"Азаматтық іс жүргізу мәселелері жөніндегі конвенцияны ратификациялау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 27 мамырдағы № 546 қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
«Азаматтық іс жүргізу мәселелері жөніндегі конвенцияны ратификациялау туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің қарауына енгізілсін.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Жоба

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢЫ «Азаматтық іс жүргізу мәселелері жөніндегі конвенцияны
ратификациялау туралы»

1954 жылғы 1 наурызда Гаагада жасалған Азаматтық іс жүргізу мәселелері жөніндегі конвенция ратификациялансын.

Қазақстан Республикасының
Президенті

АЗАМАТТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӨНІНДЕГІ КОНВЕНЦИЯ
(1954 жылғы бірінші наурызда жасалған)

Осы Конвенцияға қол қоюшы мемлекеттер;

Тәжірибені есепке ала отырып, азаматтық іс жүргізу мәселелері жөніндегі 1905 жылғы 17 шілдедегі Конвенцияны жақсартуға ниет білдіре отырып;

Осы мақсатпен жаңа Конвенция жасасуды шешіп және мына төмендегі ережелер туралы келісті:

I. СОТ ҚҰЖАТТАРЫН ЖӘНЕ СОТТАН ТЫС ҚҰЖАТТАРДЫ ТАПСЫРУ 1-бап

Шетелде жүрген адамдарға азаматтық немесе сауда істері жөніндегі құжаттарды тапсыру сұрау салушы мемлекет консулының сұрау салынатын мемлекет көрсететін органға жіберілетін өтініші бойынша Уағдаласушы мемлекеттерде жүргізіледі. Жіберіліп отырған құжат шығатын органның, тараптардың аттары және тараптар кім ретінде өкілдік ететіндігі, алушының мекенжайлары, айтылып отырған құжаттың сипаты көрсетілген өтініш сұрау салынатын органның тілінде жазылуға тиіс. Бұл орган құжаттың тапсырылғанын растауды немесе оның болмай қалған себептері жөніндегі түсіндірмені консулға жібереді.
Консулдың осындай өтінішіне байланысты туындайтын барлық қиындықтар дипломатиялық жолмен шешіледі.
Әрбір Уағдаласушы мемлекет басқа Уағдаласушы мемлекеттерге хабарламасында бірінші абзацта көрсетілген деректерді қамтитын құжаттарды беру туралы өтініштердің өзіне дипломатиялық жолмен тапсырылуын қалайтынын мәлімдей алады.
Алдыңғы ережелерде екі Уағдаласушы мемлекеттің өздерінің тиісті органдары арасындағы тікелей байланыс туралы келісуіне ештеңе де кедергі келтірмейді.

2-бап

Құжаттарды тапсыру сұрау салынатын мемлекеттің заңнамасы бойынша құзыретті органның жәрдемдесуімен жүргізіледі. Бұл орган 3-бапта көзделген жағдайларды қоспағанда, құжатты адресатқа, егер ол оны өз еркімен қабылдаса, соңғысына беру арқылы тапсырумен шектелуі мүмкін.

3-бап

Өтінішке тапсырылуға арналған құжаттың екі данасы қоса беріледі.
Егер тапсырылуға жататын құжат сұрау салынатын органның тілінде немесе ол туралы мүдделі екі мемлекет арасында уағдаластыққа қол жеткізілген тілде жасалса немесе егер осы құжатқа оның жоғарыда аталған тілдердің біреуіне аудармасы қоса берілсе, сұрау салынатын орган, егер өтініште ол туралы тілек білдірілген жағдайда, құжатты осындай жағдайлар үшін өзінің ішкі заңнамасында белгіленген тәртіппен немесе ол осы заңнамаға қайшы келмесе, ерекше тәртіппен тапсыра алады. Егер осындай тілек білдірілмеген болса, сұрау салынған орган ең алдымен, құжатты 2-бапта көзделген тәртіппен, табыс ету бойынша шараларды қабылдайды.
Өзге тәртіпті көздейтін уағдаластық болмаған жағдайда алдыңғы абзацта аталып отырған аударманы сұрау салушы мемлекеттің дипломатиялық немесе консулдық өкілі немесе сұрау салынатын мемлекеттің алқаби аудармашысы куәландыруға тиіс.

4-бап

1, 2 және 3-баптарда көзделген сот құжатын, егер аумағында құжат тапсыру жүргізілетін мемлекет мұны өзінің егемендігіне немесе қауіпсіздігіне нұқсан келтіру мүмкін деп санайтын болса ғана, тапсырудан бас тартылуы мүмкін.

5-бап

Тапсыруды растау адресаттың куәландырылған қолхаты түрінде күні көрсетіліп немесе сұрау салынатын мемлекеттің органның куәландыруы түрінде жасалады, онда тапсыру фактісі, тәсілі және күні атап көрсетіледі.
Қолхат немесе куәландыру құжат көшірмелерінің бірінде немесе қосымша түрінде ресімделеді.

6-бап

Алдыңғы баптардың ережелері:

1. шетелде жүрген мүдделі адамдарға құжаттарды тікелей пошта арқылы жіберу мүмкіндігін;

2. мүдделі адамдарға осы құжаттарды сот орындаушылары немесе құжатты тапсыру жүргізілетін мемлекеттің құзыретті лауазымды адамдары арқылы тікелей тапсыру мүмкіндігін;

3. әрбір мемлекеттің шетелде жүрген адамдарға арналған құжаттарды өздерінің дипломатиялық немесе консулдық агенттері арқылы тікелей тапсыру мүмкіндігін жоққа шығармайды.

Осы тапсыру тәсілдерінің әрқайсысы, егер мүдделі мемлекеттер жасасқан келісімдермен рұқсат етілсе немесе келісім болмаған ретте аумағында тапсыру жүргізілетін мемлекет тарапынан кедергі болмаған жағдайда ғана қолданылуы мүмкін. Бұл мемлекет, егер осы баптың бірінші абзацының 3-тармағында көзделген жағдайларда, құжат сұрау салушы мемлекеттің азаматына мәжбүрлеу тәртібінсіз тапсыратын болса, құжатты тапсыруға кедергі жасай алмайды.

