Нәтижелерге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау жүйесін енгізу жөніндегі тұжырымдама туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 26 желтоқсандағы N 1297 қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 12 мамырдағы № 481 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 12.05.2014 № 481 қаулысымен.

Стратегиялық мақсаттарға жетуге және елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының басым міндеттерін іске асыруға бағдарланған мемлекеттік жоспарлаудың тұтас, тиімді жүйесін қалыптастыру және түпкі нәтижелерге жетуге бағытталған бюджеттеу жүйесін құру үшін бюджеттік жоспарлауды жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Нәтижелерге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау жүйесін енгізу жөніндегі тұжырымдама (бұдан әрі - Тұжырымдама) мақұлдансын.

2. Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау, Қаржы, Әділет министрліктері, Оңтүстік Қазақстан облысының білім беру және денсаулық сақтау департаменттері нәтижелерге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау жүйесін енгізу жөніндегі пилоттық органдар болып белгіленсін.

3. Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп, бір ай мерзімде белгіленген тәртіппен келісілген Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын Қазақстан Республикасының Үкіметіне енгізсін.

4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2007 жылғы»26 желтоқсандағы
N 1297 қаулысымен
мақұлданған

Нәтижелерге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау
жүйесін енгізу жөніндегі тұжырымдама

Астана, 2007 жыл

Мазмұны

1. Кіріспе
2. Тұжырымдаманың мақсаттары мен міндеттері
3. Ағымдағы ахуалды талдау
4. Тұжырымдаманың мақсаттарына қол жеткізу және міндеттерін
орындау жөніндегі шаралар
4.1 Мемлекеттік жоспарлау жүйесі
4.2 Нәтижелерге бағдарланған бюджеттеуді енгізу
4.3 Нәтижелерге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау жүйесін
енгізуді қолдау тетіктері
5. Қорытынды

1. Кіріспе

Мемлекет басшысының ел халқына жыл сайынғы»"Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан" Жолдауында корпоративтік басқару, нәтижелілік, транспаренттілік және қоғам алдындағы есептілік қағидаттары негізінде мемлекеттік басқарудың сапалық жаңа үлгісін түзу бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметі жұмысының маңызды бағытын бөліп көрсетті.
Қазақстан Республикасының Үкіметі өз кезегінде 2007-2009 жылдарға арналған бағдарламасында өз қызметінің басымдықты мақсаты етіп мемлекеттік жоспарлаудың стратегиялық мақсаттарға қол жеткізуге және елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының басымдықты міндеттерін іске асыруға бағдарланған тұтас және тиімді жүйесін құруды айқындайды.
Мемлекеттік басқарудың сапалық жаңа үлгісін қалыптастыру мақсатында:
Қазақстан Республикасындағы қазірде бар стратегиялық, экономикалық және бюджеттік жоспарлаудың тиімді үндестігін қамтамасыз ету;
мемлекеттік органдардың қызметін мемлекеттің стратегиялық мақсаттары мен міндеттеріне қол жеткізуге, нақты нәтижелер алуға бағдарлау;
бюджеттік үдерісті бюджет қаражатын ашық бөлуге және мемлекеттік саясаттың басымдықтарына сәйкес қаражатты барынша тиімді басқаруға бағдарлай отырып, қысқа мерзімді бюджеттік жоспарлаудан орта мерзімді бюджеттік жоспарлауға көшуді қамтамасыз ету;
азаматтарға көрсетілетін қызметтер сапасын талдауға және бағдарламалық құжаттарды іске асыру нәтижелеріне бағытталған мемлекеттік органдар қызметі тиімділігінің кешенді бағасын енгізу қажет.
Мемлекеттік басқарудың сапалық жаңа үлгісін түзу үшін стратегиялық, экономикалық және бюджеттік жоспарлаудың қолданыстағы тетігін кезең-кезеңмен және жүйелі қарау мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі нәтижелерге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау жүйесін енгізу жөніндегі тұжырымдаманы (бұдан әрі - Тұжырымдама) әзірледі.

2. Тұжырымдаманың мақсаттары мен міндеттері

Осы Тұжырымдаманың мақсаты мемлекеттік жоспарлаудың тиімді жұмыс істейтін жаңа үлгісін кезең-кезеңмен қалыптастыруға және енгізуге негізгі тәсілдер мен қағидаттарды әзірлеу болып табылады.
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттер қойылды:
мемлекеттік органдардың шешімдер қабылдау мен оларды орындаудағы дербестігін арттыруға, сондай-ақ нысаналы көрсеткіштер (индикаторлар) арқылы олардың ұсынылатын қызметтер мен соңғы нәтижелерге қол жеткізу жауапкершілігін күшейтуге бағытталған бағдарламалық құжаттарды әзірлеудің және ұстаудың жаңа тәсілдерін тұжырымдау;
мемлекеттік жоспарлаудың қисынды жігін құру: елдің дамуының мақсаттары - мемлекеттік органдарды дамытудың стратегиялық мақсаттары - нақты міндеттер - индикаторлар - бюджеттік ресурстар;
бағдарламалық құжаттарды әзірлеу мен іске асыру және мемлекеттік органдардың бюджет қаражатын пайдалануына байланысты олардың қызметінің ашықтығын және қоғамның бақылауында болуын қамтамасыз ету мақсатында бюджеттік үдерісті реформалау.

