Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламенттерін Халықаралық бірліктер жүйесімен (БЖ) арақатынасын қоса алғанда, оларды әзірлеу кезінде қолданылатын жүйеден тыс шама бірліктерінің тізбесін бекіту туралы

Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2015 жылғы 21 сәуірдегі № 34 шешімі

Өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласында келісілген саясат жүргізу туралы хаттаманың (2014 жылғы 29 мамырдағы Еуразиялық экономикалық кеңестің 2014 жылғы 23 желтоқсандағы № 98 шешімімен бекітілген Еуразиялық экономикалық комиссияның Жұмыс регламентіне №2 қосымшаның 12-тармағына сәйкес Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасы шешті:

1. Қоса беріліп отырған Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламенттерін Халықаралық бірліктер жүйесімен (БЖ) арақатынасын қоса алғанда, оларды әзірлеу кезінде қолданылатын жүйеден тыс шама бірліктерінің тізбесі бекітілсін.

2. Осы Шешім ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік 30 күн өткен соң күшіне енеді.

Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының Төрағасы

В.Христенко

Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламенттерінің Халықаралық бірліктер жүйесімен (БЖ) арақатынасын қоса алғанда, оларды әзірлеу кезінде қолданылатын жүйеден тыс шама бірліктерінің ТІЗБЕСІ

1-кесте

Халықаралық бірліктер жүйесінің (БЖ) бірліктерімен

тең қолдануға рұқсат етілген шама бірліктері

	Шама бірлігі
Шама атауы		белгіленуі		Халықаралық бірліктер жүйесімен (БЖ)
	атауы	халықаралық	орысша	арақатынасы
1	2	3	4	5
1. Масса	тонна	t	т	1 ·103kg
2. Уақыт	минут	min	мин	60s
	сағат	h	сағ.	3600 s
	тәулік	d	тәул.	86400 s
3. Жазық бұрыш	градус	...о	...о	(п/180) rad = = 1,745329... ∙10'2rad
	минут	...̍ '	...̍'	(п/10800)rad= = 2,908882... ∙10"4rad
	секунд	...̎"""	...̎"	(п/648000)rad= = 4,848137... ∙10‘6rad
4. Көлем, сыйымдылық	литр	1	л	1 ∙ 10'3m3
5. Қысым	су бағанының миллиметрі	mmН20	мм су бағ.	9,80665 Pa
6. Жылу мөлшері	калория	cal	кал	4,1868 J (дәл)

Ескерту. Шамалардың еселік және үлестік бірліктерінің атаулары мен белгіленуін қалыптастыру үшін №1 қосымшаға сәйкес көбейткіштер мен сөз алды қосымшалары пайдаланылады.

2-кесте

Жекелеген салаларда қолдануға рұқсат етілген шамалардың бірліктері

Шама атауы	Шама бірлігі
	атауы	белгіленуі		Халықаралық бірліктер жүйесімен (БЖ) арақатынасы	қолданылу саласы
		халықаралық	орысша
1	2	3	4	5	6
1. Ұзындық	теңіз милі	nmile	миль	1852 т (дәл)	теңіз және авиациялық навигация
	фут	ft	фут	0,3048 т	авиациялық навигация
2. Масса	карат	-	кар	2∙2-4 (дәл)	бағалы тастар мен маржан өндіру және шығару
3. Жазық бұрыш	град (гон)	gon	град	(п/200)rad = 1,57080….∙10-2rad	геодезия
4. Желілік тығыздық	текс	tex	текст	1∙10-6к/т (дәл)	тоқыма өнеркәсібі
5. Жылдамдық	торап	kn	уз	0.514(4) m/s	теңіз және авиациялық навигация
6. Тездету	гал	Gal	Гал	0,01 m/s2	гравиметрия
7. Айналым жиілігі	секундтағы айналым минуттегі айналым	r/s r/min	об/с об/мин	1 s-1 (1/60)s-1=0.016(6)s-1	электрлік-техника
8. Қысым	бар	bar	бар	1∙105 РА	өнеркәсіп-тегі физикалық процестер, денсаулық сақтау, метеороло-гия, авиациялық навигация
	сынап бағанының миллиметрі	mm Hg	мм рт.ст.	133,322 РА (дәл)
9. Оптикалық күш	диоптрия	—	дптр	1 m-1	оптика
10. Аудан	гектар	hа	га	1 • 104m2	ауыл және орман шаруашылы ғы
11. Энергия	электрон- вольт	еV	эВ	1,60218 • 10-19 J	физика
	киловатт-сағат	kW • h	кВт • cағ.	3,6 • 106 J	қала және коммуналдық шаруашылық
12. Толық қуат	вольт-ампер	V •А	В • А	—	электротехника
13. Реактивтік қуат	вар	vаг	вар	—	электротехника
14. Электр заряды, электр мөлшері	ампер-сағат	А • h	А •cағ.	3,6- 103С	электротехника