7-бап

Сот құжаттарын тапсыру қандай да бір алымдарды немесе шығындарды өндіріп алу үшін себеп бола алмайды.

Алайда, өзге тәртіпті көздейтін келісім болмаған жағдайда сұрау салынатын мемлекет сұрау салушы мемлекеттен лауазымды адамның қатысуына немесе 3-бапта көрсетілген жағдайларда ерекше тәртіпті қолдануға байланысты пайда болған шығыстарды өтеуді талап етуге құқылы.

II. СОТ ТАПСЫРМАЛАРЫ 8-бап

Уағдаласушы мемлекеттердің біреуінің сот билігі органдары өз заңнамасының ережелеріне сәйкес екінші Уағдаласушы мемлекеттің құзыретті органдарға азаматтық немесе сауда істері бойынша өз құзыреті шегінде жауап алуды не басқа да іс жүргізу әрекеттерін жүргізу өтінішін білдіретін сот тапсырмасымен жүгінуі мүмкін.

9-бап

Сот тапсырмаларын сұрау салынатын мемлекет көрсеткен органға сұрау салушы мемлекеттің консулы береді. Бұл орган консулға сот тапсырмасының орындалуын куәландыратын немесе оның орындалуы мүмкін болмаған себептерді түсіндіретін құжатты жібереді.
Осындай тапсыру кезінде туындауы мүмкін болған барлық қиындықтар дипломатиялық жолмен шешіледі.
Әрбір Уағдаласушы мемлекет басқа Уағдаласушы мемлекеттерге хабарлай отырып, өзінің аумағында орындалуға жататын сот тапсырмалары оған дипломатиялық жолмен берілуін қалайтынын мәлімдей алады.
Алдыңғы ережелерде екі Уағдаласушы мемлекеттің өздерінің тиісті органдары арасында сот тапсырмаларын тікелей тапсыруды шешуді келісуіне ештеңе де кедергі келтірмейді.

10-бап

Өзге тәртіпті көздейтін келісім болмаған кезде сот тапсырмасы сұрау салынатын органның тілінде не мүдделі екі мемлекет арасында уағдаластыққа қол жеткізілген тілде жасалады немесе оған сұрау салушы мемлекеттің дипломатиялық немесе консулдық өкілі немесе сұрау салынатын мемлекеттің алқаби аудармашысы куәландырған аталған тілдердің біреуіне аудармасы қоса берілуге тиіс.

11-бап

Сот тапсырмасы жіберіліп отырған сот билігі органы сұрау салынатын мемлекеттің органдарының тапсырмаларын немесе мүдделі тараптардың өтініштерін орындау кезінде пайдалануға рұқсат етілетін мәжбүрлеу құралдарын пайдалана отырып, оны орындауға міндетті. Тараптардың сотқа келуі туралы сөз болған жағдайларда, мәжбүрлеу шараларын қолдану міндетті болып табылмайды.
Сұрау салушы орган, егер ол оны қаласа, бұл ретте мүдделі тараптың қатысуға мүмкіндігі болуы үшін сот тапсырмасының орындалу уақыты мен орны туралы хабарландырылуы тиіс.
Сот тапсырмасы:
1. егер құжаттың төлнұсқалылығы анықталмаған болса;
2. егер сұрау салынатын мемлекетте сот тапсырмасын орындау сот билігі органдарының құзыретіне кірмейтін болса;
3. егер аумағында ол орындалуы тиіс мемлекет, бұл өзінің егемендігіне немесе қауіпсіздігіне нұқсан келтіруі мүмкін деп тапқан жағдайларда ғана орындалудан бас тартылуы мүмкін.

12-бап

Егер сұрау салынатын орган іс бойынша құзыретті болмаған жағдайда, сот тапсырмасы сол мемлекеттің құзыретті сот органына оның заңнамасында белгіленген қағидаларға сәйкес автоматты түрде жіберіледі.

13-бап

Сұрау салынатын орган сот тапсырмасын орындамаған барлық жағдайларда ол бұл жөнінде сұрау салушы органға 11-бап бар болған жағдайда сот тапсырмасын орындаудан бас тартылған себептерді және 12-бап жағдайында сот тапсырмасы жіберілген органды көрсете отырып, дереу хабарлайды.

14-бап

Сот тапсырмасын орындайтын сот билігі органы сақталуға тиісті формальдылықтарға қатысты өз елінің заңнамасы бөлігінде қолданады.
Алайда, егер сұрау салушы құзыретті органы ерекше нысанды сақтауды сұрайтын болса, мұндай өтініш, аталған нысан сұрау салынатын мемлекеттің заңнамасына қайшы келмейді деген шартпен қанағаттандырылады.

15-бап

Алдыңғы баптардың ережелері, егер мүдделі мемлекеттер арасындағы келісімдермен рұқсат етілсе немесе егер аумағында сот тапсырмасы орындалуы тиіс мемлекет оған қарсылық білдірмесе, әрбір мемлекеттің тікелей өздерінің дипломатиялық немесе консулдық өкілдері арқылы сот тапсырмаларын орындауды жүзеге асыру құқықтарын қозғамайды.

16-бап

Сот тапсырмасын орындау қандай да бір алымдарды немесе шығындарды өндіріп алу үшін себеп болуға тиіс емес.
Алайда, өзге тәртіпті көздейтін келісім болмаған кезде, сұрау салынған мемлекет, сұрау салушы мемлекеттен куәгерлерге немесе сарапшыларға төлеген сомаларды, сондай-ақ, егер куәгерлер өз еркімен сотқа келмесе, сот орындаушысының нұсқауы бойынша мәжбүрлеу шараларын қолдануға байланысты шығындарын, сондай-ақ 14-баптың екінші абзацын қолдануға байланысты ықтимал шығындарды өтеуді талап етуге құқылы.

