2024-2028 жылдарға арналған Қарағанды облысы Нұра ауданының коммуналдық қалдықтарын басқару бойынша бағдарламасын бекіту туралы

Қарағанды облысы Нұра аудандық мәслихатының 2024 жылғы 17 мамырдағы № 92 шешімі

Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 365-бабының 3-тармағының 1) тармақшасына және Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Заңына сәйкес, Нұра аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

1. 2024-2028 жылдарға арналған Қарағанды облысы Нұра ауданының коммуналдық қалдықтарын басқару бойынша бағдарламасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

2. Осы шешім алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Аудандық мәслихаттың төрағасы

К. Жунусбеков

Нұра аудандық мәслихатының 2024 жылғы 17 мамырдағы № 92 шешіміне қосымша

2024-2028 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ҚАРАҒАНДЫ ОБЛЫСЫ НҰРА АУДАНЫНЫҢ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРЫН БАСҚАРУ БОЙЫНША БАҒДАРЛАМАСЫ

2024 ж.

МАЗМҰНЫ 3

КІРІСПЕ 4

Аймақтың негізгі сипаттамалары 4

Жоспарлы кезеңге арналған коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу қажеттілігінің негіздемесі 5

Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі іс-шаралар құрылған ұлттық стратегиялық, бағдарламалық құжаттар, аумақты дамыту жоспарлары және т.б. 6

1. ҚАРАҒАНДЫ ОБЛЫСЫНЫҢ НҰРА АУДАНЫНДАҒЫ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАЙ-КҮЙІН ТАЛДАУ 7

1.1 Өңірдегі коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жай-күйін бағалау 7

Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы инфрақұрылымның жай-күйі бойынша жалпы мәліметтер (бөлек жинау, қалдықтарды тасымалдау жөніндегі мамандандырылған техника, сұрыптау, қайта өңдеу жөніндегі қуаттар, ҚТҚ полигондары және т. б.) 7

ҚТҚ полигондары туралы мәліметтер 8

Коммуналдық қалдықтардың морфологиялық құрамы 8

1.2 Соңғы 3 жылдағы динамикадағы коммуналдық қалдықтарды басқаруды талдау 8

1.3 Коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуы бойынша бар нормативтік базасы 9

1.4 Соңғы үш жылдағы динамикада бөлінген қаражатты (жергілікті және республикалық бюджеттер, бюджеттен тыс) сипаттау және талдау 9

2. МАҚСАТТАР, МІНДЕТТЕР ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕР 11

2.1 Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттері 11

2.2 Қойылған мақсаттар мен міндеттерге неғұрлым тиімді және экономикалық негізделген әдістермен қол жеткізу жолдары 11

2.3 Бағдарламаның нысаналы көрсеткіштері 13

3. ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАР МЕН МІНДЕТТЕРГЕ ҚОЛ ЖЕТКІЗУДІҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, ЖОЛДАРЫ 15

4. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР 17

5. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ 18

КІРІСПЕ

2024-2028 жылдарға арналған Қарағанды облысы Нұра ауданының коммуналдық қалдықтарын басқару жөніндегі бағдарламасы Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 18.05.2023 жылғы № 154 "Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу жөніндегі жергілікті атқарушы органдарға әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" бұйрығы негізінде әзірленді.

Бағдарлама Қазақстан Республикасының Экология кодексіне сәйкес, атап айтқанда Экология Кодексінің 329-бабында белгіленген иерархия қағидатына сәйкес әзірленеді.

Бағдарламада Нұра ауданының елді мекендерінде пайда болатын коммуналдық қалдықтардың сипаты (сипаттамасы), оның ішінде коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі қолданыстағы инфрақұрылым, коммуналдық қалдықтарды жинау, үйінділеу, тасымалдау, сұрыптау, залалсыздандыру, қалпына келтіру және жою тәсілдерінің көлемі мен құрамы, түзілу жылдамдығы, жіктелуі, тәсілдері туралы мәліметтер ұсынылады.

Аймақтың негізгі сипаттамалары.

Нұра ауданы Қарағанды облысының батыс бөлігінде орналасқан.

Аумақтың рельефі ұсақ шоқылар мен жазықтармен ұсынылған. Аудан 1928 жылы қыркүйекте Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің қаулысымен Ақмола облысының құрамындағы әкімшілік бірлік ретінде құрылды. Аудан орталығы Нұра кенті. Нұра кенті облыс орталығынан солтүстік-батысқа қарай 165 км жерде орналасқан. Аудан аумағы - 46 326 ш. ш.

2023 жылдың соңында Нұра ауданы 25 ауылдық округтен тұрды. Ауданда барлығы 37 ауыл орналасқан.

Р/б №	Ауылдық округ	Елді мекендер
1	Нұра кенттік округі	Нұра кенті
2	Ақмешіт ауылдық округі	Ақмешіт ауылы, Қантай ауылы
3	Ахмет ауылдық округі	Ахмет ауылы
4	Байтуған ауылдық округі	Байтуған ауылы, Жаңақұрылыс ауылы
5	Балықтыкөл ауылдық округі	Балықтыкөл ауылы
6	Баршын ауылдық округі	Баршын ауылы, Бестамақ ауылы
7	Дон ауылдық округі	Құланөтпес ауылы, Оразалы ауылы
8	Егінді ауылдық округі	Егінді ауылы
9	Жараспай ауылдық округі	Жараспай ауылы
10	Заречный ауылдық округі	Заречное ауылы
11	Индустриальный ауылдық округі	Тассуат ауылы
12	Қарой ауылдық округі	Қарой ауылы
13	Қарақойын ауылдық округі	Аққолка ауылы, Жанбөбек ауылы
14	Кенжарық ауылдық округі	Изенді ауылы, Кенжарық ауылы, Топаркөл ауылы
15	Көбетей ауылдық округі	Қызылжұлдыз ауылы, Өндіріс ауылы, Бірінші Май ауылы, Көбетей ауылы
16	Қорғанжар ауылдық округі	Кәрім Мыңбаев ауылы
17	Құланөтпес ауылдық округі	Ақтүбек ауылы, Құланөтпес ауылы, Нығман ауылы
18	Қызылтал ауылдық округі	Алғабас ауылы, Кертінді ауылы
19	Мұзбел ауылдық округі	Мұзбел ауылы
20	Сарыөзен ауылдық округі	Жүкей ауылы, Ткенекті ауылы
21	Соналы ауылдық округі	Соналы ауылы
22	Талдысай ауылдық округі	Талдысай ауылы
23	Тассуат ауылдық округі	Қайнар ауылы
24	Шахтер ауылдық округі	Шахтер ауылы
25	Шұбаркөл кенттік округі	Шұбаркөл кенті

Халықтың ең көп саны Нұра кентінде тұрады (5 440 адам).

Нұра ауданында ауыл шаруашылығы дамыған. Нұра ауданының аумағында "Шұбаркөл Көмір" АҚ, "Шұбаркөл Премиум" АҚ көмір өндіретін ірі көмір кен орны орналасқан.

Нұра ауданында мемлекет қорғауында 92 археология, сәулет, мәдениет тарихи ескерткіштері бар.

Халық санының динамикасы Ұлттық статистика бюросының мәліметтері бойынша қабылданды. 2023 жылдың қыркүйегінде Нұра ауданының халық саны 22 267 адамды құрады. Оның ішінде қала халқы - 0 адам, ауыл халқы – 22 267 адам.

2019-2023 жылдар кезеңінде Нұра ауданындағы халықтың орташа жылдық саны 1-кестеде келтірілген.

1-кесте. Нұра ауданындағы 2019-2023 жылдар кезеңіндегі халықтың орташа жылдық саны.

Нұра ауданындағы халық саны	2019	2020	2021	2022	2023
Адам
Қалалық	0	0	0	0	0
Ауылдық	22 442	22 197	21 924	22 498	22 267

Нұра ауданындағы халық саны 2023 жылы азайды, 2022 жылмен салыстырғанда және 2023 жылғы қаңтар-қыркүйек аралығында халықтың азаюы -0,92% құрады.

Жоспарлы кезеңге арналған коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу қажеттілігінің негіздемесі.

Бағдарламаны әзірлеу қатты тұрмыстық қалдықтарды (бұдан әрі - ҚТҚ) жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, қайта өңдеу және көму жөніндегі қызметтер кешенінің тиімділігін, сенімділігін, экологиялық және әлеуметтік қолайлылығын арттыру, ҚТҚ қайта өңдеу үлесін ұлғайту, сондай-ақ қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету үшін қажет.

Бағдарлама Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы № 154-ө "Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу бойынша жергілікті атқарушы органдарға әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" бұйрығына сәйкес жоспарлы кезеңге кемінде 5 жыл мерзімге әзірленеді.

Бағдарлама келесі нормативтік құжаттар негізінде әзірленді:

Қазақстан Республикасының 02.01.2021 жылғы № 400-VI Экология кодексі - 05.09.2023 жылғы өзгерістер мен толықтырулармен.

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 508 "Коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларын бекіту туралы" бұйрығы.

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 "Техникалық, экономикалық және экологиялық орындылығын ескере отырып, міндетті түрде бөлек жинауға жататын қалдықтарды бөлек жинауға, оның ішінде қалдықтардың түрлеріне немесе топтарына (түрлерінің жиынтығына) қойылатын талаптарды бекіту туралы" бұйрығы.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" бұйрығы.

