О внесении изменений и дополнений в Конституцию Республики Казахстан

Закон Республики Казахстан от 10 марта 2017 года № 51-VI ЗРК.

Статья 1. Внести в Конституцию Республики Казахстан, принятую на республиканском референдуме 30 августа 1995 года (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1996 г., № 4, ст. 217; 1998 г., № 20, ст. 245; 2007 г., № 10, ст. 68; 2011 г., № 3, ст. 29), следующие изменения и дополнения:

      1. Статью 2 дополнить пунктом 3-1 следующего содержания:

      "3-1. В пределах города Астаны может быть установлен особый правовой режим в финансовой сфере в соответствии с конституционным законом.".

      2. Пункт 3 статьи 4 изложить в следующей редакции:

      "3. Международные договоры, ратифицированные Республикой, имеют приоритет перед ее законами. Порядок и условия действия на территории Республики Казахстан международных договоров, участником которых является Казахстан, определяются законодательством Республики.".

      3. Пункт 2 статьи 10 изложить в следующей редакции:

      "2. Гражданин Республики не может быть лишен гражданства, права изменить свое гражданство, а также не может быть изгнан за пределы Казахстана. Лишение гражданства допускается лишь по решению суда за совершение террористических преступлений, а также за причинение иного тяжкого вреда жизненно важным интересам Республики Казахстан.".

      4. В статье 39:

      1) пункт 2 после слова "межнациональное" дополнить словами "и межконфессиональное";

      2) пункт 3 изложить в следующей редакции:

      "3. Не допускается ни в какой форме ограничение прав и свобод граждан по политическим мотивам. Ни в каких случаях не подлежат ограничению права и свободы, предусмотренные статьями 11, 1315, пунктом 1 статьи 16, статьей 17, статьей 19, статьей 22, пунктом 2 статьи 26 Конституции.".

      5. Пункт 2 статьи 41 изложить в следующей редакции:

      "2. Президентом Республики Казахстан может быть избран гражданин Республики по рождению, не моложе сорока лет, свободно владеющий государственным языком, проживающий в Казахстане последние пятнадцать лет и имеющий высшее образование. Конституционным законом могут устанавливаться дополнительные требования к кандидатам в Президенты Республики.".

      6. В статье 44:

      1) подпункт 3) изложить в следующей редакции:

      "3) после консультаций с фракциями политических партий, представленных в Мажилисе Парламента, вносит на рассмотрение Мажилиса для дачи согласия кандидатуру Премьер-Министра Республики; с согласия Мажилиса Парламента назначает на должность Премьер-Министра Республики; освобождает от должности Премьер-Министра Республики; по представлению Премьер-Министра определяет структуру Правительства; по представлению Премьер-Министра, внесенному после консультаций с Мажилисом Парламента, назначает на должности членов Правительства; самостоятельно назначает на должности министров иностранных дел, обороны, внутренних дел; освобождает от должностей членов Правительства; принимает присягу членов Правительства; при необходимости председательствует на заседаниях Правительства по особо важным вопросам; отменяет либо приостанавливает полностью или частично действие актов акимов областей, городов республиканского значения и столицы;";

      2) подпункты 8) и 9) исключить;

      3) дополнить подпунктом 10-1) следующего содержания:

      "10-1) в интересах защиты прав и свобод человека и гражданина, обеспечения национальной безопасности, суверенитета и целостности государства направляет обращение в Конституционный Совет о рассмотрении вступившего в силу закона или иного правового акта на соответствие Конституции Республики, о даче заключения в случае, предусмотренном пунктом 3 статьи 91 Конституции Республики Казахстан;";

      4) подпункт 18) изложить в следующей редакции:

      "18) формирует подчиненную ему Службу государственной охраны;".

      7. Пункт 2 статьи 45 исключить.

      8. Пункт 1 статьи 49 изложить в следующей редакции:

      "1. Парламент Республики Казахстан является высшим представительным органом Республики, осуществляющим законодательную власть.".

