Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығын (64-шығарылым) бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2025 жылғы 17 қаңтардағы № 499 бұйрығы

2015 жылғы 23 қарашадағы Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 16-бабының 16-1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (64-шығарылым) бекітілсін.

2. "Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығын (64-шығарылым) бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 1 қарашадағы № 422-ө-м бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8098 болып тіркелген) күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Еңбек және әлеуметтік әріптестік департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрыққа қол қойылғаннан кейін күнтізбелік бес күн ішінде оны ресми жариялау және Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына қазақ және орыс тілдерінде жіберуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің ресми интернет-ресурсында жариялауды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау жетекшілік ететін вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Министр

С. Жақыпова

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрдің бұйрығы қосымша

Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік–біліктілік анықтамалығы

1-бөлім. Жалпы бөлім

1. Осы Бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалық (бұдан әрі – БТБА) 64-шығарылымы "Өсімдік, су және орман шаруашылығында жалпы механикаландырылған жұмыстар", "Қорғалған топырақтағы жұмыс", "Көпжылдық екпелерді күту бойынша жұмыстар", "Азық өндірісіндегі жұмыстар", "Гидромелиорация және шалғындық бойынша жұмыстар", "Көлік және тиеу-түсіру жұмыстары", "Өсімдік, су және орман шаруашылығындағы жалпы қолмен істелетін жұмыстар", "Егістіктегі жұмыстар", "Көкөніс шаруашылығындағы жұмыстар (жабық топырақ)", "Көкөніс шаруашылығындағы жұмыстар (ашық топырақ)", "Бау-бақша шаруашылығындағы жұмыстар", "Жүзім шаруашылығындағы жұмыстар", "Субтропикалық дақылдарды өсіріп–өндіру жұмыстары", "Эфир майы мен дәрілік дақылдарды өсіріп–өндіру жұмыстары", "Гүл өсіру шаруашылығы мен көгалдандырудағы жұмыстар", "Агроорманмелиорация бойынша және орман шаруашылығындағы жұмыстар", "Шаруашылық жұмыстары", "Өсімдік, су және орман шаруашылығындағы жұмысшылар кәсіптерінің жұмыстарының сипаттамалары", "Мал шаруашылығындағы жұмыстар және жұмысшылар кәсіптері" бөлімдерінен тұрады.

2. Оны әзірлеу өндіріс технологиясының өзгеруінен, өндірістік қызметте ғылыми-техникалық прогресс рөлінің өсуінен, жұмысшылардың біліктілік деңгейіне, жалпы білім беру мен арнайы дайындығына, өнімнің сапасына, ішкі және сыртқы нарықтардағы бәсекеге қабілеттілігіне қойлатын талаптардың артуынан, сондай-ақ еңбек мазмұнының өзгеруінен туындайды.

3. Осы шығарылым төрт бөлімнен тұрады. Бірінші тараудың бөлімдерінде өсімдік, су және орман шаруашылығында қозғалтқыш қуаттылығы мен тартқыш класына байланысты үш топқа топтастырылған тракторлармен, тіркемелі, тоспалы, өздігінен жүретін машиналармен және құралдармен орындалатын механикаландырылған жұмыстар орналастырылған, олар үшін бір типті жұмыс түрлерін орындаудың күрделілігін ескере отырып, тарифтік разрядтар белгіленген.

4. Аталған шығарылымның бірінші және екінші бөлімдерінде мазмұндалған тарифтелген барлық жұмыстар оларды орындаудың технологиялық жүйелілігі бойынша орналастырылған. Бір типті жұмыстар өздерінің реттік нөмірлері бар позицияларға біріктірілген. Ерекше жұмыстар дербес бөлімдерге бөлінген.

5. Бөлімінің үшінші бөлігінде өсімдік, су және орман шаруашылығы жұмысшыларының кәсіптері жұмыстарының сипаттамасы келтірілген. Төртінші бөлікте "Мал шаруашылығындағы жұмыстар мен кәсіптер" бөлімі қамтылған, ол мал шаруашылығындағы жұмысшылар кәсіптернің тарифтік разрядтары мен тарифтік–біліктілік сипаттамаларынан тұрады.

6. Жұмыстардың разрядтары еңбек жағдайлары ескерілмей (еңбек күрделілігі деңгейіне әсер ететін және орындаушының біліктілігіне қойылатын талаптарды арттыратын экстремалдық жағдайларды қоспағанда) олардың күрделілігі бойынша белгіленген. Әрбір кәсіптің тарифтік–біліктілік сипаттамасы екі бөлімнен тұрады. "Жұмыс сипаттамасы" бөлімі жұмысшы орындай білуге тиіс жұмыстарды сипаттайды. "Білуге тиіс" бөлімінде арнайы білімге, сондай–ақ ережелерді, нұсқамаларды және жұмысшы қолдануға тиіс басқарушы материалдарды, әдістер мен құралдарды білуге қатысты жұмысшыға қойылатын негізгі талаптар қамтылған.

7. Тарифтік–біліктілік сипаттамаларда жұмысшы кәсібінің осы разрядқа анағұрлым тән жұмыстар тізбесі беріледі. Бұл тібе жұмысшы орындай алатын және орындауға тиіс барлық жұмыстарды қамти алмайды. Ұйым әкімшілігі жұмыс ерекшелігін ескере отырып, тиісті разрядтағы жұмысшылар кәсіптерінің тарифтік–біліктілік сипаттамаларында қамтылған жұмыстарға сәйкес келетін жұмыстардың қосымша тізбесін әзірлеп, кәсіподақ комитетінің немесе өзге де уәкілетті жұмыскерлердің, өкілді органның келісуі бойынша бекіте алады.

8. "Жұмыс сипаттамасы" бөлімінде көзделген жұмыстармен қатар, жұмысшы ауысымды қабылдау және тапсыру, жұмыс орнын, айлабұйымдарды, құралдарды жинастыру, сондай-ақ оларды тиісінше ұстау, белгіленген техникалық құжаттаманы жүргізу жөніндегі жұмыстарды орындауға тиіс.

9. "Білуге тиіс" бөлімінде қамтылған теориялық және практикалық білімдермен қатар, жұмысшы: еңбекті қорғау, өндірістік санитария мен өртке қарсы қауіпсіздік жөніндегі ереже мен нормаларды, жеке қорғану құралдарын пайдалану ережесін, орындалатын жұмыс (қызмет) сапасына қойылатын талаптарды, жарамсыздықтың түрлері мен оның алдын алу және жоюдың тәсілдерін, өндірістік дабылдатқышты, жұмыс орнында еңбекті ұтымды ұйымдастыру жөніндегі талаптарды білуге тиіс.

10. Біліктілігі анағұрлым жоғары жұмысшы өзінің тарифтік–біліктілік сипаттамасында санамаланған жұмыстармен қатар, біліктілігі анағұрлым төмен жұмысшылардың тарифтік-біліктілік сипаттамасында көзделген жұмыстарды орындай білуге, сондай-ақ осы кәсіптегі разряды төмен жұмысшыларға басшылық жасай білуге тиіс. Осыған байланысты біліктілігі анағұрлым төмен разрядтар кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамаларында көрсетілген жұмыстар анағұрлым жоғары разрядтар сипаттамаларында берілмейді.

11. Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің тарифтік–біліктілік сипаттамалары сегіз разрядты тарифтік кестені негізге ала отырып әзірленген. Жұмысшының еңбек кітапшасын толтыру, сондай-ақ тарифтік разрядты өзгерту кезінде оның кәсібінің атауы БТБА-ға сәйкес жазылады.

12. Кәсіптердің тарифтік-біліктілік сипаттамалары, ерекше ескертілген жағдайлардан басқа, осы бөлімдерде көрсетілген өндірістер мен жұмыс түрлері бар ұйымдардың меншік нысанына және ұйымдық–құқықтық нысанына қарамастан, олардағы жұмысшылардың жұмыстарын тарификациялаған және біліктілік разрядтарын белгілеген кезде міндетті болып табылады.

13. Пайдаланудың ыңғайлылығы мақсатында БТБА қосымшада жұмысшы кәсіптерінің атаулары, разрядтар диапазоны және беттердің нөмірленуі қамтылған әліпбилік көрсеткішті көздейді.

14. БТБА-ның бұрын қолданыста болған шығарылымы бойынша атаулары көрсетілген, осы "Мал шаруашылығындағы жұмыстары мен кәсіптері" бөлімінде көзделген жұмысшылар кәсіптері атауларының тізбесі БТБА-ға 2-қосымшада келтірілген.

1-бөлік. Ауыл, су және орман шаруашылығындағы механикаландырылған жұмыстар.

Жұмыстардың тарифтік разрядтарын саралау үшін тракторлар, экскаваторлар, бульдозерлер, жүк тиегіштер, комбайндар және басқа да өздігінен жүретін машиналар тобы.

I топ.

Жетек сыныбы 1,4-дейін және қозғағышының қуаты 58,8 кВт (80 л.с.) дейін дөңгелекті – МТЗ-50, МТЗ-80, МТЗ-80Х, МТЗ-82, МТЗ-82р, ЮМЗ-6Л, ЮМЗ-6КЛ, ВТЗ-45, Т-40А, Т-40АМ, Т-40АНМ, Т-30, Т-80А, Т-30А, Т-25А, СШ-28, Т-16М, Т-16ММЧ, СШ-0611, Т-16МТ, ЛТЗ-60А, ЛТЗ-60АВ, КСС-2,6, АП–100 "Простор", "Универсал 445–V" (Румыния) тракторлары, сондай-ақ қозғағышының қуаты ұқсас жүк тиегіштер мен басқа да машиналар.

II топ.

Жетек сыныбы 1,4-тен 3-ке дейін (қоса алғанда) және қозғағышының қуаты: 73,5 кВт (100 л.с.) дейін шынжыр табанды, 58,8-ден 95,5 кВт (80-нен 130 л.с. дейін) дейін дөңгелекті – МТЗ100, МТЗ-102, ДТ-75Н, ДТ-75МВ, ДТ-75В, ДТ-75БВ, Т-70С, ЛХТ-55, ТДТ-55, Т-54В–С3 "Болгар", ТДТ-60, ТДТ-75 тракторлары;

ЭТЦ-202Б, ЭТЦ-163, ЭО-2621В, ЭО-3211Д, ЭО-3322Д, Э-304Д, ЭТЦ-165А,

Э-304В, ЭТЦ-161, ЭО-3322А, ЭТР-162, Т-3М, Э-1015А, ЭО-432, ЭО-3122,

ЭО-3332А, ЭО-3321, ЭО-3323, ЭО-4111В, ЭО-4321А экскаваторлары, сондай–ақ қозғағышының қуаты ұқсас бульдозерлер, жүк тиегіштер, комбайндар мен басқа да машиналар.

III топ.

Жетек сыныбы 3-тен жоғары және қозғағышының қуаты 73,6 кВт (100 л.с.) және жоғары шынжыр табан, 95,5 кВт (130 л.с.) және одан жоғары дөңгелекті

Т-130, Т-130-1, Т-130Б, Т-130БГ-3, Т-130МБГ, Т-130МГ, Т-130МГ-5, Т-150КН, ДТ-175С, ДТ-175Т, Т-4А, ВТ-100, ЛТЗ-155, ТЛТ-100, ЛХТ-100, ЛХТ-4, ТТ-4,

К-700А, К-701, К-701М, К-702, К-703, Т-100, Т-100М, Т-180Г, Т-330, ДЭТ-250М, Т-100МБ тракторлары; МТП-72, МТП-71А, Д-659А, ЭТР-201Б, ЭТР-204,

ЭТР-132, ЭТР-134, ЭТР-224А, ЭО-611БС, Э-10011Д, ЭТР-172, Э-652Б, ЭО-4121, ЭО-4124, ЭО-4111В, ЭО-4121Б, ЭО-5116, ЭО-5124, ЭО-6123, ЭО-7111В, ЭКГ-4У, ЭКГ-5А, ЭТЦ-252А экскаваторлары; Джон Дир, Массейс Фергюсон; (Дон-1500, Енисей-1200) астық жинайтын, картофель, қызылша, жүгері жинайтын комбайндар; жүк тиегіштер, бульдозерлер және қозғағышы ұқсас басқа да машиналар.

2-бөлім. Өсімдік, су және орман шаруашылығындағы жалпы механикаландырылған жұмыстар.

1. Жер қыртысын өңдеу.

Параграф 1. Жер қыртысын өңдеу.

15. Жерді аударып және аудармай жырту:

- ертеде жыртылған жерлерді, тың, тыңайған жерлерді, көп жылдық шөптердің топырақ қабатын; орман және көп жылдық көшеттерді отырғызуға плантажды және қабатты жырту; тазартылған орманды жерлерді, шабындықтарды, құрғатылған батпақты жерлерді және басқа ауыл шаруашылық алқаптарын аммиак суын енгізбей жырту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 7-разряд,

– бір мезгілде аммиак суын енгізе отырып:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 7-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 7-разряд.

16. 10 жоғары бөктерде білікшелер, микролимандар мен қатпарлар жасай отырып бөктерге көлденең жырту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 7-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 7-разряд.

17. Жер жырту, топырақты сабан мен өсімдіктерді сақтай отырып, жазық кескіштермен, терең қазғыштармен өңдеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 7-разряд.

18. Жерді аудармай өңдеу, егіс алдында және жаппай қопсыту, дискілеу, аспалы және тіркемелі құралдармен сыдыра жырту, аммиак суын енгізбей жұмсарту және фрезерлеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд,

– бір мезгілде аммиак суын енгізе отырып:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

19. Астық, картофель және басқа дақылдарды себуді малалау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

20. Қар тоқтату, еріген қар суын ұстау үшін егістік телімдерін қашылау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

21. Егістікті, шалғындықты, жайылымды малалау, топырақты егіс алды нығыздау, егісті, қабаттарды, құрғатылған батпақты нығыздау, топырақ үйіндісін ұсату, егістікті тегістеу және жаймалау, ротациялық жұмыс органдары бар құралдармен ылғалды жабу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

22. Көкөністер мен басқа да дақылдарға жүйектер жасау, алқаптарды қашаларға бөлу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 7-разряд.

2. Тыңайтқыштарды дайындау және енгізу.

Параграф 1. Тыңайтқыштарды дайындау және енгізу.

23. Минералды тыңайтқыштарды, әктасты және басқа тұқымдарды арнайы ұсатқыштарда, бетонды алаңдарда ұсату тракторларымен ұсату:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд.

24. Әктасты және басқа тұқымдарды механикалық елекпен себу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

25. Шымтезек жинайтын машиналар және бульдозерлермен шымтезек қиқымын дайындау, кертпелеу және қаттап салу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

26. Шымтезек және әртүрлі қоспалар дайындау және қаттап салу минералды тыңайтқыштар, қи, шымтезек қосу, араластыру; қоспаларды бульдозерлермен, жер тегістегіштермен, араластырғыштармен және жүк тиегіштермен кертпелеу, қатарлау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

27. Қатып қалған қидың кертпелерін және қоспаларды бөлу:

I топ тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

28. Қиды, шымтезекті, қоспаларды қатарлардан және үйіндіден жан-жаққа шашып тастау, известі, минералды тыңайтқыштарды, оргаминералды қоспаларды арнайы машиналармен топыраққа енгізу (шашып тастау):

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

29. Топыраққа өсімдіктің тамырдан тыс қосымша қоректендіруін енгізу:

- сұйық тыңайтқыштар және сұйық нәжіс

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд,

- аммиак суы немесе сұйық аммиак:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

3. Тұқым дайындау, егу және отырғызу.

Параграф 1. Тұқым дайындау, егу және отырғызу.

30. Астық, бұршақ, шөп, қызылша, зығыр, кендір, жеміс және басқа өнімдердің тұқымдарын арнайы машиналармен және механикаландырылған бағытта тазалау мен сұрыптау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

31. Қызылша, жүгері, күнбағыс және басқа өнімдер тұқымдарын машиналармен және механикаландырылған бағытта калибрлеу, қорғау-ынталандырғыш өнімдермен өңдеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

32. Кейбір тұқымдардың сабағын механикалық кесу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

33. Картофель сұрыптайтын пункттерге қызмет көрсету:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

34. Егу және отырғызу материалдарын дәрілеу кезінде машиналар мен агрегаттарға қызмет көрсету:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

35. Тұқымдарды лазерлі өңдеу, отырғызатын материалдарды бактериалды дәрі-дәрмекпен өңдеу және өңдеудің басқа түрлері:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

36. Жеміс-жидек дақылдарын, ағаш-бұта тұқымдарын қоса алғанда ауыл шаруашылық өнімдерін егу және отырғызу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 7-разряд.

37. Егетін және отырғызатын өнімдерді механикалық тиеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

38. Картофель, жеміс және басқа өнімдердің көшеттерін отырғызу үшін бұршақтарды, тарақшаларды кесу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

39. Культиваторды пайдалана отырып, картофель түйнегін жауып бекіту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

40. Бульдозер, экскаватор, басқа машиналар мен қару-жарақтардың көмегімен сүрлем, пішендеме, картофель кертпелерін, тамыр-жемісті өсімдіктермен аналық қызылша, сәбіз және басқа өнімдерінің кагаттарын ашу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

41. Картофель кертпелері мен траншеяларын, аналық қызылша мен азықтық тамыр-жеміс өсімдіктері тамырларын арнайы машиналармен сұрыптау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

4. Ауыл шаруашылық өнімдерін егу мен отырғызу үшін күтім.

Параграф 1. Ауыл шаруашылық өнімдерін егу мен отырғызу үшін күтім.

42. Қызылша, сәбіз және басқа өнімдерді көктегенге дейін және көктегеннен кейін жаппай қопсыту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

43. Қатарлар арасын малалау, өңдеу, отайтын өнімдерді қопсыту, шабықтау (қорғау аймақтарында және қатарларда арам шөптерді топыраққа көму):

- тыңайтқышсыз

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд,

- тыңайтқышпен:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

44. Өсімдіктер шығысының жиілігін қалыптастыру, қызылшаны, мақтаны, кефаны және басқа өнімді шоқтау және кесу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

5. Өсімдіктерді қорғау және химиялық өңдеу.

Параграф 1. Өсімдіктерді қорғау және химиялық өңдеу.

45. Өсімдіктерді қорғаудың химиялық және биологиялық құралдарын және уландырылған еліктіргіштерді механикалық дайындау, шайқау (тиеу, құю):

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

46. Аэрозольді генераторлар мен тракторлық бүркігіштерді пайдалана отырып қоймалар мен сақтау орындарын ылғалды дезинфекциялау және дезинсекциялау; дәнді дақылдар өнімдерін түтіндету, әртүрлі өнімдерді дәрілеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

47. Арнайы машинаның көмегімен кейбір өнімдер егістігіне аушы жырашығын қазу, жырашықтарда аушы құдықтарын бұрғылау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

48. Зиянкестердің, аурулардың және арам шөптердің алдын алу үшін ауыл шаруашылық өнімдері мен көп жылдық көшеттерді өңдеу (дәрі бүрку немесе себу), кейбір ауыл шаруашылық өнімдерін дефолианттармен және досиканттармен өңдеу, көп жылдық көшеттерді аэрозольдармен өңдеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

6. Дәнді, дәнді-бұршақты дақылдарды, жүгеріні, майлы және басқа өнімдерді жинау.

Параграф 1. Дәнді, дәнді-бұршақты дақылдарды, жүгеріні, майлы және басқа өнімдерді жинау.

49. Дәнді, дәнді-бұршақты дақылдарды, қызылша тұқымдықтарын, майлы және басқа дақылдарды мынадай қармау енімен дестелеп кесіп құлату:

- 6 м дейін:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді,

- 6 м жоғары егін ору машиналарымен ору:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

50. Дәнді дақылдарды, сүрлем шөптерді, тамыр-жемісті өсімдікті, жеміс өнімдерін тікелей ору; дестелерді шауып алу, дестелерді комбайндармен іріктеу және орау (сабақтарын ұсатып және ұсатпай):

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 7-разряд.

51. Құмай жүгеріні, джугарларды, қырыққабат, сәбіз және ұзын сабақты өнімдер тұқымдарын арнайы машинамен жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

52. Жасыл бұршақты, сиыржоңышқаны, бұршақты және басқа өнімдерді дестелі орақтармен және әнбебап егін ору машиналарымен жинау:

- шауып алу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді,

- комбайндармен іріктеу және орау:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

53. Толық піскен және сүтті балауыз кезінде собықтарын айыра, сондай-ақ сүрлем үшін сабақтарын ұсақтай отырып жүгеріні:

- тіркемелі машинамен жинау

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді,

- өздігінен жүретін комбайындармен жинау:

I, II, топтарда тарифтендірілмейді;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 7-разряд.

54. Жүгерінің собықтарын тазалауда машинистің жұмысы:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

55. Жержаңғақ пен үрмебұршақты дестелерге салып, арнайы машиналармен жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

56. Бау байлау және суслондарға салып кунжут жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

57. Дәнді, дәнді-бұршақты дақылдар, техникалық дақылдар араласпасын, жүгері собықтарын, қант қызылшасы мен басқа дақылдар тұқымдықтарын, көп жылдық және бір жылдық шөптерді арнайы құралдармен жабдықталған астық бастырғыштармен және өздігінен жүретін комбайндармен бастыру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

58. Жержаңғақ бұршақтарын арнайы машиналармен аршу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

59. Кунжуттарды суслондардан бөліп алу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4 разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

60. Дәнді және әртүрлі дақылдар тұқымдарын астық пультімен, транспортерлермен және жүк тиегіштермен кертпелеу, белсенді кептіру және қайта жылжыту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

61. Дәнді, қант қызылшасының тұқымдарын және кейбір басқа дақылдарды астық тазалаушы пункттердің механикандырылған ағымдық желілерінде жинаудан кейінгі сұрыптау, өнімділігі:

- 20 т/ч дейін

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ және III топтарда тарифтендірілмейді,

- 20 т/ч артық:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

62. Астықты, жүгеріні, тұқымдарды және басқа өнімдерді тазалауға, сұрыптауға, кептіруге, дайындауға және ыдысқа салуға арналған буып-түю желілерінің механикаландырылған астық тазалау пункттеріне қызмет көрсету:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

63. Арнайы машиналарда, буып-түю желілерінде астықты ыдысқа салу, қаптар мен қораптарға орналастыру:

- қаптарды тікпей

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 1-разряд;

IІ топ және III топтарда тарифтендірілмейді,

- қаптарды арнайы машиналармен тігу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

64. Астықты, дәнді-бұршақты тұқымдарды, бұршақ, күнбағыс, қант қызылшасы, майлы дақылдарыд, зығыр, кендір, көкөніс, бақша, шөп, ағашты-бұталы тұқымды және басқаларды:

- кептіргіштерде және арнайы машиналарда кептіру

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

7. Шитті мақтаны жинау.

Параграф 1. Шитті мақтаны жинау.

65. Бұрылыс жолақтарын астықты жинау алдында грейдермен жобалау:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

66. Шитті мақтаны бірінші және екінші машиналы жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 7-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

67. Құрақты жинау және машинамен жинағаннан кейін шитті мақтаны іріктеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

68. Шитті мақтаны, машинамен жиналатын құрақты тазалау, жерден алу және оны жылы кептіру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

69. Мақта сабақтарын арнайы машиналармен түбіртектеу, трактор талшықтарымен учаскенің шетіне іріктеу және шығару:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

8. Қант қызылшасы мен басқа тамыр-жемісті өсімдікті жинау.

Параграф 1. Қант қызылшасы мен басқа тамыр-жемісті өсімдікті жинау.

70. Бір мезгілде көлік құралына тией отырып, ұсақтау орағымен және сабақ жинайтын машиналармен сабақтарды жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

71. Астықты жинау алдында арнайы егу құралымен қатарлар арасын қабат-қабатпен қопсыту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

72. Қант қызылшасы мен басқа тамыр-жемісті өсімдіктерді қапсырма шегемен және арнайы машиналармен қазу, жырту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

73. Қант қызылшасын оның бастарын және басқа да тамыр дақылдарын толық тазалаумен бірге көлік құралына бір мезгілде:

- тіркемелі, аспалы тамыр жинағыш машиналармен, комбайндармен жинау

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді,

- өздігінен жүретін тамыр жинағыш машиналар, комбайндар дестелеріне сала отырып жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

74. Көлікке немесе бункер жинақтағышқа тией отырып, біліктерден тамыр жеміс өсімдіктерін іріктеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

75. Көлік құралдарына уақытша кагаттардан тамыр-жемісті өсімдіктерді іріктеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

76. Аналық қызылша тамырларын өңдеу үстелдерінде және механикаландырылған жүйелерде қыста сақтауға арналған траншеяларға сала отырып, тазалау және сұрыптау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

9. Эфир майы және дәрі өнімдерін жинау.

Параграф 1. Эфир майы және дәрі өнімдерін жинау.

77. Кориандр, дәрілік, базилик, мускатты шатыраш, бұрышты жалбыз, анис, фенхел дайындамаларын және басқа өнімдерді жинау:

- құралдары бар комбайнмен

I топ тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді,

- контейнерге тиегіші бар комбайнмен:

I топ тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді,

- құралдары мен орағы бар дестелегішпен:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

78. Ұсақтай отырып, жалбыз талшықтарын іріктеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

79. Арнайы машиналарда жалбызды кептіру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

80. Комбайндармен кориандра, анис, тмин, фенхел талшықтарын іріктеу және уату:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

81. Бұталы өсімдікті кесу және оны жасарту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

82. Бұталы өсімдікті жинайтын машинамен бұталы өсімдік гүлшоғын жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

83. Бұталы өсімдік бұталарын ұсатып және кесілген массаны шашып тастай отырып кесу, тамыр сабақтарын тазалау және тарау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

84. Раушан бұталарын механикаландырылған кесу:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

85. Контейнерлерді қолдана отырып, эфир майы өнімдерін механикандырылған жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

86. Сабанды жинау, сабан шөмелесін қысып буу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

87. Машинамен қара күйелерді жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

10. Долгунц зығырын жинау және қайта өңдеу.

Параграф 1. Долгунц зығырын жинау және қайта өңдеу.

88. Зығырды бір мезгілде жұқалап жайып немесе баумен байлай отырып комбайнмен түту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

89. Таспадан зығырдың трестері мен сабақтарын ірктеу және аударып қою:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

90. Кептіру пунктінде зығыр қопсығын кептіру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

91. Зығыр қопсығын ұсақтағыш-веялкада ұсату:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

92. Зығыр дәндерін егіс алдындағы нормасына жеткізу (кептіру және тазалау):

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

93. Зығырды бір мезгілде оны жұқалап жая отырып зығыр түткішпен түту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

94. Долгунц зығырын таспада қопсыту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

95. Зығыр трестерін таспада аудару:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

96. Зығыр жинаушылардың бау байлай отырып таспада трестерді іріктеуі:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

97. Оларды кейіннен орай отырып, бауларды тиеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

98. Кептіргіштерде зығыр трестерін кептіру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

99. Ұсату-түту агрегаттарында зығыр трестерін өңдеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

11. Кендірлерді жинау және өңдеу.

Параграф 1. Кендірлерді жинау және өңдеу.

100. Ору машинасымен жасыл және тұқымдық кендірді:

- таспаға жұқалап жайып жинау

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді,

- бау байлай отырып жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

101. Тұқымдарын ұсақтап және сабақтарын баумен байлай отырып кендірлерді жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

102. Кендір іріктеуші таспалардан кендірлерді іріктеу:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

103. Арнайы машиналармен жасыл кендірлерді түтіп тарау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

104. Тұқымдық кендірді арнайы машиналармен орау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифициаланбағам.

105. Тұқымды кендерді арнайы машиналармен бастыру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

106. Тұқымдарды тұқым тазалағыш машиналарда тазалау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

107. Кептіру камераларын толтыру, кептіргіш-булағыш құрылғыда кендір трестерін кептіру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

108. Толтыру және сулағыш шұңқырлардан кендір сабақтарын суырып алу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

12. Кенаф және кендірді жинау және өңдеу.

Параграф 1. Кенаф және кендірді жинау және өңдеу.

109. Дестелегішпен жасыл және тұқымдық кенафты жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

110. Тұқымдық кенаф пен кендірді ұсату:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

111. Кенаф пен кендір тұқымдарын тазалау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

112. Кенаф пен кендір тұқымдарын тазалау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

13. Картоп жинау.

Параграф 1. Картоп жинау.

113. Ұсата отырып, сабақты жойғыштармен және шөп шабатын машиналармен сабақтарын шабу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

114. Картоп жинау: картопқазғышпен:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмеген,

-тіркемелі комбайндармен жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

115. Картофельді қоймаларға және кертпелерге орналастыру, арнайы машиналармен түсіру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

14. Көкөністер мен бақша өнімдерін жинау.

Параграф 1. Көкөністер мен бақша өнімдерін жинау.

116. Ерте пісетін қауданды және түрлі-түсті қырыққабатты, қызанақты, қиярды, баялдыны, бұрышты және басқа да көкөністерді арнайы машиналармен жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

117. Қызанақты, қауданды қырыққабатты және қиярды комбайндармен жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

118. Жемістерді әмбебап платформаның көмегімен жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

119. Пияз-шалқанды арнайы машиналармен жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

120. Сұрыптау-тазалау пункттерінің жинап алғаннан кейінгі өңдеу мен жемістерді сұрыптауына қызмет көрсету:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

121. Көкөніс дақылдарының тұқымдарын жуу, қызанақ, қияр және бақша тұқымдарын, тұқым бөлгіш және басқа машиналарда бөлу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2-разряд;

I, III топтарда тарифтендірілмейді.

122. Пияз бен сарымсақты арнайы машиналарда сұрыптау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

15. Темекі мен махорканы жинау.

Параграф 1. Темекі мен махорканы жинау.

123. Темекіні көлемдеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

124. Махорканы жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

125. Махорканың сабақтарын жапыру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

126. Арнайы қондырғылар мен желілерде темекіні кептіру және өңдеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

127. Темекі жапырақтарын машинамен бекіту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

128. Темекі жапырақтарын тығыздау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

3-бөлім. Қорғалған топырақтағы жұмыс.

16. Топырақты дайындау.

Параграф 1. Топырақты дайындау.

129. Әртүрлі қарулармен жылы жайларда топырақты жырту, қопсыту, жоспарлау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

130. Көрсеткіштерді топыраққа механикаландырылған көтеру немесе төсеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

131. Топырақты жылытатын полиэтилен түтікшелерін салу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

132. Арнайы агрегаттарды пайдалана отырып, топырақты химиялық дезинфекциялау (стерилизациялау):

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

133. Шымтезекті, қыртысты жерді, қи мен тыңайтқышты дайындау, қабаттап салу, араластыру және жабу, экскаватормен немесе басқа машинамен биоотынды қаптау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

134. Жыртылған жерді трактормен тырмамен (қаштарға, теңдерге) кесу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

135. Биоотынды трактормен нығыздау немесе өз бетімен жану (күзде немесе қыста):

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд.

136. Топырақ пен нәрлі қоспаларды арнайы машиналармен ұсату және себу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

137. Көшетханаларды және жылы жайларды топырақтан, қардан және шіріндіден механикаландырылған тазарту (бір мезгілде көлікке тиеп немесе тиемей):

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

138. Арнайы машиналармен іріктелген тыңайтқыштарды түсіру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

139. Жылы жай және көшетхана, камераларды, тыңайтқыштарды, биоотындарды және топырақты толтыру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

140. Топырақты жылы жайдан қабат-қабатымен итеру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

141. Жылы жайларға минералды және органикалық тыңайтқыштарды енгізу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд:

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

142. Көшетханаларда бұталы өсімдік көшеттерін механикаландырылған іскектеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

143. Жылы жайларда пиязды механикаландырылған отырғызу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

144. Жылы жайларда көк пиязды механикаландырылған жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

145. Арнайы машиналармен үлдірді керу және түсіру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

146. Трактор бүркігішін пайдалана отырып, жылы жай мен топырақты дезинфекциялау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

147. Өсімдіктерге зиянкестер мен ауруларға қарсы улы химикаттар себу және бүрку:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

148. Өсімдікке өсуге ынталандырғыш себу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

17. Тыңайтқыштарды және жабынғы топырақтарды дайындау.

Параграф 1. Тыңайтқыштарды және жабынғы топырақтарды дайындау.

149. Арнайы машиналармен тыңайтқыш қыртысын дымқылдап қаптау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

150. Арнайы машиналармен тыңайтқыш қыртысына гипс енгізу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

151. Арнайы машинаның немесе бульдозердің (экскаватор) көмегімен шымтезекті мергельмен, известьпен, бормен және басқа компоненттермен араластыру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3 разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4 разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5 разряд.

4-бөлім. Көпжылдық екпелерді күту бойынша жұмыстар.

18. Сәнді және орман екпелерінің бақтары, көшеттіктері, жидектік жерлері, плантациялары.

Параграф 1. Сәнді және орман екпелерінің бақтары, көшеттіктері, жидектік жерлері, плантациялары.

152. Ағаштарды, түбірлерін, шілік бұталарды, сәнді және орманды қорғайтын егістіктерді кесу, кескеннен кейін оларды жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

153. Бақтарға, көшеттіктерге және басқа көп жылдық екпелерді отырғызуға жер телімін жобалау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

154. Тракторлармен және жер қазатын машиналармен тау баурайлары, жыра және аралықтарда құламасы 100 аспайтын террассалар орнату:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

155. Жеміс ағаштарын, ағаш, шілік бұта тұқымдары және басқа екпелерді отырғызу үшін жер қазатын машиналармен жерді қазу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топта тарифтендірілмейді.

156. Жерді:

- малаламай жатық жырту

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд,

- бір мезгілде малалай отырып жатық жырту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

157. Отырғызу алдында немесе плантаждау алдында жерді жатық қопсыту, тасты ауыр және террассалық топырақты қопсыту:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

158. Жеміс ағаштарының, жүзім, ағаш және шілік бұта тұқымдарының екпелері мен көшеттерін және басқа материалдарды арнайы соқалармен қазып алу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

159. Ірі көлемді отырғызу материалдарын экскаватормен, қазатын күрекпен немесе гидробұрғымен қазып алу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд:

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

160. Топырақты сақтау үшін бульдозерді немесе соқасы бар тракторды пайдаланып, отырғызу материалдарын көму:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

161. Бір мезгілде тұқым сеуіп және ағаштар мен шілік бұталы ағаш кесу орындарына, өрт шалған жерлерге, кеспе ағаш алаңына, құмды жерлерге және ыңғайсыз жерлерге отырғызумен жер қыртысын соқамен дайындау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

162. Бақтардағы, жүзімдіктердегі және орман өнімдерінің платацияларындағы жыртылған жерлер мен жолақтарды дискілеу, малалау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

163. Бақтардың, жүзімдіктердің қатарлары арасында көшеттіктер мен басқа екпелер жолақтары мен тізбектерінің қатарларында топырақты минералдық тыңайтқыштарды енгіп және енгізбей қопсыту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

164. Көп жылдық екпелерді еккеннен кейін трактор тіркемелерімен және автоцистерналармен су әкеліп суару:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

165. Жидек дақылдары көшеттерін арнайы машиналармен қазып алу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

166. Ағаштар мен шілік бұталарының жемісті және басқа тұқымдарының бастарын механикаландырылған кесу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

167. Жемістер мен жидектерді комбайндармен немесе арнайы машиналармен жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4 разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5 разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

168. Культиваторлармен, аспалы сүйретпелермен бақтардың қатарларынан немесе кварталаралық жолдардан бұтақтарды жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2 разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3 разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

169. Жемістерді сұрыптау, калибрлеу және орау бойынша арнайы желілер мен машиналарға қызмет көрсету:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4 разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

19. Жүзім өсіруші.

Параграф 1. Жүзім өсіруші.

170. Ағаш қатары құрылғыларына арнайы машиналармен бағандар орнату:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4 разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5 разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

171. Ағаш қатарының сымдарын механикалық керу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4 разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4 разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

172. Жыртылған жердің суару ойықтарымен қатарлар арасындағы жерді жырту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

173. Жүзімдіктерді тамырымен жұлу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

174. Сабақты түсіру шпалерлерінен сабақтарды түсіру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3 разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

175. Қатарлар арасынан сабақтарды жинау және жою:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2 разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

176. Жүзімнің сабақтарын сабақ салғышқа салу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4 разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

177. Қатарлар арасын алдын ала топырақты аудармай терең өңдегеннен кейін бір мезгілде сабақтарды сала отырып, жүзім бұталарын топырақпен жабу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

178. Жүзім бұталарын топырақтан пневматикалық ашу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

179. Егістер мен тұқымдарды школкаларға отырғызу үшін топырақты бір мезгілде қопсыта отырып, жыртылған жерді тілу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

180. Жүзімнің сабақтарын механикалық егу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

181. Калибрлі жартылай автоматта телітуші және телінуші сабақтарды механикаландырылған калибрлеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

182. Жүзімді механикаландырылған кесу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

183. Жүзімді машинамен жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

184. Плантациялардан жүзім салынған контейнер мен шөміштерді жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3 разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4 разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

20. Шай және субтропикалық өнімдер плантациялары.

Параграф 1. Шай және субтропикалық өнімдер плантациялары.

185. Шайдың бұталарын арнайы машиналармен лек-легімен кесу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

186. Шайдың бұталарын арнайы машиналар мен өздігінен жүретін шассилерде орташа ауыр және ауыр кесу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

187. Шайдың бұталарын жанармайлы қозғағышы бар аппаратпен кесу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

188. Сортты шай жапырағын арнайы машинамен жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

189. Ірі шай жапырағын шай жинайтын машинамен жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

190. Бензинді мотор немесе электр қозғағыштан жетегі бар агрегаттың көмегімен сортты шай жапырағын жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

191. Шай бұталарын арнайы машинамен өздігінен жүретін шассиде фумигациялау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

192. Тунга жемістерін арнайы машинада тазалау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

193. Анар бұталарын топырақты білікпен жабу және ашу:

I, III топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

194. Лавр бұтақтарын механикаландырылған кесу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

21. Құлмақ плантациялары.

Параграф 1. Құлмақ плантациялары.

195. Құлмақ отырғызу үшін жерді жырту және жыртылған жерді құлмақ отырғызу үшін тілу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

196. Қатарлар арасын жырту, қайта жырту, қысқа шабықтау және көктемде бір мезгілде тыңайтқыш жібере отырып, құлмақтың негізгі тамыр сабақтарын бір рет жырту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

197. Бірмезгілде: құлмақтың қатарларының арасын қопсыту:

- минералды тыңайтқыштар

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді,

- улы химикаттар, аммиак суы:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

198. Құлмақты механикаландылған бүрмелеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

199. Құлмақтың сабақтарын механикаландырылған кесу және оларды арбаға салу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

200. Құлмақтарға бастырмалар салу, құрылыс материалдарын дайындау және орнату:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

201. Бағандар мен зәкірлер орнату, ауырлықты бекіту және бағандарға сымды керу және бекіту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

202. Құлмақты комбайндармен жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

203. Құлмақты таспалы кептіргіште кептіру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

204. Құлмақты гидравликалық престерде престеу және орау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

205. Құлмақты механикаландырылған пункттерде өңдеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

5-бөлім. Азық өндірісінің жұмыстары.

206. Құлмақты ұсату және түйіршіктеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

207. Пішенге, сүрлемге, пішемдемеге, дәруменді ұнға, көп жылдық және бір жылдық қосымша көк жемге, астық өнімдеріне, жүгеріге, күнбағысқа, сондай–ақ картофель, қызылша сабақтарына: - тіркемелі комбайндармен:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді,

- өздігінен жүретін комбайндармен шөп шабу:

I, II топтарда тарифтендірілмейді;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

208. Шөпті тіркемелі, аспалы және басқа да орақтармен пішенге ору:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

209. Таудың баурайларында және жыраларда тіркемелі, аспалы және басқа шөп машинасымен шөп шабу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

210. Қоймаға немесе сақтау орнына балауса көлемін, пішен теңдерін тасымалдау (жеткізу):

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд.

211. Бортты машиналардан, тіркемелерден және арбалардан торс немесе тордың көмегімен балауса көлемді жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд.

212. Траншеяларда және жердегі керпелерде сүрлемдерді немесе пішендеме көлемдерін тегістеу:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд.

213. Кертпелерді, сүрлем сыйымдылығын қалыптастыру кезінде балауса көлемді көміп тастау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд.

214. Шөпті, пішенді, сабанды, әртүрлі өнімдердің сабақтарын қырлы және жанама тырмалармен қопсыту, жинау, шөпті шауып жаныштағаннан кейін қосарлай, араластыра отырып білікшені аудару:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

215. Пішен және сабан біліктерін кебендей және шөмелелей отырып іріктеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

216. Кендірді сұрыптаушылар және аспалы ысырғыштармен пішенді шөмелелеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

217. Арқан ысырғыштармен пішен мен сабанды сүйреп тасу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

218. Солғындаған шөп көлемін біліктерден іріктеу, ұсату және көлікке тиеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

219. Престелмеген пішен, сабан және текшелерді кебен сыпырғыштармен шөмелелеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

220. Сабан шөмелелері мен кебендерін аммиак суымен өңдеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

221. Пішенді тіркемелі және өздігінен жүретін пресс ірктегіштермен престеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

222. Пішен мен сабанды стационарда пресс ірктегіштермен престеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

223. Текшені іріктеушінің престелген пішенді іріктеуі және тиеуі:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар –5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

224. Пішен, сабанның сақтау орнында немесе арнайы алаңдарда сақталуы:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

225. Сүрлем мен пішендеме керпелерін кесу, аспалы машиналар және шөмеле кескіштермен пішен мен сабанды шөмелелеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

226. Өнімділігі бар стационарлық қондырғыларда шөп ұнын, түйіршіктер мен жемшөп брикеттерін дайындау:

Стационарлық құрылғыларда өнімділігі:

- 1,5 т/ч дейін

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді,

- 1,5 т/ч жоғары шөп ұнын, түйіршектерін, азық кесектерін дайындау

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

227. Белсенді желдету әдісімен ірі азықтарды толық кептіру үшін агрегаттар мен құрылғыларға қызмет көрсету:

- әуе ағымын жылытпай

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді,

- әуе ағымын жылытып

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

6-бөлім. Гидромелиорация және шалғындық бойынша жұмыстар.

228. Егістіктерді, суландырғыш жағасындағы жолдарды бульдозермен, грейдермен немесе жобалаушымен күрделі жобалау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

229. Сүйретпемен егістіктің бетін тегістеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

230. Суландырғыш желілерді, жыра өзектерді, біліктер мен білікшелерді тегістеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

231. Ағын сумен суару кезінде суландырғыш желілерді, суармалы жыртылған жерлерді, жер білікшелерін, білік құрылғыларын кесу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

232. Ылғалға қандырып суару үшін арнайы жабдығы бар трактормен саңылаулар кесу:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

233. Трактор агрегаттарымен дала өнімдерінің қатары кең егістіктерінің көп жылдық екпелері қатарларының арасындағы суармалы жерлерді тілу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

234. Ирриграция желісін үйінді мен өскіннен тазалау: - экскаваторлармен:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд,

- гидромониторлы құрылғылармен, жер снарядымен, жер қазғыштармен

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

235. Тракторларда жинастырылған жаудырғыш құрылғыларды және "Фрегат", "Ока", "Волжанка", "Кубань" сияқты жаудырғыш құрылғыларды пайдалана отырып, ауыл шаруашылық өнімдерін, көшеттіктерді, шалғындарды, жайылымдарды, орман және сәнді екпелерді суару:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

236. Құбырларды механикаландырылған салу және жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

237. Ор және тұрақты суармалы (суару) жүйені құрастыру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

238. Дренаж үшін бір мезгілде қаза отырып жырту:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

239. Трактор агрегаттарымен микролимандарды жасау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

240. Машинистің сорғы станцияларындағы жұмысы:

- стационарлы

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді,

- жүзбелі

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді,

- қозғалмалы насос станцияларындағы машинист жұмысы

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II, III топтарда тарифтендірілмейді.

241. Кептіру арналарын экскаватормен немесе арналарды қазғыштармен жасақтау:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

242. Кептіру және суландырғыш арналарды үйінділер мен өскіндерден тазалау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

243. Арналарды тазалау кезінде шығарылған топырақты тегістеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

244. Арнайы дренажды машинамен сорғы жасау:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

245. Сорғы және коллекторларды жуу, арнайы машинамен сорғылардағы байқау құдықтарын тазалау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

246. Экскаватормен және қашыртқыны шаншушымен асбесті-цементті қыш, полиэтилен және басқа түтіктен дренаж ұйымдастыру

I топтарда тарифтендірілмейді:

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

247. Қашыртқыны арнайы агрегатпен жөндеу:

I, III топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

248. Үстіндегі суларды бұрып жіберу үшін трактор соқасымен уақытша орлар мен атыздар ұйымдастыру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

249. Магистральді кептіру және суландырылатын арналар салу, экскаваторлармен және ор қазғыштармен карталы орларды қазу:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

250. Бұтақ кескіштермен және бульдозерлермен бұталарды және ұсақ ағашты кесу:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

251. Шымтезектің және кептірілген жердің үстіңгі қабатын жырту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

252. Шымтезекті және кептірілген жерді жыртқаннан кейін жер қыртысын дискілеу және жер қыртысының үстіңгі қабатын қопсыту:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

253. Шымтезек жинайтын машинамен және бульдозермен шымтезек үгінділерін дайындау, қатарлау және қоймаға орналастыру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

254. Шалғындықтар мен жайылымдардағы үйінді қоқыстарды жинау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топтарда тарифтендірілмейді.

255. Кептірілген сазды жерді, таза және тазартылған шалғындықты бұталы және сазды жерге арналған соқамен жырту:

I топтарда тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

256. Траншеяларды, шұңқырларды бульдозерлермен толтыру, ауыр тырмалармен тегістеу, фрезерлеу, дискілеу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

257. Жайылымдық шалғындардағы бұталарды, тамырларды жұлу және оларды жолдың бойы мен білікке топтау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

258. Жер және қияқөлең томарларын жою:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

259. Шалғындық пен жайылымдарды арнайы агрегаттармен жобалау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

7-бөлім. Көлік және тиеу-түсіру жұмыстары.

260. Бір тіркемемен немесе тіркемесіз жұмыс істеген кезде тұқымдық, отырғызу материалдарын, пішен, астық, көкөністер мен басқа да ауыл шаруашылық өнімдерін, жануарлар, құстар, қи, шымтезек, тыңайтқыштар, топырақ, известь, минералды тыңайтқыштар, жанар–жағар май және өзге де материалдарды тасымалдау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 2-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд.

261. Екі және одан көп тіркемемен жұмыс істеген кезде:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

262. Пішен мен сабанды арнайы кебен тасығышпен тасымалдау:

I, II топтарда тарифтендірілмейді;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

263. Комбайнмен жинаған кезде сүрлемді пішендеме көлемін, картофельді, көкөністерді, жүгеріні және басқа өнімдерді толтыру және тасымалдау:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

264. Сұйық нәжісті, сұйық аммиакты, аммиак суын, ағынды суды, химикат қоспасын, мұнай өнімдерін, фекальды көлемді және организмге зиянды басқа сұйықтықты араластыру, тасымалдау және құю:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

265. Техниканы және ауыр салмақты жүктерді тіркемелі-ауыр жүк таситын тракторларда тасымалдау:

I топта тарифтендірілмейді;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

266. Экскаваторлармен және жүк тиегіш тракторлармен улы химикаттарды, уланған алдамшы жемді, қиды, шымтезекті, сүрлемді, пішендемені және бақа ауыл шаруашылық жүктерін тиеу және түсіру:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 6-разряд.

267. Машиналарды, тракторларды және басқа көліктер мен агрегаттарды сүйреу:

I топ тракторлар мен басқа да машиналар – 3-разряд;

II топ тракторлар мен басқа да машиналар – 4-разряд;

III топ тракторлар мен басқа да машиналар – 5-разряд.

II бөлік

Ауыл, су және орман шаруашылығындағы қолмен істелетін жұмыстар.

8-бөлім. Өсімдік, су және орман шаруашылығындағы жалпы қолмен істелетін жұмыстар.

22. Қар мен еріген қар суын тоқтату.

Параграф 1. Қар мен еріген қар суын тоқтату.

268. Қар тоқтату үшін қалқандарды, қамыс бауларды, сабан және басқа материалдарды орнату, бекіту және жинау – 3-разряд.

269. Қар тоқтату кезінде сұрыптау және салумен қалқанды көшіру – 3-разряд.

270. Шөмелелерді, ағаштарды, шатырларды қардан тазарту, қарды кертпектерге салу және оларды көңмен, үгінділермен жабу – 4-разряд.

271. Көктемгі тасқынға дайындық бойынша жұмыстар – 5-разряд.

272. Еріген қар суларын тоқтату – 6-разряд.

273. Қарды жеміс ағаштары діңгектерінің айналасына көлегейлеу (көңмен, шымтезекпен) – 4-разряд.

274. Бақтар мен көшеттіктерде қарды таптау – 4-разряд.

23. Топырақты отырғызу егісіне дайындау.

Параграф 1. Топырақты отырғызу егісіне дайындау.

275. Қыртысты қабатты ат соқамен жырту, тілу – 6-разряд.

276. Ат құралдарымен тырмалау, культивациялау, тегістеу – 4-разряд.

277. Көңді тасып, егістікке шашу – 5-разряд.

278. Егіс жұмыстарында жұмыс істейтін жануарларды басқару – 3-разряд.

279. Топырақты шаша отырып, жерді (егістікті) егістікті тегістеу – 5-разряд.

280. Қолмен қопсыту, кесектерді ұсату және отырғызу алдында жерді тегістеу – 3-разряд.

281. Учаскелерді, плантацияларды егістікке, көшеттеуге және шпалерлер орнатуға топтастыру:

- тегіс бедер кезінде – 3-разряд;

- таудың баурайларында құрылғылармен және террастарды жөндеумен – 4-разряд.

282. Ұяларға қазықшалар орната отырып, учаскені жоспарлау және тік сызықта бөлу (жолдарды, қорғалған жолақтарды, суландырғыштарды, желілерді белгілеу) – 5-разряд.

283. Топырақ қыртысын ат (ротациялық) кетпенімен ұсату, топырақты айдау – 4-разряд.

24. Тыңайтқыштарды дайындау және енгізу.

Параграф 1. Тыңайтқыштарды дайындау және енгізу.

284. Көңді, шымтезекті, тыңайтқыштарды, минералды тыңайтқыштарды, ұсақталған известь пен басқа жұмсақ көлемді қоймаға орналастыру, тасымалдау, түсіру – 5-разряд.

285. Минералды тыңайтқыштарды ұсату бойынша машиналарға қызмет көрсету – 4-разряд.

286. Ұшақтарды минералды тыңайтқыштармен толтыру – 4-разряд.

287. Тыңайтқыш кертпелерін, қатарларын, үйінділерін түзету, жабу – 3-разряд.

288. Өздігінен жанған кезде көңді нығыздау – 2-разряд.

289. Қаптау және ұсату:

- қатқан көімен мен жерді – 4-разряд;

- еріген көң, шымтезек және жерді– 3-разряд.

290. Минералдық тыңайтқыштар мен известі ұсату және себу – 5-разряд.

291. Шымтезекті, күлді, құмды және басқа да сусымалы көлемдерді себу – 4-разряд.

292. Минералды тыңайтқыштардың бірнеше түрін араластыру – 5-разряд.

293. Сұйық көңді, аммиак суының жиынтығын, химикаттар мен фекальді көлемді тартып шығару, оларды егістікті және көшеттерді өңдеген кезде тапыраққа енгізу – 6-разряд.

294. Тыңайтқыштарды, сұйық органикалық және минералдық тыңайтқыштарды дайындау – 5-разряд.

295. Өсімдіктерді қоректендіру, топыраққа органоминералды қоспалар, органикалық және минералдық тыңайтқыштар енгізу – 5-разряд.

296. Шымтезекті қуыстарға енгізу – 3-разряд.

25. Отырғызатын материалдардың тұқымын дайындау.

Параграф 1. Тұқымдар мен отырғызатын материалдардың дайындау.

297. Тұқымдарды тазалау және сұрыптау – 5-разряд.

298. Егістік және отырғызатын материалдарды баптау, шыңдау, стратификациялау және өсіру үшін отырғыза бастау – 4-разряд.

299. Тұқымдарды скарификациялау – 4-разряд.

300. Тұқымдарды ауа-жылуымен қыздыру – 3-разряд.

301. Астық, техникалық, көкөніс, бақша, азық және гүл өнімдерін машиналармен дәрілеу – 6-разряд.

302.Тұқымдарды бактериалық тыңайтқыштармен және микроэлементтермен ашыту және өңдеу, тұқымдарды сусымалы заттармен араластыру – 5-разряд.

303. Тұқымдарды суға салып қою (тиеп және түсіріп) – 4-разряд.

304. Тұқымдарды тұзды қоспада жуу – 5-разряд.

305. Кертпелерден, траншеядан және қоймалардан отырғызатын материалдарды, картофельді, көкөністерді, тамыр–жемісті өсімдікті және басқа да өнімдерді таңдау – 4-разряд.

306. Отырғызу үшін ірі картофель мен тамыр сабақтарын кесу, түйнектер мен жуашықтарды өңдеп және тазалап ажырату және кесуге ынталандыру – 4-разряд.

307. Отырғызатын түйнектер мен жуашықтарды улы химикаттармен дәрілеу – 6-разряд.

308. Жеміс, жидек, сәнді және басқа да өнімдерді тотықтауға, егуге кесінділер дайындау – 6-разряд.

309. Тамыр сабақтары мен көшеттерді отырғызу алдында уақытша көміп қою – 4-разряд.

310. Отырғызатын материалды жүзім, жеміс–жидекті, сәнді және орман өнімдерін сұрыптау және дайындау – 5-разряд.

26. Егу және отырғызу.

Параграф 1. Егу және отырғызу.

311. Егістікті егу мен отырғызуға арналған ат құралдарымен таңбалау – 4-разряд.

312. Егістікті соқамен немесе шабықтағышпен бөліктерге бөлу – 4-разряд.

313. Кортофель, екпелер, көшеттер және тамыр сабақтарын отырғызу. кезінде жыртылған жерді соқамен немесе шабықтағышпен тілу және бекіту – 5-разряд.

314. Отырғызу кезінде сабақтарды соқамен көміп тастау – 5-разряд.

315. Егістікті егу мен отырғызуға қолмен таңбалау, жыртылған жер мен айшық жасау – 4-разряд.

316. Қолмен жүйек жасау – 4-разряд.

317. Түзету:

- егу мен отырғызу алдында тізбектерді түзету, ағаш тегістегіштермен тегістеу – 3-разряд;

- өсімдіктерді механикалы түрде отырғызғаннан кейін түзету – 3-разряд.

318. Екпелер мен көшеттерге тұқымдар және минералды тыңайтқыштар себу, отырғызатын материалдарды көшет және ағаш отырғызатын машиналарға апару және әперіп тұру – 4-разряд.

319. Астық, техникалық, көкөніс, азық өнімдерін, кортофель, көшет, екпе, тамыр сабақ және басқа да отырғызатын материалдарды отырғызу кезіндегі тұқым себетін және көшеттер отырғызатын жерлердегі, көшет және ағаш отырғызатын машиналардағы жұмыстар – 5-разряд.

320. Тұқымдарды қолмен себу, қайта себу, жауып бекіту; картофельді, тамыр жемісті өсімдікті, жуаның басын, тамыр сабақтарын, көшеттерді, көкөніс және басқа да өнімдер тұқымдарын егу, қайта егу, қопарып шығару, тәждерге, жыртылған жерлерге бөліп салу – 4-разряд.

321. Көшеттер мен көкөніс, жеміс, гүл өнімдерін жәшіктерге, сөрелерге және ыдыстарға салу – 4-разряд.

322. Көшеттерді, екпелерді, сабақ кесінділерін алу, апару және салу – 3-разряд.

323. Егу, отырғызу, қайта отырғызу және өсімдіктерді күту кезінде су құйғышпен, шелекпен немесе шлангамен көкөніс және басқа өнімдерді суару – 4-разряд.

324. Отырғызар алдында көшеттердің, екпелердің, жабайы және сәнді талдардың тамырлары мен бастарын кесу – 4-разряд.

325. Көшеттер, екпелер және жабайы талдарды тезекті-балшықты быламыққа малу, оларды отырғызатын жеріне апару және шұңқырларға салу – 3-разряд.

326. Жеміс және сәнді өнімдердің кесінді сабақтарын отырғызар алдында өсуге ынталандырғыштармен өңдеу – 2-разряд.

327. Жүзім, құлмақ, жеміс–жидек, субтропикалық, сәнді және орман өнімдерін:

- екпе, жабайы талдар, кесінді сабақтар – 5-разряд;

- көшеттер түрінде отырғызу, қайта отырғызу – 6-разряд.

328. Гидробұрғымен ірі көлемді отырғызу материалдарының көшеттерін қазып алу және отырғызу – 5-разряд.

329. Бір жылдық және екі жылдық көшеттерді қазып алу – 4-разряд.

330. Көп жылдық көшеттер егістігінде, аэросебуде, тау баурайларындағы құрылғыларда және басқа жұмыстарда егістікті өңдеу, шұңқыр қазу кезіндегі дабылшының жұмысы – 2-разряд.

27. Егістік пен екпе ағаштарды күту.

Параграф 1. Егістік пен екпе ағаштарды күту.

331. Топырақты, ауыл шаруашылық, орман және басқа өнімдер егістігін қымтау – 3-разряд.

332. Егістікті құстардан қорғау – 1-разряд.

333. Қолмен отау:

- нашар және орташа ластанған кезде астық және техникалық өнімдер, қант қызылшасы, көкөніс және басқа да отайтын өнімдердің егістігін тұтастай – 4-разряд.

- қатты ластанған кезде техникалық, көкөніс және басқа да өнімдерді – 5-разряд.

- су құйылған күріш алқаптарын – 6-разряд.

334. Егістіктерде, бақтарда, көшеттіктердің қатарлары арасындағы және тәждердегі топырақты қопсыту, тазалау – 4-разряд.

335. Гүл шоқтарын әзірлеу, техникалық, көкөніс, бақша және басқа өнімдерді кесу, тексеру – 4-разряд.

336. Отайтын, жеміс-жидек, дәрілік және басқа да өнімдерді шабықтау – 5-разряд.

337. Қатарлар арасын қопсытқаннан кейін өсімдіктерді түзету – 2-разряд.

338. Түрлі отау және гүлдеген өсімдіктерді жою – 3-разряд.

339. Астық, техникалық, көкөніс және басқа да өнімдерді сорттық тазалау – 5-разряд.

340. Егістіктерді, шекаралар мен арналар арасын ору машиналарымен немесе қол орағымен ору – 5-разряд.

341. Егістіктердегі арам шөптерді жинау, шығару және оларды жағу – 3-разряд.

342. Жасанды тозаңдандыру:

- астық және азықтық дақылдар – 2-разряд;

- жүгері, техникалық, көкөніс дақылдар және жүзім – 4-разряд.

343. Түрлі-түсті қырыққабаттың басы мен екпелерді көшіріп отырғызғаннан кейін көлеңкелеу – 1-разряд.

344. Өсімдіктерді байлау немесе көкөніс, бақша және басқа да дақылдарды бөліп салу – 4-разряд.

345. Көшіріп отырғызу үшін көшеттер таңдау – 3-разряд.

346. Техникалық, көкөніс, бақша және басқа дақылдарды шырпу (сабақтарын қырқу), бұтау, бүршіктеу; Жеміс-жидектер мен субтропикалық дақылдардың, жүзім, құлмақ, раушан, лаванда өсімдіктерінің жас өркенін үзу; қалыңдау жас өркенін кесу, қол орақпен өсімдіктің үстіңгі жағын кесу – 4-разряд.

347. Құлмақты, мақтаны және басқа да өнімдерді кесу – 4-разряд.

348. Жетілдіру үшін жүзім шоқтарын, раушан бұтақтарын және басқа да дақылдарды бөліп салу – 5-разряд.

349. Саптарға, қадаларға және торларға байлау, жүзім, құлмақ шоқтарын, жеміс ағаштарының, шілік бұталарының және гүлді өсімдіктердің бұтақтарын қолдауға енгізу – 4-разряд.

350. Жүзімді, раушанды, бұталы өсімдікті, тұт ағаштарын, бамбук плантациялары мен жидек бұталарын жасарту (басындағы діңін аралау, белгілі биіктікте бұталарын кесу) – 3-разряд.

351. Кетпенмен айваның жас өрккенін бөлу – 3-разряд.

352. Жүзім, жеміс, раушан, бұталы өсімдік, сәнді, орман және басқа өсімдіктердің бұтақтарын кесу және қалыптастыру – 4-разряд.

