линии сжатого воздуха, азота, аргона, воды, сантехнической вентиляции, свойства и качество вакуум-прокладок.

57. Монтажник реакционных аппаратов 5-й разряд

Характеристика работ. Присоединение собранных аппаратов дистилляции и восстановления к вакуум-блоку, откачка воздуха из аппаратов насосами до остаточного давления, предусмотренного техническими условиями, проверка натекания воздуха в аппарат. Обслуживание вакуумных и бустерных насосов. Снятие давления в аппаратах. Заполнение режимной карты. Передача готовых аппаратов на участок восстановления или дистилляции. Остановка насосов. Слив отработанного масла из насосов. Промывка насосов. Заполнение бака чистым маслом. Выявление и устранение неисправностей в работе насосов.

Должен знать: конструкции и правила эксплуатации насосов, требования, предъявляемые к герметичности и прочности аппаратов, правила пользования контрольно-измерительными приборами на участке, виды и причины неполадок в работе насосов и методы их устранения, правила обращения с вакуумными аппаратами.

58. Монтажник реакционных аппаратов 6-й разряд

Характеристика работ. Контрольные испытания аппаратов и определение неисправности их деталей. Учет монтируемых аппаратов по процессам. Ремонт насосов. Отбраковка негодных деталей. Руководство работой по монтажу и демонтажу аппаратов.

Должен знать: химико-металлургические процессы, протекающие в аппаратах восстановления и дистилляции, транспортно-технологическую схему, требования, предъявляемые к качеству смонтированных аппаратов и их герметичности, кинематические схемы монтируемых аппаратов.

Наладчик оборудования в производстве драгоценных металлов
59. Наладчик оборудования в производстве
драгоценных металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Наладка, осмотр, текущий ремонт автоматизированных технологических установок, насосов, редукторов и другого оборудования. Наладка и проверка состояния всего технологического оборудования и технологического процесса в производстве чистых драгоценных металлов и их солей. Пуск оборудования. Испытание нового оборудования, и внедрение новой технологии. Выявление и устранение неисправностей в работе технологического оборудования.

Должен знать: конструкцию всего технологического оборудования и технологию производства чистых драгоценных металлов и их солей, схемы коммуникаций, методы устранения причин неправильной работы технологического оборудования, слесарное дело.

При выполнении работ под руководством наладчика более высокой квалификации - 4-й разряд.

Обработчик вторичных шламов
60. Обработчик вторичных шламов 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса обработки вторичных шламов. Загрузка в сушильную печь противней со шламом. Регулирование температуры и разряжения в печи. Выгрузка противней из печи. Измельчение и просеивание шламов, упаковка их и маркировка. Обслуживание вакуум-сушильных печей, шаровых мельниц, сит и другого вспомогательного оборудования. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: технические условия на обработку шламов, требования, предъявляемые к качеству шламов, правила пользования показаниями контрольно-измерительных приборов, приспособлениями и инструментом.

61. Обработчик матричных листов 2-й разряд

Характеристика работ. Резка и правка матричных основ, резка ушек, прикрепление ушек, навеска основ на станок под руководством обработчика более высокой квалификация. Сортировка, маркировка, складирование и транспортировка продукции.

Должен знать: требования, предъявляемые к качеству катодных листов, способы рационального использования и раскроя листов.

62. Обработчик матричных листов 3-й разряд

Характеристика работ. Разметка, резка, правка матричных основ и алюминиевых штанг для катодов и катодных листов. Прикрепление ушек к катодным основам. Сортировка, складирование и транспортировка катодных листов. Химическая обработка штанг едким натрием и азотной кислотой. Сварка контактов на прессе холодной сварки, механическая обработка и обжиг их. Обслуживание ножниц, клепального станка и валиков для правки катодных основ. Завешивание катодных основ на станок, транспортировка их к загружаемой серии. Ревизия пресса. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: допустимую нагрузку ножниц и пресса, основные свойства металла, кислот, щелочей, стандарты и требования, предъявляемые к качеству катодных листов и катодов, способы рационального использования материалов, правила эксплуатации обслуживаемого оборудования, установленные размеры ушек.

Отбивщик ртути
63. Отбивщик ртути 5-й разряд

Характеристика работ. Отбивка ртути в отбивочной машине или котлах. Выгрузка ступпы из корыт, перевозка ее в отбивочное отделение. Загрузка ступпы в отбивочные машины или котлы с добавлением извести по расчетной дозировке. Промывка ступпы и перемешивание ее с известью. Определение качества ступпы. Слив отбитой ртути в баллоны и сдача на склад. Перекачка пульпы в отделение грануляции. Управление отбивочной машиной, системой конденсации ретортных печей. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования. Чистка зумпфов и боровов.

Должен знать: требования, предъявляемые к качеству ступпы и отбивки ртути, качество извести, необходимое для отбивки ртути, правила сохранения ступпы при перевозке, меры предохранения от отравления ртутью, правила управления погрузочной машиной, электрокаром и насосами на перекачке ступпы.

Оператор автоматизированного процесса производства алюминия
64. Оператор автоматизированного процесса
производства алюминия 4-й разряд

Характеристика работ. Участие в ведении технологического процесса производства алюминия и изготовления обожженных анодов на линии с автоматизированной системой управления с пульта, расположенного в закрытом помещении с регулируемым микроклиматом. Подготовка исходного сырья и материалов. Загрузка в печь или миксер шихты. Смешивание шихты и связующих материалов. Наблюдение за температурой в печи или миксере, за уровнем металла и равномерностью поступления металла в изложницы и кристаллизатор. Отбор проб для проведения анализа качества металла. Механизированная очистка печи, миксера, ковшей, сифонов, отработанных анодов (огарков), анододержателей от застывшего электролита, осадков и шлака. Прессование электродной продукции под руководством оператора автоматизированного процесса производства алюминия более высокой квалификации. Распиловка слитков по заданным размерам. Пакетирование, маркировка чушек, слитков. Транспортировка металла, кокса, анодов, готовой продукции, сырья, материалов с помощью подъемно-транспортного оборудования.

Должен знать: принцип работы и правила эксплуатации обслуживаемого оборудования, правила отбора проб металла, устройство, принцип работы и правила эксплуатации обслуживаемых подъемно-транспортного оборудования и механизмов, правила перемещения сыпучих, штучных грузов и металла в жидком состоянии, правила распиловки слитков, предельную грузоподъемность обслуживаемых грузоподъемных механизмов и цепей, правила подъема и перемещения грузов.

65. Оператор автоматизированного процесса
производства алюминия 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение технологического процесса производства алюминия и изготовления обожженных анодов на линии с автоматизированной системой управления с пульта, расположенного в закрытом помещении с регулируемым микроклиматом. Ведение непрерывного процесса пневмотранспорта глинозема и газоочистки. Ведение процесса полунепрерывного и непрерывного литья вайербарсов, слитков и чушек различного профиля и размеров. Управление смесильными установками. Ведение процесса прессования электродной продукции. Обжиг электродов в обжиговых печах под руководством оператора автоматизированного процесса производства алюминия более высокой квалификации. Заливка анодных ниппельных гнезд. Установка и центровка анодных блоков и анодных держателей. Обслуживание основного и вспомогательного оборудования металлургического производства. Наблюдение за температурой и уровнем металла в печи, миксере и кристаллизаторах и электролита в ваннах. Переливание металла из вакуумковшей в разливочный ковш. Транспортировка металла, кокса, анодов, готовой продукции, сырья, материалов с помощью подъемно-транспортного оборудования. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, подготовка электролизера и другого обслуживаемого оборудования к капитальному ремонту. Ведение учета показателей работы обслуживаемого оборудования.

Должен знать: конструктивные особенности тканевых фильтров, радиальных вентиляторов, печей, миксеров, кристаллизоторов, назначение и принцип работы средств автоматики, контрольно-измерительных приборов и пульта управления автоматизированной линии, правила подготовки к работе обслуживаемого оборудования, причины возникновения и методы устранения неисправностей в работе обслуживаемого оборудования к капитальному ремонту, физико-химические и механические свойства алюминия алюминиевых сплавов, основы технологии газоочистки, литейного производства в объеме выполняемых работ, правила ведения учета показателей работы обслуживаемого оборудования, слесарное дело в объеме выполняемых работ.

66. Оператор автоматизированного процесса
производства алюминия 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение технологического процесса производства алюминия и изготовления обожженных анодов на линии с автоматизированной системой управления с пульта, расположенного в закрытом помещении с регулируемым микроклиматом. Ведение процесса гидротранспорта глинозема, газоочистки, электролиза алюминия в расплавленных средах в ваннах различной конструкции. Управление газоочистным оборудованием и радиальными вентиляторами. Обслуживание основного и вспомогательного оборудования металлургического производства. Подготовка и загрузка исходного сырья в электролизеры и индукционные печи. Установка и замена тканевых фильтров. Изготовление угольных электродов на вибропрессах. Обжиг электродов в обжиговых печах. Очистка поверхности электродов. Установка и центровка анодов при монтаже. Перетяжка анодной рамы. Оснастка катодов резиновыми планками. Обслуживание оборудования по сушке и рассеву кокса, подогреву и смешиванию шихты. Регулирование и корректировка хода технологического литья, гомогенезации. Ведение процесса плавки чугуна в индукционных печах. Регулирование хода плавки по заданному режиму. Пуск и остановка технологического оборудования. Отбор проб и проверка гранулометрического состава коксовой шихты. Установка и снятие электродов. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: порядок ведения технологического процесса электролиза алюминия, устройство и принцип действия электролизеров, пневмотранспорта глинозема и газоочистного оборудования, устройство и принцип действия радиальных вентиляторов, тканевых фильтров, порядок изготовления и способы установки и снятия электродов, конструктивные особенности обжиговых печей, прессов и другого обслуживаемого оборудования, правила пользования применяемыми контрольно-измерительными приборами.

Требуется среднее профессиональное образование.

67. Оператор автоматизированного процесса
производства алюминия 7-й разряд

Характеристика работ. Обслуживание автоматизированной системы управления технологическим процессом производства алюминия транспорта глинозема, газоочистки и изготовления обожженных анодов с дистанционного пульта управления, расположенного в закрытом помещении с регулируемым микроклиматом. Выполнение регламентных операций обслуживания электролизеров на многофункциональной грузоподъемной машине. Выдерживание регламента по отработанным газовым выбросам. Контроль над процессами пневмотранспорта глинозема и газоочистки. Контроль над процессами полунепрерывного и непрерывного литья вайербасов, слитков, чушек различного профиля и размеров, установки и снятия электродов т выходом готовой продукции. Наблюдение за температурой и уровнем электролита и металла. Отбор проб для проведения спектрального анализа. Контроль над соблюдением технологических параметров. Наблюдение за работой транспортных средств и механизмов. Ведение процесса плавки чугуна в индукционных печах с корректировкой и выбором режимов плавки. Прием обслуживаемого оборудования в начале смены и сдача его в конце смены. Ведение учета показателей работы обслуживаемого оборудования.

Должен знать: технологию и технологические режимы производства алюминия и анодов, технологию и технологические режимы системы пневмотранспорта глинозема и газоочистки, назначение и принцип работы средств автоматики, контрольно-измерительных приборов щита управления автоматизированной системы процессом производства алюминия и анодов, транспорта и глинозема, газоочистки. Устройство и правила эксплуатации многофункциональной грузоподъемной машины, основы металлургии в объеме выполняемых работ, правила эксплуатации и ухода за обслуживаемым оборудованием, способы выявления и устранения неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, физико-химические и механические свойства применяемых сырья и полуфабрикатов, экологические требования к отходам производства, правила ведения учета показателей работы обслуживаемого оборудования.

Требуется среднее профессиональное образование.

68. Оператор автоматизированного процесса
производства алюминия 8-й разряд

Характеристика работ. Обслуживание автоматизированной системы управления технологическим процессом производства алюминия и изготовления обожженных анодов с дистанционного пульта управления, расположенного в закрытом помещении с регулируемым микроклиматом. Ввод данных и параметров технологического процесса в запоминающее устройство автоматики линии. Проверка качества готовой продукции. Наблюдение за изменением состава электролита, обуславливаемого характером процесса электролиза. Контроль и регулирование энергетического режима электролизеров. Определение состава электролита по внешним признакам или по данным анализов. Наблюдение за процессами замера перепадов напряжения в контактах. Выполнение регламентных операций обслуживания электролизов электролизеров на многофункциональной грузоподъемной машине. Выявление недостатков в работе обслуживаемого оборудования и принятие мер по их устранению. Контроль над работой оборудования обслуживаемого участка. Информирование организатора работ операторов автоматизированного процесса производства алюминия обо всех выявленных недостатках в работе обслуживаемого оборудования и качества готовой продукции с составлением отчетной документации.

Должен знать: технологию и технологические режимы производства алюминия и анодов, порядок ввода параметров технологического процесса в запоминающее устройство автоматизированной системы управления, причины возникновения неисправностей в работе многофункциональной грузоподъемной машины, обслуживаемого оборудования, способы их предупреждения и устранения, характер изменения электролита в процессе электролиза, основные технологические параметры получения алюминия, государственные стандарты, технические условия и технологические параметры на выпускаемую продукцию, нормы перепада напряжения в контактах, основы электроники и электрохимии в пределах выполняемых работ, правила ведения учета показателей работы обслуживаемого оборудования, качества готовой продукции, правила составления отчетной документации.

Требуется среднее профессиональное образование.

Печевой в производстве цинковой пыли
69. Печевой в производстве цинковой пыли 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса переплавки цинковых чушек в печах. Доставка цинковых чушек и равномерная загрузка их в печи. Выпуск цинковой пыли из бункеров и камер, съем дросса, просеивание пыли и упаковка ее в металлические банки. Транспортировка пыли пневмо- или вакуум-транспортом. Обслуживание печей, приемных емкостей и другого вспомогательного оборудования, участие в их ремонте. Чистка печей, газоходной системы, бункеров, камер, рекуператоров, стояков колонн и их проверка.

Должен знать: технологию переплавки цинковых чушек в печах, устройство печей и обслуживаемого вспомогательного оборудования, свойства цинка и сопутствующих ему других металлов, способы регулирования температуры в печи, правила упаковки цинковой пыли, проверки затворов и стояков колонн, схему и устройство пневмо- и вакуум-транспорта.

70. Печевой в производстве цинковой пыли 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение технологического процесса получения цинковой пыли в пылевых камерах (колоннах) заданной крупности по показаниям контрольно-измерительных приборов под руководством печевого более высокой квалификации. Равномерное питание пылевых колонн расплавленным цинком. Контроль за работой форсунок распыливания и замена их. Отключение газоходной системы, переключение агрегатов на жидкое топливо на время чистки газоходов и переключение системы на газ после ее чистки. Учет сырья и готовой продукции. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: технологический процесс производства цинковой пыли, устройство пылевых колонн, распылительных и отопительных форсунок, правила обслуживания агрегатов, работающих на газовом в жидком топливе, требования, предъявляемые к качеству цинковой пыли.

71. Печевой в производстве цинковой пыли 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения цинковой пыли в пылевых камерах (колоннах) заданной крупности по показаниям контрольно-измерительных приборов. Регулирование температуры в печи и подачи воздуха для распыления цинка. Определение качества цинковой пыли. Запись показателей работы оборудования. Обеспечение работы для следующей смены.

Должен знать: конструктивные особенности обслуживаемого оборудования, условия и режимы получения тонкой цинковой пыли.

Печевой иодидного рафинирования
72. Печевой иодидного рафинирования 4-й разряд

Характеристика работ. Установка аппаратов рафинирования в поворотные станки и в печь. Подача аргона, воды, водяного охлаждения. Демонтаж крышки и прутка. Охлаждение аппарата, чистка, сбор промышленной воды. Транспортировка аппаратов, продуктов процесса. Участие в ремонте и замене вакуумных насосов и арматуры.

Должен знать: принцип действия аппаратов иодидного рафинирования, вакуумных насосов, параметры процессов, правила пользования контрольно-измерительными приборами, грузоподъемными механизмами, защитными средствами, баллонами со сжатым газом, правила их транспортировки и порядок хранения, правила техники безопасности при эксплуатации электроустановок в объеме II квалификационной группы.

73. Печевой иодидного рафинирования 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса иодидного рафинирования под руководством печевого более высокой квалификации. Загрузка реторты губкой или стружкой. Сборка бункера, опрессовка, загрузка его йодом, вакуумирование и установка в аппарат. Присоединение аппарата к вакуум-блоку, вакуумирование. Проверка "натекания" воздуха в аппарат. Обслуживание вакуумных и бустерных насосов, замена рабочей жидкости в них, выявление и устранение неисправностей в их работе. Контроль и запись технологических параметров. Участие в монтаже исходной нити, тоководов и изоляторов.

Должен знать: устройство аппаратов иодидного рафинирования, химико-металлургические процессы, протекающие в аппарате, правила пользования данными анализов, показаниями контрольно-измерительных приборов, защитными средствами.

74. Печевой иодидного рафинирования 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса иодидного рафинирования. Корректировка параметров. Наладка, опрессовка вакуумной системы, выбраковка деталей аппарата и их ремонт. Обеспечение сменного персонала необходимым инструментом, материалами, запасными деталями. Учет сырья, материалов, готовой продукции. Определение качества продукции по результатам анализов или контрольным замерам. Ведение технической документации. Руководство работами по монтажу, демонтажу аппаратов, монтажу токовводов, исходной нити, изоляторов.

Должен знать: конструктивные особенности и правила эксплуатации аппаратов иодидного рафинирования, схемы водоснабжения, электропитания аппаратов, нормы расхода сырья, материалов, требования, предъявляемые к качеству готовой продукции, смонтированных аппаратов, причину выхода из строя оборудования и способы его наладки.

Печевой на восстановлении и дистилляции титана и редких
металлов
75. Печевой на восстановлении и
дистилляции титана и редких металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Периодическое сливание из аппаратов хлористого магния в специальный ковш и транспортировка его на пункт перегрузки или миксерный участок под руководством печевого более высокой квалификации. Слив масла, промывка и заполнение бака вакуумного насоса чистым маслом.

Должен знать: устройство и правила обслуживания транспортных средств, сливного устройства, вакуумных насосов, измерительных приборов, ковшей и устройств подогрева ковшей, степень полноты слива хлористого магния, правила транспортировки расплава и строповки ковшей, условную сигнализацию.

76. Печевой на восстановлении и
дистилляции титана и редких металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса заливки в аппарат жидкого магния и процесса восстановления в атмосфере аргона и дистилляции при глубоком вакууме под руководством печевого более высокой квалификации. Установка аппаратов восстановления и дистилляции, смонтированных и проверенных на герметичность, в печь. Подсоединение аппаратов к вакуум-блоку, вакуумирование аппарата, проверка на герметичность. Обдувка печи сжатым воздухом. Заземление корпуса реторты. Включение аппарата на нагрев и откачку. Подсоединение и подача водяного охлаждения к крышке и фланцу реторты. Снятие колпака со сливной трубы реторты и монтировка сливного устройства. Отсоединение аппарата по окончании процесса от магистральной линии. Демонтаж сливного устройства и установка колпака. Извлечение аппарата из печи, установка в холодильник для охлаждения до необходимой температуры. Выдача аппарата на монтажный участок.

Должен знать: устройство печей восстановления, дистилляции и холодильника, схемы цепи аппаратов и коммутации, химические реакции и основы процесса восстановления и дистилляции редких металлов, признаки окончания процессов восстановления и дистилляции, правила работы с аппаратами под давлением с грузоподъемными механизмами, правила пользования данными анализов и показаниями контрольно-измерительных приборов, защитными средствами, основы химии, электротехники в пределах программы школ производственно-технического обучения, основные свойства редких металлов и их применение

77. Печевой на восстановлении и
дистилляции титана и редких металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса заливки в аппарат жидкого магния. Ведение процесса восстановления в атмосфере аргона и дистилляции при глубоком вакууме под руководством печевого более высокой квалификации. Контролирование и регулирование давления и температуры в ходе процессов. Подача на аппарат водяного орошения. Отсоединение всех линий. Заполнение приемных и расходных баков сырьем. Отбор проб на анализ. Подача сырья герметическим центробежным насосом из баков в циркуляционную линию и аппараты дистилляции. Слив избыточного сырья в приемный бак. Остановка насосов. Слив отработанного масла. Промывка насосов и заполнение бака чистым маслом. Проверка полноты слива хлористого магния. Устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования. Оформление режимной документации.

Должен знать: правила пользования анализами, насосами, измерительными приборами, баллонами со сжатым газом, химико-металлургические процессы, протекающие в аппарате, требования и технические условия, предъявляемые к качеству продуктов восстановления и дистилляции, влияние примесей на качество выпускаемой продукции.

78. Печевой на восстановлении и
дистилляции титана и редких металлов 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса восстановления в атмосфере аргона и дистилляции при глубоком вакууме. Наблюдение за ходом процессов, регулировка параметров режима и корректировка их в ходе процесса. Контрольная проверка готовности продукции. Запись показателей работы оборудования. Обеспечение сменного персонала необходимым инструментом и материалом.

Должен знать: конструктивные особенности печей, холодильников, перепад давления печь-реторта, свойства газов, сырья, материалов, готового продукта и требования, предъявляемые к ним, правила пользования данными анализов и показаниями контрольно-измерительных приборов.

Печевой на вельцпечах
77. Печевой на вельцпечах 3-й разряд

Характеристика работ. Загрузка шихты в вельцпечи с соблюдением заданного технологического режима. Регулирование толщины слоя материалов в питателе. Чистка загрузочных труб и бункеров от кека и коксовой мелочи. Контроль за правильностью отбора проб компонентов шихты. При ремонте печей - удаление материала и настылей.

Должен знать: принцип действия обслуживаемого оборудования, состав шихты, скорость подачи шихты, схему расположения бункеров, их емкость, способы выявления и устранения неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

80. Печевой на вельцпечах 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса вельцевания шлаков, кека, раймовки и других полиметаллических отходов и остатков металлургического производства в вельцпечах под руководством печевого более высокой квалификации. Контроль за процессом загрузки материалов в вельцпечи, температурным и тяговым режимами, регулирование их и соблюдение заданного технологического режима. Чистка и сбивка настылей в печах. Подача оборотных материалов (крупная фракция окиси) в печи пневмоустановками или другими средствами. Обеспечение бесперебойной загрузки печи. Отбор проб продуктов вельцевания. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство вельцпечей, загрузочных труб, пневмоустановок подачи оборотных материалов, вспомогательных механизмов, регулирующих устройств, контрольно-измерительных приборов и средств автоматики, причины образования настылей и способы их удаления.

81. Печевой на вельцпечах 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса вельцевания полиметаллических отходов металлургического производства: шлаков, кеков, раймовки и других материалов в вельцпечах с обеспечением заданного температурного и тягового режимов. Регулирование конусами времени пребывания шихты в печи. Визуальное определение качества сходящего клинкера. Расчет соотношения шихты, подачи оборотных материалов в печи. Контроль за отбором проб сходящего клинкера. Обслуживание печи, и вспомогательного оборудования. Выжигание настылей в печах. Разогрев и пуск печей после остановки.

Должен знать: конструктивные особенности обслуживаемого оборудования, основы металлургии, технологический процесс вельцевания, режима окисления и восстановления металлов, причины нарушения технологии процесса, схемы коммуникаций, вида топлива и их основные характеристики, требования, предъявляемые к качеству получаемых окислов металлов.

82. Печевой на вельцпечах 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса возгонки окиси цинка в вельцпечах по показаниям контрольно-измерительных приборов в соответствии с заданным технологическим режимом и качеством поступающего клинкера. Регулирование подачи вторичного воздуха, кислорода, природного газа в печи. Контроль тягового режима в верхних головках вельцпечей. Разогрев и пуск печей, участие в их ремонте.

Должен знать: технологический процесс возгонки окиси цинка, способы предупреждения ухудшения растворимости цинка, кадмия в окиси, схемы расположения боровов/газоходов, воздухопроводов и мазутопроводов, правила безопасной работы с кислородом и природным газом, основы химии, физики, слесарное дело.

Печевой на получении цинкового купороса
83. Печевой на получении цинкового купороса 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение технологического процесса получения цинкового купороса в печах, работающих в режиме кипящего слоя, под руководством печевого более высокой квалификации. Затаривание и сдача готовой продукции. Участие в обслуживании печи и вспомогательного оборудования.

Должен знать: принцип работы обслуживаемого оборудования, способы и правила затаривания готовой продукции.

84. Печевой на получении цинкового купороса 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение технологического процесса получения цинкового купороса в печах, работающих в режиме кипящего слоя. Регулирование температуры, разрежения под сводом печей и в газоходных системах, расхода воздуха, подачи серной кислоты в раствор. Определение качества получаемого купороса. Ведение журнала учета работы печи, выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство печи, работающей в режиме кипящего слоя, газоходных систем и контрольно-измерительной аппаратуры, основы физики, химии, вакуумной техники, свойства применяемых материалов, требования, предъявляемые к качеству получаемого купороса, схему коммуникаций.

Печевой по восстановлению никелевого порошка
85. Печевой по восстановлению никелевого порошка 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения активного никелевого порошка путем восстановления закиси никеля в электрических печах; в многоподовых реакционных печах генераторным газом под руководством печевого более высокой квалификации. Прием, грохочение и транспортировка сырья и материалов. Приготовление по заданному составу шихты и загрузка ее в печь. Пуск и остановка оборудования. Регулирование подачи материалов, газа, воздуха в соответствии с температурным режимом восстановления закиси никеля генераторным газом. Наблюдение за температурой в печах. Отбор проб. Определение качества продукции при помощи экспресс-приборов. Выгрузка порошка из электропечей, сушка и затаривание его. Обслуживание печи. Участие в подготовке многоподовой реакционной печи к работе, загрузка порошка. Проверка состояния топок, исправности газовой запорной арматуры, тяги в вытяжных свечах, вентиляции. Расчет потребности газа и воздуха. Разборка и чистка многоподовых печей, пылеулавливателей, замена подов и каналов. Управление подъемно-транспортными механизмами. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, участие в его ремонте.

Должен знать: устройство обслуживаемых печей, вспомогательного оборудования и контрольно-измерительных приборов, технологический режим работы и технические инструкции, физико-химические основы технологического процесса, физико-химические свойства сырья и генераторного газа (состав компонентов его, предел взрываемости, удельный вес, теплотворная способность, восстановительные свойства, токсичность и другие), нормы расхода материалов, правила пользования контрольно-измерительными приборами и данными анализов, требования, предъявляемые к качеству сырья и активного никелевого порошка, схемы автоматики и сигнализации, схемы газовых, воздушных, паровых и водяных коммуникаций, порядок пуска и остановки печи, как в плановых, так и в аварийных случаях, правила поведения в загазованной атмосфере и оказания первой помощи пострадавшим.

86. Печевой по восстановлению никелевого порошка 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса восстановления закиси никеля генераторным газом в многоподовых реакционных печах. Подготовка печей к работе. Обеспечение непрерывной подачи сырья, газа, воздуха, заданной температуры реакционного и отходящего газов, температуры внутри печи. Выгрузка порошка из многоподовых реакционных печей. Регулирование температурного и газового режимов технологического процесса, давления газа, воздуха по показаниям контрольно-измерительных приборов, при помощи автоматических устройств или вручную. Наблюдение за работой механизмов печи, расходом воды, газа, воздуха, работой газовых горелок. Замена запорной арматуры. Обслуживание и ремонт газовых и воздушных коммуникаций, вентиляторов, контрольно-измерительных приборов и другого оборудования. Устранение утечек газа. Предотвращение образования взрывоопасной газовоздушной смеси. Предупреждение возникновения возможных аварий, пожаров, взрывов, отравлений и принятие соответствующих мер их ликвидации. Учет выпускаемой продукции, ведение технической документации.

Должен знать: технологическую схему получения никелевого порошка путем восстановления закиси никеля генераторным газом, схему закиси никеля генераторным газом, порядок регулирования процесса, способы увеличения производительности печи, улучшения качества выпускаемой продукции, план ликвидации аварий, правила безопасности в газовом хозяйстве, методы, способы предотвращения образования взрывоопасной газовоздушной смеси.

Печевой по восстановлению термическим способом
87. Печевой по восстановлению термическим способом 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса термического восстановления брикетов спрессованной шихты, дистилляции первичных возгонов (чернового металла), прокалки под руководством печевого более высокой квалификаций Подготовка шихты для восстановления в заданном соотношении, обслуживание прокалочного оборудования, переработка оборотных продуктов. Подготовка брикетов к загрузке в печь, чистка печи, выгрузка невоззогнавшегося остатка. Участие в управлении индукционными многозонными печами высокого напряжения. Подбор емкости контуров и тока возбуждения генераторов. Транспортировка материалов. Отбор проб. Замена масла в вакуумных насосах и подготовка их к работе.

Должен знать: назначение и принцип работы обслуживаемых печей и приборов управления, нормы расхода материалов, схему коммуникаций, требования, предъявляемые к качеству выпускаемой продукции, основы электротехники, химии, правила загрузки, выгрузки и транспортировки материалов.

88. Печевой по восстановлению термическим способом 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение технологических процессов термического восстановления, дистилляции первичных возгонов и прокалки. Плавка в дуговых печах. Управление индукционными многозонными вакуумными печами, вакуумными насосами, затворами. Установка термопарных ламп и их проверка. Регулирование температуры по зонам печи и вакуума в ней. Контроль за качеством охлаждения отдельных узлов печи, за показаниями контрольно-измерительных приборов и их запись. Подгонка подвески для замера температуры по зонам печи, установка конденсаторов. Загрузка и выгрузка печей, сортировка продукции по качеству. Отбор проб по плану химического контроля.

Должен знать: устройство, электросхему обслуживаемых печей, вакуумных насосов и приборов управления, режимы и методы ведения технологических процессов восстановления и дистилляции, технические условия и требования, предъявляемые к сырью, промежуточным продуктам и качеству товарной продукции, основы химии, электротехники и вакуумной техники, правила пользования контрольно-измерительными приборами и их показаниями.

89. Печевой по восстановлению термическим способом 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение технологического процесса восстановления термическим способом редкоземельных и тугоплавких металлов в виде брикетов из спрессованных порошков в индукционных многозонных вакуумных печах высокого напряжения под руководством печевого более высокой квалификации. Проверка состояния герметичности оборудования, установка термопарных ламп. Регулирование вакуумных затворов, температуры по зонам печи и вакуума в ней. Наблюдение за показаниями контрольно-измерительных приборов, подачей воды для охлаждения генераторов, качеством охлаждения. Определение времени окончания процесса. Загрузка печи, выгрузка и сортировка продукции по качеству. Наладка работы печи при смене индуктора-нагревателя. Центровка подставки и индуктора относительно оси печи. Выявление и устранение неисправностей в работе печи, участие в ее ремонте.

Должен знать: устройство, электросхемы индукционных многозонных вакуумных печей высокого напряжения, высокочастотных генераторов, вакуумных насосов и затворов, режимы и методы ведения процесса восстановления, основные свойства редкоземельных и тугоплавких металлов, государственные стандарты, технические условия и требования, предъявляемые к качеству сырья, и выпускаемой продукции.

90. Печевой по восстановлению термическим способом 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение технологического процесса получения редкоземельных и тугоплавких металлов методом термического восстановления в индукционных многозонных вакуумных печах высокого напряжения. Соблюдение установленных режимов работы оборудования и аппаратуры. Учет расхода сырья, материалов и выпускаемой продукции. Регулирование температуры по зонам печи и степени разрежения. Наладка вакуумной системы печей. Определение качества выпускаемой продукции по данным анализов и времени окончания процесса. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования. Обеспечение взаимодействия аппаратов и печей по технологической цепочке.

Должен знать: устройство и взаимосвязь работы печей и вспомогательного оборудования, основы химико-металлургических процессов, правила эксплуатации электрического и вакуумного оборудования, свойства и структуру редкоземельных и тугоплавких металлов.

Печевой по переработке титаносодержащих и редкоземельных
материалов
91. Печевой по переработке титаносодержащих и
редкоземельных материалов 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов коксования брикетов из титаносодержащих и редкоземельных материалов в печах коксования производительностью до 45 т/сутки и хлорирования шлака и отходов под руководством печевого более высокой квалификации. Прокалка, дробление, помол сырья. Загрузка материалов в печи, кюбеля и расходные бункера. Транспортировка материалов с одного участка на другой, шлама - в отвал. Чистка печей, хлораторов, систем конденсации, баковой аппаратуры; мойка, обезжиривание, сушка деталей и узлов. Замена кюбелей под хлоратором и пылевыми камерами. Выполнение стропальных и отдельных работ, предусмотренных в 4-м разряде, под руководством печевого более высокой квалификации.

Должен знать: правила загрузки и транспортировки материалов и отходов, назначение и принцип действия обслуживаемого оборудования, правила обращения с электрооборудованием, основные понятия о процессах коксования и хлорирования, виды применяемых материалов, нормы их расхода, условную сигнализацию.

92. Печевой по переработке титаносодержащих и
редкоземельных материалов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов коксования брикетов из титаносодержащих и редкоземельных материалов в ямных или других печах коксования производительностью до 45 т/сутки и хлорирования шлака и отходов. Наблюдение за ходом процесса по показаниям контрольно-измерительных приборов. Регулирование температуры, разрежения, подачи газа. Выгрузка коксованных брикетов из печей и подача их к месту охлаждения. Охлаждение брикетов. Классификация брикетов на грохоте. Заполнение кюбелей брикетами и их взвешивание. Выявление и устранение причин отклонения от норм технологического режима и неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, участие в его ремонтах. Ведение технической документации.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, время окончания технологического процесса коксования брикетов, способы рационального сжигания топлива, требования, предъявляемые к качеству брикетов и шлаков, причины возникновения отклонений от норм технологического режима и неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, технологию процессов коксования и хлорирования, способы их регулирования, правила пользования контрольно-измерительными приборами, защитными средствами, весами, инструментом, схему коммуникаций, физико-химические и технологические свойства сырья, полуфабрикатов, готовой продукции.

93. Печевой по переработке титаносодержащих и
редкоземельных материалов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов коксования брикетов в печах непрерывного коксования производительностью свыше 45 т/сутки, хлорирования титаносодержащих и редкоземельных материалов, конденсации парогазовой смеси, сгущения, фильтрации хлоридных растворов под руководством печевого более высокой квалификации. Подготовка шахтных электропечей, хлораторов, колонн и аппаратуры к пуску. Прием, учет и загрузка коксованных брикетов, тетрахлорида, хлоридных пульп в печи, испарители, аппараты. Регулирование температуры в печи и аппаратах, подачи хлора и компонентов в печь, хлоратор и аппараты. Наблюдение за температурным и газовым режимами в печах, хлораторах, аппаратах, колоннах и хлоропроводах и системой водяного охлаждения. Замер уровня брикетов в печи, тетрахлорида - в аппаратах, плава - в шахте печи. Получение в процессе хлорирования и фракционной перегонки тетрахлорида и хлоридных пульп расплава хлоридов, печного огарка оксихлоридов, окислов кремния, алюминия, железа и других газящих элементов и парогазовой смеси. Выделение и разгонка из парогазовой смеси твердых хлоридов, осаждение их в аппаратах. Отбор проб. Выгрузка хлоридов из сгустителей для дальнейшей переработки. Наблюдение за ходом технологических процессов в печи, колоннах и аппаратах по контрольно-измерительным приборам. Обслуживание печей хлорирования, хлораторов, колонн, аппаратов, систем конденсации, установки очистки газов, коммуникаций и другого оборудования, участие в его ремонте, чистка. Пуск и остановка оборудования. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования. Ведение технической документации.

Должен знать: устройстве печи, хлоратора, колонн, конденсаторов, сгустителей, скрубберов и их назначение, технологическую схему аппаратов и коммуникаций, условия фракционной перегонки тетрахлорида титана и твердых хлоридных пульп, улавливания и обезвреживания отходящих газов, требования, предъявляемые к качеству дистиллята, хлоридов и обезвреженных газов, нормы расхода хлора, брикетов, электролита и других компонентов.

94. Печевой по переработке титаносодержащих и
редкоземельных материалов 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов коксования брикетов в печах непрерывного коксования производительностью свыше 45 т/сутки, хлорирования титаносодержащих и редкоземельных материалов, конденсации парогазовой смеси, сгущения, фильтрации, ректификации хлоридных растворов. Контроль за ходом технологических процессов, температурным режимом, регулирование и корректировка их параметров. Запись показаний приборов в технологическом журнале. Обслуживание оборудования, определение причин выхода оборудования из строя, его наладка.

Должен знать: конструктивные особенности печей хлорирования, хлораторов, конденсаторов, орошаемых скрубберов и их назначение, основы химико-металлургических процессов, основы неорганической химии, нормы расхода материалов, причины выхода оборудования из строя и правила наладки его.

Печевой по производству трехокиси сурьмы
95. Печевой по производству трехокиси сурьмы 5-й разряд

Характеристика Работ. Ведение процесса окисления металла в электропечах для получения трехокиси сурьмы высокой чистоты. Загрузка чушек металла в электропечь. Регулирование напряжения тока, температуры печи, скорости и количества подаваемого воздуха в печь. Наблюдение за выгрузкой окислов металлов (готовой продукции). Участие в ремонте обслуживаемого оборудования. Ведение записи расхода исходного продукта, времени загрузки, показаний прибора и выданной продукции. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство и электросхемы обслуживаемых электропечей, режимы работы печей, основные свойства газов, металлов и огнеупоров, технические условия и требования, предъявляемые к выпускаемой продукции, и влияние примесей на ее качество, основы электротехники и химии в пределах программы школ производственно-технического обучения, химические реакции и основы процесса окисления металлов.

При выполнении работ под руководством печевого более высокой квалификации - 4-й разряд.

Плавильщик бариевого электролита
96. Плавильщик бариевого электролита 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса плавки бариевого электролита. Приготовление шихты электролита и анодного сплава по заданному составу. Загрузка шесты в ванно-матку и наплавка электролита. Загрузка металла и наплавка анодного сплава. Регулирование температуры, нагрузки катодов и напряжения. Выпуск продукции из ванно-матки. Обслуживание ванно-матки и вспомогательного оборудования. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, участие в его ремонте.

Должен знать: состав шихты электролита и анодного сплава, требования, предъявляемые к качеству продукции, температуру плавления шихты и анодного сплава, способы устранения неисправностей в работе оборудования в ходе плавки, правила пользования приспособлениями, инструментом, контрольно-измерительными приборами и их показаниями.

Плавильщик электронно-лучевой плавки
97. Плавильщик электронно-лучевой плавки 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения особо чистых редкоземельных и тугоплавких металлов и их сплавов на установке с источником ускоренных электронов высокого напряжения под руководством плавильщика более высокой квалификации. Установка кристаллизаторов и затворов. Управление вакуумными системами откачки, дозирующими и подающими устройствами. Управление электронным пучком и источником постоянного тока высокого напряжения. Смена и юстировка источника электронов. Пуск установки, соблюдение заданного режима работы на основании заданного диаметра кристаллизатора и технологического режима плавки. Охлаждение слитков в вакууме или инертной среде. Остановка установки, выгрузка слитков. Ремонт вакуумных насосов, запорной вакуумной арматуры, лучевода источника электронов. Участие в ремонте механического оборудования.

Должен знать: конструкцию обслуживаемой электронно-лучевой установки, насосов, запорной вакуумной арматуры, основы физики, химии, электротехники, вакуумной техники, электрические и вакуумные измерения, методы откачивания вакуумных установок и отдельных участков, основные свойства редкоземельных и тугоплавких металлов.

При ведении процесса чернового переплава и получения тугоплавких металлов и сплавов на установке с источником ускоренных электронов высокого напряжения - 4-й разряд.

98. Плавильщик электронно-лучевой плавки 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения особо чистых редкоземельных и тугоплавких металлов и их сплавов на установке c источником ускореных электронов высокого напряжения. Управление установкой на основании заданного технологического режима. Выбор оптимальных параметров работы всего оборудования, приборов и автоматики. Контроль за работой источника электронов. Первичная проводка электронного пучка после юстировки источника электронов, выбор режимов, фокусировок электронно-магнитной и ионной. Определение амплитуды и формы развертки луча в зависимости от диаметра кристаллизатора и вида перерабатываемого металла и сплава. Определение соотношений между током и направлением в зависимости от необходимой мощности. Проверка действия защит и блокировок. Ввод в работу систем автоматики и контрольная проверка правильности их действия. Вентиляция установки и насосов в режимах ручного управления. Прием исходных материалов, контроль за их сохранностью. Получение металлов и сплавов заданных физико-химических свойств.

Должен знать: схемы автоматики, водоохлаждения, схемы электрические и силовые, режимы и методы плавки металлов и сплавов, технические условия и требования, предъявляемые к выпускаемой продукции и шихте, физико-химические свойства перерабатываемых металлов и сплавов, правила эксплуатации электрического, вакуумного, гидравлического оборудования, теоретические основы электронно-лучевой плавки.

Требуется среднее специальное образование.

Приемщик драгоценных металлов и сырья
99. Приемщик драгоценных металлов и сырья 3-й разряд

Характеристика работ. Приемка, предварительное взвешивание сырья, полуфабрикатов, готовой продукции, тары. Дробление, измельчение, просеивание сырья, полуфабрикатов. Подготовка тары для расфасовки. Упаковка и затаривание сырья, полуфабрикатов и готовой продукции. Обслуживание дробилок, прокалочных печей, мельниц, аппаратов для опробования сырья.

Должен знать: номенклатуру и технические условия на готовую продукцию и тару, инструкции по приемке, учету и сохранности сырья, полуфабрикатов и готовой продукции, устройство обслуживаемого оборудования, правила транспортировки сырья, полуфабрикатов и готовой продукции.

100. Приемщик драгоценных металлов и сырья 4-й разряд

Характеристика работ. Приемка, подготовка к опробованию, опробование сырья, шламов, полуфабрикатов, металлов в ломе, отходах, готовой продукции. Сортировка вторичного сырья по видам металлов и сплавов. Качественный спектральный анализ сплавов драгоценных металлов. Взвешивание и перевзвешивание сырья, полуфабрикатов, готовой продукции и тары. Определение схем опробования и предварительной подготовки сырья к опробованию. Маркировка и расфасовка готовой продукции. Оформление документации на приемку и выдачу сырья и готовой продукции. Выдача и прием фондовых драгоценных металлов с ведением учетной документации.

Должен знать: государственные стандарты и технические условия на сырье, полуфабрикаты, готовую продукцию, реактивы, схемы опробования, рациональные метода опробования сырья и полуфабрикатов, инструкции по приемке, учету и сохранности драгоценных металлов, правила пользования контрольно-измерительными приборами и весами, основы бухгалтерского учета, правила оформления документации.

Пультовщик конвертера
101. Пультовщик конвертера 2-й разряд

Характеристика работ. Регулирование подачи кислорода в конвертер по ходу плавки под руководством конвертерщика. Управление наклоном конвертера в процессе продувки и выпуска металла. Наблюдение за показаниями контрольно-измерительных приборов. Ведение записей режима плавки в журналах и технологической карте. Проверка исправности обслуживаемых механизмов. Участие в ремонтах оборудования пульта управления.

Должен знать: основы технологического процесса выплавки металла в конвертерах, принцип действия конвертера, пусковой аппаратуры и оборудования пульта, назначение и принцип действия контрольно-измерительных приборов, вакуумной установки, слесарное дело.

Раздельщик титановой губки
102. Раздельщик титановой губки 4-й разряд

Характеристика работ. Вторичная разделка титановой губки на прессах и дробилках различных конструкций после приемки ее из отделения первичной разделки. Подача губки на приемный стол пресса и к дробилкам. Разбраковка губки. Отбор проб. Затаривание губки в контейнеры и бочки, взвешивание. Составление партий титановой губки по фракциям. Обслуживание и содержание в чистоте прессов, дробилок, смесителей, пробоотборников. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство и правила эксплуатации обслуживаемого оборудования, технические условия на губчатый титан, допустимые отклонения, перепады давления, размер кусков, содержание компонентов в продукте, правила предупреждения возгорания губки, устройство контрольно-регистрирующих и регулирующих приборов, применяемых в процессе выполнения работы.

103. Раздельщик титановой губки 5-й разряд

Характеристика работ. Первичная разделка крица. Управление прессом и вспомогательным оборудованием. Разбраковка разделанной губки по сортам. Руководство работой раздельщиков и рабочими участка переработки губки.

Должен знать: технические условия и требования, предъявляемые к качеству продукта, рациональные способы разделка губки, химический состав реакционной массы, сорта губки, основы химии, физики.

Разливщик ртути
104. Разливщик ртути 3-й разряд

Характеристика работ. Слив ртути в котлы и разлив ее по баллонам. Приемка ртути от конденсаторщиков и отбивщиков ртути. Очистка ртути и баллонов от пыли и грязи. Взвешивание и укупоривание баллонов для отправки потребителям. Управление автоматическим дозатором. Сдача продукции.

Должен знать: способы очистки ртути, правила укупорки баллонов, правила пользования автоматическим дозатором, весами, приспособлениями и инструментом, меры предохранения от отравления ртутью.

Разливщик цветных металлов и сплавов
105. Разливщик цветных металлов и сплавов 3-й разряд

Характеристика работ. Разлив металлов и сплавов под руководством разливщика более высокой квалификации. Приготовление известкового раствора. Подготовка разливочного оборудования. Заправка изложниц, сифонов и желобов. Снятие шлака и окисной пленки с поверхности металла. Транспортировка разлитого металла. Устранение дефектов на анодах, слитках и изложницах после разлива. Обработка, клеймение и отгрузка готовой продукции. Очистка ковшей, сифонной чаши, желоба и выпускного отверстия, съем шликера. Выявление и устранение неисправностей в работе разливочного оборудования, замена вышедших из строя изложниц.

Должен знать: принцип работы разливочного и транспортного оборудования, требования, предъявляемые к качеству металла, условную сигнализацию, нормы, свойства и состав материалов, применяемых для заправки желоба и изложниц, меры по сохранению сифона при остановках печи, виды брака изложниц, способы предупреждения и устранения его, схему погрузки готовой продукции в вагоны.

106. Разливщик цветных металлов и сплавов 4-й разряд

Характеристика работ. Разлив металлов и сплавов. Управление разливочной или шлакоразливочной машиной различной конструкции, миксером. Выпуск чернового металла из печи через сифон в изложницы. Регулирование установки ковшей у разливочного желоба и хода разливочной машины, высоты металла в сифоне. Выпуск металла из миксера через разливочную ложку в изложницы. Наблюдение за равномерностью струи металла и наполнением изложниц. Отбор проб металла. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования. Выполнение стропальных работ.

Должен знать: устройство разливочного оборудования, технологический процесс получения металлов и сплавов и их основные свойства, требования, предъявляемые к качеству готовой продукции, виды дефектов изложниц и отливок, допустимую скорость движения разливочного оборудования, правила транспортировки и строповки ковшей и тиглей с металлом.

При разливе металла для анодов и вайербарсов из печей емкостью свыше 200 т, обеспечении высокой степени точности по весу разлива анодов - 6-й разряд.

Раймовщик дистилляционных печей
107. Раймовщик дистилляционных печей 3-й разряд

Характеристика работ. Выгрузка горячей раймовки и конденсаторного боя из бункеров в кюбеля и погрузка их в вагоны. Увлажнение водой горячей раймовки, шлака и конденсаторного боя, уборка и транспортировка их до отвала и выгрузка из вагонов. Содержание в чистоте раймовочного мусорного и конденсаторного тупиков. Выявление и устранение неисправностей в работе транспортных средств. Очистка железнодорожных путей.

Должен знать: порядок сцепления и расцепления вагонов, условную сигнализацию.

При откатке груженых вагонов мотовозом и управлении им - 4-й разряд.

Рафинировщик ртути
108. Рафинировщик ртути 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса рафинирования ртути, выпуск из печи рафинированной ртути и разливка ее в тару под руководством рафинировщика более высокой квалификации. Загрузка ртути низших марок в рафинировочные печи. Отбор проб. Обслуживание оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: влияние примесей на свойства ртути, качество продуктов рафинирования, нормы расхода реагентов, принцип действия обслуживаемого оборудования.

109. Рафинировщик ртути 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса рафинирования ртути в рафинировочных печах. Регулирование температуры и расхода инертного газа. Выпуск из печи рафинированной ртути. Разливка в тару. Обслуживание основного и вспомогательного оборудования. Обеспечение производства ртутью низших марок, материалами и инструментом. Запись показателей работы оборудования и учет расхода материалов.

Должен знать: устройство рафинировочных печей, химизм процесса рафинирования, требования, предъявляемые к качеству продуктов рафинирования, нормы расхода газов, правила пользования контрольно-измерительными приборами.

Репульпаторщик
110. Репульпаторщик 3-й разряд

Характеристика работ. Приготовление растворов соды и пульпы гидрата окиси алюминия для солевых отделений и перекачка их. Наблюдение за температурой и концентрацией растворов соды и гидратной пульпы. Отбор проб. Обслуживание репульпаторов, насосов, элеваторов, транспортеров. Учет расхода сырья, тары и количества поданных растворов. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, осмотр и текущий ремонт его.

Должен знать: правила хранения и требования, предъявляемые к качеству соды, гидрата и растворов, нормы расхода сырья, технологию приготовления растворов соды и пульпы.

Уборщик шлака и оборотных материалов
111. Уборщик шлака и оборотных материалов 2-й разряд

Характеристика работ. Разбивка, уборка и транспортировка продуктов плавки и оборотных материалов. Выгрузка застывших корок из ковшей и разбивка их. Сортировка и складирование материалов. Уборка просыпанных продуктов плавки у бункеров, с подъездных путей и скиповых ям. Опрокидывание ковшей или чаш с горячим шлаком. Выкатывание отстойников или подъем из зумпфов бадей со шлаком. Управление устройством для наклона ковшей или чаш. Транспортировка и выгрузка материалов в отвал. Смазка загрузочной тары известковым раствором. Обслуживание электролебедки, тельфера. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: внешние признаки и свойства различных продуктов плавки, правила эксплуатации и грузоподъемность обслуживаемого оборудования, приемы обращения с горячими материалами, условную сигнализацию.

112. Уборщик шлака и оборотных материалов 3-й разряд

Характеристика работ. Разборка отстойников, освобождение их от застывшей шлаковой массы. Чистка стенок и днища отстойника и сборка его. Сортировка шлака для повторной плавки. Наращивание и перепуск электродов при обслуживании электрообогреваемых отстойников. Наблюдение за нагревом шлака в отстойнике, регулирование нагрузки по контрольно-измерительным приборам.

Должен знать: способы разборки, чистки, сборки, транспортировки отстойников, разбивки шлаковых слитков, электросхему электрообогреваемых отстойников.

Фрезеровщик слитков
113. Фрезеровщик слитков 2-й разряд

Характеристика работ. Фрезерование магниевых и бронзовых слитков и колец на стружку для получения бронзовой красочной пудры. Смена, заправка и заточка инструмента. Определение режима работы станка. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: устройство делительной головки, геометрию фрез, основные свойства и требования, предъявляемые к качеству порошка и стружки, состав и допускаемые размеры частиц порошка в соответствии с государственными стандартами, правила пользования приспособлениями, инструментом, контрольно-измерительными приборами и их показаниями.

При наладке станка - 3-й разряд.

Хлораторщик
114. Хлораторщик 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса хлорирования алюминия. Подача ковшей с горячим металлом в хлорную камеру. Продувка расплава газообразным хлором. Регулирование подачи хлора в ковш и вентиляции хлорной камеры. Снятие шлака с поверхности металла до и после хлорирования, Замер температуры металла в ковше. Слив готовых продуктов. Установка баллонов с жидким хлором на стеллажи. Взвешивание и учет поступающего расплава алюминия. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: устройство и правила пользования обслуживаемым оборудованием, способы обращения с хлором и требования, предъявляемые к качеству хлорированного алюминия, правила загрузки и транспортировки, виды материалов и нормы расхода их, условную сигнализацию.

115. Хлораторщик 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса хлорирования карналлита, шлама и титансодержащих шлаков под руководством хлораторщика более высокой квалификации. Загрузка материала в плавильник хлоратора. Управление хлораторной установкой. Подготовка хлоратора к пуску. Регулирование процесса хлорирования карналлита, шлама и титансодержащих шлаков. Наблюдение за приборами и снятие технологических показателей при процессе хлорирования. Отбор проб. Получение в процессе хлорирования безводного карналлита и четыреххлористого титана. Ведение процесса конденсации парогазовой смеси и выделения твердых хлоридов. Слив расплава и шлама в ковши и кюбеля. Транспортировка четыреххлористого титана в сборные емкости на узел очистки. Контроль и регулирование электрического и газового режимов в хлораторах. Чистка хлоратора, коммуникаций, аппаратуры и другого оборудования на обслуживаемом участке. Подготовка и доставка ковшей и кюбелей для слива расплава и шлама. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство хлоратора, конденсатора и другого обслуживаемого оборудования, назначение и правила их эксплуатации, схему цепи аппаратов и коммуникаций, условия улавливания отходящих газов, требования, предъявляемые к качеству хлоридов, нормы расхода хлора, основные технологические параметры получения безводного карналлита и четыреххлористого титана, основы ведения процесса хлорирования, правила пользования контрольно-измерительными приборами, основы химии и электротехники, графики загрузки сырья и слива готового продукта.

116. Хлораторщик 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса хлорирования карналлита, шлама и титансодержащих шлаков. Регулирование питания хлораторов материалом, хлором и электроэнергией. Контроль и регулирование процессов разделения и конденсации. Наблюдение за очисткой отходящих газов. Запись показателей работы оборудования, его обслуживание и участие в ремонте.

Должен знать: технологию производства безводного карналлита и четыреххлористого титана, технические условия конечных продуктов и технологические параметры производства их, основные направления в повышении производительности оборудования и надежности их в работе.

Хлораторщик по приготовлению двуххлористого олова
117. Хлораторщик по приготовлению
двуххлористого олова 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса хлорирования оловянных шламов и получения двуххлористого олова под руководством хлораторщика более высокой квалификации. Загрузка материалов в электрическую печь, Расплавление и грануляция олова. Заливка олова и соляной кислоты в чаши, растворение, выпаривание, фильтрация, кристаллизация, центрифугирование. Регулирование температуры и подачи воды в кристаллизаторы. Наблюдение за давлением пара и температурой в чашах. Обслуживание насосов. Получение дистиллированной воды. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: схему расположения кислотопроводов и трубопроводов, свойства и роль соляной кислоты в технологическом процессе, правила обращения с соляной кислотой, предъявляемые требования к качеству растворов и двуххлористого олова, норм, расхода химикатов и других материалов, условную сигнализацию.

118. Хлораторщик по приготовлению двуххлористого олова 5-й
разряд

Характеристика работ. Ведение процесса хлорирования оловянных шламов и получения двуххлористого олова. Регулирование подачи газообразного хлора. Определение содержания хлористого олова в растворе, времени окончания процессов растворения, выпаривания и кристаллизации продукции и ее качества. Пуск и остановка печи. Ведение записей показателей работы оборудования.

Должен знать: основы химии, свойства хлористого олова, его содержание в растворах и поведение при растворении и выпаривании, свойства растворов, реагентов и требования, предъявляемые к их качеству, состав готовой продукции, правила пользования данными анализов.

Цементаторщик
119. Цементаторщик

Характеристика работ. Ведение процесса получения цементатов, солей, медной губки и других продуктов путем разрушения нитратных растворов, цементации, упаривания и фильтрации их. Приготовление и дозировка реактивов установленной концентрации. Перекачка растворов реагентов. Загрузка продуктов в цементаторы, прокалочные печи, выпарные аппараты и другое оборудование. Отмывка, прокалка, сушка, измельчение, просеивание продуктов. Отбор проб. Выгрузка (выпуск) готовой продукции и отвальных растворов. Затаривание готовой продукции. Обслуживание цементаторов, выпарных аппаратов, прокалочных печей, сушильных шкафов, фильтров и другого оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, схему расположения коммуникаций, газоходов, шиберов, химизм процессов и цель разрушения нитритных растворов, способы предупреждения потерь металлов в растворах и осадках, состав и свойства растворов, продуктов, реактивов и технические условия на них, нормы расхода материалов, правила пользования показаниями контрольно - измерительных приборов и инструментом.

При работе под руководством цементаторщика более высокой квалификации -3-й разряд;

при цементации серно - кислых растворов и солевых смешанных растворов - 4-й разряд;

при цементации нитратных и соляно-кислых растворов - 5-й разряд.

Шламовщик электролитных ванн
120. Шламовщик электролитных ванн 3-й разряд

Характеристика работ. Извлечение из ванн шлама и скрапа, сортировка и промывка их. Подача шламовой пульпы из ванн в шламовый цех. Управление насосами, сифонами, вакуумной установкой, применяемой для удаления шлама из ванн и передачи шламовой пульпы, и вспомогательным оборудованием. Очистка анодов, ванн и бортовой изоляции от шлама, солей и посторонних предметов. Транспортировка шлама. Выявление и устранение Неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: схемы расположения электролитных ванн, желобов и трубопроводов, основы электротехники и химии в пределах программы школ производственно-технического обучения, способы предотвращения замыканий, утечки тока и наростов на свинцовой ошиновке, правила пользования шлангами, защитными средствами, приспособлениями и инструментами, условную сигнализацию.

Электролизник водных растворов
121. Электролизник водных растворов 2-й разряд

Характеристика работ. Обслуживание и содержание в чистоте циркуляционных устройств, токоподводящих шин, рабочих мест. Наблюдение и регулирование скорости циркуляции электролита. Устранение утечек электролита. Фильтрация электролита. Смена фильтрующей ткани. Поддержание необходимого условия для электролита. Подготовка и обеспечение равномерного поступления реагентов в электролит. Ремонт и замена циркуляционных устройств.

Должен знать: схему соединения ванн в серии, системы циркуляции и фильтрации электролита.

122. Электролизник водных растворов 3-й разряд

Характеристика работ. Выемка змеевиков из ванн, очистка, отбраковка и установка их в ванны. Разборка, очистка, ремонт и сборка магистралей. Проверка змеевиков и труб путем продувки их паром. Наблюдение за стоком отработанного электролита в сборные коллекторы, выявление и устранение неисправностей в магистралях. Осмотр и очистка изоляции ванн, желобов и труб. Выявление и устранение течи растворов. Откачка растворов из зумпфов; шламовой пульпы из баков. Ремонт подвесок трубопроводов. Уборка помещений подвалов электролитных цехов. Отключение и включение циркуляции растворов и воды на очищаемом или ремонтируемом участке. Загрузка и выгрузка электролитных ванн. Участие в переключении ванн, подготовке инструмента, замене бортовой изоляции. Очистка ванн и анодов от шлама, транспортировка шлама к сборнику. Промывка катодного металла, анодных остатков, штанг, ломиков. Расстановка и промывка электродов. Обслуживание промывочных ванн или машин, участие в их ремонте. Запись показателей работы обслуживаемого оборудования. Упаковка готовых рулонов. Управление подъемно-транспортными средствами и выполнение стропальных работ.

Должен знать: устройство и назначение обслуживаемого оборудования, схемы расположения ванн, желобов, трубопроводов, отстойников, зумпфов, магистралей, схему циркуляции растворов, изоляцию ванн, способа выполнения ремонтных работ и чистки магистралей, змеевиков, изоляции ванн, график очистки магистралей и змеевиков, правила проверки и ремонта подвесок трубопроводов, приемы переключения ванн, электрическую схему коммуникаций каскадов электролитных ванн, виды сырья и вспомогательных материалов, применяемых при электролизе, свойства кислот, щелочей, растворов, установленную сигнализацию, правила выполнения строительных работ и работ с подъемно-транспортными средствами.

123. Электролизник водных растворов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса электролиза меди, никеля, кобальта, цинка, фольги и других металлов из водных растворов в электролизерах различных типов под руководством электролизника более высокой квалификации. Получение металлических порошков методом электролиза. Обслуживание электролитных, матричных ванн, ванн регенерации и вспомогательного оборудования. Приготовление электролита, введение в него реагентов. Заполнение ванн раствором перед включением. Загрузка электродов в ванны, выгрузка их, замена отработанных. Включение и выключение ванн и серии ванн, перемешивание электролита в процессе электролиза. Регулирование силы и плотности тока, расстояния между электродами. Наблюдение за температурой, скоростью циркуляции, уровнем электролита, напряжением в ваннах. Отбор проб. Обеспечение циркуляции нейтральных растворов перед включением. Слив растворов из ванн. Снятие металла с катодов. В производстве фольги - оксидирование фольги на установках, определение толщины оксидного слоя. Определение качества электролита и продуктов электролиза. Устранение коротких замыканий. Продувка шин и контактов паром. Запись показателей работы ванн. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования. Изготовление и ремонт диафрагм.

Должен знать: степень влияния качества растворов на процесс электролиза, технологический процесс электролиза водных растворов, основы физики, химии, электрохимии, электротехники в объеме программы школ производственно-технического обучения, схемы приборов и регулировочных устройств, принцип их работы, виды брака, причины и способы его предупреждения и устранения, понятие об оксидировании, химические и физические свойства применяемых материалов, состав и температуру электролита, факторы, влияющие на выход металла по току, требования, предъявляемые к качеству электролита, реактивов и материалов, применяемых при электролизе, порядок установки электродов и заливки электролита в ванны, способы отделения металла от катодной основы, понятие о балансе напряжения электролитной ванны, режимы питания электролитных ванн, влияние межэлектродного расстояния на выход металла по току, правила пользования контрольно - измерительными приборами и их показаниями.

124. Электролизник водных растворов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса электролиза меди, никеля, кобальта, цинка, фольги и других металлов из водных растворов в электролизерах различных типов. Осуществление взаимосвязи и руководство работой всего процесса электролиза. Устранение утечки тока. Определение дозировки реагентов. Корректировка состава электролита и плотности тока. Проверка качества катодного осадка, исправности обслуживаемого оборудования и коммуникаций, правильности загрузки электродов в ванны. Запись показателей работы оборудования. Учет расхода продуктов электролиза, реагентов и других материалов, используемых при электролизе.

Должен знать: устройство электролитных ванн, схему соединения ванн в серию, требования, предъявляемые к качеству электролита, электродов и выпускаемой продукции, схему циркуляции электролита, причины осаждения вредных примесей на катодах, способы повышения выхода металла по току, основы химии, физики, электрохимии, электротехники, пути снижения удельного расхода электрической энергии.

Электролизник расплавленных солей
125. Электролизник расплавленных солей 2-й разряд

Характеристика работ. Участие в ведении процесса электролиза и электролитического рафинирования алюминия, магния, титана и редких металлов. Выборка электролита из электролизеров. Погрузка электролита и шлама на транспортные средства. Подготовка исходного сырья и материалов. Очистка рабочей площадки обслуживаемых производственных узлов от продуктов и отходов производства. Выполнение отдельных работ, предусмотренных в 3-м разряде, под руководством электролизника более высокой квалификации.

Должен знать: способы выборки электролита, правила обслуживания эксплуатируемого оборудования и выполнения погрузочно-разгрузочных работ, порядок подготовки исходного сырья и материалов, условную сигнализацию.

126. Электролизник расплавленных солей 3-й разряд

Характеристика работ. Участие в ведении процесса электролиза и электролитического рафинирования алюминия, магния, титана и редких металлов. Управление транспортными средствами и механизмами по транспортировке расплавленных солей и металлов. Заливка расплавленных солей в электролизеры. Присыпка поверхности металлов флюсом. Подготовка солей для электролитического рафинирования. Очистка разливочных ковшей и вакуум - ковшей. Выполнение стропальных работ.

Должен знать: правила и схемы управления транспортными средствами и механизмами, правила проверки исправности воздушных и вакуум-линий, герметичности вакуум-ковшей, устройство вакуум-ковшей, правила обслуживания сосудов, работающих под давлением, отличительные свойства электролита от металла, способы питания электролизеров, технологию электролиза, правила загрузки анодного металла в электролитические рафинировочные машины, требования, предъявляемые к качеству исходного сырья, правила выполнения стропальных работ.

127. Электролизник расплавленных солей 4-й разряд

Характеристика работ. Участие в ведении процесса электролиза и электролитического рафинирования алюминия, магния, титана и редких металлов. Подвозка и загрузка в электролизеры глинозема, фтористых солей других элементов электролита. Перемешивание электролита. В производстве алюминия высокой чистоты - заливка анодного сплава и электролита в электролизеры. Отбор и маркировка проб. Замер уровня анодного сплава, Замер и поддержание оптимального уровня электролита. Управление самоходными машинами-бункерами при загрузке ванн исходным сырьем. Подготовка электролизеров и вакуум-ковшей к выливке металла. Выливка металла и электролита из ванн в вакуум-ковши, переливка металла из вакуум-ковшей в разливочные ковши, из одной ячейки в другую. Опиковка бортов, укладка перекрытия шинных каналов. Замена и чистка катодов рафинировочных ванн, обработка загрузочных карманов ванн. Удаление настылей, шлама с выемкой и без выемки катодов. Оборка электролизеров. Обслуживание установки очистки инертного газа. Очистка конструкций электролизеров, шинных каналов, нулевых отметок. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: меры предупреждения и устранения загрязнения и накарбижевания электролита, жидкотекучесть массы, признаки коротких замыканий и других производственных неполадок, уровень металла и электролита в электролизере, меры борьбы со шламообразованием, напряжение и силу тока, температуру и состав электролита, график выпуска металла, правила управления механизмами, применяемыми для загрузки, транспортировки, выборки металла, шлама, электролита.

128. Электролизник расплавленных солей 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса электролиза и электролитического рафинирования алюминия, магния, титана и редких металлов в расплавленных средах в ваннах различной конструкции с пробивкой (разрушением) корки электролита под руководством электролизника более высокой квалификации. Обслуживание электролизеров, машин различной конструкции по пробивке корки электролита, ковшей, насосов и другого вспомогательного оборудования. Выполнение наладочных работ. Наблюдение за показаниями контрольно-измерительных приборов. Установка электродов. Перевод электролита в расплавленное состояние и перемешивание его. Определение состава электролита по внешним признакам или по данным анализов. Наблюдение за температурой электролита и напряжением на ваннах, за возникновением анодного эффекта, устранение и предупреждение его. Регулирование и регистрация рабочего напряжения на электролизерах. Снятие угольной пыли и шлака с поверхности металла. Замер уровня электролита, металла, анодного сплава. В производстве магния - замер межполюсного расстояния и регулирование его. Выполнение работ по пуску и отключению электролизеров.

Должен знать: устройство схемы в питателе непрерывного пневмопитания электролизеров, основы электротехники и электрохимии, значение анодного эффекта: факторы, влияющие на процесс электролиза, требования, предъявляемые к качеству сырья, электролита и получаемого металла, уровень металла, электролита и анодного сплава в электролизере, способы повышения выхода металла по току и энергии, правила пользования контрольно-измерительными приборами и управления машинами различных конструкций по пробивке корки электролита.

Примечание. При выполнении работ только по пробивке корки электролита устанавливается на один разряд ниже.

129. Электролизник расплавленных солей 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса электролиза и электролитического рафинирования алюминия, магния, титана и редких металлов. Корректировка состава электролита. Запись показателей работы электролизеров и установок. Обеспечение нормального состояния рабочего пространства электролизера, уровня металла и электролита. Регулирование положений электродов в ванне. Контроль энергетического режима электролизеров и серий, качества катодного металла, химического состава анодного сплава и электролита. Установка катодов и подключение их к шинопроводу, регулирование высоты подъема катодов. Пуск и остановка электролизеров.

Должен знать: конструктивные особенности электролизеров различного типа, технологический процессе электролиза, основные технологические параметры получения металла, правила регулирования положения электродов и катодов в ванне.

Перечень наименований профессий рабочих, предусмотренных разделом "Производство цветных, редких металлов и порошков из цветных металлов", с указанием их наименований по действовавшему выпуску ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг. приведены в приложении 4 к разделу 3 ЕТКС (выпуск 8).

Перечень профессий рабочих, предусмотренных действовавшим разделом ЕТКС "Производство цветных и редких металлов, производство порошков из цветных металлов", с указанием измененных наименований профессий, разделов и номеров выпусков, в которые они включены приведены в приложении 5 к разделу 3 ЕТКС (выпуск 8).

4. Обработка цветных металлов
Вальцовщик холодного металла
1. Вальцовщик холодного металла 2-й разряд

Характеристика работ. Подготовка лент, листов, полос, фольги из цветных металлов и сплавов к прокатке на станах. Накладывание полос, лент на рольганг перед прокаткой. Транспортировка и складирование заготовок и готовой продукции.

Должен знать: наименование, назначение применяемых приспособлений, виды смазок и охлаждающих жидкостей, правила маркировки, транспортировки и складирования металла.

2. Вальцовщик холодного металла 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса холодной прокатки лент, листов, полос из цветных и драгоценных металлов и сплавов на двух- и шестивалковых станах под руководством вальцовщика более высокой квалификации. Калибровка полос на калибровочных станах и прокатка прутков, полос и различных профилей на лентопрокатных и сортовых двух- и трехвалковых станах. Управление механизмами подачи прокатываемого металла в валки. Съем рулона после прокатки при помощи пневматического съемника. Смена валков. Ведение процесса промывки рулонов фольги из цветных металлов на стане. Учет показателей работы стана. Участие в наладке, обслуживании и ремонте станов. Содержание в чистоте рабочего места.

Должен знать: устройство обслуживаемых листовых, лентопрокатных и сортовых станов, их механизмов, правила эксплуатации станов, классификацию валков и систему их охлаждения, основы технологического процесса холодной прокатки, основные свойства, химический состав и марки прокатываемого металла или сплава, наименование и состав применяемых смазок и охлаждающих жидкостей, элементарные сведения по химии, физике, электротехнике, причины неисправностей прокатного стана, вызывающих механические повреждения продукции, слесарное дело.

3. Вальцовщик холодного металла 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса холодной прокатки лент, листов, полос из цветных и драгоценных металлов и сплавов на двух- и шестивалковых станах. Ведение процесса прокатки лент, листов, полос из цветных и драгоценных металлов и сплавов на многоклетевых, четырех- и многовалковых прокатных станах: прокатки лент из легких сплавов на одноклетевых реверсивных четырехвалковых станах, заготовительной и отделочной прокатки лент, листов, полос из тяжелых цветных металлов и сплавов, прокатки фольги на четырех- и многовалковых станах и в сдвоенном виде под руководством вальцовщика более высокой квалификации. Загрузка прокатного стана, управление передающим, транспортирующим и правильно задающим механизмами с пульта управления. Регулирование натяжения ленты, скорости прокатки, намотки на барабан прокатываемых изделий. Замер толщины проката. Участие в наладке и ремонте стана.

Должен знать: устройство обслуживаемых многоклетевых, многовалковых, реверсивных прокатных станов, основы теории и технологии холодной прокатки, классификацию и типы прокатных станов, применяемых при холодной прокатке, назначение контрольно-измерительного инструмента и способы пользования им, государственные стандарты и технические условия на обрабатываемую продукцию, системы блокировки, охлаждения, смазки, уравновешивания и противоизгиба валков, причины брака и методы его предупреждения, устройство и правила пользования контрольно-измерительными приборами и инструментами.

4. Вальцовщик холодного металла 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прокатки лент, листов, полос из цветных и драгоценных металлов и сплавов на многоклетевых, четырех- и многовалковых прокатных станах, прокатки лент из легких сплавов на одноклетевых реверсивных четырехвалковых станах; заготовительной и отделочной прокатки лент, листов, полос из тяжелых цветных металлов и сплавов; прокатки фольги на четырех- и многовалковых станах и в сдвоенном виде. Ведение процесса прокатки лент на автоматизированных многоклетевых и многовалковых прокатных станах и прокатки титановых, вольфрамовых, молибденовых, ниобиевых, циркониевых сплавов под руководством вальцовщика более высокой квалификации. Отделочная прокатка листов специального назначения. Обслуживание передающих транспортеров, укладчиков, гидравлических толкателей, летучих микрометров и других средств измерения. Управление нажимными и подъемными механизмами.

Должен знать: конструкцию обслуживаемых прокатных станов различных типов, правила эксплуатации прокатных станов и валков, основные характеристики электродвигателей, правила пользования контрольно-измерительными инструментами и приборами, основы физики, химии, электротехники, механики, виды, свойства и качество применяемых технических смазок и эмульсий.

5. Вальцовщик холодного металла 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прокатки лент на многоклетевых и многовалковых автоматизированных прокатных станах и прокатки титановых, вольфрамовых, молибденовых, ниобиевых, циркониевых сплавов. Прокатка фольги в сдвоенном виде с одновременным сдваиванием. Управление станом и его наладка.

Должен знать: конструкцию и кинематические схемы автоматизированных многоклетевых и многовалковых станов, основы калибровки валков, допуски на валки, устройство и взаимодействие всех узлов стана, автоматику управления обслуживаемого стана.

Варщик литейных смазок
6. Варщик литейных смазок 2-й разряд

Характеристика работ. Приготовление паст, мастик, красок, эмульсий, клея, опрыскивающих жидкостей и смазок в смесителях, мешалках, бегунах, газовых печах или на плитах. Подготовка и навеска компонентов согласно технологической инструкции. Определение готовности и качества смазок. Обслуживание и участие в ремонте оборудования.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, состав, сорта и требования, предъявляемые к качеству смазок, рецептуру и способы приготовления паст, мастик, красок, эмульсий, клея, опрыскивающих жидкостей, смазок и методы определения их готовности, свойства материалов, идущих на приготовление литейных смазок, нормы их расхода, свойства смазок.

7. Варщик литейных смазок 3-й разряд

Характеристика работ. Приготовление паст, мастик, красок, эмульсий, клея, опрыскивающих жидкостей и смазок по заданным рецептам с применением автоматических систем поддержания температуры дозируемых химикатов. Взвешивание компонентов и загрузка их в емкости. Дозирование и слив химикатов в реакторы с соблюдением их очередности. Наблюдение за работой оборудования. Контроль за автоматическими системами поддержания заданной температуры в реакторах, емкостях. Определение готовности литейных смазок. Ведение технической документации.

Должен знать: устройство автоматических систем поддержания температуры химикатов в реакторах и емкостях, способы и правила приготовления литейных смазок с применением автоматических систем поддержания температуры, виды брака и способы его предупреждения.

Волочильщик цветных металлов
8. Волочильщик цветных металлов 2-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса волочения труб, полос, прутков, профилей из цветных металлов и сплавов на однониточных цепных волочильных станах усилием до 25 тс под руководством волочильщика более высокой квалификации. Подача и смазка заготовок перед волочением. Укладка, связка и транспортировка изделий. Участие в ремонте оборудования.

Должен знать: принцип действия обслуживаемого оборудования и применяемых приспособлений; назначение контрольно-измерительных приборов и инструментов, правила укладки, связки, транспортировки изделий, основы слесарного дела.

9. Волочильщик цветных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса волочения труб, полос, прутков, профилей из цветных металлов и сплавов на однониточных цепных волочильных станах усилием до 25 тс. Обкатка труб на стержне и снятие со стержня. Ведение процесса волочения изделий из цветных металлов и сплавов на однониточных цепных волочильных станах усилием 25 тс до 50 тс под руководством волочильщика более высокой квалификации. Контроль за размерами изделий в процессе обработки. Наладка обслуживаемого оборудования и инструмент.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, применяемых приспособлений и контрольно-измерительных приборов и инструмента, основные свойства цветных металлов и сплавов, виды и свойства применяемых смазок.

10. Волочильщик цветных металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса волочения труб, полос, прутков, профилей из цветных металлов и сплавов на однониточных цепных волочильных станах усилием 25 тс до 50 тс, безоправочного волочения труб на станах барабанного типа. Волочение труб из драгоценных металлов. Ведение процесса волочения труб, полос, прутков, проблей из цветных металлов и сплавов на однониточных цепных волочильных станах усилием 50 тс и выше, на сдвоенных линиях трехкратного волочения, многониточных станах и труб на плавающей оправке на станах барабанного типа под руководством волочильщика более высокой квалификации. Управление транспортером подачи заготовок, подъемно-задающим столом, автоматической кареткой и захватывающим механизмом. Регулирование скорости волочения в зависимости от технологии обработки.

Должен знать: конструктивные особенности обслуживаемого оборудования, технологию обработки изделий из цветных металлов и сплавов, устройство контрольно-измерительных приборов и инструмента, государственные стандарты и технические условия на выпускаемую продукцию, слесарное дело.

11. Волочильщик цветных металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса волочения труб, полос, прутков, профилей из цветных металлов и сплавов на однониточных цепных волочильных ставах усилием 50 тс и выше, на сдвоенных линиях трехкратного волочения, многониточных станах и труб на плавающей оправке на станах барабанного типа. Участие в наладке электрической, пневматической и механической схем стана при переходе с одного размера на другой. Регулирование и контроль скорости волочения в соответствии с технологией волочения и состоянием обрабатываемого металла или сплава.

Должен знать: кинематические, электрические, пневматические схемы и конструкцию обслуживаемого оборудования, технологию обработки продукции по маршруту волочения.

Кашировальщик - красильщик фольги
12. Кашировальщик - красильщик фольги 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессе каширования, лакирования и крашения фольги на машинах под руководством кашировальщика-красильщика более высокой квалификации. Подготовка материалов к заправке. Приготовление красок, лаков и других материалов по заданному составу. Промывка красильной машины спиртом. Подача клея, лака в противень. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования.

Должен знать: принцип действия обслуживаемого оборудования, устройство применяемых приспособлений, контрольно-измерительных приборов и инструментов и правила пользования ими, свойства применяемых материалов и красителей, принципы каширования и крашения фольги в рулонах.

13. Кашировальщик - красильщик фольги 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов каширования, лакирования и крашения фольги с односторонним покрытием на машинах. Регулирование толщины слоя клея, лака, парафина, красителей, скорости машин в зависимости от сорта и назначения бумаги, применяемого лака, красителей, температуры парафина, охлаждения валков и назначения фольги. Наблюдение за равномерностью окраски и оклеивания. Обслуживание красильной и кашировальной машин, смоточных и намоточных устройств, сушильных цилиндров и других механизмов. Участие в наладке оборудования.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, правила проверки толщины слоя крашения, основные принципы каширования, лакирования и крашения фольги, сорта и свойства обрабатываемой фольги, бумаги, клея, лака, парафина и красителей, способы выявления и устранения неисправностей в работе оборудования.

14. Кашировальщик-красильщик фольги 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса каширования с одновременным крашением или лакированием, крашения или лакирования с двусторонним покрытием фольги на красильно-печатных агрегатах. Контроль за равномерностью нанесения окраски и склеивания. Наладка обслуживаемого оборудования.

Должен знать: конструкции, кинематические и электрические схемы обслуживаемых красильно-печатных агрегатов, технологию двустороннего покрытия фольги и одновременного каширования и крашения (лакирования), скорости обслуживаемых машин, государственные стандарты и технические условия на выпускаемую продукцию.

Комплектовщик форм сусальных металлов
15. Комплектовщик форм сусальных металлов 2-й разряд

Характеристика работ. Комплектование форм для ковки сусальных металлов из прокладок, изготовленных из органических пленок. Изготовление прокладок по заданным размерам вручную. Грунтовка прокладок.

Должен знать: основные свойства органических пленок, концентрацию растворов химикатов, требования, предъявляемые к качеству прокладок, и допускаемые их размеры, применяемый инструмент для изготовления и ремонта прокладок, грунтовочные материалы.

16. Комплектовщик форм сусальных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Комплектование форм для ковки сусальных металлов из прокладок, изготовленных из неорганических пленок. Изготовление прокладок по заданным размерам с нанесением грунта. Приготовление грунта. Изготовление книжек для укладки сусального металла. Ремонт прокладок различного вида.

Должен знать: основные свойства неорганических пленок, требования, предъявляемые к качеству прокладок, и допускаемые их размеры, применяемый инструмент для изготовления и ремонта прокладок, грунтовочные материалы.

Кузнец драгоценных металлов
17. Кузнец драгоценных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Ковка на молотах и вручную драгоценных металлов, их сплавов для получения сусального золота, серебра по заданных размерам под руководством кузнеца более высокой квалификации. Изготовление бантов из кожпергамента, подушек из кожи, пинцетов и пальчиков из бамбука. Подготовка форм к работе-обрезка, гипсование, набивка, продувка, резка заготовок, отжиг, наметывание пинцетом.

Должен знать: принцип действия обслуживаемого оборудования, основные свойства золота, серебра и их сплавов, применяемых для изготовления сусальных материалов, размеры и правила изготовления бантов, подушек, пинцетов, правила хранения драгоценных металлов и инструмента.

18. Кузнец драгоценных металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Ковка на молотах драгоценных металлов и их сплавов для получения сусального золота, серебра по заданным размерам толщиной свыше 0,0025 мм в вручную - свыше 0,00024 мм с применением гипса. Гипсование, обводка форм. Определение направлений ударов ручным молотком для равномерного растекания металла по форме. Наладка молота и участие в его ремонте.

Должен знать: устройство обслуживаемых молотов, требования, предъявляемые к качеству золотых и серебряных сплавов, применяемых для изготовления сусальных материалов, установленные допуски по массе и размерам сусальных материалов, нормы потерь драгоценных металлов и их сплавов, причины их образования и способы снижения, массу применяемых ручных молотков.

19. Кузнец драгоценных металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Ковка на молотах драгоценных металлов и их сплавов для получения сусального золота и серебра по заданным размерам толщиной менее 0,0025. мм и вручную - толщиной менее 0,00024 мм с применением гипса. Определение качества и толщины металла, состояния и качества рабочих форм.

Должен знать: конструкцию обслуживаемых молотов, допуски на обрабатываемую продукцию, правила, методы определения качества, толщины металла, состояния и качества рабочих форм, правила пользования показаниями средств измерений, способы выявления и устранения неисправностей в работе молотов.

Монтировщик изделий из драгоценных металлов
20. Монтировщик изделий из драгоценных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Монтировка промышленной, медицинской, лабораторной аппаратуры и изделий из листовых и профильных заготовок драгоценных металлов и их сплавов без применения сварки и пайки, с выполнением работ по 12-14 квалитетам (5-7 классам точности), вручную, на специальных шлифовальных, доводочных и других станках. Протяжка трубных заготовок на ригелях и на оправках различных размеров. Сверление и калибровка отверстий. Отжиг и закалка металлов в печах сопротивления. Заправка и восстановление инструмента. Разметка и резка заготовок по разметке и шаблонам. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования.

Должен знать: принцип действия промышленной, медицинской и лабораторной монтируемой аппаратуры и изделий, основные сведения о допусках, посадках, квалитетах, параметрах шероховатости (классах точности и чистоты обработки), основные свойства применяемых драгоценных металлов и их сплавов, технические условия на изготовляемую продукцию, установленные нормы потерь и правила хранения драгоценных металлов.

21. Монтировщик изделий из драгоценных металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Монтировка промышленной, медицинской, лабораторной аппаратуры и изделий простой формы из листовых и профильных заготовок драгоценных металлов и их сплавов с применением сварки и пайки, с выполнением работ по 11-13 квалитетам (4-5 классам точности) и параметру шероховатости R_a 0,16 (10 классу чистоты обработки), вручную и на специальных шлифовальных, доводочных и других станках. Отжиг и закалка металлов кислородно-водородным газом.

Должен знать: устройство промышленной, медицинской, лабораторной монтируемой аппаратуры, изделий и газосварочной аппаратуры, технические условия на изготовляемую продукцию, допуски, посадки, квалитеты и параметры шероховатости (классы точности и чистоты обработки), марки и свойства припоев и способы пайки окисляемых металлов, слесарное дело.

22. Монтировщик изделий из драгоценных металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Монтировка перегонных аппаратов, кубов, змеевиков, стеклоплавильных сосудов и других изделий промышленной, медицинской, лабораторной аппаратуры средней сложности и сложной формы из листовых и профильных заготовок драгоценных металлов и их сплавов с применением сварки и пайки, с выполнением работ по 8-11 квалитетам (3-4 классам точности) и параметрам шероховатости от R_a 0,08 до R_a 0,06 (11-12 классам чистоты обработки), вручную и на специальных шлифовальных, доводочных и других станках. Обкатка футеровки из драгоценных металлов. Сварка серебряных листовых заготовок.

Должен знать: конструктивные особенности промышленной, медицинской и лабораторной монтируемой аппаратуры и изделий, правила проверки на точность, устройство контрольно-измерительных инструментов и приборов, основные сведения о лекальных и ювелирных работах, систему смазки станков, систему допусков и посадок.

23. Монтировщик изделий из драгоценных металлов 6-й разряд

Характеристика работ. Монтировка промышленной, медицинской, лабораторной аппаратуры и изделий особо сложной формы из листовых и профильных заготовок драгоценных металлов и их сплавов с применением сварки и пайки, с выполнением работ по 6-8 квалитетам (1-2 классам) точности) и параметрам шероховатости от R_a 0,02 до R_a 0,01 (13-14 классам чистоты обработки), вручную и на специальных шлифовальных, доводочных и других станках.

Должен знать: конструкцию промышленной, медицинской и лабораторной монтируемой аппаратуры и изделий, механические и технологические свойства свариваемых металлов, свойства припоев, систему квалитетов и параметров шероховатости (классов точности и чистоты обработки).

Нагревальщик цветных металлов
24. Нагревальщик цветных металлов 2-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса нагрева слитков и заготовок из цветных металлов и сплавов в нагревательных печах со стационарным подом, обслуживающих прессы с усилием до 600 тс. Подготовка слитков и заготовок из цветных металлов и сплавов и подача их к нагревательным печам. Загрузка слитков и заготовок в печи при помощи загрузочных и подъемных механизмов. Наблюдение за продвижением металла в печи. Участие в ремонте печи и применяемых механизмов.

Должен знать: принцип работы обслуживаемых печей, принцип действия и правила пользования применяемыми механизмами и приспособлениями, основы технологии нагрева цветных металлов и сплавов, маркировку слитков и заготовок.