3. Ағымдағы ахуалды талдау

Қазіргі уақытта стратегиялық, экономикалық және бюджеттік жоспарлау үндестігі мемлекеттік, салалық (секторалдық), өңірлік (бұдан әрі - салалық бағдарламалар) және бюджеттің бағдарламалар түрінде жүзеге асырылады. Алайда, салалық және бюджеттік бағдарламаларды әзірлеу мен іске асырудың қалыптасқан рәсімдері мен әдіснамасы стратегиялық мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізуді және мемлекеттік қаржыны тиімді басқаруды қамтамасыз етпейді.
Көптеген салалық бағдарламалардың мақсаттары мен күтілетін нәтижелері шашыраңқы, оларға қол жеткізудің нақты өлшемдері мен индикаторларынсыз қалыптастырылған, бағдарламаның едәуір бөлігі мемлекеттік органдардың құзыретіне жатпайтын функцияларға бағдарланған, қаржылық қамтамасыз етудің нақты рәсімдері жоқ және болжамды шығыстар қолданыстағы бағдарламаларды қолда бар қаражатпен іске асыруға сәйкес келмейді, қандай да бір салалық бағдарламаларды іске асыру жауапкершілігі көпшілік жағдайда бірнеше мемлекеттік органдар арасында шашырап кеткен.
Нәтижесінде көптеген салалық бағдарламаларға бөлінген қаражат, бір жағынан мемлекеттік органдарды бюджеттік қаржыландырудың қосымша бөлігі болып табылады, ал екінші жағынан - осы қаражаттың көлемі үнемі өзгеріске ұшырайды, сөйтіп бағдарламалардың мақсаттары мен күтілетін нәтижелердің айқын тұжырымдалмауы мен оларға қол жеткізу жауапкершілігінің жеткіліксіздігі орын алады.
Бағдарламаларды іске асыру нәтижелілігі индикаторларының, олардың тиімділігін бағалаудың нақты тетігінің, стратегиялық, экономикалық және бюджеттік жоспарлаулар арасындағы өзара байланыстың жоқтығынан бюджет қаражатының тиімді жұмсалуын бақылауды қоса алғанда, бағдарламаларды тиімді іске асыруды сапалы бақылауды жүзеге асыру мүмкін емес. Бұдан басқа, жүргізілген ішкі және сыртқы бақылау қорытындылары бойынша алынған нәтижелер бюджеттерді әзірлеу мен қарау үдерісіне нашар біріктірілген.
Салалық және бюджеттік бағдарламаларды әзірлеген кезде стратегиялық міндеттерді орындау мен елдің дамуының стратегиялық мақсаттарына қол жеткізуге әсер ететін проблемалар толық көлемінде анықталмайды.
Салалық бағдарламалар саны жылдан жылға ұлғайып келеді, қазіргі уақытта 120-дан астам мемлекеттік, салалық (секторалдық) бағдарлама мен 370-тен астам өңірлік бағдарлама бар.
2002 жылы бюджеттік ақшаны жұмсаудың ашықтығын қамтамасыз ету және олар бойынша бюджеттік бақылау жүргізу мақсатында бюджеттік бағдарламалар әкімшілеріне жүктелген функцияларды орындау жөнінде олардың қызметінің негізгі құжаты ретінде бюджеттік бағдарламалар паспорттары енгізілді. Осындай жаңа енгізу бюджеттік бағдарламаларды тиімді жоспарлау мен орындауға, бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің, мемлекеттік мекемелердің бюджет ақшасын тиімді пайдалану жауапкершілігін күшейтуге мүмкіндік береді. Алайда, іс жүзінде бағдарламалардың мақсаттары мен міндеттері нақты қалыптастырылмайды, іс-шаралар жоспары сол іс-қимылдарға емес, шығындарға негізделеді, бюджеттік бағдарламалардың атқарылу көрсеткіштері не анық айқындалмайды немесе қажетті талдау жүргізуге жетерлік ақпараттары болмайды. Осылайша, қойылған мақсаттардың қабылданатын бюджеттік шешімдермен байланыстары қадағаланбайды, қол жеткізілген нәтижелер үшін мемлекеттік органдардың жауапкершіліктері байқалмайды. Нәтижесінде тиімсіз бюджеттік бағдарламаларды қаржыландыру жалғаса береді.
Мұндай жағдай мемлекеттік жоспарлау жүйесінде жалпы экономика мен мемлекеттік басқару жүйесінің дамуына кедергі жасайды.

4. Тұжырымдаманың мақсаттарына қол жеткізу және міндеттерін орындау жөніндегі шаралар

4.1 Мемлекеттік жоспарлау жүйесі

Стратегиялық, экономикалық және бюджеттік жоспарлаудың нақты өзара байланысын белгілеу мақсатында мемлекеттік жоспарлаудың жаңа үлгісін енгізу ұсынылып отыр.
Мемлекеттік жоспарлаудың жаңа үлгісі Тұжырымдаманың қосымшасында берілген мынадай элементтерден тұрады:
1) стратегиялық бағдарламалық құжаттар -»"Қазақстан - 2030 Стратегиясы. Барлық Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы" (бұдан әрі -»"Қазақстан - 2030" Стратегиясы, Мемлекет басшысының Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдаулары, мемлекеттік бағдарламалар мен стратегиялық құжаттар;
2) макроэкономикалық болжам және фискалдық саясаттың негізгі параметрлері;
3) мемлекеттік орган дамуының стратегиялық жоспары;
4) Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі немесе облыс (республикалық маңызы бар қалалар, астана), аудан әкімі және мемлекеттік органдар арасындағы меморандум;
5) республикалық (жергілікті) бюджет;
6) мемлекеттік органның нысаналы бағдарламалары;
7) мемлекеттік органның операциялық жоспары;
8) мемлекеттік органның есебі.
Макроэкономикалық болжам және фискалдық саясаттың негізгі өлшемдері (бұдан әрі - Макроэкономикалық болжам) - бұл экономиканың ағымдағы жай-күйіне оның әр түрлі бөлінділерінде жасалған талдау мен құрастырылған кезде қабылданған стратегиялық бағдарламалық құжаттарды, сондай-ақ салық-бюджет және әлеуметтік саясат бағыттарын ескере отырып елдің әлеуметтік-экономикалық даму болжамын қамтитын құжат.
Макроэкономикалық болжамды бес жыл мерзімге республикалық деңгейде экономикалық жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган, жергілікті деңгейде - экономикалық жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті органдар әзірлейді.
Макроэкономикалық болжам бюджеттік бағдарламалар әкімшілері бөлігінде бюджеттің параметрлері мен бюджет шығыстары лимиттерін, шоғырланған бюджет пен үш жылға арналған Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының параметрлерін қамтуы тиіс.
Мемлекеттік органның стратегиялық даму жоспары (бұдан әрі - Стратегиялық жоспар) - бұл мемлекеттік органға бөлінген бюджеттік лимиттермен өзара байланыста оның орта мерзімді кезеңге арналған қызметінің негізгі стратегиялық бағыттары мен мақсаттарын қамтитын құжат.
Стратегиялық жоспарды жыл сайын үш жыл мерзімге орталық және жергілікті мемлекеттік органдар әзірлейді және Қазақстан Республикасының Парламенті немесе жергілікті өкілетті органдар бюджетті қабылдағаннан кейін тиісінше Қазақстан Республикасының Үкіметі мен жергілікті атқарушы органдар бекітеді.
Стратегиялық жоспар мемлекеттік органның ағымдағы қызметінің миссиясын, көрінісін, талдауын, қызметтің стратегиялық бағыттарын, даму мақсаттарын, міндеттерді, әрбір стратегиялық бағыттар бойынша қызметтердің саны мен сапасының нысаналы индикаторлары мен көрсеткіштерін, мемлекеттік органның функционалдық мүмкіндіктерін, оларды іске асырудың мүмкін құралдарын, негізінде Стратегиялық жоспар әзірленген нормативтік құқықтық актілерді қамтуы тиіс.
Стратегиялық жоспардың құрамына Макроэкономикалық болжамда айқындалған бюджеттік өлшемдер мен бюджеттік лимиттер шеңберінде мемлекеттік органдар үш жылға әзірлейтін бюджеттік бағдарламалар кіреді.
Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі немесе облыс (республикалық маңызы бар қалалар, астана), аудан әкімінің арасындағы меморандум - бұл мемлекеттік орган басшысының Стратегиялық жоспарда алға қойылған мақсаттарға қол жеткізуді қамтамасыз ету ниетін растайтын құжат.
Меморандумға Стратегиялық жоспар бекітілгеннен кейін жыл сайын мемлекеттік органның басшысы мен Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі немесе облыс (республикалық маңызы бар қалалар, астана), аудан әкімі қол қояды және ол ресми бұқаралық ақпарат құралдарында жариялануы тиіс.
Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынысты және есеп беретін мемлекеттік органдар Меморандум жасаспайды.
Республикалық (жергілікті) бюджетті бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық және жергілікті уәкілетті органдар Макроэкономикалық болжам мен Стратегиялық жоспарлар жобалары негізінде жыл сайын үш жылға арнап әзірлейді.
Мемлекеттік органның нысаналы бағдарламасы (бұдан әрі - Нысаналы бағдарлама) - бұл Стратегиялық жоспарды іске асыру бағыттарын нақтылау қажет болған жағдайда әзірленетін құжат.
Нысаналы бағдарлама экономика салаларын немесе мемлекеттік органдардың қызметі салаларын дамыту мақсаттары мен міндеттерін, оларды іске асырған жағдайда Стратегиялық жоспарда алға қойылған стратегиялық мақсаттарға қол жеткізуге және жоспарланған нәтижелерді алуға әкелетін іс-шаралар кешенін қамтиды. Нысаналы бағдарлама міндетті құжат болып табылмайды, орта мерзімді немесе ұзақ мерзімді кезеңдерге арналып әзірленеді және оны мемлекеттік орган бекітеді.
Мемлекеттік органның операциялық жоспары - мемлекеттік органның Стратегиялық жоспарда айқындалған мақсаттарға, міндеттерге, тиісті қаржы жылына арналған нәтижелерге қол жеткізу жөніндегі нақты іс-әрекеттерін қамтитын құжат.
Мемлекеттік органның операциялық жоспарын жыл сайын мемлекеттік орган бір жыл мерзімге арнап әзірлейді және оны мемлекеттік органның жауапты хатшысы бекітеді.
Мемлекеттік органның есебі - бұл мемлекеттік органның өткен жылғы Стратегиялық жоспары мен бюджеттік бағдарламаларын іске асыру туралы есебін, көрсетілген мемлекеттік қызметтер туралы есепті, мемлекеттік орган қызметінің нәтижелілігі индикаторларына әсер ететін сыртқы факторларды бағалай отырып, мемлекеттік орган қызметінің тікелей және түпкі нәтижелерге қол жеткізуі туралы, сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық дамудың алға қойылған мақсаттарына қол жеткізуге қажетті ресурстарды пайдалану тиімділігін арттыру туралы ақпараттарды қамтитын құжат.
Мемлекеттік органның есебі Қазақстан Республикасының Парламентіне немесе жергілікті өкілетті органдарға қарауға ұсынылады және оны мақұлдайды.
Мемлекеттік органның есебі ресми бұқаралық ақпарат құралдарында жариялануы тиіс және ол Стратегиялық жоспарда айқындалған нысаналы индикаторларды қайта қарау (түзету) үшін негіз болуы мүмкін.