353. Жас бұтақшаларды, әлсіз, құрғақ және сынған жас өскіндерді, жеміс және сәнді өнімдерді кесу – 2-разряд.

354. Жүзімдік, құлмақ өсетін жерлердегі, бақтардағы бұтанақ, бұтақ пен жүзім шоқтарын жинау және шығару – 1-разряд.

355. Жеміс ағаштары мен жидек бұталарын ию және стланц ілмектерімен түйреу – 3-разряд.

356. Жас өркендерді шұңқырға көме отырып салу – 2-разряд.

357. Жеміс және субтропикалық ағаштарды, жүзімді, құлмақты, жеміс, сәнді, дәрілік және басқа өсімдіктерді суықтан қорғау бойынша жұмыс:

- қыста жабу – 3-разряд;

- жабынғысын шешу және қаңқасын бөлшектеу – 2-разряд.

28. Суландыру және кептіру.

Параграф 1. Суару және кептіру.

358. Уақытша суарғыштар мен су жіберетін атыздар бастарының құрылғылары, оларды кескеннен кейін түзету – 4-разряд.

359. Кептіру арналарын жасақтау кезінде жер қазатын машиналарға қызмет көрсету бойынша жұмыстар – 4-разряд.

360. Ирригация желісіне су жіберуге арналған қарапайым құрылғыларды орнату (сифондар, қалқандар, әртүрлі материалдардан түтіктер) – 4-разряд.

361. Суару:

- барлық ауылшаруашылық дақылдарын вегетациялық, атыздар бойынша жуатын және су қуаттандырғыш, жолақтар бойынша жіберу – 6-разряд;

- чек және тостағандар бойынша жуатын және су қуаттандырғышты – 5-разряд.

362. Насосты жылжымалы станцияны пайдалану, құбыр салу және жинау кезіндегі қосымша жұмыстар – 3-разряд.

363. Қоқыстан, балшық және су өсімдіктерінен тазалау және жер суландыру жүйесі мен орман кептіргіш арналарды жөндеу, егісті жобалау – 4-разряд.

364. Диаметрі 1 м түтік көшірмелер насосын лайдан тазалау – 4-разряд.

365. Жер суландыру жүйесін, лимандарды, сорғыларды жөндеу, сағаларын ауыстыру және жөндеу – 4-разряд.

366. Гиромелиоративтік ғимараттар мен жолдарды ағымдық жөндеу – 4-разряд.

29. Өсімдіктерді қорғау.

Параграф 1. Өсімдіктерді қорғау.

367. Өсімдіктерді қорғайтын қоспалар мен химиялық құралдар және биопрепараттар, дәріленген алдамшы жемді дайындау – 4-разряд.

368. Өсімдіктерге химиялық және биологиялық қорғау құралдарын себу және бүрку – 5-разряд.

369. Техникалық, көкөніс және басқа да дақылдар егістерінде жырашықтар қазу – 2-разряд.

370. Техникалық, көкөніс өнімдері мен жүзім егістігі жыраларына пестицидтерді енгізу – 4-разряд.

371. Шай, кесінді сабақтары, екпелер мен көшеттер бұталарын фумигациялау – 5-разряд.

372. Қорғалған жерде орынжайды, машиналар мен топырақты дезинфекциялау және зарарсыздандыру – 4-разряд.

373. Дәріленген алдамшы жемді шашып тастау, энтомофаголарды, фитофаголарды салу – 2-разряд.

374. Техникалық, көкөніс және басқа да дақылдар егістігінде аулау шұңқырларын бұрғылау – 2-разряд.

375. Қақпан құру және саршұнақтарды, көр тышқандарды, су тышқандар мен басқа да зиянкестерді қолмен аулау – 3-разряд.

376. Көбелек құрттар мен ауыл шаруашылығы мен орман мәдениетінің басқа да балапан құрттарын жинау, зиянкестердің қысқы ұяларын алу, жібек құрт сауытын жұқтырған бұталарды салыстырып тексеру, орман төсеніші мен бақтарда түскен жапырақтарды жинау – 1-разряд.

377. Жеміс ағаштарының көшеттеріне кеміргіштерге қарсы ерітінді жағу – 2-разряд.

378. Жеміс ағаштарының діңіне сабаннан және жоңқадан аулау белдіктерін дайындау және байлау, желімді сақиналарды жапсыру және оларды қадағалау – 1-разряд.

379. Жеміс ағаштарының діңдері мен қаңқа бұтақтарын тазалау – 2-разряд.

380. Жеміс ағаштарының діңдерін қыста байлау – 2-разряд.

381. Жеміс ағаштарының діңдерін қыста байлау – 1-разряд.

382. Зиянкестерді және өсімдіктердің ауруларын есепке алу үшін топыраққа сынақ жүргізу – 3-разряд.

30. Егінді жинау.

Параграф 1. Егінді жинау.

383. Ору:

- қолмен – 6 разряд;

- механикалық жетегі бар қол орағының көмегімен – 5-разряд.

384. Тіркемелі машиналар мен құралдардағы тіркемешінің жұмысы – 4-разряд.

385. Бау байлау үшін байлағыштар дайындау – 1 разряд.

386. Суслондарға сала отырып, астық, техникалық және басқа да өнімдерді баумен байлау – 3-разряд.

387. Бауларды тасу және суслондарға, айқастырылған табан ағашқа, қыспаққа салу мен конустар орнату – 2-разряд.

388. Біліктерді, бауларды кептіру және аудару, құлап қалған суслондарды, қыспақтарды және конустарды түзету – 2-разряд.

389. Астық, техникалық және басқа да өнімдерді ұсатуда ұсатқыштарға қызмет көрсету бойынша жұмыс – 4-разряд.

390. Астық тазалайтын және кептіретін машиналар мен агрегаттарға қызмет көрсету бойынша жұмыстар – 3-разряд.

391. Жүгері собықтарын машинамен орауыш пен бастырудан тазалау – 2-разряд.

392. Бауларды қолмен шешу – 3-разряд.

393. Қопысту:

- пішен, сабандарды – 2-разряд;

- күрішті валкаларда – 3-разряд.

394. Пішен, сабан, азық, астық және техникалық өнімдерін көму және шөмелелеу, шөмелелер мен біліктерді аудару – 2-разряд.

395. Пішен, сабанды аударған кезде арқанды қолмен түзету – 1-разряд.

396. Пішен мен сабанды ат аударғышпен аудару – 3-разряд.

397. Картофельді, көкөніс, дәрі және басқа да өнімдердің тамырлары мен тамыр сабақтарын, жеміс және орман екпелері мен көшеттерін тырмалау және қопсыту – 5-разряд.

398. Қарапайым айлабұйымдармен кебенге, маяға көтеру үшін пішенді, сабанды салу – 3-разряд.

399. Пішен, сабан, астық бауларын және басқа да жүктерді көтергіш айлабұйымдармен көтеру – 3-разряд.

400. Пішен, сабан, астық, техникалық және азық өнімдерін кебенге немесе маяға әперу, автокөлікке немесе трактор тіркемесіне, сондай-ақ кебендер мен маяларға салу – 4-разряд.

401. Салу кезінде пішенді, сабанды, техникалық және азық өнімдерін лақтыру және тасу – 3 разряд.

402. Пішен, сабан және бауларды салуда маяны түзеушінің жұмысы – 5-разряд.

403. Мая немесе кебендерді сорттау – 3-разряд.

404. Көкөніс, техникалық және басқа өнімдердің шашақтарын, себеттерін, қорапшаларын, гүл шоқтарының бастарын кесу, үзу, бір жерге жинау – 3-разряд.

405. Техникалық өнімдер мен жүгері собықтарын комбайнмен жинағаннан кейін шашақтары мен себеттерін жинау, ыдыстарға немесе көліктерге салу – 1-разряд.

406. Көкөніс, азық, техникалық және гүлдақылдарын тұқымдарын (аналық) іріктеу, олардың жапырақтарын, түбіршектерін және жерді тазалау – 3-разряд.

407. Ашық жерлерде, көшетхана мен жылы жайларда қиярларды, қызанақтарды және қырыққабаттарды жинау – 3-разряд.

408. Трактор тіркемесі және платформаның көмегімен көкөністерді ішінара және толық жинау – 3-разряд.

409. Көкөніс көкшөптерін (саумалдық, қымыздық, пияз және басқа өнімдер) жинау, кесу – 3-разряд.

410. Картоп, көкөніс және техникалық өнімдерді комбайндарда және арнайы машиналарда жинау (қызмет көрсету) – 4-разряд.

411. Картопты, қант қызылшасын, азықтық тамыр жеміс өсімдіктері мен тамыр сабағын соқамен жыртқаннан кейін, картоп қазғышпен немесе қызылша көтергішпен қазғаннан кейін жинақтау, іріктеу – 3-разряд.

412. Қант қызылшасы мен басқа да тамыр жеміс өсімдіктерін жапырақ пен топырақтан тазалау – 2-разряд.

413. Егістікті соқамен жыртқаннан кейін немесе тырмалағаннан кейін картофель мен тамыр жеміс өсімдіктерін жинау – 2-разряд.

414. Күнбағыс ағаштары және сүйекті тұқымдар, субтропикалық өнімдерден жемістерді түсіру – 3-разряд.

415. Жидек жинау – 3-разряд.

416. Жүзімнің асханалық және техникалық сорттарын іріктеп және жаппай жинау, тасу – 3-разряд.

417. Ағаштардан жемістерді түсірген кезде себеттерді түсіру – 1-разряд.

418. Пияздарды, тамыр жеміс өсімдіктерін, тамыр сабақтарын, жүгері собықтарын, күнбағыс және сүйекті тұқымдастарды, жүзім және жидекті сұрыптау және калибрлеу, ыдысқа салу – 2-разряд.

419. Мандариндерді ыдысқа салып және салмай сұрыптау – 2-разряд.

420. Торларды жемістермен папкаларға байлау, жәшіктерді қағу – 2-разряд.

421. Қазып алар алдында екпелер мен көшеттерді жапырақтардан арылту – 1-разряд.

422. Жеміс, сәнді және орман өнімдерінің отырғызатын материалдарын қазып алу – 4-разряд.

423. Жеміс-жидек, сәнді және орман өнімдерінің отырғызу материалдарын соқалауды таңдау – 3-разряд.

424. Жеміс-жидек, сәнді және басқа да өнімдердің отырғызу материалдарын сорты бойынша жинау – 4-разряд.

425. Сабақ кесінділерін, екпелерді, көшеттерді алыс жерге апару үшін орау – 2-разряд.

426. Лимонның тамыр жайған сабақтарының кесінділерін жөнелтуге дайындау – 3-разряд.

31. Азық-түлікті өңдеу және сақтау.

Параграф 1. Азық-түлікті өңдеу және сақтау.

427. Токтар мен алаңдарда ауамен кептіру:

- астық және техникалық өнімдер тұқымдары – 1- разряд,

- пияз, көкөніс және гүл өнімдері – 2-разряд, дәрілік өсімдіктер, құлмақ түйіндері мен бұталы ағаш тұқымдары – 4-разряд,

- алманы кептіру үшін кесу және оларды кептіру – 4-разряд.

428. Дәрілік шөп ұнын дайындау бойынша агрегаттарға қызмет көрсету жұмыстары – 3-разряд.

429. Астық, техникалық және басқа да өнімдер тұқымын тоқтарда желдету – 1-разряд.

430. Астық, техникалық және басқа да өнімдер тұқымдарын қайта лақтыру және кертпелеу – 2-разряд.

431. Астық, техникалық және басқа да дақылдар тұқымын, картопты, тамыр жеміс өсімдіктерін, көкөністерді, жемістер мен жидектерді ыдысқа салу және ыдыстан алу – 2-разряд.

432. Толтырылған қаптарды байлау және тігу – 1-разряд.

433. Толтырылған қаптарды, жәшіктерді, себеттерді өлшеу, тасу және салу – 3-разряд.

434. Астық, техникалық және басқа да өнімдер тұқымдарын жүк тиейтін, астық пульті және басқа машинасының көмегімен кертпелеу – 2-разряд.

435. Астық салынған қаптарды, пішен немесе сабан текшелерін қатарлаған кезде машиналарға қызмет көрсету – 2-разряд.

436. Көкөніс, бақша, жеміс–жидек, орман және басқа өнімдерді бөлу, жуу, сүрту және кептіру – 3-разряд.

437. Өсімдіктің фисташка және басқа тұқымдары мен түрлерінің тұқымдарын машиналарда қанатсыздандырады және тазалайды – 3-разряд.

438. Тұқымдарды үйкелеу, қанатсыздандыру және қолмен себу – 3-разряд.

439. Картопты, тамыр жеміс өсімдіктерін, көкөністі және басқа да өнімдерді кертпелеу, сабанмен және топырақпен жабу – 3 разряд.

440. Картопты, қызанақты және қиярды агрегаттарда және тазалау пункттерінде сұрыптау – 3-разряд.

441. Қырыққабаттың өзегін механикаландырылған кесу, машинада ұсақтап кесу – 3-разряд.

442. Картопты, тамыр жеміс өсімдіктерін көму және көкөністерді қоймаға орналастыру – 2-разряд.

443. Картоп, тамыр жеміс өсімдіктері және сүрлем траншеяларын ашу – 3-разряд.

444. Картофельді, көкөністі іріктеу, тазалау, жуу және қолмен сұрыптау – 2-разряд.

32. Тиеу-түсіру және көлік жұмыстары.

Параграф 1. Тиеу–түсіру және көлік жұмыстары.

445. Жүктерді: (жүктерді ілеспе құжаттарға сәйкес жеткізу және тапсыру)

- абайлықты, сақтықты талап етпейтін тиеулі және ыдысқа салынған (астық, ұн, балауса көлем, пішен, сабан, сүрлем, минералды тыңайтқыш, тұз, қи, шымтезек, тыңайтқыш, топырақ, балшық, құм, графий, ұсақталған тас кесек, шлак, тас, бор, алебастр, цемент, шыланбаған известь, қыш түтіктер, көмір, ағаш, фанера, үгінділер, аралау материалдары, ыдыс, бөшкедегі су, мұз, қар, металл сынықтары, жапырақты және кескен дөңбектегі металл, рельстер, мәткелер, құрыш, шойын түтіктер, оралған сым мен таспа, орауыштағы арқан және тағы басқа) – 3- разряд;

- абайлықты, сақтықты талап ететін әртүрлі өндірістік (көкөністер, жемістер, тамыр жеміс өсімдіктері, картофель, отырғызатын және себетін материалдар, мақта, бидондағы сүт, ет және ет өнімдері, балық, жануарлар, құс, қыш, шойын, асбесті цементті құбырлар, кірпіш, шифер, көшетхананың шыныланған рамалары, жанар–жағар май және т.б.) – 4-разряд;

- ірі, ауыр және ерекше сақтықты талап ететін (дөңгелек орман, бағандар, шпалдар, темір бетонды бұйымдар, ауыл шаруашылық машиналары, жәшіктегі шынылар, шыныдан жасалған бұйымдар, фарфор, оралған жұмыртқалар, электролампалар, кислота және ыдыстағы сілтілер, құрбан болған жануарлардың мүрдесі, фекалдар, сұйық нәжіс, улы химикаттар, гербицидтер, аммиак суы және тағы басқа) тасымалдау, тиеу, түсіру және тасу – 5-разряд.

446. Тасымалдаушының жұмысы, жүкті теңімен тасымалдау – 2-разряд.

9-бөлім. Егістіктегі жұмыс.

33. Дәнді және дәнді бұршақты өнімдер.

Параграф 1. Дәнді және дәнді бұршақты өнімдер.

447. Жүгері собықтарын жинау (жаппай және ішінара) – 3-разряд.

448. Жүгері собықтарын қолмен құлату – 2-разряд.

449. Жасыл бұршақ пен басқа да бұршақты өнімдердің тұқымдарын жинау – 3-разряд.

450. Сабан масақтарыын жинау – 1-разряд.

34. Қабықтық өнімдер.

Параграф 1. Қабықтық өнімдер.

451. Поскондарды іріктеу және кендір жинау – 4-разряд.

452. Долгун зығырын қолмен түту – 4-разряд.

453. Қыспаққа салып, машинада тоқу бауларын түзету – 2-разряд.

454. Зығыр комбайнынан және іріктегіштерден кейін бау байлау және шашыраған таспаларды түзету – 2-разряд.

455. Зығыр сабағын және зығыр трестерін сапасы бойынша уыстап сұрыптау – 3-разряд.

456. Трестерді және кептіргіштерді отынға толтыру, зығыр трестерін және басқа да өнімдерді кептіру – 4-разряд.

457. Мыжу-уату агрегаттарында зығыр, кендір және басқа өнімдер трестерін өңдеу – 5-разряд.

458. Кенаф сабақтарын кесу – 3-разряд.

459. Қабықтық өнімдерін жаю және конус сипатында көтеру – 3-разряд.

460. Зығыр өнімінің сабағын стлищпен аудару – 2-разряд.

461. Сулы жерлерге зығыр өнімдерін салу және жібіту, жібіту кезінде аудару және оларды алу – 4-разряд.

462. Қалған зығыр өнімдерін судан алу – 2-разряд.

463. Ригтерде кептіру кезінде трестерді толтыра арту және түсіру – 3-разряд.

464. Трестерді кептіруге күтім – 3-разряд.

465. Зығыр өнімдерінің талшықтарын машинамен өңдегеннен кейін сүрту – 3-разряд.

466. Зығыр өнімдерінің ұзын талшықтарын сұрыптау және байлау – 3-разряд.

467. Тунганы тазалау машиналарына тазалау – 2-разряд.

35. Темекі және махорка.

Параграф 1. Темекі және махорка.

468. Темекі мен махорканы жинау – 3-разряд.

469. Темекі мен махорканың жапырақтарын жасыту – 3-разряд.

470. Махорканы қатарлап салу және қатарларды қайталау – 2-разряд.

471. Темекі жапырақтарын бауларға өткізу, темекі жапырақтарын жуу, бауларға өткізу – 2-разряд.

472. Махорка сабақтарын біліктеу (кесу) – 3-разряд.

473. Кептіру ферментациялау құрылғыларында отты кептіру кезінде жапырақтарды көлікке салу – 2-разряд.

474. Темекіні кептіргіштерде кептіру және сулау – 3-разряд.

475. Қоймаға және рам-вагондар кептіргіштеріне темекі жапырақтарымен бірге орналастыру – 2-разряд.

476. Темекінің тұтас өсімдіктерін кептіру қоймаларына ілу – 2-разряд.

477. Темекі және махорка айлақтары мен гирляндаларын өру, махорканың глицтеріне түйреу, оларды ілу және жинау – 2-разряд.

478. Жапырақтарды баулардан шешу, темекінің кепкен жапырақтарын сабақтарынан ажырату – 2-разряд.

479. Темекі мен махорканы тауар сорты бойынша сұрыптау – 3-разряд.

480. Өңделген махорканы бауларға байлау – 2-разряд.

481. Темекі тұқылдарын сұрыптау және себу – 3-разряд.

482. Темекі мен махорканы әртүрлі тәсілдермен орау – 2-разряд.

36. Құлмақ.

Параграф 1. Құлмақ.

483. Негізгі тамыр сабақтарын ашу және кесу – 4-разряд.

484. Құлмақты аналығын ашып және жауып, орап және қалдықтарын шығарып рамалау – 4-разряд.

485. Таянышын ілу, сабақтарды таянышқа бұрау – 3-разряд.

486. Сабақтарды ағаш қатарынан түсіру және құлмақ түйіндерін тарамдау – 3-разряд.

487. Құлмақ сабақтарын кесу, аспалы сымдарын орауышқа орау және босату – 3-разряд.

488. Құлмақты кептіру және сернитті ангидридпен (сульфитация) дәрілеу – 4-разряд.

489. Құлмақты жеңіл престермен престеу және орау – 3-разряд.

37. Сүрлем өнімдері.

Параграф 1. Сүрлем өнімдері.

490. Жүгері және басқа да өнімдер собықтарын сүрлемге қолмен кесу – 3-разряд.

491. Шөпті, сүрлем көлемінің жапырақтарын тасымалдау және тасу – 2-разряд.

492. Сүрлемді қолмен кесу және тиеу – 3-разряд.

493. Сүрлем көлемін сүрлем кескіштер мен басқа да машиналарға салу – 3-разряд.

494. Органикалық қышқылдарды қолдана отырып сүрлемді салу – 4-разряд.

10-бөлім. Өсімдік шаруашылығындағы жұмыстар (жабық жер).

38. Көшетханалар мен жылы жайлар.

Параграф 1. Көшетханалар мен жылы жайлар.

495. Көшетханалардың қаңқаларын орнату және құрастыру – 3-разряд.

496. Рамалардан үлдір жылы жайлар құрастыру және бөлшектеу – 4-разряд.

497. Жылы жай кесінділері мен рамаларын жөндеу – 3-разряд.

498. Үлдірден және басқа да жабынғыдан жасалған жылы жайлардың қаңқасын ескі үлдірден тазалау – 1-разряд.

499. Ескі үлдірлерді іріктеу және орамдарға байлап орау – 2-разряд

500. Буланған жерден үлдірді алу – 2-разряд.

501. Рамаларға, қаңқаға синтетикалық үлдірді керу, жылы жайлардан сымдарды шешу және тарту – 3-разряд.

502. Жылы жайлардың шыныланған төбелерін ақтау – 2-разряд.

503. Көшетханалар мен жылы жайларды қардан, мұздан, шіріндіден және топырақтан тазарту – 3-разряд.

504. Қатарларды дайындау, салу және шымды жерді қайта қазу – 3-разряд.

505. Жылы жер үшін циркулярлы арамен сабан текшелерді кесу – 3-разряд.

506. Қысқа арналған қимен жаба отырып, шымды топырақты себу – 3-разряд.

507. Жылы жайларды биоотынға толтыру – 3-разряд.

508. Жүйектерге шымтезек салу – 3-разряд.

509. Ыстық судың сөрелерін шаю – 1-разряд.

510. Жерді бумен стерилизациялау – 3-разряд.

511. Субстратты шаю мен фосфаттау және тамырларын жұлу – 2-разряд.

512. Сөреден сөреге жөнелте отырып, керамзитті шаю – 3-разряд.

513. Керамзиттен қоқысты жасау – 2-разряд.

514. Жылы жайларға топырақ пен шірінділер төгу және жылы жайлардың сөрелеріне субстракт дайындау, іріктеу және толтыру – 3-разряд.

515. Таселек арқылы ұсақ тас себу – 3-разряд.

516. Нәрлі ерітінділер дайындау, оларды тексеру және түзету – 4-разряд.

517. Шымтезек шірінділерінің және көшеттерді шүйілдірумен құнарлы кубиктердің құмыраларын дайындау бойынша машиналар мен станоктарға қызмет көрсету – 3-разряд.

518. Шымтезек шірінділерінің құмыраларын қолмен дайындау – 3-разряд.

519. Шымтезек шірінділерінің және қыш құмыраларды тасу және орнату – 2-разряд

520. Шүйілдіру жәшіктері мен құмыраларға топырақ салу – 1-разряд.

521. Көшетханалар мен жылыжайлардағы өсімдіктерге күтім (суару, кесу, отау, шырпу және басқа да жұмыстар) – 4-разряд.

522. Жылы жайларда топырақты (жерді) қазу – 3-разряд.

523. Қазғаннан кейін топырақты тегістеу – 2-разряд.

524. Көңді, шіріндіні, топырақты, тыңайтқышты, сабан текшелерін зембілмен тасу – 3-разряд.

525. Траншеяларды қазу және сабан текшелерін салу – 3-разряд.

526. Егу (отырғызу) алдында жерді таңбалау – 2-разряд.

527. Отырғызатын материалдарды, балдыркөк, алақоржын және басқа да өнімдерді жинау, дайындау – 2-разряд.

528. Шпагатты кесу – 1-разряд.

529. Шпагатты, өсімдіктерді шпагатқа байлау, өсімдіктерді шпагаттың айналасына үйіріп қою – 2-разряд.

530. Жылыжайларда Қалдықтарын шығара отырып, өсімдіктерді қалыптастыру – 3-разряд.

531. Көк пияз бен басқа да өнімдерді қүрекпен қопсыту – 3-разряд.

532. Көкөністер мен басқа да өнімдерді кесу, тазалау, сұрыптау, ыдысқа салу – 2-разряд.

533. Үлдірлерді электрлі үтікпен дәнекерлеу, дәнекерлегіш лампамен желімдеу – 2-разряд.

534. Көшеттерге арналған пакеттерді желімдеу – 2-разряд.

535. Пакеттердегі тесіктерді қолдан істеу – 1-разряд.

536. Қатарларды, қалаштарды тоттан тазарту – 2-разряд.

537. Басты пияздарды сұрыптау машиналарымен сұрыптау – 4-разряд.

538. Алқоржын тамырларын ұсату – 3-разряд.

539. Қозықұйрық өсіру үшін жылы жайларда көң жүйектерін жасау – 3-разряд.

540. Қозықұйрық саңырауқұлағын жерге отырғызу – 4-разряд.

541. Жылы жайларда қозықұйрықтарды жинау – 3-разряд.

542. Көшетханалар мен жылыжайлардағы өнімді жинағаннан кейін өсімдік қалдықтарын жою – 1-разряд.

543. Көшетханаларға, жертөлелерге және өнімдерді сақтайтын жерлерге өсіп жетілу үшін өсімдіктерді қою, орналастыру, іліп қою – 2-разряд.

544. Көшетхана рамаларын қатарларға салу – 2-разряд.

545. Маттарды жинау, кептіру және сақтауға қою – 2-разряд.

39. Жылыжай комбинаттары.

Параграф 1. Жылыжай комбинаттары.

546. Нәрлі құмыраларға арналған қоспалар дайындау – 3-разряд.

547. Құмыралары және көшеттері бар жәшіктерді қол арбамен тасу – 2-разряд.

548. Нәрлі субстраттарды, дайын қоспасы бар немесе қосымша қоспаны дайындаумен полиэтилен құмыраларын толтыру – 2-разряд.

549. Сабан текшелерін траншеяларға салу және текшенің байлауларын шешу – 2-разряд.

550. Сабан текшелеріне су құю – 1-разряд.

551. Сабан текшелеріне тыңайтқыштар құю және нәрлі топырақ себу – 3-разряд.

552. Топырақ жылуы түтіктерінің арасына сабан мен үгінділер салу – 1-разряд.

553. Жерге топырақ жылуы түтіктерін салу және көтеру – 3 разряд.

554. Марганцовка қышқылының калиімен топырақты және өсімдікті өңдеу – 2-разряд.

555. Топырақты үлдірмен жауып булау – 3-разряд.

556. Жердің 1-2 см. жоғарғы қабатын тазалау – 2-разряд.

40. Қозықұйрық өсіру.

Параграф 1. Қозықұйрық өсіру.

557. Камерадан өңделген топырақ пен тыңайтқышты түсірген кезде машиналарға қызмет көрсету – 4-разряд.

558. Камерадан топырақ пен тыңайтқышты түсіргеннен кейін сөрелерді тазалау – 4-разряд.

559. Топырақ пен тыңайтқышты түсіргеннен кейін торды бұрау – 3-разряд.

560. Торларды арнайы ваннада формалинмен өңдеу – 4-разряд

561. Формалинмен өңдегеннен кейін торларды сөрелер бойынша төсеу – 4-разряд.

562. Топырақты және тыңайтқышты түсіргеннен және сөрелерді толтырғаннан кейін камера мен тыңайтқыш коридорын жинау – 3-разряд.

563. Камера мен сөрелерді өңдеуден кейін шаю – 3-разряд.

564. Сөрелерді тыңайтқышқа толтырған кезде қалқанның орнын ауыстыру – 4-разряд.

565. Сөрелерде тыңайтқышты машинамен толтарғаннан кейін оларды тегістеу – 6-разряд.

566. Рельс төсеу мен нақыштайтын машинағың орнын аустыру – 3-разряд.

567. Банкалардың ашылу және оларды шелектерден араластыруымен мицелияны даярлау – 3-разряд.

568. Жіпшумақты қолмен себу – 4-разряд.

569. Электрофрезада жіпшумақты тыңайтқышпен араластыру – 4-разряд.

570. Электрофрезадан кейін жүйектердің шеттерін түзету, қағаздарды алу – 3-разряд.

571. Электромотордан жетегі бар дірілмашинамен тыңайтқышты нығыздау (таптау) – 6-разряд.

572. Тыңайтқышты қолмен нығыздау (таптау) – 4-разряд.

573. Тізбектерді қағазбен жабу және оны алу – 2-разряд.

574. Жіпшумақ егістігін жамылғы топырақпен жабу – 4-разряд.

575. Жамылғы топырақты шеге тісті тырмамен қопсыту – 5-разряд.

576. Жамылғы топырақты бүркеу – 4-разряд.

577. Тыңайтқыш толтырғаннан кейін сөрелерді, камераларды қағаз бойынша арнайы химиялық препараттармен өңдеу (бүрку) – 5-разряд.

578. Арнайы машиналар немесе бүркігіштерді пайдалана отырып, сөрелерде топыраөты суару, нәрлендіру:

- жамылғы топырақты сумен – 4 разряд,

- формалин қосылған сумен – 5 разряд.

581. Жамылғы топырақты қопсыту – 4 разряд.

Ластаған жерлерді тұзбен өңдеу, тыңайтқыш коридорларын формалинмен өңдеу (бүрку) – 4-разряд.

582. Капринустарды қолмен жинау – 3-разряд.

583. Саңырауқұлақтарды жинау, арбаларға салып тасымалдау, түсіру таразыға салу – 4-разряд.

584. Ыдыстарды арнайы ваннада формалин ерітіндісімен ылғалды дезинфекциялау, кілемшелерді өңдеу, ыдыстарды ваннадан түсіру және сумен шаю – 4-разряд.

585. Ыдыстарды камераларға жеткізу және тасып тарату – 3-разряд.

586. Сымдарды текшелерден қолмен шешу және ажырату, сабан текшелерін айырлармен бөлу, стационар машинасымен сабанды ұсақтау, сабанды машинаға апару, сабанды айырмен тегістеу – 3-разряд.

587. Қайта қаптау кезеңінде тыңайтқыш кертпелерін айырмен түзету – 4-разряд.

588. Мергельді қолмен себу – 3-разряд.

589. Шымтезек қиқымын шланганың көмегімен суландыру – 2-разряд.

590. Шланганың, электр жетегі бар арнайы машинаның көмегімен жамылғы топырақты формалинмен өңдеу, машиналарды, орынжайды дезинфекциялау – 4-разряд.

11-бөлім. Өсімдік өндіру жұмыстары (ашық жер).

591. Өзекті ағарту (дояровизациялау) – 2-разряд.

592. Ауа кептіргіші кезінде көкөніс өнімдері тұқымдарының сабақтарын ілу, шешу – 1-разряд.

593. Қол станогымен немесе пышақпен қырыққабат қауданынан өзектерді кесу – 2-разряд.

594. Егістіктерді арам шөптерден, өзектерден, сабақ жапырақтардан және басқа да қалдықтардан тазарту – 2-разряд.

12-бөлім. Бақша өндірісіндегі жұмыстар.

41. Көшетханалар.

Параграф 1. Көшетханалар.

595. Екпелерді, шыбықтарды, сабақ кесінділерін есептеу, бумалау және сұрыптау, оларды сақтау орнына және қазылған жерлерге салу, жабайыларын қарға көму – 2-разряд.

596. Екпелерді және көшеттерді қысқа сақтау үшін көму – 2-разряд.

597. Уақытша көмілген кеспе сабақтарды, екпелерді, көшеттерді іріктеу, оларды көшеттеу және отырғызуға дайындау – 3-разряд.

598. Жабайы өсімдіктердің және көшеттердің тікенектері мен көздерін кесу – 4-разряд.

599. Көзсабақтау үшін екпелерден діңдерді тазалау – 2-разряд.

600. Көзсабақтау алдында діңдерді үгу – 1-разряд.

601. Көшетханалардағы жеміс, сәнді және субтропикалық өнімдерді, сондай-ақ жеміс беретін ағаштарды ұластыру және көзсабақтау – 5-разряд.

602. Көзсабақ пен ұластыруға бақша варын жағып байлау – 4-разряд.

603. Көзсабақтарды қалқанға байлау және жабайы өскіндерді жою – 2-разряд.

604. Көзсабақтарды және ұластыруды күзде және көктемде әлсіретіп, таңғышын шешіп тексеру – 4-разряд.

605. Көзсабақтар мен ұластырғыштардан таңғышты шешу – 1-разряд.

606. Көшеттердің басындағы бір жылдық өсімдіктердің тікенектерін кесу – 4-разряд.

607. Бір жылдық және екі жылдық көшеттердің тікендерін кесу және қалыптастыру – 4-разряд.

608. Жеміс ағаштарын жасарту үшін кесу – 5-разряд.

609. Өркендерді шырпу (пинциппен жұлу) және көшеттердегі қалыңдаған бұталарды кесу – 2-разряд.

42. Бақтар мен жидектік жер.

Параграф 1. Бақтар мен жидектік жер.

610. Түтіндетуге арналған үйме дайындау – 1-разряд.

611. Машинаның көмегімен қарақат, қарлыған, таңқурай жидектері мен басқа да жидек өнімдерін жинау – 4-разряд.

612. Дәнді және сүйекті жемістерді жинауға арналған машиналарға қызмет көрсету – 2-разряд.

613. Жемістерді тауарлық өңдеуге арналған машиналарға қызмет көрсету бойынша жұмыстар - сұрыптау және калибрлеу – 3-разряд, - қиғаш, шарлы және тігінен салу – 4-разряд.

614. Ағаштардың діңдері мен қаңқа бұтақтарын известпен ақтау – 2-разряд.

615. Жас және жеміс беретін ағаштардың діңдерін кесу – 5-разряд.

616. Ағаштардың кесілген жерлері мен жарақаттарына сыр немесе бақша варын жағу – 1-разряд.

617. Бақтардағы өлекселерді жинау – 1-разряд.

618. Ағаштардың астына тірек орнату және түзету – 2-разряд.

619. Ағаштардың астындағы тіректерді тарату – 2-разряд.

620. Тіректерді пирамидаға жинау және орнату – 2-разряд.

621. Қой бүлдіргенінің мұртшаларын тармақшалардың даму дәрежесі бойынша кесу және сұрыптау – 2-разряд.

622. Қой бүлдіргенінің мұртшаларын плантацияда жою – 1-разряд.

623. Қой бүлдіргенінің астына қорғау қабатын себу (үгінді, кесінді, шымтезек) – 1-разряд.

624. Таңқурай бұтақтарын байлау мен шешу және олардың қыстан кейінгі жағдайларын тексеру – 1-разряд.

13-бөлім. Жүзім өндірісіндегі жұмыстар.

43. Көшетханалар.

Параграф 1. Көшетханалар.

625. Бумалап және сақтауға қоя отырып, жүзім шоқтарын дайындау, жапырақтарынан, бұталарынан, жұқа және жетілмеген материалдан тазалап, сабақтарын кесу – 4-разряд.

626. Сақтау кезінде жүзім шоқтарының жағдайын тексеру – 3-разряд.

627. Телінуші және ұласушы кесінді сабақтарын ыдысқа салып және одан алып сулау – 2-разряд.

628. Калибрлеу машиналары мен жартылай автоматтарда телінуші мен ұласушының кесінді сабақтарын калибрлеу – 3-разряд.

629. Телінуші мен ұласушының кесінді сабақтарын (қолмен) калибрлеу, көшеттеу алдында кесуді жаңалау – 3-разряд.

630. Бұтақтарды отырғызуға дайындау (калибрлеу, кесу) – 2-разряд.

631. Жүзімнің кесінді сабақтарын қолмен көшеттеу – 5-разряд.

632. Машинамен көшеттеу үшін кесінді сабақтардың сыңарларын іріктеу – 2-разряд.

633. Жүзімнің кесінді сабақтарының қабығын тырмалау – 2-разряд

634. Көшеттеуді бақылау және есептеу – 4-разряд.

635. Көшетханалар немесе траншеяларды мұзға толтыру және кесінді сабақтарын ұсақтауға арналған ағаш табан орнату – 3-разряд.

636. Кесінді сабақтарын ұсақтауға салу, трашеялардан оларды іріктеу – 2-разряд.

637. Стратификациялау және ұсақтау кезінде көшеттерді күту – 2-разряд.

638. Көшеттерді стратификациялық жәшіктерге салу – 2-разряд.

639. Көшеттерді апарып және апармай парафиндеу, байлау – 3-разряд.

640. Жәшіктерді стратификациялық камераларға және отырғызуға шығару – 2-разряд.

641. Көшеттерді фумигацияға салу және фумигациядан кейін алу – 5-разряд.

642. Көшетханалар мен жүзімдіктерде жер біліктерін қатарлау және орау – 3-разряд.

44. Жүзімдіктер.

Параграф 1. Жүзімдіктер.

643. Жүзімнің техникалық және азықтық сортын жинау бойынша агрегаттарға қызмет көрсету бойынша жұмыс – 4-разряд.

644. Ұңғымаларды қол гидробұрғысымен немесе жүзім отырғызуға арналған сүйменмен бұрғылау – 3-разряд.

645. Жер біліктерін жүзім бұтақтары оралған кезде және ашық кезінде түзету – 2-разряд.

646. Ашылар алдында жүзім шоқтарын көтеру – 2-разряд.

647. Аналықтарды, көшеттерді және жасыл өркендерді жүзімдіктерді жөндеу – 4-разряд.

648. Жүзімдіктерді 20% дейін кесінділерімен жөндеу – 3-разряд.

649. Жүзім шоқтарын ағаш қатарларынан шешу – 2-разряд.

650. Жүзімдіктерді филоксероны жұқтыруға тексеру – 4-разряд.

14-бөлім. Субтропикалық өнімдерді жасау бойынша жұмыстар.

45. Шай, тұт және игілікті лавр.

Параграф 1. Шай, тұт және игілікті лавр.

651. Шай плантацияларынан көп жылдық арам шөптерді жою – 2-разряд.

652. Механикаландырылған кесуден кейін шай бұтақтарын тазалау – 3-разряд.

653. Шайдың үш-төрт жылдық бұтақтарын кесу және қалыптастыру – 3-разряд.

654. Қатарлардағы шай бұтақтарын жартылай ауыр және ауыр кесу – 4-разряд.

655. Шай плантацияларын жөндеу:

- тұқымдарды себу – 2-разряд,

- көшеттерді отырғызу – 3-разряд.

656. Шай жапырағын жинау:

- сортты – 5-разряд;

- престелген көк шайды дайындауға арналған ірі жапырақтар үшін лао-чаға арналған қаптау материалынан жасалған – 4-разряд;

- кофеин алуға арналған шикізат – 3-разряд.

657. Тұт ағашының жеміс шоғырын жинау – 3-разряд.

658. Кәрі тұт ағаштарын қазу – 4-разряд.

659. Лавр жемісін жинау – 3-разряд.

660. Лавр жапырағын стандарт бойынша кептіру, жұлу және сұрыптау – 2-разряд.

661. Шай және лавр жапырақтарын ыдыстарға салу, ілу және алғаш сапасын айқындау – 2-разряд.

662. Шай жапырақтарына арналған қаптарды арам шөптерден тазалау – 2-разряд.

663. Шай жапырақтары салынған қаптарды жәшіктерге салу және жәшіктерді тасымалдау – 2-разряд.

664. Шай және лавр тұқымдарын жинау – 2-разряд.

46. Бамбук және цитрус өнімдері.

Параграф 1. Бамбук және цитрус өнімдері.

665. Қыс бойы көшеттерді күту – 2-разряд.

666. Цитрус көшеттерін мәрлімен байлау – 1-разряд.

667. Бамбук арқандарын кесу үшін таңбалау – 1-разряд.

668. Бамбук діңдерін кесу – 3-разряд.

669. Бамбуктың шағын орманын балтамен шабу, бамбук діңдерін бұтақтан тазарту және оларды тасымалдау орнына шығару, арқандарды аралау, сұрыптау және салу – 3-разряд.

670. Тунга жемістерін тазалап жинау – 2-разряд.

671. Ағаштардың бастарын байлау және шешу – 2-разряд.

672. Цитрустарды үлдірмен немесе матамен жабу – 3-разряд.

15-бөлім. Эфир майы мен дәрі өнімдерін өндіру бойынша жұмыстар.

673. Бұрыштық жалбыздық көшеттерді дайындау – 3-разряд.

674. Бұрыштық жалбыздық көшеттерді отырғызу, атыздар бойынша базилик және басқа дәрілік өсімдіктерді отырғызу – 3-разряд.

675. Атыздар бойынша базилик пен дәрілік өсімдіктерді суару – 3-разряд.

676. Раушанның қауызын және лаванда гүлсидамын жою – 1-разряд.

677. Раушанның көшеттерін отырғызуға дайындау – 2-разряд.

678. Раушанның көшеттерін отырғызу – 3-разряд.

679. Раушандарды санитарлық өңдеу (артық өскіндерін жұлу) – 3-разряд

680. Раушан гүлдерін, лаванданың гүл шоқтарын, дәрілік дайындамаларды жинау – 3-разряд.

681. Раушанның гүлсағақтарын кесу, қазтамақтың, базиликтің, жалбыздың жасыл көлемін және мускат шатырашының гүл шоғырын кесу – 2-разряд.

682. Бұрыштық жалбыздықты текшеге орау – 2-разряд.

683. Раушан және лаванданың плантациясын жөндеу – 3-разряд.

684. Өсімдіктердің тамыр сабақтарын, жапырақтарын, гүл шоғырын, гүлдерін, сабақтарын, тұқымдық жемістерін жинау, сұрыптау және кесу:

- улы және қатты ароматтандырылған өсімдіктер – 4-разряд,

- басқа да өсімдіктер – 4-разряд.

685. Дәрілік ағаш тұқымдастардың жас өркендерін кесу – 3-разряд

686. Алтай тамырларын қабықтан тазарту – 3-разряд

687. Тамырларды, тамыр сабақтарды, шірінділер және дәрілік өсімдіктерді жуу – 3-разряд.

688. Дәрілік шикізаттарды жуғаннан кейін кептіру – 3-разряд.

689. Дәрілік шикізаттарды сұрыптап және престеп орау:

- улы өсімдіктер – 3-разряд,

- басқа да өсімдіктер – 2-разряд.

690. Саңырауқұлақ субстрактіні және қара бидай қастауышының жұғуын дайындау – 3-разряд.

691. Қара бидай масақтарынан қастауыш түтік кеспелерін жинау – 2-разряд.

692. Қастауыш түтік кеспелерін тұқымнан ажырату – 2-разряд.

16-бөлім. Гүл шаруашылығы мен көгалдандыру жұмыстары.

693. Пияз бастарының гиацидтерін әбден пісіру – 3-разряд.

694. Гүлдердің отырғызу материалдарын қазып алу – 3-разряд.

695. Ұсақ көшетті іскекте көшеттеу – 2-разряд.

696. Лилияларды қабыршақтармен, балалар және бульбочкамен көбейту – 3-разряд.

697. Шпагаттан торлар тоқу және құру және қалампыр гүлін байлауға арналған металл рамаларды орнату – 2-разряд.

698. Сымдарды тіректерге керу (сымдарды апарумен) – 3-разряд.

699. Сымдарды тіректерден шешу, қалдық жіптерді жою, оларды орамдарға орау және апару – 2-разряд.

700. Ағаш және металл тіректерді жою, оларды жылы жайдан шығару – 2-разряд.

701. Гүлдерді стандарт бойынша кесу және сұрыптау, есептеу, бумалап байлау және орау – 2-разряд.

702. Бақытгүлін, қазтамақты және басқа да гүл өсімдіктерін сабақтау – 3-разряд.

703. Шымды клубтар мен рабаттардың айналасына салу – 2-разряд.

704. Қалыптап алу және кесу:

- ағаштар, бұталар – 4-разряд;

- табиғи қоршаулар, кілемше гүл отырғызғыш және бордюрлер – 3-разряд.

705. Гидропульттан жасалған оранжереялардың шыныларын ақтау – 2-разряд.

706. Оренжереялардағы өсімдіктерді тазалау, оларды жуу және су бүрку – 1-разряд.

707. Апару және қадамен бекітумен өсімдіктерді қалқандармен көлеңкелеу, қалқандарды шешу және апару – 2-разряд.

708. Қабаттап асып байлау кезінде қалампырды құрғақ жапырақтар мен арам шөптерден тазалау – 1-разряд.

17-бөлім. Агроорманмелиорация және орман шаруашылығы бойынша жұмыстар.

709. Өзектер мен мәткелерде өрме және фашинді тоғандар орнату – 3-разряд.

710. Жылжымалы құмдарда және жыраның түптері бойынша қалқандар мен төселен қорғандар қою – 2-разряд.

711. Жыралар, балкалар және тік баурайлар бойынша тұқымдар себу, оларды шабындықтау – 4-разряд.

712. Ағаштар мен бұталарды тамырымен жұлу, тамырмен жұлынған ормандарды бөлу – 4-разряд.

713. Шабындықтардағы, жайылымдардағы және арналар жиегіндегі бұтақтарды шабу, жас бұтақшалар алу үшін бұтақтарды томарға кесу – 3-разряд.

714. Жер телімін ағаштардан, кесілген томарлардан, тамырлардан, ағаш қалдықтарынан және шымнан тазалау – 3-разряд.

715. Қаудандарды күрекпен жою – 2-разряд.

716. Тау баурайларында, өзектерде және мәткелерде террасалар құру – 4-разряд.

717. Су тоғы бүріккіштерін жасап шығару – 4-разряд.

718. Алаңқайлар, жолақтар, шұңқырларды орман отырғызу және қосымша көшеттер отырғызуға дайындау – 3-разряд.

719. Екпелерді, көшеттерді және жабайы өсімдіктерді Колесов семсерінің астына отырғызу және қосымша көшеттер отырғызу – 4-разряд.

720. Орман жолақтарының ірі көлемді отырғызу материалдарын отырғызу кезінде діңгек түбіндегі дөңгелектерді түзету – 3-разряд.

721. Құстарға арнап ұяшықтар жасау – 2-разряд.

722. Бүршіктер, жаңғақтар мен басқа да ағаш және бұталы тұқымдар дайындау:

- кесілген ағаштардан (кесілетін орман) – 3-разряд;

- биіктігі 5 м дейінгі ағаштар мен бұталардан – 4-разряд;

- 5-м жоғары биіктіктегі ағаштардан арнайы лаздардың (мұнара мен автокөтергіштер) көмегімен – 5-разряд.

723. Фисташка және басқа да ағаш және бұталы өсімдіктер тұқымдарын қанатсыздандыру және тазалау – 2-разряд.

724. Ағаш және бұталы тұқымдарын кептіру, тазалау, сұрыптау және ыдысқа салу – 2-разряд.

725. Емен жаңғағы мен ағаш-бұталы тұқымдарды сақтауға салу – 2-разряд.

726. Өру қурайларын, қадаларды, шоқтарды, жөкелерді және шелқабықшаларды дайындау – 2-разряд.

727. Орман төсенішін дайындау – 2-разряд.

728. Дәрілік материалдарды, саңырауқұлақ, қайың шырынын және басқа да азық-түліктерді және табиғат тартымдарын дайындау – 3-разряд.

729. Кеспе ағаштарды жару, бөлу және ойықтарымен, нысаналауды өлшеумен, бағандар дайындау және қоюмен сыналатын алаңдарды белгілеу –4-разряд.

730. Айырмен және белгілеп өлшеумен ағаштарды санау, кеудеден жоғары және тамыр мойнындағы ағаштарды өлшеу және таңбалау, оларға жүзік кигізу – 3-разряд.

18-бөлім. Шаруашылық жұмыстары.

47. Қырманды, алаңқайларды және орынжайды дайындау.

Параграф 1. Қырманды, алаңқайларды және орынжайды дайындау.

731. Қырманды дайындау (қоқыстан тазалау, сабанмен жабу, сумен суару) – 1-разряд.

732. Сақтау орындарын қоқыстан, қалдықтардан және пайдаланылған құмнан тазалау, қоймалар мен басқа да орынжайларды жуу – 1-разряд.

733. Қабырғалар мен төбелерді сабанмен бітеп жылыту – 2-разряд

734. Қабырғалар мен төбелерді лаймен сылау – 3-разряд.

735. Қолмен немесе электр жетегі бар бүріккішті пайдаланып орынжайды, қабырғаларды, жабынғыларды, жылы жайдың терезелерін және көшетханалардың рамаларын ақтау және сырлау – 2-разряд.

736. Орынжай, жол, қырман жанындағы шөптерді, арам шөптерді қолмен ору – 3-разряд.

737. Шыны кесу, терезе және көшетхана рамалары мен басқа да шынылы жабынғыларды шынылау – 3-разряд.

738. Көшетхана рамаларын жөндеу – 2-разряд.

739. Шыныланған рамаларды майлау – 2-разряд.

740. Терезе және жылы жай рамаларының шынысын, жылы жай және басқа да ғимараттардың шыны жабынғыларын жуу және тазалау – 1-разряд.

741. Машиналы трактор агрегатының көмегімен терезелерді бормен қараңғылау – 4-разряд.

48. Керек-жарақтар мен ыдыстарды дайындау, әзірлеу және жөндеу

Параграф 1. Керек-жарақтар мен ыдыстарды дайындау, әзірлеу және жөндеу

742. Шалғы қағу – 4-разряд.

743. Кетпенді, күректерді және пышақтарды қайрау – 2-разряд.

744. Араларды, орақтар мен бақша пышақтарын қайрау – 3-разряд.

745. Жетектер, доғалар және әртүрлі саптарға арналған материалдарды дайындау, балталар, тұтқалар, күректерге саптар және басқа да құралдар дайындау, жөндеу және орнату – 3-разряд.

746. Жетектер, оталғыштар жасау, оларды арбалар мен шаналарға орнату, маркерлер мен рамалар дайындау – 3-разряд.

747. Қайысшының жұмысы:

- ат әбзелдерін дайындау бойынша – 3-разряд;

- ат әбзелдерін жөндеу бойынша – 2-разряд.

748. Арқандар, тұсаулар, қамытбаулар, қамшылар дайындау – 1-разряд.

749. Сымдар кесу және зәкірлер үшін оларды орау – 3-разряд.

750. Зембілдер, жәшіктер, екі метрліктер, қол маркерлерін және тырмалар дайындау және жөндеу – 3-разряд.

751. Соғу станоктарына тақтайшалар салу мен апару және ыдыстар бөлшектерінің ұсақтарын жинау – 2-разряд.

752. Қаптарды, себеттерді және басқа да ыдыстарды тазалау, жуу және жөндеу – 2-разряд.

753. Көкөніс өнімдері мен көшеттерге арналған ыдыстарды дайындау (тазалау, жуу) – 1-разряд.

754. Жәшіктерді таңбалау, ағаштарға, бағандарға этикеткаларды, белгілерді дайындау, жазу және ілу – 1-разряд.

755. Фашиндер, баулар, өрілген қалқандар, маттар әзірлеу – 2-разряд.

756. Шыбықтан, қурайдан, жағыршақтан өрілген бұйымдар әзірлеу – 3-разряд.

757. Сыпырғыштар мен сыпыртқылар дайындау – 1-разряд.

758. Газ шілтерін пайдаланып сымдар мен құрылымды тазалау және күйдіру – 3-разряд.

759. Ағаш қатарларын, кішкене қоршаулар мен басқа да ғимараттарды орнату және жөндеу.

49. Ағаш қатарларын, кішкене қоршаулар мен басқа да ғимараттарды орнату және жөндеу.

Параграф 1. Ағаш қатарларын, кішкене қоршаулар мен басқа да ғимараттарды орнату және жөндеу.

760. Қадалар мен тіректерді дайындау және тегістеп шабу – 2-разряд.

761. Жетектерге, ілгіштерге, дуалдарға, қоршауларға, егістік пен ормандар белгілеріне арналған бағандар дайындау – 2 разряд.

762. Қадалар мен бағандарды күйдіру, оларды гудрондармен жабу – 2-разряд.

763. Зәкірлер мен орман белгілерін, ауыл шаруашылық өнімдерін кептіруге арналған ілгіштерді орнату – 2-разряд.

764. Зәкірлерді бекіту – 3-разряд.

765. Зәкірді бағанға сыммен біріктіру – 3-разряд.

766. Жүзімдіктерде, бақтарда, құлмақ өсіретін жерде және жылы жайларда жетектер орнатқан кезде бағандар қою – 3-разряд.

767. Жүзімдіктердегі, бақтардағы, құлмақ өсіретін жерлердегі және жылы жайлардағы жетектерді шешу – 2-разряд.

768. Ескі бағандарды сымдарын шешіп, қазып алу – 2-разряд.

769. Бағандар бойынша сымдар мен ауырлықтарды, жүзімдіктерде, бақтарда және құлмақ өсіретін жерлерде жетектерді ілу, бекіту және керу – 3-разряд.

770. Сымдарды зәкірлерге бұрау – 3-разряд.

771. Жетектерді жөндеу – 3-разряд.

772. Сырғауылдарды, қоршауларды ұластыру, сымнан қоршау жасау, байлау үшін торлар орнату – 2-разряд.

773. Қапсырма шегелерді қағу – 2-разряд.

774. Сәкі ағаштар жасау – 2-разряд.

50. Жер және жер өлшеу жұмыстары.

Параграф 1. Жер және жер өлшеу жұмыстары.

775. Шұңқыр, траншея орларын қазу – 3-разряд.

776. Геодезиялық түсіру кезінде мөлшерқаданы тасу және қою, қадаларды, ілгіштерді, қазықшаларды орнату – 1-разряд.

777. Қол бұрғысының көмегімен топырақ үлгілерін алу – 2-разряд.

778. Оптикалық приборлардың көмегімен жер телімдерін кварталдарға бөлу – 3-разряд.

51. Ағаштар, мұз және тас дайындау.

Параграф 1. Ағаштар, мұз және тас дайындау.

779. Ағаштарды көлденеңдеп аралау және ағаш отын қазу – 2-разряд.

780. Ағаштарды орналастыру – 1-разряд.

781. Мұз ою және жағаға шығару – 3-разряд.

782. Мұзды жетекке салу – 2-разряд.

783. Мұзды шланганың көмегімен мұздақтау – 2-разряд.

784. Карьерде тастар дайындау – 4-разряд.

785. Тастарды үйіп жинау – 3-разряд.

52. Су мен отынды ағызу.

Параграф 1. Су мен отынды ағызу.

786. Суды құдықтардан және ашық су қоймалардан шығару, суды бөшкелер мен шұңқырларға тасу және құю – 2-разряд.

787. Жертөлелерден суды шелекпен шығару – 2-разряд.

788. Отынды ағызу және қайта айдау – 2-разряд.

789. Жанар-жағар май құятын станциялардағы оператордың жұмысы – 3-разряд.

790. Жалпы шаруашылықтың қосалқы жұмыстары – 1-разряд.

IV бөлік

19-бөлім. Өсімдік шаруашылығы, су және орман шаруашылығындағы жұмысшылар кәсіптерінің жұмыстарының сипаттамалары.

53. Жүзім өсіруші.

Параграф 1. Жүзім өсіруші.

791. Жұмыс сипаттамасы: жүзім сабағын отырғызу, жеміс салатын жүзімдіктер мен жүзім алқабын күту жөніндегі жұмыстарды орындау; жүзім көшеттерінің ережесі, сақтау кезінде екпелерді күту, алқапқа жүзім екпелерін отырғызу, алқапты күту, көшеттерді қазу; жүзім жинау тәсілдері, сұрыптау, сақтауға дайындау, сату, қайта өңдеу.

792. Білуге тиіс: жүзім сорттары және оны өсірудің ерекшеліктері; жүзім егу үшін егістік алқабын дайындау, жүзім көшеттерін отырғызу тәсілдері; жеміс салатын және жас көшеттерді күту; жүзім сабақтарын кесу, оларды аспаға байлау, жүзімдікті көшеттермен және көк бұтақтармен жөндеу тәсілдері; бұтақтарды екпеге дайындау, оны сақтау тәсілдері, сабақтарын екпе жасау үшін кесу, екпені қолмен және машинамен жасау, екпені сақтау және күту; жүзім алқабына отырғызу және оны күту; жүзімнің асханалық және техникалық сорттарын жинау тәсілдері, жүзімді сұрыптау және сақтауға дайындау, оны сату және қайта өңдеу тәсілдері.

793. Кәсіптік орта білім талап етіледі.

54. Саңырауқұлақ өсіруші.

Параграф 1. Саңырауқұлақ өсіруші.

794. Жұмыс сипаттамасы: ашық және жабық топырақта саңырауқұлақ өсіру кезіндегі жұмыстарды орындау: топырақты дайындау, тыңайтқыштарды себу, саңырауқұлақ егу, егістікті күту, саңырауқұлақты жинау, өнімді сатуға, қайта өңдеуге, сақтауға дайындау.

795. Білуге тиіс: саңырауқұлақтардың түрлері және оларды ашық және жабық топырақта өсіру тәсілдері; жұмыстарды орындаудың, атыздарды, сөрелерді, саңырауқұлақтарды өсіруге арналған камераларды дайындаудың технологиялық кезектілігі және орындау тәсілдері; саңырауқұлақ егу тәсілдері; саңырауқұлақтардың күтімі (жылуды, жарықты, ылғалдылықты реттеу); егістікті арнайы препараттармен және өсіруді ынталандырғыштармен өңдеу тәсілдері; саңырауқұлақтарды жинау мерзімі мен тәсілдері, сұрыптау, сапасын анықтау, сатуға дайындау; саңырауқұлақтардың ауруы, олардың алдын алу; топырақты, жиналған саңырауқұлақтарды өсіруге және уақытша сақтауға арналған ыдысты, камераны, құрылыстарды дезинфекциялау тәсілдері.

796. Кәсіптік орта білім талап етіледі.

55. Ағаш өсіруші.

Параграф 1. Ағаш өсіруші.

797. Жұмыс сипаттамасы: машиналар мен механизмдердің көмегімен ағаш жыныстарының тұқымдары мен көшеттерін отырғызу, алқаптар мен егістіктерде егіс материалдарын, ағаштар мен бұтақтарды өсіру, оларды күту (топырақты қопсыту, минералды тыңайтқыштар себу, себелеу құрылғысынан немесе мотопомпадан суару); бұтақтарға екпе жасау, жемісті, ағаш жыныстарының егіс материалдарын құнарландыру; ағашты сақтау жұмыстары (улы химикаттарды бүрку мен ранецтердің, жылқы және трактор бүріккіштердің көмегімен); моторлы еңбек құралдарының көмегімен ағаш кеспелерді бөлу мен ағаш өсіруді жоспарлау жұмыстары (шабу, тазалау және визирлерді, кварталдық жолдар мен шекаралық сызықтарды өлшеу және кварталдық, визирлік және бөлу бағаналарын жасау және орнату, сынама алаңдарды орнату, ағаштарды өлшеу және қайта есептеу, модельді ағаштарды кесу және тағы басқа); мотопомпалардың, тракторлық, жылқы және қолмен су себелеу құрылғыларының көмегімен орман өртін сөндіру; қолданылатын машиналарды, жылқы және қол еңбегі құралдарын алдын ала тексеру және техникалық күту.

798. Білуге тиіс: орман шаруашылығы, орманды қалпы келтіру, ағаш өсіруді жоспарлау, орманды қорғау, ағашты пайдалану, орман тауартануы, сондай-ақ топырақтану негіздері; түрлі ағаш және бұта жыныстарының егіс материалдарын өсіру әдіс-тәсілдері және технологиялық ерекшеліктері; түрлі ағаш жыныстарының егіс материалдарын егу тәсілдері және техникалық ерекшеліктері; улы химикаттардың субстраттарын, ерітінділерін және эмульсияларын дайындау ережесі мен әдістері; орман қорғау жұмыстарын жүргізудің, сондай-ақ химиялық өңдеу нәтижелерін есепке алу әдістері мен технологиялық ерекшеліктері; орман өртінің алдын алу және онымен күресу әдіс-тәсілдері; әртүрлі орман жыныстарын күтудің әдістері мен технологиялық ерекшеліктері; бүлінген ағаштарды анықтау және шабу әдістері; ағаш аурулары мен орман зиянкестерін анықтау әдістері және олармен күресу шаралары; қолданылатын трактор, жылқы және ранец машиналардың, агрегаттардың, отырғызу ағын-механикаландырылған желілердің, басқа да еңбек құралдарының құрылысы, техникалық күту және пайдалану қағидалары мен әдістері.

56. Зығыр өсіруші.

Параграф 1. Зығыр өсіруші.

