Қазақстан Республикасы мен Румыния арасындағы Достық қарым-қатынастар мен ынтымақтастықты дамыту туралы Декларация

Декларация, 1998 жылғы 21 қыркүйек, Бухарест қ.

*Декларация қол қойылған күнінен бастап күшіне енді

Бұдан әрі қарай Тараптар деп аталатын Қазақстан Республикасы мен Румыния,
достық қарым-қатынастар мен ынтымақтастықты дамытуға ұмтыла отырып,
екі егеменді мемлекет арасындағы әріптестіктің өзара тиімді қарым-қатынастарын нығайтуға тілек білдіре отырып;
әріптестік қарым-қатынастарды дамыту саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени салалардағы ынтымақтастықтың кеңеюіне мүмкіндік туғызатындығына және өз аймақтарындағы бейбітшілік және тұрақтылық мүдделері үшін екі елдің материалдық және интеллектуалдық ресурстарын толық пайдалануға мүмкіндік жасайтындығына нық сенімді бола отырып;
Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының принциптері мен Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі ұйымның тиісті құжаттарына адалдықтарын растай отырып,
төмендегілер жөнінде мәлімдейді:

1. Тараптар өз қатынастарын тәуелсіздік, егемендік, аумақтық тұтастық және екі мемлекеттің шекараларын бұзбаушылық принциптерін сақтауға негізделген өзара құрмет, сенім және әріптестік рухында дамытатын болады.
Тараптар демократияның жалпыға ортақ құндылықтарын, адам құқықтарын сақтауды және нарықтық экономиканы өздерінің қолдайтындықтарын тағы да растайды.
Тараптар екі мемлекеттің демократиялық құрылымдарын құру мен нарықтық экономика механизмдерін дамыту мүдделері үшін қабылданып жатқан іс-қимылдарға өзара қолдау көрсететін болады.
Тараптар екі жақты негізде, сондай-ақ Біріккен Ұлттар Ұйымы, Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы және басқа да халықаралық ұйымдар шеңберінде ынтымақтасатын болады.
Қазақстан тарапы 2001 жылы ЭҚЫҰ-да Румынияның төрағалық ету кандидатурасын өзінің қуаттайтындығын білдірді.
Румын тарапы Қазақстан Республикасының Дүниежүзілік Сауда Ұйымының толық мүшесі болуға кандидатурасын және Қара теңіз ынтымақтастық ұйымы мен Дунай комиссиясында бақылаушы ретінде қатысу ұмтылысына өзінің қолдауын білдірді.
2. Тараптар мемлекеттер аумағының тұтастығын және адам құқықтарын құрметтеу принциптеріне адалдықтарын растай отырып, барлық дауларды Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы және Еуропадағы қауіпсіздік пен ынтымақтастық жөніндегі ұйымның принциптеріне сәйкес тек бейбіт құралдармен шешуді жақтайды.
Тараптар сенім мен қауіпсіздікті орнату туралы жалпы еуропалық уағдаластықтарды өмірге енгізу және тиісті уағдаластықтардан туындайтын міндеттемелердің орындалуы жөніндегі өз ерік-жігерлерін білдіреді.
3. Тараптар ЭҚЫҰ-ның барлық кеңістігінде сенім және қауіпсіздік ахуалын нығайту мақсатындағы еуропалық және еуроатлантикалық саяси және экономикалық интеграция процесінде бір-біріне жәрдем көрсететін болады, сондай-ақ шиеленістерді тез арада бейбіт жолмен реттеуге әрі шиеленістердің жаңа ошақтарының пайда болуын болдырмауға ұмтылатын болады.
