Тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасы қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 24 қазандағы № 1353 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 21 тамыздағы № 657 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 21.08.2015 № 657 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

РҚАО-ның ескертпесі.
ҚР мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша 2014 жылғы 29 қыркүйектегі № 239-V ҚРЗ Заңына сәйкес ҚР Энергетика министрінің 2015 жылғы 19 наурыздағы № 222 бұйрығын қараңыз.

«Электр энергетикасы туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 шілдедегі Заңының 4-бабының 25) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасы қағидалары бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі С. Ахметов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2012 жылғы 24 қазандағы
№ 1353 қаулысымен
бекітілген

Тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі
қауіпсіздік техникасы қағидалары 1. Жалпы ережелер

1. Осы Тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасы қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) «Электр энергетикасы туралы» 2004 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 4-бабының 25) тармақшасын іске асыру мақсатында әзірленді және тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасы тәртібін белгілейді.
2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар мен анықтамалар пайдаланылады:
1) жұмысқа алғаш рет рұқсат беру – өкім немесе наряд бойынша жұмыстың алғаш рет жүзеге асырылатын рұқсат беру;
2) тарату құрылғысы (бұдан әрі – ТҚ) – электр энергиясын қабылдау және тарату үшін қызмет атқаратын, коммутациялық аппараттардың жиынтығынан, жиналмалы және жалғамалы шиналардан, релелік қорғанысы мен автоматиканың көмекші құрылғыларынан, есепке алу және өлшеу құралдарынан тұратын электр құрылғысы;
3) ашық тарату құрылғысы (бұдан әрі – АТҚ) – барлық немесе негізгі жабдықтары ашық ауада орналасқан тарату құрылғысы;
4) тұтынушы – шарт негізінде электр энергиясын тұтынатын жеке немесе заңды тұлға;
5) бұрмаланбаған электр өрісінің кернеуі – жұмыс барысында адам болатын аймақта айқындалатын, адамның және өлшеу аспабының болуымен бұрмаланбаған электр өрісінің кернеуі;
6) әуе электр беру желісі (бұдан әрі – ӘЖ) – ашық ауада орналасқан инженерлік құрылыстардағы (көпірлерде, өтпе жолдарда және т.б.), тіректерге немесе кронштейндерге және бағаналарға оқшаулағыштар мен арматураның көмегімен бекітілген, сымдар арқылы электр энергиясын беруге арналған құрылғы. Әуе электр беру желісінің басына және соңғы ұштарына ТҚ-ның желілік порталдары мен желілік кірмелері, ал тармақтары үшін – ТҚ-ның тармақтаушы тірегі мен желілік порталы немесе желілік кірмесі қабылданады.
7) тума кернеудегі әуе желісі – қолданыстағы әуе желілерінің барлық ұзына бойы мен немесе жақын маңдағы жекелеген учаскелерімен немесе электрлендірілген темір жолдың түйіспе торабының маңында, оларды тұйықтаудың (сондай-ақ, тұйықтауыш болмаған жағдайда) әртүрлі схемалар кезінде ажыратылған сымдардағы ауыспалы тогының және қолданыстағы әуе желілерінің (түйіспе тораптың) аса көп жұмыс тогы кезінде кернеуі 25 вольттан (бұдан әрі – В) артық берілгенде жүріп жатқан желілері және әуе байланысының ауа желілері;
8) әуе электр беру желілерін және әуе байланыс әуе желілерін қорғау аймағы – 100 метр (м) қашықтықтағы кеме жүретін су айдындары үшін олардың ауытқымаған жағдайында шеткі сымдар желісінің, екі жағынан тік жазықпен шектелген су айдынының сулы бетінің ауа кеңістігі түріндегі су алаңы (өзен, арналар, көл және т.б.) арқылы өтетін әуе желілерінің өту жолдарының бойындағы, ал кеме жүрмейтін су айдыны үшін – жермен өтетін немесе әуе желілері бойымен өтетін қорғау аймақтарын белгілеу үшін көзделген төменде көрсетілген қашықтықтағы олардың ауытқымаған жағдайында шеткі сымдар желісінің, екі жағынан тік жазықпен шектелген жер учаскесі мен ауа кеңістігі түріндегі аймақ:
кернеуі 1 киловольт (кВ) дейінгі әуе желілері және әуе байланыс желілері үшін – 2 м;
1-20 кВ әуе желілері үшін – 10 м;
35 кВ әуе желілері үшін – 15 м;
110 кВ әуе желілері үшін – 20 м;
150, 220 кВ әуе желілері үшін – 25 м.
9) персонал – кәсіпорынның, ұйымның жеке құрамы немесе орындалатын жұмыстың сипатына қарай бөлінген осы құрамның бір бөлігі;
10) әкімшілік-техникалық персонал – электр қондырғыларында техникалық және жедел қызмет көрсету, жөндеу, монтаждау және реттеу жұмыстарын ұйымдастыру міндеті жүктелген басшылар мен мамандар;
11) бригада – жұмыс жүргізушіні (бақылаушыны) қоса алғанда, екі және одан да көп адамнан тұратын топ;
12) биіктегі жұмыстар – 1,3 м және одан да көп биіктіктегі және биіктік бойынша құлама шекарасынан кемінде 2 м қашықтықтағы уақытша қоршаулармен қоршалған жұмыс орындары және оларға өтетін жолдар. Бұл қоршауларды орнату мүмкін болмаған жағдайда биіктегі жұмыстар сақтандырғыш белбеулерін пайдалану арқылы орындалады.
13) екінші рет жалғау (екінші рет тізбектер) – қысқыштар, электр сымдары мен кәбілдер, жалғаушы аспаптар мен басқару, электр автоматика, блоктау, өлшеу, қорғау және сигнал беру құрылғылары қатарларының жиынтығы;
14) еңбекті қорғау – жұмысшылардың құқықтық, әлеуметтік-экономикалық, ұйымдық-техникалық, санитарлық-гигиеналық, емдеу-профилактикалық, оңалтушылық және басқа да іс-шараларды қамтитын еңбек қызметі барысында өмірі мен денсаулығының сақталуын қамтамасыз ету жүйесі;
15) жоғары өрлеу жұмыстары – жердің, аралық жабынның немесе жұмыс төсемі бетінен 5 метрден астам биіктікте орындалатын жұмыстар, тікелей конструкциялармен олардың бетінде монтаждау немесе жөндеу кезінде немесе жабдықтармен жұмыстар жүргізіледі. Бұл ретте жұмыс істеп жатқандарды құлап кетуден сақтандыратын негізгі құрал – сақтандырғыш белдік және оны бекіту тәсілі болып табылады;
16) жұмысқа қайтадан рұқсат беру – бұрын наряд бойынша, сондай-ақ жұмыста орын алған үзілістен кейін орындалған жұмыстарға рұқсат беру;
17) жерге тұйықтау – жерге тұйықтау құрылғылары бар электр қондырғылар немесе жабдықтары, желілерінің қандай да бір нүктелерін әдейі электрлі жалғау;
18) жұмыс санаты – наряд-рұқсат берудің тиісті бағанында көрсетілетін, кернеуді түсіру, кернеуді түсірмеу, ток өткізгіш бөлік әлеуеттерінде кернеуді түсірмеу деп бөлінетін жұмыстар;
19) жүк көтергіш машина – жүк көтеруге және жылжытуға арналған циклдік әрекет ететін техникалық құрылғы;
20) жедел персонал – электр қондырғыларын жедел басқаруды және қызмет көрсетуді жүзеге асыратын персонал (тексеру, жедел қайта қосу, жұмыс орнын дайындау, жұмысшыларға рұқсат беру және оларға қадағалау, жұмыстарды ағымдағы пайдалану тәртібімен орындау);
21) жедел жөндеу персоналы – өздеріне бекітілген электр қондырғылары үшін бекітілген көлемде жедел түрде қызмет көрсету үшін арнайы оқытылған және даярланған жөндеу персоналы;
22) жөндеу персоналы – электр жабдығына техникалық қызмет көрсету мен жөндеуді, монтаждау, баптау және сынауды қамтамасыз етуші персонал;
23) жұмыс орнын дайындау – жұмыс орнында жұмыс істеушіге қауіпті өндірістік фактордың әсерін болдырмау үшін жұмыс басталғанға дейін техникалық шараларды орындау;
24) өкім – жұмыстың мазмұнын, орнын, уақытын, қауіпсіздік шараларын (егер олар қажет болса) және оны орындау тапсырылған электр қауіпсіздігі бойынша топтары көрсетілген адамдарды анықтайтын жұмыс жүргізуге берілетін тапсырма;
25) жабық тарату құрылғысы (бұдан әрі – ЖТҚ) – жабдығы ғимарат ішінде орналасқан тарату құрылғысы;
26) жиынтық тарату құрылғысы (бұдан әрі – ЖинТҚ) – жинақталған немесе құрауға толық дайын күйінде жеткізілетін, орнатылған аппараттары, қорғаныс құрылғысы және автоматикасы бар, толықтай немесе ішінара жабық шкафтардан немесе блоктардан тұратын;
27) электр қондырғы – энергияны өндіруге, жинақтауға, өзгертуге, беруге, таратуға немесе тұтынуға арналған өзара байланысты электр жабдығының кешені;
28) қолданыстағы электр қондырғысы – кернеу беріліп тұрған немесе кернеу коммутация аппараттарын қосу арқылы беріле алатын электр қондырғысы немесе оның бір бөлігі;
29) кәбіл желісі (бұдан әрі – КЖ) – электр энергиясын немесе оның жекелеген импульстерін өткізу үшін жалғайтын, бітеуіш және шеткі муфталармен (бітеулер) және тіреу бөлшектері бар бір немесе бірнеше қосарлас кәбілдерден тұратын желіні, ал май толтырылған кәбілдік желілер үшін бұдан басқа, қоректендіретін аппараттары және май қысымының сигнализация жүйесі бар желі;
30) коммутациялық аппарат – электр энергиясын коммутациялауға және электр қондырғысының бір бөлігінен (ажыратқыш, жүктеме ажыратқыш, бөлектеуіш, айырғыш, автомат, шаппа қосқыш, пакетті ажыратқыш, сақтандырғыш) кернеуді түсіруге арналған электр аппараты;
31) кәбілді электр беру желілерін және кәбілді байланыс желілерінің күзет аймағы – жерасты КЖ бойлай, екі жағындағы шеткі сымдардан КЖ үшін 1 м қашықтықта және кәбілді байланыс желісі үшін 2 м, ал қалаларда жаяу жүргінші жолдарының астында жатқан кернеуі 1000 В КЖ үшін 0,6 м және 1 м қашықтықта, тиісінше, көшенің көлік жолына және қарама қарсы жағына қарай алшақ жатқан тік жазықтармен шектелген жер учаскесі;
32) кернеуді алып орындайтын жұмыстар – жұмыс жүргізілетін электр қондырғысының ток өткізгіш бөліктерінен коммутациялық аппараттарды ажырату, шиналар мен кәбілдерді айыру, сымдардан кернеуді алу, жұмыс орнындағы ток өткізгіш бөліктерге кернеу беруге кедергі келтіретін шаралар қабылданып атқарылатын жұмыс;
33) ағымдағы пайдалану тәртібімен орындалатын жұмыстар – ұйымның басшысы (бас инженері) бекіткен тізбеге сәйкес, кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында жедел, жедел жөндеу персоналы орындайтын жөндеу және техникалық қызмет көрсету бойынша басқа да көлемі шағын (бір ауысымнан аспайтын) жұмыстар;
34) қорғаныстық жерге тұйықтау – электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында электр қондырғысының бөлшектерін жерге тұйықтау;
35) қауіпсіздік белгісі (плакат) – ықтимал қауіп-қатер туралы адамға ескерту, тыйым салу немесе белгілі бір әрекеттерге нұсқама беру, сондай-ақ пайдалануы қауіпті және (немесе) зиянды өндірістік факторлар әсерінің зардаптарын болдырмауға немесе төмендетуге байланысты объектілердің тұрған жері туралы ақпаратқа арналған белгі;
36) жалғаным – атауы және кернеуі бір мақсаттағы, электр станциясы, қосалқы станция шегінде орналасқан ТҚ, генератор, қалқан, жинақтаушы шиналарына жалғанған электр тізбегі (жабдық пен шиналар). Бір күштік трансформатордың (орама санына қарамастан) әртүрлі кернеуінің, бір екі жылдамдықты электр қозғалтқыштың электр тізбектері бір жалғаным болып саналады. Көпбұрыштардың схемаларында, бір жарымдық схемаларда желілердің, трансформатордың жалғанымына барлық коммутациялық аппараттар мен шиналар жатады, ал солар арқылы бұл желілер немесе трансформатор ТҚ жалғанған;
37) қосалқы электр станциясы – электр энергиясын түрлендіруге және таратуға арналған электр қондырғысы;
38) қарапайым көрнекі схемасы бар электр қондырғысы – салқын жүйелі шиналары жоқ, шиналардың дара секцияландырылған немесе секцияландырылмаған жүйесі бар, кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғысы, барлық ӘЖ және КЖ, кернеуі 1000 В дейінгі барлық электр қондырғылары;
39) мақсатты нұсқама – наряд немесе бригада мүшесіне немесе орындаушыға өкім беруші беретін, нарядпен немесе өкіммен белгіленген адамдар санатын қамтитын электр қондырғысында нақты бір жұмысты қауіпсіз орындау бойынша нұсқама;
40) магнит өрісінің ықпал ету аймағы – магнит өрісінің кернеуі бір метрге 80 А/м асатын кеңістік;
41) механизмдер – гидравликалық көтергіштер, телескопиялық мұнаралар, экскаваторлар, тракторлар, автотиегіштер, бұрғылау кран машиналары, механикалық жетегі бар жылжымалы сатылар.
42) механикалық құлып – тұтқасы кілтпен жабылатын алмалы-салмалы құлып;
43) наряд-рұқсаттама (бұдан әрі – наряд) – белгіленген үлгідегі арнайы бланкіде ресімделген жұмысты жүргізуге және жұмыстың мазмұнын, орнын, оның басталған және аяқталған уақытын, жұмысты қауіпсіз жүргізу жағдайын, бригада құрамын және жұмысты қауіпсіз орындауға жауапты тұлғаларды айқындайтын тапсырма;
44) ток өткізгіш бөліктер немесе оларға жақын маңдағы кернеуді алмай жұмыс істеу – кернеудегі (жұмыс істеп тұрған немесе жеткізілген) ток өткізгіш бөліктерге жанасып немесе осы ток өткізгіш бөліктерден рұқсат етілетін аз қашықтықта орындалатын жұмыс;
45) техникалық қызмет көрсету – бұйымды мақсаты бойынша пайдаланған, оны күтіп сақтау және тасымалдау кезінде, оның жұмысқа жарамдылығы мен дұрыстығын сақтауға қатысты орындалатын операция немесе операциялар кешені;
46) ток өткізгіш бөлік – электр қондырғысының қалыпты кернеудегі бөлігі;
47) ток өткізбейтін бөлік – апатты жұмыс режимінде кернеуде болуы мүмкін электр қондырғысының бөлігі (мысалы, электр машинасының корпусы);
48) қарау – электр жабдығын, ғимараттар мен құрылыстарды, электр қондырғыларын көзбен шолып тексеру;
49) шұғыл жұмыстар – жарақатқа немесе басқа да кенеттен денсаулықтың күрт нашарлауына алып келетін қауіпті өндірістік фактордың адамдарға әсерін болдырмау үшін кідіріссіз орындалатын жұмыстар, сондай-ақ, жабдықтың, құрылыстың, жылу автоматикасы және басқару (бұдан әрі – ЖАБ) құрылғыларының, тұтынушыларды электр және жылумен жабдықтау жүйелерінің қалыпты жұмысын бұзатын ақаулар мен бұзылуларды жою жұмыстары;
50) электр өрісінің ықпал ету аймағы – электр өрісінің кернеулігі бір метрге 5 киловольттан (кВ/м) асатын кеңістік;
51) электр қондырғысының жедел қызмет көрсетуі – электр қондырғысының талап етілетін жұмыс режимін жүргізу; ауыстырып қосуды жүргізу жабдықтарды тексеру; жөндеу жұмысын жүргізуге (жұмыс орнын, рұқсат беруді) әзірлеу; жедел персоналдың лауазымдық нұсқаулықта көзделген жабдықтардың техникалық қызмет көрсету бойынша жүргізілетін жұмыстар кешені;
52) электр қондырғысына жауапты – әкімшілік-техникалық персонал арасынан қолданыстағы қағидалар мен нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес электр қондырғысында (-ларда) жұмыстарды қауіпсіз жүргізуді ұйымдастыру міндеттері жүктелген қызметкер;
53) электр саласына қатысы жоқ қызметкер – персоналдың «электр техникалық», «электр технологиялық» анықтамасына енбейтін өндірістік персонал;
54) электр техникалық персонал – электр қондырғыларының жұмыс режимімен монтаждауды, баптауды, техникалық қызмет көрсетуді, жөндеуді басқаруды жүзеге асыратын әкімшілік-техникалық, жедел, жедел-жөндеу және жөндеу персоналы;
55) электр технологиялық персонал – өз басқаруындағы технологиялық процестің негізгі құраушысы электр энергиясы (мысалы, электрмен дәнекерлеу, электр доғалық пештер, электролиз) болып табылатын, жұмысында қолмен басқарылатын электр машиналарын, тасымалды электр құралы мен шырақтарды пайдаланатын персонал және лауазымдық нұсқаулар арқылы осы Қағидаларды білу белгіленген басқа да жұмыскерлер;
56) электр қондырғыларында жұмыстарды орындау кезіндегі жұмыс орны – наряд, өкім бойынша немесе ағымдағы пайдалану тәртібінде жұмысты орындау үшін персонал жіберілетін электр қондырғысының учаскесі;
57) арнайы жұмыстар – қауіпсіздік бойынша жоғары талап қойылатын жұмыстар.
Арнайы жұмыстарға жоғарыға өрмелеу жұмыстары, ток өткізгіш бөліктердегі кернеуі 1000 В жоғары кезіндегі жұмыстар – оқшаулағыштарды тазалау, жуу және ауыстыру, сымдарды жөндеу, оқшаулағыштарды және жалғаушы қыспақтарын өлшейтін қарнақпен бақылау, арқансымды майлау, құдықтардағы, шурфтардағы, тереңдігі 2 м артық орлар мен қазаншұңқырдағы жұмыстар, қысымда жұмыс жасайтын ыдыстарға қызмет көрсету, жабдықты жоғары кернеумен сынау (мегаомметрмен жұмыстарды қоспағанда) жатады;
58) электр желісі – электр энергиясын тұтынушылардың аумағында орналасқан қосалқы станциялар, тарату құрылғылары және оларды жалғайтын электр желілерінің жиынтығы;
59) электрден қорғану құралы – электр қауіпсіздігін қамтамасыз етуге арналған қорғаныс құралы;
60) ІІ-IV топтарға жататын жұмыскер – персоналдың электр қауіпсіздігі бойынша біліктілік дәрежесі.
3. Жергілікті жағдайларға байланысты жұмыс беруші осы Қағидаларға қайшы келмейтін еңбек қауіпсіздігінің қосымша шараларын көздейді. Бұл қауіпсіздік шаралары персоналға өкім, нұсқау және нұсқамалар түрінде жеткізіледі.
4. Электр қондырғыларын қауіпсіз еңбек жағдайын қамтамасыз ететін техникалық ақаусыз күйде ұстау қажет.
5. Электр қондырғыларын сыналған, пайдалануға дайын қорғаныс құралдарымен, сондай-ақ қолданыстағы Қағидаларға сәйкес алғашқы медициналық көмек көрсету құралдарымен жабдықтау қажет.

2. Персоналдың еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету

Персоналға қойылатын талаптар

6. Жұмысты электр қондырғыларында орындайтын жұмыскерлерде жұмыс сипатына сәйкес келетін кәсіптік даярлығының болуы талап етіледі.
7. Персоналдың дайындығы мен білімін бақылау тәртібі Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітілген энергетикалық ұйымдарда персоналмен жұмыс қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.
8. Зиянды және қауіпті еңбек жағдайында жұмыс істейтін жұмысшылар мен мамандар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде денсаулық жағдайын міндетті тексеруден өтеді.
Жұмыскердің біліктілік куәлігінде медициналық комиссияның оң қорытындысы болмаған жағдайда оны аталған жұмысқа жіберуге тыйым салынады.
9. Өндірістік қызметі электр қондырғыларымен байланысты жұмыскер өз қызметін осы Қағидаларға 1-қосымшада келтірілген электр қауіпсіздігі бойынша топқа сәйкес жүзеге асырады.
10. Арнайы жұмыстарды орындауға жіберілген тұлғалардың біліктілік куәлігінде ол туралы жазба болады.
11. Еңбек жағдайы зиянды жұмыстарға 18 жасқа толмаған адамдарды тартуға рұқсат берілмейді. Бұл жұмыстардың тізбесі Қазақстан Республикасының тиісті заңнамасында белгіленген.
12. Жазатайым оқиға туындау қаупі пайда болған кезде, жақын жердегі жұмыскер қауіпсіздік қағидаларын сақтай отырып, оның алдын алу жөніндегі шараларды (механизмді тоқтатады, кернеуді алады) қолданады, ал жазатайым оқиға болған жағдайда, оқиға орнында мүмкіндікке қарай жағдайды сақтап, зардап шеккенге дәрігердің көмегіне дейінгі көмекті көрсетеді. Болған жағдай туралы жұмыскер жұмыстардың басшысына (жүргізушіге), жедел персоналға хабарлайды.
13. Жұмыскерлер қолданыстағы нормалар бойынша жұмыстардың сипатына сәйкес арнайы киіммен, арнайы аяқ киіммен және жеке қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етіледі және оларды жұмыс уақытында пайдалануға міндетті.
14. Жұмыс істеп тұрған электр жабдығы (басқару қалқандарын, реле және сол сияқтыларды қоспағанда) бар үй-жайларда, ЖТҚ және АТҚ, құдықтарда, үңгір жолдарда (туннель) және орларда, сондай-ақ ӘЖ қызмет көрсету мен күрделі жөндеу жұмыстарына қатысушы жұмыскерлер қорғаныстық дулыға қолданады.

Жедел қызмет көрсету.

Электр қондырғыларын тексеру

15. Электр қондырғыларының жедел қызмет көрсету түрін, сондай-ақ ауысымдағы жедел персоналдың арасынан жұмыскерлер санын кәсіпорын (ұйым) басшылығы белгілейді және тиісті өкіммен бекітеді.
16. 1000 В жоғары электр қондырғыларында жұмыс істеу үшін электр қондырғысында жеке қызмет көрсететін жедел персонал арасынан немесе электр қауіпсіздігі бойынша IV топтың ауысымдағы үлкендері, III топтың ауысымдағы қалған жұмыскерлерге рұқсат етіледі.
17. 1000 В дейінгі электр қондырғыларында жұмыс істеу үшін қызмет ететін жұмыскерлердің электр қауіпсіздігі бойынша III тобы бар электр қондырғысында қызмет көрсететін жедел қызметкерлерге рұқсат етіледі.
18. Электр қондырғыларында адамдардың, механизмдер мен жүк көтергіш машиналардың кернеу беріліп тұрған және қоршалмаған ток өткізуші бөліктерге осы Қағидалардың 10-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілген аралықтан кем қашықтықта жақындауына рұқсат берілмейді.
19. Электр қондырғыларында жедел ауыстырып қосуды жедел және жедел-жөндеу персоналы орындайды. Ауыстырып қосуға екінші тұлға ретінде тұтынушы ұйымдардың жөндеу және электр техникалық персоналын тартуға рұқсат етіледі.
20. Электр қондырғыларын жеке тексеруді кезекшіліктегі жедел персонал, сондай-ақ электр қауіпсіздігі бойынша V топтағы әкімшілік-техникалық персонал орындайды.
Әкімшілік-техникалық персоналға электр қондырғыларын жеке қарау құқығы мекеме бойынша өкіммен беріледі.
21. Электр қондырғыларын жеке тексеруге құқығы жоқ жұмыскерлер электр қондырғысы орналасқан үй-жайға осы Қағидалардың 20-тармағында көрсетілген жұмыскерлердің ілесуімен жіберіледі.
Электр қондырғыларында жұмыс істеуге жіберілген жұмыскердің қауіпсіздігін бақылауды ілесіп жүретін жұмыскер жүзеге асырады.
22. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларын тексеру кезінде осы Қағидалардың 10-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілген қашықтықтардан кем аралықта ток өткізгіш бөліктерге жақындауға кедергі болатын қоршаулармен және бөгеулермен жабдықталмаған үй-жайларға, камераларға кіруге рұқсат берілмейді. Қоршаулар мен тосқауылдардың арғы жағына өтуге рұқсат берілмейді. Кернеуі 1000 В дейінгі қалқандар мен құрастырмалардың, басқару пульті мен басқа да құрылғылардың есіктерін ашуға рұқсат етіледі.
23. Кернеуі 3-35 кВ электр қондырғыларында жермен тұйықталу орын алған жағдайда, ЖТҚ-да кемінде 4 метр және әуе желілері мен АТҚ-да кемінде 8 метр қашықтықта тұйықталуды жою және кернеуге түсіп қалған адамдарды босату мақсатында тек жедел ток ауыстыру үшін баруға ғана рұқсат етіледі.
24. Қол жетегі бар кернеуі 1000 В жоғары айырғыштармен, бөлектегіштермен және ажыратқыштармен жасалатын операциялар диэлектрлі қолғаптармен орындалады.
25. Сақтандырғышты алу және орнату жұмыстары кернеу алынған кезде орындалады.
Схемасында кернеуді алуға мүмкіндік беретін коммутациялық аппараттары жоқ қосылымдардағы сақтандырғыштарды кернеу келіп тұрғанда, бірақ жүктемесіз алуға және орнатуға рұқсат етіледі.
Жүктелген кернеу беріліп тұрғанда, екінші тізбектердегі сақтандырғыштарды, кернеу трансформаторларының сақтандырғыштарын және тығын түріндегі сақтандырғыштарды ауыстыруға рұқсат етіледі.
26. Кернеу беріліп тұрған сақтандырғыштарды алу және орнату үшін қолданады:
1) кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында – диэлектр қолғаптарды және бет пен көзді қорғау құралдарын қолданумен оқшаулағыш тістеуіктермен (штангамен);
2) кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында – диэлектр қолғаптармен және бет пен көзді қорғау құралдарымен немесе оқшаулағыш тістеуіктермен.
27. Электр қондырғылары орнатылған үй-жайлардың, камералардың, қалқандар мен құрастырмалардың есіктері бекітетін құрылғылармен жабдықталады. Камераларда, қалқандар мен құрастырмаларда жұмыс жүргізу кезінде соңғысы бекітілмейді.
28. Электр қондырғыларының кілттері жедел персоналдың есебінде болады. Жергілікті жедел персоналы жоқ электр қондырғыларында кілттер әкімшілік-техникалық персоналдың есебінде болады.
Кілттер нөмірленеді және бекітілетін жәшікте сақталады. Кілттердің бір жинағы қосалқы болады. Кілттер қолхатпен:
1) жеке тексеру құқығы бар жұмыскерлерге – барлық үй-жайлардың кілттері;
2) рұқсат етілген жағдайда: басшыға және жұмыс жүргізушіге (бақылаушыға) – жұмыс жүргізілуге тиісті үй-жайлардың кілттері беріледі.
Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларындағы камералардың кілттері жедел персоналдың арасынан рұқсат берілген жұмыскерге ғана беріледі.
Басшылар, жұмыс жүргізушілер (бақылаушылар) күн сайын жұмыс аяқталған соң, электр қондырғыларын тексеру кезінде – тексеру аяқталғаннан кейін кілттерді қайтаруы тиіс.
Жергілікті жедел персоналы жоқ электр қондырғыларында кілттер, тексеруден кейінгі жұмыс күнінен кешіктірілмей немесе жұмыс толық аяқталған соң қайтарылады.
Кілттерді беру және қайтару еркін түрде арнайы журналда немесе жедел жұмыс журналында есепке алынады.
29. Жазатайым оқиғалар кезінде, электр тогы әсерінен зардап шеккен адамды босату үшін кернеу дереу алдын ала рұқсатсыз алынады.

3. Тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану кезінде
қауіпсіздік техникасын ұйымдастыру бойынша жалпы талаптар

30. Қолданыстағы электр қондырғыларындағы жұмыстар осы Қағидалардың 2-қосымшасында келтірілген нысаны мен оны толтыру нұсқауы көрсетілген наряд бойынша және осы Қағидаларда көзделген жағдайларда өкім бойынша жүргізіледі.
31. Тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану кезінде қауіпсіздік техникасын ұйымдастыру болып мыналар табылады:
1) жұмыс жүргізуге наряд немесе өкім беру;
2) олардың тізбесіне сәйкес ағымдағы пайдалану тәртібімен орындалатын жұмыстарды ұйымдастыру;
3) жұмыс орнына кіруге рұқсат беру;
4) жұмыс орнына жіберу;
5) жұмысты орындау кезіндегі бақылау;
6) басқа жұмыс орнына ауыстыру;
7) жұмыстағы үзілістерді, жұмыстың аяқталуын ресімдеу.
32. Мыналар жұмыстардың қауіпсіз жүргізілуіне жауапты болып табылады:
1) ағымдағы пайдалану тәртібімен орындалатын жұмыстардың тізбесін бекітетін, наряд, өкім беретін тұлға;
2) жұмыстарға жауапты басшы;
3) жұмыс орнына жіберуге рұқсат беруші тұлға;
4) жұмыс орнына жіберуші;
5) жұмыс жүргізуші;
6) бақылаушы;
7) бригада мүшесі.
33. Наряд, өкім беруші жұмыс орындарын дайындау шараларын қабылдайды және нарядта көрсетілген қауіпсіздік шараларының жеткіліктілігіне, дұрыстығына, бригаданың сапалық және сандық құрамына және жауапты тұлғаларды тағайындауға, сондай-ақ нарядта көрсетілген қызметкерлердің электр қауіпсіздігі бойынша топтар орындайтын жұмыстарға сәйкестігіне жауап береді.
34. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында наряд, өкім беру құқығы әкімшілік-техникалық персонал арасынан электр қауіпсіздігі бойынша V топқа, ал кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында электр қауіпсіздігі бойынша IV топқа жататын жұмыскерлерге беріледі.
Наряд беру құқығы бар қызметкерлер болмаған жағдайда, апаттарды болдырмау немесе олардың зардаптарын жою жұмыстары кезінде аталған электр қондырғысының жедел персоналы арасынан IV топқа жататын жұмыскерлердің наряд пен өкім беруіне рұқсат етіледі. Жедел персоналға наряд беру құқығын беру ұйым басшысының жазбаша нұсқауымен ресімделеді.
35. Жауапты басшы төмендегі жұмыстардың орындалуы кезінде тағайындалады:
1) механизмдер мен жүк көтергіш машиналар пайдаланылғанда;
2) осы Қағидалардың 42-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, электр жабдығын ажырату кезінде;
3) электр жалғауларының схемасы күрделі электр қондырғыларында;
4) электр қозғалтқыштары және ТҚ-ның қосылымдарында;
5) тума кернеуде;
6) ӘЖ, КЖ, кәбілдік байланыс желісі (одан әрі – КБЖ), оның ішінде жұмыс кернеуіндегі ӘЖ;
7) адамды жерден оқшаулау арқылы ток өткізгіш бөліктерден кернеуді алмастан;
8) электр жабдықтарын сынау бойынша, оның ішінде электр қондырғыларынан тыс жерде (жұмыс істемейтін электр қондырғыларында, қоймаларда, кәсіпорын аумағында, далада);
9) жерасты коммуникациялары орналасқан аймақтарда, көліктің қарқынды жүру аймақтарында;
10) диспетчерлік және технологиялық басқару құралдары жабдығында (діңгектік өту құрылғысы, КБЖ сынау, қызмет көрсетпейтін күшейткіш пункт аппаратурасымен (бұдан әрі – ҚККП) жұмыс істеу кезінде, қосылым сүзгілерінде байланыс конденсаторының жерге тұйықтау пышағын қоспай жұмыс істеген кезде).
Басқа жұмыстар кезінде жауапты басшыны тағайындау қажеттілігін наряд беруші анықтайды.
Жұмыстардың жауапты басшысы кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларындағы жұмыс кезінде тағайындалады.
Жұмыстарға жауапты басшы нарядта көрсетілген барлық қауіпсіздік шараларының орындалуына және олардың жеткіліктілігіне, қабылданған қосымша қауіпсіздік шараларына, бригаданың мақсатты нұсқаулықтарының оның ішінде жұмысқа рұқсат беруші мен жұмыс жүргізушімен орындалатын нұсқаулардың толықтығы мен сапасына, электр қауіпсіздігі және басқа да өндірістік факторлардан жұмыс жасаушылардың қауіпсіздігіне жауапты болады. Жауапты басшылар мынадай:
кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында электр қауіпсіздігі бойынша V тобы бар;
кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында электр қауіпсіздігі бойынша IV тобы бар мамандарды тағайындайды.
36. Жұмыс орнына жіберуге рұқсат беруші кезекшіге және жедел жөндеу персоналына ажырату мен жерге тұйықтау көлемі бойынша тапсырманың дұрыс берілуіне, сол персоналға ажырату мен жерге тұйықтау бойынша алдын ала орындалған операциялардың көлемі туралы хабарланған мәліметтердің дұрыстығына, жұмысқа жіберілген бригадалардың жұмыс орны мен уақытын үйлестіруге, сонымен қатар, аталған электр қондырғысында жұмыс істеуге жіберілген барлық бригадалар жұмысты толық аяқтаған соң электр қондырғысының іске қосылуына жауап береді.
Жұмыс орнына жіберуге рұқсат беруді электр қондырғысын жедел басқарушы кезекші персонал жүзеге асырады.
37. Жұмысқа рұқсат беруші:
1) нарядта, өкімде көрсетілген жұмыс орнын әзірлеу бойынша техникалық іс-шаралардың дұрыс және дәл орындалуына, техникалық
іс-шаралардың жұмыстың сипаты мен орнына сәйкестігіне;
2) жұмысқа дұрыс рұқсат берілуіне;
3) бригада мүшелеріне өткізілген нұсқаулықтың толықтығы мен сапасына жауапты болады.
Жұмысқа рұқсат беруші жедел персонал арасынан тағайындалады. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында жұмысқа жіберуші электр қауіпсіздігі бойынша IV топқа, ал кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларда - III топқа ие болуы керек.
38. Жұмыс жүргізуші:
1) жұмыс орнының наряд нұсқауларына сәйкестігіне, жұмыстардың орындалу шарттары бойынша қажетті қауіпсіздік шараларын қамтамасыз етуге;
2) бригада мүшелерімен өткізілген нұсқаулардың айқындығы мен толықтығына;
3) қорғаныс құралдарының, құрал-саймандардың, мүлік пен құрылғылардың болуына, жарамдылығына және дұрыс қолданылуына;
4) жұмыс орнында қоршаулардың, плакаттардың, жетектерді жабатын құрылғылардың сақталуына;
5) жұмыстардың қауіпсіз жүргізілуіне, өзінің және бригада мүшелерінің осы Қағидаларды сақтауына;
6) бригада мүшелеріне тұрақты түрде бақылауды жүзеге асыруға жауап береді.
Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында наряд бойынша орындалатын жұмыстарды жүргізуші электр қауіпсіздігі бойынша IV топқа, ал кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында – ІІІ топты болуы тиіс.
Зиянды газдар пайда болуы мүмкін жерасты құрылыстарындағы жұмыстар үшін, кернеулі және кернеуі 1000 В дейінгі ӘЖ сымдарды тарту, ауыстыру бойынша, тіректерге ілінген кернеуі 1000 В жоғары ӘЖ жұмыстар үшін жұмыс жүргізушінің электр қауіпсіздігі бойынша тобы IV болуы тиіс.
Өкім бойынша орындалатын жұмыс жүргізушінің осы Қағидалардың 193-тармағында көрсетілген жұмыстардан басқа кернеуі 1000 В дейінгі және одан жоғары электр қондырғыларында жұмыстарды орындау үшін электр қауіпсіздігі бойынша III тобы болуы жеткілікті.
39. Бақылаушы электр қондырғыларында өз бетінше жұмыс істеуге құқығы жоқ жұмыскерлер бригадасын қадағалауды жүзеге асырады.
Бақылаушы:
1) әзірленген жұмыс орнының нарядта қарастырылған нұсқауларға сәйкестігіне;
2) жұмыс орнында орнатылған жерге тұйықтау құрылғыларының, қоршаулардың, қауіпсіздік плакаттары мен белгілерінің, жетектерді жабатын құрылғылардың болуына және сақталуына;
3) бригада мүшелерінің электр қондырғысының электр тогынан зақымдануына қатысты және басқа да өндірістік факторлардан қауіпсіз болуына жауапты болады.
Құрамына кіретін бригаданы басқаратын және жұмыс орнында үнемі болатын жұмыскер жұмыс технологиясына байланысты қауіпсіздікке жауапты болып саналады. Оның аты-жөні нарядтың «Жекелеген нұсқаулар» деген жолында көрсетіледі.
40. Бригаданың әрбір мүшесі:
1) Осы Қағидалар талаптарының, жұмысқа рұқсат берілген кезде және жұмыс кезінде алынған нұсқама өкімдердің орындалуына;
2) тиісті ұйымдардың еңбекті қорғау жөніндегі нұсқауларды орындауына;
3) жеке қорғаныс құралдарының, құрал-саймандар мен арнайы киімнің болуына, олардың жарамдылығына және дұрыс қолданылуына жауапты.
41. Жұмыскерлерге мына құқықтар:
1) наряд, өкім беруші;
2) рұқсат беруші;
3) жұмысқа жауапты басшы;
4) жұмыс жүргізушісі (бақылаушысы), сондай-ақ жеке тексеру құқығын беру ұйым басшысының жазбаша нұсқауымен ресімделеді.
42. Жұмысты қауіпсіз жүргізуге жауапты тұлғалардың міндеттерін қоса атқару шектелмейді және жұмыс жүргізуші мен рұқсат берушінің міндеттерін қоса атқарудан басқа наряд берушімен анықталады, өйткені төмендегі жағдайлардан басқа рұқсат берілмейді:
1) жедел жөндеу жұмыскерлері ішінен жұмыс жүргізуші – жұмысқа рұқсат беруші;
2) ӘЖ-дегі жөндеу персоналының ішінен жұмыс жүргізуші – жұмыс орнын әзірлеу үшін кернеудің жоқтығын тексеру және жұмыс орнында тасымалды жерге тұйықтау құрылғысын орнату талап етіледі.
43. Жұмыс жүргізуші мен жұмысқа рұқсат берушінің міндеттерін қатар орындаған кезде, оларға жұмысты қауіпсіз жүргізуге жауапты басқа адамдардың міндеттерін қоса орындауға рұқсат берілмейді.
44. Жұмысты өз бетінше орындауға, сондай-ақ нарядпен немесе өкіммен белгіленген жұмыс орындарын және тапсырыс көлемін кеңейтуге рұқсат берілмейді.
45. Басқа наряд жұмыс істеп жатқан аймақта кез келген жұмысты орындау жұмысқа бұрын жіберілген бригаданың жұмыс басшысымен немесе жұмыс жүргізушімен (егер басшы тағайындалмаса) келісіледі.
47. Келісім келесі бригадаларға рұқсат берерден бұрын нарядтардың жиегінде өзара ресімдей отырып, осы Қағидаларға 2-қосымшаның 2-кестесінің жанындағы «Келісілді» деген жазумен және келісуші адамның қолымен жүргізіледі.

4. Наряд бойынша жұмыстар

Наряд бойынша жұмыстарды ұйымдастыру

48. Наряд екі данада жазылады, оның бірі жауапты жұмыс басшысына (жүргізушісіне) арналады, екіншісі – жұмысқа рұқсат берушіге немесе егер аталған учаскеде кезекші персонал болмаса наряд берген жергілікті кезекші персоналға арналады.
49. Жұмыс жүргізу нарядтарын телефон, радио арқылы беруге рұқсат етіледі. Бұл ретте наряд үш данада: наряд берушіге, жауапты жұмыс басшысына (жүргізушіге), рұқсат берушіге жазылады.
Бұл жағдайда наряд беруші бір данасын жазады, ал мәтінді телефон немесе радиограмма түрінде қабылдаушы тұлға нарядтың екі данасын толтырады және кері тексеруден кейін наряд берушінің қолы қойылатын жерге оның тегін, аты-жөнін көрсетіп, жазудың дұрыстығын растап, өз қолын қояды.
Жұмыс басшысының (жүргізушінің) және жұмысқа рұқсат берушінің міндеттерін қатар атқарған жағдайда, наряд екі данада жазылады.
50. Қолданыстағы электр қондырғыларында наряд бойынша төмендегі санаттағы жұмыстар орындалады:
1) 1000 В жоғары электр қондырғыларындағы кернеуді (тума және тума кернеусіз); ТҚ-ның жинақтаушы шиналарында және 1000 В дейінгі тарату қалқандарында, сонымен қатар, олардың жинақтаушы шиналарға кернеу берілетін қосылымдарындағы кернеуді алу арқылы;
2) 30-тараудың 30.2-бөліміне сәйкес электр өлшеуіш тістеуіктермен және штангалармен орындалатын жұмыстарды қоспағанда, электр қорғаныс құралдарын қолдана отырып кернеуді түсірмей, сонымен қатар, ағымдағы пайдалану тәртібімен кезекші және жедел жөндеу персоналы орындайтын жұмыстар. Электр қорғаныс құралдарын қолданып, кернеуді түсірмей, ағымдағы пайдалану тәртібімен кезекші және жедел жөндеу персоналы орындайтын жұмыстардың тізбесі жергілікті жағдайға негізделіп әзірленеді және кәсіпорынның техникалық басшысы бекітеді;
3) ток өткізуші бөліктер әлеуетінде кернеуді түсірмей орындайтын жұмыстар.
Сонымен қатар, наряд бойынша кернеуді түсіруді қажет етпейтін, осы Қағидалардың тиісті бөлімдерінде көрсетілген жекелеген жұмыстар орындалады.
51. Электр қондырғыларында орындалатын жұмыстарға берілген өтінімде жұмыс санаты көрсетіледі. Жұмыс орындарын әзірлеу бойынша нақты шаралар тізбесі өтінімде келтірілмейді.
52. Нарядты осы Қағидалардың 55-57-тармақтарында айтылған жағдайларды қоспағанда, бір қосылымның бір немесе бірнеше жұмыс орнына беруге рұқсат етіледі.
Бір жауапты жұмыс басшысына, рұқсат берушіге, жұмыс өндірушіге (бақылаушыға) кезекті рұқсат беру және сол бойынша жұмыс істеуге берілетін нарядтар санын, нарядтың қолданылу мерзімін наряд беруші анықтайды. Нарядты ұзартуға рұқсат берілмейді.
53. Толық аяқталған жұмыстар бойынша нарядтар электр станциялары мен ҚС-да қызмет көрсетуші персоналмен жасалған жұмыстар кезінде наряд берушіде немесе ҚС-да қызмет көрсетуші персоналынсыз және ӘЖ-де жедел шығу бригадасының диспетчерінде 30 тәулік бойы сақталады.
Егер наряд бойынша жұмыстарды орындау кезінде авария немесе жазатайым оқиға орын алған болса, мұндай нарядтар тексеру материалдарымен бірге ұйымның мұрағатында сақталады.
54. Нарядтар және өкімдер бойынша жұмыстардың тәртібі мен есепке алу осы Қағидаларға 3-қосымшада келтірілген.

Бір наряд бойынша бірнеше жұмыс орындарында, қосылымдарда,
қосалқы станцияларда жүргізілетін жұмыстар

55. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында барлық ток өткізуші бөліктерден, оның ішінде электр жеткізудің ӘЖ мен КЖ шықпаларынан кернеу алынды және көрші электр қондырғыларына (1000 В дейінгі құрастырмалар мен қалқандарда кернеуді қалдыруға болады) кіру мүмкін емес кезде, барлық қосылымдарда бір уақытта жұмыс істеу үшін бір наряд беруге рұқсат етіледі. Бұл ретте жұмыстың орындалуына жауапты адам тағайындау қажет емес.
Кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында барлық ток өткізуші бөліктерден кернеу толық алған кезде, ТҚ-ның жинақты шиналарында, тарату қалқандарында, құрастырмаларда, сонымен қатар бұл құрылғылардың барлық қосылымдарында бір мезгілде жұмыс орындауға бір-бірден наряд беруге рұқсат етіледі.
56. Шиналары дара жүйелі және секцияларының саны әрқилы 6-110 ТҚ секциясын түгелдей жөндеуге шығарған кезде, шиналарда және осы секцияның барлық қосылымдарында жұмыс істеу үшін бір наряд беруге рұқсат етіледі. Осы секция шегінде бригадаларды әртүрлі жұмыс орындарына бөліп орналастыруға рұқсат етіледі.
57. Агрегаттарды (илемдік орны, электр пеші) және жекелеген технологиялық құрылғыларды (ұсақтау жүйелері, тасымалдаушылар) жөндеуге шығарған кезде, осы агрегаттардың (құрылғылардың) электр қозғалтқыштарын қоректендіретін ТҚ-ның барлық қосылымдарында жұмыс орындауға бір наряд беруге рұқсат етіледі.
Бір наряд беруге бір кернеудің электр қозғалтқыштарындағы және бір ТҚ-ның қосылымдарындағы жұмыс үшін ғана рұқсат беріледі.
58. Бір электр қондырғысы қосылымдарының әртүрлі жұмыс орындарында бір мезгілде немесе кезекпен жұмыс орындау үшін бір наряд беруге төмендегі жағдайларда рұқсат етіледі:
1) күштік және бақылау кәбілдерін салу және қайта салу, электр қондырғыларын сынақтан өткізу, қорғаныс, өлшеу, бұғаттау, автоматика, телемеханика, байланыс құрылғыларын тексеру кезінде;
2) бір қосылымның коммутация аппараттарын жөндеу кезінде, оның ішінде, олардың жетектері басқа үй-жайда орналасқан жағдайда;
3) үңгіжолда, коллекторда, құдықта, орда, қазаншұңқырда жеке кәбілді жөндеу кезінде;
4) екі қазаншұңқырда немесе ТҚ және жұмыс орындарының орналасуы жұмыс жүргізушіге бригаданы бақылауға мүмкіндік беретін қатар орналасқан қазаншұңқырда кәбілдерді (екіден артық емес) жөндеу кезінде. Бұл ретте бригада мүшелерін әртүрлі жұмыс орындарына бөлек-бөлек орналастыруға рұқсат етіледі. Бір жұмыс орнынан басқа орынға ауыстыруды нарядта ресімдеу қажет емес.
59. Бір типті жұмыстарды бірнеше қосалқы станцияларда немесе бір қосалқы станцияның бірнеше қосылымдарында кезекпен жүргізу үшін бір наряд беруге рұқсат етіледі. Мұндай жұмыстарға:
1) оқшаулағыштарды тазарту; қысқыштарды қыса түсу;
2) сынамаларды алу және майды толтырып құю;
3) трансформатор орамаларын ауыстырып қосу, реле қорғанысы, автоматика құрылғыларын, өлшеу құралдарын тексеру;
4) өзге энергия көзінен жоғары кернеумен сынау;
5) оқшаулағыштарды өлшегіш штангамен тексеру; КЖ-нің бүлінген жерлерін іздеп табу. Мұндай нарядтың қолданылу мерзімі – 1 тәулік.
Әр қосалқы станцияға және әр қосылымға рұқсат беру осы Қағидаларға 2-қосымшада көрсетілген нарядтың тиісті бағанында ресімделеді.
Әр қосалқы станцияны жұмысқа қосуға онда наряд бойынша жұмыс толық аяқталғаннан кейін ғана рұқсат беріледі.
60. Осы Қағидалардың 55, 56, 58-тармақтары бойынша жұмыс жүргізу кезінде, барлық жұмыс орындары наряд бойынша жұмыс орындауға рұқсат беруге дайын болуға тиіс. Наряд бойынша орындалып жатқан жұмыс толық аяқталғанға дейін, электр қозғалтқыштарын сынап көруге рұқсат берілмейді.
61. Бригада мүшелерін әртүрлі жұмыс орындарына бөліп орналастырған жағдайда, электр қондырғыларын жіберуге III топты жұмыс жүргізушіден бөлек болуына рұқсат етіледі.
Жұмыс жүргізушіден бөлек болуға тура келетін бригада мүшелерін жұмысты жүргізуші жұмыс орындарына ертіп келуге және жұмысты орындау кезінде сақталуы қажет еңбек қауіпсіздігі шаралары туралы нұсқау береді.

ӘЖ, КЖ мен диспетчерлік және технологиялық басқару
құралдары учаскелеріндегі тарату құрылғыларында
наряд бойынша орындалатын жұмыстар

62. ТҚ аумағында орналасқан ӘЖ учаскелеріндегі жұмыс ӘЖ-де қызмет көрсететін жедел жұмыс персоналы беретін нарядтар бойынша жүргізіледі. Шеткі тіректе жұмыс істеу кезінде жергілікті персонал жедел бригадаға нұсқау береді, оны сол тірекке алып келеді. Жергілікті жедел персоналы жоқ электр қондырғыларында желі бригадасының жұмыс жүргізушісіне ТҚ-ның кілтін алуға және тірекке өз бетінше баруға рұқсат беріледі.
АТҚ порталдарында, ЖТҚ ғимаратында, сыртта орналасқан жиынтық тарату құрылғысының (бұдан әрі - СоЖТҚ) шатырындағы жұмыс кезінде, нарядтағы тиісті ресімдерді орындай отырып, желі бригадасына рұқсат беруді жедел персонал арасынан ТҚ-да қызмет ететін адам орындайды.
Желі бригадасымен жұмыс жүргізуші ТҚ-нан өз бетімен шығуға, ал бригаданың жекелеген мүшелері осы Қағидалардың 111-тармағында көзделген тәртіппен шығуға рұқсат етіледі.
63. ТҚ орналасқан КЖ шеткі муфталары мен бітеулеріндегі жұмыстар ТҚ қызмет ететін персонал беретін нарядтар бойынша орындалады. ТҚ мен КЖ әртүрлі ұйымдарға тиісті болған жағдайда, онда мұндай жұмыстар осы Қағидаларда жазылған талаптарға сәйкес жүргізіледі.
Барлық жағдайларда КЖ жұмыстарға рұқсаттаманы ТҚ қызмет ететін персонал жүзеге асырады.
ТҚ аумағынан және кәбіл құрылыстарында өтетін КЖ жұмыстар КЖ қызмет ететін жұмыскер беретін нарядтар бойынша орындалады. Рұқсаттаманы КЖ-де қызмет ететін персонал ТҚ қызмет ететін жедел персоналдың рұқсатын алғаннан кейін жүзеге асырады.
64. ТҚ орналасқан байланыс құрылғыларындағы жұмыстар диспетчерлік және технологиялық басқару құралдары персоналы беретін нарядтар бойынша жүргізіледі. Мұндай нарядтарды ТҚ қызмет ететін персоналдың беруіне рұқсат етіледі. Байланыс конденсаторындағы және жоғары жиілікті бөгегіштердегі жұмыстар мұндай нарядтарға кірмейді, ондай жұмыстар ТҚ қызмет ететін персонал рәсімдеген нарядтар бойынша ғана жүргізіледі.
Жұмыс орындарын әзірлеуді және диспетчерлік және технологиялық басқару құралдары құрылғыларындағы жұмыстарға рұқсат беруді ТҚ қызмет ететін персонал орындайды.

Көп тізбекті, қиылыстардағы,
ӘЖ-нің әртүрлі учаскелерінде наряд бойынша
орындалатын жұмыстар

65. Әрбір ӘЖ, көп тізбекті ӘЖ және әрбір тізбекке жеке наряд беріледі. Бірнеше ӘЖ (тізбектерге) бір наряд беруге төмендегідей жағдайларда рұқсат етіледі:
1) барлық тізбектерден кернеу түсірілген жұмыстарды немесе кернеудегі көп тізбекті әуе желісінің бір тізбегінен де кернеу түсірілмей жұмыстарды орындау кезінде;
2) ӘЖ олардың қиылысқан желілеріндегі жұмыстар кезінде;
3) кернеуі 1000 В дейінгі әуе желілеріндегі кезекпен орындалатын жұмыстар кезінде, егер олардан қоректенетін трансформатор пункті немесе жиынтықты трансформатор пункттері ажыратылған болса;
4) бірнеше әуе желілерінің ток өткізбейтін бөліктеріндегі ажыратуды қажет етпейтін бір типті жұмыстар кезінде.
66. Нарядта жөнделуші ӘЖ тума кернеуде тұрған-тұрмағаны, жөнделіп жатқан желіні қиып өтетін қандай ӘЖ ажырату және жерге тұйықтау (осы Қағидалардың 15-тарауына сәйкес жерге тұйықтау қондырғысы арқылы) талап етілетіні көрсетіледі. Осындай жөнделіп жатқан немесе жақын жерден өтетін ӘЖ қатысты, жұмысқа рұқсат бергенге дейін орындалатын осындай нұсқау нарядқа енгізіледі. Жұмыс толық аяқталғанға дейін, олардан жерге тұйықтау құрылғысын алуға рұқсат берілмейді.
67. ӘЖ басқа ұйымдарға тиісті болған жағдайда, оларды ажыратуды ӘЖ иесінің жауапты өкілі растайды.
68. Фазалық жөндеу кезінде ғана алмастырудың (транспозиция) бір адым учаскесіне жұмыстар үшін наряд беруге рұқсат етіледі.
Ажыратылған ӘЖ, ұзындығы 2 км аспайтын учаскеде (ұзындығы үлкен қарнақты (анкерлі) аралық шегіндегі сымдарды (арқансымдарды) монтаждау және бөлшектеу жұмыстарын қоспағанда), бригаданы бөлек-бөлек орналастыруға рұқсат етіледі. Бұл жағдайда бір бригаданың жұмыс учаскесінің ұзындығын наряд беруші анықтайды.
Кернеудегі берілген ток өткізуші бөліктерде орындалатын жұмыстар кезінде, бригада бір тіректе (бір аралық өтпелі жерде) немесе екі жалғас тіректе болуға тиіс.
69. Бір наряд бойынша әр басқа учаскелерде, ӘЖ тіректерде бригаданы бір жұмыс орнынан басқа жерге ауыстыру нарядта ресімделеді.

5. Жұмысты өкім бойынша ұйымдастыру

70. Өкім бойынша жұмыстар 1000 В кернеу астындағы ток өткізуші бөліктерден алыста орындалады. Жұмыстар, сондай-ақ, 1000 В дейінгі электр қондырғыларында (осы Қағидалардың 50-тармағында көрсетілген жұмыстардан басқа) немесе жұмыс істемей тұрған электр қондырғыларында орындалады.
Өкім бір реттік болады, оны қолдану мерзімі жұмысты орындаушылардың жұмыс күнінің ұзақтығымен анықталады. Жұмысты жалғастыру қажет болған жағдайда, жұмыс жағдайы немесе бригада құрамы өзгерген кезде жаңа өкім қайтадан беріледі.
Жұмыс күні ішінде жұмыста үзілістер болса, жұмысқа қайтадан баруға рұқсатты жұмыс жүргізуші жүзеге асырады.
71. Жергілікті жедел персоналы жоқ электр қондырғыларында, жұмыс орнына баруға рұқсат беру талап етілмейтін жағдайларда, өкім тікелей жұмысты орындаушыға беріледі.
72. Жұмыстар өкім беруші қызметкердің ұйғаруымен, наряд бойынша орындалуы өкімде көзделген жұмысты жүргізуге рұқсат етіледі.
73. Жұмысқа өкім бойынша рұқсат беру «Нарядтар мен өкімдер бойынша жұмыстарды есепке алу журналында» осы Қағидалардың 3-қосымшасына сәйкес ресімделеді.
74. Өкім бойынша жұмыс істеу кезінде, олардың кернеуде болуына немесе болмауына қарамастан жетектердегі және коммутациялық аппараттардың агрегаттық шкафтарындағы жұмыстарды қоса алғанда, электр қауіпсіздігі бойынша IV топтағы жұмыс жүргізушіге жеке өзі екінші реттік тізбектерді, өлшеу құралдарын, релелік, қорғаныс, автоматика, телемеханика және байланыс құрылғыларын монтаждау, жөндеу және пайдалану жұмыстарын орындауға, егер бұл тізбектер мен құрылғылар 1000 В жоғары ток өткізгіш бөліктері жоқ немесе толық қоршалған үй-жайда немесе қоршау талап етілмейтін биіктікте орналасқан жағдайда рұқсат етіледі.
75. Жедел персонал арасынан жұмысты орындаушы аға жұмыскер немесе кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында жұмыс істеушілерге бақылауды жүзеге асырушының электр қауіпсіздігі бойынша IV топта болуы, ал кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында жұмыс істейтіндер III топта болулары керек. Кернеуі 1000 В дейінгі және одан жоғары электр қондырғыларында жұмыс істейтін бригада мүшелерінің III тобы бар.
Жұмыстың алдында өкім беруші айқындаған жұмыс орнын дайындау бойынша барлық техникалық іс-шаралар орындалады.
76. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында өкім бойынша төмендегі жұмыстарды:
1) кәбілі ажыратылған және ұштары қысқа тұйықталған және жерге қосылған электр қозғалтқышта;
2) шықпаларынан шиналар мен кәбілдер ажыратылған генераторда;
3) ЖТҚ-ның тартып шығару арбаларының бөліктерінің перделі құлыппен жабылған итермелі арбаларды ТҚ-да орындауға рұқсат етіледі.
77. Өкім бойынша кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында, ТҚ-ның жинақтаушы шиналарындағы және жинақтаушы шиналарға кернеу берілуі мүмкін қосылымдардағы жұмыстардан басқа, ӘЖ жүк көтергіш механизмдерді пайдаланып, оның ішінде, осы Қағидалардың 431, 432-тармақтарында қарастырылған шарттар бойынша, сыртқы жарық жүйелерінде қызмет көрсету жұмыстарын орындауға рұқсат етіледі.
78. Үй-жайда орналасқан, кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында, электр тогының адамды жарақаттауы мүмкін аса қауіпті жағдайлардан басқа электр қауіпсіздігі бойынша III тобы және жұмыс жүргізуші болу құқығы бар жұмыскерге жеке жұмыс істеуге рұқсат етіледі.
79. Оларға кернеу келіп тұрғанына немесе келіп тұрмағанына қарамастан жетектегі және коммутация аппараттарының агрегатты шкафтарындағы жұмыстарды қоса алғанда екінші реттік тізбектерді, релелік қорғаныс, электроавтоматика, телемеханика, байланыс құрылғыларын құрастырып жинау, жөндеу және пайдалану кезінде, жұмыс жүргізушіге жедел персоналдың рұқсатымен жоғарыда көрсетілген құрылғыларды ажыратуға және қосуға, сондай-ақ, қорғаныс және электр автоматика құрылғыларының ажыратқыштарын ажыратып және қосып сынап көруге рұқсат етіледі.
80. Кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында электр қауіпсіздігі III топтағы жұмыскерге өкім жарлық бойынша төмендегі жұмыстарды:
1) АТҚ аумағын абаттандыру, шөбін шабу, жолдар мен өтпе жолдарды қардан тазалау;
2) ТҚ камераларынан тыс 2,5 м аспайтын биіктікте орналасқан сымды радио және телефон байланысы жарық беру өткізгіш құрылғылары мен арматураларын жөндеу және қызмет көрсету;
3) жабдықтардың қаптамаларындағы және ТҚ камераларынан тыс қоршаулардағы жазуларды жаңарту;
4) ауа тазартатын сүзгілерді тексеру және олардағы сорбенттерді ауыстыру;
5) трансформаторлардың, генераторлардың және істен шыққан басқа жабдықтардың кебуін бақылау;
6) май тазартқыш және басқа да көмекші аппаратураларда майды тазарту және кептіру кезінде қызмет көрсету;
7) электр қозғалтқыштарда және желдеткіштер мен трансформаторлар мен компрессорлардың май сорғыларының механикалық бөлшектеріндегі жұмыстарды;
8) осы Қағидаларда қарастырылған басқа да жұмыстарды жүргізуге рұқсат етіледі.
81. Кернеуі 1000 В дейінгі және одан жоғары ток өткізгіш бөліктері қоршалған ЖТҚ-ның және электр жабдығы бар үй-жайлардың дәліздерін жеке жинастыру жұмыстарын өкім бойынша электр қауіпсіздігі бойынша II топтағы жұмыскердің орындауына болады. АТҚ-дағы жинастыру жұмыстарын электр қауіпсіздігі бойынша IІI топтағы бір жұмыскердің орындауына рұқсат етіледі.
Кернеуі 1000 В дейінгі тарату қалқандары бөлек орнатылған үй-жайларда жинастыру жұмысын электр қауіпсіздігі бойынша I топтағы жұмыскердің орындауына рұқсат етіледі.
82. Өкім бойынша ӘЖ кернеу түсіруді қажет етпейтін ток өткізбейтін бөліктерде жұмыстарды орындауға болады, оның ішінде:
1) жер деңгейінен жұмыс істеушінің аяғына дейін есептеумен 3 м дейін биіктікте;
2) тіректің конструкциялық бөлшектерін бөлшектемей;
3) тіректің тіреуіштерін 0,5 м дейінгі тереңдіктен қазып алуға;
4) кесіліп жатқан ағаштардың сымдарға құлауын болдырмайтын шаралар қолдануды талап етпейтін немесе бұтақтар мен қураған ағаштарды шабу адамдардың, құрылғылар мен механизмдердің сымдарға дейін қауіпті жақындыққа келуіне, бұтақтар мен қураған ағаштардың құлап кету мүмкіндігіне байланысы жоқ ӘЖ тазалау жұмыстарын орындауға болады.
83. Электр қауіпсіздігі бойынша II топтағы жұмыскерге өкім бойынша төмендегі жұмыстарды орындауға рұқсат етіледі:
1) тәуліктің жарық мезгілінде, қолайлы ауа райы жағдайында ӘЖ тексеру, оның ішінде, тіректердің жай-күйіне баға беру, тіректердің ағаштан істелген бөліктерінің шіріген-шірімегенін тексеру;
2) тіректердегі тұрақты белгілерді қалпына келтіру;
3) габариттерді бұрыш өлшегіш құралдармен өлшеу;
4) тіректердің айналасындағы алаңды өртке қарсы мақсатпен тазарту;
5) тіректердегі құрсауларды сырлау;
6) шамдарды ауыстыру мен 2,5 м аспайтын биіктікте ТҚ-дан тыс орналасқан шамшырақтарды тазарту;
7) ток өткізгіш бөліктері қоршалған, кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларындағы, сондай-ақ үй-жайларды, басқару және релелік қалқандарды үй-жайларын жинастыру.
84. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында өкім бойынша жедел және жедел-жөндеу персоналы өзі немесе оның бақылауымен жөндеу жұмыскері, жұмыс орнын әзірлеу уақытын есепке алмай, ұзақтығы 1 сағаттан аспайтын шұғыл жұмыстарды жүргізеді.
Орындалуына 1 сағаттан артық уақыт немесе бақылауды жүзеге асырушы жұмыскерді қоса алғанда, үштен артық жұмыскер қажет ететін шұғыл жұмыстар наряд бойынша жүргізіледі.
Шұғыл жұмыстарға мыналар жатады:
1) кәбілді, сымдарды, шиналарды электр қозғалтқышынан немесе басқа жабдықтан ажырату немесе қосу; ТҚ реле қорғанысы, автоматика, телемеханика және байланыс құрылғылары мен тізбектеріндегі, оның ішінде жоғары жиілікті қорғаныс пен байланыс сүзгілеріндегі жұмыстар;
2) 0,4 кВ ӘЖ, сонымен қатар, барлық кернеудегі КЖ ажырату немесе қосу; КЖ тізбектерін фазалау, тексеру, трансформатор тармақтарын ауыстырып қосу, жеке-дара оқшаулатқыштар мен май өлшегіш шыныларды сүртіп тазалау, сынақтарды таңдау, майды толтырып құю, майды тазарту және кептіру үшін аппаратураны қосу және ажырату, ашық ауадағы ажыратқыштардың манометрлерін ауыстыру, ток өткізгіш бөліктердің қыздырылуы мен дірілдеуін тексеру, электр өлшегіш қысқыштармен өлшеу, ӘЖ сымдарынан, шиналарынан бөгде заттарды алып тастау, электр сымдарынан құлаған ағаштар мен қураған бұтақтарды түсіру;
3) электр қондырғыларының, диспетчерлік және БАЖ бен технологиялық басқару құралдарының каналдар мен құрылғылардың, тұтынушыларды электрмен жабдықтаудың бұзу қаупін тудыратын немесе осындай бұзушылықтарға әкеліп соқтыратын қалыпты жұмыс бұзылу қаупі бар ақауларды жою бойынша шұғыл жұмыстар.
85. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларын, сонымен қатар, кернеуіне қатыссыз ӘЖ күрделі жөндеуден өткізу жұмыстары технологиялық карталар немесе жұмыс өндірісінің жобасы (бұдан әрі – ЖӨЖ) бойынша орындалады.
ЖӨЖ сондай-ақ сымдарда (арқансымдарда), кернеу беріліп тұрған сымдар мен арқансымдардан жоғары орналасқан және соларға жататын оқшаулатқыштар мен арматуралардағы жұмыстарды жүргізу үшін орындалады.
Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларындағы ток өткізгіш бөліктердегі жұмыстар да кернеуі түсірілместен ЖӨЖ немесе технологиялық карталар бойынша орындалады.

6. Ағымдағы пайдалану тәртібінде орындалатын жұмыстарды
ұйымдастыру

86. Бір жұмыс ауысымында орындалатын және күнделікті пайдалану ретінде орындауға рұқсат етілген жұмыстар алдын ала техникалық жетекші немесе электр шаруашылығына жауапты адам жете әзірлеген және қол қойған, ұйым басшысы бекіткен жұмыстар тізбесіне енгізілуге тиіс. Бұл ретте, төмендегі талаптар сақталуы керек:
1) күнделікті пайдалану ретіндегі жұмыстар (жұмыстар тізбесі) тек қана кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларына қолданылады.
2) жұмыс жедел немесе жедел-жөндеу персоналының күшімен осы персоналға бекітіліп берілген жабдықта, учаскеде орындалады.
87. Тізбеге енгізілген тұрақты пайдалану тәртібіндегі жұмыс әлдебір қосымша нұсқауларды, өкімдерді, нысаналы нұсқаулықтарды талап етпейтін, тұрақты рұқсат етілген болып саналады.
88. Ағымдағы пайдалану тәртібіндегі жұмыстар тізбесін әзірлеу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету шарттарын және нақты жұмыстардың жеке-дара орындалу мүмкіндігін, персоналдың біліктілігін, электр қондырғыларының тұтастай немесе оның жекелеген элементтерінің техникалық үрдісте маңыздылық дәрежесін ескеру қажет.
89. Тізбеде бригаданың орындауына рұқсат етілген жұмыстар түрін айқындайтын нұсқаулар болуы керек.
90. Тізбеде ағымдағы пайдалану тәртібінде орындалатын жұмыстарды (жоғары тұрған жедел персоналға жұмыстың орны мен сипаты, оның басталуы мен аяқталуы; жұмыс туралы жедел жұмыс журналында жазу және т.б. хабарлау) тіркеу тәртібі көрсетілуге тиіс.
91. Кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында ағымдағы пайдалану тәртібінде орындалатын жұмыстарға төменде көрсетілген жұмыстарды жатқызуға болады:
1) біржақты қоректенетін электр қондырғыларындағы жұмыстар;
2) электр қозғалтқыштың, басқа жабдықтың кәбілін, сымдарын ажырату және жалғау;
3) магнитті іске қосқыштарды, айырғыларды, түйістіргіштерді, іске қосу нүктелерін, басқа да сондай іске қосу және коммутация аппаратурасын қалқандар мен құрастырмалардан аулақ орнатқан жағдайда жөндеу;
4) жекелеген электр қабылдағыштарды (электр қозғалтқыштары мен электр калориферлер және т.б.) жөндеу;
5) бөлек орналасқан магнитті станциялар мен басқару блоктарын жөндеу, электр машиналарының щеткалы аппараттарына күтім жасау;
6) электр есептегіш және басқа аспаптар мен өлшеу құралдарын түсіру және орнату;
7) сақтандырғыштарды ауыстыру, жарық беретін электр сымдарын және арматураны жөндеу, 2,5 м артық емес биіктіктегі шамдарды ауыстыру және тазалау;
8) ұйым аумағындағы, қызметтік және тұрғын үй-жайларындағы, қоймалардағы, шеберханалардағы басқа да жұмыстар.
Келтірілген жұмыстар тізбесі осымен аяқталған болып саналмайды және ұйым басшысының шешімімен толықтырылуы мүмкін. Тізбеде қандай жұмыстардың жеке-дара орындалуы мүмкін екені көрсетілуге тиіс.

7. Бригада құрамы

92. Бригаданың саны мен құрамы жұмысты орындау шарттарына сүйене отырып, бригада мүшелерінің электр қауіпсіздігі бойынша біліктілігін, сондай-ақ жұмыс өндірушінің (бақылаушының) бригада мүшелерін қадағалау мүмкіндігін ескере отырып, айқындалуға тиіс.
Жұмыс өндіруші басқаратын бригада мүшесінің ӘЖ IV топтағы бригада мүшесі орындауға тиіс, жұмыстардан басқа осы Қағидалардың 373-тармағында көзделген жұмыстарды орындау үшін III тобы болуы керек.
Бригаданың электр қауіпсіздігі бойынша әрбір III топтағы мүшесіне II топтағы бір жұмыскерді қосуға рұқсат етіледі, бірақ бригаданың II топтағы мүшелерінің жалпы саны үштен аспауы керек.
Наряд бойынша жұмыс кезінде бригаданың ең аз саны, жұмыс жүргізушіні (бақылаушыны) қосқанда екі адам.
93. Кезекшілікте тұрған жедел персонал жұмыскер жоғары тұрған жедел персонал арасындағы рұқсатымен бригададағы жұмысқа тартылуы мүмкін, бұл туралы жедел жұмыс журналында және нарядта жазылуы керек.

8. Жұмыс орнын дайындауға және жұмысқа жіберуге
рұқсаттама беру

94. Жұмыс орнын дайындау және бригадаға жұмыс орнына баруға рұқсаттама беру жедел персоналдан немесе оған уәкілетті қызметкерден рұқсат алынғаннан кейін ғана жүргізіледі. Жылу автоматикасы және қондырғыларындағы жұмысты орындауға рұқсаттама беру тәртібі осы Қағидалардың 32-тарауында келтірілген.
95. Жұмыс орнын дайындауды орындайтын рұқсат беру және бригадаға жұмыс орнына баруға рұқсаттама беру жеке түрде, телефон, радио, қолма-қол немесе аралық қосалқы станцияның персоналы арқылы берілуі мүмкін.
Мұндай жағдайда, рұқсат беру нарядтың осы Қағидалардың 2-қосымшасының 2-кестесінде рұқсат берушінің аты-жөні көрсетіліп, белгіленеді. Рұқсатты алдын ала беруге тыйым салынады.
96. Бригаданың жұмысқа баруына бір наряд бойынша рұқсат етіледі.

9. Жұмыс орнын дайындау және бригадаға алғаш рет наряд
және өкім бойынша жұмысқа баруға рұқсаттама беру

97. Жұмыс орындарын дайындау бойынша нарядпен қарастырылған шараларды өзгертуге рұқсат берілмейді.
Жұмыс орнын дайындау бойынша шаралардың жеткіліктілігі мен дұрыстығына және жұмысты қауіпсіз орындау мүмкіндігіне күмән туған жағдайда, дайындық тоқтатылуға тиіс, ал орындалуға тиісті жұмыс қауіпсіздік бойынша туындаған күмәнді жоюдың техникалық шараларын қарастырған жаңа наряд берілгенше, кейінге қалдырылуға тиіс.
98. Жұмыс жүргізуші жұмысқа рұқсат берушінің міндеттерін қатар орындайтын жағдайларда, жұмыс орнын дайындауды ол бригаданың III тобы бар бір жұмыскерімен бірге орындауы керек.
99. Рұқсат беруші жұмысқа рұқсаттама беру алдында жұмыс орнының дайындығы бойынша техникалық шаралардың орындалғанына жеке тексеру жолымен, жедел жұмыс журналындағы жазу, жедел схема және жедел жұмыс атқаратын персоналының, жедел-жөндеу жұмыскерінің хабарламалары бойынша көз жеткізеді.
100. Жауапты басшы және жұмыс жүргізуші (бақылаушы) жұмысқа рұқсаттама беру алдында, рұқсат берушіден жұмыс орнын дайындау кезінде қандай шаралар алынғанын сұрап білуі керек және рұқсат берушімен бірге сол дайындықты жұмыс орны шегінде жеке тексеріп шығуға тиіс.
Жедел персонал болмаған кезде, бірақ оның рұқсатымен, жұмыс орнының дайындығын жұмысқа жауапты басшы жұмыс жүргізушімен бірлесіп, өз бетінше тексере алады.
101. Наряд және өкім бойынша жұмысқа рұқсаттама беру тікелей жұмыс орнында өткізілуге тиіс.
102. Жұмысқа рұқсаттама жұмыс орнын тексергеннен кейін беріледі. Бұл кезде рұқсат беруші бригада құрамының нарядта немесе өкімде көрсетілген құрамға сәйкестігін бригада мүшелерінің жеке куәліктері бойынша тексереді, бригадаға кернеудің жоқтығын орнатылған жерге тұйықтау құралдарын көрсету арқылы немесе жерге тұйықтау құралдары жұмыс орнынан көрінбесе, кернеу жоқтығын тексеру арқылы, ал кернеу 35 кВ және одан төмен электр қондырғыларында (конструктивтік орындау мүмкін болса) – ток өткізгіш бөліктерге қол тигізіп көру арқылы дәлелдеуге тиіс.
103. Наряд немесе өкім бойынша жұмыс басталмас бұрын, наряд (өкім) берушіден бригада мүшесіне (орындаушыға) дейінгі реттілік тізбегінде, нақты жұмысты қауіпсіз орындау жөніндегі нұсқауларды қарастыратын мақсатты нұсқама өткізілуге тиіс.
Мақсатты нұсқама өткізілмесе, жұмысқа баруға рұқсаттама берілмейді.
Наряд бойынша жұмыстар жүргізу кезінде мақсатты нұсқаулықты төмендегілер:
1) наряд беруші – жұмысқа жауапты басшыға немесе жұмыс жүргізушіге (бақылаушыға), егер жауапты басшы тағайындалмаса;
2) рұқсат беруші – жұмысқа жауапты басшыға, жұмыс жүргізушіге (бақылаушыға) және бригада мүшелеріне;
3) жұмысқа жауапты басшы – жұмыс жүргізушіге (бақылаушыға) және бригада мүшелеріне;
4) жұмыс жүргізуші (бақылаушы) – бригада мүшелеріне жүргізеді.
Өкім бойынша жұмыстарды жүргізу кезінде мақсатты нұсқаманы төмендегілер:
1) өкім беруші – жұмыс жүргізушіге (бақылаушыға) немесе тікелей жұмыс орындаушыға, рұқсат берушіге;
2) рұқсат беруші – жұмыс жүргізушіге (бақылаушыға) және бригада мүшелеріне (орындаушыларға) жүргізеді.
Бригада құрамына бригаданың жаңа мүшесін енгізген кезде, нұсқаманы жұмыс жүргізушіге (бақылаушы) өткізуге тиіс.
104. Наряд ұсынушы, өкім беруші, жұмысқа жауапты басшы, жұмыс жүргізуші (бақылаушы) олар өткізетін мақсатты нұсқаулықта электр қауіпсіздігі мәселелерімен қатар жұмысты қауіпсіз жүргізу технологиясы, жүк көтергіш машиналар мен механизмдерді, құрал-саймаңдар мен жабдықтарды пайдалану жөнінде нақты нұсқаулар беруге тиіс.
Жұмыс жүргізушіге (бақылаушы) мақсатты нұсқамада бригада мүшелеріне электр тоғынан жарақаттанып қалу мүмкіндігін болдырмау мақсатында мейлінше жеткілікті нұсқау беруге тиіс.
105. Рұқсат беруші мақсатты нұсқаулықта бригада мүшелерін нарядтың, өкімнің мазмұнымен таныстыруға, жұмыс орнының шекарасын, жөнделетін құрал-жабдық пен көршілес қосылымдардың жұмыс орнына жақын, кернеудің берілген немесе берілмегеніне қарамастан, оларға жақындауға тыйым салынатын ток өткізуші бөліктерін көрсетуге тиіс.
106. Наряд бойынша жұмыс істеу кезінде мақсатты нұсқаулық «Наряд және жарлық бойынша жұмыстарды есепке алу журналының» тиісті бағанында, нұсқаулықтың мәнісін қысқаша баяндай отырып және нұсқаулық өткізген және алған жұмыскерлердің қол қоюымен осы Қағидалардың 3-қосымшасына сәйкес өткізілуге тиіс.
107. Жарлық бойынша жұмыс істеу кезінде мақсатты нұсқаулық «Наряд және жарлық бойынша жұмыстарды есепке алу журналының» тиісті бағанында нұсқаулық өткізген және алған жұмыскерлердің қол қоюымен осы Қағидалардың 3-қосымшасына сәйкес өткізілуге тиіс.
108. Жұмысқа рұқсаттама нарядтың екі данасында жазылады, бір данасы – жұмыс өндірушіде (бақылаушыда) қалады, ал екіншісі – жедел жұмыс атқаратын жұмыскерлер ішінен рұқсат берушінің қолында болады.
Жұмыс жүргізуші рұқсат берушінің міндеттерін қатар атқарған кезде, рұқсаттама нарядтың бір данасында жазылады.

