Об утверждении Методики по организации обследования домашних хозяйств по оценке уровня жизни

Приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 15 декабря 2015 года № 208. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 15 января 2016 года № 12871. Утратил силу приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 2 июля 2020 года № 31.

Сноска. Утратил силу приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики РК от 02.07.2020 № 31 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике", а также подпунктом 2) пункта 13 Положения о Комитете по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан, утвержденного приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 30 сентября 2014 года № 33, зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 9779, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Методику по организации обследования домашних хозяйств по оценке уровня жизни.

2. Управлению статистики труда и уровня жизни совместно с Юридическим управлением Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информацинно-правовой системе "Әділет";

3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики Казахстан" для размещения в Эталонном контрольном банке нормативных правовых актов Республики Казахстан;

4) размещение настоящего приказа на интернет–ресурсах Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Управлению статистики труда и уровня жизни Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан довести настоящий приказ до заинтересованных структурных подразделений и территориальных органов Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан для руководства и использования в работе.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (Иманалиев Б.З.).

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель

А. Смаилов

Утверждена Приказом Председателя Комитета по статистике Министерства Национальной экономики Республики Казахстан от 15 декабря 2015 года № 208

Методика по организации обследования
домашних хозяйств по оценке уровня жизни
1. Общие положения

1. Методика по организации обследования домашних хозяйств по оценке уровня жизни (далее – Методика) относится к статистической методологии, формируемой в соответствии с международными стандартами и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике" (далее – Закон).

2. Настоящая Методика определяет совокупность алгоритмов процедур организации и проведения органами государственной статистики выборочного обследования домашних хозяйств по оценке уровня жизни (далее – Обследование) с целью получения статистических данных (информации) об уровне жизни населения.

3. Настоящая Методика применяется Комитетом по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (далее – Комитет) и территориальными органами Комитета при проведении обследования по статистическим формам, утвержденным приказом Председателя Комитета от 4 ноября 2014 года № 41 "Об утверждении статистических форм общегосударственных статистических наблюдений по статистике уровня жизни и инструкций по их заполнению" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 9968) (далее – приказ № 41).

4. Обследование проводится во всех областях, в городах Астана и Алматы. Обследование строится на принципах добровольного участия отобранных домашних хозяйств.

5. В настоящей Методике используются понятия в значениях, определяемых в Законе, а также следующие определения:

1) интервьюер – лицо, уполномоченное на проведение опроса;

2) супервайзер – сотрудник территориального органа Комитета, обеспечивающий проведение обследований домашних хозяйств и осуществляющий контроль работы интервьюеров.

2. Организация процедур сбора данных

6. Сбор первичных статистических данных осуществляется в соответствии с Графиком проведения интервьюерами общегосударственных статистических наблюдений по выборочному обследованию домашних хозяйств по оценке уровня жизни, согласно представленной форме в приложении 1 к данной Методики.

7. Списки домашних хозяйств, участвующих в обследовании, формируются ежегодно до 10 января.

8. В течение года замена адресов жилых помещений, в случае отсутствия членов домашнего хозяйства или отказа участвовать в обследовании, не осуществляется.

9. Регистрация данных производится методом саморегистрации и опроса.

10. Учетный период обследования отдельно взятого домашнего хозяйства охватывает квартал.

11. Главными компонентами обследования являются:

1) основное интервью, в ходе которого устанавливается первый контакт с домашним хозяйством, составляется список всех членов домашнего хозяйства и осуществляется сбор основной информации о домашнем хозяйстве в целом и отдельных характеристиках каждого члена домашнего хозяйства, назначается дата последующих интервью;

2) четыре квартальных интервью проводятся в апреле, июле, октябре текущего года и в январе следующего года. Ежеквартальное интервью охватывает информацию о денежных доходах и крупных (основных) расходах домашних хозяйств за три предыдущих месяца. В начале каждого квартала домашнее хозяйство получает журнал-памятку, в который записывает расходы, совершенные за квартал. Данные журнала используются во время квартальных интервью;

3) четыре двухнедельных дневника, в которых в течение 14 календарных дней каждого квартала домашним хозяйством регистрируются расходы на продукты питания, горюче-смазочные материалы для личных транспортных средств и потребленные продукты питания из личного подсобного хозяйства или полученные в подарок.

3. Процедуры обработки данных

12. Процедуры обработки данных включают редактирование, импутацию и агрегирование данных.