799. Жұмыс сипаттамасы: зығыр шаруашылығында тұқым дайындау, тыңайтқыштарды пайдалану, егу, егістікті күту, зығыр өнімдерін жинау, қолмен немесе қарапайым құралдар мен айлабұйымдарының көмегімен өңдеу, сақтау және зығыр трестерін өткізу, тұқымдарды қоймаға салу жұмыстарын, сондай–ақ электр мотор және іштен жану қозғалтқыштарының көмегімен жүретін зығыр соққышқа, кептіргішке, сұрыптауыштарға және зығырды тарту, тұқымдарды жетілдіру және зығыр трестері кезінде қолданылатын басқа да механизмдер мен агрегаттарға қызмет көрсету жөніндегі жұмыстарды орындау.

800. Білуге тиіс: зығыр шаруашылығында топырақты дайындау, тыңайтқыштарды себу, тұқымды дайындау, зығырды егу, отау, егістікті күту, өсімдіктерді қорғау, жинау, тарту, тұқымдарды сақтау және зығыр трестерін жұмыстарын орындау тәсілдері; қарапайым еңбек құралдарының мақсаты және оларды пайдалану, зығыр шаруашылығында қолданылатын механизмдер мен агрегаттарға қызмет көрсету кезінде жұмыстарды орындау әдістері.

57. Су бүріккіш құрылғысының машинисі.

Параграф 1. Су бүріккіш құрылғысының машинисі.

801. Жұмыс сипаттамасы: ауыл шаруашылығы дақылдарын, бау–бақшаларды, алқаптар мен егістіктерді, өрістерді, ағаш егілген жерлерді және басқа да плантацияларды су бүріккіш құрылғылармен немесе машиналармен қатарлап немесе бүрку тәсілімен суару; негізгі механизмдер мен су бүрку құрылғыларының (машиналарының) тораптарын мерзімді алдын ала тексеру және техникалық күту; негізгі тораптарды мерзімді майлау; құбырларды монтаждау және демонтаждау; ақаулықтар мен бұзылуларды анықтау және түзету; гидравликалық жүйелерді, сорғыны, тораптар мен су бүрку құрылғыларының механизмдерін жөндеу.

802. Білуге тиіс: су бүріккіш құрылғылардың немесе әр түрлі үлгідегі машиналардың құрылысы және жұмыс істеу қағидаттары; сорғылар мен олардың жетегінің жұмыс сипаттамасы; сорғылардың тиімді және ең көп шекті жүктемесі; су бүріккіш құрылғылардың немесе машиналардың гидравликасы мен механикасы және оларды пайдалану бойынша қажетті мәліметтер; сорғы типтерін пайдалану ерекшеліктері; су жинау, жіберу және суару, негізгі тораптар мен құбырларды монтаждау және демонтаждау ережесі мен қағидаттары; мерзімді қызмет көрсету және техникалық күту ережесі мен әдістері; бақылау–өлшеу аспаптарының мақсаты және оларды пайдалану; құрылғылар мен машиналардың немесе қолданылатын жабдықтардың жұмысындағы негізгі ақаулықтарды анықтау және жою тәсілдері; әр түрлі ауыл шаруашылығы дақылдарын, бау–бақшаларды, алқаптар мен егістіктерді, өрістерді суару қағидалары мен ерекшеліктері.

58. Стационарлық сорғы станциясының машинисі.

Параграф 1. Стационарлық сорғы станциясының машинисі.

803. Жұмыс сипаттамасы: әр түрлі үлгідегі стационарлық сорғы станцияларында жұмыстар кешенін орындау, негізгі тораптар мен агрегаттарды ай сайын тексеру, мерзімді техникалық күту; станцияны жұмысқа дайындау және оны белгіленген жұмыс режимінде басқару; өндіріс жағдайының өзгеруіне сәйкес жұмыс режимін реттеу; тораптар, агрегаттар мен басқа да жабдықтарды мерзімді майлау, монтаждау және демонтаждау; ақаулықтар мен бұзылуларды анықтау және жою; қозғалтқышты, сорғыны, гидравликалық жүйені, басқа да тораптар мен сорғы станциясының жабдықтарын күрделі емес жөндеу.

804. Білуге тиіс: әр түрлі жұмыс режимінде стационарлық сорғы станцияларының құрылысы мен жұмыс қағидаттары; қозғалтқыштың, сорғының, олардың жетектерінің, жұмыс сипаттамасы; қозғалтқыштың, сорғыны, сорғы станциясының тораптар мен агрегаттарының тиімді және ең көп шекті жүктемесі; қозғалтқыштарды, сорғыны, гидравликалық жүйе мен сорғы станциясының басқа да жабдықтарын пайдалану ерекшеліктері, оларды техникалық пайдалану сипаттамасына сәйкес реттеу ережесі мен ерекшеліктері; негізгі тораптар мен агрегаттарды монтаждау және демонтаждау қағидалары; жекелеген агрегаттарды, тораптар мен стационарлық үлгідегі станциялар жүйесін алдын ала тексеру және мерзімді техникалық күту қағидалары мен әдістері бақылау-өлшеу аспаптарының мақсаты және оларды пайдалану; станцияның, оның негізгі тораптары мен агрегаттарының жұмысындағы ақаулықтарды анықтау әдіс-тәсілдері.

59. Көкөніс өсіруші.

Параграф 1. Көкөніс өсіруші.

805. Жұмыс сипаттамасы: көкөніс шаруашылығында топырақты дайындау, тұқым дайындау, көшет өсіру, көкөніс дақылдарын егу және отырғызу, дақылдарды күту, өнімді жинау және сақтау, оны сату, қарапайым қол құралдары мен айлабұйымдарының көмегімен өңдеу жұмыстарын, сондай-ақ электр мотор және іштен жану қозғалтқыштарының көмегімен жүретін механизмдер мен агрегаттарға қызмет көрсету жөніндегі жұмыстарды орындау; қолданылатын машиналар мен механизмдерге техникалық қызмет көрсету, олардың ақаулықтарын анықтау және жою.

806. Білуге тиіс: ашық және жабық (жылыжайда, көшетханада, комбинаттарда, басқа да құрылыстарда), топырақта өсірілетін дақылдардың технологиялық ерекшеліктері және оларға қойылатын агротехникалық талаптар, қарапайым құралдардың, электр мотор және іштен жану қозғалтқыштарының көмегімен жүретін машиналар мен механизмдердің көмегімен орындалатын топырақты өңдеу, тыңайтқыштарды дайындау және себу, тұқымдарды тазалау және егуге дайындау, көшеттерді өсіру, көкөніс дақылдарын егу және отырғызу жөніндегі жұмыстардың түрлері, өсімдіктерді күту тәсілдері, өнімді жинау мерзімін белгілеу тәсілдері, көкөніс өнімдерінің әр түрлі түрлерінің сапасына қойылатын талаптар, олардың сортын айқындау; көкөніс шаруашылығында қолданылатын машиналар мен механизмдерге техникалық қызмет көрсету жұмыстарын жүргізу тәсілдері.

60. Жабық топырақ жабдығының операторы.

Параграф 1. Жабық топырақ жабдығының операторы.

807. Жұмыс сипаттамасы: жылу, ылғал жіберу механизмдерінің, жарықтандырғыш аспаптарының үздіксіз және үнемді жұмысын қамтамасыз ету, өсірілетін дақылдарды күту және оларды тыңайтқыштармен қоректендіру процессін реттеу; өсірілетін дақылдардың вегетациялық кезеңінің мерзімін, өсірілген дақылдарды жинау мерзімін белгілеуге, дақылдардың жаңа айналымын салуға топырақты дайындауға қатысу; жабық топырақ құрылыстарындағы микроклиматты реттейтін жабдықтар мен аспаптарды жеңіл-желпі жөндеу, агрегаттар мен механизмдерді жөндеуге және ауыстыруға қатысу.

808. Білуге тиіс: жылыжайдағы және жабық топырақ құрылыстарындағы микроклиматты реттейтін автомат және жартылай автомат механизмдердің құрылысы мен жұмыс қағидаты; өсірілетін дақылдардың қажеттілігін ескере отырып, жылу, жарық, ылғал жіберу схемасы, дақылдарды өсіру мен кезектестірудің вегетациялық кезеңі, дақылдардың айналымын отырғызу үшін топырақты дайындау тәсілдері, басқа да агротехникалық талаптар; микроклиматты реттеу тетігінің, бақылау аспаптарының ықтимал ақаулықтары, оларды алдын алу және жою тәсілдері, қолданылатын жабдықтарды алдын ала тексеру мерзімділігі.

61. Кептіру құрылғыларының операторы.

Параграф 1. Кептіру құрылғыларының операторы.

809. Жұмыс сипаттамасы: тұқымдар мен дақылдардың әртүрлі түрлерін дайындау және кептіру құрылғысында кептіру процесін басқару, кептіру процессін бақылау; өндірістік журнал немесе басқа да қажетті жазбаларды жүргізу, алдын алу жұмыстарын орындау, жанармайды, ауаны жіберу жүйесін, арту және тиеу құрылғыларын және басқа да механизмдерді жөндеу.

810. Білуге тиіс: бидай, бұршақ тұқымдарын, күнбағысты, май дақылдарды, зығырды, шелқабық, көкөніс, бақша дақылдарын, шөптерді, ағаш–бұтақ жыныстары мен басқа да дақылдардың тұқымдары мен бұталарын кептіруге арналған әр түрлі кептіру құрылғылары мен арнайы машиналардың мақсаты мен құрылысы; жанармай мен ауаны жіберу жабдықтары мен механизмдерінің құрылысы мен жұмыс қағидаттары, жанармайды ұтымды пайдалану немесе басқа энергия түрін пайдалану тәсілдері; кептіру дәрежесін бақылауға арналған аспаптың мақсаты мен құрылысы; қызмет көрсетілетін жабдықты күту ережесі және оның жұмысындағы ақаулықтарды түзету тәсілдері; кептіру құрылғыларының, жанармай мен ауа жіберу, қажетті температура режимін және ылғалдылық деңгейін сақтау жөніндегі жекелеген агрегаттардың жұмысында пайда болуы мүмкін ақаулықтардың себептері.

62. Көшетхананы баптаушы.

Параграф 1. Көшетхананы баптаушы.

811. Жұмыс сипаттамасы: топырақты дайындау, егу, тұқымды және сүйекті дақылдардың көшетін отырғызу жұмыстарын орындау; өсімдіктерді күту, өсімдіктерді егуге, құнарландыруға дайындау; көшеттерді қазып алу, оларды сұрыптау және сатуға дайындау; егуге арналған материалдарды дайындау, оны сақтау; көшеттерді, тұқымдарды қыста сақтау тәсілдері; егістердің өсіп кетуін тексеру.

812. Білуге тиіс: көшетханаларда тұқымды және сүйекті дақылдар көшеттерін өсіру ерекшеліктері; топырақты бау дақылдарының әр түрлі түрлерінің көшеттерін отырғызу үшін топырақты дайындау жұмыстары; алманы, алмұртты, жүзім сабақтарын, басқа да бау дақылдарын құнарландыру және егу тәсілдері; егістерді күту қағидалары; бұталарды, көшеттерді қыста сақтау әдістері; бір және екі жылдық көшеттердің кесу және басын қалыптастыру; фумигация үшін жүзім сабақтары көшеттерін орналастыру; алманы, алмұртты, жүзім сабақтарын егу үшін материал дайындау; күзгі және көктемгі егістердің өсіп кетуін тексеру және есептеу.

813. Кәсіптік орта білім талап етіледі.

63. Диқан.

Параграф 1. Диқан.

814. Жұмыс сипаттамасы: топырақты өңдеу және дайындау, егу, отырғызу және оны күту кезінде қолмен жасалатын ауыл шаруашылығы жұмыстарын орындау; ауыл шаруашылығы дақылдарының арамшөптері мен зиянкестерімен күресу жөніндегі қол жұмысын орындау, өсімдіктерді қорғаудың химиялық құралдарын қолдану, егістікке көң, шымтезек тастау, минералды тыңайтқыш себу, қоймаға салу, тыңайтқыштарды ауыстыру және жан-жаққа шашу, минералды тыңайтқыштарды ұнтақтау және себу, компост дайындау, шымтезек пен көңді шұңқырларға салу; тұқымдарды жылы ауамен жылыту, тұқым сепкіштер мен көшет отырғызғыштарға тұқым мен минералды тыңайтқыштарды салу, егістікті отау, арамшөп жинау және егістік алқабынан шығару, шөпті, сабанды, бауды кептіру; шөп пен сабанды жинау және көпенелеу; картоп пен басқа да дақылдарды жыртылған жерден, жыртқаннан кейінгі қатардан жинау; қаптарды, жәшіктерді, себеттерді толтыру, ауыстыру және салу; сақтағаннан кейін картопты, тамырлы жемістерді іріктеу, жуу, сұрыптау.

815. Білуге тиіс: егістікте өсірілетін дақылдарға қойылатын агротехникалық талаптар; топырақты өңдеу және дайындау, тыңайтқыштарды себу, тұқымдарды тазалау, егу, отырғызу, егістікті күту, өсімдіктерді қорғау, өнімді жинау, өнімді сақтау кезінде қол жұмыстарын және егістіктегі басқа да жұмыстарды орындау тәсілдері; еңбек құралдарын, малды пайдаланып орындайтын жұмыстардың түрлері, сондай-ақ ауыл шаруашылығы жұмыстарын орындау кезінде механизмдер мен агрегаттарға қызмет көрсетумен байланысты жұмыстар; өнімді жинау, пысықтау,өнімді сақтау және өткізу тәсілдері мен мерзімі; электр моторлары мен іштен жану қозғалтқыштарымен жүретін механизмдер мен агрегаттар; қолданылатын жабдықтар мен механизмдерде қолданылатын ақаулықтарды анықтау және жою тәсілдері.

64. Күріш өсіруші.

Параграф 1. Күріш өсіруші.

816. Жұмыс сипаттамасы: күріш шаруашылығында қолмен және әр түрлі құралдардың, агрегаттар мен механизмдердің көмегімен агротехникалық жұмыстарды орындау: егу алдында тұқымды дайындау, оларды химиялық өңдеу; егу алдында топырақты және күріш алқабын дайындау; тыңайтқыштарды дайындау және себу, вегетация (коректендіру, арамшөппен, аурулармен және зиянкестермен күресу) кезеңінде өсімдіктерді күту; атыздарды тегістеу; квадраттар бойынша бастапқы орындаушылық түсіру; кастаішілік тордың гидротехникалық құрылыстарын жөндеу; атыздарға су құю, атыздағы су қабатын реттеу, гидротехникалық жүйеге қызмет көрсету; атыздардың арасындағы шығыңқы жерлерді шабу, арамшөптерді жұлу және өрттеу; жинаудың алдында атыздарды кептіру, атыздардың бұрышындағы және гидротехникалық құрылғылардағы күрішті қолмен шабу; егістікті жинауға дайындау; шабылған шығыңқы жерлерді қопсыту; егістіктен топырақтағы үлкен кесектерді және жекелеген кесілмеген бұталарды алып тастау; тыңайтқыштарды, күріш дәндерін және басқа да жүктерді тиеу және тасымалдау; тұқым мен күріш дәндерін тазалау, сұрыптау, жетілдіру; қолданылатын еңбек құралдарын, агрегаттар мен механизмдерге техникалық қызмет көрсету.

817. Білуге тиіс: күріш шаруашылығында орындалатын жұмыстар: тұқым мен топырақты дайындау, егу алдында және вегетация кезінде тыңайтқыштарды себу; өсімдіктерді күту (химикаттарды пайдалана отырып отау, тыңайтқыштармен қоректендіру, тозаңдандыру және аурулар мен зиянкестерге қарсы улы химикаттарды себу); атыздарды тегістеу; квадраттар бойынша алу; гидротехникалық жүйені күту және оны жөндеу; егістіктегі арамшөптерді жұлу және өрттеу, атыздардың арасындағы шығыңқы жерлерді шабу; атыздардың бұрышындағы және гидротехникалық құрылғылардағы күрішті шабу; күріш алқаптарын жинауға дайындау; шабылған шығыңқы жерлерді қопсыту; тыңайтқыштарды, тұқым мен күріш дәндерін тиеу, түсіру және тасымалдау; тұқым мен күріш дәндерін тазалау, сұрыптау, жетілдіру; қолданылатын еңбек құралдарын, агрегаттар мен механизмдерге техникалық қызмет көрсету тәсілдері.

65. Баушы.

Параграф 1. Баушы.

818. Жұмыс сипаттамасы: бау шаруашылығында жас талдарды, жеміс салатын ағаштар мен бұталарды күту, ағаштардың зиянкестері мен ауруларымен күрес, жас талдар мен жеміс салатын ағаштарды кесу және басын қалыптастыру, көшеттерді егу және құнарландыру, өнімдерді жинау, сұрыптау, сақтау және сатуға дайындау жөніндегі қол жұмыстарын орындау.

819. Білуге тиіс: ағаштар мен бұталы өсімдік жыныстарын өсірудің ерекшеліктері; тыңайтқыштардың түрлері және оларды жеміс салатын баулар мен жидек өсіретін жерлерде салу тәсілдері; жеміс салатын ағаштар мен бұталы өсімдіктердің көшеттерін қазу, оларды отырғызуға дайындау және отырғызу тәсілдері; жеміс өсіретін бауда ағаштар мен бұталарды күту; жас талдар мен жеміс салатын ағаштарды кесу және басын қалыптастыру ережесі; жеміс салатын ағаштар мен талдардың зиянкестері мен ауруларымен күрес шаралары, емдеу тәсілдері; жемісті ағаштардың сорттары, пісу мерзімдері, жемістерін жинау, оларды сақтау үшін сапаларына қарай сұрыптау, өңдеу; жеміс салатын ағаштар мен талдарды қыстауға дайындау әдістері, оларды аяз бен зиянкестерден қорғау тәсілдері.

66. Қызылша өсіруші.

Параграф 1. Қызылша өсіруші.

820. Жұмыс сипаттамасы: қызылша өсіру шаруашылығында топырақты, тұқымды дайындау, тыңайтқыштарды дайындау және пайдалану, егу, егістікті күту, арамшөппен және зиянкестермен күресу, қызылшаны жинау, пысықтау, үю, сақтау, қызылшаны өткізуге дайындау жұмыстарын және қол еңбегі құралдарын, сондай-ақ электр моторлары мен іштен жану қозғалтқыштарының көмегімен жүретін механизмдер мен агрегаттарды пайдаланумен байланысты басқа да жұмыстарды орындау.

821. Білуге тиіс: қызылша өсіруге қойылатын агротехникалық талаптар, қызылша шаруашылығында қол еңбегі құралдарының, механизмдер мен агрегаттардың көмегімен орындалатын топырақты өңдеу; тыңайтқыштарды дайындау және пайдалану, тұқымды тазалау, оны өңдеу және егуге дайындау; егістікті күту жөніндегі жұмыстардың түрлері; өсімдіктерді зиянкестерден қорғау және арамшөппен күресу құралдары; қызылшаны жинау мерзімі, оны жетілдіру, үю тәсілдері және қызылшаны сақтаудың басқа да тәсілдері, оны сатуға дайындау.

67. Тұқым өсіруші.

Параграф 1. Тұқым өсіруші.

822. Жұмыс сипаттамасы: тұқым өсіру шаруашылығында топырақты, тұқымды дайындау, тыңайтқыштарды себу, егу, тұқым дақылдарын егу және егістікті күту, тұқымның жетілу мерзімін айқындау, тұқым дақылдарын жинау, тұқымның сапасын анықтау, оларды сақтауға және өткізуге дайындау жұмыстарын қарапайым еңбек құралдары, электр моторлары мен іштен жану қозғалтқыштарының көмегімен және басқа да энергия көздерінің көмегімен жүретін механизмдер мен агрегаттар арқылы орындау; қолданылатын машиналарды, механизмдер мен агрегаттарға техникалық қызмет көрсету, ақаулықтарын анықтау және жою.

823. Білуге тиіс: тұқым дақылдарын өсіруге қойылатын агротехникалық талаптар және өсіру ерекшеліктері; қарапайым еңбек құралдары, электр моторлары мен іштен жану қозғалтқыштарының көмегімен және басқа да энергия көздерінің көмегімен жүретін механизмдер мен агрегаттар арқылы тұқым дақылдарын өсіру, топырақты өңдеу, тыңайтқыштарды себу, тұқымдар мен тұқымдықтарды отырғызуға дайындау, өсімдіктерді отау, арамшөппен және зиянкестермен, дақылдардың ауруларымен күресу бойынша жұмыстардың түрлері, тұқымдықтарды іріктеп және тегіс жинау, тұқымдарды тазалау, сұрыптау, сақтауға дайындау және өткізу тәсілдері; өсірілетін дақылдар тұқымдарының сапасына қойылатын талаптар; тұқым шаруашылығында пайдаланылатын машиналарға, механизмдер мен агрегаттарға техникалық қызмет көрсету тәсілдері.

68. Темекі өсіруші.

Параграф 1. Темекі өсіруші.

824. Жұмыс сипаттамасы: қарапайым құралдарды, машиналар мен агрегаттарды пайдалана отырып, темекі шаруашылығында топырақты өңдеу, тыңайтқыштарды себу, тұқымды темекіден тазарту, оларды егуге дайындау жұмыстарын орындау; егісті өткізу, көшеттерді өсіру, оларды отырғызу, күту, арамшөптер мен аурулардан қорғау, жинау, жетілдіру, өнімді сапасы бойынша сұрыптау және өткізу.

825. Білуге тиіс: темекі мен махорканың әр түрлі сорттарын өсірудің агротехникасы; темекі шаруашылығындағы механизмдер мен агрегаттарға қызмет көрсетумен байланысты топырақты өңдеу, тыңайтқыштарды себу, темекі тұқымдарын тазалау, оларды егуге дайындау, егу жөніндегі жұмыс түрлері, түрлі сортты темекі мен махорканың көшеттерін өсіру, темекі мен махорканың көшеттерін отырғызу, өсімдіктерді күту, отау, арамшөптер мен аурулардан қорғау, жинау, жетілдіру тәсілдері, өткізуге дайындау.

69. Ауыл шаруашылығы өндірісінің тракторшы-машинисі.

Параграф 1. Ауыл шаруашылығы өндірісінің тракторшы-машинисі.

826. Жұмыс сипаттамасы: егістік алқаптарында ауыл шаруашылығы жұмыстарын (жер жырту, әртүрлі ауыл шаруашылығы және орман дақылдарын егу және отырғызу, қопсыту, тырмалау, топырақты нығыздау, органикалық және минералды тыңайтқыштарды себу, қопсыту, шөпті, сабанды жинау, бидай және басқа да ауыл шаруашылығы дақылдарын жинау) орындау кезінде; стационарлық жұмыстарды орындау кезінде (тұқымдарды тазалау, кептіру, сұрыптау, сүрлемді, пішендемені нығыздау, сабан мен сүрлемді кескішке қызмет көрсету); қырманда, фермада және басқа да өндірістік жағдайларда тасымалдағыштарға қызмет көрсету кезінде барлық тасымалдау жұмыстарын орындау кезінде (фермаларға жемді жеткізу және тарату, қорадан қиды шығару) агрегаттағы жетегі бар және аспалы машиналары мен құралдары бар тракторларды, бульдозерлерді, тиегіштерді, комбайндар мен басқа да өздігінен жүретін машиналарды басқару; өсімдік шаруашылығында, мал шаруашылығында, жем өндірісінде, жабық топырақта, көп жылдық егістерді күту бойынша, агро- және гидромелиорацияда және орман шаруашылығында оларға қойылатын агротехникалық және технологиялық талаптарға сәйкес ауыл шаруашылығы жұмыстарын орындау; тракторлар мен ауыл шаруашылығы машиналарына ай сайын техникалық қызмет көрсету және ағымдағы жөндеу, ақаулықтарды анықтау және оларды жою.

827. Білуге тиіс: тракторлар мен оларға агрегатталатын ауыл шаруашылығы машиналары мен құралдарының құрылысы; ауыл шаруашылығы жұмыстарын жүргізуге қойылатын агротехникалық және технологиялық талаптар; техникалық қызмет көрсету және ағымдағы жөндеу жүргізу ережесі; жетек және аспалы агрегаттарды жинақтау және оларды тасымалдау ережесі; жол жүру ережесі; машиналар мен агрегаттардың негізгі ақаулықтарының түрлері, оларды анықтау және жою тәсілдері; тракторлар мен ауыл шаруашылығы машиналарының механизмдері мен тораптарын реттеу тәсілдері.

828. Кәсіптік орта білім талап етіледі.

70. Құлмақ өсіруші.

Параграф 1. Құлмақ өсіруші.

829. Жұмыс сипаттамасы: құлмақ шаруашылығында топырақты өңдеу, құлмақты отырғызу, өсімдіктерді күту, құлмақ шаруашылығында пайдаланатын машиналарға қызмет көрсету бойынша жұмыстарды орындау; бұтау, өркендерді аспаға байлау, құлмақтың бүршіктерін жинау, бұталарын, сымдарын жинау; құлмақты кептіру, престеу, орау.

830. Білуге тиіс: құлмақ өсірудің агротехникасы, құлмақ отырғызу, құлмақ өсіретін жердегі қатарлардың арасындағы топырақты өңдеу, өркендерді аспаға байлау, құлмақтың басын түзету, негізгі тамыр бастарын ашу, құлмақты бұтау (артық өркендерін алып тастау) жұмыстарының түрлері; құлмақтың бүршіктерін жинау және сұрыптау тәсілдері, құлмақтың бұталарын жинау, аспалы сымды орау жұмыстары, құлмақты сұрыптау, престеу және орау тәсілдері.

71. Гүл өсіруші.

Параграф 1. Гүл өсіруші.

831. Жұмыс сипаттамасы: гүл шаруашылығында топырақты дайындау, тыңайтқыштарды себу, гүл дақылдарын отырғызу және егу, кесу мерзімін белгілей отырып,гүл дақылдарын күту; гүлдерді сұрыптау, гүлдерді тасымалдау және сатуға дайындау, гүл дақылдарының тұқымдарын жинау, түйіндерін, тамыр бастарын, баданаларын қазып алу және сақтау, бұталарды дайындау және сақтау жұмыстарын қарапайым құралдар мен механизмдердің көмегімен орындау, сондай-ақ іштен жану қозғалтқыштары мен басқа да энергия көздерінің көмегімен жұмыс істейтін машиналар мен механизмдерге қызмет көрсету.

832. Білуге тиіс: гүл дақылдарын өсірудің ерекшеліктерің мен оларға қойылатын агротехникалық талаптар; топырақты дайындау, тыңайтқыштарды себу, тұқымдарды, түйіндерді, баданаларды отырғызу және егуге дайындау және отырғызылған, егілген гүл дақылдарын күту, арамшөптермен, зиянкестермен және гүлдердің ауруларымен күресу тәсілдері; тұқымдарды, түйіндерді, баданаларды, тамыр бастарын, гүл дақылдарының бұталарын жинау тәсілдері; гүл шаруашылығындағы жұмыстарды орындау жөніндегі машиналар мен механизмдерді қолдану және оларға қызмет көрсету.

833. Кәсіптік орта білім талап етіледі.

72. Шай өсіруші.

Параграф 1. Шай өсіруші.

834. Жұмыс сипаттамасы: шай шаруашылығында тұқымдарды егу, көшеттерді өсіру жұмыстарын орындау, егіс алқаптарын көшеттерді отырғызуға дайындау, шай бұталарын күту, оларды кесу және фумигациялау; шай жапырақтарын жинау, сұрыптау және шай жапырақтарын сатуға дайындау.

835. Білуге тиіс: шай бұталарын өсіру негіздері, топырақты дайында, тұқымдарды егу тәсілдері, шай бұталарының көшеттерін отырғызу және өсіру; шай бұталарын күту жұмыстарының түрлері, аспаларды орнату, үш және төрт жылдық шай бұталарын қалыптастыру және кесу тәсілдері, аспадағы шай бұталарын ауыр, жартылай ауыр кесу тәсілдері; шай жапырақтарын жинау мерзімі мен тәсілдері, шай бұталарын фумигациялау, шай алқаптарын жөндеу (барлық жұмыс түрлерімен тұқымдарды егу, көшеттерді отырғызу).

73. Эфир-зәйтүн өсіруші.

Параграф 1. Эфир-зәйтүн өсіруші.

836. Жұмыс сипаттамасы: эфир-зәйтүн және емдік дақылдарды (жалбыз, лаванда, шатыраш, раушан, кориандр, тмин, фенхель, қазоты және тағы басқа) өсіру жөніндегі жұмыстар кешенін орындау; егу немесе отырғызу алдында топырақты, тұқымды және отырғызу материалын дайындау; егу немесе отырғызу алдында, сондай-ақ өсімдіктердің вегетациясы кезінде тыңайтқыштарды дайындау және себу; тұқымдарды егу және көшеттер мен басқа да отырғызу материалдарын отырғызу; вегетация (отау, қопсыту, түптеу, бұталарды кесу, қалыптастыру, зиянкестермен және аурулармен күресу) кезінде өсімдіктерді күту; өнімді жинау, сұрыптау, жетілдіру және сақтауға немесе өткізуге дайындау; селекциялық көбейту үшін жоғары сапалы өсімдіктерді, тұқымдар мен отырғызу материалдарын сұрыптау; еңбек құралдарына, машиналар мен механизмдерге, агрегаттарға техникалық қызмет көрсету және жөндеу.

837. Білуге тиіс: эфир-зәйтүн және емдік дақылдарды өсіру жөніндегі агротехникалық жұмыстар кешені; егу немесе отырғызу алдында топырақты, тыңайтқышты, тұқымды, отырғызу материалын және егістік алқабын дайындау; тұқым мен отырғызу материалын себу; вегетация (отау, қопсыту, түптеу, бұталарды кесу, қалыптастыру, зиянкестермен және аурулармен күресу) кезінде өсімдіктерді күту; өнімді жинау, сұрыптау, жетілдіру және сақтауға немесе өткізуге дайындау тәсілдері; селекциялық көбейту үшін жоғары сапалы өсімдіктерді, тұқымдар мен отырғызу материалдарын сұрыптау ережесі; жұмыста пайдаланылатын еңбек құралдарына, машиналар мен механизмдерге, агрегаттарға техникалық қызмет көрсету және жөндеу әдістері.

V бөлік

20-бөлім. Мал шаруашылығындағы жұмыс.

74. Сауыншы.

Параграф 1. Сауыншы, 4-разряд.

838. Жұмыс сипаттамасы: өнімділігі 3,5 мың килограмм (бұдан әрі – мың кг) сүтке дейінгі сиырларды қолмен сауу; биелерді, саулықтар мен ешкілерді қолмен сау; малдың желінін уқалау, жуу және сүт алудың жылдамдығы мен толықтығы мен сүттің тазалығына әсер ететін басқа да операцияларды орындау; малдың желінін күту жөніндегі ветеринарлық–санитарлық жұмыстарды жүргізу; жемазықты дайындау және таратып беру; малды, тұратын орны мен оттықтарын тазалау; сүт ыдыстарын жуу және тазалау; мал бағуды жақсарту, сүт өнімділігін арттыру мақсатында малды теңгермелі қоректік заттармен азықтандыру, жоғары сапалы сүт алу және бұзау басын көбейту жөніндегі іс–шараларды орындау; жануарларды жасанды ұрықтандыруға немесе шағылыстыруға дайындау; бұзаулайтын күні таяған сиырлар мен қашарларды белгілі бір мерзімде бұзаулау бөлімшесіне ауыстыру; жануарларды алдын ала емдеумен, жасанды ұрықтандырумен байланысты іс-шараларды жүргізу кезінде мал дәрігері қызметкерлеріне көмек көрсету; мал ауруының болдырмау жөніндегі алдын алу шараларын мал дәрігері қызметкерлерімен бірлесе отырып жүргізу; сүтті алғашқы өңдеу.

839. Білуге тиіс: малды сауу, азықтандыру, суару және күту ережесін; малдың сүт өнімділігін арттыру әдістері; таза сүт алудың кешенді шаралары; малдың күйлеуі белгілері; азықтандыру рационы, нормасы және азық берудің тәртібі; сиырлардың ақуызға, дәрумендер мен минеральдік заттарға деген мұқтаждығы; мал желінін күту қағидалары және жиі кездесетін желін аурулары; бруцеллездің, аусылдың және басқа да ауру белгілері; малдың буаз болуы мен бұзаулау мерзімінің жақындауы белгілері; малды бұзаулауға, құлындауға және сақманға жіберудің мерзімі мен әдістері; ауырған малға алғашқы көмек көрсету қағидалары; кейбір емдік және зарарсыздандырушы заттар туралы деректерді және оларды қолдану; қолдан ұрықтандыру техникасын және аналық малды дайындау қағидалары; сүттің өзіндік құнын түзетін шығындар мен оны төмендету жолдары; сүтті алғашқы өңдеу қағидалары. Өнімділігі жылына 3,5 мың кг жоғары сиырларды изоляторда сауу кезінде – 5-разряд.

Параграф 2. Сауыншы, 6-разряд.

840. Жұмыс сипаттамасы: сиырларды бұзаулау бөлімшесінде қолмен сауу; малды азықтандыру және оларды күту жөніндегі басқа да жұмыстарды орындау; қашарларды жатықтырып сауу; жас қашарлардың сүт өнімділігін арттыруға мүмкіндік беретін әдістерді қолдану; жаңа туған бұзауларды малдәрігерлік өңдеу; малдарға бұзаулаған кезде көмек көрсету; бұзаулайтын жердегі тазалықты қамтамасыз ету жұмыстарын орындау.

75. Малшы.

Параграф 1. Малшы, 3-разряд.

841. Білуге тиіс: жануарлар анатомиясы мен физиологиясы негіздері; желіннің құрылымы; сүт түзу және сүт беру физиологиясы; бұзаулау мерзімінің таянғаны белгілері мен жаңа туған бұзауды қабылдау қағидалары; бұзауларды малдәрігерлік өңдеу қағидалары; малды бұзаулағаннан кейін азықтандыру, күту қағидалары; қашарларды жатықтырып сауу және олардың сүт өнімділігін арттыру әдістері.

842. Жұмыс сипаттамасы: сауу алаңдарында сиырлар мен биелерді күту жөніндегі қосалқы жұмыстар; малды сауатын жерге апару; малды жайылымға шығару және әкелу; сүт флягалары мен басқа да ыдыстарды механикаландырылған немесе қолмен жуу, орынжайды жинау және зарарсыздандыру, халаттар мен қап тарасын жуу; малды фермада ұстаудың зоогигиеналық нормаларын сақтау; малдың сүт өнімділігін арттыру жөніндегі іс–шараларды және мал ауруларын болдырмау жөніндегі алдын алу іс–шараларын жүргізуге қатысу; малды өлшеу, қабылдау және айдап бару; малдың ұрықтандыруға бөлу, қадағалау, бұзаулатып алу және кезекшілік кезіндегі басқа да жұмыстарды орындау.

Параграф 2. Малшы, 4-разряд.

843. Білуге тиіс: зоогигиена мен ветеринарияның негізгі талаптары; зарарсыздандыру және ертінді жасау тәсілдері; мал ауруларын болдырмау жөніндегі алдын алу іс-шараларын жүргізу қағидалары;

844. Жұмыс сипаттамасы: ірі қара малды байлап және бос ұстау кезінде семіртетін және жайылатын мал басын күту жөніндегі қол және ішінара механикаландырылған жұмыстар; малды интенсивті семірту, жоғары салмақ кондициясындағы төлді өсіру; малды азықтандыру, суару және бағу; қиды шығару және төсемді ауыстыру; орынжайды жинау, малды, орындары мен өтпе жолды тазарту; жемді жеткізу, дайындау және беру; жем торларын ауыстырып қою; жемазық қалдықтарын жинау және шөмелені түзету; мал аурулары мен мал шығынын болдырмау жөніндегі алдын алу іс-шараларын жүргізуге қатысу; бордақылаудан алынған малды өлшеу, көлікке тиеу және ет комбинатына жөнелту.

Параграф 3. Малшы, 5-разряд.

845. Білуге тиіс: малды күту қағидалары; кең таралған мал ауруы түрлері және ауырған малға алғашқы жәрдем көрсету жолдары; малды жаюдың жолдары мен қағидалары; жем беру мен жайылымды пайдалану қағидалары; негізгі жемді және олардың жемдік құндылығы; сиырлардың ақуызға, дәрумендер мен минеральдік заттарға деген мұқтаждығы; бордақылауға жем дайындау тәсілдері; малды интенсивті семірту, жоғары салмақ кондициясындағы төлді өсіру әдістері.

846. Жұмыс сипаттамасы: сауылатын малды, аналық мал басын мамандандырылған ет бағытындағы мал шаруашылығында, бұзаулармен бірге, профилакторлық және сүт кезеңіндегі ірі қара бұзауларын күту жөніндегі қол және ішінара механикаландырылған жұмыстар; сиырлардың сүт өнімділігін арттыру, бұзау басын көбейту және олардың сақталуын жақсарту жөніндегі іс–шараларды орындау; малды азықтандыру, суару және бағу; қиды шығару және төсемді ауыстыру; орынжайды жинау, малды, орныдары мен өтпе жолды тазарту; жемді жеткізу, дайындау және беру; бұзаулаған сиырларды қадағалау; бұзауды қабылдау және сиыр бұзаулаған кезде, малшыларға саууға көмектесу; сиырларды ұрықтандыруға әкелу; мал моционы мен серуендетуді жүргізу.

Параграф 4. Малшы, 6-разряд.

847. Білуге тиіс: сауын табынды мамандандырылған ет бағытындағы мал шаруашылығында, бұзаулармен бірге, профилакторлық және сүт кезеңіндегі ірі қара бұзауларын еметін бұзауларды, аналық сиырларды, бұзаулы сиырларды күтудің, ұстаудың, технологиясы мен прогрессивті әдістері; қызмет көрсететін мал басының өнімділігін арттыру әдістері; жоғары сапалы сүт алу қағидалары; бұзаудың жыныстық жетілу мерзімі; шағылыстыру және ұрықтандыру мерзімі; буаз сиырлар мен қашарларды күту қағидалары; бұзауды туғызып алу қағидалары; жас төлді түрлі типтегі орынжайларда күту және өсіру ерекшеліктері; малдың ауруын болдырмау жөніндегі алдын алу шаралары; бұзауларды топқа жинау кезіндегі негізгі зоотехникалық талаптарды антибиотиктер мен микроэлементтерді қолдану қағидалары; қызмет көрсететін механизмдер мен жабдықтың құрылымы мен пайдалану қағидалары.

848. Жұмыс сипаттамасы: бұқаларды күтіп бағу жөніндегі қол және ішінара механикаландырылған жұмыстар; малды азықтандыру, суару және тазалау; мал аурулары мен мал шығынын болдырмау жөніндегі алдын алу іс-шараларын жүргізу; ветөңдеуге қатысу; малды байлау және босату, серуендеуге шығару; бұқадан тұқым алу кезінде операторға көмек көрсету.

76. Жұмыс малын күту жөніндегі малшы.

Параграф 1. Жұмыс малын күту жөніндегі малшы, 4-разряд.

849. Білуге тиіс: бұқалардың анатомиясы мен физиологиясы, оларды бағу және азықтандыру технологиясы; азықтандырудың нормасы мен тәртібі; жыныстық жетілу белгілері; сапалы тұқым алуға ықпал етуші жағдайлар.

850. Жұмыс сипаттамасы: жұмыс өгіздерін, түйелерді, есектерді, және олардың төлін бағу, суару және азықтандыру; жұмыс малының төлін жұмысқа үйрету; төсемді, ауыстыру, малдарды, оларды ұсату алаңдарын тазарту және басқа да жұмыстар; зооветеринарлық іс-шараларға қатысу; шұбат дайындау.

Параграф 2. Жұмыс малын күту жөніндегі малшы, 4-разряд.

851. Білуге тиіс: жұмыс малын күтіп бағудың зоотехникалық және ветеринарлық қағидалар; азықтандыру нормасы мен тәртібі; көлік жабдығын пайдалану қағидалары; шұбат дайындау технологиясы.

852. Жұмыс сипаттамасы: ботасы еметін аруаналар мен боталарды бағу, суару және азықтандыру; боталайтын аруаналарға көмектесу; ботаны туғызып алу және алғашқы алдын ала өңдеу; ботаны емуге, минеральды азыққа және жайылымға үйрету; аруанының желінін өңдеу; артық сүтті сауып алу; түйені қолмен және механикаландырылған сауу; төл орнын тазалау және жинау; түйені қолмен және механикаландырылған қырқу; мал басының жалпы физиологиялық жай–күйін қадағалау; мал ауырған жағдайда, ветеринар маманға айту және емдеуге көмек көрсету; түйелерді зарарсыздандыру камераларынан өткізу.

77. Жокей.

Параграф 1. Шабандоз, 5-разряд.

853. Білуге тиіс: ботасы еметін аруаналарды бағу, суару және азықтандырудың зоотехникалық және ветеринарлық қағидалары мен аруаналарды боталағаннан кейін күту ерекшеліктері; азықтандыру нормалары; малдың ақуызға, дәрумендер мен минеральдік заттарға деген мұқтаждығы; мал ауырған немесе боталаған кезде көмек көрсету, жаңа туған ботаны күту қағидалары; сауу қағидалары және сауу аппараттарын пайдалану қағидалары; қолданылатын қырқу машиналарының құрылымы; түйелерді зарарсыздандыру камераларынан өткізу қағидалары; түйелермен жұмыс кезінде еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы қағидалары.

854. Жұмыс сипаттамасы: аттарды біліктілігі анағұрлым жоғары жокейдің басшылығымен салт мініп үйрету; аттарды шеңбер және түйіспе жол бойында шылбырмен, ауыздықпен басқаруға жаттықтыру; аттарды сынауға қатысу; атбегілердің жаттықтыратын жылқыны күту, баптау жұмыстарын бақылау; ат әбзелдерін техникалық күтіп ұстау және оны жұмысқа дайындау; жылқының бұлшық еттері мен сіңірлі байлам аппаратын массаждау, жақпа жағу, компресс қою және басқа да жұмыстар; жемді және ветеринар дәрігер мен зоотехниктің арнаулы рецепті бойынша қосымша жемазық дайындау; қызмет көрсететін персонал жұмысының табелін, тағалау және фураж ведомостарын жүргізу.

Параграф 2. Жокей, 6-разряд.

855. Білуге тиіс: анатомия, физиология және зоогигиена негіздері; аттарды азықтандыру, күту және оларды тренинг жағдайында ұстау қағидалары; алғашқы ветеринарлық көмек көрсету қағидалары; аттарды жаттықтыру және сынау кезінде қолданылатын құралдарды, арнаулы жабдықтарды пайдалану қағидалары; аттарды жаттықтыру және сынау жөніндегі қағидалар, нұсқаулық және кеңестер; жылқының дене температурасы, демалысы, қан соғуы пульса мен физиологиялық жай-күйін бақылаудың негізгі тәсілдері; жаттықтыратын аттың мускулатурасы; жылқыны мініп үйрету қағидалары.

856. Жұмыс сипаттамасы: аттарды салт мініп үйрету; жас жылқыны жаттықтыруға және сынауға тікелей қатысу; аттарды сынау мен жарыстарға жаттықтырушының басшылығымен дайындау; жылқы жарысын, сынауларды және алып шығуды ұйымдастыру; аттарды дайындау және аукционда көрсету; аттарды ветөңдеуге, бонитировкаға,сату кезінде бағалауға алып шығу, сынауға қатысу; атқораның, жаттықтыру құралдарының жай-күйі мен жарамдылығын, бекітілген орынжай мен аумақтың санитариялық жағдайын қадағалау; жаттығу нәтижелері бойынша бақылау жұмыстарын жүргізу; қауіпсіздік техникасы мен өртке қарсы іс-шаралар қағидаларының сақталуын бақылау; жылқыны бағу, азықтандыру, күту және тағалауды бақылау.

78. Аң өсіруші.

Параграф 1. Аң өсіруші, 5-разряд.

857. Білуге тиіс: жылқыны тағалау, жаттықтыру және сынау қағидалары; жүктеме режимі мен дозасы; зауыттағы сынаулардағы жарыстар мен алып шығуларды дайындау, ұйымдастыру және өткізу қағидалары.

858. Жұмыс сипаттамасы: пайдалану фермаларында аңдарды күтіп бағу; оларды азықтандыру және суару; орынжайды, кілеттерді, үйшіктерді, жабдықтар мен құралдарды тазалау, жуу және зарарсыздандыру, төсемді ауыстыру; аңдарды ұсатуды жақсарту, терінің сапасын жақсарту мақсатында жемазық сапасы бойынша теңгермелі азықтандыру жөніндегі іс-шараларды орындау; аңдардың денсаулық жағдайын қадағалау және оларға алғашқы көмек көрсету; ұрғашы аңды еркектеріне жағыстыру және шағылыстыру жөніндегі басқа да жұмыстар; күшіктеу кезінде көмек көрсету; төлдерін аналықтан бөлу, өлшеу, таңбалау және күту; зооветеринарлық іс-шараларға қатысу.

Параграф 2. Аң өсіруші, 6-разряд.

859. Білуге тиіс: аңдарды күтіп бағу, азықтандыру қағидалары; азықтандырудың сапасы мен нормасы; қызмет көрсететін аңдардың қоректік заттарға мұқтаждығы; өз бөлімшесіндегі аңдардың жеке ерекшеліктері; фермадағы өндірістік циклдар; шағылыстыруды дайындау және өткізу техникасы; негізгі топ аналықтары мен аталықтарын ұстаудың, азықтандыру және күтудің ерекшеліктері; төлді алу және сақтау шарттары; жас төлді азықтандыру және күтудің ерекшеліктері.

860. Жұмыс сипаттамасы: асыл тұқымды аң фермаларында аңдарды күтіп бағу; аңдардың тұқымын асылдандыру сапасын жақсарту мақсатында жемазық сапасы бойынша теңгермелің азықтандыру жөніндегі іс-шараларды орындау; аңдарды асыл тұқымға іріктеуге, бонитировкалауға, аңдарды жұптауға іріктеуге, асыл тұқымды аң өсіру ісі жөніндегі құжаттамаға жазба жазуға қатысу; аң терісінің іріктеп союға жетілгенін анықтау; басқа шаруашылықтарға сату үшін аң топтарын (селекциялық топтарды) жиынтықтау.

79. Жылқышы.

Параграф 1. Жылқышы 3-разряд.

861. Білуге тиіс: қымбат терілі, ұстауда өсірілетін аңдардың анатомиялық-физиологиялық және биологиялық ерекшеліктері; асыл тұқымды аң фермаларында жылдың әртүрлі кезеңінде аңдарды күтіп бағу және азықтандыру жүйесі; аңдарды қамауда өсіру техникасы; асыл тұқымды саңдарды іріктеу техникасы; аң ауруларын, олардың алдын алу және олармен күресу шаралары; ауырған аңға көмек көрсетудің негізгі жолдары; аң терісінің тауарлы сапасы, тері ақаулары, олардың болу себептері мен алдын алу шаралары; асыл тұқымды аң төлін өсіру ерекшеліктері.

862. Жұмыс сипаттамасы: жылқыны түнгі уақытта бағу жұмыстарын орындау: жылқыны азықтандыру және суару; құлындаған кезде биелерге алғашқы көмек көрсету; жылқы ауруының алдын алу жөніндегі іс-шараларды жүргізу; атқоралардағы түнгі уақытта белгіленген тәртіпті сақтау.

Параграф 2. Жылқышы, 4-разряд.

863. Білуге тиіс: зоогигиена мен ветеринарияның негізгі талаптары; жылқыны азықтандыру және суару тәсілдері; мал ауруының алдын алу жөніндегі іс-шараларды жүргізу қағидалары биелердің күйін анықтау және шағылыстыруды жүргізу қағидалары.

864. Жұмыс сипаттамасы: жұмыс жылқысын, бордақылаудағы малды, сауылатын биелерді, құлындар мен төлдерді жұмысшы-пайдалану фермасында бағу жұмыстарын орындау; шөп шабу, жемазық дайындау және оны жеткізу; жылқыны азықтандыру, суару және тазалау; жұмыс және өнім беретін жылқы табынын бағу; малды шағылыстыруға, жасанды ұрықтандыруға және құлындатуға дайындау; биелерді шағылыстыруға дайындау; жылқының тұяқтарын тазалау және жуу, құйрығы мен жалын күзеу; құлындаған кезде биелерге алғашқы көмек көрсету; жас төлді өсіру, орынжайды тазалау, төсемді ауыстыру және шығару; зооветеринарлық және алдын алу шараларын, атқораны, қосалқы орынжайларды, суаратын орынды, ат әбзелдерін ұсақ жөндеу; аттар мен әбзелдерді жұмысқа беру және жұмыстан кейін қабылдап алу.

Параграф 3. Жылқышы, 5-разряд.

865. Білуге тиіс: жылқының анатомиясы, физиологиясы мен зоогигиенасы негіздері; жылқыны азықтандыру және суару қағидалары; жемазықтың негізгі түрлері және олардың қоректік құндылығы; автосуарғыштың, көлік инвентарының, әбзелдердің құрылымы мен пайдалану қағидалары; құлындаған кезде биелерге алғашқы көмек көрсету қағидалары; жыныстың жетілу мерзімі; шағылыстыруға жасанды ұрықтандыруға және құлындатуға дайындауды жүргізу қағидалары; жас төлді өсіру тәсілдері.

866. Жұмыс сипаттамасы: жылқы зауыттарында, мемлекеттік атқораларда, мемлекеттік асыл тұқымды жылқы өсіру стансаларында, ипподромдар мен асыл тұқымды жылқы өсіру фермаларында асыл тұқымды биелер мен құлындарды, пайдалану фермаларында жаттықтырылатын аттар мен аталық жылқыларды бағу жұмыстарын орындау; жылқыны азықтандыру, суару және тазалау; жас малды жем жеуге, ауыздықтауға және әбзелге үйрету; жылқыларды жаттығулардан кейін жетектеп жүру; ауырған кезде малға алғашқы көмек көрсету және бонитировкалау, таңбалау, өлшем алу, емдеу және алдын алу мен басқа да іс-шаралар кезінде мамандарға көмек көрсету; жорға және мініс аттарын жегу және ерттеу.

Параграф 4. Жылқышы 6-разряд.

867. Білуге тиіс: асыл тұқымды жылқы төлін өсіру және бағы негіздері; қысыр, құлынды және емізетін биелерді ұстау технологиясы; жылқыны жаттықтыру жөніндегі нұқсаулықтар мен кеңестер; жаттығу және көлік әбзелдері мен жылқыны тазалауға арналған пневматикалық құралдардың құрылымы мен пайдалану қағидалары; табын және үйірді іріктеу қағидалары; асыл тұқымды өсіру мен зоотехникалық алғашқы есепті жүргізу қағидалары.

868. Жұмыс сипаттамасы: асыл тұқымды айғырларды бағу жұмыстарын орындау; жылқыны азықтандыру, суару және тазалау, ертоқыммен, жегулі және механикалық жетекпен жүргізу моционын; жылқыны жеңіл жұмысқа пайдалану; жас малды жем жеуге, ауыздықтауға және әбзелге үйрету; жылқыларды жаттығулардан кейін жетектеп жүру; ауырған кезде малға алғашқы көмек көрсету және бонитировкалау, таңбалау, өлшем алу, емдеу және алдын алу мен басқа да іс-шаралар кезінде мамандарға көмек көрсету.

80. Пантыларды консервілеуші.

Параграф 1. Пантыларды консервілеуші, 4-разряд.

869. Білуге тиіс: азықтандыру қағидалары; асыл тұқымды айғырларды өсіру және бағу технологиясы; анатомия мен физиология негіздері; механикалық жетек құрылымы мен пайдалану негіздері; жылқыны жаттықтыру жөніндегі нұқсаулықтар мен кеңестер; жаттығу және көлік әбзелдері мен жылқыны тазалауға арналған пневматикалық құрылдардың құрылымы мен механикалық жетектегішті пайдалану; атты ертоқыммен және экипажда басқару қағидалары.

870. Жұмыс сипаттамасы: пантыларды қабылдап алу және чандарда, автоклавтарда ыстық суға бірнеше рет батыру және желмен кептіруге ілу жолымен консервілеу; пантыларды бірнеше мәрте қайнату және желмен кептіруге жұмыстарын жүргізу; қосалқы өнімді өңдеу және консервілеу.

81. Қоян өсіруші.

Параграф 1. Қоян өсіруші, 4-разряд.

871. Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтың құрылымы; пантылар мен қосалқы өнімді дайындау, сұрыптау және консервілеу технологиясы; пантыларды қайнату және кептіру қағидалары мен тәсілдері.

872. Жұмыс сипаттамасы: өндірістік табындағы және бордақыдағы қояндарды күтіп бағу; суару, азықтандыру, кілеттерді тазадау және қиды шығару; орынжайды, кілеттер мен құралдарды зарарсыздандыру, түбітін тарау; ұрғашы қояндарды аталықтарына жіберу; шағылыстыру, аналықтарды, аталықтарды және төлді трафареттеу жөніндегі алғашқы нысандарды толтыру; төлдерді таңбалау; жануарлардың денсаулық жағдайын қадағалау және оларға емдеуде көмек көрсету; қояндардың ауруы мен шығын болуының алдын алу жөніндегі іс–шараларды жүргізу; қояндарды өлшеу, сою пунктіне тапсыру.

Параграф 2. Қоян өсіруші, 5-разряд.

873. Білуге тиіс: қояндарды күтіп бағу, суару, азықтандыру қағидалары; азықтандыру нормалары, олардың қоректік заттарға мұқтаждығы; негізгі табын мен бордақылау топтарын жиынтықтау қағидалары; шағылыстырудың мерзімі мен өткізу қағидалары; қояндар ауырған кезде алғашқы көмек көрсету қағидалары; қояндарды сою пунктіне тапсыру мен құжаттаманы толтыру тәртібі.

874. Жұмыс сипаттамасы: асыл тұқымды қоян өсіру фермалары мен қоян өсіру кешендерінде қояндарды күтіп бағу; суару, азықтандыру, кілеттерді тазалау және қиды шығару; қояндардың тұқымын асылдандыру жөніндегі іс-шараларды орындау; жасы, жынысы және дамуына қарай топтарды іріктеу; негізгі табынды бракқа шығару және бордақылау топтарын жиынтықтау; аналықтарды шағылыстыру, ұя дайындау және аналықтарды тууға дайындау, көжектерді қабылдап алу, төлді бөлу және өсіру; асыл тұқымды топты (селекциялық топты) және басқа шаруашылықтарға сату үшін қоян топтарын жиынтықтау.

82. Қымыз дайындаушы.

Параграф 1. Қымыз дайындаушы, 3-разряд.

875. Білуге тиіс: қояндардың анатомиясы, физиологиясы, зоогигиенасы негіздері; оларды азықтандыру және өсіру қағидалары; жұптарды іріктеу техникасы; аналықтарды шағылыстыру, ұя дайындау және тууға дайындау қағидалары; аналық және асыл тұқымды қоян басы мен жас төлдерді күту және ұстау техникасы, есепке алу.

876. Жұмыс сипаттамасы: қымызды дайындау үшін дайындық жұмыстарын жүргізу; сүтті алғашқы өңдеу, ашытқыны араластыру, бөтелкелерді жабу; жуу және зарарсыздандыру заттарын берілген рецепті бойынша жасау; ыдыс пен сүтті алғашқы өңдеуге қолданылатын жабдықты жуу және зарарсыздандыру; сүтті қабылдау және есебін алу.

Параграф 2. Қымыз дайындаушы, 4-разряд.

877. Білуге тиіс: ферма жанындағы сүт зертханасының құрылымы мен жабдығы; сүт өнімін өндіруге арналған шикізат ретінде сүтке қойылатын Мемстандарт талаптары, сүтті алғашқы өңдеу технологиясы; сүтті алғашқы өңдеуге қолданылатын жабдықтың құрылымынжәне қызмет көрсету қағидалары; сүтті қабылдау және алғашқы өңдеу кезіндегі есепке алу және есептілік қағидалары.

878. Жұмыс сипаттамасы: қымызды дайындау процесін жүргізу; сүтті химиялық талдау; ашытқы әзірлеу және сүтті ашыту; қымызды машина тәсілімен дайындау, бөліп құю, суыту.

83. Жібек құртын әзірлеу жөніндегі зертханашы.

Параграф 1. Жібек құртын әзірлеу жөніндегі зертханашы, 2-разряд.

879. Білуге тиіс: сүттік құрамы мен физикалық-химиялық қасиеттері; сүтті химиялық талдау кезінде қолданылатын реактивтердің қасиеттері; сүт ақауы, оның алдын алу шаралары мен жою тәсілдері; сүтті химиялық талдау әдістері; микробиология негіздері және қымызды Мемстандарт талаптарына сәйкес дайындау технологиясы.

880. Жұмыс сипаттамасы: персе пілләсін кілеттер мен изолятордан түсіріп алу, персені сұрыптау, қанар қаптарға салып преске апару; сынама әзірлеу және талдау; пестик салынған ступкаларды, жабынды және заттық шыныларды жуу; жібек құртын жуу, кептіру, желге ұшыру және бөліп салу; жібек құртын тазалау: желімдеуші қабатын эмульсияланған қапшықтар мен табалардан қырып алу; эмульсияланған қағазды дайындау және қапшықтарды тігу; піллә партияларын біріктіру және кілеттерге, стеллаждарға салу, түсіру, қаптарға толтыру; жібек құртын сақтау қоймасының температурасын, ылғалдылығын тіркеу; жібек құртын қысқы сақтау; көбелекті қапшықтарды тізу, оларды ілу, түсіріп алу және грен салмаларын сұрыптау.

Параграф 2. Жібек құртын әзірлеу жөніндегі зертханашы, 3-разряд.

881. Білуге тиіс: жібек құртын жуу мен кептіру технологиясы; сынама әзірлеу және талдау тәсілдері; зертхана жабдығымен жұмыс істеу қағидалары.

882. Жұмыс сипаттамасы: көбелектерді жұптастыру, айыру және оларды изолятор мен қапшықтарға салу; пілләні тесіп қуыршақтарды алу, оларды сүрту; препараттарды микроскопиялауға дайындау; препараттарды микроскопиялау; көбелектерді бөлшекке бөлу, ступкаларға салу, механикалық сүрту; өндірістік бақылау; жібекшілерден пілләне сұрыптары бойынша қабылдап алу, оларды асыл тұқымды және аралас сұрыпқа бөлу; аппараттарда асыл тұқымды піллә партиясының жынысын айыру; жібек құрты үлгілерін іріктеу; персе пілләсін механикалық престерде, экспортқа арналған киптерді салып, таңбалай отырып престеу; пілләні сыдырғыш машинада тазалау.

Параграф 3. Жібек құртын әзірлеу жөніндегі зертханашы, 4-разряд.

883. Білуге тиіс: қуыршақтарды алдын ала зерттеу жүргізу тәсілдерін және микроталдау әдістері; пілләні сұрыптау және олардың жынысын анықтау қағидалары мен әдістері.

884. Жұмыс сипаттамасы: пілләнің сұрыптық құрамын анықтау және қуыршақтарды алдын ала зерттеу.

Параграф 4. Жібек құртын әзірлеу жөніндегі зертханашы, 5-разряд.

885. Білуге тиіс: тұт жібекшісі биологиясы негіздері; үлгі іріктеу және оларды талдауға дайындау тәртібі.

886. Жұмыс сипаттамасы: жазғы бағыттағы жібек құртын тұз қышқылы ертіндісінде өңдеу.

84. Шабандоз.

Параграф 1. Шабандоз, 5-разряд.

887. Білуге тиіс: тұз қышқылымен өңдеу технологиясы, өңдеу экспозициясы; жұмыс және титрлендірілген ертінді жасау тәсілдері.

888. Жұмыс сипаттамасы: экипажға жегілген аттарды айдау, оларды біліктілігі анағұрлым жоғары ат айдаушының басшылығымен жаттықтыру; жылқышылардың жылқыны күту, бағу және азықтандыру жұмыстарын бақылау; қоймадан инвентарь, жем және төсемді алып жылқышыларға беру; трен-бөлімше, тағалау, және жемазық ведомостары қызметкерлерінің жұмыс табелін жүргізу; қоймадан дәрі-дәрмектерді алу және оларды сақтау, ветеринар дәрігерінің нұсқауы бойынша пайдалану; жаттығу экипаждары мен әбзелдерін жұмыс жағдайында ұстау.

Параграф 2. Шабандоз, 6-разряд.