      9. Подпункт 3) статьи 53 исключить.

      10. Статью 55 дополнить подпунктом 1-1) следующего содержания:

      "1-1) по представлению Президента Республики Казахстан избрание на должность сроком на пять лет и освобождение от должности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан;".

      11. Подпункт 6) статьи 57 изложить в следующей редакции:

      "6) вправе по инициативе не менее одной трети от общего числа депутатов Палаты заслушивать отчеты членов Правительства Республики по вопросам их деятельности. По итогам заслушивания отчета большинством не менее чем двумя третями голосов от общего числа депутатов Палаты вправе принимать обращение к Президенту Республики об освобождении от должности члена Правительства в случае неисполнения им законов Республики. В этом случае Президент Республики освобождает от должности члена Правительства;".

      12. Пункт 2 статьи 61 изложить в следующей редакции:

      "2. Президент Республики имеет право определять приоритетность рассмотрения проектов законов, означающее, что соответствующие законопроекты должны быть приняты в первоочередном порядке в течение двух месяцев.".

      13. Пункт 2 статьи 64 изложить в следующей редакции:

      "2. Правительство является коллегиальным органом и в своей деятельности ответственно перед Президентом Республики и Парламентом.".

      14. В статье 66:

      1) подпункт 1) изложить в следующей редакции:

      "1) разрабатывает основные направления социально-экономической политики государства, его обороноспособности, безопасности, обеспечения общественного порядка и организует их осуществление; по согласованию с Президентом Республики утверждает государственные программы, а также обеспечивает их исполнение;";

      2) подпункт 8) исключить;

      3) дополнить подпунктом 9-1) следующего содержания:

      "9-1) по согласованию с Президентом Республики утверждает единую систему финансирования и оплаты труда работников для всех органов, содержащихся за счет государственного бюджета;".

      15. Подпункт 4) статьи 67 после слов "докладывает Президенту" дополнить словами "и Парламенту".

      16. Пункт 1 статьи 70 изложить в следующей редакции:

      "1. Правительство слагает свои полномочия перед вновь избранным Мажилисом Парламента Республики.".

      17. Пункт 2 статьи 72 изложить в следующей редакции:

      "2. Конституционный Совет рассматривает обращения Президента Республики в случаях, предусмотренных подпунктом 10-1) статьи 44 Конституции, а также обращения судов в случаях, установленных статьей 78 Конституции.".

      18. Пункт 4 статьи 73 исключить.

      19. Пункт 2 статьи 74 изложить в следующей редакции:

      "2. Законы и иные правовые акты, признанные неконституционными, в том числе ущемляющими закрепленные Конституцией права и свободы человека и гражданина, отменяются и не подлежат применению.".

      20. Пункт 3 статьи 79 изложить в следующей редакции:

      "3. Требования, предъявляемые к судьям судов Республики, определяются конституционным законом.".

      21. Статью 81 изложить в следующей редакции:

      "Статья 81 Верховный Суд Республики Казахстан является высшим судебным органом по гражданским, уголовным и иным делам, подсудным местным и другим судам, в предусмотренных законом случаях рассматривает отнесенные к его подсудности судебные дела и дает разъяснения по вопросам судебной практики.".

      22. Пункт 1 статьи 83 изложить в следующей редакции:

      "1. Прокуратура от имени государства осуществляет в установленных законом пределах и формах высший надзор за соблюдением законности на территории Республики Казахстан, представляет интересы государства в суде и от имени государства осуществляет уголовное преследование.".

      23. Пункт 5 статьи 86 изложить в следующей редакции:

      "5. Полномочия маслихата прекращаются досрочно Президентом Республики после консультаций с Премьер-Министром и председателями Палат Парламента, а также в случае принятия маслихатом решения о самороспуске.".

      24. В пункте 4 статьи 87 предложение второе изложить в следующей редакции:

      "Акимы иных административно-территориальных единиц назначаются или избираются на должность, а также освобождаются от должности в порядке, определяемом законом.".