Екі мемлекет екі жақты және көп жақты, атап айтқанда, қауіпсіздік пен аймақтық тұрақтылықты нығайтуда маңызды рөл атқаруға қызмет ететін Еуроатлантикалық әріптестік кеңесі мен НАТО-ның "Бейбітшілік жолындағы әріптестік" бағдарламасы шеңберінде ынтымақтастыққа ерекше мән береді.
4. Тараптар әртүрлі деңгейдегі саяси диалогты, үкіметаралық және парламентаралық байланыстарды дамытуға жәрдемдесетін болады әрі екі жақты және халықаралық проблемалар жөнінде консультациялар өткізеді. Тараптар қол қойылған Хаттамаға сәйкес Сыртқы істер министрліктері арасындағы консультациялар мен ынтымақтастықты күшейтуге келісті.
Қазақстан тарапы Бухарестте тұрақты дипломатиялық миссия ашу туралы өз шешімін растады.
5. Тараптар өзара тиімді, соның ішінде, нарықтық принциптерге негізделген сауда ынтымақтастығын дамытуға жәрдемдесетін болады және инвестициялар мен технологияларды қорғауды қоса алғанда, осындай ынтымақтастыққа қолайлы жағдайларды қамтамасыз ету мақсатында іс-қимылдарға кіріседі.
Тараптар шағын және орта кәсіпорындардың ерекшеліктерін ескере отырып, мемлекеттік кәсіпорындар мен жеке фирмалар арасындағы кооперацияға жәрдемдеседі, сондай-ақ кадрларды даярлау мен нарықтық экономиканы дамытуда тәжірибе алмасады және өзара көмек көрсетеді.
Олар сауда айырбасы көлемін едәуір арттыру және екі жақты экономикалық ынтымақтастық мақсатында екі елдің іскер және қаржы топтары арасындағы байланыстарды көтермелейтін болады.
Осыған орай, Тараптар қазақстан-румын үкіметаралық комиссиясы екінші сессиясының нәтижелерін (Алматы, 1998 жылғы 26-27 маусым), экономикалық миссиялармен алмасуды жүзеге асыру, бірлескен сауда-өнеркәсіптік палатасын және Қазақстан Республикасы - Румыния іскерлік клубын құру шешімін оң бағалайды.
Тараптар контрактілер мен екі жақты уағдаластықтарды келісу және жүзеге асыру жолымен екі ел арасындағы іскерлік байланыстарды мынадай салаларда тереңдетуге жәрдемдесетін болады, атап айтқанда:
- бірлескен кәсіпорындар құру және қазақстандық жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарын жетілдіруге әрі қайта жаңартуға қатысу;
- мұнай құрал-жабдықтары мен мұнай химиясы құрал-жабдықтарын, сондай-ақ металлургия өнеркәсібі құралдары мен қосалқы бөлшектерін жеткізу;
- мұнай мен газ экспортының баламалы маршруттарын зерделеу;
- өндіріс, сауда және қызмет көрсетулер салаларында бірлескен кәсіпорындар құру;
- энергетикалық объектілерді бірлесіп салу;
- инвестицияларды, технологиялар мен патенттерді, сондай-ақ интеллектуалдық меншік құқығын қорғау жөніндегі жаңа заң құжаттарын жасасу;
- шағын және орта бизнеске қолдау көрсету қажеттігін ескере отырып, қаржы-банк мекемелері арасындағы ынтымақтастық.
6. Тараптар көлік қатынастары және оларға байланысты инфрақұрылым саласында ынтымақтасатын болады. Тараптар мультимодальдық көлік жөніндегі келісімді әзірлеуге және қол қоюға келісті. Тараптар телекоммуникациялық байланысты жетілдіру және дамыту жөнінде қадамдар жасайтын болады.