10. Жұмыс жүргізу кезіндегі бақылау, бригада
құрамындағы өзгерістер

109. Жұмысқа рұқсаттама берілгеннен кейін бригаданың қауіпсіздік талаптарын орындауын бақылау жұмыс жүргізушіге (бақылаушыға) жүктеледі.
110. Жұмыс орнынан уақытша кету қажет болғанда, жұмыс жүргізуші (бақылаушы) өзін жұмысқа жауапты басшы, рұқсат беруші немесе наряд беру құқығы бар жұмыскер ауыстыра алмайтын болса, бригаданы жұмыс орнынан шеттетуге (ТҚ шығаруға, есіктерді құлыппен жабуға, адамдарды ӘЖ тіректерінен түсіруге) міндетті:
Ауыстыру жағдайларында, жұмыс жүргізуші (бақылаушы) өзі жұмыста болмайтын уақытта, нарядты өзін ауыстырған жұмыскерге беруге тиіс.
Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында жұмыс жүргізушінің (бақылаушының) бір өзінің немесе бригада мүшелерінің жұмыс жүргізушісіз (бақылаушысыз) қалуына (мынадай жағдайларды қоспағанда) рұқсат берілмейді.
1) басқа үй-жайларға шығарылған ажыратқыштарды, айырғыштарды, жетектерді реттеу;
2) қосалқы тізбектерді, қорғаныс, электр автоматикасы, сигнал беру, өлшеу, байланыс құрылғыларын құрастырып-жинау, тексеру;
3) ток беретін және бақылау кәбілдерін төсеу;
4) сынақтан өткізіліп жатқан жабдықты жүзеге асыру қажет болғанда, электр құрал-жабдығын жоғарылатылған кернеу беру арқылы сынақтан өткізу және оған бөгде адамның жақындауы қауіпті екені жөнінде ескерту жасау.
Көрсетілген жұмыстар осы Қағидалардың 58, 60-тармақтарында көзделген негізде және шарттарда жүргізіледі.
111. Жұмыс өндірушінің (бақылаушының) рұқсатымен бір немесе бірнеше бригада мүшелерінің уақытша жұмыс орнынан кетулеріне болады. Ондай кезде оларды бригада құрамынан шығару талап етілмейді. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында жұмыс орнында қалған бригада мүшелерінің саны жұмыс жүргізушіні (бақылаушыны) қосқанда, екіден кем болмауға тиіс.
Электр қауіпсіздігі жөніндегі III топқа ие бригада мүшелеріне өз бетінше ТҚ-дан шығуға және жұмыс орнына қайтып келуге, II топқа ие бригада мүшесімен III топқа ие бригада мүшесінің немесе электр қондырғыларын жеке өзі тексеру құқығына ие жұмыскермен еріп жүруге рұқсат етіледі. ТҚ-дан шыққан кезде есіктерді құлыптамай, ашық қалдыруға тыйым салынады.
Қайтып келген бригада мүшелері жұмыс өндірушінің (бақылаушының) рұқсатымен ғана жұмысқа кірісе алады.
112. Осы Қағидаларды бұзушылық белгілі болған және жұмыс істеушілердің қауіпсіздігіне қауіп тудыратын басқа жағдайлар анықталған кезде бригада жұмыс орнынан шеттетіледі және жұмыс жүргізушіден (бақылаушыдан) наряд алынады. Анықталған бұзушылықтар жойылғаннан кейін бригаданың алғашқы рұқсаттама талаптарын сақтай отырып, қайтадан жұмысқа кірісуіне жол беріледі.
113. Наряд берген жұмысшыға немесе электр қондырғыларында жұмыс орындауға наряд беру кұқығы бар басқа жұмыскерге бригада құрамына өзгеріс енгізуге рұқсат етіледі. Бригада құрамын өзгерту туралы нұсқау рұқсат берушіге, жұмысқа жауапты басшыға немесе өзгерту туралы нұсқауды берген жұмыскердің аты-жөнін нарядқа жазып, өзі қол қоятын жұмыс өндірушіге (бақылаушыға) телефон, радио арқылы немесе қолма-қол беруге рұқсат етіледі. Бригада құрамы өзгерген жағдайда осы Қағидаларға 2-қосымшасының 4-кестесі бойынша нысан толтырылады.
Бригада құрамын өзгерткен кезде осы Қағидалардың 92-тармағын сақтау талап етіледі. Жұмыс өндіруші (бақылаушы) бригада құрамына енгізілген жұмыскерлерді нұсқаулықпен таныстыруға міндетті.
114. Жауапты басшыны немесе жұмыс жүргізушіні (бақылаушыны) ауыстыру кезінде, бригада құрамының жартысынан көбін жұмыс шарттарын өзгерткен кезде наряд қайта беріледі.

11. Бригаданы басқа жұмыс орнына ауыстыру

115. Кернеуі 1000 В жоғары ТҚ бригаданы басқа жұмыс орнына ауыстыруды рұқсат беруші жүзеге асырады. Мұндай ауыстыруды жауапты жетекшіге немесе жұмыс өндірушіге (бақылаушыға) орындауға, егер наряд беруші оларға сондай тапсырма берген болса, нарядтың «Жеке нұсқаулар» деген жолында осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес жазбамен рұқсат беріледі.
116. Басқа жұмыс орнына ауыстыру нарядта ресімделеді. Жедел персонал санынан рұқсат беруші жүзеге асыратын ауыстыру нарядтың екі данасында ресімделеді.
117. Кернеуі 1000 В дейінгі ТҚ-да, сондай-ақ бір ӘЖ, ӘБЖ, КЖ-да басқа жұмыс орнына ауыстыру нарядта ресімдеусіз жұмыс өндіруші (бақылаушы) жүргізеді.
118. Жабдықтарды ажыратусыз жұмыстарды орындау кезінде бригада бір ТҚ-дан екіншісіне ауыстырылғанда ғана нарядқа ресімдеу талап етіледі.

12. Жұмыстағы үзілістерді және жұмысқа қайтадан
рұқсаттама беруді ресімдеу

119. Жұмыс күні ішіндегі үзілістер (түскі ас, жұмыс шарттары бойынша) кезінде бригада жұмыс орнынан шығарылады, ал ТҚ-ның есіктері құлыппен жабылады.
Наряд жұмыс жүргізушіде (бақылаушыда) қалады. Бригада мүшелерінің үзілістен кейін жұмыс жүргізушісіз (бақылаушысыз) жұмыс орнына келулеріне тыйым салынады. Үзілістен кейін жұмысқа рұқсаттаманы жұмыс өндіруші (бақылаушы) наряд ресімдемей жүзеге асырады.
120. Жұмыс күнінің аяқталуына байланысты жұмыстағы үзіліс кезінде бригада жұмыс орнынан шығарылады.
Қауіпсіздік плакаттары, қоршаулар, жалаушалар, жерге тұйықтау құралдары алынбайды.
Жұмыс өндіруші (бақылаушы) нарядты рұқсат берушіге тапсырады. Жергілікті жедел персонал жоқ электр қондырғыларында, жұмыс өндірушіге (бақылаушыға) жұмыс аяқталған соң нарядты өзінде қалдыруға рұқсат етіледі.
Жұмыстың аяқталуын жұмыс өндіруші (бақылаушы) нарядтың өзіндегі данасында қол қойып, ресімдейді.
121. Келесі күндері әзірленген жұмыс орындарына баруға қайта рұқсаттаманы рұқсат беруші немесе оның рұқсатымен жұмысқа жауапты жетекші жүзеге асырады. Бұл ретте рұқсаттама беруге жоғары тұрған жедел персоналдың рұқсаты талап етілмейді.
Жұмыс өндіруші (бақылаушы) рұқсат берушінің рұқсатымен бригаданы әзірленген жұмыс орнына, егер оған тапсырма берілсе, осы Қағидаларға 2-қосымшада келтірілген нарядтың «Жеке нұсқаулар» деген жолында жазумен жібереді.
Келесі күні жұмыстар қалпына келтірілген кезде жұмыс өндіруші (бақылаушы) қалдырылған плакаттардың, қоршаулардың, жалаушалардың бүтіндігіне және сақталғандығына, сондай-ақ жерге тұйықтау құралдарының сенімділігіне көз жеткізеді және бригаданы жұмысты орындауын жібереді.
Жедел персонал санынан рұқсат беруші беретін жұмысқа рұқсаттама нарядтың екі данасында да ресімделеді. Жауапты басшы немесе жұмыс өндіруші (бақылаушы) жүзеге асырған рұқсаттама жұмыс өндірушіде (бақылаушыда) бар нарядтың бір данасын ресімдейді.

13. Жұмыстың аяқталуы, жұмыс орнын тапсыру-қабылдау Нарядты, нұсқаманы жабу

122. Жұмыстар аяқталғаннан кейін жұмыс өндіруші (бақылаушы) бригаданы жұмыс орнынан шығаруға, бригада орнатқан уақытша қоршаулар мен тасымалданатын қауіпсіздік плакаттарын, жалаушаларды және жерге тұйықтау құралдарын алады, электр қондырғыларының есіктерін құлыптап жабады және нарядқа жұмыстардың толық аяқталғанын қол қойып ресімдейді. Жұмысқа жауапты жетекші жұмыс орнын тексергеннен кейін жұмыстардың толық аяқталғанын нарядта ресімдейді.
123. Жұмыс өндіруші (бақылаушы) кезекші жедел персоналға немесе наряд берген жұмыскерге жұмыстардың толық аяқталғандығы және оның осы Қағидалардың 119-тармағының талаптарын орындалғандығы туралы хабарлайды.
124. Жұмыстардың толық аяқталғанын жазғаннан кейін жұмыс өндіруші (бақылаушы) нарядты рұқсат берушіге тапсырады, ол жоқ болғанда - сол үшін бөлінген орында қалдырады. Егер жұмыстар толық аяқталғаннан кейін нарядты беруде қиыншылықтар туса, онда рұқсат берушінің рұқсатымен немесе жедел персонал ішінен жұмыс өндіруші (бақылаушы) нарядты өзінде қалдыра алады. Мұндай жағдайда, сондай-ақ жұмыс жүргізуші рұқсат берушінің міндеттерін қатар орындайтын болса, ол келесі күннен кешіктірмей, жедел персоналға немесе наряд берген жұмысқа нарядты беруі тиіс, ал шалғай учаскелерде – учаскенің әкімшілік-техникалық персоналына тапсырады.
125. Рұқсат беруші жұмыстардың толық аяқталғаны көрсетілген нарядты алғаннан кейін, жұмыс орындарын тексереді және жоғары тұрған жедел жұмыс персонал ішінен жұмысшыға жұмыстардың толық аяқталғаны және электр қондырғысын іске қосуға болатыны туралы хабарлайды.
126. Наряд немесе өкім бойынша жұмыстардың аяқталғаны жұмыс орнын қарағаннан кейін осы Қағидаларға 3-қосымшада келтірілген нарядтар мен өкімдер бойынша жұмыстарды есепке алу журналының тиісті бағанында және жедел журналында ресімделеді.

14. Жұмыстар толық аяқталғаннан кейін электр
қондырғыларда іске қосу

127. Жұмыстар толық аяқталғаннан кейін жедел персонал арасынан электр қондырғысын іске қосуға рұқсаттама (нұсқама) алған жұмыскердің электр қондырғысын іске қоспастан бұрын оның іске қосуға дайындығына көз жеткізеді (жұмыс орнының тазалығын, құрал-саймаңдардың жоқтығын тексереді), жұмыс орнын әзірлеу кезінде жедел персонал орнатқан уақытша қоршауларды, тасымалды қауіпсіздік плакаттарын және жерге тұйықтау құралдарын алып тастайды, тұрақты қоршауларды қалпына келтіреді.
128. Жедел жөндеу персоналының ішінен рұқсат берушіге электр қондырғысындағы жұмыс аяқталғаннан кейін қосымша рұқсат немесе нұсқау алмастан, оны іске қосу құқығы беріледі.
Мұндай іске қосу құқығын беру нарядтың «Жеке нұсқаулар» деген жолында жазылады.
Мұндай іске қосу құқығы электр қондырғыларындағы немесе оның учаскелеріндегі жұмыстарға басқа бригадалар жіберілмеген жағдайда ғана беріледі.
129. Апатты жағдайларда жедел персонал немесе рұқсат беруші бригада жоқ кезде жұмыс толық аяқталғанға дейін жөндеуге шығарылған электр жабдығын немесе электр қондырғысын жұмысқа қосады, ондай жағдайда жұмыс орындарына жұмыс жүргізуші келгенге және нарядты қайтарғанға дейін жұмыс жүргізушіге және бригаданың барлық мүшелеріне электр қондырғысы қосылғаны және жұмыстарды қайта жалғастыруға тыйым салынғаны туралы ескерту жасайтын жұмыскерлер болуы тиіс.

15. Электр қондырғыдағы кернеуді түсіре отырып,
жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін техникалық іс-шаралар

Электр қондырғыны ажырату

130. Жұмыс орнын кернеуді алуды талап ететін жұмысқа дайындау үшін мынадай техникалық іс-шаралар орындалады:
1) қажетті ажырату жүргізіледі және ажыратылған коммутациялық аппаратураның қате немесе өз бетінше қосылып кетуін болдырмайтын шаралар қабылданады;
2) жұмыс орнына кернеу беріліп кетуін болдырмайтын тыйым
салушы плакаттар ілінеді;
3) ток өткізгіш бөліктерде кернеудің жоқтығы тексеріледі;
4) жерге тұйықтау реттеледі;
5) жұмыс орнын қоршау бойынша жұмыстар жүргізіледі;
6) «Жерге тұйықталды» деген көрсеткіш плакаттар ілінеді.
Жұмыс орнын дайындау кезінде мыналар ажыратылады:
1) жұмыс жүргізілетін ток өткізгіш бөліктер;
2) осы Қағидаларға 10-қосымшаның 1-кестесінде көрсетілген қашықтықтан кем аралықта адамдардың, механизмдер мен жүк көтергіш машиналардың кездейсоқ жақындауы мүмкін қоршалмаған ток өткізгіш бөліктер;
3) токтан ажыратылған ӘЖ осы Қағидаларға 10-қосымшаның 1-кестесінде көрсетілген қашықтықтан кем қашықтықта осы ӘЖ элементтерінің, басқа ӘЖ кернеуде тұрған ток өткізгіш бөлшектеріне жақындауы мүмкін жағдайда, соңғылар токтан ажыратылады.
131. Әрбір жағынан жұмыс орнына коммутация аппараты арқылы кернеу беріледі, кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында көзге көрінетін үзік болады. Көзге көрінетін үзік айырғыштардың токтан ажыратылуынан, сақтандырғыштарды алып тастаудан, жүктеменің бөлектегіштері мен ажыратқыштарын ажыратудан, шиналар мен сымдарды токтан ажыратудан пайда болады, олардың қатарына аппараттардың өздерінде қалдырылған, автоматты ажырату серіппелерімен іске қосылатын жүктеменің ажыратқыштары жатпайды.
Құрама ажыратқышты тізбектерінде, ажыратқыштардың блокты немесе түйіспелердің ажыратылған қалпына кепілдік беретін сенімді механикалық көрсеткіш болған кезде элегазбен толтырылған ЖТҚ-да көзге көрінетін үзіктің болмауына рұқсат етіледі.
Күштік трансформаторлар мен электр қондырғыларының жұмыс жүргізуге бөлінген учаскесіне қатысты кернеу трансформаторлары токтан ажыратылады және басқа орамалары тарапынан ток күшінің қайта трансформациялар мүмкіндігін болдырмау үшін схемалары бөлшектенеді.
132. Ажыратқыштарды, айырғыштарды (бөлектегіштерді) және жүктеменің қолмен басқарылатын ажыратқыштарын токтан ажыратқаннан кейін сырттай байқап тексеріп, олардың ажыратылғанына және шунттаушы бөгеттің жоқтығына көз жеткізу қажет.
133. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында жұмыс орнына кернеу берілетін мүмкін коммутациялық аппараттардың қателікпен немесе өздігінше іске қосылуын болдырмау үшін мынадай шаралар қабылданады:
1) жүктеменің айырғыштарының, бөлектегіштерінің, ажыратқыштарының қол жетектері токтан ажыратылған күйінде механикалық құлыппен жабылады (бір полюсті айырғышы бар, кернеуі 6-10 кВ электр қондырғыларында механикалық құлыптың орнына пышақтарға диэлектрлік қақпақ кигізуге рұқсат етіледі);
2) жедел штанга жүргізілетін айырғыштардың орнықты қоршаулары механикалық құлыппен жабылады;
3) құрама ажыратқыштарының ажыратылған күйдегі жетектері механикалық құлыпқа жабылады;
4) қашықтан басқарылатын коммутациялы аппараттар жетектерінің ток беретін тізбектері мен басқару тізбектері токтан ажыратылады, ал пневматикалық жетектердің қысылған ауа өткізгіш құбырларында, ысырма жабылады және механикалық құлыппен бекітіледі, тығыз ауа шығарылады, бұл ретте төмен түсірілген клапандар ашық қалпында қалдырылады;
5) жүк жеткізуші және серіппелі жетектердің іске қосушы жүгі немесе іске қосушы серіппелері жұмыс істемейтін күйге келтіріледі;
6) тиісті тыйым салушы плакаттар ілінеді.
Итеріп жылжытатын арбалары бар ЖТҚ-ның коммутациялық аппараттарының қателікпен іске қосылуын болдырмау бойынша шаралар осы Қағидалардың 238, 239-тармақтарына сәйкес қабылданады.
134. Кернеуі 1000 В дейінгі барлық жағынан ток өткізгіш бөліктерінде жұмыс жүргізілетін электр қондырғыларындағы кернеу қол жетегімен іске қосылатын коммутациялы аппараттарды токтан ажырату арқылы түсіріледі, ал схемаларда сақтандырғыштар болған кезде - соңғысы алынып тасталады. Схемада сақтандырғыштар болмаса, коммутациялық аппараттардың қателікпен іске қосылуын болдырмау тұтқаларды немесе шкаф есіктерін, бастырмаларды жабу, коммутациялық аппараттар түйіспелерінің арасына оқшаулауыш жапсырма орнату және басқа шаралар арқылы қамтамасыз етіледі. Кернеуді қашықтан басқарылатын коммутациялық аппаратпен түсірген кезде орауышты іске қосатын екінші реттік тізбектерді ажыратып жіберу қажет.
Жоғарыда келтірілген шаралар кәбілді коммутациялық аппараттың немесе жұмыс жүргізілетін жабдықтың сымдарын шиналау немесе ажырату жұмыстарымен ауыстыруға жол беріледі.
Тиісті тыйым салу плакаттары ілінеді.
135. Тексеру үшін маңына жақындауға болмайтын, кернеуі 1000 В дейінгі коммутация аппараттарының токтан ажыратылған күйі сол қысқыштарда немесе тарамдалатын шиналарда, сымдарда немесе осы коммутация аппараттарымен іске қосылатын құрал-жабдықтың қысқыштарында кернеудің жоқтығын тексеру жолымен анықталады.

Тыйым салатын плакаттарды ілу

136. Жұмыс орнына кернеу берілуін болдырмау үшін қолмен басқарылатын коммутациялық аппараттардың (ажыратқыштардың, құрама ажыратқыштардың, бөлектегіштердің, айырғыштардың, рубильниктердің, автоматтардың) жетектерінде (жетектерінің тұтқаларында): «Токқа қоспа! Адамдар жұмыс істеп жатыр» деген плакаттар ілінеді.
Плакаттар бір полюсті айырғыштарда әр полюстің жетектеріне, ал жедел штангамен басқарылатын айырғыштарда - қоршауларға ілінеді. Айырғыштардың пневматикалық жетектеріне ауа кіргізбейтін ысырмаларда: «Ашуға болмайды! Адамдар жұмыс істеп жатыр» деген плакаттар ілінеді.
Коммутациялық аппараттары жоқ, кернеуі 1000 В дейінгі қосылымдарда: «Токқа қоспа! Адамдар жұмыс істеп жатыр» деген плакат түсірілген сақтандырғыштарда ілінеді. ЖТҚ-да осы Қағидалардың 239-тармағына сәйкес ілінеді.
Плакаттар қашықтан және жергілікті басқару кілттері мен батырмаларда, сондай-ақ автоматтарда немесе басқару тізбектері және коммутациялық аппарат жетектерін қоректендіретін ток беру тізбектерінің алынған сақтандырғыштарының орнына ілінеді.
137. ӘЖ немесе КЖ жұмыстар үшін токтан ажыратылған айырғыштар мен құрама ажыратқыштардың жетектерінде, жұмыс істеп жатқан бригадалардың санына қарамастан: «Токқа қоспа! Желіде жұмыс жүріп жатыр» деген плакат ілінеді. Бұл плакат желіде жұмыс істеп жатқан бригадалардың есебін жүргізетін жедел персоналдың көрсетуі бойынша ілінеді және алынып тасталады.

Электр қондырғыда кернеудің жоқ екенін тексеру

138. Кернеудің жоқтығын кернеу көрсеткіш арқылы тексеру қажет, қолдану алдында оның жарамдығын осы мақсатқа арналған арнайы аспаптардың көмегімен немесе оны әдейі кернеу берілген ток өткізгіш бөліктерге жақындату арқылы тексеріп алу қажет.
Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында кернеу көрсеткішті диэлектрлік қолғаптарды киіп пайдалану қажет.
Кернеуі 35 кВ және одан жоғары электр қондырғыларында кернеудің жоқтығын тексеру үшін оқшаулағыш штанганы ток өткізгіш бөліктерге бірнеше рет жанастыру пайдалануға болады. Ұшқынның шашырамауы және шытырламауы кернеудің жоқтығын білдіреді.
139. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларындағы ТҚ-да кернеу жоқтығын тексеру үшін жедел персонал ішінен электр қауіпсіздігі бойынша IV топтағы жұмыскерге, кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында – III топтағы жұмыскерге рұқсат етіледі.
ӘЖ-де кернеу тексеруді екі жұмысшы: кернеуі 1000 В жоғары ӘЖ электр қауіпсіздігі бойынша IV және III топтағы жұмыскер, кернеуі 1000 В дейінгі ЭЖ-де III топтағы жұмыскер орындайды.
140. Кернеудің арнайы көрсеткіші болмаған кезде схеманы салыстыра дәлдеу арқылы тексеруді жұмысын АТҚ, ЖТҚ және сыртқа орнатылған жинақты трансформатордың қосалқы станциясында (бұдан әрі - ТҚС), сондай-ақ ӘЖ-де тұманды, жаңбырлы, қарлы ауа райы кезінде рұқсат етіледі.
Схеманы салыстырып дәлелдеу арқылы тексеру кезінде ӘЖ мен КЖ кірмелерінде кернеудің жоқтығын желіні жедел басқарып отырған кезекші растайды.
ӘЖ салыстырып дәлелдеу арқылы тексеру желілердің бағыты мен сыртқы белгілерін, сондай-ақ желілердің диспетчерлік атауларына сәйкес келетін тіректердегі белгілерді тексеруді білдіреді
141. Кернеуі 6-20 кВ ӘЖ-де ағаш немесе темірбетон тіректерінде, сондай-ақ, телескопиялық мұнараларда жүргізілетін сыйымдылық тоғының ағып өту қағидатында жұмыс істейтін көрсеткішпен импульстік токты есептемегенде кезінде кернеудің жоқтығын тексеру, көрсеткіштің талап етілетін сезгіштігін қамтамасыз етіледі. Ол үшін көрсеткіштің жұмыс істеп тұрған бөлігі жерге тұйықталады.
142. ӘЖ-де сымдар әртүрлі деңгейде тартылған кезде, кернеудің жоқтығын көрсеткішпен немесе штангамен тексеру қажет және жерге тұйықтау құралын орнату төменнен жоғары қарай, төменгі сымнан бастап жүргізіледі. Сымдар көлденең тартылса, кернеудің болмауын тексеру жақын орналасқан сымнан басталады.
143. Кернеуі 1000 В дейінгі жерге қосылған бейтарапты электр қондырғыларында екі полюсті көрсеткіш қолданылған кезде фазалардың аралығында да, әрбір фаза мен жабдықтың жерге тұйықталған корпусы немесе қорғаушы өткізгіш аралығында кернеудің жоқтығын тексеру қажет. Ол үшін алдын ала тексерілген вольтметр қолданылады. Бақылау шамдарын пайдалануға тыйым салынады.
144. Аппараттың ажыратылғандығы туралы сигнал беретін бұғаттауыш құрылғылар, тұрақты түрде іске қосылған вольтметрлер және т.б. кернеу жоқтығын растайтын қосымша құралдар ғана болып табылады және олардың көрсетулері негізінде кернеу жоқтығы туралы қорытынды жасауға тыйым салынады.

Жерге тұйықтауды орнату

145. Ток өткізгіш бөліктерге жерге тұйықтау кернеуі жоқтығын толық тексергеннен кейін орнату қажет.
146. Тасымалды жерге тұйықтау құралы алдымен жерге тұйықтау құрылғысына жалғанады, одан кейін кернеу жоқтығына тексеріліп, ток өткізгіш бөліктерге орнатылады.
ӘЖ сымдар әртүрлі деңгейде тартылған кезде, жерге тұйықтау төменгі сымнан бастап орнатылады.
Тасымалды жерге тұйықтау конструкцияның жерге тұйықтау шинасына және ток өткізгіш бөліктерге бояудан тазартылған орындарға жалғанады.
Тасымалды жерге тұйықтау құралы кері (кезекпен) алынады: алдымен оны ток өткізгіш бөліктерден алып, одан кейін жерге тұйықтау құрылғыдан ажырату қажет.
147. Тасымалды жерге тұйықтау құралын орнату және алу кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында диэлектрлік қолғаптарды киіп, оқшаулағыш штанганы пайдалану арқылы жүргізіледі. Тасымалды жерге тұйықтау құралдарының қысқыштары оқшаулағыш штангамен немесе тікелей диэлектрлік қолғаптармен жерге тұйықталады.
148. Осы Қағидалардың 200-тармағында көрсетілген жағдайлардан басқа, жерге тұйықтау үшін сол мақсаттарға арналмаған сымдарды пайдалануға тыйым салынады.

Тарату құрылғыларында жерге тұйықтау құралдарын орнату

149. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында жұмыс жүргізу үшін токтан ажыратылған учаскенің кернеу берілетін барлық фазаларының (полюстердің) ток өткізгіш бөліктері жұмыс үшін токтан ажыратылған жинақты шиналарда бір жерге тұйықтау құралын орнату жеткілікті жинақты шиналарды қоспағанда, жерге тұйықталады.
Ажыратылған желілі айырғышта жұмыс жүргізу кезінде айырғышта жерге тұйықтаушы пышақтардың бар екендігіне қарамастан, ӘЖ жағынан төмен түсіретін сымдарда айырғыш арқылы әртүрлі әрекеттер жасау кезінде бұзылмайтын қосымша жерге тұйықтау құралы орнатылады.
150. Жерге тұйықталған ток өткізуші бөліктер кернеудегі ток өткізуші бөліктерден көзге көрінетін үзік арқылы бөлектенеді.
Осы Қағидалардың 130-тармағында көзделген жағдайларда көзге көрінетін үзіктің болмауына рұқсат етіледі.
Орнатылған жерге тұйықтау құралы тікелей жұмыс жүргізіліп жатқан ток өткізгіш бөліктерден, токтан ажыратылған ажыратқыш, айырғыш, бөліктегіш немесе жүктемені ажыратқыш, алынған сақтандырғыш, бөлшектелген шиналар немесе сымдар арқылы бөлектеуге рұқсат етіледі.
Тікелей жұмыс орнында ток өткізгіш бөліктерге, осы бөліктер жеткізілген кернеуде (әлеуетте) тұрған жағдайда, жерге тұйықтау құралы қосымша орнатылады.
151. Кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында ТҚ-ның, қалқандардың, құрастырмалардың құрама шиналарында жұмыс жүргізу кезінде шиналардан кернеу түсіріледі және шиналар (оқшауланған сымнан жасалған шиналардан басқа) жерге тұйықталады. Осы ТҚ-ның қосылымдарын, қалқандарды, құрастырмаларды және оларға жалғанған жабдықтың жерге тұйықтау қажеттілігін және мүмкіндігін наряд, нұсқау беруші айқындайды.
152. Орындалатын жұмыстардың (оқшауламаның кедергісін өлшеу) сипаты бойынша талап етілетін болса, жұмыс орнын дайындау кезінде орнатылған жерге тұйықтауды уақытша алып тастауға рұқсат етіледі.
Жерге тұйықтау құралдарын уақытша алып тастау және қайтадан орнату жұмыстарын жедел персонал немесе наряд берушінің тапсырмасымен жұмысты өндіруші орындайды.
Жерге тұйықтау құралын уақытша алып тастауға, сондай-ақ жұмыс жүргізушінің осы операцияларды орындауына берілетін рұқсат осы Қағидаларда 2-қосымшаның нарядтың «Жеке нұсқаулар» деген жолына енгізіліп, жерге тұйықтау құралын қайда және қандай мақсатпен алып тастау туралы жазылады.
153. Құрылысы күрделі, яғни оған жерге тұйықтау құралын орнату қауіпті немесе мүмкін емес электр қондырғыларында (мысалы, кейбір тарату жәшіктерінде, ішкі (сыртқы) ЖТҚ-ның жекелеген түрлерінде, фазалары тік орналасқан құрастырмаларда), айырғыш пышақтарына диэлектрлік қақпақтарды, диэлектрлік жапсырмаларды орнатуды немесе сымдарды, кәбілдерді және шиналарды токтан ажыратуды қамтитын, жұмыстың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі қосымша іс-шаралар әзірленеді. Мұндай электр қондырғылардың тізбесін жұмыс беруші бекітеді және персоналдың назарына жеткізеді.
154. Кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында жерге тұйықтау құралдарын орнату және алып тастау бойынша операцияларды орындауға жедел персонал санынан III топтағы бір жұмысшыға рұқсат берілді.
155. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында тасымалды жерге тұйықтау құралдарын екі жұмыскер орнатады: біреуі – электр қауіпсіздігі бойынша IV топтағы (жедел жұмыс персонал санынан), екіншісі – электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы жұмыскер; III топтағы жұмыскер жөндеу персоналы санынан, ал басқа ұйымдардың қосылымдарын жерге тұйықтау кезінде – осы ұйымдар персоналы арасынан бөлінген жұмыскер орындай алады. Қашықтағы қосалқы станцияларда әкімшілік-техникалық немесе жедел персоналдың рұқсаты бойынша негізгі схемадағы жерге тұйықтау құралдарын орнату кезінде, басқа ұйымдардың персоналы ішінен электр қауіпсіздігі бойынша III топтың екінші жұмыскеріне жұмыс істеуге рұқсат етіледі; жедел персонал санынан электр қауіпсіздігі бойынша IV топтағы бір жұмыскердің тұйықтау пышақтарын іске қосуына болады.
Жедел персонал ішінен электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы жұмыскер жеке өзі жерге қосқыш пышақтарды токтан ажырату және тасымалды жерге тұйықтау құралын алып тастауға рұқсат етіледі.

ӘЖ-де жерге тұйықтау құралын орнату

156. Барлық ТҚ және желі токтан ажыратылған секцияланушы коммутациялық аппараттарда кернеуі 1000 В жоғары ӘЖ жерге қосылады.
Мыналарға рұқсат етіледі:
1) егер ӘЖ екі жағынан жерге қосылған болса, ал осы қосалқы станцияларда жерге тұйықтау құралдары токтан ажыратылған желі айырғыштарының сыртында орнатылған болса, онда кернеуі 35 кВ және одан жоғары тарамды ӘЖ осы тарамдарға жалғанған қосалқы станцияларда жерге қоспау керек;
2) кернеуі 6-20 ӘЖ бір ғана ТҚ немесе бір секцияланушы аппаратта немесе ТҚ немесе секцияланушы аппаратқа жақын тіректе жерге тұйықтау қажет. Бұл кернеудің қалған ТҚ-да және ӘЖ токтан ажыратылған секцияланушы аппараттарында, ӘЖ жұмыс орны мен осы ТҚ немесе секцияланушы аппараттар арасыңда жерге тұйықтау құралдары орнатылған жағдайда, оны жерге тұйықтауға рұқсат етіледі. ӘЖ-де көрсетілген жерге тұйықтау құралдары жерге тұйықтау құрылғылары бар тіректерде орнатылады.
Кернеуі 1000 В дейінгі ӘЖ-де жерге тұйықтау құралын тек жұмыс орнында ғана орнату жеткілікті.
157. Осы Қағидалардың 156-тармағында көрсетілген жерге тұйықтау жұмыстарына қосымша, әрбір бригаданың жұмыс орнында барлық фазалардың сымдары, ал қажет болған жағдайда, найзағайдан қорғайтын арқансымдар да жерге тұйықталады.
158. Қарнақтық аралықта монтаждау кезінде, сондай-ақ ӘЖ-нің құрастырылған учаскесінің қарнақтық тіректерінде тұзақтарды жалғағаннан кейін, сымдар (арқансымдар) бастапқы қарнақты тіректе және шеткі аралық тіректердің (шеткі қарнақтық тіректің алдында) бірінде жерге тұйықталады.
159. Монтаждалған қарнақтық аралықтың шеткі қарнақтық тірегінде, сондай-ақ ӘЖ-нің құрастырылған учаскесіндегі қарнақтық тіректе, найзағай разрядтарының әлеуеті ӘЖ-нің дайын учаскесінің сымдарынан (арқансымдардан) және басқа да асқын кернеулердің сымдарынан (арқансымдардан) келесі, монтаждалып жатқан учаскеге ауысып кетуін болдырмау үшін сымдарды (арқансымдарды) жерге тұйықтауға рұқсат берілмейді.
160. Бір тізбекті ӘЖ жерге тұйықтау құралдарын жұмыс орындарында жұмыс жүргізіліп жатқан тіректе немесе көршілес тіректе орнату қажет. Жерге тұйықтау құралдарын бригада жұмыс істеп жатқан ӘЖ учаскесінің екі жағынан жерге тұйықтау құралдарының арақашықтығы 2 км астам қашықтық шарттарында орнатуға болады.
161. Тіректен оқшауланған найзағайдан қорғайтын арқансымда немесе тірек конструкциясында жұмыс жүргізу кезінде, егер бұл арқансымға 1 м кем қашықтықта жақындау қажет болса, арқансым жерге тұйықталады. Жерге тұйықтау құралы арқансым оқшауланған аралықта немесе жұмыс жүргізіліп жатқан аралықта орнатылады.
Жерден оқшауланған найзағайдан қорғайтын арқансымнан жерге тұйықтаушы төмендеткіш баспалдақты ажырату немесе жалғау жұмысы алдын ала арқансымды жерге қосып алғаннан кейін жүргізіледі.
Егер осы арқансымда қатқан мұзды еріту көзделсе, жұмыстың алдында арқансым токтан ажыратылуға және оған кернеу берілуі мүмкін жақтардан жерге тұйықталады.
162. Тасымалды жерге тұйықтау құралдары металл тіректерде олардың элементтеріне, жерге тұйықтаушы төмендеткіш баспалдақтары бар темір-бетонды және ағаш тіректерде – сол баспалдақтарға, олардың бүтіндігі тексерілгеннен кейін жалғанады. Жерге тұйықтаушы төмендеткіш баспалдақтары жоқ темір-бетонды тіректерде жерге тұйықтау құралдарын траверстерге (қолдан жасалған қорғаныс) және жерге тұйықтау құрылғысымен түйісетін тіректің металл элементтеріне жалғанады.
Кернеуі 1000 В дейінгі жерге қосылған бейтарапты электр қондырғыларында нөлдік сымның жерге қайтадан қосылуы орын алған жағдайда, тасымалды жерге тұйықтау құралы осы нөлдік сымға жалғанады.
Тасымалды жерге тұйықтау құралдарын жерге тұйықтаушы өткізгіштерге немесе конструкцияларға жалғайтын орындар бояудан тазартылады.
Жұмыс орнындағы тасымалды жерге тұйықтау құралын 0,5 м кем емес тереңдікте топыраққа тік енгізілген жерге қосқышқа жалғауға жол беріледі. Жерге тұйықтау құралдарын кездейсоқ топырақ үйінділерінің үстіне орнатуға тыйым салынады.
163. Кернеуі 1000 В дейінгі ӘЖ тіректерден немесе телескопиялық мұнарадан оқшаулағыш буынсыз жұмыс жүргізгенде, жерге тұйықтау құралы жөнделіп жатқан желі сымдарына және сол тіректерге асылған барлық сымдарға, оның ішінде радиотрансляция және телемеханика желілерінің оқшауланбаған сымдарына орнатылады.
164. Жөндеу үшін токтан ажыратылған ӘЖ тасымалды жерге тұйықтау құралдарын орнату, одан кейін алып тастау және тіректердегі жерге қосқыш пышақтарды токқа қосу жұмыстарын жедел персонал ішінен: біреуі – электр қауіпсіздігі бойынша IV топтағы (кернеу 1000 В жоғары ӘЖ) немесе электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы жұмыскер орындайды. Жөндеу персоналы ішінен электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы екінші жұмыскерді пайдалануға рұқсат етіледі.
Жедел персонал ішінен электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы бір жұмыскерге жерге тұйықтаушы пышақтарды токтан ажыратуға рұқсат етіледі.
ӘЖ жұмыс орындарында тасымалды жерге тұйықтау құралдарын электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы бригада мүшесімен бірге жұмыс жүргізуші орнатуға рұқсат етіледі. Сол тасымалды жерге тұйықтау құралдарын алып тастауды жұмыс жүргізушінің нұсқауымен бригаданың электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы екі жұмыскер жүргізеді.
ӘЖ-де кернеу жоқтығын тексеру, жерге тұйықтау құралдарын орнату немесе алу кезінде екі жұмыскердің біреуі жерде тұрады және екіншісі бақылауды жүзеге асырады.
165. Басқа ӘЖ-мен қиылысу аралығында, көптізбекті ӘЖ токтан ажыратылған бір тізбегінде әсерден пайда болған кернеудегі ӘЖ-де жүргізілген фазалық жөндеу жұмыстарында жерге тұйықтау құралдарын ӘЖ-де орнатуға қойылатын талаптар осы Қағидалардың 28-тарауында келтірілген.

Жұмыс орнын қоршау, плакаттарды ілу

166. Электр қондырғыларында ажыратқыштардың, бөлектегіштердің және жүктеме ажыратқыштарының жетектерінде, сондай-ақ коммутациялық аппараттарды қашықтан басқару кілттері мен батырмаларында: «Жерге тұйықталған» деген плакаттар ілінеді; оларда қателікпен іске қосылған кезде электр қондырғылардың жерге тұйықталған учаскесіне кернеу беріліп кетуі мүмкін.
167. Кернеу келіп тұрған ток өткізгіш бөліктерді уақытша қоршау үшін оқшаулағыш материалдардан жасалған қалқандар, кермелер, экрандар қолданылады.
Уақытша қоршауларды кернеуді түсірмей орнатқан кезде олардан ток өткізгіш бөліктерге дейінгі аралық осы Қағидаларға 10-қосымшасының 1 кестесінде көрсетілген қашықтықтан кем болмауы тиіс. Кернеуі 6-10 кВ электр қондырғыларында бұл қашықтықты 0,35 м дейін азайтуға рұқсат етіледі.
Уақытша қоршауларда: «Тоқта! Кернеу» деген жазулар жазылады немесе тиісті плакаттар ілінеді.
168. 20 кВ дейінгі электр қондырғыларда ток өткізгіш бөліктерді қалқандармен қоршауға болмаса, токтан ажыратылған және кернеу келіп тұрған ток өткізгіш бөліктердің арасында (мысалы, токтан ажыратылған айырғыш түйіспелерінің арасында) оқшаулағыш жапсырмаларды қолдануға рұқсат етіледі. Бұл жапсырмалардың кернеу келіп тұрған ток өткізгіш бөліктерге жанасуына жол беріледі.
Оқшаулағыш жапсырмаларды электр қаупсіздігі бойынша IV және III топтағы екі жұмыскер орындайды және алып тастайды. Жапсырмалармен орындалатын операциялар кезіңде диэлектрлік қолғаптар, оқшаулағыш штанганы (қысқыштарды) пайдаланылады.
169. Жұмыс орнымен шектесетін камералардың, шкафтар мен панельдердің қоршауларында: «Тоқта! Кернеу» деген плакаттар ілінеді.
170. АТҚ-дан жерден орындалатын және іргетастар мен жекелеген конструкцияларда жұмыстар кезінде жұмыс орны арқанмен, жуан жіппен немесе кенеп және синтетикалық талшықтардан істелінген баулармен (көлік және жаяу жүргінші өтетін жол қалдырылып) қоршалуға және қоршауларға: «Тоқта! Кернеу» деген плакаттар, қоршалған кеңістіктің ішкі жағына қаратылып, ілінеді.
Арқанды ілу үшін бос орын аймағына енгізілмеген конструкцияларды, олар қоршалған кеңістіктен тыс қалатын болса, пайдалануға рұқсат беріледі.
АТҚ-дан желілік ажыратқыштардан басқа барлық кернеу түсірілген уақытта желілік ажыратқыштар: «Тоқта! Кернеу» деген плакаттар (қоршалған кеңістіктің ішкі бетіне қаратылып) ілінген арқандармен қоршалады.
АТҚ екінші реттік тізбектерде нұсқау бойынша жұмыс жүргізу кезінде жұмыс орнын қоршау талап етілмейді.
171. АТҚ-да жұмыс орнынан онымен шектесетін кернеу келіп тұрған учаскеге өтуге болатын конструкциялар учаскесінде көзге жақсы көрінетін: «Тоқта! Кернеу» деген жазулары бар плакаттар орнатылады. Бұл плакаттарды жөндеу персоналы ішінен III топтағы жұмыскердің жұмысқа рұқсат етушінің басшылығымен орнатуына рұқсат береді.
Бойымен жоғары көтерілуге рұқсат етілген конструкциялармен шектесетін конструкциялардың төменгі жағында: «Жоғары шықпа! Өлтіреді» деп жазылған плакат ілінеді.
Жұмыс жүргізу үшін олар арқылы көтерілуге рұқсат етілген орнықты сатылар мен конструкцияларда: «Жоғарыға осы жерден шық!» деп жазылған плакат ілінеді.
Әзірленген жұмыс орындарындағы электр қондырғыларында: «Осы жерде жұмыс істе» деген жазуы бар плакат ілінеді.
172. Жұмыс орнын әзірлеу кезінде рұқсат беруші орнатқан «Ерекше нұсқаулар» осы Қағидалардың 2-қосымшасында көрсетілген нарядтың бағанында ескертілген жағдайлардан басқа, плакаттарды, қоршауларды жұмыс толық аяқталғанға дейін алып тастауға немесе орнын ауыстырып қоюға рұқсат берілмейді.

16. Жекелеген жұмыстарды орындау кезіндегі қауіпсіздік шаралары

173. Электр қондырғыларында еңкейген күйде, егер тіктеліп тұрған кезде ток өткізгіш бөліктерге дейінгі аралық осы Қағидаларға 10-қосымшасының 1 кестесінде көрсетілген аралықтан кем болса, жұмыс істеуге рұқсат берілмейді. Электр қондырғыларының қоршалмаған ток өткізгіш бөліктерінің жанында жұмыс істеген уақытта, ол бөліктердің жұмыскердің артында немесе екі бүйірі жағында болуына рұқсат берілмейді.
174. Кернеу келіп тұрған жабдықтың оқшаулағыш элементтеріне электрден қорғайтын құралдарды қолданбай жанасуға рұқсат берілмейді.
175. Электрден қорғаудың негізгі құралдарын пайдаланып жұмыс істеген уақытта қызметкердің ток өткізгіш бөліктерге осы құралдардың оқшаулағыш бөлігінің ұзындығымен айқындалатын аралықта жақындауына рұқсат етіледі.
176. Электр қондырғыларында кернеу жоғалып кеткеннен кейін, оның ешқандай ескертусіз қайтадан берілу мүмкіндігі туралы персоналды хабарландыру қажет.
177. Жарық жоқ орындарда жұмыс істеуге рұқсат берілмейді. Жұмыс учаскелерінің, жұмыс орындарының, көлік өтетін және оларға жақын жерлердің жарықтығы біркелкі, жарық беру құралдары жұмыскерлерге қарықтыру әрекетінсіз орындалады.
178. Найзағай жақындаған кезде ӘЖ-де, әуе байланыс желісінде (бұдан әрі – ӘБЖ), АТҚ-да ӘЖ-ге тікелей қосылған ЖТҚ-ның кірмелері мен коммутациялық аппараттарында, ӘБЖ-нің учаскелеріне қосылған КЖ-де, сондай-ақ ӘЖ-нің кірмелерінде, байланыс тораптарының үй-жайларында және антенна-діңгек құрылыстарында барлық жұмыстар тоқтатылады.
179. Кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында кернеу берілген жұмыс кезінде мыналар қажет:
1) жұмыс орнына жақын орналасқан, кернеу берілген, кездейсоқ жанасып кету мүмкін басқа ток өткізгіш бөліктерді қоршау;
2) диэлектрлік кебіс киіп немесе аяқтың астына қойылатын оқшаулағыш заттың немесе диэлектрлік резеңке кілемшенің үстінде тұрып жұмыс істеу;
3) оқшаулағыш тұтқасы бар аспапты (бұрауыштардың, одан өзге, сабы оқшауланады) қолдану, диэлектрлік қолғаптарды пайдалану.
Кернеу берілген жұмыс кезінде қысқа немесе түрілген жеңдері бар киіммен жұмыс істеуге, сондай-ақ пышақты, егеулерді, металл сызғыштарды пайдалануға рұқсат берілмейді.

Электр және магнит өрістерінің әсер ету аймағындағы жұмыстар

180. АТҚ және кернеуі 330 кВ және одан жоғары ӘЖ адам ағзасына теріс әсер етуге қабілетті және жерге тұйықталған немесе жерден оқшауланған электр өткізгіш нысандарға жанасу кезінде электр разрядтарының пайда болуын тудыратын биологиялық белсенді электр өрісінен қорғау қамтамасыз етіледі.
181. Барлық кернеудегі электр қондырғыларында жұмысшыларды адам ағзасына теріс әсер ететін биологиялық белсенді магнит өрісінен қорғау қамтамасыз етіледі.
182. Кернеулігі рұқсат етілген мәннен жоғары магнит өрісі биологиялық белсенді деп саналады.
183. Магнит өрісінің рұқсат етілген кернеулігі (К) және индукциясы (В) жалпы (барлық денеге) және жергілікті (аяқ-қол) әсерінің шарттары үшін, адамның магнит өрісінде болу ұзақтығына байланысты, осы Қағидаларға 10-қосымшасының 6 кестесіне сәйкес айқындалады.
184. Магнит өрісінің әртүрлі кернеулігі (индукциясы) аймағында персоналдың болуы қажет жағдайларда, бұл аймақтарда жұмыс жүргізудің жалпы уақыты, кернеулігі (индукциясы) аса жоғары аймақтар үшін мейлінше рұқсат етілген уақыттан аспайды.
Магнит өрісінде болуға рұқсат етілген уақытты бір рет тұтастай немесе жұмыс күні ішінде бөліп-бөліп пайдалануға болады. Еңбек ету және демалу режимі өзгерген кезде (мысалы, ауысымды жұмыс кезінде) магнит өрісінің мейлінше рұқсат етілген деңгейі белгіленген 8 сағаттық жұмыс күнінен аспайды.
Магнит өрісінің деңгейін бақылау:
1) пайдалануға жаңа электр қондырғыларын алған және қолданылып жүрген электр қондырғыларын кеңейту;
2) персоналдың электр қондырғыларына жақын маңда тұрақты немесе уақытша болуы үшін үй-жайларды жабдықтаған;
3) жұмыс орындарын аттестациялау кезінде жүргізіледі.
185. Магнит өрісінің деңгейі жұмыс істеу барысында персонал болуы мүмкін аймақтарда түгелдей, жұмыс орнына баратын жолдарда және жабдықты тексеру кезінде де анықталады.
Магнит өрісінің кернеулігін (индукциясын) өлшеу жұмыс орны алаңының еденінен, жердің бетінен, үй-жайлардың еденінен, өтпе көпірлердің және төсемдерінің бетінен 0,5; 1,5 және 1,8 м биіктікте, ал жұмыс орнының үстінде магнит өрісінің көзі табылған жағдайда, қосымша жұмыс орны алаңының едені деңгейінде жүргізіледі.
186. Магнит өрісінің индукциясын (кернеулігін) өлшеу электр қондырғысының жұмыстық тоғы барынша берілген кезде немесе өлшенген мәндер барынша берілетін жұмыстық токқа (I mах), – өлшенген мәндерді I mах/І қатысына көбейту жолымен, – қайта есептеледі; мұнда I – өлшеу кезіндегі магнит өрісі көзіндегі ток.
187. Магнит өрісінің кернеулігі (индукциясы) персонал ұдайы бойы болатын, электр қондырғыларының ток өткізгіш бөліктерінен 20 м кем аралықта орналасқан, оның ішінде олардан қабырға арқылы бөлектенген өндірістік тұрақ-жайларда өлшенеді.
188. Магнит өрісі әсерінен қорғау шаралары ретінде орнықты немесе тасымалды магнит экрандары қолданылуға тиіс. Персоналдың жұмыс орындары мен қозғалыс бағытын магнит өрісінің көздерінен осы Қағидалардың 183-тармағының талаптарын орындау қамтамасыз етілген аралықта орналасады.
189. Магнит өрісінің мейлінше рұқсат етілген деңгейінен асатын, пайдалану шарттары бойынша персоналдың сонда болуы талап етілмейтін электр қондырғыларының аймақтары қоршалады және ескерту жазуларымен немесе плакаттармен белгіленеді.
190. Магнит өрісінің әсер етуі аймағында жұмыс істеу кезінде қосымша қауіпсіздік шаралары осы Қағидаларға 2-қосымшада көрсетілген нарядтың «Жеке нұсқаулар» деген жолында көрсетіледі.

Генераторлар және қосарлы компенсаторлар

191. Өрісті сөндіру автоматты құрылғысы бар (бұдан әрі – ӨСА) айналмалы қыздырылмаған генератор кернеу берілген (білік айналдыру құрылғымен айналатын жағдайлардан басқа) ретінде қарастырылады.
192. Генераторды сынау барысында оның схемасы немесе блок схемасы учаскелерінде оларды жерге қосқаннан кейін, генератордың жұмыстық жиілікте айналуы генератордың қызуы басылған және ӨСА-ның құрылғысы токтан ажыратылған кезінде қорғаныс құралдарын пайдаланып, арнайы қысқа тұйықтағыштарды орнатуға және алып тастауға рұқсат етіледі.
193. Тоқтатылған блоктық генератор схемасында жұмыс жүргізген кезде, блоктың көтеруші трансформаторы төменгі кернеу жағынан жерге қосылған болса, тармақталған жеке қажеттілік трансформаторы төменгі кернеу жағынан жерге қосылған және кернеу трансформаторы арқылы кернеу беру мүмкіндігі жоқ болса, блоктық генератордың шықпаларын жерге қосу талап етілмейді.
194. Қыздырылмаған айналмалы генератордың ӨСА құрылғысы токтан ажыратылған статорының тізбектерінде қалдық кернеу мәнін өлшеуге, фазалардың кезектесу тәртібін және т.б. анықтауға рұқсат етіледі.
Бұл жұмыстарды электр зертханалардың, жөндеу ұйымдарының персоналы, электрден қорғау құралдарын қолданып, наряд немесе нұсқау бойынша жедел персоналдың бақылауымен орындайды.
195. Біліктегі кернеуді және жұмыс істеп тұрған генератор роторының оқшаулау кедергісін өлшеу жұмыстарын орындауға нұсқау бойынша IV және III топтағы екі жұмыскерге рұқсат етіледі.
196. Ротордың түйістіру сақиналарын қайрау және тегістеу, істен шыққан генератор қоздырғышының коллекторын тегістеу жұмыстарын жарлық бойынша электр техникалық емес персонал ішінен бір жұмыскер жеке өзі орындай алады. Электр техникалық емес персоналға электр қауіпсіздігі бойынша 1 топты беру осы Қағидалардың 6-қосымшасында келтірілген журналында нысан бойынша жазылады.
197. Жұмыс істеп тұрған генератордағы шөткелік аппаратта қызмет етуге нұсқау бойынша III топтағы персоналға мынадай сақтандыру шараларын орындай отырып рұқсат етіледі:
1) бет пен көзді қорғау құралдарын пайдаланып, қорғаушы каска, түймеленген арнайы киім киіп, киімді машинаның айналып тұрған бөліктерінің іліп кетуінен сақтай отырып, жұмыс істеу керек;
2) диэлектрлік кебістерді, кілемшелерді пайдалану қажет;
3) екі полюстің ток өткізгіш бөліктерін немесе ток өткізгіш бөліктер мен жерге қосылған бөліктерді қолмен бір мезетте ұстамау.
Айналып тұрған генератордағы, қосарлы конденсатордағы ротор сақиналарын тегістеуді оқшауланған материалдардан істелген қалыптардың көмегімен орындауға рұқсат етіледі.

Электр козғалтқыштары

198. Егер электр қозғалтқышындағы немесе оның көмегімен қозғалысқа келетін механизмдегі жұмыс ток өткізгіш айналмалы бөліктерге жанасуға байланысты болса, электр қозғалтқышы осы Қағидаларда көрсетілген, оның қателікпен қосылуын болдырмайтын, техникалық іс-шараларды орындау арқылы токтан ажыратылады. Бұл жағдайда екі жылдамдықты электр қозғалтқышының статор орамаларын қоректендіретін екі тізбегі де ажыратылып және бөлшектенуге тиіс.
Электр қозғалтқышындағы немесе оның көмегімен қозғалысқа келетін механизмдердің ток өткізгіш айналмалы бөліктеріне жанасуға байланысты емес жұмыстарды жұмыс істеп тұрған электр қозғалтқышында орындауға болады.
Жұмыс істеп тұрған электр қозғалтқышы мен механизмнің айналмалы бөліктерінің қоршауын алып тастауға рұқсат берілмейді.
199. Электр қозғалтқышында жұмыс істегенде, жерге тұйықтау құралын, электр қозғалтқышын ТҚ-ның секциясымен, қалқанмен, құрастырмамен жалғайтын КЖ кез келген учаскесінде орнатуға рұқсат етіледі.
Егер электр қозғалтқышындағы жұмыстар ұзақ мерзімге жоспарланса, жүргізіліп жатпаса немесе бірнеше күнге тоқтап қалса, онда одан ажыратылған КЖ электр қозғалтқышы жағынан да жерге тұйықталады.
Кәбіл талсымдарының қимасы кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында жерге тұйықтау құралдарын қолдануға мүмкіндік бермеген жағдайда, КЖ қимасы кәбіл талсымының қимасынан кем емес қимасы бар мыс өткізгіш арқылы жерге қосуға немесе кәбіл талсымын өзара жалғауға және оларды оқшаулауға рұқсат етіледі. Бұлайша жерге тұйықтау немесе кәбіл талсымдарын жалғау жедел жұмыс құжаттамасында тасымалды жерге тұйықтаумен қатар бірдей есепке алынады.
200. Оларға жалғанған механизмдер (түтін сорғыш, желдеткіштер, сорғыштар) есебінен айналуға қабілетті электр қозғалтқыштарындағы жұмыстарға баруға рұқсаттама беру алдында бітегіш арматураның (ысырмалардың, вектильдер мен шиберлер) тұтқалары құлыппен жабылады. Электр қозғалтқыштарының роторларын тежеу немесе жалғастыратын муфталарды тізбектен ажырату бойынша шаралар қабылданады.
Бітегіш арматурамен қажетті операциялар жедел жұмыстар журналына жазыла отырып, технологиялық цехтың, учаскенің ауысым бастығымен келісіледі.
201. Бітегіш арматураның аппараттарды бағыттайтын электр жетектері қолмен, қашықтан және автоматты басқару схемаларынан кернеу түсіруді талап етіледі.
Ысырмалардың, шиберлердің, шұралардың тұтқаларыңда: «Ашпа! Адамдар жұмыс істеп жатыр» деген, ал бітеуіш арматураның электр жетектерінің кілттері мен басқару батырмаларында: «Қоспа! Адамдар жұмыс істеп жатыр» деген плакаттар ілінеді.
202. Жұмыс істелінетін электр қозғалтқышына жақын орналастырылған бір типтес немесе көлемі жағынан шамалас электр қозғалтқыштарында, олардың жұмыс істеп немесе тоқтап тұрғанына қарамастан: «Тоқта! Кернеу» деген плакат ілінеді.
203. Жөндеуге шығарылған агрегаттардың, технологиялық желілердің, қондырғылардың бір кернеулі электр қозғалтқыштарында бір нарядпен жүргізілетін жұмыстарды осы Қағидалардың 57-тармағында көзделген шарттарға сәйкес орындауға рұқсат етіледі. Алдын ала дайындалған жұмыс орындарына баруға рұқсаттама беруді бір мезгілде орындауға рұқсат етіледі, бір жұмыс орнынан екіншісіне ауыстыруды ресімдеу талап етілмейді. Бұл ретте нарядта атап көрсетілген электр қозғалтқыштарының кез келгенін басқа электр қозғалтқыштарындағы жұмыс толық аяқталғанға дейін сынап көруге немесе қосуға рұқсат берілмейді.
204. Айналып тұрған электр қозғалтқыштарындағы ток өткізгіш және айналмалы өткізгіштерге жанасусыз орындалатын жұмыстарды нұсқау бойынша жүргізуге жол беріледі.
Жұмыс істеп тұрған электр қозғалтқышының щеткалық аппаратында қызмет көрсету үшін нұсқау бойынша осы мақсат үшін оқытылған электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы жұмыскерге мынадай сақтандыру шараларын сақтай отырып, жұмыс істеуге жол беріледі:
1) бет пен көзді қорғау құралдарын пайдаланып, түймеленген арнайы киім киіп, киімді электр қозғалтқышының айналып тұрған бөліктерінің іліп кетуінен сақтана отырып, жұмыс істеуге;
2) электр өзкізбейтін кебістерді, кілемшелерді пайдалануға;
3) екі полюстің ток өткізгіш бөліктерін немесе ток өткізгіш бөліктер мен жерге қосылған бөліктерді қолмен бір мезетте ұстауға.
Айналып тұрған электр қозғалтқышындағы ротор сақиналарын тегістеуді оқшауланған материалдардан жасалған қалыптардың көмегімен ғана орындауға рұқсат етіледі.
205. Тиісті ұйымдардың еңбек қорғау бойынша нұсқаулықтарында жұмыс орнын дайындауға және пайдаланылатын электр машиналарының түрін, әсіресе қосуды реттеу құрылғыларын, тетіктердің ерекшеліктерін, технологиялық схемаларды және есепке алатын электр қозғалтқыштарында жұмыстарды қауіпсіз жүргізуді ұйымдастыруға қойылатын талаптар егжей-тегжей баяндалады.
206. Жетектері қолмен басқарылатын қосу аппараттарының электр қозғалтқыштарын электр өткізбейтін қолғаптармен қосу және ажырату талап етіледі.
207. Ысырмалардың, атқару механизмдерінің электр жетектерін, оларды шибермен, ысырмамен және басқа құрылғылармен жалғау кезінде сынақ жұмыстарын сол электр жетектері орнатылған технологиялық цехтың ауысым бастығы рұқсат берген бригада орындайды.
Рұқсат берілген кезде жазу технологиялық цехтың жедел жұмыстар журналында, ал рұқсат қолға тиген бойда – сынақ жүргізетін цехтың (учаскенің) жедел жұмыс журналында жазылады.
208. Органдар мен бітегіш арматураны ретке келтіретін атқару тетігімен жалғанбаған электр жетектерінің электр схемаларын жөндеу және ретке келтіру жұмыстарын нұсқау бойынша жүргізуге жол береді. Нұсқау берген жұмыскер бұл туралы кейіннен жедел жұмыс журналын жаза отырып, оларды сынақтан өткізуге рұқсат етеді.
209. Электр қозғалтқышын сынақтан өткізу үшін ондағы жұмыс толық аяқталғанға дейін токқа қосу тәртібі мынадай:
1) жұмыстар наряд бойынша орындалған кезде, жұмыс жүргізуші нарядтың осы Қағидаларға 2-қосымшада келтірілген нарядтың 3-кестесінде жұмыстың аяқталғаны туралы ресімдейді және нарядты тапсырады;
2) жұмыстарды нұсқау бойынша орындаған кезде жұмыстар токтатылады және бригада шеттетіледі;
3) сынақ жүргізгеннен кейін осы Қағидаларға 2-қосымшада келтірілген нарядтың 3-кестесінде ол туралы жазылып, жұмысқа рұқсаттама қайтадан беріледі.
Жұмыстар нұсқау бойынша орындалған кезде қайта рұқсат беру үшін нұсқау жаңадан беріледі.

17. Электролизді қондырғылар

210. Осы бөлім тұздарды еріту, су ерітінділері электролизінің өндірістік қондырғыларында, түрлендіргіш қосалқы станцияларының шиналарында түзетілген ток кернеуі бар гальвандық жабын қондырғыларында немесе 1000 В дейінгі электролиздер (ванналар) серияларында, оларда жедел ток ауыстыру, жөндеу, құрастырып жинау, ретке келтіру жұмыстары мен сынақтарын орындайтын, ұйымдастыратын электртехникалық және электртехнологиялық персоналға арналады.
211. Электролизді қондырғыларды пайдаланған кезде қызмет етуші персонал электр қондырғыларында қызмет ету кезінде осы Қағидалардың негізгі талаптарын, осы тараудың тиісті тармақтарымен өзгертілмеген шамада, басшылыққа алады.
212. Электролиздерде тікелей қызмет ететін электр технологиялық персоналдың электр қаупсіздігі бойынша II топтан төмен болмауы талап етіледі. Электролизді қондырғылардағы жұмыстарды тікелей ұйымдастыратын инженерлік-техникалық жұмыскерлердің біліктілік тобы бағынышты жұмыскерлердің біліктілік тобынан төмен болмайды, яғни электр қауіпсіздігі бойынша III топтан кем болмайды.
213. Түзетілген токтың шина өткізгіштерін жөндеу, шунттау, электролиздер сериясынан, электролиздік ванналар және олардың бұғаттаудан шығару, электролиздердің (ванналардың) оқшауламасын тазалау, кернеуді түсіру және шиналарды жерге қосу жұмыстарынан кейін жүргізіледі. Үрдістің үздіксіздік шарттары бойынша және қалдық кернеу әлі бар кезде жұмыстарды кернеуді түсіріп жүргізу мүмкін болмаса, ал электрден қорғау үшін негізгі және қосымша қорғаныс құралдарын қажетті көлемде пайдалану және электр тоғынан жарақаттану мүмкіндігін болдырмау шараларын сақтаған жағдайда, аталған жұмыстарды кернеу беріліп тұрғанда орындауға рұқсат етіледі.
Кернеу беріліп тұрғанда аталған жұмыстар наряд-рұқсаттама бойынша жүргізіледі. Жұмыс жүргізушінің электр қауіпсіздік тобы IV топтан кем болмауы тиіс.
214. Электролиз серияларынан ток жүктемесін түсірудің барлық мерзімі ішінде электролиз залдарында және түрлендіргіш қосалқы станциялардағы барлық жұмыстар жүктеме сериялары кезіндегі жұмыстарға қатысты сақтандыру шараларын сақтай отырып жүргізіледі.
215. Электролиз қондырғыларында, сондай-ақ су ерітінділері электролиздерінде қызмет көрсететін персонал электрден қорғау құралдарын (диэлектрлік қолғаптар мен диэлектрлік етіктерді) қолданады, – оларды қолдану еңбек қорғау жөніндегі нұсқаулықтар арқылы реттеледі.
216. Электролиз залдары мен жертөлелерінде кернеуі 12 В аспайтын тасымалды электр шамдарын пайдалануға рұқсат етіледі. Шамдар тұрақты орнатылған 12 В желі розеткасынан қоректенеді.
217. Электролиз ванналарының (электролизерлер) параллель қатарларында жұмыс жүргізген кезде персоналға бір-бірлеріне немесе қызмет етілетін жол бойындағы персоналға аспаптарды, құрал-саймандарды және кез келген басқа заттарды беруге, сондай-ақ көпірлі кран немесе тельфер ілмектерінің арқансым аспасына жанасуға рұқсат берілмейді.
218. Құрастыру және жөндеу жұмыстарына ағаштарды, төсеме тақтайларды және тасымалды сатыларды пайдаланған кезде жұмыс істеп жатқандардың электр тоғынан жарақаттануын болдырмайтын, қауіпсіздік шаралары көзделеді.
219. Электролиз қондырғыларында немесе оларға жақын маңда кернеу түсірілмей немесе электр қозғағыш күштің қалдығы бар кезде электр техникалық емес персонал жүргізген жұмыстар, электр қауіпсіздігі бойынша тобы III топтан төмен емес электр техникалық персоналдың бақылауымен орындалады.
220. Электролиз корпусын «жер» әлеуетінің басып қалуын болдырмау үшін металл қорғанысы немесе армировкасы бар қысылған ауаны немесе суды келтіру үшін пайдалануға тыйым салынады.
221. Электролиз залдарында дәнекерлеп пісіру осы электролиз өндірісінің (балқыту немесе су ерітінделері электролизі) өзіндік ерекшеліктерін ескере отырып, әзірленген және кәсіпорын басшылығы бекіткен нұсқаулықтар сәйкес жүргізіледі.
222. Әрбір дәнекерлеп пісіру агрегатынан оның қуат күшіне қарамастан бір мезгілде бір ғана дәнекерлеушіге жұмыс істеуге рұқсат етіледі. Корпустарды жерге қосуға және дәнекерлеу трансформаторының екінші реттік орамаларын шығаруға рұқсат берілмейді. Дәнекерлеп пісіру трансформаторы оқшаулағыш табанға орнатылады және диэлектрлік материалдардан істелінген қаптамамен жабылады.
Тік және кері дәнекерлегіш сымдар ретінде оқшауламасы жарамды иілмелі өңешті кәбіл қолданылады.
Дәнекерлегіш сымдардың жалғанатын немесе оларды оқшаулайтын қабықтардың бүлінген жерлеріндегі оқшауламаның сапасы зауытта жасалынатын өңешті кәбілдер оқшаулағыштарының сапасынан төмен болмайтындай орындауды талап етіледі.
Дәнекерлегіш сымдардың жарамдылығын аспаппен тексеру мерзімді жергілікті нұсқаулыққа сәйкес, ал сырттай тексеру – дәнекерлеу жұмыстарының басталар алдында жүргізіледі.
Кәбілдердің оқшауламасы жарамсыз болса, дәнекерлеп пісіру жұмыстарын жүргізуге тыйым салынады.
223. Дәнекерлеп пісіру жұмыстарын жабық металл ыдыстарда, құдықтарда, пеш көмейінде, газ жолдарында және ылғалдылығы жоғары жерлерде жүргізуге арналған электр дәнекерлегіш агрегаттар бос жүріс кернеуін автоматты ажырату құралдарымен жабдықталады немесе оның мөлшері 0,5 сек. уақыт ішінде 12 В дейін төмендетілуі тиіс.
224. Жергілікті нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асыралатын электролиз корпусындағы оқшауламаның жағдайда жүйелік бақылау орнатылады.
Электролиз қондырғыларын тексеру, ауысымда кемінде 1 реттен кем емес, кезекші технологиялық персоналмен жүргізіледі. Тексеру кезінде:
1) ток өткізгіш заттардың немесе тұз кристалдарының жерге тұйықталмағанына;
2) оқшаулағыштың, оқшаулағыш бөлшектердің, оқшаулағыш тігістердің бүтіндігіне және оларда ток өткізгіш ластардың жоқтығына;
3) серияның екі шетіндегі жерге қатысты әлеуеттерінің біркелкі таратылмауына көз жеткізу қажет.
Оқшауламаның табылған ақауларын тез арада жою қажет.
225. Машинисттің көпірлі кранның кабинасынан түсетін авариялық баспалдағы оқшаулағыш материалдардан немесе бір мезгілде екі оқшаулағыш үзіктерді адам денесімен жабуға келмейтіндей, оның екіден кем емес оқшаулағыш салғысымен орнатылады.
226. Персоналдың металдарды, ұнтақтарды сұрыптау немесе қорытпаны құю жұмыстары жүргізілетін электролиздер аймағындағы тұздарды еріту электролизі залының жертөлесінде болуына тыйым салынады.
227. Электролиздерді кептіру және қыздыру (электролиздерді айнымалы токпен қоректендіру) трансформаторлары міндетті түрде қоршалады, ал трансформатордағы барлық ауыстырып қосылуды электротехникалық персоналмен ажыратылған кернеумен орындайды.
228. Су жеткізетін өңештерді, сондай-ақ дәнекерлеу кәбілдерін электролиздердің, ұсақтағыштың үстіңгі жағына орналастыруға тыйым салынады.
229. Электролиздер ұсақтағыштардың түйіспелерін бақылау және созу, сондай-ақ, оқшауламаны тазалауға бригада құрамы екі адамнан тұратын арнайы үйретілген электртехнологиялық персонал орындауға тиіс.
Тұздарды еріту электролизі залының жертөлесінде жұмыстар жүргізген кезде, бригада мүшелерінің өздерімен бірге газдан қорғайтын аспаптардың (противогаз) және аккумуляторлық қол шамдарының болуы талап етіледі.

18. Коммутациялық аппараттар

230. Коммутациялық аппараттағы жұмысқа рұқсаттама осы Қағидаларда көзделген және жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін, коммутациялық аппараттың қателікпен іске қосылып кетуіне тосқауыл болатын іс-шараларды қоса алғанда, техникалық іс-шараларды орындағаннан кейін беріледі.
231. Жұмыс күйіндегі қысымда тұрған ашық ауадағы ажыратқышқа көтерілуге келтіру жұмыстарын жүргізгеннен кейін немесе сынақтар кезінде рұқсат етіледі. Токтан ажыратылған ашық ауадағы жұмыс күйіндегі қысымда тұрған ажыратқышқа ауа толтырылған бөлектегішпен көтерілуге барлық жағдайда рұқсат берілмейді.
232. Сынақ жүргізу немесе ретке келтіру үшін ауадағы ажыратқышқа көтерілмес бұрын:
1) басқару тізбектерін ажырату;
2) жергілікті басқару батырмаларын немесе іске қосқыш клапандарды арнайы бітеуіштерді орнату жолымен немесе шкафтарды жауып, ажыратқыштың қасына, ажыратқышпен жұмыс істеуге (жедел ток берілгеннен кейін) жұмыс жүргізушінің нұсқауы бойынша белгілі бір жұмыскерге рұқсат беретін бригаданың нұсқау алған мүшесін қою қажет. Жұмыскерлердің қысымда тұрған ауадағы ажыратқыштың болған кезде басқару шкафтарындағы және тарату шкафтарындағы барлық жұмыстарда тоқтату қажет. Жұмыс істеп тұрған қосалқы станциялардың кернеуі 220 кВ және одан жоғары ажыратқыштың шықпалары әсерден пайда болған кернеуді түсіру үшін жерге қосылады.
233. Ауа жинағыштардың ішінде адамдардың болуымен байланысты жұмыстарға рұқсат берудің алдында:
1) ауа берілуі мүмкін барлық ауа өткізгіштердің ысырмаларын жабу, олардың жетектерін (тұтқаларын) құлпы бар шынжырға байлау және ысырмалардың жетектеріне: «Ашпа! Адамдар жұмыс істеп жатыр» деген плакаттарды ілу;
2) дренажды вентильді, тығынды немесе ысырманы ашық қалдырып, артық қысым астындағы ауаны ауа жинағыштардан шығару;
3) ауа жинағыштардан ауа өткізгіштерді ажыратып, оларға бітегіштер орнату қажет.
234. Ажыратқыштар мен ауа жинағыштардағы манометрлердің нөлдік көрсетулері қысылған ауа қысымының жоқтығына нақты дәлел болып табылмайды.
Ауа жинағыштардың люктері мен газдардың қақпақтарындағы бұрандалар мен сомындарды бұрап шығарар алдыңда жұмыс жүргізуші қысылған ауаның шын мәнінде жоқтығын анықтау мақсатында төмен түсіргіш ысырмалардың, тығындардың немесе клапандардың ашық күйде тұрғандарына көз жеткізуі тиіс.
Түсіргіш ысырмаларды, тығындарды (клапандар) жабуға люктердің қақпақтарын бекітетін барлық бұрандалар мен сомындар бұрап кіргізілгеннен кейін ғана рұқсат беріледі.
235. Байқап керу, ретке келтіру және сынау кезінде әуе ажыратқыштарды токтан ажырату және қосу уақытында жұмыскерлердің ажыратқыштарға жақын тұруына жол берілмейді.
Ажыратқыштармен операцияларды орындауға бұйрықты жұмыс жүргізуші бригада мүшелері ажыратқыштан қауіпсіз жерге немесе панаға шеттетілгеннен кейін беріледі.
236. Коммутациялық аппаратты, оны ретке келтіру және реттеу кезінде сынау мақсатында қосу және ажырату үшін нарядты тапсырмай, жедел ток тізбектеріне, жетектің ток беретін тізбектеріне уақытша кернеу беруге сондай-ақ ажыратқыштарға ауа жіберуге рұқсат етіледі.
Жедел токтың алынған сақтандырғыштарын орнатуда, ажыратылған автоматтарды қосуды және ауа жіберу үшін ысырмаларды ашуды, сондай-ақ сынақ жүргізу уақытында қауіпсіздік плакаттарын алып тастауда жедел персонал жүзеге асырады.
Коммутациялық аппаратты сынау бойынша операцияны орындауға осы Қағидаларға 3-қосымшада келтірілген нарядтың «Жеке нұсқаулар» жолындағы жазбамен расталған, нарядты берушінің рұқсаты болған кезде жұмыс жүргізушіге немесе жұмыс жүргізушінің талабы бойынша жедел персоналға рұқсат беріледі.
Сынақтан кейін коммутациялық аппаратта жұмыс жалғастыру қажет болса, жедел персонал бригаданың жұмысқа баруына рұқсаттама беруші талап ететін техникалық іс-шараларды орындайды.
Жергілікті жедел персоналы жоқ электр қондырғыларда жұмыс орнын дайындау үшін және коммутациялық аппаратты сынақтан өткізгеннен кейін жұмыс жүргізушіге қайтадан рұқсат беру талап етілмейді.

19. Жинақтық тарату құрылғылары

237. Арба жабдығында немесе ЖТҚ шкафының бір кесігінде жұмыс кезінде жабдығы бар арбаны жөндеу қалпына домалатып шығару қажет, ток өткізгіш бөліктері кернеуде қалған кесіктің пердесін құлыпқа жауып, қауіпсіздік «Тоқта! Кернеу» плакаты ілу қажет; арбада немесе жұмыс орындалатын кесікте «Осы жерде жұмыс істе» деген плакатты ілу қажет.
238. ЖТҚ-дан тыс жұмыстарда, оған қосылып тұрған қондырғыларда немесе кері кететін ӘЖ және КЖ-де ажыратқышы бар арбаны шкафтан жөндеу қалпына домалатып шығару қажет; пердені немесе есіктерді құлыпқа жауып, оларға «Қоспа! Адамдар жұмыс істеп жатыр» немесе «Қоспа! Желіде жұмыс жүріп жатыр» деген плакаттар ілу қажет. Бұл ретте арбаны орнату рұқсат етіледі:
1) ажыратқышы бар арба мен жерге қосқыш пышақтар арасында бұғаттау болған кезде осы пышақтарды қосқаннан кейін қадағалау қалпына;
2) ЖТҚ-ның шкафтарында жерге қосқыш пышақтар немесе мұндай бұғаттау болмаған кезде оны құлыпқа жабу шартымен қадағалау және жөндеудің аралық қалпына.
Аралық қалыптағы арбаны қосылымда жерге қосу құралдарының бар немесе жоқтығына қарамастан орнатуға жол береді.
Жылжып кететін ӘЖ-де жұмыс істеуінде, ЖТҚ шкафына жерге қосу құралын орнату кезінде осы Қағидалардың 156-тармағында көзделген талаптарды ескеру қажет.
239. Ток беретін сақтандырғышта ЖТҚ-ның итеріп жылжытылған арбаларындағы операцияларды кернеу беріліп тұрғанда бірақ жүктемесіз орындалуға рұқсат етіледі.
240. Ажыратқышы бар арбаны сынақтан өткізу және басқару мен қорғау тізбектерінде жұмыс істеу үшін бақылау қалыптарында орнатуға, ЖТҚ-дан тыс, жылжып кететін ӘЖ-де және КЖ-де немесе оларға қосылған жабдықта, электр қозғалтқыштарымен жалғанған механизмдерді қосқанда, жұмыстар жүргізілмеген немесе ЖТҚ шкафында жерге тұйықтау жұмысы орындалған жағдайда рұқсат етіледі.
241. Вакуумды ажыратқыштармен жабдықталған ТҚ-да амплитудалық шегінің мәні 20 кВ астам болатын кернеу жоғары доға сөндіргіш камераларды сынау, пайда болатын рентген сәулелерінен персоналды қорғау үшін арнайы экранды пайдаланып орындау қажет.

20. Діңгекті (бағаналы) ТҚС және ЖТҚС

242. Діңгекті және бағаналы ТҚС және ЖТҚС жабдығында кернеуі 1000 В жоғары қоректендіруші желілерді токтан ажыратпай жұмыс кезінде, алаңда түрегеп тұрып орындауға болатын тексеру және жөндеу жұмыстарына, кернеуде тұрған ток өткізгіш бөліктерге дейін осы Қағидаларға 10-қосымшаның 1-кестесінде көрсетілген аралықтық сақтаған жағдайда, – рұқсат етіледі. Егер бұл аралық рұқсат етілгеннен кем болса, онда жұмыс кернеуі 1000 В жоғары ток өткізгіш бөліктерді ажыратқан және жерге қосқан кезде жүргізіледі.
243. Киоск үлгісіндегі діңгекті ТҚС және ЖТҚС жұмыстарға рұқсаттама – желіде кернеудің бар немесе жоқтығына қарамастан, алдымен кернеулігі 1000 В дейінгі коммутациялық аппараттарды, содан кейін кернеуі 1000 В жоғары желілік ажыратқыштарды айырғаннан және қосалқы станцияның ток өткізгіш бөліктеріне жерге қосу құралдары салынған бойда береді. Егер кернеуді 380/220 В жағынан беру мүмкін болса, онда бұл кернеудің желілері қарама-қарсы қоректендіру жағынан ажыратады, олардың қателікпен немесе өздігінен қосылып кетуіне қарсы шаралар қабылдануға, ал қосалқы станцияларда осы желілерге, коммутация аппараттарына дейін жерге қосу құралы салынады.
244. Діңгекті трасформаторлық қосалқы станцияларда, ауыстырып қосу пункттерінде және қоршаулары жоқ басқа құрылғыларда айырғыштардың, жүктеме ажыратқыштардың жетектері, кернеуі 1000 В жоғары шкафтар және кернеуі 1000 В дейінгі қалқандар құлыппен жабылады.
Орнықты сатылар қызмет көрсету алаңында ажыратқыштармен бұғатталады және құлыппен жабылады.