25. Нагревальщик цветных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса нагрева слитков и заготовок из цветных металлов и сплавов в нагревательных печах со стационарным подом, обслуживающих прокатные станы или прессы с усилием свыше 600 тс, под руководством нагревальщика более высокой квалификации. Выгрузка нагретых слитков и заготовок из печи и подача их на рольганг прокатного стана или к загрузочному устройству пресса. Обслуживание механизмов подачи и выгрузки слитков и очистки их от окалины. Наблюдение за режимом работы нагревательной печи.

Должен знать: устройство обслуживаемых нагревательных печей, применяемых приспособлений и механизмов, правила их эксплуатации, основные свойства цветных металлов и сплавов, тепловые режимы работы печей при нагреве различных цветных металлов и сплавов, виды и свойства применяемого топлива, слесарное дело.

26. Нагревальщик цветных металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса нагрева слитков и заготовок из цветных металлов и сплавов в нагревательных печах со стационарным подом, обслуживающих прокатные станы или прессы усилием свыше 600 тс. Ведение процесса нагрева слитков в кольцевых нагревательных печах с вращающимся подом и проходных нагревательных печах с шагающим подом, обслуживающих прокатные станы, под руководством нагревальщика более высокой квалификации. Регулирование процесса горения и заданного теплового режима по зонам печи. Обеспечение равномерного нагрева и выдержки металла. Наблюдение за равномерным продвижением металла по направляющим печи.

Должен знать: конструктивные особенности и правила эксплуатации обслуживающих нагревательных печей, последовательность загрузки слитков по сплавам и температурным режимам, основы термической обработки цветных металлов и сплавов, режимы нагрева в печах в зависимости от сечения заготовок, способы просушки и розжига печей после ремонта, инструкции по использованию топлива и его теплотворную способность.

27. Нагревальщик цветных металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса нагрева слитков в кольцовых нагревательных печах с вращающимся подом и проходных нагревательных печах с шагающим подом, обслуживающих прокатные станы. Приемка, посадка и выдача металла. Обеспечение сохранности и бесперебойности работы механизмов нагревательных печей, аппаратуры и автоматического управления тепловым режимом, контрольно-измерительных приборов, системы охлаждения. Участие в приемке печей после ремонта. Ведение технической документации работы печей и их оборудования.

Должен знать: устройство, конструктивные особенности нагревательных печей с вращающимся или шагающим подом и правила их эксплуатации, порядок приемки, посадки и выдачи металла из печи, температурные режимы, виды брака, вызванного нарушением температурного режима, и способы его предупреждения, причины окалинообразования и способы его уменьшения, основы газопечной техники.

Оператор линии по обработке цветных металлов
28. Оператор линии по обработке цветных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов волочения, правки, полирования, фрезерования, резки изделий из цветных металлов и сплавов, распиловки, резки и фрезерования слитков, обработки листов полиграфического цинка, волочения проволоки из цветных металлов с совмещенным отжигом на автоматических и полуавтоматических линиях под руководством оператора более высокой квалификации. Управление работой погрузочно-разгрузочных механизмов с пульта. Наблюдение за работой гильотинных ножниц, подготовка их к работе и наладка на заданный размер изделия. Обеспечение необходимых интервалов между изделиями на линии. Обслуживание отдельных механизмов, агрегатов линии. Съем готовой продукции, упаковка, маркировка, транспортировка, складирование ее. Участие в подналадке и ремонте узлов и механизмов линии. Уборка отходов. Содержание в чистоте обслуживаемого участка линии. Выполнение стропальных работ.

Должен знать: устройство и правила эксплуатации обслуживаемых узлов и механизмов линии, основные свойства цветных металлов и сплавов, расположение технологического оборудования в линии, схему управления отдельными агрегатами линии, требования, предъявляемые к качеству поверхности обрабатываемых изделий, слитков и листов полиграфического цинка, правила пользования контрольно-измерительными приборами и инструментами, правила и способы маркировки продукции, правила строповки и перемещения грузов.

29. Оператор линии по обработке цветных металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов волочения, правки, полирования, фрезерования, резки изделий из цветных металлов и сплавов, распиловки, резки и фрезерования слитков, обработки листов полиграфического цинка и золочения проволоки из цветных металлов с совмещенным отжигом на автоматических и полуавтоматических линиях. Ведение одно- и двустороннего полирования и шлифования лент на автоматических и полуавтоматических линиях под руководством оператора более высокой квалификации. Подготовка линии к работе. Наблюдение и контроль за работой линии в целом и отдельных ее узлов. Регулирование параметров режимов обработки изделий: скорости механизмов подачи, волочения, правки, полирования, фрезерования, резки изделий из цветных металлов и сплавов, распиловки, резки и фрезерования слитков, покрытия листов полиграфического цинка кислотоупорным лаком и защитной пленкой, обезжиривания, промывки, фрезерования, полирования и сушки листов. Контроль и определение качества обработки изделий. Выбор и регулирование технологического режима обслуживаемого процесса. Подбор и установка технологического инструмента в соответствии с заданными параметрами изделий. Регулирование и подналадка отдельных узлов, механизмов и схем линии при переходе с одного размера на другой. Подготовка применяемых материалов. Ручное управление агрегатами при нарушении нормального цикла работы линии.

Должен знать: устройство и правила эксплуатации автоматической или полуавтоматической линии, принцип работы автоматики и блокировки, технологические режимы работы линии и ее отдельных агрегатов, виды поверхностных пороков, брака, причины их возникновения и способы предупреждения, технологию обработки цветных металлов и сплавов, виды и физико-химические свойства применяемых материалов, моечных средств, смазочно-охлаждающих жидкостей, паст, причины неисправностей в работе линии и способы их устранения, правила заточки, заправки и смены инструмента, государственные стандарты и технические условия на обрабатываемую продукцию.

30. Оператор линии по обработке цветных металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов волочения, правки, полирования, фрезерования, резки изделий из цветных металлов и сплавов, распиловки, резки и фрезерования слитков, обработки листов полиграфического цинка, волочения проволоки из цветных металлов с совмещенным отжигом, одно- и двустороннего полирования и шлифования лент на автоматических и полуавтоматических линиях. Наладка линии в целом и ее отдельных узлов.

Должен знать: кинематические и электрические схемы и схемы управления автоматических и полуавтоматических линий, способы выявления и устранения неисправностей в работе агрегатов, устройство применяемого инструмента, правила определения режимов обработки цветных металлов и сплавов по справочникам и паспортам оборудования, основы теории обработки цветных металлов и сплавов в пределах выполняемой работы.

Отжигальщик цветных металлов
31. Отжигальщик цветных металлов 2-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса отжига заготовок и изделий из цветных металлов и сплавов в протяжных, электрических и пламенных печах, электроконтактных аппаратах, специальных установках под руководством отжигальщика более высокой квалификации. Отжиг листовой фольги. Гомогенизация в колодцах. Загрузка металла. Выгрузка и складирование полуфабрикатов и готовых изделий. Участие в ремонте обслуживаемых печей.

Должен знать: принцип работы печей и вспомогательных механизмов, основные сведения об изменениях в структуре металлов, требования, предъявляемые к качеству изделий из цветных отжигаемых металлов и сплавов, режим термообработки цветных металлов.

32. Отжигальщик цветных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса отжига заготовок и изделий из цветных металлов и сплавов в протяжных, электрических, пламенных печах, на электроконтактных аппаратах и специальных установках. Ведение процесса отжига изделий из цветных металлов и сплавов в высоковакуумных печах, электропечах сопротивления; одновременное ведение процессов отжига, закалки, гомогенизации заготовок и изделий из цветных металлов и сплавов в печах различных конструкций под руководством отжигальщика более высокой квалификации. Регулирование температуры нагрева и охлаждения. Наблюдение и контроль за технологическим режимом термообработки. Соблюдение массы садки. Запись показаний контрольно-измерительных приборов. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: устройство обслуживаемых печей, аппаратов, установок, принцип действия контрольно-измерительных приборов, основы термической обработки цветных металлов и сплавов, производственные инструкции по отжигу, закалке и нормализации металла, температуру нагрева, величину садок и время выдержки металла в печи в зависимости от заданных условий отжига, способы предупреждения и устранения брака продукции.

33. Отжигальщик цветных металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса отжига изделий из цветных металлов и сплавов в высоковакуумных печах и электропечах сопротивления. Одновременное ведение процессов отжига, закалки, гомогенизации заготовок и изделий из цветных металлов и сплавов в печах различных конструкций.

Должен знать: конструктивные особенности печей отжига различных типов, правила выбора режима термической обработки и правила применения различных приборов, технологию термической обработки изделий из цветных металлов и сплавов, требования, предъявляемые к качеству выпускаемых изделий.

Перемотчик рулонов
34. Перемотчик рулонов 2-й разряд

Характеристика работ. Перемотка рулонов (бухт) заготовок и изделий из цветных металлов и сплавов после обработки в габаритные размеры с уплотнением на перемоточных машинах. Наладка перемоточных машин и участие в их ремонте.

Должен знать: устройство перемоточных машин и применяемых приспособлений, правила их эксплуатации, основные сведения о свойствах цветных металлов, правила пользования подъемно-транспортными средствами, слесарное дело.

35. Перемотчик рулонов 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса сдваивания и раздваивания фольги на машинах. Подборка для сдваивания одинаковых по качеству и толщине рулонов с равным числом обрывов. Заправка рулонов на гаспиль и снятие их с гаспиля. Регулирование натяжения ленты. Наблюдение за состоянием механизмов и скоростью хода машин. Наладка сдваивающих и раздваивающих машин.

Должен знать: устройство различных типов обслуживаемых машин, оборудования и инструментов, рабочие скорости машин, способы выявления устранения неисправностей в работе механизмов, требования, предъявляемые к качеству обрабатываемой продукции.

Перфораторщик фольги
36. Перфораторщик фольги 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процессов тиснения рулонной фольги и перфорации кашированной фольги на тиснильных и перфорационных машинах. Изготовление листов ротапринта. Отбраковка листов. Проверка валков для нанесения отчетливого оттиска. Подготовка мыльной эмульсии. Эмульсирование валков тиснильной машины. Контроль качества тиснения и перфорации. Обслуживание, наладка, участие в ремонте тиснильных и перфорационных машин.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования и применяемых приспособлений, требования, предъявляемые к качеству готовой продукции, и правила ее разбраковки, свойства перфорированной и тисненной фольги, технические условия на готовую продукцию, рациональные скорости обслуживаемых машин.

Плакировщик изделий
37. Плакировщик изделий 2-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса плакирования (нанесения) тонкого слоя различных цветных металлов на поверхность изделий, слитков, слябов, железных карт и других вручную.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, материалы и сплавы, применяемые для плакирования, и основные их свойства, виды плакирования, установленные толщины плакированного слоя, нормы расхода материалов.

Прессовщик на гидропрессах
38. Прессовщик на гидропрессах 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прессования изделий из цветных металлов и сплавов в горячем состоянии на гидравлических прессах с усилием до 600 тс под руководством прессовщика более высокой квалификации. Управление механизмами: перемещения изделий, сматывающими, резки изделий и их обслуживание на гидравлических прессах усилием до 2000 тс. Проверка качества продукции. Прием отпрессованной продукции. Правка, маркировка, резка, складирование продукции. Участие в наладке, ремонте пресса, обслуживаемых механизмов и смене инструмента. Холодная резка труб.

Должен знать: принцип действия обслуживаемых прессов, устройство и правила эксплуатации вспомогательных механизмов, основные свойства обрабатываемых цветных металлов и сплавов, правила обращения с ними в горячем состоянии, технологический процесс прессования, порядок смены технологического инструмента, слесарное дело, способы маркировки, виды брака при прессовании и способы его предупреждения и устранения.

39. Прессовщик на гидропрессах 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прессования изделий (труб, полос и профилей различных размеров) из цветных металлов и сплавов в горячем состоянии на гидравлических прессах с усилием до 600 тс. Управление взаимодействующими звеньями - механизмами, механизированными устройствами на выходной линии, механизмами для выдвижения втулки матрицедержателя с пресс-остатком, отсекания изделий от пресс-остатка, подачи пресс-шайбы, слитка к контейнеру на гидравлических прессах с усилием до 2000 тс. Управление механизмами: перемещения изделий, сматывающими, резки изделий и их обслуживание на гидравлических прессах усилием свыше 2000 тс. Наладка прессов и механизмов. Смена инструмента. Выявление и устранение неисправностей, участие в ремонте обслуживаемых прессов и вспомогательных механизмов.

Должен знать: устройство, правила эксплуатации обслуживаемых прессов и вспомогательных механизмов, свойства цветных металлов и сплавов, температурные режимы обработки, технологический процесс прессования, требования, предъявляемые к качеству прессованной продукции.

40. Прессовщик на гидропрессах 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прессования изделий из цветных металлов и сплавов в горячем состоянии на гидравлических прессах с усилием свыше 600 до 2000 тс или на автоматических прессах с усилием до 2000 тс. Управление взаимодействующими звеньями, механизмами, механизированными устройствами на входной линии, механизмами для выдвижения втулки матрицедержателя с пресс-остатком, отсекания изделий от пресс-остатка, подачи пресс-шайбы, слитка к контейнеру на гидравлических прессах с усилием свыше 2000 тс. Управление, обслуживанию и участие в ремонте гидропрессов, наладка прессов и механизмов. Смена инструмента. Проверка качества продукции.

Должен знать: устройство прессов различных конструкций и правила их эксплуатации, правила и способы наладки прессов, взаимодействие всех узлов и механизмов гидропресса и насосно-аккумуляторной станции, установленный технологический процесс по изделиям, установленные допуски по размерам, виды и способы предупреждения брака продукции, приемы работы всех членов бригады.

41. Прессовщик на гидропрессах 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прессования изделий из цветных металлов и сплавов в горячем состоянии на гидравлических прессах с усилием свыше 2000 тс. Управление гидропрессами, обслуживание, наладка и участие в их ремонте. Смена инструмента. Проверка качества продукции.

Должен знать: конструкцию, кинематические схемы прессов и правила их эксплуатации, устройство насосно-аккумуляторной станции, основы обработки металлов давлением, основы гидравлики, электротехники, механики, технологии металлов в объеме программы производственно-технического обучения.

Приготовитель технических жиров
42. Приготовитель технических жиров 2-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса плавления технических жиров в электропечах и пульверизация их сжатым воздухом по показаниям контрольно-измерительных приборов. Навеска жиров по заданному составу и загрузка в пульверизационную камеру. Регулирование работы форсунок. Определение готовности жиров и выгрузка их из камеры. Измельчение кускового жира. Транспортировка жиров. Заточка ножей. Дозировка бронзовой стружкой или жирами алюминиевого пульверизата. Участие в ремонте оборудования.

Должен знать: устройство печей и применяемых приспособлений, виды и материалы, применяемые для приготовления технических жиров, и основные свойства их, размер навесок для всех видов жиров, марки продукции в соответствии с государственными стандартами и техническими условиями, степень измельчения кускового жира, нормы расхода жиров, правила пользования противопожарным инвентарем.

Прокатчик горячего металла
43. Прокатчик горячего металла 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прокатки слитков, слябов, заготовок из цветных металлов и сплавов в горячем состоянии по заданной технологии на прокатных станах различного типа под руководством прокатчика более высокой квалификации. Управление механизмом подъема и спускания стола у рабочей клети прокатного стана. Подача слитков металла в валки, прием заготовок из валков с задней стороны клети и передача на переднюю сторону для дальнейшей прокатки. Очистка слитков или слябов от окалины и их кантовка. Обрезка концов и кромок полос. Свертка, укладка рулонов, листов и полос металла. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования и приспособлений.

Должен знать: устройство обслуживаемых станов, приспособлений, правила их эксплуатации, установленный режим горячей прокатки цветных металлов и сплавов, температуру прокатываемых слитков, схему управления подъемных механизмов.

44. Прокатчик горячего металла 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прокатки слитков, слябов, заготовок из цветных металлов и сплавов в горячем состоянии по заданной технологии на прокатных станах различных типов. Определение готовности слитков, слябов к прокатке. Направление, приемка слитка, полосы, прутка для задачи в валки прокатного стана. Контроль за размером проката. Регулирование работы эджерной клети, систем охлаждения и смазки. Смена валков, проводки, наладка стана. Управление рольгангами, листоукладчиками для транспортировки полос к гильотинным ножницам, обрезка концов и кромок полосы. Участие в наладке и ремонте стана и перевалке валков.

Должен знать: устройство различных видов обслуживаемых станов, механизмов и способы управления ими, основные свойства обрабатываемых металлов и сплавов, технологию горячей прокатки, систему маслопровода станов.

45. Прокатчик горячего металла 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прокатки слитков, слябов, заготовок из цветных металлов и сплавов в горячем состоянии в соответствии с технологическим режимом на листовых и сортовых станах. Ведение процесса прокатки слитков, слябов, заготовок из цветных металлов и сплавов в горячем состоянии на двухвалковых станах с диаметром валков 700 мм и более, на непрерывных многоклетевых четырех- и трехвалковых станах, на реверсивных станах с автоматическим и синхронизированным управлением щетками для очистки слитков, рольгангами, гильотинными ножницами, свертывающими машинами, листоукладчиками, сбрасывателями, холодильниками и другими вспомогательными устройствами; на станах-трио под руководством прокатчика более высокой квалификации. Регулирование валков, скорости и направления прокатки. Управление нажимными и подъемными механизмами. Контроль за системами охлаждения и смазки, установленной схемой прокатки. Наблюдение за температурным режимом нагрева слитков по показаниям контрольно-измерительных приборов, качеством проката и работой стана. Выполнение работ по перевалке валков. Наладка и ремонт обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство и конструктивные особенности обслуживаемых станов, схему управления, правила эксплуатации станов и валков, технологию прокатки цветных металлов и сплавов, устройство и режим работы нагревательных печей, обслуживающих станы, основные характеристики двигателей стана.

46. Прокатчик горячего металла 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прокатки слитков, слябов, заготовок из цветных металлов и сплавов в горячем состоянии на двухвалковых станах с диаметром валков 700 мм и более, на непрерывных многоклетевых четырех- и трехвалковых станах, на реверсивных станах с автоматическим и синхронизированным управлением щетками для очистки слитков, рольгангами, гильотинными ножницами, свертывающими машинами, листоукладчиками, сбрасывателями, холодильниками и другими вспомогательными устройствами; на станах-трио. Регулирование валков, скорости и направления прокатки. Контроль за режимом прокатки и качеством прокатываемой продукции.

Должен знать: кинематические и электрические схемы обслуживаемых станов, режимы обжатия металла при прокатке цветных металлов и сплавов, основы теории прокатки и деформации цветных металлов при прокатке, основы калибровки валков, виды и причины брака при прокатке.

Резчик сусальных металлов
47. Резчик сусальных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Резка фольги из драгоценных металлов на готовые размеры. Выборка сусальных металлов из ферм и резка их вручную на заданные размеры с укладкой в книжки. Смена оборки. Установка ножей и подбор делительных шайб. Подготовка к работе и наладка режущего инструмента. Наблюдение за качеством резки фольги и сусальных металлов. Участие в ремонте приспособлений и инструмента.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, разновидности ручных ножей и приспособлений к ним, основные свойства драгоценных металлов, требования, предъявляемые к качеству сусальных металлов, установленные допуски по массе и размерам сусальных металлов и фольги, нормы потерь драгоценных металлов.

Трубопрокатчик
48. Трубопрокатчик 2-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прокатки труб из цветных металлов и сплавов на однониточных станах под руководством трубопрокатчика более высокой квалификации. Обкатка труб да обкаточных машинах-вальцах. Определение качества заготовок до и после прокатки. Установка и смена валков, подборка их по заданным размерам изделий. Надевание и снятие трубы со стержня.

Должен знать: принцип действия обслуживаемых трубопрокатных станов и приспособлений, назначение различных видов трубопрокатного оборудования, основные свойства цветных металлов, требования, предъявляемые к качеству заготовок, стержням, калибрам и валкам.

49. Трубопрокатчик 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прокатки труб на цветных металлов и сплавов на однониточных станах. Смена и установка инструмента по заданным размерам прокатываемых труб. Подналадка станов. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство трубопрокатных станов, скорости и основные параметры прокатки труб, свойства цветных металлов и сплавов, способы подналадки стана, требования, предъявляемые к качеству заготовок и прокатанных изделий.

50. Трубопрокатчик 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса холодной прокатки труб из цветных металлов и сплавов на многониточных и роликовых станах. Ведение совмещенного процесса холодной прокатки, отжига и резки труб из цветных металлов и их сплавов на многониточных трубопрокатных станах, холодной прокатки труб на станах поперечной прокатки под руководством трубопрокатчика более высокой квалификации. Обслуживание индукционной печи, механизмов входной и выходной сторон, подготовка концов труб к бухтовому волочению. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования. Наладка одно- и двухниточных трубопрокатных станов и вспомогательного оборудования.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, технологический процесс прокатки, режимы прокатки, отжига и резки труб, способы наладки станов.

51. Трубопрокатчик 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение совмещенного процесса холодной прокатки, отжига и резки труб из цветных металлов и их сплавов на многониточных трубопрокатных станах, холодной прокатки труб на станах поперечной прокатки. Ведение процесса холодной прокатки труб из цветных металлов и их сплавов на непрерывных многоклетевых и длинноходовых, быстроходовых многониточных станах под руководством трубопрокатчика более высокой квалификации. Смена и установка инструментов и индукторов по заданным размерам прокатываемых труб. Наладка и участие в ремонте обслуживаемого оборудования.

Должен знать: конструктивные особенности трубопрокатных станов различных типов, схему управления, технологию и основы теории процессов прокатки, волочения и отжига труб из цветных металлов и их сплавов, установленные допуски по диаметру, толщине стенок и длине труб, основные характеристики двигателей стана, способы наладки станов.

52. Трубопрокатчик 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса холодной прокатки труб из цветных металлов и их сплавов на непрерывных многоклетевых и длинноходовых, быстроходовых многониточных станах. Настройка процесса прокатки, перевалка валков, наладка стана.

Должен знать: основы технологии изготовления холоднодеформированных труб, основы теории и технологии холодной прокатки труб на станах различных типов, виды, причины и меры по устранению дефектов прокатанных труб, устройство, правила эксплуатации, причины и способы устранения неисправностей станов холодной прокатки труб.

Шабровщик цветных металлов
53. Шабровщик цветных металлов 2-й разряд

Характеристика работ. Шабровка слитков, полос на маятниковых и других шарошках. Шабровка полос, листов и лент вручную. Вырубка дефектов слитков, полос, труб, лент и листов пневматическим или ручным зубилом. Заточка, заправка и смена инструмента. Складирование продукции.

Должен знать: устройство и назначение применяемых шарошек и инструментов, способы шабровки и вырубки дефектов, требования, предъявляемые к качеству обработанной поверхности полуфабрикатов.

54. Шабровщик цветных металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Шабровка слитков, полос, лент, труб и листов на шабровочных станках. Наладка обслуживающих шабровочных станков. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство обслуживаемых шабровочных станков, требования, предъявляемые к качеству обработанной поверхности изделий, основные свойства цветных металлов и сплавов, способы наладки станков.

Перечень наименований профессий рабочих, предусмотренных разделом "Обработка цветных металлов", с указанием их наименований по действовавшему выпуску ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг. приведены в приложении 6 к разделу 4 ЕТКС (выпуск 8).

Перечень профессий рабочих, предусмотренных действовавшим разделом ЕТКС "Обработка цветных металлов", с указанием измененных наименований профессий, разделов и номеров выпусков, в которые они включены приведены в приложении 7 к разделу 4 ЕТКС (выпуск 8).

5. Производство твердых сплавов, тугоплавких металлов и
изделий порошковой металлургии
Аппаратчик в производстве твердых сплавов и тугоплавких
металлов
1. Аппаратчик в производстве твердых сплавов
и тугоплавких металлов 2-й разряд

Характеристика работ. Перекачивание, загрузка, выгрузка, перемешивание, просеивание, очистка водная и кислотная обработка исходного сырья и материала под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Контроль за качеством исходного сырья и материалов. Транспортировка сырья и готовой продукции. Чистка, смазка обслуживаемого оборудования.

Должен знать: назначение, принцип действия и правила эксплуатации обслуживаемого химического оборудования, требования, предъявляемые к качеству исходного сырья и материалов, правила их транспортировки.

2. Аппаратчик в производстве твердых сплавов
и тугоплавких металлов 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения химически чистых солей, кислот, окислов тугоплавких металлов для производства твердых сплавов путем растворения, осаждения, разложения, фильтрации, выщелачивания, экстрагирования и других гидрометаллургических способов под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Перекачивание, загрузка, выгрузка, перемешивание, просеивание, очистка, водная и кислотная обработка исходного перерабатываемого сырья и материалов. Приготовление растворов солей, кислот, щелочей. Очистка растворов от вредных примесей. Приготовление окислов тугоплавких металлов с различными присадками. Обезвоживание и нейтрализация сточных и промывных вод. Промывка и обезвоживание кислот тугоплавких металлов. Наблюдение и контроль за удельным весом, температурой, кислотностью, степенью прозрачности и плотностью растворов и другими параметрами. Отбор проб. Замеры параметров и контроль качества проводимых процессов. Учет расхода применяемых материалов.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, назначение и способы применения контрольно-измерительных приборов, схему коммуникаций и цепи аппаратов на обслуживаемом участке, способы регулирования температуры, виды и основные свойства сырья, кислот, реагентов и других применяемых материалов, виды вредных примесей, расчет дозировки, последовательность загрузки реагентов и выгрузки продукции, нормы расхода материалов, назначение и применение выпускаемой продукции, требования, предъявляемые к качеству исходного перерабатываемого сырья и материалов, основные сведения по неорганической химии и физике.

3. Аппаратчик в производстве твердых сплавов и тугоплавких
металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения химически чистых солей, кислот, окислов тугоплавких металлов для производства твердых сплавов путем растворения, осаждения, фильтрации, разложения, выщелачивания, экстрагирования и других гидрометаллургических способов. Очистка продукции от вредных примесей. Наблюдение за состоянием обслуживаемого оборудования, ходом технологического процесса и его регулирование. Обеспечение правильности течения технологического процесса, определение состояния и окончания химической реакции по внешним признакам, показаниям контрольно-измерительных приборов и данным анализов. Управление реакторами, выщелачивателями, фильтровальными аппаратами, центрифугами, подогревателями, насосами и другим оборудованием. Загрузка в обслуживаемую аппаратуру сырья, кислот, растворов и других материалов. Наблюдение за температурой и плотностью растворов. Определение удельного веса растворов и полноты осаждения и отстаивания осадка. Декантация маточных растворов. Контроль качества сырья и готовой продукции. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, участие в его ремонте. Ведение технической документации.

Должен знать: устройство различного типа обслуживаемой аппаратуры и контрольно-измерительных приборов, физико-химические и теплотехнические основы выполняемых процессов, состав растворов, пульпы, готовой продукции, требования, предъявляемые к качеству выпускаемой продукции, основы неорганической химии, физики, теплотехники.

4. Аппаратчик в производстве твердых сплавов
и тугоплавких металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения паровольфрамата, молибдата аммония и других соединений тугоплавких металлов высокой чистоты для производства твердых сплавов гидрометаллургическими способами. Наблюдение за ходом технологического процесса и его регулирование. Контроль за качеством перерабатываемого сырья, материалов и выпускаемой продукции. Определение состояния и окончания реакции по внешним признакам, показаниям контрольно-измерительных приборов, по данным анализов. Обеспечение правильного течения технологических процессов.

Должен знать: конструктивные особенности аппаратов различных типов, химические реакции технологических операций, режимные карты, требования, предъявляемые к качеству сырья, реагентов и готовой продукции, факторы, влияющие на отклонение технологических процессов и на производительность оборудования, способы предупреждения и сокращения производственных потерь, правила расчета расходов материалов.

Аппаратчик карбидизации
5. Аппаратчик карбидизации 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса карбидизации вольфрама, титана и других тугоплавких металлов и их окислов в электропечах сопротивления под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Подготовка к загрузке и выгрузке из печей изделий, лодочек, патронов. Участие в монтаже и демонтаже печей, герметизации вакуумной установки, в устранении неисправностей в работе обслуживаемого основного и вспомогательного оборудования. Формирование загрузок по заказам, маркам и форморазмерам. Набивка лодочек или патронов шихтой. Наблюдение за температурой, наличием и расходом воды в системе охлаждения и газовой реакционной смеси. Транспортировка сырья и готовой продукции. Обслуживание подъемного и транспортного оборудования. Подготовка изоляционной смеси. Чистка печей, тиглей, холодильников. Обдувка готовых изделий. Содержание в чистоте рабочего места. Выполнение стропальных работ.

Должен знать: принцип работы и правила эксплуатации обслуживаемого основного и вспомогательного оборудования, технологию процессов карбидизации тугоплавких металлов и их окислов и газофазного осаждения карбидов на твердосплавные изделия, назначение и правила пользования контрольно-измерительными приборами и приспособлениями, приемы загрузки и выгрузки изделий, лодочек или патронов, правила герметизации установки, состав изоляционной смеси, правила строповки и управления транспортными и подъемными механизмами.

6. Аппаратчик карбидизации 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса карбидизации вольфрама, титана и других тугоплавких металлов и их окислов в электропечах сопротивления или в индукционных высокочастотных тигельных печах в водородной среде по заданным технологическим режимам под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Загрузка в печь лодочек или патронов с шихтой и выгрузка их из печи с готовой продукцией. Подготовка оснастки и герметизация печи. Регулирование температуры, силы тока, напряжения, подачи водорода, азота, воды в систему охлаждения. Контроль за давлением и расходом газов. Управление основным и вспомогательным оборудованием. Определение окончания процесса карбидизации. Запись показаний приборов. Учет готовой продукции, ведение другой технической документации. Выявление и устранение мелких неисправностей в работе печей и вспомогательного оборудования. Замена нагревателей. Участие в ремонте, монтаже и демонтаже индукционных тигельных печей.

Должен знать: устройство обслуживаемого основного и вспомогательного оборудования, схемы электрооборудования и автоматизации процессов, реакции между металлами и технологическими газами, нормы расхода сырья и газов, виды карбидов и способы определения их качества, технологические режимы процессов карбидизации, схему газовой коммуникации, свойства водорода и азота и правила обращения с ними, требования, предъявляемые к качеству сырья и готовой продукции, основы химии, физики, электротехники в объеме программы производственно-технического обучения.

7. Аппаратчик карбидизации 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса карбидизации вольфрама, титана и других тугоплавких металлов и их окислов в индукционных высокочастотных тигельных печах в водородной среде. Расчет температурных кривых печей. Продувка печей азотом. Контроль за состоянием печи и ее пригодностью для дальнейшей эксплуатации. Контроль, регулирование и корректировка температурного режима печи. Проверка работы оптических и радиационных пирометров, герметичности печи и газовых коммуникаций, исправности оборудования, его систем и отдельных узлов перед началом и в процессе работы. Определение окончания процесса карбидизации и качества готовой продукции. Включение и контроль за работой высокочастотного генератора. Ремонт, монтаж и демонтаж тигельной индукционной печи. Ведение процесса получения и нанесения слоя карбида тугоплавких металлов и их окислов на твердосплавные изделия из газовой реакционной смеси в вакуумных установках под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Контроль за формированием загрузок по заказам, маркам, форморазмерам. Загрузка изделий в реактор установки и выгрузка готовой продукции. Установка и снятие реактора, нагревателя. Герметизация, вакуумирование, охлаждение, продувка установки. Проверка герметичности вакуумной системы и установки, наличия и соответствующего давления технологических газов и реакционной смеси, контрольно-измерительных приборов, средств автоматики и сигнализации перед началом и в процессе работы. Проверка технического состояния и подготовка к работе всего обслуживаемого оборудования. Регулирование подачи воды в систему охлаждения, компонентов и реагентов - в испаритель установки для создания реакционной газовой смеси и реакционной смеси - в реактор установки. Контроль за давлением и расходом газов. Обслуживание и управление основной и вспомогательной аппаратурой, подъемно-транспортным оборудованием, установкой очистки водорода. Регулирование температурного режима процесса и определение его окончания. Замена масла в вакуумной системе. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования. Участие в ремонте реактора, вакуумных насосов, замене вакуумных уплотнений.

Ведение технической документации.

Должен знать: устройство и конструктивные особенности обслуживаемого оборудования, основы технологии производства твердых сплавов, виды и технологию производства сложных карбидов, технические условия на карбиды, методику снятия температурных кривых печей, технологический процесс и режимы получения и газофазного осаждения карбидов на твердосплавные изделия, свойства и марки сплавов обрабатываемых изделий, свойства реагентов, вредных компонентов используемых в процессе газофазного осаждения карбидов, допустимые концентрации их, устройство технологического оборудования, установок очистки водорода и другого вспомогательного оборудования, технологию очистки водорода и способы определения чистоты водорода перед его сжиганием, основные виды брака готовой продукции и способы его исправления, виды, признаки неисправностей в работе оборудования и способы их устранения, чтение чертежей на обслуживаемое оборудование, схемы электро- газо- и водоснабжения, правила обращения с водородом, метаном, тетрахлоридом и другими применяемыми компонентами, основы химии, физики, электротехники, вакуумной техники, гидравлики в объеме программы производственно-технического обучения.

8. Аппаратчик карбидизации 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса получения и нанесения слоя карбида тугоплавких металлов на твердосплавные изделия из газовой реакционной смеси в вакуумных установках. Вычисление "натекания". Контроль за герметизацией и техническим состоянием оборудования, соблюдением технологического режима процесса, его регулирование и корректировка по результатам анализов. Анализ контрольных и эталонных образцов. Расчет соотношения реагентов и компонентов в реакционной газовой смеси и регулирование ее подачи в реактор установки. Определение качества покрытия изделий, толщины и структуры осевшего слоя карбида по приборам и внешнему осмотру. Наладка обслуживаемого оборудования. Корректировка показаний приборов. Расчет температурных кривых. Определение зоны загрузки в реакторе установки. Замена вакуумных уплотнений, ротаметров на газораспределительном блоке, тарировка ротаметров. Монтаж и демонтаж оснастки реакторов и газораспределительного блока. Ремонт реактора, вакуумных насосов и другого обслуживаемого оборудования. Ведение технической документации. Принятие мер по ликвидации аварийной обстановки.

Должен знать: конструкцию обслуживаемого оборудования, контрольно-измерительных приборов, средств автоматики и сигнализации, вакуумную, газовую, электрическую, водоохлаждающую системы, технологические режимы в зависимости от марки сплава изделий, состав и соотношение компонентов реакционной смеси, требования, предъявляемые к качеству готовой продукции, правила и порядок проведения экспресс-анализов, методику расчета температурных кривых установки, меры, порядок ликвидации аварийной обстановки, правила тарировки ротаметров, причины нарушения нормальной работы установки и способы их устранения, способы наладки обслуживаемого оборудования, правила ведения технической документации и содержания обслуживаемого оборудования, основы физики, химии, электротехники, электроники, вакуумной техники, гидравлики.

Требуется среднее специальное образование.

Аппаратчик на приготовлении смесей и растворов
9. Аппаратчик на приготовлении смесей и растворов 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса приготовления твердосплавной смеси с раствором каучука в бензине. Приготовление растворов каучука в бензине и декстрина в воде. Загрузка каучука и бензина в реакторы. Замешивание смеси, загрузка в сушильные шкафы, периодическое перемешивание ее. Разрыхление высушенной смеси, просеивание через сито, протирка и сдача на участок прессования. Обслуживание реакторов, смесителей, сушильных шкафов, сит, протирочных машин и другого оборудования. Замена сеток на виброситах. Приготовление формовочных масс на бегунах. Фильтрование растворов и наполнение ими тары. Транспортировка сырья и готовой продукции. Содержание в чистоте оборудования и рабочего места.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования и механизмов, технологический процесс приготовления смесей и растворов, рецептуру и химико-физические свойства смесей, формовочных масс, режимы смешивания и сушки смесей, нормы расхода материалов, назначение и правила применения контрольно-измерительных приборов, инструментов и приспособлений, требования, предъявляемые к качеству сырья, материалов, полуфабрикатов и готовой продукции, назначение и применение выпускаемой продукции.

10. Аппаратчик на приготовлении смесей и растворов 4-й разряд

Характеристика работ. Участие в ведении процесса получения пластифицированных гранулированных твердосплавных смесей методом распыления, сушки и грануляции пульпы на установках, работающих в замкнутом цикле. Приготовление пульпы, загрузка ее в приемное устройство установки. Управление подъемными и транспортными механизмами. Участие в устранении неисправностей в работе отдельных узлов установки. Мойка камеры распыления, транспортных емкостей, узлов установки.

Должен знать: сущность технологического процесса приготовления пластифицированных гранулированных твердосплавных смесей методом распыления, сушки и грануляции пульпы, принцип действия обслуживаемой установки и отдельных ее узлов, систему водоснабжения, правила строповки и управления подъемными и транспортными механизмами, рецептуру и химико-физические свойства пульпы, способы мойки и очистки оборудования, требования, предъявляемые к качеству мойки и очистки камеры распыления, применяемые моющие средства.

11. Аппаратчик на приготовлении смесей и растворов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса приготовления пластифицированных гранулированных твердосплавных смесей методом распыления, сушки и грануляции пульпы на установках, работающих в замкнутом цикле, по заданным технологическим режимам под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Подготовка установки к работе, проверка системы циркуляции азота. Подача пластифицированной твердосплавной пульпы в камеру распыления. Контроль за состоянием исходной пульпы, определение отношения ж:т и корректировка ее вязкости. Контроль за ходом технологического процесса в камере распыления через телевизионную камеру и по показаниям контрольно-измерительных приборов. Регулирование параметров технологического режима работы установки с пульта управления и непосредственно с установки. Контроль за допустимым содержанием кислорода внутри камеры распыления, за работой энергетических установок, контрольно-измерительной аппаратурой. Подбор параметров распылительного устройства. Отбор проб. Обслуживание скруббера, циклона, маслоподогревателей, газонагревателя, оборудования и системы охлаждения и других узлов установки. Профилактический осмотр установки, устранение неисправностей в работе отдельных узлов установки и участие в ее ремонте. Ведение технической документации.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, контрольно-измерительных приборов, средств автоматики и сигнализации, схему снабжения установки азотом, спиртом, водой, электроэнергией, пневматическую схему, технологию приготовления пластифицированной гранулированной твердосплавной смеси, основные физико-химические свойства применяемого сырья, материалов и готовой продукции, заданные параметры технологического режима и способы их регулирования, требования, предъявляемые к качеству сырья и готовой продукции, порядок и правила продувки установки азотом, допустимое содержание кислорода внутри камеры распыления; правила отбора проб, чертежи на обслуживаемое оборудование, правила обращения с взрывоопасными растворами и газовыми смесями, порядок пуска и остановки оборудования, основы химии, физики, вакуумной техники, электротехники, механики в объеме программы производственно-технического обучения, слесарное дело в объеме выполняемой работы, приемы ликвидации аварийной обстановки.

12. Аппаратчик на приготовлении смесей и растворов 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса приготовления пластифицированных гранулированных твердосплавных смесей методом распыления, сушки и грануляции пульпы на установках, работающих в замкнутом цикле. Корректировка параметров технологических режимов по результатам проведенных экспресс-анализов качества готовой продукции на гранулометрический ее состав. Контроль за соблюдением технологических режимов работы обслуживаемых установок. Проведение экспресс-анализов по определению качества готовой продукции. Ремонт установки, ее наладка и наладка отдельных узлов после ремонта. Проверка и тарировка контрольно-измерительных приборов. Принятие мер по предупреждению аварийной обстановки. Учет готовой продукции.

Должен знать: конструктивные особенности установки и ее отдельных узлов, способы тарировки контрольно-измерительных приборов, правила проведения экспресс-анализов и способы корректировки по ним параметров технологического режима, системы поиска оптимальных режимов получения высококачественных пластифицированных гранулированных твердосплавных смесей, причины нарушения нормальной работы установки и выхода из строя ее отдельных узлов, способы их устранения и наладки оборудования, меры, порядок предупреждения аварийной обстановки, нормы расхода материалов и сырья.

Требуется среднее специальное образование.

Аппаратчик окисления молибденовых отходов
13. Аппаратчик окисления молибденовых отходов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса окисления отходов молибденового производства для получения молибденового ангидрида в газовых специальных печах. Розжиг печей. Регулирование процесса окисления, температуры смесителя. Перемешивание отходов при окислении. Выгрузка оплавленного пека. Перемешивание, увлажнение, выгрузка сублимированной трехокиси молибдена. Сортировка отходов перед загрузкой в печь.

Должен знать: устройство печи для окисления молибденовых отходов, системы подачи газа в печь, системы выгрузки сублимированной трехокиси молибдена, вентиляционной системы, смесителя, технологический процесс получения молибденового ангидрида, свойства молибдена и его окислов.

Аппаратчик печей восстановления
14. Аппаратчик печей восстановления 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса восстановления окислов, кислот, солей тугоплавких металлов и их сплавов в электропечах с зонами нагрева до трех под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Обработка восстановленного металла. Сжигание отходов металлического натрия. Обработка верхних слоев солей, содержащих металлический натрий. Усреднение сырья, дозирование его в лодочки. Просев порошка. Сортировка металла по внешним признакам и очистка его от механических примесей и поверхностных окислов. Обслуживание смесителей, дозировочных бункеров, автоматических весов, вибросит, фильтров и другого вспомогательного оборудования. Транспортировка сырья и готовой продукции.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, назначение и правила применения контрольно-измерительных приборов, правила пользования их показаниями, сущность процесса восстановления окислов, кислот, солей тугоплавких металлов и их сплавов, свойства сырья и материалов, применяемых в процессе восстановления, правила обращения с газом, правила пользования автоматическими весами и подъемно-транспортными механизмами.

15. Аппаратчик печей восстановления 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса восстановления окислов, кислот, солей тугоплавких металлов и их сплавов в электропечах с зонами нагрева до трех, в соответствии с заданными технологическими режимами и регулированием их параметров, а также обслуживание электропечей с зонами нагрева свыше трех под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Наблюдение за температурным режимом печи и технологическим процессом восстановления по показаниям контрольно-измерительных приборов и качеству готового продукта. Отбор проб. Обслуживание пульта управления печи, проверка герметичности ее. Продувка печи и регенерационной системы азотом перед пуском и остановкой печи. Загрузка лодочек в печь и выгрузка готовой продукции. Обслуживание печей восстановления, установок регенерации водорода и другого оборудования; участие в их ремонте. Ведение технической документации.

Должен знать: устройство печей восстановлена и установок регенерации водорода, пневматическую схему загрузки-выгрузки лодочек, системы подвода водорода в печь и воды - в холодильник и гидрозатворы, состав шихты, технологию процесса восстановления различными восстановителями, способы регулирования режимов процесса восстановления по температуре и времени продвижения лодочек, порядок и режимы загрузки и выгрузки лодочек, виды брака и способы его предупреждения и устранения, ребования, предъявляемые к качеству сырья и готовой продукции, правила оформления технической документации, основы физики, химии, электротехники в объеме программы производственно-технического обучения.

16. Аппаратчик печей восстановления 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса восстановления окислов, кислот тугоплавких металлов и их сплавов в электропечах с зонами нагрева свыше трех. Корректировка параметров технологического режима по данным анализов. Контроль за ходом технологического процесса восстановления, температурным режимом печи, расходом и давлением водорода и азота, состоянием и работой газодувок. Регулирование гидрозатворов на расход воды и газового баланса всей системы. Определение степени восстановления металла и качества применяемых материалов и полуфабрикатов на всех стадиях обработки по внешнему виду. Отбраковка готовой продукции, учет и маркировка ее. Контрольное взвешивание получаемого сырья и готовой продукции. Текущий ремонт обслуживаемого оборудования.

Должен знать: конструкции различных типов печей восстановления, устройство регенерационной системы, газодувных машин, контрольно-измерительных приборов, средства автоматики и сигнализации, физико-химические основы процесса восстановления и его способы, основы процесса регенерации водорода, способы регулирования газового баланса, методы определения степени восстановления металлов и качества готовой продукции по внешнему виду, причины неисправностей в работе печи и другого оборудования, методы их устранения.

Аппаратчик электрохимического производства тантала
17. Аппаратчик электрохимического производства тантала 3-й
разряд

Характеристика работ. Подготовка материалов к электролизу и оборудования к работе. Сушка и прокалка фтористых и хлористых солей. Дробление возврата электролита. Сушка и развеска пятиокисей тантала и ниобия.

Должен знать: назначение, устройство электрических сушильных шкафов и прокалочных печей, состав шихты и свойства ее компонентов, правила обслуживания электролизной и вакуум-термической установок, назначение, принцип работы и правила пользования контрольно-измерительными приборами и техническими весами.

18. Аппаратчик электрохимического производства тантала 4-й
разряд

Характеристика работ. Ведение процессов электролиза тантала, ниобия и сплавов, очистки катодных осадков на установках электролиза и вакуум-термической очистки под руководством аппаратчика более высокой квалификации. Обслуживание электрических сушильных шкафов, прокалочных печей, установок электролиза и вакуум-термической очистки. Подготовка компонентов, составление электролита и дозировка пятиокиси ниобия для электролиза тантала. Гидрирование и обезгаживание танталовых порошков и катодного осадка на установке вакуум-термической очистки. Контроль за качеством получаемого металла. Выгрузка катодного осадка из тиглей после вакуум-термической очистки и передача его на дальнейшую переработку. Выгрузка и возврат в производство отработанного электролита. Ведение установленной технической документации.

Должен знать: устройство и назначение установок электролиза и вакуум-термической очистки, устройство и схему подвода к установкам электроэнергии, сжатого воздуха, аргона и водорода, физико-химические основы и режимы электролиза, дистилляции, гидрирования, обезгаживания, состав электролита, свойства составляющих компонентов шихты и их влияние на процесс, основные свойства и применение тантала, ниобия и сплавов, виды брака и способы его устранения.

19. Аппаратчик электрохимического производства тантала 5-й
разряд

Характеристика работ. Ведение процессов электролиза тантала, ниобия и сплавов, очистки катодных осадков на установках электролиза и вакуум-термической очистки. Гидрирование и обезгаживание порошков тантала и сплавов высокой чистоты для электролитических конденсаторов и катодного осадка в электропечах. Электрорафинирование тантала. Составление смеси пятиокиси ниобия для изготовления сплавов. Обслуживание электропечей, насосов, вакуумных систем, систем очистки и осушки водорода. Определение качества получаемого металла. Регулирование режима процесса электролиза с целью получения определенной зернистости порошков. Наблюдение за состоянием и эксплуатацией электропечей и другого обслуживаемого оборудования. Учет показателей работы оборудования.

Должен знать: конструктивные особенности установок электролиза и вакуум-термической очистки, принцип работы системы очистки и сушки водорода, значение чистоты для изготовления изделий из тантала, технические требования на порошок тантала и на сплавы высокой чистоты для электролитических конденсаторов, технологию переработки отходов тантала и сплавов.

Заготовщик химических полуфабрикатов тугоплавких металлов
20. Заготовщик химических полуфабрикатов
тугоплавких металлов 2-й разряд

Характеристика работ. Заготовка химических полуфабрикатов тугоплавких металлов. Просев, размол окислов вольфрама и молибдена. Сушка молибдена, молибдата аммония и прокалка отходов производства. Растворение и очистка вольфрамовой кислоты. Перекачивание, фильтрование и выпаривание растворов. Загрузка и выгрузка электрических сушильных шкафов и печей, мельниц, смесителей. Измерение температуры печей и сушильных шкафов. Получение, пропитка, перемешивание и просеивание вольфрамового ангидрида.

Должен знать: принцип действия химического оборудования и печей для получения вольфрамового ангидрида, элементарные химические свойства применяемых материалов, назначение и правила применения контрольно-измерительных приборов, способы регулирования и замера температуры в печах и сушильных шкафах, способы регулирования подачи пара на дистиллятор и упарочные котлы.

21. Заготовщик химических полуфабрикатов тугоплавких металлов
3-й разряд

Характеристика работ. Получение вольфрамовых и молибденовых окислов, ангидридов с различными присадками и танталового порошка. Приготовление присадок и различных растворов из химических чистых солей и газообразного аммиака. Пропитка ангидридов различными растворами химически чистых солей, перемешивание и просеивание. Водная и кислотная обработка, сушка, размол, просев танталовых порошков. Определение качества материалов и продукции по внешнему виду. Определение удельных весов различных растворов с помощью ареометра. Работа с радиоактивными веществами.

Должен знать: химические свойства, сорта и марки вольфрама, молибдена, тантала, сплавов на их основе и всех применяемых при их производстве химикатов, устройство химического оборудования и печей для получения вольфрамового ангидрида, технологию получения порошка тантала, его обработки и подготовки к прессованию, технологию переработки отходов металлического тантала и получения фторотантала из отходов, поступающих с процесса восстановления, требования, предъявляемые к исходным материалам и получаемым полуфабрикатам.

22. Заготовщик химических полуфабрикатов
тугоплавких металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Получение танталовых порошков высокой чистоты и смесей для изготовления сплавов вольфрама с редкими и радиоактивными металлами. Размол, просев, перемешивание, дозировка, увлажнение порошков. Подготовка смесей порошков к прессованию. Отбор проб порошков и штабиков для анализа на содержание примесей и компонентов. Определение качества сырья, полуфабрикатов и готовых штабиков по внешнему виду и по химическому анализу.

Должен знать: устройство оборудования и печей для получения сплавов с редкими радиоактивными металлами, технологию получения сплавов вольфрама, тантала, ниобия, их обработки и подготовки к прессованию, технологию очистки солей для получения особо чистых металлов.

Обработчик прутков сормайта
23. Обработчик прутков сормайта 1-й разряд

Характеристика работ. Механическая обработка прутков сормайта в валковых барабанах, загрузка и выгрузка их после обработки. Отбор проб прутков и определение качества их обработки. Обточка концов прутков на наждачном камне. Увязывание прутков с указанием номеров их плавки. Обслуживание валковых барабанов. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: устройство валковых барабанов, продолжительность обработки и требования, предъявляемые к качеству обработки прутков сормайта.

Обработчик твердосплавных изделий
24. Обработчик твердосплавных изделий 2-й разряд

Характеристика работ. Зачистка твердосплавных изделий и изделий порошковой металлургии после спекания сухим способом, ручными абразивными и режущими инструментами. Устранение выкрашиваний, трещин, заусениц и грязи с поверхности твердосплавных сырых изделий. Нанесение фасок острым лезвием или сеткой. Разборка пакета изделий порошковой металлургии после спекания. Очистка нагрева с металлических прокладочных колец и изделий. Маркировка изделий и укладка их в тару, установка на стеллажи. Сбор и сортировка отходов.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, требования, предъявляемые к качеству изделий, способы устранения дефектов изделий, правила пользования контрольно-измерительным инструментом.

25. Обработчик твердосплавных изделий 3-й разряд

Характеристика работ. Устранение короблений, выкрашиваний, трещин, нанесение фасок на твердосплавные изделия на заточных станках сухим способом. Исправление размерного брака на металлорежущих станках. Изготовление приспособлений, держателей для различных форм инструментальных изделий. Смена шлифовальных кругов на станке. Прием и сдача продукции. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: устройство станков различных типов, марки сплавов, формы стандартных изделий, правила пользования контрольно-измерительным инструментом.

Печевой восстановления железа и отжига железных порошков
26. Печевой восстановления железа и
отжига железных порошков 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса отжига железных порошков в электрических и газовых печах различной конструкции под руководством печевого более высокой квалификации. Наблюдение за температурным режимом печи и за выходом готовой продукции из печей. Отбор проб. Соблюдение правил по эксплуатации печи, режима и графика отжига железных порошков.

Должен знать: принцип работы печей отжига, основы процесса отжига железных порошков, требования, предъявляемые к качеству порошков, восстановительных и инертных газов, схему газовых коммуникаций и правила обращения с газом, установленную сигнализацию.

27. Печевой восстановления железа и отжига
железных порошков 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса самостоятельного отжига железных порошков и получения губчатого железа путем восстановления окислов железа под руководством печевого более высокой квалификации в электрических и газовых печах различной конструкции в соответствии с технологическими и производственными инструкциями. Регулирование питания печей материалами, восстановительными и инертными газами, интенсивности процесса отжига и скорости вращения центральной трубы вращающихся печей. Обслуживание печи, холодильника и другого оборудования, участие в их ремонте. Загрузка печей туннельными вагонами, капселями, поддонами, кюбелями и выгрузка из печей губчатого железа. Соблюдение правил эксплуатации печи, режима и графика восстановления. Запись показателей работы оборудования и учет выпускаемой продукции.

Должен знать: устройство и режим работы печей отжига и восстановления, контрольно-измерительной аппаратуры и автоматики печи, технологический процесс отжига железных порошков, основы процесса восстановления окислов железа различными восстановителями, состав шихты, требования, предъявляемые к качеству окислов железа и губчатого железа, виды и основные свойства восстановителя, порядок и способы регулирования процесса отжига, способы выявления, предупреждения и устранения брака продукции, систему сигнализации.

28. Печевой восстановления железа и
отжига железных порошков 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение технологического процесса получения кричного и губчатого железа в печах прямого восстановления железа с производительностью до 2 т в час и губчатого железа путем восстановления окислов железа в газовых и электрических печах различных конструкций в соответствии с технологическими и производственными инструкциями. Наблюдение за процессом плавки, расходом сырья и топлива, состоянием оборудования и футеровки печи, за показаниями контрольно-измерительных приборов. Ведение журнала работы печи. Регулирование температурного и газового режимов технологического процесса, давления газа, воздуха. Обслуживание пульта управления печи. Проверка герметичности печи. Устранение утечек газа. Ремонт печи. Участие в приемке печи и механизмов после ремонта.

Должен знать: кинематические схемы, правила технической эксплуатации и режим работы печей восстановления, газовых и водяных коммуникаций, технологический процесс получения кричного и губчатого железа, химический состав и свойства получаемого полупродукта, нормы расхода материалов, способы увеличения производительности печей и улучшения качества выпускаемой продукции.

29. Печевой восстановления железа и
отжига железных порошков 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение технологического процесса получения кричного и губчатого железа в печах прямого восстановления железа с производительностью 2 т в час и более. Определение качества продукции по результатам анализов или контрольными замерами. Ведение технической документации. Руководство печевыми более низкой квалификации.

Должен знать: конструкцию печей, схемы водоснабжения и газоснабжения, требования, предъявляемые к качеству готовой продукции, причины выхода из строя оборудования и способы их устранения.

Требуется среднее специальное образование.

Прессовщик твердых сплавов
30. Прессовщик твердых сплавов 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса холодного и горячего прессования изделий из твердосплавных смесей и порошков тугоплавких металлов и их сплавов, а также с добавками редких и радиоактивных металлов, контактов всех марок и композиций, контейнеров для производства искусственных алмазов на гидравлических прессах и прессах-автоматах. Управление работой прессов, автоматическими укладчиками. Соблюдение заданного давления пресса и режима прессования. Обслуживание программного управления прессом - автоматом. Подбор комплектов пресс-форм, навески смесей, ограничителей и инструмента. Взвешивание, загрузка смесей в пресс-формы или в специальные бункера прессов. Регулирование давления пресса. Периодический контроль размеров и веса спрессованных изделий. Выемка спрессованных изделий из пресса и укладка их в тару. Чистка, правка, смена пуансонов и участие в их ремонте. Обжимка стальных трубок на механическом эксцентриковом прессе с предварительной прокалкой, зачисткой, очисткой и обезжириванием трубок. Засыпка в трубки литых карбидов и уплотнение их на вибростанке. Приготовление трубчатого рэлита, маркировка трубок. Учет выпускаемой продукции. Выявление и устранение мелких неисправностей в работе обслуживаемого оборудования. Подналадка механизмов пресса. Ведение технической документации. Транспортировка сырья, материалов, готовой продукции. Управление подъемно-транспортным оборудованием. Уборка рабочего места.

Должен знать: устройство и правила эксплуатации обслуживаемого оборудования, технологический процесс выполняемой работы, элементарную теорию прессования, марки сплавов смесей, виды выпускаемой продукции, нормы расхода сырья, материалов, требования, предъявляемые к размерам, качеству выпускаемой продукции и к применяемому сырью и инструменту, правила пользования контрольно-измерительными приборами, приспособлениями и другими инструментами, виды брака и способы его предупреждения и устранения, способы подналадки механизмов пресса, способы изготовления трубчатого рэлита и маркировки трубок, сигнализацию и правила управления подъемно-транспортным оборудованием.

31. Прессовщик твердых сплавов 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса глубокой многократной протяжки тонкостенных трубок или других изделий из спецссплавов тугоплавких металлов в горячем состоянии на протяжных прессах. Загрузка смеси в бункера прессов. Ведение процесса прессования штабиков, пластин и брикетов из тугоплавких металлов и сплавов при одновременном их спекании. Регулирование температуры спекания, давления и скорости прессования. Определение времени окончания процесса прессования (протяжки). Смена пресс-инструмента. Контроль за размерами изделий и их качеством. Наладка, выявление и устранение неисправностей в работе прессов.

Должен знать: технологический процесс протяжки тонкостенных трубок из твердосплавных смесей, виды, назначение и основные свойства смесей разных марок, формы стандартных изделий, причины возникновения брака изделий и способы его предупреждения и устранения.

32. Прессовщик твердых сплавов 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прессования тонкостенных трубок и стержней различного профиля из пластифицированной твердосплавной смеси на гидравлических прессах со съемным мундштуком. Наладка пресса на заданный режим работы. Загрузка брикетов твердосплавной пластифицированной смеси в рабочую камеру пресса. Смена пресс-инструмента (мундштука). Наблюдение за работой пресса и регулирование давления и скорости прессования. Отсекание изделий от пресс-остатка. Периодический контроль за размерами изделий и их качеством с использованием контрольно-измерительных приборов. Приготовление пластификатора в реакторе и пластифицированной смеси в смесителе. Прессование брикетов из смеси на гидравлических прессах. Обслуживание прессов, смесителя, реактора, сушильных шкафов, транспортных средств. Ремонт обслуживаемого оборудования.

Должен знать: устройство и правила эксплуатации обслуживаемого оборудования, состав и свойства пластификатора и его компонентов, виды выпускаемой продукции, марки пластифицированных твердосплавных смесей и способы их приготовления, технологию прессования тонкостенных трубок и стержней, устройство и правила пользования контрольно-измерительными приборами и инструментами, способы и порядок наладки и ремонта обслуживаемого технологического оборудования, технические условия и требования, предъявляемые к качеству готовой продукции, полуфабрикатов и сырья, основы химии, физики, электротехники, вакуумной техники, гидравлики в объеме программы производственно-технического обучения.

Сборщик пакетов
33. Сборщик пакетов 2-й разряд

Характеристика работ. Сборка деталей, предназначенных для спекания, в пакеты на поддоне, установленном на вращающемся столе. Подготовка стальных заготовок к сборке: зачистка поверхности, обезжиривание и просушка на воздухе. Проверка заготовок на коробление. Припыливание стальных каркасов порошком. Укладка спрессованных изделий на припыленные каркасы. Заготовка прокладочной бумаги. Подача пакетов на спекание.

Должен знать: технические условия и требования, предъявляемые к качеству заготовок, назначение используемых порошков и правила их применения, последовательность сборки различных изделий, устройство поддона, способы применения при сборке графита, огнеупорной краски, бумаги и других разделительных материалов и их назначение.

Сварщик изделий из тугоплавких металлов
34. Сварщик изделий из тугоплавких металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Сварка и отжиг штабиков и других изделий из вольфрама, молибдена и других тугоплавких металлов, а также и с добавками редких и радиоактивных материалов, на сварочных аппаратах. Наладка, мелкий ремонт и чистка аппаратов различных конструкций и марок. Разборка и сборка гибких подводок газа и воды к сварочным аппаратам. Загрузка и разгрузка аппаратов. Переплавка штабиков для определения режима сварки. Определение качества штабиков и других изделий по внешнему виду. Поддержание режима сварки по показаниям контрольно-измерительных приборов. Регулирование температуры, скорости подачи газа и охлаждающей жидкости. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, участие в его ремонте.

Должен знать: устройство схемы питания током, водородом и охлаждающей водой, сварочных аппаратов, назначение и правила применения контрольно-измерительных приборов, принцип устройства системы осушки водорода, свойства и марки применяемых материалов, режимы сварки и отжига, требования, предъявляемые к качеству изделий по внешнему виду.

Спекальщик
35. Спекальщик 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса спекания спрессованных твердосплавных изделий, изготовленных методом порошковой металлургии, изделий, спрессованных из порошков со стальными каркасами, собранных в пакеты, в садочных и методических печах с защитной средой под руководством спекальщика более высокой квалификации. Приготовление засыпок и загрузка ее в лодочки. Укладка изделий в лодочки для спекания и выемка их после спекания. Установка пакетов с металлическими изделиями в контейнеры. Охлаждение контейнеров в холодильнике. Очистка контейнеров от песка, золы и других загрязнений. Выполнение отдельных работ, предусмотренных в 4-м разряде, под руководством спекальщика более высокой квалификации.

Должен знать: принцип действия обслуживаемого оборудования, сущность технологического процесса спекания, правила обращения с водородом и азотом, назначение, виды и основные свойства засыпок, требования, предъявляемые к качеству спекаемых изделий.

36. Спекальщик 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса спекания спрессованных твердосплавных изделий, изготовленных методом порошковой металлургии, изделий, спрессованных из порошков со стальными каркасами, собранных в пакеты, в садочных и методических печах с защитной средой. Загрузка лодочек, графитовых тарелок с изделиями в печь и выгрузка из нее. Подготовка печи к работе перед пуском и выгрузкой. Выбор технологических режимов спекания в зависимости от марки сплава спекаемых изделий. Управление работой печи согласно заданному технологическому режиму, толкателем и другим вспомогательным оборудованием. Контроль температурного режима печи: скорости подъема температуры, время выдержки, скорости охлаждения. Регулирование подачи газа и охлаждающей воды. Наладка толкателя на передвижение лодочек с заданной скоростью. Наблюдение и контроль за температурой отходящей воды после охлаждения, давлением и расходом газа при спекании и охлаждении изделий. Контроль качества готовой продукции и сортировка ее по заказам, маркам, форморазмерам. Учет показателей работы печи. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, мелкий его ремонт.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, технологические режимы спекания, схему коммуникаций, влияние технологических параметров (температуры, давления, чистоты поверхности, времени) на качество изделий, назначение и правила пользования контрольно-измерительными приборами, физико-химические свойства пластификатора, способы предупреждения и устранения брака, основы физики, электротехники.

37. Спекальщик 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса спекания спрессованных изделий из порошков редких металлов, карбидов тугоплавких металлов со связкой в вакуумных тигельных индукционных печах или в вакуумных туннельных и шахтных печах непрерывного действия под руководством спекальщика более высокой квалификации. Формирование загрузок. Подготовка печи к работе. Расчет температурных кривых и определение по ним рабочих зон загрузки вакуумных печей спекания. Загрузка и выгрузка печи с помощью подъемных механизмов. Обслуживание печей, пульта, управления, вакуумных насосов, других узлов вакуумной системы, генератора, водоохлаждающей системы и другого оборудования. Контроль и регулирование величины вакуума в печи, температурного режима печи. Систематический контроль состояния температурной кривой при помощи загрузки контрольных эталонов. Измерение температуры через определенные промежутки времени оптическим пирометром. Проверка уровня и заливка масла в вакуумные насосы. Регулирование подачи газов для охлаждения спеченных изделий. Проверка герметичности вакуумной системы и печи. Регулирование подачи воды в систему охлаждения и продувка ее. Наблюдение за качеством охлаждения и за показаниями контрольно-измерительных приборов. Отбор проб. Обмазка контейнеров. Исправление брака изделий. Осмотр и определение качества готовой продукции по внешнему виду. Чистка печи и вакуумной системы. Сортировка спеченных изделий по заявкам, маркам сплавов, форморазмерам. Профилактический осмотр и участие в ремонте обслуживаемого оборудования. Ремонт графитовых нагревателей, подогревателей насосов, прокладок, теплоизоляции под руководством спекальщика более высокой квалификации. Устранение мелких неисправностей в работе печи. Ведение технической документации. Содержание рабочего места в чистоте.

Должен знать: устройство обслуживаемых вакуумных печей, вакуумных насосов, средств автоматики и сигнализации и другого оборудования, устройство, правила эксплуатации и пользования контрольно-измерительными приборами и их показаниями, чертежи на обслуживаемое оборудование, правила применения подъемных механизмов, технологический процесс спекания и температурные режимы для различных марок сплавов спекаемых изделий, методы расчета температурной кривой и способы ее контроля, характер затемнений смотровых стекол, сигнализирующих о нарушении технологического процесса спекания, технические требования, предъявляемые к качеству готовой продукции и исходным продуктам, технологию получения штабиков и пластин, свойства водорода, азота, фреона, размеры контейнера и прокладок из вакуумной резины, допустимые пределы их износа, марки вакуумного масла, виды брака изделий, причины его возникновения и способы устранения, основы физики, электротехники, химии, электроники, вакуумной техники в объеме программы производственно-технического обучения.

38. Спекальщик 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса спекания изделий, спрессованных из порошков редких металлов, карбидов тугоплавких металлов со связкой в вакуумных туннельных и шахтных печах непрерывного действия. Вакуумирование, контроль и регулирование величины вакуума в печи. Смена термопарных ламп. Установка тока накала ламп. Подготовка вакуумной печи непрерывного действия к работе перед пуском. Расчет температурной кривой печи. Контроль и регулирование температурного режима печи. Смена диаграммной ленты в самопишущих приборах. Установка рабочего тока. Измерение температуры, смена термопар, радиационных пирометров. Систематический контроль температурной кривой. Проверка герметичности вакуумной системы и печи. Вычисление "натекания". Устранение причин ненормальной работы вакуумной системы. Корректировка температурного режима в зависимости от марки сплава продукции. Наблюдение за состоянием холодильника. Регулирование подачи воды в систему охлаждения. Приготовление специальной смазки и обмазка контейнера. Определение качества готовой продукции по внешнему виду. Устранение причин брака изделий. Наладка обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте. Ремонт графитовых нагревателей, подогревателей насосов, прокладок, термоизоляции. Ведение технической документации.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, контрольно-измерительных приборов, средств автоматики и сигнализации, вакуумную, водородную, электрическую, механическую, водоохлаждающую системы, технические требования, предъявляемые к качеству готовой продукции, размеры и допуски графитовых нагревателей и деталей, причины нарушения нормальной работы установки, характер изменений физико-химических свойств и структуры материалов при спекании, основы физики, химии, электротехники, вакуумной техники, свойства теплоизоляционного материала, способы наладки обслуживаемого оборудования, правила ведения технической документации.

Требуется среднее специальное образование.

Станочник по обработке твердосплавной продукции
39. Станочник по обработке твердосплавной продукции 4-й разряд

Характеристика работ. Изготовление и обработка зенковок, зенкеров, стержней, сверл, метчиков, фрез, фильер, деталей штампов и других изделий из прессованных твердосплавных заготовок на токарных, фрезерных, сверлильных, строгальных, заточных, шлифовальных станках с соблюдением заданной чистоты обработки. Обработка заготовок из спеченного твердого сплава с целью удаления лишнего припуска и получения фасонных поверхностей.

Должен знать: устройство токарных, фрезерных, сверлильных, строгальных, заточных, шлифовальных станков, устройство и правила пользования универсальными приспособлениями, геометрию и технологию заточки режущего инструмента, армированного твердым сплавом и вставками из сверхтвердых материалов, применяемого для обработки пластифицированного и спеченного твердого сплава, устройство и правила применения универсального и специального контрольно-измерительного инструмента, необходимого для изготовления твердосплавных изделий.

Шлифовщик изделий из твердых сплавов и тугоплавких металлов
40. Шлифовщик изделий из твердых
сплавов и тугоплавких металлов 2-й разряд

Характеристика работ. Шлифование, доводка и виброабразивная обработка пластин из твердых сплавов и тугоплавких металлов с нормальной степенью точности и шероховатостью R_а 1,25-0,63 (7-8 классам чистоты) на шлифовальных, плоскодоводочных станках и станках объемной виброабразивной обработки по технологии, не содержащей дополнительных требований к установленным режимам обработки и обрабатываемым пластинам. Установка и выверка деталей на станке и в приспособлениях. Очистка пылесборников, циклонов, влагоуловителей и другого обслуживаемого оборудования. Сбор и сортировка отходов. Транспортировка материалов, заготовок и готовой продукции. Содержание в чистоте обслуживаемого оборудования и рабочего места.

Должен знать: устройство однотипных шлифовальных станков; наименование, назначение и условия применения наиболее распространенных приспособлений, устройство простого и средней сложности контрольно-измерительного инструмента, основные сведения о шлифовальных кругах, основные сведения о допусках и посадках, степенях точности и параметрах шероховатости (классах чистоты обработки), назначение и свойства охлаждающих и смазывающих жидкостей.

41. Шлифовщик изделий из твердых сплавов и тугоплавких металлов
3-й разряд

Характеристика работ. Шлифование, доводка и виброабразивная обработка пластин из твердых сплавов и тугоплавких металлов с нормальной и повышенной степенью точности, с параметром шероховатости R_a 0,63-0,32 (8-9 классам чистоты) на шлифовальных, плоскодоводочных станках и станках объемной виброабразивной обработки по технологии, не содержащей дополнительных требований к установленным режимам обработки и к обрабатываемым пластинам. Подналадка обслуживаемых станков. Установка и правка шлифовальных кругов, юстировка дисков и носителей с применением грузоподъемных механизмов и приспособлений. Установка приспособлений и оснастки, деталей на станках с выверкой по индикатору. Исправление формы резцов заточкой на станках. Контроль качества обработки с помощью стандартных инструментов и специальных приспособлений. Приготовление обрабатывающих смесей, суспензий и паст стандартного состава по установленной технологии. Очистка и обезжиривание обрабатываемых изделий.

Должен знать: теоретические основы технологии обработки изделий из твердых сплавов и тугоплавких металлов, устройство, правила подналадки и проверки на точность обслуживаемого оборудования, устройство и правила применения универсальных и специальных приспособлений и оснастки, назначение и правила применения контрольно-измерительного инструмента и приборов, способы правки шлифовальных кругов и условия их применения в зависимости от обрабатываемых материалов и чистоты обработки, параметры процесса обработки и влияние их на качество и однородность продукции, правила выбора режимов обработки в зависимости от марки сплава, формы и требуемых свойств изделий, характеристики применяемых материалов, шлифовальных кругов и отходов, основные свойства, обозначения и состав обрабатываемых материалов, обозначения, классификацию и технические требования к заготовкам и изделиям, виды и причины брака, способы его устранения, состав и свойства стандартных абразивных смесей, суспензий, паст, очистных и моющих растворов, допуски и посадки, степени точности и параметры шероховатости (классы чистоты обработки).

42. Шлифовщик изделий из твердых
сплавов и тугоплавких металлов 4-й разряд

Характеристика работ. Шлифование, доводка и виброабразивная обработка пластин, прокатных валков, деталей штампов и других изделий из твердых и тугоплавких металлов и сплавов с высокой степенью точности, с параметром шероховатости R_a 0,32-0,16 (9-10 классам чистоты) на шлифовальных, плоскодоводочных станках и станках объемной виброабразивной обработки по технологии, содержащей дополнительные требования к установленным режимам или к обрабатываемым изделиям. Наладка обслуживаемых станков. Выбор и правка шлифовальных кругов фасонного профиля, дисков и носителей с выверкой по индикатору. Исправление форм фасонных резцов заточкой на станке. Выбор параметров процессов шлифования и доводки, регулирование их в зависимости от дополнительных требований, предъявляемых к изделиям, в том числе при использовании нестандартных заготовок и при исправлении брака. Установка деталей на станках с выверкой по индикатору в двух плоскостях. Контроль качества обработки и размеров изделий с помощью специальных приборов и оптических устройств. Очистка и промывка изделий на ультразвуковых очистных установках. Приготовление обрабатывающих смесей, паст, суспензий и моющих растворов по специальным техническим требованиям. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте.

Должен знать: устройство, кинематические схемы, правила подналадки и проверки на точность станков, контрольно-измерительных приборов и приспособлений, применяемых для обработки изделий высокой степени точности, параметры процесса обработки и способы их корректировки для обеспечения дополнительных требований к изделиям или при применении специальных абразивных паст и смесей, характеристики материалов и шлифовальных кругов, применяемых при специальных требованиях к изделиям, технические требования, предъявляемые к изделиям высокой степени точности.

43. Шлифовальщик изделий из твердых
сплавов и тугоплавких металлов 5-й разряд

Характеристика работ. Шлифование с высокой и особо высокой степенью точности, притирка и доводка с параметром шероховатости R_a 0,16-0,04 (10-12 классам чистоты) пластин, прокатных валков и деталей штампов из твердых и тугоплавких металлов и сплавов на шлифовальных и плоскодоводочных станках различных типов. Обработка твердых сплавов специального нестандартного состава с особыми свойствами. Выбор параметров обработки и регулирование их в зависимости от изменения температуры изделия (оснастки) или свойств применяемых материалов в процессе обработки. Установка деталей на станках с выверкой в трех плоскостях. Изготовление эталонов и контрольных изделий.

Должен знать: основы производства и применение твердых сплавов, физические свойства твердых сплавов и влияние на них режимов обработки, конструктивные особенности и правила проверки на точность шлифовальных и плоскодоводочных станков, применяемых для обработки изделий в особо высокой степенью точности, расчеты, связанные с наладкой станков, правила настройки и регулирования сложного контрольно-измерительного инструмента и приборов, правила определения режимов обработки для обеспечения заданных свойств изделий при обработке нестандартных сплавов или изделий.

44. Шлифовщик изделий из твердых
сплавов и тугоплавких металлов 6-й разряд

Характеристика работ. Шлифование с особо высокой степенью точности, притирка и доводка с параметром шероховатости R_a 0,02-0,01 (13-14 классам чистоты) пластин, копиров, эталонов, элементов матриц, пуансонов, эксцентриков, валков, деталей штампов, а также экспериментальных, уникальных, дорогостоящих деталей и инструмента из твердых и тугоплавких металлов и сплавов по отработанной технологии и технологии, требующей подбора режимов обработки и обрабатывающего инструмента, на специальных и универсальных станках, в т.ч. на автоматических и полуавтоматических. Наладка станка с выполнением необходимых расчетов.

Должен знать: конструкцию и правила проверки на точность шлифовальных станков различных типов, способы установки, крепления и выверки особо сложных деталей и инструмента, методы определения последовательности обработки, методы подбора алмазного инструмента, выбор формы инструмента, зернистости, связки, концентрации и характеристики алмазного зерна, правила и способы заправки алмазных шлифовальных кругов для обработки сложных профилей, физико-механические свойства обрабатываемых материалов, причины появления брака при установке и обработке деталей, способы достижения точности и чистоты обработки.

Перечень наименований профессий рабочих, предусмотренных разделом "Производство твердых сплавов, тугоплавких металлов и изделий порошковой металлургии", с указанием их наименований по действовавшему выпуску ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг. приведены в приложении 8 к разделу 5 ЕТКС (выпуск 8).

Перечень профессий рабочих, предусмотренных действовавшим разделом ЕТКС "Производство твердых и тугоплавких металлов и сплавов, порожков черных металлов и изделий порошковой металлургии", с указанием измененных наименований профессий, разделов и номеров выпусков, в которые они включены приведены в приложении 9 к разделу 5 ЕТКС (выпуск 8).

6. Производство электродной продукции
Загрузчик-выгрузчик обжиговых и графитировочных печей
1. Загрузчик-выгрузчик обжиговых и графитировочных печей 3-й
разряд

Характеристика работ. Подача к печам заготовок электродной продукции в пересыпочных материалов. Укладка на площадки выгруженной продукции и транспортировка ее. Обслуживание транспортных механизмов и участие в их ремонте. Подсыпка песка к сводам печей. Выполнение стропальных работ.

Должен знать: сущность технологических процессов обжига и графитации заготовок электродной продукции, вида пересыпочных и теплоизоляционных материалов, их роль и значение в процессах обжига и графитации, правила укладки, транспортировки электродной продукции, правила строповки.

2. Загрузчик-выгрузчик обжиговых и
графитировочных печей 4-й разряд

Характеристика работ. Загрузка заготовок электродной продукции в обжиговые и графитировочные печи и выгрузка их из печей под руководством загрузчика-выгрузчика более высокой квалификации. Подготовка печей к загрузке. Загрузка и выгрузка из печей пересылочных и теплоизоляционных материалов. Обслуживание печей, загрузочных механизмов, участие в их ремонте.

Должен знать: устройство обслуживаемых оборудования и механизмов; систему охлаждения печей, состав, виды пересыпочных и теплоизоляционных материалов, их роль в процессе обжига и графитации, влияние вредных примесей на качество продукции, установленные схемы загрузки заготовок электродной продукции в зависимости от их размерив, способа загрузки и выгрузки заготовок из камер, способы и правила загрузки пересыпочных материалов, правила пользования средствами измерений и приспособлениями.

2. Загрузчик-выгрузчик обжиговых и
графитировочных печей 5-й разряд

Характеристика работ. Загрузка заготовок электродной продукции в обжиговые и гравировочные печи и выгрузка их из печей. Проверка правильности загрузки и выгрузки печей в соответствии с установленными схемами загрузки заготовок электродной продукции. Определение качества продукции и пересыпочных материалов. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: конструктивные особенности обслуживаемых оборудования и загрузочных механизмов, схем гидравлических затворов газопроводов, установленные схемы загрузки заготовок электродной продукции, требования, предъявляемые к качеству загружаемой и выгружаемой продукции, к загрузке заготовок и влияние качества загрузки на процессы обжига и графитации, правила ведения технологических процессов обжига и графитации.

Пекоплавщик
4. Пекоплавщик 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса плавки и обезвоживания пека под руководством пекоплавщика более высокой квалификации. Загрузка пека в пекоплаватели. Слив пека из битумовозов. Наблюдение за температурным режимом плавления пека. Подача пека на последующие участки производства. Обслуживание пекоплавителей, насосов и пековых коммуникаций. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и участие в его ремонте. Ведение технической документации.

Должен знать: принцип действия обслуживаемого оборудования, схемы паровых, воздушных и пековых коммуникаций, основные компоненты пека, нормы загрузки пека в пекоплавители, температуру плавления и требования, предъявляемые к качеству пека, устройство контрольно-измерительных приборов.

5. Пекоплавщик 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса плавки и обезвоживания пека. Регулирование температурного режима плавления пека. Определение окончания процесса плавки. Наблюдение за работой автоматики. Контроль за своевременной подачей пека на последующие участки производства.

Должен знать: устройство, способы выявления и устранения неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, нормы загрузки пека в пекоплавители, установленную сигнализацию и схему автоматики.

Прессовщик электродной продукции
6. Прессовщик электродной продукции 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прессования электродной продукции на прессах мощностью до 1500 тс под руководством прессовщика более высокой квалификации. Обслуживание трамбовочных машин и вспомогательного оборудования. Загрузка и выгрузка массы из миксера и смешивание ее. Загрузка массы в цилиндр пресса. Утрамбовка и термостатирование массы. Наблюдение за выходом продукции из пресса. Охлаждение и транспортировка спрессованной продукции. Установка и снятие ниппелей на анодных прессах. Участие в замене мундштука и матрицы, ремонте обслуживаемого оборудования.

Должен знать: принцип действия обслуживаемых прессов, устройство миксера, правила загрузки, выгрузки и охлаждения массы, требования, предъявляемые к качеству смешанной массы, вес и объем массы, подлежащей прессованию.

7. Прессовщик электродной продукции 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прессования электродной продукции на прессах мощностью до 1500 тс. Ведение процесса прессования электродной продукции на прессах мощностью свыше 1500 до 3500 тс, спецпродукции на прессах мощностью до 3500 тс под руководством прессовщика более высокой квалификации. Обслуживание прессов и вспомогательного оборудования. Регулирование и наладка пресса для прессования изделий определенных размеров. Выбор и регулирование температурного режима прессования. Наблюдение за выходом продукции и контроль за качеством прессования. Замена мундштука и матриц. Соблюдение заданного удельного давления в мундштуке. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования. Ведение технической документации.

Должен знать: устройство обслуживаемых прессов и вспомогательного оборудования, физическую сущность процесса прессования, факторы, влияющие на пластичность прессуемой массы и способы ее повышения, нормы расхода массы, виды брака и способы его предупреждения и устранения, необходимое давление при прессовании, правила пользования средствами измерения, приспособлениями, способы регулирования температурного режима прессования, требования, предъявляемые к качеству массы и выпрессованной продукции.

8. Прессовщик электродной продукции 5-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прессования электродной продукции на прессах мощностью свыше 1500 до 3500 тс, спецпродукции на прессах мощностью до 3500 тс. Ведение процесса прессования электродной продукции на прессах мощностью свыше 3500 тс, крупногабаритных анодных блоков на транспортно-технологической линии виброформования под руководством прессовщика более высокой квалификации. Управление отдельными агрегатами транспортно-технологической линии виброформования анодных блоков. Регулирование и наладка пресса для прессования изделий определенного размера. Выбор и регулирование температурного режима прессования. Наблюдение за выходом продукции из пресса и оперативный контроль за качеством прессования. Установка маркировочных блоков.

Должен знать: устройство обслуживаемых прессов и отдельных агрегатов транспортно-технологической линии виброформования крупногабаритных анодных блоков, транспортно-технологические схемы охлаждения анодных блоков и подачи массы на вибропрессовые установки, требования, предъявляемые к качеству массы и выпрессованной продукции, а также к технологии прессования и качеству выпрессованной спецпродукции, правила управления агрегатами транспортно-технологической линии виброформования анодных блоков в автоматическом и ручном режимах.

9. Прессовщик электродной продукции 6-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса прессования электродной продукции на прессах мощностью свыше 3500 тс, крупногабаритных анодных блоков на транспортно-технологической линии виброформования. Выбор и контроль за соблюдением технологических параметров прессования: давления, температуры и веса массы, времени прессования и частоты вибрации. Регулирование температурного режима вибропрессования. Наблюдение за работой линии и выходом готовой продукции. Наладка вибропрессовых установок на получение индукции с максимальной плотностью. Контроль за качеством спрессованной продукции. Осмотр и проверка работы электросхем, схем автоматики и сигнализации, систем аспирации и вентиляции. Выявление и устранение неисправностей в работе линии и ее отдельных агрегатов.

Должен знать: устройство и кинематические схемы и правила управления транспортно-технологической линией виброформования крупногабаритных анодных блоков в автоматическом и ручном режимах, технические характеристики на вибропрессовые установки, параметры вибропрессования и влияние их на качество продукции, способы регулирования температурного режима и контроля его, технические требования, предъявляемые к качеству массы и выпускаемой продукции.

Слесарь электродной продукции
10. Слесарь электродной продукции 3-й разряд

Характеристика работ. Слесарная обработка различных графитовых деталей и изделий и сборка изделий электродной продукции по 11-13 квалитетам (4-5 классам точности) с применением металлорежущих станков. Заточка и заправка слесарного и режущего инструмента простой конфигурации. Участие в цементе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: свойства обрабатываемых электродных материалов и способы их обработки, допуски и посадки; чтение чертежей и эскизов простой и средней сложности, требования, предъявляемые к обрабатываемым изделиям, назначение и правила пользования слесарным, режущим и контрольно-измерительным инструментом.

11. Слесарь электродной продукции 4-й разряд

Характеристика работ. Слесарная обработка графитовых деталей, изделий и сборка изделий электродной продукции по 7-10 квалитетам (2-3 классам точности). Слесарная обработка силицированных деталей. Вырезка и опиловка изделий сложной конфигурации по шаблонам, увязанным между собой размерами и геометрическими параметрами. Заточка и доводка режущего инструмента средней и сложной конфигурации с несколькими профилями и размерами.

Должен знать: систему допусков и посадок; чтение сложных чертежей и эскизов, требования, предъявляемые к обрабатываемым изделиям, устройство и правила применения слесарного, режущего и контрольно-измерительного инструмента, способы и правила разметки деталей.

12. Слесарь электродной продукции 5-й разряд

Характеристика работ. Слесарная обработка деталей и изделий из дорогостоящих марок графита по лекалам по 5-6 квалитетам (1-2 классам точности). Сборка, регулировка, испытание и сдача ответственных узлов и изделий перед гермоукупоркой.

Должен знать: техническое черчение, способы производства лекальных работ, основы геометрии и тригонометрии, свойства и технологию обрабатываемой электродной продукции.

Станочник на механической обработке электродной продукции
13. Станочник на механической
обработке электродной продукции 2-й разряд

Характеристика работ. Обработка простых малогабаритных деталей на токарных, фрезерных, шлифовальных и других металлорежущих станках, полуавтоматах, на дисковых и ленточных пилах в соответствии с техническими условиями. Соблюдение последовательности обработки режимов резания. Обточка и расточка цилиндрических поверхностей. Фрезерование прямоугольных и радиусных наружных и внутренних поверхностей, уступов, пазов и канавок. Подналадка обслуживаемых станков и участие в их ремонте.

Должен знать: принцип работы станков, рациональные режимы обработки продукции, основные механические свойства обрабатываемого материала, устройство и условия применения наиболее распространенных приспособлений, нормального и специального режущего инструмента, углы резания, правила заточки и установки резцов, сверл, фрез, дисковых и ленточных пил, назначение и условия применения простого контрольно-измерительного инструмента и приборов, чтение простых чертежей и эскизов, причины брака при обработке продукции и способы его предупреждения.

Примеры работ:

1) Диски, фланцы диаметром до 350 мм - нарезка;

2) Подложки и крышки лодочек графитовые - изготовление;

3) Стержни диаметром до 150 мм - обработка;

4) Трубки разных диаметров и квадратные блоки сечением до 200 х 200 мм - обработка.

14. Станочник на механической
обработке электродной продукции 3-й разряд

Характеристика работ. Обработка крупногабаритных электродов по наружному диаметру и малогабаритных деталей средней сложности на токарных, фрезерных, шлифовальных и других металлорежущих станках, полуавтоматах с применением мерного режущего инструмента и специальных приспособлений. Обточка и расточка конических поверхностей. Фрезерование наружных и внутренних плоскостей различных конфигураций. Наладка станка, установление технологической последовательности и режимов резания. Установка и крепление деталей в различных приспособлениях с выверкой в двух плоскостях. Участие в ремонте станков.