III. "JUDICATUM SOLVI" КЕПІЛІ 17-бап

Уағдаласушы мемлекеттердің біреуінің осы мемлекеттердің біреуінде тұрғылықты тұратын жері бар және осы мемлекеттердің біреуінің соттарында қатысушы немесе үшінші тұлға ретінде өкілдік ететін азаматтарынан, олардың шетелдік болуы немесе осы елде тұрақты немесе уақытша тұрғылықты тұратын жерінің болмауы негізінде ешқандай кепіл немесе оны қандай да бір нысанда өзге де қамтамасыз ету талап етілмейді.
Осы қағида қуынушылардан немесе үшінші тұлғалардан сот шығындарын қамтамасыз ету үшін талап етілуі мүмкін кез келген төлемдерге де қатысты қолданылады.
Уағдаласушы мемлекеттер өз азаматтарын тұрғылықты тұратын жеріне қарамастан cautio judicatum solvi-ден немесе сот шығындарын төлеуден босатуға негіз бола алатындай барлық конвенциялар өз күшін сақтайды.

18-бап

Бір Уағдаласушы мемлекетте 17-баптың бірінші және екінші абзацтарына немесе сот талқылауы басталған мемлекеттің заңнамасына орай қамтамасыз етуден, кепілден немесе төлеуден босатылған қуынушыға немесе үшінші тарапқа қарсы шығарылған сот шығындары мен шығыстарын төлеу туралы сот шешімдерін әрбір екінші Уағдаласушы мемлекетте құзыретті органдар дипломатиялық тәртіппен жіберілетін өтініш бойынша тегін орындайды.
Осы қағида кейіннен сот шығыстарын өндіріп алу туралы сот шешімдеріне де қолданылады.
Алдыңғы ережелер, сондай-ақ Уағдаласушы екі мемлекеттің сот шешімдерін орындау туралы өтінішпен тікелей мүдделі тарапқа өтініш жасауына рұқсат етуге уағдаласуына кедергі келтірмейді.

19-бап

Сот шығындары мен шығыстарын өндіріп алу туралы шешімдер өндіріп алу жүргізілетін тараптың орындалу сұратылатын мемлекеттің заңнамасына сәйкес кейіннен шағымдану құқығы бар деген шартпен тараптар тыңдалмастан орындалуға жатады деп жарияланады.
Орындау туралы өтініш қарау жөніндегі құзыретті органы мына мәселелерді:
1. Шешімнің көшірмесі көшірменің түпнұсқалылығына қатысты оны шығарған ел заңнамасының талаптарына сай келе ме;
2. Шешім аталған заңнамаға сәйкес заңды күшіне енді ме;
3. Шешімдердің қаулысы сұрау салынатын органның тілінде немесе мүдделі екі мемлекет арасында уағдаластықпен қол жеткізілген тілде жазылған ба немесе құжатқа аталған тілдердің бірінде аудармасы қоса берілген бе және өзге де тәртіпті көздейтін келісім болмаған кезде сұрау салушы мемлекеттің дипломатиялық немесе консулдық өкілі немесе сұрау салынатын мемлекеттің алқаби аудармашысы куәландырған ба деген мәселелерді қараумен шектеледі.

Екінші абзацтың 1 және 2-тармақтарында көзделген талаптарды орындау үшін не сұрау салушы мемлекеттің құзыретті органдары шешімінің заңды күшіне енгенін растайтын мәлімдемесі немесе тиісті шешімнің заңды күшіне енгенін куәландыратын тиісті түрде куәландырылған құжаттарды ұсыну жеткілікті. Өзге тәртіпті көздейтін келісім болмаған кезде, аталған органдарының құзыреттілігін сұрау салушы мемлекеттің әділет органдарына басшылық ететін жоғарғы лауазымды адам куәландырады. Жоғарыда аталған мәлімдеме және куәлік екінші абзацтың 3-тармағында жазылған қағидаларға сәйкес жазылуға немесе аударылуға тиіс.
Сот шешімін орындау туралы өтінішті қарауға құзыретті органы екінші абзацтың 3-тармағына сәйкес куәландыру, аудару және растау жөніндегі шығындардың жалпы сомасын бағалауды, егер ол туралы тарап бір мезгілде сұраған жағдайда, жүргізеді. Осындай шығындар істі жүргізу бойынша шығындар мен шығыстар ретінде қаралатын болады.

IV. ТЕГІН ҚҰҚЫҚТЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУ 20-бап

Уағдаласушы мемлекеттердің әрқайсысының азаматтары барлық басқа Уағдаласушы мемлекеттерде азаматтық және сауда істері бойынша тегін құқықтық көмек талап етілетін мемлекеттің заңнамасына сәйкес осы мемлекеттердің азаматтарымен бірдей тегін құқықтық көмекті пайдаланатын болады.
Алдыңғы абзацтың ережелері әкімшілік істер бойынша құқықтық көмек көрсетілетін мемлекеттерде құзыретті соттар қарайтын істерге қолданылады.

21-бап

Кез келген жағдайда дәрменсіздігі туралы куәлікті немесе өтінішті шетелдіктің кәдуілгі тұрғылықты жері бойынша құзыретті органдары немесе ондай болмаған кезде, оның іс жүзінде тұратын жері бойынша құзыретті орган беруге немесе қабылдауға тиіс. Егер осы соңғы орган Уағдаласушы мемлекетке жатпаса және осы түрдегі куәліктерді немесе өтініштерді қабылдамайтын немесе бермейтін болса, шетелдік тиесілі елдің дипломатиялық немесе консулдық өкілі берген немесе қабылдаған куәлік немесе өтініші жеткілікті болады.
Егер қуынушы өтініш берген елде тұрғылықты жері болмаса, дәрменсіздігі туралы куәлікті немесе өтінішті құжат ұсынылуы тиіс мемлекеттің дипломатиялық немесе консулдық өкілі тегін куәландырады.