Ескерту. Шамалардың еселік және үлестік бірліктерінің атаулары мен белгіленуін қалыптастыру үшін №1 қосымшаға сәйкес көбейткіштермен сөз алды қосымшалары пайдаланылады.

3-кесте

Шамалардың қатыстылық және логарифмдік бірліктері

Шама атауы	Шама бірлігі
	атауы	белгіленуі		қолданылу саласы
		халықаралық	орысша
1	2	3	4	5
1.Қатыстылық шама (физикалық шаманың бастапқы ретінде қабылданатынаттасфизикалық шамаға мөлшерсіз қатынасы) оның ішінде:	бірлік	1	1	1
	пайыз	%	%	1∙10-3
пайдалы әсер коэффициенті; қатыстылық ұзарту; қатыстылық тығыздық;	промилле	%0	%0	1∙10-3
деформация; қатыстылықдиэлектрлік және магниттік өткізгіштік;	миллиондық үлесі	ppm	млн-1	1 ∙ 10-6
магниттік қабылдағыштық; компоненттің массалық үлесі; компоненттің молярлық үлесі және тағы басқа
2. Логарифмдік шама (физикалық шаманың бастапқы ретінде қабылданатын аттас физикалық шамаға мөлшерсіз қатынасыныңлогарифмі): дыбыс қысымының деңгейі; күшейту, бәсеңдету және тағы басқа	Бел	В	Б	1 Б = 1g (Р2/Р1) Р2 кезінде = 10 Р1, 1 Б = 2 1g (F2/F1) F2кезінде=F1, мұндағы Р1, Р2 –аттас энергетикалық шамалар (қуат, энергия, энергия тығыздығы және тағы басқа), F1, F2 – аттас "күш" шамалары(кернеу, ток күші, өріс кернеулігі және басқа)
	децибел	dB	дБ	0,1 В
3. Логарифмдік шама (физикалық шаманың бастапқы ретінде қабылданатын аттас физикалық шамаға мөлшерсіз қатынасыныңлогарифмі): дауыс деңгей қаттылығының деңгейіне тең	фон	phon	фон	1 фон дыбыс қаттылығының деңгейіне тең, ол үшін дыбыс қаттылығының деңгейі онымен дыбыс жиілігі 1000 Hz 1 dB қатты дауысқа тең
4. Логарифмдік шама (физикалық шаманың бастапқы ретінде қабылданатын аттас физикалық шамаға мөлшерсіз қатынасының логарифмі): жиілік аралық	октава		окт	1 октава = 1оg2(F2/f1) f2/f1 = 2 кезінде
	декада		дек	1 декада =1 g (f2/f1) f2/f1 = 10, мұндағы f2 кезінде, f1 - жиілік
5. Логарифмдік шама (физикалық шаманың бастапқы ретінде қабылданған аттас физикалық шамаға көлемсіз қатынасының заттай логарифмі): кернеудің бәсеңдеуі, ток күшінің бәсеңдеуі, өріс кернеулігінің бәсеңдеуі және тағы басқа	непер	Nр	Нп	1 Np= 0,868 В = = 8,686 dВ dВ = 0,115 Nр