Должен знать: устройство обслуживаемых станков, виды и основные свойства обрабатываемых материалов, устройство и условия применения специальных приспособлений, правила заточки и установки нормального и специального режущего инструмента, назначение и условия применения средней сложности контрольно-измерительного инструмента и приборов, чтение средней сложности чертежей и эскизов, рациональные режимы обработки продукции, допуски и посадки, систему смазки и правила ухода за станками.

Примеры работ:

1) Аноды графитированные - торцовка и шлифовка;

2) Ниппели - торцовка;

3) Блоки квадратные сечением свыше 200 х 200 мм - обработка;

4) Пазы - фрезерование;

5) Патроны конусные, лодочки графитовые - токарная и фрезерная обработка;

6) Тигли диаметром до 350 мм и муфели - полная токарная обработка;

7) Стержни диаметром свыше 150 мм - обработка;

8) Чехлы для термопар из графитированных заготовок - токарная обработка;

9) Электроды - обточка на токарных станках и полуавтоматах.

15. Станочник на механической
обработке электродной продукции 4-й разряд

Характеристика работ. Обработка тонкостенных деталей, малогабаритных деталей сложной конфигурации, крупногабаритных электродов с расточкой и нарезкой резьбы на токарных, фрезерных, шлифовальных и других металлорежущих станках. Изготовление деталей с большим количеством переходов по 8-11 квалитетам (3-4 классам точности) по чертежам или эскизам. Изготовление графитовых изделий для производства твердых сплавов. Установка сложных деталей с точной выверкой в нескольких плоскостях с применением различных универсальных и специальных приспособлений и проверочного инструмента. Обточка фасонных поверхностей. Наладка станка и установление технологической последовательности обработки деталей и рациональных режимов резания по справочникам и по паспорту станка.

Должен знать: конструктивные особенности станков различных типов, конструкцию их основных узлов и правила проверки на точность, свойства обрабатываемых материалов, устройство и условия применения универсальных и специальных приспособлений, геометрию, правила заточки и доводки нормального и специального режущего инструмента, правила определения режимов резания по справочникам и паспорту станка, устройство и назначение сложного контрольно-измерительного инструмента и приборов, систему допусков и посадок, квалитеты и параметры шероховатости (классы точности и чистоты обработки).

Примеры работ:

1) Аноды лопатообразные и ртутных выпрямителей - обработка;

2) Блоки доменные - фрезерование;

3) Заготовки графитированные - изготовление деталей;

4) Заготовки для электродов с цилиндрическими гнездами - обработка на ниппели с нарезкой трапецеидальной резьбы;

5) Конусы на графитовые печи и минералокерамику, трубка визуальные, крышки к пресс-формам, нагреватели, стаканы к пресс-формам - токарная и фрезерная обработка;

6) Тигели диаметром свыше 350 мм - полная токарная обработка;

7) Электроды с цилиндрическими гнездами - расточка и нарезка трапецеидальной резьбы.

16. Станочник на механической
обработке электродной продукции 5-й разряд

Характеристика работ. Обработка деталей особо сложной конфигурации электродов всех диаметров с коническим сопряжением. Изготовление биконических ниппелей для электродов с нарезкой трапецеидальной резьбы. Обработка электродов и ниппелей. Изготовление деталей по 7-9 квалитетам (2-3 классам точности) с большим количеством разнообразных переходов, установок, требующих комбинированного крепления и тщательной выверки в нескольких плоскостях. Обточка наружных и внутренних кривых поверхностей и сопряженных цилиндрических с кривыми поверхностями. Нарезка прямоугольной и трапецеидальной резьбы различного модуля и шага. Наладка станков, полуавтоматов и копировальных приспособлений. Установление технологической последовательности обработки деталей и рациональных режимов резания по справочникам и паспорту станка.

Должен знать: устройство, кинематические и электрические схемы станков различных типов и полуавтоматов, способы достижения заданной точности и чистоты обработки, основы теории резания, устройство особо сложных контрольно-измерительных инструментов и приборов, расчеты; связанные с выполнением особо сложных и ответственных работ.

Примеры работ:

1) Пресс-формы 4-х, 7-ми, 10 гнездные, штабиковые, графитовые токарная, фрезерная обработка;

2) Электроды - расточка, подрезка торцов, обработка и нарезка трапецеидальной резьбы с конусным сопряжением.

17. Станочник на механической
обработке электродной продукции 6-й разряд

Характеристика работ. Изготовление тонкостенных и ответственных деталей с внутренними сопряженными эксцентрическими и сферическими поверхностями из специальных дорогостоящих марок графита по 5-8 квалитетам (1-2 классам точности) на различных станках. Наладка станков различных типов с применением сложной технологической оснастки для обеспечения точных координатных размеров и допусков на линейные и угловые размеры. Измерения в труднодоступных местах универсальным или уникальным точным измерительным инструментом с применением расчетов. Настройка электронного щупа при наладке станка на сложные копиры.

Должен знать: кинематические схемы оборудования, основы теории резания, техническое черчение, геометрию режущего инструмента, технологию обработки графита, основы электротехники и тригонометрии.

Примеры работ:

1) Планки фигурные - фрезерование на копировано-фрезерных станках по сложному копиру с электронным щупом.

2) Пресс-формы многоместные графитовые и детали к ним - токарная, фрезерная обработка.

Стендовщик
18. Стендовщик 3-й разряд

Характеристика работ. Испытание электродной продукции на стендах и установках. Загрузка и выгрузка продукции в агрегаты установки. Комплектация блоков на каждый конструктивный элемент с предварительной контрольной проверкой и подгонкой на контрольной плите и стенде. Сортировка по видам, размерам и схемам, взвешивание, маркировка, транспортировка и складирование по схемам электродной продукции. Обслуживание установок и стендов для испытания продукции, подъемно-транспортных средств и участие в их ремонте.

Должен знать: устройство установок и стендов для испытания электродной продукции и подъемно-транспортных средств, виды и размеры электродной продукции, требования, предъявляемые к ее качеству, схемы загрузки, укладки и выгрузки электродной продукции, контрольно-измерительный инструмент, правила строповки, установленную сигнализацию.

При испытании электродной спецпродукции - 4-й разряд.

Формовщик электродной массы
19. Формовщик электродной массы 2-й разряд

Характеристика работ. Формовка электродной, анодной и подовой массы в брикеты или блоки на формовочных машинах под руководством формовщика более высокой квалификации. Загрузка массы в бункер машины или в формы. Выборка брикетов или блоков из форм, транспортировка и укладка их в штабеля или загрузка в кюбеля, корзины. Обслуживание формовочных машин, транспортных средств и участие в их ремонте. Стропальные работы.

Должен знать: принцип работы обслуживаемого оборудования, приспособлений и инструментов, применяемых при формовке массы, способы устранения неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, свойства и состав электродной массы, систему смазки механизмов, установленную сигнализацию, правила строповки, требования, предъявляемые к качеству электродной, анодной, подовой массы и сформованной продукции.

20. Формовщик электродной массы 3-й разряд

Характеристика работ. Формовка электродной, анодной и подовой массы в брикеты или блоки на формовочных машинах. Наладка и регулирование работы формовочных машин, транспортных средств, устройств охлаждения и участие в их ремонте. Ведение учета выпуска брикетов.

Должен знать: устройство обслуживаемых формовочных машин, состав компонентов и связующих электродной массы, их физико-химические свойства и назначение, технологию приготовления электродной массы различных марок, температурный режим, систему охлаждения, схемы автоматизации и блокировки, формы учета выпускаемой продукции.

Хлораторщик электродной продукции
21. Хлораторщик электродной продукции 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса хлорирования электродной продукции под руководствам хлораторщика более высокой квалификации. Наблюдение за температурой и давлением при хлорировании продукции. Установка контрольно-измерительных приборов на емкости. Регулирование подачи хлора с цехового распределительного пункта, Установка ниппелей в хлоропроводы. Подключение и отключение гибких шлангов. Очистка хлоропроводов, опробование их водой или воздухом под давлением. Транспортировка емкостей с хлором и наблюдение за их сохранностью. Участие в выявлении и устранении неисправностей в работе обслуживаемого оборудования.

Должен знать: схему коммуникаций хлоропроводов и трубопроводов, основные свойства и нормы расхода хлора, графики пуска хлора, правила регулирования подачи хлора, способы хранения и перевозки хлора, правила применения контрольно-измерительных приборов.

22. Хлораторщик электродной продукции 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса хлорирования электродной продукции. Регулирование подачи хлора с центрального пункта управления и обеспечение равномерного его поступления в печи. Слив жидкого хлора из железнодорожных цистерн в танки. Приготовление дегазирующего раствора и определение его концентрации. Присоединение шлангов к системе хлорной коммуникации. Удаление остаточного хлора из емкостей. Выявление и устранение неисправностей в работе обслуживаемого оборудования, участие в его ремонте. Ведение технической документации.

Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования, способы регулирования хода процесса хлорирования, свойства хлора и действия его на изделие, способы удаления остаточного хлора из емкостей, требования, предъявляемые к качеству нейтрализующих растворов и готовой продукции.

Штабелевщик электродов
23. Штабелевщик электродов 2-й разряд

Характеристика работ. Штабелирование электродной продукции после обработки, очистки и разбраковки по ассортименту в сортности. Расчистка и подготовка площадки под штабелевку электродной продукции. Выгрузка из вагонов и укладка их в штабеля. Подача электродной продукции к станкам для обработки, очистки или взятия проб. Укладка обожженной заготовки для замера удельного электросопротивления и определения объемного веса. Маркировка продукции и погрузка ее в вагоны. Уборка бракованной продукции в отведенные места в пределах цеха. Выполнение стропальных работ.

Должен знать: ассортимент и сорта электродной продукции, различие электродной продукции по внешнему виду, способы укладки продукции в штабеля, на площадки, столы и другие приспособления, установленную сигнализацию, виды грузозахватных приспособлений, правила строповки грузов.

Электродчик
24. Электродчик 2-й разряд

Характеристика работ. Изготовление угольных электродов путем склеивания угольных стержней с помощью различных приспособлений. Дробление компонентов, идущих на получение электродной массы. Транспортировка, складирование, загрузка в кюбеля и подача к месту набивки электродной массы. Смачивание пыли и поддержание чистоты на складе электродной массы. Получение кожухов со оклада и снятие с них бандажей.

Должен знать: устройство применяемых приспособлений, основы получения электродной массы, виды и свойства компонентов электродной массы, правила транспортировки, складирования электродной массы, требования, предъявляемые к качеству электродов, получаемых путем склеивания угольных стержней.

25. Электродчик 3-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса набивки, наращивания и сборки угольных электродов с помощью подвижных и зажимных устройств под руководством электродчика более высокой квалификации. Проверка вертикальной установки кожуха и качества сварного шва. Загрузка электродной массы в кожухи электродов. Замер уровня электродной массы. Участие в ремонте обслуживаемого оборудования.

Должен знать: принцип действия обслуживаемого оборудования, основы процесса изготовления кожухов электродов разных видов и требования, предъявляемые к их механической прочности и электропроводности, виды и свойства применяемых материалов, основы технологического процесса изготовления самоспекающихся электродов, физико-химические свойства материалов, идущих на изготовление и сборку электродов, правила наращивания и перепуска электродов, электросварочное дело.

26. Электродчик 4-й разряд

Характеристика работ. Ведение процесса набивки, наращивания и сборки угольных электродов с помощью подвижных и зажимных устройств. Замер уровня массы в электродах. Обеспечение высокого качества изготовления электродов.

Должен знать: устройство электрододержателей, тормозных устройств, обдувной вентиляции и другого обслуживаемого оборудования, технологический процесс набивки электродов, условия коксования электродной массы в кожухах, физико-химические свойства электродной массы и железа, применяемых при наращивании электродов.

Перечень наименований профессий рабочих, предусмотренных разделом "Производство электродной продукции", с указанием их наименований по действовавшему выпуску ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг. в приложении 10 к разделу 6 ЕТКС (выпуск 8).

Перечень профессий рабочих, предусмотренных действовавшим разделом ЕТКС "Производство электродной продукции", с указанием измененных наименований профессий, разделов и номеров выпусков, в которые они включены приведены в приложении 11 к разделу 6 ЕТКС (выпуск 8).

приложение 1 к

Единому тарифно-квалификационному справочнику

работ и профессий рабочих (выпуск 8)

Алфавитный указатель профессий рабочих

№ п/п	Наименование профессии	Диапазон разрядов	Стр.
1	Анодчик в производстве алюминия	4-6	23
2	Аппаратчик в производстве металлических порошков	2-5	23
3	Аппаратчик в производстве титана и редких металлов	2-5	25
4	Аппаратчик в производстве драгоценных металлов	3-6	26
5	Аппаратчик в производстве солей	5-6	27
6	Аппаратчик в производстве твердых сплавов и тугоплавких металлов	2-5	84
7	Аппаратчик-гидрометаллург	2-6	27
8	Аппаратчик изготовления искусственного шеелита	3-5	31
9	Аппаратчик на плазменных установках	4-6	32
10	Аппаратчик получения гидроокисных соединений щелочных металлов	3-5	34
11	Аппаратчик по разделению редкоземельных элементов	5-6	35
12	Аппаратчик приготовления серно-кислого глинозема	2-3	35
13	Аппаратчик приготовления электролита	3	36
14	Аппаратчик карбидизации	3-6	85
15	Аппаратчик на приготовлении смесей и растворов	3-6	87
16	Аппаратчик окисления молибденовых отходов	4	88
17	Аппаратчик печей восстановления	3-5	89
18	Аппаратчик электрохимического производства тантала	3-5	90
19	Вальцовщик холодного металла	2-6	68
20	Варщик литейных смазок	2-3	69
21	Волочильщик цветных металлов	2-5	70
22	Выбивщик титановой губки	3-4	36
23	Выбивщик-заливщик металла	3-4	36
24	Загрузчик щелочи	3	37
25	Загрузчик-выгрузчик обжиговых и графитировочных печей	3-5	101
26	Заготовщик химических полуфабрикатов тугоплавких металлов	2-4	91
27	Заливщик анодов	3-6	2
28	Загрузчик шихты	3-5	3
29	Катодчик	2-5	37
30	Кашировальщик-красильщик фольги	3-5	71
31	Конвертерщик	2-6	38
32	Конденсаторщик	4	39
33	Контролер продукции цветной металлургии	3-6	3
34	Комплектовщик форм сусальных металлов	2-3	71
35	Кузнец драгоценных металлов	3-5	72
36	Литейщик цветных металлов	3-5	39
37	Машинист штыревого крана	5	40
38	Машинист дробильно - помольно - сортировочных механизмов	2-4	6
39	Машинист просеивающих установок	2	6
40	Монтажник на ремонте ванн	2-6	6
41	Монтажник на ремонте печей	2-5	7
42	Монтажник реакционных аппаратов	3-6	40
43	Монтировщик изделий из драгоценных металлов	3-6	72
44	Нагревальщик цветных металлов	2-5	73
45	Наладчик оборудования в производстве драгоценных металлов	4-5	41
46	Обогатитель отходов	2	8
47	Обработчик вторичных шламов	3	42
48	Обработчик матричных листов	2-3	42
49	Обработчик прутков сормайта	1	91
50	Обработчик твердосплавных изделий	2-3	92
51	Оператор щита (пульта) управления преобразовательной подстанции	3-5	9
52	Оператор линии по обработке цветных металлов	3-5	75
53	Отбивщик ртути	5	42
54	Отжигальщик цветных металлов	2-4	76
55	Оператор автоматизированного процесса алюминия	4-8	43
56	Пекоплавщик	3-4	101
57	Плавильщик	2-6	9
58	Прокальщик	3-6	14
59	Пропитчик	3-4	15
60	Прессовщик электродной продукции	3-6	102
61	Печевой восстановления железа и отжига железных порошков	3-4	92
62	Печевой в производстве цинковой пыли	3-5	45
63	Печевой иодидного рафинирования	4-6	46
64	Печевой на восстановлении и дистилляции титана и редких металлов	3-6	47
65	Печевой на вальцпечах	3-6	48
66	Печевой на получении цинкового купороса	3-4	49
67	Печевой по восстановлению никелевого порошка	4-5	49
68	Печевой по восстановлению термическим способом	3-6	50
69	Печевой по переработке титаносодержащих и редкоземельных материалов	3-6	51
70	Печеворй по производству трехокиси сурьмы	4-5	52
71	Прессовщик твердых сплавов	3-5	93
72	Плавильщик бариевого электролита	3	52
73	Плавильщик электронно-лучевой плавки	4-6	53
74	Приемщик драгоценных металлов и сырья	3-4	53
75	Пультовщик конвертера	2	54
76	Перемотчик рулонов	2-3	76
77	Перфораторщик фольги	3	77
78	Плакировщик изделий	2	77
79	Прессовщик на гидропрессах	3-6	77
80	Приготовитель технических жиров	2	78
81	Прокатчик горячего металла	3-6	78
82	Раздельщик титановой губки	4-5	54
83	Разливщик ртути	3	55
84	Разливщик цветных металлов и сплавов	3-5	55
85	Раймовщик дистилляционных печей	3-4	55
86	Рафинировщик ртути	3-4	56
87	Регулировщик электродов	3-4	15
88	Резчик сусальных металлов	3	80
89	Репультаторщик	3	56
90	Сборщик пакетов	2	94
91	Сварщик изделий из тугоплавких металлов	4	94
92	Станочник на механической обработке электродной продукции	2-6	104
93	Спекальщик	3-6	95
94	Слесарь электродной продукции	3-5	103
95	Смесильщик	3-5	16
96	Стендовщик	3-4	106
97	Станочник по обработке твердосплавной продукции	4	96
98	Трубопрокатчик	2-6	80
99	Уборщик шлака и оборотных материалов	2-3	56
100	Формовщик электродной массы	2-3	106
101	Фрезеровщик слитков	2-3	57
102	Футеровщик-шамотчик на ремонте ванн	2-6	17
103	Хлораторщик	3-5	57
104	Хлораторщик по приготовлению двухлористого олова	4-5	58
105	Хлораторщик электродной продукции	3-4	107
106	Хлоропроводчик	3-4	18
107	Чистильщик продукции	2-4	18
108	Цементаторщик	3-5	58
109	Шабровщик цветных металлов	2-3	81
110	Шламовщик электролитных ванн	3	58
111	Штабелевщик электродов	2	107
112	Шлифовщик изделий из твердых сплавов и тугоплавких металлов	2-6	97
113	Шихтовщик	2-4	19
114	Электродчик	2-4	107
115	Электролизник водных растворов	2-5	59
116	Электролизник расплавленных солей	2-6	60
117	Электрослесарь-контактчик	2-4	20

приложение 2 к

Единому тарифно-квалификационному справочнику

работ и профессий рабочих (выпуск 8)

Перечень профессий рабочих, предусмотренных настоящим разделом
"Общие профессии цветной металлургии", с указанием их
наименований по действовавшим разделам ЕТКС, издания 1969
и 1975 гг.

№ п/п	Наименование профессий	Диа- па- зон раз- рядов	Наименование профессий по действовавшим выпускам и разделам ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг.	Диапа- зон разря- дов	№ вы- пуска ЕТКС	Сокращен- ное наимено- вание раздела выпуска ЕТКС
1.	Заливщик подов	3-6	Заливщик	3-6	8	Общие цветмета
2.	Загрузчик шихты	3-5	Загрузчик шихты	3-5	8	-//-
3.	Контролер продукции	3-6	Контролер	3-5	8	-//-
4.	Машинист дробильно- помольно- сортировочных механизмов	2-4	Машинист дробильно- помольно-сортиро- вочных механизмов	2-4	8	-//-
5.	Машинист просеивающих установок	2	Машинист просеивающих установок	2	8	-//-
6.	Монтажник на ремонте ванн	2-6	Монтажник на ремонте ванн	2-6	8	-//-
7.	Монтажник на ремонте печей	2-5	Монтажник на ремонте печей	2-5	8	-//-
8.	Обогатитель отходов	2	Обогатитель отходов	2	8	-//-
9.	Оператор щита (пульта) управления преобразователь- ной подстанции	3-5	Оператор щита (пульта) управления преобразовательной подстанции	3-5	8	-//-
10.	Плавильщик	2-6	Плавильщик	2-6	8	-//-
			Плавильщик пятиокиси ванадия	4-5	7	Феррос- плавное
			Кальцинаторщик	3-4	7	-//-
11.	Прокальщик	3-6	Прокальщик	3-5	8	Общие цветмета
12.	Пропитчик	3-4	Пропитчик	3-4	8	-//-
13.	Регулировщик электродов	3-4	Регулировщик электродов	3-4	8	-//-
14.	Смесильщик	3-5	Смесильщик	3-5	8	-//-
15.	Футеровщик- шамотчик на ремонте ванн	2	Футеровщик- шамотчик на ремонте ванн	2-6	8	-//-
16.	Хлоропроводчик	3-4	Хлоропроводчик	3-4	8	-//-
17.	Чистильщик продукции	2-4	Чистильщик продукции	2-4	8	-//-
			Машинист – оператор правильно- чистильного агрегата	4	8	Обработка цветных металлов
18.	Шихтовщик	2-4	Шихтовщик	2-4	8	Общие цветмета
19.	Электрослесарь- контактчик	2-4	Электрослесарь- контактчик	3-4	8	-//-
			Замерщик контактов и температуры	2	8	Цветные и редкие металлы

приложение 3 к

Единому тарифно-квалификационному справочнику

работ и профессий рабочих (выпуск 8)

Перечень профессий рабочих, предусмотренных действовавшим
разделом ЕТКС "Общие профессии цветной металлургии", с
указанием измененных наименований профессий, разделов и номеров
выпусков, в которые они включены

№ п/п	Наименование профессий	Диа- пазон раз- рядов	Наименование профессий по действовавшим выпускам и разделам ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг.	Диа- пазон раз- рядов	№ вы- пуска ЕТКС	Сокращенное наименова-- ние раздела выпуска ЕТКС
1.	Грануляторщик	3	Аннулирована
2.	Заливщик	3-6	Заливщик анодов	3-6	8	Общие цветмета
3.	Загрузчик шихты	3-5	Загрузчик шихты	3-5	8	-//-
4.	Каменщик-печник	2-5	Огнеупорщик	2-6	3	Строитель- ные работы промышлен- ных печей, котлов и агрегатов
5.	Контролер	3-5	Контролер продукции цветной металлургии	3-6	8	Общие цветмета
6.	Машинист дробильно- помольно- сортировочных механизмов	2-4	Машинист дробильно- помольно- сортировочных механизмов	2-4	8	-//-
7.	Машинист просеивающих установок	2	Машинист просеивающих установок	2	8	-//-
8.	Монтажник на ремонте ванн	2-6	Монтажник на ремонте ванн	2-6	8	-//-
9.	Монтажник на ремонте печей	2-5	Монтажник на ремонте печей	2-5	8	-//-
10.	Обогатитель отходов	2	Обогатитель отходов	2	8	-//-
11.	Оператор щита (пульта) управления преобразовательной подстанции	3-5	Оператор щита (пульта) управления преобразова- тельной подстанции	3-5	8	-//-
12.	Плавильщик	2-6	Плавильщик	2-6	8	-//-
13.	Прокальщик	3-5	Прокальщик	3-6	8	-//-
14.	Пропитчик	3-4	Пропитчик	3-4	8	-//-
15.	Регулировщик электродов	3-4	Регулировщик электродов	3-4	8	-//-
16.	Смесильщик	3	Смесильщик	3-5	8	-//-
17.	Спекальщик твердых сплавов	2-6	Спекальщик	3-6	8	Твердые и тугоплавкие сплавы
18.	Футеровщик- шамотчик на ремонте ванн	2-6	Футеровщик- шамотчик на ремонте ванн	2-6	8	Общие цветмета
19.	Хлоропроводчик	3-4	Хлоропроводчик	3-4	8	-//-
20.	Чистильщик продукции	2-4	Чистильщик продукции	2-4	8	-//-
21.	Шихтовщик	2-4	Шихтовщик	2-4	8	-//-
22.	Элеваторщик	2	Транспортерщик	2-3	1	Общие отрасли экономики
23.	Электродчик	2-4	Электродчик	2-4	8	Электродная продукция
24.	Электрослесарь- контактчик	3-4	Электрослесарь- контактчик	2-4	8	Общие цветмета

приложение 4 к

Единому тарифно-квалификационному справочнику

работ и профессий рабочих (выпуск 8)

Перечень профессий рабочих, предусмотренных настоящим разделом
"Производство цветных, редких металлов и порошков из цветных
металлов", с указанием их наименований по действовавшим
разделам ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг.

№ п/п	Наименование профессий	Диапа- зон разрядов	Наименование профессий по действовавшим выпускам и разделам ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг.	Диа- па- зон раз- ря- дов	№ вы- пуска ЕТКС	Сокра- щенное наимено- вание раздела выпуска ЕТКС
1.	Анодчик в производстве алюминия	4-6	Анодчик	4-6	8	Цветные и редкие металлы
2.	Аппаратчик в производстве металлических порошков	2-5	Аппаратчик в производстве металлических порошков	2-5	8	-//-
			Загрузчик порошков	2	8	-//-
			Промывальщик- сушильщик порошков	2-3	8	-//-
			Полировщик металлической пудры	3	8	-//-
			Разгрузчик порошков	2	8	-//-
			Размольщик металлического порошка	3-5	8	-//-
			Рассевщик металлического порошка	2-4	8	-//-
3.	Аппаратчик в производстве титана и редких металлов	2-5	Аппаратчик в производстве титана и редких металлов	2-5	8	-//-
4.	Аппаратчик в производстве драгоценных металлов	3-6	Аппаратчик в производстве драгоценных металлов и их солей	3-6	8	-//-
5.	Аппаратчик в производстве солей	5	Солевик старший	5	8	-//-
6.	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	8	-//-
			Автоклавщик	3-5	8	-//-
			Агитаторщик	3-4	8	-//-
			Аппаратчик выщелачивания	3-4	8	-//-
			Аппаратчик карбонизации	3-4	8	-//-
			Аппаратчик каустификации	4	8	-//-
			Аппаратчик приготовления целлюлозной пульпы	3	8	-//-
			Аппаратчик разложения алюминаторного раствора	3-4	8	-//-
			Диффузорщик	2-4	8	-//-
			Классификатор- щик	2	8	-//-
			Перколяторщик	3-4	8	-//-
			Сгустительщик (доррщик)	2-3	8	-//-
			Обработчик фильтроткани	2	8	-//-
7.	Аппаратчик изготовления искусственного шеелита	3-5	Аппаратчик искусственного шеелита	3-5	8	-//-
8.	Аппаратчик на плазменных установках	4-6	Аппаратчик на плазменных установках	4-6	8	-//-
9.	Аппаратчик получения гидро-окисных соединений щелочных металлов	3-5		Новая профессия
10.	Аппаратчик получения высокоочистных соединений щелочных металлов	3-5		Новая профессия
11.	Аппаратчик по разделению редкоземельных элементов	5-6	Аппаратчик по разделению редкоземельных элементов методом ионного обмена	5-6	8	-//-
12.	Аппаратчик по приготовлению сернокислого глинозема	2-3	Аппаратчик по приготовлению сернокислого глинозема	2-3	8	-//-
13.	Аппаратчик приготовления электролита	3	Аппаратчик приготовления электролита	3	8	-//-
14.	Выбивщик титановой губки	3-4	Выбивщик титановой губки	3-4	8	-//-
15.	Выливщик-заливщик металла	3-4	Выливщик- заливщик металла	3-4	8	-//-
16.	Загрузчик щелочи	3	Загрузчик щелочи	3	8	Цветные и редкие металлы
17.	Катодчик	2-5	Катодчик	2-5	8	-//-
18.	Конвертерщик	2-6	Конвертерщик	2; 4-6	8	-//-
			Конвертерщик на выплавке ферросплавов	2-6	7	Феррос- плавное
19.	Конденсаторщик	4	Конденсаторщик	4	8	-//-
20.	Литейщик цветных металлов	3-5	Литейщик	3-5	8	-//-
21.	Машинист штыревого крана	5	Машинист штыревого крана	5	8	-//-
22.	Монтажник реакционных аппаратов	3-6	Монтажник реакционных аппаратов	3-6	8	-//-
23.	Наладчик оборудования в производстве драгоценных металлов	4-5	Наладчик технологического оборудования в производстве чистых драгоценных металлов и их солей	4-5	8	-//-
24.	Обработчик вторичных металлов	3	Обработчик вторичных металлов	3	8	-//-
25.	Обработчик матричных листов	2-3	Обработчик матричных листов	2-3	8	-//-
26.	Отбивщик ртути	5	Отбивщик ртути	5	8	-//-
27.	Печевой в производстве цинковой пыли	3-5	Печевой в производстве цинковой пыли	3-5	8	-//-
28.	Печевой иодидного рафинирования	4-6		Новая профессия
29.	Печевой на восстановлении и дистилляции титана и редких металлов	3-6	Печевой на восстановлении и дистилляции титана и редких металлов	3-6	8	-//-
30.	Печевой на вельцпечах	3-6	Печевой на получении окиси цинка в вельцпечах	3-6	8	-//-
31.	Печевой на получении цинкового купороса	3-4	Печевой на получении цинкового купороса в печах кипящего слоя	3-4	8	-//-
32.	Печевой по восстановлению никелевого порошка	4-5	Печевой по восстановлению активного никелевого порошка	4-5	8	-//-
33.	Печевой по восстановлению термическим способом	3-6	Печевой по восстановлению термическим способом	3-6	8	-//-
34.	Печевой по переработке титаносодержащих и редкоземельных материалов	3-6	Печевой по переработке титаносодержа- щих и редкоземельных материалов	3-6	8	-//-
35.	Печевой по производству трехокиси сурьмы	4-5	Печевой по производству трехокиси сурьмы высокой чистоты	4-5	8	-//-
36.	Плавильщик бариевого электролита	3	Плавильщик бариевого электролита	3	8	-//-
37.	Плавильщик электронно-лучевой плавки	4-6	Плавильщик электронно- лучевой плавки	4-6	8	-//-
38.	Приемщик драгоценных металлов и сырья	3-4	Приемщик сырья и полуфабрикатов , содержащих драго-ценные металлы	3-4	8	-//-
39.	Пультовщик конвертера	2	Пультовщик конвертера	2	7	Феррос- плавное
40.	Раздельщик титановой губки	4-5	Раздельщик титановой губки	4-5	8	Цветные и редкие металлы
41.	Разливщик ртути	3	Разливщик ртути	3	8	-//-
42.	Разливщик цветных металлов и сплавов	3	Разливщик цветных металлов и сплавов	3	8	-//-
43.	Раймовщик дистилляционных печей	3	Раймовщик дистилляционных печей	3	8	-//-
44.	Рафинировщик ртути	3-4	Рафинировщик ртути	3-4	8	-//-
45.	Репульпаторщик	3	Репульпаторщик	3	8	-//-
46.	Уборщик шлака и оборотных материалов	2-3	Уборщик шлака и оборотных материалов	2-3	8	-//-
47.	Фрезеровщик слитков	2-3	Фрезеровщик магниевых и бронзовых колец на стружку	2-3	8	-//-
48.	Хлораторщик	3-5	Хлораторщик	3-5	8	-//-
49.	Хлораторщик по приготовлению двухлористого олова	4-5	Хлораторщик по приготовлению двухлористого олова	4-5	8	-//-
50.	Цементаторщик	3-5	Цементаторщик	3-5	8	-//-
51.	Шламовщик электролитных ванн	3	Шламовщик электролитных ванн	3	8	-//-
52.	Электролизник водных растворов	2-5	Электролизник водных растворов	2-5	8	-//-
53.	Электролизник расплавленных солей	2-6	Электролизник расплавленных солей	2-6	8	-//-

приложение 5 к

Единому тарифно-квалификационному справочнику

работ и профессий рабочих (выпуск 8)

Перечень профессий рабочих, предусмотренных действовавшим
разделом ЕТКС "Производство цветных и редких металлов,
производство порошков из цветных металлов", с указанием
измененных наименований профессий, разделов и номеров выпусков,
в которые они включены

№ п/п	Наименование профессий	Диапазон разрядов	Наименование профессий по действовавшим выпускам и разделам ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг.	Диа- пазон раз- рядов	№ вы- пус- ка ЕТКС	Сокра- щенное наиме- нование раздела выпуска ЕТКС
1.	Автоклавщик	3-5	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	8	Цветные и редкие металлы
2.	Агитаторщик	3-4			8	-//-
3.	Анодчик в производстве алюминия	4-6	Анодчик в производстве алюминия	4-6	8	-//-
4.	Анодчик в производстве магния	4-6	Аннулирована
5.	Аппаратчик в производстве порошков	2-3	Аппаратчик в производстве металлических порошков	2-5	8	-//-
6.	Аппаратчик в производстве титана и редких металлов	2-5	Аппаратчик в производстве титана и редких металлов	2-5	8	-//-
7.	Аппаратчик в производстве чистых драгоценных металлов и их солей	3-6	Аппаратчик в производстве драгоценных металлов	3-6	8	-//-
8.	Аппаратчик выщелачивания	2	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	8	-//-
9.	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	8	-//-
10.	Аппаратчик изготовления искусственного шеелита	3-5	Аппаратчик изготовления искусственного шеелита	3-5	8	-//-
11.	Аппаратчик карбонизации	3-4	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	8	-//-
12.	Аппаратчик каустификации	4	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	8	-//-
13.	Аппаратчик на плазменных установках	4-6	Аппаратчик на плазменных установках	4-6	8	-//-
14.	Аппаратчик по разделению редкоземельных элементов методов ионного обмена	5-6	Аппаратчик по разделению редкоземельных элементов	5-6	8	-//-
15.	Аппаратчик приготовления катализатора	3-4	Аппаратчик приготовления катализатора	2-5	24	Общие химии
16.	Аппаратчик приготовления сернокислого глинозема	2-3	Аппаратчик приготовления сернокислого глинозема	2-3	8	Цветные и редкие металлы
17.	Аппаратчик приготовления целлюлозной пульпы	3	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	8	-//-
18.	Аппаратчик приготовления электролита	3	Аппаратчик приготовления электролита	3	8	-//-
19.	Аппаратчик разложения алюминатного раствора	3-4	Аппаратчик разложения алюминатного раствора	3-4	8	-//-
20.	Аппаратчик теплообменника и топки	3-4	Аппаратчик нагрева теплоносителей	3-5	8	-//-
21.	Выбивальщик губки	3-4	Выбивальщик титановой губки	3-4	8	-//-
22.	Выливщик-заливщик металла	3-4	Выливщик- заливщик металла	3-4	8	-//-
23.	Диффузорщик	2-4	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	4	Общие
24.	Дозировщик	2; 4	Дозировщик обогащения	2-4	4	Общие
25.	Загрузчик порошков	2	Аппаратчик в производстве металлических порошков		8	Цветные и редкие металлы
26.	Загрузчик щелочи	3	Загрузчик щелочи	3	8	-//-
27.	Замерщик контактов и температуры	2	Электрослесарь -контактчик	2-4	8	Общие цветмета
28.	Катодчик	2-5	Катодчик	2-6	8	Цветные и редкие металлы
29.	Классификаторщик	2	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	8	-//-
30.	Конвертерщик	2; 4-6	Конвертерщик	2-6	8	-//-
31.	Конденсаторщик	4	Конденсаторщик	4	8	-//-
32.	Литейщик	3-5	Литейщик цветных металлов	3-5	8	-//-
33.	Машинист штыревого крана	5	Машинист штыревого крана	5	8	-//-
34.	Монтажник реакционных аппаратов	3-6	Монтажник реакционных аппаратов	3-6	8	-//-
35.	Наладчик технологического оборудования в производстве чистых драгоценных металлов и их солей	4-5	Наладчик оборудования в производстве драгоценных металлов	4-5	8	-//-
36.	Обработчик вторичных шламов	3	Обработчик вторичных шламов	3	8	-//-
37.	Обработчик матричных листов	2-3	Обработчик матричных листов	2-3	8	-//-
38.	Обработчик фильтроткани	2	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	8	-//-
39.	Отбивщик ртути	5	Отбивщик ртути	5	8	-//-
40.	Откатчик катодного и анодного металла, сырца, кеков	2	Откатчик катодного и анодного металла, сырца, кеков	2	1	Общие для всей эконо- мики
41.	Перколяторщик	3-4	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	8	Цветные и редкие металлы
42.	Печевой в производстве цинковой пыли	3-5	Печевой в производстве цинковой пыли	3-5	8	-//-
43.	Печевой на восстановлении и дистилляции титана и редких металлов	3-6	Печевой на восстановлении и дистилляции титана и редких металлов	3-6	8	-//-
44.	Печевой на получении окиси цинка в вельцпечах	3-5	Печевой на вельцпечах	3-6	8	-//-
45.	Печевой на получении цинкового купороса в печах кипящего слоя	3-4	Печевой на получении цинкового купороса	3-4	8	-//-
46.	Печевой на ремонте и восстановлении реакционных аппаратов	3-6	Монтажник реакционных аппаратов	3-6	8	-//-
47.	Печевой по восстановлению активного никелевого порошка	4	Печевой по восстановлению никелевого порошка	4-5	8	-//-
48.	Печевой по восстановлению термическим способом	5-6	Печевой по восстановлению термическим способом	3-6	8	-//-
49.	Печевой по переработке титаносодержащих и редкоземельных материалов	3-6	Печевой по переработке титаносодержа- щих и редкоземельных материалов	3-6	8	-//-
50.	Печевой по производству трехокиси сурьмы высокой чистоты	4-5	Печевой по производству трехокиси сурьмы	4-5	8	-//-
51.	Плавильщик бариевого электролиза	3	Плавильщик бариевого электролита	3	8	-//-
52.	Плавильщик электронно-лучевой плавки	5-6	Плавильщик электронно- лучевой плавки	4-6	8	-//-
53.	Полировщик металлической пудры	3	Аппаратчик в производстве металлических порошков	2-5	8	-//-
54.	Приемщик сырья и полуфабрикатов, содержащих драгоценные металлы	2-4	Приемщик драгоценных металлов и сырья	3-4	8	-//-
55.	Промывальщик- сушильщик порошков	2-3	Аппаратчик в производстве металлических порошков	2-5	8	-//-
56.	Разгрузчик порошков	2	Аппаратчик в производстве металлических порошков	2-5	8	-//-
57.	Раздельщик титановой губки	4-5	Раздельщик титановой губки	4-5	8	-//-
58.	Разливщик ртути	3	Разливщик ртути	3	8	-//-
59.	Разливщик цветных металлов и сплавов	3-5	Разливщик цветных металлов и сплавов	3-5	8	-//-
60.	Размольщик металлического порошка	3-5	Аппаратчик в производстве металлических порошков	2-5	8	-//-
61.	Раймовщик дистилляционных печей	3-4	Раймовщик дистилляционных печей	3-4	8	-//-
62.	Рассевщик металлического порошка	2-4	Аппаратчик в производстве металлических порошков	2-5	8	-//-
63.	Рафинировщик ртути	3-4	Рафинировщик ртути	3-4	8	-//-
64.	Репульпаторщик	3	Репульпаторщик	3	8	-//-
65.	Сгустительщик (доррщик)	2-3	Аппаратчик- гидрометаллург	2-6	8	-//-
66.	Солевик старший	5	Аппаратчик в производстве солей	5-6	8	-//-
67.	Уборщик шлака и оборотных материалов	2-3	Уборщик шлака и оборотных материалов	2-3	8	-//-
68.	Фрезеровщик магниевых и бронзовых колец на стружку	2-3	Фрезеровщик слитков	2-3	8	-//-
69.	Хлораторщик	3-5	Хлораторщик	3-5	8	-//-
70.	Хлораторщик по приготовлению двухлористого олова	4-5	Хлораторщик по приготовлению двухлористого олова	4-5	8	-//-
71.	Цементаторщик	3-5	Цементаторщик	3-5	8	-//-
72.	Шламовщик электролитных ванн	3	Шламовщик электролитных ванн	3	8	-//-
73.	Шлифовальщик	3	Шлифовщик плоскостей, ниппелей и шинок	3	2	Механи- ческая обра- ботка
74.	Электролизник водных растворов	1-5	Электролизник водных растворов	1-5	8	Цветные и редкие металлы
75.	Электролизник расплавленных солей	2-6	Электролизник расплавленных солей	2-6	8	-//-

приложение 6 к

Единому тарифно-квалификационному справочнику

работ и профессий рабочих (выпуск 8)

Перечень профессий рабочих, предусмотренных настоящим разделом
"Обработка цветных металлов", с указанием их наименований по
действовавшим разделам ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг.

№ п/п	Наименование профессий	Диа- па- зон раз- рядов	Наименование профессий по действовавшим выпускам и разделам ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг.	Диа- пазон раз- рядов	№ выпус- ка ЕТ КС	Сокращен- ное наимено- вание раздела выпуска ЕТКС
1.	Вальцовщик	2-6	Вальцовщик холодного металла	2-6	8	Обработка холодного металла
			Вальцовщик – промывщик рулонов фольги	3	8	-//-
2.	Варщик литейщик смазок	2-3	Варщик литейщик смазок	2-3	8	-//-
3.	Волочильщик цветных металлов	2-5	Волочильщик	2-5	8	-//-
4.	Кашировальщик- красильщик фольги	3-5	Кашировальщик- красильщик фольги	3-5	8	-//-
5.	Комплектовщик форм сусальных металлов	2-3	Формовщик- сусальщик	1-3	8	-//-
6.	Кузнец драгоценных металлов	3-6	Кузнец драгоценных металлов	4-6	8	-//-
7.	Монтировщик изделий из драгоценных металлов	3-6	Монтировщик изделий из благородных металлов и их сплавов	4-6	8	-//-
8.	Нагревальщик цветных металлов	2-5	Нагревальщик цветных металлов	1-4	8	-//-
9.	Оператор линии по обработке цветных металлов	3-6	Волочильщик (в части автоматических линий)	2-5	8	-//-
			Оператор поточной линии по обработке слитков	4	8	-//-
10.	Отжигальщик цветных металлов	2-4	Отжигальщик заготовок и изделий из цветных металлов и сплавов	1-4	8	-//-
11.	Перемотчик рулонов	2-3	Перемотчик рулонов	2-3	8	-//-
12.	Перфораторщик фольги	3	Перфораторщик фольги и листов ротапринта	3	8	-//-
			Тиснильщик фольги	3	8	-//-
13.	Плакировщик изделий	2	Плакировщик металла	2	8	-//-
14.	Прессовщик на гидропрессах	3-6	Прессовщик на гидропрессах	2-6	8	-//-
15.	Приготовитель технических жиров	2	Пульверизаторщик технических жиров	2	8	-//-
16.	Прокатчик горячего металла	3-6	Прокатчик горячего металла	3-6	8	-//-
17.	Резчик сусальных металлов	3	Резчик фольги и сусальных металлов	3	8	-//-
18.	Трубопрокатчик	2-6	Трубопрокатчик	2-5	8	-//-
19.	Шабровщик цветных металлов	2-3	Шабровщик	2-3	8	-//-

приложение 7 к

Единому тарифно-квалификационному справочнику

работ и профессий рабочих (выпуск 8)

Перечень профессий рабочих, предусмотренных действовавшим
разделом ЕТКС "Обработка цветных металлов давлением", с
указанием измененных наименований профессий, разделов и номеров
выпусков, в которые они включены

№ п/п	Наименование профессий	Диа- па- зон раз- рядов	Наименование профессий по действовавшим выпускам и разделам ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг.	Диа- па- зон раз- рядов	№ выпуска ЕТКС	Сокращен- ное наимено- вание раздела выпуска ЕТКС
1.	Вальцовщик- промывальщик рулонов фольги цветных металлов	3	Вальцовщик холодного металла	2-6	8	Обработка металла
2.	Вальцовщик холодного металла	2-6	Вальцовщик холодного металла	2-6	8	-//-
3.	Варщик литейных смазок	2	Варщик литейных смазок	2	8	-//-
4.	Волочильщик	2-5	Волочильщик цветных металлов	2-5	8	-//-
			Оператор линии по обработке цветных металлов (в части автоматических и полуавтоматических линий)	3-5	8	-//-
5.	Кантовщик	2	Аннулирована		8	-//-
6.	Кашировальщик- красильщик фольги	3-5	Кашировальщик- красильщик фольги	3-5	8	Обработка цветных металлов
7.	Кузнец драгоценных металлов	4-5	Кузнец драгоценных металлов	3-5	8	-//-
8.	Машинист-оператор правильно-чистиль- ного агрегата	4	Чистильщик продукции	2-4	8	Общие цветмета
9.	Монтировщик изделий из благородных цветных металлов и их сплавов	3-6	Монтировщик изделий из драгоценных металлов	3-6	8	Обработка цветных металлов
10.	Нагревальщик цветных металлов	1-4	Нагревальщик цветных металлов	1-4	8	-//-
11.	Обработчик шимсов	2-3	Аннулирована		8	-//-
12.	Оператор поточной линии по обработке слитков	4	Оператор линии по обработке цветных металлов	3-5	8	-//-
13.	Отжигальщик заготовок и изделий из цветных металлов и сплавов	1-4	Отжигальщик цветных металлов	2-4	8	-//-
14.	Отковщик захваток	1-3	Завальцовщик	1-4	2	Котельные
15.	Перемотчик рулонов	2-3	Перемотчик рулонов	2-3	8	Обработка цвет мет.
16.	Перфораторщик фольги	3	Перфораторщик фольги	3	8	-//-
17.	Плакировщик металла	2	Плакировщик изделий	2	8	-//-
18.	Правильщик изделий из цветных металлов и сплавов	2-3	Правильщик на машинах	1-4	2	Кузнечные
			Правильщик вручную	1-4	2	Котельные
19.	Прессовщик на гидропрессах	2-6	Прессовщик на гидропрессах	3-6	8	Обработка цветмета
20.	Прокатчик горячего металла	3-6	Прокатчик горячего металла	3-6	8	-//-
21.	Пульверизаторщик технических жиров	2	Приготовитель технических жиров	2	8	-//-
22.	Резчик фольги и сусальных металлов	3	Резчик сусальных металлов	3	8	-//-
23.	Составитель флюсов	2	Флюсовар	2-6	7	Общие чермета
24.	Тиснильщик фольги	3	Перфораторщик фольги	3	8	Обработка цветмета
25.	Трубопрокатчик	2-5	Трубопрокатчик	2-6	8	-//-
26.	Формовщик-сусальщик	1-3	Комплектовщик форм сусальных металлов	2-3	8	-//-
27.	Шабровщик	2-3	Шабровщик цветных металлов	2-3	8	-//-

приложение 8 к

Единому тарифно-квалификационному справочнику

работ и профессий рабочих (выпуск 8)

Перечень профессий рабочих, предусмотренных настоящим разделом
"Производство твердых сплавов, тугоплавких металлов и изделий
порошковой металлургии", с указанием их наименований по
действовавшим разделам ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг.

№ п/п	Наименование профессий	Диа- па- зон раз- рядов	Наименование профессий по действовавшим выпускам и разделам ЕТКС, изд. 1969 и 1975 гг.	Диа- пазон раз- рядов	№ вы- пус- ка ЕТ КС	Сокращенное наимено- вание раздела выпуска ЕТКС
1.	Аппаратчик в производстве твердых сплавов и тугоплавких металлов	2-5	Аппаратчик в производстве твердых сплавов и тугоплавких металлов	2-4	8	Твердые и тугоплавкие металлы
2.	Аппаратчик карбидизации	3-6	Карбонизаторщик вольфрама и титана	4	8	-//-
3.	Аппаратчик на приготовлении смеси и растворов	3-6	Аппаратчик на приготовлении смеси и растворов	3-6	8	-//-
4.	Аппаратчик окисления молибденовых отходов	4	Аппаратчик окисления молибденовых отходов	4	8	-//-
5.	Аппаратчик печей восстановления	3-5	Аппаратчик печей восстановления	3-5	8	-//-
6.	Аппаратчик электрохимическо- го производства тантала	3-5	Аппаратчик электрохимическо- го производства тантала	3-5	8	-//-
7.	Заготовщик химических полуфабрикатов тугоплавких металлов	2-4	Заготовщик химических полуфабрикатов тугоплавких металлов	2-4	8	-//-
8.	Обработчик прутков сормайта	1	Обработчик прутков сормайта	1	8	-//-
9.	Обработчик твердосплавных изделий	2-3	Обработчик твердосплавных изделий	2-3	8	-//-
10.	Печевой восстановления окислов железа	4-5	Печевой восстановления окислов железа	4-5	8	-//-
11.	Печевой отжига железных порошков	3-4	Печевой отжига железных порошков	3-4	8	-//-
12.	Прессовщик твердых сплавов	3-5	Прессовщик	2-5	8	-//-
13.	Сборщик пакетов	2	Сборщик пакетов	2	8	-//-
14.	Сварщик изделий из тугоплавких металлов	4	Сварщик штабиков	4	8	-//-
15.	Спекальщик	3-6	Спекальщик	2-6	8	Общие цветмета
16.	Станочник по обработке твердосплавной продукции	4		Новая профессия
17.	Шлифовщик изделий из твердых и тугоплавких сплавов	2-6	Шлифовщик изделий из твердых и тугоплавких сплавов	2-5	8	Твердые и тугоплавкие металлы

приложение 9 к

Единому тарифно-квалификационному справочнику

работ и профессий рабочих (выпуск 8)

Перечень профессий рабочих, предусмотренных действовавшим
разделом ЕТКС "Производство твердых и тугоплавких металлов и
сплавов, порожков черных металлов и изделий порошковой
металлургии", с указанием измененных наименований профессий,
разделов и номеров выпусков, в которые они включены

№ п/п	Наименование профессий	Диа- па- зон раз- рядов	Наименование профессий по действовавшим выпускам и разделам ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг.	Диа- пазон раз- рядов	№ вы- пуска ЕТКС	Сокращен- ное наимено- вание раздела выпуска ЕТКС
1.	Аппаратчик в производстве твердых сплавов и тугоплавких металлов	2-5	Аппаратчик в производстве твердых сплавов и тугоплавких металлов	2-5	8	Твердые и тугоплав- кие металлы
2.	Аппаратчик на приготовлении смеси и растворов	3-6	Аппаратчик на приготовлении смеси и растворов	3-6	8	-//-
3.	Аппаратчик окисления молибденовых отходов	4	Аппаратчик окисления	4	8	-//-
4.	Аппаратчик печей восстановления	3-5	Аппаратчик печей восстановления	3-5	8	-//-
5.	Аппаратчик электрохимического производства тантала	3-5	Аппаратчик электрохимического производства тантала	3-6	8	-//-
6.	Заготовщик химических полуфабрикатов тугоплавких металлов	2-4	Заготовщик химических полуфабрикатов тугоплавких металлов	2-4	8	-//-
7.	Карбонизаторщик вольфрама и титана	3-6	Аппаратчик карбидизации	4	8	-//-
8.	Кузнец тугоплавких металлов	3-5	Кузнец-штамповщик на ротационных машинах	3-6	2	Кузнечные
9.	Машинист агрегата по очистке губчатого железа	1-2	Чистильщик металла, отливок, изделий и деталей	1-3	2	Литейные
10.	Обработчик прутков сормайта	1	Обработчик прутков сормайта	1	8	Твердые и тугоплавкие металлы
11.	Обработчик твердосплавных изделий	2-3	Обработчик твердосплавных изделий	2-3	8	-//-
12.	Печевой восстановления окислов железа	4-5	Печевой восстановления окислов железа	4-5	8	-//-
13.	Печевой отжига железных порошков	3-4	Печевой отжига железных порошков	3-4	8	-//-
14.	Прессовщик	2-5	Прессовщик твердых сплавов	3-5	8	-//-
15.	Сборщик пакетов	2	Сборщик пакетов	2	8	-//-
16.	Сварщик штабиков	4	Сварщик изделий из тугоплавких металлов	4	8	-//-
17.	Укладчик изделий на вагонетки	2	Аннулирована		8	-//-
18.	Шлифовщик изделий из твердых и тугоплавких металлов	2-5	Шлифовщик изделий из твердых и тугоплавких металлов	2-5	8	-//-

приложение 10 к

Единому тарифно-квалификационному справочнику

работ и профессий рабочих (выпуск 8)

Перечень профессий рабочих, предусмотренных настоящим разделом
"Производство электродной продукции", с указанием их
наименований по действовавшим разделам ЕТКС, издания 1969 и
1975 гг.

№ п/п	Наименование профессий	Диа- па- зон раз- рядов	Наименование профессий по действовавшим выпускам и разделам ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг.	Диа- па- зон раз- рядов	№ вы- пуска ЕТКС	Сокращен- ное наимено- вание раздела выпуска ЕТКС
1.	Загрузчик- выгрузчик обжиговых и графитировочных печей	3-5	Загрузчик-выгрузчик обжиговых и графитировочных печей	3-5	8	Электрод- ная продукция
2.	Пекоплавщик	3-4	Пекоплавщик	3-4	8	-//-
3.	Прессовщик электродной продукции	3-6	Прессовщик электродной продукции	3-6	8	-//-
4.	Слесарь электродной продукции	3-5	Слесарь электродной продукции	3-5	8	-//-
5.	Станочник на механической обработке электродной продукции	2-6	Станочник на механической обработке электродной продукции	2-6	8	-//-
6.	Стендовщик	3-4	Стендовщик	3	8	-//-
7.	Формовщик электродной массы	2-3	Формовщик электродной массы	2-3	8	-//-
8.	Хлораторщик электродной продукции	3-4	Хлораторщик электродной продукции	3-4	8	-//-
9.	Штабелевщик электродов	2	Штабелевщик электродов	2	8	-//-
10.	Электродчик	2-4	Электродчик	2-4	8	Общие цветмета

приложение 11 к

Единому тарифно-квалификационному справочнику

работ и профессий рабочих (выпуск 8)

Перечень профессий рабочих, предусмотренных действовавшим
разделом ЕТКС "Производство электродной продукции", с указанием
измененных наименований профессий, разделов и номеров выпусков,
в которые они включены

№ п/п	Наименование профессий	Диа- па- зон раз- рядов	Наименование профессий по действовавшим выпускам и разделам ЕТКС, издания 1969 и 1975 гг.	Диа- пазон раз- рядов	№ вы- пуска ЕТКС	Сокра- щенное наимено- вание
1.	Загрузчик- выгрузчик обжиговых и графитировочных печей	3-5	Загрузчик-выгрузчик обжиговых и графитировочных печей	3-5	8	Элект- родная продукция
2.	Пекоплавщик	3-4	Пекоплавщик	3-4	8	-//-
3.	Прессовщик электродной продукции	3-5	Прессовщик электродной продукции	3-5	8	-//-
4.	Слесарь электродной продукции	3-5	Слесарь электродной продукции	3-5	8	-//-
5.	Смологон	2	Аннулирована		8	-//-
6.	Станочник на обработке электродной продукции	2-6	Станочник на обработке электродной продукции	2-6	8	-//-
7.	Стендовщик	3	Стендовщик	3-4	8	-//-
8.	Формовщик электродной анодной массы	2-3	Формовщик электродной массы	2-3	8	-//-
9.	Хлораторщик электродной продукции	3-4	Хлораторщик электродной продукции	3-4	8	-//-
10.	Чистильщик электродной продукции	2	Чистильщик продукции	2-4	8	-//-
11.	Штабелевщик электродов	2	Штабелевщик электродов	2	8	-//-

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығын (8-шығарылым) бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 10 қаңтардағы № 10-ө Бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2012 жылы 6 ақпанда № 7414 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2021 жылғы 6 қаңтардағы № 4 бұйрығымен.

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 06.01.2021 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 125-бабына сәйкес жұмыстардың белгілі бір түрлерінің күрделілігін белгілеу, жұмысшыларға біліктілік разрядтарын беру және кәсіптерінің дұрыс атауларын айқындау мақсатында БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (8-шығарылым) бекітілсін.

2. "Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2008 жылғы 23 сәуірдегі № 106-ө бұйрығы жойылсын.

3. Еңбек және әлеуметтік әріптестік департаменті (А.Ә.Сарбасов) осы бұйрықтың заңнамада белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін және ресми жариялануын қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Б.Б.Нұрымбетовке жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күннен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр

Г. Әбдіқалықова

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 10 қаңтардағы № 10-ө бұйрығымен бекітілген

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай
тарифтік-біліктілік анықтамалығы (8-шығарылым)
1. Жалпы ережелер

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығының (бұдан әрі - БТБА) 8-шығарылымы "Түсті металлургиядағы жалпы кәсіптер", "Түсті, сирек металдар мен түсті металдардан ұнтақ өндірісі", "Түсті металдарды өңдеу", "Қатты балқымалар, ауыр балқыма металдар мен ұнтақ тау-кен өнімдері өндірісі", "Электродты өнімдер өндірісі" деген бөлімдерден тұрады.

Жұмысшылар кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары үш бөлімнен "Жұмыстардың сипаттамасы", "Білуге тиіс", "Жұмыс үлгілері" тұрады.

"Жұмыстардың сипаттамасы" тарауында жұмысшы атқара алуға тиісті осы кәсібі мен осы разряды үшін барынша типті негізгі жұмыстың суреттемесі болады. Бұл жұмыстардың суреттемесі еңбек процесін түзетін: технологиялық процесті тікелей жүргізуге дайындық операцияларын, жабдықты күту және жұмыс орынын ұстау жөніндегі жұмысшының технологиялық процесті тікелей жүргізу жөніндегі әрекеттерін, олардың параметрлерін, сатылары мен қысқаша техникалық сипаттамалары көрсетіле отырып жұмысшы атқаратын еңбек функциялары тарауында беріледі.

"Білуге тиіс" тарауында "Жұмыстардың сипаттамасы" тарауында көрсетілген жұмыстарды сапалы атқару үшін қажетті, яғни еңбек құралдарының, еңбек жабдықтарының технологиялық және сындарлы ерекшеліктерін, технологиялық процестің реті мен сатыларын, техникалық және технологиялық құжаттаманы білу секілді, жұмысшы біліктілігіне қойылатын негізгі талаптар, сондай-ақ атқарылатын жұмыстың айрықшалығы мен күрделілігінен туындайтын арнаулы білім талаптары баяндалады. Аса күрделі, алтыншы және одан да жоғары разрядтарға сәйкес келетін жұмыстарды атқарушы жұмысшылардың жекелеген кәсіптері бойынша "Білуге тиіс" тарауында кәсіптік білім деңгейіне қойылатын орта кәсіптік білімнің міндеттілігі түріндегі талаптар келтірілген. Жұмысшылардың кәсіптік даярлығы мен кәсіби біліміне қойылатын нақты талаптар разрядтар беру кезінде белгіленуі мүмкін.

"Жұмыс үлгілері" тарауында осы кәсіп пен жұмыстардың разрядына анағұрлым үйлесімді жұмыстардың тізбесі келтіріледі. "Жұмыстардың сипаттамасы" тарауында атқарылатын жұмыстардың суреттемесі жеткілікті түрде толық берілген жағдайларда, біліктілік сипаттамаларында "Жұмыс үлгілері" тараулары келтірілмейді.

Тарифтік-біліктілік сипаттамалары сегіз разрядты тарифтік кестеге лайықталып әзірленді.

Әдеттегідей БТБА-да әрбір кәсіп бөлімдердің біреуінде ғана кездеседі.

Берілген БТБА-ның (8-шығарылым) бұл бөлімдерінде негізінен түсті металлургия, оны өндіру немесе жұмыс түрлеріне арналған ерекше кәсіптер берілген.

Тарифтік-біліктілік сипаттамалары жұмыстарды тарифтеу және ерекше айтылған жағдайларды қоспағанда, осы бөлімде(дерде) көрсетілген өндірістер мен жұмыстар бар ұйымдарда, меншік нысаны мен ұйымдық-құқықтық нысандарына қарамастан, жұмысшыларға біліктілік разрядтарын беру кезінде қолданылады.

Қызметкердің еңбек қызметін растаушы құжаттарды толтыру кезінде, сондай-ақ тарифтік разрядты өзгерту кезінде оның кәсібінің атауы БТБА-ға сәйкес жазылады.

Қолданыста ыңғайлы болу үшін БТБА (8-шығарылым) жұмысшы кәсіптерінен, разрядтар аралығынан және беттердің нөмірленуінен тұратын алфавиттік көрсеткішті көздейді (1-қосымша).

2. Түсті металлургиядағы жалпы кәсіптер
Анод құюшылар
1. Анод құюшылар 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Анод (табан) блоктарын фрезерлеу. Катод өзектерді металл жылтырына дейін тазарту. Жұмыс істеген анодтарды (өртенділерді) электролиттен, балшықты топырақтан, алюминийлі қорғаныс жабыннан виброүстелде, пневматикалық балғамен, щеткамен, қырғышпен тазарту. Анодұстағыштар ниппельдерін шойын құймаларынан бытыра ағынды камераларда және қолмен тазарту. Ниппельдердің жай-күйін бақылау. Анодұстағыштың "штангі-кронштейн" контактісін көзбен шолып бақылау. Құймаға жарамды анодұстағыштарды іріктеу. Күйдірілген анодтарды құю жөніндегі технологиялық желілердегі анодтарды тиеу және түсіру стансаларына қызмет көрсету. Анодтарды немесе анодұстағыштарды монорельсті конвейердің өздігінен жүретін арбаларына ілу, құйылған анодтарды конвейерден алу. Технологиялық желінің қызмет көрсетілетін учаскесі жабдықтарын қосу және ажырату, оның жұмысын бақылау. Ожауларды құюға дайындау. Фурмдарды тазарту, вагран-пештерін тұтату. Шикіқұрамды вагран пештерге, индукциялық тигельді электр пештерге тиеуге, оларды жөндеуге қатысу. Ожауларды, анодтарды, анодұстағыштарды (катодұстағыштарды), қалдықтар мен басқа да материалдарды тасымалдау. Құю ожауларын, анодтарды, құю үстелдерін, науаларды, дозалаушы шәшкелерді, форсункаларды, табандықтарды тазарту. Шойынды жармалау.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін учаске жабдықтарының құрылымын, пневматикалық құралды және катод өзегін, өртенділерді, анодұстағыштар ниппельдерді тазалау жөніндегі басқа да механизмдерді қолдану ережесін, көтеру-тасымалдау жабдықтарын және жүк ұстау айлабұйымдарын пайдалану ережесін, шикіқұрам материалдарының номенклатурасы мен нысанын, құю ожаулары мен ағынөзек тығындыларын жөндеуге арналған қоспаларды дайындау рецепті мен тәсілін, вагран пешін тұтату ережесін, қабылданған шартты дабылдатқышты.

2. Анод құюшылар 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Табандық секцияларды, анодты ниппельді ұяларды балқытылған шойынмен құю. Анод блоктарының (қапсырымдарын), катод өзектерін, анод ұстағыштарды, катод ұстағыштарды, ниппельді саңылау ортасындағы аспалы шиноктарды орнату және ауытқытпалау. Пішіндік массаны дайындау және табандық секцияларды пішіндеу. Табандық массаны жылыту және табандық секцияларға потай тығындау. Құюға арналған шойынның температурасын бақылау. Құю ожауларындағы шойынды күкіртсіздендіру, қожды түсіру. Электр миксерге сұйық алюминий, өндіріс қайтармаларын тиеу. Алюминийді жылыту режимін таңдау және белгілеу. Миксерден балқытылған алюминийді шығару және оны анодқа тозаңдату. Анодқа аллюминий тозаңдату машинасын басқару және оған қызмет көрсету. Ниппельдерден шойын құймаларын түсіру және көмір өртенділерін, пресстердегі анодұстағыштарды бұзу. Престерге қызмет көрсету. Пештерді шикіқұрам материалдарымен толтыру.

Білуге тиіс: табандық массаның құрамын, табандық массаны жылытудың температуралық режимін; табандық секцияларға потай тығындау ережесін, табандық секцияларды пішіндеу сапасына қойылатын талаптарды, анод шинкаларын құрастыру және бөлшектеу ережесін, вагранкаға және электр пештерге шикіқұрамды тиеу тәртібін, табандық секциялар мен анодтарды шойынмен құю және дайындау технологиясын, анодұстағыштар ниппельдерін графитациялау нысанын, құюға арналған шойын температурасын, қызмет көрсететін жабдықтың құрылымын, күйдірілген анодтарды құю жөніндегі технологиялық желі схемасын, ниппельдерден шойын құймаларын түсіру және көмір өртенділерін, пресстердегі анодұстағыштарды бұзу.

3. Анод құюшылар 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Вагранкаларда және индукциялық электр пештерде шойын балқыту процесін біліктілігі анағұрлым жоғары құюшының басшылығымен жүргізу. Балқыту барысын берілген режим бойынша реттеу. Балқытылған шойын сынамасын алу. Дайын металды таратып құятын ожауға ағызу. Пешті қосу және тоқтату. Шикіқұрамды дайындау. Берілген шойын құрамын алу үшін шикіқұрам компоненттерінің сапасын бақылау. Жабдықтың және құралдың дұрыстығын қадағалау, оны ағымдық жөндеу. Табандық массаны жылыту, табандық секцияларға потай тығындау, жұмыс істеген анодтарды бұзу жөніндегі жұмысты басқару.

Білуге тиіс: вагранкалардың, тигельді индукциялық электр пештер мен басқа да қызмет көрсетілетін жабдықтың, құрал мен айлабұйымның құрылымын, пайдалану ережесін, шикіқұрам материалдары мен отынның сапасына қойылатын техникалық шарттарды, шикіқұрам мен шойынның құрамын, балқытылатын шойынның қасиетін және оларға қойылатын талаптарды, пешті қосу және тоқтату ережесін.

4. Анод құюшылар 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Вагранкалар мен интрукциондық электр пештерде шойынды балқыту режимін таңдап және түзете отырып балқыту процесін жүргізу. Шойынды балқыту процесінің барысына қарай шикіқұрам толтыру, табандық секциялар мен анодтарға балқытылған шойынды құю. Шикіқұрам есебі. Шойын құйылған "блок-стержень" контактілерінің электр қарсыласуын өлшеу. Анодтары құрастыру және бөлшектеу жөніндегі технологиялық желісінің қызмет көрсету учаскесі жабдықтарының жұмысын бақылау.

Білуге тиіс: анодтары құрастыру және бөлшектеу жөніндегі технологиялық желісінің қызмет көрсету учаскесі жабдықтарының құрылымдық ерекшеліктерін, отынның химиялық құрамының балқыту тәсіліне және алынатын шойынның сапасына әсерін, шойын құйылған блоктардың электр қарсыласуына жол берулерін.

Шикіқұрам толтырушылар
5. Шикіқұрам толтырушылар 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Пештерге, капсельдерге, тигельдерге, бункерге шикіқұрам мен оның компоненттерін қолмен немесе тиеу-қоректендіру механизмдерінің көмегімен толтыру. Бункерлердегі шикіқұрам мен басқа да материалдардың болуын тексеру. Шикіқұрам мен басқа да материалдардың біркелкі берілуін реттеу. Пештердегі саңылауларды жою. Шикіқұрамды көсеу. Пештердегі жабысқақтарды түсіруге қатысу. Пештерге, дозаторларға, қоректендірушілерге, тиеу және түсіру механизмдеріне қызмет көрсету. Төгілген материалдарды жинау. 4-разрядта көзделген жекелеген жұмыстарды біліктілігі анағұрлым жоғары толтырушының басшылығымен орындау.

Білуге тиіс: тиеу-қоректендіру механизмдерінің құрылымын, оларды басқару схемасын, шикіқұрам мен оның компоненттерін тиеу ережесін, шикіқұрам құрамын, шикіқұрамды тиеу және түсіру кестесін, тиелетін материалдардың нысанын, бункерлердің орналасуын және тықпа қақпақтарды қолдану тәсілін, қабылданған дабылдатқышты.

6. Шикіқұрам толтырушылар 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Шикіқұрам мен оның компоненттерін, біліктілігі анағұрлым жоғары толтырушының басшылығымен шахталық, шағылма, құбырлы және басқа да пештерге тасымалдау-тиеу машиналары мен механизмдерінің көмегімен толтыру. Шикіқұрамды араластыру. Көлік құралдарына шикіқұрам толтыру. Шикіқұрам салмағын түзеу. Шикіқұрамды жеткізетін тиеу машиналары мен механизмдерін, көлік құралдарын басқару және оларға қызмет көрсету. Тиелетін шикіқұрамның сапасын, оның пештегі деңгейі мен қалыпты түсуін қадағалау. Елек және басқа да талдамаларға сынамалар іріктеу. Пештің келте құбырын шегендеу. Қызмет көрсететін жабдық жұмысындағы ақауды анықтау және жою, оны жөндеу жұмысына қатысу.

Білуге тиіс: ұрғыланатын пештердің, тиеу машиналары мен механизмдерінің, көлік құралдарының құрылымын; пештің дұрыс жүру белгілерін, тиеу және түсіру кестесінің режимін, алынатын газдың белгіленген құрамын, қызмет көрсетілетін механизмдердің майлау жүйесін, пештер мен тиеу механизмдері жұмысының өзара байланысын, шикіқұрам компоненттерінің сапасына қойылатын талаптарды.

7. Шикіқұрам толтырушылар 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Шикіқұрам мен оның компоненттерін шахталық, шағылма, құбырлы және басқа да пештерге тасымалдау-тиеу машиналары мен механизмдерінің көмегімен толтыру. Шикіқұрам мен материалдардың берілуін, олардың пеште біркелкі болуын реттеу. Шикіқұрамды берілген рецепт бойынша алу. Электр вагон таразысы мен пневматикалық құрылғыларды басқару. Шикіқұрам мен отынның болуын, көлік құралдарының жай-күйі мен шикіқұрам мен басқа да материалдардың пештерге және мойындық алаңдарға үздіксіз берілуін, пеш мойнының температурасын, пештен газдың шығарылуын, үйме деңгейін қадағалау. Пештерге толтырылатын шикіқұрам мен материалдардың саны мен сапасын анықтау және олардың есебін жүргізу. Пештерге шикіқұрам толтыру кестесін сақтау. Келесі ауысымның қалыпты жұмысын қамтамасыз ету.

Білуге тиіс: түрлі үлгідегі пештердің, универсальді айла-бұйымдар мен басқа да қызмет көрсететін механизмдердің құрылымдық ерекшеліктерін, шикіқұрамның физикалық-химиялық қасиеттерін, металлургия негіздерін, шикіқұрамды металлургиялық агрегаттарға тиеу әдістерін, пеш барысын көзбен анықтауды.

Түсті металлургиядағы өнімді бақылаушы
8. Түсті металлургиядағы өнімді бақылаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Шикізатты, жартылай өнімдерді сапашарттың, сұрпының, өнім маркасының, материалдардың ұнтақталу сапасы мен көрсеткіш күрделілігі бойынша ұқсас көрсеткіштерді айқындай отырып қабылдау, сапасын тексеру. Көзбен шолу. Физикалық, химиялық және механикалық сынақтар, талдау деректері және сынамалау жолымен өнімді сұрыптау. Тәжірибелік үлгілер дайындау. Әртүрлі бақылау қондырғыларында, аппараттар мен айлабұйымдарда жартылай өнімдердің, дайын өнімнің тәжірибелік үлгілерінің механикалық қасиеттерін сынау. Технологиялық параметрлерді технологиялық нұсқаулықтарға сәйкес тексеру. Жартылай өнімдер өндірісін әр операция бойынша фазалық бақылау. Қабылданған өнімнің таңбалау сапасы мен оның ормасын бақылау. Өнімді мемлекеттік стандарт бойынша таңбалау, қажетіне қарай - экспорттық өнімге арнаулы таңба салу. Қабылданған өнімге қорытынды беру. Технологиялық процесс барысында дайын өнімнің сынамасын алу, өңдеу. Тараны қабылдау және бақылау. Дайын өнімді, сынамаларды, жартылай өнімдер мен шикізатты тиісті құжаттатаманы ресімдей отырып есепке алу. Сынамаларды орау.

Білуге тиіс: бақыланатын өнімге және тәжірибелік үлгілерге арналған мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттарды, материалдарды сұрыптау және қабылдау жөніндегі нұсқаулықтарды, технологиялық нұсқаулықтарды, өнімді қабылдау әдістерін, бақылау-өлшеу құралдарын, таразыларды, есептеу кестелерін, эталондарды, өлшеу құралдары мен айлабұйымдарын, анықтамаларды, талдау мәліметтерін пайдалану ережесін, бақыланатын материалдардың негізгі ерекшеліктерін, бұйымдардың ассортименті мен нысанын, бақылау және сынау үшін қолданылатын жабдықтың құрылымы мен пайдалану ережесін, олардың жұмысындағы ақауларды анықтау және жою тәсілдерін.

9. Түсті металлургиядағы өнімді бақылаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Металқұрамды шикізатты, жартылай өнімдерді мен дайын өнімді қабылдау, сапасын бақылау. Жартылай өнімдер мен дайын өнімнің физикалық-механикалық қасиеттерін, электр өткізгіштігін, беріктігін сынау және әртүрлі бақылау қондырғыларында, аппараттары мен айлабұйымдарындағы күрделігі жағынан басқа да ұқсас сапалық көрсеткіштерін сынау. Жартылай өткізгіш материалдардың Мемстандарт және техникалық жағдайлар бойынша жекелеген параметрлерін бақылау. Қабылдау және жарамсыз деп танылған өнім мен шығынға рекламациялық актілерді жасау. Дайын өнімнің металдың немесе балқыманың белгілі бір маркасына сәйкестігін тексеру. Жөнелтілетін құймалардың, металл орамалары мен басқа да өнімнің салмағы мен санын айқындау. Келіп түскен шикізатқа, жартылай өнімдер мен арттырылатын өнімге құжаттама ресімдеу. Вагондардың, контейнерлер мен басқа да көлік құралдарының дайын өнімді артуға жарамдылығын айқындау.

Білуге тиіс: құнды, сирек, түсті металдар мен қатты балқымаларға арналған мемлекеттік стандарттарды, қызмет көрсетілетін учаскедегі технологиялық процестерді, ақау сыныптамасын, техникалық сертификаттар мен төлқұжаттарды ресімдеу ережесін, өнімді бақылау, сынау және қабылдау техникасы мен тәсілдерін, бақыланатын шикізаттың, жартылай өнімдер мен дайын өнімнің физикалық-химиялық және механикалық қасиеттерін, дайын өнімді артуға үшін көлік құралдарына қойылатын талаптарды, күрделі бақылау-өлшеу жабдықтарын, аппараттары мен құралдардың нысаны және қолдану ережесін, қабылдау және рекламациялық актілер мен ақаулы өнімге акті жасаудың тәртібі мен ережесін.

10. Түсті металлургиядағы өнімді бақылаушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жауапты материалдардың, жартылай дайын өнімнің сапасын бақылау, сондай-ақ күрделі нысандағы дайын өнімнің сапасын бақылау. Жартылай өткізгіш материалдардың және мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттар бойынша қасиеттері жиынтығы жөнінен тазалығы жоғары металдардың сапасын бақылау. Технологиялық процестердің барысын бақылау. Сынамалар іріктеу. Сертификат деректері мен бақылау сынақтарының Мемстандарт талаптарына немесе техникалық шарттарға сәйкестігін тексеру. Кондицияға жатпайтын өнімге рекламациялық актілер ресімдеу. Төлқұжаттар жасау. Бақылау-өлшеу аппаратурасының, қондырғылар мен айлабұйымдардың дұрыс жұмыс істеуін бақылау. Шығарылатын өнім брагін есепке алу және талдау. Өнім маркаларын анықтау.

Білуге тиіс: бақыланатын өнім өндірісінің технологиясын, қолданылатын бақылау-өлшеу жабдықтарының, аппараттары мен бақылау құралдарының құрылымы мен пайдалану ережесін, бақылау-өлшеу құралдарын реттеу тәсілдерін, техникалық сертификаттар мен төлқұжаттарды ресімдеу ережесін, бақыланатын өнімге арналған сызбалар мен эскиздерді, бақыланатын өнім брагінің түрлерін мен себептерін, оны жою мен алдын алу тәсілдерін, бақылау әдістемесін, өндірістік-техникалық оқыту бағдарламасы көлемінде физика, химия негіздерін білу.

11. Түсті металлургиядағы өнімді бақылаушы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Дәлдік және күрделілік деңгейі жоғары өнімді бақылау. Жартылай өткізгіш материалдардың, физикалық-механикалық сынақтан өткен қатты балқымалардан жасалған өнімдердің күрделі физикалық сипаттамаларын бақылау. Тазалығы жоғары металдар өндірісіндегі өнімнің, ерекше жауапты өнімнің және арнаулы нысан өнімдерінің сапасын бақылау. Көп компонентті және жартылай өткізгіш материалдардың құрамын рентгендік микроталдау, спектральдік фотоөткізгіш және басқа да әдістермен бақылау.

Білуге тиіс: барлық бақыланатын өнім өндірісінің технологиясын, қызмет көрсететін учаскеде шығарылатын, бақыланатын өнімнің нысанын, барлық бақыланатын параметрлердің физикалық мәнін, металдар мен балқымалардың микро- және макроқұрылымын, қолданылатын барлық бақылау-өлшеу приборларын, универсальді және арнаулы өлшеу құралдарының нысанын және пайдалану ережесін, физика, химия, электротехника мен электроника негіздерін.

Арнаулы орта білім талап етіледі.

Жармалау-тарту-сұрыптау механизмдерінің машинисі
12. Жармалау–тарту-сұрыптау механизмдерінің машинисі 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жармалау-тарту агрегаттары (жармалаушы, диірмен), сепараторлар, жабылдар, араластырғыштар, брикеттеу пресі, тасымалдау-қоректендіру механизмдері, желдеткіш қондырғылары кешенін басқару. Шикізат пен материалдарды (окалин, кен, термитті әк, ағаш көмірі, күйе, слюда, асбест және т.б.) қабылдау. Дайындау және оларды бункерлер бойынша таратып бөлу, олардың қалыпты толтырылуын қамтамасыз ету. Материалдардың агрегаттармен механизмдерге берілуін реттеу. Шикіқұрам материалдарды бөгде қосындылардан тазарту. Жабдықтың жұмыс көрсеткіштері мен шикізат, материал мен шикіқұрам есебін жүргізу. Қызмет көрсететін жабдықты жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтың құрылымын, электр қозғағыштарды қосу мен ажырату тәртібін және жабдықты қосу мен тоқтату ережесін, материалдардың жылжу схемасын, шикізат, материал мен шикіқұрам сапасына қойылатын техникалық шарттар мен талаптар, байытудың және қалпына келтіру үшін дайындаудың технологиялық процесі негіздерін, жабдықтың шекті жүктемесін, автоматтандыру, блокировка және дабылдатқыш схемасын, жабдықты майлау жүйесін, слесарлық істі.

Жекелеген механизмдердегі жұмыс кезінде – 2-разряд;

Дайындау, байыту және слюда-іріктеу машиналарына қызмет көрсету кезінде 4-разряд.

Елек қондырғыларының машинисі
13. Елек қондырғыларының машинисі 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. материалдарды елеу және араластыру кезінде механикалық, барабанды, дірілдегіш електерді, магнитті сепараторларды, қоректендіргіштерді және көмекші механизмдер мен құрылғыларды басқару. Материалдардың біркелкі түсуін және олардың сұрыптау бункерлеріне берілуін қадағалау. Материалдарды көсеу және олардан бөгде қосындыларды алу. Материалдарды фракциялар бойынша таразылау және елеу. Талдау үшін сынама алу. Еленділерді жинау. Ірі кесектерді іріктеу және ұсату. Торларды орнату, тазалау және ауыстыру. Тараны дайындау және оларға еленген материалды тиеу. Қызмет көрсететін жабдықтың жұмысындағы ақауларды анықтау және жою, оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қолданылатын жабдықтың түрлері мен құрылымын, елеуге келіп түсетін материалдардың түрлерін, олардың сұрыптау бункерінде орналасуын, електің көлемі мен тор сұрпын, елек сапасына қойылатын техникалық шарттарды.

Ванна жөндейтін монтажшы
14. Ванна жөндейтін монтажшы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Ванна жабдықтары мен құрылымдарын бөлшектеу және монтаждау кезіндегі қарапайым жұмыстарды орындау. Жабдықтың бөлшектерін тазалау және жуу. Болттар мен гайкалардағы бұрандаларды жетілдіру.

Білуге тиіс: бөлшектерді тазалау және жуу тәсілдерін, қарапайым такелаж айлабұйымдарының түрлерін және қолдану тәсілдерін.

15. Ванна жөндейтін монтажшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Алюминий, магний, титан және басқа сирек металды электролиздеуге арналған ванна жабдықтары мен құрылымдарын бөлшектеу және монтаждау кезіндегі қарапайым жұмыстарды орындау. Горелкалар мен газжинақты алу. Электр оқшаулағыш төсемдерді шаблон бойынша жасау. Массасы 40 тоннаға дейінгі ваннаның перделік жабындарын бөлшектеуге және анод құрылғысын монтаждауға қатысу.

Білуге тиіс: анод құрылғысын бөлшектеу және монтаждау жөніндегі жұмысты орындау тәсілдерін, қарапайым такелаж құралдарының құрылымын және оларды пайдалану ережесін.

16. Ванна жөндейтін монтажшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Алюминий, магний, титан және басқа сирек металды электролиздеуге арналған ванна жабдықтары мен құрылымдарын бөлшектеу және монтаждау кезіндегі күрделілігі орташа жұмыстарды орындау. Катодты және анодты түсірімдерді цехтағы шиналауға қосу және ажырату. Анодты көтеру механизмін бөлшектеу. Жалпы цехтағы шиновканы жөндеуге қатысу. Перделік жабындарын бөлшектеу және монтаждау. Металды оттегімен кесу. Көміртегі болаттан жасалған құрылымдарды төмендегі жағдайда қолмен кесу. Бүркенішті жөндеуге арналған бөлшектерді жасау. Электролизер ваннасының бұрыштарына электр оқшаулағышты орнату және бекіту. Массасы 40 тоннаға дейінгі ваннаның анод құрылғысы алаңдарын бөлшектеу және монтаждау, массасы 40 тоннадан жоғары ваннаның анод құрылғысы алаңдарын бөлшектеуге және монтаждауға қатысу.

Білуге тиіс: болаттың негізгі қасиеттерін; құрылымдар мен жабдықтарды құрастыру, іргетас габариттері мен жабдықты тексеру тәсілдерін; электр оқшаулау нысанын; көміртекті болатты дәнекерлеудің ерекшелігі мен қасиеттерін; жиектерді дәнекерлеуге дайындауға қойылатын талаптарды; токты берілген режимге реттеу әдістерін; металды оттегімен кесу ережесін; оттегімен кесу аппаратының құрылымын.

17. Ванна жөндейтін монтажшы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Алюминий, магний, титан және басқа сирек металды электролиздеуге арналған ванна жабдықтары мен құрылымдарын бөлшектеу және монтаждау кезіндегі күрделі жұмыстарды орындау. Редукторлар мен электр қозғағыштарды орталандырумен аноды көтеру механизмдерін монтаждау. Массасы 40 тоннадан жоғары ваннаның анод құрылғысын бөлшектеу және монтаждау. Футерленген бүркеніш катодын массасы 100 тоннадан жоғары ірі блоктармен бөлшектеуге және монтаждауға қатысу. Магнитті өріс болған кезде болатты тік және көлбеу жағдайда пісіру. Көтеру механизмдерінің бөлшектері мен тораптарын жөндеп және жетілдіре отырып ауыстыру.

Білуге тиіс: монтаж осьтерін белгілеу және ауыстыру тәсілдерін; іргетасты монтаждауға, ванналар мен механизмдерді орнату орындарын тексеру және қабылдау ережесін; электр лизерлердің көтеру механизмдерінің тростарын жымдастыру тәсілдерін; монтаждалатын жабдықты орталандыру, тексеру және реттеу тәсілдерін; катодтар мен анодтар жиынында бөлшектеу және монтаждау үшін траверсті қолдану тәсілдерін.

18. Ванна жөндейтін монтажшы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Алюминий, магний, титан және басқа сирек металды электролиздеуге арналған ванна жабдықтары мен құрылымдарын бөлшектеу және монтаждау кезіндегі аса күрделі жұмыстарды орындау. Футерленген бүркеніш катодын массасы 100 тоннадан жоғары ірі блоктармен бөлшектеу және монтаждау. Болатты төбедегі жағдайда пісіру және түсті металдарды: мыс-болатты, мыс-алюминийді, алюминий-алюминийді пісіру.

Білуге тиіс: электротехника мен механика негіздерін; механизмдерді сынамалау және реттеу ережесін; түсті металды пісіру ерекшеліктерін; газды ортада пісіру ережесін; электролиз ванналары тораптарын монтаждауға қойылатын талаптарды

Пеш жөндейтін монтажшы
19. Пеш жөндейтін монтажшы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электрмен балқыту пештеріне, миксерлер мен ожауларға арналған отқа төзімді массаны қолмен немесе араластыру машиналарында дайындау. Пеш астының жалпақ тасын отқа төзімді массамен толтыруға, пешті орнында құрастыру және орнатуға, метал құюға және пешті қыздыруға қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін араластырғыш машинаның жұмыс принципін, қолданылатын отқа төзімді материалдардың негізгі түрлері мен қасиеттерін, отқа төзімді массаны дайындау рецептің, тәртібі мен ережесін, отқа төзімді массаны дайындау жөніндегі жабдыққа қызмет көрсету ережесін.

20. Пеш жөндейтін монтажшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары монтажшының басшылығымен индукциялық электрмен балқыту пештерін қайта монтаждау, монтаждау және жөндеу. Пеш астының жалпақ тасын тығыздау вибраторын қолдана отырып отқа төзімді массамен толтыру. Этернитті цилиндр мен индукциялық қатушкаларды метал шаблонмен орнату және тексеру. Пешті оқшаулау, магнит сымдарын, индукциялық катушкаларды реттеу, суытушы құрылғыларды сынау және металды арнаға құю, көлемді индукциялық бірліктерді қыздыру жөніндегі жұмысқа қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін пештердің құрылымын, оларды монтаждау ерекшеліктерін, пештерді құрастыру, орнату және қайта монтаждау тәртібін, көтеру-тасымалдау жабдықтарын пайдалану ережесін, өндірістік-техникалық оқу бағдарламасы шеңберінде электротехника негіздерін.