22-бап

Дәрменсіздігі туралы куәлікті беруге немесе өтінішті қабылдауға құзыретті органдары өтініш берушінің қаржылық жағдайына қатысты ақпарат жөнінде басқа Уағдаласушы мемлекеттердің органдарына жүгіне алады.
Тегін құқықтық көмек көрсету туралы өтінішті қарауға жауапты органдары өз құзыреті шегінде өздеріне ұсынылған куәліктерді, өтініштерді және ақпаратты тексеруге және басқа да қажетті кез келген қосымша мәліметтерді сұратуға құқылы.

23-бап

Егер табысы аздар адам тегін құқықтық көмек көрсету сұратылатын елде тұрмаған жағдайда, өз елінің консулы осындай адамның құқықтық көмек көрсету туралы өтінішін дәрменсіздігі туралы куәлікпен немесе өтінішпен және қажет болған жағдайда, өтініштің қаралуы үшін қажет ететін құжаттармен бірге аталған өтінішті қарауға құзыретті органдарға немесе өтініш қаралуға тиіс мемлекет белгілеген органдарға жіберуі мүмкін.
9-баптың екінші, үшінші және төртінші абзацтарының және 10 және 12-баптардың сот тапсырмаларына қатысты ережелері тегін құқықтық көмек көрсету туралы өтініштерді және оларға қоса берілген құжаттарды жіберуге де қолданылады.

24-бап

Егер құқықтық көмек Уағдаласушы мемлекеттердің біреуінің азаматына көрсетілсе, осындай азаматтың ісі бойынша құжаттарды екінші Уағдаласушы мемлекетте тапсыру, оны жүргізу тәсіліне қарамастан, сұрау салушы мемлекеттің сұрау салынатын мемлекетке шығындарды өтеуі үшін себеп болмайды.
Осы жағдай, сарапшыларға төленетін сыйақыны қоспағанда, сот тапсырмаларына да қатысты болады.

V. АЗАМАТТЫҚ ХАЛ АКТІЛЕРІНЕН ҮЗІНДІ
КӨШІРМЕЛЕРДІ ТЕГІН БЕРУ 25-бап

Табысы аз адамдар – Уағдаласушы мемлекеттердің біреуінің азаматтары жергілікті азаматтармен бірдей негіздерде азаматтық хал актілерінен үзінді көшірмелерді тегін беруді талап ете алады. Оларға неке қию үшін қажетті құжаттарды Уағдаласушы мемлекеттердің дипломатиялық немесе консулдық өкілдері тегін заңдастырады.

VI. БАС БОСТАНДЫҒЫНАН АЙЫРУ 26-бап

Бас бостандығынан айыру азаматтық немесе сауда істері бойынша орындау құралы немесе қамтамасыз ету шарасы ретінде ол жергілікті азаматтарға қолданылмайтын жағдайларда, Уағдаласушы мемлекеттердің бірінің азаматы болып табылатын шетелдіктерге қолданыла алмайды. Осы елде тұрғылықты жері бар азаматтың өзінің босатылуы үшін дәлел ретінде пайдалануы мүмкін факті, тіпті егер осындай факті шет елде орын алса да, сонымен бірдей Уағдаласушы мемлекет азаматының пайдасына да куәландырады.

VII. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР 27-бап

Осы Конвенция Халықаралық жеке құқық жөніндегі конференцияның жетінші сессиясында өкілдік еткен мемлекеттердің қол қоюы үшін ашық.
Конвенция ратификациялануға жатады және ратификациялық грамоталар Нидерланд Сыртқы істер министрлігіне сақтауға тапсырылады.
Ратификациялық грамоталарды сақтауға әрбір тапсыру туралы хаттама жасалады, оның куәландырылған көшірмесі Конвенцияға қол қойған әрбір мемлекетке дипломатиялық арналар арқылы жіберіледі.

28-бап

Осы Конвенция төртінші ратификациялық грамотаны 27-баптың екінші абзацына сәйкес сақтауға тапсырған күннен бастап есептегенде алпысыншы күні күшіне енеді.
Конвенцияға қол қойған, оны осыдан кейін ратификациялайтын әрбір мемлекетке қатысты Конвенция оның ратификациялық грамотасын сақтауға тапсырған күннен бастап есептегенде алпысыншы күні күшіне енеді.

29-бап

Конвенцияны ратификациялаған мемлекеттер арасындағы қатынастарда осы Конвенция 1905 жылғы 17 шілдеде Гаагада қол қойылған Азаматтық іс жүргізу мәселелері жөніндегі конвенцияны ауыстырады.

30-бап

Осы Конвенция Уағдаласушы мемлекеттер метрополийлерінің аумақтарына толық көлемде қолданылады.
Егер Уағдаласушы мемлекет Конвенция барлық басқа аумақтарда немесе халықаралық қатынастары үшін өзі жауапты аумақтарда күшіне енгенін қалайтын болса, бұл мемлекет осындай ниеті туралы Нидерланд Сыртқы істер министрлігін сақтауға тапсырылуға тиіс актімен хабардар етеді. Соңғысы аталған құжаттың куәландырылған көшірмесін әрбір Уағдаласушы мемлекетке дипломатиялық арналар арқылы жібереді.
Егер мемлекеттер осындай хабарламаны алғаннан кейін 6 ай ішінде қарсылықтарын білдірмесе, Конвенция олардың және сыртқы қатынастары үшін тиісті мемлекет жауапты болатын аумақтың немесе аумақтардың арасындағы қатынастарда күшіне енеді.