889. Жұмыс сипаттамасы: экипажға жегілген аттарды айдау; аттарды жаттықтыру жоспарын жасау; жаттығуларды ұйымдастыру және солардың нәтижелері бойынша бақылау жұмыстарын жүргізу; жылқыны азықтандырудың, күтудің және ұстаудың ветеринариялық-зоотехникалық ережелерінің орындалуын қамтамасыз ету; жылқының денсаулығы мен жай-күйін қадағалау; жылқыларды сынауға, жаттығуға дайындау және оларды өткізу; жылқыны аукционға дайындау және сонда көрсету; жылқының жұмыс есебін жүргізу; жылқыны ветеринарлық өңдеуге, бонитировкаға және сату кезінде бағалауға алып шығу; атқораның, жаттықтыру құралдарының жай-күйі мен жарамдылығын, бекітілген орынжай мен аумақтың санитарлық жағдайын қадағалау; қауіпсіздік

890. Білуге тиіс: анатомия, физиология, зоогигиена негіздерін; жемазық рациондарын жасау қағидалары; жем түрлерінің жемдік құндылығын; аттарды олардың атқаратын жұмысы мен жасына қарай азықтандыру қағидалары мен техникасы; алғашқы ветеринариялық көмек көрсету қағидалары; экипаждар мен әбзелдердің, қорғану айлабұйымдарының құрылымы; аттар тренингінің олардың жасына қарай негізгі әдістері; экипаж түрлерін және оларды құрастыру мен атты жегу қағидалары; желісті аттарды жүгірту, жаттықтыру және сынау қағидалары.

85. Тері өңдеуші.

Параграф 1. Тері өңдеуші, 3-разряд.

891. Білуге тиіс: аттарды жаттықтырудың ай сайынғы жоспарын жасау қағидалары; жаттығу жұмысын есепке алу тәсілдері; жылқыларды зауыттардағы сынауға, жаттығуға дайындау және оларды өткізу қағидалары; аттарды тағалау қағидалары.

892. Жұмыс сипаттамасы: ірі қара малдың, жылқының, қойдың, ешкі мен қоян ұшасынан теріні қолмен айлабұйымдарды пайдалана отырып түсіруді жүргізу; теріні қолмен немесе майсыздандыру станоктарының көмегімен майсыздандыру; теріні өңдеу және консервациялауды жүргізу.

Параграф 2. Тері өңдеуші, 4-разряд.

893. Білуге тиіс: түрлі жануарлар терілерінің қыл жабыны мен тері тінінің топографиясы мен құрылымы; жануарлардың өңделмеген терілерінің мемстандарттары; жануарлардың терілерін алғашқы өңдеу нұсқаулығы; терілерді алғашқы өңдеу цехында өндіріс кезіндегі қауіпсіздік техникасы мен санитариялық қағидалары.

894. Жұмыс сипаттамасы: аң терісін және каракөл қозылардың терісін қолмен айлабұйымдарды пайдалана отырып немесе теріні түсіру станоктарының көмегімен түсіруді жүргізу; теріні қолмен немесе майсыздандыру станоктарының көмегімен майсыздандыру; теріні ет кесіндісінен және шел майынан қолмен немесе таптауыш барабанда тазарту; қаракөл қозылардың терісін тұздау, кептіру және тұздан, қоспадан, ластан қолмен немесе механизмдердің көмегімен тазарту; ұлтабарды өңдеу; аң терілерін тиісті типтегі және мөлшердегі түзегіштерде түзеу; аң терілерін кептіру камераларында, барабандарда өңдеу; тарау, ақауларын кетіру, қолмен немесе механизмдердің көмегімен тазарту; аң терілерін қайталап түзеу және өңдеу.

86. Бұғы өсіруші.

Параграф 1. Бұғы өсіруші 3-разряд.

895. Білуге тиіс: түрлі аң және каракөл қозылар терілерінің қыл жабыны мен тері тінінің топографиясы мен құрылымы; түрлі аң және каракөл қозылардың өңделмеген терілерінің МЕМстандарттары; түрлі аң және каракөл қозылар жануарлардың терілерін алғашқы өңдеу жөніндегі қолданысағы нұсқаулықтар мен кеңестер; терілерді алғашқы өңдеу цехында өндіріс кезіндегі қауіпсіздік техникасы мен санитариялық қағидалары.

896. Жұмыс сипаттамасы: бұғы өсіру бригадасы мүшелеріне қызмет көрсету; тамақ пісіру, киім мен аяқ киімді жөндеу, шаңғыны тері қабатымен көмкеру, ұшаны түсіру және мүшелеу, отын мен мұз дайындау, мекенжайды жинау, жылжымалы үйді көшіп қонуға дайындау, оны орнату және басқа да жұмыстар.

Параграф 2. Бұғы өсіруші, 4-разряд.

897. Білуге тиіс: тамақ пісіру негіздері; тамақ пен инвентарьды сақтау қағидалары; киім мен аяқкиімді жөндеу, ұшаны түсіру және мүшелеу қағидалары; жылжымалы үйді күту, бөлшектеу және орнату тәртібі; отын мен мұз дайындау тәсілдері.

898. Жұмыс сипаттамасы: бұғыларды бағу, азықтандыру, суару және біліктілігі анағұрлым жоғары бұғы өсірушінің басшылығымен зооветеринарлық іс-шараларды жүргізуге қатысу; табыннан ажыраған немесе парктен шығып кеткен бұғыларды ұстау; жетекші және қосалқы бұғыларды жұмысқа және жүкпен жүруге үйрету; бұғы қайыратын иттерді үйрету; табынды жыртқыштардан қорғау; жыртқыштарды атып алу; тері киім мен аяқкиімді тігу.

Параграф 3. Бұғы өсіруші, 5-разряд.

899. Білуге тиіс: бұғыларды бағу және зооветеринарлық іс-шараларды орындау техникасы негіздері; бұғыларды, иттерді ұстап алу және үйрету әдістері; анатомия, физиология, зоогигиена, аурулар жөніндегі қарапайым деректерді, оларды емдеу және алдын алу шаралары; табынды жыртқыштардан қорғау тәсілдері; жем мен жайылым сипаттамалары; малды асылдандыру жұмысы негіздері; жеке гигиенаны, өндірістік санитария және өртке қарсы іс-шаралары.

900. Жұмыс сипаттамасы: бұғыларды бағу, азықтандыру, суару және шағылыстыру мен бұзаулауды, пантыларды кесуді жүргізу; бұғыларды ұсату және сою; бұғыны қосымша және интенсивті жемдеу; жайылу маусымы мен нақты ауа райын жағдайларын ескере отырып жайылым таңдау; мал басын көбейту іс-шараларын орындау; шағын габаритті, жылжымалы радиостансалар мен бұғыны бағумен байланысты вездеходтармен жұмыс істеу.

87. Мал өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы.

Параграф 1. Мал өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы, 2-разряд.

901. Білуге тиіс: бұғыларды бағу және зооветеринарлық іс-шараларды орындау техникасы негіздері; бұғыларды, иттерді ұстап алу және үйрету әдістері; анатомия, физиология, зоогигиена, аурулар жөніндегі қарапайым деректерді, оларды емдеу және алдын алу шаралары; жемнің, жайылымның типтері мен сипаттамалары, оларды ұтымды пайдалану, бұғыларды жаю, қосымша азықтандыру және бордақылау қағидалары; бұғылардың қоректік заттарға мұқтаждығы; бұғы өсіру және тұқымын асылдандыру негіздері; бұғыны сою және алғашқы өңдеу технологиясы; пантыларды дұрыс кесу және консервілеу қағидалары; көліктік бұғыларды пайдалану қағидалары мен техникасы; шағын габаритті, жылжымалы радиостансалар мен бұғыны бағумен байланысты вездеходтартар туралы жалпы деректер; қауіпсіздік техникасы, жеке гигиена, өндірістік санитария, өртке қарсы іс-шаралар; бұғы өсірудегі озық тәжірибе.

902. Жұмыс сипаттамасы: ірі қара мал мен жылқыларды қабылдап алу және және кезекшілік кезінде олардың сақталуын қамтамасыз ету, қажет болған жағдайда малды сою; ауру малдарды азықтандыру және суару; механизмдердің жұмысын қадағалау; жарамсыз механизмдерді жөндеу үшін кезекші слесарді немесе электромонтерді шақыру.

Параграф 2. Мал өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы, 4-разряд.

903. Білуге тиіс: өндірістік процестерді механикаландыру кезінде малды ұстау жағдайларына қойылатын негізгі талаптар; механикаландырылған жабдықтарды техникалық пайдалану қағидалары; аурулардың неғұрлым кең тараған түрлері және ауырған малға алғашқы жәрдем көрсетудің негізгі жолдары.

904. Жұмыс сипаттамасы: ірі қара мал мен жылқының бордақылаудағы және шағыстыруға дайындалатын мал басын күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстар; малды интенсивті бордақылауды, жоғары салмақ кондициясындағы төлдерді өсіруді жүргізу; малды азықтандыру, суару, жаю, тазалау, жемді әкелу және таратып бөлу; қиды шығару, төсемді ауыстыру, орынжайларды, өтпелерді жинау; қолданылатын механизмдердің жұмысын бақылау; қызмет көрсететін жабдыққа техникалық күтіп баптау, реттеу және күрделі емес ақауларын жою; ауырған малға алғашқы ветеринарлық көмек көрсету; малды қабылдап алу, өлшеу және айдап бару; орынжайларды зарарсыздандыру.

Параграф 3. Мал өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы, 5-разряд.

905. Білуге тиіс: механикаландыру жағдайында малды күту қағиадалары; интенсивті бордақылау, жоғары салмақ кондициясындағы төлдерді өсіру әдістері; механикаландырылған жабдықтардың құрылымын және оларды техникалық пайдалану қағидалары; аурулардың неғұрлым кең тараған түрлері және ауырған малға алғашқы жәрдем көрсетудің негізгі жолдары; малды жаюдың тәсілі мен қағидалары; шабындықты дұрыс берудің тәртібі мен нормасы және жайылымды пайдалану қағидалдары; негізгі жемазықтарды және олардың жемдік құндылығы; жемазықты малды азықтандыруға дайындау тәсілдері; малдың ақуызға, дәрумендер мен минералдық заттарға мұқтаждығы; зарарсыздандыру қондырғыларының құрылымы.

906. Жұмыс сипаттамасы: кешендер мен механикаландырылған фермалардағы сауын сиырларды, етті мал шаруашылығындағы аналық мал басын, механикаландырылған фермалардағы бұзаулы сиырларды, жас төлді, 4–6 айлық профилакторлық және сүт еметін кезеңдегі бұзауларды күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстар; сиырлардың сүттілігін арттыру, бұзау алу және олардың сақталуын жақсарту, малды теңгерімді қоректік жемазықпен қоректенду жөніндегі іс-шараларды орындау; малды азықтандыру, суару, жаю, тазалау; сиырларды секциялардан сауу қондырғыларына әкелу; малды сауу қондырғыларынан әкету; сиырлардың секцияларды дұрыс орналасуын бақылау; ауру сиырларды анықтау және сұрыптау; ірі қара мал мен жылқыны мал өсіру кешендері мен бордақылау алаңдарында бордақылау; сиырларды қолжан ұрықтандыру пункттеріне айдап әкелуге және сиыр қораға қайта айдап әкетуге көмектесу; бұзауларға асыраушы сиырды іріктеу; малды ветеринарлық өңдеуге және емдеуге көмектесу, буаз сиырларды қадағалау; бұзауларды қабылдап алу және сиыр бұзаулаған кезде малшылардың саууына көмек көрсету; мал моциондары мен серуендерін жүргізу.

Параграф 4. Мал өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы, 6-разряд.

907. Білуге тиіс: фермаларда қолданылатын механизмдердің құрылымы; механизмдерді күн сайын және кезеңдік техникалық баптау жүргізудің тәртібі; сауын және бордақыланатын табынды, сауын сиырлар мен бұзауларды жазғы және қысқы уақытта бағудың негізгі талаптары мен прогрессивті әдістері; жоғары сапалы сүт алудың, бұзаулаған және жаңа бұзаулаған сиырларды күтіп бағу қағидалары; сиырды бұзаулату қағидалары; жас төлді түрлі типтегі орынжайларда ұстау және бағу технологиясының ерекшеліктері; қызмет көрсететін мал басының өнімділігін арттыру әдістері; ересек мал мен бұзаулар ауруының алдын алу; бұзауларды топтарға жасақтау кезіндегі негізгі зоотехникалық талаптар; микроэлементтерді пайдалану қағидалары; мал тұқымын асылдандыру және зоотехникалық есепті жүргізу қағидалары; мал шаруашылығы өнімдерін өндірістік негізде өндіру технологиясы.

908. Жұмыс сипаттамасы: жас төл мен сиырларды кешендердегі бұзаулау бөлімшесінде өсіру және күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстар; бұқаларды күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстар; төлдің орташа тәуліктік салмақ қосуын арттыру, малды теңгерімді қоректік жемазықпен қоректенду жөніндегі іс-шараларды орындау; малды азықтандыру, суару, жаю, тазалау; салмағы мен жасы біркелкі төл топтарын қалыптастыру; бұзауларға сүтті дайындау және беру; жемазықты секциялар бойынша тасымалдау және транспортердің көмегімен таратып бөлу; орынжайлардағы автоматты желдету және жылу жүйесін басқару; механизация және автоматика құралдарын реттеу мен техникалық күтуді жүргізу, кешен орынжайларындағы берілген микроклиматты ұстау.

88. Машинамен сауу операторы.

Параграф 1. Машинамен сауу операторы, 5-разряд.

909. Білуге тиіс: ірі қара малдың анатомиясы мен физиологиясы негіздері; жемазықтың негізгі түрлері және олардың жемдік құндылылығы; фермаларда қолданылатын механизмдердің құрылымы; механизмдерді күн сайын және кезеңдік техникалық баптау жүргізудің тәртібі; сауын және бордақыланатын табынды, сауын сиырлар мен бұзауларды жазғы және қысқы уақытта бағудың негізгі талаптары мен прогрессивті әдістері; жоғары сапалы сүт алудың, бұзаулаған және жаңа бұзаулаған сиырларды күтіп бағу қағидалары; сиырды бұзаулату қағидалары; жас төлді түрлі типтегі орынжайларда ұстау және бағу технологиясының ерекшеліктері; қызмет көрсететін мал басының өнімділігін арттыру әдістері; мал тұқымын асылдандырудың есебін ұйымдастыру жөніндегі қарапайым деректері.

910. Жұмыс сипаттамасы: сиырларды өнімділігі орта есеппен бір сиырдан жылына 3,5 мың кг жоғары екі аппаратпен немесе өнімділігі орта есеппен бір сиырдан жылына 3,5 мың кг дейінгі үш немесе одан да көп аппаратпен машинамен сауу; биелерді, қойларды машинамен сауу; малдың желінін уқалау, жуу, сүрту және сүттің толық әрі жылдам сауылуы мен тазалығын қамтамасыз ететін басқа да операциялар; сиырларды изоляторда машинамен сауу; малдың желінін маститке тексеру және күту мен маститпен ауырудың алдын алу жөніндегі санитариялық-ветеринариялық жұмыстарды жүргізу; сиырларды машинамен сауу қағидаларын сақтау; аппараттарды қосу және ажырату, олардың пульсация жылдамдығын тексеру және жұмысын бақылау; малдарды машинамен қосымша сауу; малдың ұсталуын жақсарту, сиырлардың сүттілігін арттыру, бұзау алу және олардың сақталуын жақсарту, малды теңгерімді қоректік жемазықпен қоректенду жөніндегі іс-шараларды орындау; сауу аппараттарын бөлшектеу және құрастыру жуу және зарарсыздандыру, оларды техникалық күту және ақауларын жою; жемазықты таратып беру; оттықтарды, сиырларды тазарту; сүт ыдыстарын жуу және орынжайды жинау; ветеринар мамандарға малды емдеуге, жасанды ұрықтандыруға, алдын алу шараларын өткізуге көмек көрсету; сүт фермасында ветеринариялық-санитариялық қағидаларын сақтау.

Параграф 2. Машинамен сауу операторы, 6-разряд.

911. Білуге тиіс: сауу аппараттарының құрылымы мен пайдалану қағидалары; сауу аппараттарын бөлшектеу және құрастыру жуу және зарарсыздандыру, оларды техникалық күту және ақауларын қағидалары; машинамен сауу техникасын; малды азықтандыру, суару және ұстау қағидалары мен нормалары; жемазық беру тәртібі; малдың ақуызға, дәрумендер мен минеральдік заттарға деген мұқтаждығы; сиырлардың сүт өнімділігін арттыру әдістері; жоғары сапалы сүт алуды қамтамасыз ететін шаралар кешені; сүтті суыту техникасы; малды бұзаулауға, құлындауға және қоздауға жіберудің және оны дайындаудың мерзімі мен әдісі; ауырған малға алғашқы ветеринарлық көмек көрсету қағидалары; малдың желінін маститке тексеру және күту мен маститпен, бруцеллезбен, аусылмен және басқа да ауру түрлерімен ауырудың алдын алу жөніндегі санитариялық-ветеринарлық жұмыстарды жүргізу қағидалары; қолдан ұрықтандыру негіздерін және аналықтарды ұрықтандыруға дайындау қағидалары. Өнімділігі орта есеппен бір сиырдан жылына 3,5 мың кг дейінгі екі аппаратпен сауу кезінде – 4-разряд.

912. Жұмыс сипаттамасы: cиырларды өнімділігі орта есеппен бір сиырдан жылына 3,5 мың кг жоғары үш немесе одан да көп аппаратпен машинамен сауу және сауу алаңдары мен басқа да жоғары өнімді сүт сауу қондырғыларында сауу; сиырлардың сүттілігін арттыру, бұзау алу және олардың сақталуын жақсарту жөніндегі іс-шараларды орындау; сиырларды бұзаулайтын бөлімшеде және қашарларды машинамен сауу; қашарларды машинамен саууға үйрету; вакуумды насос пен аппараттарды қосу және вакуум режимін тексеру; концентрацияланған жемазықты дозалау және механизмдердің көмегімен оттықтарға беру; малдың толық сауылуын тексеру; сауу алаңдары мен қондырғыларын реттеу және техникалық баптау, ақауларын жою; малдың желінін маститке тексеру және күту мен маститпен ауырудың алдын алу жөніндегі санитарлық–ветеринарлық жұмыстарды жүргізу; сиырларды машинамен сауу ережесін сақтау; малдың төлдеуінің басталуын анықтау және жаңа туған төлді қабылдау; жаңа туған төлді сүрту және кіндігін күйдіру; жаңа туған төлді кілетке және профилакторийге жеткізу; сиырды бұзаулағаннан кейін күту; бұзаулаған сиырдың желінін емдік препараттармен өңдеу; мал дәрігерінің нұсқауы бойынша жаңа туған төлге дәрі беру; жаңа туған төлді сүрту кварцты шаммен сәулелендіру; сиырларды тазалау.

89. Қой өсіру кешендері мен механикаландырылған фермаларының операторы.

Параграф 1. Қой өсіру кешендері мен механикаландырылған фермаларының операторы, 2-разряд.

913. Білуге тиіс: әртүрлі стационарлық және жылжымалы сауу алаңдары мен қондырғыларының, сүт құбырының, вакуумді насостардың, тоңазыту қондырғыларының, сүтті жинау мен сақтауға арналған танкілердің құрылымы, олардың жұмысқа қосу қағидалары; сауу аппараттарының құрылымы мен пайдалану қағидалары; сауу аппараттарын бөлшектеу және құрастыру жуу және зарарсыздандыру, оларды техникалық күту және ақауларын қағидалары; жуу заттарының дозасы; машинамен сауу техникасы мен қондырғыларын жуу мен зарарсыздандырудың тәртібі; малдың анатомиясы мен физиологиясы негіздері; желіннің құрылымы; сүт қалыптасу және сүт беру физиологиясы; малды бұзаулау мерзімінің таянуы белгілері және жаңа туған төлді қабылдау қағидалары; сиырды бұзаулағаннан кейін күту, сиырдың желінін емдік препараттармен өңдеу қағидалары; түрлі жемазықтың жемдік құндылығын, оны берудің нормалары мен қағидалары; мал өнімі өнімділігін арттыру жолдарын және сүтті алғашқы өңдеу қағидалары; сүтті өндірістік негізде өндіру технологиясы.

914. Жұмыс сипаттамасы: кезекшілік уақытында малдың сақталуын қамтамасыз ету және қажетті жағдайда оларды сою; қойлар мен ешкілерді жалдау ванналары мен душ қондырғыларында жалдау процесін жүргізу; электрмен қырқу пунктіндегі электр моторларына, желдеткіш қондырғыларына қызмет көрсету; қойды механикаландырылған және қоймен қырқу кезінде кесу құралын қайрау және жетілдіру; механизмдердің жұмысын қадағалау; жарамсыз механизмдерді жөндеу үшін кезекші слесарді немесе электромонтерді шақыру.

Параграф 2. Қой өсіру кешендері мен механикаландырылған фермаларының операторы, 3-разряд.

915. Білуге тиіс: өндірістік процестерді механикаландыру кезінде малды ұсату жағдайларына қойылатын негізгі талаптар; қайрау станоктарының, жалдау ванналарының, электромоторлары мен басқа да қызмет көрсететін жабдықтың құрылымы, жұмыс режимі және пайдалану қағидалары; аурулардың неғұрлым кең тараған түрлері және ауырған малға алғашқы жәрдем көрсетудің негізгі жолдары; малды сою және терісін консервілеу қағидалары; электротехника жөніндегі қарапайым деректер.

916. Жұмыс сипаттамасы: пайдалану және мал тұқымын асылдандыру фермалары мен мал өсіру кешендерінде малды күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстарды біліктілігі анағұрлым жоғары оператордың басшылығымен жүргізу; жүнді престерде буып-түю; қырқу агрегаттарын, электрогенераторды, престер мен қойлар мен ешкілерді қырқуға арналған басқа да жабдықты баптау, монтаждау және бөлшектеу.

Параграф 3. Қой өсіру кешендері мен механикаландырылған фермаларының операторы, 4-разряд.

917. Білуге тиіс: ветеринария мен зоогигиена жөніндегі қарапайым деректер; қырқу агрегаттары, электрогенератор, престер мен қойлар мен ешкілерді қырқуға арналған басқа да жабдықты баптау, монтаждау және бөлшектеу қағидалары.

918. Жұмыс сипаттамасы: тұсақтарды, ісектерді, ересек қойларды пайдалану және мал өсіру кешендерінде, тұқымын асылдандыру фермалардағы бракқа шығарылған мал басын күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстар; малды азықтандыру, суару, қиын шығару; малдың ұсталуын жақсарту, қызмет көрсететін мал басына ұстауды жақсарту, олардың өнімділігін арттыру, және олардың сақталуын жақсарту жөніндегі іс-шараларды орындау; ауырған малға алғашқы көмек көрсету; қойлар мен ешкілерді электрмен қырқу машиналарында механикаландырылған әдіспен қырқу; орынжайлар мен құралдарды тазалау және жинау; орынжайларды зарарсыздандыруды жүргізу.

Параграф 4. Қой өсіру кешендері мен механикаландырылған фермаларының операторы, 5-разряд.

919. Білуге тиіс: кешенді механикаландыру кезінде малды ұстау технологиясы; қызмет көрсететін мал басының өнімділігін арттыру әдістері; ветеринария мен зоогигиена негіздері; негізгі жемдер мен олардың жемдік құндылықтары; азықтандыру нормалары, малдың ақуызға, дәрумендер мен минералдық заттарға мұқтаждығы; қолданылатын қырқу машиналарының, зарарсыздандыру қондырғылары мен басқа да жабдықтың құрылымы.

920. Жұмыс сипаттамасы: аналық қой басын, ешкілеоді, қойларды, қошқарлар мен 1,5 жасқа дейінгі тұсақтарды (тушаларды) пайдалану және мал өсіру кешендерінде күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстар; малды азықтандыру, суару, қиын шығару; қозы алу жүн қырқу және мал басының сақталуын жақсарту жөніндегі іс-шараларды орындау; түбітті ешкілерді тарау; қошқарлардан тұқым алу, қолдан ұрықтандыру кезінде көмек көрсету.

Параграф 5. Қой өсіру кешендері мен механикаландырылған фермаларының операторы, 6-разряд.

921. Білуге тиіс: аналықтарды, қошқарларды, жас төлді кешенді механикаландырылған жағдайда малды ұстау технологиясы; механикаландыру жабдықтарының құрылымы; жабдықтар мен механизмдерді басқару және баптау қағидалары; аналық қойлар мен ешкі басы, қошқарларды, жас төлді ұстауға қойылатын негізгі талаптар; жас төлді ұсату мен өсіру технологиясының ерекшеліктері; қозы алуды көбейту әдістері; қой мен ешкі ауруының алдын алу; антибиотиктер мен микроэлементтерді қолдану қағидалары; мал тұқымын асылдандыру және зоотехникалық есепті жүргізу қағидалары.

922. Жұмыс сипаттамасы: асыл тұқымды аналық қой басын, ешкілеоді, қойларды, қошқарлар мен 1,5 жасқа дейінгі тұсақтарды (тушаларды) фермалар мен мал өсіру кешендерінде күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстар; малды азықтандыру, суару, қиын шығару; асыл тұқымды мал басының сапасын жақсарту және төл алуды көбейту жөніндегі іс–шараларды орындау; қойлар мен ешкілерді электрмен қырқу машиналарында жылдамдатылған әдіспен механикаландырылған қырқу.

90. Малды ветеринарлық өңдеу жөніндегі оператор.

Параграф 1. Малды ветеринарлық өңдеу жөніндегі оператор, 5-разряд.

923. Білуге тиіс: асыл тұқымды аналықтарды, қошқарларды, жас төлді кешенді механикаландырылған жағдайда ұстау және өсіру технологиясы; асыл тұқымды қой басының сапасын жақсарту әдістері; механикаландыру құралдарының құрылымы; жабдықтар мен механизмдерді басқару және баптау қағидалары; жылдамдатылған әдіспен механикаландырылған қырқу жолдары.

924. Жұмыс сипаттамасы: емдеу-алдын ала өңдеу, термометриялау, екпе жасау, мал мен құсты жаппай зерттеу кезінде диагностикалық препараттар енгізу; мал мен құстың ауруының және шығынын болдырмаудың алдын алу-ветеринариялық іс-шараларды орындау; изолятордағы ауру малдарды күту; малдарды емдеу кезінде ветеринар мамандарға көмек көрсету; жарақаттану, улану кезінде малдарға алғашқы көмек көрсету; жараларын өңдеу; малды пішу; төлдету кезінде және зерттеуге материал алу кезінде ветеринар мамандарға көмек көрсету.

91. Мал мен құсты жасанды ұрықтандыру операторы.

Параграф 1. Мал мен құсты жасанды ұрықтандыру операторы, 4-разряд.

925. Білуге тиіс: малдың анатомиясы мен физиологиясы негіздері; мал шаруашылығы өнімдерін өндірістік кешенде өндіру технологиясы қағидаты; құстар мен малдың анағұрлым кең тараған аурулары туралы негізгі деректерді және оларды диагностикалау қағидаттары; алдын алу және ауру малды емдеу шаралары; жиі қолданылатын емдік зарттар, олардың мал ағзасына әсері және малға беру тәсілдері; медикаменттерді, биопрепараттарды, зарарсыздандыру заттарын, инструменттермен зарарсыздандыратын техниканы сақтау және пайдалану тәртібі, малды жаппай егуді және басқа да ветеринарлық өңдеуді жүргізу тәртібі, егу құралдары, аспаптар мен аппараттар, оның ішінде аэрозольді вакциналау заттары; ветеринариялық-санитариялық қағидалар мен ветеринарлық заңнама негіздері; малдармен және улы заттармен жұмыс кезіндегі жеке гигиена қағидалары.

926. Жұмыс сипаттамасы: жасанды ұрықтандыруға белгіленген мал мен құсты санитариялық өңдеуді жүргізу; жасанды ұрықтандыру пунктін таза ұстау; ұрықтандырылған мал мен құстың есебін жүргізу; орамалдар мен арнаулы киімді жуу; пунктті жылыту және жинау.

Параграф 2. Мал мен құсты жасанды ұрықтандыру операторы, 6-разряд.

927. Білуге тиіс: жабдықпен және реактивтермен жұмыс істеу қағидалары; малдарды ұрықтандыру мерзімдері; ұрықтандыру жолдары, мал мен құсты санитариялық өңдеу тәсілдері; сперманың сапасын бағалау әдістері.

928. Жұмыс сипаттамасы: аналықтардың бұзаулағаннан, қоздағаннан кейінгі күйін сыртқы белгілері бойынша анықтау; аталықтардан сперма алу; жасанды ұрықтандыруды жүргізу; стансаның, асыл тұқымды өсіру кәсіпорны алдында есеп беру.

929. Білуге тиіс: ауыл шаруашылық малдарын арнаулы дайындық кезінде алынатын жасанды ұрықтандыру әдістері мен негіздері; аталықтардан сперма алу қағидалары; оның сапасын бағалау; сперманы сақтау және тасымалдау қағидалары; мал мен құсты жасанды ұрықтандыру тәсілдері; ректальді зерттеу техникасы; криогенді жабдықты және сұйық азотты пайдалану қағидалары, құралдарды, аспаптарды, ыдыстарды стерилизациялау үшін медикаменттерді дайындау тәсілдері.

930. Кәсіптік орта білім талап етіледі.

92. Құс фабрикалары мен механикаландырылған фермалардың операторы.

Параграф 1. Құс фабрикалары мен механикаландырылған фермалардың операторы, 2-разряд.

931. Жұмыс сипаттамасы: жұмыртқаны жабдықтарды пайдалана отырып сұрыптау және калибрлеу; былғанған жұмыртқаларды жұмыртқа жуғыш машианада жуу; жұмыртқаны таңбалау, салу және буып-түю; тараны буып түю орнына беру; қораптарды жинау және буып түйілген өнімді жинау орнына беру; жабдық пен орынжайды жуу.

932. Білуге тиіс: жұмыртқаны санатқа жатқызудың техникалық шарттары, оны сұрыптау, таңбалау, буып-түю, сақтау және тасымалда қағидалары; жұмыртқа сұрыптайтын және жұмыртқа жуатын машиналардың құрылымы мен пайдалану шарттары.

Параграф 2. Құс фабрикалары мен механикаландырылған фермалардың операторы, 3-разряд.

933. Жұмыс сипаттамасы: құстарды ұстау және кілеттерге немесе жәшіктерге орналастыру; құс қорасын құсты ұстауға дайындау, терезелерді қараңғылау, секцияларда перде орнату; құстар салынған жәшіктерді көлікке әкелу және тиеу; ұсталған құстарды басқа цехқа беру немесе союға жіберу.

934. Білуге тиіс: жасы мен жынысына, топтың өндірістік нысанына қарай құстардың ерекшелігі; құстарды ұстау және көлікке тиеу тәсілдері.

Параграф 3. Құс фабрикалары мен механикаландырылған фермалардың операторы, 4-разряд.

935. Жұмыс сипаттамасы: бақылау ұясындағы ұяның нөмірі, тауықтың нөмірі мен жұмыртқалаған күні белгіленген жұмыртқаны жинау; жұмыртқаны қоймаға тапсыру; құс топтарын жасақтауға және сақиналауға қатысу; құстарды бракқа шығару; жұмыртқаны мемстандарт бойынша сұрыптау; құстарды азықтандыру машиналарының көмегімен суару және азықтандыру; жұмыртқаны зарарсыздандыру, сәулелендіру және инкубаторға салу; жұмыртқаларды бақылап қарау және жарамсыздарын бракқа шығару; орынжайлар мен инкубаторларда белгіленген температура режимін, ылғалдылық пен газ ауысуын сақтау; науаларды инкубациялық шкафтан шығару шкафтарына ауыстыру; балапан салынған науаларды алу; шыққан балапандарды сұрыптау және сәулелендіру; әлсіз балапандарды санау және кәдеге жарату; жәшіктерді дайындау және сөткелік балапандарды шаруашылықтарға жіберу үшін буып–түю; инкубаторды тазалау және оны қайтадан жұмыртқа салуға дайындау, жабдықты, тараны, орынжайды жуу; жабдық пен механизмдерге техникалық қызмет көрсету; орынжайды зарарсыздандыру.

936. Білуге тиіс: әртүрлі құстардың жұмыртқасын түрлі маркадағы, типтегі инкубаторларда инкубациялау технологиясы және олардың құрылымы; инкубаторияның техникалық жабдығын техникалық басқару және қызмет көрсету техникасы; инкубациялауды биологиялық бақылау әдістері; инкубациялық цехтарға арналған ветеринариялық-санитариялық нұсқаулық; зарарсыздандыру қондырғысының құрылымы.

Параграф 4. Құс фабрикалары мен механикаландырылған фермалардың операторы, 5-разряд.

937. Жұмыс сипаттамасы: жерде ұсталатын өнеркәсіптік табындағы ересек құс басын, өнеркәсіптік табындағы жас құстар мен бройлерлерді күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстар, құстарды суару және азықтандыру; құс өнімділігін арттыру, оны теңгермелі қоректік заттармен азықтандыру жөніндегі іс-шараларды орындау; құстарды сұрыптау, іріктеу және бракқа шығару; жұмыртқаны жинау және тапсыру; алдын алу және емдеу шараларын жүргізуге қатысу; қиды шығару; орынжайды жинау, суарғыштарды жуу, науаларды тазалау; барлық механикаландыру құралдарын басқару; жабдықты баптау, реттеу және ұсақ жөндеу; ауа алмасуын, құстарға арналған орынжайдағы температура мен ылғалдылықты реттеу; жұмыртқаны ұялар мен тауықтар бойынша есепке алу, желілер бойынша іріктеу жөніндегі жұмысты орындау; асыл тұқымды құстарды жасақтау, жұмыртқаларды өлшеу және инкубациялық науаларға аналық нөмірі бойынша салу; балапанжарды дәне ересек құстарды өлшеу; балапандарды науадан алу және сақиналау; белгіленген құжаттаманы жүргізу.

938. Білуге тиіс: ауылшаруашылық құстарының анатомиясы мен физиологиясы негіздері; балапандар мен ересек құс басын ұстау және бройлерді өнеркәсіптік негізде өсіру технологиясы мен озық тәжірибесі; аспаптар мен аппаратура құрылымы; қызмет көрсететін құс басының өнімділігін арттыру әдістері; техникалық күту қағидалары; жемазық рационына қойылатын негізгі талаптар; жемазық дайындау тәсілдерін; жемді берудің нормасы мен тәртібі; қызмет көрсететін құс түрінің ақуызға, дәрумендерге және минералдық заттарға мұқтаждығы; құс шаруашылығындағы ветеринариялық-санитариялық талаптар; асыл тұқымды құс есебі құжаттамасын жүргізу қағидалары.

Параграф 5. Құс фабрикалары мен механикаландырылған фермалардың операторы, 6-разряд.

939. Жұмыс сипаттамасы: тор ұяда өсірілетін құстарды, асыл тұқымды балапандар мен селекциондық-асыл тұқымды табындағы құстарды күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстар, құстарды суару және азықтандыру; қиды шығару; асыл тұқымды құс өнімділігін арттыру, оны теңгермелі қоректік заттармен азықтандыру жөніндегі іс-шараларды орындау; бонитировкаға қатысу; жұмыртқаларды кростары, желілері бойынша сұрыптау; тәуліктік балапандарды сапасына қарай сұрыптай отырып жынысы бойынша бөлу.

940. Білуге тиіс: тор ұяда өсірілетін құстар, асыл тұқымды балапандар мен селекциондық-асыл тұқымды табындағы құстарды кешенді механикаландыру жағдайында тор ұяда өсіру технологиясы; қызмет көрсететін құс басының өнімділігін арттыру әдістері; тор ұяда өсіру кезінде қолданылатын жабдықтардың құрылымы және оларға қызмет көрсету; асыл тұқымды құс өсірудің және ұстаудың ерекшеліктері; селекциялық-тұқымды асылдандыру жұмысының негізгі әдістері; құстың жеке бағалау және іріктеу белгілері; тауық желісінің негізгі кростары; жарық беретін механика құралдарын басқару қағидалары; балапандарды сапасы мен жынысына қарай сұрыптауға қойылатын зоотехникалық талаптар.

93. Шошқа өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы.

Параграф 1. Шошқа өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы, 2-разряд

941. Жұмыс сипаттамасы: шошқа басын қабылдап алу, кезекшілік кезінде олардың сақталуын қамтамасыз ету, қажет болған жағдайда сою; механизмдердің жұмысын қадағалау; жарамсыз механизмдерді жөндеу үшін кезекші слесарьді немесе электр монтерді шақыру.

942. Білуге тиіс: өндірістік процестерді толық механикаландыру кезінде малды ұстау жағдайларына қойылатын негізгі талаптар; механикаландыру құралдарын техникалық пайдалану қағидалары; анағұрлым кең тараған аурулардың белгілері және ауырған малға алғашқы көмек көрсету жолдары.

Параграф 2. Шошқа өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы, 4-разряд.

943. Жұмыс сипаттамасы: кешенді механикаландыру кезінде мал шаруашылығы фермаларында бойдақ және супоросты шошқа басын бағу және күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстар; азықтандыру, суару, қиды шығару, орынжайды жуу және жинау; шошқалардың туу қабілетін жақсарту шараларын орындау; ауырған малға алғашқы көмек көрсету; жемазықты дозалау және таратып бөлу; механикадағы қарапайым ақауларды жою; шошқаларды қабылдап алу, өлшеу және айдап бару; орынжайды зарарсыздандыру.

944. Білуге тиіс: шошқалардың биологиялық ерекшеліктері; кешенді механикаландыру кезінде мал шаруашылығы фермаларында бойдақ және супоросты шошқа басын бағу технологиясы және прогрессивті әдістер; өндірістік процестерді толық механикаландыру кезінде малды ұстау жағдайларына қойылатын негізгі талаптар; механикаландыру құралдарын техникалық пайдалану қағидалары; шошқалардың ауруының алдын алу және негізгі зоогигиена талаптары; машиналар мен механизмдерді пайдалану және оларды күтіп баптау қағидалары.

Параграф 3. Шошқа өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы, 5-разряд.

945. Жұмыс сипаттамасы: кешенді механикаландыру кезінде мал шаруашылығы фермаларында бойдақ және супоросты аналық шошқаны, аталық қабандарды, жөндеу төлдерін мен бордақыдағы шошқаларды бағу және күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстар; жемазықты дозалау және таратып бөлу, азықтандыру, суару, қиды шығару, орынжайды жуу және жинау; шошқа төлін көбейту шараларын орындау; шошқаны теңгермелі қоректік жем мен интенсивті бордақылауды жүргізу; жұмыстарды орындау кезінде технология талаптарын сақтау. Машиналар мен механизмдерді техникалық күту. Бордақыдан алынған шошқаларды тиеу және ет комбинатына жіберу.

946. Білуге тиіс: шошқалардың анатомиясы мен физиологиясы жөніндегі негізгі деректер; толық кешенді механикаландыру кезінде шошқа басын бағу технологиясы және прогрессивті әдістер; зооветеринарлық қағидалар; антибиотиктерді, медикаменттер мен микроэлементтерді пайдалану қағидалары; машиналар мен механизмдерді реттеу және техникалық күту қағидалары.

Параграф 4. Шошқа өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы, 6-разряд.

947. Жұмыс сипаттамасы: кешенді механикаландыру кезінде мемлекеттік мал өсіру кешендерінде төлдеген аналық шошқаларды, ембейтін торайларды; аталық қабандарды, торай емізетін аналық шошқалар мен емшектен айырылған торайларды бағу және күту жөніндегі механикаландырылған жұмыстар; жемазықты дозалау және таратып бөлу, азықтандыру, суару, қиды шығару, орынжайды жуу және жинау; жұмыстарды орындау кезінде технология талаптарын сақтау; шошқа төлін көбейту, орташа күндік салмақ қосуын көбейту және төлді сақтау мақсатында шошқаны теңгермелі қоректік жеммен азықтандыру шараларын орындау; шошқа фермаларында қолданылатын машиналар мен механизмдерді техникалық күтуді жүргізу.

948. Білуге тиіс: шошқалардың биологиялық ерекшеліктері, олардың анатомиясы мен физиологиясы, толық механикаландырылған жағдайда төлдеген аналық шошқалар, ембейтін торайларды, аталық қабандарды, торай емізетін аналық шошқалар мен емшектен айырылған торайларды бағу және күту технологиясы; жөніндегі негізгі деректер; шошқалардың ауруының алдын алу және негізгі зоогигиена талаптары; механикаландыру құралдарын техникалық пайдалану қағидалары және оларға техникалық қызмет көрсету.

94. Жем дайындау цехының операторы.

Параграф 1. Жем дайындау цехының операторы, 3-разряд.

949. Жұмыс сипаттамасы: аппараттардың, механизмдердің көмегімен малдарға, аңдар мен құстарға арналған жемді жем репептері бойынша дайындау; суды, барды мен басқа да сұйықтарды құбыр бойынша беру; тамақ қалдықтарынан бөгде заттарды алу жөніндегі механизмдер мен айлабұйымдарға қызмет көрсету; жабдықтың жұмысындағы ақауларды анықтау және жою; техникалық күту; жабдықты реттеу.

950. Білуге тиіс: жемнің құрамы мен жұғымдылығы, жем рациондары; жануарлардың қоректік заттарға мұқтаждығы; қолданылатын машиналар мен механизмдердің құрылымы; тамақ қалдықтарынан бөгде заттарды алудың техникасы мен технологиясы; жабдықтың жұмысындағы ақауды жою тәсілдері.

Параграф 2. Жем дайындау цехының операторы, 4-разряд.

951. Жұмыс сипаттамасы: жемді рациондар мен арнаулы рецептер бойынша, сондай-ақ ақуыз және басқа да компоненттері бойынша теңгермелі жемдерді дайындау; жем массасын қазандарда сығымдалған ауамен термиялық өңдеу, араластыру; бу қысымын манометр бойынша қадағалау; дайын жемді бункер жинауышқа қысымды ауаның көмегімен беру; жемді дайындаудың сапасы тексеру және бақылау; құрама жемді, майы алынбаған сүтті алмастырғышты, премикстерді дайындау; құрама жемді мемлекеттік кешендердегі сауу қондырғыларды дозалау және механикаландырылған таратып беру.

952. Білуге тиіс: малдардың, аңдар мен құстардың ас қорыту анатомиясы мен физиологиясы, жемнің сіңуі; жемге мұқтаждық және азықтандыру нормасы, рациондардың жалпы жұғымдылығы, жануарларға арналған ақуыз, минеральдік қаттар мен дәрумендер мөлшері; арнаулы рецепт бойынша жем дайындау тәсілдері мен технологиясы.

Параграф 3. Жем дайындау цехының операторы, 5-разряд.

953. Жұмыс сипаттамасы; ішек-қарыннан, балықтан, тамақ қалдықтарынан құрама, қатты және шырынды жемдерді, фарштар мен басқа да жем түрлерін механикаландырылған дайындау және таратып бөлу; механизация және автоматика құралдарын бақылау-өлшеу аспаптарын пайдалана отырып басқару; жем жасау машиналары мен дозалаушы қондырғыларды техникалық күту және реттеу; машиналар мен агрегаттардың ақауларын анықтау; автоматты құрылғыларды жемді берілген таратып бөлу бағдарламасына сәйкес реттеу.

954. Білуге тиіс: жем жасау машиналары мен дозалаушы қондырғылардың, жем жасау жөніндегі өндірістік процестерді механикаландыру құралдарының құрылымы мен пайдалану қағидалары; жабдықты реттеу және оған техникалық қызмет көрсету қағидалары; ақауларды жою тәсілдері; жем қоспасы, құрама жемді, майы алынбаған сүтті алмастырғышты, премикстерді дайындаудың технологиялық процесі және оларды беру қағидалары; ауыл шаруашылық малдарының, аңдардың жемдеумен байланысты болатын негізгі аурулар; мал шаруашылығын өнеркәсіптік негізде жүргізу негіздері.

Параграф 4. Жем дайындау цехының операторы, 6-разряд.

955. Жұмыс сипаттамасы: қатты және шырынды жемді басқару пультінің көмегімен таратып бөлу; жем желілері механизмдерін қарау және тексеру; жем желілерін жем қалдықтарынан тазарту; дозаторларға жем толтыру; жемді рационға сәйкес секциялар бойынша таратып беру; дозаторларды майлау; механизмдердің жұмысындағы ақауларды слесарь-жөндеушілермен бірлесіп жою.

956. Білуге тиіс: жем желілерін басқару пультінің, жем жасау машиналары мен дозалаушы қондырғылардың және жем жасау жөніндегі өндірістік процестерді механикаландыру құралдарының құрылымы мен пайдалану қағидалары; жабдықты реттеу және техникалық қызмет көрсету қағидалары; негізгі ақауларды жою тәсілдері.

95. Кәсіпшілік аңшы.

Параграф 1. Кәсіпшілік аңшы, 4-разряд.

957. Жұмыс сипаттамасы: жабайы жануарларды атып алу және ұстап алу; кәсіпшілік өнімдерін алғаш рет өңдеу, консервілеу және бекітілген стандарттарға және техникалық жағдайларға сәйкес тапсыру; аңшылықтың жолдары мен соқпақтарын салу және базаларын жабдықтау; аңшылықтың жергілікті ережелерімен көзделген зиянды жануарларды құрту; қаруды, оқ-дәрілерді, қақпандарды және аулайтын басқа да қаруларды, мүліктерді, жабдықтарды тексеру; өздігінен аулайтын қаруларды орнату; жабайы жануарлардың санын есептеуге қатысу.

958. Білуге тиіс: жабайы жануарлардың биологиясы мен экологиясының негіздері; кәсіпшілік учаскесінің шекарасы; аң аулаудың мерзімдері мен қағидалары; кәсіпшілік өнімдерін алғаш рет өңдеу мен консервілеу тәсілдері; зиянды жануарлармен күресу тәсілдері; өндірістік санитария қағидалары.

Параграф 2. Кәсіпшілік аңшы, 5-разряд.

959. Жұмыс сипаттамасы: жабайы аңдарды атып алу және ұстап алу; аулау құралдарын дайындау және жөндеу; жабайы жануарларды қорғау және қайтадан молықтыру бойынша іс-шаралар өткізу; азық-түлік, өнім, жанар-жағар май және басқа материалдар қорын қыстауға қамдау орнына немесе кәсіпшілік учаскесінде орналасқан басқа пунктке жеткізуге қатысу; кәсіпшілік базаларын қайта консервациялау; байланыс көлік құралдары мен басқа техникалық құралдарды дайындау және тексеру.

960. Білуге тиіс: жабайы жануарлардың биологиясы мен экологиясының негіздері; аңшылық кәсіпшілігі өніміне арналған стандарттар мен техникалық жағдайлар; жабайы жануарларды қорғау және қайтадан молықтыру бойынша іс-шаралар өткізу тәртібі; өндірістік санитария қағидалары.

96. Ветеринариялық препараторшы.

Параграф 1. Ветеринариялық препараторшы, 3-разряд.

961. Жұмыс сипаттамасы: жануарлардың қалыпты және патологиялық ағзалары мен тіндерінен қималар, жақпалар мен зертханалық препараттар жасау; қоректендіру ортасын дайындау; зертхана жануарларына күтім жасау.

962. Білуге тиіс: жануарлар анатомиясы мен физиологиясы негіздері; құнарлы орта, жақпалар мен зертханалық препараттар жасау тәсілдері; зертханалық тәжірибеде қолданылатын консерванттар мен химиялық реактивтердің қысқаша сипаттамасы.

97. Жем жасаушы.

Параграф 1. Жем жасаушы, 1-разряд.

963. Жұмыс сипаттамасы: жем қайнатқыштарда, қазандарда, чандар мен пешпен қыздырылатын басқа да ыдыстарда су ысыту; судың ысуын қадағалау.

964. Білуге тиіс: өртке қарсы қауіпсіздік қағидалары; қызмет көрсететін жабдықтың жұмыс қағидаты мен пайдалану қағидалары.

Параграф 2. Жем жасаушы, 2-разряд.

965. Жұмыс сипаттамасы: жемді қайнату және бөктіру жөніндегі көмекші және дайындық жұмыстарын жүргізу; ыдыстарды суға толтыру; пасталарды, кисельді, айранды, тұндырманы, шөп ұнын дайындау; жемді, тамақ қалдықтарын жуу, араластыру, известеу, өсіру, ашытқылау, консервілеу, химиялық және бактериологиялық өңдеу, тамақ қалдықтарынан бөгде заттарды қолмен алу; шырынды жемді, концентраттар мен жануарлардан алынған жемді ұнтақтауышта, қол жетекті машиналарда немесе қолмен ұнтақтау, жармалау, тарту, кесу және шабу; тамыр өнімдерін машиналарды қолдана отырып жуу, ұнтақтау, бөктіру; жемді шұңқырлар мен траншеяларда витаминдеп өңдеу; жем қалдықтарын қайнату қазандарына салу; жемді транспортерлердің көмегімен таратып бөлу; мұнарадан, шұңқырлар мен траншеялардан, бурттардан қолмен алу; ыдысты жуу, қайнату қазандарын, чандарды тазалау; жем дайындау орындарын жинау; шұңқырлар мен траншеялардағы жемді гидротермиялық өңдеу.

966. Білуге тиіс: жемді қайнатудың, бөктірудің және гидротермиялық өңдеудің тәсілдері мен технологиясы; жемді химиялық және бактериологиялық өңдеу; қазандарға от жағу қағидалары; жемді дайындаудың санитариялық қағидалары; жемді, дәрумендерді, антибиотиктер мен басқа да препараттарды сақтау қағидалары.

Параграф 3. Жем жасаушы, 3-разряд.

967. Жұмыс сипаттамасы: жемді рецепті бойынша жасау; жем мен тамақ қалдықтарын жем бөктіргіште, қайнату қазандарында, чандарда қайнату, бөктіру және гидротермиялық өңдеу жөніндегі көмекші және дайындық жұмыстарын жүргізу; шырынды жемді, концентраттар мен жануарлардан алынған жемді ұнтақтауышта, электр жетекті машиналарда ұнтақтау, жармалау, тарту, кесу және шабу; су бөгеттерінен мал және өсімдік бағытындағы жемді дайындау; орынжайды, жабдықты, инвентарь мен тараны зарарсыздандыру; жем қалдықтарын алу және дайын өнімді фермаларға босату; жемді қабылдау және жұмсау есебін жүргізу; мұнарадан, шұңқырлар мен траншеялардан, бурттардан көтеру құрылғысының көмегімен алу.

968. Білуге тиіс: машиналар мен жабдықтың, өндірістік инвентардың, аспаптардың, өлшеу аспаптарының, ыдыстың, тараның құрылымы мен пайдалану қағидалары; оларды пайдалану және күту қағидалары; жемді дайындау қағидалары; түрлі компоненттерді жылумен өңдеу қағидалары, оларды салу кезектілігі; түрлі жыныстағы және жастағы жануарлар тобына жем дайындаудың ерекшеліктері; жемнің құрамы мен қоректілігі; мал мен құстың қоректік заттарға мұқтаждығы.

Параграф 4. Жем жасаушы, 4-разряд.

969. Жұмыс сипаттамасы: жемді арнаулы рецепті бойынша, сондай-ақ ақуыз мен басқа да компоненттері бойынша теңгермелі жемдерді жасау; жем массасын қазандарда араластыру және термиялық өңдеу; ішек–қарынды, балықты, тамақ қалдықтары мен тағы басқа шаю; жем цехындағы машиналар мен жабдыққа техникалық күтім жасау; рационға сәйкес тамақ қалдықтарының талап етілетін мөлшерін дайындау жөніндегі есептерді жүргізу.

970. Білуге тиіс: малдар, аңдар мен құстарға берілетін жемнің түрлері, олардың жұғымдылығы, ағзаға сіңуі мен маңызы; жануарлардың ақуызға, дәрумендер мен минералдық заттарға мұқтаждығы; қайнату қазандарын, жем дайындауға арналған жабдықтар мен машиналарды пайдалану қағидалары; жемді дайындау технологиясы және жем беру режимдері; жем рациондары және оларды малдарға жасау.

98. Жануарларды алып жүруші.

Параграф 1. Жануарларды алып жүруші, 3-разряд.

971. Жұмыс сипаттамасы: жөнелту, бару пункттерінде және автомашиналармен, теміржолмен, су көлігімен тасымалдау кезінде жануарлар мен құстарға ілесіп жүру, оларға қызмет көрсету және күзету; базаларда мал партияларын қабылдап алу және бару пунктіне айдап жүру; малды, құсты, инвентарь мен жемазықты жөнелту, бару пункттерінде жеткізу, тиеу, бару пунктінде түсіру; көлік құралдарында мал мен құсқа арналған орынжайларды жабдықтау және күтіп ұстау; малды дайындау және сою пунктіне айдап бару; мал мен құсты азықтандыру, суару және туалетін сақтау, малды бару жолында жаю; малды өлшеуге, ветеринарлық өңдеуге, сұрыптауға қатысу; жарақат алған мал мен құсқа алғашқы көмек көрсету; белгіленген құжаттаманы дайындау және мал мен құсты қабылдап алу-тапсыру актісі бойынша тапсыру.

972. Білуге тиіс: мал мен құсты қабылдап алу, тасымалдау және тапсыру тәртібі; жануарларды вагонға, автомашиналарға, су көлігіне тиеу, қызмет көрсету және орналастыру; орындалатын жұмыс шегінде, теміржолдардағы дабылдату нұсқаулығы; жол жүру бағыты және мал мен құсқа алғашқы жәрдем көрсету қағидалары, зоотехника мен ветеринария негіздері; малды айдау, жаю қағидалары мен азықтандыру рационы мен мерзімі; қабылдап алу-тапсыру құжаттарын ресімдеу қағидалары. Асыл тұқымды мал мен құсқа ілесіп жүру кезінде – 4-разряд.

99. Құс өсіруші.

Параграф 1. Құс өсіруші, 2-разряд.

973. Жұмыс сипаттамасы: құсты азықтандыру және күту жөніндегі қосалқы жұмыстарды орындау; құстарды кілеттерге орналастыру, оларды кілеттерден алу және бордақылауға беру; жемдегеннен кейін құстың жай-күйін қадағалау, құсты союға уақытында жіберу; түнгі уақытта құсты күту, осал құстарды анықтау және өлгендерін жинау; орынжайда берілген температура және ауа режимін сақтау; құстарды жаю; жұмыртқаны сұрыптау, калибрлеу және қолмен жуу; жұмыртқаны сұрыптау таңбалау, салу және буып-түю; өндірістік орынжайды және жұмыс орындарын жинау; кілетті және басқа да қызмет көрсететін жабдық пен инвентарьді тазалау, жуу.

974. Білуге тиіс: құсты азықтандыру және күту қағидалары; құстың ауруы белгілері; құсты ұстау және өсіру жағдайларына қойылатын зооветеринарлық және санитариялық негізгі талаптар; жұмыртқаны сұрыптау таңбалау, салу және буып-түю қағидалары; зарарсыздандыратын ертіндінің құрамы.

Параграф 2. Құс өсіруші, 4-разряд.

975. Жұмыс сипаттамасы: жерде ұстау кезінде өнеркәсіптік табындағы ересек құсты және өнеркәсіптік табындағы жас құстарды күту жөніндегі қол және ішінара механикаландырылған жұмыстар; жемді дайындау, оған микроэлементсалқы жұмыстарды орындау; құстарды кілеттерге орналастыру, оларды кілеттен мен басқа да қоспаларды салу; суарғышқа судың берілуін реттеу; қиды шығару, суарғышты жуу, науалар мен ұяларды тазалау; құс өнімділігін арттыру жөніндегі іс-шараларды орындау; құсты сұрыптау және бракқа шығару; жұмыртқаны жинау, салу сұрыптау таңбалау, салу, буып-түю және тапсыру; алдын алу және емдеу іс-шараларына қатысу; жабдықты техникалық күту; құстарға арналған орынжайда берілген температура және ауа режимін реттеу; құсты кілетте құстау кезінде табаларды тазалау.

976. Білуге тиіс: жерде және кілетте ұсталатын ауылшаруашылық құстарының анатомиясы мен физиологиясы негіздері; қызмет көрсететін құс өнімділігін арттыру әдістері; технологиялық жабдықты пайдалану ережесін және оларды күту қағидалары; жем берудің нормалары мен тәртібі; қызмет көрсететін құстардың ақуызға, дәрумендер мен минералдік заттарға мұқтаждығы.

Параграф 3. Құс өсіруші, 5-разряд.

977. Жұмыс сипаттамасы: тор ұяда өсірілетін өнеркәсіптік табындағы құсты, асыл тұқымды жас құстарды, аналық және селекциондық-асыл тұқымды табынды күту жөніндегі қол және ішінара механикаландырылған жұмыстар; азықтандыру, суару, қиды шығару; құс өнімділігін арттыру, оларды теңгермелі қоректі заттармен қоректендіру жөніндегі іс-шараларды орындау.

978. Білуге тиіс: тор ұяда өсіру кезінде қолданылатын тор ұя батарейлер мен жабдықтың құрылымы; асыл тұқымды құсты өсіру және күту жөніндегі ерекшеліктер; селекциондық-асыл тұқымды табынды күту жұмысының негізгі әдістері.

100. Ара өсіруші.

Параграф 1. Ара өсіруші, 3-разряд.

979. Жұмыс сипаттамасы: араларды күту және олардан өнім алу жөніндегі қосалқы және көмекші жұмыстарды орындау; араларды қыстықтан шығару; оларды бал жиынына дайындау және апару, омартада орналастыру; омарталарды алдына ала күту, жөндеу және бояу; рамкаларды керу және өсіру; ара шаруашылығы өнімін өңдеу; ұяларды жылыту; араларды азықтандыру және ұяны қысқа дайындау; ұяны, инвентарьды, зарарсыздандыру, аурумен және зиянкестермен алдын ала күресу іс-шараларын жүргізу; омартадағы және орынжайлардағы санитарлық-гигиеналық жағдайларды ұстау; орынжайларды, қоршауды, жабдықтар мен инвентарьды ағымдық жөндеу.

980. Білуге тиіс: ара отбасының құрамы; аналықтың, жұмысшы аралардың рөлі; ара отбасының жыл ішіндегі тіршілік-тынысы; омартаға, араны күтуде, бал жинауда және балауыз шикізатын қайта өңдеуде қолданылатын инвентарьға қойылатын талаптар; жабдықты пайдалану қағидалары; араларды қыстықтан шығару және қыстыққа қою техникасы.

Параграф 2. Ара өсіруші, 4-разряд.

981. Жұмыс сипаттамасы: тауарлы және тозаңдату омарталарында араларды күту жұмыстарды орындау; араларды тозаңдатылатын дақылдарға үйрету; хош иісті сироп дайындау және оны араларға беру; сотылардың сапасын, ұядағы аралардың саны мен балды, барлық жастағы отбасы мүшелерінің күші мен төлдеуін тексеру; ара фермасының, омартаның бал балансын жасау; ара отбасыларын отырғызу; отбасындағы араларды көбейту; ара отбасыларының көктемгі түгендемесін жүргізу; ара ауруымен және зиянкестермен алдын ала күресу; аналықтарды шығару және ауыстыру; омартадағы бал сотыларын іріктеу және оларды ашу; балды ағызып алу, ара шаруашылығы өнімін өңдеу; араларға қысқы және көктемгі уақытқа жемазық дайындау; омартадағы есепті жүргізу.

982. Білуге тиіс: ара өнімін өнеркәсіптік өндіру технологиясы; жекелеген ара жұптарының құрылымы мен биологиясы, олардың жем құрамы; күшті және жоғары өнімді ара отбасыларын ұстау әдістері; даланың, жайылымдар мен шабындықтардың маңызды бал беретін шөп түрлері; алудың негізгі типтері; әртүрлі ауылшаруашылық дақылдарын тозаңдату кезінде араларлы пайдалану ерекшелігі; ұяларды ұлғайту тәсілдері; араларды типтік ұяларды ұстау әдістері; араларды бал жинауға дайындау және апару тәсілдері; аналықтарды шығару және ауыстыру, араны қысқа дайындау және оларды қысқы кезеңде күту тәсілдері; ара балының құрамы мен қасиеттері; араны қыста қосымша қоректендіру, балды, балауыз шикізатын буып-түю және сақтау, оны қайта өңдеу тәсілдері, аурулармен және зиянкестермен алдын ала күресу шаралары.

Параграф 3. Ара өсіруші, 5-разряд.

983. Жұмыс сипаттамасы: аналық шығару, асыл тұқымды және тозаңдату–бал өндіру фермаларында, омарталарында араларды күту жұмыстарды орындау; аналықтарды шығару және ауыстыру; араларды тозаңдатылатын дақылдарға үйрету; тәрбиеленуші отбасмыларды дайындау және оларды азықтандыру; личинкаларға екпе салу, ара аналықтарын жұптастыру үшін нуклеустарды дайындау және аналықтарды отырғызу; өнімді аналықтарды іріктеу және оларды тапсырыс берушіге жөнелту; жасанды жолмен ара отбасыларын жасақтау, араларды бал жинауда және ауылшаруашылық дақылдарын тозаңдату кезінде араларды пайдалану; араларды тозаңдатылатын дақылдарға үйрету; ауру ара отбасыларын анықтау, оларды араларды және төл үлгілерін зерттеуге жөнелту; ара сүтін, прополисті, гүл тозаңын жинау; асыл тұқымды аналық шығарылатын омарталарда есеп құжаттамасын жүргізу.