4-кесте

Есептеудің қосарлы жүйесіндегі ақпарат санының бірлігі

Шама атауы	Шама бірлігі
	атауы	белгіленуі		белгіленуі	қолданылу саласы
		халықаралық	орысша
Ақпарат саны	бит	bit	бит	1	ақпараттық технологиялар, байланыс
	байт	В	Б	1 Б = 8 бит

Ескерту. Есептеудің қосарлы жүйесіндегі ақпарат санының еселік және үлестік бірліктерінің атаулары мен белгіленулерін қалыптастыру үшін №2 қосымшаға сәйкес көбейткіштер мен сөз алды қосымшалары пайдаланылады.

Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламенттерінің Халықаралық бірліктер жүйесімен (БЖ) арақатынасын қоса алғанда, оларды әзірлеу кезінде қолданылатын жүйеден тыс шамалар бірліктерінің тізбесіне № 1 ҚОСЫМША

Шамалардың еселік және үлестік бірліктерінің атаулары мен белгіленулерін қалыптастыру үшін пайдаланылатын көбейткіштер мен қосымшалар

Ондық көбейткіштер	Сөз алды қосымшасы	Сөз алды қосымшаларының белгіленуі
халықаралық	орысша
1024	иотта	У	И
1021	зетта	Ъ	3
1018	экса	Е	Э
1015	пета	Р	п
1012	тера	Т	т
109	гига	в	г
106	мега	м	м
103	кило	к	к
102	гекто	ь	г
101	дека	ба	да
10-1	деци	а	д
10-2	санти	с	с
10-3	милли	ш	м
10-6	микро	Р	мк
109	нано	п	н
10-12	пико	Р	п
10-15	фемто	Г	ф
10-18	атто	а	а
10-21	зепто	ъ	3
10-24	иокто	У	и

Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламенттерінің Халықаралық бірліктер жүйесімен (БЖ) арақатынасын қоса алғанда, оларды әзірлеу кезінде қолданылатын жүйеден тыс шамалар бірліктерінің тізбесіне № 2 ҚОСЫМША

Шамалардың еселік және үлестік бірліктерінің атаулары мен белгіленулерін қалыптастыру үшін пайдаланылатын көбейткіштер мен қосымшалар

Ондық көбейткіштер	Сөз алды қосымшасы	Сөз алды қосымшаларының белгіленуі
халықаралық	орысша
210	киби	Ki	Ки
220	меби	Mi	Ми
230	гиби	Gi	Ги
240	теби	Ti	Ти
250	пеби	Pi	Пи
260	эксби	Ei	Еи
270	зеби	Zi	Зи
280	иоби	Yi	ИИ

Об утверждении перечня внесистемных единиц величин, применяемых при разработке технических регламентов Евразийского экономического союза, включая их соотношения с Международной системой единиц (СИ)

Решение Коллегии Евразийской экономической комиссии от 21 апреля 2015 года № 34

В соответствии с пунктом 9 Протокола о проведении согласованной политики в области обеспечения единства измерений (приложение № 10 к Договору о Евразийском экономическом союзе от 29 мая 2014 года) и пунктом 12 приложения № 2 к Регламенту работы Евразийской экономической комиссии, утвержденному Решением Высшего Евразийского экономического совета от 23 декабря 2014 г. № 98, Коллегия Евразийской экономической комиссии решила:
1. Утвердить прилагаемый перечень внесистемных единиц величин, применяемых при разработке технических регламентов Евразийского экономического союза, включая их соотношения с Международной системой единиц (СИ).
2. Настоящее Решение вступает в силу по истечении 30 календарных дней с даты его официального опубликования.