Және Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын басқа да нормативтік құжаттар.

Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі іс-шаралар құрылған ұлттық стратегиялық, бағдарламалық құжаттар, аумақты дамыту жоспарлары және т.б.

Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі іс шаралар келесі Ұлттық стратегиялар мен даму жоспарларында қаралады:

Қазақстан Республикасы Президентінің 02.02.2023 жылғы "Көміртекті бейтараптыққа қол жеткізу стратегиясы" Жарлығы.

"Қалдықтарды басқару" бөлімі

3.3.1.4-бөлімі Қалдықтарды басқару

1) қалдықтардың түзілу көлемін қысқарту;

2) ҚТҚ жинау және сұрыптаумен толық қамтуды жеделдетіп енгізу;

3) қайта өңделетін және қордалатын қалдықтардың үлесін ұлғайту.

1. ҚАРАҒАНДЫ ОБЛЫСЫНЫҢ НҰРА АУДАНЫНДАҒЫ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАЙ-КҮЙІН ТАЛДАУ

1.1 Өңірдегі коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жай-күйін бағалау.

Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы инфрақұрылымның жай-күйі бойынша жалпы мәліметтер (бөлек жинау, қалдықтарды тасымалдау жөніндегі мамандандырылған техника, сұрыптау, қайта өңдеу жөніндегі қуаттар, ҚТҚ полигондары және т. б.)

Халықаралық тәжірибеде ҚТҚ жалпы құрамына кіретін, бірақ қайта өңдеу және/немесе көму тәсілімен ерекшеленетін үш "қалдықтар ағынына" сәйкес келетін үш бөлікке жіктеледі.

1. Коммуналдық қалдықтар.

2. Қауіпті ҚТҚ - адам өмірінің нәтижесінде пайда болатын тұтыну қалдықтары, сондай-ақ құрамы мен қасиеттері бойынша қауіпті қалдықтарға жатқызылуы мүмкін түзілу сипаты ұқсас өндіріс қалдықтары. Оларға келесі қалдықтар жатады:

- пайдаланылған батареялар мен аккумуляторлар;

- пайдаланылған электр және электрондық жабдық;

- құрамында сынап бар қалдықтар (люминесцентті шамдар мен термометрлер);

- медициналық және ветеринариялық қалдықтар;

- тұрмыстық химия қалдықтары;

- құрамында асбест бар қалдықтар;

- адам өмірінің нәтижесінде пайда болатын басқа да қауіпті қалдықтар.

3. Басқа ҚТҚ - қауіпті емес және сонымен бірге аралас қалдықтарға жатқызуға болмайтын қалдықтар, өйткені оларды жинау, шығару және кәдеге жарату үшін бірінші ағынға қарағанда басқа тәсілдерді қолдану қажет. "Басқа ҚТҚ" келесі қалдықтарды қамтиды:

- құрылыс қалдықтары;

- ірі көлемді қалдықтар;

- кәдеге жаратуға жататын автомобильдер;

- пайдаланылған автомобиль шиналары;

- ағынды суларды қайта өңдеуден шыққан қалдықтар.

Нұра ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайы бойынша мәліметтер Ұлттық статистика бюросының сайтынан https://stat.gov.kz/ru / "Талдау" Ұлттық статистика бюросының ақпараттық талдау жүйесінен https://taldau.stat.gov.kz/ru, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар мен қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі (Қарағанды облысының экология департаменті) ұсынған деректерден, жергілікті атқарушы органдардың деректері мен басқа да көздерден алынды.

2021 жылға дейін Нұра ауданында аудан тұрғындарынан коммуналдық қалдықтарды жинауды және сақтауды жүзеге асыратын 1 ұйым қызметін жүзеге асырды. Қазіргі уақытта Нұра ауданында қоқыс шығаратын ұйымдар, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды кез келген өңдеуді жүзеге асыратын кәсіпорындар мен ұйымдар жоқ.

2018 жылдан бастап Нұра ауданы бойынша жиналған және тасымалданған коммуналдық қалдықтардың көлемі 1.1-кестеде келтірілген. Бұл ретте 2018-2020 жылдар кезеңіндегі деректер жергілікті атқарушы органдардың (бұдан әрі-ЖАО) берген статистикалық деректер бойынша, 2021 – 2023 жылдар кезеңінде ұсынылған.

1.1-кесте. 2018 жылдан 2023 жылға дейін Нұра ауданы бойынша жиналған және тасымалданған коммуналдық қалдықтардың көлемі.

Нұра ауданы	2018	2019	2020	2021	2022	2023
Тонна
Жиналған коммуналдық қалдықтар	230	243	273	8 200	4 900	4 800

Экология департаментінің және жергілікті атқарушы органдардың деректеріне сәйкес, Нұра ауданы бойынша тіркелген қоқыс шығаратын ұйымдар жоқ. Қоқысты шығаруды қалдықтарды тасымалдауға бейімделген техникасы бар жеке тұлғалар жүзеге асырады, шығару құны (тариф) бір адамға 215 теңгені құрайды.

2023 жылдың соңында Нұра ауданында коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған 155 контейнер бар (растайтын құжаттар жоқ).

Нұра ауданында қалдықтарды қандай да бір сұрыптау ұйымдастырылмаған. Қауіпті қалдықтарға арналған 6 контейнер бар.

ҚТҚ полигондары туралы мәліметтер

Қарағанды облысы Нұра ауданының аумағында қалдықтарды қауіпсіз орналастыру және сақтау жөніндегі экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес келетін ҚТҚ полигондары жоқ.

Бұрын аудан аумағында экологиялық әсер етуге рұқсаты бар полигондар болған, қазіргі уақытта рұқсаттардың қолданылу мерзімі өтіп кеткен. Жалпы саны - 27 бірлік.

Коммуналдық қалдықтардың морфологиялық құрамы

Коммуналдық қалдықтардың морфологиялық құрамы Қарағанды облысының ауылдық елді мекендерінің деректері бойынша келтіріледі және 1.2-кестеде келтірілген.

1.2-кесте. ҚТҚ морфологиялық құрамы.

Р/б №	Фракция атауы	Жалпы көлемдегі мөлшердің %
2	Әр түрлі құрамдағы пластик	27
4	Шыны	15
5	Металл	3
8	Басқа қалдықтар	55

1.2 Соңғы 3 жылдағы динамикадағы коммуналдық қалдықтарды басқаруды талдау.

Қалдықтар саны бойынша қолда бар деректер бойынша Нұра ауданында коммуналдық қызметтердің түзілуі тәулігіне 0,59 кг немесе 0,86 м ³ құрайды.

Бекітілген норма абаттандырылған үй иелігінен 1,72 м ³ және абаттандырылмаған үй иелігінен жылына 2,24 м ³ құрайды.

Ауданда қалдықтарды шығару бойынша кәсіпорындар жоқ, арнайы техника жоқ.

Ауданда коммуналдық қалдықтарға арналған 155 контейнер бар. Контейнерлерге қажеттілік (қолданыстағы жағдайға) сыйымдылығы 0,7 м ³ аралас қалдықтарға арналған 76 контейнерді құрайды. Немесе 195 контейнер максималды бекітілген жинақтау жылдамдығымен.

Нұра ауданы үшін келесі проблемалар анықталды:

- Ауданның елді мекендерінде коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару жоқ;

- Коммуналдық қалдықтарды шығаратын кәсіпорындар жоқ;

- Арнайы коммуналдық қалдықтарды шығаруға арналған техника жоқ;

- Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау жоқ;

- Қайталама шикізатты қабылдау пункттері жоқ;

- Эмиссияларға рұқсаты бар полигондар жоқ;

- Күл қожын, органикалық қалдықтарды (көң, мал терісі), құрылыс және ірі габаритті қалдықтарды жинау және шығару және оларды кәдеге жарату жүйелері жоқ.

1.3 Коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуы бойынша бар нормативтік базасы.

Жергілікті мәслихаттардың қалдықтардың пайда болу көлемі бойынша қолданыстағы шешімдері және оларды әкетуге арналған тарифтерді бекіту Нұра ауданы үшін жоқ.

Нұра аудандық мәслихаты қабылдаған коммуналдық қалдықтарға қатысты нормативтік құжат:

- Қарағанды облысы Нұра аудандық мәслихатының 2020 жылғы 16 сәуірдегі № 440 "Нұра ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын, сондай-ақ қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, әкетуге, кәдеге жаратуға, қайта өңдеуге және көмуге арналған тарифтерді бекіту туралы" шешімі.

- Қарағанды облысы Нұра ауданы әкімдігінің 2022 жылғы 11 қарашадағы № 39/05 "Нұра ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын есептеу қағидаларын бекіту туралы" қаулысы.

Бекітілген жылдық жинақтау нормасы абаттандырылған үй иелері үшін – жылына бір адамға 1,72 м ³, абаттандырылмаған үй иелері үшін – жылына бір адамға 2,24 м ³ құрайды.

Қалдықтарды шығару тарифі бір адамға 215 теңгені немесе бір контейнерге 1500 теңгені құрайды.

1.4 Соңғы үш жылдағы динамикада бөлінген қаражатты (жергілікті және республикалық бюджеттер, бюджеттен тыс) сипаттау және талдау.

Жалпы облыс бойынша табиғатты қорғау іс-шараларының жоспарларына және Қарағанды облысының даму жоспарына сәйкес Нұра ауданына қатысты іс-шаралар бар.

Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі 2022-2024 жылдарға арналған іс–шаралар жоспары мен Қарағанды облыстық мәслихатының 12.09.2021 жылғы № 129 шешіміне сәйкес - Қарағанды облысы бойынша қалдықтарды басқару бойынша мынадай іс-шаралар және 1.5-кестеге сәйкес қаржыландыру жоспарлары көзделген.

1.5-кесте. Қарағанды облысының қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарында көзделген қалдықтарды басқару жөніндегі қаржыландыру (мың теңге) жоспарлары бар іс-шаралар.

Р/б №	Іс-шараның атауы	Орындауға жауаптылар	Орындау мерзімі	2022	2023	2024	Қаржыландыру көзі
-	Сұрыптау желілерін көздей отырып, Нұра ауданы Нұра кентінде ҚТҚ полигонын салу	Нұра ауданының әкімдігі	2024			577 530	Облыстық бюджет

2024 жылға бекітілген бюджет бойынша жергілікті бюджеттен "Сұрыптау желісін көздей отырып, Нұра кентінде ҚТҚ полигонын салу" жобалық сметалық құжаттарды әзірлеу үшін 3,0 млн.теңге бөлінді.

Бұрын әзірленген жобалау-іздестіру жұмыстарының сметалық құны 2023 жылы жасалғандықтан, жобалау сомасы ағымдағы 2024 жылмен салыстырғанда аз болды. Бұл өткен жылдан бері мемлекеттік сатып алу порталында 2 рет тұрақсыз сатып алуға әкелді.

Биылғы жылы 2024 жылғы жаңа бағамен жұмыс құны 5,0 млн.теңгені құрады.

08.02.2024 жылы рейтингтік-балдық жүйені пайдалана отырып, қайта конкурс жарияланды, конкурс сомасы-5,0 млн. теңгені құрады.

06.03.2024 ж. конкурс аяқталды, конкурс қорытындысы бойынша Алматы қаласынан "Таза Су" жобалау-конструкторлық фирмасы" ЖШС жеңімпазы анықталды. Директоры Есперов Мәулен Мұратұлы. Тел.: 87475102303

11.03.2024 ж. № 8 шарт жасалды. Шарт сомасы- 4,592 млн. теңгені құрады.

Жобалау жұмыстары басталды.

2. МАҚСАТТАР, МІНДЕТТЕР ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕР

2.1 Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттері.

Бұл бағдарламаның мақсаты - коммуналдық қалдықтардан пайда болатын қоршаған ортаға жүктемені азайту, қалдықтардың пайда болу мөлшерін азайту, қайталама ресурстардың өндірілуін арттыру, коммуналдық қалдықтарды пайдалану тиімділігін арттыру және полигондарда депозиттелген қалдықтардың үлесін азайту және қалдықтарды сақтау мақсатында алып қоюға ұшыраған алаңдарды қалпына келтіру тәсілдерін ұсыну.

Қалдықтарды басқару Қазақстан Республикасының Экология Кодексінің 19-бөлімімен регламенттеледі.

Қалдықтарды басқару саласындағы негізгі қағидалар Қазақстан Республикасының Экология Кодексінің 328-бабында сипатталған:

- иерархия принципі;

- көзге жақындық принципі;

- қалдықтарды дайындаушының жауапкершілік принципі;

- қалдықтарды өндірушілердің кеңейтілген міндеттемелері.

Қазақстан Республикасының Экология Кодексінің 329-бабына сәйкес иерархия қағидаты қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі мынадай шараларды білдіреді:

1. Қалдықтардың пайда болуын болдырмау;

2. Қалдықтарды қайта пайдалануға дайындау;

3. Қалдықтарды қайта өңдеу;

4. Қалдықтарды кәдеге жарату;

5. Қалдықтарды жою.

Бағдарламаның мақсаттары мен қалдықтар иерархиясы қағидатына сүйене отырып, бағдарламаның келесі міндеттері ұсынылады:

Тауарларды орау санын азайту, сату жүйелерін оңтайландыру, ұтымды тұтынуды насихаттау есебінен коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін қысқарту;

Қалдықтарды "көзден" сұрыптау - қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы тиімділікті арттыру және экологиялық заңнамаға сәйкестігі – "құрғақ"/ "дымқыл";

Полигонда пайдалы компоненттерді барынша толық алу;

Қалдықтардың органикалық бөлігін биоқордалау немесе биогаз алу немесе энергетикалық кәдеге жарату үшін пайдалану;

ҚР экологиялық және эпидемиологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтардың қалдық бөліктерін сақтау;

Құрылыс қалдықтарын пайдалану;

Иесіз үйінділерді жою.

2.2 Қойылған мақсаттар мен міндеттерге неғұрлым тиімді және экономикалық негізделген әдістермен қол жеткізу жолдары.

1. Коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін қысқарту жөніндегі міндетке халықтың экологиялық жауапкершілігі мен қаржылық сауаттылығын арттыру деңгейінде ғана қол жеткізуге болады. Яғни, бұл мақсатқа сату құрылымы өзгерген кезде (орауыш материалдар санының едәуір азаюын, айналым контейнерлерін енгізуді, салмақ тауарларын сату құрылымының өзгеруін және т.б.) және өздігінен сатып алу минимумға дейін азайған кезде халықтың экологиялық жауапкершілігін арттыру және халық қалдықтарды азайтуға ұмтылған кезде қол жеткізуге болады. Бұған экология және жаратылыстану сабақтарында, сондай-ақ қаржылық сауаттылықты арттыру сабақтарында оқушыларды оқыту бағдарламаларын енгізу арқылы қол жеткізуге болады. Сондай-ақ, халық арасында қалдықтардың пайда болуын және саналы тұтынуды азайтудың экологиялық насихатын арттыру қажет.

2. Халықтан қайталама шикізатты жинау үшін аудан тұрғындарынан қайталама шикізатты қабылдау пункттерін ұйымдастыру қажет, қабылдау пункттері үшін жер учаскелерін ресімдемеу үшін автокөлік базасында және қабылдау кестесінде мобильді нүктелерді қарауға болады.

3. ҚР СТ 3780-2022 "Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін контейнерлерді орналастыру алаңдарына қойылатын жалпы талаптар" сәйкес тұрғындарды қоқысты ұйымдасқан түрде шығару жөніндегі қызметтермен қамтамасыз ету үшін контейнерлік алаңдарды жайластыру және үй иелерімен қоқысты шығаруға шарт жасасу қажет.

4. Қоқыс шығаратын техниканы сатып алу және оны қалдықтарды шығаруды жүзеге асыратын кәсіпорындар үшін сенімгерлік басқаруға беру қажет. Техниканың тиеу құрылғылары контейнерлердің конструкциясына сәйкес болуы тиіс. Қалдықтардың әр түрлі фракцияларын қайталама шикізатпен жұмыс істеу талаптарын қамтамасыз ететін әр түрлі автомобильдер шығаруы керек. Контейнерлік алаңдардан қалдықтарды шығару контейнерлер толған кезде, бірақ тамақ қалдықтары үшін тәулігіне кемінде 1 рет жүзеге асырылуы тиіс. Барлық қоқыс шығаратын техника GPS-трекерлерімен жабдықталуы керек.

5. Халықтан және қазандықтардан шыққан күл-қож қалдықтарымен проблеманы шешу үшін шлак блоктарын өндіру жөніндегі кәсіпорындармен шарттар жасасу қажет. Халықтан күл қожын жинау үшін контейнерлік алаңдарда күл қожын жинауға арналған контейнерлер орнату немесе 3 жағынан қатты жабыны мен қоршауы бар және жергілікті тұрғындардың да, манипуляторлары бар тиеу техникасының да кіре алатын арнайы алаңдар ұйымдастыру қажет. Ауданның әрбір елді мекенінде, толтыру шамасына қарай әкетумен немесе жылыту маусымының соңында.

6. Құрылыс қалдықтарын қайта өңдеу жөніндегі шешімді көздеу қажет ұсақтау-сұрыптау кешенін сатып алу немесе құрылыс қалдықтарын оларды пайдалануға мүдделі тиісті кәсіпорынға беруге шарт жасасу қажет.

7. Энергетикалық кәдеге жарату немесе қордалау әдісімен органикалық (көңді қоса алғанда) және тамақ қалдықтарын кәдеге жарату бойынша мәселені зерделеу және шешім қабылдау қажет. Бұл шешім әрбір елді мекен немесе ауылдық округ үшін қабылдануы тиіс.

8. Нұра кентінде қоқыс сұрыптау кешені бар ҚТҚ полигонын одан әрі жобалау және салу қажет.

9. Нұра ауданы үшін сұрыптау желісі бар тағы бір полигон салу мүмкіндігін қарастыру қажет. Полигонның орналасқан жері Нұра ауданының барлық аумағын коммуналдық қалдықтарды сұрыптау және сақтау есебінен таңдалуы тиіс. Ол үшін полигонның орналасқан жерінің сметалық есебі мен техникалық-экономикалық негіздемесін жүргізу қажет.

10. Нұра ауданының әрбір елді мекені үшін "Ташкент типі" бойынша қалдықтардың компоненттерін қабылдау үшін алаң салу қажет. Қалдықтардың құрамдас бөліктерін фракциялар бойынша қабылдау және оларды жинақталуына қарай қайталама шикізатты сақтау қоймалары бар сұрыптау кешендеріне шығару және оларды кейіннен пайдалану.