984. Білуге тиіс: асыл тұқым өсіру ісі негіздері; аналық личинкалардың даму және азықтық режимі; өнім беретін және бермейтін аналықтардың белгілері; ара аналықтарын шығарудың жолдары мен техникасы; личинкалардың азық режимі; нуклеустарды қалыптастыру техникасы; пакетті ара өсіру, ара төлінің және ересек аралардың аурулары; аралардың улы химикаттардан улануы; ара ауруларымен күресу шаралары; ара сүтін, прополисті, гүл тозаңын жинау және сақтау тәсілдері.

101. Ветеринарлық санитар.

Параграф 1. Ветеринарлық санитар, 3-разряд.

985. Жұмыс сипаттамасы: емдік заттарды, жабдықты, инструменттерді, материалдарды жасау және дайындау; ауру және тәжірибелік жануарларды күту; тұяқтарды кесу, мүйізді алу және кесу, өнеркәсіптік құс шаруашылығында балапандардың тұмсығын кесу және күйдіру; жануарлардың тері қабатын паразиттерге қарсы өңдеу. Дератизация жүргізу; мал базасындағы малдың жай-күйін қадағалау; ветеринарлық емханадағы, зертханадағы, участке мен пункттегі санитарлық тәртіпті сақтау; карантин және ауру және ауру күдікті малдарды ветеринарлық дәрігердің нұсқауы бойынша оқшаулау жөніндегі іс–шараларды орындау; зертхана жануарларын күту.

986. Білуге тиіс: хирургиялық аспаптар мен материалдарды стерилизациялау қағидалары; жануарларға алғашқы көмек көрсету қағидалары; дәрілік заттарды беру тәсілдері; жануарлармен жұмыс кезінде, инструменттер мен жабдықтарды пайдалану кезінде жеке қауіпсіздік қағидалары.

Параграф 2. Ветеринарлық санитар, 4-разряд.

987. Жұмыс сипаттамасы: ветеринар мамандарға жануарларды аппараттар мен механизмдердің көмегімен жаппай егу, өңдеу, сондай-ақ жануарлардың денесін патологоанатомиялық жару, және утильдеу при кезінде көмек көрсету; вакциналау, зарарсыздандыру және дезинсекциялау; зарарсыздандыру ертінділерін әзірлеу; малдан қан сынамасын алу.

988. Білуге тиіс: малдың анатомиясы мен физиологиясы; малдың ауруын анықтау тәсілдері; жалпы алдын алу, аурудың себептері мен сыныптамасы; вакциналау әдістері; алдын алу іс-шараларын ұйымдастыру негіздері; зарарсыздандыру, бүріккіш және орынжайлар мен малды механикаландырылған өңдеуге арналған басқа да аспаптардың қондырғысының құрылымы.

102. Шошқа өсіруші.

Параграф 1. Шошқа өсіруші, 3-разряд.

989. Жұмыс сипаттамасы: шошқа басын күту жөніндегі көмекші жұмыстар; кезекшілдік кезінде туған торайларды қабылдау; аналықтар мен торайларды қосымша азықтандыру; ауырған малға алғашқы көмек көрсету және шошқаны бағы жөніндегі басқа да жұмыстарды орындау; оларды қабылдау, өлшеу және айдап бару; шошқа басының сақталуын қадағалау.

990. Білуге тиіс: шошқаны бағу және азықтандыру қағидалары; төлді алғашқы өңдеу және ауырған және төлдеген кезде алғашқы көмек көрсету қағидалары.

Параграф 2. Шошқа өсіруші, 4-разряд.

991. Жұмыс сипаттамасы: бойдақ және супорос аналықтарды, жөндеудегі төлдер мен бордақыдағы шошқаларды күту жөніндегі қол немесе ішінара механикаландырылған жұмыстар; азықтандыру, суару, қиды шығару және орынжайды жинау; төл алуды көбейту шараларын орныдау; шошқаны теңгермелі қоректік заттармен интенсивті бордақылау; оларды фермаларда бағудың зоогигиеналық нормаларын сақтау; аналықтарды шағылыстыруды жүргізу және қолдан ұрықтандыруға қатысу; аналықтарды күшіктеуге дайындау; ауырған малға көмек көрсету және аурудың, малдың өлім-жітімі мен ауруының алдын алу және емдеу шараларын жүргізуге көмектесу; бордақыланған малды өлшеу және ет комбинатына жөнелту.

992. Білуге тиіс: бойдақ және супорос аналықтарды, жөндеудегі төлдер мен бордақыдағы шошқаларды күту және азықтандыру қағидалары, технологиясы мен озық әдістері; жемнің құрамы мен қоректілігі және жем рациондарының құрылымы; жемді азықтандыру тәртібі; жануарлардың ақуызға, дәрумендер мен минералдық заттарға мұқтаждығы; қызмет көрсетілетін шошқа басының өнімділігін арттыру тәсілдері; жануарлардың жынысы-жасы бойынша ұстауға қойылатын зоогигиеналық талаптар; анағұрлым кең тараған ауру түрлері және ауырған малға алғашқы көмек көрсету әдістері; аурудың алдын алу жөніндегі ветеринариялық-санитариялық іс-шаралар; сойылатын мал кондициясы, шошқа өсіру техникасы; аналықтардың өнімділігін бағалау; төлдің аз болуы, аборттар мен қысыр қалудың негізгі себептері.

Параграф 3. Шошқа өсіруші, 5-разряд.

993. Жұмыс сипаттамасы: емізетін аналықтарды төлімен, 4 айға дейінгі еметін және ембейтін торайларды күту жөніндегі қол немесе ішінара механикаландырылған жұмыстар; торайларды азықтандыру, суару, қиды шығару және орынжайды жинау; малды ұстауды жақсарту, төл шығымын көбейту, төлдің сақталуын және орташа тәуліктік салмақ қосуын арттыру мақсатымен теңгермелі қоректік заттармен азықтандыру жөніндегі іс-шараларды орындау; механизмдердегі қарапайым ақауларды жою.

994. Білуге тиіс: шошқаның биологиялық ерекшеліктері, олардың анатомиясы мен физиологиясы негіздері; емізетін аналықтарды төлімен, 4 айға дейінгі еметін және ембейтін торайларды күтудің технологиясы мен озық әдістері; төл шығымын көбейту, төлдің сақталуын және орташа тәуліктік салмақ қосуын арттыру әдістері; қызмет көрсететін машиналар мен механизмдердің құрылымы, оларды пайдалану және күту қағидалары, оларды реттеу және техникалық қызмет көрсету қағидалары.

Параграф 4. Шошқа өсіруші, 6-разряд.

995. Жұмыс сипаттамасы: қабандарды күту жөніндегі қол немесе ішінара механикаландырылған жұмыстар; азықтандыру, суару, қиды шығару және орынжайды жинау; ветеринарлық өңдеуге қатысу; төл шығымын көбейту мақсатымен, малды ұстауды және теңгермелі қоректік заттармен азықтандыру жөніндегі іс-шараларды орындау; малды шағылыстыруды және моционын жүргізу; малға алғашқы көмек көрсету, орынжайды жинау және таға басқа жұмыстар.

996. Білуге тиіс: қабандарды күту мен азықтандырудың технологиясы мен озық әдістері; жыныстық жетілу белгілері; қабандарды пайдалану және олардан ұрық алу қағидалары.

103. Жүн мен мамықты сұрыптаушы.

Параграф 1. Жүн мен мамықты сұрыптаушы, 5-разряд.

997. Жұмыс сипаттамасы: жуылмаған жүн мен мамықты стандарт бойынша сұрыптау; жүннің түрін, жұқалығын (сапасын), ұзындығын, оның жай-күйін (қалыпты, кірлі, ақаулы және тағы басқа), мамықтың түрін анықтау (1-ші және 2-ші түтумен, донебаждық таралған); рунаны стандарт бойынша сыныптау кезінде сыныпқа немесе кіші сыныпқа жатқызу; қол жүнді түсі мен жай–күйіне қарай сұрыптау және біліктілігі анағұрлым жоғары сұрыптаушының басшылығымен жүннің ластану деңгейін айқындау.

998. Білуге тиіс: жүн мен мамықтың ассортименті мен техникалық жағдайы; жүннің және мамықтың түрі, жұқалығы, ұзындығы, жай-күйі, түсі, ластану деңгейін айқындау; буманы буып-түю қағидалары.

Параграф 2. Жүн мен мамықты сұрыптаушы, 6-разряд.

999. Жұмыс сипаттамасы: жуылмаған жүн мен мамықты стандарт бойынша сұрыптау; жүннің түрін, жұқалығын (сапасын), ұзындығын, оның жай-күйін (қалыпты, кірлі, ақаулы және тағы басқа), мамықтың түрін анықтау (1-ші және 2-ші түтумен, донебаждық таралған); рунаны стандарт бойынша сыныптау кезінде сыныпқа немесе кіші сыныпқа жатқызу; қол жүнді түсі мен жай-күйіне қарай сұрыптау; жүннің ластану деңгейін айқындау; сұрыптау бойынша алғаш есепке алуды жүргізу.

1000. Білуге тиіс: жүн мен мамықты дайындау стандарты мен техникалық шарттары; жүннің түрі, жұқалығы (сапасы), ұзындығы, оның жай-күйі, түсін айқындау белгілері; алғашқы есепті жүргізу тәртібі; буманы буып-түю және таңбалау қағидалары.

104. Аттарды жаттықтырушы.

Параграф 1. Аттарды жаттықтырушы, 6-разряд.

1001. Жұмыс сипаттамасы: жас малды мініп және жаттықтырып үйрету жұмыстарын ұйымдастыру; ерттеу, кордовой және бичевой жұмысы; жылқының тренингі мен физиологиялық жай-күйін бақылау және есепке алу; жылқыны тағалау есебін жүргізу; уақыт, қашықтық, қозғалыс жылдамдығы жүктемелеріндегі ерекшеліктерді ескере отырып, жылқыны жаттықтыру және сынау жоспарлары мен кестелерін жасау; жаттықтыру және сынау материалдарын есепке алу және талдау; жылқы әбзелін ұдайы тексеру; жылқылардың дәстүрлі жүлделерге, топтық жарыстарға және басқа да жаттығуларға қатысу өтінімдерін жасау; жүлдеге шабу диспозициясын құру; жылқыны көлік құралдарына тиеу мен түсіруді ұйымдастыру; шабандоздардың және жаттықтыру бөлімшесі атбегілерінің жұмысына басшылық ету.

1002. Білуге тиіс: жылқының тренингі анатомиясы, зоогигиенасы, физиологиясы; ветеринария негіздері; ипподромдағы асыл тұқымды жылқыларды тағалау мен сынау қағидалары; асыл тұқымды жылқыларды өсіру, ұстау және азықтандыру технологиясы.

105. Шопан.

Параграф 1. Шопан, 3-разряд.

1003. Жұмыс сипаттамасы: қой мен ешкі басын бағу жөніндегі қосалқы жұмыстар; саулықтар мен ешкілерді жайылымнан төлдеу бөлімшесіне жеткізу. Жем әкелу; төлдеу бөлімшесінде қозыларды азықтандыру, суару және күту жұмыстарына көмек көрсету; қойларды қырқымға, бонитировкаға және қырқымнан кейін зарарсыздандырушы ертіндіде жалдау; орынжайды жинау және зарарсыздандыру; қой қораны қидан тазарту; қиды қолмен кесу; мал ауруының алдын алу шараларына қатысу; мал басын қадағалау, сақманды қабылдау мен кезекшілік кезіндегі басқа да жұмыстар.

1004. Білуге тиіс: зоогигиена мен ветеринария жөніндегі қарапайым деректер; қойды қырқымға, бонитировкаға және беру техникасы; қырқымнан кейін қойды жалдау қағидалары; көлік құралдарының құрылымы және жүк тасу қағидалары; сақманды қабылдау мен төлдеу бөлімшесінде қозыларды күту қағидалары.

Параграф 2. Шопан, 4-разряд.

1005. Жұмыс сипаттамасы: қой басын, ешкілерді, қойларды, қошқарлар мен 1,5 жасқа дейінгі тұсақтарды (тушаларды) пайдалану және мал өсіру кешендерінде күту жөніндегі қолмен атқарылатын және ішінара механикаландырылған жұмыстар; малды азықтандыру, суару; мал басының өнімділігін арттыру және сақталуы мақсатында қызмет көрсететін мал басын ұстау және азықтандыруды жақсарту жөніндегі іс-шараларды орындау; сақманды қалыптасыру кезінде саулықтар мен қозыларды іріктеу; ауырған малға және қозылау кезінде көмек көрсету; саулықтар мен қозыларды санитариялық-гигиеналық баптау; қоздаған кезде саулықтарды күту; қозыларды басқа саулыққа жанастыру.

1006. Білуге тиіс: бекітілген мал басын азықтандыру, суару, күту және бағу қағидалары; негізгі жемдер және олардың жұғымдылық қасиеттері; азықтандыру нормалары; жануарлардың ақуызға, дәрімендер мен минералдық заттарға қажеттігі; қоздату және қозыларды өсіру технологиясы; ветеринария және зоогигиена негіздері; қызмет көрсетілетін қой басын арттыру әдістері; анағұрлым кең тараған ауру түрлері және ауырған малға алғашқы және дәрігерге дейінгі көмек көрсету жолдары.

Параграф 3. Шопан, 5-разряд.

1007. Жұмыс сипаттамасы: саулық қой басын, ешкілерді, қойларды, қошқарлар мен 1,5 жасқа дейінгі тұсақтарды (тушаларды) пайдалану фермаларында күту жөніндегі қолмен атқарылатын және ішінара механикаландырылған жұмыстар; малды азықтандыру, суару және жаю; қозы басын, жүн алуды көбейту және мал басының сақталуын жақсарту жөніндегі іс-шараларды орындау; түбітті ешкілерді тарау; қой мен ешкіні қолмен қырқу; жасанды ұрықтандыру кезінде операторларға тұқым алуға көмек көрсету.

1008. Білуге тиіс: саулық қой басын, ешкілерді, қойларды, қошқарлар мен төлдерді ұстаудың технологиясы мен озық әдістері; жас төлді ұстау мен өсіру технологиясының ерекшеліктері; қой мен ешкі ауруының алдын алу; қозы алуды көбейту әдістері; антибиотиктен мен микроэлементтерді қолдану қағидалары; зоотехникалық есеп жүргізу қағидалары; қолмен қырқудың технологиясы мен кезектілігі.

Параграф 4. Шопан, 6-разряд.

1009. Жұмыс сипаттамасы: саулық қой басын, ешкілерді, қойларды, қошқарлар мен 1,5 жасқа дейінгі тұсақтарды (тушаларды) асыл тұқымды мал фермаларында күту жөніндегі қолмен атқарылатын және ішінара механикаландырылған жұмыстар; малды азықтандыру, суару және жаю; асыл тұқымды саулық басының сапасын жақсарту және қозы алуды көбейту жөніндегі іс-шараларды орындау.

1010. Білуге тиіс: саулық қой басын, ешкілерді, қойларды, қошқарлар мен төлдерді асыл тұқымды мал фермаларында ұстаудың технологиясының ерекшеліктері; асыл тұқымды қой мен ешкінің сапасын жақсарту әдістері; асыл тұқымды мал өсіру және зоотехникалық есеп жүргізу қағидалары.

106. Жібек өсіруші.

Параграф 1. Жібек өсіруші, 2-разряд.

1011. Жұмыс сипаттамасы: жібек құртына арналған шөп пен сабанды дайындау, оларды құрты жолына жеткізу; жібек құрттығын сабаннан станоктарға бөлу; ораманы жазу және төсем қағазын кесу; 3-5 жастағы гусеницаларға арналған жемді дайындау, өңдеу және құрт жолына жеткізу; жібек құртын қолмен тазалау; ревендук тігу және оны стеллаждарға кигізу, көлеңкелі кептіру перделерін ілу; қабылданған жібек құртын дайындау пунткінің тарасына салу, оларды уақытша сақтау орнына немесе механикалық піллә кептіргішке (булы морилкаларға) апару, механикалық кептіргішке немесе булы морилкаларға салу, олардан түсіріп алу, жартылай кепкен жібек құртын көлеңкелі кептіру стеллаждарына апару; құрғақ жібек құртын қанар қаптарға таралау және бунтыларға салу, көлеңкелі кептіру стеллаждарындағы жібек құртын аудармалау, кара-пачаха пілләсін іріктеп алу.

1012. Білуге тиіс: жемдеу кезінде қолданылатын машиналар мен инвентардың құрылымы мен нысаны; жібек құртын кептірудің технологиялық режимі; кептірілген жібек құртының сапасына қойылатын талаптар; піллә кептіргіштің құрылымы мен нысаны.

Параграф 2. Жібек өсіруші, 4-разряд.

1013. Жұмыс сипаттамасы: тұт жапырағын дайындау, кіші және ересек жастағы тұт көбелегін солармен азықтандыру; төсемді ауыстыру, гусеница партияларын сиректеу және тегістеу; кіші жастағы тұт көбелегі гусеницаларын біріктіріп жемдеу үшін жылытылған камераларды дайындау және осы камераларда гусеницаларды жемдеу; камералардағы температура режимі мен ылғалды реттеу, орынжайлардағы ауаны желдету; тұт көбелегі гусеницалары ауруларымен күрес жөніндегі алдын алу шараларын жүргізу; орамаға дайын гусеницаларды құрттыққа қою; пілләні құрттықтан алу, сапасына қарай сұрыптау және жөнелту үшін буып-түю; жібек құртының ірі тобын құрттықтарда ұйымдастыру және шығару; тірілерін қатыру және сұрыптық жібек құрттарын піллә кептіру камераларында, конвейерлі және жәшікті піллә кептіргіштерде бумен кептіру; жібек құрты салынған арбаларды камераға кіргізу және кейін шығарып алу; камерада берілген температураны сақтау және режимге сәйкес қатыру процесін қадағалау.

1014. Білуге тиіс: азықтандыру кезінде қолданылатын машиналар мен инвентардың құрылымы мен нысаны; жібек құртының бай шығымын өсіру үшін қажетті шарттар; жібек құрты гусеницасының аурулары және олармен күресу шаралары; жібек құрты гусеницасының ауруларымен күресте қолданылатын улы химикаттар; жібек құртының аурулары мен зиянкестері және олармен күресу жолдары; улы химикаттардың түрлерін және оларды қолдану қағидалары; жібек құртын қатыру және кептірудің технологиялық режимі; кептірілген піллә сапасына қойылатын талаптар.

Параграф 3. Жібек өсіруші, 5-разряд.

1015. Жұмыс сипаттамасы: пілләні инкубациялау; табаларды дайындау; инкубаторийдағы берілген температура мен ылғалдылықты сақтау; тірілген гусеницаларды түсіріп алу, оларды азықтандыру және жібек құрттарына бөліп беру.

1016. Білуге тиіс: тұт жібек құрты биологиясының негіздері, пілләні инкубациялауды ұйымдастыруды және оның технологиясы; тірілген гусеницаларды азықтандыру қағидалары.

	Жұмыстар мен жұмысшылар кәсіптерінің бірыңғай тарифтік- біліктілік анықтамалығына (64-шығарылым) 1-қосымша

Жұмысшы кәсіптерінің алфавиттік көрсеткіші

Р/с №	Кәсіптердің атауы	Разряд диапазоны	Беті
Өсімдік шаруашылығы, су және орман шаруашылығындағы жұмысшылар кәсіптері
1.	Ағаш өсіруші	2-5	58
2.	Ауыл шаруашылығы өндірісінің тракторшы-машинисі	2-5; 7-8	58
3.	Бағбан	1-5	59
4.	Гүл өсіруші	1-4	59
5.	Диқан	1-4	60
6.	Жабық топырақ жабдығының операторы	1-4	60
7.	Жүзім өсіруші	2-4	61
8.	Зығыр өсіруші	1-5	62
9.	Кептіру құрылғыларының операторы	1-6	62
10.	Көкөніс өсіруші	1-4	63
11.	Егін өсіруші	1-5	63
12.	Күріш өсіруші	1-6	64
13.	Құлмақ өсіруші	3-4	65
14.	Қызылша өсіруші	3-6	65
15.	Саңырауқұлақ өсіруші	2-6	65
16.	Стационарлық сорғы станциясының машинисі	3-6	65
17.	Су бүріккіш құрылғысының машинисі	3-6	66
18.	Темекі өсіруші	2-3	66
19.	Тұқым өсіруші	1-5	67
20.	Шай өсіруші	2-5	68
21.	Эфир-зәйтүн өсіруші	1-4	68
Мал шаруашылығы
1	Сауыншы	4-6	69-70
2	Малшы	3-6	69-72
3	Жұмыс малын күтетін малшы	4-5	72-73
4	Жокей	5-6	73
5	Аң өсіруші	5-6	73
6	Жылқышы	3-6	74
7	Пантыларды консервілеуші	4	76
8	Қоян өсіруші	4-5	75-76
9	Қымыз дайындаушы	3-4	76
10	Жібек құрты жөніндегі зертханашы	2-5	77
11	Шабандоз	5-6	77-78
12	Тері өңдеуші	3-4	78-79
13	Бұғы өсіруші	35	79-80
14	Мал шаруашылығы кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2; 4-6	80
15	Машинамен сауу операторы	4-6	80-81
16	Қой шаруашылығы кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2-6	81-82
17	Малды ветеринарлық өңдеу операторы	5	88
18	Мал мен құсты жасанды ұрықтандыру жөніндегі оператор	4; 6	89
19	Құс фабрикалары мен механикаландырылған фермалардың операторы	2-6	90-92
20	Шошқа өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2; 4-6	92-94
21	Жемазық дайындау цехының операторы	3-6	94-95
22	Кәсіпшілік аңшысы	4-5	9596
23	Ветеринарлық препаратор	3	96
24	Жемазық дайындаушы	1-4	96-98
25	Малға ілесіп жүретін адам	3-4	98
26	Құс өсіруші	2; 4-5	98-99
27	Ара өсіруші	3-5	100-101
28	Ветеринарлық санитар	3-4	101-102
29	Шошқа өсіруші	3-6	102-103
30	Жүн мен түбітті сорттаушы	5-6	103-104
31	Аттарды жаттықтырушы	6	104
32	Шопан	3-6	105-106
33	Жібек өсіруші	2; 4-5	106-108

	Жұмыстар мен жұмысшылар кәсіптерінің бірыңғай тарифтік- біліктілік анықтамалығына (64-шығарылым) 2-қосымша

БТБА-ның "Мал шаруашылығындағы жұмыс" бөлімінде көзделген және олардың атауларын бұрын қолданыста болған 1997 жылы шығарылған БТБА–ның шығарылымы және бөлімдердің бойынша кәсіптің атауларының тізбесі

Р/с №	Осы бөлімде орналастырылған кәсіптердің атаулары	Разрядтар диапазоны	1997 жылы шығарылған БТБА қолданыстағы шығарылымы бойынша кәсіптің атауы	Разрядтар диапазоны	шығарылым №	Бөлімнің қысқартылған атауы
1	Сауыншы	4-6	Сауыншы	4-6	64	Мал шаруашылығы
2	Малшы	3-6	Малшы	3-6	64	Мал шаруашылығы
3	Жұмыс малын күтетін малшы	4-5	Жұмыс малын күтетін малшы	4-5	64	Мал шаруашылығы
4	Жокей	5-6	Шабандоз	5-6	64	Мал шаруашылығы
5	Аң өсіруші	5-6	Аң өсіруші	5-6	64	Мал шаруашылығы
6	Жылқышы	3-6	Жылқышы	3-6	64	Мал шаруашылығы
7	Пантыларды консервілеуші	4	Пантыларды консервілеуші	4	64	Мал шаруашылығы
8	Қоян өсіруші	4-5	Қоян өсіруші	4-5	64	Мал шаруашылығы
9	Қымыз дайындаушы	3-4	Қымыз дайындаушы	3-4	64	Мал шаруашылығы
10	Жібек құрты жөніндегі зертханашы	2-5	Жібек құрты жөніндегі зертханашы	2-5	64	Мал шаруашылығы
11	Шабандоз	5-6	Ат айдаушы	5-6	64	Мал шаруашылығы
12	Тері өңдеуші	3-4	Тері өңдеуші	3-4	64	Мал шаруашылығы
13	Бұғы өсіруші	3-5	Бұғы өсіруші	3-5	64	Мал шаруашылығы
14	Мал шаруашылығы кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2, 4-6	Мал шаруашылығы кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2, 4-6	64	Мал шаруашылығы
15	Машинамен сауу операторы	4–6	Машинамен сауу операторы	4-6	64	Мал шаруашылығы
16	Қой шаруашылығы кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2-6	Қой шаруашылығы кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2-6	64	Мал шаруашылығы
17	Малды ветеринарлық өңдеу операторы	5	Малды ветеринарлық өңдеу операторы	5	64	Мал шаруашылығы
18	Мал мен құсты жасанды ұрықтандыру жөніндегі оператор	4;6	Мал мен құсты жасанды ұрықтандыру жөніндегі оператор	4; 6	64	Мал шаруашылығы
19	Құс фабрикалары мен механикаландырылған фермалардың операторы	2-6	Құс фабрикалары мен механикаландырылған фермалардың операторы	2-6	64	Мал шаруашылығы
20	Шошқа өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2; 4-6	Шошқа өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2; 4-6	64	Мал шаруашылығы
21	Жемазық дайындау цехының операторы	3-6	Жемазық дайындау цехының операторы	3-6	64	Мал шаруашылығы
22	Кәсіпшілік аңшысы	4-5	Кәсіпшілік аңшысы	4-5	64	Мал шаруашылығы
23	Ветеринарлық препаратор	3	Ветеринарлық препаратор	3	64	Мал шаруашылығы
24	Жемазық дайындаушы	1-4	Жемазық дайындаушы	1-4	64	Мал шаруа шылығы
25	Малға ілесіп жүретін адам	3-4	Малға ілесіп жүретін адам	3-4	64	Мал шаруашылығы
26	Құс өсіруші	2; 4-5	Құс өсіруші	2; 4-5	64	Мал шаруашылығы
27	Ара өсіруші	3-5	Ара өсіруші	3-5	64	Мал шаруашылығы
28	Ветеринарлық санитар	3-4	Ветеринарлық санитар	3-4	64	Мал шаруашылығы
29	Шошқа өсіруші	3-6	Шошқа өсіруші	3-6	64	Мал шаруашылығы
30	Жүн мен түбітті сорттаушы	5-6	Жүн мен түбітті сыныптаушы	5-6	64	Мал шаруашылығы
31	Аттарды жаттықтырушы	6	Аттарды жаттықтырушы	6	64	Мал шаруашылығы
32	Шопан	3-6	Шопан	3-6	64	Мал шаруашылығы
33	Жібек өсіруші	2, 4-5	Жібек өсіруші	2, 4-5	64	Мал шаруашылығы

Бұрын қолданыста болған БТБА-ның "Мал шаруашылығындағы жұмыс" бөлімінде көзделген, кәсіптердің өзгертілген атаулары, олар енгізілген бөлімдер мен шығарылымдар нөмірлері көрсетілген жұмысшы кәсіптерінің тізбесі

Р/с №	1984 жылы шығарылған БТБА қолданыстағы шығарылымы бойынша кәсіптің атауы	Разрядтар диапазоны	Осы бөлімде орналастырылған кәсіптердің атаулары	Разрядтар диапазоны	шығарылым №	Бөлімнің қысқартылған атауы
1	Сауыншы	4-6	Сауыншы	4-6	64	Мал шаруашылығы
2	Малшы	3-6	Малшы	3-6	64	Мал шаруашылығы
3	Жұмыс малын күтетін малшы	4-5	Жұмыс малын күтетін малшы	4-5	64	Мал шаруашылығы
4	Жокей	5-6	Шабандоз	5-6	64	Мал шаруашылығы
5	Аң өсіруші	5-6	Аң өсіруші	5-6	64	Мал шаруашылығы
6	Жүн мен түбітті сыныптаушы	5-6	Жүн мен түбітті сорттаушы	5-6	64	Мал шаруашылығы
7	Жылқышы	3-6	Жылқышы	3-6	64	Мал шаруашылығы
8	Пантыларды консервілеуші	4	Пантыларды консервілеуші	4	64	Мал шаруашылығы
9	Қоян өсіруші	4-5	Қоян өсіруші	4-5	64	Мал шаруашылығы
10	Қымыз дайындаушы	3-4	Қымыз дайындаушы	3-4	64	Мал шаруашылығы
11	Жібек құрты жөніндегі зертханашы	2-5	Жібек құрты жөніндегі зертханашы	2-5	64	Мал шаруашылығы
12	Шабандоз	5-6	Ат айдаушы	5-6	64	Мал шаруашылығы
13	Тері өңдеуші	3-4	Тері өңдеуші	3-4	64	Мал шаруашылығы
14	Бұғы өсіруші	3-5	Бұғы өсіруші	3-5	64	Мал шаруашылығы
15	Мал шаруашылығы кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2, 4-6	Мал шаруашылығы кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2, 4-6	64	Мал шаруашылығы
16	Машинамен сауу операторы	4-6	Машинамен сауу операторы	4-6	64	Мал шаруашылығы
17	Қой шаруашылығы кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2-6	Қой шаруашылығы кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2-6	64	Мал шаруашылығы
18	Малды ветеринарлық өңдеу операторы	5	Малды ветеринарлық өңдеу операторы	5	64	Мал шаруашылығы
19	Мал мен құсты жасанды ұрықтандыру жөніндегі оператор	4; 6	Мал мен құсты жасанды ұрықтандыру жөніндегі оператор	4; 6	64	Мал шаруашылығы
20	Құс фабрикалары мен механикаландырылған фермалардың операторы	2-6	Құс фабрикалары мен механикаландырылған фермалардың операторы	2-6	64	Мал шаруашылығы
21	Шошқа өсіру кешендері мен механикаландырылған фермалардың операторы	2; 4-6	Шошқа өсіру кешендері мен механикаланды рылған фермалардың операторы	2; 4-6	64	Мал шаруашылығы
22	Жемазық дайындау цехының операторы	3-6	Жемазық дайындау цехының операторы	3-6	64	Мал шаруашылығы
23	Ветеринарлық препаратор	3	Ветеринарлық препаратор	3	64	Мал шаруашылығы
24	Жемазық дайындаушы	1-4	Жемазық дайындаушы	1-4	64	Мал шаруашылығы
25	Малға ілесіп жүретін адам	3-4	Малға ілесіп жүретін адам	3-4	64	Мал шаруашылығы
26	Құс өсіруші	2; 4-5	Құс өсіруші	2; 4-5	64	Мал шаруашылығы
27	Ара өсіруші	3-5	Ара өсіруші	3-5	64	Мал шаруашылығы
28	Ветеринарлық санитар	3-4	Ветеринарлық санитар	3-4	64	Мал шаруашылығы
29	Шошқа өсіруші	3-6	Шошқа өсіруші	3-6	64	Мал шаруашылығы
30	Аттарды жаттықтырушы	6	Аттарды жаттықтырушы	6	64	Мал шаруашылығы
31	Шопан	3-6	Шопан	3-6	64	Мал шаруашылығы
32	Жібек өсіруші	2; 4-5	Жібек өсіруші	2; 4-5	64	Мал шаруашылығы

Об утверждении Единого тарифно-квалификационного справочника работ и профессий рабочих (выпуск 64)

Приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 17 января 2025 года № 499

В соответствии с подпунктом 16-1) статьи 16 Трудового кодекса Республики Казахстан от 23 ноября 2015 года ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (выпуск 64) согласно приложению к настоящему приказу.

2. Признать утратившим силу приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 1 ноября 2012 года № 422-ө-м "Об утверждении Единого тарифно-квалификационного справочника работ и профессий рабочих (выпуск 64)" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 8098).

3. Департаменту труда и социального партнерства Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) в течение пяти календарных дней после подписания настоящего приказа направление его на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ вводится в действие со дня его подписания.

Министр

С. Жакупова

Приложение к приказу Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан

Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (выпуск 64)

Раздел 1. Общие положения

1. Единый тарифно-квалификационный справочник (далее - ЕТКС) выпуск 64 состоит из разделов: "Общие механизированные работы в растениеводстве, водном и лесном хозяйстве", "Работы в защищенном грунте", "Работы по уходу за многолетними насаждениями", "Работы в кормопроизводстве", "Работы по гидромелиорации и луговодству", "Транспортные и погрузочно-разгрузочные работы", "Общие ручные работы в растениеводстве, водном и лесном хозяйстве", "Работы в полеводстве", "Работы в овощеводстве (закрытый грунт)", "Работы в овощеводстве (открытый грунт)", "Работы в садоводстве", "Работы в виноградарстве", "Работы по возделыванию субтропических культур", "Работы по возделыванию эфиромасличных и лекарственных культур", "Работы в цветоводстве и озеленении", "Работы по агролесомелиорации и в лесном хозяйстве", "Хозяйственные работы", "Характеристика работ профессий рабочих в растениеводстве, водном и лесном хозяйстве", "Работы и профессии рабочих в животноводстве".

2. Его разработка вызвана изменением технологии производства, возрастанием роли научно – технического прогресса в производственной деятельности, повышением требований к уровню квалификации, общеобразовательной и специальной подготовке рабочих, качеству, конкурентоспособности продукции на внутреннем и внешнем рынках, а также изменением содержания труда.

3. Настоящий выпуск состоит из четырех частей. В разделах первой части помещены механизированные работы, выполняемые в растениеводстве, водном и лесном хозяйстве тракторами, прицепными, навесными, самоходными машинами и орудиями, сгруппированными в зависимости от мощности двигателя и тягового класса в три группы для которых установлены тарифные разряды с учетом сложности выполнения однотипных видов работ.

4. Все тарифицируемые работы, содержащиеся в разделах первой и второй части данного выпуска, размещены в технологической последовательности их выполнения. Однотипные работы объединены в позиции, имеющие свои порядковые номера. Специфические работы выделены в самостоятельные разделы.

5. В разделе третьей части приведены характеристики работ профессий рабочих в растениеводстве, водном и лесном хозяйстве. Четвертая часть содержит раздел: "Работы и профессии рабочих в животноводстве", состоящий из тарифно-квалификационных характеристик и тарифных разрядов профессий рабочих в животноводстве.

6. Разряды работ установлены по их сложности без учета условий труда (за исключением экстремальных случаев, влияющих на уровень сложности труда и повышающих требования к квалификации исполнителя). Тарифно-квалификационная характеристика каждой профессии имеет два раздела. Раздел "Характеристика работ" содержит описание работ, которые должен уметь выполнять рабочий. В разделе "Должен знать" содержатся основные требования, предъявляемые к рабочему в отношении специальных знаний, а также знаний положений, инструкций и других руководящих материалов, методов и средств, который рабочий должен применять.

7. В тарифно-квалификационных характеристиках приводится перечень работ, наиболее типичных для данного разряда профессии рабочего. Этот перечень не исчерпывает всех работ, которые может и должен выполнять рабочий. Администрация организации может разрабатывать и утверждать по согласованию с профсоюзным комитетом или иными, уполномоченными работниками, представительным органом дополнительный перечень работ, соответствующих по сложности их выполнения тем, которые содержатся в тарифно-квалификационных характеристиках профессий рабочих соответствующих разрядов.

8. Кроме работ, предусмотренных в разделе "Характеристика работ", рабочий должен выполнять работы по приемке и сдаче смены, уборке рабочего места, приспособлений, инструмента, а также по содержанию их в надлежащем состоянии, ведению установленной технической документации.

9. Наряду с требованиями к теоретическим и практическим знаниям, содержащимся в разделе "Должен знать", рабочий должен знать: правила по охране труда, производственной санитарии и противопожарной безопасности; правила пользования средствами индивидуальной защиты; требования, предъявляемые к качеству выполняемых работ (услуг); виды брака и способы его предупреждения и устранения; производственную сигнализацию; способы рациональной организации труда на рабочем месте.

10. Рабочий более высокой квалификации помимо работ, перечисленных в его тарифно-квалификационной характеристике, должен уметь выполнять работы, предусмотренные тарифно-квалификационными характеристиками рабочих более низкой квалификации, а также руководить рабочими более низких разрядов этой же профессии. В связи с этим работы, приведенные в тарифно-квалификационных характеристиках профессий более низких разрядов, в характеристиках более высоких разрядов, как правило, не приводятся.

11. Тарифно-квалификационные характеристики работ и профессий рабочих разработаны применительно к восьмиразрядной тарифной сетке. При заполнении трудовой книжки рабочего, а также при изменении тарифного разряда, наименование его профессии записывается в соответствии с ЕТКС.

12. Тарифно-квалификационные характеристики профессий являются обязательными при тарификации работ и присвоении квалификационных разрядов рабочим в организациях независимо от форм их собственности и организационно-правовых форм, где имеются производства и виды работ, указанные в настоящих разделах, кроме особо оговоренных случаев.

13. В целях удобства пользования, ЕТКС предусматривает алфавитный указатель в приложении, содержащий наименования профессий рабочих, диапазон разрядов и нумерацию страниц.

14. Перечень наименований профессий рабочих, предусмотренных разделом "Работы и профессии рабочих в животноводстве", с указанием их наименований по действовавшему разделу ЕТКС приведен в приложении 2 к настоящему ЕТКС.

Часть 1.

Механизированные работы в сельском, водном и лесном хозяйстве.

Группы тракторов, экскаваторов, бульдозеров, погрузчиков, комбайнов и других самоходных машин для дифференциации тарифных разрядов работ.

I группа.

Колесные тракторы тягового класса до 1,4 и мощностью двигателя до 58,8 кВт (80 л.с.) – МТЗ-50, МТЗ-80, МТЗ-80Х, МТЗ-82, МТЗ-82р, ЮМЗ-6Л, ЮМЗ-6КЛ, ВТЗ-45, Т-40А, Т-40АМ, Т-40АНМ, Т-30, Т-80А, Т-30А, Т-25А, СШ-28, Т-16М, Т-16ММЧ, СШ-0611, Т-16МТ, ЛТЗ-60А, ЛТЗ-60АВ, КСС-2,6, АП-100 "Простор", "Универсал 445-V" (Румыния), а также погрузчики и другие машины с аналогичной мощностью двигателя.

II группа.

Тракторы тягового класса от 1,4 до 3 (включительно) и мощностью двигателя: гусеничных – до 73,5 кВт (100 л.с.), колесных – от 58,8 до 95,5 кВт (от 80 до 130 л.с.) – МТЗ-100, МТЗ-102, ДТ-75Н, ДТ-75МВ, ДТ-75В, ДТ-75БВ, Т-70С, ЛХТ-55, ТДТ-55, Т-54В-С3 "Болгар", ТДТ-60, ТДТ-75; экскаваторы ЭТЦ-202Б, ЭТЦ-163, ЭО-2621В, ЭО-3211Д, ЭО-3322Д, Э-304Д, ЭТЦ-165А, Э-304В, ЭТЦ-161, ЭО-3322А, ЭТР-162, Т-3М, Э-1015А, ЭО-432, ЭО-3122, ЭО-3332А, ЭО-3321, ЭО-3323, ЭО-4111В, ЭО-4321А, а также бульдозеры, погрузчики, комбайны и другие машины с аналогичной мощностью двигателя.

III группа.

Тракторы тягового класса свыше 3 и мощностью двигателя: гусеничных-73,6 кВт (100 л.с.) и выше, колесных – 95,5 кВт (130 л.с.) и выше Т-130, Т-130-1, Т-130Б, Т-130БГ-3, Т-130МБГ, Т-130МГ, Т-130МГ-5, Т-150КН, ДТ-175С, ДТ-175Т, Т-4А, ВТ-100, ЛТЗ-155, ТЛТ-100, ЛХТ-100, ЛХТ-4, ТТ-4, К-700А, К-701, К-701М, К-702, К-703, Т-100, Т-100М, Т-180Г, Т-330, ДЭТ-250М, Т-100МБ; экскаваторы МТП-72, МТП-71А, Д-659А, ЭТР-201Б, ЭТР-204, ЭТР-132, ЭТР-134, ЭТР-224А, ЭО-611БС, Э-10011Д, ЭТР-172, Э-652Б, ЭО-4121, ЭО-4124, ЭО-4111В, ЭО-4121Б, ЭО-5116, ЭО-5124, ЭО-6123, ЭО-7111В, ЭКГ-4У, ЭКГ-5А, ЭТЦ-252А; Джон Дир, Массейс Фергюсон; комбайны зерноуборочные (Дон-1500, Енисей-1200), картофелеуборочные, свеклоуборочные, кукурузоуборочные; погрузчики, бульдозеры и другие машины с аналогичной мощностью двигателя.

Раздел 2. Общие механизированные работы в растениеводстве, водном и лесном хозяйстве.

1. Обработка почвы.

Параграф 1. Обработка почвы.

15. Пахота отвальная и безотвальная:

- старопахотных земель, целины, залежи, пласта многолетних трав; плантажная и ярусная вспашка под закладку лесных и многолетних насаждений; вспашка расчищенных лесных площадей, лугов, осушенных болот и других сельскохозяйственных угодий без внесения аммиачной воды:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группа тракторов и других машин – 7 разряд;

- с одновременным внесением аммиачной воды:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группа тракторов и других машин – 7 разряд;

III группа тракторов и других машин – 7 разряд;

16. Пахота поперек склона с образованием валиков, микролиманов и борозд на склонах свыше 10^о:

I группа тракторов и других машин - 6 разряд;

II группа тракторов и других машин - 7 разряд;

III группа тракторов и других машин - 7 разряд.

17. Перепашка, обработка почвы плоскорезами, глубокорыхлителями с сохранением стерни и растительности:

I группа тракторов и других машин - 5 разряд;

II группа тракторов и других машин - 6 разряд;

III группа тракторов и других машин - 7 разряд.

18. Безотвальная обработка, культивация предпосевная и сплошная, дискование, лущение навесными и прицепными орудиями, чизелевание и фрезерование без внесения аммиачной воды:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд,

- с одновременным внесением аммиачной вод:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

19. Боронование посевов зерновых, картофеля и других культур:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

20. Снегозадержание, обвалование участков полей для задержания талых вод:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

21. Боронование пахоты, лугов, пастбищ, предпосевное прикатывание почвы, прикатывание посевов, пластов, осушенных болот, измельчение почвенных глыб, шлейфование и малование пахоты, закрытие влаги орудиями с ротационными рабочими органами:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

22. Нарезка гряд под овощные и другие культуры, полей на загоны:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группа тракторов и других машин – 7 разряд.

2. Приготовление и внесение удобрений.

Параграф 1. Приготовление и внесение удобрений.

23. Дробление минеральных удобрений, известковых и других пород на специальных дробилках, тракторами на бетонных площадках:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 3 разряд;

III группа тракторов и других машин – 4 разряд.

24. Просеивание известковых и других пород на механическом грохоте:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

25. Заготовка, буртование и складирование торфяной крошки торфоуборочными машинами и бульдозерами:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

26. Приготовление и складирование торфонавозных и других компостов: добавление, перемешивание минеральных удобрений, навоза, торфа; буртование, штабелевание компостов бульдозерами, скреперами, смесителями и погрузчиками:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

27. Разбивка буртов промерзшего навоза и компостов:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

28. Внесение (разбрасывание) навоза, торфа, компостов из штабелей и куч, извести, минеральных удобрений, органоминеральных смесей в почву специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

29. Внесение в почву внекорневой подкормки растений:

- жидких удобрений и навозной жижи:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд,

- аммиачной воды или жидкого аммиака:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

3. Подготовка семян, посев и посадка.

Параграф 1. Подготовка семян, посев и посадка.

30. Очистка и сортировка семян зерновых, бобовых, трав, свеклы, льна, конопли, масличных, овощных и других культур специальными машинами и на механизированных линия:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

31. Калибровка, инкрустирование, обработка защитно – стимулирующими препаратами семян свеклы, кукурузы, подсолнечника и других культур машинами и на механизированных линиях:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

32. Механизированная нарезка черенков некоторых культур:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

33. Обслуживание картофелесортировальных пунктов:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

34. Обслуживание машин и агрегатов при протравливании посевного и посадочного материала:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

35. Лазерная обработка семян, обработка посадочного материала бактериальными препаратами и другие виды обработки:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

36. Посев и посадка сельскохозяйственных культур, включая плодово - ягодные и древесно-кустарниковые породы:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группа тракторов и других машин – 7 разряд.

37. Механизированная загрузка сеялок и сажалок:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе не тарифицируется.

38. Нарезка борозд, гребней для посадки картофеля, рассады овощных и других культур:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

39. Заделка клубней картофеля с использованием культиватора:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе не тарифицируется.

40. Раскрытие траншей силоса, сенажа, буртов картофеля, кагатов с корнеплодами маточной свеклы, моркови и других культур с помощью бульдозера, экскаватора, других машин и орудий:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

41. Выборка из буртов и траншей картофеля, маточных корней свеклы и кормовых корнеплодов специальной машиной:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

4. Уход за посевами и посадками сельскохозяйственных культур.

Параграф 1. Уход за посевами и посадками сельскохозяйственных культур.

42. Сплошное рыхление почвы до и после появления всходов свеклы, моркови и других культур:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

43. Боронование, обработка междурядий, рыхление, окучивание пропашных культур (засыпка почвой сорняков в защитных зонах и рядках):

- без подкормки:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд,

- с подкормкой:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

44. Формирование густоты всходов растений, букетировка и прореживание всходов свеклы, хлопчатника, кенафа и других культур:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

5. Защита и химическая обработка растений.

Параграф 1. Защита и химическая обработка растений.

45. Механизированное приготовление, закачивание (загрузка, заливка) химических и биологических средств защиты растений и отравленных приманок:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

46. Влажная дезинфекция и дезинсекция складов и хранилищ с использованием аэрозольных генераторов и тракторных опрыскивателей; задымление зерновых продуктов, протравливание различных продуктов:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

47. Окапывание при помощи специальной машины посевов некоторых культур ловчими канавками, сверление ловчих колодцев в канавках:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе не тарифицируется.

48. Обработка посевов сельскохозяйственных культур и многолетних насаждений против вредителей, болезней и сорняков (опрыскивание или опыливание), специальная обработка некоторых сельскохозяйственных культур дефолиантами и досикантами, обработка аэрозолями многолетних насаждений:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

6. Уборка зерновых, зернобобовых, кукурузы, масличных и других культур.

Параграф 1. Уборка зерновых, зернобобовых, кукурузы, масличных и других культур.

49. Косьба зерновых, зернобобовых, семенников свеклы, масличных и других культур в валки жатками с шириной захвата:

- до 6 м:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется,

- свыше 6 м:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

50. Прямое комбайнирование зерновых, семенников трав, корнеплодов, овощных культур; скашивание в валки, подбор и обмолот валков комбайнами (с измельчением или без измельчения соломы):

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группа тракторов и других машин – 7 разряд.

51. Уборка сорго, джугары, семенников капусты, моркови и других высокостебельных культур специальной машиной:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

52. Уборка зеленого горошка, вики, гороха и других культур валковыми косилками и универсальными жатками:

- скашивание:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

- подбор и обмолот валков комбайнами:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

53. Уборка кукурузы на зерно в полной и молочно-восковой спелости с отделением початков, а также с измельчением стеблей для силосования:

- прицепными машинами:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется,

- самоходными комбайнами:

I группе II и группе не тарифицируется;

III группа тракторов и других машин – 7 разряд.

54. Работа машиниста на очистке початков кукурузы:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

55. Уборка арахиса и фасоли специальной машиной с укладкой в валки:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

56. Уборка кунжута с вязкой в снопы и укладкой в суслоны:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

57. Обмолот валков зерновых, зернобобовых, технических культур, початков кукурузы, семенников сахарной свеклы и других культур, многолетних и однолетних трав молотилками и самоходными комбайнами, оборудованными специальными приспособлениями:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

58. Лущение бобов арахиса специальной машиной:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

59. Обмолот кунжута из суслонов:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

60. Буртование, активная сушка и передвижение зерна и семян различных культур зернопультами, транспортерами и погрузчиками:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группа тракторов и других машин – 3 разряд;

III группе не тарифицируется.

61. Послеуборочная доработка зерна, семян сахарной свеклы и некоторых других культур на механизированных поточных линиях зерноочистительных пунктов производительностью:

- до 20 т/ч:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется,

- более 20 т/ч:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

62. Обслуживание механизированных зерноочистительных пунктов, упаковочных линий на очистке, сортировке, сушке, подработке и затаривании зерна, кукурузы, семян и другой продукции:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

63. Затаривание зерна, упаковка в мешки и коробки на специальных машинах, упаковочных линиях:

- без зашивки мешков:

I группа тракторов и других машин – 1 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется,

- с зашивкой мешков специальной машиной:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

64. Сушка зерна, семян зернобобовых, бобовых, подсолнечника, сахарной свеклы, масличных культур, льна, конопли, овощных, бахчевых, трав, древесно-кустарниковых пород и других: на сушилках и специальных машинах:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

7. Уборка хлопка-сырца.

Параграф 1. Уборка хлопка-сырца.

65. Предуборочная планировка поворотных полос грейдером:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

66. Первый и второй машинный сбор хлопка – сырца:

I группа тракторов и других машин – 7 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

67. Уборка курака и подбор хлопка- сырья после машинной уборки:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

68. Очистка хлопка-сырца, курака машинного сбора, подборка с земли и его тепловая сушка:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

69. Корчевка стеблей хлопчатника специальными машинами, подборка и вывозка на обочину участка тракторными волокушками:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

8. Уборка сахарной свеклы и других корнеплодов.

Параграф 1. Уборка сахарной свеклы и других корнеплодов.

70. Уборка ботвы косилками- измельчителями и ботвоуборочными машинами с одновременной погрузкой в транспортное средство:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе не тарифицируется.

71. Предуборочное послойное рыхление междурядий специальными культиваторами:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

72. Подкапывание, подпахивание скобами и специальными машинами сахарной свеклы и других корнеплодов:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

73. Уборка сахарной свеклы в сочетании с доочисткой ее головок и других корнеплодов с одновременной погрузкой в транспортное средство или укладкой в валок:

- прицепными, навесными корнеуборочными машинами, комбайнами:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется,

- самоходными корнеуборочными машинами, комбайнами:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

74. Подбор корнеплодов из валков с погрузкой в транспортное средство или бункер:

– накопитель:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе не тарифицируется,

75. Погрузка корнеплодов из временных кагатов в транспортное средство:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе не тарифицируется.

76. До очистка и сортировка корней маточной свеклы на сортировочных столах и механизированных линиях с укладкой в траншеи на зимнее хранение:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

9. Уборка эфиромасличных и лекарственных культур.

Параграф 1. Уборка эфиромасличных и лекарственных культур.

77. Уборка кориандра, ноготков лекарственных, базилика, мускатного шалфея, мяты перечной, аниса, фенхеля и других культур:

- комбайном с приспособлением:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется,

-комбайном с загрузкой в контейнер:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется,

- жаткой с приспособлением и косилками:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

78. Подбор валков мяты с измельчением:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

79. Сушка мяты на специальных машинах:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

80. Подбор и обмолот валков кориандра, аниса, тмина, фенхеля комбайнами:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

81. Подрезка растений лаванды и их омолаживание:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

82. Уборка соцветий лаванды лавандоуборочной машиной:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

83. Срез кустов лаванды с измельчением и разбрасыванием срезанной массы, раскорчевка и вычесывание корневищ:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

84. Механизированная обрезка кустов розы:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

85. Механизированная уборка эфиромасличных культур с применением контейнеров:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

86. Уборка соломы, стягивание копен соломы:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе не тарифицируется.

87. Сбор рожков спорыньи машиной:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

10. Уборка и переработка льна-долгунца.

Параграф 1. Уборка и переработка льна-долгунца.

88. Теребление льна комбайнами с одновременным расстилом или вязкой снопов:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

89. Подбор и оборачивание тресты и соломы льна из ленты:

I группа тракторов и других машин –5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

90. Сушка льняного вороха на сушильном пункте:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

91.Обмолот льновороха молотилками-веялками:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

92. Доведение семян льна до посевной кондиции (сушка и очистка):

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

93.Теребление льна льнотеребилками с одновременным его расстилом:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

94. Ворошение льна-долгунца в ленте:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

95. Оборачивание тресты льна в ленте:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

96. Подбор тресты в ленте с вязкой в снопы льноуборщиками:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

97. Погрузка снопов с последующим их обмолотом:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

98. Сушка тресты льна в сушилках:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

99. Обработка тресты льна на мяльно- трепальных агрегатах:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

11. Уборка и переработка конопли.

Параграф 1. Уборка и переработка конопли.

100. Уборка зеленцовой и семенной конопли жаткой:

- с расстилом в ленты:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется,

- с вязкой в снопы:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

101. Уборка конопли комбайном с обмолотом семенников и вязкой стеблей в снопы:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

102. Подбор конопли из лент коноплеподборщиком:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин– 5 разряд;

III группа тракторов и других машин– 6 разряд.

103. Прокуривание зеленой конопли специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

104. Очесывание зеленцовой конопли специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

105. Обмолот семенной конопли специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

106. Очистка семян на семяочистительных машинах:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

107. Загрузка камеры сушилки, сушка тресты конопли в сушильно-паровой установке:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

108. Обработка тресты конопли на мяльно-трепальном агрегате:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

109. Загрузка и выемка соломки конопли из мочильных ям:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

12. Уборка и переработка кенафа и джута.

Параграф 1. Уборка и переработка кенафа и джута.

110. Уборка зеленцового и семенного кенафа жаткой:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

111. Обмолот семенного кенафа и джута:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

112. Очистка семян кенафа и джута:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

13. Уборка картофеля.

Параграф 1. Уборка картофеля.

113. Скашивание ботвы ботвоудалителями и косилками с измельчением:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе не тарифицируется.

114. Уборка картофеля: Картофелекопателями:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется,

- прицепными комбайнами:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

115. Загрузка картофеля в хранилища и бурты, выгрузка специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

14. Уборка овощей и бахчевых культур.

Параграф 1. Уборка овощей и бахчевых культур.

116. Уборка ранней кочанной и цветной капусты, томатов, огурцов, баклажанов, перца и других овощей специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

117. Уборка томатов, кочанной капусты и огурцов комбайнами:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

118. Сбор овощей с помощью универсальной платформы:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

119. Уборка лука-репки специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

120. Обслуживание сортировально-очистительных пунктов на послеуборочной обработке и сортировке овощей:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

121. Мойка семенников овощных культур, выделение семян томатов, огурцов и бахчевых на моечных, семявыделительных и других машинах:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

122. Сортировка лука и чеснока на специальных машинах:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

15. Уборка табака и махорки.

Параграф 1. Уборка табака и махорки.

123. Вершкование табака:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

124. Уборка махорки:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд:

II группе и III группе не тарифицируется.

125. Плющение стеблей махорки:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

126. Сушка и сортировка табака и махорки на специальных установках и линиях:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

127. Закрепление листьев табака на шнур машиной:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

128. Прессование листьев табака:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

Раздел 3. Работы в защищенном грунте.

16. Подготовка грунта.

Параграф 1. Подготовка грунта.

129. Вспашка, рыхление и планировка почвы в теплицах различными орудиями:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

130. Механизированный подъем или укладка регистров на грунт:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

131. Укладка полиэтиленовых труб почвенного обогрева:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

132. Химическая дезинфекция (стерилизация) почвы с использованием специального агрегата:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

133. Заготовка торфа, дерновой земли, навоза и компоста, послойная укладка, перемешивание и укрытие, перебивка биотоплива экскаватором или другими машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

134. Нарезка борозд (под калачи, тюки) трактором с бороздоделом:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

135.Уплотнение биотоплива трактором или самовозгорании (осенью или зимой):

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 3 разряд;

III группе тракторов и других машин – 4 разряд.

136. Измельчение и просеивание грунта и питательной смеси специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

137. Механизированная очистка от земли, снега и перегноя (с одновременной погрузки или без погрузки в транспортное средство) парников и теплиц:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

138. Выгрузка отработанного компоста специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

139. Набивка камер теплиц и парников компостом, биотопливом и землей:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

140. Послойное выталкивание грунта из теплиц:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

141. Внесение минеральных и органических удобрений в теплицах:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

142. Механизированная пинцировка саженцев лаванды в парниках:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

143. Механизированная посадка лука в теплицах:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

144. Механизированная уборка зеленого лука в теплицах:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

145. Натягивание и съем пленки специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

146. Дезинфекция теплиц и грунта с использованием тракторных опрыскивателей:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

147. Опыливание и опрыскивание растений ядохимикатами от вредителей и болезней:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

148. Опрыскивание растений стимулятором роста:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

17. Приготовление компостов и покровной почвы.

Параграф 1. Приготовление компостов и покровной почвы.

149. Перебивка специальными машинами компостного пласта с увлажнением:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

150. Внесение гипса в компостный пласт специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе не тарифицируется.

151. Смешивание торфа с мергелем, известью, мелом и другими компонентами, перемешивание покровной почвы с увлажнением при помощи специальной машины или бульдозера (экскаватора):

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

Раздел 4. Работы по уходу за многлетними насаждениями.

18. Сады, питомники, ягодники, плантации декоративных и лесных насаждений.

Параграф 1. Сады, питомники, ягодники, плантации декоративных и лесных насаждений.

152. Корчевка деревьев, пней, кустарников, декоративных и лесозащитных насаждений, их уборка после корчевки:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

153. Планировка участка под закладку садов, питомников и других многолетних насаждений:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

154. Устройство террас на склонах гор, оврагов и балок крутизной не более 100 тракторами и землеройными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

155. Копка ям для посадки саженцев плодовых деревьев, древесных, кустарниковых пород и других насаждений землеройными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

156. Глубокая вспашка земель: - без боронования:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд,

- с одновременным боронованием:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

157. Глубокое предпосадочное или предплантажное рыхление почвы, рыхление тяжелых каменистых и террасных почв:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

158. Выкопка сеянцев и саженцев плодовых деревьев, винограда, древесных и кустарниковых пород и другого посадочного материала специальными плугами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

159. Выкопка крупноразмерного посадочного материала экскаватором, выкопочной лопатой или гидробуром:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

160. Прикопка посадочного материала для хранения землей с использованием бульдозера или трактора с плугом:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе нетарифицируется.

161. Подготовка почвы плугами с одновременным посевом семян и посадкой деревьев и кустарников на вырубках, гарях, прогалинах, песках и неудобных землях:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

162. Дискование, боронование борозд и полос в садах, виноградниках и на плантациях лесных культур перед посадкой:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

163. Рыхление почвы в междурядьях садов, виноградников, в рядках полос и грядок питомников и других насаждений с внесением и без внесения минеральных удобрений:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе нетарифицируется.

164. После посадочный полив многолетних насаждений с подвозкой воды тракторными тележками и автоцистернами:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе нетарифицируется.

165. Выкопка рассады ягодных культур специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

166. Механизированная обрезка и прореживание кроны плодовых и других пород деревьев и кустарников:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе нетарифицируется.

167. Уборка плодов и ягод комбайнами или специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

168. Сгребание веток с междурядий сада или межквартальных дорог культиваторами, навесными волокушами:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группа тракторов и других машин – 3 разряд;

III группе не тарифицируется.

169. Обслуживание специальных линий и машин по сортировке, калибровке и упаковке плодов:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

19. Плантации винограда.

Параграф 1. Плантации винограда.

170. Установка столбов для устройства шпалер специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе нетарифицируется.

171. Механизированное натягивание шпалерной проволоки:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе не тарифицируется.

172. Вспашка почвы в междурядьях с нарезкой поливных борозд:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе нетарифицируется.

173. Раскорчевка виноградников:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

174. Съем лозы со шпалеры лозосъемником:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

175. Сбор и удаление лозы из междурядий:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

176. Укладка виноградной лозы лозоукладчиком:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

177. Укрытие кустов винограда землей с одновременной укладкой лозы после предварительного чизелевания междурядий:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе нетарифицируется.

178. Пневматическое раскрытие кустов винограда от земли:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе нетарифицируется.

179. Нарезка борозд с одновременной фумигацией почвы для посадки прививок и сеянцев в школки:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе нетарифицируется.

180. Механизированная прививка черенков винограда:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

181. Механизированная калибровка черенков подвоя и привоя на калибровочных полуавтоматах:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

182. Механическая чеканка винограда:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

183. Уборка винограда машинами:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе нетарифицируется.

184. Сбор на плантации контейнеров и ковшей с виноградом:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе нетарифицируется.