21. Ток беретін трансформаторлар, майлы шунттағыш
және доға сөндіргіш реакторлар

245. Тұтынушылардың жұмыс істеп тұрған электр қондырғыларындағы трансформаторларда жұмыс жүргізу кезінде жұмыс жүргізу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін ұйымдастыру және техникалық іс-шаралар орындалады.
246. Трансформатор багына көтеріп шығаруға байланысты трасформатордағы және металл конструкцияларда орналастырылған құрғақ реакторлардағы жұмыстар биіктікте орындалатын жұмыстарға (жер бетінен 1 м және одан артық биіктіктегі жұмыстар) жатады. Бұл жұмыстарды жүргізу кезінде жұмыс істеушілердің биіктіктен құлап кетуін болдырмау шаралары қабылданады.
247. Трансформатор бактарының ішінде жұмыс істеу үшін арнайы дайыңдықтан өткен, жұмысшылар мен мұндай жұмыстарды жүргізу технологиясымен таныс мамандарға рұқсат беріледі.
Бак ішіндегі жұмыстарды қорғағыш қасқаны, қолғаптар мен резеңке етіктер киіп орындайды.
248. Трансформатор багы ішіндегі жұмыс кезінде жарықты қамтамасыз ету кернеуі 12 В аспайтын, қорғаныс торы бар, зауыттан шыққан тасымалды шамдар немесе аккумуляторлы қолшамдар арқылы жүзеге асырылады. Бұл ретте тасымалды шамның бөлгіш трансформаторы бактан тыс орнатылады.
249. Трансформатор майын қайта өңдеу, оны құрғату, тазалау, газсыздандыру бойынша жұмыстарды қорғағыш киімдер мен аяқ киім киіп орындалады.
250. Майсыз тасымалданатын және азотпен толтырылған трансформатор багына адамдар кірмес бұрын, азотты шығару шараларын қабылдау қажет.
Азотты шығару мыналар:
1) трансформатор багына төменгі ысырма арқылы азот толық ығыстырылып шыққанға дейін май құю (май бұл ретте нормаға сәйкес болады);
2) трансформатор багын 13 кПа (100 мм рт. ст.), одан кейін құрғатылған ауа немесе құрғақ селикагель толтырылған ауа құрғатқыш арқылы өткізілетін ауаны жіберу жолымен жүргізіледі. Селикагель салмағы 5 кг кем болмауы тиіс. Бұл тәсіл көлік жағдайында терең вакуумдауға шыдайтын бак үшін қолданылады;
3) бакты құрғақ таза ауа үрлеп желдету немесе ашық тұрған жоғарғы және төменгі люктерді өздігінен желдетілуі жолымен шығарады. Бұл ретте трансформатор оқшауламасының дымқылдануын болдырмау үшін трансформаторға қолданылып жүрген басты техникалық материалдар бойынша саңылау жасау шарттары орындалады.
251. Трансформатор багы ішінде жұмыс жүргізіп жатқан адамдарға үздіксіз бақылау орнату қажет.
Трансформатор ішіндегі адамдардың жай-күйі мен әрекеттерін бақылау үшін, аз дегенде бір жұмыскер тағайындалады, ол кіретін люк қасында болады, ұдайы жұмыс істеп жатқандармен байланыс жасап тұруға міндетті. Трансформатор ішінде жұмыс істеу кезінде жұмыскер аспа баулы сақтандырғыш белбеуі бар арқанмен және қажет болғанда, өңешті газтұтқышпен қамтамасыз етіледі.
252. Бакқа құрғатылған ауа жіберіп, трансформаторға саңылау жасау кезінде мынадай талаптарды орындау қажет:
1) бак ішіндегі жұмыстарды қоршаған ортаның температурасына сәйкес киімдер киіп орындау;
2) адамдардың бак ішінде тәулік бойынша 4 сағаттан, ал айына 20 сағаттан артық уақыт болуына рұқсат бермеу;
3) қысым түсіп тұрған қондырғыларда жұмыс істеуге рұқсат беретін куәлігі жоқ адамдарға компрессормен жұмыс істеуге рұқсат бермеу;
4) цеолиттерді кептіргенде ауа шығатын жерлерді қоршау, себебі оның температурасы 300^оС асып кетуі мүмкін.
253. Су буларын тор көмегімен қатыру жұмыстарында мынадай сақтандыру шаралары сақталуы қажет:
1) көмірқышқыл газының тордан еркін шығуын қамтамасыз ету. Жабық үй-жайда жұмыс жүргізгенде, көмірқышқыл газы мен ацетон буын шығару үшін торды сорғыш желдеткішпен жабдықтау;
2) отқа қауіпті жұмыстарды жүргізбеу және торға жақын маңда ашық отты пайдаланбау;
3) ацетонды өрттен қауіпсіз, трансформатордан аулақ жерде сақтау;
4) құрғақ мұзбен (қатты қос қышқылды көміртегі) жұмыс істегенде, көзілдірік және қолғап кию керек. Құрғақ мұзды үлкен емес, 5 кг көлеміндегі кесектермен толтыру.
254. Құрастыру жұмыстарын жүргізгенде, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге айрықша көңіл болу қажет.
Өртке қарсы іс-шараларды әзірлеу барысында трансформаторлардың өртке қауіпті жабдық екенін басшылыққа алу қажет, өйткені трансформатор майы және трансформаторлардың май сіңген оқшауламасы жаңғыш материал болып табылады және өртке қауіпті жұмыстар жүргізу (дәнекерлеу, қыздыру, кептіру) кезінде тұтанып кетуі мүмкін.
255. Трансформаторларды құрастыру және жөндеу кезінде мынадай сақтандыру шараларын орындау қажет:
1) құрастыру алаңын жеткілікті мөлшерде өрт сөндіру құралдарымен және сенімді телефон байланысымен жабдықтау;
2) өрт қауіпсіздігіне жауапты адамдарды тағайындау;
3) отқа қауіпті жұмыстарды жүргізген барлық уақытта өрт қауіпсіздігіне тұрақты түрде бақылау ұйымдастыру;
4) трансформатор багында дәнекерлеу жұмыстарын, май буларының тұтанып кетуін болдырмау үшін, дәнекерленетін жерден 200-250 мм биік деңгейге дейін май кұйғаннан кейін орындау.
256. Трансформаторды маймен толтыру (немесе майды ағызу) кезінде ораманың шықпаларын және бакты (трансформаторда электростатикалық зарядтардың пайда болуын болдырмау жол бермеу үшін) жерге тұйықтау қажет.
257. Трансформаторлардың биік орналасқан (3 м және жоғары) элементтерін тексеру және техникалық қызмет көрсету сүйегіштері және үстіңгі жағында алаңдары бар орнықты сатыларға шығып орындалады.

22. Токтың өлшегіш трансформаторлары

258. Құрастыру және дәнекерлеу жұмыстарында ток трансформаторларының бірінші реттік орама тізбектерінде шиналарды ток өткізгіш ретінде пайдалануға тыйым салынады.
259. Екінші реттік тізбектердің, электр өлшегіш аспаптардың, релелік қорғаныс және электр автоматты монтаждау аяқталғаннан кейін біткенге дейін ток трансформаторларының екінші реттік орамалары қысқа тұйықталады.
260. Екінші реттік орамалардың қарама-қарсылығын тексеру кезінде қарама-қарсылықты көрсететін аспап ток трансформаторларының бірінші реттік орамасына импульс бергенге дейін екінші реттік қысқыштарға жалғанады.

23. Электр қазандар

261. Токқа қосылған электр қазандардың құбырларында қорғаныстық жерге тұйықтау құралын бұзатын жұмыстарды орындауға тыйым салынады.
262. Құбырларды ажыратуға байланысты жұмыстарды орындау алдында (ысырманы, құбыр учаскесін ауыстыру) электр дәнекерлегіштің көмегімен құбырдың ажыратылатын бөліктерін сенімді жалғап алу керек. Үзілген жерлерді байпаспен айнала қоршағанда мұндай қосылым талап етілмейді.
263. Оқшауланған корпусты электр қазанның қаптамасы құлыппен жабылады. Қаптаманы ашуға қазаннан кернеу түсірілгеннен кейін ғана рұқсат беріледі.
264. Жұмыстық қысым 0.07 мПа жоғары электр бу қазандары және су жылыту температурасы 115^оС жоғары су жылытқыш қазандар қолданыстағы «Электродтық қазандар мен электр қазандықтарының құрылысы және қауіпсіз пайдалану қағидаларының» талаптарына сәйкес пайдаланылады.

24. Электрлі газ тазалағыш қондырғылар

265. Электр-техникалық газ тазалағыш қондырғыларды пайдалану кезінде персонал осы Қағидалардың электр қондырғыларында қызмет ету үшін қауіпсіздіктің негізгі талаптарын бұл тараудың тиісті тармақтарымен өзгертілмеген шамада басшылыққа алады.
266. Электр газ тазалағыш қондырғыны пайдаланатын әрбір өндірістік бөлімшеде (цехта) жұмыс берушінің инженерлік-техникалық жұмыскерлер ішінен электрлік газ тазалағыш қондырғыны пайдалануға жауапты электр қауіпсіздігі бойынша V кем емес тұлға тағайындалады.
267. Электр газ тазалағыш қондырғыға қызмет көрсетуді электр қаупсіздігі бойынша III және IV тобы бар электр техникалық (электр технологиялық) персонал жүзеге асырады.
268. Электрсүзгілердегі, жоғарылатқыш-түзеткіш электр агрегаттардағы, электр сүзгілердің секцияларын қоректендіру кәбілдеріндегі электр сүзгілердің ішіндегі тағы басқа да жұмыстар жауапты басшы тағайындалуымен, наряд бойынша орындалады.
Электр сүзгінің және газ жүретін жолдардың ішіндегі жұмыстары кезінде бригада құрамы үш адамнан құралады.
269. Өндірістік қажеттілік жағдайында нұсқау бойынша үй-жайлардағы жоғарылатқыш-түзеткіш агрегаттарда жедел (жедел жөндеу) персоналға немесе оның бақылауымен басқа электртехникалық (электр технологиялық) персоналға, ұзақтығы 1 сағатқа дейінгі жоспардан тыс жұмыстарды, осы Қағидалардың 4-тарауының талаптарына сәйкес, жүргізуге рұқсат етіледі.
270. Электр газ тазалағыш қондырғыларда, тізбесін кәсіпорындағы электр қондырғыларына жауапты адам айқындалатын және жұмыс беруші бекітетін, ерекше қауіпті шарттарда жұмыстар жүргізген кезде, электр қауіпсіздігі бойынша IV тобы бар электр техникалық (электр технологиялық) персоналға бақылаушының тағайындауымен наряд беріледі.
271. Оқшаулағыш қораптардың, шеткі кәбілдік муфталар қораптарының люктері, алдын ала, тәжденуші электродтар өрісін қосымша жерге қоспай тұрып, люктердің ашылуына жол бермейтін бұғаттаушы жерге қосу құрылғыларымен жабдықталады.
Бұл люктер арнайы кілттердің немесе құрал-саймандардың көмегімен ашылды.
272. Люктер мен жоғарылатқыш-түзеткіш агрегаттардың электрлік үй-жайларының кілттері жедел персоналдың есебінде болуға және тексеру және жұмыс жүргізу үшін қызмет көрсетуші персоналға қолхатпен берілуге тиіс.
Кілттердің күнделікті берілуі және қайтарылуы жедел жұмыс журналында жазылады.
273. Газ тазалағыш қондырғылардың секциясында, барлық қоректендіруші электр агрегаттары және қалған секциялардың кәбілдері токтан ажыратуды және жерге тұйықтауды талап етеді.
274. Бұғаттайтын жерге қосу құрылғылардың, жоғарылатқыш-түзеткіш агрегаттардың жоғары вольтты шықпаларының жерге қосқыш пышақтарының бар екендігіне қарамастан, электр сүзгідегі жұмыс кезінде тасымалды жерге қосу құралдарын орнату міндетті болып табылады.
275. Электр сүзгіні ажыратқаннан кейін, одан және қоректендіруші кәбілдердін, электр агрегаттарын жерге қосу арқылы статистикалық заряд алынады.
276. Электр сүзгіледің және газ жүретін жолдардың ішінде жұмыс жүргізген, 12 В жоғары емес кернеудегі тасымалды электр шырақтарын пайдалануға рұқсат беріледі, ондай кезде төмендеткіш трансформатор электр сүзгі корпусының сыртында орналасады.
277. Электр газ тазалағыш қондырғыларды пайдаланған, кезде оқшаулағыш қораптардың люктерінің, кәбіл муфталары қораптарының ашық немесе жабылмаған блоктаушы жерге қосқыш құрылғылардың ақаулы немесе істен шыққан жағдайларында, электр агрегаттары ұяшықтарының есіктері, сондай-ақ электр сүзгі корпустарының люктері жабылмаған кезде, жоғарылатқыш-түзеткіш агрегаттарды, түзетілген ток желілерін және электр сүзгілерді токқа қосуға рұқсат берілмейді.
278. Электр сүзгілерді іске қосу-ретке келтіру жұмыстарын жүргізу немесе оларды күрделі жөндеуден өткізу кезінде тәждеуші электродтардың ауадағы жұмысына бақылау жасауға, электр сүзгі корпусының ашық люгі арқылы люкке бөгде заттардың түсуіне тосқауыл болатын және бақылау жасаушы адамның кернеу келіп тұрған бөліктерге қауіпті қашықтықта жақындауын болдырмайтын шаралар қабылданған жағдайда рұқсат етіледі.
279. Электр сүзгі корпусының ішіндегі жұмыстарға электр сүзгіні газдан барлық жағынан тығыз және жарамды шиберлермен немесе бітеуіштермен ажыратқан және корпусты газ қалдықтарынан толық тазарғанға дейін желдеткен, электр сүзгіге қатысты тарту-үрлеу және сорғы агрегаттарын токтан ажыратқан және олардың қателіктен немесе өздігінен қосылып кетуіне қарсы шаралар қабылданған жағдайларда рұқсат етіледі.
Электр сүзгі арқылы улы газдар немесе қауіпті жарылғыш қоспалар өтіп кеткен жағдайда, аталған газдар мен қоспалардың жоқтығына талдау жасалуға тиіс.
280. Электр сүзгілерге қызмет көрсететін персонал арнайы киіммен және тыныс органдарын қорғау құралдарымен қамтамасыз етіледі.
281. Электр сүзгінің ішінде және газ жүретін жолдарда дәнекерлеу жұмыстарын жүргізген кезде, электрлі дәнекерлеу агрегаттары бос жүріс кернеуін ажырататын немесе оны 0.5 с. уақыт ішінде 12 В мөлшеріне дейін төмендететін құрылғылармен жабдықталады.

25. Аккумуляторлы батареялар

282. Аккумуляторлар үй-жайы тіреуіш құрылғымен (құлыппен) жабдықталады.
283. Осы Қағидалардың 291-тармағында көрсетілген жұмыстарды қоспағанда аккумуляторлар үй-жайында шылым шегуге, оған от алып кіруге, ұшқын шығаруы мүмкін электр қыздырғыш аспаптармен, аппараттармен және құрал-жабдықтарымен кіруге рұқсат берілмейді.
284. Ағынды-тарту желдеткіші бар аккумулятор үй-жайларда желдеткіш заряд беру алдында іске қосылады және газ шығарылып болған соң, заряд берілгеннен кейін 1,5 сағаттан ерте емес уақытта ажыратылады.
285. Әрбір аккумулятор үй-жайында:
1) электролит қоспасын дайындау және оны ыдыстарға толтырып құю үшін шүмегі бар сыйымдылығы 1,5-2 л шыны немесе фарфор (полиэтилен) саптыаяқ немесе құмыра;
2) қышқылды батареялар үшін бейтараптандыратын 2,5 пайызды ас содасының ерітіңдісі және сілтілік батареялар үшін бор қышқылының немесе сірке эссенциясының 10 пайызды ерітіндісі (сегіз бөлік суға бір бөлік сірке су);
3) қол жуатын су;
сүлгі болуы тиіс.
286. Электролит, тазартылған су және бейтараптандырушы ерітінділер құйылған барлық ыдыстарда тиісті жазулар (атаулар) болуы керек.
287. Қышқыл арнайы ыдыста (шыны бөтелкелер, пластмассадан істелінген канистрлар) сақталады, оған қышқылдың атауы жазылған биркалар ілінеді. Қышқыл құйылған ыдыс пен бос ыдыс жеке үй-жайда, аккумулятор батареясының қасында тұруға тиіс. Шыны ыдыстарды себеттерге немесе ағаш торларға салып, еденге қою керек.
288. Қышқылмен, сілтімен және қорғасынмен істелінетін барлық жұмыстарды арнайы оқытылған қызметкерлер орындайды.
289. Қышқылдар мен сілтілер құйылған шыны бөтелкелерді екі жұмыскер тасымалдауға тиіс. Бөтелке себетпен бірге тұтқасы бар арнайы ағаш жәшіктерге салынып немесе ортасында тесігі мен торы бар арнайы зембілде тасымалданады, оның ішіне бөтелке себетпен бірге 2/3 биіктікте кіреді.
290. Электролитті әзірлеу мынадай талаптарды сақтай отырып жүргізіледі:
1) қышқылмен және сілтімен жұмыс істегенде костюм (қалың жүн матадан немесе мақта матадан тігілген және қышқылға төзімді сіңдірмесі бар костюмді қышқылмен жұмыс кезінде, ал мақта матадан тігілген костюмді сілтімен жұмыс істегенде), резеңке етік (шалбардың балақтары етіктің қонышына салынады) немесе кебіс, резеңке алжапқыш, қорғаныс көзілдіріктерін және резеңке қолғаптарды кию керек; қатты сілті кесектерін, оларды алдын ала қарап қапшыққа уатады;
2) қышқылды асықпай (ерітінді қарқынды қызып кетпеуі үшін), саптыаяқтан фарфор ыдысқа немесе ыстыққа төзімді, ішінде тазартылған суы бар басқа ыдысқа сыздықтатып құю керек. Бұл кезде электролитті әйнектің ұзынша кесіндісімен немесе түтікпен немесе пластмассадан істелінген қышқылға төзімді араластырғышпен өне бойы араластырып отыру қажет.
3) электролитті қышқылға су құйып отырып әзірлеуге болмайды. Дайын болған электролитке суды үстемелеп құюға рұқсат етіледі.
4) еденге төгілген қышқылдың үстіне жоңқа сеуіп, мұқият араластырып, содан кейін тазарту жүргізу керек.
291. Пластиналарды, ошиновкаларды немесе жылыту құбырларын дәнекерлеу жұмыстарын аккумуляторлық үй-жайда жүргізуге мынадай жағдайларда рұқсат етіледі:
1) заряд беру аяқталғаннан кейін 2 сағат өткен соң пісіруге және дәнекерлеуге;
2) тұрақты заряд беріп тұру тәсілімен жұмыс істейтін батареяларды жұмыс басталардан 2 сағат бұрын разряд режиміне көшіргенде;
3) жұмыс басталғанға дейін үй-жай 1 сағат ішінде желдетілуге тиіс;
4) пісіруге және дәнекерлеу кезінде үй-жай үздіксіз желдетілуге тиіс;
5) пісіру орны қалған батареялардан қалқан арқылы қоршалуы қажет;
6) қорғасыннан және оның қосындыларынан уланып қалмау үшін арнайы сақтандыру шаралары қабылдануы тиіс және аккумулятор батареяларын пайдалану және жөндеу бойынша нұсқауларға сәйкес жұмыс күнінің тәртібі белгіленуге тиіс.
Жұмыстар наряд бойынша жүргізіледі.
292. Аккумулятор батареясында жұмыс жүргізілгенде, жұмыскерлерді электр тогынан жарақаттанудан сақтандыру үшін мынадай шарттарды орындау қажет:
1) жалғағыш жолақтарды егеу-арамен кесу, ұстатқышты (перемычка) орнату, элементті кедергімен шунттау жұмыстарын қорғаныс көзілдірігін және алжапқыш киіп, жүктеменің ажыратылған кезінде жүргізу;
2) пластиналарды кесу, элементтердің кернеуін өлшеу, электролиттің меншікті үлесін өлшеу жұмыстарын резеңке қолғаптар, етік немесе кебіс киіп орындау;
3) пластиналарды құлақтары мен ұштарын жалаңаш қолмен сипап қарау керек, ол кезде екінші қолға өне бойы резеңке қолғап киіп тұру;
4) ошиновкадағы жұмыс кезінде, әсіресе шықпаларға жақын жерде екі қолға да резеңке қолғаптар кию керек, құрал-сайманның оқшауланған сабы болуға тиіс. Жұмысты көзілдірік киіп істеу керек. Сатының үстінде жұмыс екеулеп жүргізіледі.
293. Аккумулятор батареяларын және зарядтың құрылғыларына қызмет көрсетуді электр қауіпсіздік бойынша III тобы бар арнайы оқытылған персонал орындайды.

26. Конденсаторлық құрылғылар

294. Жұмыс жүргізу кезінде конденсаторды қоректендіру көзінен ажыратқаннан кейін, конденсаторларға немесе олардың ток өткізгіш бөліктеріне жанаспас бұрын, шиналарға жалғанған немесе жекелеген конденсаторларға орнатылған разрядтағыш құрылғылардың бар екендігіне қарамастан, конденсаторлар разрядталады.
295. Конденсаторларды разрядтау – қалдық кернеуді нөлге дейін жеткізу оқшаулағыш штангаға бекітілген жерге қосу өткізгіші бар металл шиналар арқылы шықпаларды қысқа тұйықтау және корпусқа тұйықтау жолымен орындалады.
296. Егер конденсатордың шықпалары электр сызбанұсқаларға қосылмаған, бірақ электр өрісінің (әсерден пайда болған кернеудің) әсер ету аймағында болса, онда олар қысқартылуға тиіс.
297. Реактивті қуатының жеке өтемі бар, желіден ажыратылған асинхронды электр қозғалтқыш орамаларының клеммаларына конденсаторлар разрядталғанға дейін жанасуға рұқсат берілмейді.
298. Трихлордифенил (бұдан әрі – ТХД) сіңген, тесілген жерлері бар конденсаторларға жалаңаш қолмен жанасуға рұқсат берілмейді. Терінің ТХД тиген жерін сабынды сумен жуу керек, ал көзге тисе – бор қышқылының әлсіз ерітіндісімен (бір шай қасық ас содасын бір стақан суға қосып) немесе қос көмір қышқылды натрий ерітіндісімен көзді жуу керек.

27. Кәбілдік жұмыстар

299. Ұйымдардың, елді мекендердің аумағында, сондай-ақ жер асты коммуникацияларының (электр кәбілдері, байланыс кәбілдері, газ құбырлары және басқалары) қорғалатын аймақтарындағы жер жұмыстары ұйым басшылығының (тиісті) жергілікті билік органының және осы коммуникациялардың иесі жазбаша рұқсат бергеннен кейін ғана басталады. Рұқсатқа коммуникациялардың орналасуы мен салыну тереңдігі көрсетілген жоспар (схема) қоса тіркеледі. Жер асты коммуникацияларының орналасқан жері жоспарда да (схемада), жұмыстар жүргізілетін орында да тиісті белгілермен немесе жазулармен белгіленеді.
300. Жоспарларда көрсетілмеген кәбілдер, құбырлар, жер асты құрылыстары, сондай-ақ оқ-дәрі табылған жағдайда, жер жұмыстарын табылған құрылыстардың кімге меншіктілігі анықталғанға дейін және, жұмысты жалғастыру үшін тиісті ұйымдардан рұқсат алғанға дейін тоқтату қажет.
301. Жүргізілетін жұмыстар кәбілді қазып шығаруға байланысты болмаса жер қазу жұмыстарын машинамен 1 м кем қашықтықта, ал сынабалға және оған ұқсас механизмдермен кәбіл жолынан 5 м кем аралықта орындауға рұқсат берілмейді.
Кәбіл үстіндегі топырақты жұмсарту үшін жер қазу машиналарын, шой балғаларды, сүймен және балға шоттарды пайдалануға кәбілге дейін қалған топырақ қабатының 0,4 см тереңдігінде рұқсат етіледі. Кәбілге дейін қалған топырақты күрек пайдаланып, қолмен шығару керек.
КЖ қазып шығару алдында ұйымның, яғни КЖ иесінің бір қызметкерінің қадағалауымен, тексеру мақсатында желіні ашу жұмысы орындалады.
302. Қысқы уақытта жерді күрекпен қазуға оны жылытып алғаннан кейін кірісу керек. Ол кезде жылу көзін кәбілдерге 0,15 см кем емес аралықта жақындатуға рұқсат етіледі.
303. Қазаншұңқырлар, орлар (траншея) немесе шұңқырларды қазу жұмыстарын жүргізген кезде, жұмыс орны қолданылып жүрген құрылыс нормалары мен ережелері талаптарын есепке ала отырып, қоршалады. Қоршауларда ескерту беретін белгілер мен жазулар, ал түнгі уақытта дабыл қағу жарығы болуға тиіс.
304. Опырылып құлау қаупі бар жұмсақ немесе ылғалды топырақ жерде (топырақта) ор қазу кезінде олардың қабырғалары сенімді нығайтылуға тиіс.
Сусымалы топырақты жерде қабырғаларды нығайтпай-ақ, топырақтың табиғи құламасына сәйкес келетін құламалар орнатып, жұмысты жүргізуге болады.
Қазаншұңқырдан немесе ордан шығарылған топырақты шұңқырдың ернеуінен 0,5 м қашықтықта үю керек. Тереңдігі 2 м асатын шұңқырдағы топырақты әзірлеу және нығайту жұмыс жүргізу жобасына сәйкес орындалуға тиіс.
305. Табиғи ылғалды топырақта жер асты сулары мен жақын маңда орналасқан жер асты құрылыстары жоқ болғанда, табиғи ылғалды топырақта тік қабырғалы қазаншұңқырлар мен орларды қабырғаларын нығайтусыз қазу жұмыстарын, үйілген құмды және ірі кесекті топырақта – 1,25 м аспайтын, балшықты топырақта және саз топырақта - 1,5 м аспайтын тереңдікте жүргізуге рұқсат етіледі.
Тығыз байланысқан топырақта тік қабырғалы орларды қабырғаларын нығайтусыз роторлы және ор қазғыш экскаваторлармен 3 м аспайтын терендікте қазуға рұқсат етіледі. Мұндай жағдайларда жұмыскерлерді ордың ішіне түсіруге рұқсат берілмейді. Орлардың адамдар болуы қажет жерлерінде бекіткіштер орнатылуға немесе құламалар жасалуға тиіс.
Қатқан топырақты (сусымалы топырақтан басқа) қату тереңдігіне бекіту орнатпай-ақ дайындауға болады.
306. Осы Қағидалардың 305-тармағында келтірілген шарттардан өзгеше шарттар жағдайында, қазаншұңқырлар мен орларды бекіткіштерсіз-ақ құламалар немесе барлық биіктігі бойынша тік қабырғалар арқылы дайындауға рұқсат етіледі.
307. Тереңдігі 3 м дейінгі қазаншұңқырлар мен орлардың бекіткіші, әдеттегідей, инвентарлы болуға және үлгі жобалар бойынша орындалуға тиіс.
308. Құламалары нығыздалмаған шұңқырларға (қазаншұңқырларға, орлар мен арықтарға) жақын жерге құрылыс машиналарын, автокөліктерді орналастыруға, олардың орнын ауыстыруға, жұмыс істеуге, жүк көтергіш шығырларды, құрал-жабдықты, материалдарды және т.б. орналастыруға, топырақтың опырылып құлау призмасынан тыс жұмыс жүргізу жобасы бекіткен қашықтықта немесе көлденеңі бойынша шұңқырдың құламасының табанынан жоғарыда көрсетілген машиналардың, құрал-жабдықтардың, шығырлардың, материалдардың және т.б. жақын тірек бөлшектеріне дейін осы Қағидалардың 10-қосымшасының 2-кестесінде келтірілген қашықтықтан кем қашықтықта ғана рұқсат етіледі.

Кәбілдер мен муфталарды ілу және бекіту

309. Ашық муфталар ор арқылы көлденең тасталған жұмыр ағаштарға сымдардың немесе арқансымның көмегімен ілінген тақтайға бекітілуге және қораппен жабылуға тиіс. Қораптың бір қабырғасы алынбалы болуға және шегесіз бекітілуге тиіс.
310. Кәбілдерді ілу үшін көршілес кәбілдер мен құбырларды пайдалануға рұқсат берілмейді.
311. Кәбілдерді жылжып кетпейтіндей етіп ілу керек.
312. Қазылып алынған кәбілдерді жауып тұратын қораптарға: «Тоқта! Кернеу» деген қауіпсіздік плакаты ілінеді.

Кәбілді кесу, муфталарды ашу

313. Кәбілді кесу немесе муфталарды ашу алдында жұмыстың жөнделуге тиісті кәбілде жүргізілетініне, ол кәбілдің токтан ажыратылғанына, оның екі жағынан жерге қосылғанына және қажетті техникалық шаралардың орындалғанына көз жеткізу керек.
314. Жөнделуге тиісті кәбілді анықтау жолдары:
1) кәбіл туннельде, коллекторда, арнада салынған болса – кәбіл жолы бойымен бақылай қарап шығу, сызбалар мен схемаларды жайып қойып салыстыра тексеру, биркалар бойынша тексеру;
2) кәбілді жерге салынған болса – оның орналасуын схемалар арқылы салынғаны бойынша салыстыра тексеру.
Бұл мақсатта алдын ала барлық кәбілдерді көруге мүмкіндік беретін бақылаушы ор (шурф) кәбілдерге көлденең қазылуға тиіс.
315. Кәбілдің көзге көрінетін ақауы жоқ болса, барлық жағдайда кәбілді кәбіл іздегіш аппаратпен анықтайды.
316. Кәбілді кесу немесе жалғағыш муфтаны ашу алдында кернеу жоқтығын оқшаулағыш штангадан және темір инеден немесе кескіш ұштамадан тұратын арнайы аспаппен тексеріп алу керек.
Бірнеше кәбіл салынған үңгіржолдарда, коллекторларда, құдықтарда, орларда және басқа да кәбіл құрылыстарында арнайы аспап қашықтан іске қосылатын болуы керек. Бұл аспап кәбілдің сыртқы орауын талсымдарға дейін тесіп өтіп, олардың өзара тұйықталуын және жерге қосылуын қамтамасыз етуге тиіс.
Кәбіл тесілген жерінде алдын-ала экранмен жабылуға тиіс.
317. Кәбілді тесу кезінде арнайы киім киіп, диэлектрлік қолғаптарды және бет пен көзді қорғайтын құралдарды пайдалану қажет, бұл кезде ордың үстінде тесіліп жатқан кәбілді мүмкіндігінше қашық және оқшаулағыш табан үстінде тұру қажет.
Кәбілді тесу жұмысын екі жұмыскер: рұқсат беруші мен жұмыс жүргізуші немесе жұмыс жүргізуші мен жұмыстарға жауапты басшы орындауға тиіс; олардың біреуі тікелей кәбілді теседі, ал екіншісі бақылау жасап тұрады.
318. Егер кәбілден бұлінуі нәтижесінде барлық ток өткізгіш талсымдар ашылатын болса, кернеу жоқтығын кәбілді теспей-ақ, тікелей кернеу көрсеткіші арқылы тексеруге болады.
319. Тескіш аспапты жерге қосу үшін жерге 0,5 м кем емес тереңдікте енгізілген жерге қосқышты немесе кәбіл сауытын пайдалануға болады. Жерге қосу өткізгішті сауытқа жалғау үшін қамыттарды пайдалану қажет; қамыт астындағы сауыт тазаланып сүртілген болуы керек.
Сауыт тотығуға ұшыраған жағдайда, жерге қосу өткізгішті кәбілдің металл қабығына жалғауға рұқсат етіледі.
320. Электр станциялары мен қосалқы станцияларда сызбаларды, биркаларды, кәбіл іздегіш аппаратты қолданып, кәбілдердің ұзындығы мен салу тәсілі арқылы жөнделуге тиісті кәбілді дәл анықтауға мүмкіндік болса, наряд берушінің шешімімен кәбілді кеспестен және муфталарды ашпастан бұрын кәбілді теспеуге болады.
321. Алдын ала тесу жасалмаған жағдайда, жалғағыш муфталарды ашу және кәбілді кесу жұмыстарын жеге тұйықтау құралы арқылы диэлектрлік қолғаптарды киіп, бет пен көзді қорғайтын құралдарды пайдалана отырып, оқшаулағыш табанда тұрып орындау қажет.
Алдын-ала тесу жұмысы жасалса, кәбілдегі сол жұмыстарды жоғарыда аталған қауіпсіздік шараларынсыз-ақ орындауға рұқсат етіледі.

Кәбіл массасын қыздыру және муфталарға құю

322. Муфталарға құйылатын кәбіл массасы қақпағы мен шүмегі бар арнайы металл ыдыста қыздырылуға тиіс.
Ішінде кәбілді массасы бар, қақпағы ашылмаған банканы қыздыруға рұқсат берілмейді.
323. Муфталарға кәбіл массасын құю бойынша жұмыс арнайы киім, брезент қолғаптар және қорғаныс көзілдірігін кию арқылы орындалады.
324. Дәнекерді қыздыру, түсіру және тасымалдау жұмыстарын брезент қолғаптар мен сақтандырғыш көзілдіріктер киіп орындау қажет. Дәнекер немесе масса құйылған ыдысты бір қолдан екінші қолға беруге рұқсат берілмейді, тасымалдау үшін алдымен ыдысты жерге қою қажет.
Муфталарға құюға арналған балқытылған дәнекер мен қыздырылған қоспаны карабиннің көмегімен металл сымға ілінген арнайы жабық ыдысқа құйып, содан кейін құдыққа түсіру қажет.
325. Балқытылған массаны металдан істелінген араластырғышпен араластыру керек, ал балқытылған дәнекердің бетіндегі күйені құрғақ металл ожаумен алып тастау керек. Араластырғыш пен ожауды қолданар алдында қыздырып алу керек. Ыстық масса мен дәнекерге ылғал түспеуге тиіс.
326. Жылдың суық мезгілдерінде жалғаушы және шеткі муфталарға ыстық қоспа құймастан бұрын, оларды қыздырып алу қажет.
327. Кәбіл массасын кәбіл құдықтарында, үңгіржолдарда, кәбіл құрылыстарында қыздыруға рұқсат берілмейді.

Кәбілді салу және қайта салу, кәбіл муфталарын тасымалдау

328. Кәбілді барабанды домалатқанда, оны шығыңқы жерлері киімді кей жерлерінен іліп кетпеуі үшін шаралар қолданылуы керек.
Барабанды домалату бойынша жүргізілетін жұмыстың алдында кәбілдің ұштарын бекіту және барабаннан шығып тұрған шегелерді суырып тастау қажет.
Кәбілді барабанды қатты топырақтың үстіне көлденең салынған тегіс беттің бойымен немесе тежегіш құрылғысы бар төсемнің бетімен домалатуға болады.
329. Кәбілді қолмен салғанда жұмыскерлердің саны былай анықталады: әрбір ер адамға массасы 35 кг аспайтын, ал әйелдер үшін 15 кг массасы бар кәбіл учаскесі бөлінуге тиіс. Жұмыс брезент қолғап киіп орындалады.
330. Кәбіл салу кезінде бұрылыстың ішкі бұрыштарында тұруға, сондай-ақ жол бұрылыстарында кабільді қолмен көтеріп ұстап тұруға рұқсат берілмейді. Мұндай мақсатта бұрыштық роликтер орнатылуға тиіс.
331. Кәбілді электр тогымен қыздырғанда кернеуі 380 В жоғары трансформаторды қолдануға рұқсат берілмейді.
332. Кәбілдерді қайта салу және муфталарды тасымалдау жұмысы кәбілді ажыратқаннан кейін орындалады. Кернеу беріліп тұрған кәбілдерді ауыстыруға төмендегі жағдайларда рұқсат етіледі:
1) қайта салынатын кәбілдің температурасы 5^оС кем болмауы тиіс;
2) кәбілдің қайта салынатын учаскесіндегі муфталар, қамыттар арқылы тақтайларға бекітілуге тиіс;
3) жұмыс істеу үшін диэлектрлік қолғапты пайдалану керек, механикалық бүлінулерден қорғау үшін оның сыртынан брезент қолғап кию қажет;
4) жұмысты кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында V топтағы жұмысқа жауапты басшының, кернеуі 1000 В дейінгі электр қоңдырғыларында IV топтағы жұмыс жүргізушінің бақылауымен кәбіл салу жұмысында тәжірибесі бар жұмыскерлер орындауға тиіс.

Жер асты құрылыстарындағы КЖ жұмыс істеу

333. Жер асты КЖ жұмыстарды, сондай-ақ соларға түсіп тексеруді наряд бойынша кемінде үш жұмыскер, оның екеуі сақтандырушылар, орындауға тиіс. Жұмыс орындаушы мен сақтандырушы жұмыскерлер арасында байланыс орнатылуға тиіс. Жұмыс жүргізушінің біліктілік тобы IV болуы керек.
334. Әрбір цехта (ауданда, учаскеде) ұйым басшысы бекіткен газға қауіпті жер асты құрылыстарының тізбесі болуы керек, ол тізбемен жедел жұмыс атқаратын жұмыскерлер таныстырылуға тиіс.
Барлық газға қауіпті жер асты құрылыстары жоспарда белгіленуге тиіс. Газға қауіпті тұрақ-жайлардың люктері мен есіктері мұқият жабылуға және мемлекеттік стандартқа сәйкес белгілері болуға тиіс.
335. Жер асты құрылысында жұмыстың алдында және жұмыс кезінде табиғи жолмен немесе мәжбүрлі желдету қамтамасыз етіледі және ауада 20% кем болмауға тиіс оттегі құрамына талдау жасалынуы керек.
Табиғи желдету кемінде екі люкті ашу және олардың жанына ауа ағынын бағыттап тұратын арнайы қалқа орнату арқылы жүзеге асырылады. Жұмыс басталар алдындағы табиғи желдету 20 минуттан кем болмауы керек.
Мәжбүрлі желдету жер асты құрылысындағы ауа толық алмасқанға дейін 10-15 минут төмен түсірілген, түбіне 0,25 м жетпейтін шланг көмегімен желдеткіш немесе компрессор пайдалану арқылы қамтамасыз етіледі.
Желдету үшін сығылған газы бар баллондарды қолдануға рұқсат берілмейді. Егер табиғи немесе мәжбүрлі желдету зиянды заттардың толық жойылуын қамтамасыз етпесе, тыныс органдарын оқшаулайтын құралдарды, оның ішінде өңешті противогазды қолданған кезде ғана жер асты құрылысына түсуге рұқсат беріледі.
336. Жер асты құрылыстарында газдануды тексеріп алмай жұмысқа кірісуге рұқсат берілмейді. Тексеру жұмысын аспаптарды пайдалануға үйретілген қызметкерлер жүргізеді. Мұндай қызметкерлердің тізімі ұйым бойынша нұсқаулықпен бекітіледі.
Газдың жоқтығын ашық оттың көмегімен тексеруге рұқсат берілмейді.
337. Ағынды-тарту желдеткішімен жабдықталған коллекторларда, үңгіржолдарда ағынды-тарту желдеткіші жергілікті талаптарға сәйкес белгіленетін мерзімдерде іске қосылуға тиіс. Бұл жағдайда газ жоқтығын тексермеуге рұқсат етіледі.
338. Коллекторлар мен үңгіржолдарда екі люк немесе екі есік, жұмыскерлер солардың арасында болуы үшін, ашық тұруға тиіс. Ашық люктің жанында ескерту беретін белгі қойылуы немесе қоршау жасалынуы керек. Жұмыс басталғанға дейін бригада мүшелері кездейсоқ жағдайларда жер асты құрылыстарынан көшіру жоспарымен таныстырылуға тиіс.
339. Құдықтарды ашу кезінде ұшқын пайда болдырмайтын сайманды қолдану қажет, сонымен қатар люктің қақпағы оның мойын ернеуіне ұрылуын болдырмау керек.
Құдықтың ашық люгінің қасына ескерту беретін белгі қойылуы немесе қоршау жасалынуы керек.
340. Құдықтың ішінде болуға және жұмыс істеуге III топтағы бір жұмыскерге рұқсат етіледі, ол сақтандырғыш арқаны бар сақтандыру белдігін қолдануға тиіс. Сақтандыру белдігінің жон арқадан айқасатын, иыққа ілінетін қайысы, айқасқан жерінде арқанды бекітетін шеңбері болуға тиіс. Арқанның екінші ұшын сақтандырушы қызметкерлердің біреуі ұстауға тиіс.
341. Коллекторда, үңгіржолдарда, кәбілдік жартылай қабаттарда және өзге құрылыстарда отқа қатысты жұмыстарды жүргізген кезде, жұмыс жүргізу тәртібі жұмыс істеп тұрған кәсіпорынның (цехтың, учаскенің) жауапты адамымен келісілуге тиіс.
Отқа қатысты жұмыстарды орындауға наряд-рұқсаттама берілуге тиіс.
342. Отқа қатысты жұмыстарды орындау кезінде отқа төзімді материалдан істелінген, жалынның өршуін тежейтін қалқаншалар қолданылуға және өрт болдырмау шаралары қабылдануға тиіс.
Құдықтағы жұмыстар кезінде олардың ішінде дәнекерлеу шамдарын жағуға, пропан-бутан газы бар баллондарды орнатуға, муфтаға құйылатын қоспалар мен дәнекерді қыздыруға рұқсат берілмейді.
343. Кәбіл салынған коллекторларда, үңгіржолдарда, кәбілдік жартылай қабаттарда және басқа үй-жайларда пропан-бутанды пайдаланатын жұмыста үй-жайлардағы баллондардың жалпы сыйымдылығы 5 литрден аспауы керек.
Жұмыс аяқталғаннан кейін газы бар баллон әкетіліп, ал үй-жай желдетілуге тиіс.
344. Кәбілді күйдіру кезінде құдықтың ішінде болуға рұқсат берілмейді, ал үңгіржолдарда және коллекторларда екі ашық есіктің арасындағы жерде болуға рұқсат етіледі. Кәбілдерді күйдіріп жатқанда оларда жұмыс істеуге рұқсат берілмейді.
Күйдіріп болған соң, өрт шығып кетпеуі үшін кәбілдерді тексеру қажет.
345. Жұмысқа рұқсаттама берудің және үңгіржолдарда өрттен қорғау құрылғыларын тексерудің алдында, автоматты іске қосу қашықтан басқаруға көшірілуге және: «Токқа қоспа! Адамдар жұмыс істеп жатыр» деген плакат ілінеді.
346. Құдықтарда, коллекторларда, үңгіржолдарда шылым шегуге, сондай-ақ ашық люктерден 5 метрден кем аралықта сіріңке жағуға, ашық от пайдалануға рұқсат берілмейді.
347. Құдықтарда, коллекторларда, үңгіржолдарда ұзақ уақыт жұмыс істегенде, олардың ішінде болу уақытын жұмыс орындау шарттарына байланысты наряд-рұқсаттама беруші белгілеуге тиіс.
348. Газ пайда болғанда құдықтарда, коллекторларда және үңгіржолдарда жұмыстар тоқтатылып, газдану көзін анықтағанша және оны жойғанша жұмыскерлер қауіпті аймақтан шығарылуға тиіс.
Газды ығыстырып шығару үшін мәжбүрлі желдету қолданылуға тиіс.
3 49. Құдықтардағы және үңгіржолдардағы жұмыс орындарын жарықтандыру үшін кернеуі 12 В шырақтар немесе жарылыстан қорғалып жасалған аккумуляторлы қолшамдар қолданылуға тиіс. Шырақтардың 12 В трансформаторлары құдықтан немесе үңгіжолдан тыс орналасуға тиіс.

28. Әуе электр жеткізу желілері

Тіректерде және тіректермен жұмыс істеу

350. Тіректердің элементтерін ауыстыру, тіректерді және ӘЖ сымдарын бөлшектеу технологиялық карта немесе жұмыс жүргізу жобасы бойынша орындалуға тиіс.
351. Тірекке көтерілуге және онда жұмыс істеуге оның жеткілікті орнықтылығы мен беріктігін, әсіресе табанының мықтылығын тексергеннен кейін рұқсат беріледі.
352. Ағаш тіректердің беріктігі 0,5 метрдей тереңдікте қазып, ағаштың шірігендігін өлшеу арқылы тексеріледі. Темір бетон тіректердің және жалғамалардың беріктігін анықтау үшін құйматаста жол берілмейтін сызаттардың болмауын, тіректің айналасындағы топырақтың отырып кетуін және қабынып көтерілуін, тіректің (жалғаманың) құйматасының ақауларын топырақты 0,5 метрдей қазып, тексеріп алу керек.
353. Металл тіректерде іргетас ақауларының жоқтығы, қарнақты бұрандардың барлық қисықтары мен гайкаларының түгел екендігі, сымдарды жерге қосатын тартпалардың жай-күйі тексерілуге тиіс.
354. Беріктігі күмән туғызатын (жеткіліксіз тереңдетілуі, топырақтың қабынып көтерілуі, ағаштың шіруі, құйматастағы сызаттар) тіректі бекіту қажеттілігі мен тәсілдерін сол жерде жұмыс жүргізушімен немесе жұмыстарға жауапты басшымен анықталады.
Тартпалардың көмегімен тіректерді бекіту бойынша жұмыстар тірекке көтерілусіз орындалады, яғни телескопиялық мұнарадан немесе қасында тірек орнатылған адамдарды көтеру үшін басқа механизмнен немесе ол үшін аспасы үшін тірек бойымен көтерілуді қажет етпейтін арнайы бекітілетін құрылғылар қолданылады.
Тірек бойымен көтерілу оны бекіткеннен кейін ғана рұқсат беріледі.
Сымдардың және арқансымдардың біржақты тежеуге есептелмеген және уақытша осындай тежеуге түсетін тіректер құлаудан сақтау үшін алдын ала бекітіледі.
Тіректерді бекіткенге дейін сымдардың тұтастығын бұзуға және тіректерден байламдарын шешуге рұқсат етілмейді.
355. Тірекке көтеруге биіктіктегі жұмыстарға рұқсат алған және төмендегі энергия қауіпсіздігі топтарына жататын бригада мүшелеріне:
III – тіректің басына дейінгі жұмыстардың барлық түрлерінде;
II – тіректің басына дейнгі жұмыстарда ӘЖ ажыратып орындай, ал ажыратылмаған ӘЖ төменгі сылымдарына дейін 2 м аралық қалатын деңгейден биік емес жерде орындауға рұқсат етіледі. Тіректі сырлау жұмыстары бұған жатпайды. (Осы Қағидалардың 366-тармағы).
Биілікте жұмыстардың жекелеген түрлерін мұндай жұмыстарды орындау үшін осы Қағидаларда белгіленген топтарға жататын кемінде екі жұмыскер орындайды.
356. Ағаш және темірбетон тіректерге көтерілгенде сақтандыру белдігінің жүк асып қоятын арқанды тіреудің сырт жағынан кіргізіледі.
Оқшаулықтары істікті бұрыштағы тіректерге ішкі бұрыш жағынан көтерілуге және онда жұмыс істеуге рұқсат етілмейді.
Тіректе жұмыс істегенде сақтандырғыш белдікті пайдалану және оларды қолдану кезінде екі тармаққа (лаздармен) сүйену талап етіледі.
Тіректің тіреуінде жұмыс істегенде кернеу келіп тұрған жақын сымдарды көзден таса тіндей кетпейтіндей болып орналасу талап етіледі.
Тіректің бөлшектерін ауыстыру кезінде олардын жылжып немесе құлап кету мүмкіндігіне жол берілмейді.
357. П және АП тәріздес тіректердің жеке және қосарлы сүйемелерін ауыстыру кезінде тіректің екі тіреуін бірден қазып шығаруға рұқсат берілмейді. Сүйемелерді ауыстыруды тіректің бір аяғынан басталады; ондағы сүйемелерді ауыстырғаннан кейін, құрсауды бекітіп, топырақты таптап нығыздаған соң, екінші аяқта сүйемелерді ауыстыруға кіріседі. Қосарланған сүйемелерді кезекпен ауыстыру талап етіледі.
358. Сүйемелерді шығару немесе түсіру кезінде қазаншұңқырдың ішінде болуға рұқсат берілмейді.
359. Тіректерді құлату және орнату тәсілдерін, қажеттілігін оның ауытқып кетуін болдырмау үшін оларды бекіту тәсілдерін жұмыстың жауапты басшысы, ал ол тағайындалмаса - наряд беруші айқындайды.
Ілмектері бар тартқыштарды пайдаланған жағдайда соңғылары сақтандырғыш құлыптармен жабдықталады.
Тартқыштар мен арқансымдар тік тұрғызылған тіректен оны топыраққа немесе іргетасқа бекіткеннен кейін ғана алынады.
360. Оқшаулағыш аспаларда (оқшаулағыш тізбелімінде) жұмыс істеу кезінде тізбекті және көп тізбекті (екі немесе одан да көп оқшаулағыш тізбелімінде) сүйемелдеуші және созылмалы көп тізбекті аспалар бойынша орын ауыстыруға рұқсат етіледі.
Бір тізбекті созылмалы оқшаулағыш аспада арнайы құрал-саймандарды қолданып немесе аспаның үстіне жатып, дененің тепе-теңдік қалпын реттеу үшін қалқаға аяғын тіреп, жұмыс істеуге жол беріледі.
361. Сүйемелдеуші оқшаулағыш аспада жұмыс кезінде сақтандырғыш белдіктің жүк артқыш арқаны қалқаға бекітіледі. Жүк артқыш арқанның ұзындығы жеткіліксіз болса, белдікке байланған екі сақтандырғыш арқанды пайдаланылады. Бір арқан траверске байланады, ал алдын ала траверстің сыртынан айналдырылған арқансымды, қажет болған жағдайда, бригаданың сақтандырушы мүшесі алып береді.
362. Созылмалы оқшаулағыш аспада жұмыс кезінде сақтандыру белдігінің жүк артқыш арқаны траверске немесе сол мақсатқа арналған құрал-сайманға бекітіледі.
363. Сүйемелдеуші және созылмалы көп тізбекті оқшаулағыш аспаларда сақтандыру белдігінің жүк артқыш арқанын оқшаулағыштың жұмыс жүргізілмейтін бір тізбелімінде бекітуге жол беріледі. Бұл жүк артқыш арқанды жұмыс жүргізіліп жатқан тізбелімге бекітуге рұқсат берілмейді.
Оқшаулағыш аспаның босап кетуіне әкелуі мүмкін ақаулар табылған жағдайда, жұмыс тоқтатылады.
364. Траверстерді сымдарды, арқандарды көтеріп шығарғанда (немесе төмен түсіргенде), сондай-ақ оларды созған кезде, осы траверстердің немесе тіреулердің астында болуға рұқсат берілмейді.
365. Жүкті көтеру схемасын тандау және көтергіш блоктарды орналастыру тіректің ақауын тудыратын әрекеттерді болдырмайтын есеппен жасалуға тиіс.
366. Тіректің ұшына дейін көтеріліп, оны сырлауды электр қауіпсіздігі бойынша II топ қызметкері осы Қағидалардың 355-тармағының талаптарын сақтай отырып, орындауға рұқсат беріледі. Сырлау кезіңде сырдың оқшаулағыштарға және сымдарға төгілуін болдырмау шаралары қабылдануы тиіс (мысалы, табандық қойылады).
367. Тізбектері көлденең орналасқан көп тізбекті ӘЖ кернеуді бір тізбектен ажыратып жұмыс істеуге тек сол тізбек жағынан рұқсат етіледі. Кернеудегі тізбектерді сүйемелдейтін траверстердің учаскелеріне өтуге рұқсат берілмейді.
368. Бір тізбегі екінші тізбектің үстінде орналасқан көп тізбекті ӘЖ ажыратылған тізбегінде жұмыс істеуге, егер бұл тізбек кернеу келіп тұрған тізбектерден төмен ілінсе рұқсат етіледі. Тірекке тек ажыратылған тізбек жағынан көтерілуге рұқсат етіледі. Ажыратылған тізбектің сымдарын ауыстыруға және реттеуге рұқсат берілмейді.
369. ӘЖ қимасы 240 мм² –ден кем емес сымдар және қимасы 70 мм² кем емес арқандар бойымен сымдар мен арқансымдардың діріл немесе тотығудан пайда болған ақаулары жоқ болған жағдайда, қызметкерлердің орын ауыстыруына рұқсат етіледі. Жарықшақталған сымдар мен арқандар бойымен орын ауыстырғанда, сақтаңдырғыш белдіктің жүк артқыш арқанын соларға, ал арнайы арбаны пайдаланған кезде арбаға бекітіледі.

Ток өткізгіш бөліктерде және оларға жақын маңда кернеу
түсірілмей жүргізілетін жұмыстар

370. Жұмысты тіректен, телескопиялық мұнарадан оқшаулағыш элементсіз су көтергіштен немесе адамдарды көтеретін басқа да механизмнен жүргізген кезде, құралдарды, құрал-сайманды, арқансымды және тартқышты қолданып жұмыс істеп жатқан қызметкерде 1000 В дейін кернеу беріліп тұрған сымға (электр тоғын бергіш, радио хабарды таратқыш, телемеханикалық) дейінгі аралық 0,6 м кем болмауы тиіс.
371. Кернеуі 1000 В дейінгі ӘЖ 0,6 м кем аралықта сымдарға (электр тоғын бергіш, радио хабар таратқыш, телемеханикалық) жақындау мүмкіндігі бар жұмыстарды жүргізгенде, бұл сымдар токтан ажыратылады және жұмыс жүргізілетін орында жерге қосылады.
372. Кернеуі 1000 В дейінгі ӘЖ-де және кернеуі 1000 В жоғары желілердің тіректеріне ілінген көшелерді жарықтандыру желілерінде сымдарды қайта тарту және ауыстыру жұмыстары кернеуі 1000 В дейінгі және одан жоғары желілердің барлығын ажыратқан және жұмыс учаскесінің екі жағынан да жерге қосылған жағдайда жүргізіледі.
Жұмыстарды наряд бойынша құрамында екіден кем емес жұмыскері бар бригада орындайды; жұмыс жүргізушінің электр қауіпсіздігі бойынша IV топ болуы тиіс.
373. ӘЖ-де кернеуді түсірмей жұмыстар орындаған кезде, персоналдың қауіпсіздігі төмендегі екі схеманың бірі бойынша жүргізіледі:
бірінші схема: кернеу келіп тұрған сым – оқшаулау – адам – жер.
Бұл схема екі әдіспен іске асырылады:
1) негізгі қорғаныс құралдары диэлектрлік қолғаптар мен оқшауланған құрал болғанда, байланыстағы жұмыс. Бұл әдіспен кернеуі 1000 В дейінгі жұмыстар орындалады.
2) жұмыстар негізгі (оқшаулағыш сом темірлер, тістеуіктер) және қосымша (диэлектрлік қолғап, етік, жапсырмалар) электрден қорғау құралдарын пайдаланып, қашықта орындалатын жұмыс. Бұл әдіс кернеуі 1000 В жоғары ӘЖ-де қолданылады;
екінші схема: кернеу келіп тұрған сым – адам – оқшаулау – жер. Бұл схема бойынша жұмыстарға мынадай шарттарда жол беріледі:
1) жұмыс жүргізушінің тиісті кернеудің арнайы құрылғылары арқылы жерден оқшаулау;
2) экрандағыш жинақты қолдану;
3) экрандағыш жинақтың, жұмыс алаңының және персонал әлеуеті үшін арнайы сом темір сымын тегістеу. Жұмыс кезінде қызметкерден жерге қосылған бөліктерге және жабдыққа дейінгі қашықтық осы Қағидаларға 10-қосымшаның 1-кестесінде көрсетілгеннен кем емес.
374. Сым әлеуеттері астындағы жұмыстың нақты түрлері ЖҰҚ (ЖЖҚ) бойынша орындалады.
375. Кернеуі 1000 В жоғары ӘЖ-де сымдарының әлеуеттері астындағы (ток өткізгіш бөліктерге тікелей жанасу арқылы) жұмыстары электр қауіпсіздігі бойын IV топ қызметкері, ал III топ бригаданың қалған мүшелері орындайды.
376. Сымның әлеуетінен өзге әлеует астында тұрған оқшаулағыштар мен арматураға жанасуға, сондай-ақ сым әлеуеті астында тұрған оқшаулағыш құрылғының алаңында жұмыс жүргізілгенде, осы алаңда тұрмаған жұмыскерлерді құралды немесе құрал-саймандарды беру немесе алуға тыйым салынады.
377. Оқшаулағыш аспаларда жұмыс бастар алдында өлшегіш сом темірмен фарфор оқшаулағыштардың электр төзімділігі тексеріледі. Шығарым қысқыштар болса, оларды жұмыс орындалатын тірекке және көршілес (егер жол бедері бойынша талап етілсе) тіректерге сыналап қағу талап етіледі.
378. Оқшаулағыш аспада оны қайта тізбектеу, жекелеген оқшаулағыштарды, арматураны ауыстыру бойынша оқшаулағыш құрылғыларда немесе траверстерде болатын жұмыстарға аспадағы жарамды оқшаулағыштар 70%-дан кем емес, ал кернеуі 750 кВ ӘЖ-де бір аспада ақаулы оқшаулағыш бестен көп болмаған кезде рұқсат беріледі.
379. Траверсте орындалатын оқшаулағыш аспаларды қайта тізбектеу, кезінде қажетті құрал-саймандарды траверске орналастыруда және алып тастауды диэлектрлік қолғаптарды киіп, ал кернеуі 330 кВ және одан жоғары ӘЖ-де экрандағыш жинауын орындау талап етіледі.
380. Кернеуі 35 кВ ӘЖ-де оқшаулағыш аспада ақаусыз екі оқшаулағыш болса, оның бірінші оқшаулағышының шапкасына, ал кернеуі 110 кВ және одан жоғары ӘЖ-де – бірінші және екінші оқшаулағыштардың шапкасына жанасуға рұқсат етіледі. Оқшаулағыштардың шоты траверстен жүргізіледі.
381. ӘЖ-дегі кернеу 35-110 кВ кезінде түтікті разрядтағышты кернеу астында орнатуға разрядтағыштың сыртқы электродының сымға жақындауға болатын берілгіш қашықтықтан кем қашықтықта жақындауын болдырмайтын оқшаулағыш аспалы габаритник қолдануға жол беріледі.
382. Разрядтағыштың сыртқы электродын сымға жақындатқанда немесе разрядтағышты түсірген немесе электродты сымнан алыстатқан уақытта пайдаланылған газдардың сыртқа шығуы мүмкін аймақта болуға рұқсат берілмейді. Разрядтағыштың сыртқы электродын оқшаулағыш сом темірдің көмегімен жақындату немесе алыстату талап етіледі.
Тіректен оқшаулатылған найзағайдан қорғайтын арқансымға 1 метрден кем қашықтықта жақындауға рұқсат берілмейді.
383. Мұз еріту схемасында арқансым пайдалану кезінде арқансымға жақындауға жол берілген аралық мұз ерітуге жұмсалатын кернеуге байланысты анықталады.
384. Кернеу келіп тұрған ӘЖ-де, ӘБЖ-де тұман түскенде, жаңбыр және қар жауғанда, тәуліктің қараңғы мезгілінде, сонымен қатар тіректердегі жұмыстарды қиындататын жел көтерілгенде жұмыс істеуге рұқсат берілмейді.

Жұмыс істеп тұрған ӘЖ-мен қиылысу
аралықтарындағы жұмыстар

385. Сымдар мен арқансымдарды монтаждағанда немесе ауыстырғанда, тартпа контактілерді кернеу келіп тұрған сымдарға қарай түйістіруге және жақындатуға жол бермейтіндей бағыттап байыппен, жұлқыламай тартып жазу талап етіледі. Бір жаққа қарай, одан кейін кері тартып созу үшін кенептен және синтетикалық талшықтан жасалған арқандар, олардың ең аз ұзындығын таңдалып және босаңсытпай тартылып қолданылады.
Жұмыс кезінде пайдаланылатын шығыршықтар мен болат арқансымдар жерге тұйықталады.
386. Әрбір барабанның сымын (арқансымын) илеу алдында, оның ұштарын барабанның төлкесіне жалғап жерге тұйықталады, ал барабан білігі жерге тұйықтағышқа немесе барабанға жақын тірекке жалғанады.
387. Монтаждау жұмыстарын (нысаналау, созу, роликтен қысқыштарға ауыстырып салу) бастау алдында иленген сым (арқансым) екі жерден: созу қысқышына жақын бастапқы анкер тірегінде және ол арқылы созу жүргізілетін түпкілікті тіректе жерге тұйықталады. Бұдан басқа, жерге тұйықтау жұмыс жүргізілетін әрбір аралық тіректердегі сымға (арқансымға) салынады.
388. Металдан иленген роликтерде немесе қысқыштарда жатқан сым немесе арқансым үшін осы роликтердің (қысқыштардың) құрсамаларын жерге тұйықтау жеткілікті болып табылады. Роликтің (қысқыштың) металл құрсамасы шеңбері мен бетон тіректің металл денесі немесе арматурасы арасындағы табиғи металл түйісуі кезінде металл роликті (қысқышты) жерге тұйықтау бойынша қосымша іс-шаралар талап етілмейді.
389. Оқшаулағыш буыны жоқ телескопия мұнарасынан (көтергіштен) сымдардағы жұмыс кезінде мұнараның жұмыс алаңы сом темірдің көмегімен желідегі сымға қимасы кемінде 10 мм² иілгіш мыс өткізгішпен жалғастырылады, ал мұнараның өзі жерге қосылады.
Бұл кезде сым жақын маңдағы тіректе немесе аралықта жерге қосылады.
390. Телескопия мұнарасының жұмыс алаңын сыммен жалғағаннан кейін, мұнараның кабинасына кіруге және одан шығуға, сондай-ақ жерде тұрып мұнараның корпусына жанасуға рұқсат берілмейді.
Ұшы жоқ арқан ретінде металл арқанды пайдалануға рұқсат берілмейді.
391. Анкерлі тіректегі ілгектерді (шлейфтерді) сол тірекпен шектес анкерлік аралықтағы монтаждау жұмыстары аяқталғаннан кейін ғана жалғанады.
Кернеуі 110 кВ және одан жоғары ӘЖ анкерлі тірегінде ілмектер оларды жалғағанға дейін сымдарға немесе созғыш оқшаулағыш аспаларға бекітіледі, бірақ траверстен санағанда төртінші оқшаулағыштан жақын емес, ал кернеуі 35 кВ және одан төмен ӘЖ тек сымға бекітіледі.
392. ӘЖ-нің кернеу келіп тұрған басқа ӘЖ мен қиылысатын аралығындағы сымдарда жұмыс орындағанда, жерге тұйықтау құралын жұмыс жүргізіліп жатқан тірекке орнату керек.
Егер бұл аралықта сымдар ілінетін немесе ауыстырылатын болса, онда қиылыс орнының екі жағынан ілінетін де, ауыстырылатын да сым жерге тұйықталады.
393. ӘЖ (ашық ТҚ) қиылысу аралығында сымдарды (арқансымдарды) және осы сымдардан төмен орналасқан, кернеу келіп тұрған, соларға жататын оқшаулағыштар мен арматураны ауыстыру кезінде жоғарыда орналасқан сымдарды қырқып тастамау үшін ауыстырылатын сымдар (арқансымдар) арқылы кенеп немесе синтетикалық талшықтардан жасалған арқандар әрі асырыла лақтырылуға тиіс. Арқандарды екі жерден қиылысу орнының екі жағынан олардың ұштарын зәкірге немесе конструкцияға бекіте отырып лақтыру қажет. Сымды (арқансымды) жайлап және бір қалыпты көтеру керек.
394. Сымдарда (арқансымдарда) және сол сымдардан жоғары орналасқан, кернеу келіп тұрған, сол сымдарға жататын оқшаулағыштарда, арматурада жұмыстар жұмыс жүргізу жобасы бойынша жүргізіледі. Жұмыс жүргізу жобасында сымдардың (арқансымдардың) төмендеп кетуін болдырмау және әсерден пайда болған кернеуден қорғау шаралары қарастырылуға тиіс. Мұндай жұмыстар кезінде сымдарды (арқансымдарды) ауыстыру қиылысатын сымдардан кернеуді міндетті түрде түсіргеннен кейін барып орындалуға тиіс.

ӘЖ ажыратылған бір тізбегіндегі әсерден пайда болған
кернеу келіп тұрған көп тізбекті ӘЖ жұмыстар

395. ӘЖ қызмет көрсететін персоналдың қолында токтан ажыратылғаннан кейін әсерден пайда болатын кернеу келіп тұратын желілердің тізбесі болуға тиіс, қызметкердің бұл тізбені оқып, әсер мөлшерін білуі керек. ӘЖ әсерден пайда болған кернеудің бар екендігі осы Қағидалардың 2 - қосымшасында көрсетілген нарядтың «Ерекше тапсырмалар» деген жолында жазылады.
396. Ажыратылған ӘЖ және әуе байланыс желісінде әсерден пайда болған кернеу бар жағдайда, электрлік байланыстағы учаскелерді (сымдарды, арқансымдарды) жалғаудың немесе үзудің алдында бұл учаскелердің әлеуетін теңестіріп алу керек. Әлеуетті теңестіру бұл учаскелердің өткізгіші арқылы жалғау жолымен немесе болжалды үзіктің екі жағымен бір жерге тұйықтағышқа (жерге тұйықтағыш құрылғыға) жалғау арқылы жерге тұйықтау жұмысын жүргізу жолымен жүзеге асырылады.
397. Әсерден пайда болған кернеу келіп тұрған ӘЖ тіректен жерге жеткенге дейін төмен түсірілген сымға жанасуға қатысты жұмыстарды жерде тұрып орындағанда, электрден қорғау құралдарын пайдалану қажет немесе ондай жұмыстар өткізгіштердің әлеуетін теңестіру үшін осы сымға жалғастырылған металл алаңда орындалуға тиіс. Жерде немесе металл аланда тұрып электрден қорғау құралдарынсыз жұмыс істеуге сымды тікелей әрбір жанасу орнына жақын маңнан жерге тұйықтағанда ғана рұқсат беріледі.
398. Әсерден пайда болған кернеу келіп тұрған ӘЖ сымдарды құрастыру кезінде пайдаланылатын тартқыш болат арқандар алдымен тартқыш механизмге бекітіледі және әлеуетін теңестіру үшін сымды жерге тұйықтайтын жерге тұйықтағышқа тұйықталады. Осыдан кейін ғана арқанды сымға бекітуге рұқсат етіледі.
399. Сым мен тартқыш арқанды ажырату олардың әрқайсысын ортақ жерге тұйықтағышқа жалғағаннан кейін ажыратуға болады.
400. Әсерден пайда болған кернеу келіп тұрған ӘЖ құрастыру жұмыстарын (сымдарды көтеру, нысаналау, созу, тегістеп жазғыш роликтерден қысқыштарға ауыстырып салу) жүргізген кезде сым – созу жүргізілетін қарнақты тіректе және сым көтерілетін әрбір аралық тіректе жерге қосады.
401. ӘЖ немесе әуе байланыс желісінде электрлік байланыстағы учаскелерді (сымдарды, арқансымдарды) жалғау немесе үзу алдында осы учаскелердің әлеуетін теңестіру қажет. Әлеуеттерді теңестіру осы учаскелердің өткізгіштерін жалғау немесе үзіктің екі жағынан жерге қосу құралдарын бір жерге тұйықтағышқа (тұйықтау құрылғысына) жалғау арқылы жүзеге асырылады.
402. Аралық тіректе жұмысты аяқтағаннан кейін осы тіректегі сымның жерге тұйықтағышты алуға рұқсат етіледі. Аралық тіректе сымға жанасуға байланысты жұмыс жалғастырылған жағдайда, сым сол тіректе қайтадан жерге тұйықталады.
403. Әсерден пайда болған кернеу келіп тұрған ӘЖ сымдарды тегістеп жазғыш роликтерден сүйемелдеуші қысқыштарға ауыстырып салу жұмысын тегістеп жазуға кері бағытта жүргізу қажет. Ауыстырып салудан бұрын, сымдарды соған қарай ауыстырып салу жүргізілетін қарнақты тіректе жерге тұйықталған күйінде қалдыра тұрып, ауыстырып салу басталатын қарнақты тіректегі сымдардан жерге тұйықтау құралын алу керек.
404. Әсерден пайда болған кернеу келіп тұрған ӘЖ сымдарды құрастыру кезінде олардан жерге тұйықтау құралын - сымдарды сүйемелдеуші қысқыштарға ауыстырып салғаннан кейін және аталған тіректе жұмыс аяқталған соң ғана алуға рұқсат етіледі.
405. Сымдарды қысқыштарға ауыстырып салу кезінде, ауыстырып салу аяқталған шектес қарнақты аралықты әсерден пайда болған кернеу деп қарастыру қажет. Онда сымдармен жанасуға байланысты жұмыстарды орындауға оларды жұмыс орнында жерге тұйықтағаннан кейін ғана рұқсат беріледі.
406. Жұмыс жүргізетін ұйымдар әсерден пайда болған кернеу келіп тұрған ӘЖ-нің ішінен жұмыс істеп тұрған ӘЖ-нің ең көп жұмыстық тогында желілерді ажыратқан және жерге қосқан кезде жерге тұйықталған сымдардың ұштарында (ТҚ) әсерден пайда болған кернеудің 25 В асатын әлеуеті қалатын желілерді өлшеу жолымен анықтап алулары керек.
Осы ӘЖ негізгі электрден қорғау құралдарын қолданбай сымдарға жанасуға байланысты орындалатын жұмыстардың барлық түрлері технологиялық карталар немесе жұмыс жүргізу жобасы бойынша орындалуға тиіс, ал оларда әсерден пайда болған кернеудің 25 В аспайтын әлеуеттерін қамтамасыз ету талаптарына қарай, жұмыс орнында жерге тұйықтау құралдарының орналасуы көрсетіледі.
407. Егер әсерден пайда болған кернеу беріліп тұрған ажыратылған ӘЖ (тізбекте) бұл кернеуді 25 В дейін төмендету мүмкін болмаса, онда бір немесе шектес екі тіректе ғана сымдарды жерге тұйықтап жұмыс істеу қажет. Бұл ретте ӘЖ (тізбекті) ТҚ жерге тұйықтауға тыйым салынады. Бригаданың жерге тұйықталған тіректерде немесе олардың аралығындағы сымдарда жұмыс істеуіне жол берілмейді.
408. Қажет болған жағдайда екі немесе одан көп аралықтарда (учаскелерде) ӘЖ (тізбек) анкерлі тіректерде ілмектерді айыру жолымен электрге байланыссыз учаскелерге бөлінеді. Мұндай учаскелердің жерге тұйықтау құралын орнатқан желілерінің әрқайсысында бір бригада жұмыс істейді.
409. Көп тізбекті ӘЖ бірінен бірі жоғары орналасқан тізбектері токтан ажыратылған тізбегінде жұмыс істеуге бұл тізбек кернеу келіп тұрған тізбектерден төмен ілінген жағдайда ғана жол беріледі. Ажыратылған тізбектің сымдарын ауыстыруға немесе реттеуге рұқсат берілмейді.
410. Тізбектері көлденең орналасқан көп тізбекті ӘЖ токтан ажыратылған бір тізбегінде жұмыс істегенде, тіректерге кернеуде қалған тізбектер жағынан қызыл жалаушалар ілінеді. Жалаушаларды жерден 2-3 м биіктікте жұмыс жүргізуші және бригаданың III топтағы мүшесі іледі.
411. Кернеу келіп тұрған тізбек жағынан тірекке көтерілуге және осы тізбекті сүйемелдеп тұрған траверс учаскелеріне өтуге рұқсат берілмейді. Егер тіректің степ-болты болса, қай тізбектің астында тұрғанына қарамастан, оның бойымен көтерілуге жол берілмейді. Степ-болттар кернеуде қалған тізбектер жағынан орналасқан кезде, тірекке жерде тұрған жұмыс жүргізушінің немесе IV топтағы бригада мүшесінің бақылауымен талап етіледі.
412. Көп тізбекті ӘЖ токтан ажыратқан кезде қалған тізбе сымдарына кернеу келіп тұрғанда жерге тұйықтау құралы жұмыс жүргізілетін әрбір тірекке орнатылады.

ӘЖ-ні әрбір фаза бойынша жөндеу

413. ӘЖ әрбір фаза бойынша жөндеген кезде ТҚ ажыратылған фазаның сымын жерге тұйықтауға рұқсат берілмейді. Сым жұмыс орнында ғана жерге тұйықталады. Кернеуі 35 кВ және одан жоғары ӘЖ бір фазаның сымдарында немесе әрбір фазаның сымдарында кезекпен жұмыс жүргізген кезде жұмыс орнында жұмыс жүргізіліп жатқан фазаның ғана сымы жерге тұйықталады. Сымдарына осы Қағидаларға 2-қосымшасының 18-тармағында көрсетілген қашықтықтан кем қашықтықта жерге қосылмаған фазаларда қалған сымдарға жақындауға рұқсат берілмейді.
414. Әрбір фаза бойынша жөндеу кезінде жерге тұйықтау құралының сенімділігін арттыру үшін ол екі жеке қатарлас жерге тұйықтағышпен қосарлы орындалады. Орнатылған жерге қосу құралынан 20 м алыс емес сымда жұмыс істеуге рұқсат етіледі.
415. Бірнеше бригада бір мезгілде жұмыс істеген кезде, ажыратылған сым электрлік байланыссыз учаскелерге бөлінеді. Әр бригадаға бір қосарлы жерге тұйықтағыш орнатылған жеке учаске бөлініп беріледі.
416. Кернеуі 110 В және одан жоғары ӘЖ-де әрбір фаза бойынша жөндеу кезінде жерге тұйықтау құралын орнату немесе түсіру алдында басқа разрядты оқшаулау үшін сым алдын ала доғалы сөндіргіш сом темірдің көмегімен жерге тұйықталады. Штанганың жерге тұйықтағыш сымы алдын ала жерге тұйықтағышқа жалғанады. Бұл штанга тасымалды жерге тұйықтау құралын орнатқаннан (немесе түсіргеннен) кейін ғана алынады.
417. Фазалар көлденең орналасқан ӘЖ-де әрбір фаза бойынша жөндеу кезінде кернеу келіп тұрған фазалардың сымдарын сүйемелдеуші траверс учаскесіне өтуге жол берілмейді.
Кернеуі 35 кВ және одан жоғары ӘЖ-де әр фаза бойынша жөндеу кезінде жұмыстардың талаптары осы Қағидаларға 2-қосымшасында көрсетілген нарядтың «Жеке нұсқаулар» деген жолында көрсетіледі.

Трассаларды ағаштардан тазарту

418. ӘЖ трассаларын ағаштардан тазарту жұмыстары наряд бойынша орындалады.
419. Ағаштарды кесіп құлату басталғанға дейін, жұмыс орны тазартылады. Қыс мезгілінде құлайтын ағаштан жылдам шегініп кету үшін оның құлайтын сызығының бұрышы астынан құлайтын жаққа қарама-қарсы жаққа қарай қарды ұзындығы 5-6 м екі жол салынады. Балтамен шабылған және арамен кесілген ағаштарға шығуға рұқсат берілмейді.
420. Жұмыс жүргізуші жұмыс басталар алдында бригаданың барлық мүшелеріне құлатылып жатқан ағаштарға, сымдарына арқандарда жақындаудың қауіптілігі туралы ескертіледі.
421. Ағаштардың сымдарға құлауын болдырмау үшін кесуді бастағанға дейін, кергіштер қолданылады.
Ағаштарды арамен кеспей немесе балтамен шаппай құлатуға, сондай-ақ ағашты кесіп өтетіндей аралауға рұқсат берілмейді. Еңкейтілген ағаштарды еңкейген жағына қарай құлатылады, бірақ ағаштардың ӘЖ құлау қаупі туса, оларды токтан ажыратқанға дейін құлатуға жол берілмейді.
422. Ағаш сымға құлаған жағдайда, ӘЖ-нен кернеу алынғанға дейін, оған кемінде 8 м қашықтықта жақындауға рұқсат берілмейді.
423. Құлатылатын ағаштың құлатылуы туралы ағаш кесушілер басқа жұмыскерлерге ескертеді. Ағаштар құлайтын немесе оған қарама-қарсы жақта тұруға рұқсат берілмейді.
424. Жұмыстағы үзіліс кезінде немесе басқа ағаштарға ауысқан кезде, шабылған және кесілген ағашты құлатпай қалдырып кетуге рұқсат берілмейді.
425. Шіріген және қураған ағаштарды құлатпас бұрын олардың беріктігін сынап алып, одан кейін араланады. Ондай ағаштарды шабуға рұқсат берілмейді.
Ағаштарды алдын ала аралап, топтастырып құлатуға және бір ағашты екінші ағашқа жығу арқылы құлатуға рұқсат берілмейді. Бірінші кезекте түбі шіріген және күйген ағаштар құлатылады.