31-бап

Конференцияның жетінші сессиясында өкілдік етпеген кез келген мемлекет, егер оны ратификациялаған бір ғана немесе одан көп мемлекет Нидерланд Үкіметі осындай қосылу туралы хабардар еткен күннен бастап есептегенде, алты ай ішінде оған қарсылық білдірмесе, осы Конвенцияға қосыла алады. Қосылу 27-баптың екінші абзацында көзделген тәртіппен ресімделеді.
Мұнда Конвенция 28-баптың бірінші абзацына сәйкес күшіне енгеннен кейін ғана қосылу орын алу мүмкін болатындығы туралы болжанады.

32-бап

Әрбір Уағдаласушы мемлекет осы Конвенцияға қол қойғаннан немесе ратификациялағаннан немесе оған қосылғаннан кейін Уағдаласушы мемлекеттер аумағында тұрақты тұратын жері бар өз азаматтарының 17-бапты қолдануын ескертпе арқылы шектей алады.
Алдыңғы абзацта көзделген құқықты пайдаланатын мемлекет соттарында қуынушылар немесе үшінші тұлғалар ретінде қатысатын Уағдаласушы мемлекеттің аумағында тұрақты тұратын жері бар азаматтарына қатысты ғана 17-баптың ережелерін басқа Уағдаласушы мемлекеттердің қолдануына үміткер бола алады.

33-бап

Осы Конвенция 28-баптың бірінші абзацында көрсетілген күннен бастап есептегенде бес жыл бойы күшін сақтайды.
Конвенцияның қолданылу мерзімі Конвенцияны ратификациялайтын немесе оған кейін қосылатын мемлекеттерге де қатысты аталған күннен бастап есептелетін болады.
Конвенцияның қолданылуы, егер ол күшін жоймаса, әрбір бес жыл сайын үнсіз келісім берумен қайта жаңартылатын болады. Күшін жою туралы хабарлама Нидерланд Сыртқы істер министрлігіне Конвенцияның қолданылу мерзімі өткенге дейін тым болмағанда алты ай бұрын жасалуға тиіс, ол бұл туралы барлық басқа Уағдаласушы мемлекеттерді хабардар етеді.
Күшін жою хабарламада аталған барлық аумақтарға немесе 30-баптың екінші абзацына сәйкес тек белгілі біреуіне ғана қатысты болуы мүмкін.
Күшін жою ол туралы хабарлама жасаған мемлекетке ғана қатысты күшінде болады. Конвенция басқа Уағдаласушы мемлекеттер арасында күшінде болады.

ОСЫНЫ КУӘЛАНДЫРУ үшін өзінің тиісті Үкіметтері түрде уәкілеттік берген төменде қол қоюшылар осы Конвенцияға қол қойды.

1954 жылғы 1 наурыздағы Гаагада бір данада ЖАСАЛДЫ, ол Нидерланд Үкіметінің мұрағаттарында сақталатын болады. Осы Конвенцияның расталған көшірмесі дипломатиялық арналар арқылы Халықаралық жеке құқық жөніндегі Гаага конференциясының Жетінші сессиясында өкілдік еткен мемлекеттердің әрқайсысына жіберілетін болады.

(Қолдар)

Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі 1954 жылғы 1 наурыздағы Азаматтық іс жүргізу мәселелері жөніндегі конвенцияның қазақ тіліндегі бейресми аударма куәландырылған көшірмесі екендігін растаймын.

Қазақстан Республикасы
Әділет министрлігінің
Халықаралық құқық және
ынтымақтастық департаменттерінің директоры Д. Бакиров

О проекте Закона Республики Казахстан "О ратификации Конвенции по вопросам гражданского процесса"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 27 мая 2014 года № 546

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан «О ратификации Конвенции по вопросам гражданского процесса».

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Проект

ЗАКОН
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН О ратификации Конвенции по вопросам гражданского процесса

Ратифицировать Конвенцию по вопросам гражданского процесса, совершенную в Гааге 1 марта 1954 года.

Президент
Республики Казахстан

КОНВЕНЦИЯ ПО ВОПРОСАМ ГРАЖДАНСКОГО ПРОЦЕССА
(1 марта 1954 года)

Государства, подписавшие настоящую Конвенцию;
C учетом имеющегося опыта, желая улучшить Конвенцию от 17 июля 1905 г. по вопросам гражданского процесса;
Решили с этой целью заключить новую Конвенцию и согласились о нижеследующих положениях:

I. ВРУЧЕНИЕ СУДЕБНЫХ И ВНЕСУДЕБНЫХ ДОКУМЕНТОВ Статья 1

Вручение документов по гражданским или торговым делам лицам, находящимся за границей, производится в Договаривающихся государствах по просьбе консула запрашивающего государства, направляемой властям, которые будут указаны запрашиваемым государством. Просьба с указанием властей, от которых исходит передаваемый документ, имен и качества сторон, адреса получателя, характера документа, о котором идет речь, должна быть изложена на языке запрашиваемых властей. Эти власти направляют консулу подтверждение вручения документа или объяснение причин, по которым оно не могло состояться.
Все затруднения, возникающие в связи с такой просьбой консула, разрешаются дипломатическим путем.
Каждое Договаривающееся государство может заявить в уведомлении другим Договаривающимся государствам, что оно желает, чтобы просьбы о вручении документов, содержащие данные, указанные в первом абзаце, передавались ему дипломатическим путем.
Ничто в предыдущих положениях не препятствует тому, чтобы два Договаривающихся государства согласились разрешить непосредственные сношения между их соответствующими властями.

Статья 2

Вручение документов производится при посредстве властей, компетентных по законодательству запрашиваемого государства. Эти власти могут, за исключением случаев, предусмотренных в ст. 3, ограничиться вручением документа путем передачи его адресату, если последний примет его добровольно.