Тараптар сауда-экономикалық ынтымақтастықты дамытудың маңызды құралы болып табылатын еуроазиялық көлік дәлізін құруға және оның қызмет етуіне ерекше маңыз береді және осы дәліздің тұрақты дамуын қамтамасыз етуге бағытталған күш-жігерді қолдайды.
Тараптар Қазақстан Республикасы мен Румынияның қауіпсіз жағдайларда тауарлар мен қызмет көрсетулердің қалыпты транзиті үшін екі бағыттағы трансконтиненталдық маршрутты дамыту ісіндегі маңызды рөлін атап көрсетті.
Тараптар Еуроодақ тарапынан көмек бағдарламаларын барынша пайдалану арқылы Еуропалық Одақтың қолдауымен ТРАСЕКА және ИНОГЕЙТ жобаларын табысты аяқтау мақсатында тығыз ынтымақтасуды ұйғарды.
Қазақстан тарапы көліктің оңтүстік-шығыс еуропалық желісінің жобасын нақтылау және Каспий мұнайын өңдеу ісінде Констанца порты мен румын мұнай өнеркәсібінің мүмкіндіктеріне қызығушылықпен қарайды. Констанца-Триест магистралды құбыр жүргізу жобасының артықшылығын зерттеу жөніндегі бірлескен жұмыс тобын құру ұйғарылды.
Румын тарапы қазақстандық тарапты Қазақстан мұнайын Румыния мұнай өңдеу заводтарында өңдеу мүмкіндіктері туралы хабардар етті.
7. Екі мемлекет қоршаған ортаны қорғау саласындағы ынтымақтастықтың аймақтық және халықаралық бағдарламаларын жүзеге асыруға жәрдемдеседі.
8. Тараптар мәдениет, білім, денсаулық сақтау және әлеуметтік қызмет көрсету, хабарнама мемлекеттік ұйымдары мен институттары арасындағы және мемлекеттік емес ұйымдардың тікелей байланыстарын орнатуға жәрдемдесетін болады.
Тараптар менеджерлер мен ғылыми-техникалық қызметкерлерді даярлау саласында тәжірибе алмасады және өзара қолдау көрсетеді.
Тараптар екі мемлекеттің мәдениеті мен тілдерін өзара үйрену, екінші елдің әдебиетін тарату саласындағы ынтымақтастыққа, зерттеушілер, шығармашылық интеллигенциясы арасындағы, баспасөз, телерадиохабар және кинематография өкілдері арасындағы байланыстар мен қатынастарды күшейтуге жәрдемдесетін болады.
Тараптар сондай-ақ жастар және спорт саласы бойынша ақпарат алмасуға, екі елдің азаматтары, кәсіби қоғамдар мен басқа да үкіметтік емес ұйымдары арасындағы байланыстарға жәрдемдеседі.
Тараптар азаматтардың іскерлік және кәсіби мақсаттардағы байланыстарын және туристік бағыт бойынша, топ болып немесе жеке өзара сапарларын дамытуға қолдау көрсетеді.
9. Тараптар тегі румын Қазақстан азаматтары және тегі қазақ Румын азаматтарының этникалық, мәдени, тіл және діні жағынан ерекшелігін сақтау үшін теңдік негізінде және кемсітушіліксіз, жалпыға ортақ халықаралық стандарттарға сәйкес құқықтарын жүзеге асыру үшін қолайлы жағдайлар жасайтын болады.
10. Тараптар екі жақты деңгейде, сондай-ақ аймақтық және басқа халықаралық ұйымдар шеңберінде бейбітшілік пен халықаралық тұрақтылыққа қауіп төндіруге, ұйымдасқан қылмыс пен коррупцияға, халықаралық терроризмге, есірткілердің, өнер шығармаларының, қару-жарақтың, басқа да тыйым салынған заттардың, жалған құжаттардың айналымына, сондай-ақ заңсыз көшіп-қонуға қарсы күресте тығыз ынтымақтасатын болады.
11. Мемлекеттердің әрқайсысының үшінші тараппен жеке өзі жасаған екі жақты және көп жақты халықаралық шарттарынан туындайтын құқықтары мен міндеттемелеріне осы Декларацияның қатысы жоқ.