ӘЖ аралау және тексеру

426. ӘЖ аралау және тексеру кезінде жұмыс жүргізушіні тағайындау міндетті емес. ӘЖ-ні аралау кезінде қандай да бір жөндеу немесе қалпына келтіру жұмыстарын орындауға, сондай-ақ тірекке және оның конструкциялық элементтеріне көтерілуге рұқсат берілмейді. ӘЖ жоғарыдан тексеру кезінде тірекке көтерілуге жол берілмейді. Мақсатты нұсқаулық өткізу міндетті.
427. Өту қиын жерлерде (батпақ, сулы кедергілер, тау, ағаш үйінділері) және қолайсыз ауа райы жағдайында (жаңбыр, қар, қатты аяз), сондай-ақ тәуліктің қараңғы мезгілінде, бірі аға жұмыскер болып тагайындалатын электр қауіпсіздігі бойынша II топтағы жұмыскер ӘЖ-ні тексереді. Басқа жағдайларда ӘЖ-ні қарауға электр қауіпсіздігі бойынша II топтың бір жұмыскеріне рұқсат беріледі.
ӘЖ түнгі уақытта тексеру кезінде сымдардың астымен жүруге рұқсат берілмейді.
Ақауларды іздеген кезде ӘЖ тексерушілер ескерту белгілері мен плакаттарды іледі.
Аралау кезінде диспетчермен байланыс қамтамасыз етіледі.
428. Тұйықталу тогының жерге ену белгілері (оқшаулағыштардың ақауы, сымның тірек денесіне жанасуы, топырақтағы ылғалдың булануы, тіректерде және тіректі топыраққа бекіткен және басқа жерлерде электр доғасының пайда болуы) байқалғанда кернеуі 1000 В жоғары ӘЖ жерде жатқан сымына және кернеуі 6-35 кВ ӘЖ кернеу беріліп тұрған темір-бетон тіректеріне 8 м кем қашықтықта жақындауға рұқсат берілмейді. Мұндай жағдайларда сымға немесе тірекке жақын маңда күзет ұйымдастырылуы, тұйықталу орнына адамдар мен жануарлардың жақындауын болдырмау үшін, мүмкіндігіне қарай, ескерту белгілері мен плакаттар орнатылуға және ӘЖ иесіне оқиға туралы хабарлау қажет.

ӘЖ жолмен қиылысқан және жолға жуықтаған жерде
жүргізілетін жұмыстар

429. ӘЖ-нің көлік магистралімен қиылысу учаскелеріндегі (теміржолдар, кеме жүретін өзендер мен арналар) жұмыстар кезінде көлік қозғалысын уақытша тоқтата тұру немесе көлік қозғалысы кезінде ӘЖ жұмыстарды уақытша тоқтата тұру талап етілгенде, наряд беруші жұмыскер жұмыс орнына көлік магистралі қозғалысы қызметінің өкілін шақырады. Өкіл көлік қозғалысын қажет уақытқа тоқтата тұруды қамтамасыз етеді немесе желідегі бригадаға жақындап келе жатқан көлік туралы ескертеді. Көлікті өткізіп жіберу үшін қозғалысқа кедергі жасайтын сымдар қауіпсіз биіктікке көтеріледі.
430. ӘЖ-нің тас жолмен және ауыл аралық жолмен қиылысқан учаскелерінде немесе жақындасқан учаскелерінде жұмыс кезінде көлік жүргізушілеріне ескерту үшін немесе жол полициясының келісімі бойынша оның қозғалысын тоқтату үшін жұмыс жүргізуші тас жолға немесе жолға дабыл берушілерді тұрғызады.
Дабыл берушілер ӘЖ-нің жолдармен қиылысатын немесе жақындағанда екі жағынан 100 м қашықтықта тұрады және күндіз - қызыл жалаушалармен, ал түнде – қызыл шамдармен қамтамасыз етіледі.

Көшені жарықтандыру желілерінде қызмет көрсету

431. Өкім бойынша көшені жарықтандыру желілерін ажыратпай мынадай жағдайларда жұмыс істеуге:
1) оқшаулағыш буыны бар телескопия мұнарасын пайдаланғанда;
2) шамдарды сымнан кемінде 0,6 м қашықтықта жерге қосатын төмен түсіргіш басқыштары жоқ ағаш тіректерде орналастырған кезде тіректе немесе сүйеп қоятын ағаш сатыда тұрып жұмыс істегенде жол беріледі.
Басқа жағдайларда тірекке ілінген барлық сымдарды ажырату және жерге қосу, жұмыстарды наряд бойынша орындау талап етіледі.
432. Газдан разрядталатын шамдарды қосу-реттеу аппаратурасында жұмыс кезінде оны шырақтың жалпы схемасынан ажыратқанға дейін сымдарды қоректендіру желісінен ажыратып, статикалық конденсаторларды (разрядтағыш резисторларының бар екендігіне қарамастан) разрядтау талап етіледі.

Қорғағыш жабыны бар (6-20 кВ) кернеуі 6-20 кВ
сымдармен жүргізілетін жұмыстар

433. 6-20 кВ сымдарындағы жұмыстар ӘЖ ажыратқан кезде жүргізілуге тиіс.
434. Жұмыскерлерден ӘЖ сымдарына және сымға жалғанған басқа элементтерге дейінгі, ӘЖ сымдарынан механизмдерге және жүк көтергіш машиналарға дейінгі аралық осы Қағидалардың 10-қосымшасы 1-кестесінде көрсетілген қашықтықтан кем болмауға тиіс.
435. Құлаған ағаштарды сымдардан алып тастау үшін ӘЖ ажыратуға және жерге қосуға тиіс.
436. Токтан ажыратылмаған ӘЖ-ден қоқыстардан және ағаштың бұтақтарынан арылту жұмыстарын оқшаулағыш штангаларды пайдаланып орындауға рұқсат етіледі. Аталған жұмыстарды қорғаныс құралдарын қолданбай орындау үшін ӘЖ-ден токтан ажыратуға және жерге қосуға тиіс.

Оқшаулағыш жабыны (0,38 кВ) бар,
кернеуі 0,38 кВ ӘЖ жүргізілетін жұмыстар

437. 0,38 кВ жұмыстарды ӘЖ ажыратып немесе ажыратпай орындауға болады.
438. 0,38 кВ ажыратып орындайтын жұмыстар сымдардың ширатылған сымын тұтастай ауыстыру, жарылу және өрт қаупі бар аймақтардағы (бензин құю және газ тарату орындары) желілердің сымдарын (біреуін немесе бірнешесін) ажырату немесе қосу қажет болғанда жүргізіледі. Желіні түгелдей емес, тек жұмыс істелгелі жатқан сымды ғана ажыратуға рұқсат етіледі. Таңбасы және ондағы кернеу тексерілгеннен кейін сым кернеу берілуі мүмкін жақтардың бәрінен де ажыратылып және жұмыс жүргізілетін орында жерге қосуға тиіс.
439. 0,38 кВ кернеу түсірілмей:
1) тіректі және оның элементтерін, желі арматурасын ауыстыру;
2) сымдарды қайта тарту;
3) жалғағыш, тармақтандырғыш және сорғыш қысқыштарды ауыстыру;
4) тармақтарды электр қабылдағыштарға қосу немесе ажырату;
5) учаскені ауыстыру немесе жеке фаза сымының оқшауламасын қалпына келтіру бойынша жұмыстарды орындауға болады.
440. Кернеуді түсірмей оқшауланбаған нөлдік сымы бар өздігінен тасымалданатын оқшауланған сымдарда жұмыстар орындау кезінде, нөлдік сымды және металл арматураны оқшаулағыш жапсырмалар мен қақпақтардың көмегімен оқшаулау қажет.
441. 0,38 кВ кернеу түсірілмей:
1) бригаданың қателігінен ӘЖ ажыратқан;
2) жұмыс технологиясын бұзбай ӘЖ табылған ақауларды жою мүмкін емес;
3) техникалық және қорғаныс құралдары болмаған немесе олардың ақаулары болған;
4) нөсерлі жаңбыр, қар жауған, қалың тұман түскен, тіректерді мұз басқан (тірекке көтерілу қажет болғанда);
5) жұмыс қауіпсіздігіне қатер төндіретін басқа да жағдайларда жұмыс орындауға рұқсат берілмейді.
442. Кернеуді түсірмей 0,38 кВ жұмыстар нарядпен орындалуға тиіс. Бір немесе бірнеше ӘЖ-нің әртүрлі учаскелеріндегі жұмыс үшін әр жұмыс орнына кезекпен рұқсат бере отырып, бір наряд жазуға рұқсат етіледі.
443. Кернеуді түсірмей жұмыс орындайтын бригаданың құрамында екіден кем емес жұмыскерлер болуға тиіс: IV топтағы жұмыс жүргізуші және III топтағы бригада мүшесі.
Жұмыс жүргізуші және бригада мүшесі дайындықтан өтуге және кернеуді түсірмей 0,38 кВ жұмыс істеу құқын, сондай-ақ жоғарыға шығып істейтін жұмысқа рұқсат алуға тиіс, ол жөнінде электр қондырғыларында жұмыс істеу нормалары мен біліктілігін тексеру туралы куәліктің «Арнайы жұмыстарды жүргізу құқығын беру куәлігі» деген жолында 4-қосымшаға сәйкес тиісті жазу болуға тиіс.

Кернеулі оқшаулағыштарды жуу және тазалау

444. Электр қондырғыларында оқшаулағыштардың тіркестерін, тіректі оқшаулағыштарды және жоғары вольтты жабдықтың фарфор оқшауламасын ток өткізгіш бөліктерден кернеуді түсірмей, үздіксіз аққан су екпінімен (ӘЖ үшін – меншікті өткізуі 1430 мкСм/см, ал ашық ТҚ үшін – 667 мкСм/см) жууға рұқсат етіледі. Су екпінінің ұзындығы осы Қағидалардың 10-қосымшасының 3-кестесінде көрсетілген ұзындықтан кем болмауы керек.
Бұл жұмыстар ЖӨЖ-ге сәйкес орындалады.
445. Жуу кезінде жуылатын қондырғының діңгегі, телескопиялық мұнара және су құйылған цистерна жерге тұйықтауға тиіс.
Телескопиялық мұнарада тұрып жуу кезінде түтікше кигізілген діңгек мұнараның себетіне және цистернаның рамасына қиыспасы 25 мм² кем емес майысқақ сым өткізгішпен жалғануға тиіс.
Жерде, телескопия мұнарасының үстінде немесе арнайы металл алаңда тұрып жуу кезінде диэлектрлік қолғаптарды пайдалану қажет.
446. Жерде тұрып жуу барысында жуу кезінде қолданылатын машина-цистернаға немесе механизмге (құрылғыға) жанасуға, кабинадан, шанақтан шығуға және оларға кіруге рұқсат берілмейді. Жуу кезінде қолданылатын машиналар мен механизмдерге бөгде адамдардың жақындауын болдырмау шаралары қабылдануға тиіс.
Су шашқышты (шланг) жуу жұмысы аяқталғаннан кейін ғана тасымалдауға рұқсат етіледі.
447. Ток өткізгіш бөліктерде және оларға жақын маңда кернеуді түсірмей оқшауламаны тазалау – жабық ТҚ арнайы щеткалардың немесе электр қондырғысының кернеуіне есептелінген, арнайы аспаптар бекітілген, іші қуыс оқшаулағыш штангалармен жабдықталған шаңсорғыштың көмегімен жүзеге асырылады. Бұл штангалардың тығындалып қалмауы және ішінен шаң-тозанды шығару үшін жұмыс басталар алдында және жұмыс барысында оларды мезгіл-мезгіл тазалап отыру қажет.
448. Іші қуыс оқшаулағыш штангаларға орнатылған бастиектер оқшауламаны тазалау кезінде көршілес фазалар арасында тұйықталу мүмкіндігін мүлдем болдырмайтындай етіп құрастырылған болуы тиіс.
449. Ток өткізгіш бөліктерде және оларға жақын маңда кернеуді түсірмей оқшауламаны тазалау диэлектрлік қолғаптарды пайдаланып, еденде немесе орнықты төсеме тақтайда тұрып жүргізіледі.
450. Ток өткізгіш бөліктерде және оларға жақын маңда кернеуді түсірмей кез келген тәсілмен оқшауламаны тазалауды наряд бойынша кем дегенде екі адам орындауы керек, олардың біреуінің электр қауіпсіздігі бойынша IV топтан төмен емес біліктілігі болса, ал қалғандарынікі – III топтан төмен болмауға тиіс.
Оқшауламаны тазалау жұмысы бригада мүшелерінің бірі жұмыс жүргізушінің немесе электр қауіпсіздігі бойынша IV топтан төмен емес бригаданың басқа мүшесінің үздіксіз бақылауымен орыңдалуы мүмкін.
451. Ток өткізгіш бөліктерде және оларға жақын жабық ТҚ кернеуді түсірмей оқшауламаны тазалау оларда шаң шығарғыш құралдарды еркін қолдануға мүмкіндік беретін, өтетін жері барынша кең болғанда жүргізіледі.
452. Ток өткізгіш бөліктерде және оларға жақын маңда кернеуді түсірмей оқшауламаны жуу және (немесе) тазалау жұмысымен айналысатын жұмыскерлер арнайы аталған жұмыстарды жүргізуге оқытылады және рұқсат етіледі, бұл жөнінде осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес электр қондырғыларындағы жұмыс нормалары мен қағидаларын білуін тексеру туралы куәлікте белгі жасалады.

29. Релелі қорғаныс және электроавтоматиканың құрылғылары, электр энергиясын өлшеу және есепке
алуы аспаптары, екінші реттік тізбектер

453. Өлшеу аспаптарының, релелік қорғаныс және электравтоматика құрылғыларының тізбектерінде жүргізілетін жұмыстардың қауіпсіздігі үшін, ток өлшейтін және кернеу трансформаторларының екінші реттік тізбектерінің тұрақты жерге тұйықтағыш қамтамасыз етіледі. Релелік қорғанысының күрделі схемаларында өлшегіш трансформаторлардың электрмен қосылған екінші реттік орамаларының тобы үшін жерге тұйықтау жұмысын тек бір нүктеде орындауға рұқсат беріледі.
454. Өлшегіш аспаптардың, релелік қорғаныс пен электр автоматика құрылғыларының ток тізбегін үзу қажет болғанда, ток трансформаторының екінші реттік орамаларының тізбегі алдын ала сол үшін арнайы арналған қысқыштарда немесе сынақ блоктарының көмегімен қысқартылады.
Ток трансформаторлары мен орнатылған қысқа тұйықтағыштың арасындағы екінші реттік тізбекте тізбектің ажыратуына әкелуі мүмкін жұмыстарды жүргізуге рұқсат берілмейді.
455. Екінші реттік құрылғыларда және кернеу трансформаторының бөгде көзден кернеу берілетін тізбектерінде жұмыс істегенде, кері трасформация мүмкіндігін болдырмайтын шаралар қолданылады.
456. Релелік қорғаныстың, электр автоматика құрылғыларының жұмысын, оның ішінде коммутация аппараттарын ажырату немесе қосу арқылы тексеру және сынау осы Қағидалардың 78-тармағына сәйкес жүргізіледі.
457. Релелік қорғаныс, электроавтоматика құрылғыларында қызмет көрсететін персонал ішінен электр қауіпсіздігі бойынша IV топтағы жұмыс жүргізушіге рұқсат берушінің міндеттерін қоса орындауға рұқсат беріледі. Бұл ретте ол жұмыс орнын дайындауға қажетті қауіпсіздік шараларын белгілейді. Жұмыс орнын дайындау үшін ажырату, жерге қосу, кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларының бір бөлігіне қатысты уақытша қоршаулар орнату жұмыстарын орындау талап етілмесе, міндеттерді осылай қоса атқаруға рұқсат етіледі.
458. Электр қауіпсіздігі бойынша IV топтағы жұмыс жүргізушіге, сондай-ақ III топтағы бригада мүшелеріне осы Қағидалардың 81-тармағында қарастырылған жағдайларда, бригаданың басқа мүшелерінен бөлек екінші реттік тізбектерде және релелік қорғаныс, электроавтоматика құрылғыларында жұмыс істеуге рұқсат етіледі. Бұл жағдайда осы тізбектер және тарату құрылғылар және кернеуі 1000 В жоғары және ток өткізгіш бөліктер жоқ, толықтай қоршалған немесе қоршауды қажет етпейтін биіктіктегі үй-жайларда орналасқан болуы керек.
459. Энергиямен жабдықтау ұйымдарының персоналы есептегіш құралдармен жүргізілетін жұмысты іссапармен келген персонал құқығында жүргізеді. Бұл жұмыстарды құрамында кемінде екі жұмыскері бар бригада орындайды.
ТҚ-ның үй-жайында электр есептеуіштерінің көрсеткіштерін тұтынушы өкілінің қатысуымен энергиямен жабдықтау ұйымының электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы жұмыскері жазып алады.
460. Тұтынушылардың қоса атқаратын немесе шарт бойынша (бала бақшалар, дүкендер, емханалар, кітапханалар) қызмет көрсетуші персоналы бар, кернеуі 1000 В дейінгі электр жабдықтарында жұмыс орнын әзірлеу және жұмысқа рұқсаттама беру жұмыстарын тиісті энергиямен жабдықтау ұйымының жедел персоналы электр қауіпсіздігі боыйынша III және IV топтағы екі жұмыскерден тұратын бригада күшімен, тұтынушы өкілінің қатысуымен күнделікті пайдалану ретінде орындалатын жұмыстардың бекітілген тізбесі бойынша орындай алады.
461. Электр энергиясын есептегіш құралдармен жұмысты кернеуді түсіріп орындау қажет. Өлшегіш трансформаторларға қосылған электр есептегіштердің тізбектерінде сынақ жасалатын қорапшалары болған жағдайда, көрсетілген қорапшаларда электр есептегіштің схемасынан кернеу түсірілуге тиіс.
462. Бір фазалы электр есептегішпен жұмысты энергиямен жабдықтайтын ұйымдардың электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы жедел персоналы жеке өзі күнделікті пайдалану ретінде орындалатын жұмыстардың бекітілген тізбесі бойынша түсірілген кернеуде орындауға болады. Коммутация аппараты болмаса, ағаш үйлерде, аса жоғары қауіп жоқ үй-жайларда мұндай жұмысты жүктемені түсіріп, ал кернеуді түсірмей орындауға рұқсат етіледі.
463. Осы Қағидалардың 460 және 462-тармақтарында көрсетілген жұмыстарды орындаған кезде, энергиямен жабдықтайтын ұйым басшылығының бұйрығымен немесе нұсқасымен жұмыскерлерге аумақтық учаске (аудан, квартал, округ) бекітіліп берілуге тиіс. Тапсырмалардың бланкілерінде жедел жұмыс атқаратын жұмыскер электр жабдықтарыңдағы жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін техникалық шаралардың орындалуын тіркеуге тиіс.
464. Энергиямен жабдықтайтын ұйымдарда есептегіш құралдармен жұмыс жүргізу үшін әрбір жұмыс түрі бойынша нұсқаулықтар немесе техникалық карталар жасалады.

30. Электр жабдығын сынақтан өткізу және
параметрлерін өлшеу

Электр жабдығын бөгде көзден жоғары кернеу беріп
сынақтан өткізу

465. Электр жабдығына сынақ жасау өткізу жұмысын өткізуге дайындықтан, білімі мен талаптары тексеруден өткен жабдықтарды сынақ жасау бойынша мамандар құрамына кіргізілген кернеуі 1000 В жоғары электр жабдықтығында V топқа, кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында IV топқа жататын электр қауіпсіздігі бойынша персоналға рұқсат беріледі.
Осы Қағиданың 7-ші қосымшасына сәйкес сынақ жасау берілген құқық электр жабдықтарында жұмыс істеудің білім нормалары мен қағидаларын тексеру туралы куәліктің «Арнайы жұмыстарды жүргізуге құқық беру куәлігі» деген жолда жазу жазылуы керек (№ 7-шы қосымша).
Электр жабдықтарын сынақтан өткізумен айналысатын жұмыс жүргізуші, сондай-ақ орнықты сынақ құрылғыларын пайдаланып, жеке өздері сынақ өткізетін жұмысшылар тәжірибелі жұмысшының бақылауымен бір айлық тәжірибеден өтеді.
466. Электр жабдығының сынақтары, оның ішінде электр қондырғысынан тыс, жылжымалы сынақ қондырғысын пайдаланып өткізілетін сынақтар наряд бойынша орындалады.
Электр қондырғысынан тыс сынақтарға нарядты сынақтар туралы шешім қабылдаған және наряд беруге құқығы бар жұмысшы береді.
Кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында сынақтарды өнім бойынша өткізуге жол беріледі.
Жұмыс істеп тұрған электр қондырғыларындағы электр жабдығын сынауға рұқсаттаманы осы Қағидалардың 8-тарауына сәйкес жедел персонал, ал электр қондырғыларынан тыс жұмыстарға жауапты басшы немесе ол тағайындалмаған болса, жұмыс жүргізуші береді.
Жабдықты монтаждау немесе жөндеу жұмыстарын жүргізу барысында сынақ өткізу осы Қағидаларға 3-қосымшада көрсетілген нарядтың «Тапсырма беріледі» деген жолында айтылады.
467. Электр жабдығын сынауды құрамында IV топтағы жұмыс жүргізуші, III топтағы бригада мүшесі, күзет тапсырылған электр қауіпсіздігі бойынша II топтағы бригада мүшесі бар бригада өткізеді.
468. Жабдықты сынақтан өткізетін бригада құрамына жөндеу персоналы арасынан сынақтар бойынша арнайы жұмыстарға рұқсаттамасы жоқ жұмыскерлерді дайындық жұмыстарын орындауға және жабдықты қадағалауға енгізуге рұқсат беріледі.
469. Материалдар мен бұйымдарды (қорғау құралдарды, әртүрлі оқшаулағыш бөлшектерді, майды) ток өткізгіш бөліктері тұтастай немесе торланған қоршаулармен жабылған, ал есіктері бұғаттаумен жабдықталған тұрақты қондырғыларды пайдаланып, электр қауіпсіздігі бойына III топтың жұмыскердің жеке өзінің орындауына жол беріледі.
470. Сынақ жасау қондырғысы операторының жұмыс орны қондырғының кернеуі 1000 В асатын бөлігінен бөлектенеді. 1000 В астам кернеуі бар қондырғыға апаратын есік ашылатын жағдайда, сынақ схемасынан кернеудің түсуін және есік ашық тұрғанда кернеу берілмеуін қамтамасыз ететін бұғаттаумен жабдықталуы тиіс. Оператордың жұмыс орнында 1000 В дейінгі және одан жоғары кернеу қосылғаны туралы хабар беретін бөлек жарық дабылы және сынақ кернеуін беру туралы хабардар ететін дыбыстық дабыл көзделеді. Сынақ кернеуі берілген кезде оператор оқшаулағыш кілемшенің үстінде тұрады.
Жылжымалы сынақ қондырғылары, сынақ қондырғының шықпасында кернеу болған кезде, автоматты түрде қосылатын сыртқы жарық және дыбыстық дабылдармен жабдықталады.
471. Сынақтарды және оларға қатысты дайындық жұмыстарын өткізуге берілген нарядтар бойынша рұқсаттама, жұмыс орындарынан сынақ өткізілуге тиісті жабдықта жұмыс істеп жатқан басқа бригадалар шеттетіліп және олар рұқсат берушіге нарядтарды тапсырғаннан кейін ғана орындалады. Жергілікті кезекші персоналы жоқ электр қондырғыларда бригаданы шеттетілгеннен кейін жұмыстағы үзілісті рәсімдей отырып, жұмыс жүргізушінің нарядты өзінде қалдыруына рұқсат беріледі.
472. Сынақтан өтетін жабдық, сынақ қондырғысы және жалғағыш сымдар араларында сырт жаққа қаратылған «Сынақ жүргізіліп жатыр. Адам өміріне қауіпті» деген ескертпе плакаттары бар ілінген қалқандармен, арқандармен қоршалады. Қоршауды сынақ жүргізетін персонал орнатады.
473. Қажет болған жағдайда сынақ қондырғысына, жалғағыш сымдарға және сыналатын жабдыққа бөгде адамдардың жақындауын болдырмау үшін электр қауіпсіздігі бойынша II топтағы бригадасы мүшелерінен тұратын күзет қойылады. Бригаданың күзетке қойылған мүшелері қоршаудан тыс тұрады және сыналатын жабдыққа кернеу берілді деп есептеледі. Постыдан бұл жұмыскерлер жұмыс жүргізушінің рұқсатымен ғана кете алады.
474. КЖ сынақтан өткізу кезінде егер оның қарама-қарсы ұшы жабық камерада, ЖТК бөлігінде немесе үй-жайда орналасқан болса, онда есіктерге немесе қоршауға: «Сынақ жүргізіліп жатыр. Адам өміріне қауіпті» деген ескертпе плакат ілінеді. Егер есіктер мен қоршаулар ашық болса немесе сынаққа трассада талсымдары бөлінген кәбілі жөнделіп жатқан желі түссе, онда есіктерге, қоршауларға және кәбілдің бөлінген талсымдарының қасына ілінген плакаттардан басқа, электр қауіпсіздігі бойынша II топ бригадасы мүшелерінен немесе кезекші персоналдан тұратын күзет қойылады.
475. Сынақ қондырғысы мен сыналатын жабдықты әр басқа үй-жайларда немесе ТҚ-ның әр басқа учаскелерінде орналастырған кезде, оқшаулағыштың жай-күйіне қадағалау жүргізетін энергия қауіпсіздігі бойынша III тобының бригада мүшелеріне жұмыс жүргізушіден бөлек тұруға рұқсат етіледі. Бригаданың бұл мүшелері қоршаудан тыс тұруға және сынақтар басталмас бұрын жұмыс жүргізушіден қажетті нұсқама алады.
476. Жұмыс орнын дайындаған кезде орнатылған және сынақ өткізуге кедергі жасайтын жерге тұйықтау құралдарын ажыратуға, ал одан кейін оларды қайта орнатуға сынақтарды басқарып жүрген жұмыс жүргізушінің сынақ қондырғысының жоғары кернеу шықпаларын жерге қосқаннан кейін берген нұсқауы бойынша ғана рұқсат етіледі.
Жерге тұйықтауды уақытша алып тастауға рұқсат осы Қағидалардың 2-қосымша нарядының «Жеке нұсқаулар» деген жолында көрсетіледі.
477. Сынақ схемасын құрастырғанда, ең алдымен, сынақ қондырғысының қорғаныстық және жұмыстық жерге тұйықталып орындалады. Жылжымалы сынақ қондырғысының корпусы қимасы 10 мм² кем емес икемді мыс сымнан жасалған жеке жерге тұйықтау өткізгіші арқылы жерге тұйықталады. Сынақ алдында корпустың жерге қосылу сенімділігі тексеріледі.
Сынақ қондырғысын кернеуі 380/200 В желіге қосу алдында оның жоғары кернеу шықпасы жерге тұйықталады.
Сынақ схемасында жерге тұйықтау үшін қолданылатын мыс сымның қимасы 4 мм - ден кем болмайды.
478. Сынақ қондырғысын кернеуі 380/220 В желіге қосу тізбегінің көзге көрінетін үзігі бар коммутация аппараты арқылы немесе қондырғыны басқару орнында орналастырылған штепсель айырғышы арқылы орындалады.
Коммутация аппараты өздігінен қосылып кетуге тосқауыл болатын құрылғымен жабдықталады немесе аппараттың жылжитын немесе жылжымайтын түйіспелерінің арасына оқшаулағыш жапсырма орнатылуға тиіс.
Сынақ электр қондырғысын кернеуі 380/220 В желіден қоректендіру үшін пайдаланылатын сым немесе кәбілдің осы желіге орнатылған сақтандырғыштармен немесе автоматты ажыратқыштармен қорғалады. Жылжымалы сынақ қондырғысын желіге қосуды осы желіні пайдаланатын ұйымның өкілдері жүргізеді.
479. Сыналатын жабдық пен сынақ қондырғысының арасындағы жалғағыш сым, алдымен, оның жерге қосылған жоғары кернеу шықпасына жалғанады.
Жалғанатын сымды осы Қағидалардың 10-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілгеннен кем емес қашықтықта кернеу беріліп тұрған ток өткізгіш бөліктерге жақындауын (түйісуін) болдырмайтындай етіп бекітіледі.
Жалғағыш сымды фазаға, сыналатын жабдықтың полюсіне немесе кәбілдің талсымына жалғауға немесе оның ажыратуға жұмыстың сынақ басшысының нұсқауы бойынша және оларды жерге тұйықтағыш пышақтарды немесе тасымалды жерге тұйықтап орнату арқылы жерге тұйықтағаннан кейін ғана рұқсат етіледі.
480. Әрбір сынақ кернеуін берудің алдында жұмыс жүргізуші мынадай іс-шараларды орындайды:
1) схема құрастырмасының дұрыстығын және жұмыстық және қорғағыштық жерге тұйықтағыштың сенімділігін тексереді;
2) бригаданың күзетке тағайындалған мүшелері мен жұмыскерлердің көрсетілген орындарды бар-жоқтығын, бөтен адамдардың шеттетілгенін және жабдыққа сынақ кернеуін беруге болатын-болмайтындығын тексереді;
3) кернеудің берілуін бригадаға «Кернеу беремін» деген сөзбен ескертеді және ескертуді бригаданың барлық мүшелері естігеніне көз жеткізгеннен кейін сынақ қондырғысының шықпасынан жерге қосу құралын алып, оған 380/220 В кернеу береді.
481. Жерге тұйықтау алынған және қондырғының шыққан сәтінен бастап, сыналатын жабдықты және жалғағыш сымдарды қоса отырып, сынақ қондырғысына түгелдей кернеу келіп тұр деп есептелінеді және сынақ схемасы мен сынақтан өтіп жатқан жабдықта қандай да бір жалғау жұмыстарын жүргізуге тыйым салынады.
482. Сынақ қондырғысының шықпасына кернеу берілген сәтте бастап сынақтан өтіп жатқан жабдықта болуға, сондай-ақ сынақ қондырғысының корпусына жерде тұрып жанасуға, жылжымалы зертханаға кіруге және одан шығуға, жылжымалы зертхананың кузовына жанасуға жол берілмейді.
483. Кәбілді сынауды және күйдіруді жерге тұйықтау құрылғылары бар пункттер жағынан бастау талап етіледі.
484. Сынақтар аяқталған соң жұмыс жүргізуші сынақ қондырғысының кернеуін нөлге дейін төмендетеді, оны кернеуі 380/220 В желіден ажыратады, қондырғыны жерге тұйықтайды және ол туралы бригадаға: «Кернеу түсірілді» деген создермен хабарлайды. Одан кейін ғана сымдарды жалғауға немесе сынақтар толық аяқталған жағдайда, оларды сынақ қондырғысынан ажыратуға және қоршауларды алып тастауға жол беріледі.
Анағұрлым сыйымды жабдықты (кәбілдер, генераторлар) сынағаннан кейін ондағы қалдық заряды арнайы разрадтағыш штанганың көмегімен түсіріледі.

Электр өлшегіш тістеуіктермен және өлшегіш
штангалармен жұмыс

485. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында электр өлшегіш тістеуіктермен жұмысты екі: біреуі IV топтағы (жедел персонал ішінен), екіншісі – III топтағы (жөндеу персоналы ішінен рұқсат беріледі) жұмыскер орындайды. Өлшеу кезінде диэлектрлік қолғаптар пайдаланылады. Аспаптың көрсеткішін санау үшін аспапқа қарай еңкеюге рұқсат берілмейді.
486. Кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында электр өлшегіш тістеуіктермен жұмыс істеуге III топтың бір жұмыскеріне диэлектрлік қолғаптарды қолданбай жұмыс істеуге жол беріледі.
Электр өлшегіш тістеуіктермен ӘЖ тірегінде тұрып жұмыс істеуге рұқсат берілмейді.
487. Өлшегіш штангалармен жұмысты кемінде екі: біреуі – IV топтағы, қалғандары II топтағы жұмыскер орындайды. Конструкцияға немесе телескопиялық мұнараға штангасыз көтерілу, сондай-ақ одан штангасыз түсу талап етіледі.
Тіректі конструкциялар немесе телескопия мұнарасын пайдалана отырып бірлікті өлшеу жұмысын жүргізу кезінде, жұмыс наряд бойынша орындалады.
Штангамен диэлектрлік қолғаптарды пайдаланбай жұмыс істеуге жол берілмейді.

Желілерді импульстік өлшегіштермен жұмыс

488. Желілердің импульстік өлшегішін ажыратылған және жерге тұйықталған ӘЖ-мен ғана қосуға жол беріледі. Қосу мынадай тәртіппен орындалады:
1) жалғағыш сымды алдымен импульстік өлшегіштің жерге тұйықталған сымына (қорғаныс құрылғысынан шығатын), одан кейін – оқшаулағыш штангалардың көмегімен ӘЖ сымына жалғанады. Жалғағыш сымды ӘЖ-не жалғайтын штангалар өлшеу кезінде желі сымында қалуға тиіс. Штангалармен жұмыс кезінде диэлектрлік қолғаптарды пайдалану қажет;
2) жерге тұйықтау құралы ӘЖ-нен импульстік өлшегіш жалғанған ұшынан алынады. Қажет болғанда жағдайда жерге тұйықтау құралдарын жерге тұйықтаушы ӘЖ-нің басқа ұштарынан да түсіруге жол беріледі. ӘЖ-нен жерге тұйықталған құралдар алынғаннан кейін жалғағыш сымға, қорғаныс құрылғысына және оның сымына кернеу берілген деп есептелінеді және оларға жанасуға рұқсат берілмейді.
3) импульстік өлшегіштің сымынан жерге қосу құралы алынады.
489. Импульстік өлшегіштің сымын ӘЖ оқшаулағыш штангалардың көмегімен IV топтың жедел персоналы немесе зертхана персоналы жедел персоналдың бақылауымен орындайды.
Импульстік өлшегішті орнықты коммутация аппараты арқылы ӘЖ бұрын жалғанған орнықты сымға қосуды жөне өлшеуді жедел қызмет персоналы немесе өкім бойынша зертхана персоналы ішінен электр қауіпсіздігі бойынша IV топ жұмыскерлерінің жеке өздері орындайды.
490. Өлшеу аяқталған соң ӘЖ қайтадан жерге қосылады және одан кейін ғана жалғаушы сымдарымен оқшаулағыш штангаларды ең алдымен ӘЖ-нен, одан кейін импульстік өлшегіш сымнан алуға жол беріледі.
Жоғары кернеу импульстарының генераторы жоқ импульстық өлшегіштермен өлшеу жұмыс істеп жатқан бригадаларды ӘЖ-нен алыстатпастан орындауға жол беріледі.

Мегаомметрмен жұмыс

491. Пайдалану барысында мегаомметрмен өлшеуді электр техникалық персонал арасынан оқытылған жұмыскерлер орындайды. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларында өлшеу жұмыстары наряд бойынша, ал кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында - өкім бойынша жүргізіледі.
Мегаомметрмен өлшеу жүргізілетін жұмыстардың мазмұнына енгізілген жағдайларда, мұндай өлшеулерді нарядта немесе өкімде атап көрсету талап етілмейді.
Оқшау кедергісін мегаомметрмен өлшеуді электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы жұмыскер орындай алады.
492. Оқшауламаның кедергісін мегаомметрмен өлшеу, заряды алдын ала жерге тұйықтау жолымен түсірілген, токтан ажыратылған ток өткізгіштерде орындалады. Ток өткізгіш бөліктерден жерге тұйықтау құралдарын мегаомметрді жалғағаннан кейін ғана түсіріледі.
493.Ток өткізгіш бөліктердің оқшауламасының кедергісін мегаомметрмен өлшеу кезінде жалғағыш сымдарды оларға оқшаулағыш ұстағыштардың (штанга) көмегімен жалғау керек. Кернеуі 1000 В жоғары электр қондырғыларда, одан өзге, диэлектрлік қолғаптарды пайдалану қажет.
494. Жұмыс кезінде ток өткізгіш бөліктерге жалғанған мегаомметрге жанасуға рұқсат берілмейді. Жұмыс аяқталғаннан кейін ток өткізгіш бөліктерден қалдық зарядты аз уақыт жерге тұйықтау жолымен түсіру қажет.
495. 1000 В дейінгі кернеу беріліп тұрған құрылғылардың электр параметрлерін өлшеу талап етілген жағдайда, тасымалды аспаптың корпусын жерге тұйықтау керек және арнайы қалқандарды немесе оқшаулағыш тұтқалары бар жалғағыш өткізгіштерді пайдалану қажет.

31. Байланыс, диспетчерлік және технологиялық басқару құралдары

496. Осы бөлімдегі қауіпсіздік шараларын сақтау тәртібі мына жұмыстарды орындаған кезде:
1) байланыстың кәбіл және әуе желілерінде;
2) аппарат залдарында, кростарда, энергетикалық кәсіпорындардың үй-жайларында орналастырылған диспетчерлік және технологиялық басқару құралдары жабдығы мен байланыстың радио тораптарында;
3) байланыс құрылғыларында, ӘЖ бойымен байланыстың жоғары жиілікті қондырғыларында, өндірістік реле қорғанысы мен телемеханика қондырғыларында, телевидение және есептеу құрылғыларында жұмыстарды орындау кезінде сақталуға тиіс.
497. Жұмыстарға жауапты басшы осы Қағидалардың 35-тармағына сәйкес орындалатын жұмыстарда:
1) діңгекті өтпе жолдар құру, шеткі бұрыштық тіректерді ауыстыру бойынша;
2) КБЖ бойынша;
3) КҚП (ҚРП) және қызмет көрсетілмейтін күшейткіш пунктінің аппараттарына қатысты жұмыстар кезінде;
4) қосылым сүзгілерінде жерге тұйықтағыш пышақты жалғамайтын (сүзгілерді ашпай тексеруді қоспағанда) жұмыстар кезінде тағайындалуға тиіс.
Наряд берушінің жұмыстарға жауапты басшыны жоғарыда аталған жұмыстардан басқа жұмыстарды орындаған кезде де тағайындауына рұқсат беріледі.
498. Жауапты басшының немесе жұмыс жүргізушінің диспетчерлік және технологиялық басқару құралдары құрылғыларында рұқсат берушінің міндеттерін қоса атқаруына, жұмыс орнын дайындау үшін коммутация аппаратын пайдалану талап етілмеген жағдайда рұқсат етіледі. Бұл ретте рұқсат берушіге сақтандырғыштарды алуға және бригада мүшесімен бірлесіп тасымалды жерге тұйықтау құралын орнатуға рұқсат беріледі.
499. Диспетчерлік және технологиялық басқару құралдары құрылғыларында өкім бойынша осы Қағидалардың 4-тарауында көрсетілген:
1) электр беру желісі және 1-кластық фидерлі радиотрансляциялық желілердің ықпалына түспеген, токтан ажыратылған ӘБЖ және КБЖ;
2) ТҚ орналастырылған жоғары жиілікті байланыс құрылғыларын, оның ішінде байланыстың жиілікті арналарын өңдеу және жалғау элементтерін жөндеу, құрастыру және ретке келтіру бойынша жұмыстарды жүргізуге рұқсат етіледі.
500. Байланыстың кәбілдік немесе ӘЖ кернеуі 750 кВ ӘЖ-мен қиылысқан және жақындасқан учаскелеріндегі жұмыстар кезінде, персоналды жұмыскерлерді және байланыс пен радиоландыру құрылыстарын байланыстың кәбілдік немесе ӘЖ кернеуі 750 кВ ӘЖ-мен қиылысқан және жақындасқан учаскелерінде қорғау бойынша талаптары орындалады.
501. ТҚ аумағында орналасқан диспетчерлік және технологиялық басқару құралдары құрылғыларындағы жұмыс осы Қағидалардың 64-тармағына сәйкес ұйымдастырылады.
ӘЖ ТҚ аумағынан тыс жерде орнатылған жоғары жиілікті бөгеулердегі жұмыс ӘЖ қызмет ететін персонал беретін нарядтар бойынша жүргізіледі.

Кәбілдік байланыс желілері. Электр кәбілдері

502. КБЖ жоғары кернеумен сынақтан өткізу кезінде сыналатын учаске шектеледі. КБЖ-нің сынауға жатпайтын учаскелерінде сынақ кернеуінің пайда болуын болдырмау үшін олардың арасындағы барлық қосылымдар алынуға тиіс.
503. Оқшауламаның электр тоғына беріктігін сынақтан өткізу кезінде КБЖ әр басқа учаскелерінде жүрген жұмыскерлердің өзара байланысы орнатылуға тиіс.
504. КБЖ ең шеткі ұшындағы телефон аппараты сынақ өткізудің алдында телефон байланысы үшін бөлінген қос талсымдардың әрқайсысына жалғанған бөлгіш конденсаторлар (сыйымдылығы 0,1 мкФ және жұмыс кернеуі 5-6 кВ) арқылы қосылған болуы керек. Телефон аппараты мен конденсаторларды қазандықтан немесе резеңке диэлектрлік кілемше төселген ағаш табандығы бар құдықтан тыс орналастыру қажет. Телефонмен сөйлесулер кәбілде сынақ кернеуі жоқ болғанда және жұмыстарға жауапты басшыдан шақыру алғанда жүргізілуге тиіс. Сынақ жүргізіліп жатқанда телефон аппараты мен жалғағыш сымдарға қол тигізуге рұқсат берілмейді.
505. Сынақ кезінде жауапты басшыдағы телефон аппараты желіден қосулы жағдайда болады. Оны сынақтар аяқталғаннан және кәбілден заряд алынғаннан кейін қосу керек.
506. Кәбілге сынақ жасау кернеуін берудің алдында жұмыстарға жауапты басшы телефон арқылы бригада мүшелеріне сынақтардың басталатыны туралы ескертеді.
507. Оқшаулағыш орындарда (бокс) және өңделіп жұмыс қалпына келтірілген кәбілдің ұштарында қандай да бір ауыстырып қосу жұмыстарын жүргізуге, сондай-ақ сынақ барысында кәбілге жанасуға рұқсат берілмейді.
508. Өлшегіш аспаптардың және құрылғылардың металл корпустары жұмыс басталмастан бұрын жерге қосылуға тиіс, ал жерге қосу құралдарының түсірілуі, аспаптармен және құрылғылармен жүргізілген жұмыстар аяқталғаннан кейін, қорытынды әрекет ретінде орындалуға тиіс.
509. Электр жеткізу желілерінің және электрленген теміржолдардың айнымалы тоғының қауіпті әсеріне ұшыраған КБЖ электрлік өлшеулерін электрден қорғау құралдарын пайдаланып жүргізу керек.
510. Кәбілдерді тотығудан қорғау құрылғысына және қорғаныс құрылғыларын кезбе (немесе орнықсыз) токтар көзіне қосу, сондай-ақ катод қондырғыларындағы қондырғыдан кернеуді түсірмей жүргізілетін жұмыстарды диэлектрлік қолғаптарды киіп орындау қажет.
Құрғату қондырғысын жөндеу жұмысын оны түйіспе желісі жағынан және кәбіл мен құрғату кабелінің жерге тұйықтау құралдарын электрлендірілген теміржолдары мен трамвайдың түйіспе желісі жағынан ажыратқаннан кейін орындауға рұқсат беріледі.
511. Ауа қысымы артық кәбілді күтіп ұстауды қамтамасыз ететін жабдықты пайдалану қолданылып жүрген «Қысым астында жұмыс істейтін ыдыстардың құрылысы және оларды қауіпсіз пайдалану қағидаларына» сәйкес келуге тиіс.
Кептіру және автоматика блогынан электр қалқанының бөлігін (панель) алуға және жұмыстарды орындауға жабдықтан кернеуді түсірген соң 15 минуттан аспайтын уақытта кірісуге рұқсат етіледі. Жұмыс кезінде диэлектрлік кілемшені пайдалану керек.
КБЖ қызмет етуге электр қауіпсіздігі бойынша біліктілігі үшінші топтан төмен емес, кәбілді байланыс қондырғысының құрылысын және оны пайдалану ережелерін жақсы білетін тұлғаларға рұқсат беріледі.
КБЖ-ның үй-жайлары желдеткішпен жабдықталуға тиіс.
КБЖ-дағы барлық жұмыстар (сыртқы жұмыстардан басқа) қондырғыны токтан ажыратқаннан және кернеуді түсіргеннен кейін жүргізілуге тиіс.
Кернеу ажыратқышты немесе қоректендіру қалқанындағы және қондырғының өзіндегі іске қосқыштарды ажырату арқылы түсіріледі. Қалқанға: «Токқа қоспа! Адамдар жұмыс істеп жатыр» деген плакат ілінеді.
КБҚ металл конструкцияларының корпустары, сондай-ақ, оқшауламаның бүлінуі салдарынан оларға кернеу беріліп кетуі мүмкін іске қосқыш құрылғылардың қаптамаларын жерге тұйықтау керек.
Кептіргіш және таратқыш стативтер жанында диэлектрлік кілемше болуы тиіс.
Алдын алу-сақтандыру (профилактикалық) жұмыстарын, жөндеу жұмыстарын жүргізуге, қысым түсіп тұрған ауа компрессорларының, ресиверлердің, стативтер мен ауа жүргізгіштердің ақауларын жою жұмыстарын орындауға жол берілмейді. Көрсетілген операцияларды орындау кезінде қысымды атмосфералық күйге дейін төмендету қажет.
512. Қызмет етілмейтін күшейткіш пунктін (ҚКП) тұрақты және айнымалы токпен қашықтықтан қоректендіру КБЖ келесі жұмыстарды:
1) кәбілді монтаждау, бөлшектеу және қайта салу;
2) байланыстың бүлінген телефон желілерін жөндеу;
3) кәбілде өлшеу.
513. ҚКП қызмет етілмейтін регенерациялық пункті (ҚРП) қашықтан қоректендіру қызмет етілетін күшейткіш пункті (ҚКП) басшысының немесе кезекшінің атына диспетчерлік және технологиялық басқару құралдарының кезекшісі берген өтінім бойынша алынып тасталады. Өтінімде магистральдің атауы, қашықтан қоректендіру тізбегінің нөмірі, жұмыстың учаскесі мен сипаты, жұмыстың басталатын және аяқталатын уақыты, қашықтан қоректендірудің түрі, жұмыстарға жауапты басшының тегі көрсетіледі.
514. ҚКП (ҚРП) қашықтықтан қоректендіру ҚКП кезекшісі немесе бастығы соған уәкілетті қызметкердің рұқсатын алғаннан кейін алып тасталады.
Қашықтықтан қоректендіруді беру тізбегінде тиісті ілмектерді, сақтандырғыштарды немесе аппараттардың конструкциясына байланысты басқа да бөліктерін түсіру жолымен үзіктер жасау қажет. Бұл ретте диэлектрлік қолғаптарды пайдалану керек.
515. ҚКП (ҚРП) жұмыс жүргізуге рұқсат алғаннан кейін жұмыстарға жауапты басшы жөнделуге жататын кәбілді анықтауға, онда кернеудің жоқтығын тексеруге және оны разрядтауға тиіс. Бұл әрекеттерді ол қорғаныс көзілдірігін және диэлектрлік қолғаптарды киіп орындауға тиіс.
516. ҚКП (ҚРП) кабеліндегі жұмыс үшін бригадаға рұқсаттама берудің алдында қашықтан қоректендіруді қабылдау тізбектерінде қосымша үзіктер жасалынуға тиіс.
517. ҚКП (ҚРП) кабеліндегі жұмыс үшін бригадаға рұқсаттама беруді жұмыстарға жауапты басшы барлық қауіпсіздік шараларын орындағаннан кейін жүзеге асыра алады.
Ұйымда қашықтан қоректендіру құрылғыларының тізбесі болуға тиіс. Мұндай құрылғыларда қызмет ететін персонал бұл тізбемен танысып шығуға тиіс.
518. КБЖ жерасты құрылыстарындағы жұмыстар осы Қағидалардың 333-349 тармақтарының талаптарына сәйкес орындалуға тиіс.
КЖ қалпына келтіру үшін жүргізілетін жөндеу жұмыстары кәбілден кернеу түсірілгеннен және КЖ-нің екі ұшындағы қорғағыш жерге қосу құралы орнатылғаннан кейін орындалуы керек.

Оптикалық талшықты кәбілдер

519. Оптикалық кәбілдерді салу және құрастыру жұмыстарын орындауға КЖ-де жұмыс істеген тәжірибесі бар және арнайы дайындықтан өткен байланыс монтаждаушы рұқсат беріледі.
520. Оптикалық талшықтарды дәнекерлеуге арналған құрылғылармен жұмыс істеу барысында төмендегі шаралар орындалуға тиіс:
1) электр тізбектерін үзуді немесе құрылғының жоғары вольттық тізбектерімен жалғауды қажет ететін аспаптарды қосу және ажырату бойынша барлық жұмыстарды кернеу толық түсірілгенде орындау керек;
2) құрылғы жерге тұйықтауға тиіс;
3) оптикалық талшықтарды дәнекерлеу үшін құрылғымен жұмыс істеуге электр қауіпсіздігі бойынша біліктілігі III топтан төмен емес тұлғаларға рұқсат беріледі.
Құрылғыны электродтар блогының қорғаныс қаптамасын алып тастап пайдалануға рұқсат берілмейді;
521. Оптикалық кәбілдің жалғағыш муфталарын монтаждау жұмыстарын арнайы жабдықталған монтаж-өлшеу машиналарында немесе тікелей кәбіл кәрізінің құдықтарында орындауға болады.
Жалғағыш муфталарды монтаждау және монтаждау процессінде бақылап өлшеуді құрамында:
1) өлшеуші инженер;
2) өлшеуші техник;
3) 6-разрядты байланыс монтаждаушы;
4) 5-разрядты байланыс монтаждаушы бар кешенді бригада жүргізеді.
522. Станциялар аралығындағы учаскелерде және станцияларда орларды дайындау және құбырларды орларсыз салу, сондай-ақ теміржол жолдары астынан қорғаныс құбырлары үшін өтпе жолдар жасауға кірісуге, жұмыс бастау үшін жол арақашықтығының сигнализация, байланыс, электрмен жабдықтау арақашықтығымен келіскен жазбаша рұқсаты және станция бойынша күзетшінің және пойыз диспетчері кезекшісінің рұқсатын алғаннан кейін ғана, рұқсат беріледі.
523. Теміржолдың жер төсемі шегінде жұмыстар теміржол бағытында машиналармен (құбырларды орсыз жабу үшін ор қазғыштармен кәбіл салғыштармен) орындау құрылыс-монтаж ұйымдарының жол бөлімшесінің бастығына, ал бөлінбейтін құрылымды жұмыстарда – теміржол басшылығына берген тапсырыстары бойынша «бос жерде» орындалуға тиіс.
524. Құбырлар мен түтіктерді орсыз салу жұмыстары кезінде, сондай-ақ оларды теміржол бағытында машиналармен салу үшін теміржол жолдарының электрленген учаскелерінде ор қазу кезінде, сондай-ақ, түйіспелі желі тірегінің ауқымында салынған электр жеткізу желілері бар дербес тарату учаскелерінде төмендегі шараларды орындау қажет:
1) егер ор қазу және құбырлар мен түтіктерді салу жұмыстары «бос жерде» түйісу желісінде және түйісу желісінің тіректері ауқымында орнатылған тіректердегі электр жеткізу желісінде кернеуді ажыратып орындалатын болса, онда осы «бос жерге» кернеудің түсірілген кезінде, ор қазғыш немесе құбыр салғыш теміржол бағытымен өткенге дейін, рельске немесе жолдық дрюссель-трансформаторлардың орта шықпаларына жалғанған түйісу желісі тіректерінің электр жеткізу желілері тіректерінің, және көпір конструкцияларының жерге тұйықтағыш өткізгіштері уақытша ажыратылады және құбыр салынатын жолдан шеткері әкетіледі.
Түтіктер мен құбырларды салғаннан кейін осы «бос жерге» түйісу желісі мен электр жеткізу желісіңде кернеудің түсірілген күйінде бұрын ажыратылған жерге қосқыш өткізгіштер жалғанады.
2) ор қазу және құбырлар мен түтіктерді салу жұмыстары түйісу желісі мен түйісу желісі тіректерінің ауқымында орнатылған тіректердегі электр жеткізу желісінде кернеу түсірілмей жүргізілген кезде, машина мен түтіктің (ордың ішіне жайма платформада немесе мотор тасығыш, теміржол бойымен жүргізілетін кішкене арба платформасында орнатылған барабаннан салынатын) жұмыс органының артына шунттаушы бөгет орнату қажет, ал содан кейін жерге қосқыш өткізгішті ажыратып, жол бойынан шеткері әкету керек.
Ор қазғыш пен құбыр салғыш өткеннен кейін жерге қосқыш өткізгішті жалғау және шунттаушы бөгетті ажырату жұмыстары жүргізіледі.
525. Шунттаушы бөгет ретінде оқшауланған жалғағыш қысқыштары бар солқылдақ мыс сымдарды пайдалану қажет. Айнымалы токтың электр күші және жеке күші бар кезде шунттаушы бөгеттің қимасы 50 мм², ал тұрақты токтың электр күші бар кезде – 120 мм² болуға тиіс. Құбырларды салу кезінде шунттаушы бөгеттерді орнату, жерге қосқыш өткізгіштерді ажырату және жалғау бойынша жұмыстар электрмен жабдықтау арақашықтығының және сигнализация мен байланыс арақашықтығы (жерге тұйықтағыш құрылғылардың осылардың қайсысына жататынын байланысты) өкілінің бақылауымен орындалуға тиіс.
526. Құбырлар салу үшін жолды әзірлеу жұмыстарын жүргізу барысында СЦБ-нің негізгі және резервті қоректендіру құрылғыларын токтан ажыратқан жағдайда, жерге қосқыш сымдар рельстерден ажыратылады және құбыр салынып жатқан жолдың бойынан шеткері әкетіледі. Құбыр салынып болғаннан кейін, негізгі және резервті қоректендірудің ажыратылған жағдайында, жерге тұйықтағыш өткізгіштер рельстерге жалғанады.
527. Автобұғаттау желілерін негізгі және резервті қоректендіруді ажыратпай құбыр салу кезінде, орларды дайындау жұмыстарын осы Қағидалардың 524-тармағының 1) тармақшасының және 525-тармағының талаптарына сәйкес шунттаушы бөгеттерді орната отырып, жүргізу қажет.
528. Металл элементтері жоқ оптикалық кәбілдері пайдаланылған талшықты-оптикалық байланыс желілері найзағайдан және жоғары кернеу желілерінің әсерінен қорғауды талап етпейді.
Металл элементтері (сауыт жабын, қабықтар, қашықтан қоректендірудің мыс талсымдары) бар оптикалық кәбілдер пайдаланылған талшықты оптикалық байланыс желілері найзағайдан және жоғары кернеу желілерінің әсерінен қорғалуға тиіс.

Қызмет көрсетілмейтін күшейткіш пункттер аппаратурасы

529. ҚРП (ҚКП) жұмыстары наряд немесе жарлық бойынша жүргізілуге тиіс.
Газға қауіпті саналмайтын жер асты кәбіл құрылыстарын аралап тексеру жене онда жұмыс істеу кем дегенде екі жұмыскерге жүктеледі.
Зиянды газдар пайда болуы мүмкін жер асты кәбіл құрылыстарындағы жұмыстарды наряд бойынша кемінде үш жұмыскер, оның екеуі – сақтандырғыш орындайды. Жұмыс жүргізушінің біліктілік тобы IV, ал қалғандарынікі III топ болуға тиіс.
530. Жер асты кәбіл құрылыстарында, ҚРП (ҚКП) камераларында табиғи және мәжбүрлеп желдету қамтамасыз етіледі.
Мәжбүрлеп желдетілмейтін ҚРП (ҚКП) камераларын жұмыс басталар алдында және жұмыс кезінде желдетіп отыру қажет. Жұмыс жүріп жатқанда камера ашық болуға тиіс.
Мәжбүрлеп желдету желдеткіштің немесе компрессордың күшімен 10-15 минут ішінде қамтамасыз етіледі. Жер асты құрылысында ауаны толық алмастыру үшін төмен түсірілген және түбіне 0.25 м жетпейтін шланг көмегімен желдету шарасы іске асырылады.
531. III топтың бір жұмыскеріне сақтандыратын арқаны бар сақтандырғыш белдігін пайдаланып, құдықта жұмыс істеуге рұқсат етіледі.
532. Қашықтан қоректендірілетін аппараттарды сынау алдында барлық ҚРП (ҚКП) және оларды қоректендіретін ҚКП арасында телефон байланысы қамтамасыз етіледі.
533. Аппараттардан жекелеген жолақтарды қашықтан қоректендіру кернеуін түсіргеннен кейін, жұмыстарға жауапты басшы рұқсат берген соң ғана алуға болады. Кернеу беріліп тұрған аппараттарды жөндеуге рұқсат берілмейді.
534. ҚРП (ҚКП) контейнерінің қақпағын ондағы кернеуді атмосфера деңгейіне дейін төмендетпей тұрып, ашуға рұқсат берілмейді.

Әуе байланыс желілері

535. Электрленген теміржолдардың, трамвайлар мен троллейбустардың түйісу желісінің сымдарымен түйісетін қиыспаларын құру және әуе байланыс желісінің сымдарын жөндеу дайындалған жұмыс жүргізу жобасына сәйкес түйісу жүйесі жұмыс орнында ажыратылған және жерге қосылған жағдайда, түйісу жүйесі дистанциясы (ауданның) өкілінің қатысуымен жүзеге асырылуға тиіс.
536. Елді мекендердің көшелеріндегі сымдарды қайта тарту кезінде көшеде жүргіншілер мен көліктерге ескерту беру үшін жалаушалар ұстаған белгі бергіштерді тұрғызу керек.
537. Электр жеткізетін желілердің астынан (үстінен) өтетін байланыс сымдары тарту және ретке келтіру кезінде осы Қағидалардың 16, 390-тармақтарының талаптары, осы Қағидалардың 28-тарауының талаптары есепке алына отырып, орындалуға тиіс.
538. Жұмыс бастаудың алдында әуе байланыс желісі сымдарында (сымдар мен жердің арасынан) 25 В асатын кернеудің жоқтығы тексерілуге тиіс.
Әуе байланыс желісі сымдарында 25 В асатын кернеу барлығы белгілі болған жағдайда, кернеудің пайда болу себептерін анықтағанға және оны 25 В дейін төмендеткенге дейін жұмысқа кірісуге рұқсат берілмейді.
539. Әсерден пайда болған кернеу беріліп тұрған әуе байланыс желісінде жұмыс жүргізгенде, әсерден пайда болған кернеу берілген ӘЖ жұмыстарға қатысты осы Қағидалардың 385-417-тармақтарының талаптары орындалуға тиіс.
540. Кернеу беріліп тұрған әуе байланыс желісі сымдарын жерге тұйықтау жұмыстары тасымалды жерге қосу құралдарын құрғату орағыштары арқылы штанга көмегімен орындалуға тиіс.
541. Кернеу беріліп тұрған әуе байланыс желісінде жұмыс жүргізгенде, тегістеліп жазылып құрастырылатын сымдар аралықтың басында және тікелей жұмыс орнында жерге тұйықтауге тиіс. Жерде жатқан сым желі сымдарымен және келесі учаскелерде тегістеліп жазылған сымдармен жанаспауға тиіс.
Салбырау жебесін ретке келтіруді және учаскедегі сымды бекемдеуді келесі учаскедегі сыммен жалғаудың алдында орындау қажет. Жұмыс орнында жекелеген учаскелерді жалғаудың алдында сымдар жалғанатын орынның екі жағынан жерге қосуға тиіс.

Радио және радиорелелі желілер

542. Радио аппараттарымен жарлық бойынша жұмыс істеуге рұқсат етіледі. III топтағы бір жұмыскерге 25 В дейінгі кернеуден қоректенетін аппараттардағы жұмыстардан басқа, қандай да бір жөндеу жұмыстарын орындау құқынсыз, радио аппараттарымен жұмыс істеуге рұқсат етіледі.
543. Электр-магниттік өрістерде диапазондағы жиілігі 60 кГц - 300 ГГц жұмыстарда қолданыстағы заңдардың талаптары орындалуға тиіс.
544. Жоғары жиіліктегі аппараттар толқынын қалыпқа келтіру және сынақтан өткізу кезінде электр тогынан және жоғары электр-магниттік сәулелерден зақымданудан қорғайтын құралдарды пайдалану қажет.
545. Ақауларды жою, схемаларда өзгерістер жасау, антенналық-фидерлік құрылғыларды бөлшектеу және құрастыру жұмыстарын олардан кернеуді түсіргеннен кейін орындау қажет. Төмендегілерге:
1) электр-магниттік сәулеленудің бар екендігін қолға немесе дененің басқа жеріне жылулық әсерін беруіне қарай анықтауға;
2) энергия ағыны рұқсат етілген шамадан жоғары сәулелену аймағында қорғаныс құралдарынсыз болуға;
3) электр-магниттік сәулелену көзін экрандауды бұзуға;
4) жұмыс күйіндегі ашық антенналық-фидерлік құрылғының алдында тұруға рұқсат берілмейді.
546. Мұнаралар мен діңгектердегі сыртқы антенналық-фидерлік құрылғыларды монтаждау және қызмет көрсету жұмыстарын IV және III топтағы жұмыскерлерден тұратын бригада орындауға тиіс. Жұмыс басталмас бұрын жоғары жиілік аппараттарын ажырату керек.
Антенналық-діңгекті құрылыстарда жұмыс жүргізгенде, төмендегі талаптар орындалуға тиіс:
1) антеннаға, діңгекке шығатын жұмыскерлердің биіктіктегі жұмыстарды орындауға рұқсаттамасы болуға тиіс;
2) жұмыстың алдында діңгектің сигнал беру және антенналарды қыздыру жарығы сөндірілуге және: «Токқа қоспа! Адамдар жұмыс істеп жатыр» деген плакат ілінеді;
3) діңгектердің электрлі сигнал беру жарығының шамдарын ауыстырған кезде осы Қағидалардың 429, 430-тармақтарының талаптары сақталынуға тиіс.

ӘЖ және найзағайдан қорғайтын арқансымдар бойынша
жоғары жиілікті байланыс

547. Кернеуі 1000 В жоғары ТҚ және ӘЖ орналастырылған жоғары жиілікті құрылғылардың жабдықтарына қызмет көрсету, реттеу және жөндеу жұмыстарын кемінде екі адам (оның біреуі IV топқа жататын) орындауға тиіс.
Жоғары жиілікті бөгегіштердің токтан ажыратылған сүйретпелеріне кернеу келіп тұруы мүмкін екенін есте ұстау қажет.
548. Жұмыс істеп тұрған аппараттардың қалқандарының панельдерін (блоктарын) ашып, қорғаныс құралдарын пайдаланып, электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы бір жұмыскерге жұмыс істеуге рұқсат беріледі.
Жұмыс басталмас бұрын жалғағыш желіде кернеу жоқтығын тексеріп алу қажет. 25 В жоғары кернеу беріліп тұрғанда жұмыс істеуге рұқсат берілмейді.
549. Схемаларға өзгерістер енгізу, жоғары жиілікті сайманды бөлшектеу мен құрастыру және олардағы ақауларды жою жұмыстарын орындауға ӘЖ өңдеу және жалғау элементтерінен кернеуді түсіргеннен кейін ғана рұқсат беріледі.
550. Жерге қосқыш өткізгіштерді қорғағыш құрылғыларынан, аппараттардан және ӘЖ қосылған жоғары жиілікті жабдықтың өзге элементтерінен байланыс конденсаторының төменгі қоршауламаларын жерге қоспай ажыратуға рұқсат берілмейді.
551. Байланыс конденсаторлары мен қосылым сүзгілерінің арасындағы тізбекте аспаптарды қосуға және ажыратуға байланыс конденсаторының төменгі қоршауламаларын жерге тұйықтағыш пышақтың көмегімен жерге тұйықтаған жағдайда рұқсат етіледі. Өлшеу барысында аспаптарды бірнеше рет жалғағанда байланыс конденсаторының төменгі қоршауламалары жерге қосылуы тиіс.
1 сағаттан аспайтын өлшеу жұмыстарын нұсқау бойынша электр қауіпсіздігі бойынша IV топтағы қызметкердің, IV топтағы қызметкердің бақылауымен жедел персоналдың ішінен III топ жұмыскерінің орындауына болады. Мұндай өлшеулер қосылым сүзгісінің ішінде ғана байланыс конденсаторының төменгі қоршауламасының жерге тұйықтағыш пышағы ажыратылғанда жүргізілуге тиіс. Бұл кезде аспаптардың жерге тұйықталуы керек.
Өлшеулерді электрден қорғау құралдарын (диэлектрлік резеңке етіктер мен қолғаптар, оқшаулағыш саптары бар саймандар) қолданып жүргізу керек.
Ұзақтығы 1 сағаттан асатын өлшеулер наряд бойынша жүргізілуге тиіс.

Уақытша жоғары жиілікті байланыс

552. Тасымалды жоғары жиілікті байланыс посттарын монтаждау және бөлшектеу жұмыстарын құрамында кемінде екі жұмыскер бар, электр қауіпсіздігі біреуі IV топтағы, ал екіншісі III топтағы бригада орындауға тиіс.
553. Антенна тіректерде кернеуі 154 кВ және 220 кВ ӘЖ үшін төменгі сымдардың орналасу деңгейінен 3 м кем болмайтын аралықта бекітілуге тиіс. Антеннаның салбырау жебесі ӘЖ сымының салбырау жебесінен үлкендеу болуға тиіс.
554. Антеннаны ілу алдында оның орауышының посты тірекке 1-1,5 м биіктікте бекітілуге және жерге тұйықтауға тиіс.
Кіретін антеннаның ұшы постының ішіндегі дроссель арқылы және дроссельмен қатарлас қосылған жерге тұйықтағыш пышақ арқылы жерге тұйықталуға тиіс.
Дрюссельге қатарлас 1 кВ кернеуге разрядтағыш жалғануға тиіс.
Антеннаны жұлқып тартпай, абайлап созу қажет.
555. Антеннаны жоғары көтеру және төмен түсіру кезінде жолдан шеткері аралықтың ортасында тұрған бір жұмыскер антеннаның кернеу келіп тұрған ӘЖ сымдарына осы Қағидалардың 553-тармағында көрсетілген қашықтықтан кем қашықтықта жақындаспауын қадағалап тұруға тиіс.
556. Антеннаны төмен түсірудің алдында жерге тұйықтағыш пышақтың немесе тасымалды жерге тұйықтау құралдарының көмегімен жерге тұйықтау керек.

Диспетчерлік және технологиялық басқарудың
аппараттық құралдары

557. Аппараттық үй-жайларда орналастырылған құрылғыларда жұмыс істеу, оларды қосу және ажырату, сондай-ақ телефон байланысы, радиотрансляция және т.б. аппараттарын жөндеу жұмыстарын электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы бір жұмыскердің орындауына болады.
558. Қашықтан қоректендірудің енгізгіш және енгізгіш-сынақ тіреулерінің, кернеуді автоматты ретке келтіру тіреулерінің, ток таратқыш тіреулердің алдында еденнің үстінде резеңке диэлектрлік кілемше немесе оқшаулағыш табандықтар болуға тиіс.
559. Қашықтықтан қоректендіру кернеуі келтірілетін жабдықтың қаптауында кернеудің бар екендігі туралы ескертпе белгілер салынуға тиіс.
560. Іздегіштердің түйіспелерін (түйіспе өрістерін) және релені жуу одан кернеуді түсіргеннен кейін орындалуға тиіс.
561. Енгізу сынақ тіреуіне қосылған байланыс желісіне немесе кростың қорғаныс жолақтарына 25 В жоғары бөгде кернеу түскен жағдайда (электр жеткізу желілерінен, қашықтықтан басқару аппараттарынан), кезекші персоналға қорғағыш құралдарын пайдаланып, ондай желіні ажыратуға және жерге тұйықтауға тиіс. 25 В жоғары кернеудің бар екендігі туралы нысанның жедел персоналға, ал ол жоқ болғанда – жоғары тұрған жедел персоналға хабарлауға тиіс. Разрядтағыштарды немесе сақтандырғыштарды ауыстыру бөгде кернеу жоқ болғанда ғана рұқсат етіледі.
562. Электр жеткізу желілерінің және айнымалы токпен электрлендірілген теміржолдардың ықпалына ұшыраған байланыс желілерінің аппараттарында жұмыс жүргізгенде, желілік құрылғылардағы ауыстыру жұмыстарын диэлектрлік қолғаптарды (немесе оқшаулағыш сабы бар тістеуіктерді пайдаланып) және қорғағыш көзілдіріктерін киіп, резеңке диэлектрлік кілемшелердің үстінде тұрып орындау қажет.
563. Автоматты телефон станциясындағы (бұдан әрі - АТС) коммутаторлар мен қызмет көрсету үстелдеріндегі телефон байланысы қызметкерлерінің жұмыс орындары акустикалық күштерден шектегіштер арқылы қорғалуға тиіс. Күн күркірегенде ондағы қызметкерлер микротелефон жинағының орнына микротелефон тұтқасын пайдалануға тиіс.

32. Жылу автоматикасы, жылу-техникалық өлшеу және
қорғау қондырғыларының электрлік бөлігі

564. Жылу автоматикасының, жылу-техникалық өлшеу, қорғау және автоматты басқару жүйесінің (бұдан әрі - АБЖ) техникалық құралдарының электрлік бөліктерінде қызмет ету төменде баяндалған электр қауіпсіздігі шаралары сақталына отырып орындалуға тиіс.
565. ЖАӨ құрылғыларының пульттарында, тарату қалқандарында және құрастырмаларында коммутация аппараттарымен операцияларды, егер мұндай операциялар осы Қағидалардың 2-қосымшасына сәйкес рұқсат нарядтың «Ерекше нүсқаулар» деген жолындағы жазумен, ал жұмыстарды нұсқау бойынша орындағанда – нұсқау тіркеу кезінде расталған болса, III топтың жедел персоналы немесе IV топтың жұмыс жүргізушісінің орындауына болады.
566. ЖАӨ құрылғыларындағы жұмыстарға рұқсаттама берудің алдында технологиялық жабдықтың учаскесін дайындау жұмысын цехтың, технологиялық жабдықты басқаратын учаскенің жедел персоналы жүргізуге тиіс.
567. Жөндеу ЖАӨ құрылғыларының жекелеген элементтерінің және схемасының учаскелерін немесе тораптарын кернеу беріліп тұрғанда сынақтан өткізу және тексеру, байқау үшін қосып көру технологиялық цехтың, учаскенің ауысым бастығының рұқсатымен төмендегі шарттар сақталғанда:
1) жұмыс тоқтатылғанда;
2) бригада сыналып жатқан жабдықтан шеткері шығарылғанда;
3) қорғаныстық жерге қосу құралдары, қоршаулар және плакаттар алынып тасталған жағдайларда орындалады.
Аралас учаскелерде бұл учаскелер токтан ажыратылған, сыналатын жабдықтан қоршалған және жұмысшылардың қауіпсіздігі қамтамасыз етілген жағдайда жұмысты жалғастыра беруге болады.
568. Сынақ барысында электр жабдығын бірнеше рет токқа қосуға және ажыратуға байланысты жұмыстарды нарядта үзілістерді жазбай, бірақ қауіпсіздік бойынша қажетті техникалық шараларды орындап жүргізуге рұқсат етіледі.
569. Жылу автоматикасы, жылу-техникалық өлшеу және қорғаныс құрылғылары, АБЖ қашықтықтан басқару бойынша технологиялық схеманы немесе жабдықтың жұмыс тәртібін өзгертуді талап етпейтін жұмыстарын жарлық бойынша орындауға рұқсат етіледі. Нұсқау бойынша III топтағы жұмыскердің жеке өзінің төмендегі жұмыстарды орындауына болады:
1) аспаптардың тіркелетін бөліктерін ретке келтіру;
2) манометрлерді (электр түйіспеден басқа) дифманометрлерді, термобуларды, кедергі термометрлерін ауыстыру;
3) басқарудың блоктық және жылу қалқандарындағы жылу-техникалық бақылау аспаптарының ақауларын жою;
4) температуралық өзгерістер нүктелерінің ауыстырып қосқыштарының алдын алу шараларын жүргізу;
5) автоматты басқару жүйесінің АБЖ есептеу техникасы техникалық құралдары кешенін жөндеу;
6) автореттегіштердің электронды блоктары (бүлендері) баптау параметрлерін ретке келтіру және тексеру;
7) қысқыштардың қораптарын тығыздау;
8) стендтердің, таратқыштардың, атқарғыш механизмдердің, қалқан бөліктерінің (панельдерін) жазуларын, таңбаларын жасау;
9) қалқан бөліктерін тығыз ауамен үрлеу.
570. Жұмыс істеп тұрған жабдықта орналасқан АБЖ қашықтықтан басқару және әртүрлі цехтарда, учаскелерде орналасқан құрастырмалардағы барлық жұмыстар жұмыс жүргізілгелі жатқан учаске бастығының рұқсатымен орындалады.
571. АБЖ құрылғыларындағы жұмыстарға рұқсат беруші технологиялық цехтың, учаскенің жедел жұмыс атқаратын жұмыскері саналады. Цехта, учаскеде жергілікті жедел жұмыс атқаратын жұмыскер жоқ болған жағдайда, IV топтағы жұмыс жүргізуші рұқсат беруші бола алады. Жұмыс жүргізушінің рұқсаттама беру, жұмыс орнын дайындау барысында қауіпсіздік шараларын белгілеу құқығы осы Қағидалардың 2-қосымшасында көрсетілген нарядтың «Жеке нұсқаулар» деген жазу жолында жазылуға тиіс.

33. Тасымалды электр аспаптары және шамдары, қолмен
басқарылатын электр машиналары, бөлгіш трансформаторлар

572. I класты тасымалды электр аспаптарымен және қолмен басқарылатын электр қол машиналарымен қауіптілігі жоғары үй-жайларда жұмыс істеуге электр қауіпсіздігі бойынша II топтағы жұмыскерге рұқсат етіледі.
Көмекші жабдықты (трансформаторларды, жиілікті түрлендіргіштерді, қорғаныс-ажыратқыш құрылғыларын) электр желісіне қосу жұмысын III топтағы осы электр желісін пайдаланатын электротехникалық қызметкер орындауға тиіс.
573. Тасымалды электр аспаптары мен электр машиналарының класы үй-жайдың санатына және осы Қағидалардың 8-қосымшасының 1-кестесінде келтірілген талаптарға сай, кей жағдайларда электрден қорғау құралдарын пайдаланып жұмыстарды жүргізу шарттарына сәйкес болуға тиіс.
574. Қауіптілігі жоғары және қауіптілігі айрықша жоғары үй-жайларда тасымалды шамдардың кернеуі 50 В аспауы керек.
575. Айрықша қолайсыз жағдайларда (айырғыштардың құдықтарында, ЖТҚ бөліктерінде, қазандық барабандарында, металдан істелінген сұйық зат сақтағыштарда) жұмыс жүргізгенде, тасымалды шамдардың кернеуі 12 В аспауға тиіс.
576. Қолмен басқарылатын электр машиналарымен, тасымалды электр аспаптарымен және шамдармен жұмыс істеудің алдында төмендегі шараларды орындау қажет:
1) паспорты бойынша машинаның немесе аспаптың класын анықтау;
2) бөлшектердің жинақтылығын және бекітпелерінің беріктігін тексеру;
3) сырттай қарап кәбілдің (баудың), оның қорғағыш түтікшесі мен штепсельді ажыратқышының жарамдылығына, щетка ұстағыштар корпусының оқшаулағыш бөлшектерінің тұтқасы мен қақпақтарының қорғағыш қаптамасының бүтіндігіне көз жеткізу;
4) ажыратқыш жұмысының айқындығын тексеру;
5) қорғаныстың ажырату құрылғысын (ҚАҚ) тестілеу (қажет болғанда);
6) электр аспабының немесе машинасының жұмысын бос жүріс арқылы тексеру;
7) I кластық машинаның жерге тұйықтау тізбегінің жарамдылығын (машинаның корпусын – штепсельді ажыратқыштың жерге қосу түйіспесін) тексеру.
577. Электр аспаптарын, қолмен басқарылатын электр машиналарын, тасымалды шамдарды пайдаланған кезде, олардың сымдары және кәбілдер, мүмкіндігінше, ілініп қойылуға тиіс.
Сымдар мен кәбілдердің ыстық, ылғалды және майланған жазық бетпен тікелей жанасуына жол берілмейді.
Электр аспабының кәбілі кездейсоқ механикалық бүлінуден және ыстық, ылғалды және майланған жазық бетпен тікелей жанасудан қорғалуға тиіс.
Кәбілді қатты тартып созуға, ширатып бұрауға және майыстыруға, үстіне жүк қоюға, сондай-ақ, оның арқансымдармен, кәбілдермен, газбен дәнекерлеу өңештерімен қиылысуына жол берілмейді.
Қандай да бір ақаулар табылған жағдайда, қолмен басқарылатын электр машиналарымен, тасымалды электр аспабымен және шамдармен жүргізіліп жатқан жұмыс сол мезетте тоқтатылуға тиіс.
578. Қолға берілетін және жұмыста пайдаланылатын қолмен басқарылатын электр машиналары, тасымалды электр аспаптары және шырақтар, көмекші жабдықтар мемлекеттік стандарттың, техникалық шарттардың электр жабдықтары бұйымдары және электр қондырғыларының аппараттары үшін белгілеген мерзімдерде және көлемде тексеруден және сынақтан өтуге тиіс.
Қолмен басқарылатын электр машиналарын, тасымалды электр аспаптарын және шырақтарды, көмекші жабдықтарды жарамды жай-күйінде сақтап тұру, мезгіл-мезгіл сынақтардан және тексеруден өткізіп отыру үшін ұйымның басшысының нұсқауымен электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы жауапты жұмыскер тағайындалуға тиіс.
579. Кернеу жоғалып кеткенде немесе жұмыста үзіліс болғанда электр аспабы және қолмен басқарылатын электр машиналары токтан ажыратылуға тиіс.
580. Электр аспабын және қолмен басқарылатын электр машиналарын пайдаланатын жұмыскерлерге:
1) қолмен басқарылатын электр машиналарын және электр аспабын аз уақытқа болса да басқа жұмыскерлерге беруге;
2) қолмен басқарылатын электр машиналарын және электр аспабын бөлшектеуге, қандай да бір жөндеу жұмыстарын жүргізуге;
3) қолмен басқарылатын электр машиналарының және электр аспабының сымынан ұстап тұруға, айналып жатқан бөліктерге жанасуға немесе аспап немесе машина толық токтағанға дейін жоңқалар мен үгінділерді жинап сыпыруға;
4) жұмыс бөлігін аспаптың, машинаның патронына (іші қуыс түтік) салуға немесе одан шығаруға, сондай-ақ аспапты желіден штепсель ажыратқыш арқылы ажыратпай тұрып, оны ретке келтіруге;
5) сүйеп қоятын басқыштарда тұрып, биіктіктегі жұмыстарды орындау үшін мықты ағаштар немесе төсеме тақтай қойылуға тиіс;
6) қазандардың, металл су сақтағыштардың және т.б. барабандарының ішіне тасымалды трансформатор мен түрлендіргіш жиіліктерді енгізуге рұқсат берілмейді.
581. Бөлгіш трансформаторды пайдаланғанда төмендегілерді басшылыққа алу керек:
1) бөлгіш трансформатордан бір электр қабылдағышты ғана қоректендіруге рұқсат етіледі;
2) қоректендіруші электр желісінің бейтараптылығының режиміне байланысты трансформатордың корпусы жерге қосуы және нөлге жеткізілуге тиіс. Бұл жағдайда бөлгіш трансформаторға жалғанған электр қабылдағышты жерге тұйықтау талап етілмейді.