21. Пеш жөндейтін монтажшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Индукциялық электрмен балқыту пештерін қайта монтаждау, монтаждау және жөндеу. Пештің құрылымы мен қуатына қарай индукциялық катушкаларды іріктеу. Шахтаны толық құрастыру және өңдеу. Магнит сымдарын, индукциялық катушкаларды реттеу. Алмалы индукциялық бірліктерді толтыру және құрастыру оларды қыздыруға қатысу. Металды арнаға құю. Суытушы құрылғыларды және пеш жұмысын қойылатын талаптарға сәйкес сынау. Монтаждалған пештерді қыздырылған күйінде пайдалануға беру.

Білуге тиіс: барлық жүйедегі пештер жұмысының конструкциялық сызбасын, жекелеген тораптардың жұмысындағы өзара байланысты, пештерді қыздырылған күйінде пайдалануға берудің тәртібін (жібіту, пешке металл құю), алмалы индукциялық бірлігі бар пештерді монтаждау кезінде сұйытылған газ горелкасымен жұмыс істеу ережесін.

22. Пеш жөндейтін монтажшы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Барлық жүйелер мен құрылымдардағы индукциялық электрмен балқыту пештерін монтаждау және жөндеу. Электрмен жылытылатын науаның тарату қорабын қайта футерлеу, терможұпты блоктарды ауыстыру және отық жабынды ішінара жөндеу. Алмалы индукциялық бірлікті дайындау, миканитті төсемді дайындау және орнату. Электр спиралдерде, бутанпропанды горелкаларда кептіру, вакуумдеу, қыздыру және пеш астындағы жалпақ тас металлымен күйежентектеу. Отқа төзімді материалдарды ұнтақтау сапасын, пеш астындағы жалпақ тасты отқа төзімді материалдармен толтыру. Жоғары топырақты корунд және шамот массасын фракциялар бойынша құрастыру және одан өнім (стопорлық-таратып құю құрылғыларын) жасау. Қорғаныс газ стансасының индукциялық агрегаттары мен генераторларын оқшаулау. Күрделі құрылымдық ірі габаритті отқа төзімді блоктарды алмаз құралмен өңдеу.

Білуге тиіс: барлық жүйелер мен құрылымдағы электрмен балқыту пештерінің құрылымдық ерекшеліктерін, оларды монтаждау ерекшеліктері мен пайдалану шарттарын, отқа төзімді бұйымдардың беріктігін, кептіру және қыздыру режимін, олардың нысанын.

Қалдықтарды байытушы
23. Қалдықтарды байытушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қоқыстар мен шлакты тұндыру үстелдерінде, сыныптауыштарда және басқа да сумен байыту жабдығында байыту процесін жүргізу. Қалдықтарды байыту жабдығына толтыру. Су мен қалдықтың берілуін реттеу. Байытудың түрлі сатысында сынама алу, бөгде заттарды алып тастау. Байытылған материалды тарсылдату және ұнтақтау. Байыту жабдығы мен транспортерлерге қызмет көрсету, олардың жұмысындағы ақауларды анықтау және жоюға, жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін байыту жабдығының жұмыс істеу принципін, байытуға жататын қалдықтардың сипаттамасын, қалдықтарды байыту технологиясын, транспортерлердің сыныптамасын, байытылған қалдық сапасына қойылатын талаптарды.

Қайта құрылымдау шағын стансасын басқару қалқанының
(пультінің) операторы
24. Қайта құрылымдау шағын стансасын басқару
қалқанының (пультінің) операторы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электролиз және кәсіпорынның басқа да цехтарының үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін барлық кремний-сынап агрегаттары мен қуаты 10 мың кВт дейінгі басқа да қайта құрылымдау шағын стансаларын басқару пультінен басқару. Жоғары вольтті аппараттарды коммутациялық қайта қосу, жекелеген агрегаттарды немесе жабдықты түгел бір мезгілде қосу және ажырату. Бақылау-өлшеу приборларының көрсеткіштерін, жұмыс істеп тұрған агрегаттардың температуралық режимін, кернеу мен шағын станса жабдығының жұмысын қадағалау. Токтың бөлінуі мен кернеудің төмендеу шамасына өлшеу жүргізу. Жедел құжаттаманы жүргізу. Жабдықты жөндеу жұмысына қатысу.

Білуге тиіс: шағын стансаның басты тізбегінің электр схемасын; басқару, қорғаныс, тұрақты ток схемасын, басқару пультінің және бақылау-өлшеу приборларының құрылымын, қызмет көрсететін жабдықтың жұмыс режимін, коммутациялық жабдықтың және трансформаторлардың түзеткіштері құрылымын, электротехника негіздерін, қызмет көрсететін шағын стансаның сумен қамтамасыз ету, желдету, жылу және жарық беру схемаларын, электр қондырғыларында жұмысты қауіпсіз ұйымдастырудың тәртібін және жұмыс істеп тұрған электр жабдығын қадағалауды.

Қуаты 10 мың кВт жоғары қайта құру шағын стансаларына және тиристорлы агрегаттарға қызмет көрсету кезінде – 4-разряд;

Электролиздік және басқа да цехтардың түрлі корпустарнда орналасқан басқару щитінің (пультінің) жұмысын үйлестіру және басқару кезінде - 5-разряд.

Балқытушы
25. Балқытушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Құймақалып, қалыптарды, ожауларды, қож чушкелерін, отқа төзімді материалдарды дайындау. Құймақалыптар мен қораптарды ілмектеу. Пештерді қолмен немесе кранның көмегімен тотыру. Пештің шұңқырынан қожды және зумпфтан кесектерді алу. Құймақалыптардан құйылған чушкелерді алу және оларды орналастыру. Шұңқырды сумен толтыру. Тиеу және қож терезелерін, табалдырықтарды тазартуға қатысу. Науалар мен ожаулардың кебуін қадағалау. Балшық тығындарды әзірлеу. Ожауларды, науалар мен балқытуға қажетті басқа да көмекші материалдарды майлауға арналған тығындарды қоймалау. Жұмыс орнын жинастыру. Тығындарды зертхана жағдайында балқытуға дайындау, өлшеу, кептіру, магнитсіздендіру. Біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен анағұрлым күрделі жұмыстарды орындау.

Білуге тиіс: көмекші жабдықтардың, айлабұйымдардың сыныптамасын, құрылымын және олардың қолдану нысанын, отқа төзімді массаның құрылымы мен қасиеттерін, көтеру-тасымалдау жабдығымен ілмектеу және тасымалдау ережесін, орнатылған дабылдатқышты, пештер мен горндарды тазарту тәсілдерін, тығындарды зертхана жағдайында балқытуға дайындау, өлшеу, кептіру, магнитсіздендіру ережесін.

26. Балқытушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түсті металдар мен құймаларды балқытуға, қайта балқытуға, тазарту және алюминий ұнтағын пульверизациялау процесіне қатысу. Металды, қожды, Штейнді шығару, шығармалы саңылауларды, қож терезелерін, табалдырықтарды, науаларды тығындау, ағынөзектерді бөлшектеу және бітеу, шпур плитасын, тұндырғышты, құймақалыпты ауыстыру, электродтарды қайта жіберу, металды құю, біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен лигатура мен баббитті дайындау. Материалдарды дозалау және толтыру. Қожды жармалау және тасымалдау. Құю кезінде металл бетінен қышқылды қабатты алу. Чушкелерді сумен немесе арнаулы ерітіндімен жуу. Пештерді қақтан тазарту. Тығын дайындау. Құймақалыптың, ожаулар мен науалардың жұмысқа жарамдылығын анықтау, кептіру, жылыту және тазалау. Пульверизациялық форсункаларды орнату, алу және жөндеу. Пульверизатты түсіру және таралау. Металды өлшеу және тасымалдау. Қож табалдырығын басқару. Аналитикалық талдау үшін сынамаларды зертхана жағдайында балқыту. Қызмет көрсететін жабдықтың жұмысындағы ақауларды анықтау және жою, оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін пештердің, тиеу-түсіру механизмдері мен басқа да жабдықтардың құрылымы, олардың қолданылу нысаны туралы негізгі деректерді, қызмет көрсететін учаскедегі технологиялық процесті, қолданылатын шикізаттың, материалдардың қасиеттерін, балқыту процесіндегі металдың қышқылдану процесін, шығарылатын өнімнің сапасына қойылатын талаптарды, бақылау-өлшеу құралдарын, айлабұйымдар мен жабдықтарды пайдалану ережесін.

Жұмыс үлгілері:

1) Агломерат, кен, концентарттар, тұздар, шлам, никель, никель балқыламалары, күкіртті натрий, кремний, сүрме, қымбат металдары бар шикізат – балқыту процесіне қатысу;

2) Алюминий, қалайы, қорғасын, цинк, алтын – тигельдерде, қазандарда, горндарда балқыту процесін жүргізу;

3) Чушкалық алюминий, силумин – таратып құю конвейерімен құймақалыптарға құю;

4) Анодтар мен вайербарстар - біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басқаруымен сыйымдылығы 200 т. дейінгі пештерде алу;

5) Кадмий – балқытуға дайындау, жуу, брикеттеу, құю, чушкелерді тазалау, кептіру;

6) Кальций карбиді, құйылған вольфрам карбиді - біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басқаруымен балқыту процесін жүргізу;

7) Мыс купоросы өндірісіне арналған мыс – балқыту және түйіршіктеу процесіне қатысу;

8) Түсті металдар мен олардың құймалары - қазандарда ликвациялау тәсілімен тазарту процесін жүргізу, біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басқаруымен сыйымдылығы 400 т. дейінгі жоғары жиіліктегі пештерде балқыту процесін жүргізу;

9) Күмісті, цинкті көбік – дистилляция процесін жүргізу;

10) Сілті балқымалары – түйіршіктеу процесін жүргізу;

11) Қорғасын және дросстар – көбікті дистилляциялау кезінде реторттан ожауларға ағызу;

12) Кремний-алюминий, кремний-мыс, алюминий-магний балқымалары – алу процесіне қатысу;

13) Метал хром, қатты балқымалар өндірісінің қалдығы, хлорлы кальций, цинк елендісі - балқыту процесін жүргізу;

14) Катодты цинк - біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басқаруымен қайта балқыту және құю процесін жүргізу;

15) Чушкелі цинк - біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен дистилляция процесін жүргізу.

27. Балқытушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түсті металдар мен құймаларды балқыту, қайта балқыту, тазарту, алюминий ұнтағын, кен құймаларын, агломерат, өртенді, концентрат алу үшін алюминийді пульверизациялау процесін жүргізу, біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен пештерге, шығармалы саңылауларға қызмет көрсету. Материалдарды балқытуға дайындау. Берілген құрам бойынша шикіқұрамды құрастыру. Шикіқұрамды, флюсті және басқа да материалдарды пешке, қоректендіргіштерге беру және тиеу. Металл, қож, штейн шығару және құю. Көмекші жабдыққа қызмет көрсету. Фурмдар мен ағынөзектерді қарау, олардың жұмысын, үрлеу режимін, пештердегі металл мен қождың деңгейін қадағалау. Ағынөзектерді бөлшектеу және бітеу. Металл мен қождың дайындығын анықтау. Электр пештерінің электродтары жағдайларын, жану процесінің температурасы мен қарқынын, кессондарға судың түсуін реттеу. Қождың шығатыны туралы белгі беру. Пештер мен фурмдардың шығармалы саңлауларын ашу және жабу. Ауаның шығуын жою. Сынамаларды іріктеу. Зертхана жағдайында тробаны балқыту, шерберлеу және купеляциялау. Лигатура мен баббитті дайындау. Металл мен қожды түйіршіктеу. Көлбеулерді. Қабырғаларды, табалдырықтарды, науаларды, қож терезелерін және шығармалы саңлауларды бітеу. Электр пештерінде балқыту кезінде электродтарды ұзарту және ауыстыру. Анодтарды қож қосындыларынан тазарту және оларды электролиз бөлімшесіне жіберу. Сұйық қара металды қабылдау үшін науаларды дайындап футерлеу және тазаланғанын шығару. Дайын өнім партиясын құрастыру.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін балқыту пештерін, тиеу-түсіру механизмдері мен басқа да жабдықтардың құрылымын, ауа, газ, бу, су және басқа да коммуникациялар схемаларын, химия негіздерін, балқыту өнімдерінің негізгі қасиеттерін, пештің қалыпты жұмыс белгілерін, балқыту өнімдерінің шығатын уақытын айқындаушы белгілерді, кессондарды суыту режимдерін, балқыту өнімдеріндегі металды алуға және ұстауға әсер етуші факторларды және метал мен құймалардың шығымын, пеш табынының құрамын және оны жөндеу ерекшеліктерін, пешті жөндеу технологиясын жүргізуді, дайын өнімге арналған мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттарды, балқытылатын метал мен құйма маркаларын.

Жұмыс үлгілері:

1) Алюминий, никель, цинк, қалайы –пештердегі және электр пештердегі қайта балқыту процесін біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жүргізу;

2) Анодтар мен вайербарстар - сыйымдылығы 200 т. жоғары пештерде алу процесін біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жүргізу;

3) Қола, латунь, алюминий және магний негіздердегі құймалар, қорғасынды және қалайы негіздегі сүрмелі құймалар - тигельдерде, қазандарда, горндарда балқыту процесін жүргізу;

4) Дросстар – тартып, жуып, кептіре отырып қайта балқыту;

5) Катодты және цементтелген қадмий, кальций карбиді, құйылға, вольфрам карбиді, шламдар - балқыту процесін жүргізу;

6) Сусыздандырылған карналлит, натрий, сормайт, шикіқұрам, кремний, кремне-алюминий, кремне-мыс, алюминий-магний құймалар, титанды қож - балқыту процесін біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жүргізу;

7) Конденсирленген магний кристалы – балқыту процесіне қатысу;

8) Магний, титан, ауыр түсті металдар мен олардың балқымалары - балқыту және тазарту процесін біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жүргізу;

9) Мыс - ұнтақтау және Штейнді немесе қожды (мыс купоросы өндірісінде) балқыту процесін жүргізу қышқылдандыру және қалпына келтіру процестерін біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жүргізу;

10) Жеңіл түсті металдар мен олардың құймалары - пештер мен электр пештерде балқыту және тазарту процесін жүргізу;

11) Түсті металдар мен олардың құймалары - бір фазалы индукциялық пеште, мыс-күкірт өндірі шахталық пештерінде, электр доғалы пештерде, сым дайындау кезінде электрпештерінде, сыйымдылығы 400 кг. дейін жоғары жиіліктегі пештерінде балқыту процесін жүргізу көлемі 5 тоннаға дейінгі миксерден металл құю;

12) Түсті металдар мен олардың құймалары - мыс-күкірт өндірісі шахталық пештерінде, қуаты 800 кВт дейінгі үш фазалы индукциялық пештерде, екі фазалы пештерде, екі бір фазалы пеште, жартылай үздіксіз, үздіксіз және ағынсыз әдіспен тигельді құйылатын бір фазалы пештерде, 400 кг. асатын жоғары жиіліктегі пештерінде, көлемі 5 тоннадан асатын миксерден металл құю кезінде балқыту және таратып құю процесін жүргізу;

13) Вольфрам, молибден, кобальт қышқылы - біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен плазмалы пештерде қалпына келтіріп балқыту процесін жүргізу;

14) Қара қалайы - біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен отпен тазарту және металл шығару процесін жүргізу.

15) Цинк тозаңы - қармағыштардан шығару;

16) Ванадий бесқышқылы – сыйымдылығы 2 т. дейінгі пештерде балқыту және ванадий бесқышқылының балқытылған түйіршектеу процесін жүргізу;

17) Кен, агломерат, өртенді, концентраттар - біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен шахталық пештерде, қуаты 5000 кВт дейінгі электр пештерінде балқыту процесін жүргізу;

18) Қорғасын - вагранкаларда балқыту процесін жүргізу қазандар мен пештерде біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен тазарту процесін жүргізу;

19) Бағалы металдарға бай қорғасын – купеляция процесін жүргізу;

20) Сүрме - қалпына келтіріп балқыту процесін жүргізу;

21) Алюминий құймалары – вакуумді-дистилляциялық пештерде тазарту процесін біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жүргіз;

22) Қорғасын-күміс қорытпалары – электролизге анод ал;

23) Қорғасын-кадмий- натрий, магний қорытпалары – дайындау;

24) Отқа төзімді шикізат – электр доғалы пештерде біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен балқыту;

25) Құрамында бағалы металдар, таза бағалы металдары бар шикізат, жартылай фабрикаттар, концентраттар, шламдар - балқыту процесін біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жүргізу;

26) Титан және оның қорытпалары – сұйық металл 100 кг дейінгі вакуумды-доғары пештерде, қуаты 300 кВт дейінгі плазмалы- доғалы пештерде балқыту процесін біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жүргізу;

27) Цинк- пештер мен қазандарда тазарту және пештерде дистилляциялау процестерін біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жүргізу;

28) Цинк катодты – қайта балқыту және бөліп құю процесін жүргізу;

29) Шахталық қорытпаның қорғасынды қожы – фьюмингілеу процесін жүргізуге қатысу;

30) Шликерлер, съемдар, қождар, сілті қорытпалары, айналымды материалдары мен басқа да қалдықтар - шихталау және қайта балқыту, пусьерді түсіру.

28. Балқытушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түсті металдар мен қорыпталарды түрлі конструкциядағы пештерде балқыту, қайта балқыту және тазарту процестерін жүргізу, түрлі контрукциядағы қымталуы жоғары және орындалуы қопарылыс қауіпті пештердетитан, магний, цинк және басқа да метал просадкалы диперсті алюминий ұнтақтары мен басқа да металдарды алу үшін алюминийді инертті ортада пульверизациялау кенді, агломератты, концентратты және өртендіні балқыту процесін жүргізу. Конвертерлік сұйық қожды қабылдау. Пешті балқытуға дайындау. Пешті жүргізу және тоқсату. Металды балқыту, қайта балқыту және тазартудың технологиялық процестерін жүргізудің ұтымды режимін қамтамасыз ету. Балқыту өнімдерінің, отқа төзімді материалдардың сапасын, жекелеген операциялардың өндіріс уақытын анықтау. Металл шығару кезінде пештерге және шығармалы саңлауларға қызмет көрсету, олардың жай-күйін, сифондарды, фурмдарды, кессондарды, науалар мен басқа да жабдықтарды қадағалау. Штейнді және ұнтақтау арналарын ауыстыру, ванналарды қақ құрылымынан жуу. Сифондарды майлау. Сифондағы, тұндырғыштағы өнімннің биіктігін реттеу. Ниппельдерді престеу, форсункаларды құрастыру. Пешті буландырып суыту қондырғыларына қызмет көрсету. Сифонды бөлікті тазалау және шликерлерді түсіру. Құрамында никель сульфиді мен мыс, темір бар күрделі кен сынамаларын жауапты балқыма кезінде балқыту.

Білуге тиіс: түрлі үлгідегі және құрылымдағы балқыту пештерінің құрылымы электр энергиясын жеткізу құрылғысы мен схемасы шикқұрам құрылымы шикіқұрам, флюстер мен балқыма өнімдерінің құрамына қойылатын талаптар жабдық жұмысындағы ақауларды анықтау және жою тәсілдері пешті қосу және тоқтату ережесі талдау деректерін пайдалану ережесі қара металдағы қосындылардың мазмұны, процесте қолданылатын химикаттардың рөлі, оларды енгізу тәсілдері мен шығыс нормалары, тазартылған металға арналған кондиция, металдың белгіленген шығымы, отқа төзімді материалдардың түрлері мен қасиеттері, шикіқұрамды пешке тиеу кестесі, өндірістік процестің температуралық режимі, өнім брагінің алдын алу тәсілдері, жол берілетін метал шығындары және оларды азайту жолдары, металдар мен қорытпалардың химиялық және құрылымдық құрамы, химия, физика, вакуумді техника мен электротехника негіздері.

Жұмыс үлгілері:

1) Алюминий, цинк, никель, қалайы - шағылма пештер мен электр пештерде қайта балқыту процесін жүргізу;

2) Алонж, конденсатор, реторт – бракқа шығару;

3) Анодтар мен вайербарстар – сыйымдылығы 200 т. дейінгі пештерде алу процесін жүргізу;

4) Висмут - қазандарда тазарту және пештерде дистилляциялау процесін жүргізу;

5) Никель қышқылы, кобальттік қышқыл-сілтісі – қалпына келтіру және тазарту балқыма процестерін біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жүргізу;

6) Сусыздандырылған карналлит, күкіртті натрий, сормайт, шикіқұрам, кремний, кремний-алюминий, кремний-мыс, алюминий-магний қорытпалары, титанды өртенді - балқыту процесін жүргізу;

7) Кобальт, қалайы, мыс, никель, конденсатты магний кристаллдары - біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен балқыту процесін жүргізу;

8) Магний, титан, ауыр түсті металдар мен олардың қорытпалары – балқыту және тазарту процестерін жүргізу;

9) Мыс купоросын өндіруге арналған мыс ұнтақтау процесін жүргізу және штейн немесе қож шығару;

10) Түсті металдар мен олардың қорытпалары – мыс-күкірт өндірісінің шахталық пештерінде, қуаты 800 кВт дейінгі үш фазалық электр индукциялық пештерде, екі бір фазалық пештерде, тигель арқылы жартылай үздіксіз, үздіксіз және ағынсыз бір фазалық құйып тарату пештерінде, сыйымдылығы 400 кг. дейінгі жоғары жиіліктегі электр пештерде, вакуумды пештерде, көлемі 5 т. астам миксерден металл құю кезінде балқыту және таратып құю процестерін жүргізу;

11) Түсті металдар мен олардың қорытпалары - қуаты 800 кВт асатын үш фазалық электр индукциялық пештерде біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен балқыту процесін жүргізу;

12) Никель және никельді қорытпалар, бериллий және телефондық броня – бір фазалы электр пештерде, тигельдерде, қазандар мен горндарда балқыту процесін жүргізу;

13) Вольфрам, молибден, кобальт қышқылдары - плазмалы пештерде қалпына келтіріп балқыту процесін жүргізу;

14) Қара қалайы - отпен тазарту процесін жүргізу;

15) Ванадий бес қышқылы - сыйымдылығы 2 т. асатын пештерде балқыту және балқытылған ванадий бесқышқылын түйіршіктеу процесін жүргізу;

16) Кен, агломерат, концентраттар, тұқылдар - шахталық пештерде, қуаты 5000 кВт дейінгі электр пештерде балқыту процесін жүргізу, қуаты 5000 кВт асатын электр пештерде біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен балқыту процесін жүргізу;

17) Қорғасын – қазандарда немесе пештерде тазарту және таратып құю процесін жүргізу;

18) Қорғасын, қорғасынды материалдар – шахталық пештерде біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен қалпына келтіріп балқыту процесін жүргізу;

19) Алюминий қорытпалары – вакуумды-дистиляциялау индукциялық пештерінде тазарту процесін жүргізу;

20) Бағалы металдар қорытпалары – дистиляциялау және купеляциялау процесін жүргізу;

21) Отқа төзімді шикізат – электр доғалы пештерде балқыту процесін жүргізу;

22) Құрамында бағалы металдар, таза бағалы металдары бар шикізат, жартылай фабрикаттар, концентраттар, шламдар - балқыту процесін жүргізу;

23) Сүрме – пештер мен горндарда тазарту процесін жүргізу;

24) Титан және оның қорытпалары – сұйық металл 100 кг. дейінгі вакуумды-доғалы пештерде, қуаты 300 кВт дейінгі плазмалы- доғалы пештерде, сұйық метал көлемі 100 кг. асатын вакуумді-доғалы пештерде, қуаты 300 кВт асатын плазмалы-доғалы пештерде балқыту процесін, біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жүргізу;

25) Цинк - пештер мен қазандарда тазарту және тік ретортты дистиляциялау пештерінде дистилляциялау процестерін жүргізу;

26) Катодты цинк – балқыту процесін жүргізу;

27) Шахталық балқытудағы қорғасын қожы - флюмингілеу процесін біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жүргізу;

28) Шламдар - тазарту процесін жүргізу.

29. Балқытушы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Кен, агломерат, концентраттар, тұқылдарды қуаты 5000 кВт асатын электр пештерде; түсті металдар мен қорытпаларын қуаты 800 кВт асатын үш фазалы электр пештерде балқыту процесін жүргізу. Қуаты 2000 кВт асатын электр пештерде қалпына келтіріп балқыту процесін жүргізу. Полиметалл кенін, концентратты, мыс-күкірт кенін, бес және одан да көп компоненті бар агломератты балқыту процесін жүргізу. Сферикалық микроұнтақ алу үшін арнаулы алюминий қондырғыларында балқыту және пульверизациялау процесін жүргізу. Пештерді және көмекші жабдықтарды басқару. Пештің дұрыс толтырылуын тексеру. Пештің жұмыс кестесін бақылау-өлшеу приборларының көрсеткіштері мен талдау деректері бойынша реттеу, флюс пен қайталама материалдарды қоса отырып балқыту процесін түзету. Қорытпаның дайындығын анықтау. Қара металл шығару. Келесі ауысымның қалыпты жұмысын қамтамасыз ету.

Білуге тиіс: түрлі үлгідегі және құрылымдағы балқыту пештерінің құрылымдық ерекшеліктерін, ауа құбырларының, газ жолдарының, электрмен қамтамасыз ету, циркуляция жүйесінің схемаларын, технологиялық процестің барысына, пештердің өнімділігі мен алынатын метал сапасына әсер ететін факторларды, жоспарлы және нақты металл шығымын, шикізаттағы және балқыту өнімдеріндегі металдың болуын анықтау тәсілдерін, металлургия, жылу техникасы мен электр техникасы негіздерін, балқытудың ұтымды режиміне қол жеткізу әдістерін.

Орта арнаулы білім талап етіледі.

Жұмыс үлгілері:

1) Анодтар мен вайербарстар - сыйымдылығы 300 т. дейінгі пештерде алу процесін жүргізу;

2) Никель қышқылы, кобальттік қышқыл-сілтісі – қалпына келтіру және тазарту балқыту процестерін жүргізу;

3) Кобальт, қалайы, мыс, никель, конденсатты магний кристаллдары - балқыту процесін жүргізу; электродтарды ұзарту, қайта түсіру және ауыстыру;

4) Кремний, қорғасын, қорғасынды материалдар - қалпына келтіріп балқыту процесін жүргізу;

5) Бағалы таза металлдар - жауапты балқыту және қождан металл алуға дейінгі балқыма процестерді жүргізу;

6) Титан және құймалары - сұйық металл көлемі 100 кг. асатын вакуумді-доғалы пештерде, қуаты 300 кВт асатын плазмалық-доғалы пештерде балқыту процесін жүргізу;

7) Цинк - пештер мен қазандарда тазарту және көлбеу ретортты дистиляциялау пештерінде дистилляциялау процестерін қуалау тәсілімен жүргізу;

8) Шахталық балқытудағы қорғасын қожы-флюмингілеу процесін жүргізу.

Шынықтырушы
30. Шынықтырушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түрлі материалдарды айналмалы құбырлы, ретортты, муфельді және күрделілігі бойынша басқа да ұқсас шынықтыру пештеріне толтыру және біліктілігі анағұрлым жоғары шынықтырушының басшылығымен дайын өнімді түсіру. Сүзгідегі судың температурасын, жағармайдың жұмсалуын, қоректендірушінің жұмысын қадағалау. Тоңазытқышқа су жеткізу. Шынықтырылған өнімді тиеу және сүзгіден түсіру. Шикізатты және дайын өнімді тасымалдау. Гидравликалық жаппаларға су құю. Қайталама судың айналымын реттеу. Материалды суытылуын қадағалау. Гидратты, қайталама тозаң мен басқа да материалдарды араластыру және қайта араластыру. Шикізаттың тұтылып қалуын жою. Ағындарды тазалау. Шаң камералары мен мультициклондардан тозаңды түсіру. Конденсаторлық құтыларды үрлеу. Сынама алу. Мазутты қабылдау, жылытып сүзгіден өткізу, қайта айдау, оның бактарда болуын тексеру. Тиеу, тозаңдық, араластыру және тасымалдау - қоректендіру механизмдеріне қызмет көрсету, оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін пештердің жұмыс істеу принципін, газ әкететін арналар мен коммуникациялардың орналасу схемасын, шикізаттың тұтылып қалуын жою тәсілдерін, шынықтыру, кальцилендіру технологиялық процесінің мазмұнын, қолданылатын шикізат пен дайын өнімнің құрамы мен негізгі қасиеттерін, орнатылған дабылдатқышты.

31. Шынықтырушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Әртүрлі, оның ішінде сирек және радиоактивті материалдар қосындылары бар материалдарды айналмалы құбырлы, ретортты, муфельді және күрделілігі бойынша басқа да ұқсас шынықтыру пештерінде біліктілігі анағұрлым жоғары шынықтырушының басшылығымен шынықтыру, сусыздандыру, кальцилендіру процестерін жүргізу. Материалдарды пештерге, тоңазытқыштарға толтыру және дайын өнімді түсіру. Пештерді материалдармен, сумен қоректендіруді реттеу. Температура режимін, жағармайдың жұмсалуын қадағалау. Жану процесінің интенсивтілігін реттеуге және қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге қатысу. Көлік құралдарының, газ шаруашылығының жұмысын бақылау. Шынықтырылған өнімді бункерлер мен ассортимент бойынша таратып бөлу. Қызмет көрсететін жабдықтың жұмысындағы ақауды анықтау және оларды жоюға қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін шынықтыру пештерінің, қолданылатын бақылау-өлшеу құралдарының, айлабұйымдар мен механизмдердің құрылымын, шынықтырылатын өнімге арналған техникалық шарттарды, шикізаттың, дайын өнімнің, жағармайдың, пеш футровкасының сапасына қойылатын талаптарды, өнімді шынықтыру кезіндегі физикалық-химиялық реакцияларды, шикізат пен отынның жұмсау нормаларын, өнім шығынын қысқарту әдістерін, брактің алдын алу және оны жою тәсілдерін.

32. Шынықтырушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Әртүрлі, оның ішінде сирек және радиоактивті материалдар қосындылары бар материалдарды айналмалы құбырлы, ретортты, муфельді және күрделілігі бойынша басқа да ұқсас шынықтыру пештерінде шынықтыру, сусыздандыру, кальцилендіру процестерін жүргізу. Пештердегі температураны, тарту күшін, будың, отынның, судың шығысын, пештің айналу жылдамдығын, жану, кесу процесінің температурасы мен интенсивтілігін, шынықтыру аймағын реттеу. Пешті қосу және тоқтату. Өнімнің шынықтырылуын сырт белгілері мен талдау деректері, шығатын газдың концентрациясы бойынша айқындау. Пештердің, форсункалардың, оттық пен коммуникациялардың футеровка жай-күйін қадағалау. Жабдықты жөндеуге дайындау және жөндеуден кейін қабылдап алу. Жабдықтың жұмыс көрсеткіштерін жазу және оны жөндеуге қатысу. Алюминий қышқылы гидратын тоңазытқышта көп сатылы суытатын, айналмалы қайнақ қабатты пештерде біліктілігі анағұрлым жоғары шынықтырушының басшылығымен шынықтыру процесін жүргізу. Қоректендіргіштің, таразы дозаторының жұмысын, пеш пен тоңазытқыштан балшық топырақтың түсірілуін, қыс кезінде гидратты жылыта отырып оның ылғалдылығын бақылау.

Білуге тиіс: әртүрлі үлгідегі шынықтыру пештерінің құрылымы мен құрылысын, автоматика және дабылдату құралдарын, пештің жұмысын автоматты реттеу схемасын, газ жолдары мен коммуникация схемасын, қызмет көрсетілетін жабдықтың сызбасын, шынықтырылатын материал мен отынның құрамы мен қасиеттерін, шынықтырудың технологиялық режимі нормасын, техникалық нұсқаулықтарды, бастапқы өнімнің, дайын өнімнің сапасына қойылатын талаптарды, пештің өнімділігіне әсер етуші факторларды және оны арттыру жолдарын, шынықтырылатын өнімнің сапасын жақсарту тәсілдерін, пеш футеровкасының тұрақтылығын арттыру шарттарын, брак түрлері мен оның алдын алу тәсілдерін, пешті қосу және тоқтату тәртібін, физика, электротехника, электроника, химия негіздерін.

33. Шынықтырушы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Алюминий қышқылы гидратын тоңазытқышта көп сатылы суытатын, айналмалы қайнақ қабатты пештерде шынықтыру процесін жүргізу. Пештердің берілген технологиялық және жылу режимін бақылау-өлшеу приборларының көрсетімдері бойынша қадағалау және қолдау. Пеш пен тоңазытқыштың қайнақ қабатын жасау үшін пеш температурасын, будың, отынның, судың шығысын реттеу. Жабдықтың дұрыстығын, оның қымталуын, дайын өнімнің түсірілуін, шығатын газ концентрациясын, ондағы оттегін, гидрат ылғалын бақылау. Өндірістік процестің аяқталуын, дайын өнімнің сапасын, талдау нәтижелері бойынша өнімнің шынықтырылу деңгейін айқындау. Қызмет көрсетілетін жабдықты алдын ала тексеру және оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: шынықтыру пештерінің құрылымдық ерекшеліктерін, автоматты және қашықтан басқарудың бақылау-өлшеу приборлары мен реттегіштерінің құрылымын, айналмалы қайнақ пештің жұмысын автоматты реттеу схемасын, пештің өнімділігіне әсер етуші факторларды және оны арттыру жолдарын, шынықтырылатын өнімнің сапасын жақсарту тәсілдерін.

Сіңдіруші
34. Сіңдіруші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Бұйымдар мен түрлі материалдарға күкірт, қож шайырын, майды, парафинді, металлдар мен басқа да сіңдіру материалдарын сіңдіру электр пештерінде, ванналарда, автоклавтарда және басқа да электр немесе бу жылытқышы бар қондырғыларда, сондай-ақ қорғанысты электр шкафтарда сіңдіру процесін жүргізу. Бұйымдар мен түрлі материалдарды пештерге, ванналарға және басқа да сіңдіру қондырғыларына толтыру және олардан дайын өнімді түсіріп алу. Өнімнің температурасын және сіңдіру процесінің барысын қадағалау. Сіңдіру режимінің барысын бақылау-өлшеу приборлары көрсеткіштері бойынша түзеу. Сіңдіру пештеріне, ванналарға, қондырғыларға, сондай-ақ басқа да сіңдіру қондырғыларына қызмет көрсету, оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: сіңдіру қондырғыларының құрылымын, сіңдіру материалдарын жұмсау нормасын, бұйымдарға сіңдіру технологиясын, бақылау-өлшеу приборларының нысанын және оларды пайдалану ережесін, өнім брагінің алдын алу тәсілдерін, бұйымдарды сіңдіру кезінде желдеткішті пайдалану ережесін, өнімді толтыру және түсіру кестесін, сіңдіру материалдары мен шығарылатын өнім сапасына қойылатын талаптарды.

Сіңдіру процесін электродты өндірісте жүргізу кезінде – 4-разряд.

Электродтарды реттеуші
35. Электродтарды реттеуші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қуаты 1000 кВт дейінгі электр пештерінің элекродтарының қуаты мен орналасуын балқытудың барысына қарай басқару пультінен реттеу. Технологиялық процестің барысын бақылау-өлшеу приборлары көрсеткіштері мен талдау деректері бойынша белгіленген режимге сәйкес бақылау және түзеу. Электр пештерді қосу және ажырату. Қызмет көрсететін жабдық пен авариялық аппаратура жұмысындағы ақауларды анықтау және жою, оларды жөндеуге қатысу. Жұмыс балқытушының басшылығымен орындалады.

Білуге тиіс: пештер мен басқару пультінің контакті жүйесінің құрылымын, электр пештеріндегі балқытудың технологиялық процесі мен режимін, бақылау-өлшеу приборлары авариялық аппаратураны пайдалану ережесін, технологиялық процесті түзеу және бақылау әдістерін, электр блокировка схемасын, дабылдатқыш жүйесін.

Қуаты 1000 кВт асатын электр пештерінің элекродтарының орналасуын реттеу кезінде, кен және концентраттарды балқытатын пештерге қызмет көрсету кезінде – 4-разряд.

Араластырушы
36. Араластырушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Шикіқұрам мен байланыстырушы материалдарды берілген құрамға сәйкес араластыру машиналары мен жүгіртпелерде араластыру процесін жүргізу. Материалдарды ылғалдандыру, өлшеу және араластыру машиналары мен жүгіртпелерге тиеу, дайын өнімді түсіру. Шикіқұрам мен байланыстырушы материалдардың араластыруға уақытында түсуін қадағалау. Араластырғыштардың, көлік-қоректендіру механизмдерінің жұмысы мен араластырылатын массаның температурасын реттеу. Араластырғыштың қабырғаларын тазалау және жабдықты майлау. Анод массасы дайындалатын технологиялық желідегі шикіқұрам мен байланыстырушы материалдарды дозалау процесін жүргізу. Тас көмір қожын дайындау. Біліктілігі анағұрлым жоғары араластырушының басшылығымен қож шылауын ұстау және тазарту жөніндегі агрегаттармен механизмдерді басқару. Көтеру-тасымалдау жабдықтарын басқару. Қызмет көрсететін жабдық пен авариялық аппаратура жұмысындағы ақауларды анықтау және жою, оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: араластыру машиналары мен жүгіртпелердің, көтеру-тасымалдау жабдықтарының құрылымын, тас көмір қожы шылауын ұстау және тазарту жөніндегі агрегаттар мен механизмдердің әрекет ету принциптерін, байланыстырушы материалдарды дайындау технологиясын, берілген қосынды құрамының есептеу тәсілін, машиналар мен механизмдерді майлау жүйесін, көтеру-тасымалдау жабдықтарын пайдалану ережесін, материалдардың електік құрамын, араластыру ұзақтығы мен араластырылатын массаның температурасын.

37. Араластырушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жоғары органикалық жылу жеткізуші қазандықтармен бір кешенде жұмыс істейтін араластыру қондырғыларын қамтитын анод массасы дайындалатын технологиялық желідегі шикіқұрам мен байланыстырушы материалдарды араластыру процесін біліктілігі анағұрлым жоғары араластырушының басшылығымен жүргізу. Жартылай автоматтандырылған басқару жүйесімен жабдықталған араластыру жабдығында, үздіксіз жұмыс істейтін реакторлық-араластыру жабдығында араластыру процесін жүргізу. Сыйымдылықтардағы шикіқұрам мен байланыстырушы материалдардың болуын бақылау, олардың араластыру жабдықтарына біркелкі түсуін, бақылау-өлшеу приборларын көрсеткіштерін қадағалау. Араластыру жабдықтарын, жоғары органикалық жылу жеткізуші қазандықтар мен тас көмір қожы шылауын ұстау және тазарту жөніндегі агрегаттармен механизмдерді басқару. Қож құбырларын, сыйымдылықтарды, араластыру қондырғыларын жылыту температурасын реттеу, оларды жөндеуге қатысу. Материалдардың, шикіқұрам мен жабдық жұмысы көрсеткіштерінің есебін жүргізу.

Білуге тиіс: араластыру жабдықтарының, жоғары органикалық жылу жеткізуші қазандықтар мен тас көмір қожы шылауын ұстау және тазарту жөніндегі агрегаттар мен механизмдердің, дозалаушы құрылымдардың және үздіксіз жұмыс істейтін реакторлық-араластыру жабдығының басқа да қызмет көрсететін жабдықтардың құрылымын, анод массасы дайындалатын технологиялық желідегі агрегаттарды және басқару және оның компоненттерін дозалау ережесін және схемасын, шикіқұрам құрамын, жоғары органикалық жылу жеткізушінің физикалық-химиялық қасиеттерін, бақылау-өлшеу приборларын пайдалану нысаны мен ережесін, технологиялық процесс параметрлерін реттеу ережесі мен тәсілдерін.

38. Араластырушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жоғары органикалық жылу жеткізуші қазандықтармен бір кешенде жұмыс істейтін араластыру қондырғыларын қамтитын анод массасы дайындалатын технологиялық желідегі шикіқұрам мен байланыстырушы материалдарды араластыру процесін жүргізу. Технологиялық жұмыс режимінің сақталуын және желі жабдықтарының барлық кешенінің жай-күйін қадағалау. Анод массасы дайындаудың технологиялық режимі параметрлерін түзеу. Дайын өнімнің сапасын тексеру. Тұтас желі жұмысын үйлестіру.

Білуге тиіс: технологиялық желі агрегаттарының құрылымдық ерекшеліктері мен олардың өзара байланысын, технологиялық желіні және оның жекелеген тораптарын басқару схемасын, технологиялық режим параметрлерін түзеу тәсілдерін, шикізаттың және дайын өнімнің сапасына қойылатын техникалық шарттар мен талаптарды, физика мен химия негіздерін өндірістік-техникалық оқу бағдарламасы көлемінде, желі жабдықтарының қалыпты жұмысының бұзылуы себептерін және оларды жою мен жабдықты реттеу тәсілдерін, көп компонентті шикіқұрам дайындау технологиясын.

Ванна жөндейтін шегендеуші - қышқақшы
39. Ванна жөндейтін шегендеуші – қышқақшы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Табандық массаны дайындау үшін материалдарды ұсақтау. Табандық массаны табаларға толтыру және оны электр пештерде немесе ысыту шкафтарында ысыту, табаларды дацын массамен түсіріп алу және тасымалдау. Пештерге, шкафтарға, көлік құралдарына қызмет көрсету. Гипс ерітінділерін әзірлеу. Электролиз ванналарын табанды қағудан бұрын сумен толтыру. Ваннаның кірпіш қаламасын бөлшектеу, кірпіштерді сұрыптау. Шегенді гипс ерітіндісімен толтыру.

Білуге тиіс: табандық масса сапасына қойылатын талаптарды, массаны ысыту температурасын, гипс ерітіндісін дайындау тәсілдерін және оның сапасына қойылатын талаптарды.

40. Ванна жөндейтін шегендеуші – қышқақшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электролиз ваннасының көмір жастықшасына ысытылған табандық массаны машинамен толтыру, оны нығыздау, ваннаның табанын қағуды біліктілігі анағұрлым жоғары шегендеушінің басшылығымен жүргізу. Табандық массаны араластыру барабанына толтыру. Барабандағы табандық массаны ысыту. Ысытылған табандық массаның температурасын өлшеу. Табандық массасы бар барабанды ілмектеу, аспалы кранмен электролиз ваннаға жеткізу және массаны түсіріп алу. Цокольді және табандық секцияларды ваннада ысыту. Ваннаның корпусын жылумен орау. Қызмет көрсететін жабдықтың жұмысындағы ақауларды анықтау және жою. Қағылған табанды үймежалға тасымалдау.

Білуге тиіс: отқа төзімді материалдар мен ерітінділердің түрлері мен нысанын, табандық массаның құрамын, отқа төзімделердің сапасына қойылатын талаптарды, пневматикалық құралды, ауыспалы араластыру машинасын, басқа айлабұйымдар мен жабдықтарды пайдалану ережесін.

41. Ванна жөндейтін шегендеуші – қышқақшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электролиз ваннасының табанын қағып алу. Катод стерженьдерін алып шығу. Ванна жастықшасын ысытылған табандық массамен машинамен толтыру және оны нығыздау. Табан секцияларын орнату және ванна табанын табандық массамен біліктілігі анағұрлым жоғары шегендеушінің басшылығымен толтыру. Ваннаның цоколь қабатын құрғақтай және ерітіндімен 2 мм. және одан артық жиекпен қалау. Кірпішті құрылымдық және жетілдіріп қашау.

Білуге тиіс: электролиз ванналарын жылыту және толтыру алдында нығыздау температурасын; отқа төзімді материалдардың қасиетін.

42. Ванна жөндейтін шегендеуші – қышқақшы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Табан секцияларын іріктеу және орнату. Ванна табанын табандық массамен машинамен немесе нығыздаумен толтыру. Жиекті шамот кірпіштен 2 мм. аспайтын жиекпен, ал катод стерженьдеріне түйіскен жерлерде қалау және 1 мм. аспайтын жиекпен арнаулы шамот ерітіндісімен, кірпішті құрылымдық және жетілдіріп қаша отырып қалау. Ваннаны блоктар бір қатар қаланған кезде бүйірлік бұрышты блоктармен 1 мм. аспайтын жиекпен, ал екі қатар қаланған кезде 0,5 мм. аспайтын жиекпен біліктілігі анағұрлым жоғары шегендеушінің басшылығымен шегендеу. Блоктарды жетілдіре отырып қашау. Бүйір блоктардың жартылай шеңберлі құлыпты паздарын толтыру.

Білуге тиіс: қолданылатын отқа төзімді материалдардың техникалық жағдайларын, орындалатын жұмысқа рұқсатты, табандықты толтыру кезіндегі табандық масссаны дозалау нормасын, толтыруға арналған ваннаны жылыту температурасын, ақаулардың себептерін және оның алдын алу және жою тәсілдерін.

43. Ванна жөндейтін шегендеуші – қышқақшы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Ваннаны блоктар бір қатар қаланған кезде бүйірлік бұрышты блоктармен 1 мм. аспайтын жиекпен, ал екі қатар қаланған кезде 0,5 мм. аспайтын жиекпен бүйірлік бұрышты доктармен шегендеу. Бүйірлі, құлыпты блоктарды құрылымдық және жетілдіріп қашау, шамот және магнезитті кірпіштен 0,5 мм. кемі емес жиекпен, жетілдіріп және қашай отырып қалау.

Білуге тиіс: Электролиз ваннасын бұрышты блоктармен шегендеу және жылумен оқшаулаушы материалдармен жабудың техникалық жағдайларын, ваннаны шегендеу және толтыру кезінде қолданылатын құралдар мен жабдық түрлерін.

Хлор жеткізуші
44. Хлор жеткізуші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Хлор комперссорларын қосу және ажырату, хлорды өндірістік учаскелерге жеткізу. Анод патрубкаларына және электрлизер коллекторларына тұтылған возгонды түсіру. Хлорлы магистральдерді, сүзгілерді возгоннан тазарту және жуу. Возгонды қабылдау бактеріне тасымалдау және оларды үймежалға жіберу. Жіктерді қорғасынның, бельтингі пен тартпа болттардың көмегімен тығыздау. Талдауға қышқыл стоктар мен қорғасын сілтісін алу. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге дайындау. Хлор құбырлары мен хлор компрессорларын жөндеуге қатысу. 4-разрядта көзделген жекелеген жұмыстарды біліктілігі анағұрлым жоғары хлор жеткізушінің басшылығымен орындау.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін учаскедегі сору және айдау желілерінің орналасу схемасын, хлор құбырын жөндеу үшін қолданылатын бөлшектер мен материалдарды, анодты патрубкаларды, хлор құбырларын, сүзгілерді тазалау және жуу ережесін, қолданылатын айлабұйымдарды, құралдарды, қорғану заттарын, пайдалану ережесін, возгондардың химиялық құрамын және оларды еріту тәсілдерін.

45. Хлор жеткізуші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Хлор құбырлары мен хлор компрессорларың желілеріне қызмет көрсету. Сұйық хлорды буландыру процесін жүргізу және хлор булаушы аппараттарға қызмет көрсету. Сұйық хлорды тасымалдау ыдыстарынан стационарлық танкілерге құю. Сұйық хлорды, қышқылдарды, аммиак суын қайта айдау. Сынамалар алу. Хлор құбырларын, хлор компрессорларын, транспортерлерді, жеңді сүзгілерді, танктерді, желдету жүйесін, тұтқы арматурасын қарау, бөлшектеу, жөндеу және монтаждау. Компрессорлық станса ғимаратының ішіндегі кәріздің қышқыл ағындарын жөндеу. Компрессор стансасының жабдығын қайта қосу, резервке және жөндеуге шығару. Компрессор стансасының қызмет көрсетілетін жабдығын жөндеуге арналған ақаулық ведомостарды жасау. Жабдықты жөндеуден кейін қысыммен сынау. Бақылау нүктелерінде вакуумге тексеру, электролизерлерден сору орындарында хлорлы газ концентрациясын тексеру. Хлор, күкіртті қышқыл мен аммиак суы қоймасына электр энергиясын, буды, ыстық судың тоқтаусыз берілуін, ішке және сыртқа желдету жүйесінің жұмысын бақылау. Қызмет көрсететін жабдықты жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтың құрылымы мен нысанын, компрессор стансасының өнім өндіру технологиялық процесінің схемасын, компрессорлардың, вакуумді және қышқылды насостардың құрылымын, қызмет көрсететін учаскедегі хлор құбырлары коммуникациясы схемасын, хлорлы газ, аммиак суы мен қышқылдардың сапасына қойылатын талаптарды, бақылау-өлшеу құралдарын пайдалану ережесін, жабдықты жөндеу кезіндегі слесарлық жұмысты орындау тәсілдерін.

Өнімді тазалаушы
46. Өнімді тазалаушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түсті металдан және олардың қорытпаларынан жасалған жолақтарды, жапырақтарды, құбырлар мен басқа да бұйымдарды оларды айналмалы киіз және кард шеткелерде және қолмен улаудан, қалайылаудан, ыспалағаннан, жылтыратқаннан, өңдегеннен, қалпына келтіргеннен және басқа да жұмыстардан кейін тазалау, жуу және сүрту. Метал бетіндегі қақтарды, кедір-бұдырларды, қышқыл мен сілтінің қалдықтарын майлау материалдармен жуу заттарын қолдана отырып кетіру, қиіз айналмаларды ауыстыру, май лау, түзеу. Метал тозаңының қалдығын жинау. Тазартылған металды қоймалау. Өңделген өнімді сұрыптау және таңбалау. Орау және тасымалдау. Ілмектеу және такелаж жұмыстарын орындау. Қызмет көрсететін жабдық пен айлабұйымардың ақауларын анықтау және жою.

Білуге тиіс: қолданылатын жабдық пен айлабұйымардың құрылымы туралы негізгі ұғымдарды, метал мен бұйым бетінің сапасына қойылатын талаптарды, ақауларды кетіру тәсілдерін, өңделетін металдар мен қорытпалардың негізгі қасиеттерін, дайын өнімді қоймалау және сақтаудың тәртібі мен ережесін.

47. Өнімді тазалаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Құймалардың, чушкелердің, дайындамалардың, болттардың, құбырлардың, катод стержендерінің, анод сыналарының және басқа да бұйымдардың бетіндегі қабыршықтарды, көбіктерді, бүршіктер мен басқа да ақауларды мемлекеттік стандарттарға немесе техникалық шарттраға сәйкес пневматикалық кескімен, қолмен кесу және металл щеткамен тазалау. Сынадан купоросты, катод стержендерінен – шойынды, анодұстағыш пен катодұстағыш ниппельдерінен – анод өртендісі мен шойынды, ұара конвертер мыстан, кремний мен басқа да өнімнен – қожды қағыт түсіру. Бағалы металдардың жоңқасын өңдеу. Вайербарстарды түзеу. Құралды қайрау, майлау және ауыстыру. Өңделген өнімді сұрыптау және таңбалануына сәйкес қоймалау. Айлабұйымдар мен механизмдерді басқару.

Білуге тиіс: қолданылатын айлабұйымдар мен механизмдердің құрылымын, ақауларды жону тәсілдерін, өңделетін өнімнің үстіңгі қабатына қойылатын талаптарды, қалыпты және арнаулы кескіш құрал және оны қайрау ережесін, жүк көтеру және жүкті ұстау айлабұйымдарын пайдалану ережесін, экспорттық өнімге қойылатын талаптарды және оны экспортқа жіберудің тәртібін.

48. Өнімді тазалаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түзеу-тазарту агрегатын басқару пультінен басқару. Агрегат механизмін реттеу және ыңғайлау, тұтастай желінің жұмысын бақылау. Лентаны, жолақты тазалаудың тартылуын және жылдамдығын реттеу. оларды тегістеу және қақтарды, кедір-бұдырларды, қышқыл мен сілтінің қалдықтарынан тазарту. Қызмет көрсететін жабдықтың жұмысындағы ақауларды анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: тазалау бөліктері мен механизмдерінің, тұтастай желілердің бірлескен өзара әрекетін, тазалау режимін, блокировка, майлау және басқару жүйелерін, өнімді өңдеудің техникалық шарттары мен оған қойылатын талаптарды, түсті металдар мен олардың қорытпаларының негізгі қасиеттерін, құралды және бақылау-өлшеу приборларының көрсеткіштерін пайдалану ережесін.

Шикіқұрамшы
49. Шикіқұрамшы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Шикіқұрамды бункерге, қораптар мен дозалаушы көлік - қоректендіру механизмдерімен толтыру кезінде басқару, олардың жұмысын бақылау. Материалдар беруді реттеу. Бункерлерде материалдардың тұрып қалуын болдырмау. Шикіқұрам материалдарынан басқа қосылуларды жою. Желдеткіштің жұмысын бақылау. Материалдарды ылғалдату. Шашылған материалдарды тазалау. Қосалқы жабдықтарға қызмет көрсету және оны майлау. Қолмен шикіқұрамдау және қажетіне қарай шикіқұрамды буып-түю.

Білуге тиіс: сыртқы белгілері бойынша шикіқұрам бөліктерінің құрамын анықтау тәсілдерін және олардың сапасына қойылатын негізгі талаптарын, көлік - қоректендіру және басқа жабдықтарға қызмет көрсету ережесінің және орналасуының тәсілін, орнатылған сигнализацияны.

50. Шикіқұрамшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Материалдарды мөлшерлеу және шикіқұрамдау процесін жүргізу, біліктілігі жоғары шикіқұрамшының басшылығымен шикіқұрамның есебін жүргізу. Шикіқұрам компоненттерін араластыру және оның нормалы ылғалдануын қамтамасыз ету. Материалдарды беруді бақылау. Көлік-қоректендіру, жүк көтергіш және жүк түсіргіш механизмдердің басқару. Материалдарды сырмалау. Шикіқұрамды құрастыру және өлшеу. Сынамаларды іріктеу. Мөлшерлеу арбалардан араластырғыш бункерлерге және балқыма аудандарына шикіқұрамдарды беру. Учаскеде шикіқұрамды тиеу машиналарын және басқа да жабдықтарды басқару. Шикіқұрамның біркелкі берілуін реттеу. Қызмет көрсету жұмысында ақаулықтарды анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылғысын, шикіқұрамның компоненттердің химиялық және физикалық құрамын және олардың міндеттерін, шикіқұрам материалдарының қозғалыс тәсімін, бункерлердің орналасуы мен сиымдылығын, жабдық жүктемелерінің және көтергіш-тасымалдағыш механизмдердің шектеулі нормаларын.

51. Шикіқұрамшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Материалдарды мөлшерлеу және шикіқұрамшы процестерін жүргізу, шихтаны есептеу. Материалдарды мөлшерлеу және шикіқұрамдаудың әртүрлі жабдықтарының тораптарын басқару және олардың өзара байланысын жұмыста қамтамасыз ету. Шикізат сапасын және шихтаның дайын болуын анықтау. Шикіқұрамды металлургиялық аппараттарға уақытында берілуін қамтамасыз ету. Келесі ауысымды жұмыспен қамтамасыз ету.

Білуге тиіс: берілген шикіқұрам құрылымын есептеу тәсілі, металлургиялық процестің барысына шикіқұрам компоненттері сапасының әсері, жабдық жұмысының ақаулығы мен шикіқұрам құрастыруда брактарды анықтау және жою тәсілдері, автоматтау және сигнализацияның тәсімдері.

Түйістіруші - электр слесарі
52. Түйістіруші - электр слесарі 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Ваннаның шунттарында кернеулерді, ванналардағы электролиттердің температурасын, электр оқшаулау тораптардың магистральді шина-сымдардың негізгі түйістіргіштерінің және біркелкі түйістіргіштердің кедергісі.

Білуге тиіс: ваннаның шиналау тәсімі, түйістіргіштер мен ванна шунттарынды кернеу құламасының жіберілетін нормалары, термопарды іске қосу және аспаптарды қосу тәсімі, кернеу құламаларын өлшеу үшін тәсімдерді, бақылау-өлшеу аспаптары мен құрал-саймандардың көрсеткіштерін пайдалану ережесі.

53. Түйістіруші - электр слесарі 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі жоғары түйістіруші-электр слесарьінің басшылығымен электролизді ванналарды шиналаудың монтажы және демонтажы. Шиналардың түйістіргіш жазықтарын тегістегіш қабықшамен, металлды щеткамен, зімпарамен тазалау. Түйістіргіштер қызған кезде ток-сымдарды қайта шиналау, бас шина пакеттерін үрлеу, ток-сымдарды жуу, шиналау және майлау. Көтергіш-тасымалдағыш механизмдерді, пневмоқұралдарды және аспаптарды басқару.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін механизмдердің және аспаптардың құрылғысы, түйістіргіштердің жіберілетін кедергілері, жүк арқандаудың ережесі, слесарь ісі.

54. Түйістіруші - электр слесарі 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электролизді ванналарды шиналаудың монтажы және демонтажы. Жұмыс істеп тұрған электролизді ванналарды анодты және катодты шиналаудың түйістіргіштерін тазалау. Шинасымның жекелеген тораптарының тетіктерін ауыстыру, жаңа шиналау дайындау.

Білуге тиіс: электр техникасының негіздері, шиналаудың және ток жүргізудің тәсімдері, түйістіргіштерде және шиналарда жіберілетін кернеулерді, ток-сымдарда орнату және қосу ережелері, шина-сымдарда, шиналауда, электр оқшаулауда ақауларды айқындау және жою тәсілдері, дәнекерлеу әдістері, жөндеу жұмыстарын орындау әдістері, өлшеу құралдарын пайдалану ережелері.

"Түсті металлургияның жалпы кәсіптері" бөлімінде қарастырылған жұмысшы кәсіптері атауларының, олардың 1969 және 1975 жылдары шығарылған қолданыстағы БТБА бойынша атаулары көрсетілген тізбесі БТБА-ның (8-шығарылым), 2-бөлімінің 2-қосымшасында келтірілген.

Кәсіптердің, бөлімдердің өзгертілген атауы және олар енгізілген шығарылым нөмірлері көрсетілген БТБА-ның қолданыстағы "Түсті металлургияның жалпы кәсіптері" бөлімінде көзделген жұмысшылар кәсіптерінің тізбесі БТБА (8-шығарылым) 2-бөлімінің 3-қосымшасында келтірілген.

3. Түсті, сирек металдар мен түсті металдардан
ұнтақ өндірісі
Алюминий өндірісіндегі анодшы
1. Алюминий өндірісіндегі анодшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Үстіңгі және қырлы ток жеткізуші электрлизерлі анодтарға қызмет көрсету, анодты массаны жүктеу, анодтарды үрлеу, уақытша қолданылатын аспалы құралдарды ілу және алып тастау, жоғары білікті анодшының басшылығымен анодтың қырлы үстіңгі қабатын тазалау. Қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды анықтауға және жоюға қатысу. Істіктерді түзеу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін механизмдердің құрылғысы және оларды жүктеудің ережелері, анодты салмақтың құрамы, электролитті басқа заттардың қосылуынан сақтау тәсілдері.

2. Алюминий өндірісіндегі анодшы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Үстіңгі және қырлы ток жеткізуші электрлизерлі анодтарға қызмет көрсету, анодты массаны бүркенішке жүктеу, істіктерді анодтарға қағу, оларды анодтардан шығару. Анодтағы тесіктерді қағу және бұрыштарын шабу. Уақытша қолданылатын аспалы құралдарды ілу және алып тастау. Кернеуді реттеу, алюминий ернеушелерін ұзарту, анодтың қырлы үстіңгі қабатын тазалау, түйістіргіштерді қосу және тазалау. Түйістіргіштердегі кернеулердің құламаларын өлшеу. Анодтардың және конструкцияның үстіңгі қабатын үрлеу, құрама газды қоңырауларды және шыны арқауларды ауыстыру.

Білуге тиіс: конструкциясы әртүрлі электролизерлердің құрылғысы, анодты массаның, істіктердің, түйістіргіштердің сапасына қойылатын талаптар, электр техникасы мен электр химияның негіздері, түйістіргіштердегі кернеу құламасының нормалары, шығарылатын өнімге қойылатын стандарттар мен техникалық шаралар, анодтарға қызмет көрсету, сигнализацияны орналастыру бойынша негізгі параметрлер.

3. Алюминий өндірісіндегі анодшы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Анодты раманы керу, анодты бүркеніштерді ұзарту және орнатумен үстіңгі және қырлы ток жеткізуші электрлизерлі анодтарға қызмет көрсету. Қызмет көрсетілетін механизмдерді ағымды жөндеу.

Білуге тиіс: рамаларды керу, анодты бүркеніштерді ұзарту және орнату ережелері мен тәсілдері, қызмет көрсетілетін жабдықтың конструкциялы негіздері.

Металл ұнтақтарын өндіру аппаратшысы
4. Металл ұнтақтарын өндіру аппаратшысы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түсті металл ұнтағын ыдысқа - банкаларға, барабандарға және тағы басқа (бұдан әрі - т.б.) белгіленген мөлшер немесе салмақ бойынша қолмен немесе жартылай автомат және автоматпен бөлшектеп өлшеу, мөлшерлеу. Ыдысты толтыруға дайындау, ыдыстың ішіндегі ылғалды құрғату. Бос ыдысты қосу және толтырылғанды алып тастау. Шикізатты бункерлерге арту. Өнімнің циклонда тұрып қалуын жою. Шикізаттан бөтен заттарды алып тастау. Көтергішті басқару. Өнімді тасымалдау және сорты бойынша орналастыру. Қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен 3-разрядта көзделген жекелеген жұмыстарды орындау.

Білуге тиіс: өңделетін материалдардың негізгі қасиеттері, қызмет көрсетілетін жабдық пен қолданылатын аспаптардың құрылысы, өнімнің сорттары, шикізатты бункерлерге арту тәсілдері, өнім сапасы мен ыдысқа, өнімді бөлшектеп өлшеу және буып-түюге қойылатын талаптар.

5. Металл ұнтақ өндірісіндегі аппаратшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Процесті жүргізу: түсті металл кесіктерін электролиттің қалдығынан жуып тазарту, қышқылданған ұнтақты, сығуды, кептіруді, ұнтақтауды, себуді, оны белгіленген мөлшер бойынша араластыруды, металл ұнтақты жылтыратуды қалпына келтіру. Ұнтақты жуғыш құралға, кептіру аппаратурасына, диірменге, елекке, қоспалауыштарға, сүзгілерге, таселектерге, түсіргіштерге; металл ұнтақты - жылтыратқыш барабандарға толтыру. Ұнтақты қайта шығару. Жуу үшін суды жіберу және жылыту. Ұнтақты сабын ерітіндісімен тұрақтандыру, салқындату және ылғалды құрғату. Ұнтақты кептіру және жуу суының, вакуумдық аппараттарда сұйылту температурасын реттеу. Сынамаларды іріктеу және елеу талдамасын жүргізу. Өндіріс процессінің аяқталуын белгілеу. Жуу, кептіру, ұсақтау сапасын, сығу дәрежесін бақылау. Қол газ анализаторының көмегімен инертті ортадағы оттегі мөлшерін айқындау. Өндірістік ақауды - ұнтақтың жентектелуін, қышқылдануын жою. Електерді ауыстыру. Ұнтақ пен елендіні өлшеу. Дайын өнімді жинақтау. Қызмет көрсетілетін жабдықты басқару және ретке келтіру, оны жөндеуге қатысу. Техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: түсті металл ұнтақтарын өндірудің технологиялық процессі, жуғыш құралдардың, кептіру агрегаттарының, диірмендердің, қоспалауыштардың, пневмокөліктердің, електердің, шлюз ысырмаларының, сүзгілердің, сорғылардың және ұнтақ өндірісіне қатысты басқа да жабдықтардың құрылысы, металл ұнтақтың негізгі қасиеттері, құрылысы мен сапасына қойылатын талаптар, елек талдамасын жүргізу әдістемесі, металл ұнтақтарының ауқымды салмақтарына мемлекеттік стандарт және олардың химиялық құрамы, қызмет көрсетілетін жабдықтағы ток күші және кернеу, ұсақ, ірі, жеңіл және ауыр ұнтақтарды өңдеу тәсілдері, коммуникация сұлбасы.

6. Металл ұнтақ өндірісіндегі аппаратшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түсті металл ұнтақтарын азоттың инертті ортасына себу, металл ұнтақты тік жылтырату барабандарында жылтырату процессін жүргізу. Алғашқы бүріккішті фракциялық құрамы, құрамындағы компоненттері және салыстырма беті бойынша себу және шикіқұрамдау. Аспаптың көрсеткіші, құрамындағы оттегі және мөлшерден тыс қысым, тауарлық ұнтақтың кіру бүріккішінен шығуы бойынша газды режиммен себуді реттеу. Елеу тиімділігін бақылау. Сынамаларды іріктеу және елек талдамасын жүргізу. Бүріккішті бункерге арту және дайын өнімді түсіру.

Түсті металдан жасалған ұнтақты тарту арқылы инертті ортада металл ұнтақ дайындау процессін және біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен белгіленген маркалы металл ұнтағын алу үшін ұсақтау өнімдерін бөлшектеу процессін жүргізу. Диірменді алғашқы шикізатпен толтыру. Техникалық майларды шикіқұрамдау. Пневмобөлшектеу ұсақтау құрылғысының герметикалығын бақылау.

Техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: металл ұнтақтардың қасиеті мен олардың сапасын бақылау әдістері, ұнтақтарды себу, ұсақтау және бөлшектеу технологиялық процестерінің негіздері, бақылау-өлшеу аспаптарының құрылысы мен мақсаты, ұнтақтарға техникалық шарттар мен мемлекеттік стандарттар бойынша қойылатын талаптар.

7. Металл ұнтақ өндірісіндегі аппаратшы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түсті металдан жасалған ұнтақты тарту арқылы инертті ортада металл ұнтақ дайындау процессін және белгіленген маркалы металл ұнтағын алу үшін ұсақтау өнімдерін бөлшектеу процессін жүргізу. Белгілі бір белсенділігі бар ұнтақты алу үшін пневмобөлшектеу жүйесіндегі газ және температуралық режимді, құрамындағы оттегі мен шектен тыс қысымды реттеу.

Білуге тиіс: белгіленген маркалы металл ұнтағын алуға арналған тарту және бөлшектеу технологиясы, олардың пирофорлық қасиеті, бақылау-өлшеу аппаратурасының мақсаты, құрылысы мен пайдалану ережесі.

Титан және сирек металл өндірісіндегі аппаратшы
8. Титан және сирек металл өндірісіндегі аппаратшы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Аппаратураға шикізатты, жартылай өңделген өнімдерді, химикаттарды салу, ерітінділер мен реагенттерді құю және біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен жартылай өнімдерді түсіру. Сүзгі - престер мен нутч - сүзгілердің төсемін жуу. Жабдықты (аппаратураны) жұмысқа дайындау жөнінде жұмыстарды орындау. Қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жоюға қатысу.

Білуге тиіс: артылатын материалдар мен реагенттердің негізгі қасиеттері, жабдықтың мақсаты мен орналасу тәсімі, шартты сигнализация, шығарылатын өнімнің сапасына қойылатын талаптар.

9. Титан және сирек металл өндірісіндегі аппаратшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Аппаратураға техникалық өнімдерді: ерітінділер, қышқылдар, сілтілер, реагенттер, қойыртпақтар, концентраттар, жартылай өңделген өнімдерді құю және салу. Қойыртпақ, ерітінділер, реагенттерді дайындау. Тұнба, сүзінді, шлам, жартылай өндірілген өнім, дайын өнімді салу, шығару. Тұнбаның, шламның тұну дәрежесін бақылау. Тұнбаны өңдеу: жуу, кептіру және қыздыру, бөлшектеп салу, өлшеу. Ерітіндіні, қойыртпақты буландыру. Аралық өнімдерді кесекшелеу, қайта еріту. Шламды мыссыздандыру және оны бактардан сүзгі-престерге ауыстыру. Шлам араластырғыштың шамадан артық тиелуі. Қож бен сүзіндіні сүзгіден өткізу. Сүзгілерге қызмет көрсету, тазалау және оларды жинақтау. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен сілтілеу, тұндыру, тазарту, электролитті электролизге дайындау және басқа да технологиялық процестер бойынша анағұрлым күрделі жұмыстарды орындау.

Білуге тиіс: коммуникация сұлбасы, бақылау-өлшеу аспаптарының мақсаты, қолданылуы және пайдалану ережесі, шикізат пен материалдардың сорттары мен маркалары, реагенттер мен материалдарды шығындау нормалары, оларға қойылатын талаптар, орындалатын процестердің технологиялық режимдері.

10. Титан және сирек металл өндірісіндегі аппаратшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен сульфаттау, күйдіруді кесектеу, еріту, сілтілеу, қалпына келтіру және тұндыру, агитациялау, сүзгілеу, айдау, еріту, конденсациялау, цементтеу, ректификациялау және электроэкстракциялау, электролиздеу, гидролиздеу және басқа да технологиялық тәсімдермен сирек металл тетрахлоридін алу процессін жүргізу. Аппаратураның (жабдықтың): ректордың, ректификаттау құрылғысының (бағанасының), араластырғыштың, электр тостағанның, каустификатордың; вакуумдық, буландыру және сілтілеу құрылғыларының; сілтіні өңдеу, ауыстырып ажырату және пісіру аппаратының, механикалық кристаллизатордың, қайта қойыртпақты сұйылтқыштың, пештің электролиздік ваннаның, флотомашинаның сүзгілер мен басқа да жабдықтардың жұмысын басқару және оларға қызмет көрсету. Шикізатты, материалдар мен химикаттарды мөлшерлеу. Аппаратураға сұйықтықтың түсуін, оның деңгейін, өнімнің суағарына қарай жылжуын, суару флегмасының санын бақылау. Температураны, судың түсуін, буды, қысыңқы және сиретілген газды реттеу. Сынамаларды іріктеу. Процесс барысы мен жабдықтың жай-күйін бақылау. Процесс барысын реттеу. Процестің аралық кезеңінде процестің аяқталу уақытын, жартылай өнімдер мен өнімдердің сапасын белгілеу. электролитті құрастыру. Ерітіндінің қышқылдығы мен сілтілігін, сілтінің концентрациясын айқындау және оларды өңдеу. Қызмет көрсетілетін жабдықтың ақаулығын анықтау және жою. Аппаратураның герметикалығын тексеру. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: әр түрлі үлгідегі аппараттардың құрылысы туралы жалпы түсінік, өндірістік техникалық оқыту мектептері бағдарламасының жүктемесіндегі химия, физика негіздері, коммуникация сұлбасы, қызмет көрсетілетін учаскелерде аппараттарының тізбегі сұлбасы, орындалатын технологиялық процестер және олардың режимдері, дайын өнімдердің, химикаттардың, реагенттердің, жартылай өнімдердің сапасына қойылатын талаптар, электролиттің құрамы, қолданылатын ерітінділер, материалдар, реагенттер, сирек металдардың негізгі қасиеттері, жабдықтың өндірушілігіне ықпал ететін факторлар.

11. Титан және сирек металл өндірісіндегі аппаратшы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Өндірістік өнімдер мен тазалығы жоғары металдан сирек металл тетрахлоридін алу процессін жүргізу. Жабдықтың тиісті жұмыс істеу режимін белгілеу. Сұйықтың қаттыға (с:қ) арақатынасын, салыстырма салмағы, тығыздық және ерітіндінің мөлдірлігі, жартылай өндірілген өнім мен өнімнің даярлығы дәрежесі және олардың сапасын айқындау. Реакция ағымын реттеу. Реагенттердің шығынын есептеу. Белгіленген шарттар бойынша металды мөлшерлеу және алуды және оның концентрациясын есептеу. Өнімділігі 2 т және одан артық бағаналарға қызмет көрсету. Аппараттың (жабдықтың) жұмыс көрсеткішін жазуды жүргізу. Технологиялық процестердің бұзылуының алдын алу және жою.

Білуге тиіс: жабдықтың, аспаптардың электр сұлбасы және оларды басқару ережесі, сирек металдар металлургиясының негіздері, металл немесе жартылай өңделген өнім алудың технологиялық тәсімі, мемлекеттік стандарттар, металл алуды арттыру әдістері, ортаның оттегі көрсеткішінің мақсаты және оның технологиялық процеске ықпалы, процестердің химизмі, концентратты ашудың толықтық дәрежесі, өнім жарамсыздығы мен өндірістік ысыраптың алдын алу тәсілдері.

Асыл металл өндірісіндегі аппаратшы
12. Асыл металл өндірісіндегі аппаратшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен асыл металды, олардың тұздары, ұнтағын және басқа да өнімдерін қыздыру, күйдіру, сілтілеу, өңдеу, буландыру, тұзды кристалдандыру, ерітіндіні сүзгілеу және цементтеу, өнімді сульфидтендіру және қоспаларын бөлу арқылы алу процессін жүргізу. Жартылай өнімдер мен реактивтерді кептіру, ұсақтау, жуу, ыдыстарға салу, тасымалдау. Кептіру пештерін, шкафтарды, диірмендерді, електерді және басқа да қызмет көрсетілетін жабдықтарға қызмет көрсету және оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қолданылатын жабдықтар мен аспаптардың құрылысы туралы негізгі түсінік, қолданылатын ерітінділер, қышқылдар, жартылай өнімдердің құрамы, материалдарды шығындау нормалары, шартты сигнализация.

13. Асыл металл өндірісіндегі аппаратшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Асыл металды, олардың тұздары, ұнтағын және басқа да өнімдерін қыздыру, күйдіру, сілтілеу, өңдеу, буландыру, өнімді сульфидтендіру және қоспаларын бөлу, тұзды кристалдандыру, ерітіндіні сүзгілеу және цементтеу арқылы алу процессін жүргізу. Металды қалпына келтіру және ұсақтау. Ерітінді мен қышқылды айдау. Қажетті концентрациядағы реактивтерді, ерітіндіні, электролитті дайындау. Материалды пешке, реакторға, бактарға салу. Ерітінді мен өнімнің температурасы мен салыстырмалы салмағын бақылау. Күйдіру, шахта, қалың және басқа да пештерге, сүзгі-престерге, центрифугаларға және буландыру бактары мен басқа да қызмет көрсетілетін жабдықтарға қызмет көрсету және оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтардың құрылысы, өндіріс процессінің технологиясы, реактив, қышқылдар, сілтілердің құрамы мен қасиеті, реактивтер мен материалдарды шығындау нормалары, реактивтерді, қышқылдарды, сілтілерді және құрамында асыл металдар материалдарды сақтау ережесі.

14. Асыл металл өндірісіндегі аппаратшы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен таза асыл металды, олардың тұздары, ұнтағын және басқа да кондициялық өнімдерін аффинаж, металл мен ауыр ерітінділерді балқымалары, концентраттар, жартылай өнімдер, лом, ерітіндінің жетілдірілуі және қоспалардың тұнбасы арқылы алу процессін жүргізу. Материалдар мен реактивтерді бактарға, араластырғыштар мен сүзгілерге салу. Көрме мен реактивтердің температурасы мен салыстырмалы салмағын бақылау. Сынамаларды іріктеу, асыл металдар мен қоспалардың тұздарын тұндырудың толықтығын тексеру. Өнімді аппараттан алу (шығару). Электр құрылғыларына, араластырғыштарға, сүзгілерге, коммуникациялар мен басқа да жабдықтарға қызмет көрсету және оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: әр түрлі үлгідегі жабдықтардың құрылысы, технологиялық операциялардың химиялық реакциялары, дайын өнімнің, жартылай өнімдердің құрамы мен қасиеті және оларға қойылатын техникалық шарттар, қатты реактивтер мен асыл металдардың қасиетті мен сыртқы сипаты бойынша қышқылды айқындау әдістері.

15. Асыл металл өндірісіндегі аппаратшы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Таза асыл металды, олардың тұздары, ұнтағын және басқа да кондициялық өнімдерін аффинаж, металл мен ауыр ерітінділердің балқымалары, концентраттар, ерітіндінің жетілдірілуі және қоспалардың тұнбасы арқылы алу процессін жүргізу.шығарылатын металл мен жартылай өнімдердің сапасын бақылау. Жабдық жұмысының көрсеткішін жазу және келесі ауысымды жұмыспен қамтамасыз ету.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдық құрылысының ерекшелігі, химия және металлургия негіздері, дайын өнімнің, реактивтер, қышқылдар, сілтілер, жартылай өнімдердің сапасына қойылатын талаптар, ауыр қорытпалардың, концентраттар мен жартылай өнімдердің әр түрлі түрлерін өңдеудің тиімді режиміне қол жеткізудің әдістері, өнім жарамсыздығының түрлері, металдың шаңда, ерітіндіде, газда жоғалу нормалары және оның алдын алу тәсілдері.

Тұз өндірісіндегі аппаратшы
16. Тұз өндірісіндегі аппаратшы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Криолит, фторлы алюминий, фторлы және кремнийфторлы натрийді технологиялық өндіру процессін басқару жұмыстарын үйлестіру. Химиялық ерітінді дайындау, пісіру, кептіру, қажет болған жағдайда осы учаскеде кез келген технологиялық процесті жүргізу. Технологиялық режимге сәйкес белгіленген температураны, қысымды, криолит, фторлы алюминий, фторлы және кремнийфторлы натрий ерітіндісінің концентрациясын, дайын өнімнің белгіленген ылғал пайызын қамтамасыз ету. Технологиялық процестің барысын, криолит, фторлы алюминий, фторлы және кремнийфторлы натрий алудың технологиялық процессінің барлық кезеңінде дайын өнімнің шығуы мен сапасын бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштері мен химиялық талдау нәтижелері бойынша бақылау. Өнімнің даярлығын көзбен шолып айқындау. Технологиялық режим нормасынан ауытқулар себептерінің алдын алу және оларды жою. Реакторлар, сүзгілер, кептіру пештерінің жұмысын бақылау. Жабдықты іске қосу және тоқтату. Пісіру, сүзгілеу, кептіру, химиялық ерітінділер дайындау аппаратшылары мен криолитфторлы алюминий, фторлы және кремнийфторлы натрий өндірісімен айналысатын басқа да кәсіптердің жұмысына басшылық жасау. Жабдық жұмысының көрсеткіштерін жазу, шикізат, материал, қышқыл шығынын есептеу. Жабдықты жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: криолит, фторлы алюминий, фторлы және кремнийфторлы натрий алудың технологиялық тәсімі, қызмет көрсетілетін технологиялық процестердің мәні, технологиялық режим, криолит, фторлы алюминий, фторлы және кремнийфторлы натрийдің физика-химиялық және технологиялық қасиеттері, шикізат және дайын өнімнің сапасына қойылатын талаптар, негізгі және қосалқы жабдықтың құрылысы, өндірістік шығынның алдын алу тәсілдері.

Криолит, фторлы алюминий, фторлы және кремнийфторлы натрий өндірісінде жұмыстарды үйлестіру және 4 және 5-разрядты аппаратшылардың жұмыстарын басшылыққа алған кезде - 6-разряд.

Аппаратшы – гидрометаллург
17. Аппаратшы – гидрометаллург 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сілтілеу бактарында қалдықтардан алынған жарамды өнімдерді сілтілеу процессін жүргізу, жіктеу ванналарында шлам қойыртпақтан құм мен металл бөлшектерін жіктеу (бөліп алу): біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен сазтопырақ өндірісінде целлюлозды қойыртпақты дайындау.

Электролитті марганец өндірісі үшін ерітінді дайындау: материалдарды дайындау, сілтілеу, темірді тұндыру және ерітіндіні тазалау.

Аппаратураны шикізат, ерітінді, реагентпен толтыру. Ерітіндіні қыздыру, қышқылдарды өңдеу, сынамаларды іріктеу, аппараттан өнімді, шламды шығару (төгу). Өндірістік шығындарды іріктеу. Құмды, шламды, гидраттарды, тұнбаларды жуу. Ерітіндіні қалқымалау. Қажетті өлшемдерді жасау: ерітінді мен қойыртпақ деңгейін, температура мен басқа да көрсеткіштерді. Сүзілген арқаулар мен патронның өңделген қаптамаларын регенерациялау, шламнан, қоқымнан тазарту және жуу. Сүзгілеу төсемдеріне сақтандырғыш құралдарды сіңдіру. Патрондағы қаптамаларды ауыстыру. Сүзгілердің барабандарынан төсемді алып тастау және жаңа төсемді орау, оларды сыммен орау.

Өнімді, түрлі материалдар мен қалдықтарды тасымалдау, өлшеу, жинау, түсіру. Реактивтерді өлшеп орау және ыдыстарға салу. Жіктеуіштерге, резервуарларға, шламға төзгіштерге, сүзгілерге, қоректендіргіштерге, араластырғыштарға, діріл торлар мен басқа да жабдықтарға қызмет көрсету және олардың жұмыстарындағы ақаулықтарды анықтау және жою. Құрылғыларды жуу, науаларды, құбырларды, сужималар мен басқа да коммуникацияларды тазалау. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен 3-разрядта көзделген жекелеген жұмыстарды орындау.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмыс қағидаты, коммуникациялар мен аппараттар сұлбасы, сілтілеу, жіктеу, қоюландыру, сүзгілеу технологиясын және қызмет көрсетілетін басқа да технологиялық процестер, реагенттерді, қышқылдарды жұмсау нормалары, ерітінді, қойыртпақ, шлам, гидраттың сапасына, қалдықтарды сілтілеуге, шламдарды жіктеуге, сүзгілеу маталарына қойылатын талаптар, өндірістік қалдықтарды сорттағыштың сүзгілерін ауыстыру ережесі, шикізаттар мен материалдардың сорттары мен маркалары, қызмет көрсетілетін жабдықтардың жұмысындағы ақаулықтардың себебі мен оларды жою тәсілдері, көлік және көтергіш механизмдерді пайдалану ережесі, сиганлизация орнату.

18. Аппаратшы – гидрометаллург 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен өнімді сілтілеу, агитациялау, еріту, тұндыру, жіктеу, сүзгілеу, буландыру, ағынды және жуған су мен ерітіндіні залалсыздандыру және бейтараптандыру, ерітіндіні металл мен қосындылардан тазарту.

Шлам, қойыртпақ, гидроқышқыл, карбонат және басқа өнімдерді қоюландыру және жуу. Сілтілік балқымаларды түйірлендіру. Қойыртпақ, ерітінді, реагенттер, меланж дайындау. Аппаратураға шикіқұрам, қойыртпақ, реагент мен ерітіндіні толтыру, олардың тең бөлінуін және деңгейлерін бақылау. Реагентті мөлшерлеу. Өнімді араластыру. Тиісті концентрациялы бу, газ және химреагенттердің берілуі. Қойыртпақ, ерітінді және суды сору және берілуін реттеу. Ерітіндіні тазартқаннан кейін өңделген шикіқұрамды регенерациялау. Коммуникацияның ауыстырылуы. Металдың ерітінділер мен тұнбалардағы бөлінісі және олардың ерітінділерінің тығыздығы. Қызмет көрсетілетін жабдықты іске қосу және тоқтату. Аппаратураның жағдайы мен оның тығыздық герметикалығын тексеру. Сүзгілеу аппараттарының плиталары мен рамаларын қозғау. Бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін жазу. Залалсыздандырылған ағынды және жуған су мен ерітіндіні төгу. Жіктеуіштер, автоклавтар, сепараторлар, жылытқыштар, агитаторлардың бак аппаратурасы, болат кеспектер, диірмен, сүзгілер, гидропульпер, сөл алғыш, декомпозер, диффузор, қоюлатқыш, карбонизатор, сорғы және басқа да жабдықтарға, сондай-ақ технологиялық процесте қолданылатын көтергіш-көлік жабдығына қызмет көрсету, олардың жұмысындағы ақаулықтарды жою. Жұмыс орнының тазалығын сақтау.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін құрылғы туралы негізгі түсінік, аппараттардың басқа технологиялық агрегаттар мен учаскелермен өзара байланысы, технологиялық процесс және оны жүргізу ережесі, химбақылау жоспары, қолданылатын сілті, қышқыл, ерітінді, реагенттер, қойыртпақ, шлам мен басқа да материалдар мен өнімдердің құрамы мен негізгі қасиеттері, құрылғыға салу және алу кестесі, бу, газ, коагулянт және басқа да материалдардың жұмсау нормалары және оларды азайту тәсілдері, концентрациясын, температураны, қойыртпақтың, ерітіндінің салыстырмалы салмағын айқындау ережесі мен тәсілдері, шикіқұрам, реагент, опек, шлам, тазартылған ерітіндінің сапасына қойылатын талаптар, реагенттерді мөлшерлеу тәсілдері, электр қозғалтқыштардың шекті жүктемесі, анағұрлым кең тараған аспаптардың, бақылау-өлшеу және жұмыс құралдарының, жүк көтергіш механизмдердің мақсаты, қолданылу ережесі және құрылысы; химия, физика негіздері.