20. Плантации чая и субтропических культур.

Параграф 1. Плантации чая и субтропических культур.

185. Шпалерная подрезка чайных кустов специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

186. Полутяжелая и тяжелая подрезка чайных кустов специальными машинами на самоходных шасси:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

187. Подрезка чайных кустов аппаратами с бензиновым двигателем:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

188. Сбор сортового чайного листа специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

189. Сбор грубого чайного листа чаеуборочными машинами:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

190. Сбор сортового чайного листа при помощи агрегата с приводом от бензинового мотора или электродвигателя:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

191. Фумигация чайных кустов специальными машинами на самоходных шасси:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

192. Очистка плодов тунга на специальной машине:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

193. Укрытие почвенным валом и раскрытие кустов граната:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

194. Механизированный срез ветвей лавра:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

21. Плантации хмеля.

Параграф 1. Плантации хмеля.

195. Вспашка участка под закладку хмельника и нарезка борозд для посадки хмеля:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

196. Вспашка, перепашка междурядий, окучивание на зиму и разокучивание главных корневищ хмеля весной с одновременным внесением удобрений:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

197. Культивация междурядий хмеля с одновременным внесением:

- минеральных удобрений:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется,

- ядохимикатов, аммиачной воды:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

198. Механизированный плоив хмеля:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

199. Механизированная срезка стеблей хмеля и укладка их на тележку:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

200. Строительство шпалеры для хмельников, подготовка и установка стройматериалов:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

201. Установка столбов и якорей, закрепление тяжей, натягивание и укрепление проволоки к столбам:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

202. Уборка хмеля комбайнами:

I группа тракторов и других машин – 6 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

203. Сушка хмеля на ленточной сушилке:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

204. Прессование и упаковка хмеля на гидравлических прессах:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

205. Обработка хмеля на механизированных пунктах:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

206. Измельчение и гранулирование хмеля:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

Раздел 5. Работы в кормопроизводстве.

207. Косьба трав на сено, силос, сенаж, витаминную муку, зеленую подкормку многолетних и однолетних трав, зерновых культур, кукурузы, подсолнечника, а также ботвы картофеля, свеклы и других культур:

- прицепными комбайнами:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется,

- самоходными комбайнами:

I группе и II группа не тарифицируется;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

208. Косьба трав на сено прицепными, навесными и другими косилками:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

209. Косьба трав прицепными, навесными и другими косилками на склонах гор и оврагов:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группе не тарифицируется.

210. Транспортировка (доставка) зеленой массы, тюков сена к месту складирования или хранения:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 4 разряд.

211. Стягивание зеленой массы с бортовых автомашин, прицепов и тележек с помощью торса и специальной сетки:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 4 разряд.

212. Трамбовка силосной или сенажной массы в траншеях и наземных буртах:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 3 разряд;

III группа тракторов и других машин – 4 разряд.

213. Подгребание зеленой массы во время формирования бурта, силосных емкостей:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группа тракторов и других машин – 3 разряд;

III группа тракторов и других машин – 3 разряд.

214. Ворошение и сгребание травы, сена, соломы и стеблей различных культур боковыми и поперечными граблями, переворачивание валков со сдваиванием, валкованием после косилок – плющилок:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группа тракторов и других машин – 3 разряд;

III группе не тарифицируется.

215. Подбор валков сена и соломы с образованием стогов и скирд:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

216. Копнение сена и соломы подборщиками- копнителями и навесными волокушами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

217. Сволакивание сена и соломы тросовыми волокушами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

218. Подбор подвяленной травяной массы из валков, измельчение и погрузка в транспортные средства:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

219. Скирдование непрессованного сена, соломы и тюков стогометателями:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

220. Механизированная обработка скирд и стогов соломы аммиачной водой:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

221. Прессование сена из валков прицепными и самоходными пресс- подборщиками:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

222. Прессование сена и соломы пресс-подборщиками на стационаре:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группа не тарифицируется.

223. Подбор и погрузка тюков прессованного сена и соломы тюкоподборщиком:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

224. Складирование тюков сена, соломы в хранилищах или на специальных площадках:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

225. Резка буртов силоса и сенажа, скирд сена и соломы навесными машинами и скирдорезами:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

226. Приготовление травяной муки, гранул и кормовых брикетов на стационарных установках производительностью:

- до 1,5 т/ч

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется,

-свыше 1,5 т/ч:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

227. Обслуживание агрегатов и установок для досушивания грубых кормов методом активного вентилирования:

- без подогрева воздушного потока

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется,

- с подогревом воздушного потока:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

Раздел 6. Работы по гидромелиорации и луговодсву.

228. Капитальная планировка полей, дорог вдоль оросителей бульдозером, грейдером или планировщиком:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

229. Выравнивание поверхности поля волокушей:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

230. Заравнивание оросительной сети, ложбин, валов и валиков:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

231. Нарезка оросительной сети, поливных борозд, земляных валиков, устройств валов при орошении сточными водами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

232. Нарезка трактором со специальными орудиями щелей для проведения влагозарядковых поливов:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

233. Нарезка поливных борозд в междурядьях многолетних насаждений, на широкорядных посевах полевых культур тракторными агрегатами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

234. Очистка ирригационной сети от наносов и растительности:

- экскаваторами:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

- гидромониторными установками, земснарядами, землечерпалками:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

235. Полив сельскохозяйственных культур, питомников, лугов, пастбищ, лесных и декоративных насаждений с использованием дождевальных установок, смонтированных на тракторах и дождевальных установок типа "Фрегат", "Ока", "Волжанка", "Кубань" и других:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

236. Механизированная укладка и сборка трубопроводов:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе не тарифицируется.

237. Устройство канав и постоянной поливной (оросительной) сети:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

238.Пахота с одновременным кротованием для дренажа:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

239. Поделка микролиманов тракторными агрегатами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

240. Работа машиниста на насосных станциях:

- стационарных:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется,

- плавучих:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется,

- передвижных:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группе и III группе не тарифицируется.

241. Сооружение осушительных каналов экскаватором или канавокопателем:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

242. Очистка осушительных и оросительных каналов от наносов и растительности:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

243. Разравнивание грунта, вынутого из каналов при их очистке:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разрядю

244. Поделка дрен специальной дренажной машиной:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

245. Промывка дрен и коллекторов, очистка смотровых колодцев на дренах специальными машинами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

246. Устройство дренажа из асбоцементных гончарных, полиэтиленовых и других труб экскаватором и дреноукладчиками:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 6 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

247. Ремонт дрен специальным агрегатом:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группе не тарифицируется.

248. Устройство временных канав и борозд тракторным плугом для отвода поверхностных вод:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

249. Прокладка магистральных осушительных и оросительных каналов, рытье картовых канав экскаваторами и канавокопателями:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

250. Срезка кустарников и мелколесья кусторезами и бульдозерами:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

251. Вспашка поверхностного слоя торфяников и осушенных земель:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

252. Дискование пластов после вспашки торфяников и осушенных земель и рыхление верхнего слоя почвы:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

253. Заготовка, штабелевание и складирование торфяной крошки торфоуборочными машинами и бульдозерами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

254. Сгребание наносного мусора на заливных лугах и пастбищах:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группе не тарифицируется.

255. Вспашка осушенных болот, чистых и расчищенных лугов кустарниково- болотными плугами:

I группе не тарифифцируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

256. Засыпка воронок, траншей, котлованов бульдозерами, шлейфование, фрезерование, дискование тяжелыми боронами:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

257. Корчевка на лугах пастбищах кустарников, пней со стягиванием их на обочины и в валы:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

258. Удаление землистых и осоковых кочек:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

259. Планировка лугов и пастбищ специальными агрегатами:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

Раздел 7. Транспортные и погрузочно-разгрузочные работы.

260. Перевозка семенного, посадочного материала, сена, зерна, овощей и другой сельскохозяйственной продукции, животных, птицы, навоза, торфа, компостов, земли, извести, минеральных удобрений, горюче- смазочных и других материалов при работе с одним прицепом или без прицепа:

I группа тракторов и других машин – 2 разряд;

II группа тракторов и других машин – 3 разряд;

III группа тракторов и других машин – 4 разряд.

261. При работе с двумя и более прицепами:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

262.Перевозка сена и соломы специальными стоговозами:

I группе и II группе не тарифицируется;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

263. Загрузка и перевозка силосно-сенажной массы, картофеля, овощей, кукурузы и других культур при комбайновой уборке:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

264. Закачивание, перевозка и разливка навозной жижи, жидкого аммиака, аммиачной воды, сточных вод, раствора химикатов, нефтепродуктов, фекальной массы и других вредных для организма жидкостей:

I группа тракторов и других машин – 5 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

265. Перевозка техники и других тяжеловесных грузов на тракторах с прицепами- тяжеловозами:

I группе не тарифицируется;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

266. Погрузка и разгрузка экскаваторами и тракторными погрузчиками ядохимикатов, отравленных приманок, навоза, торфа, силоса, сенажа и других сельскохозяйственных грузов:

I группа тракторов и других машин – 4 разряд;

II группа тракторов и других машин – 5 разряд;

III группа тракторов и других машин – 6 разряд.

267. Буксировка автомашин, тракторов и других транспортных средств и агрегатов:

I группа тракторов и других машин – 3 разряд;

II группа тракторов и других машин – 4 разряд;

III группа тракторов и других машин – 5 разряд.

Часть II.

Ручные работы в сельском, вводом и лесном хозяйстве.

Раздел 8. Общие ручные работы в растениеводстве, водном и лесном Хозяйстве.

22. Задержание снега и талых вод.

Параграф 1. Задержание снега и талых вод.

268. Расстановка, укрепление и уборка щитов, снопов из камыша, соломы и других материалов для снегозадержания - 3 разряд.

269. Переноска щитов при снегозадержании с их сортировкой и укладкой- 3 разряд.

270. Очистка скирд, деревьев, крыш от снега, укладка снега в бурты и укрытие их навозом, опилками - 4 разряд.

271. Работы по подготовке к весеннему паводку- 5 разряд.

272. Задержание талых вод - 6 разряд.

273. Притенение снега в приствольных кругах плодовых деревьев (навозом, торфом) -4 разряд.

274. Трамбовка снега в садах и питомниках-4 разряд.

23. Подготовка почвы к посеву посадке.

Параграф 1. Подготовка почвы к посеву посадке.

275. Вспашка, нарезка дернового пласта конными плугами-6 разряд.

276. Боронование, культивация, шлейфование конными орудиями-4 разряд.

277. Развозка навоза по полю с разбрасыванием-5 разряд.

278. Управление рабочим скотом на полевых работах-3 разряд.

279. Разравнивание участка (поля) вручную с разбрасыванием земли(планировки) – 5 разряд.

280. Рыхление вручную, разбивка комьев и разравнивание земли перед посадкой.

281. Разбивка участка, плантации под посев, посадку и установку шпалер: - при ровным рельефе -3 разряд -на склонах с устройством и ремонтом террас- 4 разряд.

282. Планирование и прямолинейная разбивка участка с установкой колышков в гнезда (отметить дороги, защищенные полосы, оросители, сеть) - 5 разряд.

283. Разрушение почвенной корки конной (ротационной) мотыгой, прикатывание почвы - 4 разряд.

24. Приготовление и внесение удобрений.

Параграф 1. Приготовление и внесение удобрений.

284. Складирование, перевозка и перекидка навоза, торфа, компостов, минеральных удобрений, мелко раздробленной извести и других рыхлых масс - 5 разряд.

285. Обслуживание машин по дроблению минеральных удобрений-4 разряд.

286. Загрузка самолетов минеральными удобрениями -4 разряд.

287. Оправка и укрытие буртов, штабелей и куч удобрений - 3 разряд.

288. Уплотнение навоза при самовозгорании - 2 разряд.

289. Перебивка и дробление: -промерзшего навоза и земли -4 разряд, - талого навоза, торфа и земли -3 разряд.

290. Дробление и просеивание минеральных удобрений и извести - 5 разряд.

291. Просеивание торфа, золы, песка и других сыпучих масс - 4 разряд.

292. Смешивание нескольких видов минеральных удобрений - 5 разряд.

293. Выкачивание навозной жижи, забор аммиачной воды, раствора химикатов и фекальной массы, внесение их в почву при обработке посевов и насаждений - 6 разряд.

294. Приготовление компостов, растворов жидких органических и минеральных удобрений - 5 разряд.

295. Подкормка растений, внесение в почву органоминеральных смесей, органических и минеральных удобрений - 5 разряд.

296. Внесение торфа в лунки - 3 разряд.

25. Подготовка семян и посадочного материала.

Параграф 1. Подготовка семян и посадочного материала.

297. Очистка и сортировка семян - 5 разряд.

298. Закладка посевного и посадочного материала для яровизации, закалки, стратификации и проращивания - 4 разряд.

299. Скарификация семян-4 разряд.

300. Воздушно-тепловой обогревов семян-3 разряд.

301. Протравливание на машинах семян зерновых, технических, овощных, бахчевых, кормовых и цветочных культур-6 разряд.

302. Дражирование и обработка семян бактериальными удобрениями и микроэлементами, смешивание семян с сыпучей средой-5 разряд.

303. Замачивание семян (с загрузкой и выгрузкой) -4 разряд.

304. Промывка семян в соляном растворе-5 разряд.

305. Выборка посадочного материала, картофеля, овощей, корнеплодов и других культур из буртов, траншей и хранилищ-4 разряд.

306. Резка крупных картофеля и корневищ для посадки расщепление и стимулирующий надрез клубней и луковиц с сортировкой и очисткой-4 разряд.

307. Обработка ядохимикатами посадочных клубней и луковиц-6 разряд.

308. Заготовка черенков для окулировки, прививки и посадки плодовых, ягодных, декоративных и других культур-6 разряд.

309. Временная прикопка корневищ и саженцев перед посадкой-4 разряд.

310. Сортировка и подготовка посадочного материала винограда, плодово - ягодных, декоративных и лесных культур-5 разряд.

26. Посев и посадка.

Параграф 1. Посев и посадка.

311. Маркировка поля конными орудиями для посева и посадки-4 разряд.

312. Разбивка поля на делянки плугом или окучником-4 разряд.

313. Нарезка и заделка борозд плугом или окучником при посадке картофеля, сеянцев, саженцев и корневищ-5 разряд.

314. Завалка черенков плугом при посадке-5 разряд.

315. Маркировка поля вручную под посев и посадку, поделка борозд и лунок-4 разряд.

316. Поделка гряд вручную-4 разряд.

317. Оправка:

-гряд перед посевом и посадкой, прикатывание деревянными катками-3 разряд;

- растений после механизированной посадки-3 разряд.

318. Заправка сеялок и сажалок семенами и минеральными удобрениями, подноска и подача посадочного материала на рассадопосадочные и лесопосадочные машины-4 разряд.

319. Работа на сеялках, сажалках, рассадопосадочных и лесопосадочных машинах при посеве зерновых, технических, овощных, кормовых культур, посадке картофеля, рассады, сеянцев, саженцев, черенков и другого посадочного материала-5 разряд.

320. Посев, подсев, заделка семян вручную; посадка, подсадка, высадка, раскладывание по лункам, бороздам картофеля, корнеплодов, луковиц, корневищ, рассады, семенников овощных и других культур -4 разряд.

321. Пикировка рассады и сеянцев овощных, плодовых цветочных культур в ящиках, на стеллажах и в школку -4 разряд.

322. Набор, подноска и раскладка рассады, сеянцев, саженцев, черенков и другого посадочного материала-3 разряд.

323. Полив из лейки, ведра или шланга овощных и других культур во время посева, посадки, подсадки и ухода за растениями-4 разряд.

324. Обрезка корней и крон саженцев, сеянцев, дичков и декоративных кустарников перед посадкой-4 разряд.

325. Обмакивание корней саженцев, сеянцев и дичков в навозно-глиняную болтушку, разноска их по местам посадки и раскладка по ямам-3 разряд.

326. Обработка стимуляторами роста черенков ягодных и декоративных культур перед посадкой-2 разряд.

327. Посадка и подсадка винограда, хмеля, плодово-ягодных, субтропических, декоративных и лесных культур: - сеянцами, дичками, черенками и отводками- 5 разряд - саженцами-6 разряд.

328. Выкопка и посадка саженцев крупноразмерного посадочного материала гидробуром-5 разряд.

329. Выкопка однолетних и двухлетних саженцев-4 разряд.

330. Работа сигнальщика при обработке посевов, копке ям на посадке многолетних насаждений, аэросеве, устройстве террас на склонах и других работах-2 разряд.

27. Уход за посевами и насаждениями.

Параграф 1. Уход за посевами и насаждениями.

331. Мульчирование почвы, посевов сельскохозяйственных, лесных и других культур-3 разряд.

332. Охрана посевов от птиц-1 разряд.

333. Ручная прополка: -сплошных посевов зерновых и технических культур, сахарной свеклы, овощных и других пропашных культур при слабой и средней засоренности- 4 разряд - технических, овощных и других культур при сильной засоренности-5 разряд - рисовых полей, залитых водой-6 разряд.

334. Рыхление, шаровка, мотыжение почвы в междурядьях и лунках на посевах, в садах питомниках-4 разряд.

335. Разработка букетов, прореживание, проверка технических, овощных, бахчевых и других культур-4 разряд.

336. Окучивание и разокучивание пропашных, плодово- ягодных, лекарственных и других культур-5 разряд.

337. Оправка растений после рыхления междурядий-2 разряд.

338. Видовая прополка и удаление цветущих растений- 3 разряд.

339. Сортовая прочистка зерновых, технических, семенников овощных и других культур-5 разряд.

340. Обкашивание косой или ручной косилкой посевов, посадок, меж, границ и каналов-5 разряд.

341. Сбор и вынос сорняков с полей и их сжигание-3 разряд.

342. Искусственное опыление: - зерновых и кормовых культур-2 разряд -кукурузы, технических, овощных культур и винограда-4 разряд.

343. Притенение головок цветной капусты и сеянцев после пикировки-1 разряд.

344. Подвязывание растений или раскладка плетей овощных, бахчевых и других культур-4 разряд.

345. Выборка рассады для пикировки-3 разряд.

346. Прищипывание (пинцировка), пасынкование, вершкование технических, овощных, бахчевых и других культур; Обломка зеленых побегов плодово-ягодных и субтропических культур, винограда, хмеля, розы, лаванды; вырезка побегов утолщения, подрезка верхушек растений ручной косой-4 разряд.

347. Чеканка хмеля, хлопчатника и других культур-4 разряд.

348. Укладка лозы винограда, веток розы и других культур для выращивания отводков-5 разряд.

349. Подвязка к шпалерам, кольям и сеткам, заводка на поддержки виноградных лоз, хмеля, ветвей плодовых деревьев, кустарников и цветочных растений-4 разряд.

350. Омолаживание винограда. розы, лаванды, тутовых деревьев, бамбуковых плантаций и кустов ягодников (спиливание штамбов у основания кроны, срезка кустов на заданную высоту)- 3 разряд.

351. Отделение отводков айвы мотыгой-3 разряд.

352. Формирование и обрезка кустов винограда, ягодников, розы, лаванды, декоративных, лекарственных и других растений-4 разряд.

353. Вырезка поросли, слабых, сухих и поломанных побегов плодовых, ягодных и декоративных культур-2 разряд.

354. Сбор и вынос сучьев, веток и листьев лозы на виноградниках, хмельниках, в садах, на земляничных плантациях-1 разряд.

355. Пригибание и пришпиливание крючками стланцев плодовых деревьев и ягодных кустов--3 разряд.

356. Укладка отводков с засыпкой канав-2 разряд.

357. Работа по предохранению от заморозков плодовых и субтропических деревьев, винограда, хмеля, ягодников, декоративных, лекарственных и других растений: - укрытие на зиму-3 разряд; -снятие укрытий и разборка каркасов-2 разряд.

28. Орошение и осушение.

Параграф 1. Орошение и осушение.

358. Устройство оголовков временных оросителей и водовыпускных борозд, оправка их после нарезки-4 разряд.

359. Работы по обслуживанию землеройных машин при сооружении осушительных каналов-4 разряд.

360. Установка на ирригационной сети простейших устройств для пропуска воды (сифонов, щитков, трубок из различных материалов) -4 разряд.

361. Поливы: - вегетационный всех сельскохозяйственных культур, промывной и влагозарядковый по бороздам, напуском по полосам-6 разряд; - промывной и влагозарядковый по чекам и чашам-5 разряд.

362. Вспомогательные работы при эксплуатации насосной передвижной станции, укладке и сборке трубопроводов-3 разряд.

363. Очистка от наилений, мусора, болотной и водной растительности и мелкий ремонт ирригационной сети и лесоосушительных каналов, планировка откосов-4 разряд.

364. Очистка от заиления и наносов труб-переездов диаметром до 1 м-4 разряд.

365. Ремонт ирригационной сети, лиманов, дренажа, смена и ремонт устьев-4 разряд.

366. Текущий ремонт гидромелиоративных сооружений и дорог-4 разряд.

29. Защита растений.

Параграф 1. Защита растений.

367. Приготовление смесей и растворов химических средств защиты растений и биопрепаратов, отравленных приманок-4 разряд.

368. Опыливание и опрыскивание растений химическими и биологическими средствами защиты-5 разряд.

369. Окапывание посевов технических, овощных и других культур канавками - 2 разряд.

370. Внесение в канавки пестицидов на посевах технических, овощных ленных культур и винограда -4 разряд.

371. Фумигация кустов чая, черенков, сеянцев и сажанцев-5 разряд.

372. Дезинфекция и обеззараживание помещений, машин и почвы в защищенном грунте-4 разряд.

373. Разбрасывание отравленных приманок, раскладывание энтомофагов, фитофагов-2 разряд.

374. Сверление ловчих ям на посевах технических, овощных и других культур-2 разряд.

375. Расстановка капканов и ручной отлов сусликов, кротов, водяных крыс и других вредителей-3 разряд.

376. Сбор гусениц и других личинок вредителей сельскохозяйственных и лесных культур, снятие зимних гнезд вредителей, сверка ветвей, зараженных кольчатым шелкопрядом, сгребание лесной подстилки и опавших листьев в садах-1 разряд.

377. Обмазка саженцев плодовых деревьев раствором против грызунов-2 разряд.

378. Заготовка и подвязка на штамбах плодовых деревьев ловчих поясов из соломы и стружек, накладка клеевых колец и контроль за ними, нефтевание яйцекладок-1 разряд.

379. Очистка штамбов и скелетных ветвей плодовых деревьев-2 разряд.

380. Обвязка штамбов плодовых деревьев на зиму-2 разряд.

381. Снятие обвязок с плодовых деревьев-1 разряд.

382. Взятие почвенных проб для учета вредителей и болезней растений.

30. Уборка урожая.

Параграф 1. Уборка урожая.

383. Косьба: - ручная-6разряд - с помощью ручных косилок с механическим приводом-5 разряд.

384. Работа прицепщика на прицепных машинах и орудиях-4 разряд.

385. Заготовка перевясел для вязки снопов-1 разряд.

386. Вязка снопов зерновых, технических и других культур с укладкой их в суслоны, крестцы и бабки -3 разряд.

387. Подноска и укладка снопов в суслоны, крестцы, бабки и установка конусов-2 разряд.

388. Сушка и переворачивание валков, снопов, оправка упавших суслонов, бабок и конусов-2 разряд.

389. Работа по обслуживанию молотилок на обмолоте зерновых, технических и других культур-4 разряд.

390. Работы по обслуживанию зерноочистительных и зерносушильных машин и агрегатов-3 разряд.

391. Машинная очистка от оберток и обмолот початков кукурузы-2 разряд.

392. Обмолот снопов вручную-3 разряд.

393. Ворошение:

- сена, соломы-2 разряд;

- риса в валках-3 разряд;

394. Подгребание и копнение сена, соломы, кормовых, зерновых и технических культур, разваливание копен и валков - 2 разряд.

395. Ручная заправка троса при сволакивание сена, соломы - 1 разряд.

396. Сволакивание копен сена и соломы конной волокушей - 3 разряд.

397. Подпахивание и выпахивание конным плугом картофеля, корней и корневищ овощных, лекарственных и других культур, плодовых и лесных сеянцев и сажанцев - 5 разряд.

398. Укладка сена, соломы в кучки для подъема на стог, скирду простейшими приспособлениями - 3 разряд.

399. Подъем сена, соломы, снопов и других и грузов подъемными приспособлениями - 3 разряд.

400. Подача сена, соломы, снопов зерновых, технических и кормовых культур на стог или скирду, укладка на автотранспорт или тракторные тележки, а также на стогах или скирдах - 4 разряд.

401. Перекидка и разноска сена, соломы, снопов зерновых, технических и кормовых культур при укладке - 3 разряд.

402. Работа скирдоправа на укладке сена, соломы и снопов - 5 разряд.

403. Разборка скирд или стогов - 3 разряд.

404. Срезание, ломка, сбор кистей, корзинок, коробочек, головок, соцветий овощных, технических и других культур со сноской в кучи - 3 разряд.

405. Подбор кистей и корзинок технических культур и початков кукурузы после комбайновой уборки с укладкой в тару или на транспортные средства - 1 разряд.

406. Отбор семенников (маточников) овощных, кормовых, технических и цветочных культур, очистка их от листьев, корешков и земли - 3 разряд.

407. Уборка огурцов, томатов и капусты в открытом грунте, парниках и теплицах - 3 разряд.

408. Выборочная и сплошная уборка овощей при помощи тракторной тележки и платформы - 3 разряд.

409. Сбор, срезка зелени овощей (салата, шпината, щавеля, лука-пера и других культур) - 3 разряд.

410. Уборка картофеля, овощей и технических культур на комбайнах и специальных машинах (обслуживание) - 4 разряд.

411. Выборка и подборка картофеля, сахарной свеклы, кормовых корнеплодов и корневищ после распашки плугом, выкопки картофелекопателем или свеклоподъемником - 3 разряд.

412. Очистка сахарной свеклы и других корнеплодов от ботвы и земли - 2 разряд.

413. Сбор картофеля и корнеплодов после перепашки поля плугом или боронования - 2 разряд.

414. Съем плодов с деревьев семечковых и косточковых пород, субтропических культур - 3 разряд.

415. Сбор ягод - 3 разряд.

416. Выборочный и сплошной сбор винограда столовых и технических сортов с подноской - 3 разряд.

417. Подача корзин при съеме плодов с деревьев - 1 разряд.

418. Сортировка и калибровка луковиц, корнеплодов, корневищ, початков кукурузы, семечковых и косточковых плодов, винограда и ягод с укладкой в тару - 2 разряд.

419. Сортировка мандаринов с укладкой и без укладки в ящики - 2 разряд.

420. Связка решет с плодами в папки, забивка ящиков - 2 разряд.

421. Удаление листьев сеянцев и саженцев перед выкапыванием - 1 разряд.

422. Выкопка посадочного материала плодовых, декоративных и лесных культур - 4 разряд.

423. Выборка за плугом посадочного материала плодово-ягодных, декоративных и лесных культур - 3 разряд.

424. Разбор по сортам посадочного материала плодово-ягодных, декоративных и других культур - 4 разряд.

425. Упаковка черенков, сеянцев и саженцев для отправки на дальние расстояния - 2 разряд.

426. Подготовка укорененных черенков лимона к отправке - 3 разряд.

31. Доработка и хранение продукции.

Параграф 1. Доработка и хранение продукции.

427. Воздушная сушка на токах и площадках:

- зерна и семян технических культур - 1 разряд;

- луковиц, семян овощных и цветочных культур - 2 разряд;

- лекарственных растений, шишек хмеля и древесно-кустарниковых пород - 4 разряд;

- резка яблок для сушки и их сушка - 4 разряд.

428. Работы на обслуживании агрегатов по приготовлению витаминной травяной муки - 3 разряд.

429. Провеивание зерна, семян технических и других культур на токах - 1 разряд.

430. Перелопачивание и буртование зерна, семян технических и других культур - 2 разряд.

431. Затаривание и растаривание зерна, семян технических и других культу, картофеля, корнеплодов, овощей, плодов и ягод - 2 разряд.

432. Завязывание и зашивка затаренных мешков - 1 разряд.

433. Взвешивание, перенос и укладка затаренных мешков, ящиков, корзин - 3 разряд.

434. Буртование зерна, семян технических и других культур при помощи погрузчиков, зернопультов и других машин - 2 разряд.

435. Обслуживание машин при штабелевание мешков зерна, тюков сена или соломы - 2 разряд.

436. Выделение, промывка, вытирание и сушка семян овощных, бахчевых, плодово-ягодных, лесных и других культур - 3 разряд.

437. Обескрыливание и очистка семян фисташковых и других пород и видов растений на машинах - 3 разряд.

438. Протирка, обескрыливание и просеивание семян вручную - 3 разряд.

439. Буртование картофеля, корнеплодов, овощей и других культур с укрытием соломкой и землей - 3 разряд.

440. Сортировка картофеля, томатов и огурцов на сортировальных агрегатах и очистительных пунктах - 3 разряд.

441. Механизированная вырезка кочерыг, шинкование капусты на машине - 3 разряд.

442. Засыпка картофеля, корнеплодов и укладка овощей в хранилища - 2 разряд.

443. Раскрытие буртов картофеля, корнеплодов и силосных траншей - 3 разряд.

444. Переборка, очистка, мойка и ручная сортировка картофеля, овощей - 2 разряд.

32. Погрузочно-разгрузочные и транспортные работы.

Параграф 1. Погрузочно-разгрузочные и транспортные работы.

445. Перевозка, погрузка, разгрузка и переноска грузов (доставка и сдача грузов (доставка и сдача грузов в соответствии с сопроводительными документами): - навалочных и затаренных, не требующих особой осторожности (зерно, мука, зеленная масса, сено, солома, силос, минеральные удобрения, соль, навоз, торф, компост, земля, глина, песок, графий, щебень, шлак, камень, мел, алебастр, цемент, негашеная известь, гончарные трубы, уголь, дрова, фанера, опилки, пиломатериалы, тара, вода в бочках, лед, снег, металлолом, метал листовой и в болванках, рельсы, балки, трубы стальные, чугунные, проволока и лента в кругах, канаты на катушках и тому подобное) - 3 разряд; - различных производственных, требующих осторожности (овощи, фрукты, корнеплоды, картофель, посадочный и посевной материал, хлопок, молоко в бидонах, мясо и мясопродукты, рыба, животные, птица, гончарные, чугунные, асбоцементные Трубы, кирпич, черепица, шифер, остекленные парниковые рамы, топливно-смазочные материалы и тому подобное) - 4 разряд; - громоздких, тяжеловесных и требующих особой осторожности (круглый лес, столбы, шпалы, железобетонные изделия, сельскохозяйственные машины, стекло в ящиках, изделия из стекла, фарфора, упакованные яйца, электролампы, кислота и щелочи в посуде, трупы павших животных, фекалии, навозная жижа, ядохимикаты, гербициды, аммиачная вода и тому подобное) - 5 разряд;

446. Работа возчика, перевозка грузов вьюком - 2 разряд.

Раздел 9. Работы в полеводстве.

33. Зерновые и зернобобовые культуры.

Параграф 1. Зерновые и зернобобовые культуры.

447. Уборка початков кукурузы (сплошная и выборочная) -3 разряд.

448. Ручное обрушивание початков кукурузы-2 разряд.

449. Сбор стручков зеленного горошка и других бобовых культур-3 разряд.

450. Выборка соломы-старновки-1 разряд.

34. Лубяные культуры.

Параграф 1. Лубяные культуры.

451. Выборка поскони и уборка матерки конопли - 4 разряд.

452. Ручное теребление льна-долгунца - 4 разряд.

453. Оправка снопов машинной вязки с постановкой в бабки - 2 разряд.

454. Вязка снопов невязи после льнокомбайнов и подборщиков и поправка разостланной ленты - 2 разряд.

455. Горстевая сортировка льносоломки и льнотресты по качеству - 3 разряд.

456. Загрузка тресты и топлива в сушилку, сушка тресты льна и других культур - 4 разряд.

457. Обработка тресты льна, конопли и других культур на мяльно-трепальных агрегатах - 5 разряд.

458. Срезка стеблей кенафа - 3 разряд.

459. Расстил и подъем лубяных культур с постановкой в конусы - 3 разряд.

460. Переворачивание стеблей лубяных культур на стлище - 2 разряд.

461. Загрузка лубяных культур в водоемы и мочила, переворачивание в период вымочки и их выгрузка - 4 разряд.

462. Выборка остатков осыпи лубяных культур из водоемов - 2 разряд.

463. Загрузка и выгрузка тресты при сушке в ригах - 3 разряд.

464. Уход за сушкой тресты - 3 разряд.

465. Подтрепка волокна лубяных культур после машинной обработки - 3 разряд.

466. Сортировка и подвязка длинного волокна лубяных культур - 3 разряд.

467. Очистка тунга на тунгоуборочной машине - 2 разряд.

35. Табак и махорка.

Параграф 1. Табак и махорка.

468. Уборка табака и махорки - 3 разряд.

469. Томление листьев табака и махорки - 3 разряд.

470. Укладка махорки в штабеля и перекладка штабелей - 2 разряд.

471. Нанизывание листьев табака на шнуры, промывка листьев табака, нанизывание на шнуры - 2 разряд.

472. Пластовка (разрезание) стеблей махорки - 3 разряд.

473. Раскладывание листьев на транспорте при огневой сушке на сушильно-ферментационной установке - 2 разряд.

474. Сушка табака в сушилках и увлажнение - 3 разряд.

475. Перемещение в сарай и сушилки рам-вагонов с листьями табака - 2 разряд.

476. Подвешивание целых растений табака в сушильном сарае - 2 разряд.

477. Вязка гаванок и гирлянд табака и махорки, накалывание на глицы махорки, их подвешивание и снятие - 2 разряд.

478. Снятие листьев со шнуров, отделение сухих листьев табака от стеблей - 2 разряд.

479. Сортировка табака и махорки по товарным сортам - 3 разряд.

480. Вязка рассортированной махорки в снопики - 2 разряд.

481. Переборка и просев потерти табака - 3 разряд.

482. Упаковка табака и махорки различными способами - 2 разряд.

36. Хмель.

Параграф 1. Хмель.

483. Открытие и обрезка главных корневищ - 4 разряд.

484. Рамовка хмеля с открытием и закрытием маток, окучиванием и выносом отходов - 4 разряд.

485. Навешивание поддержек, заводка стеблей на поддержки - 3 разряд.

486. Съем стеблей со шпалеры и общипывание шишек хмеля - 3 разряд.

487. Срезка стеблей хмеля, освобождение и сматывание подвесной проволоки в мотки - 3 разряд.

488. Сушка и окуривание хмеля сернистым ангидридом (сульфитация) - 4 разряд.

489. Прессование и упаковка хмеля легкими прессами - 3 разряд.

37. Силосные культуры.

Параграф 1. Силосные культуры.

490. Ручная вырубка стеблей кукурузы и других культур на силос - 3 разряд.

491. Переноска или подноска травы, ботвы силосной массы - 2 разряд.

492. Ручная резка и погрузка силоса - 3 разряд.

493. Подача силосной массы в силосорезки и другие машины - 3 разряд.

494. Закладка силоса с применением органических кислот - 4 разряд.

Раздел 10. Работы в Овощеводстве (закрытый грунт).

38. Парники и теплицы.

Параграф 1. Парники и теплицы.

495. Установка и сборка парниковых каркасов - 3 разряд.

496. Монтаж и демонтаж пленочных теплиц из рам - 4 разряд.

497. Ремонт парниковых парубней и рам - 3 разряд.

498. Очистка каркасов пленочных теплиц и других покрытий от старой пленки - 1 разряд.

499. Подбор и сворачивание старой пленки в рулон со связкой - 2 разряд.

500. Снятие пленки с пропаренного грунта - 2 разряд.

501. Натягивание синтетической пленки на рамы, каркасы, снятие и натягивание проволоки в теплицах - 3 разряд.

502. Побелка остекленной кровли теплиц - 2 разряд.

503. Очистка парников и теплиц от снега, льда, перегноя и земли - 3 разряд.

504. Заготовка, укладка в штабеля и перелопачивание дерновой земли - 3 разряд.

505. Резка соломенных тюков для утепленного грунта на циркулярной пиле - 3 разряд.

506. Просеивание дерновой земли с укрытием навоза на зиму - 3 разряд.

507. Набивка парников биотопливом - 3 разряд.

508. Укладка торфоплит на гряды - 3 разряд.

509. Промывание стеллажей горячей водой - 1 разряд.

510. Стерилизация грунтов паром - 3 разряд.

511. Промывание и зафосфачивание субстрата и удаление корней - 2 разряд.

512. Промывка керамзита с переброской его со стеллажа на стеллаж - 3 разряд.

513. Выборка мусора из керамзита - 2 разряд.

514. Засыпка парников землей и перегноем, подготовка, сортировка и загрузка субстрата на стеллажи теплиц - 3 разряд.

515. Просеивание щебенки через грохот - 3 разряд.

516. Подготовка питательных растворов, их проверка и корректировка - 4 разряд.

517. Обслуживание машин и станков по изготовлению торфоперегнойных горшочков и питательньных кубиков с пикировкой рассады - 3 разряд.

518. Изготовление торфоперегнойных горшочков вручную - 3 разряд.

519. Перенос и установка торфоперегнойных и гончарных горшочков - 2 разряд.

520. Насыпка земли в пикировочные ящики и горшочки - 1 разряд.

521. Уход за растениями (полив, прореживание, прополка, прищипка и другие работы) в парниках и теплицах - 4 разряд.

522. Перекопка почвы (грунта) в теплицах - 3 разряд.

523. Разравнивание почвы после перекопки - 2 разряд.

524. Подноска на носилках навоза, перегноя, земли, удобрений, соломенных тюков - 3 разряд.

525. Копка траншей и укладка соломенных тюков - 3 разряд.

526. Маркировка почвы перед посевом (посадкой) - 2 разряд.

527. Заготовка, подготовка посадочного материала сельдерея, петрушки и других культур - 2 разряд.

528. Нарезка шпагата - 1 разряд.

529. Подвязка шпагата, растений шпагатом, закручивание растений вокруг шпагата - 2 разряд.

530. Формирование растений в теплицах с выноской отходов - 3 разряд.

531. Подкапывание зеленного лука и других культур лопатой - 3 разряд.

532. Обрезка, очистка, сортировка, затаривание овощей и другой продукции - 2 разряд.

533. Сварка полиэтиленовой пленки электроутюгом, склеивание пленки паяльной лампой - 2 разряд.

534. Склеивание пакетов для рассады - 2 разряд.

535. Подделка дырок в пакетах - 1 разряд.

536. Очистка шпалер, калачей от ржавчины - 2 разряд.

537. Сортировка репчатого лука на сортировочной машине - 4 разряд.

538. Пескование корня петрушки - 3 разряд.

539. Подделка навозных гряд в теплицах для выращивания шампиньонов - 3 разряд.

540. Посадка в грунт грибницы шампиньонов - 4 разряд.

541. Сбор шампиньонов в теплицах - 3 разряд.

542. Удаление растительных - 1 разряд.

543. Пристановка, раскладка, подвешивание овощей для доращивания в парниках, подвалах и овощехранилищах остатков после уборки урожая в парниках и теплицах - 2 разряд.

544. Укладка парниковых рам в штабеля - 2 разряд.

545. Сбор, сушка и укладка матов на хранение - 2 разряд.

39. Тепличные комбинаты.

Параграф 1. Тепличные комбинаты.

546. Приготовление смеси для питательных горшков - 3 разряд.

547. Подвоз ящиков с горшочками и рассадой на ручной тележке - 2 разряд.

548. Набивка полиэтиленовых горшочков и мешков питательными субстратами, готовой смесью, готовой смесью или с предварительным приготовлением смеси - 2 разряд.

549. Укладка соломенных тюков в трашеи и снятие обвязки с тюков - 2 разряд.

550. Полив соломенных тюков водой - 1 разряд.

551. Заправка соломенных тюков удобрениями и засыпка питательным грунтом - 3 разряд.

552. Раскладка соломы и опилок между трубами почвенного обогрева - 1 разряд.

553. Укладка на грунт и подъем труб почвенного обогрева - 3 разряд.

554. Обработка почвы и растений марганцовокислым калием - 2 разряд.

555. Пропаривание почвы с укрытием пленкой - 3 разряд.

556. Зачистка верхнего слоя грунта на 1-2 см - 2 разряд.

40. Выращивание шампиньонов.

Параграф 1. Выращивание шампиньонов.

557. Обслуживание машины при выгрузке из камеры отработанной почвы и компоста - 4 разряд.

558. Чистка стеллажей после выгрузки из камеры почвы и компоста - 4 разряд.

559. Скручивание сеток после выгрузки почвы и компоста - 3 разряд.

560. Обработка сеток формалином в специальной ванне - 4 разряд.

561. Расстил сеток по стеллажам после обработки формалином - 4 разряд.

562. Уборка камеры и компостного коридора после выгрузки почвы и компоста и набивки стеллажей - 3 разряд.

563. Промывание камеры и стеллажей после обработки - 3 разряд.

564. Перестановка щита при заполнении стеллажей компостом - 4 разряд.

565. Разравнивание компоста на стеллажах после их заполнения машиной - 6 разряд.

566. Перестановка набивочной машины с укладкой рельсов - 3 разряд.

567. Подготовка мицелия с раскрытием банок и перемешиванием его в ведрах - 3 разряд.

568. Посев мицелия вручную - 4 разряд.

569. Перемешивание электрофрезой мицелия с компостом - 4 разряд.

570. Оправка краев гряд после электрофрезы, снятие бумаги - 3 разряд.

571. Уплотнение (трамбовка) компоста вибромашиной с приводом от электромотора - 6 разряд.

572. Уплотнение (трамбовка) компоста вручную - 4 разряд.

573. Покрытие гряд бумагой и ее снятие - 2 разряд.

574. Покрытие посевов мицелия покровной почвой - 4 разряд.

575. Рыхление покровной почвы гвоздевкой - 5 разряд.

578. Полив, увлажнение почвы на стеллажах с использованием специальных машин или опрыскивателей: - покровной почвы водой - 4 разряд; - водой с формалином - 5 разряд.

579. Стуманивание покровной почвы - 4 разряд.

580. Обработка (опрыскивание) стеллажей, камеры после набивки компоста, камеры и стеллажей по бумаге специальными химическими препаратами -5 разряд.

581. Обработка солью мест, покрытых плесенью, обработка (опрыскивание) компостного коридора формалином - 4 разряд.

582. Сбор капринуса вручную - 3 разряд.

583. Cбор грибов, перевозка с погрузкой на тележку, разгрузка и установка на весы - 4 разряд.

584. Влажная дезинфекция тары в специальной ванне с раствором формалина, обработка ковриков, выгрузка тары из ванны и промывка водой - 4 разряд.

585. Подвозка и развозка тары по камерам - 3 разряд.

586. Разрыв и снятие проволоки с тюков вручную, перебивка тюков соломы вилами, измельчение соломы на стационарной машине, подача соломы в машину, разравнивание соломы вилами - 3 разряд.

587. Оправка буртов компоста вилами в период между перебивками - 4 разряд.

588. Просеивание мергеля вручную - 3 разряд.

589. Увлажнение торфяной крошки с помощью шланга - 2 разряд.

590. Обработка покровной почвы формалином с помощью шланга с помощью специальной машины с электроприводом, дезинфекция машин, помещения - 4 разряд.

Раздел 11. Работы в Овощедстве (открытый грунт)

591. Осветление кочерыг (дояровизация) - 2 разряд.

592. Подвешивание, снятие стеблей семенников овощных культур при воздушной сушке - 1 разряд.

593. Вырезка кочерыг из кочанов капусты на ручном станке или ножом - 2 разряд.

594. Очистка поля от сорняков, кочерыг, ботвы и других остатков - 2 разряд.

Раздел 12. Работы в садоводстве.

41. Питомники.

Параграф 1. Питомники.

595. Подсчет, вязка в пучки и сортировка сеянцев, чубуков, черенков, укладка их в хранилища и на прикопочных участках, снегование дичков - 2 разряд.

596. Прикопка черенков, сеянцев и саженцев на зимнее хранение - 2 разряд.

597. Выборка временно прикопанных черенков, сеянцев и саженцев, подготовка их для пикирования и посадки - 3 разряд.

598. Срезка дичков и сеянцев на шип и на глазок - 4 разряд.

599. Подчистка штамбиков у сеянцев для окулировки - 2 разряд.

600. Протирка штамбиков перед окулировкой - 1 разряд.

601. Прививка и окулировка плодовых, декоративных и субтропических культур в питомниках, а также на плодоносящих деревьях - 5 разряд.

602. Завязка окулировок и прививок с обмазкой садовым варом - 4 разряд.

603. Подвязка окулянтов к шипу и удаление дикой поросли - 2 разряд.

604. Осенняя и весенняя проверка окулировки и прививки с ослаблением и снятием повязок - 4 разряд.

605. Снятие обвязок с окулировок и прививок - 1 разряд.

606. Вырезка шипов у однолеток в кроне саженцев - 4 разряд.

607. Обрезка и формирование кроны одно- и двухлетних саженцев - 4 разряд.

608. Омолаживающая обрезка плодовых деревьев - 5 разряд.

609. Прищипка (пинцировка) побегов и вырезка веток утолщения на саженцах - 2 разряд.

42. Сады и ягодники.

Параграф 1. Сады и ягодники.

610. Приготовление куч для дымления и дымление - 1 разряд.

611. Сбор ягод смородины, крыжовника, малины и других ягодных культур с помощью машин - 4 разряд.

612. Работа по обслуживанию машин для уборки плодов семечковых и косточковых культур - 2 разряд.

613. Работы по обслуживанию машин и линий для товарной обработки плодов - сортировка и калибровка - 3 разряд; -диагональная, шаровая и пряморядная укладка - 4 разряд.

614. Побелка известью штамбов и скелетных ветвей деревьев - 2 разряд.

615. Обрезка кроны молодых и плодоносящих деревьев - 5 разряд.

616. Обмазка срезов и ран деревьев краской или садовым варом - 1 разряд.

617. Сбор падалицы в садах - 1 разряд.

618. Установка и подправка подпор под деревьями - 2 разряд.

619. Разноска подпор под деревьями - 2 разряд.

620. Уборка и установка подпор в пирамиду - 2 разряд.

621. Обрезка и сортировка усов земляники по степени развития розеток - 2 разряд.

622. Удаление усов земляники на плантации - 1 разряд.

623. Подсыпка защитного слоя под землянику (опилки, слома, торф) - 1 разряд.

624. Связывание и развязывание кустов малины и проверка их состояния после перезимовки - 1 разряд.

Раздел 13. Работы в Виноградстве.

43. Питомники.

Параграф 1. Питомники.

625. Заготовка виноградной лозы со связыванием в пучки и укладкой на хранение нарезка на черенки с очисткой от листьев, пасынков, выбраковкой тонкого и невызревшего материала - 4 разряд.

626. Проверка состояния лозы во время хранения - 3 разряд.

627. Вымачивание черенков подвоя и привоя с укладкой и выемкой из емкости - 2 разряд.

628. Калибровка черенков подвоя и привоя на калибровочных машинах и полуавтоматах - 3 разряд.

629. Калибровка (вручную) черенков подвоя и привоя обновление срезов перед прививкой - 3 разряд.

630. Подготовка отводков к посадке (калибровка, подрезка) - 2 разряд.

631. Прививка виноградных черенков вручную - 5 разряд.

632. Подбор пар черенков для машинной прививки винограда - 2 разряд.

633. Бороздование коры черенков винограда - 2 разряд.

634. Контроль и подсчет прививок - 4 разряд.

635. Надбивка парников или траншей льдом и установка деревянного дна для кильчевания черенков - 3 разряд.

636. Установка черенков на кильчевание, выборка их из траншей - 2 разряд.

637. Уход за прививками при стратификации и кильчевании черенков - 2 разряд.

638. Укладка прививок в стратификационные ящики - 2 разряд.

639. Парафинирование, обвязывание прививок с подноской и без подноски - 3 разряд.

640. Вынос ящиков в стратификационные камеры и на закладку - 2 разряд.

641. Укладка саженцев для фумигации и разгрузка камеры после фумигации - 5 разряд.

642. Катаровка и разокучивание земляных валиков в питомниках и на виноградниках - 3 разряд.

44. Виноградники.

Параграф 1. Виноградники.

643. Работа по обслуживанию агрегатов по уборке технических и столовых сортов винограда - 4 разряд.

644. Бурение скважин ручным гидробуром или ломом для посадки винограда-3 разряд.

645. Подправка земляного вала при укрытии и открытии кустов винограда-2 разряд.

646. Поднятие лозы вилами перед открытием-2 разряд.

647. Ремонт (подновление) маточников и виноградников саженцами и зелеными отводками-4 разряд.

648. Ремонт винограда с изреженностью до 20 %-3 разряд.

649. Снятие лозы со шпалеры-2 разряд.

650. Обследование виноградников на на зараженность филоксерой-4 разряд.

Раздел 14. Работы по возделыванию субтропических культур.

45. Чай, тутовые и лавр благородный.

Параграф 1. Чай, тутовые и лавр благородный.

651. Удаление многолетних сорняков из кустов чайных плантаций-2 разряд

652. Очистка чайных кустов после механизированной подрезки-3 разряд.

653. Формирование и подрезка трех-четырех летних кустов чая-3 разряд.

654. Полутяжелая и тяжелая подрезка чайных кустов в шпалерах-4 разряд.

655. Ремонт чайных плантаций: -подсев семян-2 разряд; -подсадка саженцев-3 разряд.

656. Сбор чайного листа:

- сортового-5 разряд;

- облицовочного материала для лао-ча, грубого листа для изготовления зеленого прессованного чая-4 разряд;

- сырья для получения кофеина-3 разряд.

657. Сбор соплодий шелковицы-3 разряд.

658. Выкопка взрослых тутовых деревьев "со стулом" -4 разряд.

659. Сбор урожая лавра-3 разряд.

660. Сушка, отшипывание и сортировка лаврового листа по стандарту-2 разряд.

661. Затаривание, взвешивание и первичное определение качества чайного и лаврового листа-2 разряд.

662. Очистка мешочков для чайного листа от сорняков-2 разряд

663. Укладка мешочков с чайным листом в ящики и переноска ящиков-2 разряд.

664. Сбор чайных и лавровых семян-2 разряд.

46. Бамбук и цитрусовые культуры.

Параграф 1. Бамбук и цитрусовые культуры.

665. Уход за саженцами в течение зимы-2 разряд.

666. Обвязывание марлей саженцев цитрусовых-1 разряд.

667. Клеймение бамбуковых тростей для срезки-1 разряд.

668. Срезка бамбуковых стволов-3 разряд.

669. Рубка бамбуковой рощи топором, очистка от ветвей стволов бамбука и вынос их к месту транспортировки, распиловка, сортировка и укладке тростей-3 разряд.

670. Сбор очистка плодов тунга-2 разряд.

671. Связывание и развязывание кроны деревьев-2 разряд.

672. Укрытие цитрусовых пленкой или тканым материалом-3 разряд.

Раздел 15. Работы по возделыванию эфиромасличных и лекарственных культур.

673. Заготовка рассады мяты перечной-3 разряд.

674. Посадка рассады мяты перечной, посадка рассады базилика и других лекарственных растений по борозда-3 разряд.

675. Полив базилика и лекарственных растений по бороздам-3 разряд.

676. Удаление бутов розы и цветоносов лаванды-1 разряд.

677. Приготовление саженцев роз к посадке-2 разряд.

678. Посадка саженцев роз-3 разряд.

679. Санитарная обработка роз (удаление лишни х побегов) -3 разряд.

680. Сбор цветов розы, уборка соцветий лаванды, ноготовков лекарственных-3 разряд.

681. Обрезка цветоножек розы, срезка зеленной массы герани, базилика, мяты и соцветий мускатного шалфея-2 разряд.

682. Упаковка перечной мяты в тюки-2 разряд.

683. Ремонт плантаций розы и лаванды-3 разряд.

684. Уборка, сортировка и резка корней корневищ, листьев, соцветий, цветов, стручков, плодов семян:

-ядовитых и сильно ароматизированных растений-4 разряд;

-других растений-3 разряд.

685. Вырезка молодых побегов у лекарственных древесных пород-3 разряд.

686. Очистка корней алтая от коры-3 разряд.

687. Мойка корней, корневищ, черенков и листьев лекарственных растений-3 разряд.

688. Сушка лекарственного сырья после мойки-3 разряд.

689. Упаковка лекарственного сырья с сортировкой и прессованием: -ядовитых растений-3 разряд; -других растений-2 разряд.

690. Приготовление грибкового субстрата и заражение ржи спорыньей-3 разряд.

691. Сбор рожков спорыньи с колосьев ржи-2 разряд.

692. Отделение рожков спорыньи от семян-2 разряд.

Раздел 16. Работы в цветоводстве и озелении.

693. Переваривание луковиц гиацинтов-3 разряд.

694. Выкопка посадочного материала цветов-3 разряд.

695. Пикирование мелкой рассады пинцетном-2 разряд.

696. Размножение лилий чешуйками, детской и бульбочками-3 разряд.

697. Плетение и устройство сетки из шпагата и установка металлических рам для подвязки гвоздики-2 разряд.

698. Натягивание проволоки на опоры (с подноской проволоки) -3 разряд.

699. Снятие проволоки с опор, удаление остатков нитей, сматывание их в мотки и относка-2 разряд.

700. Удаление деревянных и металлических опор с выносом их из теплиц-2 разряд.

701. Срезка и сортировка цветов по стандартам, подсчет, связывание пучки и упаковка-2 разряд.

702. Черенкование хризантем, герани и других цветочных растений-3 разряд.

703. Укладка дерна вокруг клуб и рабаток-2 разряд.

704. Формовочная стрижка и обрезка: -деревьев, кустарников-4 разряд; -живых изгородей, ковровых цветочников и бордюров-3 разряд.

705. Забеливание стекол оранжереи из гидропульта-2 разряд.

706. Очистка растении в оранжереях, их обмывка и опрыскивание водой-1 разряд.

707. Притенение растений щитами с их подноской и укреплением кольями, снятие щитов и их относка-2 разряд.

708. Очистка гвоздик от сухих листьев и сорняков при ярусной подвязке-1 разряд.

Раздел 17. Работы по агролесомелиорации и в лесном хозяйстве.

709. Устройство плетневых и фашинных запруд на оврагах и балках-3 разряд.

710. Расстановка щитов и устилочных защит на подвижных песках и по днищам оврагов-2 разряд.

711. Посев семян древесных и кустарниковых пород по оврагам, балкам и крутым склонам, их залужение-4 разряд.

712. Корчевка деревьев и кустарников, разделка выкорчеванного леса-4 разряд.

713. Рубка кустарников на лугах, пастбищах и вдоль каналов, обрезка кустов на пень для получения поросли-3 разряд.

714. Очистка участка от деревьев, выкорчеванных пней, корней, древесных остатков и дернины-3 разряд.

715. Удаление кочек лопатой-2 разряд.

716. Устройство террас на склонах гор, оврагов и балок-4 разряд.

717. Поделка распылителей водотока-4 разряд.

718. Подготовка площадок, полос, ямок для посадки и подсадки леса-3 разряд.

719. Посадка, подсадка сеянцев, саженцев и дичков под меч Колесова-4 разряд.

720. Оправка приствольных кругов при посадке лесных полос крупноразмерным посадочным материалом-3 разряд.

721. Устройство гнездовий для птиц-2 разряд.

722. Заготовка шишек, орехов и других плодов древесных и кустарниковых пород: -со срубленных деревьев (на лесосеках) -3 разряд - со стоящих деревьев и кустарников высотой до 5 м-4 разряд; - с деревьев высотой свыше 5 м с помощью специальных лазов (вышек и автоподъемников) -5 разряд.

723. Обескрыливание и очистка семян фисташковых и других древесных и кустарниковых растений-2 разряд.

724. Сушка, очистка, сортировка и затаривание семян древесных и кустарниковых пород-2 разряд.

725. Закладка желудей и других семян древесно-кустарниковых пород на хранение-2 разряд.

726. Заготовка плетневого хвороста, кольев, лозы, мочала и лыка-2 разряд.

727. Заготовка лесной подстилки и мха-2 разряд.

728. Заготовка лекарственного материала, грибов, березового сока и других продуктов и даров природы-3 разряд.

729. Разбивка, отвод лесосек и закладка пробных площадей с прорубкой, промером визиров, изготовлением и постановкой столбов-4 разряд.

730. Пересчет деревьев с замером вилкой и отметкой, обмер и клеймение деревьев на высоте груди и у шейки корня, их окольцовывание-3 разряд.

Раздел 18. Хозяйственные работы.

47. Подготовка токов, площадок и помещений.

Параграф 1. Подготовка токов, площадок и помещений.

731. Подготовка тока (очистка от мусора, покрытие соломой, полив водой) -1 разряд.

732. Очистка хранилищ от мусора, отходов и использованного песка, мытье складов и других помещений-1 разряд.

733. Утепление стен и потолков соломой-2 разряд.

734. Штукатурка стен и потолков глиняным раствором-3 разряд.

735. Побелка и покраска помещений, стен, покрытий, стекол теплиц и парниковых рам вручную или с использованием опрыскивателя с электроприводом-2 разряд.

736. Обкашивание вручную трав, сорняков около помещений, дорог, токов-3 разряд.

737. Резка стекла, остекление оконных и парниковых рам и других стеклянных покрытий-3 разряд.

738. Ремонт парниковых рам-2 разряд.

739. Промазка остекление рам-2 разряд.

740. Промывка и протирка стекол оконных и парниковых рам, стеклянных покрытий теплиц и других сооружений-1 разряд.

741. Затемнение стекол мелом с помощью машинно-тракторного агрегата-4 разряд.

48. Подготовка, изготовление и ремонт инвентаря и тары.

Параграф 1. Подготовка, изготовление и ремонт инвентаря и тары.

742. Отбивка кос-4 разряд.

743. Точка мотыг, лопат и ножей-2 разряд.

744. Точка пил, серпов и садовых ножей-3 разряд.

745. Заготовка материала для оглобель, дуг и различных черенков, изготовление, ремонт и насадка топорищ, ручек, черенков на лопаты и другие орудия-3 разряд.

746. Поделка оглобель, дышел с установкой их к повозкам и саням, изготовление маркеров и рам-3 разряд.

747. Работа шорника: -по изготовлению сбруи-3 разряд -по ремонту сбруи-2 разряд.

748. Изготовление веревок, пут, супоней, кнутов-1 разряд.

749. Нарезка проволоки и ее скручивание для якорей-3 разряд.

750. Изготовление и ремонт носилок, ящиков, двухметровок, ручных маркеров и грабель-3 разряд.

751. Складирование и поднос дощечек к сбоечным станкам и комплектование россыпи тарных деталей-2 разряд.

752. Очистка, мойка и ремонт мешков, корзин и другой тары-2 разряд.

753. Подготовка тары для рассады и под урожай плодов овощей (очистка, мойка) -1 разряд.

754. Маркировка ящиков, изготовление, написание и навешивание этикеток, меток на деревья и столбы-1 разряд.

755. Изготовление фашин, снопов, плетеных щитов, рогож и матов-2 разряд.

756. Изготовление плетеных изделий из прута, хвороста и драни-3 разряд.

757. Изготовление веников и метел-1 разряд.

758. Очистка и обжигание проволоки и конструкций с использованием газовой горелки-3 разряд.

49. Установка и ремонт шпалер, изгородей и других сооружений.

Параграф 1. Установка и ремонт шпалер, изгородей и других сооружений.

760. Заготовка и затесывание кольев и подпор-2 разряд.

761. Заготовка столбов для шпалер, вешал, заборов, изгородей, полевых и лесных знаков-2 разряд.

762. Обжигание кольев и столбов, покрытые их гудроном-2 разряд.

763. Установка якорей и лесных знаков, вешал для просушивания сельскохозяйственных культур-2 разряд.

764. Заделка якорей-3 разряд.

765. Соединение якоря со столбом проволокой-3 разряд.

766. Установка столбов при устройстве шпалер в виноградниках, садах, хмельниках и теплицах-3 разряд.

767. Снятие шпалер в садах, виноградниках, хмельниках и теплицах-2 разряд.

768. Выкопка старых столбов со снятием проволоки-2 разряд.

769. Навешивание, прикрепление и натягивание проволоки и тяжей по столбам, шпалеры в виноградниках, садах и хмельниках-3 разряд.

770. Накручивание проволоки на якорь-3 разряд.

771. Ремонт шпалеры-3 разряд.

772. Прибивка жердей, штакетника, устройство ограждений из проволоки, установка сеток для подвязки-2 разряд.

773. Забивка скоб-2 разряд.

774. Устройство подстожий-2 разряд.

50. Земляные и землемерные работы.

Параграф 1. Земляные и землемерные работы.