11. Қазіргі уақытта жұмыс істеп тұрған, бірақ әсер етуге рұқсаты жоқ және қазіргі заманғы талаптарға сай келмейтін қалдықтар полигондары (үйінділер) жойылуға, олар алып жатқан алаңдар қалпына келтірілуі тиіс.

2.3 Бағдарламаның нысаналы көрсеткіштері.

Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттеріне сүйене отырып, бағдарламаның мынадай нысаналы көрсеткіштерін белгілеу ұсынылады.

Р/б №	Көрсеткіштің атауы	Өш.бірл.	Жоспарлы кезең
			Шығ.мәні	2024	2025	2026	2027	2028
1	Оқушылар үшін ресурстарды тұрмыстық деңгейде үнемдеудің маңыздылығы туралы іс-шаралар әзірлеу және өткізу	Семестрде 1 оқу орнына арналған іс-шара	0	2	2	2	2	2
2	Халықтан қайта шикізат жинаудың мобильді пункттерін ұйымдастыру	Дана.	0	0	0	1	1	2
3	ҚР СТ 3780-2022 сәйкес контейнерлік алаңдарды Нұра кентінде бөлек жинауға арналған контейнерлермен жайластыру	барының %	0	0	0	0	20	40
4	Аудан тұрғындарын ұйымдастырылған қалдықтарды шығарумен қамту	барының %	0	0	0	0	30	40
5	Күл-қож қалдықтарын жинау және пайдалану	%	-	0	0	0	10	20
6	Органикалық қалдықтар мен көңді жинау және жою	%	-	0	0	20	25	30
7	Ақадыр кентінде сұрыптау желісі және қордалау қондырғылары жайластыру	Дана.	0	0	0	1	1	1
9	Коммуналдық қалдықтардың және олардың құрамдас бөліктерінің стихиялық үйінділерін табу және жою	анықталғандардан %	-	100	100	100	100	100
10	Рұқсаты жоқ ҚТҚ полигондарын қалпына келтіру	Дана.	0	1	2	3	4	5
11	Құрылыс қалдықтарын кәдеге жарату	пайда болудан %	-	20%	30%	35%	40%	45%
12	Қалдықтарды ұйымдастырылған әкетумен қамтылмаған елді мекендердегі фракциялар бойынша қалдықтарды жинауға арналған алаңдарды ұйымдастыру	Дана.	-	0	0	0	1	2
13	Тұрғындардан қауіптілігі 1-класты қалдықтарды (батареялар, сынап шамдары) жинауды ұйымдастыру	%	-	10	15	20	25	30

3. ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАР МЕН МІНДЕТТЕРГЕ ҚОЛ ЖЕТКІЗУДІҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, ЖОЛДАРЫ

Халықтан қайталама шикізатты қабылдау пункттері туралы ақпарат мемлекеттік органдардың ақпараттық стендтерінде және мемлекеттік қызметтер көрсету орталықтарында (ХҚКО), қоғамдық көлікте, қоғамдық ғимараттарда қолжетімді болуға тиіс.

Қосымша қалдықтардың пайда болуына жол бермеуді, сұрыптауды, сондай-ақ қоқысты таратуға жол бермеуді "ақылға қонымды тұтынуды" насихаттау міндетті түрде қосымша және мектептен тыс білім беру бағдарламасына енгізілуі тиіс. Осы тақырып бойынша іс-шаралар білім беру мекемелерінде тұрақты негізде ұйымдастырылуы тиіс.

Халықтан (фракциялар бойынша) қайталама шикізат жинау үшін Нұра кентінде стационарлық қабылдау пунктін немесе ауданның елді мекендеріне баратын мобильді қабылдау пункттерін құруға болады. Мобильді қабылдау пункттерінің жұмыс режимі болуы және халықты алдын ала хабардар ете отырып, мерзімді түрде елді мекендерге шығуы мүмкін.

Нұра ауданының басқа елді мекендерінен осы полигонға алдын ала сұрыпталған қалдықтарды қабылдау мүмкіндігімен Нұра кентінде қажетті жабдықтармен (сұрыптау желісі, ірі габаритті және құрылыс қалдықтарына арналған ұсатқыш, қордалы/инсинератор қондырғысы) жарақтандырылған және экологиялық және санитариялық-эпидемиологиялық заңнама талаптарына жауап беретін ҚТҚ полигонын салуды жалғастыру қажет.

Қазіргі уақытта коммуналдық қалдықтарды ұйымдастырылған әкетумен қамтамасыз етілген елді мекендер үшін ҚР СТ 3780-2022 сәйкес контейнерлік алаңдарды жарақтандыру және коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау үшін таңбаланған контейнерлерді орнату қажет.

Сондай-ақ, ауданның әрбір кентіне кемінде 1 қауіпті қалдықтарға арналған контейнерлерге қызмет көрсетуге шарт орнату және жасасу қажет.

Нұра ауданының елді мекендері үшін пешпен жылытылатын және кейіннен шлак блоктарын өндіретін кәсіпорындармен немесе Нұра кентінің полигонына күл қожын әкетуге шарт жасасатын халықтан күл қожының қалдықтарын қабылдауға арналған алаңдар (контейнерлер орнату) салу қажет. Алаңның толтырылуына қарай әкетумен, бірақ жылына кемінде 1 рет (жылыту маусымы аяқталғаннан кейін).

Нұра ауданының ауылдық округтері үшін әрбір елді мекенде "Ташкент" үлгісіндегі фракциялар бойынша коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған, қатты жабыны бар, тосқауыл және шатыр құрылғысы бар, техника үшін ыңғайлы кіреберісті жайластыра отырып және халық үшін қолжетімділігі бар алаңдарды орнату қажет. Қалдықтарды қабылдау алаңы қалдықтардың фракцияларын жинауға арналған таңбаланған контейнерлермен қамтамасыз етілуі тиіс: макулатура, металл, пластик, тоқыма. Сондай-ақ қауіптілігі 1-класты қалдықтарды жинауға арналған контейнермен (батареялар, құрамында сынап бар шамдар). Сондай-ақ ірі көлемді қалдықтарды қабылдау мүмкіндігі бар. Мұндай алаңдарда қалдықтар фракцияларын жинау кезінде үйлестіруді қамтамасыз ететін, сондай-ақ белгілі бір фракцияны шығару қажеттілігі туралы хабарлайтын қоқыс шығаратын компанияның өкілі болуы керек.

Органикалық (көң) және тамақ қалдықтарын пайдалану және жинау үшін ауданның әрбір елді мекенінде қордалау қондырғысын жайластыру қажет.

Кейіннен аумақты жоюмен және қалпына кетірумен стихиялық рұқсат етілмеген қоқыс үйінділерін анықтау бойынша мониторинг жүргізу қажет.

Нұра кентінде іске қосу кезінде Нұра ауданның қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін сұрыптау желісі бар 1 полигонның жеткіліктілігін қадағалап отыру қажет. Бір полигон жеткіліксіз болған жағдайда аудан аумағында халықтың қалған бөлігін және аумақты қамтитын сұрыптау желісі бар екінші полигон салу мүмкіндігін қарастыру қажет.

Сондай-ақ қолданыстағы экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес келмейтін полигондарды жою және аумақты қалпына кетіру қажет.

4. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

Бағдарламаны қаржыландыру көздері жергілікті бюджет, оның ішінде Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 29-бабына сәйкес тікелей шетелдік және отандық инвестициялар, өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы (Кодекстің 388-бабының 1-тармағының 10) тармақшасына сәйкес кәдеге жарату төлемі түрінде оның банктік шотына өндірушілер мен импорттаушылардан түскен қаражаттан), Отандық, халықаралық қаржы экономикалық ұйымдарының немесе донор елдердің гранттары, екінші деңгейдегі банктердің несиелері және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да көздер болуы мүмкін.

Әрбір іс-шара үшін қажетті ресурстар "Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарында" белгіленген.

5. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ.

Нұра ауданы үшін коммуналдық қалдықтарды басқарудың 2024-2028 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары.