4.2 Нәтижелерге бағдарланған бюджеттеуді енгізу

Мемлекеттік жоспарлаудың жүргізіліп отырған реформасының қажетті және маңызды элементі нәтижелерге бағдарланған бюджеттеуді енгізу болып табылады.
Осы Тұжырымдамада көзделген нәтижелерге бағдарланған бюджеттеуді енгізудің негізгі қағидаттары мен бағыттары Қазақстан Республикасының бюджет жүйесінің барлық деңгейлерінің бюджеттеріне жатады.
1) Бюджетті жоспарлау сатысы
Жоспарлау сатысында бюджет үдерісін реформалаудың негізгі бағыты бюджеттік бағдарламаларды қалыптастыру рәсімдерін сапалы қайта қарастыру болып табылады.
Бюджеттік бағдарламалар мемлекеттік органдар көрсететін мемлекеттік қызметтерге негізделеді және стратегиялық бағыттар мен мақсаттарға сәйкес оларды пайдаланудың жоспарланған (іс жүзіндегі) нәтижелері мен бюджет қаражатын бөлу арасындағы тікелей байланысты көрсететін болады.
Бюджеттік жоспарлау мемлекеттік органдардың Стратегиялық жоспарларында белгіленген мемлекеттік органдар қызметі нәтижелілігінің нысаналы индикаторларына қол жеткізуге бағытталуы тиіс.
Бюджет үдерісінде нақты орта мерзімді бағдарлар шеңберінде бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің және бюджет үдерісінің барлық қатысушыларының жауапкершілігін арттыру мен дербестігін кеңейту арқылы "бюджет қаражатын басқару" әдісінің»"нәтижелерді басқару" әдісіне көшуін қамтамасыз ету қажет.
"Нәтижелерді басқару" әдісін пайдаланған кезде бюджет мемлекеттік саясаттың мақсаттары мен жоспарланған нәтижелерін негізге ала отырып, қалыптастырылады.
Бюджет қаражаттары көрсетілетін қызметтерге немесе қызмет түрлеріне тығыз байланысты болады, оларды жоспарлау кезінде бюджеттік бағдарлама шеңберіндегі тікелей және түпкі нәтижелердің негіздемесіне басты назар аударылады.
Бюджеттік бағдарламаларға қойылатын талаптар:
көрсетілетін қызметке сәйкес келетін бағдарламалардың атауын нақты тұжырымдау;
бюджеттік бағдарламалардың мемлекеттік органның стратегиялық бағыттары мен мақсаттарына байланысы;
тікелей нәтижелерді де (белгіленген көлемдегі қызметтерді көрсету), сондай-ақ түпкі нәтижелерді де (көрсетілген қызметтердің оны алушыларға тиімділігі) қоса алғанда, бюджеттік бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелерді сандық бағалауына берілетін нұсқау;
сапа мен тиімділікті өлшеу үшін көрсеткіштер жүйесінің болуы;
бағдарламалар нәтижелеріне қол жеткізу үшін бюджет ресурстарына қажеттіліктің болуы және негіздемесі болып табылады.
Бюджеттік бағдарламаның құрылымы қызметтерді қаржыландыру және мониторинг тұрғысынан тиімді болуы тиіс.
Мемлекеттік органдардың бюджеттік бағдарламаларды әзірлеу қағидаттарын нормативтік құқықтық акт ретінде бірыңғай түсінуі мақсатында мемлекеттік органдар көрсететін қызметтер түсінігі, қызмет көрсеткіштері (индикаторлары), оның ішінде, саны, сапасы, тиімділік пен нәтижелілік көрсеткіштері, сондай-ақ оларды әзірлеудің негізгі қағидаттары айқындалатын бағдарламалық құжаттарды әзірлеу ережесі бекітілетін болады.
Бюджеттік бағдарламаларды Стратегиялық жоспардың құрамында, Макроэкономикалық болжамда айқындалған бюджеттік өлшемдер мен бюджет лимиттері шеңберінде мемлекеттік органдар үш жылға арнап әзірлейді.
Мемлекеттік органның бюджеттік бағдарламаларының жиынтығы нәтижелерге бағдарланған мемлекеттік жоспарлаудың бірыңғай үдерісі барысында әзірленген стратегиялық бағыттармен, мақсаттармен, түпкі нәтижелермен байланысындағы бюджет шығыстарының жоспарын білдіруі тиіс.
Түпкі нәтижелерге қол жеткізуге арналған бюджет үдерісін қайта бағдарлау кезінде бірыңғай бюджеттік сыныптама бюджеттік бағдарламалар әкімшілері қызметтерінің ашықтығына кепілдік беретін және бюджет үдерісінің бюджет жобасын әзірлеудің өткен жылғы қызметінің қаржы нәтижелерін талдаудан және оның қаржы жылының ішінде орындалуынан бастап қаржы есептілігін құрғанға дейінгі барлық кезеңдерінде қаржылық ақпараттың қажетті көлемін қамтамасыз ететін сенімді және сапалы құрал болуы тиіс.
Жаңа бірыңғай бюджеттік сыныптама:
шығыстарды сыныптау құрылымын мемлекеттік органдар көрсететін негізгі қызметтермен және олардың қызмет түрлерімен сәйкестендіруге;
әртүрлі бюджет кезеңдеріндегі бюджет деректерін салыстыру мүмкіндігін қамтамасыз етуге бағытталуы тиіс.
Нәтижелерге бағдарланған бюджеттеуге көшу бір жылдан асатын кезеңге арналған стратегиялық мақсаттарға қол жеткізуді жоспарлау, бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінде бар және олар басқаратын ресурстар көлемінің болжамдылығын арттыру мақсатында орта мерзімді бюджетті қалыптастыруды көздейді.
Өйткені, көптеген бюджеттік бағдарламалар бір қаржы жылының шегінде аяқталмайтындықтан, бюджеттік шығыстарды жоспарлау орта мерзімді перспективада жүзеге асырылуы қажет. Республикалық (жергілікті) бюджетті әзірлеудің жоспарланған мерзімі үш жылды құрайды. Бұл ретте, бекітілген бюджеттің екінші жылының жоспарланған көрсеткіштері сыртқы және ішкі факторлар мен жағдайлардың өзгеруін талдау есебінен келесі үш жылдық кезеңге арналған бюджет жобасын әзірлеу кезіндегі бастапқы қадам болады.