775. Копка ям, канав траншей-3 разряд.

776. Переноска и постановка рейки при геодезических съемках, установка и уборка кольев, вешек, колышков-1 разряд.

777. Взятие образцов почвы с помощью ручного бура-2 разряд.

778. Разбивка участков на кварталы с помощью оптических приборов-3 разряд.

51. Заготовка дров, льда и камня.

Параграф 1. Заготовка дров, льда и камня.

779. Поперечная распиловка деревьев и копка дров-2 разряд.

780. Укладка дров-1 разряд.

781. Рубка и вытягивание льда на берег-3 разряд.

782. Укладка льда на штабель-2 разряд.

783. Намораживание льда с использованием шланга-2 разряд.

784. Заготовка камня в карьерах-4 разряд.

785. Сбор камня со сноской в кучи-3 разряд.

52. Слив воды и топлива.

Параграф 1. Слив воды и топлива.

786. Подъем воды из колодцев и открытых водоемов, поднос и заливка воды в бочки и ямы-2 разряд.

787. Отлив воды из подвалов ведрами-2 разряд.

788. Слив и перекачка топлива-2 разряд.

789. Работа оператора заправочных станций-3 разряд.

790. Подсобные общехозяйственные работы-1 разряд.

Часть IV

Раздел 19. Характеристики работ профессий рабочих в растениеводстве, водном и лесном хозяйстве".

53. Виноградарь

Параграф 1. Виноградарь.

792. Характеристика работ: выполнение работ по посадке виноградной лозы, уходу за плодоносящими виноградниками и виноградной школкой; правила виноградных саженцев, уход за прививками во время хранения, высадка виноградных прививок в школку, уход за школкой, выкопка саженцев; способы уборки винограда, сортировки, подготовки к хранению, реализации, переработке.

793. Должен знать: сорта винограда и особенности выращивания; подготовку плантации под закладку виноградника, способы посадки виноградных саженцев; уход за плодоносящими и молодыми посадками; способы обрезки виноградных лоз, подвязки их к шпалерам, ремонта виноградников саженцами и зелеными отводками; заготовки лозы для прививок, способы ее хранения, нарезки черенков для прививок, ручной и машинный способы прививки, хранения и уход за прививками; высадку виноградной школки и уход за ней; способы уборки столовых и технических сортов винограда, сортировки и подготовки винограда для хранения, его реализации и переработки.

794. Требуется среднее профессиональное образование.

54. Грибовод.

Параграф 1. Грибовод.

795. Характеристика работ: выполнение работ при выращивании грибов в открытом и закрытом грунте: подготовка почвы, внесение удобрений, посев грибницы, уход за посевами, сбор грибов, подготовка продукции к реализации, переработке, хранению.

796. Должен знать: виды грибов и способы их выращивания в открытом и закрытом грунте; технологическую последовательность и способы выполнения работ, подготовку грядок, стеллажей, камер для выращивания грибов, способы посева грибницы; уход за ростом грибов (регулировка тепла, света, влажности); способы обработки посевов специальными препаратами и стимуляторами роста; сроки и способы сбора грибов, сортировки, определения качества, подготовки к реализации; болезни грибов, их предупреждение; способы дезинфекции почвы, тары, камер, сооружений для выращивания и временного хранения собранных грибов.

797. Требуется среднее профессиональное образование.

55. Лесовод.

Параграф 1. Лесовод.

798. Характеристика работ. посадка сеянцев и саженцев древесных пород с помощью машин и механизмов, выращивание посадочного материала, деревьев и кустарников в школах и плантациях, уход за ними (рыхление почвы, подкормка минеральными удобрениями, полив с помощью дождевальных установок или мотопомп); прививка черенков, окулировка посадочного материала плодовых, древесных пород; лесозащитные работы (опрыскивание ядохимикатами с помощью ранцевых, конных и тракторных опрыскивателей); работы по отводу лесосек и лесоустройству с помощью моторизированных орудий труда (прорубка, прочистка и промер визиров, квартальных просек и пограничных линий, изготовление и постановка квартальных, визирных и деляночных столбов, закладка пробных площадей, обмер и пересчет деревьев, рубка модельных деревьев и другие); тушение лесных пожаров с помощью мотопомп, тракторных, конных и ручных дождевальных установок; профилактический осмотр и технический уход за используемыми машинами, конными и ручными орудиями труда.

799. Должен знать: основы лесоводства, лесовосстановления, лесоустройства, лесозащиты, лесоэксплуатации, лесного товароведения, а также почвоведения; способы, методы и технологические особенности выращивания посадочного материала различных древесных и кустарниковых пород; способы и технические особенности прививки посадочного материала различных пород деревьев; правила и методы приготовления субстратов, растворов и эмульсий ядохимикатов; методы и технологические особенности проведения лесозащитных работ, а также учета результатов химических обработок; методы и способы предупреждения и борьбы с лесными пожарами; методы и технологические особенности ухода за различными породами леса; методы проведения рубок и определения пороков древесины; методы определения болезней и вредителей леса и меры борьбы с ними; устройство, правила и методы технического ухода и эксплуатации используемых тракторных, конных и ранцевых машин и агрегатов, посадочных поточно-механизированных линий, других орудий труда.

56. Льновод.

Параграф 1. Льновод.

800. Характеристика работ: выполнение вручную или с помощью простых орудий и приспособлений работ в льноводстве по подготовке семян, применению удобрений, посеву, уходу за посевами, уборке льнопродукции, доработке, хранению и реализации льнотресты, складированию семян, а также работ по обслуживанию льномолотилок, сушилок, сортировок и других механизмов и агрегатов при обмолоте льна, доработке семян и льнотресты, приводимых в действие от электромоторов и двигателей внутреннего сгорания.

801. Должен знать: способы выполнения работ в льноводстве по подготовке почвы, внесению удобрений, подготовке семян, посеву льна, прополке, уходу за посевами, защите растений, уборке, обмолоту, хранению семян, льнотресты; назначение и использование простых орудий труда и методы выполнения работ при обслуживании механизмов и агрегатов, применяемых в льноводстве.

57. Машинист дождевальной установки.

Параграф 1. Машинист дождевальной установки.

802. Характеристика работ: полив сельскохозяйственных культур, садов, ягодников, лугов, пастбищ, питомников, лесопосадок и других плантаций дождевальными установками или машинами рядовым или дождевальным способом; периодический профилактический осмотр и технический уход за основными механизмами и узлами дождевальной установки (машины); периодическая смазка основных узлов; монтаж и демонтаж трубопроводов; обнаружение и устранение неисправностей и поломок; ремонт гидравлической системы, насоса, узлов и механизмов дождевальной установки.

803. Должен знать: устройство и принципы работы дождевальных установок или машин различных типов; рабочую характеристику насосов и приводов к ним; оптимальные и максимально допустимые нагрузки на насосы; необходимые сведения по гидравлике и механике дождевальных установок или машин и их эксплуатации; эксплуатационные особенности типов насосов; правила и принципы забора, подачи и полива воды, монтажа и демонтажа основных узлов и трубопроводов; правила и методы периодического обслуживания и технического ухода; назначение и применение контрольно- измерительных приборов; способы обнаружения и устранения основных неисправностей в работе установок или машин и используемого оборудования; правила и особенности полива различных сельскохозяйственных культур, насаждений, лугов и пастбищ.

58. Машинист стационарной насосной станции.

Параграф 1. Машинист стационарной насосной станции.

804. Характеристика работ: выполнение комплекса работ на различных типах стационарных насосных станциях, ежесменный осмотр основных узлов и агрегатов, периодический технический уход; подготовка станции к работе и ее управление в заданном режиме работы; регулирование режима работы в соответствии с изменением условий производства; периодическая смазка, монтаж и демонтаж узлов, агрегатов и другого оборудования; обнаружение и устранение неисправностей и поломок; несложный ремонт двигателя, насоса, гидравлической системы, других узлов и оборудования насосной станции.

805. Должен знать: устройство и принцип действия стационарных насосных станций при различных режимах работы; рабочие характеристики двигателей, насосов, приводов к ним, гидравлических систем насосных станций; оптимальные и максимальные нагрузки на двигатели, насосы, агрегаты и узлы насосных станций; эксплуатационные особенности двигателей, насосов, гидравлических систем и другого оборудования насосных станций, правила и особенности их регулирования в соответствии с техническими и эксплуатационными характеристиками; правила монтажа и демонтажа основных узлов и агрегатов; правила и методы профилактического обслуживания и периодического технического ухода за отдельными агрегатами, узлами и системами станций стационарных типов; назначение и использование контрольно-измерительных приборов; методы и способы обнаружения неисправностей при работе станций, основных ее узлов и агрегатов.

59. Овощевод.

Параграф 1. Овощевод.

806. Характеристика работ: выполнение работ в овощеводстве открытого и закрытого грунта по подготовке почвы, семян, удобрений, выращиванию рассады, посеву и посадке овощных культур, уходу за культурами, сбору и хранению продукции, ее реализации, переработке с помощью простых ручных орудий и инструмента, а также работ по обслуживанию механизмов и агрегатов, приводимых в действие от электромоторов и двигателей внутреннего сгорания; проведение технического обслуживания используемых машин и механизмов, выявление и устранение их неисправностей.

807. Должен знать: агротехнические требования и технологические особенности культур, выращиваемых в открытом и закрытом грунте (парниках, теплицах, комбинатах, других сооружениях), виды работ, выполняемых с помощью простых орудий, машин и механизмов, приводимых в действие от электромоторов и двигателей внутреннего сгорания, по обработке почвы, заготовке и внесению удобрений, очистке семян и подготовке их к посеву, выращиванию рассады, посеву, посадке и посадке овощных культур, способы ухода за растениями, способы определения сроков сбора продукции, требования, предъявляемые к качеству различных видов овощной продукции, определение ее сортов; способы проведения работ по техническому обслуживанию машин и механизмов, используемых в овощеводстве.

60. Оператор оборудования закрытого грунта.

Параграф 1. Оператор оборудования закрытого грунта.

808. Характеристика работ: обеспечение бесперебойной и экономичной работы механизмов подачи тепла, влаги, осветительных приборов, регулирование процесса ухода за выращиваемыми культурами и их подкормкой; участие в определении сроков вегетационного периода, выращиваемых культур, сбора выращенной продукции, подготовке почвы к закладке нового оборота культур; мелкий ремонт оборудования и приборов регулирования микроклимата в сооружениях защищенного грунта, участие в ремонте и замене агрегатов и механизмов.

809. Должен знать: устройство и принцип работы автоматических и полуавтоматических механизмов регулирования микроклимата в теплицах и других сооружениях защищенного грунта; схемы подачи тепла, света, влаги с учетом потребности выращиваемых культур, вегетационный период выращивания и чередования культур, способы приготовления почвы для закладки оборота культур, другие агротехнические требования; возможные неисправности механизмов регулирования микроклимата, контрольных приборов, способы их предупреждения и устранения; периодичность профилактического осмотра применяемого оборудования.

61. Оператор сушильных установок.

Параграф 1. Оператор сушильных установок.

810. Характеристика работ: управление процессом подготовки и сушки различных видов семян и культур в сушильной установке, наблюдение за процессом сушки; ведение производственного журнала или других необходимых записей, выполнение профилактических работ, ремонт системы подачи топлива, воздуха, загрузочных и разгрузочных устройств и других механизмов.

811. Должен знать: назначение и устройство различных сушильных установок и специальных машин для сушки семян зерновых, бобовых, подсолнечника, масличных культур, льна, лубяных, овощных, бахчевых культур, трав, семян и стеблей древесно-кустарниковых пород и других культур; устройство и принцип работы оборудования и механизмов подачи топлива и воздуха, способы рационального сжигания топлива или использования другого вида энергии; назначение и устройство приборов для контроля степени сушки; правила ухода за обслуживаемым оборудованием и способы устранения неполадок в его работе; причины возникновения возможных неисправностей в работе, сушильных установок или отдельных агрегатов по подаче топлива, воздуха, поддержанию нужного режима температуры и уровня влажности.

62. Питомниковод.

Параграф 1. Питомниковод.

812. Характеристика работ: выполнение работ в питомниках по подготовке почвы, посеву, посадке дичков семечковых и косточковых культур; уход за растениями, подготовка растений к прививке, окулировке; выкопка саженцев, их сортировка, подготовка к реализации; заготовка материала для прививок, его хранение; способы зимнего хранения дичков, сеянцев, саженцев; проверка приживаемости прививок.

813. Должен знать: особенности выращивания саженцев семечковых и косточковых пород в питомниках; работы по подготовке почвы для посева дичков различных видов садовых культур; способы окулировки и прививки яблонь, груш, виноградной лозы, других садовых культур; правила ухода за прививками; методы зимнего хранения черенков, сеянцев, саженцев; способы обрезки и формирования кроны одно и двулетних саженцев; укладки саженцев виноградной лозы для фумигации, заготовки материала для прививок яблонь, груш, виноградной лозы; прививок, проверка и подсчет приживаемости осенней и весенней прививок.

814. Требуется среднее профессиональное образование.

63. Полевод.

Параграф 1. Полевод.

815. Характеристика работ: выполнение ручных сельскохозяйственных работ при обработке и подготовке почвы, посеве, посадке и уходу за ними; выполнение ручных работ по борьбе с сорняками и вредителями сельскохозяйственных культур, применение химических средств защиты растений, разбрасывание навоза, торфа, рассев минеральных удобрений по полю, складирование, перенос и разбрасывание удобрений, дробление и просеивание минеральных удобрений, приготовление компостов, внесение торфа и навоза в лунки; воздушно- тепловой обогрев семян, заправка сеялок и сажалок семенами и минеральными удобрениями, прополка посевов, сбор и вынос сорняков с полей, сушка сена, соломы, снопов; подгребание и копнение сена, соломы; выборка картофеля и других культур из борозд, рядков после распашки; затаривание, перенос и укладка мешков, ящиков, корзин; переборка, мойка, сортировка картофеля, корнеплодов после хранения.

816. Должен знать: агротехнические требования, предъявляемые к выращиваемым в полеводстве культурам; способы выполнения ручных работ при обработке и подготовке почвы, внесении удобрений, очистке семян, посеве, посадке, уходе за посевами, защите растений, уборке урожая, доработке, хранении продукции и другие работы в полеводстве; виды работ, выполняемые с применением орудий труда, рабочего скота, а также работы, связанные с обслуживанием механизмов и агрегатов при выполнении сельскохозяйственных работ; способы и сроки уборки урожая, доработки, хранения и реализации продукции; механизмы и агрегаты, приводимые в действие от электромоторов и двигателей внутреннего сгорания; способы выявления и устранения неисправностей в применяемых орудиях и механизмах.

64. Рисовод.

Параграф 1. Рисовод.

817. Характеристика работ: выполнение вручную и с помощью различных орудий, агрегатов и механизмов агротехнических работ в рисоводстве: подготовка семян перед посевом, их химическая обработка; подготовка почвы и рисовых полей перед посевом; подготовка и внесение удобрений уход за растениями в период вегетации (подкормка, борьба с сорняками, болезнями и вредителями); нивелировка чеков; исполнительная исходная съемка по квадратам; ремонт гидротехнических сооружений внутрикастовой сети; залив чеков водой, регулировка слоя воды в чеках, обслуживание гидротехнической системы; окашивание межчековых валиков, удаление и сжигание сорняков; предуборочное осушение чеков, обкос риса вручную в углах чеков и у гидротехнических сооружений; подготовка полей к уборке; ворошение скошенных валиков; уборка больших комьев почвы и отдельных не срезанных стеблей с поля; погрузка, транспортировка удобрений, зерна риса и других грузов; очистка, сортировка, доработка семян и зерна риса; проведение технического обслуживания и ремонта, используемых орудий труда, агрегатов и механизмов.

818. Должен знать: работы выполняемые в рисоводстве: подготовка семян и почвы к посеву; внесение удобрений перед посевом и во время вегетации растений; уход за растениями (прополка, с применением химикатов, подкормка удобрениями, опыливание и опрыскивание ядохимикатами от болезней и вредителей); нивелировка чеков, съемка по квадратам; уход за гидротехнической системой и ее ремонт; удаление с полей сорняков и их сжигание, окашивание межчековых валиков, обкос риса в углах чеков и у гидротехнических сооружений; подготовка рисовых полей к уборке; ворошение валков после скашивания; погрузка, разгрузка и транспортировка удобрений, семян и зерна риса; очистка, сортировка, доработка семян и зерна риса; способы проведения технического обслуживания и ремонта, используемых орудий труда, механизмов и агрегатов.

65. Садовод.

Параграф 1. Садовод.

819. Характеристика работ: выполнение ручных работ в садоводстве по уходу за молодыми посадками, плодовыми деревьями и кустарниками, борьбе с вредителями и болезнями деревьев, обрезке и формированию кроны молодых и плодоносящих деревьев, прививке и окулировке дичков, уборке, сортировке и подготовке к хранению и реализации плодов.

820. Должен знать: особенности выращивания деревьев и кустарниковых пород; виды удобрений и способы их внесения в плодоносящих садах и ягодниках; способы выкопки саженцев плодовых деревьев и кустарников, подготовки их к посадке и посадки; способы прививки и окулировки плодовых деревьев; уход за деревьями и кустарниками в плодоносящем саду; правила формирования кроны молодых и плодоносящих деревьев; меры борьбы с вредителями и болезнями плодовых деревьев и кустарников, способы лечения; сорта плодовых деревьев, сроки созревания, сбора плодов, сортировку их по качеству для хранения, переработки; методы подготовки плодовых деревьев и кустарников к зимовке, способы их предохранения от морозов и вредителей.

66. Свекловод.

Параграф 1. Свекловод.

821. Характеристика работ: выполнение работ в свекловодстве по подготовке почвы, семян, заготовке и применению удобрений; посеву, уходу за посевами, борьбе с сорняками и вредителями, уборке свеклы, доработке, буртованию, хранению, подготовке свеклы к реализации и других работ, связанных с использованием ручных орудий труда, а также механизмов и агрегатов, приводимых в действие от электромоторов и двигателей внутреннего сгорания.

822. Должен знать: агротехнические требования, предъявляемые к выращиванию свеклы, виды работ в свекловодстве, выполняемые с помощью ручных орудий труда, механизмов и агрегатов по обработке почвы, заготовке и внесению удобрений, очистке семян, их обработке и подготовке к посеву, посеву свеклы, уходу за посевами; средства защиты растений от вредителей и борьбы с сорняками; сроки уборки свеклы, способы ее доработки, буртования и другие способы хранения свеклы, подготовки ее к реализации.

67. Семеновод.

Параграф 1. Семеновод.

823. Характеристика работ: выполнение работ в семеноводстве по подготовке почвы, внесению удобрений, посеву, посадке и уходу за семенными культурами, определению сроков созревания семян, уборке семенных культур; определению качества семян, подготовке их к хранению и реализации, с помощью простых орудий, машин, механизмов и агрегатов, приводимых в действие от двигателей внутреннего сгорания и других источников энергии; проведение технического обслуживания используемых машин, механизмов и агрегатов, выявление и устранение их неисправностей.

824. Должен знать: агротехнические требования и особенности выращивания семенных культур; виды работ по выращиванию семенных культур, выполняемых с помощью простых орудий, машин, механизмов и агрегатов, приводимых в действие от двигателей внутреннего сгорания и других источников энергии, по обработке почвы, внесению удобрений, подготовке семян и семенников к высадке, прополке растений, борьбе с сорняками, вредителями, болезнями культур, способы сбора семян при выборочной и сплошной уборке семенников, очистке, сортировке, подготовке семян к хранению и реализации; требования, предъявляемые к качеству семян выращиваемых культур; способы проведения работ по техническому обслуживанию машин, механизмов и агрегатов, используемых в семеноводстве.

68. Табаковод.

Параграф 1. Табаковод.

825. Характеристика работ: выполнение работ с применением простых орудий, машин, агрегатов в табаководстве по обработке почвы, внесению удобрений, очистке семян от табака, их подготовке к посеву; проведение посева, выращивание рассады, посадка, уход за растениями, прополка, защита от сорняков и болезней, уборка, доработка, сортировка продукции по качеству и ее реализация.

826. Должен знать: агротехнику выращивания различных сортов табака и махорки; виды работ в табаководстве, связанные с обслуживанием механизмов и агрегатов по обработке почвы, внесению удобрений, очистке семян табака, подготовке их к посеву, посев, выращивание рассады табака различны сортов и махорки, посадка рассады табака и махорки, уход за растениями, прополка, защита от сорняков и болезней, способы уборки, доработки продукции, подготовка к реализации.

69. Тракторист-машинист сельскохозяйственного производства.

Параграф 1. Тракторист-машинист сельскохозяйственного производства.

827. Характеристика работ: управление тракторами в агрегате с прицепными и навесными машинами и орудиями; бульдозерами, погрузчиками, комбайнами и другими самоходными машинами при выполнении полевых сельскохозяйственных работ (пахота, посев и посадка различных сельскохозяйственных и лесных культур, культивация, боронование, прикатывание почвы, внесение органических и минеральных удобрений, ворошение, сгребание травы, сена, соломы, уборка зерновых и других сельскохозяйственных культур); при выполнении стационарных работ: (очистка, сушка, сортировка семян, трамбование силоса, сенажа, обслуживание соломосилорезок); при выполнении всех видов транспортных работ при обслуживании транспортеров на токах, фермах (доставка и раздача кормов на фермах, вывозка навоза из помещений) и в других производственных условиях; выполнение сельскохозяйственных работ в растениеводстве, животноводстве, кормопроизводстве, защищенном грунте, по уходу за многолетними насаждениями, в агро- и гидромелиорации и лесном хозяйстве в соответствии с агротехническими и технологическими требованиями, предъявляемыми к ним; проведение ежемесячного технического обслуживания и текущего ремонта тракторов и сельскохозяйственных машин, выявление и устранение, обнаруженных неисправностей.

828. Должен знать: устройство тракторов и агрегатируемых с ними сельскохозяйственных машин и орудий; агротехнические и технологические требования, предъявляемые к проведению сельскохозяйственных работ; правила выполнения технического обслуживания и технического обслуживания и текущего ремонта; правила комплектования прицепных и навесных агрегатов и их транспортировки; правила дорожного движения; виды основных неисправностей машин и агрегатов, способы их обнаружения и устранения; способы регулирования механизмов и узлов тракторов и сельскохозяйственных машин.

829. Требуется среднее профессиональное образование.

70. Хмелевод.

Параграф 1. Хмелевод.

830. Характеристика работ: выполнение работ в хмелеводстве по обработке почвы, посадке хмеля, уходу за растениями, обслуживание машин, применяемых в хмелеводстве; ручные работы по пасынкованию, подвязыванию побегов к шпалерам, сбору шишек хмеля, уборке стеблей, проволоки; сушка, прессование, упаковка хмеля;

831. Должен знать: агротехнику выращивания хмеля, виды работ по посадке хмеля, обработке почвы в междурядьях хмельника, подвязывание побегов к шпалерам, правке верхушек хмеля, открытию главных корневищ, пасынкованию (удалению лишних побегов) хмеля; способы обрывки и сортировки шишек хмеля, работы по уборке стеблей хмеля, сматыванию подвесной проволоки, способы сортировки, прессования и упаковке хмеля.

71. Цветовод.

Параграф 1. Цветовод.

832. Характеристика работ: выполнение работ в цветоводстве по подготовке почвы, внесению удобрений, посеву и посадке цветочных культур, уходу за цветочными культурами с определением срока среза; сортировке цветов, подготовке цветов к транспортировке и реализации, сбору семян цветочных культур, выкопке и хранению клубней, луковиц, корневищ, заготовке и хранению черенков с помощью простых орудий и механизмов, а также обслуживание машин и механизмов, приводимых в действие от двигателей внутреннего сгорания и других источников энергии.

833. Должен знать: агротехнические требования и особенности выращивания цветочных культур; виды работ по обработке почвы, внесению удобрений, подготовке семян, клубней, луковиц и черенков к посеву, посадке и уходу за посевами и посадками цветочных культур, методы борьбы с сорняками, вредителями и болезнями цветов; способы сбора семян, луковиц, клубней, корневищ, заготовки черенков цветочных культур; применение и обслуживание машин и механизмов по выполнению работ в цветоводстве.

834. Требуется среднее профессиональное образование.

72. Чаевод.

Параграф 1. Чаевод.

835. Характеристика работ: выполнение работ в чаеводстве по посеву семян, выращиванию саженцев; подготовка плантаций к посадке саженцев, уход за посадками чайных кустов, их подрезка и фумигация; сбор чайного листа, сортировка и подготовка чайного листа для реализации.

836. Должен знать: основы выращивания чайного куста, способы подготовки почвы, посева семян, посадки и выращивания саженцев чайных кустов; виды работ по уходу за чайными кустами, установки шпалеры, способы формирования и подрезки трех-четырехлетних кустов чая, способы проведения полутяжелой, тяжелой подрезки чайных кустов в шпалерах; сроки и способы сбора чайного листа, фумигации чайных кустов, ремонта чайных плантаций (подсев семян, посадка саженцев со всеми видами работ).

73. Эфиромасличник.

Параграф 1. Эфиромасличник.

837. Характеристика работ: выполнение комплекса работ по выращиванию эфиромасличных и лекарственных культур (мята перечная, лаванда, шалфей, роза, кориандр, тмин, фенхель, герань и другие); подготовка почвы, семян и посадочного материала перед посевом или посадкой; подготовка и внесение удобрений перед посевом или посадкой, а также во время вегетации растений; посев семян и посадка (высадка) саженцев и другого посадочного материала; уход за растениями во время вегетации (прополка, рыхление, окучивание, обрезка, формирование кустов, борьба с вредителями и болезнями и другие); уборка, сортировка, доработка и подготовка продукции к хранению или реализации; отбор высококачественных растений, семян и посадочного материала для селекционного размножения; техническое обслуживание и ремонт орудий труда, машин и механизмов и агрегатов.

838. Должен знать: комплекс агротехнических работ по выращиванию эфиромасличных и лекарственных культур: подготовка почвы, удобрений, семян, посадочного материала и плантаций пред посевом или посадкой; посев семян или посадочного материала; уход за растениями во время вегетации (прополка, рыхление, окучивание, подкормка, борьба с вредителями и болезнями, обрезка, формирование кустов и другие); способы уборки, сортировки, доработки, подготовки готовой продукции к хранению или реализации; правила отбора высокопродуктивных растений, семян, саженцев и другого посадочного материала для размножения и селекционной работы; методы технического обслуживания и ремонта используемых в работе орудий труда, машин, механизмов и агрегатов.

Часть V

Раздел: 20. Работы и профессии рабочих в животноводстве.

74. Дояр.

Параграф 1. Дояр, 4-й разряд.

839. Характеристика работ: ручное доение коров с продуктивностью до 3,5 тысяча килограм (далее - тыс.кг) молока; ручное доение кобыл, овец и коз; массаж, подмывание вымени и другие операции по воздействию на скорость и полноту молокоотдачи и чистоту молока; приведение ветеринарно-санитарных работ по уходу за выменем; подготовка и раздача кормов; чистка животных, стойл и кормушек; мойка и чистка молочной посуды; выполнение мероприятий по улучшению содержания животных, кормлению сбалансированными по питательным веществам кормами в целях повышения молочной продуктивности животных, получение молока высокого качества и увеличения выхода телят; выявление животных в охоте и подготовка их к искусственному осеменению или случке; перевод глубокостельных коров и нетелей в определенные сроки в родильное отделение; оказание помощи ветеринарным работникам в проведении профилактических мероприятий, лечении и искусственном осеменении животных; проведение совместно с ветеринарным персоналом профилактических мероприятий по предупреждению заболеваний животных; первичная обработка молока.

840. Должен знать: правила доения, кормления, поения и содержания животных; методы повышения молочной продуктивности животных; комплекс мер, обеспечивающих получение чистого молока; признаки охоты у животных; рационы, нормы кормления и порядок скармливания кормов; потребность коров в белке, витаминах и минеральных веществах; правила ухода за выменем и наиболее часто встречающееся заболевание вымени; признаки бруцеллеза, ящура и других заболеваний; признаки стельности и приближения родов животных; сроки и методы запуска животных и подготовки их к отелу, выжеребке, окоту; правила оказания первой помощи заболевшим животным; сведения о некоторых лекарственных и дезинфицирующих средствах и их применение; технику искусственного осеменения и правила подготовки маток для осеменения; затраты, из которых слагается себестоимость молока, и пути их снижения; правила первичной обработки молока. При ручном доении коров с продуктивностью свыше 3,5 тыс.кг молока в год и в изоляторе - 5-й разряд.

Параграф 2. Дояр, 6-й разряд.

841. Характеристика работ: ручное доение коров в родильном отделении; кормление и все работы по уходу за животными; раздой первотелок; применение методов раздоя коров и первотелок, позволяющих повысить их молочную продуктивность; проведение ветеринарной обработки новорожденных телят; оказание помощи животным при отелах; выполнение работ по обеспечению чистоты в родильном отделении.

842. Должен знать: основы анатомии и физиологии животных; строение вымени; физиологию молокообразования и молокоотдачи; признаки приближения родов и правила приема новорожденного теленка, правила их ветеринарной обработки; правила кормления, ухода за скотом в первый период после отела; методы раздоя коров и первотелок и повышения их молочной продуктивности.

75. Животновод.

Параграф 1. Животновод, 3-й разряд.

843. Характеристика работ: вспомогательные работы по уходу за коровами и кобылами на доильных площадках; подгон животных к месту доения; выгон и загон животных на прогулку и на пастбище; механизированная или ручная мойка молочных фляг и других емкостей, уборка и дезинфекция помещения, стирка халатов и мешкотары; соблюдение зоогигиенических норм содержания животных на фермах; участие в проведении мероприятий по повышению молочной продуктивности скота и профилактических мероприятий по предупреждению заболеваний животных; прием, взвешивание и перегон скота; выявление охоты у животных и отделение их для осеменения, наблюдение за скотом, прием отелов и другие работы во время дежурства.

844. Должен знать: основные требования зоогигиены и ветеринарии; способы дезинфекции и приготовления растворов; правила проведения профилактических мероприятий по предупреждению заболеваний животных; способы выявления охоты у животных.

Параграф 2. Животновод, 4-й разряд.

845. Характеристика работ: ручные и частично механизированные работы по уходу за откормочным и нагульным поголовьем крупного рогатого скота при привязном и беспривязном содержании; ведение интенсивного откорма животных, выращивание молодняка высоких весовых кондиций; кормление, поение и пастьба животных; удаление навоза и смена подстилки; уборка помещения, чистка животных, стойл и проходов; доставка, подготовка и раздача кормов; перестановка кормовых решеток; подбор кормовых остатков и оправка скирд, буртов; участие в проведении профилактических и лечебных мероприятий по предупреждению заболеваний и падежа животных; взвешивание снятых с откорма животных, погрузка и отправка на мясокомбинат.

846. Должен знать: правила ухода за скотом; наиболее распространенные болезни и основные приемы оказания первой ветеринарной помощи заболевшим животным; способы и правила пастьбы животных; порядок и норму скармливания кормов и правила использования пастбищ; основные корма и их кормовую ценность; потребность животных в белке, витаминах и минеральных веществах; способы подготовки кормов к скармливанию; методы интенсивного откорма животных и выращивания молодняка высоких весовых кондиций.

Параграф 3. Животновод, 5-й разряд.

847. Характеристика работ: ручные и частично механизированные работы по уходу за дойным стадом, маточным стадом в специализированном мясном скотоводстве, за коровами-кормилицами с телятами, телятами профилакторного и молочного периода и ремонтным молодняком крупного рогатого скота; выполнение мероприятий по повышению молочной продуктивности коров, увеличению выхода телят и улучшению их сохранности, кормлению скота сбалансированными по питательным веществам кормами; кормление, поение, пастьба и чистка животных; оказание помощи в лечении и ветеринарной обработке животных; наблюдение за стельными коровами; прием телят и оказание помощи животноводам по доению во время отела коров; выявление охоты, привод коров для осеменения и проведение их случки; проведение моционов и прогулок животных.

848. Должен знать: технологию и прогрессивные методы содержания дойного стада, коров с телятами на подсосе в мясном скотоводстве и телят в зимнее и летнее время; методы повышения продуктивности обслуживаемого поголовья скота; правила получения молока высокого качества; сроки половой зрелости телок; признаки появления охоты у коров, телок; сроки случки или искусственного осеменения; правила ухода за стельными коровами и нетелями; правила приема отелов; особенности содержания и выращивания молодняка в помещениях разных типов; профилактические меры по предупреждению заболевания животных; основные требования зоотехнии при комплектовании телят в группы; правила применения антибиотиков и микроэлементов; устройство и правила эксплуатации обслуживаемых механизмов и оборудования.

Параграф 4. Животновод, 6-й разряд.

849. Характеристика работ: ручные и частично механизированные работы по уходу за быками-производителями; кормление, поение, пастьба и чистка животных; проведение мероприятий по улучшению содержания и кормления животных и профилактических мероприятий по предупреждению их заболеваний; участие в ветобработках; привязывание и отвязывание животных на прогулку и на случку; оказание помощи операторам при взятии семени от быков-производителей.

850. Должен знать: основы анатомии и физиологии, технологию содержания и кормления быков-производителей; нормы и порядок кормления; признаки проявления половой зрелости; условия, способствующие получению качественного семени.

76. Животновод по уходу за рабочими животными.

Параграф 1. Животновод по уходу за рабочими животными, 4-й разряд.

851. Характеристика работ: пастьба, кормление, поение и подкормка рабочих волов, верблюдов, мулов, ослов и их молодняка; приучение молодняка рабочих животных к работе; смена подстилки, чистка животных, площадок для их загона и другие работы. Участие в зооветеринарных мероприятиях; приготовление шубата.

852. Должен знать: зоотехнические и ветеринарные правила ухода за рабочими животными; нормы и порядок кормления; правила пользования транспортной упряжью; технологию приготовления шубата.

Параграф 2. Животновод по уходу за рабочими животными, 5-й разряд.

853. Характеристика работ: кормление, поение, уход, пастьба и наблюдение за подсосными матками-верблюдицами и верблюжатами; оказание помощи маткам-верблюдицам при родах; прием новорожденных верблюжат и их профилактическая обработка; приучение верблюжат к сосанию материнского молока, минеральной подкормке и пастьбе; профилактическая обработка вымени маток; сдаивание лишнего молока; ручное и механизированное доение верблюдиц; чистка и уборка бутятников; ручная и механизированная стрижка верблюдов; сбор линьки, наблюдение за общим физиологическим состоянием поголовья животных; в случае заболевания животных обращение к ветеринарному специалисту и оказание помощи в лечении; обработка верблюдов в дезинфекционных камерах.

854. Должен знать: зоотехнические и ветеринарные правила ухода, кормления, поения и особенности содержания маток-верблюдиц до и после родов; нормы кормления; потребность животных в белке, витаминах и минеральных веществах; правила помощи при родах и заболеваниях животных; ухода за новорожденными верблюжатами; правила доения, устройство и правила эксплуатации доильных аппаратов; устройство применяемых стригальных машин; правила обработки животных в дезинфекционных камерах; правила охраны труда и техники безопасности при работе с верблюдами.

77. Жокей.

Параграф 1. Жокей, 5-й разряд.

855. Характеристика работ: выездка лошадей верхом под руководством жокея более высокой квалификации; обучение лошадей к управлению поводом и шенкелями при работе по кругу и в движении по пересеченной местности; участие в испытаниях лошадей; контроль за работой коневодов по уходу, содержанию тренируемых лошадей; технический уход за упряжью и подготовка ее к работе; массаж, втирание мази, накладывание компресса и другие работы по уходу за мускулатурой и сухожильно-связочным аппаратом лошадей; приготовление кормов и подкормок по специальным рецептам по указанию ветеринарного врача и зоотехника; ведение табеля работы обслуживающего персонала, ковочной и фуражной ведомостей.

856. Должен знать: основы анатомии, физиологии и зоогигиены; правила кормления, содержания лошадей и ухода за ними в условиях тренинга; правила оказания первой ветеринарной помощи; правила обращения с инвентарем и специальным снаряжением, применяемым при тренировке и испытаниях лошадей; правила, инструкции, наставления по тренировке и испытаниям лошадей; основные способы измерения температуры тела, частоты дыхания, пульса и физиологического состояния; приемы ухода за мускулатурой тренируемой лошади; правила выездки лошадей.

Параграф 2. Жокей, 6-й разряд.

857. Характеристика работ: выездка лошадей верхом; непосредственное участие в тренировке и испытаниях молодняка; подготовка лошадей к испытаниям и соревнованиям под руководством тренера; организация и проведение соревнований, испытаний и выводок лошадей; подготовка лошадей и показ их на аукционе; организация выводок лошадей для ветобработки, бонитировки, оценки при продаже; наблюдение за состоянием и исправностью конюшенного, тренировочного инвентаря и санитарным состоянием закрепленных помещений и территорий; проведение контрольных работ по результатам тренировок; контроль за соблюдением правил по технике безопасности и противопожарных мероприятий; контроль за кормлением, уходом, содержанием и ковкой лошадей.

858. Должен знать: правила ковки, тренировки лошадей и их испытаний; режим и дозировку нагрузок; правила подготовки, организации и проведения заводских испытаний, соревнований и выводок лошадей.

78. Зверовод.

Параграф 1. Зверовод, 5-й разряд.

859. Характеристика работ: уход за зверями на пользовательных фермах; кормление, поение зверей; уборка, чистка, мойка и дезинфекция помещений, клеток, домиков, оборудования и инвентаря, смена подстилки; выполнение мероприятий по улучшению содержания зверей, кормлению сбалансированными по качеству кормами в целях улучшения качества шкурок; наблюдение за состоянием здоровья зверей и оказание им первой помощи; подсадка самок к самцам и другие работы по проведению гона; оказание помощи самкам при щенении; отсадка молодняка от самок, взвешивание, клеймение и уход за щенками; участие в зооветеринарных мероприятиях.

860. Должен знать: правила содержания, кормления зверей и ухода за ними; качество и нормы кормления; потребность обслуживаемых зверей в питательных веществах; индивидуальные особенности зверей своего отделения; производственные циклы на ферме; технику подготовки и проведения гона; особенности содержания, кормления и ухода за самками и самцами основного стада; условия получения и сохранения приплода; особенности содержания и кормления молодняка.

Параграф 2. Зверовод, 6-й разряд

861. Характеристика работ: уход за зверями на племенных фермах; выполнение мероприятий по улучшению племенных качеств зверей и увеличению выхода приплода; участие в отборе зверей на племя, бонитировке поголовья, отборе зверей и подборе пар, проведении записей в документации по племенному делу; определение зрелости меха для выборочного забоя; комплектование ядра (селекционной группы) и групп для продажи в другие хозяйства.

862. Должен знать: анатомо-физиологические и биологические особенности пушных зверей, разводимых в неволе; системы содержания и кормления зверей на племенных фермах в различные периоды года; технику разведения зверей в неволе; технику отбора и подбора племенных зверей; болезни зверей, их предупреждение и меры борьбы с ними; основные приемы оказания помощи заболевшему зверю; товарное качество шкурок зверей, дефекты шкурок, причины их возникновения и меры предупреждения; особенности выращивания племенного молодняка.

79. Коневод.

Параграф 1. Коневод, 3-й разряд.

863. Характеристика работ: выполнение работ по уходу за лошадьми в ночное время; кормление и поение лошадей; оказание первой помощи кобылам при выжеребке; проведение профилактических мероприятий по предупреждению заболеваний лошадей; соблюдение установленного порядка на конюшнях и конедворах в ночное время.

864. Должен знать: основные требования зоогигиены и ветеринарии; способы кормления и поения лошадей; правила проведения профилактических мероприятий по предупреждению заболевания животных, правила выявления охоты у кобыл и проведения случки.

Параграф 2. Коневод, 4-й разряд.

865. Характеристика работ: выполнение работ по уходу за рабочими лошадьми, лошадьми на откорме, дойными кобылами, жеребятами и молодняком в рабоче-пользовательном коневодстве; подкашивание травы, подвоз и приготовление кормов; кормление, поение, чистка животных; пастьба табунов рабочих и продуктивных лошадей; подготовка животных к случке, искусственному осеменению и выжеребке; выявление маток в охоте и проведение случки; расчистка и замывка копыт, подрезка хвостов и гривы; оказание помощи животным при заболеваниях и родах; выращивание молодняка, уборка помещений, вывозка и смена подстилки; участие в проведении зооветеринарных профилактических мероприятий и мелкий ремонт сбруи, конюшен, подсобных помещений и водопоя; выдача лошадей и сбруи на работу и прием их после работы.

866. Должен знать: основы анатомии, физиологии, зоогигиены лошадей; правила и нормы поения, кормления и пастьбы; правила ветеринарно-санитарного содержания и оказания первой ветпомощи животным; основные виды кормов и их питательную ценность; устройство и эксплуатацию автопоилок, транспортного инвентаря и сбруи; правила оказания первой помощи при заболеваниях и родах; сроки половой зрелости; признаки появления охоты, правила проведения случки, искусственного осеменения животных и подготовки их к родам; методы выращивания молодняка.

Параграф 3. Коневод, 5-й разряд.

867. Характеристика работ: выполнение работ по уходу за племенными кобылами, молодняком и тренируемыми лошадьми на конных заводах, госконюшнях, госплемстанциях, ипподромах и племфермах, за жеребцами-производителями на пользовательных фермах; кормление, поение, пастьба, прогулка, чистка и купание животных; приучение молодняка к поеданию кормов, к недоуздку и сбруе; групповая тренировка молодняка; вываживание лошадей по окончании тренировки; оказание первой помощи животным при заболеваниях и помощи специалистам при бонитировке, таврении, взятии промеров, лечении, проведении профилактических и других мероприятий; запряжка и седловка рысистых и верховых лошадей. Перегон и погрузка их для перевозки.

868. Должен знать: основы разведения и выращивания молодняка племенных лошадей; технологию содержания холостых, жеребых и подсосных кобыл; инструкции и наставления по тренировке лошадей; устройство и правила пользования тренировочной и транспортной упряжью и пневматическими устройствами для чистки животных; правила формирования табунов и косяков; правила ведения первичного племенного и зоотехнического учета.

Параграф 4. Коневод, 6-й разряд.

869. Характеристика работ: выполнение работ по уходу за племенными жеребцами-производителями; кормление, поение, пастьба, чистка, проведение моционов под седлом, в упряжи и на механической водилке; проведение пробы кобыл на "охоту" жеребцом-пробником; использование жеребцов на легкой работе; оказание первой помощи при заболевании жеребцов-производителей и помощи специалистам при бонитировке, таврении, взятии промеров, лечении, проведении профилактических и других мероприятий.

870. Должен знать: правила кормления; технологию содержания и разведения племенных жеребцов; основы анатомии и физиологии; устройство и эксплуатацию механических водилок: пневматических устройств для чистки лошадей, транспортной и тренировочной сбруи; правила управления лошадью под седлом и в экипаже.

80. Консервировщик пантов.

Параграф 1. Консервировщик пантов, 4-й разряд.

871. Характеристика работ: прием и консервирование пантов в чанах, автоклавах путем многократного погружения их в горячую воду и подвешивание к ветровой сушилке; проведение многократной варки пантов и сушки их в жаровых и ветровых сушилках; обработка и консервирование побочной продукции.

872. Должен знать: устройство обслуживаемого оборудования; технологию заготовки, сортировки и консервирования пантов и побочной продукции; правила и способы варки и сушки пантов.

81. Кроликовод.

Параграф 1. Кроликовод, 4-й разряд.

873. Характеристика работ: уход за кроликами производственного стада и на откорме; кормление, поение, уборка клеток и вывозка навоза; дезинфекция помещений, клеток и инвентаря, вычесывание пуха; подсадка самок к самцам и другие работы; заполнение первичных форм учета результатов случек, трафаретов самок, самцов и молодняка Клеймение молодняка; наблюдение за состоянием здоровья животных и оказание им лечебной помощи; проведение профилактических мероприятий по предупреждению заболеваний и падежа кроликов; взвешивание, сдача кроликов на забойный пункт.

874. Должен знать: правила содержания, кормления, поения и ухода за кроликами; нормы кормления, потребность кроликов в питательных веществах; правила комплектования основного стада и откормочных групп; сроки и правила проведения случки; правила оказания первой помощи при заболеваниях кроликов; порядок сдачи кроликов на забойный пункт и оформления документации.

Параграф 2. Кроликовод, 5-й разряд.

875. Характеристика работ: уход за кроликами на племенных фермах и на кролиководческих комплексах; кормление, поение, уборка клеток; выполнение мероприятий по улучшению племенных качеств животных; подбор групп по полу, возрасту и развитию; выбраковка основного стада и комплектование откормочных групп; случка самок, подготовка гнезда и крольчих к окролу, прием крольчат при окроле, отсадка и выращивание молодняка; комплектование племенного ядра (селекционной группы) и групп кроликов для продажи в другие хозяйства.

876. Должен знать: основы анатомии, физиологии, зоогигиены кроликов; правила их кормления и разведения; технику отбора и подбора пар; правила проведения случки, подготовки крольчих к окролу; технику ухода и содержания маточного и племенного поголовья и молодняка кроликов, племенной учет.

82. Кумысодел.

Параграф 1. Кумысодел, 3-й разряд.

877. Характеристика работ: ведение подготовительных работ по приготовлению кумыса; первичная обработка молока, размешивание закваски, разлив кумыса, закупорка бутылок; приготовление моющих и дезинфицирующих растворов по заданной рецептуре; мойка и дезинфекция посуды и оборудования, применяемого для первичной обработки молока; прием молока и его учет.

878. Должен знать: устройство и оборудование прифермской молочной лаборатории; требования ГОСТа к молоку как сырью для производства молочных продуктов, технологию первичной обработки молока; устройство и правила обслуживания оборудования, применяемого для первичной обработки молока; правила учета и отчетности при получении и первичной обработке молока.

Параграф 2. Кумысодел, 4-й разряд.

879. Характеристика работ: ведение процесса приготовления кумыса; проведение химического анализа молока; приготовление закваски и заквашивание молока; приготовление, расфасовка и охлаждение кумыса машинным способом.

880. Должен знать: состав и физико-химические свойства молока; свойства реактивов, применяемых при проведении химических анализов молока; пороки молока, меры предупреждения и способы их устранения; методы проведения химических анализов молока; основы микробиологии, технологии приготовления кумыса в соответствии с требованиями ГОСТа.

83. Лаборант по гренажу.

Параграф 1. Лаборант по гренажу, 2-й разряд.

881. Характеристика работ: высыпка коконов персе из клеток и изоляторов, сортировка персе, набивка в канары с отноской в прессы; подготовка и анализ проб; мойка ступочек с пестиками, покровных и предметных стекол; мойка, просушивание, провеивание и расфасовка грены; очистка грены: соскабливание клеющих пород грены с эмульсированных мешочков и противней; изготовление эмульсированной бумаги и пошив мешочков; объединение партий коконов и засыпка в клетки, стеллажи, их высыпка, переноска и набивка в мешки; регистрация температуры, влажности в гренохранилище; зимнее хранение грены; нанизывание мешочков с бабочками в гирлянды, подвеска их, съем с гирлянд и сортировка кладок грены.

882. Должен знать: технологию мойки и сушки грены; способы подготовки проб и испытания; правила обращения с лабораторным оборудованием.

Параграф 2. Лаборант по гренажу, 3-й разряд.

883. Характеристика работ: спаривание, распаривание бабочек, укладка их в изоляторы и мешочки для откладки грены; взрезывание коконов с выемкой куколок, растирание куколок; подготовка препаратов к микроскопированию; микроскопирование препаратов; разделение бабочек на части, укладка их в ступочки, механическое растирание; производственный контроль; приемка коконов от шелководов по сортам, сортировка коконов на племенные и сортосмесь; определение пола коконов племенной партии на аппаратах; отбор образцов грены; прессовка коконов персе на механических прессах с отноской, укладкой и маркировкой кип для экспорта; очистка коконов на сдиросъемной машине.

884. Должен знать: способы проведения предварительных исследований куколок и методы микроанализа; правила и методы сортировки коконов и определения их пола.

Параграф 3. Лаборант по гренажу, 4-й разряд.

885. Характеристика работ: определение сортового состава коконов и предварительные исследования куколок.

886. Должен знать: основы биологии тутового шелкопряда; порядок отбора образцов и их подготовки к анализу.

Параграф 4. Лаборант по гренажу, 5-й разряд.

887. Характеристика работ: обработка грены летнего направления в растворе соляной кислоты.

888. Должен знать: технологию обработки соляной кислотой, экспозицию обработки; способы приготовления рабочих и титрованных растворов.

84. Наездник.

Параграф 1. Наездник, 5-й разряд.

889. Характеристика работ: заездка лошадей, запряженных в экипажи, и их тренировка под руководством наездника более высокой квалификации; контроль за работой коневодов по уходу, содержанию и кормлению лошадей; получение со склада и выдача коневодам инвентаря, фуража и подстилки; ведение табеля работы персонала тренировочного отделения, ковочной и фуражной ведомостей; получение со склада и хранение медикаментов, использование их по указанию ветеринарного врача; содержание тренерских экипажей и сбруи в рабочем состоянии.

890. Должен знать: основы анатомии, физиологии,1 зоогигиены; правила составления кормовых рационов; кормовую ценность различных кормов; правила и технику кормления лошадей в зависимости от их возраста и выполняемой работы; правила оказания первой ветеринарной помощи; устройство экипажей, сбруи и защитных приспособлений; основные методы тренинга лошадей в зависимости от их возраста; виды беговых экипажей и правила сборки и запряжки в них лошадей; правила заездки, тренировки и испытаний рысистых лошадей.

Параграф 2. Наездник, 6-й разряд.

891. Характеристика работ: заездка лошадей, запряженных в экипажи; составление плана тренировок лошадей; организация тренировок и проведение контрольных работ по их результатам; обеспечение выполнения ветеринарно-зоотехнических правил кормления, ухода и содержания лошадей; наблюдение за состоянием здоровья и упитанностью лошадей; подготовка лошадей к испытаниям, соревнованиям и проведение их; подготовка и показ лошадей на аукционах; ведение учета работы лошадей; организация выводок лошадей или ветеринарной обработки, бонитировки, оценки при продаже и так далее; содержание в исправном состянии закрепленных за отделением конюшенного и тренировочного инвентаря, содержание закрепленных помещений и территорий в санитарном состоянии; контроль за соблюдением правил по технике безопасности и противопожарных правил.

892. Должен знать: правила составления помесячных планов тренировок лошадей; способы учета тренировочной работы; правила подготовки, организации и проведения заводских испытаний, соревнований и выводок лошадей; правила ковки лошадей.

85. Обработчик шкур.

Параграф 1. Обработчик шкур, 3-й разряд.

893. Характеристика работ: проведение съема шкур с туш крупного рогатого скота, лошадей, свиней, овец, коз и кроликов вручную с использованием приспособлений; обезжиривание шкур вручную или с помощью обезжировочных станков; проведение обрядки и консервации шкур.

894. Должен знать: топографию и структуру волосяного покрова и кожевой ткани шкур различных видов животных; ГОСТы на невыделанные шкуры животных; действующие инструкции по первичной обработке шкур животных; правила техники безопасности и санитарные правила при производстве работ в цехе по первичной обработке шкур.

Параграф 2. Обработчик шкур, 4-й разряд.

895. Характеристика работ: проведение съема шкурок с тушек клеточных пушных зверей и каракульских ягнят вручную с использованием приспособлений или на шкуросъемном станке; извлечение сычуга из тушек каракульских ягнят; обезжиривание шкурок вручную или с помощью обезжировочных станков; очистка шкурок от прирезей мяса и поверхностного жира вручную или в откаточных барабанах; засолка, сушка и очистка шкурок каракульских ягнят от соли, примесей, грязи вручную или с помощью механизмов; обработка сычуга; оправка шкурок пушных зверей на правилках соответствующих типов и размеров; обработка шкурок зверей в сушильных камерах, барабанах по мездре и волосяному покрову; расчесывание, удаление дефектов, чистка вручную или с использованием машин; повторная правка и доработка шкурок пушных зверей.

896. Должен знать: топографию шкурок и структуру волосяного покрова и кожевой ткани различных видов клеточных зверей и каракульских ягнят; ГОСТы на невыделанные шкурки пушных зверей и каракульских ягнят; действующие наставления по первичной пресно-сухой обработке шкурок пушных зверей и обработке шкурок каракульских ягнят; санитарные правила при производстве работ в цехе по первичной обработке шкурок.

86. Оленевод.

Параграф 1. Оленевод, 3-й разряд.

897. Характеристика работ: обслуживание членов оленеводческой бригады; приготовление пищи, ремонт одежды и обуви, поделка лыж с меховой подкладкой, съем шкур и разделка туш, заготовка топлива и льда, уборка жилого помещения, подготовка мобильного сборно-разборного жилья к передвижению, его установка и другие работы.

898. Должен знать: основы приготовления пищи; правила хранения продовольственных товаров и хозинвентаря; правила ремонта одежды и обуви, съема шкур и разделки туш; порядок ухода, разборки и установки используемых передвижных жилищ; способы заготовки льда и топлива.

Параграф 2. Оленевод, 4-й разряд.

899. Характеристика работ: пастьба, кормление, поение оленей и участие в проведении зооветмероприятий под руководством оленевода более высокой квалификации; отлов животных, отбившихся от стада или ушедших из парка; обучение ведущих и пристяжных оленей к работе в упряжке и под вьюком; обучение оленегонных собак; охрана стада от хищников; отстрел хищников; пошив меховой одежды и обуви.

900. Должен знать: основы техники пастьбы и выполнения зооветмероприятий; методы вылова, обучения оленей и собак; способы охраны стада от хищников; элементарные сведения по анатомии, физиологии, зоогигиене, болезням, их лечение и меры профилактики; характеристику кормов и пастбищных угодий; основы разведения и племенной работы; установку коралей; личную гигиену, производственную санитарию и противопожарные мероприятия.

Параграф 3. Оленевод, 5-й разряд.

901. Характеристика работ: пастьба, кормление, поение оленей, проведение гона, отела, срезка пантов; участие в проведении зооветмероприятий; вылов и убой животных; подкормка и интенсивный откорм оленей; подбор пастбищ с учетом сезона выпаса и конкретных погодных условий; выполнение мероприятий по увеличению поголовья животных; работа на малогабаритных, переносных радиостанциях и вездеходах, связанных с уходом за оленями.

902. Должен знать: технику пастьбы оленей; организацию проведения зооветмероприятий, основы анатомии, физиологии, зоогигиены, основные болезни оленей и меры профилактики и лечение; типы и характеристику кормов, пастбищ и правила их рационального использования, методы нагула, подкормок и откорма оленей; потребность оленей в питательных веществах; основы разведения и племенной работы; технологию убоя и первичной обработки продуктов убоя оленей; правила срезки и консервирования пантов; правила и технику использования транспортных оленей; общие сведения о малогабаритных переносных радиостанциях и вездеходах; правила техники безопасности, личной гигиены, производственной санитарии, противопожарных мероприятий; передовой опыт в оленеводстве.

87. Оператор животноводческих комплексов имеханизированных ферм.

Параграф 1. Оператор животноводческих комплексов имеханизированных ферм, 2-й разряд.

903. Характеристика работ: прием крупного рогатого скота и лошадей и обеспечение их сохранности во время дежурства, в случае необходимости забой животных; кормление, поение больных животных; наблюдение за работой механизмов; вызов дежурного слесаря или электромонтера для ремонта неисправных механизмов.

904. Должен знать: основные требования, предъявляемые к условиям содержания животных при механизации производственных процессов; правила технической эксплуатации средств механизации; признаки наиболее распространенных болезней и основные приемы оказания первой помощи заболевшим и пострадавшим животным.

Параграф 2. Оператор животноводческих комплексов имеханизированных ферм, 4-й разряд.

905. Характеристика работ: механизированные работы по уходу за откормочным и нагульным поголовьем крупного рогатого скота и лошадей; ведение интенсивного откорма животных, выращивание молодняка высоких весовых кондиций; кормление, поение, пастьба, чистка животных, доставка, подготовка раздача кормов; удаление навоза, смена подстилки, уборка помещений, стойл, проходов; контроль за работой применяемых механизмов; проведение технических уходов за обслуживаемым оборудованием, подналадка и устранение несложных неисправностей в механизмах и оборудовании; оказание первой ветеринарной помощи заболевшим животным; прием, взвешивание и перегон скота; проведение дезинфекции помещений.

906. Должен знать: правила ухода за скотом в условиях механизации; методы интенсивного откорма и выращивания молодняка высоких весовых кондиций; устройство и правила технической эксплуатации средств механизации; наиболее распространенные болезни и основные приемы оказания первой ветеринарной помощи заболевшим животным; способы и правила пастьбы скота; порядок и норму скармливания травостоя и правила использования пастбищ; основные корма и их кормовую ценность; способы подготовки кормов к скармливанию; потребность животных в белке, витаминах и минеральных веществах; устройство дезинфекционных установок.

Параграф 3. Оператор животноводческих комплексов имеханизированных ферм, 5-й разряд.

907. Характеристика работ: механизированные работы по уходу за дойными и сухостойными коровами на комплексах и механизированных фермах, маточным стадом в мясном животноводстве, коровами-кормилицами, ремонтным молодняком, телятами профилакторного и молочного периодов в возрасте до 4-6 месяцев на механизированных фермах; выполнение мероприятий по повышению молочной продуктивности коров, увеличению выхода телят и улучшению их сохранности, кормлению скота сбалансированными по питательности веществам кормами; кормление, поение, чистка животных; подгон коров из секций к доильной установке; выгон животных из доильной установки; контроль за правильным размещением коров по секциям; выявление охоты у животных; выявление и отсортировка больных коров; откорм крупного рогатого скота и лошадей на государственных животноводческих комплексах и откормочных площадках; оказание помощи по подгону коров на пункты искусственного осеменения и отгону в коровник; подбор коров-кормилиц для телят; оказание помощи в лечении и ветеринарной обработке животных, наблюдение за стельными коровами; прием телят и оказание помощи животноводам по доению во время отела коров; проведение моционов и прогулок животных.

908. Должен знать: устройство механизмов, применяемых на фермах; порядок проведения ежедневных и периодических технических уходов за механизмами; основные требования и прогрессивные методы содержания дойного и откормочного стада, коров-кормилиц и телят в зимнее и летнее время; правила получения молока высокого качества, ухода за стельными и новотельными коровами; правила приема отелов; особенности технологии содержания и выращивания молодняка в помещениях разных типов; методы повышения продуктивности обслуживаемого поголовья скота; профилактику заболевания взрослого поголовья и телят; основные требования зоотехники при комплектовании телят в группы; правила применения микроэлементов; правила ведения племенного и зоотехнического учета; технологию производства продуктов животноводства на промышленной основе.

Параграф 4. Оператор животноводческих комплексов имеханизированных ферм, 6-й разряд.

909. Характеристика работ: механизированные работы по выращиванию молодняка и уходу за коровами в родильном отделении на комплексах; механизированные работы по уходу за быками-производителями; выполнение мероприятий по повышению среднесуточных привесов молодняка, кормлению его сбалансированными по питательным веществам кормами; кормление, поение и чистка животных; формирование групп молодняка однородных по весу и возрасту; приготовление и подача молока телятам; транспортировка корма в помещения по секциям и раздача его по кормушкам с помощью транспортеров; управление автоматизированной системой вентиляции и отопления в помещениях; управление системой механизации при уборке навоза, транспортировке и раздаче кормов; проведение регулировок и технического ухода за средствами механизации и автоматики, поддержание заданного микроклимата в помещениях комплекса.

910. Должен знать: основы анатомии и физиологии молодняка крупного рогатого скота; основные виды кормов, их кормовую ценность; рацион, нормы и режим кормления и поения животных; особенности кормления и поения в период выращивания животных; ветеринарно-санитарные условия и зоотехнические требования, предъявляемые к содержанию и уходу за молодняком крупного рогатого скота и быками-производителями; основные болезни животных; назначение, устройство, правила технической эксплуатации средств механизации и автоматизации; технологические процессы по содержанию и уходу за молодняком крупного рогатого скота, их последовательность, цикличность и длительность; методы повышения продуктивности обслуживаемого поголовья скота; элементарные сведения по организации племенного учета.

88. Оператор машинного доения.

Параграф 1. Оператор машинного доения, 5-й разряд.