Р/б №	Іс-шараның атауы	Аяқтау нысаны	Орындауға жауаптылар	Орындау мерзімі	Болжамды шығыстар (мың теңге)/қосымша көздер (мың теңге)					Қаржыландыру көздері	Іс-шарадан күтілетін экологиялық әсер*
					2024 жыл	2025 жыл	2026 жыл	2027 жыл	2028 жыл
1	Нұра ауданында қайталама шикізатты қабылдаудың ұтқыр пункттерін ұйымдастыру, аудан ауылдары бойынша шығу кестесімен - 3 бірлік	Пайдалануға беру актісі	халықтан қайта шикізат қабылдауды жүзеге асыратын кәсіпорындар	2026-2028	Сметаға сәйкес					СС кәсіпорындары	"Көзде" коммуналдық қалдықтар санын азайту
2	Баннерлер мен контейнерлік алаңдарды қоса алғанда, ақпараттық стендтерде, хабарландыру тақталарында және ауданның басқа да ақпараттық ресурстарында материалдардың ақпараттық пакетін орналастыру	ақпараттық материалдар пакеті	әкімдік	2024						талап етілмейді	"Көзден" қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін дайындық жұмыстары
3	Оқушылар үшін қалдықтарды бөлек жинау және "ақылға қонымды тұтыну" туралы іс-шараларды әзірлеу және өткізу	есеп	аудан мектептері мен колледждері	2024-2028						талап етілмейді	балаларға арналған ақпараттық жұмыс
4	Контейнерлік алаңдар мен күл қож және органикалық қалдықтарды жинау алаңдары астында жерге құқық белгілейтін құжаттарды ресімдеу	құжаттар пакеті	аудан әкімдігі	2024-2028	Бюджеттік өтінімге сәйкес					Жергілікті бюджет	Қалдықтарды жинауға арналған алаңдарды өздігінен тасымалдау алынып тасталады
5	Нұра кентіндегі ҚР СТ 3780-2022 сәйкес контейнерлік алаңдарды жөндеу және жайластыру	пайдалануға қабылдау актісі	аудан әкімдігі	2024-2028	Бюджеттік өтінімге сәйкес					Жергілікті бюджет	Қалдықтарды бөлек жинау
6	Заңнамаға және әкетуге қойылатын техникалық талаптарға сәйкес фракцияларға бөлек жинау үшін қолда бар контейнерлерді таңбалау	пайдалануға қабылдау актісі	аудан әкімдігі	2024-2028	Бюджеттік өтінімге сәйкес					Жергілікті бюджет	Қалдықтарды бөлек жинау
7	Ауданның елді мекендерінде күл қож қалдықтарын қабылдауға арналған алаңдарды жайластыру	пайдалануға қабылдау актісі	аудан әкімдігі	2024-2028	Бюджеттік өтінімге сәйкес					Жергілікті бюджет	табиғи полигондардың пайда болуын болдырмау.
8	Ауданның елді мекендерінде қауіпті қалдықтарды жинауға арналған контейнерлерді сатып алу және орнату	орнату актісі	аудан әкімдігі	2024-2028	Бюджеттік өтінімге сәйкес					Жергілікті бюджет	Қауіпті және қауіпті емес қалдықтарды араластыруды болдырмау
9	Қауіпті қалдықтарға арналған контейнерлерге қызмет көрсетуге лицензиясы бар кәсіпорындармен шарттар жасасу	шарт	аудан әкімдігі	2024-2028	Бюджеттік өтінімге сәйкес					Жергілікті бюджет	қауіпті қалдықтарды басқа фракциялармен араластыруды болдырмау
10	Шет ауданының елді мекендеріндегі фракциялар бойынша қалдықтарды жинауға арналған алаңдарды жайластыру	пайдалануға қабылдау актісі	әкімдік, қоқыс шығаратын компаниялар	2024-2028	Бюджеттік өтінімге сәйкес					Жергілікті бюджет	тұрғындардан коммуналдық қалдықтар фракцияларын жинау
11	Нұра ауданының әрбір ауылдық округінде тамақ және органикалық қалдықтарға арналған қордалау қондырғыларын салу	пайдалануға қабылдау актісі	ауылдық округ әкімдігі	2024-2028	Бюджеттік өтінімге сәйкес					Жергілікті бюджет	органикалық қалдықтарды кәдеге жарату, тыңайтқыштар өндіру
12	Елді мекендерден фракциялар бойынша қалдықтарды әкетуге қоқыс шығаратын ұйымдармен шарт жасасу	шарт	ауылдық округ әкімдігі	2024-2028						талап етілмейді	қайта өңделген шикізатты жинау және пайдалану
13	Ауданның елді мекендерінен күл қож қалдықтарын әкетуге шарттар жасасу	шарт	ауылдық округ әкімдігі	2024-2028						талап етілмейді	күл қожын шығару және пайдалану
14	Стихиялық полигондарды бақылау, анықтау және жою	акт	әкімдік, экология департаменті (келісім бойынша)	2024-2028	Бюджеттік өтінімге сәйкес					Жергілікті бюджет	стихиялық полигондарды жою
15	Нұра кентінде сұрыптау желісі мен қордалау қондырғысы бар ҚТҚ полигонын салу	пайдалануға қабылдау актісі	аудан әкімдігі	2024-2025	Бюджеттік өтінімге сәйкес					Жергілікті бюджет	заңнаманың талаптарына сәйкес қалдықтарды қабылдау, сұрыптау, жете өндіру және сақтау
16	Коммуналдық қалдықтардың бөлек жиналған фракцияларын әкету үшін қосымша техника сатып алу және қоқыс шығаратын кәсіпорындарға сенімгерлік басқаруға беру	пайдалануға қабылдау актісі	әкімдік, қоқыс шығаратын ұйымдар	2024-2028	жобаға сәйкес					Кәсіпорындардың меншікті қаражаты	қайта өңдеуге жарамды қалдықтардың бөлек жиналған фракцияларын араластырмау
17	Құрылыс қалдықтары үшін ұсақтау қондырғыларын сатып алу және сенімгерлік басқаруға беру	пайдалануға қабылдау актісі	әкімдік	2024-2026						Жергілікті бюджет	құрылыс қалдықтарын қайта өңдеу
18	Эмиссияларға рұқсаты жоқ қолданыстағы ҚТҚ полигондарын жою және жерді қалпына келтіру	тарату актісі	аудан әкімдігі	2024-2028	жобаға сәйкес					Жергілікті бюджет	жерді қалпына келтіру

Об утверждении программы по управлению коммунальными отходами Нуринского района Карагандинской области на 2024-2028 годы

Решение Нуринского районного маслихата Карагандинской области от 17 мая 2024 года № 92

В соответствии с подпунктом 1) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан и Законом Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан" Нуринский районный маслихат РЕШИЛ:

1. Утвердить программу по управлению коммунальными отходами Нуринского района Карагандинской области на 2024-2028 годы согласно приложению к настоящему решению.

2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель районного маслихата

К. Жунусбеков

Приложение к решению Нуринского районного маслихата от 17 мая 2024 года № 92

ПРОГРАММА ПО УПРАВЛЕНИЮ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ НУРИНСКОГО РАЙОНА КАРАГАНДИНСКОЙ ОБЛАСТИ НА 2024-2028 ГОДЫ

2024 г.

СОДЕРЖАНИЕ

СОДЕРЖАНИЕ 3

ВВЕДЕНИЕ 4

Основные характеристики региона 4

Обоснование необходимости разработки программы управления коммунальными отходами на плановый период 5

Национальные стратегические, программные документы, планы развития территории и др., в которых заложены мероприятия по управлению коммунальными отходами 6

1. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ В НУРИНСКОМ РАЙОНЕ КАРАГАНДИНСКОЙ ОБЛАСТИ 7

1.1 Оценка текущего состояния управления коммунальными отходами в регионе 7

Общие сведения по состоянию инфраструктуры в сфере управления коммунальными отходами (раздельный сбор, специализированная техника по транспортировке отходов, мощности по сортировке, переработке, полигоны ТБО и т.п.) 7

Сведения о полигонах ТБО 8

Морфологический состав коммунальных отходов 8

1.2 Анализ управления коммунальными отходами в динамике за последние 3 года 8

1.3 Имеющая нормативная база по образованию и накоплению коммунальных отходов 9

1.4 Описание и анализ выделенных средств (местный и республиканский бюджеты, внебюджетные) в динамике за последние три года 9

2. ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ 11

2.1 Цели и задачи Программы 11

2.2 Пути достижения поставленных целей и задач наиболее эффективными и экономически обоснованными методами 11

2.3 Целевые показатели Программы 13

3. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И ЗАДАЧ 15

4. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ 17

5. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ 18

ВВЕДЕНИЕ

Программа по управлению коммунальными отходами Нуринского района Карагандинской области на период 2024-2028 годы разрабатывается на основании приказа Министра экологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18.05.2023 г. № 154-п "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами".

Программа разрабатывается в соответствии с Экологическим Кодексом (далее-Кодекс), в частности согласно принципу иерархии, установленному статьей 329 Кодекса.

В Программе представляется описание (характеристика) коммунальных отходов, образующихся в населенных пунктах Нуринского района, включая сведения об объеме и составе, скорости образования, классификации, способах накопления, сбора, транспортировки, сортировки, обезвреживания, восстановления и удаления коммунальных отходов, существующей инфраструктуры по обращению с коммунальными отходами.

Основные характеристики региона.

Нуринский район расположен в западной части Карагандинской области.

Рельеф территории представлен мелкосопочником и равниной. Район образован в сентябре 1928 году постановлением Верховного Совета Казахской ССР как административная единица в составе Акмолинской области. Районный центр п. Нура. Поселок Нура расположено в 165 км к северо-западу от областного центра. Территория района составляет — 46 326 кв. км.

В конце 2023 года Нуринский район состоял из 25 сельских округов. Всего в районе расположено 37 сел.