Бюджет шығыстары базалық және жаңадан бекітілетін болып бөлінуі тиіс.
Базалық шығыстар - бұл тұрақты сипаттағы шығыстар, сондай-ақ басталған (жалғасатын) жобаларға арналған шығыстар.
Жаңадан бекітілетін шығыстар - бұл мемлекеттік органды дамытудың жаңа басымдықты бағыттарына арналған қосымша қаражатты бөлуге байланысты шығыстар. Шығыстарды бұлай бөлу бюджетті құру және қарау кезінде басты назарды жаңадан бекітілетін шығыстарға аударуға мүмкіндік береді.
Бюджетті әзірлеу және бекіту үдерісі нақты шығыстық басымдықтарды әзірлеу мен оны іске асыруды бағалауға қайта бағдарлануы қажет. Бұл бюджетті әзірлеу мен бекіту ережесінің, бюджеттік құжаттар тізбесі мен форматының, сондай-ақ бюджет шығыстары көлемі мен құрылымының одан кейінгі өзгеруінің нақты тәртібін белгілеуге алып келеді.
2) Бюджетті атқару сатысы
Бюджетті атқару сатысында бюджеттік бағдарламалардың әкімшілеріне бюджет қаражатын шығыстардың функционалдық тобы бойынша бюджет қаражаты көлемінің шегінде бюджеттік бағдарламалар арасында да және бюджет шығыстарының экономикалық сыныптамасының ерекшеліктері арасында да қайта бөлу жолымен оларды жедел басқару мүмкіндігі беріледі.
Сонымен қатар, бюджеттік бағдарламалардың әкімшілеріне бюджеттік бағдарламаларды іске асыруға үлкен жауапкершілік беріледі. Бюджетті атқару барысында бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері Көрсеткіштердің стратегиялық жоспарларында әзірленген және бекітілген мониторингі негізінде өзіне алған міндеттемелерді орындау деңгейін қадағалайды.
Бюджеттің атқарылуы туралы есеп және мемлекеттік органның оның қызметінің нәтижелілігі мен тиімділігінің көрсеткіштері туралы есебі ерекше маңызды, өйткені осы есептерді қамтитын деректер Стратегиялық жоспарда айқындалған нысаналы индикаторларды қайта қарау үшін (түзету) саяси шешімдер қабылдауға және алдағы кезеңге арналған бюджеттердің жобасын жасау үшін негіздеме қызметін атқаратын болады.
3) Бюджеттің атқарылуын бақылау сатысы
Бюджеттің атқарылуын бақылау сатысында мемлекеттік органдардың қызмет нәтижелеріне қол жеткізуін бақылауға және бюджет қаражатын жұмсау тиімділігін бағалауға маңызды рөл беріледі.
Шешімдер қабылдау жауапкершілігі бюджет қаражатын алушыларға - бюджеттік бағдарламалардың әкімшілеріне беріледі.
Жауапкершілікке:
мемлекеттік орган қызметінің есептілігі, мониторингі және көрсеткіштерді бақылау;
мемлекеттік органдардың бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін қызметтерді ұсынудың санына, сапасына және уақтылығына жауапкершілікті нақты бөлу арқылы қол жеткізілуі тиіс.

4.3. Нәтижелерге бағдарланған мемлекеттік жоспарлау
жүйесін енгізуді қолдау тетіктері

Реформаларды жүргізу кезінде ескерілуі тиіс маңызды нәрсе - мемлекеттік қызметшілердің белгіленген рәсімдерді пайдалануға қабілеттілігі. Сондықтан мемлекеттік жоспарлаудың ұсынылатын жүйесінің жұмыс қабілетін қамтамасыз етудің төтенше маңызды шарты - бұл оның рәсімдері бойынша әрекет етуге тартылған қызметшілердің барабар деңгейіне қол жеткізу болып табылады.
Мемлекеттік жоспарлаудың жаңа жүйесін енгізудің бастапқы сатысында мемлекеттік органдарды білікті кадрлармен жинақтауға мүмкіндік беретін сыртқы сарапшыларды тарту, бар кадрлардың білімдерін толықтыру орынды болады.
Қызметкерлердің мемлекеттік жоспарлаудың жаңа әдістерін игеруін жеңілдету және жеделдету үшін жол берілген және жіберілуі мүмкін қателіктер мен бұзушылықтарды анықтап әрі талдау жүргізе отырып, олардың жұмыстың жаңа тәсілдеріне арнайы ұйымдастырылған оқуларын өткізу қажет.
Нысаналы көрсеткіштердің (индикаторлардың) шынайылығы мен мемлекеттік органдардың оларға қол жеткізу сапасы статистика жөніндегі уәкілетті органның қызметіне және оның статистикалық есептілігінің толықтығына байланысты болады. Мемлекеттік органдарға статистика жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органмен бірлесіп мемлекеттік органдардың қызметінің тиімділігіне бағалау жүргізу үшін бұдан әрі сенімді есептік деректерді алуға мүмкіндік беретін көрсеткіштер тізбелерін қайта қарап және бекітіп беруі қажет.
Мемлекеттік жоспарлау реформасы соншалықты қарқынды басталуы мүмкін, тіпті бұл үдерісті қолдауы тиіс ақпараттық жүйелердің қолда бар техникалық мүмкіндіктерінен едәуір асып кететінін көптеген елдердің тәжірибесі көрсетіп отыр. Әсіресе тиімді талдау, нәтижелерді өлшеу және есептілік жүйесін енгізу үшін қажетті деректер беру тұрғысынан жүйелердің мүмкіндіктері артта қалып отыр.
Ақпараттық жүйелер бағдарламалар бойынша шығыстарды бөлуді қамтамасыз ететін функционалдық мүмкіндіктерді және әрбір бағдарламаны іске асыруға жұмсалатын шығындардың толық көлемінің есебін қамтуы тиіс.
Бюджетті қалыптастырудың барлық кезеңдерінің рәсімдері ақпараттық технологияларды пайдалана отырып автоматтандырылуы, бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің, бюджетті атқару және статистика жөніндегі уәкілетті органдардың жүйелерімен ықпалдасуы тиіс.
Мұндай ұстаным мемлекеттік органдардың бюджеттік жоспарлау жөніндегі жұмыс сапасын арттыруға және мемлекеттік шығыстарының көлемін азайтуға мүмкіндік береді.