Жұмыс үлгілері:

1) Сазтопырақ өндірісі үшін боксит және басқа да шикізат – біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен автоклавтық сілтілеу, автоклавтарда жіті бумен қыздырылатын алюминатты ерітіндіні кремнийден арылту процессін жүргізу;

2) Вельцоқышқыл – қойыртпақ дайындау, қайта өңдеуге қатысу;

3) Кадмий губкасы – біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен еріту және тұндыру процессін жүргізу;

4) Құрамында қалайысы бар материалдар – тасымалдау, концентратты жуу, ерітіндіні сүзгілеу;

5) Никель, кобальт – тұндыру аппараттарында металды содамен тұндыру немесе сілтілік ерітіндіні карбонизациялау процестерін жүргізу;

6) Тұнбалар – сүзгілеу процестерін жүргізу;

7) Қоспалар – гидраттарды еріту, сілтілеу, концентраттарды тұндыру арқылы ерітіндіден металл, агитаторлардағы, болат кеспектердегі металлоидтарды фракциялық бөлу процессін жүргізу;

8) Өнім және жартылай өңделген өнімдер - біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен сүзгілеу аппараттарында сүзгілеу, жуу және тазалау процестерін жүргізу;

9) Гидратты қойыртпақ - гидросепараторларда, жуғыштар мен гидроауыстырғыштарда өнімдік гидратты жуу және жіктеу процессін жүргізу;

10) Сазтопырақ, мыс концентраты тұқылы өндірісіндегі ылғал тартылған қойыртпағы – құм фракциясын бөлу мақсатында жіктеу процессін жүргізу;

11) Тұқылдар мен қышқылдарды сілтілеуден алынған қойыртпақ - мөлдірленген ерітінділерді қоюландыру және беру;

12) Алюминий өндірісіндегі целлюлоздық қойыртпақ - дайындау, сүзгілерге, алюминатты ерітіндіні гидроқойыртпақтарға жіберу;

13) Ерітінділер - біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен қоюлатқыштарда тұндыру (мөлдірлету) және сөлалғышта (цементаторда) металл мен қоспалардан тазарту;

14) Алюминатты ерітінділер - біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен декопезарда бұрау әдісімен ажырату, "таңба" дайындау немесе карбонизаторларда карбондау (көмірқышқыл газын ажырату) процессін жүргізу;

15) Мат, сілті, алюминат және басқа да ерітінділер, мыссызданған электролит - біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен белгіленген концентрацияға және салыстырмалы салмаққа дейін булау процессін жүргізу;

16) Кристалл сода – дайындау; натрий бикарбонатын карбондау және кристалдандыру, кристалдарды сүзгілеу және кептіру, оларды үгу және себу процестерін жүргізу;

17) Кадмий тұзы – реагенттерді дайындау, тұндыру, жуу, кептіру, үгу және себу процестерін жүргізу, өнімді ыдыстарға салу;

18) Күйжентек, тозаң, құрамында қалайысы бар материалдар - біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен диффузорларда бак аппаратурасының, диірменнің, сүзгілер мен ағызу әдісінің көмегімен сілтілеу процестерін жүргізу;

19) Сирек металды шикізат - жіктеу, еріту және сүзгілеу процестерін жүргізу;

20) Феррованадий - ерітіндідегі басты элементті тұндыру процессін жүргізу;

21) Шламдар – мыссыздандыру, қышқылда еріту, қыздыру және ауамен үрлеу жолымен мысты жою, қоюлатқыштар мен үзгіштерде қоюлату және жуу;

22) Электролитті хром – хром ангидриті бар барабандарды ажырату, оны арту, ерітіндіні тарту және электролизге беру.

19. Аппаратшы-гидрометаллург 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Өнімді сілтілеу, агитациялау, еріту, ажырату, тұндыру, сүзгілеу, буландыру, ағынды және жуған су мен ерітіндіні залалсыздандыру және бейтараптандыру, олардан металл алу және залалсыздандырылған ағындыларды төгу мүмкіндігін айқындау. Ерітіндіні қоспаларды немесе негізгі металды тұндыру, тұнбаларды өңдеу арқылы тазалау. Ерітінділерді, қышқылдарды, қалпына келтірушілер мен басқа да реагенттерді мөлшерлеу. Қойыртпақ, ерітінді, тұнбаның концентрациясын, салыстырмалы салмағын, температурасын, айналымын және басқа да көрсеткіштерін реттеу және бақылау. Орта, салыстырмалы салмақ жағдайын, ерітіндіні тазалау дәрежесінің концентрациясы, өнім сапасын, процесс реакциясының аяқталу уақытын, ерітінділердің залалсыздану дәрежесін айқындау. Аппараттарды бақылау және оларды қоректендіруді реттеу, белгіленген дәрежеде технологиялық режимді сақтау. өнімді ағызу тазалығын бақылау. Дайын өнімді есепке алу және материалдар мен реагенттер шығыны. Қызмет көрсетілетін жабдықты басқару, оның жай-күйін бақылау, ретке келтіру және жөндеуге қатысу. Кезең-кезеңімен тексеру және бақылау өлшеу құралдарының тетігін тазалау.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы мен техникалық сипаттамасы, аппараттарды сөндіріп-жағу тәсімі, қызмет көрсетілетін жабдықтағы арматураның құрылысы, мақсаты мен орналасуы, ерітінділердің концентрациясы, қойыртпақтың температурасы, салыстырмалы салмағы, қойыртпақтың тұндырылу дәрежесі, тұндыру процессіндегі коагуляцияның рөлі, ортаның сутектік көрсеткішінің технологиялық процестегі маңызы мен әсері, ерітінді, сілті, қышқылдың, шығарылатын өнімнің негізгі қасиеті, құрамы және сапасына қойылатын талаптар, осы процесте қолданылатын шикізаттың түрлері мен сипаттамасы, технологиялық процестегі ауытқушылықтарға әсер ететін факторлар, шикізат пен материалдарды өндірістік ысыраптаудың алдын алу және азайту тәсілдері, металды көптеп алуды қамтамасыз ететін процестерді жүргізу әдістері, режимдік карталар, күрделі емес сызбаларды оқу ережелері, қысым астында жұмыс істейтін ыдыстарды пайдалану ережелері, техникалық құжаттаманы жүргізу және сақтау ережесі, өндірістік-техникалық оқыту мектептерінің бағдарламасы шегінде химия, физика, гидравлика, жылу техника, электротехника негіздері.

Жұмыс үлгілері:

1) Сазтопырақ өндірісі үшін боксит және басқа да шикізат - біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен жіті бумен қыздырылатын, қыздыратын элементтермен жабдықталған, механикалық орналастырылған және автоклавтық қойыртпақты көп мәрте сепарацияланған күрделі жүйесі бар автоклавтарда алюминатты ерітіндіні кремнийден арылту процессін жүргізу;

2) Гипохлорит – дайындау;

3) Кадмий губкасы - еріту және тұндыру процессін жүргізу, пекті сілтілеу;

4) Қышқылдар, тұқылдар - сілтілеу, қышқылдандыру, қоспалардан тазарту процестерін жүргізу, ерітінді дайындау;

5) Сілті балқымалар - қазандықтарда тұндыру процестерін жүргізу, тұнбалардан металл королькелерін шығару;

6) Өнім және жартылай өңделген өнімдер - сүзгілеу аппараттарында сүзгілеу, жуу және тазалау процестерін жүргізу;

7) Қоспалар – гидраттарды еріту, сілтілеу, концентраттарды тұндыру арқылы ерітіндіден металл, аппараттағы металлоидтарды және болат кеспектерді фракциялық бөлу процессін жүргізу;

8) Сазтопырақ өндірісіндегі гидратты қойыртпақ – автоматты режимде белгіленген режим бойынша қысым ықпалында жұмыс істейтін білтелі сүзгілерде және сүзгілеу беті 200 м² дейінгі дискілі сүзгілерде сүзгілеу процессін жүргізу;

9) Ерітінділер - агитаторларда, сөлалғышта (цементаторда) темір, кобальт, кадмий, таллий және басқа да сирек металл қоспасын мыстан тазарту және қоюлатқыштарда тұндыру (мөлдірлету) процестерін жүргізу;

10) Алюминат ерітінділер - біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен декомпезарда бұрау әдісімен ажырату, "таңба" дайындау немесе карбонизаторларда карбондау (көмірқышқыл газын ажырату) процессін жүргізу;

11) Мат, сілті, алюминат және басқа да ерітінділер, мыссызданған электролит - белгіленген концентрацияға және салыстырмалы салмаққа дейін булау процессін жүргізу;

12) Реактивтер - біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен дайындау;

13) Карбонат содасы - сазтопырақ өндірісіндегі каустификаторларда каустификациялау процессін жүргізу;

14) Күйжентек, тозаң, құрамында қалайысы бар материалдар - диффузорларда бак аппаратурасының, диірменнің, сүзгілер мен ағызу әдісінің көмегімен сілтілеу процестерін жүргізу;

15) Қалайы, кобальт және басқа да металдардың хлориды - біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен өнімді еріту және хлорлау арқылы алу;

16) Электролитті хром – хром ангидритті еріту және күкірт қышқылы және барий гирототығымен тұндыру процестерін жүргізу;

17) Шламдар - күкіртті күйдіру.

20. Аппаратшы-гидрометаллург 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Материалдарды қышқылмен, сілтімен, хлормен, экстрагентпен өңдеу арқылы тазартылған ерітінді, гидроқышқыл, хлорид, натрий антимонаты, кальций станниті, каустика содасы және басқа да өнімді алу процесін жүргізу; қыздыратын элементтермен жабдықталған; механикалық орналастырылған және автоклавтық қойыртпақты көп мәрте сепарацияланған күрделі жүйесі бар автоклавтарда сазтопырақ өндірісі үшін боксит және басқа да шикізатты автоклавтық сілтілеу процессін жүргізу.

Қызмет көрсетілетін жабдықты басқару, оның жай-күйін байқау және бақылау, технологиялық режимді сақтау, бақылау - өлшеу құралдарының көрсеткіштері және талдау мәліметтері бойынша оның параметрлерін реттеу. Агрегаттарға ерітіндінің, қойыртпақтың, хлордың, судың, тығыз ауаның, будың түсуін реттеу. Салыстырмалы салмақ, ерітінді мен қойыртпақ концентрациясының, аппараттағы қысымның, ерітіндінің құрамындағы хлоридтің, хлор түсуінің басталу және аяқталу уақытының, технологиялық процестің аяқталу уақытының ж:т қатынасын айқындау және оны белгіленген шекте сақтау. Қойыртпақ пен ерітіндіден қоспалардың толық алынуын, шығарылатын өнімнің сапасын бақылау. Шығарылатын өнімді есепке алу. Күрделі емес химиялық талдау жүргізу. Біліктілігі анағұрлым төмен аппаратшылардың жұмысын үйлестіру. Сазтопырақты алудың технологиялық процессіне кіретін жұмыстардың толық емес кешенін орындау. Жөндеуге қатысу және жабдық жұмысының көрсеткіштерін жазу.

Білуге тиіс: әр түрлі типтегі жабдықтардың, бақылау-өлшеу аспаптарының, автоматика және сигнализация құралдарының құрылысы, технологиялық операциялардың химиялық реакциясы, режимдік карталар, шикізаттың, реагенттер мен дайын өнімнің сапасына қойылатын талаптар мен техникалық шарттар, қызмет көрсетілетін жабдыққа арналған сызбаларды оқу тәртібі, қойыртпақ пен конденсаттың өздігінен түзелу тәсімі, қойыртпақ пен конденсаттың көп мәрте сепарациясы кезінде жылу ауысу негіздері, хлордың қасиеттері және оның технологиялық процестегі рөлі.

Жұмыс үлгілері:

1) Никель, кобальт, кадмий және сирек топырақ элементтерінің гидрототығы – алу;

2) Никель – процесті біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен жүргізу;

3) Мырыш тұқылдары, тозаң - сілтілеу және ерітіндіні тазалау процестерін жүргізу;

4) Сазтопырақ өндірісінде гидратты қойыртпақ - сүзгілеу беті 200 м² дейінгі дискілі сүзгілерде сүзгілеу процессін жүргізу;

5) Алюминат ерітіндісі – бокситті сүзгілеу қабаты бар сүзгілерде тексеру сүзгісі;

6) Титан - сілтілеу процессін жүргізу және тәжірибелік өндірісте электролитті тұздан жуу;

7) Қалайы, кобальт және басқа да металдардың хлориды - өнімді еріту және хлорлау арқылы алу.

21. Аппаратшы – гидрометаллург 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сілтілеу әдісімен, гидраттарды еріту, нефелин күйежентегін, бокситті немесе басқа шикізатты сілтілеу арқылы натрий алюминатын және алюминий гидратын алу, өнімді тұндыру, сүзгілеу, ажырату, булау, сирек топырақ металл өнімдерін еріту, экстрагирлеу, тұндыру, сүзгілеу және т.б. жолымен алу процессін жүргізу. Ерітіндіні, қойыртпақты беруді реттеу және ерітіндіге енгізілетін "таңбаның" санын есептеу. Көп компонентті ерітінділер мен реактивтерді дайындау, реакцияның аяқталғанын айқындау. Будың, судың, тығыз ауаның шығуын, аппараттағы ыдыратуды, ерітіндінің процеске қайтуын, температураны және реактордың рН ортасын бақылау.

Белгіленген тереңдік бойынша никельді тұндыру процессін жүргізу, қойыртпақтың реакторға берілу жылдамдығын реттеу, темір ұнтағын мөлшерлеу, атом асорбциондық анализатордың көмегімен ерітінді құрамындағы никельді айқындау. Гидоциклонда никель шламын екі дәрежелі байыту процессін жүргізу. Қойыртпақ жіктеуішін реттеу. Қажетті есептеулерді орындау. Шығарылатын өнімді есепке алу. Сазтопырақ және сирек металл өндірісінде біліктілігі анағұрлым төмен аппаратшының жұмысын басқару.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылымдық ерекшеліктері, алюминий гидрототығын алу, никельді, мысты, кобальтты сульфаттау және оларды тотықтанған қойыртпақтан тұндыру процессінің барысына ықпал ету тәсілдері, реактивтер, қойыртпақ, көп компонентті ерітінді дайындау тәсілдері және олардың сапасына қойылатын талаптар, химиялық реакциялар.

Жасанды шеелит жасау аппаратшысы
22. Жасанды шеелит жасау аппаратшысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Вольфрам қышқылын жуу процессін жүргізу. Ерітіндінің температурасы мен салыстырмалы салмағын бақылау. Ерітіндіні сүзгілеуге ауыстыру. Вакуум-сүзгілерде сүзіндіні жуу. Сынамаларды іріктеу. Вакуум-сүзгілерден өнімді түсіру. Өнімді тасымалдау. Вакуум-сүзгілердегі төсемдерді ауыстыру. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды айқындау және жою.

Білуге тиіс: құбырлар мен аппараттардың сұлбасы, сүзгілеуге және сүзгілеу матасының сапасына қойылатын талаптар, шикізаттың, материалдар мен шығаратын өнімнің негізгі қасиеттері, өнімді тығындау тәсілдері.

23. Жасанды шеелит жасау аппаратшысы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сілтілеу арқылы тұзды-қышқыл және содалы ерітіндіні қоспалардан тазарту процессін жүргізу. Агитаторлар, қыздырғыштар, сорғылар, жинақтар, желдеткіштер және осыларға қатысты басқа да аппараттарды басқару. Агитация жылдамдығын және қойыртпақ ерітіндісінің циркуляциясын реттеу. Ерітіндінің салыстырмалы салмағын, температурасын, қышқылдығын, деңгейін, ауаның берілуін бақылау. Сынаманы іріктеу. Қажетті өлшемдерді жүргізу. Вольфрам қышқылын жеткізу. Материал шығынын есепке алу.

Білуге тиіс: қолданылатын жабдықтар мен бақылау өлшеу аспаптарының құрылысы, өндірістік техникалық оқыту мектептері бағдарламасының жүктемесіндегі химия, физика негіздері, сутегі көрсеткішінің мәні және оның технологиялық процеске ықпалы, ерітінділердің құрамы, ерітінділер, материалдар, реагенттердің негізгі қасиеттері және олардың сапасына қойылатын талаптар, шартты сигнализация.

24. Жасанды шеелит жасау аппаратшысы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қоспалардың тұнбаларын содамен еріту, агитациялау, сүзгілеу, хлорлы алюминий және хлорлы магний ерітінділерін дайындау арқылы жасанды шеелит алу процессін жүргізу. Агитаторлар, булау жабдықтарын, сүзгілерді, сорғыларды, вакуум-сорғыларды, жүк көтергіш машиналарын басқару. Жабдықтың жай күйін, белгіленген технологиялық режимді бақылау. Ерітінді мен қойыртпақтың ж:т қатынасын, салыстырмалы салмағын, концентрациясын айқындау. Су, бу, тығыз ауаның түсуін және ыдырауын бақылау. Қойыртпақтың сорылу дәрежесін тексеру.

Білуге тиіс: әр түрлі типтегі аппараттардың құрылысы, металлургия негіздері, химиялық реакция, анағұрлым оңтайлы сутегі көрсеткіші кезінде зиянды қоспаларды жою мақсатында өндірістік процестің барысына ықпал ету тәсілдері, ерітіндінің, қойыртпақтың, дайын өнімнің құрамы мен олардың сапасына қойылатын талаптар.

Плазмалық құрылғылардың аппаратшысы
25. Плазмалық құрылғылардың аппаратшысы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Монототық және металл халькогенидтерін: кремний, кадмий және т.б. алу процессін жүргізу. Технологиялық жабдықты процеске дайындау. Реакторлар мен желіні босату және тазалау. Шикіқұрамды қоректендіргішке салу.

Монометрлерді бақылау көздеріне қосу. Процесс алдында қоректендіргіш құрылғылардың жұмысын және жүйенің герметикалығын тексеру. Плазмалық реактордағы қоректендіргіш түтікті орталықтау. Вакуумдық сорғыны қосу және өшіру. Электродтарды басқа плазмалық шілтерде жинақтау және орталықтау. Қысымды технологиялық жабдықтың әртүрлі нүктелерінде өлшеу.

Білуге тиіс: жоғары жиілікті доға плазмалық құрылғылардың құрылысы, төмен температуралы плазмада ұнтақ пен жабын алу тәсілдері, плазмаға берілетін газ бен өнімдердің қасиеттері.

26. Плазмалық құрылғылардың аппаратшысы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Суық плазмада үлдір жабын алу процессін жүргізу. Реакторларды процесті жүргізу үшін жинау. Сынамаларды химиялық және гранулометриялық талдау үшін іріктеу.

Білуге тиіс: осы процесте қолданылатын әр түрлі типтегі технологиялық жабдықтың құрылысы, жоғары жиілікті генераторлар мен тұрақты ток генераторының сұлбасы, процесті жүргізу барысында кездесетін ақаулықтардың түрлері мен себептері, берілетін газ құрамының жоғары жиілікті генераторлардың сипаттамасына әсер етуі.

27. Плазмалық құрылғылардың аппаратшысы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Плазмалық құрылғыда ерекше таза және баяу балқитын металдар мен балқымаларды (монокристалдар мен монокристалды үлдір) алу процессін жүргізу. Плазматронды орнату және ретке келтіру. Құрылғыны шайқаудың вакуумдық жүйесін, мөлшерлеу және әперуші құрылғыларды, плазмалық факелді және тұрақты ток электр кернеуі көзін басқару. Электродтарды ауыстыру және плазматронды шағын жөндеу. Вакуумды сорғылар мен тығындау арматурасын жөндеу. Төмен кернеулі көз бен басқа электр жабдықтарын жөндеуге қатысу. Пешті қосу, ұстағыштың белгіленген диаметрі және балқығыштың технологиялық режимі негізінде жабдық жұмысын таңдау.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін плазмалық құрылғылардың құрылымдық ерекшеліктері мен оларға газ жіберу ерекшеліктері, физика, химия, электротехника, электр өлшемдері, вакуумдық техника негіздері, пештерде вакуумды айқындау әдістері және аққыш тесікті іздеу аппаратурасын пайдалану ережесі, монокристалға арналған астар мен дайындаманы плазмалық факелге қатысты орналастыру, плазмалық реакторлардың температуралық аймақтары, технологиялық жабдықтың әр түрлі ақаулықтарының себептері мен оларды жою тәсілдері.

Арнайы орта білім талап етіледі.

Өте таза сілті металдар қоспаларын алу аппаратшысы
28. Өте таза сілті металдар қоспаларын алу
аппаратшысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен температурасын төмендету және конденсатын іріктеу әдісі арқылы сирек сілті металдардың су ерітінділерінен бейорганикалық кристалдарды өсіру процессін жүргізу. Өте таза сілті металдар қоспаларын алуға қатысу. Деминералданған протийлі және ауыр (Д2) суды дайындау. Шикізат пен материалды қабылдау; реактивтер шикізаты мен жартылай өңделген өнімді әперу және арту және оларды мөлшерлеу.белгіленген концентрацияда қышқыл, тұз және сілті ерітінділерін дайындау. Ерітінділердің тығыздығын, сілтілігін, қышқылдығын айқындау. Ерітіндінің тығыздығын, концентрациясы мен рН қарапайым тәсілдермен реттеу. өте таза заттар алу үшін және кристалдарды өсіру үшін жұмысқа дайындалу және жабдыққа қызмет көрсету. Вакуумдық сорғыға қызмет көрсету. Сынамаларды іріктеу. Дайын өнімді өлшеп орау және буып-түю. Белгіленген нысандағы құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: шикізат, жартылай өңделген өнімдер, қолданылатын газ, қосымша материалдар, дайын өнімдердің физикалық және химиялық қасиеті, шикізатқа, дайын өнімдерге, қосымша материалдарға қойылатын техникалық шарттар мен мемлекеттік стандарт, қызмет көрсетілетін негізгі және қосымша жабдықтардың, бақылау өлшеу аспаптары мен автоматика құралдарының жұмыс істеу қағидаттары, ерітіндінің рН, тығыздығы және концентрациясы туралы түсінік және оларды өлшеу тәсілдері, таңбаны тегістеу тәсілдері, вакуумдық техника, физика, химия, электротехника негіздері.

29. Өте таза сілті металдар қоспаларын алу аппаратшысы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Температурасын төмендету және конденсатын іріктеу әдісі арқылы сирек сілті металдардың су ерітінділерінен бейорганикалық кристалдарды өсіру процессін жүргізу. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен тиісті гидрооксидтерді бейтараптандыру арқылы өте таза ангидрид фосфорын, протийлі және дейтерленген ортофосфорлық қышқылдарды, дейтерфосфатын, дигидрофосфатын, сирек сілті металдардың метафосфатын, және басқа да қоспаларды алу процессін жүргізу. Ауыр суды оның құрамындағы қалдықтардан регенерациялау. Таңбаны монтаждау, кристаллизаторларды жинақтау. Қызмет көрсетілетін пештер мен аппараттарды, механизмдерді, электр құрылғыларын, бақылау - өлшеу аспаптарын және автоматика құралдарын жұмысқа дайындау және қосу.

Білуге тиіс: технологиялық процестің физикалық-химиялық негіздері, қызмет көрсетілетін негізгі және қосымша жабдықтың құрылысы, суда еритін кристалдарды өсіру әдістері мен технологиясы, паразит кристалдардың және кристалдардың басқа да ақаулықтарының пайда болу себептері және оларды жою тәсілдері, қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысындағы кемшіліктерді анықтау және жою тәсілдері, жарамсыздық пен өндірістік шығынның алдын алу тәсілдері, қалдықтарды қайта өңдеу және бейтараптандыру технологиясы, электротехника негіздері.

30. Өте таза сілті металдар қоспаларын алу аппаратшысы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Тиісті гидрооксидтерді бейтараптандыру арқылы өте таза ангидрид фосфорын, протийлі және дейтерленген ортофосфорлық қышқылдарды, дейтерфосфатты, дигидрофосфатты, сирек сілті металдардың метафосфатын, және басқа да қоспаларды алу процессін жүргізу. Қыздыру кезінде сілті металдар қоспаларының шығынын, өсірілген кристалдар сапасын анықтау. Пештер мен аппараттарды, механизмдерді, электр құрылғыларын, бақылау-өлшеу аспаптарын дайындау, қосу және оларға қызмет көрсету.

Білуге тиіс: өте таза қоспаларды алудың технологиялық процессі, өндірістің технологиялық және аппаратуралық сұлбасы, осы технология бойынша негізгі және қосымша жабдықтың, бақылау-өлшеу аспаптары және автоматика құралдарының құрылымдық ерекшеліктері, қыздыру кезінде сілті металдар қоспаларының шығынын анықтау әдістемесі, алынатын сілті металдар мен өсірілген кристалдар қоспаларының сапасына қойылатын талаптар.

Сілті металдар қоспаларының гидрототығын алу аппаратшысы
31. Сілті металдар қоспаларының гидрототығын алу
аппаратшысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сирек сілті металдың гидрототық және галогенді қоспаларын алу процессін жүргізуге қатысу. Ерітіндіні булау. Мыс пен күмістің өте таза галогенидтерін алу. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен белгіленген концентрацияда қышқыл, тұз, және сілті ерітінділерін дайындау. Деминералданған суды дайындау және ысыту Ерітіндінің тығыздығын, концентрациясы мен рН анықтау. Негізгі және қосалқы жабдықты жуу және жұмысқа дайындауға қатысу. Сынамаларды іріктеу, дайын өнімді өлшеп орау және буып-түю. Вакуумдық сорғыға қызмет көрсету. Қалдықтарды бейтараптандыру. Шикізат пен материалдарды қабылдау; шикізатты, реактивтерді, жартылай өңделген өнімдерді мөлшерлеу және арту. Белгіленген нысандағы құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: шикізат, жартылай өңделген өнімдер, қолданылатын газ, қосымша материалдар, дайын өнімдердің физикалық және химиялық қасиеті, шикізатқа, дайын өнімдерге, қосымша материалдарға қойылатын техникалық шарттар мен мемлекеттік стандарт, қызмет көрсетілетін негізгі және қосымша жабдықтардың, бақылау өлшеу аспаптары мен автоматика құралдарының жұмыс істеу қағидаттары, ерітіндінің рН туралы түсінік және рН қарапайым әдістермен анықтау тәсілдері, вакуумдық техника негіздері, гидрототық концентрациясын титрлеу арқылы және тығыздығы бойынша анықтау, қалдықтарды бейтараптандыру технологиясы, орта мектеп аясында физика, химия және электротехника негіздері.

32. Сілті металдар қоспаларының гидрототығын алу
аппаратшысы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен талдау және оларды мұқият тазалау арқылы сирек сілті металдың гидрототық және галогенді қоспаларын алу процессін жүргізу. Ерітіндінің тығыздығын, концентрациясы мен рН реттеу. Сирек сілті металдардың өте таза протийлі және дейтерленген гидрототығын сүзгілеу және басқа да тәсілдермен тазалау. Қышқыл, тұз және сілтінің белгіленген концентрациядағы ерітіндісін дайындау. Қызмет көрсетілетін негізгі және қосымша жабдықты жуу, жұмысқа дайындау, жинау. Қызмет көрсетілетін пештерді, электр құрылғыларын, бақылау - өлшеу аспаптары мен автоматика құралдарын жұмысқа дайындау және қосу.

Білуге тиіс: технологиялық процестің физикалық-химиялық негіздері, ерітіндінің рН өлшеу, ерітіндінің концентрациясын айқындау тәсілдері, осы технологиялық процестерді жүргізудің айырықша ерекшеліктері, тығыз және ыстық газбен жұмыс істеу ережесі, вакуумдық техника негіздері, қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою тәсілдері, өндірістің технологиялық және аппаратуралық тәсімі, электротехника, электроника, химия, физика негіздері.

33. Сілті металдар қоспаларының гидрототығын алу
аппаратшысы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Талдау және оларды мұқият тазалау арқылы сирек сілті металдың гидрототық және галогенді қоспаларын алу процессін жүргізу. Технологиялық процестің өн бойында сирек сілті металдар қоспаларының иондық және электр өткізгіштігін өлшеу. Негізгі және қосымша жабдықтың технологиялық сұлбасының герметикалығын тексеру. Қызмет көрсетілетін пештерді, электр құрылғыларын, бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматика құралдарын жұмысқа дайындау және қосу.

Білуге тиіс: осы технология бойынша негізгі және қосымша жабдықтың құрылымдық ерекшеліктері, сирек сілті металдар қоспаларының иондық және электр өткізгіштігін өлшеу әдістемесі, металл және кварц жабдықтарының герметикалығын тексеру әдістері, олардың жұмысындағы ақаулықтарды жою тәсілдері.

34. Сирек топырақ элементтерін ажырату жөніндегі
аппаратшы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен ион алмасу және элюант дайындау әдісімен сирек топырақ элементтерін ажырату процессін жүргізу. Бағаналарға шайыр салу. Алғашқы ерітінділерді дайындау және беру. Мыс сирек топырақ элементтерін бағаналарға сорбциялау процессін жүргізу. Ерітінді жылдамдықтарын журналға жазуды жүргізу, алынған фракциялардың рН мәндері. Қышқылы мен сілтілігін айқындау жөнінде талдау жүргізу.

Білуге тиіс: алғашқы ерітінділердің, баяулатқыштар мен элюанттардың қозғалу сұлбасы, сирек топырақ элементтердің жеке тотықтандырғыштарын алу технологиясы, орта мектеп бағдарламасы мен арнайы техминимум шегінде химия негіздері, технологиялық және аппаратуралық сұлбалар, ион алмастырғыш шайыр мен реактивтерге қойылатын талаптар.

35. Сирек топырақ элементтерін ажырату жөніндегі
аппаратшы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Ион алмасу және белгіленген концентрацияда элюант дайындау әдісімен сирек топырақ элементтерін ажырату процессін жүргізу. Ерітіндінің берілу жылдамдығын реттеу және фракцияларды іріктеу. Ерітіндіні регенерациялау және ауытқушылық болған жағдайда ажырату процессіне өзгерістер енгізу. Ион алмастырғыш шайыр дайындау.

Білуге тиіс: кешен қалыптастырушы хромотографияның негіздері, элементтердің ажырау сапасына және процестің өндірушілігіне ықпал ететін факторлар, ион алмастырғыш шайыр, катион баяулатқыштар мен түрлі кешен қалыптастырғыштардың қасиеттері.

Күкірт қышқылы сазтопырақты дайындау аппаратшысы
36. Күкірт қышқылы сазтопырақты дайындау
аппаратшысы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен күкіртті қышқыл сазтопырақ өндірісінің процессін жүргізу. Гидратты ұсақтау және қопсыту. Күкірт қышқылын және сазтопырақ гидратын жеткізу. Шикіқұрамды қазандыққа салу. Сілтілерді науаға түсіру. Суыған сазтопырақты науадан алу және оны тасымалдау, көлік жабдығына қызмет көрсету.

Білуге тиіс: коммуникация сұлбасы, қышқыл мен материалды тасымалдау ережесі, қышқыл мен дайын өнімнің сапасына қойылатын талаптар.

37. Күкірт қышқылы сазтопырақты дайындау
аппаратшысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. күкіртті қышқыл сазтопырақ өндірісінің процессін жүргізу. Күкірт қышқылын және сазтопырақ гидратын мөлшерлеу. Ерітінділер мен қышқылдардың концентрациясын айқындау. Процестің температуралық режимін бақылау. Реакцияның аяқталуын және сазтопырақты кристалдандыруды айқындау. Сынамаларды іріктеу. Сілтінің сууын бақылау. Қара қазандықтарға, араластырғыштарға, сорғыларға және басқа да жабдықтарға қызмет көрсету. Шикізаттың жұмсалуын және өнімнің шығуын есептеу. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және оларды жою.

Білуге тиіс: күкірт қышқылының, сазтопырақ гидратының және дайын өнімнің негізгі қасиеттері, күкірт қышқылы сазтопырақтың қатаю шарты.

Электролит дайындау аппаратшысы
38. Электролит дайындау аппаратшысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қоспаларды жою және қышқылды енгізу мақсатында қыздыру, ауаны үрлеу, күкірт қышқылымен тазалау арқылы электролит дайындау процессін жүргізу және талдамаларға сәйкес электролит циркуляциясына қосу. Дайындалған электролитті шығару. Сорғыларды басқару және оларға қызмет көрсету. Қышқыл сақтайтын қоймаларды, электролит дайындауға арналған резервуарларды, қышқыл құрылғылары мен коммуникацияны тексеру. Электролит температурасын, тығыз ауа мен будың берілуін бақылау. Электролитті ванналарда өңделген электролитті шығару және күкірт қышқылы мен судың тиісті мөлшерін қосу арқылы қышқылдықты реттеу. Қышқыл мен материал шығынын айқындау. Резервуарларды тұнбалардан тазарту. Сальниктерді толтыру және сорғыларды майлау. Электролитті қабылдау және тарту.

Білуге тиіс: электролитті, қышқылды, конденсатты тасымалдау коммуникациясының сұлбасы, электролиттің құрамы, негізгі қасиеттері мен температурасы, қолданылатын реагенттер, циркуляция жылдамдығы, күкірт қышқылының сапасы мен концентрациясына қойылатын талаптар, қышқылды сақтау және онымен жұмыс істеу ережесі.

Титан губкасын түсіру
39. Титан губкасын түсіру 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Мойнақты (станоктарды) реакциялық массаны (титан губкасын) машинамен ұрғылауға дайындау. Мойнақ пен қожтемірді көтеріп тасымалдау құралдарымен арқандау және тасымалдау. Ұрғылау машинасының үстеліне мойнақ орнату. Мойнақтың ішкі бетін тазалау. Қожтемірдің бүйірлерін, үстіңгі және астыңғы қабықшаларын толтыру.

Білуге тиіс: бетін тазалау ережесі, арқандау ережесі және көтеріп тасымалдау құралдарын басқару, шартты сигнализация.

40. Титан губкасын түсіру 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Мойнақтан (стаканнан) машинамен, ұрушы балғамен немесе перфоратормен реакциялық массаны (титан губканы) шығару. Қожтемірді бүйірлерін, үстіңгі және астыңғы қабықшаларынан машинамен ұрғылау арқылы тазалау. Түсірілген бүйірлерді, үстіңгі және астыңғы жақтарын алдын ала сұрыптау. реакциялық массаны ұрғылау жөніндегі машинаны басқару.

Білуге тиіс: ұрғылаушы машинаның құрылысы, өндірістік техникалық оқыту мектептері бағдарламасы шегіндегі химия және физика негіздері, реакциялық массаның химиялық құрамы, ұрғылау машинасын пайдалану ережесі және ұру балғасымен, перфоратормен, аспаптар және құралдармен жұмыс істеу тәртібі, реакциялық массаның сыртқы түрі арқылы сапасын анықтау әдістері, өздігінен жанудың алдын алу тәсілдері.

Металды төгіп – құюшы
41. Металды төгіп – құюшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Металл мен электролитті ваннадан вакуум-құтыларға құю. Металлы бар құтыларды тасымалдау. Электролитті вакуум-құтылардан ванналарға құю. Металды вакуум-құтылардан бөліп қөұюшы құтыларға ауыстырып құю. Металл бетінен шламды алу. Вакуум-құтыларды, құбырлар мен сифондарды қатып қалған электролиттен, тұнба мен шламнан тазарту. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және оларды жою.

Білуге тиіс: электролиттің металдан айырма қасиеттері, ауа және вакуум-желілердің дұрыстығын, вакуум-құтылардың герметикалығын тексеру және аспаптар мен құралдарды қолдану ережесі, вакуум-құтылардың құрылысы, шартты сигнализацияны.

Жұмыстарды төгіп - құюшының басшылығымен атқарған кезде - 3-разряд.

Сілтіні салушы
42. Сілтіні салушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сілтінің қатты және сұйық фазаларын бөлу. Тұндырушы тоңазытқыштарын, сорғылар мен белгіленген концентрациядағы сілтіні дайындауға арналған аппаратты басқару. Аппаратқа су құю және оған сілтіні салу. Ерітіндіні жіті бумен қыздыру және оларды тұндырғыштарда суыту. Қойыртпақ пен мөлдірленген сілтіні аппаратураға тарту. Жыланшықтарды тоңазыту суын қабылдау үшін қайта қосу. Ерітіндінің температурасы, тығыздығын, сілтінің қабылдау резервуарына ағып түсуін бақылау. Сынамаларды іріктеу. Материал шығынын есептеу және ерітінді дайындау. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және оларды жою.

Білуге тиіс: аппараттың құрылысы, сілті ертіндісін дайындау және олардың сапасына қойылатын талаптар, материал шығыны нормасы, жылу өлшеу аспаптарын, ареометрді, сифон және аспаптарды пайдалану ережесі, сілтімен жұмыс істеу және оны сақтау ережесі.

Катодшы
43. Катодшы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Катод тазалау машинасында катод табағының бетін, электролиз аймағындағы катодты және жаңаларын тазалау. Катодтардан резина қабықты алу және оларды салу. Катодтар мен штангаларды тегістеу. Жарамсыз катодтарды шығару. Катодтарды катод тазалау машиналары мен басқа да жұмыс учаскелеріне тасымалдау. Катод тазалаушы машиналарды басқару, оған қызмет көрсету және жөндеуге қатысу. Машинаның циклоны мен бункерлерін тозаңнан тазалау. Дискілі катодтардан кадмийді алу.

Білуге тиіс: термит қоспасына қойылатын талаптар, катодтарды тазалау, түзету және тасымалдау тәсілдері, катод тазалау машиналардың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және оларды жою әдістері, қосу аппаратурасын, аспаптар мен құралдарды пайдалану ережесі, шартты сигнализация.

44. Катодшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары катодшының басшылығымен электролитті ванналарға қызмет көрсету. Ерітіндінің айналысын бақылау. Катодты алу, катод тұнбасын алу, оны өлшеу; катодтарды ваннаға салып өлшеу. Катод, анод және борттық шиналардың түйіспелерін тазалау. Штангаларды сульфаттан жуу. Қысқа тұйықталуларды жою. Қажетті реагенттерді қосу. Катодтарды тазалау жөніндегі біліктілігі анағұрлым төмен жұмысшыларды басқару.

Білуге тиіс: электролиз процессінің негіздері, электрод, түйіспе құрылғыларының сапасына қойылатын талаптар, электролиз процессінде және ванналардың жұмысында кездесетін ақаулықтарды анықтау және жою, құралдарды және аспаптарды пайдалану ережесі, катодтарды сыдыру, тазалау және орнату ережесі.

45. Катодшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электролитті ванналарға қызмет көрсету. Матрицаларды немесе катодтарды дайындау және оларды ванналарға орналастыру, торланбаған негіздегі матрицалар мен катодтарды ванналардан алу, матрицаларды жылжыту. Матрицалардан катод негіздерін немесе катодтан металды алу. Катод негіздерін өңдеу, матрицалар, катодтар, штангалар, ломиктер, анодтар, планкаларды түзету, оларды ыстық сумен жуу және оларды скраптан, сульфаттан, шлам мен ерітіндіден тазарту. Түйіспелердің бетін және катодтардың жиектерін тазалау. Мөлшер қадаларды ауыстыру. Катодтарды резина жиектермен жабдықтау. Термит қоспасын дайындау, матрицаларды майлау және оларды станок немесе тырмаға ілу. Матрицадан тотыққан қабықты алу, оларды амальгамация немесе сульфидтеу. Катод табақтарын іріктеу және ақаулыларын жарамсыз ету, катод табақтарын құтыларға, пакеттерге орналастыру. Катод негіздердің сырмаларын вагонға арту үшін теңдерге орап түю. Ванналарға, станоктарға катод көтергіштерге қызмет көрсету.

Білуге тиіс: қолданылатын жабдық пен аспаптардың құрылысы, өндірістік техникалық оқыту мектептері бағдарламасының аясында электротехника және электрохимия негіздері, катод негіздердің өлшемі мен сапасына қойылатын талаптар, жарамды негіздерді шығаруды арттыру тәсілдері, ілмектеу жұмыстарын жүргізу ережесі.

46. Катодшы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Ванна сериясын матрицаларды ілуге дайындау, анодтарды орталықтау, матрицаларды орналастыру және алу, матрицаларды жарамсыз ету, жұмыс істеп тұрған серияларды ретке келтіру. Катодтарды жуу, қосымша реагенттерді енгізу. Электролиз процессін жүргізу бойынша жұмыстарды бір уақытта жүргізу. Қызмет көрсетілетін жабдықтың, қолданылатын аспаптар мен тетіктердің жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: әр түрлі үлгідегі ванналардың электролиздік құрылғысы, олардың құрылымдық ерекшеліктері және қызмет көрсету ережесі, негіздердің сапасын және олардың жарамдылығын ұлғайту пайызын арттыру тәсілдері, слесарлық жұмыс.

Конвертерші
47. Конвертерші 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Көлемі тігінен 40 т дейін, көлденеңінен 10 т дейінгі конвертерлерге қызмет көрсетуге қатысу. Конвертерлік шламды ажырату және тазалау, оны қайта балқытуға дайындау. Флюстерді және салқын жапсырмаларды дайындау. Айналма материалдарды, флюстерді, скраптарды бункерлерден немесе жұмыс алаңдарынан алып күрекшелерге немесе вагондарға салу. Құю алаңдарын, конвертер шұңқырларын, тасып шығарылатын жолдарды тазалау. Технологиялық ыдысты металға құюға дайындауға, конвертер жабдықтарын және оның отқа берік қабатын жөндеуге қатысу. Арту және көлік құралдарына, кварцты кептіру құрылғыларына қызмет көрсету, олардың жұмыстарындағы ақаулықтарды анықтау және жою. Біліктілігі анағұрлым жоғары конвертершінің басшылығымен 3-разрядта көзделген жекелеген жұмыстарды орындау.

Білуге тиіс: конвертерлердің қызмет ету қағидаты, конвертерді футерлеу кезінде қолданылатын отқа берік материалдардың құрамы мен қасиеттері, қара металды бессемерлеу, тазарту, ферроқорытпаны қорыту технологиялық процессінің негіздері, технологиялық ыдысты металға құюға дайындаудың ерекшеліктері, балқытылған металды тасымалдау тәсілдері, көлік және арту құралдарының жүк көтергіштігі, конвертерді зарядтаған кезде қойылатын талаптар, шартты сигнализация.

Көлемі тігінен 40 т жоғары, көлденеңінен 10 т жоғары конвертерлерге қызмет көрсетуге қатысқан кезде - 3-разряд.

48. Конвертерші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Көлемі тігінен 40 т дейін, көлденеңінен 10 т дейінгі конвертерлерде штейндерді бессемерлеу, қара металды тазарту, ферроқорытпаны қорыту процестерін жүргізу, конвертерді балқытуға дайындау, металды конвертерге салу немесе құю, біліктілігі анағұрлым жоғары конвертершінің басшылығымен дайын өнімді шығару. Конвертерді бұру тетігін, оттегі фурмасын, конвертерді қыздыруға, шламды шығаруға, азотты әперіп тұруға арналған құрылғыларды, шлам және металл шығарушы арбаларды басқару. Суды бүркуге арналған жүйенің, технологиялық ыдыстың құю жұмысына дайындалу. Бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін бақылау. Теспелердің саңылауларын күйдіру. Конвертердің фурмаларын, қылтасын тазалау және тексеру. Сынамаларды іріктеу. Фурмаларды ауыстыру және толтыруға және конвертерді жөндеу кезінде қатысу. Технологиялық құралды дайындау. Арнайы машиналардың көмегімен конвертердің ойығын тазалау.

Білуге тиіс: конвертерлерде штейндерді бессемерлеу, қара металды тазарту, ферроқорытпаны қорыту технологиялық процестері, конвертердің және басқа да қызмет көрсетілетін жабдықтар мен тетіктердің құрылысы, бессемерлеу және тазарту үшін түсетін ферроқорытпалар, материалдар және шламдардың химиялық құрамы мен физикалық қасиеттері, қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Біліктілігі анағұрлым жоғары конвертершінің басшылығымен көлемі тігінен 40 т жоғары, көлденеңінен 10 т жоғары конвертерлерге қызмет көрсетуге қатысқан кезде – 5-разряд.

49. Конвертерші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Көлемі тігінен 40 т дейін, көлденеңінен 10 т дейінгі конвертерлерде штейндерді бессемерлеу, қара металды тазарту, ферроқорытпаны қорыту процестерін жүргізу. Конвертерді балқытуға дайындау, металды конвертерге салу немесе құю, дайын өнімді шығару. Үрлеу және құю процессінде ауаның, оттегінің және судың түсуін реттеу. Өнімнің, технологиялық процестің барысы мен аяқталу сапасын, шламдың дайындығын айқындау. Шламды төгуді реттеу. Конвертерді футерлеу, сумен суыту жүйесін, еңістей тетігін және оттегі өткізгіштің жарамды қалпын қамтамасыз ету. Конвертер түбінің қиысуы бойынша жұмысты бақылау және осы жұмысқа қатысу. Футерлеудің ыстық жөндеу жұмыстарын орындау, фурмаларды ауыстыру және толтыру. Конвертерді жөндеген кезде қалау сапасын бақылау.

Білуге тиіс: штейндерді бессемерлеуді, қара металды тазартуды, ферроқорытпаны қорытуды конвертерлік тәсілмен жасау теориясының негіздері, қызмет көрсетілетін технологиялық процесті балқыту барысы бойынша түзету әдістері, конвертерлерді басқару тәсілдері, әр түрлі отқа берік материалдардың қасиеттері, конвертерге артылатын және үрлегеннен кейін алынатын материалдардың сапасына қойылатын талапта, конвертердің фурмаларына оттегі мен судың берілу жүйесі, бақылау-өлшеу аппаратурасының құрылысы мен оларды пайдалану ережесі.

Көлемі тігінен 40 т жоғары, көлденеңінен 10 т жоғары конвертерлерге қызмет көрсетуге қатысқан кезде – 6-разряд.

Конденсаторшы
50. Конденсаторшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Өнімді белгіленген режим бойынша конденсаттау және суландыру процессін жүргізу. Құбырлы пештердің, муфалық пештердің және қайнаушы қабат режимінде жұмыс істейтін пештердің конденсаттық құрылғысын басқару. Суландыру жүйесінің сорғыларына қызмет көрсету. Конденсаттық жүйенің герметикалығын қамтамасыз ету. Астауларды, газ өткізгіштерді, желдеткіштерді бақылау. Қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою. Сынапты баллондарға құю.

Білуге тиіс: сынаптан уланудан сақтану шаралары, конденсаттық жүйедегі ақаулықтарды анықтау және жою әдістері, бақылау-өлшеу аппаратурасының құрылысы мен оларды пайдалану ережесі.

Түсті металдарды құюшы
51. Түсті металдарды құюшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Вайербарс, құйма, әр түрлі профильді және көлемді құйымдарды жартылай үздіксіз және үздіксіз құю, үздіксіз бір және көп жіпті, сым дайындамаларды құю және оларды құю және илемдеу процестерінің біріккен кезінде илемдеу орнағында илемдеу процессін жүргізуге қатысу, электр пешін, құю құрылғыларын, илемдеу орнағын және басқа да жабдықтарды басқару. Металл бетінен шламды алу. Құралды, ұйымдық құралды дайындау, құюға арналған науаны дайындау және орнату. Құймаларды құю машиналарың құдықтарынан шығару, үрлеу, тасымалдау және оларды белгіленген көлем бойынша кесу. Құйымдар, құймаларды жарамсыз ету, пакеттеу, белгі соғу, қатарлап қою, қоймаға тасымалдау. Пешті, миксерді, құдықтарды, шөміштерді және басқа да жабдықтарды шламнан тазалау. Жабдықты майлау. Легірлеу қоспаларын дайындау. Құйымдарды престе бөліп орналастыру. Ілмектеу жұмыстарын орындау. Көтеру және көлік жабдықтарын басқару, оларға қызмет көрсету.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмыс істеу қағидаты және оны пайдалану ережесі, құралдар мен жабдықтарды дайындау және пайдалану тәсілдері, өнімді тасымалдау және аралау ережесі, құю үшін қолданылатын негізгі материалдардың қасиеттері, шартты сигнализация, шығарылатын өнімнің сапасына қойылатын талаптар.

52. Түсті металдарды құюшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Вайербарс, құйма, әр түрлі профильді және көлемді құйымдарды жартылай үздіксіз және үздіксіз құю, үздіксіз бір және көпжіпті, сым дайындамаларды құю және оларды құю және илемдеу процестерінің біріккен кезінде илемдеу орнағында илемдеу процессін біліктілігі анағұрлым жоғары құюшының көмегімен жүргізу. Электр пешін (миксерді), құю құрылғыларын (машинаны), бөліп құю машиналары (конвейерді), кристаллизаторды, илемдеу орнағын, шөмішті лақтырғышты және басқа да жабдықтарды басқару. Пешке немесе миксерге қатты металды салу және сұйық металды құю, легірлеу қоспасын салу. Металды араластыру. Температура мен пештегі, миксердегі, құйымдағы, кристаллизатордағы металдың деңгейін, спиральдің қызуын, металл қалыпқа, кристаллизаторға металдың тегіс түсуін бақылау. Құйма немесе құйым құюшылардың құйманы, құйымды орналастыруын бақылау. Пеште, шөміште, құйымда металл бетінен шламды алу. Металды қосақталған пешке (миксерге) қайта қосу. Сынамаларды іріктеу. Жабдықтың жұмысын бақылау, оның жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: пештердің, миксерлердің, илемдеу орнағының және басқа да қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы мен электр сұлбалары, сумен суыту және майлау жүйесі, өнім ақаулықтарының алдын алу және жою, құю және илемдеу шарттары, кристаллизаторларды, құйымдарды, науаларды, құю құралының футерін дайындау және пайдалану ережесі, бақылау-өлшеу аспаптарын және олардың көрсеткштерін пайдалану ережесі, технологиялық процесс параметрі, қолданылатын металдың физика-химиялық, механикалық және технологиялық қасиеттері.

53. Түсті металдарды құюшы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Вайербарс, құйма, әр түрлі профильді және көлемді құйымдарды жартылай үздіксіз және үздіксіз құю, үздіксіз бір және көп жіпті, сым дайындамаларды құю және оларды құю және илемдеу процестерінің біріккен кезінде илемдеу орнағында илемдеу процессін жүргізу. Құю және илемдеу технологиялық процессінің барысын реттеу және түзету. Металды құю үшін дайындау. Температура мен пештегі, миксердегі, құйымдағы, кристаллизатордағы металдың деңгейін бақылау. Жабдықтың жұмыс көрсеткішін жазу. Дайын өнімнің сапасын айқындау.

Білуге тиіс: пештердің, миксерлердің, илемдеу орнағының, кристаллизаторлардың, құю құрылғыларының (машиналарының) және басқа да қызмет көрсетілетін жабдықтың конструктивтік құрылысы, жабдық жұмысындағы ақаулықтардың пайда болу себептері және жою әдістері, процесті автоматтық реттеу аспаптарын пайдалану ережесі, сым дайындамасын көп жіпті үздіксіз құйған кезде кристаллизаторды орнату тәсілдері, өндірістік-техникалық оқыту бағдарламасы шегіндегі металлургия негіздері.

Қадалық кран машинисі
54. Қадалық кран машинисі 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Токқа жоғарғы жағынан қосылатын электролизерлерге қызмет көрсеткен, алған, орнын ауыстырған және қадалықтарын тазалаған кезде; ыстық металды төккен, тасымалдаған және құйған кезде, анод рамаларын тартқан кезде, электролизерлерді күрделі жөндеу кезінде жүкті қозғалтып түсірген кезде, шикізат пен материалдарды тасымалдаған және электролизерлер ванналарына салған кезде жүк көтергіштігі 10 т және одан жоғары қадалық кранды басқару. Жүктерді ілмектеуді, электр қозғалтқыштарының, арқандар мен түсіру тетіктерінің түзу қалпын бақылау. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: кранның тетіктері мен электр жабдықтарының құрылысы, қадалықтарды алу және орнын ауыстыру ережесі мен тәсілдері, электролизерлерге қызмет көрсетудің негізгі параметрлері, кранның электр сұлбасы, жүктерді көтеру және орнын ауыстыру ережесі, электр слесарлық жұмыстың негіздері.

Реакциялық аппараттардың монтажшысы
55. Реакциялық аппараттардың монтажшысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қалпына келтіру және айдау аппараттарының жекелеген тораптарын монтаждау және демонтаждау. Аппарат бөлшектерін тасымалдау, себетке салу және оны қышқыл құйылған ваннаға кран балкамен салу. Бөлшектер мен мойнақтарды барлық шламдарды толық жойғанға дейін өңдеу. Бөлшектер мен мойнақтарды жуу және кептіру. Мойнақты арнайы өңдеу орнағына орнату, оған қышқыл ерітіндісін құю. Өңдеп болғаннан кейін қышқылды ағызу. Бөлшектер мен мойнақтарды қалпына келтіру аппараттарын жинау стенділеріне тасымалдау. Қышқыл ерітіндісін өңдеу ванналарында дайындау. Баллондарды жүк көтергіш тетіктермен көтеру, оларды стенділерге орналастыру, қышқылды баллоннан ыдысқа (цистернаға) ағызып құю.

Білуге тиіс: аппараттардың жекелеген тораптары мен бөлшектерінің мақсаты мен оларды монтаждау және демонтаждау ережесі, қышқыл, магний, хлорлы магний, титанның төменгі хлоридтерінің қасиеттері мен олармен жұмыс істеу ережесі, пештер, өңдеу ванналары, сорғылар, жүк көтергіш тетіктері, көлік құралдарының құрылысы мен оларды пайдалану ережесі, жүктерді ілмектеу ережесі, өңделген бөлшектердің, жуу мен кептірудің сапасына қойылатын талаптар, реакциялық массамен жұмыс жүргізу ережесі, шартты сигнализация.

56. Реакциялық аппараттардың монтажшысы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қалпына келтіру және айдау аппараттарын монтаждау және демонтаждау. Қалпына келтіру және айдау аппараттарын бұру станоктарына орнату. Магнийдің ұсақ бөлшектілігін тотықтандыру үшін айдау аппараттарына ауа жіберу, мойнақ-конденсатордың, лабиринттің кессонын алу. Ағызу түтігі бар сағаның, құмдау аппратына қосу. Аппараттарды перстеу және олардан қысымды айдау. Сағаның қақпағын, ағызу түтігін, аппарат қақпағын демонтаждау. Қақпақты бөлім камерасына тасымалдау, одан вентильдерді, тетік қысқыштарды алу және реакциялық массаны азотпен үрлеу. Вентильдерді тексеру.

Білуге тиіс: бұру станоктарын, түтіндету камерасын, жүк көтергіш және көлік жабдығының құрылысы мен пайдалану ережесі, аппараттарды монтаждау және демонтаждау ережесі, қолданылатын құралдар, аспаптардың түрлері және оларға қойылатын талаптар, конденсаттың, реакциялық массаның, титанның төменгі хлоридтерінің қасиеттері мен құрамы, тығыз ауа, азот, аргон, су, сантехникалық желдеткіш желісін пайдалану ережесі, вакуум-төсемдердің қасиеттері мен сапасы.

57. Реакциялық аппараттардың монтажшысы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қалпына келтіру және айдау құрастырылған аппараттарын вакуум-блокқа қосу, ауаны аппараттан сорғымен техникалық шартта қарастырылғандай қалдық қысымға дейін сору, аппаратқа ауаның келуін тексеру. Вакуумдық және бустерлік сорғыларға қызмет көрсету. Аппараттағы қысымды алу. Режимдік картаны толтыру. Дайын аппаратты қалпына келтіру және айдау учаскелеріне беру. Сорғыларды тоқтату. Сорғылардан өңделген майды ағызу. Сорғыларды жуу. Бакты таза маймен толтыру. Сорғылардың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: сорғылардың құрылысы мен пайдалану ережесі, аппараттың герметикалығы мен беріктігіне қойылатын талаптар, бақылау-өлшеу аспаптарын учаскелерде пайдалану ережесі, сорғылардың жұмысында кездесетін ақаулықтардың түрлері және себептері және оларды жою әдістері, вакуумдық аппараттармен жұмыс істеу ережесі.

58. Реакциялық аппараттардың монтажшысы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Аппараттарды соңғы рет сынау және оның бөлшектерінің ақаулықтарын анықтау. Монтаждалатын аппараттарды процесс бойынша есепке алу. Сорғыларды жөндеу. Ақаулы бөлшектерді жарамсыз ету. Аппараттарды монтаждау және демонтаждау бойынша жұмысты басқару.

Білуге тиіс: қалпына келтіру және айдау аппараттарында болатын химиялық - металлургиялық процестер, көлік-технологиялық тәсім, монтаждалған аппараттардың сапасы мен олардың герметикалығына қойылатын талаптар, монтаждалатын аппараттардың кинематикалық сұлбасы.

Асыл металл өндірісінде жабдықтарды реттеуші
59. Асыл металл өндірісінде жабдықтарды реттеуші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Автоматтандырылған технологиялық құрылғылар, сорғылар, редукторлар мен басқа да жабдықтарды реттеу, тексеру, ағымдағы жөндеу. Таза асыл металдар мен олардың тұздары өндірісінде барлық технологиялық жабдықтар мен технологиялық процестің жай-күйін реттеу және тексеру. Жабдықты іске қосу. Жаңа жабдықты сынау және жаңа технологияны енгізу. Технологиялық жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: таза асыл металдар мен олардың тұздары өндірісінде барлық технологиялық жабдықтардың құрылысы мен өндіру технологиясы, коммуникация сұлбасы, технологиялық жабдықтың дұрыс жұмыс істемеуінің себептерін жою әдістері, слесарлық іс.

Жұмысты біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен орындаған кезде - 4-разряд.

60. Асыл металл өндірісінде жабдықтарды реттеуші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қайталама шламдарды өңдеу процессін жүргізу. Кептіру пештеріне қаңылтыр табаға салынған шламды енгізу. Пештегі температура мен реттеу. Пештен қаңылтыр табаны алу. Шламды ұсақтау және себу, оларды орау және белгі соғу. Вакуум-кептіру пештеріне, дөңгелек диірмендерге, торлар мен басқа да көмекші жабдықтарға қызмет көрсету. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: шламдарды өңдеу үшін техникалық жағдай, шламдардың сапасына қойылатын талаптар, бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін, аспаптар мен құралдарды пайдалану ережесі.

Қалып табақтарын өңдеуші
61. Қалып табақтарын өңдеуші 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары өңдеушінің басшылығымен қалып негіздерді кесу және түзету, құлақшаларын кесу, құлақшаларды бекіту, станокқа негіздерді ілу. Өнімді сорттау, қоймаға салу және тасымалдау.

Білуге тиіс: катод табақтарына қойылатын талаптар, табақтарды тиімді пайдалану және ашу.

62. Қалып табақтарын өңдеуші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Катодтар мен катод табақтарға арналған қалып негіздер мен алюминий штангаларды белгілеу, кесу және түзету. Құлақшаларды катод негізге бекіту. Катод табақтарын сорттау, қоймаға салу және тасымалдау. Штангаларды күйдіргіш натриймен және азот қышқылымен химиялық өңдеу. Суық дәнекерлеу прессінде түйіспелерді дәнекерлеу, оларды механикалық өңдеу және күйдіру. Қайшыларға, қадау станоктары мен катод негіздерін түзетуге арналған валиктерге қызмет көрсету. Катод негіздерін станокқа ілу, оларды жүктелетін серияға тасымалдау. Престі тексеру. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: қайшылар мен престің шекті жүктемесі, металл, қышқыл, сілтінің негізгі қасиеттері, катодтар мен катод табақтардың сапасына қойылатын талаптар мен стандарттар, материалдарды тиімді пайдалану тәсілдері, қызмет көрсетілетін жабдықтарды пайдалану ережесі, орнатылған құлақшалардың көлемі.

Сынапты шыңдау
63. Сынапты шыңдау 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сынапты шыңдау машиналарында немесе қазандықта түю. Келіні науадан алу, оны шыңдау бөлімшесіне тасымалдау. Келіні шыңдау машиналарына немесе қазандықтарға өлшеулі мөлшерде әк қоса отырып салу. Келіні әкпен араластыра отырып жуу. Келінің сапасын айқындау. Шыңдалған сынапты баллонға ағызу және қоймаға тапсыру. Қойыртпақты жекелеген түйіршектерге тарту. Шыңдау машинасын, реторлы пештердің конденсациясы жүйесін басқару. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге қатысу. Пешкөмей мен сужиманы тазалау.

Білуге тиіс: келінің сапасы мен сынапты шыңдауға қойылатын талаптар, сынапты шыңдау үшін қажетті әктің сапасы, тасымалдау кезінде келіні сақтау ережесі, арту машинасын, электрокар және келіні тарту сорғыларын басқару ережесі.

Алюминий өндірісі автоматтандырылған процессінің операторы
64. Алюминий өндірісі автоматтандырылған процессінің
операторы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Микроклиматы реттелетін жабық үй-жайдың ішінде орналасқан басқарудың автоматтандырылған жүйесі пультімен басқарылатын желіде алюминий өндірісі және күйдірілген анод дайындау технологиялық процессін жүргізуге қатысу. Бастапқы шикізат пен материалдарды дайындау. Шихтаны пешке немесе миксерге салу. Шихта мен байланыстырушы материалдарды араластыру. Пештегі немесе миксердегі температураны, металл деңгейі мен металл қалып пен кристаллизаторға металдың тең түсінің бақылау. Металл сапасын талдау жүргізу үшін сынамаларды іріктеу. Пешті, миксерді, шөмішті, сифонды, өңделген анодты (тұқылды), анод ұстағыштарды қатып қалған электролиттен, тұнбалар мен шламнан механикалық тазалау. Біліктілігі анағұрлым жоғары алюминий өндірісі автоматтандырылған процессі операторының басшылығымен электрод өнімін престеу. Құймаларды белгіленген көлем бойынша кесу. Құйымдар мен құймаларды пакеттерге салу және белгі соғу. Көтергіш-көліктік жабдықтың көмегімен металл, кокс, анод, дайын өнім, шикізат, материалдарды тасымалдау.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмыс істеу қағидаты және оны пайдалану ережесі, металл сынамаларын іріктеу ережесі, қызмет көрсетілетін көтергіш-көліктік жабдықтар мен тетіктердің құрылысы, жұмыс істеу қағидаты мен пайдалану ережесі, төгілетін, дара жүктер мен сұйық күйіндегі металды тасу ережесі, құймаларды аралау ережесі, қызмет көрсетілетін жүк көтергіш механизмдер мен шынжырлардың шекті жүк көтергіштігі, жүкті көтеру және орнын ауыстыру ережесі.

65. Алюминий өндірісі автоматтандырылған процессінің
операторы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Микроклиматы реттелетін жабық үй-жайдың ішінде орналасқан басқарудың автоматтандырылған жүйесі пультімен басқарылатын желіде алюминий өндірісі және күйдірілген анод дайындау технологиялық процессін жүргізу. Сазтопырақ пневмокөлігі мен газ тазалау үздіксіз процессін жүргізу. Вайербарс, құйма, әр түрлі профильді және көлемді құйымдарды жартылай үздіксіз және үздіксіз құю процессін жүргізу. Қоспалаушы құрылғыларды басқару. Электрод өнімді престеу процессін басқару. Біліктілігі анағұрлым жоғары алюминий өндірісі автоматтандырылған процессі операторының басшылығымен электродтарды күйдіру пештерінде күйдіру. Анод бұрандалы түтікті ұяшықтарды құю. Анод блоктары мен анод ұстағыштарын орнату және орталықтау. Металлургиялық өндірістің негізгі және қосымша жабдықтарына қызмет көрсету. Пештегі, миксердегі және кристаллизатордағы температура мен металл және ваннадағы электролит деңгейін бақылау. Металды вакуум шөміштен бөліп құятын шөмішке ауыстырып құю. Көтергіш-көліктік жабдықтың көмегімен металл, кокс, анод, дайын өнім, шикізат, материалдарды тасымалдау. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, электролизер мен басқа да қызмет көрсетілетін жабдықты күрделі жөндеуге дайындау. Қызмет көрсетілетін жабдықтың көрсеткіштеріне есеп жүргізу.

Білуге тиіс: мата сүзгілер, радиалды желдеткіштер, пештер, миксерлер, кристаллизаторлардың құрылымдық ерекшеліктері, автоматика құралдары, бақылау-өлшеу аспаптары, және автоматтандырылған желіні басқару пультінің мақсаты және жұмыс істеу қағидаты, қызмет көрсетілетін жабдықты жұмысқа дайындау, қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтардың пайда болу себептері мен оларды жою әдістері, алюминий балқымалары алюминийінің физика-химиялық және механикалық қасиеттері, газбен тазалаудың, құю өндірісінің орындалатын жұмыс көлеміндегі негізгі технологиясы, қызмет көрсетілетін жабдықтың көрсеткіштеріне есеп жүргізу, орындалатын жұмыс көлеміндегі слесарлық іс.

66. Алюминий өндірісі автоматтандырылған процессінің
операторы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Микроклиматы реттелетін жабық үй-жайдың ішінде орналасқан басқарудың автоматтандырылған жүйесі пультімен басқарылатын желіде алюминий өндірісі және күйдірілген анод дайындау технологиялық процессін жүргізу. Сазтопырақ гирокөлігі, газ тазалау, әр түрлі құрылымды ванналарда балқытылған ортада алюминий электролизі процессін жүргізу. Газ тазалау жабдығы мен радиалды желдеткішті басқару. Металлургиялық өндірістің негізгі және қосымша жабдықтарына қызмет көрсету. Электролизерлер мен индукциялық пештерді дайындау және бастапқы шикізатты салу. Мата сүзгілерді орнату және ауыстыру. Көмір электродтары мен вибропрестерді жасау. Электродтарды күйдіру пештерінде күйдіру. Электродтың бетін тазалау. Монтаждау кезінде анодты орнату және орталықтау. Анод рамасын тарту. Катодты резина планкамен жабдықтау. Коксты кептіру және себу, шихтаны қыздыру және араластыру жөніндегі жабдыққа қызмет көрсету. Технологиялық құю, гомогенизацияның барысын реттеу және түзету. Индукциялық пештерде шойынды балқыту процессін жүргізу. Белгіленген режим бойынша балқыту барысын реттеу. Технологиялық жабдықты қосу және тоқтату. Сынамаларды іріктеу және кокс шихтасының түйіршектелген құрамын тексеру. Электродтарды орнату және алу. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: алюминий электролизінің технолгиялық процессін жүргізу тәртібі, электролиздер, сазтопырақ гирокөлігі, газ тазалау жабдығының құрылысы мен жұмыс істеу қағидаты, радиалды вентилятор, мата сүзгілердің құрылысы мен жұмыс істеу қағидаты, электродтарды жасау тәртібі және оларды орнату және алу тәсілдері, күйдіру пештерінің, престер мен басқа да қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылымдық ерекшеліктері, қолданылатын бақылау-өлшеу аспаптарын пайдалану ережесі.

Кәсіптік орта білім талап етіледі.

67. Алюминий өндірісі автоматтандырылған процессінің
операторы 7-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Микроклиматы реттелетін жабық үй-жайдың ішінде орналасқан басқарудың автоматтандырылған жүйесі пультімен басқарылатын желіде алюминий өндірісі және күйдірілген анод дайындау технологиялық процессін жүргізу. Көпфункционалды жүк көтергіш машинада электролизерлерге қызмет көрсету дің регламенттелген операцияларын орындау. өңделген газ қалдықтары бойынша регламентті орындау. Сазтопырақ гирокөлігі, газ тазалау процессін бақылау. Вайербарс, құйма, әр түрлі профильді және көлемді құйымдарды жартылай үздіксіз және үздіксіз құю, электродтарды орнату және алу және дайын өнімді шығару процессін бақылау. Электролит пен металл температурасы мен деңгейін бақылау. Металға спектральдық талдау жүргізу үшін сынамаларын іріктеу. Технологиялық параметрлердің сақталуын бақылау. Көлік құралдары мен тетіктерінің жұмысын бақылау. Индукциялық пештерде шойынды балқыту процессін балқыту режимін түзете және таңдай отырып жүргізу. Қызмет көрсетілетін жабдықты ауысым басында қабылдау және соңында тапсыру. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысының көрсеткіші есебін жүргізу.

Білуге тиіс: алюминий және анод өндірісінің технологиясы мен технологиялық режимі, сазтопырақ гидрокөлігі, газ тазалау жүйесінің технологиясы мен технологиялық режимі, автоматика құралдары, бақылау жүйені, алюминий және анод өндіру процессін, көлік және сазтопырақты, газ тазалауды басқару қалқанының мақсаты мен жұмыс істеу қағидаты, көп функционалды жүк көтергіш машинаның құрылысы мен пайдалану ережесі, орындалатын жұмыс көлемінде металлургия негіздері, қызмет көрсетілетін жабдықты пайдалану ережесі және күтімі, қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою тәсілдері, пайдаланылатын шикізат пен жартылай дайын өнімдердің физика-химиялық және механикалық қасиеттері, өндіріс қалдықтарына қойылатын экологиялық талаптар, қызмет көрсетілетін жабдық жұмысының көрсеткіші есебін жүргізу ережесі.

Кәсіптік орта білім талап етіледі.

68. Алюминий өндірісі автоматтандырылған процессінің
операторы 8-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Алюминий өндірісі және күйдірілген анод дайындау технологиялық процессін басқарудың автоматтандырылған жүйесіне микроклиматы реттелетін жабық үй-жайдың ішінде орналасқан басқарудың автоматтандырылған жүйесі пультімен қызмет көрсету. Технологиялық процестің деректері мен параметрлерін желі автоматикасының жадылық құрылғысына енгізу. Дайын өнімнің сапасын тексеру. Электролиз процессі сипаттамасымен шартталған электролит құрамының өзгерісін бақылау. Электролизерлердің энергетикалық режимін бақылау және реттеу. Электролиттің құрамын сыртқы белгілері немесе талдау мәліметтері бойынша анықтау. Түйіспелердегі кернеудің толқуын өлшеу процессін бақылау. Көп функционалды жүк көтергіш машинадағы электролизерлердің электролизіне қызмет көрсетудің регламенттелген операциясын орындау. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және оларды жою шараларын қабылдау. Қызмет көрсетілетін учаскелер жабдықтарының жұмысын бақылау. Алюминий өндірісінің автоматтандырылған процессінің операторларының жұмысын ұйымдастырушыны қызмет көрсетілетін жабдық жұмысында және дайын өнімнің сапасында анықталған барлық кемшіліктер туралы, есептік құжаттаманы жасай отырып хабардар ету.

Білуге тиіс: алюминий және анод өндірісінің технологиясы мен технологиялық режимі, технологиялық процестің деректері мен параметрлерін желі автоматикасының жадылық құрылғысына енгізу тәртібі, көп функционалды жүк көтергіш машинаның, қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтардың пайда болу себептері және олардың алдын алу және жою тәсілдері, электролиз процессінде электролиттің өзгеру сипаты, алюминий алудың негізгі технологиялық параметрлері, шығарылатын өнімге мемлекеттік стандарт, техникалық жағдай және технологиялық параметрлер, түйіспелердегі кернеудің толқу нормалары, орындалатын жұмыс көлемінде электроника және электрохимия негіздері, қызмет көрсетілетін жабдық жұмысының, дайын өнім сапасы көрсеткішінің есебін жүргізу ережесі, есептік құжаттама толтыру ережесі.

Кәсіптік орта білім талап етіледі.

Мырыш тозаңы өндірісіндегі пешші
69. Мырыш тозаңы өндірісіндегі пешші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Мырыш құйымдарды пеште қайта балқыту процессін жүргізу. Мырыш құйымдарды жеткізу және оны пешке бірқалыпта енгізу. Мырыш тозаңын бункерлер мен камералардан шығару, дростарды алу, тозаңды тозаңдандыру және оны металл банкаларға салу. Тозаңды пневмо- және вакуум көлікпен тасымалдау. Пешке, қабылдау ыдыстарына және басқа да қосалқы жабдықтарға қызмет көрсету, оларды жөндеуге қатысу. Пешті, газ өтетін жүйені, бункерлерді, камераларды, рекуператорларды, баған тұрақтарын тазалау және оларды тексеру.

Білуге тиіс: мырыш құйымдарды пеште қайта балқыту технологиясы, пештер мен қызмет көрсетілетін қосалқы жабдықтың құрылысы, мырыш пен оған серіктес басқа металдардың қасиеті, пештегі температураны реттеу тәсілдері, мырыш тозаңын орап түю ережесі, бағаналардың бітеулері мен тұрақтарын тексеру, пневмо- және вакуум көліктердің сұлбасы мен құрылысы.

70. Мырыш тозаңы өндірісіндегі пешші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен бақылау өлшеу аспаптарының көрсеткіштері бойынша белгіленген іріліктегі тозаң камераларында (бағаналарда) мырыш тозаңын алудың технологиялық процессін жүргізу. Тозаң бағаналарының балқытылған мырышпен тегіс сіңдірілуі. Балқыту форсункаларының жұмысын бақылау және оларды ауыстыру. Газ өтетін жүйені ажырату, газ өткізгіштерді тазалаған кезде агрегаттарды сұйық отынға ауыстыру және оны тазалағаннан кейін жүйені газға қайта қосу. Шикізат пен дайын өнімді есепке алу. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою және оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: мырыш тозаңы өндірісіндегі технологиялық процесс, тозаң бағаналарының, тозаңдандыру және от жағу форсункаларының құрылысы, газ және сұйық отынмен жұмыс істейтін агрегаттарға қызмет көрсету ережесі, мырыш тозаңына қойылатын талаптар.

71. Мырыш тозаңы өндірісіндегі пешші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Бақылау өлшеу аспаптарының көрсеткіштері бойынша белгіленген іріліктегі тозаң камераларында (бағаналарда) мырыш тозаңын алудың технологиялық процессін жүргізу. Пештегі температураны және мырышты тозаңдандыру үшін ауа жіберуді реттеу. Мырыш тозаңы сапасын айқындау. Жабдық жұмысы көрсеткіштерін жазу. Келесі ауысым үшін жұмысты қамтамасыз ету.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылымдық ерекшеліктері, жұқа мырыш тозаңын алу шарттары мен режимі.

Иодидті тазаларту пешшісі
72. Иодидті тазаларту пешшісі 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Бұру станоктары мен пешке тазарту аппараттарын орнату. аргон, су, сумен суытқыштың берілуі. Қақпақ пен шыбықты демонтаждау. Аппаратты суыту, өндірістік суды тазалау, жинау. Аппаратты, пресс өнімін тасымалдау. Вакуумдық сорғылар мен арматураны жөндеуге және ауыстыруға қатысу.

Білуге тиіс: иодидті тазарту аппараттары, вакуумдық сорғылар қызметінің қағидаты, процесс параметрлері, бақылау өлшеу аспаптары, жүк көтергіш тетіктер, қорғаныш құралдары, тығыз ауасы бар баллондарды пайдалану ережесі, оларды тасымалдау ережесі мен сақтау тәртібі, ІІ біліктілік топ көлеміндегі электр құрылғысын пайдаланған кездегі техникалық қауіпсіздік ережесі.

73. Иодидті тазаларту пешшісі 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен иодидті тазарту процессін жүргізу. Мойнақты губка немесе жоңқа күйінде салу. Бункерді жинақтау, престеу, оны иодпен толтыру, вакуумдау және аппаратқа орнату. аппаратты вакуум блокқа жалғау және вакуумдау. Аппаратқа ауаның өтуін тексеру. Вакуумдық және бустерлік сорғыларға қызмет көрсету, олардағы жұмыс сұйықтығын ауыстыру, олардың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою. Технологиялық параметрлерді бақылау және жазу. Бастапқы жіпті, ток өткізгіштер мен оқшаулағыштарды монтаждауға қатысу.

Білуге тиіс: иодидті тазарту аппаратының құрылысы, аппаратта болатын химиялық-металлургиялық процестер, талдау мәліметтерін, бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін, қорғаныш құралдарын пайдалану ережесі.

74. Иодидті тазаларту пешшісі 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Иодидті тазарту процессін жүргізу. Параметрлерді түзету. Вакуум жүйесін ретке келтіру, престеу, аппарат бөлшектерін жарамсыз ету және оларды жөндеу. Ауысым қызметкерлерін қажетті құралдармен, материалдармен, қосалқы бөлшектермен қамтамасыз ету. Шикізат, материал, дайын өнімді есепке алу. өнім сапасын талдау қорытындылары немесе бақылау өлшемдері бойынша анықтау. Техникалық құжаттаманы жүргізу. Аппараттарды монтаждау, демонтаждау, ток өткізгіштерді, бастапқы жіпті, оқшаулағыштарды монтаждау жұмыстарын басқару.

Білуге тиіс: иодидті тазарту аппаратының құрылымдық ерекшеліктері және оларды пайдалану ережесі, аппараттарды сумен қамсыздандыру, электрмен қоректендіру тәсімі, шикізат, материал шығыны нормалары, дайын өнімнің, монтаждалған аппараттың сапасына қойылатын талаптар, жабдықтың істен шығу себептері және оларды ретке келтіру тәсілдері.

Титан мен сирек металдарды қалпына келтіру және
тазартудағы пешші
75. Титан мен сирек металдарды қалпына келтіру және
тазартудағы пешші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Хлорлы магнийді аппараттан арнайы шөмішке кезең-кезеңімен құю және оны түсіру пунктіне немесе миксерлік учаскеге біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен тасымалдау. Майды құю, вакуумдық сорғы багын жуу және таза май толтыру.

Білуге тиіс: көлік құралдары, ағызу құрылғысы, вакуумдық сорғы, өлшеу аспаптарының, шөміштердің құрылысы және оларға қызмет көрсету ережесі және шөмішті қыздыру құрылғысы, хлорлы магний ағынының толықтығы дәрежесі, ерітіндіні тасымалдау және шөмішті ілмектеу ережесі, шартты сигнализация.

76. Титан мен сирек металдарды қалпына келтіру және
тазартудағы пешші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен аппаратқа сұйық магний құю процессін және атмосферада аргонды қалпына келтіру және терең вакуумда тазарту процессін жүргізу. Монтаждалған және герметикалығы тексерілген қалпына келтіру және дистилдеу аппаратын пешке орнату. Аппаратты вакуум-блокқа қосу, аппаратты вакуумдау, герметикалығын тексеру. Пешті тығыз ауамен үрлеу. Мойнақ корпусын жерге қосу. Аппаратты қыздыру мен ағызуға қосу. Сумен суытқышты қосу және оның мойнақтың қақпағы мен фланеціне беру. Мойнақтың ағызу құбырынан қақпақты алу және ағызу құрылғысын монтаждау. Аппаратты процесс аяқталысымен магистральді желіден ағыту. Ағызу құрылғысын демонтаждау және қақпақты орнату. Аппаратты пештен алу, қажетті температураға дейін салқындату үшін тоңазытқышқа орнату. аппаратты монтаждау учаскесіне беру.

Білуге тиіс: қалпына келтіру, дистилдеу пештерінің және тоңазытқыштың құрылысы, аппарат және коммутация желісінің сұлбасы, химиялық реакция және сирек металдарды қалпына келтіру және дистилдеу процессінің негіздері, қалпына келтіру және дистилдеу процессі аяқталуының белгілері, жүк көтергіш механизмдерде қысым кезінде аппараттармен жұмыс жүргізу ережесі, талдау деректері және бақылау-өлшеу аспаптары көрсеткіштерін, қорғаныш құралдарын пайдалану ережесі, өндірістік-техникалық оқыту мектептері бағдарламасының шегінде химия, электротехника негіздері, сирек металдардың негізгі қасиеттері мен оларды қолдану.

77. Титан мен сирек металдарды қалпына келтіру және
тазартудағы пешші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Аппаратқа сұйық магний құю процессін жүргізу. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен атмосферада аргонды қалпына келтіру және терең вакуумда тазарту процессін жүргізу. Процесс барысында қысым мен температураны бақылау және реттеу. Сумен сулау аппаратына әперу. Барлық желілерді ажырату. Қабылдау және шығару бактарына шикізатты толтыру. Сынамаларды талдау үшін іріктеу. Шикізатты герметикалық орталықтан тепкіш сорғымен бастан айналмалы желі мен дистилдеу аппаратына жіберу. Артық шикізатты қабылдау багына ағызу. Сорғыларды тоқтату. Өңделген майды ағызу. Сорғыны жуу және бакты таза маймен толтыру. Хлорлы магнийдің толық ағуын тексеру. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды жою. Режимдік құжаттаманы ресімдеу.

Білуге тиіс: талдауды, сорғыны, өлшеу құралдарын, тығыз газы бар баллондарды пайдалану ережесі, аппаратта болатын химиялық-металлургиялық процестер, қалпына келтіру және дистилдеу өнімдерінің сапасына қойылатын талаптар мен техникалық шарттар, шығарылатын өнімнің сапасына қоспалардың әсері.

78. Титан мен сирек металдарды қалпына келтіру және
тазартудағы пешші 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Атмосферада аргонды қалпына келтіру және терең вакуумда тазарту процессін жүргізу. Процесс барысын бақылау, режим параметрлерін реттеу және оларды процесс барысында түзету, өнім дайындығын соңғы рет тексеру. Жабдық жұмысы көрсеткіштерін жазу. Ауысым қызметкерлерін қажетті құралдар мен материалдармен қамтамасыз ету.

Білуге тиіс: пештердің, тоңазытқыштардың құрылымдық ерекшеліктері, мойнақ-пеш қысымының ауыспалылығы, газ, шикізат, материалдар, дайын өнімнің қасиеттері мен оларға қойылатын талаптар, талдау деректері мен бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін пайдалану ережесі.

Вельц-пештердегі пешші
79. Вельц-пештердегі пешші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Белгіленген технологиялық режимді сақтай отырып шикіқұрамды вельц-пештерге салу. Түсіргіштегі материал қабаты қалыңдығын реттеу. Толтыру құбыры мен бункерді қоқым мен кокс ұнтағынан тазалау. Шикіқұрам компоненттері сынамаларын іріктеудің дұрыстығын бақылау. Пештерді жөндеген кезде – материалдары мен шоғырмағын жою.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың әрекет қағидаты, шикіқұрам құрамы, шикіқұрамның берілу жылдамдығы, бункерлердің орналасу сұлбасы, олардың сиымдылығы, қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою тәсілдері.

80. Вельц-пештердегі пешші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен шлактарды, қоқым, мырыш қалдығы және басқа да полиметалл қалдықтарды мен металлургиялық өндіріс қалдықтарын вельцтеу процессін жүргізу. Материалдарды вельц-пештерге салу процессін температуралық және тарту режимдерін бақылау, оларды реттеу және белгіленген технологиялық режимді сақтау. Пештегі шоғырмақты тазалау және ұшырып түсіру. Кері материалдарды (тотықтың ірі фракциясы) пешке пневмоқұрылғылармен немесе басқа құралдармен жіберу. Пештің үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету. Вельцтеу өнімдері сынамаларын іріктеу. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: вельц-пештің, толтыру құбырының, кері материалдарды жіберу пневмоқұрылғыларының, қосымша тетіктердің, реттеу құрылғыларының, бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматика құралдарының құрылысы, шламдың пайда болу себептері және оларды жою тәсілдері.

81. Вельц-пештердегі пешші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Белгіленген температуралық және тартылыс режимдерін сақтай отырып, металлургия өндірісінің полиметалл қалдықтарын: шлактар, қоқым, мырыш қалдығы және вельц-пештегі басқа да материалдарды вельцтеу процессін жүргізу. Шикіқұрамның пеште болу уақытының конусын реттеу. Шығатын клинкердің сапасын көзбен шолып айқындау. Шикіқұрамның арақатынасын, пешке кері материалдың берілуі. Пешті және қосымша жабдыққа қызмет көрсету. Шламды пеште күйдіру. Пешті тоқтатқаннан кейін қыздыру және қайта қосу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылымдық ерекшелігі, металлургия негіздері, вельцтеу технологиялық процессі, тотықтандыру және металды қалпына келтіру режимі, технологиялық процестің бұзылу себептері, коммуникация сұлбасы, отын түрлері және олардың негізгі сипаты, алынатын металл тотығы сапасына қойылатын талаптар.

82. Вельц - пештердегі пешші 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Мырыш тотығын вельц-пеште бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштері бойынша белгіленген технологиялық режимге және түсетін клинкердің сапасына сәйкес төте булау процессін жүргізу. Екінші ауа, оттегі, табиғи газдың пешке берілуін реттеу. Вельц-пештердің жоғарғы бастарындағы тарту режимін бақылау. Пештерді қыздыру және қосу, оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: мырыш тотығын төте булау технологиялық процессі, мырыш, кадмийдің тотықта еруінің нашарлауының алдын алу тәсілдері, пешкөмей/газ өткізгіштердің, ауа өткізгіштер мен қара май өткізгіштердің орналасу сұлбасы, оттегі және табиғи газбен қауіпсіз жұмыс ережесі, химия, физика негіздері, слесарлық іс.

Мырыш купоросын алудағы пешші
83. Мырыш купоросын алудағы пешші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен қайнайтын қабат режимінде жұмыс істейтін мырыш купоросын алу технологиялық процессін жүргізу. Дайын өнімді ыдысқа салу және тапсыру. Пешке және қосымша жабдыққа қызмет көрсетуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдық жұмысының қағидаты, дайын өнімді ыдысқа салу тәсілдері мен ережесі.

84. Мырыш купоросын алудағы пешші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қайнайтын қабат режимінде жұмыс істейтін мырыш купоросын алу технологиялық процессін жүргізу. Температураны, пеш жинағында және газ өткізу жүйесінде сиретуді, ауаны жұмсауды, ерітіндіге күкірт қышқылын жіберуді реттеу. Алынатын купоростың сапасын айқындау. Пештің жұмысын есепке алуды жүргізу, қызмет көрсетілетін жабдық жұмысының ақаулықтарын анықтау және жою.

Білуге тиіс: қайнайтын қабат режимінде жұмыс істейтін пештің, газ өткізгіш жүйе мен бақылау-өлшеу аппаратурасының құрылымы, физика, химия, вакуумдық техника негіздері, қолданылатын материалдардың қасиеттері, алынатын купоростың сапасына қойылатын талаптар, коммуникация сұлбасы.