Председатель Коллегии
Евразийской экономической комиссии В. Христенко

УТВЕРЖДЕН

Решением Коллегии
Евразийской экономической комиссии
от 21 апреля 2015 г. № 34

ПЕРЕЧЕНЬ
внесистемных единиц величин, применяемых при разработке
технических регламентов Евразийского экономического союза,
включая их соотношения с Международной системой единиц (СИ)

Таблица 1
Единицы величин, допускаемые к применению наравне с единицами
Международной системы единиц (СИ)

Наименование величины	Единица величины
	наименование	обозначение		соотношение с единицей Международной системы единиц (СИ)
		международное	русское
1.	2.	3.	4.	5.
1. Масса	тонна	t	т	1 • 103 kg
2. Время	минута час сутки	min h d	мин ч сут	60 s 3600 s 86400 s
3. Плоский угол	градус минута секунда	...о ...' ...''	...о ...' ...''	(п/180) rad = = 1,745329... • 10-2 rad (п/10800) rad = = 2,908882... • 10-4 rad (п/648000) rad = = 4,848137... • 10-6 rad
4. Объем, вместимость	литр	l	л	1 • 10-3 m3
5. Давление	миллиметр водяного столба	mm H2O	мм вод.ст.	9,80665 Pa
6. Количество теплоты	калория	cal	кал	4,1868 J (точно)

Примечание. Для образования наименований и обозначений кратных и
дольных единиц величин используются множители и приставки
согласно приложению № 1.

Таблица 2
Единицы величин, допускаемые к применению в отдельных областях

Наименование величины	Единица величины
	наименование	обозначение		соотношение с единицей Международной системы единиц (СИ)	область применения
		международное	русское
1.	2.	3.	4.	5.	6.
1. Длина	морская миля фут	n mile ft	миля фут	1852 m (точно) 0,3048 m	морская и авиационная навигация авиационная навигация
2. Масса	карат	–	кар	2 • 10-4 kg (точно)	добыча и производство драгоценных камней и жемчуга
3. Плоский угол	град (гон)	gon	град	(п/200) rad = = 1,57080... • 10-2 rad	геодезия
4. Линейная плотность	текс	tex	текс	1 • 10-6 kg/m (точно)	текстильная промышленность
5. Скорость	узел	kn	уз	0,514(4) m/s	морская и авиационная навигация
6. Ускорение	гал	Gal	Гал	0,01 m/s2	гравиметрия
7. Частота вращения	оборот в секунду оборот в минуту	r/s r/min	об/с об/мин	1 s-1 (1/60) s-1 = = 0,016(6) s-1	электротехника
8. Давление	бар миллиметр ртутного столба	bar mm Hg	бар мм рт.ст.	1 • 105 Pa 133,322 Pa (точно)	физические процессы в промышленности, авиационная навигация здравоохранение, метеорология, авиационная навигация
9. Оптическая сила	диоптрия	–	дптр	1 m-1	оптика
10. Площадь	гектар	ha	га	1 • 104 m2	сельское и лесное хозяйство
11. Энергия	электрон-вольт киловатт-час	eV kW • h	эВ кВт • ч	1,60218 • 10-19 J 3,6 • 106 J	физика городское и коммунальное хозяйство
12. Полная мощность	вольт-ампер	V •A	В • А	–	электротех-ника
13. Реактивная мощность	вар	var	вар	–	электротехника
14. Электрический заряд, количество электричества	ампер-час	A • h	А • ч	3,6 • 103 С	электротехника

Примечание. Для образования наименований и обозначений кратных и
дольных единиц величин используются множители и приставки
согласно приложению № 1.