№ п/п	Сельский округ	Населенные пункты
1	Нуринский поселковый округ	поселок Нура
2	Акмешитский сельский округ	село Акмешит, село Кантай
3	Ахметский сельский округ	село Ахмет
4	Байтуганский сельский округ	село Байтуган, село Жанакурылыс
5	Балыктыкольский сельский округ	село Балыктыколь
6	Баршинский сельский округ	село Баршино, село Бестамак
7	Донской сельский округ	село Куланотпес, село Оразалы
8	Егиндинский сельский округ	село Егинди
9	Жараспайский сельский округ	село Жараспай
10	Заречный сельский округ	село Заречное
11	Индустриальный сельский округ	село Тассуат
12	Каройский сельский округ	село Карой
13	Каракоинский сельский округ	село Акколка, село Жанбобек
14	Кенжарыкский сельский округ	село Изенда, село Кенжарык, село Топаркол
15	Кобетейский сельский округ	село Кызылжулдыз, село Ондирис, село Первое Мая, село Кобетей
16	Корганжарский сельский округ	село Карима Мынбаева
17	Куланутпесский сельский округ	село Актубек, село Куланутпес, село Ныгман
18	Кызылталский сельский округ	село Алгабас, село Кертенди
19	Музбелский сельский округ	село Музбел
20	Сарыозенский сельский округ	село Жукей, село Ткенекты
21	Соналинский сельский округ	село Соналы
22	Талдысайский сельский округ	село Талдысай
23	Тассуатский сельский округ	село Кайнар
24	Шахтерский сельский округ	село Шахтерское
25	Шубаркольский поселковый округ	поселок Шубарколь

Наибольшее количество населения проживает в п. Нура (5 440 человек).

В Нуринском районе развито сельское хозяйство. На территории Нуринского района расположено крупное угольное месторождение, на котором ведется добыча угля АО "Шубарколь комир", АО "Шубарколь Премиум".

В Нуринском районе под охраной государства находятся 92 исторических памятника археологии, архитектуры, культуры.

Динамика численности населения принята по данным Бюро национальной статистики. В сентябре 2023 года численность населения Нуринского района составляла 22 267 человек. Из них городское население – 0 человек, сельское население – 22 267 человек.

Среднегодовая численность населения в Нуринском районе за период 2019 – 2023 гг. представлена в таблице 1.

Таблица 1 – Среднегодовая численность населения в Нуринском районе за период 2019-2023 гг.

Численность населения в Нуринском районе	2019	2020	2021	2022	2023
человек
Городское	0	0	0	0	0
Сельское	22 442	22 197	21 924	22 498	22 267

Численность населения в Нуринском районе в 2023 году уменьшилась, по сравнению с 2022 годом и за период с января по сентябрь 2023 года убыль населения составила - 0,92 %.

Обоснование необходимости разработки программы управления коммунальными отходами на плановый период.

Разработка программы необходима для повышения эффективности, надежности, экологической и социальной приемлемости комплекса услуг по сбору, транспортировке, утилизации, переработке и захоронению твердых бытовых отходов, увеличение доли переработки твердо бытовых отходов (далее-ТБО), а также обеспечение безопасного захоронения отходов.

Программа разрабатывается согласно Приказа Министра экологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2023 года № 154-п "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами" на плановый период на срок не менее 5 лет.

Программа разработана на основании следующих нормативных документов:

Экологический Кодекс Республики Казахстан - № 400-VI от 02.01.2021 г. с изменения и дополнениями на 05.09.2023 г.

Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 28 декабря 2021 года № 508 "Об утверждении правил управления коммунальными отходами".

Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 2 декабря 2021 года № 482 "Об утверждении Требований к раздельному сбору отходов, в том числе к видам или группам (совокупности видов) отходов, подлежащих обязательному раздельному сбору с учетом технической, экономической и экологической целесообразности".

Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления".

И другие нормативные документы, действующие на территории Республики Казахстан.

Национальные стратегические, программные документы, планы развития территории и др., в которых заложены мероприятия по управлению коммунальными отходами.

Мероприятия по управлению коммунальными отходами рассматриваются в следующих Национальных стратегиях и планах развития:

"Об утверждении Стратегии достижения углеродной нейтральности Республики Казахстан до 2060 года" Указ Президента Республики Казахстан от 02.02.2023 г № 121.

Раздел "Управление отходами":

Раздел 3.3.1.4 Управление отходами

1) сокращение объемов образования отходов;

2) ускоренное внедрение полного охвата сбором и сортировкой ТБО;

3) увеличение доли перерабатываемых и компостируемых отходов.

1. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ В НУРИНСКОМ РАЙОНЕ КАРАГАНДИНСКОЙ ОБЛАСТИ

1.1 Оценка текущего состояния управления коммунальными отходами в регионе.

Общие сведения по состоянию инфраструктуры в сфере управления коммунальными отходами (раздельный сбор, специализированная техника по транспортировке отходов, мощности по сортировке, переработке, полигоны ТБО и т.п.)

В международной практике ТБО классифицированы на три части, которые соответствуют трем "потокам отходов", входящих в общий состав ТБО, но отличающихся между собой способом переработки и/или захоронения.

1. Коммунальные отходы.

2. Опасные ТБО – отходы потребления, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, а также отходы производства с аналогичным характером образования, которые по своему составу и свойствам могут быть отнесены к опасным отходам. К ним относятся следующие отходы:

- использованные батарейки и аккумуляторы;

- использованное электрическое и электронное оборудование;

- ртутьсодержащие отходы (люминесцентные лампы и термометры);

- медицинские и ветеринарные отходы;

- отходы бытовой химии;

- отходы, содержащие асбест;

- другие опасные отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека.

3. Другие ТБО - отходы, которые не являются опасными, и в то же время не могут быть отнесены к смешанным, так как для их сбора, вывоза и утилизации требуется применение иных подходов, нежели чем для первого потока. К "Другим ТБО" отнесены следующие отходы:

- строительные отходы;

- крупногабаритные отходы;

- автомобили, подлежащие утилизации;

- использованные автомобильные шины;

- отходы от переработки сточных вод.

Сведения по текущему состоянию управления коммунальными отходами в Нуринском районе получены с сайта Бюро национальной статистики https://stat.gov.kz/ru/ информационно аналитической системы Бюро национальной статистики "Талдау" https://taldau.stat.gov.kz/ru а также данных, предоставленных местными исполнительными органами и территориальным подразделением уполномоченного органа в области охраны окружающей среды (Департамент экологии Карагандинской области), данных местных исполнительных органов и других источников.

До 2021 года в Нуринском районе осуществляла деятельность 1 организация, осуществляющая сбор и депонирование коммунальных отходов от населения района. В настоящее время в Нуринском районе нет мусоровывозящих организаций, а также предприятий и организаций, осуществляющих любое обращение с коммунальными отходами.

Объем собранных и транспортированных коммунальных отходов по Нуринскому району в период с 2018 года представлен в таблице 1.1. При этом данные в период 2018-2020 год представлены по статистическим данным, в период с 2021 по 2023 год – по данным местных исполнительных органов (далее-МИО).

Таблица 1.1 – Объем собранных и транспортированных коммунальных отходов по Нуринскому району с 2018 по 2023 гг.

Нуринский район	2018	2019	2020	2021	2022	2023
Тонны
Собранные коммунальные отходы	230	243	273	8 200	4 900	4 800

Согласно данным Департамента экологии и местных исполнительных органов, зарегистрированных мусоровывозящих организаций по Нуринскому району не имеется. Вывоз мусора осуществляют частные лица, имеющие приспособленную технику для перевозки отходов, стоимость вывоза (тариф) составляет 215 тенге с человека.

По данным на конец 2023 года в Нуринском районе имеется 155 контейнеров для сбора коммунальных отходов (подтверждающих документов не имеется).

Какая-либо сортировка отходов в Нуринском районе не организована. Имеется 6 контейнеров для опасных отходов.

Сведения о полигонах ТБО

На территории Нуринского района Карагандинской области нет полигонов ТБО, соответствующих экологическим и санитарно-эпидемиологическим требованиям по безопасному размещения и депонированию отходов.

Ранее на территории района имелись полигоны с экологическим разрешением на воздействие, в настоящее время срок действия разрешений истек. Общее количество составляет 27 единиц.

Морфологический состав коммунальных отходов

Морфологический состав коммунальных отходов приводиться по данным сельских населенных пунктов Карагандинской области представлен в таблице 1.2.

Таблица 1.2 – Морфологический состав ТБО

№ п/п	Наименование фракции	% содержания в общем объеме
2	Пластик разного состава	27
4	Стекло	15
5	Металл	3
8	Прочие отходы	55

1.2 Анализ управления коммунальными отходами в динамике за последние 3 года.

По имеющимся данным по количеству отходов, образование коммунальных в Нуринском районе составляет 0,59 кг в день или 0,86 м3.

Утвержденная норма составляет 1,72 м³ с благоустроенного домовладения и 2,24 м³ в год, с неблагоустроенного домовладения.

В районе отсутствуют предприятия по вывозу отходов, специальной техники в наличии нет.

В районе имеется 155 контейнеров для коммунальных отходов. Потребность в контейнерах (на существующее положение) составляет 76 контейнеров для смешанных отходов емкостью 0,7 м³. Или 195 контейнеров при максимальной утвержденной норме накопления.

Для Нуринского района выявлены следующие проблемы:

- Нет сбора и вывоза коммунальных отходов в населенных пунктах района;

- Нет предприятий, занимающихся вывозом коммунальных отходов;

- Нет спец. техники для вывоза коммунальных отходов;

- Отсутствует раздельный сбор коммунальных отходов;

- Нет пунктов приема вторичного сырья;

- Отсутствуют полигоны имеющие разрешения на эмиссии;

- Отсутствуют системы сбора и вывоза золошлака, органических отходов (навоза, шкур скота), строительных и крупногабаритных отходов и их утилизации.

1.3 Имеющая нормативная база по образованию и накоплению коммунальных отходов.

Действующие решения местных маслихатов по объемам образования отходов и утверждения тарифов на их вывоз для Нуринского района нет.