1998 жылғы 21 қыркүйекте Бухарест қаласында, екі данада, әрқайсысы қазақ, румын және орыс тілдерінде жасалды, сондай-ақ барлық мәтіндердің күші бірдей. Осы Декларация ережелерін түсіндіру кезінде келіспеушіліктер туындаған жағдайда Тараптар орыс тіліндегі мәтінді басшылыққа алатын болады.

(Қолдары)

Декларация о развитии дружественных отношений и сотрудничества между Республикой Казахстан и Румынией

Декларация, 21 сентября 1998 г., г. Бухарест

*Декларация вступила в силу с момента подписания

Республика Казахстан и Румыния, далее именуемые Стороны,
стремясь к развитию дружественных отношений и сотрудничества,
желая укреплять взаимовыгодные отношения партнерства между двумя суверенными государствами,
убежденные в том, что развитие отношений партнерства будет способствовать расширению сотрудничества в политической, экономической, социальной и культурной областях и создавать возможности для полного использования материальных и интеллектуальных ресурсов обеих стран в интересах мира и стабильности в своих регионах,
подтверждая приверженность принципам Устава Организации Объединенных Наций и соответствующим документам Организации по безопасности и сотрудничеству в Европе,
заявляют о нижеследующем:
1. Стороны будут развивать свои отношения в духе взаимного уважения, доверия и партнерства, основанных на соблюдении принципов независимости, суверенитета, территориальной целостности и нерушимости границ обоих государств.
Стороны вновь подтвердили свою поддержку общепризнанным ценностям демократии, соблюдению прав человека и рыночной экономике.
Стороны будут оказывать взаимную поддержку действиям, предпринимаемым в интересах построения демократических структур обоих государств и развития механизмов рыночной экономики.
Стороны будут сотрудничать на двусторонней основе, а также в рамках Организации Объединенных Наций, Организации по безопасности и сотрудничеству в Европе и других международных организаций.
Казахстанская сторона выразила свою поддержку кандидатуре Румынии на председательство в ОБСЕ в 2001 году.
Румынская сторона выразила свою поддержку кандидатуре Республики Казахстан в полноправные члены Всемирной Торговой Организации и в стремлении участвовать в качестве наблюдателя в Организации Черноморского экономического сотрудничества и в Дунайской комиссии.
2. Стороны, подтверждая приверженность принципам уважения, территориальной целостности государств и прав человека, выступают за разрешение всех споров исключительно мирными средствами в соответствии с Уставом Организации Объединенных Наций и принципами Организации по безопасности и сотрудничеству в Европе.
Стороны выражают свою волю по претворению в жизнь общеевропейских договоренностей об установлении доверия и безопасности и выполнению обязательств, вытекающих из соответствующих договоренностей.
3. Стороны будут оказывать содействие друг другу в процессе интеграции с европейскими и евроатлантическими политическими и экономическими организациями в целях упрочения климата доверия и безопасности на всем пространстве ОБСЕ, а также будут стремиться к немедленному мирному урегулированию конфликтов и недопущению возникновения новых очагов конфликтов.
Оба государства придают важное значение двустороннему и многостороннему сотрудничеству, в частности, в рамках Совета евроатлантического партнерства и Программы НАТО "Партнерство во имя мира", которые призваны сыграть важную роль в укреплении безопасности и региональной стабильности.
4. Стороны будут содействовать развитию политического диалога, межправительственных и парламентских связей на разных уровнях и будут проводить консультации по двусторонним и международным проблемам. Стороны согласились активизировать консультации и сотрудничество между Министерствами иностранных дел в соответствии с подписанным Протоколом.
Казахстанская сторона подтвердила свое решение открыть постоянную дипломатическую миссию в Бухаресте.
5. Оба государства будут способствовать развитию взаимовыгодного сотрудничества, в том числе торгового, основанного на рыночных принципах, и предпримут соответствующие меры с целью обеспечения благоприятных условий для такого сотрудничества, включая защиту инвестиций и технологий.
Стороны будут способствовать кооперации между государственными предприятиями и частными фирмами, с учетом специфики малого и среднего бизнеса, а также будут обмениваться опытом и оказывать взаимную помощь в подготовке кадров и развитии рыночной экономики.
Стороны будут поощрять контакты между деловыми и финансовыми кругами обеих стран в целях существенного роста объема двустороннего торгового обмена и экономического сотрудничества.
В этой связи, Стороны положительно оценивают итоги второй сессии межправительственной казахстанско-румынской комиссии (Алматы, 26-27 июня 1998 г.), решение осуществить обмен экономическими миссиями, создать совместную торгово-промышленную палату и деловой клуб Республика Казахстан - Румыния.