13. На первом этапе обработки осуществляется редактирование базы данных и приведение ее в рабочее состояние. Для этого производятся следующие виды контроля:

1) контроль для выявления экстремальных значений (аутлайеров). Область экстремальных значений показателей находится вне интервала, границы которого определяются отклонением от среднего значения показателей на величину среднеквадратического отклонения;

2) анализируются максимальные и минимальные значения количественных показателей;

3) оценка качества поступившей информации от респондентов. С этой целью внутри каждого раздела вопросника строится система логического контроля, которая позволяет устранить как ошибки ввода, так и ошибки регистрации со стороны домашних хозяйств: расходы, нетипичные для домашних хозяйств (покупка экзотических продуктов питания или дорогостоящих продуктов питания для кормления домашних животных), жилая площадь не должна быть больше общей;

4) контроль, основанный на логической взаимосвязи информации, полученной из разных статистических форм. С помощью перекрестных запросов проверяется взаимосвязь между вопросниками, контролируется полнота заполнения форм.

14. Вторым этапом обработки данных является импутация – присвоение величин недостающим ответам.

В обследовании домашних хозяйств по оценке уровня жизни имеется определенный процент неответов как по формам обследования, так и по отдельным их вопросам. В целях избежания ошибок, вызванных отсутствием ответов, при обработке данных важной задачей является компенсация недостающей информации.

Импутация недостающих ответов по различным видам расходов одной из недель дневника производится на региональном уровне по соответствующим видам расходов заполненной недели дневника.

В случае отсутствия квартального вопросника (при наличии дневника) импутация его не производится, домашнее хозяйство исключается из обследования и все записи дневника не участвуют в обработке.

Импутация недостающих данных по отдельным показателям производится следующим образом:

1) если известно количество, а стоимость покупки не указана, то данному товару условно присваивается средняя цена покупки по области;

2) если отсутствует количество, но известна стоимость покупки, то импутируется количество, равное отношению указанной стоимости к средней цене покупки данного товара по области;

3) если отсутствует и количество, и стоимость покупки, но есть наименование, то импутируется среднее количество покупки данного товара и его стоимость.

15. Этапом обработки данных агрегирование является группировка данных и их суммирование. Агрегирование лежит в основе всей дальнейшей работы с базой данных. В его процессе статистические материалы выборочного обследования упорядочиваются по идентификационному коду домашнего хозяйства и группируются по основным статьям доходов, расходов и основным группам продуктов питания.

4. Распространение данных Дневника

16. Дневник учета ежедневных расходов заполняется домохозяйствами в течение двух недель, которые являются представительными для всего квартала. Поэтому все расходы, указанные в дневнике, распространяются на квартал путем умножения на коэффициент досчета, который определяется по формуле:

где,

N – количество недель в квартале (13);

n – количество недель заполнения дневника (2);

в обследовании k = 6,5.

Для продовольственных товаров исключение составляет покупка продуктов питания в большом количестве (мешками, ящиками). Такие расходы принимаются в обработку без коэффициента досчета.

5. Распространение итогов обследования на генеральную совокупность

17. В целях получения распространенных на генеральную совокупность данных, производится статистическое взвешивание итогов обследования. Реализация осуществляется посредством присвоения каждому обследованному домашнему хозяйству статистического веса, который характеризует общее число домашних хозяйств, представляемых частью, попавшей в выборку. Веса для показателей уровня жизни населения рассчитываются ежеквартально.

18. Для расчета весов используются данные Регистра жилищного фонда (РЖФ) о распределении обследуемых домашних хозяйств отдельно по городскому и сельскому населению в региональном разрезе.

19. Вес вероятности (whij) домохозяйства в первичных выборочных единицах (ПВЕ) (hi) страты hi (h) представляет собой обратное значение его вероятности отбора phij и определяется по следующей формуле:

где,

Whij – это вес домохозяйства;

Phij – это обратное значение вероятности отбора;

Nh – это общее число домохозяйств в страте, по данным РЖФ;

n’hi – это общее число подходящих жилищ в ПВЕ;

Sh – это число ПВЕ, выбранных в страте h;

mhi – это число необходимых жилищ в ПВЕ hi (нормативно всегда 30).

20. Сумма "базовых" весов обеспечивает оценку количества всех домашних хозяйств данного региона и страны в целом. Их использование позволяет сохранить соответствие выборочной совокупности изначальным принципам формирования выборки. Нарушают данное соответствие смена места жительства и отказы от участия в обследовании.

21. Недополучение ответов от отобранных домашних хозяйств является серьезным недостатком, искажающим результаты обследования. В этих условиях возникает необходимость компенсации недостающих данных. Данная процедура призвана осуществить досчет показателей, компенсировать недополучение данных выборочного обследования.

22. Для компенсации случаев недополучения данных применяется простая схема корректировки весов, путем завышения весов для всех ответивших домохозяйств в данном населенном пункте. Веса всех ответивших на вопросы домашних хозяйств в данном населенном пункте увеличиваются на один и тот же коэффициент. Коэффициент корректировки определяется следующей формулой:

где,

К_w – коэффициент корректировки весов;

N_h – количество домохозяйств в выборке (12000);

n_h – количество отчитавшихся домохозяйств.