Нормативный документ, касающийся коммунальных отходов, принятый маслихатом Нуринского района:

- Решение Нуринского районного маслихата Карагандинской области от 16 апреля 2020 года № 440 "Об утверждении норм образования и накопления коммунальных отходов, а также тарифов на сбор, вывоз, утилизацию, переработку и захоронение твердых бытовых отходов по Нуринскому району".

- Постановление акимата Нуринского района Карагандинской области от 11 ноября 2022 года № 39/05 "Об утверждении Правил расчета норм образования и накопления коммунальных отходов по Нуринскому району"

Утвержденная годовая норма накопления составляет для благоустроенных домовладений – 1,72 м³ на человека в год, для неблагоустроенных домовладений – 2,24 м³ на человека в год.

Тариф на вывоз отходов составляет 215 тенге с человека, или 1500 тенге за контейнер.

1.4 Описание и анализ выделенных средств (местный и республиканский бюджеты, внебюджетные) в динамике за последние три года.

В целом по области в планы природоохранных мероприятий и в Плане развития Карагандинской области, есть мероприятия, затрагивающие Нуринский район.

Согласно Плана мероприятий по охране окружающей среды на 2022-2024 годы – решением Карагандинского областного маслихата от 09.12.2021 г. № 129, предусмотрены следующие мероприятия по управлению отходами по Карагандинской области и планы финансирования согласно таблице 1.5.

Таблица 1.5 – Мероприятия с планами финансирования (тыс. тенге) по управлению отходами, предусмотренные в плане мероприятий по охране окружающей среды Карагандинской области.

№ п/п	Наименование мероприятия	Ответствен-ные за исполнение	Срок испол-нения	2022	2023	2024	Источник финансиро-вания
-	Строительство полигона ТБО в поселке Нура Нуринского района с предусмотрением сортировочной линий	Акимат Нуринского района	2024			577 530	Областной бюджет

На 2024 год по утвержденному бюджету было выделено с местного бюджета 3,0 млн. тенге для разработки ПСД на "Строительство полигона ТБО в поселке Нура с предусмотрением сортировочной линии".

Поскольку сметная стоимость ранее разработанных проектно-изыскательских работ была составлена в 2023 году, сумма на проектирование оказалась меньше, чем в текущем 2024 году. Это привело к 2-м нестабильным закупкам на портале госзакупок с прошлого года.

На 2024 год был разработан ПИР по новым ценам 2024 года что стоимость работ составила – 5,0 млн. тенге.

08.02.2024 года был объявлен повторный конкурс с использованием рейтингово-балльной системы, сумма конкурса составила – 5,0 млн.тенге.

06.03.2024 г. завершился конкурс, по итогам конкурса определился победитель ТОО "Проектно-конструкторская фирма "Таза Су" г. Алмата. Директор Есперов Маулен Муратович. Тел.: 87475102303

11.03.2024 г. был заключен договор № 8.

Сумма договора составила– 4,592 млн.тенге.

Начаты работы по проектированию.

2. ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ

2.1 Цели и задачи Программы.

Цель данной программы – предложить способы снижения нагрузки на окружающую среду, образуемую коммунальными отходами, уменьшения количества образования отходов, повышение извлекаемости вторичных ресурсов, повышение эффективности использования коммунальных отходов и уменьшение доли депонируемых на полигонах отходов, и восстановление площадей, подвергнутых изъятию для целей депонирования отходов.

Управление отходами регламентируется разделом 19 Экологического Кодекса Республики Казахстан.

Основные принципы в области управления отходами описаны в статье 328 Экологического Кодекса Республики Казахстан:

- принцип иерархии;

- принцип близости к источнику;

- принцип ответственности образователя отходов;

- расширенных обязательств производителей отходов.

Принцип иерархии, согласно статьи 329 Экологического Кодекса Республики Казахстан, подразумевает следующие меры по обращению с отходами:

1. Предотвращение образования отходов;

2. Подготовка отходов к повторному использованию;

3. Переработку отходов;

4. Утилизацию отходов;

5. Удаление отходов.

Исходя и цели программы, и принципа иерархии отходов предлагаются следующие задачи программы:

Сокращение объемов образования коммунальных отходов, за счет уменьшения количества упаковки товаров, оптимизации систем продаж, пропаганды рационального потребления;

Сортировка отходов "у источника" - повышение эффективности и соответствие экологическому законодательству в области обращения с отходами – на "сухое"/ "мокрое";

Максимальное до извлечение полезных компонентов на полигоне;

Использование органической части отходов для биокомпостирования или получения биогаза или энергетической утилизации;

Депонирование остаточной части коммунальных отходов, согласно требованиям экологического и эпидемиологического законодательства РК;

Использование строительных отходов;

Ликвидация бесхозных свалок.

2.2 Пути достижения поставленных целей и задач наиболее эффективными и экономически обоснованными методами.

1. Достижение задачи по сокращению объемов образования коммунальных отходов возможно только на уровне повышения экологической ответственности и финансовой грамотности населения. Т.е. достичь данной цели можно при изменении структуры продаж (включая значительное сокращение числа упаковочных материалов, внедрения оборотной тары, изменения структуры продаж весовых товаров и т.д.) и повышения экологической ответственности населения, когда спонтанные покупки сводятся к минимуму и население также стремиться к сокращению отходов. Это можно достигнуть при внедрении программ по обучению школьников на уроках экологии и естествознания, а также уроках повышения финансовой грамотности. А также необходимо повысить экологическую пропаганду минимизации образования отходов и осознанного потребления среди населения.

2. Для сбора вторичного сырья от населения необходимо организовать пункты приема вторичного сырья от населения района, для того что бы не оформлять земельные участки под пункты приема, можно рассмотреть мобильные точки, на базе автотранспорта и графиком приема.

3. Для обеспечения населения услугами по организованному вывозу мусора необходимо обустройство контейнерных площадок, согласно СТ РК 3780-2022 "Общие требования к площадкам размещения контейнеров для организации раздельного сбора коммунальных отходов" и заключение договор с домовладельцами на вывоз мусора.

4. Необходим закуп мусоровывозящей техники и передача ее в доверительное управление для предприятий осуществляющей вывоз отходов. Погрузочные устройства техники должны соответствовать конструкции контейнеров. Разные фракции отходов должны вывозиться различными автомашинами, которые обеспечивают требования по обращению с вторичным сырьем. Вывоз отходов с контейнерных площадок должен осуществляется по мере заполнения контейнеров, но, для пищевых отходов, не реже 1 раза в сутки. Вся мусоровывозящая техника должна быть оснащена GPS-трекерами.

5. Для решения проблемы с золошлаковыми отходами от населения и котельных необходимо заключение договоров с предприятиями по производству шлакоблоков. Для сбора золошлака от населения необходимо устанавливать контейнеры для сбора золошлака на контейнерных площадках, или организовывать специальные площадки с твердым покрытием и ограждением с 3-х сторон и возможностью подъезда как местных жителей, так и погрузочной техники с манипуляторами. В каждом населенном пункте района, с вывозом по мере заполнения, или в конце отопительного сезона.

6. Необходимо предусмотреть решение по переработке строительных отходов необходимо приобретение дробильно-сортировочного комплекса или заключение договора на передачу строительных отходов на соответствующее предприятие, заинтересованное в их использовании.

7. Необходимо изучение вопроса и принятия решения по утилизации органических (включая навоз) и пищевых отходов методом энергетической утилизации или компостирования. Данное решение должно быть принято для каждого населенного пункта или сельского округа.

8. Необходимо проектирование и строительство полигона ТБО с мусоросортировочным комплексом в пос. Нура.

9. Необходимо рассмотреть возможность строительства еще одного полигона с сортировочной линией для Нуринского района. Место расположения полигона должно быть выбрано из расчета охвата всей территории Нуринского района сортировкой и депонированием коммунальных отходов. Для этого необходимо провести сметный расчет и технико-экономическое обоснование места расположения полигона.

10. Для каждого населенного пункта Нуринского района необходимо строительство площадки для приема компонентов отходов по "Ташкентскому типу". Прием компонентов отходов по фракциям и вывоз их по мере накопления на сортировочные комплексы со складами хранения вторичного сырья и их последующего использования.

11. Действующие в настоящее время, но не имеющие разрешения на воздействие и не отвечающие современным требованиям полигоны (свалки) отходов должны быть ликвидированы, площади занимаемые ими, должны быть рекультивированы.

2.3 Целевые показатели Программы.

Исходя из целей и задач Программы предлагается установление следующих Целевых показателей программы.

№ п/п	Наименование показателя	Ед. изм.	Плановый период
			Исх. значение	2024	2025	2026	2027	2028
1	Разработка и проведение мероприятий для школьников о важности сбережения ресурсов на бытовом уровне	Мероприятие на 1 учебное заведение в учебный год	0	2	2	2	2	2
2	Организация мобильных пунктов сбора вторсырья от населения	Шт.	0	0	0	1	1	2
3	Обустройство контейнерных площадок согласно СТ РК 3780-2022 с контейнерами для раздельного сбора в пос. Нура	% от существующих	0	0	0	0	20	40
4	Охват населения района организованным вывозом отходов	% от существующих	0	0	0	0	30	40
5	Сбор и использование золошлаковых отходов	%	-	0	0	0	10	20
6	Сбор и утилизация органических отходов и навоза	%	-	0	0	20	25	30
7	Полигон с сортировочной линией и компостными установками в пос. Нура	Шт.	0	0	0	1	1	1
9	Обнаружение и ликвидация стихийных свалок коммунальных отходов и их составляющих	% от обнаруженных	-	100	100	100	100	100
10	Рекультивация полигонов ТБО не имеющих разрешений	Шт.	0	1	2	3	4	5
11	Утилизация строительных отходов	% от образования	-	20%	30%	35%	40%	45%
12	Организация площадок для сбора отходов по фракциям в населенных пунктах, не охваченных организованным вывозом отходов	Шт.	-	0	0	0	1	2
13	Организация сбора отходов 1 класса опасности (батарейки, ртутные лампы) от населения	%	-	10	15	20	25	30

3. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И ЗАДАЧ

Информация о пунктах приема вторичного сырья от населения должна быть доступна на информационных стендах государственных органов и в центрах оказания государственных услуг (ЦОНах), в общественном транспорте, на общественных зданиях.