34. Электр қондырғыларында автомобильдерді,
жүк көтергіш машиналарды, механизмдер мен басқыштарды
пайдаланып жұмыс істеу

582. Қолданыстағы электр қондырғыларында жүк көтергіш машиналарды, механизмдерді қолданатын жұмыстар наряд бойынша жүргізіледі.
583. Жұмыс істеп тұрған электр қондырғыларында және ӘЖ күзет аймағында жүргізушілердің, кран жүргізушілерінің, машина жүргізушілерінің, матаушылардың электр тоғының қауіпсіздігі бойынша біліктілік тобы II-ден төмен болмауға тиіс.
584. Автомобильдердің, жүк көтергіш машиналар мен механизмдердің ашық ТҚ-ның аумағында және ӘЖ күзет аймағындағы қозғалысы, сондай-ақ машиналар мен механизмдердің орнатылуы мен жұмыс істеуі жедел персоналдың, наряд берген жұмысшының, жауапты басшының немесе – кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында – электр тоғының қауіпсіздігі бойынша IV топтағы жұмыс жүргізушінің, ал құрылыс-құрастыру жұмыстарын ӘЖ күзет аймағында орындаған кезде – электр тогының қауіпсіздігі бойынша III топтағы жауапты басшының немесе жұмыс жүргізушінің бақылауымен жүзеге асырылуға тиіс.
585. Ашық ТҚ-нан және ӘЖ-нің астынан өткенде жүк көтергіш машиналар мен механизмдердің көтергіш және жылжымалы бөліктері көлік жағдайында болуға тиіс.
Жұмыс орны шегінде жүк көтергіш машиналардың көтергіш және жылжымалы бөліктеріндегі жұмыс органдарының көтерілген, бірақ жылжытылмаған күйінде жүксіз және адамдарсыз тегіс жердің бетімен орын ауыстырып қозғалуына рұқсат етіледі, бұл жағдайда осылай орын ауыстырып қозғалуға зауыт нұсқаулығында рұқсат етілуі және токтан ажыратылмаған шиналардың және ӘЖ сымдарының астынан өту талап етілмеуі керек.
Ашық ТҚ қозғалыс жылдамдығы жергілікті шарттармен белгіленеді, бірақ сағатына 10 шақырымнан аспауға тиіс.
ӘЖ-ің астынан автомобильдер, жүк көтергіш машиналар мен механизмдер сымдар аз салбырап тұрған (тіректерге жақын) жерден өтуге тиіс.
586. Жүк көтергіш машина мен механизмді жұмыс орындарына жұмыстарға жауапты басшы немесе жұмыс жүргізуші рұқсат берушімен бірлесе отырып қойған жағдайда, телескопия мұнарасының жебесінің, себетінің орын ауыстыруға қажетті секторы немесе биіктігі осы Қағидаларға 10-қосымшасының 1 кестесіне сәйкес рұқсат етілген қашықтықта айқындалуға тиіс.
Бұл сектор немесе көтерілу биіктігі жұмыс басталғанға дейін жалаушалар ілінген сырықтармен, ал түнгі уақытта оттармен шектелуге тиіс.
587. Машина залдары мен цехтардың төбесіне орналастырылған жарықтандыру аспаптарына көпірлі кранның арбасында тұрып, кемінде екі жұмыскер қызмет көрсетеді, оның электр қуіпсіздігі бойынша электр қауіпсіздігі бойынша III топтағы біреуі жұмысты орындайды. Екінші жұмыскер жұмыс істеп жатқан жұмысшыға жақын жерде тұрып, оның қажетті қауіпсіздік шараларын сақтауына бақылау жасауға тиіс.
Көпірлі кранның арбасына уақытша төсеме тақтайлар мен басқыштарды орнатуға рұқсат берілмейді. Тікелей арба төсенішінің үстінде немесе осы төсеніштің үстіне орнатылған орнықты төсеме тақтайда тұрып жұмыс істеу қажет.
Жұмыскерді көпірлі кранның арбасына шығарудың алдында тройлерлік сымдардан кернеу түсірілуге тиіс. Жұмыс кезінде сақтандырғыш белдікті пайдалану керек.
Кран жүргізуші көпірді немесе кранның арбасын жұмыс жүргізушінің бұйрығымен ғана қозғалтуға тиіс. Көпірлі кранның қозғалысы кезінде жұмыскерлер кабинада немесе арбада орналасуға тиіс. Бұл кезде арбаның қозғалуына рұқсат берілмейді.
588. Жүк көтергіш механизмдердің 35 кВ дейінгі кернеу беріліп тұрған ӘЖ сымдарының тікелей астына қойылуына және сонда жұмыс істеуіне рұқсат берілмейді.
Жүк көтергіш машинаны (механизмді) шығарылатын тіректерге орнату және оның жұмыс бөлігін көлік жағдайынан жұмыс жағдайына ауыстыру жұмыстарын оны басқаратын жүргізуші орындауға тиіс. Бұл жұмыс үшін басқа жұмыскерлерді тартуға рұқсат берілмейді.
Автомобильдердің, жүк көтергіш машиналар мен механизмдердің өтуі, орналасуы немесе жұмыс істеуі кезінде олардың көтергіш және жылжымалы бөліктерінен, жүк артқыш арқандардан, жүктерді іліп алатын саймандардан, жүктерден кернеу келіп тұрған ток өткізгіш панельдерге дейінгі аралық осы Қағидаларға 10-қосымшасының 1 кестесінде көрсетілген қашықтықтан кем болмауға тиіс.
589. Телескопия мұнараларының және су көтергіштердің жылжымалы және көтергіш бөліктері жұмыс істеу жағдайында әр кез жұмыс басталар алдында тексерілуге тиіс, ал телескопия мұнараларының, одан өзге, көтергіш бөлігі тік орнатылуға және сол қалпында сақталынуға тиіс. Жебелі крандардың бұрғыш және көтергіш құрылғыларының жұмысы тексерілуге тиіс.
590. Бұрыштық тіректердегі оқшаулағыштарды, сымдарды ауыстыруға немесе арматураны жөндеуге байланысты жұмыстарды орындау кезінде, сымдардан пайда болған бұрыштың ішіне телескопия мұнарасын (гидравликалық көтергішті) орнатуға рұқсат берілмейді.
591. Жүктер немесе олардан бос жүк көтеретін арқансымдар мен арқандардың рұқсат етілмеген қашықтықта кернеу келіп тұрған ток өткізгіш бөліктерге жақындауына себеп болатын жел көтерілген кезде, жүк көтергіш машиналардың жұмыс істеуіне рұқсат берілмейді.
592. Автомобильдердің, жүк көтергіш машиналар мен механизмдердің жүргізушілері, сондай-ақ матаушылар ашық ТҚ-на және ток жүріп тұрған ӘЖ-де жұмыс істеуге рұқсаттама алғанда, осы қондырғыларға өту немесе жұмыс істеу тәртібі жөнінде нұсқаулықтан өтуге тиіс.
Өзге ұйымдардың осындай жұмыскерлеріне рұқсаттама беру уәкілетті органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы талаптарына сәйкес жүргізіледі.
593. АТҚ және кернеу түсірілместен ӘЖ-нің күзет аймағында жүргізілетін барлық жұмыстар кезінде жүк көтергіш машиналар мен механизмдер жерге қосылуға тиіс. Жерге қосқыш сымдардың қимасы осы электр қондырғысы үшін қабылданған қимадан кем болмауға тиіс. Шынжыр табан жүк көтергіш машиналарды тікелей жерге орнатқанда, оларды жерге қосу талап етілмейді.
594. Жүк көтергіш машиналардың және механизмдердің жұмысы кезінде адамдардың көтерілетін жүктің, телескопия мұнарасының (су көтергіштің) себеті астында, сонымен қатар тартылып жатқан сымдарға (арқансымдарға) тарту арқансымдары мен тартқыштарға, таяныштарға, бекіткіштерге және жұмыс істеп тұрған механизмдерге тікелей жақын (5 метрден жақын) жерде болуға рұқсат берілмейді.
595. Телескопия мұнарасында (гидравликалық көтергіште) тұрып жұмыс жүргізгенде, себеттің (бесіктің) ішіндегі бригада мүшесі мен жүргізуші арасында бір-бірін көріп тұратын байланыс орнатылуға тиіс. Мұндай байланыс болмаған кезде, мұнараның қасында жүргізушіге себетті (бесікті) көтеру немесе түсіру туралы бұйрық беретін бригада мүшесі тұруға тиіс.
Телескопия мұнарасында (гидравликалық көтергіште) тұрып жұмыс жүргізгенде, сақтандырғыш белдіктің жүк артқыш арқанынан ұстап, себеттің (бесіктің) табанына түсу қажет. Себеттен (бесіктен) тірекке ауысу немесе жабдықты ауыстыру жұмыс жүргізушінің рұқсатымен ғана орындалады.
596. Егер ток өткізгіш бөліктермен жанасу немесе электр разрядының пайда болуы нәтижесінде механизмге немесе жүк көтергіш машинаға кернеу беріліп кетсе, кернеу түсірілгенше жақын тұрған адамдардың оларға жанасуына, сондай-ақ олардан жерге түсуге рұқсат берілмейді. Мұндай жағдайда жүргізуші пайда болған түйіспені тезірек үзу және механизмнің қозғалмалы бөлігін ток өткізгіш бөліктерден осы Қағидалардың 10-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілген аралықтан кем емес аралықта алыстату шараларын қабылдауға, айналадағы адамдарға механизмге кернеу келіп тұрғаны және оған жақындауға, ал жанасуға мүлдем болмайтыны туралы ескертуге тиіс.
597. Кернеу беріліп тұрған ток өткізгіш бөліктерге жанасу салдарынан жүк көтергіш машина тұтанып, жана бастаған жағдайда, жүргізуші оған қолын тигізбей, сол бойда екі аяғымен жерге тік қарғып түсуге және бір аяғымен секіре аттап немесе табанының ұзындығынан аспайтын қысқа адымдармен аяғын сүйрете басып, 8 метрдей жерге алыстап кетуге тиіс.
598. ТҚ тасымалды металл заттарды қолдануға рұқсат берілмейді.
599. Ұзын металл заттарды (түтіктерді, арматураларды, оның ішінде басқыштарды) ішке кіргізуді жүргізушінің, электр қауіпсіздігі бойынша IV топтағы жедел персоналдың үздіксіз бақылауымен екі адам орындауға тиіс.
Кернеуі 330 В және одан жоғары электр қондырғыларында тасымалданушы ұзын металл заттардан әсерден пайда болған әлеуетті түсіру үшін оларға жерге дейін жететін металл тізбек жалғануға тиіс.
600. Тегіс бетке тұрғызылатын ағаш сатылардың
аяқтарының табаны резеңкемен қапталуға тиіс, ал жерге тұрғызылатын сатылар сирақтарының табандарына үшкір металл ұштама орнатылуы керек. Сатылардың жоғарғы бастарын мықты негізге тіреу қажет. Сатыны сымға тіреу қажет болғанда, оның жоғарғы бөліктеріне ілмек орнатылуға тиіс.
Сатыны пайдаланатын жұмыстарды екі жұмыскер орындауға, оның біреуі төменде тұруға тиіс.

35. Құрылыс-монтаж ұйымдарының қызметкерлеріне
жұмыс істеп тұрған электр қондырғыларында және электр
жеткізу желілерінің күзет аймақтарында
жұмыс жүргізуге рұқсат беру

601. Жұмыс басталар алдында электр қондырғысында жұмыс жүргізіліп жатқан ұйымның аумағында, құрылыс-монтаж ұйымдары (бұдан әрі - ҚМҰ) осы ұйымға жұмыстардың мазмұны, көлемі және орындалу мерзімдері жөнінде мәлімет беруге, сондай-ақ жұмыстардың қауіпсіз жүргізілуіне жауапты адамдардың тізімін, онда олардың аты-жөндерін, лауазымдарын және электр тоғының қауіпсіздігі бойынша біліктілік тобын көрсете отырып, табыс етуге тиіс.
602. Жұмыстарды орындауға рұқсат беру кезінде, электр қондырғысында жұмыс жүргізіліп жатқан ұйым, ҚМҰ өкілімен бірлесе отырып, осы ұйым аумағында жұмыс жүргізу үшін В-қосымшасының «Құрылыстағы еңбек қауіпсіздігі» 12-03-99 ҚНжЕ нормаларымен көзделген нысан бойынша акт-рұқсаттама жазуға тиіс.
603. Акт-рұқсаттама бойынша төмендегілер:
1) ҚМҰ-ның жұмыс аймақтарын бөлектеу үшін құрылған электр схемасының көзге көрінетін үзіктерін құру орындары, қорғағыштық жерге тұйықтау құралдарын орнату орындары;
2) ҚМҰ жұмыс орындарының қоршауларының шекаралары мен түрлері. Қоршаулар ҚМҰ жұмыскерлерінің қоршалған аймақтарының шектерінен тыс жерлерге қателікпен еніп кету мүмкіндігін болдырмауға тиіс;
3) жұмыс аймағына кіру (шығу), көліктің кіру (шығу) орындары;
4) жұмыс аймағында қауіпті және зиянды факторлардың болуы айқындалуға тиіс.
ҚМҰ-ның жұмыскерлеріне рұқсаттама беруге және наряд-рұқсаттамаға қол қоюға құқылы қызметкерлер акт-рұқсаттамада көрсетілуге немесе электр қондырғыларында жұмыс жүргізіліп жатқан ұйым басшысының жарлығымен айқындалуға (бұл құжаттың бір данасын құрылыс-монтаждау ұйымдарының өкіліне беру жолымен) тиіс.
604. Жұмыс жүргізілетін орынға келгеннен кейін құрылыс-монтаждау ұйымдарының жұмыскері, бөлінген учаскеде қауіпті факторы бар жергілікті ерекшеліктерді ескере отырып, еңбек қорғау бойынша нұсқаулықтан өтуге тиіс, ал наряд беруге құқылы қызметкерлер, жауапты басшылар (қажет болғанда) және жұмыстардың жауапты орындаушылары электр қондырғыларының схемалары бойынша қосымша нұсқаулықтан өтуге тиіс.
Нұсқаулықты электр қондырғысында жұмыс жүргізілгелі жатқан ұйым бөлімшесінің басшысы (басшының орынбасары) өткізуге тиіс.
Нұсқаулықтың өткізілуі электр қондырғыларында жұмыс жүргізіліп жатқан ұйымның және ҚМҰ-ның бөлімшелерінің нұсқаулықтарды тіркеу журналдарында атап көрсетілуге тиіс.
605. Электр қондырғыларында жұмыс жүргізіліп жатқан ұйымның аумағында, сондай-ақ электр жеткізу желілерінің күзет аймағында жүргізілетін жұмыстарға алғаш рет рұқсаттаманы осы ұйымның қызметкерлерінің өкілі (рұқсат беруші) береді. Ол жұмыстарға жауапты басшыға немесе жұмыстың жауапты орындаушысына рұқсаттаманы осы Қағидалардың 102-тармағына сәйкес береді.
606. Акт-рұқсаттамада қарастырылған шаралардың сақталынуына ҚМҰ-ның және электр қондырғыларында жұмыс жүргізіліп жатқан ұйымның басшылары жауапты.

Тарату құрылғыларындағы жұмыстарға рұқсаттама беру.
Жұмыс аймағы қоршалған

607. ҚМҰ-ның үшін бөлінген жұмыстар аймағы электр қондырғысының жұмыс істеп тұрған бөлігіне құрылыс-монтаждау ұйымдарының жұмыскерлерінің қателесіп еніп кетуіне тосқауыл болатын тұтас немесе торлы қоршаумен қоршалады.
608. Жұмыс орындау үшін бөлініп қоршалған аймаққа ҚМҰ-ның жұмыскерлерінің жаяу өтетін және машиналар мен механизмдердің өтетін жолдары, қағида бойынша, жұмыс істеп тұрған электр қондырғыларының аумағын және үй-жайды қиып өтпеуге тиіс.
609. Қоршалған аймақта ҚМҰ-ның жұмыскерлері жұмыстарды электр қондырғыларында жұмыс жүргізіліп жатқан ұйым қызметкерлері берген наряд бойынша құрылыс нормалары мен ережелері «Құрылыстағы еңбек қауіпсіздігі» 12-03-99 ҚНжЕ үлгісіне сәйкес орындауға тиіс.

Жұмыс аймағы қоршалмаған немесе толық қоршалмаған

610. Жұмыс аймағы қоршалмаған немесе құрылыс-монтаждау ұйымдарының жұмыскерлерінің қоршалған аймаққа баратын жолы, оның ішінде күн сайынғы жолы жұмыс істеп тұрған ТҚ-ның аумағы ішінен немесе үй-жайы арқылы өткен жағдайларда, бұл аймаққа етуге рұқсаттаманы, оның ішінде күн сайынғы рұқсаттаманы, электр қондырғыларында жұмыс жүргізіліп жатқан ұйымның өкілі беруге тиіс.
611. Құрылыс-монтаждау ұйымдарының үшін бөлінген аймақ қоршалмаған болса, ондағы жұмыстар, электр қондырғыларында жұмыс жүргізіліп жатқан ұйымның өз міндеттерін осы ұйым берген наряд бойынша атқаратын өкілінің үздіксіз бақылауымен орындалуға тиіс.
612. Бақылаушы рұқсаттама берілген кезде орнатылған қоршаулардың, ескерту беретін плакаттардың сақталуына және қызметкерлердің кернеу келіп тұрған ток өткізгіш бөліктерге жақындаудың рұқсат етілген қашықтықтарын ұстануына құрылыс-монтаждау ұйымдарының жауапты жұмыс орындаушысымен тең жауапты.

Электр жеткізу желілерінің күзет аймағындағы
жұмыстарға рұқсат беру

613. ҚМҰ жұмыскерлеріне кернеу келіп тұрған электр жеткізу желілерінің күзет аймағындағы, сондай-ақ жұмыс істеп тұрған ӘЖ-нің қиылысу аралығындағы жұмыстарға рұқсаттама беруді пайдаланушы ұйымның өкілі (рұқсат беруші) іске асырады. Бұл кезде рұқсат беруші ҚМҰ әр бригадасының жауапты басшысына және жауапты жұмыс орындаушысына ғана рұқсат бере алады. Ажыратылған электр жеткізу желісінің күзет аймағындағы жұмыстарға рұқсат берушінің ҚМҰ жауапты басшысына ғана рұқсаттама беруіне рұқсат етіледі, содан кейін соның өзі қалған қызметкерлерге рұқсаттама беруге тиіс.
614. Ажыратылған ӘЖ жауапты орындаушыларға рұқсаттама беру кезінде рұқсат беруші әрбір бригаданың жұмыс учаскесіне бір-бірден жерге қосу құралын, ал жұмыстарға жауапты басшыға рұқсаттама бергенде – жұмыс учаскесіне мүмкін жақындықта бір жерге қосу құралын орнатуға тиіс.
615. Ажыратылған ӘЖ жұмыс жүргізгенде құрылыс-құрастыру ұйымдарының жұмыс учаскелерінде жерге тұйықтау құралдарын наряд бойынша ӘЖ пайдаланатын ұйымның қызметкерлері ішінен рұқсат беруші орнатуға тиіс. Жерге қосу ажырату үшін бөлек наряд берілуге тиіс. Мұндай кезде бригада мүшесі ретінде құрылыс-құрастыру ұйымдарының жұмыскерлері ішінен III топ жұмыскерін тартуға рұқсат беріледі.
616. КЖ күзет аймағында жұмыс жүргізуге берілген рұқсат қағазында және акт-рұқсаттамада КЖ орналастырылуы мен салыну тереңдігі көрсетілуге тиіс.
617. КЖ күзет аймағында жер қазу жұмыстарын бастаудың алдында КЖ пайдаланатын ұйымның қызметкерлері ішінен бір жұмыскердің бақылауымен кәбілдердің орналасуын және салыну тереңдігін дәл анықтау мақсатында топырақтың тексерістік қазылуын (шурф) жүргізу керек, сондай-ақ жер қазғыш машиналардың жұмыс аймағын белгілейтін уақытша қоршаулар орнатылуға тиіс.
618. Қажет болғанда кәбілді тесуді КЖ пайдаланатын ұйымның жұмыскерлері ішінен рұқсат беруші орындауға тиіс. Бригада мүшесі ретінде ҚМҰ IV топтағы жұмыскерін тартуға болады.
619. ӘЖ-нің күзет аймағында әртүрлі көтергіш машиналарды және жылжымалы бөліктері бар механизмдерді пайдаланып жұмыс істеуге, машинадан (механизмнен) немесе оның жылжымалы немесе көтергіш бөліктерінен, сондай-ақ оның жұмыс органынан немесе кез келген қалпындағы көтерілетін жүктен (оның ішінде өте жоғары көтерілу немесе ұшу қалпында) жақын тұрған кернеу берілген сымға дейінгі ауадағы қашықтық осы Қағидалардың 10-қосымшасының 5-кестесінде көрсетілген қашықтықтан кем болмайтын жағдайда рұқсат етіледі.

Тұтынушылардың электр
қондырғыларын пайдалану
кезіндегі қауіпсіздік
техникасы қағидаларына
1-қосымша

Электр техникалық (электр-технологиялық) персоналдың электр қауіпсіздігі жөніндегі топтары және оларды беру шарттары

Электр қауіпсіздігі бойынша тобы	Электр кондырғысындағы ең аз жұмыс өтілі (айлар)
	Ұйымның персоналы				Тәжірибеден өтушілер
	Орта білімі жоқ	Орта білімі бар	Орта техникалық; және жоғары техникалық білімі бар	Жоғары электр техникалық білімі бар	Кәсіптік-техникалық училищелер	Институттар және техникумдер (колледждер)
1	2	3	4	5	6	7	8
ІІ	Бағдарлама бойынша кемінде 72 сағат оқудан кейін	Нормаланбайды					1. Электр қондырғысы және оның жабдықтары туралы қарапайым техникалық білімі бар. 2. Электр тогының қауіптілігі және ток өткізгіш бөліктерге жақындаудың қауіптілігі туралы айқын түсінігі бар. 3. Электр кондырғыларындағы жұмыс кезінде негізгі сақтандыру шараларын білу. 4. Зақымданғандарға алғашқы көмек көрсетудің тәжірибелік дағдыларын білу.
1	2	3	4	5	6	7	8
III	3 алдыңғы топтағы	2 алдыңғы топтағы	2 алдыңғы топтағы	1 алдыңғы топтағы	6 алдыңғы топтағы	3 алдыңғы топтағы	1. Жалпы электр техникада қарапайым таным-түсінігінің болуы. 2. Электр кондырғысын және оның техникалық қызмет көрсетуін білу. 3. Қауіпсіздік техникасының жалпы қағидаларын, оның ішінде жұмысқа рұқсаттама беру қағидаларын және орындалатын жұмысқа қатысты арнайы талаптарды білу. 4. Жұмысты қауіпсіз жүргізуді қамтамасыз етуді және электр қондырғыларында жұмыс істеп жатқандарға қадағалау жүргізуді білу. 5. Зақымданғандарды электр тогының әсерінен боса қағидаларын білу, алғашқы медициналық көмек көрсетуді және іс жүзінде зақымданған адамға ондай көмек көрсетуді білу.
IV	6 алдыңғы топтағы	3 алдыңғы топтағы	3 алдыңғы топтағы	2 алдыңғы топтағы			1. Электр техниканы арнайы кәсіптік техникалық училище көлемінде білу. 2. Электр қондырғыларындағы жұмыс кезінде қауіптілік туралы толық түсінігінің болуы. 3. Атқаратын қызметі көлемінде Қағидаларды, электр жабдықтарын техникалық пайдалану қағидаларын, электр қондырғыларының құрылысын және өрт қауіпсіздігін білу. 4. Қызмет көрсетілетін учаскенің электр қондырғысы мен жабдығының схемасын білу, жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін техникалық іс-шараларды білу. 5. Нұсқау беруді, жұмыстарды қауіпсіз жүргізуді ұйымдастыруды, бригада мүшелеріне қадағалауды жасауды жүзеге асыру. 6. Зақымданған адамды электр тогының әсерінен босату қағидаларын білу, алғашқы медициналық көмек көрсету беруді және іс жүзінде зақымданған адамға ондай көмек көрсетуді білу. 7. Персоналды қауіпсіздік техникасы қағидаларына, алғашқы медициналық көмек көрсетудің тәжірибелік тәсілдеріне үйретуді білу.
1	2	3	4	5	6	7	8
V	24 алдыңғы топтағы	12 алдыңғы топтағы	6 алдыңғы топтағы	3 алдыңғы топтағы			1. Электр қондырғыларының схемаларын, жабдықты жайғастыруды, өндірістің технологиялық үдерістерін білу. 2. Осы Қағидаларды, қорғаныс құралдарын пайдалану және сынау қағидаларын білу, осы және басқа талаптардың қайдан алынғандығы қатыстылығы туралы айқын түсінігінің болуы. 3. Атқаратын лауазымы көлемінде техникалық пайдалану қағидаларын, электр қондырғыларын және өрт қауіпсіздігі қағидаларын білу. 4. Жұмыстарды қауіпсіз жүргізуді ұйымдастыруды және кез келген кернеудегі электр қондырғыларындағы жұмыстарды тікелей басқаруды жүзеге асыруды білу. 5. Персоналға нұсқау беру кезінде қауіпсіздік шаралары туралы талаптарды анық белгілей және баяндай білу. 6. Персоналды қауіпсіздік техникасы қағидаларына, алғашқы медициналық көмек көрсетудің тәжірибелік шараларын үйретуді білу.

Ескертпе:
1. Кестеде келтірілген электр тоғының қауіпсіздігіне қатысты персоналға қойылатын талаптар ең аз талаптар болып саналады және ұйым басшысының шешімімен толықтырылуы мүмкін.
2. I топ электр техникалық персоналға жатады. Өндірістік персоналға I топқа жатқызуды талап ететін кәсіптердің, жұмыс орындарының тізбесін ұйым басшысы айқындайды. Электр тоғының қауіпсіздігі бойынша оның өндірістік қызметіне жататын талаптарды меңгерген персоналға I топ беріледі, бекітілген нысандағы журналға тіркеледі (Осы осы Қағидаларға 6-қосымша). I топты беру нұсқама жүргізу жолымен жүргізіледі, әдетте, ол ауызша сұрау нысанында білімін тексерумен және (қажет болғанда) жұмыста үйренген қауіпсіздік дағдыларын тексеру немесе электр тоғынан зақымданғанда алғашқы көмек көрсетумен аяқталуға тиіс. I топты беруді ұйым басшысының өкімімен тағайындалған электр техникалық персонал арасынан IV топқа ие жұмыскер жүргізеді.
3. III топ 18 жасқа толған жұмыскерлерге ғана беріледі.
4. Жұмысқа қабылданған кезде (басқа жұмыс учаскесіне ауысқан, жұмыста жоқ қызметкердің орнын ауыстырған), білімін тексеру барысында жұмыскер электр қондырғысының жабдығына қолданылатын өзінің бұрын иеленген тобын жаңа учаскеде растауға тиіс.
5. Кернеуі 1000 В-тан жоғары электр қондырғыларында қызмет көрсетумен айналысатын жұмыскерді ауыстырған кезде, әдеттегідей, оған алғашқы топ ІІІ-тен жоғары берілмейді.
6. Мемлекеттік инспекторлар, электр қондырғыларына бақылау жасайтын еңбек қорғау жөніндегі мамандар электр техникалық (электр технологиялық) персоналға жатпайды. Олардың инспекциялау құқығымен IV тобы болуы тиіс. Куәліктің нысаны осы Қағидалардың 5-қосымшасында келтірілген. Талап етілетін жалпы өндірістік өтіл кемінде 3 жыл болуы тиіс (электр қондырғылары үшін міндетті емес).
Энергетикалық қадағалау жөніндегі инспекторлар, сондай-ақ энергиямен жабдықтау ұйымдарының еңбекті қорғау бойынша мамандары V топты иелене алады.

Тұтынушылардың электр
қондырғыларын пайдалану
кезіндегі қауіпсіздік
техникасы қағидаларына
2-қосымша

Электр қондырғыларында жұмыс істеуге берілетін
наряд-рұқсаттаманың нысаны және оны толтыру
бойынша нұсқау

Нарядтың беткі жағы (1-бет)

Ұйым ________________________________________________________________
Бөлімше _____________________________________________________________

Электр қондырғыларындағы жұмыс үшін
№ _____НАРЯД-РҰҚСАТТАМА

Жұмыстардың жетекшісіне ___________ Рұқсат берушіге _________________
Жұмыстардың өндірушіге ___________ Бақылаушыға ______________________
Бригада мүшелері ____________________________________________________
_____________________________________________________________________
Жұмыс санаты ________________________________________________________
___________________________________________________ тапсырма беріледі

Жұмысты бастау: Күні __________________ уақыты ______________________
Жұмысты аяқтау: Күні __________________ уақыты ______________________
Апат жағдайына дайындық уақыты
_____________________________________________________________________

Жұмыс орындарын дайындау бойынша шаралар (1-кесте)

Токтан ажыратуды және жерге тұйықтау құралдарын орнатуды қажет ететін электр қондырғыларының атауы	Не ажыратылуға және қай жерге қосылуға тиіс
1	2

Жеке нұсқаулар ______________________________________________________
Нарядты бердім: Күні _____________ уақыты ___________________________
Қол қойылды _________________ Тегі __________________________________
Нарядты создым: Күні __________ уақыты ________________________ дейін
Қол қойылды _________________ Тегі __________________________________
Күні ___________________ уақыты _____________________________________

Кіруге рұқсат беру (2-кесте)

Жұмыс орындарын дайындауға және жұмысқа кіруге рұқсат алдым	Күні, уақыты	Кімнен (лауазым, тегі)	Рұқсат беруші (қолы)

Нарядтың келесі беті (2-ші бет)

Жұмыс орындары әзірленді. Кернеу беріліп тұр: _______________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Рұқсат беруші ___________ Жауапты жұмыс жетекшісі ___________________
(қолы) (қолы)
Жұмыс орындары әзірленді.
Кернеу беріліп тұр: _________________________________________________
Рұқсат беруші _______________________________________________________
Жұмыстарға жауапты басшы (жұмыс жүргізуші немесе бақылаушы)
_____________________________________________________________________

Күн сайынғы жұмысқа рұқсаттама және оның аяқталу уақыты
(3-кесте)

Бригада мақсатты нұсқаулық алды және әзірленген жұмыс орнына баруға рұқсаттама берілді				Жұмыс аяқталды, бригада шығарылды
Жұмыс орнының атауы	Күні, уақыты	Қойылатын қолдар (қол) (тегі, аты-жөні)		Күні, уақыты	Жұмыс жүргізушінің (бақылаушының) қолы (қол) (тегі, аты-жөні)
		Рұқсат берушінің	Жұмыс жүргізушінің (бақылаушының)
1	2	3	4	5	6

Бригада құрамындағы өзгерістер (4-кесте)

Бригада құрамына енгізілді (тегі, аты-жөні, тобы)	Бригада құрамынан шығарылды (тегі, аты-жөні, тобы)	Күні, уақыты (Күні) (уақыты)	Рұқсат бердім (қолы) (тегі, аты-жөні)
1	2	3	4

Алғашқы рұқсаттама кезінде мақсаты нұсқаулықты тіркеу (5-кесте)

Нұсқаулық өткіздім		Нұсқаулық алдым
Наряд берген тұлға	__________________ (қолы) (тегі, аты-жөні) _________________	Жұмыстарға жауапты жетекші (жұмыс жүргізуші, бақылаушы)	_____________________ (қолы) (тегі, аты-жөні)
Рұқсат беруші	_________________ (қолы) (тегі, аты-жөні) _________________	Жұмыстарға жауапты жетекші Бригада мүшелері Жұмыс жүргізуші (бақылаушы)	_____________________ _____________________ _____________________ _____________________
Жұмыстарға жауапты жетекші Жұмыс жүргізуші (бақылаушы)	__________________ __________________ __________________	Жұмыс жүргізуші Бригада мүшелері	_____________________ ____________________ ____________________

Жұмыс толық аяқталды, бригада шығарылды, бригаданың орнатқан жерлендірулері алынды.
Хабарланды (кімге)____________________ Күні __________________ уақыты
(тегі, аты-жөні)
Жұмыстар жүргізуші (бақылаушы) ______________________________________
(қолы) (тегі, аты-жөні)
Жұмыстарға жауапты жетекші __________________________________________
(қолы) (тегі, аты-жөні)
Рұқсат беруші _______________________________________________________
(қолы) (тегі, аты-жөні)

Наряд толтыру бойынша нұсқаулар

1. Нарядтағы жазулар айқын болуға тиіс. Нарядты қарындашпен толтыруға және түзетуге рұқсат берілмейді.
2. Нарядтарды нөмірлеу жүйесін кәсіпорынның басшысы белгілейді.
3. Күндерді көрсеткен кезде Күні, айы және жылдың соңғы екі саны жазылады, мысалы: 10.08.12.
4. Нарядта көрсетілетін тұлғалардың тегінен басқа, аты-жөні және электр қауіпсіздігі бойынша тобы жазылады.
5. Нарядта электр қондырғыларының, жабдықтың қосылымдарының диспетчерлік атаулары (белгілері) көрсетіледі.
6. Кестелерде немесе нарядтың мәтінінде жазу жолдары жетпейтін болса, онда жазуларды жалғастыру үшін оған сол нөмірмен наряд берушінің қолы қойылған нарядтың қосымша бланкісі беріледі. Ондай кезде кестенің соңғы жазу жолдарында немесе негізгі бланкінің жазу жолының соңында: «Қосымша бланкіні қараңыз» деп жазу керек.

Нарядтың беткі жағы

7. «Бөлімше» деген жазу жолында кәсіпорынның жұмыс жүргізгелі жатқан құрылымдық бөлімшесі көрсетіледі.
8. Жұмыс басшысы тағайындалмаса, «Жұмыс басшысы» деген жазу жолында «Тағайындалмайды» деп жазу керек.
9. «Рұқсат берушіге» деген жазу жолында жұмысқа рұқсаттама берген жедел жөндеу жұмыскерінің немесе жөндеу жұмыскерлері ішінен жұмыс жүргізушінің аты-жөні жазылады. Рұқсат беруші ретінде кезекші жүретін электр қондырғылары үшін жазу жолында аты-жөні көрсетілмей, «Кезекшіге» деп жазылады.
10. «Бригада мүшелерімен» деген жазу жолдарында бригада мүшелерін жеке-жеке атағаннан өзге, бригада мүшелерінің қайсысы жүргізуші, кран жүргізушісі, матаушы екені, сонымен бірге оның жұмыс істейтін механизмінің типі көрсетіледі. Мысалы: «Бекмұратов Н.З., II топ, ТВ-26 телемұнарасының жүргізушісі».
11. «Жұмыс санаты» деген жазу жолында терминдер мен олардың анықтамаларына сәйкес жұмыстар санатының толық атауы көрсетіледі.
12. «Тапсырылады» деген жазу жолдарында: электр қондырғысының, қосылымдардың, әуе желісі учаскесінің, тіректердің нөмірлері, аралықтар, тізбек, ӘЖ фазасы, жұмыс мазмұны көрсетіледі.
13. 1-кестеде көрсетіледі:
1-бағанда – коммутация аппараттарымен іс-қимыл жүргізуді және жерлендіруді орнатуды қажет ететін электр қондырғыларының атауы;
2-бағанда – коммутация аппараттары ажыратылу жүргізілетін және жерлендіру орнатылатын орындар.
2-ші бағанды толтыру кезінде келесі қағидалар сақталынуға тиіс:
станциялар мен қосалқы станциялардың электр қондырғылары үшін көзге көрінетін үзікті қамтамасыз ету мақсатында токтан ажыратылатын коммутация аппараттарының атаулары (белгілері), сонымен бірге жерге тұйықтау құралдарын орнататын орындар керсетіледі;
оларға қызмет көрсетпейтін персонал ажыратылатын АЖ және КЖ үшін, электр қондырғысының атауына сәйкес келетін жазу жолында, 1-бағанда, ТҚ да және жұмыс орнында оны жерлендіру қажеттілігі туралы нұсқаулығымен желінің атауы (белгісі) жазылады.
жедел жөндеу персоналы ажырататын АЖ және КЖ үшін, көзге көрінетін үзікті қамтамасыз ету мақсатында ажыратылатын, ТҚ-да және АЖ-ның өзіндегі коммутация аппараттарының атауы (белгісі) көрсетіледі, сондай-ақ жерлендіру орнататын орындар (ТҚ-да және жұмыс орнында);
оған қызмет көрсетпейтін ажырататын персонал да, жедел жөндеу персоналы да АЖ және КЖ үшін, жазулар олардың әрқайсысы үшін жоғарыдағы қағидаларға сәйкес жазылады.
Жұмыс орнын әзірлеуді талап етпейтін жұмыстар кезінде 1-кестенің бағандарында «Талап етілмейді» деген жазу жазылады.
14. «Жеке нұсқаулар» деген жолдарда жазылады:
жұмыскерлердің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін қосымша шаралар (қосымша жерге тұйықтауды мен қоршаулар орнату, ауаны қауіпті газдың бар-жоқтығына тексеру, өрт қауіпсіздігінің шаралары және т.б.), сондай-ақ осы шараларды бригаданың өзінің орындауына рұқсат;
нарядты бақылаушыға ресімдеген кезде - бригаданы басқаратын қызметкер;
жетекшіге немесе жұмыс орындаушыға (бақылаушыға) бригаданы басқа жұмыс орнына көшіру үшін берілетін рұқсат;
электр қондырғыны немесе оның бөлігін кезекшінің өкімісіз қосу рұқсаты;
жерге тұйықтауды уақытыша алуға рұқсат; орындалатын жұмысқа байланысты басқа да жазулар.
15. 2-кесте жұмысқа алғаш рет рұқсаттама алғанда толтырылады.
1-бағанда рұқсат берушіге осы рұқсатты берген тұлғаның тегі және лауазымы көрсетіледі. Рұқсат беру кезінде 1-бағанда рұқсат берген тұлға тікелей өзі лауазымын көрсетіп, қол қояды.

Нарядтың келесі жағы

16. Электр станцияларындағы және қосалқы станциялардағы электр қондырғыларында жұмыс жүргізген кезде «Жұмыс орындары әзірленді. Кернеу беріліп тұр» деген жазу жолдарында рұқсат беруші жөнделініп жатқан қосылымның ток өткізгіш бөліктері, сонымен қатар, жұмыс орнына жақын көршілес қосылымдардың кернеу беріліп тұрған ток өткізгіш бөліктерін көрсетуі керек.
Әуе және кәбіл желідегі жұмыстар кезінде бұл жазу жолдарында жөнделіп жатқан желінің күзет аймағындағы қиып өтетін және жақындасатын басқа әуе және кәбіл желілері көрсетіледі.
Қажет болса, рұқсат беруші өзге де ток өткізгіш бөліктерді көрсетіп жазады.
Рұқсат беруші мен жұмыстарға жауапты басшы (жұмыс жүргізуші немесе бақылаушы, егер басшы тағайындалмаса) жұмыс орнын қабылдағаннан кейін және алғаш рет рұқсаттама берілгенде ғана «Жұмыс орындары әзірленді. Кернеу беріліп тұр» деген жазу жолдарының астына қол қояды.
17. 3-ші кестеде Күн сайын жұмысқа берілетін рұқсаттама, жұмыстың аяқталуы, сонымен бірге, бригаданың басқа жұмыс орнына ауыстырылғаны жазылады.
Егер жұмыстардың басшысы (жүргізуші) рұқсат берушінің міндеттерін қоса атқаратын болса, онда ол рұқсаттама беру кезінде 3-ші және 4-ші бағандарда қол қояды.
18. Бригада құрамындағы өзгерістер 4-ші кестеде көрсетіледі және кестенің 4-ші бағанында наряд берушінің қолымен куәландырылады. Бригада құрамының өзгеруіне телефон, радио немесе шабарман арқылы рұқсат бергенде, жұмыстардың басшысы (жүргізуші) 4-ші бағанда рұқсат берген тұлғаның аты-жөнін жазып, қол қояды.
Бригадаға автомобиль жүргізушісін немесе механизм және кран жүргізушісін енгізгенде немесе шығарғанда, оларға бекітіліп берілген автомобильдің, механизмнің түрі көрсетіледі.
19. Егер бригада жерлендіру құралдарын орнатпаса, онда мәтіннен
«бригаданың орнатқан жерлендіру құралдары алынды» деген сөздер
сызылып тасталуға тиіс. Наряд бланкісінің қалған жазу жолдары олардың атауларына және жолма-жол мәтінге сәйкес толтырылады. Пайдаланылмаған жазу жолдарында сызық салынады.

Тұтынушылардың электр
қондырғыларын пайдалану
кезіндегі қауіпсіздік
техникасы қағидаларына
3-қосымша

Нарядтар және өкімдер бойынша орындалатын жұмыстардың
тәртібі мен есебі

Жергілікті жедел персонал бар электр қондырғыларында нарядтар және өкімдер бойынша орындалатын жұмыстар (үй кезекшілігінен басқа) сол мақсатқа арналған жұмыстардың есебін жүргізу журналында төменде ұсынылып отырған үлгіде есепке алынуға тиіс.
Журналдың тиісті бағандарында жедел журналда ғана жазылатын, жедел жұмыс атқаратын персоналдың бакылауымен орындалатын жұмыстардан басқа: жұмысқа алғаш рет наряд бойынша берілетін рұқсаттама, ол жұмыстың толық аяқталуы, жұмысқа өкім бойынша берілетін рұқсаттама және оның аяқталуы есепке алынады.
Сондай-ақ жұмысқа наряд бойынша алғаш рет берілетін және күн сайынғы рұқсаттамалар жедел журналға жазылады, ондай кезде тек қана нарядтың нөмірі және жұмыс орны көрсетіледі.
Нарядтар мен өкімдер бойынша жұмыстарды есепке алу журналын жергілікті жедел жұмыс атқаратын персонал жүргізеді. Журнал нөмірленуге, оған бау тағылуға және мөр жапсырылуға тиіс. Оның соңғы жазудан кейін сақталу мерзімі – 6 ай.
Электр қондырғыларында жергілікті жедел персоналсыз және үй кезекшілігімен жұмыстардың есеп журналы жүргізілмейді, нарядтар мен өкімдер бойынша жұмыстар жедел журналда есепке алынады.

Өкімнің нөмірі	Наряд нөмірі	Жұмыстың орны және атауы	Жұмыс жүргізуші немесе бақылаушы (тегі, аты-жөні, тобы)	Өкім бойынша жұмыс істейтін бригада мүшелері (Т.А.Ә., тобы)	Наряд және өкім берген тұлға (Т.А.Ә., тобы)	Жұмысқа кірісті (күні, уақыты)	Жұмыс аяқталды (күні, уақыты)

Ескертпелер:
1. Өкім бойынша орындалатын жұмыстардың саны көп болғанда, оларды реттік нөмірлері бойынша жазу ай сайын жаңадан басталуға тиіс.
2. Наряд бойынша жұмыс жүргізген кезде 2, 3, 7, 8-бағандар ғана толтырылады.
Жергілікті жағдайларға байланысты журналдың ұсынылып отырған үлгісін толықтыруға немесе түрін өзгертуге рұқсат беріледі.

Тұтынушылардың электр
қондырғыларын пайдалану
кезіндегі қауіпсіздік
техникасы қағидаларына
4-қосымша

Электр қондырғыларында жұмыс істеудің нормалары мен
қағидаларын білуін тексеру туралы куәлік

1. Электр қондырғыларында жұмыс істеудің нормалары мен қағидаларын білуін тексеру туралы куәлік оны көрсетуші тұлғаның аталған лауазым (кәсіп) бойынша өз бетінше жұмыс істеу құқын куәландырады.
2. Куәлік қызметкерге оны жұмысқа қабылдау кезінде беріледі және электр қондырғыларында жұмыс істеудің нормалары мен қағидалары бойынша білімін тексеру нәтижелері жөнінде тиісті жазулар жазылғаннан кейін ғана жарамды болып табылады.
3. Куәліктің екінші бетінде электр қондырғыларын құру, электр қондырғыларын техникалық пайдалану қағидаларын, осы Қағидаларды және өрт қауіпсіздігі қағидаларын білуі бойынша жалпы бағасы қойылады.
4. Үшінші бет лауазымдық міндеттері және өндірістік қызметінің сипаты бойынша өндірістік қауіпсіздік қағидалары және басқа арнайы қағидалар бойынша аттестат талап етілетін тұлғаларға арналып толтырылады.
5. Төртінші бет арнайы жұмыстарды (жоғарыға шығып орындайтын жұмыстар және сынақтар жүргізу және т.б.) орындауға рұқсаттама берілген персонал үшін толтырылады.
6. Қызметкер өзінің қызметтік міндеттерін орындаған уақытта өзімен бірге куәлігін ұдайы алып жүруге және оны бақылаушы қызметкердің талабы бойынша керсетуге тиіс.
7. Куәлік қызметкердің лауазымы өзгерген жағдайда ауыстырылуға немесе ол жұмыстан босатылған уақытта қайтарылуға тиіс.
8. Куәлік тыстамасы матадан қапталған қатты мұқабадан және төрт бет қағаздан тұрады. Куәліктің көлемі 95 мм х 65 мм. Мұқабаға лайықты саналатын түс – қоңыр қызыл түс.
9. Мұқабаның оң бетінде қайшылықты (ақ немесе сары) түспен: КУӘЛІК деген сөз ойып жазылады.
10. Куәліктің үлгісі төмендегідей:

Бірінші беті:

КУӘЛІК № ____ _____________________________________________ (ұйым) _____________________________________________ (тегі, аты, әкесінің аты) _____________________________________________ лауазымы (мамандығы) Кернеуі ____________ электр қондырғыларында _____________________________________________ ретінде жұмыс істеуге рұқсат берілді Берілген күні: «___» ____________ 20 __ ж. М.О. Жұмыс беруші (электр шаруашылығына жауапты)

______________________________________________________________ (қолы) (тегі, аты-жөні) Білімін тексеру нәтижелері жазылмаса жарамсыз. Қызметкер міндеттерін орындаған кезде өзімен бірге куәлігін ұдайы алып жүруге тиіс.

Екінші беті:

Нормативтік құжаттарды білуін тексеру нәтижелері
Тексеру күні	Тексеру себептері	Электр қауіпсіздігі жөніндегі тобы	Жалпы баға	Келесі тексеру күні	Комиссия төрағасының қолы

Үшінші беті:

Өнеркәсіптік қауіпсіздік және басқа арнайы қағидалардың нормативтік құжаттарды білуін тексеру нәтижелері
Тексеру күні	Нормативтік құжаттардың атауы	Комиссияның шешімі	Комиссия төрағасының қолы

Төртінші беті:

Арнайы жұмыстарды жүргізу құқығының куәлігі
Өткізілетін күні	Жұмыстардың атауы	Комиссия төрағасының қолы

Тұтынушылардың электр
қондырғыларын пайдалану
кезіндегі қауіпсіздік
техникасы қағидаларына
5-қосымша

Электр қондырғыларына бақылау жасайтын қызметкерлердің еңбекті
қорғау бойынша білімдерін тексеру туралы куәлік

Бірінші беті:

Куәлік Электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі электр қондырғыларындағы жұмыс нормалары мен қағидалары және еңбекті қорғау (қауіпсіздік қағидалары) қағидалары бойынша білімін тексеру туралы

Екінші беті:

______________________________________ министрлігі (ведомствосы) _______________________________________________________ ұйымы Куәліктің № ___________________________________________________ _____________________________________________________________ (аты-жөні) Лауазымы _____________________________________________________ Кернеуі _________ электр қондырғыларына тексеру жүргізуге рұқсат берілді М.О. Берілген уақыты: «___» ____________ 20___ ж. Жұмыс беруші (бас инженер)_________________________________________________ (қолы) (тегі, аты-жөні)

Үшінші беті:

Нормативтік құжаттарды білуін тексеру нәтижелері
Тексеру күні	Тексеру себептері	Электр қауіпсіздігі жөніндегі топ	Жалпы баға	Келесі тексеру күні	Комиссия төрағасының қолы

Төртінші беті:

Куәлік білім тексеру нәтижелері жазылмаса жарамсыз. Қызметкер қызметтік міндеттерін орындаған кезде, өзімен бірге куәлігін ұдайы алып жүруге тиіс.

Тұтынушылардың электр
қондырғыларын пайдалану
кезіндегі қауіпсіздік
техникасы қағидаларына
6-қосымша

Электр техникалық емес персоналға электр қауіпсіздігі бойынша
I топты беру есебін жүргізу журналының нысаны

Р/с №	Тегі, аты, әкесінің аты	Бөлімшенің атауы	Лауазымы (кәсібі)	Алдыңғы дәреже берілген күн	Иелену күні	Қолы
						тексерушінің	тексерілушінің

Тұтынушылардың электр
қондырғыларын пайдалану
кезіндегі қауіпсіздік
техникасы қағидаларына
7-қосымша

Р/с №	Т.А.Ә., атқаратын лауазымы және осы лауазым бойынша жұмыс өтілі	Алдыңғы тексеру күні, білім бағасы және электр қауіпсіздігі бойынша тобы	Тексеру күні және себебі	Білімінің жалпы бағасы, электр қауіпсіздігі бойынша тобы және комиссия шешімі	Тексерілуші қызметкердің қолы	Келесі тексеру күні

Комиссия төрағасы ___________________________________________________
(лауазым, қол, тегі, аты-жөні)
Комиссия мүшелері ___________________________________________________
(лауазым, қол, тегі, аты-жөні)

Тұтынушылардың электр
қондырғыларын пайдалану
кезіндегі қауіпсіздік
техникасы қағидаларына
8-қосымша

Электр энергетикасы ұйымдары үшін электр қондырғыларындағы
жұмыс нормалары мен қағидалары білімін тексеру
журналының нысаны

______________________________________________________________ (ұйымның атауы) (құрылымдық бөлімше) Электр қондырғыларындағы жұмыс нормалары мен қағидаларын білуін тексерудің есеп журналы 20__ ж. «___»__________ басталды 20__ ж. «___»______________ аяқталды

Келесі парақтары:

Р/с №	Тегі, аты, әкесінің аты, лауазымы (кәсібі)	Хаттаманың нөмірі, комиссия төрағасының тегі	Күні	Жалпы бағасы	Электр қауіпсіздігі бойынша топ
1	2	3	4	5	6

Ескертпелер:
1. Журналдың беттері нөмірленуі және оның беттерін жыртып алудан және басқа беттер қосудан қорғалуы тиіс.
2. Электр энергетикасы ұйымдары қызметкерлерінің электр қондырғыларындағы жұмыс нормалары мен қағидалары бойынша білімдерін тексеру журналда тексеру хаттамасының негізінде ресімделеді (осы Қағидалардың 9-қосымшасы).

Тұтынушылардың электр
қондырғыларын пайдалану
кезіндегі қауіпсіздік
техникасы қағидаларына
9-қосымша

Электр қондырғыларындағы жұмыс нормалары мен қағидаларын
білуін тексерудің
№____ хаттамасы

Тексеру күні ________________________________________________________
Тексеру себептері ___________________________________________________
Комиссия ____________________________________________________________
(комиссияның атауы)
құрамында:
комиссия төрағасы ___________________________________________________
(лауазымы, аты-жөні)
комиссия мүшелері (лауазымы [кәсібі], тегі және аты-жөні):
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

ЭҚОҚ, ТҚҚ, ТҚҚ, ӨҚКҚ және басқа нормативтік-техникалық құжаттар (қажетсізі сызылып тасталсын) бойынша білімдерін тексеру жүргізді

Тексерілуші

Тегі, аты, әкесінің аты _____________________________________________
Жұмыс орны __________________________________________________________
Лауазымы (кәсібі)____________________________________________________
Алдыңғы тексеру күні ________________________________________________
Баға, электр қауіпсіздігі бойынша топ _______________________________

Білім тексеру нәтижелері:

Электр қондырғысының орнату және техникалық пайдалану бойынша
_____________________________________________________________________
Еңбекті қорғау бойынша ______________________________________________
Өрт қауіпсіздігі бойынша ____________________________________________
Мемлекеттік қадағалау органдарының басқа да қағидалары мен нұсқаулары
_____________________________________________________________________
(ережелердің атауы)

Комиссияның шешімі:

Жалпы баға __________________________________________________________
Электр қауіпсіздігі бойынша топ _____________________________________
Қайталау ұзақтығы ___________________________________________________
________________________________ ретінде жұмыс істеуге рұқсат берілді
Келесі тексеру күні _________________________________________________

Қойылған қолдар:

Комиссия төрағасы ___________________________________________________
(қолы, тегі, аты-жөні)
Комиссия мүшелері ___________________________________________________
(қолы, тегі, аты-жөні)
Мемлекеттік қадағалау және бақылау тексеру органдарының өкілі (дері)
_____________________________________________________________________
(қолы, тегі, аты-жөні)

Комиссияның қорытындысымен таныстым _________________________________
(қолы, аты-жөні)

Тұтынушылардың электр
қондырғыларын пайдалану
кезіндегі қауіпсіздік
техникасы қағидаларына
10-қосымша

Рұқсат етілген параметрлер кестесі. Кернеудегі тоқ өткізетін бөліктерге дейінгі рұқсат етілген арақашықтық, м

1-кесте

Кернеу, киловольт	Адамдардан және олар қолданатын құрал-саймандар мен құралдардың уақытша қоршаулардан арақашықтығы, метр	Механизмдер мен жүк көтеретін машиналардың жұмыс және тасымал жағдайында строптардан, жүк қармаушы құралдардан және жүктерден арақашықтығы, метр
1-дейін:
- әуе электр беру желілеріне	0,6	1,0
- қалған электр қондырғыларына	Нормаланбайды (жанасусыз)	1,0
6-35	0,6	1,0
110	1,0	1,5
220	2,0	2,5
500	3,5	4,5
1150	8,0	10,0
Ескерту: Мұнда және одан әрі қағидалардың мәтінінде кернеуі 3 киловольт кернеуі 6 киловольтқа, кернеуі 20 киловольт – 35 киловольтқа, 60 киловольт – 110 киловольтқа электр қондырғыларына теңестіріледі.

Түсу еңісінің негізінен машинаның жақындағы тірегіне дейінгі
көлденең бойынша арақашықтығы, м

2-кесте

Түсу тереңдігі, м	Топырақ
	құм	құмды-сазды	саздақ	сазды
1,0	1,5	1,25	1,00	1,00
2,0	3,0	2,40	2,00	1,50
3,0	4,0	3,60	3,25	1,75
4,0	5,0	4,40	4,00	3,00
5,0	6,0	5,30	4,75	3,50

Саптама мен жуғыш оқшаулағыш арасындағы су ағысы бойынша рұқсат
етілген ең аз арақашықтық

3-кесте

Саптаманың кіреберіс ойығының диаметрі, мм	Электр қондырғының кернеуі (кВ) кезінде ағыс бойынша рұқсат берілген ең аз ара қашықтық (м)
	10 дейін	35	110-150	220	330	500
10	3,0	4,0	5,0	6,0	7,0	8,0
12	3,5	4,5	6,0	8,0	9,0	10,0
14	4,0	5,0	6,5	8,5	9,5	11,0
16	4,0	6,0	7,0	9,0	10,0	12,0

Жұмыста электр құрал-саймандарын және әртүрлі сыныпты қолмен
басқарылатын электр машиналарын пайдалану шарттары

4-кесте

Жұмыс жүргізу орны	Электр тоғымен зақымдаудан қорғау типі бойынша электр құрал-саймандарын және қолмен басқарылатын электр машиналарының сыныптары	Электрден қорғағыш құралдарының қажеттілігі
Қауіптілігі төмен үй-жайлар, қауіптілігі жоғары үй-жайлар	I	Электр қорғағыш құралдардың біреуін қолданумен (диэлектр қолғаптар, кілемшелер, тұғырлар, кебістер). Электрден қорғау құралдарын пайдаланусыз, егер бұл ретте бір ғана электр қабылдағыш (машина немесе құрал-сайман) айырғыш трансформатордан, автономды генераторлық-қозғалтқыш қондырғысынан, бөлгіш орамдармен жиілікті түрлендіргіштен немесе қорғағыш ауытқу құрылғысы арқылы (ҚАҚ) қоректі алатын болса
	II	Электрден қорғағыш құралдарды қолданбай
	III	Электрден қорғағыш құралдарды қолданбай
Ерекше қауiптi үй-жайлар	I	Қолдануға жіберілмейді
	II	Электрқорғау құралдарын қолданусыз
	III	Электрқорғау құралдарын қолданусыз
Үй-жайлардан тысқары (сыртқы жұмыстар)	I	Қолдануға жіберілмейді
	II	Электрқорғау құралдарын қолданусыз
	III	Электрқорғау құралдарын қолданусыз
Ерекше қолайсыз жағдайлар туындағанда (ыдыстарда, аппараттарда және тасымалдаумен шығу мүмкіндігі шектелген басқа да металл ыдыстарда)	I	Қолдануға жіберілмейді
	II	Ең болмаса электрқорғау құралдарының бірін қолданумен (диэлектрлік қолғап, кілемше, тұғыр, кебіс), егер тек қана бір электр қабылдағыш (машина немесе аспап) бөлгіш трансформатордан, электр дербес қозғалтқыш-генераторлы қондырғылар немесе бөлгiш орамдармен жиiлiк өңдегіштерден немесе қорғаныш арқылы сөндірілу құрылғысымен (ҚСҚ) қорек алса электрқорғау құралдарын қолданусыз
	III	Электрқорғау құралдарын қолданусыз

Кернеудегі тоқ өткізгіш бөліктерге дейінгі рұқсат етілген
арақашықтық (12.1.051 мемлекеттік стандарт)

5-кесте

Әуе желілерінің кернеуі, кВ	Аралық, м
	Ең аз	Ең аз, өлшенетін техникалық құралдар
1-ге дейін	1,5	1,5
1 – 20-ден жоғары	2,0	2,0
20 - 35-ден жоғары	2,0	2,0
35 - 110-ден жоғары	3,0	4,0
110 - 220-ден жоғары	4,0	5,0
220 - 400-ден жоғары	5,0	7,0
400 - 750-ден жоғары	9,0	10,0
750 - 1150-ден жоғары	10,0	11,0

Магниттік өрістің рұқсат етілген деңгейі

6-кесте

Келу уақыты (сағат)	Магниттік өрістің рұқсат етілген деңгейі Н(А/м)/В(мкТл) әсері кезінде
	жалпы	жергілікті
<1	1600/2000	6400/8000
2	800/1000	3200/4000
4	400/500	1600/2000
8	80/100	800/1000

Об утверждении Правил техники безопасности при эксплуатации электроустановок потребителей

Постановление Правительства Республики Казахстан от 24 октября 2012 года № 1353. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 21 августа 2015 года № 657

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 21.08.2015 № 657 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ.
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 19 марта 2015 года № 222.

В соответствии с подпунктом 25) статьи 4 Закона Республики Казахстан от 9 июля 2004 года «Об электроэнергетике» Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Правила техники безопасности при эксплуатации электроустановок потребителей.
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан С. Ахметов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 24 октября 2012 года № 1353

Правила техники безопасности при эксплуатации
электроустановок потребителей

1. Общие положения

1. Настоящие Правила техники безопасности при эксплуатации электроустановок потребителей (далее – Правила) разработаны в целях реализации подпункта 25) статьи 4 Закона Республики Казахстан от 9 июля 2004 года «Об электроэнергетике» и устанавливают порядок техники безопасности при эксплуатации электроустановок потребителей.
2. В настоящих Правилах используются следующие основные понятия и определения:
1) допуск к работам первичный – допуск к работам по распоряжению или наряду, осуществляемый впервые;
2) распределительное устройство (далее – РУ) – электроустановка, служащая для приема и распределения электрической энергии, состоящая из набора коммутационных аппаратов, сборных и соединительных шин, вспомогательных устройств релейной защиты и автоматики и средств учета и измерения;
3) открытое распределительное устройство (далее – ОРУ) – распределительное устройство, где все или основное оборудование расположены на открытом воздухе;
4) потребитель – физическое или юридическое лицо, потребляющее на основе договора электрическую энергию;
5) напряженность неискаженного электрического поля – напряженность электрического поля, не искаженного присутствием человека и измерительного прибора, определяемая в зоне, где предстоит находиться человеку в процессе работы;
6) воздушная линия электропередачи (далее – ВЛ) – устройство для передачи электроэнергии по проводам, расположенным на открытом воздухе и прикрепленным с помощью изоляторов и арматуры к опорам или кронштейнам и стойкам на инженерных сооружениях (мостах, путепроводах и т.п.). За начало и конец воздушной линии электропередачи принимаются линейные порталы или линейные вводы распределительных устройств, а для ответвлений – ответвительная опора и линейный портал или линейный ввод распределительных устройств;
7) воздушная линия под наведенным напряжением – воздушные линии и воздушные линии связи, которые проходят по всей длине или на отдельных участках вблизи действующих воздушных линий или вблизи контактной сети электрифицированной железной дороги переменного тока, на отключенных проводах которых при различных схемах их заземления (а также при отсутствии заземлений) и при наибольшем рабочем токе действующих воздушных линий (контактной сети) наводится напряжение более 25 вольт (далее – В);
8) охранная зона воздушных линий электропередачи и воздушных линий связи – зона вдоль переходов воздушных линий через водоемы (реки, каналы, озера и др.) в виде воздушного пространства над водной поверхностью водоемов, ограниченного вертикальными плоскостями, отстоящими по обе стороны линии от крайних проводов при неотклоненном их положении для судоходных водоемов на расстоянии 100 метров (м), для несудоходных – на расстоянии, предусмотренном для установления охранных зон вдоль воздушных линий, проходящих по суше, или зона вдоль воздушных линий в виде земельного участка и воздушного пространства, ограниченная вертикальными плоскостями, отстоящими по обе стороны линии от крайних проводов при не отклоненном их положении на расстоянии:
для воздушных линий напряжением до 1 киловольт (кВ) и воздушных линий связи – 2 м;
для воздушных линий 1-20 кВ – 10 м;
для воздушных линий 35 кВ – 15 м;
для воздушных линий 110 кВ – 20 м;
для воздушных линий 150, 220 кВ – 25 м;
9) персонал – личный состав предприятия, организации или часть этого состава, выделенная по признаку характера выполняемой работы;
10) административно-технический персонал – руководители и специалисты, на которых возложены обязанности по организации технического и оперативного обслуживания, проведения ремонтных, монтажных и наладочных работ в электроустановках;
11) бригада – группа из двух человек и более, включая производителя работ (наблюдающего);
12) работы на высоте – рабочие места и проходы к ним на высоте 1,3 м и более и расстоянии менее 2 м от границы перепада по высоте, огражденные временными ограждениями. При невозможности устройства этих ограждений работы на высоте выполняются с использованием предохранительных поясов;
13) вторичные соединения (вторичные цепи) – совокупность рядов зажимов, электрических проводов и кабелей, соединяющих приборы и устройства управления, электроавтоматики, блокировки, измерения, защиты и сигнализации;
14) охрана труда – система обеспечения сохранения жизни и здоровья работников в процессе трудовой деятельности, включающая в себя правовые, социально-экономические, организационно-технические, санитарно-гигиенические, лечебно-профилактические, реабилитационные и иные мероприятия;
15) верхолазные работы – работы, выполняемые на высоте более 5 м от поверхности земли, перекрытия или рабочего настила, над которым производятся работы непосредственно с конструкциями или оборудованием при их монтаже или ремонте. При этом основными средствами, предохраняющими работающих от падения, являются предохранительный пояс и способ его крепления;
16) повторный допуск к работам – допуск к работам, ранее выполнявшимся по наряду-допуску, а также после перерыва в работе;
17) заземление – преднамеренное электрическое соединение какой-либо точки сети электроустановки или оборудования с заземляющим устройством;
18) категория работ – работы, указываемые в соответствующей графе наряда-допуска, подразделяются на работы со снятием напряжения, без снятия напряжения, без снятия напряжения на потенциале токоведущей части;
19) грузоподъемная машина – техническое устройство цикличного действия для подъема и перемещения груза;
20) оперативный персонал – персонал, осуществляющий оперативное управление и обслуживание электроустановок (осмотр, оперативные переключения, подготовку рабочего места, допуск и надзор за работающими, выполнение работ в порядке текущей эксплуатации);
21) оперативно-ремонтный персонал – ремонтный персонал, специально обученный и подготовленный для оперативного обслуживания в утвержденном объеме закрепленных за ним электроустановок;
22) ремонтный персонал – персонал, обеспечивающий техническое обслуживание и ремонт, монтаж, наладку и испытание электрооборудования;
23) подготовка рабочего места – выполнение до начала работ технических мероприятий для предотвращения воздействия на работающего опасного производственного фактора на рабочем месте;
24) распоряжение – задание на производство работы, определяющее ее содержание, место, время, меры безопасности (если они требуются) и лиц, которым поручено ее выполнение, с указанием группы по электробезопасности;
25) закрытое распределительное устройство (далее – ЗРУ) – распределительное устройство, оборудование которого расположено в здании;
26) комплектное распределительное устройство (далее – КРУ) – распределительное устройство, состоящее из полностью или частично закрытых шкафов или блоков со встроенными в них аппаратами, устройствами защиты и автоматики, поставляемое в собранном или полностью подготовленном для сборки виде;
27) электроустановка – комплекс взаимосвязанного электрического оборудования, предназначенного для производства, накопления, преобразования, передачи, распределения или потребления энергии;
28) действующая электроустановка – электроустановка или ее часть, которая находится под напряжением, либо на которую напряжение может быть подано включением коммутационных аппаратов;
29) кабельная линия (далее – КЛ) – линия для передачи электроэнергии или отдельных ее импульсов, состоящая из одного или нескольких параллельных кабелей с соединительными, стопорными и концевыми муфтами (заделками) и крепежными деталями, а для маслонаполненных кабельных линий, кроме того, с подпитывающими аппаратами и системой сигнализации давления масла;
30) коммутационный аппарат – электрический аппарат, предназначенный для коммутации электрической энергии и снятия напряжения с части электроустановки (выключатель, выключатель нагрузки, отделитель, разъединитель, автомат, рубильник, пакетный выключатель, предохранитель);
31) охранная зона кабельных линий электропередачи и кабельных линий связи – участок земли вдоль подземных кабельных линий, ограниченный вертикальными плоскостями, отстоящими по обе стороны линии от крайних кабелей на расстоянии 1 м для КЛ и 2 м для кабельных линий связи, а для кабельных линий напряжением до 1000 В, проходящих в городах под тротуарами, на расстоянии 0,6 м и 1 м соответственно в сторону проезжей части улицы и противоположную сторону;
32) работы со снятием напряжения – работа, когда с токоведущих частей электроустановки, на которой будут производиться работы, отключением коммутационных аппаратов, отсоединением шин, кабелей, проводов снято напряжение и приняты меры, препятствующие подаче напряжения на токоведущие части к месту работы;
33) работы, выполняемые в порядке текущей эксплуатации – небольшие по объему (не более одной смены) ремонтные и другие работы по техническому обслуживанию, выполняемые в электроустановках напряжением до 1000 В оперативным, оперативно-ремонтным персоналом на закрепленном оборудовании в соответствии с утвержденным руководителем (главным инженером) организации перечнем;
34) защитное заземление – заземление частей электроустановки с целью обеспечения электробезопасности;
35) знак безопасности (плакат) – знак, предназначенный для предупреждения человека о возможной опасности, запрещении или предписании определенных действий, а также для информации о расположении объектов, использование которых связано с исключением или снижением последствий воздействия опасных и (или) вредных производственных факторов;
36) присоединение – электрическая цепь (оборудование и шины) одного назначения, наименования и напряжения, присоединенная к шинам РУ, генератора, щита, сборки и находящаяся в пределах электростанции, подстанции. Электрические цепи разного напряжения одного силового трансформатора (независимо от числа обмоток), одного двухскоростного электродвигателя считаются одним присоединением. В схемах многоугольников, полуторных схемах к присоединению линии, трансформатора относятся все коммутационные аппараты и шины, посредством которых эта линия или трансформатор присоединены к РУ;
37) электрическая подстанция – электроустановка, предназначенная для преобразования и распределения электрической энергии;
38) электроустановка с простой наглядной схемой – распределительное устройство напряжением выше 1000 В с одиночной секционированной или несекционированной системой шин, не имеющей холодной системы шин, все воздушные линии и КЛ, все электроустановки напряжением до 1000 В;
39) инструктаж целевой – указания по безопасному выполнению конкретной работы в электроустановке, охватывающие категорию лиц, определенных нарядом или распоряжением, от выдавшего наряд, отдавшего распоряжение члену бригады или исполнителю;
40) зона влияния магнитного поля – пространство, в котором напряженность магнитного поля превышает 80 ампер на метр (А/м);
41) механизмы – гидравлические подъемники, телескопические вышки, экскаваторы, тракторы, автопогрузчики, бурильно-крановые машины, выдвижные лестницы с механическим приводом;
42) механический замок – замок, запирающийся ключом, съемной ручкой;
43) наряд-допуск (далее – наряд) – задание на производство работы, оформленное на специальном бланке установленной формы и определяющее содержание, место работы, время ее начала и окончания, условия безопасного проведения, состав бригады и лиц, ответственных за безопасное выполнение работы;
44) работа без снятия напряжения на токоведущих частях или вблизи них – работа, выполняемая с прикосновением к токоведущим частям, находящимся под напряжением (рабочим или наведенным), или на расстояниях от этих токоведущих частей менее допустимых;
45) техническое обслуживание – комплекс операций или операция по поддержанию работоспособности или исправности изделия при использовании по назначению, ожидании, хранении и транспортировании;
46) токоведущая часть – часть электроустановки, нормально находящаяся под напряжением;
47) нетоковедущая часть – часть электроустановки, которая может оказаться под напряжением в аварийных режимах работы (например, корпус электрической машины);
48) осмотр – визуальное обследование электрооборудования, зданий и сооружений, электроустановок;
49) неотложные работы – работы, выполняемые безотлагательно для предотвращения воздействия на людей опасного производственного фактора, который может привести к травме или другому внезапному резкому ухудшению здоровья, а также работы по устранению неисправностей и повреждений, угрожающих нарушением нормальной работы оборудования, сооружений, устройств тепловой автоматики и управления (далее – ТАИ), систем электро- и теплоснабжения потребителей;
50) зона влияния электрического поля – пространство, в котором напряженность электрического поля превышает 5 киловольт на метр (кВ/м);
51) оперативное обслуживание электроустановки – комплекс работ по ведению требуемого режима работы электроустановки, производству переключений, осмотров оборудования подготовке к производству ремонта (подготовке рабочего места, допуску), техническому обслуживанию оборудования, предусмотренного должностными инструкциями оперативного персонала;
52) ответственный за электроустановки – работник из числа административно-технического персонала, на которого возложены обязанности по организации безопасного проведения работ в электроустановке (-ах) в соответствии с действующими правилами и нормативно-техническими документами;
53) неэлектрический персонал – производственный персонал, не попадающий под определение «электротехнического», «электротехнологического» персонала;
54) электротехнический персонал – административно-технический, оперативный, оперативно-ремонтный, ремонтный персонал, осуществляющий монтаж, наладку, техническое обслуживание, ремонт, управление режимом работы электроустановок;
55) электротехнологический персонал – персонал, у которого в управляемом им технологическом процессе основной составляющей является электрическая энергия (например, электросварка, электродуговые печи, электролиз), использующий в работе ручные электрические машины, переносной электроинструмент и светильники, и другие работники, для которых должностной инструкцией установлено знание настоящих Правил;
56) рабочее место при выполнении работ в электроустановке – участок электроустановки, куда допускается персонал для выполнения работы по наряду, распоряжению или в порядке текущей эксплуатации;
57) специальные работы – работы, к которым предъявляются повышенные требования по безопасности.
К специальным работам относятся верхолазные работы, работы под напряжением на токоведущих частях выше 1000 В – чистка, обмыв и замена изоляторов, ремонт проводов, контроль изоляторов и соединительных зажимов измерительной штангой, смазка тросов, работы в колодцах, шурфах, траншеях и котлованах глубиной более 2 м, обслуживание сосудов, работающих под давлением, испытания оборудования повышенным напряжением (за исключением работ с мегаомметром);
58) электрическая сеть – совокупность подстанций, распределительных устройств и соединяющих их электрических линий, размещенных на территории потребителей электрической энергии;
59) электрозащитное средство – средство защиты, предназначенное для обеспечения электробезопасности;
60) работник, имеющий группу II-V – степень квалификации персонала по электробезопасности.
3. В зависимости от местных условий работодатель предусматривает дополнительные меры безопасности труда, не противоречащие настоящим Правилам. Эти меры безопасности доводятся до персонала в виде распоряжений, указаний, инструктажа.
4. Электроустановки необходимо содержать в технически исправном состоянии, обеспечивающем безопасные условия труда.
5. Электроустановки необходимо укомплектовывать испытанными, готовыми к использованию защитными средствами, а также средствами оказания первой медицинской помощи в соответствии с действующими Правилами.

2. Обеспечение безопасности труда персонала
Требования к персоналу

6. Работникам, выполняющим работы в электроустановках, требуется наличие профессиональной подготовки, соответствующей характеру работы.
7. Порядок подготовки и контроля знаний персонала осуществляется в соответствии с Правилами работы с персоналом в энергетических организациях, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан.
8. Рабочие и специалисты, занятые на работах с вредными и опасными условиями труда, проходят обязательную проверку состояния здоровья в порядке и сроки, установленные законодательством Республики Казахстан.
При отсутствии в квалификационном удостоверении работника положительного заключения медицинской комиссии допуск его к указанным работам запрещается.
9. Работники, производственная деятельность которых связана с электроустановками, осуществляют свою деятельность в соответствии с группой по электробезопасности, приведенной в приложении 1 к настоящим Правилам.
10. Лица, допущенные к выполнению специальных работ, имеют об этом запись в квалификационном удостоверении.
11. Не разрешается привлекать к работам с вредными условиями труда лиц, не достигших 18-летнего возраста. Перечень данных работ установлен соответствующим законодательством Республики Казахстан.
12. При опасности возникновения несчастного случая, работники находящиеся вблизи, соблюдая правила безопасности, принимают меры по его предупреждению (останавливают механизм, снимают напряжение), а при несчастном случае оказывают также доврачебную помощь пострадавшему, сохранив по возможности обстановку на месте происшествия. О случившемся работник сообщает руководителю (производителю) работ, оперативному персоналу.
13. Работники обеспечиваются по действующим нормам спецодеждой, спецобувью и индивидуальными средствами защиты в соответствии с характером работ и обязаны пользоваться ими во время работы.
14. Работники, находящиеся в помещениях с действующим электрооборудованием (за исключением щитов управления, релейных и им подобных), в ЗРУ и ОРУ, в колодцах, туннелях и траншеях, а также участвующие в обслуживании и капитальных ремонтах ВЛ, пользуются защитными касками.

Оперативное обслуживание. Осмотры электроустановок

15. Вид оперативного обслуживания электроустановки, а также число работников из числа оперативного персонала в смене определяются руководством предприятия (организации) и закрепляются соответствующим распоряжением.
16. Для работ в электроустановках выше 1000 В допускаются работники из числа оперативного персонала, единолично обслуживающие электроустановку, или старшие по смене IV группы по электробезопасности, остальные работники в смене – III группы по электробезопасности.
17. Для работ в электроустановках до 1000 В допускаются работники из числа оперативного персонала, обслуживающие электроустановку с III группой по электробезопасности.
18. Для работ в электроустановках не допускается приближение людей, механизмов и грузоподъемных машин к находящимся под напряжением и не огражденным токоведущим частям на расстояния, менее указанных в таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам.
19. Оперативные переключения в электроустановках выполняются оперативным и оперативно-ремонтным персоналом. В качестве вторых лиц к переключениям допускается привлекать ремонтный и электротехнический персонал потребительских организаций.
20. Единоличный осмотр электроустановок выполняют оперативный персонал, находящийся на дежурстве, а также административно-технический персонал с V группой по электробезопасности.
Право единоличного осмотра электроустановок административно-техническому персоналу предоставляется распоряжением по предприятию.
21. Работники, не имеющие права единоличного осмотра электроустановки, допускаются в помещение электроустановки в сопровождении работников, перечисленных в пункте 20 настоящих Правил.
Контроль за безопасностью работников, допущенных к работе в электроустановках, осуществляет сопровождающий работник.
22. При осмотре электроустановок напряжением выше 1000 В запрещается входить в помещения, камеры, не оборудованные ограждениями или барьерами, препятствующими приближению к токоведущим частям, на расстояния, менее указанных в таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам. Не допускается проникать за ограждения и барьеры. Разрешается открывать двери щитов, сборок напряжением до 1000 В, пультов управления и других устройств.
23. При замыкании на землю в электроустановках напряжением 3-35 кВ приближаться к месту замыкания на расстояние менее 4 м в ЗРУ и менее 8 м в ОРУ и на воздушных линиях допускается только для оперативных переключений с целью ликвидации замыкания и освобождения людей, попавших под напряжение.
24. Операции с разъединителями, отделителями и выключателями напряжением выше 1000 В, имеющими ручной привод, выполняются в диэлектрических перчатках.
25. Снятие и установка предохранителей выполняются при снятом напряжении.
Под напряжением, но без нагрузки допускается снимать и устанавливать предохранители на присоединениях, в схеме которых отсутствуют коммутационные аппараты, позволяющие снять напряжение.
Под нагрузкой допускается заменять предохранители во вторичных цепях, предохранители трансформаторов напряжения и предохранители пробочного типа.
26. Для снятия и установки предохранителей под напряжением пользуются:
1) в электроустановках напряжением выше 1000 В – изолирующими клещами (штангой) с применением диэлектрических перчаток и средств защиты лица и глаз;
2) в электроустановках напряжением до 1000 В – изолирующими клещами или диэлектрическими перчатками и средствами защиты лица и глаз.
27. Двери помещений электроустановок, камер, щитов и сборок оборудуются запирающими устройствами. При производстве работ в камерах, щитах и сборках последние не запираются.
28. Ключи от электроустановок находятся на учете у оперативного персонала. В электроустановках без местного оперативного персонала ключи находятся на учете у административно-технического персонала.
Ключи пронумеровываются и хранятся в запираемом ящике. Один комплект ключей – запасной. Ключи выдаются под расписку:
1) работникам, имеющим право единоличного осмотра – от всех помещений;
2) при допуске – руководителю и производителю работ (наблюдающему) – от помещений, в которых предстоит работать.
Ключи от камер в электроустановках напряжением выше 1000 В при допуске выдаются только допускающему из числа оперативного персонала.
Ключи подлежат возврату руководителем, производителем работ (наблюдающим) ежедневно по окончании работ, при осмотре электроустановок – по завершении осмотра.
В электроустановках без местного оперативного персонала ключи возвращаются не позднее следующего рабочего дня после осмотра или полного окончания работ.
Выдача и возврат ключей учитываются в специальном журнале произвольной формы или в оперативном журнале.
29. При несчастных случаях для освобождения пострадавшего от действия электрического тока напряжение снимается немедленно без предварительного разрешения.