23. Корректировка производится путем умножения базовых весов на коэффициент корректировки по каждой страте, по городу (селу) определенного региона.

Для приведения данных обследования в соответствие с текущей численностью населения по данным демографической статистики, используются поправочные коэффициенты. Поправочный коэффициент рассчитывается ежеквартально по следующей формуле:

где,

К_j – поправочный коэффициент для j-ой страты;

N_dj – численность населения по данным демографической статистики j-ой страты;

N_hj – генеральная численность населения по обследованию j-ой страты.

6. Организационная структура обследования

24. Обследование осуществляется путем опроса населения и записи сведений в инструментарий (вопросники). Опрос населения осуществляется методом ведения интервью специально подготовленными интервьюерами путем посещения ими домашних хозяйств.

25. Нагрузка на одного интервьюера составляет 30 домашних хозяйств. Свою работу интервьюер проводит в соответствии с Графиком работы интервьюера, согласно представленной форме в приложении 2 к данной Методики.

26. График составляется с учетом сроков сбора отчетности, договоренности с самим домохозяйством о возможности прихода в определенные дни и выдается для исполнения интервьюеру. Супервайзер осуществляет постоянный контроль за его выполнением.

27. График составляется супервайзером на каждый квартал, с запланированными датами посещений (графа "план") и выдается интервьюеру для исполнения. Интервьюер проставляет даты фактического посещения в График (графа "факт") и после окончания квартала представляет График супервайзеру для анализа и контроля.

28. Один супервайзер контролирует работу четырех интервьюеров.

29. После завершения ввода и контроля данных, информация передается на республиканский уровень для дальнейшей обработки и анализа.

30. Интервьюер в рамках проведения обследования:

1) проходит специальный инструктаж, изучает информацию по всем вопросам организации и проведения обследования;

2) идентифицирует (определяет) адреса домашних хозяйств согласно списку, подготовленному супервайзером;

3) проводит агитационно-разъяснительную работу среди респондентов (предварительный обход с целью оповещения о проводимом обследовании) и привлекает их к обследованию;

4) заранее устанавливает даты посещений (даты визитов устанавливаются интервьюером по договоренности с самим домохозяйством, о возможности прихода в определенные дни, и сообщаются супервайзеру для внесения в график посещения домашних хозяйств) и предварительно, соответствующим образом, готовиться к анкетированию;

5) оперативно, качественно и в запланированные сроки проводит опрос в домашних хозяйствах по статистическим формам, утвержденным приказом № 41;

6) оказывает консультативную помощь респондентам по заполнению статистического инструментария, в том числе посредством телефонных звонков или путем дополнительных посещений;

7) проводит арифметико-логический контроль информации, полученной от респондентов, осуществляет кодирование данных;

8) информирует супервайзера о прохождении обследования и о результатах опроса домохозяйств; незамедлительно сообщает о случаях неответов (отказов), возникающих в ходе обследования;

9) ежеквартально, 6 числа месяца, следующего за отчетным периодом обследования, сдает супервайзеру заполненные и обработанные статистические формы. В случае обнаружения грубых ошибок, интервьюер дополнительно посещает домохозяйство для уточнения необходимых данных и информирует супервайзера о результатах посещения.

31. Супервайзер в рамках проведения обследования:

1) непосредственно отвечает за организацию работы по анкетированию в закрепленных за ним участках обследования;

2) вместе с интервьюером идентифицирует (определяет) на местах адреса домохозяйств, попавших в выборку;

3) распределяет интервьюерам материалы обследования и ведeт строгий учет этих материалов;

4) принимает и проверяет заполненные анкеты;

5) проверяет кодировку данных;

6) проверяет логические увязки между показателями;

7) совместно с интервьюерами выясняет ошибки заполнения, кодировки и обобщения данных;

8) анализирует результаты обследования по каждому интервьюеру в отдельности;

9) ежеквартально осуществляет контроль работы интервьюера в каждом обследуемом участке, в том числе и проведение контрольного интервью;

10) способствует дальнейшему обучению интервьюеров, а в случае необходимости выезжает на места для проведения совместного интервью;

11) выявляет наиболее часто встречаемые ошибки и выходит с предложениями по их устранению.