Никель ұнтағын қалпына келтіруші пешші
85. Никель ұнтағын қалпына келтіруші пешші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен электр пештерінде никель шала тотығын қалпына келтіру арқылы; жалпақ реакциялық пештерде генераторлық газбен белсенді никель ұнтағын алу процессін жүргізу. Шикізат пен материалды қабылдау, елеу және тасымалдау. Шикіқұрамды белгіленген құрам бойынша дайындау және оны пешке салу. Жабдықты іске қосу және тоқтату. Никель шала тотығын генераторлық газбен қалпына келтіру температуралық режиміне сәйкес материал, газ, ауаның берілуін реттеу. Пештегі температураны бақылау. Сынамаларды іріктеу. Экспресс-аспаптардың көмегімен өнім сапасын айқындау. Электр пештерінен ұнтақты алу, кептіру және оны ыдыстарға салу. Пешке қызмет көрсету. Жалпақ реакциялық пешті жұмысқа дайындауға қатысу, ұнтақты салу. Пештің оттығының жағдайын, газ ілмек аппаратурасының дұрыстығын, сорғыш білтенің, желдеткіштің тартуын тексеру. Газ бен ауа қажеттігін есептеу. Жалпақ пештерді, шаң ұстағыштарды бөлшектеу және тазалау, оттықтары мен арналарын ауыстыру. Көтеріп тасымалдау тетіктерін басқару. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды айқындау және жою, оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін пештердің, қосымша жабдықтар мен бақылау-өлшеу аспаптарының құрылысы, жұмыстың технологиялық режимі және техникалық нұсқаулық, технологиялық процестің физикалық-химиялық негіздері, шикізат пен генераторлық газдың (компоненттерінің құрамы, жарылу шегі, салыстырмалы салмағы, жылыту қасиеті, қасиеттерін қалпына келтіру, улағыштығы және т.б.) физикалық-химиялық қасиеттері, материалдарды жұмсау нормасы, бақылау-өлшеу аспаптарын және талдау деректерін пайдалану ережесі, шикізат пен белсенді никель ұнтағының сапасына қойылатын талаптар, автоматика және сигнализация сұлбасы, газ, ауа, бу және су коммуникациясының сұлбасы, пешті жоспарлы және апатты жағдайда қосу және тоқтату тәртібі, газдалған атмосферада өзін-өзі ұстау тәртібі және зардап шеккендерге алғашқы көмек көрсету.

86. Никель ұнтағын қалпына келтіруші пешші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жалпақ реакциялық пештерде никель шала тотығын генераторлық газбен қалпына келтіру процессін жүргізу. Пештерді жұмысқа даярлау. Шикізаттың, газдың, ауаның үздіксіз түсуін, реакциялық және қайтушы газдың белгіленген температурасын, пештің ішкі температурасын қамтамасыз ету. Ұнтақты жалпақ реакциялық пештерден түсіру. Технологиялық процестің температуралық және газ режимін, газ қысымын, бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштері бойынша ауаны автомат құрылғылардың көмегімен немесе қолмен реттеу. Пеш тетіктерінің жұмысын, су, газ, ауаның жұмсалуын, газ жанғыштардың жұмысын бақылау. Тиек арматурасын ауыстыру. Газ және ауа коммуникациясына, желдеткіштерге, бақылау-өлшеу аспаптарына және басқа да жабдықтарға қызмет көрсету және жөндеу. Газдың кемуін тоқтату. Жарылу қаупі бар газ-ауа қоспасының қалыптасуын болдырмау. Ықтимал апат, өрт, жарылыс, уланудың пайда болуының алдын алу және оларды тоқтату үшін тиісті шаралар қабылдау.

Білуге тиіс: никель шала тотығын генераторлық газбен қалпына келтіру арқылы никель ұнтағын алудың технологиялық тәсімі, никельдің генераторлық газбен шала тотығуы тәсімі, процесті реттеу тәртібі, пештің өндірушілігін арттыру, шығарылатын өнімнің сапасын жақсарту тәсілдері, апатты тоқтату жоспары, газ шаруашылығындағы қауіпсіздік ережесі, жарылу қаупі бар газ-ауа қоспасы қалыптасуының алдын алу тәсілі.

Термиялық тәсілмен қалпына келтіруші пешші
87. Термиялық тәсілмен қалпына келтіруші пешші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен престелген шикіқұрамның кесектерін термиялық қалпына келтіру, алғашқы айдауды (қара металды) дистилдеу, тесу процессін жүргізу. Шикіқұрамды белгіленген арақатынаста қалпына келтіру үшін дайындау, тесу жабдығына қызмет көрсету, қайталама өнімдерді қайта өңдеу. Брикеттерді пешке салуға дайындау, пешті тазалау, төте буланбаған қалдықтарды шығару. Жоғары кернеулі индукциялық көп зоналы пештерді басқаруға қатысу. Сұлба пішінін және генератордың қозу тогын іріктеу. Материалдарды тасымалдау. Сынамаларды іріктеу. Вакуум сорғылардың майын ауыстыру және оларды жұмысқа дайындау.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін пештердің және басқару аспаптарының мақсаты мен жұмыс қағидаты, материалдарды жұмсау нормалары, коммуникация сұлбасы, шығарылатын өнім сапасына қойылатын талаптар, электротехника, химия негіздері, материалдарды салу, түсіру және тасымалдау ережесі.

88. Термиялық тәсілмен қалпына келтіруші пешші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Термиялық қалпына келтіру, алғашқы айдауды дистилдеу, тесу технологиялық процессін жүргізу. Доғал пештерде балқыту. Индукциялық коп зоналы пештерді, вакуумдық пештерді, вакуумдық сорғыларды, жапқыштарды басқару. Термобу лампаларын орнату және оларды тексеру. Пештің зоналары бойынша температураны және ондағы вакуумды реттеу. Пештің жекелеген тораптарын салқындату сапасын, бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін бақылау және оларды жазу. Пештің зоналары бойынша температураны өлшеу үшін аспаларын сыналастыру, конденсаторларды орналастыру. Пештерді толтыру және түсіру, өнімді сапасына қарай іріктеу. Химиялық бақылау жоспары бойынша сынамаларды іріктеу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін пештердің, вакуум сорғылардың және басқару аспаптарының құрылысы, электр сұлбасы, қалпына келтіру және дистилдеу технологиялық процессін жүргізудің режимі және әдісі, шикізатқа, аралық өнімдерге және тауар өнімінің сапасына қойылатын техникалық шарттар мен талаптар, химия, электротехника және вакуумдық техниканың негіздері, бақылау өлшеу аспаптары мен олардың көрсеткіштерін пайдалану ережесі.

89. Термиялық тәсілмен қалпына келтіруші пешші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен жоғары кернеулі индукциялық көп зоналы вакуумдық пештерде сирек топырақты және қиын балқығыш металдарды термиялық тәсілмен престелген ұнтақтан жасалған брикет түрінде қалпына келтіру технологиялық процессін жүргізу. Жабдықтың герметикалығы жағдайын тексеру, термобу лампаларын орнату. Вакуумдық жапқыштарды, пештің зоналары бойынша температураны және ондағы вакуумды реттеу. Бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін, генераторды салқындату үшін судың түсуін, салқындату сапасын бақылау. Процестің аяқталу уақытын белгілеу. пешті толтыру, өнімді толтыру және сапасы бойынша іріктеу. Индуктор-қыздырғышты ауыстырған кезде пештің жұмысын ретке келтіру. Тұғыр мен индукторды пеш осіне қатысты орталықтау. Пеш жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: жоғары кернеулі индукциялық көп зоналы вакуумдық пештердің, жоғары жиілікті генераторлардың, вакуумдық сорғылар мен жапқыштардың құрылысы, электр сұлбасы, қалпына келтіру процессін жүргізудің режимі және әдісі, сирек топырақты және қиын балқығыш металдардың негізгі қасиеттері, шикізат пен шығарылатын өнімнің сапасына қойылатын техникалық шарттар мен талаптар.

90. Термиялық тәсілмен қалпына келтіруші пешші 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жоғары кернеулі индукциялық көп зоналы вакуумдық пештерде сирек топырақты және қиын балқығыш металдарды термиялық тәсілмен алу технологиялық процессін жүргізу. Жабдық және аппаратураның белгіленген жұмыс режимін сақтау. Шикізат, материалдар мен шығарылатын өнімнің жұмсалу нормаларына есеп жүргізу. Пеш зоналары бойынша температураны және ыдырату деңгейін реттеу. Пештің вакуумдық жүйесін ретке келтіру. Шығарылатын өнімнің сапасын талдау мәліметтері және процестің аяқталу уақыты бойынша айқындау. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге қатысу. Аппарат пен пештердің технологиялық желі бойынша өзара әрекетін қамтамасыз ету.

Білуге тиіс: пештер мен қосымша жабдықтың құрылысы мен жұмысының өзара байланыстылығы, процестің химиялық-металлургиялық негізі, электр және вакуумдық жабдықты пайдалану ережесі, сирек топырақты және қиын балқығыш металдардың қасиеттері мен құрылысы.

Құрамында титаны бар және сирек топырақты материалдарды
қайта өңдеу жөніндегі пешші
91. Құрамында титаны бар және сирек топырақты
материалдарды қайта өңдеу жөніндегі пешші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен құрамында титаны бар және сирек топырақты материалдардан жасалған брикеттерді өнімділігі 45 т/тәулік дейінгі кокстау пештерінде кокстау және қож бен қалдықты хлорлау процессін жүргізу. Шикізатты тесу, ұсақтау, тарту. Материалды пешке, кюбельге және шығыс бункерлеріне салу. Материалдарды бір учаскеден екіншісіне, шламды - үйіндіге тасымалдау. Пешті, хлорлауыштарды, конденсаттау жүйесін, бак аппаратурасын тазалау; жуу, майсыздандыру, бөлшектер мен тораптарды кептіру. Хлорлауыштар мен тозаң камераларының астындағы кюбельдерді ауыстыру. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен 4-разрядта көзделген ілмектеу және жекелеген жұмыстарды орындау.

Білуге тиіс: материалдар мен қалдықтарды арту және тасымалдау ережесі, қызмет көрсетілетін жабдықтың мақсаты және жұмыс қағидаты, электр жабдықтарымен жұмыс істеу ережесі, кокстау және хлорлау процессі туралы негізгі түсінік, қолданылатын материалдардың түрлері, оларды жұмсау нормалары, шартты сигнализация.

92. Құрамында титаны бар және сирек топырақты
материалдарды қайта өңдеу жөніндегі пешші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Құрамында титаны бар және сирек топырақты материалдардан жасалған брикеттерді өнімділігі 45 т/тәулік дейінгі кокстау пештерінде кокстау және қож бен қалдықты хлорлау процессін жүргізу. Бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштері бойынша процесс барысын бақылау. Температураны, ыдырауды, газдың түсуін реттеу. Кокс брикеттерін пештен түсіру және оларды салқындату орындарына беру. Брикеттерді салқындату. Брикеттерді таселекте жіктеу. Кюбельдерді брикеттермен толтыру және өлшеу. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысында технологиялық режим нормасынан ауытқу себептерін және ақаулықтарды анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу. Техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы, брикеттерді кокстау технологиялық процессінің аяқталу уақыты, отынды үнемдеп жағу тәсілдері, брикеттер мен қождың сапасына қойылатын талаптар, қызмет көрсетілетін жабдық жұмысында технологиялық режим нормаларынан ауытқулар мен ақаулықтардың пайда болу себептері, кокстау және хлорлау технологиялық процестері, оларды реттеу тәсілдері, бақылау-өлшеу аспаптары, қорғаныш құралдары, таразы, құралдарды пайдалану ережесі, коммуникация сұлбасы, шикізаттың, жартылай өңделген өнімнің, дайын өнімнің физика-химиялық және технологиялық қасиеттері.

93. Құрамында титаны бар және сирек топырақты материалдарды
қайта өңдеу жөніндегі пешші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен брикеттерді өнімділігі 45 т/тәулік артық үздіксіз кокстау пештерінде кокстау және құрамында титаны бар және сирек топырақты материалдарды хлорлау, бу-газ қоспасын конденсаттау, хлорид ерітіндісін қоюлату, сүзгілеу процессін жүргізу. Шахталық электр пештерін, хлорлауыштарды, бағаналар мен қосу аппаратурасын дайындау. Кокс брикеттерін, тетрахлоридті, хлоридті қойыртпақты қабылдау, есепке алу және пешке, буландырғыштарға, аппаратураға салу. Пештер мен аппараттағы температураны, пешке, хлорлауыш пен аппараттарға хлор мен құрамдас заттардың түсуін реттеу. Пештегі, аппараттағы, бағаналар мен хлорлауыштардағы температура мен газ режимін және суымен салқындату жүйесін бақылау. Пештегі – брикеттер, аппараттағы – тетрахлоридтер, пеш шахтасындағы - балқыма деңгейін өлшеу. Хлорлау және тетрахлорид пен хлоридті қойыртпақты фракциялық айдау процессінде хлорид ерітіндісін, оксихлоридтердің пештік тұқылын, кремний, алюминий, темір және басқа да газды элементтердің тотығын және бу-газ қоспасын алу. Бу-газ қоспасынан қатты хлоридті, бөлу және айдау, оларды аппаратта тұндыру. Сынамаларды іріктеу. Хлоридтерді одан әрі өңдеу үшін қоюлатқыштардан алу. Пештегі, бағаналар мен аппараттағы технологиялық процестерді бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштері бойынша бақылау. Хлорлау пештеріне, хлорлауыштарға, бағаналар, аппараттар конденсаттау жүйесіне, газ тазалау құрылғысына, коммуникацияға және басқа да жабдықтарға қызмет көрсету, оларды жөндеуге, тазалауға қатысу. Жабдықты қосу және тоқтату. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою. Техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: пеш, хлорлауыш, бағаналар, конденсатор, қоюлатқыштар, скруббердің құрылысы және олардың мақсаты, аппараттар мен коммуникациялардың технологиялық сұлбасы, титан тетрахлориді мен қатты хлоридті қойыртпақтарды фракциялық айдау, қайтушы газды ұстау және залалсыздандыру шарттары, дистелденген заттың, хлоридтер мен басқа да залалсыздандырылған газдардың сапасына қойылатын талаптар, хлор, брикет, электролит және басқа да бөліктерін жұмсау нормалары.

94. Құрамында титаны бар және сирек топырақты
материалдарды қайта өңдеу жөніндегі пешші 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Брикеттерді өнімділігі 45 т/тәулік артық үздіксіз кокстау пештерінде кокстау және құрамында титаны бар және сирек топырақты материалдарды хлорлау, бу-газ қоспасын конденсаттау, хлорид ерітіндісін қоюлату, сүзгілеу, ректификаттау процессін жүргізу. Технологиялық процесс барысын, температуралық режимді бақылау, олардың өлшемдерін реттеу және түзету. Аспаптың көрсеткіштерін технологиялық журналға жазу. Жабдыққа қызмет көрсету, жабдықтың істен шығу себебін айқындау оны ретке келтіру.

Білуге тиіс: хлорлау пештерінің, конденсаторлар, суландырылатын скубберлердің құрылымдық ерекшеліктері және олардың мақсаты, химиялық-металлургиялық процестердің негізі, бейорганикалық химияның негізі, материалдар шығыны нормасы, жабдықтың істен шығу себебі және оны ретке келтіру ережесі.

Сүрме үштотығын өндіруші пешші
95. Сүрме үштотығын өндіруші пешші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Өте таза сүрме үштотығын алу үшін электр пештерінде металды тотықтандыру процессін жүргізу. Ток кернеуін, пеш температурасын, пешке түсетін ауаның жылдамдығы мен көлемін реттеу. Металл тотығын (дайын өнімді) шығаруды бақылау. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге қатысу. Алғашқы өнім шығынын, салу уақытын, аспаптың көрсеткіші мен шығарылатын өнімді жазу. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін электр пештерінің құрылысы, пеш жұмысының режимі, газ, металл және отқа төзімді заттардың негізгі қасиеттері, шығарылатын өнімге қойылатын техникалық шарттар мен талаптар және қоспалардың оның сапасына әсері, өндірістік техникалық оқыту мектептері бағдарламасының жүктемесіндегі электротехника және химия негіздері, химиялық реакциялар және металдың тотығу процессінің негізі.

Жұмыстарды біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен орындаған кезде – 4-разряд.

Барий электролитін балқытушы
96. Барий электролитін балқытушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Барий электролитін балқыту процессін жүргізу. Электролит шикіқұрамы мен анод балқымасын белгіленген құрамда дайындау. Қаданы ванна-маткаға салу және электролитті балқытып қаптастыру. Металды салу және анод балқымасын балқытып қаптастыру. Температураны, катод жүктемесі мен кернеуді реттеу. Ванна-маткадан өнімді шығару. Ванна-маткаға және қосымша жабдыққа қызмет көрсету. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: электролит шикіқұрамы және анод балқымасының құрамы, өнім сапасына қойылатын талаптар, шикіқұрамды балқыту және анод балқымасын балқыту температурасы, балқыту барысында жабдық жұмысындағы ақаулықтарды жою тәсілдері, аспаптарды, құралдарды, бақылау-өлшеу аспаптарын және олардың көрсеткіштерін пайдалану ережесі.

Электронды-сәулемен балқытушы
97. Электронды-сәулемен балқытушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары балқытушының басшылығымен жоғары кернеулі жеделдетілген электрондар көзі бар құрылғыда өте таза сирек топырақты және қиын балқығыш металдар мен олардың балқымасын алу процессін жүргізу. Кристаллизаторлар мен ысырмаларды орнату. Тартудың вакуумдық жүйесін, мөлшерлеу және әперу құрылғыларын басқару. Электрон көздерін ауыстыру және түзету. Құрылғыны қосу, кристаллизатордың белгіленген диаметрі және балқытудың технологиялық режимі негізінде белгіленген жұмыс режимін сақтау. Құйманы вакуумда немесе инертті ортада суыту. Құрылғыны тоқтату, құймаларды шығару. Вакуумдық сорғыларды, ысырма вакуумдық арматураны, электрон көзінің сәуле өткізгішін жөндеу. Механикалық жабдықты жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін электронды-сәуле құрылғыларының, сорғылардың, ысырма вакуумдық арматуралардың құрылысы, физика, химия, электротехника, вакуумдық техника негіздері, электр және вакуумдық өлшемдер, вакуумдық құрылғылар мен жекелеген учаскелерді айдау әдістері, сирек топырақты және қиын балқығыш металдардың негізгі қасиеттері.

Жоғары кернеулі жеделдетілген электрондар көзі бар құрылғыда алғаш балқыту және қиын балқығыш металдар мен балқымаларды алу процессін жүргізу кезінде – 4-разряд.

98. Электронды - сәулемен балқытушы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жоғары кернеулі жеделдетілген электрондар көзі бар құрылғыда өте таза сирек топырақты және қиын балқығыш металдар мен олардың балқымасын алу процессін жүргізу. Белгіленген технологиялық режим негізінде құрылғыны басқару. Тұтас жабдықтың, аспаптар мен автоматика жұмысының оңтайлы параметрлерін таңдау. Электрон көздері жұмысын бақылау. Электрон көзін түзету, режим таңдау, электронды-магниттік және иондық фокустағаннан кейін электронды буданы алғашқы тарту. Кристаллизатор диаметрі және өңделетін металл мен балқыманың түріне байланысты сәуле амплитудасын және ашылу формасын айқындау.

Ток пен бағыттың арасындағы қатынасты қуаттың қажеттілігіне байланысты айқындау. Қорғаныш және блоктау әрекетін тексеру. Автоматика жүйесі жұмысына ену және олардың қызметінің дұрыстығын соңғы рет бақылау. Қолмен басқару режиміндегі құрылғылар мен сорғылардың желдеткіші. Алғашқы материалдарды қабылдау, олардың сақталуын бақылау. Белгіленген физика-химиялық қасиеттері бар металдар мен балқымаларды алу.

Білуге тиіс: автоматика, сумен салқындату тәсімі, электр және күш қолдану сұлбасы, металдар мен балқымаларды балқыту режимі мен әдістері, шығарылатын өнім мен шикіқұрамға қойылатын техникалық шарттар мен талаптар, қайта өңделетін металдар мен балқымалардың физикалық-химиялық қасиеттері, электр, вакуумдық және гидравликалық жабдықтарды пайдалану ережесі, электронды-сәулемен балқытудың теориялық негіздері.

Кәсіптік орта білім талап етіледі.

Бағалы металдар мен шикізатты қабылдаушы
99. Бағалы металдар мен шикізатты қабылдаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Шикізатты, жартылай өңделген өнімді, дайын өнімді, ыдыстарды қабылдау, алдын ала өлшеу. Шикізатты, жартылай өңделген өнімді ұнтақтау, ұсақтау. Ыдысты бөліп орау үшін дайындау. Шикізатты, жартылай өңделген өнімді, дайын өнімді орау және ыдыстарға салу. Уатқышқа, тесу пештеріне, диірменге, шикізатты сынау аппараттарына қызмет көрсету.

Білуге тиіс: дайын өнім мен ыдыстың номенклатурасы және техникалық шарттары, шикізатты, жартылай өңделген өнімді, дайын өнімді қабылдау, есепке алу және сақтау нұсқаулығы, қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы, шикізатты, жартылай өңделген өнімді, дайын өнімді тасымалдау ережесі.

100. Бағалы металдар мен шикізатты қабылдаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Шикізатты, қожды, жартылай өңделген өнімді, ломдағы металды, қалдықтарды, дайын өнімді қабылдау, сынауға дайындау және сынау. Металдар мен балқымалардың түрі бойынша кейінгі шикізатты сорттау. Бағалы металдар балқымасын сапалы спектральдық талдау. Шикізатты, жартылай өңделген өнімді, дайын өнімді, ыдыстарды өлшеу және қайта өлшеу. Шикізатты сынау және алдын ала сынауға дайындау тәсімін белгілеу. дайын өнімді тааңбалау және өлшеп орау. Шикізат пен дайын өнімді қабылдау және беру құжаттамасын ресімдеу. Есептік құжаттаманы жүргізе отырып қорлық бағалы металдарды беру және қабылдау.

Білуге тиіс: шикізат, жартылай өңделген өнім, дайын өнім, реактивтердің мемлекеттік стандарты және оларға қойылатын техникалық шарттар, сынау тәсілі, шикізат пен жартылай өңделген өнімді оңтайлы сынау, бағалы металдарды қабылдау, есепке алу және сақтау жөніндегі нұсқаулық, бақылау-өлшеу аспаптары және таразыны пайдалану ережесі, бухгалтерлік есеп негіздері, құжаттаманы ресімдеу ережесі.

Конвертер пультшісі
101. Конвертер пультшісі 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Конвертершінің басшылығымен балқыту барысында конвертерге оттегінің түсуін реттеу. Үрлеу және металды шығару процессінде конвертер еңісін басқару. Бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін бақылау. Балқыту режимін журналға және технологиялық картаға жазу. Қызмет көрсетілетін механизмдердің дұрыстығын тексеру. Басқару пульті жабдығын жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: металдың конвертерде балқу технологиялық процессінің негізі, конвертердің, қосу аппаратурасының және пульт жабдығының әрекет ету қағидаты, бақылау-өлшеу аспаптары, вакуумдық құрылғылардың мақсаты және әрекет ету қағидаты, слесарлық іс.

Титан кеуекті бөлуші
102. Титан кеуекті бөлуші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Титан кеуегін алғашқы бөлшектеу бөлімшесінен қабылдағаннан кейін оны әр түрлі құрылысты престер мен уатқышта қайталап бөлшектеу. Кеуекті престің қабылдау үстеліне және уатқышқа салу. Кеуекті жарамсыз ету. Сынамаларды іріктеу. Кеуекті контейнерлер мен бөшкелерге салу, өлшеу. Фракциялар бойынша титан губкасының партиясын құру. Престер, уатқыштар, қоспалаушыларға қызмет көрсету және оларды таза күйінде ұстау. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы және оны пайдалану ережесі, кеуекті титанға қойылатын техникалық шарттар, жол берілетін ауытқулар, қысымның ауыспалылығы, бөлшектердің мөлшері, өнімдегі компонентердің құрамы, кеуектің жануының алдын алу ережесі, жұмысты орындау процессінде қолданылатын бақылау-тіркеу және реттеуші аспаптардың құрылысы.

103. Титан кеуекті бөлуші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қожтемірді алғашқы бөлшектеу. Престі және қосымша жабдықты басқару. Сорттары бойынша бөлшектенген кеуекті жарамсыз ету. Бөлушілердің және кеуекті қайта өңдеу учаскелері жұмысшыларының жұмысын басшылыққа алу.

Білуге тиіс: өнім сапасына қойылатын техникалық шарттар мен талаптар, кеуекті бөлудің оңтайлы тәсілдері, реакциялық массаның химиялық құрамы, химия, физика негіздері.

Сынапты құюшы
104. Сынапты құюшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сынапты қазандықтарға ағызу және баллондарға құю. Сынапты конденсаттаушылар мен ұрғылаушылардан қабылдау. Сынап пен баллонды шаң мен кірден тазарту. Тұтынушыларға жөнелту үшін баллондарды өлшеу және тығындау. Автоматты мөлшерлеуішті басқару. Өнімді тапсыру.

Білуге тиіс: сынапты тазарту тәсілдері, баллондарды тығындау ережесі, автоматты мөлшерлегішті, таразыны, аспаптар мен құралдарды пайдалану ережесі, сынаппен уланудан сақтану шаралары.

Түсті металдар мен балқымаларды құюшы
105. Түсті металдар мен балқымаларды құюшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары құюшының басшылығымен металдар мен балқымаларды құю. Әк ерітіндісін дайындау. Құю жабдығын дайындау. Металл қалып, сифон және науаларды толтыру. Металл бетінен қағы мен тотыққан қабатын алу. Құйылған металды тасымалдау. Анодтағы, құймалардағы және металл қалыптардағы ақаулықтарды құйғаннан кейін жою. Дайын өнімді өңдеу, таңбалау және түсіру. Шөмішті, сифонды ыдысты, науаны және шығаратын тесікті тазалау, шликерді алу. Құю жабдығы жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, істен шыққан металл қалыптарды ауыстыру.

Білуге тиіс: құю және тасымалдау жабдығының жұмыс қағидаты, металл сапасына қойылатын талаптар, шартты сигнализация, науа мен металл қалыптарды толтыру үшін пайдаланылатын материалдардың нормасы, қасиеті және құрамы, пеш тоқтаған кезде сифонды сақтау шаралары, металл қалыптардың жарамсыздығы түрлері, олардың алдын алу және жою тәсілдері, дайын өнімді вагондарға арту тәсімі.

106. Түсті металдар мен балқымаларды құюшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Металдар мен балқымаларды құю. Әр түрі құрамды құю немесе қож құюшы машиналарды, миксерді басқару. Қара металды сифон және металл қалып арқылы пештен шығару. Құю науасындағы шөміш құрылғысын және құю машинасының қозғалысын, сифондағы металл биіктігін реттеу. Металды миксерден құю қасығы арқылы металл қалыпқа шығару. Металл ағысының біркелкілігін және металл қалыптардың толуын бақылау. Металл сынамаларын іріктеу. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге қатысу. Ілмектеу жұмыстарын орындау.

Білуге тиіс: құю жабдығының құрылысы, металл және балқыма алу технологиялық процессі және олардың негізгі қасиеттері, дайын өнімнің сапасына қойылатын талаптар, металл қалыптар мен құйма ақаулықтарының түрлері, құю жабдығының жол берілетін шекті жылдамдығы, металлы бар шөміштер мен тигельдерді тасымалдау және ілмектеу ережесі.

Сыйымдылығы 200 т артық пештерден анодтар мен вайербарстар үшін металды құйған кезде, анодтарды құю салмағы бойынша дәлдіктің жоғары деңгейін қамтамасыз ету кезінде – 6-разряд.

Дистильдеу пештерінің мырышқалдықтаушысы
107. Дистильдеу пештерінің мырышқалдықтаушысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Ыстық мырышқалдық пен конденсаторлық сынықтарды бункерлерден кюбельге түсіріп арту және оларды вагонға арту. Ыстық мырышқалдықты, қож бен конденсаторлық сынықтарды сумен ылғалдандыру, оларды түсіргенге дейін тазалап жинау және тасымалдау, вагондардан түсіру. Мырышқалдықтау қоқым және конденсаторлық тұйықтарды тазалықта ұстау. Көлік құралдары жұмысындағы анықтау және жою. Темір жолды тазалау.

Білуге тиіс: вагондарды тіркеу және тіркемеден шығару тәртібі, шартты сигнализация.

Жүк артылған вагондарды мотовозбен сырғытқан және оны басқарған кезде – 4-разряд.

Сынапты тазартушы
108. Сынапты тазартушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары тазартушының басшылығымен сынапты тазарту процессін жүргізу, пештен тазартылған сынапты шығару және оны ыдысқа құю. Төмен маркалы сынапты тазарту пештеріне құю. Сынамаларды іріктеу. Жабдыққа қызмет көрсету және оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қоспалардың сынап қасиетіне әсері, тазарту өнімдерінің сапасы, реагенттерді жұмсау нормасы, қызмет көрсетілетін жабдықтың әрекет ету қағидаты.

109. Сынапты тазартушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сынапты тазарту пештерінде тазарту процессін жүргізу. Температура мен инертті газ шығынын жұмсалуын реттеу. Пештен тазартылған сынапты шығару. Ыдысқа құю. Негізгі және қосымша жабдыққа қызмет көрсету. Өндірісті төмен маркалы сынаппен, материалдармен және құралдармен қамтамасыз ету. Жабдық жұмысы көрсеткіштерін жазу және материалдардың шығынын есепке алу.

Білуге тиіс: тазарту пештерінің құрылысы, тазарту процессін химияландыру, тазарту өнімдері сапасына қойылатын талаптар, газды жұмсау нормалары, бақылау - өлшеу аспаптарын пайдалану ережесі.

Қойыртпақты сұйылтушы
110. Қойыртпақты сұйылтушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Тұзды айыру үшін сода және алюминий тотығы гидратының қойыртпағы ерітіндісін дайындау және оны айдау. Сода және гидратты қойыртпақ ерітінділерінің температурасы мен концентрациясын бақылау. Сынамаларды іріктеу. Қойытпақ сұйылтқышқа, сорғыға, элеваторға, тасымалдағышқа қызмет көрсету. Шикізаттың, ыдыстың шығынын есепке алу және берілген ерітіндінің мөлшері. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, тексеру және ағымдағы жөндеу.

Білуге тиіс: соданы, гидратты және ерітіндіні сақтау ережесі және олардың сапасына қойылатын талаптар, шикізатты жұмсау нормалары, сода және қойыртпақ ерітіндісін дайындау технологиясы.

Қож және кері материалдарды тазалау
111. Қож және кері материалдарды тазалау 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Балқыту өнімдері мен кері материалдарды бұзу, тазалау және тасымалдау. Шөміштердің қатып қалған қабаттарын шығару және оларды бұзу. Материалдарды сорттау және қоймаға салу. Бункердің маңына, подъезд жолдарынан және скипті ордан төгілген балқыту өнімдерін тазалау. Ыстық қожы бар шөміштер мен ыдыстардың ішіндегіні төгіп алу. Тұндырғышты итеру немесе қожы бар қауғаны сужимадан көтеру. Шөміш пен тостағанды көлбеулеу құрылғысын басқару. Материалдарды үйінділерге тасымалдау және түсіру. Тиейтін ыдысты әк ерітіндісімен майлау. Электр шығыр мен тельферге қызмет көрсету. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: балқытудың түрлі өнімдерінің сыртқы белгілері мен қасиеттері, қызмет көрсетілетін жабдықты пайдалану және оның жүк көтергіштігі, ыстық материалдармен жұмыс істеу тәсілдері, шартты сигнализация.

112. Қож және кері материалдарды тазалау 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Тұндырмаларды бөлшектеу және оларды қатып қалған қож массасынан босату. Тұндырманың қабырғалары мен түбін тазалау және оны жинау. Қожды қайта балқыту үшін сорттау. Электрмен қыздырылатын тұндырмаларға қызмет көрсету кезінде электродтарды өсіру және қайта қосу. Қожды тұндырмада қыздыруды бақылау: жүктемені бақылау-өлшеу аспаптары бойынша реттеу.

Білуге тиіс: тұндырмаларды бөлшектеу, тазалау, жинау, тасымалдау тәсілдері, қож құймаларды бөлшектеу, электрмен қыздырылатын тұндырмалардың электр сұлбасы.

Құймаларды фрезерлеуші
113. Құймаларды фрезерлеуші 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Магний және қола құймаларды және сақиналарды әшекей қола ұнтағын алу үшін жоңқаға фрезерлеу. Құралды ауыстыру, толтыру және қайрау. Станок жұмысы режимін айқындау. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: бөлу ұшының құрылғысы; фрез геометриясы, ұнтақ пен жоңқаның негізгі қасиеттері және сапасына қойылатын талаптар, мемлекеттік стандартқа сәйкес ұнтақ құрамы және оның бөлшектерінің ықтимал көлемі, аспаптарды, құралдарды, бақылау-өлшеу аспаптары мен оның көрсеткіштерін пайдалану ережесі.

Станокты ретке келтірген кезде – 3-разряд.

Хлорлаушы
114. Хлорлаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Алюминийді хлорлау процессін жүргізу. Ыстық металлы бар шөмішті хлор камерасына кіргізу. Ерітіндіні газ тәрізді хлормен үрлеу. Хлордың шөмішке берілуін хлор камерасының желдеткішін реттеу. Хлорлағанға дейін және одан кейін металл бетінен қожды алу. Шөміштегі металл температурасын өлшеу. Дайын өнімді ағызу. Стеллаждарға сұйық хлоры бар баллондарды орнату. Келуші алюминий ерітіндісін өлшеу және есепке алу. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы және оны пайдалану ережесі, хлормен жұмыс істеу тәсілдері және хлорлы алюминий сапасына қойылатын талаптар, арту және тасымалдау ережесі, материалдардың түрі және оларды жұмсау нормалары, шартты сигнализация.

115. Хлорлаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары хлорлаушының басшылығымен карналлит, шлам және құрамында титаны бар қожды хлорлау процессін жүргізу. Материалды хлоратордың балқытқышына салу. Хлоратор құрылғысын басқару. Хлораторды қосуға дайындау. Карналлит, шлам және құрамында титаны бар қожды хлорлау процессін реттеу. Аспаптарды бақылау және хлорлау процессі кезінде технологиялық көрсеткіштерін алу. Сынамаларды іріктеу. Хлорлау процессі кезінде сусыз карналлит пен төрт хлорлы титан алу. Бу-газ қоспасын конденсаттау және және қатты хлоридтерді бөлу процессін жүргізу. Шөміш пен кюбельге ерітінді мен шламды құю. Төрт хлорлы титанды тазарту торабына жиналмалы ыдысқа тасымалдау. Хлоратордағы электр және газ режимдерін бақылау және реттеу. Хлораторды, коммуникацияны, аппаратураны және қызмет көрсетілетін учаскедегі басқа да жабдықты тазалау. Ерітінді мен шламды ағызу үшін шөміш пен кюбельдерді дайындау және жеткізу. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: хлоратор, конденсатор және басқа да қызмет көрсетілетін жабдықтардың құрылысы, олардың мақсаты мен пайдалану ережесі, аппараттар мен коммуникация желісінің сұлбасы, қайтушы газдарды ұстау шарттары, хлоридтердің сапасына қойылатын талаптар, хлорды жұмсау нормалары, сусыз карналлит пен төрт хлорлы титан алудың негізгі технологиялық параметрлері, хлорлау процессін жүргізудің негізі, бақылау-өлшеу аспаптарын пайдалану ережесі, химия мен электротехника негіздері, шикізатты арту және дайын өнімді ағызу графикасы.

116. Хлорлаушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Карналлит, шлам және құрамында титаны бар қожды хлорлау процессін жүргізу. Хлораторды материалмен, хлормен және электр энергиясымен жабдықтауды реттеу. Бөлу және конденсаттау процессін бақылау және реттеу. Қайтушы газды тазалауды бақылау. Жабдық жұмысы көрсеткіштерін жазу, оған қызмет көрсету және жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: сусыз карналлит пен төрт хлорлы титан өндірісінің технологиясы, соңғы өнімдердің техникалық шарттары және оларды өндірудің технологиялық өлшемдері, жабдықтың өнімділігін арттырудағы негізгі бағыттар және олардың жұмыстағы беріктігі.

Екі хлорлы қалайы дайындау жөніндегі хлорлаушы
117. Екі хлорлы қалайы дайындау жөніндегі хлорлаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары хлорлаушының басшылығымен қалайы шламды хлорлау және екі хлорлы қалайыны алу процессін жүргізу. Материалдарды электр пешке салу. Қалайыны балқыту және түйіршектеу. Қалайы мен тұз қышқылын ыдыстарға құю, еріту, буландыру, тазалау, кристалдандыру, центрифугалау. Температура мен кристаллизаторға судың түсуін реттеу. Бу қысымын және ыдыстағы температураны бақылау. Сорғыларға қызмет көрсету. Дистилденген су алу. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қышқыл өткізгіштер мен құбырлардың орналасу сұлбасы, технологиялық процестегі тұз қышқылының қасиеттері мен рөлі, тұз қышқылымен жұмыс істеу ережесі, ерітінділер мен екі хлорлы қалайының сапасына қойылатын талаптар, химикаттар мен басқа материалдарды жұмсау нормасы, шартты сигнализация.

118. Екі хлорлы қалайы дайындау жөніндегі хлорлаушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қалайы шламды хлорлау және екі хлорлы қалайыны алу процессін жүргізу. Газ күйіндегі хлордың түсуін реттеу. Ерітіндінің құрамындағы хлорлы қалайыны, еріту процессінің аяқталу уақытын, өнімнің булануы мен кристалдануын және оның сапасын айқындау. Пешті қосу және тоқтату. Жабдық жұмысы көрсеткіштерін жазу.

Білуге тиіс: химия негіздері, хлорлы қалайының қасиеттері, оның ерітіндінің құрамында болуы және еріту мен буландыру кезіндегі жай-күйі, ерітінді, реагенттердің қасиеттері және оларға қойылатын талаптар, дайын өнімнің құрамы, осы талдауды пайдалану ережесі.

Цементтеуші
119. Цементтеуші

Жұмыс сипаттамасы. Нитратты ерітіндіні бұзу, цементтеу, буландыру және оларды сүзгілеу арқылы цементат, тұз, мыс губка және басқа да өнімдерін алу процессін жүргізу. Реактивтерді белгіленген концентрацияда дайындау және мөлшерлеу. Реагент ерітіндісін айдау. Өнімдерді цементтегішке, тесу пештеріне, буландыру аппараттарына және басқа жабдықтарға салу. Өнімдерді жуу, тесу, кептіру, ұсақтау, себу. Сынамаларды іріктеу. Дайын өнімдер мен аудару ерітінділерін түсіру (шығару). Дайын өнімді ыдыстарға салу. Цементтегішке, буландыру аппараттарына, тесу пештеріне, кептіру шкафтарына, сүзгілерге және басқа да жабдықтарға қызмет көрсету және оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы; коммуникацияның, газ өткізгіштердің, сырма қақпақтардың орналасу сұлбасы; процестердің химизмі және нитрит ерітінділерінің бұзылу мақсаты, металдардың ерітінділер мен тұнбаларда жойылуының алдын алу тәсілдері; ерітінділер, өнімдер, реактивтердің құрамы мен қасиеттері және олардың техникалық шарттары; материалдарды жұмсау нормалары, бақылау-өлшеу аспаптары көрсеткіштерін және құралдарды пайдалану ережесі.

Біліктілігі анағұрлым жоғары цементтеушінің басшылығымен жұмыс істеген кезде – 3-разряд;

Күкірт - қышқыл ерітінділерін және тұзды аралас ерітінділерді цементтеген кезде – 4-разряд;

Нитрат және күкірт-қышқыл ерітінділерін цементтеген кезде - 5-разряд.

Электролит ванналарын шламдаушы
120. Электролит ванналарын шламдаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Ванналардан шлам мен скрапты алу, оларды сорттау және жуу. Шлам қойыртпақтың ванналардан шлам цехтарына жіберу. Ванналардан шламды алу және шлам қойыртпағын және қосымша жабдықты басқару. Анодтарды, ванналарда және борттық оқшаулағышты шламнан, тұздан және бөтен заттардан тазарту. Шламды тасымалдау. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: электролит ванналарының, науалар мен құбыр өткізгіштердің орналасу тәсімі, өндірістік-техникалық оқыту мектептері бағдарламасы аясындағы электротехника және химия негіздері, токтың түйісуін жойылуының және қорғасын қабаттағы өскіндердің алдын алу тәсілдері, шлангаларды, қорғаныш құралдарын аспаптар мен құралдарды пайдалану ережесі, шартты сигнализация.

Су ерітінділерін электролиздеуші
121. Су ерітінділерін электролиздеуші 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Циркуляция құрылғыларына, ток өткізгіш шиналарға, жұмыс орнына қызмет көрсету және тазалықта ұстау. Электролит циркуляциясы жылдамдығын бақылау және реттеу. Электролиттің ағуын тоқтату. Электролитті сүзгілеу. Сүзгілеу матасын ауыстыру. Электролитке қажетті шартты сақтау. Электролитке реагенттердің бірқалыпты түсуін дайындау және қамтамасыз ету. Циркуляция құрылғыларын жөндеу және ауыстыру.

Білуге тиіс: ванналарды серияға қосу тәсімі, электролит циркуляциясы және сүзгілеу жүйесі.

122. Су ерітінділерін электролиздеуші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Ванналардан жыланшықтарды алу, тазалау, жарамсызын алу және оларды ванналарға орналастыру. Магистральдерді бөлшектеу, тазалау, жөндеу және жинақтау. Бумен үрлеу арқылы жыланшықтар мен құбырларды тексеру. Қолданылған электролиттің жинақтау коллекторларына ағуын бақылау, магистральдегі ақаулықтарды анықтау және жою.

Ванналар, науалар мен құбырлардың оқшаулағышын тексеру және тазалау. Ерітіндінің ағып кететін жерді анықтау және бітеу. Ерітіндіні сужимадан, шлам қойыртпағын бактардан айдау. Тұбырлардың аспаларын жөндеу. Электролит цехтары жеркепелерін жинау.

Тазаланатын немесе жөнделетін учаскелерде ерітінділер мен судың циркуляциясын тоқтату және қосу. Электролит ванналарын арту және түсіру. Ванналарды ауыстырып қосуға, құралды дайындауға, борт оқшаулағышын ауыстыруға қатысу.ванналар мен анодтарды шламнан тазарту, шламды жинақтауышқа тасымалдау. Катод металлын, анод қалдығын,штангалар мен ломиктерді жуу. Электродтарды орналастыру және жуу. Жуу ванналарына немесе машиналарға қызмет көрсету, оларды жөндеуге қатысу. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысының көрсеткіштерін жазу. Дайын орамаларды орау. Көтергіш көлік құралдарын басқару және ілмектеу жұмыстарын орындау.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы мен мақсаты, ванналар, науалар, құбырлар, тұндырмалар, сужималар, магистральдердің орналасу тәсімі, ерітінділердің циркуляциясы тәсімі, ванналардың оқшаулағышы, магистральдерді, жыланшықтарды, ванналар оқшаулағышын жөндеу және тазала жұмыстарын орындау тәсілдері, магистральдер мен жыланшықтарды тазалау кестесі, құбыр аспаларын тексеру және жөндеу ережесі, ванналарды ауыстырып қосу тәсілдері, электролит ванналарының сарқырамасы коммуникациясының электр сұлбасы, электролиз кезінде қолданылатын шикізат пен қосымша материалдардың түрлері, қышқылдар, сілтілер, ерітінділер дің қасиеттері, орнатылған сигнализация, құрылыс жұмыстарын және көтергіш көлік құралдарымен жасалатын жұмыстарды орындау ережесі.

123. Су ерітінділерін электролиздеуші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары электролизшінің басшылығымен мыс, никель, кобальт, мырыш, фольга және су ерітінділерден шыққан басқа да металдарды электролиздеу процессін жүргізу. Электролиз әдісі арқылы металл ұнтағын алу. Электролит, матрикалық ванналарға, регенерациялау ванналарына және қосымша жабдықтарға қызмет көрсету. Электролитті дайындау және оған реагентті енгізу. Ваннаны қосар алдында оны ерітіндімен толтыру. Электродты ваннаға салу, оны түсіру және бұрын қолданылғанын ауыстыру. Ванналар мен ванналар сериясын қосы және сөндіру, электролиз процессінде электролитті аударыстыру. Ток күші мен тығыздығын, электродтар арасындағы қашықтықты реттеу. Температураны, циркуляция жылдамдығын, электролит деңгейін, ваннадағы кернеуді бақылау. Сынамаларды іріктеу. Қосу алдында бейтарап ерітінділердің айналымын қамтамасыз ету. Ерітінділерді ваннадан ағызу. Металдарды катодтардан алу. Фольга өндірісінде – құрылғылардағы фольгаларды тотықтандыру, тотық қабатының қалыңдығын айқындау. Электролиттің және электролиз өнімдерінің сапасын айқындау. Қысқа тұйықталуларды жою. Шиналар мен түйіспелерді бумен үрлеу. Ванналар жұмысы көрсеткіштерін жазу. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге қатысу. Диафрагмаларды жасау және жөндеу.

Білуге тиіс: ерітінді сапасының электролиз процессіне әсер ету дәрежесі, су ерітінділерінің электролизі технологиялық процессі, өндірістік-техникалық оқыту мектептері бағдарламасы ауқымындағы химия, физика, электрохимия негіздері, аспаптар мен реттеу құрылғыларының тәсімі, олардың жұмыс істеу тәсілі, ақаулықтардың түрлері, себептері және олардың алдын алу және жою тәсілдері, тотықтандыру туралы түсінік, қолданылатын материалдардың химиялық және физикалық қасиеттері, электролит құрамы мен температурасы, металдың ток арқылы шығуына әсер ететін факторлар, электролит, реактивтер және электролиз кезінде қолданылатын материалдардың сапасына қойылатын талаптар, электродтарды орнату және электролитті ванналарға құю тәртібі, металды катод негізден ажырата тәсілі, электролит ванналары кернеуінің теңгерімі туралы түсінік, электролит ванналарының қоректену режимі, металдық ток арқылы өтуіне электродаралық қашықтықтың әсері, бақылау-өлшеу аспаптары мен олардың көрсеткіштерін пайдалану ережесі.

124. Су ерітінділерін электролиздеуші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Мыс, никель, кобальт, мырыш, фольга және су ерітінділерден шыққан басқа да металдарды электролиздеу процессін жүргізу. өзара байланысты жүзеге асыру және тұтас электролиз процессінің жұмысына басшылық ету. Токтың ағып кетуін тоқтату. Реагенттерді мөлшерлеуді айқындау. Электролит құрамы мен ток тығыздығын түзету. Катод тұнбасының сапасын, қызмет көрсетілетін жабдық пен коммуникацияның дұрыстығын, электродтардың ванналарға дұрыс артылуын тексеру. Жабдық жұмысы көрсеткіштерін жазу. Электролиз, реагент өнімін және электролиз кезінде қолданылатын басқа да материалдарды жұмсауды есепке алу.

Білуге тиіс: электролит ванналарының құрылысы, ванналарды серияға біріктіру тәсімі, электролит, электрод және шығарылатын өнімнің сапасына қойылатын талаптар, электролиттің айналым тәсілі, катодтарда зиянды қоспалардың тұну себептері, материалдың ток арқылы шығу тәсілдері, химия, физика, электрохимия, электротехника негіздері, электр энергиясының салыстырмалы шығысын төмендету жолдары.

Ерітілген тұздарды электролиздеуші
125. Ерітілген тұздарды электролиздеуші 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электролиздеу және алюминий, магний, титан және сирек металдарды электролитті тазарту процессін жүргізуге қатысу. Электролитті электролизерлерден іріктеу. Электролитті және шламды көлік құралдарына арту. Алғашқы шикізат пен материалды дайындау. Қызмет көрсетілетін өндірістік тораптардың жұмыс учаскелерін өнімдер мен өндіріс қалдықтарынан тазалау.

3-разрядта көзделген жекелеген жұмыстарды біліктілігі анағұрлым жоғары электролизшінің басшылығымен орындау.

Білуге тиіс: электролитті іріктеу тәсілдері, пайдаланылатын жабдыққа қызмет көрсету және артып-түсіру жұмыстарын орындау ережесі, шартты сигнализация.

126. Ерітілген тұздарды электролиздеуші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электролиздеу және алюминий, магний, титан және сирек металдарды электролитті тазарту процессін жүргізуге қатысу. Ерітілген тұздар мен металдарды тасымалдау бойынша көлік құралдары мен механизмдерін басқару. Ерітілген тұздарды электролизерлерге құю. Металл бетіне флюс себу. Тұздарды электролиттік тазартуға дайындау. Бөліп құю шөміштері мен вакуум-шөміштерді тазалау. Ілмектеу жұмыстарын орындау.

Білуге тиіс: көлік құралдары мен механизмдерді басқару ережесі мен тәсімі, әуе және вакуум-желілердің дұрыстығын, вакуум-шөміштердің герметикалығын тексеру ережесі, вакуум-шөміштердің құрылысы, қысым астында жұмыс істейтін ыдыстарға қызмет көрсету ережесі, электролизерлерді қоректендіру тәсілі, электролиз технологиясы, электролитті тазарту машиналарына анод металлын арту ережесі, бастапқы шикізаттың сапасына қойылатын талаптар, ілмектеу жұмыстарын орындау ережесі.

127. Ерітілген тұздарды электролиздеуші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электролиздеу және алюминий, магний, титан және сирек металдарды электролитті тазарту процессін жүргізуге қатысу. Сазтопырақ электролизерін, фторлы тұз және электролиттің басқа да элементтерін жеткізу және арту. Электролиттің орнын ауыстыру. Өте таза алюминий өндірісінде - анод балқымасы мен электролитті электролизерлерге құю. Сынамаларды іріктеу және таңбалау. Анод балқымасының деңгейін өлшеу. Электролитті өлшеу және оңтайлы деңгейін сақтау. Өздігінен жүретін машина-бункерлерді ванналарға бастапқы шикізатты салған кезде басқару. Электролизерлер мен вакуум-шөміштерді металды ағызуға дайындау. Металдар мен электролитті ваннадан вакуум-шөмішке құю, металды вакуум-шөміштен бөліп құю шөміштеріне бір ұяшықтан екіншісіне қайта құю. Бортты биіктету, шиналық арналарды жапқышын орналастыру.тазарту ванналарының катодтарын ауыстыру және тазалау, ваннаның тиеуші қалталарын өңдеу. Катодты шығарып алу және алмау арқылы қақты, шламды жою. Электролизерлерді бұру. Инертті газды тазалау құрылғысына қызмет көрсету. Электролизерлер конструкциясын, шиналық арналарын, нөлдік белгілерін тазалау. Қызмет көрсетілетін жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: электролиттің ластануы мен карбидтелуінің алдын алу және жою шаралары, массаның ағуы, қысқа тұйықталулар мен басқа да өндірістік ақаулықтардың белгілері, электролизердегі металл мен электролиттің деңгейі, шламның пайда болуымен күресу шаралары, токтың кернеуі мен күші, электролиттің температурасы мен құрамы, металл шығару кестесі, металл, шлам, электролитті арту, тасымалдау, іріктеу үшін қолданылатын тетіктерді басқару ережесі.

128. Ерітілген тұздарды электролиздеуші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары электролизшінің басшылығымен электролиздеу және алюминий, магний, титан және сирек металдарды балқытылған ортада, әр түрлі конструкциялы ванналарда электролиттің қабырғасын тесе (бұза) отырып, электролитті тазарту процессін жүргізуге қатысу. Электролизерге, электролиттің қабырғасын тесу жөніндегі әр түрлі конструкциялы машиналарға, шөмішке, сорғыларға және басқа да қосымша жабдықтарға қызмет көрсету. Ретке келтіру жұмыстарын орындау. Бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін бақылау. Электродтарды орнату. Электролитті балқытылған күйге ауыстыру және оның орнын ауыстыру. Электролиттің құрамын оның сыртқы белгілеріне немесе талдаудың қорытындысы бойынша айқындау. Электролиттің температурасын және ваннадағы кернеуді, анод әсерінің пайда болуын бақылау, оны жою және алдын алу. Электролизерлердегі жұмыс кернеуін реттеу және тіркеу. Металдың бетінен көмір тозаңын және қожды түсіру. Электролит, металл, анод қорытпасының деңгейін өлшеу. Магний өндірісінде - полюс аралық қашықтықты өлшеу және оны реттеу. Электролизерлерді қосу және сөндіру жұмыстарын орындау.

Білуге тиіс: электролизерлердің үздіксіз қысымды қоректендіргіш қорегіндегі тәсім құрылғысы, электротехника мен электрохимия негіздері, анод тиімділігінің маңызы, электролиз процессіне әсер етуші факторлар, шикізат, электролит және алатын металл сапасына қойылатын талаптар, электролизердегі металл, электролит және анод қорытпасының деңгейі, ток және энергия бойынша металлдың шығуын арттыру тәсілі, электролит қабығын тесу жөніндегі әртүрлі конструкциялы бақылау-өлшеу аспаптарын және машиналарды пайдалану ережесі.

129. Ерітілген тұздарды электролиздеуші 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электролиздеу және алюминий, магний, титан және сирек металдарды электролитті тазарту процессін жүргізу. Электролит құрамын тексеру жүргізу. Электролиздер мен қондырғылардың жұмыс көрсеткішін жазу. Электролизердің жұмыс кеңестігінің қалыпты жағдайын, металл мен электролит деңгейін қамтамасыз ету. Электролиттің ваннадағы жағдайын реттеу. Электролизер мен сериялардың энергетикалық режимін, катодты металл сапасын, анод қорытындысы мен электролиттің химиялық құрамын бақылау. Катодтарды орнату және оларды шиноқұбырға қосу, катод көтермесінің биіктігін реттеу. Электролизерлерді қосу және тоқтату.

Білуге тиіс: әртүрлі типтегі электролиздердің конструктивтік ерекшелігі, электролиздің технологиялық процессі, металл алудың негізгі технологиялық параметрлерді.

"Түсті, сирек металдар мен түсті металдардан ұнтақ өндірісі" бөлімінде қарастырылған жұмысшы кәсіптері атауларының, олардың 1969 және 1975 жылдары шығарылған қолданыстағы БТБА бойынша атаулары көрсетілген тізбесі БТБА-ның (8-шығарылым) 3-бөлімінің 4-қосымшасында келтірілген.

Кәсіптердің, бөлімдердің өзгертілген атауы және олар енгізілген шығарылым нөмірлері көрсетілген БТБА-ның қолданыстағы "Түсті, сирек металдар мен түсті металдардан ұнтақ өндірісі" бөлімінде көзделген жұмысшылар кәсіптерінің тізбесі БТБА-ның (8-шығарылым) 3-бөлімінің 5-қосымшасында келтірілген.

4. Түсті металдарды өңдеу
Суық металдарды сымдаушы
1. Суық металдарды сымдаушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Орнақтарға илектеуге түсті металдар мен қорытпалардан жасалған таспаларды, табақтарды, төлкемдерді, фольгаларды дайындау. Илектеу алдында рольгангқа төлкемдерді, таспаларды салу. Дайындамалар мен дайын өнімді тасымалдау мен салу.

Білуге тиіс: қолданылатын құралдардың атауы, міндеті, майлаулар мен салқындататын сұйықтықтың атауы, металды таңбалау, тасымалдау және салу ережелері.

2. Суық металдарды сымдаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары сымдаушының басшылығымен екі- және алты білікшелі илектеуге түсті металдар мен қорытпалардан жасалған таспаларды, табақтарды, төлкемдерді суықтай илектеу процессін жүргізу. Калибрлі орнақтарда төлекмдерді калибрлеу және таспа илектеу және екі және үш білікті сортты орнақтарда шыбықтарды, төлкемдерді және әртүрлі сұлбаларды илектеу. Білікке илектелетін металдың берілу механизмін басқару. Қысымды түсірудің көмегімен орамды илектеуден кейін түсіру. Білікшелерді ауыстыру. Орнақта түсті металдардан жасалған фольга орамдарын жуу процессін жүргізу. Орнақ жұмысының көрсеткіштеріне есеп жүргізу. Орнақтарға қызмет көрсетуге және оңдауға, жөндеуге қатысу. Жұмыс орнын тазалықта ұстау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін табақты, таспалы илектеу және сортты орнақтардың құрылғысы, олардың механизмдері, орнақтарды пайдалану ережесі, біліктердің сыныпталуы және оларды салқындату жүйесі, суық илектеудің технологиялық процессінің негіздері, илектелетін металдың немесе қорытпаның негізгі ерекшеліктері, химиялық құрамы және маркасы, қолданылатын майлаулардың және салқындататын сұйықтықтың атайы мен құрамы, химия, физика, электротехника бойынша қарапайым мәліметтер, өнімнің механикалық бұзылуына әкеп соқтыратын илектеу орнақтары ақаулығының себептері, слесарлық іс.

3. Суық металдарды сымдаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Екі- және алты білікшелі илектеуге түсті металдар мен қорытпалардан жасалған таспаларды, табақтарды, төлкемдерді суықтай илектеу процессін жүргізу. Көп кілетті, төрт және көп білікшелі орнақтарда түсті және бағалы металдар мен қорытпалардан жасалған таспаларды, табақтарды, төлекмдерді илектеу процессін жүргізу: бір кілетті кері бағытта төрт білікті орнақтарда жеңіл қорытпалардан таспаларды илектеу; түсті металдар мен қорытпалардан таспаларды, табақтарды, төлкемдерді дайындап және өңдеп илектеу; біліктілігі анағұрлым жоғары сымдаушының басшылығымен қосарланған түрдегі төрт және көп білікшелі орнақтарда фольганы илектеу. Илектеу орнағын тиеу, басқару пультінен тапсыратын, тасымалдайтын және дұрыс беретін механизмдерді басқару. Таспаны керуді, илектеу жылдамдығын, илектелетін бұйымдарды барабанға орауды реттеу. Илек қалыңдығын өлшеу. Орнақты оңдау мен жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін көп кілетті, көп білікті кері бағытты илектеу орнақтары, суықтай илектеудің теориясы мен технологиясының негіздері, суықтай илектеу кезінде қолданылатын илектеу орнақтарының сыныпталуы және түрлері, өңделетін өнімге мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттар, білікшелерді блоктау, салқындату, майлау, теңестіру және майысуына қарсы жүйелер, ақау себептері және оларды алдын алу әдістері, бақылау-өлшеу аспаптары мен құрал-саймандарының құрылғысы және пайдалану ережесі.

4. Суық металдарды сымдаушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Көп кілетті, төрт және көп білікшелі илектеу орнақтарында түсті металдар мен қорытпалардан жасалған таспаларды, табақтарды, төлкемдерді илектеу процессін жүргізу, бір кілетті кері бағытта төрт білікті орнақтарда жеңіл қорытпалардан таспаларды илектеу, ауыр түсті металдар мен қорытпалардан таспаларды, табақтарды, төлкемдерді дайындап және өңдеп илектеу, қосарланған түрдегі төрт және көп білікшелі орнақтарда фольганы илектеу.

Автоматты көп кілетті және көпбілікті илектеу орнақтарында таспаларды илектеу, біліктілігі анағұрлым жоғары сымдаушының басшылығымен титан, вольфрам, молибден, ниобий, цирконий қорытпаларын илектеу процессін жүргізу. Арнайыландырылған табақтарды өңдеп илектеу. Беруші транспортерлерге, салуларға, гидравликалық итергіштерге, ұшпа микрометрлерді және басқа да өлшеу құралдарына қызмет көрсету. Басу және көтерме механизмдерді басқару.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін әртүрлі типтегі илектеу орнақтарының конструкциясы, илектеу орнақтары мен білікшелерді пайдалану ережесі, электр қозғалтқыштың негізгі сипаттамасы, бақылау-өлшеу құрал-саймандарын және аспаптарды пайдалану ережесі, физика, химия, электротехника, механика негіздері, қолданылатын техникалық майлаулардың және эмульсияның түрлері, қасиеттері және сапасы.

5. Суық металдарды сымдаушы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Көп кілетті және көп білікшелі автоматты илектеу орнақтарында таспаларды және титан, вольфрам, молибден, ниобий, цирконий қорытпаларын илектеу процессін жүргізу. Фольганы қосарланған түрде біркелкі қосарланумен илектеу. Орнақты және басқару және оны жөндеу.

Білуге тиіс: автоматтандырылған көп кілетті және көп білікшелі орнақтардың конструкциялы және кинематикалық тәсімдері, білікшелерді калибрлеу негіздері, білікшелерге қол жетімділік, орнақтың барлық тораптарының құрылғысы және өзара әрекеттесуі, қызмет көрсететін орнақты автоматты басқару.

Құйма майларды пісіруші
6. Құйма майларды пісіруші 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Пасталарды, мастикаларды, сырларды, эмульсияларды, желімді, бүркігіш сұйықтарды және араластырғыштағы, жүгіртпелердегі, газ пештеріндегі немесе тақталардағы майларды дайындау. Технологиялық нұсқаулыққа сәйкес компоненттерді дайындау және ілу. Май дайын болғандығын және сапасын айқындау. Жабдықтарға қызмет көрсету және жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы, майлардың құрамы, сорты, сапасына қойылатын талаптар, пасталарды, мастикаларды, сырларды, эмульсияларды, желімді, бүркігіш сұйықтарды, майларды дайындау рецептурасы және тәсілі және олардың дайын болғандығын анықтау әдістері, құйма майларды дайындауға жіберілетін материалдардың қасиеттері, оралды шығындау нормалары, майлардың қасиеті.

7. Құйма майларды пісіруші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Мөлшерленетін химикаттардың температурасын ұстаудың автоматты жүйесін қолданумен берілген рецептура бойынша пасталарды, мастикаларды, сырларды, эмульсияларды, желімді, бүркігіш сұйықтарды, майларды дайындау. Компоненттерді таразылау және оларды ыдыстарға тиеу. Химикаттарды мөлшерлеу және реакторларға олардың кезектілігін сақтай отырып құю. Реакторлар мен ыдыстарда берілген температураны ұстаудың автоматты жүйесін бақылау. Құйма майлардың дайын болғандығын белгілеу.

Білуге тиіс: реакторлар мен ыдыстарда химикаттардың температурасын ұстаудың автоматты жүйесінің құрылғысы, температураны ұстаудың автоматты жүйесін қолданумен құйма майларды дайындау тәсілдері мен ережесі, ақау түрлері және оны алдын алу тәсілдері.

Түсті металдарды сымдаушы
8. Түсті металдарды сымдаушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары сымдаушының басшылығымен 25 тс дейін күшейткіш біржіпті тізбекті сымдау орнақтарында түсті металдардан жасалған құбырларды, тілкемдерді, шыбықтарды, пішіндерді сымдау және балқыту процессін жүргізу. Сымдау алдында дайындамаларды майлау және беру. Бұйымдарды қаттау, байлау және тасымалдау. Жабдықты жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтар және қолданылатын аспаптар қызметінің принципі, бақылау-өлшеу аспаптарының және құрал-саймандардың міндеті, бұйымдарды қаттау, байлау, тасымалдау ережесі, слесарлық істің ережесі.

9. Түсті металдарды сымдаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. 25 тс дейін күшейткіш біржіпті тізбекті сымдау орнақтарында түсті металдардан жасалған құбырларды, тілкемдерді, шыбықтарды, пішіндерді сымдау және балқыту процессін жүргізу. Құбырларды өзекшелерде таптау және өзекшеден алып тастау. Біліктілігі жоғары сымдаушының басшылығымен 25-тен 50 тс дейін күшейткіш біржіпті тізбекті сымдау орнақтарында түсті металдардан жасалған құбырларды, тілкемдерді, шыбықтарды, пішіндерді сымдау және балқыту процессін жүргізу. Өңдеу кезінде бұйымдардың өлшемін бақылау. Қызмет көрсетілетін жабдықты және құрал-сайманды дайындау.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтардың, қолданылатын аспаптар мен бақылау-өлшеу аспаптарының және құрал-саймандардың құрылғысы, түсті металдар мен балқымалардың негізгі қасиеттері, қолданылатын майлаудың түрлері мен қасиеттері.

10. Түсті металдарды сымдаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. 25-тен 50 тс дейін күшейткіш біржіпті тізбекті сымдау орнақтарында түсті металдардан жасалған құбырларды, тілкемдерді, шыбықтарды, пішіндерді сымдау және балқыту, барабанды үлгідегі орнақтарда құралбіліксіз құбырларды сымдау процессін жүргізу. Бағалы металдардан жасалған құбырларды сымдау. 50 тс күшейткіш біржіпті тізбекті сымдау орнақтарында және одан жоғары үш есе сымдаудың қосарланған желілерінде, көпжіпті орнақтарда түсті металдардан жасалған құбырларды, тілкемдерді, шыбықтарды, пішіндерді және біліктілігі анағұрлым жоғарысымдаушының басшылығымен барабанды үлгідегі орнақтарда қалқыма құрал біліктерде құбырларды сымдау және балқыту. Дайндамаларды беру тасымалдағышын, көтергіш-үстелді, автоматты күймешені және қарпығыш механизмді басқару. Өңдеу технологиясына қарай сымдау жылдамдығын реттеу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтардың конструкциялық ерекшеліктері, түсті металдар мен балқымалардан жасалған бұйымдарды өңдеу технологиясы, бақылау-өлшеу аспаптарының және құрал-саймандардың құрылғысы, шығарылатын өнімнің мемлекеттік стандарттары және техникалық жағдайлары, слесарлық іс.

11. Түсті металдарды сымдаушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. 50 тс күшейткіш біржіпті тізбекті сымдау орнақтарында және одан жоғары үш есе сымдаудың қосарланған желілерінде, көпжіпті орнақтарда түсті металдардан жасалған құбырларды, тілкемдерді, шыбықтарды, пішіндерді сымдау және балқыту процессін жүргізу. Бір өлшемнен екінші өлшемге ауысқан кезде орнақтардың электрлік, пневматикалық және механикалық тәсімін жөндеуге қатысу. Сымдау технологиясына сәйкес сымдау жылдамдығын және өңделіп жатқан металдың немесе балқыманың жағдайын бақылау және реттеу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың кинематикалық, электрлік, пневамтикалық және конструкциялық тәсімі, сымдау бағыты бойынша өнімдерді өңдеу технологиясы.

Фольганы каширлеуші – сырлаушы
12. Фольганы каширлеуші – сырлаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі жоғары каширлеуші-сырлаушының басшылығымен машиналарда фольганы каширлеу, лактау және сырлау. Материалдарды қалыптандыруға дайындау. Берілген құрам бойынша сырларды, лактарды және басқа да материалдарды әзірлеу. Сырлайтын машинаны спиртпен тазарту. Қаңылтыр табаға желімді, лакты беру. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге көмектесу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдық қызметінің принципін, қолданылатын аспаптардың, бақылау-өлшеу аспаптарының және құрал-саймандардың құрылғысы және оларды пайдалану ережесі, қолданылатын материалдар мен сырлаушылардың қасиеттері, орамдардағы фольганы каширлеу және бояу принциптері.

13. Фольганы каширлеуш - сырлаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Машиналарда біржақты қаптамалы фольганы каширлеу, лактау және сырлау. Желім, лак, парафин,бояғыш қабатының қалыңдығын, сортына қарай машинаның жылдамдығын реттеу және қағаздың, қолданылатын лактың, сырдың міндеті, парафиннің температурасы, білікшелерді салқындату және фольганың міндеті. Бояу мен желімдеудің біркелкілігін қадағалау. Сырлау және каширлеу машиналарына, тарқату және орау құрылғыларына, кептіргіш цилиндрлер мен бақа да механизмдерге қызмет көрсету. Жабдықты жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтардың құрылғысы, сырлау қабатының қалыңдығын тексеру ережесі, фольганы каширлеу, лактаудың және сырлаудың негізгі принциптері, өңделетін фольганың, қағаздың, желімнің, лактың, парафиннің және бояғыштың сорттары мен қасиеттері, жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою тәсілдері.

14. Фольганы каширлеуші - сырлаушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Каширлеу бір уақытта сырлау немесе лактау, сырлау-басу агрегаттарында фольганы екі жақты бояумен сырлау немесе лактау процессін жүргізу. Сырлау мен желімдеудің біркелкілігін бақылау. Қызмет көрсетілетін жабдықтарды жөндеу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін сырлау-басу агрегаттарының конструкциялық, кинематикалық және электрлік тәсімі, фольганы екі жақты бояу және бір уақытта каширлеу және сырлау (лактау) технологиясы, қызмет көрсетілетін машиналардың жылдамдығы, шығарылатын өнімнің мемлекеттік стандарттары мен техникалық шаралары.

Сусальдық металдардың қалыптарын жинақтаушы
15. Сусальдық металдардың қалыптарын жинақтаушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Органикалық пленкалардан дайындалған астардан жасалған сусальдық металдарды соғу үшін қалыптарды жинақтау. Қолмен берілген өлшемдер бойынша астарлар дайындау.

Білуге тиіс: табиғи пленкалардың негізгі қасиеттері, химикат ерітінділерінің қосылымдарын, астарлардың сапасына қойылатын талаптар және оның өлшемі, астарларды дайындау және жөндеу үшін қолданылатын құрал-сайман, сырлау материалдары.

16. Сусальдық металдардың қалыптарын жинақтаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жансыз пленкалардан дайындалған астардан жасалған сусальдық металдарды соғу үшін қалыптарды жинақтау. Топырақ қоса отырып, берілген өлшемдер бойынша астарлар дайындау. Топырақ дайындау. Сусальдық металдарды төсеу үшін кітапшалар дайындау. Әртүрлі астарларды жөндеу.

Білуге тиіс: жансыз пленкалардың негізгі қасиеттері, астарлардың сапасына қойылатын талаптар және оның өлшемі, астарларды дайындау және жөндеу үшін қолданылатын құрал-сайман, сырлау материалдары.

Бағалы металдардың ұстасы
17. Бағалы металдардың ұстасы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары ұстаның басшылығымен берілген өлшемдер бойынша бағалы металдарды және сусальдық алтын, күміс алу үшін қорытпаларды балғамен және қолмен соққылау. Былғары пергаменттен банттар, теріден жастықтар, бамбуктардан пинцеттер мен кішкене саусақтар жасау. Қалыптарды жұмысқа дайындау: кесу, гипстеу, толтыру, үрлеу, дайындамаларды кесу, жұмсарту, пинцетпен көктеу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтардың қызмет принциптері, алтынның, күмістің және сусальдық материалдарды дайындау үшін қолданылатын қорытпалардың негізгі қасиеттері, банттардың, жастықтардың, пинцеттердің өлшемі және оларды дайындау ережелері, бағалы металдарды және құрал-саймандарды сақтау ережесі.

18. Бағалы металдардың ұстасы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Берілген өлшемдер бойынша 0,0025 мм артық қалыңдықты қолмен – 0,00024 мм артық қалыңдықты гипсті пайдалана отырып, сусальдық алтын, күмісті алу үшін бағалы металдар мен олардың қорытпаларын балғамен соққылау. Қалыптарды гипстеу, орау. Металдардың қалып бойынша біркелкі жайылуы үшін қол балғамен соғу бағыттарын белгілеу. Балғаны оңдау және оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін балғалардың құрылғысы, сусальдық материалдар шығару үшін қолданылатын алтын мен күмістің сапасына қойылатын талаптар, сусальдық материалдардың салмағы мен өлшемі бойынша белгіленген рұқсаттар, бағалы материалдар мен олардың қорытпалары шығындарының нормалары, қолданылатын қол балғаларының салмағын.

19. Бағалы металдардың ұстасы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Берілген өлшемдер бойынша 0,0025 мм артық қалыңдықты қолмен - 0,00024 мм артық қалыңдықты гипсті пайдалана отырып, сусальдық алтынды, күмісті алу үшін бағалы металдар мен олардың қорытпаларын балғамен соққылау. Металдың сапасы мен қалыңдығын, қолданыстағы қалыптардың жағдайы мен сапасын белгілеу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін балғалардың конструкциясын, өңделетін өнімге рұқсаттар, металдың сапасын, қалыңдығын қолданыстағы қалыптардың жағдайы мен сапасын белгілеу ережелері, әдістері, өлшеу құралдарының көрсеткіштерін пайдалану ережелері, балғаның жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою тәсілдері.

Бағалы металдардан жасалған бұйымдарды құрастырушы
20. Бағалы металдардан жасалған бұйымдарды
құрастырушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жұмысты 12-14 квалитетпен (5-7 класс дәлдігі), қолмен арнайы тегістеу, оңдау және басқа да станоктарда пісіру мен дәнекерлеуді қолданбай бағалы металдардың табақты және пішінді дайындамаларынан және оның қорытпаларынан өндірістік, медициналық, зертханалық аппаратураларды және бұйымдарды құрастыру. Ригельдерде және әртүрлі өлшемдегі құрал біліктерде құбырлы дайындамалрды созу. Тесіктерді бұрғылау және калибрлеу. Кедергі пештерде металдарды жұмсарту және шынықтыру. Құрал-саймандарды қалыптандыру және қалпына келтіру. Белгілер мен үлгілер бойынша дайындамаларды белгілеу және кесу. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: өндірістік, медициналық және зертханалық құрастырылатын аппаратуралар мен бұйымдардың қызмет принципі, рұқсаттар, қондырмалар, квалитеттер, кедір-бұдырлықтың параметрлері (дәлдік кластары мен өңдеу тазалығы) туралы негізгі мәліметтер, қолданылатын бағалы металдар мен оның қорытпаларының негізгі қасиеттері, дайындалатын өнімге техникалық шарттар, шығындардың белгіленген нормалары мен бағалы металдарды сақтау ережесі.

21. Бағалы металдардан жасалған бұйымдарды
құрастырушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жұмысты 11-13 квалитетпен (4-5 класс дәлдігі) және кедір-бұдыр параметрі R_а 0,16 (10 класс өңдеу тазалығы), қолмен арнайы тегістеу, оңдау және басқа да станоктарда пісіру мен дәнекерлеуді қолдана отырып, бағалы металдардың табақты және пішінді дайындамаларынан және оның қорытпаларынан өндірістік, медициналық, зертханалық аппаратураларды және қарапайым қалыпты бұйымдарды құрастыру. Металдарды оттекті-сутекті газбен жұмсарту және шынықтыру.

Білуге тиіс: өндірістік, медициналық және зертханалық құрастырылатын аппаратуралардың, бұйымдар мен газбен пісіру аппаратураларының құрылғысы, дайындалатын өнімге техникалық шарттар, рұқсаттар, қондырмалар, квалитеттер, кедір-бұдырлықтың параметрлері (дәлдік кластары мен өңдеу тазалығы), дәнекерлердің маркалары мен қасиеттері және тотыққан металды дәнекерлеу тәсілі.

22. Бағалы металдардан жасалған бұйымдарды
құрастырушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. жұмысты 8-11 квалитетпен (3-4 класс дәлдігі) және кедір-бұдыр параметрі R_а 0,08-ден R_а 0,06-ға дейін (11-12 класс өңдеу тазалығы), қолмен арнайы тегістеу, оңдау және басқа да станоктарда пісіру мен дәнекерлеуді қолдана отырып, айдау аппараттарын, кубтарды, иректүтіктерді, шыныбалқыма ыдыстарды және бағалы металдардың табақты және пішінді дайындамаларынан және оның қорытпаларынан орташа күрделі және күрделі қалыпты басқа да өндірістік, медициналық, зертханалық аппаратураларды құрастыру. Бағалы металдардан жасалған шегенді таптау. Күміс табақты дайындамаларды пісіру.

Білуге тиіс: өндірістік, медициналық және зертханалық құрастырылатын аппаратуралардың, бұйымдардың конструктивтік ерекшеліктері, дәлдікке тексеру ережесі, бақылау-өлшеу құрал-саймандары мен аспаптарының құрылғысы, лекальды және зегерлік жұмыстар туралы негізгі мәліметтер, станоктарды майлау жүйелері, рұқсаттар мен қондырмалардың жүйесі.

23. Бағалы металдардан жасалған бұйымдарды
құрастырушы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. жұмысты 6-8 квалитетпен (1-2 класс дәлдігі) және кедір-бұдыр параметрі R_а 0,02-ден R_а 0,01-ге дейін (13-14 класс өңдеу тазалығы), қолмен арнайы тегістеу, оңдау және басқа да станоктарда пісіру мен дәнекерлеуді қолдана отырып, бағалы металдардың табақты және пішінді дайындамаларынан және оның қорытпаларынан ерекше күрделі қалыпты өндірістік, медициналық, зертханалық аппаратураларды және бұйымдарды құрастыру.

Білуге тиіс: өндірістік, медициналық және зертханалық құрастырылатын аппаратуралардың және бұйымдардың конструкциясы, пісірілетін металдардың механикалық және технологиялық қасиеттерін, дәнекерлердің қасиеттерін, квалитеттер мен кедір-бұдыр параметрлерінің жүйесі (дәлдік кластары және өңдеу тазалығы).

Түсті металдарды қыздырушы
24. Түсті металдарды қыздырушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. 600 тс дейін күші бар престерге қызмет көрсететін стационарлық табанды қыздыру пештерінде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құйма металдар мен дайындамалардың қыздыру процессін жүргізу. Түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құймаметалдар мен дайындамаларды дайындау және оларды қыздыру пештеріне беру. Жүктеу және көтерме механизмдердің көмегімен құймаметалдар мен дайындамаларды пешке тиеу. Металдың пешке қозғалуын бақылау. Пешті және қолданылатын механизмдерді жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін пештердің жұмыс принципі, қолданылатын механизмдерді және құралдарды пайдалану ережесі және қызметінің принципі, түсті металдар мен қорытпаларды қыздырудың негізгі технологиясы, құймаметалдар мен дайындамаларды таңбалау.

25. Түсті металдарды қыздырушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары қыздырушының басшылығымен 600 тс дейін күші бар илемді орнақтарға және престерге қызмет көрсететін стационарлық табанды қыздыру пештерінде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құйма металдар мен дайындамалардың қыздыру процессін жүргізу. Құймаметалдар мен дайындамаларды пештерден түсіру және оларды илемді орнақтың рольгангына немесе пресстің тиеуші құрылғысына беру. Құйма металдарды беру және түсіру механизмдеріне қызмет көрсету және оларды отқабыршықтарынан тазалау. Қыздыру пешінің жұмыс режимін бақылау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін пештердің қолданылатын құралдардың және механизмдердің құрылғысын, оларды пайдалану ережесі, түсті металдар мен қорытпалардың негізгі ерекшеліктерін, әртүрлі түсті металдар мен қорытпаларды қыздыру кезінде пештер жұмыстарының жылу режимі, қолданылатын отынның түрлері мен қасиеттері, слесарлық іс.

26. Түсті металдарды қыздырушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. 600 тс дейін күші бар илемді орнақтарға және престерге қызмет көрсететін стационарлық табанды қыздыру пештерінде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құймаметалдар мен дайындамалардың қыздыру процессін жүргізу. Біліктілігі анағұрлым жоғары қыздырушының басшылығымен илемді орнаққа қызмет көрсететін айналма табанды сақиналы қыздыру пештерінде және жүру табанды өтпелі қыздыру пештерінде құйма металдарды қыздыру процессін жүргізу. Пеш аймақтары бойынша жану және берілген жылу режимі процессін реттеу. Металдың біркелкі қызуын және төзімділігін қамтамасыз ету. Пешке бағытталған металдардың біркелкі қозғалуын бақылау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін пештерді пайдалану ережелері мен конструктивтік ерекшеліктері, қорытпалар мен температуралық режимдер бойынша құйма металдарды тиеу жүйелілігі, түсті металдарды және қорытпаларды термиялық өңдеу негіздері, дайындамалардың қимасына қарай пештерде қыздыру режимі, жөндеуден кейін пештерді кептіру және жағу тәсілі, отынды және оның жылу шығару тәсілін пайдалану жөніндегі нұсқаулық.

27. Түсті металдарды қыздырушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Илемді орнақтарға қызмет көрсететін айналма табанды сақиналы қыздыру пештерінде және жүру табанды өтпелі қыздыру пештерінде құйма металдарды қыздыру процессін жүргізу. Металды қабылдау, қондыру және беру. Қыздыру пештерінің, аппаратураларының және жылу режимін автоматты басқару, бақылау-өлшеу аспаптарының, салқындату жүйесінің механизмдерінің сақтығын және тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз ету. Жөндеуден кейін пештерді қабылдауға қатысу. Пештердің және олардың жабдықтары жұмыстарының техникалық құжаттамасын жүргізу.

Білуге тиіс: айналма немесе жүру табандары бар қыздыру пештерінің конструктивтік ерекшеліктері, құрылғысы және оларды пайдалану ережелері, металдарды пештерден қабылдау, қондыру және беру тәртібі, температуралық режимдер, температуралық режимнің бұзылуымен туындаған ақаулардың түрлері, және оларды ескертулердің тәсілдері, отқабыршықтанудың себебі және оны азайтудың тәсілдері, газ-пеш техникасының негіздері.

Түсті металдарды өңдеу желісінің операторы
28. Түсті металдарды өңдеу желісінің операторы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары оператордың басшылығымен түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды сымдау, түзету, ажарлау, жонғылау, кесу, құймаметалдарды аралау, кесу және жонғылау, полиграфиялық мырыш табақтарын өңдеу, автоматты және жартылай автоматты желілерде бірлескен жұмсартумен түсті металдардан жасалған сымдарды сымдау. Пульттан тиеу-түсіру жұмыстарын басқару. Гильотинді қайшылардың жұмысын бақылау, оларды жұмысқа дайындау және бұйымның берілген өлшеміне оңдау. Желілерде бұйымдар арасындағы қажетті аралықты қамтамасыз ету. Жеке механизмдеріне, желі агрегаттарына қызмет көрсету. Дайын өнімді түсіру, оларды орау, таңбалау, тасымалдау, салу. Желі тораптары мен механизмдерін оңдауға және жөндеуге қатысу. Қалдықтарды жинау. Желінің қызмет көрсететін учаскесін қарау. Стропаль жұмыстарды орындау.

Білуге тиіс: желі тораптары мен механизмдерін пайдалану ережесі және құрылғысы, түсті металдар мен қорытпалардың негізгі қасиеттері, технологиялық жабдықтардың желіге орналасуы, желінің жеке агрегаттарын басқару тәсімі, бұйымдардан, құйма металдардан және полиграфикалық мырыш табақтардан үстіңгі қабаттың сапасына қойылатын талаптар, бақылау-өлшеу аспаптары мен құрал-саймандарды пайдалану ережесі, өнімді таңбалау ережесі мен тәсілдері, строповканың және жүктерді ауыстырудың ережесі.

29. Түсті металдарды өңдеу желісінің операторы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды сымдау, түзету, ажарлау, жонғылау, кесу, құйма металдарды аралау, кесу және жонғылау, полиграфиялық мырыш табақтарын өңдеу, автоматты және жартылай автоматты желілерде бірлескен жұмсартумен түсті металдардан жасалған сымдарға алтын жалату. Біліктілігі жоғары оператордың басшылығымен автоматты және жартылай автоматты желілерде таспаларды бір-екі жақты ажарлау және ажарлау. Желілерді жұмысқа дайындау. Желіні тұтастай және оның жекелеген тораптарының жұмысын бақылау және қадағалау. Бұйымдарды өңдеу режимдерінің параметрлерін реттеу: түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды беру, сымдау, түзету, ажарлау, жонғылау, кесу, құймаметалдарды аралау, кесу және жонғылау, полиграфиялық мырыш табақтарын қышқылға төзімді лакпен және қорғау қабықшасымен жабу, табақтардың майын кетіру, жуу, жонғылау, ажарлау және кептіру механизмдерінің жылдамдығы. Бұйымдарды өңдеу сапасын бақылау және белгілеу. Қызмет көрсетілетін процестің технологиялық режимін реттеу және таңдау. Бұйымдардың берілген параметрлеріне сәйкес технологиялық құрал-сайманды таңдау және орнату. Жекелеген тораптарды, механизмдерді және желі тәсімдерін бір өлшемнен басқасына ауысқан кезде реттеу және оңдау. Қолданылатын материалдарды дайындау. Желі жұмыстарының қалыпты циклі бұзылған кезде агрегаттарды қолмен басқару.

Білуге тиіс: автоматты және жартылай автоматты желілерді пайдаланудың ережесі мен құрылғысы; автоматтау мен блоктаудың жұмыс принципі, желі және оның жекелеген агрегаттары жұмысының технологиялық режимдері, үстіңгі қабаттағы ақаулар мен қателіктердің түрі, олардың пайда болу себептер және ескертудің тәсілдері, түсті металдар мен қорытпаларды өңдеу технологиясы, қолданылатын материалдардың, жуу құралдарының, майлау-салқындату сұйықтығының, пасталардың түрлері мен физикалық-химиялық қасиеттері, желі жұмысындағы ақаулықтардың себептері мен оларды жою тәсілдері, құрал-саймандарды қайрау, қалыптандыру және ауыстыру ережелері, өңделетін өнімге қойылатын мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттар.

30. Түсті металдарды өңдеу желісінің операторы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды сымдау, түзету, ажарлау, жонғылау, кесу, құймаметалдарды аралау, кесу және жонғылау, полиграфиялық мырыш табақтарын өңдеу, автоматты және жартылай автоматты желілерде бірлескен жұмсартумен түсті металдардан жасалған сымдарды сымдау. Желіні тұтастай және оның жекелеген тораптарының жұмысын оңдау.

Білуге тиіс: автоматты және жартылай автоматты желілердің кинематикалық және электрлік тәсімдері мен басқару тәсімдері, агрегаттардың жұмысында ақаулықтарды анықтау және жою тәсілдері, қолданылатын құрал-саймандардың құрылғысы, түсті металдар мен қорытпаларды өңдеу режимін анықтамалар мен жабдықтың паспорты бойынша белгілеу ережесі, орындалатын жұмыс шегінде түсті металдар мен қорытпаларды өңдеу теориясының негіздері.

Түсті металдарды жұмсартушы
31. Түсті металдарды жұмсартушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары жұмсартушының басшылығымен созу, электр және жалын пештерінде, электрлік аппараттарда, арнайы қондырғыларда түсті металдар мен қорытпалардан жасалған дайындамалар мен бұйымдарды жұмсарту процесін жүргізу.Табақты фольганы жұмсарту. Құдықтарда біртектестендіру. Металды тие. Жартылай өңделген өнімдерді және дайын бұйымдарды түсіру және орнына қою. Қызмет көрсететін пештерді жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: пештердің және қосалқы механизмдердің жұмыс принципі, металдар құрылымындағы өзгерістер туралы негізгі мәліметтер, түсті жұмсартылатын металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар, түсті металдарды термоөңдеу режимі.