Статья 3

К просьбе прилагается копия документа, подлежащего вручению, в двух экземплярах.
Если документ, подлежащий вручению, составлен на языке запрашиваемых властей или на языке, о котором достигнута договоренность между двумя заинтересованными государствами, или если к этому документу прилагается его перевод на один из вышеуказанных языков, запрашиваемые власти, в случае, если в просьбе будет выражено о том пожелание, могут вручить означенный документ в порядке, установленном его внутренним законодательством для такого рода случаев, или в особом порядке, если он не противоречит этому законодательству. Если такого пожелания выражено не было, запрошенные власти вручат документ в порядке, предусмотренном ст. 2.
При отсутствии соглашения, предусматривающего иной порядок, точность перевода, о котором упоминается в предшествующем абзаце, должна быть удостоверена дипломатическим или консульским представителем запрашивающего государства или присяжным переводчиком запрашиваемого государства.

Статья 4

Во вручении судебного документа, предусмотренного в статьях 1, 2 и 3, может быть отказано только в том случае, если государство, на территории которого производится вручение, находит, что оно может нанести ущерб его суверенитету или безопасности.

Статья 5

Подтверждение вручения имеет место или в виде удостоверенной расписки адресата с указанием даты или в виде свидетельства властей запрашиваемого государства, в котором констатируется факт вручения и указывается способ и дата вручения.
Расписка или свидетельство оформляются на одной из копий документа или в виде приложения.

Статья 6

Положения предыдущих статей не исключают:
1. возможности пересылать документы почтой непосредственно заинтересованным лицам, находящимся за границей;
2. возможности вручения заинтересованными лицами этих документов непосредственно через судебных исполнителей или компетентных должностных лиц государства, где вручение документа производится;
3. возможности вручения каждым государством документов, предназначаемых для лиц, находящихся за границей, непосредственно через своих дипломатических или консульских агентов.
Каждый из этих способов вручения может применяться только в том случае, если это допускается соглашениями, заключенными заинтересованными государствами, или, при отсутствии соглашения, если не имеется препятствий со стороны государства, на территории которого вручение производится. Это государство не может препятствовать вручению, если в случаях, предусмотренных пунктом 3 первого абзаца настоящей статьи, документ должен быть вручен не в принудительном порядке гражданину запрашивающего государства.

Статья 7

Вручение судебных документов не может служить поводом для взыскания каких бы то ни было сборов или издержек.
Однако при отсутствии соглашения, предусматривающего иной порядок, запрашиваемое государство имеет право требовать от запрашивающего государства возмещения расходов, возникших в связи с участием должностного лица или применением особого порядка в случаях, указанных в ст. 3.

II. СУДЕБНЫЕ ПОРУЧЕНИЯ Статья 8

Судебные власти одного из Договаривающихся государств могут, в соответствии с положениями своего законодательства, обращаться по гражданским или торговым делам к компетентным властям другого Договаривающегося государства с судебным поручением, которое заключало бы просьбу произвести, в пределах его компетенции, допрос либо другие процессуальные действия.

Статья 9

Судебные поручения передаются консулом запрашивающего государства властям, указанным запрашиваемым государством. Эти власти направляют консулу документ, удостоверяющий исполнение судебного поручения или объясняющий причины, по которым исполнение его не могло состояться.
Все затруднения, которые могли бы возникнуть при такой передаче, разрешаются дипломатическим путем.
Каждое Договаривающееся государство может заявить, уведомив другие Договаривающиеся государства, что оно желает, чтобы судебные поручения, подлежащие исполнению на его территории, передавались ему дипломатическим путем.
Ничто в предыдущих положениях не препятствует тому, чтобы два Договаривающихся государства согласились разрешить непосредственные сношения между их соответствующими властями при передаче судебных поручений.

Статья 10

При отсутствии соглашения, предусматривающего иной порядок, судебное поручение составляется либо на языке запрашиваемых властей или на языке, о котором достигнута договоренность между двумя заинтересованными государствами, либо к нему должен быть приложен перевод на один из указанных языков, засвидетельствованный дипломатическим или консульским представителем запрашивающего государства или присяжным переводчиком запрашиваемого государства.

Статья 11

Орган судебной власти, к которому обращено судебное поручение, обязан его исполнить, пользуясь теми же средствами принуждения, какие допускаются при исполнении поручений властей запрашиваемого государства или ходатайств заинтересованных сторон. Принятие мер принуждения не является обязательным в тех случаях, когда речь идет о явке сторон в суд.
Запрашивающий орган власти должен быть извещен, если он того пожелает, о времени и месте исполнения судебного поручения для того, чтобы заинтересованная сторона имела возможность присутствовать при этом.
В исполнении судебного поручения может быть отказано лишь в случае:
1. если подлинность документа не установлена;
2. если в запрашиваемом государстве исполнение судебного поручения не входит в круг ведения судебной власти;
3. если государство, на территории которого исполнение должно было бы состояться, находит, что оно может нанести ущерб его суверенитету или безопасности.

Статья 12

В случае, если запрашиваемый орган власти будет некомпетентным по делу, судебное поручение автоматически направляется компетентному органу судебной власти того же государства в соответствии с правилами, установленными его законодательством.

Статья 13

Во всех случаях, когда судебное поручение не будет исполнено запрашиваемым органом власти, последний незамедлительно известит об этом запрашивающий орган власти с указанием в том, что касается статьи 11, причин, по которым было отказано в исполнении судебного поручения, и в том, что касается статьи 12, органа власти, которому передано судебное поручение.

Статья 14

Орган судебной власти, исполняющий судебное поручение, применяет в том, что касается подлежащих соблюдению формальностей, законодательство своей страны.
Однако в случае, если запрашивающий компетентный орган власти просит о соблюдении особой формы, такая просьба удовлетворяется при условии, что указанная форма не противоречит законодательству запрашиваемого государства.

Статья 15

Положения предыдущих статей не затрагивают права каждого государства осуществлять исполнение судебных поручений непосредственно через своих дипломатических или консульских представителей, если это допускается по соглашениям между заинтересованными государствами или если против этого не возражает государство, на территории которого должно исполняться судебное поручение.