      25. В статье 91:

      1) пункт 2 изложить в следующей редакции:

      "2. Установленные Конституцией независимость государства, унитарность и территориальная целостность Республики, форма ее правления, а также основополагающие принципы деятельности Республики, заложенные Основателем независимого Казахстана, Первым Президентом Республики Казахстан – Елбасы, и его статус являются неизменными.";

      2) дополнить пунктом 3 следующего содержания:

      "3. Изменения и дополнения в Конституцию Республики выносятся на республиканский референдум или на рассмотрение Парламента Республики при наличии заключения Конституционного Совета об их соответствии требованиям, установленным пунктом 2 настоящей статьи.".

Статья 2. Государственные органы и должностные лица Республики Казахстан, образованные, избранные, назначенные в соответствии с Конституцией и законодательством Республики Казахстан, сохраняют свои полномочия на день вступления в силу настоящего Закона до истечения срока полномочий органов и должностных лиц Республики, на который они были образованы, избраны или назначены, либо до прекращения их полномочий в установленном Конституцией и законодательством Республики порядке.

Статья 3. Настоящий Закон вводится в действие со дня его первого официального опубликования.

      Президент
Республики Казахстан
Н. НАЗАРБАЕВ

Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2017 жылғы 10 наурыздағы № 51-VІ ҚРЗ.

1-бап. 1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясына (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1996 ж., № 4, 217-құжат; 1998 ж., № 20, 245-құжат; 2007 ж., № 10, 68-құжат; 2011 ж., № 3, 29-құжат) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

      1. 2-бап мынадай мазмұндағы 3-1-тармақпен толықтырылсын:

      "3-1. Астана қаласының шегінде конституциялық заңға сәйкес қаржы саласында ерекше құқықтық режим белгіленуі мүмкін.".

      2. 4-баптың 3-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "3. Республика бекіткен халықаралық шарттардың Республика заңдарынан басымдығы болады. Қазақстан қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттардың Қазақстан Республикасының аумағында қолданылу тәртібі мен талаптары Республиканың заңнамасында айқындалады.".

      3. 10-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "2. Республиканың азаматын азаматтығынан, өзінің азаматтығын өзгерту құқығынан айыруға, сондай-ақ оны Қазақстаннан тыс жерлерге аластауға болмайды. Азаматтықтан айыруға террористік қылмыстар жасағаны, сондай-ақ Қазақстан Республикасының өмірлік маңызы бар мүдделеріне өзге де ауыр зиян келтіргені үшін соттың шешімімен ғана жол беріледі.".

      4. 39-бапта:

      1) 2-тармақ "Ұлтаралық" деген сөзден кейін "және конфессияаралық" деген сөздермен толықтырылсын;

      2) 3-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "3. Саяси себептер бойынша азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қандай да бір түрде шектеуге жол берілмейді. Конституцияның 11, 13-15-баптарында, 16-бабының 1-тармағында, 17-бабында, 19-бабында, 22-бабында, 26-бабының 2-тармағында көзделген құқықтар мен бостандықтар ешбір жағдайда да шектелмеуге тиіс.".

      5. 41-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "2. Қазақстан Республикасының Президенті болып тумысынан Республика азаматы болып табылатын, қырық жасқа толған, мемлекеттік тілді еркін меңгерген, Қазақстанда соңғы он бес жыл бойы тұратын және жоғары білімі бар Республика азаматы сайлана алады. Конституциялық заңда Республика Президенттігіне кандидаттарға қосымша талаптар белгіленуі мүмкін.".