Приложение 1 форма к Методике по организации обследования домашних хозяйств по оценке уровня жизни

График проведения интервьюерами общегосударственных
статистических наблюдений по выборочному обследованию
домашних хозяйств по оценке уровня жизни

тал		1 квартал													2 квартал
месяц		январь					февраль				март				апрель				май				июнь
Д003	нед/дх	1	2		3	4	1	2	3	4	1	2	3	4	1	2	3	4	1	2	3	4	1	2	3	4
	5
	5
	5
	5
	5
	5
Д008	30	Опрос/У													У
Д006
Д004
Д005

продолжение таблицы

тал		3 квартал												4 квартал
месяц		июль				август				сентябрь				октябрь				ноябрь				декабрь
Д003	нед/дх	1	2	3	4	1	2	3	4	1	2	3	4	1	2	3	4	1	2	3	4	1	2	3	4
	5
	5
	5
	5
	5
	5
Д008	30	У												У
Д006
Д004
Д005

Приложение 2 форма к Методике по организации обследования домашних хозяйств по оценке уровня жизни

График работы интервьюера № ______ на _____ квартал года

1 пятерка – месяц ____________№ домохозяйств _______________________

2 пятерка – месяц ____________№ домохозяйств _______________________

3 пятерка – месяц ____________№ домохозяйств _______________________

4 пятерка – месяц ____________№ домохозяйств _______________________

5 пятерка – месяц ____________№ домохозяйств _______________________

6 пятерка – месяц ____________№ домохозяйств _______________________

№ д/х

Месяц

Сбор 2 части формы D003 за предыдущий месяц

план

факт

Опрос по форме D 004

план

факт

Сбор 1 части формы D003 за текущий месяц

план

факт

Заполнение формы D008 на новую сеть/ Опрос по форме D 006/ Раздача формы D003 на следующий месяц

план

факт

Месяц

Сбор 2 части формы D003 за предыдущий месяц

план

факт

Сбор 1 части формы D003 за текущий месяц

план

факт

Раздача формы D003 на следующий месяц

план

факт

Месяц

Сбор 2 части формы D003 за предыдущий месяц

план

факт

Сбор 1 части формы D003 за текущий месяц

план

факт

Раздача формы D005 на следующий квартал и формы D003 на следующий месяц

план

факт

Проведение единовременного обследования

план

факт

Тұрмыс деңгейін бағалау бойынша үй шаруашылықтарын зерттеуді ұйымдастыру жөніндегі әдістемені бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті Төрағасының 2015 жылғы 15 желтоқсандағы № 208 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 15 қаңтарда № 12871 болып тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті Төрағасының 2020 жылғы 2 шiлдедегi № 31 бұйрығымен.

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті Төрағасының 02.07.2020 № 31 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының

2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабының 5) тармақшасына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2014 жылғы 30 кыркүйектегі № 33 бұйрығымен бекітілген, Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9779 болып тіркелген Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті туралы ереженің 13-тармағының 2) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Тұрмыс деңгейін бағалау бойынша үй шаруашылықтарын зерттеуді ұйымдастыру жөніндегі әдістеме бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Еңбек және тұрмыс деңгейі статистикасы басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде мерзімді баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

4) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурстарында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Еңбек және тұрмыс деңгейі статистикасы басқармасы осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің мүдделі құрылымдық бөлімшелеріне және аумақтық органдарына жұмыс бабында басшылыққа алу және пайдалану үшін жеткізсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының орынбасарына (Б.З. Иманәлиев) жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Төраға

Ә.Смайылов

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті төрағасының 2015 жылғы 15 желтоқсандағы № 208 бұйрығымен бекітілді

Тұрмыс деңгейін бағалау бойынша үй шаруашылықтарын зерттеуді ұйымдастыру жөніндегі әдістеме
1. Жалпы ережелер

1. Тұрмыс деңгейін бағалау бойынша үй шаруашылықтарын зерттеуді ұйымдастыру жөніндегі әдістеме (бұдан әрі – Әдістеме) халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырылатын және "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.

2. Осы Әдістеме мемлекеттік статистика органдарының халықтың тұрмыс деңгейі туралы статистикалық деректерді (ақпаратты) алу мақсатымен тұрмыс деңгейін бағалау бойынша үй шаруашылықтарын іріктемелі зерттеуді (бұдан әрі – Зерттеу) ұйымдастыру және өткізу рәсімдері алгоритмдерінің жиынтығын айқындайды.

3. Осы Әдістемені Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті (бұдан әрі – Комитет) және Комитеттің аумақтық органдары "Тұрмыс деңгейі статистикасы бойынша жалпымемлекеттік статистикалық байқаулардың статистикалық нысандары мен оларды толтыру жөніндегі нұсқаулықтарды бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9968 болып тіркелген) Комитет төрағасының 2014 жылғы 4 қарашадағы № 41 бұйрығымен бекітілген (бұдан әрі – № 41 бұйрық) статистикалық нысандар бойынша зерттеулер жүргізу кезінде қолданады.

4. Зерттеу барлық облыстарда, Астана және Алматы қалаларында өткізіледі. Зерттеу іріктеп алынған үй шаруашылықтарының ерікті түрде қатысу қағидаларымен құрылады.