Стороны будут содействовать углублению деловых связей между обеими странами путем согласования и реализации контрактов и двусторонних договоренностей, в частности, в областях:
- создания совместных предприятий и участия в модернизации и реконструкции казахстанских предприятий легкой промышленности,
- поставки нефтеоборудования и оборудования нефтехимии, а также оборудования и запчастей металлургической промышленности,
- изучения альтернативных маршрутов экспорта нефти и газа,
- создания совместных предприятий в сферах производства, торговли и услуг,
- совместного строительства энергетических объектов,
- заключения юридических документов по защите инвестиций, технологий и патентов, а также права интеллектуальной собственности,
- сотрудничества между финансово-банковскими учреждениями, учитывая необходимость оказания поддержки малому и среднему бизнесу.
6. Стороны будут сотрудничать в области развития транспортных сообщений и связанной с ними инфраструктуры. Стороны согласились подготовить и подписать соглашение по мультимодальному транспорту. Стороны предпримут шаги по модернизации и развитию телекоммуникационной связи.
Стороны придают исключительное значение созданию и функционированию евроазиатского транспортного коридора, являющегося важным средством развития торгово-экономического сотрудничества и поддерживают усилия, направленные на обеспечение устойчивого развития данного коридора.
Стороны подчеркнули важную роль Республики Казахстан и Румынии в деле развития трансконтинентального маршрута в обоих направлениях для нормального транзита в условиях безопасности для товаров и услуг.
Стороны решили тесно сотрудничать в целях успешного завершения проектов ТРАСЕКА и ИНОГЕЙТ при поддержке Европейского Союза путем максимального использования программ помощи со стороны Евросоюза.
Румынская сторона проинформировала казахстанскую о возможностях переработки казахстанской нефти на нефтеперерабатывающих заводах Румынии.
Казахстанская сторона относится с интересом к возможностям порта Констанца и румынской нефтяной промышленности в деле конкретизации проекта юго-восточной европейской линии транспорта и переработки каспийской нефти. Было решено создать совместную рабочую группу по изучению преимуществ проекта магистрального трубопровода Констанца-Триест.
7. Оба государства будут способствовать реализации региональных и международных программ сотрудничества в области охраны окружающей среды.
8. Стороны будут способствовать установлению прямых контактов между государственными организациями и институтами культуры, образования, здравоохранения и социальных услуг, информатики и негосударственных организаций.
Стороны будут обмениваться опытом и оказывать взаимную поддержку в области подготовки менеджеров и научно-технического персонала.
Стороны будут способствовать сотрудничеству в области взаимного изучения национальной культуры и языков обоих государств, распространению литературы другой страны, усилению связей и контактов между исследователями, творческой интеллигенцией, между представителями печати, телерадиовещания и кинематографии.
Стороны также будут способствовать обмену информацией по линии молодежи и спорта, контактам между гражданами двух стран, профессиональными обществами и другими неправительственными организациями.
Стороны будут поддерживать развитие контактов, а также взаимные поездки граждан в деловых и профессиональных целях, по туристической линии, группами или индивидуально.
9. Стороны создадут благоприятные условия для осуществления прав граждан Казахстана румынского происхождения и граждан Румынии казахского происхождения для сохранения их этнической, культурной, языковой и религиозной самобытности, на основе равенства, без дискриминации, в соответствии с общепринятыми международными стандартами.
10. Стороны будут тесно сотрудничать на двустороннем уровне, а также в рамках региональных и других международных организаций, в борьбе против угрозы миру и международной стабильности, организованной преступности и коррупции, международного терроризма, незаконного оборота наркотиков, произведений искусства, оружия, других запрещенных предметов, фальшивых документов, а также незаконной миграции.
11. Настоящая Декларация не затрагивает прав и обязанностей, вытекающих из международных договоров, как двухсторонних так и многосторонних, заключенных отдельно каждым из государств с третьей стороной.

Совершено в Бухаресте 21 сентября 1998 года в двух экземплярах, каждый на казахском, румынском и русском языках, причем все тексты имеют одинаковую силу. В случае возникновения разногласий при толковании положений настоящей Декларации Стороны будут руководствоваться текстом на русском языке.