      6. 44-бапта:

      1) 3) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

      "3) Парламент Мәжілісінде өкілдігі бар саяси партиялар фракцияларымен консультациялардан кейін келісім беру үшін Мәжілістің қарауына Республика Премьер-Министрінің кандидатурасын енгізеді; Парламент Мәжілісінің келісімімен Республиканың Премьер-Министрін қызметке тағайындайды; Республиканың Премьер-Министрін қызметтен босатады; Премьер-Министрдің ұсынуымен Үкіметтің құрылымын айқындайды; Парламент Мәжілісімен консультациялардан кейін Премьер-Министр енгізген ұсынумен Үкімет мүшелерін қызметке тағайындайды; сыртқы істер, қорғаныс, ішкі істер министрлерін қызметке дербес тағайындайды; Үкімет мүшелерін қызметтен босатады; Үкімет мүшелерінің антын қабылдайды; ерекше маңызды мәселелер бойынша қажеттігіне қарай Үкімет отырыстарына төрағалық етеді; облыстар, республикалық маңызы бар қалалар мен астана әкімдері актілерінің күшін жояды не қолданылуын толық немесе ішінара тоқтата тұрады;";

      2) 8) және 9) тармақшалар алып тасталсын;

      3) мынадай мазмұндағы 10-1) тармақшамен толықтырылсын:

      "10-1) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігін, егемендігі мен тұтастығын қамтамасыз ету мүддесінде, күшіне енген заңды немесе өзге де құқықтық актіні Республика Конституциясына сәйкестігіне қарау туралы, Қазақстан Республикасы Конституциясының 91-бабының 3-тармағында көзделген жағдайда қорытынды беру туралы Конституциялық Кеңеске өтініш жолдайды;";

      4) 18) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

      "18) өзіне бағынысты Мемлекеттік күзет қызметін жасақтайды;".

      7. 45-баптың 2-тармағы алып тасталсын.

      8. 49-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "1. Парламент – Қазақстан Республикасының заң шығару билігiн жүзеге асыратын Республиканың ең жоғары өкiлдi органы.".

      9. 53-баптың 3) тармақшасы алып тасталсын.

      10. 55-бап мынадай мазмұндағы 1-1) тармақшамен толықтырылсын:

      "1-1) Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынуымен Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілді бес жыл мерзімге қызметке сайлау және оны қызметінен босату;".

      11. 57-баптың 6) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

      "6) Палата депутаттары жалпы санының кемінде үштен бірінің бастамасы бойынша Республика Үкіметі мүшелерінің өз қызметі мәселелері жөніндегі есептерін тыңдауға хақылы. Есепті тыңдау қорытындылары бойынша Үкімет мүшесі Республика заңдарын орындамаған жағдайда Палата депутаттары жалпы санының кемінде үштен екі көпшілік даусымен оны қызметінен босату туралы Республика Президентіне өтініш жасауға хақылы. Мұндай жағдайда Республика Президенті Үкімет мүшесін қызметінен босатады;".

      12. 61-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "2. Республика Президентінің заңдар жобаларын қараудың басымдығын белгiлеуге құқығы бар, бұл тиісті заң жобалары бірінші кезектегі тәртіппен екі ай ішінде қабылдануға тиіс екенін бiлдiредi.".

      13. 64-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "2. Үкімет алқалы орган болып табылады және өзінің қызметінде Республика Президентінің және Парламенттің алдында жауапты.".

      14. 66-бапта:

      1) 1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

      "1) мемлекеттiң әлеуметтiк-экономикалық саясатының, оның қорғаныс қабiлетiнiң, қауiпсiздiгiнiң, қоғамдық тәртiптi қамтамасыз етудiң негiзгi бағыттарын әзiрлейдi және олардың жүзеге асырылуын ұйымдастырады; Республика Президентiнің келісімімен мемлекеттік бағдарламаларды бекітеді, сондай-ақ олардың орындалуын қамтамасыз етеді;";

      2) 8) тармақша алып тасталсын;

      3) мынадай мазмұндағы 9-1) тармақшамен толықтырылсын:

      "9-1) Республика Президентiнің келісімімен мемлекеттік бюджет есебінен қамтылатын барлық органдар үшін қаржыландырудың және қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеудің бірыңғай жүйесін бекітеді;".