5. Осы Әдістемеде Заңда айқындалған мәндердегі ұғымдар, сондай-ақ мынадай анықтамалар пайдаланылады:

1) интервьюер – пікіртерім жүргізуге уәкілетті тұлға;

2) супервайзер – үй шаруашылықтарына зерттеу жүргізуді қамтамасыз ететін және интервьюерлер жұмысын бақылауды жүзеге асыратын Комитеттің аумақтық органының қызметкері.

2. Деректерді жинау рәсімдерін ұйымдастыру

6. Алғашқы статистикалық деректерді жинау интервьюерлердің тұрмыс деңгейін бағалау бойынша үй шаруашылықтарын іріктемелі зерттеу бойынша жалпымемлекеттік статистикалық байқауларды жүргізу Кестесіне сәйкес, осы әдістемеге 1-қосымшада ұсынылған нысанға сәйкес жүзеге асырылады.

7. Зерттеуге қатысатын үй шаруашылықтарының тізімдері жыл сайын 10 қаңтарға дейін қалыптастырылады.

8. Жыл бойы тұрғын жайлардың мекенжайларын ауыстыру үй шаруашылықтарының мүшелері болмаған немесе зерттеуге қатысудан бас тартқан жағдайда жүргізілмейді.

9. Деректерді тіркеу өздігінен тіркеу және пікіртерім әдісі арқылы жүргізіледі.

10. Жеке алынған үй шаруашылығын зерттеудің есепті кезеңі тоқсанды қамтиды.

11. Зерттеудің басты компоненттері мыналар болып табылады:

1) үй шаруашылығымен бірінші байланыс орнатылатын, үй шаруашылығының барлық мүшелерінің тізімі құрастырылатын, тұтастай алғанда үй шаруашылығы және үй шаруашылығының әр мүшесінің жекелеген мінездемелері туралы негізгі ақпарат жиналатын, келесі сұхбаттың күні белгіленетін негізгі сұхбат;

2) төрт тоқсандық сұхбат, ағымдағы жылғы сәуірде, шілдеде, қазанда және келесі жылдың қаңтарында жүргізіледі. Тоқсан сайынғы сұхбат үй шаруашылықтарының ақшалай шығыстары және ірі (негізгі) шығыстары туралы алдыңғы үш айдағы ақпаратты қамтиды. Әр тоқсанның басында үй шаруашылығы бір тоқсанда жасалған шығыстар жазылатын жадынама-журналды алады. Журнал деректері тоқсандық сұхбат кезінде қолданылады;

3) үй шаруашылығы әр тоқсанның 14 күнтізбелік күні ішінде азық-түлік өнімдеріне, жеке көлік құралдары үшін жанар-жағармай материалдарына жұмсалған шығыстарды және жеке қосалқы шаруашылықтан алып тұтынылған немесе сыйлыққа алынған азық-түлік өнімдерін тіркейтін екі апталық төрт күнделік.

3. Деректерді өңдеу рәсімі

12. Деректерді өңдеу рәсімі деректерді редакциялау, импутациясын және біріктіруді қамтиды.

13. Өндеудің бірінші кезеңінде деректер қорын редакциялауды жүзеге асырады және оны жұмыс қалпына келтіреді. Ол үшін бақылаудың мынадай түрлері жүргізіледі:

1) экстремалдық мәндерді анықтау үшін бақылау (аутлайерлер). Көрсеткіштердің экстремалдық мәндерінің аясы шекарасы орташа квадратты ауытқу мөлшеріне көрсеткіштердің орташа мәнінің ауытқуымен анықталатын интервалдан тыс орналасқан;

2) сандық көрсеткіштердің ең жоғарғы және ең төменгі мәндері талданады;

3) респонденттерден келіп түскен ақпараттың сапасын бағалау. Осы мақсатпен сұрақнаманың әрбір бөлімінің ішінде енгізу қателерін, сондай-ақ үй шаруашылықтары тарапынан болатын тіркеу қателерін жоюға мүмкіндік беретін логикалық бақылау жүйесі құрылады: үй шаруашылықтары үшін типтік емес шығыстар (экзотикалық азық-түлік өнімдерін немесе үй жануарларын тамақтандыру үшін қымбат тұратын азық-түлік өнімдерін сатып алу), тұрғын үй алаңы жалпы алаңнан үлкен болмауы қажет;

4) әр түрлі статистикалық нысандардан алынған ақпараттың логикалық байланысына негізделген бақылау. Екі жақты сұраулардың көмегімен сұрақнамалар арасындағы өзара байланыс тексеріледі, нысандарды толтырудың толықтығы бақыланады.

14. Деректерді өңдеудің екінші кезеңі импутация болып табылады – жетіспейтін жауаптарға шамаларды меншіктеу.