Статья 16

Исполнение судебного поручения не должно давать повода для взыскания каких бы то ни было сборов или издержек.
Однако при отсутствии соглашения, предусматривающего иной порядок, запрошенное государство имеет право требовать от запрашивающего государства возмещения сумм, уплаченных свидетелям или экспертам, а также судебных издержек, связанных с применением принудительных мер по указанию судебного исполнителя, если свидетели не явятся в суд добровольно, а также издержек, могущих возникнуть в связи с применением второго абзаца статьи 14.

III. ЗАЛОГ "JUDICATUM SOLVI" Статья 17

От граждан одного из Договаривающихся государств, имеющих место жительства в одном из этих государств и выступающих в судах другого из этих государств в качестве истцов или третьих лиц, не может быть потребовано никакого залога или обеспечения в какой бы то ни было форме на основании того, что они являются иностранцами или не имеют постоянного или временного места жительства в данной стране.
Это же правило применяется в отношении любых платежей, которые могли бы быть потребованы от истцов или третьих лиц в обеспечение судебных издержек.
Все конвенции, в которых Договаривающиеся государства могли бы обусловить освобождение своих граждан от cautio judicatum solvi или от уплаты судебных издержек, независимо от постоянного места жительства, сохраняют свою силу.

Статья 18

Судебные решения об уплате судебных издержек и расходов, вынесенные в одном Договаривающемся государстве против истца или третьей стороны, которые освобождены от обеспечения, залога или уплаты в силу первого и второго абзацев статьи 17 или законодательства государства, в котором начато судебное разбирательство, приводятся в исполнение бесплатно компетентными властями в каждом другом Договаривающемся государстве по просьбам, передаваемым в дипломатическом порядке.
Это же правило применяется и к судебным решениям о последующем взыскании судебных расходов.
Предыдущие постановления не препятствуют тому, чтобы два Договаривающихся государства договорились также разрешить обращаться с просьбами об исполнении судебных решений непосредственно заинтересованным сторонам.

Статья 19

Решения о взыскании судебных издержек и расходов объявляются подлежащими исполнению без заслушивания сторон, при условии, однако, что сторона, с которой производится взыскание, имеет право на последующее обжалование в соответствии с законодательством государства, где испрашивается исполнение.
Власти, компетентные рассматривать просьбу об исполнении, ограничиваются рассмотрением следующих вопросов:
1. Отвечает ли копия решения требованиям законодательства страны, где оно было вынесено, относительно аутентичности копии;
2. Вступило ли решение в законную силу в соответствии с указанным законодательством;
3. Изложены ли постановления решения на языке запрашиваемых властей или на языке, о котором достигнута договоренность между двумя заинтересованными государствами, или к документу приложен перевод на один из указанных языков, и при отсутствии соглашения, предусматривающего иной порядок, засвидетельствован ли он дипломатическим или консульским представителем запрашивающего государства или присяжным переводчиком запрашиваемого государства.
Для выполнения условий, предусмотренных в пунктах 1 и 2 второго абзаца, достаточно либо заявления компетентных властей запрашивающего государства, подтверждающего, что решение вступило в законную силу, или представление должным образом заверенных документов, свидетельствующих, что соответствующее решение вступило в законную силу. Компетентность указанных выше властей при отсутствии соглашения, предусматривающего иной порядок, удостоверяется высшим должностным лицом, возглавляющим органы юстиции запрашивающего государства. Упомянутое выше заявление и свидетельство должны быть составлены или переведены в соответствии с правилами, изложенными в пункте 3 второго абзаца.
Власти, компетентные рассматривать просьбу об исполнении судебного решения, производят оценку общей суммы затрат по засвидетельствованию, переводу и удостоверению в соответствии с пунктом 3 второго абзаца, при условии, что об этом одновременно просит сторона. Такие затраты будут рассматриваться в качестве издержек и расходов по ведению дела.

IV. ОКАЗАНИЕ БЕСПЛАТНОЙ ПРАВОВОЙ ПОМОЩИ Статья 20

По гражданским и торговым делам граждане каждого из Договаривающихся государств будут пользоваться во всех других Договаривающихся государствах бесплатной правовой помощью как собственные граждане этих последних государств в соответствии с законодательством государства, где требуется бесплатная правовая помощь.
В государствах, в которых оказывается правовая помощь по административным делам, положения предшествующего абзаца применяются также к этим делам, рассматриваемым компетентными судами.

Статья 21

В любом случае свидетельство или заявление о нуждаемости должны выдаваться или приниматься органами власти по обычному местожительству иностранца или при отсутствии такового органами власти по его фактическому местожительству. Если эти последние органы власти не принадлежат к Договаривающемуся государству и не принимают или не выдают свидетельств или заявлений такого рода, будет достаточно свидетельства или заявления, выданного или принятого дипломатическим или консульским представителем страны, к которой принадлежит иностранец.
В случае, если истец не имеет местожительства в стране, где подана просьба, свидетельство или заявление о нуждаемости бесплатно удостоверяется дипломатическим или консульским представителем страны, где документ должен быть предъявлен.

Статья 22

Органы, компетентные выдавать свидетельство или принимать заявление о нуждаемости, могут обращаться к властям других Договаривающихся государств по поводу информации, касающейся финансового положения заявителя.
Органы, ответственные за рассмотрение просьбы о предоставлении бесплатной правовой помощи, в пределах своей компетенции имеют право проверять свидетельства, заявления и информацию, которые им представлены, и запрашивать любые другие необходимые дополнительные сведения.

Статья 23

В случае, если нуждающееся лицо находится не в той стране, в которой испрашивается оказание бесплатной правовой помощи, то просьба такого лица об оказании правовой помощи вместе со свидетельством или заявлением о нуждаемости и, в необходимом случае, другими поддерживающими его просьбу документами, облегчающими рассмотрение просьбы, может быть направлена консулом его страны властям, компетентным рассматривать указанную просьбу, или властям, определенным государством, где должна рассматриваться просьба.
Положения второго, третьего и четвертого абзацев статьи 9 и статей 10 и 12, касающиеся судебных поручений, применяются также к направлению просьб об оказании бесплатной правовой помощи и приложенных к ним документов.