5. Қорытынды

Халықаралық тәжірибе көрсетіп отырғандай мемлекеттік жоспарлаудың жаңа жүйесіне көшу үшін мемлекеттік басқарудың барлық жүйесіне түбегейлі қайта құру қажет. Оны өте жылдам енгізу қаржы тәртібінің әлсіреуіне, бюджет қаражатын пайдаланудың есептілігінің және ашықтығының төмендеуіне, басқарушылық шығыстарының өсуіне, бюджеттік әкімшілендірудің негізсіз күрделенуіне алып келуі мүмкін. Осы жүйеде көзделген әдістер мен рәсімдер іс жүзінде пысықтауды талап етеді. Бұдан басқа, осы Тұжырымдамада көзделген ұсыныстарды іске асыру мемлекеттік жоспарлаудың, бюджет жүйесінің жұмыс істеу негіздерін қозғайды және айтарлықтай заңнамалық өзгерістер енгізуді талап етеді.
Осыған байланысты мемлекеттік жоспарлауға жаңа ұстанымдарды енгізу кезең-кезеңімен жүзеге асырылатын болады.
Қазақстан Республикасының Үкіметі нәтижеге бағдарланған мемлекеттік жоспарлаудың жаңа жүйесін енгізу жөніндегі пилоттық мемлекеттік органдарды айқындады.
Мемлекеттік жоспарлаудың жаңа жүйесінің негізгі элементтері 2008 жылдан бастап әділет, қаржы, экономика және бюджеттік жоспарлау министрліктерінде, Оңтүстік Қазақстан облысының білім және денсаулық сақтау департаменттерінде енгізілетін болады.
Одан әрі Тұжырымдаманы республикалық деңгейде іске асыруды негізгі ұстанымдары Қазақстан Республикасы Үкіметінің мемлекеттік жоспарлаудың жаңа үлгісі шеңберіндегі құзыретіне қатысты»"Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңына және бюджет үдерісін реттеуге және бюджет жүйесінің барлық деңгейінде нәтижеге бағдарланған бюджеттеуді енгізуге қатысты Қазақстан Республикасының Бюджет кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заңдардың жобаларын әзірлеу болып табылатын Қазақстан Республикасы Үкіметінің іс-шаралар жоспары шеңберінде жүзеге асыру жоспарланып отыр.
Жергілікті атқарушы органдар Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі өз жоспарларын бекітуі қажет.

Тұжырымдамаға
қосымша

Мемлекеттік жоспарлау жүйесі

______________________________ ________________________
|"Қазақстан - 2030" Стратеги-| |Макроэкономикалық бол-|
|ясы, Президентінің | |жам және фискалдық |
|Қазақстан халқына Жолдаула- | |саясаттың негізгі |
|ры, мемлекеттік бағдарлама- | |параметрлері (5 жылға |
|лар және стратегиялық құжат-| |арналған) |
|тар | | |
------------------------------ ----------------------
| | | _______________
| ____________________ |Премьер- |
| |Мемлекеттік орган-| | Министр |
|----------------------|ның дамуының | |(әкім) мен |
|стратегиялық жос- |-- |мемлекеттік |
|пары (3 жылға | |орган арасын-|
|арналған) | |дағы меморан-|
| |- ||дум (жыл |
| | ||сайын) |
-------------------- |---------------
____________________ |
|Республикалық бюд- | |
|жет, жергілікті |-|
|бюджет (3 жылға | |
|арналған) | |
--------------------- |
____________________ | ---------------
|Мемлекеттік орган-|- | | Нысаналы |
|ның операциялық | | |бағдарламалар|
|жоспары (1 жылға | | ---------------
|арналған) | |
------------------ |
____________________ |
|Мемлекеттік орган-| |
|ның есебі (жыл | |
|сайын) |- |
------------------

О Концепции по внедрению системы государственного планирования, ориентированного на результаты

Постановление Правительства Республики Казахстан от 26 декабря 2007 года N 1297. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 12 мая 2014 года № 481

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 12.05.2014 № 481.

В целях формирования целостной, эффективной системы государственного планирования, ориентированного на достижение стратегических целей и реализацию приоритетных задач социально-экономического развития страны, и совершенствования бюджетного планирования для создания системы бюджетирования, ориентированной на достижение конечных результатов, Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Одобрить прилагаемую Концепцию по внедрению системы государственного планирования, ориентированного на результаты (далее - Концепция).

2. Определить министерства экономики и бюджетного планирования, финансов, юстиции Республики Казахстан, департаменты образования и здравоохранения Южно-Казахстанской области пилотными органами по внедрению системы государственного планирования, ориентированного на результаты.

3. Министерству экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан совместно с заинтересованными государственными органами в месячный срок внести в Правительство Республики Казахстан согласованный в установленном порядке План мероприятий по реализации Концепции.

4. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Одобрена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 26 декабря 2007 года N 1297

Концепция
по внедрению системы государственного планирования,
ориентированного на результаты

Астана, 2007 год

Содержание

1. Введение
2. Цели и задачи Концепции
3. Анализ текущей ситуации
4. Меры по достижению цели и выполнению задач Концепции
4.1 Система государственного планирования
4.2 Внедрение бюджетирования, ориентированного на результаты
4.3 Механизмы поддержки внедрения системы государственного
планирования, ориентированного на результаты
5. Заключение

1. Введение

В ежегодном Послании народу страны "Новый Казахстан в новом мире" Глава государства выделил важное направление работы Правительства Республики Казахстан по выстраиванию качественно новой модели государственного управления на принципах корпоративного управления, результативности, транспарентности и подотчетности обществу.
В свою очередь, Правительство Республики Казахстан в своей программе на 2007-2009 годы приоритетной целью своей деятельности определяет формирование целостной и эффективной системы государственного планирования, ориентированной на достижение стратегических целей и реализацию приоритетных задач социально-экономического развития страны.
В целях формирования качественно новой модели государственного управления необходимо:
обеспечить эффективную гармонизацию существующего в Республике Казахстан стратегического, экономического и бюджетного планирования;
ориентировать деятельность государственных органов на достижение стратегических целей и задач государства, получение конкретных результатов;
обеспечить переход от краткосрочного бюджетного планирования к среднесрочному, ориентировав бюджетный процесс на прозрачное распределение бюджетных средств и максимально эффективное управление средствами в соответствии с приоритетами государственной политики;
внедрить комплексную оценку эффективности деятельности государственных органов, направленную на анализ качества услуг, предоставляемых гражданам, результатов реализации программных документов.
С целью поэтапного и системного пересмотра действующего механизма стратегического, экономического и бюджетного планирования для выстраивания качественно новой модели государственного планирования Правительством Республики Казахстан разработана Концепция по внедрению системы государственного планирования, ориентированного на результаты (далее - Концепция).

2. Цели и задачи Концепции

Целью Концепции является выработка основных подходов и принципов к поэтапному формированию и внедрению эффективно функционирующей новой модели государственного планирования в Республике Казахстан.
Для достижения данной цели поставлены следующие задачи:
выработка новых подходов к разработке и содержанию программных документов, направленных на повышение самостоятельности государственных органов в принятии решений, а также усиление их ответственности за предоставляемые услуги и достижение конечных результатов посредством установления целевых показателей (индикаторов);
создание логической вертикали государственного планирования: стратегические цели развития страны - стратегические цели развития государственных органов - конкретные задачи - индикаторы - бюджетные ресурсы;
реформирование бюджетного процесса с целью обеспечения прозрачности и подконтрольности обществу деятельности государственных органов, связанной с разработкой и реализацией программных документов и использованием ими бюджетных средств.

3. Анализ текущей ситуации

В настоящее время гармонизация стратегического, экономического и бюджетного планирования осуществляется в форме государственных, отраслевых (секторальных), региональных (далее - отраслевые программы) и бюджетных программ. Однако сложившиеся процедура и методология разработки и реализации отраслевых и бюджетных программ не обеспечивают достижение стратегических целей и задач и эффективное управление государственными финансами.
Цели и ожидаемые результаты многих отраслевых программ сформулированы размыто, без четких критериев и индикаторов оценки их достижения, значительная часть программ ориентирована на функции, не относящиеся к компетенции государственных органов, отсутствуют четкие процедуры финансового обеспечения и соответствие предполагаемых расходов на реализацию действующих программ реально имеющимся средствам, ответственность за реализацию той или иной отраслевой программы в большинстве случаев размыта между несколькими государственными органами.
В результате средства, выделяемые на большинство отраслевых программ, с одной стороны, являются дополнительной частью бюджетного финансирования государственных органов, а с другой - объем этих средств постоянно подвергается изменениям, и тем самым оправдывается нечеткость формулировок целей и ожидаемых результатов программ и недостаток ответственности за их достижение.
Из-за отсутствия индикаторов результативности реализации программ, конкретного механизма оценки их эффективности, взаимосвязи между стратегическим, экономическим и бюджетным планированием также невозможно осуществлять качественный контроль за эффективностью реализации программ, включая контроль эффективности расходования бюджетных средств. Кроме того, результаты, полученные по итогам проводимого внутреннего и внешнего контроля, слабо интегрированы в процесс разработки и рассмотрения бюджетов.
При разработке отраслевых и бюджетных программ не в полной мере выявляются проблемы, влияющие на выполнение стратегических задач и достижение стратегических целей развития страны.
Из года в год количество отраслевых программ увеличивается, в настоящее время существует более 120 государственных, отраслевых (секторальных) программ и более 370 региональных программ.
В 2002 году в целях обеспечения прозрачности расходования бюджетных денег и проведения по ним бюджетного контроля был введен паспорт бюджетной программы, как основной документ оценки деятельности администратора бюджетных программ по выполнению возложенных на него функций. Планировалось, что такое нововведение позволит рационально планировать и исполнять бюджетные программы, усилит ответственность администраторов бюджетных программ, государственных учреждений за эффективное использование бюджетных денег. Однако на практике цели и задачи программ формулируются нечетко, планы мероприятий основываются на затратах, а не на самих действиях, показатели исполнения бюджетных программ определены либо неконкретно, либо не содержат достаточно информации для проведения необходимого анализа. Таким образом, не прослеживается связь поставленных целей с принимаемыми бюджетными решениями, не видна ответственность государственных органов за достигнутые результаты. В результате неэффективные бюджетные программы продолжают финансироваться.
Такое положение в системе государственного планирования препятствует развитию экономики и системы государственного управления в целом.