32. Түсті металдарды жұмсартушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Созу, электр, жалын пештерінде, электр түйістіргіш аппараттар мен арнайы қондырғыларда түсті металдар мен қорытпалардан жасалған дайындамаларды және бұйымдарды жұмсарту процесін жүргізу. Жоғары ваккумды пештерде, кедергі электр пештерінде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды жұмсарту процесін жүргізу; Біліктілігі анағұрлым жоғары жұмсартушының басшылығымен әртүрлі конструкциялы пештерде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған дайындамаларды және бұйымдарды жұмсарту, шыңдау, біртектестендіру. Қыздыру және салқындату температурасын реттеу. Термоөңдеудің технологиялық режимін қадағалау және бақылау. Салындының салмағын сақтау. Бақылау - өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін жазу. Қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін пештердің, аппараттардың, қондырғылардың құрылғысы, өлшеу-бақылау аспаптарының қызмет принцип, түсті металдар мен қорытпаларды өңдеудің термиялық негіздері, металды жұмсарту, шыңдау және нормалау бойынша өндірістік нұсқаулық, қыздыру температурасы, салындылардың шамасы және жұмсартудың берілген шарттарына қарай пештегі металдың төзімділігі, өнім ақаулығын ескерту және жою тәсілдері.

33. Түсті металдарды жұмсартушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жоғары ваккумды пештерде, кедергі электр пештерінде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды жұмсарту процесін жүргізу; әртүрлі конструкциялы пештерде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған дайындамаларды және бұйымдарды жұмсарту, шыңдау, біртектестендіру.

Білуге тиіс: әртүрлі типті жұмсарту пештерінің конструктивтік негіздері, термиялық өңдеудің режимін таңдау ережесі және әртүрлі аспаптарды қолдану ережесі, түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды термиялық өңдеудің технологиясы, шығарылатын бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар.

Орамдықтардың ұршықшысы
34. Орамдықтардың ұршықшысы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Орау машиналарында бекітіп, ауқымды өлшемге өңдегеннен кейін металдар мен қорытпалардан жасалған дайындамалар мен бұйымдар орамдарын орау. Орау машиналарын оңдау және оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: орау машиналары мен қолданылатын аспаптардың құрылғысы, оларды пайдалану ережелері, түсті металдардың қасиеттері туралы негізгі мәліметтер, көтергіш-тасымалдағыш құралдарды пайдалану ережесі, слесарлық іс.

35. Орамдықтардың ұршықшысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Фольгалардың машиналарда қосарлану және екіге айрылу процесін жүргізу. Біркелкі үзіктері бар сапасы мен қалыңдығы бойынша бірдей қосарлану үшін іріктеу. Орамдарды гаспильге құю және оларды гаспильден түсіру. Таспаларды тартуды реттеу. Механизмнің жағдайын және машиналар жүрісінің жылдамдығын қадағалау. Қосарлайтын және екіге айыратын машиналарды оңдау.

Білуге тиіс: әртүрлі типтегі қызмет көрсететін машиналардың, жабдықтардың және құрал-саймандардың құрылғысы; машиналардың жұмыс жылдамдығы, механизмдердің жұмысында ақаулықтарды анықтау және жою тәсілдері, өңделетін өнім сапасына қойылатын талаптар.

Фольганы тесуші
36. Фольганы тесуші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Басу және тесу машиналарында орам фольгаларын басу және каширлеу фольганы тесу. Ротпаринт табақтарын жасау. Табақтарды брактау. Айқын оттискі жағу үшін пішімбіліктерді тексеру. Сабынды эмульсия дайындау. Басу машиналарының пішімбіліктерін эмульсиялау. Басу және тесу сапасын бақылау. Басу және тесу машиналарына қызмет көрсету, оңдау, жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін машиналардың, жабдықтардың және қолданылатын аспаптардың құрылғысы, дайын өнім сапасына қойылатын талаптар, және оны брактау ережесі, тесілген және басылған фольгалардың қасиеті, дайын өнімнің техникалық шарттары, қызмет көрсетілетін машиналардың оңтайлы жылдамдығы.

Бұйымдарды жалатушы
37. Бұйымдарды жалатушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Бұйымдардың, құймаметалдардың, слябтардың, темір карталардың және басқалардың үстіңгі бетіне қолмен түрлі түсті металдарды жұқа қабатпен жалату (жағу) процессін жүргізу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтардың құрылғысы, жалату үшін қолданылатын материалдар мен қорытпалар және олардың негізгі қасиеттері, жалатудың түрлері, жалатылған қабаттың белгіленген қалыңдығы, материал шығындарының нормалары.

Гидробаспақтарда баспалаушы
38. Гидробаспақтарда баспалаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғарыбаспалаушының басшылығымен 600 тс дейін күшейткішті гидравликалық баспақтарда ыстық күйінде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды баспалау процесін жүргізу. Механизмдерді басқару: бұйымдарды орналастыру, орау, бұйымдарды кесу және оларға 2000 тс артық күшті гидравликалық баспақтарда қызмет көрсету. Өнім сапасын тексеру. Баспаланған өнімді қабылдау. Өнімдерді түзеу, таңбалау, кесу салу. Құбырларды салқын кесу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін баспақтардың қызмет принципі, қосалқы механизмдердің құрылғысы мен пайдалану ережесі, өңделетін түсті металдар мен қорытпалардың негізгі қасиеттері, оларды ыстық күйінде пайдалану ережесі, баспалаудың технологиялық процессі, технологиялық құрал-саймандарды ауыстыру тәртібі, слесарлық іс; таңбалау тәсілі, оңдау кезіндегі ақаудың түрлері және оларды ескерту мен жоюдың тәсілдері.

39. Гидробаспақтарда баспалаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. 600 тс дейін күшейткішті гидравликалық баспақтарда ыстық күйінде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды (әртүрлі өлшемдегі құбырлар, жолақтар мен пішіндерді) баспалау процесін жүргізу. Өзара әрекет ететін механизмді, шығатын желідегі механикаландырылған құрылғыларды, баспақ-қалдығымен қалып ұстағыш төлкелерді қозғалту үшін механизмдерді, бұйымдарды баспақ-қалдықтарынан кесіп тастауды, баспақ-тығырықтарын беруді, 2000 тс дейін күшейткіш гидравликалық баспақтарда контейнерге құюды басқару. Механизмдерді басқару: бұйымдарды орналастыру, орау, бұйымдарды кесу және оларға 2000 тс артық күшті гидравликалық баспақтарда кесу. Баспақтар мен механизмдерді оңдау. Құрал-саймандарды ауыстыру. Қызмет көрсетілетін баспақтар мен қосалқы механизмдердің ақаулықтарын анықтау және жою, жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін баспақтар мен қосалқы механизмдердің құрылғысы, пайдалану ережесі, түсті металдар мен қорытпалардың қасиеттері, өңдеудің температуралық режимдерін; баспалаудың технологиялық процессін, баспаланған өнімге қойылатын талаптар.

40. Гидробаспақтарда баспалаушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. 600-ден 2000 тс дейін күшейткішті гидравликалық баспақтарда немесе 2000 дейін күшейткішті автоматты баспақтарда ыстық күйінде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды баспалау процесін жүргізу. Өзара әрекет ететін звеноларды, механизмді, шығатын желідегі механикаландырылған құрылғыларды, баспақ-қалдығымен қалып ұстағыш төлкелерді қозғалту үшін механизмдерді, бұйымдарды баспақ-қалдықтарынан кесіп тастауды, баспақ-тығырықтарын беруді, 2000 тс дейін күшейткіш гидравликалық баспақтарда контейнерге құюды басқару. Гидробаспақтарды басқару, қызмет көрсету және жөндеуге қатысу, баспақтар мен механизмдерді оңдау. Құрал-саймандарды ауыстыру. Өнім сапасын тексеру.

Білуге тиіс: әртүрлі конструкциялы баспақтардың құрылғысы және оларды пайдалану ережесі, баспақтарды оңдаудың ережесі мен тәсілдері. Гидро баспақтың және сорғы - аккумуляторлық станцияның барлық тораптары мен механизмдерінің өзара әрекет етуі, бұйымдар бойынша белгіленген технологиялық процесс; өлшемдер бойынша белгіленген рұқсаттар, өнімнің ақауын алдын алу түрлері мен тәсілдері, бригаданың барлық мүшелерінің жұмысын қабылдау.

41. Гидробаспақтарда баспалаушы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. 2000 тс дейін күшейткішті гидравликалық баспақтарда ыстық күйінде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды баспалау процесін жүргізу. Гидро баспақтарды басқару, қызмет көрсету және оларды жөндеуге қатысу. Құрал-саймандарды ауыстыру. Өнім сапасын тексеру.

Білуге тиіс: баспақтардың конструкциясы, кинематикалық тәсімі және оларды пайдалану ережесі, сорғы-аккумуляторлық станцияның құрылғысын, металды қысыммен өңдеу негіздері, гидравлика, электр техника, механика негіздері, өндірістік-техникалық бағдарлама көлемінде металдардың технологиясы.

Техникалық майларды дайындаушы
42. Техникалық майларды дайындаушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электр пештерде техникалық майларды балқыту және бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштері бойынша оларды қысым ауасымен бүрку процессін жүргізу. Берілген құрам бойынша майларды өлшеу және бүрку камераларына тиеу. Бүркігіштердің жұмысын реттеу. Майлардың дайындығын анықтау және оларды камерадан шығару. Кесек майларды ұсақтау. Майларды тасымалдау. Пышақтарды қайрау. Қола жоңқалармен немесе алюминий бүркігіш майларымен өлшеу. Жабдықты жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: пештердің және қолданылатын аспаптардың құрылғысы, техникалық майларды дайындау үшін қолданылатын материалдар және олардың негізгі қасиеттері, барлық майлардың түрлеріне арналған өлшенділердің өлшемі, мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттарға сәйкес өнімнің маркалары, кесек майларды ұсақтау дәрежесі, майлардың шығын нормалары, өртке қарсы құралдарды пайдалану ережесі.

Ыстық металдарды илектеуші
43. Ыстық металдарды илектеуші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары илектеушінің басшылығымен әртүрлі типті илекті орнақтарда берілген технология бойынша ыстық күйінде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құйма металдарды, слябтарды, дайындамаларды илектеу процессін жүргізу. Илекті орнақтың жұмыс кілетіндегі үстелді көтеру және түсіру механизмін басқару. Металл құймаларын білікшелерге беру, дайындамаларды білікшелерден кілеттің артқы жағынан қабылдау және одан әрі илектеу үшін алдыңғы жағына тапсыру. Құймаметалдарды немесе слябтарды қабыршақтардан тазалау және оларды қисайту. Жолақтардың соңын және жиектерін кесу. Металдың орамдарын, табақтарын және жолақтарын түйіншектеу, салу. Қызмет көрсетілетін жабдықтар мен аспаптарды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін орнақтардың, аспаптардың құрылғысы, оларды пайдаланудың ережесі, түсті металдар мен қорытпаларды ыстық илектеудің белгіленген режимі, илектелетін құйма металдардың температурасы, көтергіш механизмдердің басқару тәсімі.

44. Ыстық металдарды илектеуші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Әртүрлі типті илекті орнақтарда берілген технология бойынша ыстық күйінде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құйма металдарды, слябтарды, дайындамаларды илектеу процессін жүргізу. Құймаметалдардың, слябтардың илектеуге дайындығын айқындау. Илекті орнақ білікшелеріне тапсыру үшін құймаметалдарды, жолақтарды, шыбықшаларды бағыттау қабылдау. Шыбықшалардың өлшемін бақылау. Эджерлік кілеттің жұмысын, салқындату және майлау жүйесін реттеу. Жолақтарды гильотинді қайшыларға тасымалдау үшін рольгангамдар мен табақ салушыларды басқару, жолақтардың соңы мен жиектерін кесу. Орнақтарды оңдау және жөндеуге және білікшелерді ауыстыруға қатысу.

Білуге тиіс: әртүрлі қызмет көрсететін орнақтардың, механизмдердің құрылғысы және оларды басқару тәсілдері, өңделетін металдардың және қорытпалардың негізгі қасиеттері, ыстықтай илектеудің технологиясы, орнақтардың май құбырының жүйесі.

45. Ыстық металдарды илектеуші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Табақты және сұрыпталған орнақтарда технологиялық режимге сәйкес ыстық күйінде түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құймаметалдарды, слябтарды, дайындамаларды илектеу процессін жүргізу. 700 мм және одан көп диаметрлі білікшелермен екі білікшелі орнақтарда, үздіксіз көп кілетті төрт- және үш білікшелі орнақтарда, құймаметалдарды тазалау щеткасын, рольгандарды, гильотин қайшыларды, орау машиналарын, табақ салушыларды, бүркігіштерді, тоңазығыштарды және басқа да қосалқы құрылғыларды автоматты және үлестіре басқарумен реверсивті орнақтарда; біліктілігі анағұрлым жоғарыилектеушінің басшылығымен үштік орнақтарында ыстық күйінде түсті металдар мен қорытпалардын жасалған құймаметалдарды, слябтарды, дайындамаларды илектеу процесін жүргізу. Білікшелерді, жылдамдықты және илектеудің бағытын реттеу. Қысу және көтеру механизмдерін басқару. Салқындату және майлау жүйесін, илектеудің белгіленген тәсімін бақылау. Бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіші, орнақтың илегі және жұмысының сапасы бойынша құймаметалдарды қыздырудың температуралық режимін бақылау. Білікшелерді ауыстыру жұмыстарын орындау. Қызмет көрсететін жабдықтарды оңдау және жөндеу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін орнақтардың құрылғысы мен конструктивтік негіздері, басқару тәсімі, орнақтар мен білікшелерді пайдалану ережесі, түсті металдар мен қорытпаларды илектеу технологиясы, қыздыру пештерінің, қызмет көрсететін орнақтардың құрылғысы мен жұмыс режимі, орнақ қозғалтқышының негізгі сипаттамасы.

46. Ыстық металдарды илектеуші 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. 700 мм және одан көп диаметрлі білікшелермен екі білікшелі орнақтарда, үздіксіз көп кілетті төрт- және үш білікшелі орнақтарда, құймаметалдарды тазалау щеткасын, рольгандарды, гильотин қайшыларды, орау машиналарын, табақ салушыларды, бүркігіштерді, тоңазығыштарды және басқа да қосалқы құрылғыларды автоматты және үлестіре басқарумен реверсивті орнақтарда; үштік орнақтарында ыстық күйінде түсті металдар мен қорытпалардын жасалған құймаметалдарды, слябтарды, дайындамаларды илектеу процесін жүргізу. Білікшелерді, жылдамдықты және илектеудің бағытын реттеу. Илектеу режимін және илектелетін өнім сапасын бақылау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін орнақтардың кинематикалық және электрлік тәсімі, түсті металдар мен қорытпаларды илектеу кезінде металды қаусыру режимі, илектеу кезінде түсті металдарды илектеудің және деформацияланудың негізгі теориясы, білікшелерді калибрлеудің негіздері, илектеу кезіндегі ақаулардың түрі және себептері.

Сусальдық металдарды кесуші
47. Сусальдық металдарды кесуші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Дайын өлшемдерге бағалы металдардан жасалған фольгаларды кесу. Фермдерден жасалған сусальдық металдарды таңдау және оларды кітапшалап салумен берілген өлшемдерге қолмен кесу. Бүрмелерді ауыстыру. Пышақтарды қондыру және бөлу шайбаларын таңдау. Кесу құрал-саймандарын жұмысқа дайындау және оңдау. Фольгаларды және сусальдық металдарды кесу сапасын бақылау. Аспаптар мен құрал-саймандарды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы, қол пышақтардың түрлілігі және олардың құрылғылары, бағалы металдардың негізгі қасиеттері, сусальдық металдардың сапасына қойылатын талаптар, сусальдық металдардың және фольгалардың салмағы мен өлшемдері бойынша белгіленген рұқсаттар, бағалы металдар шығынының нормалары.

Құбырды илектеуші
48. Құбырды илектеуші 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғарықұбырды илектеушінің басшылығымен біржіпті орнақтарда түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құбырларды илектеу процессін жүргізу. Таптау жаншу-машиналарына дейін құбырларды таптау. Илектеуге дейін және кейін дайындамалардың сапасын айқындау. Білікшелерді орнату және ауыстыру, оларды бұйымдардың берілген өлшемдері бойынша іріктеу. Құбырларды өзекшелерге кигізу және шешу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін құбыр илектеу орнақтары мен аспаптар қызметінің принципі, әртүрлі құбыр илектеу жабдығының міндеті, түсті металдардың негізгі қасиеті, дайындамалардың, өзекшелердің, калибрлер мен білікшелердің сапасына қойылатын талаптар.

49. Құбырды илектеуші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біржіпті орнақтарда түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құбырларды илектеу процессін жүргізу. Илектелетін құбырлардың берілген өлшемдері бойынша құрал-саймандарды орнату және ауыстыру. Қызмет көрсететін жабдықты жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: құбыр илектеу орнақтарының құрылғысы, құбырларды илектеудің жылдамдығы мен негізгі параметрлері, түсті металдар мен қорытпалардың қасиеті, орнақтарды жөндеудің тәсілдері, дайындамалар мен илектелген бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар.

50. Құбырды илектеуші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Көпжіпті және шығыршықты орнақтарда түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құбырларды илектеу процессін жүргізу. Біліктілігі анағұрлым жоғарықұбырды илектеушінің басшылығымен көпжіпті құбырды илектеу орнақтарында түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құбырларды суықтай илектеу, жұмсарту және кесу, көлденең илектеу орнақтарында құбырларды суықтай илектеу бірлескен процессін жүргізу. Индукциялық пештерге, кіру және шығу жақтарының механизмдеріне қызмет көрсету, құбыр соңдарын бухталық сымдауға дайындау. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеуге қатысу. Бір - және екіжіпті құбыр илектеу орнақтарды және қосалқы жабдықтарды оңдау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін құрылғылар, илектеудің технологиялық процессі, құбырларды илектеу, жұмсарту және кесу режимдері, орнақтарды оңдау тәсілдері.

51. Құбырды илектеуші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Көпжіпті құбырды илектеу орнақтарында түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құбырларды суықтай илектеу, жұмсарту және кесу, көлденең илектеу орнақтарында құбырларды суықтай илектеу бірлескен процессін жүргізу. Біліктілігі анағұрлым жоғарықұбыр илектеушінің басшылығымен үздіксіз көпкілетті және ұзын жүрісті, тез жүрісті көпжіпті орнақтарда түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құбырларды суықтай илектеу процессін жүргізу. Илектелген құбырлардың берілген өлшемі бойынша құрал-саймандар мен индукторларды ауыстыру және орнату. Қызмет көрсететін жабдықты оңдау және жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: әртүрлі типті құбырды илектеу орнақтарының конструктивті негіздері, басқару тәсімі, түсті металдар мен қорытпалардан жасалған құбырларды илектеу, сымдау және жұмсарту процессінің технологиясы және негізгі теориясы, диаметр, қабырғаның қалыңдығы және қыбырдың ұзындығы бойынша белгіленетін рұқсаттар, орнақ қозғалтқыштарының негізгі сипаттамалары, орнақтарды оңдау тәсілдері.

52. Құбырды илектеуші 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Үздіксіз көпкілетті және ұзын жүрісті, тез жүрісті көпжіпті орнақтарда түсті металдар мен қорытпаларды суықтай илектеу процессін жүргізу. Білікшелерді илектеу, ауыстыру процессін баптау, орнақтарды оңдау.

Білуге тиіс: суықтай деформацияланған құбырларды дайындаудың негізгі технологиясы, әртүрлі типті орнақтарда құбырларды суықтай илектеудің негізгі теориясы және технологиясы, илектелген құбырлардың ақауларын жою түрлері, себептері және шаралары, құрылғысы, пайдаланудың ережелері, құбырларды суықтай илектеу орнақтарының ақаулығының себептері және оларды жою тәсілдері.

53. Құбырды илектеуші 7-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Үздіксіз көпкілетті және ұзын жүрісті, тез жүрісті көпжіпті орнақтарда түсті металдар мен қорытпаларды суықтай илектеу процессін жүргізу. Білікшелерді илектеу, ауыстыру процессін баптау, орнақтарды оңдау.

Білуге тиіс: суықтай деформацияланған құбырларды дайындаудың негізгі технологиясы, әртүрлі типті орнақтарда құбырларды суықтай илектеудің негізгі теориясы және технологиясы, илектелген құбырлардың ақауларын жою түрлері, себептері және шаралары, құрылғысы, пайдаланудың ережелері, құбырларды суықтай илектеу орнақтарының ақаулығының себептері және оларды жою тәсілдері.

Түсті металдарды қырушы
54. Түсті металдарды қырушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Маятникті және басқа да шаржыларда құймаметалдарды, жолақтарды қыру. Жолақтарды, табақтарды және таспаларды қолмен қыру. Құймаметалдар, жолақтар, құбырлар, таспалар және табақтардың ақауларын пневматикалық немесе қол кескішпен шабу. Құрал-саймандарды қайрау, қалыптандыру және ауыстыру. Өнімді салу.

Білуге тиіс: қолданылатын шаржылар мен құрал-саймандардың құрылғысы мен міндеті, ақауларды қыру мен шабу тәсілдері, жартылай өңделген өнімнің өңделген үстіңгі бетінің сапасына қойылатын талаптар.

55. Түсті металдарды қырушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Құймаметалдарды, жолақтарды, таспаларды, құбырларды және табақтарды қыру станоктарында қыру. Қызмет көрсететін қыру станоктарын оңдау. Қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысында ақауларды анықтау және жою.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін қыру станоктарының құрылғысы, бұйымның өңделген үстіңгі бетінің сапасына қойылатын талаптар, түсті металдар мен қорытпалардың негізгі қасиеттері, станоктарды оңдау тәсілі.

"Түсті металдарды өңдеу" бөлімінде қарастырылған жұмысшы кәсіптері атауларының, олардың 1969 және 1975 жылдары шығарылған қолданыстағы БТБА бойынша атаулары көрсетілген тізбесі БТБА-ның (8-шығарылым) 4-бөлімінің 6-қосымшасында келтірілген.

Кәсіптердің, бөлімдердің өзгертілген атауы және олар енгізілген шығарылым нөмірлері көрсетілген БТБА-ның қолданыстағы "Түсті металдарды өңдеу" бөлімінде көзделген жұмысшылар кәсіптерінің тізбесі БТБА-ның (8-шығарылым) 4-бөлімінің 7-қосымшасында келтірілген.

5. Қатты балқымалар, ауыр балқыма металдар мен ұнтақ
тау-кен өнімдері өндірісі
Қатты қорытпалар және баяу балқитын металдар өндірісінің аппаратшысы
1. Қатты қорытпалар және баяу балқитын металдар
өндірісінің аппаратшысы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен бастапқы шикізатты және материалды көшіру, тиеу, түсіру, араластыру, елеу, сумен тазалау және қышқылмен өңдеу. Бастапқы шикізат пен материалдардың сапасын бақылау. Шикізат пен дайын өнімді тасымалдау. Қызмет көрсететін жабдықтарды тазалау, майлау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін химиялық жабдық қызметінің принципі және пайдалану ережесі, бастапқы шикізат пен материалдардың сапасына қойылатын талаптар, оларды тасымалдау ережелері.

2. Қатты қорытпалар және баяу балқитын металдар
өндірісінің аппаратшысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен еріту, тұндыру, ажырату, сүзу, сілтілеу, шайғындау жолымен қатты металдарды өндіру үшін баяу балқитын металдардың химиялық таза тұздарын, қышқылдарын, тотығын алу процесін және басқа да гидрометаллургиялық тәсілдерді жүргізу.

Бастапқы өңделетін шикізатты және материалды каширлеу, тиеу, түсіру, араластыру, елеу, тазалау, су және қышқылмен өңдеу.

Тұз, қышқыл, сілті ерітінділерін дайындау. Зиянды қоспалардан ерітінділерді дайындау. Әртүрлі қондырғылармен баяу балқитын металдарды дайындау. Ағынды және шайынды суларды құрғату және бейтараптандыру. Баяу металдардың қышқылдарын жуу және құрғату. Ерітінділердің үлесті салмағын, температурасын, қышқылдығын, мөлдірлік және тығыздық деңгейін және басқа да параметрлерді бақылау. Сынамаларды сұрыптау. Жүргізілетін процестердің параметрлерін өлшеу және сапасын бақылау. Қолданылатын материалдар шығысына есеп жүргізу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы, бақылау-өлшеу аспаптарының міндеті және қолдану тәсілі, қызмет көрсетілетін учаскеде коммуникация тәсімі мен аппараттардың тізбектері, температураны реттеу тәсілі, шикізаттардың, қышқылдардың, реагенттердің және басқа да қолданылатын материалдардың түрлері мен негізгі қасиеттері, зиянды қоспалардың түрлері, мөлшерлеу есебі, реагенттерді тиеу және өнімдерді түсіру жүйелілігі, материалдардың шығыс нормалары, шығарылатын өнімдердің міндеті мен қолданылуы, бастапқы шикізат пен материалдардың сапасына қойылатын талаптар, жансыз химия мен физика жөнінде негізгі мәліметтер.

3. Қатты қорытпалар және баяу балқитын металдар
өндірісінің аппаратшысы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Еріту, тұндыру, ажырату, сүзу, сілтілеу, шайғындау жолымен қатты металдарды өндіру үшін баяу балқитын металдардың химиялық таза тұздарын, қышқылдарын, тотығын алу процесін және басқа да гидрометаллургиялық тәсілдерді жүргізу. Өнімді зиянды қоспалардан тазалау. Қызмет көрсететін жабдықтың жағдайын, технологиялық процестің барысын бақылау және оны реттеу. Технологиялық процестің дұрыс ағымын қамтамасыз ету, сыртқы белгілері, бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштері және талдаулардың деректері бойынша химиялық реакцияның жағдайын және аяқталуын белгілеу. Реакторларды, сілтілеулерді, сүзгі аппараттарын, үйірткілерді, жылытқыштарды, сорғыларды және басқа да жабдықтарды басқару. Қызмет көрсететін аппаратқа шикізат, қышқылдарды, ерітінділерді және басқа да материалдарды тиеу. Ерітінділердің температурасы мен тығыздығын бақылау. Ерітінділердің үлес салмағын және тұнбалардың тұну тығыздығын және сақталуын белгілеу. Күңгірт ерітінділерді қалқымалау. Шикізат пен дайын өнімнің сапасын бақылау. Қызмет көрсететін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу.техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін әртүрлі аппаратура мен бақылау-өлшеу аспаптарының құрылғысы, орындалатын процестердің физикалық-химиялық және жылу техникалық негіздері, ерітінділердің, пульпалардың, дайын өнімдердің құрамы, шығарылатын өнім сапасына қойылатын талаптар, жансыз химия, физика, жылу техникасының негіздері.

4. Қатты қорытпалар және баяу балқитын металдар
өндірісінің аппаратшысы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қатты қорытпалар өндіру үшін гидрометаллургиялық тәсілдермен паровольфрамат, аммоний молибдатын және басқа да жоғары тазалықты баяу балқыма металдардың қосындысын алу процессін жүргізу. Технологиялық процестің барысын бақылау және оны реттеу. Қайта өңделетін шикізаттың, материалдардың және шығарылатын өнімнің сапасын бақылау. Сыртқы белгілері, бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштері, талдаулар деректері бойынша реакцияның жағдайы мен аяқталуын белгілеу. Технологиялық процестердің дұрыс ағымын қамтамасыз ету.

Білуге тиіс: әртүрлі типті аппараттардың конструктивті ерекшеліктері, технологиялық операциялардың химиялық реакциялары, режимдік карталар, шикізат, реагенттердің және дайын өнімнің сапасына қойылатын талаптар, технологиялық процестердің ауытқуына және жабдықтың өндірістігіне әсер ететін факторлар, өндірістік шығындарды алдын алу және қысқарту тәсілдері, материал шығындарын есептеу ережесі.

Карбидтеу аппаратшысы
5. Карбидтеу аппаратшысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен кедергі электр пештерінде вольфрам, титан және басқа да баяу балқитын металдарды және олардың тотықтарын карбидтеу. Бұйымдарды, қайықшаларды, оқшандарды пештерге тиеуді және түсіруді дайындау. Пештерді монтаждау және демонтаждауға, ваккумды қондырғыларды герметикалауға, қызмет көрсететін негізгі және қосалқы жабдықтардың жұмысындағы ақаулықтарды жоюға қатысу. Тиеулерді тапсырыс, маркалары және қалып өлшемдері бойынша қалыптастыру. Шикіқұрамды қайықшалармен немесе оқшандармен толтыру. Температураны, салқындату жүйесінде судың болуы және шығыны, газды реакциялы қоспаларды бақылау. Шикізат пен дайын өнімді тасымалдау. Көтергіш және тасымалдау жабдықтарына қызмет көрсету. Оқшаулау қоспаларын дайындау. Пештерді, отбақыраштарды, тоңазытқыштарды тазалау. Дайын бұйымдарды салқындату. Жұмыс орнын тазалықта ұстау. Стропальдық жұмыстарды орындау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін негізгі және қосалқы жабдықтардың жұмыс принципі және пайдалану ережесі, баяу балқитын металдар мен оның тотықтарын карбидтеудің және карбидтердің қатты қорытпа бұйымдарға газды тұнудың технологиялық процестері, бақылау-өлшеу аспаптарын және құралдардың міндеті және пайдалану ережесі, бұйымдарды, қайықшаларды немесе оқшандарды тиеу және түсіру әдістері, қондырғыларды герметикалаудың ережесі, оқшаулау қоспасының құрамы, строптаудың ережесі және тасымалдау және көтергіш механизмдерді басқару.

6. Карбидтеу аппаратшысы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғарыаппаратшының басшылығымен берілген технологиялық режимдер бойынша кедергі электр пештерінде немесе индукциялық жоғары жылдамдықты отбақыраш пештерде сутекті ортада вольфрам, титан және басқа да баяу балқитын металдарды және олардың тотықтарын карбидтеу. Қайықшаларды немесе оқшандарды шикіқұраммен пешке тиеу және пештерден дайын өніммен түсіру. Пештерді жарақтандыру және герметикалау. Температураны, ток күшін, кернеуді, салқындату жүйесіне сутектің, азоттың, судың баруын реттеу. Газдың қысымы мен шығындалуын бақылау. Негізгі және қосалқы жабдықтарды басқару. Карбидтеу процессінің аяқталуын айқындау. Аспаптардың көрсеткіштерін жазу. Дайын өнімді есепке алу, басқа техникалық құжаттаманы жүргізу. Пештер мен қосалқы жабдықтардың жұмысындағы ұсақ ақаулықтарды анықтау және жою. Қыздырғыштарды ауыстыру. Индукциялық отбақыраш пештерді жөндеу, монтаждау, демонтаждау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін негізгі және қосалқы жабдықтардың құрылғысын, электр жабдықтардың тәсімі және процестерді автоматтау, металл мен технологиялық газдар арасындағы реакция, шикізат пен газдар шығының нормалары, карбидтердің түрлері және олардың сапасын айқындау тәсілдері, карбидтеу процестерінің технологиялық режимдері, сутек пен азоттың қасиеті және оларды пайдалану ережесі, шикізат пен дайын өнімнің сапасына қойылатын талаптар, өндірістік-техникалық даярлау бағдарламасы көлемінде химия, физика, электротехника негіздері.

7. Карбидтеу аппаратшысы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Индукциялық жоғары жылдамдықты отбақыраш пештерде сутекті ортада вольфрам, титан және басқа да баяу балқитын металдарды және олардың тотықтарын карбидтеу. Температуралы қисық пештердің есебі. Пештерді азотпен тазарту. Пештің жағдайын және оны одан әрі пайдалану жарамдылығын бақылау. Пештің температуралық режимін бақылау, реттеу және түзету. Оптикалық және радиациялық пирометрлердің жұмысын, пештің герметикалығын және газ коммуникациясын, жұмыс алдында және барысында жабдықтың және оның жүйесін және жекелеген тораптардың дұрыстығын тексеру. Карбидтеу процессінің аяқталуын және дайын өнімнің сапасын айқындау. Жоғары жылдамдықты генераторды қосу және жұмысын бақылау. Отбақырашты индукциялы пештерді жөндеу, монтаждау, демонтаждау.

Біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен баяу балқитын металдар карбидтері мен оның тотықтарының қабатын алу және вакуум қондырғыларындың газды реакциялы қоспалардан жасалған қатты қорытпаларға жағу процессін жүргізу. Тиеулерді тапсырыс, маркалары және қалып өлшемдері бойынша қалыптастыруды бақылау. Бұйымдарды қондырғы реакторына тиеу және дайын өнімді түсіру. Реакторды, қыздырғышты орнату және түсіру. Қондырғыларды герметикалау, вакуумдау, салқындату, тазарту. Жұмыс алдында және барысында вакуумды жүйенің герметикалығын және технологиялық газдардың тиісті қысымын орнатуды және реакциялық қоспаны, бақылау-өлшеу аспаптарын, автоматтау және сигнализация құралдарын тексеру. Барлық қызмет көрсететін жабдықтардың техникалық жағдайын тексеру және жұмысқа дайындау. Қондырғы реакторында – реакциялы газды қоспаны және реакциялы қоспаны жасау үшін суды салқындату жүйесіне, компоненттер мен реагенттерді қондырғы буландырғышына апаруды реттеу. Газдың қысымы мен шығынын бақылау. Негізгі және қосалқы аппаратураларды, көтергіш-тасымалдау жабдықтарына, сутекті тазалау қондырғыларына қызмет көрсету және басқару. Процестің технологиялық режимін реттеу және оның аяқталуын айқындау. Вакуум жүйесінде майды ауыстыру. Қызмет көрсететін жабдықтар жұмысында ақаулықтарды анықтау және жою. Реакторды, вакуум сорғыларын жөндеуге, вакуумдық тығыздауды ауыстыруға қатыс.

Техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және конструктивті ерекшеліктері, қатты қорытпалар өндірісінің негізгі технологиясы, күрделі карбидтер өндірісінің түрлері мен технологиясы, карбидтерге қойылатын техникалық шарттар, температуралы қисық пештерді түсіру әдістемесі, карбидтерді алудың және қатты қорытпалардан жасалған бұйымдарға газофазолық тұнудың технологиялық процессі және режимі, өңделетін бұйымдар қорытпаларының қасиеті мен маркалары, карбидтерді газофазолық тұндыру процессінде пайдаланатын реагенттердің, зиянды компоненттердің қасиеті, олардың жіберілетін шоғырлануы, технологиялық жабдықтардың, сутекті тазалау қондырғыларының және басқа да қосалқы жабдықтардың құрылғысы, сутекті тазалау технологиясы және оның жағу алдында сутектің тазалығын айқындау тәсілдері, дайын өнім ақауының негізгі түрлері және оны түзетудің тәсілдері, жабдықтардың жұмысындағы ақаулықтардың түрлері, белгілері және оларды жою тәсілдері, қызмет көрсететін жабдықтардың сызбасын оқу, электр-газ-су жабдығының тәсімі, сутекті, метанды, тетрахлоридті және басқа да қолданылатын компоненттерді пайдалану ережесі, өндірістік-техникалық даярлау бағдарламасының көлемінде химия, физика, электротехника вакуумды техника негіздері.

8. Карбидтеу аппаратшысы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Вакуумды қондырғыларды газды реакциялық қоспадан жасалған қатты қорытпа бұйымдарға баяу балқитын металдар карбидін қабатын алу және жағу. "Қатқақтарды" есептеу. Жабдықтың герметикалық және техникалық жағдайын, технолгиялық режим процессінің сақталуын, оның реттелуін және талдаулардың нәтижесі бойынша түзетуін бақылау. Бақылау және эталонды талдаулардың үлгісі. Реагенттер мен компоненттердің реакциялық газды қоспасына қатынасын есептеу, және оның реактор қондырғыларға беруді реттеу. Бұйымдарды жабусапасын, аспаптар және сыртқы тексеріс бойынша карбидтің басылған қабатының қалыңдығын және құрылымын айқындау. Қызмет көрсететін жабдықты оңдау. Аспаптардың көрсеткіштерін түзету. Температуралық қисықтарды есептеу.қондырғы реакторында тиеу аймағын айқындау. Газ тарату блогында вакуумды тығыздануды, ротаметрлерді ауыстыру, ротаметрлерді баламалау. Реакторлар мен газ тарату блогының жарақтарын монтаждау және демонтаждау. Реакторды, вакуумды сорғыларды және басқа да қызмет көрсететін жабдықтарды жөндеу. Техникалық құжаттаманы жүргізу. Апат жағдайларды жою бойынша шаралар қабылдау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтардың, бақылау-өлшеу аспаптарының, автоматика және сигнализация құралдарының конструкциясын, вакуумды, газды, электрлік, су салқындатқыш жүйелерді, бұйым қорытпаларының маркаларына қарай технологиялық режимдерді, реакциялық қоспа компоненттерінің құрамы мен қатынасын, дайын өнімнің сапасына қойылатын талаптар, эксперсс-талдаулар жүргізудің ережесі мен тәртібі, температуралық қисық қондырғыларды есептеу әдістемесі, апат жағдайларды жоюдың шаралары, тәртібі, ротаметрлерді баламалаудың ережелері, қызмет көрсететін жабдықтарды оңдау тәсілі, техникалық құжаттаманы жүргізу ережесі және қызмет көрсететін жабдықтардың мазмұны, физика, химия, электротехника, вакуумды техника, гидравлика негіздері.

Орта арнаулы білім қажет.

Қоспа мен ерітінділерді дайындау аппаратшысы
9. Қоспа мен ерітінділерді дайындау аппаратшысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Бензинде каучук ерітіндісімен қатты қорытпа қоспасын дайындау процессін жүргізу. Бензинде каучук және суда декстрин ерітіндісін дайындау. Каучук пен бензинді реакторға тиеу. Қоспаларды араластыру, кептіру шкафтарына тиеу, оларды кезеңмен араластыру. Кептірілген қоспаны қопсыту, елекпен елеу, үйкелеу және баспалау учаскесіне тапсыру. Реакторларға, қоспалауыштарға, кептіру шкафтарына, електерге, үйкелеу машиналарына және басқа да жабдықтарға қызмет көрсету. Діріл електерінде торларды ауыстыру. Жүгірткіштерде қалып салмақтарын дайындау. Ерітінділерді сүзу және олармен тараларды толтыру. Шикізат пен дайын өнімді тасымалдау. Жабдықты және жұмыс орнын тазалықта ұстау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтар мен механизмдердің құрылғысы, қоспалар мен ерітінділерді дайындаудың технологиялық процессі, қоспалардың, қалып салмақтарының рецептурасын және химиялық-физикалық қасиеттерін, қоспаларды араластыру және кептіру режимі, бақылау-өлшеу аспаптарының, құрал-саймандардың және құралдардың міндеті және қолдану ережесі, шикізат, материалдардың, жартылай дайын өнімнің және дайын өнімнің сапасына қойылатын талаптар, шығарылатын өнімнің міндеті және қолданылуы.

10. Қоспа мен ерітінділерді дайындау аппаратшысы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Тұйық циклде жұмыс істейтін қондырғыларда қопсыту, кептіру және пульпаларды түйіршіктеу әдісімен пластифицирленген түйіршектелген қатты қорытпалар қоспасын алу процессін жүргізуге қатысу. Пульпаларды дайындау, оларды қондырғылардың қабылдау құрылғысына тиеу. Көтергіш және көлікті механизмдерді басқару. Қондырғылардың жекелеген тораптарының жұмысындағы ақауларды жоюға қатысу. Тозаңдату камерасын, тасымалдау ыдыстарын, қондырғы тораптарын жуу.

Білуге тиіс: қопсыту, кептіру және пульпаларды түйіршіктеу әдісімен пластифицирленген түйіршектелген қатты қорытпалар қоспасын дайындаудың технологиялық процестерінің маңызы, қызмет көрсетілетін қондырғылардың және оның жекелеген тораптарының қызмет принципі, сумен жабдықтау жүйесі, строптау ережесі және көтергіш әрі тасымалдау механизмдерін басқару, пульпаның рецептурасын және химиялық-физикалық қасиеттерін, жабдықтарды жуу және тазалау тәсілдері, тозаңдату камераларын жууға және тазалауға қойылатын талаптар, қолданылатын жуғыш заттар.

11. Қоспа мен ерітінділерді дайындау аппаратшысы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғарыаппаратшының басшылығымен тұйық циклде жұмыс істейтін қондырғыларда қопсыту, кептіру және пульпаларды түйіршіктеу әдісімен пластифицирленген түйіршектелген қатты қорытпалар қоспасын алу процессін жүргізуге қатысу. Қондырғының жұмысқа дайындығы, азоттың айналу жүйесін тексеру. Пластифицирленген қатты қорытпа пульпаларын тозаңдату камерасына беру. Бастапқы пульпаның жағдайын бақылау, ж:т қатынастарын айқындау және оның тұтқырлығын түзету. Теледидар камерасы арқылы және бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіші бойынша тозаңдату камерасында технологиялық процесс барысын бақылау. Қондырғы жұмысын басқару пультінен және тікелей қондырғыдан тозаңдату камерасы ішіндегі жіберілетін оттектің құрамын, энергетикалық қондырғылардың жұмысын, бақылау-өлшеу аппаратурасын бақылау. Тозаңдатқыш қондырғылардың параметрлерін таңдау. Сынамаларды іріктеу. Скрубберлерге, циклондарға, май жылытқыштарға, газ қыздырғыштарға, жабдықтарға салқындату жүйелеріне және басқа да қондырғы тораптарына қызмет көрсету. Қондырғыны профилактикалық тексеру, қондырғының жеке тораптарының жұмысында ақаулықтарды орнату, жою және оларды жөндеуге қатысу. Техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтың, бақылау-өлшеу аспаптарының, автоматика мен сигнализацияның құрылғысы, қондырғыны азотпен, спиртпен, сумен, электр энергиясымен жабдықтау тәсімі, пневматикалық тәсім, пластифицирленген түйіршіктелген қатты қорытпа қоспаларын дайындау технологиясы, қолданылатын шикізат, материалдардың және дайын өнімнің физикалық-химиялық қасиеттерінің негіздері, технологиялық режимнің берілген параметрлері, шикізат пен дайын өнім сапасына қойылатын талаптар, азотпен қондырылған әрлеп тазартулардың тәртібі мен ережесі, тозаңдату камерасының ішінде оттектің жіберілетін құрамы, сынамаларды іріктеу ережесі, қызмет көрсетілетін жабдықтардың сызбасы, жарылысы қауіпті ерітінділерді және газды қоспаларды пайдалану ережесі, жабдықты қосу және тоқтату тәртібі, өндірістік-техникалық даярлау бағдарламасы көлемінде химия, физика, вакуумды техника, электротехника, механика негіздері, орындалатын жұмыс көлемінде слесарлық іс, апат жағдайды жою әдістері.

12. Қоспа мен ерітінділерді дайындау аппаратшысы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Тұйық циклде жұмыс істейтін қондырғыларда қопсыту, кептіру және пульпаларды түйіршіктеу әдісімен пластифицирленген түйіршектелген қатты қорытпалар қоспасын алу процессін жүргізуге қатысу. Түйіршіктелген құрамға дайын өнімге жүргізілген эксперсс-талдау сапасының нәтижелері бойынша технологиялық режимдердің параметрлерін түзету. Қызмет көрсетілетін қондырғылар жұмысының технологиялық режимдерінің сақталуын бақылау. Дайын өнімнің сапасын айқындау үшін эксперсс-анализдер жүргізу. Қондырғыларды жөндеу, оны оңдау және жөндеуден кейін жекелеген тораптарын оңдау. Апат жағдайларды алдын алу бойынша шаралар қабылдау. Дайын өнімді есепке алу.

Білуге тиіс: қондырғылардың және оның жекелеген тораптарының конструктивті ерекшеліктері, бақылау-өлшеу аспаптарын баламалау тәсілдері, эксперсс-талдауларды жүргізу ережесі мен олардың параметрлері бойынша технологиялық режимдерді түзету, жоғары сапалы пластифицирленген түйіршіктелген қатты қортпалы қоспаларды алудың оңтайлы режимін іздеу жүйесі, қондырғының қалыпты жұмысының бұзылу және оның жекелеген тораптарының істен шығу себебі, оларды жою тәсілдері және жабдықтарды оңдау, апат жағдайларды алдын алу шаралары, тәртібі, материалдар мен шикізаттардың шығыс нормалары.

Орта арнаулы білім қажет.

Молибденді қалдықтардың тотықтыру аппаратшысы
13. Молибденді қалдықтардың тотықтыру аппаратшысы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Газды арнайы пештерде молибденді ангидридтерді алу үшін молибденді өндірістің қалдықтарының тотығу процессін жүргізу. Пештерді жағу. Тотықтыру, қоспалауыштардың процессін реттеу. Тотықтыру кезінде қалдықтарды араластыру. Қорытылған түсіру. Молибденнің сублимирленген үштік тотығын араластыру, ылғалдау, түсіру. Қалдықтарды пешке салар алдында сұрыптау.

Білуге тиіс: молибденді қалдықтарды тотықтыру үшін пештердің, газдарды пешке беру жүйесінің, молибденнің сублимирленген үштік тотығын түсіру жүйесінің, желдеткіш жүйесінің, араластырғыштың құрылғысы, молибденді ангидридті алудың технологиялық процессін, молибденнің және оның тотықтарының қасиеті.

Қалпына келтіру аппаратшысы
14. Қалпына келтіру аппаратшысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғарыаппаратшының басшылығымен үшке дейін қыздыру аймағымен электр пештерде баяу балқитын металдар мен қорытпалардың тотығын, қышқылын, тұздарын қалпына келтіру процессін жүргізу. Қалпына келтірілген металды өңдеу. Металл натрийінің қалдықтарын жағу. Металл натрийі бар тұздардың жоғарғы қабатын өңдеу. Шикізатты орталау, оларды қайықшаларға мөлшерлеу. Ұнтақтарды елеу. Металдарды сыртқы белгілері бойынша сұрыптау және механикалық қоспалар мен үстіңгі тотықтардан тазарту. Араластырғыштарға, мөлшерлеу бункерлеріне, автоматты таразыларға, діріл електеріне, сүзгілерге және басқа да қосалқы жабдықтарға қызмет көрсету. Шикізат пен дайын өнімді тасымалдау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы, бақылау-өлшеу аспаптарының міндеті мен қолдану ережесі, олардың көрсеткіштерін пайдалану ережесі, баяу балқитын металдар мен оның қорытпаларының тотықтарын, қышқылдарын, тұздарын қалпына келтіру процессінің маңызы, қалпына келтіру процессінде қолданылатын шикізат пен материалдардың қасиеті, газды пайдалану ережесі, автоматты таразыларды және көтергіш-тасымалдау механизмдерін пайдалану ережесі.

15. Қалпына келтіру аппаратшысы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Берілген технологиялық режимдерге және олардың параметрлерін реттеуге сәйкес электр пештерде баяу балқитын металдар мен қорытпалардың тотығын, қышқылын, тұздарын қалпына келтіру процессін жүргізу, сондай-ақ біліктілігі анағұрлым жоғарыаппаратшының басшылығымен үштен жоғары қыздыру аймағымен электр пештерде қызмет көрсету. Бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіші және дайын өнімнің сапасы бойынша пештік температуралық режимін және қалпына келтірудің технологиялық процестерін бақылау. Сынамаларды іріктеу. Пешті басқару пультына қызмет көрсету, оның герметикалығын тексеру. Пештерді қосу және сөндіру алдында пешті және регенерациялық жүйені азотпен тазарту. Қайықшаларды пештерге тиеу және дайын өнімді түсіру. Қалпына келтіру пештеріне, сутек регенерациясы мен басқа жабдықтардың қондырғыларына қызмет көрсету, оларды жөндеуге қатысу. Техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қалпына келтіру пештерінің құрылғысы және сутек регенерациясының қондырғысы, қайықшаларды тиеу-түсірудің пневматикалық тәсімдері, сутекті пештерге және суды - тоңазытқыш пен гидрожапқыштарға келтіру жүйесі, шикіқұрамның құрамы, әртүрлі қалпына келтіргіштермен қалпына келтірудің технологиялық процессі, қалпына келтіру процессінің режимін температура және қайықшалардың қозғалу уақыты бойынша реттеу, қайықшаларды тиеу және түсіруді тәртібі мен режимдері, ақаулардың түрлері және оның алдын алу мен жоюдың тәсілдері, шикізат пен дайын өнім сапасына қойылатын талаптар, техникалық құжаттаманы рәсімдеу ережесі, өндірістік-техникалық даярлау бағдарламасы көлемінде физика, химия, электротехника негіздері.

16. Қалпына келтіру аппаратшысы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Үштен жоғары қыздыру аймағымен электр пештерде баяу балқитын металдар мен қорытпалардың тотығын, қышқылын, тұздарын қалпына келтіру процессін жүргізу. Талдау деректері бойынша технологиялық режимнің параметрлерін түзету. Қалпына келтірудің технологиялық процесінің барысын, пештің температуралық режимін, сутек пен азоттың шығынын және қысымын; газүрлегіштердің жағдайын және жұмысын бақылау. Барлық жүйенің су және газ теңгерілімнің шығысына гидрожапқыштарды реттеу. Металды қалпына келтіру дәрежесін және сыртқы түрі бойынша барлық өңдеу сатысында қолданылатын материалдар мен жартылай дайын өнімнің сапасын белгілеу. Дайын өнімді тексеру, оған есеп жүргізу және таңбалау. Алынатын шикізат пен дайын өнімді өлшеуді бақылау. Қызмет көрсетілетін жабдықты ағымда жөндеу.

Білуге тиіс: қалпына келтіру пештерінің әртүрлі типінің конструкциясы, регенерационды жүйенің, газүрлегіш машиналардың, бақылау-өлшеу аспаптарының, автоматика және сигнализация құралдарының құрылғысы, қалпына келтіру процессінің физикалық-химиялық негіздері және оның тәсілдері, сутекті регенерациялау процессінің негізі, газ теңгерілімін реттеу тәсілі, сыртқы түрі бойынша металдарды қалпына келтіру дәрежесін және дайын өнімнің сапасын белгілеу әдістері, пештердің және басқа да жабдықтардың жұмысындағы ақаулық себептері, оны жою әдістері.

Танталды электр химиялық өндіру аппаратшысы
17. Танталды электр химиялық өндіру аппаратшысы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Материалдарды электролиздеуге және жабдықты жұмысқа дайындау. Фторлы және хлорлы тұздарды кептіру және шаншу. Электролиттің қайтармасын ұсақтау. Танталдың бес тотығын және ниобийді ілу және кептіру.

Білуге тиіс: электрлі кептіргіш шкафтарды және шаншу пештерінің міндеті, құрылғысы, шикіқұрамның құрамы мен оның компоненттерінің қасиеті, электролизді және вакуумды-термиялық қондырғыларына қызмет көрсету ережесі, бақылау-өлшеу аспаптарын және техникалық таразыларды пайдалану ережесі және жұмыс принципі.

18. Танталды электр химиялық өндіру аппаратшысы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Танталды, ниобий мен қорытпаларды электролиздеу процессін жүргізу; біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен электролиздің қондырғыларындағы катодты шөгінділерді тазарту және вакуумды-термиялық тазалау. Электрлі кептіргіш шкафтарға, шаншу пештеріне, электролизді және вакуумды-термиялық тазалау қондырғыларына қызмет көрсету. Компоненттерді дайындау, электролитті құрастыру және танталды электролиздеу үшін бес тотықты ниобийді мөлшерлеу. Вакуммуды-термиялық тазалау қондырғыларында танталды ұнтақтарды және катодты шөгінділерді ылғалдау және газсыздандыру. Вакуумды-термиялық тазалаудан кейін отбақыраштардан катодты шөгінділерді түсіру және оны одан әрі өңдеуге жіберу. Пайдаланылған электролитті түсіру және өндіріске қайтару. Белгіленген техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: электролиз және вакуумды-термиялық тазалау қондырғыларының құрылғысы мен міндеті, электроэнергияны, қысылған ауаны, аргонды және сутекті қондырғыларға келтіру құрылғысы және тәсімі, физикалық-химиялық негіздер және электролиздеу, тұздан ажырату, газсыздандыру режимі, электролиттің құрамы, шикізатты құрастырушы компоненттердің қасиеті және оның процеске әсері, танталдың, ниобийдің, қорытпалардың негізгі қасиеттері және қолданылуы, ақаулардың түрлері және оны жоюдың тәсілдері.

19. Танталды электр химиялық өндіру аппаратшысы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электролиз және вакуумлы-термиялық тазалау қондырғыларында танталды, ниобий мен қорытпаларды электролиздеу, катодтық шөгінділерден тазалау. Электролитті конденсаторлар және электр пештердегі катодтық шөгінділер үшін тантал мен жоғары таза қорытпалардың ұнтақтарын ылғалдау және газсыздандыру. Танталды электр тазарту. Қорытпаларды дайындау үшін бес тотықты ниобий қоспаларын құрастыру. Электр пештеріне, сорғыларға, вакуумды жүйелерге, сутекті тазалау және кептіру жүйелеріне қызмет көрсету. Алынатын металдың сапасын белгілеу. Белгілі түйіршікті ұнтақтарды алу мақсатында электролиз процессінің режимін реттеу. Электр пештердің және басқа да қызмет көрсететін жабдықтардың жағдайын және пайдалануды бақылау. Жабдықтардың жұмыс көрсеткіштерін есепке алу.

Білуге тиіс: электролиз және вакуумды-термиялық тазалау қондырғыларының конструктивтік ерекшеліктері, сутекті тазалау және кептіру жүйесінің жұмыс принципі, танталдан бұйымдар жасау үшін тазалықтың маңызы, электролитті конденсаторлар үшін танталдың ұнтағына және жоғары таза қорытпаларға қойылатын техникалық талаптар, тантал мен қорытпалардың қалдықтарын өңдеу технологиясы.

Баяу балқитын металдардың химиялық жартылай дайын
өнімдерін дайындаушы
20. Баяу балқитын металдардың химиялық жартылай дайын
өнімдерін дайындаушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Баяу балқитын металдардың химиялық жартылай дайын өнімдерді дайындау. Вольфрам мен молибден тотықтарын елеу, тарту. Молибденді, молибдат аммонийді кептіру және өндіріс қалдықтарын шаншу. Вольфрамды қышқылдарды еріту және тазалау. Ерітінділерді толтыру, сүзу және булау. Электрлі кептіргіш шкафтарды және пештерді, диірмендерді, араластырушыларды тиеу және түсіру. Пештердің және кептіргіш шкафтардың температурасын өлшеу. Вольфрамды ангидридті алу, сіңіру, араластыру және елеу.

Білуге тиіс: вольфрамды ангидридті алу үшін химиялық жабдықтардың және пештердің қызметінің принципі, қолданылатын материалдардың элементар химиялық қасиеті, бақылау-өлшеу аспаптарын қолдану міндеті және ережесі, пештерде және кептіргіш шкафтарда температураны реттеу және өлшеу тәсілдері, дистилляторға және бу қазандықтарына буды берді реттеу тәсілдері.

21. Баяу балқитын металдардың химиялық жартылай дайын
өнімдерін дайындаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Әртүрлі жапсырма және тантал ұнтақтарымен вольфрамды және молибденді тотықтарды, ангидридтерді алу. Химиялық таза тұздардан және газ тәрізді аммиактардан жапсырмалар мен әртүрлі ерітінділер дайындау. Ангидридтерді химиялық таза тұздардың әртүрлі ерітінділерін сіңіру, араластыру және елеу. Су және қышқылдық өңдеу, танталды ұнтақтарды кептіру, тарту, елеу. Материалдар мен өнімді сыртқы түрі бойынша белгілеу. Ареометрдің көмегімен әртүрлі ерітінділердің үлес салмағын белгілеу. Радиоактивті заттармен жұмыс жасау.

Білуге тиіс: вольфрамның, молибденнің, танталдың, қорытпалардың олардың негізінде және оларды өндіру кезінде қолданылатын барлық химикаттардың химиялық қасиеті, сорты және маркасы, вольфрамды ангидрид алу үшін химиялық жабдықтардың және пештердің құрылғысы, тантал ұнтағын алу технологиясы, оның өңдеу және баспалауға дайындау, металдық тантал қалдықтарын өңдеу және қалпына келтіру процессінен келіп түсетін қалдықтардан фторлы тантал алу технологиясы, бастапқы материалдар мен алынатын жартылай дайын өнімдерге қойылатын талаптар.

22. Баяу балқитын металдардың химиялық жартылай дайын
өнімдерін дайындаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сирек және радиоактивті металдармен вольфрам қорытпаларын дайындау үшін жоғары таза тантал ұнтақтарын және қоспаларды алу. Ұнтақтарды тарту, елеу, араластыру, елеу, ылғалдау. Ұнтақтардың қоспасын баспалауға дайындау. Қоспалар мен компоненттерді құрамын талдау үшін ұнтақтар мен штабиктердің сынамаларын іріктеу. Сыртқы түрі және химиялық талдау бойынша шикізат, жартылай дайын өнімнің және дайын өнімнің сапасын белгілеу.

Білуге тиіс: сирек радиоактивті металлдар бар қорытпаларды алу үшін жабдықтар мен пештердің құрылғысы, вольфрам, тантал, ниобий қорытпаларын алу, оларды өңдеу және баспалауға дайындау технологиясы, аса таза металдар алу үшін тұздарды тазалау технологиясы.

Сормайттың шыбықтарын өңдеуші
23. Сормайттың шыбықтарын өңдеуші 1-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Пішімбілікті барабандарда сормайттың шыбықтарын механикалық өңдеу, оларды өңдеуден кейін тиеу және түсіру. Шыбықтардың сынамаларын іріктеу және оларды өңдеу сапасын белгілеу. Зімпаралы таста шыбықтардың аяғын қайрау. Шыбықтарды оларды балқыту нөмірін көрсетіп байлау. Пішімбілікті барабандарға қызмет көрсету. Қызмет көрсетілетін жабдықтардың жұмысында ақаулықтарды анықтау және жою және оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: пішімбілікті барабандардың құрылғысы, өңдеу ұзақтығы және сормайт шыбықтарын өңдеу сапасына қойылатын талаптар.

Қатты қорытпа бұйымдарды өңдеуші
24. Қатты қорытпа бұйымдарды өңдеуші 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жентектеуден кейін құрғақ тәсілмен, қолмен түрпілеу және кесу құрал-саймандарымен қатты қорытпа бұйымдарды және ұнтақ металлургиясының бұйымдарын тазалау. Қатты қорытпалы шикізат бұйымдарының жоғарғы бетінен /, жарықшаларды, қылаулар мен лайларды жою. Торы үшкір жүзімен фаскаларды орнату. Жентектеуден кейін ұнтақты металлургия бұйымдарының пакетін аршу. Металды төсем шығыршықтары мен бұйымдардан қызуды тазалау. Бұйымдарды таңбалау және оны тараларға салу, сөрелерге орнату. Қалдықтарды жинау және сұрыптау.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтардың құрылғысы, бұйымның сапасына қойылатын талаптар, бұйымдардың ақауларын жою тәсілдері, бақылау-өлшеу құрал-саймандарын пайдалану ережелері.

25. Қатты қорытпа бұйымдарды өңдеуші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Шалыстықты, үгітінділерді, жарықшаларды жою қайрау станоктарында құрғақ тәсілмен қатты қорытпаларға фаскаларды орнату. Металл кесуші станоктарда өлшем ақауын түзету. Құрал-сайманды бұйымдардың әртүрлі қалыптары үшін құралдарды, ұстағыштарды дайындау. Станоктарда ажарлау шеңберін ауыстыру. өнімді қабылдау және тапсыру. Қызмет көрсетілетін жабдықтардың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою және оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: әртүрлі типті станоктардың қондырғысы, қорытпалардың маркалары, стандартты бұйымдардың қалыптары, бақылау-өлшеу құрал-саймандарын пайдалану ережесі.

Темірді қалпына келтіретін және темір ұнтақтарды
жұмсартатын пешші
26. Темірді қалпына келтіретін және темір ұнтақтарды
жұмсартатын пешші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен әртүрлі конструкциялы электрлі және газ пештерінде темір ұнтақтарды жұмсарту процессін жүргізу. Пештің температуралық режимін және пештен дайын өнімнің шығуын бақылау. Сынамаларды іріктеу. Пешті пайдалану және темір ұнтақтардың графикасы бойынша ережелерді сақтау.

Білуге тиіс: жұмсарту пештері жұмысының принципі, темір ұнтақтарды жұмсарту процессінің негізі, ұнтақтардың, қалпына келтіру және инертті газдардың сапасына қойылатын талаптар, газ коммуникациясының тәсімі және газды пайдалану ережесі, белгіленген сигнализация.

27. Темірді қалпына келтіретін және темір ұнтақтарды
жұмсартатын пешші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Темір ұнтақтарды өздігінен жұмсарту және біліктілігі анағұрлым жоғары пешшінің басшылығымен әртүрлі конструкциялы электрлі және газ пештерінде технологиялық және өндірістік нұсқаулықтарға сәйкес темір тотықтарын қалпына келтіру жолымен кеуек темірді алу процессін жүргізу. Пештердің материалдармен, қалпына келтіру және инертті газдармен қоректелуін, айналма пештердің орталық құбырларын жұмсарту және айналу жылдамдығы процессінің қарқындылығын реттеу. Пештерге, тоңазытқыштарға және басқа да жабдықтарға қызмет көрсету, оларды жөндеуге қатысу. Пештерді туннель вагондарымен, капсельдермен, табандықтармен, кюбельдермен тиеу және пештерден кеуек темірлерді түсіру. Пайдалану пештерінің ережесін, қалпына келтіру режимдері мен кестесін сақтау. Жабдықтың жұмыс көрсеткіштерін жазу және шығарылатын өнімге есеп жүргізу.

Білуге тиіс: жұмсарту және қалпына келтіру пештерінің, бақылау-өлшеу аппаратурасы мен пеш автоматикасының құрылғысы және режимі, темір ұнтақтарды жұмсартудың технологиялық процесі, темір тотықтарын әртүрлі қалпына келтіргіштермен қалпына келтіру процесінің негіздері, шикіқұрамның құрамы, темір тотықтары мен кеуекті темірдің сапасына қойылатын талаптар, жұмсарту процестерін реттеу тәртібі және тәсілдері, өнім ақауларының алдын алу және жою, дабыл қағу жүйесін.

28. Темірді қалпына келтіретін және темір ұнтақтарын
жұмсартатын пешші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Технологиялық және өндірістік нұсқаулықтарға сәйкес сағатына 2 т-ға дейін өндіретін темірді тікелей қалпына келтіретін газ және электр пештерінде темір тотықтарын қалпына келтіру жолымен кричті және кеуек темір алудың технологиялық процесін жүргізу. Балқыту, шикізат және отынның жұмсалуын, пештің жабдығы мен футерлеу жағдайын, бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін қадағалау. Пештің жұмысы журналын жүргізу. Технологиялық процестің температуралық және газ режимін, газдың, ауаның қысымын реттеу. Пешті басқару пультіне қызмет көрсету. Пештің герметикалығын тексеру. Газдың кемуін жою. Пешті жөндеу. Жөндеуден кейін пеш пен тетіктерді қабылдап алуға қатысу.

Білуге тиіс: кинематикалық тәсімдерді, техникалық пайдалану ережесін және қалпына келтіру, газ және су коммуникацияларының жұмыс режимін, кричті және кеуек темір алудың технологиялық процесін, алынатын жартылай өнімнің химиялық құрамы мен қасиетін, материалдардың жұмсалу нормасын, пештердің өнімділігін арттыру және шығарылатын өнімнің сапасын жақсарту тәсілдерін.

29. Темірді қалпына келтіретін және темір ұнтақтарын
жұмсартатын пешші 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сағатына 2 т-ға дейін және одан да көп өндіретін пештерде темірді тікелей қалпына келтіретін кричті және кеуек темір алудың технологиялық процесін жүргізу. Талдау немесе бақылау өлшеу нәтижелері бойынша өнімнің сапасын айқындау. Техникалық құжаттаманы жүргізу. Төмендеу білікті пешшілерді басқару.

Білуге тиіс: пеш құрылымдарын, сумен және газбен жабдықтау тәсімдерін, дайын өнімнің сапасына қойылатын талаптарды, жабдықтың қатардан шығып қалуының себептері мен оларды жою тәсілдерін.

Орта арнайы білім талап етіледі.

Қатты қорытпаларды нығыздаушы
30. Қатты қорытпаларды нығыздаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қатты қорытпалар қоспаларынан және қатты қорытпалы металлдардың ұнтақтары мен олардың қорытпаларынан жасалған бұйымдарын, сондай-ақ сирек және радибелсенді металлдардың қоспаларынан жасалған бұйымдарды, барлық маркалар мен композициялардың байланыстарын, гидравликалық нығыздағыштар мен автомат нығыздағыштарда жасанды алмастарды өндіруге арналған контейнерлерді суықтай және ыстықтай нығыздау процесін жүргізу. Нығыздағыштар, автоматты қалағыштардың жұмысын бақылау. Нығыздағыштар мен нығыздағыш режимінің берілген қысымын қадағалау. Автомат нығыздағышты бағдарламалық басқаруға қызмет көрсету. Нығыздағыш формалардың жиынтығын, қоспаларды, шектеулерді және аспаптардың ілмектерін іріктеу. Нығыздағыш формаларға немесе нығыздағыштың арнайы бункерлеріне қоспаларды өлшеу, тиеу. Нығыздағыш қысымын реттеу. Нығыздалған бұйымдардың мөлшерін және салмағын кезең-кезеңімен бақылау. Нығыздалған бұйымдарды нығыздағыштардан алу және оларды ыдыстарға салу. Пуансондарды тазалау, түзету, ауыстыру және оларды жөндеуге қатысу. Механикалық эксцентрикті нығыздағышта құрыш түтіктерді алдын-ала шынықтырып, тазартып және майсыздандырып қысу. Құйылған карбидтерді түтіктерге құю және оларды дірілді станокта тығыздау. Түтікті рэлитті даярлау, түтіктерді таңбалау. Шығарылатын өнімді есептеу. Қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысында ұсақ ақаулықтарды анықтау және жою. Нығыздағыш тетіктерін жөндеу. Техникалық құжаттаманы жүргізу. Шикізат, материалдар, даяр өнімді тасымалдау. Көтергіш-көлік жабдығын басқару. Жұмыс орнын жинастыру.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылғысын және пайдалану ережесін, орындалатын жұмыстың технологиялық процесін, нығыздаудың қарапайым теориясын, қоспалар қорытпаларының маркаларын, шығарылатын өнімнің түрлерін, шикізаттың, материалдың жұмсалу нормаларын, шығарылатын өнімнің және қолданылатын шикізат пен аспаптардың мөлшеріне, сапасына қойылатын талаптарды, бақылау-өлшеу аспаптарын, айлабұйымдарды және басқа да аспаптарды пайдалану ережесін, ақаулықтардың түрлерін және олардың алдын-алу және жою тәсілдерін, нығыздағыш тетіктерін жөндеу тәсілдерін, түтікті рэлит дайындау және түтіктерді таңбалау тәсілдерін, дабыл қағу және көтергіш-көлік жабдығын басқару ережесін.

31. Қатты қорытпаларды нығыздаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Баяу балқитын металлдардың арнайы балқымалардан ыстық күйінде созылыңқы нығыздағыштарда жасалған қабырғалары жұқа түтіктерді немесе басқа да бұйымдарды қайта тереңдетіп тарту процессін жүргізу. Қоспаларды нығыздағыш бункерге тиеу. Баяу балқитын металдарды және қорытпалардан жасалған штабиктерді, пластиналарды және брикеттерді бір уақытта жентектеу арқылы нығыздау процесін жүргізу. Жентектеу температурасын, қысымды және нығыздау жылдамдығын реттеу. Нығыздау (тарту) процесінің аяқталу уақытын анықтау. Нығыздау құралдарын ауыстыру. Бұйымдардың мөлшері мен олардың сапасын бақылау. Нығыздағыштың жұмысындағы ақаулықтарды жөндеу, анықтау және жою.

Білуге тиіс: баяу балқитын қорытпалардан жасалған жұқа қабырғалы түтіктерді тартудың технологиялық процесін, әртүрлі маркалардағы қорытпалардың түрлері, міндеті және негізгі қасиеттерін, стандартты бұйымдардың нысандарын, бұйымдардың ақаулықтарының пайда болу себептері мен олардың алдын-алу және жою тәсілдерін.

32. Қатты қорытпаларды нығыздаушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Пластифицирленген қатты қорытпалардан гидравликалық нығыздағыштарда алынатын мундштуктілі әртүрлі бейіндегі жұқа қабырғалы түтіктер мен өзекшелерді нығыздау процесін жүргізу. Нығыздағышты жұмыстың тапсырылған режиміне келтіру. Қатты пластифицирленген қорытпаның брикетін нығыздағыштың жұмыс камерасына салу. Нығыздағыш аспапты (мундштук) ауыстыру. Нығыздағыштың жұмысын қадағалау және нығыздағыш қысымы мен жылдамдығын реттеу. Нығыз қалдықтан бұйымдарды кесіп тастау. Бақылау-өлшеу аспаптарын пайдаланып бұйымдардың мөлшерін және олардың сапасын кезең-кезеңімен бақылау. Реактордағы пластификаторды және араластырғыштағы пластифицирленген қорытпаны әзірлеу. Гидравликалық пресстердегі қорытпалардан жасалған брикеттерді нығыздау. Пресстерге, араластырғыштарға, реакторларға, кептіру шкафтарына, көлік құралдарына қызмет көрсету. Қызмет көрсетілетін жабдықты жөндеу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылғысы мен пайдалану ережесі, пластификатор және оның құрамдас бөліктерінің құрамы және қасиеті, шығарылатын өнімнің түрлері, пластифицирленген қатты қорытпалардың маркалары мен оларды даярлау тәсілдері, жұқа қабырғалы түтіктер мен өзекшелерді нығыздау технологиясы, бақылау-өлшеу аспаптары мен құралдарының құрылғысы және пайдалану ережесі, қызмет көрсетілетін технологиялық жабдықты жөндеу және ретке келтіру тәсілдері мен тәртібі, даяр өнімнің, жартылай фабрикаттар мен шикізаттардың техникалық шарттары мен сапасына қойылатын талаптары, өндірістік-техникалық оқыту бағдарламасы көлемінде химия, физика, электротехника, вакуумды техника, гидравлика негіздері.

Пакеттерді құрастырушы
33. Пакеттерді құрастырушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жентектеуге арналған тәптіштерді айналатын үстелге орнатылған түптегі пакеттерге құрастыру. Болат даярламаларды құрастыруға даярлау: бетін тазарту, майсыздандыру және ауада кептіру. Даярламаларды шалыстыққа тексеру. Болат каркастарды ұнтақпен тозаңдандыру. Нығыздалған бұйымдарды тозаңдандырылған каркастарға қалау. Төсем қағазды әзірлеу. Пакеттерді жентектеуге беру.

Білуге тиіс: даярламалардың техникалық шарттары мен сапасына қойылатын талаптар, қолданылатын ұнтақтардың міндеті және оларды пайдалану ережесі, әртүрлі бұйымдарды құрастыру кезектілігі, түптің құрылғысы, графитті, отқа төзімді сырды, қағазды және басқа да бөлетін материалдарды құрастырғанда қолданылатын тәсілдері және олардың міндеті.

Баяу балқитын металдардан жасалған бұйымдарды дәнекерлеуші
34. Баяу балқитын металдардан жасалған бұйымдарды
дәнекерлеуші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қаттамалар мен вольфрамнан, молибденнен және басқа да баяу балқитын металдардан жасалған, сондай-ақ, сирек және радиоактивті материалдар қосылған басқа да бұйымдарды пісіру аппараттарында пісіру және жұмсарту. Түрлі құрылымдағы мен маркадағы аппараттарды реттеу, ұсақ жөндеу және тазалау. Газ бен судың икемді иінділерін бөлшектеу және пісіру аппараттарына құрастыру. Аппараттарды түсіру және тиеу. Пісіру режимін анықтау үшін қаттамаларды қайта балқыту. Қаттамалардың және басқа да бұйымдардың сапасын сыртқы түріне қарай анықтау. Пісіру режимін бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштері бойынша қолдау. Газдың және суыту сұйығының температурасын, берілу жылдамдығын реттеу. Қызмет көрсететін жабдықтың жұмысындағы ақауларды анықтау және жою, оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: пісіру аппараттарының токпен, сутегімен және суыту суымен қоректендіру схемасының құрылымын, бақылау-өлшеу аспаптарының нысанын және қолдану ережесін, сутегін кептіру жүйесі құрылымының принципін, қолданылатын материалдардың қасиеті мен маркасын, пісіру және жұмсарту режимдерін, бұйымдардың сыртқы түріне қойылатын талаптарды.

Күйежентектеуші
35. Күйежентектеуші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Ұнтақ металлургия әдісімен дайындалған престелген, қатты балқыма бұйымдардың, болат каркасты ұнтақтардан престелген, пакеттерге, отырғызу және қорғаныс ортасы бар әдістемелік пештерге жиналған бұйымдарды күйежентектеу процесін біліктілігі анағұрлым жоғары күйежентектеушінің басшылығымен жүргізу. Сеппені дайындау және оны қайықшаларға толтыру. Бұйымды күйежентектеу үшін қайықшаға орнату және күйежектелгеннен кейін оны түсіріп алу. Металл бұйым салынған пакеттерді контейнерге орнату. Контейнерлерді тоңазытқышта салқындату. Контейнерлерді құмнан, күлден және басқа да ласнаулардан тазарту. 4-разрядта көрсетілген жекелеген жұмыстарды біліктілігі анағұрлым жоғары күйежентектеушінің басшылығымен орындау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтың жұмыс істеу принципін, күйежентектеудің технологиялық процесінің мәнін, сутегімен және азотпен жұмыс істеу ережесін, сеппелердің нысанын, түрлері мен қасиеттерін, күйежентектелетін бұйымдардың сапасына қойылатын талаптарды.

36. Күйежентектеуші 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Ұнтақ металлургия әдісімен дайындалған престелген, қатты балқыма бұйымдардың, болат каркасты ұнтақтардан престелген, пакеттерге, отырғызу және қорғаныс ортасы бар әдістемелік пештерге жиналған бұйымдарды күйежентектеу процесін жүргізу. Бұйым салынған қайықшаларды, графит тарелкелерді пешке қою және оны пештен алу. Қосу және түсіру алдында пешті жұмысқа дайындау. Күйежентектелетін бұйымдардың пісіру маркасына сәйкес күйежентектеудің технологиялық режимін таңдау. Берілген технологиялық режимге сәйкес пештің жұмысын итергішпен және басқа да көмекші құралмен басқару. Пештің температура режимін: температураның көтерілуін, ұстау уақытын, суыту жылдамдаған бақылау. Газдың және суытушы судың берілуін реттеу. Итергіштің қайықшаларды берілген жылдамдықпен қозғауын реттеу. Суытқаннан кейін кететін судың температурасын, бұйымды күйежентектеу және суыту кезінде газдың қысым мен шығысын қадағалау және бақылау. Дайын өнімнің сапасын бақылау және оны тапсырыс, марка, қалып мөлшері бойынша сұрыптау. Пеш жұмысы көрсеткіштерінің есебін жүргізу. Қызмет көрсететін жабдықтың жұмысындағы ақауларды анықтау және жою, оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтың құрылымын, күйежентектеудің технологиялық режимін, коммуникациялар схемасын, технологиялық параметрлердің (температураның, қысымның, үстіңгі қабат тазалығының, уақыттың) бұйымның сапасына әсерін, бақылау-өлшеу аспаптарының нысанын және оларды пайдалану ережесін, пластификатордың физикалық-химиялық қасиеттерін, брактың алдын алу және жою тәсілдерін, физика, электротехника негіздерін.

37. Күйежентектеуші 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сирек металдар ұнтақтарынан престелген бұйымдарды, баяу балқитын метал карбидтерін орамасымен вакуумды тигельді индукциялық пештерде немесе вакуумды туннельді және тоқтаусыз жұмыс істейтін шахталық пештерде күйежентектеу процесін біліктілігі анағұрлым жоғары күйежентектеушінің басшылығымен жүргізу. Тиемелерді қалыптастыру. Пешті жұмысқа дайындау. Температуралық қисық сызықты есептеу және солар бойынша вакуумді күйежентектеу пештерінің тиелетін жұмыс аймақтарын анықтау. Пештерге, басқару пультіне, вакуумді насостарға, вакуум жүйесінің басқа да тораптарына, генераторға, су суыту жүйесі мен басқа да жабдықтарға қызмет көрсету. Пештегі вакуумның шамасын, пештің температуралық режимін бақылау және реттеу. Температуралық қисық сызықтың жай-күйін бақылау эталондарын тиеу арқылы тұрақты бақылау. Температураны белгілі бір уақыт аралығында оптикалық пирометрмен өлшеу. Вакуум сорғылардағы майдың деңгейін бақылау және май құю. Күйежентектелген бұйымдарды суыту үшін газдың берілуін реттеу, суыту сапасы мен бақылау-өлшеу приборларының көрсеткіштерін қадағалау. Сынама алу. Контейнерлерді майлау. Бұйымдардың ақауын түзету. Дайын өнімді сыртқы түріне қарай анықтау. Пешті және вакуум жүйесін тазалау. Күйежентектелген бұйымдарды тапсырыс, марка, қалып мөлшері бойынша сұрыптау. Қызмет көрсететін жабдықты профилактикалық қарау және оларды жөндеуге қатысу. Графитті қыздырғыштарды, насос жылытқыштарды, жылу изоляциясы прокладкаларын біліктілігі анағұрлым жоғары күйежентектеушінің басшылығымен жөндеу. Пеш жұмысындағы ұсақ ақауларды жою. Техникалық құжаттаманы жүргізу. Жұмыс орнын таза ұстау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін вакуум пештерінің, вакуум насостарының, автоматика жабдықтарының және дабылдатқыштың, басқа да жабдықтардың құрылымын, бақылау-өлшеу приборлары мен олардың көрсеткіштерін пайдалану және қолдану ережесін, қызмет көрсететін жабдық сызбасын, көтеру механизмдерін қолдану ережесін, күйежентектелетін бұйымдардың түрлі балқыма маркаларына арналған күйежентектеудің технологиялық процесі мен температура режимін, температуралық қысық сызықты есептеу әдістері мен оларды бақылау тәсілдерін, күйежентектеу технологиялық процесінің бұзылғаны туралы дабылдатқыш қарау әйнегінің қараю сипатын, дайын өнім мен шығу өнімдерінің сапасына қойылатын техникалық талаптарды, қаттама мен пластина алу технологиясын, сутегінің, азоттың және фреонның қасиеттерін, контейнедің және вакуумды резинадағы прокладкалардың мөлшерін және олардың тозу шектерін, физика, электротехника, химия, электроника, вакуумды техника негіздерін кәсіптік-техникалық оқу бағдарламасы көлемінде.

38. Күйежентектеуші 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сирек металдар ұнтақтарынан престелген бұйымдарды, баяу балқитын метал карбидтерін орамасымен вакуумды туннельді және тоқтаусыз жұмыс істейтін шахталық пештерде күйежентектеу процесін жүргізу. Вакуумдеу, пештегі вакуум шамасын бақылау және реттеу. Термобу шамдарын ауыстыру. Шамның қызу тогін анықтау. Тоқтаусыз жұмыс істейтін вакуумды пешті қосу алдында жұмысқа дайындау. Пештің температуралық қисық сызығын есептеу. Пештік температуралық режимін бақылау және реттеу. Өзі жазатын приборлардағы диаграммалық лентаны ауыстыру. Жұмыс тогін белгілеу. Температураны өлшеу, термобуды, радиациялық пирометрлерді ауыстыру. Температуралық қисық сызықты тұрақты бақылау. Вакуум жүйесі мен пештік қымталуын тексеру. "Ағындарды" есептеу. Вакуум жүйесінің ақаулы жұмыс себебін жою. Өнім балқымасының маркасына орай температура режимін түзету. Тоңазытқыштың жай-күйін қадағалау. Суыту жүйесіне судың берілуін реттеу. Арнайы жақпа дайындап контейнерді майлау. Дайын өнімнің сапасын сыртқы түріне қарай анықтау. Бұйымның брак болу себебін жою. Қызмет көрсететін жабдықты реттеу және оны жөндеуге қатысу. Графитті жылытқыштарды, насос қыздырғыштарын, прокладкаларды, термооқшаулауды жөндеу. Техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтың, бақылау-өлшеу аспаптарының, автоматика және дабылдатқыш құралдарының құрылымын, вакуумды, сутегі, электр, механикалық, су суыту жүйесін, дайын өнімнің сапасына қойылатын техникалық талаптарды, графитті жылытқыштар мен бөлшектерінің мөлшері мен жол берілетін шектеулерді, жабдықтың қалыпты жұмысының бұзылу себептерін, материалдардың күйежентектеу кезінде физикалық-химиялық қасиеттері мен құрылымының өзгеру сипатын, физика, химия, электротехника, вакуумды техника негіздерін, жылу оқшаулау материалдарының қасиетін, қызмет көрсететін жабдықты реттеу тәсілдерін, техникалық құжаттаманы жүргізу ережесін.

Қатты балқыма өнімдерін өңдейтін станокшы
39. Қатты балқыма өнімдерін өңдейтін станокшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Үңгуіштерді, зенкерлерді, өзекшелерді, бұрғыларды, белгішілерді, фрездерді, фильердерді, штамп бөлшектері мен қатты балқыма дайындамаларынан жасалған басқа да бұйымдарды токарлық, фрезерлік, бұрғылау, жонушы, қайраушы станоктарда дайындау және өңдеу. Артық жиекті алып астау және фасонды қабат алу мақсатымен күйежентектелген қатты балқымадан жасалған дайындаманы өңдеу.

Білуге тиіс: токарлық, фрезерлік, бұрғылау, жонушы, қайраушы станоктардың құрылымын, универсальдік айлабұйымдардың құрылымы мен пайдалану ережесін, пластиктелген және күйежентектелген қатты балқыманы өңдеу үшін қолданылатын, қатты балқымамен және аса қатты материалдардан жасалған қадаумен арқауландырылған кесу құралын қайраудың геометриясы мен технологиясын, қатты балқыма бұйымдарын жасауға қажетті универсальді және арнаулы бақылау-өлшеу құралының құрылымын және оны қолдану ережесін.

Қатты балқыма және баяу балқитын металлдардан жасалған
бұйымдарды ажарлаушы
40. Қатты балқыма және баяу балқитын металлдардан жасалған
бұйымдарды ажарлаушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Технологиясы бойынша орнатылған жабдықтардың режиміне және өңделетін пластиналарға қосымша талаптары жоқ, ажарлау, жазық сапаландыру станоктарында және көлемді дірілді жемірлік өңдеу станоктарында дәлдігі және кедір-бұдырлығы R_а 1,25-0,63 (7-8 класс тазалығы) қалыпты дәрежелі қатты қорытпа және баяу балқитын металдардан жасалған пластиналарды ажарлау, сапаландыру және дірілді жемірлік өңдеу. Станоктар мен құралдарда бөлшектерді орнату және салыстыру. Шаңжинағыштырды, циклондарды, ылғалұстағыштарды және басқа да қызмет көрсететін жабдықтарды тазалау. Қалдықтарды жинау және сұрыптау. Материалдарды, дайындамаларды және дайын өнімді тасымалдау. Қызмет көрсететін жабдықты және жұмыс орнын тазалықты ұстау.

Білуге тиіс: бір типті ажарлау станоктарының құрылғысы, едәуір таралған құралдардың атауы, міндеті және қолдану шарты, бақылау-өлшеу құрал-саймандарының қарапайым және орташа күрделі құрылғысы, ажарлау дөңгелегі туралы негізгі мәліметтер, рұқсаттар мен қондырулар, дәлдік дәрежесі және кедір-бұдыр параметрлері (өңдеу тазалығының кластары) туралы негізгі мәліметтер, салқындатқыш және майлау сұйықтығының міндеті және қасиеті.

41. Қатты балқыма және баяу балқитын металлдардан
жасалған бұйымдарды ажарлаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Технологиясы бойынша орнатылған жабдықтардың режиміне және өңделетін пластиналарға қосымша талаптары жоқ, ажарлау, жазық сапаландыру станоктарында және көлемді дірілді жемірлік өңдеу станоктарында дәлдігі және кедір-бұдырлығы R_а 0,63-,32 (7-8 класс тазалығы) қалыпты дәрежелі қатты қорытпа және баяу балқитын металдардан жасалған пластиналарды ажарлау, сапаландыру және дірілді жемірлік өңдеу. Қызмет көрсететін станоктарды жөндеу. Ажарлау дөңгелектерін орнату және тексеру, жүк көтергіш механизмдерді және құралдарды пайдаланумен дисктерді және таратушыларды түзеу. Индикатор бойынша салыстырумен станоктарда құралдар мен жарақтарды, бөлшектерді орнату. Станоктарда қайраумен кескіш қалыптарын түзету. Стандартты құрал-саймандар мен арнаулы құралдардың көмегімен өңдеу сапасын бақылау. Белгіленген технология бойынша өңделетін қоспаларды, суспензияларды және стандартты құрамдағы пасталарды дайындау. Өңделетін бұйымдарды тазалау және майсыздандыру.

Білуге тиіс: қатты қорытпа және баяу балқитын металдардан жасалған бұйымдарды технологиялық өңдеудің теориялық негізі, қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы, ережесі және дәлдікке тексеру, әмбебап және арнаулы құралдар мен жарақтардың құрылғысы және қолдану ережесі, бақылау-өлшеу құрал-саймандардың және аспаптардың міндеті және қолдану ережесі, ажарлау дөңгелектерін тексеру тәсілдері және өңделетін материалдар мен өңдеу тазалығына қарай оларды қолдану шарты, өңдеу процессінің параметрлері және оның өнім сапасына және біркелкілігіне әсері, қорытпа маркасына, қалыптарына және бұйымның талап ететін қасиеттеріне қарай өңдеу режимдерінің таңдау ережесі, қолданылатын материалдардың, ажарлау дөңгелектерінің және қалдықтардың сипаттамасы; негізгі қасиеттер, өңделетін материалдардың белгілері мен құрамы, дайындамалар мен бұйымдардың белгілері, сыныптау және техникалық талаптары, ақаудың түрі мен себебі, оны жоюдың тәсілі, стандартты жемірлік қоспалардың, суспензиялардың, пасталардың, тазалаушы және жуғыш ерітінділердің құрамы мен қасиеті, рұқсаттар мен қондырғылар, дәлдік дәрежесі және кедір-бұдыр параметрлері (өңдеу тазалығының кластары).