Таблица 3

Относительные и логарифмические единицы величин

Наименование величины	Единица величины
	наименование	обозначение		значение
		международное	русское
1.	2.	3.	4.	5.
1. Относительная величина (безразмерное отношение физической величины к одноименной физической величине, принимаемой за исходную) в том числе: коэффициент полезного действия; относительное удлинение; относительная плотность; деформация; относительные диэлектрическая и магнитная проницаемости; магнитная восприимчивость; массовая доля компонента; молярная доля компонента и другие	единица процент промилле миллионная доля	1 % ‰ ppm	1 % ‰ млн -1	1 1 • 10-2 1 • 10-3 1 • 10-6
2. Логарифмическая величина (логарифм безразмерного отношения физической величины к одноименной физической величине, принимаемой за исходную): уровень звукового давления; усиление, ослабление и другие	бел	B	Б	1 Б = lg (P2/P1) при Р2 = 10 P1, 1 Б = 2 lg (F2/F1) при F2 = F1, где Р1, P2 – одноименные энергетические величины (мощность, энергия, плотность энергии и другие), F1, F2 – одноименные «силовые» величины (напряжение, сила тока, напряженность поля и другие)
	децибел	dB	дБ	0,1 B
3. Логарифмическая величина (логарифм безразмерного отношения физической величины к одноименной физической величине, принимаемой за исходную): уровень громкости	фон	phon	фон	1 фон равен уровню громкости звука, для которого уровень звукового давления равногромкого с ним звука частотой 1000 Hz равен 1 dB
4. Логарифмическая величина (логарифм безразмерного отношения физической величины к одноименной физической величине, принимаемой за исходную): частотный интервал	октава декада	– –	окт дек	1 октава = log2(f2/f1) при f2/f1 = 2 1 декада = lg (f2/f1) при f2/f1 = 10, где f2, f1 – частоты
5. Логарифмическая величина (натуральный логарифм безразмерного отношения физической величины к одноименной физической величине, принимаемой за исходную): ослабление напряжения, ослабление силы тока, ослабление напряженности поля и другие	непер	Np	Нп	1 Np = 0,868 B = = 8,686 dB dB = 0,115 Np

Таблица 4

Единицы количества информации в двоичной системе счисления

Наименование величины	Единица величины
	наименование	обозначение		значение	область применения
		международное	русское
Количество информации	бит байт	bit B	бит Б	1 1 Б = 8 бит	информационные технологии, связь

Примечание. Для образования наименований и обозначений кратных и
дольных единиц количества информации в двоичной системе
счисления используются множители и приставки согласно
приложению № 2.

ПРИЛОЖЕНИЕ № 1

к перечню внесистемных единиц величин,
применяемых при разработке технических
регламентов Евразийского экономического
союза, включая их соотношения с
Международной системой единиц (СИ)

Множители и приставки, используемые для образования
наименований и обозначений кратных и дольных единиц величин

Десятичный множитель	Приставка	Обозначение приставки
		международное	русское

1024	Иотта	Y	И
1021	зетта	Z	З
1018	экса	E	Э
1015	пета	P	П
1012	тера	T	Т
109	гига	G	Г
106	мега	M	М
103	кило	k	к
102	гекто	h	г
101	дека	da	да
10-1	деци	d	д
10-2	санти	c	с
10-3	милли	m	м
10-6	микро	м	мк
10-9	нано	n	н
10-12	пико	p	п
10-15	фемто	f	ф
10-18	атто	a	а
10-21	зепто	z	з
10-24	иокто	y	и

ПРИЛОЖЕНИЕ № 2

к перечню внесистемных единиц величин,
применяемых при разработке технических
регламентов Евразийского экономического
союза, включая их соотношения с
Международной системой единиц (СИ)

Множители и приставки, используемые для образования
наименований и обозначений кратных и дольных единиц
количества информации в двоичной системе счисления

Двоичный множитель	Приставка	Обозначение приставки
		международное	русское

210	киби	Ki	Ки
220	меби	Mi	Ми
230	гиби	Gi	Ги
240	теби	Ti	Ти
250	пеби	Pi	Пи
260	эксби	Ei	Еи
270	зеби	Zi	Зи
280	иоби	Yi	Ии