4. Меры по достижению цели и выполнению задач Концепции

4.1 Система государственного планирования

В целях установления четкой взаимосвязи стратегического, экономического и бюджетного планирования предлагается внедрить новую модель государственного планирования.
Новая модель государственного планирования будет включать следующие элементы согласно приложению к Концепции:
1) стратегические программные документы - Стратегия "Казахстан - 2030. Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев" (далее - Стратегия "Казахстан - 2030"), ежегодные послания Главы государства народу Казахстана, государственные программы и стратегические документы;
2) макроэкономический прогноз и основные параметры фискальной политики;
3) стратегический план развития государственного органа;
4) меморандум между Премьер-Министром Республики Казахстан или акимом области (столицы, города республиканского значения), района и государственным органом;
5) республиканский (местный) бюджет;
6) целевые программы государственного органа;
7) операционный план государственного органа;
8) отчет государственного органа.
Макроэкономический прогноз и основные параметры фискальной политики (далее - Макроэкономический прогноз) - это документ, содержащий анализ текущего состояния экономики в различных ее срезах и прогноз социально-экономического развития страны с учетом принятых на момент составления стратегических программных документов, а также направления налогово-бюджетной и социальной политики.
Макроэкономический прогноз разрабатывается ежегодно, сроком на пять лет на республиканском уровне центральным уполномоченным органом по экономическому планированию, на местном уровне - местными уполномоченными органами по экономическому планированию.
Макроэкономический прогноз должен содержать параметры бюджета и лимиты расходов бюджета в разрезе администраторов бюджетных программ, параметры консолидированного бюджета и Национального фонда Республики Казахстан на три года.
Стратегический план развития государственного органа (далее - Стратегический план) - это документ, содержащий основные стратегические направления и цели деятельности государственного органа на среднесрочный период во взаимосвязи с выделяемыми ему бюджетными лимитами.
Стратегический план разрабатывается ежегодно, сроком на три года центральными и местными государственными органами и утверждается Правительством Республики Казахстан и местным исполнительным органом соответственно после принятия бюджета Парламентом Республики Казахстан или местным представительным органом.
Стратегический план должен содержать миссию, видение, анализ текущей деятельности государственного органа, стратегические направления деятельности, цели развития, задачи, целевые индикаторы и показатели количества и качества услуг по каждому стратегическому направлению, функциональные возможности государственного органа, возможные инструменты их реализации, перечень нормативных правовых актов, на основе которых разработан Стратегический план.
В состав Стратегического плана входят бюджетные программы, которые разрабатываются государственными органами на три года, в рамках бюджетных параметров и бюджетных лимитов, определенных в Макроэкономическом прогнозе.
Меморандум между Премьер-Министром Республики Казахстан или акимом области (столицы, города республиканского значения), района и государственным органом (далее - Меморандум) - это документ, подтверждающий намерения руководителя государственного органа обеспечить достижение поставленных в Стратегическом плане целей.
Меморандум подписывается ежегодно, руководителем государственного органа и Премьер-Министром Республики Казахстан или акимом области (столицы, города республиканского значения), района после утверждения Стратегического плана и подлежит опубликованию в официальных средствах массовой информации.
Государственные органы, непосредственно подчиненные и подотчетные Президенту Республики Казахстан, Меморандум не заключают.
Республиканский (местный) бюджет разрабатывается ежегодно сроком на три года центральным и местным уполномоченным органом по бюджетному планированию на основе Макроэкономического прогноза и проектов Стратегических планов.
Целевая программа государственного органа (далее - Целевая программа) - это документ, который разрабатывается в случае необходимости конкретизации направлений реализации Стратегического плана.
Целевая программа содержит цели и задачи развития отраслей экономики или сферы деятельности государственного органа, комплекс мероприятий, которые в случае их реализации приводят к достижению поставленных в Стратегическом плане стратегических целей и получению запланированных результатов. Целевая программа является не обязательным документом, разрабатывается на среднесрочный или долгосрочный период и утверждается государственным органом.
Операционный план государственного органа - это документ, который содержит конкретные действия государственного органа по достижению определенных в Стратегическом плане целей, задач, результатов на соответствующий финансовый год.
Операционный план государственного органа разрабатывается ежегодно сроком на один год и утверждается ответственным секретарем государственного органа.
Отчет государственного органа - это документ, который содержит отчет за истекший год о реализации Стратегического плана и бюджетных программ государственного органа, отчет об оказываемых государственных услугах, информацию о достижении прямых и конечных результатов деятельности государственного органа с оценкой внешних факторов, влияющих на индикаторы результативности деятельности государственного органа, а также о повышении эффективности использования ресурсов, необходимых для достижения поставленных целей социально-экономического развития.
Отчет государственного органа представляется на рассмотрение и одобряется Парламентом Республики Казахстан или местным представительным органом.
Отчет государственного органа подлежит опубликованию в официальных средствах массовой информации и может являться основанием для пересмотра (корректировки) целевых индикаторов, определенных Стратегическим планом.

4.2 Внедрение бюджетирования, ориентированного на результаты

Необходимым и важным элементом проводимой реформы государственного планирования является внедрение бюджетирования, ориентированного на результаты.
Предусмотренные настоящей Концепцией основные принципы и направления внедрения бюджетирования, ориентированного на результаты, относятся к бюджетам всех уровней бюджетной системы Республики Казахстан.
1) Стадия планирования бюджета
Основным направлением реформирования бюджетного процесса на стадии планирования является качественный пересмотр процедуры формирования бюджетных программ.
Бюджетные программы будут основываться на государственных услугах, оказываемых государственным органом, и демонстрировать непосредственную связь между распределением бюджетных средств и планируемыми (фактическими) результатами их использования в соответствии с установленными стратегическими направлениями и целями.
Бюджетное планирование должно быть направлено на достижение целевых индикаторов результативности деятельности государственных органов, установленных в Стратегических планах государственных органов.
В бюджетном процессе необходимо обеспечить переход от метода "управления бюджетными средствами" к методу "управления результатами" путем повышения ответственности и расширения самостоятельности администраторов бюджетных программ и всех участников бюджетного процесса в рамках четких среднесрочных ориентиров.
При использовании метода "управления результатами" бюджет формируется исходя из целей и планируемых результатов государственной политики.
Бюджетные средства имеют четкую привязку к предоставляемым услугам или видам деятельности, при их планировании основное внимание уделяется обоснованию прямых и конечных результатов в рамках бюджетных программ.
Требованиями, предъявляемыми к бюджетным программам, являются:
четкая формулировка наименования программы, соответствующей оказываемой услуге;
привязка бюджетной программы к стратегическим направлениям и целям государственного органа;
указание поддающихся количественной оценке ожидаемых результатов реализации бюджетной программы, включая прямые результаты (предоставление услуг определенного объема), так и конечные результаты (эффект от предоставленных услуг для их получателей);
наличие системы показателей для измерения качества и эффективности;
наличие и обоснование потребностей в бюджетных ресурсах для достижения результатов программы.
Структура бюджетных программ должна быть эффективной с точки зрения финансирования и мониторинга услуг.
В целях единообразного понимания государственными органами принципов разработки бюджетных программ, нормативным правовым актом будут утверждены правила разработки программных документов, в которых будут определены понятия услуг предоставляемых государственными органами, показателей (индикаторов) услуг, в том числе показателей количества, качества, эффективности и результата, а также основные принципы их разработки.
Бюджетные программы разрабатываются государственными органами на три года в составе Стратегического плана в рамках бюджетных параметров и бюджетных лимитов, определенных в Макроэкономическом прогнозе.
Совокупность бюджетных программ государственного органа должна представлять собой план бюджетных расходов в увязке со стратегическими направлениями, целями, задачами, конечными результатами, разработанными в ходе единого процесса государственного планирования, ориентированного на результаты.
При переориентации бюджетного процесса на достижение конечных результатов единая бюджетная классификация должна стать надежным и качественным инструментом, гарантирующим прозрачность деятельности администраторов бюджетных программ, и обеспечивающим необходимый объем финансовой информации на всех этапах бюджетного процесса - от анализа финансовых результатов деятельности за прошедший период, разработки проекта бюджета и его исполнения в течение финансового года до составления финансовой отчетности.
Новая единая бюджетная классификация должна быть направлена на:
приведение структуры классификации расходов в соответствие с основными услугами, оказываемыми государственными органами и видами их деятельности;
обеспечение возможности сравнения бюджетных данных различных бюджетных периодов.
Переход к бюджетированию, ориентированному на результаты, предполагает формирование среднесрочного бюджета, с целью планирования достижения стратегических целей на период, превышающий один год, повышения предсказуемости объема ресурсов, которым располагают и управляют администраторы бюджетных программ.
Так как многие бюджетные программы не завершаются в пределах одного финансового года, планирование бюджетных расходов должно осуществляться на среднесрочную перспективу. Планируемый период разработки республиканского (местных) бюджетов будет составлять три года. При этом планируемые показатели второго года утвержденного бюджета становятся отправной точкой при разработке проекта бюджета на следующий трехлетний период с учетом анализа изменения внешних и внутренних факторов и условий.
Бюджетные расходы должны разделяться на базовые и вновь утверждаемые.
Базовые расходы - это расходы постоянного характера, а также расходы на начатые (продолжающиеся) проекты.
Вновь утверждаемые расходы - это расходы, связанные с распределением дополнительных средств на новые приоритетные направления развития государственного органа. Такое разделение расходов позволит при составлении и рассмотрении бюджетов основное внимание акцентировать на вновь утверждаемых расходах.
Процесс разработки и утверждения бюджета должен быть переориентирован на выработку четких расходных приоритетов и оценку их реализации. Это повлечет за собой изменение правил разработки и утверждения бюджета, перечня и формата бюджетных документов, а также установление четкого порядка последующего изменения объема и структуры бюджетных расходов.
2) Стадия исполнения бюджета
На этапе исполнения бюджета администраторам бюджетных программ предоставляется возможность оперативного управления бюджетными средствами путем их перераспределения как между бюджетными программами (подпрограммами), так и между спецификами экономической классификации расходов бюджета в пределах объема бюджетных средств по функциональной группе расходов.
В то же время администраторы бюджетных программ наделяются большей ответственностью за реализацию бюджетных программ. В ходе исполнения бюджета администраторы бюджетных программ отслеживают степень выполнения взятых на себя обязательств на основе мониторинга разработанных и утвержденных в Стратегических планах показателей.
Отчет об исполнении бюджета и отчет государственного органа о показателях результативности и эффективности его деятельности особенно важны, так как данные, содержащиеся в этих отчетах, будут служить основой для принятия политических решений, для пересмотра (корректировки) целевых индикаторов, определенных Стратегическим планом, и для составления проектов бюджетов на будущий период.
3) Стадия контроля за исполнением бюджета
На этапе контроля за исполнением бюджета важная роль отводится контролю за достижением результатов деятельности государственных органов и оценке эффективности расходования бюджетных средств.
Ответственность за принятие решений передается получателям бюджетных средств - администраторам бюджетных программ.
Ответственность должна быть достигнута посредством:
отчетности, мониторинга и контроля показателей деятельности государственного органа;
четкого распределения ответственности государственных органов за количество, качество и своевременность предоставляемых услуг, оказываемых за счет бюджетных средств.