42. Қатты балқыма және баяу балқитын металлдардан жасалған
бұйымдарды ажарлаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Технологиясы бойынша орнатылған жабдықтардың режиміне және өңделетін пластиналарға қосымша талаптары жоқ, ажарлау, жазық сапаландыру станоктарында және көлемді дірілді жемірлік өңдеу станоктарында дәлдігі және кедір-бұдырлығы R_а 0,32-0,16 (7-8 класс тазалығы) қалыпты дәрежелі қатты қорытпа және баяу балқитын металдардан жасалған пластиналарды, илектеу талшықтарды, пішін бөлшектерін және басқа да бұйымдарды ажарлау, сапаландыру және дірілді жемірлік өңдеу. Қызмет көрсететін станоктарды жөндеу. Индикатор бойынша салыстырумен фасонды пішінді ажарлау дөңгелектерін, дисктер мен таратушыларды таңдау және тексеру. Станокта қайраумен фасонды кескіш қалыптарын түзету. Ажарлау және сапаландыру, оларды бұйымдарға қойылатын қосымша талаптарға қарай реттеу, оның ішінде стандартты емес дайындамаларды пайдалану және ақауды түзету кезінде процесс параметрлерін таңдау. Екі жазықта индикатор бойынша салыстырумен станоктарда бөлшектерді орнату. Арнаулы аспаптар мен оптикалық құрылғылардың көмегімен бұйымдардың өлшемін және өңдеу сапасын бақылау. Ультрадыбысты тазалау қондырғыларында бұйымдарды тазалау және жуу. Өңделетін қоспаларды, пасталарды, суспензиялар мен жуғыш ерітінділерді арнаулы техникалық талаптар бойынша дайындау. Қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою және оны жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: жоғары дәлдік дәрежедегі бұйымдарды өңдеу үшін қолданылатын станоктарды, бақылау - өлшеу аспаптары мен құралдарын дәлдікке тексеру және жөндеу ережесі, құрылғысы, кинематикалық тәсімі, өңдеу процессінің параметрлері және бұйымдарға қосымша талаптарды қамтамасыз ету үшін немесе арнайы жемірлік пасталар мен қоспаларды түзету тәсілдері, бұйымдардың арнайы талаптары кезінде қолданылатын материалдар мен ажарлау дөңгелектердің сипаттамасы, жоғары дәлдік дәрежесі бұйымдарына қойылатын техникалық талаптар.

43. Қатты балқыма және баяу балқитын металлдардан
жасалған бұйымдарды ажарлаушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жоғары және аса жоғары дәлдік дәрежесінде ажарлау, әртүрлі типті ажарлау және жазық сапаландыру станоктарында қатты және баяу балқитын металдардан жасалған пластиналарды, илектеу талшықтарды, пішін бөлшектерін R_а 0,32-0,16 (7-8 класс тазалығы) кедір-бұдыр параметрімен ысқылау және сапаландыру. Ерекше қасиеттерімен арнаулы стандартты емес құрамның қатты қорытпаларын өңдеу. өңдеу параметрлерін таңдау және өңдеу процессінде бұйымның (жарақтың) температурасының немесе қолданылатын материалдардың қасиеттерінің өзгеруіне байланысты реттеу.үш жазықта салыстырумен станоктарда бөлшектерді орнату. Эталондар мен бақылау бұйымдарын дайындау.

Білуге тиіс: қатты қорытпаларды өндіру және қолдану негіздері, қатты қорытпалардың физикалық қасиеттері және оның өңдеу режиміне әсері, аса жоғары дәлдік дәрежеде бұйымдарды өңдеу үшін қолданылатын ажарлау және жазық сапаландыру станоктарының конструктивті ерекшеліктері және дәлдікке тексеру ережесі, станоктарды жөндеумен байланысты есептер, күрделі бақылау-өлшеу құрал-саймандарын баптау және реттеу ережесі, стандартты емес қорытпаларды немесе бұйымдарды өңдеу кезінде берілген бұйымдардың қасиетін қамтамасыз ету үшін өңдеу режимдерін айқындау ережесі.

44. Қатты балқыма және баяу балқитын металлдардан
жасалған бұйымдарды ажарлаушы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Аса жоғары дәлдік дәрежесінде ажарлау, арнайы және әмбебап, оның ішінде автоматты және жартылау автоматты станоктарда тексерілген технология және өңдеу және өңделетін құрал-саймандардың режимін таңдауды қажет ететін технологиялар бойынша қатты және баяу балқитын металдардан жасалған пластиналарды, көшірмелерді, эталондарды, матрица элементтерін, пуансондарды, эксцентриктерді, білікшелерді, пішін бөлшектерін, сондай-ақ сараптамалық, бірегейлік, бағалы бөлшектер мен құрал-саймандарды R_а 0,32-0,16 (7-8 класс тазалығы) кедір-бұдыр параметрімен ысқылау және сапаландыру. Қажетті есептерді орындаумен станоктарды жөндеу.

Білуге тиіс: әртүрлі типті ажарлау станоктарының конструкциясы және дәлдікке тексеру ережесі, аса күрделі бөлшектер мен құрал-саймандарды орнату, бекіту және аса күрделі бөлшектер мен құрал-саймандарды салыстыру тәсілдері, өңдеу жүйелілігін белгілеу әдісі, алмас құрал-саймандарын іріктеу әдістері, құрал-саймандар қалпын таңдау, түйіршіктелу, байланысу, шоғырлану және алмасты түйір сипаттамасы, күрделі пішіндерді өңдеу үшін алмасты ажарлау дөңгелектерін толтыру ережесі және тәсілдері, өңделетін материалдардың физикалық-механикалық қасиеті, бөлшектерді орнату және өңдеу кезінде ақаудың пайда болу себептері, өңдеудің дәлдігіне және тазалығына жету тәсілдері.

"Қатты балқымалар, ауыр балқыма металдар мен ұнтақ тау-кен өнімдері өндірісі" бөлімінде қарастырылған жұмысшы кәсіптері атауларының, олардың 1969 және 1975 жылдары шығарылған қолданыстағы БТБА бойынша атаулары көрсетілген тізбесі БТБА-ның (8-шығарылым) 5-бөлімінің 8-қосымшасында келтірілген.

Кәсіптердің, бөлімдердің өзгертілген атауы және олар енгізілген шығарылым нөмірлері көрсетілген БТБА-ның қолданыстағы "Қатты балқымалар, ауыр балқыма металдар мен ұнтақ тау-кен өнімдері өндірісі" бөлімінде көзделген жұмысшылар кәсіптерінің тізбесі БТБА-ның (8-шығарылым) 5-бөлімінің 9-қосымшасында келтірілген.

6. Электродты өнімдер өндірісі
Күйдіру және графиттеу пештерінің тиеуші-түсірушісі
1. Күйдіру және графиттеу пештерінің тиеуші-түсірушісі 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Сусымалы материалдарда электродты өнімдердің дайындамаларын пештерге беру. Түсірілген өнімді алаңдарға қалау және оны тасымалдау. Көлікті механизмдерге қызмет көрсету және оны жөндеуге қатысу. Пештердің күмбезіне құм себу. Стропальдық жұмыстарды орындау.

Білуге тиіс: электродты өнімнің дайындамасын күйдіру және графиттеудің технологиялық процессінің мәні, сусымалы және жылу оқшаулау материалдардың түрлері, олардың күйдіру және графиттеу процессіндегі рөлі, электродты өнімді қалау, тасымалдау ережесі, строптау ережесі.

2. Күйдіру және графиттеу пештерінің
тиеуші-түсірушісі 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары теуші-түсірушінің басшылығымен күйдіру және графиттеу пештеріне электродты өнімнің дайындамаларын тиеу және оларды пештерден түсіру. Пештерді тиеуге дайындау. Пештерге сусымалы және жылу оқшаулау материалдарын тиеу және түсіру. Пештерге, тиеу механизмдеріне қызмет көрсету, оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтар мен механизмдердің құрылғысы; пештерді салқындату жүйесі, сусымалы және жылу оқшаулау материалдардың құрамы, түрі, күйдіру және графиттеу процессіндегі олардың рөлі, өнім сапасына зиянды қоспалардың әсері, электродты өнімнің дайындамаларын, олардың мөлшеріне қарай тиеудің белгіленген тәсімі, камераларға дайындамаларды тиеу және түсіру тәсілдері, сусымалы материалдарды тиеу тәсілі және ережесі, өлшеу құралдарын және аспаптарын пайдалану ережесі.

3. Күйдіру және графиттеу пештерінің
тиеуші-түсірушісі 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электродты өнім дайындамаларын күйдіру және оймалау пештеріне тиеу және оларды пештерден түсіру. Белгіленген электродты өнім дайындамаларын тиеу тәсіміне сәйкес Электродты өнім дайындамаларын пештерге тиеу және түсіру дұрыстығын тексеру. өнім және сусымалы материалдардың сапасын белгілеу. Қызмет көрсететін жабдықтардың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтар мен тиеу механизмдерінің конструктивтік ерекшелігі, газқұбырларының гидравликалық жапқыштардың тәсімі, электродты өнім дайындамаларын тиеудің белгіленген тәсімі, тиелетін және түсірілетін өнімнің сапасына, дайындамаларды тиеуге қойылатын талаптар, және тиеу сапасының күйдіру және графитациялау процессіне әсері, күйдіру және графиттеудің технологиялық процессін жүргізу ережесі.

Піспе – балқытушы
4. Піспе - балқытушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары піспе-балқытушының басшылығымен піспені балқыту және сусыздандыру процессін жүргізу. Піспені піспе-балқытуларға тиеу. Битум тасушылардан піспені төгу. Піспені балқытудың температуралық режимін бақылау. Піспені өндірістің келесі учаскелеріне тапсыру. Піспе-балқытуларға, сорғыларға және піспе коммуникацияларына қызмет көрсету. Қызмет көрсететін жабдықтардың жұмысындағы ақаулықты анықтау және жою. Техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтардың қызмет принципін, булы, ауалы, және піспе коммуникацияларының тәсімі, піспенің негізгі компоненттері, піспені піспе-балқытуларға тиеу нормалары, балқыту температурасы және піспе сапасына қойылатын талаптар, бақылау-өлшеу аспаптарының құрылғысы.

5. Піспе – балқытушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Піспені балқыту және сусыздандыру процессін жүргізу. Піспені балқытудың температуралық режимін реттеу. Балқыту процессінің аяқталуын белгілеу. Автоматика жұмысын бақылау. Піспені келесі өндірістік учаскелерге уақытында тапсыруды бақылау.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы, жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою тәсілдері, піспе-балқытуларға піспені тиеу нормалары, орнатылған сигнализация және автоматика тәсімі.

6. Электродты өнімді баспалаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары баспалаушының басшылығымен қауттылығы 1500 тс дейін баспақтарда электродты өнімді баспалау процессін жүргізу. Таптау машиналарына және қосалқы жабдықтарға қызмет көрсету. Миксерге массаны тиеу және түсіру, оны араластыру. Массаны баспақ цилиндріне тиеу. Массаны таптау және термостаттау. Өнімнің баспақтан шығуын бақылау. Баспаланған өнімді салқындату және тасымалдау. Анодты баспақтарға ниппельді орналастыру және түсіру. Мундштукты және матрицаны ауыстыруға және қызмет көрсететін жабдықтарды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін баспақтардың қызмет принциптері, миксердің құрылғысын, массаны тиеу, түсіру және салқындату ережесі, араласқан массаның сапасына қойылатын талаптар, баспалауға жататын массаның салмағы және көлемі.

7. Электродты өнімді баспалаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қуаттылығы 1500 тс дейін баспақтарда электродты өнімді баспалау процессін жүргізу. Біліктілігі анағұрлым жоғары баспалаушының басшылығымен қуаттылығы 1500 тс-тен 3000 тс дейін баспақтарда электродты өнімді, қуаттылығы 3500 тс дейін баспақтарды арнайы өнімді баспалау процессін жүргізу. Баспақтарға және қосалқы жабдықтарға қызмет көрсету. Белгілі өлшемдегі бұйымдарды баспалау үшін баспақтарды реттеу және оңдау. Баспалаудың температуралық режимін таңдау және реттеу. Өнімнің шығуын қадағалау және баспалау сапасын бақылау. Мундштук пен матрицаны ауыстыру. Мундштукта берілген меншікті қысымды сақтау. Қызмет көрсететін жабдықтың жұмысындағы ақаулықты анықтау және жою. Техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін баспақтар мен қосалқы жабдықтардың құрылғысы, баспалау процессінің физикалық мәні, баспаланатын массаның илемділігіне әсер ететін факторлар және оны арттыру тәсілдері, масса шығысының нормалары, ақау түрлері және оның алдын алу және жою тәсілдері, баспалау кезіндегі қажетті қысым, өлшеу құралдары мен аспаптарын пайдалану ережелері, баспалаудың температуралық режимін реттеу тәсілдері, масса мен баспаланған өнім сапасына қойылатын талаптар.

8. Электродты өнімді баспалаушы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қуаттылығы 1500 тс-тен 3000 тс дейін баспақтарда электродты өнімді, қуаттылығы 3500 тс дейін баспақтарды арнайы өнімді баспалау процессін жүргізу. Біліктілігі анағұрлым жоғары баспалаушының басшылығымен қуаттылығы 3500 тс-тен жоғары баспақтарда электродты өнімді, діріл қалыптастырудың көлікті-технологиялық желісінде ірі габаритті анодты блоктарды баспалау процессін жүргізу. Анодты блоктардың діріл қалыптастыру көлікті-технологиялық желісінің жекелеген агрегаттарын басқару. Белгілі өлшемдегі бұйымдарды баспалау үшін баспақтарды реттеу және оңдау. Баспалаудың температуралық режимін таңдау және реттеу. Баспақтардан өнімнің шығуын қадағалау және баспалау сапасын жедел бақылау. Таңбалау блоктарын орнату.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін баспақтар мен ірі габаритті анод блоктарының діріл қалыптастыру көлікті-технологиялық желісінің жекелеген агрегаттарының құрылғысы, анодты блоктарды салқындатудың көлікті-технологиялық тәсімі және массаны діріл баспалау қондырғыларына беру, масса мен баспаланған өнім сапасына, сондай-ақ баспалау технологиясына және баспаланған арнайы өнімнің сапасына қойылатын талаптар, автоматты және қолмен істеу режимінде анодты блоктардың діріл қалыптастыру көлікті-технологиялық желілерінің агрегаттарын басқару ережесі.

9. Электродты өнімді баспалаушы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қуаттылығы 3500 тс-тен жоғары баспақтарда электродты өнімді, діріл қалыптастырудың көлікті-технологиялық желісінде ірі габаритті анодты блоктарды баспалау процессін жүргізу. Баспалаудың технологиялық процессін таңдау және сақталуын бақылау: қысым, температура және масса салмағы, баспалау уақыты және діріл тазалығы. Діріл баспалаудың температуралық режимін реттеу. Желі жұмысын және дайын өнімнің шығуын қадағалау. Ең жоғары тығыздықпен индукцияны алуға діріл баспақтарының қондырғыларын оңдау. Баспаланған өнім сапасын бақылау. Электр тәсімдердің, автоматика тәсімдерінің және сигнализацияның, аспирация мен желдеткіштің жүйелерін қарау және тексеру. Желі және оның жекелеген агрегаттарының жұмысында ақаулықтарды анықтау және жою.

Білуге тиіс: автоматты және қолмен істеу режимінде анодты блоктардың діріл қалыптастыру көлікті-технологиялық желілерінің құрылғысы және киниматикалық тәсімі, басқару ережесі, діріл баспалау қондырғыларының технологиялық сипаттамасы, діріл баспалау параметрлері және өнім сапасына әсері, температуралық режимді реттеу және оны бақылау тәсілдері, масса мен шығарылатын өнімнің сапасына қойылатын талаптар.

Электродты өнім слесарі
10. Электродты өнім слесарі 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Әртүрлі графитті бөлшектер мен бұйымдарды слесарлық өңдеу және металл кесуші станоктарды пайдалана отырып, 11-13 квалитеттер (4-5 дәлдік классы) бойынша электродты өнім бұйымдарын жинау. Қарапайым кескінді слесарлық және кескіш құрал-саймандарды қайрау және толтыру. Қызмет көрсететін жабдықты цементтеуге қатысу.

Білуге тиіс: өңделетін электродты материалдардың қасиеті және оларды өңдеу тәсілдері, рұқсаттар мен қондырулар, қарапайым және орташа күрделі сызбалар мен нобайларды оқу, өңделетін бұйымдарға қойылатын талаптар, слесарлық, кескіш және бақылау-өлшеу құрал-саймандарының міндеті және пайдалану ережесі.

11. Электродты өнім слесарі 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Графитті бөлшектер мен бұйымдарды слесарлық өңдеу және 7-10 квалитеттер (2-3 дәлдік классы) бойынша электродты өнім бұйымдарын жинау. Силицирленген бөлшектерді слесарлық өңдеу. өзара өлшемдер мен геометриялық параметрлермен байланған шаблондар бойынша күрделі кескінді бұйымдарды ойып кесу және егеу. Бірнеше бейінді және өлшемді орташа және күрделі кескінді кесуші құрал-саймандарды қайрау және сапаландыру.

Білуге тиіс: рұқсат беру және қондыру жүйесі, күрделі сызбалар мен нобайларды оқу, өңделетін бұйымдарға қойылатын талаптар, слесарлық, кескіш және бақылау-өлшеу құрал-саймандардың құрылғысы және қолдану ережесі, бөлшектерді белгілеу тәсілдері мен ережесі.

12. Электродты өнім слесарі 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Лекалалар бойынша 5-6 квалитеттер (1-2 дәлдік классы) бойынша графиттің бағалы маркаларынан жасалған бөлшектер мен бұйымдарды слесарлық өңдеу. Гермотығындау алдында жауапты тораптар мен бұйымдарды жинау, реттеу, сынау және тапсыру.

Білуге тиіс: техникалық оқу, лекалалы жұмыстарды жүргізу тәсілдері, геометрия мен тригонометрия негіздері, өңделетін электродты өнімнің қасиеті мен технологиясы.

Электродты өнімді механикалық өңдейтін станокшы
13. Электродты өнімді механикалық өңдейтін
станокшы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Техникалық талаптарға сәйкес токарлы, фрезерлік, ажарлау және басқа да металл кесуші станоктарда, жартылай автоматтарда, дискілі және таспалы араларда қарапайым шағын габаритті бөлшектерді өңдеу. Кесу режимдерін өңдеу жүйелілігін сақтау. Цилиндр бетін қайрау және қыру. Тікбұрышты, сыртқы және ішкі радиусты, кемерлерді, саңылауларды және жырашықтарды фрезерлеу. Қызмет көрсететін станоктарды жөндеу және оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: станок жұмысының принципі, өнімді өңдеудің ұтымды режимдері, өңделетін материалдардың негізгі механикалық қасиеттері, кең таралған құралдардың, қалыпты және арнайы кесу құрал-саймандарының құрылғысы және қолдану шаралары, кесу бұрыштары, кескіштерді, бұрғыларды, фрездерді, дискілі және таспалы араларды қайрау және орнату ережесі, қарапайым бақылау-өлшеу құрал-саймандары мен аспаптарының міндеті және қолдану шарттары, қарапайым сызбалар мен нобайларды оқу, өнімді өңдеу кезіндегі ақаулардың себебі және оларды алдын алу тәсілдері.

Жұмыс үлгілері:

1) Дисктер, фланецтер диаметрі 350 мм дейін – кесу;

2) Қайықшалардың төсеніш орталығы және қақпақтары графитті – дайындау;

3) Өзекшелер диаметрі 150 мм дейін – өңдеу;

4) Әртүрлі диаметрлі түтіктер және қимасы 200 х 200 мм дейін квадратты блоктар – өңдеу.

14. Электродты өнімді механикалық өңдейтін станокшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Өлшеуші кесу құрал-саймандарды және арнайы құралдарды қолданумен токарлы, фрезерлік, ажарлау және басқа да металл кесуші станоктарда, жартылай автоматтарда, дискілі және таспалы араларда сыртқы диаметрі бойынша ірі габаритті электродтарды және орташа күрделі шағын габаритті бөлшектерді өңдеу. Конустық бетін қайрау және қыру. Әртүрлі кескінді сыртқы және ішкі жазықтарды фрезерлеу. Станоктарды оңдау, технологиялық жүйелілікті және кесу режимдерін белгілеу. Екі жазықта салыстырумен әртүрлі құралдарда бөлшектерді орнату және бекіту. Станоктарды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін станоктардың құрылғысы, өңделетін материалдардың түрлері және негізгі қасиеттері, арнайы құралдардың құрылғысы және қолдану шарттары, қалыпты және арнайы кесуші құрал-саймандарды қайрау және орнату ережесі, орташа күрделі бақылау-өлшеу құрал-саймандары мен аспаптарының міндеті және қолдану шарттары, орташа күрделі сызбалар мен нобайларды оқу, өнімді өңдеудің ұтымды режимдері, рұқсаттар мен қондырулар, майлау жүйесі және станоктарды күту ережесі.

Жұмыс үлгілері:

1) Графиттелген анодтар – шөрке төсеу және ажарлау;

2) Ниппельдер – шөрке төсеу;

3) Қимасы 200 х 200 мм жоғары квадратты блоктар – өңдеу;

4) Саңылаулар – фрезерлеу;

5) Конусты патрондар, графитті қайықшалар – токарлы және фрезерлі өңдеу;

6) Отбақыраштар диаметрі 350 мм дейін және муфельдер – толық токарлық өңдеу;

7) Өзекшелер диаметрі 150 мм жоғары – өңдеу;

8) Графиттелген дайындамалардан жасалған термопарларға арналған қаптар – токарлық өңдеу;

9) Электродтар – токарлы станоктар мен жартылай автоматтарда қайрау.

15. Электродты өнімді механикалық өңдейтін станокшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Токарлы, фрезерлік, ажарлау және басқа да металл кесуші станоктарда бұрандаларды қырып және кесіп, жұқа қабырғалы бөлшектерді, күрделі кескінді шағын габаритті бөлшектерді, ірі габаритті электродтарды өңдеу. Сызбалар немесе нобайлар бойынша 8-11 квалитеттер (3-4 класс дәлдігі) бойынша өткелдердің көп санымен бөлшектерді дайындау. Қатты қорытпаларды өндіру үшін графитті бұйымдарды дайындау. Әртүрлі әмбебап және арнайы аспаптар мен тексерілген құрал-саймандарды қолданумен бірнеше жазықтарда дәлдік салыстырумен күрделі бөлшектерді орнату. Үлгілі бетін қайрау. Станокты жөндеу және бөлшектерді өңдеудің технологиялық жүйелілігін және анықтамалар мен станоктың паспорты бойынша ұтымды режимдерді белгілеу.

Білуге тиіс: әртүрлі типті станоктардың конструктивтік ерекшеліктерін, олардың негізгі тораптарының конструкциясы және өңделетін материалдардың дәлдігін, қасиетін тексеру ережесі, әмбебап және арнайы құралдардың құрылғысы және қолдану шарттары, қалыпты және арнайы кесу құрал-саймандарды қайрау және сапаландыру ережесі, геометриясы, кесу режимдерін анықтамалар мен станоктың паспорты бойынша белгілеу ережесі, күрделі бақылау-өлшеу құрал-саймандары мен аспаптардың құрылғысы мен міндеті, рұқсаттар мен қондырулардың, квалитеттердің жүйесі және кедір-бұдыр параметрі (өңдеу дәлдігі мен тазалығының кластары).

Жұмыс үлгілері:

1) Күрек секілді және сынапты түзеткіштердің анодтары – өңдеу.

2) Домна блоктары – фрезерлеу.

3) Графитті дайындамалар – бөлшектерді өңдеу.

4) Цилиндрлі ұялы электродтарға арналған дайындамалар - трапецеидалды бұранданы кесумен ниппельдерде өңдеу.

5) Графитті пештер мен минералокерамика конустары, визуалды түтіктер, баспа-нысандардың қақпақтары, баспа-нысандардың қыздырғыштары, стакандары – токарлық және фрезерлік өңдеу.

6) Отбақыраштар диаметрі 350 мм дейін – толық токарлық өңдеу.

7) Цилиндрлік ұялы электродтар – трапецеидалды бұранданы қайрау және кесу.

16. Электродты өнімді механикалық өңдейтін станокшы 5-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Конустық жанасқан барлық диаметрлі электродтардың аса күрделі кескінді бөлшектерін өңдеу. Трапецеидалды бұрандалы кесу электродтары үшін биконикалық ниппельдерді дайындау. Электродтар мен ниппельдерді өңдеу. 7-9 квалитеттер (2-3 класс дәлдігі) бойынша құрамдасқан бекітуді және бірнеше жазықта мұқият салыстыруды талап ететін әртүрлі өткелдер, қондырғылардың көп санымен бөлшектерді дайындау. Сыртқы және ішкі қисық бетін және қисық бетімен цилиндрлік жанасқан бетін қайрау. Тікбұрышты және әртүрлі модульді және қадамды трапецеидалды бұрандаларды кесу. Станоктарды, жартылай автоматтарды және көшіргіш құралдарды оңдау. Бөлшектерді өңдеудің технологиялық жүйелілігін және анықтамалар мен станоктың паспорты бойынша кесудің ұтымды режимдерін белгілеу.

Білуге тиіс: әртүрлі типті станоктар мен жартылай автоматтардың құрылғысы, кинематикалық және электрлік тәсімі, берілген өңдеу дәлдігіне және тазалығына жету тәсілдері, кесу теориясының негіздері, аса күрделі бақылау-өлшеу құрал-саймандарының құрылғысы, аса күрделі және жауапты жұмыстарды орындаумен байланысты есептер.

Жұмыс үлгілері:

1) 4,7,10 ұялы, штабикті, графитті баспақ-нысандары – токарлық, фрезерлік өңдеу.

2) Электродтар – шеттерді қайрау, кесу; конустық жанасқан трапецеидалды бұрандаларды қайрау және кесу.

17. Электродты өнімді механикалық өңдейтін станокшы 6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Әртүрлі станоктарды 5-8 квалитеттер (1-2 класс дәлдігі) бойынша арнайы бағалы маркалы графиттен жасалған эксцентрлік және сфералық беті іштей жанасқан жұқа қабырғалы және жауапты бөлшектер дайындау. Дәлдік координаттық өлшемдерді және желілік, бұрыштық өлшемдерге рұқсатты қамтамасыз ету үшін аса күрделі технологиялық жарақтарды қолданумен әртүрлі типті станоктарды оңдау. Есептерді қолданумен жетуі қиын орындарды әмбебап немесе бірегей дәлдік өлшеу құрал-саймандарымен өлшеу. Станоктарды күрделі көшіруге дайындау кезінде

Білуге тиіс: әртүрлі типті станоктар мен жартылай автоматтардың құрылғысы, кинематикалық және электрлік тәсімі, берілген өңдеу дәлдігіне және тазалығына жету тәсілдері, кесу теориясының негіздері, аса күрделі бақылау-өлшеу құрал-саймандарының құрылғысы, аса күрделі және жауапты жұмыстарды орындаумен байланысты есептер.

Жұмыс үлгілері:

1) 4,7,10 ұялы, штабикті, графитті баспақ-нысандары – токарлық, фрезерлік өңдеу.

2) Электродтар – шеттерді қайрау, кесу, конустық жанасқан трапецеидалды бұрандаларды қайрау және кесу.

Текшеші
18. Текшеші 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Текше мен қондырғыларда электродты өнімдерді сынаушы. Агрегат қондырғыларына өнімдерді тиеу және түсіру. Алдын ала бақылау тексерумен және бақылау тақта мен текшеде қиюластырумен әрбір конструктивті элементке блоктарды жинақтау. Түрлері, өлшемі және тәсімі бойынша сұрыптау, таразылау, электродты өнім тәсімі бойынша таңбалау, тасымалдау және қалау. Өнімді, көтеру-тасымалдау құралдарын сынау үшін қондырғылар мен текшелерге қызмет көрсету және оларды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: электродты өнімдер мен көтеру-тасымалдау құралдарын сынау үшін қондырғылардың және текшелердің құрылғысы, электродты өнімдердің түрлері мен өлшемі, оның сапасына қойылатын талаптар, электродты өнімді тиеу, қалау және түсіру тәсімі, бақылау - өлшеу құрал-сайманы, белгіленген сигнализация.

Электродты арнайы өнімді сынау кезінде – 4-разряд.

Электродты массаны қалыптаушы
19. Электродты массаны қалыптаушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары қалыптаушының басшылығымен қалыптаушы машиналарда брикеттерге немесе блоктарға электродты, анодты және қалың массаларды қалыптау. Массаларды машинаның бункеріне немесе қалыптарға тиеу. Қалыптардан брикеттер мен блоктарды таңдау, тасымалдау және қатарлап қалау немесе кюбельдерге, себеттерге тиеу. Қалыптаушы машиналарға, көлік құралдарына қызмет көрсету және оларды жөндеуге қатысу. Стропты жұмыстар.

Білуге тиіс: массаларды қалыптастыру кезінде қолданылатын қызмет көрсететін жабдықтардың, құралдардың және құрал-саймандардың жұмыс принципі, қызмет көрсететін жабдықтардың жұмысындағы ақаулықтарды жою тәсілдері, электродты массаның қасиеті мен құрамы, механизмдерді майлау жүйесі, белгіленген сигнализация; строптау ережесі, электродты, анодты, қалың масса және қалыпталған өнім сапасына қойылатын талаптар.

20. Электродты массаны қалыптаушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қалыптаушы машиналарда брикеттерге немесе блоктарға электродты, анодты және қалың массаларды қалыптау. Қалыптаушы машиналарды, көлік құралдарын, салқындату құрылғысын оңдау және жұмысын реттеу, оларды жөндеуге қатысу. Брикеттер шығарудың есебін жүргізу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін қалыптаушы машиналардың құрылғысы, электродты массаны байланыстыратын компоненттердің құрамы, олардың физикалық-химиялық қасиеті және міндеті, әртүрлі маркалы электродты массаны дайындау технологиясы, температуралық режим, салқындату жүйесі, автоматтау және блоктау жүйесі, шығарылатын өнімді есепке алу нысаны.

Электродты өнімді хлорлаушы
21. Электродты өнімді хлорлаушы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары хлорлаушының басшылығымен электродты өнімді хлорлау процессін жүргізу. Өнімді хлорлау кезіндегі температура мен қысымды бақылау. Цехтық тарату пунктінен хлорлауды тапсыруды реттеу. Хлор құбырларына ниппельді орнату. Иілгіш шлангтарды қосу және сөндіру. Хлор құбырларын тазалау, оларды қысымда сумен немесе ауамен байқау. Хлор салынған ыдысты тасымалдау және оның сақталуын қадағалау. Қызмет көрсететін жабдықтардың жұмысындағы ақаулықтарды анықтауға және жоюға қатысу.

Білуге тиіс: хлор құбырлары мен құбырлар коммуникациясының тәсімі, хлордың негізгі қасиеттері мен шығыс нормалары, хлорды қосу кестесі, хлор беруді реттеу ережесі, хлорды сақтау және тасымалдау ережесі, бақылау-өлшеу аспаптарын қолдану ережесі.

22. Электродты өнімді хлорлаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электродты өнімді хлорлау процессін жүргізу. Хлорды орталық басқару пунктінен беруді реттеу және оның пешке біркелкі келуін қамтамасыз ету. Сұйық хлорды теміржол цистерналарынан танкке құю. Газсыздандыру ерітіндісін дайындау және оның қосылымдарын белгілеу. Хлорлы коммуникация жүйесіне шлангтарды қосу. Ыдыста қалған хлор қалдығын жою. Қызмет көрсететін жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу. Техникалық құжаттаманы жүргізу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы, хлорлау процессінің барысын реттеу тәсілдері, хлордың қасиеті және оның бұйымға әсері, ыдыста қалған хлор қалдығын жою тәсілдері, бейтараптандырушы ерітінділердің және дайын өнімнің сапасына қойылатын талаптар.

Электродтарды қатарлаушы
23. Электродтарды қатарлаушы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электродты өнімдерді өңдеуден, тазалаудан және ассортимент бойынша сорттылыққа ақаусыздандырудан кейін қатарлау. Электродты өнімді қатарлау бойынша алаңды тазалау және дайындау. Вагондардан түсіру және қатарлап қалау. Өңдеу, тазалау және сынамасын алу үшін электродты өнімдері станоктарға беру. Меншікті электр кедергіні өлшеу үшін күйдірілген дайындаманы қалау және көлемді салмағын айқындау. өнімді таңбалау және оларды вагондарға тиеу. Ақау өнімдерді цехтан шет орындарға жинау. Стропты жұмыстарды орындау.

Білуге тиіс: электродты өнімнің ассортименті мен сорттары, электродты өнімді сыртқы түрі бойынша ажырату, өнімдерді алаңдарда, үстелде және басқа да құралдарда қатарлап қалау тәсілдері, белгіленген сигнализацияны, жүк қармаушы құралдардың түрлері, жүктерді строптау ережесі.

Электродшы
24. Электродшы 2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Әртүрлі құралдардың көмегімен бұрышты өзекшелерді жабыстыру жолымен бұрышты электродтарды дайындау. Электродты массаны алуға жіберілетін компоненттерді ұсақтау. Тасымалдау кюбельге тиеу, қалау және электродты масса толтырылған жерге беру. Шаңды сулау және электродты масса қоймасында тазалықты ұстау. Бүркеніштер алу және олардан бандаждарды шешу.

Білуге тиіс: қолданылатын құралдардың құрылғысы, электродты массалар алудың негізі, электродты масса компоненттерінің түрлері мен қасиеттері, электродты массаны тасымалдау, қалау ережесі, бұрышты өзекшелерді жабыстыру жолымен алынатын электродтардың сапасына қойылатын талаптар.

25. Электродшы 3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Біліктілігі анағұрлым жоғары электродшының басшылығымен жылжымалы және қысу қондырғыларының көмегімен бұрышты электродтарды толтыру, өсіру және жинау процессін жүргізу. Тік бүркеніштерді және пісірілген тігістің сапасын тексеру. Электродты массаларды электродты бүркеніштерге тиеу. Электродты массаның деңгейін өлшеу. Қызмет көрсететін жабдықтарды жөндеуге қатысу.

Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтардың қызмет принципі, әртүрлі электродтардың бүркеніштерін дайындай процессінің негіздері және оның механикалық мықтылығына әрі электр сымдарына қойылатын талаптар, қолданылатын материалдардың түрі және қасиеті, өзі пісірілетін электродтарды дайындаудың технологиялық процессінің негізі, электродтарды дайындауға және жинауға жіберілетін материалдардың физикалық-химиялық қасиеттері, электродтарды өсіру мен қайта қосудың ережесі, электр пісіру істері.

26. Электродшы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Жылжымалы және қысу қондырғыларының көмегімен бұрышты электродтарды толтыру, өсіру және жинау процессін жүргізу. Электродты массаның деңгейін өлшеу. Жоғары сапалы электродтарды дайындауды қамтамасыз ету.

Білуге тиіс: электр ұстағыштардың құрылғысы, тежегіш құрылғысы, салқындату желдеткіш және қызмет көрсететін басқа да жабдықтар, электродтарды толтырудың технологиялық процессі, бүркеніштерде электродты массаларды кокстандыру шарттары, электродтарды өсіру кезінде қолданылатын электродты массаның және темірдің физикалық-химиялық қасиеті.

"Электродты өнімдердің өндірісі" бөлімінде қарастырылған жұмысшы кәсіптері атауларының, олардың 1969 және 1975 жылдары шығарылған қолданыстағы БТБА бойынша атаулары көрсетілген тізбесі БТБА-ның (8-шығарылым) 6-бөлімінің 10-қосымшасында келтірілген.

Кәсіптердің, бөлімдердің өзгертілген атауы және олар енгізілген шығарылым нөмірлері көрсетілген БТБА-ның қолданыстағы "Қатты балқымалар, ауыр балқыма металдар мен ұнтақ тау-кен өнімдері өндірісі" бөлімінде көзделген жұмысшылар кәсіптерінің тізбесі БТБА-ның (8-шығарылым) 6-бөлімінің 11-қосымшасында келтірілген.

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (8-шығарылым) 1-қосымша

Жұмысшы кәсіптерінің алфавиттік сілтегіші

р/с	Кәсіптердің атауы	Разряд аралығы	беті
1.	Алюминий өндірісіндегі анодшы	4-6	23
2.	Металл ұнтақтары өндірісіндегі аппаратшы	2-5	23
3.	Титан және сирек металдар өндірісіндегі аппаратшы	2-5	25
4.	Бағалы металдар өндірісіндегі аппаратшы	3-6	26
5.	Тұздар өндірісіндегі аппаратшы	5-6	27
6.	Қатты қорытпалар және баяу балқитын металдар аппаратшысы	2-5	84
7.	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	27
8.	Жасанды шеелиттерді дайындайтын аппаратшы	3-5	31
9.	Плазмалы қондырғылардың аппаратшысы	4-6	32
10.	Сілтілі металдардың жоғары таза қосылуын алушы аппаратшы	3-5	34
11.	Сирек топырақты элементтерді бөлу аппаратшысы	5-6	35
12.	Күкіртті-қышқыл алюминий тотығын дайындайтын аппаратшы	2-3	35
13.	Электролит дайындаушы аппаратшы	3	36
14.	Карбидтеу аппаратшысы	3-6	85
15.	Қоспалар мен ерітінділерді дайындайтын аппаратшы	3-6	87
16.	Молибденді қалдықтар тотығының аппаратшысы	4	88
17.	Қалпына келтіру пештерінің аппаратшысы	3-5	89
18.	Танталды электрохимиялық өндіру аппаратшысы	3-5	90
19.	Суық металды жаншылаушы	2-6	68
20.	Құйма майларды пісіруші	2-3	69
21.	Түсті металдарды сымдаушы	2-5	70
22.	Титан кеуектерін қағымдаушы	3-4	36
23.	Металды қағымдаушы-құюшы	3-4	36
24.	Сілтілерді тиеуші	3	37
25.	Жұмсарту және графиттеу пештердің түсіруші-тиеушісі	3-5	101
26.	Баяу балқитын химиялық жартылай дайын өнімді дайындаушы	2-4	91
27.	Анодтарды құюшы	3-6	2
28.	Шикіқұрамды тиеуші	3-5	3
29.	Катодшы	2-5	37
30.	Фольганы каширлеуші-сырлаушы	3-5	71
31.	Конвертер	2-6	38
32.	Конденсаторшы	4	39
33.	Түсті металлургия өнімін бақылаушы	3-6	3
34.	Сусальдық металдардың қалыптарын жинақтаушы	2-3	71
35.	Бағалы металдардың ұстасы	3-5	72
36.	Түсті металдарды құюшы	3-5	39
37.	Қадалық кран машинисі	5	40
38.	Ұсақтау-тарту-сұрыптау механизмдерінің машинисі	2-4	6
39.	Елеуіш қондырғыларының машинисі	2	6
40.	Ванналарды жөндейтін монтажшы	2-6	6
41.	Пештерді жөндейтін монтажшы	2-5	7
42.	Реакциялы аппараттардың монтажшысы	3-6	40
43.	Бағалы материалдардан жасалған бұйымдарды құрастырушы	3-6	72
44.	Түсті металдарды қыздырушы	2-5	73
45.	Бағалы металдар өндірісіндегі жабдықтарды жөндеуші	4-5	41
46.	Қалдықтарды байытушы	2	8
47.	Қайталама қақтарды өңдеуші	3	42
48.	Матрица табақтарын өңдеуші	2-3	42
49.	Сормайт шыбықтарын өңдеуші	1	91
50.	Қатты қорытпа бұйымдарын өңдеуші	2-3	92
51.	Қайта жасау кіші станциясы басқару қалқанының (пультінің) операторы	3-5	9
52.	Түсті металдарды өңдеу желісінің операторы	3-5	75
53.	Сынаптарды шыңдаушы	5	42
54.	Түсті металдарды жұмсартушы	2-4	76
55.	Алюминий автоматтандыру процесінің операторы	4-8	43
56.	Піспе-балқытушы	3-4	101
57.	Балқытушы	2-6	9
58.	Тесуші	3-6	14
59.	Сіңіруші	3-4	15
60.	Электродты өнімдерді баспалаушы	3-6	102
61.	Темірді қалпына келтіретін және темір ұнтақтарын жұмсартатын пешші	3-4	92
62.	Мырышты күл өндірісіндегі пешші	3-5	45
63.	Йодпен тазартатын пешші	4-6	46
64.	Титан мен сирек металдарды қалпына келтіретін және айдататын пешші	3-6	47
65.	Қақтау пештеріндегі пешші	3-6	48
66.	Мырышты купорос алатын пешші	3-4	49
67.	Никельді ұнтақты қалпына келтіретін пешші	4-5	49
68.	Термиялық тәсілмен қалпына келтіретін пешші	3-6	50
69.	Құрамында титан бар және сирек топырақты материалдарды өңдейтін пешші	3-6	51
70.	Үш тотықты сүрме өндірісіндегі пешші	4-5	52
71.	Қатты қорытпаларды баспалаушы	3-5	93
72.	Барий электролитті балқытушы	3	52
73.	Электрлі-сәулелік балқыту балқытушысы	4-6	53
74.	Бағалы металдар мен шикізатты қабылдаушы	3-4	53
75.	Конвертердің пультшісі	2	54
76.	Орамдардың ұршықшысы	2-3	76
77.	Фольганы тесуші	3	77
78.	Бұйымдарды жалатушы	2	77
79.	Гидробаспақтарды баспалаушы	3-6	77
80.	Техникалық майларды дайындаушы	2	78
81.	Ыстық металды илектеуші	3-6	78
82.	Титан кеуектерін бөлуші	4-5	54
83.	Сынапты құюшы	3	55
84.	Түсті металдар мен қорытпаларды құюшы	3-5	55
85.	Айдау пештерінің раймошысы	3-4	55
86.	Сынаптарды тазартушы	3-4	56
87.	Электродтарды реттеуші	3-4	15
88.	Сусалдық металдарды кесуші	3	80
89.	Қойыртпақты сұйытушы	3	56
90.	Пакеттерді жинаушы	2	94
91.	Баяу балқитын металдардан жасалған бұйымдарды дәнекерлеуші	4	94
92.	Электродты өнімді механикалық өңдейтін станокшы	2-6	104
93.	Жентектеуші	3-6	95
94.	Электродты өнім слесарі	3-5	103
95.	Араластырушы	3-5	16
96.	Текшеші	3-4	106
97.	Қатты қорытпалар өнімдерін өңдейтін станокшы	4	96
98.	Құбыр илектеуші	2-6	80
99.	Қож бен айналма материалдарды тазалаушы	2-3	56
100.	Электродты массаны қалыптаушы	2-3	106
101.	Құйма жонғылағыш	2-3	57
102.	Ванналарды жөндейтін футерлеуші-қышқақшы	2-6	17
103.	Хлорлаушы	3-5	57
104.	Екі хлорлы қалайы дайындайтын хлорлаушы	4-5	58
105.	Электродты өнімді хлорлаушы	3-4	107
106.	Хлор құбыршы	3-4	18
107.	Өнімді тазалаушы	2-4	18
108.	Көміртектендіруші	3-5	58
109.	Түсті металдарды қырушы	2-3	81
110.	Электролит ванналарының шламшысы	3	58
111.	Электродтарды қатарлаушы	2	107
112.	Қатты қорытпалар мен баяу балқитын металдардан жасалған бұйымдарды ажарлаушы	2-6	97
113.	Шикіқұрамшы	2-4	19
114.	Электродшы	2-4	107
115.	Су ерітінділерін электролиздеуші	2-5	59
116.	Балқыған тұздарды электролиздеуші	2-6	60
117.	Электр слесарь-түйістіруші	2-4	20

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (8-шығарылым) 2-қосымша

"Түсті металлургияның жалпы кәсіптері" бөлімінде қарастырылған
жұмысшы кәсіптері атауларының, олардың 1969 және 1975
жылдары шығарылған қолданыстағы БТБА бойынша атаулары
көрсетілген тізбесі

р/с №	Кәсіптің атауы	Разрядтардың диапазоны	БТБА-ның бұрын қолданыста болған бөлімдері (1969 және 1975 жылдардағы шығарылым) бойынша атаулар	Разрядтардың диапазоны	БТБА шығарылым №	БТБА шығарылымы бөлімінің қысқартылған атауы
1	2	3	4	5	6	7
1	Табандарды құюшы	3-6	Құюшы	3-6	8	Жалы түс. металл
2	Шикіқұрамды тиеуші	3-5	Шикіқұрамды тиеуші	3-8	8	-//-
3	Түсті металлургия өнімдерін бақылаушы	3-6	Бақылаушы	3-5	8	-//-
4	Ұсақтау-тарту-іріктеу механизмдерінің машинисі	2-4	Ұсақтау-тарту-іріктеу механизмдерінің машинисі	2-4	8	-//-
5	Елеу қондырғыларының машинисі	2	Елеу қондырғыларының машинисі	2	8	-//-
6	Ванналарды жөндеу монтажшысы	2-6	Ванналарды жөндеу монтажшысы	2-6	8	-//-
7	Пештерді жөндеу монтажшысы	2-5	Пештерді жөндеу монтажшысы	2-5	8	-//-
8	Қалдықтарды көбейтуші	2	Қалдықтарды көбейтуші	2	8	-//-
9	Қайта құру қосалқы станциясын басқару қалқанының (пультының) операторы	3-5	Қайта құру қосалқы станциясын басқару қалқанының (пультының) операторы	3-5	8	-//-
10	Балқытушы	2-6	Балқытушы	2-6	8	-//-
			Бес тотықты ванадий балқытушысы	4-5	7	ферроқорытпалар
			Кальцинаторшы	3-4	8	-//-
11	Қыздырушы	3-6	Қыздырушы	3-5	8	Жалпы түстмет
12	Сіңдіруші	3-4	Сіңдіруші	3-4	8	-//-
13	Электродтарды реттеуші	3-4	Электродтарды реттеуші	3-4	8	-//-
14	Қоспалаушы	3-5	Қоспалаушы	3-5	8	-//-
15	Ванналарды жөндеудегі футерлеуші-шамотшы	2	Ванналарды жөндеудегі футерлеуші-шамотшы	2-6	8	-//-
16	Хлор өткізгіш	3-4	Хлор өткізгіш	3-4	8	-//-
17	Өнімді тазалаушы	2-4	Өнімді тазалаушы	2-4	8	-//-
			Дұрыс-тазалау агрегатының оператор-машинисі	4	8	Түсті металдарды өңдеу
18	Шикіқұрам	2-4	Шикіқұрам	2-4	8	Жалпы түстмет
19	Түйістіруші-электр слесарі	2-4	Түйістіруші-электр слесарі	3-4	8	-//-
			Түйістіргіштерді және температураларды өлшеу	2	8	Түсті және сирек металдар

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (8-шығарылым) 3-қосымша

"Түсті, сирек металдар мен түсті металдардан ұнтақ өндірісі"
бөлімінде қарастырылған жұмысшы кәсіптері атауларының,
олардың 1969 және 1975 жылдары шығарылған қолданыстағы
БТБА бойынша атаулары көрсетілген тізбесі

р/с №	Кәсіптің атауы	Разрядтардың диапазоны	БТБА-ның бұрын қолданыста болған бөлімдері (1969 және 1975 жылдардағы шығарылым) бойынша атаулар	Разрядтардың диапазоны	БТБА шығарылым №	БТБА шығарылымы бөлімінің қысқартылған атауы
1	2	3	4	5	6	7
1	Түйіршектеуші	3	Күші жойылды	3-6
2	Құюшы	3-6	Анодтарды құюшы	3-6	8	Жалы түстімет.
3	Шикіқұрамды тиеуші	3-5	Шикіқұрамды тиеуші	3-8	8	-//-
4	Кірпіш қалаушы-пешші	2-5	Отқа төзімді	2-6	3	Өндіріс пештерінің, қазандардың және агрегаттардың құрылыс жұмыстары
5	Бақылаушы	3-5	Түсті металлургия өнімдерін бақылаушы	3-6	8	Жалпы түстімет
6	Ұсақтау-тарту-іріктеу механизмдерінің машинисі		Ұсақтау-тарту-іріктеу механизмдерінің машинисі	2-4	8	-//-
7	Елеу қондырғыларының машинисі	2	Елеу қондырғыларының машинисі	2	8	-//-
8	Ванналарды жөндеу монтажшысы	2-6	Ванналарды жөндеу монтажшысы	2-6	8	-//-
9	Пештерді жөндеу монтажшысы	2-5	Пештерді жөндеу монтажшысы	2-5	8	-//-
10	Қалдықтарды көбейтуші	2	Қалдықтарды көбейтуші	2	8	-//-
11	Қайта құру қосалқы станциясын басқару қалқанының (пультының) операторы	3-5	Қайта құру қосалқы станциясын басқару қалқанының (пультының) операторы	3-5	8	-//-
12	Балқытушы	2-6	Балқытушы	2-6	8	-//-
13	Тесуші	4-5	Тесуші	4-5	8	-//-
14	Сіңдіруші	3-4	Сіңдіруші	3-4	8	-//-
15	Электродтарды реттеуші	3-4	Электродтарды реттеуші	3-4	8	-//-
16	Қоспалаушы	3-5	Қоспалаушы	3-5	8	-//-
17	Күйежентекші	2-6	Қатты қорытпалар күйежетекшісі	3-6	8	Қатты және қиын балқитын қорытпалар
18	Ванналарды жөндеудегі шегендеуші-қышқақшы	2-6	Ванналарды жөндеудегі шегендеуші-қышқақшы	2-6	8	Жалпы түстмет
19	Хлор өткізгіш	3-4	Хлор өткізгіш	3-4	8	-//-
20	Өнімді тазалаушы	2-4	Өнімді тазалаушы	2-4	8	-//-
21	Шикіқұрам	2-4	Шикіқұрам	2-4	8	-//-
22	Элеваторшы	2	Тасымалдаушы	2-3	1	Экономиканың барлық салалары
23	Электродшы	2-4	Электродшы	2-4	8	Электрод өнімдері
24	Түйістіруші-электр слесарі	2-4	Түйістіруші-электр слесарі	3-4	8	-//-

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (8-шығарылым) 4-қосымша

Кәсіптердің, бөлімдердің өзгертілген атауы және олар енгізілген
шығарылым нөмірлері көрсетілген БТБА-ның қолданыстағы
"Түсті, сирек металдар мен түсті металдардан ұнтақ
өндірісі" бөлімінде көзделген жұмысшылар кәсіптерінің
тізбесі

р/с №	Кәсіптің атауы	Разрядтардың диапазоны	БТБА қолданыста болған шығарылымдар мен бөлімдер бойынша кәсіптердің атауы, 1969 және 1975 жж. шығарылым	Разрядтардың диапазоны	БТБА шығарылым №	БТБА бөлімінің, шығарылымының қысқарған атауы
1	2	3	4	5	6	7
1	Алюминий–өндірісіндегі анодшы	4-6	Анодшы	4-6	8	Электродты өнім
2	Металды ұнтақтар өндірісіндегі аппаратшы	2-5	Металды ұнтақтар өндірісіндегі аппаратшы	2-5	8	-//-
			Ұнтақтарды тиеуші	2	8	-//-
			Ұнтақтарды жуушы-кептіруші	2-3	8	-//-
			Металл ұнтақтарын жылтырату	3	8	-//-
			Ұнтақтарды түсіруші	2	8	-/-
			Металл ұнтақтарын тартушы	3-5	8	-/-
			Металл ұнтақтарын себуші	2-4	8	-//-
3	Титан және сирек металдар өндірісіндегі аппаратшы	2-5	Титан және сирек металдар өндірісінің аппаратшысы	2-5	8	-//-
4	Бағалы металдар өндірісіндегі аппаратшы	3-6	Бағалы металдар мен олардың тұздарының өндірісіндегі аппаратшы	3-6	8	-//-
5	Тұздар өндірісіндегі аппаратшы	5	Аға тұз өндіруші	5	8	-//-
6	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	8	-//-
			Автоклавшы	3-5	8	-//-
			Агитаторшы	3-4	8	-//-
			Сілтілеу аппаратшы	3-4	8	-//-
			Карбондау аппаратшы	3-4	8	-//-
			Ойып түсіру аппаратшысы	4	8	-//-
			Целлюлозды пульпа дайындайтын аппаратшы	3	8	-//-
			Алюминат ерітіндісін ажыратқыш аппаратшы	3-4	8	-//-
			Диффузоршы	2-4	8	-//-
			Сыныптаушы	2	8	-//-
			Перколяторшы	3-4	8	-//-
			Қоюландырушы (дорршы)	2-3	8	-//-
			Сүзгі матасын өңдеуші	2-3	8	-//-
7	Жасанды шеллит дайындайтын аппаратшы	3-5	Жасанды шеллит дайындайтын аппаратшы	3-5	8	-//-
8	Плазмалы қондырғылардағы аппаратшы	4-6	Плазмалы қондырғылардағы аппаратшы	4-6	8	-//-
9	Сілтілі металдардың гидрототықты қосындыдарын алушы аппаратшы	3-5				Жаңа кәсіп
10	Сілтілі металдардың жоғары таза қосындыларын алушы аппаратшы	3-5				Жаңа кәсіп
11	Сирек топырақты элементтерді бөлу жөніндегі аппаратшы	5-6	Иондық алмастыру әдісімен сирек топырақты элементтерді бөлу жөніндегі аппаратшы	5-6	8	-//-
12	Күкірт-қышқылды алюминий тотығын дайындайтын аппаратшы	2-3	Күкірт-қышқылды алюминий тотығын дайындайтын аппаратшы	2-3	8	-//-
13	Электролит дайындайтын аппаратшы	3	Электролит дайындайтын аппаратшы	3	8	-//-
14	Титанды кеуекті қағымдаушы	3-4	Титанды кеуекті қағымдаушы	3-4	8	-//-
15	Металды қорытушы-құюшы	3-4	Металды қорытушы-құюшы	3-4	8	-//-
16	Сілтілерді тиеуші	3	Сілтілерді тиеуші	3	8	Түсті және сирек металдар
17	Катодшы	2-5	Катодшы	2-5	8	-//-
18	Конвертер	2-6	Конвертер	2; 4-6	8	-//-
			Ферроқорытпаларын қорытатын конвертер	2-6	7	Ферроқорытпалары
19	Конденсаторшы	4	Конденсаторшы	4	8	Түсті және сирек металдар
20	Түсті металдарды құюшы	3-5	Құюшы	3-5	8	-//-
21	Қадалық крандардың машинисі	5	Қадалық крандардың машинисі	5	8	-/-
22	Реакциялы аппараттар монтажшысы	3-6	Реакциялы аппараттар монтажшысы	3-6	8	-//-
23	Бағалы металдар өндірісінде жабдықтарды оңдаушы	4-5	Таза бағалы металдар мен олардың тұздарының өндірісінде технологиялық жабдықтауды оңдаушы	4-5	8	-//-
24	Қайталама металдарды өңдеуші	3	Қайталама металдарды өңдеуші	3	8	-//-
25	Матрица табақтарын өңдеуші	2-3	Матрица табақтарын өңдеуші	2-3	8	-//-
26	Сынаптарды шыңдаушы	5	Сынаптарды шыңдаушы	5	8	-//-
27	Мырыш күлінің өндірісіндегі пешші	3-5	Мырыш күлінің өндірісіндегі пешші	3-5	8	-//-
28	Йодпен тазартатын пешші	4-6				Жаңа кәсіп
29	Титан мен сирек металдарды қалпына келтіретін және айдайтын пешші	3-6	Титан мен сирек металдарды қалпына келтіретін және айдайтын пешші	3-6	8	-//-
30	Қақтау пештеріндегі пешші	3-6	Қақтау пештеріндегі пешші	3-6	8	-//-
31	Мырышты купорос алатын пешші	3-4	Мырышты купорос алатын пешші	3-4	8	-//-
32	Никельді ұнтақты қалпына келтіретін пешші	4-5	Никельді ұнтақты қалпына келтіретін пешші	4-5	8	-//-
33	Термиялық тәсілмен қалпына келтіретін пешші	3-6	Термиялық тәсілмен қалпына келтіретін пешші	3-6	8	-//-
34	Құрамында титан бар және сирек топырақты материалдарды өңдейтін пешші	3-6	Құрамында титан бар және сирек топырақты материалдарды өңдейтін пешші	3-6	8	-//-
35	Үш тотықты сүрме өндірісіндегі пешші	4-5	Үш тотықты сүрме өндірісіндегі пешші	4-5	8	-//-
36	Барий электролитті балқытушы	3	Барий электролитті балқытушы	3	8	-//-
37	Электрлі-сәулелік балқыту балқытушысы	4-6	Электрлі-сәулелік балқыту балқытушысы	4-6	8	-//-
38	Бағалы металдар мен шикізатты қабылдаушы	3-4	Бағалы металдар мен шикізатты қабылдаушы	3-4	8	-/-
39	Конвертердің пультшісі	2	Конвертердің пультшісі	2	7	ферроқорытпасы
40	Титан кеуектерін бөлуші	4-5	Титан кеуектерін бөлуші	4-5		Сирек және түсті металдар
41	Сынапты құюшы	3	Сынапты құюшы	3	8	-//-
42	Түсті металдар мен қорытпаларды құюшы	3	Түсті металдар мен қорытпаларды құюшы	3	8	-//-
43	Айдау пештерінің раймошысы	3	Айдау пештерінің раймошысы	3	8	-//-
44	Сынаптарды тазартушы	3-4	Сынаптарды тазартушы	3-4	8	-//-
45	Қойыртпақты сұйытушы	3	Қойыртпақты сұйытушы	3	8	-//-
46	Қож бен айналма материалдарды тазалаушы	2-3	Қож бен айналма материалдарды тазалаушы	2-3	8	-//-
47	Құйма жонғылағыш	2-3	Құйма жонғылағыш	2-3	8	-//-
48	Хлорлаушы	3-5	Хлорлаушы	3-5	8	-//-
49	Екі хлорлы қалайы дайындайтын хлорлаушы	4-5	Екі хлорлы қалайы дайындайтын хлорлаушы	4-5	8	-//-
50	Көміртектендіруші	3-5	Көміртектендіруші	3-5	8	-//-
51	Электролит ванналарының шламшысы	3	Электролит ванналарының шламшысы	3	8	-//-
52	Су ерітінділерін электролиздеуші	2-5	Су ерітінділерін электролиздеуші	2-5	8	-//-
53	Балқыған тұздарды электролиздеуші	2-6	Балқыған тұздарды электролиздеуші	2-6	8	-//-

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (8-шығарылым) 5-қосымша

"Түсті металдарды өңдеу" бөлімінде қарастырылған жұмысшы
кәсіптері атауларының, олардың 1969 және 1975 жылдары
шығарылған қолданыстағы БТБА бойынша атаулары көрсетілген
тізбесі

р/с №	Кәсіптің атауы	Разрядтардың диапазоны	БТБА қолданыста болған шығарылымдар мен бөлімдер бойынша кәсіптердің атауы, 1969 және 1975 жж. шығарылым	Разрядтардың диапазоны	БТБА шығарылым №	БТБА бөлімінің, шығарылымының қысқарған атауы
1	2	3	4	5	6	7
1	Автоклавшы	3-5	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	8	Түсті және сирек металдар
2	Агитаторшы	3-4			8	-/-
3	Алюминий–өндірісіндегі анодшы	4-6	Анодшы	4-6	8	Электродты өнім
4	Магния өндірісіндегі анодшы	4-6	Жойылған		8	-//-
5	Ұнтақтар өндірісіндегі аппаратшы	2-3	Металдық ұнтақтар өндірісіндегі аппаратшы	2-5	8	-//-
6	Титан мен сирек металдар өндірісіндегі аппаратшы	2-5	Титан мен сирек металдар өндірісіндегі аппаратшы	2-5	8	-//-
7	Таза бағалы металдар мен олардың тұздарын өндірісіндегі аппаратшы	3-6	Таза бағалы металдар мен олардың тұздарын өндірісіндегі аппаратшы	3-6	8	-//-
8	Сілтілеу аппаратшысы	2	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	8	-//-
9	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	8	-//-
10	Жасанды шеелитті дайындайтын аппаратшы	3-5	Жасанды шеелитті дайындайтын аппаратшы	3-5	8	-//-
11	Карбондау аппаратшы	3-4	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	8	-//-
12	Ойып түсіру аппаратшысы	4	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	8	-//-
13	Плазмалы қондырғылардағы аппаратшы	4-6	Плазма қондырмаларының аппаратшысы	4-6	8	-//-
14	Иондық алмастыру әдісімен сирек топырақты элементтерді бөлу аппаратшысы	5-6	Сирек топырақты элементтерді бөлу аппаратшысы	5-6	8	-//-
15	Катализатор дайындайтын аппаратшы	3-4	Катализатор дайындайтын аппаратшы	2-5	24	Жалпы химия
16	Күкіртті-қышқыл алюминий дайындайтын аппаратшы	2-3	Күкіртті-қышқыл алюминий дайындайтын аппаратшы	2-3	8	Түсті және сирек металдар
17	Целлюлоза пульпасын дайындайтын аппаратшы	3	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	8	-//-
18	Электролит дайындайтын аппаратшы	3	Электролит дайындайтын аппаратшы	3	8	-//-
19	Алюминат ерітіндісін ажырататын аппаратшы	3-4	Алюминат ерітіндісін ажырататын аппаратшы	3-4	8	-//-
20	Жылу алмасу және оттық аппаратшысы	3-4	Жылу таратушыны қыздыру аппаратшысы	3-5	8	-//-
21	Кеуекті қағымдаушы	3-4	Титанды кеуекті қағымдаушы	3-4	8	-//-
22	Металды төгуші-құюшы	3-4	Металды төгуші-құюшы	3-4	8	-//-
23	Диффузор	2-4	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	4	Жалпы
24	Дозалаушы	2; 4	Байыту дозалаушысы	2-4	4	Жалпы
25	Ұнтақтарды тиеуші	2	Металл ұнтақтарының өндірісіндегі аппаратшы		8	Түсті және сирек металдар
26	Сілтілерді тиеуші	3	Сілтілерді тиеуші	3	8	-/-
27	Түйіспелер мен температураларды өлшеуші	2	Электрослесарь–түйістіруші	2-4	8	Жалпы түсті металл
28	Катодшы	2-5	Катодшы	2-6	8	-//-
29	Сыныптаушы	2	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	8	-//-
30	Конвертер	2; 4-6	Конвертер	2-6	8	-//-
31	Конденсаторшы	4	Конденсаторшы	4	8	-//-
32	Құюшы	3-5	Түсті металдарды құюшы	3-5	8	-//-
33	Қадалық кран машинисі	5	Қадалық кран машинисі	5	8	-//-
34	Реакциялы аппараттардың монтажшысы	3-6	Реакциялы аппараттардың монтажшысы	3-6	8	-//-
35	Таза және бағалы металдармен олардың тұздарының өндірісіндегі технологиялық жабдықтарды оңдаушы	4-5	бағалы металдар өндірісіндегі технологиялық жабдықтарды оңдаушы	4-5	8	-//-
36	Қайталама шламдарды өңдеуші	3	Қайталама шламдарды өңдеуші	3	8	-//-
37	Матрица табақтарын өңдеуші	2-3	Матрица табақтарын өңдеуші	2-3	8	-//-
38	Сүзгі маталарын өңдеуші	2	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	8	-//-
39	Сыныптарды шыңдаушы	5	Сыныптарды шыңдаушы	5	8	-//-
40	Катодты және анодты металдарды, шикізаттарды, қыштарды тасылымдаушы	2	Катодты және анодты металдарды, шикізаттарды, қыштарды тасылымдаушы	2	1	Жалпы экономика саласында
41	Перколяторшы	3-4	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	8	Түсті және сирек металдар
42	Мырыш тозаңдары өндірісіндегі пешші	3-5	Мырыш тозаңдары өндірісіндегі пешші	3-5	8	-//-
43	Титан мен сирек металдарды қалпына келтіретін және айдайтын пешші	3-6	Титан мен сирек металдарды қалпына келтіретін және айдайтын пешші	3-6	8	-//-
44	Вельц-пештерде мырыш тотығын алатын пешші	3-5	Вельц-пешші	3-6	8	-//-
45	Қайнап жатқан тұз пештерінде мырышты купорос алатын пешші	3-4	Мырышты купорос алатын пешші	3-4	8	-//-
46	Реакциялы аппараттарды жөндейтін және қалпына келтіретін пешші	3-6	Реакциялы аппараттардың монтажшысы	3-6	8	-//-
47	Активті никель ұнтағын қалпына келтіруші	4	Никель ұнтағын қалпына келтіруші пешші	3-6	8	-//-
48	Термиялық тәсілмен қалпына келтіруші пешші	5-6	Термиялық тәсілмен қалпына келтіруші пешші	5-6	8	-//-
49	Құрамында титан бар және сирек топырақты материалдарды өңдейтін пешші	3-6	Құрамында титан бар және сирек топырақты материалдарды өңдейтін пешші	3-6	8	-//-
50	Үш тотықты сүрме өндірісіндегі пешші	4-5	Үш тотықты сүрме өндірісіндегі пешші	4-5	8	-//-
51	Барий электролитті балқытушы	3	Барий электролитті балқытушы	3	8	-//-
52	Электрлі-сәулелік балқыту балқытушысы	4-6	Электрлі-сәулелік балқыту балқытушысы	4-6	8	-//-
53	Металл опаларын жылтыратушы	3	Металл ұнтақтары өндірісіндегі аппаратшы	2-5	8	-//-
54	Құрамында бағалы металдар бар шикізат пен жартылай дайын өнімді қабылдаушы	2-4	Бағалы металдар мен шикізатты қабылдаушы	3-4	8	-//-
55	Ұнтақтарды жуушы-кептіруші	2-3	Металл ұнтақтары өндірісіндегі аппаратшы	2-5	8	-//-
56	Ұнтақтарды түсіруші	2	Металл ұнтақтары өндірісіндегі аппаратшы	2-5	8	-//-
57	Титан кеуектерін бөлуші	4-5	Титан кеуектерін бөлуші	4-5	8	-//-
58	Сынапты құюшы	3	Сынапты құюшы	2	8	-//-
59	Түсті металдар мен қорытпаларды құюшы	3-5	Түсті металдар мен қорытпаларды құюшы	3-5	8	-//-
60	Металл ұнтағын тартушы	3-5	Металл ұнтақтары өндірісіндегі аппаратшы	2-5	8	-//-
61	Айдау пештерінің раймошысы	3-4	Айдау пештерінің раймошысы	3-4	8	-//-
62	Металл ұнтақтарын себуші	2-4	Металл ұнтақтары өндірісіндегі аппаратшы	2-5	8	-//-
63	Сынапты тазартушы	3-4	Сынапты тазартушы	3-4	8	-//-
64	Қойыртпақты сұйытушы	3	Қойыртпақты сұйытушы	3	8	-//-
65	Қоюлатушы (дорршы)	2-3	Гидрометаллург-аппаратшы	2-6	8	-//-
66	Аға тұзшы	5	Тұз өндірісіндегі аппаратшы	5-6	8	-//-
67	Қож бен айналма металдарды тазалаушы	2-3	Қож бен айналма металдарды тазалаушы	2-3	8	-//-
68	Магний және қола шығыршықтарын жоңқаға жонғылаушы				8	-//-
69	Хлорлаушы	3-5	Хлорлаушы	3-5	8	-//-
70	Екі хлорлы қалайы дайындайтын хлорлаушы	4-5	Екі хлорлы қалайы дайындайтын хлорлаушы	4-5	8	-//-
71	Көміртектендіруші	3-5	Көміртектендіруші	3-5	8	-//-
72	Электролит ванналарының шламшысы	3	Электролит ванналарының шламшысы	3	8	-//-
73	Ажарлаушы	3	Жазықтықты, ниппелді және шинканы ажарлаушы	3	2	Механикалық өңдеу
74	Су ерітінділерін электролиздеуші	2-5	Су ерітінділерін электролиздеуші	2-5	8	Түсті және сирек металдар
75	Балқыған тұздарды электролиздеуші	2-6	Балқыған тұздарды электролиздеуші	2-6	8	-//-

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (8-шығарылым) 6-қосымша

Кәсіптердің, бөлімдердің өзгертілген атауы және олар енгізілген
шығарылым нөмірлері көрсетілген БТБА-ның қолданыстағы
"Түсті металдарды өңдеу" бөлімінде көзделген жұмысшылар
кәсіптерінің тізбесі

р/с №	Кәсіптің атауы	Разрядтардың диапазоны	БТБА қолданыста болған шығарылымдар мен бөлімдер бойынша кәсіптердің атауы, 1969 және 1975 жж. шығарылым	Разрядтардың диапазоны	БТБА шығарылым №	БТБА бөлімінің шығарылымының қысқарған атауы
1	2	3	4	5	6	7
1	Біліктеуші	2-6	Суық металды біліктеуші	2-6	8	Суық металды өңдеу
			Фольга орамдарын біліктеуші-жуушы	3	8	-//-
2	Құйма майларды пісіруші	2-3	Құйма майларды пісіруші	2-3	8	-//-
3	Түсті металдарды сымдаушы	2-5	Сымдаушы	2-5	8	-//-
4	Фольганы каширлеуші-сырлаушы	3-5	Фольганы каширлеуші-сырлаушы	3-5	8	-//-
5	Сусальдық металдар қалыптарын жинақтаушы	2-3	Қалыптаушы-сусальшы	1-3	8	-//-
6	Бағалы металдардың ұстасы	3-6	Бағалы металдардың ұстасы	4-6	8	-//-
7	Бағалы металдардан жасалған бұйымдарды құрастырушы	3-6	Асыл металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды құрастырушы	4-6	8	-//-
8	Түсті металдарды қыздырушы	2-5	Түсті металдарды қыздырушы	1-4	8	-//-
9	Түсті металдарды өңдеу желісінің операторы	3-6	Сымдаушы (автоматты желілер бөлігінде)	2-5	8	-//-
			Құймаметалдарды өңдеудің тоғынды желісінің операторы	4	8	-//-
10	Түсті металдарды жұмсартушы	2-4	Түсті металдар мен қорытпалардан жасалған дайындамаларды және бұйымдарды жұмсартушы	1-4	8	-//-
11	Орамдықтардың ұршықшысы	2-3	Орамдарды ораушы	2-3	8	-//-
12	Фольганы тесуші	3	Фольга мен ротапринт табақтарын тесуші	3	8	-//-
			Фольганы басушы	3	8	-//-
13	Бұйымдарды жалатушы	2	Бұйымдарды жалатушы	2	8	-//-
14	Гидробаспақтарда баспалаушы	3-6	Гидробаспақтарда баспалаушы	2-6	8	-//-
15	Техникалық майларды дайындаушы	2	Техникалық майларды бүркігіш	2	8	-//-
16	Ыстық металды илектеуші	3-6	Ыстық металды илектеуші	3-6	8	-//-
17	Сусальдық металдарды кесуші	3	Фольга мен сусальдық металдарды кесуші	3	8	-//-
18	Құбыр илектеуші	2-6	Құбыр илектеуші	2-5	8	-//-
19	Түсті металдарды қырушы	2-3	Қырушы	2-3	8	-//-

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (8-шығарылым) 7-қосымша

Кәсіптердің, бөлімдердің өзгертілген атауы және олар енгізілген
шығарылым нөмірлері көрсетілген БТБА-ның қолданыстағы
"Түсті металдарды өңдеу" бөлімінде көзделген жұмысшылар
кәсіптерінің тізбесі

р/с №	Кәсіптің атауы	Разрядтардың диапазоны	БТБА қолданыста болған шығарылымдар мен бөлімдер бойынша кәсіптердің атауы, 1969 және 1975 жж. шығарылым	Разрядтардың диапазоны	БТБА шығарылым №	БТБА бөлімінің, шығарылымының қысқарған атауы
1	2	3	4	5	6	7
1	Түсті металдардың фольга орамдарын біліктеуші-жуушы	3	Суық металды біліктеуші	2-6	8	Металды өңдеу
2	Суық металды біліктеуші	2-6	Фольга орамдарын біліктеуші-жуушы	2-6	8	-//-
3	Құйма майларды пісіруші	2	Құйма майларды пісіруші	2		-//-
4	Сымдаушы	2-5	Түсті металдарды сымдаушы	2-5		-//-
			Түсті металдарды өңдеу желісінің операторы	3-5		-//-
5	Аударушы	2	Жойылды
6	Фольганы каширлеуші-сырлаушы	3-5	Фольганы каширлеуші-сырлаушы	3-5	8	Түсті металды өңдеу
7	Бағалы металдардың ұстасы	4-5	Бағалы металдардың ұстасы	3-5		-//-
8	Дұрыс-тазалау агрегатының машинист-операторы	4	Өнімді тазалаушы	2-4	8	Жалпы түстмет
9	Асыл түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды құрастырушы	3-6	Түсті металдардан жасалған бұйымдарды құрастырушы	3-6	8	Түсті металды өңдеу
10	Түсті металдарды қыздырушы	1-4	Түсті металдарды қыздырушы	2-5	8	-//-
11	Шимсондарды өңдеуші	4	Жойылды		8	-//-
12	Құймаметалдарды өңдеудің тоғынды желісінің операторы	4	Түсті металдарды өңдеу желісінің операторы	3-5	8	-//-
13	Тісті металдар мен қорытпалардан жасалған дайындамалар мен бұйымдарды жұмсартушы	1-4	Түсті металдарды жұмсартушы	2-4	8	-//-
14	Қармауыштарды шыңдаушы	1-3	Ішке айналдырушы	1-4	2	Қазандықтар
15	Орамдықтардың ұршықшысы	2-3	Орамдықтардың ұршықшысы	2-3	8	Түсті металды өңдеу
16	Фольганы тесуші	3	Фольганы тесуші	3	8	-//-
17	Металды жалатушы	2	Бұйымдарды жалатушы	3	8	-//-
18	Түсті металдар мен қорытпалардан жасалған бұйымдарды түзетуші	2-3	Машиналардағы түзетуші	1-4	2	Ұсталық
			Қолмен түзетуші	1-4	2	Қазандықтар
19	Гидробаспақтарда баспалаушы	2-6	Гидробаспақтарда баспалаушы	3-6	8	Түсті металды өңдеу
20	Ыстық металды илектеуші	3-6	Ыстық металды илектеуші	3-6	8	-//-
21	Техникалық майларды бүркігіш	2	Техникалық майларды дайындаушы	2	8	-//-
22	Фольга мен сусальдық металдарды кесуші	3	Сусальдық металдарды кесуші	3	8	-//-
23	Флюстерді құрамдаушы	2	Флюстерді пісіруші	2-6	7	Жалпы қарамет
24	Фольганы басушы	3	Фольганы тесуші	3	8	Түсті мет. өңдеу
25	Құбыр илектеуші	2-5	Құбыр илектеуші	2-6	8	-//-
26	Қалыптаушы-сусальшы	1-3	Сусальдық металдардың қалыптарын жинақтаушы	2-3	8	-//-
27	Қырушы	2-3	Түсті металдарды қырушы	2-3	8	-//-

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (8-шығарылым) 8-қосымша

"Қатты балқымалар, ауыр балқыма металдар мен ұнтақ тау-кен
өнімдері өндірісі" бөлімінде қарастырылған жұмысшы
кәсіптері атауларының, олардың 1969 және 1975 жылдары
шығарылған қолданыстағы БТБА бойынша атаулары көрсетілген
тізбесі

р/с №	Кәсіптің атауы	Разрядтардың диапазоны	БТБА қолданыста болған шығарылымдар мен бөлімдер бойынша кәсіптердің атауы, 1969 және 1975 жж. шығарылым	Разрядтардың диапазоны	БТБА шығарылым №	БТБА бөлімінің, шығарылымының қысқарған атауы
1	2	3	4	5	6	7
1	Қатты қорытпалар мен баяу балқитын металдар аппаратшысы	2-5	Қатты қорытпалар мен баяу балқитын металдар аппаратшысы	2-4	8	Қатты балқымалар, ауыр балқыма металдар
2	Карбидтеу аппаратшысы	3-6	Вольфрам мен титан карбондаушысы	4	8	-//-
3	Қоспалар мен ерітінділер дайындау аппаратшысы	3-6	Қоспалар мен ерітінділер дайындау аппаратшысы	3-6	8	-//-
4	Молибденді қалдықтарды тотықтандыру аппаратшысы	4	Молибденді қалдықтарды тотықтандыру аппаратшысы	4	8	-//-
5	Қалпына келтіру пештерінің аппаратшысы	3-5	Қалпына келтіру пештерінің аппаратшысы	3-5	8	-//-
6	Танталды электр химиялық өндіру аппаратшысы	3-5	Танталды электр химиялық өндіру аппаратшысы	3-5	8	-//-
7	Баяу балқитын металдардың химиялық жартылай дайын өнімдерді дайындаушы	2-4	Баяу балқитын металдардың химиялық жартылай дайын өнімдерді дайындаушы	2-4	8	-//-
8	Сормайт шыбықтарын өңдеуші	1	Сормайт шыбықтарын өңдеуші	1	8	-//-
9	Қатты қорытпа бұйымдарды өңдеуші	2-3	Қатты қорытпа бұйымдарды өңдеуші	2-3	8	-//-
10	Темірдің тотықтарын қалпына келтіруші пешші	4-5	Темірдің тотықтарын қалпына келтіруші пешші	4-5	8	-//-
11	Темір ұнтақтарын жұмсартушы пешші	3-4	Темір ұнтақтарын жұмсартушы пешші	3-4	8	-//-
12	Қатты қорытпаларды баспалаушы	3-5	Баспалаушы	2-5	8	-//-
13	Пакеттерді жинаушы	2	Пакеттерді жинаушы	2	8	-//-
14	Баяу балқитын металдардан жасалған бұйымдарды дәнекерлеуші	4	Штабиктерді дәнекерлеуші	4	8	-//-
15	Жентектеуші	3-6	Жентектеуші	3-6	8	Жалпы түстімет
16	Қатты қорытпа өнімдерін өңдеу бойынша станокшы	4	Жаңа кәсіп	-	-	-
17	Қатты және баяу балқитын қорытпалардан жасалған бұйымдарды ажарлаушы	2-6	Қатты және баяу балқитын қорытпалардан жасалған бұйымдарды ажарлаушы	2-5	8	Қатты балқымалар, ауыр балқыма металдар

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (8-шығарылым) 9-қосымша

Кәсіптердің, бөлімдердің өзгертілген атауы және олар енгізілген
шығарылым нөмірлері көрсетілген БТБА-ның қолданыстағы
"Қатты балқымалар, ауыр балқыма металдар мен ұнтақ
тау-кен өнімдері өндірісі" бөлімінде көзделген жұмысшылар
кәсіптерінің тізбесі

р/с №	Кәсіптің атауы	Разрядтардың диапазоны	БТБА қолданыста болған шығарылымдар мен бөлімдер бойынша кәсіптердің атауы, 1969 және 1975 жж. шығарылым	Разрядтардың диапазоны	БТБА шығарылым №	БТБА бөлімінің, шығарылымының қысқарған атауы
1	2	3	4	5	6	7
1	Қатты қорытпалар және баяу балқитын металдар өндірісінің аппаратшысы	2-5	Қатты қорытпалар және баяу балқитын металдар өндірісінің аппаратшысы	2-5	8	Қатты балқымалар, ауыр балқыма металдар
2	Қоспалар мен ерітінділерді дайындау аппаратшысы	3-6	Қоспалар мен ерітінділерді дайындау аппаратшысы	3-6	8	-//-
3	Молибденді қалдықтарды тотықтандыру аппаратшысы	4	Тотықтандыру аппаратшысы	4	8	-//-
4	Қалпына келтіру пештерінің аппаратшысы	3-5	Қалпына келтіру пештерінің аппаратшысы	3-5	8	-//-
5	Танталды электр химиялық өндіру аппаратшысы	3-5	Танталды электр химиялық өндіру аппаратшысы	3-5	8	-//-
6	Баяу балқитын металдардың химиялық жартылай дайын өнімдерді дайындаушы	2-4	Баяу балқитын металдардың химиялық жартылай дайын өнімдерді дайындаушы	2-4	8	-//-
7	Вольфрам мен титан карбондаушысы	3-6	Карбидтеу аппаратшысы	4	8	-//-
8	Баяу балқитын металдардың ұстасы	3-5	Ауыстыру машиналарының қалыптаушы-ұстасы	3-6	2	Ұсталықтар
9	Кеуекті темірді тазалау агрегатының машинисі	1-2	Металды, құймаларды, бұйымдарды және бөлшектерді тазалаушы	1-3	2	Құю кәсіпорындары
10	Сормайт шыбықтарын өңдеуші	1	Сормайт шыбықтарын өңдеуші	1	8	Қатты балқымалар, ауыр балқыма металдар
11	Қатты қорытпалар бұйымдарын өңдеуші	2-3	Қатты қорытпалар бұйымдарын өңдеуші	2-3	8	-//-
12	Темір тотықтарын қалпына келтіруші пешші	4-5	Темір тотықтарын қалпына келтіруші пешші	4-5	8	-//-
13	Темір ұнтақтарды жұмсартушы пешші	3-4	Темір ұнтақтарды жұмсартушы пешші	3-4	8	-//-
14	Баспалаушы	2-5	Қатты қорытпаларды баспалаушы	3-5	8	-//-
15	Пакеттерді жинаушы	2	Пакеттерді жинаушы	2	8	-//-
16	Штабиктерді дәнекерлеуші	4	Баяу балқитын металдардан жасалған бұйымдарды дәнекерлеуші	4	8	-//-
17	Вагонеткаға бұйымдарды салушы	2	Жойылды		8	-//-
18	Қатты және баяу балқитын металдардан жасалған бұйымдарды ажарлаушы	2-5	Қатты және баяу балқитын металдардан жасалған бұйымдарды ажарлаушы	2-5	8	-//-

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (8-шығарылым) 10-қосымша

"Электродты өнімдердің өндірісі" бөлімінде қарастырылған
жұмысшы кәсіптері атауларының, олардың 1969 және 1975
жылдары шығарылған қолданыстағы БТБА бойынша атаулары
көрсетілген тізбесі

р/с №	Кәсіптің атауы	Разрядтардың диапазоны	БТБА қолданыста болған шығарылымдар мен бөлімдер бойынша кәсіптердің атауы, 1969 және 1975 жж. шығарылым	Разрядтардың диапазоны	БТБА шығарылым №	БТБА бөлімінің, шығарылымының қысқарған атауы
1	2	3	4	5	6	7
1	Күйдіру және графитті пештердің тиеуші-түсірушісі	3-5	Күйдіру және графитті пештердің тиеуші-түсірушісі	3-5	8	Электродты өнім
2	Піспе-балқытушы	3-4	Піспе-балқытушы	3-4	8	-//-
3	Электродты өнімді баспалаушы	3-6	Электродты өнімді баспалаушы	3-6	8	-//-
4	Электродты өнім слесарі	3-5	Электродты өнім слесарі	3-5	8	-//-
5	Электродты өнімді механикалық өңдейтін станокшы	2-6	Электродты өнімді механикалық өңдейтін станокшы	2-6	8	-//-
6	Текшеші	3-4	Текшеші	3-4	8	-//-
7	Электродты массаны қалыптаушы	2-3	Электродты массаны қалыптаушы	2-3	8	-//-
8	Хлорлаушы	3-4	Хлорлаушы	3-4	8	-//-
9	Электродтарды қатарлаушы	2	Электродтарды қатарлаушы	2	8	-//-
10	Электродтшы	2-4	Электродтшы	2-4	8	Жалпы

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (8-шығарылым) 11-қосымша

Кәсіптердің, бөлімдердің өзгертілген атауы және олар енгізілген
шығарылым нөмірлері көрсетілген БТБА-ның қолданыстағы
"Қатты балқымалар, ауыр балқыма металдар мен ұнтақ
тау-кен өнімдері өндірісі" бөлімінде көзделген жұмысшылар
кәсіптерінің тізбесі

р/с №	Кәсіптің атауы	Разрядтардың диапазоны	БТБА қолданыста болған шығарылымдар мен бөлімдер бойынша кәсіптердің атауы, 1969 және 1975 жж. шығарылым	Разрядтардың диапазоны	БТБА шығарылым №	БТБА бөлімінің, шығарылымының қысқарған атауы
1	2	3	4	5	6	7
1	Күйдіру және графитті пештердің тиеуші-түсірушісі	3-5	Күйдіру және графитті пештердің тиеуші-түсірушісі	3-5	8	Электродты өнім
2	Піспе-балқытушы	3-4	Піспе-балқытушы	3-4	8	-//-
3	Электродты өнімді баспалаушы	3-5	Электродты өнімді баспалаушы	3-5	8	-//-
4	Электродты өнім слесарі	3-5	Электродты өнім слесарі	3-5	8	-//-
5	Шайыршы	2	жойылды		8	-//-
6	Электродты өнімді механикалық өңдейтін станокшы	2-6	Электродты өнімді механикалық өңдейтін станокшы	2-6	8	-//-
7	Текшеші	3	Текшеші	3	8	-//-
8	Электродты анодты массаны қалыптаушы	2-3	Электродты анодты массаны қалыптаушы	2-3	8	-//-
9	Электродты өнімді хлорлаушы	3-4	Электродты өнімді хлорлаушы	3-4	8	-//-
10	Электродты өнімді тазалаушы	2	Электродты өнімді тазалаушы	2-4	8	-//-
11	Электродты қатарлаушы	2	Электродты қатарлаушы	2	8	-//-