912. Характеристика работ: машинное доение коров двумя аппаратами с продуктивностью в среднем по группе на фуражную корову свыше 3,5 тыс.кг молока в год или тремя и более аппаратами с продуктивностью до 3,5 тыс.кг молока в год; машинное доение кобыл, овец; массаж, подмывание, вытирание вымени и другие операции по воздействию на скорость и полноту молокоотдачи и чистоту молока; машинное доение коров в изоляторе; проверка на мастит и проведение санитарно-ветеринарных работ по уходу за выменем и профилактике заболевания маститом; соблюдение правил машинного доения коров; подключение и отключение аппаратов, проверка аппаратов на частоту пульсаций и контроль за их работой; машинное додаивание животных; выполнение мероприятий по улучшению содержания животных, кормлению сбалансированными по питательным веществам кормами в целях повышения молочной продуктивности, получения молока высокого качества и увеличения выхода телят; разборка и сборка, промывка и дезинфекция доильных аппаратов, технический уход за ними и устранение неполадок; раздача кормов; чистка кормушек, коров; мойка и чистка молочной посуды и уборка помещения; выявление животных в охоте и подготовка их к искусственному осеменению или к случке; оказание помощи ветеринарным специалистам в проведении профилактических мероприятий в лечении, искусственном осеменении животных; соблюдение ветеринарно-санитарных правил на молочной ферме.

913. Должен знать: устройство и правила эксплуатации доильных аппаратов; правила сборки, разборки, использования, хранения, порядок проведения ежедневных и периодических уходов за доильными аппаратами; технику машинного доения; правила и нормы кормления, поения и содержания животных; порядок скармливания кормов; потребность коров в белке, витаминах и минеральных веществах; методы повышения молочной продуктивности коров; комплекс мер, обеспечивающих получение высокого качества молока; технику охлаждения молока; признаки охоты у животных, их беременности и приближения родов; сроки и методы запуска животных и подготовки их к отелу, выжеребке и ягнению; правила оказания первой помощи заболевшим животным; правила ухода за выменем и признаки наиболее часто встречающихся заболеваний животных: мастита, бруцеллеза, ящура и других; сведения о некоторых лекарственных и дезинфицирующих средствах и их применение; основы искусственного осеменения и правила подготовки маток для осеменения. При машинном доении двумя аппаратами с продуктивностью в среднем по группе на одну фуражную корову до 3,5 тыс. кг молока в год - 4-й разряд.

Параграф 2. Оператор машинного доения, 6-й разряд.

914. Характеристика работ: машинное доение коров тремя и более аппаратами с продуктивностью в среднем по группе на одну фуражную корову свыше 3,5 тыс.кг молока в год и на доильных площадках и других высокопроизводительных доильных установках; выполнение мероприятий по повышению молочной продуктивности коров; машинное доение коров в родильном отделении и коров-первотелок; приучение коров-первотелок к машинному доению и их раздой; включение вакуумного насоса и аппаратов и проверка вакуумного режима; дозирование и подача концентрированных кормов в кормушки с помощью механизмов; проверка полноты выдаивания; регулировка и технический уход за доильными площадками и установками и устранение неполадок; промывка молокопровода, разборка, промывка и дезинфекция мерных цилиндров и доильных аппаратов; измерение надоенного молока, проведение расчетов по измерительной таблице; обработка вымени дезинфицирующими препаратами; выявление травм вымени и проведение работ по профилактике мастита; выявление начала родов животных и прием новорожденных; обтирание новорожденных животных и прижигание пуповины; доставка новорожденных в клетку и профилакторий; обработка коровы и уход за ней после отела; растирание вымени отелившихся коров лечебными препаратами; выдача лекарств по предписанию врача новорожденным; облучение новорожденных кварцевой лампой; чистка коров.

915. Должен знать: устройство различных типов стационарных и передвижных доильных площадок и установок, молокопровода, вакуумных насосов, холодильных установок, танков для сбора и хранения молока, правила включения их в работу; правила сборки, разборки, использования и хранения отдельных механизмов доильных установок; дозировку моющих средств; порядок промывки и дезинфекции доильных аппаратов и установок, молокопровода; технологию доения на доильных установках; правила эксплуатации механизмов, доильных установок; основы анатомии и физиологии животных; строение вымени; физиологию молокообразования и молокоотдачи; признаки приближения родов и правила приема новорожденного животного; правила их ветеринарной обработки, правила кормления, ухода за животными в первый период после отела; кормовую ценность, нормы и правила скармливания различных видов кормов; приемы повышения продуктивности животных и правила первичной обработки молока; технологию производства молока на промышленной основе.

89. Оператор овцеводческих комплексов имеханизированных ферм.

Параграф 1. Оператор овцеводческих комплексов имеханизированных ферм, 2-й разряд.

916. Характеристика работ: обеспечение сохранности животных во время дежурства и в случае необходимости забой их; ведение процесса купания овец и коз в купочных ваннах, душевых установках; обслуживание электромоторов, вентиляционных установок на электростригальном пункте; заточка и доводка режущего инструмента при ручной и механизированной стрижке овец; наблюдения за работой механизмов; вызов дежурного слесаря или электромонтера для ремонта неисправных механизмов.

917. Должен знать: основные требования, предъявляемые к условиям содержания животных при механизации производственных процессов; устройство, режим работы и правила эксплуатации заточных станков, купочных ванн, электромоторов и другого обслуживаемого оборудования; признаки наиболее распространенных болезней и основные приемы оказания первой помощи заболевшим или пострадавшим животным; правила убоя животных и консервации шкур; элементарные сведения по электротехнике.

Параграф 2. Оператор овцеводческих комплексов имеханизированных ферм, 3-й разряд.

918. Характеристика работ: механизированные работы по уходу за животными на пользовательных и племенных фермах и животноводческих комплексах под руководством оператора более высокой квалификации; упаковка шерсти на прессах; наладка, монтаж и демонтаж стригальных агрегатов, электрогенераторов, прессов и другого оборудования, предназначенного для стрижки овец и коз.

919. Должен знать: элементарные сведения по ветеринарии и зоогигиене; правила наладки, монтажа и демонтажа стригальных агрегатов, электрогенераторов, прессов и другого обслуживаемого оборудования.

Параграф 3. Оператор овцеводческих комплексов имеханизированных ферм, 4-й разряд.

920. Характеристика работ: механизированные работы по уходу за переярками, валушками, взрослыми валухами на пользовательных фермах и животноводческих комплексах, выбракованным поголовьем на племенных фермах; кормление, поение животных, удаление навоза; выполнение мероприятий по улучшению содержания и кормления обслуживаемого поголовья в целях повышения продуктивности животных и их сохранности; оказание первой помощи заболевшим животным; механизированная стрижка овец и коз на электростригальных машинах обычным методом; чистка и уборка инвентаря и помещений; проведение дезинфекции помещений.

921. Должен знать: технологию содержания животных при комплексной механизации; методы повышения продуктивности обслуживаемого поголовья овец; основы ветеринарии и зоогигиены; основные корма и их кормовую ценность; нормы кормления, потребность животных в белке, витаминах и минеральных веществах; устройство применяемых стригальных машин, дезинфекционных установок и другого оборудования.

Параграф 4. Оператор овцеводческих комплексов имеханизированных ферм, 5-й разряд.

922. Характеристика работ: механизированные работы по уходу за маточным поголовьем овец, коз, баранами, козлами-производителями и ярочками (козочками) от отбивки до 1,5 лет на пользовательных фермах и животноводческих комплексах; кормление, поение, животных; удаление навоза; выполнение мероприятий по увеличению приплода ягнят, настрига шерсти и улучшению сохранности поголовья; чесание пуховых коз; оказание помощи при взятии семени производителей при искусственном осеменении.

923. Должен знать: технологию содержания маток, производителей, молодняка при выращивании их в условиях комплексной механизации; устройство средств механизации; правила управления и ухода за оборудованием и механизмами; основные требования, предъявляемые к содержанию маточного поголовья овец и коз, баранов, козлов-производителей, молодняка; особенности технологии содержания и выращивания молодняка; методы увеличения приплода ягнят; профилактику заболевания овец и коз; правила применения антибиотиков и микроэлементов; правила ведения племенного и зоотехнического учета.

Параграф 5. Оператор овцеводческих комплексов имеханизированных ферм, 6-й разряд.

924. Характеристика работ: механизированные работы по уходу за племенным маточным поголовьем овец и коз, баранов и козлов-производителей и молодняком от отбивки до 1,5 лет на фермах и животноводческих комплексах; кормление, поение животных, удаление навоза; выполнение мероприятий по улучшению племенных качеств маточного поголовья и увеличению приплода ягнят; механизированная стрижка овец и коз на электростригальных машинах скоростным методом.

925. Должен знать: технологию содержания племенных маток, производителей и молодняка при выращивании их в условиях комплексной механизации; методы улучшения племенных качеств поголовья овец; устройство средств механизации; правила управления и ухода за оборудованием и механизмами; приемы скоростных методов стрижки.

90. Оператор по ветеринарной обработке животных.

Параграф 1. Оператор по ветеринарной обработке животных, 5-й разряд.

926. Характеристика работ: проведение массовых лечебно-профилактических обработок, термометрии, прививок, введение диагностических препаратов при массовых исследованиях животных и птицы; выполнение ветеринарно-профилактических мероприятий по предупреждению заболеваний и падежа животных и птицы; уход за больными животными в изоляторе; оказание помощи ветеринарным специалистам в лечении животных; оказание первой помощи животным при травматических повреждениях, отравлениях; обработка ран; кастрация животных; помощь ветеринарным специалистам при родовспоможении и взятии материала для исследования.

927. Должен знать: основы анатомии и физиологии животных; принципы технологии производства продуктов животноводства в промышленных комплексах; основные сведения о наиболее распространенных болезнях животных и птицы и принципы их диагностики; меры профилактики и лечения больных животных; наиболее часто применяемые лекарственные средства, их действие и способы введения в организм животных; правила хранения и порядок использования медикаментов, биопрепаратов, дезинфицирующих средств, инструментов и дезинфицирующих средств, инструментов и дезинфекционной техники, порядок организации и проведения массовых прививок и других ветеринарных обработок животных, прививочные инструменты, приборы и аппараты, в том числе для аэрозольной вакцинации; основы ветеринарно-санитарных правил и ветеринарного законодательства; правила личной безопасности при работе с животными и ядовитыми веществами.

91. Оператор по искусственному осеменению животных и птицы.

Параграф 1. Оператор по искусственному осеменению животных иптицы, 4-й разряд.

928. Характеристика работ: проведение подготовительных работ по искусственному осеменению: подготовка физиологических растворов, оттаивание спермы и оценка ее качества; подготовка медикаментов, мойка, дезинфекция и стерилизация инструментов, приборов, посуды; проведение санобработки животных и птицы, намеченной к осеменению; поддержание в чистоте пункта искусственного осеменения; учет осемененных животных и птицы; стирка полотенец и спецодежды; отопление и уборка пункта.

929. Должен знать: правила обращения с оборудованием и реактивами; сроки покрытия и осеменения животных; способы осеменения, правила санобработки животных и птицы; методы оценки качества спермы.

Параграф 2. Оператор по искусственному осеменению животных иптицы, 6-й разряд.

930. Характеристика работ: выявление маток в охоте после отела, окота, опороса по внешним признакам; взятие спермы у производителей; проведение искусственного осеменения; учет и отчетность перед станцией, племпредприятием.

931. Должен знать: методы и основы искусственного осеменения сельскохозяйственных животных, получаемые при специальной подготовке; правила взятия спермы от производителей, оценку ее качества; правила хранения и транспортировки спермы; способы осеменения животных; технику ректальных исследований; правила обращения с криогенным оборудованием и жидким азотом, способы подготовки медикаментов для стерилизации инструментов, приборов, посуды.

932. Требуется среднее профессиональное образование.

92. Оператор птицефабрик и механизированных ферм.

Параграф 1. Оператор птицефабрик и механизированных ферм, 2-й разряд.

933. Характеристика работ: сортировка и калибровка яиц с использованием оборудования; мойка загрязненных яиц на яйцемоечных машинах; маркировка, укладка и упаковка яиц; подача тары к месту упаковки; сборка коробов и подача упакованной продукции к месту штабелевания; мойка оборудования и помещения.

934. Должен знать: технические условия отнесения яиц к той или иной категории, правила сортировки, маркировки, упаковки, хранения и транспортировки яиц; устройство и условия эксплуатации яйцесортировочных и яйцемоечных машин.

Параграф 2. Оператор птицефабрик и механизированных ферм, 3-й разряд.

935. Характеристика работ: отлов и размещение птицы в клетках или ящиках; подготовка птичников к отлову птицы, затемнение окон, установка ширм в секциях птичника; подноска клеток с птицей и погрузка их на транспорт; передача отловленной птицы в другой цех или сдача ее на убой.

936. Должен знать: различия птицы по полу и возрасту, производственному назначению стада; способы отлова и погрузки птицы на транспорт.

Параграф 3. Оператор птицефабрик и механизированных ферм, 4-й разряд.

937. Характеристика работ: сбор яиц из контрольных гнезд с отметкой на яйце номера гнезда, номера несушки, даты снесения, Сдача яиц на склад; участие в комплектовании, отборе и кольцевании группы птиц; выбраковка птицы; сортировка яиц по государственному стандарту; поение и кормление птицы с помощью откормочных машин; дезинфекция, облучение и закладка яиц в инкубатор; проведение контрольных просмотров яиц и выбраковка неполноценных; поддержание в инкубаторах и помещении установленного режима температуры, влажности и газообмена; перемещение лотков из инкубационных в выводные шкафы; выгрузка лотков с молодняком птицы; сортировка и облучение выведенного молодняка; подсчет и утилизация слабого молодняка; подготовка ящиков и упаковка суточных птенцов в ящики для отправки в хозяйства; чистка инкубатора и подготовка его к новой закладке яиц, мойка оборудования, тары и помещения; проведение технических уходов за оборудованием и механизмами; проведение дезинфекции помещений.

938. Должен знать: технологию инкубирования яиц различных видов птицы в инкубаторах различных марок, типов и их устройство; технику управления и обслуживания технологического оборудования инкубатория; методы биологического контроля в инкубации; ветеринарно-санитарные инструкции для инкубационных цехов; устройство дезинфекционных установок.

Параграф 4. Оператор птицефабрик и механизированных ферм, 5-й разряд.

939. Характеристика работ: механизированные работы по уходу за взрослым поголовьем птицы промышленного стада напольного содержания, молодняком промышленного стада и бройлерами, поение и кормление птицы; выполнение мероприятий по повышению продуктивности птицы, кормлению ее сбалансированными по питательным веществам кормами проведении профилактических и лечебных мероприятий; удаление помета; уборка помещения, мойка поилок, чистка кормушек; управление всеми средствами механизации; наладка, регулировка и мелкий ремонт оборудования; регулирование воздухообмена, температуры и влажности воздуха в помещениях для птицы; выполнение работ по учету яиц по гнездам и несушкам, отбору по линиям и породам; комплектование племенной птицы, взвешивание и укладка яиц в инкубационные лотки по номерам матерей; взвешивание молодняка и взрослой птицы; выборка из лотков цыплят и кольцевание; ведение установленной племенной документации.

940. Должен знать: основы анатомии и физиологии сельскохозяйственной птицы; технологию и прогрессивные методы содержания молодняка и взрослого поголовья птицы и выращивания бройлеров на промышленной основе; устройство приборов и аппаратуры; методы повышения продуктивности обслуживаемого поголовья птицы; правила технического ухода; основные требования, предъявляемые к кормовым рационам; способы приготовления кормов; нормы и порядок скармливания кормов; потребность обслуживаемого вида птицы в белке, витаминах и минеральных веществах; ветеринарно-санитарные требования в птицеводстве; правила ведения племенной документации.

Параграф 5. Оператор птицефабрик и механизированных ферм, 6-й разряд.

941. Характеристика работ: механизированные работы по уходу за птицей клеточного содержания, племенным молодняком и птицей родительского и селекционно-племенного стада; кормление, поение птицы, удаление помета; выполнение мероприятий по улучшению продуктивности и племенных качеств птицы; участие в бонитировках; сортировка яиц по породам, кроссам, линиям; разделение молодняка по полу в суточном возрасте с одновременной сортировкой по качеству.

942. Должен знать: технологию клеточного содержания птицы, племенного молодняка и селекционной птицы в условиях комплексной механизации; методы повышения продуктивности обслуживаемого поголовья птицы; устройство и обслуживание оборудования, применяемого при клеточном содержании; особенности выращивания и содержания племенной птицы; основные методы селекционно-племенной работы; признаки индивидуальной оценки и отбора птицы; основные кроссы линий кур; правила управления средствами механизации освещения; основы анатомии и физиологии всех видов сельскохозяйственной птицы; зоотехнические требования, предъявляемые к сортировке молодняка птицы по качеству и полу.

93. Оператор свиноводческих комплексов имеханизированных ферм.

Параграф 1. Оператор свиноводческих комплексов имеханизированных ферм, 2-й разряд.

943. Характеристика работ: прием поголовья свиней, обеспечение их сохранности при дежурстве, в случае необходимости забой животных; наблюдение за работой механизмов; вызов дежурного слесаря или электромонтера для ремонта неисправных механизмов.

944. Должен знать: основные требования, предъявляемые к условиям содержания животных при полной механизации производственных процессов, правила технической эксплуатации средств механизации; признаки наиболее распространенных болезней и основные приемы оказания первой помощи заболевшим и пострадавшим животным.

Параграф 2. Оператор свиноводческих комплексов имеханизированных ферм, 4-й разряд.

945. Характеристика работ: механизированные работы по содержанию и уходу за холостыми и супоросными свиноматками на животноводческих фермах при комплексной механизации; кормление, поение, удаление навоза, мойка и уборка помещений; выполнение мероприятий по улучшению оплодотворяемости свиноматок; выявление охоты у свиноматок; оказание помощи заболевшим животным; дозирование и распределение кормов; устранение несложных неполадок в механизации; прием, взвешивание и перегон свиней; проведение дезинфекции помещений.

946. Должен знать: биологические особенности свиней; технологию и прогрессивные методы содержания холостых и супоросных свиноматок в условиях комплексной механизации; основные корма и их кормовую ценность; нормы кормления, потребность животных в белке, витаминах и минеральных веществах; методы улучшения оплодотворяемости свиноматок, признаки появления охоты у свиней; сроки случки или искусственного осеменения; профилактику заболевания свиней и основные требования зоогигиены; правила эксплуатации машин и механизмов и ухода за ними.

Параграф 3. Оператор свиноводческих комплексов имеханизированных ферм, 5-й разряд.

947. Характеристика работ: механизированные работы по содержанию и уходу за холостыми и супоросными свиноматками, хряками-производителями, ремонтным молодняком и свиньями на откорме на государственных животноводческих комплексах и за ремонтным молодняком и свиньями на откорме при комплексной механизации; дозирование и раздача кормов, поение, удаление навоза, мойка и уборка помещений; выполнение мероприятий по увеличению выхода приплода; ведение интенсивного откорма свиней сбалансированными по питательным веществам кормами; соблюдение требований технологии при выполнении работ; проведение технических уходов машин и механизмов; погрузка и отправка снятых с откорма, свиней на мясокомбинат; выявление охоты у свиноматок.

948. Должен знать: основные сведения по анатомии и физиологии свиней; технологию и прогрессивные методы содержания обслуживаемых групп животных в условиях полной механизации; методы повышения их продуктивности; зооветеринарные правила; правила применения антибиотиков, медикаментов и микроэлементов; правила регулировки и технического обслуживания машин и механизмов.

Параграф 4. Оператор свиноводческих комплексов имеханизированных ферм, 6-й разряд.

949. Характеристика работ: механизированные работы по содержанию и уходу за подсосными свиноматками с приплодом, поросятами-отъемышами на государственных животноводческих комплексах; хряками-производителями, подсосными свиноматками и поросятами-отъемышами при комплексной механизации; дозирование и раздача кормов, поение животных, удаление навоза; соблюдение требований технологии при выполнении работ; выполнение мероприятий по улучшению содержания животных, кормлению сбалансированными по питательным веществам кормами в целях увеличения среднесуточных привесов и сохранности молодняка; проведение регулировок и технического ухода за средствами механизации, применяемыми на свиноводческих фермах.

950. Должен знать: биологические особенности свиней, основы их анатомии и физиологии, технологию и прогрессивные методы содержания подсосных свиноматок с приплодом, поросят-отъемышей и хряков-производителей в условиях полной механизации; ветеринарно-санитарные условия и зоотехнические требования, предъявляемые к содержанию подсосных свиноматок с приплодом, поросят-отъемышей и хряков-производителей; методы увеличения продуктивности молодняка свиней; основные болезни животных; устройство, правила технической эксплуатации средств механизации и их техническое обслуживание.

94. Оператор цехов по приготовлению кормов.

Параграф 1. Оператор цехов по приготовлению кормов, 3-й разряд.

951. Характеристика работ: приготовление кормов по кормовым рецептам с помощью аппаратов, механизмов для животных, зверей и птицы; подача воды, барды и других жидкостей по трубопроводу; обслуживание механизмов и приспособлений для удаления инородных тел из пищевых отходов; выявление и устранение неисправностей в работе оборудования; проведение технического ухода; регулировка оборудования.

952. Должен знать: состав и питательность кормов, кормовые рационы; потребность животных и птицы в питательных веществах; устройство применяемых машин и механизмов; технику и технологию удаления инородных тел из пищевых отходов; способы устранения неполадок в работе оборудования.

Параграф 2. Оператор цехов по приготовлению кормов, 4-й разряд.

953. Характеристика работ: приготовление кормов по рационам и спецрецептам, а также кормов, сбалансированных по белку и другим компонентам; термическая обработка, перемешивание кормовой массы в котлах сжатым воздухом; наблюдение за давлением пара по манометру; подача с помощью сжатого воздуха готовых кормов в бункернакопитель; проверка качества и контроль за подготовкой кормов; подготовка комбикорма, заменителя цельного молока, премиксов к скармливанию; дозирование и механизированная раздача концентрированных кормов на доильных установках в государственных комплексах.

954. Должен знать: анатомию пищеварительного тракта и физиологию пищеварения у животных, зверей и птицы, переваримость кормов; потребность в корме и нормы кормления, общую питательность рационов, количество белка, минеральных веществ и витаминов для животных; способы и технологию приготовления кормов по специальным рецептам.

Параграф 3. Оператор цехов по приготовлению кормов, 5-й разряд.

955. Характеристика работ: механизированное приготовление и раздача концентрированных, грубых и сочных кормов, фарша из субпродуктов и рыбы, пищевых отходов и других видов кормов; управление средствами механизации и автоматизации с использованием контрольно-измерительной аппаратуры; регулировка кормоприготовительных машин и дозирующих установок, технический уход за ними; выявление неисправностей машин и агрегатов; регулировка автоматических устройств согласно заданной программе раздачи кормов.

956. Должен знать: устройство и правила эксплуатации кормоприготовительных машин, агрегатов, дозирующих установок и других средств механизации производственных процессов по приготовлению кормов; правила технического обслуживания и регулировки оборудования; способы устранения неисправностей; технологический процесс приготовления кормосмесей, комбикормов, заменителей цельного молока, премиксов и правила их скармливания; основные заболевания сельскохозяйственных животных, зверей, связанные с нарушением кормления; основы ведения животноводства на промышленной основе.

Параграф 4. Оператор цехов по приготовлению кормов, 6-й разряд.

957. Характеристика работ: раздача с помощью пульта управления грубых и сочных кормов; обход и проверка механизмов кормовых линий; удаление с кормовых линий остатков кормов; заполнение дозаторов кормами; подача и распределение кормов по секциям согласно рациону; смазка дозаторов; устранение неисправностей в работе механизмов совместно со слесарями-ремонтниками.

958. Должен знать: устройство и правила эксплуатации пультов управления кормовых линий, кормоприготовительных машин, агрегатов, дозирующих установок и других средств механизации производственных процессов по приготовлению и раздаче кормов; правила технического обслуживания и регулировки оборудования; способы устранения основных неисправностей.

95. Охотник промысловый.

Параграф 1. Охотник промысловый, 4-й разряд.

959. Характеристика работ: отстрел и отлов диких животных; первичная обработка, консервирование и сдача продукции промысла согласно утвержденным стандартам и техническим условиям; прокладка охотничьих путиков, троп и оборудование баз; уничтожение вредных животных, предусмотренное местными правилами охоты; проверка оружия, боеприпасов, капканов и других орудий лова, инвентаря, оборудования; установка самоловных орудий; участие в проведении учета численности диких животных.

960. Должен знать: основы биологии и экологии диких животных; границы промыслового участка; сроки и правила проведения охоты; способы первичной обработки и консервирования продукции промысла; способы борьбы с вредными животными; правила производственной санитарии.

Параграф 2. Охотник промысловый, 5-й разряд.

961. Характеристика работ: отстрел и отлов диких животных; изготовление и ремонт орудий лова; проведение мероприятий по охране и воспроизводству диких животных; участие в доставке запасов продовольствия, продукции, горюче-смазочных и других материалов, снаряжения к зимовью или другому пункту, расположенному на промысловом участке; расконсервация промысловых баз; подготовка и опробование средств транспорта, связи и других технических средств.

962. Должен знать: основы биологии и экологии диких животных; стандарты и технические условия на продукцию охотничьего промысла; порядок проведения мероприятий по охране и воспроизводству диких животных; правила производственной санитарии.

96. Препаратор ветеринарный.

Параграф 1. Препаратор ветеринарный, 3-й разряд.

963. Характеристика работ: изготовление срезов из нормальных и патологических органов и тканей животных, мазков и лабораторных препаратов; приготовление питательных сред; уход за лабораторными животными.

964. Должен знать: основы анатомии и физиологии животных; способы приготовления питательных сред, мазков и лабораторных препаратов; краткую характеристику консервантов и химических реактивов, применяемых в лабораторной практике.

97. Приготовитель кормов.

Параграф 1. Приготовитель кормов 1-й разряд.

965. Характеристика работ: подогрев воды в кормозапарниках, котлах, чанах и других емкостях с печным отоплением; наблюдение за нагревом воды.

966. Должен знать: правила противопожарной безопасности; принципы действия и правила эксплуатации обслуживаемого оборудования.

Параграф 2. Приготовитель кормов, 2-й разряд.

967. Характеристика работ: проведение вспомогательных и подготовительных работ по варке и запариванию кормов; наполнение емкостей водой; приготовление паст, киселей, простокваш, настоев, отваров, сенной муки; мойка, смешивание, известкование, проращивание, дрожжевание, консервирование, химическая и бактериологическая обработка кормов, пищевых отходов, удаление инородных тел из пищевых отходов вручную; измельчение, дробление, размол, резка и рубка грубых, сочных кормов, концентратов и кормов животного происхождения на измельчителях, машинах с ручным приводом или вручную; мойка, измельчение, запаривание корнеклубнеплодов с применением машин; витаминизированная обработка кормов в ямах и траншеях; загрузка кормовых отходов в варочные котлы, кормозапарники; раздача кормов при помощи транспортеров; выемка кормов из башен, ям, траншей, буртов вручную; мойка посуды, чистка варочных котлов, чанов; уборка кормоприготовительных помещений; гидротермическая обработка кормов и пищевых отходов в ямах и траншеях.

968. Должен знать: способы и технологию варки, запаривания и гидротермической обработки кормов; правила химической и бактериологической обработки кормов; правила топки котлов; санитарные правила приготовления кормов; правила хранения кормов, витаминов, антибиотиков и других препаратов.

Параграф 3. Приготовитель кормов, 3-й разряд.

969. Характеристика работ: приготовление кормов по рецептам; запаривание, варка, гидротермическая обработка кормов и пищевых отходов в кормозапарниках, котлах и чанах; измельчение, дробление, размол, резка и рубка грубых, сочных кормов, концентратов и кормов животного происхождения на машинах с электро- или другим приводом; заготовка из водоемов кормов животного и растительного происхождения; дезинфекция помещений, оборудования, инвентаря, тары; получение кормовых отходов и отпуск готовых кормов фермам; ведение учета получения и расходования кормов; выемка кормов из башен, ям, траншей, буртов с помощью подъемных устройств.

970. Должен знать: устройство и правила эксплуатации машин и оборудования, производственного инвентаря, инструментов, измерительных приборов, посуды, тары, правила пользования и ухода за ними; правила приготовления кормов; правила тепловой обработки различных компонентов, последовательность их загрузки; особенности подготовки кормов для различных видов и половозрастных групп животных; состав и питательность кормов; потребность животных и птицы в питальных веществах.

Параграф 4. Приготовитель кормов, 4-й разряд.

971. Характеристика работ: приготовление кормов по спецрецептам, а также кормов, сбалансированных по белку и другим компонентам; термическая обработка, перемешивание кормовой массы в котлах; промывка субпродуктов, рыбы, пищевых отходов и другие; проведение технических уходов за машинами и оборудованием в кормоцехе; проведение расчетов по приготовлению требуемого количества пищевых, отходов согласно рациону.

972. Должен знать: виды кормов, применяемых для животных, птиц, зверей, их питательность, переваримость и значение для организма; потребность животных в белке, витаминах и минеральных веществах; устройство и правила эксплуатации варочных котлов, оборудования и машин для подготовки кормов к скармливанию; технологию подготовки кормов и режимы кормления; кормовые рационы и их составление для животных.

98. Проводник по сопровождению животных.

Параграф 1. Проводник по сопровождению животных, 3-й разряд.

973. Характеристика работ: сопровождение, обслуживание и охрана животных и птицы в пунктах отправления, назначения и в пути следования при транспортировке их на автомашинах, по железной дороге и водным транспортом; прием на базах партий скота и перегон его до пункта назначения; подвоз или подгон и погрузка животных, птицы, инвентаря, кормов в пунктах отправления, выгрузка в пунктах назначения; оборудование и содержание в чистоте помещений для животных и птицы на транспортных средствах; перегон животных на заготовительные и убойные пункты; кормление, поение, соблюдение туалета животных и птицы, пастьба скота в пути следования; участие при взвешивании, ветеринарной обработке, сортировке скота; оказание первой помощи животным и птице, получившим травмы; оформление установленной документации и сдача животных и птицы по приемо-сдаточному акту.

974. Должен знать: порядок приема, транспортировки и сдачи животных и птицы; правила погрузки, обслуживания и размещения сопровождаемых животных и птицы в вагоне, автомобиле, плавсредствах; инструкцию по сигнализации железных дорог в пределах выполняемой работы; маршрут следования и правила оказания первой ветеринарной помощи животным и птице; основы зоотехники и ветеринарии; правила перегона, пастьбы скота, рацион и сроки кормления; правила оформления приемосдаточных документов. При сопровождении племенного скота и птицы - 4-й разряд.

99. Птицевод.

Параграф 1. Птицевод, 2-й разряд.

975. Характеристика работ: выполнение вспомогательных работ по кормлению и уходу за птицей; размещение птицы в клетках, выемка птицы из клеток и передача их на откорм; наблюдение за состоянием птицы после кормления, своевременная сдача птицы на убой; уход за птицей в ночное время, выделение и отсадка слабой и сбор павшей птицы; поддержание в помещении заданного температурного и воздушного режима; пастьба птиц; сортировка, калибровка и мойка яиц вручную; маркировка, укладка и упаковка яиц; уборка производственных помещений и рабочих мест; чистка, мойка клеточного и другого обслуживаемого оборудования и инвентаря.

976. Должен знать: правила ухода и содержания птицы; признаки заболевания птицы; основные зооветеринарные и санитарные требования, предъявляемые к условиям содержания и выращивания птицы; правила сортировки, маркировки и упаковки яиц; состав дезинфицирующих растворов.

Параграф 2. Птицевод, 4-й разряд.

977. Характеристика работ: ручные и частично механизированные работы по уходу за взрослым поголовьем промышленного стада птицы при напольном содержании и молодняком промышленного стада; приготовление кормов, внесение в них микроэлементов и других добавок и их раздача; регулирование подачи воды в поилки; удаление помета, мойка поилок, чистка кормушек и гнезд; выполнение мероприятий по повышению продуктивности птицы; сортировка и выбраковка птицы; сбор, укладка, упаковка и сдача яиц; участие в проведении профилактических и лечебных мероприятий; проведение технических уходов за оборудованием; регулирование воздухообмена, температуры и влажности воздуха в помещении для птицы; очистка противней при клеточном содержании птицы.

978. Должен знать: основы анатомии и физиологии сельскохозяйственной птицы напольного и клеточного содержания; методы повышения продуктивности обслуживаемого поголовья птицы; правила эксплуатации технологического оборудования и ухода за ним; нормы кормления и порядок скармливания кормов; потребность обслуживаемого вида птицы в белке, витаминах и минеральных веществах.

Параграф 3. Птицевод, 5-й разряд.

979. Характеристика работ: ручные или частично механизированные работы по уходу за птицей промышленного стада клеточного содержания, племенным молодняком, родительским и селекционно-племенным стадом; кормление, поение птицы, удаление помета; выполнение мероприятий по повышению продуктивности птицы, кормлению ее сбалансированными по питательным веществам кормами.

980. Должен знать: устройство клеточных батарей и оборудования, применяемого при клеточном содержании; особенности выращивания и содержания племенной птицы; основные методы селекционно-племенной работы.

100. Пчеловод.

Параграф 1. Пчеловод, 3-й разряд.

981. Характеристика работ: выполнение подсобных и вспомогательных работ по уходу за пчелами и получение от них продукции; выставление пчел из зимовника; подготовка и перевозка пчел на медосбор, расстановка их на пасеке; профилактический уход за ульями, ремонт и покраска их; натягивание и наращивание рамок; переработка продукции пчеловодства; утепление гнезд; проведение подкормки пчел и сбор гнезд на зимовку; проведение дезинфекции ульев и инвентаря, профилактических мероприятий по борьбе с болезнями и вредителями пчел; поддержание санитарно-гигиенических условий на пасеке и в помещениях; текущий ремонт помещения, изгороди, оборудования и инвентаря.

982. Должен знать: состав пчелиной семьи; роль матки, рабочих пчел и трутней; жизнедеятельность пчелиной семьи в течение года; требования, предъявляемые к улью, инвентарю, применяемому при уходе за пчелами, для откачки меда и переработки воскового сырья; правила пользования инструментом; технику выставления пчел из зимовника и постановку их в зимовник.

Параграф 2. Пчеловод, 4-й разряд.

983. Характеристика работ: выполнение работ по уходу за пчелами на товарных и опылительных пасеках; приучение пчел к опыляемым культурам; приготовление ароматизированного сиропа и скармливание его пчелам; проверка качества сот, количества пчел в гнезде и меда, наличия в гнезде матки и ее качества, расплода всех возрастов и силы семьи; составление медового баланса пчелофермы, пасеки; пересадка семей пчел; наращивание пчел в семьях; проведение весенней ревизии пчелиных семей; борьба с болезнями и вредителями пчел; вывод и смена маток; сбор и посадка роя в улей, формирование новых семей; отбор медовых сот из ульев и их распечатывание; откачка, очистка меда и переработка воскосырья; заготовка кормов для пчел на зимнее и весеннее время; ведение учета на пасеке; организация перевозки пчел на медосбор.

984. Должен знать: технологию промышленного производства продуктов пчеловодства; строение и биологию отдельных особей пчел, состав их пищи; методы содержания сильных и высокопродуктивных пчелиных семей; важнейшие медоносы полей, лесов и луго-пастбищных угодий; основные типы взятка; особенности использования пчел при опылении различных сельскохозяйственных культур; способы расширения гнезд; методы содержания пчел в типовых ульях; способы подготовки и перевозки пасек на медосбор; технику, способы вывода и смены маток, заготовки кормов на зиму и откачки меда; способы подготовки пчел к зимовке и ухода за ними в зимний период; состав и свойства пчелиного меда; способы подкормки пчел на зиму, упаковки и хранения меда, воскового сырья и его переработки, меры профилактики и борьбы с болезнями и вредителями пчел.

Параграф 3. Пчеловод, 5-й разряд.

985. Характеристика работ: проведение работ по уходу за пчелами на матковыводных, племенных и опылительно-медовых фермах, пасеках; вывод и смена маток; подготовка семей-воспитательниц и их подкормка; прививка личинок; выбраковка маточников и пчелиных маток; формирование нуклеусов для спаривания пчелиных маток и подсадка маток; отбор плодных маток и отправка из заказчикам; формирование новых пчелиных семей искусственным путем, пакетов пчел для пересылки, использование пчел на медосборе и опылении сельскохозяйственных культур; приучение пчел к опыляемым культурам; выявление больных пчелиных семей, подготовка и отправка на исследование пчел и образцов расплода; сбор маточного молочка, прополиса, цветочной пыльцы; ведение учетной документации на матковыводных племенных пасеках.

986. Должен знать: основы племенного дела; условия развития и кормовой режим маточных личинок; признаки плодных и неплодных маток; приемы и технику вывода пчелиных маток; правила подсадки маток и маточников в семьи; кормовой режим личинок; технику формирования нуклеусов; пакетное пчеловодство, болезни пчелиного расплода и взрослых пчел; отравление пчел ядохимикатами; меры борьбы с болезнями пчел; способы получения и хранения маточного молочка, пчелиного яда, цветочной пыльцы и прополиса.

101. Санитар ветеринарный.

Параграф 1. Санитар ветеринарный, 3-й разряд.

987. Характеристика работ: приготовление и подготовка лекарственных средств, оборудования, инструментов, материалов; уход за больными и подопытными животными; подрезка копыт, удаление и подрезка рогов, обрезка и прижигание клюва у цыплят в промышленном птицеводстве; обработка кожного покрова животных против паразитов; проведение дератизации; наблюдение за состоянием здоровья скота на скотобазе; оддержание санитарного порядка в ветеринарной лечебнице, лаборатории, участке и пункте; проведение мероприятий по карантину и изоляции больных и подозрительных на заболевание животных по указанию ветеринарного врача; уход за лабораторными животными.

988. Должен знать: правила стерилизации хирургических инструментов и материалов; способы оказания лечебной помощи животным; способы введения лекарственных веществ; правила личной безопасности при работе с животными, при пользовании инструментами, оборудованием.

Параграф 2. Санитар ветеринарный, 4-й разряд.

989. Характеристика работ: оказание помощи ветеринарным специалистам при проведении регулярных массовых прививок, обработок животных с помощью аппаратов и механизмов, а также при патологоанатомических вскрытиях и утилизации трупов животных; проведение вакцинации, дезинфекции и дезинсекции; приготовление дезинфицирующих растворов; взятие проб крови у животных.

990. Должен знать: анатомию и физиологию животных; способы выявления заболевания животных; основы общей профилактики, причины болезней и их классификацию; методы проведения вакцинации; основы организации профилактических мероприятий; устройство дезинфекционных установок, опрыскивателей и других приборов для механизированной обработки помещений и животных.

102. Свиновод.

Параграф 1. Свиновод, 3-й разряд.

991. Характеристика работ: вспомогательные работы по уходу за поголовьем свиней; прием во время дежурства опоросов; подкармливание свиноматок и поросят; оказание первой помощи заболевшим животным и проведение других работ по уходу за свиньями; прием, взвешивание и перегон животных; наблюдение за сохранностью поголовья.

992. Должен знать: правила кормления и содержания свинопоголовья; правила и способы приема приплода и оказания первой помощи при опоросах и заболеваниях животных.

Параграф 2. Свиновод, 4-й разряд.

993. Характеристика работ: ручные или частично механизированные работы по уходу за холостыми и супоросными свиноматками, ремонтным молодняком и свиньями на откорме; кормление, поение, удаление навоза и уборка помещений; выполнение мероприятий по увеличению выхода приплода; ведение интенсивного откорма свиней сбалансированными по питательным веществам кормами; соблюдение зоогигиенических норм содержания животных на фермах; выявление охоты у свиноматок; проведение случки и участие в работе по искусственному осеменению; подготовка свиноматок к опоросу; оказание помощи заболевшим животным и участие в проведении профилактических и лечебных мероприятий по предупреждению заболеваний и падежа животных; взвешивание откормленных животных и отправка их на мясокомбинаты.

994. Должен знать: правила кормления и ухода, технологию и прогрессивные методы содержания холостых и супоросных свиноматок, ремонтного молодняка и свиней на откорме; состав кормов, их питательность и структуру кормовых рационов; порядок скармливания кормов; потребность животных в белке, витаминах и минеральных веществах; методы повышения продуктивности обслуживаемого поголовья свиней; зоогигиенические требования, предъявляемые к условиям содержания половозрастных групп животных; наиболее распространенные болезни, методы оказания первой помощи заболевшим животным; ветеринарно-санитарные мероприятия по предупреждению болезней; кондиции убойных животных, сроки и признаки половой зрелости и технику разведения свиней; оценку продуктивности свиноматок; основные причины малоплодия, прохолоста, абортов и меры борьбы с ними.

Параграф 3. Свиновод, 5-й разряд.

995. Характеристика работ: ручные или частично механизированные работы по уходу за подсосными свиноматками с приплодом, поросятами-отъемышами в возрасте до 4-х месяцев; кормление, поение, прием поросят, удаление навоза, мойка и уборка помещений; выполнение мероприятий по улучшению содержания животных, кормлению сбалансированными по питательным веществам кормами в целях увеличения выхода приплода, среднесуточных привесов и сохранности молодняка; устранение несложных неполадок в механизмах.

996. Должен знать: биологические особенности свиней, основы их анатомии и физиологии; технологию и прогрессивные методы содержания и кормления подсосных свиноматок с приплодом, поросят-отъемышей; методы увеличения выхода приплода и продуктивности молодняка свиней; устройство обслуживаемых машин и механизмов, правила их эксплуатации и ухода за ними, правила их регулировки и технического обслуживания.

Параграф 4. Свиновод, 6-й разряд.

997. Характеристика работ: ручные и частично механизированные работы по уходу за хряками-производителями; комрление, поение, удаление навоза, участие в ветеринарных обработках; выполнение мероприятий по улучшению содержания животных и кормлению сбалансированными по питательным веществам кормами в целях увеличения выхода приплода; проведение случки, моциона животных; оказание первой помощи животным, уборка помещений и другие работы.

998. Должен знать: технологию и прогрессивные методы содержания и кормления хряков-производителей; признаки проявления половой зрелости; правила использования хряков и технику взятия семени.

103. Сортировщик шерсти и пуха.

Параграф 1. Сортировщик шерсти и пуха, 5-й разряд.

999. Характеристика работ: сортировка немытой шерсти и пуха по стандарту; определение вида шерсти, ее тонины (качества), длины, состояния шерсти (нормальная, средняя, дефектная и другие), вида пуха (чесаный 1-й и 2-й чески, донебажный); отнесение руна к классу и подклассу при сортировке по стандарту; рассортировка ручной шерсти по цветам и состоянию, определение степени загрязненности шерсти под руководством сортировщика более высокой квалификации.

1000. Должен знать: ассортимент и технические условия на шерсть и пух; способы определения вида, тонины, длины, состояния, цвета шерсти и пуха, степени загрязненности; правила упаковки кип.

Параграф 2. Сортировщик шерсти и пуха, 6-й разряд.

1001. Характеристика работ: сортировка немытой шерсти и пуха по стандарту; определение вида шерсти, ее тонины (качества), длины, состояния шерсти (нормальная, средняя, дефектная и другие), вида пуха (чесаный 1-й и 2-й чески, донебажный); отнесение руна к классу и подклассу при сортировке по стандарту; рассортировка ручной шерсти по цветам и состоянию; определение степени загрязненности шерсти; ведение первичного учета по сортировке.

1002. Должен знать: технические условия, стандарты на шерсть и пух; признаки определения вида, тонины (качества), длины, состояния, цвета шерсти и пуха; порядок ведения первичного учета по сортировке; правила упаковки и маркировки кип.

104. Тренер лошадей.

Параграф 1. Тренер лошадей, 6-й разряд.

1003. Характеристика работ: организация работы по заездке и тренировке молодняка; седловка, работа кордового и бичевого; ведение учета и контроль по тренингу и физиологическому состоянию лошадей; ведение учета ковки лошадей; составление планов и графиков проведения тренировок и испытаний лошадей с учетом различий в нагрузках по времени, дистанции, скорости движения; учет и анализ материалов тренировок и испытаний; регулярная проверка снаряжения лошадей; составление заявок на участие лошадей в розыгрыше традиционных призов, в групповых скачках (бегах) и других соревнованиях; составление диспозиции езды на призы; организация погрузки и выгрузки лошадей на транспортные средства; руководство работой жокеев и коневодов тренерских отделений по уходу за лошадьми.

1004. Должен знать: анатомию, зоогигиену, физиологию тренинга лошадей; основы ветеринарии; правила ковки, испытания племенных лошадей на ипподромах; технологию выращивания, содержания и кормления племенных лошадей.

105. Чабан

Параграф 1. Чабан, 3-й разряд.

1005. Характеристика работ: вспомогательные работы по уходу за поголовьем овец и коз; доставка маток овец и коз с пастбищ в родильное отделение; подвоз кормов; оказание помощи при проведении работ по кормлению, поению и уходу за молодняком в родильном отделении; подача овец и коз на стрижку, бонитировку и купание их после стрижки в дезинфицирующем растворе; уборка и дезинфекция помещений; уборка кошар от навоза; вырезка кизяка вручную; участие в проведении профилактических мероприятий по предупреждению заболеваний животных; наблюдение за поголовьем, прием окотов и другие работы во время дежурства.

1006. Должен знать: элементарные сведения по зоогигиене и ветеринарии, технику подачи овец на стрижку и бонитировку; правила купания овец после стрижки; устройство транспортных средств и правила перевозки грузов; правила приема окотов и ухода за молодняком в родильном отделении.

Параграф 2. Чабан, 4-й разряд.

1007. Характеристика работ: ручные и частично механизированные работы по уходу за переярками, валушками от отбивки до 1,5 лет, валухами взрослыми на пользовательных фермах и выбракованным поголовьем на племенных фермах; кормление, поение, пастьба животных; выполнение мероприятий по улучшению содержания и кормления обслуживаемого поголовья в целях повышения продуктивности животных и их сохранности; отбор маток и ягнят при формировании сакманов; прием новорожденных ягнят; чистка и уборка инвентаря и помещений; оказание помощи заболевшим животным и при родах; санитарно-гигиеническая обработка овцематок и ягнят; уход за овцематками в период их ягнения; подсадка ягнят к другим маткам.

1008. Должен знать: правила кормления, поения, ухода, содержания и пастьбы закрепленного поголовья; основные корма и их кормовую ценность; нормы кормления потребность животных в белках, витаминах и минеральных веществах технологию проведения ягнения и выращивания ягнят; основы ветеринарии и зоогигиены; методы повышения продуктивности обслуживаемого поголовья овец; наиболее распространенные болезни и основные приемы оказания первой ветеринарной помощи заболевшим животным и доврачебной помощи.

Параграф 3. Чабан, 5-й разряд.

1009. Характеристика работ: ручные и частично механизированные работы по уходу за маточным поголовьем овец, коз, баранов и козлов производителей, ярочками (козочками) от отбивки до 1,5 лет на пользовательных фермах. Кормление, поение, пастьба животных; выполнение мероприятий по увеличению приплода ягнят, настрига шерсти и улучшению сохранности поголовья; чесание пуховых коз; ручная стрижка овец и коз; оказание помощи операторам при взятии семени производителей при искусственном осеменении.

1010. Должен знать: технологию и прогрессивные методы содержания маточного поголовья овец и коз, баранов, козлов-производителей, молодняка; особенности технологии содержания и выращивания молодняка; профилактику заболевания овец и коз; методы увеличения приплода ягнят; правила применения антибиотиков и микроэлементов; правила ведения зоотехнического учета; технологию и последовательность стрижки вручную.

Параграф 4. Чабан, 6-й разряд.

1011. Характеристика работ: ручные и частично механизированные работы по уходу за маточным поголовьем овец и коз, баранов и козлов-производителей, молодняком от отбивки до 1,5 лет на племенных фермах; кормление, поение, пастьба животных; выполнение мероприятий по улучшению племенных качество маточного поголовья и увеличению приплода ягнят.

1012. Должен знать: особенности технологии содержания маточного поголовья, молодняка и производителей на племенных фермах; методы улучшения племенных качеств поголовья овец и коз; правила ведения племенного и зоотехнического учета.

106. Шелковод.

Параграф 1. Шелковод, 2-й разряд.

1013. Характеристика работ: заготовка трав и соломы для коконников, доставка их к червоводням; поделка коконников из соломы на станках; размотка рулонов и нарезка подстилочной бумаги; заготовка, подработка и доставка к червоводням корма для гусениц 3 - 5 возрастов; очистка коконов вручную; пошивка и натягивание ревендука на стеллажах, навешивание занавесей теневых сушилок; пересыпка принятых коконов в тару заготпункта, относка их к месту временного хранения или к механическим коконосушилкам (паровым морилкам), загрузка в механические сушилки или паровые морилки и выгрузка из них, относка заморенных, полусухих коконов на стеллажи теневой сушилки; затаривание сухих коконов в канары и укладка в бунты, перелопачивание коконов на стеллажах теневых коконосушилок, выборка коконов кара-пачаха.

1014. Должен знать: устройство и назначение машин и инвентаря, применяемых при выкормках; технологический режим замаривания и сушки коконов; требования, предъявляемые к качеству высушенных коконов; устройство и назначение коконосушилок.

Параграф 2. Шелковод, 4-й разряд.

1015. Характеристика работ: сбор, доставка и подготовка тутового листа, кормление им гусениц тутового шелкопряда младших и старших возрастов; смена подстилки, разрежение и выравнивание партий гусениц; подготовка утепленных камер для объединенной выкормки гусениц шелкопряда младших возрастов и выкармливание гусениц в этих камерах; регулирование режима температуры и влажности на выкормках, обмена воздуха и освещения, в выкормочных помещениях; проведение профилактических мероприятий по борьбе с заболеваниями гусениц шелкопряда; раскладка на коконники гусениц, готовых к завивке; снятие коконов с коконников, сортировка по качеству и упаковка их для отправки; организация и проведение крупных выкормок шелкопряда в червоводнях и общественных помещениях; замаривание живых и сушка сортовых коконов паром в кокономорильных камерах, на конвейерных и ящичных коконосушилках; вкатывание и выкатывание тележки с коконами в камеру; поддержание в камере заданной температуры и наблюдение за процессом замаривания согласно режиму; поддержание в коконосушилке заданной температуры и наблюдение за процессом замаривания и сушки коконов согласно режиму.

1016. Должен знать: устройство и назначение машин и инвентаря, применяемых при выкормках; условия, необходимые для выращивания высокого урожая коконов; болезни гусениц шелкопряда и меры борьбы с ними; ядохимикаты, применяемые в борьбе с заболеваниями гусениц шелкопряда; болезни и вредители шелковицы и меры борьбы с ними; виды ядохимикатов и правила их применения; технологический режим замаривания и сушки коконов; требования, предъявляемые к качеству высушенных коконов.

Параграф 3. Шелковод, 5-й разряд.

1017. Характеристика работ: инкубация грены; изготовление противней; поодержание заданной температуры и влажности в инкубатории; съем оживших гусениц, подкормка и раздача их шелководам.

1018. Должен знать: основы биологии тутового шелкопряда, организацию и технологию инкубации грены; правила подкормки оживших гусениц.

Приложение к Единому тарифно-квалификационному справочнику работ и профессий рабочих (выпуск 64)

Алфавитный указатель профессий рабочих

№ п/п	Наименование профессий	Диапазон разрядов	Страница
Растениеводство, водное и лесное хозяйство
1.	Виноградарь	2-4	56
2.	Грибовод	2-6	56
3.	Лесовод	2-5	57
4.	Льновод	1-5	57
5.	Машинист дождевальной установки	3-6	58
6.	Машинист стационарной насосной станции	3-6	58
7.	Овощевод	1-4	59
8.	Оператор оборудования закрытого грунта	1-4	59
9.	Оператор сушильных установок	1-6	60
10.	Питомниковод	1-5	60
11.	Полевод	1-5	61
12.	Рисовод	1-6	62
13.	Садовод	1-5	62
14.	Свекловод	3-6	63
15.	Семеновод	1-6	63
16.	Табаковод	2-3	64
17.	Тракторист-машинист сельскохозяйственного производства	2-5; 7-8	64
18.	Хмелевод	3-4	65
19.	Цветовод	1-4	65
20.	Чаевод	2-5	66
21.	Эфиромасличник	1-4	66
Животноводство
1.	Дояр	4-6	67
2.	Животновод	3-6	68
3.	Животновод по уходу за рабочими животными	4-5	70
4.	Жокей	5-6	71
5.	Зверовод	5-6	71
6.	Коневод	3-6	72
7.	Консервировщик пантов	4	74
8.	Кроликовод	4-5	74
9.	Кумысодел	3-4	75
10.	Лаборант по гренажу	2-5	76
11.	Наездник	5-6	77
12.	Обработчик шкур	3-4	78
13.	Оленевод	3-5	78
14.	Оператор животноводческих комплексов имеханизированных ферм	2; 4-6	80
15.	Оператор машинного доения	4-6	82
16.	Оператор овцеводческих комплексов и механизированных ферм	2-6	84
17.	Оператор по ветеринарной обработке животных	5	86
18.	Оператор по искусственному осеменению животных и птицы	4; 6	86
19.	Оператор птицефабрик и механизированных ферм	2-6	87
20.	Оператор свиноводческих комплексов и механизированных ферм	2; 4-6	89
21.	Оператор цехов по приготовлению кормов	3-6	81
22.	Охотник промысловый	4-5	91
23.	Препаратор ветеринарный	3	92
24.	Приготовитель кормов	1-4	93
25.	Проводник по сопровождению животных	3-4	95
26.	Птицевод	2; 4-5	95
27.	Пчеловод	3-5	97
28.	Санитар ветеринарный	3-4	98
29.	Свиновод	3-6	99
30.	Сортировщик шерсти и пуха	5-6	101
31.	Тренер лошадей	6	101
32.	Чабан	3-6	102
33.	Шелковод	2; 4-5	103

Перечень наименований профессий рабочих, предусмотренных настоящим разделом ЕТКС "Работы и профессии рабочих в животноводстве", с указанием их наименований по действовавшему выпуску и разделу ЕТКС, издания 1997 года

№ п/п	Наименование профессий, помещенных в настоящем разделе ЕТКС	Диапазон разрядов	Наименование профессий подействовавшему выпуску ЕТКС, издания 1997 г.	Диапазон разрядов	№ выпуска	Сокращенное наименование раздела
1	Дояр	4-6	Дояр	4-6	64	Животноводство
2	Животновод	3-6	Животновод	3-6	64	Животноводство
3	Животновод по уходу за рабочими животными	4-5	Животновод по уходу за рабочими животными	4-5	64	Животноводство
4	Жокей	5-6	Жокей	5-6	64	Животноводство
5	Зверовод	5-6	Зверовод	5-6	64	Животноводство
6	Коневод	3-6	Коневод	3-6	64	Животноводство
7	Консервировщик пантов	4	Консервировщик пантов	4	64	Животноводство
8	Кроликовод	4-5	Кроликовод	4-5	64	Животноводство
9	Кумысодел	3-4	Кумысодел	3-4	64	Животноводство
10	Лаборант погренажу	2-5	Лаборант по гренажу	2-5	64	Животноводство
11	Наездник	5-6	Наездник	5-6	64	Животноводство
12	Обработчик шкур	3-4	Обработчик шкур	3-4	64	Животноводство
13	Оленевод	3-5	Оленевод	3-5	64	Животноводство
14	Оператор животноводческих комплексов и механизированных ферм	2; 4-6	Оператор животноводческих комплексов и механизированных ферм	2; 4-6	64	Животноводство
15	Оператор машинного доения	4-6	Оператор машинного доения	4-6	64	Животноводство
16	Оператор овцеводческих комплексов и механизированных ферм	2-6	Оператор овцеводческих комплексов и механизированных ферм	2-6	64	Животноводство
17	Оператор по ветеринарной обработке животных	5	Оператор по ветеринарной обработке животных	5	64	Животноводство
18	Оператор по искусственному осеменению животных и птицы	4; 6	Оператор по искусственному осеменению животных и птицы	4; 6	64	Животноводство
19	Оператор птице фабрик и механизированных ферм	2-6	Оператор птицефабрик и механизированных ферм	2-6	64	Животноводство
20	Оператор свиноводческих комплексов и механизированных ферм	2; 4-6	Оператор свиноводческих комплексов и механизированных ферм	2; 4-6	64	Животноводство
21	Оператор цехов по приготовлению кормов	3-6	Оператор цехов по приготовлению кормов	3-6	64	Животноводство
22	Охотник промысловый	4-5	Охотник промысловый	4-5	64	Животноводство
23	Препаратор ветеринарный	3	Препаратор ветеринарный	3	64	Животноводство
24	Приготовитель кормов	1-4	Приготовитель кормов	1-4	64	Животноводство
25	Проводник по сопровождению животных	3-4	Проводник по сопровождению животных	3-4	64	Животноводство
26	Птицевод	2; 4-5	Птицевод	2; 4-5	64	Животноводство
27	Пчеловод	3-5	Пчеловод	3-5	64	Животноводство
28	Санитар ветеринарный	3-4	Санитар ветеринарный	3-4	64	Животноводство
29	Свиновод	3-6	Свиновод	3-6	64	Животноводство
30	Сортировщик шерсти и пуха	5-6	Классификаторщик шерсти и пуха	5-6	64	Животноводство
31	Тренер лошадей	6	Тренер лошадей	6	64	Животноводство
32	Чабан	3-6	Чабан	3-6	64	Животноводство
33	Шелковод	2; 4-5	Шелковод	2; 4-5	64	Животноводство

Перечень наименований профессий рабочих, предусмотренных действовавшим разделом ЕТКС "Работы и профессии рабочих в животноводстве", с указанием измененных наименований профессий, раздела выпуска, в который они включены

№ п/п	Наименование профессий по действовавшему выпуску ЕТКС, издания 1997 года	Диапазон разрядов	Наименование профессий, помещенных в настоящем разделе ЕТКС	Диапазон разрядов	№ выпуска	Сокращенное наименование раздела
1.	Дояр	4-6	Дояр	4-6	64	Животноводство
2.	Животновод	3-6	Животновод	3-6	64	Животноводство
3.	Животновод по уходу за рабочими животными	4-5	Животновод по уходу за рабочими животными	4-5	64	Животноводство
4.	Жокей	5-6	Жокей	5-6	64	Животноводство
5	Зверовод	5-6	Зверовод	5-6	64	Животноводство
6.	Классификаторщик шерсти и пуха	5-6	Сортировщик шерсти и пуха	5-6	64	Животноводство
7.	Коневод	3-6	Коневод	3-6	64	Животноводство
8.	Консервировщик пантов	4	Консервировщик пантов	4	64	Животноводство
9.	Кроликовод	4-5	Кроликовод	4-5	64	Животноводство
10.	Кумысодел	3-4	Кумысодел	3-4	64	Животноводство
11.	Лаборант погренажу	2-5	Лаборант погренажу	2-5	64	Животноводство
12.	Наездник	5-6	Наездник	5-6	64	Животноводство
13.	Обработчик шкур	3-4	Обработчик шкур	3-4	64	Животноводство
14.	Оленевод	3-5	Оленевод	3-5	64	Животноводство
15.	Оператор животноводческих комплексов и механизированных ферм	2; 4-6	Оператор животноводческих комплексов и механизированных ферм	2; 4-6	64	Животноводство
16.	Оператор машинного доения	4-6	Оператор машинного доения	4-6	64	Животноводство
17.	Оператор овцеводческих комплексов и механизированных ферм	2-6	Оператор овцеводческих комплексов и механизированных ферм	2-6	64	Животноводство
18.	Оператор по ветеринарной обработке животных	5	Оператор по ветеринарной обработке животных	5	64	Животноводство
19.	Оператор по искусственному осеменению животных и птицы	4; 6	Оператор по искусственному осеменению животных и птицы	4; 6	64	Животноводство
20.	Оператор птицефабрик и механизированных ферм	2-6	Оператор птицефабрик и механизированных ферм	2-6	64	Животноводство
21.	Оператор свиноводческих комплексов и механизированных ферм	2; 4-6	Оператор свиноводческих комплексов и механизированных ферм	2; 4-6	64	Животноводство
22.	Оператор цехов по приготовлению кормов	3-6	Оператор цехов по приготовлению кормов	3-6	64	Животноводство
23.	Препаратор ветеринарный	3	Препаратор ветеринарный	3	64	Животноводство
24.	Приготовитель кормов	1-4	Приготовитель кормов	1-4	64	Животноводство
25.	Проводник по сопровождению животных	3-4	Проводник по сопровождению животных	3-4	64	Животноводство
26.	Птицевод	2; 4-5	Птицевод	2; 4-5	64	Животноводство
27.	Пчеловод	3-5	Пчеловод	3-5	64	Животноводство
28.	Санитар ветеринарный	3-4	Санитар ветеринарный	3-4	64	Животноводство
29.	Свиновод	3-6	Свиновод	3-6	64	Животноводство
30.	Тренер лошадей	6	Тренер лошадей	6	64	Животноводство
31.	Чабан	3-6	Чабан	3-6	64	Животноводство
32.	Шелковод	2; 4-5	Шелковод	2; 4-5	64	Животноводство