Пропаганда "разумного потребления" недопущения образования дополнительных отходов, сортировки, а также недопустимости разбрасывания мусора должны обязательно входить в программу дополнительного и внешкольного образования. Мероприятия по данной тематике должны организоваться на постоянной основе в образовательных учреждениях.

Для сбора вторичного сырья у населения (по фракциям) возможно создание стационарного пункта приема в пос. Нура, либо мобильные пункты приема с выездом в населенные пункты района. Мобильные пункты приема могут иметь режим работы и выезжать в населенные пункты периодически с предварительным уведомлением населения.

Необходимо строительства полигона ТБО оснащенного необходимым оборудованием (сортировочной линией, дробилкой для крупногабаритных и строительных отходов, компостной/инсенераторной установкой) в поселке Нура и отвечающего требованиям экологического и санитарно-эпидемиологического законодательства, с возможностью приема на этот полигон предварительно отсортированных отходов с других населенных пунктов Нуринского района.

Для населенных пунктов, в настоящее время обеспеченных организованным вывозом коммунальных отходов необходимо оснащение контейнерных площадок, согласно СТ РК 3780-2022 и установка маркированных контейнеров для раздельного сбора коммунальных отходов.

Также необходима установка и заключение договора на обслуживание контейнеров для опасных отходов не менее 1-х на каждый из поселков района.

Для населенных пунктов Нуринского района необходимо строительство площадок (установка контейнеров) для приема золошлаковых отходов от населения с печным отоплением и последующим заключением договора на вывоз золошлака с предприятиями, производящими шлакоблоки или на полигон пос. Нура. С вывозом по мере заполнения площадки, но не реже 1 раза в год (по окончании отопительного сезона).

Для сельских округов Нуринского района, в каждом населенном пункте необходимо устройство площадок для сбора коммунальных отходов по фракциям по "ташкентскому" типу, с твердым покрытием, устройством заграждения и крыши, с обустройством удобного подъезда для техники и доступностью для населения. Площадка приема отходов должна быть обеспечена маркированными контейнерами для сбора фракций отходов: макулатура, металл, пластик, текстиль. А также контейнером для сбора отходов 1 класса опасности (батарейки, ртутьсодержащие лампы). А также иметь возможность приема крупногабаритных отходов. На таких площадках должен находиться представитель мусоровывозящей компании, который будет обеспечивать координацию при сборе фракций отходов, а также сообщать о необходимости вывоза той или иной фракции.

Для использования и сбора органических (навоза) и пищевых отходов необходимо обустройство компостной установки в каждом населенном пункте района.

Необходимо проводить мониторинги по выявлению стихийных несанкционированных свалок с последующей их ликвидацией и рекультивацией территории.

При запуске полигона в пос. Нура необходимо провести отслеживание достаточности 1 полигона с сортировочной линией для обеспечения нужд района. При недостаточности одного полигона необходимо рассмотреть возможность строительства второго полигона с сортировочной линией на территории района с охватом остальной части населения и территории.

Также необходима ликвидация полигонов, не соответствующих существующим экологическим и санитарно-эпидемиологическим требованиям и рекультивация территории.

4. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

Источниками финансирования Программы могут быть местный бюджет, в том числе в соответствии со статьей 29 Экологического кодекса Республики Казахстан, прямые иностранные и отечественные инвестиции, оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) (со средств, поступивших на его банковский счет от производителей и импортеров в виде утилизационного платежа в соответствии с подпунктом 10) пункта 1 статьи 388 Кодекса), гранты отечественных, международных финансовых экономических организаций или стран-доноров, кредиты банков второго уровня, и другие, незапрещенные законодательством Республики Казахстан источники.

Необходимые ресурсы для каждого мероприятия установлены в "Плане мероприятий по реализации программы".

5. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ.

План мероприятий по реализации программы управления коммунальными отходами для Нуринского района на период 2024-2028 гг.

№ п/п	Наименование мероприятия	Форма завершения	Ответственные за исполнение	Срок исполнения	Предполагаемые расходы (тыс. тенге)/дополнительные источники (тыс. тенге)					Источники финансирования	Ожидаемый экологический эффект от мероприятия*
					2024 год	2025 год	2026 год	2027 год	2028 год
1	Организация мобильных пунктов приема вторичного сырья в Нуринском районе, с графиком выездов по селам района - 3 единицы	акт ввода в эксплуатацию	предприятия осуществляющие прием вторсырья у населения	2026-2028			Согласно проекта			Собственные средства предприятий	уменьшение количества коммунальных отходов "у источника"
2	Размещение информационного пакета материалов на информационных стендах, досках объявлений и других информационных ресурсах района, включая баннеры и контейнерные площадки	пакет информационных материалов	акимат	2024						не требуется	подготовительная работа для организации раздельного сбора отходов "у источника"
3	Разработка и проведение мероприятий о раздельном сборе отходов и "разумном потреблении" для школьников	отчет	школы и колледжи района	2024-2028						не требуется	информационная работа для детей
4	Оформление правоустанавливающих документов на землю под контейнерными площадками и площадками сбора золошлаковых и органических отходов	пакет документов	акимат района	2024-2028	Согласно бюджетной заявке					Местный бюджет	Исключается самопроизвольный перенос площадок для сбора отходов
5	Ремонт и обустройство контейнерных площадок согласно СТ РК 3780-2022 в пос. Нура	акт приема в эксплуатацию	акимат района	2024-2028	Согласно бюджетной заявке					Местный бюджет	Раздельный сбор отходов
6	Маркировка имеющихся контейнеров для раздельного сбора на фракции, в соответствии с законодательством и техническими требованиями на вывоз	акт приема в эксплуатацию	акимат района	2024-2028	Согласно бюджетной заявке					Местный бюджет	Раздельный сбор отходов
7	Обустройство площадок для приема золошлаковых отходов в населенных пунктах района	акт приема в эксплуатацию	акимат района	2024-2028	Согласно бюджетной заявке					Местный бюджет	предотвращение образования стихийных свалок.
8	Приобретение и установка контейнеров для сбора опасных отходов в населҰнных пунктах района	акт установки	акимат района	2024-2028	Согласно бюджетной заявке					Местный бюджет	Исключение смешивания опасных и неопасных отходов
9	Заключение договоров с лицензированными предприятиями на обслуживание контейнеров для опасных отходов	договор	акимат района	2024-2028	Согласно бюджетной заявке					Местный бюджет	исключение смешивания опасных отходов с остальными фракциями
10	Обустройство площадок для сбора отходов по фракциям в населенных пунктах района	акт приема в эксплуатацию	акимат, мусоровывозящие компании	2024-2028	Согласно бюджетной заявке					Местный бюджет	сбор фракций коммунальных отходов от населения
11	Строительство компостных установок для пищевых и органических отходов в каждом сельском округе Нуринского района	акт приема в эксплуатацию	акимат сельского округа	2024-2028	Согласно бюджетной заявке					Местный бюджет	утилизация органических отходов, производство удобрений
12	Заключение договора с мусоровывозящими организациями на вывоз отходов по фракциям из населенных пунктов	договор	акимат сельского округа	2024-2028						не требуется	сбор и использование вторичного сырья
13	Заключение договоров на вывоз золошлаковых отходов из населенных пунктов района	договор	акимат сельского округа	2024-2028						не требуется	вывоз и использование золошлака
14	Мониторинг, обнаружение и ликвидация стихийных свалок	акт	акимат, Департамент экологии (по согласованию)	2024-2028	Согласно бюджетной заявке					Местный бюджет	ликвидация стихийных свалок
15	Строительство полигона ТБО в пос. Нура с сортировочной линией и компостной установкой	акт приема в эксплуатацию	акимат района	2024-2025	Согласно бюджетной заявке					Областной бюджет	прием, сортировка, доизвлечение и депонирование отходов согласно требованиям законодательства
16	Приобретение дополнительной техники для вывоза раздельнособранных фракций коммунальных отходов и передача в доверительное управление мусоровывозящими предприятиям	акт приема в эксплуатацию	акимат, мусоровывозящие организации	2024-2028	согласно проекта					Собственные средства предприятий	не смешивание раздельно собранных фракций отходов, пригодных для переработки
17	Приобретение дробильных установок для строительных отходов и передача в доверительное управление	акт приема в эксплуатацию	акимат	2024-2028	Согласно бюджетной заявке					Местный бюджет	переработка строительных отходов
18	Ликвидация существующих полигонов ТБО, не имеющих разрешения на эмиссии и рекультивация земель	акт ликвидации	акимат района	2024-2028	согласно проекта					Местный бюджет	рекультивация земель