3. Общие требования по организации техники безопасности при
эксплуатации электроустановок потребителей

30. Работы в действующих электроустановках проводится по наряду, форма которого и указания по его заполнению приведены в приложении 2 к настоящим Правилам, и распоряжению в случаях, предусмотренных настоящими Правилами.
31. Организацией техники безопасности при эксплуатации электроустановок потребителей являются:
1) выдача наряда или распоряжения на производство работ;
2) организация работ, выполняемых в порядке текущей эксплуатации, согласно их перечню;
3) выдача разрешения на допуск на рабочее место;
4) допуск на рабочее место;
5) надзор при выполнении работ;
6) перевод на другое рабочее место;
7) оформление перерывов в работе, окончание работы.
32. Ответственными за безопасное проведение работ являются:
1) лицо, выдающее наряд, распоряжение, утверждающее перечень работ, выполняемых в порядке текущей эксплуатации;
2) ответственный руководитель работ;
3) выдающий разрешение на допуск на рабочее место;
4) допускающий на рабочее место;
5) производитель работ;
6) наблюдающий;
7) член бригады.
33. Выдающий наряд, распоряжение принимает меры по подготовке рабочих мест и несет ответственность за достаточность, правильность указанных в наряде мер безопасности, за качественный и количественный состав бригады и назначение ответственных лиц, а также за соответствие выполняемой работе групп по электробезопасности перечисленных в наряде работников.
34. Право выдачи наряда, распоряжения в электроустановках напряжением выше 1000 В предоставляется работникам из административно-технического персонала с V группой по электробезопасности, в электроустановках до 1000 В – с IV группой по электробезопасности.
В случае отсутствия работников, имеющих право выдачи нарядов, при работах по предотвращению аварий или ликвидации их последствий допускается выдача нарядов и распоряжений работниками с IV группой по электробезопасности из числа оперативного персонала данной электроустановки. Предоставление оперативному персоналу права выдачи нарядов оформляется письменным указанием руководителя организации.
35. Ответственный руководитель назначается при выполнении работ:
1) с использованием механизмов и грузоподъемных машин;
2) с отключением электрооборудования, за исключением случаев, предусмотренных в пункте 42 настоящих Правил;
3) в электроустановках со сложной схемой электрических соединений;
4) на электродвигателях и присоединениях РУ;
5) под наведенным напряжением;
6) на ВЛ, КЛ, кабельная линия связи (далее – КЛС), в том числе на ВЛ под рабочим напряжением;
7) без снятия напряжения на токоведущих частях с изоляцией человека от земли;
8) по испытаниям электрооборудования, в том числе и вне электроустановок (в недействующих электроустановках, на складах, на территории предприятия, в поле);
9) в зонах расположения подземных коммуникаций, в зонах интенсивного движения транспорта;
10) на оборудовании средств диспетчерского и технологического управления (по устройству мачтовых переходов, испытанию КЛС, при работах с аппаратурой необслуживаемого усилительного пункта (далее – НУП) (необслуживаемый регенерационный пункт (далее – НРП)), на фильтрах присоединения без включения заземляющего ножа конденсатора связи).
Необходимость назначения ответственного руководителя при других работах определяет выдающий наряд.
Ответственный руководитель работ назначается при работах в электроустановках напряжением выше 1000 В.
Ответственный руководитель работ несет ответственность за выполнение всех указанных в наряде мер безопасности и их достаточность, за принимаемые им дополнительные меры безопасности, за полноту и качество целевого инструктажа бригады, в том числе проводимого допускающим и производителем работ, за электробезопасность и безопасность работающих от других производственных факторов. Информация о проведенном целевом инструктаже при первичном допуске регистрируется по форме, приведенной в таблице 5 Приложения 2 к настоящим Правилам. Ответственными руководителями работ назначаются специалисты имеющие:
V группу по электробезопасности в электроустановках напряжением выше 1000 В;
IV группу по электробезопасности в электроустановках напряжением до 1000 В.
36. Выдающий разрешение на допуск на рабочее место отвечает за правильную выдачу задания дежурному и оперативно-ремонтному персоналу по объему отключений и заземлений, за достоверность сообщаемых этому персоналу сведений по объему предварительно выполненных операций по отключению и заземлению, за координацию времени и места работы допускаемых бригад, а также за включение электроустановки после полного окончания работ всеми бригадами, допущенными к работам на данной электроустановке.
Выдачу разрешения на допуск на рабочее место осуществляет дежурный персонал, в оперативном управлении которого находится электроустановка.
37. Допускающий несет ответственность за:
1) правильное и точное выполнение технических мероприятий по подготовке рабочего места, указанного в наряде, распоряжении, соответствие технических мероприятий характеру и месту работы;
2) правильный допуск к работе;
3) полноту и качество проведенного им инструктажа членов бригады.
Допускающих назначают из числа оперативного персонала. В электроустановках напряжением выше 1000 В допускающий имеет IV группу по электробезопасности, а в электроустановках до 1000 В – III группу.
38. Производитель работ несет ответственность за:
1) соответствие рабочего места указаниям наряда, обеспечение мер безопасности, необходимых по условиям выполнения работ;
2) четкость и полноту инструктажа членов бригады;
3) наличие, исправность и правильное применение средств защиты, инструментов, инвентаря и приспособлений;
4) сохранность на рабочем месте ограждений, плакатов, запирающих устройств приводов;
5) безопасное проведение работы и соблюдение настоящих Правил им самим и членами бригады;
6) осуществление постоянного контроля над членами бригады.
Производитель работ, выполняемых по наряду в электроустановках напряжением выше 1000 В, имеет IV группу по электробезопасности, а в электроустановках напряжением до 1000 В – III группу.
Для работ в подземных сооружениях, где возможно появление вредных газов, работ под напряжением и по перетяжке, замене проводов на ВЛ напряжением до 1000 В, подвешенных на опорах ВЛ напряжением выше 1000 В, производитель работ имеет IV группу по электробезопасности.
Для выполнения работ по распоряжению в электроустановках напряжением до и выше 1000 В, кроме работ, указанных в пункте 193 настоящих Правил, достаточным является наличие у производителя работ III группы по электробезопасности.
39. Наблюдающий осуществляет надзора за бригадой работников, не имеющих права самостоятельно работать в электроустановках.
Наблюдающий несет ответственность за:
1) соответствие подготовленного рабочего места указаниям, предусмотренным в наряде;
2) наличие и сохранность установленных на рабочем месте заземлений, ограждений, плакатов и знаков безопасности, запирающих устройств приводов;
3) безопасность членов бригады в отношении поражения электрическим током электроустановки и от других производственных факторов.
Ответственным за безопасность, связанную с технологией работы, является работник, возглавляющий бригаду, который входит в ее состав и постоянно находится на рабочем месте. Его фамилия указывается в строке «Отдельные указания» наряда.
40. Каждый член бригады несет ответственность за:
1) выполнение требований настоящих Правил, инструктивных указаний, полученных при допуске и во время работы;
2) выполнение инструкций по охране труда соответствующих организаций;
3) наличие, исправность и правильное применение индивидуальных средств защиты, инструмента, спецодежды.
41. Письменным указанием руководителя организации оформляется предоставление работникам прав:
1) выдающего наряд, распоряжение;
2) допускающего;
3) ответственного руководителя работ;
4) производителя работ (наблюдающего), а также единоличного осмотра.
42. Совмещение обязанностей лиц, ответственных за безопасное производство работ, не ограничивается и определяется выдающим наряд, за исключением совмещения обязанностей производителя работ и допускающего, которое запрещается, кроме нижеперечисленных случаев:
1) производитель работ из числа работников оперативно-ремонтного персонала – допускающий;
2) производитель работ из ремонтного персонала на ВЛ – допускающий, когда для подготовки рабочего места требуется только проверить отсутствие напряжения и установить переносное заземление на месте работ.
43. При совмещении обязанностей производителя работ и допускающего совмещение ими обязанностей других лиц, ответственных за безопасное производство работ, не допускается.
44. Запрещаются самовольное проведение работ, а также расширение рабочих мест и объема задания, определенных нарядом или распоряжением.
45. Выполнение любых работ в зоне действия другого наряда согласовывается с руководителем работ или с производителем работ (если не назначен руководитель) допущенной ранее бригады.
47. Согласование производится перед допуском последующих бригад с взаимным оформлением на полях нарядов около таблицы 2 приложения 2 к настоящим Правилам с записью «Согласовано» и подписью согласующего лица.

4. Работы по наряду

Организация работ по наряду

48. Наряд выписывается в двух экземплярах, один из которых предназначается для ответственного руководителя (производителя) работ, второй – для местного дежурного персонала, допускающего или для выдавшего наряд, если на данном участке нет дежурного персонала.
49. Допускается передача нарядов на производство работ по телефону, радио. При этом наряд выписывается в трех экземплярах: для выдающего наряд, ответственного руководителя (производителя) работ, допускающего.
В этом случае выдающий наряд выписывает один экземпляр, а лицо, принимающее текст в виде телефоно- или радиограммы, заполняет два экземпляра наряда и после обратной проверки указывает на месте подписи выдающего наряд его фамилию, инициалы, должность, подтверждая правильность записи своей подписью.
При совмещении обязанностей руководителя (производителя) работ и допускающего наряд выписывается в двух экземплярах.
50. В действующих электроустановках по наряду выполняются работы следующих категорий:
1) со снятием напряжения (с наведенным и без наведенного напряжения) в электроустановках выше 1000 В; на сборных шинах РУ и распределительных щитах до 1000 В, а также на их присоединениях, по которым подается напряжение на сборные шины;
2) без снятия напряжения с применением электрозащитных средств, за исключением работ с электроизмерительными клещами и штангами согласно разделу 30.2 главы 30, а также работ, выполняемых дежурным и оперативно-ремонтным персоналом в порядке текущей эксплуатации. Перечень работ, выполняемых без снятия напряжения с применением электрозащитных средств, выполняемых дежурным и оперативно-ремонтным персоналом в порядке текущей эксплуатации, разрабатывается, исходя из местных условий, и утверждается техническим руководителем предприятия;
3) без снятия напряжения на потенциале токоведущей части.
Также по наряду выполняются отдельные работы, не требующие снятия напряжения, которые указаны в соответствующих разделах настоящих Правил.
51. В заявке на работы в электроустановках указывается категория работ. Конкретный перечень мер по подготовке рабочих мест в заявке не приводится.
52. Наряд разрешается выдавать на одно или несколько рабочих мест одного присоединения, за исключением случаев, оговоренных в пунктах 55-57 настоящих Правил.
Число нарядов, выдаваемых на одного ответственного руководителя работ, допускающего, производителя работ (наблюдающего) для поочередного допуска и работы по ним, срок действия наряда определяет выдающий наряд. Продление наряда не допускается.
53. Наряды, по которым работы полностью закончены, хранятся у дежурного при работах на электростанциях и ПС с обслуживающим персоналом, у выдавшего наряд или у диспетчера оперативной выездной бригады при работах на ПС без обслуживающего персонала и на ВЛ в течение 30 суток.
Если при выполнении работ по нарядам имели место аварии или несчастные случаи, такие наряды хранятся в архиве организации вместе с материалами расследования.
54. Порядок и учет работ по нарядам и распоряжениям приведены в приложении 3 к настоящим Правилам.

Работы по одному наряду на нескольких рабочих местах,
присоединениях, подстанциях

55. В электроустановках напряжением выше 1000 В, где напряжение снято со всех токоведущих частей, в том числе с выводов ВЛ и КЛ, и заперт вход в соседние электроустановки (сборки и щиты до 1000 В разрешается оставлять под напряжением), допускается выдавать один наряд для одновременной работы на всех присоединениях. Закреплять ответственного за выполнение работ при этом не требуется.
В электроустановках напряжением до 1000 В при полностью снятом напряжении со всех токоведущих частей допускается выдавать по одному наряду на выполнение работ на сборных шинах РУ, распределительных щитах, сборках, а также на всех присоединениях этих установок одновременно.
56. В РУ 6-110 кВ с одиночной системой шин и любым числом секций при выводе в ремонт всей секции полностью разрешается выдавать один наряд для работы на шинах и на всех присоединениях этой секции. Разрешается рассредоточение бригады по разным рабочим местам в пределах этой секции.
57. При выводе в ремонт агрегатов (прокатного стана, электрической печи) и отдельных технологических установок (дробильной системы, транспортера) разрешается выдавать один наряд для работы в РУ на всех присоединениях, питающих электродвигатели этих агрегатов (установок).
Выдавать один наряд допускается только для работы на электродвигателях одного напряжения и на присоединениях одного РУ.
58. Один наряд для одновременного или поочередного выполнения работ на разных рабочих местах присоединения одной электроустановки допускается выдавать в следующих случаях:
1) при прокладке и перекладке силовых и контрольных кабелей, испытаниях электрооборудования, проверке устройств защиты, измерений, блокировки, автоматики, телемеханики, связи;
2) при ремонте коммутационных аппаратов одного присоединения, в том числе, когда их приводы находятся в другом помещении;
3) при ремонте отдельного кабеля в туннеле, коллекторе, колодце, траншее, котловане;
4) при ремонте кабелей (не более двух), выполняемом в двух котлованах или в РУ и находящемся рядом котловане, когда расположение рабочих мест позволяет производителю работ осуществлять надзор за бригадой. При этом разрешается рассредоточение членов бригады по разным рабочим местам. Оформление в наряде перевода с одного рабочего места на другое не требуется.
59. Допускается выдавать один наряд для поочередного проведения однотипной работы на нескольких подстанциях или нескольких присоединениях одной подстанции. К таким работам относятся:
1) протирка изоляторов, подтяжка зажимов;
2) отбор проб и доливка масла;
3) переключение обмоток трансформаторов, проверка устройств релейной защиты, автоматики, измерительных приборов;
4) испытание повышенным напряжением от постороннего источника;
5) проверка изоляторов измерительной штангой: отыскание места повреждения КЛ. Срок действия такого наряда – 1 сутки.
Допуск на каждую подстанцию и на каждое присоединение оформляется в соответствующей графе наряда, указанного в приложении 2 к настоящим Правилам.
Каждую из подстанций разрешается включать в работу только после полного окончания работы на ней по наряду.
60. При проведении работ по пунктам 55, 56, 58 настоящих Правил подготавливаются все рабочие места для допуска по наряду на выполнение работ. Не допускается опробование электродвигателей до полного окончания работ по наряду.
61. В случае рассредоточения членов бригады по разным рабочим местам, допускается пребывание имеющих III группу допуска к электроустановкам отдельно от производителя работ.
Членов бригады, которым предстоит находиться отдельно от производителя работ, последний приводит на рабочие места и инструктирует о мерах безопасности труда, которые необходимо соблюдать при выполнении работы.

Работы по наряду в распределительных устройствах на
участках ВЛ, КЛ и средствах диспетчерского
и технологического управления

62. Работа на участках ВЛ, расположенных на территории РУ, проводится по нарядам, выдаваемым оперативным персоналом, обслуживающим ВЛ. При работе на концевой опоре местный оперативный персонал инструктирует бригаду, проводит ее к этой опоре. В электроустановках, не имеющих местного оперативного персонала, производителю работ линейной бригады разрешается получить ключ от РУ и самостоятельно проходить к опоре.
При работах на порталах ОРУ, зданиях ЗРУ, крышах комплектного распределительного устройства наружной установки (далее – КРУН) допуск линейной бригады с необходимым оформлением в наряде выполняет допускающий из числа оперативного персонала, обслуживающего РУ.
Выходить из РУ производителя работ с линейной бригадой разрешается самостоятельно, а отдельные члены бригады – в порядке, предусмотренном пунктом 111 настоящих Правил.
63. Работы на концевых муфтах и заделках КЛ, расположенных в РУ, выполняются по нарядам, выдаваемым персоналом, обслуживающим РУ. В тех случаях, когда РУ и КЛ принадлежат разным организациям, то эти работы проводятся в соответствии с требованиями, изложенными в настоящих Правилах.
Допуск к работам на КЛ во всех случаях осуществляет персонал, обслуживающий РУ.
Работы на КЛ, проходящих по территории и в кабельных сооружениях РУ, выполняются по нарядам, выдаваемым персоналом, обслуживающим КЛ. Допуск осуществляет персонал, обслуживающий КЛ, после получения разрешения от оперативного персонала, обслуживающего РУ.
64. Работы на устройствах связи, расположенных в РУ, проводятся по нарядам, выдаваемым персоналом средств диспетчерского и технологического управления. Допускается выдача таких нарядов персоналом, обслуживающим РУ. Исключения составляют работы на конденсаторах связи и высокочастотных заградителях, которые проводятся только по нарядам, оформленным персоналом, обслуживающим распределительные устройства.
Подготовку рабочих мест и допуск на работу в устройствах средств диспетчерского и технологического управления, расположенных в распределительных устройствах, выполняет персонал, обслуживающий распределительные устройства.

Работы по наряду на многоцепных, пересечениях, разных
участках ВЛ

65. На каждую ВЛ, а на многоцепной ВЛ и на каждую цепь выдается отдельный наряд. Допускается выдача одного наряда на несколько ВЛ (цепей) в следующих случаях:
1) при работах, когда напряжение снято со всех цепей, или работах под напряжением, когда напряжение не снимается ни с одной цепи многоцепной воздушной линии;
2) при работах на ВЛ в местах их пересечения;
3) при работах на воздушных линиях напряжением до 1000 В, выполняемых поочередно, если трансформаторные пункты или комплектные трансформаторные пункты, от которых они питаются, отключены;
4) при однотипных работах на нетоковедущих частях нескольких воздушных линий, не требующих их отключения.
66. В наряде указываются, находится ли ремонтируемая ВЛ под наведенным напряжением, какие ВЛ, пересекающие ремонтируемую линию, требуется отключить и заземлить (с установкой заземления согласно главы 15 настоящих Правил). Такое же указание вносится в наряд относительно ВЛ, пересекающих ремонтируемую или проходящих вблизи, которое выполняется до допуска к работам. Не допускается снимать с них заземления до полного окончания работ.
67. В случае принадлежности ВЛ другим организациям, их отключение подтверждается ответственным представителем владельца ВЛ.
68. При пофазном ремонте разрешается выдача наряда для работ только на участке одного шага транспозиции.
На отключенных ВЛ допускается рассредоточение бригады на участке протяженностью не более 2 километров (км), за исключением работ по монтажу и демонтажу проводов (тросов) в пределах анкерного пролета большой длины. В этом случае протяженность участка работ одной бригады определяет выдающий наряд.
При работах, выполняемых на токоведущих частях под напряжением, бригада находится на одной опоре (в одном промежуточном пролете) или на двух смежных опорах.
69. При работах по одному наряду на различных участках, опорах ВЛ перевод бригады с одного рабочего места на другое в наряде не оформляется.

5. Организация работ по распоряжению

70. Работы по распоряжению выполняются вдали от токоведущих частей, находящихся под напряжением 1000 В. Работы выполняются также в электроустановках до 1000 В (кроме работ, указанных в пункте 50 настоящих Правил) или в недействующих электроустановках.
Распоряжение имеет разовый характер, срок его действия определяется продолжительностью рабочего дня исполнителей. При необходимости продолжения работы, изменении условий работы или состава бригады выдается новое распоряжение.
При перерывах в работе в течение дня повторный допуск осуществляется производителем работ.
71. В электроустановках, не имеющих местного оперативного персонала, в тех случаях, когда допуск на рабочее место не требуется, распоряжение выдается непосредственно работнику, выполняющему работу.
72. По усмотрению работника, выдающего распоряжение, допускается производство работ по наряду, выполнение которых предусмотрено по распоряжению.
73. Допуск к работам по распоряжению оформляется в соответствии с порядком и учетом работ по нарядам и распоряжениям в соответствии с приложением 3 к настоящим Правилам.
74. При работе по распоряжению допускается производителю работ с IV группой по электробезопасности выполнять единолично монтаж, ремонт и эксплуатацию вторичных цепей, измерительных приборов, устройств релейной защиты, автоматики, телемеханики и связи, включая работы в приводах и агрегатных шкафах коммутационных аппаратов, независимо от того, находятся они под напряжением или нет, в случае расположения этих цепей и устройств в помещениях, где токоведущие части выше 1000 В отсутствуют или полностью ограждены, или расположены на высоте, при которой не требуется ограждения.
75. Старший работник из числа оперативного персонала, выполняющий работу или осуществляющий наблюдение за работающими в электроустановках напряжением выше 1000 В, имеет IV группу по электробезопасности, а в электроустановках напряжением до 1000 В – III группу. Члены бригады, работающие в электроустановках напряжением до и выше 1000 В, имеют III группу.
Перед работой выполняются все технические мероприятия по подготовке рабочего места, определяемые выдающим распоряжение.
76. В электроустановках напряжением выше 1000 В допускается выполнять по распоряжению следующие работы:
1) на электродвигателе, от которого кабель отсоединен, и концы его замкнуты накоротко и заземлены;
2) на генераторе, от выводов которого отсоединены шины и кабели;
3) в РУ на выкаченных тележках КРУ, у которых шторки отсеков заперты на замок.
77. Допускается выполнение работ по распоряжению в электроустановках напряжением до 1000 В, кроме работ на сборных шинах РУ и присоединениях, по которым может быть подано напряжение на сборные шины, на ВЛ с использованием грузоподъемных механизмов, в том числе по обслуживанию сети наружного освещения на условиях, предусмотренных пунктами 431, 432 настоящих Правил.
78. В электроустановках напряжением до 1000 В, расположенных в помещениях, кроме особо опасных в отношении поражения людей электрическим током, работнику, имеющему III группу по электробезопасности и право быть производителем работ, разрешается работать единолично.
79. При монтаже, ремонте и эксплуатации вторичных цепей, устройств релейной защиты, электроавтоматики, телемеханики, связи, включая работы в приводах и агрегатных шкафах коммутационных аппаратов, независимо от того, находятся они под напряжением или нет, производителю работ допускается отключать и включать вышеуказанные устройства, а также опробовать устройства защиты и электроавтоматики на отключение и включение выключателей с разрешения оперативного персонала.
80. В электроустановках напряжением до 1000 В одному работнику, имеющему III группу по электробезопасности, по распоряжению допускается проводить:
1) благоустройство территории ОРУ, скашивание травы, расчистку от снега дорог и проходов;
2) ремонт и обслуживание устройств проводной радио- и телефонной связи, осветительной электропроводки и арматуры, расположенных вне камеры РУ на высоте не более 2,5 м;
3) возобновление надписей на кожухах оборудования и ограждении вне камер РУ;
4) проверку воздухоочистительных фильтров и замену сорбента в них;
5) наблюдение за сушкой трансформаторов, генераторов и другого оборудования, выведенного из работы;
6) обслуживание маслоочистительной и прочей вспомогательной аппаратуры при отчистке и сушке масла;
7) работы на электродвигателях и механической части вентиляторов и маслонасосов трансформаторов, компрессоров;
8) другие работы, предусмотренные настоящими Правилами.
81. По распоряжению единолично уборку коридоров ЗРУ и электропомещений с электрооборудованием напряжением до и выше 1000 В, где токоведущие части ограждены, разрешается выполнять работнику, имеющему II группу по электробезопасности. Уборку в ОРУ разрешается выполнять одному работнику, имеющему III группу по электробезопасности.
В помещениях с отдельно установленными распределительными щитами (пунктами) напряжением до 1000 В уборку разрешается выполнять одному работнику, имеющему I группу по электробезопасности.
82. На ВЛ по распоряжению допускается выполнение работ на нетоковедущих частях, не требующих снятия напряжения, в том числе:
1) с подъемом до 3 м, считая от уровня земли до ног работающего;
2) без разборки конструктивных частей опоры;
3) с откапыванием стоек опоры на глубину до 0,5 м;
4) по расчистке трассы ВЛ, когда не требуется принимать меры, предотвращающие падение на провода вырубаемых деревьев, либо когда обрубка веток и сучьев не связана с опасным приближением людей, приспособлений и механизмов к проводам и с возможностью падения веток и сучьев на провода.
83. Работнику, имеющему II группу по электробезопасности, допускается выполнять по распоряжению следующие работы:
1) осмотр ВЛ в светлое время суток при благоприятных метеоусловиях, в том числе с оценкой состояния опор, проверкой загнивания деревянных оснований опор;
2) восстановление постоянных обозначений на опоре;
3) замер габаритов угломерными приборами;
4) противопожарную отчистку площадок вокруг опор;
5) окраску бандажей на опорах;
6) замену ламп и чистку светильников, расположенных вне РУ на высоте не более 2,5 м;
7) уборку помещения в электроустановках напряжением выше 1000 В, где токоведущие части ограждены, а также помещений щитов управления и релейных.
84. В электроустановках напряжением выше 1000 В по распоряжению оперативным и оперативно-ремонтным персоналом или под его наблюдением ремонтным персоналом проводятся неотложные работы продолжительностью не более 1 часа без учета времени на подготовку рабочего места.
Неотложные работы, для выполнения которых требуется более 1 часа или участие более трех работников, включая работника, осуществляющего наблюдение, проводятся по наряду.
К неотложным работам относятся:
1) отсоединение или присоединение кабеля, проводов, шин от электродвигателя или другого оборудования; работы в РУ в устройствах и цепях релейной защиты, автоматики, телемеханики и связи, в том числе на фильтрах высокочастотной защиты и связи;
2) отсоединение или присоединение ВЛ 0,4 кВ, а также КЛ всех напряжений, фазировка, проверка целости цепей КЛ, переключение ответвлений трансформатора, протирка единичных изоляторов и масломерных стекол, отбор проб и доливка масла, присоединение и отсоединение аппаратуры для отчистки и сушки масла, замена манометров воздушных выключателей, проверка нагрева и вибрации токоведущих частей, измерения электроизмерительными клещами, снятие посторонних предметов с проводов и шин, упавших деревьев, сучьев и прочего с проводов ВЛ;
3) неотложные работы по устранению неисправностей, угрожающих нарушением нормальной работы электроустановок, каналов и устройств средств диспетчерского и технологического управления и ТАИ, электроснабжения потребителей или приведших к такому нарушению.
85. Капитальный ремонт электрооборудования напряжением выше 1000 В, а также ВЛ независимо от напряжения выполняется по технологическим картам или проектам производственных работ (далее – ППР).
ППР выполняется также для производства работ на проводах (тросах) и относящихся к ним изоляторах и арматуре, расположенных выше проводов, тросов, находящихся под напряжением.
Работы на токоведущих частях без снятия напряжения в электроустановках напряжением выше 1000 В также выполняются по ППР или технологическим картам.

6. Организация работ, выполняемых
в порядке текущей эксплуатации

86. Работы, выполняемые в течение рабочей смены и разрешенные к производству в порядке текущей эксплуатации, содержатся в заранее разработанном и подписанном техническим руководителем или ответственным за электроустановки утвержденном руководителем организации перечне работ. При этом соблюдаются следующие требования:
1) работа в порядке текущей эксплуатации (перечень работ) распространяется только на электроустановки напряжением до 1000 В;
2) работа выполняется силами оперативного или оперативно-ремонтного персонала на закрепленном за этим персоналом оборудовании, участке.
87. Работа в порядке текущей эксплуатации, включенная в перечень, является постоянно разрешенной, на которую не требуется каких-либо дополнительных указаний, распоряжений, целевого инструктажа.
88. При оформлении перечня работ в порядке текущей эксплуатации учитываются условия, обеспечивающие безопасность и возможность единоличного выполнения конкретных работ, квалификация персонала, степень важности электроустановки в целом или ее отдельных элементов в технологическом процессе.
89. Перечень работ содержит указания, определяющие виды работ, разрешенных к выполнению бригадой.
90. В перечне работ указывается порядок регистрации работ, выполняемых в порядке текущей эксплуатации (уведомление вышестоящего оперативного персонала о месте и характере работы, ее начале и окончании; оформление работы записью в оперативном журнале).
91. К работам, выполняемым в порядке текущей эксплуатации в электроустановках напряжением до 1000 В, относятся:
1) работы в электроустановках с односторонним питанием;
2) отсоединение, присоединение кабеля, проводов электродвигателя, другого оборудования;
3) ремонт магнитных пускателей, рубильников, контакторов, пусковых кнопок, другой аналогичной пусковой и коммутационной аппаратуры при условии установки ее вне щитов и сборок;
4) ремонт отдельных электроприемников (электродвигателей, электрокалориферов);
5) ремонт отдельно расположенных магнитных станций и блоков управления, уход за щеточными аппаратами электрических машин;
6) снятие, установка электросчетчиков, других приборов и средств измерений;
7) замена предохранителей, ремонт осветительной электропроводки и арматуры, замена ламп и чистка светильников, расположенных на высоте не более 2,5 м;
8) другие работы, выполняемые на территории организации, в служебных и жилых помещениях, складах, мастерских.
Приведенный перечень работ не является исчерпывающим и допускается его дополнение по решению руководителя организации. В перечне работ также указываются виды работ, выполняемые единолично.

7. Состав бригады

92. Численность бригады и ее состав определяются с учетом квалификации членов бригады по электробезопасности, исходя из условий выполнения работы, а также возможности обеспечения надзора за членами бригады со стороны производителя работ (наблюдающего).
Член бригады, руководимой производителем работ, имеет III группу по электробезопасности, за исключением работ на ВЛ, предусмотренных пунктом 373 настоящих Правил, которые выполняет член бригады, имеющий IV группу по электробезопасности.
В бригаду на каждого члена, имеющего III группу по электробезопасности, допускается включать одного работника, имеющего II группу. Общее число членов бригады, имеющих II группу, составляет не более трех.
Минимальная численность бригады при работе по наряду составляет два человека, включая производителя работ (наблюдающего).
93. По разрешению работника из числа вышестоящего оперативного персонала допускается с записью в оперативном журнале и оформлением в наряде привлечение к работе в бригаде оперативного персонала, находящегося на дежурстве.

8. Выдача разрешений на подготовку рабочего места
и допуск к работе

94. Подготовка рабочего места и допуск бригады к работе проводится только после получения разрешения от оперативного персонала или уполномоченного на это работника. Порядок допуска к выполнению работ в установках тепловой автоматики и измерений приведен в главе 32 настоящих Правил.
95. Допускается передача по телефону, радио, с нарочным или через оперативный персонал промежуточной подстанции разрешения персоналу, выполняющему подготовку рабочего места и допуск бригады к работе.
В этом случае разрешение отмечается в таблице 2 наряда указанного в приложении 2 к настоящим Правилам. Запрещается выдача разрешений заранее.
96. Допуск бригады разрешается только по одному наряду.

9. Подготовка рабочего места и первичный допуск бригады
к работе по наряду и распоряжению

97. Не допускается изменять предусмотренные нарядом меры по подготовке рабочих мест.
При возникновении сомнения в достаточности и правильности мер по подготовке рабочего места и возможности безопасного выполнения работы эта подготовка прекращается, а намечаемая работа откладывается до выдачи нового наряда, предусматривающего технические мероприятия, устраняющие возникшие сомнения в безопасности.
98. В тех случаях, когда производитель работ совмещает обязанности допускающего, подготовку рабочего места он выполняет с одним из членов бригады, имеющим III группу по электробезопасности.
99. Допускающий перед допуском к работе убеждается в выполнении технических мероприятий по подготовке рабочего места путем личного осмотра, по записям в оперативном, журнале по оперативной схеме и сообщениям оперативного, оперативно-ремонтного персонала.
100. Ответственный руководитель и производитель работ (наблюдающий) перед допуском к работе выясняют у допускающего, какие меры приняты при подготовке рабочего места, и совместно с допускающим проверяют эту подготовку личным осмотром в пределах рабочего места.
При отсутствии оперативного персонала, но с его устного разрешения, проверку подготовки рабочего места ответственный руководитель работ совместно с производителем работ могут выполнять самостоятельно.
101. Допуск к работе по нарядам и распоряжению проводится непосредственно на рабочем месте.
102. Допуск к работе проводится после проверки подготовки рабочего места. При этом допускающий проверяет соответствие состава бригады составу, указанному в наряде или распоряжении, по служебным удостоверениям членов бригады, доказать бригаде, что напряжение отсутствует показом установленных заземлений или проверкой отсутствия напряжения, если заземления не видны с рабочего места, а в электроустановках напряжением 35 кВ и ниже (где позволяет конструктивное исполнение) – последующим прикосновением рукой к токоведущим частям.
103. Началу работ по наряду или распоряжению предшествует целевой инструктаж, предусматривающий указания по безопасному выполнению конкретной работы в последовательной цепи от выдавшего наряд (отдавшего распоряжение) до члена бригады (исполнителя).
Без проведения целевого инструктажа допуск к работе не разрешается.
Целевой инструктаж при работах по наряду проводят:
1) выдающий наряд – ответственному руководителю работ или, если ответственный руководитель не назначается, производителю работ (наблюдающему);
2) допускающий – ответственному руководителю работ, производителю работ (наблюдающему) и членам бригады;
3) ответственный руководитель работ – производителю работ (наблюдающему) и членам бригады;
4) производитель работ (наблюдающий) – членам бригады.
Целевой инструктаж при работах по распоряжению проводят:
1) отдающий распоряжение – производителю (наблюдающему) или непосредственному исполнителю работ, допускающему;
2) допускающий – производителю работ (наблюдающему), членам бригады (исполнителям).
При вводе в состав бригады нового члена бригады инструктаж проводит производитель работ (наблюдающий).
104. Выдающий наряд, отдающий распоряжение, ответственный руководитель работ, производитель работ (наблюдающий) в проводимых ими целевых инструктажах, помимо вопросов электробезопасности, отдают указания по технологии безопасного проведения работ, использованию грузоподъемных машин и механизмов, инструмента и приспособлений.
Производитель работ (наблюдающий) в целевом инструктаже дает исчерпывающие указания членам бригады, исключающие возможность поражения электрическим током.
105. Допускающий при целевом инструктаже ознакамливает членов бригады с содержанием наряда, распоряжением и указывает границы рабочего места, показывает ближайшие к рабочему месту токоведущие части ремонтируемого оборудования и соседних присоединений, к которым запрещается приближаться независимо от того, находятся они под напряжением или нет.
106. При работе по наряду целевой инструктаж оформляется в соответствующей графе «Журнала учета работ по нарядам и распоряжениям» с кратким изложением сути инструктажа и подписями работников, проведших и получивших инструктаж согласно приложения 3 к настоящим Правилам.
107. При работе по распоряжению целевой инструктаж оформляется в соответствии с порядком и учетом работ по нарядам и распоряжениям согласно приложения 3 к настоящим Правилам.
108. Допуск к работе оформляется в обоих экземплярах наряда, один из которых остается у производителя работ (наблюдающего), а второй – у допускающего их работника из числа оперативного персонала.
В тех случаях, когда производитель работ совмещает обязанности допускающего, допуск оформляется в одном экземпляре наряда.

10. Контроль при проведении работ, изменения
в составе бригады

109. После допуска бригады к работе контроль за соблюдением требований безопасности возлагается на производителя работ (наблюдающего).
110. При необходимости временного ухода производителя работ (наблюдающего) с рабочего места и отсутствии возможности замены его ответственным руководителем работ, допускающим и работником, имеющим право выдачи нарядов, производитель работ (наблюдающий) удаляет бригаду с места работы (с выводом ее из РУ и закрытием входных дверей на замок, со снятием людей с опоры ВЛ).
В случаях подмены производитель работ (наблюдающий) на время своего отсутствия передает наряд заменившему его работнику.
Оставаться в электроустановках напряжением выше 1000 В одному производителю работ (наблюдающему) или членам бригады без производителя работ (наблюдающего) не разрешается, за исключением следующих работ:
1) регулировка выключателей, разъединителей, приводы которых вынесены в другие помещения;
2) монтаж, проверка вторичных цепей, устройств защиты, электроавтоматики, сигнализации, измерений, связи;
3) прокладка силовых и контрольных кабелей;
4) испытания электрооборудования с подачей повышенного напряжения, когда необходимо осуществлять наблюдение за испытуемым оборудованием и предупреждать об опасности приближения к нему посторонних лиц.
Указанные работы производятся на основании и условиях, предусмотренных пунктами 58, 60 настоящих Правил.
111. Допускается с разрешения производителя работ (наблюдающего) временный уход с рабочего места одного или нескольких членов бригады. При этом выводить их из состава бригады не требуется. В электроустановках напряжением выше 1000 В количество членов бригады, оставшихся на рабочем месте, составляет не менее двух, включая производителя работ (наблюдающего).
Членам бригады, имеющим III группу по электробезопасности, разрешается самостоятельно выходить из РУ и возвращаться на рабочее место; члены бригады, имеющие II группу, - только в сопровождении члена бригады, имеющего III группу, или работника, имеющего право единоличного осмотра электроустановок. Запрещается после выхода из РУ оставлять дверь не запертой на замок.
Возвратившиеся члены бригады приступают к работе только с разрешения производителя работ (наблюдающего).
112. При обнаружении нарушения настоящих Правил или выявлении других обстоятельств, угрожающих безопасности работающих, бригада удаляется с рабочего места и у производителя работ (наблюдающего) изымается наряд. Только после устранения обнаруженных нарушений бригада вновь допускается к работе с соблюдением требований первичного допуска.
113. Вносить изменения в состав бригады разрешается работнику, выдавшему наряд, или другому работнику, имеющему право выдачи наряда на выполнение работ в электроустановке. Допускается передача указания об изменениях состава бригады по телефону, радио или нарочно допускающему, ответственному руководителю или производителю работ (наблюдающему), который в наряде за своей подписью записывает фамилию и инициалы работника, давшего указание об изменении. В случаи изменения состава бригады заполняется форма, по таблице 4 приложения 2 к настоящим Правилам.
При изменении состава бригады требуется соблюдение пункта 92 настоящих Правил. Производитель работ (наблюдающий) обязан проинструктировать работников, введенных в состав бригады.
114. При замене ответственного руководителя или производителя работ (наблюдающего), изменении состава бригады более чем наполовину, изменении условий работы наряд выдается заново.

11. Перевод бригады на другое рабочее место

115. В РУ напряжением выше 1000 В перевод бригады на другое рабочее место осуществляет допускающий. Этот перевод разрешается выполнять также ответственному руководителю или производителю работ (наблюдающий), если выдающий наряд поручил им это, с записью в строке «Отдельные указания» наряда в соответствии с приложением 2 к настоящим Правилам.
116. Перевод на другое рабочее место оформляется в наряде. Перевод, осуществляемый допускающим из числа оперативного персонала, оформляется в двух экземплярах наряда.
117. В РУ напряжением до 1000 В, а также на одной ВЛ, ВЛС, КЛ перевод на другое рабочее место производит производитель работ (наблюдающий) без оформления в наряде.
118. При выполнении работ без отключения оборудования оформление в наряде требуется только при переводе бригады из одного РУ в другое.

12. Оформление перерывов в работе и
повторного допуска к работе

119. При перерыве в работе на протяжении рабочего дня (на обед, по условиям работы) бригада удаляется с рабочего места, а двери РУ запираются на замок.
Наряд остается у производителя работ (наблюдающего). Членам бригады запрещается возвращаться после перерыва на рабочее место без производителя работ (наблюдающего). Допуск к работам после перерыва осуществляется производителем работ (наблюдающий) без оформления в наряде.
120. При перерыве в работе в связи с окончанием рабочего дня бригада удаляется с рабочего места.
Плакаты безопасности, ограждения, флажки, заземления не снимаются.
Производитель работ (наблюдающий) сдает наряд допускающему. В электроустановках, не имеющих местного оперативного персонала, производителю работ (наблюдающему) разрешается по окончании рабочего дня оставлять наряд у себя.
Окончание работы производитель работ (наблюдающий) оформляет подписью в своем экземпляре наряда.
121. Повторный допуск в последующие дни на подготовленное рабочее место осуществляет допускающий или с его разрешения ответственный руководитель работ. При этом разрешения на допуск от вышестоящего оперативного персонала не требуется.
Производитель работ (наблюдающий) с разрешения допускающего допускает бригаду к работе на подготовленное рабочее место, если ему это поручено, с записью в строке «Отдельные указания» наряда, приведенного в приложении 2 к настоящим Правилам.
При возобновлении работы на следующий день производитель работ (наблюдающий) убеждается в целостности и сохранности оставленных плакатов, ограждений, флажков, а также надежности заземлений и допускает бригаду к выполнению работ.
Допуск к работе, выполняемый допускающим из числа оперативного персонала, оформляется в двух экземплярах наряда. Допуск, осуществляемый ответственным руководителем или производителем работ (наблюдающим), оформляется в одном экземпляре наряда, находящегося у производителя работ (наблюдающего).

13. Окончание работы, сдача-приемка рабочего места.

Закрытие наряда, распоряжения

122. После окончания работы производитель работ (наблюдающий) удаляет бригаду с рабочего места, снимает установленные бригадой временные ограждения, переносные плакаты безопасности, флажки и заземления, запирает двери электроустановки на замок и оформляет в наряде полное окончание работ своей подписью. Ответственный руководитель работ после проверки рабочих мест оформляет в наряде полное окончание работ.
123. Производитель работ (наблюдающий) сообщает дежурному оперативному персоналу или работнику, выдавшему наряд, о полном окончании работ и выполнении им требований пункта 119 настоящих Правил.
124. Наряд после оформления полного окончания работ производитель работ (наблюдающий) сдает допускающему, а при его отсутствии – оставляет в отведенном для этого месте, например, в папке действующих нарядов. Если передача наряда после полного окончания работ затруднена, то с разрешения допускающего или работника из оперативного персонала производитель работ (наблюдающий) может оставить наряд у себя. В этом случае, а также когда производитель работ совмещает обязанности допускающего, он не позднее следующего дня сдает наряд оперативному персоналу или работнику, выдавшему наряд, а на удаленных участках – административно-техническому персоналу участка.
125. Допускающий после получения наряда, в котором оформлено полное окончание работ, осматривает рабочие места и сообщает работнику из числа вышестоящего оперативного персонала о полном окончании работ и возможности включения электроустановки.
126. Окончание работы по наряду или распоряжению после осмотра места оформляется в соответствующей графе журнала учета работ по нарядам и распоряжениям приведенного в приложении 3 к настоящим Правилам, и оперативного журнала.

14. Включение электроустановок после
полного окончания работ

127. Работник из числа оперативного персонала, получивший разрешение (распоряжение) на включение электроустановки после полного окончания работ, перед включением убеждается в готовности электроустановки к включению (проверяет чистоту рабочего места, отсутствие инструмента), снимает временные ограждения, переносные плакаты безопасности и заземления, установленные при подготовке рабочего места оперативным персоналом, восстанавливает постоянные ограждения.
128. Допускающему из числа оперативно-ремонтного персонала предоставляется право после окончания работы в электроустановке включить ее без получения дополнительного разрешения или распоряжения.
Предоставление права на такое включение записывается в строке наряда «Отдельные указания».
Право на такое включение предоставляется только в том случае, когда к работам на электроустановке или ее участке не допущены другие бригады.
129. В аварийных случаях оперативный персонал или допускающий включают в работу выведенное в ремонт электрооборудование или электроустановку в отсутствие бригады до полного окончания работ при условии, что до прибытия производителя работ и возвращения им наряда на рабочих местах присутствуют работники, обязанные предупредить производителя работ и всех членов бригады о том, что электроустановка включена и возобновление работ запрещается.

15. Технические мероприятия, обеспечивающие безопасность
работ со снятием напряжения в электроустановке

Отключение электроустановки

130. Для подготовки рабочего места к работе, требующей снятия напряжения, выполняются следующие мероприятия:
1) производятся необходимые отключения и принимаются меры во избежание ошибочного или самопроизвольного включения отключенной коммутационной аппаратуры;
2) вывешиваются запрещающие плакаты во избежание подачи напряжения на рабочее место;
3) проверяется отсутствие напряжения на токоведущих частях;
4) налаживается заземление;
5) проводятся работы по ограждению рабочего места;
6) вывешиваются указательные плакаты «Заземлено».
При подготовке рабочего места отключаются:
1) токоведущие части, на которых будут производиться работы;
2) неогражденные токоведущие части, к которым возможно случайное приближение людей, механизмов и грузоподъемных машин на расстояние, менее указанного в таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам;
3) при работе на отключенной ВЛ, когда не исключена возможность приближения элементов этой ВЛ на расстояние, менее указанного в таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам, к токоведущим частям других ВЛ, находящимся под напряжением, последние отключаются.
131. В электроустановках напряжением выше 1000 В с каждой стороны, с которой коммутационным аппаратом на рабочее место подается напряжение, имеется видимый разрыв. Видимый разрыв создается отключением разъединителей, снятием предохранителей, отключением отделителей и выключателей нагрузки, отсоединением или снятием шин и проводов, за исключением тех выключателей нагрузки, у которых автоматическое выключение осуществляется пружинами, установленными на самих аппаратах.
Допускается отсутствие видимого разрыва в цепях с комбинированными выключателями, в КРУ с выкатными блоками выключателей или с заполнением элегазом при наличии надежного механического указателя, гарантирующего отключенные положения контактов.
Силовые трансформаторы и трансформаторы напряжения, связанные с выделенным для работ участком электроустановки, отключаются и схемы их разбираются также со стороны других их обмоток для исключения возможности обратной трансформации.
132. После отключения выключателей, разъединителей (отделителей) и выключателей нагрузки с ручным управлением необходимо визуально убедиться в их отключении и отсутствии шунтирующих перемычек.
133. В электроустановках напряжением выше 1000 В для предотвращения ошибочного или самопроизвольного включения коммутационных аппаратов, которыми может быть подано напряжение к месту работы, принимаются следующие меры:
1) у разъединителей, отделителей, выключателей нагрузки ручные приводы в отключенном положении запираются на механический замок (в электроустановках напряжением 6-10 кВ с однополюсными разъединителями вместо механического замка допускается надевать на ножи диэлектрические колпаки);
2) у разъединителей, управляемых оперативной штангой, стационарные ограждения запираются на механический замок;
3) у комбинированных выключателей приводы в отключенном положении заперты на механический замок;
4) у приводов коммутационных аппаратов, имеющих дистанционное управление, отключаются силовые цепи и цепи управления, а у пневматических приводов на проводящем трубопроводе сжатого воздуха закрывается и запирается на механический замок задвижка и выпускается сжатый воздух, при этом спускные клапаны оставляются в открытом положении;
5) у грузовых и пружинных приводов включающий груз или включающие пружины приводятся в нерабочее положение;
6) вывешиваются соответствующие запрещающие плакаты.
Меры по предотвращению ошибочного включения коммутационных аппаратов КРУ с выкатными тележками принимаются в соответствии с пунктами 238, 239 настоящих Правил.
134. В электроустановках напряжением до 1000 В со всех сторон токоведущих частей, на которых будет проводиться работа, напряжение снимается отключением коммутационных аппаратов с ручным приводом, а при наличии в схеме предохранителей – снятием последних. При отсутствии в схеме предохранителей предотвращение ошибочного включения коммутационных аппаратов обеспечивается такими мерами, как запирание рукояток или дверей шкафа, закрытие кнопок, установка между контактами коммутационного аппарата изолирующих накладок и др. При снятии напряжения коммутационным аппаратом с дистанционным управлением необходимо разомкнуть вторичную цепь включающей катушки.
Перечисленные меры допускается заменять расшиновкой или отсоединением кабеля, проводов от коммутационного аппарата или от оборудования, на котором проводятся работы.
Вывешиваются соответствующие запрещающие плакаты.
135. Отключенное положение коммутационных аппаратов напряжением до 1000 В с недоступными для осмотра контактами определяется проверкой отсутствия напряжения на этих зажимах либо на отходящих шинах, проводах или зажимах оборудования, включаемого этими коммутационными аппаратами.

Вывешивание запрещающих плакатов

136. На приводах (рукоятках приводов) коммутационных аппаратов с ручным управлением (выключателей, комбинированных выключателей, отделителей, разъединителей, рубильников, автоматов) во избежание подачи напряжения на рабочее место вывешиваются плакаты «Не включать! Работают люди».
У однополюсных разъединителей плакаты вывешиваются на приводе каждого полюса, а у разъединителей, управляемых оперативной штангой, - на ограждениях. На задвижках, закрывающих доступ воздуха в пневматические приводы разъединителей, вывешиваются плакаты «Не открывать! Работают люди».
На присоединениях напряжением до 1000 В, не имеющих коммутационных аппаратов, плакат «Не включать! Работают люди» вывешивается у снятых предохранителей. В КРУ - в соответствии с пунктом 239 настоящих Правил.
Плакаты вывешиваются на ключах и кнопках дистанционного и местного управления, а также на автоматах или у места снятых предохранителей цепей управления и силовых цепей питания приводов коммутационных аппаратов.
137. На приводах разъединителей и комбинированных выключателей, которыми отключена для работ ВЛ или КЛ, независимо от числа работающих бригад, вывешивается плакат «Не включать! Работа на линии». Этот плакат вывешивается и снимается по указанию оперативного персонала, ведущего учет числа работающих на линии бригад.

Проверка отсутствия напряжения в электроустановке

138. Проверять отсутствие напряжения в электроустановке необходимо указателем напряжения, исправность которого перед применением устанавливается с помощью предназначенных для этой цели специальных приборов, или приближением к токоведущим частям, заведомо находящимся под напряжением.
В электроустановках напряжением выше 1000 В пользоваться указателем напряжения необходимо в диэлектрических перчатках.
В электроустановках напряжением 35 кВ и выше для проверки отсутствия напряжения допускается использование изолирующей штанги путем прикосновения ею несколько раз к токоведущим частям. Признаком отсутствия напряжения является отсутствие искрения и потрескивания.
139. В РУ проверка отсутствия напряжения выполняется работником из числа оперативного персонала с IV группой по электробезопасности – в электроустановках напряжением выше 1000 В и с III группой – в электроустановках напряжением до 1000 В.
На ВЛ проверку напряжения выполняют два работника: на ВЛ напряжением выше 1000 В – работники с IV и III группой по электробезопасности, на ВЛ напряжением до 1000 В – работники с III группой.
140. При отсутствии специальных указателей напряжения проверять отсутствие напряжения выверкой схемы в натуре разрешается в ОРУ, КРУ и в комплектной трансформаторной подстанции (далее – КТП) наружной установки, а также на ВЛ при тумане, дожде, снегопаде.
При выверке схемы в натуре отсутствие напряжения на вводах ВЛ и КЛ подтверждается дежурным, в оперативном управлении которого находятся линии.
Выверка ВЛ в натуре заключается в проверке направления и внешних признаков линий, а также обозначений на опорах, которые соответствуют диспетчерским наименованиям линий.
141. На ВЛ напряжением 6-20 кВ при проверке отсутствия напряжения, выполняемой с деревянных или железобетонных опор, а также с телескопических вышек, указателем, работающим на принципе протекания емкостного тока, за исключением импульсного, обеспечивается требуемая чувствительность указателя. Для этого рабочая часть указателя заземляется.
142. На ВЛ при подвеске проводов на разных уровнях проверка отсутствия напряжения указателем или штангой и установка заземления выполняется снизу вверх, начиная с нижнего провода. При горизонтальной подвеске проверка отсутствия напряжения начинается с ближайшего провода.
143. В электроустановках напряжением до 1000 В с заземленной нейтралью при применении двухполюсного указателя проверка отсутствия напряжения выполняется между фазами и между каждой фазой и заземленным корпусом оборудования или защитным проводником. Для этого применяется предварительно проверенный вольтметр. Запрещается пользоваться контрольными лампами.
144. Устройства, сигнализирующие об отключенном положении аппарата, блокирующие устройства, постоянно включенные вольтметры являются только дополнительными средствами, подтверждающими отсутствие напряжения, и на основании их показаний делать заключение об отсутствии напряжения запрещается.

Установка заземления

145. Устанавливать заземления на токоведущие части необходимо непосредственно после проверки отсутствия напряжения.
146. Переносное заземление сначала присоединяется к заземляющему устройству, а затем проверяется отсутствие напряжения и устанавливается на токоведущие части.
На ВЛ при подвеске проводов на разных уровнях заземление устанавливается, начиная с нижнего провода.
Переносное заземление присоединяется к заземляющей шине конструкции и токоведущим частям в местах, очищенных от краски.
Снимать переносное заземление необходимо в обратной последовательности: сначала снять его с токоведущих частей, а затем отсоединить от заземляющего устройства.
147. Установка и снятие переносных заземлений выполняются в диэлектрических перчатках с применением в электроустановках напряжением выше 1000 В изолирующей штанги. Зажимы переносных заземлений заземляются изолирующей штангой или непосредственно руками в диэлектрических перчатках.
148. Запрещается пользоваться для заземления проводниками, не предназначенными для этой цели, кроме случаев, указанных в пункте 200 настоящих Правил.

Установка заземлений в распределительных устройствах

149. В электроустановках напряжением выше 1000 В заземляются токоведущие части всех фаз (полюсов), отключенного для работы участка со всех сторон, откуда может быть подано напряжение, за исключением отключенных для работы сборных шин, на которые достаточно установить одно заземление.
При работах на отключенном линейном разъединителе на провода спусков со стороны ВЛ независимо от наличия заземляющих ножей на разъединителе устанавливается дополнительное заземление, не нарушаемое при манипуляциях с разъединителем.
150. Заземленные токоведущие части отделяются от токоведущих частей, находящихся под напряжением, видимым разрывом.
Допускается отсутствие видимого разрыва в случаях, предусмотренных пунктом 130 настоящих Правил.
Установленные заземления допускается отделять от токоведущих частей, на которых непосредственно ведется работа, отключенными выключателями, разъединителями, отделителями или выключателями нагрузки, снятыми предохранителями, демонтированными шинами или проводами.
Непосредственно на рабочем месте заземление на токоведущие части дополнительно устанавливается в тех случаях, когда эти части могут оказаться под наведенным напряжением (потенциалом).
151. В электроустановках напряжением до 1000 В при работах на сборных шинах РУ, щитов, сборок напряжение с шин снимается и шины (за исключением шин, выполненных изолированным проводом) заземляются. Необходимость и возможность заземления присоединений этих РУ, щитов, сборок и подключенного к ним оборудования определяет выдающий наряд, распоряжение.
152. Допускается временное снятие заземлений, установленных при подготовке рабочего места, в зависимости от характера выполняемых работ (измерение сопротивления изоляции).
Временное снятие и повторная установка заземлений выполняются оперативным персоналом либо, по указанию выдающего наряд, производителем работ.
Разрешение на временное снятие заземлений, а также на выполнение этих операций производителем работ вносится в строку наряда «Отдельные указания» приложения 2 к настоящим Правилам с записью о том, где и для какой цели снимаются заземления.
153. В электроустановках, конструкция которых такова, что установка заземления опасна или невозможна (например, в некоторых распределительных ящиках, КРУ отдельных типов, сборках с вертикальным расположением фаз), разрабатываются дополнительные мероприятия по обеспечению безопасности работ, включающие установку диэлектрических колпаков на ножи разъединителей, диэлектрических накладок или отсоединение проводов, кабелей и шин. Перечень таких электроустановок утверждается работодателем и доводится до сведения персонала.
154. В электроустановках напряжением до 1000 В операции по установке и снятию заземлений разрешается выполнять одному работнику, имеющему группу III, из числа оперативного персонала.
155. В электроустановках напряжением выше 1000 В устанавливают переносные заземления два работника: один с IV группой по электробезопасности (из числа оперативного персонала), другой с III группой; работник с III группой по электробезопасности из числа ремонтного персонала, а при заземлении присоединений других организаций – из персонала данных организаций. На удаленных подстанциях по разрешению административно-технического или оперативного персонала при установке заземлений в основной схеме разрешается работа второго работника с III группой по электробезопасности, из числа персонала другой организации; включение заземляющих ножей производит работник с IV группой по электробезопасности, из числа оперативного персонала.
Отключать заземляющие ножи и снимать переносные заземления единолично разрешается работнику из оперативного персонала с III группой по электробезопасности.

Установка заземлений на ВЛ

156. ВЛ напряжением выше 1000 В заземляются на всех РУ и у секционирующих коммутационных аппаратов, где отключена линия.
Допускается:
1) ВЛ напряжением 35 кВ и выше с ответвлениями не заземлять на подстанциях, подключенных к этим ответвлениям, при условии, что ВЛ заземлена с двух сторон, а на этих подстанциях заземления установлены за отключенными линейными разъединителями;
2) ВЛ напряжением 6-20 кВ заземлять только в одном РУ или у одного секционирующего аппарата, либо на ближайшей к РУ, или секционирующему аппарату опоре. В остальных РУ этого напряжения и у секционирующих аппаратов, где ВЛ отключена, допускается ее не заземлять при условии, что на ВЛ будут установлены заземления между рабочим местом и этим РУ или секционирующими аппаратами. На ВЛ указанные заземления устанавливаются на опорах, имеющих заземляющие устройства.
На ВЛ напряжением до 1000 В достаточно установить заземления только на рабочем месте.
157. Дополнительно к заземлениям, указанным в пункте 156 настоящих Правил, на рабочем месте каждой бригады заземляются провода всех фаз, а при необходимости и грозозащитные тросы.
158. При монтаже в анкерном пролете, а также после соединения петель на анкерных опорах смонтированного участка ВЛ провода (тросы) заземляются на начальной анкерной опоре и на одной из конечных промежуточных опор (перед анкерной опорой конечной).
159. Не допускается заземлять провода (тросы) на конечной анкерной опоре смонтированного анкерного пролета, а также смонтированного участка ВЛ во избежание перехода потенциала от грозовых разрядов и других перенапряжений с проводов (тросов) готового участка ВЛ на следующий, монтируемый, ее участок.
160. На одноцепных ВЛ заземление на рабочих местах устанавливается на опоре, на которой ведется работа, или на соседней. Допускается установка заземлений с двух сторон участка ВЛ, на котором работает бригада, при условии, что расстояние между заземлениями не превышает 2 км.
161. При работе на изолированном от опоры молниезащитном тросе или на конструкции опоры, когда требуется приближение к этому тросу на расстояние менее 1 м, трос заземляется. Заземление устанавливается в сторону пролета, в котором трос изолирован, или в пролете на месте проведения работ.
Отсоединять и присоединять заземляющий спуск к грозозащитному тросу, изолированному от земли, необходимо после предварительного заземления троса.
В том случае, когда на этом тросе предусмотрена плавка гололеда, перед началом работы трос отключается и заземлен с тех сторон, откуда на него может быть подано напряжение.
162. Переносные заземления присоединяются на металлических опорах – к их элементам, на железобетонных и деревянных опорах с заземляющими спусками – к этим спускам после проверки их целости. На железобетонных опорах, не имеющих заземляющих спусков, допускается присоединять заземления к траверсам и другим металлическим элементам опоры, имеющим контакт с заземляющим устройством.
В электросетях напряжением до 1000 В с заземленной нейтралью при наличии повторного заземления нулевого провода допускается присоединять переносные заземления к этому нулевому проводу.
Места присоединения переносных заземлений к заземляющим проводникам или к конструкциям очищаются от краски.
Переносное заземление на рабочем месте допускается присоединять к заземлителю, погруженному вертикально в грунт не менее чем на 0,5 м. Запрещается установка заземлителей в случайные навалы грунта.
163. На ВЛ напряжением до 1000 В при работах, выполняемых с опор либо с телескопической вышки без изолирующего звена, заземление устанавливается на провода ремонтируемой линии и на все подвешенные на этих опорах провода, в том числе на неизолированные провода линии радиотрансляции и телемеханики.
164. На ВЛ, отключенных для ремонта, устанавливают, а затем снимают переносные заземления и включают имеющиеся на опорах заземляющие ножи работники из числа оперативного персонала: один работник с IV группой (на ВЛ напряжением выше 1000 В) или III группу по электробезопасности (на ВЛ напряжением до 1000 В), второй работник с III группой по электробезопасности. Допускается использование второго работника с III группой по электробезопасности из числа ремонтного персонала.
Отключать заземляющие ножи разрешается одному работнику с III группой по электробезопасности из числа оперативного персонала.
На рабочих местах на ВЛ устанавливать переносные заземления разрешается производителю работ с членом бригады с III группой по электробезопасности. Снятие этих переносных заземлений производится по указанию производителя работ двумя членами бригады с III группой по электробезопасности.
На ВЛ при проверке отсутствия напряжения, установке или снятии заземлений один из двух работников находится на земле и осуществляет наблюдение за другим.
165. Требования к установке заземлений на ВЛ при работах в пролете пересечения с другой ВЛ, на одной отключенной цепи многоцепной ВЛ, на ВЛ под наведенным напряжением и при пофазном ремонте приведены в главе 28 настоящих Правил.

Ограждение рабочего места, вывешивание плакатов

166. В электроустановках вывешиваются плакаты «Заземлено» на приводах разъединителей, отделителей и выключателей нагрузки, при ошибочном включении которых может быть подано напряжение на заземленный участок электроустановки, а также на ключах и кнопках дистанционного управления коммутационными аппаратами.
167. Для временного ограждения токоведущих частей, оставшихся под напряжением, применяются щиты, ширмы, экраны, изготовленные из изоляционных материалов.
При установке временных ограждений без снятия напряжения расстояние от них до токоведущих частей должно быть не менее указанного в таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам. В электроустановках напряжением 6-10 кВ это расстояние разрешается уменьшить до 0,35 м.
На временные ограждения наносятся надписи «Стой! Напряжение» или укрепляются соответствующие плакаты.
168. В электроустановках напряжением до 20 кВ в тех случаях, когда нельзя оградить токоведущие части щитами, допускается применение изолирующих накладок, помещаемых между отключенными и находящимися под напряжением токоведущими частями (например, между контактами отключенного разъединителя). Допускается прикосновение изолирующих накладок к токоведущим частям, находящимся под напряжением.
Установку и снятие изолирующих накладок выполняют два работника, с IV и III группой по электробезопасности. При операциях с накладками используются диэлектрические перчатки, изолирующие штанги (клещи).
169. На ограждениях камер, шкафах и панелях, граничащих с рабочим местом, вывешиваются плакаты «Стой! Напряжение».
170. В ОРУ при работах, проводимых с земли, и на оборудовании, установленном на фундаментах и отдельных конструкциях, рабочее место ограждается (с оставлением проезда, прохода) канатом, веревкой или шнуром из растительных либо синтетических волокон с вывешенными на них плакатами «Стой! Напряжение», обращенными внутрь огражденного пространства.
Разрешается пользоваться для подвески каната конструкциями, не включенными в зону свободного места, при условии, что они остаются вне огражденного пространства.
При снятии напряжения со всего ОРУ, за исключением линейных разъединителей, последние ограждаются канатом с плакатами «Стой! Напряжение», обращенными внутрь огражденного пространства.
В ОРУ при работах во вторичных цепях по распоряжению ограждать рабочее место не требуется.
171. В ОРУ на участках конструкций, по которым проходят от рабочего места к граничащим с ним участкам, находящимся под напряжением, устанавливаются хорошо видимые плакаты «Стой! Напряжение». Плакаты разрешается устанавливать работнику с III группой по электробезопасности из числа ремонтного персонала под руководством допускающего.
На конструкциях, граничащих с той, по которой разрешается подниматься, внизу вывешивается плакат «Не влезай! Убьет».
На стационарных лестницах и конструкциях, по которым для проведения работ разрешено подниматься, вывешивается плакат «Влезать здесь!».
На подготовленных рабочих местах в электроустановках вывешивается плакат «Работать здесь».
172. Не допускается убирать или переставлять до полного окончания работы плакаты и ограждения, установленные при подготовке рабочих мест допускающим, кроме случаев, оговоренных в графе «Особые указания» наряда, указанного в приложении 2 к настоящим Правилам.

16. Меры безопасности при выполнении отдельных работ

173. В электроустановках не допускается работать в согнутом положении, если при выпрямлении расстояние до токоведущих частей будет менее расстояния, указанного в таблице 1 приложении 10 к настоящим Правилам. Запрещается при работе около неогражденных токоведущих частей в электроустановках располагаться так, чтобы эти части находились сзади работника или с двух боковых сторон.
174. Запрещается прикасаться без применения электрозащитных средств к изолирующим элементам оборудования, находящегося под напряжением.
175. При работе с использованием основных электрозащитных средств допускается приближение работника к токоведущим частям на расстояние, определяемое длиной изолирующей части этих средств.
176. Персонал требуется проинформировать о том, что после исчезновения напряжения на электроустановке оно может быть подано вновь без предупреждения.
177. Не допускается производство работ в неосвещенных местах. Освещенность участков работ, рабочих мест, проездов и подходов к ним выполняется равномерно, без слепящего действия осветительных устройств на рабочих.
178. При приближении грозы прекращаются все работы на ВЛ, воздушных линиях связи (далее – ВЛС), ОРУ, на вводах и коммутационных аппаратах ЗРУ, непосредственно подключенных к ВЛ, на КЛ, подключенных к участкам ВЛ, а также на вводах ВЛС в помещениях узлов связи и антенно-мачтовых сооружениях.
179. В электроустановках напряжением до 1000 В при работе под напряжением необходимо:
1) оградить расположенные вблизи рабочего места другие токоведущие части, находящиеся под напряжением, к которым возможно случайное прикосновение;
2) работать в диэлектрических галошах или стоя на изолирующей подставке либо на диэлектрическом резиновом коврике;
3) применять инструмент с изолирующими рукоятками (у отверток, кроме того, изолируется стержень), пользоваться диэлектрическими перчатками.
При работе под напряжением запрещается работать в одежде с короткими или засученными рукавами, а также пользоваться ножом, напильниками, металлическими линейками.

Работы в зоне влияния электрического и магнитного полей

180. В ОРУ и на ВЛ напряжением 330 кВ и выше обеспечивается защита работающих от биологически активного электрического поля, способного оказывать отрицательное воздействие на организм человека и вызывать появление электрических разрядов при прикосновении к заземленным или изолированным от земли электропроводящим объектам.
181. В электроустановках всех напряжений обеспечивается защита рабочих от биологически активного магнитного поля, способного оказывать отрицательное воздействие на организм человека.
182. Биологически активным является магнитное поле, напряженность которого превышает допустимое значение.
183. Допустимая напряженность (Н) или индукция (В) магнитного поля для условий общего (на все тело) и локального (на конечности) воздействия в зависимости от продолжительности пребывания человека в магнитном поле определяется в соответствии с таблицей 6 приложения 10 к настоящим Правилам.
184. При необходимости пребывания персонала в зонах с различной напряженностью (индукцией) магнитного поля общее время выполнения работ в этих зонах не превышает предельно допустимое значение для зоны с максимальной напряженностью (индукцией).
Допустимое время пребывания в магнитном поле реализуется одноразово или дробно в течение рабочего дня. При изменении режима труда и отдыха (например, при сменной работе) предельно допустимый уровень магнитного поля не превышает установленный для 8-часового рабочего дня.
Контроль уровня магнитного поля производится при:
1) приемке в эксплуатацию новых и расширении действующих электроустановок;
2) оборудовании помещений для постоянного или временного пребывания персонала, находящегося вблизи электроустановок;
3) аттестации рабочих мест.
185. Уровень магнитного поля определяется в зонах нахождения персонала в процессе выполнения работ, на маршрутах следования к рабочим местам и осмотра оборудования.
Измерения напряженности (индукции) магнитного поля производятся на высоте 0,5; 1,5 и 1,8 м от пола площадки рабочего места, земли, пола помещения, настила переходных мостиков, а при нахождении источника магнитного поля над рабочим местом - дополнительно на уровне пола площадки рабочего места.
186. Измерения индукции (напряженности) магнитного поля производятся при максимальном рабочем токе электроустановки или измеренные значения пересчитываются на максимальный рабочий ток (I mах) путем умножения измеренных значений на отношение I mах/І, где I – ток в источнике магнитного поля в момент измерения.
187. Напряженность (индукция) магнитного поля измеряется в производственных помещениях с постоянным пребыванием персонала, расположенных на расстоянии менее 20 м от токоведущих частей электроустановок, в том числе отделенных от них стеной.
188. В качестве мер защиты от воздействия магнитного поля применяются стационарные или переносные магнитные экраны. Рабочие места и маршруты передвижения рабочего персонала располагаются на расстоянии от источников магнитного поля, при котором обеспечивается выполнение требований пункта 183 настоящих Правил.
189. Зоны электроустановок с уровнями магнитного поля, превышающими предельно допустимые, где по условиям эксплуатации не требуется пребывание персонала, ограждаются и обозначаются предупредительными надписями или плакатами.
190. Дополнительные меры безопасности при работе в зоне влияния магнитного поля отражаются в строке «Отдельные указания» наряда, указанного в приложении 2 к настоящим Правилам.

Генераторы и синхронные компенсаторы

191. Вращающийся невозбужденный генератор с отключенным устройством автоматом гашения поля (далее – АГП) рассматривается как находящийся под напряжением (за исключением случаев вращения от валоповоротного устройства).
192. При испытаниях генератора установка и снятие специальных закороток на участках его схемы или схемы блока после их заземления допускаются с использованием средств защиты при рабочей частоте вращения генератора со снятым возбуждением и отключенным устройством АГП.
193. При выполнении работ в схеме остановленного блочного генератора заземлять его выводы не требуется, в тех случаях, когда повышающий трансформатор блока заземлен со стороны низшего напряжения, трансформатор собственных нужд на ответвлении – со стороны низшего напряжения и исключена возможность подачи напряжения через трансформаторы напряжения.
194. В цепях статора вращающегося невозбужденного генератора с отключенным устройством АГП допускается измерять значение остаточного напряжения, определять порядок чередования фаз.
Эти работы выполняет персонал электролабораторий, наладочных организаций с применением электрозащитных средств по наряду или распоряжению под наблюдением оперативного персонала.
195. Измерения напряжения на валу и сопротивления изоляции ротора работающего генератора разрешается выполнять по распоряжению двум работникам с IV и III группой по электробезопасности.
196. Обточка и шлифовка контактных колец ротора, шлифовка коллектора возбудителя выведенного из работы генератора выполняются по распоряжению единолично работником из числа неэлектротехнического персонала с использованием средств защиты лица и глаз. Присвоение группы I по электробезопасности неэлектротехническому персоналу записывается в журнале, форма которого приведена в Приложении 6 к настоящим Правилам.
197. Обслуживать щеточный аппарат на рабочем генераторе допускается единолично по распоряжению работнику с III группой по электробезопасности с соблюдением следующих мер предосторожности:
1) работать в защитной каске с использованием средств защиты лица и глаз, в застегнутой спецодежде, остерегаясь захвата ее вращающимися частями машины;
2) пользоваться диэлектрическими галошами, ковриками;
3) не касаться руками одновременно токоведущих частей двух полюсов или токоведущих и заземленных частей.
Шлифовка кольца ротора на вращающемся генераторе, синхронном конденсаторе производится с помощью колодок из изоляционного материала.

Электродвигатели

198. В тех случаях, когда работа на электродвигателе или приводимом им в движение механизме связана с прикосновением к токоведущим вращающимся частям, электродвигатель отключается с выполнением предусмотренных настоящими Правилами технических мероприятий, предотвращающих его ошибочное включение. При этом у двухскоростного электродвигателя отключают и разбирают обе цепи питания обмоток статора.
Работу, не связанную с прикосновением к токоведущим или вращающимся частям электродвигателя и приводимого им в движение механизма, допускается производить на работающем электродвигателе.
Запрещается снимать ограждения вращающихся частей работающих электродвигателя и механизма.
199. При работе на электродвигателе допускается установка заземления на любом участке КЛ, соединяющей электродвигатель с секцией РУ, щитом, сборкой.
В тех случаях, когда работы на электродвигателе рассчитаны на длительный срок, не выполняются или прерваны на несколько дней, то отсоединенная от него КЛ заземляется также со стороны электродвигателя.
В тех случаях, когда сечение жил кабеля не позволяет применять переносные заземления, у электродвигателей напряжением до 1000 В допускается заземлять кабельную линию медным проводником сечением не менее сечения жилы кабеля либо соединять между собой жилы кабеля и изолировать их. Такое заземление или соединение жил кабеля учитываются в оперативной документации наравне с переносным заземлением.
200. Перед допуском к работам на электродвигателях, способных к вращению за счет соединенных с ними механизмов (дымососы, вентиляторы, насосы), штурвалы запорной арматуры (задвижек, вентилей, шиберов) запираются на замок. Принимаются меры по затормаживанию роторов электродвигателей или расцеплению соединительных муфт.
Необходимые операции с запорной арматурой согласовываются с начальником смены технологического цеха, участка с записью в оперативном журнале.
201. Со схем ручного, дистанционного и автоматического управления электроприводами запорной арматуры, направляющих аппаратов требуется снятие напряжения.
На штурвалах задвижек, шиберов, вентилей вывешиваются плакаты «Не открывать! Работают люди», а на ключах, кнопках управления электроприводами запорной арматуры - «Не включать! Работают люди».
202. На однотипных или близких по габариту электродвигателях, установленных рядом с двигателем, на котором предстоит выполнить работу, вывешиваются плакаты «Стой! Напряжение» независимо от того, находятся они в работе или остановлены.
203. Работы по одному наряду на электродвигателях одного напряжения выведенных в ремонт агрегатов, технологических линий, установок разрешается проводить на условиях, предусмотренных пунктом 57 настоящих Правил. Допуск на все заранее подготовленные рабочие места разрешается выполнять одновременно, оформление перевода с одного рабочего места на другое не требуется. При этом опробование или включение в работу любого из перечисленных в наряде электродвигателей до полного окончания работы на других не допускаются.
204. Работу на вращающемся электродвигателе без соприкосновения с токоведущими и вращающимися частями допускается проводить по распоряжению.
Обслуживание щеточного аппарата на работающем электродвигателе допускается по распоряжению обученным для этой цели работником с III группой по электробезопасности, при соблюдении следующих мер предосторожности:
1) работать с использованием средств защиты лица и глаз, в застегнутой спецодежде, остерегаясь захвата ее вращающимися частями электродвигателя;
2) пользоваться диэлектрическими галошами, ковриками;
3) не касаться руками одновременно токоведущих частей двух полюсов или токоведущих и заземляющих частей.
Кольца ротора допускается шлифовать на вращающемся электродвигателе лишь с помощью колодок из изоляционного материала.
205. В инструкциях по охране труда соответствующих организаций детально излагаются требования к подготовке рабочего места и организации безопасного проведения работ на электродвигателях, учитывающие виды используемых электрических машин, в особенности пускорегулирующих устройств, специфику механизмов, технологических схем.
206. Включать и отключать электродвигатели пусковой аппаратурой с приводами ручного управления требуется в диэлектрических перчатках.
207. Опробование электроприводов задвижек, исполнительных механизмов при соединении их электропривода с шибером, задвижкой и другими устройствами проводит бригада с разрешения начальника смены технологического цеха, в котором они установлены.
При выдаче разрешения производится запись в оперативном журнале технологического цеха, а по получении этого разрешения - в оперативном журнале цеха (участка), проводящего опробование.
208. Ремонт и наладку электросхем электроприводов, не соединенных с исполнительным механизмом, регулирующих органов и запорной арматуры допускается проводить по распоряжению. Их опробование разрешает работник, давший распоряжение, с последующей записью об этом в оперативном журнале.
209. Включение электродвигателя для опробования до полного окончания работы производится в следующем порядке:
1) при выполнении работы по наряду производитель работ в таблице 3 наряда, приведенной в приложение 2 к настоящим Правилам, оформляет окончание работы и сдает наряд;
2) при выполнении работ по распоряжению работы прекращаются и бригада удаляется;
3) после опробования проводится повторный допуск с оформлением в таблице 3 наряда приведенной в приложении 2 к настоящим Правилам.
При выполнении работы по распоряжению на повторный допуск распоряжение дается заново.