      15. 67-баптың 4) тармақшасы "Президентке" деген сөзден кейін "және Парламентке" деген сөздермен толықтырылсын.

      16. 70-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "1. Үкімет жаңадан сайланған Республика Парламенті Мәжілісінің алдында өз өкілеттігін доғарады.".

      17. 72-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "2. Конституциялық Кеңес Конституцияның 44-бабының 10-1) тармақшасында көзделген жағдайларда – Республика Президентінің өтiнiштерiн, сондай-ақ Конституцияның 78-бабында белгiленген жағдайларда соттардың өтiнiштерiн қарайды.".

      18. 73-баптың 4-тармағы алып тасталсын.

      19. 74-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "2. Конституциялық емес деп танылған, оның ішінде адамның және азаматтың Конституцияда баянды етілген құқықтары мен бостандықтарына нұқсан келтіреді деп танылған заңдар мен өзге де құқықтық актілердің күші жойылады және қолданылуға жатпайды.".

      20. 79-баптың 3-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "3. Республика соттарының судьяларына қойылатын талаптар конституциялық заңда айқындалады.".

      21. 81-бап мынадай редакцияда жазылсын:

      "81-бап

      Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты азаматтық, қылмыстық істер, жергілікті және басқа да соттардың соттылығына жататын өзге де істер бойынша жоғары сот органы болып табылады, заңда көзделген жағдайларда өзінің соттылығына жататын сот істерін қарайды және сот практикасының мәселелерi бойынша түсiнiктемелер беріп отырады.".

      22. 83-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "1. Прокуратура мемлекет атынан Қазақстан Республикасының аумағында заңдылықтың сақталуына заңда белгіленген шекте және нысандарда жоғары қадағалауды жүзеге асырады, сотта мемлекеттің мүддесiн бiлдiредi және мемлекет атынан қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.".

      23. 86-баптың 5-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "5. Мәслихаттың өкілеттігін мерзімінен бұрын Республика Президенті Премьер-Министрмен және Парламент Палаталарының төрағаларымен консультациялардан кейін тоқтатады, сондай-ақ мәслихат өзін-өзі тарату туралы шешім қабылдаған ретте де оның өкілеттігі мерзімінен бұрын тоқтатылады.".

      24. 87-баптың 4-тармағында екінші сөйлем мынадай редакцияда жазылсын:

      "Өзге әкімшілік-аумақтық бөліністердің әкімдері заңда айқындалатын тәртіппен қызметке тағайындалады немесе сайланады, сондай-ақ қызметінен босатылады.".

      25. 91-бапта:

      1) 2-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "2. Конституцияда белгiленген мемлекеттiң тәуелсіздігі, Республиканың бiртұтастығы мен аумақтық тұтастығы, оны басқару нысаны, сондай-ақ тәуелсіз Қазақстанның Негізін салушы, Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы іргесін қалаған Республика қызметінің түбегейлі принциптері және Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасының мәртебесі өзгермейді.";

      2) мынадай мазмұндағы 3-тармақпен толықтырылсын:

      "3. Республика Конституциясына енгізілетін өзгерістер мен толықтырулар, олардың осы баптың 2-тармағында белгіленген талаптарға сәйкес келетіні туралы Конституциялық Кеңестің қорытындысы болған жағдайда, республикалық референдумға немесе Республика Парламентінің қарауына шығарылады.".

2-бап. Қазақстан Республикасының Конституциясына және заңнамасына сәйкес құрылған Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары мен сайланған, тағайындалған лауазымды адамдары осы Заң күшіне енген күнгі өкілеттіктерін Республиканың органдары құрылған және лауазымды адамдары сайланған немесе тағайындалған өкілеттіктер мерзімі аяқталғанға дейін не Республика Конституциясында және заңнамасында белгіленген тәртіппен өз өкілеттіктері тоқтатылғанға дейін сақтайды.

3-бап. Осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
      Президенті Н.НАЗАРБАЕВ