4.3 Механизмы поддержки внедрения системы государственного
планирования, ориентированного на результаты

Важный момент, который необходимо учитывать при проведении реформ - способность государственных служащих применять установленные процедуры. Поэтому чрезвычайно значимым условием обеспечения работоспособности предлагаемой системы государственного планирования является достижение адекватного уровня квалификации служащих, призванных действовать по его процедурам.
На начальном этапе внедрения новой системы государственного планирования целесообразно привлечение внешних экспертов, которые позволят на время укомплектования государственных органов квалифицированными кадрами восполнить недостаточность знаний имеющихся кадров.
Для облегчения и ускорения освоения сотрудниками новых приемов государственного планирования необходимо проведение специально организованного их обучения новым приемам работы, с выявлением и проведением анализа ошибок и нарушений, которые могут быть или были допущены.
От деятельности уполномоченного органа по статистике и от соответствующего качества и полноты его статистической отчетности будет зависеть реальность целевых показателей (индикаторов) и качество оценки их достижения государственными органами. Государственным органам совместно с уполномоченным государственным органом по статистике необходимо пересмотреть и утвердить перечни показателей, которые позволят в дальнейшем получать достоверные отчетные данные для проведения оценки эффективности деятельности государственных органов.
Опыт многих стран показывает, что реформа государственного планирования может начать развиваться настолько бурно, что значительно превысит имеющиеся технические возможности информационных систем, которые должны поддерживать этот процесс. Особенно отстают возможности систем с точки зрения предоставления данных, необходимых для эффективного анализа, измерения результатов и внедрения системы отчетности.
Информационные системы должны включать в себя функциональные возможности, обеспечивающие распределение расходов по программам и расчет полного объема затрат на реализацию каждой программы.
Процедуры всех этапов формирования бюджета должны быть автоматизированы с использованием информационных технологий, интегрированы с информационными системами администраторов бюджетных программ, уполномоченных органов по исполнению бюджета и статистике.
Такой подход позволит повысить качество работы государственных органов по бюджетному планированию и снизить объем государственных расходов.

5. Заключение

Как показывает международный опыт, для перехода к новой системе государственного планирования необходимы глубокие преобразования всей системы государственного управления. Слишком быстрое ее внедрение может привести к ослаблению финансовой дисциплины, снижению подотчетности и прозрачности использования бюджетных средств, росту управленческих расходов, неоправданному усложнению бюджетного администрирования. Предусмотренные этой системой методы и процедуры требуют практической отработки. Кроме того, реализация предложений, предусмотренных настоящей Концепцией, затрагивает основы функционирования государственного планирования, бюджетной системы и требует внесения существенных законодательных изменений.
В связи с чем, внедрение новых подходов к государственному планированию будет осуществлено поэтапно.
Правительством Республики Казахстан определены пилотные государственные органы для внедрения новой системы государственного планирования, ориентированного на результаты.
Основные элементы новой системы государственного планирования с 2008 года будут внедрены в министерствах юстиции, финансов, экономики и бюджетного планирования, департаментах образования и здравоохранения Южно-Казахстанской области.
В дальнейшем, на республиканском уровне реализацию Концепции планируется осуществлять в рамках плана мероприятий Правительства Республики Казахстан, основными позициями которого являются разработка проектов законов о внесении изменений и дополнений в Конституционный Закон Республики Казахстан "О Правительстве Республики Казахстан", касающихся компетенции Правительства Республики Казахстан в рамках новой модели государственного планирования, и в Бюджетный кодекс Республики Казахстан, касающихся регулирования бюджетного процесса и внедрения бюджетирования, ориентированного на результаты, на всех уровнях бюджетной системы.
Местным исполнительным органам необходимо утвердить собственные планы по реализации Концепции.

Приложение
к Концепции

Система государственного планирования

_____________________________ _____________________________
|Стратегия "Казахстан - 2030",| |Макроэкономический прогноз и |
| Послания Президента народу | |основные параметры фискальной|
| Казахстана, государственные | | политики | _________________
| программы и стратегические | | (на 5 лет) | |Меморандум между |
| документы | | | |Премьер-Министром|
|_____________________________| |_____________________________| | (акимом) и |
| | ^ | государственным |
| | | | органом |
| _________________V____________ | (ежегодно) |
| | Стратегический план развития |<-->|_________________|
| | государственного органа |
|---------->| (на 3 года) |<---
|______________________________| |
|
______________________________ |
| Республиканский бюджет, | |
| местный бюджет (на 3 года) |<->|
|______________________________| | _________
|-->|Целевые |
| |программы|
______________________________ | |_________|
| Операционный план | |
| государственного органа |<->|
| (на 1 год) | |
|______________________________| |
|
______________________________ |
| Отчет государственного органа| |
| (ежегодно) |<--|
|______________________________|