17. Электролизные установки

210. Настоящий раздел распространяется на электротехнический и электротехнологический персонал, обслуживающий промышленные установки электролиза расплавов солей, водных растворов и установок гальванопокрытий с напряжением выпрямленного тока на шинах преобразовательной подстанции или на серии электролизеров (ванн) до 1000 В включительно, производящий в них оперативные переключения, выполняющий и организующий ремонтные, монтажные, наладочные работы и испытания.
211. При эксплуатации электролизных установок обслуживающий персонал руководствуется основными требованиями безопасности при обслуживании электроустановок настоящих Правил в той мере, в которой они не изменены соответствующими пунктами данной главы.
212. Электротехнологическому персоналу, непосредственно обслуживающему электролизеры, требуется наличие не ниже II группы по электробезопасности. Инженерно-техническим работникам, непосредственно организующим работы на электролизных установках, требуется наличие группы по электробезопасности не ниже, чем у подчиненного персонала, но не менее III группы по электробезопасности.
213. Ремонт шинопроводов выпрямленного тока, шунтирование и вывод из серии электролизеров, электролизных ванн и их блоков, чистка изоляции электролизеров (ванн) производятся со снятием напряжения и заземлением шин. В тех случаях, когда по условиям непрерывности процесса и при наличии остаточного напряжения работы со снятием напряжения выполнить невозможно, допускается производить указанные работы под напряжением при условии использования испытанных и исправных основных и дополнительных электрозащитных средств и соблюдения мер безопасности, исключающих возможность поражения электрическим током.
Указанные работы под напряжением производятся по наряду. Производителю работ требуется наличие группы по электробезопасности не ниже IV.
214. В течение всего периода снятия токовой нагрузки с серии электролиза все работы в залах электролиза и на преобразовательных подстанциях выполняются с теми же мерами предосторожности, что и при работе серии под нагрузкой.
215. Персонал, непосредственно обслуживающий электролизные установки, в частности, электролиза водных растворов, пользуется электрозащитными средствами (диэлектрические перчатки, диэлектрические сапоги), применение которых регламентируется инструкциями по охране труда.
216. В залах и подвалах электролиза разрешается применять переносные электрические светильники на напряжении не выше 12 В. Питание светильников осуществляется от розеток стационарно выполненной сети 12 В.
217. При производстве работ на параллельных рядах электролизных ванн (электролизеров) персоналу запрещается передавать друг другу или работникам, находящимся в проходе обслуживания, инструмент, приспособления, оснастку и любые другие предметы, а также прикасаться к тросовой подвеске крюка мостового крана или тельфера.
218. При использовании для монтажных и ремонтных работ лесов, подмостей и переносных лестниц предусматриваются меры безопасности, исключающие возможность травмирования работающих электрическим током.
219. Работы, выполняемые неэлектротехническим персоналом на электролизных установках или вблизи них без снятия напряжения или при наличии остаточной электродвижущей силы, проводятся под наблюдением электротехнического персонала с группой по электробезопасности не ниже III.
220. Запрещается использование шлангов для подвода сжатого воздуха или воды, имеющих металлическую защиту или армировку, во избежание заноса потенциала «земли» в корпус электролиза.
221. Сварочные работы в залах электролиза производятся в соответствии с инструкциями, разработанными с учетом специфических особенностей данного электролизного производства (электролиз расплавов или водных растворов) и утвержденными руководством предприятия.
222. От каждого сварочного агрегата независимо от его мощности разрешается работать одновременно только одному сварщику. Заземление корпусов и вывод вторичной обмотки сварочного трансформатора не допускается. Сварочный трансформатор устанавливается на изолирующем основании и укрывается кожухом из диэлектрического материала.
В качестве прямого и обратного сварочных проводов применяется гибкий шланговый кабель с исправной изоляцией.
Изоляцию мест соединений сварочных проводов или мест повреждения их изолирующей оболочки требуется выполнять с качеством не ниже заводской изоляции шланговых кабелей.
Инструментальная проверка исправности изоляции сварочных проводов производится периодически в соответствии с местной инструкцией, а наружный осмотр – перед началом сварочных работ.
Производство сварочных работ при неисправной изоляции кабелей запрещается.
223. Электросварочные агрегаты для производства сварочных работ в закрытых металлических емкостях, колодцах, боровах, газоходах и местах повышенной влажности оснащаются устройствами автоматического отключения напряжения холостого хода или снижения его до величины 12 В за время не более 0,5 с.
224. За состоянием изоляции в корпусе электролиза устанавливается систематический контроль, осуществляемый в соответствии с местной инструкцией.
Осмотр электролизных установок производится дежурным технологическим персоналом не реже 1 раза в смену. При осмотре требуется убедиться в:
1) отсутствии замыканий на землю токопроводящими предметами или кристаллами солей;
2) целости и отсутствии токопроводящих загрязнений изоляторов, изоляционных деталей, изоляционных швов;
3) отсутствии неравномерности распределения потенциалов на обоих концах серии по отношению к земле.
Обнаруженные дефекты изоляции требуется немедленно устранить.
225. Аварийная лестница для спуска машиниста из кабины мостового крана выполняется из изолирующих материалов или из не менее двух изоляционных вставок с таким расчетом, чтобы перекрыть одновременно оба изоляционных разрыва телом человека было невозможно.
226. Персоналу запрещается находиться в подвале зала электролиза расплавов солей в зоне электролизеров, на которых проводятся работы по выборке металла, шлама или заливке расплава.
227. Трансформаторы для сушки и разогрева электролизеров (подпитки электролизеров переменным током) ограждаются, а все переключения на трансформаторе производятся электротехническим персоналом при выключенном питающем напряжении.
228. Располагать шланги для подачи воды, а также сварочные кабели над электролизерами и ошиновкой запрещается.
229. Контроль и затяжку контактов ошиновки электролизеров, а также чистку изоляции производит специально обученный электротехнологический персонал в составе бригады из двух человек.
При производстве работ в подвале зала электролиза расплавов солей членам бригады требуется наличие при себе противогазов и аккумуляторных фонарей.

18. Коммутационные аппараты

230. Допуск к работе на коммутационном аппарате производится после выполнения технических мероприятий, предусмотренных настоящими Правилами и обеспечивающих безопасность работы, включая мероприятия, препятствующие ошибочному срабатыванию коммутационного аппарата.
231. Подъем на находящийся под рабочим давлением воздушный выключатель разрешается только при проведении наладочных работ и испытаниях. Подъем на отключенный воздушный выключатель с воздухонаполненным отделителем, когда отделитель находится под рабочим давлением, не допускается во всех случаях.
232. Перед подъемом на воздушный выключатель для испытания или наладки требуется:
1) отключить цепи управления;
2) заблокировать кнопку местного управления или пусковые клапаны путем установки специальных заглушек либо запереть шкафы и поставить около выключателя проинструктированного члена бригады, который допускал бы к оперированию выключателем (после подачи оперативного тока) только одного определенного работника по указанию производителя работ. Во время нахождения работников на воздушном выключателе, находящемся под давлением, необходимо прекратить все работы в шкафах управления и распределительных шкафах. Выводы выключателя напряжением 220 кВ и выше действующих подстанций для снятия наведенного напряжения заземляются.
233. Перед допуском к работе, связанной с пребыванием людей внутри воздухосборников, требуется:
1) закрыть задвижки на всех воздухопроводах, по которым может быть подан воздух, запереть их приводы (штурвалы) на цепь с замком и вывесить на приводах задвижек плакаты «Не открывать! Работают люди»;
2) выпустить из воздухосборников воздух, находящийся под избыточным давлением, оставив открытыми спускной дренажный вентиль, пробку или задвижку;
3) отсоединить от воздухосборников воздухопроводы подачи воздуха и установить на них заглушки.
234. Нулевые показания манометров на выключателях и воздухосборниках не являются достоверным признаком отсутствия давления сжатого воздуха.
Перед отвинчиванием болтов и гаек на крышках люков и лазов воздухосборников производителю работ требуется лично убедиться в открытом положении спускных задвижек, пробок или клапанов с целью определения действительного отсутствия сжатого воздуха.
Спускные задвижки, пробки (клапаны) разрешается закрывать только после завинчивания всех болтов и гаек, крепящих крышки люков (лазов).
235. Во время отключения и включения воздушных выключателей при опробовании, наладке и испытаниях присутствие работников около выключателей не допускается.
Команду на выполнение операций выключателем производитель работ подает после того, как члены бригады удаляются от выключателя на безопасное расстояние или в укрытие.
236. Для пробных включений и отключений коммутационного аппарата при его наладке и регулировке допускаются при несданном наряде временная подача напряжения в цепи оперативного тока, силовые цепи привода, а также подача воздуха на выключатели.
Установку снятых предохранителей оперативного тока, включение отключенных автоматов и открытие задвижек для подачи воздуха, а также снятие на время опробования плакатов безопасности осуществляет оперативный персонал.
Операцию по опробованию коммутационного аппарата разрешается выполнять производителю работ при наличии разрешения выдавшего наряд, подтвержденного записью в строке «Отдельные указания» наряда приведенной в приложении 3 к настоящим Правилам, либо оперативному персоналу по требованию производителя работ.
После опробования, при необходимости продолжения работы на коммутационном аппарате, оперативным персоналом выполняются технические мероприятия, требуемые для допуска бригады к работе.
В электроустановках, не имеющих местного оперативного персонала, повторного разрешения для подготовки рабочего места и допуска к работе после опробования коммутационного аппарата производителю работ не требуется.

19. Комплектные распределительные устройства

237. При работе на оборудовании тележки или в отсеке шкафа КРУ тележку с оборудованием требуется выкатить в ремонтное положение, шторку отсека, в котором токоведущие части остались под напряжением, запереть на замок и вывесить плакат безопасности «Стой! Напряжение»; на тележке или в отсеке, где предстоит работать, вывесить плакат «Работать здесь».
238. При работах вне КРУ на подключенном к ним оборудовании или на отходящих ВЛ и КЛ тележку с выключателем требуется выкатить в ремонтное положение из шкафа; шторку или дверцы запереть на замок и на них вывесить плакаты «Не включать! Работают люди» или «Не включать! Работа на линии». При этом допускается установка тележки:
1) в контрольное положение после включения этих ножей при наличии блокировки между заземляющими ножами и тележкой с выключателем;
2) в промежуточное положение между контрольным и ремонтным при условии запирания ее на замок и отсутствии такой блокировки или заземляющих ножей в шкафах КРУ.
Допускается установка тележки в промежуточном положении независимо от наличия заземления на присоединении.
При установке заземления в шкафу КРУ, в случае работы на отходящих ВЛ, необходимо учитывать требования, предусмотренные пунктом 156 настоящих Правил.
239. Оперировать выкатной тележкой КРУ с силовыми предохранителями разрешается под напряжением, но без нагрузки.
240. Устанавливать в контрольное положение тележку с выключателем для опробования и работы в цепях управления и защиты разрешается в тех случаях, когда работы вне КРУ на отходящих ВЛ и КЛ или на подключенном к ним оборудовании, включая механизмы, соединенные с электродвигателями, не производятся или выполнено заземление в шкафу КРУ.
241. В РУ, оснащенных вакуумными выключателями, испытания дугогасительных камер повышенным напряжением с амплитудным значением более 20 кВ требуется выполнять с использованием специального экрана для защиты персонала от возникающих рентгеновских излучений.

20. Мачтовые (столбовые) ТП и КТП

242. При работах на оборудовании мачтовых и столбовых ТП и КТП без отключения питающей линии напряжением выше 1000 В разрешаются лишь те осмотры и ремонты, которые возможно выполнить, стоя на площадке, и при условии соблюдения расстояний до токоведущих частей, находящихся под напряжением, указанных в таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам. Если эти расстояния меньше допустимых, то работа выполняется при отключении и заземлении токоведущих частей напряжением выше 1000 В.
243. Допуск к работам на мачтовых ТП и КТП киоскового типа независимо от наличия или отсутствия напряжения на линии производится только после отключения сначала коммутационных аппаратов напряжением до 1000 В, затем линейного разъединителя напряжением выше 1000 В и наложения заземления на токоведущие части подстанции. В тех случаях, когда возможна подача напряжения со стороны 380/220 В, то линии этого напряжения отключаются с противоположной питающей стороны, принимаются меры против их ошибочного или самопроизвольного включения, а на подстанции на эти линии до коммутационных аппаратов налагаются заземления.
244. На мачтовых трансформаторных подстанциях, переключательных пунктах и других устройствах, не имеющих ограждений, приводы разъединителей, выключателей нагрузки, шкафы напряжением выше 1000 В и щиты напряжением до 1000 В запираются на замок.
Стационарные лестницы на площадке обслуживания блокируются с разъединителями и запираются на замок.

21. Силовые трансформаторы, масляные шунтирующие и
дугогасящие реакторы

245. В действующих электроустановках потребителей при производстве работ на трансформаторах выполняются организационные и технические мероприятия, обеспечивающие безопасность производства работ.
246. Работы на трансформаторе, связанные с подъемом на бак трансформатора, и на сухих реакторах, расположенных на металлоконструкциях, относятся к работам, выполняемым на высоте (работы на высоте 1 м и более от поверхности грунта). При производстве этих работ принимаются меры, предотвращающие падение работающих с высоты.
247. Для выполнения работ внутри баков трансформаторов допускаются только специально подготовленные рабочие и специалисты, знакомые с технологией проведения таких работ.
Работы внутри бака ведутся в защитной каске, перчатках и резиновых сапогах.
248. Освещение при работе внутри бака трансформатора обеспечивается переносными светильниками напряжением не более 12 В с защитной сеткой и только заводского исполнения или аккумуляторными фонарями. При этом разделительный трансформатор для переносного светильника устанавливается вне бака трансформатора.
249. Работы по регенерации трансформаторного масла, его осушке, чистке, дегазации выполняются с использованием защитной одежды и обуви.
250. Необходимо принять меры по удалению азота перед проникновением людей в бак трансформатора, транспортируемого без масла и заполненного азотом.
Удаление азота производится путем:
1) заливки в бак трансформатора масла через нижнюю задвижку до полного вытеснения азота (масло при этом соответствует нормам);
2) вакуумирования бака трансформатора до остаточного давления 13 кПа (100 мм рт. ст.) с последующим запуском осушенного воздуха либо воздуха, пропускаемого через селикагелевый воздухоосушитель, заполненный сухим селикагелем. Масса селикагеля не менее 5 кг. Этот способ применяется для баков, выдерживающих глубокий вакуум в транспортном состоянии;
3) продувки бака сухим чистым воздухом либо естественной вентиляции при открытых верхних и нижних люках. При этом во избежание увлажнения изоляции трансформатора выполняются условия разгерметизации по существующим руководящим техническим материалам на трансформатор.
251. Необходимо установить непрерывный контроль над людьми, выполняющими работы внутри бака трансформатора.
Для контроля за состоянием и действиями людей внутри трансформатора назначается как минимум один работник, который обязан находиться у входного люка и постоянно поддерживать связь с работающими. Работник при выполнении работ внутри трансформатора обеспечивается лямочным предохранительным поясом с канатом и при необходимости шланговым противогазом.
252. В период разгерметизации трансформатора с подачей в бак осушенного воздуха требуется выполнить следующее:
1) работы внутри бака выполнять в одежде, соответствующей температуре окружающей среды;
2) не допускать пребывания людей внутри бака более 4 часов в сутки и 20 часов в месяц;
3) не допускать к работе с компрессором лиц, не имеющих удостоверения, разрешающего работу на установках под давлением;
4) оградить места выхода воздуха при осушке цеолитов, т.к. температура его может достигать более 300^оС.
253. Необходимо соблюдать следующие меры предосторожности при работе с ловушкой вымораживания водяных паров:
1) обеспечить свободный выход углекислого газа из ловушки. При работе в закрытом помещении ловушка оборудуется вытяжной вентиляцией для удаления углекислого газа и паров ацетона;
2) не производить огнеопасные работы и не пользоваться открытым огнем вблизи ловушки;
3) хранить ацетон в пожаробезопасном месте вдали от трансформатора;
4) применять очки и рукавицы при работе с сухим льдом (твердой двуокисью углерода). Сухой лед загружается небольшими кусками массой до 5 кг.
254. Необходимо обратить особое внимание на обеспечение пожарной безопасности при производстве монтажных работ.
При разработке противопожарных мероприятий требуется руководствоваться тем, что трансформаторы являются пожароопасным оборудованием, поскольку трансформаторное масло и промасленная изоляция трансформаторов являются горючим материалом и могут воспламениться при выполнении пожароопасных работ (сварка, прогрев, сушка).
255. При монтаже и ремонте трансформаторов требуется выполнять следующие меры предосторожности:
1) оборудовать монтажную площадку достаточным количеством средств пожаротушения и надежной телефонной связью;
2) назначить лиц, ответственных за пожарную безопасность;
3) организовать постоянное наблюдение за пожарной безопасностью на все время проведения огнеопасных работ;
4) производить сварочные работы на баке трансформатора только после заливки его маслом до уровня выше места сварки на 200-250 мм, во избежание воспламенения паров масла.
256. Заземлить выводы обмоток и бак (во избежание появления на трансформаторе электростатического заряда) при заполнении (либо сливе) трансформатора маслом.
257. Осмотр и техническое обслуживание высоко расположенных элементов трансформаторов (3 м и более) выполняются со стационарных лестниц с перилами и площадками наверху с соблюдением правил техники безопасности.

22. Измерительные трансформаторы тока

258. Запрещается использовать шины в цепи первичной обмотки трансформаторов тока в качестве токоведущих при монтажных и сварочных работах.
259. До окончания монтажа вторичных цепей, электроизмерительных приборов, устройств релейной защиты и электроавтоматики вторичные обмотки трансформаторов тока замыкаются накоротко.
260. При проверке полярности вторичных обмоток прибор, указывающий полярность, присоединяется к зажимам вторичной обмотки до подачи импульса в первичную обмотку трансформаторов тока.

23. Электрические котлы

261. Запрещается на трубопроводах включенных электрических котлов выполнять работы, нарушающие защитное заземление.
262. Перед выполнением работ, связанных с разъединением трубопровода (замена задвижки, участка трубы), требуется выполнить с помощью электросварки надежное электрическое соединение разъединяемых частей трубопровода. При наличии байпасного обвода места разрыва такое соединение не требуется.
263. Кожух электрического котла с изолированным корпусом запирается на замок. Открывать кожух допускается только после снятия напряжения с котла.
264. Электрические паровые котлы с рабочим давлением выше 0,07 МПа и водогрейные котлы с температурой нагрева воды выше 115^оС эксплуатируются в соответствии с требованиями действующих Правил устройства и безопасной эксплуатации электродных котлов и электрокотельных.

24. Электрические газоочистительные установки

265. При эксплуатации электротехнических газоочистительных установок персонал руководствуется основными требованиями безопасности при обслуживании электроустановок настоящих Правил в той мере, в которой они не изменены соответствующими пунктами данной главы.
266. В каждом производственном подразделении (цехе), эксплуатирующем электрогазоочистительную установку, приказом работодателя из числа инженерно-технических работников назначается лицо, ответственное за эксплуатацию электрогазоочистительной установки, с группой по электробезопасности не ниже V.
267. Обслуживание электрогазоочистительной установки осуществляется электротехническим (электротехнологическим) персоналом с III и IV группой по электробезопасности.
268. Работы на электрофильтрах, повысительно-выпрямительных электроагрегатах, кабелях питания секций электрофильтров, другие работы внутри электрофильтров выполняются по наряду с назначением ответственного руководителя.
При работах внутри электрофильтра и газоходов состав бригады составляет не менее трех человек.
269. По распоряжению, в случае производственной необходимости, в помещениях повысительно-выпрямительных агрегатов разрешается оперативному (оперативно-ремонтному) персоналу или под его наблюдением другому электротехническому (электротехнологическому) персоналу проводить внеплановые работы продолжительностью до 1 часа работы в соответствии с требованиями главы 4 настоящих Правил.
270. При проведении работ на электрогазоочистительных установках в особо опасных условиях, перечень которых определяется лицом, ответственным за электроустановки предприятия, и утверждается работодателем, наряд выдается с назначением наблюдающего за электротехническим (электротехнологическим) персоналом с IV группой по электробезопасности.
271. Люки изоляторных коробок, коробок концевых кабельных муфт оснащаются блокирующими заземляющими устройствами, не позволяющими открывание люков без предварительного заземления поля коронирующих электродов.
Эти люки открываются с помощью специальных ключей или приспособлений.
272. Ключи от люков и электропомещений повысительно-выпрямительных агрегатов требуется содержать на учете у оперативного персонала и выдавать обслуживающему персоналу для проведения осмотров и работ под расписку.
Ежедневная выдача и возврат ключей оформляются записью в оперативном журнале.
273. При проведении работ в секции газоочистительных установок требуется отключать и заземлять все питающие электроагрегаты и кабели остальных секций.
274. Независимо от наличия блокирующих заземляющих устройств, заземляющих ножей высоковольтных выводов повысительно-выпрямительных агрегатов при работе в электрофильтре установка переносных заземлений является обязательной.
275. После отключения электрофильтра с него и питающих кабелей снимается статический заряд посредством заземления электроагрегатов.
276. При работе внутри электрофильтров и газоходов разрешается использование переносных электрических светильников на напряжение не выше 12 В, с расположением понижающего трансформатора снаружи корпуса электрофильтра.
277. При эксплуатации электрогазоочистительных установок запрещается включение повысительно-выпрямительных агрегатов, линий выпрямленного тока и электрофильтров при открытых или незапертых люках изоляторных коробок, коробок кабельных муфт, при неисправных или выведенных из работы блокирующих заземляющих устройствах, незапертых дверях ячеек электроагрегатов, а также при незапертых люках корпусов электрофильтров.
278. При пусконаладочных работах или капитальных ремонтах электрофильтров наблюдение за работой коронирующих электродов «на воздухе» допускается производить через открытый люк корпуса электрофильтра при условии принятия мер, препятствующих попаданию в люк посторонних предметов и исключающих приближение наблюдающего лица на опасное расстояние к частям, находящимся под напряжением.
279. Работы внутри корпуса электрофильтра производятся только при условии отключения электрофильтра от газа со всех сторон плотными и исправными шиберами или заглушками и вентилирования корпуса до полного освобождения его от остатков газа, отключения и принятия мер против ошибочного или самопроизвольного включения связанных с электрофильтром тяго-дутьевых и насосных агрегатов.
В случае пропускания через электрофильтр токсичных газов или взрывоопасных смесей выполняется анализ на отсутствие указанных газов и смесей.
280. Персонал, обслуживающий электрофильтры, обеспечивается спецодеждой и средствами защиты органов дыхания.
281. При проведении сварочных работ внутри электрофильтра и газоходов электросварочные агрегаты оснащаются устройствами автоматического отключения напряжения холостого хода или снижения его до величины 12 В за время не более 0,5 с.

25. Аккумуляторные батареи

282. Аккумуляторное помещение оборудуется запорным устройством (замком).
283. Не допускаются курение в аккумуляторном помещении, вход в него с огнем, пользование электронагревательными приборами, аппаратами и инструментами, которые дают искру, за исключением работ, указанных в пункте 291 настоящих Правил.
284. В аккумуляторных помещениях, имеющих приточно-вытяжную вентиляцию, последняя включается перед началом заряда и отключается после удаления газа не ранее чем через 1,5 часа после окончания заряда.
285. В каждом аккумуляторном помещении имеются:
1) стеклянная или фарфоровая (полиэтиленовая) кружка с носиком (или кувшин) емкостью 1,5–2 л для составления электролита и доливки его в сосуды;
2) нейтрализующий 2,5% раствор питьевой соды для кислотных батарей и 10% раствор борной кислоты или уксусной эссенции (одна часть на восемь частей воды) для щелочных батарей;
3) вода для обмыва рук;
4) полотенце.
286. На всех сосудах с электролитом, дистиллированной водой и нейтрализующими растворами наносятся соответствующие надписи (наименование).
287. Кислота хранится в специальной таре (стеклянные бутыли, пластмассовые канистры), снабженной биркой с названием кислоты. Тара с кислотой или порожняя тара находится в отдельном помещении при аккумуляторной батарее. Стеклянные бутыли необходимо устанавливать на полу в корзинах или деревянных обрешетках.
288. Все работы с кислотой, щелочью и свинцом выполняют специально обученные работники.
289. Стеклянные бутыли с кислотами и щелочами переносят двое работников. Бутыль вместе с корзиной необходимо переносить в специальном деревянном ящике с ручками или на специальных носилках с отверстием посередине и обрешеткой, в которую бутыль входит вместе с корзиной на 2/3 высоты.
290. Приготовление электролита необходимо производить с соблюдением следующих требований:
1) при работах с кислотой и щелочью необходимо надевать костюм (грубошерстный или хлопчатобумажный с кислотостойкой пропиткой при работе с кислотой и хлопчатобумажный – со щелочью), резиновые сапоги (под брюки) или галоши, резиновый фартук, защитные очки и резиновые перчатки; куски едкой щелочи дробят в специально отведенном месте, предварительно завернув их в мешковину;
2) кислоту медленно (во избежание интенсивного нагрева раствора) вливают тонкой струей из кружки в фарфоровый или другой термостойкий сосуд с дистиллированной водой. Электролит при этом все время необходимо перемешивать стеклянным стержнем или трубкой, либо мешалкой из кислотостойкой пластмассы;
3) не допускается приготовлять электролит, вливая воду в кислоту. В готовый электролит доливать воду разрешается;
4) пролитую на пол кислоту необходимо немедленно засыпать опилками, тщательно перемешать и затем произвести уборку.
291. Работы по пайке пластин, сварке ошиновки или труб отопления в аккумуляторном помещении допускаются при следующих условиях:
1) пайка или сварка разрешается не ранее чем через 2 часа после окончания заряда;
2) батареи, работающие по методу постоянного подзаряда, за 2 часа до начала работ приводятся в режим разряда;
3) до начала работ помещение вентилируют в течение 1 часа;
4) во время пайки или сварки выполняется непрерывная вентиляция помещения;
5) место пайки ограждается от остальной батареи негорючими щитами;
6) во избежание отравления свинцом и его соединениями принимаются специальные меры предосторожности и определен режим рабочего дня в соответствии с инструкциями по эксплуатации и ремонту аккумуляторных батарей.
Работы выполняются по наряду.
292. При производстве работ на аккумуляторной батарее для предохранения персонала от поражения электрическим током необходимо соблюдать следующие условия:
1) резку соединительных полос ножовкой, установку перемычек, шунтирование элемента сопротивлением необходимо производить в защитных очках и фартуке при отключенной нагрузке;
2) вырезку пластин, измерение напряжения элементов и измерение удельного веса электролита производить в резиновых перчатках, ботах или галошах;
3) ощупывание ушек и хвостов пластин производить голой рукой, вторая рука все время в резиновой перчатке;
4) при работах на ошиновке, особенно близко к выводам, на обеих руках резиновые перчатки, а инструмент имеет изолированные ручки. Работа производится в очках. Работа с лестницы производится вдвоем.
293. Обслуживание аккумуляторных батарей и зарядных устройств выполняется специально обученным персоналом, имеющим III группу по электробезопасности.

26. Конденсаторные установки

294. При проведении работ конденсаторы перед прикосновением к ним или к их токоведущим частям после отключения установки от источника питания разряжаются независимо от наличия разрядных устройств, присоединенных к шинам или встроенных в единичные конденсаторы.
295. Разряд конденсаторов – снижение остаточного напряжения до нуля производится путем замыкания выводов накоротко и на корпус металлической шиной с заземляющим проводником, укрепленной на изолирующей штанге.
266. Выводы конденсаторов закорочены, если они не подключены к электрическим схемам, но находятся в зоне действия электрического поля (наведенного напряжения).
297. Запрещается прикасаться к клеммам обмотки отключенного от сети асинхронного электродвигателя, имеющего индивидуальную компенсацию реактивной мощности, до разрядки конденсаторов.
298. Не разрешается касаться голыми руками конденсаторов, пропитанных трихлордифенилом (далее – ТХД) и имеющих течь. При попадании ТХД на кожу необходимо промыть кожу водой с мылом, при попадании в глаза - промыть глаза слабым раствором борной кислоты или раствором двууглекислого натрия (одна чайная ложка питьевой соды на стакан воды).

27. Кабельные работы

299. Земляные работы на территории организаций, населенных пунктов, а также в охранных зонах подземных коммуникаций (электрокабели, кабели связи, газопроводы) начинаются только с письменного разрешения руководства (соответственно) организации, местного исполнительного органа и владельца этих коммуникаций. К разрешению прилагается план (схема) с указанием размещения и глубины заложения коммуникаций. Местонахождение подземных коммуникаций обозначается соответствующими знаками или надписями на плане (схеме) и на месте выполнения работ.
300. При обнаружении не отмеченных на планах кабелей, трубопроводов, подземных сооружений, а также боеприпасов земляные работы прекращаются до выяснения принадлежности обнаруженных сооружений и получения разрешения от соответствующих организаций на продолжение работ.
301. Не допускается проведение землеройных работ машинами на расстоянии менее 1 м, а клин-молота и подобных механизмов – менее 5 м от трассы кабеля, если эти работы не связаны с раскопкой кабеля.
Применение землеройных машин, отбойных молотков, ломов и кирок для рыхления грунта над кабелем допускается производить на глубину, при которой до кабеля остается слой грунта не менее 0,4 м. Остальной слой грунта удаляется вручную лопатами.
Перед началом раскопок КЛ производится контрольное вскрытие линии под надзором персонала организации – владельца КЛ.
302. В зимнее время к выемке грунта лопатами можно приступать только после его отогревания. При этом приближение источника тепла к кабелям допускается не ближе чем на 0,15 м.
303. Место работ по рытью котлованов, траншей или ям ограждается с учетом требований строительных норм и правил. На ограждении вывешиваются предупреждающие знаки и надписи, а в ночное время – сигнальное освещение.
304. При рытье траншей в слабом или влажном грунте, когда есть угроза обвала, их стены укрепляются.
В сыпучих грунтах работы допускается проводить без крепления стен, но с устройством откосов, соответствующих углу естественного откоса грунта.
Грунт, извлеченный из котлована или траншеи, размещается на расстоянии не менее 0,5 м от бровки выемки. Разработка и крепление грунта в выемках глубиной более 2 м производятся по проекту производства работ (далее – ППР).
305. В грунтах естественной влажности при отсутствии грунтовых вод и при отсутствии расположенных поблизости подземных сооружений рытье котлованов и траншей с вертикальными стенками без крепления разрешается на глубину не более: 1 м – в насыпных, песчаных и крупнообломочных грунтах; 1,25 м – в супесях; 1,5 м – в суглинках и глинах.
В плотных связанных грунтах траншеи с вертикальными стенками рыть роторными и траншейными экскаваторами без установки креплений допускается на глубину не более 3 м. В этих случаях спуск работников в траншеи не допускается. В местах траншеи, где необходимо пребывание работников, устраиваются крепления или выполняются откосы.
Разработка мерзлого грунта (кроме сыпучего) допускается без креплений на глубину промерзания.
306. При условиях, отличающихся от условий, приведенных в пункте 305 настоящих Правил, котлованы и траншеи разрабатываются с откосами без креплений или с вертикальными стенками, закрепленными на всю высоту.
307. Крепление котлованов и траншей глубиной до 3 м инвентарное и выполняется по типовым проектам.
308. Перемещение, установка и работа строительных машин и автотранспорта, размещение лебедок, оборудования, материалов вблизи выемок (котлованов, траншей, канав) с неукрепленными откосами разрешаются только за пределами призмы обрушения грунта на расстоянии, установленном ППР, или на расстоянии по горизонтали от основания откоса выемки до ближайших опорных частей вышеуказанных машин, оборудования, лебедок, материалов не менее указанного в таблице 2 приложения 10 к настоящим Правилам.

Подвеска и крепление кабелей и муфт

309. Открытые муфты укрепляются на доске, подвешенной с помощью проволоки или троса к перекинутым через траншею брусьям, и закрываются коробами. Одна из стенок короба является съемной и закрепляется без применения гвоздей.
310. Не допускается использовать для подвешивания кабелей соседние кабели, трубопроводы.
311. Кабели подвешиваются таким образом, чтобы не происходило их смещение.
312. На короба, закрывающие откопанные кабели, вывешивается плакат безопасности «Стой! Напряжение».

Разрезание кабеля, вскрытие муфт

313. Перед разрезанием кабеля или вскрытием муфт требуется удостовериться в том, что работа будет выполняться на подлежащем ремонту кабеле, что этот кабель отключен, заземлен с двух сторон и выполнены необходимые технические мероприятия.
314. На рабочем месте подлежащий ремонту кабель определяется:
1) при прокладке в туннеле, коллекторе, канале - прослеживанием, сверкой раскладки с чертежами и схемами, проверкой по биркам;
2) при прокладке в земле – сверкой его расположения с чертежами прокладки.
Для этой цели предварительно прорывается контрольная траншея (шурф) поперек кабелей, позволяющая видеть все кабели.
315. Во всех случаях, когда отсутствует видимое повреждение кабеля, кабель определяется кабелеискательным аппаратом.
316. Перед разрезанием кабеля или вскрытием соединительной муфты проверяется отсутствие напряжения с помощью специального приспособления, состоящего из изолирующей штанги и стальной иглы или режущего наконечника.
В туннелях, коллекторах, колодцах, траншеях, где проложено несколько кабелей, и других кабельных сооружениях приспособление выполняется с дистанционным управлением. Приспособление обеспечивает прокол или разрезание оболочки кабеля до жил с замыканием их между собой и заземлением.
Кабель у места прокалывания предварительно закрывается экраном.
317. При проколе кабеля требуется пользоваться спецодеждой, диэлектрическими перчатками и средствами защиты лица и глаз. При этом необходимо стоять на изолирующем основании сверху траншеи на максимальном расстоянии от прокалываемого кабеля.
Прокол кабеля выполняют два работника: допускающий и производитель работ или производитель и ответственный руководитель работ; один из них непосредственно прокалывает кабель, а второй наблюдает.
318. В тех случаях, когда в результате повреждений кабеля открыты все токоведущие жилы, отсутствие напряжения проверяется непосредственно указателем напряжения без прокола кабеля.
319. Для заземления прокалывающего приспособления допускается использование заземлителя, погруженного в почву на глубину не менее 0,5 м, или брони кабеля. Присоединение заземляющего проводника к броне выполняется посредством хомутов. При этом броня под хомутом зачищается.
В тех случаях, когда броня подверглась коррозии, допускается присоединение заземляющего проводника к металлической оболочке кабеля.
320. На КЛ электростанций и подстанций, где длина и способ прокладки кабелей позволяют, с помощью чертежей, бирок, кабелеискательного аппарата, точно определить подлежащий ремонту кабель допускается, по усмотрению выдающего наряд, не прокалывать кабель перед его разрезанием или вскрытием муфты.
321. Вскрытие соединительных муфт и разрез кабеля в тех случаях, когда предварительный прокол не делается, производятся заземленным инструментом с помощью диэлектрических перчаток, используя средства защиты лица и глаз, стоя на изолирующем основании.
После предварительного прокола те же операции на кабеле допускается выполнять без перечисленных дополнительных мер безопасности.

Разогрев кабельной массы и заливки муфт

322. Кабельная масса для заливки муфт разогревается в специальной металлической посуде с крышкой и носиком.
Не допускается разогревать невскрытые банки с кабельной массой.
323. Работы по заливке муфт массой выполняются в специальной одежде, брезентовых рукавицах и предохранительных очках.
324. Разогрев, снятие и перенос сосуда с припоем, а также сосуда с массой выполняются в брезентовых рукавицах и предохранительных очках. Запрещается передавать сосуд с припоем либо сосуд с массой из рук в руки, при передаче необходимо ставить их на землю.
Опускать в колодец расплавленный припой и разогретые составы для заливки муфт требуется в специальном закрытом сосуде, подвешенном с помощью карабина к металлическому тросику.
325. Перемешивание расплавленной массы выполняется металлической мешалкой, а снятие нагара с поверхности расплавленного припоя – металлической сухой ложкой. Мешалка и ложка перед применением подогреваются. Попадание влаги в горячие составы и припои недопустимо.
326. В холодное время года соединительные и концевые муфты перед заливкой их горячими составами подогреваются.
327. Разогрев кабельной массы в кабельных колодцах, туннелях, кабельных сооружениях не допускается.

Прокладка и перекладка кабелей, переноска кабельных муфт

328. При перекатке барабана с кабелем принимаются меры против захвата его выступами частей одежды.
До начала работ по перекатке барабана закрепляются концы кабеля и удаляются торчащие из барабана гвозди.
Барабан с кабелем перекатывается только по горизонтальной поверхности по твердому грунту или настилу при наличии тормозного устройства.
329. При ручной прокладке кабеля количество работников составляется исходя из того, чтобы на каждого работника приходился участок кабеля массой не более 35 кг для мужчин и 15 кг для женщин. Работы выполняются в брезентовых рукавицах.
330. Не допускается при прокладке кабеля стоять внутри углов поворота, а также поддерживать кабель вручную на поворотах трассы. Для этой цели устанавливаются угловые ролики.
331. При прогреве кабеля электрическим током запрещается применять трансформаторы напряжением выше 380 В.
332. Перекладывание кабеля и перенос муфты производятся после отключения кабеля. Перекладывать кабель, находящийся под напряжением, допускается при условиях, если:
1) температура перекладываемого кабеля составляет не ниже 5^оС;
2) муфты на перекладываемом участке кабеля укрепляются хомутами на досках;
3) для работы используются диэлектрические перчатки, поверх которых для защиты от механических повреждений надеваются брезентовые рукавицы;
4) работа выполняется работниками, имеющими опыт прокладки, под надзором ответственного руководителя работ с V группой по электробезопасности, – в электроустановках напряжением выше 1000 В и производителя работ с IV группой по электробезопасности, – в электроустановках напряжением до 1000 В.

Работа на КЛ в подземных сооружениях

333. Работу в подземных кабельных сооружениях, а также осмотр со спуском в них выполняют по наряду не менее трех работников, из которых двое – страхующие. Между работниками, выполняющими работу, и страхующими устанавливается связь. Производитель работ имеет IV группу по электробезопасности.
334. В каждом цехе (районе, участке) обеспечивается наличие утвержденного руководителем организации перечня газоопасных подземных сооружений, который доводится до сведения оперативного персонала.
Все газоопасные подземные сооружения помечаются на плане. Люки и двери газоопасных помещений надежно запираются и помечаются соответствующими знаками.
335. До начала и во время работы в подземном сооружении обеспечена его естественная или принудительная вентиляция и взят анализ на содержание в воздухе кислорода, которого не менее 20 %.
Естественная вентиляция создается открыванием не менее двух люков с установкой около них специальных козырьков, направляющих воздушные потоки. Перед началом работы продолжительность естественной вентиляции составляет не менее 20 минут.
Принудительная вентиляция обеспечивается вентилятором или компрессором в течение 10-15 минут для полного обмена воздуха в подземном сооружении посредством рукава, опускаемого вниз и не достигающего дна на 0,25 м.
Запрещается применять для вентиляции баллоны со сжатыми газами. Если естественная или принудительная вентиляция не обеспечивает полное удаление вредных веществ, спуск в подземное сооружение допускается только с применением изолирующих органы дыхания средств, в том числе с использованием шлангового противогаза.
336. Не допускается без проверки подземных сооружений на загазованность приступать к работе в них. Проверка проводится работниками, обученными пользованию приборами. Список таких работников утверждается руководителем организации.
Проверка отсутствия газов с помощью открытого огня запрещается.
337. Перед началом работы в коллекторах и туннелях, оборудованных приточно-вытяжной вентиляцией, последняя приводится в действие на срок, определяемый в соответствии с местными условиями. Отсутствие газа в этом случае допускается не проверять.
338. При работах в коллекторах и туннелях открываются два люка или две двери, чтобы работники находились между ними. У открытого люка устанавливается предупреждающий знак или устанавливается ограждение. До начала работы члены бригады ознакамливаются с планом эвакуации из подземного сооружения в случае непредвиденных обстоятельств.
339. При открывании колодцев применяется инструмент, не дающий искрообразования, а также избегаются удары крышки о горловину люка.
У открытого люка колодца устанавливаются предупреждающий знак или ограждение.
340. В колодце допускается находиться и работать одному работнику с III группой по электробезопасности с применением предохранительного пояса со страховочным канатом. Предохранительный пояс выполняется с наплечными ремнями, пересекающимися со стороны спины, с кольцом на пересечении для крепления каната. Другой конец каната удерживает один из страхующих работников.
341. При проведении огневых работ в коллекторах, туннелях, кабельных полуэтажах и прочих сооружениях порядок производства работ согласовывается с ответственным лицом действующего предприятия (цеха, участка).
На проведение огневых работ выдается наряд.
342. При проведении огневых работ применяются щитки из огнеупорного материала, ограничивающие распространение пламени, и принимаются меры к предотвращению пожара.
При работах в колодцах разжигать в них паяльные лампы, устанавливать баллоны с пропан-бутаном, разогревать составы для заливки муфт и припой запрещается.
343. В коллекторах, туннелях, кабельных полуэтажах и прочих помещениях, в которых проложены кабели, при работе с использованием пропан-бутана суммарная вместимость находящихся в помещении баллонов не превышает 5 литров.
После окончания работ баллоны с газом удалены, а помещение провентилировано.
344. При прожигании кабелей находиться в колодцах запрещается, а в туннелях и коллекторах допускается только на участках между двумя открытыми входами. Запрещается работать на кабелях во время их прожигания.
После прожигания во избежание пожара необходимо осмотреть кабели.
345. Перед допуском к работам и проведением осмотра в туннелях устройства защиты от пожара в них переводятся с автоматического действия на дистанционное управление и на ключе управления вывешивается плакат «Не включать! Работают люди».
346. Запрещается курить в колодцах, коллекторах и туннелях, а также на расстоянии менее 5 м от открытых люков, зажигать спички, пользоваться открытым огнем.
347. При длительных работах в колодцах, коллекторах и туннелях время пребывания в них определяет работник, выдающий наряд, в зависимости от условий выполнения работ.
348. В случае появления газа, работа в колодцах, коллекторах и туннелях прекращается, работники выводятся из опасной зоны до выявления источника загазованности и его устранения.
Для вытеснения газов необходимо применять принудительную вентиляцию.
349. Для освещения рабочих мест в колодцах и туннелях применяются светильники напряжением 12 В или аккумуляторные фонари во взрывозащищенном исполнении. Трансформатор для светильников напряжением 12 В располагается вне колодца или туннеля.

28. Воздушные линии электропередачи

Работа на опорах и с опорами

350. Работы по замене элементов опор, демонтажу опор и проводов ВЛ выполняются по технологической карте или ППР.
351. Подниматься на опору и работать на ней разрешается только после проверки достаточной устойчивости и прочности, особенно ее основания.
352. Прочность деревянных опор проверяется замером загнивания древесины с откапыванием опоры на глубину не менее 0,5 м. Для определения прочности железобетонных опор и приставок проверяется отсутствие недопустимых трещин в бетоне, оседания или вспучивания грунта вокруг опоры, разрушения бетона опоры (приставки) с откапыванием грунта на глубину не менее 0,5 м.
353. На металлических опорах проверяется отсутствие повреждений фундаментов, наличие всех раскосов и гаек на анкерных болтах, состояние оттяжек, заземляющих проводников.
354. Необходимость и способы укрепления опоры, прочность которой вызывает сомнение (недостаточное заглубление, вспучивание грунта, загнивание древесины, трещины в бетоне), определяются на месте производителем или ответственным руководителем работ.
Работы по укреплению опоры с помощью растяжек выполняются без подъема на опору, то есть с телескопической вышки или другого механизма для подъема людей, с установленной рядом опоры, либо применяются для этого специальные раскрепляющие устройства, для навески которых не требуется подниматься по опоре.
Подниматься по опоре разрешается только после ее укрепления.
Опоры, не рассчитанные на одностороннее тяжение проводов и тросов и временно подвергаемые такому тяжению, предварительно укрепляются во избежание их падения.
До укрепления опор запрещается нарушать целость проводов и снимать вязки на опорах.
355. Подниматься на опору разрешается членам бригады, допущенным к верхолазным работам и имеющим группы по электробезопасности:
III – при всех видах работ до верха опоры;
II – при работах, выполняемых с отключением ВЛ, до верха опоры, а при работах на нетоковедущих частях не отключенной ВЛ - не выше уровня, при котором от головы работающего до уровня нижних проводов этой ВЛ остается расстояние 2 м. Исключение составляют работы по окраске опор (пункт 366 настоящих Правил).
Отдельные виды работ на высоте выполняются не менее чем двумя работниками, имеющими группы, установленные настоящими Правилами для выполнения этих работ.
356. При подъеме на деревянную и железобетонную опоры строп предохранительного пояса заводится за стойку.
Не разрешается на угловых опорах со штыревыми изоляторами подниматься и работать со стороны внутреннего угла.
При работе на опоре требуется пользоваться предохранительным поясом и опираться на оба когтя (лаза) при их применении.
При работе на стойке опоры располагаться требуется таким образом, чтобы не терять из виду ближайшие провода, находящиеся под напряжением.
При замене деталей опоры исключается возможность их смещения или падения.
357. Запрещается откапывать сразу обе стойки опоры при замене одинарных и сдвоенных приставок П- и АП-образных опор. Замена приставок начинается с одной ноги опоры, только после замены на ней приставок, закрепления бандажей и утрамбовки земли приступают к замене приставок на другой ноге. Заменять сдвоенные приставки требуется поочередно.
358. При вытаскивании или опускании приставки находиться в котловане запрещается.
359. Способы валки и установки опоры, необходимость и способы ее укрепления во избежание отклонения определяет ответственный руководитель работ, а когда он не назначен – выдающий наряд.
В случае применения оттяжек с крюками, последние снабжаются предохранительными замками.
Оттяжки и тросы снимаются с поднятой опоры только после закрепления ее в грунте или на фундаменте.
360. При работах на изолирующих подвесках (гирляндах изоляторов) разрешается перемещаться по поддерживающим одноцепным и многоцепным (с двумя и более гирляндами изоляторов) и по натяжным многоцепным подвескам.
Работать на одноцепной натяжной изолирующей подвеске допускается при использовании специальных приспособлений или лежа на ней и зацепившись ногами за траверсу для фиксации положения тела.
361. При работе на поддерживающей изолирующей подвеске строп предохранительного пояса закрепляется за траверсу. В тех случаях, когда длина стропа недостаточна, пользуются закрепленными за пояс двумя страховочными канатами. Один канат привязывается к траверсе, а второй, предварительно заведенный за траверсу, подстраховывающий член бригады подает по мере необходимости.
362. При работе на натяжной изолирующей подвеске строп предохранительного пояса закрепляется за траверсу или за предназначенное для этой цели приспособление.
363. На поддерживающих и натяжных многоцепных изолирующих подвесках допускается закреплять строп предохранительного пояса за одну из гирлянд изоляторов, на которой работа не ведется. Закреплять этот строп за гирлянду, на которой идет работа, запрещается.
В случае обнаружения неисправности, по причине которой имеется возможность расцепления изолирующей подвески, работа прекращается.
364. При подъеме (или опускании) на траверсы проводов, тросов, а также при их натяжении находиться на этих траверсах или стойках под ними запрещается.
365. Выбирать схему подъема груза и размещать подъемные блоки требуется с таким расчетом, чтобы не возникали усилия, которые могут вызвать повреждение опоры.
366. Окраску опоры с подъемом до ее верха разрешается с соблюдением требований пункта 355 настоящих Правил выполнять работникам с II группой по электробезопасности. При окраске принимаются меры для предотвращения попадания краски на изоляторы и провода (например, применены поддоны).
367. На многоцепной ВЛ с горизонтальным расположением цепей работать со снятием напряжения с одной цепи разрешается только со стороны этой цепи. Переходить на участки траверсы, поддерживающие находящиеся под напряжением цепи, запрещается.
368. Работать на отключенной цепи многоцепной ВЛ с расположением цепей одна над другой разрешается только при условии, если эта цепь подвешена ниже цепей, находящихся под напряжением. Подниматься на опору разрешается только со стороны отключенной цепи. Заменять и регулировать провода отключенной цепи запрещается.
369. На ВЛ допускается перемещение работников по проводам сечением не менее 240 мм² и по тросам сечением не менее 70 мм² при условии, что провода и тросы не имеют повреждений, вызванных вибрацией, коррозией и др. При перемещении по расщепленным проводам и тросам строп предохранительного пояса закрепляется за них, а в случае использования специальной тележки – за тележку.

Работа без снятия напряжения на токоведущих частях и вблизи них

370. При производстве работ с опоры, телескопической вышки, гидроподъемника без изолирующего элемента или другого механизма для подъема людей расстояние от работника, применяемого инструмента, приспособлений, канатов, оттяжек до провода (электропередачи, радиотрансляции, телемеханики), находящегося под напряжением до 1000 В, не менее 0,6 м.
371. При производстве работ на ВЛ напряжением до 1000 В, при которых не исключена возможность приближения к проводам (электропередачи, связи, радиотрансляции, телемеханики) на расстояние менее 0,6 м, эти провода отключаются и заземляются на месте производства работ.
372. Работы по перетяжке и замене проводов на ВЛ напряжением до 1000 В и на линиях уличного освещения, подвешенных на опорах линий напряжения выше 1000 В, выполняются с отключением всех линий напряжением до и выше 1000 В и заземлением их с двух сторон участка работ.
Работы выполняются по наряду бригадой в составе не менее двух работников; производитель работ с IV группой по электробезопасности.
373. При выполнении работ на ВЛ без снятия напряжения безопасность персонала обеспечивается по одной из двух схем:
первая схема: провод под напряжением - изоляция - человек - земля.
Схема реализуется двумя методами:
1) работа в контакте, когда основным защитным средством являются диэлектрические перчатки и изолированный инструмент. Этим методом выполняются работы на ВЛ напряжением до 1000 В;
2) работа на расстоянии, когда работы выполняются с применением основных (изолирующие штанги, клещи) и дополнительных (диэлектрические перчатки, боты, накладки) электрозащитных средств. Этот метод применяется на ВЛ напряжением выше 1000 В;
вторая схема: провод под напряжением - человек - изоляция - земля. Работы по этой схеме допускаются при следующих условиях:
1) изоляция работающего от земли специальными устройствами соответствующего напряжения;
2) применение экранирующего комплекта;
3) выравнивание потенциалов экранирующего комплекта, рабочей площадки и провода специальной штангой для переноса потенциала. Расстояние от работника до заземленных частей и оборудования при работах не менее указанного в таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам.
374. Конкретные виды работ под потенциалом провода выполняются по ПОР (ППР).
375. Работы под потенциалом провода (с непосредственным касанием токоведущих частей) ВЛ напряжения выше 1000 В, выполняют работники с IV, а остальные члены бригады с III группой по электробезопасности.
376. Запрещается прикасаться к изоляторам и арматуре изолирующих подвесок, имеющих иной, чем провод, потенциал, а также передавать или получать инструмент или приспособления работникам, не находящимся на той же рабочей площадке, при выполнении работ с площадки изолирующего устройства, находящегося под потенциалом провода.
377. Перед началом работ на изолирующих подвесках проверяется измерительной штангой электрическая прочность фарфоровых изоляторов. При наличии выпускающих зажимов требуется заклинить их на опоре, на которой выполняется работа, и на соседних опорах, если это требуется по рельефу трассы.
378. Работы на изолирующей подвеске по ее перецепке, замене отдельных изоляторов, арматуры, проводимые монтерами, находящимися на изолирующих устройствах или траверсах, допускаются при количестве исправных изоляторов в подвеске не менее 70%, а на ВЛ напряжением 750 кВ – при наличии не более пяти дефектных изоляторов в одной подвеске.
379. При перецепке изолирующих подвесок, выполняемой с траверс, устанавливать и отцеплять от траверс необходимые приспособления требуется в диэлектрических перчатках, а на ВЛ напряжением 330 кВ и выше – и в экранирующем комплекте.
380. Разрешается прикасаться на ВЛ напряжением 35 кВ к шапке первого изолятора при двух исправных изоляторах в изолирующей подвеске, а на ВЛ напряжением 110 кВ и выше – к шапкам первого и второго изоляторов. Счет изоляторов ведется от траверсы.
381. Установка трубчатых разрядников под напряжением на ВЛ напряжением 35-110 кВ допускается при условии применения изолирующих подвесных габаритников, исключающих возможность приближения внешнего электрода разрядника к проводу на расстояние менее заданного.
382. Запрещается находиться в зоне возможного выхлопа газов при приближении внешнего электрода разрядника к проводу или отводе электрода при снятии разрядника. Приближать или отводить внешний электрод разрядника требуется с помощью изолирующей штанги.
Запрещается приближаться к изолированному от опоры молниезащитному тросу на расстояние менее 1 м.
383. При использовании троса в схеме плавки гололеда допустимое расстояние приближения к тросу определяется в зависимости от напряжения плавки.
384. Запрещается работать на ВЛ и ВЛС, находящихся под напряжением, при тумане, дожде, снегопаде, в темное время суток, а также при ветре, затрудняющем работы на опорах.

Работы в пролетах пересечения с действующими ВЛ

385. При монтаже и замене проводов и тросов раскатывать их требуется плавно, без рывков, тяговые контакты направлять так, чтобы избежать подхлестывания и приближения к проводам, находящимся под напряжением. Для оттяжек и контроттяжек применяются канаты из растительных и синтетических волокон, выбирая их минимальную длину и натягивая без слабины.
Используемые при работе лебедки и стальные канаты заземляются.
386. Провод (трос) каждого барабана перед раскаткой заземляется присоединением его конца к втулке барабана, а вала барабана – к заземлителю либо на опоре, ближайшей к барабану.
387. Перед началом монтажных работ (визировка, натяжка, перекладка из роликов в зажимы) раскатанный провод (трос) заземляется в двух местах: у начальной анкерной опоры вблизи натяжного зажима и на конечной опоре, через которую производится натяжение. Кроме того, заземления накладываются на провод (трос) на каждой промежуточной опоре, где производится работа.
388. Для провода или троса, лежащего в металлических раскаточных роликах или зажимах, достаточным является заземление обойм этих роликов (зажимов). При естественном металлическом контакте между металлической обоймой ролика (зажима) и телом металлической или арматурой железобетонной опоры дополнительных мероприятий по заземлению металлического ролика (зажима) не требуется.
389. При работе на проводах с телескопической вышки (подъемника), не имеющей изолирующего звена, рабочая площадка вышки с помощью специальной штанги соединяется с проводом линии гибким медным проводником сечением не менее 10 мм², а сама вышка заземляется.
Провод при этом заземляется на ближайшей опоре или в пролете.
390. Запрещается входить в кабину вышки и выходить из нее, а также прикасаться к корпусу вышки, стоя на земле, после соединения рабочей площадки телескопической вышки с проводом.
Запрещается использовать металлический трос в качестве бесконечного каната.
391. Петли (шлейфы) на анкерной опоре соединяются только по окончанию монтажных работ в смежных с этой опорой анкерных пролетах.
На анкерной опоре ВЛ напряжением 110 кВ и выше петли до их соединения закрепляются за провода или за натяжные изолирующие подвески, но не ближе чем за четвертый изолятор, считая от траверсы, а на ВЛ напряжением 35 кВ и ниже - только за провод.
392. При выполнении работы на проводах ВЛ в пролете пересечения с другой ВЛ, находящейся под напряжением, заземление устанавливается на опоре, где ведется работа.
В тех случаях, когда в этом пролете подвешиваются или заменяются провода, то с обеих сторон от места пересечения заземляется подвешиваемый и заменяемый провод.
393. В пролетах пересечения на ВЛ (на ОРУ) при замене проводов (тросов) и относящихся к ним изоляторов и арматуры, расположенных ниже проводов, находящихся под напряжением, через заменяемые провода (тросы) в целях предупреждения подсечки расположенных выше проводов перекинуты канаты из растительных или синтетических волокон. Канаты перекидываются в двух местах - по обе стороны от места пересечения, закрепляя их концы за якоря или конструкции. Подъем провода (троса) осуществляется медленно и плавно.
394. Работы на проводах (тросах) и относящихся к ним изоляторах, арматуре, расположенных выше проводов, находящихся под напряжением, выполняются по ППР. В ППР предусматриваются меры для предотвращения опускания проводов (тросов) и защиты от наведенного напряжения. Замена проводов (тросов) при этих работах выполняется с обязательным снятием напряжения с пересекаемых проводов.

Работа на ВЛ под наведенным напряжением, на одной
отключенной цепи многоцепной ВЛ

395. Персонал, обслуживающий ВЛ, обеспечивается перечнем линий, которые после отключения находятся под наведенным напряжением, ознакамливается с перечнем, величинами наводимого напряжения. Наличие наведенного напряжения на ВЛ записывается в строке «Отдельные указания» наряда, изложенного в приложении 2 к настоящим Правилам.
396. При наличии на отключенных ВЛ и ВЛС наведенного напряжения перед соединением или разрывом электрически связанных участков (проводов, тросов) выравниваются потенциалы этих участков. Уравнивание потенциалов осуществляется путем соединения проводником этих участков или установкой заземления по обе стороны предполагаемого разрыва с присоединением к одному заземлителю (заземляющему устройству).
397. На ВЛ под наведенным напряжением работы с земли, связанные с прикосновением к проводу, опущенному с опоры вплоть до земли, выполняются с использованием электрозащитных средств (диэлектрических перчаток, штанг) или с металлической площадки, соединенной для выравнивания потенциалов проводников с этим проводом. Работы с земли без применения электрозащитных средств и с металлической площадки выполняются при условии заземления провода в непосредственной близости к каждому месту прикосновения.
398. Применяемые при монтаже проводов на ВЛ под наведенным напряжением стальные тяговые канаты сначала закрепляются на тяговом механизме и для выравнивания потенциалов заземляются на тот же заземлитель, что и провод. Только после этого разрешается прикреплять канат к проводу.
399. Разъединение провода и тягового каната производится после выравнивания их потенциалов, то есть после соединения каждого из них с общим заземлителем.
400. При монтажных работах на ВЛ под наведенным напряжением (подъем, визирование, натяжка, перекладка проводов из раскаточных роликов в зажимы) провод заземляется на анкерной опоре, через которую проводится натяжка, и на каждой промежуточной опоре, на которую поднимается провод.
401. На ВЛ или ВЛС перед соединением или разрывом электрически связанных участков (проводов, тросов) выравниваются потенциалы этих участков. Выравнивание потенциалов осуществляется путем соединения проводником этих участков или установкой заземлений по обе стороны разрыва с присоединением их к одному заземлителю (заземляющему устройству).
402. По окончании работы на промежуточной опоре заземление провода на этой опоре разрешается снимать. В случае возобновления работы на промежуточной опоре, связанной с прикосновением к проводу, он вновь заземляется на той же опоре.
403. На ВЛ под наведенным напряжением перекладка проводов из раскаточных роликов в поддерживающие зажимы проводится в направлении, обратном направлению раскатки. До начала перекладки, оставив заземленными провода на анкерной опоре, в сторону которой будет проводиться перекладка, снимается заземление с проводов на анкерной опоре, от которой начинается перекладка.
404. При монтаже проводов на ВЛ под наведенным напряжением заземление с них разрешается снимать только после перекладки провода в поддерживающие зажимы и окончания работ на данной опоре.
405. Во время перекладки проводов в зажимы смежный анкерный пролет, в котором перекладка уже закончена, рассматривается как находящийся под наведенным напряжением. Выполнять на нем работы, связанные с прикосновением к проводам, разрешается только после заземления их на рабочем месте.
406. Из числа ВЛ под наведенным напряжением организации, выполняющим работы, определяют измерениями линии, при отключении и заземлении которых по концам (в РУ) на заземленных проводах остается потенциал наведенного напряжения выше 25 В при наибольшем рабочем токе действующей ВЛ.
Все виды работ на этих ВЛ, связанные с прикосновением к проводу без применения основных электрозащитных средств, выполняются по технологическим картам или ППР, в которых указано размещение заземления, исходя из требований обеспечения на рабочих местах потенциала наведенного напряжения не выше 25 В.
407. В тех случаях, когда на отключенной ВЛ (цепи), находящейся под наведенным напряжением, не удается снизить напряжение до 25 В, необходимо работать с заземлением проводов только на одной опоре или на двух смежных. При этом заземлять ВЛ (цепь) в РУ запрещается. Допускается работа бригады только с опор, на которых установлены заземления, или на проводе в пролете между ними.
408. При выполнении работ в двух и более пролетах (участках) ВЛ (цепь) разделяется на электрически не связанные участки посредством разъединения петель на анкерных опорах. На каждом из таких участков у мест установки заземления работает одна бригада.
409. На отключенной цепи многоцепной ВЛ с расположением цепей одна над другой допускается работать только при условии, что эта цепь подвешена ниже цепей, находящихся под напряжением. Запрещается заменять и регулировать провода отключенной цепи.
410. При работе на одной отключенной цепи многоцепной ВЛ с горизонтальным расположением цепей на стойках вывешиваются красные флажки со стороны цепей, оставшихся под напряжением. Флажки вывешивают на высоте 2-3 м от земли производитель работ и член бригады с III группой по электробезопасности.
411. Подниматься на опору со стороны цепи, находящейся под напряжением, и переходить на участки траверс, поддерживающих эту цепь, запрещается. Если опора имеет степ-болты, подниматься по ним разрешается независимо от того, под какой цепью они расположены. При расположении степ-болтов со стороны цепей, оставшихся под напряжением, подниматься на опору требуется под наблюдением находящегося на земле производителя работ или члена бригады с III группой по электробезопасности.
412. При работе с опор на проводах отключенной цепи многоцепной ВЛ, остальные цепи которой находятся под напряжением, заземление устанавливается на каждой опоре, на которой ведутся работы.

Пофазный ремонт ВЛ

413. Запрещается при пофазном ремонте ВЛ заземлять в РУ провод отключенной фазы. Провод заземляется только на рабочем месте. На ВЛ напряжением 35 кВ и выше при работах на проводе одной фазы или поочередно на проводах каждой фазы заземляется на рабочем месте провод только той фазы, на которой выполняется работа. Запрещается приближаться к проводам остальных, незаземленных фаз на расстояние, менее указанного в таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам.
414. При пофазном ремонте для увеличения надежности заземления оно выполняется двойным, состоящим из двух отдельных, установленных параллельно заземлений. Работать на проводе разрешается не далее 20 м от установленного заземления.
415. При одновременной работе нескольких бригад отключенный провод разъединен на электрически не связанные участки. Каждой бригаде выделяется отдельный участок, на котором устанавливается одно двойное заземление.
416. При пофазном ремонте ВЛ напряжением 110 кВ и выше для локализации другого разряда перед установкой или снятием заземления провод предварительно заземляется с помощью штанги с дугогасящим устройством. Заземляющий провод штанги заранее присоединяется к заземлителю. Эта штанга снимается лишь после установки (или снятия) переносного заземления.
417. Не допускается при пофазном ремонте на ВЛ с горизонтальным расположением фазы переходить на участки траверсы, поддерживающие провода фаз, находящихся под напряжением.
Условия производства работ при пофазном ремонте ВЛ напряжением 35 кВ и выше указаны в строке «Отдельные указания» наряда, изложенного в приложении 2 к настоящим Правилам.

Расчистка трассы от деревьев

418. Работы по расчистке трассы ВЛ от деревьев выполняются по наряду.
419. До начала валки деревьев рабочее место расчищается. В зимнее время для быстрого отхода от падающего дерева пролагаются в снегу две дорожки длиной 5-6 м под углом к линии его падения в сторону, противоположную падению. Запрещается влезать на подрубленные и подпиленные деревья.
420. Производитель работ перед началом работы предупреждает всех членов бригады об опасности приближения сваливаемых деревьев, канатов к проводам ВЛ.
421. Во избежание падения деревьев на провода до начала рубки применяются оттяжки.
Производить валку деревьев без подпила или подрубки, а также делать сквозной пропил дерева запрещается. Наклоненные деревья валятся в сторону их наклона, но при угрозе падения деревьев на ВЛ их валка не допускается до отключения ВЛ.
422. В случаях падения дерева на провода запрещается приближаться к нему на расстояние менее 8 м до снятия напряжения с ВЛ.
423. О предстоящем падении сваливаемого дерева пильщики предупреждают других рабочих. Стоять со стороны падения дерева и с противоположной стороны запрещается.
424. Запрещается оставлять не поваленным подрубленное и подпиленное дерево на время перерыва в работе или при переходе к другим деревьям.
425. Перед валкой гнилых и сухостойных деревьев апробируется их прочность, а затем производится подпил. Подрубать эти деревья запрещается.
Запрещается групповая валка деревьев с предварительным подпиливанием и валка с использованием падения одного дерева на другое. В первую очередь сваливаются подгнившие и подгоревшие деревья.

Обход и осмотр ВЛ

426. При обходе и осмотре ВЛ назначение производителя работ не обязательно. Во время осмотра ВЛ запрещается выполнять какие-либо ремонтные и восстановительные работы, а также подниматься на опору и ее конструктивные элементы. Подъем на опору допускается при верховом осмотре ВЛ. Проведение целевого инструктажа обязательно.
427. В труднопроходимой местности (болота, водные преграды, горы, лесные завалы) и в условиях неблагоприятной погоды (дождь, снегопад, сильный мороз), а также в темное время суток осмотр ВЛ выполняют не менее двух работников с II группой по электробезопасности, один из которых назначается старшим. В остальных случаях осматривать ВЛ разрешается одному работник, со II группой по электробезопасности.
Запрещается нахождение под проводами при осмотре ВЛ в темное время суток.
При поиске повреждений осматривающие ВЛ расставляют предупреждающие знаки или плакаты.
При проведении обхода обеспечивается связь с диспетчером.
428. Запрещается приближаться на расстояние менее 8 м к лежащему на земле проводу ВЛ напряжением выше 1000 В, к находящимся под напряжением железобетонным опорам ВЛ напряжением 6-35 кВ при наличии признаков протекания тока замыкания на землю (повреждение изоляторов, прикосновение провода к телу опоры, испарение влаги из почвы, возникновение электрической дуги на стойках и в местах заделки опоры в грунт и др.). В этих случаях вблизи провода или опоры необходимо организовать охрану для предотвращения приближения к месту замыкания людей и животных, установить по мере возможности предупреждающие знаки или плакаты, сообщить о происшедшем владельцу ВЛ.

Работы на пересечениях и сближениях ВЛ с дорогой

429. При работах на участках пересечения ВЛ с транспортными магистралями (железные дороги, судоходные реки и каналы), когда требуется временно приостановить движение транспорта либо на время его движения приостановить работы на ВЛ, работник, выдающий наряд, вызывает на место работ представителя службы движения транспортной магистрали. Представитель обеспечивает остановку движения транспорта на необходимое время или предупреждает линейную бригаду о приближающемся транспорте. Для пропуска транспорта провода, мешающие движению, поднимаются на безопасную высоту.
430. При работах на участках пересечения или сближения ВЛ с шоссе и проселочными дорогами для предупреждения водителей транспорта или для остановки его движения, по согласованию с дорожной полицией, производитель работ выставляет на шоссе или дороге сигнальщиков.
Сигнальщики находятся на расстоянии 100 м в обе стороны от места пересечения или сближения ВЛ с дорогами и обеспечиваются: днем – имеют красными флажками, ночью – красными фонарями.

Обслуживание сетей уличного освещения

431. По распоряжению без отключения сети уличного освещения допускается работать в следующих случаях:
1) при использовании телескопической вышки с изолирующим звеном;
2) при расположении светильников ниже провода на расстоянии не менее 0,6 м на деревянных опорах без заземляющих спусков с опоры или с приставной деревянной лестницы.
В остальных случаях требуется отключать и заземлять все подвешенные на опоре провода и работу выполнять по наряду.
432. При работе на пускорегулирующей аппаратуре газоразрядных ламп до отключения ее от общей схемы светильника требуется предварительно отсоединить от сети питания провода и разрядить статические конденсаторы (независимо от наличия разрядных резисторов).

Работы на ВЛ напряжением 6-20 кВ с проводами,
имеющими защитное покрытие (ВЛЗ 6-20 кВ)

433. Работа на проводах ВЛЗ 6-20 кВ производится с отключением ВЛ.
434. Расстояние от работников до проводов ВЛ и других элементов, соединенных с проводами, расстояние от проводов ВЛ до механизмов и грузоподъемных машин составляет не менее указанного в таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам. Расстояние от провода с защитным покрытием до деревьев не менее 0,55 м.
435. Для работ по удалению с проводов упавших деревьев ВЛ отключается и заземляется.
436. На неотключенной ВЛ допускается выполнять работы по удалению набросов и ветвей деревьев с применением изолирующих штаг. При выполнении указанных работ без применения защитных средств ВЛ отключена и заземлена.

Работы на ВЛ напряжением 0,38 кВ с проводами,
имеющими изолирующее покрытие (ВЛИ 0,38 кВ)

437. Работы на ВЛИ 0,38 кВ допускается выполнять с отключением и без отключения ВЛ.
438. Работы с отключением ВЛИ 0,38 кВ выполняются при необходимости замены жгута проводов целиком, при разъединении или соединении (одного или нескольких) проводов на линиях, проходящих во взрыво- и пожароопасных зонах (вблизи бензоколонок, газораспределителей). Допускается отключение не всей линии, а только провода, на котором предстоит работа. Провод после его определения по маркировке и проверке на нем напряжения отключается со всех сторон, откуда на него может быть подано напряжение, и заземляется на месте работ.
439. Без снятия напряжения на ВЛИ 0,38 кВ выполняются работы по:
1) замене опор и их элементов, линейной арматуры;
2) перетяжке проводов;
3) замене соединительных, ответвительных и натяжных зажимов;
4) подключению или отсоединению ответвлений к электроприемникам;
5) замене участка или восстановлению изоляции отдельного фазного провода.
440. При выполнении работ без снятия напряжения на самонесущих изолированных проводах с неизолированным нулевым проводом изолируются нулевой провод и металлическая арматура с помощью изолирующих накладок и колпаков.
441. Не допускается работа на ВЛИ 0,38 кВ без снятия напряжения в случаях:
1) отключения ВЛ, вызванного ошибкой бригады;
2) обнаружения повреждения на ВЛ, ликвидация которого невозможна без нарушения технологии работ;
3) отсутствия или неисправности технических средств и средств защиты;
4) сильного дождя, снегопада, густого тумана, обледенения опор (при необходимости подъема на опору);
5) других обстоятельств, угрожающих безопасности работ.
442. Работа на ВЛИ 0,38 кВ без снятия напряжения выполняется по наряду. Допускается выдавать один наряд для работы на различных участках одной или нескольких ВЛ с поочередным оформлением допуска на каждое рабочее место.
443. Бригада, выполняющая работы без снятия напряжения, состоит не менее чем из двух работников – производителя работ с IV группой и члена бригады с III группой по электробезопасности.
Производитель работ и член бригады проходят подготовку и получают право на работы без снятия напряжения на ВЛИ 0,38 кВ, а также допуск к верхолазным работам, о чем делается соответствующая запись в строке «Свидетельство на право проведения специальных работ» удостоверения о проверке знаний норм и правил работы в электроустановках в соответствии с приложением 4 к настоящим Правилам.

Обмыв и чистка изоляторов под напряжением

444. В электроустановках обмывать гирлянды изоляторов, опорные изоляторы и фарфоровую изоляцию высоковольтного оборудования допускается, не снимая напряжения с токоведущих частей, сплошной струей воды с удельной проводимостью не выше 1430 микросимменс на сантиметр (мкСм/см) для ВЛ и 667 мкСм/см для ОРУ. Длина струи составляет не менее указанной в таблице 3 приложения 10 к настоящим Правилам.
Работы выполняются в соответствии с ППР.
445. При обмыве ствол обмывочной установки, телескопическая вышка и цистерна с водой заземляются.
При обмыве с телескопической вышки ствол с насадкой соединяется с корзиной телевышки и рамой автоцистерны гибким медным проводником сечением не менее 25 мм².
При обмыве с земли, телескопической вышки или специальной металлической площадки необходимо пользоваться диэлектрическими перчатками.
446. Запрещается в процессе обмыва, стоя на земле, прикасаться к машине-цистерне или механизму (устройству), используемым при обмыве, выходить из кабины или кузова и входить в них. Принимаются меры для предотвращения приближения посторонних людей к машинам и механизмам, применяемым при обмыве.
Переносить рукава с водой разрешается только после прекращения обмыва.
447. Чистка изоляции без снятия напряжения на токоведущих частях и вблизи них производится в ЗРУ с помощью специальных щеток или пылесосов, снабженных изолирующими полыми штангами, рассчитанными на напряжение электроустановки, с укрепленными на них специальными приспособлениями. Штанги во избежание перекрытия и для удаления пыли изнутри очищаются перед началом работы и периодически в процессе ее.
448. Головки, насаживаемые на полые изолирующие штанги, сконструированы таким образом, чтобы полностью исключалась возможность замыкания между соседними фазами при чистке изоляции.
449. Чистка изоляции без снятия напряжения на токоведущих частях и вблизи них производится с пола или с устойчивых подмостей с использованием диэлектрических перчаток.
450. Чистку изоляции без снятия напряжения на токоведущих частях и вблизи них любым способом необходимо выполнять по наряду, не менее чем двумя работниками, один из которых с группу по электробезопасности не ниже IV, а остальные – не ниже III.
Чистку изоляции может выполнять один из членов бригады под непрерывным надзором производителя работ или другого члена бригады с группой не ниже IV по электробезопасности.
451. Чистка изоляции без снятия напряжения на токоведущих частях и вблизи них в ЗРУ производится при наличии в них проходов достаточной ширины, позволяющих свободно оперировать пылеудаляющими средствами.
452. Работники, занимающиеся обмывом и(или) чисткой изоляции без снятия напряжения на токоведущих частях и вблизи них, обучаются и допускаются к проведению указанных работ, о чем делается отметка в удостоверении о проверке знаний норм и правил работы в электроустановках согласно приложению 4 к настоящим Правилам.

29. Устройства релейной защиты и электроавтоматики,
средства измерений и приборы учета электроэнергии,
вторичные цепи

453. Для безопасности работ, проводимых в цепях измерительных приборов, устройств релейной защиты и электроавтоматики, вторичные цепи (обмотки) измерительных трансформаторов тока и напряжения обеспечиваются постоянным заземлением. В сложных схемах релейной защиты для группы электрически соединенных вторичных обмоток измерительных трансформаторов допускается выполнять заземление только в одной точке.
454. При необходимости разрыва токовой цепи измерительных приборов, устройств релейной защиты, электроавтоматики цепь вторичной обмотки трансформатора тока предварительно закорачивается на специально предназначенных для этого зажимах или с помощью испытательных блоков.
Во вторичной цепи между трансформаторами тока и установленной закороткой запрещается производить работы, которые могут привести к размыканию цепи.
455. При работах во вторичных устройствах и цепях трансформаторов напряжения с подачей напряжения от постороннего источника принимаются меры, исключающие возможность обратной трансформации.
456. Проверка, опробование действия устройств релейной защиты, электроавтоматики, в том числе с отключением или включением коммутационных аппаратов, производятся в соответствии с пунктом 78 настоящих Правил.
457. Производителю работ с IV группой по электробезопасности, из числа персонала, обслуживающего устройства релейной защиты, электроавтоматики, разрешается совмещать обязанности допускающего. При этом он определяет меры безопасности, необходимые для подготовки рабочего места. Подобное совмещение допускается в том случае, когда для подготовки рабочего места не требуется выполнения отключений, заземления, установки временных ограждений в части электроустановки напряжением выше 1000 В.
458. Производителю работ с IV группой, а также членам бригады с III группой по электробезопасности на условиях, предусмотренных пунктом 81 настоящих Правил, допускается работать отдельно от других членов бригады во вторичных цепях и устройствах релейной защиты, электроавтоматики, если эти цепи и устройства расположены в РУ и помещениях, где токоведущие части напряжением выше 1000 В отсутствуют, полностью ограждены или расположены на высоте, не требующей ограждения.
459. Персонал энергосбытовых организаций работы с приборами учета проводит на правах командированного персонала. Эти работы проводятся бригадой в составе не менее двух работников.
В помещениях РУ показания электросчетчиков записывает работник энергоснабжающей организации с III группой по электробезопасности, в присутствии представителя потребителя.
460. В электроустановках напряжением до 1000 В потребителей, имеющих обслуживающий персонал по совместительству или по договору (детские сады, магазины, поликлиники, библиотеки), подготовку рабочего места и допуск к работе проводит оперативный персонал энергоснабжающих организаций по утвержденному перечню работ, выполняемых в порядке текущей эксплуатации, бригадой из двух работников с III и IV группой по электробезопасности, в присутствии представителя потребителя.
461. Работы с приборами учета электроэнергии проводятся со снятием напряжения. В цепях электросчетчиков, подключенных к измерительным трансформаторам, при наличии испытательных коробок снимается напряжение со схемы электросчетчика в указанных коробках.
462. Работу с однофазными электросчетчиками оперативному персоналу энергоснабжающих организаций с III группой по электробезопасности, допускается проводить единолично при снятом напряжении по утвержденному перечню работ, выполняемых в порядке текущей эксплуатации. При отсутствии коммутационного аппарата до электросчетчика в деревянных домах, в помещениях без повышенной опасности эту работу допускается проводить без снятия напряжения при снятой нагрузке.
463. При выполнении работ, указанных в пунктах 460 и 462 настоящих Правил, за работниками закрепляется приказом или распоряжением руководства энергоснабжающей организации территориальный участок (район, квартал, округ). В бланках заданий оперативный персонал отмечает выполнение технических мероприятий, обеспечивающих безопасность работ в электроустановках.
464. В энергоснабжающих организациях для проведения работ с приборами учета составляются инструкции или технические карты по каждому виду работ.