Тұрмыс деңгейін бағалау бойынша үй шаруашылықтарын зерттеуде зерттеу нысандары, сондай-ақ олардың жекелеген сұрақтары бойынша жауабы жоқтарының белгілі бір пайызы бар. Жауаптардың жоқтығынан туындайтын қателіктерді болдырмау мақсатында өңдеу кезінде жетіспейтін ақпараттың орнын толтыру басты міндет болып табылады.

Күнделіктің апталарының бірінде шығыстардың әр түрлі түрлері бойынша жетіспейтін жауаптарды импутациялау күнделіктің толтырылған аптасындағы шығыстардың тиісті түрлері бойынша өңірлік деңгейде жүргізіледі.

Тоқсандық сұрақнама болмаған жағдайда (күнделік болған кезде) оны импутациялау жүргізілмейді, үй шаруашылығы зерттеуден шығарылады және күнделіктегі барлық жазбалар өндеуге қатыспайды.

Жекелеген көрсеткіштер бойынша жетіспейтін деректерді импутациялау мынандай үлгіде жүргізіледі:

1) егер сатып алу мөлшері белгілі, ал бағасы көрсетілмесе онда сол тауарға облыс бойынша сатып алудың орташа бағасы шартты түрде қойылады;

2) егер сатып алу бағасы белгілі, ал мөлшері белгісіз болса, онда облыс бойынша осы тауардың сатып алынған орташа бағасына көрсетілген құнның қатынасы тең мөлшері импутацияланады.

3) егер сатып алудың мөлшері және бағасы да белгісіз болып, бірақ атауы бар болған жағдайда, онда осы тауарды сатып алудың және оның бағасының орташа мөлшері импутацияланады.

15. Деректерді біріктірудің өңдеу кезеңі деректерді топтастыру және оларды жинақтау болып табылады. Біріктіру деректер қорымен алдағы уақытта барлық жұмыстарды жасаудың негізі болып табылады. Оның үдерісінде іріктемелі зерттеудің статистикалық материалдары үй шаруашылығының сәйкестендіру коды бойынша ретке келтіріледі және табыстардың, шығыстардың негізгі баптары және тамақ өнімдерінің негізгі топтары бойынша топтастырылады.

4. Күнделіктің деректерін тарату

16. Күнделікті шығыстарды есепке алу күнделігі барлық тоқсан үшін өкілді болып табылады және үй шаруашылықтарымен екі апта бойы толтырылады. Сондықтан күнделікте көрсетілген барлық шығыстар тоқсанға жете есептеу коэффициентіне көбейту жолымен таратылады және мынадай формуламен анықталады:

мұндағы,

N – тоқсандағы апталардың саны (13);

n – күнделікті толтыру апталарының саны.

Зерттеуде k = 6,5.

Азық-түлік тауарлары үшін тамақ өнімдерін көп мөлшерде (қаптармен, жәшіктермен) сатып алу есепке алынбайды. Мұндай шығыстар жете есептеу коэффициентінсіз өңдеуге қабылданады.

5. Зерттеу қорытындыларын бас жиынтыққа тарату

17. Бас жиынтыққа таратылған деректерді алу мақсатында зерттеу қорытындыларына статистикалық салмақтау жүргізіледі. Іске асыру іріктемеге түскен, ұсынатын бөлігіне үй шаруашылықтарының жалпы санын сипаттайтын әрбір зерттелген үй шаруашылығына статистикалық салмақ беру арқылы жүзеге асырылады. Салмақ халықтың тұрмыс деңгейі көрсеткіштері үшін тоқсан сайын есептеледі.

18. Салмақты есептеу үшін өңірлік бөліністегі қалалық және ауылдық халық бойынша бөлек зерттелетін үй шаруашылықтарына бөлу туралы Тұрғын үй қоры тіркелімінің (ТҚТ) деректері қолданылады.

19. Алғашқы іріктемелік бірліктердегі (АІБ) (hi) үй шаруашылықтарының ықтималдық салмағы (whij) страталар hi (h) оның таңдап алу ықтималдылығының кері мәнін phij ұсынады және мынадай формула бойынша анықталады:

мұндағы,

Whij – бұл үй шаруашылығының салмағы;

Phij – бұл таңдап алу ықтималдылығының кері мәні;

Nh – бұл ТҚТ деректері бойынша стратадағы үй шаруашылықтарының жалпы саны;

n’hi – бұл АІБ ішіндегі қолайлы тұрғын жайдың жалпы саны;

Sh – бұл h стратада таңдап алынған АІБ саны;

mhi – бұл АІБ қажетті тұрғын жай саны hi (әрқашан 30 нормативті).