Статья 24

Если правовая помощь оказывается гражданину одного из Договаривающихся государств, то вручение документов по делу такого гражданина в другом Договаривающемся государстве, независимо от способа, посредством которого оно производится, не служит поводом для возмещения издержек запрашивающим государством запрашиваемому государству.
То же самое относится к судебным поручениям, за исключением вознаграждения, уплачиваемого экспертам.

V. БЕСПЛАТНАЯ ВЫДАЧА ВЫПИСОК ИЗ АКТОВ
ЗАПИСИ ГРАЖДАНСКОГО СОСТОЯНИЯ Статья 25

Малоимущие лица - граждане одного из Договаривающихся государств могут на равных с местными гражданами основаниях требовать бесплатной выдачи выписок о регистрации актов гражданского состояния. Документы, необходимые им для заключения брака, легализуются бесплатно дипломатическими или консульскими представителями Договаривающихся государств.

VI. ЛИШЕНИЕ СВОБОДЫ Статья 26

Лишение свободы как средство исполнения или как предупредительная мера по гражданским или торговым делам не может быть применено и к иностранцам, являющимся гражданами одного из Договаривающихся государств, в тех случаях, когда оно не применяется к местным гражданам. Факт, который может быть использован гражданином, имеющим местожительство в данной стране, в качестве мотива для своего освобождения из тюремного заключения за долги, равным образом будет свидетельствовать в пользу гражданина Договаривающегося государства, даже если такой факт имел место за границей.

VII. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОСТАНОВЛЕНИЯ Статья 27

Настоящая Конвенция открыта для подписания государствами, представленными на седьмой сессии Конференции по международному частному праву.
Конвенция подлежит ратификации; ратификационные грамоты сдаются на хранение Министерству иностранных дел Нидерландов.
О каждой сдаче на хранение ратификационных грамот составляется протокол, заверенная копия которого передается по дипломатическим каналам каждому подписавшему Конвенцию государству.

Статья 28

Настоящая Конвенция вступает в силу на шестидесятый день, считая с даты сдачи на хранение четвертой ратификационной грамоты в соответствии со вторым абзацем статьи 27.
В отношении каждого подписавшего Конвенцию государства, которое ратифицирует ее после этого, Конвенция вступает в силу на шестидесятый день, считая с даты сдачи на хранение его ратификационной грамоты.

Статья 29

В отношениях между государствами, ратифицировавшими Конвенцию, настоящая Конвенция заменит Конвенцию по вопросам гражданского процесса, подписанную в Гааге 17 июля 1905 года.

Статья 30

Настоящая Конвенция в полной мере применяется к территориям метрополий Договаривающихся государств.
Если Договаривающееся государство желает, чтобы Конвенция вступила в силу во всех других территориях или в тех из них, за международные отношения которых оно несет ответственность, это государство уведомляет об этом намерении актом, который должен быть сдан на хранение Министерству иностранных дел Нидерландов. Последнее рассылает заверенную копию упомянутого документа по дипломатическим каналам каждому Договаривающемуся государству.
Если в течение 6 месяцев после получения такого уведомления государства не высказали возражения, Конвенция вступает в силу в отношениях между ними и территорией или территориями, за внешние сношения которых несет ответственность другое государство.

Статья 31

Любое государство, не представленное на седьмой сессии Конференции, может присоединиться к настоящей Конвенции, если только одно или более государств, ратифицировавших ее, не выскажут против этого возражений в течение шести месяцев, считая с даты уведомления Правительством Нидерландов о таком присоединении. Присоединение оформляется в порядке, предусмотренном вторым абзацем статьи 27.
Имеется в виду, что присоединение может иметь место только после вступления настоящей Конвенции в силу в соответствии с первым абзацем статьи 28.

Статья 32

Каждое Договаривающееся государство после подписания или ратификации настоящей Конвенции или после присоединения к ней может посредством оговорки ограничить применение статьи 17 гражданами Договаривающихся государств, имеющими обычное местожительство на его территории.
Государство, которое воспользуется правом, предусмотренным в предыдущем абзаце, может претендовать на применение положений статьи 17 другими Договаривающимися государствами только в отношении таких своих граждан, которые имеют обычное местожительство на территории Договаривающегося государства, в судах которого они выступают в качестве истцов или третьих лиц.

Статья 33

Настоящая Конвенция остается в силе в течение пяти лет, считая с даты, указанной в первом абзаце статьи 28.
Срок действия Конвенции будет исчисляться, начиная с указанной даты, и в отношении государств, которые ратифицируют Конвенцию или присоединятся к ней в дальнейшем.
Действие Конвенции будет возобновляться с молчаливого согласия каждые пять лет, поскольку она не будет денонсирована. Уведомление о денонсации должно быть сделано по крайне мере за шесть месяцев до истечения срока действия Конвенции Министерству иностранных дел Нидерландов, которое уведомит об этом все другие Договаривающиеся государства.
Денонсация может относиться ко всем или только к определенным территориям, упомянутым в уведомлении в соответствии со вторым абзацем статьи 30.
Денонсация будет иметь силу только в отношении государства, которое сделало о ней уведомление. Конвенция будет оставаться в силе между другими Договаривающимися государствами.

В УДОСТОВЕРЕНИИ ЧЕГО, нижеподписавшиеся, должным образом уполномоченные своими соответствующими Правительствами, подписали настоящую Конвенцию.
СОВЕРШЕНО в Гааге, 1 марта 1954 г., в единственном экземпляре, который будет находиться на хранении в архивах Правительства Нидерландов. Заверенная копия настоящей Конвенции будет разослана по дипломатическим каналам каждому государству, представленному на седьмой сессии Гаагской Конференции по международному частному праву.

(Подписи)

Примечание РЦПИ!
Далее следует текст Конвенции на английском языке.