30. Испытания электрооборудования и измерение параметров

Испытания электрооборудования с подачей повышенного
напряжения от постороннего источника

465. К проведению испытания электрооборудования допускается персонал, прошедший подготовку, проверку знаний и требований, в состав которой включаются специалисты по испытаниям оборудования с V группой, - в электроустановках напряжением выше 1000 В и с IV группой по электробезопасности - в электроустановках напряжением до 1000 В.
Право на проведение испытаний подтверждается записью в строке «Свидетельство на право проведения специальных работ» удостоверения о проверке знаний норм и правил работы в электроустановках согласно приложению 4 к настоящим Правилам.
Производитель работ, выполняющий испытание электрооборудования, а также работники, проводящие испытания единолично с использованием стационарных испытательных установок, проходят месячную стажировку под контролем опытного работника.
466. Испытания электрооборудования, в том числе и вне электроустановок, проводимые с использованием передвижной испытательной установки, выполняются по наряду.
Наряд на испытания вне электроустановок выдает работник, принявший решение об испытаниях и имеющий право выдачи наряда.
В электроустановках до 1000 В допускается выполнять испытания по распоряжению.
Допуск к испытаниям электрооборудования в действующих электроустановках осуществляет оперативный персонал в соответствии с главой 8 настоящих Правил, а вне электроустановок – ответственный руководитель работ или, если он не назначен, производитель работ.
Проведение испытаний в процессе работ по монтажу или ремонту оборудования оговаривается в строке «Поручается» наряда указанного в приложении 2 к настоящим Правилам.
467. Испытания электрооборудования проводит бригада, в которой производитель работ имеет группу IV, член бригады - группу III, а член бригады, которому поручается охрана, - группу II по электробезопасности.
468. В состав бригады, проводящей испытание оборудования, разрешается включать работников из числа ремонтного персонала, не имеющих допуска к специальным работам по испытаниям, для выполнения подготовительных работ и надзора за оборудованием.
469. Массовые испытания материалов и изделий (средств защиты, различных изоляционных деталей, масла) с использованием стационарных установок, у которых токоведущие части закрыты сплошными или сетчатыми ограждениями, а двери снабжены блокировкой, допускается выполнять единолично работнику с III группой по электробезопасности.
470. Рабочее место оператора испытательной установки отделяется от той части установки, которая имеет напряжение выше 1000 В. Дверь, ведущая в часть установки, имеющую напряжение выше 1000 В, снабжается блокировкой, обеспечивающей снятие напряжения с испытательной схемы, в случае открытия двери, и невозможность подачи напряжения при открытых дверях. На рабочем месте оператора предусматриваются раздельная световая сигнализация, извещающая о включении напряжения до и выше 1000 В, и звуковая сигнализация, извещающая о подаче испытательного напряжения. При подаче испытательного напряжения оператор находится на изолирующем коврике.
Передвижные испытательные установки оснащаются наружной световой и звуковой сигнализацией, автоматически включающейся при наличии напряжения на выводе испытательной установки.
471. Допуск по нарядам, выданным на проведение испытаний и подготовительных работ к ним, выполняется только после удаления с рабочих мест других бригад, работающих на подлежащем испытанию оборудовании, и сдачи ими нарядов допускающему. В электроустановках, не имеющих местного дежурного персонала, производителю работ разрешается после удаления бригады оставить наряд у себя, оформив перерыв в работе.
472. Испытываемое оборудование, испытательная установка и соединительные провода между ними ограждаются щитами, канатами с предупреждающими плакатами «Испытание. Опасно для жизни», обращенными наружу. Ограждение устанавливает персонал, проводящий испытание.
473. При необходимости выставляется охрана, состоящая из членов бригады с II группой по электробезопасности, для предотвращения приближения посторонних людей к испытательной установке, соединительным проводам и испытательному оборудованию. Члены бригады, несущие охрану, находятся вне ограждения и считают испытываемое оборудование находящимся под напряжением. Покидать пост этим работникам допускается только с разрешения производителя работ.
474. При испытаниях КЛ, если ее противоположный конец расположен в запертой камере, отсеке КРУ или в помещении, на дверях или ограждении вывешивается предупреждающий плакат «Испытание. Опасно для жизни». В тех случаях, когда двери и ограждения не заперты либо испытанию подвергается ремонтируемая линия с разделенными на трассе жилами кабеля, помимо вывешивания плакатов у дверей, ограждений и разделанных жил кабеля выставляется охрана из членов бригады II группой по электробезопасности или дежурного персонала.
475. При размещении испытательной установки и испытываемого оборудования в разных помещениях или на разных участках РУ разрешается нахождение членов бригады с III группой по электробезопасности, ведущих наблюдение за состоянием изоляции, отдельно от производителя работ. Эти члены бригады находятся вне ограждения и получают перед началом испытаний необходимый инструктаж от производителя работ.
476. Снимать заземления, установленные при подготовке рабочего места и препятствующие проведению испытаний, а затем устанавливать их вновь разрешается только по указанию производителя работ, руководящего испытаниями, после заземления вывода высокого напряжения испытательной установки.
Разрешение на временное снятие заземлений указывается в строке «Отдельные указания» наряда приложения 2 к настоящим Правилам.
477. При сборке испытательной схемы, прежде всего выполняется защитное и рабочее заземления испытательной установки. Корпус передвижной испытательной установки заземляется отдельным заземляющим проводником из гибкого медного провода сечением не менее 10 мм². Перед испытанием проверяется надежность заземления корпуса.
Перед присоединением испытательной установки к сети напряжением 380/220 В вывод высокого напряжения ее заземляется.
Сечение медного провода, применяемого в испытательных схемах для заземления, не менее 4 мм².
478. Присоединение испытательной установки к сети напряжением 380/220 В выполняется через коммутационный аппарат с видимым разрывом цепи или через штепсельную вилку, расположенные на месте управления установкой.
Коммутационный аппарат оборудуется устройством, препятствующим самопроизвольному включению, или между подвижным и неподвижным контактами аппарата устанавливается изолирующая накладка.
Провод или кабель, используемый для питания испытательной электроустановки от сети напряжением 380/220 В, защищается установленными в этой сети предохранителями или автоматическими выключателями. Подключение к сети передвижной испытательной установки производится представителями организации, эксплуатирующей эти сети.
479. Соединительный провод между испытываемым оборудованием и испытательной установкой сначала присоединяется к ее заземленному выводу высокого напряжения.
Соединительный провод закрепляется так, чтобы избежать приближения (подхлестывания) к находящимся под напряжением токоведущим частям на расстояние менее указанного в таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам.
Присоединять соединительный провод к фазе, полюсу испытываемого оборудования или к жиле кабеля и отсоединять его разрешается по указанию руководителя испытаний и только после их заземления, которое выполняется включением заземляющих ножей или установкой переносных заземлений.
480. Перед каждой подачей испытательного напряжения производитель работ выполняет следующие мероприятия:
1) проверяет правильность сборки схемы и надежность рабочих и защитных заземлений;
2) проверяет, все ли члены бригады и работники, назначенные для охраны, находятся на указанных им местах, удалены ли посторонние люди и можно ли подавать испытательное напряжение на оборудование;
3) предупреждает бригаду о подаче напряжения словами «Подаю напряжение» и, убедившись, что предупреждение услышано всеми членами бригады, снимает заземление с вывода испытательной установки и подает на нее напряжение 380/220 В.
481. С момента снятия заземления с вывода установки вся испытательная установка, включая испытываемое оборудование и соединительные провода, считается под напряжением, и проведение каких-либо пересоединений в испытательной схеме и на испытываемом оборудовании запрещается.
482. Не допускается находиться на испытываемом оборудовании с момента подачи напряжения на вывод испытательной установки, а также прикасаться к корпусу испытательной установки, стоя на земле, входить и выходить из передвижной лаборатории, прикасаться к кузову передвижной лаборатории.
483. Испытывать или прожигать кабели требуется со стороны пунктов, имеющих заземляющие устройства.
484. После окончания испытаний производитель работ снижает напряжение испытательной установки до нуля, отключает ее от сети напряжением 380/220 В, заземляет вывод установки и сообщает об этом бригаде словами «Напряжение снято». Только после этого допускается присоединять провода или, в случае полного окончания испытаний, отсоединять их от испытательной установки и снимать ограждения.
После испытания оборудования со значительной емкостью (кабели, генераторы) с него снимается остаточный заряд специальной разрядной штангой.

Работы с электроизмерительными клещами
и измерительными штангами

485. В электроустановках напряжением выше 1000 В работу с электроизмерительными клещами проводят два работника: один с IV группой (из числа оперативного персонала), другой – с III группой по электробезопасности (разрешается из числа ремонтного персонала). При измерении пользуются диэлектрическими перчатками. Запрещается наклоняться к прибору для отсчета показаний.
486. В электроустановках напряжением до 1000 В работать с электроизмерительными клещами допускается одному работнику с III группой по электробезопасности, не пользуясь диэлектрическими перчатками.
Запрещается работать с электроизмерительными клещами, находясь на опоре ВЛ.
487. Работу с измерительными штангами проводят не менее двух работников: один с IV группой, остальные с III группой по электробезопасности. Подниматься на конструкцию или телескопическую вышку, а также спускаться с нее требуется без штанги.
Работа проводится по наряду даже при единичных измерениях с использованием опорных конструкций или телескопических вышек.
Работа со штангой допускается без применения диэлектрических перчаток.

Работы с импульсным измерителем линий

488. Присоединять импульсный измеритель линий допускается только с отключенной и заземленной ВЛ. Присоединение выполняется в следующем порядке:
1) соединительный провод сначала присоединяется к заземленной проводке импульсного измерителя (идущей от защитного устройства), а затем с помощью изолирующих штанг - к проводу ВЛ. Штанги, которыми соединительный провод присоединяется к ВЛ, на время измерения остаются на проводе линии. При работе со штангами требуется пользоваться диэлектрическими перчатками;
2) снимается заземление с ВЛ на том конце, где присоединен импульсный измеритель. При необходимости допускается снятие заземлений и на других концах заземляемой ВЛ. После снятия заземления с ВЛ соединительный провод, защитное устройство и проводка к нему считаются находящимися под напряжением, и прикасаться к ним запрещается;
3) снимается заземление с проводки импульсного измерителя.
489. Присоединение проводки импульсного измерителя к ВЛ с помощью изолирующих штанг выполняют оперативный персонал с IV группой по электробезопасности или персонал лаборатории под наблюдением оперативного персонала.
Подключение импульсного измерителя через стационарную коммутационную аппаратуру к уже присоединенной к ВЛ стационарной проводке и измерения единолично проводят оперативный персонал или по распоряжению работник с IV группой по электробезопасности из персонала лаборатории.
490. По окончании измерений ВЛ снова заземляется, и только после этого допускается снятие изолирующей штанги с соединительными проводами сначала с ВЛ, а затем с проводки импульсного измерителя.
Измерения импульсным измерителем, не имеющим генератора импульсов высокого напряжения, допускаются без удаления с ВЛ работающих бригад.

Работы с мегаомметром

491. Измерения мегаомметром в процессе эксплуатации выполняют обученные работники из числа электротехнического персонала. В электроустановках напряжением выше 1000 В измерения проводятся по наряду, в электроустановках напряжением до 1000 В – по распоряжению.
В тех случаях, когда измерения мегаомметром входят в содержание работ, оговаривать эти измерения в наряде или распоряжении не требуется.
Измерение сопротивления изоляции мегаомметром выполняет может работник с III группой по электробезопасности.
492. Измерение сопротивления изоляции мегаомметром выполняется на отключенных токоведущих частях, с которых снимается заряд путем предварительного их заземления. Заземление с токоведущих частей снимается только после подключения мегаомметра.
493. При измерении мегаомметром сопротивления изоляции токоведущих частей соединительные провода присоединяются к ним с помощью изолирующих держателей (штанг). В электроустановках напряжением выше 1000 В, кроме того, используются диэлектрические перчатки.
494. При работе с мегаомметром прикасаться к токоведущим частям, к которым он присоединен, запрещается. После окончания работы с токоведущих частей снимается остаточный заряд путем их кратковременного заземления.
495. В том случае, когда требуется измерение электрических параметров устройств, находящихся под напряжением до 1000 В, заземляется металлический корпус переносного прибора и используются специальные щиты или соединительные проводники с изолирующими рукоятками.

31. Средства связи, диспетчерского и
технологического управления

496. Порядок соблюдения мер безопасности, содержащихся в настоящем разделе, распространяется при выполнении работ:
1) на кабельных и воздушных линиях связи;
2) на оборудовании и устройствах средств диспетчерского и технологического управления, расположенных в аппаратных залах, кроссах, радиоузлах связи и помещениях на энергетических предприятиях;
3) в устройствах связи, на установках высокочастотной связи по ВЛ, релейной защиты и телемеханики, в установках промышленного телевидения и вычислительных устройствах.
497. Ответственный руководитель работ назначается при работах, выполняемых согласно пункту 35 настоящих Правил:
1) по устройству мачтовых переходов, замене концевых угловых опор;
2) по испытанию КЛС;
3) с аппаратурой НУП (НРП);
4) на фильтрах присоединения без включения заземляющего ножа, исключая осмотры фильтров без их вскрытия.
Выдающему наряд разрешается назначать ответственного руководителя работ и при других работах помимо вышеперечисленных.
498. Допускается совмещение ответственным руководителем или производителем работ обязанностей допускающего в устройствах средств диспетчерского и технологического управления, если для подготовки рабочего места не требуется оперировать коммутационной аппаратурой. При этом допускающему разрешается снимать предохранители и совместно с членом бригады устанавливать переносные заземления.
499. В устройствах средств диспетчерского и технологического управления по распоряжению допускается проводить работы, указанные в главе 4 настоящих Правил:
1) на отключенных ВЛС и КЛС, не подверженных влиянию линий электропередачи и фидерных радиотрансляционных линий 1 класса;
2) по ремонту, монтажу и наладке устройств высокочастотной связи, расположенных в РУ, включая элементы обработки и присоединения высокочастотных каналов связи.
500. При работе на участках пересечения и сближения кабельных или воздушных линий связи с ВЛ напряжением 750 кВ выполняются требования по защите персонала и сооружений связи и радиофикации на участках пересечения и сближения с линиями электропередачи напряжением 750 кВ.
501. Работа на устройствах средств диспетчерского и технологического управления, расположенных на территории РУ, организовывается в соответствии с пунктом 64 настоящих Правил.
Работа на высокочастотных заградителях, установленных на ВЛ вне территории РУ, проводится по нарядам, выдаваемым персоналом, обслуживающим ВЛ.

Кабельные линии связи. Электрокабели

502. При испытаниях КЛС повышенным напряжением испытываемый участок ограничивается. Во избежание появления испытательного напряжения на участках КЛС, не подвергаемых испытаниям, все соединения между ними снимаются.
503. Работники, находящиеся во время испытаний электрической прочности изоляции на разных концах КЛС, обеспечивают между собой связь.
504. Телефонный аппарат на дальнем конце КЛС находится в включенном положении до проведения испытаний через разделительные конденсаторы (емкостью 0,1 микрофарад (мкФ) и рабочим напряжением 5 - 6 кВ), включенные в каждую жилу выделенной для телефонной связи пары. Телефонный аппарат и конденсаторы располагаются вне котлована или колодца на деревянной подставке, покрытой резиновым диэлектрическим ковриком. Телефонные разговоры проводятся при отсутствии испытательного напряжения на кабеле и только по получении вызова от ответственного руководителя работ. Запрещается дотрагиваться до телефонного аппарата и соединительных проводов при испытаниях.
505. Во время испытаний телефонный аппарат у ответственного руководителя работ находится в включенном состоянии. Включать его требуется после окончания испытаний и снятия заряда с кабеля.
506. Перед подачей испытательного напряжения на кабель ответственный руководитель работ предупреждает по телефону членов бригады о начале испытаний.
507. Запрещается производить какие-либо переключения на боксах и концах разделанного кабеля, а также прикасаться к кабелю во время испытаний.
508. Металлические корпуса измерительных приборов и устройств заземляются до начала работы, а снятие заземления выполняется после окончания работы с приборами и устройствами в качестве заключительной операции.
509. Электрические измерения КЛС, подверженных опасному влиянию линий электропередачи и электрифицированных железных дорог переменного тока, проводятся с применением электрозащитных средств.
510. Подключение кабелей к устройству защиты от коррозии и защитных устройств к источнику блуждающих токов, а также работы на катодных установках, проводимые без снятия напряжения с установки, выполняются в диэлектрических перчатках.
Ремонт дренажной установки выполняется после отключения ее со стороны контактной сети и кабеля и заземления дренажного кабеля со стороны контактной сети электрифицированной железной дороги или трамвая.
511. Эксплуатация оборудования, обеспечивающего содержание кабеля под избыточным воздушным давлением, осуществляется в соответствии с техническим регламентом «Требования к безопасности оборудования, работающего под давлением».
Снимать панели с блока осушки и автоматики и приступать к работам разрешается не ранее чем через 15 минут после снятия напряжения с оборудования. При работе используется диэлектрический коврик.
К обслуживанию КСУ допускаются лица, имеющие группу по электробезопасности не ниже третьей, знающие устройство КСУ и правила ее эксплуатации.
В помещении КСУ оборудуется вентиляция.
Все работы на КСУ, за исключением внешнего осмотра, производятся после отключения установки и снятия напряжения.
Напряжение снимается выключением рубильника или пускателей на щите питания и на самой установке. На щите вывешивается плакат: «Не включать! Работают люди».
Корпусы металлических конструкций КСУ, а также кожухи пусковых устройств, которые могут оказаться под напряжением вследствие нарушения изоляции, заземляются.
У блока осушки и распределительных стативов находится диэлектрический коврик.
Запрещается производить профилактические работы, ремонтные работы, устранять неисправности воздушного компрессора, ресивера, статива и воздуховодов, находящихся под давлением. При выполнении указанных операций необходимо снизить давление до атмосферного.
512. Дистанционное питание необслуживаемого усилительного пункта (НУП) постоянным и переменным током снимается при следующих работах на КЛС:
1) монтаж, демонтаж и перекладка кабеля;
2) ремонт поврежденных телефонных линий связи;
3) измерения на кабеле.
513. Дистанционное питание НУП, необслуживаемого регенерационного пункта (НРП) снимается по заявке дежурного средств диспетчерского и технологического управления, которую он дает на имя дежурного или начальника обслуживаемого усилительного пункта (ОУП). В заявке указываются: название магистрали, номер цепи дистанционного питания, участок и характер работы, время начала и окончания работы, вид дистанционного питания, фамилия ответственного руководителя работ.
514. Дистанционное питание НУП (НРП) снимается на питающем усилительном пункте дежурным или начальником ОУП после получения разрешения от уполномоченного на это работника.
В цепи передачи дистанционного питания выполняются разрывы путем снятия соответствующих дужек, предохранителей или других частей в зависимости от конструкции аппаратуры. При этом используются диэлектрические перчатки.
515. Получив разрешение на проведение работ в НУП (НРП), ответственный руководитель работ определяет кабель, подлежащий ремонту, проверяет отсутствие напряжения на нем и разряжает его. Эти операции выполняются в защитных очках и диэлектрических перчатках.
516. Перед допуском бригады для работ на кабеле в НУП (НРП) выполняются дополнительные разрывы в цепях приема дистанционного питания.
517. Допуск бригады для работ на кабеле в НУП (НРП) осуществляет после выполнения всех мер безопасности ответственный руководитель работ.
В организации требуются наличие перечня устройств, имеющих дистанционное питание, и доведение его до сведения обслуживающего персонал.
518. Работы в подземных сооружениях КЛС выполняются в соответствии с требованиями пунктов 333-349 настоящих Правил.
Ремонтные работы по восстановлению КЛ производятся после снятия напряжения с кабеля и установки защитных заземлений с обоих концов КЛ.

Оптоволоконные кабели

519. К прокладке и монтажу оптических кабелей допускаются монтажники связи, имеющие опыт работы на КЛ и прошедшие подготовку по выполнению этих работ.
520. При работе с устройством для сварки оптических волокон необходимо:
1) все подключения и отключения приборов, требующие разрыва электрических цепей или соединения с высоковольтными цепями устройства, производить при полностью снятом напряжении;
2) заземлить устройство;
3) к работе с устройством для сварки оптических волокон допускать работников не ниже III группы по электробезопасности.
Запрещается эксплуатация устройства со снятым защитным кожухом блока электродов.
521. Монтаж соединительных муфт оптического кабеля производится в специально оборудованных монтажно-измерительных автомашинах или непосредственно в колодцах кабельной канализации.
Монтаж соединительных муфт и контрольные измерения в процессе монтажа производятся комплексной бригадой в составе:
1) инженера-измерителя;
2) техника-измерителя;
3) монтажника связи 6 разряда;
4) монтажника связи 5 разряда.
522. К разработке траншей и бестраншейной прокладке трубопроводов на перегонах и станциях, а также к устройству переходов для защитных труб под железнодорожными путями приступают только после получения письменного разрешения дистанции пути при согласовании начала работ с дистанцией сигнализации и связи и дистанцией электроснабжения, а также получения разрешения дежурного по станции и дежурного поездного диспетчера.
523. Выполнение работ в пределах земляного полотна железной дороги машинами на железнодорожном ходу (траншеекопателями, кабелеукладчиками для бестраншейной прокладки трубопроводов) производится в «окно» по заявкам строительно-монтажных организаций, подаваемым начальнику отделения дороги, а на дорогах с безотделенческой структурой работы – руководству железной дороги.
524. При работах по бестраншейной прокладке трубок и труб, а также при рытье траншей для прокладки машинами на железнодорожном ходу на электрифицированных участках железных дорог, а также на участках с автономной тягой, имеющих линии электропередачи, построенные в габарите опор контактной сети, необходимо выполнять следующие операции:
1) в случае, когда работы по рытью траншей и прокладке трубок и труб производятся в «окно» с выключением напряжения в контактной сети и линии электропередачи с опорами, установленными в габарите опор контактной сети, в это же «окно» при выключенном напряжении до прохождения траншеекопателя или трубоукладчика на железнодорожном ходу временно отсоединяются и отводятся в сторону от трассы прокладки трубопровода подключенные к рельсам или средним выводам путевых дроссель-трансформаторов заземляющие проводники опор контактной сети, опор линии электропередачи, устройств сигнализации, централизации и блокировки (СЦБ), мостовых конструкций.
После прокладки трубок или труб в это же «окно» при выключенном напряжении в контактной сети и линии электропередачи производится подключение ранее отключенных заземляющих проводников;
2) при производстве работ по рытью траншей и прокладке трубок или труб без выключения напряжения в контактной сети и линии электропередачи с опорами, установленными в габарите опор контактной сети, необходимо установить позади рабочего органа машины или трубки (укладываемой в траншею с барабана, установленного на раскаточной платформе или платформе мотовоза, дрезины) шунтирующую перемычку, а затем заземляющий проводник отключить и отвести в сторону от трассы.
После прохождения траншеекопателя или трубоукладчика производят подключение заземляющих проводников и отключение шунтирующих перемычек.
525. В качестве шунтирующих перемычек используются изолированные гибкие медные провода с соединительными зажимами. Сечение шунтирующих перемычек при электротяге переменного тока и автономной тяге – 50 мм², при электротяге постоянного тока – 120 мм². Работы по установке шунтирующих перемычек, отключению и подключению заземляющих проводников при прокладке трубопроводов выполняются под наблюдением представителя дистанции электроснабжения или дистанции сигнализации и связи (в зависимости от принадлежности заземляющих устройств).
526. В случае отключения при производстве работ по подготовке трассы к прокладке трубопроводов основного и резервного питания устройств СЦБ заземляющие проводники отсоединяются от рельсов и отводятся от трассы прокладки трубопровода. После прокладки трубопровода производится подключение заземляющих проводников к рельсам при выключенном основном и резервном питании.
527. Работы по разработке траншей при прокладке трубопроводов без отключения основного и резервного питания в линии автоблокировки необходимо производить с установкой шунтирующих перемычек в соответствии с требованиями подпункта 1 пункта 524 и пункта 525настоящих Правил.
528. Волоконно-оптические линии связи, где использованы оптические кабели без элементов металла, не требуют защиты от ударов молнии и опасных влияний линий высокого напряжения.
Волоконно-оптические линии связи, в которых использованы оптические кабели с элементами металла (бронепокровы, оболочки, медные жилы для передачи дистанционного питания), защищаются от ударов молнии и линий высокого напряжения.

Аппаратура необслуживаемых усилительных пунктов

529. Работы в НУП (НРП) проводятся по наряду или распоряжению.
Осмотр подземных кабельных сооружений, не относящихся к газоопасным, и работы в них производят не менее двух работников.
В подземных кабельных сооружениях, где возможно появление вредных газов, работы производят по наряду не менее трех работников, из которых двое – страхующие. Производитель работ с IV группой, а член бригады с III группой по электробезопасности.
530. В подземных кабельных сооружениях, камерах НУП (НРП) обеспечивается естественная или принудительная вентиляция.
Камеры НУП (НРП), не имеющие принудительной вентиляции, перед началом и во время работы проветриваются. При проведении работ камера находится в открытом положении.
Принудительная вентиляция обеспечивается вентилятором или компрессором в течение 10-15 мин. Для полного обмена воздуха в подземном сооружении вентиляция осуществляется посредством рукава, опускаемого вниз и не достигающего дна на 0,25 м.
531. В колодце допускается находиться и работать одному работнику с III группой по электробезопасности с применением предохранительного пояса со страховочным канатом.
532. Перед испытанием аппаратуры дистанционного питания обеспечивается телефонная связь между всеми НУП (НРП) и питающими их ОУП.
533. Снимать с аппаратуры отдельные платы допускается только с разрешения ответственного руководителя работ после снятия напряжения дистанционного питания. Запрещается проводить ремонт аппаратуры, находящейся под напряжением.
534. Запрещается открывать крышку контейнера НРП, не снизив в нем давление до уровня атмосферного.

Воздушные линии связи

535. Устройство пересечений и ремонт проводов ВЛС, пересекающих провода контактной сети электрифицированных железных дорог, трамваев и троллейбусов, осуществляются при отключенной и заземленной на месте работ контактной сети в присутствии представителя дистанции (района) контактной сети согласно разработанному ППР.
536. При перетягивании проводов на улицах населенных пунктов необходимо выставлять сигнальщиков с флажками для предупреждения прохожих и транспорта.
537. При натягивании и регулировке проводов связи, проходящих под(над) линией электропередачи, соблюдаются требования пунктов 16, 390 настоящих Правил с учетом требований главы 28 настоящих Правил.
538. Перед началом работы необходимо проверить отсутствие напряжения выше 25 В на проводах ВЛС (между проводами и землей). Запрещается при обнаружении на проводах ВЛС напряжения выше 25 В приступать к работе до выяснения причины появления напряжения и снижения его до 25 В.
539. При работах на ВЛС, находящихся под наведенным напряжением, выполняются требования пунктов 385-417 настоящих Правил, относящиеся к работам на ВЛ под наведенным напряжением.
540. Заземление проводов ВЛС, находящихся под напряжением выполняется через дренажные катушки с помощью штанг для наложения переносных заземлений.
541. При работе на ВЛС под наведенным напряжением раскатываемые монтируемые провода заземляются в начале пролета и непосредственно у места работы. Провод, лежащий в земле, не соприкасается с линейными проводами и проводами, раскатанными на следующих участках.
Регулировать стрелу провеса и крепить провод на участке требуется до соединения его с проводом предыдущего участка. Перед соединением отдельных участков провода в месте работ заземляются с обеих сторон от места соединения.

Радио и радиорелейные линии

542. С радиоаппаратурой допускается работать по распоряжению. Одному работнику с III группой по электробезопасности разрешается обслуживать радиоаппаратуру без права выполнения каких-либо ремонтных работ, за исключением работ на аппаратуре, питание которой осуществляется напряжением до 25 В.
543. При работе в электромагнитных полях с частотами в диапазоне 60 кГц-300 ГГц соблюдаются требования действующего законодательства.
544. При настройке и испытаниях аппаратуры высокой частоты пользуются средствами защиты от поражения электрическим током и от повышенных электромагнитных излучений.
545. Устранение неисправности, внесение изменений в схемах, разборка и сборка антенно-фидерных устройств осуществляются после снятия с них напряжения. Не допускается:
1) определять наличие электромагнитного излучения по тепловому эффекту на руке или другой части тела;
2) находиться без средств защиты в зоне излучения с плотностью потока энергии выше допустимой;
3) нарушать экранирование источника электромагнитного излучения;
4) находиться перед открытым работающим антенно-фидерным устройством.
546. Работы по монтажу и обслуживанию внешних антенно-фидерных устройств на башнях и мачтах выполняет бригада, состоящая из работников с IV и III группой по электробезопасности. Перед началом работ отключается аппаратура высокой частоты.
При работе на антенно-мачтовых сооружениях выполняются следующие требования:
1) работники, поднимающиеся по ним, имеют допуск к верхолазным работам;
2) перед работой отключается аппаратура сигнального освещения мачты и прогрева антенн и вывешены плакаты «Не включать! Работают люди»;
3) при замене ламп электрического сигнального освещения мачт соблюдаются требования пунктов 429, 430 настоящих Правил.

Высокочастотная связь по ВЛ и молниезащитным тросам

547. Обслуживание, наладку и ремонт оборудования высокочастотных установок, расположенных в РУ или на ВЛ напряжением выше 1000 В, проводят не менее чем два работника, один из которых имеет IV группу по электробезопасности.
Требуется помнить, что обесточенные шлейфы высокочастотных заградителей могут быть под наведенным напряжением.
548. Работать на действующей аппаратуре со вскрытием панелей (блоков) разрешается одному работнику с III группой по электробезопасности с применением средств защиты.
Перед началом работ проверяется отсутствие напряжения на соединительной линии. Запрещается работать при напряжении выше 25 В.
549. Производить изменения в схемах, разборку, и сборку высокочастотного тракта и устранять неисправности в них допускается только после снятия напряжения с элементов обработки и присоединения ВЛ.
550. Не допускается отключение заземляющих проводников от защитных устройств, аппаратуры и других элементов оборудования высокочастотной установки, подключенной к ВЛ, без заземления нижней обкладки конденсатора связи.
551. Подключать и отключать приборы в цепи между конденсаторами связи и фильтром присоединения разрешается только при заземленной с помощью заземляющего ножа нижней обкладке конденсатора связи. При многократном пересоединении приборов в процессе измерений нижняя обкладка конденсатора связи заземляется.
Измерения продолжительностью не более 1 часа допускается проводить по распоряжению одному работнику с IV группой по электробезопасности, под надзором работника – с IV группой, из числа оперативного персонала. Эти измерения проводятся только внутри фильтра присоединения без отключения разрядника при отключенном заземляющем ноже нижней обкладки конденсатора связи. При этом приборы заземляются.
Измерения проводятся с применением электрозащитных средств (диэлектрические боты и перчатки, инструмент с изолирующими рукоятками).
Измерения продолжительностью более 1 часа проводятся по наряду.

Временная высокочастотная связь

552. Монтаж и демонтаж перевозных (переносных) высокочастотных постов связи выполняет бригада в составе не менее двух работников, один из которых с IV группой, а другой с III группой по электробезопасности.
553. Антенна крепится на опорах на расстоянии не менее 3 м от уровня расположения нижних проводов для ВЛ напряжением 154 кВ и 220 кВ. Стрела провеса антенны выполняется в габаритах больше стрелы провеса провода ВЛ.
554. Перед подвешиванием антенны пост с антенной катушкой закрепляется на опоре на высоте 1-1,5 м и заземляется.
Конец антенны, входящий в пост, заземляется через дроссель, находящийся внутри поста, и через заземляющий нож, включенный параллельно с дросселем.
Параллельно дросселю включается разрядник на напряжение 1 кВ.
Антенну натягивают осторожно, без рывков.
555. При подъеме и спуске антенны один работник, стоящий в середине пролета в стороне от трассы, следит за тем, чтобы антенна не приближалась к проводам ВЛ, находящимся под напряжением, на расстояние менее указанного в пункте 553 настоящих Правил. Запрещается находиться под проводом антенны.
556. Перед спуском антенну заземляют с помощью заземляющего ножа или переносного заземления.

Аппаратные средства диспетчерского и
технологического управления

557. Работать на устройствах, расположенных в аппаратных помещениях, включать и отключать, а также ремонтировать аппаратуру телефонной связи, радиотрансляции разрешается одному работнику с III группой по электробезопасности.
558. На полу перед вводными и вводно-испытательными стойками дистанционного питания, стойками автоматических регуляторов напряжения, токораспределительными стойками размещается резиновый диэлектрический коврик или изолирующие подставки.
559. На чехлы оборудования, к которому подводится напряжение дистанционного питания, наносятся знаки, предупреждающие о наличии напряжения.
560. Промывку контактов (контактных полей) искателей и реле выполняют после снятия с них напряжения.
561. При попадании на линию связи, включенную в вводно-испытательную стойку, или защитные полосы кросса постороннего напряжения выше 25 В (от линии электропередачи, аппаратуры дистанционного питания) дежурный персонал такую линию отключает и изолирует, пользуясь средствами защиты. О наличии постороннего напряжения выше 25 В ставится в известность оперативный персонал объекта, а в его отсутствие - вышестоящий оперативный персонал. Замена разрядников или предохранителей проводится только при отсутствии постороннего напряжения.
562. При работе на аппаратуре линий связи, подверженных влиянию линий электропередачи и электрифицированных железных дорог переменного тока, замена на линейных защитных устройствах проводится в диэлектрических перчатках (или клещами с изолирующими рукоятками) и в защитных очках, с применением резинового диэлектрического коврика.
563. Рабочие места телефонистов коммутаторов и передаточных столов автоматической телефонной станции (далее – АТС) защищаются ограничителями акустических ударов. Во время грозы телефонисты пользуются вместо микротелефонных гарнитур микротелефонными трубками.

32. Электрическая часть устройств тепловой автоматики,
теплотехнических измерений и защит

564. Обслуживание электрической части устройств тепловой автоматики, теплотехнических измерений, защит и технических средств автоматизированной системы управления (далее – АСУ) выполняется с соблюдением мер электробезопасности, изложенных ниже.
565. Операции с коммутационной аппаратурой на пультах, распределительных щитах и сборках устройств ТАИ выполняют оперативный персонал с III группой или производитель работ с IV группой по электробезопасности, если разрешение на такие операции подтверждено записью в строке «Отдельные указания» наряда согласно приложению 2 к настоящим Правилам, а при выполнении работы по распоряжению - записью при регистрации распоряжения.
566. Подготовку участка технологического оборудования перед допуском к работам в устройствах ТАИ проводит оперативный персонал цеха, участка, в управлении которого находится технологическое оборудование.
567. Опробование и проверка под напряжением, пробное включение в работу отдельных элементов и участков схемы или узлов устройств ТАИ во время ремонта, наладки выполняются с разрешения начальника смены технологического цеха, участка при соблюдении следующих условий:
1) работа прекращена;
2) бригада от опробуемого оборудования удалена;
3) защитные заземления, ограждения и плакаты сняты.
На смежных участках работы продолжаются при условии отключения этих участков, ограждения их от опробуемого оборудования и обеспечения безопасности работающих.
568. Работы, связанные с неоднократным включением и отключением электрооборудования в процессе опробования, проводятся без оформления перерывов в наряде, но с выполнением необходимых технических мероприятий по безопасности.
569. Работы по ремонту, наладке и опробованию устройств ТАИ, не требующие изменения технологической схемы или режима работы оборудования, допускается выполнять по распоряжению. Единолично, по распоряжению, работником с III группой по электробезопасности выполняются следующие виды работы:
1) наладка регистрационной части приборов;
2) замена манометров (кроме электроконтактных), дифманометров, термопар, термометров сопротивления;
3) устранение дефектов в приборах теплотехнического контроля на блочных и тепловых щитах управления;
4) профилактика переключателей точек температурных измерений;
5) ремонт комплекса технических средств вычислительной техники АСУ;
6) наладка и проверка параметров настройки электронных блоков авторегуляторов;
7) уплотнение коробок зажимов;
8) выполнение надписей, маркировки стендов, датчиков, исполнительных механизмов, панелей;
9) обдувка щитов панелей сжатым воздухом.
570. Все работы в устройствах ТАИ, расположенных на действующем оборудовании, и сборках, находящихся в различных цехах, участках, проводятся с разрешения начальника цеха, участка, в котором предстоит работать.
571. Допускающим к работам в устройствах ТАИ является оперативный персонал технологического цеха, участка. При отсутствии в цехе, на участке местного оперативного персонала допускающим является производитель работ с IV группой по электробезопасности. Право производителя работ осуществлять допуск и определять меры безопасности при подготовке рабочего места оговаривается в строке «Отдельные указания» наряда, указанного в приложении 2 к настоящим Правилам.

33. Переносные электроинструменты и светильники,
ручные электрические машины, разделительные трансформаторы

572. К работе с переносным электроинструментом и ручными электрическими машинами класса I в помещениях с повышенной опасностью допускается персонал с II группой по электробезопасности.
Подключение вспомогательного оборудования (трансформаторов, преобразователей частоты, защитно-отключающих устройств) к электрической сети выполняет электротехнический персонал с III группой по электробезопасности, эксплуатирующий эту электрическую сеть.
573. Класс переносного электроинструмента и электрических машин соответствует категории помещения и условиям производства работ с применением в отдельных случаях электрозащитных средств согласно требованиям, приведенным в таблице 4 приложения 10 к настоящим Правилам.
574. В помещениях с повышенной опасностью и особо опасных переносные светильники имеют напряжение не выше 50 В.
575. При работах в особо неблагоприятных условиях (колодцах выключателей, отсеках КРУ, барабанах котлов, металлических резервуарах) переносные светильники имеют напряжение не выше 12 В.
576. Перед началом работ с ручными электрическими машинами, переносными электроинструментами и светильниками требуется:
1) определить по паспорту класс машины или инструмента;
2) проверить комплектность и надежность крепления деталей;
3) убедиться внешним осмотром в исправности кабеля (шнура), его защитной трубки и штепсельной вилки, целости изоляционных деталей корпуса, рукоятки и крышек щеткодержателей, защитных кожухов;
4) проверить четкость работы выключателя;
5) выполнить (при необходимости) тестирование устройства защитного отключения (УЗО);
6) проверить работу электроинструмента или машины на холостом ходу;
7) проверить у машины I класса исправность цепи заземления (корпус машины – заземляющий контакт штепсельной вилки).
577. При использовании электроинструмента, ручных электрических машин, переносных светильников их провода и кабели подвешиваются.
Непосредственное соприкосновение проводов и кабелей с горячими, влажными и масляными поверхностями или предметами запрещается.
Кабель электроинструмента защищается от случайного механического повреждения и соприкосновения с горячими, сырыми и масляными поверхностями.
Запрещается натягивать, перекручивать и перегибать кабель, ставить на него груз, а также допускать пересечение его с тросами, кабелями, шлангами газосварки.
При обнаружении каких-либо неисправностей работа с ручными электрическими машинами, переносными электроинструментом и светильниками немедленно прекращается.
578. Выдаваемые и используемые в работе ручные электрические машины, переносные электроинструмент и светильники, вспомогательное оборудование проходят проверку и испытания в сроки и объемах, установленных государственным стандартом, техническими условиями на изделия электрооборудования и аппараты электроустановок.
Для поддержания исправного состояния, проведения периодических испытаний и проверок ручных электрических машин, переносных электроинструмента и светильников, вспомогательного оборудования распоряжением руководителя организации назначается ответственный работник с III группой по электробезопасности.
579. При исчезновении напряжения или перерыве в работе электроинструмент и ручные электрические машины отсоединяются от электрической сети.
580. Работникам, пользующимся электроинструментом и ручными электрическими машинами, запрещается:
1) передавать ручные электрические машины и электроинструмент другим работникам;
2) разбирать ручные электрические машины и электроинструмент, производить какой-либо ремонт;
3) держаться за провод ручной электрической машины и электроинструмента, касаться вращающихся частей или удалять стружку, опилки до полной остановки инструмента или машины;
4) устанавливать рабочую часть в патрон инструмента, машины и изымать ее из патрона, а также регулировать инструмент без отключения его от сети штепсельной вилкой;
5) работать с приставных лестниц: для выполнения работ на высоте устраиваются прочные леса или подмости;
6) вносить внутрь барабанов котлов, металлических резервуаров переносные трансформаторы и преобразователи частоты.
581. При использовании разделительного трансформатора требуется руководствоваться следующим:
1) от разделительного трансформатора разрешается питание только одного электроприемника;
2) корпус трансформатора в зависимости от режима нейтрали питающей электрической сети заземляется и зануляется. В этом случае заземление корпуса электроприемника, присоединенного к разделительному трансформатору, не требуется.

34. Работа в электроустановках с применением автомобилей,
грузоподъемных машин, механизмов и лестниц

582. В действующих электроустановках работы с применением грузоподъемных машин и механизмов производятся по наряду.
583. Водителям, крановщикам, машинистам, стропальщикам, работающим в действующих электроустановках или в охранной зоне ВЛ, требуется наличие группы по электробезопасности не ниже II.
584. Движение автомобилей, грузоподъемных машин и механизмов по территории ОРУ и в охранной зоне ВЛ, а также установка и работа машин и механизмов осуществляются под наблюдением оперативного персонала, работника, выдавшего наряд, ответственного руководителя или – в электроустановках до 1000 В – производителя работ с IV группой по электробезопасности, а при выполнении строительно-монтажных работ в охранной зоне воздушных линий – под наблюдением ответственного руководителя или производителя работ с III группой по электробезопасности.
585. При проезде по ОРУ и под воздушными линиями подъемные и выдвижные части грузоподъемных машин и механизмов находятся в транспортном положении.
Допускается в пределах рабочего места перемещение грузоподъемных машин по ровной местности с поднятым, но не выдвинутым рабочим органом без груза и людей на подъемной или выдвижной части, если такое перемещение разрешается по заводской инструкции и при этом не требуется проезжать под неотключенными шинами и проводами ВЛ.
На ОРУ скорость движения определяется местными условиями, но не более 10 км/час.
Под ВЛ автомобили, грузоподъемные машины и механизмы проезжают в местах наименьшего провеса проводов (у опор).
586. При установке грузоподъемной машины и механизма на месте работ ответственным руководителем работ или производителем работ совместно с допускающим определяются необходимый сектор или высота перемещения стрелы, корзины телескопической вышки, исходя из допустимых расстояний, согласно таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам.
Этот сектор или высота подъема до начала работ ограничиваются шестами с флажками, а в ночное время огнями.
587. Обслуживание осветительных приборов, расположенных на потолке машинных залов и цехов, с тележки мостового крана производят не менее двух работников, один из которых, с III группой по электробезопасности, выполняет работу. Второй работник находится вблизи работающего и наблюдает за соблюдением им необходимых мер безопасности.
Устройство временных подмостей, лестниц на тележке мостового крана запрещается. Работать требуется непосредственно с настила тележки или с установленных на настиле стационарных подмостей.
С троллейных проводов перед подъемом работника на тележку мостового крана снимается напряжение. При работе пользуются предохранительным поясом.
Передвижение моста или тележки крана крановщик производит только по команде производителя работ. При передвижении мостового крана работники размещаются в кабине или на тележке. При этом передвижение тележки запрещаются.
588. Установка и работа грузоподъемных механизмов непосредственно под проводами ВЛ, находящимися под напряжением до 35 кВ включительно, запрещается.
Установку грузоподъемной машины (механизма) на выносные опоры и перевод ее рабочего органа из транспортного положения в рабочее выполняет управляющий ею машинист. Запрещается привлекать для этого других работников.
При проезде, установке и работе автомобилей, грузоподъемных машин и механизмов расстояние от подъемных и выдвижных частей, стропов, грузозахватных приспособлений, грузов до токоведущих частей, находящихся под напряжением, составляет не менее указанных в таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам.
589. У телескопических вышек и гидроподъемников каждый раз перед началом работы проверяются в действии выдвижные и подъемные части, а у телескопических вышек, кроме того, подъемная часть устанавливается вертикально и фиксируется в таком положении. У стреловых кранов проверяется работа поворотного и подъемного устройств.
590. Запрещается при работах на угловых опорах, связанных с заменой изоляторов, проводов или ремонтом арматуры, устанавливать телескопическую вышку (гидроподъемник) внутри угла, образованного проводами.
591. Запрещается работа грузоподъемных машин при ветре, вызывающем приближение на недопустимые расстояния грузов или свободных от них тросов и канатов, с помощью которых поднимается груз, до находящихся под напряжением токоведущих частей.
592. Водители автомобилей, грузоподъемных машин и механизмов, а также стропальщики при допуске в ОРУ и под воздушными линиями инструктируются о порядке проезда и работы в этих установках.
Допуск указанного персонала сторонних организаций производится в соответствии с требованиями уполномоченного органа в области промышленной безопасности.
593. При всех работах в ОРУ и в пределах охранной зоны воздушных линий без снятия напряжения грузоподъемные машины и механизмы заземляются. Заземление проводов выполняется с сечением не менее принятого для данной электроустановки. Грузоподъемные машины на гусеничном ходу при установке их непосредственно на грунте заземлять не требуется.
594. При работе грузоподъемных машин и механизмов пребывание людей под поднимаемым грузом, корзиной телескопической вышки (гидроподъемника), а также в непосредственной близости (ближе 5 м) от натягиваемых проводов (тросов), тяговых тросов и оттяжек, упоров, креплений и работающих механизмов не допускается.
595. При работах с телескопической вышки (гидроподъемника) обеспечивается зрительная связь между находящимся в корзине (люльке) членом бригады и водителем. При отсутствии такой связи у вышки находится член бригады, передающий водителю команды о подъеме или спуске корзины (люльки).
Работать с телескопической вышки (гидроподъемника) требуется, стоя на дне корзины (люльки), закрепившись стропом предохранительного пояса. Переход из корзины (люльки) на опору или оборудование и обратно допускается только с разрешения производителя работ.
596. В случае, когда в результате соприкосновения с токоведущими частями или возникновения электрического разряда механизм или грузоподъемная машина окажутся под напряжением, прикасаться к ним рядом стоящим людям, а также спускаться с них на землю до снятия напряжения не разрешается. В этом случае машинист принимает меры к быстрейшему разрыву возникшего контакта и отведению подвижной части механизма от токоведущих частей на расстояние не менее указанного в таблице 1 приложения 10 к настоящим Правилам, предупредив окружающих о том, что механизм находится под напряжением и приближаться, а тем более прикасаться к нему нельзя.
597. В случае загорания грузоподъемной машины или механизма в результате соприкосновения с токоведущими частями, находящимися под напряжением, водитель, не прикасаясь к ним руками, спрыгивает на землю на обе ноги сразу и прыжками на одной ноге или мелкими шаркающими шагами, не превышающими длину стопы, удаляется на расстояние не менее 8 м.
598. Применение переносных металлических предметов и лестниц в РУ запрещается.
599. Вносить длинные металлические предметы (трубы, прутья, в том числе лестницы) необходимо вдвоем под непрерывным надзором производителя работ, оперативного персонала с IV группой по электробезопасности.
Для снятия наведенного потенциала с переносимых длинных металлических предметов в электроустановках 330 кВ и выше к ним присоединяется металлическая цепь, касающаяся земли.
600. Основания деревянных лестниц, устанавливаемых на гладких поверхностях, обиваются резиной, а у лестниц, устанавливаемых на земле, устанавливаются острые металлические наконечники. Лестницы верхним концом надежно опираются на прочную основу. При необходимости опереть лестницу на провод, она снабжается крючками в верхней части.
Работы с использованием лестниц выполняют два работника, один из которых находится внизу.

35. Допуск персонала строительно-монтажных организаций к
работам в действующих электроустановках и охранной зоне линий
электропередачи

601. Перед началом работ на территории организации, в электроустановках которой производятся работы, строительно-монтажная организация (далее – СМО), представляет этой организации сведения о содержании, объеме и сроках выполнения работ, а также список работников, ответственных за безопасность проведения работ, с указанием их фамилий и инициалов, должностей и квалификационных групп по электробезопасности.
602. При выдаче разрешения на выполнение работ организация, в электроустановках которой производятся работы, совместно с представителем СМО оформляет акт-допуск на производство работ на территории этой организации по форме, предусмотренной приложением В к СНиП 12-03-99 «Безопасность труда в строительстве».
603. Актом-допуском определяются:
1) места создания видимых разрывов электрической схемы, образованные для отделения зоны работ СМО, места установки защитных заземлений;
2) границы и типы ограждений места работ СМО. Ограждения исключают возможность ошибочного проникновения работников СМО за пределы выгороженной зоны;
3) места входа (выхода), въезда (выезда) в зону работ;
4) наличие в зоне работ опасных и вредных факторов.
Работники, имеющие право допуска персонала СМО и право подписи наряда, указываются в акте-допуске или определяются распоряжением руководителя организации, в электроустановках которой производятся работы, с выдачей одного экземпляра этого документа представителю СМО.
604. По прибытии на место проведения работ персонал СМО проходит инструктаж по охране труда с учетом местных особенностей, имеющихся на выделенном участке опасных факторов, а работники, имеющие право выдачи нарядов, ответственные руководители и (при необходимости) ответственные исполнители работ дополнительно проходят инструктаж по схемам электроустановок.
Инструктаж проводится руководителем (заместителем руководителя) подразделения организации, в электроустановках которой предстоят работы.
Проведение инструктажа фиксируется в журналах регистрации инструктажей подразделений организации, в электроустановках которой производятся работы, и СМО.
605. Первичный допуск к работам на территории организации, в электроустановках которой производятся работы, а также в охранной зоне линии электропередачи производит представитель (допускающий) из числа персонала этой организации. Он осуществляет допуск ответственного руководителя работ или ответственного исполнителя работ в соответствии с пунктом 102 настоящих Правил.
606. Ответственность за соблюдение мероприятий, предусмотренных актом-допуском, несут руководители СМО и организации, в электроустановках которой производятся работы.

Допуск к работам в распределительных устройствах.
Зона работ выгорожена

607. Зона работ, выделенная для СМО, имеет сплошное или сетчатое ограждение, препятствующее ошибочному проникновению работников СМО в действующую часть электроустановки.
608. Пути прохода персонала, проезда машин и механизмов СМО в выделенную для выполнения работ огражденную зону, не пересекаются с территорией или помещением действующей части электроустановок.
609. Работы в выгороженной зоне работники СМО выполняются по наряду, выдаваемому персоналом организации, в электроустановках которой производятся работы, по форме, установленной СНиП 12-03-99 «Безопасность труда в строительстве».

Зона работ не выгорожена или выгорожена не полностью

610. В тех случаях, когда зона работ не выгорожена или путь следования персонала СМО в выгороженную зону проходит по территории или через помещения действующего РУ, допуск, в том числе и ежедневный, в эту зону выполняет представитель организации, в электроустановках которой производятся работы.
611. В случае, когда выделенная для СМО зона работ не выгорожена, работы в ней производятся под постоянным наблюдением представителя организации, в электроустановках которой производятся работы (наблюдающего), который выполняет свои обязанности по наряду, выданному ему этой организацией.
612. Наблюдающий наравне с ответственным исполнителем работ СМО несет ответственность за сохранность установленных при допуске ограждений, предупреждающих плакатов и за соблюдение работниками допустимых расстояний до находящихся под напряжением токоведущих частей.

Допуск к работам в охранной зоне линий электропередачи

613. Допуск персонала СМО к работам в охранной зоне линий электропередачи, находящехся под напряжением, а также в пролете пересечения с действующей ВЛ производит представитель (допускающий) эксплуатационной организации. При этом допускающий осуществляет допуск ответственного руководителя и ответственного исполнителя каждой бригады СМО. К работам в охранной зоне отключенной линии электропередачи допускающему разрешается допускать только ответственного руководителя работ СМО, который затем сам производит допуск остальных работников.
614. На отключенной ВЛ при допуске ответственных исполнителей работ допускающий устанавливает по одному заземлению на участке работы каждой бригады, а при допуске ответственного руководителя работ – одно заземление возможно ближе к участку работы.
615. При работах на отключенных ВЛ установку заземления на участке работ СМО выполняет допускающий из числа персонала организации, эксплуатирующей ВЛ, по наряду. На снятие заземлений выдается отдельный наряд. При этом в качестве члена бригады разрешается привлекать работника с III группой по электробезопасности, из числа персонала СМО.
616. В разрешении и акте-допуске на проведение работ в охранной зоне КЛ указываются расположение и глубина заложения КЛ.
617. Перед началом земляных работ в охранной зоне КЛ под надзором работника из числа персонала организации, эксплуатирующей КЛ, производится контрольное вскрытие грунта (шурф) для уточнения расположения и глубины прокладки кабелей, а также устанавливается временное ограждение, определяющее зону работы землеройных машин.
618. При необходимости прокол кабеля выполняется по наряду допускающим из числа персонала организации, эксплуатирующей КЛ. В качестве члена бригады привлекается работник СМО с IV группой по электробезопасности.
619. Выполнение работ СМО в охранных зонах ВЛ с использованием различных подъемных машин и механизмов с выдвижной частью допускается только при условии, если расстояние по воздуху от машины (механизма) или от ее выдвижной или подъемной части, а также от ее рабочего органа или поднимаемого груза в любом положении (в том числе и при наибольшем подъеме или вылете) до ближайшего провода, находящегося под напряжением, будет не менее, указанного в таблице 5 приложения 10 к настоящим Правилам.

Приложение 1
к Правилам техники
безопасности при эксплуатации
электроустановок потребителей

Группы по электробезопасности электротехнического
(электротехнологического) персонала и условия их присвоения

Группа по электробезопасности	Минимальный стаж работы в электроустановках (месяцев)
	Персонал организаций						Практиканты
	не имеющийсреднегообразов ния	со средним образов нием	сосреднетехническим и высшим техническим образованием		с высшим электротехническим образованием		профессионально-технических училищ	институтов и техникумов (колледжей)
1	2	3	4		5		6	7	8
II	после обучения по программе не менее 72 часов	не нормируется							1. Элементарные технические знания об электроустановке и ее оборудовании. 2. Отчетливое представление об опасности электрического тока, опасности приближения к токоведущим частям. 3. Знание основных мер предосторожности при работах в электроустановках. 4. Практические навыки оказания первой помощи пострадавшим.
III	3 в предыдущей группе	2 в предыдущей группе	2 в предыдущей группе	1 в предыдущей группе		6 в предыдущей группе		3 в предыдущей группе	1. Элементарные познания в общей электротехнике. 2. Знание электроустановки и порядка ее технического обслуживания. 3. Знание общих правил техники безопасности, в том числе правил допуска к работе и специальных требований, касающихся выполняемой работы. 4. Умение обеспечить безопасное ведение работы и вести надзор за работающими в электроустановках. 5. Знание правил освобождения пострадавшего от действия электрического тока, оказания первой медицинской помощи и умение практически оказывать ее пострадавшему.

IV	6 в предыдущей группе	3 в предыдущей группе	3 в предыдущей группе	2 в предыдущей группе	-	-	1. Знание электротехники в объеме специализированного профессионально-технического училища. 2. Полное представление об опасности при работах в электроустановках. 3. Знание настоящих Правил, правил технической эксплуатации электрооборудования, устройства электроустановок и пожарной безопасности в объеме занимаемой должности. 4. Знание схем электроустановок и оборудования обслуживаемого участка, знание технических мероприятий, обеспечивающих безопасность работ. 5. Умение проводить инструктаж, организовывать безопасное проведение работ, осуществлять надзор за членами бригады. 6. Знание правил освобождения пострадавшего от действия электрического тока, оказания первой медицинской помощи и умение практически оказывать ее пострадавшему. 7. Умение обучать персонал правилам техники безопасности, практическим приемам оказания первой медицинской помощи.
V	24 в предыдущей группе	12 в предыдущей группе	6 в предыдущей группе	3 в предыдущей группе	-	-	1. Знание схем электроустановок, компоновки оборудования, технологических процессов производства.
							2. Знание настоящих правил, правил пользования и испытания средств защиты, четкое представление о том, чем вызвано то или иное требование. 3. Знание правил тех.эксплуатации, правил устройства электроустановок и пожарной безопасности в объеме занимаемой должности. 4. Умение организовать безопасное проведение работ и осуществлять непосредственное руководство работами в электроустановках любого напряжения. 5. Умение четко обозначать и излагать требования о мерах безопасности при проведении инструктажа работников. 6. Умение обучать персонал правилам техники безопасности, практическим приемам оказания первой медицинской помощи.

Примечания:
1. Приведенные в таблице требования к персоналу в отношении электробезопасности являются минимальными и решением руководителя организации могут быть дополнены.
2. Группа I распространяется на неэлектротехнический персонал. Перечень профессий, рабочих мест, требующих отнесения производственного персонала к группе I, определяет руководитель организации. Персоналу, усвоившему требования по электробезопасности, относящиеся к его производственной деятельности, присваивается группа I с оформлением в журнале установленной формы (приложение 6 к настоящим Правилам). Присвоение группы I производится путем проведения инструктажа, который, как правило, должен завершаться проверкой знаний в форме устного опроса и (при необходимости) проверкой приобретенных навыков безопасных способов работы или оказания первой помощи при поражении электрическим током. Присвоение I группы проводится работником из числа электротехнического персонала, имеющего группу III, назначенным распоряжением руководителя организации.
3. Группа III может присваиваться работникам только по достижении 18-летнего возраста.
4. При поступлении на работу (переводе на другой участок работы, замещении отсутствующего работника) работник при проверке знаний должен подтвердить имеющуюся группу применительно к оборудованию электроустановок на новом участке.
5. При переводе работника, занятого обслуживанием электроустановок напряжением выше 1000 В ему, как правило, не может быть присвоена начальная группа выше III.
6. Государственные инспектора, специалисты по охране труда, контролирующие электроустановки, не относятся к электротехническому (электротехнологическому) персоналу. Они должны иметь группу IV с правом инспектирования. Форма удостоверения приведена в приложении 5 к настоящим Правилам. Требуемый общий производственный стаж (не обязательно в электроустановках) – не менее 3 лет.
Инспектора по энергетическому надзору, а также специалисты по охране труда энергоснабжающих организаций могут иметь группу V.

Приложение 2
к Правилам техники
безопасности при эксплуатации
электроустановок потребителей

Форма наряда-допуска для работы в электроустановках и
указания по его заполнению

Лицевая сторона наряда (стр. 1)

Организация ________________________________________________________
Подразделение ______________________________________________________

НАРЯД-ДОПУСК №____
для работы в электроустановках

Руководителю работ____________________ Допускающему_____________
Производителю работ___________________ Наблюдающему_____________
С членами бригады_______________________________________________
________________________________________________________________
Категория работ _________________________________________________________________
Поручается_______________________________________________________
Работу начать: дата ________________________ время_______________
Работу закончить: дата______________________ время_______________
Время аварийной готовности_______________________________________

Меры по подготовке рабочих мест (таблица 1)

Наименования электроустановок, в которых нужно провести отключения и установить заземления	Что должно быть отключено и где заземлено
1	2

Отдельные указания______________________________________________
Наряд выдал: дата____________________________ время ____________
Подпись_____________________________________Фамилия ____________
Наряд продлил по: дата________________________ время_____________
Подпись_____________________________________Фамилия______________
Дата________________________________________ время_______________

Разрешение на допуск (таблица 2)

Разрешение на подготовку рабочих мест и на допуск к работе получил	Дата, время	От кого (должность, фамилия)	Допускающий (подпись)

Оборотная сторона наряда (стр. 2)

Рабочие места подготовлены. Под напряжением остались: _______________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Допускающий__________ Ответственный руководитель работ _________
(подпись) (подпись)
Рабочие места подготовлены.
Под напряжением остались:___________________________________________
Допускающий ________________________________________________________
Отв. руководитель работ (производитель работ или наблюдающий) ____________________________________________________________________

Ежедневный допуск к работе и время ее окончания (таблица 3)

Бригада получила целевой инструктаж и допущена на подготовленное рабочее место				Работа закончена, бригада удалена
Наименование рабочего места	Дата, время	Подписи (подпись) (фамилия, инициалы)		Дата, время	Подпись производителя работ (наблюдающего) (подпись) (фамилия, инициалы)
		допускающ его	производителя работ (наблюдающего)
1	2	3	4	5	6

Изменения в составе бригады (таблица 4)

Введен в состав бригады (фамилия, инициалы, группа)	Выведен из состава бригады (фамилия, инициалы, группа)	Дата, время (дата) (время)	Разрешил (подпись) (фамилия, инициалы)
1	2	3	4

Регистрация целевого инструктажа при первичном допуске
(таблица 5)

Инструктаж провел		Инструктаж получил
Лицо, выдавшее наряд	______________ (подпись) (фамилия, инициалы)	Ответственный руководитель работ (производитель работ, наблюдающий)	_________________ (подпись, фамилия, инициалы)
Допускающий	______________ (подпись) (фамилия, инициалы)	Ответственный руководитель работ Члены бригады Производитель работ (наблюдающий)	_________________ _________________ _________________ _________________ _________________
Отв. руководитель работ производитель работ (наблюдающий)	______________ ______________ ______________ ______________	Производитель раб от Члены бригады	_________________ _________________ _________________ _________________

Работа полностью закончена, бригада удалена, заземления, установленные бригадой, сняты.
Сообщено (кому)_________________________ дата_________________время
(фамилия, инициалы)
Производитель работ (наблюдающий)_________________________________
(подпись) (фамилия, инициалы)
Ответственный руководитель работ__________________________________
(подпись) (фамилия, инициалы)
Допускающий_______________________________________________________
(подпись) (фамилия, инициалы)

Указания по заполнению наряда

1. Записи в наряде должны быть разборчивыми. Заполнение наряда карандашом и исправления не допускаются.
2. Система нумерации нарядов устанавливается руководством предприятия.
3. При указании дат пишутся число, месяц и две последние цифры года, например: 10.08.12.
4. Кроме фамилии лиц, указываемых в наряде, записываются инициалы и группа по электробезопасности.
5. В наряде указываются диспетчерские наименования (обозначения) электроустановок, присоединений оборудования.
6. В случае недостатка строк в таблицах или тексте наряда к нему прикладывается дополнительный бланк наряда под тем же номером за подписью выдающего наряд для продолжения записей. При этом в последних строках таблиц или в конце строки основного бланка следует записать «См. дополнительный бланк».

Лицевая сторона наряда

7. В строке «Подразделение» указывается структурное подразделение предприятия, в котором предстоят работы.
8. Когда руководитель работ не назначается, в строке «Руководитель работ» указывается «Не назначается».
9. В строке «Допускающему» указывается фамилия допускающего, если допуск проводит оперативно-ремонтный персонал или производитель работ из числа ремонтного персонала. Для электроустановок, где допускающим является дежурный, в строке записывается «дежурному» без указания фамилии.
10. В строках «С членами бригады», кроме перечисления членов бригады, указывается, кто из членов бригады является водителем, крановщиком, стропальщиком, а также тип механизма, на котором он работает. Например: «Атыбеков А. К., гр.II, водитель телевышки ТВ-26».
11. В строке «Категория работ» указывается полное наименование категории работ в соответствии с терминами и их определениями.
12. В строках «Поручается» указываются: наименование электроустановки, присоединения, участок ВЛ, номера опор, пролеты, цепь, фаза ВЛ, содержание работы.
13. В таблице 1 указываются:
в графе 1 – наименования электроустановок, в которых необходимо провести операции с коммутационными аппаратами и установить заземления;
в графе 2 – места, где производятся отключения коммутационных аппаратов и устанавливаются заземления.
При заполнении графы 2 должны соблюдаться следующие правила:
для электроустановок станций и подстанций указываются наименования (обозначения) коммутационных аппаратов, отключаемых для обеспечения видимого разрыва, а также места установки заземлений;
для ВЛ и КЛ, отключаемых персоналом, их не обслуживающим, в строке, соответствующей наименованию электроустановки, в гр.1, записывается наименование (обозначение) линии с указанием о необходимости ее заземления в РУ и на рабочем месте;
для ВЛ и КЛ, отключаемых оперативно-ремонтным персоналом, указываются наименования (обозначения) коммутационных аппаратов в РУ и на самой ВЛ, отключаемых для обеспечения видимого разрыва, а также места установки заземлений (в РУ и на рабочем месте);
для ВЛ и КЛ, отключаемых как персоналом, их не обслуживающим, так и оперативно-ремонтным персоналом, записи проводятся для каждого из них в соответствии с вышеизложенными правилами.
При работах, не требующих подготовки рабочего места, в графах таблицы 1 делается запись «Не требуется».
14. В строках «Отдельные указания» записываются:
дополнительные меры, обеспечивающие безопасность работающих (установка дополнительных заземлений и ограждений, проверка воздуха на наличие опасного газа, меры пожарной безопасности и т.п.), а также разрешение выполнить эти меры самой бригаде;
в случае оформления наряда наблюдающему - работник, возглавляющий бригаду;
разрешение руководителю или производителю работ (наблюдающему) выполнять перевод бригады на другое рабочее место;
разрешение включить электроустановку или часть ее без распоряжения дежурного;
разрешение на временное снятие заземлений; другие записи, связанные с выполняемой работой.
15. Таблица 2 заполняется при получении разрешения на первичный допуск.
В графе 1 указываются фамилия и должность лица, от которого допускающий получил это разрешение. При выдаче разрешения лично в графе 1 расписывается лицо, выдавшее разрешение, с указанием своей должности.

Оборотная сторона наряда

16. При работах в электроустановках электростанций и подстанций в строках «Рабочие места подготовлены. Под напряжением остались» допускающий указывает оставшиеся под напряжением токоведущие части ремонтируемого присоединения, а также токоведущие части соседних присоединений, ближайшие к рабочему месту.
При работах на ВЛ и КЛ в этих строках указываются пересекающие, сближающиеся в охранной зоне ремонтируемой линии другие ВЛ и КЛ.
При необходимости допускающий указывает и другие токоведущие части.
Допускающий и руководитель работ (производитель работ или наблюдающий, если руководитель не назначен) расписываются под строками «Рабочие места подготовлены. Под напряжением остались» только при первичном допуске, после приемки рабочего места.
17. В таблице 3 оформляются ежедневный допуск к работе и ее окончание, а также перевод бригады на другое рабочее место.
Если руководитель (производитель) работ совмещает обязанности допускающего, он при допуске расписывается в графах 3 и 4.
18. Изменения в составе бригады отражаются в таблице 4 и удостоверяются подписью выдающего наряд в графе 4 таблицы. При передаче разрешения на изменение состава бригады по телефону, радио или с нарочным руководитель (производитель) работ в графе 4 за своей подписью записывает фамилию лица, давшего разрешение.
При вводе в бригаду или выводе из нее водителя автомобиля или машиниста механизма и крановщика указывается также тип закрепленного за ним автомобиля, механизма.
19. Если бригада заземлений не устанавливала, то слова «заземления, установленные бригадой, сняты» из текста вычеркиваются. Остальные строки в бланке наряда заполняются в соответствии с их наименованием и подстрочным текстом. В неиспользуемых строках делаются прочерки.

Приложение 3
к Правилам техники
безопасности при эксплуатации
электроустановок потребителей

Порядок и учет работ по нарядам и распоряжениям

В электроустановках с местным оперативным персоналом (кроме дежурства на дому) работы по нарядам и распоряжениям должны учитываться в предназначенном для этого журнале учета работ по рекомендуемой ниже форме.
В журнале в соответствующих графах учитываются первичный допуск к работе по нарядам и полное ее окончание, допуск к работе по распоряжению и ее окончание, за исключением работ, выполняемых под наблюдением оперативного персонала, запись о которых делается только в оперативном журнале.
Кроме того, первичные и ежедневные допуски к работам по наряду оформляются записью в оперативном журнале, при этом указываются только номер наряда и рабочее место.
Журнал учета работ по нарядам и распоряжениям ведет местный оперативный персонал. Журнал должен быть пронумерован, прошнурован и скреплен печатью. Срок его хранения после последней записи - 6 месяцев.
В электроустановках без местного оперативного персонала и с дежурством на дому журнал учета работ не ведется, работа по нарядам и распоряжениям учитывается в оперативном журнале.

Номер распо ряжения	Номер наряда	Место и наименование работы	Производитель работ или наблюдающий (фамилия, инициалы, группа)	Члены бригады, работающей по распоряжению (Ф.И.О., группа)	Лицо, отдавшее наряд, распоряжение (Ф.И.О., группа)	К работе приступили (дата, время)	Работа закончена (дата, время)

Примечания:
1. При большем числе работ по распоряжениям запись их порядковых номеров разрешается ежемесячно начинать заново.
2. При работах по наряду заполняются только графы 2, 3, 7, 8.
В зависимости от местных условий разрешается дополнять или видоизменять рекомендуемую форму журнала.

Приложение 4
к Правилам техники
безопасности при эксплуатации
электроустановок потребителей

Удостоверение о проверке знаний норм и правил работы
в электроустановках

1. Удостоверение о проверке знаний норм и правил работы в электроустановках является документом, удостоверяющим право предъявителя на самостоятельную работу в указанной должности (профессии).
2. Удостоверение выдается работнику при его оформлении на работу и действительно только после соответствующих записей о результатах проверки знаний норм и правил работы в электроустановках.
3. На второй странице проставляется общая оценка знаний правил устройства электроустановок, технической эксплуатации электроустановок, настоящих Правил и правил пожарной безопасности.
4. Третья страница заполняется для персонала, которому по его должностным обязанностям и характеру производственной деятельности требуется аттестация по правилам промышленной безопасности и другим специальным правилам.
5. Четвертая страница заполняется для персонала, допускаемого к проведению специальных работ (верхолазные работы; работы под напряжением на токоведущих частях: чистка, обмыв и замена изоляторов и соединительных зажимов, смазка тросов; работы в колодцах, шурфах, траншеях и котлованах глубиной более 2 метров; обслуживание сосудов, работающих под давлением; испытания оборудования повышенным напряжением (за исключением работ с мегаомметром).
6. Удостоверение должно постоянно находиться при работнике во время выполнения им служебных обязанностей и предъявляться по требованию контролирующих работников.
7. Удостоверение подлежит замене в случае изменения должности или возврату при увольнении работника.
8. Удостоверение состоит из твердой переплетенной крышки на тканевой основе и блока из четырех страниц. Размер удостоверения 95 мм х 65 мм. Предпочтительный цвет переплета - темно-вишневый.
9. На лицевой стороне переплетной крышки вытиснена контрастным (белым или желтым) цветом надпись: удостоверение.
10. Удостоверение имеет следующую форму:

Первая страница:

Удостоверение № _______
(организация)
(фамилия, имя, отчество)
(должность, профессия) Допущен к работе в электроустановках напряжением
В качестве _____________________________________________ Дата выдачи «_____» _________________ 20___ г. М.П. Работодатель (ответственный за электрохозяйство) _____________________________________________________________________ (подпись) (фамилия, инициалы) Без записей результатов проверки знаний недействительно. Во время выполнения служебных обязанностей работник должен иметь удостоверение при себе.

Вторая страница:

Результаты проверки знаний нормативных документов
Дата проверки	Причина проверки	Группа по электробезопа ности	Общая оценка	Дата следующей проверки	Подпись председателя комиссии

Третья страница:

Результаты проверки знаний нормативных документов промышленной безопасности и других специальных правил
Дата проверки	Наименование нормативных документов	Решение комиссии	Подпись председателя комиссии

Четвертая страница:

Свидетельство на право проведения специальных работ
Дата	Наименование работ	Подпись председателя комиссии

Приложение 5
к Правилам техники
безопасности при эксплуатации
электроустановок потребителей

Удостоверение о проверке знаний по охране труда работников,
контролирующих электроустановки

Первая страница:

Удостоверение О проверке знаний норм и правил работы в электроустановках и правил по охране труда (правил безопасности) при эксплуатации электроустановок

Вторая страница:

Министерство (ведомство) _______________________________________________________ Организация ____________________________________________________________________ Удостоверение № _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ (фамилия, имя, отчество) Должность________________________________________________________________________ Допущен к инспектированию электроустановок напряжением _________________________________________________________________________________ М.П. Дата выдачи «___» ________________ 20___ г. Работодатель (главный инженер) __________________________________________________ (подпись) (фамилия, инициалы)

Третья страница:

Результаты проверки знаний нормативных документов
Дата проверки	Причина проверки	Группа по электробезопаснос и	Общая оценка	Дата следующей проверки	Подпись председателя комиссии

Четвертая страница

Без записи проверки знаний удостоверение недействительно. Во время исполнения служебных обязанностей работник должен иметь удостоверение при себе.

Приложение 6
к Правилам техники
безопасности при эксплуатации
электроустановок потребителей

Форма журнала учета
присвоения группы 1 по электробезопасности
неэлектротехническому персоналу

№ п/п	Фамилия, имя, отчество	Наименование подразделения	Должность (профессия)	Дата преды дущег о	Дата прис воения	Подпись
						прове ряемого	проверяющего

Приложение 7
к Правилам техники
безопасности при эксплуатации
электроустановок потребителей

Форма журнала учета проверки знаний норм и
правил работы в электроустановках

№ п/п	Ф.И.О, занимаемая должность и стаж работы в этой должности	Дата предыдущей проверки, оценка знаний и группа по электробезопас ости	Дата и причина проверки	Общая оценка знаний, группа по электробезопасн ости и заключение комиссии	Подпись проверяем ого работника	Дата следующей проверки

Председатель комиссии________________________________________________
(должность, подпись, фамилии, инициалы)
Члены комиссии______________________________________________________
(должность, подпись, фамилия, инициалы)

Приложение 8
к Правилам техники
безопасности при эксплуатации
электроустановок потребителей

Форма журнала проверки знаний норм и правил работы
в электроустановках для организаций электроэнергетики

______________________________________________________________________________ (наименование организации) (структурное подразделение) Журнал учета проверки знаний норм и правил работы в электроустановках Начат «___» _________ 20____ г. Окончен «___» _________20___г.

Последующие листы:

№ п/п	Фамилия, имя, отчество, должность (профессия)	Номер протокола, фамилия председателя комиссии	Дата	Общая оценка	Группа по электробезопасности
1	2	3	4	5	6

Примечания:
1. Страницы журнала должны быть пронумерованы и защищены от изъятия и вложений.
2. Проверка знаний норм и правил работы в электроустановках персонала организаций электроэнергетики оформляется в журнале на основании протокола проверки знаний (приложение 9 к настоящим Правилам)

Приложение 9
к Правилам техники
безопасности при эксплуатации
электроустановок потребителей

Протокол № __
проверки знаний норм и правил работы в электроустановках

Дата проверки_______________________________________________________
Причина проверки____________________________________________________
Комиссия____________________________________________________________
(наименование комиссии)

в составе:
председатель комиссии________________________________________________
(должность, фамилия и инициалы)

члены комиссии (должность [профессия], фамилия и инициалы): ____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

провела проверку знаний ПУЭ, ПТБ, ПТЭ, ППБ и других
нормативно-технических документов (ненужное зачеркнуть)

Проверяемый

Фамилия, имя, отчество ____________________________________________
Место работы_______________________________________________________
Должность (профессия)_______________________________________________
Дата предыдущей проверки___________________________________________
Оценка, группа по электробезопасности______________________________

Результаты проверки знаний:

По устройству электроустановок и технической эксплуатации
____________________________________________________________________
По охране труда_____________________________________________________
По пожарной безопасности____________________________________________
Других правил и инструкций органов государственного надзора
____________________________________________________________________
(наименование правил)

Заключение комиссии

Общая оценка______________________________________________________
Группа по электробезопасности_____________________________________
Продолжительность дублирования____________________________________
Допущен к работе в качестве_______________________________________
Дата следующей проверки___________________________________________

Подписи:

Председатель комиссии________________________________________________
(подпись, фамилия и инициалы)
Члены комиссии______________________________________________________
(подпись, фамилия и инициалы)

Представитель(ли) органов государственного надзора и контроля
____________________________________________________________________
(подпись, фамилия и инициалы)
С заключением комиссии ознакомлен____________________________________
(подпись, фамилия и инициалы)

Приложение 10
к Правилам техники
безопасности при эксплуатации
электроустановок потребителей

Таблицы допустимых параметров
Допустимые расстояния до токоведущих частей,
находящихся под напряжением, м

Таблица 1

Напряжение, киловольт	Расстояние от людей и применяемых ими инструментов и приспособлений от временных ограждений, метров	Расстояние от механизмов и грузоподъемных машин в рабочем и транспортном положениях от стропов, грузозахватных приспособлений и грузов, метров
До 1:
- на воздушной линии электропередачи	0,6	1,0
- в остальных электроустановках	Не нормируется (без прикосновения)	1,0
6-35	0,6	1,0
110	1,0	1,5
220	2,0	2,5
500	3,5	4,5
1150	8,0	10,0
Примечание: Здесь и далее в тексте Правил электроустановки напряжением 3 киловольт приравниваются к электроустановкам напряжением 6 киловольт, напряжением 20 киловольт – к 35 киловольт, 60 киловольт – к 110 киловольт

Расстояние по горизонтали от основания откоса выемки
до ближайшей опоры машины, м

Таблица 2

Глубина выемки, м	Грунт
	песчаный	супесчаный	суглинистый	глинистый
1,0	1,5	1,25	1,00	1,00
2,0	3,0	2,40	2,00	1,50
3,0	4,0	3,60	3,25	1,75
4,0	5,0	4,40	4,00	3,00
5,0	6,0	5,30	4,75	3,50

Минимально допустимые расстояния по струе воды между
насадкой и обмываемым изолятором

Таблица 3

Диаметр выходного отверстия насадки, мм	Минимально допустимое расстояние по струе (м) при напряжении электроустановки (кВ)
	до 10	35	110-150	220	330	500
10	3,0	4,0	5,0	6,0	7,0	8,0
12	3,5	4,5	6,0	8,0	9,0	10,0
14	4,0	5,0	6,5	8,5	9,5	11,0
16	4,0	6,0	7,0	9,0	10,0	12,0

Условия использования в работе электроинструмента
и ручных электрических машин различных классов

Таблица 4

Место проведения работ	Класс электроинструмента и ручных электрических машин по типу защиты от поражения электрическим током	Необходимость применения электрозащитных средств
Помещения без повышенной опасности, помещения с повышенной опасностью	I	С применением хотя бы одного из электрозащитных средств (диэлектрических перчаток, ковриков, подставок, галош). Без применения электрозащитных средств, если при этом только один электроприемник (машина или инструмент) получает питание от разделительного трансформатора, автономной двигатель-генераторной установки, преобразователя частоты с разделительными обмотками или через устройство защитного отключения (УЗО)
	II	Без применения электрозащитных средств
	III	Без применения электрозащитных средств
Особо опасные помещения	I	Не допускается применять
	II	Без применения электрозащитных средств
	III	Без применения электрозащитных средств
Вне помещений (наружные работы)	I	Не допускается применять
	II	Без применения электрозащитных средств
	III	Без применения электрозащитных средств
При наличии особо неблагоприятных условий (в сосудах, аппаратах и других металлических емкостях с ограниченной возможностью перемещения и выхода)	I	Не допускается применять
	II	С применением хотя бы одного из электрозащитных средств (диэлектрических перчаток, ковриков, подставок, галош). Без применения электрозащитных средств, если при этом только один электроприемник (машина или инструмент) получает питание от разделительного трансформатора, автономной двигатель-генераторной установки, преобразователя частоты с разделительными обмотками или через устройство защитного отключения (УЗО)
	III	Без применения электрозащитных средств

Допустимые расстояния до токоведущих частей, находящихся
под напряжением (государственный стандарт 12.1.051)

Таблица 5

Напряжение воздушных линий, кВ	Расстояние, м
	Минимальное	Минимальное, измеряемое техническими средствами
До 1	1,5	1,5
Свыше 1 до 20	2,0	2,0
Свыше 20 до 35	2,0	2,0
Свыше 35 до 110	3,0	4,0
Свыше 110 до 220	4,0	5,0
Свыше 220 до 400	5,0	7,0
Свыше 400 до 750	9,0	10,0
Свыше 750 до 1150	10,0	11,0

Допустимые уровни магнитного поля

Таблица 6

Время пребывания (час)	Допустимые уровни магнитного поля Н(А/м)/В(мкТл) при воздействии
	общем	локальном
< 1	1600/2000	6400/8000
2	800/1000	3200/4000
4	400/500	1600/2000
8	80/100	800/1000