20. "Базалық" салмақтың жиынтығы осы өңірдің және бүкіл елдің барлық үй шаруашылықтарының санын бағалауды қамтамасыз етеді. Оларды пайдалану іріктемені қалыптастырудың бастапқы қағидаттарын іріктемелі жиынтыққа сәйкес сақтап қалуға мүмкіндік береді. Тұрғылықты жерді ауыстыру және зерттеуге қатысудан бас тарту осы сәйкестілікті бұзады.

21. Іріктеп алынған үй шаруашылықтарынан жауап ала алмау зерттеу нәтижелерін бұрмалайтын, айтарлықтай кемшілік болып табылады. Бұл жағдайларда жетіспейтін деректердің орнын толтыру қажеттілігі туындайды. Осы рәсім көрсеткіштерді жете есептеуді жүзеге асыруға, іріктемелі зерттеудің алынбаған деректерінің орнын толтыруға арналған.

22. Деректерді ала алмау оқиғаларының орнын толтыру үшін сол елді мекендегі жауап берген барлық үй шаруашылықтарына салмақтауды көтеру жолымен салмақтауды түзетудің қарапайым сызбасы қолданылады. Сол елді мекендегі сұрақтарға жауап берген барлық үй шаруашылықтарының салмағы бірдей коэффициентке көбейтіледі. Түзету коэффициенті мынадай формуламен анықталады:

мұндағы,

Кw – салмақтауды түзету коэффициенті;

N_h – іріктемедегі үй шаруашылықтарының саны (12000);

n_h – есеп берген үй шаруашылықтарының саны.

23. Түзету базалық салмақтауды әр страта бойынша түзету коэффициентіне көбейту жолымен, белгілі бір өңірдегі қала (ауыл) бойынша жүзеге асырылады.

Зерттеу деректерін демографиялық статистиканың деректері бойынша ағымдағы халықтың санына сәйкес келтіру үшін түзету коэффициенттері қолданылады. Түзету коэффициенті тоқсан сайын мынадай формуламен есептеледі:

мұндағы,

К_j – j-стратасы үшін түзету коэффициенті;

N_dj – j-стратасының демографиялық статистиканың деректері бойынша халықтың саны;

N_hj – j-стратасының зерттеу бойынша халықтың жалпы саны.

6. Зерттеудің ұйымдық құрылымы

24. Зерттеу халықтан пікіртерім жүргізу және құралға (сұрақнамаларға) мәліметтерді жазу жолымен жүзеге асырылады. Халыққа пікіртерім жүргізу арнайы дайындалған интервьюерлердің үй шаруашылықтарына баруы арқылы сұхбат жүргізу әдісімен жүзеге асырылады.

25. Бір интервьюерге түсетін жүктеме 30 үй шаруашылығын құрайды. Интервьюер өз жұмысын осы әдістемеге 2-қосымшада ұсынылған нысанға интервьюер жұмысының Кестесіне сәйкес жүргізеді.

26. Кесте есептілікті жинау мерзімін ескере отырып, белгілі бір күндері келу мүмкіндіктері туралы үй шаруашылығының өзімен келісіле отырып құрастырылады және интервьюерге орындау үшін беріледі. Супервайзер оның орындалуына үнемі бақылау жүргізеді.

27. Кестені жоспарланған бару күндерімен ("жоспар" бағаны) супервайзер әр тоқсанға құрастырады және интервьюерге орындау үшін беріледі. Интервьюер Кестеге ("нақты" бағаны) нақты барған күндерді жазады және Кестені тоқсан аяқталғанда талдау және бақылау үшін супервайзерге ұсынады.

28. Бір супервайзер төрт интервьюердің жұмысын бақылайды.

29. Деректерді енгізу мен бақылау аяқталғаннан кейін ақпарат одан әрі өңдеу және талдау жасау үшін республикалық деңгейге беріледі.

30. Интервьюер зерттеуді жүргізу шеңберінде:

1) арнайы нұсқамадан өтеді және зерттеуді ұйымдастыру мен өткізудің барлық сұрақтары бойынша білімдерін көрсетеді;

2) супервайзер дайындаған тізімге сәйкес үй шаруашылықтарының мекенжайларын сәйкестендіреді (анықтайды);

3) респонденттер арасында үгіт-насихат жұмыстарын жүргізеді (өткізіліп отырған зерттеу туралы хабардар ету мақсатында алдын ала аралау) және оларды зерттеуге қатысуға тартады;

4) баратын күндерді алдын-ала белгілейді (бару күндері белгіленген күндері келу мүмкіндіктері туралы үй шаруашылықтарының өзімен келісу бойынша, интервьюермен белгіленеді және үй шаруашылықтарына бару кестесіне енгізу үшін супервайзерге хабарланады) және алдын ала тиісті үлгіде сауалнамаға дайындалады;

5) жедел, сапалы және жоспарланған мерзімде үй шаруашылықтарында № 41 бұйрықпен бекітілген статистикалық нысандар бойынша пікіртерім жүргізеді;

6) респонденттерге статистикалық құралды толтыру бойынша, соның ішінде телефон соғу немесе қосымша бару арқылы консультациялық көмек көрсетеді;

7) респонденттерден алынған ақпаратқа арифметикалық-логикалық бақылау жүргізеді, деректердің кодтауын жүзеге асырады;

8) супервайзерді зерттеудің барысы және үй шаруашылықтарымен пікіртерім нәтижелері туралы хабардар етеді; зерттеу кезінде туындайтын жауап бермеу оқиғалары (бас тартулары) туралы тез арада хабарлайды;

9) тоқсан сайын, зерттеудің есепті кезеңінен кейінгі келесі айдың 6-шы күні супервайзерге толтырылған және өңделген статистикалық нысандарды өткізеді. Дөрекі қателіктер табылған жағдайда интервьюер қажетті деректерді нақтылау үшін үй шаруашылығына қосымша қайта барады және бару нәтижелері туралы супервайзерге хабарлайды.

31. Супервайзер зерттеуді жүргізу шеңберінде:

1) супервайзер оған бекітілген зерттеу учаскелерінде сауалнама жүргізу бойынша жұмысты ұйымдастыруға тікелей жауап береді;

2) іріктемеге түскен үй шаруашылықтарының мекенжайларын интервьюермен бірге сол жерлерде сәйкестендіреді (анықтайды);

3) интервьюерлерге зерттеу материалдарын бөліп береді және сол материалдарды қатаң есепке алуды жүргізеді;

4) толтырылған сауалнамаларды қабылдайды және тексереді;

5) деректердің кодталуын тексереді;

6) көрсеткіштер арасындағы логикалық байланысты тексереді;

7) интервьюерлермен бірігіп, деректерді толтыру, кодтау және жинақтау қателерін анықтайды;

8) әрбір интервьюер бойынша зерттеу нәтижелерін талдайды;

9) тоқсан сайын әрбір зерттеу учаскесі бойынша интервьюердің жұмысына, сондай-ақ бақылау сұхбатын жүргізуіне бақылауды жүзеге асырады;

10) интервьюерлердің одан әрі оқуына ықпал етеді, егер қажет болған жағдайда бірлесіп сұхбат жүргізу үшін сол орындарға барады;

11) неғұрлым жиі кездесетін қателерді анықтайды және оларды жою туралы ұсыныстарды айтады.

Тұрмыс деңгейін бағалау бойынша үй шаруашылықтарын зерттеуді ұйымдастыру жөніндегі әдістемеге нысанның 1-қосымшасы

Интервьюерлердің тұрмыс деңгейін бағалау бойынша үй
шаруашылықтарын іріктемелі зерттеу бойынша жалпымемлекеттік статистикалық байқауларды жүргізу кестесі

Тұрмыс деңгейін бағалау бойынша үй шаруашылықтарын зерттеуді ұйымдастыру жөніндегі әдістемеге нысанның 2-қосымшасы

_______ жылдың _____тоқсанына интервьюер жұмысының кестесі №___

1 бестік – ай ___________________________ үй шаруашылықтарының № _____________________________________________________________________

2 бестік – ай ___________________________ үй шаруашылықтарының № _____________________________________________________________________

3 бестік – ай ___________________________ үй шаруашылықтарының № _____________________________________________________________________

4 бестік – ай ___________________________ үй шаруашылықтарының № _____________________________________________________________________

5 бестік – ай ___________________________ үй шаруашылықтарының № _____________________________________________________________________

6 бестік – ай ___________________________ үй шаруашылықтарының № _____________________________________________________________________

ү/ш №

Ай

Өткен айға үшін D003 нысанының 2-бөлімін жинау

жоспар

нақты

D 004 нысаны бойынша пікіртерім

жоспар

нақты

Ағымдағы айға D003 нысанының 1-бөлімін жинау

жоспар

нақты

Жаңа желіге D008 нысанын толтыру/ D 006 нысаны бойынша пікіртерім/ Келесі айға D003 нысанын тарату

жоспар

нақты

Ай

Өткен айға D003 нысанының 2-бөлімін жинау

жоспар

нақты

Ағымдағы айға D003 нысанының 1-бөлімін жинау

жоспар

нақты

Келесі айға D003 нысанын тарату

жоспар

нақты

Ай

Өткен айға D003 бөлімінің 2-бөлімін жинау

жоспар

нақты

Ағымдағы айға D003 нысанының 1-бөлімін жинау

жоспар

нақты

Келесі тоқсанға D005 нысанын және келесі айға D003 нысанын тарату

жоспар

нақты

Бір жолғы зерттеуді өткізу

жоспар

нақты